¶ÚfiÏÔÁÔ˜

Το παρόν βιβλίο αποτελεί ένα πλήρες βοήθημα για το μάθημα των Κειμένων Νεοελληνι-κής Λογοτεχνίας της Α΄ Λυκείου, για τη διδακτική ενότητα Παράδοση και μοντερνι-σμός στη νεοελληνική ποίηση, που ορίζεται από το Νέο Πρόγραμμα Σπουδών.

Λαμβάνοντας λοιπόν υπόψη το νέο πλαίσιο διδασκαλίας του μαθήματος, το βιβλίοπεριλαμβάνει ανάλυση των ποιημάτων που αποτελούν τη διδακτέα ύλη. Στην ανά-λυση αυτή εμπεριέχονται τα εξής:ñ Εισαγωγικό σημείωμα, όπου δίνονται τα στοιχεία που αφορούν τον εκάστοτε ποι-

ητή, το έργο του και βασικά χαρακτηριστικά της ποίησής του. Eπίσης, δίνονταιστοιχεία και για το συγκεκριμένο ποίημα που ανθολογείται στο σχολικό βιβλίο.

ñ Λεξιλογικά – Πραγματολογικά στοιχεία (ερμηνεία δυσνόητων λέξεων και κάποιεςπραγματολογικού περιεχομένου πληροφορίες).

ñ Διάρθρωση του ποιήματος σε ενότητες (όπου κρίνεται απαραίτητη).ñ Περιληπτική απόδοση του ποιήματος (όπου κρίνεται απαραίτητη).ñ Στοιχεία της παραδοσιακής ή μοντέρνας ποίησης που εντοπίζονται στο εκάστοτε

ποίημα.ñ Λογοτεχνικές επιδράσεις (στοιχεία του ποιήματος που δείχνουν τις επιδράσεις

που έχει δεχτεί ο ποιητής από διάφορα λογοτεχνικά ρεύματα).ñ Στοιχεία τεχνικής που αφορούν τη στιχουργία, τη γλώσσα, το ύφος, τα εκφραστι-

κά μέσα του ποιήματος κ.ά.ñ Κάποιες ερμηνευτικές επισημάνσεις (σε πλαίσιο), που αφορούν γενικότερα το περιε-

χόμενο του ποιήματος και είναι αναγκαίες για την πληρέστερη κατανόησή του απότον μαθητή.

ñ Απαντήσεις στις ερωτήσεις του σχολικού βιβλίου.ñ Συμπληρωματικές εργασίες με βάση τον νέο τρόπο διδασκαλίας του μαθήματος,

οι απαντήσεις των οποίων δίνονται στο τέλος του βιβλίου.

Οι συγγραφείς

00-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:49 ™ÂÏ›‰·5

00-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:49 ™ÂÏ›‰·6

Α. ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΗ ΠΟΙΗΣΗ ........................................................................9

26. Της νύφης που κακοπάθησε ...................................................................1327. Ερωτόκριτος, Βιτσέντζος Κορνάρος...........................................................2328. [Σαν πεταλούδα στη φωτιά…], Ιωάννης Βηλαράς ......................................3429. Τα ηφαίστεια, Ανδρέας Κάλβος.................................................................4030. Ελεύθεροι Πολιορκημένοι, Διονύσιος Σολωμός.........................................5731. Μούχρωμα, Λορέντζος Μαβίλης.............................................................10132. Το πανηγύρι στα σπάρτα, Κωστής Παλαμάς .............................................10833. Αγορά, Κωστής Παλαμάς ......................................................................11834. Ήρθες, Κωνσταντίνος Χατζόπουλος ..........................................................12235. Το θέατρο, Λάμπρος Πορφύρας .............................................................13036. Οι μοιραίοι, Κώστας Βάρναλης...............................................................13737. Νυχτερινό, Ναπολέων Λαπαθιώτης .........................................................149

Β. ΠΡΟΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΜΟΝΤΕΡΝΑΣ ΠΟΙΗΣΗΣ .......................................157

38. Περιμένοντας τους βαρβάρους, Κ.Π. Καβάφης........................................15739. Ιθάκη, Κ.Π. Καβάφης ............................................................................17040. Η σατραπεία, Κ.Π. Καβάφης ..................................................................18041. Απολείπειν ο Θεός Αντώνιον, Κ.Π. Καβάφης ..........................................18942. Αλεξανδρινοί βασιλείς, Κ.Π. Καβάφης ...................................................20043. Ηγεμών εκ Δυτικής Λιβύης, Κ.Π. Καβάφης ..............................................21344. Νέοι της Σιδώνος 400 μ.Χ., Κ.Π. Καβάφης .............................................22245. Δείπνος, Άγγελος Σικελιανός..................................................................23546. [Είμαστε κάτι…], Κ.Γ. Καρυωτάκης ........................................................24947. Μπαλάντα στους άδοξους ποιητές των αιώνων, Κ.Γ. Καρυωτάκης.............262

Γ. ΜΟΝΤΕΡΝΑ ΠΟΙΗΣΗ ..........................................................................269

48. Συνάντημα, Τ.Κ. Παπατσώνης ................................................................27249. Πάνω σ’ έναν ξένο στίχο, Γιώργος Σεφέρης................................................28150. Ελένη, Γιώργος Σεφέρης........................................................................30351. «Επί Ασπαλάθων…», Γιώργος Σεφέρης...................................................320

¶ÂÚȯfiÌÂÓ·

00-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:49 ™ÂÏ›‰·7

52. Ο βασιλιάς της Ασίνης, Γιώργος Σεφέρης................................................32953. Τελευταίος σταθμός, Γιώργος Σεφέρης ...................................................34454. [Τρία αποσπάσματα], Ανδρέας Εμπειρίκος ..............................................36255. Ηχώ, Ανδρέας Εμπειρίκος ......................................................................37956. Η ελεγεία των αδερφών, Γεώργιος Βαφόπουλος ......................................38457. Ρωμιοσύνη, Γιάννης Ρίτσος....................................................................39158. Ανυπόταχτη πολιτεία, Γιάννης Ρίτσος......................................................40759. Πούσι, Νίκος Καββαδίας .......................................................................41760. Νέα περί του θανάτου…, Νίκος Εγγονόπουλος.........................................42861. Η τρελή ροδιά, Οδυσσέας Ελύτης ..........................................................43862. [Στα χτήματα βαδίσαμε όλη μέρα…], Οδυσσέας Ελύτης ..........................45463. Η Μαρίνα των βράχων, Οδυσσέας Ελύτης..............................................46264. Το Άξιον Εστί, Οδυσσέας Ελύτης ...........................................................47365. Της Σπάρτης οι πορτοκαλιές, Νικηφόρος Βρεττάκος .................................48366. Η Αποκριά, Μίλτος Σαχτούρης ...............................................................49067. Μικρός θρήνος, Νάνος Βαλαωρίτης........................................................502

Απαντήσεις στις Συμπληρωματικές εργασίες.................................................509

00-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:49 ™ÂÏ›‰·8

9

Α. Εξωτερικά

� Μέτρο.� Ρυθμός.� Ομοιοκαταληξία (συνήθως).� Κατανομή του ποιήματος σε στροφές με σταθερό αριθμό στίχων (πιο συνηθι-

σμένη η τετράστιχη στροφή).� Στίχοι με ορισμένο ποιητικό ανάπτυγμα που καθορίζεται από τον αριθμό των

συλλαβών τους (π.χ. εννεασύλλαβοι στίχοι, ενδεκασύλλαβοι, δεκαπεντασύλ-λαβοι κ.λπ.).

� Αποφυγή διασκελισμών (συνήθως).� Κανονική στίξη.

Β. Εσωτερικά

� Καθαρότητα των νοημάτων και των ιδεών (το θέμα του ποιήματος συνήθωςαποκαλύπτεται εύκολα – είναι εμφανές).

� Σαφής νοηματικός ειρμός – λογική αλληλουχία των νοημάτων.� Χρήση «ποιητικών» λέξεων (επιδιώκονται οι σπάνιες και εντυπωσιακές λέ-

ξεις).� Οι λέξεις τηρούν τη νοηματική τους ταυτότητα (το κοινό τους νόημα).� Επιδιώκεται να απέχει το ποίημα από τον πεζό λόγο.� Τήρηση των συντακτικών και γραμματικών κανόνων.� Στολισμός του λόγου με πολλά σχήματα λόγου και εκφραστικά μέσα – επιδίω-

ξη του «ωραίου ύφους».� Ο τίτλος είναι συνήθως δηλωτικός του περιεχομένου.

÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ Ô›ËÛ˘

∞. ¶∞ƒ∞¢√™π∞∫∏ ¶√π∏™∏

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·9

ªª¤¤ÙÙÚÚ·· ÙÙˢ ÓÓÂÂÔÔÂÂÏÏÏÏËËÓÓÈÈÎ΋‹˜ ÔÔ››ËËÛÛˢ

ª¤ÙÚÔ Â›Ó·È Ë ÂÓ·ÏÏ·Á‹ ÙÔÓÈÛÌ¤ÓˆÓ Î·È ¿ÙÔÓˆÓ Û˘ÏÏ·‚ÒÓ, Ë ÔÔ›· ‰ËÌÈÔ˘ÚÁ› ¤Ó· ·›ÛıËÌ·

˯ËÙÈ΋˜ ·ÚÌÔÓ›·˜ Ô˘ ϤÁÂÙ·È Ú˘ıÌfi˜. ∏ ÙÔÓÈṲ̂ÓË Û˘ÏÏ·‚‹ ·Ô‰›‰ÂÙ·È Ì ÙÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ — ‹

—′′ Î·È Ë ¿ÙÔÓË Ì ÙÔ Û‡Ì‚ÔÏÔ ∪∪. ¶Ú¤ÂÈ Â‰Ò Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘Ì fiÙÈ, fiÙ·Ó Ï¤Ì ÙÔÓÈṲ̂ÓË Û˘ÏÏ·-

‚‹, ‰ÂÓ ÂÓÓÔԇ̠·˘Ù‹Ó Ô˘ ·›ÚÓÂÈ ÁÚ·ÌÌ·ÙÈÎfi ÙfiÓÔ, ·ÏÏ¿ ·˘Ù‹Ó Ô˘ ηٿ ÙË Ú˘ıÌÈ΋ ·Ó¿-

ÁÓˆÛË ÙÔ˘ ÛÙ›¯Ô˘ ·ÎÔ‡ÁÂÙ·È ÙÔÓÈṲ̂ÓË (‰ËÏ·‰‹ Ë ÊˆÓ‹ Ì·˜ ‰˘Ó·ÌÒÓÂÈ fiÙ·Ó ÙËÓ ÚÔʤÚÔ˘ÌÂ).

∏ ÂÓ·ÏÏ·Á‹ ÙÔÓÈÛÌ¤ÓˆÓ Î·È ¿ÙÔÓˆÓ Û˘ÏÏ·‚ÒÓ ‰ÂÓ Á›ÓÂÙ·È ¿ÓÙ· Ì ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ Î·È

‰ÂÓ ·ÎÔÏÔ˘ı› ¿ÓÙÔÙ ÙÔ ›‰ÈÔ Û¯‹Ì·. ™˘ÁÎÂÎÚÈ̤ӷ ÛÙË ÓÂÔÂÏÏËÓÈ΋ Ô›ËÛË Ë ÂÓ·ÏÏ·Á‹

ÙÔÓÈÛÌ¤ÓˆÓ Î·È ¿ÙÔÓˆÓ Û˘ÏÏ·‚ÒÓ ÌÔÚ› Ó· Á›ÓÂÈ Ì ¤ÓÙ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜ Û˘Ó‰˘·ÛÌÔ‡˜,

ÔfiÙ ¤¯Ô˘Ì ¤ÓÙ ‰È·ÊÔÚÂÙÈο ̤ÙÚ·. ∞˘Ù¿ ›ӷÈ:

·. π·Ì‚ÈÎfi ̤ÙÚԙ ȷ̂ÈÎfi ̤ÙÚÔ Â›Ó·È ÁÚ·Ì̤ÓÔÈ ÔÈ ÛÙ›¯ÔÈ Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ÙÔÓ Û˘Ó‰˘·ÛÌfi ÌÈ·˜ ¿ÙÔ-

Ó˘ Î·È ÌÈ·˜ ÙÔÓÈṲ̂Ó˘ Û˘ÏÏ·‚‹˜: ∪∪—′′∪ — ∪ — ∪ — ∪ — ∪ — ∪ — ∪ — ∪

.¯. ∞¯fi˜ / ‚·Ú‡˜ / ·ÎÔ‡ / ÂÙ·È, / ÔÏÏ¿ / ÙÔ˘Ê¤ / ÎÈ· ¤ / ÊÙÔ˘Ó(‰ËÌÔÙÈÎfi)

‚. ΔÚÔ¯·˚Îfi ̤ÙÚÔ™ÙÔ ÙÚÔ¯·˚Îfi ̤ÙÚÔ ÌÈ· ÙÔÓÈṲ̂ÓË Û˘ÏÏ·‚‹ Û˘Ó‰˘¿˙ÂÙ·È Ì ÌÈ· ¿ÙÔÓË: —′′ ∪∪. ¢ËÏ·‰‹ ÙÔ

ÙÚÔ¯·˚Îfi ̤ÙÚÔ Â›Ó·È ÙÔ ·ÓÙ›ıÂÙÔ ÙÔ˘ È·Ì‚ÈÎÔ‡.

— ∪ — ∪ — ∪ — ∪ — ∪ — ∪ —.¯. ªÂ Ù· / ÚˆÙÔ / ‚Úfi¯È· / ı· ’ÚıÔ˘Ó / Ù· ÌË / Ӈ̷ / Ù·

(¢ÚÔÛ›Ó˘)

Á. ∞Ó··ÈÛÙÈÎfi ̤ÙÚÔ™ÙÔ ·Ó··ÈÛÙÈÎfi ̤ÙÚÔ ‰‡Ô ¿ÙÔÓ˜ Û˘ÏÏ·‚¤˜ ÂÓ·ÏÏ¿ÛÛÔÓÙ·È Ì ÌÈ· ÙÔÓÈṲ̂ÓË: ∪∪∪∪—′′ .

∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪.¯. ¶ÂÚ·ÙÒ / ÓÙ·˜ Ë ‰fi / Í· ÌÔÓ¿ / Ë

(™ÔψÌfi˜)

‰. ¢·ÎÙ˘ÏÈÎfi ̤ÙÚÔΔÔ ‰·ÎÙ˘ÏÈÎfi ̤ÙÚÔ Â›Ó·È ÙÔ ·ÓÙ›ıÂÙÔ ÙÔ˘ ·Ó··ÈÛÙÈÎÔ‡. ∂›Ó·È Ô Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ÌÈ·˜ ÙÔ-

ÓÈṲ̂Ó˘ Î·È ‰‡Ô ¿ÙÔÓˆÓ Û˘ÏÏ·‚ÒÓ: —′′ ∪∪∪∪.

— ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪.¯. ̋ηÌ / ̤۷ Û / ÌÈ· Á·Ï· / Ó‹ ÌÂı˘ / Ṳ̂ÓË ‚· / ÚÎԇϷ

(¶ÔÚʇڷ˜)

Â. ªÂÛÔÙÔÓÈÎfi ̤ÙÚÔ™ÙÔ Ì¤ÙÚÔ ·˘Ùfi ·ÎÔÏÔ˘ıÂ›Ù·È ÛÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ Ô Û˘Ó‰˘·ÛÌfi˜ ÌÈ·˜ ¿ÙÔÓ˘, ÌÈ·˜ ÙÔÓÈṲ̂-

Ó˘ Î·È ÌÈ·˜ ¿ÙÔÓ˘ Û˘ÏÏ·‚‹˜: ∪∪—′′ ∪∪.

∪ —∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ ∪ — ∪ ∪.¯. Δ· ÚÒÙ· / ÌÔ˘ ÚfiÓÈ· / Ù’ ·Í¤¯· / ÛÙ· Ù¿ ’˙Ë / Û·

(¶·Ï·Ì¿˜)

÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ Ô›ËÛ˘

10

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·10

¶Ú¤ÂÈ Â›Û˘ Ó· ÂÈÛËÌ¿ÓÔ˘ÌÂ Î·È Ù· ÂÍ‹˜:

ñ ΔÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ ‰ÂÓ ÙÔ˘˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙Ô˘Ì ÌfiÓÔ Ì ‚¿ÛË ÙÔ Ì¤ÙÚÔ ·ÏÏ¿ Ï·Ì‚¿ÓÔ˘Ì ˘fi-

„Ë Î·È ¿ÏÏ· ÛÙÔȯ›·, fiˆ˜ Â›Ó·È Ô ·ÚÈıÌfi˜ ÙˆÓ Û˘ÏÏ·‚ÒÓ ÙÔ˘˜ Î·È ÔÈ· Â›Ó·È Ë ÙÂÏ¢-

Ù·›· ÙÔÓÈṲ̂ÓË Û˘ÏÏ·‚‹ ÙÔ˘˜. ŒÙÛÈ, ÔÈ ÛÙ›¯ÔÈ ‰È·ÎÚ›ÓÔÓÙ·È:

– ∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ Ì¤ÙÚÔ ÙÔ˘˜ Û ȷ̂ÈÎÔ‡˜, ÙÚÔ¯·˚ÎÔ‡˜, ·Ó··ÈÛÙÈÎÔ‡˜, ‰·ÎÙ˘ÏÈÎÔ‡˜

Î·È ÌÂÛÔÙÔÓÈÎÔ‡˜.

– ∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔÓ ·ÚÈıÌfi ÙˆÓ Û˘ÏÏ·‚ÒÓ ÙÔ˘˜ Û ÂÙ·Û‡ÏÏ·‚Ô˘˜, ÔÎÙ·Û‡ÏÏ·‚Ô˘˜, ÂÓ-

Ó·ۇÏÏ·‚Ô˘˜, ÂÓ‰ÂηۇÏÏ·‚Ô˘˜, ‰ÂηÂÓÙ·Û‡ÏÏ·‚Ô˘˜ Î.Ï.

– ∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔ ÔÈ· Â›Ó·È Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÙÔÓÈṲ̂ÓË Û˘ÏÏ·‚‹ Û Ô͇ÙÔÓÔ˘˜ (ÙÔÓ›˙ÂÙ·È

Ë ÙÂÏÂ˘Ù·›· Û˘ÏÏ·‚‹ ÙÔ˘ ÛÙ›¯Ô˘), Û ·ÚÔ͇ÙÔÓÔ˘˜ (ÙÔÓ›˙ÂÙ·È Ë ÚÔÙÂÏÂ˘Ù·›· Û˘Ï-

Ï·‚‹ ÙÔ˘ ÛÙ›¯Ô˘) Î·È Û ÚÔ·ÚÔ͇ÙÔÓÔ˘˜ (ÙÔÓ›˙ÂÙ·È Ë ÙÚ›ÙË ·fi ÙÔ Ù¤ÏÔ˜ Û˘ÏÏ·‚‹).

.¯. Ô ÛÙ›¯Ô˜ ª¿∪

Ó·—

ÌÂ∪

ÙÔ˘—

˜ Â∪ÓÓÈ¿

—ÛÔ˘

∪ÁÈÔ˘

—˜ ηÈ

∪Ì—

ÙË∪

ÌÈ·—

ÛÔ∪

˘ Îfi—

ÚË∪

Â›Ó·È È·Ì‚ÈÎfi˜

‰ÂηÂÓÙ·Û‡ÏÏ·‚Ô˜ ·ÚÔ͇ÙÔÓÔ˜.

ñ ™Ù· ÔÈ‹Ì·Ù· Û˘¯Ó¿ ‰È·ÈÛÙÒÓÔ˘Ì οÔÈ· ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁÈο ÌÂÈÔÓÂÎÙ‹Ì·Ù·/ÂÏ·ÙÙÒÌ·Ù·.

ŒÓ· ·’ ·˘Ù¿ Â›Ó·È Ë ¯·Û̈‰›·, Ô˘ ÚÔηÏÂ›Ù·È fiÙ·Ó ‰‡Ô ʈӋÂÓÙ· ‹ ¤Ó· ʈӋÂÓ

Î·È ÌÈ· ‰›ÊıÔÁÁÔ˜ Û˘Ó·ÓÙÈÔ‡ÓÙ·È Ì¤Û· ÛÙËÓ ›‰È· ϤÍË ‹ Û ‰‡Ô Û˘Ó¯fiÌÂÓ˜ ϤÍÂȘ.

.¯. √ ÿÚÔ˜ ¤ÙÚˆÁ „ˆÌ›, ÎÈ Ë ÎfiÚË ÙÔÓ ÎÂÚÓÔ‡ÛÂ.

ŒÓ·˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛ˘ Ù˘ ¯·Û̈‰›·˜ Â›Ó·È Ë Û˘Ó›˙ËÛË, ‰ËÏ·‰‹ Ë

Û˘ÌÚÔÊÔÚ¿ ÙˆÓ ‰‡Ô ʈÓˤÓÙˆÓ Û ̛· ÌÂÙÚÈ΋ Û˘ÏÏ·‚‹. ŒÙÛÈ, ÛÙÔÓ ·Ú·¿Óˆ ÛÙ›-

¯Ô ÔÈ ‰‡Ô ÊıfiÁÁÔÈ È Î·È Ë ı· ÚÔÊÂÚıÔ‡Ó Ì·˙›.

∪ — ∪ — ∪ — ∪ — ∪ — ∪ — ∪ — ∪.¯. √ ÿ / ÚÔ˜ ¤ / ÙÚˆÁ / „ˆÌ›, / ÎÈ Ë Îfi / ÚË ÙÔÓ / ÎÂÚÓÔ‡ / ÛÂ.

ñ ŒÓ· Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ Ô˘ Û˘Ó·ÓÙ¿ÌÂ Û˘¯Ó¿ ÛÙËÓ Ô›ËÛË Â›Ó·È Ô ‰È·ÛÎÂÏÈÛÌfi˜, ηٿ ÙÔÓ

ÔÔ›Ô ¤Ó·˜ ÛÙ›¯Ô˜ ‰ÂÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÓÔËÌ·ÙÈ΋ ÏËÚfiÙËÙ· Î·È Û˘ÓÙ·ÎÙÈ΋ ·˘ÙÔÓÔÌ›·,

·ÏÏ¿ ÙÔ ÓfiËÌ¿ ÙÔ˘ Û˘Ó¯›˙ÂÙ·È Î·È ÛÙÔÓ ÂfiÌÂÓÔ ÛÙ›¯Ô. ªÂ ÙÔÓ ‰È·ÛÎÂÏÈÛÌfi ηٷÚÁ›-

Ù·È ¤Ó· ·Í›ˆÌ· Ù˘ ÔÈËÙÈ΋˜ Ù¤¯Ó˘, fiÙÈ ‰ËÏ·‰‹ οı ÛÙ›¯Ô˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÂÎÊÚ¿˙ÂÈ ¤Ó·

Ï‹Ú˜ Î·È ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓÔ ÓfiËÌ·, ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ·Ô‰ÂÛ̇ÂÈ ÙÔÓ ÔÈËÙ‹ ·fi ÙËÓ ·ÛÊ˘-

ÎÙÈ΋ ÂÈı·Ú¯›· Ô˘ ÂÈ‚¿ÏÏÂÈ ÙÔ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓÔ ·Í›ˆÌ· Î·È ÙÔ˘ ‰›ÓÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚË

ÂÏ¢ıÂÚ›· Ó· ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ÛÙÔ¯·ÛÌÔ‡˜ Î·È Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘. ¶·Ú¿ÏÏËÏ·, ¯¿ÚË

Û’ ·˘Ù‹ ÙËÓ ÂÏ¢ıÂÚ›· ·ÔʇÁÂÙ·È Ë ÌÔÓÔÙÔÓ›· ÙˆÓ ÛÙ›¯ˆÓ Î·È Ô Ú˘ıÌfi˜ ·ÔÎÙ¿ ÌÂ-

Á·Ï‡ÙÂÚË ‰‡Ó·ÌË Î·È Â˘ÂÏÈÍ›·.

.¯. ÛÙÔ˘˜ ·Ú·Î¿Ùˆ ÛÙ›¯Ô˘˜ ·fi ÙÔ Ô›ËÌ· ∂Ș ∞Á·ÚËÓÔ‡˜ ÙÔ˘ ∫¿Ï‚Ô˘ ‰È·ÛÎÂÏÈÛÌfi

¤¯Ô˘Ì ÛÙÔÓ 1Ô Î·È 2Ô ÛÙ›¯Ô Î·È ÛÙÔÓ 2Ô Î·È 3Ô ÛÙ›¯Ô.

∫Ú¤ÌÔÓÙ·È fi ÙÔ˘˜ fi‰·˜ ÙÔ˘¿ÓÙ· Ù· ¤ıÓË, ˜ ÎÚ¤ÌÂÙ·È‚ÚÔ¯‹ ¤ÙÈ ÂÓ·¤ÚÈÔ˜.

÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ Ô›ËÛ˘

11

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·11

√√ÌÌÔÔÈÈÔÔÎη·ÙÙ··ÏÏËËÍÍ››··

∞Ó¿ÏÔÁ· Ì ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ‰È·Ù¿ÛÛÔÓÙ·È ÔÈ ÔÌÔÈÔηٿÏËÎÙÔÈ ÛÙ›¯ÔÈ Ì¤Û· ÛÙË ÛÙÚÔÊ‹, Ë

ÔÌÔÈÔηٷÏËÍ›· ‰È·ÎÚ›ÓÂÙ·È ÛÂ:

·. ∑¢Á·ÚˆÙ‹ (Ù‡Ô˜ ··‚‚)

ÕÎÚ· ÙÔ˘ Ù¿ÊÔ˘ ÛȈ‹ ÛÙÔÓ Î¿ÌÔ ‚·ÛÈχÂÈØ ·

§·Ï› Ô˘Ï›, ·›ÚÓÂÈ Û˘Ú› ÎÈ Ë Ì¿Ó· ÙÔ ËχÂÈ. ·

Δ· Ì¿ÙÈ· Ë Â›Ó· ÂÌ·‡ÚÈÛÂØ ÛÙ· Ì¿ÙÈ· Ë Ì¿Ó· ÌÓ¤ÂÈ. ‚

™Ù¤ÎÂÈ Ô ™Ô˘ÏÈÒÙ˘ Ô Î·Ïfi˜ ·Ú¿ÌÂÚ· Î·È ÎÏ·›ÂÈ. ‚

(™ÔψÌfi˜)

‚. ¶Ï¯ً (Ù‡Ô˜ ·‚·‚)

¢ÂÓ Í¤Úˆ Ò˜ Ó· ÛÔ˘ ÙÔ ÂÈÒ. ª· Ô ‰ÚfiÌÔ˜, ı˜ ÙÔ ‚Ú¿‰˘ ·

̘ ÛÙË ÛÙ·¯ÙÈ¿ ÙË Û˘ÓÓÂÊÈ¿ Û· ı¤·ÙÚÔ Â›¯Â Á›ÓÂÈ. ‚

ªfiÏȘ Ê·ÈÓfiÙ·Ó Ë ÛÎËÓ‹ ÛÙ’ ·Ó¿ÚÈÔ ÙÔ ÛÎÔÙ¿‰È ·

Î·È Û· ÛÎȤ˜ Ê·ÈÓfiÓÙ·Ó ̷ÎÚÈ¿ ÌÔ˘ ÔÈ ı·ÙÚ›ÓÔÈ. ‚

(¶ÔÚʇڷ˜)

Á. ™Ù·˘ÚˆÙ‹ (Ù‡Ô˜ ·‚‚·)

ŸÙ·Ó ÛÙ· ‚¿ıË Ù˘ Ó˘ÎÙfi˜ Ì ÂÚÈ˙ÒÓÂÈ ·

¿ÎÚ· ı·Ï¿ÛÛ˘, Ô˘Ú·ÓÔ‡ Î·È Á˘ ÂÈÚ‹ÓË, ‚

ÙÔ Ó‡̷, fiÔ˘ ÙËÓ Ù·Ú·¯‹Ó ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ Û‚‹ÓÂÈ, ‚

ÛÈÁ¿ ÙËÓ Ì˘ÛÙÈÎ‹Ó ˆ‹Ó ÙÔ˘ ·Ó·ÓÂÒÓÂÈ. ·

(¶ÔÏ˘Ï¿˜)

‰. ∑¢Á·ÚÔϯً (Ù‡Ô˜ ··‚ÁÁ‚)

flÚ· ÚÔṲ̂ÓÂÈ ÌÔÓ·¯‹ ·

Ë ¿Ì·Í· οو ·’ ÙË ‚ÚÔ¯‹ ·

Î·È ‰ÂÓ ÙË Ì¤ÏÂÈØ ‚

ÎÈ Â›Ó·È Û· Ó· ÙËÓ Ù˘Ú·ÓÓ¿ Á

ÈfiÙÂÚÔ Ë Í¤ÓË ÁÂÈÙÔÓÈ¿, Á

Ô˘ ‰ÂÓ ÙË ı¤ÏÂÈ. ‚

(ÕÁÚ·˜)

Â. ∂χıÂÚË (·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ‰È¿ÊÔÚÔ˘˜ Ù‡Ô˘˜)

¢ÂÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰Ò ·Ú¿ ÁÈ·Ù› Ì’ ·Á¿ËÛ˜ ·

ÛÙ· ÂÚ·Ṳ̂ӷ ÚfiÓÈ·. ‚

∫·È Û ‹ÏÈÔ, Û ηÏÔηÈÚÈÔ‡ ÚÔÌ¿ÓÙÂÌ· Á

Î·È Û ‚ÚÔ¯‹, Û ÈfiÓÈ·, ‚

‰ÂÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰Ò ·Ú¿ ÁÈ·Ù› Ì’ ·Á¿ËÛ˜. ·

(¶ÔÏ˘‰Ô‡ÚË)

÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ Ô›ËÛ˘

12

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·12

� TÔ ÓÂfiÙÂÚÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È ·ÔÙÂÏ› Û˘Ó¤¯ÂÈ· (̤ۈ ÙÔ˘ ‚˘˙·ÓÙÈÓÔ‡) Ù˘ ·Ú¯·›·˜

‰ËÌÔÙÈ΋˜ Ô›ËÛ˘.

� TÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È Â›Ó·È ¿ÚÚËÎÙ· Û˘Ó‰Â‰Â̤ÓÔ Ì ÙË ÌÔ˘ÛÈ΋, Û˘¯Ó¿ Î·È Ì ÙÔÓ ÔÚfi.

� ∂›Ó·È ‰ËÌÈÔ‡ÚÁËÌ· ÔÌ·‰ÈÎfi. K¿ÔÈÔ˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ ÙÔ˘ Ï·Ô‡, ÚÔÈÎÈṲ̂ÓÔ˜ Ì ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁÈ΋

‰ÂÍÈfiÙËÙ· Î·È ·ÓÂÙ˘Á̤ÓÔ ÌÔ˘ÛÈÎfi ·›ÛıËÌ·, ·Ú·ÎÈÓÔ‡ÌÂÓÔ˜ ·fi ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·ÚfiÚÌË-

ÛË Û˘Óı¤ÙÂÈ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È, ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·˜, ·Ó ÌÔÚ›, Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Î·È ÙÔÓ Ú˘ıÌfi Î·È ÙË ÌÂψ-

‰›· ‹, ‰È·ÊÔÚÂÙÈο, Ù·ÈÚÈ¿˙ÔÓÙ¿˜ ÙÔ Û ÌÈ· ‹‰Ë ÁÓˆÛÙ‹ ÌÂψ‰›·. TÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÛÙË Û˘Ó¤-

¯ÂÈ· ‰È·‰›‰ÂÙ·È ·fi ÛÙfiÌ· Û ÛÙfiÌ·. K·ı¤Ó·˜ ÙÔ È‰ÈÔÔÈ›ٷÈ, ηıÒ˜ ÓÈÒıÂÈ fiÙÈ ÙÔÓ ÂÎ-

ÊÚ¿˙ÂÈ, Î·È ÌÔÚ› Ó· ÂÈʤÚÂÈ Û’ ·˘Ùfi οÔȘ ·ÏÏ·Á¤˜, ÚÔÎÂÈ̤ÓÔ˘ Ó· ÙÔ Î¿ÓÂÈ Ó·

Û˘ÌʈÓ› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ì ٷ ÚÔÛˆÈο ÙÔ˘ Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù·. ŒÙÛÈ, ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ·˘Ùfi Á›-

ÓÂÙ·È «ÎÔÈÓfi ÎÙ‹Ì·» Î·È Ë ÔÚÈÛÙÈ΋ ÙÔ˘ ÌÔÚÊ‹ (ÙËÓ ÔÔ›· ÌÔÚ› Ó· ¿ÚÂÈ ¤ÂÈÙ· ·fi ·Ú-

ÎÂÙfi ηÈÚfi) Â›Ó·È ·ÔÙ¤ÏÂÛÌ· Ï·˚΋˜ ÂÂÍÂÚÁ·Û›·˜ (NÈÎfiÏ·Ô˜ ¶ÔÏ›Ù˘).

� K·Ù¿ ÙËÓ ÚÔÊÔÚÈ΋ ‰È¿‰ÔÛ‹ ÙÔ˘˜ ·fi ÙfiÔ Û ÙfiÔ Î·È ·fi ÁÂÓÈ¿ Û ÁÂÓÈ¿ Ù· ‰ËÌÔÙÈο

ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ˘Ê›ÛÙ·ÓÙÔ ‰È¿ÊÔÚ˜ ÙÚÔÔÔÈ‹ÛÂÈ˜Ø ¤ÙÛÈ ÚÔ¤Î˘Ù·Ó ÔÈ ‰È¿ÊÔÚ˜ ·Ú·ÏÏ·-Á¤˜ ÙÔ˘ ›‰ÈÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡.

� H Û˘ÛÙËÌ·ÙÈ΋ ηٷÁÚ·Ê‹ ‰ËÌÔÙÈÎÒÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ ·Ú¯›˙ÂÈ ÛÙ· ÓÂfiÙÂÚ· ¯ÚfiÓÈ· Ì ÙËÓ

·Ó¿Ù˘ÍË Ù˘ ÂÈÛÙ‹Ì˘ Ù˘ Ï·ÔÁÚ·Ê›·˜.

� T· ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘Ó Î¿ÔÈ· ÎÔÈÓ¿ ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÎÈ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó

οÔÈÔ˘˜ ‚·ÛÈÎÔ‡˜ ηÓfiÓ˜ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙËÓ Ù¯ÓÔÙÚÔ›· ÙÔ˘˜. T· ΢ÚÈfiÙÂÚ· ·fi ·˘Ù¿ Ù·

ÛÙÔȯ›· Î·È ÙÔ˘˜ ηÓfiÓ˜ ›ӷÈ:

ñ §ÈÙfi˜ Î·È ˘ÎÓfi˜ ÏfiÁÔ˜: Ÿ¯È Ì·ÎÚËÁÔڛ˜, ÂÏ¿¯ÈÛÙ· ›ıÂÙ·, ‚¿ÛË Ù˘ ÊÚ¿Û˘ ·Ô-

ÙÂÏÔ‡Ó ÙÔ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎfi Î·È ÙÔ Ú‹Ì·.

ñ ∏ ·Ú¯‹ Ù˘ ÈÛÔÌÂÙÚ›·˜: ∫¿ı ÌÂÙÚÈ΋ ÂÓfiÙËÙ· (ÛÙ›¯Ô˜, ËÌÈÛÙ›¯ÈÔ, ‰›ÛÙȯÔ) ÂÚÈÏ·Ì-

‚¿ÓÂÈ ÔÏÔÎÏËڈ̤ÓÔ ÓfiËÌ· – ‰ÂÓ ˘¿Ú¯Ô˘Ó ‰È·ÛÎÂÏÈÛÌÔ› (ηٿ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÙÔ

ÓfiËÌ· ÔÏÔÎÏËÚÒÓÂÙ·È Û ÂfiÌÂÓË ÌÂÙÚÈ΋ ÂÓfiÙËÙ·).

ñ ∂·Ó¿ÏË„Ë ‹ ÔÏÔÎÏ‹ÚˆÛË ÙÔ˘ ÓÔ‹Ì·ÙÔ˜ ÙÔ˘ ·′′ ËÌÈÛÙȯ›Ô˘ ÛÙÔ ‚′′:– Â›Ó·È Ì·ÎÚÈ¿ ÛÙËÓ ÍÂÓÈÙÈ¿, Â›Ó·È Ì·ÎÚÈ¿ ÛÙ· ͤӷ– fiÙ·Ó ·ÛÚ›ÛÂÈ Ô Îfiڷη˜ Î·È Á›ÓÂÈ ÂÚÈÛÙ¤ÚÈ.

13

¢ËÌÔÙÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È

∂ÈÛ·ÁˆÁÈÎfi ÛËÌ›ˆÌ·

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·13

ñ ΔÔ ı¤Ì· ÙˆÓ ¿ÛÎÔˆÓ ÂÚˆÙËÌ¿ÙˆÓ: ∑ËÙÂ›Ù·È Ô ÏfiÁÔ˜ ÁÈ· ÙÔÓ ÔÔ›Ô Û˘Ì‚·›ÓÂÈ Î¿ÙÈ

(ÁÂÁÔÓfi˜ ‹ Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ) Î·È ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó ¤ÂÈÙ· Ì ÙË ÌÔÚÊ‹ ÂÚˆÙ‹ÛÂˆÓ Î¿ÔȘ Èı·-

Ó¤˜ ÂÍËÁ‹ÛÂȘ Ô˘ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ·Ó·ÈÚÔ‡ÓÙ·È ÁÈ· Ó· ‰Ëψı› ÙÂÏÈο Ë ÛˆÛÙ‹ ÂÍ‹ÁËÛË:

°È·Ù› Â›Ó·È Ì·‡Ú· Ù· ‚Ô˘Ó¿ Î·È ÛÙ¤ÎÔ˘Ó ‚Ô˘ÚΈ̤ӷ;MËÓ ¿ÓÂÌÔ˜ Ù· ÔÏÂÌ¿, Ì‹Ó· ‚ÚÔ¯‹ Ù· ‰¤ÚÓÂÈ;KÈ’ Ô˘‰’ ¿ÓÂÌÔ˜ Ù· ÔÏÂÌ¿, ÎÈ Ô˘‰¤ ‚ÚÔ¯‹ Ù· ‰¤ÚÓÂÈ,ÌfiÓ ‰È·‚·›ÓÂÈ Ô X¿ÚÔÓÙ·˜ Ì ÙÔ˘˜ ·Ôı·Ì¤ÓÔ˘˜.

ñ ΔÔ ı¤Ì· ÙÔ˘ ·‰˘Ó¿ÙÔ˘: ΔÔ Û¯‹Ì· ÙÔ˘ «·‰˘Ó¿ÙÔ˘» ˘ÔÁÚ·ÌÌ›˙ÂÈ Ì ¤ÌÊ·ÛË ÙÔ «Ô-

Ù¤». EȉÈÎfiÙÂÚ·, Û˘Ó‹ıˆ˜ ¤Ó· ÁÂÁÔÓfi˜ (Ú¿ÍË ‹ Û˘Ó·›ÛıËÌ· Î.Ï.) Ô˘ ·fi ÙË Ê‡ÛË

ÙÔ˘ Â›Ó·È ‰˘Ó·ÙfiÓ Ó· ÌÂÙ·‚ÏËı› Û˘Ó‰¤ÂÙ·È Î·È ·Ú·ÏÏËÏ›˙ÂÙ·È Ì οÔÈÔ ¿ÏÏÔ ÁÂ-

ÁÔÓfi˜ (Û˘Ó‹ıˆ˜ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· Ê˘ÛÈÎfi Ê·ÈÓfiÌÂÓÔ) Ô˘ ·fi ÙË Ê‡ÛË ÙÔ˘ Â›Ó·È ·‰‡Ó·-

ÙÔÓ Ó· ÌÂÙ·‚ÏËı› ‹ Ó· Á›ÓÂÈ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi ·’ fi,ÙÈ Â›Ó·È. ŒÙÛÈ, ÙÔÓ›˙ÔÓÙ·È Ë ÛÔ‚·Úfi-

ÙËÙ· Î·È Ë ÛÙ·ıÂÚfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÚÒÙÔ˘ ÁÂÁÔÓfiÙÔ˜:

fiÙ·Ó ·ÛÚ›ÛÂÈ Ô Îfiڷη˜ Î·È Á›ÓÂÈ ÂÚÈÛÙ¤ÚÈıÂÓ¿ Û ¿Úˆ ÁÈ’ ¿ÓÙÚ· ÌÔ˘, ıÂÓ¿ Û οӈ Ù·›ÚÈ.(™ËÌ›ˆÛË: ΔÔ Û¯‹Ì· ÙÔ˘ «·‰˘Ó¿ÙÔ˘» ‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· Û˘Á¯¤ÂÙ·È Ì ÙËÓ ˘ÂÚ‚ÔÏ‹, ηٿ ÙËÓ

ÔÔ›· ϤÌ οÙÈ Ô˘ ˘ÂÚ‚·›ÓÂÈ Î·Ù¿ Ôχ ÙÔ Û˘ÓËıÈṲ̂ÓÔ Î·È ÙÔ Ú·ÁÌ·ÙÈÎfi, ı¤ÏÔÓÙ·˜ Ó·

·Ú·ÛÙ‹ÛÔ˘Ì ˆËÚfiÙÂÚ· Î·È ÂÓ·ÚÁ¤ÛÙÂÚ· ·˘Ùfi Ô˘ ϤÌÂ.)

ñ √È ÚÔÛˆÔÔÈ‹ÛÂȘ: ∫¿ı ¤Ì„˘¯Ô ‹ ¿„˘¯Ô (‚Ô˘Ó¿, ‰¤ÓÙÚ·, Ô˘ÏÈ¿, ¿ÏÔÁ· Î.Ï.)

ÌÔÚ› Ó· ÌÈÏ¿ Î·È Ó· ·›ÚÓÂÈ Ì¤ÚÔ˜ ÛÙË ‰Ú¿ÛË:

‰ÂÓ ÎÈÏ·Ë‰Ô‡Û·Ó Û·Ó Ô˘ÏÈ¿, Ì‹ÙÂ Û·Ó ÂÏȉfiÓÈ·,ÌfiÓ’ ÎÈÏ·Ë‰Ô‡Û·Ó ÎÈ ¤ÏÂÁ·Ó ·ÓıÚˆÈÓ‹ ÔÌÈÏ›·.

� TÔ Û˘ÓËı¤ÛÙÂÚÔ Ì¤ÙÚÔ ÙˆÓ ‰ËÌÔÙÈÎÒÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ Â›Ó·È Ô È·Ì‚ÈÎfi˜ ‰ÂηÂÓÙ·Û‡ÏÏ·-‚Ô˜ (ÌÔÚ› Ó· Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘Ì ÎÈ ¿ÏÏÔ˘˜ È·Ì‚ÈÎÔ‡˜ ÛÙ›¯Ô˘˜, ÂÓ‰ÂηۇÏÏ·‚Ô˘˜, Ô¯Ù·Û‡Ï-

Ï·‚Ô˘˜, ÂÊÙ·Û‡ÏÏ·‚Ô˘˜ Î.Ï., ÂÓÒ ÌÔÚ› Ó· Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÔ˘ÌÂ Î·È ÙÔ ÙÚÔ¯·˚Îfi ̤ÙÚÔ).

� °ÂÓÈο ÙÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ ÙˆÓ ‰ËÌÔÙÈÎÒÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÒÓ Â›Ó·È ·Ïfi Î·È ÁÓ‹ÛÈ· Ï·˚Îfi. AÓ¿ÏÔ-

Á· Ì ÙÔ ÂȉÈÎfiÙÂÚÔ ÂÚȯfiÌÂÓÔ, Ù· ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ηٷٿÛÛÔÓÙ·È Û ηÙËÁÔڛ˜

(Ë Î·Ù¿Ù·ÍË ·˘Ù‹ ‰ÂÓ Â›Ó·È Â‡ÎÔÏË Ô‡Ù ·˘ÛÙËÚ‹, ηıÒ˜ οÔÈÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÌÔÚ› Ó·

¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Û ‰È·ÊÔÚÂÙÈΤ˜ οı ÊÔÚ¿ ÂÚÈÙÒÛÂȘ, ÂÓÒ Û˘¯Ó¿ Ù· fiÚÈ· ÌÂٷ͇

ÙˆÓ ÂȉÒÓ Û˘Á¯¤ÔÓÙ·È ÏfiÁˆ Û˘ÌÊ˘ÚÌÒÓ, ‰ËÏ·‰‹ Û οÔÈ· ›‰Ë ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ÛÙÔȯ›· Ô˘

ÚÔ¤Ú¯ÔÓÙ·È ·fi ¿ÏÏ· ›‰Ë). OÈ Î˘ÚÈfiÙÂÚ˜ ηÙËÁÔڛ˜1 ›ӷÈ: ·Ú·ÏÔÁ¤˜, ·ÎÚÈÙÈο,

ÈÛÙÔÚÈο, ÎϤÊÙÈη, ÙÔ˘ ÿÚÔÓÙ· – ÙÔ˘ K¿Ùˆ KfiÛÌÔ˘ (Û˘Ó‰¤ÔÓÙ·È Ì ٷ ÌÔÈÚÔÏfiÁÈ·),

Ù˘ ·Á¿Ë˜, Ù˘ ÍÂÓÈÙÈ¿˜, ·È‰Èο (.¯. Ó·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù·, Ù·¯Ù·Ú›ÛÌ·Ù·), ÁÈÔÚÙ·ÛÙÈο ηÈ

ÂıÈÌÈο (Û¯ÂÙ›˙ÔÓÙ·È Ì ‰È¿ÊÔÚ˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ ‹ ¤ıÈÌ·Ø .¯. Ù· οϷÓÙ·, Ë ÂÚÂÚÔ‡Ó· Î.Ï.),

ıÚËÛ΢ÙÈο, ÁÓˆÌÈο, ÂÚÁ·ÙÈο, ÂÚÈÁÂÏ·ÛÙÈο.

¢ËÌÔÙÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È

14

1. Συνήθως οι κατατάξεις στηρίζονται στην κατάταξη του N. Πολίτη στο Eκλογαί από τα τραγούδια του ελ-

ληνικού λαού.

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·14

� T· ‰ËÌÔÙÈο ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÂÍ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó Ó· ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡ÓÙ·ÈØ Ë ·Ú·ÁˆÁ‹ ÙÔ˘˜ fï˜ ¤¯ÂÈ

È· ÛÙ·Ì·Ù‹ÛÂÈ, ηıÒ˜ ¤¯Ô˘Ó ·ÏÏ¿ÍÂÈ ÔÈ Û˘Óı‹Î˜ ˙ˆ‹˜, Î·È ÔÈ ÂÎÊÚ·ÛÙÈΤ˜ ·Ó¿ÁΘ

ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ÈηÓÔÔÈÔ‡ÓÙ·È ·fi ÙËÓ ÚÔÛˆÈ΋ ·Ú·ÁˆÁ‹. ¶ÈÔ ÚfiÛÊ·Ù· ıˆÚÔ‡-

ÓÙ·È ·˘Ù¿ Ô˘ Û˘ÓÙ¤ıËÎ·Ó Î·Ù¿ ÙÔÓ EÏÏËÓÔ˚Ù·ÏÈÎfi ¶fiÏÂÌÔ.

¢ËÌÔÙÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È

15

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·15

Το συγκεκριμένο δημοτικό τραγούδι ανήκει στις παραλο-γές και αφορά την οικογενειακή ζωή. Kυρίαρχο θέμα στοποίημα είναι η μεταβολή της τύχης, θέμα συχνό στην ποίη-ση και στο θέατρο από τα αρχαία χρόνια, που εδώ παίρ-νει τη μορφή του οικονομικού και κοινωνικού ξεπεσμούμιας πλούσιας οικογένειας. Kεντρικό πρόσωπο η πλούσιακόρη που παντρεύεται έναν πλούσιο νέο. Kάποια στιγμήτο ζευγάρι χάνει τα πλούτη του και η κόρη επιστρέφει στοπατρικό της, όπου πιάνει δουλειά ως υπηρέτρια, μέχρι τηστιγμή της αναγνώρισης από τη μάνα της.

αντιπροίκια: προγαμιαία δώρα (κινητά ή ακίνητα) του γαμπρού προς τη νύφη ωςαντάλλαγμα για την προίκα που έπαιρνε από αυτήν· κάτεργα: καράβια (πολεμικά ή πει-ρατικά) με πανιά και με δύο ή τρεις σειρές κουπιά· δίσεφτοι: δίσεκτοι (ο δίσεκτοςχρόνος θεωρείται δυσοίωνος, κακοσημαδιακός)· πίσημον ημέρα: επίσημη ημέρα,εννοείται δηλαδή μια μεγάλη γιορτή· τ’ ωριό το μονοπάτι: το ωραίο μονοπάτι· ναλευκαίνουν: να πλένουν· εσυνάκουσε: εισάκουσε· αμά: μετά· κοπέλια: υπηρέτες·σικλί: κουβάς· φαίνω: υφαίνω· βλαντί: πολύτιμο ύφασμα, συνήθως πορφύρα· αρ-κίνησε: αρχίνησε, άρχισε· γάγιο: ενέχυρο, ανταμοιβή, μισθός· όντες σ’ ανάσται-να: όταν σε ύφαινα· μοτάζαν: μου έταζαν· εξεναλέθου: άλεθα σε ξένα σπίτια.

1η ενότητα (στ. 1-6): O γάμος της Eλένης και η πλούσια προίκα.2η ενότητα (στ. 7-10): O οικονομικός ξεπεσμός του ζευγαριού.3η ενότητα (στ. 11-15): H επιθυμία της Eλένης να επιστρέψει στο πατρικό της.4η ενότητα (στ. 16-27): O δρόμος του γυρισμού και η συνάντηση στη βρύση με τις

δούλες του σπιτιού.

¢ËÌÔÙÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È

16

26. Δ˘ Ó‡Ê˘ Ô˘ ηÎÔ¿ıËÛÂ

∂ÈÛ·ÁˆÁÈÎfi ÛËÌ›ˆÌ·

Παραλογές

Πολύστιχα δημοτικά τραγούδια μεθέμα δραματικές κυρίως περιπέ-τειες της ζωής. Παρουσιάζουν με-γάλη ποικιλία θεμάτων και κύριοχαρακτηριστικό τους είναι το πα-ραμυθικό στοιχείο. Θεωρούνταιτο παλαιότερο στρώμα δημοτικώντραγουδιών.

§ÂÍÈÏÔÁÈο – ¶Ú·ÁÌ·ÙÔÏÔÁÈο ÛÙÔȯ›·

¢È¿ÚıÚˆÛË Û ÂÓfiÙËÙ˜

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·16

5η ενότητα (στ. 28-37): H άφιξη της Eλένης στο πατρικό ως ξένης και η δοκιμασίατης στον αργαλειό.

6η ενότητα (στ. 38-53): Tο μοιρολόι της Eλένης και η αναγνώρισή της από τη μάνατης.

Mια κόρη από πλούσια οικογένεια παντρεύεται στα ξένα μ’ έναν επίσης πλούσιο νέο.Δεν περνά πολύς καιρός όμως και συμφορές βρίσκουν το ζευγάρι, που χάνει όλα τουτα πλούτη. Tόσο η κόρη και ο άντρας της όσο και τα πεθερικά της ξενοδουλεύουν γιανα ζήσουν. Kάποιο Πάσχα η κόρη νοσταλγεί έντονα το πατρικό της και δηλώνει τηνεπιθυμία να επισκεφθεί τους γονείς της. Mετά την απροθυμία του άντρα της, που ντρέ-πεται να την πάει πίσω έτσι φτωχή, η κόρη αποφασίζει να επιστρέψει μόνη της. Πρινφτάσει στο πατρικό της, συναντάει στη βρύση τις δούλες του σπιτιού, που δεν τηναναγνωρίζουν, και τις παρακαλάει να μεσολαβήσουν για να την πάρει η κυρά τους στηδούλεψή της. Δηλώνει πως ξέρει να υφαίνει το βλαντί και το βελούδο. H κυρά τουσπιτιού, που είναι και μάνα της, φαίνεται να διαισθάνεται κάτι και δίνει εντολή να τηβάλουν να υφάνει δοκιμαστικά στον αργαλειό της κόρης της. Eκείνη υφαίνοντας τρα-γουδά, μοιρολογώντας για τη δυστυχία που τη βρήκε. H μάνα της όμως που παραμό-νευε, ακούγοντας το τραγούδι της, αναγνωρίζει την κόρη της και την αγκαλιάζει.

Το συγκεκριμένο τραγούδι ως δημοτικό εντάσσεται στην παραδοσιακή ποίηση. Στοι-χεία της παραδοσιακής ποίησης που διακρίνουμε σε αυτό είναι τα ακόλουθα:– Μέτρο (ιαμβικό) και ρυθμός.– Στίχοι με ορισμένο ποιητικό ανάπτυγμα που καθορίζεται από τον αριθμό των συλ-

λαβών (δεκαπεντασύλλαβοι).– Αποφυγή διασκελισμών.– Καθαρότητα νοημάτων.– Λογική αλληλουχία.– Οι λέξεις τηρούν τη νοηματική τους ταυτότητα.– Ομαλή σύνταξη.– Τίτλος δηλωτικός του περιεχομένου.

26.Δ˘ Ó‡Ê˘ Ô˘ ηÎÔ¿ıËÛÂ

17

¶ÂÚÈÏËÙÈ΋ ·fi‰ÔÛË

÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ Ô›ËÛ˘

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·17

� ΣτιχουργίαΟ στίχος είναι ιαμβικός δεκαπεντασύλλαβος, παροξύτονος.

� ΓλώσσαΗ γλώσσα είναι απλή δημοτική με λίγα ιδιωματικά στοιχεία.

� ΎφοςΤο ύφος είναι λιτό, πυκνό· κυριαρχούν τα ρήματα, τα ουσιαστικά και η παρατα-κτική σύνδεση, ενώ ο διάλογος και ο μονόλογος προσδίδουν ζωντάνια, αμεσότη-τα και δραματικότητα.

� Αφηγηματική τεχνικήTο ποίημα, όπως κάθε παραλογή, έχει αφηγηματικό χαρακτήρα. H αφήγηση γίνε-ται σε γ΄ πρόσωπο, χωρίς εστίαση και ο αφηγητής δεν μετέχει στα γεγονότα,έχει τον ρόλο του παντογνώστη αφηγητή. H αφήγηση εστιάζεται στο ουσιώδεςπαραλείποντας τις περιττές λεπτομέρειες, με αποτέλεσμα να υπάρχουν κάποιααφηγηματικά κενά (π.χ. ανάμεσα στους στ. 1-6 και 7, όπου μετά την αναφοράστα προικιά δεν γίνεται καμιά αναφορά στον γάμο της Eλένης, αλλά κατευθείαν γί-νεται λόγος για τον ξεπεσμό της νέας οικογένειάς της· ανάμεσα στους στ. 25-27και 28, όπου ακολουθούν τα λόγια της μάνας της Eλένης χωρίς προηγουμένως ναέχει αναφερθεί ότι επέστρεψαν οι δούλες στο σπίτι μαζί με την ξένη). Στο ποίημα ηαφήγηση συμπλέκεται με τον διάλογο και τον μονόλογο (μοιρολόι Eλένης). Στησυγκεκριμένη παραλογή όμως δεν συναντάμε το παραμυθικό στοιχείο.

� Εκφραστικά μέσαΓενικά υπάρχουν λίγα σχήματα λόγου:Mεταφορές: κι έφαε ο νιος τα πλούτη του (στ. 8), τρώγει άνδρας μου τα πλούτη μου

(στ. 48), γλυκά την αγκαλιάζει (στ. 52). Προσωποποίηση: κι οι μήνες οργισμένοι (στ. 7). Επαναλήψεις: Βλ. ακολούθως Στοιχεία τεχνικής κοινά στη δημοτική ποίηση.Υπερβολές: Βλ. ακολούθως Στοιχεία τεχνικής κοινά στη δημοτική ποίηση. Αντιθέσεις: Mα ’ρτανε οι χρόνοι δίσεφτοι (στ. 7), πλούσια σ’ ήφερα, φτωχή πού να

σε πάω (στ. 14), Kι εκείνη δεν τον άκουσε (στ. 16). Ασύνδετο: τση τάζουν και τ’ αδέρφια της ... τση τάζει κι η μανούλα της ... χρυσό θρονί

να κάθεται, χρυσό μήλο να παίζει (στ. 4-6).� Στοιχεία τεχνικής κοινά στη δημοτική ποίηση

Στοιχεία του δημοτικού τραγουδιού που συναντάμε σε αυτή την παραλογή είναι ταακόλουθα:– Ο νόμος των τριών: Tση τάζει κι ο πατέρας της ... τση τάζουν και τ’ αδέρφια της ...

τση τάζει κι η μανούλα της (στ. 3-5).

¢ËÌÔÙÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È

18

™ÙÔȯ›· Ù¯ÓÈ΋˜ – ∂ÎÊÚ·ÛÙÈο ̤۷ Î·È ÙÚfiÔÈ

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·18

– Οι υπερβολές: Mήνες τση τάζουν τα προικιά (στ. 2), Tση τάζει κι ο πατέρας της κά-τεργ’ αρματωμένα (στ. 3).

– Οι τυπικοί, στερεότυποι στίχοι: Mα ’ρτανε οι χρόνοι δίσεφτοι κι οι μήνες οργισμένοι(στ. 7).

– Η αρχή της ισομετρίας: Κάθε στίχος περιλαμβάνει ένα ολοκληρωμένο νόημα.– Η επανάληψη του νοήματος του α΄ ημιστιχίου στο β΄: δεν είναι η Eλένη σου, δεν

είναι το παιδί σου (στ. 33). – Οι επαναλήψεις: Τση τάζει ... τση τάζουν ... τση τάζει (στ. 3-5), και φαίνω στο βλαντί

και φαίνω στο βελούδο (στ. 36), οι στίχοι 2-10 επαναλαμβάνονται ελαφρώς πα-ραλλαγμένοι στους στίχους 42-50.

26.Δ˘ Ó‡Ê˘ Ô˘ ηÎÔ¿ıËÛÂ

19

Ερμηνευτικές επισημάνσεις

ñ Δ· ÏÔ‡ÛÈ· ÚÔÈÎÈ¿: ∏ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙ· ÚÔÈÎÈ¿ Á›ÓÂÙ·È Ì οÔȘ ÂÚ‚ÔϤ˜ (.¯.

ª‹Ó˜ ÙÛË Ù¿˙Ô˘Ó Ù· ÚÔÈÎÈ¿, ÛÙ. 2Ø ΔÛË Ù¿˙ÂÈ ... οÙÂÚÁ’ ·Ú̷و̤ӷ, ÛÙ. 3), Ô˘

ÛÙfi¯Ô ¤¯Ô˘Ó Ó· ‰ÒÛÔ˘Ó ¤ÌÊ·ÛË ÛÙÔÓ ÏÔ‡ÙÔ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜ Ù˘ EϤÓ˘, ÒÛÙÂ

ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ó· ÙÔÓÈÛÙ› ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ Ë ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ Ù˘ Ù‡¯Ë˜ Î·È Ô ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi˜

ÍÂÂÛÌfi˜ Ù˘ Ó¤·˜ Ù˘ ÔÈÎÔÁ¤ÓÂÈ·˜. ªÂ ÙËÓ ›‰È· ˘ÂÚ‚ÔÏ‹ Î·È ÁÈ· ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÏfiÁÔ

Á›ÓÂÙ·È Ë ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙ· ·ÓÙÈÚÔ›ÎÈ· (¯ÚfiÓÔ˘˜ Ù’ ·ÓÙÈÚÔ›ÎÈ·, ÛÙ. 2Ø ÙÔÓ›˙ÂÙ·È ‰Ë-

Ï·‰‹ Ô ÏÔ‡ÙÔ˜ ÙÔ˘ Á·ÌÚÔ‡).

ñ √ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ÍÂÂÛÌfi˜: ™ÙÔ Ô›ËÌ· ‰ÂÓ ‰›ÓÔÓÙ·È ÛÙÔȯ›· ÁÈ·

ÙȘ ·Èٛ˜ Ù˘ ÔÈÎÔÓÔÌÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ηٿوÛ˘. øÛÙfiÛÔ Ô ÛÙ›¯Ô˜ M· ’ÚÙ·Ó ÔÈ ÚfiÓÔȉ›ÛÂÊÙÔÈ ÎÈ ÔÈ Ì‹Ó˜ ÔÚÁÈṲ̂ÓÔÈ (ÛÙ. 7) Ì·˜ Ô‰ËÁ› Ó· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÔ˘Ì ÙȘ ·Èٛ˜ ÛÂ

ηÎÔÙ˘¯›Â˜, Û ·ÛÙ¿ıÌËÙÔ˘˜ Â͈ÙÂÚÈÎÔ‡˜ ·Ú¿ÁÔÓÙ˜ (.¯. ηΤ˜ ÛÔ‰ÂȤ˜, ·Ú-

ÚÒÛÙȘ Î.Ï.) ‹ ›Ûˆ˜ Û η΋ ‰È·¯Â›ÚÈÛË (Û ¿ÏÏË ·Ú·ÏÏ·Á‹ ˆ˜ ·ÈÙ›· ÙÔ˘ ÍÂÂ-

ÛÌÔ‡ ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È Ù· Ú¤Ë Î·È ÔÈ ·ÚÚÒÛÙȘ).

√ ÔÈÎÔÓÔÌÈÎfi˜ Î·È ÎÔÈÓˆÓÈÎfi˜ ÍÂÂÛÌfi˜ ÙÔ˘˜ ÙÔÓ›˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ Â·Ó¿ÏË„Ë ÙÔ˘

ÚÔı¤Ì·ÙÔ˜ ÍÂÓÔ-: ∞˘ÙÔ› Ô˘ οÔÙ ›¯·Ó ÛÙË ‰Ô‡Ï„‹ ÙÔ˘˜ ˘ËÚ¤Ù˜ Î·È ˘Ô-

Ù·ÎÙÈÎÔ‡˜ ¤ÁÈÓ·Ó ÙÒÚ· ÔÈ ›‰ÈÔÈ ÔÙ·ÎÙÈÎÔ› ¿ÏψÓ. ¶·Ú¿ ÙÔÓ ÍÂÂÛÌfi ÙÔ˘˜ fï˜,

‰È·ÙËÚÔ‡Ó ÙËÓ ·ÍÈÔÚ¤ÂÈ¿ ÙÔ˘˜, ·ÊÔ‡ ÚÔÙÈÌÔ‡Ó Ó· ÂÚÁ·ÛÙÔ‡Ó ÛÎÏËÚ¿ ÁÈ· Ó·

ÂÈ‚ÈÒÛÔ˘Ó, ·Ú¿ Ó· ηٷʇÁÔ˘Ó Û ÈÔ Â‡ÎÔϘ Î·È Èı·ÓfiÓ ÏÈÁfiÙÂÚÔ ¤ÓÙÈ̘ ‹

·ÍÈÔÚ›˜ χÛÂȘ.

ñ ΔÔ ˆÚÈfi ÙÔ ÌÔÓÔ¿ÙÈ: √ ‰ÚfiÌÔ˜ ÙÔ˘ Á˘ÚÈÛÌÔ‡ ÛÙÔ ·ÙÚÈÎfi ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ˆ˜ ˆÚÈfiÌÔÓÔ¿ÙÈ (ÛÙ. 17)Ø Â›Ó·È «ˆÚ·›Ô» ÁÈ·Ù› ÙËÓ Ô‰ËÁ› ÛÙÔ ·ÙÚÈÎfi Ù˘, ÛÙÔÓ ÙfiÔ Ù˘

·ÏÏÔÙÈÓ‹˜ Ù˘ Â˘Ù˘¯›·˜.

ñ ΔÔ ‚Ï·ÓÙ› Î·È ÙÔ ‚ÂÏÔ‡‰Ô: √È ˘Ô„›Â˜ Ù˘ Ì¿Ó·˜ ˆ˜ Ë Í¤ÓË Ô˘ Û˘Ó¿ÓÙËÛ·Ó ÔÈ

˘ËÚ¤ÙÚȘ ÛÙË ‚Ú‡ÛË ÌÔÚ› Ó· Â›Ó·È Ë ∂ϤÓË ÂÓÈÛ¯‡ÔÓÙ·È fiÙ·Ó Ì·ı·›ÓÂÈ ·fi ÙȘ

‰Ô‡Ï˜ ˆ˜ Ë ¿ÁÓˆÛÙË Í¤ÚÂÈ Ó· ˘Ê·›ÓÂÈ ÙÔ ‚Ï·ÓÙ› (ÔÚʇڷ) Î·È ÙÔ ‚ÂÏÔ‡‰Ô,

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·19

∞∞··ÓÓÙÙ‹‹ÛÛÂÂÈȘ ÛÛÙÙÈȘ ÂÂÚÚˆÙÙ‹‹ÛÛÂÂÈȘ ÙÙÔÔ˘ ÛÛ¯ÔÔÏÏÈÈÎÎÔÔ‡‡ ‚‚ÈÈ‚‚ÏÏ››ÔÔ˘

11.. Γιατί συγκίνησε τον λαϊκό ποιητή το θέμα αυτό;

Tον λαϊκό ποιητή τον συγκίνησε η απότομη μεταβολή της τύχης, που οδηγεί το ζευγάριτου ποιήματος από μια ευτυχισμένη κι άνετη ζωή στην ανέχεια και τη δυστυχία. Aυτή ημεταβολή καθιστά τα πρόσωπα τραγικά, ιδιαίτερα μάλιστα όταν δεν ευθύνονται ταίδια γι’ αυτή την αρνητική αλλαγή στη ζωή τους.

22.. Μπορείτε να δικαιολογήσετε γιατί «πήρε το παράπονο» τη νύφη «μία Κυριακή, μία πί-σημον ημέρα»;

Eίναι απόλυτα δικαιολογημένο τη μέρα μιας μεγάλης γιορτής να πάρει το παράπονο τηνηρωίδα και να νιώσει πιο έντονα την πίκρα για τη δυστυχία της, καθώς η μέρα αυτή τηςθυμίζει την ευτυχισμένη ζωή στο πατρικό της, το πώς τη γιόρταζαν εκεί (το πλουσιοπά-ροχο γιορτινό τραπέζι, τα όμορφα επίσημα ρούχα κ.λπ.), γεγονός που προβάλλει ακό-

¢ËÌÔÙÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È

20

fiˆ˜ Î·È Ë ÎfiÚË Ù˘. ∂ÎÙfi˜ ·˘ÙÔ‡ ÙÔ ‚Ï·ÓÙ› Î·È ÙÔ ‚ÂÏÔ‡‰Ô Â›Ó·È Ê¿ÛÌ·Ù· ·ÎÚÈ-

‚¿, ÔÏ˘ÙÂÏ‹, Î·È Ë ÂÍÔÈΛˆÛË Ì ٤ÙÔÈ· ˘Ê¿ÛÌ·Ù· ˘Ô‰ËÏÒÓÂÈ Î·Ù·ÁˆÁ‹ ·fi

·ÓÒÙÂÚË ÎÔÈÓˆÓÈ΋ Ù¿ÍË.

ñ ™˘Û¯ÂÙÈÛÌfi˜ ÙÔ˘ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡ Ì ÙËÓ ·Ú·‚ÔÏ‹ ÙÔ˘ ÕÛˆÙÔ˘ ÈÔ‡: °ÂÓÈο ¤¯ÂÈ ·-

Ú·ÙËÚËı› ˆ˜ Ë ÂÈÛÙÚÔÊ‹ Ù˘ Ó‡Ê˘ Ô˘ ηÎÔ¿ıËÛ ı˘Ì›˙ÂÈ ÙËÓ ·Ú·‚ÔÏ‹ ÙÔ˘

∞ÛÒÙÔ˘. K·È Ë EϤÓË Î·È Ô ÕÛˆÙÔ˜ ¤Ê˘Á·Ó ·fi ÙÔ Û›ÙÈ ÙÔ˘˜ (ÁÈ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÔ‡˜,

‚¤‚·È·, ÏfiÁÔ˘˜ Ô Î·ı¤Ó·˜) ·›ÚÓÔÓÙ·˜ ̤ÚÔ˜ Ù˘ ÔÈÎÔÁÂÓÂȷ΋˜ ÂÚÈÔ˘Û›·˜ (Ë

EϤÓË ˜ Úԛη, Ô ÕÛˆÙÔ˜ ˜ ÌÂÚ›‰Èfi ÙÔ˘), Î·È ÔÈ ‰‡Ô ¤¯·Û·Ó ÙËÓ ÂÚÈÔ˘Û›·

ÙÔ˘˜ (Ë EϤÓË ·fi ηÎÔÙ˘¯›Â˜, Ô ÕÛˆÙÔ˜ ÏfiÁˆ Ù˘ ¿ÛÙ·Ù˘ ˆ‹˜ ÙÔ˘) Î·È ¤ÂÈÙ·

ÓÔÛÙ¿ÏÁËÛ·Ó ÙÔ ·ÙÚÈÎfi ÙÔ˘˜ Î·È ·ÔÊ¿ÛÈÛ·Ó Ó· ÂÈÛÙÚ¤„Ô˘Ó Û’ ·˘Ùfi. ∏ ∂ϤÓË

˙ËÙ¿ ·fi ÙȘ ‰Ô‡Ï˜ Ù˘ Ì¿Ó·˜ Ù˘ Ó· ÌÂÛÔÏ·‚‹ÛÔ˘Ó, ÒÛÙ ӷ ÙËÓ ¿ÚÂÈ Ë Î˘Ú¿

ÙÔ˘˜ ÁÈ· ‰Ô‡Ï·Ø ·ÚfiÌÔÈ· Î·È Ô ÕÛˆÙÔ˜, Ô˘ ÛÎÂÊÙfiÙ·Ó ÂÈÛÙÚ¤ÊÔÓÙ·˜ Ó· ËÙ‹-

ÛÂÈ ·fi ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ Ó· ÙÔÓ ‰Â¯Ù› ˜ ÂÚÁ¿ÙË ÙÔ˘. ∫·È Ù· ‰‡Ô ÚfiÛˆ· Á›ÓÔÓÙ·È

‰ÂÎÙ¿ Ì ·Ú¿, Ë ∂ϤÓË ·fi ÙË Ì¿Ó· Ù˘ Î·È Ô ÕÛˆÙÔ˜ ·fi ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘.

ñ ™ÙÔȯ›· Ù˘ ÙÚ·ÁÈ΋˜ Ô›ËÛ˘: Ÿˆ˜ Û ÔÏϤ˜ ·Ú·ÏÔÁ¤˜, ¤ÙÛÈ Î·È Â‰Ò Û˘Ó·-

ÓÙ¿Ì ·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›· Ù˘ ÙÚ·ÁÈ΋˜ Ô›ËÛ˘: ÂÚȤÙÂÈ· (Ë ÌÂÙ·‚ÔÏ‹ ·fi

ÙÔÓ ÏÔ‡ÙÔ ÛÙË ÊÙÒ¯ÂÈ·, ·fi ÙËÓ Â˘Ù˘¯›· ÛÙË ‰˘ÛÙ˘¯›·), ÚÔÔÈÎÔÓÔÌ›· (Ë ÚÔÛ¢-

¯‹ Ù˘ EϤÓ˘, ÛÙ. 19), ÙÚ·ÁÈ΋ ÂÈÚˆÓ›· (ÔÈ ‰Ô‡Ï˜ ‰ÂÓ ·Ó·ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ÙËÓ EϤÓË),

·Ó·ÁÓÒÚÈÛË (Ë ÔÔ›· Á›ÓÂÙ·È Ì¤Û· ·fi ÙË ‰ÔÎÈÌ·Û›· ÙÔ˘ ·ÚÁ·ÏÂÈÔ‡Ø Û˘ÓËıÈṲ̂ÓÔ

ÛÙÔÈ¯Â›Ô ÛÙËÓ ÙÚ·ÁÈ΋ ·ÏÏ¿ Î·È ÛÙË ‰ËÌÔÙÈ΋ Ô›ËÛË Ë ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÚÔÛÒˆÓ Ì¤-

Û· ·fi οÔÈ· ÛËÌ¿‰È· ‹ ·fi οÔÈ· ‰ÔÎÈÌ·Û›·), ‰Ú·Ì·ÙÈÎfiÙËÙ· (‰È¿ÏÔÁÔ˜, ÌÔ-

ÓfiÏÔÁÔ˜).

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·20

μα πιο έντονα την τωρινή της κατάσταση (ανέχεια, δυστυχία) και τονίζει πολύ περισσό-τερο την αντίθεση ανάμεσα στην προηγούμενη και την τωρινή ζωή της.

33.. Να επισημάνετε στοιχεία της τραγωδίας στο τραγούδι.

Bλ. Ερμηνευτικές επισημάνσεις, Στοιχεία της τραγικής ποίησης, σελ. 20.

44.. Με ποια διαδικασία γίνεται η αναγνώριση στην παραλογή μας; Να αναφέρετε άλλες«αναγνωρίσεις» από γνωστά σας κείμενα.

H διαδικασία αναγνώρισης στη συγκεκριμένη παραλογή ακολουθεί την εξής πορεία:– H Eλένη (το πρόσωπο που θα αναγνωριστεί) δεν αποκαλύπτει την ταυτότητά του.– H μάνα (το πρόσωπο που θα αναγνωρίσει) υποψιάζεται πως η άγνωστη ξένη είναι

η κόρη της. H αντίθετη διαβεβαίωση από τις δούλες δεν διαλύει τις υποψίες της,που ενισχύονται από την πληροφορία πως η άγνωστη ξέρει να υφαίνει το βλαντίκαι το βελούδο (όπως και η κόρη της).

– H μάνα υποβάλλει την Eλένη στη δοκιμασία του αργαλειού προκειμένου να βεβαι-ωθεί για την αληθινή ταυτότητα της ξένης.

– H μάνα αναγνωρίζει την Eλένη, καθώς εκείνη υφαίνοντας αρχίζει να τραγουδάθρηνώντας για την τύχη της και την τωρινή της δυστυχία.Άλλα γνωστά κείμενα στα οποία έχουμε αναγνωρίσεις είναι το δημοτικό τραγούδι

O γυρισμός του ξενιτεμένου, η αναγνώριση του Oδυσσέα από τον Tηλέμαχο, τον Eύ-μαιο, την Eυρύκλεια, τους μνηστήρες, τον Λαέρτη και την Πηνελόπη στην Οδύσσεια, ηαναγνώριση της Eλένης από τον Mενέλαο στην τραγωδία του Eυριπίδη Eλένη.

55.. Να συζητήσετε το ήθος των προσώπων.

Ελένη: Aν και μαθημένη να ζει μέσα στα πλούτη και στις ανέσεις, αντιμετωπίζει μεαξιοπρέπεια τη δυστυχία της και δεν αρνείται να εργαστεί για την επιβίωση της νέ-ας της οικογένειας. H πίκρα και το παράπονό της για την τωρινή της ζωή, αλλά καιη νοσταλγία για τους δικούς της και το πατρικό της (επομένως και για την προηγού-μενη ευτυχισμένη ζωή της) είναι απόλυτα δικαιολογημένα. Αποφασιστική και δυ-ναμική, επισκέπτεται το πατρικό της παρά την αντίθετη γνώμη του άντρα της. Ίσως,βέβαια, αυτή η ανεξαρτησία που φαίνεται να έχει να οφείλεται και στο γεγονόςπως ο άντρας της πιθανόν να ένιωθε κάπως μειονεκτικά απέναντί της, καθώς δενστάθηκε άξιος να της προσφέρει την άνετη ζωή στην οποία ήταν μαθημένη. Η Ελέ-νη, φτάνοντας στο πατρικό της, από ντροπή και αμηχανία για τη φτώχεια της δεναποκαλύπτει ποια είναι. Στη θέα όμως του αργαλειού της και του μισοτελειωμένουυφάσματος συγκινείται και ξεσπά σ’ ένα θρηνητικό τραγούδι για την τύχη της, πουθα επιτρέψει στη μάνα της να την αναγνωρίσει.

26.Δ˘ Ó‡Ê˘ Ô˘ ηÎÔ¿ıËÛÂ

21

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·21

Μάνα: Η μάνα φαίνεται να έχει αδυναμία στην κόρη της: Κρυφά από τα άλλα μέλη τηςοικογένειας της δίνει ένα μεγάλο χρηματικό ποσό και άλλα πολύτιμα δώρα· ο καη-μός να ξαναδεί την κόρη της, που είναι παντρεμένη στα ξένα, την κάνει να υποψιά-ζεται πως η ξένη είναι η Eλένη της. Προκειμένου να βεβαιωθεί για την ταυτότητατης ξένης, την υποβάλλει σε δοκιμασία που θα οδηγήσει τελικά στην αναγνώριση.

Ο άντρας της Ελένης και οι γονείς του: Aντιμετωπίζουν με αξιοπρέπεια τη δυστυχίατους και δεν διστάζουν να εργαστούν σκληρά για την επιβίωσή τους. Eιδικότερα οάντρας της Eλένης, πρόσωπο κι αυτός τραγικό, φαίνεται φιλότιμος και υπεύθυνος,καθώς ντρέπεται τους γονείς της γυναίκας του για τον οικονομικό του ξεπεσμό καιτη ζωή που προσφέρει στην κόρη τους. Tο γεγονός πως δεν αντιδρά στην απόφα-ση της γυναίκας του να πάει στο πατρικό της ακόμα και μόνη της δείχνει πως πρέπεινα ένιωθε κάπως μειονεκτικά που δεν στάθηκε ικανός να της προσφέρει μια άνετηζωή.

¢ËÌÔÙÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È

22

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·22

°È· ÙËÓ ·ÎÚÈ‚‹ ÚÔÓÔÏÔÁ›· Á¤ÓÓËÛ˘ Î·È ı·Ó¿ÙÔ˘, ηıÒ˜ Î·È ÁÈ· ¿ÏÏ· ÛÙÔÈ-

¯Â›· Ù˘ ÚÔÛˆÈÎfiÙËÙ·˜ ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹, ÔÈ ÂÚ¢ÓËÙ¤˜ ‰ÂÓ Û˘ÌʈÓÔ‡Ó ÌÂٷ͇

ÙÔ˘˜. Δ· ÌfiÓ· ‚¤‚·È· ÛÙÔȯ›· Â›Ó·È fiÛ· Ô ›‰ÈÔ˜ Ô ÔÈËÙ‹˜ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ÁÈ· ÙÔÓ Â·˘Ùfi ÙÔ˘ ÛÙÔÓ

›ÏÔÁÔ ÙÔ˘ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˘: ‰ËÏÒÓÂÈ ÙÔ fiÓÔÌ¿ ÙÔ˘ (μÈÙÛ¤ÓÙ˙Ô˜), ÙË ÁÂÓÈ¿ ÙÔ˘ (∫ÔÚÓ¿ÚÔ˜), ÙÔÓ

ÙfiÔ Á¤ÓÓËÛ‹˜ ÙÔ˘ (™ËÙ›·) Î·È Á¿ÌÔ˘ ÙÔ˘ (∫¿ÛÙÚÔ ÙÔ˘ ÿӉ·Î·), ÂÓÒ ˆ˜ ÚÔ˜ ÙÔÓ ÙfiÔ

ı·Ó¿ÙÔ˘ ÙÔ˘ ÛËÌÂÈÒÓÂÈ ˆ˜ ı· Âı¿ÓÂÈ fiÔ˘ ÔÚ›ÛÂÈ Ô £Âfi˜.

™‡Ìʈӷ Ì ÙËÓ ¿Ô„Ë ÙÔ˘ ¡.ª. ¶·Ó·ÁȈٿÎË, Ô ÔÈËÙ‹˜ ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ‚ÂÓÂÙÈ΋˜

ηٷÁˆÁ‹˜ ¢ÁÂÓ›˜ Î·È Â›Ó·È Ô μÈÙÛ¤ÓÙ˙Ô˜ ∫ÔÚÓ¿ÚÔ˜, ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ π¿Îˆ‚Ô˘, ÁÂÓÓË̤ÓÔ˜ ÛÙÔ

¯ˆÚÈfi ΔÚ·Â˙fiÓÙ· Ù˘ ™ËÙ›·˜ ÙÔ 1553, Ô ÔÔ›Ô˜ ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÂÁηٷÛÙ¿ıËΠÛÙÔÓ Ã¿Ó‰·-

η (∏Ú¿ÎÏÂÈÔ), fiÔ˘ Î·È ·ÓÙÚ‡ÙËÎÂ. ∂Λ ›Ûˆ˜ ¤ı·Ó ÙÔ 1612. ¶ÚfiÛÊ·Ù˜ ¤Ú¢Ó˜ ÂÓÈ-

Û¯‡Ô˘Ó ÙËÓ ¿Ô„Ë fiÙÈ ÚfiÎÂÈÙ·È ÁÈ· ‚ÂÓÂÙÈ΋˜ ηٷÁˆÁ‹˜ ÔÈËÙ‹, ·ÏÏ¿ ·ÌÊÈÛ‚ËÙÔ‡Ó ÙËÓ

¿Ô„Ë fiÙÈ Ô ÔÈËÙ‹˜ Â›Ó·È Ô ÁÈÔ˜ ÙÔ˘ π¿Îˆ‚Ô˘ ∫ÔÚÓ¿ÚÔ˘ Î·È ÙÔÔıÂÙÔ‡Ó ÙË Û˘ÁÁÚ·Ê‹ ÙÔ˘

∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˘ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ 1626 Î·È ÙÔ 1646 (™. ∂˘·ÁÁÂÏ¿ÙÔ˜).

(∞Í›˙ÂÈ Ó· ÛËÌÂÈÒÛÔ˘ÌÂ Â‰Ò ˆ˜ Ë ÂÚ›ÙˆÛË ÙÔ˘ ∫ÔÚÓ¿ÚÔ˘, Ì ÙÔ ¤ÓÙÔÓÔ ÂÏÏËÓÈÎfi ·›-

ÛıËÌ· Î·È ÙËÓ ÙfiÛÔ Î·Ï‹ ÁÓÒÛË Ù˘ ÂÏÏËÓÈ΋˜ Ô˘ ·ÔÓ¤Ô˘Ó ÔÈ ÛÙ›¯ÔÈ ÙÔ˘, ‰Â›¯ÓÂÈ Û ÔÈÔÓ

‚·ıÌfi ›¯Â ÚÔ¯ˆÚ‹ÛÂÈ Ô ÂÍÂÏÏËÓÈÛÌfi˜ ÙˆÓ μÂÓÂÙÒÓ Ù˘ ∫Ú‹Ù˘, ÒÛÙ μÂÓÂÙÔ› ·ÍȈ̷ÙÔ‡-

¯ÔÈ ÛÙ· Ù¤ÏË ÙÔ˘ 16Ô˘ ·È. Ó· ÂÎÊÚ¿˙Ô˘Ó ÙËÓ ·ÓËÛ˘¯›· ÙÔ˘˜, ηıÒ˜ ‰È·›ÛÙˆÓ·Ó ˆ˜ ÔÈ μÂÓÂ-

ÙÔ› Ù˘ ∫Ú‹Ù˘ ‰ÂÓ Î·Ù·ÓÔÔ‡Û·Ó È· ÙËÓ ÈÙ·ÏÈ΋ ÁÏÒÛÛ·.)

√ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˜ ¯·Ú·ÎÙËÚ›˙ÂÙ·È ˆ˜ ·ÊËÁËÌ·ÙÈÎfi Ô›ËÌ· ‹¤ÌÌÂÙÚÔ Ì˘ıÈÛÙfiÚËÌ· Î·È ·ÔÙÂÏÂ›Ù·È ·fi 10.500 ÛÙ›¯Ô˘˜.

∂ΉfiıËΠÚÒÙË ÊÔÚ¿ ÙÔ 1713 ÛÙË μÂÓÂÙ›·. ¶ÚfiÙ˘fi ÙÔ˘ Â›Ó·È ÙÔ Á·ÏÏÈÎfi Ì˘ıÈÛÙfiÚËÌ·

Paris et Vienne (15Ô˜ ·È.), ÙÔ ÔÔ›Ô Ô ÔÈËÙ‹˜ Ú¤ÂÈ Ó· ÁÓÒÚÈÛ Èı·Ófiٷٷ ·fi οÔÈ· ÈÙ·-

ÏÈ΋ ÌÂÙ¿ÊÚ·ÛË. √ ∫ÚËÙÈÎfi˜ ÔÈËÙ‹˜ fï˜ ͤڷÛ ηٿ Ôχ ÙÔ ÚfiÙ˘fi ÙÔ˘, ÙÔ ÔÔ›Ô

·ÎÔÏÔ˘ı› ÌfiÓÔ Û ÁÂÓÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜, ·Ó·ÚÔÛ·ÚÌfi˙ÔÓÙ·˜ ÚÈ˙Èο ÙÔÓ Ì‡ıÔ. Ÿˆ˜ ÛËÌÂÈÒ-

ÓÂÈ Ô ™Ù. ∞ÏÂ͛Ԣ, «Ì ÙÔÓ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ ÂÚÓԇ̠·fi ÙË ÌÂ۷ȈÓÈ΋ ·Ú¿Ù·ÍË Î·È Û˘ÛÛÒ-

Ú¢ÛË Ù˘ ‡Ï˘ ÛÙËÓ ·Ó·ÁÂÓÓËÛȷ΋ ÔÚÁ¿ÓˆÛË Î·È Û‡ÓıÂÛË», ÂÓÒ Ô ∫.£. ¢ËÌ·Ú¿˜ ÂÈÛË-

Ì·›ÓÂÈ ˆ˜ «·fi ÌÈ· Ì˘ıÈÛÙÔÚ›· Ù˘ ÛÂÈÚ¿˜, Ô ŒÏÏËÓ·˜ ÔÈËÙ‹˜ ¤Î·Ó ¤Ó· ·ÚÈÛÙÔ‡ÚÁËÌ·. ∏

·ÊÔÌÔȈÙÈ΋ ‰‡Ó·ÌË ÙÔ˘ ÂÏÏËÓÈÛÌÔ‡ […] ‚Ú›ÛÎÂÈ Â‰Ò ÙËÓ ÈÔ ÈÛ¯˘Ú‹ Ù˘ ÂΉ‹ÏˆÛË».

23

√√ ÔÔÈÈËËÙÙ‹‹˜

∏∏ ÔÔ››ËËÛÛËË ÙÙÔÔ˘ ∫∫ÔÔÚÚÓÓ¿¿ÚÚÔÔ˘

μÈÙÛ¤ÓÙ˙Ô˜ ∫ÔÚÓ¿ÚÔ˜

∂ÈÛ·ÁˆÁÈÎfi ÛËÌ›ˆÌ·

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·23

∏ ÌÂÙ·Ï·ÛÙÈ΋ ÈηÓfiÙËÙ· ÙÔ˘ ÔÈËÙ‹, Ë ·ÊËÁËÌ·ÙÈ΋ ÙÔ˘ ‰‡Ó·ÌË, Ë ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÈ΋ ÓÔ‹,

Ë ÒÚÈÌË Î·È ÏÔ‡ÛÈ· ÔÈËÙÈ΋ ÙÔ˘ ÁÏÒÛÛ·, Ë ÛÙÈ¯Ô˘ÚÁÈ΋ ÙÂÏÂÈfiÙËÙ·, Ë ÂÚÈÁÚ·ÊÈ΋ ·ÎÚ›-

‚ÂÈ·, Ô Ï˘ÚÈÛÌfi˜, Ë ÂÛˆÙÂÚÈ΋ ·Ú¯ÈÙÂÎÙÔÓÈ΋ ÂÓfiÙËÙ· Î·È ÔÈ „˘¯ÔÏÔÁË̤ÓÔÈ ·Ú·ÎÙ‹Ú˜ ÙÔ˘

¤ÚÁÔ˘ Â›Ó·È ÌÂÚÈο ·fi Ù· ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈο ÛÙÔȯ›· ÙÔ˘ Ô˘ Ô‰‹ÁËÛ·Ó ÙÔÓ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ Î·È

ÙÔÓ ÔÈËÙ‹ ÙÔ˘ μÈÙÛ¤ÓÙ˙Ô ∫ÔÚÓ¿ÚÔ ÛÙËÓ ÎÔÚ˘Ê‹ Ù˘ ÔÈËÙÈ΋˜ ·Ú·ÁˆÁ‹˜ ÙÔ˘ ·ÈÒÓ· Ù˘

·ÎÌ‹˜ Ù˘ ÎÚËÙÈ΋˜ ÏÔÁÔÙ¯ӛ·˜.

∞fi ÙËÓ ÚÒÙË ÎÈfiÏ·˜ ¤Î‰ÔÛ‹ ÙÔ˘ ÙÔ ¤ÚÁÔ ·Á·‹ıËΠȉȷ›ÙÂÚ· ·fi ÙÔÓ ÂÏÏËÓÈÎfi Ï·fi,

¤ÁÈÓ Ϸ˚Îfi ·Ó¿ÁÓˆÛÌ· Î·È ÔÏÏÔ› ÛÙ›¯ÔÈ ÙÔ˘ ··ÁÁ¤ÏÏÔÓÙ·È ‹ ÙÚ·ÁÔ˘‰ÈÔ‡ÓÙ·È ·fi ÌÓ‹Ì˘

·ÎfiÌ· Î·È Û‹ÌÂÚ· (Î·È fi¯È ÌfiÓÔ ·fi ∫ÚËÙÈÎÔ‡˜), ÂÓÒ ÔÏÏ¿ ‰›ÛÙȯ¿ ÙÔ˘ ¤ÁÈÓ·Ó Ï·˚Τ˜ ·-

ÚÔÈ̛˜. ∏ ÌÂÁ¿ÏË ‰ËÌÔÙÈÎfiÙËÙ¿ ÙÔ˘ Ê·›ÓÂÙ·È Î·È ·fi ÙȘ ·ÏÏ¿ÏÏËϘ ÂΉfiÛÂȘ ÙÔ˘, ÙȘ

‰È·Û΢¤˜ ÙÔ˘, ÙȘ ÌÂÙ·ÊÚ¿ÛÂȘ ÙÔ˘ (ÛÙ· ÚÔ˘Ì·ÓÈο, ÙÔ˘ÚÎÈο, ·ÁÁÏÈο, Á·ÏÏÈο Î·È ÈÙ·ÏÈ-

ο), ·ÏÏ¿ Î·È ·fi ÙËÓ Â›‰Ú·ÛË Ô˘ ¿ÛÎËÛ Û ÓÂfiÙÂÚÔ˘˜ ÔÈËÙ¤˜ (™ÔψÌfi, ¶·Ï·Ì¿, ∫Ú˘-

ÛÙ¿ÏÏË, ™ÈÎÂÏÈ·Ófi, ™ÂʤÚË, ¶Ú‚ÂÏ¿ÎË Î.¿.).

™ÙÔÓ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ ÂÍÈÛÙÔÚÔ‡ÓÙ·È ÔÈ Ê¿ÛÂȘ ·’ ÙȘ Ôԛ˜ ¤Ú·ÛÂ Ë ·Á¿Ë ‰‡Ô Ó¤ˆÓ, ÙÔ˘

∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˘ Î·È Ù˘ ∞ÚÂÙÔ‡Û·˜, ̤¯ÚÈ Ó· ÊÙ¿ÛÂÈ ÛÙÔ ·›ÛÈÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘, ÙÔÓ Á¿ÌÔ. ™ÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜

ÙÔ˘ Û˘ÌϤÎÔÓÙ·È «ÙÔ˘ ¤ÚˆÙ· ÔÈ ÌfiÚÂÛ˜» Î·È «ÙˆÓ ·ÚÌ¿ÙˆÓ ÔÈ Ù·Ú·¯¤˜», Ô ¤ÚˆÙ·˜ Î·È Ë

·ÏÈηÚÈ¿. √ ÔÈËÙ‹˜ ˜ ŒÏÏËÓ·˜ ·ÏÏ¿ Î·È ˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ Ù˘ ∞Ó·Á¤ÓÓËÛ˘ ÂÈϤÁÂÈ ˜ ÒÚÔ

‰Ú¿Û˘ ÙËÓ ·Ú¯·›· ∞ı‹Ó·, fi¯È fï˜ fiˆ˜ ÙË ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ì ·fi ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·. √ ÒÚÔ˜ fiÔ˘ ‰È·-

‰Ú·Ì·Ù›˙ÔÓÙ·È Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Â›Ó·È ÈÛÙÔÚÈο ·fiÚÈÛÙÔ˜, Û˘Ì‚·ÙÈÎfi˜, ·Ú·Ì˘ı¤ÓÈÔ˜. ™ÙÔÓ ÔÈËÙÈ-

Îfi ÎfiÛÌÔ ÙÔ˘ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˘ ‚Ú›ÛÎÔ˘Ì ÛÙÔȯ›· ·fi ‰È¿ÊÔÚ˜ ÈÛÙÔÚÈΤ˜ ÂÚÈfi‰Ô˘˜ (˘¿Ú-

¯Ô˘Ó Û˘Á¯ÚfiÓˆ˜ Ë ·Ú¯·›· ∞ı‹Ó·, ÙÔ ‚·Û›ÏÂÈÔ Ù˘ ª·Î‰ÔÓ›·˜, ·ÏÏ¿ Î·È ÙÔ μ˘˙¿ÓÙÈÔ, ÔÈ μÏ¿-

¯ÔÈ, ÔÈ ∫·Ú·Ì·Ó›Ù˜, ÔÈ ™·Ú·ÎËÓÔ› Î·È ÔÈ ºÚ¿ÁÎÔÈ, Ù· ÌÂ۷ȈÓÈο ÎÔÓÙ·ÚÔ¯Ù˘‹Ì·Ù· Î.Ï.).

ΔÔ ¤ÚÁÔ ‰È·ÈÚÂ›Ù·È Û ¤ÓÙ ̤ÚË Î·È Ë fiıÂÛË Û ÁÂÓÈΤ˜ ÁÚ·Ì̤˜ ¤¯ÂÈ ˜ ÂÍ‹˜: ™ÙÔ ∞′̤ÚÔ˜ ÁÂÓÓÈ¤Ù·È Î·È ˆÚÈÌ¿˙ÂÈ ÙÔ ·›ÛıËÌ· ÙˆÓ ‰‡Ô Ó¤ˆÓ. ™ÙÔ μ′ ̤ÚÔ˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÙ·È ÙÔ ÎÔ-

ÓÙ·ÚÔ¯Ù‡ËÌ· Ô˘ ÔÚÁ·ÓÒÓÂÈ Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ∏Ú¿ÎÏ˘ ÁÈ· Ó· ‰È·ÛΉ¿ÛÂÈ ÙËÓ ÎfiÚË ÙÔ˘ ∞ÚÂ-

ÙÔ‡Û·. ™ÙÔ °′ ̤ÚÔ˜ ·Ú¯›˙Ô˘Ó ÔÈ Ì˘ÛÙÈΤ˜ Ó˘¯ÙÂÚÈÓ¤˜ Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂȘ ÙˆÓ ‰‡Ô Ó¤ˆÓ. √ ∂ÚˆÙfi-

ÎÚÈÙÔ˜ ›ıÂÈ ÙÔÓ ·Ù¤Ú· ÙÔ˘ Ó· ˙ËÙ‹ÛÂÈ ÂΠ̤ÚÔ˘˜ ÙÔ˘ ·fi ÙÔÓ ‚·ÛÈÏÈ¿ ÙËÓ ∞ÚÂÙÔ‡Û· ÛÂ

Á¿ÌÔ. √ ‚·ÛÈÏÈ¿˜ fï˜ Á›ÓÂÙ·È ¤Íˆ ÊÚÂÓÒÓ Î·È ÂÍÔÚ›˙ÂÈ ÙÔÓ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ, Ô˘, ÚÈÓ Ê‡ÁÂÈ,

·ÚÚ·‚ˆÓÈ¿˙ÂÙ·È Ì ÙËÓ ∞ÚÂÙÔ‡Û·. ™ÙÔ ¢′ ̤ÚÔ˜ Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ·ÔÊ·Û›˙ÂÈ Ó· ·ÓÙÚ¤„ÂÈ ÙËÓ

ÎfiÚË ÙÔ˘ Ì ÙÔÓ Ú›ÁÎÈ· ÙÔ˘ μ˘˙·ÓÙ›Ô˘. ∂ΛÓË fï˜ ·ÚÓÂ›Ù·È Î·È Ô ·Ù¤Ú·˜ Ù˘ ÙËÓ ÎÏ›-

ÓÂÈ ÛÙË Ê˘Ï·Î‹ Ì·˙› Ì ÙËÓ ·Ú·Ì¿Ó· Ù˘. ∞Ú¯¤˜ ÙÔ˘ ٤ٷÚÙÔ˘ ¯ÚfiÓÔ˘ ·fi ÙË Ê˘Ï¿ÎÈÛË Ù˘

∞ÚÂÙÔ‡Û·˜ ÂÈÛ‚¿ÏÏÂÈ ÛÙÔ ‚·Û›ÏÂÈÔ Î·È ÔÏÈÔÚΛ ÙËÓ ∞ı‹Ó· Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ÙˆÓ μÏ¿¯ˆÓ. ΔfiÙ Ô

∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˜, ÌÂÙ·ÌÔÚʈ̤ÓÔ˜ Ì ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· Ì·ÁÈÎÔ‡ Ê›ÏÙÚÔ˘ Û ™·Ú·ÎËÓfi, ÛÒ˙ÂÈ ÙËÓ ·-

ÙÚ›‰· ÙÔ˘. ™ÎÔÙÒÓÔÓÙ·˜ Û ÌÔÓÔÌ·¯›· ÙÔÓ ·ÓÈ„Èfi ÙÔ˘ μÏ¿¯Ô˘ ‚·ÛÈÏÈ¿ ÕÚÈÛÙÔ, ¯·Ú›˙ÂÈ

ÛÙÔ˘˜ ∞ıËÓ·›Ô˘˜ ÙË Ó›ÎË, ÂÓÒ Ô ›‰ÈÔ˜ ÙÚ·˘Ì·Ù›˙ÂÙ·È ‚·ÚÈ¿. ™ÙÔ ∂′ ̤ÚÔ˜ Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ·›ÚÓÂÈ

ÛÙÔ ·Ï¿ÙÈ ÙÔÓ ÙÚ·˘Ì·ÙÈṲ̂ÓÔ ÛˆÙ‹Ú· ÙÔ˘ ηÈ, fiÙ·Ó ·˘Ùfi˜ Á›ÓÂÙ·È Î·Ï¿, ·fi ¢ÁÓˆÌÔÛ‡ÓË

ÙÔ‡ Ù¿˙ÂÈ ÙÔ ÌÈÛfi ‚·Û›ÏÂÈfi ÙÔ˘. ∂ΛÓÔ˜ fï˜ ·ÔÚÚ›ÙÂÈ ÙËÓ ÚÔÛÊÔÚ¿ Î·È ËÙ¿ ÁÈ· ·ÓÙ¿Ï-

Ï·ÁÌ· Ó· ·ÓÙÚ¢Ù› ÙËÓ ÎfiÚË ÙÔ˘. ∏ ∞ÚÂÙÔ‡Û· fï˜ ‰ÂÓ ‰¤¯ÂÙ·È. √ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˜ ÙËÓ ÂÈ-

ÛΤÙÂÙ·È ÛÙË Ê˘Ï·Î‹ ηÈ, ·ÊÔ‡ ‰ÔÎÈÌ¿˙ÂÈ ÙËÓ ›ÛÙË Ù˘, Ù˘ ·ÔηχÙÂÈ ÙËÓ Ù·˘ÙfiÙËÙ¿

ÙÔ˘. √È ‰˘Ô Ó¤ÔÈ ·ÓÙÚ‡ÔÓÙ·È Î·È Ô ‹Úˆ·˜ ·Ú¯›˙ÂÈ Ó· ΢‚ÂÚÓ¿ ÙË ÒÚ·.

μÈÙÛ¤ÓÙ˙Ô˜ ∫ÔÚÓ¿ÚÔ˜

24

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·24

μÈÙÛ¤ÓÙ˙Ô˜ ∫ÔÚÓ¿ÚÔ˜

25

Ο Ερωτόκριτος του Βιτσέντζου Κορνάρου αποτελεί το σπουδαιότερο έργο της περιόδου κατά την οποία εμ-φανίζεται και ανθεί η κρητική λογοτεχνία. Παρακάτω δίνονται πληροφορίες σχετικά με τις επιδράσεις και ταχαρακτηριστικά της λογοτεχνίας αυτής της περιόδου.

Κρητική λογοτεχνία

Α΄: Πρώιμη περίοδος (15ος – τέλη 16ου αι.)ñ Οι συγγραφείς αυτής της περιόδου δέχονται επιδράσεις από τη βυζαντινή παράδοση (ως προς τη

γλώσσα, τη στιχουργία και τη θεματολογία: έργα ιστορικά – θρησκευτικά – ηθικοδιδακτικά – σατιρικά)και την ευρωπαϊκή Αναγέννηση (κυρίως ιταλική).

ñ Βασικά χαρακτηριστικά:– Η γλώσσα είναι επηρεασμένη από την κοινή δημώδη της βυζαντινής λογοτεχνίας με πολλούς αρχαϊ-

σμούς αλλά και πολλά στοιχεία του κρητικού ιδιώματος.– Η στιχουργία βαθμιαία τελειοποιείται και ο στίχος γίνεται πιο εύπλαστος.– Ως προς τα θέματα, κυριαρχούν ο έρωτας, η σάτιρα σύγχρονων ηθών, ο θάνατος και η παροδικότη-

τα της ζωής.

Β΄: Περίοδος ακμής (τέλη 16ου αι. – 1669)ñ Προϋποθέσεις ανάπτυξης της λογοτεχνίας: α. υπόβαθρο από την προηγούμενη περίοδο, ως εκ τούτου

είναι δυνατή η δημιουργική αφομοίωση των ξένων επιδράσεων, β. πολιτιστική ανάπτυξη – ύπαρξη ανώ-τερης παιδείας (ήδη από τον 15ο αι.), γ. διείσδυση του πνεύματος της δυτικής Αναγέννησης.

ñ Βασικά χαρακτηριστικά:– Το θέατρο αποτελεί το κυρίαρχο λογοτεχνικό είδος. Η θεατρική παραγωγή ακολουθεί το πνεύμα της

αναγεννησιακής τραγωδίας (η οποία μιμείται την αρχαία και είναι διαποτισμένη από το πνεύμα τηςεποχής, που λατρεύει την ελεύθερη σκέψη, προβάλλει ως ιδανικό τον ελεύθερο άνθρωπο, αντιμετω-πίζει τη ζωή με αισιοδοξία και γεύεται τις χαρές της). Γράφονται τραγωδίες (π.χ. Ερωφίλη, το σημαντι-κότερο έργο του Γ. Χορτάτση), κωμωδίες (π.χ. Κατζούρμπος του Γ. Χορτάτση), ένα θρησκευτικό δρά-μα (Η θυσία του Αβραάμ, αποδίδεται στον Β. Κορνάρο) και ένα ποιμενικό δράμα (Πανώρια, νεανικόέργο του Γ. Χορτάτση – παλαιότερος τίτλος Γύπαρης).

– Γλώσσα: Η κρητική διάλεκτος απαλλαγμένη από λόγια στοιχεία και μεσαιωνικά κατάλοιπα «υψώνε-ται σε λογοτεχνική γλώσσα [...] ικανή να αποδώσει τις πιο λεπτές αποχρώσεις του ποιητικού στοχα-σμού».

– Δημιουργική πνοή: Οι ποιητές αυτής της περιόδου βασίζονται σε κάποιο ξένο πρότυπο (σύνηθεςφαινόμενο στην Ευρώπη την εποχή εκείνη) το οποίο διασκευάζουν. Κατορθώνουν όμως με το δημι-ουργικό τους πνεύμα να το ξεπερνούν κατά κανόνα σε λογοτεχνική αξία.

ñ Κορυφαίοι εκπρόσωποι: Γεώργιος Χορτάτσης (εισηγητής του θεάτρου στην Κρήτη) και ΒιτσέντζοςΚορνάρος (με τον Ερωτόκριτο οδήγησε την κρητική λογοτεχνία στην κορυφαία της στιγμή).

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·25

‚) [ ◊ÚıÂÓ Ë ÒÚ· ÎÈ Ô Î·ÈÚfi˜](∂ã ̤ÚÔ˜, ÛÙ›¯ÔÈ 767-818)

Το συγκεκριμένο απόσπασμα προέρχεται από το Ε΄ μέρος του Ερωτόκριτου, λίγο πριναπό την τελευταία δοκιμασία στην οποία πρόκειται να υποβάλει ο Ερωτόκριτος τηνΑρετούσα (θα την επισκεφθεί στη φυλακή και θα της πει πως ο Ερωτόκριτος έχει πε-θάνει· ο ίδιος θα παρουσιαστεί ως ο άνθρωπος που του συμπαραστάθηκε στις τελευ-ταίες του ώρες και που φρόντισε για την ταφή του), πριν της αποκαλύψει τελικά τηναληθινή του ταυτότητα.

χώνω: κρύβω· ξεφάντωση: ευτυχία· εγρικάτο (< γρικώμαι): ακουγόταν· λαμπυρή:λαμπερή· έσμιξες (έσμιξη): συναντήσεις, σμιξίματα· παραχρουσωμένα: χρυσωμένα,επίχρυσα, περίχρυσα· πρικαμένο: πικραμένο· αμέ: αλλά· κουρφές: κρυφές· περι-μπλεχτά (επίρρ.): συνώνυμο του αγκαλιαστά· νένα: παραμάνα· ομάδι: μαζί· βρώμος(ο): η βρομιά· στα: σ’ αυτά που· ανέ: αν· κι ώστε να: έως ότου, όσο· ξορίζω: εξορίζω.

Το απόσπασμα χωρίζεται σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος, όπου μιλάει ο ποιητής (στ. 1-34), χωρίζεται σε δύο ενότητες (στ. 1-24 και στ. 25-34), ενώ το δεύτερο μέρος (στ.35-52) αποτελεί μία ενότητα:Α΄ μέρος (στ. 1-34)

1η ενότητα (στ. 1-24): Η ομορφιά και η λαμπρότητα της φύσης προμήνυμα τουαίσιου τέλους.2η ενότητα (στ. 25-34): Το περιστατικό με τα δυο πουλιά στη φυλακή ως ευοί-ωνο σημάδι.

Β΄ μέρος (στ. 35-52): Οι συμβουλές της Φροσύνης προς την Αρετούσα.

μÈÙÛ¤ÓÙ˙Ô˜ ∫ÔÚÓ¿ÚÔ˜

26

27. ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˜

§ÂÍÈÏÔÁÈο – ¶Ú·ÁÌ·ÙÔÏÔÁÈο ÛÙÔȯ›·

∂ÈÛ·ÁˆÁÈÎfi ÛËÌ›ˆÌ·

¢È¿ÚıÚˆÛË Û ÂÓfiÙËÙ˜

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·26

Ο ποιητής μάς πληροφορεί πως έφτασε η μέρα που ο Ερωτόκριτος θα αποκαλύψειστην Αρετούσα ποιος πραγματικά είναι. Όλη η φύση μοιάζει να χαίρεται και με τοντρόπο της προαναγγέλλει την αίσια έκβαση, ενώ ένα σημαδιακό περιστατικό συνέβηστη φυλακή όπου βρίσκεται η Αρετούσα: Δυο πουλιά κελαηδώντας γλυκά ήρθαν καιπέταξαν πάνω από το κεφάλι της κι έπειτα έφυγαν αγκαλιασμένα σμίγοντας τα ράμφητους. Η παραμάνα της Αρετούσας, η Φροσύνη, θεωρώντας το περιστατικό καλό οιω-νό και σημάδι γάμου συμβουλεύει την Αρετούσα να δεχτεί τον γάμο με τον ξένο πουέσωσε τη χώρα, αφού δεν υπάρχει περίπτωση να παντρευτεί ποτέ τον Ερωτόκριτο.

Ο Ερωτόκριτος εντάσσεται στο πλαίσιο της παραδοσιακής ποίησης και παρουσιάζειεκείνα τα στοιχεία που διακρίνουν ένα παραδοσιακό ποίημα, όπως: – Μέτρο.– Ρυθμό.– Ομοιοκαταληξία.– Στίχους με ορισμένο ποιητικό ανάπτυγμα που καθορίζεται από τον αριθμό των

συλλαβών.(Για όλα τα παραπάνω στοιχεία βλ. ακολούθως Στοιχεία τεχνικής – Εκφραστικά μέσακαι τρόποι, Στιχουργία.)

– Ομαλή σύνταξη και στίξη.– Καθαρότητα νοημάτων και ιδεών.– Λογική αλληλουχία των νοημάτων.

� ΣτιχουργίαΤο ποίημα είναι γραμμένο σε ιαμβικό δεκαπεντασύλλαβο, παροξύτονο, με άψογηζευγαρωτή ομοιοκαταληξία (ααββ). Ο στίχος, δουλεμένος με τέχνη, ρέει με άνεσηκαι αποπνέει μελωδικότητα.

� ΓλώσσαΤο έργο είναι γραμμένο στο κρητικό ιδίωμα. Η γλώσσα του είναι πλούσια καιδιαθέτει φυσικότητα, ζωντάνια, εκφραστικότητα και ακρίβεια. Ο Σεφέρης σημειώ-νει σχετικά: «Είναι η τελειότερα οργανωμένη γλώσσα που άκουσε ο μεσαιωνικός

27.∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˜

27

¶ÂÚÈÏËÙÈ΋ ·fi‰ÔÛË

÷ڷÎÙËÚÈÛÙÈο Ù˘ ·Ú·‰ÔÛȷ΋˜ Ô›ËÛ˘

™ÙÔȯ›· Ù¯ÓÈ΋˜ – ∂ÎÊÚ·ÛÙÈο ̤۷ Î·È ÙÚfiÔÈ

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·27

και νεότερος Ελληνισμός, μια γλώσσα που ξεπερνά με άνεση τις συνηθισμένες λα-ογραφικές εκδηλώσεις και εκφράζει με σταθερό χαρακτήρα την ευαισθησία τουκόσμου που τη μιλούσε. [...] Δεν παλεύει με τη γλώσσα, όπως όλοι μας παλεύουμεαπό τα χρόνια του Σολωμού. Δεν έχει καμιά αμφιβολία ότι η φωνή του είναι η σω-στή και δεν ξεχωρίζει από τη φωνή των άλλων».

� ΎφοςΤο ύφος είναι γλαφυρό, με παραστατικότητα και ζωντάνια (εικόνες, χρήση δρα-ματικού ενεστώτα). Στο A μέρος είναι έντονα λυρικό, χωρίς όμως ποτέ να ξε-πέφτει σε γλυκερή αισθηματολογία.

� Η περιγραφή της φύσηςΣτο A μέρος του κειμένου είναι φανερή η περιγραφική δύναμη του ποιητή, πουχαρακτηρίζεται από την επιμονή στο αντικείμενο και στο συγκεκριμένο. Παρουσιά-ζοντας τη φύση να συμμετέχει στην επικείμενη χαρά των ερωτευμένων πρωταγωνι-στών και να προαναγγέλλει το αίσιο τέλος της ιστορίας τους, μας δίνει έναν εξαίσιοπίνακα της φύσης αποτελούμενο από πολλές επιμέρους παραστατικές εικόνες,πλημμυρισμένες από φως, κίνηση και ήχους.

Άλλα εκφραστικά μέσα που χρησιμοποιεί στην περιγραφή αυτή είναι:Μεταφορές: γλυκύς βορράς (στ. 6), γλυκύς σκοπός (στ. 8), Εσκόρπισεν η συννεφιά

(στ. 17), πρικαμένο αηδόνι (στ. 21) κ.ά.Προσωποποιήσεις των στοιχείων της φύσης, που κυριαρχούν στο συγκεκριμένο

απόσπασμα: ολόχαρη η αυγή (στ. 3), η θάλασσα εκοιμάτο (στ. 7), εγέλαν η ανατο-λή κι η δύση καμαρώνει (στ. 10), Ο ήλιος τες ακτίνες του παρά ποτέ στολίζει (στ.11), Γελούν τση χώρας τα στενά κι οι στράτες καμαρώνου (στ. 23) κ.ά.

Παρομοίωση: σαν παραχρουσωμένα (στ. 20).Αντιθέσεις: Στίχοι 17-18, 21-22.Ασύνδετο σχήμα: π.χ. Δυο δυο εζευγαρώνασι ... εκίνα, / έσμιξες ... κι εκείνα (στ. 15-

16), Εσκόρπισεν η συννεφιά ... εχαθήκα, / πολλά σημάδια ... εφανήκα (στ. 17-18),Τα πάθη πλιο ... αηδόνι, / αμέ πετά ... σιμώνει (στ. 21-22).

Εκφραστικά σύνθετα: ολόχαρη (στ. 3), χαμοπετώντας (στ. 13), εγλυκοκιλαδούσα(στ. 13), παραχρουσωμένα (στ. 20), πασίχαρο (στ. 22).

� Το μοτίβο των πουλιώνΤο μοτίβο των πουλιών, γνωστό από το δημοτικό τραγούδι, χρησιμοποιείται μεευρηματικό τρόπο από τον ποιητή στο συγκεκριμένο απόσπασμα. Από τη μια λει-τουργεί ως ο συνδετικός κρίκος που ενώνει τη λαμπερή, «χαρούμενη» φύση με τησκοτεινή φυλακή, όπου βρίσκεται κλεισμένη η Αρετούσα, μεταφέροντας και εκεί τηχαρούμενη και αισιόδοξη ατμόσφαιρα της φύσης, τα σημάδια τση ξεφάντωσης. Απ’την άλλη, παρουσιάζοντας ο ποιητής την εμφάνιση των πουλιών ως οιωνό πουπρομηνύει τον επικείμενο γάμο της Αρετούσας, «μεταβαίνει» με αυτό τον τρόπο

μÈÙÛ¤ÓÙ˙Ô˜ ∫ÔÚÓ¿ÚÔ˜

28

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·28

στις συμβουλές της νένας προς την Αρετή, προωθώντας την εξέλιξη της υπόθεσης.Διαπιστώνουμε λοιπόν όχι μόνο την ευρηματικότητά του, αλλά και τον αριστοτε-χνικό τρόπο με τον οποίο οργανώνει το υλικό του και το οδηγεί στο αίσιο τέλος.

27.∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˜

29

Ερμηνευτικές επισημάνσεις

∞′′ ̤ÚÔ˜, 1Ë ÂÓfiÙËÙ· (ÛÙ. 1-24)ñ √ ÔÈËÙ‹˜ ÚÔÂÍ·ÁÁ¤ÏÏÂÈ ÙËÓ ÂÈΛÌÂÓË ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË – ∏ ʇÛË ÚÔÌËÓ‡ÂÈ ÙÔ

·›ÛÈÔ Ù¤ÏÔ˜: ªÂ ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÚÒÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ Ô ÔÈËÙ‹˜ Ì¿˜ ÚÔÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ ÁÈ· ÙËÓ

·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙÔ˘ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˘ ·fi ÙËÓ ∞ÚÂÙÔ‡Û·, Ô˘ ·ÔÙÂÏ› ÙËÓ ÎÔڇʈÛË

ÙÔ˘ ¤ÚÁÔ˘, ηıÒ˜ ı· ÛËÌ¿ÓÂÈ Î·È ÙÔ ·›ÛÈÔ Ù¤ÏÔ˜ Ù˘ ÂÚˆÙÈ΋˜ ÙÔ˘˜ ÈÛÙÔÚ›·˜. √

¯ÚfiÓÔ˜ ηٿ ÙÔÓ ÔÔ›Ô ı· Û˘Ì‚Â› ÙÔ ÂÍ·ÈÚÂÙÈÎfi ·˘Ùfi ÁÂÁÔÓfi˜ ÚÔÛ‰ÈÔÚ›˙ÂÙ·È ÌÂ

ÙË Û˘ÛÛÒÚ¢ÛË ÙÚÈÒÓ Ô˘ÛÈ·ÛÙÈÎÒÓ: Ë ÒÚ·, Ô Î·ÈÚfi˜, Ë Ì¤Ú·. ∞fi ÙÔÓ ÛÙ›¯Ô 3 ̤-

¯ÚÈ ÙÔÓ ÛÙ›¯Ô 24 Ô ÔÈËÙ‹˜ Ì¿˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÙË Ê‡ÛË Ó· Û˘ÌÌÂÙ¤¯ÂÈ ÛÙËÓ ÂÈΛÌÂ-

ÓË ¯·Ú¿ Î·È Ó· ÙËÓ ÚÔ·Ó·ÁÁ¤ÏÏÂÈ. Δ· ÛËÌ¿‰È· ÙÛË ÍÂÊ¿ÓÙˆÛ˘ Ê¿ÓËÎ·Ó ‹‰Ë

·fi ÙÔ Ê·Ó¤ÚˆÌ· Ù˘ ÔÏfi¯·Ú˘ ·˘Á‹˜ Ì ÙË ‰ÚÔÛԇϷ ÎÈ ¤ÂÈÙ· οÓÔ˘Ó ·ÈÛıËÙ‹

ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙÔ˘˜ Û’ fiÏË ÙË Ê‡ÛË, ÛÙË ÁË, ÛÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi, ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ· Î·È Û’ fi,ÙÈ

˘¿Ú¯ÂÈ Û’ ·˘Ù¿, ¤Ì„˘¯Ô ‹ ¿„˘¯Ô.

∏ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÙˆÓ ÛÙ›¯ˆÓ 3-24 Û˘Óı¤ÙÂÈ ÌÈ· ÁÂÓÈ΋ ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ʇÛ˘, fiÔ˘ ΢-

ÚÈ·Ú¯Ô‡Ó Ë ÔÌÔÚÊÈ¿, Ë Ï·ÌÚfiÙËÙ·, Ë ·Ú¿ Î·È Ë Â˘Ù˘¯›·, ÂÓÒ ÂÚÈÏ·Ì‚¿ÓÂÈ ÂÈ-

̤ÚÔ˘˜ ÂÈÎfiÓ˜ ·fi Ù· ‰È¿ÊÔÚ· ÛÙÔȯ›· Ù˘, ¤Ì„˘¯· ‹ ¿„˘¯·Ø ÂÈÎfiÓ˜ ÔÙÈΤ˜

(.¯. ÛÙ. 5, 7, 11-12), ˯ËÙÈΤ˜ (.¯. ÛÙ. 8, 13), ÎÈÓËÙÈΤ˜ (.¯. ÛÙ. 13, 22), ·ÎfiÌ· ηÈ

ÂÈÎfiÓ˜ Ô˘ ·Â˘ı‡ÓÔÓÙ·È ÛÙËÓ ·›ÛıËÛË Ù˘ ·Ê‹˜ (ÙÔ ÁÏ˘Îfi ‚ÔÚÈ·‰¿ÎÈ Ô˘ Ê˘-

Û¿). ∞fi fiÏË ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ͯÂÈÏ›˙ÂÈ ¤Ó· ·›ÛıËÌ· ¢ÊÔÚ›·˜ Î·È ·ÈÛÈÔ‰ÔÍ›·˜

(ÔÏfi¯·ÚË, ÛËÌ¿‰È· ÙÛË ÍÂÊ¿ÓÙˆÛ˘, ¤ÛÌÈ͘, Á¿ÌÔ˘˜ Î·È ¯·Ú¤˜ ‰›¯Ó·ÛÈ ÎÈ ÂΛ-Ó·, ∂ÛÎfiÚÈÛÂÓ Ë Û˘ÓÓÂÊÈ¿, ÔÈ ·ÓÙ¿Ú˜ ¯·ı‹Î·, Δ· ¿ıË ÏÈÔ ‰ÂÓ ÎÈÏ·‰Â›, ·Û›-¯·ÚÔ, ÁÚÈÎÔ‡Ó ÎÔ˘Úʤ˜ ·Ú¤˜ Î.¿.).

ñ √È ·ÓÙÈı¤ÛÂȘ: ™ÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ 17-22 ¿Ú¯Ô˘Ó ‰‡Ô ·ÓÙÈıÂÙÈο ‡ÁË:

– Û˘ÓÓÂÊÈ¿, ·ÓÙ¿Ú˜ – ÛËÌ¿‰È· ÙÛË ¯·Ú¿˜ ÛÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi ÂʷӋη (ÛÎfiÚÈÛ Ë

Û˘ÓÓÂÊÈ¿ Î·È Ë ÔÌ›¯ÏË – Ï¿ÌÔ˘Ó Ù· Û‡ÓÓÂÊ·)Ø

– ¿ıË ÎÈÏ·‰Â›, ÚÈη̤ÓÔ ·Ë‰fiÓÈ – ·Û›¯·ÚÔ.

ª¤Û· ·fi ÙȘ ·ÓÙÈı¤ÛÂȘ ·˘Ù¤˜ ˘Ô‚¿ÏÏÂÙ·È ÈÔ ¤ÓÙÔÓ· Ë ÂÈΛÌÂÓË ÌÂÙ·‚Ô-

Ï‹ Ù˘ Ù‡¯Ë˜ ÙˆÓ ‰‡Ô ÂÚˆÙÂ˘Ì¤ÓˆÓ Ó¤ˆÓ Î·È ÙÔ ·›ÛÈÔ Ù¤ÏÔ˜, ηıÒ˜ Ë Û˘ÓÓÂÊÈ¿ ηÈ

ÔÈ ·ÓÙ¿Ú˜ Ô˘ ÛÎÔÚ›˙Ô˘Ó ˘Ô‰ËÏÒÓÔ˘Ó Ù· ‚¿Û·Ó· Î·È Ù· ÂÌfi‰È· Ô˘ Û˘Ó¿-

ÓÙËÛÂ Ô ¤ÚˆÙ·˜ ÙˆÓ ‰‡Ô Ó¤ˆÓ, ÂÓÒ Ù· ÛËÌ¿‰È· ÙÛË ¯·Ú¿˜ ÛÙÔÓ Ô˘Ú·Ófi ÚÔÌËÓ‡-

Ô˘Ó ÙÔ Í·Ó·ÛÌ›ÍÈÌfi ÙÔ˘˜. ΔÔ ›‰ÈÔ ÈÛ¯‡ÂÈ Î·È ÁÈ· ÙÔ ‰Â‡ÙÂÚÔ ·ÓÙÈıÂÙÈÎfi ˙‡ÁÔ˜Ø ÙÔ

ıÚËÓËÙÈÎfi ÎÂϿˉÈÛÌ· ÙÔ˘ ·Ë‰ÔÓÈÔ‡ ·Ú·¤ÌÂÈ ÛÙ· ‚¿Û·Ó· Î·È ÛÙÔÓ Î·ËÌfi

ÙˆÓ ‰‡Ô ÂÚˆÙÂ˘Ì¤ÓˆÓ, ÂÓÒ Ë ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ¯·ÚÔ‡ÌÂÓÔ˘ ·Ë‰ÔÓÈÔ‡ Ô˘ ÂÙ¿ ÁÈ· Ó·

Û˘Ó·ÓÙ‹ÛÂÈ Ù· ¿ÏÏ· Ô˘ÏÈ¿ ÚÔ·Ó·ÁÁ¤ÏÏÂÈ ÙËÓ ·›ÛÈ· ¤Î‚·ÛË ÙÔ˘ ¤ÚˆÙ¿ ÙÔ˘˜.

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·29

μÈÙÛ¤ÓÙ˙Ô˜ ∫ÔÚÓ¿ÚÔ˜

30

ñ √ ÚfiÏÔ˜ Ù˘ ÏÂÙÔÌÂÚÔ‡˜ ÂÚÈÁÚ·Ê‹˜ Ù˘ ʇÛ˘ ÙË Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤ÓË ¯ÚÔÓÈ΋ÛÙÈÁÌ‹: √ ÔÈËÙ‹˜ ÂÈϤÁÂÈ Ó· ‰ÒÛÂÈ ·˘Ù‹ ÙË ÏÂÙÔÌÂÚÂȷ΋ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ Ù˘ ʇ-

Û˘ Ï›ÁÔ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË ÙÔ˘ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˘ ·fi ÙËÓ ∞ÚÂÙÔ‡Û·:

– ÁÈ· Ó· ¯·Ï·ÚÒÛÂÈ ÙÔ˘˜ ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜ ÙÔ˘ ·fi ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË ÙˆÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓˆÓ

ÛÎËÓÒÓØ

– ÁÈ· Ó· ÂÓÙ›ÓÂÈ ÙËÓ ·ÁˆÓ›· ÙÔ˘˜ ÚÈÓ ·fi ÙËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ‰ÔÎÈÌ·Û›· Ù˘ ∞ÚÂ-

ÙÔ‡Û·˜ Î·È ÙË ÛÙÈÁÌ‹ Ù˘ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛ˘Ø

– ÁÈ· Ó· ÚÔÂÙÔÈÌ¿ÛÂÈ ÙÔ˘˜ ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜ ÁÈ· ÙÔ ·›ÛÈÔ Ù¤ÏÔ˜Ø

– ÁÈ· Ó· ÙÔÓ›ÛÂÈ ÈÔ Ôχ ÙÔ Ì¤ÁÂıÔ˜ Î·È ÙËÓ ¤ÓÙ·ÛË Ù˘ ¯·Ú¿˜ Î·È Ù˘ Â˘Ù˘¯›·˜

ÙˆÓ ‰‡Ô ÂÚˆÙÂ˘Ì¤ÓˆÓ ÌÂÙ¿ ÙËÓ ·Ó·ÁÓÒÚÈÛË, ÂÌÊ·Ó›˙ÔÓÙ·˜ ÙË Ê‡ÛË Ó· Û˘ÌÌÂ-

Ù¤¯ÂÈ Î·È Ó· ÚÔ·Ó·ÁÁ¤ÏÏÂÈ Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ·˘Ù¿.

∞′′ ̤ÚÔ˜, 2Ë ÂÓfiÙËÙ· (ÛÙ. 25-34)ñ ∏ ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙˆÓ ‰‡Ô Ô˘ÏÈÒÓ ÛÙË Ê˘Ï·Î‹ Î·È Ô ÚfiÏÔ˜ ÙÔ˘˜: ™ÙË ‰Â‡ÙÂÚË ÂÓfiÙË-

Ù· ÙÔ ÛÎËÓÈÎfi ·ÏÏ¿˙ÂÈ. ∞fi ÙËÓ fiÌÔÚÊË, Ï·ÌÂÚ‹, ·ÚÔ‡ÌÂÓË Ê‡ÛË ÌÂÙ·ÊÂÚfiÌ·-

ÛÙ ÛÙË ÛÎÔÙÂÈÓ‹ Ê˘Ï·Î‹ (·ÓÙ›ıÂÛË) fiÔ˘ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ÎÏÂÈṲ̂ÓË Ë ∞ÚÂÙÔ‡Û·. ∏

·ÏÏ·Á‹ ·˘Ù‹ ‰ÂÓ Á›ÓÂÙ·È ·fiÙÔÌ·. ∏ ·Ó·ÊÔÚ¿ ÛÙÔÓ ÛÙ›¯Ô 23 ÛÙ· ÛÙÂÓ¿ Î·È ÛÙȘ

ÛÙÚ¿Ù˜ Ù˘ ¯ÒÚ·˜ ÏÂÈÙÔ˘ÚÁ› ÌÂÙ·‚·ÙÈο, ηıÒ˜ ·fi ÙÔÓ Î·ı·Ú¿ Ê˘ÛÈÎfi ¯ÒÚÔ

ÌÂÙ·ÊÂÚfiÌ·ÛÙ ÛÙÔ Â͈ÙÂÚÈÎfi ÂÚÈ‚¿ÏÏÔÓ Ù˘ fiÏ˘, ÛÙÔ˘˜ ‰ÚfiÌÔ˘˜ Î·È ÛÙ·

ÛÙÂÓ¿ Ù˘, ÎÈ ·fi ÎÂÈ ÛÙË Ê˘Ï·Î‹ (Â›Ó·È Û·Ó Ù· ‰˘Ô Ô˘ÏÈ¿ Ù˘ Û˘ÁÎÂÎÚÈ̤Ó˘

ÛÎËÓ‹˜ Ó· ÍÂΛÓËÛ·Ó ·fi Ù· Ê˘ÏÏÒÌ·Ù· ÙˆÓ ‰¤ÓÙÚˆÓ Î·È ÂÚÓÒÓÙ·˜ ·fi ÙÔ˘˜

‰ÚfiÌÔ˘˜ Ù˘ fiÏ˘ Ó· ¤ÊÙ·Û·Ó ÂÙÒÓÙ·˜ ÛÙË Ê˘Ï·Î‹). ¢‡Ô fiÌÔÚÊ· Ô˘ÏÈ¿ ÏÔÈ-

fiÓ Ì·›ÓÔ˘Ó Ì¤Û· ÎÂϷˉÒÓÙ·˜ ÁÏ˘Î¿ Î·È ÂÙÔ‡Ó ¿Óˆ ·fi ÙÔ ÎÂÊ¿ÏÈ Ù˘ ∞ÚÂ-

ÙÔ‡Û·˜ ÎÈ ¤ÂÈÙ· Ì ÂÚˆÙÈΤ˜ ÂÚÈÙ‡ÍÂȘ ʇÁÔ˘Ó. ∏ ·ÚfiÛÌÂÓË ÂÌÊ¿ÓÈÛ‹ ÙÔ˘˜

Î·È Ë fiÏË ÙÔ˘˜ Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ÚÔÌËÓ‡Ô˘Ó Î¿ÔÈÔ ¯·ÚÌfiÛ˘ÓÔ ÁÂÁÔÓfi˜ Î·È ˘Ô‰Ë-

ÏÒÓÔ˘Ó ÙÔ ÛÌ›ÍÈÌÔ ÙˆÓ ‰‡Ô ÂÚˆÙÂ˘Ì¤ÓˆÓ Ó¤ˆÓ. √ ›‰ÈÔ˜ Ô ÔÈËÙ‹˜ ‰ÂÓ ·Ê‹ÓÂÈ Î·-

ÌÈ¿ ·ÌÊÈ‚ÔÏ›· ÁÈ’ ·˘Ùfi: Î·È ¯·Ú¤˜ ÌÂÁ¿Ï˜ ÚÔÌËÓÔ‡ÛÈ (ÛÙ. 28). √ ÔÈËÙ‹˜ ¯ÚËÛÈ-

ÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Â‰Ò ÙÔ ÁÓˆÛÙfi ·fi ÙÔ ‰ËÌÔÙÈÎfi ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÌÔÙ›‚Ô ÙˆÓ Ô˘ÏÈÒÓ (Ù·

Ô˘ÏÈ¿ ˜ ÔȈÓÔ›) Û˘Ó‰¤ÂÈ ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÒÚÔ˘˜, Ù˘ ʇÛ˘ Î·È Ù˘ Ê˘Ï·Î‹˜, Î·È Ê¤Ú-

ÓÂÈ Ù· ÛËÌ¿‰È· ÙÛË ÍÂÊ¿ÓÙˆÛ˘ Ô˘ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ Ë Ê‡ÛË Ì¤Û· ÛÙË ÛÎÔÙÂÈÓ‹ Ê˘-

Ϸ΋. ∏ Û‡Ó‰ÂÛË ·˘Ù‹ Á›ÓÂÙ·È Ì ·ÚÈÛÙÔÙ¯ÓÈÎfi ÙÚfiÔ, ·ÊÔ‡ ·ÎfiÌË Î·È ÔÈ ÊÚ¿-

ÛÂȘ Ô˘ ÚËÛÈÌÔÔÈ› Ô ÔÈËÙ‹˜ ÁÈ· Ó· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ ÙËÓ ÂÌÊ¿ÓÈÛË Î·È ÙË Û˘ÌÂÚÈ-

ÊÔÚ¿ ÙˆÓ Ô˘ÏÈÒÓ ·Ú·¤ÌÔ˘Ó ÛÙËÓ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓË ÂÈÎfiÓ· Ù˘ ʇÛ˘: ∂Λ Ù·

Ô˘ÏÈ¿ ¯·ÌÔÂÙÒÓÙ·˜ ÂÁÏ˘ÎÔÎÈÏ·‰Ô‡Û· Î·È ÂÛÌ›Á·ÓØ Â‰Ò ¿ÏÈ ÂÁÏ˘ÎÔÎÈÏ·‰Ô‡-Û·, ·ÌÔÂÙÔ‡ÛÈ, ÙÛÈ ÌÔ‡Ú˜ Ùˆ˜ ÂÛÌ›Á·.

μ′′ ̤ÚÔ˜ (ÛÙ. 35-52)ñ √È Û˘Ì‚Ô˘Ï¤˜ Ù˘ Ó¤Ó·˜: ∏ ºÚÔÛ‡ÓË ‰ËÏÒÓÂÈ ÛÙËÓ ∞ÚÂÙÔ‡Û· ˆ˜ ıˆÚ› ÙËÓ

ÂÌÊ¿ÓÈÛË ÙˆÓ Ô˘ÏÈÒÓ Î·Ïfi ÔȈÓfi, ÙÔÓ ÔÔ›Ô Ì¿ÏÈÛÙ· ÂÚÌËÓ‡ÂÈ ˆ˜ ÛËÌ¿‰È Á¿-

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·30

27.∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˜

31

ÌÔ˘. ªÂ ·ÊÔÚÌ‹ ÙËÓ ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘ ÔȈÓÔ‡ Ë ·Ú·Ì¿Ó· ˙ËÙ¿ ·fi ÙËÓ ∞ÚÂÙÔ‡Û·

Ó· ·ÓÂÍÂÙ¿ÛÂÈ ÙË ÛÙ¿ÛË Ù˘ ÛÙÔ ı¤Ì· ÙÔ˘ Á¿ÌÔ˘.

ªÂ ‰‡Ô ÚËÙÔÚÈο ÂÚˆÙ‹Ì·Ù· (ÛÙ. 39-40 Î·È 41) ÂȯÂÈÚ› Ó· ÚÔ‚ÏËÌ·Ù›ÛÂÈ ÙËÓ

∞ÚÂÙÔ‡Û· Û¯ÂÙÈο Ì ÙËÓ ·Ó˘Ô¯ÒÚËÙË ÛÙ¿ÛË Ù˘. ŒÂÈÙ· ÚÔÛ·ı› Ì ÏÔÁÈο

ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù· Ó· ÙË ÌÂٷ›ÛÂÈ, ÒÛÙ ӷ Û˘ÁηٷÓ‡ÛÂÈ ÛÙÔÓ Á¿ÌÔ Ì ÙÔÓ Í¤ÓÔ:

– ∞Ó ‰ÂÓ ˘·ÎÔ‡ÛÂÈ ÛÙÔ ı¤ÏËÌ· ÙÔ˘ ·Ù¤Ú· Ù˘ (Ó· ¿„ÂÈ ‰ËÏ·‰‹ Ó· ÂÈ̤ÓÂÈ

ÛÙÔÓ Á¿ÌÔ Ù˘ Ì ÙÔÓ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ Î·È Ó· ·ÓÙÚ¢Ù› οÔÈÔÓ ·fi ·˘ÙÔ‡˜ Ô˘

Ù˘ ÚÔÍÂÓ‡ԢÓ), ‰ÂÓ ÚfiÎÂÈÙ·È ÔÙ¤ Ó· ‚ÁÂÈ ·fi ÙË Ê˘Ï·Î‹ (ÛÙ. 42-43).

– ¢ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ÂȉÈÒÎÂÈ Ú¿ÁÌ·Ù· Ô˘ Â›Ó·È ·‰‡Ó·Ù·. ΔÔ Âȯ›ÚËÌ· ·˘Ùfi,

Ô˘ ¤¯ÂÈ ÁÓˆÌÈÎfi ¯·Ú·ÎÙ‹Ú·, Ì·˜ ı˘Ì›˙ÂÈ ÙÔ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Ô Âȯ›ÚËÌ· Ù˘ Û˘ÓÂ-

Ù‹˜ πÛÌ‹Ó˘ ÚÔ˜ ÙËÓ ·Ú¿ÙÔÏÌË ∞ÓÙÈÁfiÓË, ÛÙËÓ ÔÌÒÓ˘ÌË ÙÚ·Áˆ‰›· ÙÔ˘ ™Ô-

ÊÔÎÏ‹: �ρ��ν δε θηρ�ν � πρ�πει τ�μ��ανα (‰ÂÓ Ú¤ÂÈ Ó· ΢ÓËÁ¿˜ Ù’ ·‰‡-

Ó·Ù·Ø ÛÙ. 92).

– ∂›Ó·È ·‰‡Ó·ÙÔÓ ÏÔÈfiÓ Ó· ·ÓÙÚ¢Ù› ÙÔÓ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ, ÎÈ ·˘Ùfi ÁÈ· ‰‡Ô ÏfiÁÔ˘˜:

·. √ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˜ fiÛÔ ˙ÂÈ ‰ÂÓ ı· ÂÈÛÙÚ¤„ÂÈ (¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ Ë ¯Ú‹ÛË Ù˘

˘ÂÚ‚ÔÏ‹˜ ¯›ÏÈÔÈ ¯ÚfiÓÔÈ ·Ó¤ ‰È·‚Ô‡, Ô˘ ÙÔÓ›˙ÂÈ ÙÔ ·‰‡Ó·ÙÔ Ù˘ ÂÈÛÙÚÔ-

Ê‹˜ ÙÔ˘ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˘), ÁÈ·Ù› Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜ ÙÔÓ ¤¯ÂÈ ÂÍÔÚ›ÛÂÈ.

‚. ∞ÎfiÌ· ÎÈ ·Ó Âı¿ÓÂÈ Ô ‚·ÛÈÏÈ¿˜, ı· ·Ê‹ÛÂÈ ·Ú·ÁÁÂÏ›· ÛÙÔ˘˜ ‰È·‰fi¯Ô˘˜

ÙÔ˘ Ó· ÂÍÔÚ›ÛÔ˘Ó ÎÈ ·˘ÙÔ› ÙÔÓ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ (¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈ΋ Â‰Ò Ë ¯Ú‹ÛË

ÙÔ˘ ÂÓÂÛÙÒÙ· ÍÔÚ›˙Ô˘Ó, Ô˘ ‰›ÓÂÈ ¤ÌÊ·ÛË ÛÙËÓ ·ÂÚÈfiÚÈÛÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· Ù˘

ÂÍÔÚ›·˜ ÙÔ˘).

∂Ô̤ӈ˜ Ô ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˜ ‰ÂÓ ¿Ú¯ÂÈ ÂÚ›ÙˆÛË Ó· ÂÈÛÙÚ¤„ÂÈ ÔÙ¤.

∞fi ÙËÓ ·Ú·¿Óˆ ÂȯÂÈÚËÌ·ÙÔÏÔÁ›· ·ÔÚÚ¤Ô˘Ó Î·È ÔÈ Û˘Ì‚Ô˘Ï¤˜ Ô˘ ‰›-

ÓÂÈ ÛÙËÓ ∞ÚÂÙÔ‡Û·:

– ¡· ͯ¿ÛÂÈ ÙÔÓ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ.

– ¡· ·ÓÙÚ¢Ù› ÙÔÓ Í¤ÓÔ Ô˘ ¤ÛˆÛ ÙË ¯ÒÚ· Ù˘. ∂›Ó·È ¯·Ú·ÎÙËÚÈÛÙÈÎfi ˆ˜ Ë

ºÚÔÛ‡ÓË ÛÙÔÓ ÛÙ›¯Ô 51 ÂÍ·›ÚÂÈ ÙÔÓ ÛˆÙ‹ÚÈÔ ÚfiÏÔ ÙÔ˘ ͤÓÔ˘, ÂÏ›˙ÔÓÙ·˜ Ó·

ÎÏÔÓ›ÛÂÈ Î¿ˆ˜ ÙËÓ ·ÚÓËÙÈ΋ ÛÙ¿ÛË Ù˘ ∞ÚÂÙÔ‡Û·˜ Û’ ·˘ÙfiÓ ÙÔÓ Á¿ÌÔ, ηıÒ˜

Ô Í¤ÓÔ˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È Ù˘¯·›Ô˜: Â›Ó·È ·˘Ùfi˜ Ô˘ ¤ÛˆÛ ÙË ÒÚ· Ù˘.

¶·Ú·ÙËÚԇ̠ˆ˜ Ù· ÂȯÂÈÚ‹Ì·Ù· Ù˘ ºÚÔÛ‡Ó˘ Â›Ó·È ÏÔÁÈο Î·È ÛÙËÚ›˙Ô-

ÓÙ·È ÛÙË Û‡ÓÂÛË Î·È ÙËÓ Â›Ú· Ù˘ ·fi ÙË ˙ˆ‹. ∞fi Ù· ÏfiÁÈ· Ù˘ ›Û˘ Â›Ó·È Ê·-

ÓÂÚ‹ Ë ·Á¿Ë Ù˘ Î·È ÙÔ ÂӉȷʤÚÔÓ Ù˘ ÁÈ· ÙËÓ ∞ÚÂÙÔ‡Û·, ÙËÓ ÔÔ›· ·Ó¤ıÚ„Â

Û·Ó ·È‰› Ù˘, Î·È Ë ·ÓËÛ˘¯›· ÁÈ· ÙËÓ Ù‡¯Ë Ù˘. Ÿˆ˜ ·Ú·ÙËÚ› Ô ™ÂʤÚ˘: «√

Ú‹Á·˜ ∏Ú¿ÎÏ˘ Î·È Ë Ó¤Ó· ºÚÔÛ‡ÓË ·ÓÙÈÚÔÛˆÂ‡Ô˘Ó ÙË ÊÚfiÓËÛËØ Ô Ú‹Á·˜ ÌÂ

·ÔÓÈ¿, Ë Ó¤Ó· ÌÂ Û˘ÌfiÓÈ·». ∏ ÊÚfiÓËÛË fï˜ ¤Ú¯ÂÙ·È Û ·ÓÙ›ıÂÛË Ì ÙËÓ «ÔÚÌ‹

Ù˘ ÓÈfiÙ˘ Î·È ÙÔ˘ ÂÚˆÙÈÎÔ‡ ¿ıÔ˘˜» Ô˘ ·ÓÙÈÚÔۈ‡ÂÈ Ë ∞ÚÂÙÔ‡Û·, Ë ÔÔ›·

ÛÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ı· ·ÚÓËı› Ó· Û˘Ì‚È‚·ÛÙ› Î·È ı· ‰ËÏÒÛÂÈ Î·ÙËÁÔÚËÌ·ÙÈο ˆ˜,

·Ó Ô ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˜ ¤¯ÂÈ Âı¿ÓÂÈ, ÙfiÙ ÎÈ ·˘Ù‹ ı· ·˘ÙÔÎÙÔÓ‹ÛÂÈ.

ñ ∏ ÙÚ·ÁÈ΋ ÂÈÚˆÓ›·: ŒÓÙÔÓÔ ÛÙ· ÏfiÁÈ· Ù˘ ·Ú·Ì¿Ó·˜ Â›Ó·È ÙÔ ÛÙÔÈ¯Â›Ô Ù˘ ÙÚ·ÁÈ-

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·31

∞∞··ÓÓÙÙ‹‹ÛÛÂÂÈȘ ÛÛÙÙÈȘ ÂÂÚÚˆÙÙ‹‹ÛÛÂÂÈȘ ÙÙÔÔ˘ ÛÛ¯ÔÔÏÏÈÈÎÎÔÔ‡‡ ‚‚ÈÈ‚‚ÏÏ››ÔÔ˘

1. Μετά το απόσπασμα που διαβάσατε θα ακολουθήσει η αναγνώριση του Ερωτόκριτουαπό την Αρετούσα. Πώς προετοιμάζεται το γεγονός αυτό στους στίχους 3-30;

Στους στίχους 3-30 ο ποιητής μάς προετοιμάζει για την αναγνώριση του Ερωτόκρι-του από την Αρετούσα και το αίσιο τέλος με την περιγραφή της φύσης, της οποίαςόλα τα στοιχεία, άψυχα και έμψυχα, παρουσιάζονται να συμμετέχουν στην επικείμε-νη χαρά και να προμηνύουν την αίσια έκβαση (π.χ. ολόχαρη η αυγή, στ. 3· σημάδιατση ξεφάντωσης, στ. 4· στ. 15-18, 21-24 κ.ά.). Επίσης, ο ποιητής μάς προετοιμάζειγια την αναγνώριση με την εμφάνιση των δύο πουλιών στη φυλακή, τα οποία απο-τελούν καλό οιωνό.

2. Το απόσπασμα χωρίζεται βασικά σε δύο μέρη. Στο πρώτο κυριαρχεί ένα αίσθημα αι-σιοδοξίας και ευφορίας. Να το παρακολουθήσετε στη διαδοχή των εικόνων της φύσηςκαι να επισημάνετε πώς διοχετεύεται σ’ αυτές.

Το αίσθημα ευφορίας και αισιοδοξίας πηγάζει από την ομορφιά και τη λαμπρότητατης φύσης, αλλά και από ένα είδος «θετικής ενέργειας», θα λέγαμε, που χαρακτηρίζειδιάφορα στοιχεία της (π.χ. ο βοριάς είναι γλυκός, όχι άγριος ή παγερός, η θάλασσαείναι γαλήνια και όχι φουρτουνιασμένη, τα σύννεφα είναι χρυσαφένια, όχι γκρίζα ήμολυβένια κ.λπ.). Άλλες φορές το αίσθημα αυτό δηλώνεται ρητά (π.χ. ολόχαρη αυγή,στ. 3· σημάδια τση ξεφάντωσης, στ. 4· εγέλαν η ανατολή κι η δύση καμαρώνει, στ. 10· πα-σίχαρο, στ. 22· Γελούν τση χώρας τα στενά, στ. 23 κ.α.) ή μέσα από αντιθέσεις (π.χ.Εσκόρπισεν η συννεφιά – πολλά σημάδια τση χαράς στον ουρανό εφανήκα, στ. 17-18· πρι-καμένο αηδόνι – πασίχαρο, στ. 21-22·). Γενικά, όλες οι επιμέρους εικόνες των στοιχεί-ων της φύσης αποπνέουν αυτό το αίσθημα χαράς και αισιοδοξίας:– Η ολόχαρη αυγή με τη δροσιά της.

μÈÙÛ¤ÓÙ˙Ô˜ ∫ÔÚÓ¿ÚÔ˜

32

΋˜ ÂÈÚˆÓ›·˜, Ô˘ ÂÓÙ›ÓÂÈ ÙË ‰Ú·Ì·ÙÈÎfiÙËÙ·. ∏ ÂÚÌËÓ›· ÙÔ˘ ÔȈÓÔ‡ ·fi ÙË Ó¤Ó·

Â›Ó·È ÛˆÛÙ‹ ˜ ÚÔ˜ ÙÔ fiÙÈ ·ÔÙÂÏ› ÛËÌ¿‰È Á¿ÌÔ˘. ªÈÏÒÓÙ·˜ ÁÈ· Á¿ÌÔ fï˜ Ë Ó¤-

Ó· Û ηÌÈ¿ ÂÚ›ÙˆÛË ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ ÛÙÔ Ì˘·Ïfi Ù˘ ÙÔÓ Á¿ÌÔ Ì ÙÔÓ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ. ™ÙÔ˘˜

ÛÙ›¯Ô˘˜ 46-48 Ë ºÚÔÛ‡ÓË ‰ËÏÒÓÂÈ ˆ˜ Ô ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˜ ‰ÂÓ ¿Ú¯ÂÈ ÂÚ›ÙˆÛË Ó·

ÂÈÛÙÚ¤„ÂÈ ÔÙ¤, ÂÓÒ ÔÈ ·Ó·ÁÓÒÛÙ˜ ÁÓˆÚ›˙Ô˘Ó ˆ˜ ·˘Ùfi˜ ‚Ú›ÛÎÂÙ·È ‹‰Ë ÛÙË Ò-

Ú·. ∂›Û˘, ÛÙÔÓ ÛÙ›¯Ô 45 Ë ·Ú·Ì¿Ó· ‰ËÏÒÓÂÈ ˆ˜ ‰ÂÓ ÚfiÎÂÈÙ·È ÔÙ¤ Ë ∞ÚÂÙÔ‡-

Û· Ó· ·ÓÙÚ¢Ù› ÙÔÓ ∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ Î·È ÛÙÔÓ ÛÙ›¯Ô 50 ÙË Û˘Ì‚Ô˘Ï‡ÂÈ Ó· ·ÓÙÚ¢Ù›

ÙÔÓ Í¤ÓÔ Ô˘ ¤ÛˆÛ ÙË ÒÚ·, Ô˘ fï˜ ‰ÂÓ Â›Ó·È ¿ÏÏÔ˜ ·fi ÙÔÓ ÂÍfiÚÈÛÙÔ ∂ÚˆÙfi-

ÎÚÈÙÔ.

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·32

– Τα χορτάρια που φυτρώνουν στη γη.– Τα δέντρα που ανθίζουν.– Ο γλυκός βοριάς που φυσά.– Τα λαμπερά ακρογιάλια και η γαλήνια θάλασσα.– Ο γλυκός ήχος από το θρόισμα των δέντρων και το κελάρυσμα του νερού.– Η ολόχαρη και λαμπερή μέρα που ξημερώνει.– Η ανατολή που γελά και η δύση που καμαρώνει.– Ο ήλιος που είναι πιο λαμπερός από ποτέ και ομορφαίνει με το φως του τα βουνά

και τους κάμπους.– Το γλυκοκελάηδημα και το ζευγάρωμα των πουλιών.– Ο ζεστός, καλός καιρός και τα χρυσαφένια σύννεφα στον ουρανό.– Το χαρούμενο αηδόνι που αποζητά τη συντροφιά των άλλων πουλιών.– Τα χαρούμενα στενά και οι δρόμοι.– Τα δυο πουλιά που γλυκοκελαηδώντας μπαίνουν στη φυλακή, πετούν πάνω από το

κεφάλι της Αρετούσας και φεύγουν ερωτοτροπώντας.

3. Οι συμβουλές της Φροσύνης τι αισθήματα εκφράζουν;

Στα λόγια της νένας είναι φανερή η αγάπη της για την Αρετούσα, το ενδιαφέρον και ηανησυχία για την τύχη της. Έχοντας μεγαλώσει την Αρετούσα σαν παιδί της, πονάει νατη βλέπει να φθείρει τα νιάτα και την ομορφιά της μέσα στη σκοτεινή και βρόμικη φυ-λακή. Γι’ αυτό και της δίνει τις συγκεκριμένες συμβουλές.

4. Στο δεύτερο μέρος επίκεντρο είναι η νένα. Να βρείτε ποιες λαϊκές αντιλήψεις υπολαν-θάνουν στα λόγια της.

Οι λαϊκές αντιλήψεις που υπολανθάνουν στα λόγια της παραμάνας είναι:– Η αντίληψη ότι ο Θεός με διάφορα σημάδια (οιωνούς) προειδοποιεί τους ανθρώ-

πους για κάποιο καλό ή κακό που πρόκειται να συμβεί. Έτσι, εδώ η παραμάνα θεω-ρεί την εμφάνιση των πουλιών και την όλη συμπεριφορά τους καλό οιωνό, τονοποίο ερμηνεύει ως σημάδι γάμου.

– Η ανησυχία της νένας μήπως η Αρετούσα μείνει ανύπαντρη υποδηλώνει τη λαϊκήαντίληψη ότι προορισμός της γυναίκας είναι ο γάμος.

– Οι στίχοι 42-44 υποδηλώνουν τη λαϊκή αντίληψη ότι τα παιδιά, κυρίως τα κορί-τσια, πρέπει να υποτάσσονται στη θέληση του πατέρα, ακόμα και για ζητήματα πουαφορούν άμεσα τη ζωή τους, όπως ο γάμος, αποτέλεσμα της πατριαρχικής δομήςτης οικογένειας και της κοινωνίας ευρύτερα.

– Η αντίληψη ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να επιδιώκουν τα αδύνατα, αλλά να συμβι-βάζονται με αυτά που μπορούν να έχουν.

27.∂ÚˆÙfiÎÚÈÙÔ˜

33

01-NE LOGO-A-LYK-B-TEYXOS 19-12-14 12:58 ™ÂÏ›‰·33