INTERCULTURAL

SKILLS

Contents developed by Ce.S.F.Or.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

1

Πώς να χρησιμοποιήσετε την Ερμηνεία Της Πολιτιστικής

Κληρονομιάς για την προαγωγή της συμμετοχής στα σχολεία

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

Συντάκτες: Patrick Lehnes και Peter Seccombe

Ηλεκτρονική Δημοσίευση: 2018 Creative Commons: CC BY-SA

Erasmus+ Project

Heritage Interpretation for Migrant Inclusion in Schools

Project Reference: 2016-1-IT02-KA201-024346

Project partners

I.P.S. Marco Gavio APICIO, Anzio, Italy (coordinator)

Albert-Ludwigs-Universität Freiburg, Germany

Ce.S.F.Or. Centro Studi Formazione Orientamento, Rome, Italy

3o Geniko Lykeio Kerkyras, Greece

Kastelbergschule Waldkirch, Germany

Red Kite Environment Ltd, Stonehouse, UK

Zespol Szkol nr 6, Wrocław, Poland

Interpret Europe, European Association for Heritage Interpretation (associated

partner)

Την αποκλειστική ευθύνη της παρούσας έκδοσης φέρει ο συγγραφέας της. Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν φέρει καμία ευθύνη για οποιαδήποτε χρήση των περιεχομένων σ' αυτήν πληροφοριών.

The content of this publication does not reflect the official opinion of the

European Union. Responsibility for the information and views expressed in

the publication lies entirely with the author(s).

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

2

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

Πίνακας Περιεχομένων Εισαγωγή .............................................................................................................................. 3

Το Πρόγραμμα HIMIS ........................................................................................................ 3

Ερμηνεία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς ........................................................................... 5

Σχετικά με αυτή τη δημοσίευση ........................................................................................ 6

Η κοινωνική ένταξη ως καθήκον των μεταναστών και των τοπικών κοινοτήτων .................... 7

Δεκτικότητα για αλλαγή .................................................................................................... 7

«Ευρωπαϊκές» αξίες ελευθερίας και ένταξης......................................................................10

Συνδέοντας τα μαθητικά προγράμματα ερμηνείας της κληρονομιάς με τις βασικές αξίες της

ΕΕ........................................................................................................................................ 12

Τοπική κληρονομιά: ένας ξεχωριστός πόρος για την εκπαίδευση .................................... 12

Πολλαπλές προοπτικές και οι ρίζες των Ευρωπαϊκών αξιών ............................................ 14

Ικανότητα των μέσων ενημέρωσης: γεγονότα, ερμηνείες και αξιοπιστία ........................ 16

Προετοιμασία ενός προγράμματος HIMIS ........................................................................... 20

Μεταφορά της προσέγγισης HIMIS στο σχολείο σας ....................................................... 20

Κατάρτιση εκπαιδευτικών σχετικά με το HIMIS ............................................................... 21

Προσδιορίζοντας την κληρονομιά που συνδέεται με τις ευρωπαϊκές αξίες ..................... 23

Εργασία με μαθητές ως συν-δημιουργούς……………………………………………………………………..….29

Τι..................................................................................................................................... 29

Ποιος………………………………………………………………………………………………………………………….…..32

Γιατί…………………………………………………………………………………………………………………….………….33

Πώς……………………………………………………………………………………………………………………..……….…35

Σημεία που πρέπει να θυμάστε ....................................................................................... 37

Περαιτέρω αναγνώσεις.......................................................................................................38

Περιπτωσιολογικές μελέτες ................................................................................................ 39

Περιπτωσιολογική μελέτη 1: Άντσιο, Ιταλία .................................................................... 39

Περιπτωσιολογική μελέτη 2: Βρότσλαβ, Πολωνία ........................................................... 42

Περιπτωσιολογική μελέτη 3: Κέρκυρα, Ελλάδα ............................................................... 46

Περιπτωσιολογική μελέτη 4: Βάλντκιρχ, Γερμανία .......................................................... 50

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

3

Εισαγωγή

Οι οδηγίες αυτές είναι για τα σχολεία,

προκειμένου να βοηθήσουν τους

καθηγητές να οργανώσουν και να

υλοποιήσουν ενδιαφέρουσες

δραστηριότητες για μαθητές/ μαθήτριες με

μεταναστευτικό αλλά και ντόπιο υπόβαθρο.

Ο στόχος των δραστηριοτήτων είναι να

ενθαρρύνουν τους συμμετέχοντες να

νιώθουν περισσότερο ενσωματωμένοι, γνωρίζοντας και κατανοώντας την

κληρονομιά του τόπου όπου ζουν μαζί. Ταυτόχρονα, να ενθαρρύνουν επίσης

τη δεκτικότητα των κοινοτήτων υποδοχής έναντι των μεταναστών και να

προωθήσουν ένα κλίμα ένταξης σε ποικιλόμορφες κοινότητες.

Αυτές οι οδηγίες συνοδεύονται από ένα «έγγραφο μεθοδολογίας κατάρτισης

εκπαιδευτικών» που παρέχει ένα πλήρες επιμορφωτικό σεμινάριο για τους

εκπαιδευτικούς. Το μάθημα μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την ανάπτυξη

δεξιοτήτων στη χρήση της ερμηνείας της πολιτισμικής κληρονομιάς για το

σχεδιασμό και την υλοποίηση έργων ως σχολικές δραστηριότητες που

εμπλέκουν τους ανθρώπους από ποικίλα πολιτισμικά περιβάλλοντα.

Αν και αυτές οι οδηγίες απευθύνονται σε εκπαιδευτικούς, ενδέχεται να είναι

χρήσιμες και σε αρχηγούς κοινοτικών ομάδων και ομάδων νέων. Θα

βοηθήσουν τους ηγέτες να αναπτύξουν σχέδια και δραστηριότητες που

στοχεύουν στην άρση των πολιτιστικών φραγμών και στην ενθάρρυνση της

κοινωνικής ένταξης.

Το Πρόγραμμα HIMIS

Οι οδηγίες αναπτύχθηκαν για ένα πρόγραμμα Erasmus +, το οποίο

ονομάζεται Ερμηνεία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς για την ένταξη των

μεταναστών στα σχολεία, ή αλλιώς HIMIS, το οποίο διήρκεσε δύο χρόνια,

ξεκινώντας από τον Δεκέμβριο του 2016. Το εν λόγω πρόγραμμα

συνεργάστηκε με τέσσερα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, τα οποία

χρησιμοποίησαν τις τεχνικές Ερμηνείας της Πολιτιστικής Κληρονομιάς

προκειμένου να προσελκύσουν τους μαθητές/ μαθήτριες και να τους/τις

βοηθήσουν να συνεργαστούν για να αναπτύξουν προγράμματα ερμηνείας. Η

εταιρική σχέση ανέπτυξε μια μεθοδολογία για τα σχολεία δευτεροβάθμιας

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

4

εκπαίδευσης με στόχο την ενίσχυση των ευρωπαϊκών θεμελιωδών αξιών

στους νέους από οικογένειες μεταναστών καθώς και στις κοινότητες

υποδοχής, χρησιμοποιώντας τις τεχνικές ερμηνείας της πολιτιστικής

κληρονομιάς. Η προσέγγιση HIMIS αποσκοπεί στην προώθηση της ιδέας

«ενωμένοι στην πολυμορφία», η οποία είναι το σύνθημα της Ευρωπαϊκής

Ένωσης.

Στο πρόγραμμα HIMIS συμμετείχαν τέσσερα πιλοτικά σχολεία:

• IPS Marco Gavio Apicio στο Άντσιο της Ιταλίας, σχολή επαγγελματικής

κατάρτισης στον τομέα της φιλοξενίας και του τουρισμού

• 3ο Γενικό Λύκειο Κέρκυρας, Ελλάδα,δημόσιο σχολείο

• Zespol Szkol Nr 6 στο Βρότσλαβ της Πολωνίας, δημόσιο σχολείο

• Kastelbergschule, στο Βάλντκιρχ της Γερμανίας, δημόσιο σχολείο

Κάθε σχολείο χρησιμοποίησε την ερμηνεία της πολιτιστικής κληρονομιάς για

να αναπτύξει δραστηριότητες και εκδηλώσεις, συμπεριλαμβάνοντας μαθητές/

μαθήτριες με διαφορετικό υπόβαθρο, ενθαρρύνοντάς τους/τες έτσι να

κατανοήσουν καλύτερα την τοπική κληρονομιά τους. Οι μαθητές/ μαθήτριες

ερεύνησαν την ιστορία και τον πολιτισμό και ανέπτυξαν διασκεδαστικές

δραστηριότητες και υλικό που θα έδιναν σε όλους τους συμμετέχοντες

συναρπαστικές και αξέχαστες εμπειρίες.

Παρακάτω, στην ενότητα 6, παρουσιάζεται μια σύνοψη του κάθε σχολικού

προγράμματος.

Τα σχολεία καθοδηγούνται από τρεις ειδικούς στην ερμηνεία της πολιτιστικής

κληρονομιάς και την κατάρτιση των εκπαιδευτικών:

• Red Kite Environment, στο Ηνωμένο Βασίλειο, μια συμβουλευτική

εταιρεία που ειδικεύεται στην ερμηνεία της πολιτιστικής κληρονομιάς,

• Ερευνητική ομάδα ερμηνείας της πολιτιστικής κληρονομιάς του

Πανεπιστημίου του Freiburg, στη Γερμανία, και

• CeSFOR, Ιταλία, εκπαιδευτικός φορέας ενηλίκων.

Αυτοί οι τρεις οργανισμοί ανέπτυξαν και δοκίμασαν το εκπαιδευτικό

πρόγραμμα για τους εκπαιδευτικούς και παρείχαν πληροφορίες και

καθοδήγηση που θα μπορούσαν να βοηθήσουν τους καθηγητές να φέρουν εις

πέρας τις δραστηριότητες ερμηνείας της πολιτιστικής κληρονομιάς στα

σχολεία τους.

Ο Interpret Europe, Ευρωπαϊκός Οργανισμός για την Ερμηνεία

της Κληρονομιάς, προσχώρησε στο πρόγραμμα HIMIS ως

συνδεδεμένος εταίρος, υποστηρίζοντας το έργο με την εξειδίκευσή

του και τις ευκαιρίες δικτύωσης.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

5

Ερμηνεία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς

Η ερμηνεία της πολιτιστικής κληρονομιάς αποκαλύπτει σημασίες και σχέσεις

που σχετίζονται με τη φυσική και πολιτιστική κληρονομιά. Βοηθάει τους

ανθρώπους να κατανοούν τα αντικείμενα, τους τόπους, τις ιδέες και τα

γεγονότα του παρελθόντος και να κατανοούν πώς αυτά σχετίζονταν με τους

ανθρώπους τόσο στο παρελθόν όσο και σήμερα καθώς και την αξία που αυτά

είχαν διαχρονικά.

Η ερμηνεία της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι μια ανεπίσημη, ή μη τυπική

εκπαιδευτική δραστηριότητα που βοηθά τους ανθρώπους να διερευνήσουν τις

έννοιες και τη σημασία ενός αντικειμένου, ενός τόπου ή μιας περιοχής.

Διευκολύνει την πρώτη εμπειρία με την αρχική κληρονομιά ή τις αρχικές

τοποθεσίες και επιστρατεύει διάφορες δραστηριότητες όπως η αφήγηση, που

μπορούν να ζωντανέψουν έναν τόπο ή ένα αντικείμενο. Μέσω της

προσωπικής καθοδήγησης ή μέσω της χρήσης απεικονιστικών μέσων, οι

ερμηνευτές μοιράζονται με τους συμμετέχοντες τα χαρακτηριστικά που

καθιστούν μια συγκεκριμένη κληρονομιά ιδιαίτερη και τους βοηθούν να την

απολαμβάνουν και να την κατανοούν καλύτερα.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

6

Ανεξάρτητα από τα μέσα ή το είδος των επιλεγμένων προγραμμάτων, η

ερμηνεία της πολιτιστικής κληρονομιάς είναι πάντα κάτι παραπάνω από την

παροχή απλών πληροφοριών για τα γεγονότα. Πρόκειται για την ενσωμάτωση

αυθεντικών φαινομένων που μπορούν να γίνουν αντιληπτά από πρώτο χέρι

σε πλαίσια που αφορούν το κοινό.

Η ερμηνεία της πολιτιστικής κληρονομιάς χρησιμοποιεί πολλές από τις αρχές

της καλής διδασκαλίας, διότι είναι διαδραστική και ενθαρρύνει τους

ανθρώπους να μάθουν μέσω της συμμετοχής. Η καλή ερμηνεία ασχολείται με

τους ανθρώπους και επιτρέπει την εξαγωγή ανεξάρτητων συμπερασμάτων με

βάση τις πληροφορίες και τις ιστορίες που παρέχονται. Οι ερμηνευτές, καθώς

και οι εκπαιδευτικοί, επιδιώκουν να εμπνεύσουν την παρακολούθηση της

μάθησης προκαλώντας την πνευματική περιέργεια.

Μια κρίσιμη διαφορά μεταξύ της κανονικής ερμηνείας της κληρονομιάς και της

επίσημης διδασκαλίας είναι ότι το κοινό είναι «αιχμάλωτο» των

εκπαιδευτικών- οι μαθητές/ μαθήτριες πρέπει να είναι εκεί, να δώσουν

προσοχή για να έχουν καλούς βαθμούς. Το ακροατήριο για τους ερμηνευτές

είναι γενικά «μη αιχμάλωτο» - οι συμμετέχοντες εθελοντικά προσφέρονται ως

επισκέπτες ή ντόπιοι σε ψυχαγωγική δραστηριότητα. Δεν χρειάζεται να

δώσουν προσοχή και περιμένουν μια χαλαρή ατμόσφαιρα. Θα σταματήσουν

να ασχολούνται εάν βαρεθούν. Ως εκ τούτου, οι ερμηνευτές κληρονομιάς

πρέπει να κατανοήσουν την τέχνη της καλής επικοινωνίας που αιχμαλωτίζει

και διατηρεί την προσοχή.

Ωστόσο, η προσέγγιση του προγράμματος HIMIS αποκλείει εν μέρει αυτή τη

διάκριση, καθώς η κύρια «ομάδα-στόχος» είναι μαθητές/ μαθήτριες σχολείων

και τα προγράμματα HIMIS αποτελούν μέρος ενός σχολικού προγράμματος.

Αλλά οι μαθητές/ μαθήτριες δεν είναι το τελικό κοινό, αλλά συν-δημιουργοί της

ερμηνείας. Αυτό σημαίνει ότι σε ένα πρόγραμμα HIMIS οι μαθητές/ μαθήτριες

γίνονται - σε κάποιο βαθμό – συνάδελφοι των εκπαιδευτικών, οι οποίοι θα

αναπτύξουν από κοινού τα έργα τους για να παρουσιαστούν σε ακροατήριο

μη δεσμευμένων επισκεπτών. Με τη δημιουργία ερμηνευτικών

προγραμμάτων και μέσων, οι μαθητές/ μαθήτριες μπορούν να δημιουργήσουν

εμπειρίες που ενισχύουν τις ικανότητες τους στα ΜΜΕ

Σχετικά με αυτή τη δημοσίευση

Αυτές οι οδηγίες του HIMIS παρέχουν μια συνοπτική και γενική εικόνα της

προσέγγισης του HIMIS και τον τρόπο που μπορούν να χρησιμοποιηθούν

από το σχολείο σας. Στόχος τους είναι να βοηθήσουν τους εκπαιδευτικούς και

τους διευθυντές να κατανοήσουν τις ευκαιρίες που μπορούν να προσφέρουν

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

7

τα προγράμματα HIMIS στο σχολείο τους, να παρουσιάσουν τα βήματα που

απαιτούνται για την προετοιμασία και εκτέλεση ενός προγράμματος HIMIS, να

κατανοήσουν τους πόρους που απαιτούνται για ένα τέτοιο εγχείρημα και,

τέλος, να επωφεληθούν από τα διδάγματα που αντλήθηκαν από τα πιλοτικά

προγράμματα. Αυτές οι κατευθυντήριες γραμμές στοχεύουν να επιτρέψουν

στα σχολεία να λάβουν τεκμηριωμένη απόφαση σχετικά με το εάν θα

ξεκινήσουν ή όχι ένα πρόγραμμα HIMIS.

Αυτές οι γενικές οδηγίες δεν μπορούν να υποκαταστήσουν το εκπαιδευτικό

πρόγραμμα HIMIS για καθηγητές. Το μάθημα περιλαμβάνει μια εισαγωγή

στη φιλοσοφία της ερμηνείας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Εισάγει

θεμελιώδεις έννοιες της προσέγγισης HIMIS σε μια ερμηνεία της κληρονομιάς

προσανατολισμένη στην αξία που συμβάλλει στην πρόληψη των

συμπεριφορών αποκλεισμού και των διακρίσεων. Οι πρακτικές ασκήσεις

βοηθούν στην ανάπτυξη πρακτικών ικανοτήτων αναφορικά με τον

προγραμματισμό και την εφαρμογή της ερμηνείας της πολιτιστικής

κληρονομιάς, με την οποία οι εκπαιδευτικοί πρέπει να βοηθήσουν τους

μαθητές/ μαθήτριες στα έργα τους. Η τελική ενότητα καλύπτει τις

διαπολιτισμικές ικανότητες, που είναι σημαντικές για τους εκπαιδευτικούς

προκειμένου να εργάζονται αποτελεσματικά με πολυπολιτισμικές ομάδες

μαθητών /μαθητριών . Η μεθοδολογία του εκπαιδευτικού προγράμματος

HIMIS και το εκπαιδευτικό περιεχόμενο διατίθενται στο διαδίκτυο

(http://himisproject.eu/grαρχική/).

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

8

Η κοινωνική ένταξη ως καθήκον

των μεταναστών και των τοπικών

κοινοτήτων

Δεκτικότητα για αλλαγή

Για χιλιετίες, η Ευρώπη γνώρισε ζητήματα μετανάστευσης. Σε όλες τις

περιοχές, οι φυλές και οι πολιτισμοί έχουν μεταναστεύσει από και προς

διαφορετικά μέρη, με αποτέλεσμα το περίπλοκο μείγμα πολιτισμών που

αποτελούν την Ευρώπη σήμερα. Ο τελευταίος αιώνας έζησε ένα σημαντικό

κύμα μετανάστευσης, καθώς οι άνθρωποι διέφυγαν από πολέμους και

αναζήτησαν καταφύγιο και καλύτερες οικονομικές συνθήκες.

Οι μετανάστες προσκλήθηκαν επίσης από χώρες για να βοηθήσουν στην

ανάπτυξη, ιδίως σε μεταπολεμικές εποχές, με σκοπό να καλύψουν κενές

θέσεις εργασίας. Η μετανάστευση σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες κατά τη

διάρκεια της δεκαετίας του 1960 και του 1970 είχε ως αποτέλεσμα

ποικιλόμορφες πολιτισμικά κοινωνίες, όπου ορισμένες οικογένειες

μεταναστών, ακόμη και στην 3η γενιά, δεν ενσωματώνονται σωστά στις

κοινότητες υποδοχής τους. Πιο πρόσφατα, κατά τη διάρκεια του 2015 και του

2016 περισσότεροι από 2,5 εκατομμύρια πρόσφυγες υπέβαλαν αίτηση

ασύλου στην ΕΕ. Όλοι οι μετανάστες αντιμετωπίζουν την πρόκληση να

ενταχθούν στη νέα κοινωνία υποδοχής τους. Εκτός από την πρόκληση της

εκμάθησης της γλώσσας, χρειάζεται να αντιμετωπίσουν τα άγνωστα έθιμα, τις

πεποιθήσεις, τις αρετές και την

ιεράρχηση των αξιών. Αυτό απαιτεί

ανοικτό πνεύμα για αλλαγή και

προσαρμογή.

Από την άλλη πλευρά, οι ίδιες οι

κοινωνίες υποδοχής γνώρισαν

ταχεία επιτάχυνση της αλλαγής

που επηρέαζε σχεδόν κάθε πτυχή

της ζωής. Οι τελευταίες δεκαετίες

είδαν τον αυξανόμενο

κατακερματισμό των γηγενών

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

9

πληθυσμών σε διάφορα

κοινωνικο-πολιτιστικά

περιβάλλοντα, διαφορετικούς

τρόπους ζωής, κουλτούρες νέων

και διαφορετικές εναλλακτικές ή

παραδοσιακές υποκουλτούρες.

Υπάρχουν μετακινούμενες,

διεθνώς καλά συνδεδεμένες

μητροπολιτικές κοινότητες δίπλα

στις παραδοσιακές κοινότητες.

Πολλά μέλη των κοινωνιών

υποδοχής με χαρά ενστερνίζονται

μια τέτοια αλλαγή που υπερβαίνει

τους περιορισμούς αυτού που θεωρούν ως πολύ στενές παραδόσεις. Αλλά,

άλλοι αισθάνονται ότι απειλούνται από μια τέτοια ταχεία αλλαγή. Ενισχύουν

την αίσθηση ότι ανήκουν σε μια σαφώς καθορισμένη ομάδα που περιλαμβάνει

έναν προσανατολισμό σχετικά με τις συνήθειες, τις αρετές και τις αξίες και

αναζητήσεις. Ακόμα και χωρίς τη μετανάστευση, οι αυτόχθονες στην Ευρώπη

αντιμετωπίζουν επίσης μια απαίτηση για δεκτικότητα στην αλλαγή.

Πολλοί παραδοσιακοί ντόπιοι αισθάνονται ότι απειλείται η μακρόχρονη

συλλογική τους ταυτότητα. Αποστασιοποιούν τους εαυτούς τους από τους

άλλους και οι συμπεριφορές αποκλεισμού κερδίζουν έδαφος. Οι λαϊκιστές

έχουν εκμεταλλευτεί τέτοια συναισθήματα για να εξαπλώσουν την ξενοφοβία

και την δυσαρέσκεια. Εμφανίζονται ως η φωνή του λαού, τον οποίο και

απεικονίζουν ως μια ομοιογενή, πολιτιστικά ή εθνολογικά, ομάδα. Πολλοί από

αυτούς ισχυρίζονται ότι αυτοί οι «καθαροί» άνθρωποι πρέπει να

προστατεύονται από δύο «απειλές», τόσο από τις φιλελεύθερες ελίτ όσο και

από τους μετανάστες.

Αυτές οι τάσεις προκαλούν ένα θεμελιώδες πρόβλημα για την κοινωνική

ένταξη. Δεν αρκεί οι μετανάστες να καταβάλουν προσπάθεια να ενταχθούν. Οι

μετανάστες, ακόμη και δεύτερης ή τρίτης γενιάς, που επιδιώκουν να

ενταχθούν σε μια κοινότητα, αισθάνονται ολοένα και περισσότερο να

απωθούνται, να υφίσταται διακρίσεις ή να αποκλείονται. Ως απάντηση σε

τέτοιες εμπειρίες, πολλοί επίσης επιστρέφουν στις ρίζες τους. Περιπτώσεις

της δεύτερης και τρίτης γενιάς συνεπώς ταυτίζονται πολύ πιο έντονα με την

κουλτούρα των προγόνων τους και ενισχύουν την ιδιαίτερη διαφορετικότητα

τους.

Ως εκ τούτου, για να προωθηθεί η ένταξη των μεταναστών, είναι πολύ

σημαντικό να ενισχυθεί η δεκτικότητα για τους άλλους που είναι διαφορετικοί

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

10

και δεκτικότητα για αλλαγή και από τις δύο πλευρές, δηλαδή τις τοπικές

κοινότητες καθώς επίσης και τις κοινότητες των μεταναστών.

«Ευρωπαϊκές» αξίες ελευθερίας και ένταξης

Αυτή η κατάσταση ήταν μια πρόκληση, όχι μόνο για τις τοπικές κοινότητες,

αλλά και για την Ευρωπαϊκή Ένωση γενικότερα. Μάλιστα, το σύνθημα της ΕΕ

είναι «Ενωμένοι στην πολυμορφία», (In varietate Concordia). Η

πραγματοποίηση του θα μπορούσε επίσης να αποτελέσει σημείο

καθοδήγησης σε τοπικό επίπεδο. Ωστόσο, όπως έχουμε δει, η πολιτισμική

ποικιλομορφία μπορεί να οδηγήσει και στα δύο: μπορεί να προωθήσει το

διχασμό μέσω του διαχωρισμού και των διακρίσεων ή μπορεί να κάνει τους

ανθρώπους να αισθάνονται ενωμένοι, ενώ εκτιμούν διαφορετικούς

πολιτισμούς και υποκουλτούρες ως πλεονέκτημα που εμπνέει και εμπλουτίζει.

Επομένως, τίθεται το ερώτημα ποιο κοινό υπόβαθρο μπορεί να μας ενώνει

στην - ή παρά την -ποικιλομορφία μας.

Η συνθήκη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στο άρθρο 2, δίνει μια απάντηση.

Υπογραμμίζει ένα σύνολο αξιών που φαίνεται να είναι κρίσιμες ως κοινό

έδαφος για την ακεραιότητα της πολυμορφίας:

«Η Ένωση βασίζεται στις αξίες του σεβασμού της ανθρώπινης

αξιοπρέπειας, της ελευθερίας, της δημοκρατίας, της ισότητας,

του κράτους δικαίου, καθώς και του σεβασμού των

ανθρώπινων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένων των

δικαιωμάτων των προσώπων που ανήκουν σε μειονότητες. Οι

αξίες αυτές είναι κοινές στα κράτη μέλη εντός κοινωνίας που

χαρακτηρίζεται από τον πλουραλισμό, την απαγόρευση των

διακρίσεων, την ανοχή, τη δικαιοσύνη, την αλληλεγγύη και την

ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών.»

Αυτές οι αξίες της ελευθερίας και της συμμετοχής αποτελούν προϋπόθεση για

μια κοινωνία που αγκαλιάζει την πολιτιστική πολυμορφία. Αυτές οι αξίες είναι

το απαραίτητο κοινό έδαφος που ενώνει διαφορετικούς ανθρώπους από

διαφορετικό πολιτισμικό υπόβαθρο, διαφορετικές θρησκείες και διαφορετικές

παραδόσεις και πεποιθήσεις, να ζουν μαζί και να συνεργάζονται στις

κοινότητες. Έχουν ζωτική σημασία για τη συνοχή της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Χωρίς αυτόν τον κοινό παρονομαστή, η πολιτισμική ποικιλομορφία μπορεί να

γίνει διχαστική.

Στη συνέχεια, θα αναφερθούμε στις αξίες αυτές ως θεμελιώδεις αξίες της ΕΕ

ή, εν ολίγοις, στις «ευρωπαϊκές αξίες», γνωρίζοντας ότι αυτές οι αξίες δεν είναι

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

11

ούτε γνήσιες για την Ευρώπη, ούτε εκτιμώνται πλήρως από όλους τους

Ευρωπαίους.

Προκειμένου να καταστεί επιτυχής η ένταξη των μεταναστών, οι αξίες αυτές

πρέπει να ενισχυθούν και στις δύο ομάδες:

• τους μετανάστες, είτε πρόκειται για πρόσφυγες που έφθασαν πρόσφατα,

είτε για παιδιά και γιαγιάδες οικονομικών μεταναστών των οποίων οι

οικογένειες ζουν εδώ και δεκαετίες ·

• και τις τοπικές κοινότητες υποδοχής των οποίων οι πρόγονοι έζησαν στη

χώρα υποδοχής για πολλές γενιές.

Τα προγράμματα HIMIS σχεδιάζονται με στόχο για να ενισχύσουν αυτές τις

Ευρωπαϊκές αξίες μεταξύ των μαθητών /μαθητριών .

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

12

Συνδέοντας τα μαθητικά

προγράμματα ερμηνείας της

κληρονομιάς με τις βασικές αξίες

της ΕΕ

Τα σχολεία μπορούν να χρησιμοποιήσουν καινοτόμες τεχνικές για την

ερμηνεία της πολιτιστικής κληρονομιάς, όπου ομάδες μαθητών /μαθητριών με

διαφορετικό υπόβαθρο μαθαίνουν για την κληρονομιά του τόπου όπου ζουν

μαζί. Δουλεύοντας μαζί για να αναπτύξουν ένα συναρπαστικό έργο και στη

συνέχεια να το παρουσιάσουν σε ένα ακροατήριο, οι μαθητές/ μαθήτριες θα

διερευνήσουν από κοινού ιστορίες, θα αναπτύξουν ιδέες, θα δημιουργήσουν

δραστηριότητες, θα καταγράψουν τις εμπειρίες τους και θα αλληλεπιδρούν

μεταξύ τους αλλά και με το ακροατήριό τους.

Η προσέγγιση HIMIS είναι ξεχωριστή από πολλές απόψεις:

• Χρησιμοποιεί την τοπική κληρονομιά ως ειδικό πόρο.

• Ενθαρρύνει τους μαθητές/ μαθήτριες να διερευνήσουν ενεργά την

κληρονομιά και στη συνέχεια να την ερμηνεύσουν από πολλές οπτικές

γωνίες.

• Βοηθά τους μαθητές/ μαθήτριες να ανακαλύψουν τις ρίζες των

Ευρωπαϊκών αξιών και προκαλεί προβληματισμό σχετικά με το νόημά

τους.

• Με το σχεδιασμό και την παρουσίαση της ερμηνείας της πολιτιστικής

κληρονομιάς για ένα κοινό, οι μαθητές/ μαθήτριες αναπτύσσουν κριτική

ικανότητα στα ΜΜΕ.

Τοπική κληρονομιά: ένας ξεχωριστός πόρος για την

εκπαίδευση

Σήμερα γίνεται μεγάλη συζήτηση για το ποιος κατέχει ορισμένα κομμάτια

κληρονομιάς ή συλλογών. Μερικές φορές, πρόκειται για μια δύσκολη

συζήτηση, για παράδειγμα όσον αφορά την πολιτιστική κληρονομιά της

εποχής της αποικιοκρατίας ή την κληρονομιά που είχε κλαπεί από τους

αρχικούς της ιδιοκτήτες.

Ωστόσο, για το HIMIS συνιστάται να γίνεται αναφορά στην κληρονομιά του

τόπου, όποτε αυτό είναι δυνατό, παρά στην κληρονομιά μιας συγκεκριμένης

ομάδας ανθρώπων. Μια συγκεκριμένη τοποθεσία, πράγμα ή συλλογή ή μια

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

13

τοπική παράδοση θεωρείται κληρονομιά, διότι έχει νόημα για τους

ανθρώπους και επειδή θεωρείται άξια προστασίας για τις μελλοντικές γενιές.

Η κληρονομιά που προστατεύεται από τους δημόσιους θεσμούς έχει συνήθως

νόημα για διαφορετικές ομάδες κατοίκων, ειδικούς κληρονομιάς, ακόμη και

τουρίστες. Ως εκ τούτου, πολλοί διαφορετικοί άνθρωποι με διαφορετικό

υπόβαθρο μπορεί να συμμετέχουν ή να ενδιαφέρονται για μια συγκεκριμένη

πολιτιστική κληρονομιά. Αν κάποιος μιλά για την κληρονομιά του τόπου, τότε

κανείς δεν αισθάνεται αποκλεισμένος.

Αυτό ισχύει και για εκείνους που μετακόμισαν σε κάποιο χωριό ή πόλη από

αλλού. Ως νέοι κάτοικοι, συνδέονται με το νέο περιβάλλον τους. Στην

πραγματικότητα, συμβαίνει συχνά εκείνοι που μετακόμισαν σε ένα νέο μέρος,

να ενδιαφέρονται περισσότερο για την ιστορία και την κληρονομιά του από ό,

τι πολλοί απ’ όσους μεγάλωσαν εκεί. Πολλοί έχουν την επιθυμία να

αναπτύξουν νέες ρίζες που συνδέονται με τη νέα τους πατρίδα.

Αν όλοι οι κάτοικοι - και όλοι οι μαθητές/ μαθήτριες – νιώθουν μια πρόσκληση

να κατανοήσουν και να εκτιμήσουν την τοπική κληρονομιά, ανεξάρτητα από

το κοινωνικό ή πολιτισμικό υπόβαθρο, τότε μπορεί να αναπτυχθεί μια

συλλογική μνήμη σημαντικών γεγονότων και προσώπων που συνδέεται με

τον τόπο όπου ζουν.

Ένα άλλο πλεονέκτημα της τοπικής πολιτιστικής κληρονομιάς είναι ότι οι

μαθητές/ μαθήτριες μπορούν και πρέπει να βιώσουν προσωπικά την

αυθεντική κατάσταση. Αυτή συνδέει την κληρονομιά ως μέρος του

πραγματικού κόσμου - σε αντίθεση με τον εικονικό κόσμο - με τον εαυτό τους.

Η παρόρμηση των ανθρώπων να βγάζουν φωτογραφία τους εαυτούς τους

(selfie) μπροστά σε σημαντικά σημεία κληρονομιάς, δείχνει πόσο σημαντικό

είναι αυτό. Σαν να λένε «Ήμουν πραγματικά εκεί, στον αυθεντικό τόπο. Η

selfie είναι μια απόδειξη που με συνδέει με την πραγματικότητα μιας

σημαντικής κληρονομιάς.»

Αυτή η εμπειρία από πρώτο χέρι

είναι ένα πλεονέκτημα της

ερμηνείας της κληρονομιάς σε

σύγκριση με τη διδασκαλία με

άλλα μέσα επικοινωνίας στην

τάξη. Τα αντικείμενα, τα οποία

αντιλαμβάνονται στο αρχικό τους

χωρικό πλαίσιο, δηλ. στον

αυθεντικό τους τόπο και

περιβάλλον, μπορούν να

δώσουν μια ακόμη πιο ισχυρή

αίσθηση πραγματικότητας όσον

αφορά την ιστορία ή τη φύση.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

14

Περνώντας μέσα από το περιβάλλον του ιστορικού ή μέσω ενός ολόκληρου

συνόλου, ο άνθρωπος συνδέεται πιο έντονα με τον τόπο και το "θέμα" του.

Αλλά, για να δημιουργήσει μια ισχυρή και διαρκή εντύπωση, η κληρονομιά

πρέπει να θεωρηθεί ως σχετική και σημαντική. Αυτό είναι το καθήκον της

ερμηνείας. Κατά τη διάρκεια των προγραμμάτων HIMIS, οι μαθητές/

μαθήτριες διερευνούν γιατί η κληρονομιά είναι σημαντική. Τόσο η εμπειρία

από πρώτο χέρι για τις πραγματικές καταστάσεις, όσο και συναφείς

σημαντικές ιστορίες μαζί, μπορούν να δημιουργήσουν μια βαθιά εντύπωση.

Αυτή η εντύπωση μπορεί να είναι ακόμη πιο ανθεκτική, αν συνδέεται με την

τοπική κληρονομιά του τόπου όπου ζουν οι μαθητές. Όταν θα περάσουν και

θα το δουν ξανά και ξανά. Η κληρονομιά θα τους υπενθυμίσει τις συναφείς

έννοιες και θα πυροδοτήσει τις αναμνήσεις τους αναφορικά με τον τρόπο με

τον οποίο ασχολήθηκαν τη διάρκεια του προγράμματος. Αυτό είναι ένα άλλο

μεγάλο πλεονέκτημα της τοπικής κληρονομιάς, πέρα από την μακρινή

κληρονομιά σε πιο διάσημους χώρους, παρόλο που τα τελευταία συχνά είναι

πιο εντυπωσιακά.

Πολλαπλές προοπτικές και οι ρίζες των Ευρωπαϊκών

αξιών

Η ερμηνεία της πολιτιστικής κληρονομιάς αφορά την ενσωμάτωση ενός

συγκεκριμένου φαινομένου της κληρονομιάς, ενός τόπου ή μιας συλλογής σε

πλαίσια με νόημα. Συνήθως υπάρχουν πολλές διαφορετικές ιστορίες για

ιστορικά περιστατικά τα οποία, για παράδειγμα, συνδέονται με την

καταστροφή ενός κάστρου ή ενός δημαρχείου. Κατά τη διάρκεια της ιστορίας

τέτοιων τόπων, πολλά γεγονότα συνέβησαν εκεί και ενεπλάκησαν

διαφορετικοί ιστορικοί άνθρωποι.

Τέτοιες ιστορίες επικεντρώνονται

στα πιο σημαντικά και πιο διάσημα

πρόσωπα, π.χ. τους ηγέτες.

Συχνά, ιστορικά γεγονότα και

συμβάντα εξιστορούνται από την

άποψη των κυβερνώντων. Αλλά η

ερμηνεία της πολιτιστικής

κληρονομιάς μπορεί επίσης να

αλλάξει την προοπτική και να

διερευνήσει το τι σημαίνει το ίδιο

περιστατικό για άλλους

ανθρώπους, όπως για παράδειγμα

την αντιπολίτευση, τους απλούς

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

15

πολίτες, τους εμπόρους, τους βιοτέχνες ή τους αγρότες. Τι είναι μια νίκη από

την άποψη του ηγεμόνα μπορεί να είναι μια ήττα από μια άλλη προοπτική.

Η εξερεύνηση των ιστοριών ενός φαινομένου πολιτιστικής κληρονομιάς

προσφέρει πολύτιμες εμπειρίες για τους μαθητές/ μαθήτριες οι οποίοι

έρχονται στην θέση κάποιου άλλου. Τι μπορούμε να γνωρίζουμε για τις

συνήθειες, τις πεποιθήσεις και τις προτιμήσεις αξίας εκείνων των ανθρώπων;

Τι θα μπορούσαν να αισθάνονται όσο συμμετέχουν - ή απλά παρακολουθούν

- ενός ιστορικό γεγονός; Η ενασχόληση με τέτοια ερωτήματα κατά τη διάρκεια

ενός προγράμματος HIMIS συμβάλλει στην ανάπτυξη ενσυναίσθησης με

άλλους που έζησαν στο παρελθόν και στην καλύτερη κατανόηση των

διαφορετικών συνθηκών ζωής και πολιτιστικών περιβαλλόντων της εκάστοτε

εποχής.

Αυτή η ικανότητα να αλλάζει σκόπιμα η προοπτική και να βάζει κάποιος τον

εαυτό του στη θέση άλλων είναι μια βασική ικανότητα αντιμετώπισης της

διαφορετικότητας στην τοπική κοινότητα.

Η εξάσκηση αυτών των ικανοτήτων είναι πολύ πιο εύκολη με ιστορικές

καταστάσεις που σχετίζονται με την πολιτιστική κληρονομιά. Δεν αμφισβητούν

άμεσα τις πεποιθήσεις και την ταυτότητα του μαθητή. Ταυτόχρονα, οι

ασκήσεις αυτές, αν και εξερευνούν τις διάφορες έννοιες της κληρονομιάς,

επιτρέπουν στους μαθητές/ μαθήτριες να τοποθετηθούν, εκτιμώντας θετικά

πρότυπα ή / και αντιτιθέμενοι στη συμπεριφορά των ανθρώπων στο

παρελθόν.

Πολύ συχνά, η ερμηνεία της πολιτιστικής κληρονομιάς προσφέρει ευκαιρίες

για να ζωντανέψει αυτές τις εμπειρίες του παρελθόντος και να πλαισιώσει

ιστορίες που εμπεριέχουν τις θεμελιώδεις αξίες της Ευρώπης, όπως η

δικαιοσύνη / η αδικία, η αλληλεγγύη / η απληστία κλπ. Δεν χρειάζεται να

αναφέρονται ρητά, αλλά μπορούν να αναφερθούν εφόσον οι μαθητές/

μαθήτριες ανακαλύψουν κατάλληλες ιστορίες. Η αλλοίωση μπορεί να

οδηγήσει σε δυσμενείς επιπτώσεις.

Σε μεταγενέστερο στάδιο, οι μαθητές/ μαθήτριες θα συζητήσουν πώς να

ερμηνεύσουν την κληρονομιά και να επιλέξουν ιστορίες που θα πουν στο

ακροατήριό τους σε ένα ερμηνευτικό πρόγραμμα. Αυτή είναι η στιγμή να

προκαλέσουμε έναν προβληματισμό σχετικά με τις ρίζες αυτών των

ευρωπαϊκών αξιών.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

16

Κριτική ικανότητα των μέσων ενημέρωσης: γεγονότα,

ερμηνείες και αξιοπιστία

Τα προγράμματα HIMIS παρέχουν μια εξαιρετική ευκαιρία για τους μαθητές/

μαθήτριες να αναπτύξουν μια κριτική ικανότητα απέναντι στα ΜΜΕ. Ως

συνδημιουργοί της ερμηνείας της κληρονομιάς θα βιώσουν εκ των έσω τι

σημαίνει να παράγεις ενημέρωση με υπεύθυνο τρόπο. Είναι πολύ σημαντικό

σε περιόδους "εναλλακτικών γεγονότων", "ψεύτικων ειδήσεων" κ.λπ. όταν

μπορεί να φαίνεται πως όλα είναι απλώς θέμα υποκειμενικών και εξίσου

έγκυρων απόψεων.

Οι εκπαιδευτικοί έχουν πολλές ευκαιρίες να συζητήσουν αυτά τα θέματα με

τους μαθητές, ενώ ταυτόχρονα ερευνούν το θέμα της πολιτιστικής τους

κληρονομιάς, καθώς και τον ερμηνευτικό προγραμματισμό και την

παραγωγή μέσων.

Κατά τη φάση της έρευνας, οι μαθητές/ μαθήτριες θα πρέπει να γνωρίζουν

ολοένα και περισσότερο τις διαφορετικές αντιλήψεις των ανθρώπων στην

ιστορία (βλ. προηγούμενο κεφάλαιο). Αυτό προσφέρει ευκαιρίες για να

μάθουν γιατί μια κριτική προσέγγιση μιας πηγής είναι ζωτικής σημασίας. Οι

μαθητές/ μαθήτριες θα πρέπει να διακρίνουν τους πραγματικούς ισχυρισμούς

από τις γνώμες και να αξιολογούν την

αξιοπιστία των δεδομένων και των

ισχυρισμών από δεύτερο χέρι.

• Οι μαθητές/ μαθήτριες θα μάθουν να

προσδιορίζουν την τεκμηριωμένη

πληροφόρηση με βάση:

◦ Τα πράγματα και τα φαινόμενα που

μπορούν οι ίδιοι να δουν ή να

παρατηρήσουν, π.χ. τα ίχνη, τις

κατάλοιπες δομές ή τα χαρακτηριστικά της κληρονομιάς (εμπειρική

παρατήρηση των αποδείξεων από πρώτο χέρι).

◦ Τις τεκμηριωμένες πληροφορίες άλλων, όπως αποδεικτικά στοιχεία και

δεδομένα που έχουν επιβεβαιωθεί από αξιόπιστες πηγές (βλ. παρακάτω).

◦ Ενδεχόμενες πληροφορίες που δεν στηρίζονται πλήρως σε αποδεικτικά

στοιχεία, αλλά βασίζονται σε υποθέσεις που θεωρούνται περισσότερο - ή

λιγότερο - πιθανές. Όσο λιγότερο πιθανές και λιγότερο ασφαλείς είναι οι

υποθέσεις αυτές, τόσο πιο υποθετικές είναι οι πληροφορίες.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

17

◦ Οι μαθητές/ μαθήτριες πρέπει να είναι σε εγρήγορση και να επιμένουν

στον εξονυχιστικό έλεγχο αν ανακαλύψουν αμοιβαία αντιφατικές

πληροφορίες που δηλώνονται σε άλλες πηγές.

• Οι μαθητές/ μαθήτριες θα πρέπει να μάθουν πώς να αξιολογούν την

αξιοπιστία μιας πηγής βάσει των ακόλουθων κριτηρίων:

◦ Αξιόπιστη ιστορία της πηγής. Ένα άτομο, ένας οργανισμός ή ένας

θεσμός που έχει ήδη πει ψέματα, έχει κατασκευάσει αποδεικτικά στοιχεία

ή έχει διαστρεβλώσει την αλήθεια δεν αποτελεί αξιόπιστη πηγή.

◦ Αξιοπιστία της πηγής. Βασίζεται σε μαρτυρίες και εμπειρία από πρώτο

χέρι ή σε ειδική γνώση στον εκάστοτε τομέα; Ή υπάρχει κίνδυνος οι

πληροφορίες να βασίζονται σε λάθη;

◦ Αντιμετωπίζει η ίδια η πηγή, την πηγή της κριτικά; Ή διαδίδει φήμες και

εικασίες παρουσιάζοντάς τες ως γεγονότα; Αναφέρουν τις πηγές τους και

υπάρχει λόγος αμφιβολίας για την αξιοπιστία των πηγών τους;

◦ Η πηγή και τα μέσα μαζικής ενημέρωσης όπου δημοσιεύονται τα

αποδεικτικά αυτά στοιχεία υπόκεινται σε ανεξάρτητο έλεγχο; Αυτό ισχύει

για τα επιστημονικά ερευνητικά έγγραφα, για κυβερνήσεις και διοικήσεις

που ελέγχονται από ελεύθερο κοινοβούλιο και ελεύθερα μέσα

ενημέρωσης, ελεγκτές γεγονότων κ.λπ.

◦ Οι μαθητές/ μαθήτριες πρέπει να είναι σε εγρήγορση και να επιμένουν

στον εξονυχιστικό έλεγχο αν ανακαλύψουν ότι μια πηγή μπορεί να έχει

συμφέροντα επί του θέματος.

• Οι μαθητές/ μαθήτριες θα πρέπει επίσης να μάθουν πώς να αξιολογούν την

εγκυρότητα των απόψεων και των πεποιθήσεων.

◦ Είναι οι πραγματικοί χώροι μιας επιχειρηματολογίας αξιόπιστοι; (βλέπε

παραπάνω)

◦ Υπάρχουν λόγοι να υποψιαζόμαστε ότι μπορεί να έχουν παραλειφθεί

σημαντικά γεγονότα, π.χ. γιατί θα έρχονταν σε αντίθεση με μια

συγκεκριμένη αφήγηση.

◦ Είναι η επιχειρηματολογία και τα συμπεράσματα απαλλαγμένα από

λογικά ελαττώματα και πλάνες;

◦ Είναι η συλλογιστική συνεκτική, απαλλαγμένη από εσωτερικές

αντιφάσεις ή υποκρισίες;

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

18

◦ Είναι οι αξιολογήσεις και οι κρίσεις ισορροπημένες, έχοντας λάβει

υπόψη διαφορετικά καίρια επιχειρήματα ή είναι προκατειλημμένες;

Εκφράζουν μια έγκυρη υποκειμενική άποψη ενός ενδιαφερομένου που

εμπλέκεται ή επηρεάζεται από αυτό

που διακυβεύεται;

◦ Υπάρχουν ορισμένα ζητήματα, τα

οποία αν και ενδέχεται να

περιέχουν ένα έγκυρο επιχείρημα,

αυτό έχει διογκωθεί μέσα στο

γενικότερο πλαίσιο;

Τέτοιες ερωτήσεις μπορούν να

συζητηθούν με τους μαθητές/

μαθήτριες όσο εμφανίζονται κατά τη

συλλογή και την αξιολόγηση των

βασικών πληροφοριών και των ήδη

υφιστάμενων ερμηνειών των

χαρακτηριστικών της πολιτιστικής

κληρονομιάς.

Με βάση την έρευνα του θέματος της τοπικής κληρονομιάς, οι μαθητές/

μαθήτριες θα δημιουργήσουν το ερμηνευτικό πρόγραμμα και τα μέσα

ενημέρωσης. Και πάλι, αυτό προσφέρει μεγάλες ευκαιρίες για την ενίσχυση

της ικανότητας στα ΜΜΕ καθώς οι μαθητές/ μαθήτριες θα βιώσουν την

πλευρά των παραγωγών των μέσων.

• Οι μαθητές/ μαθήτριες θα μάθουν να καθορίζουν τα ενδιαφέροντα του

κοινού τους. Αυτό περιλαμβάνει τον ορισμό των βασικών ομάδων

στόχων για τους οποίους θα παράγουν το ερμηνευτικό τους πρόγραμμα ή

τα μέσα ενημέρωσης.

• Οι μαθητές/ μαθήτριες θα πρέπει να εξετάσουν πώς να δημιουργήσουν

μια συναρπαστική ιστορία που να κεντρίζει και να κρατά το

ενδιαφέρον. Και πάλι, αυτό απαιτεί από να αλλάξουν την οπτικής τους σε

αυτή των μελών του ακροατηρίου τους. Θα πρέπει, δηλαδή, να σκεφτούν

δημιουργικά και πώς να συμπεριλάβουν ενεργά το ακροατήριό τους.

• Οι μαθητές/ μαθήτριες θα αντιμετωπίσουν την ανάγκη να κάνουν

αναπόφευκτες επιλογές σχετικά με το περιεχόμενο. Πρέπει να επιλέξουν

ένα βασικό κεντρικό θέμα για την ερμηνεία και πρέπει να αποφασίσουν

ποιες ενδιαφέρουσες ιστορίες πρέπει να συμπεριλάβουν και ποιες

λεπτομέρειες πρέπει να αφήσουν στην άκρη όταν παράγουν μέσα

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

19

ενημέρωσης και μια αφήγηση, ώστε να μην κατακλύσουν το κοινό τους με

πληροφορίες.

• Οι μαθητές/ μαθήτριες θα δουν πως, για να δομήσουν ένα ενδιαφέρον

επιχείρημα, ίσως χρειαστεί να βασιστούν και σε πιθανές πληροφορίες

και υποθέσεις. Η ερμηνεία μπορεί να περιλαμβάνει ακόμη και

φανταστικά στοιχεία όπως οι φανταστικοί χαρακτήρες που

αντιπροσωπεύουν διαφορετικούς τυπικούς ανθρώπους που ζούσαν σε

μια προηγούμενη εποχή.

• Οι μαθητές/ μαθήτριες θα πρέπει να επικοινωνούν με το κοινό τους με

αξιόπιστο τρόπο, διασφαλίζοντας ότι θα έχει καταστεί σαφές ποια είναι τα

πιθανά ενδεχόμενα και ποια είναι η μυθοπλασία. Θα πρέπει να κάνουν

αναφορές στις πηγές στις οποίες βασίζεται η αφήγησή τους εύκολα

προσβάσιμες σε κάθε ενδιαφερόμενο.

Αυτές οι πρακτικές εμπειρίες θα ενισχύσουν αυτά που έμαθαν οι μαθητές/

μαθήτριες κατά τη φάση της έρευνας.

Εν τέλει, η ενισχυμένη ικανότητα των μέσων ενημέρωσης μέσω της

συμμετοχής σε ένα πρόγραμμα HIMIS πρέπει να αφήσει τους μαθητές/

μαθήτριες λιγότερο ευάλωτους στην προπαγάνδα από διάφορα είδη

λαϊκισμού, φονταμενταλισμού και εξτρεμισμού.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

20

Προετοιμασία ενός προγράμματος

HIMIS

Αυτό το κεφάλαιο πραγματεύεται τη μεταφορά της προσέγγισης HIMIS στο

σχολείο σας και την προετοιμασία ενός προγράμματος HIMIS. Το Κεφάλαιο 5

θα επικεντρωθεί στην ανάπτυξη και την εφαρμογή ενός έργου ερμηνείας της

πολιτιστικής κληρονομιάς μαζί με τους μαθητές/ μαθήτριες σας. Το δεύτερο

συνήθως διαρκεί ένα σχολικό έτος. Ένα σχολείο κανονικά θα πρέπει να

ξεκινήσει τις προετοιμασίες κατά το προηγούμενο σχολικό έτος.

Μεταφορά της προσέγγισης HIMIS στο σχολείο σας

Κατά πάσα πιθανότητα δεν υπάρχει επίσημο σχολικό πρόγραμμα στην

Ευρώπη που να περιλαμβάνει ένα μαθητικό ετήσιο σχέδιο για την ερμηνεία

της πολιτιστικής κληρονομιάς. Αυτό σημαίνει ότι οι εκπαιδευτικοί και οι

διευθυντές θα πρέπει πρώτα να αξιολογήσουν πώς πρέπει να ενσωματώνουν

αυτά τα προγράμματα σπουδών στη σχολική ζωή.

Πολλά σχολεία συμμετέχουν υποχρεωτικά ή εθελοντικά σε μαθητικά

προγράμματα στο πλαίσιο της ύλης τους που είναι ανοικτά σε διάφορα

θέματα. Αυτά τα προγράμματα προγραμματίζονται μερικές φορές για ένα ή

δύο απογεύματα την εβδομάδα κατά τη διάρκεια ενός εξαμήνου ή για δύο

μόνο ώρες την εβδομάδα κατά την διάρκεια ενός ολόκληρου σχολικού έτους.

Άλλα σχολεία ενδέχεται να βρουν μαθητές/ μαθήτριες εθελοντές - και

εθελοντές εκπαιδευτικούς - οι οποίοι είναι έτοιμοι να επενδύσουν επιπλέον

χρόνο σε ένα συναρπαστικό έργο. Ως εκ τούτου, ολόκληρη η προσέγγιση

HIMIS πρέπει να εφαρμοστεί με ευελιξία στο σχολικό σας περιβάλλον.

Το ίδιο ισχύει και για τους μαθητές. Τα πιλοτικά σχολεία κάλυπταν ένα ευρύ

φάσμα διαφορετικών τύπων, από ένα ολοκληρωμένο σχολείο που φτάνει

μαθητές/ μαθήτριες με διάφορες μαθησιακές δυσκολίες, σε γυμνασιακά

σχολεία (γυμνάσια, λύκεια) με μεγαλύτερους μαθητές/ μαθήτριες μέχρι 18

ετών, που είναι σε θέση να εκτελούν πολύ πιο απαιτητικές εργασίες.

Εκ πρώτης όψεως, ένα έργο ερμηνείας μιας πολιτιστικής κληρονομιάς θα

μπορούσε να θεωρηθεί ως πολύ απαιτητικό και δύσκολο για μαθητές/

μαθήτριες με χαμηλή επίδοση. Ωστόσο, οι εκπαιδευτικοί από το σχολείο της

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

21

πρώτης κατηγορίας τόνισαν ότι οι μαθητές/ μαθήτριες τους είναι πιθανώς η

πιο σημαντική ομάδα-στόχος για το HIMIS. Έχουν επίσης πολλούς που

μεγαλώνουν σε λιγότερο κοινωνικά ευνοημένα περιβάλλοντα με οικογένειες

κατώτερης εκπαίδευσης που είναι επιρρεπείς στον λαϊκισμό και τα

στερεότυπα.

Τα περισσότερα από τα πιλοτικά σχολεία σχολές δημιούργησαν μικτές ομάδες

που περιλαμβάνουν μαθητές/ μαθήτριες μεταναστών και ντόπιων

οικογενειών. Θα γνωριστούν καλύτερα μεταξύ τους, ενώ θα συνεργάζονται σε

μια ομάδα με στόχο ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα. Και μέσα σε μια τέτοια

μεικτή ομάδα το εκάστοτε αντικείμενο μπορεί να ερμηνευθεί από πολλαπλές

προοπτικές.

Όταν το σχολείο σας θεωρεί εφικτό και χρήσιμο να προετοιμάσει ένα

πρόγραμμα HIMIS, τότε είναι καλή ιδέα μια μικρή ομάδα καθηγητών να

παρακολουθήσει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα HIMIS.

Κατάρτιση εκπαιδευτικών σχετικά με το HIMIS

Η αρχική κατάρτιση των εκπαιδευτικών HIMIS είναι πέντε μαθήματα η οποία

συνεχίζεται από έναν έμπειρο ερμηνευτή κληρονομιάς, που καθοδηγεί τους

εκπαιδευτικούς ενώ προετοιμάζουν και τρέχουν τα μαθητικά τους

προγράμματα.

Το μάθημα ακολουθεί μια μεθοδολογία προσανατολισμένη στις ικανότητες

από την εκπαίδευση ενηλίκων. Αυτή η ενδοϋπηρεσιακή εκπαίδευση

ασχολείται με έμπειρους εκπαιδευτικούς. Έτσι, δίνεται αρκετός χώρος για να

συζητηθεί μαζί τους η προσέγγιση HIMIS και να συμπεριληφθεί η διδακτική

τους εμπειρία στο μάθημα.

Διάφορες μέθοδοι διδασκαλίας και διευκόλυνσης εμπλέκουν ενεργά τους

εκπαιδευτικούς στη διαδικασία:

• Διαλέξεις με ερωτήσεις και συζητήσεις για την παροχή βασικών

γνώσεων σχετικά με το μαθησιακό περιεχόμενο και για την καθιέρωση

μιας κοινής αντίληψης.

• πρακτικές ασκήσεις με συμμετοχή των εκπαιδευτικών που μοιράζονται

τις εμπειρίες τους ως κοινή βάση προβληματισμού.

• πρακτικές μελέτες σε εσωτερικούς και εξωτερικούς πραγματικούς

χώρους πολιτιστικής κληρονομιάς με στόχο την εμπειρία μεθόδων

ερμηνείας κληρονομιάς κοντά στις πραγματικές συνθήκες.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

22

Η ομάδα εκπαιδευτών του HIMIS προσαρμόζεται στο ειδικό υπόβαθρο και τις

ερωτήσεις που προέρχονται από τους εκπαιδευτικούς του σχολείου. Με αυτόν

τον τρόπο είναι ευκολότερο να μεταφερθεί η προσέγγιση HIMIS στις

διαφορετικές τοπικές περιστάσεις και τις ανάγκες του σχολείου τους.

Το σεμινάριο αποτελείται από 4 μαθήματα-ενότητες, τα οποία καλύπτουν τα

ακόλουθα θέματα:

• Ενότητα 1: Αξιοποίηση της κληρονομιάς

Εισαγωγή στην προσέγγιση HIMIS: θεμελιώδη ερμηνεία της πολιτιστικής

κληρονομιάς σε σχέση με τις αξίες, την κοινωνική ένταξη και την

ευρωπαϊκή συνοχή.

• Ενότητα 2: Σχεδιασμός και υλοποίηση ενός προγράμματος ερμηνείας

Εισαγωγή στις ερμηνευτικές μεθόδους σχεδιασμού και εφαρμογής και

στην εφαρμογή τους σύμφωνα με την προσέγγιση HIMIS σε

περιβάλλοντα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

• Ενότητα 3: Διαπολιτισμικές δεξιότητες

Βασικές γνώσεις για συνεργασία με διαπολιτισμικές ομάδες

• Ενότητα 4: Οι μαθητές/ μαθήτριες ως ερμηνευτές της κληρονομιάς

Μεταφορά της προσέγγισης HIMIS σε διάφορα σχολικά περιβάλλοντα

που ενισχύουν αξίες κρίσιμες για την κοινωνική ένταξη σε πολυφωνικές

κοινωνίες.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

23

Πρακτικές σκέψεις για το μάθημα

Η εκπαίδευση θα πρέπει να πραγματοποιείται σε κατάλληλο χώρο που

βρίσκεται κοντά σε χώρο πολιτιστικής κληρονομιάς ή μουσείο για πρακτικές

ασκήσεις. Στην ιδανική περίπτωση, αυτή το σημείο πολιτιστικής κληρονομιάς

πρέπει να βρίσκεται σε κοντινή απόσταση με τα πόδια από τον χώρο.

Θα πρέπει να υπάρχει ένας εμπειρογνώμονας για την περιοχή της

πολιτιστικής κληρονομιάς που είναι σε θέση να κάνει μια ξενάγηση. Είναι

επίσης καλό εάν το σημείο ή το μουσείο παρέχει κάποια πρόσθετη ερμηνεία

με βάση τα μέσα μαζικής ενημέρωσης, όπως πάνελ ή φυλλάδιο το οποίο οι

συμμετέχοντες μπορούν να χρησιμοποιήσουν όταν προετοιμάζουν τις

περιπτωσιολογικές τους μελέτες.

Η αίθουσα σεμιναρίων πρέπει να παρέχει αρκετό χώρο για μικρές ομάδες

εργασίας, καλό φωτισμό και τεχνικό εξοπλισμό για προβολή βίντεο, πίνακες

σημειώσεων κλπ. Θα πρέπει επίσης να υπάρχει ένας επιπλέον χώρος για

διαλείμματα καφέ.

Το σεμινάριο των εκπαιδευτικών για το HIMIS ξεκίνησε επιτυχώς πιλοτικά το

2017. Ωστόσο, δεν υπάρχει ακόμα ίδρυμα κατάρτισης εκπαιδευτικών που να

προσφέρει αυτό το σεμινάριο σε τακτική βάση. Τα σχολεία που ενδιαφέρονται

για την κατάρτιση μπορούν να δηλώσουν το ενδιαφέρον τους στο

πανεπιστήμιο του Freiburg. Το εν λόγω πανεπιστήμιο είναι έτοιμο να

οργανώσει ένα εκπαιδευτικό πρόγραμμα HIMIS - είτε στην αγγλική είτε στη

γερμανική γλώσσα - μόλις υπάρξει αρκετή ζήτηση. Εναλλακτικά, ένα σχολείο

μπορεί να συνεργαστεί με άλλα σχολεία στην περιοχή του για να διοργανώσει

ένα μάθημα στην πόλη τους. Στη συνέχεια, θα επωφεληθούν από την

ανάπτυξη προγραμμάτων ερμηνείας της πολιτιστικής κληρονομιάς για το

σχολείο τους ήδη κατά τη διάρκεια της κατάρτισης.

Το υλικό του μαθήματος (περιεχόμενο και μεθοδολογία κατάρτισης) μπορείτε

να το κατεβάσετε δωρεάν στην ιστοσελίδα του προγράμματος HIMIS:

www.himisproject.eu/.

Προσδιορίζοντας την κληρονομιά που συνδέεται με τις

ευρωπαϊκές αξίες

Δεν είναι κάθε κληρονομιά εξίσου κατάλληλη για ένα έργο HIMIS με μαθητές.

Τα καλύτερα αντικείμενα, παραδόσεις, τοποθεσίες ή συλλογές για ένα έργο

ερμηνείας πολιτιστικής κληρονομιάς πρέπει να ελκύουν τους μαθητές/

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

24

μαθήτριες αλλά και να συνδέονται με τις ευρωπαϊκές αξίες που είναι

θεμελιώδεις για την κοινωνική ένταξη. Ευτυχώς, και τα δύο συνδέονται μεταξύ

τους.

Η εμπειρική έρευνα έχει αποδείξει ότι οι περισσότερες από αυτές τις αξίες

έχουν πράγματι καθολική σημασία, ακόμη και για άτομα από πολύ

διαφορετικούς πολιτισμούς σε όλες τις ηπείρους (βλέπε μελέτες του Schwartz

και άλλων που καλύπτουν περισσότερες από 60 χώρες)1.

Οι αξίες σχετίζονται στενά με τα συναισθήματα. Τα συναισθήματα των

ανθρώπων μπορούν να ενεργοποιηθούν εύκολα όταν άλλοι ενεργούν ή

αντιδρούν με τρόπους που παραβιάζουν μια αξία την οποία το κάθε άτομο

έχει σε μεγάλη εκτίμηση. Για παράδειγμα, οι αξίες της δικαιοσύνης και της

ισότητας πυροδοτούνται όταν ένα άτομο υφίσταται αδικία και άδικη

μεταχείριση. Έτσι, οι μαθητές/ μαθήτριες μπορούν να συγκινηθούν με κάποιον

που πρωτοστάτησε στην ευρύτερη αναγνώριση μιας εξ αυτών των αξιών.

Βάζοντας τον εαυτό τους στη

θέση των ανθρώπων που

υπέφεραν από την απουσία

ή τη σκόπιμη αποκήρυξη

μιας τέτοιας αξίας μπορεί να

είναι εξίσου συγκινητική.

Αναμφισβήτητα, οι

ευρωπαϊκές αξίες απέκτησαν

μεγάλη σημασία από την

εκτεταμένη εμπειρία των

κακών που υπέστησαν

πολλοί άνθρωποι όταν αυτές οι αξίες απουσίαζαν ή κατάφορα στερήθηκαν

στο παρελθόν. Οι ρίζες αυτών των αξιών επανέρχονται στις εμπειρίες της

αρχαίας και μεσαιωνικής εποχής. Οι άνθρωποι που υπερασπίζονται αυτές τις

αξίες εμφανίστηκαν στα κινήματα του Ουμανισμού (Αναγέννηση), του

1 Η διαφορά μεταξύ κοινωνικο-πολιτιστικών ομάδων εξαρτάται από το πόσο ψηλά ή χαμηλά νοούν

μια συγκεκριμένη αξία σε σχέση με άλλες ανταγωνιστικές αξίες. Οι σχετικές αυτές προτεραιότητες επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι κρίνουν μια συγκεκριμένη κατάσταση. Για παράδειγμα, μια σχέση μεταξύ δύο εραστών από διαφορετικές κοινωνικές τάξεις θα μπορούσε να κριθεί πολύ διαφορετικά, ανάλογα με τον πολιτισμό, τις πεποιθήσεις και τις απόψεις του κόσμου. Μια κοινότητα μπορεί να δώσει μεγαλύτερη προτεραιότητα στην «ελευθερία» και στην «ισότητα» σε σχέση με την «τιμή της οικογένειας» ενώ για άλλους, η τιμή μπορεί να έχει πολύ μεγαλύτερη σημασία. Ωστόσο, και σε άλλα πλαίσια, οι τελευταίοι θα μπορούσαν να επιδιώξουν περισσότερη ισότητα ή ελευθερία.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

25

Διαφωτισμού και αργότερα σε διάφορα κοινωνικά κινήματα. Αλλά αυτό δεν

ήταν ποτέ μια ευθεία οδός. Πικρές ανατροπές συνέβησαν ακόμα και στον

πρόσφατο 20ό αιώνα. Πολλά από αυτά αντικατοπτρίζονται στην τοπική

κληρονομιά. Κατά τη διάρκεια της ιστορίας, οι αξίες αυτές εξαπλώνονται και σε

περισσότερες αγροτικές και περιφερειακές περιοχές.

Προκειμένου να εκτιμηθεί η καταλληλότητα της τοπικής κληρονομιάς

οποιασδήποτε ηλικίας, μπορεί να είναι χρήσιμο να ελέγξετε ποια σημεία,

αντικείμενα ή συλλογές εμπεριέχουν μία ή περισσότερες από τις ακόλουθες

αξίες ή τα αντίθετα τους:

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

26

Θεμελιώδεις Αξίες της ΕΕ Παραδείγματα των αντίθετών τους

Σεβασμός στην

ανθρώπινη αξιοπρέπεια

ελευθερία

δημοκρατία

ισότητα

συμπεριλαμβανομένης

της ισότητας μεταξύ

ανδρών και γυναικών

κράτος δικαίου

σεβασμός στα ανθρώπινα

δικαιώματα,

συμπεριλαμβανομένων

και των μειονοτήτων

πλουραλισμός

μη διακριτική μεταχείριση

και ανοχή

δικαιοσύνη

αλληλεγγύη

ταπείνωση, απανθρωπιά, βασανιστήρια,

καταναγκαστική εργασία, σκλαβιά

δουλεία, ανασφάλεια, έλλειψη ιδιωτικότητας

απαγόρευση του γάμου και της απόκτησης

παιδιών, εξαναγκαστικός γάμος, άρνηση

της ελεύθερης επιλογής συντρόφου,

δίωξη λόγω θρησκείας, συνείδησης,

πεποιθήσεων ή σκέψεων, λογοκρισία του

τύπου, της τέχνης ή της επιστήμης,

ανάκριση καταστολή της γνώμης,

τυραννία, δικτατορία,

αποκλεισμός από το δικαίωμα του εκλέγειν

και του εκλέγεσθαι,

να υπόκεινται σε αυθαίρετες, μεροληπτικές

ή άδικες αποφάσεις από κυβερνώντες,

κυβερνήσεις, δικαστήρια και διοικήσεις,

κανένα δικαίωμα υπεράσπισης σε δίκη.

υποχρέωση να αποδείξει την αθωότητά

του,

δυσανάλογη τιμωρία,

καταστολή της πολιτιστικής, θρησκευτικής

και γλωσσικής πολυμορφίας

διακρίσεις που βασίζονται σε οποιοδήποτε

λόγο, όπως φύλο, φυλή, χρώμα, εθνοτική ή

κοινωνική προέλευση, γενετικά

χαρακτηριστικά, γλώσσα, θρησκεία ή

πεποιθήσεις, πολιτική ή άλλη άποψη,

ιδιότητα μέλους εθνικής μειονότητας,

ιδιοκτησία, γέννηση, αναπηρία, ηλικία ή

σεξουαλικός προσανατολισμός,

αδιαφορία για άτομα που χρειάζονται

βοήθεια και στήριξη, όπως άτομα με

αναπηρίες, προβλήματα υγείας, παιδιά,

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

27

ηλικιωμένα άτομα ή πρόσφυγες,

υποβαθμισμένο περιβάλλον που επηρεάζει

την υγεία και την ευημερία,

Δεν είναι πάντοτε προφανές κατά πόσο ένας χώρος πολιτιστικής κληρονομιάς

είναι κατάλληλος. Ως εκ τούτου, είναι καλή ιδέα να μιλήσετε με ανθρώπους

που γνωρίζουν την ιστορία του τόπου και για ποιους λόγους οι τοποθεσίες

πολιτιστικής κληρονομιάς είναι αξιοσημείωτες. Αυτό το άτομο μπορεί να είναι

έφορος μουσείου, ιστορικοί, επαγγελματίες ή εθελοντές από μια ένωση

τοπικής ιστορίας, αρχειοφύλακες, αρχαιολόγοι, αρχές προστασίας μνημείων

κλπ.

Κατά τη διάρκεια των προκαταρκτικών ερευνών, θα πρέπει να εξηγήσετε ότι

ενδιαφέρεστε ιδιαίτερα για ιστορίες, ιστορικά περιστατικά, πρόσωπα,

παραδόσεις κλπ. που μπορούν με κάποιο τρόπο να συνδεθούν με τις αξίες.

Είναι καλή ιδέα να ρωτήσετε τι σημαίνει το κτίριο ή κάποιο άλλο κομμάτι

πολιτιστικής κληρονομιάς για διαφορετικούς ανθρώπους στο παρελθόν,

προκειμένου να ελέγξετε την καταλληλότητά του για ερμηνεία από

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

28

διαφορετικές οπτικές γωνίες. Ταυτόχρονα, αυτό μπορεί να προκαλέσει τον

εμπειρογνώμονα να σκεφτεί έξω από τα συνηθισμένα πρότυπα της

ακαδημαϊκής του εξειδίκευσης, για παράδειγμα, στην ιστορία των τεχνών.

Ζητήστε έγγραφα, δημοσιεύσεις ή ιστορικές εικόνες που σχετίζονται με την

κληρονομιά. Θα μπορούσαν να είναι χρήσιμο υλικό για το έργο των μαθητών

/μαθητριών . Μπορείτε επίσης σκόπιμα να ζητήσετε έγγραφα και δημοσιεύσεις

που ο εμπειρογνώμονας θεωρεί λανθασμένες ή μεροληπτικές. Αυτά μπορεί

να είναι πολύτιμα παραδείγματα για τους μαθητές/ μαθήτριες σας που θα

πρέπει να αποδείξουν την ανάγκη για κριτική εξέταση των πηγών (βλ.

Κεφάλαιο 3.3).

Όταν προεπιλέξετε κατάλληλους τόπους και αντικείμενα, πρέπει επίσης να

εξετάσετε πρακτικά ζητήματα όπως η ευκολία προσέγγισης του σημείου με

τους μαθητές/ μαθήτριες σας με τα πόδια, με τα μέσα μαζικής μεταφοράς ή με

άλλα μέσα.

Τέλος, είναι καλή ιδέα να δημιουργήσετε μια λίστα με κατάλληλα αντικείμενα,

τοποθεσίες και θέματα από τα οποία οι μαθητές/ μαθήτριες σας μπορούν να

επιλέξουν τι τους αρέσει περισσότερο.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

29

Εργασία με μαθητές ως συν-

δημιουργούς

Η ανάπτυξη ενός έργου ερμηνείας πολιτιστικής κληρονομιάς είναι ένα

συναρπαστικό εγχείρημα, αλλά μπορεί να φανεί τρομακτικό. Ακολουθούν

τέσσερις ερωτήσεις που θα βοηθήσουν τους μαθητές/ μαθήτριες σας να

δημιουργήσουν ένα έργο που να έχει αποτέλεσμα και να αρέσει στο τελικό

κοινό.

Τι

Αποφασίστε τι πρόκειται να ερμηνεύσετε

Στο σημείο αυτό οι μαθητές/ μαθήτριες σας καταλήγουν σε ένα χώρο

πολιτιστικής κληρονομιάς, τόπο, παράδοση ή αντικείμενα στα οποία θα

ήθελαν να βασίσουν το έργο ερμηνείας τους. Είναι προτιμότερο οι

εκπαιδευτικοί να επιλέξουν μια σειρά από τόπους με καλές δυνατότητες

εξιστόρησης από διαφορετικές οπτικές γωνίες των ενδιαφερομένων και σε

σχέση με τις βασικές αξίες. Οι μαθητές/ μαθήτριες μπορούν στη συνέχεια να

επιλέξουν με ποια από αυτές τις τοποθεσίες θέλουν να ασχοληθούν. Λάβετε

υπόψη σας ότι μπορούν να επιλέξουν διάφορους τόπους ή μια σειρά

στάσεων που μπορούν να συνδεθούν με περιήγηση με ξεναγό ή με ιδιωτική

εκδρομή.

Ο τόπος, η παράδοση ή το αντικείμενο μπορεί να είναι:

• Τόπος πολιτιστικής κληρονομιάς όπως κάστρο, φρούριο, δημαρχείο ή

ιστορικό κτίριο

• Ένα παλιό κέντρο της πόλης, με ιστορικές οδούς και κτίρια

• Μουσείο με ενδιαφέροντα αντικείμενα από την περιοχή

• Ένα παλιό εργοστάσιο ή στούντιο που παράγει τοπικά ή παραδοσιακά

προϊόντα

• Ένα τοπικό παραδοσιακό φεστιβάλ ή τοπική παραδοσιακή μουσική

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

30

• Φυσικό καταφύγιο ή εθνικό πάρκο με πολύτιμα ενδιαιτήματα

Οι μαθητές/ μαθήτριες σας μάλλον θα επιλέξουν τοποθεσίες ή αντικείμενα

που έχουν πιθανές ιστορίες ή που προκαλούν την περιέργειά τους. Αυτές θα

είναι η βάση του έργου ερμηνείας της πολιτιστικής κληρονομιάς. Για

παράδειγμα, οι ιστορίες ενός ιστορικού σημείου ενδέχεται να περιλαμβάνουν:

Μια σύντομη ιστορία της κάθε φυλής εκείνη την εποχή.

Εξηγήσεις για το γιατί μάλωναν γι’ αυτή τη γη.

Ποια ήταν τα πολιτικά και οικονομικά ζητήματα εκείνη τη στιγμή;

Πώς επιτέθηκαν στους εχθρούς τους και / ή έχτισαν τις άμυνες τους;

Πώς αντιμετωπίστηκαν οι μειονότητες και οι περιθωριακοί άνθρωποι;

Ποιες ήταν οι μέθοδοι ταξιδιού τους - χερσαίες ή θαλάσσιες;

Πού ζούσαν οι φυλές;

Ποιοι ήταν οι τρόποι ζωής τους;

Τι έτρωγαν;

Για ένα φυσικό ή ένα εθνικό πάρκο πιθανά θέματα ενδιαφέροντος στο πλαίσιο

του HIMIS θα μπορούσαν να περιλαμβάνουν:

• Πολύτιμοι οικοτόποι που προέρχονται

από την ανθρώπινη παρέμβαση, όπως η

γεωργία.

• Ιστορικά γεγονότα που συνέβησαν εκεί

στο παρελθόν.

• Ντόπιοι που πρωτοστάτησαν στην μάχη

για την προστασία τους.

• Διαφορετικές απόψεις ιδιοκτητών γης,

αναψυχής, μηχανικών και συντηρητών.

Για να διερευνήσετε τις ιστορίες θα πρέπει

να βοηθήσετε τους μαθητές/ μαθήτριες με:

• δημοσιεύσεις, έγγραφα, επιστολές,

παλιούς χάρτες ή εικόνες που έχετε

προεπιλέξει.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

31

• την ήδη υπάρχουσα ερμηνεία της τοπικής κληρονομιάς.

• λέξεις-κλειδιά και θέματα για έρευνα στο Διαδίκτυο σχετικά με τα

ιστορικά πλαίσια.

• επιτόπια παρατήρηση ειδικών χαρακτηριστικών και φαινομένων που

μπορούν να διαπιστωθούν από πρώτο χέρι.

• συνεντεύξεις ειδικευμένων εμπειρογνωμόνων.

Φυσικά, οι νεώτεροι μαθητές/ μαθήτριες χρειάζονται περισσότερη βοήθεια

από ότι οι μεγαλύτεροι, οι οποίοι πρέπει να μάθουν να ψάχνουν πιο

αυτόνομα.

Θα πρέπει να ενθαρρύνετε τους μαθητές/ μαθήτριες σας να διερευνήσουν

αυτές τις ιστορίες και τις ερωτήσεις από διαφορετικές οπτικές γωνίες - από την

άποψη κάθε φυλής, από τους ανθρώπους σε κάθε κοινωνικό επίπεδο

(ευγενείς ή αγρότες), από μετανάστες που μπορεί να ζουν στην περιοχή είτε

εθελοντικά, είτε ως φυλακισμένοι είτε ως δούλοι. Οι μαθητές/ μαθήτριες θα

πρέπει επίσης να σκεφτούν ποιες ιστορίες πιθανόν να λείπουν από τα

έγγραφα και τις υπάρχουσες ερμηνείες, που θα μπορούσαν να είναι οι

"άγνωστες ιστορίες του τόπου".

Να θυμάστε ότι στους περισσότερους ανθρώπους αρέσουν οι ενδιαφέρουσες

ιστορίες. Και οι αξίες της ελευθερίας και της συμμετοχής συνδέονται με

πολλούς τρόπους με ιστορίες ανθρώπινου ενδιαφέροντος. Οι μαθητές/

μαθήτριες σας θα μπορούσαν να συνδέσουν την ερμηνεία τους με έναν

χαρακτήρα, οικογένεια ή ομάδα που σχετίζονται με τον τόπο.

Οι μαθητές/ μαθήτριες θα πρέπει να τεκμηριώσουν τις διάφορες πηγές που

χρησιμοποιούν και θα πρέπει να προσπαθήσουν να αξιολογήσουν την

εγκυρότητά τους με τη βοήθεια των εμπειρογνωμόνων.

Εξετάζοντας αυτά τα ζητήματα, οι μαθητές/ μαθήτριες θα πρέπει ήδη να

εξετάσουν πώς μπορούν να συνδέσουν τις ιστορίες με τη ζωή στις σημερινές

πολυφωνικές και πολυπολιτισμικές κοινωνίες. Η ομάδα μπορεί επίσης να

διερευνήσει ζητήματα που συμβάλλουν στην επίλυση των διαφορών και των

συγκρούσεων με άλλους τρόπους εκτός από τον πόλεμο - για παράδειγμα

μέσω της ανεκτικότητας, της μη διάκρισης ή του τρόπου με τον οποίο η

διασυνοριακή συνεργασία συνέβαλε στη θετική καινοτομία.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

32

Ποιος

Αποφασίστε ποιος θα θέλατε να συμμετάσχει

Υπάρχουν δύο ομάδες που πρέπει να προσδιορίσετε με σαφήνεια κατά την

ανάπτυξη ενός προγράμματος πολιτιστικής ερμηνείας. Είναι οι

προγραμματιστές του έργου που θα δημιουργήσουν από κοινού το έργο

ερμηνείας και το κοινό που μπορεί να παρακολουθήσει το τελικό αποτέλεσμα

του έργου, δηλαδή το ερμηνευτικό πρόγραμμα.

Οι προγραμματιστές του έργου μπορούν να είναι:

• Η βασική ομάδα μαθητών /μαθητριών και δασκάλων, κατά προτίμηση

μια μικτή ομάδα με πολλαπλά πολιτιστικά υπόβαθρα,

συμπεριλαμβανομένων μαθητών /μαθητριών που έχουν ρίζες στην

τοπική κουλτούρα.

• Άλλοι μαθητές /μαθήτριες που συνεισφέρουν σε συγκεκριμένα

καθήκοντα (από το σχολείο σας ή ίσως και από άλλα σχολεία της

περιοχής).

• Εμπειρογνώμονες που μπορούν να συμβουλέψουν την κεντρική ομάδα,

όταν χρειάζονται ειδικές γνώσεις είτε από τις τοπικές ιδιαιτερότητες της

κληρονομιάς ή / και του ευρύτερου ιστορικού πλαισίου.

• Άλλοι υποστηρικτές με ειδικές δεξιότητες που μπορούν να βοηθήσουν

στη φωτογραφία, τη σελιδοποίηση, την εκτύπωση, επεξεργασία βίντεο

κ.λπ.

• Άλλα μέλη της κοινότητας που ενδιαφέρονται για το έργο.

Η γνώση του τελικού κοινού είναι ζωτικής σημασίας για ένα επιτυχημένο έργο

ερμηνείας. Μπορεί να είναι άλλοι μαθητές/ μαθήτριες από το σχολείο σας,

μαθητές/ μαθήτριες από άλλα σχολεία, γονείς, μέλη της κοινότητας, τοπικοί

υπάλληλοι ή εκπρόσωποι άλλων οργανισμών. Το κοινό μπορεί να προέρχεται

από ντόπιες οικογένειες ή μπορεί να έχει μεταναστεύσει από διάφορες χώρες.

Μπορεί να περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα ηλικιών.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

33

Οι μαθητές/ μαθήτριες πρέπει να αναλύσουν τις σημαντικότερες ομάδες-

στόχους στις οποίες θέλουν να απευθυνθούν με την ερμηνεία τους. Για κάθε

ομάδα πρέπει να σκεφτούν:

• υπόβαθρα - και τι θα μπορούσαν να είναι ευαίσθητα ζητήματα.

• επίπεδα κατανόησης της κληρονομιάς και των θεμάτων.

• δυνατότητες συσχετισμού των ερμηνευτικών ιστοριών με τα διαφορετικά

ενδιαφέροντα και τη ζωή τους.

Η ανάλυση των σημαντικότερων τμημάτων του τελικού κοινού απαιτεί εκ νέου

από τους μαθητές/ μαθήτριες να βάλουν τους εαυτούς τους στα θέση των

άλλων.

Ως εκπαιδευτικοί, πρέπει να έχετε κατά νου: Η προσέλκυση ενός τεράστιου

ακροατηρίου δεν είναι ο πιο σημαντικός στόχος ενός προγράμματος HIMIS.

Οι δραστηριότητες του HIMIS αφορούν περισσότερο τη μαθησιακή

διαδικασία των μαθητών /μαθητριών παρά το τελικό προϊόν για ένα

ακροατήριο. Δεν είναι επαγγελματίες ερμηνευτές κληρονομιάς, αλλά, ανάλογα

με την ομάδα, μπορεί να είναι ιδιαίτερα δημιουργικοί και να παράγουν

πραγματικά ενδιαφέροντα και ουσιαστικά αποτελέσματα.

Γιατί

Σκεφτείτε γιατί θέλετε να κάνετε μια δραστηριότητα ερμηνευτικής

κληρονομιάς

Αυτή η ερώτηση αναφέρεται σε εσάς ως εκπαιδευτικούς πριν αποφασίσετε να

ξεκινήσετε ένα πρόγραμμα HIMIS.

Αλλά κατά τη διάρκεια του προγράμματος, οι μαθητές/ μαθήτριες σας θα

πρέπει να εξετάσουν και το γιατί.

Όπως υπογραμμίστηκε στα προηγούμενα κεφάλαια, ο κύριος στόχος για εσάς

ως καθηγητές HIMIS μάλλον είναι οι μαθητές/ μαθήτριες σας να μάθουν από

την πρακτική εμπειρία και να προβληματιστούν σχετικά με την ιστορία και τις

ρίζες των σημερινών αξιών. Οι μαθητές/ μαθήτριες θα πρέπει να

διερευνήσουν πώς οι ιστορικές ιστορίες μπορούν να θεωρηθούν από

διαφορετικές οπτικές γωνίες και πώς αυτές μπορούν να σχετίζονται με τις

σημερινές θεμελιώδεις αξίες της ανεκτικότητας και της μη διάκρισης. Οι

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

34

εκπαιδευτικοί του HIMIS πρέπει να τηρούν αυτούς τους γενικούς στόχους στο

σύνολο του προγράμματος.

Κατά την ανάπτυξη του έργου ερμηνείας κληρονομιάς, οι μαθητές/ μαθήτριες

σας θα πρέπει επίσης να εξετάσουν το «Γιατί». Τι θέλουν να επιτύχουν όταν

ερμηνεύουν την κληρονομιά για το κοινό-στόχο τους; Αφού ερευνούν και

ασχολούνται με ενδιαφέρουσες ιστορίες σχετικά με την κληρονομιά τους,

πιθανότατα θα αναπτύξουν τις δικές τους ιδέες για το τι θέλουν να

επικοινωνήσουν.

Μπορεί να θέλουν το κοινό τους:

• να ενθαρρύνουν τους φίλους και τους συμμαθητές τους, τις οικογένειες

τους ή τα μέλη της κοινότητας που προέρχονται από οικογένειες

μεταναστών να αισθάνονται πιο αφομοιωμένα στα σχολεία και τις

κοινότητές τους.

• να αναπτύξει σε όλους όσους ζουν στην κοινότητα μια καλύτερη

κατανόηση του πολιτισμού, της κληρονομιάς και του περιβάλλοντος της

οικίας τους.

• να προωθήσει την κατανόηση και την εκτίμηση ορισμένων από τις

θεμελιώδεις αξίες που θεωρούν οι μαθητές/ μαθήτριες κρίσιμες για τις

κοινότητες, προκειμένου να επωφεληθούν από την πολιτιστική

πολυμορφία.

• να κατανοήσουν ότι τα γεγονότα μπορεί να είχαν διαφορετικές σημασίες

για διαφορετικούς ανθρώπους που είχαν επηρεαστεί με διαφορετικούς

τρόπους.

• να βοηθήσουν το ακροατήριό τους να μεταφέρει τέτοιες εμπειρίες και

αξίες στην καθημερινή τους ζωή.

• να προκαλέσουν στο κοινό τους προβληματισμό για βαθύτερα

ερωτήματα, όπως για παράδειγμα σχετικά οι παγιωμένες πεποιθήσεις και

τα στερεότυπα.

• να κατανοήσουν την ανάγκη

διάκρισης των γεγονότων και της

ερμηνείας από το ψεύτικο, τη

μεροληψία και την προπαγάνδα.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

35

Πώς

Αποφασίστε πώς θα ερμηνεύσετε τον τόπο της πολιτιστικής

κληρονομιάς

Ο «τρόπος» είναι τα μέσα ή οι δραστηριότητες που οι μαθητές/μαθήτριες

επιλέγουν να παραδώσουν την ερμηνεία. Ο «τρόπος» μπορεί να

περιλαμβάνει:

• Φυλλάδια, πανό, οθόνες και οδηγοί, με ένα συνδυασμό γραπτού

κειμένου και γραφικών, όπως εικονογραφήσεις, χάρτες και φωτογραφίες.

• Πεζοπορίες με οδηγό, που μεταφέρουν τους ανθρώπους γύρω από μια

τοποθεσία ή ένα κέντρο της πόλης.

• Δραματουργία, όπου οι συμμετέχοντες γράφουν και εκτελούν ένα

σύντομο θεατρικό.

• Παιχνίδια και παζλ, για να βρείτε χαρακτηριστικά και να εξερευνήσετε

ιστορίες.

• Τέχνες και χειροτεχνία, όπου οι συμμετέχοντες μπορούν να σχεδιάσουν,

να ζωγραφίσουν ή να δημιουργήσουν ένα έργο τέχνης.

• Βίντεο, ήχος και φωτογραφία, για την καταγραφή μιας δραστηριότητας ή

για την αφήγηση ιστοριών.

• Ιστοσελίδες, κοινωνικά μέσα, blogs και vlogs, όπου οι συμμετέχοντες

μπορούν να περιγράψουν το έργο τους και να παρουσιάσουν τις

δραστηριότητές τους.

Όλοι οι μαθητές/ μαθήτριες πρέπει να συμμετέχουν στον τρόπο με τον οποίο

μπορούν να πουν μια ιστορία. Είναι καλύτερο να κάνετε αρχικές συζητήσεις

νωρίς στο πρόγραμμα για να μάθετε τα ενδιαφέροντά και τις επιθυμίες τους.

Για παράδειγμα, ορισμένοι μαθητές/ μαθήτριες μπορεί να ενδιαφέρονται για το

θέατρο και να θέλουν να συμπεριλάβουν κάποιο παιχνίδι ρόλων ή

παράσταση. Άλλοι μπορεί να ενδιαφέρονται για την συγγραφή και να θέλουν

να ετοιμάσουν ένα φυλλάδιο. Μπορεί επίσης να υπάρχουν άτομα που

ενδιαφέρονται για τη φωτογραφία ή το βίντεο που θα ήθελαν να κάνουν μια

ταινία ή μια ηχογράφηση των δραστηριοτήτων. Είναι σημαντικό να επιλέξετε

τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και τις δραστηριότητες που ταιριάζουν στους

μαθητές/ μαθήτριες και τα ενδιαφέροντά τους, για να εξασφαλιστεί η μέγιστη

συμμετοχή και εμπλοκή στο έργο.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

36

Ως εκπαιδευτικός, θα πρέπει να βοηθήσετε τον μαθητή. Πρέπει να έχετε κατά

νου το μείγμα των μέσων ενημέρωσης για την ερμηνεία το οποίο είναι

ρεαλιστικό για την ομάδα λαμβάνοντας υπόψη τον περιορισμένο χρόνο και

τον προϋπολογισμό. Από την άλλη πλευρά, ένα μεγάλο έργο μπορεί επίσης

να προσελκύσει υποστήριξη από άλλους στην τοπική κοινότητα που μπορούν

να βοηθήσουν ως μέρος της ευρύτερης ομάδας ανάπτυξης έργων.

Η τελική εκδήλωση, όπου οι μαθητές/ μαθήτριες παρουσιάζουν τα

αποτελέσματά τους στο κοινό τους, είναι για πολλούς μαθητές/ μαθήτριες του

HIMIS το επίκεντρο της σχολικής χρονιάς. Αυτό το γεγονός απαιτεί

προγραμματισμό, συμπεριλαμβανομένης της οργάνωσης του υλικοτεχνικού

εξοπλισμού. Ανάλογα με το πόσο ευρύ είναι το στοχευόμενο κοινό κάτι τέτοιο

μπορεί να είναι μια μεγάλη εξάσκηση για διαφημιστικές δραστηριότητες.

Μετά την εκδήλωση, οι μαθητές/ μαθήτριες και οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να

αξιολογήσουν το πρόγραμμα HIMIS, να αναλογιστούν τα διδάγματα και να

φυλάξουν τα κατάλληλα έγγραφα, τα οποία θα μπορούσαν επίσης να είναι

χρήσιμα για επόμενα έργα. Οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να βρουν χρόνο για να

αναθεωρήσουν το έργο και να αξιολογήσουν κατά πόσο πέτυχαν τους

βασικούς στόχους του να αναπτύξουν την ικανότητα παραγωγής μέσων, την

κοινωνική ένταξη και την ενίσχυση των συναφών θεμελιωδών αξιών.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

37

Σημεία που πρέπει να θυμάστε

Βασικά πράγματα που πρέπει να θυμάστε σχετικά με την ανάπτυξη ενός

έργου ερμηνείας κληρονομιάς:

• Η ανάπτυξη ενός έργου ερμηνείας πολιτιστικής κληρονομιάς μπορεί να

προσελκύσει τους συμμετέχοντες, ενθαρρύνοντάς τους να συνεργαστούν, να

διερευνήσουν ιστορίες, να αναπτύξουν διαφορετικές δραστηριότητες και να

πειραματιστούν με διαφορετικά μέσα ενημέρωσης.

• Μέσω της συνεργασίας, οι συμμετέχοντες μπορούν να προσπεράσουν τα

εμπόδια, να ασχοληθούν με τις δραστηριότητές τους και να βιώσουν μια

εξαιρετική ικανοποίηση μέσα από την ανάπτυξη ενός προγράμματος και την

παρουσίασή του σε κοινό.

• Οι δραστηριότητες που επιλέγουν οι συμμετέχοντες πρέπει να είναι

διασκεδαστικές και να κρατούν το ενδιαφέρον του κοινού. Θα πρέπει

πραγματικά να απολαύσουν την δημιουργία και ανάπτυξη του προγράμματος.

• Δεν πρόκειται για παραδοσιακή διδασκαλία, αλλά οι συμμετέχοντες μπορούν

να μάθουν πολλά μέσα από τη δική τους έρευνα και εξερεύνηση.

• Η ανάπτυξη των ιστοριών μπορεί να διευρύνει τους ορίζοντες των

συμμετεχόντων, προκειμένου να κατανοήσουν τις βασικές αξίες της

ανεκτικότητας, της μη διάκρισης και των ωφελειών της ζωής σε

πολυπολιτισμικές κοινωνίες.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

38

Περαιτέρω αναγνώσεις

Giampieri, Gabriele, Patrick Lehnes and Peter Seccombe (eds.; 2018): Facilitating Heritage Interpretation in Secondary Schools – The HIMIS Teacher Training Course. Published on-line: www.himisproject.eu (retrieved 24. 11. 2018).

Interpret Europe (2017): Engaging citizens with Europe's cultural heritage. How to make the best use of the interpretive approach. Published online: http://www.interpret-europe.net/top/material.html (retrieved 24. 11. 2018)

Voices of Culture (2018): Social Inclusion: Partnering with other sectors. Brainstorming report of the Structured Dialogue between the European Commission and the Cultural Sector. 60 pp. Published on-line: http://www.voicesofculture.eu/social-inclusion-partnering-with-other-sectors/ (retrieved 24.11.2018)

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

39

Περιπτωσιολογικές μελέτες

Σχολείο Marco Gavio Apicio - Η εμπειρία Volsci

Η επαγγελματική σχολή «Marco

Gavio Apicio» είναι ένα δημόσιο

ίδρυμα που βρίσκεται στο Anzio,

μια παραθαλάσσια πόλη με

πλούσια ιστορία, στα νότια της

Ρώμης. Η σχολή έχει 1000

μαθητές/μαθήτριες και περίπου

100 εκπαιδευτικούς και στεγάζεται

σε δύο κτίρια που φιλοξενούν

συνολικά 48 τάξεις. Παρέχει

γενική εκπαίδευση λειτουργεί

όμως και ως εξειδικευμένη σχολή catering και ξενοδοχειακών σπουδών. Το

σχολείο προάγει την ομαδική εργασία και τη συνεργασία, αναπτύσσοντας

εμπειρίες μάθησης σε πραγματικές καταστάσεις εργασίας. Οι μαθητές και οι

μαθήτριες συμμετέχουν σε πολλές σχολικές δραστηριότητες και

προγράμματα.

Κατά την έναρξη του προγράμματος ,εκπαιδευτικοί, μαθητές και μαθήτριες

εντόπισαν μια σειρά πιθανών θεμάτων για το πρόγραμμα,

συμπεριλαμβανομένων των ιστορικών βιλών που κατασκευάστηκαν στο

Άντζιο κατά τη ρωμαϊκή περίοδο και μέχρι τον 18ο αιώνα, την ιστορία της

αλιείας του Άντζιο που βασίζεται στο λιμάνι και την απόβαση των συμμαχικών

δυνάμεων κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ένα τέταρτο πιθανό θέμα, το

οποίο τελικά επελέγη, ήταν ο αρχαιολογικός χώρος «Parco Vallo Volsco

Latino» ο οποίος άνοιξε

πρόσφατα στο κοινό. Αυτό ήταν

ένα δημόσιο πάρκο κοντά στο

σχολείο, το οποίο είχε ευρήματα

που αφορούσαν την

εγκατάσταση της φυλής των

Volsci, η οποία κατοικούσε στο

κέντρο της Ιταλίας πριν από

2000 χρόνια.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

40

Η ανάπτυξη του προγράμματος ερμηνείας κληρονομιάς περιλάμβανε μια

ομάδα 35 εθελοντών μαθητών/μαθητριών ηλικίας 14-17 ετών και πέντε

εκπαιδευτικών. Οι εκπαιδευτικοί του HIMIS συνέταξαν έναν κατάλογο

μεταναστών οι οποίοι φοιτούν στο τέταρτο και πέμπτο έτος της σχολής.

Προσκλήθηκαν σε μια συνάντηση και επιλέχθηκαν όσοι ενδιαφέρονταν. Ο

καθένας αποτύπωσε τα ενδιαφέροντά του, τη δράση του, την κατάρτιση του ή

τις ψηφιακές του δεξιότητες, με τη χρήση ενός ερωτηματολόγιου. Στη

συνέχεια, η ομάδα επισκέφθηκε το πάρκο για να συζητήσει δυνατότητες

ερμηνείας. Επίσης, παρουσιάστηκαν προτάθηκαν ιδέες για το πρόγραμμα

ερμηνείας.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες ανέπτυξαν ένα πρόγραμμα ερμηνευτικών

δραστηριοτήτων, τις οποίες παρουσίασαν στο πάρκο στις 6 Απριλίου 2018.

Το έργο επικεντρώθηκε στον πόλεμο μεταξύ των Volsci και των Ρωμαίων

γύρω στο 600 π.Χ., ο οποίος αποτελεί το θέμα του έργου του Σαίξπηρ

«Κοριολανός». Οι επιλεγμένες δραστηριότητες έδιναν έμφαση και στις πέντε

αισθήσεις, αφή, ακοή, όραση, γεύση και όσφρηση.

Το κοινό αποτελούσαν μαθητές και μαθήτριες του σχολείου, καθώς και

μαθητές / μαθήτριες από άλλα κοντινά σχολεία. Στο κοινό επίσης υπήρχαν

από μικρά παιδιά μέχρι ενήλικες γεννημένοι τη δεκαετία του '80. Οι

συμμετέχοντες κλήθηκαν μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου ή προσωπικής

επικοινωνίας.

Η εκδήλωση περιελάμβανε μία περιήγηση οκτώ σταθμών που

παρουσιάζονται στο παρακάτω σχέδιο. Η περιήγηση διήρκησε μια ώρα, με

τους συμμετέχοντες να εναλλάσσονται σε ομάδες που ξεκινούσαν την

περιήγηση κάθε είκοσι λεπτά.

Οι εκπαιδευτικοί και οι μαθητές/ μαθήτριες εργάστηκαν πολύ στενά, εκτός

σχολικού ωραρίου, για να προετοιμάσουν τις δραστηριότητές τους . Ο

ενθουσιασμός, η εμπιστοσύνη τους και το υψηλό επίπεδο συμμετοχής ήταν

έκδηλα στην εκδήλωση. Η συνεργασία με το ακροατήριο τους ήταν πολύ

καλή, ιδιαίτερα με τους μαθητές και τις μαθήτριες από άλλα σχολεία.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

41

Οι ερμηνευτικές δραστηριότητες

περιελάμβαναν:

• Έναν διαδραστικό χάρτη με κώδικα QR που

οι συμμετέχοντες θα μπορούσαν να αγγίξουν

καθώς έμπαιναν στον τόπο ερμηνείας κατά

την έναρξη της παρουσίασης.

• Προετοιμασία τριών πτυσσόμενων πλαισίων

που παρουσιάζουν πτυχές της ιστορίας των

Volsci.

• Ένα σκηνικό δράμα με περάσματα ,από τον

«Κοριολανό» του Σαίξπηρ, που βρίσκεται στο

απώτατο σημείο του πάρκου μπροστά σε ένα

βράχο και ένα σπήλαιο - ένας ιδανικός χώρος

για τους ηθοποιούς και το κοινό.

• Μια γωνία φωτογραφικού θαλάμου που

καλούσε τους επισκέπτες να φωτογραφηθούν

με κοστούμια που θύμιζαν τους χρόνους των

Volsci.

• Μαγείρεμα και γευσιγνωσία με τρόφιμα που

παρασκευάζονται με αλεύρι σίκαλης, το οποίο

ήταν το βασικό δημητριακό που

χρησιμοποιούνταν από τους Volsci.

•Λουλούδια στον «Κήπο των Εθνών» που

φυτεύτηκε έτσι ώστε ένας τόπος πολέμου να

μπορεί να γίνει τόπος ειρήνης.

• Πρόσκληση προς όλους τους επισκέπτες να

προχωρήσουν σε ανατροφοδότηση με τη μορφή συνέντευξης ή γραπτού

σχολίου. Σε κάθε επισκέπτη δόθηκε αναμνηστικός

σελιδοδείκτης.

Δείτε το βίντεο του

προγράμματος εδώ

https://www.youtube.co

m/watch?v=8cd4YHNR

SBQ&t=5s

Αξιολόγηση Μαθητές/μαθήτριες Το 60% των μαθητών και μαθητριών αισθάνθηκε ενεργά εμπλεκόμενο και το 80% απόλαυσε τη συνεργασία με τους συμμαθητές και τους εκπαιδευτικούς. Το 70% δήλωσε ότι έχει αναπτύξει νέες δεξιότητες και ικανότητες. Μόνο το 30% σκέφτηκε ότι η προετοιμασία του γεγονότος ενίσχυσε τη σχέση τους με το σχολείο (η οποία ήταν ήδη πολύ καλή). Το 70% δήλωσε ότι θα βελτιώσουν τον αριθμό των δραστηριοτήτων που αφορούν έργα πολιτιστικής κληρονομιάς. Εκπαιδευτικοί Οι μαθητές και οι μαθήτριεςδούλεψαν πολύ καλά μαζί, αποκτώντας νέες δεξιότητες και κατανοώντας την ιστορία των Volsci. Επίσης ανέπτυξαν ισχυρές αξίες ,όπως της ελευθερίας της γνώμης, της ανοχής, του σεβασμού, της αίσθησης του καθήκοντος και της αίσθησης ότι ανήκουν σε μια ομάδα. Όλοι τους απολάμβαναν πραγματικά το πρόγραμμα και την υλοποίησή του. Θεατές Οι πιο συχνές απαντήσεις ήταν «εξαιρετικό», «ευχάριστο», «συμμετοχικό» και «ενημερωτικό». Κατανόησαν το πνεύμα της εκδήλωσης και εκτίμησαν τις σαφείς παρουσιάσεις και την αίσθηση συμμετοχής στο δρώμενο - «σπουδαίο» και «εκπληκτικό».

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

42

Zespol Szkol Nr 6 - θρύλοι και μεσαιωνική τιμωρία

Το σχολείο αποτελείται από ένα

γυμνάσιο, λύκειο και τεχνικό κολλέγιο.

Τα μεσαίας βαθμίδας και τα

δευτεροβάθμια σχολεία

επικεντρώνονται στην καλλιτεχνική και

θεατρική εκπαίδευση και τις

επιχειρηματικές δεξιότητες. Το σύνολο

του σχολείου παρέχει υψηλής

ποιότητας καινοτόμα εκπαίδευση, με

ιδιαίτερη έμφαση στην κάλυψη των

αναγκών παιδιών με πολύπλοκες και

ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες.

Ένας τεράστιος αριθμός μαθητών προέρχεται από φτωχές ή από μέσες

οικογένειες. Υπάρχουν επίσης μαθητές/μαθήτριες από χώρες της Ανατολικής

Ευρώπης, συμπεριλαμβανομένων των Ρομά. Το σχολείο ακολουθεί το όραμα

της παροχής υψηλής ποιότητας προοδευτικής εκπαίδευσης - με επίκεντρο την

εξελικτική και ακαδημαϊκή ανάπτυξη. Ιδιαίτερα ισχυρή είναι η ικανοποίηση

των αναγκών των παιδιών με σύνθετες και πολλαπλές ειδικές εκπαιδευτικές

ανάγκες, πολλά από τα οποία παρουσιάζουν συγκεκριμένες ιατρικές

παθήσεις και σύνδρομα.

Στην αρχή του προγράμματος οι εκπαιδευτικοί διεξήγαγαν έρευνα μεταξύ των

μαθητών για την επιλογή σημείων πολιτιστικής κληρονομιάς στο Βρότσλαβ.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες επέλεξαν τρία σημεία που ήταν πιο σημαντικά για

την ιστορία της πόλης. Αυτά ήταν η αίθουσα Centennial (αίθουσα αθλητισμού

και ψυχαγωγίας που ανεγέρθηκε το 1911-13), η Όπερα του Βρότσλαβ (που

ανεγέρθηκε το 1839 - 41 και χρησιμοποιήθηκε κυρίως για παρουσίαση

όπερας και άλλες παραστάσεις) και το Δημαρχείο του Βρότσλαβ (ένα γοτθικό

κτήριο στην κεντρική πλατεία). Το Δημαρχείο επιλέχθηκε ως ο χώρος

ερμηνείας.

Το Δημαρχείο είναι ένα από τα καλύτερα διατηρημένα ιστορικά Δημαρχεία της

Πολωνίας και ένα από τα κύρια αρχιτεκτονικά μνημεία του Βρότσλαβ. Η

ιστορία του επηρεάστηκε από την τσεχική, πρωσική, γερμανική κατοχή και την

πολωνική διακυβέρνηση. Εκτός από τις συνελεύσεις των δημοτών, είχε μια

σημαντική εμπορική λειτουργία και περιλάμβανε μια δικαστική αίθουσα που

λειτουργούσε ως δημοτικό δικαστήριο. Στα τέλη του 18ου αιώνα, το κτήριο

ανακαινίστηκε, εξισορροπώντας τα γοτθικά, αναγεννησιακά και μπαρόκ

στοιχεία. Όπως πολλά άλλα σημαντικά αρχιτεκτονικά έργα, το Δημαρχείο

καταστράφηκε κατά τη διάρκεια της ρωσικής πολιορκίας το 1945. Με

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

43

επιμέλεια, αφοσίωση και αγάπη, όμως, αποκαταστάθηκε από πολωνούς

τεχνίτες και τώρα λειτουργεί ως μουσείο.

Το πρόγραμμα περιελάμβανε

46 μαθητές και μαθήτριες

ηλικίας 14-18 ετών, εκ των

οποίων τέσσερις ήταν μαθητές

με ειδικές ανάγκες, οκτώ από

τη Μεγάλη Βρετανία, ένας

Ρομά και πέντε από την

Ουκρανία. Οι μαθητές και οι

μαθήτριες ενδιαφέρονταν

κυρίως για τη φωτογραφία,

την τέχνη, το χορό, την

ηθοποιία και το τραγούδι.

Έλαβαν μέρος σε πολλές

δραστηριότητες στο σχολείο,

το Δημαρχείο, τη Δημοτική

Βιβλιοθήκη και το Δημοτικό

Θέατρο . Οι δραστηριότητες

αυτές τους επέτρεψαν να

γνωρίσουν καλύτερα τον τόπο

και την ιστορία του. Οι ίδιοι οι

μαθητές και οι μαθήτριες

πρότειναν τις δραστηριότητες

πολιτιστικής κληρονομιάς για

το πρόγραμμα.

Οι μαθητές και οι μαθήτριες

χωρίστηκαν σε τέσσερις

ομάδες, αναπτύσσοντας τα

ακόλουθα έργα:

• Φωτογραφία, λήψη

φωτογραφιών του

δημαρχείου, προετοιμασία

μιας έκθεσης, σχεδίαση και

παραγωγή πάζλ.

• Δραματοποίηση με τους

μαθητές και τις μαθήτριες να

αναπτύσσουν ένα έργο που

απεικονίζει το σύστημα των

τιμωριών του Μεσαίωνα.

• Ένα blog, όπου οι μαθητές

και οι μαθήτριες

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

44

χρησιμοποιούν φωτογραφίες

και γράφουν σύντομες

περιγραφές του έργου.

• Θρύλοι που σχετίζονται με

την ιστορία του Δημαρχείου.

Οι εκπαιδευτικοί που ήταν υπεύθυνοι για τις ομάδες διοργάνωσαν ειδικά

εργαστήρια στο Δημοτικό Μουσείο του Δημαρχείου, μέσω των οποίων

εξοικείωσαν τους μαθητές και τις μαθήτριες με την ιστορία του δικαστικού

συστήματος κατά τον Μεσαίωνα. Τα εργαστήρια στο Δημοτικό Θέατρο και η

συνάντηση με τους ηθοποιούς τους επέτρεψαν να γνωρίσουν τα μυστικά της

υποκριτικής και να καταλάβουν καλύτερα τους ρόλους τους. Η έρευνα στη

Δημοτική Βιβλιοθήκη επέτρεψε την προσεκτικότερη εξέταση των θρύλων που

συνδέονται με το Δημαρχείο.

Το πρόγραμμα ολοκληρώθηκε με

τελετή στο Δημαρχείο στις 26

Απριλίου 2018, στην οποία

συμμετείχαν μαθητές/ μαθήτριες και

εκπαιδευτικοί από το σχολείο,

ακροατήριο από άλλα σχολεία του

Βρότσλαβ και εκπροσώπους

διαφόρων θεσμικών οργάνων. Η

τελετή συνίστατο σε μια σύντομη

ερμηνεία ενός μεσαιωνικού

δικαστηρίου και των ποινών με

παρουσιάσεις για την πολιτιστική

κληρονομιά και χρήση πάζλ που αναπτύχθηκαν από τους μαθητές και τις

μαθήτριες. Οι μαθητές και οι μαθήτριες από τα προσκεκλημένα σχολεία

μπορούσαν στη συνέχεια να πάρουν μεσαιωνικά κοστούμια και να

εμφανιστούν στην σκηνή στην Αίθουσα Wójtowska, η οποία χρησίμευσε

ως αίθουσα του δικαστηρίου.

Στο τέλος, οι μαθητές και οι μαθήτριες είχαν ένα γεύμα από κουζίνα

διαφορετικών πολιτισμών.

Δείτε το βίντεο εδώ https://www.youtube.com/watch?v=hje-6mEG_zY

Αξιολόγηση Μαθητές/μαθήτριες Το 88% των μαθητών/μαθητριών συμμετείχαν ενεργά στο πρόγραμμα απολαμβάνοντας τις δραστηριότητες. Εκτίμησαν κάθε λεπτό που εργάστηκαν στο πρόγραμμα. Ήταν ικανοποιημένοι από τη συνεργασία με άλλους μαθητές/μαθήτριες και εκπαιδευτικούς. Το 81% αισθάνθηκε ότι η συμμετοχή τους βελτίωσε τη σχέση τους με το σχολείο. Στους μαθητές/μαθήτριες άρεσε

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

45

επίσης το blog, όπου τεκμηριωνόταν τα επιτεύγματά τους. Σχεδόν όλοι είπαν ότι θα αυξήσουν σημαντικά τον αριθμό των δραστηριοτήτων που σχετίζονται με την πολιτιστική κληρονομιά του Βρότσλαβ. Εκπαιδευτικοί

Οι μαθητές και οι μαθήτριες συμμετείχαν ενεργά, αποκτώντας ευρεία γνώση και αναπτύσσοντας νέες φιλίες. Συνεργάστηκαν πολύ καλά, ξεχνώντας το διαφορετικό τους υπόβαθρο. Από την αρχή, συνειδητοποίησαν ότι η ενσωμάτωσης τους είναι ο βασικός παράγοντας. Αυξήθηκε πραγματικά η αίσθηση της ενσωμάτωσης. Πιστεύουμε ότι η ερμηνεία της πολιτιστικής κληρονομιάς έχει βελτιώσει σημαντικά τη συνεργασία μεταξύ ντόπιων μαθητών και μεταναστών. Κατά τη διάρκεια της εκδήλωσης συνεργάστηκαν μεταξύ τους, ερμηνεύοντας και

απολαμβάνοντας πραγματικά την συνεργασία τους. Παρατηρήσαμε ότι ξέχασαν ότι προέρχονται από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα. Προσπαθήσαμε να προωθήσουμε και να προσφέρουμε θεμελιώδεις αξίες όπως ο σεβασμός της ανθρώπινης αξιοπρέπειας και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η ελευθερία, η δημοκρατία, η ισότητα και το κράτος δικαίου.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

46

3o Γενικό Λύκειο Κερκύρας – Μία «περατζάδα» στην

ιστορία της Κέρκυρας

Πρόκειται για ένα γενικό Λύκειο,

το οποίο βρίσκεται στο κέντρο

της πόλης της Κέρκυρας. Μεταξύ

των 400 μαθητών ηλικίας 15 έως

18 ετών, υπάρχουν 61

μετανάστες πρώτης ή δεύτερης

γενιάς.

Στο πρόγραμμα ερμηνείας

συμμετείχαν 16 μαθητές/

μαθήτριες, εκ των οποίων οι 5

ήταν μετανάστες πρώτης ή

δεύτερης γενιάς. Μαθητές,

μαθήτριες και εκπαιδευτικοί

συνεργάστηκαν για να επιλέξουν

τέσσερις τοποθεσίες στην Παλιά Πόλη της Κέρκυρας ως σημεία πολιτιστικής

κληρονομιάς του προγράμματος. Οι μαθητές και οι μαθήτριες χωρίστηκαν σε

τέσσερις ομάδες, κάθε ομάδα ανέπτυξε ένα μέρος μιας ερωτικής ιστορίας του

19ου αιώνα, ενώ παράλληλα γνώρισε και κατανόησε το ιστορικό και κοινωνικό

υπόβαθρο της εποχής.

Η επιλογή των τοποθεσιών έγινε μετά από ανταλλαγή απόψεων και ιδεών

μεταξύ μαθητών, μαθητριών και καθηγητών, θέτοντας ως αναγκαία

προϋπόθεση τη μεταξύ τους συνάφεια στο χώρο και το χρόνο. Η ομάδα έλαβε

επίσης συμβουλές από εμπειρογνώμονες. Στόχος του έργου ήταν να

επηρεάσει συναισθηματικά τους συμμετέχοντες, ώστε μέσω της

ενσυναίσθησης και της συμμετοχικής προσέγγισης της ιστορίας, να τους

προκαλέσει συναισθήματα που προάγουν τις κοινωνικές αξίες,

διευκολύνοντας έτσι το στόχο του προγράμματος, δηλαδή την ένταξη των

μεταναστών. Στόχος ήταν επίσης να μάθει τους ανθρώπους να σέβονται την

πολιτιστική κληρονομιά, συμβάλλοντας έτσι στην αρμονική συνύπαρξη των

ανθρώπων, στην αλλαγή της στάσης τους απέναντι στην ιστορία και τον

πολιτισμό της Κέρκυρας καθώς και στο σεβασμό του πολιτισμού άλλων

εθνών. Ένας άλλος στόχος ήταν η αποδοχή της διαφορετικότητας και η

αναγνώριση της αξίας του

πλουραλισμού σε

πολιτιστικό επίπεδο.

Μαθητές/μαθήτριες και

εκπαιδευτικοί

συνεργάστηκαν εκτός

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

47

σχολείου, μαθαίνοντας την τοπική κληρονομιά και επιτρέποντας στους

μαθητές και τις μαθήτριες να κάνουν προτάσεις πάνω στο πρόγραμμα. Οι

μαθητές και οι μαθήτριες ήταν ισότιμοι εταίροι με τους εκπαιδευτικούς τους

και μαζί δημιούργησαν το πρόγραμμα ερμηνείας. Η αλληλεπίδραση μεταξύ

των μαθητών/μαθητριών είχε ως αποτέλεσμα μια ευχάριστη συνεργατική

ατμόσφαιρα, όπου ένιωθαν άνετα να εκφράσουν τις σκέψεις και τις ιδέες τους.

Δεν υπήρξαν ξεχωριστοί κανόνες στη συνεργασία μεταξύ των μεταναστών

μαθητών καθώς μοιράστηκαν τις ευθύνες στην υλοποίηση του προγράμματος

ανεξάρτητα του ρόλο τους ή του τόπου καταγωγής τους.

Το πρόγραμμα

αναπτύχθηκε με τη

μορφή ξενάγησης στην

Παλιά Πόλη με

παιχνίδια ρόλων και

πάζλ, και

παρουσιάστηκε στις 23

Μαΐου 2018. Το

ακροατήριο

αποτελούνταν από

μαθητές, μαθήτριες και

εκπαιδευτικοί από άλλα

σχολεία καθώς και

πολίτες. Μια

διαφορετική

δραστηριότητα

παρουσιάστηκε σε

κάθε σταθμό.

Δείτε το βίντεο του

προγράμματος

https://www.youtube.com/wat

ch?v=D7ILnHfs_rE&t=60s

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

48

• Πρώτος σταθμός: Γνωρίστε τους

χαρακτήρες του έργου στο Λιστόν, την

κιονοστοιχία που έχτισαν οι Γάλλοι

κατακτητές το 1801, και λάβετε μέρος σε

πάζλ για να βρείτε χαρακτηριστικά του

κτιρίου. Οι συμμετέχοντες και το

ακροατήριο μεταφέρονται σε μια άλλη

εποχή όταν το μνημείο είχε έναν

διαφορετικό ρόλο στη ζωή των

ανθρώπων.

• Δεύτερος σταθμός: Οι χαρακτήρες

μιλούν τη γλώσσα της εποχής και

αναβιώνουν την κοινωνική

διαστρωμάτωση της εποχής και την

αναγκαιότητα ανατροπής της. Ο σταθμός

περιλαμβάνει θέατρο, τοπική διάλεκτο,

κοστούμια της εποχής και παραδοσιακά

γλυκά και εδέσματα της Κέρκυρας.

• Τρίτος σταθμός: Η μουσική παράδοση

της Κέρκυρας. Αυτός ο σταθμός

περιλαμβάνει ακρόαση της Παλαιάς

Φιλαρμονικής. Ζωντανή μουσική από την

ομάδα κρουστών της «παλαιάς»

φιλαρμονικής.

• Τέταρτος σταθμός: Μαθητές,

μαθήτριες και ακροατές επισκέπτονται

το παλάτι και τη Δημοτική Πινακοθήκη

για να βρουν αντικείμενα και σκηνές σε

έργα ζωγραφικής που παριστάνουν

μερικές από τις ιστορίες που έχουν

ακούσει στους προηγούμενους σταθμούς

.

Στο τέλος της δραστηριότητας όλοι οι

συμμετέχοντες κλήθηκαν να εξετάσουν

πώς μπορεί να έχει αλλάξει η σκέψη και

η συμπεριφορά τους σχετικά με τα

μνημεία και τον πολιτισμό. Οι

συμμετέχοντες έγραψαν τις απαντήσεις

τους στις πολύχρωμες σημειώσεις μετά

από αυτό και τις συνέδεσαν με έναν

χάρτη της Κέρκυρας, που απεικονίζει την

ποικιλομορφία και την

πολυπολιτισμικότητα της Κέρκυρας σήμερα.

Αξιολόγηση

Μαθητές/μαθήτριες

Όλοι οι συμμετέχοντες δήλωσαν ότι είδαν την τοπική ιστορία της πόλης της Κέρκυρας, κατά τη διάρκεια της γαλλικής και βρετανικής κατοχής, με διαφορετικό τρόπο, ειδικά την ανάπτυξη των τεχνών, των γραμμάτων και της μουσικής. Θεώρησαν ότι ήταν πολύ ενδιαφέρον και πρωτότυπο, να παίζουν τους ρόλους που επέλεξαν, να χρησιμοποιούν την τοπική διάλεκτο και να δοκιμάζουν την ντόπια κουζίνα. Εκπαιδευτικοί

Οι μαθητές και οι μαθήτριες έδειξαν ομαδικό πνεύμα, συνεργατικότητα και καλές διαπροσωπικές σχέσεις. Γνώρισαν επίσης την τοπική ιστορία και, μέσω της ανάληψης ρόλων, ανέπτυξαν ελεύθερα τη δημιουργικότητά τους, τα ταλέντα και τα ενδιαφέροντά τους. Οι μαθητές και οι μαθήτριες θυσίασαν τον ελεύθερο χρόνο τους προς όφελος του προγράμματος, δείχνοντας μεγάλη ωριμότητα και υπευθυνότητα. Οι μαθητές και οι μαθήτριες ανέδειξαν αξίες όπως της ισότιμης συμμετοχής, ανοχής στη διαφορετικότητα και απόρριψης του ρατσισμού. Οι μαθητές και οι μαθήτριες συνειδητοποίησαν τι σημαίνει ευρωπαίος πολίτης με ίσα δικαιώματα και υποχρεώσεις. Στην πραγματικότητα, από τον 5ο π.Χ. αιώνα η Ελλάδα δίδαξε τον ανθρωπισμό, την ελευθερία και τη δημοκρατία παγκοσμίως.

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

49

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

50

Kastelbergschule Waldkirch – Τίτλος

Το Kastelbergschule παρέχει

πρωτοβάθμια και ολοκληρωμένη

δευτεροβάθμια εκπαίδευση,

βασισμένη στα εκπαιδευτικά

πρότυπα του γερμανικού

Hauptschule, Reaschule και

Gymnasium. Το σχολείο

επικεντρώνεται στο να

ενθαρρύνει τους μαθητές και τις

μαθήτριες να μαθαίνουν μέσω

εκπαιδευτικών και

προπονητικών προγραμμάτων,

ενισχύοντας την αυτενέργεια και

την υπευθυνότητα. Προσφέρει μια τάξη υποδοχής όπου δίνεται στους

μετανάστες η ευκαιρία να μάθουν γερμανικά, γραπτά και προφορικά, ώστε να

μπορούν να ενσωματωθούν γρήγορα σε κανονικές τάξεις. Το 20,6% των

μαθητών είναι πρόσφυγες και μετανάστες, που προέρχονται από την Τουρκία,

τις κουρδικές περιοχές, το Αφγανιστάν, τη Σερβία, την Αλβανία και τη Συρία..

Όλοι όσοι εμπλέκονται στη σχολική ζωή συνεπώς έρχονται αντιμέτωποι με

πολιτικές, κοινωνικές, θρησκευτικές, πολιτιστικές και οικονομικές διαφορές.

Το πρόγραμμα ερμηνείας περιελάμβανε 21 μαθητές και μαθήτριες της 7ης

τάξης ηλικίας 11 έως 13 ετών. Περίπου το ένα τρίτο των μαθητών και των

γονιών τους έχουν γεννηθεί σε άλλη χώρα, και το υπόλοιπο προέρχεται από

το Waldkirch και τη γύρω περιοχή. Οι μαθητές και οι μαθήτριες προετοίμασαν

το έργο εξετάζοντας κατ 'αρχάς τα δικά τους οικογενειακά δέντρα και

συζητώντας τι σημαίνει << πατρίδα>> γι' αυτούς και τις ομοιότητες και τις

διαφορές μεταξύ των μαθητών. Στη συνέχεια επισκέφθηκαν το αρχείο της

πόλης και το τοπικό μουσείο. Έμαθαν σχετικά με τη βιομηχανία και την

οργάνωση του Waldkirch, τις παραδοσιακές τέχνες του Μέλανα Δρυμού και

την εταιρεία μεταφορών «Mack» και το ρόλο της στη μεταφορά μουσικών

οργάνων. Συζήτησαν πώς οι γνώσεις και οι δεξιότητες από κοντινά και

μακρινά μέρη μεταφέρθηκαν στις τοπικές βιομηχανίες. Εξέτασαν το ρόλο που

διαδραμάτισαν οι μετανάστες σε αυτές τις βιομηχανίες και τον ρόλο που

διαδραματίζουν τώρα και τις εμπειρίες τους, τότε και τώρα.

Εστιάσαμε στα ακόλουθα θέματα:

- Οικογένεια Mack

- Κτίριο οργάνων / brother

- Ωρολογοποιεία / Löffler

- Καλλιτέχνες και ταξιδιώτες στο Waldkirch

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

51

Όλα αυτά τα σημεία εξετάστηκαν από την οπτική γωνία του "home and away".

Οι μαθητές και οι μαθήτριες καταπιάστηκαν για πρώτη φορά με το θέμα «τι

σημαίνει για μένα ‘’ σπίτι’’ , οι συμμαθητές μου και έρχομαι αντιμέτωπος με το

οικογενειακό μου δέντρο >> . Στη συνέχεια επικεντρώθηκαν στην επιτόπια

μάθηση, στην ανίχνευση της ιστορίας κτισμάτων της πόλεως, στην επίσκεψη

στο αρχείο της πόλης, καθώς και στο μουσείο ρολογιών του St Märgen και

στο μουσείο Elztal.

Στη συνέχεια οι μαθητές και οι μαθήτριες ανέπτυξαν τα ακόλουθα έργα:

• Επιτόπιες επισκέψεις και έρευνα, για να ανακαλύψουν τα ίχνη της

«ιδιαίτερης πατρίδας» στην πόλη.

• Ανάπτυξη κειμένου σε ομάδες με έμφαση στο κτίριο οργάνων «Mack» , το

εμπόριο ρολογιών, στους πλανόδιους καλλιτέχνες και στους ταξιδιώτες και

στη δημιουργία του προφίλ των βασικών χαρακτήρων αυτών των ιστοριών.

• Ενθάρρυνση των μαθητών να «γλιστρήσουν» στους ρόλους αυτών των

χαρακτήρων μέσα από ημερολόγια, πιθανές σκηνές από τη ζωή τους και

φανταστικά γράμματα. Τα κείμενα συζητήθηκαν και, ενδεχομένως,

αναθεωρήθηκαν.

• Διδασκαλία υποκριτικής και τεχνικών ομιλίας. Οι μαθητές και οι μαθήτριες

μπήκαν στους ρόλους τους και ασχολήθηκαν με τη μαγνητοσκόπηση.

• Δημιουργία κοστουμιών και στηθόδεσμων και επιλογή των τοποθεσιών που

θα ήταν κατάλληλες για τις σκηνές.

• Λήψη διάφορων σκηνών που επεξεργάστηκαν και συμπεριλήφθησαν σε

μια ταινία με τίτλο «Heimat», που σημαίνει «ιδιαίτερη πατρίδα».

Κατά τη διάρκεια του έργου οι μαθητές και οι μαθήτριες από διαφορετικά

υπόβαθρα συνεργάστηκαν καλά. Οι ομάδες ήταν ετερογενείς, διασφαλίζοντας

ότι έτσι θα μπορούσαν να εξεταστούν διαφορετικές προοπτικές. Αυτές οι

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

52

προοπτικές ανταλλάχθηκαν και συγκρίθηκαν σε κάθε στάδιο. Οι μαθησιακοί

στόχοι του έργου ήταν:

• Γνώσεις και δεξιότητες - Οι μαθητές και οι μαθήτριες θα πρέπει να μπορούν

να ταξινομούν και να αξιολογούν την οικονομική, πολιτιστική και ιστορική

σημασία της πολιτιστικής κληρονομιάς.

•Αλλαγή στάσης- οι μαθητές και οι μαθήτριες θα πρέπει να είναι σε θέση να

αλλάξουν προοπτικές, να αμφισβητήσουν κριτικά τις απόψεις, να

ανακαλύψουν, να αναλογιστούν και να αντιμετωπίσουν ομοιότητες και

διαφορές.

• Δυνατότητες / δεξιότητες - οι μαθητές και οι μαθήτριες γνωρίζουν μορφές

συνεργασίας με τους εξωσχολικούς εταίρους, είναι σε θέση να διερευνήσουν

και να επεξεργαστούν τα αποτελέσματα χρησιμοποιώντας ηλεκτρονικά μέσα.

Αξιολόγηση Μαθητές /μαθήτριες Οι μαθητές και οι μαθήτριες συμμετείχαν ενεργά, με υψηλό επίπεδο συνεργασίας μεταξύ μαθητών και εκπαιδευτικών. Είχαν πολλές νέες εμπειρίες και βαθμολόγησαν θετικά το blog του προγράμματος. Εκπαιδευτικοί

Οι μαθητές και οι μαθήτριες ήταν ανοιχτοί δείχνοντας μεγάλο ενδιαφέρον. Συζήτησαν τις αξίες της ανεκτικότητας, της μη διάκρισης και της ισότητας. Οι μαθητές και οι μαθήτριες με και χωρίς μεταναστευτικό υπόβαθρο αντάλλαξαν ιδέες σχετικά με την πατρίδα και τις αξίες. Θεατές Η δραστηριότητα ήταν πολύ ενδιαφέρουσα, επαγγελματική, καλά παιγμένη και ενημερωτική. Εκτίμησαν τη σύνδεση μεταξύ κτιρίου οργάνων, κατασκευής οχημάτων, τεχνικών χειροτεχνίας και πλανόδιων καλλιτεχνών. Η εκδήλωση ήταν καλά οργανωμένη και η ταινία παρουσιάστηκε με ωραίο τρόπο.

Το έργο αναπτύχθηκε με τις ακόλουθες δραστηριότητες:

1 Περιήγηση στη πόλη. Οι μαθητές και οι μαθήτριες σκορπίστηκαν στο

Waldkirch αναζητώντας τεκμήρια. Υποτίθεται ότι φωτογραφίζουν αντικείμενα

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

53

χαρακτηριστικά της <<ιδιαίτερης πατρίδας>> ή σκέφτονται τι συμβολίζει η

<<ιδιαίτερη πατρίδα>> για τους ανθρώπους που ζουν στο Waldkirch. Αυτά τα

τεκμήρια στη συνέχεια παρουσιάστηκαν στην ομάδα.

Τον Οκτώβριο του 2017 επισκεφτήκαμε το αρχείο της πόλης. Οι μαθητές και

οι μαθήτριες κατέλαβαν τα καθήκοντα και τη σημασία ενός τέτοιου θεσμού.

2 Μια επίσκεψη στο τοπικό μουσείο. Οι μαθητές και οι μαθήτριες έμαθαν

πώς το Waldkirch έγινε μια «πόλη οργάνων», πώς οι βιοτεχνίες από το

Μέλανα Δρυμό ευνοούσαν την κατασκευή οργάνων και πώς μεταφέρθηκαν οι

γνώσεις και οι δεξιότητες από κοντινούς και μακρινούς τόπους (π.χ. από τη

Γαλλία).

3 Ξενάγηση στο Μουσείο της Μονής του St Märgen. Το μουσείο

παρουσιάζει την ιστορία και τη σημασία του ‘’ρολογιού κούκος ‘’του Μέλανα

Δρυμού.

Παράλληλα με αυτές τις δραστηριότητες, συναντούσαμε τους μαθητές και τις

μαθήτριες κάθε εβδομάδα για να εργαστούμε πάνω στο περιεχόμενο του

προγράμματος ή για να συζητήσουμε και να σχεδιάσουμε τα επόμενα βήματα.

Μετά από μια αρχική φάση ανάπτυξης, οι μαθητές και οι μαθήτριες επέλεξαν

μερικούς ανθρώπους (κατασκευαστές οργάνων, τεχνίτες του Μέλανα Δρυμού,

πρώην πλανόδιους καλλιτέχνες , πρώην « φιλοξενούμενοι εργάτες» ...) τους

οποίους συναντήσαμε σε προηγούμενες δραστηριότητες. Οι μαθητές και οι

μαθήτριες φωτίζουν τις ζωές αυτών των ανθρώπων (με βάση τις παραπάνω

προοπτικές) για να τις ζωντανέψουν . Αυτοί οι άνθρωποι βιντεοσκοπήθηκαν,

και ύστερα έγινε επεξεργασία σε μια ταινία με τίτλο "Heimat", που σημαίνει

<<ιδιαίτερη πατρίδα>>.

Δείτε το βίντεο του προγράμματος εδώ

https://www.youtube.com/watch?v=GeE4JexSJDk&t=75s

Οι Οδηγίες του προγράμματος HIMIS για εκπαιδευτικούς

54

Coordinator

Project Partners

Associated Project Partner

Την αποκλειστική ευθύνη της παρούσας έκδοσης φέρει ο συγγραφέας της. Η

Ευρωπαϊκή Ένωση δεν φέρει καμία ευθύνη για οποιαδήποτε χρήση των

περιεχομένων σ' αυτήν πληροφοριών.

The content of this publication does not reflect the official opinion of the

European Union. Responsibility for the information and views expressed in the

publication lies entirely with the author(s).