I” I ΪΠΟΠΤΕΥΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤ ΒΑΣΙΛΕΙΑΑΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ...

Τ.Ε.Ι. ΚΑΒΑΛΑΣΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ

ΤΜΗΜΑ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ & ΦΥΣΙΚΟΥ ΑΕΡΙΟΥ

l r - .■ waam ι a ■ w * i

i 1 Β Π τ Ί Μ

ΥΓΙΕΙΝΗ & ΣΤΑ ΧΗΜΙΚΑ & ΒΙΟΧΗΜΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ

II ■ I k

S.

J

. ΣΠΟΥΔΑΣΤΕΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΚΑΤΖΕΛΗΣ

^ ΧΡΣΤΙΝΑ ΣΑΠρ Υ ^ Ζ Η

I ” I

ΪΠΟΠΤΕΥΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤη ΒΑΣΙΛΕΙΑΑΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ

\

ΒΑΛΑ 2008

h J

ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΑ ΧΗΜΙΚΑ & ΒΙΟΧΗΜΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑΠΡΟΛΟΓΟΣ 3ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

1. ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ 4

2. ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣΕΡΓΑΣΙΑΣ 5

3. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΣΕ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ 9

4. ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ, ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΣΕ ΧΗΜΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ 11

5. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΜΕ ΑΚΤΙΝΕΣ ΛΕΪΖΕΡ (LASER) ΚΑΙ 21 ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ

6. ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΜΕ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΟΥΣΙΕΣ 22

7. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΓΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΜΕ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥΣ 24 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

8. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ ΚΑΙ 27 ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

9. ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΑ 30 ΓΙΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ

10. ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΜΕ ΟΘΟΝΕΣ ΟΠΤΙΚΗΣ 31 ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ

11. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ, ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ 32 ΕΡΓΑΣΙΑΣ

12. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΣΕ 35 ΧΗΜΙΚΑ ΚΑΙ ΒΙΟΧΗΜΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

1.ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ: ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ, ΑΣΦΑΛΕΙΑΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ KAI ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

2. ΕΦΗΜΕΡΙΔΑ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΗΣ 53

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

1. ΜΕΛΕΤΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΕ ΧΗΜΙΚΑ ΚΑΙ 69 ΒΙΟΧΗΜΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1 76ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2 78ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3 91ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4 94ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5 95ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 6 96

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 101


ΠΡΟΛΟΓΟΣ

Το πρόβλημα της υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων στα χημικά εργαστήρια δεν έχει συνειδητοποιηθεί στο βαθμό που θα έπρεπε. Η υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων στα χημικά εργαστήρια απειλείται καθημερινά από άμεσους και εμφανείς κινδύνους, και από έμμεσες και μακροχρόνιες επιδράσεις. Η αντιμετώπιση του προβλήματος δεν μπορεί να βασίζεται μόνο στη λογική, αλλά σε ένα πρόγραμμα, που θα στηρίζεται στο σχεδιασμό και την οργάνωση, στην εκπαίδευση και υπευθυνότητα, καθώς και στη συνεχή επαγρύπνηση και τον έλεγχο.

Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η ενημέρωση και ο προβληματισμός των εργαζομένων στα χημικά και βιοχημικά εργαστήρια.Το πρώτο κεφάλαιο αναφέρει στους κανόνες, τα προβλήματα και τα μέτρα ασφάλειας που πρέπει να τηρούνται.Το δεύτερο κεφάλαιο περιέχει τη νομοθεσία που σχετίζεται με την υγιεινή και ασφάλεια σταχημικά εργαστήρια καιΣτο τρίτο κεφάλαιο υπάρχει ερωτηματολόγιο.Επίσης στην εργασία περιέχονται παραρτήματα στα οποία γίνεται αναφορά στο κυρίως μέρος της εργασίας.


ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1

1. ΓΕΝΙΚΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΤΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ

Οι κανόνες Υγιεινής και Ασφάλειας των Εργαζομένων (ΥΑΕ) στους χώρους εργασίας είναι απαίτηση της εποχής μας και στόχος κάθε κοινωνίας με βασικές αρχές για την προστασία της ανθρώπινης ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος. Οι διεθνείς συμβάσεις της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας (ΔΟΕ), οι Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) και οι κανονιστικές/ νομοθετικές διατάξεις στην Ελλάδα υποχρεώνουν τους εργοδότες και τους εργαζομένους να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα ασφάλειας και υγιεινής ώστε να προληφθούν τα εργατικά ατυχήματα, οι επαγγελματικές ασθένειες, να προστατευθεί η υγεία του ανθρώπινου δυναμικού, και να αποφευχθεί τόσο η δημιουργία επικίνδυνων καταστάσεων, όσο και η ρύπανση του φυσικού περιβάλλοντος.

Γ ια να επιτευχθούν οι στόχοι της ΥΑΕ πρέπει υποχρεωτικά οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι να τηρούν σχολαστικά τους κανόνες που έχουν συμφωνηθεί και για τους οποίους έχουν ενημερωθεί πλήρως. Οι κανόνες αυτοί καθορίζουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο χρησιμοποιούνται οι εξωτερικοί και εσωτερικοί χώροι των κτιρίων των εργασιακών χώρων, και τους τρόπους με τους οποίους εκτελούνται οι διάφορες εργασίες. Για οποιαδήποτε αλλαγή χρήσεων κτιριακών χώρων, εργασιακών διεργασιών και κανονισμών πρέπει απαραίτητα να ενημερώνονται όλοι οι εργαζόμενοι.

1. Η καταλληλότητα των κτιριακών εγκαταστάσεων και της τεχνολογικής υποδομής για τους κανόνες ΥΑΕ είναι απαραίτητη.

2. Σε περίπτωση εκτάκτων αναγκών (πυρκαγιά) απαιτείται εύκολη πρόσβαση πυροσβεστικών οχημάτων και ασθενοφόρων. Πληροφόρηση των εργαζομένων για τον τρόπο αντιμετώπισης τέτοιων περιστατικών.

3. Ετοιμότητα παροχής πρώτων βοηθειών σε περίπτωση ατυχήματος και σωστής νοσοκομειακής περίθαλψης.

4. Σωστή αποθήκευση και χρήση εύφλεκτων και επικίνδυνων ουσιών, αερίων, κλπ, για την αποφυγή ατυχημάτων.

5. Κατάλληλη εκπαίδευση του προσωπικού για τους κανόνες ασφάλειας κατά την χρήση μηχανημάτων, πειραματισμό με πειραματόζωα, εκτέλεση πειραμάτων με βιολογικούς παράγοντες και με ραδιενεργά υλικά.

6. Σωστή διαχείριση ή καταστροφή των τοξικών και επικίνδυνων αποβλήτων, καθώς και μολυσματικών και ραδιενεργών υλικών.

7. Σωστή και απλή επισήμανση όλων των εργασιακών χώρων και κανόνες απαγορεύσεων για επικίνδυνες εργασίες ή συνθήκες εργασίας.

8. Τήρηση των κανόνων ΥΑΕ κατά την διάρκεια της εργασίας και ανάληψη υποχρεώσεων για συχνή επιθεώρηση των εργασιακών χώρων

9. Εκπαίδευση και ενημέρωση του προσωπικού στα μέτρα ΥΑΕ.10. Σε περίπτωση ασθένειας ή ενόχλησης συμβουλευθείτε τον γιατρό της11. υπηρεσίας σας ή τους παθολόγους νοσοκομείων.12. Βασικός κανόνας: μην υποτιμάτε τον κίνδυνο για ατυχήματα και εκθέσεις

σε τοξικούς παράγοντες που μακροχρόνια μπορούν να αποβούν βλαβεροί για την υγεία.

13. Οι πρόσφατες Οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι νομοθετικές ρυθμίσεις για ΥΑΕ στη χώρα μας είναι υποχρεωτικές για εργοδότες και εργαζόμενους


2. ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΠΡΟΔΙΑΓΡΑΦΕΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΟΥΣ ΧΩΡΟΥΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Οι ελάχιστες προδιαγραφές για την ασφάλεια των χώρων εργασίας έχουν ταξινομηθεί από την Οδηγία 89/654/ΕΟΚ (Π.Δ. 16/1996, ΦΕΚ 10/Α/18.1.1996) με την οποία η χώρα μας έχει εναρμονισθεί πρόσφατα. Οι βασικοί κανόνες ΥΑΕ υπήρχαν ήδη από τον Ν. 1568/85 για την "υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων" και άλλες κανονιστικές/ νομοθετικές διατάξεις που καθόριζαν το πλαίσιο για την ασφάλεια των εργασιακών χώρων.Με τις πρόσφατες Οδηγίες, και ιδιαίτερα με την Οδηγία-πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ (Π.Δ. 17/18.1.1996), με τις οποίες έχει εναρμονίσει τις νομοθετικές της διατάξεις και η χώρα μας, ο εργοδότης είναι υπεύθυνος για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων.Ο εργοδότης είναι υπεύθυνος για την πρόληψη των επαγγελματικών κινδύνων, για την εξάλειψη των συντελεστών κινδύνου εργατικών ατυχημάτων και επαγγελματικών ασθενειών και για την ενημέρωση, διαβούλευση, ισόρροπη συμμετοχή και κατάρτιση των εργαζομένων και των εκπροσώπων τους. Ο εργοδότης δεν απαλλάσσεται από την ευθύνη του, ούτε όταν οι εργαζόμενοι δεν τηρούν τις υποχρεώσεις τους, ούτε όταν αναθέτει καθήκοντα προστασίας και πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου σε άλλα άτομα ή υπηρεσίες, εντός ή εκτός της επιχείρησης. Με την νέα νομοθεσία υπάρχουν δύο κατηγορίες: χώροι εργασίας που χρησιμοποιούνται για πρώτη φορά (μετά την 31.12.1994) και χώροι που ήδη έχουν χρησιμοποιηθεί (πριν από την 1.1.95) και θα πρέπει να πληρούν τις ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας το αργότερο σε 3 χρόνια από την εναρμόνιση (δηλαδή μέχρι το τέλος του 1997). Με βάση την οδηγία αυτή έχουν καταγραφεί οι σημαντικότερες υποχρεώσεις για ΥΑΕ στους εργασιακούς χώρους και οι ελάχιστες προδιαγραφές. Ισχύουν σχεδόν οι ίδιοι κανόνες και για τις δύο περιπτώσεις. Παρακάτω γίνεται επιλογή των κυριότερων προδιαγραφών σε σύντομη αναφορά και ειδικά για αυτές που αφορούν χώρους όπως τα ερευνητικά εργαστήρια:

1. Σταθερότητα, στερεότητα, αντοχή και ευστάθεια των κτιρίων: Η σωστή κατασκευή και η κτιριολογικές διαρρυθμίσεις για εύρυθμη λειτουργία των εργασιακών χώρων είναι σοβαρή προϋπόθεση για ασφαλές και υγιεινό εργασιακό περιβάλλον. Ιδιαίτερα για την Ελλάδα πρέπει να τηρούνται επιπλέον και οι κανονισμοί αντισεισμικού σχεδιασμού.

2. Ηλεκτρικές εγκαταστάσεις: Οι ηλεκτρικές εγκαταστάσεις πρέπει να είναι σύμφωνες με τις διατάξεις του "κανονισμού εσωτερικών ηλεκτρικών εγκαταστάσεων" και πρέπει να τηρούνται οι κανόνες σε περίπτωση αλλαγών, προσθηκών κλπ.

3. Οδοί διαφυγής και έξοδοι κινδύνου: Για τις εξόδους κινδύνου πρέπει να τηρούνται : ο Ν. 1568/85, άρθρο 8 και το Π.Δ. 71/1988 (ΦΕΚ 32/Α/1988) Για τον "κανονισμό παθητικής πυροπροστασίας κτιρίων". Οι θύρες εξόδου πρέπει να ανοίγουν προς τα έξω, να είναι εμφανείς (κατάλληλος φωτισμός και σήμανση) και να μπορούν όλοι οι εργαζόμενοι να εκκενώνουν γρήγορα τα κτίρια και με συνθήκες πλήρους ασφάλειας.

4. Πυρανίχνευση και πυρόσβεση: Ανάλογα με τις διαστάσεις και την χρήση των κτιρίων και τον υπάρχοντα εξοπλισμό, οι χώροι εργασίας πρέπει να είναι εφοδιασμένοι με κατάλληλο και επαρκή εξοπλισμό πυρανίχνευσης και συστήματα συναγερμού (π.χ. ανιχνευτές καπνού, ειδικοί ανιχνευτές για διαρροές υγραερίου). Επίσης, πρέπει να υπάρχουν σε εμφανή σημεία πυροσβεστήρες ανάλογα με το είδος των υλικών που χρησιμοποιούνται (π.χ. διοξειδίου του άνθρακα ή σκόνης αντί νερού για πυρκαγιές από χημικές ουσίες). Η χρήση των πυροσβεστήρων να είναι εύχρηστη και οι εργαζόμενοι να γνωρίζουν το χειρισμό τους. Η σήμανση των εργασιακών χώρων για την περίπτωση πυρκαγιάς πρέπει να γίνει σύμφωνα με τις ελάχιστες


προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας, όπως ορίζονται από την Οδηγία 92/58/ΕΟΚ (Π.Δ. 105795, ΦΕΚ 67/Α/1995), τοποθετημένη σε κατάλληλα σημεία και μόνιμη.

5. Εξαερισμός κλειστών χώρων εργασίας: Ανάλογα με τις μεθόδους εργασίας και της σωματικής προσπάθειας που καταβάλλουν οι εργαζόμενοι, οι χώροι εργασίας πρέπει να έχουν επαρκή νωπό αέρα. Για τα εργαστήρια οπωσδήποτε απαιτείται ανανέωση του αέρα, αλλά και πρόσθετος εξαερισμός για εργασίες κατά τις οποίες παράγονται χημικοί ατμοί, σωματίδια ή αέρια με τοξικές ιδιότητες (δες και επαγωγούς χημικών εργαστηρίων). Η ανανέωση του αέρα πρέπει να γίνεται με συστήματα εξαερισμού ή κλιματισμού (των οποίων η λειτουργία να είναι προσαρμοσμένη με τους εργασιακούς χώρους).

6. Απαγωγή διαφόρων παραγόντων (αέρια, ατμοί, σωματίδια κλπ): Για τιςιδιαίτερες συνθήκες εργασίας όπου παράγονται αέρια, ατμοί, σωματίδια και διάφορες σκόνες, πρέπει να απάγονται ή να κατακρατούνται με κατάλληλα μέσα (π.χ. εργαστηριακοί απαγωγή). Οι παράγοντες που απάγονται, εφόσον είναι επιβλαβείς, πρέπει να υποβάλλονται σε επεξεργασία (συμπύκνωση, κατακρήμνιση, εξουδετέρωση κλπ) πριν εκδιωχθούν στο περιβάλλον.

7. Θερμοκρασία χώρων: Η θερμοκρασία των εργασιακών χώρων πρέπει να είναι ανεκτή από τους εργαζόμενους και ανάλογη με την σωματική προσπάθεια που καταβάλλουν κατά την εργασία τους, λαμβανομένων υπόψη και των κλιματολογικών συνθηκών των εποχών του έτους. Η θερμοκρασία χώρων ανάπαυσης, υγιεινής, παροχής πρώτων βοηθειών κλπ πρέπει να είναι κατάλληλη για τους χώρους αυτούς.

8. Φωτισμός: Πρέπει να υπάρχει επαρκής φυσικός φωτισμός. Ο τεχνητός φωτισμός πρέπει να ανταποκρίνεται στο είδος και την φύση της εργασίας. Οι εγκαταστάσεις φωτισμού στους εργασιακούς χώρους και διαδρόμους πρέπει να πληρούν τους όρους για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων.

9. Δάπεδα, τοίχοι, οροφές και στέγες των χώρων: Πρέπει να υπάρχει επαρκής θερμομόνωση των χώρων εργασίας. Οι επιφάνειες δαπέδων, τοίχων κλπ πρέπει να μπορούν να καθαρίζονται ώστε να επιτυγχάνονται οι κατάλληλες συνθήκες υγιεινής. Τα δάπεδα να μην παρουσιάζουν επικίνδυνες κλίσεις, ολισθηρές επιφάνειες και να μην δημιουργούν σκόνη λόγω φθοράς. Να διαθέτουν σύστημα αποχέτευσης, να είναι πυράντοχα και κατάλληλα για τις διάφορες εργασιακές συνθήκες. Οι τοίχοι επίσης πρέπει να πληρούν διάφορους όρους ασφάλειας. Οι στέγες και οι οροφές πρέπει να εξασφαλίζουν στεγανότητα, να μπορούν να καθαρίζονται και να συντηρούνται με ευχέρεια και ασφάλεια.

10. Παράθυρα και φεγγίτες: Πρέπει να είναι σχεδιασμένα ώστε να καθαρίζονται και να συντηρούνται με ευχέρεια και ασφάλεια. Πρέπει να ανοίγουν σε περίπτωση εκτάκτων αναγκών και εξαερισμού.

11. Θύρες και πύλες: Πρέπει να είναι κατασκευασμένες από ασφαλή υλικά και να είναι κατάλληλες για τους χώρους εργασίας, οδούς διαφυγής, αποθήκες κλπ.

12. Διάδρομοι κυκλοφορίας και κλιμακοστάσια: Σχεδιάζονται, διαρρυθμίζονται και διατηρούνται ώστε να επιτρέπουν πλήρη ασφάλεια στους εργαζόμενους και την αποφυγή ατυχημάτων.

13. Διαστάσεις και όγκος αέρα των χώρων εργασίας. Χώρος για την ελευθερία κινήσεων στη θέση εργασίας: Οι χώροι εργασίας πρέπει να επιτρέπουν στους εργαζόμενους να εκτελούν την εργασία τους χωρίς κινδύνους για την ασφάλεια, την


υγεία και την ευεξία τους. Οι διαστάσεις των χώρων και η διαρρύθμιση τους πρέπει να γίνει ανάλογα με το είδος της εργασίας και τον αριθμό των εργαζομένων.

14. Χώροι ανάπαυσης: Για αριθμό εργαζομένων μεγαλύτερο του 50, επιβάλλεται να υπάρχει χώρος ανάπαυσης. Η διάταξη αυτή δεν εφαρμόζεται εφόσον το προσωπικό εργάζεται σε γραφεία ή σε χώρους εργασίας που προσφέρουν δυνατότητες ανάπαυσης στην διάρκεια των διαλειμμάτων. Οι χώροι ανάπαυσης πρέπει να έχουν κατά το δυνατόν οπτική επαφή με το εξωτερικό περιβάλλον και να φωτίζονται επαρκώς.

15. Έγκυες γυναίκες και γαλουχούσες μητέρες: Οι γυναίκες αυτές πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να κατακλίνονται προς ανάπαυση σε κατάλληλες συνθήκες.

16. Αποδυτήρια και ιματιοφυλάκια: Εφόσον το προσωπικό υπερβαίνει τους 50 εργαζόμενους ή εάν πρέπει να φορούν ειδικά ρούχα εργασίας, πρέπει να διατίθενται κατάλληλοι χώροι αποδυτηρίων. Τα αποδυτήρια πρέπει να διαθέτουν ατομικά ερμάρια. Εάν οι συνθήκες εργασίας το απαιτούν (επικίνδυνες ουσίες, υγρασία, ρύποι) πρέπει να υπάρχουν ξεχωριστά ερμάρια για τον ιματισμό εργασίας.

17. Λουτρά (ντους), νιπτήρες: Εφόσον επιβάλλεται από το είδος της δραστηριότητας ή από την υγιεινή, πρέπει να υπάρχουν επαρκή και κατάλληλα λουτρά και νιπτήρες, χωριστά για άνδρες και γυναίκες, με ζεστό και κρύο νερό.

18. Αποχωρητήρια και νιπτήρες: Πρέπει να υπάρχουν ξεχωριστά αποχωρητήρια και νιπτήρες σύμφωνα με τις υγειονομικές διατάξεις (Αποφ. Γ1γ/9900/27.11.1974 "περί υποχρεωτικής κατασκευής αποχωρητηρίων" (ΦΕΚ 1266/Β/74) που τροποποιήθηκαν με αποφ. Γ1/2400/26.3.75 (ΦΕΚ 371/Β) και Α1β/2055/4.3.80 (ΦΕΚ 338/Β/80) και με την αποφ. Α1β/8577/83 (ΦΕΚ 526/Β/83).

19. Χώροι πρώτων βοηθειών: Για πάνω από 100 εργαζόμενους πρέπει να υπάρχουν ένας ή περισσότεροι χώροι πρώτων βοηθειών και απαιτούμενα υλικά πρώτων βοηθειών. Πρέπει να υπάρχει ένα ή περισσότερα άτομα εκπαιδευμένα στην παροχή πρώτων βοηθειών.

19α. Τα ελάχιστα απαιτούμενα υλικά πρώτων βοηθειών είναι: Ακετυλοσαλικιλικό οξύ, παρακεταμόλη, αντιϊσταμινικά δισκία, αντιόξινα δισκία, σπασμολυτικό (σταγόνες ή δισκία), αντιδιαροϊκό καολίνης/πηκτίνης, αντισηπτικό κολλύριο, αντιϊσταμινική αλοιφή, επίδεσμοι 2,5Χ0,05 μέτρα και 2,5Χ0,10 μέτρα, βαμβάκι, απορροφητική γάζα αποστειρωμένη, λευκοπλάστης πλάτους 0,08 μέτρα, τεμάχια λευκοπλάστη με γάζα αποστειρωμένη, τριγωνικός επίδεσμος, ποτηράκια μιας χρήσης, αιμοστατικός επίδεσμος, διάλυμα αμμωνίας, υπεροξείδιο του υδρογόνου διάλυμα (οξυζενέ), καθαρό οινόπνευμα, βάμμα ιωδίου, μερκουροχρώμ ή άλλο αντισηπτικό, χάπια άνθρακα.

Πίνακας με οδηγίες για την παροχή πρώτων βοηθειών συνοδευόμενες με σχήματα και εικόνες πρέπει να αναρτάται σε εμφανή σημεία των χώρων εργασίας.

Ιδιαίτερα για τα ατυχήματα σε ερευνητικά εργαστήρια που χρησιμοποιούν διάφορες χημικές ουσίες πρέπει να διατηρούνται στον χώρο πρώτων βοηθειών και άλλα απλά υλικά που θα βοηθήσουν σε περίπτωση εγκαυμάτων, εκτίναξης διαβρωτικών υλικών σε οφθαλμούς και εξουδετέρωση διαφόρων τοξικών (δηλητηρίων) ουσιών. Χρήσιμο είναι να υπάρχει και ένας οδηγός-εγχειρίδιο εκτάκτων αναγκών για συγκεκριμένες τοξικές ουσίες (για εμετικά, αντιοξειδωτικά κλπ). Λεπτομέρειες θα υπάρξουν στο κεφάλαιο των πρώτων βοηθειών για χημικά εργαστήρια.


20. Εργαζόμενοι με ειδικές ανάγκες: Ο σχεδιασμός των κτιρίων και πρόσβασης προς τους εργασιακούς χώρους πρέπει να γίνεται και για τις ανάγκες των εργαζομένων που είναι άτομα με ειδικές ανάγκες. Το ΥΠΕΧΩΔΕ έχει Γραφείο μελετών για τα άτομα με ειδικές ανάγκες.

21. Εξωτερικοί χώροι εργασίας (ιδιαίτερες διατάξεις):Εφόσον οι εργαζόμενοι απασχολούνται σε εξωτερικές θέσεις εργασίας, αυτές πρέπει να διευθετούνται κατά τρόπο που να προστατεύονται οι εργαζόμενοι από ατμοσφαιρικές επιδράσεις και από πτώση αντικειμένων, να μπορούν να απομακρύνονται γρήγορα σε περίπτωση κινδύνου και να μην είναι εκτεθειμένοι σε επιβλαβή ηχητικά επίπεδα, ούτε σε επιβλαβή εξωτερική επίδραση (αέρια, σκόνες, ατμούς κλπ).

Οι ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας για τους χώρους εργασίας που έχουν ήδη χρησιμοποιηθεί πριν την 1.1.1995, είναι παρόμοιες και αναφέρονται στα κτίρια, τις ηλεκτρικές εγκαταστάσεις, τις οδούς διαφυγής και εξόδους κινδύνου, την πυρανίχνευση και πυρόσβεση, τον εξαερισμό, την απαγωγή παραγόντων, την θερμοκρασία, τον φωτισμό κλπ. Γ ια τους χώρους αυτούς εργασίας παρέχεται 3χρονη διάρκεια να προσαρμοσθούν στις ελάχιστες προδιαγραφές (μέχρι το τέλος του 1997).

Ο έλεγχος του παρόντος διατάγματος ανατίθεται στις αρμόδιες u965 υπηρεσίες της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης (στα Κέντρα Πρόληψης Επαγγελματικού Κινδύνου ή τις Διευθύνσεις Επιθεώρησης Εργασίας και τις Διευθύνσεις Απασχόλησης με τα αρμόδια Τμήματα Τεχνικής και Υγειονομικής Επιθεώρησης Εργασίας ή στα Τμήματα και Γραφεία Επιθεώρησης u917 Εργασίας). Η ισχύς του Π.Δ. αρ. 16/18.1.1996 αρχίζει μετά την δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Οι ελάχιστες προδιαγραφές Υ και Α στο εργασιακό περιβάλλον είναι πρωταρχικής σημασίας. Με βάση και τις υπόλοιπες λεπτομέρειες που αναγράφονται στο Π.Δ. 16/1996, μπορούν οι εργοδότες και οι εργαζόμενοι να ρυθμίσουν βασικά και σημαντικά θέματα υγιεινής και ασφάλειας.


3. ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΣΕ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ

Οι βασικές προδιαγραφές ΥΑΕ έχουν ήδη καταγραφεί. Τα ερευνητικά εργαστήρια ή/και εργαστήρια παροχής υπηρεσιών που διεξάγουν αναλύσεις και πειράματα έχουν πολλές ιδιαιτερότητες των εργασιακών συνθηκών και των υλικών που χρησιμοποιούν. Η χρήση χημικών ουσιών, βιοτεχνολογικών μεθόδων, πειραματόζωων, μικροβιολογικών καλλιεργειών και πολύπλοκων εργαστηριακών τεχνικών, είναι παράγοντες που επιβάλλουν συγκεκριμένους κανόνες υγιεινής, υγείας και ασφάλειας στους εργασιακούς χώρους. Η αναφορά σε ασφάλεια των εργασιακών χώρων είναι προφανής. Ο όρος επαγγελματική υγιεινή αναφέρεται σε κανόνες καθαριότητας, αποφυγής μολύνσεων, λήψη προστατευτικών μέτρων, περιοδικών ελέγχων βιολογικών δεικτών κλπ. Ο όρος επαγγελματική υγεία αναφέρεται στην πρόληψη, διάγνωση και θεραπεία επαγγελματικών ασθενειών που μπορούν να συμβούν είτε με μακροχρόνια έκθεση σε επικίνδυνους παράγοντες (π.χ. καρκινογόνες ουσίες, ραδιενέργεια), είτε με άμεση δράση ισχυρώς τοξικών ουσιών (π.χ. τοξικά αέρια, δηλητήρια, επαφή με το δέρμα κλπ) στους εργαζόμενους.

Ο έλεγχος ΥΑΕ πρέπει να αναφέρεται στους παρακάτω παράγοντες:^ Φυσικοί παράγοντες: π.χ. ακτίνες Laser, υπεριώδη ακτινοβολία, ιοντίζουσα

ακτινοβολία-ραδιενεργά υλικά, θόρυβος, φωτισμός κλπ.^ Χημικοί παράγοντες: τοξικές, επικίνδυνες ουσίες (διαβρωτικές, εκρηκτικές,

οξειδωτικές κλπ), καρκινογόνες, μεταλλαξιγόνες, ουσίες που επιδρούν στην αναπαραγωγή κλπ.

^ Βιολογικοί παράγοντες: μικρόβια, ιοί, βακτήρια, βιοτεχνολογικά προϊόντα, βιολογικά δείγματα που μπορούν να προκαλέσουν μόλυνση.

^ Εργονομικοί παράγοντες: αναφέρονται γενικά στην σχέση τουεργαζόμενου με τις συνθήκες εργασίας: κτιριακές εγκαταστάσεις, θέσεις εργασίας, ρυθμός εργασίας, επαρκής φωτισμός για λεπτές εργασίες, οθόνες οπτικής καταγραφής και θέσεις εργασίας, μηχανήματα, ψυχολογικό στρες, υπερωρίες, κλπ.


4. ΚΑΝΟΝΕΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ, ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΥΓΕΙΑΣ ΣΕ ΧΗΜΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ

Τα εργαστήρια που χρησιμοποιούν χημικές ουσίες, διαλύτες, πεπιεσμένα αέρια κλπ, παρουσιάζουν ορισμένες ιδιαιτερότητες σε ότι αφορά τα προβλήματα ασφάλειας, υγιεινής και υγείας. Η εφαρμογή κανόνων ασφάλειας και υγιεινής είναι απαραίτητη προϋπόθεση για να αποφευχθούν τα εργατικά ατυχήματα και οι συνθήκες εκείνες που μπορούν να δημιουργήσουν βλάβες, άμεσες ή έμμεσες, στην υγεία των εργαζομένων. Γ ια τα μακροχρόνια προβλήματα υγείας των εργαζομένων σε χημικά εργαστήρια, βιοχημικά και άλλα ερευνητικά εργαστήρια υπάρχουν αρκετές επιδημιολογικές έρευνες. Ανασκόπηση των επιδημιολογικών ερευνών για τα προβλήματα υγείας εργαζομένων σε χημικά και βιοχημικά εργαστήρια περιλαμβάνεται στο παρόν εγχειρίδιο.

1. Υπευθυνότητα για την ασφάλεια των εργαστηρίωνΜε τις νεότερες νομοθεσίες και κανονισμούς για υγιεινή και ασφάλεια των

εργαζομένων και στην χώρα μας, τα εργαστήρια των Πανεπιστημίων και ερευνητικών ιδρυμάτων πρέπει να εφαρμόσουν σειρά διατάξεων για την υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων (ΥΑΕ). Για τον σκοπό αυτό πρέπει να εφαρμοσθεί η πρόσληψη τεχνικού ασφάλειας και γιατρού εργασίας που θα αναλάβουν να επιβλέπουν τα προβλήματα ΥΑΕ σε επίπεδο πανεπιστημίου. Οι επιστήμονες αυτοί μπορούν να συντονίσουν τις δραστηριότητές τους σε επίπεδο ενημέρωσης και ελέγχου με τη βοήθεια μελών του διδακτικού και επιστημονικού προσωπικού.

Μπορούν επίσης να εκπαιδεύσουν μεταπτυχιακούς φοιτητές σε βασικά προβλήματα ασφάλειας, κατάσβεσης πυρκαγιών και πρώτων βοηθειών. Συγχρόνως, κάθε εργαστήριο πρέπει να έχει τον υπεύθυνο ΥΑΕ (και ένας αναπληρωτή) για να χειρίζεται τα συγκεκριμένα προβλήματα ΥΑΕ των εργασιακών χώρων και να επιβλέπει την τήρηση των κανόνων. Όλοι όμως οι εργαζόμενοι είναι υποχρεωμένοι να τηρούν τους κανόνες ασφάλειας και σε τακτά χρονικά διαστήματα να ενημερώνονται και να συζητούν τα προβλήματα ΥΑΕ με τον υπεύθυνο. Ο υπεύθυνος σε συνεργασία με τον τεχνικό ασφάλειας και γιατρό εργασίας ενημερώνουν και εκπαιδεύουν κατά διαστήματα τους εργαζόμενους σε κανόνες ΥΑΕ (ασφάλεια κατά τη χρήση χημικών ουσιών, μηχανημάτων ακτινοβολιών, απόρριψης τοξικών αποβλήτων κλπ).

Α. Σήμανση των χώρων εργασίαςΌλοι οι εργασιακοί χώροι φέρουν την κατάλληλη

σήμανση, τόσο για τις εργασιακές διεργασίες που λαμβάνουν χώρα, όσο και για τα υλικά και τις μεθόδους που χρησιμοποιούνται σε κάθε εργαστήριο. Πρέπει να γίνει σήμανση: των εξόδων κινδύνου, των αποθηκών, των διαδρόμων και των διαφόρων εργαστηρίων όπου διεξάγονται αναλυτικές ή άλλες εργαστηριακές πρακτικές.Στην είσοδο του κτιρίου και σε ορισμένα καίρια σημεία πρέπει να υπάρχει σχεδιάγραμμα των εργαστηριακών εγκαταστάσεων και σαφείς ενδείξεις για τις εξόδους και την διαρρύθμιση των εργαστηρίων. Για την σήμανση των χώρων εργασίας και τους τύπους ετικετών που φέρουν οι διάφορες ουσίες βλέπε Παράρτημα 1.


Β. Μέσα πυρόσβεσης και πυρανίχνευσηςΛόγω των υψηλών κινδύνων για πυρκαγιές από εύφλεκτα υλικά και τοξικές

ουσίες στα χημικά εργαστήρια απαιτούνται να λαμβάνονται κατάλληλα και επαρκή μέτρα πυρανίχνευσης και πυρόσβεσης. Κάθε εργασιακός χώρος πρέπει να φέρει 2-3 πυροσβεστήρες, ανάλογα με το μέγεθος και το είδος της εργασίας. Οι πυροσβεστήρες αυτοί είναι συνήθως διοξειδίου του άνθρακα (CO2), οι οποίοι πρέπει να ελέγχονται μία φορά τον χρόνο (συνήθως με ζύγιση). Οι εργαζόμενοι πρέπει να γνωρίζουν την χρήση τους. Οι πυροσβεστήρες ξηράς κόνεως είναι κατάλληλοι για πυρκαγιές μεγάλης έκτασης, με τοξικές και εύφλεκτες ουσίες. Μετά από χρήση μιας φοράς πρέπει να αντικαθίστανται.

Οι εργασιακοί χώροι πρέπει να έχουν και σύστημα πυρόσβεσης με νερό, αλλά προσοχή όχι για τον χώρο των εργαστηρίων όπου υπάρχουν τοξικές ουσίες. Για τον λόγο αυτό οι διάδρομοι και οι εργασιακοί χώροι πρέπει να φέρουν τα κατάλληλα σήματα για το είδος των ουσιών που υπάρχουν και το είδος της πυρόσβεσης που μπορεί να χρησιμοποιηθεί. Η κατάλληλη σήμανση πρέπει να γίνει με βάση τους κανονισμούς και σε συνεννόηση με την πυροσβεστική υπηρεσία. Οι βασικοί κανόνες είναι:

Πίνακας 5.1. Κατηγορίες πυρκαγιώνΚ α τη γο ρ ία Κ α ιό μ ενα ε ίδη Κ α τα σ β εσ τ ικ ό υλ ικά 1

A (A) συνή 9η κ α ιόμ ενα υ λ ικ ά Μερο, αφ ρός, ξηράς κόνεοαςE(BJ εύφλεκτα υγρά , υ γ ρ ά καύσ ιμα Δ ιοξείδιο του ανθρα κα .

(πετρελαιοειδή, δ ιαλύτες κλιι) ζηράς κόνεωςΓ (Cl ηλεκτρικές συσκευές C O i, ακαυστα υ γ ρ ά

i τετ ραγλω ράνθ ρακας), Η αΐσπ, ξηρας κόνεως

A ( D ) μέταλλα, εμπρηστικες βόμβες ζηράς κόνεως, ά μ μος γρα φ ίτη

HALON. 1301 (CBrF3) , 1211 ( CBrClF2) Τα υλικά αυτά πυρόσβεσης, όπως και ο τετραχλωράνθρακας έχουν απαγορευθεί λόγω της δράσης τους στο στρατοσφαιρικό όζον.

Από την 1.1.94 έχει σταματήσει η παραγωγή τους. Ιδιαίτερα στα χημικά εργαστήρια όπου χρησιμοποιείται υγραέριο και εύφλεκτα υλικά, πρέπει να υπάρχει ένας καταιονηστήρας νερού και μία πυρίμαχη κουβέρτα για περίπτωση κατά την οποία εργαζόμενος αρπάξει φωτιά.

Η πυρανίχνευση των εργασιακών χώρων μπορεί να γίνει με ανιχνευτές καπνού ή ανιχνευτές θερμοκρασίας. Ανάλογα με το είδος των εργασιών χρησιμοποιείται ό ένας ή ο άλλος τύπος ή και οι δύο μαζί. Για τους εργαστηριακούς πάγκους όπου υπάρχουν συσκευές χρήσης υγραερίου πρέπει να υπάρχουν ειδικοί ανιχνευτές ατμών υγραερίου (πεπιεσμένο βουτάνιο-προπάνιο).

Σε περίπτωση πυρκαγιάς πρέπει να υπάρχουν σαφείς οδηγίες σε όλες τις πόρτες και να έχει γίνει ειδική εκπαίδευση του προσωπικού. Οι βάνες του υγραερίου πρέπει να κλείσουν αμέσως καθώς και η κεντρική παροχή, και το προσωπικό να κατευθυνθεί στις εξόδους. Μόνο τότε η πυροσβεστική υπηρεσία και οι υπεύθυνοι για τις περιπτώσεις εκτάκτων αναγκών μπορούν να εισέλθουν στους εργασιακούς χώρους για την κατάσβεση.


2. Αποθήκες χημικών ουσιών και άλλων υλικώνΗ αποθήκη χημικών ουσιών, πεπιεσμένων αερίων και άλλων υλικών πρέπει

να έχει σύστημα πυρανίχνευσης και αυτόματης κατάσβεσης σε περίπτωση πυρκαγιάς.

Η αποθήκη πρέπει να είναι κατάλληλα κατασκευασμένη και τα εύφλεκτα υλικά (ιδαίτερα διαλύτες) να είναι σε ξεχωριστή θέση. Οι λάμπες φωτισμού να είναι ασφαλείας (προστατευμένες για σπινθήρες). Οι πυροσβεστήρες είναι ξηράς κόνεως ή/και CO2 ανάλογα με το είδος των ουσιών.

Πρέπει να υπάρχει υπεύθυνος αποθήκης.Σε όλους τους χώρους απαγορεύεται το κάπνισμα και γυμνές φλόγες. Όλα τα

υλικά της αποθήκης είναι κατάλληλα επισημασμένα και οι ετικέτες αντικαθίστανται μετά από ορισμένο διάστημα πριν φθαρούν τελείως.

Οι αποθήκες πεπιεσμένων ή άλλων αερίων είναι ξεχωριστές, σε εξωτερικό χώρο που είναι καλυμμένος, και οι οβίδες αερίων βρίσκονται σε όρθια θέση και στηρίζονται κατάλληλα με ιμάντες ασφάλειας. Φιάλες υγραερίου ή άλλων εύφλεκτων υλικών (πετρελαίου, βενζίνης κλπ) φυλάσσονται σε ξεχωριστή εξωτερική αποθήκη που έχει σύστημα πυρανίχνευσης, συναγερμού και εύκολης πρόσβασης από την πυροσβεστική υπηρεσία σε περίπτωση πυρκαγιάς.

Οι καρκινογόνες, μεταλλαξιγόνες και άλλες επικίνδυνες ουσίες διατηρούνται σε ξεχωριστά ράφια και είναι φέρουν κατάλληλη σήμανση.

Οξέα, βάσεις και διαβρωτικά υλικά τοποθετούνται σε κατάλληλα ράφια.

3. Μεταφορά και χρήση χημικών ουσιών στα εργαστήριαΗ μεταφορά χημικών ουσιών από την αποθήκη προς τα εργαστήρια γίνεται με

ασφαλείς τρόπους. Οι διαβρωτικές ουσίες μεταφέρονται σε ειδικά πλαστικά δοχεία. Οι εύφλεκτες ουσίες και διαλύτες μεταφέρονται σε μικρές ποσότητες και τίθενται σε μεταλλικά ντουλάπια. Οι καρκινογόνες και επικίνδυνες ουσίες τίθενται σε ειδικά ράφια. Οι οβίδες αερίων μεταφέρονται με ειδικά μεταφορικά μέσα και τοποθετούνται σε όρθια θέση, ασφαλισμένες με ζώνες ασφαλείας.Στα εργαστήρια, οι χημικές ουσίες που είναι ευαίσθητες και έχουν χαμηλό σημείο ζέσης τοποθετούνται σε ψυγεία. Βασική αρχή είναι ότι δεν πρέπει να τοποθετείται μεγάλος αριθμός χημικών ουσιών και να ελέγχεται η καθαριότητα των ψυγείων. Παρασκευάσματα που χρειάζονται ψύξη πρέπει να φέρουν την κατάλληλη σήμανση, ημερομηνία παρασκευής, να είναι κλεισμένα σε σφαιρικές ή κωνικές φιάλες και να τοποθετούνται μέσα σε πλαστικό δοχείο. Μεγάλες ποσότητες χημικών ουσιών που απαιτούν ψύξη φυλάσσονται σε ειδικούς καταψύκτες (-5 °C) και τοποθετούνται σε ειδικές θέσεις των εργαστηρίων.

Κατά την χρήση των χημικών ουσιών για πειράματα, αναλύσεις κλπ, οι εργαζόμενοι φορούν γυαλιά ασφάλειας και γάντια, ιδιαίτερα για διαβρωτικά υλικά. Οι ουσίες που ατμίζουν ή παράγουν ατμούς κατά τον βρασμό τοποθετούνται μέσα στους απαγωγούς και κάθε κατεργασία γίνεται σε απαγωγούς που ανανεώνουν τον αέρα τους. Οι εργαζόμενοι κατά την χρήση των χημικών ουσιών αποφεύγουν κάθε επαφή με αέρια, ατμούς, σκόνες κλπ, είτε με την χρήση απαγωγών, είτε με την χρήση ειδικών μασκών.


Σε περίπτωση εκτίναξης υγρών ή στερεών ουσιών στους οφθαλμούς απαιτείται αμέσως να πλυθούν με αρκετό νερό. Προς τον σκοπό αυτό κάθε εργαστήριο πρέπει να έχει συσκευή εκτόξευσης νερού για τον καλύτερο καθαρισμό των οφθαλμών. Η χρήση προστατευτικών γυαλιών είναι απαραίτητη προϋπόθεση για όλους τους εργαζόμενους σε χώρους εργαστηρίων όταν διεξάγονται χημικά πειράματα, βράσιμο ουσίες, σύνθεση οργανικών ενώσεων κλπ.

4. Μέτρα υγιεινής και ασφάλειας για τις χημικές ουσίεςΟι χημικές ουσίες έχουν ταξινομηθεί με την Οδηγία 67/548/ΕΟΚ και με τις

διάφορες τροποποιήσεις και βελτιώσεις (Π.Δ. 329/1983, ΦΕΚ 118/Α):^ Εκρηκτικές S Οξειδωτικές S Εξόχως εύφλεκτες S Λίαν εύφλεκτες S Εύφλεκτες S Λίαν τοξικές S Τοξικές S Επιβλαβείς S Διαβρωτικές S Ερεθιστικές^ Επικίνδυνες για το περιβάλλον ^ Καρκινογόνες^ Τερατογόνες (Τοξικές για την αναπαραγωγή)S ΜεταλλαξιγόνεςΑνάλογα με την ταξινόμηση αυτή φέρουν την κατάλληλη ετικέτα, πληροφορίες

για τις χημικές και φυσικές ιδιότητες και ενημερωτικές φράσεις για την αποφυγή κινδύνων στην ασφάλεια και υγεία των εργαζομένων. Επίσης, με την νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) κάθε ετικέτα φέρει κωδικούς R και S αριθμούς για την προειδοποίηση των εργαζομένων ( βλ. Παράρτημα 2).

Οι καρκινογόνες και μεταλλαξιγόνες ουσίες (εμπορικές ουσίες με σημαντική χρήση στην βιομηχανία και τα εργαστήρια) ορίζονται από τις οδηγίες ΕΕ. Ένας πρόσφατος κατάλογος παρουσιάζεται στο Παράρτημα 3.


Πληροφορίες για τις βλαβερές ιδιότητες των χημικών ουσιών και την εκτίμηση κινδύνου (Risk Assessment) που παρουσιάζουν για τους εργαζόμενους μπορεί κανείς να βρει σε πολλές εκδόσεις (βλέπε παρακάτω).

Όπως είναι γνωστό οι περισσότερες χημικές ουσίες, για υψηλές και μακροχρόνιες εκθέσεις στο εργασιακό περιβάλλον, μπορούν να γίνουν αιτίες για εκζέματα, δερματικές ευαισθησίες, αναπνευστικά προβλήματα, αλλά και βλάβες στα διάφορα όργανα του ανθρώπινου σώματος και για μακροχρόνια έκθεση να προκαλέσουν επαγγελματικές ασθένειες.

5. Μέτρα Ασφάλειας κατά την εργασία με χημικές ουσίεςΓ ια τα διάφορα πειράματα σε εργαστηριακό επίπεδο και αναλυτικές μεθόδους

πρέπει να τηρούνται οι παρακάτω κανόνες:^ Απαγορεύεται το κάπνισμα και η χρήση φαγητού και ποτών στα χημικά

εργαστήρια: οι λόγοι είναι προφανείς και η τήρηση αυτού του κανόνα αποτελεί βασική προϋπόθεση για την αποφυγή ατυχημάτων, δηλητηριάσεων και άλλων επικίνδυνων καταστάσεων (όπως πυρκαγιές από ξεχασμένο ή μισοσβησμένο τσιγάρο, ή ανάφλεξη ατμών).

^ Χρησιμοποίηση απαγωγών: πειράματα οργανικής σύνθεσης, απόσταξης, εκχύλισης, καθαρισμού κλπ. Οι απαγωγοί προστατεύουν τους εργαζόμενους από ατυχήματα και εκτινάξεις ή διαρροές υγρών και ατμών και μειώνουν σημαντικά τις εκθέσεις σε τοξικές και επικίνδυνες ουσίες.

^ Γυαλιά ασφαλείας : απαραίτητα για το μεγαλύτερο μέρος των πειραματικών μεθόδων και ιδιαίτερα για πειράματα όπου υπάρχει κίνδυνος εκρήξεων (συσκευές κενού), ανάμιξη δραστικών ουσιών, βίαιες αντιδράσεις, εκτίναξη υγρών κατά το βράσιμο κλπ. Τα γυαλιά μπορούν να προσδεθούν και να βρίσκονται μπροστά στον ερευνητή καθ’ όλη την διάρκεια της εργασίας του, οπότε να τα χρησιμοποιεί την κατάλληλη στιγμή.

S Φόρμα εργασίας : είναι απαραίτητη καθ’όλη την διάρκεια της εργασίας μέσα σε χημικά εργαστήρια.

^ Χρησιμοποίηση χημικών ουσιών : πρέπει να γίνεται με την σωστή μέθοδο και το άνοιγμα των δοχείων, φιαλών κλπ να γίνεται με προσοχή. Ανάμιξη, βράσιμο, απόσταξη, ανάδευση, συμπύκνωση κλπ, είναι διεργασίες χημικών εργαστηρίων κατά τις οποίες πρέπει να λαμβάνονται μέτρα ασφάλειας και πρέπει να γίνονται μέσα στον απαγωγό. Σε περίπτωση χρησιμοποίησης εξωτερικού εργαστηριακού πάγκου, πρέπει να υπάρχει προειδοποιητική ένδειξη για το είδος της εργασίας. Αποστάξεις με κενό πρέπει να γίνονται στον απαγωγό και τα γυάλινα όργανα να ελέγχονται για ρωγμές ή υπερθέρμανση. Η λήψη υγρών, ιδιαίτερα διαλυμάτων οξέων, με σιφώνια γίνεται με ελαστικά πουάρ (aspirator bulbs) και όχι με σιφωνισμό από το στόμα. Η χρήση εύφλεκτων ουσιών γίνεται με προσοχή. Γυμνές φλόγες ή θερμαινόμενες πλάκες μπορούν να αποτελέσουν αιτία για ανάφλεξη. Μετά την διεξαγωγή των χημικών διεργασιών, συνήθως υπάρχει η διαδικασία της αποθήκευσης του παραγομένου προϊόντος ή δείγματος για την χημική ανάλυση. Η τοποθέτηση σε ειδικά φιαλίδια πρέπει να γίνεται με την κατάλληλη σήμανση και να προσδιορίζεται ο βαθμός επικινδυνότητας (π.χ. πολύ τοξικό) ή εάν χρειάζεται ψύξη.

^ Έκπλυση υαλινών οργάνων, απόχυση υπολειμμάτων χημικών ουσιών: διεργασίες κατά τις οποίες ο ερευνητής βρίσκεται εκτεθειμένος σε ατμούς και τα χέρια του έρχονται σε επαφή με χημικές ουσίες. Απαιτείται χρησιμοποίηση γαντιών για την προστασία των χεριών. Η απόχυση χημικών ουσιών πρέπει να γίνεται με ταυτόχρονη ανάμειξη με περίσσεια νερού. Χημικές ουσίες που είναι τοξικές ή πολυχλωριωμένες συγκεντρώνονται σε ειδικά δοχεία-φιάλες (βλ. τοξικά απόβλητα εργαστηρίων). Το πλύσιμο υάλινων οργάνων γίνεται με ζεστό νερό και απορρυπαντικό, αλλά ο εργαζόμενος πρέπει να προστατεύει το δέρμα των χεριών του με γάντια,


τόσο για μικρά κοψίματα από φθαρμένες επιφάνειες γυαλικών, όσο και από τις χημικές ουσίες που προκαλούν αλλεργίες.

6. Μέτρα ασφάλειας με τα γυάλινα όργανα και τις διάφορες συσκευέςΟι εργαζόμενοι στα χημικά εργαστήρια πρέπει να προσέχουν για την ασφάλειά τους στις παρακάτω διεργασίες :

^ Τα υάλινα όργανα μπορούν να σπάσουν κατά την πορεία χημικού πειράματος ή κάτω από πίεση (π.χ. κατά την σύνδεση με πλαστικούς ή ελαστικούς σωλήνες) και να θρυμματισθούν σε μικρά κομμάτια γυαλιού. Οι συνδέσεις με εσμυρισμένα όργανα μετά από πολύ καιρό "κολλούν" και δεν ανοίγουν. Ελαφρά θέρμανση μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την αποκόλληση με προσοχή στις θερμές επιφάνειες.

^ Οι εκχυλίσεις πρέπει να γίνονται σε διαχωριστικές χοάνες με προσοχή διότι κατά την ανατάραξη των δύο φάσεων αναπτύσσονται υπερπιέσεις και ατμοί.

^ Κατά τις αποστάξεις πρέπει οι συνδέσεις να γίνονται με σωστό τρόπο, η ροή του νερού ψύξης στους ψυκτήρες να ελέγχεται για πιθανές διαρροές, καθώς και η θερμοκρασία βρασμού.

S Αποστάξεις υπό ελαττωμένη πίεση : πρέπει να λαμβάνεται μέριμνα να τηρούνται οι κανόνες ασφάλειας και οι φιάλες να καλύπτονται με πλαστικό δίχτυ για την περίπτωση θραύσης των υάλινων οργάνων. Παρόμοια και οι συμπυκνώσεις υπό ελαττωμένη πίεση (rotavapor) πρέπει να γίνονται με συσκευές που είναι στα ευαίσθητα σημεία τους περιβεβλημένα με προστατευτικό πλαστικό δίχτυ.

Τα πεπιεσμένα αέρια και διάφορα υγροποιημένα αέρια που χρησιμοποιούνται και βρίσκονται σε φιάλες αερίων, πρέπει να φέρουν τις κατάλληλες βαλβίδες και συνδέσμους για την ρύθμιση ροής του αερίου. Ο μανοεκτονωτής ή μειωτήρας πίεσης


φέρει δύο μανόμετρα, υψηλής πίεσης (πίεση στην οβίδα) και χαμηλής πίεσης (πίεση στην έξοδο του αερίου). Οι φιάλες στηρίζονται όρθιες, συνήθως σε γωνίες και στερεώνονται με ζώνες ασφάλειας. Δεν επιτρέπεται να χρησιμοποιείται λίπος ή έλαιο στις βαλβίδες και συνδέσμους. Για τυχόν διαρροές, οι δοκιμές γίνονται με σαπουνόνερο όταν οι στρόφιγγες του αερίου είναι κλειστές. Οι φιάλες αερίων φέρουν συγκεκριμένο χρώμα για τα διάφορα αέρια. Μετά το τέλος της εργασίας και εφόσον η φιάλη αερίου είναι άδεια μεταφέρεται στην αποθήκη. Άδειες φιάλες αερίων δεν επιτρέπεται να συσσωρεύονται στα εργαστήρια.

S Όργανα που φέρουν λάμπες υπεριώδους φωτός ή πηγές φωτισμού υψηλής έντασης πρέπει να επισημαίνονται κατάλληλα και να λαμβάνονται μέτρα για ειδικά προστατευτικά γυαλιά κατά την χρήση τους. Ιδιαίτερα λάμπες υδραργύρου που εκπέμπουν υπεριώδες προς διάφορες κατευθύνσεις πρέπει να περιορίζονται σε συγκεκριμένους χώρους εργασίας και να προστατεύονται τα μάτια με ειδικά γυαλιά.

^ Υγρό άζωτο, παγίδες υγρού αζώτου ή ξηρού πάγου : Η χρήση παγίδων κατά την απόσταξη ή κατά την ψύξη υγρών και ευαίσθητων ουσιών, πρέπει να γίνεται με προσοχή. Οι εργαζόμενοι πρέπει να χρησιμοποιούν γάντια για την περίπτωση που υγρό άζωτο πέσει στο δέρμα τους. Προσοχή για την υγροποίηση οξυγόνου της ατμόσφαιρας σε παγίδες αζώτου. Οι παγίδες πλένονται και τοποθετούνται σε ξεχωριστό χώρο του εργαστηρίου.

^ Ξηραντήρες και ξηραντήρες κενού: πρέπει να δίνεται προσοχή στο ασφαλές κλείσιμο και άνοιγμα του καλύμματος, τα ξηραντικά υλικά και κατά την διάρκεια της εφαρμογής κενού με αντλία κενού. Κατά την διάρκεια της άντλησης αέρα πρέπει να περιβάλλονται με περίβλημα ασφάλειας.

^ Διηθήσεις υπό κενό, στήλες διαχωρισμού, στήλες χρωματογραφίας: Πρέπει να δίνεται προσοχή στην καλή εφαρμογή των συσκευών και στην χρήση διαλυτών, υγρών έκλυσης, έκλουσης κλπ. Οι διαλύτες πρέπει να απάγονται για περιορισμό της έκθεσης των εργαζομένων. Τα υλικά και υπολείμματα διαλυτών μετά την χρήση πρέπει να ακολουθούν τους κανόνες συλλογής για τα στερεά και υγρά απόβλητα εργαστηρίων.


7. Καρκινογόνες, μεταλλαξιγόνες ουσίες και ουσίες που μπορούν ναεπιδράσουνστην αναπαραγωγή

Τα χημικά και ερευνητικά εργαστήρια χρησιμοποιούν μεγάλο αριθμό ουσιών που έχουν καρκινογόνο ή μεταλλαξιγόνο δράση. Παρόλα αυτά οι ποσότητες και οι συνθήκες κάτω από τις οποίες χρησιμοποιούνται δεν πρέπει να αποτελούν σημαντικό κίνδυνο για τους εργαζόμενους.

Κατά την χρήση χημικών ουσιών πρέπει να λαμβάνονται όλα τα μέτρα ώστε η έκθεση των εργαζομένων να μειωθεί στο ελάχιστο δυνατόν. Τα φιαλίδια ή μπουκάλια με τις καρκινογόνες ουσίες φέρουν το διακριτικό γνώρισμα R45, R46, R49. Επίσης, για τους κανόνες ασφάλειας μπορεί να φέρουν τις ενδείξεις S 29 (μην ρίχνετε τα υπολείμματα στην αποχέτευση) και άλλες απαγορεύσεις που θα προστατεύσουν τον εργαζόμενο. Οι ουσίες αυτές φυλάσσονται σε ξεχωριστό χώρο των εργαστηρίων.

Γ ια τις καρκινογόνες και μεταλλαξιγόνες ουσίες υπάρχουν διάφοροι κανόνες υγείας και ασφάλειας, αλλά γενικά θεωρείται ότι πρέπει να χρησιμοποιούνται στον απαγωγό και με κάθε προφύλαξη. Μετά την χρήση πλύνετε καλά τα χέρια σας.

Σε περίπτωση που στερεά ή υγρή ουσία έχει χυθεί σε εργαστηριακή επιφάνεια, γίνεται προσεκτική συλλογή και πλύσιμο με συνήθη απορρυπαντικά. Τα διηθητικά χαρτιά ή άλλα μέσα καθαρισμού που χρησιμοποιούνται πρέπει να συλλέγουν από το προσωπικό του εργαστηρίου και να τοποθετηθούν σε πλαστικό δοχείο. Σε περίπτωση διασκορπισμού σκόνης, μετά τον υγρό καθαρισμό, μπορεί να γίνει ο καθαρισμό με ηλεκτρική σκούπα.

Υπάρχουν ορισμένες μέθοδοι καταστροφής καρκινογόνων ουσιών που χρησιμοποιούν ισχυρά οξειδωτικά αντιδραστήρια, όπως μίγμα υπερμαγγανικού καλίου (KMnO4) με θειικό οξύ, υποχλωριώδες νάτριο (NaOCI) , ισχυρές βάσεις (όπως καυστικό νάτριο, αμμωνία κλπ). Ανάλογα με το είδος της καρκινογόνου ουσίας χρησιμοποιείται το κατάλληλο αντιδραστήριο. Ορισμένες ουσίες απαιτούν καταλυτική καύση σε υψηλές θερμοκρασίες.

Χρήσιμες οδηγίες για την χρήση και διαχείριση των αποβλήτων καρκινογόνων και μεταλλαξιγόνων ουσιών βρίσκονται στην έκδοση: ‘Castegnaro M, Sansone EB. Chemical Carcinogens: Some Guidelines for Handling and Disposal in the Laboratory. Springer-Verlag, Berlin, 1986.’

Αρκετοί χλωριωμένοι διαλύτες, όπως το χλωροφόρμιο, ο τετραχλωράνθρακας, το βενζόλιο κλπ, που χρησιμοποιούνται στα χημικά εργαστήρια, έχουν αποδειχθεί ότι έχουν καρκινογόνο δράση. Τα τελευταία χρόνια έχει γίνει προσπάθεια αντικατάστασης των διαλυτών αυτών με άλλους που δεν παρουσιάζουν καρκινογόνο δράση και δεν έχουν χαμηλό σημείο ζέσης.


Οι καρκινογόνες και μεταλλαξιγόνες ουσίες έχουν μελετηθεί με πολυάριθμες μελέτες και οι κυριότερες από αυτές έχουν ταξινομηθεί με αυστηρά κριτήρια από την διεθνή οργάνωση International Agency for Research on Cancer (Lyon), της World Health Organization (WHO). Η ταξινόμηση έχει γίνει σε 4 ομάδες. Στην πρώτη ομάδα είναι οι ουσίες, επαγγέλματα, βιομηχανικές συνθήκες και παράγοντες που είναι αποδεδειγμένα καρκινογόνες στον άνθρωπο. Στις ομάδες 2Α και 2Β είναι οι ουσίες κλπ, για τις οποίες υπάρχουν ενδείξεις καρκινογόνου δράσης σε πειραματόζωα, ενώ στην ομάδα 3 οι ενδείξεις είναι περιορισμένες και δεν είναι δυνατόν να γίνει ταξινόμηση με τα κριτήρια που έχουν τεθεί. Ο κατάλογος είναι μακροσκελής και μπορεί να τον συμβουλευθεί κανείς από τις εκδόσεις της IARC. Στο Παράρτημα 3 υπάρχει κατάλογος καρκινογόνων και μεταλλαξιγόνων ουσιών όπως έχουν ταξινομηθεί από την ΕΕ, η οποία ακολουθεί τους ίδιους κανόνες της IARC.

8. Χημικές ουσίες που επιδρούν στην αναπαραγωγήΟι χημικές ουσίες που έχουν ενοχοποιηθεί ότι δρουν στο αναπαραγωγικό

σύστημα γυναικών και ανδρών και μπορούν επίσης να επιφέρουν βλάβες στο έμβρυο είναι :

S Βενζόλιο, Τολουόλιο, Ξυλόλια (διμεθυλοβενζόλια)S Ανιλίνη, Νιτροβενζόλιο, Φαινόλη, Επιχλωρυδρίνη, Διβρωμοαιθυλένιο,^ Βινυλοχλωρίδιο, Στυρόλιο, Καπρολακτάμη, Ακρυλονιτρίλιο S Φορμαλδεΰδη, Διμεθυλοφορμαμίδιο (DMF), Διβρωμοπροπάνιο,S Διμεθυλοσουλφοξείδιο (DMSO), N ^ -Διμεθυλοακεταμίδιο ^ Πολυχλωριωμένα και πολυβρωμιωμένα διφαινύλια (PCBs),S Υδρόθειο, Διθειάνθρακας, Μονοξείδιο του άνθρακα, Αιθυλενοξείδιο S Μόλυβδος (ανόργανες ενώσεις του), Κάδμιο, Υδράργυρος ^ Χλωριωμένα φυτοφάρμακαS Ακτίνες-Χ, ιοντίζουσες ακτινοβολίες, ραδιενεργά στοιχεία Υπάρχουν πολλές επιδημιολογικές και άλλες μελέτες που επιβεβαιώνουν τον

βαθμό επικινδυνότητας διαφόρων ουσιών στο αναπαραγωγικό σύστημα. Ωστόσο, παραμένουν σημαντικά κενά στην τεκμηρίωση των βλαβερών επιδράσεων και τις συγκεντρώσεις των τοξικών ουσιών στο εργασιακό περιβάλλον

9. Στερεά και υγρά απόβλητα των χημικών εργαστηρίων

Το πρόβλημα των στερεών και υγρών αποβλήτων εργαστηρίων σε χημικά, βιολογικά, μικροβιολογικά κλπ ερευνητικά εργαστήρια στην χώρα μας δεν έχει λυθεί. Παρόλα αυτά η νομοθεσία και η εναρμόνιση με τις Οδηγίες της ΕΕ για τα τοξικά απόβλητα επιβάλλουν να γίνονται μερικώς ορισμένες συγκεντρώσεις χλωριωμένων, και βαρέων μετάλλων για να προστατευθεί το υδάτινο και χερσαίο περιβάλλον.


Βλέπε το Παράρτημα 4 για τις τοξικές ουσίες και βαρέα μέταλλα που δεν πρέπει να αποβάλλονται στο περιβάλλον.

Βασικές αρχές για κατάλληλη διαχείριση των τοξικών αποβλήτων των εργαστηρίων είναι :

^ Το σύστημα αποχέτευσης πρέπει να είναι ξεχωριστό για τους νεροχύτες των εργαστηρίων ώστε να καταστεί δυνατή η παρακολούθηση των υγρών αποβλήτων.

^ Οι χημικές ουσίες και οι διαλύτες που χρησιμοποιούνται πρέπει να καταγράφονται σε ένα μεγάλο ποσοστό τους ώστε να καταστεί δυνατή η αποτίμηση των ποσοτήτων που εκπλένονται ως απόβλητα κατά έτος. Σημαντική βελτίωση μπορεί να σημειωθεί εφόσον γίνει μερική αντικατάσταση των πλέον επικίνδυνων διαλυτών ή άλλων ουσιών με λιγότερο τοξικές.

^ Οι χλωριωμένοι διαλύτες και οι χλωριωμένες ενώσεις, λόγω της αργής βιοδιασπασιμότητας, δεν πρέπει να απορρίπτονται στους νεροχύτες, αλλά να συλλέγονται. Λόγω του προβλήματος που υπάρχει στην Ελλάδα για την διαχείριση των ουσιών αυτών, πρέπει τα εργαστήρια να συλλέγουν τα υγρά και να τα υποβάλλουν σε καθαρισμό με απόσταξη σε ειδικούς χώρους εκτός εργαστηριακών χώρων.

^ Άλλες τοξικές ουσίες που αναφέρονται στους κανονισμούς και συνήθως είναι σε μικρές ποσότητες στα απόβλητα, μπορούν να κατεργασθούν με ισχυρές οξειδωτικές συνθήκες (εφόσον το επιτρέπουν οι προδιαγραφές) για να καταστούν ανενεργές ουσίες.

^ Υδατοδιαλυτές χημικές ουσίες, οξέα, αλκάλεα, άλατα κλπ, μπορούν να αποβληθούν στο σύστημα αποχέτευσης και να εκπλυθούν με μεγάλη ποσότητα νερού.

^ Στερεά απόβλητα, διηθητικά χαρτιά, υπολείμματα ουσιών, άδεια πλαστικά και γυάλινα φιαλίδια και μπουκάλια χημικών ουσιών μπορούν να τοποθετηθούν σε πλαστικούς σάκους σκουπιδιών.

^ Βαρέα μέταλλα, όπως υδράργυρος, κάδμιο, χρώμιο κλπ, παρουσιάζουν πρόβλημα ρύπανσης του υδάτινου περιβάλλοντος και δεν πρέπει να απορρίπτονται μαζί με τα άλλα σκουπίδια.

^ Σπασμένα γυαλικά, σύριγγες και μυτερά αντικείμενα πρέπει να τοποθετούνται προσεκτικά σε κάδους και με πλαστική συσκευασία που θα είναι ασφαλής για τους εργαζόμενους καθαριότητα της δημοτικής αρχής.

^ Στην περίπτωση ραδιενεργών αποβλήτων. Αποτελεί σημαντικό πρόβλημα για την Ελλάδα. Η απόρριψή τους πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες του "Δημόκριτου" που αποτελεί την εθνική υπηρεσία υπεύθυνη για τα ραδιενεργά απόβλητα.

^ Απόβλητα με μολυσματικές ουσίες (μικρόβια, βακτήρια, αίμα, υπολείμματα πειραματόζωων κλπ). Πρέπει να διαχειρίζονται όπως τα νοσοκομειακά απόβλητα, δηλαδή, με καταλυτική αποτέφρωση σε ειδικούς κλιβάνους και υψηλές θερμοκρασίες. Οι κλίβανοι αυτοί έχουν υποστεί πρόσφατα οξεία κριτική από τις υπηρεσίες του ΥΠΕΧΩΔΕ για την ακατάλληλη λειτουργία τους.


5. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΣΕ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΜΕ ΑΚΤΙΝΕΣ ΛΕΪΖΕΡ (LASER) ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΠΗΓΕΣ ΑΚΤΙΝΟΒΟΛΙΑΣ

Σε πολλά εργαστήρια χρησιμοποιούνται μηχανήματα με ακτίνες λέιζερ και άλλες πηγές φωτισμού-ακτινοβολιών (υπέρυθρο, υπεριώδες κλπ). Οι ακτινοβολίες λέιζερ, όπως και τα άλλα είδη ακτινοβολιών (ιδιαίτερα το υπεριώδες, Ultraviolet, UV- A,-B,-C), μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στους οφθαλμούς και το δέρμα.

Τα μήκη κύματος των ακτινών λέιζερ βρίσκονται στην περιοχή ορατού ή υπερύθρου του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, αλλά λόγω της υψηλής συγκέντρωσης της ακτίνας φωτός μπορούν να προκαλέσουν "κάψιμο" του αμφιβληστροειδούς του οφθαλμού. Οι λέιζερ διοξειδίου του άνθρακα που εκπέμπουν στο υπέρυθρο επίσης μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στους ιστούς των οφθαλμών. Οι ακτίνες λέιζερ που είναι υψηλής ενέργειας μπορούν να προκαλέσουν "κάψιμο" του δέρματος.

Η χρήση μηχανημάτων λέιζερ περιλαμβάνει και κινδύνους ηλεκτροπληξίας από υψηλής τάσης εγκαταστάσεις κλπ.

Οι κανόνες ασφάλειας με μηχανήματα λέιζερ αναγράφονται σαφώς από τους κατασκευαστές και φέρουν τις κατάλληλες σημάνσεις και προειδοποιήσεις. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει σημαντικές βελτιώσεις ώστε να αποφευχθούν τα ατυχήματα.

Οι εργαζόμενοι με λέιζερ πρέπει να φορούν τα κατάλληλα προστατευτικά γυαλιά κατά την διάρκεια της εργασίας τους. Τα μηχανήματα πρέπει να βρίσκονται σε εργαστηριακούς χώρους όπου δεν μπορούν να μπουν άτομα που δεν γνωρίζουν την λειτουργία τους κατά την διάρκεια πειραματικών μετρήσεων. Επίσης, οι εργαζόμενοι πρέπει να λάβουν μέτρα για την προστασία των χεριών τους και άλλων μερών του σώματος από τις ακτινοβολίες. Εάν οι ακτίνες λέιζερ χρησιμοποιηθούν για θεραπευτική αγωγή ασθενών τότε πρέπει να λαμβάνονται μέτρα ασφάλειας για τον εργαζόμενο και τον ασθενή. Οι εργαζόμενοι με λέιζερ πρέπει να έχουν τακτικές εξετάσεις του αμφιβληστροειδούς.

Παρόμοια μέτρα ασφάλειας πρέπει να ληφθούν και για άλλες πηγές ακτινοβολίας, ιδιαίτερα υπεριώδους ακτινοβολίας-Β, UV-Β, η οποία μπορεί να προκαλέσει βλάβες στους οφθαλμούς και καρκίνο του δέρματος. Τα εργαστήρια που έχουν πηγές ακτινοβολίας πρέπει να φέρουν απαγορευτική σήμανση στις πόρτες και απαγορεύσεις για την είσοδο ξένων προς την εργασία ατόμων, καθώς και υπενθύμισης για την χρήση γυαλιών ασφάλειας.


6. ΜΕΤΡΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΜΕ ΡΑΔΙΕΝΕΡΓΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΑΙ ΟΥΣΙΕΣ

Υπάρχει μεγάλο αριθμός ραδιενεργών στοιχείων και ουσιών που χρησιμοποιούνται για πειραματικούς-ερευνητικούς σκοπούς. Τα ραδιενεργά υλικά ταξινομούνται σε 4 κατηγορίες ανάλογα με την σχετική ραδιοτοξικότητα τους (relative radiotoxicity per unit activity). O! κανόνες υγιεινής και ασφάλειας για τα ραδιενεργά υλικά προέρχονται κυρίως από την Διεθνή Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (International Atomic Energy Authority, Geneva). Στην Ελλάδα, το Εργαστήριο Ραδιοπροστασίας του Κέντρου Ερευνών "Δημόκριτος" όπου εδρεύει η Ελληνική Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας, είναι υπεύθυνο για μετρήσεις και προβλήματα υγιεινής και ασφάλειας εργαζομένων με ραδιενεργά υλικά.

Για τους σκοπούς αυτού του εγχειριδίου θα αναφερθούμε μόνο στα προβλήματα υγιεινής και ασφάλειας εργαζομένων με Τρίτιο (3H) και Ιώδιο-129 (129I) που χρησιμοποιούνται από διάφορα χημικά και βιοχημικά εργαστήρια. Τα ραδιενεργά αυτά υλικά 3Η και 129Ι χρησιμοποιούνται για την επισήμανση σε διάφορα πειράματα και ανήκουν στην τέταρτη κατηγορία των υλικών, δηλαδή με χαμηλά σχετική ραδιοτοξικότητα (Group 4: low relative radiotoxicity). H ραδιοτοξικότητα των ραδιενεργών στοιχείων είναι ανάλογη των σωματιδίων και ακτινοβολιών που εκπέμπονται (σωματίδια α, β και ακτίνες-Χ και -γ) και του μεταβολισμού τους στο ανθρώπινο σώμα. Η ιοντίζουσα ακτινοβολία είναι βλαβερή στην υγεία και ιδιαίτερα στο δέρμα και διάφορα όργανα του σώματος, καθώς και υπεύθυνη μετά από μακροχρόνια ή υψηλή έκθεση για κίνδυνο ανάπτυξης κακοηθών νεοπλασμάτων.

Τα μέτρα ασφάλειας που πρέπει να λαμβάνονται κατά την χρήση ραδιενεργών υλικών :


S Τα εργαστήρια στα οποία γίνεται χρήση ραδιενεργών υλικών και διάφορα πειράματα, πρέπει να χρησιμοποιούνται αποκλειστικά για τον σκοπό αυτό. Στο εργαστήριο αυτό έχει τοποθετηθεί μετρητής ραδιενέργειας συνεχούς λειτουργίας. Το εργαστήριο φέρει την κατάλληλη σήμανση και απαγορευτικές πινακίδες.

^ Οι εργαζόμενοι φορούν κατά την διάρκεια των πειραμάτων προστατευτική ενδυμασία, την οποία αφήνουν μετά το τέλος της εργασίας τους στο εργαστήριο. Επίσης, πρέπει να φορούν γάντια μιας χρήσης.

^ Τα όργανα που χρησιμοποιούνται (σιφώνια, ράβδοι, φιάλες, ποτήρια ζέσης, κλπ) τοποθετούνται πάνω σε διηθητικό χαρτί, και δεν πρέπει να μεταφέρονται εκτός εργαστηρίου.

^ Τα ραδιενεργά υλικά φυλάσσονται σε κατάλληλες συσκευές και κλιματιζόμενους χώρους εφόσον είναι πτητικές.

^ Τα υγρά απόβλητα και τα διάφορα υλικά που χρησιμοποιούνται πρέπει τα μεν πρώτα να τοποθετηθούν σε φιάλες πολυαιθυλενίου ή ειδικών δοχείων που φέρουν ενδείξεις για ραδιενεργά απόβλητα. Ειδικοί πλαστικοί σάκοι χρησιμοποιούνται για τα άλλα στερεά υλικά. Μέρος των υγρών αποβλήτων (εκπλύσεις) μόνο μετά από κατάλληλη αραίωση μπορεί να αποχυθούν στην αποχέτευση και εφόσον έχουν χαμηλά επίπεδα ραδιενέργειας.

^ Οι εργαζόμενοι πρέπει να φέρουν κατάλληλους παθητικούς δειγματολήπτες που πρέπει να ελέγχονται περιοδικά και να πλένουν επιμελώς τα χέρια τους με σαπούνι μετά τα πειράματα.

^ Οι εργαζόμενοι που εκτίθενται σε ραδιενεργά υλικά πρέπει, σύμφωνα με την Απόφαση Α2στ/1539/1985 για την προστασία από ιοντίζουσες ακτινοβολίες, να έχουν περιοδικές εξετάσεις υγείας, των οποίων η φύση και η συχνότητα καθορίζεται από την κατάσταση της υγείας του εργαζόμενου, τις συνθήκες εργασίας και τα περιστατικά (ατυχήματα, υψηλές στιγμιαίες εκθέσεις, κλπ).

Η βασική νομοθεσία /κανονισμός για την Ελλάδα είναι η Αποφ.Α2στ/1539/1985 για τους βασικούς κανόνες προστασίας της υγείας του πληθυσμού και των εργαζομένων από τις ιοντίζουσες ακτινοβολίες. Στην απόφαση αυτή ορίζονται οι διάφοροι φυσικοί όροι, μεγέθη και μονάδες, καθώς και τα είδη των εκθέσεων (εξωτερική, εσωτερική, και ολική, συνεχής, εφάπαξ έκθεση), τα όρια ετήσιας πρόσληψης ραδιενεργού ουσίας στον οργανισμό, μέτρα πρόληψης των εκθέσεων, ατομική επίβλεψη εργαζομένων για τον υπολογισμό της έκθεσης, κλπ. Η Διεύθυνση Υγειοφυσικής της ΕΕΑΕ εκτελεί εξωτερικές και εσωτερικές δοσιμετρήσεις των εκτιθέμενων εργαζομένων.


7. ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΓΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΜΕ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ

Σε πολλά ερευνητικά εργαστήρια χρησιμοποιούνται βιολογικοί παράγοντες και μέθοδοι επεξεργασίας μικροοργανισμών, καλλιεργειών κυττάρων, προϊόντων βιοτεχνολογίας κλπ. Οι βιολογικοί παράγοντες έχουν επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων.Πρόσφατα έγινε νόμος η Οδηγία 90/679/ΕΟΚ και η τροποποίησή της για τους βιολογικούς παράγοντες, όπου περιέχονται οι βασικές αρχές για την προστασία των εργαζομένων λόγω της έκθεσης σε βιολογικούς παράγοντες κατά την εργασία: το Π.Δ. 186/1995 (ΦΕΚ 97Α/30.5.95) για την "προστασία των εργαζομένων από κινδύνους που διατρέχουν λόγω της έκθεσής τους σε βιολογικούς παράγοντες κατά την εργασία ( Οδηγίες 90/679/ΕΟΚ και την τροποποίηση 93/88 /εΟκ).

Με τα άρθρο 2 ορίζονται οι βιολογικοί παράγοντες και οι κυτταροκαλλιέργειες που ταξινομούνται σε 4 κατηγορίες αυξανόμενου κινδύνου για τους εργαζόμενους σε βιοχημικά, βιολογικά και ιατρικά εργαστήρια.

Στο άρθρο 3 αναφέρεται ο εντοπισμός και η γραπτή εκτίμηση των κινδύνων κατά την εργασία που οφείλει να έχει στην διάθεσή του ο εργοδότης. Η έκθεση αυτή πρέπει να περιλαμβάνει όλα τα διαθέσιμα στοιχεία, ελέγχους, αλλεργικές ή τοξικές συνέπειες, κλπ.

Τα άρθρα 5 και 6 αναφέρονται στην αποφυγή χρήσης επιβλαβών βιολογικών παραγόντων και στα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται:

^ μέτρα συλλογικής και ατομικής προστασίας,^ μέτρα υγιεινής για προληπτικούς λόγους ^ χρήση σήματος βιολογικού κινδύνου,^ έλεγχος που είναι τεχνικά εφικτός για την παρουσία βιολογικών παραγόντων

στο εργασιακό περιβάλλον,^ εκπόνηση σχεδίων για αντιμετώπιση ατυχημάτων,^ σχεδιασμός μεθόδων εργασίας για τη μείωση των εκθέσεων,^ μέσα για την ασφαλή συλλογή, αποθήκευση και αποκομιδή αποβλήτων

(επισημασμένα δοχεία)^ μέτρα για τον ασφαλή χειρισμό και μεταφορά των βιολογικών παραγόντων

στους εργασιακούς χώρους.Στο άρθρο 7 αναφέρεται στην υποχρέωση του εργοδότη για την ενημέρωση της

αρμόδιας αρχής, εφόσον κατά την εκτίμησή του υπάρχει κίνδυνος για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων και την πληροφόρηση της αρμόδιας Επιθεώρησης Εργασίας σε περίπτωση ατυχήματος.


Στο άρθρο 8 αναφέρονται οι κανόνες υγιεινής και ασφάλειας:^ Οι εργαζόμενοι δεν τρώνε, πίνουν ή καπνίζουν στους χώρους εργασίας,^ Χορηγείται ειδικός προστατευτικός ιματισμός(φόρμες, γάντια, μάσκες)^ Υπάρχουν επαρκείς εγκαταστάσεις λουτρών και αποχωρητηρίων,

συστήματα για την πλύση των οφθαλμών και αντισηπτικά δέρματος,^ Ο αναγκαίος εξοπλισμός πρέπει να διατηρείται, ελέγχεται και καθαρίζεται

περιοδικά,^ Να υπάρχει κανονισμός για τις διαδικασίες χειρισμού και επεξεργασίας των

δειγμάτων,^ Τα ενδύματα, γάντια κλπ που πιθανόν έχουν μολυνθεί από ανθρώπινης ή

ζωικής προέλευσης βιολογικούς παράγοντες πρέπει να αφαιρούνται και να φυλάσσονται ξεχωριστά από τον υπόλοιπο ιματισμό,

^ Ο εργοδότης οφείλει να φροντίζει για την απολύμανση των χώρων, του ιματισμού και του προστατευτικού εξοπλισμού.

Στα άρθρα 9 και 10 αναφέρονται στην υποχρέωση του εργοδότη να παρέχει κατάλληλη εκπαίδευση και ενημέρωση στους εργαζόμενους, και να παρέχει γραπτές οδηγίες για την διαδικασία που ακολουθείται σε περίπτωση ατυχήματος.

Στο άρθρο 11 ο εργοδότης πρέπει να τηρεί κατάλογο των εργαζομένων που εκτίθενται στους βιολογικούς παράγοντες της ομάδας 3 ή 4, τα ατυχήματα και τα περιστατικά, ώστε να μπορεί να γίνει έλεγχος από τον τεχνικό ασφάλειας, γιατρό εργασίας, γιατρό ασφαλιστικού οργανισμού ή υγειονομικό επιθεωρητή. Στο Παράρτημα 5 υπάρχει ο κατάλογος των βιολογικών παραγόντων ταξινομημένος σε ομάδες 1-4.Τα άρθρα 12 και 13 αναφέρονται στο πλαίσιο της διαβούλευσης και συμμετοχής των εργαζομένων στα θέματα του Π.Δ. και την κοινοποίηση στην αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας (30 ημέρες πριν από την έναρξη των εργασιών) για χρήση των βιολογικών παραγόντων της ομάδας 2,3 και 4.


Το άρθρο 14 αναφέρεται στην επίβλεψη της υγείας. Εάν οι εκτιμήσεις δείχνουν υψηλό κίνδυνο τότε ο εργοδότης οφείλει:

^ να χρησιμοποιεί τις υπηρεσίες γιατρού εργασίας,^ να εξασφαλίζει την διενέργεια ιατρικών εξετάσεων,^ να λαμβάνει μέτρα ατομικής υγιεινής στους εργασιακούς χώρους,^ να εντοπίζει τους εργαζόμενους που ενδέχεται να απαιτούν πρόσθετα μέτρα

προστασίας,S να διατίθενται τα κατάλληλα εμβόλια^ εάν διαπιστωθεί μόλυνση ή ασθένεια σε εργαζόμενο οφείλει να καλεί τον

γιατρό εργασίας και να ακολουθεί παρακολούθηση των άλλων εργαζόμενων. Ενημερώνεται η αρμόδια Επιθεώρηση Εργασίας.

Το άρθρο 15 αναφέρεται στις ιατρικές και κτηνιατρικές υπηρεσίες για την λήψη μέτρων ελέγχου των βιολογικών παραγόντων (σε ανθρώπους και ζώα). Οι αρμόδιες υγειονομικές και κτηνιατρικές υπηρεσίες καθορίζουν τα κατάλληλα μέτρα για την προστασία των εργαζομένων και τις κατάλληλες μεθόδους απολύμανσης, καθαρισμού και ασφαλή χειρισμό και αποκομιδή μολυσμένων απορριμμάτων.

Το άρθρο 16 αναφέρεται στα εργαστήρια που εκτελούν εργασίες οι οποίες προϋποθέτουν το χειρισμό βιολογικών παραγόντων των ομάδων 2,3 και 4 για ερευνητικούς ή εκπαιδευτικούς σκοπούς. Τα μέτρα αναφέρονται στο παράρτημα V του Π.Δ. 186/1995 για τους βιολογικούς παράγοντες. Για τις βιομηχανικές επιχειρήσεις που χρησιμοποιούν βιολογικούς παράγοντες των ομάδων 2,3, και 4 τα μέτρα που λαμβάνονται αναφέρονται στο παράρτημα VI. (βλ. το Παράρτημα 5, Π.Δ. 186/1995, παράρτημα V και παράρτημα VI).

O κατάλογος των διαφόρων δραστηριοτήτων που χρησιμοποιούν βιολογικούς παράγοντες είναι:

^ Εργασίες σε εγκαταστάσεις παραγωγής τροφίμων ^ Εργασίες στον τομέα της γεωργίας^ Δραστηριότητες όπου υπάρχει επαφή με ζώα ή προϊόντα ζωικής

προέλευσης^ Εργασίες στον τομέα υγειονομικής περίθαλψης (απομόνωση και νεκροψία)

Εργασίες σε κλινικά, κτηνιατρικά και διαγνωστικά εργαστήρια, εξαιρουμένων των διαγνωστικών μικροβιολογικών εργαστηρίων

S Εργασίες σε εγκαταστάσεις διάθεσης απορριμμάτων ^ Εργασίες σε εγκαταστάσεις καθαρισμού λυμάτων.Στα ερευνητικά εργαστήρια χρησιμοποιούνται βιολογικοί παράγοντες της ομάδας

1, αλλά σε περίπτωση που χρησιμοποιούν ομάδες 2, 3 και 4 πρέπει να τηρούν τους κανόνες του Π.Δ. 186/1995.


8. ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΥΣ ΚΑΙ ΒΙΟΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ

Τα εργαστήρια που χρησιμοποιούν βιοτεχνολογικές μεθόδους και παράγουν τροποποιημένους οργανισμούς (προϊόντα βιοτεχνολογίας) πρέπει να ακολουθούν ορισμένες βασικές αρχές υγιεινής και ασφάλειας, οι οποίες είναι παρόμοιες με αυτές για τους βιολογικούς παράγοντες. Στην περίπτωση όμως των νέων βιοτεχνολογικών προϊόντων, και επειδή δεν είναι γνωστή η βιολογική τους δράση, πρέπει να λαμβάνονται πρόσθετα μέτρα ασφάλειας στους εργαστηριακούς χώρους, τόσο για τους εργαζόμενους, όσο και για την διαφυγή στο εξωτερικό περιβάλλον.

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση υπάρχουν δύο βασικές Οδηγίες που αφορούν τον έλεγχο των γενετικά τροποποιημένων οργανισμών με σκοπό την προστασία του περιβάλλοντος:— Η Οδηγία 90/219/ΕΟΚ αφορά στην περιορισμένη χρήση γενετικά τροποποιημένων μικροοργανισμών. Η Οδηγία θέτει ενιαίους κανόνες για την χρήση σε κλειστά συστήματα γενετικά τροποποιημένων μικροοργανισμών στην βιομηχανία και τα ερευνητικά ή πανεπιστημιακά εργαστήρια.

Η Οδηγία 90/220/εΟκ αφορά στην εκούσια ελευθέρωση γενετικά τροποποιημένων οργανισμών στο περιβάλλον. Η Οδηγία προβλέπει υποχρεωτική χορήγηση άδειας από τις αρμόδιες αρχές πριν οποιαδήποτε ελευθέρωση γενετικά τροποποιημένου οργανισμού λάβει χώρα στο περιβάλλον. Για την χορήγηση της άδειας απαιτείται λεπτομερειακή εκτίμηση του κινδύνου για το περιβάλλον (Risk assessment for the environment). Η Οδηγία καλύπτει τόσο τα εξωτερικά πειράματα που γίνονται για ερευνητικούς σκοπούς (field trials), όσο και τις περιπτώσεις που έχουν ως σκοπό την εισαγωγή στην αγορά γενετικά τροποποιημένων οργανισμών ως εμπορεύσιμο προϊόν ή μέρος προϊόντος.

Σε ότι αφορά τους τροποποιημένους οργανισμούς και μικροοργανισμούς (μικροοργανισμός του οποίου το γενετικό υλικό έχει υποστεί αλλαγές με διάφορες βιοτεχνολογικές τεχνικές), υπάρχουν διάφοροι κανόνες ασφάλειας για την υγεία των εργαζομένων και για τις πιθανές επιπτώσεις κατά την απελευθέρωση στο περιβάλλον.

Για τους γενετικώς τροποποιημένους οργανισμούς της Ομάδας Ι ισχύουν οι αρχές της ορθής μικροβιολογικής πρακτικής καθώς και οι βασικοί κανόνες υγιεινής και ασφάλειας του εργασιακού περιβάλλοντος: ·έκθεση σε χαμηλές συγκεντρώσεις, •μηχανοτεχνικά μέτρα ελέγχου, κατάλληλος ιματισμός και εξοπλισμός, ·έλεγχος και συντήρηση εξοπλισμού, • εκπαίδευση και πληροφόρηση του προσωπικού, •δημιουργία επιτροπής βιολογικής ασφάλειας, •κώδικες πρακτικής και ασφάλειας προσωπικού, •άδεια από την αρμόδια αρχή και κοινοποίηση για την πρώτη χρήση γενετικώς τροποποιημένων μικροοργανισμών, ·ομάδων Ι και ΙΙ, ^καταρτίζεται σχέδιο έκτακτης ανάγκης σε περίπτωση ατυχήματος βιολογικών κινδύνων,· οι χώρες-μέλη μεριμνούν για τα μέτρα ελέγχου, ·οργάνωση των επιθεωρήσεων και συμμόρφωση του χρήστη με τις διατάξεις της Οδηγίας.


Τεχνικές γενετικής τροποποίησης:Μέρος 1: τεχνικές ανασυνδυασμένου DNA που χρησιμοποιούν συστήματα φορέων, όπως ορίζονται από την οδηγία του Συμβουλίου 82/472/ΕΟΚ,

^ τεχνικές που περιλαμβάνουν την άμεση εισαγωγή σε ένα μικροοργανισμό, γενετικού υλικού που παρασκευάζεται εκτός του μικροοργανισμού και στις οποίες περιλαμβάνονται η μικροέγχυση κλπ.

^ τεχνικές σύντηξης κυττάρων ή υβριδισμού.Μέρος 2: τεχνικές που αναφέρονται στο άρθρο 2 και οι οποίες δεν θεωρούνται ότι οδηγούν σε γενετική τροποποίηση, υπό την προϋπόθεση ότι δεν συνεπάγονται την χρήση μορίων ανασυνδυασμένου DNA ή γενετικά τροποποιημένου μικροοργανισμού (ΓΤΜ),

^ γονιμοποίηση in vitro, σύζευξη, μεταγωγή, μεταμόρφωση κλπ, πρόκληση πολυπλοειδίας

Τεχνικές που εξαιρούνται εφόσον δεν συνεπάγονται την χρήση ΓΤΜ ως δεκτών ή γονικών οργανισμών: μεταλλαξογένεση, κατασκευή υβριδωμάτων,σωματικών ζωικών κυττάρων (μονοκλωνικά αντισώματα), σύντηξη κυττάρων, αυτοκλωνισμός μη παθογόνων μικροοργανισμών που υπάρχουν στη φύση.

Κριτήρια για κατάταξη ΓΤΜ στην Ομάδα Ι:

Α. Δέκτης ή γονικός οργανισμός: μη παθογόνος, χωρίς επίκτητους παράγοντες, αποδεδειγμένο και εκτεταμένο ιστορικό ασφαλούς χρήσης

Β. Φορέας/Πρόσφυμα (insert)

^ με ευκρινή χαρακτηριστικά, χωρίς γνωστές βλαβερές ακολουθίες, δεν πρέπει να αυξάνει τη σταθερότητα του κατασκευάσματος στο περιβάλλον,

^ δεν πρέπει να μεταβιβάζει γονίδια αντιστάσεως σε μικροοργανισμούς,Γ. Γενετικώς τροποποιημένοι μικροοργανισμοί μη παθογόνοι, εξίσου ασφαλείς στον αντιδραστήρα και στον δέκτηΔ. ΓΤΜ που κατασκευάζονται: εξ ολοκλήρου από ένα και μόνο προκαρυωτικό δέκτη, ή από ένα και μόνο ευκαρυωτικό ξενιστή

Υπάρχουν διάφοροι παράμετροι αξιολόγησης της ασφάλειας των ΓΤΜ.


Κριτήρια για κατάταξη στην ομάδα ΙΙ:

Τα μέτρα περιορισμού για μικροοργανισμούς της Ομάδας ΙΙ επιλέγονται από τον χρήστη από τις παρακάτω κατηγορίες, ανάλογα με τον συγκεκριμένο μικροοργανισμό και την δράση του, ώστε να εξασφαλίζεται η υγεία των εργαζομένων και η ασφάλεια του περιβάλλοντος. Υπάρχουν διάφορες προδιαγραφές.


9. ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΠΟΥ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΟΥΝ ΠΕΙΡΑΜΑΤΟΖΩΑ ΓΙΑ ΠΕΙΡΑΜΑΤΑ

Στα εργαστήρια που χρησιμοποιούν πειραματόζωα (μύες, επίμυες και κουνέλια) για διάφορα τοξικολογικά πειράματα πρέπει να τηρούνται οι παρακάτω κανόνες:

^ τα πειραματόζωα να φυλάσσονται και να εκτρέφονται σε κατάλληλα εργαστήρια και με κανόνες ασφάλειας,

^ οι εργαζόμενοι να λαμβάνουν τα κατάλληλα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας κατά την διαχείριση των πειραματόζωων,

^ να χρησιμοποιείται κατάλληλος ιματισμός και γάντια κατά την πειραματική διεργασία,

^ να λαμβάνονται μέτρα απολύμανσης των χώρων, των υλικών και των μηχανημάτων που χρησιμοποιούνται κατά τα πειράματα,

^ σε περίπτωση ατυχήματος να λαμβάνονται τα κατάλληλα μέτρα για την αποφυγή μόλυνσης των χώρων εργασίας

^ οι εργαζόμενοι να συμβουλεύονται το γιατρό εργασίας εάν παρουσιάσουν αλλεργίες, αναπνευστικά προβλήματα ή ασθένειες που θεωρούνται ότι προέρχονται από την χρήση των πειραματόζωων. Υπάρχουν μελέτες για αλλεργικά δερματικά νοσήματα και αναπνευστικές αλλεργίες εργαζομένων από τα ούρα των πειραματόζωων.

^ οι εργαζόμενοι να εκπαιδεύονται για τις εργαστηριακές πρακτικές και για την περίπτωση ατυχήματος,

^ το εργαστήριο να κατάλληλα απολυμαντικά εργαστηρίου για μολυσματικές ουσίες (όπως Cetavlon, Ultrasol-k, Frenakol, υΐ^εοΙ-^υποχλωριούχα διαλύματα, φορμαλδεΰδη, κλπ) για την αποστείρωση εργαλείων, αποστείρωση επιφανειών, καθαρισμό κηλίδων αίματος κλπ.

τα απόβλητα των εργαστηριακών πρακτικών και διεργασιών να συγκεντρώνονται σε κατάλληλα πλαστικά δοχεία και πλαστικούς σάκους. Εφόσον δεν υπάρχει κίνδυνος για την δημόσια υγεία να διατίθενται στους χώρους αποκομιδής απορριμμάτων.


10. ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΓΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΜΕ ΟΘΟΝΕΣ ΟΠΤΙΚΗΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗΣ

Πρόσφατα η χώρα μας συμμορφώθηκε με την Οδηγία 90/270/ΕΟΚ "για τις ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας κατά την εργασία με οθόνες οπτικής απεικόνισης" ,Π.Δ. 398/1994 (ΦΕΚ 221/Α/19.12.1994).

Η Οδηγία περιλαμβάνει τις υποχρεώσεις των εργοδοτών, κατασκευαστών και προμηθευτών οθόνων οπτικής απεικόνισης (ΟΟΑ):

^ εκτίμηση κινδύνων στις θέσεις εργασίας, οι ΟΟΑ κατασκευασμένες σύμφωνα με τις εκάστοτε ισχύουσες διατάξεις, να περιέχουν γραπτές πληροφορίες και οδηγίες στην ελληνική και τους κινδύνους που είναι δυνατόν να δημιουργηθούν, οι εργοδότες λαμβάνουν τα ενδεδειγμένα μέτρα ώστε οι θέσεις εργασίας να πληρούν τις ελάχιστες προδιαγραφές του παραρτήματος Ι:

^ ενημέρωση και εκπαίδευση εργαζομένων, οργάνωση καθημερινής εργασίας (διακοπές περιοδικά με διαλείμματα), διαβούλευση και συμμετοχή εργαζομένων,

S προστασία της ΥΑΕ, ιατρικές εξετάσεις:1. ιατρικές εξετάσεις όρασης, μυοσκελετικού συστήματος2. ειδικά γυαλιά εφόσον αισθάνονται ενοχλήσεις,3. για τις έγκυες γυναίκες συμπληρωματική ενημέρωση και μέριμνα για καλύτερη αντιμετώπιση ψυχολογικών και εργονομικών προβλημάτων

Το Παράρτημα Ι αναφέρεται στις ελάχιστες προδιαγραφές ΟΟΑ: πληκτρολόγιο, τραπέζι εργασίας, κάθισμα, εργονομικά προβλήματα, φωτισμός, ανακλάσεις, θάμβωση, θόρυβος, θερμοκρασία, υγρασία, ακτινοβολίες, ηλεκτροστατικό πεδίο λογισμικό, συστήματα, βασικές αρχές εργονομίας λογισμικού.


11. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΚΙΝΔΥΝΩΝ, ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΚΑΙ ΕΛΕΓΧΟΣ ΤΩΝ ΣΥΝΘΗΚΩΝ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Σύμφωνα με τις τελευταίες οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης που έχουν εναρμονισθεί και αποτελούν νόμους του ελληνικού κράτους, οι εργοδότες εκτός των άλλων υποχρεώσεων, έχουν υποχρέωση να εκτιμούν τους κινδύνους για την ασφάλεια και την υγεία των εργαζομένων. Η εκτίμηση αυτή είναι γραπτή και πραγματοποιείται από τους τεχνικούς ασφάλειας, γιατρό εργασίας, ΕΣΥΠΠ ή ΕΞΥΠΠ (Εσωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης, Εξωτερικές Υπηρεσίες Προστασίας και Πρόληψης: είναι οι υπηρεσίες που συγκροτούνται από τους υπεύθυνους της επιχείρησης, αλλά και από ατομικές επιχειρήσεις ή νομικά πρόσωπα έξω από την επιχείρηση, Δες ΠΔ 17/96 , άρθρο 4, στο Παράρτημα 7).

Ο σκοπός της γραπτής εκτίμησης κινδύνων στους χώρους εργασίας είναι να καθορισθούν:

^ Οι επικίνδυνοι χώροι και οι εργαζόμενοι που εκτίθενται σ’ αυτούς ^ Τον προσδιορισμό του σχετικού κινδύνου, ποσοτικό ή ποιοτικό ^ Την πρόληψη των κινδύνων, εξάλειψη ή περιορισμό και έλεγχο ^ Την αναθεώρηση των μέτρων ασφάλειας μετά από νέες γνώσεις ^ Τον προσδιορισμό των πηγών κινδύνου, εκτίμηση και απόφαση για τα

ληπτέα μέτρα^ Εκτίμηση κινδύνων ώστε να γίνει η πλέον ενδεδειγμένη επιλογή

τεχνολογικού εξοπλισμού ^ Για την ιεράρχηση των ενεργειών^ Για την εξασφάλιση ότι τα προληπτικά μέτρα και μέθοδοι εργασίας οδηγούν

σε βελτιώσεις^ Επανεκτίμηση της κατάστασης μετά από κάθε τροποποίηση των συνθηκών

εργασίαςΗ μεθοδολογία που πρέπει να ακολουθηθεί είναι ανάλογη με τις συνθήκες

εργασίας, τους εργαζόμενους, το είδος των εγκαταστάσεων και των παραγόντων στους οποίους που μπορούν να εκτεθούν οι εργαζόμενοι. Η προσέγγιση της διάγνωσης και οι συνδυασμοί παρατηρήσεων και μετρήσεων μπορεί να είναι:

^ Παρατήρηση του εργασιακού περιβάλλοντος και των εγκαταστάσεων: κτιριακές εγκαταστάσεις, δάπεδα, μηχανήματα, σκόνη και καπνοί, θερμοκρασία, φωτισμός, θόρυβος, μέσα πυρόσβεσης, αποθήκες, κλπ.

^ Προσδιορισμός των εργασιών που διεξάγονται στους χώρους εργασίας και των εργαζομένων σε κάθε θέση εργασίας (αξιολόγηση κινδύνων)

^ Εξέταση των τρόπων εργασίας για να γίνει αξιολόγηση εάν υπάρχουν κίνδυνοι

^ Μελέτη των εξωτερικών παραγόντων που θα μπορούσαν να u949 επιδράσουν στους εργασιακούς χώρους (καιρικές συνθήκες, συνθήκες υπαίθρου, ρύπανση από άλλες εγκαταστάσεις κλπ)

^ Μελέτη της οργάνωση και διατήρησης των συνθηκών εργασίας, καθώς και των μέτρων ελέγχου

^ Τήρηση των κανόνων για την προστασία των εργαζομένων από χημικούς, φυσικούς και βιολογικούς παράγοντες με τις κανονιστικές και νομοθετικές ρυθμίσεις.


Οι επιχειρήσεις μπορούν να διαλέξουν τους επιστήμονες ή υπηρεσίες που θα διεξάγουν την εκτίμηση των κινδύνων. Τα άτομα που κάνουν τις εκτιμήσεις κινδύνου μπορεί να είναι οι ίδιοι οι εργοδότες, υπάλληλοι που ορίζονται από τον εργοδότη και εξωτερικές υπηρεσίες. Τα άτομα που κάνουν τις εκτιμήσεις πρέπει να έχουν τα κατάλληλα προσόντα, σπουδές, γνώσεις και εμπειρία. Τα άτομα αυτά πρέπει να έχουν άμεση πρόσβαση σε όλους τους εργασιακούς χώρους και όλες τις πληροφορίες για τα υλικά, τον εξοπλισμό και την τεχνολογία που χρησιμοποιούνται.

Οι εκτιμήσεις κινδύνου, η μελέτη των χώρων εργασίας και οι διάφορες αναλύσεις πρέπει να διατηρούνται σε αρχείο. Το αρχείο πρέπει να παρουσιάζει: πότε εφαρμόσθηκε πρόγραμμα εκτίμησης κινδύνων, πως πραγματοποιήθηκε, τους ειδικούς ή ασυνήθιστους κινδύνους στο εργασιακό περιβάλλον, τις ομάδες εργαζομένων ή εργαζόμενο που αντιμετωπίζουν ιδιαίτερους κινδύνους (για εργατικά ατυχήματα και επαγγελματικές ασθένειες) και τα μέτρα προστασίας των εργαζομένων αυτών.

Η εκτίμηση κινδύνων είναι μια διεργασία για την οποία απαιτείται παρακολούθηση και έλεγχος. Η εκτίμηση μπορεί να οδηγήσει στην αλλαγή ή αντικατάσταση μιας χημικής ουσίας από άλλη. Η εφαρμογή πρέπει να εκτιμηθεί στο μέλλον και να ελεγχθεί ως προς την αποτελεσματικότητά της. Επανεξέταση και αναθεώρηση των μέτρων είναι αναγκαία εάν τα μέτρα που ελήφθησαν δεν είναι αποτελεσματικά.

Ορισμένες καταστάσεις και παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος απαιτούν συγκεκριμένη εκτίμηση κινδύνου:


α. Τρόποι Εργασίας και Διαμόρφωση Εργασιακών ΧώρωνX επικίνδυνες επιφάνειες X εργασίες σε μεγάλο ύψος X εργασίες σε άβολες θέσεις/κινήσεις X περιορισμένος χώρος για εκτέλεση εργασίας X επίδραση της χρήσης εξοπλισμού ατομικής προστασίας X τεχνικές και μέθοδοι εργασίας που παρουσιάζουν ιδιαίτερο κίνδυνο X είσοδος για εργασία σε κλειστούς χώρους

β. Χρήση Εξοπλισμού ΕργασίαςX περιστρεφόμενα ή παράλληλα κινούμενα κινητά μέρη μηχανών με ανεπαρκή

προστασίαX κίνδυνος πυρκαγιάς ή έκρηξης από τριβές, δοχεία με εύφλεκτα υλικά X αποθήκευση και μεταφορά επικίνδυνων υλικών X οβίδες με πεπιεσμένα αέρια

γ. Ηλεκτρικές Συσκευές και Χρήση ΗλεκτρισμούX ηλεκτρικοί διακόπτες X χρήση φορητών ηλεκτρικών εργαλείων X ηλεκτρολογικές εγκαταστάσεις

δ. Εκθέσεις σε Χημικές Ουσίες και ΠαρασκευάσματαX εισπνοή, κατάποση ή επαφή με το δέρμα επικίνδυνων ουσιών X καρκινογόνες, μεταλλαξιγόνες και ουσίες ικανές για βλάβες στο

αναπαραγωγικό σύστημαX χρήση ουσιών και διαλυτών που είναι εύφλεκτα ή εκρηκτικά X διαβρωτικές, οξειδωτικές, ασταθείς και καυστικές ουσίες X ουσίες που προκαλούν αναισθησία και αλλεργικές παθήσεις

ε. Έκθεση σε Φυσικούς ΠαράγοντεςX έκθεση σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία (ακτίνες-Χ, ιοντίζουσα ακτινοβολία

κλπ)X έκθεση σε λέιζερX έκθεση σε θόρυβο, υπερήχους, δονήσεις X έκθεση σε υψηλές θερμοκρασία ή χαμηλές X θερμοκρασίες (υγρό άζωτο)X πεπιεσμένος αέρας X ακατάλληλος φωτισμός

ζ. Έκθεση σε Βιολογικούς και Μολυσματικούς ΠαράγοντεςX έκθεση σε μικροοργανισμούς, βακτήρια, μύκητες, ενδοτοξίνες κλπ.X έκθεση σε αλλεργιογόνα

η. Γνώσεις και Πληροφόρηση για Έκτακτες ΑνάγκεςX πληροφόρηση για εξόδους σε περίπτωση πυρκαγιάς X πληροφόρηση για κατάσβεση πυρκαγιάς και χρήση πυροσβεστήρων X πρώτες βοήθειες


12. ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΕΠΙΔΗΜΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥΣ ΣΕ ΧΗΜΙΚΑ ΚΑΙ ΒΙΟΧΗΜΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ

1. ΕισαγωγήΟ αριθμός των εργαζομένων σε χημικά, βιοχημικά, βιολογικά και βιοϊατρικά

εργαστήρια (πανεπιστήμια, ερευνητικά κέντρα, εργαστήρια αναλύσεων νοσοκομείων, κλπ.) έχει αυξηθεί σημαντικά. Στις ΗΠΑ, η υπηρεσία Επαγγελματικής Υγιεινής και Ασφάλειας κατέγραψε 1 εκατομμύριο εργαζόμενων σε 74.000 εργαστήρια (σε εργαστηριακούς χώρους πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων, νοσοκομείων κλπ). Σημαντική αύξηση του αριθμού των εργαζομένων σε εργαστήρια έχει σημειωθεί και στις χώρες της Ευρώπης και άλλων αναπτυγμένων χωρών (Ιαπωνία, Αυστραλία, Καναδάς κλπ).

Οι εργαζόμενοι σε χημικά, βιοχημικά και άλλα εργαστήρια, αλλά και σε διάφορα εργαστήρια εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, ερευνητικών κέντρων και ιατρικών υπηρεσιών, εκτίθενται καθημερινά σε πολυάριθμους χημικούς, φυσικούς και βιολογικούς παράγοντες. Οι επιπτώσεις στην υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων σε εργαστήρια από τις εκθέσεις στους παράγοντες αυτούς δεν έχει μελετηθεί επαρκώς.

Υπάρχουν ποικίλες συνθήκες εργασίας, εκθέσεις σε μίγματα χημικών ουσιών, συγχυτικοί παράγοντες (όπως το κάπνισμα, οι διατροφικές συνήθειες κλπ) και πιθανές συνεργικές δράσεις διαφόρων παραγόντων. Οι επαγγελματικές ασθένειες της κατηγορίας αυτής εργαζομένων έχουν καταγραφεί σε διάφορες χώρες.

Στα χημικά και ερευνητικά εργαστήρια υπάρχει μεγάλος αριθμός τοξικών, καρκινογόνων και μεταλλαξιογόνων χημικών ουσιών. Η αποθήκευση, διαχείριση και


χρήση των ουσιών αυτών, έστω και σε μικρές ποσότητες, έχει ως αποτέλεσμα την έκθεση σε ατμούς, αέρια και σταγονίδια με άγνωστες συνέπειες στην υγεία. Οι εκθέσεις μπορούν να γίνουν με εισπνοή, κατάποση ή μέσω του δέρματος. Οι οργανικοί διαλύτες λόγω της πτητικότητας που παρουσιάζουν είναι οι ουσίες που μπορούν να προκαλέσουν σημαντικό αριθμό επαγγελματικών ασθενειών (βενζόλιο, αιθέρας, τολουόλιο, ξυλόλιο, διθειάνθρακας, διοξάνιο κλπ).

Επίσης, διάφορα αιωρούμενα εισπνεόμενα σωματίδια που κυκλοφορούν στους χώρους των εργαστηρίων και ο καπνός του τσιγάρου του περιβάλλοντος μπορούν να αποβούν επιβλαβείς για τους πνεύμονες. Ιδιαίτερη σημασία αποκτούν οι συνθήκες εργασίας σε βιοχημικά, βιοτεχνολογικά και βιοϊατρικά εργαστήρια όπου μπορούν να υπάρχουν βακτήρια, ιοί και άλλοι βιολογικοί οργανισμοί. Οι εκθέσεις σε βιολογικούς παράγοντες μπορούν να έχουν άμεσες συνέπειες στην υγεία των εργαζομένων. Επίσης, διάφορα υλικά των εργαστηρίων μπορούν να προκαλέσουν αλλεργικές αντιδράσεις στους εργαζόμενους.

Η ασφάλεια σε χημικά και ερευνητικά εργαστήρια είναι επίσης ένας άλλος τομέας που μπορεί να αποβεί επικίνδυνος για την υγεία και ακεραιότητα των εργαζομένων. Τα μέτρα πρόληψης και διαχείρισης πυρκαγιών, εκρήξεων, διαρροών αερίων, εκροών καυστικών υγρών (οξέα και αλκάλια ), καθώς και τα μέτρα για σπασμένα υάλινα όργανα, προφύλαξη από όργανα εκπομπής ακτινοβολιών κλπ είναι πρωταρχικής σημασίας για την ασφάλεια των εργαζομένων. Η χρήση ατομικών μέσων προστασίας για τους εργαζόμενους σε όλα τα στάδια της εργασίας τους είναι μεγάλης σημασίας για την ασφάλεια τους.

Όλοι οι εργασιακοί χώροι στα χημικά, βιοϊατρικά και ερευνητικά εργαστήρια πρέπει να κατασκευασθούν και να λειτουργούν με τις "ελάχιστες προδιαγραφές των χώρων εργασίας για την υγιεινή και ασφάλεια" (89/654/ΕΟΚ) και σύμφωνα με μέτρα της Οδηγίας-πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ "μέτρα για την βελτίωση της ασφάλειας και υγείας κατά την εργασία"(Οδηγία- πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ και 89/654/ΕΟΚ που εναρμονίσθηκαν με τα Π.Δ. 16/18.1.1996 ,ΦΕΚ 10/Α, και Π.Δ.17/18.1.1996, ΦΕΚ 11/Α).

2. Επιδημιολογικές Έρευνες για την Θνησιμότητα των Χημικών σε Διάφορες Χώρες

Οι χημικοί θεωρήθηκαν ότι αποτελούν ξεχωριστή ομάδα εργαζομένων. Μεγάλο ποσοστό των χημικών εργάζονταν πριν από 2-3 δεκαετίες σε χημικά εργαστήρια και την χημική βιομηχανία. Τις τελευταίες δεκαετίες υπάρχει αρκετή διαφοροποίηση των επαγγελματικών κατευθύνσεων των χημικών (εκπαίδευση, διαχείριση επιχειρήσεων, εργασίες γραφείου κλπ). Λόγω της φύσης της εργασίας των χημικών υπάρχει η γενική υπόθεση ότι εκτίθενται σε διάφορους χημικούς παράγοντες στο εργασιακό περιβάλλον. Αν και οι συνθήκες εργασίας διαφέρουν στα διάφορα εργαστήρια των βιομηχανιών, θεωρείται ότι η έκθεση σε χημικούς παράγοντες είναι


μεγαλύτερη και για μακρύ χρονικό διάστημα σε σχέση με άλλους επαγγελματικούς χώρους όπου δεν υπάρχουν χημικές ουσίες.

Οι επιδημιολογικές έρευνες του Olin και συνεργατών με Σουηδούς χημικούς παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον. Ξεκίνησε με την καταγραφή της θνησιμότητας από διάφορες αιτίες, ιδιαίτερα από κακοήθη νεοπλάσματα, των πτυχιούχων χημικών μηχανικών του Βασιλικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Στοκχόλμης. Αρχικά διερεύνησε 530 άνδρες (απόφοιτοι 1930-1950) και μετά διεύρυνε το δείγμα σε 822 απόφοιτους (1930-1959) για το διάστημα 1930-74 και 1930-77 αντίστοιχα. Ως ομάδες αναφοράς χρησιμοποίησε τον γενικό πληθυσμό της Σουηδίας, Μηχανικούς Μεταλλειολόγους και Αρχιτέκτονες. Παρατήρησε αυξημένα ποσοστά όλων των τύπων καρκίνου, λεμφώματος και λευχαιμίας.

Πίνακας 1. Θνησιμότητα 822 χημικών μηχανικών στην περίοδο 1930-1977. Ομάδες αναφοράς, ο γενικός πληθυσμός της Σουηδίας, 581 μηχ. μεταλλειολόγοι και 657 αρχιτέκτονες πτυχιούχοι του Βασιλικού Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Στοκχόλμης (Π: παρατηρηθέντες, Α: αναμενόμενοι).

Α ιτίες θα νάτου Χ ημικοί Μ ηχ. Μ π ο λ . Α ρχιτέκτονες

Π Α Π Α Π Α

όλες ο ι α ιτ ίε ς θ α νά το υ S3 103.S 49 74.9 59 S7.Sόλο ι ο ι τ ύ π ο ι κ α ρ κ ίν ο υ 32 24.2 17 17.5 11 20.5κ α ρ κ ίν ο ς π επ τ ικ ο ύ συστ. S 9.2 4 0.7 3 7.9κ α ρ κ ίν ο ς π α γ κ ρ έα το ς 2 1.6 0 1.1 2 1.4κ α ρ κ ίν ο ς α ν α π ν ευ σ τ ικ ο ύ αυστ. 3 4.0 4 3.0 5 3.4κ α ρ κ ίν ο ς του πρ ο σ τά τη 3 1.5 0 1.1 1 1.4κ α ρ κ ίν ο ς του ο υ ρ ο γενετ ικ ο υ 3 1.8 2 1.2 0 1.5κ α ρ κ ίν ο ς του εγκ εφ ά λ ο υ 3 1.2 2 0.9 1 1.0ν ε οπλ α σμ α τα Λεμφ ικο ύ /α ιμ οπ σ ι τ ικ ο ύ 7 3.2 2 2.3 0 2.7νο σ ο ς του H o d g k in 3 0.7 0 0.5 0 0.5κ α ρ ια γ γ ε ια κ α νο σ ή μ α τα 22 40.4 10 29.5 20 35.1α τυ χή μ α τα , α υ το κ το ν ίες 13 21.9 10 15.5 15 17.0άΛΑες α ιτ ίε ς 14 21.9 0 12.4 13 14.0

Οι έρευνες Olin και συνεργατών δείχνουν ότι, σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό και άλλες επαγγελματικές ομάδες εργαζομένων, υπάρχει διαφορά των θανάτων από κακοήθη νεοπλάσματα: 32 (παρατηρηθέντες) / 24.2 (αναμενόμενοι) και ιδιαίτερα για τις περιπτώσεις λεμφικού /αιμοποιητικού συστήματος 7 (π)/3.2(α), νόσος του Hodgkin 3/0.7 και καρκίνους του εγκεφάλου 5/1.2. Η έρευνα παρουσιάζει ορισμένες ατέλειες λόγω της έλλειψης στοιχείων για επαγγελματικές εκθέσεις, διάρκεια εργασίας, κλπ. Η μελέτη επεκτάθηκε με νέα δεδομένα θνησιμότητας το 1978-79 με άλλες 13 περιπτώσεις (εκ των οποίων 4 κακοήθη νεοπλάσματα: 1 κ. εγκεφάλου και 1 λευχαιμία).

H δεύτερη επιδημιολογική έρευνα για την θνησιμότητα χημικών έγινε στις ΗΠΑ και αφορούσε άνδρες, μέλη της Αμερικανικής Χημικής Εταιρίας (ACS) σε σύγκριση με την αντίστοιχη θνησιμότητα επαγγελματιών του γενικού πληθυσμού.

Πίνακας 2. Άνδρες, χημικοί, μέλη της American Chemical Society, ηλικίες 20-64 και άνω των 64 ετών. Παρατηρηθέντες και αναμενόμενοι θάνατοι, κατά ηλικία σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό, την περίοδο 1948-1967 (Π: παρατηρηθέντες, Α: αναμενόμενοι).


Αιτίες θανάτου Ηλικίες 2XMfl Ηλικίες άνω τω ν 64 1Π A π A

Κακοήθη νεοπλάσματα (σύνολο) 444 354 250 213κ.ν. του πεπτικού συστήματος 143 12ύ 94 35κ.ν. του στομάχου 20 24 11 23κ.ν. εντέρων, ορθού εντέρου t s 59 47 35κ.ν. χολής, ήπατος 13 12 12 7κ.ν. παγκρέατος 36 22 20 13κ.ν. αναπνευστικού συστήματος 74 (34 35 44κ.ν. ουρογεννητικών οργάνων 24 21 21 15κ.ν. ουροοοχου κύστης 10 10 Ιό 11κ.ν. λεμφικού & αιμσποητ. ιστού 94 59 33 17εκ των οποίων : λεμψοσάρκωμα 61 34 17 3

: λευχαιμία 33 25 Ιό 9άλλα είόη νεοπλασμάτων 109 34 ό7 57σακχαρώδης διαβήτης 21 2(3 14 19Κακώσεις αρτηριών Κ.Ν.Σ-. 117 134 137 173Μοαημστα π ις καρδιάς 995 971 703 650Μοαημστα του αναπνευστικού 30 50 4ύ 70Κίρρωση ήπατος 17 41 Ιό 12Ατυχήματα 155 1(35 32 34Αυτοκτονίες 97 33 10 10Αλλες αιτίες θανάτου 276 323 1ό2 179Σύνολο 2152 2152 1370 1370

* Οι αναμενόμενοι θάνατοι από διάφορες αιτίες υπέστησαν προτύοπωση κατά ηλικία και υπολογίστηκαν από τη σχετική συχνότητα των θανάτων μεταξύ 9957 ανδρών, ΗΠΑ, διαφόρων επαγγελμάτων που πέθαναν σε ηλικίες 20-64 το 1950 (με προσαρμογή του τύπου Mantle - Haenszel)

Αρχικά, οι ερευνητές παρατηρούν ότι τα στοιχεία μπορούν να έχουν λάθη διαγνώσεων αιτίων θανάτων. Παρατηρείται όμως σαφώς αυξημένος κίνδυνος από το πηλίκο παρατηρηθέντων / αναμενόμενων (γενικός πληθυσμός), προτυπωμένων κατά ηλικία, για τα κακοήθη νεοπλάσματα του παγκρέατος, του λεμφικού και αιμοποιητικού ιστού (λεμφοσάρκωμα και λευχαιμίας).

Στην επιδημιολογική αυτή έρευνα υπήρχαν και 115 θάνατοι μεταξύ γυναικών χημικών της ACS. Από τους θανάτους αυτούς οι 15 οφείλονταν στον καρκίνο του μαστού (7 αναμενόμενοι). Αλλά το πιο ενδιαφέρον στοιχείο της έρευνας ήταν το 11% των θανάτων αφορούσε αυτοκτονίες, που ήταν πέντε φορές υψηλότερο από την συχνότητα αυτοκτονιών στον γενικό γυναικείο πληθυσμό.

Η τρίτη σημαντική επιδημιολογική έρευνα με μεγάλο αριθμό χημικών έγινε στην M.Βρετανία. Η Royal Society of Chemistry (RSC) με την χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Ένωσης ξεκίνησε αναδρομική μελέτη με τα μέλη της (συμμετοχή 18.000 μελών το 1980 και ο αριθμός αυξάνεται κατά τα επόμενα χρόνια). Στην αρχή έγινε καταγραφή 936 θανάτων κατά αιτίες στην περίοδο 1965-75 και τα αποτελέσματα περιγράφονται σε σύντομο άρθρο. Ο αριθμός θανάτων ήταν 1332 στην ευρύτερη αναδρομική έρευνα που δημοσιεύθηκε το 1978. Τα στατιστικά δεδομένα και η σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό έδειξαν ότι το αναλογικό πηλίκο θνησιμότητας (proportionate mortality ratios, PMRs) για διάφορα κακοήθη νεοπλάσματα ήταν αυξημένα. Ιδιαίτερα αυξημένα ήταν τα PMRs για τον καρκίνο του κόλον και του παχέος εντέρου. Επίσης αυξημένα PMRs παρουσιάσθηκαν, σε συμφωνία με τις προηγούμενες έρευνες, για καρκίνους λεμφικού και αιμοποιητικού ιστού, ειδικά λευχαιμίες. Αντίθετα, οι χημικοί έχουν μικρότερο πηλίκο θνησιμότητας για το σύνολο των κακοηθών νεοπλασμάτων, τα νοσήματα του κυκλοφορικού συστήματος (καρδιαγγειακά) και του αναπνευστικού συστήματος.


Στο τέλος του 1989 η στατιστική έρευνα είχε συγκεντρώσει 4012 θανάτους μελών της RSC και ολοκληρώθηκε ένα σημαντικό μέρος της επιδημιολογικής έρευνας.

Πίνακας 3. Κύριες αιτίες θανάτου μελών ( ανδρών) της Royal Society of Chemistry (1965- 1989) και προτυπωμένα πηλίκα θνησιμότητας (Standardized moratlity ratios) (Π: παρατηρηθέντες, Α: αναμενόμενοι).

* Προτυπωμένο πηλίκο θνησιμότητας (Standardized Mortality Ratio). Η μέθοδος υπολογισμού του SMR ονομάζεται κ α ι"έμμεση" προτύπωση. Βασίζεται στην αρχή ότι οι ειδικοί κατά ηλικία δείκτες ενός ορισμένου πληθυσμού αποτελούν την βάση των υπολογισμών, ενώ η κατά ηλικία σύνθεση αυτού δεν έχει οποιαδήποτε σημασία. Οι "πρότυποι" αυτοί δείκτες εφαρμόζονται στις αντίστοιχες ομάδες ηλικιών του πληθυσμού για τον οποίο γίνεται προτύπωση. Υπολογίζεται έτσι ο αριθμός των θανάτων που θα συνέβαιναν στον πληθυσμό που εξετάζεται, εάν ίσχυαν σε αυτόν οι πρότυποι δείκτες ( αναμενόμενοι θάνατοι = Ε), και στην συνέχεια ο αριθμός αυτός συγκρίνεται με τον αριθμό των θανάτων που συνέβησαν πραγματικά (Ο). Το πηλίκο Ο/Ε Χ100 αποτελεί το προτυπωμένο πηλίκο θνησιμότητας (SMR). [ϊριχόπουλος Δ. Επιδημιολογία. Γ.Παρισιάνος, Αθήνα, 1982: 92-93.]

Ο Πίνακας 3 και τα στοιχεία που συγκεντρώθηκαν δείχνουν ότι οι χημικοί της RSC παρουσιάζουν σημαντική μακροβιότητα. Το 25% ήταν άνω των 80 ετών, το 50% άνω των 73 και το 75% άνω των 63 ετών. Η ολική θνησιμότητα ήταν χαμηλή και υπήρχαν λιγότεροι θάνατοι από τα κακοήθη νεοπλάσματα, σε σχέση με τους αναμενόμενους. Αλλά υπήρχε αυξημένες περιπτώσεις καρκίνων του λεμφικού και αιμοποιητικού συστήματος, ιδιαίτερα λευχαιμίας.

Η RSC συνεχίζει την έρευνα αυτή. Το 1980 περίπου 18.000 μέλη της χημικής εταιρίας είχαν εγγραφεί για μακροχρόνια ερευνητική καταγραφή των εκθέσεων στο εργασιακό περιβάλλον ( εκθέσεις σε συγκεκριμένες χημικές ουσίες, διαλύτες κλπ, διάφορες συνήθειες διατροφής, καπνίσματος, κατανάλωση καφέ, οινοπνεύματος, κλπ, τύπος εργασίας, οικογενειακό ιστορικό, χρήση φαρμάκων. Η έρευνα αυτή (RECAP , Royal Society of Chemical Effects of Chemical Assessment Programme) προσπαθεί να συνδυάσει τα δεδομένα αυτά με τις αιτίες θανάτων των μελών της RSC. Η χαμηλή θνησιμότητα από καρκίνο του πνεύμονα και καρδιοαγγειακά νοσήματα των χημικών πιθανόν να οφείλεται στο περιορισμένο αριθμό των καπνιστών. Η έρευνα έδειξε ότι μόνο το 21% ήταν καπνιστές, 31% ήταν καπνιστές που σταμάτησαν (ex smokers) και 48% μη καπνιστές (ποσοστά αρκετά πιο χαμηλά σε σχέση με τον γενικό πληθυσμό για τις κοινωνικές ομάδες Ι και ΙΙ).


Ορισμένες άλλες επιδημιολογικές έρευνες έγιναν στην δεκαετία του ’80 με χημικούς, χημικούς μηχανικούς και ερευνητές μεγάλων χημικών βιομηχανιών (Du Pont, Rohm & Hass) και με χημικούς της Αμερικανικής Χημικής Εταιρίας. Συνοπτική εικόνα των ερευνών αυτών παρουσιάζεται στον Πίνακα 4.

H έρευνα Hoar και Pell έγινε με 3.686 λευκούς άνδρες και 75 λευκές γυναίκες, χημικούς που εργάζονταν στην DuPont στην περίοδο 1959-1977.

Η έρευνα Walrath J, και συνεργατών έγινε με γυναίκες χημικούς μέλη της Αμερικανικής Χημικής Εταιρίας που απεβίωσαν στην περίοδο 1925-1979.

Η έρευνα Maher και Defanso έγινε με 1.510 λευκούς άνδρες, εργαζόμενους στα ερευνητικά εργαστήρια της χημικής εταιρίας Rohm & Hass στην περίοδο 1950721959. Η παρακολούθηση της ομάδας αυτής εργαζομένων έγινε μέχρι το 1978, κατά την οποία καταγράφηκαν 95 θάνατοι.

Πίνακας 4. Συνοπτική παρουσίαση ερευνών για την θνησιμότητα και τα βασικά δεδομένα των κακοηθών νεοπλασμάτων για χημικούς και εργαζομένους σε χημικά εργαστήρια (Π: παρατηρηθέντες, Α: αναμενόμενοι).

ΤοπαςμελΕτηςΕρευνητές

Ετος

ΧημικοίΧρονολογίες

ΜέγεθοςειτιΰημυοΑ.

έρευνας

Αριθμόςπεριπτώσεων

Πληθοομάςαναφοράς

Ιυμπερ άοματα Κακοήθη νεοπλάσματα

(Π/Ά)Ρ Μ Η , LiFP, ei αΐ.(196m

Α μ ερ ικ α ν ικ ήΧ η μ ικ ήΕ τα ιρ ία ,

Η Π Α

5.657(1948-1967}

άνδρες,ΕΠΊτγγεΛ.

1950

Α νδ ρεςΚ α κ ν 6 9 4 n a p /5 7 2 αν. Χ ε μ φ / αιμοπ. 1 2 7 π /7 6 αν. π άγκρεας 56 π α /5 5 αν. Γυνα ίκεςκαρκ. μ ασ τού 15 π η / 7 αν. αοτσκτον 5 φορές μεγ.

SMR OHn GR,(1976)

Π το χ .χ η μ ικ ο ί

μ ηχα ν ικο ί,1950-1950Σο υ η δ ία

530άνδρες

58(1930-1974}

Σ ο υ η δ ία Όλες, α ιτ ίες 5 8 n a /6 7 αν. ό λ α κ.ν. 22 π α ρ /13 αν. Λ ε μ μ / α ιμοπ . 6 π α / 1,7αν. ουρογεννητ. 3 n /1 ,0 αν.

PM RSetri ie CE, et a l (1978)

Β Ινσ τιτούτο Χ η μ ική ς Ε τα ιρ ία ς

μέλη

1.352(1965-1975}

Β ρ ετα ν ία Α υ ξη μ έν ο P M R γ ια άλα κ .ν , ε ιδ ικ ά γ ια λεμφώ ματα κ α ι κ ά λ α ν /ιι.εν τέρ σ ο

SMR O h n G it , AJiiboji A. (1980)

Β .Ινστιτούτο Τ φ τ Α ο γ ο ν , ιττυχισύ^οι 1930-1959

$22 S3(1930-1977}

Σ ο υ η δ ία όλες α ιτ ίε ς 85 π / 103,8 a ό λ α κ.ν. 3 2 n a p / 24,2 αν. λ ε μ φ /α τμ . 7 n a p /3 ,2 a v Εγκεφάλου 5 π α /1 ,2 α ν

SMR H oar SIC P i l l S (1981)

D uP on t,χημ ικο ί,χη μ ικο ί

μ η χ α ν ικ ο ί

5.761 204(1964-1977}

Η Π Α Α νδ ρεςόλες α ιτ ίε ς 196(117418,3 a ό λ α κ.ν. 43 α α ρ /6 6 αν. εντέρω ν 1 2 π α ρ /6 ,9α ν . λ ευ χ α ιμ ία 4 n a /5 .4 αν.

PM R Watrath J, e ta l (1985)

Α ρ ε ρ ίκα ν ιχή )ίη μ ικ ή Ε τα ιρ ία ,

μτΛι,

347(1925-1979}

Η Π Α ό λ α κ.ν. I l l u a f 73,7 αν. στοράχοο 5 π α / 2.S αν. η α γ κ ρ έα ς 5 π α/2 ,Β αν. λ ε μ μ / α ιμ ο α . 13 π α /5 ,9 a κ α ρ κ . μ ασ τού 3D μ / 5,8 a ωοθηκών 13 α α /5 ,8 αν. α υ ια κ τ ο ν 36 n a /6 ,7 αν.

SMRMaharKV, Defanso BS(1986)

R a h n i & Hass

ερευνητές(1950-19590

1 3 1 0λευ κο ίOV&pEC.

95(1950-197S}

Η Π Α ■άλες α ιτίες 95 π / 173>2αν ά λα κ .ν . 21 n a /3 1 ,3 α\~ λ ε μ φ /α ψ ο π 5 π α /4,2 αν. πεππκσ αύστ. 9 π α /7 ,7 α


Επίσης, μία ακόμη επιδημιολογική έρευνα στις ΗΠΑ έγινε με τους ερευνητές στο ερευνητικό εργαστήριο Lawrence Livermore National Laboratory. H έρευνα αυτή βρήκε αυξημένα ποσοστά κακοήθους μελανώματος μεταξύ των χημικών του εργαστηρίου.

H συνολική εκτίμηση των έξι (6) επιδημιολογικών ερευνών και των SMR ή PMR που προέκυψαν για τα κακοήθη νεοπλάσματα των εργαζομένων σε ερευνητικά και χημικά εργαστήρια περιέχεται στη εργασία των Dement και Cromer.

Οι ερευνητές εκτιμούν ότι: α) η θνησιμότητα για όλα τα είδη κακοηθών νεοπλασμάτων είναι αυξημένη στις 3 από τις 6 έρευνες, β) σε όλες τις έρευνες υπάρχει μειωμένος αριθμός παρατηρηθέντων θανάτων από καρκίνους του αναπνευστικού συστήματος, γ) οι 4 από τις 6 έρευνες βρίσκουν αυξημένη θνησιμότητα από καρκίνους του λεμφικού και αιμοποιητικού συστήματος. Οι εκτιμήσεις κινδύνου σε 5 από τις 6 έρευνες για το καρκίνους του πεπτικού συστήματος δείχνουν τιμές άνω του 1.0 αλλά οι τιμές δεν είναι στατιστικά σημαντικές. Από ιστορικές έρευνες και πρακτικές των χημικών εργαστηρίων τις παλαιότερες δεκαετίες, φαίνεται ότι ο αυξημένος κίνδυνος για καρκίνους του λεμφικού και αιμοποιητικού (λευχαιμίας) οφείλεται στην χρήση βενζολίου, άλλων αρωματικών πτητικών ενώσεων και διαλυτών.

3. Επιδημιολογικές Έρευνες σε Εργαζόμενους στην Χημική ΒιομηχανίαΠαρόμοιες αναδρομικές έρευνες έχουν γίνει σε μεγάλες χημικές εταιρίες όπου

σημαντικό ποσοστό των εργαζομένων ήταν χημικοί, χημικοί μηχανικοί και άλλες ειδικότητες. Πολλοί από τους χημικούς αυτούς εργάσθηκαν σε χημικά εργαστήρια. Αν και οι εκθέσεις είναι υψηλότερες στην χημική βιομηχανία, σε σχέση με τις συνθήκες εργασίας σε ερευνητικά και χημικά εργαστήρια, οι επιδημιολογικές έρευνες έχουν ενδιαφέροντα δεδομένα.

Μία από τις πιο γνωστές έρευνες έγινε μεταξύ των 19.608 εργαζομένων (1940- 1980) στο βιομηχανικό συγκρότημα της Dow Chemicals στο Τέξας των ΗΠΑ, όπου η πλειοψηφία των εργαζομένων ήταν χημικοί και χημικοί μηχανικοί. Στις εγκαταστάσεις της εταιρίας παρασκευάζονται πολλές χημικές ουσίες για ερευνητική και βιομηχανική χρήση (πλαστικά, φυτοφάρμακα, καταναλωτικά, βιομηχανικές πρώτες ύλες κλπ). Κατά την περίοδο της έρευνας σημειώθηκαν 3.444 θάνατοι και τα στοιχεία θνησιμότητα συγκρίθηκαν με τους αναμενόμενους θανάτους των λευκών ανδρών στις ΗΠΑ. Ανάλογα με τον πληθυσμό αναφοράς ( γενικός ΗΠΑ, της πολιτείας του Τέξας και του τοπικού πληθυσμού, κοντά στην πόλη Freeport, 60 χμ. νότια του Houston, Gulf Coast) τα προτυπωμένα πηλίκα θνησιμότητας παρουσιάζουν ορισμένες διαφορές.


Πίνακας 5. Παρατηρηθέντες και αναμενόμενοι θάνατοι, SMR και 95 % όρια αξιοπιστίας (95% CL, confidence limits) για αιτίες θανάτου σε 19.608 εργαζομένους,

1940-1980 (Π: παρατηρηθέντες, Α: αναμενόμενοι).

Στην έρευνα αυτή παρουσιάσθηκαν υψηλά προτυπωμένα πηλίκα θνησιμότητας (SMR) για όλα τα κακοήθη νεοπλάσματα : 761 παρατηρηθέντα/733,4 αναμενόμενα, και ιδιαίτερα κακοήθη νεοπλάσματα του αναπνευστικού συστήματος (του πνεύμονα): 302 παρατηρηθέντα /247,3 αναμενόμενα. Για την διερεύνηση του θέματος αυτού έγινε και δεύτερη επιδημιολογική έρευνα ασθενών-μαρτύρων για τον καρκίνο του πνεύμονα. Οι ερευνητές προσπάθησαν να συγκεντρώσουν στοιχεία για τις συνήθειες καπνίσματος, άλλους συγχυτικούς παράγοντες, καθώς και τις ειδικές συνθήκες εργασίας των εργαζομένων. Οι συγκρίσεις βρήκαν αρνητικές και θετικές συσχετίσεις. Αυξημένες περιπτώσεις καρκίνου του πνεύμονα παρατηρήθηκαν σε περιοχές με εκθέσεις σε διοξείδιο του θείου και με υψηλές θερμοκρασίες. Οι συσχετίσεις αυτές είναι προβληματικές λόγω της έλλειψης ερευνών για την επιβλαβή δράση των δύο αυτών παραγόντων.

Παρόμοια έρευνα έγινε και σε ένα άλλο βιομηχανικό συγκρότημα της ίδιας εταιρίας (Bay City, Michigan, Dow Chemicals). Εξετάσθηκαν 37.682 άνδρες εργαζόμενοι της εταιρίας στην περίοδο 1940-1982. Η θνησιμότητα από διάφορες αιτίες ήταν χαμηλότερη από την αναμενόμενη (γενικός πληθυσμός, ΗΠΑ) καθώς και για το σύνολο των κακοηθών νεοπλασμάτων.

Άλλες έρευνες με εργαζόμενους σε χημικές βιομηχανίες βρήκαν αυξημένο κίνδυνο για μη-Ηοdgkin λεμφώματα και έκθεση σε οργανικούς διαλύτες.21,22

4. Νεότερες Έπιδημιολογικές με Εργαζόμενους σε Βιοϊατρικά και Ερευνητικά Εργαστήρια

Το 1989 παρουσιάσθηκε έρευνα για αυξημένη θνησιμότητα μεταξύ ερευνητών του Ινστιτούτου Παστέρ στο Παρίσι. Ιδιαίτερα με αιτίες κακοήθη σαρκώματα και λεμφώματα σε εργαζόμενους των οποίων η ηλικία ήταν κάτω των 50 ετών και εργάζονταν σε βιολογικά (με βιοτεχνολογικές εργασίες) εργαστήρια. Η συχνότητα των θανάτων είχε σαν αποτέλεσμα την δημιουργία μιας επιστημονικής επιτροπής και την επιδημιολογική έρευνα μεταξύ 3.765 ερευνητών που είχαν εργασθεί στο Ινστιτούτο Παστέρ, τουλάχιστον για 6 μήνες, στην περίοδο 1971-1986. Κατά την περίοδο αυτή διαπιστώθηκαν 145 θάνατοι (για τους 123 από αυτούς έγινε δυνατό να συγκεντρωθούν το πιστοποιητικό θανάτου). Αναμενόμενοι θάνατοι υπολογίσθηκαν με πληθυσμό αναφοράς τον γενικό πληθυσμό της Γαλλίας και προτύπωση κατά ηλικία, φύλο και ομάδες πέντε ετών στην περίοδο 1971-1987. Τα αποτελέσματα


παρουσιάζονται, για ορισμένες επιλεγμένες αιτίες θνησιμότητας, στον πίνακα 6. Η έρευνα για την θνησιμότητα των ερευνητών του Ινστιτούτου Παστέρ έδειξε ότι για κακοήθη νεοπλάσματα και καρδιαγγειακά νοσήματα υπήρχαν λιγότεροι θάνατοι από τους αναμενόμενους. Γ ια τους τύπους του u954 καρκίνου για τους οποίους υπήρχαν αυξημένα ποσοστά και στις προηγούμενες έρευνες, δηλαδή, καρκίνους του αιμοποιητικού συστήματος (λευχαιμίας), του εγκεφάλου, των οστών και του παγκρέατος, υπάρχουν πράγματι υψηλότεροι αριθμοί θανάτων από τους αναμενόμενους. Για τους άνδρες ήταν καρκίνος των οστών και παγκρέατος και για τις γυναίκες καρκίνος του εγκεφάλου. Οι τύποι αυτοί καρκίνου, οι οποίοι είναι σπάνιοι και δύσκολο να διαγνωσθούν, εμφανίσθηκαν σε ερευνητές που εργάζονταν σε βακτηριολογικά εργαστήρια.

Πίνακας 6. Παραιτηθέντες και αναμενόμενοι θάνατοι και ΠΠΘ (προτύπωση κατά ηλικία, φύλο και ηλικίες ανά πενταετία, 1971-1976), κατά αιτίες στο Ινστιτούτο Παστέρ(Π: παραιτηρηθέντες, Α: αναμενόμενοι).

*Το προτυπωμένο πηλίκο θνησιμότητας (SMR) για τον καρκίνο του παγκρέατος είναι στατιστικά σημαντικό στο επίπεδο 5 %

Tα αποτελέσματα της έρευνας στο Ινστιτούτο Παστέρ έλαβαν ευρύτερη δημοσιότητα στον επιστημονικό τύπο. Παρόμοια έρευνα έγινε και από Ιταλούς επιστήμονες για το προσωπικό του Ανώτατου Ινστιτούτου Υγείας στην Ρώμη (Instituto Superiore di Sanita, ISS). Στο ινστιτούτο εργάζονται 1.500 άτομα ( ιδρύθηκε το 1930, έλεγχος για την υγιεινή των τροφίμων, φαρμάκων και ναρκωτικών, έρευνα σε τομείς της μικροβιολογίας, βιοϊατρικής και περιβαλλοντικής υγιεινής). Η αναδρομική έρευνα περιλάμβανε όλους τους εργαζόμενους στην περίοδο 1960-1989 (1.797 άτομα επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού και 345 διοικητικούς υπαλλήλους, εκ των οποίων οι 1.269 ήταν άνδρες και 873 γυναίκες) και η προτύπωση έγινε (κατά φύλο, ηλικία και αιτία θανάτου) με τον γενικό πληθυσμό της Ιταλίας.


Πίνακας 7. Αναδρομική έρευνα σε εργαζόμενους στο Ανώτατο Ινστιτούτο Υγείας της Ρώμης(Π: παραιτηρηθέντες, Α: αναμενόμενοι).

* SMR = standardized mortality ratio, 95 % CI = 95 % confidence interval

Η αναδρομική αυτή έρευνα έδειξε χαμηλή θνησιμότητα για όλες τις αιτίες και για κακοήθη νεοπλάσματα. Παρατηρήθηκαν αυξημένα προτυπωμένα πηλίκα θνησιμότητας για καρκίνους του παγκρέατος, εγκεφάλου, και λεμφοποιητικού ιστού.

Επίσης αυξημένο ΠΠΘ παρατηρήθηκε για τον καρκίνο του μαστού στις γυναίκες του ινστιτούτου, όπως διαπιστώθηκε στην έρευνα Walrath et al. Οι έρευνες αυτές και τα δεδομένα που προέκυψαν ώθησαν άλλους επιστήμονες να διερευνήσουν με αναδρομική μελέτη τους τύπους κακοηθών νεοπλασμάτων μεταξύ χημικών, βιοχημικών, κρυσταλλογράφων, βιολόγων, βακτηριολόγων, άλλων ερευνητών φυσικών επιστημών και τεχνικών εργαστηριακών αναλύσεων. Με την χρήση των στατιστικών στοιχείων για την θνησιμότητα μεταξύ 1971-1980 στην Αγγλία-Ουαλία, ατόμων 15-64 ετών ( Οffice of Population Censuses and Surveys') και με την ταξινόμηση των κωδικών επαγγελμάτων που αναφέρθηκαν πιο πάνω καταγράφηκαν 2.265 θάνατοι από καρκίνο. Τα επαγγέλματα αυτά ανήκουν στις κοινωνικές ομάδες Ι και ΙΙ. Υπολογίσθηκε ο σχετικός κίνδυνος για διάφορα κακοήθη νεοπλάσματα με την χρήση του πηλίκου των διαγώνιων γινομένων (odds ratio, OR ). Tα αποτελέσματα για ορισμένα είδη καρκίνου παρουσιάζονται στον πίνακα 8.


Πίνακας 8. Εργαζόμενοι σε εργαστήρια. Σχετικός κίνδυνος για ορισμένα κακοήθη νεοπλάσματα, σε σύγκριση με άλλα επαγγέλματα των κοινωνικών τάξεων Ι και ΙΙ, προτύπωση κατά ηλικία και φύλο, Αγγλία και Ουαλία, 1971-1980.

Ό ρ γ α ν ο κ α κ ο ή θ ο υ ς ν εο π λ ά σ μ α το ς Η λ ικ ίε ς 15-41 Η λ ικ ίε ς 15-64 1

Α .θ . ΔΓ (<1530 ΟΑ) Α.Θ. ΔΓ (9540 ΟΑ)

κ α ρ κ ίν ο ς του π α γ κ ρ έ α το ς 3 0,43(0,15-1,50) 57 0,98(0,75-1,23)

π ν εύ μ ο ν α ς κ α ι β ρ ό γχο ι 26 1,01(0,67-1,51) 363 0,90(0,80-1,02)

κ α ρ κ ίν ο ς τω ν ο σ τώ ν 7 1,15(0,52-2,55) 9 0,98(0,49-1,95)

κ α κ ο ή θες μ ελ ά νω μ α 26 0,58(0,59-1,31) 9 0,87(0,64-1,18)

κ α ρ κ ίν ο ς μ α λ α κ ώ ν ισ τώ ν 3 0,74(0,36-1,53) 17 0,88(0,54-1,44)

κ α ρ κ ίν ο ς του μαστού 74 1,01(0,76-1,35) 200 0,98(0,83-1,17)

λ ευ χα ιμ ία 29 1,15(0,73-1,70) 5S 1,00(0,77-1,31)

νοσος του H o d g k in 47 0,88(0,64-1,22) 63 0,96(0,73-1,26)

μ η -H o d g k in λ εμ φ ώ μ α τα 34 1,37(0,96-1,45) 66 1,10(0,86-1,41)

κ, εγκ εφ ά λ ο υ κ α ι ν ευ ρ ικ ο ύ συ στ. 63 1,37(1,05-1,30) 139 1,30(1,09-1,55)

κ .ν. πολλα π λού μ υ ελ ώ μ α το ς 4 1,54(0,56-4,23) 20 1,00(0,64-1,56)

* ΔΓ = OR = odd ratios, 95 % CI = 95 % confidence interval

Τα αποτελέσματα της αναδρομικής αυτής έρευνας έδειξαν ότι τα επαγγέλματα που αφορούν εργασίες σε επιστημονικά, χημικά και βιοϊατρικά εργαστήρια δεν συνδέονται με υψηλό σχετικό κίνδυνο για κακοήθη νεοπλάσματα. Όπως διαπιστώθηκε και στις προηγούμενες έρευνες, οι παρατηρηθέντες θάνατοι για καρκίνο του παγκρέατος, του εγκεφάλου, του αιμοποιητικού συστήματος, μη-Hodgkin λεμφώματα, του πολλαπλού μυελώματος και των οστών ήταν αυξημένοι, αλλά ο σχετικός κίνδυνος δεν ήταν πολύ υψηλός ( OR = 1,15- 1,37-1,54 ). Παρόλα αυτά, οι αναδρομικές αυτές έρευνες δείχνουν ότι ο αυξημένος κίνδυνος αυτών των τύπων κακοηθών νεοπλασιών, μπορεί να οφείλεται σε παλαιές εκθέσεις σε χημικούς παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος.

Το 1992 συντάχθηκε μια ομάδα εργασίας από γνωστούς επιδημιολόγους διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών για να μελετήσουν την θνησιμότητα μεγάλου αριθμού εργαζομένων σε χημικά, βιοτεχνολογικά, αγρονομικά και ιατρικά ερευνητικά εργαστήρια. Το πρόγραμμα της ομάδας εργασίας υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Ένωση και της International Agency for Research on Cancer.

Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει και ορισμένες μικρότερης κλίμακας έρευνες για κακοήθη νεοπλάσματα σε ερευνητές και τεχνικούς χημικών και βιολογικών εργαστηρίων. Οι έρευνες αυτές προκλήθηκαν από την εμφάνιση περιπτώσεων πρόωρων θανάτων για σπάνια είδη νεοπλασμάτων.

Οι περιπτώσεις πρωτογενούς νεοπλάσματος του εγκεφάλου (κακόηθες γλοίωμα) είναι αρκετά σπάνιες. Στον γενικό πληθυσμό οι τύποι ενδοκρανιακών κακοηθών γλοιωμάτων κυμαίνονται μεταξύ 3,8-16 ανά 100.000.29 Οι αιτιολογία των καρκίνων αυτών είναι άγνωστη. Συνήθως οι τύποι αυτοί καρκίνου εμφανίζονται σε εργαζόμενους στην βιομηχανία ελαστικών, στην βιομηχανία πετρελαιοειδών, βινυλοχλωριδίου κλπ. Οι εκθέσεις πειραματόζωων σε καρκινογόνους αρωματικούς υδρογονάνθρακες και Ν-νιτρωδο ενώσεις παράγουν τέτοια είδη νεοπλασμάτων.

Τρεις περιπτώσεις πρόωρων θανάτων από κακόηθες γλοίωμα σε τεχνικούς ενός νοσοκομειακού εργαστηρίου (βιοχημικό και αιματολογικό) στην Αγγλία παρουσιάσθηκαν σε πρόσφατη επιδημιολογική έρευνα. Επίσης, περιπτώσεις


κακοήθους γλοιώματος παρουσιάσθηκαν και σε εργαζόμενους σε Γαλλικό ερευνητικό εργαστήριο.

Επίσης, αυξημένο κίνδυνο για κακοήθη νεοπλάσματα του εγκέφαλου ιδιαίτερα κακόηθες γλοίωμα, έχει παρουσιασθεί σε επιδημιολογική έρευνα των Hall και συνεργατών, μεταξύ παθολόγων και τεχνικών ιατρικών εργαστηρίων.

Διάφοροι χημικοί παράγοντες έχουν ενοχοποιηθεί για κακοήθη νεοπλάσματα του αιμοποιητικού συστήματος, μεταξύ αυτών και οι αιθυλενογλυκολικοί αιθέρες (ethylene glycol ethers). O! γλυκολικοί αιθέρες χρησιμοποιούνται ως διαλύτες σε πολλά εργαστήρια, καθώς και στην βιομηχανία για ρητίνες, βερνίκια και χρώματα.

Πειράματα σε πειραματόζωα δείχνουν ότι οι γλυκολικοί αιθέρες δρουν τοξικά στο αιμοποιητικό σύστημα.34 Ορισμένα επιδημιολογικές έρευνες δείχνουν αυξημένο κίνδυνο για εργαζόμενους με τους διαλύτες αυτούς.

H επιδημιολογική έρευνα για τους γλυκολικούς αιθέρες προκάλεσε σημαντική αναταραχή στην επιστημονική κοινότητα της Γαλλίας. Ένας εκ των ερευνητών (Dr Cicolella A, Intsitute National de Recherche et de Securite', INRS) απολύθηκε σε διαμάχη με τα διευθυντικά στελέχη του INRS για τα αποτελέσματα της έρευνας που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Leukemia.

Ερευνητές στην Ιρλανδία εξέτασαν το ενδεχόμενο για αυξημένο κίνδυνο από κακοήθη νεοπλάσματα του εγκεφάλου και του αιμοποιητικού ιστού σε ερευνητές του Αγροτικού Ινστιτούτου της Δημοκρατίας της Ιρλανδίας (στην περίοδο 1971 και 1987). Συγκρίνανε τους αριθμούς των κακοηθών νεοπλασμάτων με τους αριθμούς στον γενικό πληθυσμό (προτυπωμένους κατά ηλικία, φύλο και κοινωνικό-οικονομική κατάσταση). Παρουσιάσθηκαν 4 περιπτώσεις θανάτων από πρωτογενή καρκίνο του εγκεφάλου, 3 περιπτώσεις από λευχαιμία και 1 από νόσο Hodgkin μεταξύ των ανδρών κάτω των 65 ετών του επιστημονικού και τεχνικού προσωπικού στο ινστιτούτο. Παρόλα αυτά δεν υπήρχε αύξηση σε σχέση με τις αναμενόμενες περιπτώσεις των τύπων αυτών καρκίνου στον γενικό πληθυσμό. Αύξηση δεν παρουσιάσθηκε για τους τύπους αυτούς καρκίνου και στους αγρότες, τους βοηθούς των αγροτών και τους διαχειριστές αγροτικών επιχειρήσεων.

5. Επιδημιολογικές Έρευνες για Επιπτώσεις στο Αναπαραγωγικό Σύστημα Εργαζομένων Γυναικών σε Ερευνητικά και Χημικά Εργαστήρια

Τα τελευταία χρόνια έχουν διεξαχθεί αρκετές επιδημιολογικές έρευνες για τις πιθανές επιπτώσεις των εργασιακών συνθηκών σε εργαζόμενες σε ερευνητικά και χημικά εργαστήρια. Οι εργαζόμενοι εκτίθενται σε μεγάλο αριθμό χημικών ουσιών και οι πιθανότητες για επιπτώσεις στην αναπαραγωγική ικανότητα των γυναικών- εργαζομένων που βρίσκονται σε ηλικία αναπαραγωγής θεωρήθηκαν σημαντικές. Διερευνήθηκαν οι περιπτώσεις αυτόματων αποβολών (spontaneous abortions), αποβολών, συγγενών ανωμαλιών σε νεογέννητα, περιγγενητικών θανάτων, γεννήσεων λιπόβαρων ή νεκρών εμβρύων και άλλες ασθένειες κατά την σύλληψη και εγκυμοσύνη.

Μια συνοπτική παράθεση των κυριότερων ερευνητικών αποτελεσμάτων για τις επιπτώσεις στο αναπαραγωγικό σύστημα εργαζομένων γυναικών σε εργαστήρια και των συμπερασμάτων παρουσιάζεται στον πίνακα 9.


Πίνακας 9. Συνοπτική παρουσίαση των κυριότερων ερευνών για τις επιπτώσεις στοαναπαραγωγικό σύστημα εργαζομένων γυναικών σε εργαστήρια.

Π ε ρ ιγ ρ α φ ή too πληθυσμού Α ριθμ ός Α ριθμ ός Α π ο τελέσ μ α τα κ α ι Β ιβλίο γρ.υπό μελέτη , χώ ρ α , τύ π ο ς γ ο ν α κ ώ ν εγκύω ν' σ υ μ π ερ ά σ μ α τα έτος

Ε ργαζόμενες, εργασ τήρ ιο 56 71 8 /2 4 εγκυμοσύνες ήταν 13.3)α να λύσ εω ν νοσοκομείου. Σ ο υ η δ ία (caosB-sectinfll)

α π ο β ο λές σ ύγκρ ιση με 9 /4 7 με ο μ α ο α α να φ ο ρά ς

L97S

Ε ργαζόμ ενο ι σε ε ρ ε π ν ψ ικ ά 727 245 αυξημένες περιπτώ σεις (39)Εργαστήρια π α ν /μ ίο υ , δυσ μορφ ιώ ν Ια ιρησ ισ του 1979Σ ο υ η δ ία {follow-up) εντέρου)9.000 Εργαζόμενες σε — 52 αριθμός α πο β ο λώ ν 3,54/100 mχημικές βισμΐ’ χανιες, σύλλογος χημικώ ν βιομ., Φ ιλανδ ία

εγκ. σύγκριση με 5 ,52 /100 σ τον γεν ικ ό πληθυσμό

1930

Ε ργαζόμενο ι σε — 200 7 περιπτώ σεις ga i trointeEtinal {U)εργαστήρια , Α να δρ ο μ ικ ή atresia, έ ν α ν τ ι 2,5 1932έρευνα, Σ ο υηδ ία (ασθενώ ν μ αρτύρω ν)

α να μ ενό μ ενω ν

Ε ργαζόμενο ι ο ι 110 75 135: απσβαλε·; οε σ ύγκριση ιιε (42)φ αρμακευτικά 10% γεν . πληθ. Α υξημένα 1930Εργαστήρια, Σσυησισ ποσοστά σ υγγενώ ν(trois-sectioiiaTl ανω μ αλ ιώ νΣ το π ο ν γεννήσ εω ν της — 1.161 αύξηση πε ρ ιγγ εν η π κ ώ ν (43)Σουηδίας,, εργαζόμενο ι σε θα νά τω ν κ α ι σ υγγενώ ν 1934εργασ τήρια ανω μαλιώ ν. Α γνω σ τα α ίτια(record linkage 1 Ε ργαζόμενες σε 7=5 53α δ ε ι- υ π ά ρ χε ι αύξηση σε (44)πα νεπ ισ τη μ ια κ ά αποβολές κ α ι συγγενείς 1934εργαστήρια , Σ ο υηδ ία (follow -up)

ανω μ αλίες

Ε ργαζόμενες σε 3.362 1.972 δ ε ι- υπ ά ρχε ι αύξηση (45)νοσοκομειακά π α ν /μ ια . δημ όσ ια εργαστή ρια , Δ α ν ία (follow up)

α υτό μ α τα ’.· α ποβολώ ν 1934

Στατιατ στοιχεία α ποβολώ ν — 1.732 αυξημένος κ ίν δ υ ν ο ς lodds {46)αε νοσοκομεία ratio = 1,26) αυτομ. 19341^73-1976, Φ ιλανδία α πο β ο λώ ν σε(registry) παρασκευάστρ ιες εργασ τηρϊω νΜ εγάλη επα\'\·ϊλματηα·| 50.0ϋ 104.649 δει· υπάρχει σημαντική (47,48)έρευνα κ α ι έκβαση / αύληση α υτόμ ατω ν αποβολώ ν. 1937εγκυμοσυνώ ν. ασθενών- σ υγγενώ ν α νω μ αλιώ ν. (49)μ α ρ τύρ ω ν έρευνα, Μ όντρεαλ , Κ αναδάς1932-

λ υ ιο β α ρ ώ ν νεο γνώ ν Αρωμ. Υδ ρ ο γο ν ανΘράκες

193S

19S4 (croes-Eectiana] όε ασθειώ ν-μαρτύρω ν'ΐ

σ υνδέοντα ι μιε συγγ.αν.

Ε ργαζόμ ενο ι σε εργα σ τήρ ια 110 130 10 αποβολές οε με (Μ)πετρο^μιμικών β ιο μ η χα ν ιώ ν 0,3 α να μ ενόμ ., α λλ ά μ τ’ στστ. 1939Σ ο υηδ ία(follow -up)

σημαντικές. Ε να εργαστήριο α υ ΐη μ . αριθμό απο β ο λώ ν (3 π α ρ /0 ,7 α να ιι.)

Ε ργαζόμενες βοηθοί σε 4.535 1.S32 δει· παρατηρή(θηκσν (51)φ αρμα κεία , ώ α ν ία αυξημένες περιπτώ σεις

λ ιπ ο βα ρ ώ ν νεο γε ',- .ττα ’··, ή πρόω ρες γεννήσεις

1991

Οι μελέτες του πίνακα 9 δείχνουν ότι υπάρχει σχετικός κίνδυνος για επιπτώσεις στο αναπαραγωγικό σύστημα εργαζομένων γυναικών σε χημικά και βιοϊατρικά εργαστήρια. Αν και οι συνθήκες εργασίας δεν είναι ομοιογενείς σε όλες τις περιπτώσεις, οι εκθέσεις σε οργανικούς διαλύτες και άλλες πτητικές χημικές ουσίες σύνδεσης

πιθανώς, με κίνδυνο για αυτόματες αποβολές, επιπλοκές στην εγκυμοσύνη, λιποβαρή νεογέννητα και συγγενείς ανωμαλίες. Ο σχετικός κίνδυνος είναι σε άλλες έρευνες μέχρι και 20-30 %, σε άλλες περιορισμένος, και σε ορισμένες αρνητικός.


Υπάρχουν αρκετές έρευνες τα τελευταία χρόνια για τις χημικές ουσίες που μπορούν να αποβούν επικίνδυνες στο αναπαραγωγικό σύστημα γυναικών και ανδρών και τον σχετικό κίνδυνο σε επαγγελματικές συνθήκες.

Η σχέση μεταξύ εργασιακών συνθηκών και επιπτώσεων στο αναπαραγωγικό σύστημα των εργαζομένων γυναικών, ιδιαίτερα για τις αυτόματες αποβολές, έχει διερευνηθεί σε πολλές επαγγελματικές ομάδες και για διάφορες εκθέσεις (σε φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς παράγοντες) στο εργασιακό περιβάλλον.

Για ορισμένες χημικές ουσίες, όπως οι γλυκολικοί αιθέρες που χρησιμοποιούνται σε διάφορες εργασίες, υπάρχουν μακροχρόνιες επιδημιολογικές έρευνες που αποδεικνύουν την σχέση τους με αυξημένο κίνδυνο για αποβολές.

Πρόσφατη έρευνα με εργαζόμενους και εργαζόμενες που υπόκεινται σε επαγγελματικές εκθέσεις σε αιθυλενογλυκολικούς αιθέρες (σε εργοστάσιο κατασκευής ημιαγωγών) στις ΗΠΑ δείχνει ότι υπάρχει κίνδυνος για αυτόματες αποβολές. Διερευνήθηκαν 1.150 εγκυμοσύνες (σε 561 εργαζόμενες γυναίκες και στις γυναίκες 589 εργαζομένων ανδρών) και βρέθηκε ότι ο σχετικός κίνδυνος στην ομάδα των εργαζομένων γυναικών που εκτίθονταν σε υψηλές συγκεντρώσεις για αυτόματες αποβολές ήταν 2,8 (95 % όρια αξιοπιστίας 1,4-5,6), ενώ μεταξύ των γυναικών των ανδρών εργαζομένων ο κίνδυνος ήταν αμελητέος.

Μεγάλος αριθμός επιδημιολογικών και άλλων ερευνών έχουν μελετήσει τις εκθέσεις σε φυσικούς και χημικούς παράγοντες σε διάφορα επαγγέλματα (χημικές βιομηχανίες, αγροτικός τομέας, οθόνες οπτικής καταγραφής, κλπ) και τις επιπτώσεις στην υγεία των εργαζομένων. Ανασκοπήσεις των ερευνών αυτών δημοσιεύθηκαν πρόσφατα.

Tα όρια έκθεσης u960 που θεσμοθετούν οι διάφορες υπηρεσίες και ερευνητικά ινστιτούτα για την προστασία των εργαζομένων από χημικούς παράγοντες, λαμβάνουν υπόψη τους το σημαντικό ποσοστό των εργαζομένων γυναικών και την ανάγκη για την προστασία σε περίπτωση εγκυμοσύνης. Στην Ευρώπη, οι πολιτικές για την προστασία της υγείας των εργαζομένων περιλαμβάνουν τις απαιτήσεις υγείας και υγιεινής των εργαζομένων γυναικών. Υπάρχει πρόσθετη Οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αποβλέπει στην βελτίωση της υγείας και ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων (92/85/ΕΟΚ , 10η ειδική οδηγία κατά την έννοια του άρθρου 16 παρ.1 της οδηγίας-πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ).

6. ΣυμπεράσματαΣημαντικός αριθμός επιδημιολογικών ερευνών έχει μελετήσει τα προβλήματα

υγείας των εργαζομένων σε χημικά, βιοϊατρικά και ερευνητικά εργαστήρια. Οι εργαζόμενοι, σε σύγκριση με τον γενικό πληθυσμό παρόμοιας κοινωνικό- οικονομικής κατάστασης, παρουσιάζουν χαμηλότερη ολική θνησιμότητα. Επίσης, ενώ παρουσιάζουν χαμηλότερη θνησιμότητα για το σύνολο των κακοήθων νεοπλασμάτων, σε ορισμένους τύπους καρκίνου, όπως του αιμοποιητικού ιστού, του εγκεφάλου, των οστών και της νόσου Hodgkin δείχνουν αυξημένο κίνδυνο. Οι παράγοντες που προκαλούν τον αυξημένο κίνδυνο δεν είναι γνωστοί, αλλά οι επιστήμονες υποθέτουν ότι είναι αρωματικοί υδρογονάνθρακες, πτητικοί διαλύτες, και άλλες επικίνδυνες ουσίες.

Αρκετές επιδημιολογικές έρευνες έχουν εξετάσει τις επιβλαβείς επιδράσεις στο αναπαραγωγικό σύστημα εργαζομένων γυναικών που εργάζονται σε χημικά και ερευνητικά εργαστήρια. Αν και ο σχετικός κίνδυνος παραμένει χαμηλός, ή σε πολλές έρευνες αρνητικός, οι επιστήμονες θεωρούν ότι πρέπει να περιορισθούν οι εκθέσεις σε χημικές ουσίες και άλλος παράγοντες που είναι επικίνδυνοι για την υγεία. Οι περισσότερες έρευνες των τελευταίων χρόνων επικεντρώνονται στις πιθανές βλάβες στο αναπαραγωγικό σύστημα καθώς και στο αυξημένο κίνδυνο από ορισμένους τύπους κακοηθών νεοπλασμάτων των εργαζόμενων γυναικών.


ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2

2. ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ: ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ, ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ KAI ΡΥΠΑΝΣΗ ΤΟΥ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ

Οι κανονιστικές/ νομοθετικές ρυθμίσεις για την Υγιεινή και Ασφάλεια των Εργαζομένων, αλλά και για την ασφάλεια των διαφόρων εγκαταστάσεων ισχύουν εδώ και πολλές δεκαετίες. Τα τελευταία χρόνια όμως έχουν προστεθεί πολλές νέες οδηγίες και κανονισμοί της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) με τις οποίες η χώρα μας έχει εναρμονίσει την νομοθεσία της. Επίσης, υπάρχουν οδηγίες για την ρύπανση του περιβάλλοντος από εγκαταστάσεις, υγρά και στερεά απόβλητα. Στο σύντομο αυτό κείμενο παρουσιάζονται οι βασικότεροι νόμοι και οδηγίες, και ιδιαίτερα που αφορούν την ΥΑΕ και την ασφάλεια εγκαταστάσεων. Ένας πιο πλήρης κατάλογος των νομοθεσιών για υγιεινή και ασφάλεια στο εργασιακό περιβάλλον βρίσκεται παρακάτω στον πίνακα 1.• Νόμος 1568/85 (ΦΕΚ 177/Α) "Υγιεινή και ασφάλεια των εργαζομένων" (νόμος- πλαίσιο).• ΚΥΑ 88555/3293/88 (ΦΕΚ 721/Β) "Υγιεινή και ασφάλεια του προσωπικού του Δημοσίου, των Ν.Π.Δ.Δ. και των Ο.Τ.Α.".• Οδηγίες 89/391/ΕΟΚ και 91/383/ΕΟΚ (Π.Δ. 17, 18.1.1996, ΦΕΚ 11/Α).• "Μέτρα για τη βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων κατά την εργασία" ( 89/391 Οδηγία-πλαίσιο). Προσαρμογή της ελληνική νομοθεσίας περί την ΥΑΕ στις οδηγίες ΕΕ. Γενικές αρχές σχετικά με την πρόληψη των επαγγελματικών κινδύνων και την προστασία της ασφάλειας και της υγείας, την εξάλειψη των συντελεστών κινδύνου των εργατικών ατυχημάτων και των επαγγελματικών ασθενειών, την ενημέρωση, διαβούλευση, την ισόρροπη συμμετοχή, την κατάρτιση των εργαζομένων και των εκπροσώπων τους, καθώς και τους κανόνες για την εφαρμογή των γενικών αυτών αρχών.• Η Οδηγία-πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ (εναρμόνιση : ΠΔ 17/96, ΦΕΚ 11/Α, 1996) συνοδεύεται από πολυάριθμες "θυγατρικές" οδηγίες που αφορούν συγκεκριμένους παράγοντες του εργασιακού περιβάλλοντος. Μέχρι σήμερα η Ελλάδα έχει εναρμονίσει την νομοθεσία της στις περισσότερες από αυτές:• Π.Δ. 16/1996 " Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας στους χώρους εργασίας σε συμμόρφωση με την Οδηγία 89/654/ΕΟΚ".• Π.Δ. 395/94 " Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας για την χρησιμοποίηση εξοπλισμού εργασίας από τους εργαζόμενους κατά την εργασία σε συμμόρφωση με την Οδηγία 89/655/ΕΟΚ".• Π.Δ. 396/94 " Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας για την χρήση από τους εργαζόμενους εξοπλισμών ατομικής προστασίας κατά την εργασία σε συμμόρφωση με την Οδηγία 89/656/ΕΟΚ".• Π.Δ. 398/94 " Ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας κατά την εργασία σε εξοπλισμό με οθόνη οπτικής απεικόνισης σε συμμόρφωση με την Οδηγία 90/270/ΕΟΚ".• Π.Δ. 399/94 "Προστασία των εργαζομένων από τους κινδύνους που συνδέονται με την έκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες κατά την εργασία σε συμμόρφωση με την Οδηγία 90/394/ΕΟΚ".• Π.Δ. 105/95 " Ελάχιστες προδιαγραφές για τη σήμανση ασφάλειας ή/ και υγείας στην εργασία σε συμμόρφωση με την Οδηγία 92/58/ΕΟΚ".• Π.Δ. 186/95 "Προστασία των εργαζομένων από κινδύνους που διατρέχουν λόγω της έκθεσής τους σε βιολογικούς παράγοντες κατά την εργασία σε συμμόρφωση με τις οδηγίες 90/679/ΕΟΚ και 93/88/ΕΟΚ".• Οδηγία 92/85/ΕΟΚ " Εφαρμογή μέτρων που αποβλέπουν στη βελτίωση της υγείας και της ασφάλειας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων" (10η ειδική οδηγία). Δεν έχει γίνει εναρμόνιση. Επίσης, υπάρχουν


πολλές κανονιστικές/ νομοθετικές ρυθμίσεις για πολλά θέματα και παράγοντες που αφορούν την ΥΑΕ. Παρακάτω παρουσιάζουμε μια επιλογή ορισμένων από αυτές που έχουν σημασία για ερευνητικά εργαστήρια:• Αποφ. 14165/1993 (ΦΕΚ 673/Β/17.4.93) "Κανονισμός για την ασφαλή κατασκευή και κυκλοφορία των δοχείων πίεσης και των συσκευών αερίου".• Π.Δ. 77/1993 (ΦΕΚ 34/Α) "Για την προστασία των εργαζομένων από φυσικούς, χημικούς και βιολογικούς παράγοντες και τροποποίηση και συμπλήρωση του ΠΔ 307/1986 (ΦΕΚ 135/Α) σε συμμόρφωση προς την Οδηγία 88/642/ΕΟΚ".• Οδηγία 93/793/ΕΟΚ "για την αξιολόγηση και τον έλεγχο των κινδύνων από τις υπάρχουσες ουσίες" (L 84/ 1 / 5.4.1993). Δεν έχει γίνει εναρμόνιση.• Π.Δ. 85/1991 (ΦΕΚ 38/Α) "Προστασία των εργαζομένων από τους κινδύνους που διατρέχουν λόγω της έκθεσης τους στο θόρυβο κατά την εργασία, σε συμμόρφωση προς την οδηγία 86/188/ΕΟΚ".• Οδηγία 90/641/ΕΥΡΑΤΟΜ " Προστασία στην πράξη των εξωτερικών εργαζομένων που εκτίθενται σε κίνδυνο από ιοντίζουσες ακτινοβολίες κατά τη διάρκεια δραστηριοτήτων τους σε ελεγχόμενη περιοχή".• Αποφ. Α2 1539/1985 (ΦΕΚ 280/Β) " Βασικοί κανόνες προστασίας της υγείας του πληθυσμού και των εργαζομένων από τους κινδύνους που προκύπτουν από ιοντίζουσες ακτινοβολίες, σε συμμόρφωση προς τις Οδηγίες 80/836/Euratom/ 15.7.1980, 84/467/Euratom/3.9.1984).• Αποφ. 131099/29.12.89 (ΦΕΚ 930/Β) " Προστασία των εργαζομένων από τους κινδύνους που διατρέχει η υγεία τους με την απαγόρευση ορισμένων ειδικών παραγόντων και/ ή ορισμένων δραστηριοτήτων, σε συμμόρφωση προς την οδηγία88/364/ΕΟΚ "(2-ναφθυλαμίνη και άλατα, 4-αμινοδιφαινύλιο, βενζιδίνη και 4- νιτροδιφαινύλιο).• Π.Δ. 70α/1988 (ΦΕΚ 31/ και 150/Α ) " Προστασία των εργαζομένων που εκτίθενται σε αμίαντο κατά την εργασία".• Αποφ. 18187/272/1988 (ΦΕΚ 26/Β) " Καθορισμός μέτρων και περιορισμών για την αντιμετώπιση κινδύνων από ατυχήματα μεγάλης έκτασης που περικλείουν ορισμένες βιομηχανικές δραστηριότητες, σε συμμόρφωση των οδηγιών 82/501/ΕΟΚ και 87/216/ΕΟΚ).• Π.Δ. 94/1987 (ΦΕΚ 54/Α) "Προστασία των εργαζομένων που εκτίθενται στον μεταλλικό μόλυβδο και τις ενώσεις ιόντων του κατά την εργασία, σε συμμόρφωση της οδηγίας 82/605/ΕΟΚ".• Π.Δ. 289/1986 (ΦΕΚ 129/Α) " Προστασία της υγείας των εργαζομένων που εκτίθενται σε ορισμένους χημικούς παράγοντες κατά τη διάρκεια της εργασίας τους".• Π.Δ. 329/1983 κ.ά. (ΦΕΚ 118/Α, 140/Α ,κ.ά. η οδηγία αυτή της εΟκ περιέχει πολλές τροποποιήσεις και βελτιώσεις) "Ταξινόμηση, συσκευασία και επισήμανση των επικίνδυνων ουσιών". Σε συμμόρφωση με την 67/548/ΕΟΚ και τις τροποποιήσεις- βελτιώσεις που ακολουθούν έχουν εκδοθεί και νεότερες αποφάσεις.• Υπ.Αποφ. Α2στ/οικ. 2236/10.5.1978 (ΦΕΚ 422/Β/78) "Περί κανονισμών ακτινοπροστασίας".• Ν. 1181/1981 (ΦΕΚ 195/Α) " Περί κυρώσεως της ψηφισθείσης εις Γενεύη το έτος 1960 υπ.αρ. 115 συμβάσεως περί προστασίας των εργαζομένων από τις ιοντίζουσες ακτινοβολίες".• Π.Δ. 1179/1980 (ΦΕΚ 302/Α) " Περί προστασίας της υγείας των εργαζομένων των εκτιθεμένων εις το μονομερές βινυλοχλωρίδιο".• Ν. 61/1975 (ΦΕΚ 132/Α) " Περί προστασίας των εργαζομένων εκ των κινδύνων των προερχομένων εκ της χρήσεως βενζολίου ή προϊόντων περιεχόντων βενζόλιο"


ΠΥΡΟΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΤΙΡΙΩΝ• Π.Δ. 71/88 (ΦΕΚ 241/Β) " Κανονισμός πυροπροστασίας κτιρίων"• Αποφ. 7755/160/88 (ΦΕΚ 241/Β) " Λήψη μέτρων πυροπροστασίας στις βιομηχανικές-βιοτεχνικές εγκαταστάσεις και αποθήκες αυτών, καθώς και αποθήκες εύφλεκτων και εκρηκτικών υλών"• Π. Δ. 105/95 (ΦΕΚ 67/Α/1995) " Ελάχιστες προδιαγραφές για τη σήμανση ασφάλειας /και υγείας στην εργασία", σε συμμόρφωση με την οδηγία 92/58/ΕΟΚ.

ΤΟΞΙΚΑ ΑΠΟΒΛΗΤΑ (κυρίως για το υδατικό περιβάλλον)• Ν. 1650/1986 "Για την προστασία του περιβάλλοντος" (άρθ. 9 και 10).• Π.Δ. 1180/1981 (ΦΕΚ 293/Α/6.10.81) "Περί ρυθμίσεως θεμάτων αναγομένων εις τα της ιδρύσεως και λειτουργίας βιομηχανικών, βιοτεχνικών, πάσης φύσεως μηχανολογικών εγκαταστάσεων και αποθηκών και την εκ τούτων διασφαλίσεως περιβάλλοντος εν γένει όσον αφορά την ποιότητα των επεξεργασμένων αποβλήτων" (περιέχει κατάλογο με βαρέα μέταλλα, οργανικές και ανόργανες τοξικές ουσίες).νταν,

Εναρμόνιση προς τις κοινοτικές Οδηγίες (νομοθετικές/ κανονιστικές ρυθμίσεις σε συμμόρφωση προς τις οδηγίες ΕΕ)• ΠΥΣ 144/2.11.1987 "Προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος από τη ρύπανση που προκαλείται από ορισμένες επικίνδυνες ουσίες που εκχέονται σε αυτό και ειδικότερα καθορισμός οριακών τιμών ποιότητας του νερού σε κάδμιο, υδράργυρο και εξαχλωροκυκλοεξάνιο (HCH)", σε συμμόρφωση με την οδηγία 76/464/εΟκ και Οδηγίες 82/176/ΕΟΚ και 83/513/ΕΟΚ " Μέτρα και περιορισμοί για την προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος και ειδικότερα καθορισμός οριακών τιμών των επικίνδυνων ουσιών στα υγρά απόβλητα" σε συμμόρφωση με τις Οδηγίες 76/464/ΕΟΚ, 82/176/ΕΟΚ, 83/513/ΕΟΚ, 84/156/ΕΟΚ και 84/491/ΕΟΚ.• ΚΥΑ 55648/2210/29.4.1991 " Μέτρα και περιορισμοί για την προστασία του υδάτινου περιβάλλοντος και ειδικότερα καθορισμός οριακών τιμών των επικίνδυνων ουσιών στα υγρά απόβλητα", σε συμμόρφωση με τις οδηγίες 82/280/ΕΟΚ και 84/347/ΕΟΚ.• ΚΥΑ 46399/1352/27.6.1986 " απαιτούμενη ποιότητα των επιφανειακών νερών που προορίζονται για "πόσιμα", "κολύμβηση", "διαβίωση ψαριών σε γλυκά νερά" και "καλλιέργεια και αλιεία οστρακοειδών", μέθοδος μέτρησης, συχνότητα δειγματοληψίας και ανάλυση των επιφανειακών νερών που προορίζονται για

Το Π.Δ. 17/1996 (ΦΕΚ 11/Α, 18.1. 1996)"Μέτρα Βελτίωσης της ασφάλειας και της υγείας των εργαζομένων κατά

την εργασία σε συμμόρφωση με τις οδηγίες 89/391/ΕΟΚ (οδηγία-πλαίσιο)


Πίνακας 1Νομοθεσία για την περίοδο 1997-99 για Υγιεινή και Ασφάλεια στο Εργασιακό

Περιβάλλον σε συμμόρφωση των οδηγιών της Ευρωπαϊκής Ένωσης

✓ ΕΛΙΝΥΑΕ. Σαραφόπουλος Ν, Μπανούτσος Η, επιμέλεια. Εγχειρίδιο Νομοθεσίας Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας. 2 τόμοι, 1300 σελίδες, Αθήνα, 1994.

✓ ΠΔ 174/1997 (ΦΕΚ 150, Α, 15.7.1997) τροποποίηση π.δ. 186/95 «προστασία των εργαζομένων από κινδύνους που διατρέχουν λόγω της έκθεσης τους σε βιολογικούς παράγοντες κατά την εργασία σε συμμόρφωση με τις οδηγίες 90/679/ΕΟΚ και 93/88/εΟκ (97/Α) σε συμμόρφωση με την οδηγία 95/30/ΕΚ.

✓ ΠΔ 175/1997 (ΦΕΚ 150,Α, 15.7.1997) τροποποίηση π.δ. 70α/88 «προστασία των εργαζομένων που εκτίθενται στον αμίαντο κατά την εργασία (31/Α) σε συμμόρφωση με την οδηγία 91/382/ΕΟΚ».

✓ ΠΔ 176/1997 «Μέτρα για την βελτίωση της ασφάλειας και της υγείας κατά την εργασία των εγκύων, λεχώνων και γαλουχουσών εργαζομένων σε συμμόρφωση με την οδηγία 92/85/ΕΟΚ».

✓ ΠΔ 177/1997 «Ελάχιστες προδιαγραφές για τη βελτίωση της προστασίας της ασφάλειας και υγείας των εργαζομένων στις εξορυκτικές δια γεωτρήσεων βιομηχανίες σε συμμόρφωση με την Οδηγία 92/91/ΕΟΚ.

✓ ΠΔ 15/1999 τροποποίηση του ΠΔ 186/95 «προστασία των εργαζομένων από κινδύνους που διατρέχουν λόγω της έκθεσης τους σε βιολογικούς παράγοντες κατά την εργασία σε συμμόρφωση με τις οδηγίες 90/679/ΕΟΚ και 93/88/ΕΟΚ (97/Α) όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 174/97 (150/Α), σε συμμόρφωση με τις οδηγίες 97/59/ΕΚ και 97/65/ΕΚ της Επιτροπής».

✓ ΠΔ 16/1999 τροποποίηση του Π.Δ. 88/1997 (Α'90) σύμφωνα με τις οδηγίες 98/25/ΕΚ του Συμβουλίου της 27.4.1998 και 98/42/ΕΚ της Επιτροπής της 19.6.1998 που αφορούν στην τροποποίηση της οδηγίας 95/21/ΕΚ του Συμβουλίου της 19.6.1995.

✓ ΠΔ 88/1999 (ΦεΚ 94, Α, 13.5.1999) « ελάχιστες προδιαγραφές για την οργάνωση του χρόνου εργασίας» σε συμμόρφωση με την Οδηγία 93/104/ΕΚ.

✓ ΠΔ 89/1999 (ΦΕΚ 94, Α, 13.5.1999) « Τροποποίηση του ΠΔ 395/94 «ελάχιστες προδιαγραφές ασφάλειας και υγείας για τη χρησιμοποίηση εξοπλισμού εργασίας από τους εργαζομένους κατά την εργασία « σε συμμόρφωση με την Οδηγία 98/655/ΕΟΚ και Οδηγία 95/63/ΕΚ του Συμβουλίου.

✓ ΠΔ 90/1999 (ΦΕΚ 194, Α, 13.5.1999) «καθορισμός οριακών τιμών έκθεσης και ανωτάτων οριακών τιμών έκθεσης των εργαζομένων σε ορισμένους χημικούς παράγοντες κατά τη διάρκεια της εργασίας τους» σε συμμόρφωση με τις οδηγίες 91/332/ΕΟΚ και 96/94/ΕΚ της Επιτροπής και συμπλήρωση του ΠΔ 307/86 «προστασία της υγείας των εργαζομένων που εκτίθενται u963 σε ορισμένους χημικούς παράγοντες κατά τη διάρκεια της εργασίας τους (ΦΕΚ 135, Α) όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 77/93 (ΦΕΚ 34,Α) ( πλήρες κείμενο).

ΠΔ 95/1999 (ΦΕΚ 102, Α, 26.5.1999) «Όροι ίδρυσης και λειτουργίας Υπηρεσιών Προστασίας και Πρόληψης» (για τους εργαζόμενους στο εργασιακό περιβάλλον).και

91/383/ΕΟΚ


ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

_______________________ ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ_________ __________Α ρ. ΡυλΑου 111 3 Icvcucp iou 1

HFOEAPfKO ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΓΓ ΑΡ'β. 17

Μέτρα γιο τη βελτίωση της ασφάλειες kci της υγείος των εργαζομένων kctc την εργασίο σε συμμσσ- (οωσπ με τις οδηγίες 8 9 /3 9 1/ΕΟΚ και 91 /383/ ΞΟΚ.

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

■ττΐ-ομενυν στο άλλες διστάζεις’ [I

:oivr :.ί λ ο :

Έχοντας υπόωη:

·, Τις διατάξεις:α. των σοθοων 1 (παράγραφοι 1, 2. 3, Α και S) και 3

του ν. 1333/83 “Εφαρμογή του κοινοτικού δικοίου" (34/Α) που τροποποιήθηκαν αντιστοίχως με το άρθρο 6 του ν. 1440/84 'Συμμετοχή της Ελλάδας ατο κεφάλαιο, στα απαθεμαπκά και οτις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων, στο κεφάλαιο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Άνθρακας και Χάλυβος και του Οργανισμού Εφοδιασμού EURATOM" (7D/A) και με το άρθρο 65 του ν. 1892/90 ‘ Γιο τον εκσυγχρονισμό kci την ανάπτυξη και άλλες διατάξεις* (101/Α) και

β. της παραγράφου 2 ταυ άρθρου δευτέρου του ν.2077/92 "Κύρωση της συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση και των σχετικών πρωτοκόλλων και δηλώσεων που περιλαμβάνονται στην τελική Πράξη* (136/Α).

2.Τις διατάξεις των άρθρων 1 (παράγραφος 3). 14 (παράγραφος 2) κα 36 του ν. 1563/85 ‘Υγιεινή και ασφαλεία των εργαζομένων' (177/Α).

3 Τις δ ιατάξεις του άρθρου 3S του ν. 1336/89 'Προώθηση της απασχόλησης και της επαγγελματικής κατάρτισης και άλλες διστάξεις" (79/AJ.

4 Τις διατάξεις του άρθρου 25 ν. 2224/94 'Ρύθμιση θεμάτων εργασίας, συνδικαλιστικών δικαιωμάτων, υγιεινής κα; ασφάλειας των εργαζομένων και οργάνωσης Υπουργείου Εργασίας και των επο-

5 Την αριθ. 150/16-10-95 croccon του πρωθυπουργού 'Ανάθεση αρμοδιοτήτων στον Αναπληρωτή Υπουργο Εσωτερικών. Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης Χαράλαμπου Καστανίδη' (860·,''3)

6. Την αριθ. Δ15/019/ 19143,22-9-95 Κοινή απόφαση του Πρωθυπουργού και του Υπουργού Βιομηχανίας Ενέργειας και Τεχνολογίας Ανάθεση αρμοδιοτήτων στον Υφυπουργό Βιομηχανίας Ενέργειας και Τεχνολογίας Κωνσταντίνο Βσεττο' (821/8)

7. Την αριθμ. 19/21.12-94 γνώμη του Συμβουλίου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας

8. Τις διατάξεις του άρθρου 29Α του ν. 1558/85 'Κυβέρνηση και Κυβερνητικά Όργανα" (137/Α),

• που προστέθηκε με το άρθρο 27 του ν. 2981/92 'Ρύθμιση του θεσμού των Επιμελητηρίων κ.λ.π." (IS4/A)

9. Ότι με την εφαρμογή των διατάξεων too παρόντος δεν θσ προκληθε; πρόσθετη δαπάνη σε βσσος του προϋπολογισμού του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή tou κρατικού προϋπολογισμού η προϋπολργισμού ΝΠΔΔ. δεδομένου σπ σι δαπσνες εντάσσονται στο πλαίσιο των ήδη εγκεκριμένων προϋπολογισμών για την εοορμαγή των διατάξεων του άρθρου 39 του ν. 1836/33, ο οποίος έχει επεκταθεί κα στο Δημόσιο.

10. Τις αριθμ. 523/95, 6/96 γνωμοδοτήσεις του Συμβουλίου Επικόστειας. μετά από απόφαση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας. Οικονομικών, Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Υγείας και Πρόνοιας, Βιομηχανίας Ενέργειας και Τεχνολογίας. Εμπορικής Ναυτιλίας, Μεταφορών και Επικοινωνιών, του Αναπληρωτή Υπουργού Εσωτερικών Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και ::υ Υφυπουργού Βιομηχανίες


ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ 90/1999 (ΦΕΚ : 94, τ.Α, 13.5.1999)« Καθορισμός οριακών τιμών έκθεσης και ανωτάτων οριακών τιμών έκθεσης των εργαζομένων σε ορισμένους χημικούς παράγοντες κατά τη διάρκεια της εργασίας τους, σε συμμόρφωση με τις οδηγίες 91/322/ΕΟΚ και 96/94/ΕΚ της Επιτροπής και τροποποίηση και συμπλήρωση του Π.Δ. 307/1986 ΟΡΙΑΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΕΚΘΕΣΗΣ (TLVs) καιΑΝΩΤΑΤΕΣ ΟΡΙΑΚΕΣ ΤΙΜΕΣ ΕΚΘΕΣΗΣΣΕ ΧΗΜΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΣΤΟ ΕΡΓΑΣΙΑΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΠΔ 90/99 (ΦΕΚ 194, Α, 13.5.1999) « καθορισμός οριακών τιμών έκθεσης και ανωτάτωνοριακών τιμών έκθεσης των εργαζομένων σε ορισμένους χημικούς παράγοντες κατά τηδιάρκεια της εργασίας τους» σε συμμόρφωση με τις οδηγίες 91/332/ΕΟΚ και 96/94/ΕΚ τηςΕπιτροπής και συμπλήρωση του ΠΔ 307/86 «προστασία της υγείας των εργαζομένων πουεκτίθενται σε ορισμένους χημικούς παράγοντες κατά τη διάρκεια της εργασίας τους (ΦΕΚ135, Α) όπως τροποποιήθηκε με το ΠΔ 77/93 (ΦΕΚ 34,Α)


1?(Μ ΕΦΗΜΕΡΙΣΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΝ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ)

μπορεί να παρακολουθεί ολόκληρη την πορεία του φορτίου ούτε άμεσα ούτε μέσω βοηθητικών διατάξεων που παρέχουν χρήσιμες πληροφορίες, πρέπει νπ ανατεθεί ο * κάποιο άτομο να κάνει σήματα κα. να επικοινωνεί με το χειριστή για να τον καθοδηγεί, και επιπλέον πρέπει να λάμβάνοντσι οργανωτικά μέτρα 'ίσ ιε να αποφεύγονται συγκρούσεις το ιι φορτίου που ε.δεχετόι να θέσουν σε κίνδυνο εργαζόμενους.

3.2.4. Οι εργασίες πρέπει νο οργανώνονται κατά τρόπο ώστε, Οταν ο εργαζόμενος αγκιστρώνει ή απαγκιστρώνει ένα οορτίο με το χέρι, οι εργασίες αυτές να μπορούν να πραγματοποιούνται ασφαλώς, ιδίως δε ο εργαζόμενος αυτός να διατηρεί πάντοτε τον άμεσο ή έμμεσο έλεγχο.

3.2,5 Όλες οι εργασίες ανύψωσης πρέπει να προγραμματίζονται ορθώς. να παρακολουθο ύνται καταλλήλως και να πραγματοποιούντο» κατά τρόπο ώστε να προστάτευε im η ασφάλεια των εργαζομένων. Συγκεκριμένα, εάν ένα φορτίο πρέπει νο ανυψωθεί ταυτόχρονα από δυο ή περισσότερους εξοπλισμούς εργασίας που προορίζονται γιο την ανύψωση μη κατευθυνόμενων Φορτίων, πρέπει να καθορίζεται και να εφαρμόζεται pie διαδικασία για νο ε ξασφαλίζεται ο ορθός συντονισμός των χειριστών

3.2.6. Εάν εξοπλισμοί εργασίας που προορίζονται για την ανύψωση μη κατευθυνόμενων φορτίων δεν μπορούν να συγκροτηθούν τα φορτία σε περίπτωση μερικής ή ολικής βλάβης της τροφοδότησης σε ενέργεια, πρέπει νο λαμβάνοντοι κατάλληλα μέτρα για την αποφυγή της έκ θεσης των εργαζομένων σε αντίστοιχους κινδύνους.

Τα αναρτημένα φορτία δεν πρέπει νο μένουν χωρίς επιτήρηση. εκτός εάν εμποδίζεται η προσμαση στην επικίνδυνη ζώνη και εάν το φορτίο έχει αγκιστρωθεί και διατηρηθεί ασφαλώς.

3 .27 . Η χρησιμοποίηση, στο ύπαιθρο, εξοπλισμών εργασίας που προορίζονται για την ανύψωση μη κατευθυνόμενων φοριίων πρέπει vu διακόπτεται αμέσως μόλις οι μετεωρολογικές συνθήκες επιδεινώνονται σε βαθμό που να μειώνεται η ασφάλεια της λειτουργίας και. κατά συνέπεια. νο εκτίθενται σε κίνδυνο οι εργαζόμενοί Προκεφιέ νου να αποφεύγονται τυχόν κίνδυνοι για τους εργαζόμενους, πρέπει να λαμβάνονται κατάλληλα προστατευτικά μέτρα με σκοπό ιδίως την αποφυγή ανατροπής του εξο πλισμού εργασίας».

'Ρ ψ & ρ α 3 Έναρξη ισχύος

Η ισχύς του παρόντος διατάγματος αρχίζει από τη δημοσίευσή του στην Εφημερίδα της Κυβερνήοεως.

Ιτο ν Υπουργο Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων αναθέτουμε τη δημοσίευση και την εκτέλεση του παρόντος διατάγμότος.

Αθήνα, 7 Μα'ου 1999

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΨΑΝΟΠΟΫΛΟΣσ ϊγοτϊγοι

sownonMniHΑΟΚΟΜΟΙΓΚΡΛ ΑΜΝΙΤΥΞΗΓ

ΠΑΝΝΟΙΠΛΠΑΝΤΡΝΙΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΒΕΝΕΕΛΟΙ

ο τ λ γ λ ια κ ο ιν .λ ιϊα μ ε ο ν ττιαςκαπ ρο μ ο ιλι

ΜΙΛΤ. ΠΑΠΑΐίΙΑΝΝΟΥ ΛΑΜΠΡΟΣ ΠΑΠΑΔΜΜΑΙΰ ravncnpruiεΧίΤΓ¥»·ΧόΝ ΔίΟΙΚΚ&β ΚΛ. ICOK&

ΛΕίΙ ΝΙΔ Α Ϊ Τ2ΑΜ,ΊΗί

WΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΥΠ Ά ΡΙΘ 90

Καθορισμός οριακών τιμών έκθεσης κοι ανώτατων οριακών τιμών έκθεση των εργαζομένων σε ορισμένους χημικούς παράγοντες κατά τη διάρκεια της εργασίας τους σε συμμόρφωοη με τις οδηγίες 91/322ΈΟΚ και 96/94,ΈΚ της Επιτροπής και τρ αποποίηση και συμπλήρωση του Π .2 3Q7/8G "Προστασία της υγείας των εργαζομένων που εκτίθενται σε ορισμένους χημικούς παράγοντες κατά τη διάρκεια της εργασίας τους- (135/Α) όπως τροποποιήθηκε με ΤΟ Γ ΙΑ 77/93 (34/Α).

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΣ

Έχοντας υπόψη:1. Τις διατάξεις:α Των άρθρων 1 (παράγραφο 11 ,2 3 ,4 και 5) 3 και4 του

Ν. 1338/83 -Εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου» (34/Α) όπως τροποποιήθηκαν αντίστοιχα με το άρθρο 6 του Ν. 1440/84 «Συμμετοχή της Ελλάδας στο κεφάλαιο, στα a ποθεματικά και στις προβλέψεις της Ευρωπαϊκής Τράπί- ζας Επενδύσεων, στο κεφάλαιο της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ανθρακας και Χάλυβας και tou Οργανισμού Εφο δίασμού EURATOM· (70/Α) με το άρθρο 65 τον Ν. 1892/90 «Για το εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη και ύλ· λες διατάξεις» (101/Α) και με το άρθρο 19 του Ν. 23S7/96 (261/Α )και

β της παραγρόφβυ 2 του άρθρου δευτέρου του Ν. 2077/92 «Κύρωση της συνθήκης γιο την Ευρωπαϊκή Ένωση και των σχετικών πρωτοκόλλων και δηλώσεων που περιλαμβάνονται στην τελική Πράξη» (136/Α).

2 Τις διατάξεις του άρθρου 39 του Ν. 1636/89 -Προώ θηση της απασχόλησης και της επαγγελματικής κατάρτισης και άλλες δ ια ιάξας- (79/Α).

3. Τις διατάξεις των άρθρων 29 και 36 του νόμου 1568/85 «Υγιεινή και Ασφάλεια των εργαζομένων» 1177,Άν

4 Τις διατάξεις του άρθρου 28Α του Ν. 1558/85 «Κυβέρνηση και Κυβερνητικά Όργανα» (137/Α), που προστέθηκε με το άρθρο 27 του Ν. 2081Λ32 .Γύθμισ ι| ιο υ θεσμού των Επιμελητηρίων κλπ.» (154/Α) και αντικαταστάθηκε από το άρθρο 1 παράγραφος 2α του Ν. 2469/97 (38/Α).

5. Την 8211/63-99 κοινή απόφαση του Πρωθυπουργού κοι της Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης -Ανάθεση αρμοδιοτήτων Υπουργού Εσωτερικών, Δημόσιος Διοίκησης και Αποκέντρωσης στους Υφυ πουργούς Εσωτερικών. Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης Λεωνίδα Τζαννή και Γεωργιο Φλωρίδιγ- ( 198/Β).

β.Τηνμε αριθμό 16/20-7 1998 γνώμητου Συμβουλίου Υγιεινής και Ασφάλειας της Εργασίας (ΣΥΑΕ)

7. Όπ με την εφαρμογή των διατάξεων του παρόντος δεν θα τιμοκληθεϊ πρόσθετη δαπάνη σε βάρος του κρατικού προϋπολογισμού του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων ή του κρατικού προϋπολογισμού ή προϋπολογισμού ΝΠΔΔ

8, Την με αριθμό 644/22 12 1ΟΘ0 γνωμοδότηση του Συμβουλίου Επικράτειας, μετά από πρόταση των Υπουργών Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών. Ανάπτυξης. Ερ- γαοίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων. Υγείας και Πρόνοιας κοι του Υφυπουργού Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης κοι Αποκέντρωσης αποφασίζουμε:


ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ] 1705

* Άρθρο ιΣκοπός - Αντικείμενο

1. Σκοπός του παρόντος διατάγματος είναι:α. Η προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας περί υγιει

νής και ασφάλειας των εργαζομένων προς τις διατάζεις της οδηγίας 91/322/ΕΟΚ της fcnr τοπής της 29ης MaTou 1991 (Ε.Ε. L 177/22/6-7-1991) -Π ερ ί καθορισμού ενδεικπ- κών οριακών τιμών μέσω της εφαρμογής της οδηγίας 80/1107/ΕΟΚ τον Συμβουλίου περί προστασίας των εργαζομένων απώ τους κινδύνους που παρουσιάζονται συνέπεια εκθέσεώς τους, κατά τη διάρκεια της εργασίας, σε χημικά, φυσικά ή βιολογικά μέσα- και της οδηγίας 96/94/ΕΚ της Επιτροπής της 18ης Δεκεμβρίου 1996 (Ε.Ε. L 338/86/28.12 .199Θ) «Για τη θέσπιση δεύτερου καταλόγου ενδεικτικών οριακών τιμών κατ' εφαρμογή της οδη νιας 80/ 1107/ΕΟΚ του Συμβουλίου περί προστασίας των εργαζομένων από τοι/ς κινδύνους που συνεπάγεται η έκθεσή τους σε χημικά, φυσικά ή βιολογικά μέσα κατά τη διάρκεια της εργασίας- και

β. Η τροποποίηση και συμπλήρωση του Π.ά. 307/88.2. Το παρόν προεδρικό διάταγμα έχει ως αντικείμενο

την προστασία των εργαζομένων απο τους κινδύνους για την υγεία και την αοφάλ&ά τους που προέρχονται ή μπορούν ναπροέλθουν από την έκθεσή τους σε χημικούς παράγοντες. Οι διατάξεις του ισχύουν επιπλέον των γενικών διατάξεων για την υγιεινή και ασφάλεια της εργασίας που ισχύουν κάθε φορά.

Άρθρο2

Τροποποίηση Π A 307/86

Το Π A 307/88 όπως τροποποιήθηκε με το Π Α 77/93 τροποποιείται ως ακολούθως.

1. Το τέταρτο εδάφιο του άρθρου 2 του Π A 307/86 αντικαθίσταται ως εξής:

■Ανώτατη οριακή τιμή έκθεσης σε χημικό παράγοντα: νοείται η τιμή την οποία δεν επιτρέπεται να ξεπερνά η μέση γ ο ν ικ ό σταθμισμένη έκθεση του εργαζόμενου στον χημικό παράγοντα κατά τη διάρκεια οποιοσδήποτε δέκα- πεντάλεπτης περιόδου μέσα στο χρόνο εργασίας του. έ στω κοι αν τηρείται η οριακή τιμή έκθεσης·.

2 .0 πίνακας της παραγράφου 1 του άρθρου 3 του Π Α 307/Β6 αντικαθίσταται ως εξής:


1706 ______________ ΕΦΗΜΕΡΙΕ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ)

ΧημικόςΠαράγοντας

Χημικός(Μοριακός)

Τόπος

No CAS

inμt{ω0η

Οριακή Τιμή Έκθίσης

Ανώτατη Οριακή Τιμή

Έκθισης

ppm mg/mJ ppm m ^m

2.4.5-Τ CkH.CIiOj 93-76-5 10 202.4-0 CtHeCtjO, 94-75-7 10 20Alarm SuHaCle 309-00-2 Δ 0.25 0.75Amate, βλίπι ΙουΑφρμικό ομμώνιοAmu (α-νπφθιιλο-Or ιουρία) 66 88-4 0.3Aimphos-melhyi CioHijNjCaPSj 86-50-0 Δ 0.2 0.6Benomyt CuHinNiOj 17804-35-2 10 15Bromacll CtHuBiNjOi 314-40-9 1 10 2 20Camphectiior CipHioO* 8001-35-2 Δ 0.5 1Captafol CieHiCUNOtS 2425-06-1 Δ 0,1Captan C,H,CHN0,S 133-00-2 5 15Carbary! C uH nN O i 63-25-2 5 10Cartoohnan O12H15NQ3 1563 66-2 0.1Chlardane CioHeCU 57-74-9 Δ 0.5 2ChlQfpynphos CpHnCbNOjPS 2921-98-2 Δ 0.2 0.6C rut ornate _CtiHijCINOiP 299-86-5 5Cyclortile. (titm HexogenCytiexatrn CiiH^OSn 13121-70-5 6 10Dalapon, [Mint AryAurpo-TToomovucO otO. 2.2-

DDT CuH»Cli 50 29-3 1 3Demeton C*Ht«OjPSf 6065-48-3

298-03-3Δ 0.1

Demeton methyl CxHisOtPSj 919-86-8 5DEHP. W n tΦθαΛικος δι·2·αιθυλιΕιιλ totiooeDiazinon C.jHj.NjOxPS 33341-5 Δ 1Dichlorvos (ODVP) CiHtCbOiP 62-73-7 Δ 1 3Dicrotoohos C«H,cNO,P 141-66-2 $ 0.25Dieldrin Ci?HjCI.O 60-57-1 Δ 0.25 0 75Dioxathicn _0·2ΗμΟ»Ρ?5< 78-34-2 Δ 0.2Dtoiial (άλατα) Ο ΐίΗ ΐίΝ Γ 2764-72-9 0.5 1Disulfiiam C'jHwN^St 97-77-8 2Disuitoton C,H,.OjPS, 288-04-4 0.1 0,3Dturon ΟγΗΐϋΟ,Ν,Ο 330 54-1 10Emery ChHmOj 1302-74-6 10 <cionv.)

6 (αναπν.ίEndoaultan C.H.CUOtS 115-29-7 Δ 0.1 0.3fendrin CiiH»CI*0 72-20-8 Δ 0.1 0.3EPN CixHuNQ.PS 2104-64-5 Δ 0,5Fenamlpnos CijHu NOjPS 22224-92-6 Λ 0.1Fenchiorophos, βλίπι RonnetFensuitoUiion CllHuOaPSi 115-B0-2 0,1Fenthion Ci^HijOaPSj 55-38-9 Λ 0.2Ferbam CiHuNiSfFe 14484-64 1 10 20Halolhane CjHBrCIFj 151-67-7 5 40Heptachlor CioH^Cij 76-44-B Δ 0.5Hexogen (RDX) CoHtNiO, 121 82-4 Λ 1.5 3Isophorons C*HuO 78-59-1 5 25 5 25Lindane 58-89-9 Δ 0.5 1.5Malalhion CtoHi^OiPS? 121-75-7 Δ 15Methomyt CiHicNjOsS 16752 77-5 Λ 2.5Methoxvchlor (DMTD| 72-43-5 10


MethvtaaratKionMevinphos____MOCA, 0Mrrc

C»H>uNQtPS 298-00-0

Μ{6μΑΕνο-&<;(2-ΥλωροανιΑίνη). 4,4-WonocroiophoEMoipholinc C/HsNO 110-91-8NaKW (Nibiom) C,HI Bri C120«P'Paraouat. δικλυριοΰϊοPaialhion CioHnNO?PSPhoralcPieJcram CaHaCbNaO;Roane)Sulloteg (T£DHTEPPTeirvl

107-49-3CrHjNaQi

Thiram (TMTD)Warfarin

ΑιΟανοΑαμίνη CiHrNOAiSovAViΑιβοίυοιβανόΑη. 2-ΑτΟυΑαιθέρΟζAiBuAoulvn 75-04-7Ai8uAtvoyAuK6An (amoO A Βυλργρφ,ορίνη_______AiSuAtvofliUptiiulfitoΑιΒυΑινοΒίϊΑϋΧκίιοAiOuAtvoiuivnAftjAroMBΑ<θυΑΐγοτΑωοοΰ8οΙντι CjHjClOAiSuAi i t γρνορβ o p W vio __________M liA o-AmntooTavfiC σμρλοκττάνπ

16219-75-3

Αι8υΑηΟ[ν ζάλ>οΑΌ·.Λο; υιυΑο-Κ£τΔνη 100-41 4

106 35 4AfSuAoflDaiuiOtoΑιΒγΑομιρκοτπανή AiSuAe-uapyoAIvn. *· A iBuAqyAiuqi Sio

100-74-375-00-3AKnaAfoPfo C iH .0 75-07-2

ΑκττονηΑκησνιιρίΑτοΑκρτιιΑοοαΑμκιΑικά ot<i. o- SO 7B-2AxpoAtlyn 107-02-B

ΑκρυΑκό ofij 79-10-7140-66-5ΑκροΑικός ojSuAtortpoc_______

ΑχρμΑικός tkiuTuAcOTtpoc________Αιψ,ιΑικός iirt-uAfoTtpa;________AypuAwnr LHSpotu-iipoTTuAiQTtpnt;AtpuAovnplAio__________AAApAo-vA mo5uAo-qi8( poc C«H»OiΑΛλρΑική αλκοόληΑΛΑγλοιΑωρΙΟιο

ΕΦΗΜΕΡΙ2ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕίϊΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡίϊΤΟ) 170/

χημικόςΠαράγοντος


Τύπος

No CAS Οριακή ΤιμήΈκβκσης

ΑνίιΙίατη Οριακή Τιμή

Έκβταης


1708_____________ ΕΦΗΜΕΡΙΣΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ)


ppm m g/m ‘ ppm m ^m

Αλλυλο-ττροιτ υλο-δτσουλφίδιο CeHisSj 2178-59-1 2 12 3 i f ]AAovuivo, α- AJjO j 1344-26-1 10 (σναττν )

5 (εισττν,)Αμιι/οτηΐΡΐδίνη, 2- ΟτΗ»Ν 504-29-0 0.5 2 2Αμιιρόλπ C jH .N . 61-82-5 0.2

ΠΑ γω νία ΗώΙ 7664-41 -7 SO 35 50 35Αμυλό 8005-25-6 10 (εισττν.)

5 (σναττν)Ανθρακας (σκόνη gc <5% χαλαζία)} 0 66131-74-6 2 (αναπν.ΙΑνιλίνη CeHyN 62 53-3 Δ 2.5 10Ανισιδίνη. Ρ- ή υιθοξυσνιλίνει. 4- C jHsNO 104-94-9 Δ 0.5Ανιοιδίνπ, ο- ή μεθοξυανιλίνπ. 2- GjH»NO 90-04-0 Δ 0.5Ανπμόνιο και ενώσεις ίου (ως Sb) Sb /440-36-0 0.5Αργίλιο μεταλλικό Α οξείδια του αργιλίου Al

A IjO ,7429 90 5 1344 26-1

10(σνοττν) 5 (εισττν.)

Αργίλιου διαλυτά όλατα (wc AJ] 2Αργιλίου καπνοί συγκολλήσεων (ως ΑΙ) Al 7429 90-5 10Αργιλίου ΠυροφΟρίκη σκόνη 7429-90-5 10Αργίλιου, αλκϋλια του (ως ΑΙ) 2Αργυρος (διαλυτίς ενώσεις ως Αο) 0.01Αοσενικό κοι ενώσεις του (ως As) As 74 4 0 3 6 -2 ο ,ιΑρσίνη As Ht 7764-42-1 0.05 0,2Ασρεσπο ανθρακικό CaCOj 1317-65-3 10 (εισττν.)

5 (Ονσττν.)Ασβίστιο αρσενικικό CajAs^O* 778-44-1 __ CJΑσβέστιο θειικά CaSOi 7778 18-9 10Ασβέστιο ττυριτικό (συνθετικό) ' CaSiOj 1344-95-2 10 (εισττν)

5 (ανσπν.)Ασβεστίου οξείδιο _ i i O ____________ 1305 78-6 5Ασβεστίου υδροξείδιο CalOHb 1305-62-0 5ΑσΒεστοκϋαναυΙδιο GaONp 156-62-7 1Ασφαλτος (βιτουυίνια) 8052-42-4 5Ατράξίνη r -H i.C IN , 1912-24-9 5Αφνιο HI 7440-56-6 0.5 1,5βονα&ίου τττντοξεϊδκ) V j0s 1314-62 1 0.5 (Qvcnrv)

0.05ίιισττν.ίΒάοιο (διαλυτές ενώσεις ως Ba) 0.5Βορίου δολυιές ενώσεις

0,5Βενίο-<α)-πυρίντο C»H-» 50-32-8 0 005Βςνίοκινόνη, ρ- _C ,H <0l 106 51-4 0.1 0.4 0.3 1 5ΒενίυλοχλωρΙδιο C ,H ,C I 100-44-7 1 5Βηρύλλιο κοι ενώσεις του (ιγς Be) Γ βΓ 7440-41-7 0.005Βινυλιόενοχλωρίόιο CtH ,Cb 75-35-4 40Βινυλοτολουόλιο CsH,c 25013-15-4 100 480 150 720ΒοΛΦβάυ»ς (α&άλυτΓς cvoxjnc ως W)

5 ίοΒΟλΦραμιο (Οιολυιες ενώσεις ως W ) 1 3Βόρακσς (ονυδρος) Νβ,ΒεΟτ 1330-43-4 10βόρακας (ίνυδοσς υε 10 μόρια Η?0) N aiB jO j 10H>O 1303-96-4 10Βόρακσς (ένυδρος υε 5 μόρεα Η ;0 ) Νβ,Β.Ο,.δΗ,Ο 1303 96-4 10Βορίου οξείδιο του BtCh 1303-66-2 15Βουτσδιίνκ), 1,3-Βουιανόλπ. 2 , βλέπε ΚήοτονηΑδεηΛη

C.H< 106 99-0 - - 10 22Βουιάνιο CkH io 106-97-6 1000 2350Βουτονόλη. π- C»HioO 71-36-3 Δ 100 300 100 300Βουιανόλπ. δευτεροτανης- C.H,»0 7Q-92-2 100 300 150 450Βουισνόλί). τρσοτπγής. Βουτοξυ-αιθανόλη, 2-

C.H.oOCsH m O»

75-65-0 111 76-2 Δ

10025

300120

150 _ 450


1709ΕΦΗΜΕΡΙΣΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ)



Τόπος

No CAS

1ημI1

til<Tη

Οριακή Τιμή Έ κβίβης

Ανώτατη Οριακή Τιμή "Εκθισης

ρριρ mg/m’ ppm πΓΚ ΙΤΙ

RmmjAcuivf], 1- 109-73 9 Δ 5 15 5 15BouhtAautvr), 2- C<Hi i N 13952-04 6 Δ 5 15 5 15EouluAaytvn. τριτοιαγής- C jHnN 75-64-9 5 ; 16 6 ΙΕΒουτυΑονλυκιδυλ-αιϋίρας CtH i .O s 2426-00-5 20 135Βουιυλο-μςρκατπόνη Ο ιΗ κΰ 109-79-5 0,5 1.8Βουτυλοταλουόλιο. p-reuotavU- CnHie 98 51-1 10 60Βουηιλοβαινόλη. oCcuuoornvic- C icH kO 89-72-5 Δ S 3 0 1Βοντιιλο-ο&οαξυ-τολονόλκ) Ο υ Η |Λ 128-37-0 10 1Βρώμιο Βγϊ 7726-95-0 0.1 1 7 ! Μ 2Βρωμοφόρμο CHBr, 75-25-2 Δ 0.5 5Βρωμο-χΑωρο pcOtWo C H ,8 fa 74-97-5 200 1050 250 1300Γ αλακτικός PouroAfgTtpac CtH i^Oi 136-22-7 5 25Γλουταοολδτάδη C - .H A 111-30-3 0,2 0,8 0,2 Ο,βΓΛϋκίρϊνη C3Hi Q) 56-81-5 10ΓΑμκιδόΛη CjHeOj 555-52-5 50 Ϊ 5 ΓΓραπτής C 7782-42-5 10 (εκχιτν.)

5 (σναπν.)Γύψος CaSOi 7778-18-9 10 (τισπν.)

5 Ιαναττν)Δ{κο8οοάνκ> ^ ^ Η ΐ 4 _ 17702-41 9 Δ 0.05 0,3 0,15 0.9ΔεκοψΕοριού^ο βιΐο Sj F io 5714-22-7 0.025 0,25 ο Μ 0,75Διοξιρμτόάντο C W t 334-88-3 0,2 0,4ΟιαιΒανολαμίνη C .H ..N O , 111-42-2 3 15ΔιπιθυΑπμίνη C ,H ,,N 109-89-7 io 30 25ΛιοΟυΑαμινο-οιΟανάλπ CeHnNO 100-37-8 Δ 10 500ioi6ukvormautvn C i H ijNj 111-40-0 Δ Ϊ 4ΔιαιθμΑοκτιόνη 96.22-0 200 TOO 2SO ' 875Διοκιτοιπκή ολκοόλη C«HilOl 123-42-2 50 240 75 360ΔκτμινοβιφοινυΛο μτβάντο C aH u N , 101-77-9 Λ 0,1 0.8Δι&ινυΑο-ΟτνζόΑιο, 1^3- C kH io 103 57-6 !0 50ΛιΟοράνιο BiHe 19287 45-7 0.1 0,1Λιβυ,ιτυΑαμινα-οιβανόλη. 2Ή" CioHuNO 102 8 1 8 Δ 2 14ΔιΒΡί»μο-6ΐρβοοο·υτ6ανν) C B ijF i 75-61-6 TOO 860 >50 1290ΔιγΑμκιδμΛαι07 pac CehioOi 2238-07-5 0.1 0.53Δι8(ηνΟροκας C Si 75-15-0 Δ 20 80 20 60Διθοώόΐ( νάτριο π όξινο βικύδις νάτριο NaHSOj 7831-90-5 5Διιοοβουτυλο-κπόνη GsHnO 106-83-8 50 290 ΓΔιχτυκυανική κτοφορόνη C «H i»N ibt 4098-71-9 Δ 0.01 0,09 0.02 0.1 ΒΔιισοκυαιηκό τ ίαυιθυλίνιο (HMDI1 C^H«jN ϊΟζ 822-00-2 G.01 0,075 0.02 0.1SΛ ι:πο«μαντκ6ς «τττρος τον διφθΐνμΑθμ(θάνιΟμ (MDI)

CijHieNjO* 101-68-8 0.02 0.2 0,02 0,2

Δηαοκυανικός ιοτίρας του ναφθαΑινίομ, ___________

C i HjN iO i 3173-72 6 0,(11 0.09 0,02 0.18

Διισοκυονιχος ta itp ac iou τολουοΑίου 2 4- (TDH

CeHeNtO» 684-64-9 0,01 0,07 0.02 0,14

Δ«σοκι>ανικός ιστίοας του τολουοΑίου, 2,6 C*H*NjO i 91-08-7 ΰ ,ΰΐ 0.07 0,02 0.14Διιροποοπυλαμίνη CkHh N 108-18-9 Δ 5 20ΔικυκΑοττινταδι{νκ3 C 10H 12 77 73-6 5 30ΔιχυκΑοτττνταδίίνυΑιούχος σίδηρος (ferrocene)

CmHioFe 102-54 6 10 20

Διυιϋοίυμιθόνιο 109-87-5 1000 3100 125C 3880ΔιμιΕυΑο-αιβυΑο-ομινη Ν.Κΐ· Τ , η Γν 598 56-1 25 75 2S 75Δ·υ£θυ\οι^νη C i HtN 124-40-3 10 18 1£ 27Διυι&υλανιΑίνη. Ν.Ν CeHuN 121-69-7 Δ Ξ 25 1< 80Διυί&υλο-ΟΜίαμίδιο, Ν Ν· C.H,NO 127-19*5 Δ 10 36 2C 7ΞΔιυιβυλο-ΦΟΡυομίδιο. Ν.Ν- | C iH.NO 68-12-2 Δ 10 30 5ί 60


Τύπος Εκδισης

AiUtBuAuOpnCivn. Ν Ν·Δινιιρική giBvAtvo-yAunoAf)Λινττρική ττροττνλ£-νογΑυκόΑη C3H»N;Qt

CtHiN}Q<ΛινιτροβινζόΑιοΑινιτρο ο-κρ{οάλη. 4- ^Η.ΝτΟ;ΑινιτροτοΑΟνόΑιο C?H,N;0, 25321 14-6ΑίΟΕάνΚΙ. 1,4AipgdSio τοί) ofrinouAioUiino io u ανθοακοΔ ιο ( ι ΐ5 ιο tou 6 t t e u Λιοίιίδιο tol τλωριοιι 1 0 0 4 9 -0 4 -4ΔιίτροτηιλοκΕτόνηAnpmvuAqr8tpc< (ατμοί) CizHiaOAngaivuAamvnΔιφαινίΛιοΔιχΑωρο-ΐ-νποοαι6ανιο, 1,1 CtH3CI;NO?AfyAtocooiOOviO. M CaUCIjΑιχΑωρο-οι9ύΑ?.νιο ISApfAuipogicrru viuAit AujooBev& iAjo. p.ΔιχΑωροβ«ν£6Αιο. o-_______AiyAwpo-SwiBoAgiSipoc.

CeHiCb 1 OS-46-7

C«H,C(jOA-XAtopo-ftimauAueoyTofvn si sbbsΜΑωρο-Αρβορο-ριβάνκ)ΔχλΜρομίθάιηο, βλίηιMtOuAtvoxAuiulCioΔ.χλωρο-ττροπάνιο, Ί.ζ·ΑιχΑωρο-ττροπίνιο, 1,3ΑιχΑωρο-ποοτπονιΐίό οΑύ. 2 3. C}H.CUOaΔιχΑίιΐοοτετροφΟορο-οιΒάνιοΔιχλωροφβο&ο-υίβΰ’ GHCbF

[όλο το ιοομιρή ckt6c του p-ttavioul

ΕΙ,αφΟοοιοΰχο 6όο{ φ θοριούχο ciAnvΕξοφβοριούχο irAAnupic£{αγλωροαιΡόνιο (αιμοΓ)Εί,αΐΜΡΡ ο βοι/τα0ι{νιο£ξθχΑΐικ>οκμκΑο-Τιι.νταόι£νιο 77-47-4ΙξαλτνογΑρκόΑηΕττιχλωρυΑρινπ CiH.CIQEmovio. n-Ζιρκάνιο κοι Ινώ ύίις iouΘΟΛεο κοι 6»αΑι>ιίς tvuiouc τού (me ΤΙ)Of ιι. j cu

7 6 6 4 -9 3 -90»ικός SmtOuAtartoo; ii θιιικο SiutBuAia ΟζΗ,ο.εOtWVAuitoAiKO otuΘ(ΚΜ)ΐς(β-τριτο7πγίς βοιττυλο-Γη-κρεσόλη), CaHxOzSOtlQvuAoxAMDl&ioIvCtvw 9S-13-6

tvujotic iou fwc tn[ΙσοαμυΑικό αλκοόληκτοιλουτίιΑικΓΐ ολκοόΑηι σ ο τ ο ν ι κ ά im Bu Aio C,H3NO

1710 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ)

Χημικός Χημικός No CAS Οριακή Τιμή ΑνώτατηΠαράγοντας (Μοριακός) Έ κθιοης Οριακή Τιμή


ΦΕΚ94 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣΠΡΩΤΟ)_________ 1711

. Χημικός Παράγοντας


Τόπος

No CAS

lnM41

111aη

Οριακή Τιμή Έκθεσης C

Ανώτατη Ιριακή Τιμή

Εκθεσης

• ppm I mg/m ' ppm πr\qlm

Ιαοσκτυλική αλκοόλη CtHuO 26952-2)-6 Δ 50 270ΙσοπΓντόνιο CsH ij 78-78-4 1000 2950Ισοττροπυληιθέρας C tH »0 108-20-3 800 2100Ισοπροπυλαμίνη CjHsN 75-31-0 - - 12 10 24ίσοποοπυλσνιλίνη. Ν· C«HiiN 768-52-5 Δ 2 10Ισοπροττυλική αλκοόλη c 3h , o 67-63-0 400 980 500 1225Ιο ΟΠΟσιτυλο-γλυΚίδυλαιθί COC C *H i70? 4016-14-2 50 240 75 360Ισοπροπυλο-νλυκ'όλή CtH u O} 109-59-1 ώ 25 105Ιώδιο 1» 7553-5G-2 0.1 1 V 1Ιωδογόρμιο CHli 75-47-8 0.6 10 1.2 20Κάδμιο kcp tvwotic του (ως Cd) Cd 7440-43-9 0.025 0.1Κομφοοά (συνθιτίκήι CioHi«0 76-22-2 12 18Κσττοολακτάυη (ατμοί) CeHiiNO 105-60-2 5 20 10 40Καποολακτόμη (σκόνη) C *H h NO 105-60-2 5Καρβίδκ} της σιλικόνης C-SI 409-21-2 10 (ιισττν.)

5 Ιαναπν)Κασσίτερος Sn 7440-31-5 2Κασσίτερος (ανόσνσντ ς Γνώσεις ως Sn) 2ΚοσσΐτΓΟΟς (ορνανικές ίνωσςις ως Sn) ό 0.1 0.2Κετένη CjHjO 463-51-4 0.5 0.9 1.5 3Κοβάλτιο μιταλλικό (σκόνη και καπνοί) Co 7440-48-4 0.1Κοβαλτίου ενώσεις (ως Co) ό ΠKOUJHVTO C»H i i 98 82-8 Δ 50 2451 75 370Κρεσόλες (όλο τα ισομερή) C ,H ,0 1319-77-3 Δ 5 22<Οοΐονολ0Εΰδη CiHaO 123-73-9 2 6Κυανάμϊδιο CH-jNj 420-04-2 2Κυονίδια (ως CN) Δ 5Κυσνοακρμλικός- υτθυλιστίοας. 2· C ,H .N O i 137-05-3 2 8 4 16Κυανονόνο ιί Βικυάνιο GjNj 460-19-5 10 20ΚυκλοΕξΰνιο C tH u 110-82-7 300 1050Κυκλοεέανάλη_____________ CkH u O 108-93-0 fl 50 200ΚυκλΟΕξσνόνη Ο,Η,οΟ 108-94-1 Δ 50 200 100 400Κυκλοεέένιρ CfHia 110-83-8 300 1015Κυκλοείυλσμίνη C .H ,jN 108 91-8 10 40Κυκλοττοπαδιί νια. 1,3- C .H , 542-92-7 75 200Κυκλβπςντάνιο CsHw 287 92 3 600 1720Λευκόχρυσος (διαλυιές ενώσης ως ΡΤ) 0,002Λευκόχρυσος (μεταλλικδΟ PI 7440 06-4 εΛιθανθρακόπισσα (πτητικές ενώσεις) 8007-45 2 0.2Μαγγανίου ενώσεις (ως Μη) 5Μαγνησίου, οξείδιο Του MgO 1309-48-4 10 (ειαττν)

5 (οναττν.)Μάρμαρο (ανθρακικό ασβέστιο) C&COj 1317-65-3 10 (εισττν)

5(ανσττν.)Μεθακρυλικό οξύ ChHsO? 7 9 4 1 -4 20 70 4C 140Μιθοκουλικός υιθυλεστί οας CjH»Ot 80-62-6 100 410 20C 820

ίΜεθονόλη CHiO 67-56-1 Δ 200 2S0 25£ 325Μίθθ^υ·αι&ανόλΓ]. 2- CtHbO t Ι09-Θ6 4 Δ 5 16Μεθοίυμεθυλ-αιθοέσ-ττοοπανολη. 2- CrHuOa 34590-94-8 Δ 100 600 15C 900Μίθοζυφσινόλη. 4- C ,H .O , ISO-76-5 5Μεθυλ-Σ-ττσρολιδόνη, Ν- C5H3NO 872-50-4 100 400Μςθυλακιιυλένιο C 3H. 74-99-7 1000 1650Μίθυλαμίνη CHiN 74-89-5 10 12Μιθυλσμυλκετόνη C jH m Q 110-43-0 100 465 Id 3 465ΜίθυλανιλΙνη, Ν- CtH iN 100 61 Θ Δ 2 9Μεθυλβουισλ κπόνπ CeHijO 591-78-6 1 Δ 5 20 J_


MtfluAtVTP. ό:ς (4-»UKApttuA»-iaOKimyiii6-1 C,^r,N,0; 5124-30-1MteuAcvo-6u:(2 κλωοοονιλίνην 4.4-MtSuAtvoYAcJcl&o CH;C1?MtBuAiqoOLmAo-Ktidvn CrhuOΜ(5υλο·>υοΒΐΛΐιυλο-κορβινάΑΓΜτ&υΑο-ιοοβουιυλο-ΑΤτόνηK4x8uA<>-jgOTTPoTTuAo Κ ίίό νηMt9uAoc4hlAQ-KCT6vpKAfOpAocupiAn-viipiAjsMtBuAoSouiulSioMc8uA0wfllfi>pMC8uAo-«.u*Aot&0vn]Mf {ΗιλοκιικΑοτΑανοΑηV1c9gA(>i[unAot(Qvcvn. 2 C tH ijOΜτβαλο-μτοκατπόνηM[8aAoTTponijAo-uTcvr CjHjjO‘/c9L)Aom 'jr-0Aio (όλη τλ O c r m ;ΜςβολοιΑωρίόια‘ ■:θίΐλυΛρο'ί/ηMcairuAtvioMcanuAo^tiiio CoH.pOVtia9tKii6t<· vuiqio Na,S;OiV"|M ινικός cn.'jA;; ·η-ΜοΑυβόένιο (α&άΑακς [vukhk, uk MolMoAuSStvio [fiioAuTtc Ενώοίϊς ως Mo)MavcfctiAio tog o£wiou 10102-43-9MovoUtfao του άνβροκο MupunKua q{Ci

530-0B-C'

Μυρμηκικός oiSuAtoTtoacΜορμρκικός utfluAtaitpqcN9Tpo{iO<oΝτ βαΛ.ν 0NnUAjg k b rvuwcic του (ως Ni)NnnAoxopSovOAio

Νιτρικό otuΝιτρικός p-TTponuAiartoac CjHtNOj.Ντηηηι9άν;οΝιτροονιΑΙνη d- ΕΗ,Ν,Ο,NrrpoQrvfaAm CtHsNO? 98-95-3N rpoyAjunivn NrrooutOavio

CjHsNjO»CHtNP,

Νιτροττροπάνιο 1 108-03-2Ντροττροττάνιη 2 ClH>MO; 79-46-9Νι ιροιολουόλιρ (όλα to ισομ(ρτ|)

88-72-2 99-08-1 99-99 0

iu Aj6Kt | (άλα το looutunl:uAo (οκάντι)__________ίιιλόΑχ: (όλα τα ισομτρή) 1330-20 7

95-47-6 108-3B-3106-42-3

Οκτάνκι

1712 ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ)



ΤΟττας

No CAS Οριακή Τιμή Έ κίισ η ς

Α ν ώ τ α τ η Οριακή Τιμή

Έκβίαης

Dpm


ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ) 1713



Τύπος

No CAS

t1μt1U!a1

Οριακή Τιμή Έκβςσης


Έκβκσης

ppm m j/m 3 ppm mgfm

Οκτϋτλωροναφθαλίνκ) CioCI. 2234-13-1 Λ 0.1 0.3Οξαλικό οξύ C^tsO, 144-62-7 106 κο οξύ CsHkOj 64-19-7 10 25 16 37Οξικός 1-νΓβοζο-2·ΤΓροπυλίστίρας ή 2· οξικά ιιςθοξυ-Ι-υιθυλοαιθύλιο

C*H, iOa 10B-65-6 Δ 50 275 too 550

Οξικός ί-σιβοξυ-αιθυλςστίρας Ο ,Η ,Λ 111-15-9 Δ 20 110Οξικός 2-υεθοξυ-αιθυλισι(οας CsHieOi 110-49-6 Λ S 24Οξικός αιβαλτστίρος CkHkO t 141-16-6 400 1400Οξικός- αμυλεοτέρας. ιν ή Οξικά ιιςντύλκι

Ο ϊΗ ϋΟ ι 628-63-7 100 530 160 800

Οξικός- αμυλςστίρας. δκυτεροισγής- ή 1-οξικό υ£0υλο Βοιιτύλιο

C iH u O ] 626-38-0 ioo 530 iso 800

Οξικός- α|Λΐλ£<τηρας. ιριτοταγής- ή Οξικό iCHiuravfc-αΐΛΐΑιο

ΟτΗ,,Οτ 625-16-1 100 530 150 BOO

Οξικός ανυδρΙττ^ CkH«Oi 100-24-7 5 20 5 20Οξικός Οινολςοιξρας CkHkO , 108-05-4 10 35 20 70Οξικός Βοοιοξυ-αιθυλχοτίρος C«H i«Oj 112-07-2 20 135 40 270Οξικός- Ρουιυλτστξρας. η- C tH nO : 123-6^-4 150 710 ?00 950Οξικός- Ροοιυλιοτίοος. δηιηροτανής- CkH ijOj 105-46-4 200 950 250 1190Οξικός- Βουηιλίστίοας. Τοιτοτονής- C iH u O i 540-88-5 200 950 250 1190Οξικός κτοαμυλιστίρσς ή Οξικό ισοττεντύλιο

CtH u Q* 123 92-2 100 530 150 800

Οξικός κτοβουτυλςςπξρος CkH itO t 110-19-0 200 950 200 950Οξικός κτοπροττυλςοτξρος GsHl rOi 106-21-4 250 950 275 1140Οξικός ιΐίβολιστίρος CjHkO i 79-20-9 200 610 250 760Οξικός- ποοττυλιστίκις, η- C^HipO;__ 109-60-4 200 54o1 ?Sn 1050Οξκός-αμιιλκστξρας Ϊ - . ή 3-οξικό τπντύλια

CtH mQ i 620-11-1 100 530 1SO 800

Οξικός όιμιθυλ (Jouiu/tuilpo. 1,3- C*H «βθ2 108-Θ4-9 50 300 100 600Οξυχλίϋριούγος φωαφόοος POCU 10025-87 3 0.2 1.2 0.6 3.6Ορ8οφ<υσφθρικό οξύ H jPOk 7664-38-2 1 3Ορυκτίλαιο ίουίτλη) 8012-95-1 5Οομίου ιπροξίΐόιο OsQ« 20816-12-0 0,000

20,002 0,000

R0,006

Ουράνιο και tvuxrpc του ως U 0.25 0.6Παραφινικό; κποός (καττνίςΐ 8002-74-2 2 6ΠΕνταβοράνιο B iH , 19624-22-7 0,005 0.01 0,015 0,03ΠίντακρυθριτόΑη C iH u O * 116-77-5 10 (tK jn v )

5 (ανσπν.)ncvroQuouTOC Φωσ φόρος P*S> 1314-60-3 1 3ntvraxnpCovuAjo του οιόπρου (ως Fe) CiFeOi 13463-40-6 0,5 15Πςντύνιο (όλα τα ισουτοή) CtH „ 109-66-0 1000 2950 1000 2950Πιντακλωοιούτος «ωοφόρος PCI, 10026-13-8 1Τςνταχλω ρο·ναφβάλΙνιο C ioH jCU 1321-64-8 Δ 0.5Πίνταχλιόρο-ιραινάλη C^HCI.0 87-86 5 A c,s 1.5Πςντοξτΐόιο του Φωσβόοου POt 1314 56-3 1 2Γ1ςνταφθορ»ύχο βρώμιο BfF, 7789-30-2 o.i 0.7 0,3 2Πικρικό οζύ (^Η τΝ ,Ο τ 88-89 1 A 0.1 0.3ΠιπιροΟνπ owoo-yAuipioOtoc C -H ,„N ,.2 H a 142-64-3 5Προπάνιο C ltb 74-98-6 1000 1800Προτταρνολική αλκοόλη C»H.O 107-19-7 Δ 3 6 3 6Προττιολοκτόνη, β- CjH„Os 57-57 8 1.5Πρότπονικά οξύ Ο^Η,Ο, 79419-4 10 30 20 60ΠροττυλινονλυκοΑ-υτύυλαιβΙ πας C .H 10Os 107-98-2 Δ ioo 390 300 1060Π poiTUAtvoftjIvn ΟιιΗτΡΓ 75-55 8 Δ £ 5Ιΐροιιυλενοξςίδιο CjFUO 75-56-9 20 50

ΙΠροιτυλικιν πλκοόλπ, ρ- CalbO 71-23-8 200 500 250 62S


1714 ΕΦΗΜΕΡΙΣΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΤΕ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ)

ΧημικόςΠαράγοντος


Τύττος

No CAS

Inwc1ωo

Οριακή Τιμή Έκθεσης


Έκθεσης

ppm m g/m ’ ppm m ^ m j

ΠΟρεΟρο 8003 34-7 5Ουριδινη CsHsN 110-86-1 5 15 10 30Πυρετικό αιθύλιο CeHwOiSi 78-10-4 20 170 30 255Πυριπκό ^βνλιο C4Hl704Si 681-84-5 1 6 5 30Πυρίτιο Si 7440-21-3 10(ικπτν.)

5 ίανεπτν.)n u g o K g T t j j f tT i^ _C«H«0? 120-80-9 A 5 20Ρταορκινάλη C M h 10 45 20 90Ρόόιο Rd 7440-16-6 0,1 0.3Ρόδιο (αδιάλυτα άλατα) -------------- ΟΓΡόδιο (διάλυτό άλατα) 0,001 0.003Σελήνιο και tvwotic του |ω< Se) 0.2Σιδηρρβσνάδιο (σκόνη) 1 3Σιδήρου (διαλυτά άλατα ως Fe) 1 2

FeO 1345-25-1 10 10Ιιδήοου (ΚΙ) οξείδιο ως Fg Fo?Oi 1309-37-1 10 10Σιλάν» SiK. 7B03-62-5 5 7Σουλφαιιτκό αμμωνία H^NtOtS 7773-06-0 10 20Σ ουλιρουρυλο-όιθορίφιο F i O i S

_5 20 10 40

Σπβίνη (υδρίδιο του αντιμονίου» SbH, 0.1 0.5 ___0,3 1.5I'P V X ffla_____________ C j i HjjN /O j 57-24-9 • 0.15 " IM SΣιυρόλιο C iH , 100-42-5 100 425 250 1050Τάλκης (χωρίς αμίαντο) MgjSUOio(OH)j 14807-96-6 10 (εκτττν,)

2 Ιαναττν)Ταντάλιο Ta 7440-25-7 5 10Τελλουρ» και ενώσεις του (ως Τβ) Te 13494-80-9 0.1ΤΟλοαριαΰχσ Οισμουθιο BI»T*j 1304-62-1 1 10Τερε8<νθ(νη (φυτική) _ ΐ 5 ΐ ί ϋ 4 _ 8006-04-2 100 560 150 840Τπρααιθιιλιου^ος (ΐόλυβόος e ^ » P b 78-00-2 “ δ - 0.1Τπροβρωμιουχος ανυροκος QBu 558-13-4 0.1 1.4 ^ " θ 3 41Τετραβρωμο-ωθόντο. 1,1,2 ,2- CiH:Br« 79 -276 ~ 1 14Τειμομεθυληλεκτρο-δινιτρΙΛιο C«H itNj 3333-52-6 ~ ΊΓ 0.5 3 1 2 9Τιτρσ μ^λιουχος μόλυΒδοε C«Hi*Pb 75-74-1 Γ 0.15Τετοανττρομεβάνιο C N .O , 509-14-8 1 8ΤίΐοηΟδρΙ&α του γερμανίου GaHi 7782-65-2 0.2 0.8 0,8 1.8Τ ετραΟδρ^φουοάνι^^ C.H«0 109-99-9 200 590 250 735Τπραφβοριούχο 6πο 5F« 7763-60· 0 0.1 0.4 0,25

Τπρσχλωρο-αιθϋλίν», fUtm ΥπερχλωροαιΒυλίνιοΤπρβχλωράνβρακας CC4. 56-23-5 ~ 10 65Τετραχλωρο-Τ ,2-8ιφθορο-<π6όνιο, 1.1.2.2- (R112)

C jCUFj 76-12-0 500 4170

Τ£τρσχλωρο·2.2-δΐφ6ορο-αιβάνιο. 1.1 1 _2- C ^ F , 76-11-9 500 4170

Τ εΐρσγλωοο-ναφΟαλΙνιοO jn jU iCicHiCt.

79-34-51335-88-2 Λ

1 72 4

Τιτανίου δ οξείδιο TIOi 1346367-7 10 ( ikjttv.) 5 (αναττν,)

ί oXnuVfirvq (όλο τα ισομιρή) ' ε . Η ^ ι 26915-12-8 95-53-4

108-44-1 106-49 0

ά 2 9

Τολουδλκϊ ^ iH * 108-88-3 100 375 150 560ΤρκηΟυΑομινη CtH i i N 121-44-6 Τ ' 10 40 15 60Τρφρωμιουχς βόριο______________ BB»j 10294-33-4 1 10 1 10Τρικό ρβσνυλο 2-μεθυλοκυκλοπεντα· διενυλικό μαγγάνιο (ως Mil)

C iH iM nOi 12108 13-3 Τ " 0.2 0,6


TpwopgovuXoKuitAoncvraetfvuAiKi CeHiMnOi 12079-65-1J ^ y y i U t O

Tquj t (HiAoutvn>μτίΚ)Αθ-6«νί6Αιο.piprftiXo-Otv^aAKl. 526738

1 prjiMiunii uvuCpIi-'KΤρινιτροτολουόλη, 2.4,5-Τριοξυχλωρο-φβορίδιο ή υτττρχλυρυλο-

ΤρχροΓνύλια «όλο τα loamorti 2614Q-60-3ΤριφΑοριούγο Βάοιο 7637-07-2TpiyOocKQum χλώριο 7790-91-2ΤρκρΟοροΡρι,ιμρ- ί ίθονίοΤριφΒωρ,ουχο άζωτο 77B3-S4-2Τριχλωριούχίκ ρωοφΡρορ 7719-12-2ΤριχΑωρο-1,2,2-ιριφ6θ{>ο-α;9άνιθ· 1,1,2-Τριχλωροοιβόνιο, 1,1,1ι ,ι , ι .Τριγλωρο-οιβάνιο. 1.1.2-ΤριχλίιΐοοαιΘυΛίνιο' 79-01-Q

120-62-11321-65-9

TpttAtjponptmOvio. 1.2.3- 96-18-4Τριχλωροφβαρο μιθάνιο 75-60-4

69476-65-7ΥγροίρωίίΥγρρττοιορίνο αίρτο TTtTPCAOlOU <LPG)

302-01-2Υδράργυρος (Hg) και γνώσης του ω ς Hg(crrfr; των αλκυλενώυιων) 'Υδράργυρος (οργαντκίς Γνωσε

7560-67-6TWOtAnvtw 7783-07-5ΥδΡοΒοώικο 10035-10-6Υ^θσοΥ&ροχιγάνη 123-31-9Υδροκυάνιο

21351-79-11310-73-27664-39-3

Υ ί ί ^ Κ ώ ρ α 7647-01-0Ym pofrlfto της μεΒυλοαιΒυλο κπάνικΥττγροΜδίο ίου ΒενζοΟΑΙου ChHioOiYntpotctfiw του υδρογόνουΥτπρχλωρραιθυ ΑίγιοΥ ntptAujpopfOt'AoLjcpKpnTavpΥττριο κοι ενώσεκ ίου 7440-65-5ΦαινοβγιοΟνηΦαινόληΦοινυΑκνοΰιουΙνη, 106-45-2«fun^AtvoCiauIvn. ρ 106-50-37>mvjArvoflia|iivp. οΦρΐγυΑονλρκ.·6υΑ αι6Τρας CvHiaQ»ΦογαιΑο- ΐϋρκατττπντι 106-96-5Φαιντ.Ά οφα>σν ι νη C .H tPΦαίγυΑυΟοοΟνπ 100-63-0

84-74-2

ΕΦΗΜΕΡΙΣ ΤΗΣ ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΩΣ (ΤΕΥΧΟΣ ΠΡΩΤΟ) 1715



Τόπος

No CAS Οριακή Τιμή Έ κβισης


Έκβεσης




Τύπος

No CAS

IΠμt1ωan

Οριακή Τιμή Έκθεσης ι


Έκθεσης

ppm rriQ/m* ppm jgn^m l

®6 ολικός ανυδρίιΐ]^ C4H<Oi 85-44-9 1 6 e___ Jl 6Φθαλικός &-2σιθυλεξυλ κστίρας ή ΦΟαλικός δι-δεμιεοοτσγικ-οκτυλεστίοσς

ΟτκΗτ^λ. 117-81-7 5 10

Φθαλκός όισιΘυλεοτίρας CiiHkOk 84 65-2 5 ioΦθαλικός διμεθμλεστίοας CwHioOk 131-11-3 5 10

U H i N, 625-17-5 5Φ Βόριο F, 7782-41-4 1,25 2 _ U 5 2Φθοριούχες ενώσεις ως F 16984-48-8 2.5<*9cwoCntc KgofiyvuAjo GFjO 353-50-4 — Γ 5 5 15Φθοοοοξτκό νσιριο CjHjFO jNe 62-74-B Δ 0,05 0.15ΦορμαλδεΟδιι CHjO 50-00-0 2 2.5 2 2.5Φορμαυίδιρ CJHjNO 75-12-7 Δ 20 30 30 “ T sΦουρτρουοάλπ Ο ,Η Λ , 98-01-1 A 5 20 10 40Φοσρφουρσλκή αλκοόλη C tM .0 , 98-00-0 Δ 10 40 ___ 15 ___ 60Φωσγίνιο C O dr 75-44-5 0.1 0.4Φωοφ+νη_ PH, 7803 51-2 0.3 0.4 1 1Φωσφοοικό δίβουτύλιο Ο ,Η ,Λ Ρ 107-00-4 1 Π 2 10Φωσφορικός εστίραε tow τοιΟοντνλΙου Οι,ΗετΟ.Ρ 126-738 0.4 5 0,4 5Φιοσ*θ£Χκό< ceitoac τον τοιφαΓνυλίον C „H ,sO .P t1G 80 -6 3 6Φωοτρόρος (κίτρινος) P 4 7723-14-0 0.1 0,3Φωσφοοώδηε εστεοας του τριμεθυλίου C^OjP 121-45-9 2 10Χαλκάς (καπνός)_______________________ T T ~ 7440-50-8 0.2Χαλκάς (σκόνη) Cu 7440-50-8 1 2Χλωριονχο αυυώνιο (ι^πγφς) _ΝΗκα . 12125-02-9 10 20Χλωρτούϋο edo StO, 10025-87-9 1 6 ~ | 6Χλωριού)(θ κυσνσγδνο can 508-77-4 0,3 0,6 o!a 0,6χλι· ^ Ρ _________ Cb ,782-50-5 1 3 1ΧλωριωμΝο Λβκιινυλοαίδιο 55720-99-5 0.5Χλωοο-Ι-νηοσποοπάνιο, 1- C ^ fC IN O , 800-25-9 20 100Χλωρο-4-νπροβενίδλιο, ί- CeFUONOs 100-00-5 Τ ' 1 2Χλωροακεταλδεΰδη CjHjCIO 107-20-0 1 3 1Χλωροακετοφοινόνη ο- CvHtCIO 632-27-4 0,05 0,3Χλωρο-σκπμλο-χλωοΐδιο ο ,Η ,α κ » 79-04-9 0,05 0 2Χλωρο^τνίάλιο M f l n ..........- 108-90-7 75 350Χλωρο-βενδμλ^νιρ-μολονπρίλιο. ο- 2898-41-1 T T 0.05 ~ 0.4 0,05Χλωρο-ροστοόιενιο, 2· C i Hi Q 128-99-8 Δ 10 36Χλωρο-δκραινύλιο (42% ως χλώοιο) 53489-21-9 Λ 1Χλωρο-όκρατνύλια (54% ως χλώριο) 11097-69-1 Δ 0,5Χλωρο-δκραίνυλοξεΙδιο CijH.CUO 7005-72-3 0.5ΧλωοοδιφΟωρο-μεθάνιο cficip, 75-45-8 1000 3500Χλωρομ€θοΑ-οι9(ρος, διε- C fH .C W 542-88-1 0.005Χλωρο-ττενταερθοροσ ι θόνιο C^CIF, 76-15-3 1000 5320Χλωροτηκρτνη______________ CCbNOs 76-06-2 0,1 0.7 ~~03 2Χλωρο-στυρόλιο. ο- S s h jO 2039-87-4 50 285

- — - I I ι___ 7 i 428

Χλωρο-τολοσόλιο. ο- c ^ ,a 9 5 ,9 -8 ------ΗΓ 250Χλωροφόρμιο $7-88-3 10 50 " 1Χρωμικό τριιοταγίς βουτύλια (ως CrOi) CtHuCro. 1189-85-1 Λ~ 0.1Χρώμιο (μεταλλικό) Cr 7440-47-3 1Χρωμίου (VI) διαλιπίς ενώσεις (ως χρωμικό κάλιο) 0.5

Χρωμίου (VI) μρ διαλυτές ενώσεις 0.5

Χρωμίου (11) ενώσεις ως ςρώμιο 0.5Χρωμίου (111) ενώσεις ως γοώμ» 0.5

■

Ψευδάργυρος χλωριούχος (κοττνοί) ZriCb 7646-85-7 1 "2

Ψευδαργύρου Οξείδιο (καπνοί) ZnO 1314-13-2 S 1?


3. Το άρθρο 5 του Π.Δ. 307/86 αντικαθίσταται ως εξής:

- .'Αρθρο 5Κυρώσεις

1. Σε κάθε εργοδότη, κατασκευαστή, παρασκευαστή, εισαγωγέα ή προμηθευτή, που παραβαίνει τις διατάξεις του παρόντος επιβάλλονται, ανεξάρτητο από τις ποινικές κυρώσεις, οι διοικητικές κυρώσεις tou άρθρου 24 του Ν. 2224/94 με την επκρύλοξπ των διατάξεων του άρθρου 6 τη; ΚΥΑ 885S5/3293/30-& 1968 που κυρώθηκε με το άρθρο 39 του Ν. 1836/89.

2. Σε κάθε κατασκευαστή, παρασκευαστή, εισαγωγέα ή προμηθευτή, που παραβαίνει από αμέλεια ή πρόθεση τις διατάξεις του παρόντος επιβάλλονται οι ποινικές κυρώ σεις του άρθρου 25 του Ν. 2224/94.·

Αρθρο 3Αναθεώρησή οριακών τιμών έκθεσης και ανώτατων

οριακών τιμών έκθεσης

Οι οριακές τιμές έκθεσης και οι ανώτατες οριακές τιμές έκθεσης του άρθρου 3 του Π A 307/86 όπως τροποποιήθηκε με το Π Α 77/93 και με το παρόν Π.Δ. αναθεωρούνται ανά τριετία, ώστε να ληψθούν υπόψη τα νέο τεχνικά και επιστημονικά δεδομένα στον τομέα αυτά και κυρίως οι κατευθυντήριες οδηγίες ή συστάσεις της Επιτροπής της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Η ανάτριεπα αναθεώρησητωνοριακών τιμών γίνεται με προεδρικό διάταγμα.

Αρθρο 4 Έναρξη ισχύος

Η ισχύς του παρόντος διατάγματος αρχίζει έξι μήνες μετά τη δημοσίευσή tou στην Εφημερίδα της Κυβερνή σοως.

Στον Υπουργό Εργασίας και Κοινωνικών Ασφαλίσεων αναθέτουμε τη δημοσίευση και την εκτέλεση του παρόντος διατάγματος.

Αθήνα, 7 Μαίου 1999

οι ύποπτοιΕβΚβΟ ΐΟΚΟ.Μ ΟΜ ΙΛΙ

4CWDKOVIKON KN/UTTVTMJ

ΠΑΝΝΟΧ ΠΑΠΑΝΤΩΝΙΟΥ ΕΥΑΓΓΕΛΟΣ ΒΕΝΓΖΕΛΟΣ

ΕΡΓΑΤΙΑΣ4 ΚΟΙΝ. ΑΙΦΑΛ.ΤΕΟΝΜΙΛΤ. ΠΑΠΑΪΟΑΝΝΟΥ

ΤΓΒΚΣΚΑΙΓΚ5ΝΟΙΛΪΛΑΜΠΡΟΙ ΠΑΠΑΔΗΜΑΣ

0ν»ΥΠ0ΥΡΓ01ααΤΒΚΚΟΝ. 4HU. ΑΟΚΗΣΗΧ ΚΑΙ AnoKENTKUm

ΛΕΩΝΙΔΑΣ ΤΖΑΝΝΝϊ

Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑ!

ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΣΤΕΦΑΝΟΠΟΥΛΟΣ


ΚΕΦΑΛΑΙΟ 3

1. ΜΕΛΕΤΗ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΕ ΧΗΜΙΚΑ ΚΑΙ ΒΙΟΧΗΜΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΕισαγωγήΟι βασικοί κανόνες υγιεινής και ασφάλειας στα χημικά και βιοχημικά

εργαστήρια έχουν περιγραφεί σε πολλές εκδόσεις. Στην Ελλάδα, τα χημικά, βιοχημικά και βιοϊατρικά εργαστήρια των πανεπιστημίων (ΑΕΙ), των ερευνητικών κέντρων και των ινστιτούτων δεν έχουν εφαρμόσει μέχρι τώρα τις νομοθεσίες και τους κανονισμούς για υγιεινή και ασφάλεια. Από όσα γνωρίζουμε, μέχρι τώρα δεν έχουν γίνει προσλήψεις γιατρών εργασίας και τεχνικών ασφάλειας με σκοπό την παρακολούθηση, έλεγχο και λήψη μέτρων προστασίας των εργαζομένων σε εργαστήρια ΑΕΙ, ερευνητικών κέντρων και ινστιτούτων ερευνών.

Το 1995 ξεκινήσαμε ένα ερωτηματολόγιο για υγιεινή και ασφάλεια στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Συγχρόνως ενημερώσαμε και στείλαμε ερωτηματολόγια σε διάφορους συναδέλφους των άλλων πανεπιστημίων (Θεσσαλονίκης,Ιωαννίνων, Πάτρας και Κρήτης) για να πληροφορηθούμε τα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας που λαμβάνονται στα εργαστήρια (προπτυχιακών φοιτητών και ερευνητικά). Το ερωτηματολόγιο αυτό αργότερα επεκτάθηκε και σε περιορισμένο αριθμό άλλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και ερευνητικών κέντρων που έχουν χημικά, βιοχημικά, βιολογικά και βιοϊατρικά εργαστήρια. Το σύνολο των ερωτηματολογίων που συγκεντρώθηκαν ήταν 120. Επίσης, κατά τη διάρκεια επισκέψεων σε διάφορα χημικά εργαστήρια (ιδιωτικά και οργανισμών) ετέθησαν ερωτήματα για τα μέτρα υγιεινής και ασφάλειας που λαμβάνονται. Η εικόνα που έχει δημιουργηθεί από το σύνολο των ερωτηματολογίων και από τις επισκέψεις προσφέρει ορισμένα ενδιαφέροντα συμπεράσματα για την κατάσταση των συνθηκών εργασίας, την πληροφόρηση των εργαζομένων στα εργαστήρια, για τους κανόνες υγιεινής και ασφάλειας και τα μέτρα πρόληψης του επαγγελματικού κινδύνου που εφαρμόζονται.

ΑποτελέσματαΤο σημαντικότερο τμήμα των ερωτηματολογίων που συγκεντρώθηκαν

προέρχονταν από το Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Αθηνών (70 %) και προέρχονταν από τα μέλη Δ.Ε.Π., φοιτητές, μεταπτυχιακούς φοιτητές και ερευνητές. Το ερωτηματολόγιο αφορούσε 50 ερωτήσεις που έπρεπε να απαντηθούν με ένα Ναι/ Όχι ή με μία επιλογή από 3 περιπτώσεις.

Το ερωτηματολόγιο περιλάμβανε τις παρακάτω 7 κατηγορίες ερωτημάτων: γνώση νόμων και κανονισμών, μέτρα αντιμετώπισης πυρκαγιάς, διαρροών και ατυχημάτων, χρήση μέσων ατομικής προστασίας (ΜΑΠ) και απαγωγών για εκτέλεση πειραμάτων, αποθήκευση - μεταφορά - απόρριψη - καταστροφή επικίνδυνων χημικών ουσιών, ενημέρωση και εκπαίδευση σε θέματα ασφάλειας και υγιεινής, γενικές ερωτήσεις για τις συνθήκες εργασίας και προσωπικές ερωτήσεις.

Από τα απαντηθέντα ερωτηματολόγια η αναλογία ανδρών /γυναικών ήταν 55/65 (120). Όλα τα ερωτηματολόγια ήταν συμπληρωμένα σε όλες τις ερωτήσεις, το περιεχόμενο των οποίων ήταν απλό.

Το ποσοστό των ερωτηθέντων στο εάν γνωρίζουν τους νόμους ή οδηγίες της ΕΕ για υγιεινή και ασφάλεια ήταν χαμηλό (κυμαίνονταν μεταξύ 10-20 % για τα διάφορα ερωτήματα). Οι περισσότεροι δεν γνώριζαν την υποχρέωση για γιατρό εργασίας και τεχνικό ασφάλειας και με τον τρόπο που η συμβολή τους θα βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας.

Πολύ υψηλό ποσοστό (95-100 %) ερωτηθέντων γνώριζαν την ύπαρξη συστημάτων συναγερμού σε περίπτωση πυρκαγιάς, αισθητήρων για διαρροή αερίου


και πυροσβεστικών φωλεών. Για τα υπόλοιπα όμως μέσα αντιμετώπισης ατυχημάτων (έξοδοι, πρώτες βοήθειες κλπ), τα ποσοστά είναι χαμηλότερα.

Για τα μέσα ατομικής προστασίας όλοι οι ερωτηθέντες χρησιμοποιούν την εργαστηριακή φόρμα κατά την εκτέλεση των πειραμάτων και σε όλα τα εκπαιδευτικά ιδρύματα ήταν υποχρεωτική για τους φοιτητές. Για τα άλλα μέσα, όπως γάντια, γυαλιά, προσωπίδες, αναπνευστήρες, τα ποσοστά φθίνουν (85-25%). Η χρήση γυαλιών ασφάλειας στους φοιτητές δεν επιβάλλεται αυστηρά. Σε ορισμένα εργαστήρια τα γυαλιά δεν είναι τμήμα του εργαστηριακού εξοπλισμού. Η απόδοση των απαγωγών, από το 40 % των ερωτηθέντων, θεωρείται ικανοποιητική. Ορισμένοι ερευνητές δεν χρησιμοποιούν απαγωγό, αν και δεν γνωρίζουν πόσο πτητικές είναι οι ουσίες που χρησιμοποιούν. Οι περισσότεροι δεν γνωρίζουν τους κινδύνους από την εισπνοή τοξικών ουσιών. Μεγάλο ποσοστό δεν γνωρίζει εάν ελέγχονται οι απαγωγοί, πράγμα που πιθανόν συμβαίνει σε πολλά εργαστήρια.

Η αποθήκευση, μεταφορά, χρήση, μετάγγιση, απόρριψη ή καταστροφή είναι πλημμελής. Το 85 % των ερωτηθέντων γνωρίζουν ότι δεν εκτελούν σωστά και με ασφάλεια την διαχείριση των χημικών ουσιών. Επίσης, όλοι γνωρίζουν ότι δεν υπάρχει η κατάλληλη υποδομή για την απόρριψη, συλλογή και καταστροφή των τοξικών και επικίνδυνων ουσιών. Σχεδόν κανένα τμήμα δεν έχει πρόγραμμα διαχείρισης υγρών και στερεών τοξικών αποβλήτων. Σε ορισμένα πανεπιστήμια έχει γίνει σχεδιασμός, οι εγκαταστάσεις όμως δεν χρησιμοποιούνται. Δεν υπάρχουν υπηρεσίες για την διαχείριση αποβλήτων. Μερικά τμήματα συγκεντρώνουν χλωριωμένους διαλύτες αλλά δεν τους έχουν διαχειριστεί. Σημαντικές ποσότητες χημικών ουσιών απορρίπτονται στους νεροχύτες των εργαστηρίων. Οι προειδοποιητικές ετικέτες των φιαλών χημικών ουσιών δεν είναι γνωστές όσο θα έπρεπε. Ενώ σημαντικό ποσοστό γνωρίζει τα προειδοποιητικά σήματα (καυστικό, διαβρωτικό, τοξικό, εύφλεκτο κλπ), πολύ μικρότερο ποσοστό αναγνωρίζει τις τυποποιημένες φράσεις R (risk) και S (safety) που έχουν καθορισθεί με οδηγία της ΕΕ. Σε πολλές αποθήκες υπάρχουν παλαιά αντιδραστήρια χωρίς ετικέτες. Για την ενημέρωση των φοιτητών σε θέματα υγιεινής και ασφάλειας, σε όλα τα τμήματα γίνονται διαλέξεις και δίδονται πληροφορίες αλλά όχι συστηματικά. Σε ορισμένα πανεπιστημιακά τμήματα μοιράζονται σύντομα φυλλάδια σημειώσεων υγιεινής και ασφάλειας ή γίνεται επίδειξη πυροσβεστήρων. Οι φοιτητές είναι ευαισθητοποιημένοι στα θέματα ασφάλειας αλλά δεν δίδουν μεγάλο ενδιαφέρον για τις ατέλειες που υπάρχουν. Στα εργαστήρια των προπτυχιακών φοιτητών γίνονται ασκήσεις που μπορούν να αποβούν επικίνδυνες για τους φοιτητές. Ατυχήματα έχουν συμβεί αλλά ποτέ δεν έχουν προκαλέσει σοβαρές βλάβες στην υγεία των εργαζομένων.

Δεν υπάρχουν προειδοποιητικές πινακίδες στους διαδρόμους, στις εξόδους κινδύνου, στα εργαστήρια, στις αποθήκες και για διάφορα μηχανήματα στην πλειοψηφία των εργαστηρίων. Οι μισοί των ερωτηθέντων έχουν γίνει μάρτυρες κάποιου ατυχήματος, αλλά το οποίο δεν ήταν σοβαρό. Σε πολλές περιπτώσεις, τα ατυχήματα ήταν αποτέλεσμα της έλλειψης μέτρων, ανθρωπίνου λάθους ή αμέλειας.


Και Οχι

Κ'αι Οχι

1. ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΙΕΙΝΗ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΣΤΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ

Α. ΓΝΏΣΗ ΤΗΣ ΎΠΑΡΞΗΣ ΝΌΜΩΝ1. Γνωρίζετε οτι:(α;·μ£ την Αρ_ SS555 του 1933 κοινή

υπουργική απόφαση, επεκτείνεται στα ΝΊΙΔΔ και στα OTA ο νόμος 1563 του 19S5 ^τα την «Υγιεινή και ασφαλεία των εργαζομένων;™

β) σύμφωνα με το προεδρικό διάταγμα 17 του 199ο που αφόρα την προώθηση και βελτίωση της υγείας, υγιεινής και αοφάλειας (ΥΥ & Α) των εργαζομένων ολοι οι εργοδότες πρέπει να ενδιαφερθσύν για τα προβλήματα ΥΥ ft Α, να λάβουν μέτρα για τη βελτίωση των συνθηκών εργασίας και να καταστρωσουν σχέδια έκτακτης ανάγκης;

γίτην ύπαρξη του προεδρικού διατάγματος 13ύ του 1995 που προβλέπει ορισμένα πρόσθετα μέτρα που πρεπει να Χαμβάνονται (σε χώρους εργασίας όπου οι εργαζόμενοι εκτίθενται οε βιολογικούς παράγοντες;

2. Μέχρι τώρα, έχουν ληφθεί κάποια μέτρα ’,τιι τη βελτίωση της ΥΥ ώ Α των ερευνητών, φοιτητών κλπ; Εάν ναι, μπορείτε να αναφέρετε κάποια;

' ί : . . .

ϋ )~

ί ϋ > .

Και Οχτ

Ναι Οχι

3. Υπάρχει ^τατρός εργασίας. τεχνικός ασφάλειας η κάποιος άλλος επιστήμονας στο πανεπιστήμιο που να αοχολείται αποκλειστικά με τη βελτίωση της ΥΥ ft Α στα εργαστήρια:

Γιατρός Τεχνικός Αλλοςεπιστήμονας

Β. ΜΕΤΡΑ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΠΥΡΚΑΓΙΩΝ. ΔΙΑΡΡΟΩΝ ft ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ

1. Υπάρχουν πυροσβεστήρες εργαστήρια, διαδρόμους κλπ; Και Οχτ


10. Πόσο συχνά Εργάζονται οι Ε ρ ευ ν η τές ., φ ο ιτ η τ έ ς κλπ. απο τους α π αγωγούς;

11. θεωρείτε ικανοποιητική τηναπό όοοιι ™ ν απαγωγών οτα εργ'αστήρια;

12. Κάθε πότε ελέγχεται η απόδοσητους και από ποιον;

Πολύ συχνά Μερικές φορές ΣχεοονποτΕ

Πολύικανοποιητική

Σχεδόνικανοποιητική

Καθόλουικανοποιητική

Δ. ΑΠΟΘΗΚΕΥΣΗ, ΜΕΤΑΦΟΡΑ. ΑΠΟΡΡΙΨΗΝ ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ

1. Υπάρχουν κατάλληλα διαρρυθμισμένοι χώροι για την αποθήκευση τοπικών., εύφλεκτων, οξειδωιικών κλπ. ουσιών και βιολογικών παραγόντων;

2. Ααμβάνονται από τους ερευνητές,φοιτητές κλπ, μέιρα ασφαλείας κατά τη μεταφορά χημικών ουσιών και βιολογικών παραγόντων;

3. Υπάρχει η κατάλληλη υποδομή γιατη στερέωση των οβίδων αερίων κατά την αποθήκευση/χρήση τους.

Ναι Οχτ Ναι. αλλά δεν επαρκούν

Ναι Οχι Ο χι πάντα

Ναι Ο χ.

4. Υπάρχουν οι κατάλληλες προειδοποιητικές ετικετες σε όλες τις φιάλες/κουτιά που περιέχουν χημικές ουσίες η βιολογικούς παράγοντες;

Ναι Ο χ. Ο χι οε όλες

σ. Γνωρίσετε τι σημαίνουν διάφορα προειδοποιητικά σήματα οτις ετικέτες;

b. Γνωρίςετε τι σημαίνουν οι κωδικοί R και S σπς ετικέτες:

7. Οι ερευνητές, φοιπιτές κλπ. σημειώνουν πάνω στα μικρά φιαλίσια που αφήνουν ·:τσος απαγωγους το περιεχόμενό, την ημερομηνία και το ονοματεπώνυμο τους;

S. Οι τοπικές ουσίες απορρίπτονται στους νεροχύτες ή συικεντρώ- νονται για ανακύκλωση/καταστροφή;

Ναι Ο χ

Ναι Ο χ

Ναι Ο χ Οχι πάντα

Απο ρ ρ t m ο ν τ -a l ΣογΚ Ε ν τ ρ ώ ν σ ν χ α ι Km τα δυο


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 1ΚΟΙΝΟΤΙΚΕΣ ΟΔΗΓΙΕΣ .- ΥΓΙΕΙΝΗ, ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝΑ/Α .ΑΡΙΘΜΟΙ ΤΙΤΛΟΣ ΟΔΗΓΙΑΣ ΕΜΑΙΜΟΜΙΗ

ΟήΗΠΑΣI. 7&/&ΊΟ/ΕΟΚ Περί προσεγγίσεως των νομοθετικών ΓΊΛ1179/30

κανό1, τστικ ων και διοικητικών διατάξεων των χρατών-μελών περ: της προστασίαν της υ\·ειας των εργαζομένων οι οποίοι εκτίθεπαι στο μονομερές βινοΛοχΛωρί&ιο.

1 S0/ 1107/EOK Περ: προστασίας των εργαζομένων από τους N.130S/S5 κίνδυνους που παρουσιάζονται συνέπεια ΚΕΦ. Ξ εκθεσεως τσυς κατα την διάρκεια π’ε εργασίας σε χημικά, φοεπκα η βιολογικά μέσα.

83/477/ΕΟΚ Ιια την προστασία των εργαζομένων από τουςκίνδυνους που σφείλσνιαι σπ”·· έκθεση τους στον αμίαιτο καταπ]’·· διάρκεια της εργασίας.

ΠΛ 9=/37

ΠΔ 700/80

3. 86/138/ΕΟΚ Περί προστασίαν των εργαζομένων από τους ΓΊΛ 33/91 κίνδυνους που διατρέχουν Λόγω π’ν εκ^εσεως τους κατα π’ν σ ια ρ κ Ε ΐα π’ν ερ^-αοίας οτσν θαριιβα.

6. 8S/364/EOK 7ια π ”.· προστασία των εργαζομένων AH13I099/S9απαγόρευση ορισμένων ειδικών παραγόντων και/η ορισμένων δράση’ ριοππων.

7. 8S/642/EOK Τροποιιοιητική υης S0/1107/EOK ΠΔ 77/93

3. 89/391/ΕΟΚ Σχετικοί με πγν εφαρμογή των μετρώ1·· για την ΓΊΛ 17/%I ΟΔΗΓΊΑ- προώθηση της βελτίωσης πμ ασφαλείας και τηςΠΛΑΙΣΕΟ) υγείας των εργαζομένων κατα υ μ εργασία

(ΟΔΗΠΑ Π.λΑΊΣΙΟ).

9. 59/ύ34/ΈΟΚ Σχετικά με τις ελάχιστες απαιτήσεις των χώρων ΠΛ 16/%I 1γ ΕΓΛ. εργασίας τ-τα πμ· υγιεινή Km την ασφαλεία.ΟΔΗΠΑΊΗΣ '89/391/ΕΟΚ)

9. 89/633/ΕΟΚ( Σχετικά ;τε π ; ελάχιστες προδιαι-ραφές ΠΛ 393/94 2η ΕΙΛ Ασφάλειαν και Υγείας νια π ’ χρησιμοποίτσί’ΟΛΗΠΑ ΤΗΣ εξοπλισμού εργασίας απο τσυν εργαζόμενους ΠΛ 39/99 89/ 391/ΕΟΚ] κατα π μ εργασία τους.


11. 90/ 269/ΕΟΚ( 4η ΕΙΛ.ΟΛΗΠΑ THE 89/394/ΕΟΚι

Εχρτικά με τις ελάχιστε; απαιτήσεις υγιεινής και ασφάλεια; γτα το χειρωνακτικό χειριςμιο φορτίων οπού υπάρχει ιδιαίτερος κίνδυνος βλάβη: της ράχης *αι οσφυϊκής χώρας.

ΠΛ 397/94

_Σ. 90/270/ΕΟΚ( 5η ΕΙΛ.ΟΛΗΠΑ THE

Εχετικα ;ιε τις ελάχιστες προσ-ιαν-ραφες ασφάλεια; και υγείας κατα την εργασία σε εξοπλισμό ;ιε αθανη απτικής απεικόνισης.

ΠΛ 3qoi·-'Cl4

89/394/ΕΟΚι

_3. 90/ 394 /ΕΟΚ ΤΗΣ89/394/ΕΟΚι

Για την πρυστασία των εργαζομένων από τσυς κινδύνους πσυ συνδέονται με την -Εκθεση σε καρκινογόνους παράγοντες κα:α την εργασία.

ΠΛ 359.'*4

4=. 90/ 679/ΕΟΚ( 7η ΕΙΛ.ΟΛΗΠΑ THE 89/394/ΕΟΚι

Εχετικα μι η μ προστάσω των .Εργαζομένων απο κινδύνους πσυ διατρέχουν λόγω π’; έκθεσης τσυς σε βιολογικούς πσρπγυιτες κατα την ερν-ασια.

ΠΛ 430/95

10. 89/65ό/ΕΟΚ( 3η ΕΙΛ.ΟΛΗΠΑ ΤΗΣ 89/394/ΕΟΚι

Εχετικα :ιε τις ελάχιστες προδιαι-ραφες ΠΛ 39σ/94 ασφάλεια; και υγείας \ια τΐ] χρήση από τσυς εργαζόμενους εξοπλισμών ατομικής

15. 91/322/ΕΠΓΙ F.

Εχετικα με tic οριακές τιμές σομφών ττ ;ιε την ΜΗ οδηγία 80/ 1107/ΕΟΚ γ ια την π ρ ο σ τ α σ ία των υποχρεωτικής ε ρ γ α ζ σ μ -E νων να ον κίνδυνο έκθεσης σε χημικούς ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ , φυσικά ιις και βιαλογτκους παράγ υιτες. ΠΛ 90/99

Ιό. 91/ 332/ΕΟΚ ΓΡΟΓΊ. της 33/477/ ΕΟΚ (Αμίαντος)

17. 91/333/ΕΟΚ

ΠΛ 175/97

ΠΛ .7 /9ο

_3. 92/29ΓΈΟΚ

_9. 92 /57/ΕΟΚ ιΞΐ’ ΕΙΔ. ΟΛΗΠΑ the 89/394/ΕΟΚι

20. 92 /53/ΕΟΚ ι9γ ΕΙΔ.ο λ η π α the89/391/ΕΟΚι

21. 92/85/ ΕΟΚίΙ 0η ΕΙΛ.ΟΛΗΠ.Α THE 89/394/ΕΟΚι

Ξυμπλήρωαη των μιτρών πσο απσσι-οποον ντο να προάγουν ττ βελτίωση τιμ: ασφάλειας και της υγείας κατά τΐ"·· ερν-ασια ίων εργαζομένων με σχέση εργασίας, ορισμένου χρόνου ή με σχέση πρόσκαιρης εργασίας.

Εχετικα ;ιε τις ελάχιστες προσ-ιαν-ραφες ΓΙΛ 376/95ασφάλεια·; και υγείας για την προώθηστ βελτιωμένης ιατρικής περίθαλψης στα ιχλσία.

Εχετικα :ιε τις ελάχιστες προδιαν-ραφες ΓΙΛ 305/96ασφάλεια; και υγείας που πρεπει να εφαρμόζονται στα προσωρινά εργοτάξια,

Εχετικα με τις ελάχιστε; προδιαγραφές για π] Π.A 405/95 σήμανση ασφάλειας ή/και υγείας σπγο εργασία.

Εχετικα με την εφαρμογή μέτρων πσο ΠΛ176/97 αποβλέπουν στη βελτίωστ της υγείας και της ασφάλεια; κατα τιμ.- εργασία, των εγκύων, λεχώνων και γαλσυχσοοών εργαζομένων


22. 9 2 /9 1 /ΕΟΚ(1 1η ΞΙΔΟΔΗΓΙΑ ΤΗΣ 5 9 /391/ΈΟΚι

Περί των ελάχιστων προδιαγραφών ιτσ τχ· βελτίωση της προστασίας τη-e ασφάλεια-e και της υγείας των Εργαζομένων στις εζορυκαικες Β-ια γτωτρηatων βιομηχανίες.

" ΓΊΔ177/97

23. 92/ 104/ΕΟΚ( 11η Ε ϋ . ΟΔΗΓΊΑ ΤΗΣ 59/ 391/ΈΟΚι

Περί των ελάχιστων προδιαγραφών \τα τΐ’ βελτίωση της προστασίας της ασφάλεια-e και της υγείας των εργαζομένων στις υπαίθριες ή υπόγειες ε-ξομυκτικές βιομηχανίες.

ΑΠΔ7 /.Α /14030/7? 2/1990

2=. 9 3 /5 3 /ΕΟΚ ΕΡΟΠ. της 90/679/ΕΟΚ (Βιολογικοί Π Δ13/99παράγοντες)

23. 93/_0?/ΕΟΚ{ 13η Ε ϋ . ΟΔΗΓΙΑ ΤΗΣ

Σχετικά με τις ελάχιστες προσ-ισι-ραφες ασψάλειατ και υγτίας καχα την εργασία σε α\ιευπκα σκάφη.

ΠΔ 231/96

59/391/ΕΟΚι

26. 93/1Ο4/Ε0Κ Σχετικά με ορισμένα σιοιχτία τττ οργάνωσης τσυ ΠΔ 33/99εράνου εργασίας.

27. 9 4 /3 3 /ΕΟΚ Περί πρσσεγττσεως ττς νομοθεσίας των κρατών ΠΔ 62/ 1993μελιών όσο·.· αφόρα ττν προστασία το ν νέων.

Αικιγορ^ύβωιΤΟ κ υ ίΓ '.Ί ιΙμ Ο

Μην ΐϊγγϊςΓΐί:

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2αΠΙΝΑΚΙΔΕΣ ΣΗΜΑΝΣΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΙΚΕΣ ΠΙΝΑΚΙΔΕΣ

Α π ω γ θ |Χ : ι · π υ ί Α Π ϋγ£γιΠ *:Τ ·£ ι

ι1 Y jjiyvj γομν/^.. j| ΙκΙΧαιαη ιιοζώνι|.·Λλ·γ d-2 Kill ΤΟ κϋΠΓ·.ΊΟμϋ

A IIU γιΙγι Γ ίη ιΤ ΐϊ ι

η ιΑααδος ocotj .|. :| Γ^ιϊντί*, ί:ΐίχκΐ!(| ijfiriLI

Anfryof»Acrai η iocrrdGpraxi

[χ νερύ

Μ ϊ\ ιΧΜίμο vijTib

Α ιω γ α μ ίο α ι η ε&η £ ο£ σ τ α οχήματα ■Si υ κ 1νηρη£ ifcyi ίων


ΠΙΝΑΚΙΔΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗΣ

Φ Θ 0 Ο ΘVoo^pierui) πριχπααΐα Υηοχ|Χι*·ηκή ΥοοχρΜΗίλή npomooia Υ πο^ρίΜΤ» Υηο χι·ιι wi) nfxvn u«*u

τ«ν μαηάν αροαιαοΜ iwv u>v no6*wv ηροοίϋιηα uiv \φ«ών ίου ouyai^uvunvbxnuwv o6uv

© © Q © O

Y η«>\ Ή w* u i) qpooiaoiu μιπιών

Υηοχρύίιηκή npooiaaiu lav

apoouiioo

YooKpuM (κή nfXHXuuta a °fXPU JK ·*ή πο ιι*Υ| αψΑ»o6 njwwauw tvavn l 'fv u i | ιιαοχμΜίον)


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 2βΤΥΠΟΠΟΙΗΜΕΝΕΣ ΦΡΑΣΕΙΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΚΑΙ ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΩΝ

ΓΙΑ ΧΗΜΙΚΕΣ ΟΥΣΙΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΙ

R-φράσεις ΚίνδυνοςR1 Εκρηκτικό σε ξηρή κατάστασηR2 Κίνδυνος εκρηξεως από κρούση, τριβή, φωτιά ή από άλλες πηγές ανάφλεξης

R3 Πολύ μεγάλος κίνδυνος έκρηξης από κρούση, τριβή, φωτιά ή από άλλες πηγές ανάφλεξης

R4 Σχηματίζει πολύ ευαίσθητες εκρηκτικές, μεταλλικές ενώσειςR5 Η θέρμανση μπορεί να προκαλέσει έκρηξηR6 Εκρηκτικό παρουσία η απουσία αέροςR7 Μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιάR8 Μαζί με καύσιμο υλικό μπορεί να προκαλέσει πυρκαγιάR9 Με καύσιμα υλικά σχηματίζει εκρηκτικά μείγματαR10 ΕύφλεκτοR11 Πολύ εύφλεκτοR12 Εξαιρετικά εύφλεκτοR14 Αντιδρά βίαια με το νερόR15 Αντιδρά με το νερό εκλύοντας εξαιρετικά εύφλεκτα αέριαR16 Με οξειδωπκές ουσίες σχηματίζει εκρηκτικά μείγματαR17 Αυτοαναφλέγεται στον αέρα

R1S Κατά τη χρήση οι ατμοί του μπορεί να σχηματίσουν εύφλεκτο / εκρηκτικό μείγμα με τον αέρα

R19 Μπορεί να σχηματίσει εκρηκτικά υπεροξείδιαR2Q Επιβλαβές όταν εισπνέεταιR21 Επιβλαβές όταν έλθει σε επαφή με το δέρμαR22 Επιβλαβές σε περίπτωση κατάποσηςR23 Τοξικό όταν εισπνέεταιR24 Τοξικό όταν έλθει σε επαφή με το δέρμαR25 Τοξικό σε περίπτωση κατάποσηςR26 Πολύ τοξικό όταν εισπνέεταιR27 Πολύ τοξικό όταν έλθει σε επαφή με το δέρμαR28 Πολύ τοξικό σε περίπτωση κατάποσηςR29 Αντιδρά με το νερό ελευθερώνοντας τοξικά αέριαR30 Κατά την χρήση του μπορεί να καταστεί πολύ εύφλεκτοR31 Αντιδρά με οξέα ελευθερώνοντας τοξικά αέριαR32 Αντιδρά με οξέα ελευθερώνοντας πολύ τοξικά αέριαR33 Κίνδυνος αθροιστικών επιδράσεωνR34 Προκαλεί εγκαύματαR35 Προκαλεί σοβαρά εγκαύματαR36 Ερεθίζει τα μάτιαR37 Ερεθίζει το αναπνευστικό σύστημαR3S Ερεθίζει το δέρμαR39 Κίνδυνος πολύ σοβαρών μόνιμων βλαβώνR40 Ύποπτο καρκινογένεσηςR41 Κίνδυνος σοβαρών οφθαλμικών βλαβώνR42 Μπορεί να προκαλέσει ευαισθητοποίηση όταν εισπνέεταιR43 Μπορεί να προκαλέσει ευαισθητοποίηση όταν έλθει σε επαφή με το δέρμαR44 Κίνδυνος έκρηξης εάν θερμανθεί σε κλειστό δοχείοR45 Μπορεί να προκαλέσει καρκίνοR46 Μπορεί να προκαλέσει κληρονομικές γενετικές βλάβες


R-φράσεις ΚίνδυνοςR48 Κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας ύστερα από παρατεταμένη έκθεσηR49 Μπορεί να προκαλέσει καρκίνο όταν εισπνέεταιR50 Πολύ τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούςR51 Τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούςR52 Επιβλαβές για τους υδρόβιους οργανισμούςR53 Μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδατικό

περιβάλλονR54 Τοξικό για την χλωρίδαR55 Τοξικό για την πανίδαR56 Τοξικό για τους οργανισμούς του εδάφουςR57 Τοξικό για τις μέλισσεςR5S Μπορεί να έχει δυσμενείς μακροχρόνιες επιπτώσεις στο περιβάλλονR59 Επικίνδυνο για τη στιβάδα του όζοντοςR60 Μπορεί να εξασθενίσει τη γονιμότηταR61 Μπορεί να βλάψει το έμβρυο κατά τη διάρκεια της κύησηςRG2 Πιθανός κίνδυνος για εξασθένηση της γονιμότηταςR63 Πιθανός κίνδυνος δυσμενών επιδράσεων στο έμβρυο κατά τη διάρκεια της

κύησηςR64 Μπορεί να βλάψει τα βρέφη που θηλάζουν

RG5 Επιβλαβές: μπορεί να προκαλέσει βλάβη στους πνεύμονες σε περίπτωση κατάποσης

RG6 Η παρατεταμένη έκθεση μπορεί να προκαλέσει ξηροδερμία ή ραγάδεςR67 Η εισπνοή ατμών δυνατόν να επιφέρει υπνηλία ή ζάληR68 Πιθανός κίνδυνος για μόνιμες βλάβες

Συνδυασμοί R-φράσεωνR-φράσεις Κίνδυνος

R 14/15 Αντιδρά βίαια με το νερό εκλύοντας αέρια εξόχως εύφλεκτα

R 15/29 Αντιδρά με το νερό ελευθερώνοντας αέρια εξόχως εύφλεκτα

R 20/21 Επιβλαβές όταν εισπνέεται και όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα

R 20/22 Επιβλαβές όταν εισπνέεται και σε περίπτωση κατάποσης

R 20/21/22 Επιβλαβές όταν εισπνέεται, όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα και σε περίπτωση κατάποσης

R 21/22 Επιβλαβές όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα και σε περίπτωση κατάποσης

R 23/24 Τοξικό όταν εισπνέεται και όταν έλθει σε επαφή με το δέρμαR 23/25 Τοξικό όταν εισπνέεται και σε περίπτωση κατάποσης

R 23/24/25 Τοξικό όταν εισπνέεται, όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα και σε περίπτωση κατάποσης

R 24/25 Τοξικό όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα και σε περίπτωση κατάποσηςR 26/27 Πολύ τοξικό όταν εισπνέεται και όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα

R 26/28 Πολύ τοξικό όταν εισπνέεται και σε περίπτωση κατάποσης

R 26/27/28 Πολύ τοξικό όταν εισπνέεται, όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα και σε περίπτωση κατάποσης

R 27/28 Πολύ τοξικό όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα και σε περίπτωση κατάποσης

R 36/37 Ερεθίζει τα μάτια και το αναπνευστικό σύστημα


R-φράσεις ΚίνδυνοςR 36/38 Ερεθίζει τα μάτια και το δέρμαR 36/37/38 Ερεθίζει τα μάτια, το αναπνευστικό σύστημα και το δέρμαR 37/38 Ερεθίζει το αναπνευστικό σύστημα και το δέρμα

R 39/23 Τοξικό: κίνδυνος πολύ σοβαρών μόνιμων βλαβών όταν εισπνέεται

R 39/24 Τοξικό: κίνδυνος πολύ σοβαρών μόνιμων βλαβών όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα

R 39/25 Τοξικό: κίνδυνος πολύ σοβαρών μόνιμων βλαβών σε περίπτωση κατάποσης

R 39/23/24 Τοξικό: κίνδυνος πολύ σοβαρών μόνιμων βλαβών όταν εισπνέεται και όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα

R 39/23/25 Τοξικό: κίνδυνος πολύ σοβαρών μόνιμων βλαβών όταν εισπνέεται και σε περίπτωση κατάποσης

R 39/24/25 Τοξικό: κίνδυνος πολύ σοβαρών μόνιμων βλαβών όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα και σε περίπτωση κατάποσης

R 39/23/24/25 Τοξικό: κίνδυνος πολύ σοβαρών μόνιμων βλαβών όταν εισπνέεται, όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα και σε περίπτωση κατάποσης

R 39/26 Πολύ τοξικό: κίνδυνος πολύ σοβαρών μόνιμων βλαβών όταν εισπνέεται

R 39/27 Πολύ τοξικό: κίνδυνος πολύ σοβαρών μόνιμων βλαβών όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα

R 39/28 Πολύ τοξικό: κίνδυνος πολύ σοβαρών μόνιμων βλαβών σε περίπτωση κατάποσης

R 39/26/27 Πολύ τοξικό: κίνδυνος πολύ σοβαρών μόνιμων βλαβών όταν εισπνέεται και όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα

R 39/26/28 Πολύ τοξικό: κίνδυνος πολύ σοβαρών μόνιμων βλαβών όταν εισπνέεται και σε περίπτωση κατάποσης

R 39/27/28 Πολύ τοξικό: κίνδυνος πολύ σοβαρών μόνιμων βλαβών όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα και σε περίπτωση κατάποσης

R 39/26/27/28 Πολύ τοξικό: κίνδυνος πολύ σοβαρών μόνιμων βλαβών όταν εισπνέεται, όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα και σε περίπτωση κατάποσης

R 40/20 Επιβλαβές: πιθανοί κίνδυνοι μόνιμων βλαβών όταν εισπνέεται

R 40/21 Επιβλαβές: πιθανοί κίνδυνοι μόνιμων βλαβών όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα

R 40/22 Επιβλαβές: πιθανοί κίνδυνοι μόνιμων βλαβών σε περίπτωση κατάποσης

R 40/20/21 Επιβλαβές: πιθανοί κίνδυνοι μόνιμων βλαβών όταν εισπνέεται και όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα

R 40/20/22 Επιβλαβές: πιθανοί κίνδυνοι μόνιμων βλαβών όταν εισπνέεται και σε περίπτωση κατάποσης

R 40/21/22 Επιβλαβές: πιθανοί κίνδυνοι μόνιμων βλαβών όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα και σε περίπτωση κατάποσης

R 40/20/21/22 Επιβλαβές: πιθανοί κίνδυνοι μόνιμων βλαβών όταν εισπνέεται, όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα και σε περίπτωση κατάποσης

R 42/43 Μπορεί να προκαλέσει ευαισθητοποίηση όταν εισπνέεται και όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα

R 48/20 Επιβλαβές: κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας μετά από παρατεταμένη έκθεση μέσω εισπνοής


R-φράσεις Κίνδυνος

R 48/21 Επιβλαβές: κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας μετά από παρατεταμένη έκθεση μέσω επαφής με το δέρμα

R 48/22 Επιβλαβές: κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας μετά από παρατεταμένη έκθεση μέσω κατάποσης

R 48/20/21 Επιβλαβές:κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας μετά από παρατεταμένη έκθεση μέσω εισπνοής και επαφής με το δέρμα

R 48/20/22 Επιβλαβές: κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας μετά από παρατεταμένη έκθεση μέσω εισπνοής και κατάποσης

R 48/21/22 Επιβλαβές: κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας μετά από παρατεταμένη έκθεση μέσω επαφής με το δέρμα και κατάποσης

R 48/20/21/22 Επιβλαβές: κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας μετά από παρατεταμένη έκθεση μέσω εισπνοής, επαφής με το δέρμα και κατάποσης

R 48/23 Τοξικό: κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας μετά από παρατεταμένη έκθεση μέσω εισπνοής

R 48/24 Τοξικό: κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας μετά από παρατεταμένη έκθεση μέσω επαφής με το δέρμα

R 48/25 Τοξικό: κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας μετά από παρατεταμένη έκθεση μέσω κατάποσης

R 48/23/24 Τοξικό: κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας ότ μετά από παρατεταμένη έκθεση μέσω εισπνοής και επαφής με το δέρμα

R 48/24/25 Τοξικό: κίνδυνος σοβαρής βλάβης της μετά από παρατεταμένη έκθεση μέσω επαφής με το δέρμα και κατάποσης

R 48/23/24/25 Τοξικό: κίνδυνος σοβαρής βλάβης της υγείας μετά από παρατεταμένη έκθεση μέσω εισπνοής, επαφής με το δέρμα και κατάποσης

R 50/53 Πολύ τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς, μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδατικό περιβάλλον

R 51/53 Τοξικό για τους υδρόβιους οργανισμούς, μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδατικό περιβάλλον

R 52/53 Επιβλαβές για τους υδρόβιους οργανισμούς, μπορεί να προκαλέσει μακροχρόνιες δυσμενείς επιπτώσεις στο υδατικό περιβάλλον

R 68/20 Επιβλαβές: πιθανός κίνδυνος για μόνιμες βλάβες όταν εισπνέεται

R 68/21 Επιβλαβές: πιθανός κίνδυνος για μόνιμες βλάβες όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα

R 68/22 Επιβλαβές: πιθανός κίνδυνος για μόνιμες βλάβες σε περίπτωση κατάποσης

R 68/20/21 Επιβλαβές: πιθανός κίνδυνος για μόνιμες βλάβες όταν εισπνέεται και όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα

R 68/20/22 Επιβλαβές: πιθανός κίνδυνος για μόνιμες βλάβες όταν εισπνέεται και σε περίπτωση κατάποσης

R 68/21/22 Επιβλαβές: πιθανός κίνδυνος για μόνιμες βλάβες όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα και σε περίπτωση κατάποσης

R 68/20/21/22 Επιβλαβές: πιθανός κίνδυνος για μόνιμες βλάβες όταν εισπνέεται, όταν έλθει σε επαφή με το δέρμα και σε περίπτωση κατάποσης


ΠΡΟΦΥΛΑΞΕΙΣS φράσεις Οδηγίες Ασφαλούς ΧρήσηςS1 Να φυλάσσεται κλειδωμένοS2 Μακριά από παιδιάS3 Να φυλάσσεται σε δροσερό μέροςS4 Μακριά από κατοικημένο μέρος

S5 Να διατηρείται το περιεχόμενο μέσα σε. ..(το είδος του κατάλληλου υγρού καθορίζεται από τον παραγωγό)

S6 Να διατηρείται σε ατμόσφαιρα (το είδος του αδρανούς αερίου καθορίζεται από τον παραγωγό)

S7 Το δοχείο να διατηρείται ερμητικά κλειστόSS Το δοχείο να προστατεύεται από την υγρασίαS9 Το δοχείο να διατηρείται σε καλά αεριζόμενο μέροςS12 Το δοχείο να ±jqv διατηρείται ερμητικά κλειστόS13 Μακριά από τρόφιμα, ποτά και ζωοτροφέςS14 Μακριά από...(ασύμβατες ουσίες που καθορίζονται από τον παραγωγό)S15 Μακριά από θερμότητα

S16 Μακριά από πηγές ανάφλεξης - Απαγορεύεται το κάπνισμα

S17 Μακριά από καύσιμα ολικάS18 Προσοχή στο άνοιγμα και στον χειρισμό του δοχείουS20 Μην τρώτε ή πίνετε όταν το χρησιμοποιείτεS21 Μην καπνίζετε όταν το χρησιμοποιείτεS22 Μην αναπνέετε τη σκόνη

S23 Να μην εισπνέονται τα αέρια / αναθυμιάσεις / ατμοί / εκνεφώματα (η κατάλληλη διατύπωση καθορίζεται από τον παραγωγό)

S24 Να αποφεύγεται η επαφή με το δέρμαS25 Να αποφεύγεται η επαφή με τα μάτια

S26 Αν εισέλθει στους οφθαλμούς, να πλυθούν αμέσως με άφθονο νερό και να ζητηθεί ιατρική συμβουλή

S27 Να αφαιρεθούν αμέσως όλα τα ενδύματα που έχουν μολυνθεί

S28 Αν πέσει στο δέρμα, να πλυθεί αμέσως με άφθονο... (το κατάλληλο υγρό που καθορίζεται από τον παραγωγό)

S29 Να μην καταλήξει στην αποχέτευση

S30 Να μην προστίθεται ποτέ νερό στο προϊόν αυτό

S33 Να ληφθούν προστατευτικά μέτρα έναντι ηλεκτροστατικών εκκενώσεων

S35 Το υλικό και το δοχείο που το περιέχει πρέπει να απορριφθούν με ασφαλήτρόπο

S36 Απαιτείται κατάλληλη προστατευτική ενδυμασία


S φράσεις Οδηγίες Ασφαλούς ΧρήσηςS37 Απαιτούνται κατάλληλα γάντια

S38 Σε περίπτωση ανεπαρκούς αερισμού, να χρησιμοποιηθεί κατάλληλη αναπνευστική συσκευή

S39 Απαιτείται προστασία ματιών / προσώπου

S40 Για τον καθαρισμό του δαπέδου και όλων των αντικειμένων που έχουν μολυνθεί από το υλικό να χρησιμοποιηθεί... (το είδος καθορίζεται από τον παραγωγό)

S41 Σε περίπτωση πυρκαγιάς και / ή εκρήξεων να μην εισπνέονται οι αναθυμιάσεις

S42 Κατά την διάρκεια υποκαπνισμού / ψεκάσματος να χρησιμοποιείται κατάλληλη αναπνευστική συσκευή (η κατάλληλη διατύπωση καθορίζεται από τον παραγωνό)

S43 Σε περίπτωση πυρκαγιάς να χρησιμοποιηθεί... (αναφέρεται το κατάλληλο μέσο πυρόσβεσης. Εάν το νερό αυξάνει τον κίνδυνο, προστίθεται: «Μην χρησιμοποιείτε ποτέ νερό»)

S45 Σε περίπτωση ατυχήματος ή αδιαθεσίας να ζητηθεί αμέσως ιατρική συμβουλή (να επιδειχθεί αυτή η ετικέτα αν είναι δυνατόν)

S4G Σε περίπτωση κατάποσης να ζητηθεί αμέσως ιατρική συμβουλή και να δειχθεί αυτό το δοχείο ή η ετικέτα του

S47 Ο

Να διατηρείται σε θερμοκρασία που δεν υπερβαίνει τους ... C (καθορίζεται από τον παραγωγό)

S48Να διατηρείται uypo με ... (το κατάλληλο υγρό καθορίζεται από τον παραγωγό)

S49Να διατηρείται μόνο μέσα στο αρχικό δοχείο

S50Να μην αναμειχθεί με ... (καθορίζεται από τον παρανωγό)

S51Να χρησιμοποιείται μόνο σε καλά αεριζόμενο χώρο

S52Δεν συνίσταται η χρήση του σε μενάλες επιφάνειες εσωτερικών χώρων

S53Αποφεύνετε την έκθεση - εφοδιαστείτε με τις ειδικές οδηνίες πριν από τη χρήση

S56 Το υλικό αυτό και το δοχείο που το περιέχει να εναποτεθούν σε χώρο συλλογής επικίνδυνων ή ειδικών αποβλήτων

S57 Να χρησιμοποιηθεί το κατάλληλο δοχείο για να αποφευχθεί η μόλυνση του περιβάλλοντος

S59 Να ζητηθούν πληροφορίες από τον παραγωγό / προμηθευτή για την ανάκτηση / ανακύκλωση

S60Το υλικό και το δοχείο που το περιέχει να θεωρηθούν ως επικίνδυνα απόβλητα

S61 Αποφύγετε την ελευθέρωσή του στο περιβάλλον. Αναφερθείτε σε ειδικές οδηγίες / δελτίο δεδομένων ασφαλείας

SG2 Σε περίπτωση κατάποσης να μην προκληθεί εμετός: να ζητηθεί αμέσως ιατρική συμβουλή και να δειχθεί αυτό το δοχείο ή η ετικέτα του

SG3 Σε περίπτωση ατυχήματος λόγω εισπνοής: 0 παθών να μεταφερθεί σε χώρο με καθαρό αέρα και να αφεθεί να ηρεμίσει

SG4 Σε περίπτωση κατάποσης να ξεπλυθεί το στόμα με άφθονο νερό (μόνον αν ο παθών διατηρεί τις αισθήσεις του)


S φράσειςΦυλάσσεται κλειδωμένο και μακριά από παιδιά

S3/7 Το δοχείο να είναι ερμητικά κλειστό και σε δροσερό μέρος

S 3/9/14 Διατηρείται σε δροσερό και καλά αεριζόμενο μέρος μακριά από ... (ασύμβατα υλικά που υποδεικνύονται από τον παραγωγό)

S 3/9/14/49Διατηρείται μόνο μέσα στο αρχικό δοχείο σε δροσερό και καλά αεριζόμενο μέρος μακριά από ... (ασύμβατα υλικά που υποδεικνύονται από τον παραγωγό)

S 3/9/49 Διατηρείται μόνο μέσα στο αρχικό δοχείο σε δροσερό μέρος

S3/14 Διατηρείται σε δροσερό μέρος μακριά από ... (ασύμβατα υλικά που υποδεικνύονται από τον παραγωγό)

S7/B Το δοχείο να διατηρείται ερμητικά κλειστό και να προστατεύεται από την υγρασία

S7/9 Το δοχείο να διατηρείται κλειστό και σε καλά αεριζόμενο μέρος

S7/47 Το δοχείο να διατηρείται καλά κλειστό σε θερμοκρασία που δεν υπερβαίνει τους ... °C (να καθοριστεί από τον παραγωγό)

S 20/21 Όταν το χρησιμοποιείτε μην τρώτε, μην πίνετε, μην καπνίζετε

S 27/28Σε περίπτωση επαφής με το δέρμα αφαιρέστε αμέσως όλα τα μολυσμένα ρούχα και πλύνετε αμέσως με άφθονο ... (το είδος του υγρού καθορίζεται από τον παραγωγό)

S 24/25 Να αποφεύγεται η επαφή με το δέρμα και τα μάτια

S 29/35 Μην αποβάλλετε το περιεχόμενο στην αποχέτευση. Το υλικό αυτό και το δοχείο πρέπει να απορριφθούν με ασφαλή τρόπο

S 29/56Μην απορρίπτετε το περιεχόμενο στη αποχέτευση. Το υλικό αυτό και το δοχείο του να εναποτεθούν σε εξειδικευμένο χώρο συλλογής επικίνδυνων ή ειδικών αποβλήτων

S 36/37 Απαιτείται κατάλληλη προστατευτική ενδυμασία και γάντια

S 36/37/39 Απαιτείται κατάλληλη προστατευτική ενδυμασία, γάντια και προστασία ματιών / προσώπου

S 36/39 Απαιτείται κατάλληλη προστατευτική ενδυμασία και προστασία ματιών/ προσώπου

S 37/39 Απαιτούνται κατάλληλα γάντια και προστασίας ματιών/ προσώπου

S 47/49 Διατηρείται μόνο μέσα στο αρχικό δοχείο σε θερμοκρασία που δεν υπερβαίνει τους ... °C (καθορίζεται από τον παραγωγό)


Μια ετικέτα για κάθε δοχείοΗ ετικέτα πρέπει να βρίσκεται πάνω στο δοχείο προέλευσης και σε κάθε μια

από τις διαδοχικές συσκευασίες μετά τη μετάγγιση και τη νέα συσκευασία. Πρέπει να είναι προφανής και συντεταγμένη στη γλώσσα της χώρας σας.

Υποδεικνύει: Όνομα και διεύθυνση του κατασκευαστή, διανομέα ή εισαγωγέα. Ένα ή δύο σύμβολα μαύρα σε πορτοκαλί φόντο που αντιστοιχούν στους πιο σημαντικούς κινδύνους που παρουσιάζει η ουσία ή το σκεύασμα. Κάθε σύμβολο συνοδεύεται από τη σημασία του, ολογράφως πχ. Τ- Τοξικό, Χη-Επιβλαβές. Συμβουλές για προφύλαξη, όπως αυτές έχουν καθοριστεί από την ταυτότητα του προϊόντος: στην περίπτωση καθαρού προϊόντος ή ουσίας αναγράφεται η ίδια η ονομασία του προϊόντος. Στην περίπτωση ενός προϊόντος κατασκευασμένου ή παρασκευασμένου, αναγράφεται η εμπορική του ονομασία ή ο ορισμός του. Πάντως όταν κάποιες ουσίες τοξικές, πολύ τοξικές, επιβλαβείς ή διαβρωτικές ξεπερνούν κάποια καθορισμένη τιμή συγκέντρωσης, η χημική τους ονομασία πρέπει να εμφανίζεται επίσης και κάτω από τη σημείωση : «περιέχει... > Τους βασικούς κινδύνους που παρουσιάζει το προϊόν (ουσία ή σκεύασμα), υπό μορφή τυποποιημένων φράσεων καθοριζόμενων από τον κανονισμό.


Σημασία των συμβόλων που χρησιμοποιούνται στην ετικέτα

Σύμβολο Σημασία Περιγραφή Κινδύνων Παραδείγματαπροϊόντων

Προληπτικά μέτρα

Τοξικόm

ΠολύΤοξικό

σ + · )

• Τοξικές και επιβλαβείς ουσίες καιπαρασκευάσματα που παρουσιάζουν, ακόμα και σε μικρές ποσότητες, κίνδυνο για την υγεία.

• Αν είναι επικίνδυνες, ακόμα και σε πολύ μικρές ποσότητες χαρακτηρίζονται ως τοξικές (ή πολύ τοξικές).

• Αυτά τα προϊόντα διεισδύουν στον οργανισμό με εισπνοή, κατάποση ή από το δέρμα.

• Μεθανόλη, φωτιστικό οινόπνευμα, αποσμητικά, στεγανωτικά σπρέι

• Απολυμαντικά (κρεολίνη)

• Σπρέι φανοποιίας

• Για να αποφύγετε κάθε επαφή χρησιμοποιείστε προστατευτικά μέσα (γάντια, προσωπίδα, προστατευτικά γυαλιά).

• Να εργάζεστε σε απαγωγό ή, τουλάχιστον σε καλά αεριζόμενοχώρο.

• Πλύνετε καλά τα χέρια σας μετά τη χρήση

• Τα προϊόντα σε αεροζόλ είναι πιο επικίνδυνα.

X

Επιβλαβές(Xni

• Αποσμητικά, τριχλωροαιθυλένιο

• Διαλυπκά για χρώματα

• Προϊόντα καθαρισμού

• Προϊόντα για την προστασία και την επεξεργασία του ξύλου

• Αντισκωρικά για χρώματα

Λ

Εύφλεκτο(F)

Πολύεύφλεκτο

(F+)

• Αναφλέγονται στηνπαρουσία φλόγας, πηγής θερμότητας ή θερμής επιφάνειας και σπίθας. Αν αναφλέγονται πολύ εύκολα, ακόμη και σε θερμοκρασία κάτω των 0°C, χαρακτηρίζονται ως πολύ εύφλεκτα.

• Πετρέλαιο, βενζίνη• Φωτιστικό

οινόπνευμα ή μεθανόλη

• Λευκό οινόπνευμα• Ακετόνη,

καθοριστικά για πινέλα, διαλυπκά για χρώματα

• Χρώματα σε αεροζόλ• Κόλλες επαφής• Αποσμητικά χώρου

• Αποθηκεύετε τα προϊόντα σε καλά αεριζόμενο χώρο.

• Διατηρείτε τα εύφλεκτα μακριά από τα οξειδωτικό.

• Μην τα χρησιμοποιείτε κοντά σε πηγή θερμότητας, θερμή επιφάνεια, σπίθες ή ακάλυπτη φλόγα.

• Μη φοράτε ρούχα από συνθετικές ίνες και έχετε πρόχειρο ένα πυροσβεστήρα όταν ταχρησιμοποιείτε.

6

Οξειδωτικό(0)

• Ουσία που προκαλεί έντονη οξείδωση και, ως εκ τούτου, προκαλεί την καύση ή την επιταχύνει σημαντικά (νοουμένου ότι υπάρχει καύσιμη ύλη)


Διαβρωτικό(C)

• Διαβρώνουν πολλά υλικά αλλά και προκαλούν σοβαρές βλάβες στους ζωντανούς ιστούς. Η δράση τους εππείνεται στην παρουσία νερού ή ακόμα και υγρασίας.

• Αποφρακτικά για σωληνώσεις, αφαιρετικά ακαθαρσιών

• Καυστική σόδα, αντισκωριακά

• Οξέα, θειικό οξύ• Καθαρισπκά για

φούρνους, τουαλέτες• Απορρυπαντικά

πιάτων (υγρή κατάσταση)

• Διατηρείτε τα προϊόντα στην αρχική τους συσκευασία, κλείνετε καλά τα δοχεία με πώματα ασφαλείας.

• Χρησιμοποιείτε προστατευτικά γυαλιά και γάντια

• Αν πέσουν στο δέρμα, ξεπλύνετε με άφθονο νερό για δέκα λεπτά.

• Τα διαβρωτικό υλικά σε αεροζόλ είναι επικίνδυνα.

Ερεθιστικό(Xi)

• Η επανειλημμένη επαφή προκαλεί φλεγμονές στο δέρμα και στο βλεννογόνο

• Χλωρίνη• Καυστική αμμωνία• Ρητίνη από

πολυεστέρα

1Εκρηκτικό (Ε)

• Η έκρηξη είναι εξαιρεπκά γρήγορη καύση και εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά του προϊόντος, τη θερμοκρασία (πηγή θερμότητας), επαφή με άλλα προϊόντα (αντίδραση), χτυπήματα, τριβή κ.λπ.

• Τα κάθε είδους αεροζόλ (ακόμη και άδεια) είναι δυνατόν να εκραγούν πάνω από τους 50°C.

• Αποσμητικά χώρου, χρώματα, βερνίκια

• Αποφύγετε υπερθέρμανση, κρούσεις, έκθεση σε ηλιακές ακπ'νες.

• Μην τα τοποθετείτε κοντά σε πηγές θερμότητας (ούτε λαμπτήρες).

&

Επικίνδυνο γ ια το

περιβάλλον(Ν)

• Ουσίες τοξικές για την πανίδα και τους υδρόβιους οργανισμούς

• Επικίνδυνες για το στρώμα του όζοντος

• Ενεργά συστατικά των εντομοκτόνων

• Χλωροφθοράνθρακες

• Αχρηστεύσετε τα υπολείμματα του προϊόντος με την προφύλαξη που ισχύει για τα επικίνδυνα προϊόντα.

• Αποφύγετε τη μόλυνση του περιβάλλοντος αποθηκεύοντας σωστά τα προϊόντα.


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 3ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ ΧΗΜΙΚΩΝ ΟΥΣΙΩΝ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΕΙ

ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΗΝ ΙΣΧΥΟΥΣΑ ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΔΕΙΞΗ R45"μπορεί να προκαλέσει καρκίνο"

V A Α Ρ ΙΘ Μ Ο Ι Α Γ Γ Λ ΙΚ Η Ε Λ Λ Η Ν ΙΚ Η Ο Ν Ο Μ Α Τ Ο Λ Ο Γ ΙΑΚΑ ΤΑ ΛΟ ΓΟ Υ Ο Ν Ο Μ Α Τ Ο Λ Ο ΓΙΑ

1 ϋ!2-Ο72-0Ο-ϋ 4- am inobi p h eny l

2 612-073-00-1 4-amixiobip h en y l salts

3 033-004-00-ϋ arsenic pentowidE

4 033-005-00-1 aicEiiic acid an d salts

5 033-003-00-0 arsenic d io x id e

6 650-013-00-0 asbestos fibres a ll types

/ οΟ1-Ο2Ο-0Ο-Ξ ben zen e5 ο ΐ 2-042-00-2 b en z id in e j 4.4-9 612-070-00-5 benzid inE s il ts

10 οΟ3-046-00-5 bis (ch loro m eth y ]) Ether

11 ϋΟ3-075-00-3 chlor ο m ethy l m ethy l Ether

12 650-012-00-0 eiion ite

13 612-022-00-3 2-r.aplidi via m ine

14 S12-D71-00-0 l-nap lid iy lam inE s il ts

I? ϋΟ2-023-00-7 v in y l ch io iide

Ιό 024-007-00-3 sine chrom ates ..including

17 ϋΙθ-003-00-0 acry lam ide

IS t.05-003-00-4 acrylonitrile

19 611-003-00-4 4-am inoazobenzene

20 611-006-00-3 4-o-to jv lazo-o-to lu id ine

21 6O4-O2S-O0-X 4-am m o- 3-fhrro p h eno l

22 613-001-00-1 aziiidiL’.e j EthylEnEimine

23 DO 1-033-00-9 benzo (a} an th racene

24 DO 1-032-00-3 benzo (a) p y rene

2? DO 1-034-00-4 benzo (b) flu o ran th en e

2ό co i-035-00-;·; b en zo (j) f ln o rm d ’.ene

17 DO 1-036-00-5 benzo ( t ) f lu o ran th en e

2S 601-013-00-X 1.3-butadiene

29 04S-O03-0O-3 ; ad m iu m ch loride30 045-009-00-9 cad m iu m snlphase31 024-003-00-9 c a ll iu m ch rom ate

4-αμΐΥ θδιφαινιιλιο

ί ^ α τ α του 4-u p ι γ ο 6 up α ι γυ λ ιό ο

ΠΕΥΤοξίί&ΙΟ του ζρσΕΠ.’ίού

α ρ ΐϋ ',τκ ΐϋΰ οξιο ίζ τα ζΛ ατα αυιοιο

τρ ιο ίςτα ιο του α ρ σ ϊγ ικ ο ύ

α μ ία π ο ·; οΛω’·· τω ν τύ π ω ν

ΡεγςόΛιοpEv^i0i’-T| ή 4.4 -όιαμινοόκραν-τΛ ιο

d3crra της β ίyCiS'.m ’ τ

ο ιχ\ω ρσμί9·υΛ α ιθέρας

χλωρομΕθυλσ-μίθολαιθΕρας ή vir.snnfilurflrA ατΑρηπτ εριοντΕΓ

2-γαφθυΛαμίγτ] ή β-γ α φ 0ολαμίνη

ά \(ττα της 2-ναιρ0ιΑ<χμίγΐ|ς

βτττΛοχλω ρί& ιο ή χλω ροαιθΰλΕτίϋ

χρ ω μ ικ ά του ψ ευδάρ γυρ ο υ . ΠΕρή-αμβανςιμΕΥίϊυ του γμω μ ικου ιμ ευδαργύροο ά KzAiou ακρυΛ αμίόιο

ακρυΛονττριΛιο

4-αμινοαζω pEvi.o\io

4-αμΐΥθ-21.3-5τμΕΑυλαζωρΕΛ·ζάλιςι ή ΑΛΤ

4-αμινο-3-<ρί)ςιροιραΐγόΑη

α ψ ρ ιδ ίνη ή ατθοΛΕΥοΐμίγη

βιν-το [α] tn-Sp ζκ έν ιο

pEY-ςο [α] π υρ έτ ιο

βενζο [iir] φ λουορανθέγιο

βεγςο [ ] ίρ\συοραι·0Ε’·γο

pEV-ϊ,ο [ΐ] φΑοοορανβένιο

1,3- βουταδιίταο

χλω ριοόχο κά δ μ ιο Θελικο κάδμιο χρω μικό ϋτβΕΟΠΟ


33

34

5? 3ti

3735

3940

4=2

43=4=3

4647

=5

=930

31

32

33

34

3ij

37

35

39

60

61

02

03

o= 65

Q6

52 613-046-00-7 rap ta fo l (ISO) c ip t i ro l dSO l n 1,2,3,6-τετραο0ρο-Ν-(1,1,2,2- τίτρα^λωροαι&υΛοΟίίοΙ φ 0α.\ιμτδιο

ΰ ΐ 3-050-00-9 carbadox (IKX ) c n b a d o x (ENN)

024-010-00-;·; rh ia m iiim llllj ch rom ate jp a p u io ypcnpio till)

512-036-00-Χ o-diaiiisidiiie ο p Θο-5τα vr ατδ i νη ή 3,3-δτμεθϋξΐ)(3Εν^ι&ίνη

ο ΐ 2-037-00-5 o-d ian isid ine salts α λα τα τ ιμ ορβο-δ ια νυσιδ ίνης

0OS-OC.3-0O-S di azom ethane S l C c C j p i O i ’ I O

ϋΟ1-041-00-2 di'oer.z la.l’.l m d u a c e n e oipevco [a. i)] ανθρακέντο

οΟ2-Ο21-0Ο-ο 1,2-dibiom.o-3 -c lilo rop ropane L ,2-oippupo-3-^\(apoiipoiidvro

οΟ 2-010-00-Ci 1,2- d ib ro m o ed ian e 1 ,2 -δ ιβρ ω μ οα ιθ ά νιο

DO2-Ο&4-0Ο-0 1,3- d icliktro-2-propancil 1^-5 ι^λω ρο-2-προπανόΑ τ|

ο!2-Οο3-0Ο-4 3,3 '-d ich lorob«nzidn ie 3,3 -δ ιχλω ροβενζτδύντ]

612-069-00-Χ 3,3-dielikjrobenzidm E s il ts π λα τα n ] t 3,3'-δΐ){λίΖιροβ£νζΐδίνΊ](;

ΰΟ2-012-00-7 1,2- die li lor oe thane 1 ,2-ο ι^ \ω ρο cnScnro

01ΰ-Ο2Γ-0Ο-ϋ di e th y 1 su lp li a te Oeiucoq oiai&nXacrrEpac i] Osiuco &ιαι9ύλιο

016-023-00-4 d im E thylsu lphate Ο ίπκος oipsOnXeorEpac i] Oeitko οιμιΟνΑιο

0Οο-Ο41-0Ο-0 dim E thyloarbam oyl chloride 5ιμεθυλσκιαρ|3αμοϋλοχλιωρύ0ιο

007-012-00-5 N r N -d im E thylhydiazm E N, Ν -δ ιμεθολυδ ραζύτ]

007-013-00-0 1,2- dimed·. vll’.v d iizL ie 1,2-διμ ίθολο6ραζίντ]

CjI 2-077-00-3 dr m e th y ln i t i ΰ Ea nun e δ ιμ εθ υ λ σ τιτρ ο δ ο α μ ίνη

010-033-00-9 di m e th y 1 suit azn o y 1 chloride δτμεθυλοσοηλφαμοϋλο--)ζλωρί&το

C.11-O05-0O-S Cl D irect B row n 93 Cl Dir ect B row n 95

c.50-011-00-5 distillate a rom atic exuacts εκχυλ ίσμ ατα α ρω μ ατικού unciο τά γμ crrcc

&49-Ο01-0Ο-3 exzrarts (petro leum ),ligh t n ap h th en ic d is tid ite solvent

εκχυλίετματα (πετρελαίου) 1 ,ελαιρρΐ) ναφ θετΊκό α π ό σ τα γμ α εκφυλισμένο με διαλύτη

&49-Ο02-0Ο-9 exnac ts (p e tro leu m 1 .he avy p n i t ricii: d istillate solvent

εκ^ολ ίοματα ιΙπετρΕ,λαίσοΙ.βσρύ παραηπνικο α π ό σ τα γμ α εκφυλισμένο μ ί διαλύτη

&49-Ο03-0Ο-4 exnac ts (petro leum ),ligh t p n ifz in ic d istillate solvent

εκ^υλίσμαζα (πΓΓρελαίου),ελαιρρύ π α ρ α φ ν η κ ό α π ό σ τα γμ α εκφυλισμένο με διαλύτη

(>49 -00^ 0 0 -;.; exzrac ts (p e tro leu m 1 .heavy n ap h th en ic d istillate solvent

εκ^υλίετματα (πετρΕλαίοτή,βαρύ ναφΟ ενικο α π ό σ τα γμ α εκφυλισμένο μΕ διαλύτη

&49-Ο05-0Ο-5 exn ac ts (pe tro leum ijlig lit v a cu u m gas oil solvent

εκχυλ ίσμ ατα ιίπετρελαίσοί .ελαφρού ακαθάρτου πετρελαίου κενού, εκφυλισμένου μ ι σιαλυιτι·|

&49-Ο06-0Ο-0 h y d ro carb o n s C26-55 a io n ’.- ricli

υδ ρ ο γο νά νθ ρ α κ ες C 26-33 π \ο ύ σ ιο ι ο ε

αρωματτκα603-026-00-6 ep iibLnrohydrm Emyλίοι ρ υ δ ρ ίνη

603-023-00-:·; ethylene o r c e / oxir-ane α ιθυλενοξείδισ ή οξιραντο

602-065-00-6 hexazhlonobensene Ε.ί.^.·5ζ;.\αιρο(3·Ε··.·*2όΧ.ιο

013-106-00-2 hexamethylphosphoric tiim iide εΐαμεΟυλσ-φωσφορικό νρταμτοιο

007-005-00-3 hvdrazine οδραζήτ]

007-014-00-6 salts of hydrazine άλα τα της υδ ρ α ς ίνη ς


0569

70

71

72

73

74

75

76

77

73

70505152

53

34

S3

56

57

S3

SO

00

0102

03

0=03

06 07

03

67 607-190-00-Χ methyl acTylamLdomethcixy iterate (containing>0 1% acryLamid)

ακρυλαμτ5ομ£θοξυοξτκό μ ίΟ υλιο (naριέ>;ον>0,13b ακρολαμ ίώ ιο)

611-004-00-2 methy 1-ΟΝΓ7 -azoxy methyl acetate

ο ξ ικ ο ί μΕ Ο υλη-Ο Χ Ν -α^ω ξημίθυΛ ίοτέρας

613-033-00-6 2-melJinrlazm dine 2-μι6·οΧ2χιρι6·.·Μ]

612-075-00-9 4.4 -methylene his (2-r"hl πητιΛπιΙϊπ^

4,4'- μίθηλΕνο& ΐί (2-){λω ροίΐγτλίνη)

612-070-004 4.4 -methylene his i l- chlonoaniLuie) tilts

d \c n a της 4,4'- μίΟυΛΐ',τΟ'&ις ί 2 - λϋ· ρotr,τΛν, τ,μ:; 1

612-035-00-7 m ethylene bis (2-mathylanilina / 4.4 -methylenedi-o-bolnidme

4,4'-|ΐΕθολΕΛ·ο5κ-ορβσ-ιο.\οοι6ίΜ ]

612-03 3-00-6 MKNG / l-methyl-i-nLtm-l-iu- trosoguanidine

l-paOuX-s-S-’.iyp o-T -'.m p ooo-yoja '.n S -’T

600-037-00-2 o-niiroiEeL’.aul’.tlieiie 5-νιτρσακ£ναιρθΕΥΐο

600-030-00-3 4-rL3ol;ipheL’.vl 4 ’.ιτρ οο ιψ α ινύλτο

600-040-00-9 nitrofen (IlOi / 24'dich]oropheny]4r-nitrophenylether

L’ib e f eu ίΙΙΟ ι Γ| 2 ,4 -5 ι\Λ ω ·ρο(ρ (ΐι^ \ο-4- ν ιτ ρο (paιvuAuecc αιΟ ίρας

600-035-00-3 l-nitranaphthalene 2-νιτρσν·ίΐ)φ9αλίγτο

600-002-00-1 l-nitropropane Ζ-’.ττροπροπά ',το

612-090-004 1.2 -(riibusoiminjolbitethano] 2,2' :' .π ρ ο ο ο ΐμ ινο :■ or: ατθανάλΐ]

033-003-00-6 potassium tiom ate βρώ μικο καΛιο

016-032-00-3 1.3-propanesultone 1 ,3-προιπΐΥ θοοΐ)λΐό\τ]

606-031-00-1 J-piopm olide 3-1 ,3 -π ροπ ιο\ο ιη0Μ ’

603-053-004 propylene oxide 1,2-πρϋπυΛΕ’···οζίί&ιο

024009-004 suodiu™. chromate χρω μικό σ ιρ ο ’ΐ ι ο

603-034-00-2 styrene oxide οξιτόιο του σ τ υ ρ ο \ίσ υ

006-035-004 sulfai: i:e{lSO:i su lfa ila te (]5 0 ) r αιΟυλο& ιθΏ οκαρβαμτδικός 2- χλω ρο-α λλ ο λ ecte ρας

612-041-00-7 o-to lid m e / 3,3 -d im e th y lb en zi d in e

ορθο-ια,\ΐι5ίνη r 3 ,3 '-5ιμΕ0υλο(3ίΐ·ξι5ί\Γ|

612-031-00-5 o-to lid m e salts ά\αττα τιμ: ορ θο-τολιό ίνη ς

612-091-00-:·; o-to lu id in e ορΟ ο-τολουΐοΛ Τ

607-149-00-6 m e th a n e / ed ’.y 1 c a i t amjite οορΕθάνη ή κ ζρ β σ μ ιο ικ ό ς ;π6ί:ϊΕΐ7Γ·Ερ zc

007-021-004 hy-drasobensErie οδραξω βίνιζόλιο

602-035-00-9 a, a .a. -tr ic liloroto lu en e α. a t σ -τρ ΐτμ \ω ροταλουό\ισ

602-073-00-:·; 1,4-dicliloro lm t- 2-en.e 1,4-&τχλωρο(3ουΕ-2-Εγτπ

612-033-004 2-m ethoxyfliii]m e / o- Ζ-μΕΟοξοανιΑίνμ ή ορβο-αγτοτδίνη

612-051-00-1 4,. 4' d iarfimoidip h en y 1 m oth an e j 4 4 -nruethyienjedienilirue

4,4 '-5 ιαμ ι\·ο 6 ιφ ;κνυλομ£θανι.ο ή 4 4 - μ ίθολΕ Υ θ& ιαπ λύτ|

612-095-00-3 nitroscjdipropylam iiije γντροδοδιπροπΕΛαμίντ]

612-099-00-3 4-m .ethvl-m - p lie n y le n e d iam in e

4τμΕθολί>μΕτα-(ραινυλΕνο5ΐίΐμίΜ ΐ

61ί>02ϋ-ΟΟ-6 d’.ioacetam ide θΕίοσχΐταμίδτο


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 4Οδηγία 78/319/ΕΟΚ, Απόφαση 72751/3054/1985 ΤΟΞΙΚΑ ΚΑΙ ΕΠΙΚΙΝΔΥΝΑ

ΑΠΟΒΛΗΤΑ ΟΤΑΝ ΠΕΡΙΕΧΟΥΝ ΤΙΣ ΠΑΡΑΚΑΤΩ ΟΥΣΙΕΣ Πίνακας I: Επικίνδυνες και Τοξικές Ουσίες.


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 5ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ του Π.Δ. 186/1995

σε συμμόρφωση με τις Οδηγίες 90/679/ΕΟΚ και 93/88/ΕΟΚΠΑΡΑΡΤΗΜΑ II

ΣΗΜΑ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΚΙΝΔΥΝΟΥ(Άρθρο 6 παρ. 2 εδ. ε')

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ III ΚΟΙΝΟΤΙΚΗ ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ

ΒΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ

(Αρθρο 3 παράγραφος 6 εδάφιο α')ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΕΣ ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ1. Σύμφωνα με το πεδίο εφαρμογής του παρόντος, ταξινομούνται μόνον οι παράγοντες που αποδεδειγμένως προκαλούν μολυσματικές ασθένειες στον άνθρωπο. Ενδεχομένως προστίθενται δείκτες της τοξικότητας ή αλλεργικότητας αυτών των παραγόντων.Οι παράγοντες που είναι παθογόνοι για τα ζώα και τα φυτά και οι οποίοι αποδεδειγμένως δεν επηρεάζουν τον άνθρωπο, παραλείπονται.Ο παρών πρώτος κατάλογος ταξινομημένων βιολογικών παραγόντων δεν περιλαμβάνει τους γενετικώς τροποποιημένους μικροοργανισμούς.2. Η ταξινόμηση των βιολογικών παραγόντων γίνεται βάσει των επιδράσεων τους στους υγιείς εργαζομένους.Δεν λαμβάνονται χωριστά υπόψη οι ιδιαίτερες επιδράσεις των παραγόντων αυτών σε εργαζόμενους των οποίων η ευαισθησία σε μολύνσεις μπορεί να επηρεάζεται από μια ή περισσότερες αιτίες, όπως π.χ. προϋπάρχουσα ασθένεια, φαρμακευτική αγωγή, ανοσολογική ανεπάρκεια, εγκυμοσύνη ή θηλασμός. Η αξιολόγηση των κινδύνων που απαιτείται δυνάμει του παρόντος πρέπει επίσης να καλύπτει τον πρόσθετο κίνδυνο στον οποίο εκτίθενται οιεργαζόμενοι αυτοί. Στο πλαίσιο ορισμένων βιομηχανικών μεθόδων παραγωγής, εργαστηριακών εργασιών ή δραστηριοτήτων σε χώρους που προορίζονται για πειραματόζωα, οι οποίες συνεπάγονται ή ενδέχεται να συνεπάγονται έκθεση των εργαζομένων σε βιολογικούς παράγοντες των ομάδων 3 ή 4, τα μέτρα τεχνικής πρόληψης που εφαρμόζονται πρέπει να τηρούν τις διατάξεις του άρθρου 16 του παρόντος.3. Οι βιολογικοί παράγοντες που δεν ταξινομούνται στις ομάδες 2 έως 4 του καταλόγου, δεν ταξινομούνται αναγκαστικά στην ομάδα 1. Στην περίπτωση παραγόντων με πολλά είδη αποδεδειγμένως παθογόνα για τον άνθρωπο ο κατάλογος περιλαμβάνει όσα είδη συναντώνται συχνότερα σε ασθένειες, μια γενικότερη δε μνεία δηλώνει ότι και άλλα είδη που ανήκουν στο ίδιο γένος ενδέχεται να έχουν επιπτώσεις στην υγεία. Όταν στον κατάλογο βιολογικών παραγόντων αναφέρεται ένα


ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ 6REACH: Ο Ν Ε Ο Σ Κ Α Ν Ο Ν Ι Σ Μ Ο Σ Τ Η Σ Ε Υ Ρ Ω Π Α Ϊ Κ Η Σ

Ε Π Ι Τ Ρ Ο Π Η Σ Γ Ι Α Τ Ι Σ Χ Η Μ Ι Κ Ε Σ Ο Υ Σ Ι Ε Σ (REACH: REGISTRATION, EVALUATION and AUTHORISATION of

CHEMICALS)Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή για θέματα Περιβάλλοντος και Χημικών Ουσιών

ξεκίνησε εδώ και πολλά χρόνια την αναθεώρηση των παλαιών Οδηγιών και

Κανονισμών που διαμορφωθήκαν τα τελευταία 30 χρόνια στην Ευρωπαϊκή Ενωση

(ΕΕ} για το σύστημα καταγραφής, έγκρισης και εκτίμησης των κινδύνων για την

υγεία και την ασφαλεία του ανθρώπου και των περιβαλλοντικών επιπτώσεων. Το

παλαιό σύστημα δεν απέδωσε τα επιθυμητά αποτελέσματα και πολλές χημικές ουσίες

με επικίνδυνες ιδιότητες δεν έχουν ακόμη καταγραφεί και εξεταστεί.

Τα αρμόδια οργ'ανα της ΕΕ εξέτασα1/ εναλλακτικά σενάρια και τις προοπτικές

στον τομέα των χημικών ουσιών και εκτίμησης των κινδύνων. Δεδομένου ότι η

Χημική Βιομηχανία στην ΕΕ είναι ένας από τους ισχυρότερους οικονομικούς

κλάδους και δεδομένου του υψηλού συναγ'ωνισμσύ που αναπτύχθηκε από χώρεψ

όπως η Κίνα, η Ινδία, η Νότια Κορέα, η Βραζιλία και απο άλλες αναπτυσσόμενες

βιομηχανικές χώρες, θεωρήθηκε οτι η βιωσιμότητα και η ανταγωνιστικότητα της

Χημικής Βιομηχανίας εξαρτώνται απο ενα νέο ευέλικτο και αποτελεσματικό

κανονισμό.

Ο κανονισμός αυτοί; ονομάστηκε REACH (Registration, Evaluation and

Authorization of Chemicals) και άρχισε να εφαρμόζεται σε όλες τις χώρες-μέλη της

ΕΕ από το 200ό. Τα πλήρη στοιχεία των χημικών ουσιών πρέπει να καταγράφονται

και να καταχωρίζονται σε φάκελο από τις ίδιες τις χημικές βιομηχανίες ίη τους

εισαγωγείς των χημικών ουσιών} οε κάθε χωρά. Οι ίδιες οφείλουν να κάνουν και την

εκτίμηση των κινδύνων για την υγεία και ασφάλεια των εργαζομένων, των χρηστών

και των καταναλωτών.

Συγχρόνως η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εχει το δικαίωμα να απαγ'ορευσει ή να

περιορίσει τη χρηση ουσιών που θεωρεί οτι είναι υψηληι; επικινσυνότητας για τον


άνθρωπο ή μπορούν να προκαλεσσυν βλάβες σε οικοσυστήματα ή ρύπανση στο

περιβάλλον.

Τελικά η Οδηγία REACH ψηφίσθηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στις

13/12/2006 με 529 ψήφους υπέρ, 98 κατά και 24 αποχει;. Έγκρίθηκε απο το

Συμβούλιο τκν Υπουργών Περιβάλλοντος στις 18/12/2006 και επισημως τίθεται οε

ισχύ από την 1η Ιο υ ν ίο υ 2007.

Π Α ΡΑ ΓΩ ΓΟ Ι Κ Α Ι ΕΙΣΑΓΩΓΕΙΣ: ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Κ Α ΤΑ Τ Η Ν Ε Φ Α ΡΜ Ο Γ Ή ΤΟΥ

ΝΈΟΥ ΣΥ ΣΤΗ Μ Α ΤΟ Σ R EA CH ΓΙΑ ΤΙΣ ΧΗΜ ΙΚΈΣ ΟΥΣΙΕΣ

1.Κ Α ΤΑ Χ Ω ΡΙΣΗ (R E G IST R A T IO N ) ΤΩΝ Ο Υ ΣΙΩ Ν ΠΟΥ Π Α ΡΑ Γ Ο Ν Τ Α Ι Ή

ΕΙΣ Α ΓΟ Ν ΤΑ Ι

Καταχώριση των χημικών ουσιών στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Χημικών

ουσιών πριν χρησιμοποιηθούν στην Κοινοτική Αγορά. Υποβολή φακέλου με τα

παρακατω στοιχεία για ποσότητετ. ΑΧΩ ΤΟΥ ΕΝΟΣ (1) ΤΟ Ν Ο Υ /ΕΤΟ Σ.

Ταυτότητα της χημικης ουσιαε,και του παρασκευαστή/εισαγωγέα.

Π λ ί Ί ρ ο φ ο ρ ι ε ς γ ι α τ η ν π α ρ α γ ω γ ή και τ ι ς χ ρ ή σ ε ις της χημικης ουσίας.

■m Ταξινόμηση και επισήμανση της χημικής ουσίας (σύμφωνα με τους ήδη

υπάρχοντες κανονισμούς).

^ Οδηγίες για την ασφαλή χρήση της χημικής ουσίας.

#. Απαιτούμενες πληροφορίες, για τις φυσικοχημικές ιδιότητες της ουσίας.

ϊλ Αυτοδύναμες περιλήψεις για in vitro δοκιμασίες (καλλιέργειες κυττάρων η

ιστών), μελετών QSAR (Quantitative Structure-Activity Relationships), για

συγκριτικές μελέτες σε σχέση με άλλες ουσίες με παρόμοια δομή και των οποίων

είναι γνωστή η δραατικότητα τους, ή για δοκιμασίες σε πειραματόζωα (in vivo), οι

οποίες έχουν διεζαχθει από τον παραγωγό βιομηχανική μονάδα που

παρασκευάζει τη χημική ουσία.

#. Προτάσεις για νέεψ πρόσθετες δοκιμασίες, εφόσον αυτό απαιτείται για ουσίες που

παράγ'ονται σε μεγαλύτερες ποσότητες (ετήσια παραγωγή).


2. Κ Α ΤΑ Χ Ώ ΡΙΣΗ (REGISTRATION") ΤΩ Ν Ο Υ ΣΙΏ Ν Π Ο Υ Π A F Α ΓΟ Ν ΤΑ Ι Ή

ΕΙΣ Α ΓΟ Ν ΤΑ Ι ΣΕ Π Ο Σ Ο Τ Η Τ Ε Σ Α Ν Ω Τ Ω Ν 10 Τ Ο Ν Ω Ν /Ε Τ Ο Σ

Οι υποχρεώσεις είναι διαφορετικές και ειιιπλεον απαιτούνται περισσότερες

πληροφορίες. Απαιτείται Έ κθεση Χ ημ ικής Α σ φ ά λ ε ια ς (Chemical Safety Report-CSE)

για όλες τις προσδιοριζόμενες χρήσεις της ω μικής ουσίας.

Η έκθεση της Χημικής Ασφάλειας περιλαμβάνει και την Α ξιολόγηση Χ η μ ική ς

Α σ φ ά λ ε ια ς (Chemical Safety Assessment-CSA). IT εκθεση περιέχει:

Λ Αξιολόγηση των κινδύνων για την ανθρώπινη υγ'εία λογ'ω των τοξικων ιδιοτήτων

της χημικής ουσίας.

* Αξιολόγηση των κινδύνων για την ανθρώπινη υγεία λόγω των φυσικοχημικών

ιδιοτήτων της ουσίας.

rm Αξιολόγηση των κινδύνων για το περιβάλλον.

m Αξιολόγηση των χημικών ουσιών που Είναι ανθεκτικές (perstistent) και

βιοσοσσωρ ιάσιμες (bio-accumulative) σε ζωντανούς ιστούς και στο περιβάλλον,

βιοσσσσωρ ιάσιμες και τοξικές (Persistent Eio-accumulative ώ Toxic.. PET) και

άκρως βιοσυσσωρεύσιμις και άκρως ανθεκτικές (very Έϊο-accumulative ώ very

Persistent., νΕνΡ).

3. Κ Α ΤΑ Χ Ω ΡΙΣΗ ΓΙΑ Χ Η Μ ΙΚ ΕΣ ΟΥΣΙΕΣ , Τ Ω Ν Ο Π Ο ΙΩ Ν Ο Π ΡΟ Μ Η Θ Ε Υ Τ Η Σ

ΔΕΝ ΕΧΕΙ Π Ρ Ο Σ Δ ΙΟ Ρ ΙΣ Ε Ι ΤΙΣ ΧΡΗΣΕΙΣ

Ο εισαγωγέας οποχρεοόται να διεξάγει Α ξιολόγη ση Χ ημ ικής Α σ φ α λ ε ία ς για

συγκεκριμένες χρήσεις και να την κοινοποιήσει στον επόμενο χρήστη της ουσίας.

4. Κ Α ΤΑ Χ Ω ΡΙΣΗ Ο Υ ΣΙΩ Ν ΠΟΥ Π Α Ρ Α Γ Ο Ν Τ Α Ι/ΕΙΣΑ ΓΟ Ν Τ Α Ι ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ

15 Χ ΡΟ Ν ΙΑ ΣΤ Η Ν Κ Ο ΙΝ Ο Τ ΙΚ Η Α ΓΟ ΡΑ Κ Α Ι Π Ε Ρ ΙΛ Α Μ Β Α Ν Ο Ν Τ Α Ι ΣΤΟΥΣ

Κ Ο ΙΝ Ο Τ ΙΚ Ο Υ Σ Κ Α ΤΑΛΟΓΟΥΣ

Ο EINECS (European Inventory of Existing Chemical Substances), ο κατάλογος

περιέχει 100.204 ενώσεις, που είχαν καταγραφεί μέχρι το 1^31 και δεν είχαν

υποοτει συστηματικό έλεγχο τοξικότητας και επιπτώσεων στο περιβάλλον

Ο ELINCS (European List of Notified Chemical Substances) l^Sl-200b: 3.S27

ενώσεις


O H FV C (High Production Volume Chemicals): 2.747 ενώσεις (>1.000 τόνοι/έτος)

Ο (Κατάλογοι με υπάρχου σες ουσίες μέχρι το ή στον κατάλογο των νέων

ουσιών απο το l^Sl μέχρι σήμερα του παλαιού συστήματος)

Υποβολή φάκελου καταχώρισης στο στάδιο τΐΊς προκαταχώρισης ίΙΒ μήνες

πριν απο τΐ]ν ισχύ του Κανονισμού REACH}. Υπάρχουν πρόσθετα ο φ έ λ η για τον

παραγω γό/εισαγω γέα για το κόστος του φακέλου, την κοινοχρησία των

π λ ίΊ ρ ο φ ο ρ ιώ ν και οεσομενων δοκιμασιών τοξικότητας και δικαίωμα σταδιακής

καταχώρισης ουσιών που είναι:

Ο 3 έτη για CMR (καρκινογόνε^, μ εταλλαςιογόνες και τοξικές για το

αναπαραγωγικό σύστημα) για ποσότητες ανω του 1 τόννου/έτος.

Ο 3 έτη και για χημικές ουσίες για παραγωγή άνω των 1000 τόνων/έτος

Ο & έτη για ουσίες σε ποσότητες 100-1000 τόνων/έτος

O i l έτη για χημικές ουσίες σε ποσότητες 1-100 τόνω ν/ έτος

3. Α Δ Ε ΙΟ Δ Ο Τ Η Σ Η (A U T H O R ISA T IO N ) ΓΙΑ Ο Ρ ΙΣ Μ Ε Ν Η Χ ΡΗ ΣΗ Κ ΑΙ

Π Ε Ρ IΟ Ρ Ι Ι Μ ΕΝ Η ΧΡ Ο X IK Η Α ΙΑ ΡΚ ΕΙA

Οι παρακάτω κατηγ'οριες χημικών ουσιών α π α ιτο ύ ν αόειοσότηση:

4- Καρκινσγόνες χημικές ουσίες (Carcinogens, κατηγορία 1 και 2)

4- Μ ε τ αλλ αςιογόνες χημικές ουσίες (Mutagens, κατηγ'ορια 1 και 2)

ί Ταξικές ουσίες στην αναπαραγωγή (Reproduction, Toxic, κατηγ'ορια 1 και 2)

ί Χημικές ουσίες που είναι ΑνΟεκτικες, Ειοσυσσωρεύσιμες και Τοξικες (ΡΕΤ)

4- Ουσίες που είναι ακρως Ανθεκτικές Ειοσυσσωρεύσιμες και Τ οξικές (νΡνΈ)

4- Ουσίες που είναι Ενόοκρινικοί Διαταρακτες (Endocrine Disruptors, ENDs)

Αλλες χημικές ουσίες που είναι επικίνδυνες για την υγ'εία του ανθρώπου και

το περ ιβ άλλον

Τα δεδομένα ασφαλείας που συνοδεύουν τα στοιχεία της καταχώρισης

χάνονται σύμφωνα με την ισχύ ου σα κοινοτική νομοθεοία για την ταξινόμηση,

επισήμανση και συσκευασια των επικίνδυνων χημικών ουσιών και

παρασκευασμάτων (ΟΔΗΓΙΕΣ &7/54S/EOK, 91/155/ΕΟ Κ , και 9 9 /4 5 /ΕΚ)


ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ- Σ. Δρίβας, Κ. Ζορμπά, Θ. Κουκουλάκη, Μεθοδολογικός Οδηγός για την Εκτίμηση και Πρόληψη του Επαγγελματικού Κινδύνου, ΕΛΙΝΥΑΕ, 2η Έκδοση (2001), Παραρτήματα 5, 6 και 7- Συλλογικό (ΕΛΙΝΥΑΕ), Θέματα Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας για επιχειρήσεις γ' κατηγορίας (αρθ.2, Π.Δ.294/1988)- Θ. Κουκουλάκη, Τυποποίηση σε Θέματα Υγείας και Ασφάλειας της Εργασίας, ΕΛΙΝΥΑΕ, 1999- Σ. Δοντάς, Ξ. Κομηνός, Βασικές Αρχές Υγείας και Ασφάλειας στα Χημικά Εργαστήρια, Υγιεινή και Ασφάλεια της Εργασίας, τ.5 (13-14), τ.6 (6-9), τ.7 (13-15)- Σ. Δοντάς, Ξ. Κομηνός, Έκθεση - Δόση - Οριακές Τ ιμές Έκθεσης σε Χημικούς Βλαπτικούς Παράγοντες, Υγιεινή και Ασφάλεια της Εργασίας, Πυξίδα Ν°9 (7-1θ)- American Conference of Governmental Industrial Hygienists (ACGIH), 2004 TLVs® and BEIs®ΚΑΝΟΝΕΣ ΥΓΙΕΙΝΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΣΕ ΧΗΜΙΚΑ ΚΑΙ ΒΙΟΧΗΜΙΚΑ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑ1. Urben PG, ed. Bretherick's Handbook of Reactive Chemical Hazards. An Indexed Guide to Published Data. Butterworths-Heinemann, 5th ed,London,1995.2. Hajian HG, Pecsok RL. Working Safely in the Chemistry Laboratory. American Chemical Society, Washington DC, 1994.3. Picot A, Grenouillet P. Safety in the Chemistry and Biochemistry Laboratory.Verlag CH, Heildeberg, 1994.4. Saunders GT. Laboratory Fume Hoods : A User's Manual. John Wiley & Sons,New York, 1993.5. Luxon SG,ed.Hazards in the Chemical Laboratory. The Royal Society of Chemistry, London, 1992.6. Young JA , ed. Improving Safety in the Chemical Laboratory : A Practical Guide. John Wiley and Sons, New York, 2nd ed, 1991.7. Mahn WJ. Academic Laboratory Chemical Hazards Guidebook. Van Nostrand Reinhold, New York, 1991.8. Mahn WJ. Fundamental of Laboratory Safety : Physical Hazards in the Academic Laboratory. Van Nostrand Reinhold, New York, 1991.9. Young JA, Kingsley WK, Wahl GH. Developing a Chemical Hygiene Plan. ACS publs, Washington dC, 1990.10. Rayburn SR. The Foundation of Laboratory Safety. A Guide for the Biomedical Laboratory. Springer-Verlag, Berlin, 1990.11. Stricoff rS, Walters DB. Laboratory Health and Safety Handbook : A Guide for the Preparation of a Chemical Hygiene Plan. John Wiley and Sons, New York,1990.12. Lewis RJ, ed. Rapid Guide to Hazardous Chemicals in the Workplace. Van Nostrand Reinhold, New York, 2nd ed, 1990.13. Furr AK, ed. CRC Handbook of Laboratory Safety. CEC Press, Boca Raton, FL, 3rd ed, 1990.10414. LeFevre MJ. First Aid Manual for Chemical Accidents. Van Nostrand Reinhold, New York, 1989.15. Royal Society of Chemistry. Safe Practices in Chemical Laboratories. RSC publs, London, 1989.16. Dux JP, Stalzer RF. Managing Safety in the Chemical Laratory. Van Nostrand Reinhold, New York, 1988.17. DiBerardinis LJ, Baum J, First MW, et al. Guidelines for Laboratory Design:Health and Safety Considerations. Wiley, New York, 1987.18. Royal Society of Chemistry. Health and Safety in the Chemical Laboratory. Where


do we go from here? Royal Society of Chemistry, London, 1984.19. American Chemical Society. Safety in Academic Chemistry Laboratories. ACS publication, Washington DC, 3rd ed, 1979.1. Π.Σίσκος. Υγεία και Ασφάλεια στα Χημικά Εργαστήρια. Στο: Υγιεινή και Ασφάλεια στους Χώρους Εργασίας. εκδ. ΕΛΚΕΠΑ, Αθήνα, 1989,2. Γιωτάκης Α, Βαλαβανίδης Α. Κανόνες Ασφαλείας στα Χημικά Εργαστήρια.Χημικά Χρονικά (Γεν εκδ.), 44 (7) : 48-61, 1979.3. Αποστολάκης Π. Οργάνωση Εργαστηρίων και Πρόληψη Ατυχημάτων. Υγιεινή και Ασφάλεια Εργασίας. Αθήνα, 1994.ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΟΞΙΚΩΝ ΑΠΟΒΛΗΤΩΝ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΩΝ1. National Research Council. Prudent Practice for Disposal of Chemicals from Laboratories. National Academy Press, Washington DC, 1995.2. Reinhardt PA, Leonard KL, Ashbrook PC. Pollution prevention and Waste Minimization in Laboratories. CRC Press/Lewis, Boca Raton, FL, 1995.3. ACS Task Force on Laboratory Waste Management. Laboratory Waste Management : A Guidebook. ACS publs, Washington DC, 1994.4. US EPA. Guidelines to Pollution Prevention: Research and Educational Institutions. EPA/6251/7-90/010, Washington DC, 1990.5. Kaufman JA. Waste Disposal in Academic Institutions. Lewis pls, Boca Raton, FL, 1990.6. Lunn G, Sansone EB. Destruction of Hazardous Chemicals in the Laboratory. JohnWiley and Sons, New York, 1990.7. Castegnano M, Sansone EB. Chemical Carcinogens. Some Guidelines for Handling and Disposal in the Laboratory. Springer-Verlag, Berlin, 1986.8. Fawcett H. Hazardous and Toxic Material: Safe Handling and Disposal. John Wiley & Sons, New York, 1984.9. Pipitone DA. Safe Storage of Laboratory Chemicals. Wiley-Interscience, New York, 1984.10. Montesano R, Bartsch H, Boyland E, et al. Handling Chemical Carcinogens in the Laboratory-Problems of Safety. IARC No 33, IARC publs, Lyon, 1979.1. Dongan D, Walch JW. 40 Low-Waste, Low-Risk Chemistry Laboratories. Portland, ME, 1994 (teacher's and student's book)2. Royal Society of Chemistry. Laboratory Hazards Bulletin (periodical). RSC,London.3. American Chemical Society. Chemical Health and Safety. bimonthly. ACS, Washington DC, 1994.1. Mahn WJ. Academic Laboratory Chemical Hazards Guidebook. Van Nostrand Reinhold, New York, 1991: 20; Bretherick L, ed. Hazards in the Chemical Laboratory. 6th ed. Royal Society of Chemistry, London, 1994.2. Purchase R, ed. The Laboratory Environment. Royal Society of Chemistry.London, 1994.3. Harrington JM, Shannon HS. Survey of safety and health care in British medical laboratories. Br Med J 5: 626-628, 1977, 5: 626-628; Ehrlicher H. Laboratory work, chemical. Encyclopaedia of Occupational Health and Safety. ILO, Geneva, 1983, 2: 1179-1181.4. Stricoff RS, Walters DB. Laboratory Health and Safety Handbook. A Guide for the Preparation of a Chemical Hygiene Plan. Wiley, New York, 1990.5. Symposium: Health and Safety in the Chemical Laboratory. Where do we go from here? Proceedings of a symposium, Royal Society of Chemistry. Univ. of Lancaster, 12-13, April, 1983. Royal Society of Chemistry, London, 1984.6. Οι οδηγίες της Ευρωπαϊκής Ένωσης εφαρμόζονται για όλους τους εργασιακούς χώρους. Με την οδηγία-πλαίσιο 89/391/ΕΟΚ και τις θυγατρικές οδηγίες για διάφορους παράγοντες και μέτρα ασφάλειας, τα χημικά, βιοϊατρικά και, γενικά, ερευνητικά εργαστήρια πανεπιστημίων, ερευνητικών ιδρυμάτων κλπ, είναι


υποχρεωμένα (εναρμόνιση και της ελληνικής νομοθεσίας) να εφαρμόσουν σημαντικό αριθμό οδηγιών σε θέματα υγιεινής, υγείας και ασφάλειας των εργαζομένων. Στο παράρτημα της εργασίας καταγράφονται οι βασικές οδηγίες οι οποίες αφορούν και πρέπει να εφαρμοσθούν σε εργαστήρια και συναφείς εργασιακούς χώρους.7. Olin GR. Leukemia and Hodgkin's disease among Swedish chemistry graduates. Lancet ii : 1916, 1976; Olin GR.The hazards of a chemical laboratory environment :a study of the mortality in two cohorts of Swedish chemists. Am Ind Hyg Ass J 39:557-559, 1978; Olin GR, Ahlbom A. The cancer mortality among Swedish chemists graduating during three decades. Environ Res 22: 154-161, 1980.8. Αnonymous. Studies of cancer risk in chemists assessed. Chem Eng News 59 (34):41-4, 1981.9. Li FP, Fraumeni JF, Mantel N, Miller RW. Cancer mortality among chemists. J Natl Cancer Inst 43 : 1159-1164, 1969.10. McGinty L. Not so grim reaper. Chem Britain 13(10) : 508-514, 1978.11. Searle CE, Waterhouse JAH, Henman BA, et al. Epidemiological study of mortality of British chemists. Br J Cancer 38 : 192-193, 1978.12. Henman BA, Hunter WJ. The reaper revisited. Chem Britain 29(8): 677-679, 1993;Hunder WJ, Henman BA, Bartlett DM, Le Geyt IP. Mortality of professional chemists in England and Wales, 1965-1989. Am J Ind Med 23: 615-627, 1993.13. Dement JM, Crome JR. Cancer and reproductive risks among chemists and laboratory workers: a review. Appl Occup Environ Hyg 7 : 120-126, 1992.14. Hoar S, Pell S. Retrospective cohort study of mortality and cancer incidence among chemists. J Occup Med 23 : 485-494, 1981.15. Walrath J, Li FP, Hoar SK. Causes of death among female chemists. Am J Public Health 75 : 883-885, 1985.16. Maher K, Defonso LR. A historical cohort study of mortality among chemical researchers. Arch Environ Health 41: 109-116, 1986.17. Austin DF, Reynolds PJ, Snyder MA, et al. Malignant melanoma among LawrenceLivermore National Laboratory Employees. Lancet 18 : 384-385, 1978.18. Βond GG, Shellenberger RJ, Fishbeck WA, Cartmill JB, Lasich BJ, Wymer KT, Cook RR. Mortality among a large cohort of chemical manufacturing employees. J Natl Cancer Inst 75: 859-869, 1985.19. Bond GG, Flores GH, Shellenberger RJ, Cartmill JB, Fishbeck WA, Cook RR; Nested case-control study of lung cancer among chemical workers. Am J Epidemiol 124 : 53-66, 1986.20. Βond GG, McLaren EA, Cartmill JB, Wyner KT, Sobel W, Lipps TE, Cook RR. Cause-specific mortality among male chemical workers. Am J Ind Med 12: 353383, 1987; Bond GG, Austin DF, Goudek MR, Ghiang M, Cook RR. Use of a population based tumor registry to estimate cancer incidence among a cohort of chemical workers. J Occup Med 30: 443-448, 1988.21. Rinsky RA, Ott G, Ward E, et al. Study of mortality among chemical workers in the Kanawha Valley of West Virginia. Am J Ind Med 13: 429-438, 1988.22. Ott MG, Teta MJ, Greenberg HL. Lymphatic and hematopoietic tissue cancer in a chemical manufacturing environment. Am J Ind Med 16: 631-643, 1989.23. Sasco AJ. Risques pour la sante' dans les laboratoires de recherche biologiques etmedicale: le point sur les connaissance epidemiologiques actuelles. Med Sci 5: 489-498, 1989.24. Cordier S. Risk of cancer among laboratory workers. Lancet 335 : 1097, 1990.


I” I ΪΠΟΠΤΕΥΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤ ΒΑΣΙΛΕΙΑΑΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ...

Documents

Transcript of I” I ΪΠΟΠΤΕΥΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤ ΒΑΣΙΛΕΙΑΑΗΣ ΚΩΝ/ΝΟΣ...