ΠΑΙΔIA EΡΜΑΙΑ

ΑΠΟΚΛΕΙΣΜOΣ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤAΛΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΑΣΥΝOΔΕΥΤΩΝ ΑΝΗΛIΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛAΔΑ ΕΘΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ

ΕΛΛΑΔΑ

ΕΛΙΝΑ ΣΑΡΑΝΤΟΥ

ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2019

ΠΑΙΔIAEΡΜΑΙΑΑΠΟΚΛΕΙΣΜOΣ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΑΣΥΝΟΔΕΥΤΩΝ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΕΘΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΕΛΛΑΔΑ

ΕΛΙΝΑ ΣΑΡΑΝΤΟΥ και ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1 Εισαγωγή 4

11 Χαρτογράφησηενόςσυνεχούςαποκλεισμού 5 12 Γενικέςπληροφορίεςγιατιςδιαδικασίεςπροστασίας 7

13Ερευνητικοίστόχοι 10

14Μεθοδολογία 11

15Παρουσίασηέρευνας 12

2 Τρέχοντα συστήματα προστασίας 14

21Νομικόπλαίσιο 16

22ΔιατάξειςστοεθνικόδίκαιοΔικαιώματα καιδιαδικαστικέςεγγυήσειςγιαταανήλικα 18

23Ηκράτησηωςπροσωρινήλύση 23

24Νομικόκαθεστώς 25

25ΑπέλασηndashΑκούσιαεπιστροφή 27

26Επιτροπεία 29

3 Νομικές εξελίξεις 34

31Μίακεντρικήδιοικητικήαρχή γιατηνπροστασίατωνανηλίκων 35

32ΑναδοχήndashΗμιαυτόνομηδιαβίωση 37

33Επιτροπεία 38

3

4 Κοινωνία των πολιτών και Χρηματοδότηση 43

5 Ένταξη 48

51Ηένταξηωςβιώσιμηλύση 49

52Δυνατότητεςυποδοχής 50

6 Εμπόδια στην ένταξη 54

61Υποδοχήστασύνορα 55

62Κέντρακαιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων ηκατάστασηστηνενδοχώρα 64

63Κακοδιαχείρισηπεριπτώσεων 73

7 Εκπροσώπηση και συμμετοχή των παιδιών μια απουσία 83

8 Παιδιά εγκλωβισμένα σε μακρές και χρονοβόρες διαδικασίες 90

81Πρόσβασηστιςδιαδικασίες 92

82Παιδιάσενομικόκενό 94

83Οικογενειακήεπανένωση 98

9 Εκπαίδευση 102

10 Απασχόληση και λοιπές επιβαρυντικές περιστάσεις 111

11 Εκμετάλλευση 114

12 Επίλογος 122

Βιογραφικάσυγγραφέων 126

[ 1 ]Εισαγωγή

[thinsp11thinsp] Χαρτογράφηση ενός συνεχούς αποκλεισμού

Το2015καιτο2016εκτιμάταιότιεισήλθανστηνΕυρωπαϊκήΈνωση(ΕΕ) 2300000υπήκοοιτρίτωνχωρών 1απότουςοποίους1377349ήρθανστηνΕλλάδατηνΙταλίακαιτηνΙσπανίαενώ1030173διέσχισανταθα-λάσσιαελληνοτουρκικάσύνορα 2Χαρακτηρίστηκεωςπροσφυγικήlaquoκρί-σηraquoαλλάκυρίωςήτανlaquoκρίσηraquoδιαχείρισηςτηςυποδοχήςΚαθώςηΕλ-λάδαεξακολουθούσεναταλανίζεταιαπότημακρότερηκαισοβαρότερηοικονομικήκρίσηστηνιστορίατηςΕΕηχώραπροφανώςκαιδενήτανέτοιμηνααντιμετωπίσειτιςαθρόεςαφίξειςπροσφύγωνκαιμεταναστώντατελευταίαχρόνιακαι έπρεπενααναπροσαρμόσει τηνομοθεσίακαιναθεσπίσειεπιπρόσθετεςυπηρεσίεςυποδοχήςγιανααντεπεξέλθεισεαυτήτηνέαπραγματικότητα

ΕνμέσωμιαςαπότιςμεγαλύτερεςανθρωπιστικέςροέςπροςτηνΕυρώ-πημηκυβερνητικέςοργανώσεις(ΜΚΟ)καιηκοινωνίατωνπολιτώνκινη-τοποιήθηκανόπωςποτέάλλοτεΟρόλοςτουςήτανκρίσιμοςπροκειμέ-νου να διασφαλιστεί η πρόσβαση στις υπηρεσίες που χρειάζονται οιπρόσφυγες ενώ ενίοτε μέχριπουυποκαθιστούσαν τιςυπηρεσίεςπουπαρέχονταναπότιςδημόσιεςαρχές

ΚατάτηνάφιξηστηνΕυρώπητοταξίδιτωνπροσφύγωνπουέχουνήδηδεινοπαθήσειώσπουναφθάσουνσεέναντόποπουθεωρούνκαλύ-τεροκαιασφαλέστεροκάθεάλλοπαράέχει τελειώσειΞεκινάένανέοταξίδιστακράτη-μέλητηςΕυρώπηςδιαμέσουτουλαβύρινθουτηςγρα-φειοκρατίαςκαιτωνδιαδικασιώνγιατηχορήγησηπροστασίαςασύλουήαπλώςτουδικαιώματοςπαραμονήςΠρόκειταιγιαέναταξίδιμακρύπουμολονότιδενθέτει(πάντοτε)σεκίνδυνοτηζωήτουςσίγουραδοκιμάζειτηναντοχήτουςκαιγιατουςπιοτυχερούςίσωςτελικάοδηγήσειστηνένταξήτουςστηνκοινωνίαυποδοχής

Οεκτοπισμόςδενέχεινακάνειμόνομετηναλλαγήτουγεωγραφικούχώρουαλλάκαιμε τηναποδιάρθρωσηπολλώνπτυχών τηςκανονικής

1 EuropeanParliamentEU Migrant Crisis facts and figureshttpbitly2JtbkTz Όλοι οι ιστότο-ποι προσπελάστηκαν στις 9 Μαΐου 2019 εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά

2 UNHCRRefugeesandMigrantsSeaArrivalsinEuropehttpbitly2HaCL3e

5

6

ζωήςμετηβίαιηδιατάραξητουαισθήματοςτουlaquoανήκεινraquoενόςατόμου 3 Ταασυνόδευταανήλικαndashστηδικήμαςπερίπτωσηπρόκειταικυρίωςγιααγόριαστηνεφηβείαndashείναιιδιαίτεραευάλωταστησωματικήπνευματικήκαικοινωνικήαπομόνωσηκατάτηδιάρκειααυτήςτηςαςελπίσουμεμε-ταβατικήςπεριόδουστηζωήτουςΟιοικογένειεςχωρίζονταιοικοινωνι-κέςσχέσειςδιαρρηγνύονταιηεκπαίδευσηδιακόπτεταικαιταπαιδιάκα-λούνταινακάνουνέναεπικίνδυνοταξίδιμόνατους

Σεαυτότοδύσκολοταξίδιχρειάζονταιωςσυνοδοιπόρους ικανούςεπαγγελματίεςέμπειρεςκαιπρόθυμεςδημόσιεςαρχέςκαικατάλληλουςπόρουςΑυτόείναικάτιπουδενσυμβαίνεισυχνάΤαπερισσότεραανή-λικα που είναι ασυνόδευτα ή έχουν χωριστεί από τηνοικογένειά τουςφαίνεταιναπερνούνμέσααπότολαβύρινθοαυτόνεντελώςπαραμελημέ-νααπό τοσύστημαπροστασίας τουπαιδιού τοοποίο ενώυφίσταταιθεωρητικά και τυπικάσε νομικά έγγραφα και κυβερνητικές αποφάσειςστηνπράξηείναιανύπαρκτοΗμοίρατωνπαιδιώναφήνεταιστηντύχηχωρίςκατάλληληκαθοδήγησηπροστασίαήασφάλειακαιταίδιαανα-γκάζονταιναεπινοήσουντρόπουςγιαναεπιζήσουνμείδιαμέσαγιαμε-γάλαχρονικάδιαστήματαΠαράτουςάνευπροηγουμένουαριθμούςκαιτηνέλλειψηετοιμότηταςτωνευρωπαϊκώνκρατών-μελώντακράτηυπο-χρεούνταιναδιασφαλίζουνότιταπαιδιάστοπλαίσιοτηςδιεθνούςμετα-νάστευσηςαντιμετωπίζονταιπρωτίστωςωςπαιδιάΤοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούθαέπρεπεναείναιπροτεραιότητασεατομικόήσυλλογικόεπίπεδοΕνώέχουνγίνειβήματαπροςτησωστήκατεύθυνσηαυτάείναιελάχιστακαιγίνονταιμεπολύαργόρυθμό

ΗεπιτυχήςενσωμάτωσηορίζεταιαπόένασυνεχέςμέτρωνπροστασίαςκαικοινωνικήςένταξηςΣτηνΕλλάδαχαρτογραφήσαμεένασυνεχέςαποκλεισμού

3 SarahMaguaireldquoPutting adolescents and youth at the centrerdquo Being Young and Out of Place ειδικό τεύχοςForcedMigrationReview40(Αύγουστος2012)

7

[thinsp12thinsp] Γενικές πληροφορίες για τις διαδικασίες προστασίας

Πολύ πριν από την οικονομική και την αποκαλούμενη laquoπροσφυγικήraquoκρίσηηπροστασίατωνπροσφύγωνκαιτωνασυνόδευτωνανηλίκωνήτανέναμακροχρόνιοακανθώδεςζήτημαγιατιςελληνικέςαρχές

Ηελληνικήκυβέρνησηέχειεπανειλημμένωςδεχτείέντονεςεπικρίσειςμέσασταχρόνιααπόαρκετούςευρωπαϊκούςκαιδιεθνείςοργανισμούς 4 λόγωμηεκπλήρωσηςτωνδιεθνώντηςυποχρεώσεωνσύμφωναμεαρκετάνομικάμέσαπερίανθρωπίνωνδικαιωμάτωνκαθώςκαιτοευρωπαϊκόκε-κτημένογιατοάσυλο 5Οιταπεινωτικέςσυνθήκεςδιαβίωσηςοιανύπαρ-κτες προβλέψεις για την υποδοχή οι ανεπαρκείς και μη προσβάσιμεςδιαδικασίεςγιατοάσυλοησυστηματικήκράτησησεαπάνθρωπεςσυν-θήκεςοιεπαναπροωθήσειςκαιηκακομεταχείρισηείναιελάχιστααπόταζητήματαπουχρήζουνεπίλυσηςΣεότιαφοράταανθρώπιναδικαιώμα-τατωνπροσφύγωνστηνΕλλάδαεπικρατούσεμιαεποχήσκοταδισμούπολλάχρόνιαπροτούηπερίφημηυπόθεσηMSSτο2011επιστήσειτην

4 ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήγιατηνΠρόληψητωνΒασανιστηρίων(CPT)ldquoReporttotheGovernmentofGreeceonthevisittoGreececarriedoutbytheEuropeanCommitteeforthePreventionof Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT) from 23 to 29September2008rdquohttpbitly2HauVXaΟΕιδικόςΕισηγητήςτουΟΗΕγιαταβασανιστήριαπαρουσιάζειταπροκαταρκτικάευρήματααπότηνΑποστολήτουστηνΕλλάδα20102010httpbitly2YpITKP

ΔημόσιαΔήλωσητηςCPTσχετικάμετηνΕλλάδα1532011httpbitly2Havi2K Report totheGovernmentofGreeceonthevisittoGreececarriedoutbytheEuropeanCommitteeforthePreventionofTortureandInhumanorDegradingTreatmentorPunishment(CPT) from19to27January2011httpbitly2vKrqAm

ΈκθεσηπουυπέβαλεοΕιδικόςΕισηγητήςγιαταβασανιστήριακαιάλληαπάνθρωπηήταπεινωτικήμεταχείρισηήτιμωρίαManfredNowak432011(AHRC1652Add4)στοΣυμ-βούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων httpbitly2Lzifxr Καταληκτικά Σχόλια για την ΕλλάδαΕπιτροπήκατάτωνΒασανιστηρίωνndashόγδοησυνεδρίαση7Μαΐου-1Ιουνίου2012httpbitly2WCi5q0

5 ΔιαδικασίεςπαραβίασηςκοινοτικούδικαίουκινήθηκανκατάτηςΕλλάδαςαπότηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπήστοντομέαΕσωτερικώνΥποθέσεωντριάντατέσσεριςφορέςαπότο2003τηντε-λευταίαφοράτο2018Όλεςαναφέρονταιστησυμμόρφωσημετηνευρωπαϊκήνομοθεσίααναφορικάμετοκαθεστώςκαιταδικαιώματατωνυπηκόωντρίτωνχωρώνσυμπεριλαμβανο-μένουτουκεκτημένουγιατοάσυλοΠιοσυγκεκριμένααναφορικάμετιςσυνθήκεςυποδοχήςκαιτοάσυλοέχουνκινηθείδιαδικασίεςεπανειλημμένωςμέσασταχρόνιαγιαμησυμμόρφωσημετιςΟδηγίεςhttpbitly2JtZ8Ck

8

προσοχήτηςΕυρώπηςστοτιπραγματικάσυνέβαινεστηνΕλλάδα 6Έπειτα

απόαρκετέςκαταδίκεςαπότοΕυρωπαϊκόΔικαστήριοΔικαιωμάτωντου

Ανθρώπου(ΕΔΔΑ)το2018ηΕλλάδαεξακολουθείναβρίσκεταιυπότην

επίβλεψητηςΕπιτροπήςΕκτέλεσηςΑποφάσεωντουΣυμβουλίουτηςΕυ-

ρώπης(ΣτΕ) 7καθώςκαι τηςΕυρωπαϊκήςΈνωσηςμε τηντελευταίανα

αναμένειτηνομαλήεπανέναρξητωνεπιστροφώνπροςτηνΕλλάδααιτού-

ντωνάσυλοσύμφωναμετονΚανονισμότουΔουβλίνου 8

6 Βασικόςπληροφοριοδότης7 Αρκετέςπεριπτώσειςσυστηματοποιήθηκαναποτελώνταςμιαδιακριτικήενιαίαομάδαπροκειμέ-

νουγιατηνεξασφάλισητηςομαλήςεκτέλεσήςτουςλόγωτουότιηΕλλάδαβρέθηκεεπανει-λημμένωςσεπαραβίασησταίδιαθέματααναφορικάμετουςαιτούντεςάσυλοκαιτουςυπηκό-ουςτρίτωνχωρών(κράτησησυνθήκεςκράτησηςκίνδυνοςαπέλασης)πουαναφέρονταισεπαραβιάσειςτωνΆρθρων5και3και13τηςΣύμβασηςΥπrsquoαυτήτηνέννοιαηεκτέλεσηπροϋ-ποθέτειόχιμόνοτηναποζημίωσητουαιτούντοςαλλάκαιμελλοντικέςθεμελιώδειςαλλαγέςαπότηνελληνικήκυβέρνησηκαιαποδεδειγμένημέσασταχρόνιαυλικήκαισυστηματικήβελτίωσητωνσυνθηκώνπουοδηγούνσεαυτέςτιςεπανειλημμένεςπανομοιότυπεςπαραβιάσειςτιςοποίεςπροκαλούνοιπανομοιότυπεςσυνθήκεςπουεπηρεάζουνυπηκόουςτρίτωνχωρώνοιοποίοιζητούνδιεθνήπροστασία(πρόσβασηστοάσυλοσυνθήκεςυποδοχήςεξάλειψηαυθαίρετωνσυλλήψεωνβελτίωσησυνθηκώνκράτησηςπροσβάσιμακαιαποτελεσματικάένδικαμέσα)ΟιπαρακάτωυποθέσειςαποτελούνέναελάχιστοδείγματουπραγματικούαριθμούτωνκαταδικώνσεβάροςτηςΕλλάδαςγιατοσυγκεκριμένοθέμαΟμάδαυποθέσεωνMSSκατάΒελγίουκαιΕλλάδας(3069609)ΟμάδαυποθέσεωνSDκατάΕλλάδας(5354107)ΟμάδαυποθέσεωνRahimiκατάΕλλάδας(868708)ΥπόθεσηSakirκατάΕλλάδας(4847509)ΥπόθεσηRUκατάΕλλάδας(223708)httpbitly2Vp7WAp

8 ΥποθέσειςC-41110καιC-49310NS κατάSecretaryofState for theHomeDepartmentαπόφασητουΔΕΕπουοδήγησεστηνεπίσημηκαταδίκητηςΕλλάδαςσεευρωπαϊκό-κοινοτικόεπίπεδοκαιστημετέπειτααποχήαπότιςμεταφορέςΗκατάστασηαποτυπώθηκεστονμεταγενέ-στεροΚανονισμό6042013(ΔουβλίνοΙΙΙ)πουπροβλέπειένανεπείγονταμηχανισμόοοποίοςθαμπορούσεναοδηγήσειστηναναστολήτωνμεταφορώνπροςένασυγκεκριμένοκράτος-μέ-λοςΈχουνεκδοθείαρκετέςσυστάσειςαπότηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπή(C[2016]871C[2016]2805C[2016]6311)προςτηνΕλλάδαΜιασύστασηπροςτακράτη-μέληπουευνοείτιςμετα-φορές προς την Ελλάδα εκδόθηκε στις 8122016 αναφορικά με τους αιτούντες από τις1532017 κι έπειτα με εξαίρεση τα ασυνόδευτα ανήλικαΩστόσο δεν έχει τεθεί σε πλήρηεφαρμογήαπόόλατακράτη-μέληΚατάτηδιάρκειατου2016κοινοποιήθηκανστηνΕλλάδα4115αιτήματαεκνέουανάληψηςαπότηνΟυγγαρία(97περίπου3991αιτήματα)καιτηνΕλβετία (3 περίπου123αιτήματα)Μόνο3οδήγησαν τελικάστη μεταφοράστην ΕλλάδαΈπειτααπόδύοαποφάσειςτουΕΔΔΑπουδιέτασσαντηνΟυγγαρίανααπόσχειαπότηνεπι-στροφή των σχετικών προσώπων στην Ελλάδα (MS κατάΟυγγαρίας [6419416]HJ κατάΟυγγαρίας[7098416])ηΟυγγαρίαδενκοινοποίησεκανένααίτημαεκνέουανάληψηςτο2017

Το2017μειώθηκανοιπραγματικοίαριθμοίαιτημάτωνεκνέουανάληψης(1998σεσχέσημε4115τονπροηγούμενοχρόνο)αλλάαυτήημείωσηήτανεικονικήΜετηνΟυγγαρίανααπέχειεντελώςαπότηνκοινοποίησηοποιουδήποτεαιτήματοςτο2017 τασυνολικά1998αιτήματαισοδυναμούνμεραγδαίααύξησησεσχέσημεταυπόλοιπα123αιτήματααπότην

9

Ταασυνόδευταπαιδιάκαιταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοι-κογένειάτουςταοποίαείναιεξορισμούηπιοευάλωτηομάδατουπρο-σφυγικούπληθυσμούυπήρξαναποδέκτεςαυτήςτηςαπάνθρωπηςμετα-χείρισηςσεόλητηςτηνέκταση 9ΗδυνατότηταφιλοξενίαςγιααυτάταπαιδιάστηνΕλλάδαδενυπερέβαινετιςμερικέςεκατοντάδεςέωςτο2015Αυτόοδήγησεστηναυτόματηκαιμαζικήτοποθέτησηπαιδιώνσεαπίστευ-τααποκρουστικέςσυνθήκεςκράτησηςγιααπεριόριστοχρονικόδιάστη-μα 10ήστηνεγκατάλειψήτουςστοδρόμοόπουβρίσκονταναποκλεισμέ-νααπόκάθεείδουςκοινωνικόβοήθημαστήριξηήεκπροσώπηση 11Ακό-μακαι μετά τημεταγενέστερη τοποθέτησησε κάποιαδομήφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνηεγκατάλειψητηςδομήςκαιηεπιστροφήστοδρόμοήτανσυχνόφαινόμενο

Αρκετέςαπότιςυφιστάμενεςδομέςφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνδενήτανσεκατάστασηπουναεπιτρέπειτηνκατάλληληφιλοξενίακαιτηνεκπλήρωσητωναναγκώντωνπαιδιώνκαθώςβρίσκονταναπομονωμένεςήκαισυχνάαντιμετώπιζανσοβαράπροβλήματαχρηματοδότησηςκαιέλ-λειψηςπροσωπικού

ΗαπουσίανομικήςεκπροσώπησηςεπιτροπείαςεπίσημηςκαικρατικήςδιαδικασίαςγιατηνεκτίμησηκαιτονκαθορισμότουΒέλτιστουΣυμφέρο-ντοςσεσυνδυασμόμε τις ανεπαρκείς υπηρεσίες υποδοχής και τημηυλικήυποστήριξηκατέστησανμάταιηκάθεσυζήτησηγιαβιώσιμεςλύσεις

Ελβετίατο20161754κοινοποιήθηκαναπότηΓερμανίαενώταυπόλοιπαπροήλθαναπόαρκετέςχώρεςπουαπείχανμέχριπρόσφατα(ΕλβετίαΒέλγιοΝορβηγίακαιΣλοβενία)Ολο-κληρώθηκαν71μεταφορέςοι54απότηΓερμανία

ΟΠίνακαςμεταΣτατιστικάΣτοιχείαπουπαρέχεταιαπότηνελληνικήΜονάδαΔουβλίνουδιατίθεταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)ΕθνικήΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιρο-ποίηση2016τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ48και53httpbitly3007B5QΕθνικήΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσ54httpbitly2H9viA5

9 Καταληκτικά σχόλια για την Ελλάδα Επιτροπή για τα Δικαιώματα τουΠαιδιού 1562012Εξέταση των περιοδικών εκθέσεων που υποβλήθηκαν από τα κράτη-μέλη σύμφωνα με τοΆρθρο44τηςΣύμβασηςCRCCCRCCO2-3πλήρηςέκδοση(61-64γιαταπαιδιάπουζη-τούνάσυλο)ΕυρωπαϊκόΔίκτυοΜετανάστευσηςΑσυνόδευταΑνήλικαndashμιασυγκριτικήμελέ-τηστηνΕΕ1252011httpbitly2V7wmcF

10 ΕΣΠlaquoΑσυνόδευταανήλικασταελληνοτουρκικάσύνοραστονΈβροΜάρτιος2011-Μάρτιος2012raquo2262012httpbitly303UtwJ

11 HumanRightsWatchldquoLefttoSurviveSystematicFailuretoProtectUnaccompaniedMigrantChildren in Greecerdquo December 2008 httpbitly2HgQ4hs UNHCR ldquoUnaccompaniedminors asylum seekers in Greecerdquo Georgia Dimitropoulou ndash Ioannis Papageorgiou April2008httpbitly2VofhAi UNHCRldquoTreesonlymoveinthewindAstudyofunaccompaniedAfghanChildreninEuroperdquoUNHCR PDES201005June2010(149-158)httpbitly2LytaYa

10

στηνΕλλάδαέωςκαιτο2015 12καθώςαυτέςεξαρτιόντανσεμεγάλοβαθ-μόαπότιςπρωτοβουλίεςκαι τηναντοχήτωνεπαγγελματιώνΗέννοιαlaquoβιώσιμεςλύσειςraquoπολλώδεμάλλοντασυγκεκριμέναμέτρακαιοσχεδια-σμός για την ένταξη των παιδιών είναι ακόμη άγνωστα στις ελληνικέςαρχέςκαιτηνελληνικήνομοθεσία

Σε αυτό το πλαίσιο η Ελλάδααναγκάστηκε από τις συνθήκες πουεπέβαλεηπροσφυγικήκρίσηνααντιμετωπίσειζητήματασχετικάμετηνπαιδικήπροστασίαπουπαρέμενανανεπίλυταγιαχρόνιαΔυστυχώςτο2018αυτάακριβώςταζητήματαφαίνεταιναεμμένουνανεξάρτητααπότηνόποιαπρόοδοέχεισημειωθεί

[thinsp13thinsp] Ερευνητικοί στόχοιΗπαρούσαέρευνααποπειράταιναχαρτογραφήσεικαινααξιολογήσειστηνπράξητηνεπάρκειακαιτηνπρόοδοτουτρέχοντοςεθνικούπλαισί-ουπροστασίαςγιαασυνόδευταπαιδιάκαιπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότην οικογένειά τους στην Ελλάδα συμπεριλαμβανομένων των νομικώνμέσωντωνυπηρεσιώνκαιτωνκρατικώνθεσμών

Παράλληλαθααναδειχτούν ελλείψεις εμπόδιαπαθογένειες καθώςκαιάλλοιπαράγοντεςπουυπονομεύουντηνένταξηκαιτηνευημερίατωνπαιδιώνμέσααπότηνεμπειρίατωνεπαγγελματιώνούτωςώστεοικρατι-κέςαρχέςκαιηκοινωνίατωνπολιτώνναμπορέσουννααντεπεξέλθουνμετάαπόσχετικέςπροτάσεις

Τέλοςστόχοςείναιναπαρασχεθείέναεργαλείογιατηνκεφαλαιοποίη-σηκαιτηδιάδοσητηςομολογουμένωςπαραγνωρισμένηςκαιπολύτιμηςγνώσηςκαιεμπειρίαςπουέχουναποκτήσειοιεπαγγελματίεςκαιοιειδικοίστοπεδίογεγονόςπουθαεπιτρέψειστιςκρατικέςαρχέςκαιστουςνεό-τερουςσυναδέλφουςνααποκομίσουνδιδάγματα

12 ΕλληνικόΣυμβούλιογιατουςΠρόσφυγεςlaquoΒιώσιμεςλύσειςγιατουςασυνόδευτουςανηλίκουςστηνΕυρώπηraquoΕθνικήΈκθεσηγιατηνΕλλάδαΜάιος2015σσ28-32httpbitly307PYBm

11

[thinsp14thinsp] ΜεθοδολογίαΗεπιλεγμένημεθοδολογίαπεριλαμβάνει είκοσι έξι (26)συνεντεύξειςμεεπαγγελματίεςπουέχουνεργαστείμεασυνόδευταανήλικαγιαπερισσότε-ρουςαπόδεκατέσσεριςμήνεςκατά τηδιάρκεια της τελευταίαςκρίσιμηςτριετίαςΕφόσονοιμηχανισμοίπροστασίαςεπιτάσσουνμιαολιστικήπρο-σέγγισηεπιλέχτηκεηδιεξαγωγήσυνέντευξηςμεέναευρύφάσμαεπαγγελ-ματιών στους οποίους συμπεριλαμβάνονται φροντιστές κοινωνικοί λει-τουργοίδικηγόροιψυχολόγοικοινωνιολόγοιεπίτροποινοσηλευτέςκαιεκπαιδευτέςχρησιμοποιώνταςέναημιδομημένοερωτηματολόγιογιαθέμα-τασχετικάμετηνεκπαίδευσήτουςτηστήριξηπροςαυτούςκαιτηνεμπει-ρίατουςτοσυγκεκριμένοπληθυσμότωνπαιδιώνπουλαμβάνειτιςυπηρε-σίεςτουςταεμπόδιακαιταπροβλήματακατάτηνάσκησητωνσυγκεκρι-μένωνεπαγγελματικώντουςκαθηκόντωντηνάποψήτουςγιατηνεπιτυχήένταξηόπωςπροκύπτειαπότηνεμπειρίατουςπεριπτώσειςεκμετάλλευσηςκαιτουςπιθανούςτρόπουςαντιμετώπισηςαυτούτουφαινομένου

Οιεπαγγελματίεςεπιλέχτηκανεφαρμόζονταςτημέθοδοτηςτυχαίαςδειγματοληψίαςκαι τηςδειγματοληψίαςχιονοστιβάδαςδιασφαλίζονταςότιέχουνήδηυπηρετήσεισεαρκετέςδιαφορετικέςθέσειςκαισταθμούς

Προκρίθηκεηανωνυμίατωνατόμωνκαιτωνοργανισμώνπουτααπα-σχολούνεπίτουπαρόντοςήπουτααπασχολούσανστοπαρελθόνώστε

1 ναπροστατευτούνταάτομααπότυχόνδυσμενείςεπιπτώσειςστοεργασιακό τους περιβάλλον επειδή εξέφρασαν την προσωπικήτουςάποψη

2 ναδιασφαλιστείηαμεροληψίακαιηανεξαρτησίακατάτηνπαροχήοποιωνδήποτε πληροφοριών και απόψεων ανεξάρτητα από τοντωρινόεργοδότη

Γιατοσκοπότηςπαρούσαςέρευναςοποιαδήποτεπαράθεσηθαανα-φέρειτονσχετικόεπαγγελματίαμόνομετοεπάγγελμάτου

Ταερωτηματολόγιαακολούθησεέρευνατεκμηρίωσηςηεπισκόπησηεπιλεγμένηςβιβλιογραφίαςκαιενδεικτικέςμελέτεςπεριπτώσεωντιςοποίεςπαρείχανοιεπαγγελματίεςπουδιαθέτουνπολυετήεμπειρίαστοπεδίοήσεθέσεις-κλειδιά

Προκειμένουναμηντραυματιστούνεκνέουταανήλικαεπιλέχτηκανωςβασικοίπληροφοριοδότεςαπότουςοποίουςελήφθησυνέντευξημόλις

12

δύοασυνόδευταανήλικαταοποίαείχανενηλικιωθείταπροηγούμεναέτηκαιπουαυτήτηστιγμήζουνκαιεργάζονταιστηνΕλλάδαΗέρευναδιε-ξήχθημεεπαγγελματίεςοιοποίοιαυτήτηστιγμήεργάζονταιστηΛέσβοτηνΑθήνακαιτηΧίο 13

[thinsp15thinsp] Παρουσίαση έρευναςΤαΚεφάλαια2και3τηςέρευναςεστιάζονταιστοσύνολοτηςσυναφούςισχύουσαςεθνικήςνομοθεσίαςπουθαμπορούσεναθεωρηθείότιδια-μορφώνειέναπλαίσιοπροστασίαςγιαασυνόδευτακαιχωρισμένααπότηνοικογένειάτουςπαιδιάεντόςτηςελληνικήςέννομηςτάξηςδιευκολύ-νονταςndashήενίοτεπαρεμποδίζονταςndashτηνεξεύρεσηβιώσιμωνλύσεωνκαισυγκεκριμένα την ένταξη (για παράδειγμα υποδοχή νομικό καθεστώςεπιτροπεία) καθώςκαιστιςπρόσφατεςνομικέςεξελίξεις τωνοποίωνηεπιτυχίακαιηεφαρμογήθακαθοριστούνστομέλλονΣτοΚεφάλαιο4περιγράφεταιηανάπτυξητηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιταμέτραχρημα-τοδότησης των τελευταίων ετών δεδομένου ότι κατά τη διάρκεια τηςέρευναςκαιοιδύοαυτοίπαράγοντεςαποδείχτηκανκαθοριστικοίγιατηναποτελεσματικότητατουπλαισίουπροστασίαςκαιτηςεφαρμογήςτου

Σταεπόμενακεφάλαιαπεριγράφεταιηέμπρακτηεφαρμογήτωνδια-τάξεωνσύμφωναμετηνεμπειρίατωνεπαγγελματιώνηοποίαπαρουσιάζειμιαπραγματικότηταπολύδιαφορετικήαπόεκείνηπουπεριγράφεταιστηνκείμενηνομοθεσίακαιγίνεταιμιαπροσπάθειανααναδειχτούνπαράγο-ντεςπουεπιδρούναρνητικάήεπιβλαβείςπρακτικές

Στο Κεφάλαιο 5 αναφέρονται οι παρατηρήσεις των επαγγελματιώναναφορικάμετηlaquoδυνατότηταraquoένταξηςήοποιαδήποτεευεργετικήλύσηγιαταανήλικαστοελληνικόπεριβάλλονενώστηνΕνότητα52δίνεταιστοναναγνώστημιαlaquoεικόναraquo του τι πραγματικάσυμβαίνει ποιες είναισυνοπτικάοιπιθανέςδιαδρομέςτωνανηλίκωνμετάτηνάφιξήτουςΣτοΚεφάλαιο6παρουσιάζεταιηελληνικήπραγματικότηταστηνυποδοχήτωνανηλίκωνξεκινώνταςαπότηνκαταγραφήκαισυνεχίζονταςέωςτηντελικήτοποθέτησήτουςσεδομήφιλοξενίαςΠαρουσιάζονταιοιεπιλογέςκαιοι

13 Αρκετοίεπαγγελματίεςπουαυτήτηστιγμήαπασχολούνταισεμίααπότιςτρειςτοποθεσίεςέχουνήδηυπηρετήσεισεδιαφορετικέςτοποθεσίεςθέσειςκαιδομές

13

συνθήκεςοικακέςπρακτικέςκαιοιπροβληματικέςπτυχέςτηςδιαμονήςσεμιαδομήφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκων πουθαμπορούσε νααποβείεπιβλαβήςγιαταανήλικακαθώςκαιτοφαινόμενοτωνπαιδιώνπουδιαμένουνστοδρόμοτατελευταίαχρόνια

Παράτοότιηεκπροσώπησητωνπαιδιώνκαιηδιασφάλισητηςνόμι-μηςδιαμονήςτουςθαμπορούσανναθεωρηθούντμήματουγενικότερουμηχανισμούυποδοχήςαυτέςοιδύοπτυχέςτηςπροστασίαςστηνΕλλάδαείναιάκρωςδυσλειτουργικέςκαιπροβληματικέςοπότετουςαξίζουνξεχω-ριστάκεφάλαιαταΚεφάλαια7και8αντιστοίχωςΣτοΚεφάλαιο7ανα-λύονταιοκατακερματισμόςτηςφροντίδαςκαιηεπιτροπείαστηνΕλλάδαενώστοΚεφάλαιο8περιγράφονταιοιδυσκολίεςπουαντιμετωπίζουνταανήλικακαιοιεπαγγελματίεςκατάτηδιασφάλισητηςνόμιμηςδιαμονήςτους(εμπόδιαστηνπρόσβασηκακήςποιότηταςδικαστικέςαποφάσειςανήλικασενομικόκενό)καθώςκαιάλλεςνόμιμεςεπιλογέςόπωςηοικο-γενειακήεπανένωσηκαιοιδυσκολίεςτηςΣταΚεφάλαια9και10αναφέ-ρονται πρόσθετοι παράγοντες που θα μπορούσαν να ευνοήσουν τηνένταξηόπωςηεκπαίδευση(Κεφάλαιο9)ήνατηνπαρεμποδίσουνόπωςοιδυσκολίεςστηνπρόσβασησενόμιμηαπασχόλησηκαιάλλοιπαράγο-ντεςπουεπιδεινώνουντηνκατάστασητωνανηλίκων(Κεφάλαιο10)

ΤέλοςστοΚεφάλαιο11επισημαίνονταιταερευνητικάευρήματαανα-φορικά με την εκμετάλλευση δεδομένου ότι το φαινόμενο ανακύπτειεπανειλημμένωςστιςεμπειρίεςόλωντωνεπαγγελματιώνσεμιαπροσπά-θειανααναγνωριστούνοιλόγοιπουτοπροκαλούνκαθώςκαιοποιαδή-ποτεεκτίμησητωνεπαγγελματιώνσχετικάμετοτιθαμπορούσεναγίνειγιανααποτραπεί

Την έρευναολοκληρώνει έναςσύντομος Επίλογος στονοποίο πα-ρουσιάζεται η σύνοψη των ευρημάτων ενώ οι σχετικές προτάσεις θαδημοσιοποιηθούνξεχωριστάστηΣυγκριτικήΈκθεσηπουαφοράκαιτιςτρειςχώρεςπουαποτέλεσαναντικείμενοτηςέρευνας

14

[thinsp2thinsp]

[ 2 ] Τρέχοντα συστήματα προστασίας

15

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

Ελλείψει μιας αρμόδιας κεντρικής αρχής επιφορτισμένης με τα θέματαπροστασίαςτουπαιδιούndashσυμπεριλαμβάνονταιηΑξιολόγηση(BIA)καιοΚαθορισμόςτουΒέλτιστουΣυμφέροντοςτουΠαιδιού(BID)καιηεφαρ-μογήτουςγιατηνπαροχήκατάλληλωνεξατομικευμένωνβιώσιμωνλύσε-ωνndashδιατάξειςγιατηνπροστασίακαιυπηρεσίεςπουθαμπορούσαννααναγνωριστούνως ένα τέτοιο σύστημασυναντώνται σε αρκετά νομικάμέσακαιαρκετούςθεσμούςΕπιπροσθέτωςελλείψειμιαςεπίσημηςδιαδι-κασίαςBIAκαιBIDηπροστασίατουπαιδιούστηνΕλλάδαχαρακτηρίζεταιαποσπασματικήπεριστασιακήκαιτυχαίαεφόσονδενστοχεύειπροςμιασυγκεκριμένηκατεύθυνσηγιατηνευημερίατωνπαιδιώνστομέλλον

Οιδιατάξειςβρίσκονταιδιασκορπισμένεςσεμεγαλύτερανομοθετήμα-τα πουρυθμίζουν ένασυγκεκριμένοπεδίο (για παράδειγμα συνθήκεςυποδοχήςδιαδικασίαασύλου)ήκαιτιςσχετικέςκρατικέςυπηρεσίεςδια-χέοντας την ευθύνη για την εφαρμογή τους σε αρκετές διαφορετικέςδημόσιεςαρχές

Μεμόνοκοινόστοιχείοανάμεσασεόλεςτιςαρχέςτοπαιδίηεπιτρο-πείαείναιομόνοςθεσμόςπουσυνδέεταιμεόλεςτιςυφιστάμενεςδημό-σιεςυπηρεσίεςκαιδιαδικασίεςαπότηνπρώτηημέραάφιξηςτουπαιδιούστηνΕλλάδαΠαράτοότιοεπίτροποςθαέπρεπεκαιθαμπορούσεναδιαδραματίζεικαθοριστικόκαιευεργετικόρόλοστοπαραπάνωπλαίσιοοσυγκεκριμένοςεθνικόςθεσμόςπάσχειndashκάποιοςθαμπορούσεναισχυρι-στείαπότο1996ndashυπονομεύονταςκαιδιαταράσσονταςndashήκατάπεριό-δουςδιακυβεύονταςndashτηνευημερίακαιτομέλλοντωνπαιδιών 14

Ωστόσοτοπρώτοδιάστηματου2018χαρακτηρίστηκεαπόμιαεντα-τική και άνευ προηγουμένου νομική προσπάθεια για τη μεταρρύθμισημειζόνωνκαιμακροχρόνιωνπροβληματικώνθεσμών(όπωςηεπιτροπείαηυποδοχήκαιηαναδοχή)Ηαποτελεσματικότητάτουςκαιηέμπρακτηεφαρμογήτουςμένουννααξιολογηθούνστομέλλον

14 Βλπαρακάτωσχετικέςμελέτεςπερίπτωσηςαπόβασικούςπληροφοριοδότεςκαιεπαγγελματίες

16

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp21thinsp] Νομικό πλαίσιοΗπαιδικήηλικίαπροστατεύεταιαπότοΣύνταγματηςΕλλάδαςανεξάρτητααπότηνεθνικότητακαιτονομικόκαθεστώςοποιουδήποτεπαιδιούεντόςτηςελληνικήςεπικράτειας 15ΣεδιεθνέςεπίπεδοηΕλλάδαέχεικυρώσεικαιέχειενσωματώσειστηνεθνικήνομοθεσίαμεταξύάλλωντηΣύμβασητουΟΗΕγιαταΔικαιώματατουΠαιδιού 16καιυποχρεούταιναεφαρμόζειτιςδιατάξειςτηςσύμφωναμετασχετικάΓενικάΣχόλιαπουεκδίδειηΕπιτροπήτουΟΗΕγιαταΔικαιώματατουΠαιδιού 17ΥπογραμμίζονταςταδικαιώματατουπαιδιούοικρατικέςυποχρεώσειςκαιοιδιατάξειςτηςΣύμβασηςδεντυγχάνουναυτοδίκαιηςεφαρμογήςper seμετηδιατύπωσήτουςνααφή-νειταμέσαεφαρμογήςδηλαδήτοπώςθααπολαμβάνουνταπαιδιάταδικαιώματάτουςκαι τοπώςθαεκπληρώνουντακράτητιςυποχρεώσειςτουςστασυμβεβλημένακράτηΩστόσοωςδιεθνέςνομικόμέσουπερι-σχύειέναντιτουεθνικούδικαίουτουοποίουτοπεριεχόμενοπρέπεινασυμμορφώνεταιμετηΣύμβασηκαιναερμηνεύεταισύμφωναμεαυτή 18

ΣεπεριφερειακόεπίπεδοηΕλλάδαείναιμέλοςτηςΕΕκαιτουΣυμβου-λίουτηςΕυρώπηςδεσμεύεταιαπότηνΕυρωπαϊκήΣύμβασητωνΔικαιω-μάτωντουΑνθρώπουμετασχετικάεπιπρόσθεταπρωτόκολλακαιμετηδικαιοδοσία τουΕυρωπαϊκούΔικαστηρίουΔικαιωμάτων τουΑνθρώπου(ΕΔΔΑ)ΣεευρωπαϊκόεπίπεδοηΕλλάδαυποχρεούταιμεταξύάλλωννα

15 Άρθρα21(1)και5(2)τουΣυντάγματοςτηςΕλλάδας16 Νόμος21011992ΦΕΚ192Αrsquo2121992laquoΚύρωσητηςΔιεθνούςΣύμβασηςγιαταΔικαιώ-

ματατουΠαιδιούraquo17 ΓιατοσκοπότηςπαρούσαςέρευναςσυγκεκριμένααλλάόχιαποκλειστικάCRCGCNo6

(2005)ldquoTreatmentofunaccompaniedandseparatedchildrenoutsidetheircountryoforiginrdquoNo 21 (2017) on children in street situationsCRCGC No 22 amp 23 (2017) (Join GCCMWCGC3-CRCCGC22amp CMWCGC4-CRCCGC23) on state obligation regardingthehumanrightsofchildreninthecontextofinternationalmigrationincountriesoforigintransitdestinationandreturnCRCGCno10(2007)childrenrsquosrighttoJuvenileJusticeCRCGC14(2013)ontherighttohavetheirbestintereststakenasaprimaryprioritysuchasCRCGCno12(2009)ontherighttobeheard

18 ΗΕλλάδαέχεικυρώσειόλαταμείζονακείμεναπροστασίαςΑνθρωπίνωνΔικαιωμάτωντουΟΗΕΩστόσοόσοναφοράτηνυπόμελέτηθεματικήηέρευναπεριορίζεταιστηΣύμβασηγιαταΔικαιώματατουΠαιδιούΗΕλλάδαέχειεπίσηςκυρώσειτηΣύμβασητηςΓενεύηςτου1951γιαταΔικαιώματατωνΠροσφύγωνκαιταΣυναφήΠρωτόκολλα[ΝομοθετικόΔιάταγμα398919-2691959ΠερίκυρώσεωςτηςπολυμερούςΣυμβάσεωςπερίτηςνομικήςκαταστά-σεως τωνπροσφύγων (ΦΕΚ201Αrsquo)]Η τρέχουσα νομοθεσία ενσωματώνει το ευρωπαϊκόδίκαιο (βλπαρακάτω)καιηΣύμβασητηςΓενεύηςωςδιεθνέςνομικόμέσοθαπρέπειναυπερισχύεισεπερίπτωσηδιαφοράςμεταπεριφερειακάνομικάμέσα(ΕΕ)

17

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

συμμορφώνεταιμετηΧάρταΘεμελιωδώνΔικαιωμάτων 19τοΚοινόΕυρω-παϊκόΣύστημαΑσύλου 20καιλοιπούςσυναφείςκανονισμούς 21

ΣεεθνικόεπίπεδοηΕλλάδαπασχίζεινασυμμορφωθείμετιςευρωπαϊ-κέςκαιδιεθνείςυποχρεώσεις τηςπαρrsquoόλααυτάφαίνεταιδιαρκώςναυστερεί

19 ΧάρτηςΘεμελιωδώνΔικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2000C 36401) Άρθρο 24 laquo1ΤαπαιδιάέχουνδικαίωμαστηνπροστασίακαιτηφροντίδαπουαπαιτούνταιγιατηνκαλήδιαβίωσήτουςΤαπαιδιάμπορούνναεκφράζουνελεύθερατηγνώμητουςΗγνώμητουςσχετικάμεζητήματαπουτααφορούνλαμβάνεταιυπόψησεσυνάρτησημετηνηλικίακαιτηνωριμότητάτους2Σεόλεςτιςπράξειςπουαφορούνταπαιδιάείτεεπιχειρούνταιαπόδημό-σιες αρχές είτε από ιδιωτικούς οργανισμούς πρωταρχική σημασία πρέπει να δίνεται στουπέρτατοσυμφέροντουπαιδιού3Κάθεπαιδίέχειδικαίωμαναδιατηρείτακτικάπροσωπικέςσχέσειςκαιαπευθείαςεπαφέςμετουςδύογονείςτουεκτόςεάντούτοείναιαντίθετοπροςτοσυμφέροντουraquo

20 ΚανονισμοίκαιΟδηγίεςπουσυνθέτουν τοευρωπαϊκόκεκτημένογια τοάσυλοΤοΚοινόΕυρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου αποτελείται από πέντε μείζονα νομοθετήματα 1) Οδηγία201332ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχε-τικάμεκοινέςδιαδικασίεςγιατηχορήγησηκαιανάκλησητουκαθεστώτοςδιεθνούςπροστα-σίας(αναδιατύπωσητηςΟδηγίαςγιατιςδιαδικασίες)2)Οδηγία201333ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία (αναδιατύπωση τηςΟδηγίας για τις συνθήκεςυποδοχής)3)Οδηγία201195ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης13ηςΔεκεμβρίου2011σχετικάμετιςαπαιτήσειςγια τηναναγνώρισητωνυπηκόωντρίτωνχωρώνήτωναπάτριδωνωςδικαιούχωνδιεθνούςπροστασίαςγιαέναενιαίοκαθεστώςγιατουςπρόσφυγεςήγιαταάτομαπουδικαιούνταιεπικουρικήπροστασίακαιγιατοπεριεχόμε-νοτηςπαρεχόμενηςπροστασίας(αναδιατύπωσητηςΟδηγίαςγιατηναναγνώριση)4)Κανο-νισμός(ΕΕ)6042013τουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013γιατηθέσπισητωνκριτηρίωνκαιμηχανισμώνγιατονπροσδιορισμότουκράτους-μέ-λουςπουείναιυπεύθυνογιατηνεξέτασηαίτησηςδιεθνούςπροστασίαςπουυποβάλλεταισεκράτος-μέλοςαπόυπήκοοτρίτηςχώραςήαπόαπάτριδα(ΚανονισμόςΔουβλίνοΙΙΙ)5)Κα-νονισμός(ΕΕ)6032013τουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχετικάμετηθέσπισητουlaquoEurodacraquoγιατηναντιπαραβολήδακτυλικώναποτυπωμάτωνγιατηναποτελεσματικήεφαρμογήτουκανονισμού(ΕΕ)αριθ6042013γιατηθέσπισητωνκριτηρίωνκαιμηχανισμώνγιατονπροσδιορισμότουκράτους-μέλουςτοοποίοείναιυπεύθυ-νο για την εξέτασηαίτησηςδιεθνούςπροστασίας πουυποβάλλεταισε κράτος-μέλοςαπόυπήκοοτρίτηςχώραςήαπόαπάτριδακαισχετικάμεαιτήσειςτηςαντιπαραβολήςμεταδεδο-μέναlaquoEurodacraquo που υποβάλλουνοι αρχές επιβολής του νόμου των κρατών-μελών και ηEuropolγιασκοπούςεπιβολήςτουνόμουκαιγιατηντροποποίησητουκανονισμού(ΕΕ)αριθ10772011σχετικάμετηνίδρυσηΕυρωπαϊκούΟργανισμούγιατηΛειτουργικήΔιαχείρισηΣυστημάτων ΤΠ Μεγάλης Κλίμακας στον Χώρο Ελευθερίας Ασφάλειας και Δικαιοσύνης(αναδιατύπωσητουΚανονισμούEurodac)

21 Οδηγία2008115ECτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης16ηςΔεκεμβρίου2008σχετικάμετουςκοινούςκανόνεςκαιδιαδικασίεςστακράτη-μέληγιατηνεπιστροφήτωνπαρανόμωςδιαμενόντωνυπηκόωντρίτωνχωρών(Οδηγίαγιατηνεπιστροφή)

18

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp22thinsp] Διατάξεις στο εθνικό δίκαιο Δικαιώματα και διαδικαστικές εγγυήσεις για τα ανήλικα

Τοπροστατευτικόπλαίσιογιαταασυνόδευτακαιταχωρισμένααπότηνοικογένειά τους παιδιά εξακολουθεί να είναι ανεπαρκές Παρά το ότιέχουνγίνειαρκετάνομοθετικάβήματαγιατηβελτίωσητηςπροστασίαςτωνπροσφύγωνστηνΕλλάδααπότο2013τοπλαίσιοπροστασίαςγιαταασυνόδευταπαιδιάκαιταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςndashανεξάρτητααπότονομικόκαθεστώςndashπαραμένειπεριστασιακόκαιαναποτελεσματικόενώσυχνάστηρίζεταισεad hocερμηνείεςκαιεφαρ-μογήαπότιςαρμόδιεςαρχέςπουείναιδύσκολονααμφισβητηθούν

Ενώδιατηρείταιέναπολύπλοκοκαιδυσνόητονομικόπλαίσιομεπολυά-ριθμεςεφαρμοστέεςδιατάξειςπροξενείέκπληξητογεγονόςότιτοαίτημαγια τη νομική μεταρρύθμιση συγκεκριμένων θεσμών εξακολουθεί να αποτελείμείζονζήτηματηςπροστασίαςμέσασταχρόνια 22

ΚατάτοδιάστημαπουκαλύπτειηέρευναμείζονανομοθετήματαυπήρξαντοΠροεδρικόΔιάταγμα2202007(Υποδοχή) 23οΝόμος43752016 24(οργάνω-σηκαιλειτουργίαμειζόνωνοικείωνδημόσιωνυπηρεσιώνΥπηρεσίαςΑσύλουΑρχήςΠροσφυγώνΥπηρεσίαςΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςσυνοριακήςδιαδι-κασίαςδιαδικασίαςασύλου)πουτροποποίησεμιαμακράσειράδιατάξεωνοιοποίεςπεριλαμβάνοντανσεπροηγούμεναΠροεδρικάΔιατάγματακαικατήργη-σεάλλεςτοΠΔ1412013 25(Προϋποθέσειςγιατηδιεθνήπροστασίακαιτο

22 Μιαπλήρηςεπισκόπησητηςελληνικήςνομοθεσίαςκαιτωνσυναφώντροποποιήσεωνδιατίθε-ταιστηνAsylum InformationDatabase(AIDA)ΧώραΕλλάδαndashΕπισκόπησητουνομικούπλαισίουhttpbitly2PS8Lfd

23 ΠροεδρικόΔιάταγμα2202007ΠροσαρμογήτηςΕλληνικήςΝομοθεσίαςπροςτιςδιατάξειςτηςΟδηγίας20039ΕΚαπότις27Ιανουαρίου2003σχετικάμετιςελάχιστεςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχήτωναιτούντωνάσυλοΦΕΚ251A13112007

24 Νόμος 43752016 laquoΟργάνωση και λειτουργία Υπηρεσίας Ασύλου Αρχής ΠροσφυγώνΥπηρεσίαςΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςσύστασηΓενικήςΓραμματείαςΥποδοχήςπροσαρ-μογήτηςΕλληνικήςΝομοθεσίαςπροςτιςδιατάξειςτηςοδηγίας201332ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαι τουΣυμβουλίουldquoσχετικάμε τιςκοινέςδιαδικασίεςγια τηχορήγησηκαιανάκλησητουκαθεστώτοςδιεθνούςπροστασίας(αναδιατύπωση)rdquo(L1802962013)διατά-ξειςγιατηνεργασίαδικαιούχωνδιεθνούςπροστασίαςκαιάλλεςδιατάξειςraquoΦΕΚ51A342016

25 ΠροεδρικόΔιάταγμα1412013για τηνlaquoπροσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίαςπρος τιςδιατάξεις τηςΟδηγίας201195ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαι τουΣυμβουλίουτης

19

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

περιεχόμενοτηςδιεθνούςπροστασίας)τοΠΔ1312006 26(Οικογενειακήεπα-νένωση)οΝόμος42512014 27 (Εθνικήπροστασίαανθρωπιστικόκαθεστώς)όπωςτροποποιήθηκεαπότονΝόμο43322015 28οευρωπαϊκόςΚανονισμός6042013(ΔουβλίνοIII)πουεφαρμόζεταιαπευθείαςκαιαποκλειστικάγιατουςσκοπούςτηςοικογενειακήςεπανένωσηςσεάλλακράτη-μέληλόγωτωνιδιαιτερο-τήτωντηςελληνικήςπραγματικότητας 29καιοΝόμος39072011(ίδρυσημειζό-νωνοικείωνδημόσιωνυπηρεσιώνndashδιαδικασίαεπιστροφής) 30

Υποχρεώσεις υποδοχήςthinsp31 Ταυτοποίηση φιλοξενία και νομική εκπροσώπηση των ανηλίκων

ΣύμφωναμετοΠΔ220 32τοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούαποτελείπρωταρχικόμέληματωναρμόδιωναρχώνκατάτηνεφαρμογήτωνσχετικών

13ηςΔεκεμβρίου2011(L337)σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηναναγνώρισηκαιτοκαθεστώςτωναλλοδαπώνήτωνανιθαγενώνωςδικαιούχωνδιεθνούςπροστασίαςγιαέναενιαίοκαθε-στώςγιατουςπρόσφυγεςήγιαταάτομαπουδικαιούνταιεπικουρικήπροστασίακαιγιατοπεριεχόμενοτηςπαρεχόμενηςπροστασίας(αναδιατύπωση)raquoΦΕΚ226A21102013

26 ΠροεδρικόΔιάταγμα1312006σχετικάμετηνΕναρμόνισητηςελληνικήςνομοθεσίαςμετηνΟδηγία 200386ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης ΦΕΚ 143Α13-7-2006Τροποποιήθηκε απόΠΔ1672008ΠΔ1132013

27 Νόμος42512014laquoΚώδικαςΜετανάστευσηςκαιΚοινωνικήςΈνταξηςκαιλοιπέςδιατάξειςraquoΦΕΚ80A142014

28 Νόμος43322015laquoΤροποποίησηδιατάξεωνΚώδικαΕλληνικήςΙθαγένειαςndashΤροποποίησητουΝ42512014γιατηνπροσαρμογήτηςελληνικήςνομοθεσίαςστιςοδηγίεςτουΕυρωπαϊ-κούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίου201198ΕΕτης13ηςΔεκεμβρίου2011σχετικάμετηνενιαίαδιαδικασίαυποβολήςαίτησηςγια τηχορήγησηστουςπολίτες τρίτωνχωρώνενιαίαςάδειαςδιαμονήςκαιεργασίαςστηνεπικράτειακράτους-μέλουςκαισχετικάμεκοινόσύνολοδικαιωμάτωνγιατουςεργαζομένουςαπότρίτεςχώρεςπουδιαμένουννομίμωςσεκράτος-μέ-λοςκαι201436ΕΕσχετικάμετιςπροϋποθέσειςεισόδουκαιδιαμονήςπολιτώντρίτωνχωρώνμεσκοπότηνεποχιακήεργασίακαιάλλεςδιατάξειςraquo ΦΕΚ76A09-07-2015

29 ΒλΕνότητα12laquoΓενικέςπληροφορίεςγιατηνπροστασίατωνασυνόδευτωνπαιδιώνκαιτωνπαιδιώνπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςστηνΕλλάδαraquoκαισχετικέςυποσημειώσεις

30 Νόμος39072011laquoΊδρυσηΥπηρεσίαςΑσύλουκαιΥπηρεσίαςΠρώτηςΥποδοχήςraquoπρο-σαρμογήτηςελληνικήςνομοθεσίαςπροςτιςδιατάξειςτηςΟδηγίας2008115ΕΚlaquoσχετικάμετουςκοινούςκανόνεςκαιδιαδικασίεςστακράτη-μέληγιατηνεπιστροφήτωνπαρανόμωςδια-μενόντωνυπηκόωντρίτωνχωρώνraquoκαιλοιπέςδιατάξειςΦΕΚ7Α26-01-2011

31 ΟΧάρτηςΘεμελιωδώνΔικαιωμάτωντηςΕΕορίζειταδικαιώματακαιτιςελευθερίεςσυμπεριλαμβα-νομένουτουδικαιώματοςστοάσυλοσύμφωναμετοΆρθρο18καιτοΚοινόΕυρωπαϊκόΣύστημαΑσύλουκαιέχειστόχοναδιασφαλίσεισυγκρίσιμεςσυνθήκεςδιαβίωσηςγιατουςαιτούντεςδιεθνήπροστασίασεόλητηνΕΕΗπιοσχετικήΟδηγίαείναιηΑναδιατύπωσητηςΟδηγίαςγιατιςΣυνθήκεςΥποδοχής(Οδηγία201333EΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙου-νίου2013σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχήτωναιτούντωνδιεθνήπροστασία)ΗΕλλάδαμόλιςπρόσφατα(τέληΜαΐου2018)εναρμόνισετηνεθνικήνομοθεσίαμεαυτή

32 Άρθρα1819(1)και(2)

20

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

διατάξεωνΣτηνπερίπτωσηπαιδιώνπουείναιθύματακάθεμορφήςκακο-ποίησηςαμέλειαςεκμετάλλευσηςβασανιστηρίωνήσκληρήςαπάνθρωπηςήταπεινωτικήςμεταχείρισηςεξασφαλίζεταιηπρόσβασησεεξειδικευμένεςκοινωνικέςυπηρεσίεςΕιδικάγιαταασυνόδευταανήλικαοιαρχέςθαπρέπειναλαμβάνουντακατάλληλαμέτραώστεναεξασφαλίζεταιηεκπροσώπησήτουςμέσααπότηνενημέρωσητουΕισαγγελέαΑνηλίκωνήτουΕισαγγελέαΠρωτοδικών ο οποίος ενεργεί ως προσωρινός επίτροποςΟι αρμόδιεςαρχές παραλαβής και εξέτασης ασύλου υποχρεούνται να διασφαλίζουναμέσωςότιικανοποιούνταιοιανάγκεςστέγασηςτωνανηλίκωνμεφιλοξενίασεενήλικουςσυγγενείςανάδοχοοικογένειαήάλλουςχώρουςφιλοξενίαςκατάλληλουςγιαανήλικαεφόσονηενλόγωστέγασηπροστατεύειτοπαιδίαπό τον κίνδυνο εμπορίας ή εκμετάλλευσης Επίσης οι αρμόδιες αρχέςπρέπειναενεργούνγιατηναπόκοινούστέγασηκαισυμβίωσητωναδερ-φώνκαταβάλλονταςπροσπάθειεςγιατονεντοπισμότωνμελώντηςοικογε-νείαςτοσυντομότεροδυνατόενώοιαλλαγέςδιαμονήςτωνασυνόδευτωνανηλίκωνπρέπειναπεριορίζονταιστοελάχιστοΤοπροσωπικόπουασχο-λείταιμευποθέσειςασυνόδευτωνανηλίκωνπρέπειναδιαθέτειήναλαμβάνεικατάλληληκατάρτισησχετικάμετιςανάγκεςτωνανηλίκων

ΗαρμόδιααρχήγιατηντοποθέτησητωνπαιδιώνείναιτοΕΚΚΑ 33καιπαράτοότιότανσυντάχτηκεαρχικάτοΠΔόριζεωςlaquoαρμόδιεςαρχέςraquoγιατηνεξασφάλισητηςφιλοξενίαςμέσααπότηνπαραπομπήτηςυπόθε-σης τις αστυνομικές αρχές που εντόπιζαν και έθεταν υπό κράτηση τοπαιδίμετάτημεταρρύθμισητουασύλουτο2011ndashπουτέθηκεπρακτικάσεισχύτο2013ndashκαιτησύστασητηςΥπηρεσίαςΠρώτηςΥποδοχήςκαιτηςΥπηρεσίαςΑσύλου 34οιδύοτελευταίεςείναιπιααρμόδιεςΩστόσοηυποχρέωσηειδοποίησηςτουτοπικούΕισαγγελέααφοράόλεςτιςαρχέςκαι συγκεκριμένα τις αστυνομικές αρχές οπουδήποτε ή οποτεδήποτεεντοπίζεταιέναπαιδίχωρίςχαρτιάήστέγη

33 ΕΚΚΑείναιτοελληνικόακρώνυμογιατοΕθνικόΚέντροΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςτουΥπουρ-γείουΕργασίαςΚοινωνικήςΑσφάλισηςκαιΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςΕίναιαρμόδιογιατηνεποπτείατηςλειτουργίαςτωνδιαθέσιμωνυποδομώνφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνκαιτονέλεγχοτωνπαραπομπώνΤοακρώνυμοχρησιμοποιείταιευρέωςείναιεύκολααναγνωρί-σιμοαπόόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείςκαισυναντάταισυχνότατακαιστηβιβλιογραφία

34 Συστάθηκετο2011Ωστόσοηπραγματικήεφαρμογήτηςσχετικήςνομοθεσίαςκαιηλει-τουργία των υπηρεσιών έλαβαν χώρα το 2013 Αμφότερες οι υπηρεσίες υπάγονται στοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςπουιδρύθηκετο2016

21

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ΟΝόμος43752016προβλέπειτηνΥπηρεσίαΥποδοχήςκαιΤαυτο-ποίησηςηοποίαείναιεπιχειρησιακάαρμόδιαγιατηλεπτομερήκαταγρα-φήεξακρίβωσητης ταυτότηταςκαιδιαδικασίεςεπαλήθευσηςστοιχείωντωνυπηκόωντρίτωνχωρώνήτωνανιθαγενώνπουεισέρχονταιπαράτυπαστηχώρααπότηνπρώτηστιγμήτηςάφιξηςστηνεπικράτειακαιγιατιςδιαδικασίες που θα τηρηθούν μετέπειτα ανάλογα με το συγκεκριμένοπροφίλκαιτιςανάγκες

ΚέντραΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησης(ΚΥΤ)ήΚινητέςΜονάδεςΥπο-δοχήςκαιΤαυτοποίησηςβρίσκονταισεόλαταμείζονασημείαεισόδουστηνΕλλάδαΕπίσηςστηναρμοδιότητατωνΚΥΤυπάγονταικαιανοιχτέςδομέςπροσωρινήςφιλοξενίας(κυρίωςανοιχτέςδομέςκαιλοιπέςδομέςπροσωρινήςφιλοξενίας)

Στηνυποδοχήπεριλαμβάνονταιηκαταγραφήτωνπροσωπικώνστοι-χείωνσυμπεριλαμβανομένηςτηςλήψηςκαικαταχώρισηςτωνδακτυλικώναποτυπωμάτων η εξακρίβωση της ταυτότητας και της ιθαγένειας (μέσααπό συνεντεύξεις κατά περίπτωση) ο ιατρικός έλεγχος και η παροχήψυχοκοινωνικήςυποστήριξηςκατάπερίπτωσηηενημέρωσηγιαταδικαιώ-ματακαιτιςυποχρεώσειςιδίωςγιατηδιαδικασίαυπαγωγήςσεκαθεστώςδιεθνούςπροστασίαςκαιγιατηδιαδικασίαυπαγωγήςσεπρόγραμμαεθε-λούσιαςεπιστροφήςηαναγνώρισητηςευαλωτότηταςκαιηπαραπομπήσεκατάλληληφροντίδαηπαραπομπήτωναιτούντωνάσυλοστιςαρμό-διεςυπηρεσίεςκαιηπαραπομπήόσωνδενυποβάλλουναίτησηστιςαρ-μόδιες αρχέςστο ΚΥΤ για την υπαγωγήσεδιαδικασίες επανεισδοχήςεπιστροφήςήαπέλασηςΤαυφιστάμεναΚΥΤείναιτατρέχονταlaquohotspotraquoπαράτοότισύμφωναμετηνομοθεσίαμπορείναπρόκειταιγιαοποια-δήποτεδομήέχεισχεδιαστείκαιέχειοριστείωςυπηρεσίαπρώτηςυπο-δοχήςΣύμφωναμετονορισμότηςσχετικήςνομοθεσίαςταασυνόδευταανήλικανοούνταιωςlaquoευάλωταάτομαraquo 35καιυπόκεινταισεδιαφορετικήδιαδικασίααπόεκείνηπουορίζεταιγιατασύνορα 36καιτονγενικόπλη-θυσμόπουφθάνειστηνΕλλάδαΜετάτηνεξακρίβωσητηςταυτότηταςοιυπηρεσίεςπρώτηςυποδοχήςσυνεργάζονταιμεάλλεςαρχές 37(τοEKKA)

35 Άρθρο14(8)τουΝόμου43752016καιΆρθρο20(1)και(3)laquoΕιδικέςανάγκεςυποδοχήςraquoΆρθρο20τουΝόμου45402018

36 Άρθρο60τουΝόμου4375201637 ΟνόμοςαναφέρεταιαπευθείαςστηνεφαρμογήτουΆρθρου19τουΠΔ220καιτηνεκπρο-

σώπησηκάθεπαιδιούαπότοντοπικόεισαγγελέαστοπλαίσιοτωνπροβλεπόμενωνυπηρεσιώνπρώτηςυποδοχήςαμέσωςμόλιςτεθείυπόκράτησηκαισεπεραιτέρωδιαδικασίεςαναγνώρισης

22

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

προκειμένουναδιασφαλιστείηπαραπομπήσεκατάλληληστέγασηενώκάθεπαιδίπουεπιθυμείνακαταθέσειαίτησηασύλουπαραπέμπεταιστοαρμόδιοΠεριφερειακόΓραφείοΑσύλουπουσυνήθωςβρίσκεταιστηνίδιαδομήΙατρικήκαιψυχοκοινωνικήυποστήριξηκαιαξιολόγησηπαρέχο-νταιστιςδομέςτουΚέντρουΥποδοχήςΕπιπλέονεπιλογέςγιαπροσωρινήστέγασηπροτούγίνειηοριστικήτοποθέτησηαπότοΕΚΚΑείναιοιξενώνεςσύντομηςφιλοξενίαςπουείναικαταχωρισμένοιστοΕΚΚΑήλοιπέςανοι-χτέςδομέςπροσωρινήςφιλοξενίαςγιαυπηκόουςτρίτωνχωρών(ΑνοιχτέςΔομέςΦιλοξενίαςndashΑσφαλείςΖώνεςγιαανήλικαστιςανοιχτέςδομέςφι-λοξενίας της ενδοχώρας που υπάγονται στην Υπηρεσία Υποδοχής καιΤαυτοποίησης)ΗτοποθέτησησεαυτέςτιςδομέςελέγχεταικαιρυθμίζεταιαπότιςαρμόδιεςαρχέςεντόςτουΥπουργείουΜεταναστευτικήςΠολιτικής

Εάνσεοποιοδήποτεστάδιοκατά τηδιαδικασία της ταυτοποίησης 38 ανακύψειαμφιβολίασχετικάμετηνανηλικότηταπολίτητρίτηςχώραςήανιθαγενούςοδιοικητήςτουΚέντρουμεσχετικήαπόφασήτουτονπα-ραπέμπεισεδιαδικασίαδιαπίστωσηςτηςανηλικότητας 39ηοποίαπερι-γράφεταιστηνΥπουργικήΑπόφαση924902013καιπροβλέπειδιεπιστη-μονικήπροσέγγισηεπιτρέπονταςτονιατρικόπροσδιορισμότηςηλικίας(οδοντιατρικόέλεγχοακτινογραφίαάνωάκρων)μόνοωςέσχατηλύσηΗδιαπίστωσητηςανηλικότηταςβασίζεταικυρίωςσεμακροσκοπικάχαρα-κτηριστικάκαιστηνεξέτασηαπόπαιδίατροενώακολουθείψυχολογικήκαικοινωνικήεκτίμησηπουαξιολογείτηνανάπτυξητουπροσώπουστηνπερίπτωσηπουοπαιδίατροςαδυνατείναεξαγάγειασφαλέςσυμπέρασμαΣεκάθεπερίπτωσηκαιώσπουναεκδοθείηαπόφασηγιατηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςτοάτομοθαθεωρείταιανήλικοκαιθατυγχάνειαντί-στοιχηςμεταχείρισηςΟνόμοςπροβλέπειεπίσηςδιαδικασίαγιατηναμ-φισβήτησητωνσχετικώνευρημάτων

Η διαπίστωση της ανηλικότητας στις δομές πρώτης υποδοχής είναιζωτικήςσημασίαςκαθώςηηλικίαείναιοκαθοριστικόςπαράγονταςόσοναφοράτοποιαδιαδικασίαθαακολουθήσουνοιΑρχέςΥποδοχήςσχετι-κάμετηνεκπροσώπησητηφιλοξενίατηνκράτησητηνανάγκηγιαδιε-θνήπροστασίακατάτηνπαραπομπήστοΠεριφερειακόΓραφείουΑσύ-λου ή την επιστροφή Τα ασυνόδευτα ανήλικα εξαιρούνται από την

38 ΜιασυναφήςΥπουργικήΑπόφασηπροβλέπειδιαδικασίααξιολόγησηςκατάτηνεξέτασημιαςαίτησηςασύλουκαθrsquoόλητηδιάρκειατηςΔιαδικασίαςΕξέτασης

39 Άρθρο14(9)τουΝόμου4375

23

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

προβλεπόμενηΔιαδικασίασταΣύνορα 40ηοποίαθαμπορούσεναοδη-γήσειστη γρήγορη επιστροφήστηνΤουρκίαΟιαιτήσεις ασύλου τωνανηλίκωνεξετάζονταιαποκλειστικάστοπλαίσιοτηςσυνήθουςδιαδικασίαςεξέτασης 41ενώπροβλέπεταιπαράτασητωνπροθεσμιώνκαιδενυπάρ-χουνπροαπαιτούμεναγιατηναποδοχήπριναπόαξιολόγησητηςουσίαςΗηλικίακαθορίζειεπίσηςτοανεφαρμόζεταιοΚανονισμόςτουΔουβλί-νουσεμιασυγκεκριμένηυπόθεσηκαιποιαείναιταπροςεπίκλησηάρθραπροκειμένουναείναιεπιτυχήςηαίτησηγιαοικογενειακήεπανένωσησεκάποιοάλλοκράτος-μέλοςτηςΕΕ

[thinsp23thinsp] Η κράτηση ως προσωρινή λύσηΑνεξάρτητααπότηδιεθνήνομοθεσίαγιαταανθρώπιναδικαιώματατοήπιοδίκαιοαρκετέςδιεθνείςκατευθυντήριεςοδηγίεςκαιτοευρωπαϊκόδίκαιοndashκαισυνεπώςη ελληνικήνομοθεσίαndash εξακολουθούννα επιτρέ-πουντηνκράτησητωνπαιδιώνΕνώεκκρεμούνοιδιαδικασίεςταυτοποίη-σηςήκαιηπαραπομπήσεκατάλληλεςδομέςφιλοξενίας(δομέςφιλοξε-νίαςανηλίκων)ταανήλικαπαραμένουνυπόκαθεστώςlaquoπεριορισμούτηςελευθερίαςraquoεντόςτωνΚέντρωνΥποδοχής(όπωςόλαταπρόσωπα)συ-νήθωςξεχωριστάαπότονπληθυσμότωνενηλίκων

Η κράτηση πρέπει να χρησιμοποιείται μόνοως laquoέσχατη λύσηraquo γιαχρονικόδιάστημαπουδενμπορείναυπερβαίνειτιςείκοσιπέντεμέρεςαλλά που μπορεί να παραταθεί για επιπλέον είκοσι μέρες εάν ndashλόγωεξαιρετικώνπεριστάσεωνόπωςησημαντικήαύξησητωναφίξεωνασυνό-δευτων ανηλίκωνndash δεν είναι εφικτή η παραπομπή σε κατάλληλη δομήεντόςτουκαθορισμένουχρονικούορίουπαράτιςπροσπάθειεςτωναρ-χών 42Κατά τηδιάρκειααυτής τηςπεριόδου ταπαιδιάδικαιούνται ναέχουντηδυνατότηταναασχολούνταιμεδραστηριότητεςελεύθερουχρό-νουσυμπεριλαμβανομένων τωνπαιχνιδιών και τωνψυχαγωγικώνδρα-στηριοτήτωνπουαρμόζουνστηνηλικίατουςκαιαπρόσκοπτηπρόσβασηστηνεκπαίδευση

Η κράτηση γίνεται ndashεάν είναι απαραίτητοndash αφού εγκριθεί ο

40 Άρθρο60τουΝόμου4375201641 Άρθρο45τουΝόμου4375201642 Άρθρα14(8)και46(10)τουΝόμου4375όπωςτροποποιήθηκανndashωστόσοόχισεσημα-

ντικόβαθμόndashαπότοΝόμο45402018

24

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

laquoπεριορισμόςτηςελευθερίαςraquoαπότηνΥπηρεσίαΥποδοχήςκαιΤαυτο-ποίησης(ΥΠΥΤ)μετοπαιδίναμεταφέρεταιστοπλησιέστεροΠροανα-χωρησιακόΚέντροΗκράτησημπορείεπίσηςναπραγματοποιηθείοποια-δήποτεστιγμήστηνενδοχώραεάνκάποιοασυνόδευτοπαιδίεντοπιστείαπότιςαστυνομικέςαρχέςώσπουναμπορέσειναανταποκριθείτοΕΚΚΑ Στηνπερίπτωσηπου ταΠροαναχωρησιακάΚέντραδενδιαθέτουν τηναπαραίτητηχωρητικότηταγιατηlaquoφιλοξενίαraquoτωνανηλίκωνδεναποκλείο-νταιλοιπέςδομέςκράτησηςόπωςτακελιάσταΑστυνομικάΤμήματα

Παράτοότιδεναναφέρεταισεκάποιοσυναφέςνομοθέτημαηκρά-τησητωνανηλίκωνγιατοσκοπότηςασφαλούςπαραπομπήςγίνεταισεδομέςυπότηνευθύνητωναστυνομικώναρχώνκατάταπαραπάνωαλλάεγκρίνεταιαπότοντοπικόεισαγγελέαανηλίκωνήπρωτοδικώνωςlaquoπρο-στατευτικήφύλαξηraquo 43Πρόκειταιγιαμέτροπουβασίζεταιστηναπεριόρι-στηεξουσίατουεισαγγελέαναπαραγγέλλειοποιοδήποτεμέτροκρίνεταιπρόσφοροκαιαπαραίτητογιατηνπροστασίατωνπαιδιώνκαιγιααπροσ-διόριστο χρονικό διάστημαΘα πρέπει να αναφερθεί το γεγονός ότιεφόσονκατάτηδιάρκειααυτήςτηςφάσηςταπαιδιάδενκρατούνταιγιαδιοικητικούςσκοπούς(δηλαδήγιατοσκοπότηςεπιστροφήςήτηςαπέ-λασης)δεντυγχάνουνεφαρμογήςταένδικαμέσαπουπροβλέπειονό-μοςγιατηνάσκησηπροσφυγήςκατάτηςδιοικητικήςκράτησηςΟισυγκε-κριμένεςαποφάσειςδενμπορούννααποτελέσουναντικείμενοπροσφυ-γήςενώπιονοποιασδήποτεαρχήςήοποιουδήποτεδικαστηρίουΗπρο-στατευτικήφύλαξημπορείνααρθείμόνοαπότονεισαγγελέαεάνεξα-σφαλιστείφιλοξενίασεκάποιονξενώναήκάποιαδομήφιλοξενίαςήεάνκάποιοικανόκαικατάλληλομέλοςτηςοικογένειαςαποδείξειστονεισαγ-γελέα την ικανότητά τουνααναλάβει τηφροντίδακαι τηστέγαση τουπαιδιού

43 Μια μορφή Προστατευτικής Φύλαξης συναντάται στην ελληνική νομοθεσία και τυγχάνειεφαρμογήςσεάτομαπουκρίνονταιεπικίνδυναγιατηδημόσιατάξηήεκθέτουντονεαυτότουςσεκίνδυνο(γιαπαράδειγμαάτομαπουέχουνκάποιαψυχικήνόσοάτομαπουείναιμεθυσμέναήανήλικαπουέχουνεξαφανιστείεκούσιαήακούσιααπότουςοικείουςτους)καιμπορείναπραγματοποιηθεί εκτόςδομώνκράτησηςκαιώσπου τασυγκεκριμέναάτομαναεπιστραφούνστηφροντίδατηςοικογένειάςτους(ΠΧ1411991)

25

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp24thinsp] Νομικό καθεστώςΗελληνικήνομοθεσίαδενπροβλέπεικάποιοντύποδιαμονήςήκάποιοκαθεστώςπροσωρινήςπροστασίαςγιαταασυνόδευταανήλικακατάτηνεφηβείαΤαανήλικααναγκάζονταιναχρησιμοποιήσουντιςεπιλογέςπουπροβλέπονται στηδιαδικασίαασύλου προκειμένου νααποκτήσουν τοκαθεστώςπρόσφυγατοκαθεστώςεπικουρικήςπροστασίαςήτηνάδειαδιαμονήςγιαανθρωπιστικούςλόγους

ΣύμφωναμετοΝόμο4375 44οιαιτήσειςπουυποβάλλονταιαπόανή-λικακαταγράφονταικαιεξετάζονταικατάπροτεραιότητααπότηνΥπηρε-σίαΑσύλου(ΥΑ)ΗαξιολόγησητηςαίτησηςθαπρέπειναγίνεταιαπόκατάλληλαεκπαιδευμένουςχειριστέςΟιαρχέςτηςΥΑυποχρεούνταιναδιασφαλίζουντοδιορισμόεπιτρόπουκατάτηνκαταγραφήειδοποιώνταςτονεισαγγελέακαιπαραπέμπονταςτηνυπόθεσηστοΕΚΚΑγιαναεξα-σφαλιστείητοποθέτηση

Πρέπεινααναφερθείότικατάκανόναηπροαναφερόμενηαπλήδια-δικασίαπραγματοποιείταιμόνοστηνενδοχώραεφόσονεκείδενυπάρ-χουνΚέντραΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςΌλεςοισχετικέςαρμοδιότη-τεςγιατηνεξασφάλισητηςεκπροσώπησηςκαιτηςστέγασηςτωνασυνό-δευτωνανηλίκωνέχουνανατεθείστηνΥπηρεσίαΑσύλου

Ηπρόσβασηστηδιαδικασίαπεριορίζεταισταανήλικαηλικίαςκάτωτων15ετώνταοποίαπρέπειναεκπροσωπούνταικαινασυνοδεύονταιαπότονδιορισμένοεπίτροποσεόλαταστάδιατηςδιαδικασίαςμεεξαίρεσηκατάτηδιάρκειατηςσυνέντευξηςοπότεηπαρουσίατουεπιτρόπουπερι-γράφεταιπαραδόξωςωςlaquoπροαιρετικήraquoκαιόχιυποχρεωτικήΤαπαιδιάκάθεηλικίαςδικαιούνταιψυχοκοινωνικήυποστήριξηκαινομικήσυνδρομήΕπίσηςμπορούννασυνοδεύονταικαιναυποστηρίζονταικατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίαςαπότουςσυμβούλουςτους(κοινωνικούςλειτουργούςήδικηγόρουςπουσυνήθωςπαρέχονταιαπότηνκοινωνίατωνπολιτών) 45

ΟιπληροφορίεςσχετικάμετηνταυτότητακαιτηνηλικίατωνανηλίκωνκαταγράφονταιστηνΥπηρεσίαΑσύλουα)σύμφωναμετιςπληροφορίεςπουπαρέχειηΥπηρεσίαΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςκαιβ)σύμφωναμετηδήλωσητουαιτούντοςστηνενδοχώραεάνδενπραγματοποιήθηκεη

44 Άρθρα51(6)και45τουΝόμου4375201645 Άρθρα36(8)(9)(10)και45τουΝόμου43752016

26

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ταυτοποίησησεκάποιαΥΠΥΤΣεπερίπτωσηπουανακύψουναμφιβολίεςσχετικάμετηνηλικίατουαιτούντοςκατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίαςασύ-λου (εξέταση πρώτου και δεύτερου βαθμού) διατίθεται μια διαδικασίαδιαπίστωσης της ανηλικότητας 46 η οποία προβλέπει μια διεπιστημονικήπροσέγγιση όπως περιγράφεται παραπάνω και συναφείς διαδικαστικέςεγγυήσειςκαιδικλείδεςασφαλείαςτοδικαίωμαάσκησηςπροσφυγήςκατάτηςέκβασηςτηςδιαπίστωσηςεκπροσώπησηκατάτηδιάρκειατηςδιαδικα-σίαςκτλΗταυτοποίησηστηνΥπηρεσίαΑσύλουμπορείεπίσηςναδιορ-θωθείστηνπερίπτωσηεσφαλμένηςκαταχώρισηςεάνπροσκομιστείστηνΥπηρεσίαΑσύλου συγκεκριμένη πρωτότυπη τεκμηρίωση (εθνικό δελτίοταυτότηταςήδιαβατήριο)πουεκδόθηκεαπότηχώραπροέλευσης 47

ΗΥπηρεσίαΑσύλου είναιαρμόδια για την εξέταση τηςαίτησηςσεπρώτοβαθμόκαιγιατηνπαραπομπήτηςυπόθεσηςστηνελληνικήΜονά-δαΔουβλίνουκατάπερίπτωσηΗεξέτασηπραγματοποιείταισύμφωναμετιςουσιαστικέςπροϋποθέσειςπουαναφέρονταιστοΠΔ1412013σχε-τικάμετηχορήγησηδιεθνούςπροστασίαςΣτηνπερίπτωσηαπόρριψηςταανήλικαέχουντοδικαίωμαάσκησηςαίτησηςακυρώσεωςενώπιοντηςΑρχήςΠροσφυγώνεντόςτριάνταημερώνΜόνοητελευταίααρχήμπο-ρείεάνηχορήγησηδιεθνούςπροστασίαςαπορριφθείκαιστονδεύτεροβαθμόναπαραπέμψειτηνυπόθεσηστονυπουργόΕσωτερικώνπροτεί-νονταςτηχορήγησηάδειαςδιαμονήςγιαανθρωπιστικούςλόγους 48Ονόμος 49 προβλέπει επίσης τη δικαστική επανεξέταση ndashκάτι σαν laquoτρίτοβαθμόraquo-ενώπιοντουΔιοικητικούΕφετείουωστόσομόνογιανομικούςκαιδιαδικαστικούςλόγουςμετοδικαστήριοναμηνέχειτηνεξουσίανααποφανθείεπίτηςουσίαςμιαςαίτησηςασύλουπαράμόνονααναπέμψειτηναίτησηστηνΑρχήΠροσφυγών 50

46 Άρθρο45τουΝόμου4375πουαναφέρεταιστηνΚοινήΥπουργικήΑπόφαση19812016του υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και του υπουργού Υγείας19822016ΦΕΚ335Β1622016

47 Άρθρο43τουΝόμου4375201648 Άρθρο19A(1)τουΝόμου42512014όπωςτροποποιήθηκεαπότοΆρθρο8(25)του

Νόμου43322015καιτοΆρθρο22τουΝόμου4375201649 Άρθρο64τουΝόμου43752016καιΆρθρο13τουΝόμου30682002όπωςτροποποιή-

θηκεαπότοΆρθρο49τουΝόμου39002010καιτοΆρθρο29τουΝόμου4540201850 Τοσυγκεκριμένοένδικομέσοδενέχειανασταλτικήισχύσεσχέσημετηναπόφασηγιαεπι-

στροφήπουακολουθείηαπόρριψηστονδεύτεροβαθμόΠρέπειναυποβληθείμιαεπιπλέοναίτησηενώπιοντουδικαστηρίουώστενααιτιολογείταιηαναστολήτηςεπιστροφήςμεβάσηα) μια καλά τεκμηριωμένη αίτηση για την ακύρωση της δικαστικής απόφασης που ήδη

27

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

Καιοιτρειςμορφέςκαθεστώτοςδιαμονήςχορηγούντοδικαίωμαστηνεργασίατηνεκπαίδευσηκαιτηνκοινωνικήασφάλισημετιςίδιεςήπαρό-μοιεςπροϋποθέσειςπουισχύουνγιατουςΈλληνεςκαιτουςΕυρωπαίουςυπηκόουςπουκατοικούνστηνΕλλάδαΤαανήλικαπουλαμβάνουνδιε-θνήπροστασίαδικαιούνταιεπιπλέονταίδιαοφέληπουλάμβανανκαιωςαιτούντεςάσυλο(δηλαδήεκπροσώπησηεκπαίδευσηφιλοξενία) 51ενώγιαπρώτηφοράστηνομοθεσίαπουεξετάστηκεπροβλέπεταιηυποχρέ-ωσητωναρχώνναλαμβάνουνυπόψητουςτιςαπόψειςτουπαιδιού

Οιανήλικοιδικαιούχοιτουκαθεστώτοςπρόσφυγαέχουντοεπιπρό-σθετο δικαίωμα της επανένωσης με τα μέλη της οικογένειάς τους πουπαραμένουνστηχώρακαταγωγήςστηνελληνικήεπικράτειασύμφωναμετηδιαδικασίαπουπροβλέπεταιστοΠΔ1312006 52Ωστόσοδενυπάρ-χουνγνωστέςυποθέσειςπουναεπαληθεύουντηνπραγματικήεφαρμογήτηςσυγκεκριμένηςδιαδικασίας 53

[thinsp25thinsp] Απέλαση ndash Ακούσια επιστροφήΤαανήλικαπουδενυποβάλλουναίτησηγιαάσυλοήτωνοποίωνοιαιτή-σεις απορρίπτονται υπόκεινται στις διατάξεις του Νόμου 39072011 54 πουπροβλέπειτιςδιαδικασίεςγιατηνεπιστροφήΤοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούθαπρέπεινααποτελείγνώμοναγιακάθεαπόφασησχετικάμετηνεπιστροφήΕπομένωςηεπιστροφήενόςανηλίκουστηχώρακα-ταγωγήςήτηχώραπροηγούμενηςδιαμονήςείναιεφικτήμόνοεάνεκείβρίσκεταικάποιομέλοςτηςοικογένειαςήάλλοκατάλληλοπρόσωπογια

εκκρεμείήβ)τηναπόδειξηανεπανόρθωτηςβλάβηςσεπερίπτωσηεπιστροφήςΚαιταδύοένδικαμέσαείναιάκρωςαπαιτητικάκαιπροϋποθέτουνάκρωςαπαιτητικήνομικήσυνδρομήΠαρrsquoόλααυτάοινομικοίταχαρακτηρίζουναναποτελεσματικάμεταπερισσότεραδικαστή-ριαναείναιαπρόθυμαναακυρώνουναποφάσειςΒλΆρθρο64τουΝόμου43752016ΗδιαδικασίατροποποιήθηκεεκνέουαπότοΆρθρο29τουΝόμου45402018

51 ΤοΆρθρο32τουΠΔ1412013είναισχεδόνπανομοιότυπομετοΆρθρο19τουΠΔ22052 ΤοΠροεδρικόΔιάταγμα1312006σχετικάμετηνεναρμόνισητηςελληνικήςνομοθεσίαςμε

την Οδηγία 200386ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης ΦΕΚ 143Α1372006και1672008-1132013

53 Ηπραγματικήκαιουσιαστικήεφαρμογή τουενλόγωνόμουδενεπιβεβαιώνεταιούτεαπόεπαγγελματίεςκαιβασικούςπληροφοριοδότεςπουερωτήθηκανούτεαπότηδιαθέσιμηβιβλιο-γραφίαΗδιαδικασίαχαρακτηρίζεταιlaquoαδύνατηraquoαπότουςεπαγγελματίεςνομικούςγιαόλαταπρόσωπασταοποίαχορηγείταιτοκαθεστώςπρόσφυγαανεξαρτήτωςηλικίαςλόγωαρκετώνπρακτικώνκαισημαντικώνκωλυμάτων

54 Άρθρα2025και32τουΝόμου49072011

28

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

τηφροντίδατουήεάνηχώραδιαθέτεικατάλληλεςδομέςυποδοχήςγιατηνπροστασίατουανηλίκουΗκράτησηέωςτηνπραγματικήεπιστροφήθαπρέπειναεπιλέγεταιμόνοωςέσχατηλύσηκαικατάτηδιάρκειααυτήςτηςπεριόδουταπαιδιάέχουντηδυνατότηταναασχολούνταιμεδραστη-ριότητες ελεύθερουχρόνουσυμπεριλαμβανομένων τωνπαιχνιδιών καιτωνψυχαγωγικώνδραστηριοτήτωνπουαρμόζουνστηνηλικίατουςκαινα έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση στην εκπαίδευση Στην πράξη είναιεξαιρετικάαπίθανηηαπέλασηήηακούσιαεπιστροφήτωνατόμωνπουκαταγράφονταιεπίσημαωςανήλικαστηχώρακαταγωγήςΠαράτοότιυπάρχειηδιάταξη 55όπωςπροαναφέρθηκεταανήλικαndashειδικάστηνεν-δοχώραανεξάρτητααπότονομικότουςκαθεστώςndashτίθενταισεκράτησηγιαλόγουςπροστασίαςώσπουνακαταστείεφικτήηασφαλήςπαραπο-μπήσεμιακατάλληληδομήφιλοξενίαςστηνοποίαμπορούνναπαραμεί-νουνέωςότουενηλικιωθούν

ΠαράτοότιπρόκειταιγιαθετικόμέτροστονπρώτοβαθμόηάδειαδεναντικαθιστάτηνάδειαδιαμονήςκαιδενσυνοδεύεταιαπότεκμηρίωσηπουνααποδεικνύειτοντόποκατοικίαςτουπαιδιούΤαανήλικαμπορείναδιαθέτουνάδειαδιαμονήςαλλάελλείψειοποιασδήποτετεκμηρίωσηςπουαποδεικνύειτηνηλικίατουςήκαιτηφιλοξενίασεσυγκεκριμένοξε-νώναείναιευάλωταndashειδικάστιςμεγαλουπόλειςτηςενδοχώραςndashσεεπα-νειλημμένεςσυλλήψειςήκαιδιαδικασίεςδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςπουδιατάσσουνοιαστυνομικέςαρχέςμετιςτελευταίεςναμηρυθμίζο-νταιδιάνόμουΣυνήθωςπεριλαμβάνουνμόνοειδικέςιατρικέςεξετάσειςδηλαδήακτινογραφίεςοιοποίεςέχουνυποστείέντονεςκριτικέςωςμέ-θοδοςπουδενεπιτρέπειτηνεξαγωγήασφαλώνσυμπερασμάτωνενώέχειεπανειλημμένωςαναφερθείότιοδηγούνστηνεσφαλμένηκαταγραφήτωνανηλίκωνωςενηλίκων 56

55 Ηεφαρμογήτουάρθρουδενκατέστηδυνατόναεπιβεβαιωθείαπόεπαγγελματίεςήβασικούςπληροφοριοδότεςπουερωτήθηκανούτεαπότηδιαθέσιμηβιβλιογραφία

56 Πληροφορίεςοιοποίεςεπαληθεύονταιαπόεπαγγελματίεςπουερωτήθηκανβασικούςπληρο-φοριοδότεςκαιαπότηδιαθέσιμηβιβλιογραφίαΒλεπίσηςCRCGCαρ22και23(2017)

29

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp26thinsp] ΕπιτροπείαΑνεξάρτητααπότονομικόκαθεστώςηυποχρέωσηεξασφάλισηςνομικήςεκπροσώπησηςμετοδιορισμόεπιτρόπουσυμπεριλαμβάνεταιστοσύνο-λοτηςυπόεξέτασηνομοθεσίαςηοποίααναφέρεταιστονεισαγγελέακαιτον εθνικόθεσμό τηςΕπιτροπείας πουπροβλέπεται από τον ελληνικόΑστικόΚώδικα 57όπωςτροποποιήθηκεαπότοΝόμο24471996 58καιτυγχάνειεφαρμογήςκαισταπαιδιάελληνικήςυπηκοότητας

Ηδιαδικασίαδιορισμούμόνιμουεπιτρόπουπροϋποθέτειτηνύπαρξηενόςlaquoκατάλληλουraquoενηλίκου 59ενόςτριμελούςσυμβουλίουπουθαεπο-πτεύει τις αποφάσεις του επιτρόπου τον επίσημο διορισμό όλων τωνσχετικώνπροσώπωναπότοδικαστήριομετάτηνπρωτοβουλίατουεισαγ-γελέακαιτηναρωγήτουδικαστηρίουκαιτουεισαγγελέααπότιςκοινω-νικέςυπηρεσίεςΕάνδενυπάρχειένακατάλληλοπρόσωποκατάταανω-τέρωηεπιτροπείαμπορείναανατεθείμόνοσεειδικέςδημόσιεςκοινωνι-κέςυπηρεσίεςπρονοιακάιδρύματαπουθασυσταθούνndashσύμφωναμετασυναφήΠροεδρικάΔιατάγματαndash 60εντόςτηςδικαιοδοσίαςκάθεδικαστη-ρίουγιααυτότονσυγκεκριμένοσκοπό 61Οιενλόγωδιατάξειςέμεινανανεφάρμοστεςκαιοιπροαναφερόμενεςυπηρεσίεςδενσυστάθηκανποτέενώαποδείχτηκεότιμέσασταχρόνιαδενκατέστηδυνατήηεξασφάλισητωναπαραίτητωνπόρωνγιατιςειδικέςυποστηρικτικέςκοινωνικέςυπηρε-σίες οι οποίες θα μπορούσαν να έχουν τηδυνατότητα να χειριστούνπολλέςυποθέσειςπουθαπαραπέμποντανσεαυτέςκαινασυνδράμουντονεισαγγελέακαιταδικαστήρια

ΟτοπικόςδημόσιοςεισαγγελέαςενεργείωςπροσωρινόςεπίτροποςγιαεκατοντάδεςπαιδιάεντόςτηςεδαφικήςτουδικαιοδοσίαςώσπουτοδικαστήριοναδιορίσειμόνιμοεπίτροποΣτηνπάροδοτωνετώνοιει-σαγγελείςπάσχισαννασυνειδητοποιήσουντιαπαιτείταιαπόεκείνουςδιά

57 Άρθρο1589-1654τουΑστικούΚώδικα58 Νόμος24471996laquoΤροποποίησητουΑστικούΚώδικαndashΥιοθεσίαndashΕπιτροπείαndashσυναφή

ζητήματαndashδικονομικέςδιατάξειςraquoΦΕΚ278Αrsquo59 Ηκαταλληλότηταενόςπροσώπουδενπρέπεινααξιολογείταικαινακρίνεταιαποκλειστικά

κατάτηνεκτίμησητουδικαστηρίουκαιονόμοςδίνειπροτεραιότητασταμέλητηςοικογένειαςΆρθρο1592τουΑΚ

60 ΤασχετικάΠΔδενεκδόθηκαν61 Άρθρο1600τουΑΚκαιΆρθρα49-5253και64τουΝόμου24471996

30

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

νόμου 62Ηανάθεσηαυτούτουεπιπρόσθετουκαθήκοντοςστιςεισαγγε-λικέςαρχέςαποδείχτηκεκαταστροφικήμέσασταχρόνια ιδιαίτεραεάνληφθεί υπόψηοαριθμός των εισαγγελέων καιοπραγματικόςφόρτοςεργασίαςτουςωςδιωκτικώναρχών

laquoΗανεπάρκειατουεθνικούσυστήματοςΕπιτροπείαςστερείαπόταπαιδιά κάθε πραγματική δυνατότητα συμμετοχής στις αποφάσειςπουλαμβάνονταιγιαεκείναΕίναιde factoαδύνατοακόμακιανεπιδειχθείημέγιστηεπιμέλειακαικαταβληθείημέγιστηπροσπάθειανααναπτυχθείμιαπροσωπικήκαιατομικήσχέσημεταπαιδιάόπωςεπιτάσσειηεπιτροπείαηοποίαθαεπέτρεπεσεκάθεεισαγγελέανακαταστείldquoπραγματικόςεπίτροποςrdquoήακόμακαλύτεραοαπαραίτη-τοςldquoυποκατάστατοςγονέαςrdquoraquo 63

Ησχέσητωνπαιδιώνμετονεπίτροποπεριορίζεταιστογεγονόςότιπρό-κειταιγιατοπρόσωποπουυπογράφειτιςσχετικέςαποφάσειςήκαιεξου-σιοδοτήσειςγιαάλλουςφορείςΟμεγάλοςαριθμόςτωνασυνόδευτωνανηλίκων καθιστά πρακτικά αδύνατη την άσκηση των καθηκόντων τουπροσωρινούεπιτρόπουαπότον τοπικόεισαγγελέα 64Ηεκπροσώπησηκαθώςκαιηδιαχείρισητωνκαθημερινώντουςπροβλημάτωνείναιαδύνα-τεςΣημαντικάδικαιώματα καθίστανται κενό γράμμαχωρίς τηνύπαρξηεπιτρόπου 65Ενόσωδεντροποποιείταιτοlaquoβασικόraquoεγχώριοδίκαιοπα-ρεμποδίζονταιηευημερίαηπροστασίαηπρόσβασηστιςδημόσιεςυπη-ρεσίεςκαιηένταξητωνασυνόδευτωνανηλίκων 66

62 laquoΦαίνεταιότιοιδιαδικασίεςπουτηρούνταιγιαναδιασφαλιστείηεκπροσώπησηκαιηπρο-στασίατωνασυνόδευτωνπαιδιώνεπαφίενταιστηδιακριτικήευχέρειατουεισαγγελέακαιστιςυποστηρικτικέςυπηρεσίεςπουμπορείναέχειστηδιάθεσήτουοΕισαγγελέας(όπωςΜΚΟκοινωνικές υπηρεσίες)raquo UNHCR France Terre drsquoAsile Save the Children and PRAKSISProtection of Children on the Move Addressing protection needs through receptioncounsellingandreferralandenhancingcooperationinGreeceItalyandFranceΙούλιος2012διατίθεταιστηδιεύθυνσηhttpbitly1cmO5X1

63 ΕΣΠlaquoΑσυνόδευταανήλικασταελληνοτουρκικάσύνοραστονΈβροΜάρτιος2011-Μάρτιος2012raquo2262012httpbitly303UtwJ

64 ΣυνήγοροςτουΠολίτηlaquoΗπρόκλησητωνμεταναστευτικώνροώνκαιτηςπροστασίαςτωνπροσφύγωνndashζητήματαδιοικητικήςδιαχείρισηςκαιδικαιωμάτωνraquoΕιδικήΈκθεση2017σσ28-29και75httpbitly2WznlKS

65 Ibid66 UNICEFamp Institute ofChildHealthReport ldquoRAPID ASSESSMENT OF MENTAL HEALTH

PSYCHOSOCIAL NEEDS AND SERVICES FOR UNACCOMPANIED CHILDREN IN GREECErdquoOctober2017σσ20-21

31

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

Θαπρέπει ακόμα νααναφερθείότι ηαρμοδιότητα του εισαγγελέαείναι τοπικήκαιεξαρτάταιαπότηνπεριοχήδιαμονής τουπαιδιούπουεμπίπτει στην εξουσία ενός συγκεκριμένου εισαγγελέα Σε περιπτώσειςαλλαγήςγεωγραφικήςθέσηςτωνανηλίκωναλλάζουνκαιοιπροσωρινοίεπίτροποισυμπεριλαμβανομένουτουαρμόδιουεισαγγελέαδιαταράσσο-νταςέτσιτοσυνεχέςτωναποφάσεωνπουλαμβάνονταιήτωνενεργειώνπου έχουν ήδη αναληφθείΠαράλληλα δεν διασφαλίζεται η συνέπειατωναποφάσεωνκαθώςοεισαγγελέαςδιαθέτειαπεριόριστηεξουσίαλή-ψηςαποφάσεωνπουεπηρεάζουν τοΒέλτιστοΣυμφέρον τουΠαιδιούχωρίςκανναπροηγηθείσυνάντησημετοπαιδί

Τοεθνικόσύστημαεπιτροπείαςέχειδεχτείσοβαρέςκαιεπανειλημμέ-νεςεπικρίσειςμέσασταχρόνια 67καιεξακολουθείναείναιανεπαρκέςκαιναχρήζειευρειώννομοθετικώντροποποιήσεων 68ώστενααπαλλαγούνοιεισαγγελικέςαρχέςαπότονυπερβολικόφόρτοεργασίαςκαιναδια-σφαλίζεταιηπραγματικήκαιουσιαστικήεκπροσώπησητωνπαιδιώνστηνκαθημερινότητάτους

ΜετάτηναυξημένηάφιξηπροσφύγωνκαιασυνόδευτωνανηλίκωνστηνΕλλάδαηοποίαείχεωςαποτέλεσμανακατοικούνμεγάλοιαριθμοίπροσφύ-γωνκαιανηλίκωνσχεδόνσεκάθεελληνικόνομόόλοιοιεισαγγελείςασχο-λήθηκανndashπολλοίαπόαυτούςγιαπρώτηφοράndashμετοπρόβληματηςεκπρο-σώπησης και της επιτροπείας τωνασυνόδευτωνανηλίκωνστηδικαιοδοσίατουςΟιπρακτικέςηερμηνείακαιηεφαρμογήτωνσχετικώνδιατάξεωνδια-φέρουνανάμεσαστουςεισαγγελείςκαιτουςνομούςκατάπερίπτωση

Πιοπρακτικάεμπόδιακαιεπιπλοκέςανέκυψανμετάτηντροποποίη-σητουορισμούτωνασυνόδευτωνπαιδιώνστηνελληνικήνομοθεσία 69

67 CoECommitteeofMinistersOutcomeof1214thMeeting(DH)2-4December2014(5December2014)CMDelDec(2014)121420

68 ΟΝόμος4375(Άρθρο17)προβλέπειτημελλοντικήέκδοσηΠροεδρικούΔιατάγματοςπουθαρυθμίζειτηδιαδικασίαδιορισμούεπιτρόπουήεκπροσώπουγιαταασυνόδευταανήλικαΣτοΆρθρο34προβλέπεταιρητάηδυνατότηταναοριστείωςπροσωρινόςεπίτροποςονό-μιμοςεκπρόσωποςενόςνομικούπροσώπουμηκερδοσκοπικούχαρακτήραΣτοΆρθρο45αναφέρεταιτοΆρθρο19τουΠΔ2202007σχετικάμετηδιαδικασίαπουτηρείταιγιατοδιορισμόπροσωρινούεπιτρόπουαλλάεπιπλέονρυθμίζονταιγιαπρώτηφοράστοελληνικόνομικόπλαίσιοσυγκεκριμένεςυποχρεώσειςκαιεγγυήσειςγιαταανήλικα

69 Άρθρο2(ι)τουΠΔ1132013ΣύμφωναμετοΠΔ1132013έναπαιδίθεωρείταιασυνό-δευτο εάν βρίσκεται στην Ελλάδα laquoχωρίς να συνοδεύεται από ενήλικο υπεύθυνο για τηφροντίδατουσύμφωναμετηνελληνικήνομοθεσίαήπρακτικήraquoσεαντίθεσημετονπροη-γούμενοορισμόπουπεριλαμβανότανστοΠΔ1142010Άρθρο2(ι)τουΠΔ1142010Σύμφωναμετηνπροηγούμενηδιαδικασίαέναπαιδίθεωρούντανασυνόδευτοεάνβρισκόταν

32

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ΕπίτουπαρόντοςοΝόμος43752016 70ορίζειταασυνόδευταπαιδιάωςταανήλικαπουφθάνουνστηνΕλλάδαχωρίςνασυνοδεύονταιαπόπρό-σωποπουασκείτηγονικήτουςμέριμνασύμφωναμετηνελληνικήνομο-θεσία και γιαόσοχρόνοη γονική τουςμέριμναδεν έχει ανατεθείσεκάποιοάλλοπρόσωποσύμφωναμετονόμο 71Ηέμπρακτησυνέπειατουενλόγωορισμούήτανηαύξησητουαριθμούτωνπαιδιώνπουθεωρού-νταν ασυνόδευτα ανεξάρτητα από την παρουσία συγγενώναδερφώνστηνΕλλάδα 72Ελάχιστααπόταδικαιώματατωνπαιδιώνπουυποβάλλουναίτησηασύλουκαιακόμαλιγότερεςυποχρεώσεις των επιτρόπωνπερι-γράφονταιπεραιτέρωγιαπρώτηφοράστοΝόμο4375ωστόσοσεπε-ριορισμένοβαθμό 73

Στηνπράξηοεισαγγελέαςοοποίοςενεργείωςπροσωρινόςεπίτρο-ποςδιάνόμουεξουσιοδοτείφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνιδιαίτερανομικούς ή κοινωνικούς επιστήμονες από ΜΚΟ 74 να προβούν σε

στηνΕλλάδαχωρίςνασυνοδεύεταιαπόενήλικουπεύθυνογιατηφροντίδατουσύμφωναμετονόμοήτοέθιμοπουεφαρμόζεταιστοντόποπροέλευσης

70 Άρθρο34(ια)τουΝόμου4375201671 Ηγονικήμέριμνασύμφωναμε τοελληνικόοικογενειακόδίκαιοπουπεριλαμβάνεταιστον

ΑστικόΚώδικαμπορείναασκείταιμόνοαπότουςγονείςΣεπερίπτωσηαπουσίαςτωνγονέ-ωνθαοριστείαπότοδικαστήριοκάποιοτρίτοπρόσωποωςεπίτροποςσύμφωναμετιςγε-νικέςδιατάξειςπερίεπιτροπείαςπουπεριλαμβάνονταιστονελληνικόΑστικόΚώδικα

72 ΜέχριπρόσφαταηελληνικήνομοθεσίααγνοούσετηνίδιατηνέννοιατωνπαιδιώνπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςΟσχετικόςορισμόςσυναντάταιγιαπρώτηφοράστοΆρ-θρο3τουΝόμου45402018ΦΕΚ91Α22052018Ωστόσοταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπό τηνοικογένειά τους μπορεί να έχουν ένανμίασυγγενήπουde factoμεριμνά για τηφροντίδατουςαλλάώσπουναδοθείεπίσημηεξουσιοδότησηαπότονεισαγγελέαστονησυγγενήταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςαντιμετωπίζονταιαπότονόμοωςασυνόδευτα

73 ΣτοΆρθρο45τουΝόμου4375(α)ταανήλικαπρέπειναενημερώνονταιαμέσωςγιατοπρόσωποτουεπιτρόπου(β)οεπίτροποςεκπροσωπείτονανήλικομεριμνάγιατηδιασφάλι-σητωνδικαιωμάτωντουστοπλαίσιοτηςδιαδικασίαςασύλουκαθώςκαιγιατηνεξασφάλισηκατάλληληςνομικήςσυνδρομήςκαιεκπροσώπησήςτουενώπιοντωναρμοδίωναρχών(γ)οεπίτροποςήασκώντησχετικήπράξηεπιτροπείαςμεριμνάγιατηνέγκαιρηκαιπροσήκουσαενημέρωσητουασυνόδευτουανηλίκου ιδίωςγιατησημασίακαιτιςπιθανέςσυνέπειεςτηςπροσωπικήςσυνέντευξηςκαθώςκαιγιατοντρόπομετονοποίοπρέπειναπροετοιμαστείγιααυτή(δ)οεπίτροποςήασκώντησχετικήπράξηεπιτροπείαςκαλείταικαιδύναταιναπαρίστα-ταιστηνπροσωπικήσυνέντευξητουανηλίκουκαιναυποβάλλειερωτήσειςήπαρατηρήσειςπροςδιευκόλυνσητηςδιαδικασίας(ε)εφόσοντοπροαναφερόμενοπρόσωποείναιδικηγό-ροςοαιτώνδενμπορείναεπωφεληθείδωρεάννομικήςσυνδρομήςσύμφωναμετοΆρθρο44παράγραφος3τουΝόμου

74 Εκτόςαπόκάποιοναεπαγγελματίατηςκοινωνίαςτωνπολιτώνπουμπορείναλάβειμιατέ-τοιαεξουσιοδότησηυπάρχεικαιτοΔίκτυοΕπιτροπείαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωντοοποίο

33

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ορισμένεςενέργειεςπροκειμένουναδιασφαλιστείηεκπροσώπησητουανηλίκουκαιηπρόσβασηστηδιαδικασίαασύλουεξονόματόςτουεισαγ-γελέαΑνάλογαμετονεισαγγελέακαιτηνπρακτικήεντόςενόςσυγκεκρι-μένουνομούηενλόγωεξουσιοδότησημπορείναλάβειπολλέςνομικέςμορφές(γιαπαράδειγμαγραπτήεξουσιοδότησηαπότονεισαγγελέαπουδίνειτηδυνατότηταγιαανάληψησυγκεκριμένωνενεργειώνστονεπίτρο-ποεισαγγελικήπαραγγελίαγιαορισμένεςενέργειεςεισαγγελικήδιάταξηγιατηνανάθεσητηςπροσωρινήςφροντίδαςσεκάποιοτρίτομέροςδιο-ρισμόςπροσωρινού επιτρόπουμεδικαστικήαπόφασηndashσπάνια καισεσυγκεκριμένεςπεριοχέςτηςΕλλάδαςndashενώεκκρεμείηοριστικήαπόφασηγιατημόνιμηεπιτροπεία)ώστεναδοθείηδυνατότηταστουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιτουςσυγγενείςτωνανηλίκωνπουείναιπαρό-ντεςστηνπεριοχήναενεργούνεκμέρουςτωνανηλίκωνήτωνεπιτρόπωνΩστόσο ο επίσημος διορισμός του μόνιμου επιτρόπου με δικαστικήαπόφαση μπορεί να προβλέπεται από το νόμο αλλά εξακολουθεί νααποτελείεξαίρεση

υλοποιείταιαπότηΜΚΟ ΜΕΤΑδρασηπουπαρέχειεπαγγελματίεςοιοποίοιβρίσκονταισχε-δόνσεκάθενομόώστενααναλάβουνταπροαναφερθέντακαθήκοντασχετικάμετηνομικήεκπροσώπησηενόςανηλίκουκαθώςκαιναμεριμνούνγιατιςκοινωνικέςκαιλοιπέςαναπτυξια-κέςανάγκεςτουπαιδιούΤαμέλητουΔικτύουndashπαράτοότιαποκαλούνταιεσφαλμέναlaquoεπί-τροποιraquondashείναιπρόσωπαπουεξουσιοδοτούνταιαπότονεπίτροπο(εισαγγελέα)νααναλά-βουνσυγκεκριμένες ενέργειες εκπροσωπώντας τοπαιδί στοόνομα του επιτρόπουΌμωςυπεύθυνοςπαραμένειοεισαγγελέας

34

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

[ 3 ] Νομικές εξελίξεις

35

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

ΤρίανέανομικάμέσαεκδόθηκανμεταξύΜαΐουκαιΙουλίου2018ωςμέ-ροςμιαςμαζικήςπροσπάθειαςναμεταρρυθμιστούνοιυφιστάμενοινομι-κοίθεσμοίΟιτρειςνόμοιαλληλοσυμπληρώνονταικαιπροβλέπουνένανέοπλαίσιογιατηναντιμετώπισηόλωντωναναγνωρισμένωνελλείψεωνκαικενώνστηνπροστασίατωνανήλικωνπροσφύγων

[thinsp31thinsp] Μία κεντρική διοικητική αρχή για την προστασία των ανηλίκων

ΟΝόμος454022052018 75γιατηνεναρμόνισητηςελληνικήςνομοθε-σίαςμετηνΟδηγία201333ΕΕκατήργησετοΠΔ2202007μεεξαίρε-ση τοΆρθρο19 (1)πουπροβλέπει τηνεκπροσώπησηανηλίκωναπόεισαγγελέακαιπαραμένεισεισχύ 76 ΟΝόμος4540προβλέπειγιαπρώτηφοράτηνέννοιατωνlaquoπαιδιώνπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςraquoστηνελληνικήέννομητάξηενώαναφέρειρητάότιόλεςοισυνθή-κεςκαιοιδιατάξειςτουγιατηνυποδοχήτυγχάνουνεφαρμογήςσεόλαταασυνόδευταπαιδιάήταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςκατάτηνταυτοποίησηανεξάρτητααπότοεάνθαυποβληθείαίτημαασύλου77Προβλέπονταιπρόσθετεςεπιλογέςγιατηφιλοξενίατωνανη-λίκωνκαθώςκαιδιατάξειςγιατηνπρόσβασητωνπαιδιώνστηνεκπαίδευ-σηεντόςτριώνμηνώναπότηνκαταγραφήτουςστηνΥπηρεσίαΑσύλου 78

ΓιαπρώτηφοράορίζεταιμιακεντρικήδιοικητικήαρχήωςΑρχήΠροστα-σίας Ασυνόδευτων και Χωρισμένων Παιδιών στην Ελλάδα 79 Όλες οιαρχέςπουεντοπίζουνέναανήλικοndashσυμπεριλαμβανομένηςτηςαστυνομίαςndashυποχρεούνται να ενημερώσουν τον τοπικό εισαγγελέα καθώς και την

75 Νόμος 45402018 για την προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις τηςΟδηγίας201333ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχήτωναιτούντωνδιεθνήπροστασίακαιάλλεςδιατάξειςΤροποποίησητουΝόμου42512014ΤροποποίησηδιαδικασιώνασύλουκαιάλλεςδιατάξειςΝόμος45402018ΦΕΚ91Α22052018

76 ΤοΆρθρο31(6)προβλέπειτηνκατάργησητουΠΔ220μεεξαίρεσητοΆρθρο19(1)ΩστόσοτοΆρθρο31δεντέθηκεσεισχύέωςτις22Αυγούστου2018σύμφωναμετοΆρ-θρο40

77 Άρθρα3και478 Άρθρα22και13αντιστοίχως79 Άρθρο22

36

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

τοπικήΑρχήΠροστασίας 80 ΗσχετικήκεντρικήαρχήθαείναιηΓενικήΔιεύθυνσηΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςτουΥπουργείουΕργασίαςΚοινωνι-κήςΑσφάλισηςκαιΑλληλεγγύηςηοποίαείναιαρμόδιαγιατηθέσπισημέτρων που εξασφαλίζουν την άμεση νομική εκπροσώπηση όλων τωνανηλίκωνndashσεσυνεργασίαμετονεισαγγελέαndashαναθέτονταςτηνεκπροσώ-πησησεκατάλληλοησυγγενήή εκπρόσωποενόςνομικούπροσώπου(γιαπαράδειγμαένανφορέατηςκοινωνίαςτωνπολιτών)Ηεπάρκειατωνπροσώπωνπουενεργούνωςεκπρόσωποιπρέπειναεπανεξετάζεταιτακτι-κάενώθακαταβάλλονταιπροσπάθειεςεντοπισμούτηςοικογένειαςκαιθαλαμβάνονταιμέτραγιατηνεξασφάλισηκατάλληληςφιλοξενίας

Οιεπιλογέςγιατηφιλοξενίαδιευρύνονταιμέσααπόρυθμίσειςγιατηναναδοχή εποπτευόμεναδιαμερίσματα για ανήλικα ηλικίας άνω των 16ετών 81 κέντραφιλοξενίαςανηλίκων(ξενώνες)ήλοιπάκέντραπροσωρινήςφιλοξενίας(δηλαδήανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςδομέςπροσωρινήςφιλο-ξενίας ξενοδοχεία)μέχρι νακαταστείδιαθέσιμηηαναδοχήήμονάδαημιαυτόνομηςδιαβίωσης 82 Ωστόσοενώοιπερισσότερεςδιατάξειςτέθη-κανσεισχύκατάτηδημοσίευσητουνόμουσύμφωναμετοΆρθρο40τασυναφήάρθραπουπροβλέπουνταανωτέρωκαιακυρώνουντοΠΔ220θαετίθεντοσεισχύτρειςμήνεςμετάτηδημοσίευσητουνόμουδη-λαδήστις22Αυγούστου2018

80 ΟνόμοςεξακολουθείναμηνκατονομάζεικαιναμηναποσαφηνίζειποιεςθαείναιαυτέςοιτοπικέςΑρχέςΠροστασίας

81 ΗσχετικήεπιλογήπρέπειναρυθμιστείστομέλλοναπόΥπουργικήΑπόφασηηοποίαθαπροβλέπειτουςεποπτεύοντεςφορείςτιςελάχιστεςπροϋποθέσειςσυνθήκεςκαιδιαδικασίεςπουθαθεσπιστούνγιατηνεπιλογήτηνπαραπομπήτηφιλοξενίακαιόλεςτιςάλλεςλεπτομέ-ρειεςοιοποίεςαπαιτούνταιγιατηνυλοποίησητουσυγκεκριμένουσχεδίουγιατηφιλοξενίαΒλΆρθρο22(3)(ζ)

82 ΗμονάδαημιαυτόνομηςδιαβίωσηςήταεποπτευόμεναδιαμερίσματααναφέρονταικαιστοΆρθρο20τουΝόμου45542018περίΕπιτροπείας

37

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

[thinsp32] Αναδοχή ndash Ημιαυτόνομη διαβίωσηΟΝόμος45382018 83προβλέπειτιςλειτουργικέςκαιδιαρθρωτικέςλε-πτομέρειες του θεσμού της αναδοχής προβλέποντας μεταξύ άλλων 84 τέσσερα 85 σχήματααναδοχής ανάλογα με τις ιδιαίτερεςσυνθήκες τουπαιδιού ενώσυμπληρώνεται από τις συναφείς διατάξεις του ελληνικούΑστικούΚώδικακατάπερίπτωσηΠαράτοότιθαμπορούσανδυνητικάναεφαρμοστούνόλεςοιμορφέςσεεξαιρετικέςπεριστάσειςσεοποιοδή-ποτεασυνόδευτοπαιδίηαναδοχήμεσύμβασηείναιηλιγότεροαπαιτη-τικήμορφήπουμπορείδυνητικάναεφαρμοστείσεόλαταχωρισμένακαιασυνόδευταπαιδιάταοποίαείναιυπήκοοιτρίτωνχωρώνχωρίςεξαιρετι-κή ευαλωτότηταΜια σύμβαση μπορεί να συναφθεί ανάμεσα σε ένανεπίτροπο(εισαγγελέα)καιένανανάδοχογονέαlaquoμεγνώμοναπάντατοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούraquoενώγίνεταιρητήαναφοράσεπεριπτώ-σειςπουτηνεπιτροπείαασκείένανομικόπρόσωποΛαμβάνεταιυπόψηκαιγίνεταιειδικήμνείαστηγνώμητουανηλίκουύστερααπόακρόασήτουαπότηναρμόδιακοινωνικήυπηρεσίασεσυνάρτησηπάνταμετηνηλικίακαιτοβαθμόωριμότητάςτου(Άρθρο10)Ηαναδοχήμεδικαστι-κήαπόφασηθαμπορούσε επίσηςνα εφαρμοστείσε έναασυνόδευτοπαιδίήέναπαιδίπουέχειχωριστείαπότηνοικογένειάτουεάνlaquoεπιβάλ-λεταιαπότοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούraquo 86ιδιαίτερασεπεριπτώ-σειςστιςοποίεςοιγονείς(ήοεπίτροπος)αδυνατούνήεμποδίζονταιαπότοναασκούνεπαρκήγονικήμέριμνα(Άρθρο11)

Ονόμοςδενπροβλέπειρητάτηνάρσητηςαναδοχήςμεσύμβαση

83 Νόμος453816052018ΜέτραγιατηνπροώθησητωνΘεσμώντηςΑναδοχήςκαιΥιοθεσίαςκαιάλλεςδιατάξεις(ΦΕΚ85Α16052015)

84 ΕθνικόΣυμβούλιοΑναδοχής-ΥιοθεσίαςεθνικάκαιειδικάμητρώαπουθατηρούνταιαπότοΕΚΚΑκαιτουςσχετικούςδημόσιουςφορείςεποπτείαςπροϋποθέσειςγιατουςυποψήφιουςγονείςεπιδόματαφορείςεποπτείαςκαιπαρακολούθησηςκτλ(Άρθρα1-912-14)

85 Ητοποθέτησησεανάδοχογονέαμεσύμβαση(Άρθρο10)μεδικαστικήαπόφαση(Άρθρο11)ητοποθέτησησεεπαγγελματικήαναδοχήπουυπηρετείσυγκεκριμένοθεραπευτικόσχέ-διο(Άρθρα1617)καιτέλοςηαναδοχήωςπεριοριστικόςόροςενώεκκρεμούνσυγκεκρι-μένεςποινικέςδιαδικασίες(Άρθρο18)

86 ΗδιατύπωσητουΆρθρου11διαφέρειαπόεκείνητουΆρθρου10καιαναφέρεταισταπαιδιάμεσυγκεκριμένηευαλωτότηταωςορφανάκακοποιημέναήπαραμελημέναεγκαταλειμμέναήέκθετααπότουςγονείςτουςήάλλουςσυνοικούντεςΠαράτοότιδεναναφέρεταιρητάηηλικίατουπαιδιούκαιτοπούβρίσκονταιοιγονείς(γιαπαράδειγμαφυλακισμένοι)παίζουναποφασιστικόρόλο

38

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

ενώγίνεταιαναφοράστηνάρσητηςαναδοχήςμεδικαστικήαπόφασημεαίτηση του εισαγγελέαή τουφορέα εποπτείας τηςαναδοχήςπρος τοδικαστήριο στην περίπτωση που η αναδοχή δεν εξυπηρετεί πλέον τοκαλύτεροσυμφέροντουπαιδιού 87Υπάρχειμιασαφήςέλλειψηδιαδικα-στικώνεγγυήσεωνγιατοπαιδί(όπωςηανεξάρτητηπρόσβασηστονει-σαγγελέαήστηνεποπτεύουσακοινωνικήυπηρεσία)διαθέσιμωνμηχανι-σμώνγιατηνκατάθεσησυγκεκριμένηςκαταγγελίαςήοποιασδήποτεδια-φωνίαςστομέλλον

[thinsp33thinsp] ΕπιτροπείαΟΝόμος 4554 2018 88 προβλέπει μεταξύ άλλων διατάξεις για το

θεσμικόκαιδιαδικαστικόπλαίσιοτηςεπιτροπείαςεισάγονταςτηνέννοιατουτηςlaquoεπαγγελματίαεπιτρόπουraquoκαθώςκαιουσιαστικέςδιατάξειςγιατιςευθύνεςενόςμιαςεπιτρόπουΕπίσηςπαραμένειεφαρμοστέοςοΑστι-κόςκώδικαςσυμπληρώνονταςτηνέαδιαδικασία

ΗΓενικήΔιεύθυνσηΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςτουΥπουργείουΕργασίαςορίζεταιωςΑρχήΠροστασίαςενώσυγκροτούνταικαιοργανώνονταιαρ-κετέςάλλεςδιοικητικέςαρχέςεντόςτουενλόγωυπουργείουκαιυπότηνεποπτείατουΕθνικούΚέντρουΚοινωνικήςΑλληλεγγύης(ΕΚΚΑ)Ηκαθε-μιάαπόαυτέςεπιφορτίζεταιμεσυγκεκριμέναζητήματαπουαφορούντηνπροστασίατουπαιδιούσυμπεριλαμβανομένηςτηςαποτελεσματικότηταςτουσυστήματοςφιλοξενίαςσυγκεντρώνονταςόλαταζητήματατηςπρο-στασίαςστοπλαίσιομίαςαρχής 89

87 Έπειτααπόκαταγγελίατουπαιδιούήεάναυτόθεωρήσειοεισαγγελέαςήηκοινωνικήυπηρεσία88 Νόμος45542018ΦΕΚ130Α18072018laquoΑσφαλιστικέςκαισυνταξιοδοτικέςρυθμίσειςndash

ΑντιμετώπισητηςαδήλωτηςεργασίαςndashΕνίσχυσητηςπροστασίαςτωνεργαζομένωνndashΕπιτρο-πείαασυνόδευτωνανηλίκωνκαιάλλεςδιατάξειςraquoΜέροςΓrsquoΆρθρα13-32

89 ΟνόμοςπροβλέπειτηντήρησηξεχωριστώνεθνικώνμητρώωνστοΕθνικόΜητρώοΠαιδικήςΠροστασίαςτουΕΚΚΑΕνόςγιαταασυνόδευταανήλικαενόςγιατουςεπαγγελματίεςεπιτρό-πουςενόςγιατακέντραφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκων(Άρθρα24-26και28)ενώσυ-γκροτείταιμιαΔιεύθυνσηΠροστασίαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνστοΕΚΚΑηοποίααποτελείταιαπότρίατμήματα(1συντονισμούυποστήριξηςκαιαξιολόγησηςτωνεπαγγελματιώνεπιτρό-πωνπουείναιεπίσηςυπεύθυνογιατηνεξασφάλισητουδικαιώματοςτωνπαιδιώνναεκφρά-ζουντηνάποψήτουςκαθώςκαιγιατηνυποστήριξητουέργουτουΕποπτικούΣυμβουλίου(βλπαρακάτω)2διαχείρισηςαιτημάτωνστέγασηςασυνόδευτωνανηλίκωνκαι3Αξιολόγη-σηςκαιεποπτείαςκέντρωνφιλοξενίας[Άρθρο27])

39

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

Ηεπιτροπείααφοράόλαταανήλικαπουορίζονταιωςασυνόδευτα 90 ενώόργανάτηςείναιοεισαγγελέας(πουδιατηρείτηνεξουσίαδιορισμούτων επιλεγμένων προσώπων) ο επίτροπος και το ΕποπτικόΣυμβούλιοΕπιτροπείαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνπουθασυγκροτηθείστοΥπουργείοΕργασίαςΕπιπλέονμεταρρυθμίζεταιηλειτουργίατουΕΚΚΑώστενασυ-μπεριληφθείηΔιεύθυνσηΠροστασίαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνκαιαρκε-τέςυποδιευθύνσειςαυτήςγιατοχειρισμότηδιαχείρισηκαιτοσυντονι-σμόόλωντωνθεμάτωνπουσχετίζονταιμετιςεπιτροπείεςτιςπαραπομπέςκαιτηφιλοξενίατωνανηλίκωνσυμπεριλαμβανομένηςτηςδιαχείρισηςτωνκέντρωνπροσωρινήςφιλοξενίας(ανοιχτώνδομώνφιλοξενίαςξενοδοχεί-ων Ασφαλών Ζωνών) που προηγουμένως υπάγονταν στο ΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικής 91

Ηδιαδικασίαεξακολουθείναπροσομοιάζειστηνπροηγούμενηαντι-καθιστώνταςτονδικαστικόδιορισμόπουπροβλέπεταιστονΑστικόΚώδι-καμεμίαμόνοπράξητουεισαγγελέα 92 Κάθεδημόσιααρχήπουταυτο-ποιείέναανήλικοndashειδικάηΥΠΥΤηΥΑκαιοιαστυνομικέςαρχέςndashπρέπειναενημερώνειαμέσωςτοντοπικόεισαγγελέακαιτοΕΚΚΑΟεισαγγελέαςενεργεί ως προσωρινός επίτροπος έως ότου διοριστεί επίτροπος καιορίζειτακατάλληλαπρόσωπαπουθαενεργήσουνωςνόμιμοιεκπρόσω-ποιτουπαιδιούενώπιοντηςΥΑ

Οιορισμένοιεπίτροποιμπορείναείναιένακατάλληλοδιαθέσιμοπρό-σωπο(γιαπαράδειγμαειδικάστηνπερίπτωσηχωρισμένωναπότηνοικο-γένειάτουςπαιδιώνπουδιαθέτουνde facto ένανυπεύθυνοενήλικοναταφροντίζει)ήσεπερίπτωσηπουδενυπάρχεικατάλληλοπρόσωποέναςεπαγγελματίαςεπίτροποςπουθαοριστείαπότοΕΚΚΑαπότοσχετικόμητρώο 93 καιτελικάθαδιοριστείμεπράξητουεισαγγελέα

ΜετάτοδιορισμόοεισαγγελέαςαναθέτειτηνυπόθεσηστοΕποπτικόΣυμβούλιοενώοίδιοςπαραμένειηαρμόδιααρχήγιατηνεπίλυσητυχόνδιαφορώνανάμεσαστοΣυμβούλιοκαιστονεπίτροπο 94

90 Ταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςπεριλαμβάνονταιστονορισμό(Άρθρο13)

91 Άρθρα1419και2792 Άρθρα13-1693 Οιλεπτομέρειεςγιατομητρώοτατυπικάκαιουσιαστικάπροσόνταοιπρακτικέςλεπτομέ-

ρειες τοπεριεχόμενο τηςσύμβασηςμε το ΕΚΚΑκαιόλα ταυπόλοιπαθέματαμένουν ναρυθμιστούνστομέλλονενώεκκρεμείηέκδοσημιαςΚοινήςΥπουργικήςΑπόφασης

94 Ωστόσοονόμοςδενπροβλέπειτιςμελλοντικέςδιαδικασίεςγιατηδιασφαλισμένηπρόσβαση

40

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

ΟφορέαςτηςπαραπομπήςπαραμένειυπεύθυνοςγιαναενημερώσειτοπαιδίσχετικάμετοδιορισμότουεπιτρόπουΟιεπαγγελματίεςεπίτρο-ποιέχουνμόνοεδαφικήαρμοδιότητακαιπρέπεινααντικαθίστανταιόταντοπαιδίμετακομίσεισεπεριοχήπουεδαφικάβρίσκεταιεντόςτηςπεριο-χής αρμοδιότητας διαφορετικού επαγγελματία επιτρόπου ή εάνότανεντοπιστείκάποιοπρόσωποκατάλληλογιατηνανάληψητωναρμοδιοτή-τωντηςεπιτροπείας

Αναφέρονται μεταξύ άλλων οι συγκεκριμένες αρμοδιότητες 95 και τακαθήκοντατωνεπαγγελματιώνεπιτρόπωνενώμένουνναοριστούνοιεσω-τερικοίκανόνεςτηςδιαδικασίαςκαιτακαθήκονταενώοιάλλοιόροιθαδιατυπωθούνκαιθασυμπεριληφθούνστιςσχετικέςσυμβάσειςΦαίνεταιότιηεκπλήρωσηαρκετώναπότακαθήκονταπουαναφέρονταιστονόμοείναιπροβληματικήκαθώςεξαρτάταιαπόάλλεςκρατικέςκαιμηκρατικέςυπηρε-σίες με ανεπαρκείς δυνατότητες (για παράδειγμα καθήκον εξασφάλισηςσίτισηςνομικήςσυνδρομήςήυπηρεσιώνδιερμηνείας)Μεταξύάλλωνοιεπαγγελματίεςεπίτροποιυποχρεούνταιναμεριμνούνγιατηνκάλυψηκαθη-μερινώνβασικώναναγκώνεπιβίωσης(διατροφής-φιλοξενίας)μέσωπαρα-πομπήςτουπαιδιούστουςαρμόδιουςφορείςνασυνεπικουρούντοανήλι-κοενώπιοντωνΜονάδωνΥγείαςκατάτηνπαροχήυγειονομικήςφροντί-δαςναμεριμνούνγιακάθεκοινωνικήπαροχήναμεριμνούνγιατηνεκπαί-δευσηκαιτημόρφωσητουανηλίκουκαθώςαναφέρονταιρητάωςυπεύ-θυνοιγιατηδιασφάλισηόλων των κατάλληλων συνθηκών υποδοχήςπά-ντοτεαναθέτονταςδιάνόμουτηνπραγματικήδιαβίωσηκαιφροντίδατουπαιδιούσεκάποιοτρίτομέρος 96καιπροβαίνονταςσεόλατααπαραίτηταβήματαγιαναδιασφαλίζεταιτοκαταλληλότεροπεριβάλλονφιλοξενίας(ηαναδοχήηημιαυτόνομηδιαβίωσηήοξενώνας)κατάπερίπτωση

Οεπίτροποςείναιυπεύθυνοςγιατηνεκπροσώπησητουπαιδιούενώ-πιον όλων των διοικητικών και δικαστικών αρχών ασκώντας όλα τα

ενόςμηεπαγγελματίαεπιτρόπουστοΣυμβούλιο(γιαπαράδειγμαενόςσυγγενούςτουυπόαξιολόγησηανηλίκου)ήταμέσαγιαναυποβληθείησχετικήπρότασηενώπιόντουπαράτιςιδιαιτερότητεςτηςκατάστασήςκαιτηςυπηκοότηταςτωνανηλίκωνΕπειδήείναιυπήκοοιτρίτηςχώραςκαθίσταταιπροφανήςηανάγκηγιαεξειδικευμένηεπαγγελματικήβοήθειακαιυποστή-ριξησεαυτότοκαθήκονΗσημαντικήδιαφοράφαίνεταιναείναιότιομηεπαγγελματίαςεπίτροποςπαραμένειυπεύθυνοςανεξάρτητααπότηναλλαγήτουτόπουδιαμονήςτουπαι-διούκαθώςκαιτογεγονόςότιπαραμένειεπιφορτισμένοςμετηνπραγματικήφροντίδατουπαιδιούστηνκαθημερινότητακαικατάτηδιάρκειατηςφιλοξενίας

95 Άρθρο1896 Άρθρο20

41

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

προβλεπόμεναένδικαμέσαδιάικανώννομικώνΕπίσηςπρέπειναμερι-μνάγιατηνπαροχήυπηρεσιώνδιερμηνείαςκαιγιατηνανεύρεσητηςοι-κογένειαςτουανηλίκουκαιτηνεπανένωσήτουμεαυτήνεφόσοναυτόσυνάδειμετοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούΕπιπλέονυποχρεούταιναενημερώνειτοανήλικοσεγλώσσααπλήκαιφιλικήπροςαυτόγιαόλεςτιςδιαδικασίεςκαιτιςαποφάσειςπουτοαφορούνδιασφαλίζονταςτηδυνατότητασυμμετοχήςτουπαιδιούσεόλεςτιςσχετικέςδιαδικασίες

Περιγράφονταιεπίσηςαρκετάηθικάκαθήκονταόπωςηανάπτυξημιαςουσιαστικήςσχέσηςφροντίδας με το παιδί στο πλαίσιο τηςοποίαςοεπίτροποςθασυμπεριφέρεταιστοπαιδίμεστοργήκαισεβασμόχωρίςκαμίαδιάκρισηεπικοινωνώνταςμεκάθεπαιδίτοοποίοφροντίζειτουλά-χιστονμίαφοράτηβδομάδα

ΌλαταόργανατηςεπιτροπείαςπρέπειναλαμβάνουνυπόψητουςτιςαπόψειςτουπαιδιούανάλογαμετηνηλικίακαιτοβαθμόωριμότητάςτουκαθώςκαιναενεργούνμεγνώμονατοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούσεκάθεαπόφασηΤοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούθααξιολογείταικαιθακαθορίζεταιμέσααπόπρότυπαπρωτόκολλααξιολόγησηςκαικα-θορισμούκαιδιαδικασίεςπουθαοριστούναπότοΕΚΚΑωςδεσμευτικοίκανόνες λειτουργίας γιαόλουςκαιθααποτελούναναπόσπαστομέροςτηςσύμβασηςτουεπιτρόπουκαθώςκαιωςΚανόνεςΛειτουργίαςήΠρό-τυπεςΔιαδικασίεςΛειτουργίαςτουΣυμβουλίου 97

Παράτοότιδεναναφέρονταιοιπεριπτώσειςήοιπεριστάσειςκατάτιςοποίεςοεπίτροποςέχει τηνεξουσίανααποφασίσειμόνος τουγια τοπαιδίονόμοςπροβλέπειενδεικτικάκάποιεςπεριστάσειςκαιθέματαπουεκτιμάταιότιείναιαποφασιστικάγιατηνευημερίατουπαιδιούκαισυνε-πώςαπαιτείταιαπόφασητουΣυμβουλίουμετάτηνπρότασητουεπιτρό-που 98 (γιαπαράδειγμαιατρικάθέματααποφάσειςπουεπηρεάζουντηναστικήκατάστασητουπαιδιούοικογενειακήεπανένωσηοικειοθελήςεπι-στροφήυπόνοιακακοποίησηςστοχώροφιλοξενίας)

Ωστόσοονόμοςδενπροβλέπεισυγκεκριμένεςδιαδικαστικέςδικλεί-δες ασφάλειας που να διασφαλίζουν την πραγματική συμμετοχή τουπαιδιούστηδιαδικασίαήότιθαληφθούνπράγματιυπόψηοιαπόψειςτουκαθώςδεναπαιτείταισυγκεκριμένηήπραγματικήαπόδειξηαπόταόργανα της επιτροπείας Περαιτέρω ενώ και το ΕΚΚΑ αναφέρεται ως

97 Άρθρο2198 Άρθρο19

42

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

αρμόδιααρχήγιαναδιασφαλίζεταιτοδικαίωμαακρόασηςτουπαιδιούτουλάχιστοναναφορικάμετησυνεργασίακαιτησχέσημετονεπίτροποδενπροβλέπεταισχετικήδιαδικασία

Ακόμαπιολυπηρόείναιτοότιδενπροβλέπεταικάποιοένδικομέσοήδιαδικασίαυποβολήςκαταγγελίαςώστεναεκφράσειτοπαιδίοποιαδήπο-τεαντίρρησηήκαταγγελίασχετικάμετονεπίτροπότουκαιδενυπάρχειδυνατότηταάσκησηςπροσφυγήςέναντιοποιασδήποτεαπόφασηςπουτοεπηρεάζεικαιεκδίδεταιαπότα τρίασχετικάόργανασταοποίαδίνεταιυπερβολικάευρείαεξουσίαενώουσιαστικάδενείναιυπόλογαπουθενά 99

Ονόμοςεκδόθηκε τον Ιούλιο του2018αλλάηθέσητουσε ισχύεξαρτάταιαπότηνυιοθέτησητουΚανονισμούΛειτουργίαςτουΕποπτικούΣυμβουλίουκαιτηνοριστικήέγκρισήτουαπότονυπουργόΕργασίαςσεαπροσδιόριστηημερομηνία 100 ΗπραγματικήεφαρμογήεξαρτάταιεπίσηςκαιαπόκάποιεςΥπουργικέςΑποφάσειςπουθαεκδοθούνndashεπίσηςσεαπροσδιόριστη ημερομηνία στο μέλλονndash και θα προβλέπουν αρκετέςοργανωτικέςκαιουσιαστικέςλεπτομέρειεςπουαφορούντηνκατάρτισητων μητρώων τις προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος για υποψη-φίουςιεςτιςπροϋποθέσειςτωνμελλοντικώνσυμβάσεωνπρόσθετακα-θήκοντατοφόρτοεργασίαςτωνΕπαγγελματιώνΕπιτρόπωνκτλγιαταοποίαδενπεριλαμβάνειδιατάξειςονόμος 101

99 Κάποιαςμορφήςευθύνηπεριγράφεταιμόνογιατονεπίτροποσεπερίπτωσηκακήςαπόδοσηςήπαραβίασηςτωνσυμβατικώνυποχρεώσεων

100 Άρθρα3132ΌτανεγκριθείοενλόγωΚανονισμόςπουθαπεριλαμβάνειτηνπρότυπηδια-δικασίαγιατονκαθορισμόκαιτηναξιολόγησητουΒέλτιστουΣυμφέροντοςτουΠαιδιούθακαταργηθείτοΠΔ2202007

101 Άρθρα212428και27

43

[thinsp4thinsp]

[ 4 ]Κοινωνία των πολιτών

και Χρηματοδότηση

44

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

Οτομέαςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνγνωρίζειμιαάνευπροηγουμένουανά-πτυξηαπότο2015ΧιλιάδεςεπαγγελματίεςπροσελήφθησανεσπευσμένακαικατεπειγόντωςαπόδιεθνείςκαιελληνικέςκυβερνητικέςκαιμηκυβερνητικέςοργανώσειςπουδραστηριοποιούνταιστηνπροστασίατωνπροσφύγωνστηνΕλλάδα καλύπτοντας έναευρύφάσμαυπηρεσιώνπουαπαιτούνταιάμεσαανταποκρινόμενεςστηνάκρωςαυξημένηανάγκη τουπροσφυγικούπληθυ-σμούγιαυπηρεσίεςυποδοχήςφιλοξενίαιατρικήβοήθειακαιφροντίδαψυ-χοκοινωνικήυποστήριξηκαιβοήθειανομικήεκπροσώπησηκαισυνδρομή

Λόγω τηςαπουσίας ενόςσυστηματικούκαισυνεκτικούπλαισίουγιατηνπροστασίατουπαιδιούορόλοςτουπροσωπικούτωνΜΚΟαποδεί-χτηκεζωτικόςγιατηνευημερίατωνανηλίκωνΟιΜΚΟήτανκαιεξακολου-θούνναείναισεμικρότεροβαθμόοιβασικοίπάροχοιυπηρεσιώνστακέντραυποδοχήςκαιταυτοποίησηςκαισεόλεςτιςνέεςδομέςυποδοχής(ανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςξενώνεςξενοδοχεία)εποπτεύονταςκαιπα-ρέχονταςτοσχετικόπροσωπικόσεεκατοντάδεςδομέςκαιγραφεία

ΗανάγκηήταντέτοιαπουμέσασεπολύσύντομοχρονικόδιάστημααπότονΑύγουστοτου2015οιέμπειροιεπαγγελματίεςδενήτανπλέονδιαθέσιμοιΠροσελήφθησαννέοιήκαιάπειροιεπαγγελματίεςοιοποίοιτοποθετήθηκαν στους πιο απαιτητικούς σταθμούς ή στα πιο απαιτητικάπόσταπουπροϋπέθετανειδικήεκπαίδευσηγιατηνπροστασίακαιτηφρο-ντίδατουπαιδιούΌλοιόσοιδενήτανεπαγγελματίεςαπότοντομέατηςψυχικήςυγείαςπαραδέχτηκαντηνπαντελήέλλειψηεκπαίδευσηςσεαυτάταθέματααπότουςεργοδότεςτουςΜόνηεξαίρεσηέναςεπαγγελματίαςπου είχε παλαιότερααπασχοληθεί σε έναν νησιωτικόσταθμό μιας διε-θνούςΜΚΟΤρειςεπαγγελματίεςείχανλάβειεκπαίδευσητηνοποίαωστό-σο περιέγραψανως στοιχειώδη και προσέθεσαν ότι δεν κάλυπτε όσακαλούνταννααντιμετωπίσουνοιίδιοιστηνκαθημερινότητάτουςκατάτηνεργασίατουςμεπαιδιάενώοιπερισσότεροιανέφεραντηνανεπίσημηκαικαθημερινήτουςενασχόλησηωςτημοναδικήεκπαίδευσηπουέλαβαν

ΧρηματοδότησηΤακεφάλαιαπουστάλθηκανστηνΕλλάδακατανεμήθηκανσεορισμένεςαπότιςπιοδαπανηρέςανθρωπιστικέςεπιχειρήσεις 102Ωστόσοπροβάλ-λει αδύνατο να διαπιστωθεί η ουσιαστική επιρροή τους στην παροχή

102 httpbitly307Iw9f

45

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

συστηματικήςκαιμακροχρόνιαςπροστασίαςστουςπρόσφυγεςκαισταασυνόδευταανήλικα

Πιοσυγκεκριμέναπροςυποστήριξη τωνελληνικώναρχών τωνδιε-θνώνοργανισμώνκαι τωνΜΚΟπουδραστηριοποιούνταιστηνΕλλάδαστοντομέατηςδιαχείρισηςτηςπροσφυγικήςκαιανθρωπιστικήςκρίσηςη Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει χορηγήσει περισσότερα από 393000000ευρώσε επείγουσα βοήθεια από τις αρχές του 2015 103Η επείγουσαχρηματοδότησηπροστίθεταιστα561000000ευρώπουείχανήδηχορη-γηθείστηνΕλλάδαστοπλαίσιοεθνικώνπρογραμμάτωνγιατηνπερίοδο2014-2020(322800000ευρώαπότοΤαμείοΑσύλουΜετανάστευσηςκαι Ένταξης [AMIF] και 238200000 ευρώ από το Ευρωπαϊκό ΤαμείοΕσωτερικήςΑσφάλειας[ISF])ΜέσοΣτήριξηςΈκτακτηςΑνάγκηςΣεεπεί-γουσεςκαιεξαιρετικέςπεριστάσειςηΕυρωπαϊκήΕπιτροπήμπορείναπα-ράσχειέκτακτηανθρωπιστικήβοήθειασεόσουςεςτηχρειάζονταιστηνΕυρωπαϊκήΈνωσηΤοΜέσοΣτήριξηςΈκτακτηςΑνάγκηςέχειστόχοτηνπαροχήενόςταχύτερουπιοστοχευμένουτρόπουανταπόκρισηςσεμεί-ζονεςκρίσειςΣεαυτόσυμπεριλαμβάνεταιηβοήθειαπροςτακράτη-μέληναδιαχειριστούνμεγάλουςαριθμούςπροσφύγωνμεανθρωπιστικήβοή-θειαηοποίαδιοχετεύεταιστιςυπηρεσίεςτουΟΗΕμηκυβερνητικέςορ-γανώσεις και διεθνείς οργανισμούς που ενεργούν συντονισμένα με τακράτη-μέλη και διαβουλεύονται με αυτά Η Επιτροπή αποδέσμευσε650000000ευρώγιατηνπερίοδοαπότο2016έως2018Έωςσήμεραέχουνσυμβασιοποιηθείτα605300000ευρώ 104

ΠαράτηνεστίασηστοάσυλοκαισταμέτρασυνοριακήςασφάλειαςχορηγήθηκεκαιένασημαντικόποσόαπότηΓενικήΔιεύθυνσηΜετανά-στευσηςκαιΕσωτερικώνΥποθέσεωντηςΕΕ(ΓΔ HOME)σεενέργειεςπουσχετίζονταιμετηνανθρωπιστικήανταπόκρισηστηνκατάστασηστηνΕλ-λάδακυρίωςτηφιλοξενίατησίτισηκαιτηνιατρικήπερίθαλψηπουπα-ρέχονταναπότοΥπουργείοΕθνικήςΆμυναςστουςπρόσφυγεςκαιτουςμετανάστες

Το 2017 το πρόγραμμα εθνικής χρηματοδότησης της Γενικής

103 Το2015-2016ηεπιτροπήήτανμακράνομεγαλύτεροςδωρητήςανθρωπιστικήςβοήθειαςστηνΕλλάδαμετοσχετικόποσόναανέρχεταιστοεβδομήνταεφτάτοιςεκατότουσυνόλου(ΠηγήUN OCHAΣεπτέμβριος2016)

104 ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήlaquoManagingmigrationEU financial Support toGreecerdquoApril2018httpbitly2VqRdNj

46

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

ΔιεύθυνσηςΜετανάστευσηςκαιΕσωτερικώνΥποθέσεωντηςΕΕτοοποίοπροοριζόταννααποτελέσειμέτρομακροχρόνιαςστήριξηςμετατράπηκεσταδιακά σε μέτρο αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης Επομένωςστις31Ιουλίου2017ηΕλλάδαδενθεωρούντανπλέονότιβρίσκεταισεκατάστασηέκτακτηςανάγκηςκαιτην1ηΑυγούστουηχρηματοδότησηκαιηδιαχείρισητωνυπηρεσιώνστιςδομέςφιλοξενίαςπροσφύγωνκαιμεταναστώναποτελούσανσταθεράαντικείμενοχειρισμούαπότηνελληνι-κήκυβέρνησημετηΓΔ HOMEναεξακολουθείναχρηματοδοτείπρο-γράμματαστηνενδοχώραΌπωςαναφέρθηκεσυγκεκριμέναθασυνεχι-στείμόνοηυποστήριξηστιςΑσφαλείςΖώνεςγιαΑσυνόδευταΑνήλικα(ΑΑ)ενώοιελληνικέςαρχέςθααναλάβουντηχρηματοδότησηόλωντωνυπόλοιπωνυπηρεσιώνγιαταΑΑ 105

ΕνώηχρηματοδότησηπουπαρείχεηΓενικήΔιεύθυνσηΕυρωπαϊκήςΠολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας (ΓΔ ECHO)γιατουςσκοπούςτηςανθρωπιστικήςβοήθειαςεπέτρεπετηγεω-γραφικήδιάχυσητωνυπηρεσιώνκαλύπτονταςτανησιάκαιτηνενδοχώ-ρααυτήπαρασχέθηκεσεδιεθνείςΜΚΟαντίτουκράτουςΩςεκτούτουσημειώθηκανκαθυστερήσειςστηνανάπτυξηικανοτήτωνδυνατοτήτωνωςκαι στην έκφραση της προθυμίας της κυβέρνησης να διαχειριστεί τηνκατάστασηενώητελευταίαέμεινεεντελώςαπροετοίμαστηγιατησταδια-κήανάληψητηςδιαχείρισηςτηςμετανάστευσηςΑυτόοφείλεταιενμέρειστοότιδενυπήρχεκάποιαδημόσιαδιεύθυνσηυπηρεσίαγιατηδιαχείρι-σητηςχρηματοδότησηςαπότοAMIFέωςτο2017

ΣύμφωναμετοΆρθρο28τουΝόμου43752016συγκροτήθηκεμιαΔιεύθυνσηΟικονομικώνΥπηρεσιώνΜεταναστευτικήςΠολιτικήςηοποίαυπάγεται στοΥπουργείο Εσωτερικών καιΔιοικητικήςΑνασυγκρότησηςπουείναιαρμόδιογιαθέματαμεταναστευτικήςπολιτικήςΗΔιεύθυνσηΟικονομικώνΥπηρεσιώνΜεταναστευτικήςΠολιτικήςθαέχει ίδιοπροϋ-πολογισμόωςξεχωριστήοντότηταεντόςτουΥπουργείουΕσωτερικώνκαιΔιοικητικήςΑνασυγκρότησηςΣτονπροϋπολογισμόθαεγγράφονταιπι-στώσειςγιατηναντιμετώπισητωναναγκώνυλοποίησηςτηςμεταναστευτι-κήςπολιτικής

Τα αποτελέσματα αυτής της σταθερής μετάβασης προς την ΕθνικήΧρηματοδότησητουAMIFήτανεξαιρετικέςκαθυστερήσειςστηλήψητων

105 ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήldquoEmergencySupportFinancingDecisionOperationalPrioritiesrdquo5July2017httpbitly2H9xade

47

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

κονδυλίωνκαιμετέπειτααπεργίεςαπότοπροσωπικότηςΥπηρεσίαςΑσύ-λουσεμιαπερίοδοπουοιαιτήσειςγιαάσυλοείχανφθάσειστοαπόγειο

Στηνπερίπτωσητωνξενώνωνγιαταασυνόδευταανήλικαοικαθυστε-ρήσεις δεν ήταν δυνατό να ποσοτικοποιηθούν και επηρέαζαν άμεσατόσοταμέλητουπροσωπικούόσοκαιταανήλικαΕιδικότεραηευθύνηγια τη χρηματοδότηση των περισσότερων ξενώνων μεταβιβάστηκε στοκράτοςτην1ηΑυγούστου2017καιενώηπρώτηδόσημεταβιβάστηκεάμεσαστιςΜΚΟπουδιαχειρίζονταντουςξενώνες(Οκτώβριος2017)οικαθυστερήσεις στη λήψη της τελευταίας δόσης και της πρώτης για το2018άφησεόλουςτουςξενώνεςσεμιαεξαιρετικάδυσχερήθέση(ΑυτόαναλύεταιδιεξοδικάπαρακάτωστηνΕνότηταΞενώνες)

Κακός σχεδιασμόςΌπωςπροκύπτειαπό τιςσυνεντεύξειςμε τοπροσωπικόπουεργάζεταιστοπεδίουπήρξανσυχνέςαναφορέςστηνκακοδιαχείρισηκαιτηνέλλει-ψηστρατηγικήςγιατημακροχρόνιαανάπτυξητωνέργωνγεγονόςπουτονίζει έναχάσμαανάμεσαστιςανάγκεςστοπεδίοκαισεεκείνεςπουαναπτύσσονταιστιςπροτάσειςγιαταέργαΠολλέςμαρτυρίεςανέφερανότιενώηκατάστασηστοπεδίοπροϋποθέτεισυνεχήπροσαρμοστικότητακαιευελιξίαγιατηναντιμετώπισητωννέωνπροτεραιοτήτωνκαθώςπροκύ-πτουν οι κατευθυντήριες οδηγίες των έργων δεν καθιστούσαν εφικτέςτέτοιεςμεταβολές

Περαιτέρωταέργαχρειάζεταιναείναιμακροχρόνιαπροκειμένουναδιασφαλίζεταιότιόλοιοιεμπλεκόμενοιφορείςndashτοπροσωπικόοιπρομη-θευτέςκαιταίδιαταανήλικαndashκαταβάλλουνπροσπάθειεςκαιαφιερώνουντοχρόνοτουςμέσασεέναπιοασφαλέςπλαίσιοπαράσεμυωπικάπρο-σωρινάέργαόπωςεκείναπουυλοποιούνταιαπότο2015

48

[thinsp5thinsp]

[ 5 ] Ένταξη

49

Έντ

αξη

[thinsp51thinsp] Η ένταξη ως βιώσιμη λύση Απότιςβιώσιμεςλύσειςηενσωμάτωσηστηχώραυποδοχήςείναιηδεύ-τερηκαλύτερηστρατηγικήγιατηνευημερίακαιτηνανάπτυξηκάθεπαι-διούγιατοοποίοδεναποτελείεπιλογήηοικογενειακήεπανένωσηλόγωμηύπαρξηςκάποιουκατάλληλουμέλουςτηςοικογένειαςστακράτη-μέλητηςΕΕήστηχώραπροέλευσηςΑκόμακαισεπεριπτώσειςστιςοποίεςυπάρχουνγονείςστηχώραπροέλευσηςτακράτηυποχρεούνταιναμηνεπανενώσουντοπαιδίστηχώραπροέλευσηςεάνοιγονείςδενείναιικα-νοίήαδυνατούνναπαράσχουνστοπαιδίκατάλληληφροντίδακαικατάλ-ληλες συνθήκες διαβίωσης για την ανάπτυξή τουΟι αρχές πρέπει ναεπιδεικνύουντημέγιστηπροσοχήπρινγίνειοποιαδήποτετέτοιααπόπειραγια την επιστροφή ενός παιδιού Ανεξαρτήτως νομικού καθεστώτος ηάδειαδιαμονήςκαιηενσωμάτωσηαπορρέουναπότηνυποχρέωσητουκράτουςναπροστατεύειτηνακεραιότητατηζωήτηνυγείακαιτηνανά-πτυξη κάθε παιδιού Κατεξοχήν ανθρωπιστικοί λόγοι υπαγορεύουν τηνπροστασίακαιτηφροντίδακάθεπαιδιού

ΕπιβάλλεταιμιαδιαδικασίαπουθακαθορίσειτοΒέλτιστοΣυμφέρονκάθεπαιδιούσεατομικήβάσηκαθώςηενλόγωδιαδικασίαθααναγνω-ρίσειτηνπρόσφορηλύσηπουυπηρετείτηνευημερίατουκαιτηνανάπτυ-ξήτουΩςγενικήαρχήαυτέςοιδιαδικασίεςθαπρέπειναδιατίθενταικαιναείναιπροσβάσιμεςαπότηνπρώτηστιγμήτηςάφιξηςμέσωτωναρμό-διωνυπηρεσιώνκαιπαραγόντων

Όλεςοιρυθμίσειςγιατημέριμνααπότηνπρώτημέραndashηδιασφάλισηασφαλώνσυνθηκώνδιαβίωσηςυψηλούεπιπέδουτακοινωνικάεπιδόμα-τακαιοιδομέςηπροστασίατηςψυχικήςκαιτηςσωματικήςυγείαςτουπαιδιούηεκπαίδευσηταθετικάερεθίσματακαιοιψυχαγωγικέςδραστη-ριότητεςηανάπτυξητωνδεξιοτήτωνκαιτωνταλέντωνήηεπαγγελματικήκατάρτισημεσκοπότηναπόκτησηπροσόντωνγιαμελλοντικήαπασχόλη-σηndashείναιεξίσουσημαντικέςγιατηνκοινωνικήένταξηκαιέχειεπανειλημ-μένωςαναγνωριστείησημασίατους 106

ΣτηνπερίπτωσητηςΕλλάδαςπαράτιςπροσπάθειεςτηςκοινωνίαςτωνπολιτών τη μαζική χρηματοδότηση και τις απόπειρες βελτίωσης της

106 ΒλεπίσηςSeparatedChildreninEuropeProgramme(SCEP)StatementofGoodPractice(4th revised edition 2010) httpbitly2V7WtjH Relevant CRCGC6 22 23 UNHCR GuidelinesondeterminingtheBestInterestoftheChildMay2008

50

Έντ

αξη

κατάστασηςγιαταανήλικαταπράγματαακόμαδενλειτουργούνομαλάκαιέγκαιραόπωςείναιαπαραίτητογιαναδιασφαλίζονταιηπροστασίατουπαιδιούκαιημακροχρόνιαένταξήτουστηνκοινωνίαΜιλώνταςγιατηνκοινωνικήένταξητωνπαιδιώνοιεπαγγελματίεςαντέδρασανμεεκνευ-ρισμόκαιαπογοήτευση

ΌπωςεύστοχαείπεμίαψυχολόγοςlaquoΔενμπορούμεναταταλαιπω-ρούμετραυματίζοντάςταξανάκαιξανάκαιμετάναλέμεldquoΩραίατώραθασεενσωματώσουμεrdquoraquoσυνοψίζονταςτασυμπεράσματαπουεξήχθη-σαναπόαυτήτηνέρευνασεμίαφράση

Ηουσίαόπωςαποκαλύφθηκεαπότοσύνολοτωνσυνεντεύξεωνείναιότιηκαθημερινήπραγματικότητακαιαντιμετώπισητωνπαιδιώντασυστη-μικάεμπόδιαηστέρησηπραγματικήςφροντίδαςκαιαξιοπρεπώνσυνθη-κώνδιαβίωσηςηκακοδιαχείρισητωνπεριπτώσεωνκαιοικακέςπρακτικέςεξωθούνταπαιδιάστοπεριθώριοτηςκοινωνίαςκαθιστώνταςταευάλωτασεκάθεείδουςκακομεταχείρισηκακοποίησηκαιεκμετάλλευσηΗελλη-νικήπραγματικότητααποδεικνύεταιεξαιρετικάμεγάληδοκιμασίαγιατηνυπομονή τωνπαιδιών που επαφίεται σε μεγάλοβαθμόστηνπροσωπικήτουςαντοχήστιςικανότητέςτουςστοχαρακτήρατουςωςκαιστηντύχη()μετοντελευταίοπαράγοντανααποδεικνύεταικαθοριστικόςτιςπερισσό-τερεςφορέςΠολλάεξαρτώνταικαιαπότηστιγμήτηςάφιξηςτηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνστηνοποίαθαβρεθείτοπαιδίκαιπρωτίστωςτηνποιότητατωνεπαγγελματιώνπουθατοπεριβάλουν

ΟισυνθήκεςδενείναικαλύτερεςγιατουςπαρόχουςτωνυπηρεσιώνΣε αυτό το πλαίσιο η εκπλήρωση των καθηκόντων τους απέναντι σταπαιδιά καθίσταται ηθικό χρέος να βοηθήσουν ένα παιδί να επιβιώσειπράγμαπουπροϋποθέτειναεπιδείξουνεπιμονήτηνοποίασυχνάσυνο-δεύειέναμεγάλοπροσωπικόκόστος

[thinsp52thinsp] Δυνατότητες υποδοχήςΥπάρχει έλλειψη ακριβώνδεδομένων για τον αριθμό των ασυνόδευτωνανηλίκωνστηνΕλλάδαΗπιοαξιόπιστηπηγήείναιτοΕθνικόΚέντροΚοινω-νικήςΑλληλεγγύης(ΕΚΚΑ)τοοποίοσυλλέγειστοιχείααπότοναριθμότωνυποβαλλόμενωναιτήσεωνγιαστέγασηΤαπιοπρόσφαταστοιχείαανάγο-νταιστις15 Ιουνίου2018καιδείχνουνότιταασυνόδευταανήλικαστην

51

Έντ

αξη

Ελλάδαανέρχονταισε3973άτομα 107Απόαυτάτο959ήταναγόριατο41κορίτσιαενώτο53είναιηλικίαςκάτωτων14ετώνΤαασυνόδευταανήλικασυχνάπερνούναπαρατήρηταιδιαίτεραότανφθάνουναπόταχερ-σαίασύνοραμετηνΤουρκία(τονποταμόΈβρο)καθώςσυχνάδιαφεύ-γουντηςσύλληψηςκαιτηςκαταγραφήςαπότιςαρχέςήτιςΜΚΟΕπομέ-νωςαυτάτανούμεραθαπρέπεινααντιμετωπίζονταιμεεπιφύλαξη

Απόταενλόγω3973ασυνόδευταανήλικατα1141διαμένουνήδησεδομέςφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνκαιταυπόλοιπα2832ανα-μένουν την τοποθέτησή τους Ορισμένα βρίσκονται σε προστατευτικήφύλαξη(216)άλλασταΚέντραΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςσεπαραμε-θόριεςπεριοχές(368)177βρίσκονταισεανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςμαζίμετονγενικόπληθυσμόκαιόχισεειδικάτμήματα264σεασφαλείςζώ-νεςεντόςτωνανοιχτώνδομώνφιλοξενίας467σεξενοδοχείαπουχρη-σιμοποιούνταιωςλύσηγιαεπείγουσαμεταβατικήφιλοξενία238σεάλ-λουςτύπουςεπισφαλούςφιλοξενίας(όπωςεναναμονήέξωσηςστέγασηαπόσυστέγασημεενήλικεςπουδενέχουνταυτοποιήσειοιαρχέςπιθα-νότατατηςίδιαςεθνικότητας)690είναικαταχωρισμέναωςάστεγα(δια-μονήστοδρόμο)ενώοτύποςκατοικίαςδεναναφέρεταισε412περιπτώ-σειςΑπότα2832παιδιάεναναμονήτοποθέτησηςσεδομήφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωντα78είναικορίτσιακαι τα2754αγόριαΕίναισημαντικόνατονιστείότιηδιαδικασίατηςπρόσβασηςστιςυπηρεσίεςμεσκοπότηνένταξηαπότηστιγμήτηςεισόδουδενείναιγραμμικήήσαφήςκαιστηνΕλλάδασυγκεκριμέναοιπολιτικέςπουεφαρμόστηκαντο2016άλλαξανδραστικάτηνκατάστασηστηχώραεπηρεάζονταςτοταξίδικαιτηδυνητικήένταξηόσωνεγκλωβίστηκανεδώndashσυμπεριλαμβανομένωντωνανηλίκωνndashμετάτοκλείσιμοτωνσυνόρωνσταΒαλκάνιαΠεραιτέρωοιπαραμεθόριεςπεριοχέςκαιτανησιάλειτουργούνξεχωριστάαπότοισχύονπλαίσιο στην ενδοχώρα και εκτός αυτού Έτσι προκαλείται ασυνέπειαστηνπροσπάθειαχαρτογράφησηςτωνυπηρεσιών

Είσοδος στην Ελλάδα α ΣύλληψηστασύνοραndashειδοποίησητουΕισαγγελέακαιπαραπομπήσε

ΚέντροΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησης(ήσεΚινητήΜονάδαΥποδοχήςκαι Ταυτοποίησης) ndash Αξιολόγηση των ιδιαίτερων αναγκών (ιατρική

107 ΕΚΚΑεπικαιροποιημένηκατάστασηΑσυνόδευταανήλικαστηνΕλλάδαΑσυνόδευταανήλι-καστηνΕλλάδα1562018httpbitly2VapAmp

52

Έντ

αξη

εκτίμησηκοινωνικήυποστήριξηπαραπομπήστοΕΚΚΑndashπαραπομπήστοΠεριφερειακόΓραφείοΑσύλουκατόπιναιτήματοςαπότοανήλικοndashέγκρισητουεισαγγελέαεάντοανήλικοείναιηλικίαςκάτωτων15ετών) 108ndashπεριορισμόςτηςελευθερίαςενώεκκρεμείηπαραπομπήσεκατάλληληδομήφιλοξενίας 109ndashέκδοσηαπότηδιοίκησητουΚΥΤπουαρχικάσυνεχίζεταιωςπροστατευτικήφύλαξηαπότονεισαγγελέαεάνείναιαπαραίτητοndash(προσωρινήστέγασησεανοιχτήδομήφιλοξενίαςενώ εκκρεμεί η τοποθέτηση εάνδιατίθεται) ndash τοποθέτησησεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνμετηνέγκρισητουΕισαγγελέαndashέναρξη(ήσυνέ-χιση εάν έχουνήδη εκκινηθεί)διαδικασιών ενώπιον τηςΥπηρεσίαςΑσύλου

β Άφιξηστηνενδοχώραχωρίςναεντοπιστούναπότιςαστυνομικέςαρ-χές 110 εγκατάλειψητηςπαραμεθόριουπεριοχήςπριναπότηντοποθέ-τησησεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνήτημεταφοράσεπροαναχωρησια-κόκέντρο 111 ήεγκατάλειψηδομήςφιλοξενίαςανηλίκων1 Προσέγγισηφορέωντηςκοινωνίαςτωνπολιτώνστηνενδοχώραγια

τηνπρόσβασησευπηρεσίεςΑνάλογαμετιςανάγκεςκαιτιςεπιθυ-μίεςτωνπαιδιώνκαθώςκαιτηνηλικίατουςτηνικανότηταανταπό-κρισηςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιτηνεπαγγελματικήγνώμητωνπαρόχωντωνυπηρεσιώνΠαραπομπήστοΕΚΚΑαπότουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνndashειδοποίησηεισαγγελέααπότοΕΚΚΑδιασφάλισηπρόσβασηςστηΔιαδικασίαΑσύλου 112ndashΕιδοποίηση

108 Οιενέργειεςεντόςτηςπαρένθεσηςδενείναιυποχρεωτικέςκαιθαμπορούσανναπραγμα-τοποιηθούνσεμιαδεδομένηκατάσταση

109 Εξαιρετικάνεαράανήλικαήκαιασυνόδευταανήλικακορίτσιαndashανάλογαμετηνηλικίακαιτηνευαλωτότηταndashτοποθετούνταισυνήθωςαμέσωςσεδομήπροσωρινήςφιλοξενίαςεάνδιατί-θεταιήσενοσοκομείοπαίδωνώσπουναβρεθείκατάλληληστέγασηστηνκατάλληληδομή

110 ΑυτότογεγονόςέχειπαρατηρηθείεπανειλημμένωςγιατουςπληθυσμούςπουδιασχίζουνταχερσαίασύνοραμετηνΤουρκίαστηΒόρειαΕλλάδακαιπιοσυγκεκριμέναστηνπεριοχήτουΈβρου

111 ΠρέπειναδιευκρινιστείότιδενδιαθέτουνόλεςοιπαραμεθόριεςπεριοχέςΠροαναχωρησια-κάΚέντρακαιότισυχνάυπερκαλύπτεταιηχωρητικότητάτουςΩστόσοσεαυτέςτιςπερι-πτώσειςμπορείναεκδοθούναποφάσειςγιαπροστατευτικήφύλαξηαλλάταανήλικαπουπαραμένουνσεανοιχτούςχώρουςστηνπραγματικότητατουςεγκαταλείπουνχωρίςναγί-νουναντιληπτά

112 ΗΥπηρεσίαΑσύλουέχειπρόσβασηστααρχεία τηςΥΠΥΤκαιμπορεί νααναγνωρίσει ταπρόσωπαπουεγκαταλείπουνένανησίΙδιαίτεραγιαταασυνόδευταανήλικαηαξιολόγησηαπότηνΥπηρεσίαΑσύλουπροβλέπειότιηεπιστροφήστονησίήηπαραπομπήστηναστυνομίαγιαπεριορισμόαντιβαίνειστοΒέλτιστοΣυμφέροντουςκαιταΠεριφερειακάΓραφείαασύλουπροχωρούνστηνκαταγραφήαντίθεταμεότιθασυνέβαινεστηνπερίπτωσηκάποιουενηλίκου

53

Έντ

αξη

εισαγγελέααπότηνΥπηρεσίαΑσύλουκαιπαραπομπήστοΕΚΚΑ Έωςτηντοποθέτησηταανήλικαθαμπορούσανναφιλοξενηθούνπροσωρινάσεμιαανοιχτήδομήφιλοξενίαςεάνδιατίθεταιχώροςκαιανάλογαμετηνηλικίατους 113ndashδιαμονήστοδρόμοndashσεέναμηρυθμιζόμενοπροσωρινόπεριβάλλοντηςεπιλογήςτους(γιαπα-ράδειγμασεοικογενειακούςφίλουςομοεθνείς)ndashσύλληψηαπότιςαστυνομικές αρχές και κράτηση ndash συνοδευόμενη μεταφορά στιςαστυνομικέςαρχέςκαιτοποθέτησησεμονάδαπροσωρινήςφιλοξε-νίαςσεένανοσοκομείοπαίδωνήμίαδομήπροσωρινήςφιλοξενίαςεάνδιατίθεται 114

2 ΜηπροσέγγισητηςκοινωνίαςτωνπολιτώνΤαανήλικαεξακολου-θούνναμηνεντοπίζονταιαπόόλεςτιςαρχέςπαρεκτόςεάνσυλλη-φθούναπότιςαστυνομικέςαρχέςπουθαειδοποιήσουντονεισαγ-γελέακαιθαπαραπέμψουντηνυπόθεσηστοΕΚΚΑ

Ηδιαφοράανάμεσασταδύοπιθανάσενάριαndashανάλογαμετοεάνθαγίνεισύλληψηκαιμετιςσυνέπειεςτηςαπουσίαςδιαδικασιώνγιατηνυπο-δοχήστηνενδοχώραndashείναιαισθητήΑντίθεταμεαυτόπουθαπερίμενεκάποιοςολοένακαιπερισσότεραπαιδιάφαίνεταινασυσσωρεύονταιστιςμεγαλουπόλεις

113 Ταπολύμικράπαιδιά(δηλαδήηλικίαςκάτωτων13ετώνανάλογαμετιςσυνθήκες)καιταασυνόδευταανήλικακορίτσιααποκλείονταιαπόαυτέςτιςδομές

114 Εξαιρετικάνεαράανήλικαήκαιασυνόδευταανήλικακορίτσιαανάλογαμετηνευαλωτότητακαιτιςιδιαιτερότητεςτηςπερίπτωσης

54

Εμπό

δια

στη

ν έν

ταξη

[ 6 ] Εμπόδια στην ένταξη

55

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

[thinsp61thinsp] Υποδοχή στα σύνοραΗελληνικήνομοθεσίαεπιτρέπειτηνυποστήριξητηςΥπηρεσίαςΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησης (ΥΠΥΤ)πουείναιαρμόδιαγια την ταυτοποίηση τωνυπηκόωντρίτωνχωρώναπότηFrontexμετηντελευταίαναδραστηριο-ποιείταισχεδόνσεόλεςτιςπαραμεθόριεςπεριοχέςτατελευταίαχρόνια 115

Ακολουθούνταιδιάφορεςπρακτικέςπουπαραβιάζουνπολλάδικαιώ-ματατωνπαιδιώνστασύνορααλλάενίοτεσύμφωναμετουςεπαγγελμα-τίεςπαραβιάζεταιωςκαιησωματικήκαιψυχικήτουςακεραιότηταΌσονκαιρό κάποιο πρόσωπο περιμένει να καταγραφεί παραμένει σε ένανχώροόπουυπάρχειμιασκηνήμέσαστηνοποίαενήλικοιndashάντρεςκαιγυναίκεςndash κοιμούνται κατάχαμα χωρίς προσωπικό ασφάλειας μετά τις2300ΠεραιτέρωοιδιαδικασίεςταυτοποίησηςπραγματοποιούνταιαπόταμέλητουπροσωπικούτηςFrontexκαιηπροσωπικήτουςγνώμηπα-ραπέμπεταιστηνΥΠΥΤπροςέγκρισηΤοπροσωπικότηςτελευταίαςτηνυιοθετείπρόθυμακυρίωςλόγωέλλειψηςδυνατοτήτων

ΗκοινωνίατωνπολιτώνέχειπροτείνειηFrontexνακαταγράφειμόνοόσαδηλώνειοαιτώνάσυλοκαισυγκεκριμέναστηνπερίπτωσηανηλίκωναυτόθαπρέπειναγίνεταικαλόπισταΩστόσοτοερωτηματολόγιοπουχρησιμοποιείηFrontexγιατηνταυτοποίησηκαιτηνκαταγραφήδενδια-τίθεταιστηδημόσιασφαίρα 116ΈχουνυπάρξειπολυάριθμεςπεριπτώσειςανηλίκωνπουκαταγγέλλουντοπροσωπικότηςFrontexστουςπαρόχουςυπηρεσιών στιςΜΚΟ 117 για βαριά κακομεταχείριση ως και χαστούκιαπροκειμένουναεξαναγκαστούνταανήλικαναlaquoπαραδεχτούνraquoότιείναιενήλικοι ή ότι ανήκουνσε άλλη εθνικότητα και όχι στηδική τους Το2018οιεπαγγελματίεςεπισήμαναντηναύξησητουαριθμούτωναποκα-λούμενωνlaquoφερόμενωνωςανήλικωνraquo δηλαδήτωνανήλικωνπουείχανεσφαλμέναταυτοποιηθείκαιείχανκαταγραφείωςενήλικοιΑυτάταανή-λικα παραμένουν στον καταυλισμό τηςΜόριας χωρίς καμία υπηρεσίαπροστασίαςφιλικήγιαταπαιδιάlaquoστοέλεοςτωνπολλώνκινδύνωνπου

115 Νόμος4375116 Έχειυποβληθείαίτημααπότουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνναπροσπελάσουνένα

συγκεκριμένοαρχείοαλλάεκκρεμείακόμαηαπάντηση117 Σεμιασυνέντευξηπουπραγματοποιήθηκε τονΜάιο του2018στοπλαίσιο τηςέρευνας

αναφέρθηκεότιηFrontexπρόσφατακατέγραψεδώδεκαανήλικαωςενηλίκουςκαιεντόςτριώνημερώνεκτιμήθηκεότιόλατουςείναιανήλικαμέσωτηςδιαδικασίαςδιαπίστωσηςτηςανηλικότητας

56

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ελλοχεύουνσεαυτότοldquohotspotrdquoraquoΠαράτοότιοΝόμοςπροβλέπειτοτεκμήριοτηςανηλικότηταςώσπουνακαταλήξεισεσυμπεράσματαηδια-δικασίαδιαπίστωσης τηςανηλικότηταςστηνπράξηοιαρχές τοέχουναντιστρέψεισετεκμήριοενηλικότηταςαντιμετωπίζονταςταανήλικασανναήτανενήλικοιμέχριναεξαχθείσυμπέρασμαΈναπρόσωποθαπρέπεινα αντιμετωπίζεται ως ανήλικο όσο υπάρχει αμφιβολία σχετικά με τηνηλικίατουκαιαυτήηπροστασίαεκτείνεταιπέραντουσυμπεράσματοςτηςδιαδικασίαςστηνπερίπτωσηπουοιεπαγγελματίεςεκτίμησηςτηςανη-λικότηταςεξακολουθούνναέχουναμφιβολίες

Ταερωτήματαδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςβασίζονταισεμιαευρω-κεντρική αντίληψη της ζωής ενός ανηλίκου γεγονός που δεν καθιστάδυνατήτηναναγνώρισητηςκατάλληληςεξατομικευμένηςδιαδικασίαςγιατοπαιδί

laquoΟιερωτήσειςδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςθαπρέπειναέχουνλάβειυπόψητηνκουλτούραστηχώρακαταγωγήςκαιτηδιαδρομήτουπαιδιούΔενέχεινόημαναρωτάςένααγόριαπότοΠακιστάνήένανΑφγανόπουμεγάλωσεστοΙράνπόσαχρόνιαπήγεσχολείοήπόσαχρόνιαέχει εργαστείστηζωήτουΠρέπεινααναγνωρι-στούν ερωτήσεις που θα αποτυπώνουν την πραγματικότητα στηχώραστηνοποίαμεγάλωσε τοπαιδί και πουδενθαβασίζονταιστονευρωκεντρικότρόποζωήςraquo 118

Υπάρχουνφορέςπουταανήλικανιώθουνπιοασφαλήότανκρύβουντην ηλικία τους απόφόβο λόγω τωνφημών που κυκλοφορούν στονπληθυσμόκαικάνουνλόγογιατηνπροηγούμενηπρακτικήηοποίαεπι-κρατούσεστονησίτηlaquoσυλλογικήπροστατευτικήφύλαξηraquoτωνανηλίκωνπουταάφηνεσεκαθεστώςκράτησηςστονησίγιαμήνες 119ήαπόφόβο

118 ΑυτόανέφεραναρκετοίεπαγγελματίεςπουεργάζονταιστασύνοραστανησιάτουΒορείουΑιγαίουτηντελευταίατριετία

119 Τα ανήλικα αναγκάζονταν να παραμείνουν στην αποκαλούμενη laquoπτέρυγα-φάντασμαraquo ηοποίαπροσομοιάζειέντονασεφυλακήχωρίςυπηρεσίεςχωρίςπροαυλισμόκαιμεμόνομίαβάρδιαφροντιστώνναμεριμνάγιατιςπολύβασικέςτουςανάγκεςΧρειάστηκεναεξεγερ-θούνώστενααπαιτήσουνκαλύτερεςσυνθήκεςμεακραίεςπράξειςβίαςναδιαπράττονταιαπόαυτάΕίκοσιέναπαιδιάδιακομίστηκανστονοσοκομείοενώταυπόλοιπακλειδώθηκανμέσαγιαδύομέρεςχωρίςτηνπαρουσίαπροσωπικούχωρίςκαθαρισμότωνματωμένωνσκηνώνχωρίςαπομάκρυνσητωνσπασμένωνγυαλιώνκτλΧρειάστηκενασκηνοθετήσουνμιαεξέγερσηώστενααπολαύσουνταβασικάτουςδικαιώματακαινατύχουνλίγουσεβασμού

57

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ότιθαlaquoεγκλωβιστούνraquoστηνΕλλάδαήδιότιαυτότουςείπενακάνουνολαθρέμποροςώστενασυνεχίσουντοταξίδιτουςσεκάποιοάλλοκρά-τος-μέλος

ΕάνέναανήλικοαποφασίσειναδιορθώσειτηνταυτότητάτουκαινακαταγραφείτυπικάκαιεπίσημαωςανήλικοθαπρέπειναπεριμένειγιατησυνέντευξήτουμετηνΥπηρεσίαΑσύλουώστεναμπορέσειναπειτηναλήθειαγιατηνηλικίατουήέστωαυτόσυνέβαινεμέχριπρόσφαταΣτησυντριπτικήπλειονότητατωνπεριπτώσεωνησυνέντευξηθαδιακοπείκαιτοπαιδίθαπαραπεμφθείγιαδιαπίστωσητηςανηλικότηταςΑυτήηπρα-κτική ήταν άκρως ανεπαρκής και έθετε τα ανήλικα σε μεγάλο κίνδυνοεφόσονθαέπρεπεναπαραμένουνφιλοξενούμεναστοΚΥΤμαζίμετουςενηλίκουςγιαμεγάλοχρονικόδιάστημαωςκαιέξιμήνεςμέχριναπραγ-ματοποιηθείησυνέντευξηωςανήλικααποκλεισμένααπότησυνοριακήδιαδικασία

ΑυτήηπρακτικήάλλαξεπρόσφατακαιηπαραπομπήγιαδιαπίστωσητηςανηλικότηταςγίνεταικατάτηνκαταγραφήστηνΥπηρεσίαΑσύλουΟιεπαγγελματίεςαναφέρουν

laquoθαήταναδύνατοναγίνειαυτότοβήμακαιναδιορθωθείηηλικίακάποιουαςώστενακαταγραφείορθώςωςανήλικοςηχωρίςτηνυποστήριξητωνεπαγγελματιώναπότιςΜΚΟΤοσύστημαείναιπο-λύπλοκο και δεν παρέχονται πληροφορίες προς τούτο ενώ δενυπάρχεικρατικήυποχρέωσηγιαπαροχήδικηγόρουστονπρώτοβαθμόΟύτεκανγιαταανήλικαraquo

Παράτιςδιατάξειςγιατηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςόπωςπεριγρά-φεταιπαραπάνωέωςπολύπρόσφαταλόγωτηςέλλειψηςπαιδιάτρουήπαιδοψυχολόγουγιατηδιεξαγωγήτηςδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςηΥπηρεσίαΑσύλουπαρέπεμπεταφερόμεναωςανήλικαστοδημόσιονο-σοκομείοτηςΛέσβουγιαοδοντιατρικήεξέτασηβασίζονταςτηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςστοναριθμότωνφρονιμιτώνΌσοναφοράτηνακτινο-γραφίαάνωάκρων τονοσοκομείοδιενεργούσετηνεξέτασηκαιέπειταεξέδιδεεπίσημηδήλωσηστηνοποίααναφερότανότιδενήτανδυνατόςοπροσδιορισμός της ηλικίας κάθεανηλίκουηλικίας άνω των15 ετών μεαυτήτηνεξέτασηΑπότονΙούλιοτου2018ταφερόμεναωςανήλικαπα-ραπέμπονται πλέον στο προσωπικό ψυχοκοινωνικής υποστήριξης του

58

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ΚΕΕΛΠΝΟ 120γιατηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςΩστόσοενώπρόκει-ταιγιασημαντικήβελτίωσητοΚΕΕΛΠΝΟυπολείπεταισεδιερμηνείςκαισυνήθως ζητά από τηΜΚΟπου εκπροσωπεί το ανήλικο να παράσχειδιερμηνέαήαναβάλλειπεραιτέρωτηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςάρακαιτηδιαδικασίατουασύλου

ΕάνέναανήλικοείναισεθέσηναπαράσχεικάποιοαποδεικτικότηςηλικίαςτουαυτόκατατίθεταιστηνΥπηρεσίαΑσύλουΗΥπηρεσίαΑσύ-λουστοσυγκεκριμένονησίδενκαταχωρίζειαριθμόπρωτοκόλλουπροςεπιβεβαίωσητηςπροσκόμισηςτωνενλόγωαποδεικτικώνταοποίαστησυνέχειαδιαβιβάζονταιστηFrontexγιαεξέτασηγνησιότηταςΕάνδιαπι-στωθείότιείναιγνήσιαηηλικίατουανηλίκουδιορθώνεταιΔιαφορετικάταενλόγωέγγραφακατάσχονταικαικαταστρέφονταικαιδενδιατίθεταιδιαδικασίαάσκησηςπροσφυγής

Συνεπώςέχουνδημιουργηθείδύοδιαφορετικέςδιαδικασίεςκαιεπο-μένωςδύοlaquoτύποιraquoανηλίκωνΕκείναπουκαταγράφηκανορθώςαπότηνΥΠΥΤωςανήλικακαι εκείναπου ταυτοποιήθηκανωςανήλικααπό τηνΥπηρεσίαΑσύλουέπειτααπόμιαδύσκοληκαιχρονοβόραδιαδικασία

Κίνδυνοι από την εσφαλμένη καταγραφή Κατάτομεγαλύτερομέροςτου2017οιαρχέςτηςΥπηρεσίαςΑσύλουδενπαρέπεμπανταπαιδιάστοΕΚΚΑκαθώςθεωρούντανότιαυτόδενενέπιπτεστιςαρμοδιότητέςτουςΟιδύοαρμόδιεςαρχέςγιατηνέγκαιρηταυτοποίησηκαικαταγραφήτωνανηλίκωνndashΥΠΥΤκαιΥΑndashδενδιαβου-λεύοντανσχετικάκαιαυτόπαρέμενεαδιευκρίνιστοέωςτο2018Ταανή-λικαπουτελικάκαταγράφοντανορθώςωςανήλικαενώπιοντηςΥπηρε-σίαςΑσύλουκαιόχιαπότηνΥΠΥΤδενπαραπέμποντανστοΕΚΚΑαπόκανένανυπάλληλο τωνπροαναφερόμενωναρχώνΤα ίδιαθαέβλεπανάλλουςεςναμεταφέρονταιστηνενδοχώραήσεκάποιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνπριναπόαυτάπαράτοότιείχανφθάσειστηνΕλλάδαπριναπόεκείνουςεςΑυτόενέτεινετηναγωνίακαιτονεκνευρισμότουςσχετικάμετιςισχύουσεςδιαδικασίεςκαιτομέλλοντουςΠεραιτέρωπαράτοότιη

120 ΚΕΕΛΠΝΟείναιτοακρώνυμοτουΚέντρουΕλέγχουκαιΠρόληψηςΝοσημάτωνπουπα-ρέχει ψυχοκοινωνικές και υγειονομικές υπηρεσίες εντός του συστήματος υγείας σταlaquohotspotraquoτουΒορείουΑιγαίουκαιταπροαναχωρησιακάκέντραωςανάδοχοςεκμέρουςτουΥπουργείουΥγείαςσύμφωναμετηνΥπουργικήΑπόφασηπουδημοσιεύτηκεστοΦΕΚ 3877Β692018

59

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

συνέντευξηγιατηνευαλωτότηταδικαίωςδιακοπτότανχάρινμεταφοράςστιςΥπηρεσίεςΑσύλουκαιένταξηςστηνκατάλληληδιαδικασίαασύλου(δηλαδήόχιστησυνοριακήδιαδικασία)εκείναέπρεπεκαιπάλιναπερι-μένουνενίοτεεπίμήνεςενώπαρέμενανστονΚαταυλισμότηςΜόριαςμέχρι τελικά να πραγματοποιηθεί η συνέντευξή τους με την ΥπηρεσίαΑσύλουκαινακαταγραφείηαληθινήτουςηλικία

Ταανήλικαπουεκτιμάταιεσφαλμέναότιείναιενήλικοιήπουκαταγρά-φονταιεσφαλμέναωςενήλικοιστανησιάδιατρέχουντονάμεσοκίνδυνοδιοικητικήςκράτησηςκαιτηςδιαδικασίαςεπαναπροώθησηςστηνΤουρ-κίαΚατάτηδιάρκειατηςεπιχείρησηςlaquolowprofileraquo 121ηοποίαξεκίνησεαρχικάωςπιλοτικόπρόγραμμαάγαμοιαιτούντεςάσυλουπήκοοιχωρώνμεποσοστόχορήγησηςδιεθνούςπροστασίαςκάτωτουείκοσιπέντετοιςεκατόσύμφωναμε τηEurostat καιΣύροι 122 κρατούνται άμα τηαφίξειτους στοΠροαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης τηςΜόριας ΣυνεπώςεάνκάποιοανήλικοεκτιμηθείεσφαλμέναότιείναιενήλικοςδιατρέχειτονάμεσοκίνδυνοεπιστροφήςστηνΤουρκία

Οχειρισμόςαυτώντωνυποθέσεωναποδεικνύεταιπερίπλοκοςκαιταγραφειοκρατικάεμπόδιαείναιδαιδαλώδηεφόσονταπλέοναρμόδιαόρ-γανα και οι αρχές εντός του ΚΥΤ δεν επικοινωνούν απευθείας μεταξύτους 123Επομένωςοιεπαγγελματίεςπαραδέχονταιότιαντιμετωπίζουνδυ-σκολίες στην προσπάθειά τους να απελευθερωθεί ένα φερόμενο ως

121 ΣτοπλαίσιοτηςεπιχείρησηςlaquolowprofileraquoπουυλοποίησαντοΚέντροΠρώτηςΥποδοχήςκαιηΕλληνικήΑστυνομίαενώδενπροβλέπεταισεκανένανομοθέτημαοιάγαμοιάντρεςαπόχώρεςμεποσοστόαναγνώρισηςκάτωτουείκοσιπέντετοιςεκατόκρατούνταιάματηαφίξει τουςστοΠροαναχωρησιακόΚέντροστοΚέντροΠρώτηςΥποδοχής τηςΜόριαςέπειτααπόαπόφασηγιακράτησηπουεκδίδειηΥπηρεσίαΑσύλουκαιενώεκκρεμείηολο-κλήρωσητηςδιαδικασίαςασύλουήύστερααπόπαρέμβασηδικηγόρουεάνθεωρηθείότιείναι ευάλωτοιήσεπεριπτώσειςστιςοποίεςδενδιατίθεταιδιερμηνέαςστηγλώσσατουςγεγονόςπουοδηγείσεσοβαρέςκαθυστερήσειςστηνεξέτασητηςαίτησηςασύλου

122 ΛόγωτηςΣυμφωνίαςΕΕ-ΤουρκίαςκαιτουΝόμου45402018ηΤουρκίαθεωρείταιασφα-λήςτρίτηχώραγιατουςΣύρουςΕπομένωςπριναπότηναξιολόγησητηςουσίαςτηςαίτησηςασύλουοιίδιοιυποβάλλονταιπρώτασεσυνέντευξηγιατοπαραδεκτότηςαίτησηςώστεναεξεταστείανμπορούνναυποβάλουναίτησηασύλουστηνΕλλάδαήανθαπρέπειναεπι-στραφούνστηνΤουρκία

123 ΓιαπαράδειγμαυπάρχουνπεριπτώσειςστιςοποίεςέναανήλικοκαταγράφεταιεσφαλμέναωςενήλικοςκαικρατείταισύμφωναμετοέργοlaquolowprofileraquoΕίναιαδύνατοναπαραπεμφθείγιαδιαπίστωσητηςανηλικότηταςκαθώςηαστυνομίαθεωρείότιηιατρικήεξέτασηέχειήδηολοκληρωθείώστεναέχειφθάσεικάποιοςστηφάσητηςδιοικητικήςκράτησηςΕπομένωςδενεπιτρέπειτηνπαραπομπήτωνπροσώπωνσειατρικήεξέτασηκαιαξιολόγησηεκτόςεάνεπιμείνειπροςτούτοέναςμίαδικηγόρος

60

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ανήλικοπουτελείυπόδιοικητικήκράτησηδιαμέσουτηςδιαδικασίαςδια-πίστωσηςτηςανηλικότηταςκαιαπαιτείταινομικήσυνδρομήκαιικανότη-τεςκαθώςκαιυπομονήκαιηανάπτυξησχέσηςεμπιστοσύνηςκαικατανό-ησηςανάμεσαστουςεπαγγελματίεςκαιστοσχετικόπροσωπικότωναρ-μόδιωναρχώνΑυτόανέδειξεndashσεπερισσότερεςαπόμίαπεριπτώσειςndashτοad hocκαιεξατομικευμένοσύστημαπροστασίαςγιαταανήλικαστοσύ-στημαυποδοχής

laquoΌλοιεςμαςndashοιδικηγόροι ηΥπηρεσίαΑσύλου ηαστυνομίαndashκάνουμεότιμπορούμεγιαναφύγουνοιάνθρωποιαπότονησίΌλοτοσύστημαλειτουργείσαντηldquoΛίστατουΣίντλερrdquoενώπρο-σπαθούμεναβρούμελύσειςγιαναφύγουνοιάνθρωποιαπότονησίόσοπιογρήγοραγίνεταιraquo

laquoΈπειτααπόαυτή την ταλαιπωρίαndashναπροσπαθείς ναπείσεις τιςαρμόδιεςαρχέςότιπρόκειταιπράγματιγιαανήλικοndashέχειςπροκα-λέσει περισσότερα προβλήματα στο παιδί από όσα είχε ότανέφθασεraquo

ΈβροςΕνώ η κατάσταση είναι περίπλοκη στα νησιά του ΒορείουΑιγαίου ταανήλικαπουεισέρχονταιαπόταχερσαίασύνοραμετηνΤουρκίαμέσωτουΈβρουσυναντούνμιαπολύδιαφορετικήκατάστασηΟΈβροςωςπεριοχήκαιτοΚέντροΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςστοΦυλάκιοαπο-κλείονται από τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας και επομένως τη συνοριακήδιαδικασίαΣυνεπώςδενυπάρχειδιαδικασίαεισδοχήςΕάνκάποιοάτο-μοζητήσειάσυλοστηθεωρίακαταγράφεταιαξιολογείταικαιανάλογαπαραπέμπεται Ωστόσο οι μαρτυρίες υπογραμμίζουν την έλλειψη κά-ποιουείδουςαξιολόγησηςή ιατρικήςφροντίδας ενώοισυνθήκεςστοΚΥΤτουΦυλακίουαναφέρονταισεπολλέςεκθέσειςωςαπάνθρωπεςκαιταπεινωτικές 124Πολλάανήλικαπουδιασχίζουν ταχερσαίασύνοραμετηνΤουρκίαεισέρχονταιστηχώραχωρίςναεντοπιστούνκαιναταυτο-ποιηθούναπό τονστρατόή τιςαστυνομικέςαρχέςκαι επομένωςδενπαραπέμπονταιστοΚΥΤτουΦυλακίουγιατηναρχικήκαταγραφήκαιτην

124 ΠροκαταρκτικάσχόλιατηςΕυρωπαϊκήςΕπιτροπήςγιατηνΠρόληψητωνΒασανιστηρίωνκαιτηςΑπάνθρωπηςήΤαπεινωτικήςΜεταχείρισηςήΤιμωρίας (CPT)adhocεπίσκεψηστηνΕλλάδα10-19Απριλίου2018(CPTInf[2018])

61

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

έναρξητωνσχετικώνδιαδικασιώνγια τηνπροστασίαΟιεπαγγελματίεςαναφέρουνότιείναιπολλέςοιπεριπτώσειςπαιδιώνπουδενταυτοποιού-νταιώσπουναφθάσουνσεκάποιαμεγαλούπολη(ΘεσσαλονίκηήΑθή-να)στιςπερισσότερεςπεριπτώσειςέπειτααπόπολλούςμήνεςΤότεκα-ταγράφονταιδιότιαπευθύνονταισεκάποιαΜΚΟήδιότισυλλαμβάνονταιαπότηναστυνομίαΚαιπάλιεάνέναπαιδίκατορθώσειναδιαφύγειαπόόλουςαυτούςτουςφορείςκαμίααρχήδενθαμάθειποτέγιατηνύπαρξήτουστηχώρακαι το ίδιοθαπαραμείνειευάλωτοστοκαθετίκαιστονκαθένα

laquoΤαανήλικαπουφθάνουναπότονΈβροείναισανφαντάσματαΔενταέχειδεικανείςΔενταέχεικαταγράψεικανείςΕίναισανναμηνυπάρχουνraquo

Συνθήκες διαβίωσης στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) στα laquohotspotraquo και στον Έβρο (αποκλεισμένες ζώνες)ΟισυνθήκεςστοΚΥΤέχουνσταδιακάβελτιωθείκαιγιαπαράδειγμααπόlaquoπτέρυγες-φαντάσματαraquo στο Προαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης στοΚΥΤτηςΛέσβουέγιναντμήματαδιαμονήςανηλίκωνπουσύμφωναμετιςπεριγραφέςθυμίζουνστρατώναΤοφαγητόείναιάθλιοοισυνθήκεςανθυ-γιεινέςκαιυπάρχεισυνωστισμόςΈχουνκαταγραφείπεριστατικάαυτοτραυ-ματισμώνβίαςκαιαπόπειρεςαυτοκτονίας 125ΟιυπηρεσίεςπρακτικάείναιανύπαρκτεςτοίδιοκαιηπρόσβασηστηνεκπαίδευσηΔενυπάρχεινομικήσυνδρομήΤαέγγραφατωνανηλίκωνφυλάσσονταιμακριάτουςΕπομέ-νωςταανήλικαεξαρτώνταιαπότοπροσωπικόπουθαπρέπεινατασυνο-δεύσειεάνχρειαστείναπάνεοπουδήποτεΑυτήηκατάστασηισοδυναμείμεδιοικητικήκράτησηΤοΤμήμαΒ΄υποτίθεταιείναιασφαλέςκαθώςείναιηΑσφαλήςΖώνηστοΚΥΤτηςΛέσβουΩστόσοεδώέχουνκαταγραφείπολλάπεριστατικάκατάταοποίαενήλικοιπηδούνπάνωαπότιςπύλεςγιαναυποκινήσουνήνασυνεχίσουνκάποιασύγκρουσηΚάποιαστιγμήυπήρ-χανέωςκαισκηνέςπουστήθηκανγιαταασυνόδευταανήλικαακριβώςέξωαπότοΤμήμαΒ΄καθώςδενυπήρχεδιαθέσιμοςχώροςστοεσωτερικόΑπότηνάνοιξητου2018στοΤμήμαΒ΄διαμένουνκαιάγαμεςγυναίκεςδιότιδενδιατίθεταιπιαχώροςστηναντίστοιχηπτέρυγαάγαμωνγυναικών

125 laquoΑπόπειρα αυτοκτονίας ανήλικου πρόσφυγαraquoΕφΣυν4122017httpbitly2VUNo2f

62

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ΜιαπρόσφατηαξιολόγησηαπότηνΎπατηΑρμοστείατουΟΗΕγιατουςΠρόσφυγες(UNHCR)πουπραγματοποιήθηκετονΜάιοτου2018στοΚΥΤτηςΛέσβου 126συμπέρανεότιταανήλικανιώθουνότιμπορείναταακούνεαλλάκανείςδεντουςδίνεισημασίακαθώςηκατάστασήτουςδεναλλάζειΧρειάζονταιεπιπλέονπρόσβασησειατρικήφροντίδα(μετάτις1600)λένεότιείναιανήμποραναστηρίξουντουςιςφίλουςεςτουςπουαυτοτραυματίζονταιλένεότιχρειάζονταιεπαρκήενημέρωσηκαινο-μικήεκπροσώπησηκάλυψητωνβασικώντουςαναγκών(υπόδησηένδυ-σηκουρέας)καλύτερεςεκπαιδευτικέςκαιυπαίθριεςδραστηριότητεςκα-λύτεροφαγητόκαικαλύτερηασφάλειαΕίναιαπορίαςάξιοότιαυτέςοιεξαιρετικάβασικέςανάγκεςείναιακόμασχετικέςκαιδενεκπληρώνονταιτρίαχρόνιαμετάτηναύξησητωναφίξεωνκαιδύοχρόνιαμετάτηΣυμ-φωνίαΕΕ-Τουρκίας

ΗκατάστασηστοΚΥΤτουΈβρουείναιακόμαχειρότερηενώοιμαρτυ-ρίεςτονίζουντιςαπάνθρωπεςκαιαπαράδεκτεςσυνθήκεςυγιεινής 127 τηνέλλειψηδιερμηνέωντηνέλλειψηιατρικούκαινοσηλευτικούπροσωπικούτημηταυτοποίησητηνέλλειψηδιαδικασιώνγιατηδιαπίστωσητηςευαλω-τότηταςήτηςανηλικότηταςτοσυνωστισμότηνέλλειψηπροαυλισμούενίο-τεέωςκαιεπίδύοημέρεςκαιτονμεικτόπληθυσμόndashωςπροςτηνηλικίατοφύλοκαιιατρικάθέματαndashσταεμπορευματοκιβώτιακαιστιςσκηνές 128

ΚράτησηΤοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικής είχεδεσμευτεί 129 ότι κανέναανήλικοδενθαπαρέμενεσεκράτησηέωςτατέλητου2017ΩστόσοστατέληΔεκεμβρίουτου2017υπήρχανακόμη54καταγεγραμμέναανήλικασεκράτησηενώτο2018αυτόςοαριθμόςαυξήθηκεδραματικάκαιανερ-χότανστα216στις15Ιουνίου2018

126 ΗUNHCRδιεξήγαγεμιαΑξιολόγησητωνΑναγκώντωνπροσφύγωνστηΛέσβοτονΜάιοτου2018Ηέκθεσημένειναδημοσιευτεί(20Σεπτεμβρίου2018)αλλάμιασύνοψητωνευρημάτωντηςπαρουσιάστηκεστηΔιυπηρεσιακήΟμάδαΕργασίαςστηΛέσβοτην1ηΑυ-γούστου2018

127 ΠροκαταρκτικάσχόλιατηςΕυρωπαϊκήςΕπιτροπήςγιατηνΠρόληψητωνΒασανιστηρίωνκαιτηςΑπάνθρωπηςήΤαπεινωτικήςΜεταχείρισηςήΤιμωρίας (CPT)adhocεπίσκεψηστηνΕλλάδα10-19Απριλίου2018(CPTInf[2018]20)

128 HumanRightsWatchGreeceInhumaneConditionsatLandBorder27July2018httpbitly2DZ0cdU

129 ldquoΥπουργόςΜεταναστευτικήςΠολιτικήςΩςτοτέλοςτουέτουςόλαταασυνόδευταπαιδιάσεκατάλληλεςδομέςraquoAMNA282017httpbitly2LARjx6

63

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Προφανώς αυτό οφείλεται στην αύξηση των ασυνόδευτων ανήλικωνστηνΕλλάδασυνολικάκαιστηνπρόσφατηεκκένωσηδύοεγκαταλειμμέ-νωνεργοστασίωνστολιμένατηςΠάτραςόπουδιέμενανπαράνομαασυ-νόδευταανήλικαndashμεταξύάλλωνπροκειμένουνααποπειραθούνναφθά-σουνστηνΙταλίαΚατάτηδιάρκειατηςεπιχείρησηςοιαστυνομικέςαρχέςταυτοποίησαν142ανήλικααπόταοποίαμόνο37είχανκαταγραφείενώ105δενείχανκαταγραφείποτέωςαιτούνταάσυλοστηνΕλλάδαΤαταυ-τοποιημέναανήλικαμεταφέρθηκανσεασφαλέστερουςχώρουςφιλοξε-νίαςενώτα105ανήλικαμεταφέρθηκανστοΠροαναχωρησιακόΚέντροτηςΚορίνθουσεκαθεστώςlaquoπροστατευτικήςφύλαξηςraquo

Η παραμονή των παιδιών σε κέντρα κράτησης αποτελεί από καιρόπρακτική της ελληνικής κυβέρνησης και ενώ η κατάσταση βελτιώθηκεσταδιακάμέσασταχρόνιαπληθαίνουν ταπαραδείγματααυξανόμενωναριθμώνανηλίκωνυπό κράτησηΚαι πάλι κατά τοδεύτεροήμισυ του2017αυξήθηκανταανήλικασεπροστατευτικήφύλαξηστοΠροαναχω-ρησιακόΚέντροτηςΑμυγδαλέζαςενώεπίσηςπαρατάθηκεκαιηδιάρκειάτηςΤοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςδήλωσεότιαυτόοφειλό-τανστηνάφιξη1100ασυνόδευτωνανηλίκωναπότονΑύγουστοέωςτονΝοέμβριοτου2017 130

Όπωςανέφερανσταθεράδιάφοροιεμπλεκόμενοιφορείςοισυνθή-κεςστηνΑμυγδαλέζαδενπληρούνταβασικάπρότυπαΟισυνθήκεςεκείείναιαπαράδεκτεςγιατηντοποθέτησηανηλίκωνέστωκαιπροσωρινά 131 ενώυπάρχεικαιέλλειψηρουχισμούυποδημάτωνκαιειδώνυγιεινήςκα-θώςκαιανεπάρκειακλινώνοπότεταανήλικακοιμούνταιστοδάπεδοκαισεστρώματαπουδενέχουναπολυμανθείΕπίσηςκαταγράφονταιτακτικάπεριστατικάβίαςαυτοτραυματισμώνκαιαπεργίαςπείνας

laquoΤαανήλικαμαςρωτούνσυνεχώςγιατίβρίσκονταιστηφυλακήενώδενέκαναντίποτακακόraquo

130 laquoΑύξησητουαριθμούκαιτουχρόνουκράτησηςασυνόδευτωνανηλίκωνraquoΑυγή21122017httpbitly2VcaiOj

131 ArsisldquoAnnualreport2017AthensinterventionteamofArsisinthefieldofdetentioninAmygdalezaandTavrospre-removaldetentioncentrerdquo22May2018httpbitly2HaUgjR

64

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

[thinsp62thinsp] Κέντρα και δομές φιλοξενίας ανηλίκων η κατάσταση στην ενδοχώρα

ΕνώείναισημαντικόναεπισημανθείότιηΕλλάδαδενήτανεξοικειωμένημεπαρόμοιεςκαταστάσειςκαιδενδιέθετεποτέκάποιοσύστημααναδο-χής ή επιτροπείας θα προσδοκούσε κανείς ότι κατά τη διάρκεια τουτρίτουέτουςτηςαποκαλούμενηςlaquoπροσφυγικήςraquoκρίσηςθαμπορούσαννααποφεύγονταικάποιεςσυμπεριφορέςκαιθαμπορούσανναυιοθετη-θούνκαλέςπρακτικέςπροκειμένουναδιασφαλίζεταιότιταασυνόδευταανήλικαέχουνκάποιονασφαλήχώροδιαμονήςείτεπροσωρινάείτεορι-στικάώσπουναενηλικιωθούνήκαιναείναιικανάνασταθούνσταπόδιατουςΩστόσοδενδιαθέτουνόλαταανήλικαένανασφαλήχώροδιαμο-νήςΑυτήτηστιγμήυπάρχουντρειςτύποιχώρωνπουθαμπορούσανναφιλοξενήσουν ανήλικα οι δύο είναι προσωρινοί Ασφαλείς Ζώνες σεανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςκαιξενοδοχείακαιημόνημακροχρόνιαδια-μονήγιαπαιδιάπουδιατίθεταιαυτήτηστιγμήστηνΕλλάδαείναιοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων(ξενώνες)

Στηνπράξημπορείναυπάρχουνανήλικαπουδιαμένουνσεκαταλή-ψειςήστριμωγμένασανσαρδέλεςσεδιαμερίσματαμεάλλουςεςυπηκό-ουςτρίτωνχωρώνσυνήθωςενηλίκουςώστενααποφύγουντηναστεγία

ΠαράτοότιοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνπαρουσιάζουνπληθώραπροβλημάτωνάλλεςεπιλογέςφιλοξενίαςδενπληρούνταδιεθνήπρότυπαγιατηνυποδοχήκαιτιςσυνθήκεςδιαβίωσηςανηλίκωνΠεραιτέρωοκα-τάλογοςμετιςδιαθέσιμεςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιτιςμορφέςστέ-γασηςυπόκειταισεσυνεχείςμεταβολέςκαιοπωσδήποτεαυτέςδενεπαρ-κούνγιατηνπαροχήστέγασηςστονδιαρκώςαυξανόμενοαριθμόασυνό-δευτωνκαιχωρισμένωναπότηνοικογένειάτουςανηλίκωνστηνΕλλάδα

Ασφαλείς ΖώνεςΕπίτουπαρόντοςλειτουργούνδέκαΑσφαλείςΖώνεςστηνΕλλάδα 132μεδυνατότηταφιλοξενίαςέως300ανήλικα

ΟιΑσφαλείςΖώνες έχουνσυσταθείως εναλλακτική επιλογήγια τηστέγασηκαιτηνπαροχήυπηρεσιώνκαιφροντίδαςσταασυνόδευταανήλικα

132 ΕΚΚΑΕπικαιροποιημένηκατάστασηΑσυνόδευταανήλικαστηνΕλλάδα31 Ιουλίου2018httpbitly2VUhmDw

65

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

καιγιατηναντιμετώπισηεπειγουσώναναγκώνγιατηνασφάλειακαιτηνπροστασίατουςΣεαυτέςσυμπεριλαμβάνεταιηάμεσηαπομάκρυνσητωνπαιδιώναπόσυνθήκες κράτησηςώσπουνα καταστούνδιαθέσιμεςπιομακροχρόνιεςεπιλογέςγιατηντοποθέτησητωνασυνόδευτωνανηλίκωνήβιώσιμεςλύσεις

ΗΥποομάδαΕργασίαςγιατηνΠροστασίατουΠαιδιούndashΤμήμαΑθη-νών(ChildProtectionSub-WorkingGroupndashAthens)συνέταξεκατευθυ-ντήριες οδηγίες και συστάσεις 133 ορίζοντας το πλαίσιο λειτουργίας τωνΑσφαλώνΖωνώνκαιταπρότυπαπουδιασφαλίζουνότιαυτοίοιχώροιείναικατάλληλοιγιαανήλικαΟιενλόγωκατευθυντήριεςοδηγίεςlaquoυιοθετή-θηκανraquoαπότοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςκαιτοΥπουργείοΕργασίαςΩστόσοεφόσονδενέχουνεκδοθείεπίσημεςκρατικέςκατευθυ-ντήριεςοδηγίεςκαιδενυπάρχεισυναφήςνομοθεσίαηύπαρξηαυτώντωνκατευθυντήριωνοδηγιώνδενείναιδεσμευτικήγιατοκράτοςκαιεφαρμό-ζονταιεπιλεκτικάκαιπροαιρετικάσεσυγκεκριμένεςδομέςανοιχτήςφιλοξε-νίαςπουυπάγονταιστοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικής

ΣταΕλάχισταΠρότυπααναφέρεταιότιέναπαιδίθαπρέπειναπαρα-μείνειστηνΑσφαλήΖώνητοπολύγιαδώδεκαβδομάδεςΩστόσοστηνπραγματικότηταυπάρχουνπεριπτώσειςασυνόδευτωνανηλίκωνπουδια-μένουνστιςΑσφαλείςΖώνεςεπίπερισσότεροαπόέναέτοςκαιάλλεςπεριπτώσειςασυνόδευτωνανηλίκωνπουφεύγουνndashπολλάανήλικαξεπέ-ρασαντιςδώδεκαβδομάδεςενηλικιώθηκανκαιμετακινήθηκανστηδομήόπουδιέμεινανμετονυπόλοιποπληθυσμότωνενηλίκωνότανσυμπλή-ρωσαντοδέκατοόγδοοέτοςτηςηλικίαςτουςΑυτόοφείλεταικυρίωςστοότιταπαιδιάπουδιαμένουνστιςΑσφαλείςΖώνεςσυνήθωςπαρα-πέμπονταιεκείέπειτααπόκράτησηκαισυνήθωςείναιηλικίαςάνωτων16ετώνΕπομένωςθαείναιτατελευταίαπουθαπαραπεμφθούνσεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνΠροτεραιότηταδίνεταισταπαιδιάσεσυγκεκριμένεςπεριοχέςτωνΚΥΤσταπαιδιάυπόκράτησησταμικρότερηςηλικίαςπαι-διάκαισταάστεγαΟιΑσφαλείςΖώνεςκαιταξενοδοχείαθεωρούνταιπιοευνοϊκόπεριβάλλονδιαβίωσηςσεσχέσημεταυπόλοιπαοπότετα

133 Το2015συστάθηκανΟμάδεςΕργασίας(WG)προκειμένουνασυντονίσουντουςαρμό-διουςεμπλεκόμενουςφορείςώστενααναγνωρίσουντασχετικάζητήματασεκάθεπεδίοπουάπτεταιτηςδιαχείρισηςκαιτηςπροστασίαςτωνμεταναστώνκαιτιςσυνακόλουθεςλύσειςΜίααπόαυτέςτιςΟμάδεςΕργασίαςndashηΟμάδαΕργασίαςγιατηνΠροστασίατουΠαιδιούndashσυνέταξεταΕλάχιστα Πρότυπα για τις Ασφαλείς Ζώνες για τα Ασυνόδευτα Παιδιά (UAC) σε Ανοιχτές Δομές ΦιλοξενίαςΔιατίθεταιστηδιεύθυνσηhttpbitly2vOAioH

66

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ανήλικαπουδιαμένουνεκείδενείναιδυνατόνααποτελέσουνπροτεραιό-τηταΣτιςσυστάσειςαναφέρεταιακόμαότιθαέπρεπεναυπάρχουνισχυ-ροί κοινοτικοί δεσμοί στις ανοιχτές δομές φιλοξενίας προκειμένου ναδιασφαλίζεταιηπροστασίαΣτηνπράξηενυπάρχουνεντάσειςανάμεσασταασυνόδευταανήλικακαιστογενικόπληθυσμόσεαρκετέςανοιχτέςδομέςφιλοξενίας 134ΕπίσηςοισυστάσειςαναφέρουνότικάθεΑσφαλήςΖώνηθαπρέπειναβρίσκεταικοντάστιςυποστηρικτικέςυπηρεσίεςκαιναδιαθέτειένανπάροχοεξειδικευμένωνυπηρεσιώνγιαασυνόδευταανήλικαοοποίοςθαμπορείναπαρέχειειδικήυποστήριξη(υπηρεσίεςδιαχείρισηςπερίπτωσης)καινακαλύπτειτιςβασικέςανάγκεςτωνπαιδιώνπουβρίσκο-νταισεαυτή 135ΑκόμηαναφέρουνότιοφορέαςυλοποίησηςτηςΑσφα-λούςΖώνηςείναιυπεύθυνοςγιατιςυπηρεσίεςπουπαρέχονταισταασυ-νόδευταανήλικασυμπεριλαμβανομένηςτηςκαθημερινήςφροντίδαςκαιτηςπροστασίαςτωνανηλίκωνωστόσοδενθαενεργείωςνόμιμοςεπί-τροποςΕφόσονδενπρόκειταιγιαυποχρέωσηασφαλώςεπιδέχεταιπολ-λώνερμηνειώνκαιέχουνυπάρξειπεριπτώσειςστιςοποίεςταπαιδιάστιςΑσφαλείςΖώνεςδενέχουνρούχαήσετμεείδηυγιεινήςενώοιεμπλε-κόμενοιπάροχοιυπηρεσιώνφιλονικούνγιατοποιααπόόλεςτιςπαρού-σεςοργανώσειςθαπρέπειναφροντίσειταπαιδιά

Ξενοδοχεία ΤονΜάρτιοτου2018ορίστηκεωςεπείγουσαλύσηηχρήσηξενοδοχείωνως απάντηση στον αυξανόμενο αριθμό ασυνόδευτων και χωρισμένωναπότηνοικογένειάτουςανηλίκωνστανησιάΣήμεραλειτουργούνδώδε-καξενοδοχείαμεσυνολικήχωρητικότητα500κλινώνΤαξενοδοχείαδια-χειρίζεταιοΔιεθνήςΟργανισμόςΜετανάστευσης(ΔΟΜ)καιχρηματο-δοτείηΕυρωπαϊκήΕπιτροπήστοπλαίσιοενόςέργουμετίτλοlaquoΈκτακτηΑνταπόκριση για τη Στέγαση Ασυνόδευτων Παιδιών (ERAcUMiC)raquo 136 Στόχοςτουπρογράμματοςείναιηπαροχήυπηρεσιώνπροσωρινήςφιλο-ξενίας και προστασίας η κάλυψη των βασικών αναγκών η πρόσβασηστην πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη με μια ιατρική μονάδα ανά

134 ΈχουνγίνειπολλέςκαταγγελίεςστιςανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςτουΣχιστούκαιτουΕλαιώναμεταξύάλλωναπόπρόσφυγεςπουδιαμένουνεκείσχετικάμετονκίνδυνοπουσυνεπάγεταιηΑσφαλήςΖώνηγιατηνυπόλοιπηδομή

135 IbidΥποσημείωση131136 ΔΟΜ ldquoEmergency Response in Accommodating Unaccompanied Migrant Children

ERAcUMiCrdquohttpbitly2VPBk2l

67

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

δομήστέγασηςηνομικήσυμβουλευτικήηψυχολογικήυποστήριξηοιεκπαιδευτικέςδραστηριότητεςκαιταμαθήματααλλάκαιοιρυθμίσειςγιαενισχυμένηπαροχήεξωτερικώνυπηρεσιώνσταασυνόδευταανήλικαενι-σχύονταςποσοτικάκαιποιοτικάτιςδυνατότητεςπαροχήςβοήθειαςστοπλαίσιοτηςέκτακτηςανταπόκρισηςώστενααυξηθούνοιχώροιφιλοξε-νίαςτωνανηλίκωνκαιναπαρέχονταικατάλληλεςυπηρεσίες

Επίσης υπήρξαν μαρτυρίες που έκαναν λόγο για ορισμένους ορό-φουςπουστέγαζανανήλικασταξενοδοχείαενώόλοτουπόλοιποξενο-δοχείοσυνέχιζεναλειτουργείκανονικάΟρισμέναξενοδοχείαβρίσκο-νταιπολύμακριάαπότηνπόληεντείνονταςτοαίσθημααποκλεισμούτωνανηλίκωνΟρισμέναξενοδοχείαβρίσκονταισευποβαθμισμένεςπεριοχέςενώάλλαήτανξενοδοχείαημιδιαμονήςΕνώπαρέχονταιυπηρεσίεςαυτέςδενμπορούννακαλύψουντονμεγάλοαριθμότωνανηλίκωνπουδιαμέ-νουνσεένανενιαίοχώροφιλοξενίας

Καιπάλι πρόκειται για ένακοντόφθαλμοπροσωρινόβήμα γιαμιαακόμαμηοριστικήλύσηπουδενκάνειταανήλικανανιώθουνασφαλήκαιπροστατευμέναΕπίσηςείναιέναδαπανηρόεγχείρημακαιδιερωτάταικανείςανθαήτανκαλύτεροτακεφάλαιαπουδαπανήθηκανσεαυτόναέχουναξιοποιηθείγιατηνανάπτυξημονιμότερωνκαιασφαλέστερωνχώ-ρωνφιλοξενίαςόπωςοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων

Πρόσβαση σε μόνιμη φιλοξενία Ενώτοελληνικόκράτοςείναιυπεύθυνογιατηνπροστασίακαιτηφροντί-δααυτώντωνπαιδιώνυπάρχειέναχρόνιοέλλειμμακατάλληλωνχώρωνφιλοξενίαςανηλίκωνμεβάσητηνκοινότηταΟσυνολικόςαριθμόςτωνπαραπομπώνασυνόδευτων ανηλίκων που έλαβε και επεξεργάστηκε τοΕΚΚΑαπότον Ιανουάριοτου2016έωςτον Ιανουάριοτου2017είναι5192άτομαΈωςτις15Αυγούστου2018οαριθμόςείχεανέλθειστα14810άτομαμόλιςενάμισιέτοςαργότερα 137

ΤονΙανουάριοτου2017αναφερότανότιηεθνικήχωρητικότηταγιατηφιλοξενίατωνπαιδιώνήταν1312κλίνεςαπότιςοποίεςοι813ήτανσεείκοσι οχτώ δομές μακροχρόνιαςφιλοξενίας (δομέςφιλοξενίας ανηλί-κων)ενώοι499σεείκοσιδύοκέντραπροσωρινήςφιλοξενίαςΤαασυ-νόδευτα ανήλικα που φιλοξενούνταν σε δομές μακροχρόνιας και

137 ΕΚΚΑ Επικαιροποιημένη κατάσταση Ασυνόδευτα ανήλικα στην Ελλάδα 15 Αυγούστου2018httpbitly2H9wYuy

68

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

προσωρινήςφιλοξενίαςανέρχοντανσε1312άτομαενώ1301ασυνό-δευταπαιδιάανέμεναννατοποθετηθούνΟεκτιμώμενοςαριθμόςανηλί-κωνστηνΕλλάδαήταν2300άτομα 138

Στις31Ιανουαρίου2018οεκτιμώμενοςαριθμόςασυνόδευτωνανηλί-κωνστηνΕλλάδαήταν3270Απόαυτάτα2312βρίσκοντανσελίστααναμονήςγιατηντοποθέτησησεδομήφιλοξενίαςανηλίκων269παιδιάστηλίστααναμονήςπαρέμενανσεκλειστέςδομές(ΚΥΤ)καιΑστυνομικάΤμήματασεlaquoπροστατευτικήφύλαξηraquoΠαράτηναύξησηέναέτοςαργό-τερα(τονΙανουάριοτου2018)ηχωρητικότηταμειώθηκεσε1101κλίνεςοι783σετριάντατρειςδομέςμακροχρόνιαςφιλοξενίαςκαιοι318σεδεκάξιδομέςπροσωρινήςφιλοξενίας 139ΤονΙούνιοτου20182832ανή-λικααπότασυνολικά3973πουβρίσκοντανστηνΕλλάδασύμφωναμεταστοιχείατουΕΚΚΑβρίσκοντανσεακατάλληληδομή 140καθώςεκκρε-μούσεητοποθέτησησεδομήπροσωρινήςφιλοξενίας

Τον Αύγουστο του 2018 141 ο εκτιμώμενος αριθμός ανηλίκων στηνΕλλάδαείναι3290άτομαΣημειώθηκεαύξησημε90επιπλέονκλίνεςαπότονΙανουάριομετονσυνολικόαριθμόναανέρχεταιστις1191κλίνεςσεπενήντατρειςδομέςμακροχρόνιαςφιλοξενίαςμε1175κλίνεςκαιτέσσε-ραδιαμερίσματαημιαυτόνομηςδιαβίωσηςμε16κλίνεςταοποίααυτήτηστιγμήλειτουργούνωςπιλοτικόπρόγραμμα 142

Υπάρχουν2242αναφερόμενες εκκρεμείς υποθέσεις 296στα ΚΥΤ127 σε Προστατευτική φύλαξη 161 σε Ανοιχτές Δομές Προσωρινής

138 ΕΚΚΑ Επικαιροποιημένη κατάσταση Ασυνόδευτα ανήλικα στην Ελλάδα 13 Ιανουαρίου2017Απόταασυνόδευταανήλικαστηλίστααναμονής277ήτανέγκλειστασεδομέςυπο-δοχής(ΚΥΤ)και18κρατούντανσεΑστυνομικάΤμήματασεlaquoπροστατευτικήφύλαξηraquohttpbitly2Vdbgtt

139 ΠερισσότερεςπληροφορίεςκαιΠίνακεςμεόλουςτουςδιαθέσιμουςχώρουςκαιστοιχείαδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)ΧώραΕλλάδαΕθνικήΈκθεσηΕπι-καιροποίηση2016σσ113-115πουσυνέταξετοΕΣΠhttpbitly3007B5QΕθνικήΈκθε-σηΕπικαιροποίηση2017σσ141-142πουσυνέταξετοΕΣΠhttpbitly2H9viA5

140 ΒλπαραπάνωΕνότητα52Ηφράσηlaquoβρίσκοντανσεακατάλληληδομήraquoαναφέρεταισεανήλι-καπουδιαβιούνσεεπισφαλείςσυνθήκεςστιςοποίεςσυμπεριλαμβάνονταιοιΑσφαλείςΖώνεςοι ειδικέςπεριοχέςστιςανοιχτέςδομέςφιλοξενίας και τα ΚΥΤ ταδιαμερίσματαμεπολλούςακόμηανθρώπουςκαταλήψειςηlaquoπροστατευτικήraquoφύλαξηκαιοδρόμοςκαιηlaquoαστεγίαraquo

141 ΕΚΚΑ Επικαιροποιημένη κατάσταση Ασυνόδευτα ανήλικα στην Ελλάδα 15 Αυγούστου2018httpbitly2H9wYuy

142 ΣτοναριθμόδενσυμπεριλαμβάνονταιχώροιπροσωρινήςφιλοξενίαςπουαυτήτηστιγμήπεριλαμβάνουντριακόσιουςχώρουςσεδέκαΑσφαλείςΖώνεςκαιπεντακόσιουςπενήντασεδώδεκαξενοδοχεία

69

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Φιλοξενίας254σεΑσφαλείςΖώνες413σεξενοδοχεία(επείγουσαφι-λοξενία)254σεάτυπηστέγαση300χωρίςνααναφέρεταιτοποθεσίακαι437νααναφέρονταιωςαστεγία

Είναιπροφανέςότιηχωρητικότηταεξακολουθείναανέρχεταιμόλιςστοένα τρίτοαπόαυτήπουείναιπραγματικάαπαραίτητη 143καιότιοαριθμόςτωνεκκρεμώνυποθέσεωνπαραμένειοίδιοςκαιαυτόθασυνεχι-στεί εφόσον δεν έχει επιτευχθεί η απαραίτητη χωρητικότητα Η λίστααναμονήςδενμπορείναμικρύνειπαρεκτόςεάνέναπαιδίεγκαταλείψειμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνήαναχωρήσειαπόαυτήλόγωενηλικίωσηςήεάνμεταφερθείσεάλλοκράτος-μέλοςΕάνδενσημειωθείπρόοδοςαυτόςθαήτανομόνοςτρόποςγιαναπαραπεμφθείέναπαιδίμεασφά-λειασεμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκων

Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι είναι κοινή πρακτική να μεταφέρονται σεΑσφαλείςΖώνεςταπαιδιάπουβρίσκονταισεπροστατευτικήφύλαξηΤαπαι-διάσυχνάτιςεγκαταλείπουνεπιλέγονταςναζήσουνστοδρόμοώσπουναβρεθείδομήφιλοξενίαςανηλίκωνήεπιλέγονταςναπαραμείνουνστοδρόμοδιαλέγοντας ένα άλλο επικίνδυνο μονοπάτι που τα οδηγεί στην παράτυπηπαραμονή τουςστηχώραΣπανίζουνοιπεριπτώσειςστιςοποίες έναπαιδίμεταβαίνειαπευθείαςαπότηνπροστατευτικήφύλαξησεδομήφιλοξενίαςανη-λίκωνκαθιστώνταςδυνατήτηνπιοομαλήένταξήτουδηλαδήεκείόπουμπορείναξεκινήσεινααισθάνεταιασφαλέςκαιεπιτέλουςνασχεδιάσειτομέλλοντου

Οιβασικοίπληροφοριοδότεςβεβαιώνουνότιέτσιήτανπάνταηκατά-στασημετηφιλοξενίατωνανηλίκωνστηνΕλλάδαναεύχεταικανείςναδιαφύγεικάποιοςαώστεναμπορέσουν ταπαιδιάνααπομακρυνθούναπότοκέντροκράτησηςήαπότοδρόμοndashακόμηκαιτηνεποχήπουδενυπήρχανΑσφαλείςΖώνεςήξενοδοχείαήοποιαδήποτεεναλλακτικήεπι-λογήμεεξαίρεσημερικέςεκατοντάδεςχώρουςσεδομέςφιλοξενίαςανη-λίκωνΘεωρούναπορίαςάξιοότιτο2018καιμετατόσακονδύλιαπουδαπανήθηκαν την τελευταία τριετία στην Ελλάδα laquoβρισκόμαστε ακόμαστηνίδιακατάστασηΤιείναιαυτόπουακόμαπάειστραβάraquo

ΟιεπαγγελματίεςανέφερανότιοχώροςσεμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνείναιέναδιαρκέςαίτηματωνανηλίκωνπουδιαμένουνσεέναΚΥΤμιαΑσφα-λήΖώνηείναιυπόκράτησηστοδρόμοωςκαισεάτυπηστέγασηΤαανήλικαεπιθυμούνασφάλειακαισταθερότηταΩστόσοηπερίοδοςαναμονήςμπορεί

143 ΗUNHCRεπίσηςτοαναφέρειτονΙανουάριοτου2018στοUNHCRFactSheetGreece1-31Ιανουαρίου2018httpbitly2VWSevY

70

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ναείναιεξαντλητικήωςκαιγιατουςεπαγγελματίεςπουαδυνατούνναδώσουνμιαοριστικήαπάντησησταανήλικαΕνώοεκνευρισμόςκαιηαπογοήτευσηβαραίνουνόλαταεμπλεκόμεναμέρηταανήλικασυχνάαπελπίζονται

Ομέσοςχρόνοςαναμονήςπριναπότηντοποθέτησησεδομήφιλο-ξενίαςανηλίκωνδιαφέρειανάλογαμετηνηλικίατοφύλοκαιτηνευαλω-τότητατουπαιδιούξεκινώνταςαπόλίγεςμέρεςέωςμιαδυοβδομάδεςγιαταπολύμικράπαιδιάταανήλικακορίτσιαήάλλεςεξαιρετικάευάλωτεςπεριπτώσειςκαιφθάνονταςέωςτουςμερικούςμήνεςγιατουςυγιείςεφή-βουςοιοποίοιαποτελούνκαιτηνπλειονότηταΟαναμενόμενοςμέσοςόροςείναιτρειςέωςτέσσεριςμήνεςαλλάέχουνυπάρξειπεριπτώσειςστιςοποίεςηαπάντησηαπό τοΕΚΚΑαφορούσεανήλικαπουδενείχεδεικανείςεπίμήνεςκαιπουήταναδύνατοναβρεθούν

ΗφιλοξενίαεξαρτάταιεπίσηςαπότηστήριξηπουδίνουνστοπαιδίοιεπαγγελματίεςπουπιέζουντοΕΚΚΑτηρώνταςτοενήμερογιατυχόνεπι-δείνωσητωνσυνθηκώνδιαβίωσηςήτηςκατάστασηςυγείαςτουπαιδιού

laquoΉρθεσεεμάςέναπαιδίπουείχεκαταγραφείστηνΥπηρεσίαΑσύ-λουαπόμόνοτουκαιπερίμενεγιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνπάνωαπόδέκαμήνεςΌτανήρθεσεεμάςείδαότιδενμπορούσεναμείνειστοδρόμοούτεμιαμέραπαραπάνωΉτανεξαιρετικάευάλω-τοΤουβρήκαμεδομήφιλοξενίαςανηλίκωντηνίδιαμέραraquo

ΑυτόανέφερεμίακοινωνικήλειτουργόςστηνΑθήνακαιυπογραμμίζειτον εγγενή ρόλο της κοινωνίας των πολιτών στην παροχή υπηρεσιώνπροστασίαςενόψειτωνκενώνπουαφήνειτοκράτοςαλλάκαιτονπαρά-γοντατηςτύχης()πουθαμπορούσενακαθορίσειndashήόχιndashτηνευημερίαενόςανηλίκουστηνΕλλάδα

Παιδιά στο δρόμοΈχειυπάρξειαθρόαάφιξηπροσφύγωνστιςπαραμεθόριεςπεριοχέςκαιπαρότιυπήρξανεπίσημεςπροσπάθειεςσυγκράτησηςτουπληθυσμούμα-κριάαπότηνενδοχώρααυτέςαπέτυχανόπωςαποτυπώνεταισεόλεςτιςμεγαλουπόλειςμεπρώτητηνΑθήναΣτηδιάρκειατωντελευταίωνετώνοιμεγάλεςπόλειςείδανένανάνευπροηγουμένουαριθμόασυνόδευτωνανηλίκωνκαιάλλωνπολύευάλωτωνατόμωνναμένειστοδρόμοξεπερ-νώνταςτιςδυνατότητεςτωνπαρόχωνυπηρεσιώνστατοπικάγραφείατηςκοινωνίαςτωνπολιτών

71

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ΜίαβασικήπληροφοριοδότριαυπογραμμίζειότιδενυπάρχειτρόποςναεκτιμηθείπραγματικάοαριθμόςτωνάστεγωνπαιδιώνούτεκανμεβάσηταστοιχείατουΕΚΚΑΟιαιτήσειςπροςτοΕΚΚΑπουδεναναφέρουνρητάτηλέξηlaquoαστεγίαraquoδενκαταμετρώνταιανάλογαΗάτυπηστέγασηήτοασυμπλή-ρωτοκενόστοέντυποτηςαίτησηςθαμπορούσενασημαίνειτοοτιδήποτεκαιέχειπολύνακάνειμετοάτομοπουσυμπληρώνειτηναίτησηΈναπαιδίσεμιακατάληψηθαμπορούσεναμείνειάστεγοτηνεπόμενημέρααλλάθαανήκεστηνκατηγορίατηςάτυπηςστέγασηςόπωςκαιταπαιδιάπουζουνσεάθλιεςσυνθήκεςμεάλλουςεςυπηκόουςτρίτωνχωρώνγιαπαράδειγμασεμισθω-μένοδιαμέρισμασυνήθωςπληρώνονταςγιατηστέγασήτουςμεχρήματαήάλλαμέσαΑυτάταανήλικαθαέπρεπεεπίσηςναθεωρούνταιάστεγααλλάδενκαταγράφονταιωςανήλικαεκτόςεάντοαναφέρειρητάτοΕΚΚΑΥπάρ-χειεπίσηςκιηπερίπτωσητωνανηλίκωνπουαρνούνταιναπαραπεμφθούνστοΕΚΚΑεπιλέγονταςναπαραμείνουνεκείπουβρίσκονται(μεφίλουςεςσυμπατριώτεςτισσες)καιξαφνικάκαθίστανταικυριολεκτικάάστεγαπροσπα-θώνταςναβρουνκαταφύγιοστιςπλατείεςκαισταδημοτικάπάρκα

Τογεγονόςότιέπρεπενααντιμετωπιστείέναςάνευπροηγουμένουαριθ-μόςπαιδιώνπουδιαβιούνσεεπικίνδυνεςκαταστάσειςδηλαδήστοδρόμοήακόμαχειρότεραάλλαξετηφύσητωνυπηρεσιώνπουπαρέχονταιστηνεν-δοχώρακαιτιςμετέτρεψεσευπηρεσίεςανταπόκρισηςlaquoπρώτηςγραμμήςraquoΟισυνθήκεςθυμίζουνεκείνεςμιαςέκτακτηςανάγκηςπουδενδιαφέρουνσεκάτιαπόεκείνεςπουεπικρατούνστανησιάτουΒόρειουΑιγαίουΟιπάροχοιτωνυπηρεσιώνσυχνάβρίσκονταισεαδιέξοδεςκαταστάσειςιδιαίτερατουςχειμε-ρινούςμήνεςΟιπερισσότερεςπεριπτώσειςαφορούνάστεγαπαιδιάήπαιδιάπουδιαβιούνσεπλήρηανασφάλειαμεάγνωστουςοικογενειακούςφίλουςτηςίδιαςεθνικότηταςπουμόλιςέφθασανστηνΑθήναΤοκύριοζήτημαεξακο-λουθείναοφείλεταιστοότιταανήλικαδενμπορούνναπροσπελάσουντιςδομέςυποδοχήςτηνκατάλληληστιγμήεάνμπορέσουνκαθόλου

Το2018σημειώθηκεεπίσηςραγδαίααύξησητωνασυνόδευτωνανηλί-κωνπουσυσσωρεύοντανσευπαίθριουςδημόσιουςχώρουςεπίβδομάδεςΗαστεγίαπροκάλεσεσοβαρήβλάβησεαρκετέςπεριπτώσεις(επιδείνωσητηςσωματικήςκαιψυχικήςυγείαςθυματοποίησηαρκετέςαπειλέςγιατηνασφάλειάτουςπραγματικάεγκλήματαπουδιαπράχθηκανσεβάροςασυ-νόδευτωνανηλίκωνλόγωτουότιεκείναπαραμένουνστοδρόμογιαμεγάλαχρονικάδιαστήματακαιαναγκάζονταιναεξασφαλίσουνστέγημείδιαμέσα)παράτιςπροσπάθειεςτωνπαρόχωντωνυπηρεσιών

72

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

laquoΤο2018γιαπρώτηφοράείχαμεπεριπτώσειςπαιδιώνπουέρχο-ντανχτυπημένακαιτραυματισμέναστογραφείοέχονταςδιανυκτε-ρεύσειεπίμέρεςσεπάρκαήάλλουςδημόσιουςχώρουςκαιχρειά-ζοντανεπειγόντωςιατρικήβοήθειαΑλλάκαιπάλιδενγινότανναεπι-σπευστείητοποθέτησήτουςπαράτιςπροσπάθειεςτουΕΚΚΑraquo

Ένας άλλος επαγγελματίας που εργάζεται κυρίως με άστεγα παιδιάαναφέρει

laquoΉρθεστογραφείοκαιήθελεναπηδήξειαπότοπαράθυρογιατίήταναπεγνωσμένοςΤιμπορούσανακάνωΤίποταΑπολύτωςτίπο-ταΜόνονατονηρεμήσωκαιναπροσπαθήσωναμηντουσυμβείκάτικακόαλλάείχεδίκιοraquo

Δυστυχώςανεξάρτητααπότιςπροσπάθειεςκαιτηνποιότητατωνυπη-ρεσιώνυπάρχουνπεριπτώσειςπουδενμπορούνναβοηθηθούν

laquoΕίχαμεεφήβουςπουldquoμεταμορφώνοντανrdquoμπροστάσταμάτιαμαςμέσαστουςμήνεςμετάτηνπρώτηφοράπουέρχοντανστογρα-φείοΑπόντροπαλάπαιδιάγίνοντανοργισμένοιέφηβοιλόγωτηςαβεβαιότηταςτηςμάταιηςαναμονήςτηςπροσμονήςκαιτουσυγ-χρωτισμούμετουςλάθοςανθρώπουςστοδρόμοΆλλοιήτανέφη-βοιπουχάσαμεταίχνητουςπρινμπορέσουμενατουςφροντίσου-μεΚάποιοιέφυγανπαράνομααπότηνΕλλάδακαιξαναεμφανίστη-κανγιαναμαςπουνότιήτανασφαλείςΑλλάοιπερισσότεροεξα-φανίστηκανraquo

ΑλλάυπάρχουνκαιακόμαχειρότερασενάριαΈναςάλλοςεπαγγελμα-τίαςαναφέρει

laquoΕίχαμιαπερίπτωσηήτανέναςπουζούσεστο τοπικόδημοτικόπάρκογιαμήνεςστοκρύοστηβροχήδενμπορούσανακάνωτίποταΤονπλησίαζανλογήςλογήςάνθρωποιστοπάρκοπροσπα-θώνταςνατονδελεάσουνμεχρήματαήμεέναζεστόσπιτικόγιανα αρχίσει να εκδίδεται Και μια μέρα το έκανε Έβρεχε και δενάντεχεάλλοΟπότεπήγεΧρειαζότανστέγηΕιλικρινάτιθαμπο-ρούσανατουπωαφούδενείχατίποτανατουπροσφέρωγιαναμηναφήσωνασυμβείαυτόraquo

73

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

[thinsp63thinsp] Κακοδιαχείριση περιπτώσεων Ενώπρόσφαταορίστηκανδιαδικασίεςγιατηδιασφάλισητηςποιότηταςτωνυπηρεσιώνκαιτωνσυνθηκώνδιαβίωσηςστιςδομέςφιλοξενίαςανη-λίκωνσεσυμμόρφωσημετηΣύμβασητουΟΗΕγιαταΔικαιώματατουΠαιδιού 144οιδιαθέσιμοιχώροιείναιλιγοστοίκαιοικατευθυντήριεςοδη-γίες διασφαλίζουν μόνο το πλαίσιο για την κατάλληλη λειτουργία τωνδομώνφιλοξενίαςανηλίκωνΗεξατομικευμένηδιαδρομήγιατηνπροστα-σίακαιτηνενίσχυσηκάθεπαιδιούαφήνεταισταχέριατηςεκάστοτεΜΚΟ πουδιευθύνειμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαιπιοσυγκεκριμένασταχέριατουπροσωπικούπουεργάζεταικαθημερινάσεαυτέςτιςδομέςΠε-ραιτέρωδενχρηματοδοτούνταιόλεςοιδομέςφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωναπότονκρατικόμηχανισμόΕπομένωςδενυποχρεούνταιόλεςοιδομέςνασυμμορφώνονταιμετιςσχετικέςκατευθυντήριεςοδηγίες

Ωστόσοορισμένεςδομέςφιλοξενίαςφαίνεταιναενισχύουνταανήλικαώστε εκείναναβρουν νααναπτύξουν νακυνηγήσουν τα ενδιαφέροντάτουςκαιναζήσουν ενώάλλεςπουδιοικούνταιαπόάπειροπροσωπικόστηνκαλύτερηπερίπτωσηεπιμένουνστηνεφαρμογήτωνκανόνωνκαιτωνδιαδικασιώνμεέναντρόποοοποίοςδενβοηθάταανήλικανανιώσουνευπρόσδεκτακαιάξιασεβασμούστοαποκαλούμενοlaquoσπιτικόπεριβάλλονraquoπουδιατείνεταιότι είναιμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνΑυτόέρχεταισεευθείααντίθεσημε τηνεξατομικευμένηαξιολόγηση τωναναγκώνκαι τηνεξατομικευμένηπροσέγγισητωνανηλίκωνΣεκάποιεςαπότιςχειρότερεςπεριπτώσειςπουανέφερανοιεπαγγελματίεςπαρατηρήθηκαναποχρώσεςενδείξειςχρήσηςναρκωτικώνκαιδιασύνδεσηορισμένωνενοίκωνμεεγκλη-ματικάδίκτυαΟιΜΚΟπουδιαχειρίζονταιτιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνείναιεκείνεςπουπρέπειναδιασφαλίσουνότιτοπροσωπικόεπιλέγεταικαιεκπαιδεύεταικατάλληλαότικάθεανήλικοαντιμετωπίζεταιωςξεχωριστόάτο-μοκαιτουδίνεταιοαπαραίτητοςχρόνοςπουχρειάζεταιγιαναπροσαρμο-στείστοπεριβάλλονκαινααναπτύξειεποικοδομητικέςσχέσειςμεάλλουςεςενοίκουςκαιτοπροσωπικόκάθεκλάδουπουβρίσκεταιστηδομή

Επισφαλής χρηματοδότηση ΟιδομέςπουχρηματοδοτούνταιαπότοAMIFέμεινανχωρίςχρηματοδότηση

144 ΟδηγόςγιατηΛειτουργίαΔομώνΦιλοξενίαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνhttpbitly2PYRSiX

74

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

(ρευστότητακαιαβεβαιότηταωςπροςτηντελικήαπάντηση)γιαέξιμήνεςκατάμέσοόροΑυτόέρχεταισεευθείααντίθεσημετημακροχρόνιακαισταθερήοικοδόμησησχέσεωνεμπιστοσύνηςπουανέφερανοιεπαγγελ-ματίεςωςένααπότασημαντικότεραεργαλείαταοποίαδιαθέτουνγιαναβοηθήσουνταανήλικαναlaquoανοιχτούνraquoνασυζητήσουνταπροβλήματάτουςκαιτελικάνασταθούνσταπόδιατους

ΤοπροσωπικόεπίσηςβρίσκεταισεκατάστασηάγχουςήθυμούκαθώςμένειαπλήρωτοενίοτεωςκαιέξιμήνεςΗκαθημερινήτουεργασίακαιπρακτικήπροϋποθέτουνηρεμίακαιγαλήνηΕίναιαπαραίτητονααισθάνε-ταιασφαλέςστοπεριβάλλοντουκαιναέχειτηνηφαλιότητακαιτηδιαύ-γειαπνεύματοςναχειριστείέκτακτεςκαταστάσειςΗεπισφαλήςχρηματο-δότησηέχειαρνητικόαντίκτυποστιςπροσπάθειεςκαιστηνυπομονήπουχρειάζονταιγιατηνεργασίαμεέφηβουςεςτηνκαθοδήγησήκαιτηστή-ριξήτουςειδικάότανπρόκειταιγιαέφηβουςεςπουβρίσκονταισεμιαπιοπολύπλοκηκαιτραυματικήκατάσταση

Οι σοβαρές καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση προξενούν επίσηςανεπάρκειεςστηχορήγησηενόςμικροποσού(pocketmoney)σταανήλι-καπουδιαμένουνστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαθώςκαιελλείψειςστηνκάλυψηβασικώναναγκώνόπωςένδυσηκαιυπόδησηαπόφιλαν-θρωπικές δωρεές Αυτό οδηγεί τα ανήλικα στην εξεύρεση άλλων πιοεπικίνδυνωνμέσωνγιατηνκάλυψητωναναγκώντους

Ταανήλικαήδηνιώθουνανασφαλήλόγωτωνσοβαρώνκαθυστερή-σεων στην ολοκλήρωση της χορήγησης νόμιμου καθεστώτος και διότι αντιλαμβάνονται την επισφαλή κατάσταση της οικονομίας στην ΕλλάδαΗεπισφαλήςχρηματοδότησηεπιδεινώνειπεραιτέρωαυτήτην κατάσταση

Επίσης είναι ενδιαφέρον νασημειωθείότι λόγω τηςανεπάρκειαςδιαθέσιμων χώρων για φιλοξενία τα παιδιά που εγκαταλείπουν μιαδομήτοποθετούνταιτελευταίαστηλίστααναμονήςτουΕΚΚΑΜετάταανήλικα που είναι άστεγα σε κράτηση ήστα νησιά τα ανήλικα πουέχουνεγκαταλείψειμιαδομήείναιτατελευταίαπουθαανακατανεμη-θούνστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνΥπόμίαέννοιαθαμπορούσεκάποιοςναισχυριστείότιτιμωρούνταιδιότιενήργησανκυριευμένααπόαγωνία και εκνευρισμό Άλλοι θεωρούν εύλογη αυτή την πρακτικήεφόσον κάποια ανήλικα περίμεναν τόσο καιρό για να τους δοθεί ηευκαιρίαναμεταβούνσεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαιδενθαήταν

75

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

δίκαιοαυτάναεξακολουθήσουνναπεριμένουνενώάλλαμπαινοβγαί-νουνστιςδομέςκατάβούληση 145

ΑστικοποίησηΟιεπαγγελματίεςπουεργάζονταιστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαθώςκαιοιβασικοίπληροφοριοδότεςαναφέρουντησημασίαανάπτυξηςτέ-τοιωνδομώνεκτόςμεγαλουπόλεωνήσταπροάστιαώστενααποφεύγεταιηέκθεσητωνανηλίκωνσεπαράνομεςήεγκληματικέςδραστηριότητεςκαιναέρχονταισεεπαφήμεπιοεπωφελήκαιθετικάερεθίσματαΈχειαπο-δειχτεί στοπαρελθόνότι πολλές τέτοιεςδομές πουβρίσκονταισε μηαστικόπεριβάλλονκαιεπιτυγχάνουντησταθερότητασεμιαπιομικρήκαιπιοlaquoζεστήraquoκοινότηταβοηθούνταανήλικαναεξελιχτούν

ΟιμεγάλεςπόλειςκαιτοκέντροτηςΑθήναςσυγκεκριμέναόπουβρί-σκονταιπολλοίπάροχοιυπηρεσιώνδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιδη-μόσιεςυπηρεσίεςφαίνεταιναασκούνεπιβλαβήεπίδρασησταανήλικακαθώςεκείυπάρχουνόλωντωνειδώνταερεθίσματακαιμάλισταπολύκοντάσταανήλικαοποιαδήποτεστιγμήΟιεπαγγελματίεςυπογραμμίζουνότιπρέπεινααποφεύγεταιτοαποκαλούμενοlaquoΤρίγωνοτωνΒερμούδωνraquoπουπερικλείειτηνπλατείαΟμονοίαςτηνπλατείαΒικτωρίαςκαιτοΠεδίον

145 ΕλάχισταέχουνγραφείσχετικάμετηνεγκατάλειψητωνδομώνφιλοξενίαςανηλίκωνΣεμιαπρόσφατηέκθεση(ldquoChildren on the Run Experiences of unaccompanied minors leaving shelters in Greecerdquohttpbitly2Hb4zDkπαρατίθενταισυστάσειςπαρόμοιεςμεαυτέςπουπροτείνονταιστηνπαρούσαέκθεσηΔηλαδήσυνιστάταιστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνναδιασφαλίζουνότιπληρούνταιταελάχισταπρότυπακαικαλύπτονταιοιβασικέςανάγκες(σί-τισηένδυσηψυχοκοινωνικήυποστήριξηνομικήσυνδρομήψυχαγωγικέςδραστηριότητεςκαι πρόσβαση στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη) παρέχοντας ορθές καιεξατομικευμένεςπληροφορίεςσταπαιδιάσχετικάμετηδιαδικασίαορισμούσυνάντησηςμεδικηγόροκαιτηδιαδικασίατηςοικογενειακήςεπανένωσηςήμετεγκατάστασηςδιασφαλίζο-νταςότιόλαταμέλητουπροσωπικούείναιενήμερακαιεκπαιδευμένασεζητήματαεγκατά-λειψηςτηςδομήςώστενααντιμετωπιστείηεγκατάλειψητηςδομήςκαιναπραγματοποιού-νταισυναντήσειςκατάτιςοποίεςενημερώνονταιταανήλικαγιατουςκινδύνουςτηςεμπορίαςανθρώπωνκαι τουλαθρεμπορίουμεταναστώνστριώνΣτις ελληνικέςαρχές καιστακρά-τη-μέλητηςΕΕσυνιστάταιναπαρέχουνβιώσιμεςνόμιμεςλύσειςγιαταασυνόδευταπαιδιάστηνΕλλάδαοιοποίεςθαμπορούσαννααποτελούνμιαδιαρκήεναλλακτικήστηνεγκατά-λειψητηςδομήςΣεαυτέςσυμπεριλαμβάνονταιοιδιαδικασίεςένταξηςτωναιτούντωνάσυλοστηνΕλλάδαηοικογενειακήεπανένωσηκαιεναλλακτικέςεπιλογέςόπωςημετεγκατάστασηοιταχύτερεςδιαδικασίεςγιαοικογενειακήεπανένωσηκαιμετεγκατάστασηγιατιςευάλωτεςομάδεςσυμπεριλαμβανομένωντωνασυνόδευτωνανηλίκωνηπαροχήαξιόπιστωνπληροφο-ριώνσεασυνόδευταανήλικαπουβρίσκονταιστηδιαδικασίακατάθεσηςαίτησηςασύλουκαθώςκαιαίτησηςγιαοικογενειακήεπανένωσηκαιμετεγκατάσταση

76

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

τουΆρεωςστοκέντροτηςΑθήναςόπουοιμεγάλοιανοιχτοίκαιδημό-σιοιχώροιείναιδιαβόητοιγιαπαράνομαεπικίνδυνακαιβίαιασυμβάνταΕπίσηςπροτάθηκεναεξετάζουνπροσεχτικάοιΜΚΟτηνπεριοχήπουθαεπιλέξουνγιαμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαινααποφεύγουνκακόφη-μεςσυνοικίεςόπωςπεριοχέςμεοίκουςανοχής

Έχειαποδειχτείότιηύπαιθροςδίνεισταανήλικατηνευκαιρίανααλλη-λεπιδρούνμετηντοπικήκοινωνίασεμιαπιομικρήκαιήρεμηκλίμακαΗτοπικήκοινωνίαείναιπιοδεκτικήστοναταυποδεχτείκαιοισχέσειςείναιπιοστενέςΈτσιδίνεταισταπαιδιάηευκαιρίανακατανοήσουνκαλύτερατηνκουλτούρακαιτηγλώσσασεέναπιοήρεμοπεριβάλλονκαθώςκαιναεπικεντρωθούνστονεαυτότουςμετρόποεποικοδομητικόκαιδημιουργικό

Εσφαλμένη εφαρμογή ndash Κατάχρηση υφιστάμενων κατευθυντήριων οδηγιών Πολλοίεπαγγελματίεςυπογράμμισαντογεγονόςότιπολλέςδομέςφιλο-ξενίαςανηλίκωνυστερούνσεπροσωπικόμεκριτικήσκέψηήτηθέλησηνα εκτιμήσει πώς πότε και γιατί θα εφαρμοστούν ορισμένοι κανόνεςΠολλάπεριστατικάπουλαμβάνουνχώραστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνόπωςηάρνησηεισόδουσεανήλικοπουδεντήρησετοωράριοηκλήσηστηναστυνομίαγιατηνπειθάρχησηπαιδιώνπουπαραφέρονταικάνουνταανήλικαακόμαπιοεπιθετικάαπόότιπριν

Έναοδυνηρόπαράδειγμααπότιςμαρτυρίεςτωνεπαγγελματιώνείναιέναπεριστατικόπουσυνέβησεμιαδομήφιλοξενίαςανήλικωνκοριτσιών

laquoΉτανένακορίτσιπουαργοπορούσεσυχνάόποτεήτανναεπιστρέ-ψειστηδομήκαιήτανπροφανέςότιδενείχεανάγκηαπόχρήματαΓιαμένατογεγονόςαυτόήτανάκρωςανησυχητικόΑλλάοιάλλοισυνάδελ-φοι θεώρησαν ότι δεν χρειάζεται να την κρατήσουμε στη δομή διότιπροφανώςδενπειθαρχεί

ldquoΜηνανησυχείςέχειτοντρόποτηςrdquoέλεγανΑδιανόηταπράγματα εντελώςαντιεπαγγελματικάπλήρηςάγνοιαγια

τοπώςνααντιμετωπίσειςένακορίτσιπουπαρουσιάζεισημείαεκμετάλλευ-σηςΑλλάμεείχανπροσλάβειωςφροντιστήκαιηγνώμημαςδενείχεσημασία για τη διαχείριση των υποθέσεωνhellipΉταν σύμπτωση ότι στησυγκεκριμένηδομήείχαμεπεριστατικάκάθετρειςκαιλίγοήότιπολλάανήλικαστηνίδιαδομήχαρακτηρίζοντανωςψυχικάασταθήκαιμπαινό-βγαιναν τακτικά στα νοσοκομεία Δεν το νομίζω Κάτι πήγαινε πολύ

77

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

στραβάσεαυτήτηδομήΞέραμεαυτάταανήλικαεπισκέπτοντανσυχνάτογραφείοδενμαςδυσκόλεψανποτέraquo

Ενώαυτήηδομήδενυπάρχειπλέοναναδεικνύειάψογαπώςτολάθοςάτομο στη λάθος στιγμή ή η εσφαλμένη εφαρμογή των υφιστάμενωνκανόνων και διαδικασιών μπορεί ναοδηγήσει στη βλάβη του παιδιούακόμακιαναυτόσυμβαίνειέμμεσα

Πολλοίεπαγγελματίεςειδικάφροντιστές τονίζουνότι ταπαιδιάσυ-σχετίζονταιμαζίτουςμεένανπιοουσιαστικότρόπο

laquoΤο να μη φοράς ένα επιφανειακό επαγγελματικό προσωπείομπροστάστοπαιδίμπορείνακάνειτηδιαφοράΙδιαίτεραοιέφηβοιχρειάζονταικάποιονμετονοποίοναμπορούννασχετιστούνκαιτον οποίο θα σέβονται συγχρόνως Τότε θα σε ακούσουν Εάνπροσπαθήσεις να τους επιβάλεις κανόνες χωρίς να εξηγήσεις τοσκοπόπουυπηρετούνδενθασεσεβαστούνκαιεντέλειθατουςχάσειςΝασέβεσαιτιςανάγκεςτουςτηνπροσωπικότητάτουςνατουςφέρεσαιισότιμααυτόείναιπουχρειάζονταικαιηπειθαρχείαθαέρθεικάποτεraquo

Ηασφάλειατωνπαιδιώνndashήηευθυνοφοβίακάποιωνndashαποτελείπρό-σχημαγιακάθεείδουςαδικίακαιάδικηδιαδικασίαπουθαμπορούσενακάνειτουςεφήβουςναασφυκτιούνκαινανιώθουνανεπιθύμητοιγιαάλλημιαφοράστονέοπεριβάλλον

laquoΥπήρχανκάθελογήςκανόνεςπουεπιβάλλοντανμεαυστηρόκαιάκαμπτοτρόποΟιέφηβοιήθελαννανιώθουνδημιουργικοίήθε-λαννασυνεισφέρουνκάτιναβοηθήσουνστηνκουζίνααςπούμεΌχιΗπρόσβασησταμαχαίριααπαγορεύεταιδεν επιτρέποντανέφηβοι στην κουζίνα Γιατί Δεν μπορούσαν απλώς να συμμετά-σχουνενώθαυπήρχεεποπτείαγιαοτιδήποτεσυνέβαινεστηνκου-ζίναΜικροπράγματαπουφαίνονταιασήμαντααλλάδενείναιΠώςθανιώσουνσανστοσπίτιτουςσεαυτότοπεριβάλλονraquo

Κακοδιαχείριση περιπτώσεων Έναςυποκείμενοςκοινόςπαράγονταςσεπολλέςδομέςφιλοξενίαςανηλί-κωνείναιηέλλειψηενόςμόνιμουκαικεντρικούσυστήματοςμεκαλάεκ-παιδευμένο προσωπικό που παρέχει φροντίδα και εργάζεται έχοντας

78

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

κατάνουέναπράγματοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούΠολλέςαπότιςδομέςφιλοξενίαςπουπεριέγραψανοιερωτώμενοιεπαγγελματίεςακο-λουθούνμιααυστηρήκατευθυντήριαοδηγίαηοποίαδενεπιτρέπεισταπαιδιάναβλέπουνταμέλητουπροσωπικούωςπρόσωπαμεταοποίαθαμπορούσαν να χτίσουν διαρκείς σχέσεις εμπιστοσύνης αλλά μόνοωςυπαλλήλουςμετηναυστηρήέννοιατουόρου

laquoΠηγαίνουμε πίσωστο χρόνο στην ίδια πολιτικήσυζήτηση πουκάναμεστηδεκαετίατουrsquo90όσοναφοράτηναποϊδρυματοποίησηατόμωνμεψυχικήνόσοκαιτοπώςθαεπανεντάξουμεστηνκοινω-νίατουςασθενείςστοΨυχιατρικόΝοσοκομείοτηςΛέρουΈχουμεξανακάνειαυτήτηνκουβέντακαικάνουμεταίδιαλάθηΘαπρέπεινααξιοποιήσουμεαυτήτηνεμπειρίαγιαναδιδαχτούμεκαιναβελ-τιώσουμετηνκατάστασηraquo

Σεπολλέςπεριπτώσειςδενζητείταιηγνώμητουανηλίκουενώδιεξά-γονταιδραστηριότητεςμόνοκαιμόνογιαναlaquoβγουναπότηλίσταμετιςεκκρεμότητεςraquoΣταανήλικαδενπαρέχεταιέναατομικόσχέδιοδράσηςμεβάσητιςανάγκεςκαιτιςεπιθυμίεςτουςΑντίγιααυτόταανήλικαπρέ-πεινατηρούνπροκαθορισμένουςκανόνεςκαικατευθυντήριεςοδηγίεςπουμπορεί ναμην είναι προς τοΒέλτιστοΣυμφέρον τους αλλάπουέχουνσυνταχτείσυλλογικάώστεναδιασφαλίζεταιηειρηνικήλειτουργίατηςδομήςφιλοξενίαςΑπότηνάλληπλευράόλεςοιμαρτυρίεςαναφέ-ρουντηνανάγκηγιαέναεξατομικευμένοσχέδιοδράσηςπουθαβοηθή-σειτοπαιδίναπραγματώσειταόνειράτουιδιαίτεραγιαμιατόσοπολύ-πλοκηομάδαμεπολύιδιαίτερεςπραγματικότητες

laquoΟιεπαγγελματίεςαδυνατούννακατανοήσουντιςπολιτισμικές δια-φορέςκαιτησυγκεκριμένηκατάστασητουπαιδιούraquo

ΠεραιτέρωταπερισσότεραανήλικαείναικοντάστηνενηλικίωσηΕπί-σηςδιαφέρουνπολύαπότοπρότυποτουΕυρωπαίουεφήβουΈχουνπάρειτηζωήτουςσταχέριατουςκαιφέρονταςμιατόσομεγάληευθύνηκατόρθωσανναφθάσουνστιςευρωπαϊκέςακτέςγιαναζητήσουνπρο-στασία Κάποια έχουν δει την οικογένειά τους να σφαγιάζεται κάποιαμπορείναείναιθύματαεμπορίαςκαιεκμετάλλευσηςκάποιαπαιδιά-στρατιώ-τεςάλλαναταέστειλανστηνΕυρώπηγιαναεργαστούνκαιναστέλνουνχρήματαστοσπίτιΕνώείναιακατανόητοότιείναιδύσκολογιαοποιονδήποτε

79

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Ευρωπαίο να αντιληφθεί τις τεράστιες πολιτισμικές διαφορές πρέπει ναπαρέχεταιεξειδικευμένηεντατικήκαιπρακτικήεκπαίδευσηώστενακαλυ-φθείαυτότοχάσμαΤαανήλικαχρειάζονταινααντιμετωπίζονταιμεευελι-ξίασεβασμόυπομονήκαιεμπιστοσύνηΑντιμετωπίζονταισανναείναιπαι-διάενώστηνπραγματικότηταείναινεαροίάνδρεςκαινεαρέςγυναίκες

laquoΕίναιενδιαφέροννααναφερθείότιότανταπαιδιάπρωτοέρχονταιστηδομήείναισανάγριαθηρίαΕάνλάβουντηνηρεμίατηφρο-ντίδα και την κατανόηση που χρειάζονται ξεκινούν και πάλι νασυμπεριφέρονταισανέφηβοιπουγνωρίζουντιςανάγκεςτουςΕάνδεντύχουναυτήςτηςσυμπεριφοράςσυνεχίζουνναενεργούνμεεκνευρισμόκαιάγχοςraquo

Πολλοίεπαγγελματίεςτόνισανεπίσηςτηνέλλειψητουχρόνουκαιτωνδεξιοτήτωνπουαπαιτούνταιγιατηνεστίασηστημακροχρόνιαένταξητηνυλοποίησηδραστηριοτήτωνπουθαέκαναντηδομήκαιταπαιδιάπουδιαμένουνσεαυτήπιοlaquoανοιχτάraquoστηντοπικήκοινωνίακαιαντίστροφα

laquoΈχωδειανήλικαναμεταμορφώνονταιχάρηστιςκαθημερινέςπρο-σπάθειεςπουκάνουμεΈπειτααπότρειςμήνεςβλέπουνότιμπορούννασεεμπιστευτούνότιτασέβεσαικαιμπορούνεπομένωςνανιώσουν άνετανασεεμπιστευτούνκιαυτάΑυτήησχέσηείναικάτιπουχτίζε-ταισταδιακάμετονκαιρόκαιμεπολλήπροσπάθειακιαπrsquoτιςδύοπλευρέςraquo

Οιεπιτυχημένεςπεριπτώσειςανηλίκωνπουφιλοξενούνταισεδομέςκαιαξιοποιούναυτήτηνευκαιρίαγιανααποκτήσουνσταθερότητακαιηρεμίαστηζωήτουςαποδίδονταικυρίωςστοπροσωπικόπουεργάζεταιμεζήλοενίοτεσεπείσματουυφιστάμενουσυστήματοςχωρίςεκπαίδευσηήεπο-πτείαώστεναδιασφαλίζεταιότιπαρέχεταισταανήλικαεξατομικευμένηκαι εμπεριστατωμένη φροντίδα όπως περιγράφεται στους διάφορουςοδηγούςκαιστιςδιαθέσιμεςκατευθυντήριεςοδηγίες

ΌπωςκαισεόλεςτιςάλλεςενότητεςοισυνεντεύξειςμάςτόνισανότιτοσύστημαπροστασίαςτουπαιδιούστηνΕλλάδαείναιατομικήυπόθεσηκαισυνεπώςαποτέλεσματυχαιότηταςενώδενυπάρχεικάποιακυρίαρχηστρατηγικήκαιαξιολόγησητηςποιότηταςτωνυπηρεσιώνπουπαρέχονταισταανήλικαΟιαξιολογήσειςπουπραγματοποιούνταιαφορούντααυ-στηρά χρονοδιαγράμματα τα χρονοπρογράμματα και τις αυστηρές

80

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

οικονομικέςδιαδικασίεςαντίνααφορούντιςμακροχρόνιεςαξιολογήσειςποιότηταςγιατοκατάπόσουπηρετείταιτοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαι-διούήτοκατάπόσοοιακολουθούμενεςπολιτικέςκαιπρακτικέςαπομα-κρύνουνταανήλικαολοένακαιπερισσότερο

laquoΠροσπαθούμενακάνουμεταανήλικαναενταχτούνστοδικόμαςμοντέλοπροστασίαςκαιστουςδικούςμαςκανόνεςχωρίςνατουςέχουμεεξηγήσειτίποταγιατηνκουλτούρακαιχωρίςναταρωτάμετιθέλουνraquo

laquoΔενυπάρχουνπροφυλάξειςγιατοτισυμβαίνεισεαυτάταπαιδιάότανκλείσουνταδεκαοχτώΤισυμβαίνειότανκλείσουνταπαιδιάταδεκαοχτώΕίναιέτοιμαναβγουνστηνκοινωνίαΤαέχουμεβοη-θήσειναπροετοιμαστούνγιαναβγουνστηνκοινωνίαraquo

Θέματα ψυχικής υγείαςΤαελλιπήμέτραταυτοποίησηςκαιπροστασίαςηlaquoπροστατευτικήφύλα-ξηraquoσεκέντρακράτησηςκαιενίοτεωςκαισεΑστυνομικάΤμήματαγιαπαρατεταμένα χρονικά διαστήματα μέχρι να βρεθεί χώρος σε κάποιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνηανασφάλειακαιηαγωνίαγιατονομικόκα-θεστώς και το μέλλον γενικότερα συμπεριλαμβανομένων των προανα-φερθέντων θεμάτωνστους χώρουςφιλοξενίας είναι κάποιοι από τουςπαράγοντεςπουεπιβαρύνουντηνψυχικήυγείατωνπαιδιών

Επομένωςδενπροξενείέκπληξηότιπολλάανήλικαιδιαίτεραέφηβοιπου διαμένουν σε δομές φιλοξενίας ανηλίκων έχουν θέματα ψυχικήςυγείαςόπωςδιαταραχέςύπνουεπεισόδιακατάθλιψηςπροβλήματασυ-μπεριφοράς επιθετική συμπεριφορά απέναντι σε άλλα ανήλικα ή σταμέλη τουπροσωπικούΕπίσηςυπάρχουνπαιδιάμεπολύπιοσοβαρέςδιαταραχέςόπωςψυχωσικάεπεισόδιαεπεισόδιααυτοτραυματισμώναυ-τοκτονικόιδεασμόκαιεξαρτήσειςαπόναρκωτικάήαλκοόλ

ΕίναισαφέςότιτοτωρινόσύστημαπροστασίαςτουπαιδιούδενμπορείναανταποκριθείπλήρωςστιςανάγκεςαυτώντωνπαιδιώνΟιδομέςφιλο-ξενίαςανηλίκωνndashπολλώδεμάλλονοι υπόλοιποιχώροιφιλοξενίας πουαναφέρθηκανndashστοχεύουνστηνκάλυψητωνβασικώναναγκώνκαιόχιστηναντιμετώπισηπολύπλοκωνζητημάτωνψυχικήςυγείαςΠόσομάλλονγιαμιατέτοιαευαίσθητηομάδαεφήβωνπουέχουνήδηβιώσειτηβίακαιτηνεκμε-τάλλευσηστηχώραπροέλευσηςήκατάτηδιάρκειατουταξιδιούτους

81

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Απότηνάλληπλευράτοεθνικόσύστημαυγείαςδενείναισεθέσηνααντιμετωπίσειτόσοπολύπλοκαζητήματααφενόςλόγωτηςπαρατεταμέ-νης οικονομικής κρίσης και αφετέρου λόγω της έλλειψης διερμηνέωνστανοσοκομείαΑυτήτηστιγμήδενυπάρχουνδομέςφιλοξενίαςπουναέχουν αναπτυχθεί συγκεκριμένα για την εκπλήρωση των αναγκών τωνπαιδιώνμεπροβλήματαψυχικήςυγείαςΌτανπαρουσιάζεταικάποιαδια-ταραχήήμιαπολύπλοκησυμπεριφοράτοπροσωπικόδενείναισεθέσηνααντιμετωπίσειούτετααίτιαούτετασυμπτώματαΣτέλνουνταπαιδιάαπότημίαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνστηνάλληήστοΑστυνομικόΤμή-μαωςκαισταψυχιατρείαόπουτουςχορηγούνφάρμακαΤαανήλικαεπιστρέφουνύστεραστηδομήφιλοξενίαςχωρίςκανείςναέχειαντιμετω-πίσειουσιαστικάτοζήτηματηςψυχικήςυγείαςκαιχωρίςναέχουνλάβειτηνεξειδικευμένηφροντίδαπουχρειάζονται

Οιεπαγγελματίεςστοντομέατηςψυχικήςυγείαςαπότηνάλληπλευ-ράυπογραμμίζουντηνκατάχρησηφαρμάκωναλλάκαιτωνυπηρεσιώντουςσυχνάαπότοπροσωπικόπουεργάζεταιστηδομήφιλοξενίαςτοοποίοlaquoτιςπερισσότερεςφορέςκαταφεύγεισεεμάςγιανανιώσεικαλύ-τεραεκείνοraquoΤαπαιδιάταοποίαείναιδύσκολαδιαχειρίσιμασυχνάγίνο-νταιαντιληπτάωςπαιδιάμεψυχιατρικάήψυχολογικάζητήματαπουχρή-ζουν αντιμετώπισης από τους χειριστές των υποθέσεων οι οποίοι δενέχουντηνεμπειρίαήτηθέλησηκαιτηνικανότηταναχειριστούνπραγμα-τικάτηνυπόθεσηΗπαραπομπήστονψυχολόγοσυχνάλειτουργείανα-κουφιστικάήωςμεταβίβασητηςευθύνης

laquoΗκαταφυγήστηφαρμακευτικήαγωγήείναιδυστυχώςτοευκολό-τερο πράγμα Είναι πολύ πιο εύκολο να καταφύγεις στη χρήσηφαρμάκων από το να αφιερώσεις πραγματικά το χρόνο και τηνενέργεια που είναι απαραίτητα για την υποστήριξη του παιδιούώστεναξεπεραστείμιαενδεχόμενηκρίσηraquo

Οι επαγγελματίες τονίζουν ότι τις περισσότερες φορές το ζήτημα πουπροκύπτειείναιμιαφυσιολογικήαντίδρασηλαμβάνονταςυπόψητιςιδιαιτε-ρότητεςτηςεφηβείαςκαιτιςσυνθήκεςστιςοποίεςβρίσκονταιαυτάταανήλικα

Έχουντεκμηριωθείπεριπτώσειςστιςοποίεςσταανήλικαχορηγείταιβα-ριάφαρμακευτικήαγωγήκατόπινεντολήςψυχιάτρουΤοανήλικομπορείνασυνεχίσειναλαμβάνειαυτήτηναγωγήεπίέξιήπερισσότερουςμήνεςεκτόςεάνμιανέαψυχιατρικήαξιολόγησηζητήσεικάτιδιαφορετικό

82

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

laquoΣτηνΕλλάδαείναιπολύεύκολονακαταλήξουνταπαιδιάστοκρε-βάτι ενόςψυχιατρείουΕίναιακόμαχειρότερογιααυτά ταπαιδιάδιότιοιεπαγγελματίεςδενγνωρίζουνπώςνααντιμετωπίσουντααίτιαούτετασυμπτώματαraquo

laquoΗπερίπτωσηπουμεκάνειναχαμογελώπερισσότεροείναιεκείνηενόςανηλίκουπουέφερανστηδομήμαςΉτανέναναυάγιοΈπαιρ-νε μια εξαιρετικά βαριά φαρμακευτική αγωγή δυσκολευόταν ναπροσαρμοστείκαιτονέστελναναπότημίαδομήστηνάλληοπότεόταντελικάήρθεσεεμάςείχευποστείμεγάληζημιάαπόόλοαυτόήτανσχεδόναπελπισμένοςΕντελώςαπόμακροςΜπορούσαναδωγιατίσήμαινεμπελάδεςγια τοπροσωπικό τωνδομώνστιςοποίεςέμεινε στο παρελθόν Και τα καταφέραμε το πετύχαμε Απλώςχρειαζτανκατάλληλησυμβουλευτικήπερισσότεροχρόνοαπόόσοθααφιέρωνεςκανονικάσεμιαυπόθεσηαλλάαυτόήταντομόνοπουχρειαζότανόχιφάρμακατίποτατέτοιοraquo

Ωστόσοταπαραπάνωανέφερεέναςέμπειροςεπαγγελματίαςπουήδηεργαζότανστοπεδίοπολύπριναπότο2015ΜετάτιςσυνεντεύξειςμαςμετουςεπαγγελματίεςθαήτανδίκαιοναπούμεότιοιπερισσότεροιπουεργάζονταιαυτήτηστιγμήμεανήλικαστηνΕλλάδαέχουνπολύδρόμομπροστάτουςμέχρινααποκτήσουντιςδεξιότητεςοιοποίεςμπορούννααποκτηθούνμόνομέσααπόχρόνιαεμπειρίαςκαιεκπαίδευσης

83

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μι

α απ

ουσί

α

[ 7 ]Εκπροσώπηση και

συμμετοχή των παιδιών μια απουσία

84

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

ΗνομικήευθύνηγιατηλήψηαπόφασηςπροςτοΒέλτιστοΣυμφέροντωνανηλίκωνανήκειστονεισαγγελέαΩστόσοταασυνόδευταανήλικαμπο-ρείναεισέλθουνστοεπίσημοσύστημαφροντίδαςσεδιάφορασημείακατάτηδιάρκειατουταξιδιούτουςστηνΕλλάδακαιμπορείνασυναντή-σουν και να αλληλεπιδράσουν με διάφορους φορείς στους οποίουςσυμπεριλαμβάνονταικρατικέςυπηρεσίεςΜΚΟεθελοντέςομάδεςαλλη-λεγγύηςκάΌλοιαυτοίμετονέναήτονάλλοτρόποάμεσαήέμμεσαβάζουνταπαιδιάσεμιασυγκεκριμένηδιαδικασίακαιενίοτεχωρίςνατογνωρίζουνεπηρεάζουνταπαιδιάπρακτικάλαμβάνονταςαποφάσειςγιαλογαριασμότουςΟικοινωνικοίλειτουργοίοιψυχολόγοιοιδικηγόροιταμέλη τουδικτύου της επιτροπείας εμπλέκονταιστηνπορείαπουθαακολουθήσει τελικά το ανήλικοΌλοι προάγουν την κατεύθυνση πουκατάτηναξιολόγησήτουςυπηρετείτοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούσύμφωναμετιςπροσωπικέςτουςαπόψειςαλλάδενυπάρχεικάτιπουναεγγυάταιτησυνοχήήέστωτησυνεργασίαανάμεσασεαυτούςτουςφο-ρείςγεγονόςπουσυχνάπροξενείμεγαλύτερησύγχυσηστοπαιδίΜιαατυχήςσυνέπειατηςαποσπασματικήςδιαθέσιμηςφροντίδαςείναιότιταανήλικαπρέπειναλένεταίδιακαιταίδιασεόλουςαυτούςτουςεπαγγελ-ματίεςδίνονταςλεπτομέρειεςγιατοπαρελθόντουςπροσπαθώνταςνακατανοήσουνποιοςκάνειτικαισεποιονθαπρέπειναστραφούνσεπε-ρίπτωσηανάγκης βιώνοντας μια εξουθενωτική κατάσταση για κάτι πουπροβάλλειμάταιοσταμάτιατους

laquoΦανταστείτεναέχειςάλλονάνθρωπονασουμιλάειγιατηφιλοξε-νίαάλλονγια ταχαρτιάσουάλλονγιανασεβοηθήσειναπαςσχολείοάλλουςανθρώπουςόταντελικάσουπαρέχεταιχώροςσεμιαδομήφιλοξενίαςκαισυγχρόνωςόλοιτουςνασουζητούννακάνεις υπομονή Τώρα βάλε όλα αυτά στο μυαλό ενός εφήβουπουτονπερισσότεροκαιρόδενμπορείνακάνειυπομονήακόμακιαντοθέλειΤοκενόπουαφήνειμιαldquoπατρικήφιγούραrdquoέναςκατάλληλος επίτροπος προκαλεί χάος στο μυαλό τους Κάποιοςάλλοςθαέπρεπενααντιμετωπίζειόλααυτάταθέματαγιαλογαρια-σμότουςraquo

ΕνώθεωρείταιότιαυτοίοιφορείςλειτουργούνμεγνώμονατοΒέλτι-στοΣυμφέροντουΠαιδιούτοότιδενείναιεπίσημαυπεύθυνοιγιατηλήψη τέτοιων αποφάσεων δημιουργεί ένα κενό όσον αφορά την

85

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

ανάληψηευθύνηςΕναπόκειταιστηνπροσωπικήηθικήκαιτηνεπαγγελμα-τικήδεοντολογίατουκάθεπαρόχουυπηρεσιώννακαταβάλειπραγματικάτηνκαλύτερηπροσπάθειαγιαναεπιτευχθείηκαλύτερηδυνατήέκβασηγια το παιδί Μόλις πρόσφατα 146 η ελληνικήΜονάδα Δουβλίνου τηςΥπηρεσίαςΑσύλουανέπτυξεένανέοεργαλείογιατηνΑξιολόγησητουΒέλτιστουΣυμφέροντος(ΒΙΑ)τωνΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνμεστόχοναυποστηριχτούντααιτήματαγιαοικογενειακήεπανένωσηστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνου(ΕΕ)6042013καθώςεπρόκειτογιααίτημακαιενίοτεέωςκαιπροαπαιτούμενογιαταανήλικαώστεναμεταφερθούνσεάλλακράτη-μέληΑυτότοεργαλείοείναισχολαστικόκαισυντάχτηκεαξιο-ποιώνταςτηνεμπειρίατωνΜΚΟμέσααπότηνανταλλαγήκαλώνπρακτικώνΣεόλες τις συνεντεύξεις αναφέρεται ηανάγκη ύπαρξης ενός ενηλίκουπουθαενεργείωςεπίτροποςκαισύμβουλοςγιατοανήλικοκαιδενθαείναιέναπεριστασιακόμέλοςτουπροσωπικούμιαςΜΚΟαλλάένακαλάεκπαιδευμένοκαικατάλληλοάτομοτοοποίοθαυποστηρίζεικαιθαβο-ηθάτοανήλικοαπότηστιγμήτηςάφιξηςέωςτηνενηλικίωσηΠαράτοότιυφίσταταιτονομικόπλαίσιοστηνπράξηόλοιοιφορείςπουεμπλέκονταιστηδιαχείρισηπεριπτώσεωναποφασίζουνέμμεσαγιατησει-ρά των ενεργειών που θα ακολουθήσουνΑνάλογα με την ηλικία τουπαιδιούοεισαγγελέαςθαεμπλακείεξουσιοδοτώνταςτασχετικάπρόσω-πααλλάόλεςοιπληροφορίεςκαιοιπτυχέςτηςυπόθεσηςθαέρχονταισε γνώση του μέσω του οικείου φορέα Ο εισαγγελέας δεν γνωρίζειάμεσα τοπαιδίή τιςσυγκεκριμένεςσυνθήκεςΣεαυτό τοπλαίσιοδενυπάρχειεγγύησηότιοιαπόψειςτουανηλίκουθαληφθούνόντωςυπόψηήότιοποιοδήποτεπαιδίθαεισακουστείαπότοάτομοπουείναιδιάνό-μουυπεύθυνογιατηλήψητωναποφάσεων

Δυστυχώςόπωςπεριγράφεταιπαραπάνωηνέασχετικήνομοθεσίαφαίνεταιναμηδιασφαλίζειτηνπραγματικήσυμμετοχήτουπαιδιούστιςαποφάσειςούτε κάποιο ένδικομέσο για εκείνοώστε να εκφράσει τιςαντιρρήσειςτουήναπροσφύγειέναντιτωνσχετικώναποφάσεων

Παράτοότιαρχικάμπορείναμηνείναιπροφανέςπόσοσημαντικόείναιένατέτοιοένδικομέσοπουπεριλαμβάνειακριβέστερεςκαιαυστη-ρότερες εγγυήσεις για να διασφαλιστεί το δικαίωμα του παιδιού να

146 ΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςldquoBestInterestsAssessmentforDublinUAMscasesA new tool to serve the needs of family reunification applications of unaccompaniedminorsrdquo2Αυγούστου2018httpbitly2VWogIm httpasylogovgrenp=3788

86

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

εισακουστείκαισυχνάπαραμένειστησφαίρατηςθεωρητικήςσυζήτησηςέναςαπότουςβασικούςπληροφοριοδότεςμοιράστηκεμαζίμαςμιαπολύπρόσφατηυπόθεσηπουεκκρεμείαυτήτηστιγμήσεβάροςτηςΕλλάδαςενώπιοντουΕΔΔΑκαισυγκεντρώνειόλεςτιςπροβληματικέςπτυχέςτηςπροστασίαςτουπαιδιούκαισυγκεκριμένατηςεπιτροπείαςστηνΕλλάδαΕπίσηςαποτελείαπαράμιλλοπαράδειγμακατακερματισμένηςφροντίδαςκαιδιαχείρισηςυποθέσεωναλλάκαιτωνβλαβερώνσυνεπειώνπουμπο-ρείναπροξενήσουνοιάπειροιεπαγγελματίες

laquoΕίναιμιαυπόθεσηπραγματικάάνευπροηγουμένουγιατηνελληνι-κή πραγματικότητα και αναρωτιέται κανείς αν είναι πράγματι τοπρώτοπεριστατικόήανείναιμόνοτοπρώτοπουείχετηντύχηναφθάσειστοΔικαστήριοΕίναιμιασυγκλονιστικήυπόθεσηειδικάγιατουςνομικούςμεπολυετήεμπειρίαστοπεδίοτηςπροστασίαςπρο-σφύγωνΕίναιμιαldquoασύλληπτηκατάστασηrdquoraquo

ΤέσσεραασυνόδευταανήλικααδέρφιαμεκαταγωγήαπότηνΠαλαι-στίνηοΑ16ετώνηΜ14ετώνοΑ12ετώνκαιοΜ8ετώνέφθα-σανστηνΕλλάδαμετονπατέρατουςτονΑύγουστοτου2016Παρέμει-νανασυνόδευταστηνελληνικήεπικράτειαΗμητέρατουςυπήκοοςτρίτηςχώραςμεδιαφορετικήιθαγένειαπαρέμεινεπαράτυπασεμιατρίτηχώρα

ΤονΣεπτέμβριοτου2016ταπαιδιάαναγνωρίστηκανωςπρόσφυγεςΩστόσο για τους σκοπούς της φιλοξενίας χωρίς προφανή λόγο τααδέρφιαχωρίστηκανκαιέγινεδιαφορετικήρύθμισηγιατοκαθέναΗΜανατέθηκεσεανάδοχηοικογένειαενώτααγόριατοποθετήθηκανσεδια-φορετικέςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνμετοέναναφθάνειναβρίσκεταισεδιαφορετικήπόληπολύμακριάαπόταάλλαΗεπικοινωνίαανάμεσασταπαιδιάδιεκόπηβίαιακαιαδικαιολόγητα

ΣεκάποιααπόταπαιδιάανατέθηκεέναμέλοςτουΔικτύουΕπιτρο-πείαςπουενεργούσεστοόνοματουεισαγγελέαέναςνομικόςσύμβου-λοςστοπλαίσιοτωνυπηρεσιώνπουπαρέχονταιστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιέναςκοινωνικόςλειτουργόςενώτοκορίτσιβρισκότανσεαναδοχήυπότηνπροστασίατωνανάδοχωνγονέων

ΤονΙούλιοτου2018καιεντελώςξαφνικάγιαταπαιδιάοεισαγγελέαςαπο-φάσισεότιθαεπιστραφούνσεμιατρίτηόμορηχώρακαιαπόεκείσύμφωναμετιςοικείεςελληνικέςαρχέςταπαιδιάθαμεταφέροντανστηΔυτικήΌχθη

Παραγγέλθηκαναρκετέςνομικέςενέργειεςτιςοποίεςδενγνώριζαντα

87

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

παιδιάΟεισαγγελέαςεξουσιοδότησεένανδικηγόροπουεργάζεταιγιατηΜΚΟηοποίαείναιυπεύθυνηγιατηδομήφιλοξενίαςστηνοποίαδιέ-μενεοΑναακυρώσειτοκαθεστώςδιεθνούςπροστασίαςτοοποίοείχεχορηγηθείκαιστατέσσεραπαιδιάαπότηνΥπηρεσίαΑσύλουΗΥπηρε-σία Ασύλου αποδέχτηκε την ακύρωση χωρίς να θέσει ερωτήσεις Ταπαιδιά το προσωπικό που ήταν υπεύθυνο για τη φροντίδα τους στιςυπόλοιπεςδομέςφιλοξενίαςκαιοανάδοχοςγονέαςδενείχανενημερω-θείγιααυτήτηδιαδικασίακαιγιατογεγονόςότιδενδιέθετανπλέοντοκαθεστώςπρόσφυγα

Επίσης έγιναν συνεννοήσεις με τη Διπλωματική Αντιπροσωπεία τηςΠαλαιστίνηςώστεναπροβείητελευταίαστονεντοπισμότηςοικογένειαςκαινακανονίσειτηδιαδικασίατηςεπιστροφήςστηΔυτικήΌχθη

Παράτιςεπιθυμίεςτωνπαιδιώνκαιτηςμητέραςναμηνεπιστρέψουνκαιπαράτηνάρνησήτουςναταξιδέψουνορίστηκεωςημερομηνίαεπι-στροφήςη24ηΙουλίου2018Ημητέραδενείχεκανενημερωθείαπότιςαρχέςγιατηνώρακαιτηνημερομηνίαάφιξηςτωνπαιδιώντης

Αυτόπουείναιεκπληκτικόστησυγκεκριμένηυπόθεσηείναια ΟεισαγγελέαςδενσυνάντησεποτέταπαιδιάΕπίσηςδενζητήθηκε

ποτέαπότουςκοινωνικούςλειτουργούςπουαλληλεπιδρούσανμεταπαιδιάστηνκαθημερινότητάτουςκαιαπότονανάδοχογονέαναπαράσχουνπληροφορίεςστονεισαγγελέαΣυνεπώςείναιαμφίβο-λοτοεάνοιεισαγγελικέςαρχέςγνώριζανόλαταπραγματικάπερι-στατικάκαιτιςπληροφορίεςσχετικάμετηνκατάστασητωνπαιδιώνκαι τηςμητέρας τους προτούοδηγηθούνσεμια τόσοδραστικήαπόφασηΠαράτοότιοεισαγγελέαςεπικαλείταιτοΒέλτιστοΣυμ-φέροντωνπαιδιώνωςτηβάσηγιααυτήτηναπόφασηειδικάωςπροςτοσκέλοςτηςεπανένωσηςμεταδιαθέσιμαμέλητηςοικογέ-νειαςδενείναισαφέςπώςπροσδιορίστηκεαυτόποιεςπληροφο-ρίεςήτανόντωςδιαθέσιμεςκαιποιοςατιςείχεπαράσχειεφόσονδενήτανταπρόσωπαπουπράγματιγνώριζαναυτάταπαιδιάΔενπραγματοποιήθηκαν κοινωνική αξιολόγηση και καθορισμός τουΒέλτιστουΣυμφέροντος

β Απόόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιτοπολυάριθμοπροσωπικόπουενεχότανστηνυπόθεσηπαράτογεγονόςότιόλοιγνώριζαντηνάρνησηκαιτηναπόγνωσητων

88

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

παιδιώνκαθώςκαιτιςσυνθήκεςτηςμητέραςκανείςndashούτεκανοινομικοί σύμβουλοι και τα μέλη του δικτύου της επιτροπείας πουβοηθούσανκάθεπαιδίξεχωριστάndashμεεξαίρεσηένανδενεξέφρασεαντιρρήσειςσχετικάμετηνπαράδοσητουπαιδιούστονεισαγγελέαπροςεπιστροφήαναφέρονταςότιηαπόφασηήτανεπιβλαβήςκαιαδικαιολόγητηληφθέντοςυπόψητουότιούτετοπαιδίούτεημη-τέρασυναινούσεστηνεπιστροφή

γ Ταπαιδιάήταναναγνωρισμέναωςπρόσφυγεςμε καταγωγήαπότηνΠαλαιστίνηενώημητέρατουςδιαβιούσεχωρίςχαρτιάσεμιατρίτηχώραΑυτόκαθιστάαδιαμφισβήτητακαταφανέςότιτοΒέλτι-στοΣυμφέρον τουςεπέβαλλε τηνεπανένωσημε τημητέραστηνελληνικήεπικράτειακατάταπροβλεπόμενααπότονόμοΕίναιδύ-σκολοναθεωρηθείότιοεισαγγελέαςαγνοούσεαυτήτηνεπιλογήΩστόσοηοικογενειακήεπανένωσηστηνΕλλάδατηχώραφιλοξε-νίαςαυτώντωνπροσφυγόπουλωνδεναξιολογήθηκεεπίσημα

δ ΤιεγγυήσειςδόθηκαναπότιςπαλαιστινιακέςαρχέςστονΕισαγγε-λέαεάντυχόνδόθηκεκάποιαεγγύησηγιατηνασφάλειατωνπαι-διώνμετάτηνεπιστροφήτουςπροτούπαραγγείλειοΕισαγγελέαςτηνεπιστροφήεφόσονημητέραδενήτανενήμερη

Ηεπιστροφήαπετράπηκυριολεκτικάλίγεςώρεςπριναπότηνπρογραμ-ματισμένηπτήσηΈνααπότααδέρφιατελικάαπέκτησεπρόσβασησεκα-τάλληληνομικήσυνδρομήndashσεαντίθεσημετααδέρφιατουπουφαίνεταιότιπαρεμποδίζονταναπότοβοηθητικόπροσωπικόναεπικοινωνήσουνμεοποιονδήποτεαλλάκαιμεταξύτους()ndashκαικατέθεσεπροσφυγήστοΕυ-ρωπαϊκόΔικαστήριοΔικαιωμάτωντουΑνθρώπουζητώνταςαπότοδικα-στήριοναπαρέμβεικαινασταματήσειτιςελληνικέςαρχέςΤοδικαστήριοανταποκρίθηκεάμεσαζητώνταςπληροφορίεςαπόόλουςτουςεμπλεκόμε-νουςφορείς(τοπαιδίκαιτιςεισαγγελικέςαρχές)καιστις24Ιουλίου2018διέταξετιςελληνικέςαρχέςναμηνπροχωρήσουνστηνεπιστροφήΩστό-σοοΕισαγγελέαςΑνηλίκωνστις25Ιουλίου2018ανέστειλετηνεπιστρο-φήτωνπαιδιώνκαιζήτησεβοήθειααπότιςεμπλεκόμενεςΜΚΟώστεναπροχωρήσειστηνεπιστροφήστοπροσεχέςμέλλονΤοΕΔΔΑαποφάσισεναδιατηρήσειτηνπροσωρινήδιαταγήσεβάροςτηςΕλλάδαςΗουσίατηςυπόθεσηςείναιπλέονστηνκρίσητουΕΔΔΑ3429818AκατάΕλλάδαςενώεκκρεμείηπεραιτέρωεπικοινωνίαμετιςελληνικέςαρχές

Στις 21Σεπτεμβρίου2018 ταπαιδιάμεταφέρθηκανστηνΥπηρεσία

89

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

ΑσύλουΕίχανκαταγραφείωςαιτούντεςάσυλοκαιορίστηκεσυνέντευξητονΝοέμβριο του 2018 Καμία εμπλεκόμενη κρατική αρχή (ΥπηρεσίαΑσύλουεισαγγελέας)δενεπικαλέστηκετηνπαράνομηακύρωσητουκα-θεστώτοςασύλουώστεναχορηγηθείαπευθείαςδιεθνήςπροστασίαΚα-νέναπρόσωποαπόόσαενεργούνεκμέρουςτωνπαιδιώνμεεξουσιοδό-τησητουεισαγγελέαδενυπέβαλεκάποιοτέτοιοαίτημαεκμέρουςτωνπαιδιώνΑυτήτηστιγμήταπαιδιάδιαμένουνσετέσσεριςδιαφορετικέςστέγεςκαιμπορούννασυναντηθούνμόνομιαφοράτηβδομάδαγιαμιαώραπαρουσίακοινωνικώνλειτουργώνκαιμεταφραστώνΗεπικοινωνίαμεταξύ τουςακόμαπαρεμποδίζεται καιδενμπορούννασυναντιούνταιαπρόσκοπτα

ΕίναιεξαιρετικάδύσκολοναδεικανείςπώςηαντιμετώπισηαυτώντωντεσσάρωναδερφώνθαμπορούσεναυπηρετείτοσυμφέροντουςΕκτόςαπότηνεπιστροφήτουςστηΔυτικήΌχθηοχωρισμόςτουκαθενόςαπόταάλλαηαγωνίατουςέωςτηντελευταίαστιγμήκαιοφόβοςτηςεπιστρο-φήςδύσκολαδικαιολογούνταιαπότηνάποψητουΒέλτιστουΣυμφέρο-ντοςΕγείρονταιαρκετάερωτήματασχετικάμετοντρόπολήψηςαποφά-σεωνκαιτοπώςθαμπορούσεποτέέναανήλικοναασκήσειπροσφυγήεναντίοντους 147

147 Ηυπόθεσηκοινοποιήθηκεπρόσφαταστουςδιαδίκουςστις5Νοεμβρίου2018ΑριθμόςΑίτησης3429818AJκατάΕλλάδαςhttpbitly2PVZqTv

90

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

[ 8 ]Παιδιά εγκλωβισμένα σε μακρές και χρονοβόρες διαδικασίες

91

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Ακόμακαιότανέναανήλικοαναγνωρίζεταιορθώςωςανήλικοσημειώνο-νται αρκετές καθυστερήσεις στη διαδικασία οικογενειακής επανένωσηςστοπλαίσιοτουασύλουήκαιστιςάλλεςδιαδικασίεςμετεγκατάστασηςμεπλειάδασοβαρώνεπιπτώσεωνπουδενλαμβάνουνυπόψητουςτοΒέλτι-στοΣυμφέροντουΠαιδιούλειτουργούνωςσοβαράεμπόδιαστηνέντα-ξη τουπαιδιούκαι ενίοτεοδηγούν ταπαιδιάσεκαταστάσειςακραίουάγχουςαυτοτραυματισμούέωςκαιεκμετάλλευσης

Περαιτέρωοιεπαγγελματίεςδενείναισεθέσηναπαράσχουνβέβαιεςκαισυγκεκριμένεςαπαντήσειςσχετικάμετησυνολικήδιάρκειαμιαςδια-δικασίαςκαιμετοπόσογρήγοραθακαταστείδυνατήημετάβασηστηνενδοχώραήσεμιαδομήφιλοξενίαςΑυτόεντείνειπεραιτέρωτοάγχοςκαιτονεκνευρισμότουανηλίκουΕπίσηςαφήνειταανήλικασεμιαπαρα-τεταμένη laquoμετέωρηraquo κατάσταση στην οποία αρνούνται να κάνουν τααπαραίτηταβήματαγιαναενταχτούνκαιαντίγιααυτόαπλώςπεριμένουνόντας απρόθυμα να συμμετάσχουν σε εκπαιδευτικές ή ψυχαγωγικές δραστηριότητες

Υπάρχουνμαρτυρίεςπουισχυρίζονταιότιπολλάανήλικαστακέντραυποδοχήςκαταλήγουνναlaquoχαρακώνουνraquoτοσώματουςκαθώςπιστεύ-ουνότιηυπόθεσήτουςθαδιεκπεραιωθείταχύτερακαιθαμεταβούνστηνενδοχώραΩστόσοενώαυτόείναισοκαριστικόγίνεταιακόμαχειρότε-ροδιότιοιοικείεςαρχέςαπαντούνότιδενγνωρίζουντινακάνουνταπαιδιάμεθέματαψυχικήςυγείαςήπούνατατοποθετήσουνκαθώςδενυπάρχεικάποιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνειδικάγιααυτέςτιςπεριπτώ-σειςΕπομένωςτοανήλικοκάνεικακόστονεαυτότουμεποικίλουςτρό-πουςδιότιύστερααπόαυτήτηνακραίαεκδήλωσηεκνευρισμούμένειγιαάλλημιαφοράαπροστάτευτοαφούτοσύστημαδενγνωρίζειτινατοκάνεικαιέτσιπροκαλούνταιπεραιτέρωκαθυστερήσειςστηντοποθέτησήτουσεξενώνα

Αυτοίοιέφηβοιέχουνήδηκάνειένατεράστιοταξίδιμόνοιτουςέχο-νταςακολουθήσειδιαδρομέςπουείναιεξίσουεπικίνδυνεςκαιπαράνομεςΔενθασταματήσουνκαιδενθαεγκλωβιστούνγιαπολύσεκάποιακατά-στασηΘαβρουνπαράνομεςκαιακόμαπιοεπικίνδυνεςδιαδρομέςγιαναφθάσουνστονπροορισμότους

Όπωςαναφέρουνσχεδόνόλοιοιεπαγγελματίεςτοδίκτυοτωνδιακι-νητώνείναιπολύπιοαποτελεσματικόγρήγοροκαιέτοιμοναπαράσχειτιςαπαντήσεις που θέλουν να ακούσουν τα ανήλικα Ότι μπορούν να

92

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

αναχωρήσουναπότηχώραμόλιςσυγκεντρώσουνότιχρειάζεταιόσοπαράνομοκιανείναιαυτό

[thinsp81thinsp] Πρόσβαση στις διαδικασίεςΚατάτηδιάρκειατου2016ηΥπηρεσίαΑσύλουέλαβε51091αιτήσεις2352απότιςοποίεςυποβλήθηκαναπόασυνόδευταανήλικα 148Τηνίδιαχρονιάοσυνολικόςαριθμόςτωναποφάσεωνπουεκδόθηκανστονπρώ-τοβαθμόήταν93196608απότιςοποίεςήταναρνητικέςΗΑρχήΠρο-σφυγώνέλαβε2092προσφυγές1817απότιςοποίεςαπορρίφθηκανενώ248αποφάσειςχορήγησαντοκαθεστώςπρόσφυγακαι28χορήγη-σανεπικουρικήπροστασίαΤο2016ηΑρχήΠροσφυγώνμεταρρυθμί-στηκεότανσυστάθηκεηανεξάρτητηΑρχήΠροσφυγώντονΙούλιοτου2016Απότις21Ιουλίου2016έωςτατέλητουέτουςαυτέςοινεοσύστα-τεςεπιτροπέςέλαβαν3130προσφυγέςκαιεξέδωσαν1341αποφάσειςενώ1214εκκρεμούσανΕίναιεντυπωσιακότογεγονόςότιαπότις1341αποφάσειςοι1201ήταναπορριπτικέςμεβάσητηνουσίατηςυπόθεσηςκαιμόλις15ήτανευνοϊκέςγιατουςαιτούντεςΟι5χορήγησαντοκαθε-στώςπρόσφυγα1χορήγησεεπικουρικήπροστασίακαιμόλις9παρα-πέμφθηκανγιαανθρωπιστικόκαθεστώςστοΥπουργείοΕσωτερικών

ΟιΜΚΟτόνισανμιακαταφανήδιαφοράανάμεσασταποσοστάανα-γνώρισηςκατόπινπροσφυγήςενώπιοντωνΕπιτροπώντηςΑρχήςΠρο-σφυγώνέπειτααπότημεταρρύθμισηδυνάμειτουΝόμου43992016καιτηνέκβασητηςδιαδικασίαςσεδεύτεροβαθμόκαθώςκαιανάμεσασταποσοστάαναγνώρισηςπριναπόκαιμετάτιςεπιδράσειςτηςμεταρρύθμι-σηςτουΙουνίουτου2016 149Ταποσοστάαναγνώρισηςδιεθνούςπρο-στασίαςστονδεύτεροβαθμόαπότο2014έωςτο2016αποκαλύπτουνμιααιφνίδιαπτώσημεμόλις6θετικέςαποφάσεις(044)απότησυγκεκρι-μένηαρχήενώταπροηγούμεναχρόνιαοιπροηγούμενεςαρχέςδιατη-ρούσαν τα ποσοστά αναγνώρισης περίπου στο 13-16 Ωστόσο οιαπορριπτικές αποφάσεις αυξήθηκαν σταδιακά από 83-86 σε 964κατάτοδεύτεροήμισυτου2016Το2017ηκατάστασηπαρέμεινελίγο

148 ΤαστατιστικάδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)στηνΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2016τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ8-9httpbitly3007B5Q

149 Ibidσσ46-47

93

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

πολύηίδιαπαράτιςεξαιρετικέςκαθυστερήσειςπουσημειώθηκανστηνπρόσβαση και την εξέταση των αιτήσεων Η Υπηρεσία Ασύλου έλαβε58661αιτήσειςεκείνητηχρονιά2275απότιςοποίεςκατατέθηκαναπόασυνόδευταανήλικαΈωςτατέλητουέτουςεκκρεμούσανακόμα36340αιτήσειςενώαπορρίφθηκαν12149υποθέσεις 150ΗΑρχήΠροσφυγώνέλαβε11632προσφυγέςκαιέωςτατέλητουέτουςεκκρεμούσανακόμα4368προσφυγέςΕκδόθηκαν4354αποφάσειςγιατηνουσίατηςυπόθε-σηςμε4077ναείναιαπορριπτικές(938)και277θετικές(123χορή-γησανδιεθνήπροστασίαndash80χορήγησαν καθεστώςπρόσφυγακαι 43επικουρικήπροστασίαndashκαι154παρέπεμπαντουςαιτούντεςγιαανθρωπι-στικόκαθεστώς) 151

Ηπρόσβασηστηδιαδικασίαστηνενδοχώραήτανήδηπροβληματικήαπότο2013Το2014εγκαινιάστηκεένασύστημαορισμούημερομηνίαςκαταγραφήςμέσωSkypeαλλάηπρόσβασησεαυτόεξακολουθείναείναιδύσκοληΟιδιαθέσιμεςώρεςτηβδομάδαγιατηνπρόσβασηστοSkypeείναιεξαιρετικάπεριορισμένεςγεγονόςπουοδηγείπολλούςέςναεπιλέ-γουνναμηνακολουθήσουναυτήτηδιαδικασίαανεξάρτητααπότοεάνείχαν κάνει επανειλημμένως απόπειρες επί μήνες Επιπλέον το 2017 ηδιαδικασίααυτήπουπραγματοποιούντανμέσωSkypeθεωρούντανδιαδι-κασίαπροκαταγραφήςστοπλαίσιοτηςοποίαςχορηγούντανδελτίοαι-τούντοςάσυλοαλλοδαπούστουςενδιαφερόμενουςαλλάδενδημιουρ-γούντανκάποιοαρχείοήκάποιαυπόθεσηστηναρχήμέχριναπραγμα-τοποιηθείσυνάντησηγιατηνπλήρηκαταγραφήΟιΜΚΟαναφέρουνότιοιυποθέσειςεκκρεμούνεπίέναπερίπουέτοςέωςτηνπλήρηκαταγραφή 152

Οι ευάλωτες περιπτώσεις αποτελούν εξαίρεση καθώς η καταγραφήμπορείναπρογραμματιστείndashέπειτααπόπαρέμβασητωνεπαγγελματιών-

150 ΤαστατιστικάστοιχείαδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)στηνΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ8-9httpbitly2H9viA5

151 ΑνάλυσηανάχώραπροέλευσηςκαιπρόσθετεςπληροφορίεςIbidσ46152 ΤαστατιστικάστοιχείαδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)στηνΈκθεσηγια

τηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ36-39httpbitly2H9viA5 Αιτήσειςπουεκκρεμούνσεπρώτοβαθμόγιαπλήρηκαταγραφή31Δεκεμβρίου2017

Διάρκειαεκκρεμούςδιαδικασίας Αριθμός

lt6μήνες 24905

6-9μήνες 4146

9-12μήνες 3237

gt12μήνες 4052

94

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

απευθείαςαπότηνΥπηρεσίαΑσύλουΔιαβιβάζονταιταστοιχείαταυτότη-ταςτουαιτούντοςκαιορίζεταιημερομηνίασυνάντησηςγιατηνκαταγρα-φήΤο2017ξεκίνησανναλειτουργούνστηνΑττικήαρκετάΠεριφερειακάΓραφείαΑσύλουταοποίαέχουντηναρμοδιότητακαταγραφήςκαιεξέ-τασηςμιαςαίτησηςανάλογαμετηνυπηκοότητατουαιτούντοςΕνώορι-σμέναπεριφερειακάγραφείαφαίνεταιναλειτουργούνσωστάηπρόσβα-σησεάλλαndashόπωςσεεκείνοτουΠειραιάπουείναιαρμόδιογιααιτούντεςάσυλοσυμπεριλαμβανομένωνΑφγανώνυπηκόωνndashείναιεξαιρετικάπεριο-ρισμένηγεγονόςπουοδηγείσεαόριστεςκαισυνήθωςμακράςδιάρκειαςπεριόδουςαναμονήςμέχριναοριστείσυνάντηση 153

[thinsp82thinsp] Παιδιά σε νομικό κενόΗπερίοδοςαναμονήςανάμεσαστηνπλήρηκαταγραφήενόςασυνόδευ-τουανηλίκουπουαιτείταιάσυλοκαιτησυνέντευξησεπρώτοβαθμόστιςαρχέςασύλουμπορείναδιαρκέσειέναέτοςήπερισσότεροΔηλαδήηεξέτασητωναιτήσεωντωνασυνόδευτωνανηλίκωνπουκαταγράφηκαντο2017 προγραμματίστηκε αρκετούς μήνες μετά την καταγραφή Οι

153 ΜετηναπόφασηΑρ16654(ΦΕΚ43352Brsquo361412102017)τηςδιευθύντριαςτηςΥπηρε-σίαςΑσύλουξεκινάηλειτουργίαδύοΠεριφερειακώνΓραφείωνΑσύλου(ΠΓΑ)μεέδρατονΠειραιάκαιτονΆλιμοΕκείνοτουΠειραιάξεκίνησεναλειτουργείστις20Οκτωβρίουτου2017καιείναιαρμόδιογιατηνεξέτασηόλωντωναιτήσεωνπουυπάγονταιστηντοπικήαρ-μοδιότητατουΠεριφερειακούΓραφείουΑσύλουΑττικήςκαιυποβάλλονταιαπόυπηκόουςΑφγανιστάνκαιΜπαγκλαντέςΕκείνοτουΑλίμουτοοποίοεπίσηςξεκίνησεναλειτουργείστις20Οκτωβρίουτου2017θαήταναρμόδιογιατηνεξέτασηόλωντωναιτήσεωνπουυπάγονταιστηντοπικήαρμοδιότητατουΠεριφερειακούΓραφείουΑσύλουΑττικήςκαιυπο-βάλλονταιαπόανιθαγενείςπαλαιστινιακήςκαταγωγήςυπηκόουςΑιγύπτουκαιΣυρίαςπληναυτώνπουυπάγονταιστηναρμοδιότητατουΑυτοτελούςΚλιμακίουΑσύλουΤαχείαςΕξέτα-σηςΑιτήσεωνΔιεθνούςΠροστασίαςΣτηναρμοδιότητατουΠΓΑΑττικήςυπάγονταιόλεςοιαιτήσειςπληναυτώνπουυπάγονταισταΠεριφερειακάΓραφείαΑσύλουΠειραιάκαιΑλίμουΑπό την έκδοση της απόφασης η καταγραφή των σχετικών αιτήσεων πραγματοποιείταιανεξάρτητααπότηνευαλωτότηταστοοικείοΠΓΑμεβάσητηνυπηκοότητατουαιτούντοςΈωςτώραοδιαχωρισμόςαποδεικνύεταιαναποτελεσματικόςκαιεπιβλαβήςγιατηνκαταγρα-φήσυγκεκριμένωνυπηκοοτήτωνΕνώτοΠΓΑΑττικήςκαιτοΠΓΑΑλίμουανταποκρίνονταιεπαρκώςστονπρογραμματισμό της καταγραφής τοΠΓΑΠειραιάndashαρμόδιογιααιτήσειςυπηκόωνΑφγανιστάνκαιΜπαγκλαντέςndashδενέχειανταποκριθείμέχρισήμεραΤοΕΣΠγνω-ρίζειαρκετέςπεριπτώσειςΑφγανών(ευάλωτωνοικογενειώνκαιασυνόδευτωνανηλίκων)ταστοιχείαταυτότηταςτωνοποίωνδιαβιβάστηκανστηνΥπηρεσίαΑσύλουκαιέπειταστοοικείοΠΓΑαλλάπουηκαταγραφήτουςεκκρεμείεπίμήνεςέωςσήμερα(Σεπτέμβριος2017-Ιανου-άριος2018)ΠαράλληλαηπρόσβασηστοSkypeέχειεπίσηςαποδειχτείαναποτελεσματικήγιατιςσυγκεκριμένεςυπηκοότητες

95

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

περισσότερεςαιτήσειςπρογραμματίστηκανγιατο2018ενώκάποιεςπρο-γραμματίστηκαν για το 2019 Έως τα τέλη Αυγούστου του 2018 δενυπήρχανδιαθέσιμεςημερομηνίεςκαιώρεςγιατονορισμόσυνέντευξηςγιατηδιαδικασίατουασύλουέωςτο2020Ταπερισσότερααπόαυτάταανήλικα θα έχουν ενηλικιωθεί ώσπου να εξεταστεί η δική τους αίτησηασύλου

laquoΕίναι λες και οι αρχές βρήκαν τρόπο να λύσουν το πρόβλημαπροςόφελόςτουςχωρίςνακάνουνκάτιστηνπραγματικότηταΠα-ραμένειςαιτώνμέχριναενηλικιωθείςχάνειςκάθεευκαιρίαπουθαμπορούσεςναέχειςγιανανομιμοποιήσειςτηνπαραμονήσουστηνΕλλάδαωςπαιδίναπαςσχολείοήναχτίσειςέναμέλλονστηχώραΑκόμαχειρότερακάνειςόλααυτάκαιότανσεεξετάσουμεαφούθαrsquoχειςκλείσειταδεκαοχτώκάθελόγοςπουμπορείναείχεςωςπαιδίγιαδιεθνήπροστασίαθαrsquoχειπιθανόταταεξαφανιστείκαιούτεθαδικαιούσαιανθρωπιστικόκαθεστώςούτεθαδικαιούσαιhellipκάτιστrsquoαλήθειαόπωςστέγασηυγειονομικήπερίθαλψηκάτικαιτότεμπορούμε επιτέλους νασεστείλουμε πίσωχωρίς να παραβούμεκάποιον κανόναΑκόμα καλύτερα θαθες ναφύγειςαπόμόνοςσουαλλιώςθαπρέπειναμείνειςστηνΕλλάδαωςldquoφάντασμαrdquoέναςπαράτυπος μετανάστης να μπαινοβγαίνεις στα κρατητήρια μέχριτελικάνααπελαθείςraquo

Ηποιότητα τωναποφάσεωνπουαφορούν ταασυνόδευταανήλικαέχειεπίσηςαποτελέσειαντικείμενοεπικρίσεωναπότοσύνολοτωνερωτώ-μενων επαγγελματιών αλλά και από κρατικές υπηρεσίες και οργανι-σμούς 154Όλεςοιαποφάσειςπουαπορρίπτουν τους ισχυρισμούς τωνανηλίκων παρουσιάζουν ανησυχητικές ομοιότητες Τα διαδικαστικά ελ-λείμματα (απουσία επιτρόπου κατάλληλης νομικής εκπροσώπησης καισυνδρομήςκατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίας)καθώςκαιουσιαστικάελ-λείμματααναφορικάμετονκαθορισμότουκαθεστώτοςπρόσφυγα(έλ-λειψηοποιασδήποτεαναφοράςστοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούήέλλειψηαξιολόγησηςαυτούκαταφανήςέλλειψηγνώσεωναναφορικάμεσυγκεκριμένες μορφές παιδικής δίωξης γενικώς και στις χώρες

154 ΔίκτυογιαταδικαιώματατωνπαιδιώνπουμετακινούνταικαιΣυνήγοροςτουΠαιδιούΒλεπίσηςτηνέκθεσηγιατοδιάστημαΙανουάριος2017-Ιανουάριος2018httpbitly2Q242aU Διατίθεταιπερίληψηστηναγγλικήστηδιεύθυνσηhttpbitly2Hab7Db

96

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

προέλευσηςειδικώςήέλλειψηκατάλληληςαξιολόγησηςτηςαξιοπιστίαςενόςανηλίκου) καθιστούνσχεδόναδύνατη την υπαγωγήσε καθεστώςδιεθνούςπροστασίαςγιαταασυνόδευταανήλικαπουυποβάλλονταιστηδιαδικασίαμόνατουςμεμόνηεξαίρεσηταπαιδιάσυριακήςεθνικότητας

laquoΔιαβάζονταςαυτέςτιςαποφάσειςκαιτιςαποφάσειςπρώτουβαθ-μούαναφορικάμεταασυνόδευταανήλικαπουδενείχαννομικήσυνδρομήκαιυποστήριξηκατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίαςξεχνάςτι διαβάζεις Εκτός από την ημερομηνία γέννησης τουαιτούντοςαπότηνοποίαμπορείςνασυναγάγειςότιηυπόθεσηαφοράανή-λικοσυχνάδενυπάρχεικάτιάλλοΕίτεδιαβάζειςγιακάποιονενή-λικοαπότοΠακιστάνήτοΑφγανιστάνείτεγιακάποιοανήλικομεκαταγωγήαπό εκεί είναι το ίδιοσκεπτικό η ίδια λογική οι ίδιοικανόνεςγιατηνεξέτασητηςαξιοπιστίαςμέχρικιηίδιαδιατύπωσηΔενείναιόλεςεξόφθαλμαεσφαλμένεςμετηνέννοιαότιτουλάχι-στονφαίνεταιναέχουνλάβειυπόψητουςτηνηλικίατουαιτούντοςndashηλέξη-κλειδίείναιldquoφαίνεταιrdquondashαλλάκάποιεςείναιπολύχειρότε-ρεςΔενldquoπροσπαθούνrdquoκανναφανούναιτιολογημένεςΔενυπάρ-χεικαναναφοράστηνηλικίαήτηνέννοιατηςαρχήςτουκαθορι-σμούτουΒέλτιστουΣυμφέροντοςraquo

Παράτοότιεπαγγελματίεςνομικοίκαταβάλλουνπροσπάθειεςγιαναεξοικειώσουντιςαρχέςμεσυγκεκριμένεςμορφέςδιωγμούσεβάροςτωνπαιδιών όπως η εξαναγκασμένη εργασία ή η εκμετάλλευση ειδικά γιαορισμένεςεθνικότητεςέωςτώραοιαρχέςφαίνονταιαποφασισμένεςναμηνεπιτρέψουντηνεπιτυχήέκβασηενόςτέτοιουισχυρισμούγιατηχο-ρήγησηδιεθνούςπροστασίας 155

Ενώυπάρχουνπεριπτώσειςστιςοποίεςοιχειριστέςτηςυπόθεσηςήταν

155 Ένας δικηγόρος που συμμετείχε στην έρευνα αναφέρει ενδεικτικά ndashανάμεσα σε πολλέςσχεδόν πανομοιότυπες υποθέσειςndash την περίπτωση ενός ανηλίκου από τοΠακιστάν πουισχυρίστηκεότιέπρεπεναεργάζεταιαπότηνηλικίατων9ετώνσεακραίεςσυνθήκεςκαιότιδιέφυγεαπότηχώρακαταγωγήςτουδιότιυπέκειτοσεακραίαταλαιπωρίακαιπαραβιάσειςτωνδικαιωμάτωντουωςπαιδιούκαιωςανθρώπινουόντοςΗσυνέντευξήτουήτανσύντομηδενερωτήθηκεσχετικάμετιςσυνθήκεςεργασίαςκαιδιαβίωσηςστηχώρακαταγωγήςτουήσχετικάμετονισχυρισμότουότιείχεεξαναγκαστείναεργάζεταιωςπαιδίΗαπόφασηστονπρώτοβαθμόαπέρριψετηναίτησημετοσκεπτικόότιοικακέςσυνθήκεςδιαβίωσηςκαιηένδειαήη επιθυμία για καλύτερηαπασχόλησηδεν είναιδυνατόναδικαιολογήσουν τηνανάγκηγιαδιεθνήπροστασίαπαραβλέπονταςτηνηλικίατουαιτούντοςκαιταδικαιώματάτουωςπαιδιούΔενελήφθηυπόψητοΒέλτιστοΣυμφέρον τουΔεναξιολογήθηκεούτε

97

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

ανίδεοιγιατηνκατάστασηστηχώρακαταγωγήςτουανηλίκουοιεπαγγελ-ματίεςγενικώςσυμφωνούνότιοιπερισσότεροιχειριστέςφέρονταικαλάσταπαιδιάΓιαάλλημιαφοράέτσιυπογραμμίζεταιοad hocκαιαυθαί-ρετος τρόπος λειτουργίας του συστήματος προστασίας του παιδιούΩστόσοφαίνεταιναυπάρχεισυμφωνίακαιγιατοότικατάτηναξιολό-γησηισχυρισμώνπουυποβάλλονταιαπόάτομασυγκεκριμένηςυπηκοό-τηταςndashκυρίωςπακιστανικήςndashεφαρμόζονταιδιακρίσειςκαιδενχορηγείταισταανήλικατοευεργέτηματηςαμφιβολίας

laquoΠρέπει να είσαι ετοιμοθάνατος για να αποκτήσεις το καθεστώςπρόσφυγαεάνείσαιανήλικοςαπότοΠακιστάνraquo

Απότηνάλληπλευράηδιαδικασίατουασύλουείναιτόσοπολύπλοκηκαιοορισμόςτουδιωγμούτόσοστενόςώστεταανήλικαχρειάζονταιπροετοιμασίακαιυποστήριξηκαθrsquoόλητηδιάρκειά τηςΕιδικάεφόσοναυτήείναιημοναδικήευκαιρίαπουθαέχουνκαθrsquoόλητηδιάρκειατηςδιαδικασίαςασύλουγιαναμιλήσουνμετηδικιάτουςφωνήκαιναπουντηνιστορίατους

Μακροσκελείς διαδικασίες η τάση απόρριψης των ισχυρισμών τωνασυνόδευτων ανηλίκων με συγκεκριμένες εθνικότητες ακόμα και στονδεύτεροβαθμόηέλλειψητηςαξιολόγησηςτουΒέλτιστουΣυμφέροντοςτουΠαιδιού στοσκεπτικό των αποφάσεων καθώς και το ότι ηΑρχήΠροσφυγώνστηνπράξηδενπαραπέμπειπεριπτώσειςγιαανθρωπιστικόκαθεστώςστοΥπουργείοΕσωτερικώνσυνεπάγονταιότιολοένακαιπε-ρισσότεραανήλικαβρίσκονταισενομικόκενόγιαεξαιρετικάμεγάλαχρο-νικάδιαστήματαενώείναιπιθανόπολλάναπαραμείνουνστηνίδιακατά-στασηακόμακαιαφούενηλικιωθούν

αναφέρθηκεΟανήλικοςάσκησεμόνοςτουπροσφυγήενώπιοντηςΑρχήςΠροσφυγώνΗαπόφασητηςΑρχήςΠροσφυγώνέκανεαποδεκτήτηνεγκυρότητατηςαπόφασηςσεπρώτοβαθμόχωρίςναπραγματοποιηθείνέασυνέντευξηκαιαπέρριψετηνπροσφυγήΗΑρχήΠροσφυγώνδενπαρέπεμψετοναιτούνταγιαανθρωπιστικόκαθεστώςΚατατέθηκεμεταγε-νέστερηαίτησηγιαάσυλοεπίτηςβάσηςότιδενκρίθηκανοιουσιαστικέςπτυχέςτουισχυρι-σμούκατάτηδιάρκειατηςπρώτηςδιαδικασίαςλόγωτηςαδυναμίαςτουπαιδιούναπαρου-σιάσειδιεξοδικάτονισχυρισμότουχωρίςκοινωνικήκαινομικήυποστήριξηΟαιτώνέγινεγιαάλλημιαφοράδεκτόςστηδιαδικασίαασύλουΗεξέτασηπραγματοποιήθηκελίγουςμήνεςαργότεραΗαπόφασησεπρώτοβαθμόαποδέχτηκετονπροηγούμενοδιωγμότουανηλίκουωςθύματοςεξαναγκασμένηςεργασίαςαλλάπαράτηνηλικίατουαιτούντοςκαιτοφόβογιαεκνέουθυματοποίησηστηνπερίπτωσηεπιστροφήςδενδιαπίστωσετυχόνμελλο-ντικήταλαιπωρίαπουθαμπορούσεναισοδυναμείμεδιωγμό

98

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Αυτήησκληρήπραγματικότηταεπισημάνθηκεκαιτοζήτημασυζητή-θηκεεπανειλημμένωςτο2017σεαρκετέςπεριστάσειςκαιαπόαρκετέςΜΚΟπουσυμμετέχουνστοlaquoΔίκτυογιαταΔικαιώματατωνΠαιδιώνπουΜετακινούνταιraquoΠρόκειταιγιαέναδίκτυοπουσυνέστησεκαιυποστηρίζειοΣυνήγοροςτουΠαιδιού 156ΤονΝοέμβριοτου2017στηνπεριφερεια-κήσυνάντησητωνΕυρωπαίωνΣυνηγόρωνγιαταΠαιδιάηοποίαπραγ-ματοποιήθηκεστηνΑθήναογενικόςγραμματέαςτουΥπουργείουΜετα-ναστευτικήςΠολιτικήςαποδέχτηκεότιθαπρέπει ναβρεθεί νομοθετικήλύσηαναφορικάμετονομικόκαθεστώςτωνασυνόδευτωνανηλίκωντωνοποίωνοιαιτήσειςασύλουαπορρίφθηκαναπότιςαρχέςαλλάέωςσήμε-ραδενέχουνγίνειπροσπάθειεςσεαυτήτηνκατεύθυνση 157

[thinsp83thinsp] Οικογενειακή επανένωση laquoΟιδιαδικασίεςδιαρκούντόσοπολύώστεταπαιδιάξεκινούνναμαθαίνουνελληνικάκαιμετάπηγαίνουνσεάλληχώραΣεμίαπερί-πτωσητοανήλικοεπανενώθηκεμετηνοικογένειάτουέπειτααπόδυόμισιχρόνιαraquo

Ηοικογενειακήεπανένωση 158στοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνοείναιμιαδιαδικασίαπουεφαρμόζεταιευρέωςκαιτηνοποίαγνωρίζουνοι

156 ΔίκτυογιαταΔικαιώματατωνΠαιδιώνπουΜετακινούνταικαιΣυνήγοροςτουΠαιδιούΒλεπίσηςτηνέκθεσηγιατοδιάστημαΙανουαρίου2017-Ιανουαρίου2018httpbitly2Q242aU Διατίθεταιπερίληψηστηναγγλικήστηδιεύθυνσηhttpbitly2Hab7Db

157 ΗδιασφάλισηκαιπροστασίατωνδικαιωμάτωντωνπαιδιώνπουμετακινούνταιηπρόκλησητηςκοινωνικήςένταξηςΠεριφερειακήσυνάντησητουΕυρωπαϊκούΔικτύουΣυνηγόρωντουΠαιδιού(ENOC)ΑθήναΕλλάδα13-14Νοεμβρίου2017Συνοπτικήαναφοράεργασιώντης συνάντησης httpbitly2LAiecF Μια πιο συνοπτική εκδοχή διατίθεται στην αγγλικήγλώσσασσ5-6httpbitly2HaXWlz

158 Γιατουςσκοπούςτηςπαρούσαςέρευναςδενθαεξεταστείημετεγκατάστασησεάλλοκρά-τος-μέλοςτηςΕΕδιότιπρόκειταιγιακατrsquoεξαίρεσημέτροπουεφαρμόστηκεμόνογιαλίγαχρόνιαΩστόσοθαπρέπεινααναφερθείότιτοπρόγραμμαξεκίνησετο2015καιχαρακτη-ρίστηκεαποτυχημένοαπότηνπλειονότητατωνεπαγγελματιώνδιότιδενεπετεύχθηποτέοαριθμόςτωνπροσώπωνπουεπρόκειτοναμετεγκατασταθούνλόγωαρκετώνεμποδίωνπουέθεσανταυπόλοιπακράτη-μέλητηςΕΕκαιλόγωτηςάρνησήςτουςναεξασφαλίσουνχώ-ρουςΠαρrsquoόλααυτά596ασυνόδευταανήλικακατάφεραννακαταγραφούναπότο2015έωςτηνπρόσφατηοριστικήπαύσητουπρογράμματος350αναφέροντανωςαποδεκτάστιςαρχέςτου2017ενώοσυνολικόςαριθμόςτωναποδεκτώνπεριπτώσεωνκαθrsquoόλοτο2017ανήλθεστις260ΒλAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαι-ροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσ111httpbitly2H-9viA5

99

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Έλληνες επαγγελματίες Κάθε χρόνο χιλιάδες άνθρωποι επανενώνονταικαιμεταφέρονταιαπότηνΕλλάδασεάλλακράτη-μέλητηςΕΕ

Το2016ηΕλλάδακοινοποίησε4886εξερχόμενααιτήματασύμφωναμε τοΔουβλίνο η πλειονότητα των οποίων ήταν αιτήματα laquoανάληψηςευθύνηςraquoγιαλόγουςοικογενειακήςεπανένωσηςΤα699απόαυτάαφο-ρούσανασυνόδευταανήλικαμεμέλητηςοικογένειαςστοεξωτερικόκαιτα451αφορούσανλόγουςεξάρτησηςκαιανθρωπιστικούςλόγουςΤο2017κοινοποιήθηκανσχεδόνταδιπλάσιααιτήματαδηλαδή9784απότα οποία 7606 αφορούσαν την οικογενειακή επανένωση 159 και 1642βασίζοντανσεανθρωπιστικούςλόγουςκαιλόγουςεξάρτησης 160

Δυστυχώς το2017παρατηρήθηκεμιαμεταβολήστιςπρακτικέςτωνκρατών-μελώναναφορικάμετηναποδοχήτωναιτήσεωνγιαεπανένωσηκαθώςκαιμετημεταφοράγιαεπιτυχήαιτήματαΑυτόοδήγησεστησυσ-σώρευσηεκατοντάδωνατόμωνεναναμονήμεταφοράςτο2018Ημετα-φοράτουςακόμαδενέχειπραγματοποιηθείκατάτοχρόνοτηςσυγγρα-φήςτηςπαρούσαςέκθεσης

ΗΓερμανίασυγκεκριμέναούσαηκύριααποδέκτριααιτημάτωνοικο-γενειακήςεπανένωσηςξεκίνησεναεπιδίδεταισεμιαπολύαυστηρήκαιενίοτε νομικά αδικαιολόγητη εφαρμογή του Κανονισμού Δουβλίνο ηοποίασήμανετημαζικήαύξησητουποσοστούαπόρριψηςπεριπτώσεωνπουθαείχανγίνειαποδεκτέςμόλιςλίγουςμήνεςνωρίτερα 161καθώςκαι

159 ΔενδιατίθεταιοακριβήςαριθμόςτωναιτήσεωνπουβασίστηκανστοΆρθρο8το2017Γιατουςσκοπούςτηςπαρούσαςέκθεσηςοιαιτήσειςπουστηρίζονταισεανθρωπιστικούςλό-γους είναι επίσηςσημαντικέςΌλεςοι υποθέσειςπουυπερβαίνουν τοχρονικόόριο τωντριών μηνών ndashπολλές από τις οποίες αφορούν ασυνόδευτα ανήλικαndash και εμπίπτουν στηρήτρατωνανθρωπιστικώνλόγωνανήκουνσεμίακατηγορίααλλάδενπαρέχεταιοακριβήςαριθμόςΠερισσότερεςαπότιςμισέςαπόαυτέςείναιαιτήματαlaquoανάληψηςευθύνηςraquoπουαπευθύνοντανστηΓερμανία

160 ΓιαστατιστικάστοιχείακαιεπιπλέονπληροφορίεςβλAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2016τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ49-50httpbitly3007B5QκαιAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιρο-ποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ53-54httpbitly2H9viA5

161 laquoΤο2017τοσυνολικόχρονικόδιάστημακατάμέσοόροανάμεσαστηνυποβολήτηςαί-τησηςκαιτηνπραγματικήμεταφοράστουπεύθυνοκράτος-μέλοςήταν215ημέρες(7μή-νες)ΩστόσοαπότηνέκδοσητηςαπόφασηςτουΔικαστηρίουτηςΕυρωπαϊκήςΈνωσης(CJEU)στηνυπόθεσηMengesteabστις26Ιουλίου2017ηΓερμανίαάλλαξεπρακτικήκαιδενθεωρείπλέονότιητρίμηνηπροθεσμίαγιατηνέκδοσητουεξερχόμενουαιτήματοςξεκινάμετηνεπίσημηυποβολήτηςαίτησηςγιαάσυλοαλλάμετηνκατάθεσητηςαίτησης[hellip]Αυτήηαλλαγήστηγερμανικήπρακτικήοδήγησεστηναπόρριψηαρκετώνεξερχόμενωναιτημάτωνωςυποβληθέντωνμετάτηνπροθεσμίαμετοσκεπτικόότιαπεστάλησανεντός3μηνώναπό

100

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

τονεγκλωβισμόεκατοντάδωνανθρώπωνστηνΕλλάδαγιαπερισσότεροαπόέναέτοςαφότουείχανλάβειάδειαναταξιδέψουνδιότιηΓερμανίαέθεσεμονομερώςέναόριοστοναριθμότωνπροσώπωνπουθαμεταφέ-ρονταικάθεμήναεπικαλούμενηδιοικητικούςλόγους 162

ΑυτέςοιπρακτικέςήτανκαιεξακολουθούνναείναιεξουθενωτικέςγιαταασυνόδευταανήλικακαιτουςεπαγγελματίεςπουταυποστηρίζουνεφόσονκανείςδενγνωρίζειπότεθαταξιδέψουνγεγονόςπουθέτειτουςπάντεςσεμιααδιέξοδηκατάστασηlaquoΈπρεπενατουςπούμεκάτιοτιδήποτεαλλάτηνίδιαστιγμήναείμαστεσίγουροιότιδενθαέχουνφρούδεςελπίδεςraquo

τηνπλήρηκαταγραφήαλλάπολύμετάτους3μήνεςτηςδιαδικασίαςασύλουΗελληνικήΜονάδαΔουβλίνουζήτησετηνεπανεξέτασηαυτώντωνπεριπτώσεωνσύμφωναμετηνldquoαν-θρωπιστικήrdquoρήτρααλλάέλαβεκαιπάλιαρνητικέςαπαντήσειςαπότηγερμανικήΜονάδαΔουβλίνουraquoAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠΔιαδικασίαΔουβλίνουσ56httpbitly2H9viA5

162 Ibid(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017σ57laquoΤονΜάρτιοτου2017υπάρ-χουναναφορέςότιμιασυμφωνίαανάμεσαστηγερμανικήκαιτηνελληνικήκυβέρνησηοδήγησεστηθέσπισηενόςμηνιαίουορίουστοναριθμότωνανθρώπωνπουθαμεταφέρονταιστηΓερ-μανίαστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνουΩςανώτατοόριοορίστηκαντα70άτοματονμήναΗσυμφωνίαδημοσιοποιήθηκεσταΜΜΕτονΜάιοτου2017καιυποβλήθηκεκοινοβου-λευτικόερώτημαστοΕυρωπαϊκόΚοινοβούλιοστις13Ιουλίου2017[hellip]27οργανώσειςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώναπηύθυνανανοιχτήεπιστολήστηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπήστις27Ιουλίου2017ώστεναεκφράσουντιςσοβαρέςτουςανησυχίεςγιατηνdefactoπαραβίασητουδικαιώ-ματοςστηνοικογενειακήεπανένωσηκαιτηνπαραβίασητωνσχετικώνδιατάξεωνπουδιατυπώ-νονταιστονευρωπαϊκόΚανονισμό6042013(ΚανονισμόΔουβλίνοΙΙΙ)αναφορικάμετιςμετα-φορέςτωναιτούντωνάσυλοαπότηνΕλλάδαστηΓερμανίαστοπλαίσιοτηςδιαδικασίαςγιατηνοικογενειακήεπανένωσηraquoΗΕυρωπαϊκήΕπιτροπήπαραδέχθηκετηνύπαρξημιαςτέτοιαςσυμ-φωνίαςαλλάανέφερεότιίσχυεμόνογιατονΑπρίλιοκαιτονΜάιοτου2017laquoΣεαυτήτηβάση η Επιτροπή αντιλαμβάνεται ότι τα δύο κράτη-μέληδεν περιορίζουν την οικογενειακήεπανένωσηperseστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνουαλλάότιέχουνσυμφωνήσειγιαδιοικητικούςλόγουςναπαρατείνουνγιαορισμένοχρονικόδιάστηματηνκαθυστέρησημετηνοποίαμεταφέρονταισυνήθωςαυτάταάτομαστηΓερμανίαΟιρυθμίσειςγιατημεταφοράστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνουαφορούντησχέσηανάμεσασταδύοεμπλεκόμενακρά-τη-μέληκαιεπομένωςυπόκεινταιστησυμφωνίαανάμεσαστιςσχετικέςαρχέςΚατάτηνάποψητηςΕπιτροπήςοιενλόγωρυθμίσειςδενεγείρουνζήτημασυμβατότηταςμετηνευρωπαϊκήνο-μοθεσίαraquoΚατόπιναιτήματοςτουΕΣΠηΥπηρεσίαΑσύλουαπάντησεότιηγερμανικήΜονάδαΔουβλίνουζήτησετονΜάρτιοτου2017τημείωσητωνμεταφορώνστοπλαίσιοτουΚανονι-σμούΔουβλίνουγιαδιοικητικούςλόγουςενώηελληνικήΜονάδαΔουβλίνουτόνισετηνπρο-θεσμίαγιατιςμεταφορέςπουπροβλέπεταιστονΚανονισμόΈπειτααπόσυνεχήπίεσηστιςοι-κείεςαρχέςεπιτεύχθηκεέναςμεγαλύτεροςαριθμόςμεταφορώναπότονΣεπτέμβριοτου2017καιέπειταενώπαράλληλαοιγερμανικέςαρχέςσυναίνεσανστημεταφοράόλωντωνπεριπτώ-σεωντωνοποίωνείχεήδηλήξειηπροθεσμίαγιατημεταφοράλόγωαυτήςτηςκαθυστέρησηςΤονΜάρτιοτου2017πραγματοποιήθηκαν580μεταφορέςπροςΓερμανίαενώμόλις73πραγ-ματοποιήθηκαντονΑπρίλιοτου2017και69τονΜάιοτου2017raquo(115109116200254και464αντιστοίχωςτουςμήνεςπουακολούθησανκαιτέλος344τονΔεκέμβριοτου2017)

101

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Παράτιςπροσπάθειεςγιατηνπροτεραιοποίησητωνμεταφορώνοιεπαγγελματίεςδεντακατάφερανειδικάεκείνοιπουεργάζονταιμεπαιδιάστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαθώςαυτάδενθεωρούντανπροτεραιό-τηταΕκατοντάδεςοικογένειεςπουζούσανσεακραίεςσυνθήκεςάτομαμεαναπηρίεςκαιπροβλήματαυγείαςκτλπροηγούντανέναντιτωνασυνό-δευτωνανηλίκωνπουδιέμενανστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνΤαανή-λικαάρχισανναχάνουντηνπίστητουςσταάτομαπουταστήριζανενώοι επαγγελματίεςέπρεπεναβρουν τρόποναηρεμήσουν ταπαιδιά ναδιασφαλίσουνότιαυτάδενθαχάσουντηνελπίδατουςκαιναπαρεμβαί-νουνότανκάποιαάρχιζανναπαραφέρονταιlaquoαπειλώνταςraquoότιθαφύγουνήκαιότιθαταξιδέψουνπαράτυπα

laquoΉταν μια αναμενόμενη αντίδραση Πώς μπορεί ένα παιδί στηνεφηβείανακατανοήσειπώςλειτουργούντακυρίαρχακράτηήνααποδεχτείότιαυτόείναισωστόΣταμάτιατουςέφταιγανοιδικη-γόροιldquoΤιδικηγόροςείσαιεσύrdquoθαέλεγανldquoαφούτουςαφήνειςνατοκάνουναυτόrdquoΦυσικάωςεπαγγελματίεςκάναμεότιήτανδυνα-τόαλλάκαιπάλισεκάνεινααναρωτιέσαιraquo

102

[thinsp9thinsp]

[ 9 ] Εκπαίδευση

103

Εκπα

ίδευ

ση

Σύμφωναμε τοΆρθρο9 τουΠροεδρικούΔιατάγματος2202007 τοδικαίωμαστηνεκπαίδευσηείναιθεμελιώδεςδικαίωμακάθεπαιδιούΕπί-σηςείναιένααπότασυχνότερααιτήματατωνανηλίκωνότανκαλυφθούνοιβασικέςανάγκεςτουςγιαπροστασίαόπωςηστέγασηκαιτανομιμο-ποιητικάέγγραφαΑυτόπροβλέπεταικαιστηΣύμβασηγιαταΔικαιώματατουΠαιδιούσεαρκετάΆρθρα 163καιόπωςαναφέρεταιστηνΠαρατήρη-ση 6 164 όλες οι δραστηριότητες για την προστασία των ανηλίκων θαπρέπειναλαμβάνουνυπόψητουςτοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιού

Εκτιμάταιότικατάτοσχολικόέτος2016-20172643παιδιάπαρακο-λούθησαν απογευματινά μαθήματα σε 145 τάξεις 111 δημόσιων σχο-λείωνΕπιπλέονσύμφωναμετοΥπουργείοΠαιδείαςπερίπου2000παι-διά-πρόσφυγεςκαιπαιδιά-μετανάστεςπαρακολούθησανπρωινέςΤάξειςΥποδοχής(ΖΕΠ)τοσχολικόέτος2016-2017 165

Ωστόσοενώέχουνόντωςγίνειβήματααπότιςαρμόδιεςαρχέςώστεναδιασφαλιστείότιοιανήλικοιπρόσφυγεςθαέχουνπρόσβασηστοεκ-παιδευτικόσύστηματηςΕλλάδαςυπάρχουναρκετάθέματαπουπροκύ-πτουν ξανά και ξανά και καθιστούν προβληματική την πρόσβαση τηνένταξηκαιτηνπαραμονήστασχολείαόπωςθαπεριγραφείπαρακάτω

Παραδείγματα επιβαρυντικών περιστάσεων που παρεμποδίζουν την πρόσβαση στην εκπαίδευση Τοσχήμα τωνΣυντονιστώνΕκπαίδευσηςΠροσφύγων (ΣΕΠ)ορίστηκεαπότοΥπουργείοΠαιδείας 166ώστεαυτοίναενεργούνωςσύνδεσμοιανάμεσασταΚέντραΥποδοχήςκαιΦιλοξενίαςκαιτασχολείαπροκειμέ-νουναοργανώνουντιςεκπαιδευτικέςδραστηριότητεςπουδιεξάγουνοι

163 Άρθρα2324και28164 ΕπιτροπήγιαταΔικαιώματατουΠαιδιούΤριακοστήΈνατηΣύνοδοςΓενικήΠαρατήρηση

Αρ6(2005)Αντιμετώπισηασυνόδευτωνκαιχωρισμένωναπότηνοικογένειάτουςπαιδιώνεκτόςτηςχώραςκαταγωγής

165 ESPNFlashReport201767IntegratingrefugeeandmigrantchildrenintotheeducationalsysteminGreecendashEuropeanCommission

166 ΤονΜάρτιοτου2016τοΥπουργείοΠαιδείαςσυγκρότησεμιαΕπιστημονικήΕπιτροπήγιατησύνταξηκαιτηνυποβολήπροτάσεωνγιατηνένταξητωνπαιδιών-προσφύγωνστοεκπαι-δευτικόσύστημαΚατόπινέρευναςσε44ΚέντραΥποδοχήςΠροσφύγωνηεπιτροπήσεσυνεργασίαμεδιεθνείςοργανισμούς(UNHCRUNICEFΔΟΜ)καιάλλαυπουργείαπρότει-νεορισμένεςπρωτοβουλίεςγιατηνεκπαίδευσητωνανήλικωνπροσφύγωνκατάτοσχολικόέτος2016-2017Βλhttpbitly2JgaB98

104

Εκπα

ίδευ

ση

ΜΚΟήκαιάλλοιθεσμοίναενεργούνωςσημείοεπαφήςγιατουςγονείςκαιναβρίσκουνλύσειςπροςβελτίωσητηςποιότηταςτηςεκπαίδευσης 167

Ωςπρος την επίσημη ένταξη τωνανήλικωνπροσφύγωνστο εθνικόεκπαιδευτικόπλαίσιοδημιουργήθηκανδύοδιαφορετικάσυστήματαοιΔομέςΥποδοχήςΕκπαίδευσηςΠροσφύγων(ΔΥΕΠ) 168 μεαριθμόμαθη-τών τους είκοσι ανά τάξη και τα Ενισχυτικά Φροντιστηριακά Τμήματα(ΖώνεςΕκπαιδευτικήςΠροτεραιότητας[ΖΕΠ]) 169

ΟιΔΥΕΠαποτέλεσαναντικείμενοεπικρίσεωνλόγωτουδιαχωρισμούτωνπροσφύγωναπότηνυπόλοιπησχολικήκοινότηταεφόσονταπρο-σφυγόπουλαέπρεπεναπηγαίνουνστοσχολείοτοαπόγευμαενώόλαταυπόλοιπαπαιδιάπήγαινανστοσχολείοτοπρωίγεγονόςπουλειτουργού-σεσεβάροςκάθεδυνατότηταςγιαμακροχρόνιαένταξηκαιεφάρμοζε

167 ΔιορίστηκανεξήνταδύοΣυντονιστέςΕκπαίδευσηςΠροσφύγων(ΣΕΠ)σεόλαταΚέντραΥποδοχήςκαιΦιλοξενίαςΑυτοίήτανυπεύθυνοιγιατηνεκπαίδευσητωνπροσφυγόπουλωνΑνάλογαμετομέγεθοςτουκέντρουκαιτοναριθμότωνπαιδιώνκάθεκέντροστελεχώθηκεμεένανέωςτρειςΣΕΠΣτηΛέσβογιαπαράδειγμαυπάρχουντρειςΣΕΠ

168 ΑυτέςανήκουνστοεπίσημοεθνικόεκπαιδευτικόπλαίσιοΠρωτοβάθμιαςκαιΔευτεροβάθ-μιαςΕκπαίδευσηςκαισυστάθηκανστιςπεριοχέςόπουυπήρχανχώροιφιλοξενίαςπροσφύ-γων(ΚΥΤ)ήοποιουδήποτεείδουςστέγασηπουπαρέχεταισευπηκόουςτρίτωνχωρώνκαιχρηματοδοτείταιήκαιδιοικείταιαπότοελληνικόκράτοςτηνUNHCRήελληνικέςΜΚΟμεωράριολειτουργίαςκατάτιςαπογευματινέςώρεςΒλhttpbitly2Hbz8bWΣυνολικάτοΥπουργείοΠαιδείαςεκτίμησεότιπερίπου7700παιδιάηλικίας6-15ετώνκαι2000παιδιάπροσχολικήςηλικίας(4-5ετών)διέμενανσταΚέντραΥποδοχήςκαιΦιλοξενίαςπουδιαχει-ριζότανηUNHCRΟΎπατοςΑρμοστήςτουΟΗΕεκτίμησεακόμαότιπερίπου2000ασυ-νόδευταανήλικαβρίσκοντανσεδιαδικασίαμεταφοράςήείχανήδημεταφερθείσεειδικέςδομέςφιλοξενίας(γιαπαράδειγμαδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιΑσφαλείςΖώνες)ΑπότονΟκτώβριοτου2016έωςτονΜάρτιοτου2017συστάθηκαν107ΔΥΕΠσύμφωναμεΥπουργικέςΑποφάσεις σε 7 από τις 13 διευθύνσεις εκπαίδευσης Εκτιμάται ότι κατά τοσχολικόέτος2016-20172643μαθητέςτριεςπρωτοβάθμιαςκαιδευτεροβάθμιαςεκπαίδευ-σηςπαρακολούθησαναπογευματινάμαθήματασε145τάξεις111δημόσιωνσχολείων

169 ΖΕΠσημαίνειΖώνηΕκπαιδευτικήςΠροτεραιότηταςΣτόχοςτωνΕνισχυτικώνΦροντιστηρια-κώνΤμημάτωνείναιηισότιμηένταξηόλωντωνμαθητώνστοελληνικόεκπαιδευτικόσύστημακαιλειτουργούνσεορισμέναδημόσιασχολείααπότο2010γιαμετανάστεςΗβασικήδια-φοράαπότιςΔΥΕΠείναιότιπρόκειταιγιαπρωινόσχολείοπουλειτουργείτιςίδιεςώρεςμετιςτάξειςγιαόλουςτουςυπόλοιπουςμαθητέςκαιόχιωςξεχωριστόαπογευματινόσχολείομόνογιαπρόσφυγεςΤαενισχυτικάφροντιστηριακάτμήματαταοποίαπεριλαμβάνουνμα-θητέςπουδενδιαθέτουντηναπαιτούμενηγνώσητηςελληνικήςδιαμορφώνουνέναευέλικτοσχήμαθεσμικήςκαιδιδακτικήςπαρέμβασηςκαιεπιτρέπουνστοσχολείονααξιολογείμεμο-νωμένα τιςπραγματικέςανάγκεςκάθεμαθητήκαι τι είναικαλύτερογιαεκείνονΣυνεπώςπαρέχεταιστουςμαθητέςότιείναιαπαραίτητογιατηνένταξήτουςστοεκπαιδευτικόσύστη-μασύμφωναμετηνελληνικήνομοθεσίαΟιεκπαιδευτικοίστιςΤάξειςΥποδοχήςείναιεπίσηςαρμόδιοιγιατηνομαλήένταξητωνμαθητώνστοεπίσημοεκπαιδευτικόσύστημακαιτηθετι-κήτουςαλληλεπίδρασημετονυπόλοιπομαθητικόπληθυσμό

105

Εκπα

ίδευ

ση

μιαπροσέγγισησοβαρώνδιακρίσεωνστηνεκπαίδευσητωνπροσφυγό-πουλων laquoΤα παιδιά θα ακολουθήσουν το παράδειγμά σου Εάν τουςφέρεσαισανναείναιξένακαιταδιαχωρίζειςαπότηνκοινωνίαγιατίνατακατηγορήσουμεόταναρνηθούνναενταχτούνστηνκοινωνίαraquoΑποτέ-λεσανσημαντικήβελτίωσηωστόσοπεριορισμένωνδυνατοτήτων

ΕπίσηςπροέκυψαναρκετάδιοικητικάθέματαπουανέδειξαντογεγονόςότιτοσύστημαδενείχεπροσαρμοστείγιαναανταποκριθείστιςιδιαίτερεςανάγκεςτωνανήλικωνπροσφύγωνΠολλάπαιδιάδενέδινανορθάπροσω-πικάστοιχείακαιέναμεγάλοποσοστόείχεεγγραφείκαιστοαπογευματινόκαιστοπρωινόσχολείοδιότιταδύοσυστήματαδενσυνδέοντανΕπίσηςέναάλλοθέμαοφειλότανστηδιαρκήμετακίνησητωνανήλικωνπροσφύγωναπότοέναΚέντροΦιλοξενίαςστοάλλοκαιτημετέπειταεγγραφήσεάλλοσχολείοχωρίςναέχειπρώταενημερωθείτοσχολείοαπότοοποίοαποχω-ρούσετοπαιδίήτονέοσχολείοστοοποίοθαφοιτούσετοπαιδί

Αυτόείχεωςσυνέπειακαταγεγραμμένεςπεριπτώσειςστιςοποίεςυπο-νομεύθηκεηαποφοίτησητωνανηλίκωναπότοσχολείολόγωτηςέλλει-ψηςσυντονισμούανάμεσασταδιάφορασυστήματαπουείχαναναπτυ-χθείΈναανήλικοσχεδόνlaquoκόπηκεraquoεκείνοτοσχολικόέτοςκαιδενμπο-ρούσενασυμμετάσχειστιςτελικέςεξετάσειςδιότιτοπροηγούμενοσχο-λείοδενείχεκαταγράψειτογεγονόςότιείχεμετακομίσειοπότεεξακο-λουθούσεναμετράαπουσίεςΔενυπάρχειlaquoφάκελοςμαθητήraquoπουνασυνοδεύειτοανήλικοκαιμέσωτουοποίουθαμπορούσανναέχουνπρό-σβασηόλοιοιεμπλεκόμενοιστοεκπαιδευτικόlaquoπαρελθόνraquoτουπαιδιού

Επιλογή εκπαίδευση και διατήρηση εκπαιδευτών ΟρόλοςτωνεκπαιδευτικώνείναιζωτικόςστηνεκπαιδευτικήδιαδικασίαΕκείνοιβρίσκονταισεάμεσηεπικοινωνίαμεταπαιδιάέχουντηνκαθημε-ρινήευθύνητηςδιδασκαλίαςτωνπαιδιώνκαιτηςμέριμναςγιατησυναι-σθηματικήκαιδιανοητικήτουςανάπτυξηΑυτήησύνδεσηείναιπουκάνειτηδιαφοράστηνπραγματικήυλοποίησητωνπρωτοβουλιώντουυπουρ-γείουΕπομένωςείναισημαντικόοιεκπαιδευτικοίπουπροσλαμβάνονταιγιαναδιδάξουνταανήλικαπροσφυγόπουλαναέχουνταπροσόντατηνεκπαίδευσηκαιτηνεμπειρίαγιατηδιδασκαλίαπροσφύγων 170

Περαιτέρω η πολύ ιδιαίτερη κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα

170 ΑυτόέχειαναδειχθείκαιαπότηνΕπιστημονικήΕπιτροπήτουΥπουργείουΠαιδείαςστηνΑπο-τίμησητουΈργουγιαταΠροσφυγόπουλαστηνΕκπαίδευση(2016-2017)httpbitly2JgaB98

106

Εκπα

ίδευ

ση

ασυνόδευταανήλικαεπιβάλλεικαλάκαταρτισμένουςκαιέμπειρουςεκπαι-δευτικούςστηδιδασκαλίατηςελληνικήςωςδεύτερηςγλώσσαςοιοποίοιθαγνωρίζουνκαιθαέχουνεμπειρίαστηνκοινωνικήαλληλεπίδρασημεευάλωταπαιδιάπουπροέρχονταιαπόδιάφορεςχώρεςμεδιαφορετικόπολιτισμόκαιθρησκείαΤαπαιδιά-πρόσφυγεςδενμιλούνελληνικά(του-λάχιστονόχιπολύκαλά)συχνάέχουντραυματικάβιώματακαιαπέχουναπόοποιοδήποτεεκπαιδευτικόπλαίσιογιαπολύκαιρόενώκάποιαδενέχουνπάειποτέσχολείοούτεκανστημητρικήτουςγλώσσα

ΩστόσοστηνπράξηοιεκπαιδευτικοίπουεπέλεξετοΥπουργείοΠαι-δείαςδενδιέθετανταπροσόντατηνεμπειρίαήτηνκατάρτισηΕπίσηςείχανπροσληφθείυπόκαθεστώςμερικήςαπασχόλησηςκαικάποιοικλή-θηκανναξεκινήσουνναδιδάσκουνστομέσοτουσχολικούέτουςΕπι-πλέονδενείχανπρόσβασησεεκπαίδευσημεμόλιςέναμικρόποσοστόαπόαυτούςναέχειτηνευκαιρίανασυμμετάσχεισεμιασύντομηεκπαί-δευσηπουπαρείχετοΙνστιτούτοΕκπαιδευτικήςΠολιτικήςΠεραιτέρωησυνεχήςεναλλαγήεκπαιδευτικών 171 επίσηςπροκάλεσεπροβλήματαστηδιαδικασίατηςμάθησηςκαιποσοστάεγκατάλειψηςτουσχολείουδιότιταπαιδιάδενείχανκάποιοπρόσωποωςσημείοαναφοράςκαιδενυπήρχεσυνέχειακαικανονικότηταστηνεκπαιδευτικήδιαδικασίαΑπότηνάλληπλευράόλοιοιεπαγγελματίεςπουσυμμετείχανστηνέρευναανέφερανπόσοσημαντικήείναιηοικοδόμησημακροχρόνιωνουσιαστικώνσχέσε-ωναμοιβαίαςεμπιστοσύνηςκαιαλληλοκατανόησης

Μεάλλαλόγιαοιεκπαιδευτικοίέπρεπεναδιαχειριστούνπολυπολιτι-σμικέςκαιετερογενείςτάξειςμεδιάφορεςμητρικέςγλώσσεςδιάφορεςκουλτούρες και διάφοραμορφωτικά επίπεδα με ελάχιστη εκπαίδευσηκαθοδήγησηκαιυποστήριξηκαιγιατηνποιότητατουέργουτουςκαιγιατηνψυχικήτουςευεξία

Συνθήκες διαβίωσηςΠροκειμένουναδιατηρούνταιτοεκπαιδευτικόπλαίσιοκαιηομαλότητατηςσχολικήςφοίτησηςκαιμελέτηςείναιαπαραίτητοταπαιδιάναζουνσεέναασφαλέςκαιάνετοπεριβάλλονΑπότηνάλληπλευράεάννιώθουνανασφαλήκαιδενέχουνπρόγραμμαστοlaquoσπίτιraquoδενθαπάνεεύκολα

171 ΕίναιενδεικτικόγιαπαράδειγμαότιστιςΔΥΕΠτηςΠρωτοβάθμιαςΕκπαίδευσηςστηνΑθήναοιεκπαιδευτικοίάλλαξαντέσσεριςφορέςαπότονΟκτώβριοτου2016έωςτονΜάρτιοτου2017httpbitly2VdG8tT

107

Εκπα

ίδευ

ση

στοσχολείοΕπιπλέονηδιαρκήςμετακόμισησεάλλεςπεριοχέςπόλειςή χώρες επίσης επηρεάζει σημαντικά την τακτικήφοίτησηΟι μαθητέςσυχνάμεταφέρονταισεδιαφορετικότόποήδιαφορετικήχώραμακριάαπότοσχολείοστοοποίογράφτηκαναρχικάΤοαίσθηματουlaquoδιερχό-μενουraquoμετομέλλονναείναιάγνωστοεπηρεάζειτηντακτικήφοίτησητωνπαιδιών

Έλλειψη ενημέρωσης και κινήτρωνΔενπαρέχονταιπληροφορίεςγιατηφοίτησηστοσχολείοκαιτοεκπαι-δευτικόπλαίσιοστηνΕλλάδαγεγονόςπουκάνειταανήλικανανιώθουνανασφαλή και αποπροσανατολισμένα ενώ αναγκάζονται να πάνε στοσχολείοαπλώςκαιμόνοεπειδήτουςείπανναπάνεΣεπεριπτώσειςόπουεξηγήθηκανσταπαιδιάηέννοιακαιησημαντικότητατουσχολείουαυτόέγινεχάρηστοπροσωπικότουκέντρουφιλοξενίαςπουπαρότρυνεεν-θουσιωδώςταανήλικαναπάνεσχολείο

Περαιτέρω ταπερισσότεραανήλικαείναιβέβαιαότιηΕλλάδαείναιαπλώςμιαχώραδιέλευσηςγιαεκείναΣυνεπώςτοκίνητροπουέχουνγιαναμάθουντηγλώσσαήναπάνεστοσχολείοείναιπολύασθενέςΑντί-θεταηεκμάθησητηςγλώσσαςτηςχώραςκαιηφοίτησηστοσχολείοτακάνεινανιώθουνακόμαπιοεγκλωβισμένασεμιαχώραστηνοποίαδενεπιθυμούνναπαραμείνουνΕκείναπουέχουναποδεχτείτογεγονόςότιθαμείνουνστηνΕλλάδαπηγαίνουντακτικότεραστοσχολείο

Όπωςεπαναλαμβάνεταισταθεράκαθrsquoόλητηδιάρκειατηςέρευναςοιέφηβοιστιςπερισσότερεςπεριπτώσειςαπλώςδενθασυμμορφωθούνμεδιαταγέςχωρίςπρώτα να τουςακούσει κάποιος και χωρίς κάποιος νατουςεξηγήσειταοφέλητουεπόμενουβήματοςΤοσύστημαυποστήριξηςέχειτορόλοναακούειτιςανάγκεςκαιτιςεπιθυμίεςτουςκαιναδιαμορ-φώνειτοεπόμενοβήμαμαζίτουςΕίναισημαντικόνακινητροδοτούνταιταπαιδιάστηνεφηβείαώστενασυμμετέχουνσεεκπαιδευτικέςκαιάλλεςδραστηριότητεςέστωκιανβρίσκονταισεσυνθήκεςδιέλευσηςώστεναμηναποκλείονταισεαυτήτηνκοινωνίαήτηνεπόμενη

Η αντίδραση της τοπικής κοινωνίαςΕνώέναμεγάλοτμήματηςκοινωνίαςήτανδεκτικόστουςπρόσφυγεςκαιτουςαποδέχτηκεωςανθρώπουςσεανάγκη έχουν επίσης καταγραφείεχθρικέςαντιδράσειςαπόάλλατμήματατηςκοινωνίαςΣυγκεκριμέναως

108

Εκπα

ίδευ

ση

προςτασχολείαπολλοίγονείςαντιτάχτηκανστουςπρόσφυγες-μαθητέςδιότι δεν ήθελαν τα παιδιά τους να πηγαίνουν σχολείο με ανήλικους πρόσφυγες 172

Κεντρικός συντονισμός δικτύωση ανταλλαγή καλών πρακτικών ΘαπρέπεινασυσταθείέναισχυρόδίκτυοανάμεσαστοΥπουργείοΠαι-δείαςστιςΜΚΟκαισεόλουςτουςοργανισμούςκαιτιςπρωτοβουλίεςγιαμη τυπική εκπαίδευση ώστε να ανταλλαχθούν καλές πρακτικές ιδέεςαποτελέσματακαιενδεχομένωςναχρησιμοποιείταιένακοινόπρόγραμ-μασπουδώναπόόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείς

Παράλληλαμε τησύστασησυγκεκριμένωνδομώνγια τηνεκπαίδευσητωνπροσφύγωναπότο2015ανθείένασύστημασποραδικώνπρωτοβου-λιώνγιαμητυπικήεκπαίδευσηενμέρειπροκειμένουνακαλυφθούντακενάήοικαθυστερήσειςστοεπίσημοεκπαιδευτικόσύστημακαιενμέρειλόγωτωνδιαθέσιμωνκεφαλαίωνΕνώπολλάθέματαανέκυπτανξανάκαιξανάκαισεαυτήτηνπερίπτωσηόπωςηέλλειψηκατάρτισηςτωνεκπαιδευτώνηέλ-λειψησυνολικήςεποπτείαςγιααυτέςτιςδραστηριότητεςταβραχυχρόνιαέργαηέλλειψησυνέχειαςκτλοιπρωτοβουλίεςγιαμητυπικήεκπαίδευσηδιαδραμάτισανκρίσιμορόλογιαπολλάανήλικα ιδιαίτεραγιαεκείναπουδενείχανπρόσβασησεκάποιοάλλοεκπαιδευτικόσύστημαΟρισμένοιμητυπικοίθεσμοίκαιμητυπικέςμέθοδοιδιδασκαλίαςσυνέβαλανσημαντικάστηνεκπαίδευσητωνπροσφύγωνΩστόσοαυτάδεναξιοποιήθηκανστοέπακροεφόσοναυτήτηστιγμήδενυπάρχουνσυντονισμόςκαιαλληλεπί-δρασηανάμεσαστηντυπικήκαιτημητυπικήεκπαίδευσηΟρόλοςτηςμη

172 ΥπήρξεέναπεριστατικόστοοποίοέναςπολιτικόςκαιβουλευτήςτουακροδεξιούκόμματοςΧρυσήΑυγήοΓιάννηςΛαγόςκαιοιακροδεξιοίυποστηρικτέςτουαπείλησαντουςεκπαι-δευτικούςσεέναδημοτικόσχολείοστοΠέραματοπροάστιοτουΠειραιάώστενατουςαποτρέψουν από το να διδάξουν τα προσφυγόπουλα Ένα ακόμα σοβαρό περιστατικόέλαβεχώραστοΩραιόκαστροτοπροάστιοτηςΘεσσαλονίκηςΤηνπρώτημέραπουπήγανεννιάπρόσφυγες-μαθητέςστοσχολείοτουςπερίμεναναπrsquoέξωγονείς(ήντόπιοι)μεση- μαίεςκαιρατσιστικάσυνθήματαΕυτυχώςηαστυνομίαδενεπέτρεψεσεαυτούςτουςγονείςνασυνεχίσουνκαιταπροσφυγόπουλακατάφεραντελικάναμπουνστοσχολείοΕπίσηςυπήρξεανώνυμηκαταγγελίασεβάροςδασκάλωνπουδίδασκανπροσφυγόπουλαστοΚερα-τσίνιτοπροάστιοτουΠειραιάΑυτόοδήγησεστηναπάντησητουγενικούγραμματέατουΥπουργείουΠαιδείαςΓιώργουΑγγελόπουλουοοποίοςδήλωσεότιαυτέςοιενέργειεςείναιαπαράδεκτεςκαικαταδικαστέεςκαιδενθααποτρέψουντουπουργείοκαιτοελληνικόκρά-τοςαπότηνεκπλήρωσητωνυποχρεώσεώντουςσύμφωναμεδιεθνείςσυμβάσειςκαιτηνηθική

109

Εκπα

ίδευ

ση

τυπικήςεκπαίδευσης 173εάνυπάρχεισυντονισμόςκαισυμπληρώνειτοεπί-σημοεκπαιδευτικόπρόγραμμαθαμπορούσενααποδώσειεξαιρετικάθετι-κάαποτελέσματακαιναπαράσχειτααπαραίτηταεργαλείαώστεταανήλικαναπαρακολουθούντακτικάένασταθερόεκπαιδευτικόπλαίσιο

laquoΜαθαίνουμεπάνωστηδουλειάΚαλάναιαυτόςείναιοκαλύτεροςτρόποςναμάθειςαλλάόχιότανδενέχειςεργαλείακαεπηρεάζειςάμεσατιςζωέςτωνπαιδιώνraquo

Έλλειψη εξατομικευμένων σχεδίων για τα ανήλικαΤαασυνόδευταανήλικαέχουνακολουθήσειέναιδιαίτεροταξίδιγιαναφθάσουν στην Ευρώπη έχουν πάρει τη ζωή τους στα χέρια τους καιέχουν διανύσει επικίνδυνες διαδρομές για να έρθουν εδώ ΟρισμέναμπορείναχρειάστηκεναεργαστούνήναεργάζοντανεπίπολλάχρόνιακαιναέχουναναπτύξειένασυγκεκριμένοσύνολοδεξιοτήτωνΕπομένωςείναι σημαντικό να ακούγεται κάθε ανήλικο και να διαμορφώνεται έναεξατομικευμένοσχέδιοδράσης τοοποίο ενώθασυμπεριλαμβάνει τοεπίσημοεκπαιδευτικόπλαίσιοθαμπορείναανταποκριθείκαλύτερασταόνειρατωνπαιδιώνκαιστηζωήπουεκείναθέλουνναφτιάξουν

Ενώ η εκπαίδευση είναι αναμφίβολα το πρωτεύον εργαλείο για τηνένταξηκαιείναισημαντικόναδοθείέμφασηστηνπρόσβασησεέναεκ-παιδευτικό σύστημα που συμπεριλαμβάνει και υποδέχεται όλους τουςανήλικουςπρόσφυγεςείναιεξίσουσημαντικόαυτοίοιέφηβοιναακού-γονταικαιναβοηθιούνταινααναπτύξουντηδικήτουςζωήκαιναεπιδιώ-ξουντιςδικέςτουςεπιθυμίεςΕάναυτότοσχέδιοσυμπεριλαμβάνειτηνανάγκητουςναεργαστούνκαινααποκτήσουνχρήματατότεθαπρέπειαυτόναλαμβάνεταιυπόψηκαιμετηνκατάλληληκαθοδήγησηναπερι-λαμβάνεταιστοπλαίσιοτηςζωήςτους

173 Μητυπικήεκπαίδευσηείναιηκατάρτισηπουπαρέχεταισεέναοργανωμένοεκπαιδευτικόπλαίσιοεκτόςτουεπίσημουεκπαιδευτικούσυστήματοςκαιμπορείναοδηγήσειστηναπόκτη-σηπιστοποιητικώνπουαναγνωρίζονταισεεθνικόεπίπεδοΣυμπεριλαμβάνειτηνεπαγγελμα-τικήκατάρτισητησυνεχήεπαγγελματικήκατάρτισηκαιτηγενικήεκπαίδευσηΗμητυπικήεκπαίδευσηέχειμακράιστορίαστηνΕλλάδακαιπαίζεισημαντικόρόλοστησυμπληρωματικήεκπαίδευσητωνμαθητώνΗεκπαίδευσητωνπαιδιώνκαιτααπαραίτηταπροσόνταγιατομέλλοντουςαποκτιόντανκαιακόμηαποκτώνταιαπότηντυπικήκαιτημητυπικήεκπαίδευσηΠαραδείγματααυτούτουτύπουεκπαίδευσηςαποτελούνηεκμάθησημιαςξένηςγλώσσαςήη συμπληρωματική διδασκαλία σε ιδιωτικά φροντιστήρια (μη επίσημη) για την καλύτερηπροετοιμασίατωνμαθητώνστοδημόσιοσχολείο(δηλαδήστηντυπικήεκπαίδευση)

110

Εκπα

ίδευ

ση

Βασικοί πληροφοριοδότες μέχρι πρότινος ασυνόδευτα ανήλικα καιεπαγγελματίεςπουσυμμετείχανστηνέρευναυπογραμμίζουνότιηεξατο-μικευμένηαξιολόγησητωνδεξιοτήτωνκαιτωνδυνατοτήτωντωνανηλίκωνσυχνάανοίγεινέεςκατευθύνσειςΠολλάανήλικαέχουνμιαπολύσυγκε-κριμένηιδέαγιατοτιθέλουννακάνουνέχουνσαφείςεπιθυμίεςευχέςχόμπιΆλλαείναιπιοδημιουργικάαληθινοίκαλλιτέχνεςκαιεπιθυμούνναακολουθήσουνμιαδιαδρομήδιαφορετικήαπόεκείνηπουορίζειτοσχολείο

laquoΌτανήρθακαιτουςείπαότιείμαικαιθέλωναείμαιμουσικόςηαπάντησηπουπήραήτανότιαυτόδενγίνεταιστηνΕλλάδαΟπότετιγίνεταιεάνκάποιοςδενθέλειναπάεισχολείοΕάντοταλέντοτουείναικάτιάλλοθαπρέπειναυποστηρίζεταιγιανατοεπιδιώξειraquo

Υπάρχουνκάθελογήςεμπόδιαπουαποτρέπουνταασυνόδευταανή-λικαναπροσπελάσουναυτότοοποίοφαντάζειδεδομένογιαέναανήλι-κοπουείναιυπήκοοςκράτους-μέλουςτηςΕΕ

laquoΗχειρίστριάμουέκανετοπανγιαμένααπόμόνητηςΈχωγρα-φείστοωδείοεργάζομαικάνωαυτόπουθέλωΑλλάδενγινότανΉτανοιδικέςτηςπροσωπικέςπροσπάθειεςπουτοrsquoκαναννασυμ-βείκαιπροφανώςαυτόδενμπορείνασυμβείσεόλουςraquo

Τοίδιοισχύειγιαταπαιδιάπουεπιθυμούνναλάβουνεπαγγελματικήκατάρτισηαλλά το γλωσσικό εμπόδιο ηαπροθυμία τωνσχολείων καικυρίωςοιδιοικητικοίφραγμοίόπωςηεγγραφήστηναρμόδιαΔΟΥτοκαθιστούναδύνατο 174

laquoΌτανρωτάςτα ίδια ταανήλικα ταπερισσότεραθέλουνναμά-θουνΌχιμόνοτηγλώσσαδιψούνγιαγνώσηΩστόσοταδιάφο-ραεμπόδιαστοσύστηματααποκαρδιώνουνraquo

174 ΠαράτοότιταανήλικαστηνΕλλάδαέχουντοδικαίωμαναεργαστούνυπόορισμένεςπροϋ-ποθέσειςδενδικαιούνταινααποκτήσουνΑΦΜΑριθμόςΦορολογικούΜητρώου(ΑΦΜ) μπορείμόνοναπαρασχεθείεάντοανήλικοπαράσχειτονΑΦΜενόςενηλίκουμετονοποίοθασυνδεθείΠροφανώςαυτόκαθιστάαδύνατητηναπόκτησηΑΦΜαπόταασυνόδευταανήλικαπουείναιυπήκοοιτρίτωνχωρών

111

Απα

σχόλ

ηση

και λ

οιπέ

ς επ

ιβαρ

υντι

κές

περι

στάσ

εις

[ 10 ] Απασχόληση και λοιπές

επιβαρυντικές περιστάσεις

112

Απα

σχόλ

ηση

και λ

οιπέ

ς επ

ιβαρ

υντι

κές

περι

στάσ

εις

Όλεςοιμαρτυρίεςκαιηεργασίαπεδίουτονίζουνότιπολλάανήλικαεπι-θυμούνήχρειάζεταιναεργαστούνγιαναεπιβιώσουνήλόγωτηςυπέρ-μετρης πίεσης ναστείλουν χρήματα πίσωστοσπίτιΑυτός είναι και ολόγοςndashμετάτουςοικογενειακούςδεσμούςndashπουεπιθυμούνδιακαώςναμεταβούνστηΒόρειαΕυρώπη

laquoΤαανήλικαξέρουνπροτούακόμαφθάσουνεδώγιατηδύσκοληοικονομικήκατάστασηστηνΕλλάδακαιγιrsquoαυτόείναιαποφασισμέ-ναναφύγουνraquo

Σύμφωναμετηνελληνικήνομοθεσίαεπιτρέπεταισταανήλικαηλικίαςάνωτων15ετώνναεργαστούνμέσασεέναπλαίσιοσυγκεκριμένωνκαιελεγχό-μενωνσυνθηκώνκαιπροϋποθέσεωνΩστόσοπολύσπάνιασυναντώνταιδο-μέςφιλοξενίαςπουθαπροσπαθήσουνενεργάναεξασφαλίσουννόμιμηαπα-σχόλησηγιαταανήλικασεσυνδυασμόμετηνεκπλήρωσητωνεκπαιδευτικώντουςαναγκώνκαιτηνπεραιτέρωκατάρτισηγιατηναπασχόληση

Όπωςανέφερανπολλοίεπαγγελματίεςεκτόςαπότηνανάγκηναερ-γαστούνγιαναστείλουνχρήματαστοσπίτιστιςοικογένειέςτουςπολλάανήλικαθεωρούνταιπαιδιάστηΔύσηπαράτοότικέρδιζανταlaquoπροςτοζηνraquoγιαταίδιακαιτιςοικογένειέςτουςεπίχρόνιαπροτούέρθουνστηνΕυρώπηΗδυνατότηταεργασίαςείναιμέροςτηςταυτότητάςτουςσυντε-λείστηναυτοπραγμάτωσήτουςκαιθαέπρεπεαυτόναείναισεβαστόκαιναυποστηρίζεταιμέσααπότιςδιαθέσιμεςνόμιμεςδιαδικασίες

Ηανάγκηεξασφάλισηςτωνμέσωνγιατηνεπιβίωσηόσοναφοράπαι-διάπουζουνστοδρόμοήηανάγκηεξασφάλισηςεπιπλέονχρημάτωνγιαμικρέςπολυτέλειεςόπωςτανέαήκαλύτεραυποδήματαήένακινητότη-λέφωνοσυγκαταλέγεταιστουςσυχνότερουςπαράγοντεςπουοδηγούνστηνπαιδικήεκμετάλλευσηόπωςαναφέρουνοιεπαγγελματίες

Έλλειψη ενημέρωσηςΌλεςοιμαρτυρίεςκάνουνλόγογιαέλλειψηενημέρωσηςπροςταανήλι-καειδικάμετρόποκαιτόνοπουκατανοούνκαιπουλαμβάνειυπόψητουτηνηλικίατουςτοφύλοτουςκαιτοπολιτισμικόυπόβαθροενώόλοιοιεπαγγελματίεςπουσυμμετείχανστηνέρευνααναφέρουνότιένααπότακύρια αιτήματα των ανηλίκων είναι οι πληροφορίες σχετικά με το πούβρίσκονται ταδικαιώματακαι τις υποχρεώσεις τουςστηνΕλλάδα τις διαθέσιμες διαδικασίες και υπηρεσίες και ένα χρονικό πλαίσιο

113

Απα

σχόλ

ηση

και λ

οιπέ

ς επ

ιβαρ

υντι

κές

περι

στάσ

εις

Σεκανένασημείοδεντουςπαρέχονταιπληροφορίεςγιατιςπολιτισμικέςνόρμες στην Ελλάδα τουλάχιστον όχι μέχρι να εντοπιστούν από μιαΜΚΟενώηποιότητατωνυπηρεσιώνπουπαρέχουνοιΜΚΟδενείναιπάντοτεηκαλύτερηκαιοιπληροφορίεςπουπαρέχονταιεπαφίενταιστηνίδιατηνοργάνωσηndashυπάρχουνελάχιστοιοδηγοίπουεκδίδεικαιδιανέμειτοκράτοςΣτιςαρχέςτου2018ηΥπηρεσίαΑσύλουεξέδωσεένανοδη-γόπουκαθοδηγείταανήλικασχετικάμεταδικαιώματάτουςκαιτιςσχε-τικές διαδικασίες στην Ελλάδα ζητώντας από τις ΜΚΟ να τον διανεί-μουν 175ΩστόσοθαέπρεπεναδιανέμεταισταανήλικακατάτηνάφιξήτουςκαιδενθαέπρεπεναπεριμένουμενατονδιανέμουνοιΜΚΟστηνΑθήνακαιτηΘεσσαλονίκηαφούταανήλικαθαέχουνπιθανόταταήδηαποφασίσειταεπόμενασχέδιάτουςΤοΥπουργείοΠαιδείαςεπίσηςδη-μοσίευσεμιακατευθυντήριαοδηγίασεεφτάγλώσσεςγιατουςγονείςκαιτοπροσωπικότωνΜΚΟσχετικάμετηνπρόσβασηστηνεκπαίδευση 176

Ακόμακιότανέχουνενημερωθείγια ταδικαιώματά τουςαυτόδενσυνεπάγεταιότιταανήλικαμπορούνκαιναενεργήσουνμεβάσηαυτάταδικαιώματα Επομένως η στήριξη και η ενίσχυση των ανηλίκων για νααναλύουνκαλύτερατουςκινδύνουςπουαντιμετωπίζουνκαινααναπτύσ-σουντιςδικέςτουςστρατηγικέςώστεναμειώνεταιηέκθεσηστουςκινδύ-νους και νααμβλύνονταιοι επιδράσεις τους πρέπει ναδιατηρείταιωςβασικήστρατηγικήστοέργοτηςπαιδικήςπροστασίαςΕίναιπιθανότεροναδιαρκέσειηπροστασίαπουεπιτυγχάνουνταίδιαταανήλικαπαράηπροστασίαπουτουςπαρέχεται

175 ldquoIamunder18andIseekasyluminGreecerdquohttpbitly2DZZf51 176 Βλhttpbitly2JDxYsP

114

Εκμε

τάλλ

ευση

[ 11 ] Εκμετάλλευση

115

Εκμε

τάλλ

ευση

Παράτοότιαναφέρθηκεήδηηαστεγίακαιηδιαβίωσηστοδρόμοαπο-τελούνμείζονεςπαράγοντεςπουεκθέτουνταανήλικασεεκμετάλλευσηΩστόσοδενείναιοιμόνοι

Η εκμετάλλευση των ανηλίκων συχνά ξεκινά στη χώρα καταγωγήςαλλάσυνήθωςξεκινάκατάτηναπόπειράτουςναεισέλθουνστηνΕΕΕνώυποτίθεταιότιηΣυμφωνίαΕΕ-Τουρκίαςθααπέτρεπετουςαιτούντεςάσυ-λοαπότοναδιασχίσουντασύνορατηςΕυρώπηςτο2018σημειώθηκεραγδαίααύξησητωνασυνόδευτωνανηλίκωνπουζητούνπροστασίαστηνΕλλάδαΣεορισμένεςπεριπτώσειςταανήλικαπλήρωσανγιαναφθάσουνστηνΕλλάδασεάλλεςπεριπτώσειςγιαναπροχωρήσουνσεάλλακρά-τη-μέληκαιενίοτεταξεγελούνώστενανομίσουνότιπληρώνουνγιαναφθάσουνστη Γερμανία ή στοΗνωμένοΒασίλειο αλλά το ταξίδι τουςσταματάστηνΕλλάδαΕνώβρίσκονταιστηνΕλλάδασεμιαπροσπάθειαεξοικονόμησης χρημάτων ήως μέσο επιβίωσης τα ανήλικα μπορεί ναπέσουνθύματακάθεμορφήςεκμετάλλευσηςΩστόσοοιέφηβοιμπορείναμηναντιλαμβάνονταιαυτήτηνκατάστασηωςεκμετάλλευσηΚάποιοιμπορείναθυματοποιηθούνκαιναξεγελαστούνγιανασυμμετάσχουνσεπαράνομεςδραστηριότητεςαλλάοιεπαγγελματίεςτονίζουνότιοιπερισ-σότεροιμπλέκουνσετέτοιεςκαταστάσειςαυτοβούλωςκαιχωρίςνασυ-νειδητοποιούντιςπιθανέςσυνέπειεςτηςσυμπεριφοράςτουςήνααντι-λαμβάνονται τονεαυτότουςωςθύμαΟιπερισσότεροιδιατηρούν τηνψευδαίσθησηότιηκατάστασηείναιυπότονέλεγχότουςκάτιπουεπιλέ-γουν για το καλό τους και που μπορούν νασταματήσουν να κάνουνεφόσοντοθελήσουν

Όλοιοιεπαγγελματίεςκαιοιβασικοίπληροφοριοδότεςπουσυμμετεί-χανστιςσυνεντεύξειςστηνΕλλάδαγνώριζανάμεσαήέμμεσαότικάποιοιεκμεταλλεύοντανταανήλικαπουτελούσανυπότημέριμνάτουςείτεμέσωπαράνομης εργασίας είτε σεξουαλικά είτε η εκμετάλλευση αφορούσεεγκληματικάδίκτυαπουενέπλεκανταανήλικασεκλοπέςκαισεεμπόριοναρκωτικών

Εκμετάλλευση εργασίας Ενώυπάρχουνμερικέςμαρτυρίεςπουαναφέρονταιστηνεργασιακήεκ-μετάλλευσηασυνόδευτωνανηλίκωνστανησιάταπερισσότεραπεριστατι-κάσυμβαίνουνστηνενδοχώρα

ΟιεπαγγελματίεςέχουνπροσέξειότιταανήλικααπότοΠακιστάνκαι

116

Εκμε

τάλλ

ευση

τοΜπαγκλαντέςσυγκεκριμένασυνήθωςδενγνωρίζουνότιδικαιούνταιφροντίδαστηνΕΕχωρίςναείναιυποχρεωμέναναεργάζονταιΤοάγχοςτουςναμηναπογοητεύσουντηνοικογένειάτουςήακόμακαιοφόβοςότιηοικογένειάτουςμπορείναταδιώξειεάνεπιστρέψουνμεάδειαχέ-ριαταστρέφεισεένασυγκεκριμένοδρόμομετάτηνάφιξήτους

laquoΜπορώ να δουλέψωraquo Αυτή είναι η πρώτη ερώτηση και ότανακούνότιδενμπορούννα εργαστούννόμιμαμεότι μπορεί νασημαίνειηνόμιμηαπασχόλησηκαταρρακώνονταιΑλλάτοκάνουνούτωςήάλλωςΝιώθουνότιδενέχουνεπιλογή

ΤαανήλικαεργάζονταιπαράνομασεαγροτικέςεργασίεςπλυντήριαβενζινάδικαήεργοστάσιαΟρισμένεςμαρτυρίεςισχυρίζονταιότιταανή-λικαμπορούννακερδίζουνδεκαπέντεευρώτημέραάλλεςκάνουνλόγογιαδεκαεφτάάλλεςγιαπολύλιγότεραενώέχουνυπάρξειπεριπτώσειςανηλίκωνπουπηγαίνουνναεργαστούνndashειδικάστοναγροτικότομέαndashκαιούτεκανπληρώνονταιοπότεαναγκάζονταιναπερπατήσουνωςτοσπίτιτουςαπότηΘήβαύστερααπόμίαολόκληρημέραεργασίαςΥπάρχουνμέχρικαιμαρτυρίεςανηλίκωνπουαναφέρουνότιυπέστησανηλεκτρο-σόκότανζήτησανταχρήματάτους 177

laquoΔηλαδήεάναυτοίοινεαροίέφηβοιχρειάζονταιναεργαστούνndashγιαοποιονδήποτελόγοndashδενυπάρχειλόγοςνατουςπειςότιδενμπορούνΑντίθεταπροσπάθησεναανοίξειςάλλουςδρόμουςώστενακαλύπτο-νταιοιανάγκεςτουπαιδιούκαιναμηνπαρεμποδίζεταιηένταξηraquo

Ανάλογαμετοπούφιλοξενούνταιστουςεφήβουςδίνεταιέναμικρόποσό(pocketmoney)πουμπορούνοιίδιοινααποφασίσουνπώςθατοξοδέψουνΥπάρχουνπεριπτώσειςστιςοποίεςλόγωσοβαρώνκαθυστε-ρήσεωνστηνκαταβολήτωνδόσεωνχρηματοδότησηςοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων στηρίζονται στις δωρεές συμπεριλαμβανομένων των δωρεώνένδυσηςκαιυπόδησηςΩστόσοταανήλικαβρίσκονταισεηλικίακατάτηνοποίαδιαμορφώνεταιοχαρακτήραςτουςοπότεηεικόνατουςείναιεξαιρετικάσημαντικήγια εκείναΤοότιπρέπει ναφορούνενδύματαήυποδήματαπουδεντουςαρέσουνήπουείναιπολύμεγάλαγιαεκείνατακάνεινααναζητούναλλούταχρήματαγιαένδυση

177 Ηεπαγγελματίαςαναφέρειότιοαδερφόςτουθύματοςτηςαπέστειλεσχετικόβίντεο

117

Εκμε

τάλλ

ευση

laquoΟιμαρτυρίεςαναφέρουνμιακαλήπρακτικήσεμιασυγκεκριμένηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνστηνοποίααφούδιασφαλιστείηπρό-σβασηστοεκπαιδευτικόπλαίσιοπουυπηρετείτοΒέλτιστοΣυμφέ-ροντουΠαιδιούοδιευθυντήςεντοπίζεικατάλληλεςθέσειςγια ταανήλικακαιτασυνοδεύειστηνεργασίατουςενημερώνονταςτονερ-γοδότηότιπαρακολουθείπροσεχτικάκαιεποπτεύειτηνκατάστασηraquo

Σεξουαλική εκμετάλλευσηΗσεξουαλικήεκμετάλλευσητωνασυνόδευτωνανηλίκωνείναιένακαλάαναγνωρισμένοφαινόμενοΣτηνΕλλάδαέχουνκαταγραφείοιδιάφοροιτύποιδικτύωνσεξουαλικήςεκμετάλλευσηςγιααγόριακαικορίτσια 178Σεαυτούς τους τύπους συμπεριλαμβάνονται δίκτυα που περιλαμβάνουνάντρεςκαιγυναίκες(ΈλληνεςκαιΕλληνίδεςυπηκόους)στοαποκαλούμε-νοlaquoΤρίγωνοτωνΒερμούδωνraquoτωνΑθηνών(ΠεδίοντουΆρεως-πλατείαΒικτωρίας-πλατείαΟμονοίας) περιπτώσεις πουαφορούνσυμπατριώτεςτωνανηλίκωναλλάκαισεξουαλικήεκμετάλλευσηαπόάλλαανήλικαστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκτλΗσυχνότητακαιηβαρύτητακάθεπερί-πτωσηςθαπρέπειναεξετάζονταιενδελεχώςκαιθαπρέπειναεξευρίσκο-νταιεξατομικευμένεςλύσεις

Ωστόσοείναιπολύπιοδύσκολοναεξεταστείησεξουαλικήεκμετάλ-λευσησεσχέσημετηνεργασιακήχρησιμοποιώνταςτημεθοδολογίατηςπαρούσαςέρευναςκαθώςοιπερισσότεροιεπαγγελματίεςτόνισανότιταανήλικαδενσυζητούνεύκολααυτότοθέμαμαζίτους

ΟρισμέναντρέπονταικαιδενlaquoανοίγονταιraquoΕπιπλέονδεννιώθουνάνετανασυζητήσουναυτό τοθέμαμεπρόσωπαπουθεωρούνlaquoπροσωπικόraquoΓνωρίζουνότιεάντοαναφέρουνσεέναμέλοςτουπροσωπικούαυτόθαμαθευτείστοσύνολοτουπροσωπικούμέσαστηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνΠεραιτέρωησυχνήεναλλαγήπροσωπικούκαιημετέπειτακινητικότητατωνανηλίκωνndashείτεείναιδικήτουςεπιλογήείτεοφείλεταιστημεταφοράτουςαπότανησιάστηνΑθήναήσεδιάφορουςχώρουςφιλοξενίαςndashδυσχεραίνειτηνανάπτυξηδιαρκώνσχέσεωνεμπιστοσύνηςπουθαδιευκόλυνανταπαιδιάναμιλούνπερισσότερογιαταπροβλήματαταοποίααντιμετωπίζουν

178 FXB Centre for Health and Human Rights Harvard University Emergency Within anEmergencyTheGrowingEpidemicofSexualExploitationandAbuseofMigrantChildreninGreece2017httpbitly2RNgv33

118

Εκμε

τάλλ

ευση

ΆλλαπαιδιάπιστεύουνότιδενθααλλάξεικάτιακόμακιανμιλήσουνσεκάποιονΕπομένωςεντείνεταιηαποξένωσήτουςαπότουφιστάμενοσύστημα προστασίας γεγονός που τα κάνει να εμπιστεύονται και ναακούν περισσότερο τους συμπατριώτες και τουςφίλους τουςΑπό τοσύνολοτωνεπαγγελματιώνπουερωτήθηκανμόνομίαανέφερεότιέναπαιδίτηνενημέρωσεκαιζήτησεβοήθειαΚαιπάλιαυτότοσυμβάναφο-ρούσεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνσενησίκαιπαιδίπουείχετοχρόνονααναπτύξειμιαεπωφελήσχέσημετηφροντίστριάτου

Ταμόναεργαλείαπουδιατίθενταιστουςεπαγγελματίεςγιατηνανα-γνώρισητέτοιωνπεριπτώσεωνείναιηγνώσηκαιηπαρατήρησηπουείναισυνάρτησητουχρόνουκαιοιμακράςδιάρκειαςσχέσειςεμπιστοσύνηςπουκαλλιεργούνταιμεταμέλητηςτοπικήςκοινότητας

laquoΤοπαιδίθαπρέπεινανιώθειπροστατευμένοΌτιηδομήφιλοξε-νίαςανηλίκωνπαρακολουθείκαιεποπτεύειπούπηγαίνειπότεκαιμεποιονατιώραεπιστρέφεισετικατάστασηείναιότανεπιστρέφειΕφόσον δεν υπάρχουν γονείς το παιδί χρειάζεται να νιώθει ότικάποιοςατοπροστατεύεικαιτοφροντίζειraquo

Χρήση ναρκωτικώνΥπάρχουνμαρτυρίεςπουαναφέρουνχρήσηναρκωτικώναπόανήλικακαθώςκαιπεριπτώσειςστιςοποίεςταανήλικαχρησιμοποιούνταιωςlaquoβα-ποράκιαraquoΣυγκεκριμένατοσίσαείναιένααπόταδημοφιλέστεραναρκω-τικάδιότιπωλείταιφθηνάκαιβρίσκεταιεύκολαστοκέντροτηςΑθήναςΤοαποκαλούνlaquoκοκαΐνητωνφτωχώνraquoήτοlaquoναρκωτικόεπιλογήςενμέσωλιτότηταςraquo 179 Οιμακροχρόνιεςεπιπτώσεις τουείναιαϋπνίαπαραισθή-σειςκαρδιακήανακοπήκαιβίαιεςτάσεις

laquoΤοσίσασούδίνειπολλήενέργειασεκάνειναμηνπεινάςάλλοκαιενισχύει την αυτοπεποίθησήσου Γεμίζει ακριβώς εκείνα τα κενάπουταλανίζουνταπαιδιάΧρησιμοποιείταιαπόταπαιδιάπουείναιεντελώς αποκλεισμένα Αντιμετωπίζονται σαν σκουπίδια από ένασύστημαπουπαράγεισκουπίδιαΔενέχουνπρόσβασησεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαιβρίσκονταισεμιαμαύρητρύπαraquo

179 ldquoAusterityrsquosDrugofChoicerdquoVice16May2013httpbitly2Jbw2s3

119

Εκμε

τάλλ

ευση

Δεν υπάρχει κάποια προφύλαξη που νασυνιστάται από το κράτοςσχετικάμετοτιθααπογίνουναυτάταπαιδιάΌπωςσταπερισσότερατμήματατηςέρευναςείναιλεςκαιδενείχεσκεφτείκανείςότιθαυπήρχανανήλικοιπρόσφυγεςμεθέματαψυχικήςυγείαςήεθισμούΑυτόείναιέναακόμαπαράδειγματουπόσομυωπικήήτανέωςτώραηστρατηγικήτηςυποδοχής

Σύμφωναμετουςτιςεπαγγελματίεςοκύριοςλόγοςγιατηνεκμετάλλευ-σητωνανηλίκωνείναιηανάγκηγιαχρήματαξεκινώνταςαπόποσάγιατηνκάλυψηβασικώναναγκώνndashπουσεορισμένεςπεριπτώσειςφαντάζουναπλο-ϊκέςαπότησκοπιάμαςndashέωςπιοσημαντικέςαπαιτήσειςΠιοσυγκεκριμένα

Έλλειψηενδυμάτωνυποδημάτωνκαιβασικώναντικειμένωνείτεεπειδήηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνδενταδιαθέτειάραδενμπορείναταδιανείμειείτεεπειδήταενδύματαπουδιανέμονταιείναιανεπιθύμητααπόταανήλικα

ΑποστολήχρημάτωνστουςγονείςστηχώρακαταγωγήςΑυτόπιέζειπολύταανήλικα

Εξοικονόμησηχρημάτωνγιατονδιακινητήοοποίοςθαταπάειστηχώραπουεπιθυμούν

Κάλυψη ταξιδιωτικής δαπάνης για την επανένωση με τις οικογένειέςτουςλόγωέλλειψηςκρατικήςχρηματοδότησης

Επιθυμίαγιαεργασίαώστενασυνεχίσουννακάνουνότιτουςάρεσενα κάνουνότανήτανσπίτι ή επειδήαδιαφορούν για τοδιαθέσιμοεκπαιδευτικόπλαίσιο

Οικύριοιλόγοιτουςοποίουςανέφερανοιεπαγγελματίεςστιςπερισ-σότερεςπεριπτώσειςπουστάθηκεαδύνατονααποτρέψουντηνεκμετάλ-λευσηακόμακιανγνώριζανγιααυτήνείναιοιεξής

Ηέλλειψηδιασφάλισηςτωνμέσωνγιατηνεπιβίωσητουανηλίκουαφή-νοντάςτοχωρίςεναλλακτικέςεπιλογές(βλ62δ Παιδιά στο δρόμο)

Οισοβαρέςκαθυστερήσειςστιςδιαδικασίεςπουεγκλωβίζουνταπαι-διάσεμιαlaquoμετέωρηraquoκατάστασηΠραγματικάβιώσιμεςλύσειςμπο-ρούνναεξευρεθούνκαιναυλοποιηθούνμόνομαζίμετοπαιδίεάντοπαιδίβρίσκεταισεασφαλέςπεριβάλλονστοοποίονιώθειαρκετάπρο-στατευμένογιαναμπορέσεινασυζητήσεικαινααντιμετωπίσειαυτότοθέμαΣοβαρέςκαθυστερήσειςστιςνομικέςδιαδικασίεςηέλλειψηκα-τάλληλων συνθηκών διαβίωσης η κινητικότητα στην οποία τα

120

Εκμε

τάλλ

ευση

υποβάλλειτοκράτοςέπειτααπόμακράδιαστήματααναμονήςσεακα-τάλληλεςσυνθήκεςδιαβίωσηςκαιηανασφάλειασχετικάμετομέλλοντουςλόγωτωνκαθυστερημένωνδιαδικασιώνδεναποτελούντοπρο-στατευτικό πλαίσιο που θα βοηθούσε ένα παιδί να αντισταθεί στονπειρασμότουlaquoεύκολουraquoχρήματος

laquoΈνααγόριφερότανπολύάσχημακαι εμπλεκότανσεδιάφορεςμικροκλοπέςκαιπεριστατικάκακήςσυμπεριφοράςδιότιήτανβέ-βαιοότιθαμπορούσενασυναντήσειτοναδερφότουσεκάποιοάλλοκράτος-μέλοςΔεντοένοιαζεδιότινόμιζεότιδενθαμείνειστηνΕλλάδαΩστόσοότανέμαθεότιθαέπρεπεναμείνειστηνΕλλάδα προσπάθησε αμέσως να αλλάξει συμπεριφορά Ελπίζωμόνοναμηνείναιαργάraquo

ΗέλλειψηεκπαίδευσηςγιατοπώςναθίξουναυτότοθέμαΌλαταμέλητουπροσωπικούπρέπει να εκπαιδευτούνστοπώς νααντιμετωπίζουντέτοιαζητήματακαιναδιαθέτουνέναυποστηρικτικόσύστημαώστεναγνωρίζουνποιονποιανακαλέσουνπότεκαιγιατίΣυμπεριλαμβάνονταικαιοιφροντιστέςπουφέρουντομεγαλύτεροβάροςωςπροςτηνεπι-κοινωνίαμεταπαιδιάτοπροσωπικόκουζίναςκαθαριότηταςκά

ΗέλλειψηολιστικήςπροστασίαςγιατοπαιδίΑυτόςοβαθμόςπολυ-πλοκότηταςκαιευαισθησίαςπροϋποθέτειμιαάμεσηολιστικήκαικαλάμελετημένηπροσέγγισηΟιανάγκεςτουπαιδιούθααναγνωριστούνμεδιακριτικότητακαιμεβάσηέναεξατομικευμένουποστηρικτικόδίκτυοενώθααναγνωριστούνκαιπιθανέςβιώσιμεςλύσειςπουτοπαιδίεπί-σηςθαπειστείναακολουθήσει

Ηέλλειψηυποστήριξηςπουλαμβάνειτοπαιδίκατάτηνανάπτυξησχέ-σεωνεμπιστοσύνηςμετηνκοινότητάτουμέσααπόένασημείοεπαφήςτηςεμπιστοσύνηςτουέναεστιακόσημείο

ΗέλλειψηκατάλληληςενημέρωσηςαναφορικάμεταδικαιώματακαιτιςσχετικέςδιαδικασίεςστηνΕλλάδασυμπεριλαμβανομένουτουδι-καιώματοςστην εκπαίδευσηκαι τουδικαιώματοςστηναπασχόλησηκαθώςκαισχετικάμετασεξουαλικώςμεταδιδόμενανοσήματατιςσυ-νέπειεςτηςχρήσηςναρκωτικώνκαιτηςεπίδοσηςσεάλλεςενδεχομέ-νωςεγκληματικέςδραστηριότητες

121

Εκμε

τάλλ

ευση

laquoΤοανήλικοχρειάζεταιπρώτανατοκαταλάβειτοίδιομέσααπότηνένταξηΜόνομετονκαιρόκαιμέσααπότηνανάπτυξηενόςσταθερούδικτύουθαδεχτείέναπαιδίναανοιχτείκαιναδείξειτονβαθύτεροεαυτότουraquo

ΗέλλειψηασφαλούςστέγασηςΗύπαρξηενόςασφαλούςχώρουσεμιαασφαλήπεριοχήκατάπροτίμησηεκτόςΑθηνώνήέστωσεπεριο-χέςκαισυνοικίεςστιςοποίεςταανήλικαδενείναιεκτεθειμέναήευά-λωταστουςπειρασμούς

laquoΤονησίθύμιζεπερισσότεροσπίτιήτανπιοπροστατευμέναΕδώοισυνθήκεςγιααυτάείναιάγριεςraquo

Ταπαραπάνωεστιάζονταιστηναδυναμίατουπροσωπικούνααποτρέ-ψειήναθέσειτέλοςστηνεκμετάλλευσηκαθώςτοβάροςτηςπαιδικήςπροστασίαςέχειδυστυχώςπέσειστουςώμουςτουΩστόσοτόσοσο-βαρές καταγγελίες θα έπρεπε να περιλαμβάνουν και το κράτος και νακαλούνταιηδικαστικήηδιοικητικήκαιηπολιτικήεξουσίατουκράτουςναπαρέμβουν και να παράσχουνπροστασίαστα παιδιά ασκώνταςδίωξηκατάτωνεγκληματιών

122

Επίλ

ογος

[ 12]Επίλογος

123

Επίλ

ογος

laquoΕάνείναιτυχεράκαιδενείναιαπότοΠακιστάνμπορείναταεντο-πίσειτοπροσωπικόμιαςΜΚΟπουδιακρίνεταιαπόευαισθησίακαιεπαγγελματισμό και που θα τα βοηθήσει να σταθούν στα πόδιατουςΑλλάείναιόλα ad hoc καιθέματύχηςΔενυπάρχουνσαφείςκατευθυντήριεςοδηγίεςγιατοτιθαπρέπεινακάνειςτηστιγμήπουέρχεταισrsquoεσέναέναπαιδίζητώνταςβοήθειαΔενυπάρχειορισμένηδιαδικασίαπαραπομπήςστοπλαίσιοπροστασίαςτουπαιδιούΌλαβασίζονταιστοποιοναξέρειςκαιστηνπροηγούμενηεμπειρίαraquo

ΗχαρτογράφησητουπλαισίουπροστασίαςτουπαιδιούστηνΕλλάδαndashήηέλλειψήτουndashαπαντάευθέωςστοερώτημαπουτέθηκεΝαιενίοτεηεκμετάλλευσηκαθίσταταιημόνηβιώσιμηλύσηΕίναιενδιαφέρονναεπι-σημανθείότισεκαθεμιάαπότιςενότητεςπουαναλύθηκανστηνπαρού-σαέρευνααναγνωρίζονταιπαρόμοιαεμπόδιαπουανακύπτουνξανάκαιξανάταοποίαοδηγούνσεσαφήβασικάσυμπεράσματα

Ειδικότεραηέλλειψησαφώνκατευθυντήριωνοδηγιώνδιαδικασιώνηπαντελήςασυνέπειαανάμεσαστονομοθετικόπλαίσιοκαιστιςπρακτικέςπου ακολουθούνται στην καθημερινότητα η έλλειψη αποτελεσματικούσυστήματοςεπιτροπείαςπουθακαθοδηγείτοπαιδίκατάτηδιάρκειατηςπερίπλοκηςδιαδικασίαςυποδοχήςκαιασύλουστηνΕλλάδαοιεξαιρετικάκακέςσυνθήκεςυποδοχήςκαιταυτοποίησηςμαζίμετηνέλλειψηεξατομι-κευμένης αντιμετώπισης και χαρτογράφησης βιώσιμων λύσεων που θαπεριλαμβάνουντιςανάγκεςκαιτιςεπιθυμίεςτουπαιδιούέχουνοδηγήσεισεένακατακερματισμένοad hocσύστημαπροστασίας τουπαιδιούμεπολλέςελλείψειςπουεξαρτάταιπολύαπόμεμονωμέναάτοματαοποίαενίοτεέχουνεπιλεγείτυχαίακαιθαεπηρεάσουνβαθιάτηζωήενόςπαι-διού Το προσωπικό τωνΜΚΟ και των ελληνικών αρχών με ελάχισταεργαλείακαιελάχιστηυποστήριξηστηδιάθεσήτουενόσωπροσπαθείνακαλύψειτακενάπουείναιεγγενήστοσύστημαπροστασίαςτουπαιδιούδιαδραματίζειζωτικόρόλοωςπροςτοεάνέναανήλικοθαμπορέσειναπροσπελάσει και να απολαύσει τα δικαιώματα που προβλέπονται στιςΟδηγίεςκαιτιςΣυμβάσειςήεάνθααπομείνειστοπεριθώριοτηςκοινω-νίαςσυχνάμεμεγάλοπροσωπικόκόστος

Περαιτέρω οι επαγγελματίες στους οποίους στηρίζεται το σύστημαπροστασίαςτουπαιδιούαναφέρουνελάχιστηήκαθόλουεκπαίδευσηΟιλίγοιπουανέφερανότιείχανπράγματισυμμετάσχεισεκάποιαεκπαίδευ-σηανέφερανότιεπρόκειτογιακαθαράθεωρητικήεκπαίδευσηΕνώαυτή

124

Επίλ

ογος

παρείχεμιααρχικήκαιθεωρητικήαντίληψηγιατηνκατάστασητωνπρο-σφύγων στην καθημερινότητα η ανταλλαγή καλών πρακτικών με πιοέμπειρους επαγγελματίεςαποδείχτηκεπιοχρήσιμηκαισκόπιμηγια τηνυπέρβασητωνεμποδίωνΕπομένωςπροκύπτειτοασφαλέςσυμπέρασμαότιηπρακτικήκαθοδήγησηκαιηεποπτείααποτελούνβασικάστοιχείαγιατηστήριξητουπροσωπικού

Επίσης είναι κρίσιμοναεπισημανθείότισχεδόνόλοιοι επαγγελματίεςανέφεραντηνέλλειψησυμβουλευτικήςκαιψυχολογικήςυποστήριξηςΣτιςπεριπτώσειςστιςοποίεςδενλαμβάνουνυποστήριξηείναιδιότιαυτήθεωρεί-ταιπρονόμιοκαιείναιένααπόταπρώταπράγματαπουθααφαιρεθούναπότονπροϋπολογισμό εάν είναι απαραίτητο να γίνουνπερικοπέςΣεάλλεςπεριπτώσειςπαρέχεταιad hocαπόκάποιοναπουτοκάνειεθελοντικά

Αντίναπροσπαθείναεπουλώσειτιςπληγέςτωνπιοευάλωτωνστονπροσφυγικό πληθυσμό το τρέχον σύστημα προστασίας του παιδιούτραυματίζειεκνέουταανήλικαΜέχριτηστιγμήπουθαφθάσουνστοσημείοndashεάνφθάσουνποτέndashναέχουννομιμοποιητικάέγγραφαασφά-λειασεμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνπρόσβασηστοεκπαιδευτικόσύ-στημακαι έναεξατομικευμένοπλάνογια τομέλλον τουςθα τουςέχειζητηθείναμοιραστούντηνπροσωπικήτουςιστορίακαιτοταξίδιτουςμετόσεςλεπτομέρειεςκαιτόσοπολλούςδιαφορετικούςανθρώπουςκαιφο-ρείς(μεαβέβαιααποτελέσματα)ώστεχάνουντηνπίστητουςότιμπορείνααλλάξεικάτιότιμπορούνναεμπιστευτούνκάποιοναναφανταστούνμιακαλήζωήσεαυτήτηχώρα

Ταασυνόδευτακαιχωρισμένααπότηνοικογένειάτουςπαιδιάακόμα καιταμικρότερααπόαυτάαναλαμβάνουνευθύνεςενηλίκωνΕξαιτίαςτης πολύπλοκηςκατάστασηςστιςχώρεςκαταγωγήςτουςτωνλόγωνγιατους οποίουςαναγκάστηκανναεγκαταλείψουντηχώρατους(λόγωπολέμουήσεαναζήτησηκαλύτερουμέλλοντος)καιτουεπικίνδυνουταξιδιούτουςμέ-χριτηνΕΕπολύσυχνάγίνονταιφροντιστέςκαιγονείςΕνηλικιώνονταιπολύπριναπόταδέκαταόγδοαγενέθλιάτουςΗπαλιάκαιητωρινήπραγματικό-τηταείναιπερίπλοκηκαιχρειάζεταιναδίνεταιεξατομικευμένημακροχρόνιαπροσοχήσεκάθεπερίπτωσηΕνσυντομίαοιπολυπλοκότητεςτηςπροστα-σίαςτουπαιδιούείναιπολλέςκαιπερίπλοκεςενώτοισχύονσύστημαδενφαίνεταινααπαντάσταερωτήματακαιταδιλήμματαπουπροκύπτουν

Χωρίςναακυρώνεταιορόλοςκαιηδύναμηπουέχεικάθεάτομογιανα σταθεί στα πόδια του και να διαμορφώσει το μέλλον του είναι

125

Επίλ

ογος

απαραίτητες υπηρεσίες και μηχανισμοί υποστήριξης και ενδυνάμωσηςώστεναεξασφαλίζεταιότιταανήλικακαθοδηγούνταικαιπροστατεύονταιαπότηστιγμήπουφθάνουνστηνΕΕΑντίναεξαναγκάζονταιταανήλικακαιοιεπαγγελματίεςπουπροσπαθούνναταβοηθήσουνναεργάζονταιεναντίοντουσυστήματοςπροςδιασφάλισητηςπροστασίαςndashαφήνονταςτα ανήλικα εκτεθειμέναστον κίνδυνο της εξάντλησης του άγχους τουεκνευρισμούκαι τηςεκμετάλλευσηςndash τοκράτοςείναιυπεύθυνογιαναδώσειστουςμελλοντικούςπολίτεςτουτηνευκαιρίαναενταχτούνκαιναγίνουνπλήρηκαιισότιμαμέλητηςχώρας

126

Βιογ

ραφ

ικά

συγγ

ραφ

έων

Βιογραφικά συγγραφέων

ΗΕλίνα Σαράντου είναιανθρωπολόγοςμεμεταπτυχιακέςσπουδέςσταΑνθρώπιναΔικαιώματακαιεπίτουπαρόντοςεργάζεταιγιατηHIASGreeceστηΛέσβοΣυνολικάέχειεργαστείσεοργανώσειςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνγιαπερισσότερααπόδέκαχρόνιακυρίωςστουςτομείςτηςανθρωπιστικήςβοήθειαςκαιτηςπροστασίαςΈχειαναπτύξειπροτάσειςκαιέγγραφαστρατη-γικήςγιαάκρωςαπαιτητικούςχρηματοδότεςκαιυπεύθυνουςχάραξηςπολιτι-κήςσχετικάμεέναευρύφάσμαζητημάτωνπροστασίας(ασύλουθυμάτωνβασανιστηρίωνανηλίκωνσεκαθεστώςδιοικητικήςκράτησηςαστεγίαςκά) ΗΑγγελική Θεοδωροπούλου είναιδικηγόροςμεπολυετήεμπειρίαστην προστασία των προσφύγωνΈχει εργαστεί εκτενώςστο πεδίο μεπρόσφυγες και ασυνόδευτα παιδιά σε αρκετές περιοχές της Ελλάδαςκαθώςκαισεθέματαπουάπτονταιτηςπροστασίαςτουπαιδιούεκπονώ-νταςέρευνεςκαισυντάσσονταςεκθέσειςγιατοΕλληνικόΣυμβούλιογιατουςΠρόσφυγες(ΕΣΠ)αναφορικάμεσυναφήζητήματαΕπίτουπαρό-ντος είναιαναπληρώτριασυντονίστριαστηΝομικήΥπηρεσία τουΕΣΠ καιειδικήστηνπροστασίατουπαιδιού

127

Βιογ

ραφ

ικά

συγγ

ραφ

έων

ΠΑΙΔIA EΡΜΑΙΑΑποκλεισμός και εκμετάλλευση των ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα

Εθνική μελέτη Ελλάδα

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΡΟΖΑ ΛΟΥΞΕΜΠΟΥΡΓΚ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ

με τη συνεργασίαGREEK COUNCIL FOR REFUGEES

HIAS και STEPS

Σ Υ Γ Γ ΡΑ Φ Ε Ι Σ

Ελίνα ΣαράντουΑγγελική Θεοδωροπούλου

Μ Ε ΤΑ Φ ΡΑ Σ Η Α Π Ο ΤΑ Α Γ ΓΛ Ι Κ Α

Γεωργία Καραπαπά

Σ Υ Ν Τ Ο Ν Ι Σ Τ Ρ Ι Α Τ ΟΥ Ε Ρ Ε Υ Ν Η Τ Ι Κ ΟΥ P R O J E C T

Ηλέκτρα Αποστόλη

Υ Π Ε ΥΘΥ Ν Η Ε Κ Δ Ο Σ Η Σ

Ηλέκτρα Αλεξανδροπούλου

ΓΛ Ω Σ Σ Ι Κ Η Ε Π Ι Μ Ε Λ Ε Ι Α Τ Υ Π Ο Γ ΡΑ Φ Ι Κ Ε Σ Δ Ι Ο Ρ Θ Ω Σ Ε Ι Σ

Δημήτρης Λυμπερόπουλος

Σ Ε Λ Ι Δ Ο Π Ο Ι Η Σ Η

Eριφύλη Aράπογλου ndash enArte

Σ Κ Ι Τ Σ Ο Ε Ξ Ω ΦΥΛ Λ ΟΥ

Δανάη Παρουνιάδη

Ε Κ Τ Υ Π Ω Σ Η

Γ Κωστόπουλος Γραφικές Τέχνες

Η παρούσα έκδοση διατίθεται δωρεάν Αθήνα

1η έκδοση Νοέμβριος 2019ISBN 978-960-84465-5-7

Για αντίτυπα επικοινωνήστε με το Παράρτημα Ελλάδας Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ

Παράρτημα ΕλλάδαςΚαλλιδρομίου 17 10680 Αθήνα

Τηλ 210 3613769 wwwrosaluxgr

H έκδοση όπως και πολλές από τις δραστηριότητες του Παραρτήματος Ελλάδας του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ χρηματοδοτήθηκε από το γερμανικό Υπουργείο Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης

ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ

Η χαρτογράφηση του πλαισίου προστασίας του παιδιού στην Ελλάδα ndashή η έλλειψή τουndash αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο οι κακές πρακτικές οδηγούν στον κοινωνικό αποκλεισμό έως και στην εκμετάλλευση των ανηλίκων Η έλλειψη σαφών κα-τευθυντήριων οδηγιών διαδικασιών η παντελής ασυνέπεια ανάμεσα στο νομοθετικό πλαίσιο και στις πρακτικές που ακο-λουθούνται στην καθημερινότητα η έλλειψη αποτελεσματικού συστήματος επιτροπείας που θα καθοδηγεί το παιδί κατά τη δι-άρκεια της περίπλοκης διαδικασίας υποδοχής και ασύλου στην Ελλάδα οι εξαιρετικά κακές συνθήκες υποδοχής και ταυτοποί-ησης μαζί με την έλλειψη εξατομικευμένης αντιμετώπισης και χαρτογράφησης βιώσιμων λύσεων που θα περιλαμβάνουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες του παιδιού έχουν οδηγήσει σε ένα κατακερματισμένο ad hoc σύστημα προστασίας του παιδιού με πολλές ελλείψεις που εξαρτάται πολύ από μεμονωμένα άτομα τα οποία ενίοτε έχουν επιλεγεί τυχαία και θα επηρεάσουν βα-θιά τη ζωή ενός παιδιού

ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 2019

ΠΑΙΔIAEΡΜΑΙΑΑΠΟΚΛΕΙΣΜOΣ ΚΑΙ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗ ΤΩΝ ΑΣΥΝΟΔΕΥΤΩΝ ΑΝΗΛΙΚΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ

ΕΘΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΕΛΛΑΔΑ

ΕΛΙΝΑ ΣΑΡΑΝΤΟΥ και ΑΓΓΕΛΙΚΗ ΘΕΟΔΩΡΟΠΟΥΛΟΥ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1 Εισαγωγή 4

11 Χαρτογράφησηενόςσυνεχούςαποκλεισμού 5 12 Γενικέςπληροφορίεςγιατιςδιαδικασίεςπροστασίας 7

13Ερευνητικοίστόχοι 10

14Μεθοδολογία 11

15Παρουσίασηέρευνας 12

2 Τρέχοντα συστήματα προστασίας 14

21Νομικόπλαίσιο 16

22ΔιατάξειςστοεθνικόδίκαιοΔικαιώματα καιδιαδικαστικέςεγγυήσειςγιαταανήλικα 18

23Ηκράτησηωςπροσωρινήλύση 23

24Νομικόκαθεστώς 25

25ΑπέλασηndashΑκούσιαεπιστροφή 27

26Επιτροπεία 29

3 Νομικές εξελίξεις 34

31Μίακεντρικήδιοικητικήαρχή γιατηνπροστασίατωνανηλίκων 35

32ΑναδοχήndashΗμιαυτόνομηδιαβίωση 37

33Επιτροπεία 38

3

4 Κοινωνία των πολιτών και Χρηματοδότηση 43

5 Ένταξη 48

51Ηένταξηωςβιώσιμηλύση 49

52Δυνατότητεςυποδοχής 50

6 Εμπόδια στην ένταξη 54

61Υποδοχήστασύνορα 55

62Κέντρακαιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων ηκατάστασηστηνενδοχώρα 64

63Κακοδιαχείρισηπεριπτώσεων 73

7 Εκπροσώπηση και συμμετοχή των παιδιών μια απουσία 83

8 Παιδιά εγκλωβισμένα σε μακρές και χρονοβόρες διαδικασίες 90

81Πρόσβασηστιςδιαδικασίες 92

82Παιδιάσενομικόκενό 94

83Οικογενειακήεπανένωση 98

9 Εκπαίδευση 102

10 Απασχόληση και λοιπές επιβαρυντικές περιστάσεις 111

11 Εκμετάλλευση 114

12 Επίλογος 122

Βιογραφικάσυγγραφέων 126

[ 1 ]Εισαγωγή

[thinsp11thinsp] Χαρτογράφηση ενός συνεχούς αποκλεισμού

Το2015καιτο2016εκτιμάταιότιεισήλθανστηνΕυρωπαϊκήΈνωση(ΕΕ) 2300000υπήκοοιτρίτωνχωρών 1απότουςοποίους1377349ήρθανστηνΕλλάδατηνΙταλίακαιτηνΙσπανίαενώ1030173διέσχισανταθα-λάσσιαελληνοτουρκικάσύνορα 2Χαρακτηρίστηκεωςπροσφυγικήlaquoκρί-σηraquoαλλάκυρίωςήτανlaquoκρίσηraquoδιαχείρισηςτηςυποδοχήςΚαθώςηΕλ-λάδαεξακολουθούσεναταλανίζεταιαπότημακρότερηκαισοβαρότερηοικονομικήκρίσηστηνιστορίατηςΕΕηχώραπροφανώςκαιδενήτανέτοιμηνααντιμετωπίσειτιςαθρόεςαφίξειςπροσφύγωνκαιμεταναστώντατελευταίαχρόνιακαι έπρεπενααναπροσαρμόσει τηνομοθεσίακαιναθεσπίσειεπιπρόσθετεςυπηρεσίεςυποδοχήςγιανααντεπεξέλθεισεαυτήτηνέαπραγματικότητα

ΕνμέσωμιαςαπότιςμεγαλύτερεςανθρωπιστικέςροέςπροςτηνΕυρώ-πημηκυβερνητικέςοργανώσεις(ΜΚΟ)καιηκοινωνίατωνπολιτώνκινη-τοποιήθηκανόπωςποτέάλλοτεΟρόλοςτουςήτανκρίσιμοςπροκειμέ-νου να διασφαλιστεί η πρόσβαση στις υπηρεσίες που χρειάζονται οιπρόσφυγες ενώ ενίοτε μέχριπουυποκαθιστούσαν τιςυπηρεσίεςπουπαρέχονταναπότιςδημόσιεςαρχές

ΚατάτηνάφιξηστηνΕυρώπητοταξίδιτωνπροσφύγωνπουέχουνήδηδεινοπαθήσειώσπουναφθάσουνσεέναντόποπουθεωρούνκαλύ-τεροκαιασφαλέστεροκάθεάλλοπαράέχει τελειώσειΞεκινάένανέοταξίδιστακράτη-μέλητηςΕυρώπηςδιαμέσουτουλαβύρινθουτηςγρα-φειοκρατίαςκαιτωνδιαδικασιώνγιατηχορήγησηπροστασίαςασύλουήαπλώςτουδικαιώματοςπαραμονήςΠρόκειταιγιαέναταξίδιμακρύπουμολονότιδενθέτει(πάντοτε)σεκίνδυνοτηζωήτουςσίγουραδοκιμάζειτηναντοχήτουςκαιγιατουςπιοτυχερούςίσωςτελικάοδηγήσειστηνένταξήτουςστηνκοινωνίαυποδοχής

Οεκτοπισμόςδενέχεινακάνειμόνομετηναλλαγήτουγεωγραφικούχώρουαλλάκαιμε τηναποδιάρθρωσηπολλώνπτυχών τηςκανονικής

1 EuropeanParliamentEU Migrant Crisis facts and figureshttpbitly2JtbkTz Όλοι οι ιστότο-ποι προσπελάστηκαν στις 9 Μαΐου 2019 εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά

2 UNHCRRefugeesandMigrantsSeaArrivalsinEuropehttpbitly2HaCL3e

5

6

ζωήςμετηβίαιηδιατάραξητουαισθήματοςτουlaquoανήκεινraquoενόςατόμου 3 Ταασυνόδευταανήλικαndashστηδικήμαςπερίπτωσηπρόκειταικυρίωςγιααγόριαστηνεφηβείαndashείναιιδιαίτεραευάλωταστησωματικήπνευματικήκαικοινωνικήαπομόνωσηκατάτηδιάρκειααυτήςτηςαςελπίσουμεμε-ταβατικήςπεριόδουστηζωήτουςΟιοικογένειεςχωρίζονταιοικοινωνι-κέςσχέσειςδιαρρηγνύονταιηεκπαίδευσηδιακόπτεταικαιταπαιδιάκα-λούνταινακάνουνέναεπικίνδυνοταξίδιμόνατους

Σεαυτότοδύσκολοταξίδιχρειάζονταιωςσυνοδοιπόρους ικανούςεπαγγελματίεςέμπειρεςκαιπρόθυμεςδημόσιεςαρχέςκαικατάλληλουςπόρουςΑυτόείναικάτιπουδενσυμβαίνεισυχνάΤαπερισσότεραανή-λικα που είναι ασυνόδευτα ή έχουν χωριστεί από τηνοικογένειά τουςφαίνεταιναπερνούνμέσααπότολαβύρινθοαυτόνεντελώςπαραμελημέ-νααπό τοσύστημαπροστασίας τουπαιδιού τοοποίο ενώυφίσταταιθεωρητικά και τυπικάσε νομικά έγγραφα και κυβερνητικές αποφάσειςστηνπράξηείναιανύπαρκτοΗμοίρατωνπαιδιώναφήνεταιστηντύχηχωρίςκατάλληληκαθοδήγησηπροστασίαήασφάλειακαιταίδιαανα-γκάζονταιναεπινοήσουντρόπουςγιαναεπιζήσουνμείδιαμέσαγιαμε-γάλαχρονικάδιαστήματαΠαράτουςάνευπροηγουμένουαριθμούςκαιτηνέλλειψηετοιμότηταςτωνευρωπαϊκώνκρατών-μελώντακράτηυπο-χρεούνταιναδιασφαλίζουνότιταπαιδιάστοπλαίσιοτηςδιεθνούςμετα-νάστευσηςαντιμετωπίζονταιπρωτίστωςωςπαιδιάΤοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούθαέπρεπεναείναιπροτεραιότητασεατομικόήσυλλογικόεπίπεδοΕνώέχουνγίνειβήματαπροςτησωστήκατεύθυνσηαυτάείναιελάχιστακαιγίνονταιμεπολύαργόρυθμό

ΗεπιτυχήςενσωμάτωσηορίζεταιαπόένασυνεχέςμέτρωνπροστασίαςκαικοινωνικήςένταξηςΣτηνΕλλάδαχαρτογραφήσαμεένασυνεχέςαποκλεισμού

3 SarahMaguaireldquoPutting adolescents and youth at the centrerdquo Being Young and Out of Place ειδικό τεύχοςForcedMigrationReview40(Αύγουστος2012)

7

[thinsp12thinsp] Γενικές πληροφορίες για τις διαδικασίες προστασίας

Πολύ πριν από την οικονομική και την αποκαλούμενη laquoπροσφυγικήraquoκρίσηηπροστασίατωνπροσφύγωνκαιτωνασυνόδευτωνανηλίκωνήτανέναμακροχρόνιοακανθώδεςζήτημαγιατιςελληνικέςαρχές

Ηελληνικήκυβέρνησηέχειεπανειλημμένωςδεχτείέντονεςεπικρίσειςμέσασταχρόνιααπόαρκετούςευρωπαϊκούςκαιδιεθνείςοργανισμούς 4 λόγωμηεκπλήρωσηςτωνδιεθνώντηςυποχρεώσεωνσύμφωναμεαρκετάνομικάμέσαπερίανθρωπίνωνδικαιωμάτωνκαθώςκαιτοευρωπαϊκόκε-κτημένογιατοάσυλο 5Οιταπεινωτικέςσυνθήκεςδιαβίωσηςοιανύπαρ-κτες προβλέψεις για την υποδοχή οι ανεπαρκείς και μη προσβάσιμεςδιαδικασίεςγιατοάσυλοησυστηματικήκράτησησεαπάνθρωπεςσυν-θήκεςοιεπαναπροωθήσειςκαιηκακομεταχείρισηείναιελάχιστααπόταζητήματαπουχρήζουνεπίλυσηςΣεότιαφοράταανθρώπιναδικαιώμα-τατωνπροσφύγωνστηνΕλλάδαεπικρατούσεμιαεποχήσκοταδισμούπολλάχρόνιαπροτούηπερίφημηυπόθεσηMSSτο2011επιστήσειτην

4 ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήγιατηνΠρόληψητωνΒασανιστηρίων(CPT)ldquoReporttotheGovernmentofGreeceonthevisittoGreececarriedoutbytheEuropeanCommitteeforthePreventionof Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT) from 23 to 29September2008rdquohttpbitly2HauVXaΟΕιδικόςΕισηγητήςτουΟΗΕγιαταβασανιστήριαπαρουσιάζειταπροκαταρκτικάευρήματααπότηνΑποστολήτουστηνΕλλάδα20102010httpbitly2YpITKP

ΔημόσιαΔήλωσητηςCPTσχετικάμετηνΕλλάδα1532011httpbitly2Havi2K Report totheGovernmentofGreeceonthevisittoGreececarriedoutbytheEuropeanCommitteeforthePreventionofTortureandInhumanorDegradingTreatmentorPunishment(CPT) from19to27January2011httpbitly2vKrqAm

ΈκθεσηπουυπέβαλεοΕιδικόςΕισηγητήςγιαταβασανιστήριακαιάλληαπάνθρωπηήταπεινωτικήμεταχείρισηήτιμωρίαManfredNowak432011(AHRC1652Add4)στοΣυμ-βούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων httpbitly2Lzifxr Καταληκτικά Σχόλια για την ΕλλάδαΕπιτροπήκατάτωνΒασανιστηρίωνndashόγδοησυνεδρίαση7Μαΐου-1Ιουνίου2012httpbitly2WCi5q0

5 ΔιαδικασίεςπαραβίασηςκοινοτικούδικαίουκινήθηκανκατάτηςΕλλάδαςαπότηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπήστοντομέαΕσωτερικώνΥποθέσεωντριάντατέσσεριςφορέςαπότο2003τηντε-λευταίαφοράτο2018Όλεςαναφέρονταιστησυμμόρφωσημετηνευρωπαϊκήνομοθεσίααναφορικάμετοκαθεστώςκαιταδικαιώματατωνυπηκόωντρίτωνχωρώνσυμπεριλαμβανο-μένουτουκεκτημένουγιατοάσυλοΠιοσυγκεκριμένααναφορικάμετιςσυνθήκεςυποδοχήςκαιτοάσυλοέχουνκινηθείδιαδικασίεςεπανειλημμένωςμέσασταχρόνιαγιαμησυμμόρφωσημετιςΟδηγίεςhttpbitly2JtZ8Ck

8

προσοχήτηςΕυρώπηςστοτιπραγματικάσυνέβαινεστηνΕλλάδα 6Έπειτα

απόαρκετέςκαταδίκεςαπότοΕυρωπαϊκόΔικαστήριοΔικαιωμάτωντου

Ανθρώπου(ΕΔΔΑ)το2018ηΕλλάδαεξακολουθείναβρίσκεταιυπότην

επίβλεψητηςΕπιτροπήςΕκτέλεσηςΑποφάσεωντουΣυμβουλίουτηςΕυ-

ρώπης(ΣτΕ) 7καθώςκαι τηςΕυρωπαϊκήςΈνωσηςμε τηντελευταίανα

αναμένειτηνομαλήεπανέναρξητωνεπιστροφώνπροςτηνΕλλάδααιτού-

ντωνάσυλοσύμφωναμετονΚανονισμότουΔουβλίνου 8

6 Βασικόςπληροφοριοδότης7 Αρκετέςπεριπτώσειςσυστηματοποιήθηκαναποτελώνταςμιαδιακριτικήενιαίαομάδαπροκειμέ-

νουγιατηνεξασφάλισητηςομαλήςεκτέλεσήςτουςλόγωτουότιηΕλλάδαβρέθηκεεπανει-λημμένωςσεπαραβίασησταίδιαθέματααναφορικάμετουςαιτούντεςάσυλοκαιτουςυπηκό-ουςτρίτωνχωρών(κράτησησυνθήκεςκράτησηςκίνδυνοςαπέλασης)πουαναφέρονταισεπαραβιάσειςτωνΆρθρων5και3και13τηςΣύμβασηςΥπrsquoαυτήτηνέννοιαηεκτέλεσηπροϋ-ποθέτειόχιμόνοτηναποζημίωσητουαιτούντοςαλλάκαιμελλοντικέςθεμελιώδειςαλλαγέςαπότηνελληνικήκυβέρνησηκαιαποδεδειγμένημέσασταχρόνιαυλικήκαισυστηματικήβελτίωσητωνσυνθηκώνπουοδηγούνσεαυτέςτιςεπανειλημμένεςπανομοιότυπεςπαραβιάσειςτιςοποίεςπροκαλούνοιπανομοιότυπεςσυνθήκεςπουεπηρεάζουνυπηκόουςτρίτωνχωρώνοιοποίοιζητούνδιεθνήπροστασία(πρόσβασηστοάσυλοσυνθήκεςυποδοχήςεξάλειψηαυθαίρετωνσυλλήψεωνβελτίωσησυνθηκώνκράτησηςπροσβάσιμακαιαποτελεσματικάένδικαμέσα)ΟιπαρακάτωυποθέσειςαποτελούνέναελάχιστοδείγματουπραγματικούαριθμούτωνκαταδικώνσεβάροςτηςΕλλάδαςγιατοσυγκεκριμένοθέμαΟμάδαυποθέσεωνMSSκατάΒελγίουκαιΕλλάδας(3069609)ΟμάδαυποθέσεωνSDκατάΕλλάδας(5354107)ΟμάδαυποθέσεωνRahimiκατάΕλλάδας(868708)ΥπόθεσηSakirκατάΕλλάδας(4847509)ΥπόθεσηRUκατάΕλλάδας(223708)httpbitly2Vp7WAp

8 ΥποθέσειςC-41110καιC-49310NS κατάSecretaryofState for theHomeDepartmentαπόφασητουΔΕΕπουοδήγησεστηνεπίσημηκαταδίκητηςΕλλάδαςσεευρωπαϊκό-κοινοτικόεπίπεδοκαιστημετέπειτααποχήαπότιςμεταφορέςΗκατάστασηαποτυπώθηκεστονμεταγενέ-στεροΚανονισμό6042013(ΔουβλίνοΙΙΙ)πουπροβλέπειένανεπείγονταμηχανισμόοοποίοςθαμπορούσεναοδηγήσειστηναναστολήτωνμεταφορώνπροςένασυγκεκριμένοκράτος-μέ-λοςΈχουνεκδοθείαρκετέςσυστάσειςαπότηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπή(C[2016]871C[2016]2805C[2016]6311)προςτηνΕλλάδαΜιασύστασηπροςτακράτη-μέληπουευνοείτιςμετα-φορές προς την Ελλάδα εκδόθηκε στις 8122016 αναφορικά με τους αιτούντες από τις1532017 κι έπειτα με εξαίρεση τα ασυνόδευτα ανήλικαΩστόσο δεν έχει τεθεί σε πλήρηεφαρμογήαπόόλατακράτη-μέληΚατάτηδιάρκειατου2016κοινοποιήθηκανστηνΕλλάδα4115αιτήματαεκνέουανάληψηςαπότηνΟυγγαρία(97περίπου3991αιτήματα)καιτηνΕλβετία (3 περίπου123αιτήματα)Μόνο3οδήγησαν τελικάστη μεταφοράστην ΕλλάδαΈπειτααπόδύοαποφάσειςτουΕΔΔΑπουδιέτασσαντηνΟυγγαρίανααπόσχειαπότηνεπι-στροφή των σχετικών προσώπων στην Ελλάδα (MS κατάΟυγγαρίας [6419416]HJ κατάΟυγγαρίας[7098416])ηΟυγγαρίαδενκοινοποίησεκανένααίτημαεκνέουανάληψηςτο2017

Το2017μειώθηκανοιπραγματικοίαριθμοίαιτημάτωνεκνέουανάληψης(1998σεσχέσημε4115τονπροηγούμενοχρόνο)αλλάαυτήημείωσηήτανεικονικήΜετηνΟυγγαρίανααπέχειεντελώςαπότηνκοινοποίησηοποιουδήποτεαιτήματοςτο2017 τασυνολικά1998αιτήματαισοδυναμούνμεραγδαίααύξησησεσχέσημεταυπόλοιπα123αιτήματααπότην

9

Ταασυνόδευταπαιδιάκαιταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοι-κογένειάτουςταοποίαείναιεξορισμούηπιοευάλωτηομάδατουπρο-σφυγικούπληθυσμούυπήρξαναποδέκτεςαυτήςτηςαπάνθρωπηςμετα-χείρισηςσεόλητηςτηνέκταση 9ΗδυνατότηταφιλοξενίαςγιααυτάταπαιδιάστηνΕλλάδαδενυπερέβαινετιςμερικέςεκατοντάδεςέωςτο2015Αυτόοδήγησεστηναυτόματηκαιμαζικήτοποθέτησηπαιδιώνσεαπίστευ-τααποκρουστικέςσυνθήκεςκράτησηςγιααπεριόριστοχρονικόδιάστη-μα 10ήστηνεγκατάλειψήτουςστοδρόμοόπουβρίσκονταναποκλεισμέ-νααπόκάθεείδουςκοινωνικόβοήθημαστήριξηήεκπροσώπηση 11Ακό-μακαι μετά τημεταγενέστερη τοποθέτησησε κάποιαδομήφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνηεγκατάλειψητηςδομήςκαιηεπιστροφήστοδρόμοήτανσυχνόφαινόμενο

Αρκετέςαπότιςυφιστάμενεςδομέςφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνδενήτανσεκατάστασηπουναεπιτρέπειτηνκατάλληληφιλοξενίακαιτηνεκπλήρωσητωναναγκώντωνπαιδιώνκαθώςβρίσκονταναπομονωμένεςήκαισυχνάαντιμετώπιζανσοβαράπροβλήματαχρηματοδότησηςκαιέλ-λειψηςπροσωπικού

ΗαπουσίανομικήςεκπροσώπησηςεπιτροπείαςεπίσημηςκαικρατικήςδιαδικασίαςγιατηνεκτίμησηκαιτονκαθορισμότουΒέλτιστουΣυμφέρο-ντοςσεσυνδυασμόμε τις ανεπαρκείς υπηρεσίες υποδοχής και τημηυλικήυποστήριξηκατέστησανμάταιηκάθεσυζήτησηγιαβιώσιμεςλύσεις

Ελβετίατο20161754κοινοποιήθηκαναπότηΓερμανίαενώταυπόλοιπαπροήλθαναπόαρκετέςχώρεςπουαπείχανμέχριπρόσφατα(ΕλβετίαΒέλγιοΝορβηγίακαιΣλοβενία)Ολο-κληρώθηκαν71μεταφορέςοι54απότηΓερμανία

ΟΠίνακαςμεταΣτατιστικάΣτοιχείαπουπαρέχεταιαπότηνελληνικήΜονάδαΔουβλίνουδιατίθεταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)ΕθνικήΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιρο-ποίηση2016τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ48και53httpbitly3007B5QΕθνικήΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσ54httpbitly2H9viA5

9 Καταληκτικά σχόλια για την Ελλάδα Επιτροπή για τα Δικαιώματα τουΠαιδιού 1562012Εξέταση των περιοδικών εκθέσεων που υποβλήθηκαν από τα κράτη-μέλη σύμφωνα με τοΆρθρο44τηςΣύμβασηςCRCCCRCCO2-3πλήρηςέκδοση(61-64γιαταπαιδιάπουζη-τούνάσυλο)ΕυρωπαϊκόΔίκτυοΜετανάστευσηςΑσυνόδευταΑνήλικαndashμιασυγκριτικήμελέ-τηστηνΕΕ1252011httpbitly2V7wmcF

10 ΕΣΠlaquoΑσυνόδευταανήλικασταελληνοτουρκικάσύνοραστονΈβροΜάρτιος2011-Μάρτιος2012raquo2262012httpbitly303UtwJ

11 HumanRightsWatchldquoLefttoSurviveSystematicFailuretoProtectUnaccompaniedMigrantChildren in Greecerdquo December 2008 httpbitly2HgQ4hs UNHCR ldquoUnaccompaniedminors asylum seekers in Greecerdquo Georgia Dimitropoulou ndash Ioannis Papageorgiou April2008httpbitly2VofhAi UNHCRldquoTreesonlymoveinthewindAstudyofunaccompaniedAfghanChildreninEuroperdquoUNHCR PDES201005June2010(149-158)httpbitly2LytaYa

10

στηνΕλλάδαέωςκαιτο2015 12καθώςαυτέςεξαρτιόντανσεμεγάλοβαθ-μόαπότιςπρωτοβουλίεςκαι τηναντοχήτωνεπαγγελματιώνΗέννοιαlaquoβιώσιμεςλύσειςraquoπολλώδεμάλλοντασυγκεκριμέναμέτρακαιοσχεδια-σμός για την ένταξη των παιδιών είναι ακόμη άγνωστα στις ελληνικέςαρχέςκαιτηνελληνικήνομοθεσία

Σε αυτό το πλαίσιο η Ελλάδααναγκάστηκε από τις συνθήκες πουεπέβαλεηπροσφυγικήκρίσηνααντιμετωπίσειζητήματασχετικάμετηνπαιδικήπροστασίαπουπαρέμενανανεπίλυταγιαχρόνιαΔυστυχώςτο2018αυτάακριβώςταζητήματαφαίνεταιναεμμένουνανεξάρτητααπότηνόποιαπρόοδοέχεισημειωθεί

[thinsp13thinsp] Ερευνητικοί στόχοιΗπαρούσαέρευνααποπειράταιναχαρτογραφήσεικαινααξιολογήσειστηνπράξητηνεπάρκειακαιτηνπρόοδοτουτρέχοντοςεθνικούπλαισί-ουπροστασίαςγιαασυνόδευταπαιδιάκαιπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότην οικογένειά τους στην Ελλάδα συμπεριλαμβανομένων των νομικώνμέσωντωνυπηρεσιώνκαιτωνκρατικώνθεσμών

Παράλληλαθααναδειχτούν ελλείψεις εμπόδιαπαθογένειες καθώςκαιάλλοιπαράγοντεςπουυπονομεύουντηνένταξηκαιτηνευημερίατωνπαιδιώνμέσααπότηνεμπειρίατωνεπαγγελματιώνούτωςώστεοικρατι-κέςαρχέςκαιηκοινωνίατωνπολιτώνναμπορέσουννααντεπεξέλθουνμετάαπόσχετικέςπροτάσεις

Τέλοςστόχοςείναιναπαρασχεθείέναεργαλείογιατηνκεφαλαιοποίη-σηκαιτηδιάδοσητηςομολογουμένωςπαραγνωρισμένηςκαιπολύτιμηςγνώσηςκαιεμπειρίαςπουέχουναποκτήσειοιεπαγγελματίεςκαιοιειδικοίστοπεδίογεγονόςπουθαεπιτρέψειστιςκρατικέςαρχέςκαιστουςνεό-τερουςσυναδέλφουςνααποκομίσουνδιδάγματα

12 ΕλληνικόΣυμβούλιογιατουςΠρόσφυγεςlaquoΒιώσιμεςλύσειςγιατουςασυνόδευτουςανηλίκουςστηνΕυρώπηraquoΕθνικήΈκθεσηγιατηνΕλλάδαΜάιος2015σσ28-32httpbitly307PYBm

11

[thinsp14thinsp] ΜεθοδολογίαΗεπιλεγμένημεθοδολογίαπεριλαμβάνει είκοσι έξι (26)συνεντεύξειςμεεπαγγελματίεςπουέχουνεργαστείμεασυνόδευταανήλικαγιαπερισσότε-ρουςαπόδεκατέσσεριςμήνεςκατά τηδιάρκεια της τελευταίαςκρίσιμηςτριετίαςΕφόσονοιμηχανισμοίπροστασίαςεπιτάσσουνμιαολιστικήπρο-σέγγισηεπιλέχτηκεηδιεξαγωγήσυνέντευξηςμεέναευρύφάσμαεπαγγελ-ματιών στους οποίους συμπεριλαμβάνονται φροντιστές κοινωνικοί λει-τουργοίδικηγόροιψυχολόγοικοινωνιολόγοιεπίτροποινοσηλευτέςκαιεκπαιδευτέςχρησιμοποιώνταςέναημιδομημένοερωτηματολόγιογιαθέμα-τασχετικάμετηνεκπαίδευσήτουςτηστήριξηπροςαυτούςκαιτηνεμπει-ρίατουςτοσυγκεκριμένοπληθυσμότωνπαιδιώνπουλαμβάνειτιςυπηρε-σίεςτουςταεμπόδιακαιταπροβλήματακατάτηνάσκησητωνσυγκεκρι-μένωνεπαγγελματικώντουςκαθηκόντωντηνάποψήτουςγιατηνεπιτυχήένταξηόπωςπροκύπτειαπότηνεμπειρίατουςπεριπτώσειςεκμετάλλευσηςκαιτουςπιθανούςτρόπουςαντιμετώπισηςαυτούτουφαινομένου

Οιεπαγγελματίεςεπιλέχτηκανεφαρμόζονταςτημέθοδοτηςτυχαίαςδειγματοληψίαςκαι τηςδειγματοληψίαςχιονοστιβάδαςδιασφαλίζονταςότιέχουνήδηυπηρετήσεισεαρκετέςδιαφορετικέςθέσειςκαισταθμούς

Προκρίθηκεηανωνυμίατωνατόμωνκαιτωνοργανισμώνπουτααπα-σχολούνεπίτουπαρόντοςήπουτααπασχολούσανστοπαρελθόνώστε

1 ναπροστατευτούνταάτομααπότυχόνδυσμενείςεπιπτώσειςστοεργασιακό τους περιβάλλον επειδή εξέφρασαν την προσωπικήτουςάποψη

2 ναδιασφαλιστείηαμεροληψίακαιηανεξαρτησίακατάτηνπαροχήοποιωνδήποτε πληροφοριών και απόψεων ανεξάρτητα από τοντωρινόεργοδότη

Γιατοσκοπότηςπαρούσαςέρευναςοποιαδήποτεπαράθεσηθαανα-φέρειτονσχετικόεπαγγελματίαμόνομετοεπάγγελμάτου

Ταερωτηματολόγιαακολούθησεέρευνατεκμηρίωσηςηεπισκόπησηεπιλεγμένηςβιβλιογραφίαςκαιενδεικτικέςμελέτεςπεριπτώσεωντιςοποίεςπαρείχανοιεπαγγελματίεςπουδιαθέτουνπολυετήεμπειρίαστοπεδίοήσεθέσεις-κλειδιά

Προκειμένουναμηντραυματιστούνεκνέουταανήλικαεπιλέχτηκανωςβασικοίπληροφοριοδότεςαπότουςοποίουςελήφθησυνέντευξημόλις

12

δύοασυνόδευταανήλικαταοποίαείχανενηλικιωθείταπροηγούμεναέτηκαιπουαυτήτηστιγμήζουνκαιεργάζονταιστηνΕλλάδαΗέρευναδιε-ξήχθημεεπαγγελματίεςοιοποίοιαυτήτηστιγμήεργάζονταιστηΛέσβοτηνΑθήνακαιτηΧίο 13

[thinsp15thinsp] Παρουσίαση έρευναςΤαΚεφάλαια2και3τηςέρευναςεστιάζονταιστοσύνολοτηςσυναφούςισχύουσαςεθνικήςνομοθεσίαςπουθαμπορούσεναθεωρηθείότιδια-μορφώνειέναπλαίσιοπροστασίαςγιαασυνόδευτακαιχωρισμένααπότηνοικογένειάτουςπαιδιάεντόςτηςελληνικήςέννομηςτάξηςδιευκολύ-νονταςndashήενίοτεπαρεμποδίζονταςndashτηνεξεύρεσηβιώσιμωνλύσεωνκαισυγκεκριμένα την ένταξη (για παράδειγμα υποδοχή νομικό καθεστώςεπιτροπεία) καθώςκαιστιςπρόσφατεςνομικέςεξελίξεις τωνοποίωνηεπιτυχίακαιηεφαρμογήθακαθοριστούνστομέλλονΣτοΚεφάλαιο4περιγράφεταιηανάπτυξητηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιταμέτραχρημα-τοδότησης των τελευταίων ετών δεδομένου ότι κατά τη διάρκεια τηςέρευναςκαιοιδύοαυτοίπαράγοντεςαποδείχτηκανκαθοριστικοίγιατηναποτελεσματικότητατουπλαισίουπροστασίαςκαιτηςεφαρμογήςτου

Σταεπόμενακεφάλαιαπεριγράφεταιηέμπρακτηεφαρμογήτωνδια-τάξεωνσύμφωναμετηνεμπειρίατωνεπαγγελματιώνηοποίαπαρουσιάζειμιαπραγματικότηταπολύδιαφορετικήαπόεκείνηπουπεριγράφεταιστηνκείμενηνομοθεσίακαιγίνεταιμιαπροσπάθειανααναδειχτούνπαράγο-ντεςπουεπιδρούναρνητικάήεπιβλαβείςπρακτικές

Στο Κεφάλαιο 5 αναφέρονται οι παρατηρήσεις των επαγγελματιώναναφορικάμετηlaquoδυνατότηταraquoένταξηςήοποιαδήποτεευεργετικήλύσηγιαταανήλικαστοελληνικόπεριβάλλονενώστηνΕνότητα52δίνεταιστοναναγνώστημιαlaquoεικόναraquo του τι πραγματικάσυμβαίνει ποιες είναισυνοπτικάοιπιθανέςδιαδρομέςτωνανηλίκωνμετάτηνάφιξήτουςΣτοΚεφάλαιο6παρουσιάζεταιηελληνικήπραγματικότηταστηνυποδοχήτωνανηλίκωνξεκινώνταςαπότηνκαταγραφήκαισυνεχίζονταςέωςτηντελικήτοποθέτησήτουςσεδομήφιλοξενίαςΠαρουσιάζονταιοιεπιλογέςκαιοι

13 Αρκετοίεπαγγελματίεςπουαυτήτηστιγμήαπασχολούνταισεμίααπότιςτρειςτοποθεσίεςέχουνήδηυπηρετήσεισεδιαφορετικέςτοποθεσίεςθέσειςκαιδομές

13

συνθήκεςοικακέςπρακτικέςκαιοιπροβληματικέςπτυχέςτηςδιαμονήςσεμιαδομήφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκων πουθαμπορούσε νααποβείεπιβλαβήςγιαταανήλικακαθώςκαιτοφαινόμενοτωνπαιδιώνπουδιαμένουνστοδρόμοτατελευταίαχρόνια

Παράτοότιηεκπροσώπησητωνπαιδιώνκαιηδιασφάλισητηςνόμι-μηςδιαμονήςτουςθαμπορούσανναθεωρηθούντμήματουγενικότερουμηχανισμούυποδοχήςαυτέςοιδύοπτυχέςτηςπροστασίαςστηνΕλλάδαείναιάκρωςδυσλειτουργικέςκαιπροβληματικέςοπότετουςαξίζουνξεχω-ριστάκεφάλαιαταΚεφάλαια7και8αντιστοίχωςΣτοΚεφάλαιο7ανα-λύονταιοκατακερματισμόςτηςφροντίδαςκαιηεπιτροπείαστηνΕλλάδαενώστοΚεφάλαιο8περιγράφονταιοιδυσκολίεςπουαντιμετωπίζουνταανήλικακαιοιεπαγγελματίεςκατάτηδιασφάλισητηςνόμιμηςδιαμονήςτους(εμπόδιαστηνπρόσβασηκακήςποιότηταςδικαστικέςαποφάσειςανήλικασενομικόκενό)καθώςκαιάλλεςνόμιμεςεπιλογέςόπωςηοικο-γενειακήεπανένωσηκαιοιδυσκολίεςτηςΣταΚεφάλαια9και10αναφέ-ρονται πρόσθετοι παράγοντες που θα μπορούσαν να ευνοήσουν τηνένταξηόπωςηεκπαίδευση(Κεφάλαιο9)ήνατηνπαρεμποδίσουνόπωςοιδυσκολίεςστηνπρόσβασησενόμιμηαπασχόλησηκαιάλλοιπαράγο-ντεςπουεπιδεινώνουντηνκατάστασητωνανηλίκων(Κεφάλαιο10)

ΤέλοςστοΚεφάλαιο11επισημαίνονταιταερευνητικάευρήματαανα-φορικά με την εκμετάλλευση δεδομένου ότι το φαινόμενο ανακύπτειεπανειλημμένωςστιςεμπειρίεςόλωντωνεπαγγελματιώνσεμιαπροσπά-θειανααναγνωριστούνοιλόγοιπουτοπροκαλούνκαθώςκαιοποιαδή-ποτεεκτίμησητωνεπαγγελματιώνσχετικάμετοτιθαμπορούσεναγίνειγιανααποτραπεί

Την έρευναολοκληρώνει έναςσύντομος Επίλογος στονοποίο πα-ρουσιάζεται η σύνοψη των ευρημάτων ενώ οι σχετικές προτάσεις θαδημοσιοποιηθούνξεχωριστάστηΣυγκριτικήΈκθεσηπουαφοράκαιτιςτρειςχώρεςπουαποτέλεσαναντικείμενοτηςέρευνας

14

[thinsp2thinsp]

[ 2 ] Τρέχοντα συστήματα προστασίας

15

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

Ελλείψει μιας αρμόδιας κεντρικής αρχής επιφορτισμένης με τα θέματαπροστασίαςτουπαιδιούndashσυμπεριλαμβάνονταιηΑξιολόγηση(BIA)καιοΚαθορισμόςτουΒέλτιστουΣυμφέροντοςτουΠαιδιού(BID)καιηεφαρ-μογήτουςγιατηνπαροχήκατάλληλωνεξατομικευμένωνβιώσιμωνλύσε-ωνndashδιατάξειςγιατηνπροστασίακαιυπηρεσίεςπουθαμπορούσαννααναγνωριστούνως ένα τέτοιο σύστημασυναντώνται σε αρκετά νομικάμέσακαιαρκετούςθεσμούςΕπιπροσθέτωςελλείψειμιαςεπίσημηςδιαδι-κασίαςBIAκαιBIDηπροστασίατουπαιδιούστηνΕλλάδαχαρακτηρίζεταιαποσπασματικήπεριστασιακήκαιτυχαίαεφόσονδενστοχεύειπροςμιασυγκεκριμένηκατεύθυνσηγιατηνευημερίατωνπαιδιώνστομέλλον

Οιδιατάξειςβρίσκονταιδιασκορπισμένεςσεμεγαλύτερανομοθετήμα-τα πουρυθμίζουν ένασυγκεκριμένοπεδίο (για παράδειγμα συνθήκεςυποδοχήςδιαδικασίαασύλου)ήκαιτιςσχετικέςκρατικέςυπηρεσίεςδια-χέοντας την ευθύνη για την εφαρμογή τους σε αρκετές διαφορετικέςδημόσιεςαρχές

Μεμόνοκοινόστοιχείοανάμεσασεόλεςτιςαρχέςτοπαιδίηεπιτρο-πείαείναιομόνοςθεσμόςπουσυνδέεταιμεόλεςτιςυφιστάμενεςδημό-σιεςυπηρεσίεςκαιδιαδικασίεςαπότηνπρώτηημέραάφιξηςτουπαιδιούστηνΕλλάδαΠαράτοότιοεπίτροποςθαέπρεπεκαιθαμπορούσεναδιαδραματίζεικαθοριστικόκαιευεργετικόρόλοστοπαραπάνωπλαίσιοοσυγκεκριμένοςεθνικόςθεσμόςπάσχειndashκάποιοςθαμπορούσεναισχυρι-στείαπότο1996ndashυπονομεύονταςκαιδιαταράσσονταςndashήκατάπεριό-δουςδιακυβεύονταςndashτηνευημερίακαιτομέλλοντωνπαιδιών 14

Ωστόσοτοπρώτοδιάστηματου2018χαρακτηρίστηκεαπόμιαεντα-τική και άνευ προηγουμένου νομική προσπάθεια για τη μεταρρύθμισημειζόνωνκαιμακροχρόνιωνπροβληματικώνθεσμών(όπωςηεπιτροπείαηυποδοχήκαιηαναδοχή)Ηαποτελεσματικότητάτουςκαιηέμπρακτηεφαρμογήτουςμένουννααξιολογηθούνστομέλλον

14 Βλπαρακάτωσχετικέςμελέτεςπερίπτωσηςαπόβασικούςπληροφοριοδότεςκαιεπαγγελματίες

16

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp21thinsp] Νομικό πλαίσιοΗπαιδικήηλικίαπροστατεύεταιαπότοΣύνταγματηςΕλλάδαςανεξάρτητααπότηνεθνικότητακαιτονομικόκαθεστώςοποιουδήποτεπαιδιούεντόςτηςελληνικήςεπικράτειας 15ΣεδιεθνέςεπίπεδοηΕλλάδαέχεικυρώσεικαιέχειενσωματώσειστηνεθνικήνομοθεσίαμεταξύάλλωντηΣύμβασητουΟΗΕγιαταΔικαιώματατουΠαιδιού 16καιυποχρεούταιναεφαρμόζειτιςδιατάξειςτηςσύμφωναμετασχετικάΓενικάΣχόλιαπουεκδίδειηΕπιτροπήτουΟΗΕγιαταΔικαιώματατουΠαιδιού 17ΥπογραμμίζονταςταδικαιώματατουπαιδιούοικρατικέςυποχρεώσειςκαιοιδιατάξειςτηςΣύμβασηςδεντυγχάνουναυτοδίκαιηςεφαρμογήςper seμετηδιατύπωσήτουςνααφή-νειταμέσαεφαρμογήςδηλαδήτοπώςθααπολαμβάνουνταπαιδιάταδικαιώματάτουςκαι τοπώςθαεκπληρώνουντακράτητιςυποχρεώσειςτουςστασυμβεβλημένακράτηΩστόσοωςδιεθνέςνομικόμέσουπερι-σχύειέναντιτουεθνικούδικαίουτουοποίουτοπεριεχόμενοπρέπεινασυμμορφώνεταιμετηΣύμβασηκαιναερμηνεύεταισύμφωναμεαυτή 18

ΣεπεριφερειακόεπίπεδοηΕλλάδαείναιμέλοςτηςΕΕκαιτουΣυμβου-λίουτηςΕυρώπηςδεσμεύεταιαπότηνΕυρωπαϊκήΣύμβασητωνΔικαιω-μάτωντουΑνθρώπουμετασχετικάεπιπρόσθεταπρωτόκολλακαιμετηδικαιοδοσία τουΕυρωπαϊκούΔικαστηρίουΔικαιωμάτων τουΑνθρώπου(ΕΔΔΑ)ΣεευρωπαϊκόεπίπεδοηΕλλάδαυποχρεούταιμεταξύάλλωννα

15 Άρθρα21(1)και5(2)τουΣυντάγματοςτηςΕλλάδας16 Νόμος21011992ΦΕΚ192Αrsquo2121992laquoΚύρωσητηςΔιεθνούςΣύμβασηςγιαταΔικαιώ-

ματατουΠαιδιούraquo17 ΓιατοσκοπότηςπαρούσαςέρευναςσυγκεκριμένααλλάόχιαποκλειστικάCRCGCNo6

(2005)ldquoTreatmentofunaccompaniedandseparatedchildrenoutsidetheircountryoforiginrdquoNo 21 (2017) on children in street situationsCRCGC No 22 amp 23 (2017) (Join GCCMWCGC3-CRCCGC22amp CMWCGC4-CRCCGC23) on state obligation regardingthehumanrightsofchildreninthecontextofinternationalmigrationincountriesoforigintransitdestinationandreturnCRCGCno10(2007)childrenrsquosrighttoJuvenileJusticeCRCGC14(2013)ontherighttohavetheirbestintereststakenasaprimaryprioritysuchasCRCGCno12(2009)ontherighttobeheard

18 ΗΕλλάδαέχεικυρώσειόλαταμείζονακείμεναπροστασίαςΑνθρωπίνωνΔικαιωμάτωντουΟΗΕΩστόσοόσοναφοράτηνυπόμελέτηθεματικήηέρευναπεριορίζεταιστηΣύμβασηγιαταΔικαιώματατουΠαιδιούΗΕλλάδαέχειεπίσηςκυρώσειτηΣύμβασητηςΓενεύηςτου1951γιαταΔικαιώματατωνΠροσφύγωνκαιταΣυναφήΠρωτόκολλα[ΝομοθετικόΔιάταγμα398919-2691959ΠερίκυρώσεωςτηςπολυμερούςΣυμβάσεωςπερίτηςνομικήςκαταστά-σεως τωνπροσφύγων (ΦΕΚ201Αrsquo)]Η τρέχουσα νομοθεσία ενσωματώνει το ευρωπαϊκόδίκαιο (βλπαρακάτω)καιηΣύμβασητηςΓενεύηςωςδιεθνέςνομικόμέσοθαπρέπειναυπερισχύεισεπερίπτωσηδιαφοράςμεταπεριφερειακάνομικάμέσα(ΕΕ)

17

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

συμμορφώνεταιμετηΧάρταΘεμελιωδώνΔικαιωμάτων 19τοΚοινόΕυρω-παϊκόΣύστημαΑσύλου 20καιλοιπούςσυναφείςκανονισμούς 21

ΣεεθνικόεπίπεδοηΕλλάδαπασχίζεινασυμμορφωθείμετιςευρωπαϊ-κέςκαιδιεθνείςυποχρεώσεις τηςπαρrsquoόλααυτάφαίνεταιδιαρκώςναυστερεί

19 ΧάρτηςΘεμελιωδώνΔικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2000C 36401) Άρθρο 24 laquo1ΤαπαιδιάέχουνδικαίωμαστηνπροστασίακαιτηφροντίδαπουαπαιτούνταιγιατηνκαλήδιαβίωσήτουςΤαπαιδιάμπορούνναεκφράζουνελεύθερατηγνώμητουςΗγνώμητουςσχετικάμεζητήματαπουτααφορούνλαμβάνεταιυπόψησεσυνάρτησημετηνηλικίακαιτηνωριμότητάτους2Σεόλεςτιςπράξειςπουαφορούνταπαιδιάείτεεπιχειρούνταιαπόδημό-σιες αρχές είτε από ιδιωτικούς οργανισμούς πρωταρχική σημασία πρέπει να δίνεται στουπέρτατοσυμφέροντουπαιδιού3Κάθεπαιδίέχειδικαίωμαναδιατηρείτακτικάπροσωπικέςσχέσειςκαιαπευθείαςεπαφέςμετουςδύογονείςτουεκτόςεάντούτοείναιαντίθετοπροςτοσυμφέροντουraquo

20 ΚανονισμοίκαιΟδηγίεςπουσυνθέτουν τοευρωπαϊκόκεκτημένογια τοάσυλοΤοΚοινόΕυρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου αποτελείται από πέντε μείζονα νομοθετήματα 1) Οδηγία201332ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχε-τικάμεκοινέςδιαδικασίεςγιατηχορήγησηκαιανάκλησητουκαθεστώτοςδιεθνούςπροστα-σίας(αναδιατύπωσητηςΟδηγίαςγιατιςδιαδικασίες)2)Οδηγία201333ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία (αναδιατύπωση τηςΟδηγίας για τις συνθήκεςυποδοχής)3)Οδηγία201195ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης13ηςΔεκεμβρίου2011σχετικάμετιςαπαιτήσειςγια τηναναγνώρισητωνυπηκόωντρίτωνχωρώνήτωναπάτριδωνωςδικαιούχωνδιεθνούςπροστασίαςγιαέναενιαίοκαθεστώςγιατουςπρόσφυγεςήγιαταάτομαπουδικαιούνταιεπικουρικήπροστασίακαιγιατοπεριεχόμε-νοτηςπαρεχόμενηςπροστασίας(αναδιατύπωσητηςΟδηγίαςγιατηναναγνώριση)4)Κανο-νισμός(ΕΕ)6042013τουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013γιατηθέσπισητωνκριτηρίωνκαιμηχανισμώνγιατονπροσδιορισμότουκράτους-μέ-λουςπουείναιυπεύθυνογιατηνεξέτασηαίτησηςδιεθνούςπροστασίαςπουυποβάλλεταισεκράτος-μέλοςαπόυπήκοοτρίτηςχώραςήαπόαπάτριδα(ΚανονισμόςΔουβλίνοΙΙΙ)5)Κα-νονισμός(ΕΕ)6032013τουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχετικάμετηθέσπισητουlaquoEurodacraquoγιατηναντιπαραβολήδακτυλικώναποτυπωμάτωνγιατηναποτελεσματικήεφαρμογήτουκανονισμού(ΕΕ)αριθ6042013γιατηθέσπισητωνκριτηρίωνκαιμηχανισμώνγιατονπροσδιορισμότουκράτους-μέλουςτοοποίοείναιυπεύθυ-νο για την εξέτασηαίτησηςδιεθνούςπροστασίας πουυποβάλλεταισε κράτος-μέλοςαπόυπήκοοτρίτηςχώραςήαπόαπάτριδακαισχετικάμεαιτήσειςτηςαντιπαραβολήςμεταδεδο-μέναlaquoEurodacraquo που υποβάλλουνοι αρχές επιβολής του νόμου των κρατών-μελών και ηEuropolγιασκοπούςεπιβολήςτουνόμουκαιγιατηντροποποίησητουκανονισμού(ΕΕ)αριθ10772011σχετικάμετηνίδρυσηΕυρωπαϊκούΟργανισμούγιατηΛειτουργικήΔιαχείρισηΣυστημάτων ΤΠ Μεγάλης Κλίμακας στον Χώρο Ελευθερίας Ασφάλειας και Δικαιοσύνης(αναδιατύπωσητουΚανονισμούEurodac)

21 Οδηγία2008115ECτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης16ηςΔεκεμβρίου2008σχετικάμετουςκοινούςκανόνεςκαιδιαδικασίεςστακράτη-μέληγιατηνεπιστροφήτωνπαρανόμωςδιαμενόντωνυπηκόωντρίτωνχωρών(Οδηγίαγιατηνεπιστροφή)

18

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp22thinsp] Διατάξεις στο εθνικό δίκαιο Δικαιώματα και διαδικαστικές εγγυήσεις για τα ανήλικα

Τοπροστατευτικόπλαίσιογιαταασυνόδευτακαιταχωρισμένααπότηνοικογένειά τους παιδιά εξακολουθεί να είναι ανεπαρκές Παρά το ότιέχουνγίνειαρκετάνομοθετικάβήματαγιατηβελτίωσητηςπροστασίαςτωνπροσφύγωνστηνΕλλάδααπότο2013τοπλαίσιοπροστασίαςγιαταασυνόδευταπαιδιάκαιταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςndashανεξάρτητααπότονομικόκαθεστώςndashπαραμένειπεριστασιακόκαιαναποτελεσματικόενώσυχνάστηρίζεταισεad hocερμηνείεςκαιεφαρ-μογήαπότιςαρμόδιεςαρχέςπουείναιδύσκολονααμφισβητηθούν

Ενώδιατηρείταιέναπολύπλοκοκαιδυσνόητονομικόπλαίσιομεπολυά-ριθμεςεφαρμοστέεςδιατάξειςπροξενείέκπληξητογεγονόςότιτοαίτημαγια τη νομική μεταρρύθμιση συγκεκριμένων θεσμών εξακολουθεί να αποτελείμείζονζήτηματηςπροστασίαςμέσασταχρόνια 22

ΚατάτοδιάστημαπουκαλύπτειηέρευναμείζονανομοθετήματαυπήρξαντοΠροεδρικόΔιάταγμα2202007(Υποδοχή) 23οΝόμος43752016 24(οργάνω-σηκαιλειτουργίαμειζόνωνοικείωνδημόσιωνυπηρεσιώνΥπηρεσίαςΑσύλουΑρχήςΠροσφυγώνΥπηρεσίαςΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςσυνοριακήςδιαδι-κασίαςδιαδικασίαςασύλου)πουτροποποίησεμιαμακράσειράδιατάξεωνοιοποίεςπεριλαμβάνοντανσεπροηγούμεναΠροεδρικάΔιατάγματακαικατήργη-σεάλλεςτοΠΔ1412013 25(Προϋποθέσειςγιατηδιεθνήπροστασίακαιτο

22 Μιαπλήρηςεπισκόπησητηςελληνικήςνομοθεσίαςκαιτωνσυναφώντροποποιήσεωνδιατίθε-ταιστηνAsylum InformationDatabase(AIDA)ΧώραΕλλάδαndashΕπισκόπησητουνομικούπλαισίουhttpbitly2PS8Lfd

23 ΠροεδρικόΔιάταγμα2202007ΠροσαρμογήτηςΕλληνικήςΝομοθεσίαςπροςτιςδιατάξειςτηςΟδηγίας20039ΕΚαπότις27Ιανουαρίου2003σχετικάμετιςελάχιστεςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχήτωναιτούντωνάσυλοΦΕΚ251A13112007

24 Νόμος 43752016 laquoΟργάνωση και λειτουργία Υπηρεσίας Ασύλου Αρχής ΠροσφυγώνΥπηρεσίαςΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςσύστασηΓενικήςΓραμματείαςΥποδοχήςπροσαρ-μογήτηςΕλληνικήςΝομοθεσίαςπροςτιςδιατάξειςτηςοδηγίας201332ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαι τουΣυμβουλίουldquoσχετικάμε τιςκοινέςδιαδικασίεςγια τηχορήγησηκαιανάκλησητουκαθεστώτοςδιεθνούςπροστασίας(αναδιατύπωση)rdquo(L1802962013)διατά-ξειςγιατηνεργασίαδικαιούχωνδιεθνούςπροστασίαςκαιάλλεςδιατάξειςraquoΦΕΚ51A342016

25 ΠροεδρικόΔιάταγμα1412013για τηνlaquoπροσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίαςπρος τιςδιατάξεις τηςΟδηγίας201195ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαι τουΣυμβουλίουτης

19

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

περιεχόμενοτηςδιεθνούςπροστασίας)τοΠΔ1312006 26(Οικογενειακήεπα-νένωση)οΝόμος42512014 27 (Εθνικήπροστασίαανθρωπιστικόκαθεστώς)όπωςτροποποιήθηκεαπότονΝόμο43322015 28οευρωπαϊκόςΚανονισμός6042013(ΔουβλίνοIII)πουεφαρμόζεταιαπευθείαςκαιαποκλειστικάγιατουςσκοπούςτηςοικογενειακήςεπανένωσηςσεάλλακράτη-μέληλόγωτωνιδιαιτερο-τήτωντηςελληνικήςπραγματικότητας 29καιοΝόμος39072011(ίδρυσημειζό-νωνοικείωνδημόσιωνυπηρεσιώνndashδιαδικασίαεπιστροφής) 30

Υποχρεώσεις υποδοχήςthinsp31 Ταυτοποίηση φιλοξενία και νομική εκπροσώπηση των ανηλίκων

ΣύμφωναμετοΠΔ220 32τοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούαποτελείπρωταρχικόμέληματωναρμόδιωναρχώνκατάτηνεφαρμογήτωνσχετικών

13ηςΔεκεμβρίου2011(L337)σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηναναγνώρισηκαιτοκαθεστώςτωναλλοδαπώνήτωνανιθαγενώνωςδικαιούχωνδιεθνούςπροστασίαςγιαέναενιαίοκαθε-στώςγιατουςπρόσφυγεςήγιαταάτομαπουδικαιούνταιεπικουρικήπροστασίακαιγιατοπεριεχόμενοτηςπαρεχόμενηςπροστασίας(αναδιατύπωση)raquoΦΕΚ226A21102013

26 ΠροεδρικόΔιάταγμα1312006σχετικάμετηνΕναρμόνισητηςελληνικήςνομοθεσίαςμετηνΟδηγία 200386ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης ΦΕΚ 143Α13-7-2006Τροποποιήθηκε απόΠΔ1672008ΠΔ1132013

27 Νόμος42512014laquoΚώδικαςΜετανάστευσηςκαιΚοινωνικήςΈνταξηςκαιλοιπέςδιατάξειςraquoΦΕΚ80A142014

28 Νόμος43322015laquoΤροποποίησηδιατάξεωνΚώδικαΕλληνικήςΙθαγένειαςndashΤροποποίησητουΝ42512014γιατηνπροσαρμογήτηςελληνικήςνομοθεσίαςστιςοδηγίεςτουΕυρωπαϊ-κούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίου201198ΕΕτης13ηςΔεκεμβρίου2011σχετικάμετηνενιαίαδιαδικασίαυποβολήςαίτησηςγια τηχορήγησηστουςπολίτες τρίτωνχωρώνενιαίαςάδειαςδιαμονήςκαιεργασίαςστηνεπικράτειακράτους-μέλουςκαισχετικάμεκοινόσύνολοδικαιωμάτωνγιατουςεργαζομένουςαπότρίτεςχώρεςπουδιαμένουννομίμωςσεκράτος-μέ-λοςκαι201436ΕΕσχετικάμετιςπροϋποθέσειςεισόδουκαιδιαμονήςπολιτώντρίτωνχωρώνμεσκοπότηνεποχιακήεργασίακαιάλλεςδιατάξειςraquo ΦΕΚ76A09-07-2015

29 ΒλΕνότητα12laquoΓενικέςπληροφορίεςγιατηνπροστασίατωνασυνόδευτωνπαιδιώνκαιτωνπαιδιώνπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςστηνΕλλάδαraquoκαισχετικέςυποσημειώσεις

30 Νόμος39072011laquoΊδρυσηΥπηρεσίαςΑσύλουκαιΥπηρεσίαςΠρώτηςΥποδοχήςraquoπρο-σαρμογήτηςελληνικήςνομοθεσίαςπροςτιςδιατάξειςτηςΟδηγίας2008115ΕΚlaquoσχετικάμετουςκοινούςκανόνεςκαιδιαδικασίεςστακράτη-μέληγιατηνεπιστροφήτωνπαρανόμωςδια-μενόντωνυπηκόωντρίτωνχωρώνraquoκαιλοιπέςδιατάξειςΦΕΚ7Α26-01-2011

31 ΟΧάρτηςΘεμελιωδώνΔικαιωμάτωντηςΕΕορίζειταδικαιώματακαιτιςελευθερίεςσυμπεριλαμβα-νομένουτουδικαιώματοςστοάσυλοσύμφωναμετοΆρθρο18καιτοΚοινόΕυρωπαϊκόΣύστημαΑσύλουκαιέχειστόχοναδιασφαλίσεισυγκρίσιμεςσυνθήκεςδιαβίωσηςγιατουςαιτούντεςδιεθνήπροστασίασεόλητηνΕΕΗπιοσχετικήΟδηγίαείναιηΑναδιατύπωσητηςΟδηγίαςγιατιςΣυνθήκεςΥποδοχής(Οδηγία201333EΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙου-νίου2013σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχήτωναιτούντωνδιεθνήπροστασία)ΗΕλλάδαμόλιςπρόσφατα(τέληΜαΐου2018)εναρμόνισετηνεθνικήνομοθεσίαμεαυτή

32 Άρθρα1819(1)και(2)

20

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

διατάξεωνΣτηνπερίπτωσηπαιδιώνπουείναιθύματακάθεμορφήςκακο-ποίησηςαμέλειαςεκμετάλλευσηςβασανιστηρίωνήσκληρήςαπάνθρωπηςήταπεινωτικήςμεταχείρισηςεξασφαλίζεταιηπρόσβασησεεξειδικευμένεςκοινωνικέςυπηρεσίεςΕιδικάγιαταασυνόδευταανήλικαοιαρχέςθαπρέπειναλαμβάνουντακατάλληλαμέτραώστεναεξασφαλίζεταιηεκπροσώπησήτουςμέσααπότηνενημέρωσητουΕισαγγελέαΑνηλίκωνήτουΕισαγγελέαΠρωτοδικών ο οποίος ενεργεί ως προσωρινός επίτροποςΟι αρμόδιεςαρχές παραλαβής και εξέτασης ασύλου υποχρεούνται να διασφαλίζουναμέσωςότιικανοποιούνταιοιανάγκεςστέγασηςτωνανηλίκωνμεφιλοξενίασεενήλικουςσυγγενείςανάδοχοοικογένειαήάλλουςχώρουςφιλοξενίαςκατάλληλουςγιαανήλικαεφόσονηενλόγωστέγασηπροστατεύειτοπαιδίαπό τον κίνδυνο εμπορίας ή εκμετάλλευσης Επίσης οι αρμόδιες αρχέςπρέπειναενεργούνγιατηναπόκοινούστέγασηκαισυμβίωσητωναδερ-φώνκαταβάλλονταςπροσπάθειεςγιατονεντοπισμότωνμελώντηςοικογε-νείαςτοσυντομότεροδυνατόενώοιαλλαγέςδιαμονήςτωνασυνόδευτωνανηλίκωνπρέπειναπεριορίζονταιστοελάχιστοΤοπροσωπικόπουασχο-λείταιμευποθέσειςασυνόδευτωνανηλίκωνπρέπειναδιαθέτειήναλαμβάνεικατάλληληκατάρτισησχετικάμετιςανάγκεςτωνανηλίκων

ΗαρμόδιααρχήγιατηντοποθέτησητωνπαιδιώνείναιτοΕΚΚΑ 33καιπαράτοότιότανσυντάχτηκεαρχικάτοΠΔόριζεωςlaquoαρμόδιεςαρχέςraquoγιατηνεξασφάλισητηςφιλοξενίαςμέσααπότηνπαραπομπήτηςυπόθε-σης τις αστυνομικές αρχές που εντόπιζαν και έθεταν υπό κράτηση τοπαιδίμετάτημεταρρύθμισητουασύλουτο2011ndashπουτέθηκεπρακτικάσεισχύτο2013ndashκαιτησύστασητηςΥπηρεσίαςΠρώτηςΥποδοχήςκαιτηςΥπηρεσίαςΑσύλου 34οιδύοτελευταίεςείναιπιααρμόδιεςΩστόσοηυποχρέωσηειδοποίησηςτουτοπικούΕισαγγελέααφοράόλεςτιςαρχέςκαι συγκεκριμένα τις αστυνομικές αρχές οπουδήποτε ή οποτεδήποτεεντοπίζεταιέναπαιδίχωρίςχαρτιάήστέγη

33 ΕΚΚΑείναιτοελληνικόακρώνυμογιατοΕθνικόΚέντροΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςτουΥπουρ-γείουΕργασίαςΚοινωνικήςΑσφάλισηςκαιΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςΕίναιαρμόδιογιατηνεποπτείατηςλειτουργίαςτωνδιαθέσιμωνυποδομώνφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνκαιτονέλεγχοτωνπαραπομπώνΤοακρώνυμοχρησιμοποιείταιευρέωςείναιεύκολααναγνωρί-σιμοαπόόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείςκαισυναντάταισυχνότατακαιστηβιβλιογραφία

34 Συστάθηκετο2011Ωστόσοηπραγματικήεφαρμογήτηςσχετικήςνομοθεσίαςκαιηλει-τουργία των υπηρεσιών έλαβαν χώρα το 2013 Αμφότερες οι υπηρεσίες υπάγονται στοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςπουιδρύθηκετο2016

21

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ΟΝόμος43752016προβλέπειτηνΥπηρεσίαΥποδοχήςκαιΤαυτο-ποίησηςηοποίαείναιεπιχειρησιακάαρμόδιαγιατηλεπτομερήκαταγρα-φήεξακρίβωσητης ταυτότηταςκαιδιαδικασίεςεπαλήθευσηςστοιχείωντωνυπηκόωντρίτωνχωρώνήτωνανιθαγενώνπουεισέρχονταιπαράτυπαστηχώρααπότηνπρώτηστιγμήτηςάφιξηςστηνεπικράτειακαιγιατιςδιαδικασίες που θα τηρηθούν μετέπειτα ανάλογα με το συγκεκριμένοπροφίλκαιτιςανάγκες

ΚέντραΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησης(ΚΥΤ)ήΚινητέςΜονάδεςΥπο-δοχήςκαιΤαυτοποίησηςβρίσκονταισεόλαταμείζονασημείαεισόδουστηνΕλλάδαΕπίσηςστηναρμοδιότητατωνΚΥΤυπάγονταικαιανοιχτέςδομέςπροσωρινήςφιλοξενίας(κυρίωςανοιχτέςδομέςκαιλοιπέςδομέςπροσωρινήςφιλοξενίας)

Στηνυποδοχήπεριλαμβάνονταιηκαταγραφήτωνπροσωπικώνστοι-χείωνσυμπεριλαμβανομένηςτηςλήψηςκαικαταχώρισηςτωνδακτυλικώναποτυπωμάτων η εξακρίβωση της ταυτότητας και της ιθαγένειας (μέσααπό συνεντεύξεις κατά περίπτωση) ο ιατρικός έλεγχος και η παροχήψυχοκοινωνικήςυποστήριξηςκατάπερίπτωσηηενημέρωσηγιαταδικαιώ-ματακαιτιςυποχρεώσειςιδίωςγιατηδιαδικασίαυπαγωγήςσεκαθεστώςδιεθνούςπροστασίαςκαιγιατηδιαδικασίαυπαγωγήςσεπρόγραμμαεθε-λούσιαςεπιστροφήςηαναγνώρισητηςευαλωτότηταςκαιηπαραπομπήσεκατάλληληφροντίδαηπαραπομπήτωναιτούντωνάσυλοστιςαρμό-διεςυπηρεσίεςκαιηπαραπομπήόσωνδενυποβάλλουναίτησηστιςαρ-μόδιες αρχέςστο ΚΥΤ για την υπαγωγήσεδιαδικασίες επανεισδοχήςεπιστροφήςήαπέλασηςΤαυφιστάμεναΚΥΤείναιτατρέχονταlaquohotspotraquoπαράτοότισύμφωναμετηνομοθεσίαμπορείναπρόκειταιγιαοποια-δήποτεδομήέχεισχεδιαστείκαιέχειοριστείωςυπηρεσίαπρώτηςυπο-δοχήςΣύμφωναμετονορισμότηςσχετικήςνομοθεσίαςταασυνόδευταανήλικανοούνταιωςlaquoευάλωταάτομαraquo 35καιυπόκεινταισεδιαφορετικήδιαδικασίααπόεκείνηπουορίζεταιγιατασύνορα 36καιτονγενικόπλη-θυσμόπουφθάνειστηνΕλλάδαΜετάτηνεξακρίβωσητηςταυτότηταςοιυπηρεσίεςπρώτηςυποδοχήςσυνεργάζονταιμεάλλεςαρχές 37(τοEKKA)

35 Άρθρο14(8)τουΝόμου43752016καιΆρθρο20(1)και(3)laquoΕιδικέςανάγκεςυποδοχήςraquoΆρθρο20τουΝόμου45402018

36 Άρθρο60τουΝόμου4375201637 ΟνόμοςαναφέρεταιαπευθείαςστηνεφαρμογήτουΆρθρου19τουΠΔ220καιτηνεκπρο-

σώπησηκάθεπαιδιούαπότοντοπικόεισαγγελέαστοπλαίσιοτωνπροβλεπόμενωνυπηρεσιώνπρώτηςυποδοχήςαμέσωςμόλιςτεθείυπόκράτησηκαισεπεραιτέρωδιαδικασίεςαναγνώρισης

22

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

προκειμένουναδιασφαλιστείηπαραπομπήσεκατάλληληστέγασηενώκάθεπαιδίπουεπιθυμείνακαταθέσειαίτησηασύλουπαραπέμπεταιστοαρμόδιοΠεριφερειακόΓραφείοΑσύλουπουσυνήθωςβρίσκεταιστηνίδιαδομήΙατρικήκαιψυχοκοινωνικήυποστήριξηκαιαξιολόγησηπαρέχο-νταιστιςδομέςτουΚέντρουΥποδοχήςΕπιπλέονεπιλογέςγιαπροσωρινήστέγασηπροτούγίνειηοριστικήτοποθέτησηαπότοΕΚΚΑείναιοιξενώνεςσύντομηςφιλοξενίαςπουείναικαταχωρισμένοιστοΕΚΚΑήλοιπέςανοι-χτέςδομέςπροσωρινήςφιλοξενίαςγιαυπηκόουςτρίτωνχωρών(ΑνοιχτέςΔομέςΦιλοξενίαςndashΑσφαλείςΖώνεςγιαανήλικαστιςανοιχτέςδομέςφι-λοξενίας της ενδοχώρας που υπάγονται στην Υπηρεσία Υποδοχής καιΤαυτοποίησης)ΗτοποθέτησησεαυτέςτιςδομέςελέγχεταικαιρυθμίζεταιαπότιςαρμόδιεςαρχέςεντόςτουΥπουργείουΜεταναστευτικήςΠολιτικής

Εάνσεοποιοδήποτεστάδιοκατά τηδιαδικασία της ταυτοποίησης 38 ανακύψειαμφιβολίασχετικάμετηνανηλικότηταπολίτητρίτηςχώραςήανιθαγενούςοδιοικητήςτουΚέντρουμεσχετικήαπόφασήτουτονπα-ραπέμπεισεδιαδικασίαδιαπίστωσηςτηςανηλικότητας 39ηοποίαπερι-γράφεταιστηνΥπουργικήΑπόφαση924902013καιπροβλέπειδιεπιστη-μονικήπροσέγγισηεπιτρέπονταςτονιατρικόπροσδιορισμότηςηλικίας(οδοντιατρικόέλεγχοακτινογραφίαάνωάκρων)μόνοωςέσχατηλύσηΗδιαπίστωσητηςανηλικότηταςβασίζεταικυρίωςσεμακροσκοπικάχαρα-κτηριστικάκαιστηνεξέτασηαπόπαιδίατροενώακολουθείψυχολογικήκαικοινωνικήεκτίμησηπουαξιολογείτηνανάπτυξητουπροσώπουστηνπερίπτωσηπουοπαιδίατροςαδυνατείναεξαγάγειασφαλέςσυμπέρασμαΣεκάθεπερίπτωσηκαιώσπουναεκδοθείηαπόφασηγιατηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςτοάτομοθαθεωρείταιανήλικοκαιθατυγχάνειαντί-στοιχηςμεταχείρισηςΟνόμοςπροβλέπειεπίσηςδιαδικασίαγιατηναμ-φισβήτησητωνσχετικώνευρημάτων

Η διαπίστωση της ανηλικότητας στις δομές πρώτης υποδοχής είναιζωτικήςσημασίαςκαθώςηηλικίαείναιοκαθοριστικόςπαράγονταςόσοναφοράτοποιαδιαδικασίαθαακολουθήσουνοιΑρχέςΥποδοχήςσχετι-κάμετηνεκπροσώπησητηφιλοξενίατηνκράτησητηνανάγκηγιαδιε-θνήπροστασίακατάτηνπαραπομπήστοΠεριφερειακόΓραφείουΑσύ-λου ή την επιστροφή Τα ασυνόδευτα ανήλικα εξαιρούνται από την

38 ΜιασυναφήςΥπουργικήΑπόφασηπροβλέπειδιαδικασίααξιολόγησηςκατάτηνεξέτασημιαςαίτησηςασύλουκαθrsquoόλητηδιάρκειατηςΔιαδικασίαςΕξέτασης

39 Άρθρο14(9)τουΝόμου4375

23

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

προβλεπόμενηΔιαδικασίασταΣύνορα 40ηοποίαθαμπορούσεναοδη-γήσειστη γρήγορη επιστροφήστηνΤουρκίαΟιαιτήσεις ασύλου τωνανηλίκωνεξετάζονταιαποκλειστικάστοπλαίσιοτηςσυνήθουςδιαδικασίαςεξέτασης 41ενώπροβλέπεταιπαράτασητωνπροθεσμιώνκαιδενυπάρ-χουνπροαπαιτούμεναγιατηναποδοχήπριναπόαξιολόγησητηςουσίαςΗηλικίακαθορίζειεπίσηςτοανεφαρμόζεταιοΚανονισμόςτουΔουβλί-νουσεμιασυγκεκριμένηυπόθεσηκαιποιαείναιταπροςεπίκλησηάρθραπροκειμένουναείναιεπιτυχήςηαίτησηγιαοικογενειακήεπανένωσησεκάποιοάλλοκράτος-μέλοςτηςΕΕ

[thinsp23thinsp] Η κράτηση ως προσωρινή λύσηΑνεξάρτητααπότηδιεθνήνομοθεσίαγιαταανθρώπιναδικαιώματατοήπιοδίκαιοαρκετέςδιεθνείςκατευθυντήριεςοδηγίεςκαιτοευρωπαϊκόδίκαιοndashκαισυνεπώςη ελληνικήνομοθεσίαndash εξακολουθούννα επιτρέ-πουντηνκράτησητωνπαιδιώνΕνώεκκρεμούνοιδιαδικασίεςταυτοποίη-σηςήκαιηπαραπομπήσεκατάλληλεςδομέςφιλοξενίας(δομέςφιλοξε-νίαςανηλίκων)ταανήλικαπαραμένουνυπόκαθεστώςlaquoπεριορισμούτηςελευθερίαςraquoεντόςτωνΚέντρωνΥποδοχής(όπωςόλαταπρόσωπα)συ-νήθωςξεχωριστάαπότονπληθυσμότωνενηλίκων

Η κράτηση πρέπει να χρησιμοποιείται μόνοως laquoέσχατη λύσηraquo γιαχρονικόδιάστημαπουδενμπορείναυπερβαίνειτιςείκοσιπέντεμέρεςαλλά που μπορεί να παραταθεί για επιπλέον είκοσι μέρες εάν ndashλόγωεξαιρετικώνπεριστάσεωνόπωςησημαντικήαύξησητωναφίξεωνασυνό-δευτων ανηλίκωνndash δεν είναι εφικτή η παραπομπή σε κατάλληλη δομήεντόςτουκαθορισμένουχρονικούορίουπαράτιςπροσπάθειεςτωναρ-χών 42Κατά τηδιάρκειααυτής τηςπεριόδου ταπαιδιάδικαιούνται ναέχουντηδυνατότηταναασχολούνταιμεδραστηριότητεςελεύθερουχρό-νουσυμπεριλαμβανομένων τωνπαιχνιδιών και τωνψυχαγωγικώνδρα-στηριοτήτωνπουαρμόζουνστηνηλικίατουςκαιαπρόσκοπτηπρόσβασηστηνεκπαίδευση

Η κράτηση γίνεται ndashεάν είναι απαραίτητοndash αφού εγκριθεί ο

40 Άρθρο60τουΝόμου4375201641 Άρθρο45τουΝόμου4375201642 Άρθρα14(8)και46(10)τουΝόμου4375όπωςτροποποιήθηκανndashωστόσοόχισεσημα-

ντικόβαθμόndashαπότοΝόμο45402018

24

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

laquoπεριορισμόςτηςελευθερίαςraquoαπότηνΥπηρεσίαΥποδοχήςκαιΤαυτο-ποίησης(ΥΠΥΤ)μετοπαιδίναμεταφέρεταιστοπλησιέστεροΠροανα-χωρησιακόΚέντροΗκράτησημπορείεπίσηςναπραγματοποιηθείοποια-δήποτεστιγμήστηνενδοχώραεάνκάποιοασυνόδευτοπαιδίεντοπιστείαπότιςαστυνομικέςαρχέςώσπουναμπορέσειναανταποκριθείτοΕΚΚΑ Στηνπερίπτωσηπου ταΠροαναχωρησιακάΚέντραδενδιαθέτουν τηναπαραίτητηχωρητικότηταγιατηlaquoφιλοξενίαraquoτωνανηλίκωνδεναποκλείο-νταιλοιπέςδομέςκράτησηςόπωςτακελιάσταΑστυνομικάΤμήματα

Παράτοότιδεναναφέρεταισεκάποιοσυναφέςνομοθέτημαηκρά-τησητωνανηλίκωνγιατοσκοπότηςασφαλούςπαραπομπήςγίνεταισεδομέςυπότηνευθύνητωναστυνομικώναρχώνκατάταπαραπάνωαλλάεγκρίνεταιαπότοντοπικόεισαγγελέαανηλίκωνήπρωτοδικώνωςlaquoπρο-στατευτικήφύλαξηraquo 43Πρόκειταιγιαμέτροπουβασίζεταιστηναπεριόρι-στηεξουσίατουεισαγγελέαναπαραγγέλλειοποιοδήποτεμέτροκρίνεταιπρόσφοροκαιαπαραίτητογιατηνπροστασίατωνπαιδιώνκαιγιααπροσ-διόριστο χρονικό διάστημαΘα πρέπει να αναφερθεί το γεγονός ότιεφόσονκατάτηδιάρκειααυτήςτηςφάσηςταπαιδιάδενκρατούνταιγιαδιοικητικούςσκοπούς(δηλαδήγιατοσκοπότηςεπιστροφήςήτηςαπέ-λασης)δεντυγχάνουνεφαρμογήςταένδικαμέσαπουπροβλέπειονό-μοςγιατηνάσκησηπροσφυγήςκατάτηςδιοικητικήςκράτησηςΟισυγκε-κριμένεςαποφάσειςδενμπορούννααποτελέσουναντικείμενοπροσφυ-γήςενώπιονοποιασδήποτεαρχήςήοποιουδήποτεδικαστηρίουΗπρο-στατευτικήφύλαξημπορείνααρθείμόνοαπότονεισαγγελέαεάνεξα-σφαλιστείφιλοξενίασεκάποιονξενώναήκάποιαδομήφιλοξενίαςήεάνκάποιοικανόκαικατάλληλομέλοςτηςοικογένειαςαποδείξειστονεισαγ-γελέα την ικανότητά τουνααναλάβει τηφροντίδακαι τηστέγαση τουπαιδιού

43 Μια μορφή Προστατευτικής Φύλαξης συναντάται στην ελληνική νομοθεσία και τυγχάνειεφαρμογήςσεάτομαπουκρίνονταιεπικίνδυναγιατηδημόσιατάξηήεκθέτουντονεαυτότουςσεκίνδυνο(γιαπαράδειγμαάτομαπουέχουνκάποιαψυχικήνόσοάτομαπουείναιμεθυσμέναήανήλικαπουέχουνεξαφανιστείεκούσιαήακούσιααπότουςοικείουςτους)καιμπορείναπραγματοποιηθεί εκτόςδομώνκράτησηςκαιώσπου τασυγκεκριμέναάτομαναεπιστραφούνστηφροντίδατηςοικογένειάςτους(ΠΧ1411991)

25

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp24thinsp] Νομικό καθεστώςΗελληνικήνομοθεσίαδενπροβλέπεικάποιοντύποδιαμονήςήκάποιοκαθεστώςπροσωρινήςπροστασίαςγιαταασυνόδευταανήλικακατάτηνεφηβείαΤαανήλικααναγκάζονταιναχρησιμοποιήσουντιςεπιλογέςπουπροβλέπονται στηδιαδικασίαασύλου προκειμένου νααποκτήσουν τοκαθεστώςπρόσφυγατοκαθεστώςεπικουρικήςπροστασίαςήτηνάδειαδιαμονήςγιαανθρωπιστικούςλόγους

ΣύμφωναμετοΝόμο4375 44οιαιτήσειςπουυποβάλλονταιαπόανή-λικακαταγράφονταικαιεξετάζονταικατάπροτεραιότητααπότηνΥπηρε-σίαΑσύλου(ΥΑ)ΗαξιολόγησητηςαίτησηςθαπρέπειναγίνεταιαπόκατάλληλαεκπαιδευμένουςχειριστέςΟιαρχέςτηςΥΑυποχρεούνταιναδιασφαλίζουντοδιορισμόεπιτρόπουκατάτηνκαταγραφήειδοποιώνταςτονεισαγγελέακαιπαραπέμπονταςτηνυπόθεσηστοΕΚΚΑγιαναεξα-σφαλιστείητοποθέτηση

Πρέπεινααναφερθείότικατάκανόναηπροαναφερόμενηαπλήδια-δικασίαπραγματοποιείταιμόνοστηνενδοχώραεφόσονεκείδενυπάρ-χουνΚέντραΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςΌλεςοισχετικέςαρμοδιότη-τεςγιατηνεξασφάλισητηςεκπροσώπησηςκαιτηςστέγασηςτωνασυνό-δευτωνανηλίκωνέχουνανατεθείστηνΥπηρεσίαΑσύλου

Ηπρόσβασηστηδιαδικασίαπεριορίζεταισταανήλικαηλικίαςκάτωτων15ετώνταοποίαπρέπειναεκπροσωπούνταικαινασυνοδεύονταιαπότονδιορισμένοεπίτροποσεόλαταστάδιατηςδιαδικασίαςμεεξαίρεσηκατάτηδιάρκειατηςσυνέντευξηςοπότεηπαρουσίατουεπιτρόπουπερι-γράφεταιπαραδόξωςωςlaquoπροαιρετικήraquoκαιόχιυποχρεωτικήΤαπαιδιάκάθεηλικίαςδικαιούνταιψυχοκοινωνικήυποστήριξηκαινομικήσυνδρομήΕπίσηςμπορούννασυνοδεύονταικαιναυποστηρίζονταικατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίαςαπότουςσυμβούλουςτους(κοινωνικούςλειτουργούςήδικηγόρουςπουσυνήθωςπαρέχονταιαπότηνκοινωνίατωνπολιτών) 45

ΟιπληροφορίεςσχετικάμετηνταυτότητακαιτηνηλικίατωνανηλίκωνκαταγράφονταιστηνΥπηρεσίαΑσύλουα)σύμφωναμετιςπληροφορίεςπουπαρέχειηΥπηρεσίαΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςκαιβ)σύμφωναμετηδήλωσητουαιτούντοςστηνενδοχώραεάνδενπραγματοποιήθηκεη

44 Άρθρα51(6)και45τουΝόμου4375201645 Άρθρα36(8)(9)(10)και45τουΝόμου43752016

26

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ταυτοποίησησεκάποιαΥΠΥΤΣεπερίπτωσηπουανακύψουναμφιβολίεςσχετικάμετηνηλικίατουαιτούντοςκατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίαςασύ-λου (εξέταση πρώτου και δεύτερου βαθμού) διατίθεται μια διαδικασίαδιαπίστωσης της ανηλικότητας 46 η οποία προβλέπει μια διεπιστημονικήπροσέγγιση όπως περιγράφεται παραπάνω και συναφείς διαδικαστικέςεγγυήσειςκαιδικλείδεςασφαλείαςτοδικαίωμαάσκησηςπροσφυγήςκατάτηςέκβασηςτηςδιαπίστωσηςεκπροσώπησηκατάτηδιάρκειατηςδιαδικα-σίαςκτλΗταυτοποίησηστηνΥπηρεσίαΑσύλουμπορείεπίσηςναδιορ-θωθείστηνπερίπτωσηεσφαλμένηςκαταχώρισηςεάνπροσκομιστείστηνΥπηρεσίαΑσύλου συγκεκριμένη πρωτότυπη τεκμηρίωση (εθνικό δελτίοταυτότηταςήδιαβατήριο)πουεκδόθηκεαπότηχώραπροέλευσης 47

ΗΥπηρεσίαΑσύλου είναιαρμόδια για την εξέταση τηςαίτησηςσεπρώτοβαθμόκαιγιατηνπαραπομπήτηςυπόθεσηςστηνελληνικήΜονά-δαΔουβλίνουκατάπερίπτωσηΗεξέτασηπραγματοποιείταισύμφωναμετιςουσιαστικέςπροϋποθέσειςπουαναφέρονταιστοΠΔ1412013σχε-τικάμετηχορήγησηδιεθνούςπροστασίαςΣτηνπερίπτωσηαπόρριψηςταανήλικαέχουντοδικαίωμαάσκησηςαίτησηςακυρώσεωςενώπιοντηςΑρχήςΠροσφυγώνεντόςτριάνταημερώνΜόνοητελευταίααρχήμπο-ρείεάνηχορήγησηδιεθνούςπροστασίαςαπορριφθείκαιστονδεύτεροβαθμόναπαραπέμψειτηνυπόθεσηστονυπουργόΕσωτερικώνπροτεί-νονταςτηχορήγησηάδειαςδιαμονήςγιαανθρωπιστικούςλόγους 48Ονόμος 49 προβλέπει επίσης τη δικαστική επανεξέταση ndashκάτι σαν laquoτρίτοβαθμόraquo-ενώπιοντουΔιοικητικούΕφετείουωστόσομόνογιανομικούςκαιδιαδικαστικούςλόγουςμετοδικαστήριοναμηνέχειτηνεξουσίανααποφανθείεπίτηςουσίαςμιαςαίτησηςασύλουπαράμόνονααναπέμψειτηναίτησηστηνΑρχήΠροσφυγών 50

46 Άρθρο45τουΝόμου4375πουαναφέρεταιστηνΚοινήΥπουργικήΑπόφαση19812016του υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και του υπουργού Υγείας19822016ΦΕΚ335Β1622016

47 Άρθρο43τουΝόμου4375201648 Άρθρο19A(1)τουΝόμου42512014όπωςτροποποιήθηκεαπότοΆρθρο8(25)του

Νόμου43322015καιτοΆρθρο22τουΝόμου4375201649 Άρθρο64τουΝόμου43752016καιΆρθρο13τουΝόμου30682002όπωςτροποποιή-

θηκεαπότοΆρθρο49τουΝόμου39002010καιτοΆρθρο29τουΝόμου4540201850 Τοσυγκεκριμένοένδικομέσοδενέχειανασταλτικήισχύσεσχέσημετηναπόφασηγιαεπι-

στροφήπουακολουθείηαπόρριψηστονδεύτεροβαθμόΠρέπειναυποβληθείμιαεπιπλέοναίτησηενώπιοντουδικαστηρίουώστενααιτιολογείταιηαναστολήτηςεπιστροφήςμεβάσηα) μια καλά τεκμηριωμένη αίτηση για την ακύρωση της δικαστικής απόφασης που ήδη

27

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

Καιοιτρειςμορφέςκαθεστώτοςδιαμονήςχορηγούντοδικαίωμαστηνεργασίατηνεκπαίδευσηκαιτηνκοινωνικήασφάλισημετιςίδιεςήπαρό-μοιεςπροϋποθέσειςπουισχύουνγιατουςΈλληνεςκαιτουςΕυρωπαίουςυπηκόουςπουκατοικούνστηνΕλλάδαΤαανήλικαπουλαμβάνουνδιε-θνήπροστασίαδικαιούνταιεπιπλέονταίδιαοφέληπουλάμβανανκαιωςαιτούντεςάσυλο(δηλαδήεκπροσώπησηεκπαίδευσηφιλοξενία) 51ενώγιαπρώτηφοράστηνομοθεσίαπουεξετάστηκεπροβλέπεταιηυποχρέ-ωσητωναρχώνναλαμβάνουνυπόψητουςτιςαπόψειςτουπαιδιού

Οιανήλικοιδικαιούχοιτουκαθεστώτοςπρόσφυγαέχουντοεπιπρό-σθετο δικαίωμα της επανένωσης με τα μέλη της οικογένειάς τους πουπαραμένουνστηχώρακαταγωγήςστηνελληνικήεπικράτειασύμφωναμετηδιαδικασίαπουπροβλέπεταιστοΠΔ1312006 52Ωστόσοδενυπάρ-χουνγνωστέςυποθέσειςπουναεπαληθεύουντηνπραγματικήεφαρμογήτηςσυγκεκριμένηςδιαδικασίας 53

[thinsp25thinsp] Απέλαση ndash Ακούσια επιστροφήΤαανήλικαπουδενυποβάλλουναίτησηγιαάσυλοήτωνοποίωνοιαιτή-σεις απορρίπτονται υπόκεινται στις διατάξεις του Νόμου 39072011 54 πουπροβλέπειτιςδιαδικασίεςγιατηνεπιστροφήΤοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούθαπρέπεινααποτελείγνώμοναγιακάθεαπόφασησχετικάμετηνεπιστροφήΕπομένωςηεπιστροφήενόςανηλίκουστηχώρακα-ταγωγήςήτηχώραπροηγούμενηςδιαμονήςείναιεφικτήμόνοεάνεκείβρίσκεταικάποιομέλοςτηςοικογένειαςήάλλοκατάλληλοπρόσωπογια

εκκρεμείήβ)τηναπόδειξηανεπανόρθωτηςβλάβηςσεπερίπτωσηεπιστροφήςΚαιταδύοένδικαμέσαείναιάκρωςαπαιτητικάκαιπροϋποθέτουνάκρωςαπαιτητικήνομικήσυνδρομήΠαρrsquoόλααυτάοινομικοίταχαρακτηρίζουναναποτελεσματικάμεταπερισσότεραδικαστή-ριαναείναιαπρόθυμαναακυρώνουναποφάσειςΒλΆρθρο64τουΝόμου43752016ΗδιαδικασίατροποποιήθηκεεκνέουαπότοΆρθρο29τουΝόμου45402018

51 ΤοΆρθρο32τουΠΔ1412013είναισχεδόνπανομοιότυπομετοΆρθρο19τουΠΔ22052 ΤοΠροεδρικόΔιάταγμα1312006σχετικάμετηνεναρμόνισητηςελληνικήςνομοθεσίαςμε

την Οδηγία 200386ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης ΦΕΚ 143Α1372006και1672008-1132013

53 Ηπραγματικήκαιουσιαστικήεφαρμογή τουενλόγωνόμουδενεπιβεβαιώνεταιούτεαπόεπαγγελματίεςκαιβασικούςπληροφοριοδότεςπουερωτήθηκανούτεαπότηδιαθέσιμηβιβλιο-γραφίαΗδιαδικασίαχαρακτηρίζεταιlaquoαδύνατηraquoαπότουςεπαγγελματίεςνομικούςγιαόλαταπρόσωπασταοποίαχορηγείταιτοκαθεστώςπρόσφυγαανεξαρτήτωςηλικίαςλόγωαρκετώνπρακτικώνκαισημαντικώνκωλυμάτων

54 Άρθρα2025και32τουΝόμου49072011

28

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

τηφροντίδατουήεάνηχώραδιαθέτεικατάλληλεςδομέςυποδοχήςγιατηνπροστασίατουανηλίκουΗκράτησηέωςτηνπραγματικήεπιστροφήθαπρέπειναεπιλέγεταιμόνοωςέσχατηλύσηκαικατάτηδιάρκειααυτήςτηςπεριόδουταπαιδιάέχουντηδυνατότηταναασχολούνταιμεδραστη-ριότητες ελεύθερουχρόνουσυμπεριλαμβανομένων τωνπαιχνιδιών καιτωνψυχαγωγικώνδραστηριοτήτωνπουαρμόζουνστηνηλικίατουςκαινα έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση στην εκπαίδευση Στην πράξη είναιεξαιρετικάαπίθανηηαπέλασηήηακούσιαεπιστροφήτωνατόμωνπουκαταγράφονταιεπίσημαωςανήλικαστηχώρακαταγωγήςΠαράτοότιυπάρχειηδιάταξη 55όπωςπροαναφέρθηκεταανήλικαndashειδικάστηνεν-δοχώραανεξάρτητααπότονομικότουςκαθεστώςndashτίθενταισεκράτησηγιαλόγουςπροστασίαςώσπουνακαταστείεφικτήηασφαλήςπαραπο-μπήσεμιακατάλληληδομήφιλοξενίαςστηνοποίαμπορούνναπαραμεί-νουνέωςότουενηλικιωθούν

ΠαράτοότιπρόκειταιγιαθετικόμέτροστονπρώτοβαθμόηάδειαδεναντικαθιστάτηνάδειαδιαμονήςκαιδενσυνοδεύεταιαπότεκμηρίωσηπουνααποδεικνύειτοντόποκατοικίαςτουπαιδιούΤαανήλικαμπορείναδιαθέτουνάδειαδιαμονήςαλλάελλείψειοποιασδήποτετεκμηρίωσηςπουαποδεικνύειτηνηλικίατουςήκαιτηφιλοξενίασεσυγκεκριμένοξε-νώναείναιευάλωταndashειδικάστιςμεγαλουπόλειςτηςενδοχώραςndashσεεπα-νειλημμένεςσυλλήψειςήκαιδιαδικασίεςδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςπουδιατάσσουνοιαστυνομικέςαρχέςμετιςτελευταίεςναμηρυθμίζο-νταιδιάνόμουΣυνήθωςπεριλαμβάνουνμόνοειδικέςιατρικέςεξετάσειςδηλαδήακτινογραφίεςοιοποίεςέχουνυποστείέντονεςκριτικέςωςμέ-θοδοςπουδενεπιτρέπειτηνεξαγωγήασφαλώνσυμπερασμάτωνενώέχειεπανειλημμένωςαναφερθείότιοδηγούνστηνεσφαλμένηκαταγραφήτωνανηλίκωνωςενηλίκων 56

55 Ηεφαρμογήτουάρθρουδενκατέστηδυνατόναεπιβεβαιωθείαπόεπαγγελματίεςήβασικούςπληροφοριοδότεςπουερωτήθηκανούτεαπότηδιαθέσιμηβιβλιογραφία

56 Πληροφορίεςοιοποίεςεπαληθεύονταιαπόεπαγγελματίεςπουερωτήθηκανβασικούςπληρο-φοριοδότεςκαιαπότηδιαθέσιμηβιβλιογραφίαΒλεπίσηςCRCGCαρ22και23(2017)

29

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp26thinsp] ΕπιτροπείαΑνεξάρτητααπότονομικόκαθεστώςηυποχρέωσηεξασφάλισηςνομικήςεκπροσώπησηςμετοδιορισμόεπιτρόπουσυμπεριλαμβάνεταιστοσύνο-λοτηςυπόεξέτασηνομοθεσίαςηοποίααναφέρεταιστονεισαγγελέακαιτον εθνικόθεσμό τηςΕπιτροπείας πουπροβλέπεται από τον ελληνικόΑστικόΚώδικα 57όπωςτροποποιήθηκεαπότοΝόμο24471996 58καιτυγχάνειεφαρμογήςκαισταπαιδιάελληνικήςυπηκοότητας

Ηδιαδικασίαδιορισμούμόνιμουεπιτρόπουπροϋποθέτειτηνύπαρξηενόςlaquoκατάλληλουraquoενηλίκου 59ενόςτριμελούςσυμβουλίουπουθαεπο-πτεύει τις αποφάσεις του επιτρόπου τον επίσημο διορισμό όλων τωνσχετικώνπροσώπωναπότοδικαστήριομετάτηνπρωτοβουλίατουεισαγ-γελέακαιτηναρωγήτουδικαστηρίουκαιτουεισαγγελέααπότιςκοινω-νικέςυπηρεσίεςΕάνδενυπάρχειένακατάλληλοπρόσωποκατάταανω-τέρωηεπιτροπείαμπορείναανατεθείμόνοσεειδικέςδημόσιεςκοινωνι-κέςυπηρεσίεςπρονοιακάιδρύματαπουθασυσταθούνndashσύμφωναμετασυναφήΠροεδρικάΔιατάγματαndash 60εντόςτηςδικαιοδοσίαςκάθεδικαστη-ρίουγιααυτότονσυγκεκριμένοσκοπό 61Οιενλόγωδιατάξειςέμεινανανεφάρμοστεςκαιοιπροαναφερόμενεςυπηρεσίεςδενσυστάθηκανποτέενώαποδείχτηκεότιμέσασταχρόνιαδενκατέστηδυνατήηεξασφάλισητωναπαραίτητωνπόρωνγιατιςειδικέςυποστηρικτικέςκοινωνικέςυπηρε-σίες οι οποίες θα μπορούσαν να έχουν τηδυνατότητα να χειριστούνπολλέςυποθέσειςπουθαπαραπέμποντανσεαυτέςκαινασυνδράμουντονεισαγγελέακαιταδικαστήρια

ΟτοπικόςδημόσιοςεισαγγελέαςενεργείωςπροσωρινόςεπίτροποςγιαεκατοντάδεςπαιδιάεντόςτηςεδαφικήςτουδικαιοδοσίαςώσπουτοδικαστήριοναδιορίσειμόνιμοεπίτροποΣτηνπάροδοτωνετώνοιει-σαγγελείςπάσχισαννασυνειδητοποιήσουντιαπαιτείταιαπόεκείνουςδιά

57 Άρθρο1589-1654τουΑστικούΚώδικα58 Νόμος24471996laquoΤροποποίησητουΑστικούΚώδικαndashΥιοθεσίαndashΕπιτροπείαndashσυναφή

ζητήματαndashδικονομικέςδιατάξειςraquoΦΕΚ278Αrsquo59 Ηκαταλληλότηταενόςπροσώπουδενπρέπεινααξιολογείταικαινακρίνεταιαποκλειστικά

κατάτηνεκτίμησητουδικαστηρίουκαιονόμοςδίνειπροτεραιότητασταμέλητηςοικογένειαςΆρθρο1592τουΑΚ

60 ΤασχετικάΠΔδενεκδόθηκαν61 Άρθρο1600τουΑΚκαιΆρθρα49-5253και64τουΝόμου24471996

30

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

νόμου 62Ηανάθεσηαυτούτουεπιπρόσθετουκαθήκοντοςστιςεισαγγε-λικέςαρχέςαποδείχτηκεκαταστροφικήμέσασταχρόνια ιδιαίτεραεάνληφθεί υπόψηοαριθμός των εισαγγελέων καιοπραγματικόςφόρτοςεργασίαςτουςωςδιωκτικώναρχών

laquoΗανεπάρκειατουεθνικούσυστήματοςΕπιτροπείαςστερείαπόταπαιδιά κάθε πραγματική δυνατότητα συμμετοχής στις αποφάσειςπουλαμβάνονταιγιαεκείναΕίναιde factoαδύνατοακόμακιανεπιδειχθείημέγιστηεπιμέλειακαικαταβληθείημέγιστηπροσπάθειανααναπτυχθείμιαπροσωπικήκαιατομικήσχέσημεταπαιδιάόπωςεπιτάσσειηεπιτροπείαηοποίαθαεπέτρεπεσεκάθεεισαγγελέανακαταστείldquoπραγματικόςεπίτροποςrdquoήακόμακαλύτεραοαπαραίτη-τοςldquoυποκατάστατοςγονέαςrdquoraquo 63

Ησχέσητωνπαιδιώνμετονεπίτροποπεριορίζεταιστογεγονόςότιπρό-κειταιγιατοπρόσωποπουυπογράφειτιςσχετικέςαποφάσειςήκαιεξου-σιοδοτήσειςγιαάλλουςφορείςΟμεγάλοςαριθμόςτωνασυνόδευτωνανηλίκων καθιστά πρακτικά αδύνατη την άσκηση των καθηκόντων τουπροσωρινούεπιτρόπουαπότον τοπικόεισαγγελέα 64Ηεκπροσώπησηκαθώςκαιηδιαχείρισητωνκαθημερινώντουςπροβλημάτωνείναιαδύνα-τεςΣημαντικάδικαιώματα καθίστανται κενό γράμμαχωρίς τηνύπαρξηεπιτρόπου 65Ενόσωδεντροποποιείταιτοlaquoβασικόraquoεγχώριοδίκαιοπα-ρεμποδίζονταιηευημερίαηπροστασίαηπρόσβασηστιςδημόσιεςυπη-ρεσίεςκαιηένταξητωνασυνόδευτωνανηλίκων 66

62 laquoΦαίνεταιότιοιδιαδικασίεςπουτηρούνταιγιαναδιασφαλιστείηεκπροσώπησηκαιηπρο-στασίατωνασυνόδευτωνπαιδιώνεπαφίενταιστηδιακριτικήευχέρειατουεισαγγελέακαιστιςυποστηρικτικέςυπηρεσίεςπουμπορείναέχειστηδιάθεσήτουοΕισαγγελέας(όπωςΜΚΟκοινωνικές υπηρεσίες)raquo UNHCR France Terre drsquoAsile Save the Children and PRAKSISProtection of Children on the Move Addressing protection needs through receptioncounsellingandreferralandenhancingcooperationinGreeceItalyandFranceΙούλιος2012διατίθεταιστηδιεύθυνσηhttpbitly1cmO5X1

63 ΕΣΠlaquoΑσυνόδευταανήλικασταελληνοτουρκικάσύνοραστονΈβροΜάρτιος2011-Μάρτιος2012raquo2262012httpbitly303UtwJ

64 ΣυνήγοροςτουΠολίτηlaquoΗπρόκλησητωνμεταναστευτικώνροώνκαιτηςπροστασίαςτωνπροσφύγωνndashζητήματαδιοικητικήςδιαχείρισηςκαιδικαιωμάτωνraquoΕιδικήΈκθεση2017σσ28-29και75httpbitly2WznlKS

65 Ibid66 UNICEFamp Institute ofChildHealthReport ldquoRAPID ASSESSMENT OF MENTAL HEALTH

PSYCHOSOCIAL NEEDS AND SERVICES FOR UNACCOMPANIED CHILDREN IN GREECErdquoOctober2017σσ20-21

31

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

Θαπρέπει ακόμα νααναφερθείότι ηαρμοδιότητα του εισαγγελέαείναι τοπικήκαιεξαρτάταιαπότηνπεριοχήδιαμονής τουπαιδιούπουεμπίπτει στην εξουσία ενός συγκεκριμένου εισαγγελέα Σε περιπτώσειςαλλαγήςγεωγραφικήςθέσηςτωνανηλίκωναλλάζουνκαιοιπροσωρινοίεπίτροποισυμπεριλαμβανομένουτουαρμόδιουεισαγγελέαδιαταράσσο-νταςέτσιτοσυνεχέςτωναποφάσεωνπουλαμβάνονταιήτωνενεργειώνπου έχουν ήδη αναληφθείΠαράλληλα δεν διασφαλίζεται η συνέπειατωναποφάσεωνκαθώςοεισαγγελέαςδιαθέτειαπεριόριστηεξουσίαλή-ψηςαποφάσεωνπουεπηρεάζουν τοΒέλτιστοΣυμφέρον τουΠαιδιούχωρίςκανναπροηγηθείσυνάντησημετοπαιδί

Τοεθνικόσύστημαεπιτροπείαςέχειδεχτείσοβαρέςκαιεπανειλημμέ-νεςεπικρίσειςμέσασταχρόνια 67καιεξακολουθείναείναιανεπαρκέςκαιναχρήζειευρειώννομοθετικώντροποποιήσεων 68ώστενααπαλλαγούνοιεισαγγελικέςαρχέςαπότονυπερβολικόφόρτοεργασίαςκαιναδια-σφαλίζεταιηπραγματικήκαιουσιαστικήεκπροσώπησητωνπαιδιώνστηνκαθημερινότητάτους

ΜετάτηναυξημένηάφιξηπροσφύγωνκαιασυνόδευτωνανηλίκωνστηνΕλλάδαηοποίαείχεωςαποτέλεσμανακατοικούνμεγάλοιαριθμοίπροσφύ-γωνκαιανηλίκωνσχεδόνσεκάθεελληνικόνομόόλοιοιεισαγγελείςασχο-λήθηκανndashπολλοίαπόαυτούςγιαπρώτηφοράndashμετοπρόβληματηςεκπρο-σώπησης και της επιτροπείας τωνασυνόδευτωνανηλίκωνστηδικαιοδοσίατουςΟιπρακτικέςηερμηνείακαιηεφαρμογήτωνσχετικώνδιατάξεωνδια-φέρουνανάμεσαστουςεισαγγελείςκαιτουςνομούςκατάπερίπτωση

Πιοπρακτικάεμπόδιακαιεπιπλοκέςανέκυψανμετάτηντροποποίη-σητουορισμούτωνασυνόδευτωνπαιδιώνστηνελληνικήνομοθεσία 69

67 CoECommitteeofMinistersOutcomeof1214thMeeting(DH)2-4December2014(5December2014)CMDelDec(2014)121420

68 ΟΝόμος4375(Άρθρο17)προβλέπειτημελλοντικήέκδοσηΠροεδρικούΔιατάγματοςπουθαρυθμίζειτηδιαδικασίαδιορισμούεπιτρόπουήεκπροσώπουγιαταασυνόδευταανήλικαΣτοΆρθρο34προβλέπεταιρητάηδυνατότηταναοριστείωςπροσωρινόςεπίτροποςονό-μιμοςεκπρόσωποςενόςνομικούπροσώπουμηκερδοσκοπικούχαρακτήραΣτοΆρθρο45αναφέρεταιτοΆρθρο19τουΠΔ2202007σχετικάμετηδιαδικασίαπουτηρείταιγιατοδιορισμόπροσωρινούεπιτρόπουαλλάεπιπλέονρυθμίζονταιγιαπρώτηφοράστοελληνικόνομικόπλαίσιοσυγκεκριμένεςυποχρεώσειςκαιεγγυήσειςγιαταανήλικα

69 Άρθρο2(ι)τουΠΔ1132013ΣύμφωναμετοΠΔ1132013έναπαιδίθεωρείταιασυνό-δευτο εάν βρίσκεται στην Ελλάδα laquoχωρίς να συνοδεύεται από ενήλικο υπεύθυνο για τηφροντίδατουσύμφωναμετηνελληνικήνομοθεσίαήπρακτικήraquoσεαντίθεσημετονπροη-γούμενοορισμόπουπεριλαμβανότανστοΠΔ1142010Άρθρο2(ι)τουΠΔ1142010Σύμφωναμετηνπροηγούμενηδιαδικασίαέναπαιδίθεωρούντανασυνόδευτοεάνβρισκόταν

32

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ΕπίτουπαρόντοςοΝόμος43752016 70ορίζειταασυνόδευταπαιδιάωςταανήλικαπουφθάνουνστηνΕλλάδαχωρίςνασυνοδεύονταιαπόπρό-σωποπουασκείτηγονικήτουςμέριμνασύμφωναμετηνελληνικήνομο-θεσία και γιαόσοχρόνοη γονική τουςμέριμναδεν έχει ανατεθείσεκάποιοάλλοπρόσωποσύμφωναμετονόμο 71Ηέμπρακτησυνέπειατουενλόγωορισμούήτανηαύξησητουαριθμούτωνπαιδιώνπουθεωρού-νταν ασυνόδευτα ανεξάρτητα από την παρουσία συγγενώναδερφώνστηνΕλλάδα 72Ελάχιστααπόταδικαιώματατωνπαιδιώνπουυποβάλλουναίτησηασύλουκαιακόμαλιγότερεςυποχρεώσεις των επιτρόπωνπερι-γράφονταιπεραιτέρωγιαπρώτηφοράστοΝόμο4375ωστόσοσεπε-ριορισμένοβαθμό 73

Στηνπράξηοεισαγγελέαςοοποίοςενεργείωςπροσωρινόςεπίτρο-ποςδιάνόμουεξουσιοδοτείφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνιδιαίτερανομικούς ή κοινωνικούς επιστήμονες από ΜΚΟ 74 να προβούν σε

στηνΕλλάδαχωρίςνασυνοδεύεταιαπόενήλικουπεύθυνογιατηφροντίδατουσύμφωναμετονόμοήτοέθιμοπουεφαρμόζεταιστοντόποπροέλευσης

70 Άρθρο34(ια)τουΝόμου4375201671 Ηγονικήμέριμνασύμφωναμε τοελληνικόοικογενειακόδίκαιοπουπεριλαμβάνεταιστον

ΑστικόΚώδικαμπορείναασκείταιμόνοαπότουςγονείςΣεπερίπτωσηαπουσίαςτωνγονέ-ωνθαοριστείαπότοδικαστήριοκάποιοτρίτοπρόσωποωςεπίτροποςσύμφωναμετιςγε-νικέςδιατάξειςπερίεπιτροπείαςπουπεριλαμβάνονταιστονελληνικόΑστικόΚώδικα

72 ΜέχριπρόσφαταηελληνικήνομοθεσίααγνοούσετηνίδιατηνέννοιατωνπαιδιώνπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςΟσχετικόςορισμόςσυναντάταιγιαπρώτηφοράστοΆρ-θρο3τουΝόμου45402018ΦΕΚ91Α22052018Ωστόσοταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπό τηνοικογένειά τους μπορεί να έχουν ένανμίασυγγενήπουde factoμεριμνά για τηφροντίδατουςαλλάώσπουναδοθείεπίσημηεξουσιοδότησηαπότονεισαγγελέαστονησυγγενήταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςαντιμετωπίζονταιαπότονόμοωςασυνόδευτα

73 ΣτοΆρθρο45τουΝόμου4375(α)ταανήλικαπρέπειναενημερώνονταιαμέσωςγιατοπρόσωποτουεπιτρόπου(β)οεπίτροποςεκπροσωπείτονανήλικομεριμνάγιατηδιασφάλι-σητωνδικαιωμάτωντουστοπλαίσιοτηςδιαδικασίαςασύλουκαθώςκαιγιατηνεξασφάλισηκατάλληληςνομικήςσυνδρομήςκαιεκπροσώπησήςτουενώπιοντωναρμοδίωναρχών(γ)οεπίτροποςήασκώντησχετικήπράξηεπιτροπείαςμεριμνάγιατηνέγκαιρηκαιπροσήκουσαενημέρωσητουασυνόδευτουανηλίκου ιδίωςγιατησημασίακαιτιςπιθανέςσυνέπειεςτηςπροσωπικήςσυνέντευξηςκαθώςκαιγιατοντρόπομετονοποίοπρέπειναπροετοιμαστείγιααυτή(δ)οεπίτροποςήασκώντησχετικήπράξηεπιτροπείαςκαλείταικαιδύναταιναπαρίστα-ταιστηνπροσωπικήσυνέντευξητουανηλίκουκαιναυποβάλλειερωτήσειςήπαρατηρήσειςπροςδιευκόλυνσητηςδιαδικασίας(ε)εφόσοντοπροαναφερόμενοπρόσωποείναιδικηγό-ροςοαιτώνδενμπορείναεπωφεληθείδωρεάννομικήςσυνδρομήςσύμφωναμετοΆρθρο44παράγραφος3τουΝόμου

74 Εκτόςαπόκάποιοναεπαγγελματίατηςκοινωνίαςτωνπολιτώνπουμπορείναλάβειμιατέ-τοιαεξουσιοδότησηυπάρχεικαιτοΔίκτυοΕπιτροπείαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωντοοποίο

33

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ορισμένεςενέργειεςπροκειμένουναδιασφαλιστείηεκπροσώπησητουανηλίκουκαιηπρόσβασηστηδιαδικασίαασύλουεξονόματόςτουεισαγ-γελέαΑνάλογαμετονεισαγγελέακαιτηνπρακτικήεντόςενόςσυγκεκρι-μένουνομούηενλόγωεξουσιοδότησημπορείναλάβειπολλέςνομικέςμορφές(γιαπαράδειγμαγραπτήεξουσιοδότησηαπότονεισαγγελέαπουδίνειτηδυνατότηταγιαανάληψησυγκεκριμένωνενεργειώνστονεπίτρο-ποεισαγγελικήπαραγγελίαγιαορισμένεςενέργειεςεισαγγελικήδιάταξηγιατηνανάθεσητηςπροσωρινήςφροντίδαςσεκάποιοτρίτομέροςδιο-ρισμόςπροσωρινού επιτρόπουμεδικαστικήαπόφασηndashσπάνια καισεσυγκεκριμένεςπεριοχέςτηςΕλλάδαςndashενώεκκρεμείηοριστικήαπόφασηγιατημόνιμηεπιτροπεία)ώστεναδοθείηδυνατότηταστουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιτουςσυγγενείςτωνανηλίκωνπουείναιπαρό-ντεςστηνπεριοχήναενεργούνεκμέρουςτωνανηλίκωνήτωνεπιτρόπωνΩστόσο ο επίσημος διορισμός του μόνιμου επιτρόπου με δικαστικήαπόφαση μπορεί να προβλέπεται από το νόμο αλλά εξακολουθεί νααποτελείεξαίρεση

υλοποιείταιαπότηΜΚΟ ΜΕΤΑδρασηπουπαρέχειεπαγγελματίεςοιοποίοιβρίσκονταισχε-δόνσεκάθενομόώστενααναλάβουνταπροαναφερθέντακαθήκοντασχετικάμετηνομικήεκπροσώπησηενόςανηλίκουκαθώςκαιναμεριμνούνγιατιςκοινωνικέςκαιλοιπέςαναπτυξια-κέςανάγκεςτουπαιδιούΤαμέλητουΔικτύουndashπαράτοότιαποκαλούνταιεσφαλμέναlaquoεπί-τροποιraquondashείναιπρόσωπαπουεξουσιοδοτούνταιαπότονεπίτροπο(εισαγγελέα)νααναλά-βουνσυγκεκριμένες ενέργειες εκπροσωπώντας τοπαιδί στοόνομα του επιτρόπουΌμωςυπεύθυνοςπαραμένειοεισαγγελέας

34

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

[ 3 ] Νομικές εξελίξεις

35

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

ΤρίανέανομικάμέσαεκδόθηκανμεταξύΜαΐουκαιΙουλίου2018ωςμέ-ροςμιαςμαζικήςπροσπάθειαςναμεταρρυθμιστούνοιυφιστάμενοινομι-κοίθεσμοίΟιτρειςνόμοιαλληλοσυμπληρώνονταικαιπροβλέπουνένανέοπλαίσιογιατηναντιμετώπισηόλωντωναναγνωρισμένωνελλείψεωνκαικενώνστηνπροστασίατωνανήλικωνπροσφύγων

[thinsp31thinsp] Μία κεντρική διοικητική αρχή για την προστασία των ανηλίκων

ΟΝόμος454022052018 75γιατηνεναρμόνισητηςελληνικήςνομοθε-σίαςμετηνΟδηγία201333ΕΕκατήργησετοΠΔ2202007μεεξαίρε-ση τοΆρθρο19 (1)πουπροβλέπει τηνεκπροσώπησηανηλίκωναπόεισαγγελέακαιπαραμένεισεισχύ 76 ΟΝόμος4540προβλέπειγιαπρώτηφοράτηνέννοιατωνlaquoπαιδιώνπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςraquoστηνελληνικήέννομητάξηενώαναφέρειρητάότιόλεςοισυνθή-κεςκαιοιδιατάξειςτουγιατηνυποδοχήτυγχάνουνεφαρμογήςσεόλαταασυνόδευταπαιδιάήταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςκατάτηνταυτοποίησηανεξάρτητααπότοεάνθαυποβληθείαίτημαασύλου77Προβλέπονταιπρόσθετεςεπιλογέςγιατηφιλοξενίατωνανη-λίκωνκαθώςκαιδιατάξειςγιατηνπρόσβασητωνπαιδιώνστηνεκπαίδευ-σηεντόςτριώνμηνώναπότηνκαταγραφήτουςστηνΥπηρεσίαΑσύλου 78

ΓιαπρώτηφοράορίζεταιμιακεντρικήδιοικητικήαρχήωςΑρχήΠροστα-σίας Ασυνόδευτων και Χωρισμένων Παιδιών στην Ελλάδα 79 Όλες οιαρχέςπουεντοπίζουνέναανήλικοndashσυμπεριλαμβανομένηςτηςαστυνομίαςndashυποχρεούνται να ενημερώσουν τον τοπικό εισαγγελέα καθώς και την

75 Νόμος 45402018 για την προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις τηςΟδηγίας201333ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχήτωναιτούντωνδιεθνήπροστασίακαιάλλεςδιατάξειςΤροποποίησητουΝόμου42512014ΤροποποίησηδιαδικασιώνασύλουκαιάλλεςδιατάξειςΝόμος45402018ΦΕΚ91Α22052018

76 ΤοΆρθρο31(6)προβλέπειτηνκατάργησητουΠΔ220μεεξαίρεσητοΆρθρο19(1)ΩστόσοτοΆρθρο31δεντέθηκεσεισχύέωςτις22Αυγούστου2018σύμφωναμετοΆρ-θρο40

77 Άρθρα3και478 Άρθρα22και13αντιστοίχως79 Άρθρο22

36

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

τοπικήΑρχήΠροστασίας 80 ΗσχετικήκεντρικήαρχήθαείναιηΓενικήΔιεύθυνσηΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςτουΥπουργείουΕργασίαςΚοινωνι-κήςΑσφάλισηςκαιΑλληλεγγύηςηοποίαείναιαρμόδιαγιατηθέσπισημέτρων που εξασφαλίζουν την άμεση νομική εκπροσώπηση όλων τωνανηλίκωνndashσεσυνεργασίαμετονεισαγγελέαndashαναθέτονταςτηνεκπροσώ-πησησεκατάλληλοησυγγενήή εκπρόσωποενόςνομικούπροσώπου(γιαπαράδειγμαένανφορέατηςκοινωνίαςτωνπολιτών)Ηεπάρκειατωνπροσώπωνπουενεργούνωςεκπρόσωποιπρέπειναεπανεξετάζεταιτακτι-κάενώθακαταβάλλονταιπροσπάθειεςεντοπισμούτηςοικογένειαςκαιθαλαμβάνονταιμέτραγιατηνεξασφάλισηκατάλληληςφιλοξενίας

Οιεπιλογέςγιατηφιλοξενίαδιευρύνονταιμέσααπόρυθμίσειςγιατηναναδοχή εποπτευόμεναδιαμερίσματα για ανήλικα ηλικίας άνω των 16ετών 81 κέντραφιλοξενίαςανηλίκων(ξενώνες)ήλοιπάκέντραπροσωρινήςφιλοξενίας(δηλαδήανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςδομέςπροσωρινήςφιλο-ξενίας ξενοδοχεία)μέχρι νακαταστείδιαθέσιμηηαναδοχήήμονάδαημιαυτόνομηςδιαβίωσης 82 Ωστόσοενώοιπερισσότερεςδιατάξειςτέθη-κανσεισχύκατάτηδημοσίευσητουνόμουσύμφωναμετοΆρθρο40τασυναφήάρθραπουπροβλέπουνταανωτέρωκαιακυρώνουντοΠΔ220θαετίθεντοσεισχύτρειςμήνεςμετάτηδημοσίευσητουνόμουδη-λαδήστις22Αυγούστου2018

80 ΟνόμοςεξακολουθείναμηνκατονομάζεικαιναμηναποσαφηνίζειποιεςθαείναιαυτέςοιτοπικέςΑρχέςΠροστασίας

81 ΗσχετικήεπιλογήπρέπειναρυθμιστείστομέλλοναπόΥπουργικήΑπόφασηηοποίαθαπροβλέπειτουςεποπτεύοντεςφορείςτιςελάχιστεςπροϋποθέσειςσυνθήκεςκαιδιαδικασίεςπουθαθεσπιστούνγιατηνεπιλογήτηνπαραπομπήτηφιλοξενίακαιόλεςτιςάλλεςλεπτομέ-ρειεςοιοποίεςαπαιτούνταιγιατηνυλοποίησητουσυγκεκριμένουσχεδίουγιατηφιλοξενίαΒλΆρθρο22(3)(ζ)

82 ΗμονάδαημιαυτόνομηςδιαβίωσηςήταεποπτευόμεναδιαμερίσματααναφέρονταικαιστοΆρθρο20τουΝόμου45542018περίΕπιτροπείας

37

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

[thinsp32] Αναδοχή ndash Ημιαυτόνομη διαβίωσηΟΝόμος45382018 83προβλέπειτιςλειτουργικέςκαιδιαρθρωτικέςλε-πτομέρειες του θεσμού της αναδοχής προβλέποντας μεταξύ άλλων 84 τέσσερα 85 σχήματααναδοχής ανάλογα με τις ιδιαίτερεςσυνθήκες τουπαιδιού ενώσυμπληρώνεται από τις συναφείς διατάξεις του ελληνικούΑστικούΚώδικακατάπερίπτωσηΠαράτοότιθαμπορούσανδυνητικάναεφαρμοστούνόλεςοιμορφέςσεεξαιρετικέςπεριστάσειςσεοποιοδή-ποτεασυνόδευτοπαιδίηαναδοχήμεσύμβασηείναιηλιγότεροαπαιτη-τικήμορφήπουμπορείδυνητικάναεφαρμοστείσεόλαταχωρισμένακαιασυνόδευταπαιδιάταοποίαείναιυπήκοοιτρίτωνχωρώνχωρίςεξαιρετι-κή ευαλωτότηταΜια σύμβαση μπορεί να συναφθεί ανάμεσα σε ένανεπίτροπο(εισαγγελέα)καιένανανάδοχογονέαlaquoμεγνώμοναπάντατοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούraquoενώγίνεταιρητήαναφοράσεπεριπτώ-σειςπουτηνεπιτροπείαασκείένανομικόπρόσωποΛαμβάνεταιυπόψηκαιγίνεταιειδικήμνείαστηγνώμητουανηλίκουύστερααπόακρόασήτουαπότηναρμόδιακοινωνικήυπηρεσίασεσυνάρτησηπάνταμετηνηλικίακαιτοβαθμόωριμότητάςτου(Άρθρο10)Ηαναδοχήμεδικαστι-κήαπόφασηθαμπορούσε επίσηςνα εφαρμοστείσε έναασυνόδευτοπαιδίήέναπαιδίπουέχειχωριστείαπότηνοικογένειάτουεάνlaquoεπιβάλ-λεταιαπότοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούraquo 86ιδιαίτερασεπεριπτώ-σειςστιςοποίεςοιγονείς(ήοεπίτροπος)αδυνατούνήεμποδίζονταιαπότοναασκούνεπαρκήγονικήμέριμνα(Άρθρο11)

Ονόμοςδενπροβλέπειρητάτηνάρσητηςαναδοχήςμεσύμβαση

83 Νόμος453816052018ΜέτραγιατηνπροώθησητωνΘεσμώντηςΑναδοχήςκαιΥιοθεσίαςκαιάλλεςδιατάξεις(ΦΕΚ85Α16052015)

84 ΕθνικόΣυμβούλιοΑναδοχής-ΥιοθεσίαςεθνικάκαιειδικάμητρώαπουθατηρούνταιαπότοΕΚΚΑκαιτουςσχετικούςδημόσιουςφορείςεποπτείαςπροϋποθέσειςγιατουςυποψήφιουςγονείςεπιδόματαφορείςεποπτείαςκαιπαρακολούθησηςκτλ(Άρθρα1-912-14)

85 Ητοποθέτησησεανάδοχογονέαμεσύμβαση(Άρθρο10)μεδικαστικήαπόφαση(Άρθρο11)ητοποθέτησησεεπαγγελματικήαναδοχήπουυπηρετείσυγκεκριμένοθεραπευτικόσχέ-διο(Άρθρα1617)καιτέλοςηαναδοχήωςπεριοριστικόςόροςενώεκκρεμούνσυγκεκρι-μένεςποινικέςδιαδικασίες(Άρθρο18)

86 ΗδιατύπωσητουΆρθρου11διαφέρειαπόεκείνητουΆρθρου10καιαναφέρεταισταπαιδιάμεσυγκεκριμένηευαλωτότηταωςορφανάκακοποιημέναήπαραμελημέναεγκαταλειμμέναήέκθετααπότουςγονείςτουςήάλλουςσυνοικούντεςΠαράτοότιδεναναφέρεταιρητάηηλικίατουπαιδιούκαιτοπούβρίσκονταιοιγονείς(γιαπαράδειγμαφυλακισμένοι)παίζουναποφασιστικόρόλο

38

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

ενώγίνεταιαναφοράστηνάρσητηςαναδοχήςμεδικαστικήαπόφασημεαίτηση του εισαγγελέαή τουφορέα εποπτείας τηςαναδοχήςπρος τοδικαστήριο στην περίπτωση που η αναδοχή δεν εξυπηρετεί πλέον τοκαλύτεροσυμφέροντουπαιδιού 87Υπάρχειμιασαφήςέλλειψηδιαδικα-στικώνεγγυήσεωνγιατοπαιδί(όπωςηανεξάρτητηπρόσβασηστονει-σαγγελέαήστηνεποπτεύουσακοινωνικήυπηρεσία)διαθέσιμωνμηχανι-σμώνγιατηνκατάθεσησυγκεκριμένηςκαταγγελίαςήοποιασδήποτεδια-φωνίαςστομέλλον

[thinsp33thinsp] ΕπιτροπείαΟΝόμος 4554 2018 88 προβλέπει μεταξύ άλλων διατάξεις για το

θεσμικόκαιδιαδικαστικόπλαίσιοτηςεπιτροπείαςεισάγονταςτηνέννοιατουτηςlaquoεπαγγελματίαεπιτρόπουraquoκαθώςκαιουσιαστικέςδιατάξειςγιατιςευθύνεςενόςμιαςεπιτρόπουΕπίσηςπαραμένειεφαρμοστέοςοΑστι-κόςκώδικαςσυμπληρώνονταςτηνέαδιαδικασία

ΗΓενικήΔιεύθυνσηΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςτουΥπουργείουΕργασίαςορίζεταιωςΑρχήΠροστασίαςενώσυγκροτούνταικαιοργανώνονταιαρ-κετέςάλλεςδιοικητικέςαρχέςεντόςτουενλόγωυπουργείουκαιυπότηνεποπτείατουΕθνικούΚέντρουΚοινωνικήςΑλληλεγγύης(ΕΚΚΑ)Ηκαθε-μιάαπόαυτέςεπιφορτίζεταιμεσυγκεκριμέναζητήματαπουαφορούντηνπροστασίατουπαιδιούσυμπεριλαμβανομένηςτηςαποτελεσματικότηταςτουσυστήματοςφιλοξενίαςσυγκεντρώνονταςόλαταζητήματατηςπρο-στασίαςστοπλαίσιομίαςαρχής 89

87 Έπειτααπόκαταγγελίατουπαιδιούήεάναυτόθεωρήσειοεισαγγελέαςήηκοινωνικήυπηρεσία88 Νόμος45542018ΦΕΚ130Α18072018laquoΑσφαλιστικέςκαισυνταξιοδοτικέςρυθμίσειςndash

ΑντιμετώπισητηςαδήλωτηςεργασίαςndashΕνίσχυσητηςπροστασίαςτωνεργαζομένωνndashΕπιτρο-πείαασυνόδευτωνανηλίκωνκαιάλλεςδιατάξειςraquoΜέροςΓrsquoΆρθρα13-32

89 ΟνόμοςπροβλέπειτηντήρησηξεχωριστώνεθνικώνμητρώωνστοΕθνικόΜητρώοΠαιδικήςΠροστασίαςτουΕΚΚΑΕνόςγιαταασυνόδευταανήλικαενόςγιατουςεπαγγελματίεςεπιτρό-πουςενόςγιατακέντραφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκων(Άρθρα24-26και28)ενώσυ-γκροτείταιμιαΔιεύθυνσηΠροστασίαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνστοΕΚΚΑηοποίααποτελείταιαπότρίατμήματα(1συντονισμούυποστήριξηςκαιαξιολόγησηςτωνεπαγγελματιώνεπιτρό-πωνπουείναιεπίσηςυπεύθυνογιατηνεξασφάλισητουδικαιώματοςτωνπαιδιώνναεκφρά-ζουντηνάποψήτουςκαθώςκαιγιατηνυποστήριξητουέργουτουΕποπτικούΣυμβουλίου(βλπαρακάτω)2διαχείρισηςαιτημάτωνστέγασηςασυνόδευτωνανηλίκωνκαι3Αξιολόγη-σηςκαιεποπτείαςκέντρωνφιλοξενίας[Άρθρο27])

39

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

Ηεπιτροπείααφοράόλαταανήλικαπουορίζονταιωςασυνόδευτα 90 ενώόργανάτηςείναιοεισαγγελέας(πουδιατηρείτηνεξουσίαδιορισμούτων επιλεγμένων προσώπων) ο επίτροπος και το ΕποπτικόΣυμβούλιοΕπιτροπείαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνπουθασυγκροτηθείστοΥπουργείοΕργασίαςΕπιπλέονμεταρρυθμίζεταιηλειτουργίατουΕΚΚΑώστενασυ-μπεριληφθείηΔιεύθυνσηΠροστασίαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνκαιαρκε-τέςυποδιευθύνσειςαυτήςγιατοχειρισμότηδιαχείρισηκαιτοσυντονι-σμόόλωντωνθεμάτωνπουσχετίζονταιμετιςεπιτροπείεςτιςπαραπομπέςκαιτηφιλοξενίατωνανηλίκωνσυμπεριλαμβανομένηςτηςδιαχείρισηςτωνκέντρωνπροσωρινήςφιλοξενίας(ανοιχτώνδομώνφιλοξενίαςξενοδοχεί-ων Ασφαλών Ζωνών) που προηγουμένως υπάγονταν στο ΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικής 91

Ηδιαδικασίαεξακολουθείναπροσομοιάζειστηνπροηγούμενηαντι-καθιστώνταςτονδικαστικόδιορισμόπουπροβλέπεταιστονΑστικόΚώδι-καμεμίαμόνοπράξητουεισαγγελέα 92 Κάθεδημόσιααρχήπουταυτο-ποιείέναανήλικοndashειδικάηΥΠΥΤηΥΑκαιοιαστυνομικέςαρχέςndashπρέπειναενημερώνειαμέσωςτοντοπικόεισαγγελέακαιτοΕΚΚΑΟεισαγγελέαςενεργεί ως προσωρινός επίτροπος έως ότου διοριστεί επίτροπος καιορίζειτακατάλληλαπρόσωπαπουθαενεργήσουνωςνόμιμοιεκπρόσω-ποιτουπαιδιούενώπιοντηςΥΑ

Οιορισμένοιεπίτροποιμπορείναείναιένακατάλληλοδιαθέσιμοπρό-σωπο(γιαπαράδειγμαειδικάστηνπερίπτωσηχωρισμένωναπότηνοικο-γένειάτουςπαιδιώνπουδιαθέτουνde facto ένανυπεύθυνοενήλικοναταφροντίζει)ήσεπερίπτωσηπουδενυπάρχεικατάλληλοπρόσωποέναςεπαγγελματίαςεπίτροποςπουθαοριστείαπότοΕΚΚΑαπότοσχετικόμητρώο 93 καιτελικάθαδιοριστείμεπράξητουεισαγγελέα

ΜετάτοδιορισμόοεισαγγελέαςαναθέτειτηνυπόθεσηστοΕποπτικόΣυμβούλιοενώοίδιοςπαραμένειηαρμόδιααρχήγιατηνεπίλυσητυχόνδιαφορώνανάμεσαστοΣυμβούλιοκαιστονεπίτροπο 94

90 Ταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςπεριλαμβάνονταιστονορισμό(Άρθρο13)

91 Άρθρα1419και2792 Άρθρα13-1693 Οιλεπτομέρειεςγιατομητρώοτατυπικάκαιουσιαστικάπροσόνταοιπρακτικέςλεπτομέ-

ρειες τοπεριεχόμενο τηςσύμβασηςμε το ΕΚΚΑκαιόλα ταυπόλοιπαθέματαμένουν ναρυθμιστούνστομέλλονενώεκκρεμείηέκδοσημιαςΚοινήςΥπουργικήςΑπόφασης

94 Ωστόσοονόμοςδενπροβλέπειτιςμελλοντικέςδιαδικασίεςγιατηδιασφαλισμένηπρόσβαση

40

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

ΟφορέαςτηςπαραπομπήςπαραμένειυπεύθυνοςγιαναενημερώσειτοπαιδίσχετικάμετοδιορισμότουεπιτρόπουΟιεπαγγελματίεςεπίτρο-ποιέχουνμόνοεδαφικήαρμοδιότητακαιπρέπεινααντικαθίστανταιόταντοπαιδίμετακομίσεισεπεριοχήπουεδαφικάβρίσκεταιεντόςτηςπεριο-χής αρμοδιότητας διαφορετικού επαγγελματία επιτρόπου ή εάνότανεντοπιστείκάποιοπρόσωποκατάλληλογιατηνανάληψητωναρμοδιοτή-τωντηςεπιτροπείας

Αναφέρονται μεταξύ άλλων οι συγκεκριμένες αρμοδιότητες 95 και τακαθήκοντατωνεπαγγελματιώνεπιτρόπωνενώμένουνναοριστούνοιεσω-τερικοίκανόνεςτηςδιαδικασίαςκαιτακαθήκονταενώοιάλλοιόροιθαδιατυπωθούνκαιθασυμπεριληφθούνστιςσχετικέςσυμβάσειςΦαίνεταιότιηεκπλήρωσηαρκετώναπότακαθήκονταπουαναφέρονταιστονόμοείναιπροβληματικήκαθώςεξαρτάταιαπόάλλεςκρατικέςκαιμηκρατικέςυπηρε-σίες με ανεπαρκείς δυνατότητες (για παράδειγμα καθήκον εξασφάλισηςσίτισηςνομικήςσυνδρομήςήυπηρεσιώνδιερμηνείας)Μεταξύάλλωνοιεπαγγελματίεςεπίτροποιυποχρεούνταιναμεριμνούνγιατηνκάλυψηκαθη-μερινώνβασικώναναγκώνεπιβίωσης(διατροφής-φιλοξενίας)μέσωπαρα-πομπήςτουπαιδιούστουςαρμόδιουςφορείςνασυνεπικουρούντοανήλι-κοενώπιοντωνΜονάδωνΥγείαςκατάτηνπαροχήυγειονομικήςφροντί-δαςναμεριμνούνγιακάθεκοινωνικήπαροχήναμεριμνούνγιατηνεκπαί-δευσηκαιτημόρφωσητουανηλίκουκαθώςαναφέρονταιρητάωςυπεύ-θυνοιγιατηδιασφάλισηόλων των κατάλληλων συνθηκών υποδοχήςπά-ντοτεαναθέτονταςδιάνόμουτηνπραγματικήδιαβίωσηκαιφροντίδατουπαιδιούσεκάποιοτρίτομέρος 96καιπροβαίνονταςσεόλατααπαραίτηταβήματαγιαναδιασφαλίζεταιτοκαταλληλότεροπεριβάλλονφιλοξενίας(ηαναδοχήηημιαυτόνομηδιαβίωσηήοξενώνας)κατάπερίπτωση

Οεπίτροποςείναιυπεύθυνοςγιατηνεκπροσώπησητουπαιδιούενώ-πιον όλων των διοικητικών και δικαστικών αρχών ασκώντας όλα τα

ενόςμηεπαγγελματίαεπιτρόπουστοΣυμβούλιο(γιαπαράδειγμαενόςσυγγενούςτουυπόαξιολόγησηανηλίκου)ήταμέσαγιαναυποβληθείησχετικήπρότασηενώπιόντουπαράτιςιδιαιτερότητεςτηςκατάστασήςκαιτηςυπηκοότηταςτωνανηλίκωνΕπειδήείναιυπήκοοιτρίτηςχώραςκαθίσταταιπροφανήςηανάγκηγιαεξειδικευμένηεπαγγελματικήβοήθειακαιυποστή-ριξησεαυτότοκαθήκονΗσημαντικήδιαφοράφαίνεταιναείναιότιομηεπαγγελματίαςεπίτροποςπαραμένειυπεύθυνοςανεξάρτητααπότηναλλαγήτουτόπουδιαμονήςτουπαι-διούκαθώςκαιτογεγονόςότιπαραμένειεπιφορτισμένοςμετηνπραγματικήφροντίδατουπαιδιούστηνκαθημερινότητακαικατάτηδιάρκειατηςφιλοξενίας

95 Άρθρο1896 Άρθρο20

41

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

προβλεπόμεναένδικαμέσαδιάικανώννομικώνΕπίσηςπρέπειναμερι-μνάγιατηνπαροχήυπηρεσιώνδιερμηνείαςκαιγιατηνανεύρεσητηςοι-κογένειαςτουανηλίκουκαιτηνεπανένωσήτουμεαυτήνεφόσοναυτόσυνάδειμετοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούΕπιπλέονυποχρεούταιναενημερώνειτοανήλικοσεγλώσσααπλήκαιφιλικήπροςαυτόγιαόλεςτιςδιαδικασίεςκαιτιςαποφάσειςπουτοαφορούνδιασφαλίζονταςτηδυνατότητασυμμετοχήςτουπαιδιούσεόλεςτιςσχετικέςδιαδικασίες

Περιγράφονταιεπίσηςαρκετάηθικάκαθήκονταόπωςηανάπτυξημιαςουσιαστικήςσχέσηςφροντίδας με το παιδί στο πλαίσιο τηςοποίαςοεπίτροποςθασυμπεριφέρεταιστοπαιδίμεστοργήκαισεβασμόχωρίςκαμίαδιάκρισηεπικοινωνώνταςμεκάθεπαιδίτοοποίοφροντίζειτουλά-χιστονμίαφοράτηβδομάδα

ΌλαταόργανατηςεπιτροπείαςπρέπειναλαμβάνουνυπόψητουςτιςαπόψειςτουπαιδιούανάλογαμετηνηλικίακαιτοβαθμόωριμότητάςτουκαθώςκαιναενεργούνμεγνώμονατοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούσεκάθεαπόφασηΤοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούθααξιολογείταικαιθακαθορίζεταιμέσααπόπρότυπαπρωτόκολλααξιολόγησηςκαικα-θορισμούκαιδιαδικασίεςπουθαοριστούναπότοΕΚΚΑωςδεσμευτικοίκανόνες λειτουργίας γιαόλουςκαιθααποτελούναναπόσπαστομέροςτηςσύμβασηςτουεπιτρόπουκαθώςκαιωςΚανόνεςΛειτουργίαςήΠρό-τυπεςΔιαδικασίεςΛειτουργίαςτουΣυμβουλίου 97

Παράτοότιδεναναφέρονταιοιπεριπτώσειςήοιπεριστάσειςκατάτιςοποίεςοεπίτροποςέχει τηνεξουσίανααποφασίσειμόνος τουγια τοπαιδίονόμοςπροβλέπειενδεικτικάκάποιεςπεριστάσειςκαιθέματαπουεκτιμάταιότιείναιαποφασιστικάγιατηνευημερίατουπαιδιούκαισυνε-πώςαπαιτείταιαπόφασητουΣυμβουλίουμετάτηνπρότασητουεπιτρό-που 98 (γιαπαράδειγμαιατρικάθέματααποφάσειςπουεπηρεάζουντηναστικήκατάστασητουπαιδιούοικογενειακήεπανένωσηοικειοθελήςεπι-στροφήυπόνοιακακοποίησηςστοχώροφιλοξενίας)

Ωστόσοονόμοςδενπροβλέπεισυγκεκριμένεςδιαδικαστικέςδικλεί-δες ασφάλειας που να διασφαλίζουν την πραγματική συμμετοχή τουπαιδιούστηδιαδικασίαήότιθαληφθούνπράγματιυπόψηοιαπόψειςτουκαθώςδεναπαιτείταισυγκεκριμένηήπραγματικήαπόδειξηαπόταόργανα της επιτροπείας Περαιτέρω ενώ και το ΕΚΚΑ αναφέρεται ως

97 Άρθρο2198 Άρθρο19

42

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

αρμόδιααρχήγιαναδιασφαλίζεταιτοδικαίωμαακρόασηςτουπαιδιούτουλάχιστοναναφορικάμετησυνεργασίακαιτησχέσημετονεπίτροποδενπροβλέπεταισχετικήδιαδικασία

Ακόμαπιολυπηρόείναιτοότιδενπροβλέπεταικάποιοένδικομέσοήδιαδικασίαυποβολήςκαταγγελίαςώστεναεκφράσειτοπαιδίοποιαδήπο-τεαντίρρησηήκαταγγελίασχετικάμετονεπίτροπότουκαιδενυπάρχειδυνατότηταάσκησηςπροσφυγήςέναντιοποιασδήποτεαπόφασηςπουτοεπηρεάζεικαιεκδίδεταιαπότα τρίασχετικάόργανασταοποίαδίνεταιυπερβολικάευρείαεξουσίαενώουσιαστικάδενείναιυπόλογαπουθενά 99

Ονόμοςεκδόθηκε τον Ιούλιο του2018αλλάηθέσητουσε ισχύεξαρτάταιαπότηνυιοθέτησητουΚανονισμούΛειτουργίαςτουΕποπτικούΣυμβουλίουκαιτηνοριστικήέγκρισήτουαπότονυπουργόΕργασίαςσεαπροσδιόριστηημερομηνία 100 ΗπραγματικήεφαρμογήεξαρτάταιεπίσηςκαιαπόκάποιεςΥπουργικέςΑποφάσειςπουθαεκδοθούνndashεπίσηςσεαπροσδιόριστη ημερομηνία στο μέλλονndash και θα προβλέπουν αρκετέςοργανωτικέςκαιουσιαστικέςλεπτομέρειεςπουαφορούντηνκατάρτισητων μητρώων τις προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος για υποψη-φίουςιεςτιςπροϋποθέσειςτωνμελλοντικώνσυμβάσεωνπρόσθετακα-θήκοντατοφόρτοεργασίαςτωνΕπαγγελματιώνΕπιτρόπωνκτλγιαταοποίαδενπεριλαμβάνειδιατάξειςονόμος 101

99 Κάποιαςμορφήςευθύνηπεριγράφεταιμόνογιατονεπίτροποσεπερίπτωσηκακήςαπόδοσηςήπαραβίασηςτωνσυμβατικώνυποχρεώσεων

100 Άρθρα3132ΌτανεγκριθείοενλόγωΚανονισμόςπουθαπεριλαμβάνειτηνπρότυπηδια-δικασίαγιατονκαθορισμόκαιτηναξιολόγησητουΒέλτιστουΣυμφέροντοςτουΠαιδιούθακαταργηθείτοΠΔ2202007

101 Άρθρα212428και27

43

[thinsp4thinsp]

[ 4 ]Κοινωνία των πολιτών

και Χρηματοδότηση

44

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

Οτομέαςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνγνωρίζειμιαάνευπροηγουμένουανά-πτυξηαπότο2015ΧιλιάδεςεπαγγελματίεςπροσελήφθησανεσπευσμένακαικατεπειγόντωςαπόδιεθνείςκαιελληνικέςκυβερνητικέςκαιμηκυβερνητικέςοργανώσειςπουδραστηριοποιούνταιστηνπροστασίατωνπροσφύγωνστηνΕλλάδα καλύπτοντας έναευρύφάσμαυπηρεσιώνπουαπαιτούνταιάμεσαανταποκρινόμενεςστηνάκρωςαυξημένηανάγκη τουπροσφυγικούπληθυ-σμούγιαυπηρεσίεςυποδοχήςφιλοξενίαιατρικήβοήθειακαιφροντίδαψυ-χοκοινωνικήυποστήριξηκαιβοήθειανομικήεκπροσώπησηκαισυνδρομή

Λόγω τηςαπουσίας ενόςσυστηματικούκαισυνεκτικούπλαισίουγιατηνπροστασίατουπαιδιούορόλοςτουπροσωπικούτωνΜΚΟαποδεί-χτηκεζωτικόςγιατηνευημερίατωνανηλίκωνΟιΜΚΟήτανκαιεξακολου-θούνναείναισεμικρότεροβαθμόοιβασικοίπάροχοιυπηρεσιώνστακέντραυποδοχήςκαιταυτοποίησηςκαισεόλεςτιςνέεςδομέςυποδοχής(ανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςξενώνεςξενοδοχεία)εποπτεύονταςκαιπα-ρέχονταςτοσχετικόπροσωπικόσεεκατοντάδεςδομέςκαιγραφεία

ΗανάγκηήταντέτοιαπουμέσασεπολύσύντομοχρονικόδιάστημααπότονΑύγουστοτου2015οιέμπειροιεπαγγελματίεςδενήτανπλέονδιαθέσιμοιΠροσελήφθησαννέοιήκαιάπειροιεπαγγελματίεςοιοποίοιτοποθετήθηκαν στους πιο απαιτητικούς σταθμούς ή στα πιο απαιτητικάπόσταπουπροϋπέθετανειδικήεκπαίδευσηγιατηνπροστασίακαιτηφρο-ντίδατουπαιδιούΌλοιόσοιδενήτανεπαγγελματίεςαπότοντομέατηςψυχικήςυγείαςπαραδέχτηκαντηνπαντελήέλλειψηεκπαίδευσηςσεαυτάταθέματααπότουςεργοδότεςτουςΜόνηεξαίρεσηέναςεπαγγελματίαςπου είχε παλαιότερααπασχοληθεί σε έναν νησιωτικόσταθμό μιας διε-θνούςΜΚΟΤρειςεπαγγελματίεςείχανλάβειεκπαίδευσητηνοποίαωστό-σο περιέγραψανως στοιχειώδη και προσέθεσαν ότι δεν κάλυπτε όσακαλούνταννααντιμετωπίσουνοιίδιοιστηνκαθημερινότητάτουςκατάτηνεργασίατουςμεπαιδιάενώοιπερισσότεροιανέφεραντηνανεπίσημηκαικαθημερινήτουςενασχόλησηωςτημοναδικήεκπαίδευσηπουέλαβαν

ΧρηματοδότησηΤακεφάλαιαπουστάλθηκανστηνΕλλάδακατανεμήθηκανσεορισμένεςαπότιςπιοδαπανηρέςανθρωπιστικέςεπιχειρήσεις 102Ωστόσοπροβάλ-λει αδύνατο να διαπιστωθεί η ουσιαστική επιρροή τους στην παροχή

102 httpbitly307Iw9f

45

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

συστηματικήςκαιμακροχρόνιαςπροστασίαςστουςπρόσφυγεςκαισταασυνόδευταανήλικα

Πιοσυγκεκριμέναπροςυποστήριξη τωνελληνικώναρχών τωνδιε-θνώνοργανισμώνκαι τωνΜΚΟπουδραστηριοποιούνταιστηνΕλλάδαστοντομέατηςδιαχείρισηςτηςπροσφυγικήςκαιανθρωπιστικήςκρίσηςη Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει χορηγήσει περισσότερα από 393000000ευρώσε επείγουσα βοήθεια από τις αρχές του 2015 103Η επείγουσαχρηματοδότησηπροστίθεταιστα561000000ευρώπουείχανήδηχορη-γηθείστηνΕλλάδαστοπλαίσιοεθνικώνπρογραμμάτωνγιατηνπερίοδο2014-2020(322800000ευρώαπότοΤαμείοΑσύλουΜετανάστευσηςκαι Ένταξης [AMIF] και 238200000 ευρώ από το Ευρωπαϊκό ΤαμείοΕσωτερικήςΑσφάλειας[ISF])ΜέσοΣτήριξηςΈκτακτηςΑνάγκηςΣεεπεί-γουσεςκαιεξαιρετικέςπεριστάσειςηΕυρωπαϊκήΕπιτροπήμπορείναπα-ράσχειέκτακτηανθρωπιστικήβοήθειασεόσουςεςτηχρειάζονταιστηνΕυρωπαϊκήΈνωσηΤοΜέσοΣτήριξηςΈκτακτηςΑνάγκηςέχειστόχοτηνπαροχήενόςταχύτερουπιοστοχευμένουτρόπουανταπόκρισηςσεμεί-ζονεςκρίσειςΣεαυτόσυμπεριλαμβάνεταιηβοήθειαπροςτακράτη-μέληναδιαχειριστούνμεγάλουςαριθμούςπροσφύγωνμεανθρωπιστικήβοή-θειαηοποίαδιοχετεύεταιστιςυπηρεσίεςτουΟΗΕμηκυβερνητικέςορ-γανώσεις και διεθνείς οργανισμούς που ενεργούν συντονισμένα με τακράτη-μέλη και διαβουλεύονται με αυτά Η Επιτροπή αποδέσμευσε650000000ευρώγιατηνπερίοδοαπότο2016έως2018Έωςσήμεραέχουνσυμβασιοποιηθείτα605300000ευρώ 104

ΠαράτηνεστίασηστοάσυλοκαισταμέτρασυνοριακήςασφάλειαςχορηγήθηκεκαιένασημαντικόποσόαπότηΓενικήΔιεύθυνσηΜετανά-στευσηςκαιΕσωτερικώνΥποθέσεωντηςΕΕ(ΓΔ HOME)σεενέργειεςπουσχετίζονταιμετηνανθρωπιστικήανταπόκρισηστηνκατάστασηστηνΕλ-λάδακυρίωςτηφιλοξενίατησίτισηκαιτηνιατρικήπερίθαλψηπουπα-ρέχονταναπότοΥπουργείοΕθνικήςΆμυναςστουςπρόσφυγεςκαιτουςμετανάστες

Το 2017 το πρόγραμμα εθνικής χρηματοδότησης της Γενικής

103 Το2015-2016ηεπιτροπήήτανμακράνομεγαλύτεροςδωρητήςανθρωπιστικήςβοήθειαςστηνΕλλάδαμετοσχετικόποσόναανέρχεταιστοεβδομήνταεφτάτοιςεκατότουσυνόλου(ΠηγήUN OCHAΣεπτέμβριος2016)

104 ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήlaquoManagingmigrationEU financial Support toGreecerdquoApril2018httpbitly2VqRdNj

46

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

ΔιεύθυνσηςΜετανάστευσηςκαιΕσωτερικώνΥποθέσεωντηςΕΕτοοποίοπροοριζόταννααποτελέσειμέτρομακροχρόνιαςστήριξηςμετατράπηκεσταδιακά σε μέτρο αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης Επομένωςστις31Ιουλίου2017ηΕλλάδαδενθεωρούντανπλέονότιβρίσκεταισεκατάστασηέκτακτηςανάγκηςκαιτην1ηΑυγούστουηχρηματοδότησηκαιηδιαχείρισητωνυπηρεσιώνστιςδομέςφιλοξενίαςπροσφύγωνκαιμεταναστώναποτελούσανσταθεράαντικείμενοχειρισμούαπότηνελληνι-κήκυβέρνησημετηΓΔ HOMEναεξακολουθείναχρηματοδοτείπρο-γράμματαστηνενδοχώραΌπωςαναφέρθηκεσυγκεκριμέναθασυνεχι-στείμόνοηυποστήριξηστιςΑσφαλείςΖώνεςγιαΑσυνόδευταΑνήλικα(ΑΑ)ενώοιελληνικέςαρχέςθααναλάβουντηχρηματοδότησηόλωντωνυπόλοιπωνυπηρεσιώνγιαταΑΑ 105

ΕνώηχρηματοδότησηπουπαρείχεηΓενικήΔιεύθυνσηΕυρωπαϊκήςΠολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας (ΓΔ ECHO)γιατουςσκοπούςτηςανθρωπιστικήςβοήθειαςεπέτρεπετηγεω-γραφικήδιάχυσητωνυπηρεσιώνκαλύπτονταςτανησιάκαιτηνενδοχώ-ρααυτήπαρασχέθηκεσεδιεθνείςΜΚΟαντίτουκράτουςΩςεκτούτουσημειώθηκανκαθυστερήσειςστηνανάπτυξηικανοτήτωνδυνατοτήτωνωςκαι στην έκφραση της προθυμίας της κυβέρνησης να διαχειριστεί τηνκατάστασηενώητελευταίαέμεινεεντελώςαπροετοίμαστηγιατησταδια-κήανάληψητηςδιαχείρισηςτηςμετανάστευσηςΑυτόοφείλεταιενμέρειστοότιδενυπήρχεκάποιαδημόσιαδιεύθυνσηυπηρεσίαγιατηδιαχείρι-σητηςχρηματοδότησηςαπότοAMIFέωςτο2017

ΣύμφωναμετοΆρθρο28τουΝόμου43752016συγκροτήθηκεμιαΔιεύθυνσηΟικονομικώνΥπηρεσιώνΜεταναστευτικήςΠολιτικήςηοποίαυπάγεται στοΥπουργείο Εσωτερικών καιΔιοικητικήςΑνασυγκρότησηςπουείναιαρμόδιογιαθέματαμεταναστευτικήςπολιτικήςΗΔιεύθυνσηΟικονομικώνΥπηρεσιώνΜεταναστευτικήςΠολιτικήςθαέχει ίδιοπροϋ-πολογισμόωςξεχωριστήοντότηταεντόςτουΥπουργείουΕσωτερικώνκαιΔιοικητικήςΑνασυγκρότησηςΣτονπροϋπολογισμόθαεγγράφονταιπι-στώσειςγιατηναντιμετώπισητωναναγκώνυλοποίησηςτηςμεταναστευτι-κήςπολιτικής

Τα αποτελέσματα αυτής της σταθερής μετάβασης προς την ΕθνικήΧρηματοδότησητουAMIFήτανεξαιρετικέςκαθυστερήσειςστηλήψητων

105 ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήldquoEmergencySupportFinancingDecisionOperationalPrioritiesrdquo5July2017httpbitly2H9xade

47

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

κονδυλίωνκαιμετέπειτααπεργίεςαπότοπροσωπικότηςΥπηρεσίαςΑσύ-λουσεμιαπερίοδοπουοιαιτήσειςγιαάσυλοείχανφθάσειστοαπόγειο

Στηνπερίπτωσητωνξενώνωνγιαταασυνόδευταανήλικαοικαθυστε-ρήσεις δεν ήταν δυνατό να ποσοτικοποιηθούν και επηρέαζαν άμεσατόσοταμέλητουπροσωπικούόσοκαιταανήλικαΕιδικότεραηευθύνηγια τη χρηματοδότηση των περισσότερων ξενώνων μεταβιβάστηκε στοκράτοςτην1ηΑυγούστου2017καιενώηπρώτηδόσημεταβιβάστηκεάμεσαστιςΜΚΟπουδιαχειρίζονταντουςξενώνες(Οκτώβριος2017)οικαθυστερήσεις στη λήψη της τελευταίας δόσης και της πρώτης για το2018άφησεόλουςτουςξενώνεςσεμιαεξαιρετικάδυσχερήθέση(ΑυτόαναλύεταιδιεξοδικάπαρακάτωστηνΕνότηταΞενώνες)

Κακός σχεδιασμόςΌπωςπροκύπτειαπό τιςσυνεντεύξειςμε τοπροσωπικόπουεργάζεταιστοπεδίουπήρξανσυχνέςαναφορέςστηνκακοδιαχείρισηκαιτηνέλλει-ψηστρατηγικήςγιατημακροχρόνιαανάπτυξητωνέργωνγεγονόςπουτονίζει έναχάσμαανάμεσαστιςανάγκεςστοπεδίοκαισεεκείνεςπουαναπτύσσονταιστιςπροτάσειςγιαταέργαΠολλέςμαρτυρίεςανέφερανότιενώηκατάστασηστοπεδίοπροϋποθέτεισυνεχήπροσαρμοστικότητακαιευελιξίαγιατηναντιμετώπισητωννέωνπροτεραιοτήτωνκαθώςπροκύ-πτουν οι κατευθυντήριες οδηγίες των έργων δεν καθιστούσαν εφικτέςτέτοιεςμεταβολές

Περαιτέρωταέργαχρειάζεταιναείναιμακροχρόνιαπροκειμένουναδιασφαλίζεταιότιόλοιοιεμπλεκόμενοιφορείςndashτοπροσωπικόοιπρομη-θευτέςκαιταίδιαταανήλικαndashκαταβάλλουνπροσπάθειεςκαιαφιερώνουντοχρόνοτουςμέσασεέναπιοασφαλέςπλαίσιοπαράσεμυωπικάπρο-σωρινάέργαόπωςεκείναπουυλοποιούνταιαπότο2015

48

[thinsp5thinsp]

[ 5 ] Ένταξη

49

Έντ

αξη

[thinsp51thinsp] Η ένταξη ως βιώσιμη λύση Απότιςβιώσιμεςλύσειςηενσωμάτωσηστηχώραυποδοχήςείναιηδεύ-τερηκαλύτερηστρατηγικήγιατηνευημερίακαιτηνανάπτυξηκάθεπαι-διούγιατοοποίοδεναποτελείεπιλογήηοικογενειακήεπανένωσηλόγωμηύπαρξηςκάποιουκατάλληλουμέλουςτηςοικογένειαςστακράτη-μέλητηςΕΕήστηχώραπροέλευσηςΑκόμακαισεπεριπτώσειςστιςοποίεςυπάρχουνγονείςστηχώραπροέλευσηςτακράτηυποχρεούνταιναμηνεπανενώσουντοπαιδίστηχώραπροέλευσηςεάνοιγονείςδενείναιικα-νοίήαδυνατούνναπαράσχουνστοπαιδίκατάλληληφροντίδακαικατάλ-ληλες συνθήκες διαβίωσης για την ανάπτυξή τουΟι αρχές πρέπει ναεπιδεικνύουντημέγιστηπροσοχήπρινγίνειοποιαδήποτετέτοιααπόπειραγια την επιστροφή ενός παιδιού Ανεξαρτήτως νομικού καθεστώτος ηάδειαδιαμονήςκαιηενσωμάτωσηαπορρέουναπότηνυποχρέωσητουκράτουςναπροστατεύειτηνακεραιότητατηζωήτηνυγείακαιτηνανά-πτυξη κάθε παιδιού Κατεξοχήν ανθρωπιστικοί λόγοι υπαγορεύουν τηνπροστασίακαιτηφροντίδακάθεπαιδιού

ΕπιβάλλεταιμιαδιαδικασίαπουθακαθορίσειτοΒέλτιστοΣυμφέρονκάθεπαιδιούσεατομικήβάσηκαθώςηενλόγωδιαδικασίαθααναγνω-ρίσειτηνπρόσφορηλύσηπουυπηρετείτηνευημερίατουκαιτηνανάπτυ-ξήτουΩςγενικήαρχήαυτέςοιδιαδικασίεςθαπρέπειναδιατίθενταικαιναείναιπροσβάσιμεςαπότηνπρώτηστιγμήτηςάφιξηςμέσωτωναρμό-διωνυπηρεσιώνκαιπαραγόντων

Όλεςοιρυθμίσειςγιατημέριμνααπότηνπρώτημέραndashηδιασφάλισηασφαλώνσυνθηκώνδιαβίωσηςυψηλούεπιπέδουτακοινωνικάεπιδόμα-τακαιοιδομέςηπροστασίατηςψυχικήςκαιτηςσωματικήςυγείαςτουπαιδιούηεκπαίδευσηταθετικάερεθίσματακαιοιψυχαγωγικέςδραστη-ριότητεςηανάπτυξητωνδεξιοτήτωνκαιτωνταλέντωνήηεπαγγελματικήκατάρτισημεσκοπότηναπόκτησηπροσόντωνγιαμελλοντικήαπασχόλη-σηndashείναιεξίσουσημαντικέςγιατηνκοινωνικήένταξηκαιέχειεπανειλημ-μένωςαναγνωριστείησημασίατους 106

ΣτηνπερίπτωσητηςΕλλάδαςπαράτιςπροσπάθειεςτηςκοινωνίαςτωνπολιτών τη μαζική χρηματοδότηση και τις απόπειρες βελτίωσης της

106 ΒλεπίσηςSeparatedChildreninEuropeProgramme(SCEP)StatementofGoodPractice(4th revised edition 2010) httpbitly2V7WtjH Relevant CRCGC6 22 23 UNHCR GuidelinesondeterminingtheBestInterestoftheChildMay2008

50

Έντ

αξη

κατάστασηςγιαταανήλικαταπράγματαακόμαδενλειτουργούνομαλάκαιέγκαιραόπωςείναιαπαραίτητογιαναδιασφαλίζονταιηπροστασίατουπαιδιούκαιημακροχρόνιαένταξήτουστηνκοινωνίαΜιλώνταςγιατηνκοινωνικήένταξητωνπαιδιώνοιεπαγγελματίεςαντέδρασανμεεκνευ-ρισμόκαιαπογοήτευση

ΌπωςεύστοχαείπεμίαψυχολόγοςlaquoΔενμπορούμεναταταλαιπω-ρούμετραυματίζοντάςταξανάκαιξανάκαιμετάναλέμεldquoΩραίατώραθασεενσωματώσουμεrdquoraquoσυνοψίζονταςτασυμπεράσματαπουεξήχθη-σαναπόαυτήτηνέρευνασεμίαφράση

Ηουσίαόπωςαποκαλύφθηκεαπότοσύνολοτωνσυνεντεύξεωνείναιότιηκαθημερινήπραγματικότητακαιαντιμετώπισητωνπαιδιώντασυστη-μικάεμπόδιαηστέρησηπραγματικήςφροντίδαςκαιαξιοπρεπώνσυνθη-κώνδιαβίωσηςηκακοδιαχείρισητωνπεριπτώσεωνκαιοικακέςπρακτικέςεξωθούνταπαιδιάστοπεριθώριοτηςκοινωνίαςκαθιστώνταςταευάλωτασεκάθεείδουςκακομεταχείρισηκακοποίησηκαιεκμετάλλευσηΗελλη-νικήπραγματικότητααποδεικνύεταιεξαιρετικάμεγάληδοκιμασίαγιατηνυπομονή τωνπαιδιών που επαφίεται σε μεγάλοβαθμόστηνπροσωπικήτουςαντοχήστιςικανότητέςτουςστοχαρακτήρατουςωςκαιστηντύχη()μετοντελευταίοπαράγοντανααποδεικνύεταικαθοριστικόςτιςπερισσό-τερεςφορέςΠολλάεξαρτώνταικαιαπότηστιγμήτηςάφιξηςτηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνστηνοποίαθαβρεθείτοπαιδίκαιπρωτίστωςτηνποιότητατωνεπαγγελματιώνπουθατοπεριβάλουν

ΟισυνθήκεςδενείναικαλύτερεςγιατουςπαρόχουςτωνυπηρεσιώνΣε αυτό το πλαίσιο η εκπλήρωση των καθηκόντων τους απέναντι σταπαιδιά καθίσταται ηθικό χρέος να βοηθήσουν ένα παιδί να επιβιώσειπράγμαπουπροϋποθέτειναεπιδείξουνεπιμονήτηνοποίασυχνάσυνο-δεύειέναμεγάλοπροσωπικόκόστος

[thinsp52thinsp] Δυνατότητες υποδοχήςΥπάρχει έλλειψη ακριβώνδεδομένων για τον αριθμό των ασυνόδευτωνανηλίκωνστηνΕλλάδαΗπιοαξιόπιστηπηγήείναιτοΕθνικόΚέντροΚοινω-νικήςΑλληλεγγύης(ΕΚΚΑ)τοοποίοσυλλέγειστοιχείααπότοναριθμότωνυποβαλλόμενωναιτήσεωνγιαστέγασηΤαπιοπρόσφαταστοιχείαανάγο-νταιστις15 Ιουνίου2018καιδείχνουνότιταασυνόδευταανήλικαστην

51

Έντ

αξη

Ελλάδαανέρχονταισε3973άτομα 107Απόαυτάτο959ήταναγόριατο41κορίτσιαενώτο53είναιηλικίαςκάτωτων14ετώνΤαασυνόδευταανήλικασυχνάπερνούναπαρατήρηταιδιαίτεραότανφθάνουναπόταχερ-σαίασύνοραμετηνΤουρκία(τονποταμόΈβρο)καθώςσυχνάδιαφεύ-γουντηςσύλληψηςκαιτηςκαταγραφήςαπότιςαρχέςήτιςΜΚΟΕπομέ-νωςαυτάτανούμεραθαπρέπεινααντιμετωπίζονταιμεεπιφύλαξη

Απόταενλόγω3973ασυνόδευταανήλικατα1141διαμένουνήδησεδομέςφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνκαιταυπόλοιπα2832ανα-μένουν την τοποθέτησή τους Ορισμένα βρίσκονται σε προστατευτικήφύλαξη(216)άλλασταΚέντραΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςσεπαραμε-θόριεςπεριοχές(368)177βρίσκονταισεανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςμαζίμετονγενικόπληθυσμόκαιόχισεειδικάτμήματα264σεασφαλείςζώ-νεςεντόςτωνανοιχτώνδομώνφιλοξενίας467σεξενοδοχείαπουχρη-σιμοποιούνταιωςλύσηγιαεπείγουσαμεταβατικήφιλοξενία238σεάλ-λουςτύπουςεπισφαλούςφιλοξενίας(όπωςεναναμονήέξωσηςστέγασηαπόσυστέγασημεενήλικεςπουδενέχουνταυτοποιήσειοιαρχέςπιθα-νότατατηςίδιαςεθνικότητας)690είναικαταχωρισμέναωςάστεγα(δια-μονήστοδρόμο)ενώοτύποςκατοικίαςδεναναφέρεταισε412περιπτώ-σειςΑπότα2832παιδιάεναναμονήτοποθέτησηςσεδομήφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωντα78είναικορίτσιακαι τα2754αγόριαΕίναισημαντικόνατονιστείότιηδιαδικασίατηςπρόσβασηςστιςυπηρεσίεςμεσκοπότηνένταξηαπότηστιγμήτηςεισόδουδενείναιγραμμικήήσαφήςκαιστηνΕλλάδασυγκεκριμέναοιπολιτικέςπουεφαρμόστηκαντο2016άλλαξανδραστικάτηνκατάστασηστηχώραεπηρεάζονταςτοταξίδικαιτηδυνητικήένταξηόσωνεγκλωβίστηκανεδώndashσυμπεριλαμβανομένωντωνανηλίκωνndashμετάτοκλείσιμοτωνσυνόρωνσταΒαλκάνιαΠεραιτέρωοιπαραμεθόριεςπεριοχέςκαιτανησιάλειτουργούνξεχωριστάαπότοισχύονπλαίσιο στην ενδοχώρα και εκτός αυτού Έτσι προκαλείται ασυνέπειαστηνπροσπάθειαχαρτογράφησηςτωνυπηρεσιών

Είσοδος στην Ελλάδα α ΣύλληψηστασύνοραndashειδοποίησητουΕισαγγελέακαιπαραπομπήσε

ΚέντροΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησης(ήσεΚινητήΜονάδαΥποδοχήςκαι Ταυτοποίησης) ndash Αξιολόγηση των ιδιαίτερων αναγκών (ιατρική

107 ΕΚΚΑεπικαιροποιημένηκατάστασηΑσυνόδευταανήλικαστηνΕλλάδαΑσυνόδευταανήλι-καστηνΕλλάδα1562018httpbitly2VapAmp

52

Έντ

αξη

εκτίμησηκοινωνικήυποστήριξηπαραπομπήστοΕΚΚΑndashπαραπομπήστοΠεριφερειακόΓραφείοΑσύλουκατόπιναιτήματοςαπότοανήλικοndashέγκρισητουεισαγγελέαεάντοανήλικοείναιηλικίαςκάτωτων15ετών) 108ndashπεριορισμόςτηςελευθερίαςενώεκκρεμείηπαραπομπήσεκατάλληληδομήφιλοξενίας 109ndashέκδοσηαπότηδιοίκησητουΚΥΤπουαρχικάσυνεχίζεταιωςπροστατευτικήφύλαξηαπότονεισαγγελέαεάνείναιαπαραίτητοndash(προσωρινήστέγασησεανοιχτήδομήφιλοξενίαςενώ εκκρεμεί η τοποθέτηση εάνδιατίθεται) ndash τοποθέτησησεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνμετηνέγκρισητουΕισαγγελέαndashέναρξη(ήσυνέ-χιση εάν έχουνήδη εκκινηθεί)διαδικασιών ενώπιον τηςΥπηρεσίαςΑσύλου

β Άφιξηστηνενδοχώραχωρίςναεντοπιστούναπότιςαστυνομικέςαρ-χές 110 εγκατάλειψητηςπαραμεθόριουπεριοχήςπριναπότηντοποθέ-τησησεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνήτημεταφοράσεπροαναχωρησια-κόκέντρο 111 ήεγκατάλειψηδομήςφιλοξενίαςανηλίκων1 Προσέγγισηφορέωντηςκοινωνίαςτωνπολιτώνστηνενδοχώραγια

τηνπρόσβασησευπηρεσίεςΑνάλογαμετιςανάγκεςκαιτιςεπιθυ-μίεςτωνπαιδιώνκαθώςκαιτηνηλικίατουςτηνικανότηταανταπό-κρισηςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιτηνεπαγγελματικήγνώμητωνπαρόχωντωνυπηρεσιώνΠαραπομπήστοΕΚΚΑαπότουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνndashειδοποίησηεισαγγελέααπότοΕΚΚΑδιασφάλισηπρόσβασηςστηΔιαδικασίαΑσύλου 112ndashΕιδοποίηση

108 Οιενέργειεςεντόςτηςπαρένθεσηςδενείναιυποχρεωτικέςκαιθαμπορούσανναπραγμα-τοποιηθούνσεμιαδεδομένηκατάσταση

109 Εξαιρετικάνεαράανήλικαήκαιασυνόδευταανήλικακορίτσιαndashανάλογαμετηνηλικίακαιτηνευαλωτότηταndashτοποθετούνταισυνήθωςαμέσωςσεδομήπροσωρινήςφιλοξενίαςεάνδιατί-θεταιήσενοσοκομείοπαίδωνώσπουναβρεθείκατάλληληστέγασηστηνκατάλληληδομή

110 ΑυτότογεγονόςέχειπαρατηρηθείεπανειλημμένωςγιατουςπληθυσμούςπουδιασχίζουνταχερσαίασύνοραμετηνΤουρκίαστηΒόρειαΕλλάδακαιπιοσυγκεκριμέναστηνπεριοχήτουΈβρου

111 ΠρέπειναδιευκρινιστείότιδενδιαθέτουνόλεςοιπαραμεθόριεςπεριοχέςΠροαναχωρησια-κάΚέντρακαιότισυχνάυπερκαλύπτεταιηχωρητικότητάτουςΩστόσοσεαυτέςτιςπερι-πτώσειςμπορείναεκδοθούναποφάσειςγιαπροστατευτικήφύλαξηαλλάταανήλικαπουπαραμένουνσεανοιχτούςχώρουςστηνπραγματικότητατουςεγκαταλείπουνχωρίςναγί-νουναντιληπτά

112 ΗΥπηρεσίαΑσύλουέχειπρόσβασηστααρχεία τηςΥΠΥΤκαιμπορεί νααναγνωρίσει ταπρόσωπαπουεγκαταλείπουνένανησίΙδιαίτεραγιαταασυνόδευταανήλικαηαξιολόγησηαπότηνΥπηρεσίαΑσύλουπροβλέπειότιηεπιστροφήστονησίήηπαραπομπήστηναστυνομίαγιαπεριορισμόαντιβαίνειστοΒέλτιστοΣυμφέροντουςκαιταΠεριφερειακάΓραφείαασύλουπροχωρούνστηνκαταγραφήαντίθεταμεότιθασυνέβαινεστηνπερίπτωσηκάποιουενηλίκου

53

Έντ

αξη

εισαγγελέααπότηνΥπηρεσίαΑσύλουκαιπαραπομπήστοΕΚΚΑ Έωςτηντοποθέτησηταανήλικαθαμπορούσανναφιλοξενηθούνπροσωρινάσεμιαανοιχτήδομήφιλοξενίαςεάνδιατίθεταιχώροςκαιανάλογαμετηνηλικίατους 113ndashδιαμονήστοδρόμοndashσεέναμηρυθμιζόμενοπροσωρινόπεριβάλλοντηςεπιλογήςτους(γιαπα-ράδειγμασεοικογενειακούςφίλουςομοεθνείς)ndashσύλληψηαπότιςαστυνομικές αρχές και κράτηση ndash συνοδευόμενη μεταφορά στιςαστυνομικέςαρχέςκαιτοποθέτησησεμονάδαπροσωρινήςφιλοξε-νίαςσεένανοσοκομείοπαίδωνήμίαδομήπροσωρινήςφιλοξενίαςεάνδιατίθεται 114

2 ΜηπροσέγγισητηςκοινωνίαςτωνπολιτώνΤαανήλικαεξακολου-θούνναμηνεντοπίζονταιαπόόλεςτιςαρχέςπαρεκτόςεάνσυλλη-φθούναπότιςαστυνομικέςαρχέςπουθαειδοποιήσουντονεισαγ-γελέακαιθαπαραπέμψουντηνυπόθεσηστοΕΚΚΑ

Ηδιαφοράανάμεσασταδύοπιθανάσενάριαndashανάλογαμετοεάνθαγίνεισύλληψηκαιμετιςσυνέπειεςτηςαπουσίαςδιαδικασιώνγιατηνυπο-δοχήστηνενδοχώραndashείναιαισθητήΑντίθεταμεαυτόπουθαπερίμενεκάποιοςολοένακαιπερισσότεραπαιδιάφαίνεταινασυσσωρεύονταιστιςμεγαλουπόλεις

113 Ταπολύμικράπαιδιά(δηλαδήηλικίαςκάτωτων13ετώνανάλογαμετιςσυνθήκες)καιταασυνόδευταανήλικακορίτσιααποκλείονταιαπόαυτέςτιςδομές

114 Εξαιρετικάνεαράανήλικαήκαιασυνόδευταανήλικακορίτσιαανάλογαμετηνευαλωτότητακαιτιςιδιαιτερότητεςτηςπερίπτωσης

54

Εμπό

δια

στη

ν έν

ταξη

[ 6 ] Εμπόδια στην ένταξη

55

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

[thinsp61thinsp] Υποδοχή στα σύνοραΗελληνικήνομοθεσίαεπιτρέπειτηνυποστήριξητηςΥπηρεσίαςΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησης (ΥΠΥΤ)πουείναιαρμόδιαγια την ταυτοποίηση τωνυπηκόωντρίτωνχωρώναπότηFrontexμετηντελευταίαναδραστηριο-ποιείταισχεδόνσεόλεςτιςπαραμεθόριεςπεριοχέςτατελευταίαχρόνια 115

Ακολουθούνταιδιάφορεςπρακτικέςπουπαραβιάζουνπολλάδικαιώ-ματατωνπαιδιώνστασύνορααλλάενίοτεσύμφωναμετουςεπαγγελμα-τίεςπαραβιάζεταιωςκαιησωματικήκαιψυχικήτουςακεραιότηταΌσονκαιρό κάποιο πρόσωπο περιμένει να καταγραφεί παραμένει σε ένανχώροόπουυπάρχειμιασκηνήμέσαστηνοποίαενήλικοιndashάντρεςκαιγυναίκεςndash κοιμούνται κατάχαμα χωρίς προσωπικό ασφάλειας μετά τις2300ΠεραιτέρωοιδιαδικασίεςταυτοποίησηςπραγματοποιούνταιαπόταμέλητουπροσωπικούτηςFrontexκαιηπροσωπικήτουςγνώμηπα-ραπέμπεταιστηνΥΠΥΤπροςέγκρισηΤοπροσωπικότηςτελευταίαςτηνυιοθετείπρόθυμακυρίωςλόγωέλλειψηςδυνατοτήτων

ΗκοινωνίατωνπολιτώνέχειπροτείνειηFrontexνακαταγράφειμόνοόσαδηλώνειοαιτώνάσυλοκαισυγκεκριμέναστηνπερίπτωσηανηλίκωναυτόθαπρέπειναγίνεταικαλόπισταΩστόσοτοερωτηματολόγιοπουχρησιμοποιείηFrontexγιατηνταυτοποίησηκαιτηνκαταγραφήδενδια-τίθεταιστηδημόσιασφαίρα 116ΈχουνυπάρξειπολυάριθμεςπεριπτώσειςανηλίκωνπουκαταγγέλλουντοπροσωπικότηςFrontexστουςπαρόχουςυπηρεσιών στιςΜΚΟ 117 για βαριά κακομεταχείριση ως και χαστούκιαπροκειμένουναεξαναγκαστούνταανήλικαναlaquoπαραδεχτούνraquoότιείναιενήλικοι ή ότι ανήκουνσε άλλη εθνικότητα και όχι στηδική τους Το2018οιεπαγγελματίεςεπισήμαναντηναύξησητουαριθμούτωναποκα-λούμενωνlaquoφερόμενωνωςανήλικωνraquo δηλαδήτωνανήλικωνπουείχανεσφαλμέναταυτοποιηθείκαιείχανκαταγραφείωςενήλικοιΑυτάταανή-λικα παραμένουν στον καταυλισμό τηςΜόριας χωρίς καμία υπηρεσίαπροστασίαςφιλικήγιαταπαιδιάlaquoστοέλεοςτωνπολλώνκινδύνωνπου

115 Νόμος4375116 Έχειυποβληθείαίτημααπότουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνναπροσπελάσουνένα

συγκεκριμένοαρχείοαλλάεκκρεμείακόμαηαπάντηση117 Σεμιασυνέντευξηπουπραγματοποιήθηκε τονΜάιο του2018στοπλαίσιο τηςέρευνας

αναφέρθηκεότιηFrontexπρόσφατακατέγραψεδώδεκαανήλικαωςενηλίκουςκαιεντόςτριώνημερώνεκτιμήθηκεότιόλατουςείναιανήλικαμέσωτηςδιαδικασίαςδιαπίστωσηςτηςανηλικότητας

56

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ελλοχεύουνσεαυτότοldquohotspotrdquoraquoΠαράτοότιοΝόμοςπροβλέπειτοτεκμήριοτηςανηλικότηταςώσπουνακαταλήξεισεσυμπεράσματαηδια-δικασίαδιαπίστωσης τηςανηλικότηταςστηνπράξηοιαρχές τοέχουναντιστρέψεισετεκμήριοενηλικότηταςαντιμετωπίζονταςταανήλικασανναήτανενήλικοιμέχριναεξαχθείσυμπέρασμαΈναπρόσωποθαπρέπεινα αντιμετωπίζεται ως ανήλικο όσο υπάρχει αμφιβολία σχετικά με τηνηλικίατουκαιαυτήηπροστασίαεκτείνεταιπέραντουσυμπεράσματοςτηςδιαδικασίαςστηνπερίπτωσηπουοιεπαγγελματίεςεκτίμησηςτηςανη-λικότηταςεξακολουθούνναέχουναμφιβολίες

Ταερωτήματαδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςβασίζονταισεμιαευρω-κεντρική αντίληψη της ζωής ενός ανηλίκου γεγονός που δεν καθιστάδυνατήτηναναγνώρισητηςκατάλληληςεξατομικευμένηςδιαδικασίαςγιατοπαιδί

laquoΟιερωτήσειςδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςθαπρέπειναέχουνλάβειυπόψητηνκουλτούραστηχώρακαταγωγήςκαιτηδιαδρομήτουπαιδιούΔενέχεινόημαναρωτάςένααγόριαπότοΠακιστάνήένανΑφγανόπουμεγάλωσεστοΙράνπόσαχρόνιαπήγεσχολείοήπόσαχρόνιαέχει εργαστείστηζωήτουΠρέπεινααναγνωρι-στούν ερωτήσεις που θα αποτυπώνουν την πραγματικότητα στηχώραστηνοποίαμεγάλωσε τοπαιδί και πουδενθαβασίζονταιστονευρωκεντρικότρόποζωήςraquo 118

Υπάρχουνφορέςπουταανήλικανιώθουνπιοασφαλήότανκρύβουντην ηλικία τους απόφόβο λόγω τωνφημών που κυκλοφορούν στονπληθυσμόκαικάνουνλόγογιατηνπροηγούμενηπρακτικήηοποίαεπι-κρατούσεστονησίτηlaquoσυλλογικήπροστατευτικήφύλαξηraquoτωνανηλίκωνπουταάφηνεσεκαθεστώςκράτησηςστονησίγιαμήνες 119ήαπόφόβο

118 ΑυτόανέφεραναρκετοίεπαγγελματίεςπουεργάζονταιστασύνοραστανησιάτουΒορείουΑιγαίουτηντελευταίατριετία

119 Τα ανήλικα αναγκάζονταν να παραμείνουν στην αποκαλούμενη laquoπτέρυγα-φάντασμαraquo ηοποίαπροσομοιάζειέντονασεφυλακήχωρίςυπηρεσίεςχωρίςπροαυλισμόκαιμεμόνομίαβάρδιαφροντιστώνναμεριμνάγιατιςπολύβασικέςτουςανάγκεςΧρειάστηκεναεξεγερ-θούνώστενααπαιτήσουνκαλύτερεςσυνθήκεςμεακραίεςπράξειςβίαςναδιαπράττονταιαπόαυτάΕίκοσιέναπαιδιάδιακομίστηκανστονοσοκομείοενώταυπόλοιπακλειδώθηκανμέσαγιαδύομέρεςχωρίςτηνπαρουσίαπροσωπικούχωρίςκαθαρισμότωνματωμένωνσκηνώνχωρίςαπομάκρυνσητωνσπασμένωνγυαλιώνκτλΧρειάστηκενασκηνοθετήσουνμιαεξέγερσηώστενααπολαύσουνταβασικάτουςδικαιώματακαινατύχουνλίγουσεβασμού

57

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ότιθαlaquoεγκλωβιστούνraquoστηνΕλλάδαήδιότιαυτότουςείπενακάνουνολαθρέμποροςώστενασυνεχίσουντοταξίδιτουςσεκάποιοάλλοκρά-τος-μέλος

ΕάνέναανήλικοαποφασίσειναδιορθώσειτηνταυτότητάτουκαινακαταγραφείτυπικάκαιεπίσημαωςανήλικοθαπρέπειναπεριμένειγιατησυνέντευξήτουμετηνΥπηρεσίαΑσύλουώστεναμπορέσειναπειτηναλήθειαγιατηνηλικίατουήέστωαυτόσυνέβαινεμέχριπρόσφαταΣτησυντριπτικήπλειονότητατωνπεριπτώσεωνησυνέντευξηθαδιακοπείκαιτοπαιδίθαπαραπεμφθείγιαδιαπίστωσητηςανηλικότηταςΑυτήηπρα-κτική ήταν άκρως ανεπαρκής και έθετε τα ανήλικα σε μεγάλο κίνδυνοεφόσονθαέπρεπεναπαραμένουνφιλοξενούμεναστοΚΥΤμαζίμετουςενηλίκουςγιαμεγάλοχρονικόδιάστημαωςκαιέξιμήνεςμέχριναπραγ-ματοποιηθείησυνέντευξηωςανήλικααποκλεισμένααπότησυνοριακήδιαδικασία

ΑυτήηπρακτικήάλλαξεπρόσφατακαιηπαραπομπήγιαδιαπίστωσητηςανηλικότηταςγίνεταικατάτηνκαταγραφήστηνΥπηρεσίαΑσύλουΟιεπαγγελματίεςαναφέρουν

laquoθαήταναδύνατοναγίνειαυτότοβήμακαιναδιορθωθείηηλικίακάποιουαςώστενακαταγραφείορθώςωςανήλικοςηχωρίςτηνυποστήριξητωνεπαγγελματιώναπότιςΜΚΟΤοσύστημαείναιπο-λύπλοκο και δεν παρέχονται πληροφορίες προς τούτο ενώ δενυπάρχεικρατικήυποχρέωσηγιαπαροχήδικηγόρουστονπρώτοβαθμόΟύτεκανγιαταανήλικαraquo

Παράτιςδιατάξειςγιατηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςόπωςπεριγρά-φεταιπαραπάνωέωςπολύπρόσφαταλόγωτηςέλλειψηςπαιδιάτρουήπαιδοψυχολόγουγιατηδιεξαγωγήτηςδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςηΥπηρεσίαΑσύλουπαρέπεμπεταφερόμεναωςανήλικαστοδημόσιονο-σοκομείοτηςΛέσβουγιαοδοντιατρικήεξέτασηβασίζονταςτηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςστοναριθμότωνφρονιμιτώνΌσοναφοράτηνακτινο-γραφίαάνωάκρων τονοσοκομείοδιενεργούσετηνεξέτασηκαιέπειταεξέδιδεεπίσημηδήλωσηστηνοποίααναφερότανότιδενήτανδυνατόςοπροσδιορισμός της ηλικίας κάθεανηλίκουηλικίας άνω των15 ετών μεαυτήτηνεξέτασηΑπότονΙούλιοτου2018ταφερόμεναωςανήλικαπα-ραπέμπονται πλέον στο προσωπικό ψυχοκοινωνικής υποστήριξης του

58

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ΚΕΕΛΠΝΟ 120γιατηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςΩστόσοενώπρόκει-ταιγιασημαντικήβελτίωσητοΚΕΕΛΠΝΟυπολείπεταισεδιερμηνείςκαισυνήθως ζητά από τηΜΚΟπου εκπροσωπεί το ανήλικο να παράσχειδιερμηνέαήαναβάλλειπεραιτέρωτηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςάρακαιτηδιαδικασίατουασύλου

ΕάνέναανήλικοείναισεθέσηναπαράσχεικάποιοαποδεικτικότηςηλικίαςτουαυτόκατατίθεταιστηνΥπηρεσίαΑσύλουΗΥπηρεσίαΑσύ-λουστοσυγκεκριμένονησίδενκαταχωρίζειαριθμόπρωτοκόλλουπροςεπιβεβαίωσητηςπροσκόμισηςτωνενλόγωαποδεικτικώνταοποίαστησυνέχειαδιαβιβάζονταιστηFrontexγιαεξέτασηγνησιότηταςΕάνδιαπι-στωθείότιείναιγνήσιαηηλικίατουανηλίκουδιορθώνεταιΔιαφορετικάταενλόγωέγγραφακατάσχονταικαικαταστρέφονταικαιδενδιατίθεταιδιαδικασίαάσκησηςπροσφυγής

Συνεπώςέχουνδημιουργηθείδύοδιαφορετικέςδιαδικασίεςκαιεπο-μένωςδύοlaquoτύποιraquoανηλίκωνΕκείναπουκαταγράφηκανορθώςαπότηνΥΠΥΤωςανήλικακαι εκείναπου ταυτοποιήθηκανωςανήλικααπό τηνΥπηρεσίαΑσύλουέπειτααπόμιαδύσκοληκαιχρονοβόραδιαδικασία

Κίνδυνοι από την εσφαλμένη καταγραφή Κατάτομεγαλύτερομέροςτου2017οιαρχέςτηςΥπηρεσίαςΑσύλουδενπαρέπεμπανταπαιδιάστοΕΚΚΑκαθώςθεωρούντανότιαυτόδενενέπιπτεστιςαρμοδιότητέςτουςΟιδύοαρμόδιεςαρχέςγιατηνέγκαιρηταυτοποίησηκαικαταγραφήτωνανηλίκωνndashΥΠΥΤκαιΥΑndashδενδιαβου-λεύοντανσχετικάκαιαυτόπαρέμενεαδιευκρίνιστοέωςτο2018Ταανή-λικαπουτελικάκαταγράφοντανορθώςωςανήλικαενώπιοντηςΥπηρε-σίαςΑσύλουκαιόχιαπότηνΥΠΥΤδενπαραπέμποντανστοΕΚΚΑαπόκανένανυπάλληλο τωνπροαναφερόμενωναρχώνΤα ίδιαθαέβλεπανάλλουςεςναμεταφέρονταιστηνενδοχώραήσεκάποιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνπριναπόαυτάπαράτοότιείχανφθάσειστηνΕλλάδαπριναπόεκείνουςεςΑυτόενέτεινετηναγωνίακαιτονεκνευρισμότουςσχετικάμετιςισχύουσεςδιαδικασίεςκαιτομέλλοντουςΠεραιτέρωπαράτοότιη

120 ΚΕΕΛΠΝΟείναιτοακρώνυμοτουΚέντρουΕλέγχουκαιΠρόληψηςΝοσημάτωνπουπα-ρέχει ψυχοκοινωνικές και υγειονομικές υπηρεσίες εντός του συστήματος υγείας σταlaquohotspotraquoτουΒορείουΑιγαίουκαιταπροαναχωρησιακάκέντραωςανάδοχοςεκμέρουςτουΥπουργείουΥγείαςσύμφωναμετηνΥπουργικήΑπόφασηπουδημοσιεύτηκεστοΦΕΚ 3877Β692018

59

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

συνέντευξηγιατηνευαλωτότηταδικαίωςδιακοπτότανχάρινμεταφοράςστιςΥπηρεσίεςΑσύλουκαιένταξηςστηνκατάλληληδιαδικασίαασύλου(δηλαδήόχιστησυνοριακήδιαδικασία)εκείναέπρεπεκαιπάλιναπερι-μένουνενίοτεεπίμήνεςενώπαρέμενανστονΚαταυλισμότηςΜόριαςμέχρι τελικά να πραγματοποιηθεί η συνέντευξή τους με την ΥπηρεσίαΑσύλουκαινακαταγραφείηαληθινήτουςηλικία

Ταανήλικαπουεκτιμάταιεσφαλμέναότιείναιενήλικοιήπουκαταγρά-φονταιεσφαλμέναωςενήλικοιστανησιάδιατρέχουντονάμεσοκίνδυνοδιοικητικήςκράτησηςκαιτηςδιαδικασίαςεπαναπροώθησηςστηνΤουρ-κίαΚατάτηδιάρκειατηςεπιχείρησηςlaquolowprofileraquo 121ηοποίαξεκίνησεαρχικάωςπιλοτικόπρόγραμμαάγαμοιαιτούντεςάσυλουπήκοοιχωρώνμεποσοστόχορήγησηςδιεθνούςπροστασίαςκάτωτουείκοσιπέντετοιςεκατόσύμφωναμε τηEurostat καιΣύροι 122 κρατούνται άμα τηαφίξειτους στοΠροαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης τηςΜόριας ΣυνεπώςεάνκάποιοανήλικοεκτιμηθείεσφαλμέναότιείναιενήλικοςδιατρέχειτονάμεσοκίνδυνοεπιστροφήςστηνΤουρκία

Οχειρισμόςαυτώντωνυποθέσεωναποδεικνύεταιπερίπλοκοςκαιταγραφειοκρατικάεμπόδιαείναιδαιδαλώδηεφόσονταπλέοναρμόδιαόρ-γανα και οι αρχές εντός του ΚΥΤ δεν επικοινωνούν απευθείας μεταξύτους 123Επομένωςοιεπαγγελματίεςπαραδέχονταιότιαντιμετωπίζουνδυ-σκολίες στην προσπάθειά τους να απελευθερωθεί ένα φερόμενο ως

121 ΣτοπλαίσιοτηςεπιχείρησηςlaquolowprofileraquoπουυλοποίησαντοΚέντροΠρώτηςΥποδοχήςκαιηΕλληνικήΑστυνομίαενώδενπροβλέπεταισεκανένανομοθέτημαοιάγαμοιάντρεςαπόχώρεςμεποσοστόαναγνώρισηςκάτωτουείκοσιπέντετοιςεκατόκρατούνταιάματηαφίξει τουςστοΠροαναχωρησιακόΚέντροστοΚέντροΠρώτηςΥποδοχής τηςΜόριαςέπειτααπόαπόφασηγιακράτησηπουεκδίδειηΥπηρεσίαΑσύλουκαιενώεκκρεμείηολο-κλήρωσητηςδιαδικασίαςασύλουήύστερααπόπαρέμβασηδικηγόρουεάνθεωρηθείότιείναι ευάλωτοιήσεπεριπτώσειςστιςοποίεςδενδιατίθεταιδιερμηνέαςστηγλώσσατουςγεγονόςπουοδηγείσεσοβαρέςκαθυστερήσειςστηνεξέτασητηςαίτησηςασύλου

122 ΛόγωτηςΣυμφωνίαςΕΕ-ΤουρκίαςκαιτουΝόμου45402018ηΤουρκίαθεωρείταιασφα-λήςτρίτηχώραγιατουςΣύρουςΕπομένωςπριναπότηναξιολόγησητηςουσίαςτηςαίτησηςασύλουοιίδιοιυποβάλλονταιπρώτασεσυνέντευξηγιατοπαραδεκτότηςαίτησηςώστεναεξεταστείανμπορούνναυποβάλουναίτησηασύλουστηνΕλλάδαήανθαπρέπειναεπι-στραφούνστηνΤουρκία

123 ΓιαπαράδειγμαυπάρχουνπεριπτώσειςστιςοποίεςέναανήλικοκαταγράφεταιεσφαλμέναωςενήλικοςκαικρατείταισύμφωναμετοέργοlaquolowprofileraquoΕίναιαδύνατοναπαραπεμφθείγιαδιαπίστωσητηςανηλικότηταςκαθώςηαστυνομίαθεωρείότιηιατρικήεξέτασηέχειήδηολοκληρωθείώστεναέχειφθάσεικάποιοςστηφάσητηςδιοικητικήςκράτησηςΕπομένωςδενεπιτρέπειτηνπαραπομπήτωνπροσώπωνσειατρικήεξέτασηκαιαξιολόγησηεκτόςεάνεπιμείνειπροςτούτοέναςμίαδικηγόρος

60

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ανήλικοπουτελείυπόδιοικητικήκράτησηδιαμέσουτηςδιαδικασίαςδια-πίστωσηςτηςανηλικότηταςκαιαπαιτείταινομικήσυνδρομήκαιικανότη-τεςκαθώςκαιυπομονήκαιηανάπτυξησχέσηςεμπιστοσύνηςκαικατανό-ησηςανάμεσαστουςεπαγγελματίεςκαιστοσχετικόπροσωπικότωναρ-μόδιωναρχώνΑυτόανέδειξεndashσεπερισσότερεςαπόμίαπεριπτώσειςndashτοad hocκαιεξατομικευμένοσύστημαπροστασίαςγιαταανήλικαστοσύ-στημαυποδοχής

laquoΌλοιεςμαςndashοιδικηγόροι ηΥπηρεσίαΑσύλου ηαστυνομίαndashκάνουμεότιμπορούμεγιαναφύγουνοιάνθρωποιαπότονησίΌλοτοσύστημαλειτουργείσαντηldquoΛίστατουΣίντλερrdquoενώπρο-σπαθούμεναβρούμελύσειςγιαναφύγουνοιάνθρωποιαπότονησίόσοπιογρήγοραγίνεταιraquo

laquoΈπειτααπόαυτή την ταλαιπωρίαndashναπροσπαθείς ναπείσεις τιςαρμόδιεςαρχέςότιπρόκειταιπράγματιγιαανήλικοndashέχειςπροκα-λέσει περισσότερα προβλήματα στο παιδί από όσα είχε ότανέφθασεraquo

ΈβροςΕνώ η κατάσταση είναι περίπλοκη στα νησιά του ΒορείουΑιγαίου ταανήλικαπουεισέρχονταιαπόταχερσαίασύνοραμετηνΤουρκίαμέσωτουΈβρουσυναντούνμιαπολύδιαφορετικήκατάστασηΟΈβροςωςπεριοχήκαιτοΚέντροΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςστοΦυλάκιοαπο-κλείονται από τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας και επομένως τη συνοριακήδιαδικασίαΣυνεπώςδενυπάρχειδιαδικασίαεισδοχήςΕάνκάποιοάτο-μοζητήσειάσυλοστηθεωρίακαταγράφεταιαξιολογείταικαιανάλογαπαραπέμπεται Ωστόσο οι μαρτυρίες υπογραμμίζουν την έλλειψη κά-ποιουείδουςαξιολόγησηςή ιατρικήςφροντίδας ενώοισυνθήκεςστοΚΥΤτουΦυλακίουαναφέρονταισεπολλέςεκθέσειςωςαπάνθρωπεςκαιταπεινωτικές 124Πολλάανήλικαπουδιασχίζουν ταχερσαίασύνοραμετηνΤουρκίαεισέρχονταιστηχώραχωρίςναεντοπιστούνκαιναταυτο-ποιηθούναπό τονστρατόή τιςαστυνομικέςαρχέςκαι επομένωςδενπαραπέμπονταιστοΚΥΤτουΦυλακίουγιατηναρχικήκαταγραφήκαιτην

124 ΠροκαταρκτικάσχόλιατηςΕυρωπαϊκήςΕπιτροπήςγιατηνΠρόληψητωνΒασανιστηρίωνκαιτηςΑπάνθρωπηςήΤαπεινωτικήςΜεταχείρισηςήΤιμωρίας (CPT)adhocεπίσκεψηστηνΕλλάδα10-19Απριλίου2018(CPTInf[2018])

61

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

έναρξητωνσχετικώνδιαδικασιώνγια τηνπροστασίαΟιεπαγγελματίεςαναφέρουνότιείναιπολλέςοιπεριπτώσειςπαιδιώνπουδενταυτοποιού-νταιώσπουναφθάσουνσεκάποιαμεγαλούπολη(ΘεσσαλονίκηήΑθή-να)στιςπερισσότερεςπεριπτώσειςέπειτααπόπολλούςμήνεςΤότεκα-ταγράφονταιδιότιαπευθύνονταισεκάποιαΜΚΟήδιότισυλλαμβάνονταιαπότηναστυνομίαΚαιπάλιεάνέναπαιδίκατορθώσειναδιαφύγειαπόόλουςαυτούςτουςφορείςκαμίααρχήδενθαμάθειποτέγιατηνύπαρξήτουστηχώρακαι το ίδιοθαπαραμείνειευάλωτοστοκαθετίκαιστονκαθένα

laquoΤαανήλικαπουφθάνουναπότονΈβροείναισανφαντάσματαΔενταέχειδεικανείςΔενταέχεικαταγράψεικανείςΕίναισανναμηνυπάρχουνraquo

Συνθήκες διαβίωσης στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) στα laquohotspotraquo και στον Έβρο (αποκλεισμένες ζώνες)ΟισυνθήκεςστοΚΥΤέχουνσταδιακάβελτιωθείκαιγιαπαράδειγμααπόlaquoπτέρυγες-φαντάσματαraquo στο Προαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης στοΚΥΤτηςΛέσβουέγιναντμήματαδιαμονήςανηλίκωνπουσύμφωναμετιςπεριγραφέςθυμίζουνστρατώναΤοφαγητόείναιάθλιοοισυνθήκεςανθυ-γιεινέςκαιυπάρχεισυνωστισμόςΈχουνκαταγραφείπεριστατικάαυτοτραυ-ματισμώνβίαςκαιαπόπειρεςαυτοκτονίας 125ΟιυπηρεσίεςπρακτικάείναιανύπαρκτεςτοίδιοκαιηπρόσβασηστηνεκπαίδευσηΔενυπάρχεινομικήσυνδρομήΤαέγγραφατωνανηλίκωνφυλάσσονταιμακριάτουςΕπομέ-νωςταανήλικαεξαρτώνταιαπότοπροσωπικόπουθαπρέπεινατασυνο-δεύσειεάνχρειαστείναπάνεοπουδήποτεΑυτήηκατάστασηισοδυναμείμεδιοικητικήκράτησηΤοΤμήμαΒ΄υποτίθεταιείναιασφαλέςκαθώςείναιηΑσφαλήςΖώνηστοΚΥΤτηςΛέσβουΩστόσοεδώέχουνκαταγραφείπολλάπεριστατικάκατάταοποίαενήλικοιπηδούνπάνωαπότιςπύλεςγιαναυποκινήσουνήνασυνεχίσουνκάποιασύγκρουσηΚάποιαστιγμήυπήρ-χανέωςκαισκηνέςπουστήθηκανγιαταασυνόδευταανήλικαακριβώςέξωαπότοΤμήμαΒ΄καθώςδενυπήρχεδιαθέσιμοςχώροςστοεσωτερικόΑπότηνάνοιξητου2018στοΤμήμαΒ΄διαμένουνκαιάγαμεςγυναίκεςδιότιδενδιατίθεταιπιαχώροςστηναντίστοιχηπτέρυγαάγαμωνγυναικών

125 laquoΑπόπειρα αυτοκτονίας ανήλικου πρόσφυγαraquoΕφΣυν4122017httpbitly2VUNo2f

62

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ΜιαπρόσφατηαξιολόγησηαπότηνΎπατηΑρμοστείατουΟΗΕγιατουςΠρόσφυγες(UNHCR)πουπραγματοποιήθηκετονΜάιοτου2018στοΚΥΤτηςΛέσβου 126συμπέρανεότιταανήλικανιώθουνότιμπορείναταακούνεαλλάκανείςδεντουςδίνεισημασίακαθώςηκατάστασήτουςδεναλλάζειΧρειάζονταιεπιπλέονπρόσβασησειατρικήφροντίδα(μετάτις1600)λένεότιείναιανήμποραναστηρίξουντουςιςφίλουςεςτουςπουαυτοτραυματίζονταιλένεότιχρειάζονταιεπαρκήενημέρωσηκαινο-μικήεκπροσώπησηκάλυψητωνβασικώντουςαναγκών(υπόδησηένδυ-σηκουρέας)καλύτερεςεκπαιδευτικέςκαιυπαίθριεςδραστηριότητεςκα-λύτεροφαγητόκαικαλύτερηασφάλειαΕίναιαπορίαςάξιοότιαυτέςοιεξαιρετικάβασικέςανάγκεςείναιακόμασχετικέςκαιδενεκπληρώνονταιτρίαχρόνιαμετάτηναύξησητωναφίξεωνκαιδύοχρόνιαμετάτηΣυμ-φωνίαΕΕ-Τουρκίας

ΗκατάστασηστοΚΥΤτουΈβρουείναιακόμαχειρότερηενώοιμαρτυ-ρίεςτονίζουντιςαπάνθρωπεςκαιαπαράδεκτεςσυνθήκεςυγιεινής 127 τηνέλλειψηδιερμηνέωντηνέλλειψηιατρικούκαινοσηλευτικούπροσωπικούτημηταυτοποίησητηνέλλειψηδιαδικασιώνγιατηδιαπίστωσητηςευαλω-τότηταςήτηςανηλικότηταςτοσυνωστισμότηνέλλειψηπροαυλισμούενίο-τεέωςκαιεπίδύοημέρεςκαιτονμεικτόπληθυσμόndashωςπροςτηνηλικίατοφύλοκαιιατρικάθέματαndashσταεμπορευματοκιβώτιακαιστιςσκηνές 128

ΚράτησηΤοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικής είχεδεσμευτεί 129 ότι κανέναανήλικοδενθαπαρέμενεσεκράτησηέωςτατέλητου2017ΩστόσοστατέληΔεκεμβρίουτου2017υπήρχανακόμη54καταγεγραμμέναανήλικασεκράτησηενώτο2018αυτόςοαριθμόςαυξήθηκεδραματικάκαιανερ-χότανστα216στις15Ιουνίου2018

126 ΗUNHCRδιεξήγαγεμιαΑξιολόγησητωνΑναγκώντωνπροσφύγωνστηΛέσβοτονΜάιοτου2018Ηέκθεσημένειναδημοσιευτεί(20Σεπτεμβρίου2018)αλλάμιασύνοψητωνευρημάτωντηςπαρουσιάστηκεστηΔιυπηρεσιακήΟμάδαΕργασίαςστηΛέσβοτην1ηΑυ-γούστου2018

127 ΠροκαταρκτικάσχόλιατηςΕυρωπαϊκήςΕπιτροπήςγιατηνΠρόληψητωνΒασανιστηρίωνκαιτηςΑπάνθρωπηςήΤαπεινωτικήςΜεταχείρισηςήΤιμωρίας (CPT)adhocεπίσκεψηστηνΕλλάδα10-19Απριλίου2018(CPTInf[2018]20)

128 HumanRightsWatchGreeceInhumaneConditionsatLandBorder27July2018httpbitly2DZ0cdU

129 ldquoΥπουργόςΜεταναστευτικήςΠολιτικήςΩςτοτέλοςτουέτουςόλαταασυνόδευταπαιδιάσεκατάλληλεςδομέςraquoAMNA282017httpbitly2LARjx6

63

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Προφανώς αυτό οφείλεται στην αύξηση των ασυνόδευτων ανήλικωνστηνΕλλάδασυνολικάκαιστηνπρόσφατηεκκένωσηδύοεγκαταλειμμέ-νωνεργοστασίωνστολιμένατηςΠάτραςόπουδιέμενανπαράνομαασυ-νόδευταανήλικαndashμεταξύάλλωνπροκειμένουνααποπειραθούνναφθά-σουνστηνΙταλίαΚατάτηδιάρκειατηςεπιχείρησηςοιαστυνομικέςαρχέςταυτοποίησαν142ανήλικααπόταοποίαμόνο37είχανκαταγραφείενώ105δενείχανκαταγραφείποτέωςαιτούνταάσυλοστηνΕλλάδαΤαταυ-τοποιημέναανήλικαμεταφέρθηκανσεασφαλέστερουςχώρουςφιλοξε-νίαςενώτα105ανήλικαμεταφέρθηκανστοΠροαναχωρησιακόΚέντροτηςΚορίνθουσεκαθεστώςlaquoπροστατευτικήςφύλαξηςraquo

Η παραμονή των παιδιών σε κέντρα κράτησης αποτελεί από καιρόπρακτική της ελληνικής κυβέρνησης και ενώ η κατάσταση βελτιώθηκεσταδιακάμέσασταχρόνιαπληθαίνουν ταπαραδείγματααυξανόμενωναριθμώνανηλίκωνυπό κράτησηΚαι πάλι κατά τοδεύτεροήμισυ του2017αυξήθηκανταανήλικασεπροστατευτικήφύλαξηστοΠροαναχω-ρησιακόΚέντροτηςΑμυγδαλέζαςενώεπίσηςπαρατάθηκεκαιηδιάρκειάτηςΤοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςδήλωσεότιαυτόοφειλό-τανστηνάφιξη1100ασυνόδευτωνανηλίκωναπότονΑύγουστοέωςτονΝοέμβριοτου2017 130

Όπωςανέφερανσταθεράδιάφοροιεμπλεκόμενοιφορείςοισυνθή-κεςστηνΑμυγδαλέζαδενπληρούνταβασικάπρότυπαΟισυνθήκεςεκείείναιαπαράδεκτεςγιατηντοποθέτησηανηλίκωνέστωκαιπροσωρινά 131 ενώυπάρχεικαιέλλειψηρουχισμούυποδημάτωνκαιειδώνυγιεινήςκα-θώςκαιανεπάρκειακλινώνοπότεταανήλικακοιμούνταιστοδάπεδοκαισεστρώματαπουδενέχουναπολυμανθείΕπίσηςκαταγράφονταιτακτικάπεριστατικάβίαςαυτοτραυματισμώνκαιαπεργίαςπείνας

laquoΤαανήλικαμαςρωτούνσυνεχώςγιατίβρίσκονταιστηφυλακήενώδενέκαναντίποτακακόraquo

130 laquoΑύξησητουαριθμούκαιτουχρόνουκράτησηςασυνόδευτωνανηλίκωνraquoΑυγή21122017httpbitly2VcaiOj

131 ArsisldquoAnnualreport2017AthensinterventionteamofArsisinthefieldofdetentioninAmygdalezaandTavrospre-removaldetentioncentrerdquo22May2018httpbitly2HaUgjR

64

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

[thinsp62thinsp] Κέντρα και δομές φιλοξενίας ανηλίκων η κατάσταση στην ενδοχώρα

ΕνώείναισημαντικόναεπισημανθείότιηΕλλάδαδενήτανεξοικειωμένημεπαρόμοιεςκαταστάσειςκαιδενδιέθετεποτέκάποιοσύστημααναδο-χής ή επιτροπείας θα προσδοκούσε κανείς ότι κατά τη διάρκεια τουτρίτουέτουςτηςαποκαλούμενηςlaquoπροσφυγικήςraquoκρίσηςθαμπορούσαννααποφεύγονταικάποιεςσυμπεριφορέςκαιθαμπορούσανναυιοθετη-θούνκαλέςπρακτικέςπροκειμένουναδιασφαλίζεταιότιταασυνόδευταανήλικαέχουνκάποιονασφαλήχώροδιαμονήςείτεπροσωρινάείτεορι-στικάώσπουναενηλικιωθούνήκαιναείναιικανάνασταθούνσταπόδιατουςΩστόσοδενδιαθέτουνόλαταανήλικαένανασφαλήχώροδιαμο-νήςΑυτήτηστιγμήυπάρχουντρειςτύποιχώρωνπουθαμπορούσανναφιλοξενήσουν ανήλικα οι δύο είναι προσωρινοί Ασφαλείς Ζώνες σεανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςκαιξενοδοχείακαιημόνημακροχρόνιαδια-μονήγιαπαιδιάπουδιατίθεταιαυτήτηστιγμήστηνΕλλάδαείναιοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων(ξενώνες)

Στηνπράξημπορείναυπάρχουνανήλικαπουδιαμένουνσεκαταλή-ψειςήστριμωγμένασανσαρδέλεςσεδιαμερίσματαμεάλλουςεςυπηκό-ουςτρίτωνχωρώνσυνήθωςενηλίκουςώστενααποφύγουντηναστεγία

ΠαράτοότιοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνπαρουσιάζουνπληθώραπροβλημάτωνάλλεςεπιλογέςφιλοξενίαςδενπληρούνταδιεθνήπρότυπαγιατηνυποδοχήκαιτιςσυνθήκεςδιαβίωσηςανηλίκωνΠεραιτέρωοκα-τάλογοςμετιςδιαθέσιμεςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιτιςμορφέςστέ-γασηςυπόκειταισεσυνεχείςμεταβολέςκαιοπωσδήποτεαυτέςδενεπαρ-κούνγιατηνπαροχήστέγασηςστονδιαρκώςαυξανόμενοαριθμόασυνό-δευτωνκαιχωρισμένωναπότηνοικογένειάτουςανηλίκωνστηνΕλλάδα

Ασφαλείς ΖώνεςΕπίτουπαρόντοςλειτουργούνδέκαΑσφαλείςΖώνεςστηνΕλλάδα 132μεδυνατότηταφιλοξενίαςέως300ανήλικα

ΟιΑσφαλείςΖώνες έχουνσυσταθείως εναλλακτική επιλογήγια τηστέγασηκαιτηνπαροχήυπηρεσιώνκαιφροντίδαςσταασυνόδευταανήλικα

132 ΕΚΚΑΕπικαιροποιημένηκατάστασηΑσυνόδευταανήλικαστηνΕλλάδα31 Ιουλίου2018httpbitly2VUhmDw

65

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

καιγιατηναντιμετώπισηεπειγουσώναναγκώνγιατηνασφάλειακαιτηνπροστασίατουςΣεαυτέςσυμπεριλαμβάνεταιηάμεσηαπομάκρυνσητωνπαιδιώναπόσυνθήκες κράτησηςώσπουνα καταστούνδιαθέσιμεςπιομακροχρόνιεςεπιλογέςγιατηντοποθέτησητωνασυνόδευτωνανηλίκωνήβιώσιμεςλύσεις

ΗΥποομάδαΕργασίαςγιατηνΠροστασίατουΠαιδιούndashΤμήμαΑθη-νών(ChildProtectionSub-WorkingGroupndashAthens)συνέταξεκατευθυ-ντήριες οδηγίες και συστάσεις 133 ορίζοντας το πλαίσιο λειτουργίας τωνΑσφαλώνΖωνώνκαιταπρότυπαπουδιασφαλίζουνότιαυτοίοιχώροιείναικατάλληλοιγιαανήλικαΟιενλόγωκατευθυντήριεςοδηγίεςlaquoυιοθετή-θηκανraquoαπότοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςκαιτοΥπουργείοΕργασίαςΩστόσοεφόσονδενέχουνεκδοθείεπίσημεςκρατικέςκατευθυ-ντήριεςοδηγίεςκαιδενυπάρχεισυναφήςνομοθεσίαηύπαρξηαυτώντωνκατευθυντήριωνοδηγιώνδενείναιδεσμευτικήγιατοκράτοςκαιεφαρμό-ζονταιεπιλεκτικάκαιπροαιρετικάσεσυγκεκριμένεςδομέςανοιχτήςφιλοξε-νίαςπουυπάγονταιστοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικής

ΣταΕλάχισταΠρότυπααναφέρεταιότιέναπαιδίθαπρέπειναπαρα-μείνειστηνΑσφαλήΖώνητοπολύγιαδώδεκαβδομάδεςΩστόσοστηνπραγματικότηταυπάρχουνπεριπτώσειςασυνόδευτωνανηλίκωνπουδια-μένουνστιςΑσφαλείςΖώνεςεπίπερισσότεροαπόέναέτοςκαιάλλεςπεριπτώσειςασυνόδευτωνανηλίκωνπουφεύγουνndashπολλάανήλικαξεπέ-ρασαντιςδώδεκαβδομάδεςενηλικιώθηκανκαιμετακινήθηκανστηδομήόπουδιέμεινανμετονυπόλοιποπληθυσμότωνενηλίκωνότανσυμπλή-ρωσαντοδέκατοόγδοοέτοςτηςηλικίαςτουςΑυτόοφείλεταικυρίωςστοότιταπαιδιάπουδιαμένουνστιςΑσφαλείςΖώνεςσυνήθωςπαρα-πέμπονταιεκείέπειτααπόκράτησηκαισυνήθωςείναιηλικίαςάνωτων16ετώνΕπομένωςθαείναιτατελευταίαπουθαπαραπεμφθούνσεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνΠροτεραιότηταδίνεταισταπαιδιάσεσυγκεκριμένεςπεριοχέςτωνΚΥΤσταπαιδιάυπόκράτησησταμικρότερηςηλικίαςπαι-διάκαισταάστεγαΟιΑσφαλείςΖώνεςκαιταξενοδοχείαθεωρούνταιπιοευνοϊκόπεριβάλλονδιαβίωσηςσεσχέσημεταυπόλοιπαοπότετα

133 Το2015συστάθηκανΟμάδεςΕργασίας(WG)προκειμένουνασυντονίσουντουςαρμό-διουςεμπλεκόμενουςφορείςώστενααναγνωρίσουντασχετικάζητήματασεκάθεπεδίοπουάπτεταιτηςδιαχείρισηςκαιτηςπροστασίαςτωνμεταναστώνκαιτιςσυνακόλουθεςλύσειςΜίααπόαυτέςτιςΟμάδεςΕργασίαςndashηΟμάδαΕργασίαςγιατηνΠροστασίατουΠαιδιούndashσυνέταξεταΕλάχιστα Πρότυπα για τις Ασφαλείς Ζώνες για τα Ασυνόδευτα Παιδιά (UAC) σε Ανοιχτές Δομές ΦιλοξενίαςΔιατίθεταιστηδιεύθυνσηhttpbitly2vOAioH

66

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ανήλικαπουδιαμένουνεκείδενείναιδυνατόνααποτελέσουνπροτεραιό-τηταΣτιςσυστάσειςαναφέρεταιακόμαότιθαέπρεπεναυπάρχουνισχυ-ροί κοινοτικοί δεσμοί στις ανοιχτές δομές φιλοξενίας προκειμένου ναδιασφαλίζεταιηπροστασίαΣτηνπράξηενυπάρχουνεντάσειςανάμεσασταασυνόδευταανήλικακαιστογενικόπληθυσμόσεαρκετέςανοιχτέςδομέςφιλοξενίας 134ΕπίσηςοισυστάσειςαναφέρουνότικάθεΑσφαλήςΖώνηθαπρέπειναβρίσκεταικοντάστιςυποστηρικτικέςυπηρεσίεςκαιναδιαθέτειένανπάροχοεξειδικευμένωνυπηρεσιώνγιαασυνόδευταανήλικαοοποίοςθαμπορείναπαρέχειειδικήυποστήριξη(υπηρεσίεςδιαχείρισηςπερίπτωσης)καινακαλύπτειτιςβασικέςανάγκεςτωνπαιδιώνπουβρίσκο-νταισεαυτή 135ΑκόμηαναφέρουνότιοφορέαςυλοποίησηςτηςΑσφα-λούςΖώνηςείναιυπεύθυνοςγιατιςυπηρεσίεςπουπαρέχονταισταασυ-νόδευταανήλικασυμπεριλαμβανομένηςτηςκαθημερινήςφροντίδαςκαιτηςπροστασίαςτωνανηλίκωνωστόσοδενθαενεργείωςνόμιμοςεπί-τροποςΕφόσονδενπρόκειταιγιαυποχρέωσηασφαλώςεπιδέχεταιπολ-λώνερμηνειώνκαιέχουνυπάρξειπεριπτώσειςστιςοποίεςταπαιδιάστιςΑσφαλείςΖώνεςδενέχουνρούχαήσετμεείδηυγιεινήςενώοιεμπλε-κόμενοιπάροχοιυπηρεσιώνφιλονικούνγιατοποιααπόόλεςτιςπαρού-σεςοργανώσειςθαπρέπειναφροντίσειταπαιδιά

Ξενοδοχεία ΤονΜάρτιοτου2018ορίστηκεωςεπείγουσαλύσηηχρήσηξενοδοχείωνως απάντηση στον αυξανόμενο αριθμό ασυνόδευτων και χωρισμένωναπότηνοικογένειάτουςανηλίκωνστανησιάΣήμεραλειτουργούνδώδε-καξενοδοχείαμεσυνολικήχωρητικότητα500κλινώνΤαξενοδοχείαδια-χειρίζεταιοΔιεθνήςΟργανισμόςΜετανάστευσης(ΔΟΜ)καιχρηματο-δοτείηΕυρωπαϊκήΕπιτροπήστοπλαίσιοενόςέργουμετίτλοlaquoΈκτακτηΑνταπόκριση για τη Στέγαση Ασυνόδευτων Παιδιών (ERAcUMiC)raquo 136 Στόχοςτουπρογράμματοςείναιηπαροχήυπηρεσιώνπροσωρινήςφιλο-ξενίας και προστασίας η κάλυψη των βασικών αναγκών η πρόσβασηστην πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη με μια ιατρική μονάδα ανά

134 ΈχουνγίνειπολλέςκαταγγελίεςστιςανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςτουΣχιστούκαιτουΕλαιώναμεταξύάλλωναπόπρόσφυγεςπουδιαμένουνεκείσχετικάμετονκίνδυνοπουσυνεπάγεταιηΑσφαλήςΖώνηγιατηνυπόλοιπηδομή

135 IbidΥποσημείωση131136 ΔΟΜ ldquoEmergency Response in Accommodating Unaccompanied Migrant Children

ERAcUMiCrdquohttpbitly2VPBk2l

67

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

δομήστέγασηςηνομικήσυμβουλευτικήηψυχολογικήυποστήριξηοιεκπαιδευτικέςδραστηριότητεςκαιταμαθήματααλλάκαιοιρυθμίσειςγιαενισχυμένηπαροχήεξωτερικώνυπηρεσιώνσταασυνόδευταανήλικαενι-σχύονταςποσοτικάκαιποιοτικάτιςδυνατότητεςπαροχήςβοήθειαςστοπλαίσιοτηςέκτακτηςανταπόκρισηςώστενααυξηθούνοιχώροιφιλοξε-νίαςτωνανηλίκωνκαιναπαρέχονταικατάλληλεςυπηρεσίες

Επίσης υπήρξαν μαρτυρίες που έκαναν λόγο για ορισμένους ορό-φουςπουστέγαζανανήλικασταξενοδοχείαενώόλοτουπόλοιποξενο-δοχείοσυνέχιζεναλειτουργείκανονικάΟρισμέναξενοδοχείαβρίσκο-νταιπολύμακριάαπότηνπόληεντείνονταςτοαίσθημααποκλεισμούτωνανηλίκωνΟρισμέναξενοδοχείαβρίσκονταισευποβαθμισμένεςπεριοχέςενώάλλαήτανξενοδοχείαημιδιαμονήςΕνώπαρέχονταιυπηρεσίεςαυτέςδενμπορούννακαλύψουντονμεγάλοαριθμότωνανηλίκωνπουδιαμέ-νουνσεένανενιαίοχώροφιλοξενίας

Καιπάλι πρόκειται για ένακοντόφθαλμοπροσωρινόβήμα γιαμιαακόμαμηοριστικήλύσηπουδενκάνειταανήλικανανιώθουνασφαλήκαιπροστατευμέναΕπίσηςείναιέναδαπανηρόεγχείρημακαιδιερωτάταικανείςανθαήτανκαλύτεροτακεφάλαιαπουδαπανήθηκανσεαυτόναέχουναξιοποιηθείγιατηνανάπτυξημονιμότερωνκαιασφαλέστερωνχώ-ρωνφιλοξενίαςόπωςοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων

Πρόσβαση σε μόνιμη φιλοξενία Ενώτοελληνικόκράτοςείναιυπεύθυνογιατηνπροστασίακαιτηφροντί-δααυτώντωνπαιδιώνυπάρχειέναχρόνιοέλλειμμακατάλληλωνχώρωνφιλοξενίαςανηλίκωνμεβάσητηνκοινότηταΟσυνολικόςαριθμόςτωνπαραπομπώνασυνόδευτων ανηλίκων που έλαβε και επεξεργάστηκε τοΕΚΚΑαπότον Ιανουάριοτου2016έωςτον Ιανουάριοτου2017είναι5192άτομαΈωςτις15Αυγούστου2018οαριθμόςείχεανέλθειστα14810άτομαμόλιςενάμισιέτοςαργότερα 137

ΤονΙανουάριοτου2017αναφερότανότιηεθνικήχωρητικότηταγιατηφιλοξενίατωνπαιδιώνήταν1312κλίνεςαπότιςοποίεςοι813ήτανσεείκοσι οχτώ δομές μακροχρόνιαςφιλοξενίας (δομέςφιλοξενίας ανηλί-κων)ενώοι499σεείκοσιδύοκέντραπροσωρινήςφιλοξενίαςΤαασυ-νόδευτα ανήλικα που φιλοξενούνταν σε δομές μακροχρόνιας και

137 ΕΚΚΑ Επικαιροποιημένη κατάσταση Ασυνόδευτα ανήλικα στην Ελλάδα 15 Αυγούστου2018httpbitly2H9wYuy

68

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

προσωρινήςφιλοξενίαςανέρχοντανσε1312άτομαενώ1301ασυνό-δευταπαιδιάανέμεναννατοποθετηθούνΟεκτιμώμενοςαριθμόςανηλί-κωνστηνΕλλάδαήταν2300άτομα 138

Στις31Ιανουαρίου2018οεκτιμώμενοςαριθμόςασυνόδευτωνανηλί-κωνστηνΕλλάδαήταν3270Απόαυτάτα2312βρίσκοντανσελίστααναμονήςγιατηντοποθέτησησεδομήφιλοξενίαςανηλίκων269παιδιάστηλίστααναμονήςπαρέμενανσεκλειστέςδομές(ΚΥΤ)καιΑστυνομικάΤμήματασεlaquoπροστατευτικήφύλαξηraquoΠαράτηναύξησηέναέτοςαργό-τερα(τονΙανουάριοτου2018)ηχωρητικότηταμειώθηκεσε1101κλίνεςοι783σετριάντατρειςδομέςμακροχρόνιαςφιλοξενίαςκαιοι318σεδεκάξιδομέςπροσωρινήςφιλοξενίας 139ΤονΙούνιοτου20182832ανή-λικααπότασυνολικά3973πουβρίσκοντανστηνΕλλάδασύμφωναμεταστοιχείατουΕΚΚΑβρίσκοντανσεακατάλληληδομή 140καθώςεκκρε-μούσεητοποθέτησησεδομήπροσωρινήςφιλοξενίας

Τον Αύγουστο του 2018 141 ο εκτιμώμενος αριθμός ανηλίκων στηνΕλλάδαείναι3290άτομαΣημειώθηκεαύξησημε90επιπλέονκλίνεςαπότονΙανουάριομετονσυνολικόαριθμόναανέρχεταιστις1191κλίνεςσεπενήντατρειςδομέςμακροχρόνιαςφιλοξενίαςμε1175κλίνεςκαιτέσσε-ραδιαμερίσματαημιαυτόνομηςδιαβίωσηςμε16κλίνεςταοποίααυτήτηστιγμήλειτουργούνωςπιλοτικόπρόγραμμα 142

Υπάρχουν2242αναφερόμενες εκκρεμείς υποθέσεις 296στα ΚΥΤ127 σε Προστατευτική φύλαξη 161 σε Ανοιχτές Δομές Προσωρινής

138 ΕΚΚΑ Επικαιροποιημένη κατάσταση Ασυνόδευτα ανήλικα στην Ελλάδα 13 Ιανουαρίου2017Απόταασυνόδευταανήλικαστηλίστααναμονής277ήτανέγκλειστασεδομέςυπο-δοχής(ΚΥΤ)και18κρατούντανσεΑστυνομικάΤμήματασεlaquoπροστατευτικήφύλαξηraquohttpbitly2Vdbgtt

139 ΠερισσότερεςπληροφορίεςκαιΠίνακεςμεόλουςτουςδιαθέσιμουςχώρουςκαιστοιχείαδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)ΧώραΕλλάδαΕθνικήΈκθεσηΕπι-καιροποίηση2016σσ113-115πουσυνέταξετοΕΣΠhttpbitly3007B5QΕθνικήΈκθε-σηΕπικαιροποίηση2017σσ141-142πουσυνέταξετοΕΣΠhttpbitly2H9viA5

140 ΒλπαραπάνωΕνότητα52Ηφράσηlaquoβρίσκοντανσεακατάλληληδομήraquoαναφέρεταισεανήλι-καπουδιαβιούνσεεπισφαλείςσυνθήκεςστιςοποίεςσυμπεριλαμβάνονταιοιΑσφαλείςΖώνεςοι ειδικέςπεριοχέςστιςανοιχτέςδομέςφιλοξενίας και τα ΚΥΤ ταδιαμερίσματαμεπολλούςακόμηανθρώπουςκαταλήψειςηlaquoπροστατευτικήraquoφύλαξηκαιοδρόμοςκαιηlaquoαστεγίαraquo

141 ΕΚΚΑ Επικαιροποιημένη κατάσταση Ασυνόδευτα ανήλικα στην Ελλάδα 15 Αυγούστου2018httpbitly2H9wYuy

142 ΣτοναριθμόδενσυμπεριλαμβάνονταιχώροιπροσωρινήςφιλοξενίαςπουαυτήτηστιγμήπεριλαμβάνουντριακόσιουςχώρουςσεδέκαΑσφαλείςΖώνεςκαιπεντακόσιουςπενήντασεδώδεκαξενοδοχεία

69

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Φιλοξενίας254σεΑσφαλείςΖώνες413σεξενοδοχεία(επείγουσαφι-λοξενία)254σεάτυπηστέγαση300χωρίςνααναφέρεταιτοποθεσίακαι437νααναφέρονταιωςαστεγία

Είναιπροφανέςότιηχωρητικότηταεξακολουθείναανέρχεταιμόλιςστοένα τρίτοαπόαυτήπουείναιπραγματικάαπαραίτητη 143καιότιοαριθμόςτωνεκκρεμώνυποθέσεωνπαραμένειοίδιοςκαιαυτόθασυνεχι-στεί εφόσον δεν έχει επιτευχθεί η απαραίτητη χωρητικότητα Η λίστααναμονήςδενμπορείναμικρύνειπαρεκτόςεάνέναπαιδίεγκαταλείψειμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνήαναχωρήσειαπόαυτήλόγωενηλικίωσηςήεάνμεταφερθείσεάλλοκράτος-μέλοςΕάνδενσημειωθείπρόοδοςαυτόςθαήτανομόνοςτρόποςγιαναπαραπεμφθείέναπαιδίμεασφά-λειασεμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκων

Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι είναι κοινή πρακτική να μεταφέρονται σεΑσφαλείςΖώνεςταπαιδιάπουβρίσκονταισεπροστατευτικήφύλαξηΤαπαι-διάσυχνάτιςεγκαταλείπουνεπιλέγονταςναζήσουνστοδρόμοώσπουναβρεθείδομήφιλοξενίαςανηλίκωνήεπιλέγονταςναπαραμείνουνστοδρόμοδιαλέγοντας ένα άλλο επικίνδυνο μονοπάτι που τα οδηγεί στην παράτυπηπαραμονή τουςστηχώραΣπανίζουνοιπεριπτώσειςστιςοποίες έναπαιδίμεταβαίνειαπευθείαςαπότηνπροστατευτικήφύλαξησεδομήφιλοξενίαςανη-λίκωνκαθιστώνταςδυνατήτηνπιοομαλήένταξήτουδηλαδήεκείόπουμπορείναξεκινήσεινααισθάνεταιασφαλέςκαιεπιτέλουςνασχεδιάσειτομέλλοντου

Οιβασικοίπληροφοριοδότεςβεβαιώνουνότιέτσιήτανπάνταηκατά-στασημετηφιλοξενίατωνανηλίκωνστηνΕλλάδαναεύχεταικανείςναδιαφύγεικάποιοςαώστεναμπορέσουν ταπαιδιάνααπομακρυνθούναπότοκέντροκράτησηςήαπότοδρόμοndashακόμηκαιτηνεποχήπουδενυπήρχανΑσφαλείςΖώνεςήξενοδοχείαήοποιαδήποτεεναλλακτικήεπι-λογήμεεξαίρεσημερικέςεκατοντάδεςχώρουςσεδομέςφιλοξενίαςανη-λίκωνΘεωρούναπορίαςάξιοότιτο2018καιμετατόσακονδύλιαπουδαπανήθηκαν την τελευταία τριετία στην Ελλάδα laquoβρισκόμαστε ακόμαστηνίδιακατάστασηΤιείναιαυτόπουακόμαπάειστραβάraquo

ΟιεπαγγελματίεςανέφερανότιοχώροςσεμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνείναιέναδιαρκέςαίτηματωνανηλίκωνπουδιαμένουνσεέναΚΥΤμιαΑσφα-λήΖώνηείναιυπόκράτησηστοδρόμοωςκαισεάτυπηστέγασηΤαανήλικαεπιθυμούνασφάλειακαισταθερότηταΩστόσοηπερίοδοςαναμονήςμπορεί

143 ΗUNHCRεπίσηςτοαναφέρειτονΙανουάριοτου2018στοUNHCRFactSheetGreece1-31Ιανουαρίου2018httpbitly2VWSevY

70

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ναείναιεξαντλητικήωςκαιγιατουςεπαγγελματίεςπουαδυνατούνναδώσουνμιαοριστικήαπάντησησταανήλικαΕνώοεκνευρισμόςκαιηαπογοήτευσηβαραίνουνόλαταεμπλεκόμεναμέρηταανήλικασυχνάαπελπίζονται

Ομέσοςχρόνοςαναμονήςπριναπότηντοποθέτησησεδομήφιλο-ξενίαςανηλίκωνδιαφέρειανάλογαμετηνηλικίατοφύλοκαιτηνευαλω-τότητατουπαιδιούξεκινώνταςαπόλίγεςμέρεςέωςμιαδυοβδομάδεςγιαταπολύμικράπαιδιάταανήλικακορίτσιαήάλλεςεξαιρετικάευάλωτεςπεριπτώσειςκαιφθάνονταςέωςτουςμερικούςμήνεςγιατουςυγιείςεφή-βουςοιοποίοιαποτελούνκαιτηνπλειονότηταΟαναμενόμενοςμέσοςόροςείναιτρειςέωςτέσσεριςμήνεςαλλάέχουνυπάρξειπεριπτώσειςστιςοποίεςηαπάντησηαπό τοΕΚΚΑαφορούσεανήλικαπουδενείχεδεικανείςεπίμήνεςκαιπουήταναδύνατοναβρεθούν

ΗφιλοξενίαεξαρτάταιεπίσηςαπότηστήριξηπουδίνουνστοπαιδίοιεπαγγελματίεςπουπιέζουντοΕΚΚΑτηρώνταςτοενήμερογιατυχόνεπι-δείνωσητωνσυνθηκώνδιαβίωσηςήτηςκατάστασηςυγείαςτουπαιδιού

laquoΉρθεσεεμάςέναπαιδίπουείχεκαταγραφείστηνΥπηρεσίαΑσύ-λουαπόμόνοτουκαιπερίμενεγιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνπάνωαπόδέκαμήνεςΌτανήρθεσεεμάςείδαότιδενμπορούσεναμείνειστοδρόμοούτεμιαμέραπαραπάνωΉτανεξαιρετικάευάλω-τοΤουβρήκαμεδομήφιλοξενίαςανηλίκωντηνίδιαμέραraquo

ΑυτόανέφερεμίακοινωνικήλειτουργόςστηνΑθήνακαιυπογραμμίζειτον εγγενή ρόλο της κοινωνίας των πολιτών στην παροχή υπηρεσιώνπροστασίαςενόψειτωνκενώνπουαφήνειτοκράτοςαλλάκαιτονπαρά-γοντατηςτύχης()πουθαμπορούσενακαθορίσειndashήόχιndashτηνευημερίαενόςανηλίκουστηνΕλλάδα

Παιδιά στο δρόμοΈχειυπάρξειαθρόαάφιξηπροσφύγωνστιςπαραμεθόριεςπεριοχέςκαιπαρότιυπήρξανεπίσημεςπροσπάθειεςσυγκράτησηςτουπληθυσμούμα-κριάαπότηνενδοχώρααυτέςαπέτυχανόπωςαποτυπώνεταισεόλεςτιςμεγαλουπόλειςμεπρώτητηνΑθήναΣτηδιάρκειατωντελευταίωνετώνοιμεγάλεςπόλειςείδανένανάνευπροηγουμένουαριθμόασυνόδευτωνανηλίκωνκαιάλλωνπολύευάλωτωνατόμωνναμένειστοδρόμοξεπερ-νώνταςτιςδυνατότητεςτωνπαρόχωνυπηρεσιώνστατοπικάγραφείατηςκοινωνίαςτωνπολιτών

71

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ΜίαβασικήπληροφοριοδότριαυπογραμμίζειότιδενυπάρχειτρόποςναεκτιμηθείπραγματικάοαριθμόςτωνάστεγωνπαιδιώνούτεκανμεβάσηταστοιχείατουΕΚΚΑΟιαιτήσειςπροςτοΕΚΚΑπουδεναναφέρουνρητάτηλέξηlaquoαστεγίαraquoδενκαταμετρώνταιανάλογαΗάτυπηστέγασηήτοασυμπλή-ρωτοκενόστοέντυποτηςαίτησηςθαμπορούσενασημαίνειτοοτιδήποτεκαιέχειπολύνακάνειμετοάτομοπουσυμπληρώνειτηναίτησηΈναπαιδίσεμιακατάληψηθαμπορούσεναμείνειάστεγοτηνεπόμενημέρααλλάθαανήκεστηνκατηγορίατηςάτυπηςστέγασηςόπωςκαιταπαιδιάπουζουνσεάθλιεςσυνθήκεςμεάλλουςεςυπηκόουςτρίτωνχωρώνγιαπαράδειγμασεμισθω-μένοδιαμέρισμασυνήθωςπληρώνονταςγιατηστέγασήτουςμεχρήματαήάλλαμέσαΑυτάταανήλικαθαέπρεπεεπίσηςναθεωρούνταιάστεγααλλάδενκαταγράφονταιωςανήλικαεκτόςεάντοαναφέρειρητάτοΕΚΚΑΥπάρ-χειεπίσηςκιηπερίπτωσητωνανηλίκωνπουαρνούνταιναπαραπεμφθούνστοΕΚΚΑεπιλέγονταςναπαραμείνουνεκείπουβρίσκονται(μεφίλουςεςσυμπατριώτεςτισσες)καιξαφνικάκαθίστανταικυριολεκτικάάστεγαπροσπα-θώνταςναβρουνκαταφύγιοστιςπλατείεςκαισταδημοτικάπάρκα

Τογεγονόςότιέπρεπενααντιμετωπιστείέναςάνευπροηγουμένουαριθ-μόςπαιδιώνπουδιαβιούνσεεπικίνδυνεςκαταστάσειςδηλαδήστοδρόμοήακόμαχειρότεραάλλαξετηφύσητωνυπηρεσιώνπουπαρέχονταιστηνεν-δοχώρακαιτιςμετέτρεψεσευπηρεσίεςανταπόκρισηςlaquoπρώτηςγραμμήςraquoΟισυνθήκεςθυμίζουνεκείνεςμιαςέκτακτηςανάγκηςπουδενδιαφέρουνσεκάτιαπόεκείνεςπουεπικρατούνστανησιάτουΒόρειουΑιγαίουΟιπάροχοιτωνυπηρεσιώνσυχνάβρίσκονταισεαδιέξοδεςκαταστάσειςιδιαίτερατουςχειμε-ρινούςμήνεςΟιπερισσότερεςπεριπτώσειςαφορούνάστεγαπαιδιάήπαιδιάπουδιαβιούνσεπλήρηανασφάλειαμεάγνωστουςοικογενειακούςφίλουςτηςίδιαςεθνικότηταςπουμόλιςέφθασανστηνΑθήναΤοκύριοζήτημαεξακο-λουθείναοφείλεταιστοότιταανήλικαδενμπορούνναπροσπελάσουντιςδομέςυποδοχήςτηνκατάλληληστιγμήεάνμπορέσουνκαθόλου

Το2018σημειώθηκεεπίσηςραγδαίααύξησητωνασυνόδευτωνανηλί-κωνπουσυσσωρεύοντανσευπαίθριουςδημόσιουςχώρουςεπίβδομάδεςΗαστεγίαπροκάλεσεσοβαρήβλάβησεαρκετέςπεριπτώσεις(επιδείνωσητηςσωματικήςκαιψυχικήςυγείαςθυματοποίησηαρκετέςαπειλέςγιατηνασφάλειάτουςπραγματικάεγκλήματαπουδιαπράχθηκανσεβάροςασυ-νόδευτωνανηλίκωνλόγωτουότιεκείναπαραμένουνστοδρόμογιαμεγάλαχρονικάδιαστήματακαιαναγκάζονταιναεξασφαλίσουνστέγημείδιαμέσα)παράτιςπροσπάθειεςτωνπαρόχωντωνυπηρεσιών

72

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

laquoΤο2018γιαπρώτηφοράείχαμεπεριπτώσειςπαιδιώνπουέρχο-ντανχτυπημένακαιτραυματισμέναστογραφείοέχονταςδιανυκτε-ρεύσειεπίμέρεςσεπάρκαήάλλουςδημόσιουςχώρουςκαιχρειά-ζοντανεπειγόντωςιατρικήβοήθειαΑλλάκαιπάλιδενγινότανναεπι-σπευστείητοποθέτησήτουςπαράτιςπροσπάθειεςτουΕΚΚΑraquo

Ένας άλλος επαγγελματίας που εργάζεται κυρίως με άστεγα παιδιάαναφέρει

laquoΉρθεστογραφείοκαιήθελεναπηδήξειαπότοπαράθυρογιατίήταναπεγνωσμένοςΤιμπορούσανακάνωΤίποταΑπολύτωςτίπο-ταΜόνονατονηρεμήσωκαιναπροσπαθήσωναμηντουσυμβείκάτικακόαλλάείχεδίκιοraquo

Δυστυχώςανεξάρτητααπότιςπροσπάθειεςκαιτηνποιότητατωνυπη-ρεσιώνυπάρχουνπεριπτώσειςπουδενμπορούνναβοηθηθούν

laquoΕίχαμεεφήβουςπουldquoμεταμορφώνοντανrdquoμπροστάσταμάτιαμαςμέσαστουςμήνεςμετάτηνπρώτηφοράπουέρχοντανστογρα-φείοΑπόντροπαλάπαιδιάγίνοντανοργισμένοιέφηβοιλόγωτηςαβεβαιότηταςτηςμάταιηςαναμονήςτηςπροσμονήςκαιτουσυγ-χρωτισμούμετουςλάθοςανθρώπουςστοδρόμοΆλλοιήτανέφη-βοιπουχάσαμεταίχνητουςπρινμπορέσουμενατουςφροντίσου-μεΚάποιοιέφυγανπαράνομααπότηνΕλλάδακαιξαναεμφανίστη-κανγιαναμαςπουνότιήτανασφαλείςΑλλάοιπερισσότεροεξα-φανίστηκανraquo

ΑλλάυπάρχουνκαιακόμαχειρότερασενάριαΈναςάλλοςεπαγγελμα-τίαςαναφέρει

laquoΕίχαμιαπερίπτωσηήτανέναςπουζούσεστο τοπικόδημοτικόπάρκογιαμήνεςστοκρύοστηβροχήδενμπορούσανακάνωτίποταΤονπλησίαζανλογήςλογήςάνθρωποιστοπάρκοπροσπα-θώνταςνατονδελεάσουνμεχρήματαήμεέναζεστόσπιτικόγιανα αρχίσει να εκδίδεται Και μια μέρα το έκανε Έβρεχε και δενάντεχεάλλοΟπότεπήγεΧρειαζότανστέγηΕιλικρινάτιθαμπο-ρούσανατουπωαφούδενείχατίποτανατουπροσφέρωγιαναμηναφήσωνασυμβείαυτόraquo

73

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

[thinsp63thinsp] Κακοδιαχείριση περιπτώσεων Ενώπρόσφαταορίστηκανδιαδικασίεςγιατηδιασφάλισητηςποιότηταςτωνυπηρεσιώνκαιτωνσυνθηκώνδιαβίωσηςστιςδομέςφιλοξενίαςανη-λίκωνσεσυμμόρφωσημετηΣύμβασητουΟΗΕγιαταΔικαιώματατουΠαιδιού 144οιδιαθέσιμοιχώροιείναιλιγοστοίκαιοικατευθυντήριεςοδη-γίες διασφαλίζουν μόνο το πλαίσιο για την κατάλληλη λειτουργία τωνδομώνφιλοξενίαςανηλίκωνΗεξατομικευμένηδιαδρομήγιατηνπροστα-σίακαιτηνενίσχυσηκάθεπαιδιούαφήνεταισταχέριατηςεκάστοτεΜΚΟ πουδιευθύνειμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαιπιοσυγκεκριμένασταχέριατουπροσωπικούπουεργάζεταικαθημερινάσεαυτέςτιςδομέςΠε-ραιτέρωδενχρηματοδοτούνταιόλεςοιδομέςφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωναπότονκρατικόμηχανισμόΕπομένωςδενυποχρεούνταιόλεςοιδομέςνασυμμορφώνονταιμετιςσχετικέςκατευθυντήριεςοδηγίες

Ωστόσοορισμένεςδομέςφιλοξενίαςφαίνεταιναενισχύουνταανήλικαώστε εκείναναβρουν νααναπτύξουν νακυνηγήσουν τα ενδιαφέροντάτουςκαιναζήσουν ενώάλλεςπουδιοικούνταιαπόάπειροπροσωπικόστηνκαλύτερηπερίπτωσηεπιμένουνστηνεφαρμογήτωνκανόνωνκαιτωνδιαδικασιώνμεέναντρόποοοποίοςδενβοηθάταανήλικανανιώσουνευπρόσδεκτακαιάξιασεβασμούστοαποκαλούμενοlaquoσπιτικόπεριβάλλονraquoπουδιατείνεταιότι είναιμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνΑυτόέρχεταισεευθείααντίθεσημε τηνεξατομικευμένηαξιολόγηση τωναναγκώνκαι τηνεξατομικευμένηπροσέγγισητωνανηλίκωνΣεκάποιεςαπότιςχειρότερεςπεριπτώσειςπουανέφερανοιεπαγγελματίεςπαρατηρήθηκαναποχρώσεςενδείξειςχρήσηςναρκωτικώνκαιδιασύνδεσηορισμένωνενοίκωνμεεγκλη-ματικάδίκτυαΟιΜΚΟπουδιαχειρίζονταιτιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνείναιεκείνεςπουπρέπειναδιασφαλίσουνότιτοπροσωπικόεπιλέγεταικαιεκπαιδεύεταικατάλληλαότικάθεανήλικοαντιμετωπίζεταιωςξεχωριστόάτο-μοκαιτουδίνεταιοαπαραίτητοςχρόνοςπουχρειάζεταιγιαναπροσαρμο-στείστοπεριβάλλονκαινααναπτύξειεποικοδομητικέςσχέσειςμεάλλουςεςενοίκουςκαιτοπροσωπικόκάθεκλάδουπουβρίσκεταιστηδομή

Επισφαλής χρηματοδότηση ΟιδομέςπουχρηματοδοτούνταιαπότοAMIFέμεινανχωρίςχρηματοδότηση

144 ΟδηγόςγιατηΛειτουργίαΔομώνΦιλοξενίαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνhttpbitly2PYRSiX

74

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

(ρευστότητακαιαβεβαιότηταωςπροςτηντελικήαπάντηση)γιαέξιμήνεςκατάμέσοόροΑυτόέρχεταισεευθείααντίθεσημετημακροχρόνιακαισταθερήοικοδόμησησχέσεωνεμπιστοσύνηςπουανέφερανοιεπαγγελ-ματίεςωςένααπότασημαντικότεραεργαλείαταοποίαδιαθέτουνγιαναβοηθήσουνταανήλικαναlaquoανοιχτούνraquoνασυζητήσουνταπροβλήματάτουςκαιτελικάνασταθούνσταπόδιατους

ΤοπροσωπικόεπίσηςβρίσκεταισεκατάστασηάγχουςήθυμούκαθώςμένειαπλήρωτοενίοτεωςκαιέξιμήνεςΗκαθημερινήτουεργασίακαιπρακτικήπροϋποθέτουνηρεμίακαιγαλήνηΕίναιαπαραίτητονααισθάνε-ταιασφαλέςστοπεριβάλλοντουκαιναέχειτηνηφαλιότητακαιτηδιαύ-γειαπνεύματοςναχειριστείέκτακτεςκαταστάσειςΗεπισφαλήςχρηματο-δότησηέχειαρνητικόαντίκτυποστιςπροσπάθειεςκαιστηνυπομονήπουχρειάζονταιγιατηνεργασίαμεέφηβουςεςτηνκαθοδήγησήκαιτηστή-ριξήτουςειδικάότανπρόκειταιγιαέφηβουςεςπουβρίσκονταισεμιαπιοπολύπλοκηκαιτραυματικήκατάσταση

Οι σοβαρές καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση προξενούν επίσηςανεπάρκειεςστηχορήγησηενόςμικροποσού(pocketmoney)σταανήλι-καπουδιαμένουνστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαθώςκαιελλείψειςστηνκάλυψηβασικώναναγκώνόπωςένδυσηκαιυπόδησηαπόφιλαν-θρωπικές δωρεές Αυτό οδηγεί τα ανήλικα στην εξεύρεση άλλων πιοεπικίνδυνωνμέσωνγιατηνκάλυψητωναναγκώντους

Ταανήλικαήδηνιώθουνανασφαλήλόγωτωνσοβαρώνκαθυστερή-σεων στην ολοκλήρωση της χορήγησης νόμιμου καθεστώτος και διότι αντιλαμβάνονται την επισφαλή κατάσταση της οικονομίας στην ΕλλάδαΗεπισφαλήςχρηματοδότησηεπιδεινώνειπεραιτέρωαυτήτην κατάσταση

Επίσης είναι ενδιαφέρον νασημειωθείότι λόγω τηςανεπάρκειαςδιαθέσιμων χώρων για φιλοξενία τα παιδιά που εγκαταλείπουν μιαδομήτοποθετούνταιτελευταίαστηλίστααναμονήςτουΕΚΚΑΜετάταανήλικα που είναι άστεγα σε κράτηση ήστα νησιά τα ανήλικα πουέχουνεγκαταλείψειμιαδομήείναιτατελευταίαπουθαανακατανεμη-θούνστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνΥπόμίαέννοιαθαμπορούσεκάποιοςναισχυριστείότιτιμωρούνταιδιότιενήργησανκυριευμένααπόαγωνία και εκνευρισμό Άλλοι θεωρούν εύλογη αυτή την πρακτικήεφόσον κάποια ανήλικα περίμεναν τόσο καιρό για να τους δοθεί ηευκαιρίαναμεταβούνσεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαιδενθαήταν

75

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

δίκαιοαυτάναεξακολουθήσουνναπεριμένουνενώάλλαμπαινοβγαί-νουνστιςδομέςκατάβούληση 145

ΑστικοποίησηΟιεπαγγελματίεςπουεργάζονταιστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαθώςκαιοιβασικοίπληροφοριοδότεςαναφέρουντησημασίαανάπτυξηςτέ-τοιωνδομώνεκτόςμεγαλουπόλεωνήσταπροάστιαώστενααποφεύγεταιηέκθεσητωνανηλίκωνσεπαράνομεςήεγκληματικέςδραστηριότητεςκαιναέρχονταισεεπαφήμεπιοεπωφελήκαιθετικάερεθίσματαΈχειαπο-δειχτεί στοπαρελθόνότι πολλές τέτοιεςδομές πουβρίσκονταισε μηαστικόπεριβάλλονκαιεπιτυγχάνουντησταθερότητασεμιαπιομικρήκαιπιοlaquoζεστήraquoκοινότηταβοηθούνταανήλικαναεξελιχτούν

ΟιμεγάλεςπόλειςκαιτοκέντροτηςΑθήναςσυγκεκριμέναόπουβρί-σκονταιπολλοίπάροχοιυπηρεσιώνδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιδη-μόσιεςυπηρεσίεςφαίνεταιναασκούνεπιβλαβήεπίδρασησταανήλικακαθώςεκείυπάρχουνόλωντωνειδώνταερεθίσματακαιμάλισταπολύκοντάσταανήλικαοποιαδήποτεστιγμήΟιεπαγγελματίεςυπογραμμίζουνότιπρέπεινααποφεύγεταιτοαποκαλούμενοlaquoΤρίγωνοτωνΒερμούδωνraquoπουπερικλείειτηνπλατείαΟμονοίαςτηνπλατείαΒικτωρίαςκαιτοΠεδίον

145 ΕλάχισταέχουνγραφείσχετικάμετηνεγκατάλειψητωνδομώνφιλοξενίαςανηλίκωνΣεμιαπρόσφατηέκθεση(ldquoChildren on the Run Experiences of unaccompanied minors leaving shelters in Greecerdquohttpbitly2Hb4zDkπαρατίθενταισυστάσειςπαρόμοιεςμεαυτέςπουπροτείνονταιστηνπαρούσαέκθεσηΔηλαδήσυνιστάταιστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνναδιασφαλίζουνότιπληρούνταιταελάχισταπρότυπακαικαλύπτονταιοιβασικέςανάγκες(σί-τισηένδυσηψυχοκοινωνικήυποστήριξηνομικήσυνδρομήψυχαγωγικέςδραστηριότητεςκαι πρόσβαση στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη) παρέχοντας ορθές καιεξατομικευμένεςπληροφορίεςσταπαιδιάσχετικάμετηδιαδικασίαορισμούσυνάντησηςμεδικηγόροκαιτηδιαδικασίατηςοικογενειακήςεπανένωσηςήμετεγκατάστασηςδιασφαλίζο-νταςότιόλαταμέλητουπροσωπικούείναιενήμερακαιεκπαιδευμένασεζητήματαεγκατά-λειψηςτηςδομήςώστενααντιμετωπιστείηεγκατάλειψητηςδομήςκαιναπραγματοποιού-νταισυναντήσειςκατάτιςοποίεςενημερώνονταιταανήλικαγιατουςκινδύνουςτηςεμπορίαςανθρώπωνκαι τουλαθρεμπορίουμεταναστώνστριώνΣτις ελληνικέςαρχές καιστακρά-τη-μέλητηςΕΕσυνιστάταιναπαρέχουνβιώσιμεςνόμιμεςλύσειςγιαταασυνόδευταπαιδιάστηνΕλλάδαοιοποίεςθαμπορούσαννααποτελούνμιαδιαρκήεναλλακτικήστηνεγκατά-λειψητηςδομήςΣεαυτέςσυμπεριλαμβάνονταιοιδιαδικασίεςένταξηςτωναιτούντωνάσυλοστηνΕλλάδαηοικογενειακήεπανένωσηκαιεναλλακτικέςεπιλογέςόπωςημετεγκατάστασηοιταχύτερεςδιαδικασίεςγιαοικογενειακήεπανένωσηκαιμετεγκατάστασηγιατιςευάλωτεςομάδεςσυμπεριλαμβανομένωντωνασυνόδευτωνανηλίκωνηπαροχήαξιόπιστωνπληροφο-ριώνσεασυνόδευταανήλικαπουβρίσκονταιστηδιαδικασίακατάθεσηςαίτησηςασύλουκαθώςκαιαίτησηςγιαοικογενειακήεπανένωσηκαιμετεγκατάσταση

76

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

τουΆρεωςστοκέντροτηςΑθήναςόπουοιμεγάλοιανοιχτοίκαιδημό-σιοιχώροιείναιδιαβόητοιγιαπαράνομαεπικίνδυνακαιβίαιασυμβάνταΕπίσηςπροτάθηκεναεξετάζουνπροσεχτικάοιΜΚΟτηνπεριοχήπουθαεπιλέξουνγιαμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαινααποφεύγουνκακόφη-μεςσυνοικίεςόπωςπεριοχέςμεοίκουςανοχής

Έχειαποδειχτείότιηύπαιθροςδίνεισταανήλικατηνευκαιρίανααλλη-λεπιδρούνμετηντοπικήκοινωνίασεμιαπιομικρήκαιήρεμηκλίμακαΗτοπικήκοινωνίαείναιπιοδεκτικήστοναταυποδεχτείκαιοισχέσειςείναιπιοστενέςΈτσιδίνεταισταπαιδιάηευκαιρίανακατανοήσουνκαλύτερατηνκουλτούρακαιτηγλώσσασεέναπιοήρεμοπεριβάλλονκαθώςκαιναεπικεντρωθούνστονεαυτότουςμετρόποεποικοδομητικόκαιδημιουργικό

Εσφαλμένη εφαρμογή ndash Κατάχρηση υφιστάμενων κατευθυντήριων οδηγιών Πολλοίεπαγγελματίεςυπογράμμισαντογεγονόςότιπολλέςδομέςφιλο-ξενίαςανηλίκωνυστερούνσεπροσωπικόμεκριτικήσκέψηήτηθέλησηνα εκτιμήσει πώς πότε και γιατί θα εφαρμοστούν ορισμένοι κανόνεςΠολλάπεριστατικάπουλαμβάνουνχώραστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνόπωςηάρνησηεισόδουσεανήλικοπουδεντήρησετοωράριοηκλήσηστηναστυνομίαγιατηνπειθάρχησηπαιδιώνπουπαραφέρονταικάνουνταανήλικαακόμαπιοεπιθετικάαπόότιπριν

Έναοδυνηρόπαράδειγμααπότιςμαρτυρίεςτωνεπαγγελματιώνείναιέναπεριστατικόπουσυνέβησεμιαδομήφιλοξενίαςανήλικωνκοριτσιών

laquoΉτανένακορίτσιπουαργοπορούσεσυχνάόποτεήτανναεπιστρέ-ψειστηδομήκαιήτανπροφανέςότιδενείχεανάγκηαπόχρήματαΓιαμένατογεγονόςαυτόήτανάκρωςανησυχητικόΑλλάοιάλλοισυνάδελ-φοι θεώρησαν ότι δεν χρειάζεται να την κρατήσουμε στη δομή διότιπροφανώςδενπειθαρχεί

ldquoΜηνανησυχείςέχειτοντρόποτηςrdquoέλεγανΑδιανόηταπράγματα εντελώςαντιεπαγγελματικάπλήρηςάγνοιαγια

τοπώςνααντιμετωπίσειςένακορίτσιπουπαρουσιάζεισημείαεκμετάλλευ-σηςΑλλάμεείχανπροσλάβειωςφροντιστήκαιηγνώμημαςδενείχεσημασία για τη διαχείριση των υποθέσεωνhellipΉταν σύμπτωση ότι στησυγκεκριμένηδομήείχαμεπεριστατικάκάθετρειςκαιλίγοήότιπολλάανήλικαστηνίδιαδομήχαρακτηρίζοντανωςψυχικάασταθήκαιμπαινό-βγαιναν τακτικά στα νοσοκομεία Δεν το νομίζω Κάτι πήγαινε πολύ

77

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

στραβάσεαυτήτηδομήΞέραμεαυτάταανήλικαεπισκέπτοντανσυχνάτογραφείοδενμαςδυσκόλεψανποτέraquo

Ενώαυτήηδομήδενυπάρχειπλέοναναδεικνύειάψογαπώςτολάθοςάτομο στη λάθος στιγμή ή η εσφαλμένη εφαρμογή των υφιστάμενωνκανόνων και διαδικασιών μπορεί ναοδηγήσει στη βλάβη του παιδιούακόμακιαναυτόσυμβαίνειέμμεσα

Πολλοίεπαγγελματίεςειδικάφροντιστές τονίζουνότι ταπαιδιάσυ-σχετίζονταιμαζίτουςμεένανπιοουσιαστικότρόπο

laquoΤο να μη φοράς ένα επιφανειακό επαγγελματικό προσωπείομπροστάστοπαιδίμπορείνακάνειτηδιαφοράΙδιαίτεραοιέφηβοιχρειάζονταικάποιονμετονοποίοναμπορούννασχετιστούνκαιτον οποίο θα σέβονται συγχρόνως Τότε θα σε ακούσουν Εάνπροσπαθήσεις να τους επιβάλεις κανόνες χωρίς να εξηγήσεις τοσκοπόπουυπηρετούνδενθασεσεβαστούνκαιεντέλειθατουςχάσειςΝασέβεσαιτιςανάγκεςτουςτηνπροσωπικότητάτουςνατουςφέρεσαιισότιμααυτόείναιπουχρειάζονταικαιηπειθαρχείαθαέρθεικάποτεraquo

Ηασφάλειατωνπαιδιώνndashήηευθυνοφοβίακάποιωνndashαποτελείπρό-σχημαγιακάθεείδουςαδικίακαιάδικηδιαδικασίαπουθαμπορούσενακάνειτουςεφήβουςναασφυκτιούνκαινανιώθουνανεπιθύμητοιγιαάλλημιαφοράστονέοπεριβάλλον

laquoΥπήρχανκάθελογήςκανόνεςπουεπιβάλλοντανμεαυστηρόκαιάκαμπτοτρόποΟιέφηβοιήθελαννανιώθουνδημιουργικοίήθε-λαννασυνεισφέρουνκάτιναβοηθήσουνστηνκουζίνααςπούμεΌχιΗπρόσβασησταμαχαίριααπαγορεύεταιδεν επιτρέποντανέφηβοι στην κουζίνα Γιατί Δεν μπορούσαν απλώς να συμμετά-σχουνενώθαυπήρχεεποπτείαγιαοτιδήποτεσυνέβαινεστηνκου-ζίναΜικροπράγματαπουφαίνονταιασήμαντααλλάδενείναιΠώςθανιώσουνσανστοσπίτιτουςσεαυτότοπεριβάλλονraquo

Κακοδιαχείριση περιπτώσεων Έναςυποκείμενοςκοινόςπαράγονταςσεπολλέςδομέςφιλοξενίαςανηλί-κωνείναιηέλλειψηενόςμόνιμουκαικεντρικούσυστήματοςμεκαλάεκ-παιδευμένο προσωπικό που παρέχει φροντίδα και εργάζεται έχοντας

78

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

κατάνουέναπράγματοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούΠολλέςαπότιςδομέςφιλοξενίαςπουπεριέγραψανοιερωτώμενοιεπαγγελματίεςακο-λουθούνμιααυστηρήκατευθυντήριαοδηγίαηοποίαδενεπιτρέπεισταπαιδιάναβλέπουνταμέλητουπροσωπικούωςπρόσωπαμεταοποίαθαμπορούσαν να χτίσουν διαρκείς σχέσεις εμπιστοσύνης αλλά μόνοωςυπαλλήλουςμετηναυστηρήέννοιατουόρου

laquoΠηγαίνουμε πίσωστο χρόνο στην ίδια πολιτικήσυζήτηση πουκάναμεστηδεκαετίατουrsquo90όσοναφοράτηναποϊδρυματοποίησηατόμωνμεψυχικήνόσοκαιτοπώςθαεπανεντάξουμεστηνκοινω-νίατουςασθενείςστοΨυχιατρικόΝοσοκομείοτηςΛέρουΈχουμεξανακάνειαυτήτηνκουβέντακαικάνουμεταίδιαλάθηΘαπρέπεινααξιοποιήσουμεαυτήτηνεμπειρίαγιαναδιδαχτούμεκαιναβελ-τιώσουμετηνκατάστασηraquo

Σεπολλέςπεριπτώσειςδενζητείταιηγνώμητουανηλίκουενώδιεξά-γονταιδραστηριότητεςμόνοκαιμόνογιαναlaquoβγουναπότηλίσταμετιςεκκρεμότητεςraquoΣταανήλικαδενπαρέχεταιέναατομικόσχέδιοδράσηςμεβάσητιςανάγκεςκαιτιςεπιθυμίεςτουςΑντίγιααυτόταανήλικαπρέ-πεινατηρούνπροκαθορισμένουςκανόνεςκαικατευθυντήριεςοδηγίεςπουμπορεί ναμην είναι προς τοΒέλτιστοΣυμφέρον τους αλλάπουέχουνσυνταχτείσυλλογικάώστεναδιασφαλίζεταιηειρηνικήλειτουργίατηςδομήςφιλοξενίαςΑπότηνάλληπλευράόλεςοιμαρτυρίεςαναφέ-ρουντηνανάγκηγιαέναεξατομικευμένοσχέδιοδράσηςπουθαβοηθή-σειτοπαιδίναπραγματώσειταόνειράτουιδιαίτεραγιαμιατόσοπολύ-πλοκηομάδαμεπολύιδιαίτερεςπραγματικότητες

laquoΟιεπαγγελματίεςαδυνατούννακατανοήσουντιςπολιτισμικές δια-φορέςκαιτησυγκεκριμένηκατάστασητουπαιδιούraquo

ΠεραιτέρωταπερισσότεραανήλικαείναικοντάστηνενηλικίωσηΕπί-σηςδιαφέρουνπολύαπότοπρότυποτουΕυρωπαίουεφήβουΈχουνπάρειτηζωήτουςσταχέριατουςκαιφέρονταςμιατόσομεγάληευθύνηκατόρθωσανναφθάσουνστιςευρωπαϊκέςακτέςγιαναζητήσουνπρο-στασία Κάποια έχουν δει την οικογένειά τους να σφαγιάζεται κάποιαμπορείναείναιθύματαεμπορίαςκαιεκμετάλλευσηςκάποιαπαιδιά-στρατιώ-τεςάλλαναταέστειλανστηνΕυρώπηγιαναεργαστούνκαιναστέλνουνχρήματαστοσπίτιΕνώείναιακατανόητοότιείναιδύσκολογιαοποιονδήποτε

79

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Ευρωπαίο να αντιληφθεί τις τεράστιες πολιτισμικές διαφορές πρέπει ναπαρέχεταιεξειδικευμένηεντατικήκαιπρακτικήεκπαίδευσηώστενακαλυ-φθείαυτότοχάσμαΤαανήλικαχρειάζονταινααντιμετωπίζονταιμεευελι-ξίασεβασμόυπομονήκαιεμπιστοσύνηΑντιμετωπίζονταισανναείναιπαι-διάενώστηνπραγματικότηταείναινεαροίάνδρεςκαινεαρέςγυναίκες

laquoΕίναιενδιαφέροννααναφερθείότιότανταπαιδιάπρωτοέρχονταιστηδομήείναισανάγριαθηρίαΕάνλάβουντηνηρεμίατηφρο-ντίδα και την κατανόηση που χρειάζονται ξεκινούν και πάλι νασυμπεριφέρονταισανέφηβοιπουγνωρίζουντιςανάγκεςτουςΕάνδεντύχουναυτήςτηςσυμπεριφοράςσυνεχίζουνναενεργούνμεεκνευρισμόκαιάγχοςraquo

Πολλοίεπαγγελματίεςτόνισανεπίσηςτηνέλλειψητουχρόνουκαιτωνδεξιοτήτωνπουαπαιτούνταιγιατηνεστίασηστημακροχρόνιαένταξητηνυλοποίησηδραστηριοτήτωνπουθαέκαναντηδομήκαιταπαιδιάπουδιαμένουνσεαυτήπιοlaquoανοιχτάraquoστηντοπικήκοινωνίακαιαντίστροφα

laquoΈχωδειανήλικαναμεταμορφώνονταιχάρηστιςκαθημερινέςπρο-σπάθειεςπουκάνουμεΈπειτααπότρειςμήνεςβλέπουνότιμπορούννασεεμπιστευτούνότιτασέβεσαικαιμπορούνεπομένωςνανιώσουν άνετανασεεμπιστευτούνκιαυτάΑυτήησχέσηείναικάτιπουχτίζε-ταισταδιακάμετονκαιρόκαιμεπολλήπροσπάθειακιαπrsquoτιςδύοπλευρέςraquo

Οιεπιτυχημένεςπεριπτώσειςανηλίκωνπουφιλοξενούνταισεδομέςκαιαξιοποιούναυτήτηνευκαιρίαγιανααποκτήσουνσταθερότητακαιηρεμίαστηζωήτουςαποδίδονταικυρίωςστοπροσωπικόπουεργάζεταιμεζήλοενίοτεσεπείσματουυφιστάμενουσυστήματοςχωρίςεκπαίδευσηήεπο-πτείαώστεναδιασφαλίζεταιότιπαρέχεταισταανήλικαεξατομικευμένηκαι εμπεριστατωμένη φροντίδα όπως περιγράφεται στους διάφορουςοδηγούςκαιστιςδιαθέσιμεςκατευθυντήριεςοδηγίες

ΌπωςκαισεόλεςτιςάλλεςενότητεςοισυνεντεύξειςμάςτόνισανότιτοσύστημαπροστασίαςτουπαιδιούστηνΕλλάδαείναιατομικήυπόθεσηκαισυνεπώςαποτέλεσματυχαιότηταςενώδενυπάρχεικάποιακυρίαρχηστρατηγικήκαιαξιολόγησητηςποιότηταςτωνυπηρεσιώνπουπαρέχονταισταανήλικαΟιαξιολογήσειςπουπραγματοποιούνταιαφορούντααυ-στηρά χρονοδιαγράμματα τα χρονοπρογράμματα και τις αυστηρές

80

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

οικονομικέςδιαδικασίεςαντίνααφορούντιςμακροχρόνιεςαξιολογήσειςποιότηταςγιατοκατάπόσουπηρετείταιτοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαι-διούήτοκατάπόσοοιακολουθούμενεςπολιτικέςκαιπρακτικέςαπομα-κρύνουνταανήλικαολοένακαιπερισσότερο

laquoΠροσπαθούμενακάνουμεταανήλικαναενταχτούνστοδικόμαςμοντέλοπροστασίαςκαιστουςδικούςμαςκανόνεςχωρίςνατουςέχουμεεξηγήσειτίποταγιατηνκουλτούρακαιχωρίςναταρωτάμετιθέλουνraquo

laquoΔενυπάρχουνπροφυλάξειςγιατοτισυμβαίνεισεαυτάταπαιδιάότανκλείσουνταδεκαοχτώΤισυμβαίνειότανκλείσουνταπαιδιάταδεκαοχτώΕίναιέτοιμαναβγουνστηνκοινωνίαΤαέχουμεβοη-θήσειναπροετοιμαστούνγιαναβγουνστηνκοινωνίαraquo

Θέματα ψυχικής υγείαςΤαελλιπήμέτραταυτοποίησηςκαιπροστασίαςηlaquoπροστατευτικήφύλα-ξηraquoσεκέντρακράτησηςκαιενίοτεωςκαισεΑστυνομικάΤμήματαγιαπαρατεταμένα χρονικά διαστήματα μέχρι να βρεθεί χώρος σε κάποιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνηανασφάλειακαιηαγωνίαγιατονομικόκα-θεστώς και το μέλλον γενικότερα συμπεριλαμβανομένων των προανα-φερθέντων θεμάτωνστους χώρουςφιλοξενίας είναι κάποιοι από τουςπαράγοντεςπουεπιβαρύνουντηνψυχικήυγείατωνπαιδιών

Επομένωςδενπροξενείέκπληξηότιπολλάανήλικαιδιαίτεραέφηβοιπου διαμένουν σε δομές φιλοξενίας ανηλίκων έχουν θέματα ψυχικήςυγείαςόπωςδιαταραχέςύπνουεπεισόδιακατάθλιψηςπροβλήματασυ-μπεριφοράς επιθετική συμπεριφορά απέναντι σε άλλα ανήλικα ή σταμέλη τουπροσωπικούΕπίσηςυπάρχουνπαιδιάμεπολύπιοσοβαρέςδιαταραχέςόπωςψυχωσικάεπεισόδιαεπεισόδιααυτοτραυματισμώναυ-τοκτονικόιδεασμόκαιεξαρτήσειςαπόναρκωτικάήαλκοόλ

ΕίναισαφέςότιτοτωρινόσύστημαπροστασίαςτουπαιδιούδενμπορείναανταποκριθείπλήρωςστιςανάγκεςαυτώντωνπαιδιώνΟιδομέςφιλο-ξενίαςανηλίκωνndashπολλώδεμάλλονοι υπόλοιποιχώροιφιλοξενίας πουαναφέρθηκανndashστοχεύουνστηνκάλυψητωνβασικώναναγκώνκαιόχιστηναντιμετώπισηπολύπλοκωνζητημάτωνψυχικήςυγείαςΠόσομάλλονγιαμιατέτοιαευαίσθητηομάδαεφήβωνπουέχουνήδηβιώσειτηβίακαιτηνεκμε-τάλλευσηστηχώραπροέλευσηςήκατάτηδιάρκειατουταξιδιούτους

81

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Απότηνάλληπλευράτοεθνικόσύστημαυγείαςδενείναισεθέσηνααντιμετωπίσειτόσοπολύπλοκαζητήματααφενόςλόγωτηςπαρατεταμέ-νης οικονομικής κρίσης και αφετέρου λόγω της έλλειψης διερμηνέωνστανοσοκομείαΑυτήτηστιγμήδενυπάρχουνδομέςφιλοξενίαςπουναέχουν αναπτυχθεί συγκεκριμένα για την εκπλήρωση των αναγκών τωνπαιδιώνμεπροβλήματαψυχικήςυγείαςΌτανπαρουσιάζεταικάποιαδια-ταραχήήμιαπολύπλοκησυμπεριφοράτοπροσωπικόδενείναισεθέσηνααντιμετωπίσειούτετααίτιαούτετασυμπτώματαΣτέλνουνταπαιδιάαπότημίαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνστηνάλληήστοΑστυνομικόΤμή-μαωςκαισταψυχιατρείαόπουτουςχορηγούνφάρμακαΤαανήλικαεπιστρέφουνύστεραστηδομήφιλοξενίαςχωρίςκανείςναέχειαντιμετω-πίσειουσιαστικάτοζήτηματηςψυχικήςυγείαςκαιχωρίςναέχουνλάβειτηνεξειδικευμένηφροντίδαπουχρειάζονται

Οιεπαγγελματίεςστοντομέατηςψυχικήςυγείαςαπότηνάλληπλευ-ράυπογραμμίζουντηνκατάχρησηφαρμάκωναλλάκαιτωνυπηρεσιώντουςσυχνάαπότοπροσωπικόπουεργάζεταιστηδομήφιλοξενίαςτοοποίοlaquoτιςπερισσότερεςφορέςκαταφεύγεισεεμάςγιανανιώσεικαλύ-τεραεκείνοraquoΤαπαιδιάταοποίαείναιδύσκολαδιαχειρίσιμασυχνάγίνο-νταιαντιληπτάωςπαιδιάμεψυχιατρικάήψυχολογικάζητήματαπουχρή-ζουν αντιμετώπισης από τους χειριστές των υποθέσεων οι οποίοι δενέχουντηνεμπειρίαήτηθέλησηκαιτηνικανότηταναχειριστούνπραγμα-τικάτηνυπόθεσηΗπαραπομπήστονψυχολόγοσυχνάλειτουργείανα-κουφιστικάήωςμεταβίβασητηςευθύνης

laquoΗκαταφυγήστηφαρμακευτικήαγωγήείναιδυστυχώςτοευκολό-τερο πράγμα Είναι πολύ πιο εύκολο να καταφύγεις στη χρήσηφαρμάκων από το να αφιερώσεις πραγματικά το χρόνο και τηνενέργεια που είναι απαραίτητα για την υποστήριξη του παιδιούώστεναξεπεραστείμιαενδεχόμενηκρίσηraquo

Οι επαγγελματίες τονίζουν ότι τις περισσότερες φορές το ζήτημα πουπροκύπτειείναιμιαφυσιολογικήαντίδρασηλαμβάνονταςυπόψητιςιδιαιτε-ρότητεςτηςεφηβείαςκαιτιςσυνθήκεςστιςοποίεςβρίσκονταιαυτάταανήλικα

Έχουντεκμηριωθείπεριπτώσειςστιςοποίεςσταανήλικαχορηγείταιβα-ριάφαρμακευτικήαγωγήκατόπινεντολήςψυχιάτρουΤοανήλικομπορείνασυνεχίσειναλαμβάνειαυτήτηναγωγήεπίέξιήπερισσότερουςμήνεςεκτόςεάνμιανέαψυχιατρικήαξιολόγησηζητήσεικάτιδιαφορετικό

82

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

laquoΣτηνΕλλάδαείναιπολύεύκολονακαταλήξουνταπαιδιάστοκρε-βάτι ενόςψυχιατρείουΕίναιακόμαχειρότερογιααυτά ταπαιδιάδιότιοιεπαγγελματίεςδενγνωρίζουνπώςνααντιμετωπίσουντααίτιαούτετασυμπτώματαraquo

laquoΗπερίπτωσηπουμεκάνειναχαμογελώπερισσότεροείναιεκείνηενόςανηλίκουπουέφερανστηδομήμαςΉτανέναναυάγιοΈπαιρ-νε μια εξαιρετικά βαριά φαρμακευτική αγωγή δυσκολευόταν ναπροσαρμοστείκαιτονέστελναναπότημίαδομήστηνάλληοπότεόταντελικάήρθεσεεμάςείχευποστείμεγάληζημιάαπόόλοαυτόήτανσχεδόναπελπισμένοςΕντελώςαπόμακροςΜπορούσαναδωγιατίσήμαινεμπελάδεςγια τοπροσωπικό τωνδομώνστιςοποίεςέμεινε στο παρελθόν Και τα καταφέραμε το πετύχαμε Απλώςχρειαζτανκατάλληλησυμβουλευτικήπερισσότεροχρόνοαπόόσοθααφιέρωνεςκανονικάσεμιαυπόθεσηαλλάαυτόήταντομόνοπουχρειαζότανόχιφάρμακατίποτατέτοιοraquo

Ωστόσοταπαραπάνωανέφερεέναςέμπειροςεπαγγελματίαςπουήδηεργαζότανστοπεδίοπολύπριναπότο2015ΜετάτιςσυνεντεύξειςμαςμετουςεπαγγελματίεςθαήτανδίκαιοναπούμεότιοιπερισσότεροιπουεργάζονταιαυτήτηστιγμήμεανήλικαστηνΕλλάδαέχουνπολύδρόμομπροστάτουςμέχρινααποκτήσουντιςδεξιότητεςοιοποίεςμπορούννααποκτηθούνμόνομέσααπόχρόνιαεμπειρίαςκαιεκπαίδευσης

83

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μι

α απ

ουσί

α

[ 7 ]Εκπροσώπηση και

συμμετοχή των παιδιών μια απουσία

84

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

ΗνομικήευθύνηγιατηλήψηαπόφασηςπροςτοΒέλτιστοΣυμφέροντωνανηλίκωνανήκειστονεισαγγελέαΩστόσοταασυνόδευταανήλικαμπο-ρείναεισέλθουνστοεπίσημοσύστημαφροντίδαςσεδιάφορασημείακατάτηδιάρκειατουταξιδιούτουςστηνΕλλάδακαιμπορείνασυναντή-σουν και να αλληλεπιδράσουν με διάφορους φορείς στους οποίουςσυμπεριλαμβάνονταικρατικέςυπηρεσίεςΜΚΟεθελοντέςομάδεςαλλη-λεγγύηςκάΌλοιαυτοίμετονέναήτονάλλοτρόποάμεσαήέμμεσαβάζουνταπαιδιάσεμιασυγκεκριμένηδιαδικασίακαιενίοτεχωρίςνατογνωρίζουνεπηρεάζουνταπαιδιάπρακτικάλαμβάνονταςαποφάσειςγιαλογαριασμότουςΟικοινωνικοίλειτουργοίοιψυχολόγοιοιδικηγόροιταμέλη τουδικτύου της επιτροπείας εμπλέκονταιστηνπορείαπουθαακολουθήσει τελικά το ανήλικοΌλοι προάγουν την κατεύθυνση πουκατάτηναξιολόγησήτουςυπηρετείτοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούσύμφωναμετιςπροσωπικέςτουςαπόψειςαλλάδενυπάρχεικάτιπουναεγγυάταιτησυνοχήήέστωτησυνεργασίαανάμεσασεαυτούςτουςφο-ρείςγεγονόςπουσυχνάπροξενείμεγαλύτερησύγχυσηστοπαιδίΜιαατυχήςσυνέπειατηςαποσπασματικήςδιαθέσιμηςφροντίδαςείναιότιταανήλικαπρέπειναλένεταίδιακαιταίδιασεόλουςαυτούςτουςεπαγγελ-ματίεςδίνονταςλεπτομέρειεςγιατοπαρελθόντουςπροσπαθώνταςνακατανοήσουνποιοςκάνειτικαισεποιονθαπρέπειναστραφούνσεπε-ρίπτωσηανάγκης βιώνοντας μια εξουθενωτική κατάσταση για κάτι πουπροβάλλειμάταιοσταμάτιατους

laquoΦανταστείτεναέχειςάλλονάνθρωπονασουμιλάειγιατηφιλοξε-νίαάλλονγια ταχαρτιάσουάλλονγιανασεβοηθήσειναπαςσχολείοάλλουςανθρώπουςόταντελικάσουπαρέχεταιχώροςσεμιαδομήφιλοξενίαςκαισυγχρόνωςόλοιτουςνασουζητούννακάνεις υπομονή Τώρα βάλε όλα αυτά στο μυαλό ενός εφήβουπουτονπερισσότεροκαιρόδενμπορείνακάνειυπομονήακόμακιαντοθέλειΤοκενόπουαφήνειμιαldquoπατρικήφιγούραrdquoέναςκατάλληλος επίτροπος προκαλεί χάος στο μυαλό τους Κάποιοςάλλοςθαέπρεπενααντιμετωπίζειόλααυτάταθέματαγιαλογαρια-σμότουςraquo

ΕνώθεωρείταιότιαυτοίοιφορείςλειτουργούνμεγνώμονατοΒέλτι-στοΣυμφέροντουΠαιδιούτοότιδενείναιεπίσημαυπεύθυνοιγιατηλήψη τέτοιων αποφάσεων δημιουργεί ένα κενό όσον αφορά την

85

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

ανάληψηευθύνηςΕναπόκειταιστηνπροσωπικήηθικήκαιτηνεπαγγελμα-τικήδεοντολογίατουκάθεπαρόχουυπηρεσιώννακαταβάλειπραγματικάτηνκαλύτερηπροσπάθειαγιαναεπιτευχθείηκαλύτερηδυνατήέκβασηγια το παιδί Μόλις πρόσφατα 146 η ελληνικήΜονάδα Δουβλίνου τηςΥπηρεσίαςΑσύλουανέπτυξεένανέοεργαλείογιατηνΑξιολόγησητουΒέλτιστουΣυμφέροντος(ΒΙΑ)τωνΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνμεστόχοναυποστηριχτούντααιτήματαγιαοικογενειακήεπανένωσηστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνου(ΕΕ)6042013καθώςεπρόκειτογιααίτημακαιενίοτεέωςκαιπροαπαιτούμενογιαταανήλικαώστεναμεταφερθούνσεάλλακράτη-μέληΑυτότοεργαλείοείναισχολαστικόκαισυντάχτηκεαξιο-ποιώνταςτηνεμπειρίατωνΜΚΟμέσααπότηνανταλλαγήκαλώνπρακτικώνΣεόλες τις συνεντεύξεις αναφέρεται ηανάγκη ύπαρξης ενός ενηλίκουπουθαενεργείωςεπίτροποςκαισύμβουλοςγιατοανήλικοκαιδενθαείναιέναπεριστασιακόμέλοςτουπροσωπικούμιαςΜΚΟαλλάένακαλάεκπαιδευμένοκαικατάλληλοάτομοτοοποίοθαυποστηρίζεικαιθαβο-ηθάτοανήλικοαπότηστιγμήτηςάφιξηςέωςτηνενηλικίωσηΠαράτοότιυφίσταταιτονομικόπλαίσιοστηνπράξηόλοιοιφορείςπουεμπλέκονταιστηδιαχείρισηπεριπτώσεωναποφασίζουνέμμεσαγιατησει-ρά των ενεργειών που θα ακολουθήσουνΑνάλογα με την ηλικία τουπαιδιούοεισαγγελέαςθαεμπλακείεξουσιοδοτώνταςτασχετικάπρόσω-πααλλάόλεςοιπληροφορίεςκαιοιπτυχέςτηςυπόθεσηςθαέρχονταισε γνώση του μέσω του οικείου φορέα Ο εισαγγελέας δεν γνωρίζειάμεσα τοπαιδίή τιςσυγκεκριμένεςσυνθήκεςΣεαυτό τοπλαίσιοδενυπάρχειεγγύησηότιοιαπόψειςτουανηλίκουθαληφθούνόντωςυπόψηήότιοποιοδήποτεπαιδίθαεισακουστείαπότοάτομοπουείναιδιάνό-μουυπεύθυνογιατηλήψητωναποφάσεων

Δυστυχώςόπωςπεριγράφεταιπαραπάνωηνέασχετικήνομοθεσίαφαίνεταιναμηδιασφαλίζειτηνπραγματικήσυμμετοχήτουπαιδιούστιςαποφάσειςούτε κάποιο ένδικομέσο για εκείνοώστε να εκφράσει τιςαντιρρήσειςτουήναπροσφύγειέναντιτωνσχετικώναποφάσεων

Παράτοότιαρχικάμπορείναμηνείναιπροφανέςπόσοσημαντικόείναιένατέτοιοένδικομέσοπουπεριλαμβάνειακριβέστερεςκαιαυστη-ρότερες εγγυήσεις για να διασφαλιστεί το δικαίωμα του παιδιού να

146 ΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςldquoBestInterestsAssessmentforDublinUAMscasesA new tool to serve the needs of family reunification applications of unaccompaniedminorsrdquo2Αυγούστου2018httpbitly2VWogIm httpasylogovgrenp=3788

86

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

εισακουστείκαισυχνάπαραμένειστησφαίρατηςθεωρητικήςσυζήτησηςέναςαπότουςβασικούςπληροφοριοδότεςμοιράστηκεμαζίμαςμιαπολύπρόσφατηυπόθεσηπουεκκρεμείαυτήτηστιγμήσεβάροςτηςΕλλάδαςενώπιοντουΕΔΔΑκαισυγκεντρώνειόλεςτιςπροβληματικέςπτυχέςτηςπροστασίαςτουπαιδιούκαισυγκεκριμένατηςεπιτροπείαςστηνΕλλάδαΕπίσηςαποτελείαπαράμιλλοπαράδειγμακατακερματισμένηςφροντίδαςκαιδιαχείρισηςυποθέσεωναλλάκαιτωνβλαβερώνσυνεπειώνπουμπο-ρείναπροξενήσουνοιάπειροιεπαγγελματίες

laquoΕίναιμιαυπόθεσηπραγματικάάνευπροηγουμένουγιατηνελληνι-κή πραγματικότητα και αναρωτιέται κανείς αν είναι πράγματι τοπρώτοπεριστατικόήανείναιμόνοτοπρώτοπουείχετηντύχηναφθάσειστοΔικαστήριοΕίναιμιασυγκλονιστικήυπόθεσηειδικάγιατουςνομικούςμεπολυετήεμπειρίαστοπεδίοτηςπροστασίαςπρο-σφύγωνΕίναιμιαldquoασύλληπτηκατάστασηrdquoraquo

ΤέσσεραασυνόδευταανήλικααδέρφιαμεκαταγωγήαπότηνΠαλαι-στίνηοΑ16ετώνηΜ14ετώνοΑ12ετώνκαιοΜ8ετώνέφθα-σανστηνΕλλάδαμετονπατέρατουςτονΑύγουστοτου2016Παρέμει-νανασυνόδευταστηνελληνικήεπικράτειαΗμητέρατουςυπήκοοςτρίτηςχώραςμεδιαφορετικήιθαγένειαπαρέμεινεπαράτυπασεμιατρίτηχώρα

ΤονΣεπτέμβριοτου2016ταπαιδιάαναγνωρίστηκανωςπρόσφυγεςΩστόσο για τους σκοπούς της φιλοξενίας χωρίς προφανή λόγο τααδέρφιαχωρίστηκανκαιέγινεδιαφορετικήρύθμισηγιατοκαθέναΗΜανατέθηκεσεανάδοχηοικογένειαενώτααγόριατοποθετήθηκανσεδια-φορετικέςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνμετοέναναφθάνειναβρίσκεταισεδιαφορετικήπόληπολύμακριάαπόταάλλαΗεπικοινωνίαανάμεσασταπαιδιάδιεκόπηβίαιακαιαδικαιολόγητα

ΣεκάποιααπόταπαιδιάανατέθηκεέναμέλοςτουΔικτύουΕπιτρο-πείαςπουενεργούσεστοόνοματουεισαγγελέαέναςνομικόςσύμβου-λοςστοπλαίσιοτωνυπηρεσιώνπουπαρέχονταιστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιέναςκοινωνικόςλειτουργόςενώτοκορίτσιβρισκότανσεαναδοχήυπότηνπροστασίατωνανάδοχωνγονέων

ΤονΙούλιοτου2018καιεντελώςξαφνικάγιαταπαιδιάοεισαγγελέαςαπο-φάσισεότιθαεπιστραφούνσεμιατρίτηόμορηχώρακαιαπόεκείσύμφωναμετιςοικείεςελληνικέςαρχέςταπαιδιάθαμεταφέροντανστηΔυτικήΌχθη

Παραγγέλθηκαναρκετέςνομικέςενέργειεςτιςοποίεςδενγνώριζαντα

87

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

παιδιάΟεισαγγελέαςεξουσιοδότησεένανδικηγόροπουεργάζεταιγιατηΜΚΟηοποίαείναιυπεύθυνηγιατηδομήφιλοξενίαςστηνοποίαδιέ-μενεοΑναακυρώσειτοκαθεστώςδιεθνούςπροστασίαςτοοποίοείχεχορηγηθείκαιστατέσσεραπαιδιάαπότηνΥπηρεσίαΑσύλουΗΥπηρε-σία Ασύλου αποδέχτηκε την ακύρωση χωρίς να θέσει ερωτήσεις Ταπαιδιά το προσωπικό που ήταν υπεύθυνο για τη φροντίδα τους στιςυπόλοιπεςδομέςφιλοξενίαςκαιοανάδοχοςγονέαςδενείχανενημερω-θείγιααυτήτηδιαδικασίακαιγιατογεγονόςότιδενδιέθετανπλέοντοκαθεστώςπρόσφυγα

Επίσης έγιναν συνεννοήσεις με τη Διπλωματική Αντιπροσωπεία τηςΠαλαιστίνηςώστεναπροβείητελευταίαστονεντοπισμότηςοικογένειαςκαινακανονίσειτηδιαδικασίατηςεπιστροφήςστηΔυτικήΌχθη

Παράτιςεπιθυμίεςτωνπαιδιώνκαιτηςμητέραςναμηνεπιστρέψουνκαιπαράτηνάρνησήτουςναταξιδέψουνορίστηκεωςημερομηνίαεπι-στροφήςη24ηΙουλίου2018Ημητέραδενείχεκανενημερωθείαπότιςαρχέςγιατηνώρακαιτηνημερομηνίαάφιξηςτωνπαιδιώντης

Αυτόπουείναιεκπληκτικόστησυγκεκριμένηυπόθεσηείναια ΟεισαγγελέαςδενσυνάντησεποτέταπαιδιάΕπίσηςδενζητήθηκε

ποτέαπότουςκοινωνικούςλειτουργούςπουαλληλεπιδρούσανμεταπαιδιάστηνκαθημερινότητάτουςκαιαπότονανάδοχογονέαναπαράσχουνπληροφορίεςστονεισαγγελέαΣυνεπώςείναιαμφίβο-λοτοεάνοιεισαγγελικέςαρχέςγνώριζανόλαταπραγματικάπερι-στατικάκαιτιςπληροφορίεςσχετικάμετηνκατάστασητωνπαιδιώνκαι τηςμητέρας τους προτούοδηγηθούνσεμια τόσοδραστικήαπόφασηΠαράτοότιοεισαγγελέαςεπικαλείταιτοΒέλτιστοΣυμ-φέροντωνπαιδιώνωςτηβάσηγιααυτήτηναπόφασηειδικάωςπροςτοσκέλοςτηςεπανένωσηςμεταδιαθέσιμαμέλητηςοικογέ-νειαςδενείναισαφέςπώςπροσδιορίστηκεαυτόποιεςπληροφο-ρίεςήτανόντωςδιαθέσιμεςκαιποιοςατιςείχεπαράσχειεφόσονδενήτανταπρόσωπαπουπράγματιγνώριζαναυτάταπαιδιάΔενπραγματοποιήθηκαν κοινωνική αξιολόγηση και καθορισμός τουΒέλτιστουΣυμφέροντος

β Απόόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιτοπολυάριθμοπροσωπικόπουενεχότανστηνυπόθεσηπαράτογεγονόςότιόλοιγνώριζαντηνάρνησηκαιτηναπόγνωσητων

88

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

παιδιώνκαθώςκαιτιςσυνθήκεςτηςμητέραςκανείςndashούτεκανοινομικοί σύμβουλοι και τα μέλη του δικτύου της επιτροπείας πουβοηθούσανκάθεπαιδίξεχωριστάndashμεεξαίρεσηένανδενεξέφρασεαντιρρήσειςσχετικάμετηνπαράδοσητουπαιδιούστονεισαγγελέαπροςεπιστροφήαναφέρονταςότιηαπόφασηήτανεπιβλαβήςκαιαδικαιολόγητηληφθέντοςυπόψητουότιούτετοπαιδίούτεημη-τέρασυναινούσεστηνεπιστροφή

γ Ταπαιδιάήταναναγνωρισμέναωςπρόσφυγεςμε καταγωγήαπότηνΠαλαιστίνηενώημητέρατουςδιαβιούσεχωρίςχαρτιάσεμιατρίτηχώραΑυτόκαθιστάαδιαμφισβήτητακαταφανέςότιτοΒέλτι-στοΣυμφέρον τουςεπέβαλλε τηνεπανένωσημε τημητέραστηνελληνικήεπικράτειακατάταπροβλεπόμενααπότονόμοΕίναιδύ-σκολοναθεωρηθείότιοεισαγγελέαςαγνοούσεαυτήτηνεπιλογήΩστόσοηοικογενειακήεπανένωσηστηνΕλλάδατηχώραφιλοξε-νίαςαυτώντωνπροσφυγόπουλωνδεναξιολογήθηκεεπίσημα

δ ΤιεγγυήσειςδόθηκαναπότιςπαλαιστινιακέςαρχέςστονΕισαγγε-λέαεάντυχόνδόθηκεκάποιαεγγύησηγιατηνασφάλειατωνπαι-διώνμετάτηνεπιστροφήτουςπροτούπαραγγείλειοΕισαγγελέαςτηνεπιστροφήεφόσονημητέραδενήτανενήμερη

Ηεπιστροφήαπετράπηκυριολεκτικάλίγεςώρεςπριναπότηνπρογραμ-ματισμένηπτήσηΈνααπότααδέρφιατελικάαπέκτησεπρόσβασησεκα-τάλληληνομικήσυνδρομήndashσεαντίθεσημετααδέρφιατουπουφαίνεταιότιπαρεμποδίζονταναπότοβοηθητικόπροσωπικόναεπικοινωνήσουνμεοποιονδήποτεαλλάκαιμεταξύτους()ndashκαικατέθεσεπροσφυγήστοΕυ-ρωπαϊκόΔικαστήριοΔικαιωμάτωντουΑνθρώπουζητώνταςαπότοδικα-στήριοναπαρέμβεικαινασταματήσειτιςελληνικέςαρχέςΤοδικαστήριοανταποκρίθηκεάμεσαζητώνταςπληροφορίεςαπόόλουςτουςεμπλεκόμε-νουςφορείς(τοπαιδίκαιτιςεισαγγελικέςαρχές)καιστις24Ιουλίου2018διέταξετιςελληνικέςαρχέςναμηνπροχωρήσουνστηνεπιστροφήΩστό-σοοΕισαγγελέαςΑνηλίκωνστις25Ιουλίου2018ανέστειλετηνεπιστρο-φήτωνπαιδιώνκαιζήτησεβοήθειααπότιςεμπλεκόμενεςΜΚΟώστεναπροχωρήσειστηνεπιστροφήστοπροσεχέςμέλλονΤοΕΔΔΑαποφάσισεναδιατηρήσειτηνπροσωρινήδιαταγήσεβάροςτηςΕλλάδαςΗουσίατηςυπόθεσηςείναιπλέονστηνκρίσητουΕΔΔΑ3429818AκατάΕλλάδαςενώεκκρεμείηπεραιτέρωεπικοινωνίαμετιςελληνικέςαρχές

Στις 21Σεπτεμβρίου2018 ταπαιδιάμεταφέρθηκανστηνΥπηρεσία

89

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

ΑσύλουΕίχανκαταγραφείωςαιτούντεςάσυλοκαιορίστηκεσυνέντευξητονΝοέμβριο του 2018 Καμία εμπλεκόμενη κρατική αρχή (ΥπηρεσίαΑσύλουεισαγγελέας)δενεπικαλέστηκετηνπαράνομηακύρωσητουκα-θεστώτοςασύλουώστεναχορηγηθείαπευθείαςδιεθνήςπροστασίαΚα-νέναπρόσωποαπόόσαενεργούνεκμέρουςτωνπαιδιώνμεεξουσιοδό-τησητουεισαγγελέαδενυπέβαλεκάποιοτέτοιοαίτημαεκμέρουςτωνπαιδιώνΑυτήτηστιγμήταπαιδιάδιαμένουνσετέσσεριςδιαφορετικέςστέγεςκαιμπορούννασυναντηθούνμόνομιαφοράτηβδομάδαγιαμιαώραπαρουσίακοινωνικώνλειτουργώνκαιμεταφραστώνΗεπικοινωνίαμεταξύ τουςακόμαπαρεμποδίζεται καιδενμπορούννασυναντιούνταιαπρόσκοπτα

ΕίναιεξαιρετικάδύσκολοναδεικανείςπώςηαντιμετώπισηαυτώντωντεσσάρωναδερφώνθαμπορούσεναυπηρετείτοσυμφέροντουςΕκτόςαπότηνεπιστροφήτουςστηΔυτικήΌχθηοχωρισμόςτουκαθενόςαπόταάλλαηαγωνίατουςέωςτηντελευταίαστιγμήκαιοφόβοςτηςεπιστρο-φήςδύσκολαδικαιολογούνταιαπότηνάποψητουΒέλτιστουΣυμφέρο-ντοςΕγείρονταιαρκετάερωτήματασχετικάμετοντρόπολήψηςαποφά-σεωνκαιτοπώςθαμπορούσεποτέέναανήλικοναασκήσειπροσφυγήεναντίοντους 147

147 Ηυπόθεσηκοινοποιήθηκεπρόσφαταστουςδιαδίκουςστις5Νοεμβρίου2018ΑριθμόςΑίτησης3429818AJκατάΕλλάδαςhttpbitly2PVZqTv

90

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

[ 8 ]Παιδιά εγκλωβισμένα σε μακρές και χρονοβόρες διαδικασίες

91

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Ακόμακαιότανέναανήλικοαναγνωρίζεταιορθώςωςανήλικοσημειώνο-νται αρκετές καθυστερήσεις στη διαδικασία οικογενειακής επανένωσηςστοπλαίσιοτουασύλουήκαιστιςάλλεςδιαδικασίεςμετεγκατάστασηςμεπλειάδασοβαρώνεπιπτώσεωνπουδενλαμβάνουνυπόψητουςτοΒέλτι-στοΣυμφέροντουΠαιδιούλειτουργούνωςσοβαράεμπόδιαστηνέντα-ξη τουπαιδιούκαι ενίοτεοδηγούν ταπαιδιάσεκαταστάσειςακραίουάγχουςαυτοτραυματισμούέωςκαιεκμετάλλευσης

Περαιτέρωοιεπαγγελματίεςδενείναισεθέσηναπαράσχουνβέβαιεςκαισυγκεκριμένεςαπαντήσειςσχετικάμετησυνολικήδιάρκειαμιαςδια-δικασίαςκαιμετοπόσογρήγοραθακαταστείδυνατήημετάβασηστηνενδοχώραήσεμιαδομήφιλοξενίαςΑυτόεντείνειπεραιτέρωτοάγχοςκαιτονεκνευρισμότουανηλίκουΕπίσηςαφήνειταανήλικασεμιαπαρα-τεταμένη laquoμετέωρηraquo κατάσταση στην οποία αρνούνται να κάνουν τααπαραίτηταβήματαγιαναενταχτούνκαιαντίγιααυτόαπλώςπεριμένουνόντας απρόθυμα να συμμετάσχουν σε εκπαιδευτικές ή ψυχαγωγικές δραστηριότητες

Υπάρχουνμαρτυρίεςπουισχυρίζονταιότιπολλάανήλικαστακέντραυποδοχήςκαταλήγουνναlaquoχαρακώνουνraquoτοσώματουςκαθώςπιστεύ-ουνότιηυπόθεσήτουςθαδιεκπεραιωθείταχύτερακαιθαμεταβούνστηνενδοχώραΩστόσοενώαυτόείναισοκαριστικόγίνεταιακόμαχειρότε-ροδιότιοιοικείεςαρχέςαπαντούνότιδενγνωρίζουντινακάνουνταπαιδιάμεθέματαψυχικήςυγείαςήπούνατατοποθετήσουνκαθώςδενυπάρχεικάποιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνειδικάγιααυτέςτιςπεριπτώ-σειςΕπομένωςτοανήλικοκάνεικακόστονεαυτότουμεποικίλουςτρό-πουςδιότιύστερααπόαυτήτηνακραίαεκδήλωσηεκνευρισμούμένειγιαάλλημιαφοράαπροστάτευτοαφούτοσύστημαδενγνωρίζειτινατοκάνεικαιέτσιπροκαλούνταιπεραιτέρωκαθυστερήσειςστηντοποθέτησήτουσεξενώνα

Αυτοίοιέφηβοιέχουνήδηκάνειένατεράστιοταξίδιμόνοιτουςέχο-νταςακολουθήσειδιαδρομέςπουείναιεξίσουεπικίνδυνεςκαιπαράνομεςΔενθασταματήσουνκαιδενθαεγκλωβιστούνγιαπολύσεκάποιακατά-στασηΘαβρουνπαράνομεςκαιακόμαπιοεπικίνδυνεςδιαδρομέςγιαναφθάσουνστονπροορισμότους

Όπωςαναφέρουνσχεδόνόλοιοιεπαγγελματίεςτοδίκτυοτωνδιακι-νητώνείναιπολύπιοαποτελεσματικόγρήγοροκαιέτοιμοναπαράσχειτιςαπαντήσεις που θέλουν να ακούσουν τα ανήλικα Ότι μπορούν να

92

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

αναχωρήσουναπότηχώραμόλιςσυγκεντρώσουνότιχρειάζεταιόσοπαράνομοκιανείναιαυτό

[thinsp81thinsp] Πρόσβαση στις διαδικασίεςΚατάτηδιάρκειατου2016ηΥπηρεσίαΑσύλουέλαβε51091αιτήσεις2352απότιςοποίεςυποβλήθηκαναπόασυνόδευταανήλικα 148Τηνίδιαχρονιάοσυνολικόςαριθμόςτωναποφάσεωνπουεκδόθηκανστονπρώ-τοβαθμόήταν93196608απότιςοποίεςήταναρνητικέςΗΑρχήΠρο-σφυγώνέλαβε2092προσφυγές1817απότιςοποίεςαπορρίφθηκανενώ248αποφάσειςχορήγησαντοκαθεστώςπρόσφυγακαι28χορήγη-σανεπικουρικήπροστασίαΤο2016ηΑρχήΠροσφυγώνμεταρρυθμί-στηκεότανσυστάθηκεηανεξάρτητηΑρχήΠροσφυγώντονΙούλιοτου2016Απότις21Ιουλίου2016έωςτατέλητουέτουςαυτέςοινεοσύστα-τεςεπιτροπέςέλαβαν3130προσφυγέςκαιεξέδωσαν1341αποφάσειςενώ1214εκκρεμούσανΕίναιεντυπωσιακότογεγονόςότιαπότις1341αποφάσειςοι1201ήταναπορριπτικέςμεβάσητηνουσίατηςυπόθεσηςκαιμόλις15ήτανευνοϊκέςγιατουςαιτούντεςΟι5χορήγησαντοκαθε-στώςπρόσφυγα1χορήγησεεπικουρικήπροστασίακαιμόλις9παρα-πέμφθηκανγιαανθρωπιστικόκαθεστώςστοΥπουργείοΕσωτερικών

ΟιΜΚΟτόνισανμιακαταφανήδιαφοράανάμεσασταποσοστάανα-γνώρισηςκατόπινπροσφυγήςενώπιοντωνΕπιτροπώντηςΑρχήςΠρο-σφυγώνέπειτααπότημεταρρύθμισηδυνάμειτουΝόμου43992016καιτηνέκβασητηςδιαδικασίαςσεδεύτεροβαθμόκαθώςκαιανάμεσασταποσοστάαναγνώρισηςπριναπόκαιμετάτιςεπιδράσειςτηςμεταρρύθμι-σηςτουΙουνίουτου2016 149Ταποσοστάαναγνώρισηςδιεθνούςπρο-στασίαςστονδεύτεροβαθμόαπότο2014έωςτο2016αποκαλύπτουνμιααιφνίδιαπτώσημεμόλις6θετικέςαποφάσεις(044)απότησυγκεκρι-μένηαρχήενώταπροηγούμεναχρόνιαοιπροηγούμενεςαρχέςδιατη-ρούσαν τα ποσοστά αναγνώρισης περίπου στο 13-16 Ωστόσο οιαπορριπτικές αποφάσεις αυξήθηκαν σταδιακά από 83-86 σε 964κατάτοδεύτεροήμισυτου2016Το2017ηκατάστασηπαρέμεινελίγο

148 ΤαστατιστικάδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)στηνΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2016τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ8-9httpbitly3007B5Q

149 Ibidσσ46-47

93

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

πολύηίδιαπαράτιςεξαιρετικέςκαθυστερήσειςπουσημειώθηκανστηνπρόσβαση και την εξέταση των αιτήσεων Η Υπηρεσία Ασύλου έλαβε58661αιτήσειςεκείνητηχρονιά2275απότιςοποίεςκατατέθηκαναπόασυνόδευταανήλικαΈωςτατέλητουέτουςεκκρεμούσανακόμα36340αιτήσειςενώαπορρίφθηκαν12149υποθέσεις 150ΗΑρχήΠροσφυγώνέλαβε11632προσφυγέςκαιέωςτατέλητουέτουςεκκρεμούσανακόμα4368προσφυγέςΕκδόθηκαν4354αποφάσειςγιατηνουσίατηςυπόθε-σηςμε4077ναείναιαπορριπτικές(938)και277θετικές(123χορή-γησανδιεθνήπροστασίαndash80χορήγησαν καθεστώςπρόσφυγακαι 43επικουρικήπροστασίαndashκαι154παρέπεμπαντουςαιτούντεςγιαανθρωπι-στικόκαθεστώς) 151

Ηπρόσβασηστηδιαδικασίαστηνενδοχώραήτανήδηπροβληματικήαπότο2013Το2014εγκαινιάστηκεένασύστημαορισμούημερομηνίαςκαταγραφήςμέσωSkypeαλλάηπρόσβασησεαυτόεξακολουθείναείναιδύσκοληΟιδιαθέσιμεςώρεςτηβδομάδαγιατηνπρόσβασηστοSkypeείναιεξαιρετικάπεριορισμένεςγεγονόςπουοδηγείπολλούςέςναεπιλέ-γουνναμηνακολουθήσουναυτήτηδιαδικασίαανεξάρτητααπότοεάνείχαν κάνει επανειλημμένως απόπειρες επί μήνες Επιπλέον το 2017 ηδιαδικασίααυτήπουπραγματοποιούντανμέσωSkypeθεωρούντανδιαδι-κασίαπροκαταγραφήςστοπλαίσιοτηςοποίαςχορηγούντανδελτίοαι-τούντοςάσυλοαλλοδαπούστουςενδιαφερόμενουςαλλάδενδημιουρ-γούντανκάποιοαρχείοήκάποιαυπόθεσηστηναρχήμέχριναπραγμα-τοποιηθείσυνάντησηγιατηνπλήρηκαταγραφήΟιΜΚΟαναφέρουνότιοιυποθέσειςεκκρεμούνεπίέναπερίπουέτοςέωςτηνπλήρηκαταγραφή 152

Οι ευάλωτες περιπτώσεις αποτελούν εξαίρεση καθώς η καταγραφήμπορείναπρογραμματιστείndashέπειτααπόπαρέμβασητωνεπαγγελματιών-

150 ΤαστατιστικάστοιχείαδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)στηνΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ8-9httpbitly2H9viA5

151 ΑνάλυσηανάχώραπροέλευσηςκαιπρόσθετεςπληροφορίεςIbidσ46152 ΤαστατιστικάστοιχείαδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)στηνΈκθεσηγια

τηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ36-39httpbitly2H9viA5 Αιτήσειςπουεκκρεμούνσεπρώτοβαθμόγιαπλήρηκαταγραφή31Δεκεμβρίου2017

Διάρκειαεκκρεμούςδιαδικασίας Αριθμός

lt6μήνες 24905

6-9μήνες 4146

9-12μήνες 3237

gt12μήνες 4052

94

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

απευθείαςαπότηνΥπηρεσίαΑσύλουΔιαβιβάζονταιταστοιχείαταυτότη-ταςτουαιτούντοςκαιορίζεταιημερομηνίασυνάντησηςγιατηνκαταγρα-φήΤο2017ξεκίνησανναλειτουργούνστηνΑττικήαρκετάΠεριφερειακάΓραφείαΑσύλουταοποίαέχουντηναρμοδιότητακαταγραφήςκαιεξέ-τασηςμιαςαίτησηςανάλογαμετηνυπηκοότητατουαιτούντοςΕνώορι-σμέναπεριφερειακάγραφείαφαίνεταιναλειτουργούνσωστάηπρόσβα-σησεάλλαndashόπωςσεεκείνοτουΠειραιάπουείναιαρμόδιογιααιτούντεςάσυλοσυμπεριλαμβανομένωνΑφγανώνυπηκόωνndashείναιεξαιρετικάπεριο-ρισμένηγεγονόςπουοδηγείσεαόριστεςκαισυνήθωςμακράςδιάρκειαςπεριόδουςαναμονήςμέχριναοριστείσυνάντηση 153

[thinsp82thinsp] Παιδιά σε νομικό κενόΗπερίοδοςαναμονήςανάμεσαστηνπλήρηκαταγραφήενόςασυνόδευ-τουανηλίκουπουαιτείταιάσυλοκαιτησυνέντευξησεπρώτοβαθμόστιςαρχέςασύλουμπορείναδιαρκέσειέναέτοςήπερισσότεροΔηλαδήηεξέτασητωναιτήσεωντωνασυνόδευτωνανηλίκωνπουκαταγράφηκαντο2017 προγραμματίστηκε αρκετούς μήνες μετά την καταγραφή Οι

153 ΜετηναπόφασηΑρ16654(ΦΕΚ43352Brsquo361412102017)τηςδιευθύντριαςτηςΥπηρε-σίαςΑσύλουξεκινάηλειτουργίαδύοΠεριφερειακώνΓραφείωνΑσύλου(ΠΓΑ)μεέδρατονΠειραιάκαιτονΆλιμοΕκείνοτουΠειραιάξεκίνησεναλειτουργείστις20Οκτωβρίουτου2017καιείναιαρμόδιογιατηνεξέτασηόλωντωναιτήσεωνπουυπάγονταιστηντοπικήαρ-μοδιότητατουΠεριφερειακούΓραφείουΑσύλουΑττικήςκαιυποβάλλονταιαπόυπηκόουςΑφγανιστάνκαιΜπαγκλαντέςΕκείνοτουΑλίμουτοοποίοεπίσηςξεκίνησεναλειτουργείστις20Οκτωβρίουτου2017θαήταναρμόδιογιατηνεξέτασηόλωντωναιτήσεωνπουυπάγονταιστηντοπικήαρμοδιότητατουΠεριφερειακούΓραφείουΑσύλουΑττικήςκαιυπο-βάλλονταιαπόανιθαγενείςπαλαιστινιακήςκαταγωγήςυπηκόουςΑιγύπτουκαιΣυρίαςπληναυτώνπουυπάγονταιστηναρμοδιότητατουΑυτοτελούςΚλιμακίουΑσύλουΤαχείαςΕξέτα-σηςΑιτήσεωνΔιεθνούςΠροστασίαςΣτηναρμοδιότητατουΠΓΑΑττικήςυπάγονταιόλεςοιαιτήσειςπληναυτώνπουυπάγονταισταΠεριφερειακάΓραφείαΑσύλουΠειραιάκαιΑλίμουΑπό την έκδοση της απόφασης η καταγραφή των σχετικών αιτήσεων πραγματοποιείταιανεξάρτητααπότηνευαλωτότηταστοοικείοΠΓΑμεβάσητηνυπηκοότητατουαιτούντοςΈωςτώραοδιαχωρισμόςαποδεικνύεταιαναποτελεσματικόςκαιεπιβλαβήςγιατηνκαταγρα-φήσυγκεκριμένωνυπηκοοτήτωνΕνώτοΠΓΑΑττικήςκαιτοΠΓΑΑλίμουανταποκρίνονταιεπαρκώςστονπρογραμματισμό της καταγραφής τοΠΓΑΠειραιάndashαρμόδιογιααιτήσειςυπηκόωνΑφγανιστάνκαιΜπαγκλαντέςndashδενέχειανταποκριθείμέχρισήμεραΤοΕΣΠγνω-ρίζειαρκετέςπεριπτώσειςΑφγανών(ευάλωτωνοικογενειώνκαιασυνόδευτωνανηλίκων)ταστοιχείαταυτότηταςτωνοποίωνδιαβιβάστηκανστηνΥπηρεσίαΑσύλουκαιέπειταστοοικείοΠΓΑαλλάπουηκαταγραφήτουςεκκρεμείεπίμήνεςέωςσήμερα(Σεπτέμβριος2017-Ιανου-άριος2018)ΠαράλληλαηπρόσβασηστοSkypeέχειεπίσηςαποδειχτείαναποτελεσματικήγιατιςσυγκεκριμένεςυπηκοότητες

95

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

περισσότερεςαιτήσειςπρογραμματίστηκανγιατο2018ενώκάποιεςπρο-γραμματίστηκαν για το 2019 Έως τα τέλη Αυγούστου του 2018 δενυπήρχανδιαθέσιμεςημερομηνίεςκαιώρεςγιατονορισμόσυνέντευξηςγιατηδιαδικασίατουασύλουέωςτο2020Ταπερισσότερααπόαυτάταανήλικα θα έχουν ενηλικιωθεί ώσπου να εξεταστεί η δική τους αίτησηασύλου

laquoΕίναι λες και οι αρχές βρήκαν τρόπο να λύσουν το πρόβλημαπροςόφελόςτουςχωρίςνακάνουνκάτιστηνπραγματικότηταΠα-ραμένειςαιτώνμέχριναενηλικιωθείςχάνειςκάθεευκαιρίαπουθαμπορούσεςναέχειςγιανανομιμοποιήσειςτηνπαραμονήσουστηνΕλλάδαωςπαιδίναπαςσχολείοήναχτίσειςέναμέλλονστηχώραΑκόμαχειρότερακάνειςόλααυτάκαιότανσεεξετάσουμεαφούθαrsquoχειςκλείσειταδεκαοχτώκάθελόγοςπουμπορείναείχεςωςπαιδίγιαδιεθνήπροστασίαθαrsquoχειπιθανόταταεξαφανιστείκαιούτεθαδικαιούσαιανθρωπιστικόκαθεστώςούτεθαδικαιούσαιhellipκάτιστrsquoαλήθειαόπωςστέγασηυγειονομικήπερίθαλψηκάτικαιτότεμπορούμε επιτέλους νασεστείλουμε πίσωχωρίς να παραβούμεκάποιον κανόναΑκόμα καλύτερα θαθες ναφύγειςαπόμόνοςσουαλλιώςθαπρέπειναμείνειςστηνΕλλάδαωςldquoφάντασμαrdquoέναςπαράτυπος μετανάστης να μπαινοβγαίνεις στα κρατητήρια μέχριτελικάνααπελαθείςraquo

Ηποιότητα τωναποφάσεωνπουαφορούν ταασυνόδευταανήλικαέχειεπίσηςαποτελέσειαντικείμενοεπικρίσεωναπότοσύνολοτωνερωτώ-μενων επαγγελματιών αλλά και από κρατικές υπηρεσίες και οργανι-σμούς 154Όλεςοιαποφάσειςπουαπορρίπτουν τους ισχυρισμούς τωνανηλίκων παρουσιάζουν ανησυχητικές ομοιότητες Τα διαδικαστικά ελ-λείμματα (απουσία επιτρόπου κατάλληλης νομικής εκπροσώπησης καισυνδρομήςκατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίας)καθώςκαιουσιαστικάελ-λείμματααναφορικάμετονκαθορισμότουκαθεστώτοςπρόσφυγα(έλ-λειψηοποιασδήποτεαναφοράςστοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούήέλλειψηαξιολόγησηςαυτούκαταφανήςέλλειψηγνώσεωναναφορικάμεσυγκεκριμένες μορφές παιδικής δίωξης γενικώς και στις χώρες

154 ΔίκτυογιαταδικαιώματατωνπαιδιώνπουμετακινούνταικαιΣυνήγοροςτουΠαιδιούΒλεπίσηςτηνέκθεσηγιατοδιάστημαΙανουάριος2017-Ιανουάριος2018httpbitly2Q242aU Διατίθεταιπερίληψηστηναγγλικήστηδιεύθυνσηhttpbitly2Hab7Db

96

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

προέλευσηςειδικώςήέλλειψηκατάλληληςαξιολόγησηςτηςαξιοπιστίαςενόςανηλίκου) καθιστούνσχεδόναδύνατη την υπαγωγήσε καθεστώςδιεθνούςπροστασίαςγιαταασυνόδευταανήλικαπουυποβάλλονταιστηδιαδικασίαμόνατουςμεμόνηεξαίρεσηταπαιδιάσυριακήςεθνικότητας

laquoΔιαβάζονταςαυτέςτιςαποφάσειςκαιτιςαποφάσειςπρώτουβαθ-μούαναφορικάμεταασυνόδευταανήλικαπουδενείχαννομικήσυνδρομήκαιυποστήριξηκατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίαςξεχνάςτι διαβάζεις Εκτός από την ημερομηνία γέννησης τουαιτούντοςαπότηνοποίαμπορείςνασυναγάγειςότιηυπόθεσηαφοράανή-λικοσυχνάδενυπάρχεικάτιάλλοΕίτεδιαβάζειςγιακάποιονενή-λικοαπότοΠακιστάνήτοΑφγανιστάνείτεγιακάποιοανήλικομεκαταγωγήαπό εκεί είναι το ίδιοσκεπτικό η ίδια λογική οι ίδιοικανόνεςγιατηνεξέτασητηςαξιοπιστίαςμέχρικιηίδιαδιατύπωσηΔενείναιόλεςεξόφθαλμαεσφαλμένεςμετηνέννοιαότιτουλάχι-στονφαίνεταιναέχουνλάβειυπόψητουςτηνηλικίατουαιτούντοςndashηλέξη-κλειδίείναιldquoφαίνεταιrdquondashαλλάκάποιεςείναιπολύχειρότε-ρεςΔενldquoπροσπαθούνrdquoκανναφανούναιτιολογημένεςΔενυπάρ-χεικαναναφοράστηνηλικίαήτηνέννοιατηςαρχήςτουκαθορι-σμούτουΒέλτιστουΣυμφέροντοςraquo

Παράτοότιεπαγγελματίεςνομικοίκαταβάλλουνπροσπάθειεςγιαναεξοικειώσουντιςαρχέςμεσυγκεκριμένεςμορφέςδιωγμούσεβάροςτωνπαιδιών όπως η εξαναγκασμένη εργασία ή η εκμετάλλευση ειδικά γιαορισμένεςεθνικότητεςέωςτώραοιαρχέςφαίνονταιαποφασισμένεςναμηνεπιτρέψουντηνεπιτυχήέκβασηενόςτέτοιουισχυρισμούγιατηχο-ρήγησηδιεθνούςπροστασίας 155

Ενώυπάρχουνπεριπτώσειςστιςοποίεςοιχειριστέςτηςυπόθεσηςήταν

155 Ένας δικηγόρος που συμμετείχε στην έρευνα αναφέρει ενδεικτικά ndashανάμεσα σε πολλέςσχεδόν πανομοιότυπες υποθέσειςndash την περίπτωση ενός ανηλίκου από τοΠακιστάν πουισχυρίστηκεότιέπρεπεναεργάζεταιαπότηνηλικίατων9ετώνσεακραίεςσυνθήκεςκαιότιδιέφυγεαπότηχώρακαταγωγήςτουδιότιυπέκειτοσεακραίαταλαιπωρίακαιπαραβιάσειςτωνδικαιωμάτωντουωςπαιδιούκαιωςανθρώπινουόντοςΗσυνέντευξήτουήτανσύντομηδενερωτήθηκεσχετικάμετιςσυνθήκεςεργασίαςκαιδιαβίωσηςστηχώρακαταγωγήςτουήσχετικάμετονισχυρισμότουότιείχεεξαναγκαστείναεργάζεταιωςπαιδίΗαπόφασηστονπρώτοβαθμόαπέρριψετηναίτησημετοσκεπτικόότιοικακέςσυνθήκεςδιαβίωσηςκαιηένδειαήη επιθυμία για καλύτερηαπασχόλησηδεν είναιδυνατόναδικαιολογήσουν τηνανάγκηγιαδιεθνήπροστασίαπαραβλέπονταςτηνηλικίατουαιτούντοςκαιταδικαιώματάτουωςπαιδιούΔενελήφθηυπόψητοΒέλτιστοΣυμφέρον τουΔεναξιολογήθηκεούτε

97

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

ανίδεοιγιατηνκατάστασηστηχώρακαταγωγήςτουανηλίκουοιεπαγγελ-ματίεςγενικώςσυμφωνούνότιοιπερισσότεροιχειριστέςφέρονταικαλάσταπαιδιάΓιαάλλημιαφοράέτσιυπογραμμίζεταιοad hocκαιαυθαί-ρετος τρόπος λειτουργίας του συστήματος προστασίας του παιδιούΩστόσοφαίνεταιναυπάρχεισυμφωνίακαιγιατοότικατάτηναξιολό-γησηισχυρισμώνπουυποβάλλονταιαπόάτομασυγκεκριμένηςυπηκοό-τηταςndashκυρίωςπακιστανικήςndashεφαρμόζονταιδιακρίσειςκαιδενχορηγείταισταανήλικατοευεργέτηματηςαμφιβολίας

laquoΠρέπει να είσαι ετοιμοθάνατος για να αποκτήσεις το καθεστώςπρόσφυγαεάνείσαιανήλικοςαπότοΠακιστάνraquo

Απότηνάλληπλευράηδιαδικασίατουασύλουείναιτόσοπολύπλοκηκαιοορισμόςτουδιωγμούτόσοστενόςώστεταανήλικαχρειάζονταιπροετοιμασίακαιυποστήριξηκαθrsquoόλητηδιάρκειά τηςΕιδικάεφόσοναυτήείναιημοναδικήευκαιρίαπουθαέχουνκαθrsquoόλητηδιάρκειατηςδιαδικασίαςασύλουγιαναμιλήσουνμετηδικιάτουςφωνήκαιναπουντηνιστορίατους

Μακροσκελείς διαδικασίες η τάση απόρριψης των ισχυρισμών τωνασυνόδευτων ανηλίκων με συγκεκριμένες εθνικότητες ακόμα και στονδεύτεροβαθμόηέλλειψητηςαξιολόγησηςτουΒέλτιστουΣυμφέροντοςτουΠαιδιού στοσκεπτικό των αποφάσεων καθώς και το ότι ηΑρχήΠροσφυγώνστηνπράξηδενπαραπέμπειπεριπτώσειςγιαανθρωπιστικόκαθεστώςστοΥπουργείοΕσωτερικώνσυνεπάγονταιότιολοένακαιπε-ρισσότεραανήλικαβρίσκονταισενομικόκενόγιαεξαιρετικάμεγάλαχρο-νικάδιαστήματαενώείναιπιθανόπολλάναπαραμείνουνστηνίδιακατά-στασηακόμακαιαφούενηλικιωθούν

αναφέρθηκεΟανήλικοςάσκησεμόνοςτουπροσφυγήενώπιοντηςΑρχήςΠροσφυγώνΗαπόφασητηςΑρχήςΠροσφυγώνέκανεαποδεκτήτηνεγκυρότητατηςαπόφασηςσεπρώτοβαθμόχωρίςναπραγματοποιηθείνέασυνέντευξηκαιαπέρριψετηνπροσφυγήΗΑρχήΠροσφυγώνδενπαρέπεμψετοναιτούνταγιαανθρωπιστικόκαθεστώςΚατατέθηκεμεταγε-νέστερηαίτησηγιαάσυλοεπίτηςβάσηςότιδενκρίθηκανοιουσιαστικέςπτυχέςτουισχυρι-σμούκατάτηδιάρκειατηςπρώτηςδιαδικασίαςλόγωτηςαδυναμίαςτουπαιδιούναπαρου-σιάσειδιεξοδικάτονισχυρισμότουχωρίςκοινωνικήκαινομικήυποστήριξηΟαιτώνέγινεγιαάλλημιαφοράδεκτόςστηδιαδικασίαασύλουΗεξέτασηπραγματοποιήθηκελίγουςμήνεςαργότεραΗαπόφασησεπρώτοβαθμόαποδέχτηκετονπροηγούμενοδιωγμότουανηλίκουωςθύματοςεξαναγκασμένηςεργασίαςαλλάπαράτηνηλικίατουαιτούντοςκαιτοφόβογιαεκνέουθυματοποίησηστηνπερίπτωσηεπιστροφήςδενδιαπίστωσετυχόνμελλο-ντικήταλαιπωρίαπουθαμπορούσεναισοδυναμείμεδιωγμό

98

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Αυτήησκληρήπραγματικότηταεπισημάνθηκεκαιτοζήτημασυζητή-θηκεεπανειλημμένωςτο2017σεαρκετέςπεριστάσειςκαιαπόαρκετέςΜΚΟπουσυμμετέχουνστοlaquoΔίκτυογιαταΔικαιώματατωνΠαιδιώνπουΜετακινούνταιraquoΠρόκειταιγιαέναδίκτυοπουσυνέστησεκαιυποστηρίζειοΣυνήγοροςτουΠαιδιού 156ΤονΝοέμβριοτου2017στηνπεριφερεια-κήσυνάντησητωνΕυρωπαίωνΣυνηγόρωνγιαταΠαιδιάηοποίαπραγ-ματοποιήθηκεστηνΑθήναογενικόςγραμματέαςτουΥπουργείουΜετα-ναστευτικήςΠολιτικήςαποδέχτηκεότιθαπρέπει ναβρεθεί νομοθετικήλύσηαναφορικάμετονομικόκαθεστώςτωνασυνόδευτωνανηλίκωντωνοποίωνοιαιτήσειςασύλουαπορρίφθηκαναπότιςαρχέςαλλάέωςσήμε-ραδενέχουνγίνειπροσπάθειεςσεαυτήτηνκατεύθυνση 157

[thinsp83thinsp] Οικογενειακή επανένωση laquoΟιδιαδικασίεςδιαρκούντόσοπολύώστεταπαιδιάξεκινούνναμαθαίνουνελληνικάκαιμετάπηγαίνουνσεάλληχώραΣεμίαπερί-πτωσητοανήλικοεπανενώθηκεμετηνοικογένειάτουέπειτααπόδυόμισιχρόνιαraquo

Ηοικογενειακήεπανένωση 158στοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνοείναιμιαδιαδικασίαπουεφαρμόζεταιευρέωςκαιτηνοποίαγνωρίζουνοι

156 ΔίκτυογιαταΔικαιώματατωνΠαιδιώνπουΜετακινούνταικαιΣυνήγοροςτουΠαιδιούΒλεπίσηςτηνέκθεσηγιατοδιάστημαΙανουαρίου2017-Ιανουαρίου2018httpbitly2Q242aU Διατίθεταιπερίληψηστηναγγλικήστηδιεύθυνσηhttpbitly2Hab7Db

157 ΗδιασφάλισηκαιπροστασίατωνδικαιωμάτωντωνπαιδιώνπουμετακινούνταιηπρόκλησητηςκοινωνικήςένταξηςΠεριφερειακήσυνάντησητουΕυρωπαϊκούΔικτύουΣυνηγόρωντουΠαιδιού(ENOC)ΑθήναΕλλάδα13-14Νοεμβρίου2017Συνοπτικήαναφοράεργασιώντης συνάντησης httpbitly2LAiecF Μια πιο συνοπτική εκδοχή διατίθεται στην αγγλικήγλώσσασσ5-6httpbitly2HaXWlz

158 Γιατουςσκοπούςτηςπαρούσαςέρευναςδενθαεξεταστείημετεγκατάστασησεάλλοκρά-τος-μέλοςτηςΕΕδιότιπρόκειταιγιακατrsquoεξαίρεσημέτροπουεφαρμόστηκεμόνογιαλίγαχρόνιαΩστόσοθαπρέπεινααναφερθείότιτοπρόγραμμαξεκίνησετο2015καιχαρακτη-ρίστηκεαποτυχημένοαπότηνπλειονότητατωνεπαγγελματιώνδιότιδενεπετεύχθηποτέοαριθμόςτωνπροσώπωνπουεπρόκειτοναμετεγκατασταθούνλόγωαρκετώνεμποδίωνπουέθεσανταυπόλοιπακράτη-μέλητηςΕΕκαιλόγωτηςάρνησήςτουςναεξασφαλίσουνχώ-ρουςΠαρrsquoόλααυτά596ασυνόδευταανήλικακατάφεραννακαταγραφούναπότο2015έωςτηνπρόσφατηοριστικήπαύσητουπρογράμματος350αναφέροντανωςαποδεκτάστιςαρχέςτου2017ενώοσυνολικόςαριθμόςτωναποδεκτώνπεριπτώσεωνκαθrsquoόλοτο2017ανήλθεστις260ΒλAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαι-ροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσ111httpbitly2H-9viA5

99

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Έλληνες επαγγελματίες Κάθε χρόνο χιλιάδες άνθρωποι επανενώνονταικαιμεταφέρονταιαπότηνΕλλάδασεάλλακράτη-μέλητηςΕΕ

Το2016ηΕλλάδακοινοποίησε4886εξερχόμενααιτήματασύμφωναμε τοΔουβλίνο η πλειονότητα των οποίων ήταν αιτήματα laquoανάληψηςευθύνηςraquoγιαλόγουςοικογενειακήςεπανένωσηςΤα699απόαυτάαφο-ρούσανασυνόδευταανήλικαμεμέλητηςοικογένειαςστοεξωτερικόκαιτα451αφορούσανλόγουςεξάρτησηςκαιανθρωπιστικούςλόγουςΤο2017κοινοποιήθηκανσχεδόνταδιπλάσιααιτήματαδηλαδή9784απότα οποία 7606 αφορούσαν την οικογενειακή επανένωση 159 και 1642βασίζοντανσεανθρωπιστικούςλόγουςκαιλόγουςεξάρτησης 160

Δυστυχώς το2017παρατηρήθηκεμιαμεταβολήστιςπρακτικέςτωνκρατών-μελώναναφορικάμετηναποδοχήτωναιτήσεωνγιαεπανένωσηκαθώςκαιμετημεταφοράγιαεπιτυχήαιτήματαΑυτόοδήγησεστησυσ-σώρευσηεκατοντάδωνατόμωνεναναμονήμεταφοράςτο2018Ημετα-φοράτουςακόμαδενέχειπραγματοποιηθείκατάτοχρόνοτηςσυγγρα-φήςτηςπαρούσαςέκθεσης

ΗΓερμανίασυγκεκριμέναούσαηκύριααποδέκτριααιτημάτωνοικο-γενειακήςεπανένωσηςξεκίνησεναεπιδίδεταισεμιαπολύαυστηρήκαιενίοτε νομικά αδικαιολόγητη εφαρμογή του Κανονισμού Δουβλίνο ηοποίασήμανετημαζικήαύξησητουποσοστούαπόρριψηςπεριπτώσεωνπουθαείχανγίνειαποδεκτέςμόλιςλίγουςμήνεςνωρίτερα 161καθώςκαι

159 ΔενδιατίθεταιοακριβήςαριθμόςτωναιτήσεωνπουβασίστηκανστοΆρθρο8το2017Γιατουςσκοπούςτηςπαρούσαςέκθεσηςοιαιτήσειςπουστηρίζονταισεανθρωπιστικούςλό-γους είναι επίσηςσημαντικέςΌλεςοι υποθέσειςπουυπερβαίνουν τοχρονικόόριο τωντριών μηνών ndashπολλές από τις οποίες αφορούν ασυνόδευτα ανήλικαndash και εμπίπτουν στηρήτρατωνανθρωπιστικώνλόγωνανήκουνσεμίακατηγορίααλλάδενπαρέχεταιοακριβήςαριθμόςΠερισσότερεςαπότιςμισέςαπόαυτέςείναιαιτήματαlaquoανάληψηςευθύνηςraquoπουαπευθύνοντανστηΓερμανία

160 ΓιαστατιστικάστοιχείακαιεπιπλέονπληροφορίεςβλAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2016τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ49-50httpbitly3007B5QκαιAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιρο-ποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ53-54httpbitly2H9viA5

161 laquoΤο2017τοσυνολικόχρονικόδιάστημακατάμέσοόροανάμεσαστηνυποβολήτηςαί-τησηςκαιτηνπραγματικήμεταφοράστουπεύθυνοκράτος-μέλοςήταν215ημέρες(7μή-νες)ΩστόσοαπότηνέκδοσητηςαπόφασηςτουΔικαστηρίουτηςΕυρωπαϊκήςΈνωσης(CJEU)στηνυπόθεσηMengesteabστις26Ιουλίου2017ηΓερμανίαάλλαξεπρακτικήκαιδενθεωρείπλέονότιητρίμηνηπροθεσμίαγιατηνέκδοσητουεξερχόμενουαιτήματοςξεκινάμετηνεπίσημηυποβολήτηςαίτησηςγιαάσυλοαλλάμετηνκατάθεσητηςαίτησης[hellip]Αυτήηαλλαγήστηγερμανικήπρακτικήοδήγησεστηναπόρριψηαρκετώνεξερχόμενωναιτημάτωνωςυποβληθέντωνμετάτηνπροθεσμίαμετοσκεπτικόότιαπεστάλησανεντός3μηνώναπό

100

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

τονεγκλωβισμόεκατοντάδωνανθρώπωνστηνΕλλάδαγιαπερισσότεροαπόέναέτοςαφότουείχανλάβειάδειαναταξιδέψουνδιότιηΓερμανίαέθεσεμονομερώςέναόριοστοναριθμότωνπροσώπωνπουθαμεταφέ-ρονταικάθεμήναεπικαλούμενηδιοικητικούςλόγους 162

ΑυτέςοιπρακτικέςήτανκαιεξακολουθούνναείναιεξουθενωτικέςγιαταασυνόδευταανήλικακαιτουςεπαγγελματίεςπουταυποστηρίζουνεφόσονκανείςδενγνωρίζειπότεθαταξιδέψουνγεγονόςπουθέτειτουςπάντεςσεμιααδιέξοδηκατάστασηlaquoΈπρεπενατουςπούμεκάτιοτιδήποτεαλλάτηνίδιαστιγμήναείμαστεσίγουροιότιδενθαέχουνφρούδεςελπίδεςraquo

τηνπλήρηκαταγραφήαλλάπολύμετάτους3μήνεςτηςδιαδικασίαςασύλουΗελληνικήΜονάδαΔουβλίνουζήτησετηνεπανεξέτασηαυτώντωνπεριπτώσεωνσύμφωναμετηνldquoαν-θρωπιστικήrdquoρήτρααλλάέλαβεκαιπάλιαρνητικέςαπαντήσειςαπότηγερμανικήΜονάδαΔουβλίνουraquoAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠΔιαδικασίαΔουβλίνουσ56httpbitly2H9viA5

162 Ibid(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017σ57laquoΤονΜάρτιοτου2017υπάρ-χουναναφορέςότιμιασυμφωνίαανάμεσαστηγερμανικήκαιτηνελληνικήκυβέρνησηοδήγησεστηθέσπισηενόςμηνιαίουορίουστοναριθμότωνανθρώπωνπουθαμεταφέρονταιστηΓερ-μανίαστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνουΩςανώτατοόριοορίστηκαντα70άτοματονμήναΗσυμφωνίαδημοσιοποιήθηκεσταΜΜΕτονΜάιοτου2017καιυποβλήθηκεκοινοβου-λευτικόερώτημαστοΕυρωπαϊκόΚοινοβούλιοστις13Ιουλίου2017[hellip]27οργανώσειςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώναπηύθυνανανοιχτήεπιστολήστηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπήστις27Ιουλίου2017ώστεναεκφράσουντιςσοβαρέςτουςανησυχίεςγιατηνdefactoπαραβίασητουδικαιώ-ματοςστηνοικογενειακήεπανένωσηκαιτηνπαραβίασητωνσχετικώνδιατάξεωνπουδιατυπώ-νονταιστονευρωπαϊκόΚανονισμό6042013(ΚανονισμόΔουβλίνοΙΙΙ)αναφορικάμετιςμετα-φορέςτωναιτούντωνάσυλοαπότηνΕλλάδαστηΓερμανίαστοπλαίσιοτηςδιαδικασίαςγιατηνοικογενειακήεπανένωσηraquoΗΕυρωπαϊκήΕπιτροπήπαραδέχθηκετηνύπαρξημιαςτέτοιαςσυμ-φωνίαςαλλάανέφερεότιίσχυεμόνογιατονΑπρίλιοκαιτονΜάιοτου2017laquoΣεαυτήτηβάση η Επιτροπή αντιλαμβάνεται ότι τα δύο κράτη-μέληδεν περιορίζουν την οικογενειακήεπανένωσηperseστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνουαλλάότιέχουνσυμφωνήσειγιαδιοικητικούςλόγουςναπαρατείνουνγιαορισμένοχρονικόδιάστηματηνκαθυστέρησημετηνοποίαμεταφέρονταισυνήθωςαυτάταάτομαστηΓερμανίαΟιρυθμίσειςγιατημεταφοράστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνουαφορούντησχέσηανάμεσασταδύοεμπλεκόμενακρά-τη-μέληκαιεπομένωςυπόκεινταιστησυμφωνίαανάμεσαστιςσχετικέςαρχέςΚατάτηνάποψητηςΕπιτροπήςοιενλόγωρυθμίσειςδενεγείρουνζήτημασυμβατότηταςμετηνευρωπαϊκήνο-μοθεσίαraquoΚατόπιναιτήματοςτουΕΣΠηΥπηρεσίαΑσύλουαπάντησεότιηγερμανικήΜονάδαΔουβλίνουζήτησετονΜάρτιοτου2017τημείωσητωνμεταφορώνστοπλαίσιοτουΚανονι-σμούΔουβλίνουγιαδιοικητικούςλόγουςενώηελληνικήΜονάδαΔουβλίνουτόνισετηνπρο-θεσμίαγιατιςμεταφορέςπουπροβλέπεταιστονΚανονισμόΈπειτααπόσυνεχήπίεσηστιςοι-κείεςαρχέςεπιτεύχθηκεέναςμεγαλύτεροςαριθμόςμεταφορώναπότονΣεπτέμβριοτου2017καιέπειταενώπαράλληλαοιγερμανικέςαρχέςσυναίνεσανστημεταφοράόλωντωνπεριπτώ-σεωντωνοποίωνείχεήδηλήξειηπροθεσμίαγιατημεταφοράλόγωαυτήςτηςκαθυστέρησηςΤονΜάρτιοτου2017πραγματοποιήθηκαν580μεταφορέςπροςΓερμανίαενώμόλις73πραγ-ματοποιήθηκαντονΑπρίλιοτου2017και69τονΜάιοτου2017raquo(115109116200254και464αντιστοίχωςτουςμήνεςπουακολούθησανκαιτέλος344τονΔεκέμβριοτου2017)

101

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Παράτιςπροσπάθειεςγιατηνπροτεραιοποίησητωνμεταφορώνοιεπαγγελματίεςδεντακατάφερανειδικάεκείνοιπουεργάζονταιμεπαιδιάστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαθώςαυτάδενθεωρούντανπροτεραιό-τηταΕκατοντάδεςοικογένειεςπουζούσανσεακραίεςσυνθήκεςάτομαμεαναπηρίεςκαιπροβλήματαυγείαςκτλπροηγούντανέναντιτωνασυνό-δευτωνανηλίκωνπουδιέμενανστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνΤαανή-λικαάρχισανναχάνουντηνπίστητουςσταάτομαπουταστήριζανενώοι επαγγελματίεςέπρεπεναβρουν τρόποναηρεμήσουν ταπαιδιά ναδιασφαλίσουνότιαυτάδενθαχάσουντηνελπίδατουςκαιναπαρεμβαί-νουνότανκάποιαάρχιζανναπαραφέρονταιlaquoαπειλώνταςraquoότιθαφύγουνήκαιότιθαταξιδέψουνπαράτυπα

laquoΉταν μια αναμενόμενη αντίδραση Πώς μπορεί ένα παιδί στηνεφηβείανακατανοήσειπώςλειτουργούντακυρίαρχακράτηήνααποδεχτείότιαυτόείναισωστόΣταμάτιατουςέφταιγανοιδικη-γόροιldquoΤιδικηγόροςείσαιεσύrdquoθαέλεγανldquoαφούτουςαφήνειςνατοκάνουναυτόrdquoΦυσικάωςεπαγγελματίεςκάναμεότιήτανδυνα-τόαλλάκαιπάλισεκάνεινααναρωτιέσαιraquo

102

[thinsp9thinsp]

[ 9 ] Εκπαίδευση

103

Εκπα

ίδευ

ση

Σύμφωναμε τοΆρθρο9 τουΠροεδρικούΔιατάγματος2202007 τοδικαίωμαστηνεκπαίδευσηείναιθεμελιώδεςδικαίωμακάθεπαιδιούΕπί-σηςείναιένααπότασυχνότερααιτήματατωνανηλίκωνότανκαλυφθούνοιβασικέςανάγκεςτουςγιαπροστασίαόπωςηστέγασηκαιτανομιμο-ποιητικάέγγραφαΑυτόπροβλέπεταικαιστηΣύμβασηγιαταΔικαιώματατουΠαιδιούσεαρκετάΆρθρα 163καιόπωςαναφέρεταιστηνΠαρατήρη-ση 6 164 όλες οι δραστηριότητες για την προστασία των ανηλίκων θαπρέπειναλαμβάνουνυπόψητουςτοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιού

Εκτιμάταιότικατάτοσχολικόέτος2016-20172643παιδιάπαρακο-λούθησαν απογευματινά μαθήματα σε 145 τάξεις 111 δημόσιων σχο-λείωνΕπιπλέονσύμφωναμετοΥπουργείοΠαιδείαςπερίπου2000παι-διά-πρόσφυγεςκαιπαιδιά-μετανάστεςπαρακολούθησανπρωινέςΤάξειςΥποδοχής(ΖΕΠ)τοσχολικόέτος2016-2017 165

Ωστόσοενώέχουνόντωςγίνειβήματααπότιςαρμόδιεςαρχέςώστεναδιασφαλιστείότιοιανήλικοιπρόσφυγεςθαέχουνπρόσβασηστοεκ-παιδευτικόσύστηματηςΕλλάδαςυπάρχουναρκετάθέματαπουπροκύ-πτουν ξανά και ξανά και καθιστούν προβληματική την πρόσβαση τηνένταξηκαιτηνπαραμονήστασχολείαόπωςθαπεριγραφείπαρακάτω

Παραδείγματα επιβαρυντικών περιστάσεων που παρεμποδίζουν την πρόσβαση στην εκπαίδευση Τοσχήμα τωνΣυντονιστώνΕκπαίδευσηςΠροσφύγων (ΣΕΠ)ορίστηκεαπότοΥπουργείοΠαιδείας 166ώστεαυτοίναενεργούνωςσύνδεσμοιανάμεσασταΚέντραΥποδοχήςκαιΦιλοξενίαςκαιτασχολείαπροκειμέ-νουναοργανώνουντιςεκπαιδευτικέςδραστηριότητεςπουδιεξάγουνοι

163 Άρθρα2324και28164 ΕπιτροπήγιαταΔικαιώματατουΠαιδιούΤριακοστήΈνατηΣύνοδοςΓενικήΠαρατήρηση

Αρ6(2005)Αντιμετώπισηασυνόδευτωνκαιχωρισμένωναπότηνοικογένειάτουςπαιδιώνεκτόςτηςχώραςκαταγωγής

165 ESPNFlashReport201767IntegratingrefugeeandmigrantchildrenintotheeducationalsysteminGreecendashEuropeanCommission

166 ΤονΜάρτιοτου2016τοΥπουργείοΠαιδείαςσυγκρότησεμιαΕπιστημονικήΕπιτροπήγιατησύνταξηκαιτηνυποβολήπροτάσεωνγιατηνένταξητωνπαιδιών-προσφύγωνστοεκπαι-δευτικόσύστημαΚατόπινέρευναςσε44ΚέντραΥποδοχήςΠροσφύγωνηεπιτροπήσεσυνεργασίαμεδιεθνείςοργανισμούς(UNHCRUNICEFΔΟΜ)καιάλλαυπουργείαπρότει-νεορισμένεςπρωτοβουλίεςγιατηνεκπαίδευσητωνανήλικωνπροσφύγωνκατάτοσχολικόέτος2016-2017Βλhttpbitly2JgaB98

104

Εκπα

ίδευ

ση

ΜΚΟήκαιάλλοιθεσμοίναενεργούνωςσημείοεπαφήςγιατουςγονείςκαιναβρίσκουνλύσειςπροςβελτίωσητηςποιότηταςτηςεκπαίδευσης 167

Ωςπρος την επίσημη ένταξη τωνανήλικωνπροσφύγωνστο εθνικόεκπαιδευτικόπλαίσιοδημιουργήθηκανδύοδιαφορετικάσυστήματαοιΔομέςΥποδοχήςΕκπαίδευσηςΠροσφύγων(ΔΥΕΠ) 168 μεαριθμόμαθη-τών τους είκοσι ανά τάξη και τα Ενισχυτικά Φροντιστηριακά Τμήματα(ΖώνεςΕκπαιδευτικήςΠροτεραιότητας[ΖΕΠ]) 169

ΟιΔΥΕΠαποτέλεσαναντικείμενοεπικρίσεωνλόγωτουδιαχωρισμούτωνπροσφύγωναπότηνυπόλοιπησχολικήκοινότηταεφόσονταπρο-σφυγόπουλαέπρεπεναπηγαίνουνστοσχολείοτοαπόγευμαενώόλαταυπόλοιπαπαιδιάπήγαινανστοσχολείοτοπρωίγεγονόςπουλειτουργού-σεσεβάροςκάθεδυνατότηταςγιαμακροχρόνιαένταξηκαιεφάρμοζε

167 ΔιορίστηκανεξήνταδύοΣυντονιστέςΕκπαίδευσηςΠροσφύγων(ΣΕΠ)σεόλαταΚέντραΥποδοχήςκαιΦιλοξενίαςΑυτοίήτανυπεύθυνοιγιατηνεκπαίδευσητωνπροσφυγόπουλωνΑνάλογαμετομέγεθοςτουκέντρουκαιτοναριθμότωνπαιδιώνκάθεκέντροστελεχώθηκεμεένανέωςτρειςΣΕΠΣτηΛέσβογιαπαράδειγμαυπάρχουντρειςΣΕΠ

168 ΑυτέςανήκουνστοεπίσημοεθνικόεκπαιδευτικόπλαίσιοΠρωτοβάθμιαςκαιΔευτεροβάθ-μιαςΕκπαίδευσηςκαισυστάθηκανστιςπεριοχέςόπουυπήρχανχώροιφιλοξενίαςπροσφύ-γων(ΚΥΤ)ήοποιουδήποτεείδουςστέγασηπουπαρέχεταισευπηκόουςτρίτωνχωρώνκαιχρηματοδοτείταιήκαιδιοικείταιαπότοελληνικόκράτοςτηνUNHCRήελληνικέςΜΚΟμεωράριολειτουργίαςκατάτιςαπογευματινέςώρεςΒλhttpbitly2Hbz8bWΣυνολικάτοΥπουργείοΠαιδείαςεκτίμησεότιπερίπου7700παιδιάηλικίας6-15ετώνκαι2000παιδιάπροσχολικήςηλικίας(4-5ετών)διέμενανσταΚέντραΥποδοχήςκαιΦιλοξενίαςπουδιαχει-ριζότανηUNHCRΟΎπατοςΑρμοστήςτουΟΗΕεκτίμησεακόμαότιπερίπου2000ασυ-νόδευταανήλικαβρίσκοντανσεδιαδικασίαμεταφοράςήείχανήδημεταφερθείσεειδικέςδομέςφιλοξενίας(γιαπαράδειγμαδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιΑσφαλείςΖώνες)ΑπότονΟκτώβριοτου2016έωςτονΜάρτιοτου2017συστάθηκαν107ΔΥΕΠσύμφωναμεΥπουργικέςΑποφάσεις σε 7 από τις 13 διευθύνσεις εκπαίδευσης Εκτιμάται ότι κατά τοσχολικόέτος2016-20172643μαθητέςτριεςπρωτοβάθμιαςκαιδευτεροβάθμιαςεκπαίδευ-σηςπαρακολούθησαναπογευματινάμαθήματασε145τάξεις111δημόσιωνσχολείων

169 ΖΕΠσημαίνειΖώνηΕκπαιδευτικήςΠροτεραιότηταςΣτόχοςτωνΕνισχυτικώνΦροντιστηρια-κώνΤμημάτωνείναιηισότιμηένταξηόλωντωνμαθητώνστοελληνικόεκπαιδευτικόσύστημακαιλειτουργούνσεορισμέναδημόσιασχολείααπότο2010γιαμετανάστεςΗβασικήδια-φοράαπότιςΔΥΕΠείναιότιπρόκειταιγιαπρωινόσχολείοπουλειτουργείτιςίδιεςώρεςμετιςτάξειςγιαόλουςτουςυπόλοιπουςμαθητέςκαιόχιωςξεχωριστόαπογευματινόσχολείομόνογιαπρόσφυγεςΤαενισχυτικάφροντιστηριακάτμήματαταοποίαπεριλαμβάνουνμα-θητέςπουδενδιαθέτουντηναπαιτούμενηγνώσητηςελληνικήςδιαμορφώνουνέναευέλικτοσχήμαθεσμικήςκαιδιδακτικήςπαρέμβασηςκαιεπιτρέπουνστοσχολείονααξιολογείμεμο-νωμένα τιςπραγματικέςανάγκεςκάθεμαθητήκαι τι είναικαλύτερογιαεκείνονΣυνεπώςπαρέχεταιστουςμαθητέςότιείναιαπαραίτητογιατηνένταξήτουςστοεκπαιδευτικόσύστη-μασύμφωναμετηνελληνικήνομοθεσίαΟιεκπαιδευτικοίστιςΤάξειςΥποδοχήςείναιεπίσηςαρμόδιοιγιατηνομαλήένταξητωνμαθητώνστοεπίσημοεκπαιδευτικόσύστημακαιτηθετι-κήτουςαλληλεπίδρασημετονυπόλοιπομαθητικόπληθυσμό

105

Εκπα

ίδευ

ση

μιαπροσέγγισησοβαρώνδιακρίσεωνστηνεκπαίδευσητωνπροσφυγό-πουλων laquoΤα παιδιά θα ακολουθήσουν το παράδειγμά σου Εάν τουςφέρεσαισανναείναιξένακαιταδιαχωρίζειςαπότηνκοινωνίαγιατίνατακατηγορήσουμεόταναρνηθούνναενταχτούνστηνκοινωνίαraquoΑποτέ-λεσανσημαντικήβελτίωσηωστόσοπεριορισμένωνδυνατοτήτων

ΕπίσηςπροέκυψαναρκετάδιοικητικάθέματαπουανέδειξαντογεγονόςότιτοσύστημαδενείχεπροσαρμοστείγιαναανταποκριθείστιςιδιαίτερεςανάγκεςτωνανήλικωνπροσφύγωνΠολλάπαιδιάδενέδινανορθάπροσω-πικάστοιχείακαιέναμεγάλοποσοστόείχεεγγραφείκαιστοαπογευματινόκαιστοπρωινόσχολείοδιότιταδύοσυστήματαδενσυνδέοντανΕπίσηςέναάλλοθέμαοφειλότανστηδιαρκήμετακίνησητωνανήλικωνπροσφύγωναπότοέναΚέντροΦιλοξενίαςστοάλλοκαιτημετέπειταεγγραφήσεάλλοσχολείοχωρίςναέχειπρώταενημερωθείτοσχολείοαπότοοποίοαποχω-ρούσετοπαιδίήτονέοσχολείοστοοποίοθαφοιτούσετοπαιδί

Αυτόείχεωςσυνέπειακαταγεγραμμένεςπεριπτώσειςστιςοποίεςυπο-νομεύθηκεηαποφοίτησητωνανηλίκωναπότοσχολείολόγωτηςέλλει-ψηςσυντονισμούανάμεσασταδιάφορασυστήματαπουείχαναναπτυ-χθείΈναανήλικοσχεδόνlaquoκόπηκεraquoεκείνοτοσχολικόέτοςκαιδενμπο-ρούσενασυμμετάσχειστιςτελικέςεξετάσειςδιότιτοπροηγούμενοσχο-λείοδενείχεκαταγράψειτογεγονόςότιείχεμετακομίσειοπότεεξακο-λουθούσεναμετράαπουσίεςΔενυπάρχειlaquoφάκελοςμαθητήraquoπουνασυνοδεύειτοανήλικοκαιμέσωτουοποίουθαμπορούσανναέχουνπρό-σβασηόλοιοιεμπλεκόμενοιστοεκπαιδευτικόlaquoπαρελθόνraquoτουπαιδιού

Επιλογή εκπαίδευση και διατήρηση εκπαιδευτών ΟρόλοςτωνεκπαιδευτικώνείναιζωτικόςστηνεκπαιδευτικήδιαδικασίαΕκείνοιβρίσκονταισεάμεσηεπικοινωνίαμεταπαιδιάέχουντηνκαθημε-ρινήευθύνητηςδιδασκαλίαςτωνπαιδιώνκαιτηςμέριμναςγιατησυναι-σθηματικήκαιδιανοητικήτουςανάπτυξηΑυτήησύνδεσηείναιπουκάνειτηδιαφοράστηνπραγματικήυλοποίησητωνπρωτοβουλιώντουυπουρ-γείουΕπομένωςείναισημαντικόοιεκπαιδευτικοίπουπροσλαμβάνονταιγιαναδιδάξουνταανήλικαπροσφυγόπουλαναέχουνταπροσόντατηνεκπαίδευσηκαιτηνεμπειρίαγιατηδιδασκαλίαπροσφύγων 170

Περαιτέρω η πολύ ιδιαίτερη κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα

170 ΑυτόέχειαναδειχθείκαιαπότηνΕπιστημονικήΕπιτροπήτουΥπουργείουΠαιδείαςστηνΑπο-τίμησητουΈργουγιαταΠροσφυγόπουλαστηνΕκπαίδευση(2016-2017)httpbitly2JgaB98

106

Εκπα

ίδευ

ση

ασυνόδευταανήλικαεπιβάλλεικαλάκαταρτισμένουςκαιέμπειρουςεκπαι-δευτικούςστηδιδασκαλίατηςελληνικήςωςδεύτερηςγλώσσαςοιοποίοιθαγνωρίζουνκαιθαέχουνεμπειρίαστηνκοινωνικήαλληλεπίδρασημεευάλωταπαιδιάπουπροέρχονταιαπόδιάφορεςχώρεςμεδιαφορετικόπολιτισμόκαιθρησκείαΤαπαιδιά-πρόσφυγεςδενμιλούνελληνικά(του-λάχιστονόχιπολύκαλά)συχνάέχουντραυματικάβιώματακαιαπέχουναπόοποιοδήποτεεκπαιδευτικόπλαίσιογιαπολύκαιρόενώκάποιαδενέχουνπάειποτέσχολείοούτεκανστημητρικήτουςγλώσσα

ΩστόσοστηνπράξηοιεκπαιδευτικοίπουεπέλεξετοΥπουργείοΠαι-δείαςδενδιέθετανταπροσόντατηνεμπειρίαήτηνκατάρτισηΕπίσηςείχανπροσληφθείυπόκαθεστώςμερικήςαπασχόλησηςκαικάποιοικλή-θηκανναξεκινήσουνναδιδάσκουνστομέσοτουσχολικούέτουςΕπι-πλέονδενείχανπρόσβασησεεκπαίδευσημεμόλιςέναμικρόποσοστόαπόαυτούςναέχειτηνευκαιρίανασυμμετάσχεισεμιασύντομηεκπαί-δευσηπουπαρείχετοΙνστιτούτοΕκπαιδευτικήςΠολιτικήςΠεραιτέρωησυνεχήςεναλλαγήεκπαιδευτικών 171 επίσηςπροκάλεσεπροβλήματαστηδιαδικασίατηςμάθησηςκαιποσοστάεγκατάλειψηςτουσχολείουδιότιταπαιδιάδενείχανκάποιοπρόσωποωςσημείοαναφοράςκαιδενυπήρχεσυνέχειακαικανονικότηταστηνεκπαιδευτικήδιαδικασίαΑπότηνάλληπλευράόλοιοιεπαγγελματίεςπουσυμμετείχανστηνέρευναανέφερανπόσοσημαντικήείναιηοικοδόμησημακροχρόνιωνουσιαστικώνσχέσε-ωναμοιβαίαςεμπιστοσύνηςκαιαλληλοκατανόησης

Μεάλλαλόγιαοιεκπαιδευτικοίέπρεπεναδιαχειριστούνπολυπολιτι-σμικέςκαιετερογενείςτάξειςμεδιάφορεςμητρικέςγλώσσεςδιάφορεςκουλτούρες και διάφοραμορφωτικά επίπεδα με ελάχιστη εκπαίδευσηκαθοδήγησηκαιυποστήριξηκαιγιατηνποιότητατουέργουτουςκαιγιατηνψυχικήτουςευεξία

Συνθήκες διαβίωσηςΠροκειμένουναδιατηρούνταιτοεκπαιδευτικόπλαίσιοκαιηομαλότητατηςσχολικήςφοίτησηςκαιμελέτηςείναιαπαραίτητοταπαιδιάναζουνσεέναασφαλέςκαιάνετοπεριβάλλονΑπότηνάλληπλευράεάννιώθουνανασφαλήκαιδενέχουνπρόγραμμαστοlaquoσπίτιraquoδενθαπάνεεύκολα

171 ΕίναιενδεικτικόγιαπαράδειγμαότιστιςΔΥΕΠτηςΠρωτοβάθμιαςΕκπαίδευσηςστηνΑθήναοιεκπαιδευτικοίάλλαξαντέσσεριςφορέςαπότονΟκτώβριοτου2016έωςτονΜάρτιοτου2017httpbitly2VdG8tT

107

Εκπα

ίδευ

ση

στοσχολείοΕπιπλέονηδιαρκήςμετακόμισησεάλλεςπεριοχέςπόλειςή χώρες επίσης επηρεάζει σημαντικά την τακτικήφοίτησηΟι μαθητέςσυχνάμεταφέρονταισεδιαφορετικότόποήδιαφορετικήχώραμακριάαπότοσχολείοστοοποίογράφτηκαναρχικάΤοαίσθηματουlaquoδιερχό-μενουraquoμετομέλλονναείναιάγνωστοεπηρεάζειτηντακτικήφοίτησητωνπαιδιών

Έλλειψη ενημέρωσης και κινήτρωνΔενπαρέχονταιπληροφορίεςγιατηφοίτησηστοσχολείοκαιτοεκπαι-δευτικόπλαίσιοστηνΕλλάδαγεγονόςπουκάνειταανήλικανανιώθουνανασφαλή και αποπροσανατολισμένα ενώ αναγκάζονται να πάνε στοσχολείοαπλώςκαιμόνοεπειδήτουςείπανναπάνεΣεπεριπτώσειςόπουεξηγήθηκανσταπαιδιάηέννοιακαιησημαντικότητατουσχολείουαυτόέγινεχάρηστοπροσωπικότουκέντρουφιλοξενίαςπουπαρότρυνεεν-θουσιωδώςταανήλικαναπάνεσχολείο

Περαιτέρω ταπερισσότεραανήλικαείναιβέβαιαότιηΕλλάδαείναιαπλώςμιαχώραδιέλευσηςγιαεκείναΣυνεπώςτοκίνητροπουέχουνγιαναμάθουντηγλώσσαήναπάνεστοσχολείοείναιπολύασθενέςΑντί-θεταηεκμάθησητηςγλώσσαςτηςχώραςκαιηφοίτησηστοσχολείοτακάνεινανιώθουνακόμαπιοεγκλωβισμένασεμιαχώραστηνοποίαδενεπιθυμούνναπαραμείνουνΕκείναπουέχουναποδεχτείτογεγονόςότιθαμείνουνστηνΕλλάδαπηγαίνουντακτικότεραστοσχολείο

Όπωςεπαναλαμβάνεταισταθεράκαθrsquoόλητηδιάρκειατηςέρευναςοιέφηβοιστιςπερισσότερεςπεριπτώσειςαπλώςδενθασυμμορφωθούνμεδιαταγέςχωρίςπρώτα να τουςακούσει κάποιος και χωρίς κάποιος νατουςεξηγήσειταοφέλητουεπόμενουβήματοςΤοσύστημαυποστήριξηςέχειτορόλοναακούειτιςανάγκεςκαιτιςεπιθυμίεςτουςκαιναδιαμορ-φώνειτοεπόμενοβήμαμαζίτουςΕίναισημαντικόνακινητροδοτούνταιταπαιδιάστηνεφηβείαώστενασυμμετέχουνσεεκπαιδευτικέςκαιάλλεςδραστηριότητεςέστωκιανβρίσκονταισεσυνθήκεςδιέλευσηςώστεναμηναποκλείονταισεαυτήτηνκοινωνίαήτηνεπόμενη

Η αντίδραση της τοπικής κοινωνίαςΕνώέναμεγάλοτμήματηςκοινωνίαςήτανδεκτικόστουςπρόσφυγεςκαιτουςαποδέχτηκεωςανθρώπουςσεανάγκη έχουν επίσης καταγραφείεχθρικέςαντιδράσειςαπόάλλατμήματατηςκοινωνίαςΣυγκεκριμέναως

108

Εκπα

ίδευ

ση

προςτασχολείαπολλοίγονείςαντιτάχτηκανστουςπρόσφυγες-μαθητέςδιότι δεν ήθελαν τα παιδιά τους να πηγαίνουν σχολείο με ανήλικους πρόσφυγες 172

Κεντρικός συντονισμός δικτύωση ανταλλαγή καλών πρακτικών ΘαπρέπεινασυσταθείέναισχυρόδίκτυοανάμεσαστοΥπουργείοΠαι-δείαςστιςΜΚΟκαισεόλουςτουςοργανισμούςκαιτιςπρωτοβουλίεςγιαμη τυπική εκπαίδευση ώστε να ανταλλαχθούν καλές πρακτικές ιδέεςαποτελέσματακαιενδεχομένωςναχρησιμοποιείταιένακοινόπρόγραμ-μασπουδώναπόόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείς

Παράλληλαμε τησύστασησυγκεκριμένωνδομώνγια τηνεκπαίδευσητωνπροσφύγωναπότο2015ανθείένασύστημασποραδικώνπρωτοβου-λιώνγιαμητυπικήεκπαίδευσηενμέρειπροκειμένουνακαλυφθούντακενάήοικαθυστερήσειςστοεπίσημοεκπαιδευτικόσύστημακαιενμέρειλόγωτωνδιαθέσιμωνκεφαλαίωνΕνώπολλάθέματαανέκυπτανξανάκαιξανάκαισεαυτήτηνπερίπτωσηόπωςηέλλειψηκατάρτισηςτωνεκπαιδευτώνηέλ-λειψησυνολικήςεποπτείαςγιααυτέςτιςδραστηριότητεςταβραχυχρόνιαέργαηέλλειψησυνέχειαςκτλοιπρωτοβουλίεςγιαμητυπικήεκπαίδευσηδιαδραμάτισανκρίσιμορόλογιαπολλάανήλικα ιδιαίτεραγιαεκείναπουδενείχανπρόσβασησεκάποιοάλλοεκπαιδευτικόσύστημαΟρισμένοιμητυπικοίθεσμοίκαιμητυπικέςμέθοδοιδιδασκαλίαςσυνέβαλανσημαντικάστηνεκπαίδευσητωνπροσφύγωνΩστόσοαυτάδεναξιοποιήθηκανστοέπακροεφόσοναυτήτηστιγμήδενυπάρχουνσυντονισμόςκαιαλληλεπί-δρασηανάμεσαστηντυπικήκαιτημητυπικήεκπαίδευσηΟρόλοςτηςμη

172 ΥπήρξεέναπεριστατικόστοοποίοέναςπολιτικόςκαιβουλευτήςτουακροδεξιούκόμματοςΧρυσήΑυγήοΓιάννηςΛαγόςκαιοιακροδεξιοίυποστηρικτέςτουαπείλησαντουςεκπαι-δευτικούςσεέναδημοτικόσχολείοστοΠέραματοπροάστιοτουΠειραιάώστενατουςαποτρέψουν από το να διδάξουν τα προσφυγόπουλα Ένα ακόμα σοβαρό περιστατικόέλαβεχώραστοΩραιόκαστροτοπροάστιοτηςΘεσσαλονίκηςΤηνπρώτημέραπουπήγανεννιάπρόσφυγες-μαθητέςστοσχολείοτουςπερίμεναναπrsquoέξωγονείς(ήντόπιοι)μεση- μαίεςκαιρατσιστικάσυνθήματαΕυτυχώςηαστυνομίαδενεπέτρεψεσεαυτούςτουςγονείςνασυνεχίσουνκαιταπροσφυγόπουλακατάφεραντελικάναμπουνστοσχολείοΕπίσηςυπήρξεανώνυμηκαταγγελίασεβάροςδασκάλωνπουδίδασκανπροσφυγόπουλαστοΚερα-τσίνιτοπροάστιοτουΠειραιάΑυτόοδήγησεστηναπάντησητουγενικούγραμματέατουΥπουργείουΠαιδείαςΓιώργουΑγγελόπουλουοοποίοςδήλωσεότιαυτέςοιενέργειεςείναιαπαράδεκτεςκαικαταδικαστέεςκαιδενθααποτρέψουντουπουργείοκαιτοελληνικόκρά-τοςαπότηνεκπλήρωσητωνυποχρεώσεώντουςσύμφωναμεδιεθνείςσυμβάσειςκαιτηνηθική

109

Εκπα

ίδευ

ση

τυπικήςεκπαίδευσης 173εάνυπάρχεισυντονισμόςκαισυμπληρώνειτοεπί-σημοεκπαιδευτικόπρόγραμμαθαμπορούσενααποδώσειεξαιρετικάθετι-κάαποτελέσματακαιναπαράσχειτααπαραίτηταεργαλείαώστεταανήλικαναπαρακολουθούντακτικάένασταθερόεκπαιδευτικόπλαίσιο

laquoΜαθαίνουμεπάνωστηδουλειάΚαλάναιαυτόςείναιοκαλύτεροςτρόποςναμάθειςαλλάόχιότανδενέχειςεργαλείακαεπηρεάζειςάμεσατιςζωέςτωνπαιδιώνraquo

Έλλειψη εξατομικευμένων σχεδίων για τα ανήλικαΤαασυνόδευταανήλικαέχουνακολουθήσειέναιδιαίτεροταξίδιγιαναφθάσουν στην Ευρώπη έχουν πάρει τη ζωή τους στα χέρια τους καιέχουν διανύσει επικίνδυνες διαδρομές για να έρθουν εδώ ΟρισμέναμπορείναχρειάστηκεναεργαστούνήναεργάζοντανεπίπολλάχρόνιακαιναέχουναναπτύξειένασυγκεκριμένοσύνολοδεξιοτήτωνΕπομένωςείναι σημαντικό να ακούγεται κάθε ανήλικο και να διαμορφώνεται έναεξατομικευμένοσχέδιοδράσης τοοποίο ενώθασυμπεριλαμβάνει τοεπίσημοεκπαιδευτικόπλαίσιοθαμπορείναανταποκριθείκαλύτερασταόνειρατωνπαιδιώνκαιστηζωήπουεκείναθέλουνναφτιάξουν

Ενώ η εκπαίδευση είναι αναμφίβολα το πρωτεύον εργαλείο για τηνένταξηκαιείναισημαντικόναδοθείέμφασηστηνπρόσβασησεέναεκ-παιδευτικό σύστημα που συμπεριλαμβάνει και υποδέχεται όλους τουςανήλικουςπρόσφυγεςείναιεξίσουσημαντικόαυτοίοιέφηβοιναακού-γονταικαιναβοηθιούνταινααναπτύξουντηδικήτουςζωήκαιναεπιδιώ-ξουντιςδικέςτουςεπιθυμίεςΕάναυτότοσχέδιοσυμπεριλαμβάνειτηνανάγκητουςναεργαστούνκαινααποκτήσουνχρήματατότεθαπρέπειαυτόναλαμβάνεταιυπόψηκαιμετηνκατάλληληκαθοδήγησηναπερι-λαμβάνεταιστοπλαίσιοτηςζωήςτους

173 Μητυπικήεκπαίδευσηείναιηκατάρτισηπουπαρέχεταισεέναοργανωμένοεκπαιδευτικόπλαίσιοεκτόςτουεπίσημουεκπαιδευτικούσυστήματοςκαιμπορείναοδηγήσειστηναπόκτη-σηπιστοποιητικώνπουαναγνωρίζονταισεεθνικόεπίπεδοΣυμπεριλαμβάνειτηνεπαγγελμα-τικήκατάρτισητησυνεχήεπαγγελματικήκατάρτισηκαιτηγενικήεκπαίδευσηΗμητυπικήεκπαίδευσηέχειμακράιστορίαστηνΕλλάδακαιπαίζεισημαντικόρόλοστησυμπληρωματικήεκπαίδευσητωνμαθητώνΗεκπαίδευσητωνπαιδιώνκαιτααπαραίτηταπροσόνταγιατομέλλοντουςαποκτιόντανκαιακόμηαποκτώνταιαπότηντυπικήκαιτημητυπικήεκπαίδευσηΠαραδείγματααυτούτουτύπουεκπαίδευσηςαποτελούνηεκμάθησημιαςξένηςγλώσσαςήη συμπληρωματική διδασκαλία σε ιδιωτικά φροντιστήρια (μη επίσημη) για την καλύτερηπροετοιμασίατωνμαθητώνστοδημόσιοσχολείο(δηλαδήστηντυπικήεκπαίδευση)

110

Εκπα

ίδευ

ση

Βασικοί πληροφοριοδότες μέχρι πρότινος ασυνόδευτα ανήλικα καιεπαγγελματίεςπουσυμμετείχανστηνέρευναυπογραμμίζουνότιηεξατο-μικευμένηαξιολόγησητωνδεξιοτήτωνκαιτωνδυνατοτήτωντωνανηλίκωνσυχνάανοίγεινέεςκατευθύνσειςΠολλάανήλικαέχουνμιαπολύσυγκε-κριμένηιδέαγιατοτιθέλουννακάνουνέχουνσαφείςεπιθυμίεςευχέςχόμπιΆλλαείναιπιοδημιουργικάαληθινοίκαλλιτέχνεςκαιεπιθυμούνναακολουθήσουνμιαδιαδρομήδιαφορετικήαπόεκείνηπουορίζειτοσχολείο

laquoΌτανήρθακαιτουςείπαότιείμαικαιθέλωναείμαιμουσικόςηαπάντησηπουπήραήτανότιαυτόδενγίνεταιστηνΕλλάδαΟπότετιγίνεταιεάνκάποιοςδενθέλειναπάεισχολείοΕάντοταλέντοτουείναικάτιάλλοθαπρέπειναυποστηρίζεταιγιανατοεπιδιώξειraquo

Υπάρχουνκάθελογήςεμπόδιαπουαποτρέπουνταασυνόδευταανή-λικαναπροσπελάσουναυτότοοποίοφαντάζειδεδομένογιαέναανήλι-κοπουείναιυπήκοοςκράτους-μέλουςτηςΕΕ

laquoΗχειρίστριάμουέκανετοπανγιαμένααπόμόνητηςΈχωγρα-φείστοωδείοεργάζομαικάνωαυτόπουθέλωΑλλάδενγινότανΉτανοιδικέςτηςπροσωπικέςπροσπάθειεςπουτοrsquoκαναννασυμ-βείκαιπροφανώςαυτόδενμπορείνασυμβείσεόλουςraquo

Τοίδιοισχύειγιαταπαιδιάπουεπιθυμούνναλάβουνεπαγγελματικήκατάρτισηαλλά το γλωσσικό εμπόδιο ηαπροθυμία τωνσχολείων καικυρίωςοιδιοικητικοίφραγμοίόπωςηεγγραφήστηναρμόδιαΔΟΥτοκαθιστούναδύνατο 174

laquoΌτανρωτάςτα ίδια ταανήλικα ταπερισσότεραθέλουνναμά-θουνΌχιμόνοτηγλώσσαδιψούνγιαγνώσηΩστόσοταδιάφο-ραεμπόδιαστοσύστηματααποκαρδιώνουνraquo

174 ΠαράτοότιταανήλικαστηνΕλλάδαέχουντοδικαίωμαναεργαστούνυπόορισμένεςπροϋ-ποθέσειςδενδικαιούνταινααποκτήσουνΑΦΜΑριθμόςΦορολογικούΜητρώου(ΑΦΜ) μπορείμόνοναπαρασχεθείεάντοανήλικοπαράσχειτονΑΦΜενόςενηλίκουμετονοποίοθασυνδεθείΠροφανώςαυτόκαθιστάαδύνατητηναπόκτησηΑΦΜαπόταασυνόδευταανήλικαπουείναιυπήκοοιτρίτωνχωρών

111

Απα

σχόλ

ηση

και λ

οιπέ

ς επ

ιβαρ

υντι

κές

περι

στάσ

εις

[ 10 ] Απασχόληση και λοιπές

επιβαρυντικές περιστάσεις

112

Απα

σχόλ

ηση

και λ

οιπέ

ς επ

ιβαρ

υντι

κές

περι

στάσ

εις

Όλεςοιμαρτυρίεςκαιηεργασίαπεδίουτονίζουνότιπολλάανήλικαεπι-θυμούνήχρειάζεταιναεργαστούνγιαναεπιβιώσουνήλόγωτηςυπέρ-μετρης πίεσης ναστείλουν χρήματα πίσωστοσπίτιΑυτός είναι και ολόγοςndashμετάτουςοικογενειακούςδεσμούςndashπουεπιθυμούνδιακαώςναμεταβούνστηΒόρειαΕυρώπη

laquoΤαανήλικαξέρουνπροτούακόμαφθάσουνεδώγιατηδύσκοληοικονομικήκατάστασηστηνΕλλάδακαιγιrsquoαυτόείναιαποφασισμέ-ναναφύγουνraquo

Σύμφωναμετηνελληνικήνομοθεσίαεπιτρέπεταισταανήλικαηλικίαςάνωτων15ετώνναεργαστούνμέσασεέναπλαίσιοσυγκεκριμένωνκαιελεγχό-μενωνσυνθηκώνκαιπροϋποθέσεωνΩστόσοπολύσπάνιασυναντώνταιδο-μέςφιλοξενίαςπουθαπροσπαθήσουνενεργάναεξασφαλίσουννόμιμηαπα-σχόλησηγιαταανήλικασεσυνδυασμόμετηνεκπλήρωσητωνεκπαιδευτικώντουςαναγκώνκαιτηνπεραιτέρωκατάρτισηγιατηναπασχόληση

Όπωςανέφερανπολλοίεπαγγελματίεςεκτόςαπότηνανάγκηναερ-γαστούνγιαναστείλουνχρήματαστοσπίτιστιςοικογένειέςτουςπολλάανήλικαθεωρούνταιπαιδιάστηΔύσηπαράτοότικέρδιζανταlaquoπροςτοζηνraquoγιαταίδιακαιτιςοικογένειέςτουςεπίχρόνιαπροτούέρθουνστηνΕυρώπηΗδυνατότηταεργασίαςείναιμέροςτηςταυτότητάςτουςσυντε-λείστηναυτοπραγμάτωσήτουςκαιθαέπρεπεαυτόναείναισεβαστόκαιναυποστηρίζεταιμέσααπότιςδιαθέσιμεςνόμιμεςδιαδικασίες

Ηανάγκηεξασφάλισηςτωνμέσωνγιατηνεπιβίωσηόσοναφοράπαι-διάπουζουνστοδρόμοήηανάγκηεξασφάλισηςεπιπλέονχρημάτωνγιαμικρέςπολυτέλειεςόπωςτανέαήκαλύτεραυποδήματαήένακινητότη-λέφωνοσυγκαταλέγεταιστουςσυχνότερουςπαράγοντεςπουοδηγούνστηνπαιδικήεκμετάλλευσηόπωςαναφέρουνοιεπαγγελματίες

Έλλειψη ενημέρωσηςΌλεςοιμαρτυρίεςκάνουνλόγογιαέλλειψηενημέρωσηςπροςταανήλι-καειδικάμετρόποκαιτόνοπουκατανοούνκαιπουλαμβάνειυπόψητουτηνηλικίατουςτοφύλοτουςκαιτοπολιτισμικόυπόβαθροενώόλοιοιεπαγγελματίεςπουσυμμετείχανστηνέρευνααναφέρουνότιένααπότακύρια αιτήματα των ανηλίκων είναι οι πληροφορίες σχετικά με το πούβρίσκονται ταδικαιώματακαι τις υποχρεώσεις τουςστηνΕλλάδα τις διαθέσιμες διαδικασίες και υπηρεσίες και ένα χρονικό πλαίσιο

113

Απα

σχόλ

ηση

και λ

οιπέ

ς επ

ιβαρ

υντι

κές

περι

στάσ

εις

Σεκανένασημείοδεντουςπαρέχονταιπληροφορίεςγιατιςπολιτισμικέςνόρμες στην Ελλάδα τουλάχιστον όχι μέχρι να εντοπιστούν από μιαΜΚΟενώηποιότητατωνυπηρεσιώνπουπαρέχουνοιΜΚΟδενείναιπάντοτεηκαλύτερηκαιοιπληροφορίεςπουπαρέχονταιεπαφίενταιστηνίδιατηνοργάνωσηndashυπάρχουνελάχιστοιοδηγοίπουεκδίδεικαιδιανέμειτοκράτοςΣτιςαρχέςτου2018ηΥπηρεσίαΑσύλουεξέδωσεένανοδη-γόπουκαθοδηγείταανήλικασχετικάμεταδικαιώματάτουςκαιτιςσχε-τικές διαδικασίες στην Ελλάδα ζητώντας από τις ΜΚΟ να τον διανεί-μουν 175ΩστόσοθαέπρεπεναδιανέμεταισταανήλικακατάτηνάφιξήτουςκαιδενθαέπρεπεναπεριμένουμενατονδιανέμουνοιΜΚΟστηνΑθήνακαιτηΘεσσαλονίκηαφούταανήλικαθαέχουνπιθανόταταήδηαποφασίσειταεπόμενασχέδιάτουςΤοΥπουργείοΠαιδείαςεπίσηςδη-μοσίευσεμιακατευθυντήριαοδηγίασεεφτάγλώσσεςγιατουςγονείςκαιτοπροσωπικότωνΜΚΟσχετικάμετηνπρόσβασηστηνεκπαίδευση 176

Ακόμακιότανέχουνενημερωθείγια ταδικαιώματά τουςαυτόδενσυνεπάγεταιότιταανήλικαμπορούνκαιναενεργήσουνμεβάσηαυτάταδικαιώματα Επομένως η στήριξη και η ενίσχυση των ανηλίκων για νααναλύουνκαλύτερατουςκινδύνουςπουαντιμετωπίζουνκαινααναπτύσ-σουντιςδικέςτουςστρατηγικέςώστεναμειώνεταιηέκθεσηστουςκινδύ-νους και νααμβλύνονταιοι επιδράσεις τους πρέπει ναδιατηρείταιωςβασικήστρατηγικήστοέργοτηςπαιδικήςπροστασίαςΕίναιπιθανότεροναδιαρκέσειηπροστασίαπουεπιτυγχάνουνταίδιαταανήλικαπαράηπροστασίαπουτουςπαρέχεται

175 ldquoIamunder18andIseekasyluminGreecerdquohttpbitly2DZZf51 176 Βλhttpbitly2JDxYsP

114

Εκμε

τάλλ

ευση

[ 11 ] Εκμετάλλευση

115

Εκμε

τάλλ

ευση

Παράτοότιαναφέρθηκεήδηηαστεγίακαιηδιαβίωσηστοδρόμοαπο-τελούνμείζονεςπαράγοντεςπουεκθέτουνταανήλικασεεκμετάλλευσηΩστόσοδενείναιοιμόνοι

Η εκμετάλλευση των ανηλίκων συχνά ξεκινά στη χώρα καταγωγήςαλλάσυνήθωςξεκινάκατάτηναπόπειράτουςναεισέλθουνστηνΕΕΕνώυποτίθεταιότιηΣυμφωνίαΕΕ-Τουρκίαςθααπέτρεπετουςαιτούντεςάσυ-λοαπότοναδιασχίσουντασύνορατηςΕυρώπηςτο2018σημειώθηκεραγδαίααύξησητωνασυνόδευτωνανηλίκωνπουζητούνπροστασίαστηνΕλλάδαΣεορισμένεςπεριπτώσειςταανήλικαπλήρωσανγιαναφθάσουνστηνΕλλάδασεάλλεςπεριπτώσειςγιαναπροχωρήσουνσεάλλακρά-τη-μέληκαιενίοτεταξεγελούνώστενανομίσουνότιπληρώνουνγιαναφθάσουνστη Γερμανία ή στοΗνωμένοΒασίλειο αλλά το ταξίδι τουςσταματάστηνΕλλάδαΕνώβρίσκονταιστηνΕλλάδασεμιαπροσπάθειαεξοικονόμησης χρημάτων ήως μέσο επιβίωσης τα ανήλικα μπορεί ναπέσουνθύματακάθεμορφήςεκμετάλλευσηςΩστόσοοιέφηβοιμπορείναμηναντιλαμβάνονταιαυτήτηνκατάστασηωςεκμετάλλευσηΚάποιοιμπορείναθυματοποιηθούνκαιναξεγελαστούνγιανασυμμετάσχουνσεπαράνομεςδραστηριότητεςαλλάοιεπαγγελματίεςτονίζουνότιοιπερισ-σότεροιμπλέκουνσετέτοιεςκαταστάσειςαυτοβούλωςκαιχωρίςνασυ-νειδητοποιούντιςπιθανέςσυνέπειεςτηςσυμπεριφοράςτουςήνααντι-λαμβάνονται τονεαυτότουςωςθύμαΟιπερισσότεροιδιατηρούν τηνψευδαίσθησηότιηκατάστασηείναιυπότονέλεγχότουςκάτιπουεπιλέ-γουν για το καλό τους και που μπορούν νασταματήσουν να κάνουνεφόσοντοθελήσουν

Όλοιοιεπαγγελματίεςκαιοιβασικοίπληροφοριοδότεςπουσυμμετεί-χανστιςσυνεντεύξειςστηνΕλλάδαγνώριζανάμεσαήέμμεσαότικάποιοιεκμεταλλεύοντανταανήλικαπουτελούσανυπότημέριμνάτουςείτεμέσωπαράνομης εργασίας είτε σεξουαλικά είτε η εκμετάλλευση αφορούσεεγκληματικάδίκτυαπουενέπλεκανταανήλικασεκλοπέςκαισεεμπόριοναρκωτικών

Εκμετάλλευση εργασίας Ενώυπάρχουνμερικέςμαρτυρίεςπουαναφέρονταιστηνεργασιακήεκ-μετάλλευσηασυνόδευτωνανηλίκωνστανησιάταπερισσότεραπεριστατι-κάσυμβαίνουνστηνενδοχώρα

ΟιεπαγγελματίεςέχουνπροσέξειότιταανήλικααπότοΠακιστάνκαι

116

Εκμε

τάλλ

ευση

τοΜπαγκλαντέςσυγκεκριμένασυνήθωςδενγνωρίζουνότιδικαιούνταιφροντίδαστηνΕΕχωρίςναείναιυποχρεωμέναναεργάζονταιΤοάγχοςτουςναμηναπογοητεύσουντηνοικογένειάτουςήακόμακαιοφόβοςότιηοικογένειάτουςμπορείναταδιώξειεάνεπιστρέψουνμεάδειαχέ-ριαταστρέφεισεένασυγκεκριμένοδρόμομετάτηνάφιξήτους

laquoΜπορώ να δουλέψωraquo Αυτή είναι η πρώτη ερώτηση και ότανακούνότιδενμπορούννα εργαστούννόμιμαμεότι μπορεί νασημαίνειηνόμιμηαπασχόλησηκαταρρακώνονταιΑλλάτοκάνουνούτωςήάλλωςΝιώθουνότιδενέχουνεπιλογή

ΤαανήλικαεργάζονταιπαράνομασεαγροτικέςεργασίεςπλυντήριαβενζινάδικαήεργοστάσιαΟρισμένεςμαρτυρίεςισχυρίζονταιότιταανή-λικαμπορούννακερδίζουνδεκαπέντεευρώτημέραάλλεςκάνουνλόγογιαδεκαεφτάάλλεςγιαπολύλιγότεραενώέχουνυπάρξειπεριπτώσειςανηλίκωνπουπηγαίνουνναεργαστούνndashειδικάστοναγροτικότομέαndashκαιούτεκανπληρώνονταιοπότεαναγκάζονταιναπερπατήσουνωςτοσπίτιτουςαπότηΘήβαύστερααπόμίαολόκληρημέραεργασίαςΥπάρχουνμέχρικαιμαρτυρίεςανηλίκωνπουαναφέρουνότιυπέστησανηλεκτρο-σόκότανζήτησανταχρήματάτους 177

laquoΔηλαδήεάναυτοίοινεαροίέφηβοιχρειάζονταιναεργαστούνndashγιαοποιονδήποτελόγοndashδενυπάρχειλόγοςνατουςπειςότιδενμπορούνΑντίθεταπροσπάθησεναανοίξειςάλλουςδρόμουςώστενακαλύπτο-νταιοιανάγκεςτουπαιδιούκαιναμηνπαρεμποδίζεταιηένταξηraquo

Ανάλογαμετοπούφιλοξενούνταιστουςεφήβουςδίνεταιέναμικρόποσό(pocketmoney)πουμπορούνοιίδιοινααποφασίσουνπώςθατοξοδέψουνΥπάρχουνπεριπτώσειςστιςοποίεςλόγωσοβαρώνκαθυστε-ρήσεωνστηνκαταβολήτωνδόσεωνχρηματοδότησηςοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων στηρίζονται στις δωρεές συμπεριλαμβανομένων των δωρεώνένδυσηςκαιυπόδησηςΩστόσοταανήλικαβρίσκονταισεηλικίακατάτηνοποίαδιαμορφώνεταιοχαρακτήραςτουςοπότεηεικόνατουςείναιεξαιρετικάσημαντικήγια εκείναΤοότιπρέπει ναφορούνενδύματαήυποδήματαπουδεντουςαρέσουνήπουείναιπολύμεγάλαγιαεκείνατακάνεινααναζητούναλλούταχρήματαγιαένδυση

177 Ηεπαγγελματίαςαναφέρειότιοαδερφόςτουθύματοςτηςαπέστειλεσχετικόβίντεο

117

Εκμε

τάλλ

ευση

laquoΟιμαρτυρίεςαναφέρουνμιακαλήπρακτικήσεμιασυγκεκριμένηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνστηνοποίααφούδιασφαλιστείηπρό-σβασηστοεκπαιδευτικόπλαίσιοπουυπηρετείτοΒέλτιστοΣυμφέ-ροντουΠαιδιούοδιευθυντήςεντοπίζεικατάλληλεςθέσειςγια ταανήλικακαιτασυνοδεύειστηνεργασίατουςενημερώνονταςτονερ-γοδότηότιπαρακολουθείπροσεχτικάκαιεποπτεύειτηνκατάστασηraquo

Σεξουαλική εκμετάλλευσηΗσεξουαλικήεκμετάλλευσητωνασυνόδευτωνανηλίκωνείναιένακαλάαναγνωρισμένοφαινόμενοΣτηνΕλλάδαέχουνκαταγραφείοιδιάφοροιτύποιδικτύωνσεξουαλικήςεκμετάλλευσηςγιααγόριακαικορίτσια 178Σεαυτούς τους τύπους συμπεριλαμβάνονται δίκτυα που περιλαμβάνουνάντρεςκαιγυναίκες(ΈλληνεςκαιΕλληνίδεςυπηκόους)στοαποκαλούμε-νοlaquoΤρίγωνοτωνΒερμούδωνraquoτωνΑθηνών(ΠεδίοντουΆρεως-πλατείαΒικτωρίας-πλατείαΟμονοίας) περιπτώσεις πουαφορούνσυμπατριώτεςτωνανηλίκωναλλάκαισεξουαλικήεκμετάλλευσηαπόάλλαανήλικαστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκτλΗσυχνότητακαιηβαρύτητακάθεπερί-πτωσηςθαπρέπειναεξετάζονταιενδελεχώςκαιθαπρέπειναεξευρίσκο-νταιεξατομικευμένεςλύσεις

Ωστόσοείναιπολύπιοδύσκολοναεξεταστείησεξουαλικήεκμετάλ-λευσησεσχέσημετηνεργασιακήχρησιμοποιώνταςτημεθοδολογίατηςπαρούσαςέρευναςκαθώςοιπερισσότεροιεπαγγελματίεςτόνισανότιταανήλικαδενσυζητούνεύκολααυτότοθέμαμαζίτους

ΟρισμέναντρέπονταικαιδενlaquoανοίγονταιraquoΕπιπλέονδεννιώθουνάνετανασυζητήσουναυτό τοθέμαμεπρόσωπαπουθεωρούνlaquoπροσωπικόraquoΓνωρίζουνότιεάντοαναφέρουνσεέναμέλοςτουπροσωπικούαυτόθαμαθευτείστοσύνολοτουπροσωπικούμέσαστηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνΠεραιτέρωησυχνήεναλλαγήπροσωπικούκαιημετέπειτακινητικότητατωνανηλίκωνndashείτεείναιδικήτουςεπιλογήείτεοφείλεταιστημεταφοράτουςαπότανησιάστηνΑθήναήσεδιάφορουςχώρουςφιλοξενίαςndashδυσχεραίνειτηνανάπτυξηδιαρκώνσχέσεωνεμπιστοσύνηςπουθαδιευκόλυνανταπαιδιάναμιλούνπερισσότερογιαταπροβλήματαταοποίααντιμετωπίζουν

178 FXB Centre for Health and Human Rights Harvard University Emergency Within anEmergencyTheGrowingEpidemicofSexualExploitationandAbuseofMigrantChildreninGreece2017httpbitly2RNgv33

118

Εκμε

τάλλ

ευση

ΆλλαπαιδιάπιστεύουνότιδενθααλλάξεικάτιακόμακιανμιλήσουνσεκάποιονΕπομένωςεντείνεταιηαποξένωσήτουςαπότουφιστάμενοσύστημα προστασίας γεγονός που τα κάνει να εμπιστεύονται και ναακούν περισσότερο τους συμπατριώτες και τουςφίλους τουςΑπό τοσύνολοτωνεπαγγελματιώνπουερωτήθηκανμόνομίαανέφερεότιέναπαιδίτηνενημέρωσεκαιζήτησεβοήθειαΚαιπάλιαυτότοσυμβάναφο-ρούσεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνσενησίκαιπαιδίπουείχετοχρόνονααναπτύξειμιαεπωφελήσχέσημετηφροντίστριάτου

Ταμόναεργαλείαπουδιατίθενταιστουςεπαγγελματίεςγιατηνανα-γνώρισητέτοιωνπεριπτώσεωνείναιηγνώσηκαιηπαρατήρησηπουείναισυνάρτησητουχρόνουκαιοιμακράςδιάρκειαςσχέσειςεμπιστοσύνηςπουκαλλιεργούνταιμεταμέλητηςτοπικήςκοινότητας

laquoΤοπαιδίθαπρέπεινανιώθειπροστατευμένοΌτιηδομήφιλοξε-νίαςανηλίκωνπαρακολουθείκαιεποπτεύειπούπηγαίνειπότεκαιμεποιονατιώραεπιστρέφεισετικατάστασηείναιότανεπιστρέφειΕφόσον δεν υπάρχουν γονείς το παιδί χρειάζεται να νιώθει ότικάποιοςατοπροστατεύεικαιτοφροντίζειraquo

Χρήση ναρκωτικώνΥπάρχουνμαρτυρίεςπουαναφέρουνχρήσηναρκωτικώναπόανήλικακαθώςκαιπεριπτώσειςστιςοποίεςταανήλικαχρησιμοποιούνταιωςlaquoβα-ποράκιαraquoΣυγκεκριμένατοσίσαείναιένααπόταδημοφιλέστεραναρκω-τικάδιότιπωλείταιφθηνάκαιβρίσκεταιεύκολαστοκέντροτηςΑθήναςΤοαποκαλούνlaquoκοκαΐνητωνφτωχώνraquoήτοlaquoναρκωτικόεπιλογήςενμέσωλιτότηταςraquo 179 Οιμακροχρόνιεςεπιπτώσεις τουείναιαϋπνίαπαραισθή-σειςκαρδιακήανακοπήκαιβίαιεςτάσεις

laquoΤοσίσασούδίνειπολλήενέργειασεκάνειναμηνπεινάςάλλοκαιενισχύει την αυτοπεποίθησήσου Γεμίζει ακριβώς εκείνα τα κενάπουταλανίζουνταπαιδιάΧρησιμοποιείταιαπόταπαιδιάπουείναιεντελώς αποκλεισμένα Αντιμετωπίζονται σαν σκουπίδια από ένασύστημαπουπαράγεισκουπίδιαΔενέχουνπρόσβασησεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαιβρίσκονταισεμιαμαύρητρύπαraquo

179 ldquoAusterityrsquosDrugofChoicerdquoVice16May2013httpbitly2Jbw2s3

119

Εκμε

τάλλ

ευση

Δεν υπάρχει κάποια προφύλαξη που νασυνιστάται από το κράτοςσχετικάμετοτιθααπογίνουναυτάταπαιδιάΌπωςσταπερισσότερατμήματατηςέρευναςείναιλεςκαιδενείχεσκεφτείκανείςότιθαυπήρχανανήλικοιπρόσφυγεςμεθέματαψυχικήςυγείαςήεθισμούΑυτόείναιέναακόμαπαράδειγματουπόσομυωπικήήτανέωςτώραηστρατηγικήτηςυποδοχής

Σύμφωναμετουςτιςεπαγγελματίεςοκύριοςλόγοςγιατηνεκμετάλλευ-σητωνανηλίκωνείναιηανάγκηγιαχρήματαξεκινώνταςαπόποσάγιατηνκάλυψηβασικώναναγκώνndashπουσεορισμένεςπεριπτώσειςφαντάζουναπλο-ϊκέςαπότησκοπιάμαςndashέωςπιοσημαντικέςαπαιτήσειςΠιοσυγκεκριμένα

Έλλειψηενδυμάτωνυποδημάτωνκαιβασικώναντικειμένωνείτεεπειδήηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνδενταδιαθέτειάραδενμπορείναταδιανείμειείτεεπειδήταενδύματαπουδιανέμονταιείναιανεπιθύμητααπόταανήλικα

ΑποστολήχρημάτωνστουςγονείςστηχώρακαταγωγήςΑυτόπιέζειπολύταανήλικα

Εξοικονόμησηχρημάτωνγιατονδιακινητήοοποίοςθαταπάειστηχώραπουεπιθυμούν

Κάλυψη ταξιδιωτικής δαπάνης για την επανένωση με τις οικογένειέςτουςλόγωέλλειψηςκρατικήςχρηματοδότησης

Επιθυμίαγιαεργασίαώστενασυνεχίσουννακάνουνότιτουςάρεσενα κάνουνότανήτανσπίτι ή επειδήαδιαφορούν για τοδιαθέσιμοεκπαιδευτικόπλαίσιο

Οικύριοιλόγοιτουςοποίουςανέφερανοιεπαγγελματίεςστιςπερισ-σότερεςπεριπτώσειςπουστάθηκεαδύνατονααποτρέψουντηνεκμετάλ-λευσηακόμακιανγνώριζανγιααυτήνείναιοιεξής

Ηέλλειψηδιασφάλισηςτωνμέσωνγιατηνεπιβίωσητουανηλίκουαφή-νοντάςτοχωρίςεναλλακτικέςεπιλογές(βλ62δ Παιδιά στο δρόμο)

Οισοβαρέςκαθυστερήσειςστιςδιαδικασίεςπουεγκλωβίζουνταπαι-διάσεμιαlaquoμετέωρηraquoκατάστασηΠραγματικάβιώσιμεςλύσειςμπο-ρούνναεξευρεθούνκαιναυλοποιηθούνμόνομαζίμετοπαιδίεάντοπαιδίβρίσκεταισεασφαλέςπεριβάλλονστοοποίονιώθειαρκετάπρο-στατευμένογιαναμπορέσεινασυζητήσεικαινααντιμετωπίσειαυτότοθέμαΣοβαρέςκαθυστερήσειςστιςνομικέςδιαδικασίεςηέλλειψηκα-τάλληλων συνθηκών διαβίωσης η κινητικότητα στην οποία τα

120

Εκμε

τάλλ

ευση

υποβάλλειτοκράτοςέπειτααπόμακράδιαστήματααναμονήςσεακα-τάλληλεςσυνθήκεςδιαβίωσηςκαιηανασφάλειασχετικάμετομέλλοντουςλόγωτωνκαθυστερημένωνδιαδικασιώνδεναποτελούντοπρο-στατευτικό πλαίσιο που θα βοηθούσε ένα παιδί να αντισταθεί στονπειρασμότουlaquoεύκολουraquoχρήματος

laquoΈνααγόριφερότανπολύάσχημακαι εμπλεκότανσεδιάφορεςμικροκλοπέςκαιπεριστατικάκακήςσυμπεριφοράςδιότιήτανβέ-βαιοότιθαμπορούσενασυναντήσειτοναδερφότουσεκάποιοάλλοκράτος-μέλοςΔεντοένοιαζεδιότινόμιζεότιδενθαμείνειστηνΕλλάδαΩστόσοότανέμαθεότιθαέπρεπεναμείνειστηνΕλλάδα προσπάθησε αμέσως να αλλάξει συμπεριφορά Ελπίζωμόνοναμηνείναιαργάraquo

ΗέλλειψηεκπαίδευσηςγιατοπώςναθίξουναυτότοθέμαΌλαταμέλητουπροσωπικούπρέπει να εκπαιδευτούνστοπώς νααντιμετωπίζουντέτοιαζητήματακαιναδιαθέτουνέναυποστηρικτικόσύστημαώστεναγνωρίζουνποιονποιανακαλέσουνπότεκαιγιατίΣυμπεριλαμβάνονταικαιοιφροντιστέςπουφέρουντομεγαλύτεροβάροςωςπροςτηνεπι-κοινωνίαμεταπαιδιάτοπροσωπικόκουζίναςκαθαριότηταςκά

ΗέλλειψηολιστικήςπροστασίαςγιατοπαιδίΑυτόςοβαθμόςπολυ-πλοκότηταςκαιευαισθησίαςπροϋποθέτειμιαάμεσηολιστικήκαικαλάμελετημένηπροσέγγισηΟιανάγκεςτουπαιδιούθααναγνωριστούνμεδιακριτικότητακαιμεβάσηέναεξατομικευμένουποστηρικτικόδίκτυοενώθααναγνωριστούνκαιπιθανέςβιώσιμεςλύσειςπουτοπαιδίεπί-σηςθαπειστείναακολουθήσει

Ηέλλειψηυποστήριξηςπουλαμβάνειτοπαιδίκατάτηνανάπτυξησχέ-σεωνεμπιστοσύνηςμετηνκοινότητάτουμέσααπόένασημείοεπαφήςτηςεμπιστοσύνηςτουέναεστιακόσημείο

ΗέλλειψηκατάλληληςενημέρωσηςαναφορικάμεταδικαιώματακαιτιςσχετικέςδιαδικασίεςστηνΕλλάδασυμπεριλαμβανομένουτουδι-καιώματοςστην εκπαίδευσηκαι τουδικαιώματοςστηναπασχόλησηκαθώςκαισχετικάμετασεξουαλικώςμεταδιδόμενανοσήματατιςσυ-νέπειεςτηςχρήσηςναρκωτικώνκαιτηςεπίδοσηςσεάλλεςενδεχομέ-νωςεγκληματικέςδραστηριότητες

121

Εκμε

τάλλ

ευση

laquoΤοανήλικοχρειάζεταιπρώτανατοκαταλάβειτοίδιομέσααπότηνένταξηΜόνομετονκαιρόκαιμέσααπότηνανάπτυξηενόςσταθερούδικτύουθαδεχτείέναπαιδίναανοιχτείκαιναδείξειτονβαθύτεροεαυτότουraquo

ΗέλλειψηασφαλούςστέγασηςΗύπαρξηενόςασφαλούςχώρουσεμιαασφαλήπεριοχήκατάπροτίμησηεκτόςΑθηνώνήέστωσεπεριο-χέςκαισυνοικίεςστιςοποίεςταανήλικαδενείναιεκτεθειμέναήευά-λωταστουςπειρασμούς

laquoΤονησίθύμιζεπερισσότεροσπίτιήτανπιοπροστατευμέναΕδώοισυνθήκεςγιααυτάείναιάγριεςraquo

Ταπαραπάνωεστιάζονταιστηναδυναμίατουπροσωπικούνααποτρέ-ψειήναθέσειτέλοςστηνεκμετάλλευσηκαθώςτοβάροςτηςπαιδικήςπροστασίαςέχειδυστυχώςπέσειστουςώμουςτουΩστόσοτόσοσο-βαρές καταγγελίες θα έπρεπε να περιλαμβάνουν και το κράτος και νακαλούνταιηδικαστικήηδιοικητικήκαιηπολιτικήεξουσίατουκράτουςναπαρέμβουν και να παράσχουνπροστασίαστα παιδιά ασκώνταςδίωξηκατάτωνεγκληματιών

122

Επίλ

ογος

[ 12]Επίλογος

123

Επίλ

ογος

laquoΕάνείναιτυχεράκαιδενείναιαπότοΠακιστάνμπορείναταεντο-πίσειτοπροσωπικόμιαςΜΚΟπουδιακρίνεταιαπόευαισθησίακαιεπαγγελματισμό και που θα τα βοηθήσει να σταθούν στα πόδιατουςΑλλάείναιόλα ad hoc καιθέματύχηςΔενυπάρχουνσαφείςκατευθυντήριεςοδηγίεςγιατοτιθαπρέπεινακάνειςτηστιγμήπουέρχεταισrsquoεσέναέναπαιδίζητώνταςβοήθειαΔενυπάρχειορισμένηδιαδικασίαπαραπομπήςστοπλαίσιοπροστασίαςτουπαιδιούΌλαβασίζονταιστοποιοναξέρειςκαιστηνπροηγούμενηεμπειρίαraquo

ΗχαρτογράφησητουπλαισίουπροστασίαςτουπαιδιούστηνΕλλάδαndashήηέλλειψήτουndashαπαντάευθέωςστοερώτημαπουτέθηκεΝαιενίοτεηεκμετάλλευσηκαθίσταταιημόνηβιώσιμηλύσηΕίναιενδιαφέρονναεπι-σημανθείότισεκαθεμιάαπότιςενότητεςπουαναλύθηκανστηνπαρού-σαέρευνααναγνωρίζονταιπαρόμοιαεμπόδιαπουανακύπτουνξανάκαιξανάταοποίαοδηγούνσεσαφήβασικάσυμπεράσματα

Ειδικότεραηέλλειψησαφώνκατευθυντήριωνοδηγιώνδιαδικασιώνηπαντελήςασυνέπειαανάμεσαστονομοθετικόπλαίσιοκαιστιςπρακτικέςπου ακολουθούνται στην καθημερινότητα η έλλειψη αποτελεσματικούσυστήματοςεπιτροπείαςπουθακαθοδηγείτοπαιδίκατάτηδιάρκειατηςπερίπλοκηςδιαδικασίαςυποδοχήςκαιασύλουστηνΕλλάδαοιεξαιρετικάκακέςσυνθήκεςυποδοχήςκαιταυτοποίησηςμαζίμετηνέλλειψηεξατομι-κευμένης αντιμετώπισης και χαρτογράφησης βιώσιμων λύσεων που θαπεριλαμβάνουντιςανάγκεςκαιτιςεπιθυμίεςτουπαιδιούέχουνοδηγήσεισεένακατακερματισμένοad hocσύστημαπροστασίας τουπαιδιούμεπολλέςελλείψειςπουεξαρτάταιπολύαπόμεμονωμέναάτοματαοποίαενίοτεέχουνεπιλεγείτυχαίακαιθαεπηρεάσουνβαθιάτηζωήενόςπαι-διού Το προσωπικό τωνΜΚΟ και των ελληνικών αρχών με ελάχισταεργαλείακαιελάχιστηυποστήριξηστηδιάθεσήτουενόσωπροσπαθείνακαλύψειτακενάπουείναιεγγενήστοσύστημαπροστασίαςτουπαιδιούδιαδραματίζειζωτικόρόλοωςπροςτοεάνέναανήλικοθαμπορέσειναπροσπελάσει και να απολαύσει τα δικαιώματα που προβλέπονται στιςΟδηγίεςκαιτιςΣυμβάσειςήεάνθααπομείνειστοπεριθώριοτηςκοινω-νίαςσυχνάμεμεγάλοπροσωπικόκόστος

Περαιτέρω οι επαγγελματίες στους οποίους στηρίζεται το σύστημαπροστασίαςτουπαιδιούαναφέρουνελάχιστηήκαθόλουεκπαίδευσηΟιλίγοιπουανέφερανότιείχανπράγματισυμμετάσχεισεκάποιαεκπαίδευ-σηανέφερανότιεπρόκειτογιακαθαράθεωρητικήεκπαίδευσηΕνώαυτή

124

Επίλ

ογος

παρείχεμιααρχικήκαιθεωρητικήαντίληψηγιατηνκατάστασητωνπρο-σφύγων στην καθημερινότητα η ανταλλαγή καλών πρακτικών με πιοέμπειρους επαγγελματίεςαποδείχτηκεπιοχρήσιμηκαισκόπιμηγια τηνυπέρβασητωνεμποδίωνΕπομένωςπροκύπτειτοασφαλέςσυμπέρασμαότιηπρακτικήκαθοδήγησηκαιηεποπτείααποτελούνβασικάστοιχείαγιατηστήριξητουπροσωπικού

Επίσης είναι κρίσιμοναεπισημανθείότισχεδόνόλοιοι επαγγελματίεςανέφεραντηνέλλειψησυμβουλευτικήςκαιψυχολογικήςυποστήριξηςΣτιςπεριπτώσειςστιςοποίεςδενλαμβάνουνυποστήριξηείναιδιότιαυτήθεωρεί-ταιπρονόμιοκαιείναιένααπόταπρώταπράγματαπουθααφαιρεθούναπότονπροϋπολογισμό εάν είναι απαραίτητο να γίνουνπερικοπέςΣεάλλεςπεριπτώσειςπαρέχεταιad hocαπόκάποιοναπουτοκάνειεθελοντικά

Αντίναπροσπαθείναεπουλώσειτιςπληγέςτωνπιοευάλωτωνστονπροσφυγικό πληθυσμό το τρέχον σύστημα προστασίας του παιδιούτραυματίζειεκνέουταανήλικαΜέχριτηστιγμήπουθαφθάσουνστοσημείοndashεάνφθάσουνποτέndashναέχουννομιμοποιητικάέγγραφαασφά-λειασεμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνπρόσβασηστοεκπαιδευτικόσύ-στημακαι έναεξατομικευμένοπλάνογια τομέλλον τουςθα τουςέχειζητηθείναμοιραστούντηνπροσωπικήτουςιστορίακαιτοταξίδιτουςμετόσεςλεπτομέρειεςκαιτόσοπολλούςδιαφορετικούςανθρώπουςκαιφο-ρείς(μεαβέβαιααποτελέσματα)ώστεχάνουντηνπίστητουςότιμπορείνααλλάξεικάτιότιμπορούνναεμπιστευτούνκάποιοναναφανταστούνμιακαλήζωήσεαυτήτηχώρα

Ταασυνόδευτακαιχωρισμένααπότηνοικογένειάτουςπαιδιάακόμα καιταμικρότερααπόαυτάαναλαμβάνουνευθύνεςενηλίκωνΕξαιτίαςτης πολύπλοκηςκατάστασηςστιςχώρεςκαταγωγήςτουςτωνλόγωνγιατους οποίουςαναγκάστηκανναεγκαταλείψουντηχώρατους(λόγωπολέμουήσεαναζήτησηκαλύτερουμέλλοντος)καιτουεπικίνδυνουταξιδιούτουςμέ-χριτηνΕΕπολύσυχνάγίνονταιφροντιστέςκαιγονείςΕνηλικιώνονταιπολύπριναπόταδέκαταόγδοαγενέθλιάτουςΗπαλιάκαιητωρινήπραγματικό-τηταείναιπερίπλοκηκαιχρειάζεταιναδίνεταιεξατομικευμένημακροχρόνιαπροσοχήσεκάθεπερίπτωσηΕνσυντομίαοιπολυπλοκότητεςτηςπροστα-σίαςτουπαιδιούείναιπολλέςκαιπερίπλοκεςενώτοισχύονσύστημαδενφαίνεταινααπαντάσταερωτήματακαιταδιλήμματαπουπροκύπτουν

Χωρίςναακυρώνεταιορόλοςκαιηδύναμηπουέχεικάθεάτομογιανα σταθεί στα πόδια του και να διαμορφώσει το μέλλον του είναι

125

Επίλ

ογος

απαραίτητες υπηρεσίες και μηχανισμοί υποστήριξης και ενδυνάμωσηςώστεναεξασφαλίζεταιότιταανήλικακαθοδηγούνταικαιπροστατεύονταιαπότηστιγμήπουφθάνουνστηνΕΕΑντίναεξαναγκάζονταιταανήλικακαιοιεπαγγελματίεςπουπροσπαθούνναταβοηθήσουνναεργάζονταιεναντίοντουσυστήματοςπροςδιασφάλισητηςπροστασίαςndashαφήνονταςτα ανήλικα εκτεθειμέναστον κίνδυνο της εξάντλησης του άγχους τουεκνευρισμούκαι τηςεκμετάλλευσηςndash τοκράτοςείναιυπεύθυνογιαναδώσειστουςμελλοντικούςπολίτεςτουτηνευκαιρίαναενταχτούνκαιναγίνουνπλήρηκαιισότιμαμέλητηςχώρας

126

Βιογ

ραφ

ικά

συγγ

ραφ

έων

Βιογραφικά συγγραφέων

ΗΕλίνα Σαράντου είναιανθρωπολόγοςμεμεταπτυχιακέςσπουδέςσταΑνθρώπιναΔικαιώματακαιεπίτουπαρόντοςεργάζεταιγιατηHIASGreeceστηΛέσβοΣυνολικάέχειεργαστείσεοργανώσειςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνγιαπερισσότερααπόδέκαχρόνιακυρίωςστουςτομείςτηςανθρωπιστικήςβοήθειαςκαιτηςπροστασίαςΈχειαναπτύξειπροτάσειςκαιέγγραφαστρατη-γικήςγιαάκρωςαπαιτητικούςχρηματοδότεςκαιυπεύθυνουςχάραξηςπολιτι-κήςσχετικάμεέναευρύφάσμαζητημάτωνπροστασίας(ασύλουθυμάτωνβασανιστηρίωνανηλίκωνσεκαθεστώςδιοικητικήςκράτησηςαστεγίαςκά) ΗΑγγελική Θεοδωροπούλου είναιδικηγόροςμεπολυετήεμπειρίαστην προστασία των προσφύγωνΈχει εργαστεί εκτενώςστο πεδίο μεπρόσφυγες και ασυνόδευτα παιδιά σε αρκετές περιοχές της Ελλάδαςκαθώςκαισεθέματαπουάπτονταιτηςπροστασίαςτουπαιδιούεκπονώ-νταςέρευνεςκαισυντάσσονταςεκθέσειςγιατοΕλληνικόΣυμβούλιογιατουςΠρόσφυγες(ΕΣΠ)αναφορικάμεσυναφήζητήματαΕπίτουπαρό-ντος είναιαναπληρώτριασυντονίστριαστηΝομικήΥπηρεσία τουΕΣΠ καιειδικήστηνπροστασίατουπαιδιού

127

Βιογ

ραφ

ικά

συγγ

ραφ

έων

ΠΑΙΔIA EΡΜΑΙΑΑποκλεισμός και εκμετάλλευση των ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα

Εθνική μελέτη Ελλάδα

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΡΟΖΑ ΛΟΥΞΕΜΠΟΥΡΓΚ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ

με τη συνεργασίαGREEK COUNCIL FOR REFUGEES

HIAS και STEPS

Σ Υ Γ Γ ΡΑ Φ Ε Ι Σ

Ελίνα ΣαράντουΑγγελική Θεοδωροπούλου

Μ Ε ΤΑ Φ ΡΑ Σ Η Α Π Ο ΤΑ Α Γ ΓΛ Ι Κ Α

Γεωργία Καραπαπά

Σ Υ Ν Τ Ο Ν Ι Σ Τ Ρ Ι Α Τ ΟΥ Ε Ρ Ε Υ Ν Η Τ Ι Κ ΟΥ P R O J E C T

Ηλέκτρα Αποστόλη

Υ Π Ε ΥΘΥ Ν Η Ε Κ Δ Ο Σ Η Σ

Ηλέκτρα Αλεξανδροπούλου

ΓΛ Ω Σ Σ Ι Κ Η Ε Π Ι Μ Ε Λ Ε Ι Α Τ Υ Π Ο Γ ΡΑ Φ Ι Κ Ε Σ Δ Ι Ο Ρ Θ Ω Σ Ε Ι Σ

Δημήτρης Λυμπερόπουλος

Σ Ε Λ Ι Δ Ο Π Ο Ι Η Σ Η

Eριφύλη Aράπογλου ndash enArte

Σ Κ Ι Τ Σ Ο Ε Ξ Ω ΦΥΛ Λ ΟΥ

Δανάη Παρουνιάδη

Ε Κ Τ Υ Π Ω Σ Η

Γ Κωστόπουλος Γραφικές Τέχνες

Η παρούσα έκδοση διατίθεται δωρεάν Αθήνα

1η έκδοση Νοέμβριος 2019ISBN 978-960-84465-5-7

Για αντίτυπα επικοινωνήστε με το Παράρτημα Ελλάδας Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ

Παράρτημα ΕλλάδαςΚαλλιδρομίου 17 10680 Αθήνα

Τηλ 210 3613769 wwwrosaluxgr

H έκδοση όπως και πολλές από τις δραστηριότητες του Παραρτήματος Ελλάδας του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ χρηματοδοτήθηκε από το γερμανικό Υπουργείο Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης

ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ

Η χαρτογράφηση του πλαισίου προστασίας του παιδιού στην Ελλάδα ndashή η έλλειψή τουndash αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο οι κακές πρακτικές οδηγούν στον κοινωνικό αποκλεισμό έως και στην εκμετάλλευση των ανηλίκων Η έλλειψη σαφών κα-τευθυντήριων οδηγιών διαδικασιών η παντελής ασυνέπεια ανάμεσα στο νομοθετικό πλαίσιο και στις πρακτικές που ακο-λουθούνται στην καθημερινότητα η έλλειψη αποτελεσματικού συστήματος επιτροπείας που θα καθοδηγεί το παιδί κατά τη δι-άρκεια της περίπλοκης διαδικασίας υποδοχής και ασύλου στην Ελλάδα οι εξαιρετικά κακές συνθήκες υποδοχής και ταυτοποί-ησης μαζί με την έλλειψη εξατομικευμένης αντιμετώπισης και χαρτογράφησης βιώσιμων λύσεων που θα περιλαμβάνουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες του παιδιού έχουν οδηγήσει σε ένα κατακερματισμένο ad hoc σύστημα προστασίας του παιδιού με πολλές ελλείψεις που εξαρτάται πολύ από μεμονωμένα άτομα τα οποία ενίοτε έχουν επιλεγεί τυχαία και θα επηρεάσουν βα-θιά τη ζωή ενός παιδιού

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1 Εισαγωγή 4

11 Χαρτογράφησηενόςσυνεχούςαποκλεισμού 5 12 Γενικέςπληροφορίεςγιατιςδιαδικασίεςπροστασίας 7

13Ερευνητικοίστόχοι 10

14Μεθοδολογία 11

15Παρουσίασηέρευνας 12

2 Τρέχοντα συστήματα προστασίας 14

21Νομικόπλαίσιο 16

22ΔιατάξειςστοεθνικόδίκαιοΔικαιώματα καιδιαδικαστικέςεγγυήσειςγιαταανήλικα 18

23Ηκράτησηωςπροσωρινήλύση 23

24Νομικόκαθεστώς 25

25ΑπέλασηndashΑκούσιαεπιστροφή 27

26Επιτροπεία 29

3 Νομικές εξελίξεις 34

31Μίακεντρικήδιοικητικήαρχή γιατηνπροστασίατωνανηλίκων 35

32ΑναδοχήndashΗμιαυτόνομηδιαβίωση 37

33Επιτροπεία 38

3

4 Κοινωνία των πολιτών και Χρηματοδότηση 43

5 Ένταξη 48

51Ηένταξηωςβιώσιμηλύση 49

52Δυνατότητεςυποδοχής 50

6 Εμπόδια στην ένταξη 54

61Υποδοχήστασύνορα 55

62Κέντρακαιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων ηκατάστασηστηνενδοχώρα 64

63Κακοδιαχείρισηπεριπτώσεων 73

7 Εκπροσώπηση και συμμετοχή των παιδιών μια απουσία 83

8 Παιδιά εγκλωβισμένα σε μακρές και χρονοβόρες διαδικασίες 90

81Πρόσβασηστιςδιαδικασίες 92

82Παιδιάσενομικόκενό 94

83Οικογενειακήεπανένωση 98

9 Εκπαίδευση 102

10 Απασχόληση και λοιπές επιβαρυντικές περιστάσεις 111

11 Εκμετάλλευση 114

12 Επίλογος 122

Βιογραφικάσυγγραφέων 126

[ 1 ]Εισαγωγή

[thinsp11thinsp] Χαρτογράφηση ενός συνεχούς αποκλεισμού

Το2015καιτο2016εκτιμάταιότιεισήλθανστηνΕυρωπαϊκήΈνωση(ΕΕ) 2300000υπήκοοιτρίτωνχωρών 1απότουςοποίους1377349ήρθανστηνΕλλάδατηνΙταλίακαιτηνΙσπανίαενώ1030173διέσχισανταθα-λάσσιαελληνοτουρκικάσύνορα 2Χαρακτηρίστηκεωςπροσφυγικήlaquoκρί-σηraquoαλλάκυρίωςήτανlaquoκρίσηraquoδιαχείρισηςτηςυποδοχήςΚαθώςηΕλ-λάδαεξακολουθούσεναταλανίζεταιαπότημακρότερηκαισοβαρότερηοικονομικήκρίσηστηνιστορίατηςΕΕηχώραπροφανώςκαιδενήτανέτοιμηνααντιμετωπίσειτιςαθρόεςαφίξειςπροσφύγωνκαιμεταναστώντατελευταίαχρόνιακαι έπρεπενααναπροσαρμόσει τηνομοθεσίακαιναθεσπίσειεπιπρόσθετεςυπηρεσίεςυποδοχήςγιανααντεπεξέλθεισεαυτήτηνέαπραγματικότητα

ΕνμέσωμιαςαπότιςμεγαλύτερεςανθρωπιστικέςροέςπροςτηνΕυρώ-πημηκυβερνητικέςοργανώσεις(ΜΚΟ)καιηκοινωνίατωνπολιτώνκινη-τοποιήθηκανόπωςποτέάλλοτεΟρόλοςτουςήτανκρίσιμοςπροκειμέ-νου να διασφαλιστεί η πρόσβαση στις υπηρεσίες που χρειάζονται οιπρόσφυγες ενώ ενίοτε μέχριπουυποκαθιστούσαν τιςυπηρεσίεςπουπαρέχονταναπότιςδημόσιεςαρχές

ΚατάτηνάφιξηστηνΕυρώπητοταξίδιτωνπροσφύγωνπουέχουνήδηδεινοπαθήσειώσπουναφθάσουνσεέναντόποπουθεωρούνκαλύ-τεροκαιασφαλέστεροκάθεάλλοπαράέχει τελειώσειΞεκινάένανέοταξίδιστακράτη-μέλητηςΕυρώπηςδιαμέσουτουλαβύρινθουτηςγρα-φειοκρατίαςκαιτωνδιαδικασιώνγιατηχορήγησηπροστασίαςασύλουήαπλώςτουδικαιώματοςπαραμονήςΠρόκειταιγιαέναταξίδιμακρύπουμολονότιδενθέτει(πάντοτε)σεκίνδυνοτηζωήτουςσίγουραδοκιμάζειτηναντοχήτουςκαιγιατουςπιοτυχερούςίσωςτελικάοδηγήσειστηνένταξήτουςστηνκοινωνίαυποδοχής

Οεκτοπισμόςδενέχεινακάνειμόνομετηναλλαγήτουγεωγραφικούχώρουαλλάκαιμε τηναποδιάρθρωσηπολλώνπτυχών τηςκανονικής

1 EuropeanParliamentEU Migrant Crisis facts and figureshttpbitly2JtbkTz Όλοι οι ιστότο-ποι προσπελάστηκαν στις 9 Μαΐου 2019 εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά

2 UNHCRRefugeesandMigrantsSeaArrivalsinEuropehttpbitly2HaCL3e

5

6

ζωήςμετηβίαιηδιατάραξητουαισθήματοςτουlaquoανήκεινraquoενόςατόμου 3 Ταασυνόδευταανήλικαndashστηδικήμαςπερίπτωσηπρόκειταικυρίωςγιααγόριαστηνεφηβείαndashείναιιδιαίτεραευάλωταστησωματικήπνευματικήκαικοινωνικήαπομόνωσηκατάτηδιάρκειααυτήςτηςαςελπίσουμεμε-ταβατικήςπεριόδουστηζωήτουςΟιοικογένειεςχωρίζονταιοικοινωνι-κέςσχέσειςδιαρρηγνύονταιηεκπαίδευσηδιακόπτεταικαιταπαιδιάκα-λούνταινακάνουνέναεπικίνδυνοταξίδιμόνατους

Σεαυτότοδύσκολοταξίδιχρειάζονταιωςσυνοδοιπόρους ικανούςεπαγγελματίεςέμπειρεςκαιπρόθυμεςδημόσιεςαρχέςκαικατάλληλουςπόρουςΑυτόείναικάτιπουδενσυμβαίνεισυχνάΤαπερισσότεραανή-λικα που είναι ασυνόδευτα ή έχουν χωριστεί από τηνοικογένειά τουςφαίνεταιναπερνούνμέσααπότολαβύρινθοαυτόνεντελώςπαραμελημέ-νααπό τοσύστημαπροστασίας τουπαιδιού τοοποίο ενώυφίσταταιθεωρητικά και τυπικάσε νομικά έγγραφα και κυβερνητικές αποφάσειςστηνπράξηείναιανύπαρκτοΗμοίρατωνπαιδιώναφήνεταιστηντύχηχωρίςκατάλληληκαθοδήγησηπροστασίαήασφάλειακαιταίδιαανα-γκάζονταιναεπινοήσουντρόπουςγιαναεπιζήσουνμείδιαμέσαγιαμε-γάλαχρονικάδιαστήματαΠαράτουςάνευπροηγουμένουαριθμούςκαιτηνέλλειψηετοιμότηταςτωνευρωπαϊκώνκρατών-μελώντακράτηυπο-χρεούνταιναδιασφαλίζουνότιταπαιδιάστοπλαίσιοτηςδιεθνούςμετα-νάστευσηςαντιμετωπίζονταιπρωτίστωςωςπαιδιάΤοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούθαέπρεπεναείναιπροτεραιότητασεατομικόήσυλλογικόεπίπεδοΕνώέχουνγίνειβήματαπροςτησωστήκατεύθυνσηαυτάείναιελάχιστακαιγίνονταιμεπολύαργόρυθμό

ΗεπιτυχήςενσωμάτωσηορίζεταιαπόένασυνεχέςμέτρωνπροστασίαςκαικοινωνικήςένταξηςΣτηνΕλλάδαχαρτογραφήσαμεένασυνεχέςαποκλεισμού

3 SarahMaguaireldquoPutting adolescents and youth at the centrerdquo Being Young and Out of Place ειδικό τεύχοςForcedMigrationReview40(Αύγουστος2012)

7

[thinsp12thinsp] Γενικές πληροφορίες για τις διαδικασίες προστασίας

Πολύ πριν από την οικονομική και την αποκαλούμενη laquoπροσφυγικήraquoκρίσηηπροστασίατωνπροσφύγωνκαιτωνασυνόδευτωνανηλίκωνήτανέναμακροχρόνιοακανθώδεςζήτημαγιατιςελληνικέςαρχές

Ηελληνικήκυβέρνησηέχειεπανειλημμένωςδεχτείέντονεςεπικρίσειςμέσασταχρόνιααπόαρκετούςευρωπαϊκούςκαιδιεθνείςοργανισμούς 4 λόγωμηεκπλήρωσηςτωνδιεθνώντηςυποχρεώσεωνσύμφωναμεαρκετάνομικάμέσαπερίανθρωπίνωνδικαιωμάτωνκαθώςκαιτοευρωπαϊκόκε-κτημένογιατοάσυλο 5Οιταπεινωτικέςσυνθήκεςδιαβίωσηςοιανύπαρ-κτες προβλέψεις για την υποδοχή οι ανεπαρκείς και μη προσβάσιμεςδιαδικασίεςγιατοάσυλοησυστηματικήκράτησησεαπάνθρωπεςσυν-θήκεςοιεπαναπροωθήσειςκαιηκακομεταχείρισηείναιελάχιστααπόταζητήματαπουχρήζουνεπίλυσηςΣεότιαφοράταανθρώπιναδικαιώμα-τατωνπροσφύγωνστηνΕλλάδαεπικρατούσεμιαεποχήσκοταδισμούπολλάχρόνιαπροτούηπερίφημηυπόθεσηMSSτο2011επιστήσειτην

4 ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήγιατηνΠρόληψητωνΒασανιστηρίων(CPT)ldquoReporttotheGovernmentofGreeceonthevisittoGreececarriedoutbytheEuropeanCommitteeforthePreventionof Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT) from 23 to 29September2008rdquohttpbitly2HauVXaΟΕιδικόςΕισηγητήςτουΟΗΕγιαταβασανιστήριαπαρουσιάζειταπροκαταρκτικάευρήματααπότηνΑποστολήτουστηνΕλλάδα20102010httpbitly2YpITKP

ΔημόσιαΔήλωσητηςCPTσχετικάμετηνΕλλάδα1532011httpbitly2Havi2K Report totheGovernmentofGreeceonthevisittoGreececarriedoutbytheEuropeanCommitteeforthePreventionofTortureandInhumanorDegradingTreatmentorPunishment(CPT) from19to27January2011httpbitly2vKrqAm

ΈκθεσηπουυπέβαλεοΕιδικόςΕισηγητήςγιαταβασανιστήριακαιάλληαπάνθρωπηήταπεινωτικήμεταχείρισηήτιμωρίαManfredNowak432011(AHRC1652Add4)στοΣυμ-βούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων httpbitly2Lzifxr Καταληκτικά Σχόλια για την ΕλλάδαΕπιτροπήκατάτωνΒασανιστηρίωνndashόγδοησυνεδρίαση7Μαΐου-1Ιουνίου2012httpbitly2WCi5q0

5 ΔιαδικασίεςπαραβίασηςκοινοτικούδικαίουκινήθηκανκατάτηςΕλλάδαςαπότηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπήστοντομέαΕσωτερικώνΥποθέσεωντριάντατέσσεριςφορέςαπότο2003τηντε-λευταίαφοράτο2018Όλεςαναφέρονταιστησυμμόρφωσημετηνευρωπαϊκήνομοθεσίααναφορικάμετοκαθεστώςκαιταδικαιώματατωνυπηκόωντρίτωνχωρώνσυμπεριλαμβανο-μένουτουκεκτημένουγιατοάσυλοΠιοσυγκεκριμένααναφορικάμετιςσυνθήκεςυποδοχήςκαιτοάσυλοέχουνκινηθείδιαδικασίεςεπανειλημμένωςμέσασταχρόνιαγιαμησυμμόρφωσημετιςΟδηγίεςhttpbitly2JtZ8Ck

8

προσοχήτηςΕυρώπηςστοτιπραγματικάσυνέβαινεστηνΕλλάδα 6Έπειτα

απόαρκετέςκαταδίκεςαπότοΕυρωπαϊκόΔικαστήριοΔικαιωμάτωντου

Ανθρώπου(ΕΔΔΑ)το2018ηΕλλάδαεξακολουθείναβρίσκεταιυπότην

επίβλεψητηςΕπιτροπήςΕκτέλεσηςΑποφάσεωντουΣυμβουλίουτηςΕυ-

ρώπης(ΣτΕ) 7καθώςκαι τηςΕυρωπαϊκήςΈνωσηςμε τηντελευταίανα

αναμένειτηνομαλήεπανέναρξητωνεπιστροφώνπροςτηνΕλλάδααιτού-

ντωνάσυλοσύμφωναμετονΚανονισμότουΔουβλίνου 8

6 Βασικόςπληροφοριοδότης7 Αρκετέςπεριπτώσειςσυστηματοποιήθηκαναποτελώνταςμιαδιακριτικήενιαίαομάδαπροκειμέ-

νουγιατηνεξασφάλισητηςομαλήςεκτέλεσήςτουςλόγωτουότιηΕλλάδαβρέθηκεεπανει-λημμένωςσεπαραβίασησταίδιαθέματααναφορικάμετουςαιτούντεςάσυλοκαιτουςυπηκό-ουςτρίτωνχωρών(κράτησησυνθήκεςκράτησηςκίνδυνοςαπέλασης)πουαναφέρονταισεπαραβιάσειςτωνΆρθρων5και3και13τηςΣύμβασηςΥπrsquoαυτήτηνέννοιαηεκτέλεσηπροϋ-ποθέτειόχιμόνοτηναποζημίωσητουαιτούντοςαλλάκαιμελλοντικέςθεμελιώδειςαλλαγέςαπότηνελληνικήκυβέρνησηκαιαποδεδειγμένημέσασταχρόνιαυλικήκαισυστηματικήβελτίωσητωνσυνθηκώνπουοδηγούνσεαυτέςτιςεπανειλημμένεςπανομοιότυπεςπαραβιάσειςτιςοποίεςπροκαλούνοιπανομοιότυπεςσυνθήκεςπουεπηρεάζουνυπηκόουςτρίτωνχωρώνοιοποίοιζητούνδιεθνήπροστασία(πρόσβασηστοάσυλοσυνθήκεςυποδοχήςεξάλειψηαυθαίρετωνσυλλήψεωνβελτίωσησυνθηκώνκράτησηςπροσβάσιμακαιαποτελεσματικάένδικαμέσα)ΟιπαρακάτωυποθέσειςαποτελούνέναελάχιστοδείγματουπραγματικούαριθμούτωνκαταδικώνσεβάροςτηςΕλλάδαςγιατοσυγκεκριμένοθέμαΟμάδαυποθέσεωνMSSκατάΒελγίουκαιΕλλάδας(3069609)ΟμάδαυποθέσεωνSDκατάΕλλάδας(5354107)ΟμάδαυποθέσεωνRahimiκατάΕλλάδας(868708)ΥπόθεσηSakirκατάΕλλάδας(4847509)ΥπόθεσηRUκατάΕλλάδας(223708)httpbitly2Vp7WAp

8 ΥποθέσειςC-41110καιC-49310NS κατάSecretaryofState for theHomeDepartmentαπόφασητουΔΕΕπουοδήγησεστηνεπίσημηκαταδίκητηςΕλλάδαςσεευρωπαϊκό-κοινοτικόεπίπεδοκαιστημετέπειτααποχήαπότιςμεταφορέςΗκατάστασηαποτυπώθηκεστονμεταγενέ-στεροΚανονισμό6042013(ΔουβλίνοΙΙΙ)πουπροβλέπειένανεπείγονταμηχανισμόοοποίοςθαμπορούσεναοδηγήσειστηναναστολήτωνμεταφορώνπροςένασυγκεκριμένοκράτος-μέ-λοςΈχουνεκδοθείαρκετέςσυστάσειςαπότηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπή(C[2016]871C[2016]2805C[2016]6311)προςτηνΕλλάδαΜιασύστασηπροςτακράτη-μέληπουευνοείτιςμετα-φορές προς την Ελλάδα εκδόθηκε στις 8122016 αναφορικά με τους αιτούντες από τις1532017 κι έπειτα με εξαίρεση τα ασυνόδευτα ανήλικαΩστόσο δεν έχει τεθεί σε πλήρηεφαρμογήαπόόλατακράτη-μέληΚατάτηδιάρκειατου2016κοινοποιήθηκανστηνΕλλάδα4115αιτήματαεκνέουανάληψηςαπότηνΟυγγαρία(97περίπου3991αιτήματα)καιτηνΕλβετία (3 περίπου123αιτήματα)Μόνο3οδήγησαν τελικάστη μεταφοράστην ΕλλάδαΈπειτααπόδύοαποφάσειςτουΕΔΔΑπουδιέτασσαντηνΟυγγαρίανααπόσχειαπότηνεπι-στροφή των σχετικών προσώπων στην Ελλάδα (MS κατάΟυγγαρίας [6419416]HJ κατάΟυγγαρίας[7098416])ηΟυγγαρίαδενκοινοποίησεκανένααίτημαεκνέουανάληψηςτο2017

Το2017μειώθηκανοιπραγματικοίαριθμοίαιτημάτωνεκνέουανάληψης(1998σεσχέσημε4115τονπροηγούμενοχρόνο)αλλάαυτήημείωσηήτανεικονικήΜετηνΟυγγαρίανααπέχειεντελώςαπότηνκοινοποίησηοποιουδήποτεαιτήματοςτο2017 τασυνολικά1998αιτήματαισοδυναμούνμεραγδαίααύξησησεσχέσημεταυπόλοιπα123αιτήματααπότην

9

Ταασυνόδευταπαιδιάκαιταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοι-κογένειάτουςταοποίαείναιεξορισμούηπιοευάλωτηομάδατουπρο-σφυγικούπληθυσμούυπήρξαναποδέκτεςαυτήςτηςαπάνθρωπηςμετα-χείρισηςσεόλητηςτηνέκταση 9ΗδυνατότηταφιλοξενίαςγιααυτάταπαιδιάστηνΕλλάδαδενυπερέβαινετιςμερικέςεκατοντάδεςέωςτο2015Αυτόοδήγησεστηναυτόματηκαιμαζικήτοποθέτησηπαιδιώνσεαπίστευ-τααποκρουστικέςσυνθήκεςκράτησηςγιααπεριόριστοχρονικόδιάστη-μα 10ήστηνεγκατάλειψήτουςστοδρόμοόπουβρίσκονταναποκλεισμέ-νααπόκάθεείδουςκοινωνικόβοήθημαστήριξηήεκπροσώπηση 11Ακό-μακαι μετά τημεταγενέστερη τοποθέτησησε κάποιαδομήφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνηεγκατάλειψητηςδομήςκαιηεπιστροφήστοδρόμοήτανσυχνόφαινόμενο

Αρκετέςαπότιςυφιστάμενεςδομέςφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνδενήτανσεκατάστασηπουναεπιτρέπειτηνκατάλληληφιλοξενίακαιτηνεκπλήρωσητωναναγκώντωνπαιδιώνκαθώςβρίσκονταναπομονωμένεςήκαισυχνάαντιμετώπιζανσοβαράπροβλήματαχρηματοδότησηςκαιέλ-λειψηςπροσωπικού

ΗαπουσίανομικήςεκπροσώπησηςεπιτροπείαςεπίσημηςκαικρατικήςδιαδικασίαςγιατηνεκτίμησηκαιτονκαθορισμότουΒέλτιστουΣυμφέρο-ντοςσεσυνδυασμόμε τις ανεπαρκείς υπηρεσίες υποδοχής και τημηυλικήυποστήριξηκατέστησανμάταιηκάθεσυζήτησηγιαβιώσιμεςλύσεις

Ελβετίατο20161754κοινοποιήθηκαναπότηΓερμανίαενώταυπόλοιπαπροήλθαναπόαρκετέςχώρεςπουαπείχανμέχριπρόσφατα(ΕλβετίαΒέλγιοΝορβηγίακαιΣλοβενία)Ολο-κληρώθηκαν71μεταφορέςοι54απότηΓερμανία

ΟΠίνακαςμεταΣτατιστικάΣτοιχείαπουπαρέχεταιαπότηνελληνικήΜονάδαΔουβλίνουδιατίθεταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)ΕθνικήΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιρο-ποίηση2016τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ48και53httpbitly3007B5QΕθνικήΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσ54httpbitly2H9viA5

9 Καταληκτικά σχόλια για την Ελλάδα Επιτροπή για τα Δικαιώματα τουΠαιδιού 1562012Εξέταση των περιοδικών εκθέσεων που υποβλήθηκαν από τα κράτη-μέλη σύμφωνα με τοΆρθρο44τηςΣύμβασηςCRCCCRCCO2-3πλήρηςέκδοση(61-64γιαταπαιδιάπουζη-τούνάσυλο)ΕυρωπαϊκόΔίκτυοΜετανάστευσηςΑσυνόδευταΑνήλικαndashμιασυγκριτικήμελέ-τηστηνΕΕ1252011httpbitly2V7wmcF

10 ΕΣΠlaquoΑσυνόδευταανήλικασταελληνοτουρκικάσύνοραστονΈβροΜάρτιος2011-Μάρτιος2012raquo2262012httpbitly303UtwJ

11 HumanRightsWatchldquoLefttoSurviveSystematicFailuretoProtectUnaccompaniedMigrantChildren in Greecerdquo December 2008 httpbitly2HgQ4hs UNHCR ldquoUnaccompaniedminors asylum seekers in Greecerdquo Georgia Dimitropoulou ndash Ioannis Papageorgiou April2008httpbitly2VofhAi UNHCRldquoTreesonlymoveinthewindAstudyofunaccompaniedAfghanChildreninEuroperdquoUNHCR PDES201005June2010(149-158)httpbitly2LytaYa

10

στηνΕλλάδαέωςκαιτο2015 12καθώςαυτέςεξαρτιόντανσεμεγάλοβαθ-μόαπότιςπρωτοβουλίεςκαι τηναντοχήτωνεπαγγελματιώνΗέννοιαlaquoβιώσιμεςλύσειςraquoπολλώδεμάλλοντασυγκεκριμέναμέτρακαιοσχεδια-σμός για την ένταξη των παιδιών είναι ακόμη άγνωστα στις ελληνικέςαρχέςκαιτηνελληνικήνομοθεσία

Σε αυτό το πλαίσιο η Ελλάδααναγκάστηκε από τις συνθήκες πουεπέβαλεηπροσφυγικήκρίσηνααντιμετωπίσειζητήματασχετικάμετηνπαιδικήπροστασίαπουπαρέμενανανεπίλυταγιαχρόνιαΔυστυχώςτο2018αυτάακριβώςταζητήματαφαίνεταιναεμμένουνανεξάρτητααπότηνόποιαπρόοδοέχεισημειωθεί

[thinsp13thinsp] Ερευνητικοί στόχοιΗπαρούσαέρευνααποπειράταιναχαρτογραφήσεικαινααξιολογήσειστηνπράξητηνεπάρκειακαιτηνπρόοδοτουτρέχοντοςεθνικούπλαισί-ουπροστασίαςγιαασυνόδευταπαιδιάκαιπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότην οικογένειά τους στην Ελλάδα συμπεριλαμβανομένων των νομικώνμέσωντωνυπηρεσιώνκαιτωνκρατικώνθεσμών

Παράλληλαθααναδειχτούν ελλείψεις εμπόδιαπαθογένειες καθώςκαιάλλοιπαράγοντεςπουυπονομεύουντηνένταξηκαιτηνευημερίατωνπαιδιώνμέσααπότηνεμπειρίατωνεπαγγελματιώνούτωςώστεοικρατι-κέςαρχέςκαιηκοινωνίατωνπολιτώνναμπορέσουννααντεπεξέλθουνμετάαπόσχετικέςπροτάσεις

Τέλοςστόχοςείναιναπαρασχεθείέναεργαλείογιατηνκεφαλαιοποίη-σηκαιτηδιάδοσητηςομολογουμένωςπαραγνωρισμένηςκαιπολύτιμηςγνώσηςκαιεμπειρίαςπουέχουναποκτήσειοιεπαγγελματίεςκαιοιειδικοίστοπεδίογεγονόςπουθαεπιτρέψειστιςκρατικέςαρχέςκαιστουςνεό-τερουςσυναδέλφουςνααποκομίσουνδιδάγματα

12 ΕλληνικόΣυμβούλιογιατουςΠρόσφυγεςlaquoΒιώσιμεςλύσειςγιατουςασυνόδευτουςανηλίκουςστηνΕυρώπηraquoΕθνικήΈκθεσηγιατηνΕλλάδαΜάιος2015σσ28-32httpbitly307PYBm

11

[thinsp14thinsp] ΜεθοδολογίαΗεπιλεγμένημεθοδολογίαπεριλαμβάνει είκοσι έξι (26)συνεντεύξειςμεεπαγγελματίεςπουέχουνεργαστείμεασυνόδευταανήλικαγιαπερισσότε-ρουςαπόδεκατέσσεριςμήνεςκατά τηδιάρκεια της τελευταίαςκρίσιμηςτριετίαςΕφόσονοιμηχανισμοίπροστασίαςεπιτάσσουνμιαολιστικήπρο-σέγγισηεπιλέχτηκεηδιεξαγωγήσυνέντευξηςμεέναευρύφάσμαεπαγγελ-ματιών στους οποίους συμπεριλαμβάνονται φροντιστές κοινωνικοί λει-τουργοίδικηγόροιψυχολόγοικοινωνιολόγοιεπίτροποινοσηλευτέςκαιεκπαιδευτέςχρησιμοποιώνταςέναημιδομημένοερωτηματολόγιογιαθέμα-τασχετικάμετηνεκπαίδευσήτουςτηστήριξηπροςαυτούςκαιτηνεμπει-ρίατουςτοσυγκεκριμένοπληθυσμότωνπαιδιώνπουλαμβάνειτιςυπηρε-σίεςτουςταεμπόδιακαιταπροβλήματακατάτηνάσκησητωνσυγκεκρι-μένωνεπαγγελματικώντουςκαθηκόντωντηνάποψήτουςγιατηνεπιτυχήένταξηόπωςπροκύπτειαπότηνεμπειρίατουςπεριπτώσειςεκμετάλλευσηςκαιτουςπιθανούςτρόπουςαντιμετώπισηςαυτούτουφαινομένου

Οιεπαγγελματίεςεπιλέχτηκανεφαρμόζονταςτημέθοδοτηςτυχαίαςδειγματοληψίαςκαι τηςδειγματοληψίαςχιονοστιβάδαςδιασφαλίζονταςότιέχουνήδηυπηρετήσεισεαρκετέςδιαφορετικέςθέσειςκαισταθμούς

Προκρίθηκεηανωνυμίατωνατόμωνκαιτωνοργανισμώνπουτααπα-σχολούνεπίτουπαρόντοςήπουτααπασχολούσανστοπαρελθόνώστε

1 ναπροστατευτούνταάτομααπότυχόνδυσμενείςεπιπτώσειςστοεργασιακό τους περιβάλλον επειδή εξέφρασαν την προσωπικήτουςάποψη

2 ναδιασφαλιστείηαμεροληψίακαιηανεξαρτησίακατάτηνπαροχήοποιωνδήποτε πληροφοριών και απόψεων ανεξάρτητα από τοντωρινόεργοδότη

Γιατοσκοπότηςπαρούσαςέρευναςοποιαδήποτεπαράθεσηθαανα-φέρειτονσχετικόεπαγγελματίαμόνομετοεπάγγελμάτου

Ταερωτηματολόγιαακολούθησεέρευνατεκμηρίωσηςηεπισκόπησηεπιλεγμένηςβιβλιογραφίαςκαιενδεικτικέςμελέτεςπεριπτώσεωντιςοποίεςπαρείχανοιεπαγγελματίεςπουδιαθέτουνπολυετήεμπειρίαστοπεδίοήσεθέσεις-κλειδιά

Προκειμένουναμηντραυματιστούνεκνέουταανήλικαεπιλέχτηκανωςβασικοίπληροφοριοδότεςαπότουςοποίουςελήφθησυνέντευξημόλις

12

δύοασυνόδευταανήλικαταοποίαείχανενηλικιωθείταπροηγούμεναέτηκαιπουαυτήτηστιγμήζουνκαιεργάζονταιστηνΕλλάδαΗέρευναδιε-ξήχθημεεπαγγελματίεςοιοποίοιαυτήτηστιγμήεργάζονταιστηΛέσβοτηνΑθήνακαιτηΧίο 13

[thinsp15thinsp] Παρουσίαση έρευναςΤαΚεφάλαια2και3τηςέρευναςεστιάζονταιστοσύνολοτηςσυναφούςισχύουσαςεθνικήςνομοθεσίαςπουθαμπορούσεναθεωρηθείότιδια-μορφώνειέναπλαίσιοπροστασίαςγιαασυνόδευτακαιχωρισμένααπότηνοικογένειάτουςπαιδιάεντόςτηςελληνικήςέννομηςτάξηςδιευκολύ-νονταςndashήενίοτεπαρεμποδίζονταςndashτηνεξεύρεσηβιώσιμωνλύσεωνκαισυγκεκριμένα την ένταξη (για παράδειγμα υποδοχή νομικό καθεστώςεπιτροπεία) καθώςκαιστιςπρόσφατεςνομικέςεξελίξεις τωνοποίωνηεπιτυχίακαιηεφαρμογήθακαθοριστούνστομέλλονΣτοΚεφάλαιο4περιγράφεταιηανάπτυξητηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιταμέτραχρημα-τοδότησης των τελευταίων ετών δεδομένου ότι κατά τη διάρκεια τηςέρευναςκαιοιδύοαυτοίπαράγοντεςαποδείχτηκανκαθοριστικοίγιατηναποτελεσματικότητατουπλαισίουπροστασίαςκαιτηςεφαρμογήςτου

Σταεπόμενακεφάλαιαπεριγράφεταιηέμπρακτηεφαρμογήτωνδια-τάξεωνσύμφωναμετηνεμπειρίατωνεπαγγελματιώνηοποίαπαρουσιάζειμιαπραγματικότηταπολύδιαφορετικήαπόεκείνηπουπεριγράφεταιστηνκείμενηνομοθεσίακαιγίνεταιμιαπροσπάθειανααναδειχτούνπαράγο-ντεςπουεπιδρούναρνητικάήεπιβλαβείςπρακτικές

Στο Κεφάλαιο 5 αναφέρονται οι παρατηρήσεις των επαγγελματιώναναφορικάμετηlaquoδυνατότηταraquoένταξηςήοποιαδήποτεευεργετικήλύσηγιαταανήλικαστοελληνικόπεριβάλλονενώστηνΕνότητα52δίνεταιστοναναγνώστημιαlaquoεικόναraquo του τι πραγματικάσυμβαίνει ποιες είναισυνοπτικάοιπιθανέςδιαδρομέςτωνανηλίκωνμετάτηνάφιξήτουςΣτοΚεφάλαιο6παρουσιάζεταιηελληνικήπραγματικότηταστηνυποδοχήτωνανηλίκωνξεκινώνταςαπότηνκαταγραφήκαισυνεχίζονταςέωςτηντελικήτοποθέτησήτουςσεδομήφιλοξενίαςΠαρουσιάζονταιοιεπιλογέςκαιοι

13 Αρκετοίεπαγγελματίεςπουαυτήτηστιγμήαπασχολούνταισεμίααπότιςτρειςτοποθεσίεςέχουνήδηυπηρετήσεισεδιαφορετικέςτοποθεσίεςθέσειςκαιδομές

13

συνθήκεςοικακέςπρακτικέςκαιοιπροβληματικέςπτυχέςτηςδιαμονήςσεμιαδομήφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκων πουθαμπορούσε νααποβείεπιβλαβήςγιαταανήλικακαθώςκαιτοφαινόμενοτωνπαιδιώνπουδιαμένουνστοδρόμοτατελευταίαχρόνια

Παράτοότιηεκπροσώπησητωνπαιδιώνκαιηδιασφάλισητηςνόμι-μηςδιαμονήςτουςθαμπορούσανναθεωρηθούντμήματουγενικότερουμηχανισμούυποδοχήςαυτέςοιδύοπτυχέςτηςπροστασίαςστηνΕλλάδαείναιάκρωςδυσλειτουργικέςκαιπροβληματικέςοπότετουςαξίζουνξεχω-ριστάκεφάλαιαταΚεφάλαια7και8αντιστοίχωςΣτοΚεφάλαιο7ανα-λύονταιοκατακερματισμόςτηςφροντίδαςκαιηεπιτροπείαστηνΕλλάδαενώστοΚεφάλαιο8περιγράφονταιοιδυσκολίεςπουαντιμετωπίζουνταανήλικακαιοιεπαγγελματίεςκατάτηδιασφάλισητηςνόμιμηςδιαμονήςτους(εμπόδιαστηνπρόσβασηκακήςποιότηταςδικαστικέςαποφάσειςανήλικασενομικόκενό)καθώςκαιάλλεςνόμιμεςεπιλογέςόπωςηοικο-γενειακήεπανένωσηκαιοιδυσκολίεςτηςΣταΚεφάλαια9και10αναφέ-ρονται πρόσθετοι παράγοντες που θα μπορούσαν να ευνοήσουν τηνένταξηόπωςηεκπαίδευση(Κεφάλαιο9)ήνατηνπαρεμποδίσουνόπωςοιδυσκολίεςστηνπρόσβασησενόμιμηαπασχόλησηκαιάλλοιπαράγο-ντεςπουεπιδεινώνουντηνκατάστασητωνανηλίκων(Κεφάλαιο10)

ΤέλοςστοΚεφάλαιο11επισημαίνονταιταερευνητικάευρήματαανα-φορικά με την εκμετάλλευση δεδομένου ότι το φαινόμενο ανακύπτειεπανειλημμένωςστιςεμπειρίεςόλωντωνεπαγγελματιώνσεμιαπροσπά-θειανααναγνωριστούνοιλόγοιπουτοπροκαλούνκαθώςκαιοποιαδή-ποτεεκτίμησητωνεπαγγελματιώνσχετικάμετοτιθαμπορούσεναγίνειγιανααποτραπεί

Την έρευναολοκληρώνει έναςσύντομος Επίλογος στονοποίο πα-ρουσιάζεται η σύνοψη των ευρημάτων ενώ οι σχετικές προτάσεις θαδημοσιοποιηθούνξεχωριστάστηΣυγκριτικήΈκθεσηπουαφοράκαιτιςτρειςχώρεςπουαποτέλεσαναντικείμενοτηςέρευνας

14

[thinsp2thinsp]

[ 2 ] Τρέχοντα συστήματα προστασίας

15

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

Ελλείψει μιας αρμόδιας κεντρικής αρχής επιφορτισμένης με τα θέματαπροστασίαςτουπαιδιούndashσυμπεριλαμβάνονταιηΑξιολόγηση(BIA)καιοΚαθορισμόςτουΒέλτιστουΣυμφέροντοςτουΠαιδιού(BID)καιηεφαρ-μογήτουςγιατηνπαροχήκατάλληλωνεξατομικευμένωνβιώσιμωνλύσε-ωνndashδιατάξειςγιατηνπροστασίακαιυπηρεσίεςπουθαμπορούσαννααναγνωριστούνως ένα τέτοιο σύστημασυναντώνται σε αρκετά νομικάμέσακαιαρκετούςθεσμούςΕπιπροσθέτωςελλείψειμιαςεπίσημηςδιαδι-κασίαςBIAκαιBIDηπροστασίατουπαιδιούστηνΕλλάδαχαρακτηρίζεταιαποσπασματικήπεριστασιακήκαιτυχαίαεφόσονδενστοχεύειπροςμιασυγκεκριμένηκατεύθυνσηγιατηνευημερίατωνπαιδιώνστομέλλον

Οιδιατάξειςβρίσκονταιδιασκορπισμένεςσεμεγαλύτερανομοθετήμα-τα πουρυθμίζουν ένασυγκεκριμένοπεδίο (για παράδειγμα συνθήκεςυποδοχήςδιαδικασίαασύλου)ήκαιτιςσχετικέςκρατικέςυπηρεσίεςδια-χέοντας την ευθύνη για την εφαρμογή τους σε αρκετές διαφορετικέςδημόσιεςαρχές

Μεμόνοκοινόστοιχείοανάμεσασεόλεςτιςαρχέςτοπαιδίηεπιτρο-πείαείναιομόνοςθεσμόςπουσυνδέεταιμεόλεςτιςυφιστάμενεςδημό-σιεςυπηρεσίεςκαιδιαδικασίεςαπότηνπρώτηημέραάφιξηςτουπαιδιούστηνΕλλάδαΠαράτοότιοεπίτροποςθαέπρεπεκαιθαμπορούσεναδιαδραματίζεικαθοριστικόκαιευεργετικόρόλοστοπαραπάνωπλαίσιοοσυγκεκριμένοςεθνικόςθεσμόςπάσχειndashκάποιοςθαμπορούσεναισχυρι-στείαπότο1996ndashυπονομεύονταςκαιδιαταράσσονταςndashήκατάπεριό-δουςδιακυβεύονταςndashτηνευημερίακαιτομέλλοντωνπαιδιών 14

Ωστόσοτοπρώτοδιάστηματου2018χαρακτηρίστηκεαπόμιαεντα-τική και άνευ προηγουμένου νομική προσπάθεια για τη μεταρρύθμισημειζόνωνκαιμακροχρόνιωνπροβληματικώνθεσμών(όπωςηεπιτροπείαηυποδοχήκαιηαναδοχή)Ηαποτελεσματικότητάτουςκαιηέμπρακτηεφαρμογήτουςμένουννααξιολογηθούνστομέλλον

14 Βλπαρακάτωσχετικέςμελέτεςπερίπτωσηςαπόβασικούςπληροφοριοδότεςκαιεπαγγελματίες

16

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp21thinsp] Νομικό πλαίσιοΗπαιδικήηλικίαπροστατεύεταιαπότοΣύνταγματηςΕλλάδαςανεξάρτητααπότηνεθνικότητακαιτονομικόκαθεστώςοποιουδήποτεπαιδιούεντόςτηςελληνικήςεπικράτειας 15ΣεδιεθνέςεπίπεδοηΕλλάδαέχεικυρώσεικαιέχειενσωματώσειστηνεθνικήνομοθεσίαμεταξύάλλωντηΣύμβασητουΟΗΕγιαταΔικαιώματατουΠαιδιού 16καιυποχρεούταιναεφαρμόζειτιςδιατάξειςτηςσύμφωναμετασχετικάΓενικάΣχόλιαπουεκδίδειηΕπιτροπήτουΟΗΕγιαταΔικαιώματατουΠαιδιού 17ΥπογραμμίζονταςταδικαιώματατουπαιδιούοικρατικέςυποχρεώσειςκαιοιδιατάξειςτηςΣύμβασηςδεντυγχάνουναυτοδίκαιηςεφαρμογήςper seμετηδιατύπωσήτουςνααφή-νειταμέσαεφαρμογήςδηλαδήτοπώςθααπολαμβάνουνταπαιδιάταδικαιώματάτουςκαι τοπώςθαεκπληρώνουντακράτητιςυποχρεώσειςτουςστασυμβεβλημένακράτηΩστόσοωςδιεθνέςνομικόμέσουπερι-σχύειέναντιτουεθνικούδικαίουτουοποίουτοπεριεχόμενοπρέπεινασυμμορφώνεταιμετηΣύμβασηκαιναερμηνεύεταισύμφωναμεαυτή 18

ΣεπεριφερειακόεπίπεδοηΕλλάδαείναιμέλοςτηςΕΕκαιτουΣυμβου-λίουτηςΕυρώπηςδεσμεύεταιαπότηνΕυρωπαϊκήΣύμβασητωνΔικαιω-μάτωντουΑνθρώπουμετασχετικάεπιπρόσθεταπρωτόκολλακαιμετηδικαιοδοσία τουΕυρωπαϊκούΔικαστηρίουΔικαιωμάτων τουΑνθρώπου(ΕΔΔΑ)ΣεευρωπαϊκόεπίπεδοηΕλλάδαυποχρεούταιμεταξύάλλωννα

15 Άρθρα21(1)και5(2)τουΣυντάγματοςτηςΕλλάδας16 Νόμος21011992ΦΕΚ192Αrsquo2121992laquoΚύρωσητηςΔιεθνούςΣύμβασηςγιαταΔικαιώ-

ματατουΠαιδιούraquo17 ΓιατοσκοπότηςπαρούσαςέρευναςσυγκεκριμένααλλάόχιαποκλειστικάCRCGCNo6

(2005)ldquoTreatmentofunaccompaniedandseparatedchildrenoutsidetheircountryoforiginrdquoNo 21 (2017) on children in street situationsCRCGC No 22 amp 23 (2017) (Join GCCMWCGC3-CRCCGC22amp CMWCGC4-CRCCGC23) on state obligation regardingthehumanrightsofchildreninthecontextofinternationalmigrationincountriesoforigintransitdestinationandreturnCRCGCno10(2007)childrenrsquosrighttoJuvenileJusticeCRCGC14(2013)ontherighttohavetheirbestintereststakenasaprimaryprioritysuchasCRCGCno12(2009)ontherighttobeheard

18 ΗΕλλάδαέχεικυρώσειόλαταμείζονακείμεναπροστασίαςΑνθρωπίνωνΔικαιωμάτωντουΟΗΕΩστόσοόσοναφοράτηνυπόμελέτηθεματικήηέρευναπεριορίζεταιστηΣύμβασηγιαταΔικαιώματατουΠαιδιούΗΕλλάδαέχειεπίσηςκυρώσειτηΣύμβασητηςΓενεύηςτου1951γιαταΔικαιώματατωνΠροσφύγωνκαιταΣυναφήΠρωτόκολλα[ΝομοθετικόΔιάταγμα398919-2691959ΠερίκυρώσεωςτηςπολυμερούςΣυμβάσεωςπερίτηςνομικήςκαταστά-σεως τωνπροσφύγων (ΦΕΚ201Αrsquo)]Η τρέχουσα νομοθεσία ενσωματώνει το ευρωπαϊκόδίκαιο (βλπαρακάτω)καιηΣύμβασητηςΓενεύηςωςδιεθνέςνομικόμέσοθαπρέπειναυπερισχύεισεπερίπτωσηδιαφοράςμεταπεριφερειακάνομικάμέσα(ΕΕ)

17

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

συμμορφώνεταιμετηΧάρταΘεμελιωδώνΔικαιωμάτων 19τοΚοινόΕυρω-παϊκόΣύστημαΑσύλου 20καιλοιπούςσυναφείςκανονισμούς 21

ΣεεθνικόεπίπεδοηΕλλάδαπασχίζεινασυμμορφωθείμετιςευρωπαϊ-κέςκαιδιεθνείςυποχρεώσεις τηςπαρrsquoόλααυτάφαίνεταιδιαρκώςναυστερεί

19 ΧάρτηςΘεμελιωδώνΔικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2000C 36401) Άρθρο 24 laquo1ΤαπαιδιάέχουνδικαίωμαστηνπροστασίακαιτηφροντίδαπουαπαιτούνταιγιατηνκαλήδιαβίωσήτουςΤαπαιδιάμπορούνναεκφράζουνελεύθερατηγνώμητουςΗγνώμητουςσχετικάμεζητήματαπουτααφορούνλαμβάνεταιυπόψησεσυνάρτησημετηνηλικίακαιτηνωριμότητάτους2Σεόλεςτιςπράξειςπουαφορούνταπαιδιάείτεεπιχειρούνταιαπόδημό-σιες αρχές είτε από ιδιωτικούς οργανισμούς πρωταρχική σημασία πρέπει να δίνεται στουπέρτατοσυμφέροντουπαιδιού3Κάθεπαιδίέχειδικαίωμαναδιατηρείτακτικάπροσωπικέςσχέσειςκαιαπευθείαςεπαφέςμετουςδύογονείςτουεκτόςεάντούτοείναιαντίθετοπροςτοσυμφέροντουraquo

20 ΚανονισμοίκαιΟδηγίεςπουσυνθέτουν τοευρωπαϊκόκεκτημένογια τοάσυλοΤοΚοινόΕυρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου αποτελείται από πέντε μείζονα νομοθετήματα 1) Οδηγία201332ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχε-τικάμεκοινέςδιαδικασίεςγιατηχορήγησηκαιανάκλησητουκαθεστώτοςδιεθνούςπροστα-σίας(αναδιατύπωσητηςΟδηγίαςγιατιςδιαδικασίες)2)Οδηγία201333ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία (αναδιατύπωση τηςΟδηγίας για τις συνθήκεςυποδοχής)3)Οδηγία201195ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης13ηςΔεκεμβρίου2011σχετικάμετιςαπαιτήσειςγια τηναναγνώρισητωνυπηκόωντρίτωνχωρώνήτωναπάτριδωνωςδικαιούχωνδιεθνούςπροστασίαςγιαέναενιαίοκαθεστώςγιατουςπρόσφυγεςήγιαταάτομαπουδικαιούνταιεπικουρικήπροστασίακαιγιατοπεριεχόμε-νοτηςπαρεχόμενηςπροστασίας(αναδιατύπωσητηςΟδηγίαςγιατηναναγνώριση)4)Κανο-νισμός(ΕΕ)6042013τουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013γιατηθέσπισητωνκριτηρίωνκαιμηχανισμώνγιατονπροσδιορισμότουκράτους-μέ-λουςπουείναιυπεύθυνογιατηνεξέτασηαίτησηςδιεθνούςπροστασίαςπουυποβάλλεταισεκράτος-μέλοςαπόυπήκοοτρίτηςχώραςήαπόαπάτριδα(ΚανονισμόςΔουβλίνοΙΙΙ)5)Κα-νονισμός(ΕΕ)6032013τουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχετικάμετηθέσπισητουlaquoEurodacraquoγιατηναντιπαραβολήδακτυλικώναποτυπωμάτωνγιατηναποτελεσματικήεφαρμογήτουκανονισμού(ΕΕ)αριθ6042013γιατηθέσπισητωνκριτηρίωνκαιμηχανισμώνγιατονπροσδιορισμότουκράτους-μέλουςτοοποίοείναιυπεύθυ-νο για την εξέτασηαίτησηςδιεθνούςπροστασίας πουυποβάλλεταισε κράτος-μέλοςαπόυπήκοοτρίτηςχώραςήαπόαπάτριδακαισχετικάμεαιτήσειςτηςαντιπαραβολήςμεταδεδο-μέναlaquoEurodacraquo που υποβάλλουνοι αρχές επιβολής του νόμου των κρατών-μελών και ηEuropolγιασκοπούςεπιβολήςτουνόμουκαιγιατηντροποποίησητουκανονισμού(ΕΕ)αριθ10772011σχετικάμετηνίδρυσηΕυρωπαϊκούΟργανισμούγιατηΛειτουργικήΔιαχείρισηΣυστημάτων ΤΠ Μεγάλης Κλίμακας στον Χώρο Ελευθερίας Ασφάλειας και Δικαιοσύνης(αναδιατύπωσητουΚανονισμούEurodac)

21 Οδηγία2008115ECτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης16ηςΔεκεμβρίου2008σχετικάμετουςκοινούςκανόνεςκαιδιαδικασίεςστακράτη-μέληγιατηνεπιστροφήτωνπαρανόμωςδιαμενόντωνυπηκόωντρίτωνχωρών(Οδηγίαγιατηνεπιστροφή)

18

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp22thinsp] Διατάξεις στο εθνικό δίκαιο Δικαιώματα και διαδικαστικές εγγυήσεις για τα ανήλικα

Τοπροστατευτικόπλαίσιογιαταασυνόδευτακαιταχωρισμένααπότηνοικογένειά τους παιδιά εξακολουθεί να είναι ανεπαρκές Παρά το ότιέχουνγίνειαρκετάνομοθετικάβήματαγιατηβελτίωσητηςπροστασίαςτωνπροσφύγωνστηνΕλλάδααπότο2013τοπλαίσιοπροστασίαςγιαταασυνόδευταπαιδιάκαιταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςndashανεξάρτητααπότονομικόκαθεστώςndashπαραμένειπεριστασιακόκαιαναποτελεσματικόενώσυχνάστηρίζεταισεad hocερμηνείεςκαιεφαρ-μογήαπότιςαρμόδιεςαρχέςπουείναιδύσκολονααμφισβητηθούν

Ενώδιατηρείταιέναπολύπλοκοκαιδυσνόητονομικόπλαίσιομεπολυά-ριθμεςεφαρμοστέεςδιατάξειςπροξενείέκπληξητογεγονόςότιτοαίτημαγια τη νομική μεταρρύθμιση συγκεκριμένων θεσμών εξακολουθεί να αποτελείμείζονζήτηματηςπροστασίαςμέσασταχρόνια 22

ΚατάτοδιάστημαπουκαλύπτειηέρευναμείζονανομοθετήματαυπήρξαντοΠροεδρικόΔιάταγμα2202007(Υποδοχή) 23οΝόμος43752016 24(οργάνω-σηκαιλειτουργίαμειζόνωνοικείωνδημόσιωνυπηρεσιώνΥπηρεσίαςΑσύλουΑρχήςΠροσφυγώνΥπηρεσίαςΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςσυνοριακήςδιαδι-κασίαςδιαδικασίαςασύλου)πουτροποποίησεμιαμακράσειράδιατάξεωνοιοποίεςπεριλαμβάνοντανσεπροηγούμεναΠροεδρικάΔιατάγματακαικατήργη-σεάλλεςτοΠΔ1412013 25(Προϋποθέσειςγιατηδιεθνήπροστασίακαιτο

22 Μιαπλήρηςεπισκόπησητηςελληνικήςνομοθεσίαςκαιτωνσυναφώντροποποιήσεωνδιατίθε-ταιστηνAsylum InformationDatabase(AIDA)ΧώραΕλλάδαndashΕπισκόπησητουνομικούπλαισίουhttpbitly2PS8Lfd

23 ΠροεδρικόΔιάταγμα2202007ΠροσαρμογήτηςΕλληνικήςΝομοθεσίαςπροςτιςδιατάξειςτηςΟδηγίας20039ΕΚαπότις27Ιανουαρίου2003σχετικάμετιςελάχιστεςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχήτωναιτούντωνάσυλοΦΕΚ251A13112007

24 Νόμος 43752016 laquoΟργάνωση και λειτουργία Υπηρεσίας Ασύλου Αρχής ΠροσφυγώνΥπηρεσίαςΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςσύστασηΓενικήςΓραμματείαςΥποδοχήςπροσαρ-μογήτηςΕλληνικήςΝομοθεσίαςπροςτιςδιατάξειςτηςοδηγίας201332ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαι τουΣυμβουλίουldquoσχετικάμε τιςκοινέςδιαδικασίεςγια τηχορήγησηκαιανάκλησητουκαθεστώτοςδιεθνούςπροστασίας(αναδιατύπωση)rdquo(L1802962013)διατά-ξειςγιατηνεργασίαδικαιούχωνδιεθνούςπροστασίαςκαιάλλεςδιατάξειςraquoΦΕΚ51A342016

25 ΠροεδρικόΔιάταγμα1412013για τηνlaquoπροσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίαςπρος τιςδιατάξεις τηςΟδηγίας201195ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαι τουΣυμβουλίουτης

19

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

περιεχόμενοτηςδιεθνούςπροστασίας)τοΠΔ1312006 26(Οικογενειακήεπα-νένωση)οΝόμος42512014 27 (Εθνικήπροστασίαανθρωπιστικόκαθεστώς)όπωςτροποποιήθηκεαπότονΝόμο43322015 28οευρωπαϊκόςΚανονισμός6042013(ΔουβλίνοIII)πουεφαρμόζεταιαπευθείαςκαιαποκλειστικάγιατουςσκοπούςτηςοικογενειακήςεπανένωσηςσεάλλακράτη-μέληλόγωτωνιδιαιτερο-τήτωντηςελληνικήςπραγματικότητας 29καιοΝόμος39072011(ίδρυσημειζό-νωνοικείωνδημόσιωνυπηρεσιώνndashδιαδικασίαεπιστροφής) 30

Υποχρεώσεις υποδοχήςthinsp31 Ταυτοποίηση φιλοξενία και νομική εκπροσώπηση των ανηλίκων

ΣύμφωναμετοΠΔ220 32τοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούαποτελείπρωταρχικόμέληματωναρμόδιωναρχώνκατάτηνεφαρμογήτωνσχετικών

13ηςΔεκεμβρίου2011(L337)σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηναναγνώρισηκαιτοκαθεστώςτωναλλοδαπώνήτωνανιθαγενώνωςδικαιούχωνδιεθνούςπροστασίαςγιαέναενιαίοκαθε-στώςγιατουςπρόσφυγεςήγιαταάτομαπουδικαιούνταιεπικουρικήπροστασίακαιγιατοπεριεχόμενοτηςπαρεχόμενηςπροστασίας(αναδιατύπωση)raquoΦΕΚ226A21102013

26 ΠροεδρικόΔιάταγμα1312006σχετικάμετηνΕναρμόνισητηςελληνικήςνομοθεσίαςμετηνΟδηγία 200386ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης ΦΕΚ 143Α13-7-2006Τροποποιήθηκε απόΠΔ1672008ΠΔ1132013

27 Νόμος42512014laquoΚώδικαςΜετανάστευσηςκαιΚοινωνικήςΈνταξηςκαιλοιπέςδιατάξειςraquoΦΕΚ80A142014

28 Νόμος43322015laquoΤροποποίησηδιατάξεωνΚώδικαΕλληνικήςΙθαγένειαςndashΤροποποίησητουΝ42512014γιατηνπροσαρμογήτηςελληνικήςνομοθεσίαςστιςοδηγίεςτουΕυρωπαϊ-κούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίου201198ΕΕτης13ηςΔεκεμβρίου2011σχετικάμετηνενιαίαδιαδικασίαυποβολήςαίτησηςγια τηχορήγησηστουςπολίτες τρίτωνχωρώνενιαίαςάδειαςδιαμονήςκαιεργασίαςστηνεπικράτειακράτους-μέλουςκαισχετικάμεκοινόσύνολοδικαιωμάτωνγιατουςεργαζομένουςαπότρίτεςχώρεςπουδιαμένουννομίμωςσεκράτος-μέ-λοςκαι201436ΕΕσχετικάμετιςπροϋποθέσειςεισόδουκαιδιαμονήςπολιτώντρίτωνχωρώνμεσκοπότηνεποχιακήεργασίακαιάλλεςδιατάξειςraquo ΦΕΚ76A09-07-2015

29 ΒλΕνότητα12laquoΓενικέςπληροφορίεςγιατηνπροστασίατωνασυνόδευτωνπαιδιώνκαιτωνπαιδιώνπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςστηνΕλλάδαraquoκαισχετικέςυποσημειώσεις

30 Νόμος39072011laquoΊδρυσηΥπηρεσίαςΑσύλουκαιΥπηρεσίαςΠρώτηςΥποδοχήςraquoπρο-σαρμογήτηςελληνικήςνομοθεσίαςπροςτιςδιατάξειςτηςΟδηγίας2008115ΕΚlaquoσχετικάμετουςκοινούςκανόνεςκαιδιαδικασίεςστακράτη-μέληγιατηνεπιστροφήτωνπαρανόμωςδια-μενόντωνυπηκόωντρίτωνχωρώνraquoκαιλοιπέςδιατάξειςΦΕΚ7Α26-01-2011

31 ΟΧάρτηςΘεμελιωδώνΔικαιωμάτωντηςΕΕορίζειταδικαιώματακαιτιςελευθερίεςσυμπεριλαμβα-νομένουτουδικαιώματοςστοάσυλοσύμφωναμετοΆρθρο18καιτοΚοινόΕυρωπαϊκόΣύστημαΑσύλουκαιέχειστόχοναδιασφαλίσεισυγκρίσιμεςσυνθήκεςδιαβίωσηςγιατουςαιτούντεςδιεθνήπροστασίασεόλητηνΕΕΗπιοσχετικήΟδηγίαείναιηΑναδιατύπωσητηςΟδηγίαςγιατιςΣυνθήκεςΥποδοχής(Οδηγία201333EΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙου-νίου2013σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχήτωναιτούντωνδιεθνήπροστασία)ΗΕλλάδαμόλιςπρόσφατα(τέληΜαΐου2018)εναρμόνισετηνεθνικήνομοθεσίαμεαυτή

32 Άρθρα1819(1)και(2)

20

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

διατάξεωνΣτηνπερίπτωσηπαιδιώνπουείναιθύματακάθεμορφήςκακο-ποίησηςαμέλειαςεκμετάλλευσηςβασανιστηρίωνήσκληρήςαπάνθρωπηςήταπεινωτικήςμεταχείρισηςεξασφαλίζεταιηπρόσβασησεεξειδικευμένεςκοινωνικέςυπηρεσίεςΕιδικάγιαταασυνόδευταανήλικαοιαρχέςθαπρέπειναλαμβάνουντακατάλληλαμέτραώστεναεξασφαλίζεταιηεκπροσώπησήτουςμέσααπότηνενημέρωσητουΕισαγγελέαΑνηλίκωνήτουΕισαγγελέαΠρωτοδικών ο οποίος ενεργεί ως προσωρινός επίτροποςΟι αρμόδιεςαρχές παραλαβής και εξέτασης ασύλου υποχρεούνται να διασφαλίζουναμέσωςότιικανοποιούνταιοιανάγκεςστέγασηςτωνανηλίκωνμεφιλοξενίασεενήλικουςσυγγενείςανάδοχοοικογένειαήάλλουςχώρουςφιλοξενίαςκατάλληλουςγιαανήλικαεφόσονηενλόγωστέγασηπροστατεύειτοπαιδίαπό τον κίνδυνο εμπορίας ή εκμετάλλευσης Επίσης οι αρμόδιες αρχέςπρέπειναενεργούνγιατηναπόκοινούστέγασηκαισυμβίωσητωναδερ-φώνκαταβάλλονταςπροσπάθειεςγιατονεντοπισμότωνμελώντηςοικογε-νείαςτοσυντομότεροδυνατόενώοιαλλαγέςδιαμονήςτωνασυνόδευτωνανηλίκωνπρέπειναπεριορίζονταιστοελάχιστοΤοπροσωπικόπουασχο-λείταιμευποθέσειςασυνόδευτωνανηλίκωνπρέπειναδιαθέτειήναλαμβάνεικατάλληληκατάρτισησχετικάμετιςανάγκεςτωνανηλίκων

ΗαρμόδιααρχήγιατηντοποθέτησητωνπαιδιώνείναιτοΕΚΚΑ 33καιπαράτοότιότανσυντάχτηκεαρχικάτοΠΔόριζεωςlaquoαρμόδιεςαρχέςraquoγιατηνεξασφάλισητηςφιλοξενίαςμέσααπότηνπαραπομπήτηςυπόθε-σης τις αστυνομικές αρχές που εντόπιζαν και έθεταν υπό κράτηση τοπαιδίμετάτημεταρρύθμισητουασύλουτο2011ndashπουτέθηκεπρακτικάσεισχύτο2013ndashκαιτησύστασητηςΥπηρεσίαςΠρώτηςΥποδοχήςκαιτηςΥπηρεσίαςΑσύλου 34οιδύοτελευταίεςείναιπιααρμόδιεςΩστόσοηυποχρέωσηειδοποίησηςτουτοπικούΕισαγγελέααφοράόλεςτιςαρχέςκαι συγκεκριμένα τις αστυνομικές αρχές οπουδήποτε ή οποτεδήποτεεντοπίζεταιέναπαιδίχωρίςχαρτιάήστέγη

33 ΕΚΚΑείναιτοελληνικόακρώνυμογιατοΕθνικόΚέντροΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςτουΥπουρ-γείουΕργασίαςΚοινωνικήςΑσφάλισηςκαιΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςΕίναιαρμόδιογιατηνεποπτείατηςλειτουργίαςτωνδιαθέσιμωνυποδομώνφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνκαιτονέλεγχοτωνπαραπομπώνΤοακρώνυμοχρησιμοποιείταιευρέωςείναιεύκολααναγνωρί-σιμοαπόόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείςκαισυναντάταισυχνότατακαιστηβιβλιογραφία

34 Συστάθηκετο2011Ωστόσοηπραγματικήεφαρμογήτηςσχετικήςνομοθεσίαςκαιηλει-τουργία των υπηρεσιών έλαβαν χώρα το 2013 Αμφότερες οι υπηρεσίες υπάγονται στοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςπουιδρύθηκετο2016

21

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ΟΝόμος43752016προβλέπειτηνΥπηρεσίαΥποδοχήςκαιΤαυτο-ποίησηςηοποίαείναιεπιχειρησιακάαρμόδιαγιατηλεπτομερήκαταγρα-φήεξακρίβωσητης ταυτότηταςκαιδιαδικασίεςεπαλήθευσηςστοιχείωντωνυπηκόωντρίτωνχωρώνήτωνανιθαγενώνπουεισέρχονταιπαράτυπαστηχώρααπότηνπρώτηστιγμήτηςάφιξηςστηνεπικράτειακαιγιατιςδιαδικασίες που θα τηρηθούν μετέπειτα ανάλογα με το συγκεκριμένοπροφίλκαιτιςανάγκες

ΚέντραΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησης(ΚΥΤ)ήΚινητέςΜονάδεςΥπο-δοχήςκαιΤαυτοποίησηςβρίσκονταισεόλαταμείζονασημείαεισόδουστηνΕλλάδαΕπίσηςστηναρμοδιότητατωνΚΥΤυπάγονταικαιανοιχτέςδομέςπροσωρινήςφιλοξενίας(κυρίωςανοιχτέςδομέςκαιλοιπέςδομέςπροσωρινήςφιλοξενίας)

Στηνυποδοχήπεριλαμβάνονταιηκαταγραφήτωνπροσωπικώνστοι-χείωνσυμπεριλαμβανομένηςτηςλήψηςκαικαταχώρισηςτωνδακτυλικώναποτυπωμάτων η εξακρίβωση της ταυτότητας και της ιθαγένειας (μέσααπό συνεντεύξεις κατά περίπτωση) ο ιατρικός έλεγχος και η παροχήψυχοκοινωνικήςυποστήριξηςκατάπερίπτωσηηενημέρωσηγιαταδικαιώ-ματακαιτιςυποχρεώσειςιδίωςγιατηδιαδικασίαυπαγωγήςσεκαθεστώςδιεθνούςπροστασίαςκαιγιατηδιαδικασίαυπαγωγήςσεπρόγραμμαεθε-λούσιαςεπιστροφήςηαναγνώρισητηςευαλωτότηταςκαιηπαραπομπήσεκατάλληληφροντίδαηπαραπομπήτωναιτούντωνάσυλοστιςαρμό-διεςυπηρεσίεςκαιηπαραπομπήόσωνδενυποβάλλουναίτησηστιςαρ-μόδιες αρχέςστο ΚΥΤ για την υπαγωγήσεδιαδικασίες επανεισδοχήςεπιστροφήςήαπέλασηςΤαυφιστάμεναΚΥΤείναιτατρέχονταlaquohotspotraquoπαράτοότισύμφωναμετηνομοθεσίαμπορείναπρόκειταιγιαοποια-δήποτεδομήέχεισχεδιαστείκαιέχειοριστείωςυπηρεσίαπρώτηςυπο-δοχήςΣύμφωναμετονορισμότηςσχετικήςνομοθεσίαςταασυνόδευταανήλικανοούνταιωςlaquoευάλωταάτομαraquo 35καιυπόκεινταισεδιαφορετικήδιαδικασίααπόεκείνηπουορίζεταιγιατασύνορα 36καιτονγενικόπλη-θυσμόπουφθάνειστηνΕλλάδαΜετάτηνεξακρίβωσητηςταυτότηταςοιυπηρεσίεςπρώτηςυποδοχήςσυνεργάζονταιμεάλλεςαρχές 37(τοEKKA)

35 Άρθρο14(8)τουΝόμου43752016καιΆρθρο20(1)και(3)laquoΕιδικέςανάγκεςυποδοχήςraquoΆρθρο20τουΝόμου45402018

36 Άρθρο60τουΝόμου4375201637 ΟνόμοςαναφέρεταιαπευθείαςστηνεφαρμογήτουΆρθρου19τουΠΔ220καιτηνεκπρο-

σώπησηκάθεπαιδιούαπότοντοπικόεισαγγελέαστοπλαίσιοτωνπροβλεπόμενωνυπηρεσιώνπρώτηςυποδοχήςαμέσωςμόλιςτεθείυπόκράτησηκαισεπεραιτέρωδιαδικασίεςαναγνώρισης

22

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

προκειμένουναδιασφαλιστείηπαραπομπήσεκατάλληληστέγασηενώκάθεπαιδίπουεπιθυμείνακαταθέσειαίτησηασύλουπαραπέμπεταιστοαρμόδιοΠεριφερειακόΓραφείοΑσύλουπουσυνήθωςβρίσκεταιστηνίδιαδομήΙατρικήκαιψυχοκοινωνικήυποστήριξηκαιαξιολόγησηπαρέχο-νταιστιςδομέςτουΚέντρουΥποδοχήςΕπιπλέονεπιλογέςγιαπροσωρινήστέγασηπροτούγίνειηοριστικήτοποθέτησηαπότοΕΚΚΑείναιοιξενώνεςσύντομηςφιλοξενίαςπουείναικαταχωρισμένοιστοΕΚΚΑήλοιπέςανοι-χτέςδομέςπροσωρινήςφιλοξενίαςγιαυπηκόουςτρίτωνχωρών(ΑνοιχτέςΔομέςΦιλοξενίαςndashΑσφαλείςΖώνεςγιαανήλικαστιςανοιχτέςδομέςφι-λοξενίας της ενδοχώρας που υπάγονται στην Υπηρεσία Υποδοχής καιΤαυτοποίησης)ΗτοποθέτησησεαυτέςτιςδομέςελέγχεταικαιρυθμίζεταιαπότιςαρμόδιεςαρχέςεντόςτουΥπουργείουΜεταναστευτικήςΠολιτικής

Εάνσεοποιοδήποτεστάδιοκατά τηδιαδικασία της ταυτοποίησης 38 ανακύψειαμφιβολίασχετικάμετηνανηλικότηταπολίτητρίτηςχώραςήανιθαγενούςοδιοικητήςτουΚέντρουμεσχετικήαπόφασήτουτονπα-ραπέμπεισεδιαδικασίαδιαπίστωσηςτηςανηλικότητας 39ηοποίαπερι-γράφεταιστηνΥπουργικήΑπόφαση924902013καιπροβλέπειδιεπιστη-μονικήπροσέγγισηεπιτρέπονταςτονιατρικόπροσδιορισμότηςηλικίας(οδοντιατρικόέλεγχοακτινογραφίαάνωάκρων)μόνοωςέσχατηλύσηΗδιαπίστωσητηςανηλικότηταςβασίζεταικυρίωςσεμακροσκοπικάχαρα-κτηριστικάκαιστηνεξέτασηαπόπαιδίατροενώακολουθείψυχολογικήκαικοινωνικήεκτίμησηπουαξιολογείτηνανάπτυξητουπροσώπουστηνπερίπτωσηπουοπαιδίατροςαδυνατείναεξαγάγειασφαλέςσυμπέρασμαΣεκάθεπερίπτωσηκαιώσπουναεκδοθείηαπόφασηγιατηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςτοάτομοθαθεωρείταιανήλικοκαιθατυγχάνειαντί-στοιχηςμεταχείρισηςΟνόμοςπροβλέπειεπίσηςδιαδικασίαγιατηναμ-φισβήτησητωνσχετικώνευρημάτων

Η διαπίστωση της ανηλικότητας στις δομές πρώτης υποδοχής είναιζωτικήςσημασίαςκαθώςηηλικίαείναιοκαθοριστικόςπαράγονταςόσοναφοράτοποιαδιαδικασίαθαακολουθήσουνοιΑρχέςΥποδοχήςσχετι-κάμετηνεκπροσώπησητηφιλοξενίατηνκράτησητηνανάγκηγιαδιε-θνήπροστασίακατάτηνπαραπομπήστοΠεριφερειακόΓραφείουΑσύ-λου ή την επιστροφή Τα ασυνόδευτα ανήλικα εξαιρούνται από την

38 ΜιασυναφήςΥπουργικήΑπόφασηπροβλέπειδιαδικασίααξιολόγησηςκατάτηνεξέτασημιαςαίτησηςασύλουκαθrsquoόλητηδιάρκειατηςΔιαδικασίαςΕξέτασης

39 Άρθρο14(9)τουΝόμου4375

23

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

προβλεπόμενηΔιαδικασίασταΣύνορα 40ηοποίαθαμπορούσεναοδη-γήσειστη γρήγορη επιστροφήστηνΤουρκίαΟιαιτήσεις ασύλου τωνανηλίκωνεξετάζονταιαποκλειστικάστοπλαίσιοτηςσυνήθουςδιαδικασίαςεξέτασης 41ενώπροβλέπεταιπαράτασητωνπροθεσμιώνκαιδενυπάρ-χουνπροαπαιτούμεναγιατηναποδοχήπριναπόαξιολόγησητηςουσίαςΗηλικίακαθορίζειεπίσηςτοανεφαρμόζεταιοΚανονισμόςτουΔουβλί-νουσεμιασυγκεκριμένηυπόθεσηκαιποιαείναιταπροςεπίκλησηάρθραπροκειμένουναείναιεπιτυχήςηαίτησηγιαοικογενειακήεπανένωσησεκάποιοάλλοκράτος-μέλοςτηςΕΕ

[thinsp23thinsp] Η κράτηση ως προσωρινή λύσηΑνεξάρτητααπότηδιεθνήνομοθεσίαγιαταανθρώπιναδικαιώματατοήπιοδίκαιοαρκετέςδιεθνείςκατευθυντήριεςοδηγίεςκαιτοευρωπαϊκόδίκαιοndashκαισυνεπώςη ελληνικήνομοθεσίαndash εξακολουθούννα επιτρέ-πουντηνκράτησητωνπαιδιώνΕνώεκκρεμούνοιδιαδικασίεςταυτοποίη-σηςήκαιηπαραπομπήσεκατάλληλεςδομέςφιλοξενίας(δομέςφιλοξε-νίαςανηλίκων)ταανήλικαπαραμένουνυπόκαθεστώςlaquoπεριορισμούτηςελευθερίαςraquoεντόςτωνΚέντρωνΥποδοχής(όπωςόλαταπρόσωπα)συ-νήθωςξεχωριστάαπότονπληθυσμότωνενηλίκων

Η κράτηση πρέπει να χρησιμοποιείται μόνοως laquoέσχατη λύσηraquo γιαχρονικόδιάστημαπουδενμπορείναυπερβαίνειτιςείκοσιπέντεμέρεςαλλά που μπορεί να παραταθεί για επιπλέον είκοσι μέρες εάν ndashλόγωεξαιρετικώνπεριστάσεωνόπωςησημαντικήαύξησητωναφίξεωνασυνό-δευτων ανηλίκωνndash δεν είναι εφικτή η παραπομπή σε κατάλληλη δομήεντόςτουκαθορισμένουχρονικούορίουπαράτιςπροσπάθειεςτωναρ-χών 42Κατά τηδιάρκειααυτής τηςπεριόδου ταπαιδιάδικαιούνται ναέχουντηδυνατότηταναασχολούνταιμεδραστηριότητεςελεύθερουχρό-νουσυμπεριλαμβανομένων τωνπαιχνιδιών και τωνψυχαγωγικώνδρα-στηριοτήτωνπουαρμόζουνστηνηλικίατουςκαιαπρόσκοπτηπρόσβασηστηνεκπαίδευση

Η κράτηση γίνεται ndashεάν είναι απαραίτητοndash αφού εγκριθεί ο

40 Άρθρο60τουΝόμου4375201641 Άρθρο45τουΝόμου4375201642 Άρθρα14(8)και46(10)τουΝόμου4375όπωςτροποποιήθηκανndashωστόσοόχισεσημα-

ντικόβαθμόndashαπότοΝόμο45402018

24

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

laquoπεριορισμόςτηςελευθερίαςraquoαπότηνΥπηρεσίαΥποδοχήςκαιΤαυτο-ποίησης(ΥΠΥΤ)μετοπαιδίναμεταφέρεταιστοπλησιέστεροΠροανα-χωρησιακόΚέντροΗκράτησημπορείεπίσηςναπραγματοποιηθείοποια-δήποτεστιγμήστηνενδοχώραεάνκάποιοασυνόδευτοπαιδίεντοπιστείαπότιςαστυνομικέςαρχέςώσπουναμπορέσειναανταποκριθείτοΕΚΚΑ Στηνπερίπτωσηπου ταΠροαναχωρησιακάΚέντραδενδιαθέτουν τηναπαραίτητηχωρητικότηταγιατηlaquoφιλοξενίαraquoτωνανηλίκωνδεναποκλείο-νταιλοιπέςδομέςκράτησηςόπωςτακελιάσταΑστυνομικάΤμήματα

Παράτοότιδεναναφέρεταισεκάποιοσυναφέςνομοθέτημαηκρά-τησητωνανηλίκωνγιατοσκοπότηςασφαλούςπαραπομπήςγίνεταισεδομέςυπότηνευθύνητωναστυνομικώναρχώνκατάταπαραπάνωαλλάεγκρίνεταιαπότοντοπικόεισαγγελέαανηλίκωνήπρωτοδικώνωςlaquoπρο-στατευτικήφύλαξηraquo 43Πρόκειταιγιαμέτροπουβασίζεταιστηναπεριόρι-στηεξουσίατουεισαγγελέαναπαραγγέλλειοποιοδήποτεμέτροκρίνεταιπρόσφοροκαιαπαραίτητογιατηνπροστασίατωνπαιδιώνκαιγιααπροσ-διόριστο χρονικό διάστημαΘα πρέπει να αναφερθεί το γεγονός ότιεφόσονκατάτηδιάρκειααυτήςτηςφάσηςταπαιδιάδενκρατούνταιγιαδιοικητικούςσκοπούς(δηλαδήγιατοσκοπότηςεπιστροφήςήτηςαπέ-λασης)δεντυγχάνουνεφαρμογήςταένδικαμέσαπουπροβλέπειονό-μοςγιατηνάσκησηπροσφυγήςκατάτηςδιοικητικήςκράτησηςΟισυγκε-κριμένεςαποφάσειςδενμπορούννααποτελέσουναντικείμενοπροσφυ-γήςενώπιονοποιασδήποτεαρχήςήοποιουδήποτεδικαστηρίουΗπρο-στατευτικήφύλαξημπορείνααρθείμόνοαπότονεισαγγελέαεάνεξα-σφαλιστείφιλοξενίασεκάποιονξενώναήκάποιαδομήφιλοξενίαςήεάνκάποιοικανόκαικατάλληλομέλοςτηςοικογένειαςαποδείξειστονεισαγ-γελέα την ικανότητά τουνααναλάβει τηφροντίδακαι τηστέγαση τουπαιδιού

43 Μια μορφή Προστατευτικής Φύλαξης συναντάται στην ελληνική νομοθεσία και τυγχάνειεφαρμογήςσεάτομαπουκρίνονταιεπικίνδυναγιατηδημόσιατάξηήεκθέτουντονεαυτότουςσεκίνδυνο(γιαπαράδειγμαάτομαπουέχουνκάποιαψυχικήνόσοάτομαπουείναιμεθυσμέναήανήλικαπουέχουνεξαφανιστείεκούσιαήακούσιααπότουςοικείουςτους)καιμπορείναπραγματοποιηθεί εκτόςδομώνκράτησηςκαιώσπου τασυγκεκριμέναάτομαναεπιστραφούνστηφροντίδατηςοικογένειάςτους(ΠΧ1411991)

25

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp24thinsp] Νομικό καθεστώςΗελληνικήνομοθεσίαδενπροβλέπεικάποιοντύποδιαμονήςήκάποιοκαθεστώςπροσωρινήςπροστασίαςγιαταασυνόδευταανήλικακατάτηνεφηβείαΤαανήλικααναγκάζονταιναχρησιμοποιήσουντιςεπιλογέςπουπροβλέπονται στηδιαδικασίαασύλου προκειμένου νααποκτήσουν τοκαθεστώςπρόσφυγατοκαθεστώςεπικουρικήςπροστασίαςήτηνάδειαδιαμονήςγιαανθρωπιστικούςλόγους

ΣύμφωναμετοΝόμο4375 44οιαιτήσειςπουυποβάλλονταιαπόανή-λικακαταγράφονταικαιεξετάζονταικατάπροτεραιότητααπότηνΥπηρε-σίαΑσύλου(ΥΑ)ΗαξιολόγησητηςαίτησηςθαπρέπειναγίνεταιαπόκατάλληλαεκπαιδευμένουςχειριστέςΟιαρχέςτηςΥΑυποχρεούνταιναδιασφαλίζουντοδιορισμόεπιτρόπουκατάτηνκαταγραφήειδοποιώνταςτονεισαγγελέακαιπαραπέμπονταςτηνυπόθεσηστοΕΚΚΑγιαναεξα-σφαλιστείητοποθέτηση

Πρέπεινααναφερθείότικατάκανόναηπροαναφερόμενηαπλήδια-δικασίαπραγματοποιείταιμόνοστηνενδοχώραεφόσονεκείδενυπάρ-χουνΚέντραΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςΌλεςοισχετικέςαρμοδιότη-τεςγιατηνεξασφάλισητηςεκπροσώπησηςκαιτηςστέγασηςτωνασυνό-δευτωνανηλίκωνέχουνανατεθείστηνΥπηρεσίαΑσύλου

Ηπρόσβασηστηδιαδικασίαπεριορίζεταισταανήλικαηλικίαςκάτωτων15ετώνταοποίαπρέπειναεκπροσωπούνταικαινασυνοδεύονταιαπότονδιορισμένοεπίτροποσεόλαταστάδιατηςδιαδικασίαςμεεξαίρεσηκατάτηδιάρκειατηςσυνέντευξηςοπότεηπαρουσίατουεπιτρόπουπερι-γράφεταιπαραδόξωςωςlaquoπροαιρετικήraquoκαιόχιυποχρεωτικήΤαπαιδιάκάθεηλικίαςδικαιούνταιψυχοκοινωνικήυποστήριξηκαινομικήσυνδρομήΕπίσηςμπορούννασυνοδεύονταικαιναυποστηρίζονταικατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίαςαπότουςσυμβούλουςτους(κοινωνικούςλειτουργούςήδικηγόρουςπουσυνήθωςπαρέχονταιαπότηνκοινωνίατωνπολιτών) 45

ΟιπληροφορίεςσχετικάμετηνταυτότητακαιτηνηλικίατωνανηλίκωνκαταγράφονταιστηνΥπηρεσίαΑσύλουα)σύμφωναμετιςπληροφορίεςπουπαρέχειηΥπηρεσίαΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςκαιβ)σύμφωναμετηδήλωσητουαιτούντοςστηνενδοχώραεάνδενπραγματοποιήθηκεη

44 Άρθρα51(6)και45τουΝόμου4375201645 Άρθρα36(8)(9)(10)και45τουΝόμου43752016

26

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ταυτοποίησησεκάποιαΥΠΥΤΣεπερίπτωσηπουανακύψουναμφιβολίεςσχετικάμετηνηλικίατουαιτούντοςκατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίαςασύ-λου (εξέταση πρώτου και δεύτερου βαθμού) διατίθεται μια διαδικασίαδιαπίστωσης της ανηλικότητας 46 η οποία προβλέπει μια διεπιστημονικήπροσέγγιση όπως περιγράφεται παραπάνω και συναφείς διαδικαστικέςεγγυήσειςκαιδικλείδεςασφαλείαςτοδικαίωμαάσκησηςπροσφυγήςκατάτηςέκβασηςτηςδιαπίστωσηςεκπροσώπησηκατάτηδιάρκειατηςδιαδικα-σίαςκτλΗταυτοποίησηστηνΥπηρεσίαΑσύλουμπορείεπίσηςναδιορ-θωθείστηνπερίπτωσηεσφαλμένηςκαταχώρισηςεάνπροσκομιστείστηνΥπηρεσίαΑσύλου συγκεκριμένη πρωτότυπη τεκμηρίωση (εθνικό δελτίοταυτότηταςήδιαβατήριο)πουεκδόθηκεαπότηχώραπροέλευσης 47

ΗΥπηρεσίαΑσύλου είναιαρμόδια για την εξέταση τηςαίτησηςσεπρώτοβαθμόκαιγιατηνπαραπομπήτηςυπόθεσηςστηνελληνικήΜονά-δαΔουβλίνουκατάπερίπτωσηΗεξέτασηπραγματοποιείταισύμφωναμετιςουσιαστικέςπροϋποθέσειςπουαναφέρονταιστοΠΔ1412013σχε-τικάμετηχορήγησηδιεθνούςπροστασίαςΣτηνπερίπτωσηαπόρριψηςταανήλικαέχουντοδικαίωμαάσκησηςαίτησηςακυρώσεωςενώπιοντηςΑρχήςΠροσφυγώνεντόςτριάνταημερώνΜόνοητελευταίααρχήμπο-ρείεάνηχορήγησηδιεθνούςπροστασίαςαπορριφθείκαιστονδεύτεροβαθμόναπαραπέμψειτηνυπόθεσηστονυπουργόΕσωτερικώνπροτεί-νονταςτηχορήγησηάδειαςδιαμονήςγιαανθρωπιστικούςλόγους 48Ονόμος 49 προβλέπει επίσης τη δικαστική επανεξέταση ndashκάτι σαν laquoτρίτοβαθμόraquo-ενώπιοντουΔιοικητικούΕφετείουωστόσομόνογιανομικούςκαιδιαδικαστικούςλόγουςμετοδικαστήριοναμηνέχειτηνεξουσίανααποφανθείεπίτηςουσίαςμιαςαίτησηςασύλουπαράμόνονααναπέμψειτηναίτησηστηνΑρχήΠροσφυγών 50

46 Άρθρο45τουΝόμου4375πουαναφέρεταιστηνΚοινήΥπουργικήΑπόφαση19812016του υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και του υπουργού Υγείας19822016ΦΕΚ335Β1622016

47 Άρθρο43τουΝόμου4375201648 Άρθρο19A(1)τουΝόμου42512014όπωςτροποποιήθηκεαπότοΆρθρο8(25)του

Νόμου43322015καιτοΆρθρο22τουΝόμου4375201649 Άρθρο64τουΝόμου43752016καιΆρθρο13τουΝόμου30682002όπωςτροποποιή-

θηκεαπότοΆρθρο49τουΝόμου39002010καιτοΆρθρο29τουΝόμου4540201850 Τοσυγκεκριμένοένδικομέσοδενέχειανασταλτικήισχύσεσχέσημετηναπόφασηγιαεπι-

στροφήπουακολουθείηαπόρριψηστονδεύτεροβαθμόΠρέπειναυποβληθείμιαεπιπλέοναίτησηενώπιοντουδικαστηρίουώστενααιτιολογείταιηαναστολήτηςεπιστροφήςμεβάσηα) μια καλά τεκμηριωμένη αίτηση για την ακύρωση της δικαστικής απόφασης που ήδη

27

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

Καιοιτρειςμορφέςκαθεστώτοςδιαμονήςχορηγούντοδικαίωμαστηνεργασίατηνεκπαίδευσηκαιτηνκοινωνικήασφάλισημετιςίδιεςήπαρό-μοιεςπροϋποθέσειςπουισχύουνγιατουςΈλληνεςκαιτουςΕυρωπαίουςυπηκόουςπουκατοικούνστηνΕλλάδαΤαανήλικαπουλαμβάνουνδιε-θνήπροστασίαδικαιούνταιεπιπλέονταίδιαοφέληπουλάμβανανκαιωςαιτούντεςάσυλο(δηλαδήεκπροσώπησηεκπαίδευσηφιλοξενία) 51ενώγιαπρώτηφοράστηνομοθεσίαπουεξετάστηκεπροβλέπεταιηυποχρέ-ωσητωναρχώνναλαμβάνουνυπόψητουςτιςαπόψειςτουπαιδιού

Οιανήλικοιδικαιούχοιτουκαθεστώτοςπρόσφυγαέχουντοεπιπρό-σθετο δικαίωμα της επανένωσης με τα μέλη της οικογένειάς τους πουπαραμένουνστηχώρακαταγωγήςστηνελληνικήεπικράτειασύμφωναμετηδιαδικασίαπουπροβλέπεταιστοΠΔ1312006 52Ωστόσοδενυπάρ-χουνγνωστέςυποθέσειςπουναεπαληθεύουντηνπραγματικήεφαρμογήτηςσυγκεκριμένηςδιαδικασίας 53

[thinsp25thinsp] Απέλαση ndash Ακούσια επιστροφήΤαανήλικαπουδενυποβάλλουναίτησηγιαάσυλοήτωνοποίωνοιαιτή-σεις απορρίπτονται υπόκεινται στις διατάξεις του Νόμου 39072011 54 πουπροβλέπειτιςδιαδικασίεςγιατηνεπιστροφήΤοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούθαπρέπεινααποτελείγνώμοναγιακάθεαπόφασησχετικάμετηνεπιστροφήΕπομένωςηεπιστροφήενόςανηλίκουστηχώρακα-ταγωγήςήτηχώραπροηγούμενηςδιαμονήςείναιεφικτήμόνοεάνεκείβρίσκεταικάποιομέλοςτηςοικογένειαςήάλλοκατάλληλοπρόσωπογια

εκκρεμείήβ)τηναπόδειξηανεπανόρθωτηςβλάβηςσεπερίπτωσηεπιστροφήςΚαιταδύοένδικαμέσαείναιάκρωςαπαιτητικάκαιπροϋποθέτουνάκρωςαπαιτητικήνομικήσυνδρομήΠαρrsquoόλααυτάοινομικοίταχαρακτηρίζουναναποτελεσματικάμεταπερισσότεραδικαστή-ριαναείναιαπρόθυμαναακυρώνουναποφάσειςΒλΆρθρο64τουΝόμου43752016ΗδιαδικασίατροποποιήθηκεεκνέουαπότοΆρθρο29τουΝόμου45402018

51 ΤοΆρθρο32τουΠΔ1412013είναισχεδόνπανομοιότυπομετοΆρθρο19τουΠΔ22052 ΤοΠροεδρικόΔιάταγμα1312006σχετικάμετηνεναρμόνισητηςελληνικήςνομοθεσίαςμε

την Οδηγία 200386ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης ΦΕΚ 143Α1372006και1672008-1132013

53 Ηπραγματικήκαιουσιαστικήεφαρμογή τουενλόγωνόμουδενεπιβεβαιώνεταιούτεαπόεπαγγελματίεςκαιβασικούςπληροφοριοδότεςπουερωτήθηκανούτεαπότηδιαθέσιμηβιβλιο-γραφίαΗδιαδικασίαχαρακτηρίζεταιlaquoαδύνατηraquoαπότουςεπαγγελματίεςνομικούςγιαόλαταπρόσωπασταοποίαχορηγείταιτοκαθεστώςπρόσφυγαανεξαρτήτωςηλικίαςλόγωαρκετώνπρακτικώνκαισημαντικώνκωλυμάτων

54 Άρθρα2025και32τουΝόμου49072011

28

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

τηφροντίδατουήεάνηχώραδιαθέτεικατάλληλεςδομέςυποδοχήςγιατηνπροστασίατουανηλίκουΗκράτησηέωςτηνπραγματικήεπιστροφήθαπρέπειναεπιλέγεταιμόνοωςέσχατηλύσηκαικατάτηδιάρκειααυτήςτηςπεριόδουταπαιδιάέχουντηδυνατότηταναασχολούνταιμεδραστη-ριότητες ελεύθερουχρόνουσυμπεριλαμβανομένων τωνπαιχνιδιών καιτωνψυχαγωγικώνδραστηριοτήτωνπουαρμόζουνστηνηλικίατουςκαινα έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση στην εκπαίδευση Στην πράξη είναιεξαιρετικάαπίθανηηαπέλασηήηακούσιαεπιστροφήτωνατόμωνπουκαταγράφονταιεπίσημαωςανήλικαστηχώρακαταγωγήςΠαράτοότιυπάρχειηδιάταξη 55όπωςπροαναφέρθηκεταανήλικαndashειδικάστηνεν-δοχώραανεξάρτητααπότονομικότουςκαθεστώςndashτίθενταισεκράτησηγιαλόγουςπροστασίαςώσπουνακαταστείεφικτήηασφαλήςπαραπο-μπήσεμιακατάλληληδομήφιλοξενίαςστηνοποίαμπορούνναπαραμεί-νουνέωςότουενηλικιωθούν

ΠαράτοότιπρόκειταιγιαθετικόμέτροστονπρώτοβαθμόηάδειαδεναντικαθιστάτηνάδειαδιαμονήςκαιδενσυνοδεύεταιαπότεκμηρίωσηπουνααποδεικνύειτοντόποκατοικίαςτουπαιδιούΤαανήλικαμπορείναδιαθέτουνάδειαδιαμονήςαλλάελλείψειοποιασδήποτετεκμηρίωσηςπουαποδεικνύειτηνηλικίατουςήκαιτηφιλοξενίασεσυγκεκριμένοξε-νώναείναιευάλωταndashειδικάστιςμεγαλουπόλειςτηςενδοχώραςndashσεεπα-νειλημμένεςσυλλήψειςήκαιδιαδικασίεςδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςπουδιατάσσουνοιαστυνομικέςαρχέςμετιςτελευταίεςναμηρυθμίζο-νταιδιάνόμουΣυνήθωςπεριλαμβάνουνμόνοειδικέςιατρικέςεξετάσειςδηλαδήακτινογραφίεςοιοποίεςέχουνυποστείέντονεςκριτικέςωςμέ-θοδοςπουδενεπιτρέπειτηνεξαγωγήασφαλώνσυμπερασμάτωνενώέχειεπανειλημμένωςαναφερθείότιοδηγούνστηνεσφαλμένηκαταγραφήτωνανηλίκωνωςενηλίκων 56

55 Ηεφαρμογήτουάρθρουδενκατέστηδυνατόναεπιβεβαιωθείαπόεπαγγελματίεςήβασικούςπληροφοριοδότεςπουερωτήθηκανούτεαπότηδιαθέσιμηβιβλιογραφία

56 Πληροφορίεςοιοποίεςεπαληθεύονταιαπόεπαγγελματίεςπουερωτήθηκανβασικούςπληρο-φοριοδότεςκαιαπότηδιαθέσιμηβιβλιογραφίαΒλεπίσηςCRCGCαρ22και23(2017)

29

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp26thinsp] ΕπιτροπείαΑνεξάρτητααπότονομικόκαθεστώςηυποχρέωσηεξασφάλισηςνομικήςεκπροσώπησηςμετοδιορισμόεπιτρόπουσυμπεριλαμβάνεταιστοσύνο-λοτηςυπόεξέτασηνομοθεσίαςηοποίααναφέρεταιστονεισαγγελέακαιτον εθνικόθεσμό τηςΕπιτροπείας πουπροβλέπεται από τον ελληνικόΑστικόΚώδικα 57όπωςτροποποιήθηκεαπότοΝόμο24471996 58καιτυγχάνειεφαρμογήςκαισταπαιδιάελληνικήςυπηκοότητας

Ηδιαδικασίαδιορισμούμόνιμουεπιτρόπουπροϋποθέτειτηνύπαρξηενόςlaquoκατάλληλουraquoενηλίκου 59ενόςτριμελούςσυμβουλίουπουθαεπο-πτεύει τις αποφάσεις του επιτρόπου τον επίσημο διορισμό όλων τωνσχετικώνπροσώπωναπότοδικαστήριομετάτηνπρωτοβουλίατουεισαγ-γελέακαιτηναρωγήτουδικαστηρίουκαιτουεισαγγελέααπότιςκοινω-νικέςυπηρεσίεςΕάνδενυπάρχειένακατάλληλοπρόσωποκατάταανω-τέρωηεπιτροπείαμπορείναανατεθείμόνοσεειδικέςδημόσιεςκοινωνι-κέςυπηρεσίεςπρονοιακάιδρύματαπουθασυσταθούνndashσύμφωναμετασυναφήΠροεδρικάΔιατάγματαndash 60εντόςτηςδικαιοδοσίαςκάθεδικαστη-ρίουγιααυτότονσυγκεκριμένοσκοπό 61Οιενλόγωδιατάξειςέμεινανανεφάρμοστεςκαιοιπροαναφερόμενεςυπηρεσίεςδενσυστάθηκανποτέενώαποδείχτηκεότιμέσασταχρόνιαδενκατέστηδυνατήηεξασφάλισητωναπαραίτητωνπόρωνγιατιςειδικέςυποστηρικτικέςκοινωνικέςυπηρε-σίες οι οποίες θα μπορούσαν να έχουν τηδυνατότητα να χειριστούνπολλέςυποθέσειςπουθαπαραπέμποντανσεαυτέςκαινασυνδράμουντονεισαγγελέακαιταδικαστήρια

ΟτοπικόςδημόσιοςεισαγγελέαςενεργείωςπροσωρινόςεπίτροποςγιαεκατοντάδεςπαιδιάεντόςτηςεδαφικήςτουδικαιοδοσίαςώσπουτοδικαστήριοναδιορίσειμόνιμοεπίτροποΣτηνπάροδοτωνετώνοιει-σαγγελείςπάσχισαννασυνειδητοποιήσουντιαπαιτείταιαπόεκείνουςδιά

57 Άρθρο1589-1654τουΑστικούΚώδικα58 Νόμος24471996laquoΤροποποίησητουΑστικούΚώδικαndashΥιοθεσίαndashΕπιτροπείαndashσυναφή

ζητήματαndashδικονομικέςδιατάξειςraquoΦΕΚ278Αrsquo59 Ηκαταλληλότηταενόςπροσώπουδενπρέπεινααξιολογείταικαινακρίνεταιαποκλειστικά

κατάτηνεκτίμησητουδικαστηρίουκαιονόμοςδίνειπροτεραιότητασταμέλητηςοικογένειαςΆρθρο1592τουΑΚ

60 ΤασχετικάΠΔδενεκδόθηκαν61 Άρθρο1600τουΑΚκαιΆρθρα49-5253και64τουΝόμου24471996

30

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

νόμου 62Ηανάθεσηαυτούτουεπιπρόσθετουκαθήκοντοςστιςεισαγγε-λικέςαρχέςαποδείχτηκεκαταστροφικήμέσασταχρόνια ιδιαίτεραεάνληφθεί υπόψηοαριθμός των εισαγγελέων καιοπραγματικόςφόρτοςεργασίαςτουςωςδιωκτικώναρχών

laquoΗανεπάρκειατουεθνικούσυστήματοςΕπιτροπείαςστερείαπόταπαιδιά κάθε πραγματική δυνατότητα συμμετοχής στις αποφάσειςπουλαμβάνονταιγιαεκείναΕίναιde factoαδύνατοακόμακιανεπιδειχθείημέγιστηεπιμέλειακαικαταβληθείημέγιστηπροσπάθειανααναπτυχθείμιαπροσωπικήκαιατομικήσχέσημεταπαιδιάόπωςεπιτάσσειηεπιτροπείαηοποίαθαεπέτρεπεσεκάθεεισαγγελέανακαταστείldquoπραγματικόςεπίτροποςrdquoήακόμακαλύτεραοαπαραίτη-τοςldquoυποκατάστατοςγονέαςrdquoraquo 63

Ησχέσητωνπαιδιώνμετονεπίτροποπεριορίζεταιστογεγονόςότιπρό-κειταιγιατοπρόσωποπουυπογράφειτιςσχετικέςαποφάσειςήκαιεξου-σιοδοτήσειςγιαάλλουςφορείςΟμεγάλοςαριθμόςτωνασυνόδευτωνανηλίκων καθιστά πρακτικά αδύνατη την άσκηση των καθηκόντων τουπροσωρινούεπιτρόπουαπότον τοπικόεισαγγελέα 64Ηεκπροσώπησηκαθώςκαιηδιαχείρισητωνκαθημερινώντουςπροβλημάτωνείναιαδύνα-τεςΣημαντικάδικαιώματα καθίστανται κενό γράμμαχωρίς τηνύπαρξηεπιτρόπου 65Ενόσωδεντροποποιείταιτοlaquoβασικόraquoεγχώριοδίκαιοπα-ρεμποδίζονταιηευημερίαηπροστασίαηπρόσβασηστιςδημόσιεςυπη-ρεσίεςκαιηένταξητωνασυνόδευτωνανηλίκων 66

62 laquoΦαίνεταιότιοιδιαδικασίεςπουτηρούνταιγιαναδιασφαλιστείηεκπροσώπησηκαιηπρο-στασίατωνασυνόδευτωνπαιδιώνεπαφίενταιστηδιακριτικήευχέρειατουεισαγγελέακαιστιςυποστηρικτικέςυπηρεσίεςπουμπορείναέχειστηδιάθεσήτουοΕισαγγελέας(όπωςΜΚΟκοινωνικές υπηρεσίες)raquo UNHCR France Terre drsquoAsile Save the Children and PRAKSISProtection of Children on the Move Addressing protection needs through receptioncounsellingandreferralandenhancingcooperationinGreeceItalyandFranceΙούλιος2012διατίθεταιστηδιεύθυνσηhttpbitly1cmO5X1

63 ΕΣΠlaquoΑσυνόδευταανήλικασταελληνοτουρκικάσύνοραστονΈβροΜάρτιος2011-Μάρτιος2012raquo2262012httpbitly303UtwJ

64 ΣυνήγοροςτουΠολίτηlaquoΗπρόκλησητωνμεταναστευτικώνροώνκαιτηςπροστασίαςτωνπροσφύγωνndashζητήματαδιοικητικήςδιαχείρισηςκαιδικαιωμάτωνraquoΕιδικήΈκθεση2017σσ28-29και75httpbitly2WznlKS

65 Ibid66 UNICEFamp Institute ofChildHealthReport ldquoRAPID ASSESSMENT OF MENTAL HEALTH

PSYCHOSOCIAL NEEDS AND SERVICES FOR UNACCOMPANIED CHILDREN IN GREECErdquoOctober2017σσ20-21

31

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

Θαπρέπει ακόμα νααναφερθείότι ηαρμοδιότητα του εισαγγελέαείναι τοπικήκαιεξαρτάταιαπότηνπεριοχήδιαμονής τουπαιδιούπουεμπίπτει στην εξουσία ενός συγκεκριμένου εισαγγελέα Σε περιπτώσειςαλλαγήςγεωγραφικήςθέσηςτωνανηλίκωναλλάζουνκαιοιπροσωρινοίεπίτροποισυμπεριλαμβανομένουτουαρμόδιουεισαγγελέαδιαταράσσο-νταςέτσιτοσυνεχέςτωναποφάσεωνπουλαμβάνονταιήτωνενεργειώνπου έχουν ήδη αναληφθείΠαράλληλα δεν διασφαλίζεται η συνέπειατωναποφάσεωνκαθώςοεισαγγελέαςδιαθέτειαπεριόριστηεξουσίαλή-ψηςαποφάσεωνπουεπηρεάζουν τοΒέλτιστοΣυμφέρον τουΠαιδιούχωρίςκανναπροηγηθείσυνάντησημετοπαιδί

Τοεθνικόσύστημαεπιτροπείαςέχειδεχτείσοβαρέςκαιεπανειλημμέ-νεςεπικρίσειςμέσασταχρόνια 67καιεξακολουθείναείναιανεπαρκέςκαιναχρήζειευρειώννομοθετικώντροποποιήσεων 68ώστενααπαλλαγούνοιεισαγγελικέςαρχέςαπότονυπερβολικόφόρτοεργασίαςκαιναδια-σφαλίζεταιηπραγματικήκαιουσιαστικήεκπροσώπησητωνπαιδιώνστηνκαθημερινότητάτους

ΜετάτηναυξημένηάφιξηπροσφύγωνκαιασυνόδευτωνανηλίκωνστηνΕλλάδαηοποίαείχεωςαποτέλεσμανακατοικούνμεγάλοιαριθμοίπροσφύ-γωνκαιανηλίκωνσχεδόνσεκάθεελληνικόνομόόλοιοιεισαγγελείςασχο-λήθηκανndashπολλοίαπόαυτούςγιαπρώτηφοράndashμετοπρόβληματηςεκπρο-σώπησης και της επιτροπείας τωνασυνόδευτωνανηλίκωνστηδικαιοδοσίατουςΟιπρακτικέςηερμηνείακαιηεφαρμογήτωνσχετικώνδιατάξεωνδια-φέρουνανάμεσαστουςεισαγγελείςκαιτουςνομούςκατάπερίπτωση

Πιοπρακτικάεμπόδιακαιεπιπλοκέςανέκυψανμετάτηντροποποίη-σητουορισμούτωνασυνόδευτωνπαιδιώνστηνελληνικήνομοθεσία 69

67 CoECommitteeofMinistersOutcomeof1214thMeeting(DH)2-4December2014(5December2014)CMDelDec(2014)121420

68 ΟΝόμος4375(Άρθρο17)προβλέπειτημελλοντικήέκδοσηΠροεδρικούΔιατάγματοςπουθαρυθμίζειτηδιαδικασίαδιορισμούεπιτρόπουήεκπροσώπουγιαταασυνόδευταανήλικαΣτοΆρθρο34προβλέπεταιρητάηδυνατότηταναοριστείωςπροσωρινόςεπίτροποςονό-μιμοςεκπρόσωποςενόςνομικούπροσώπουμηκερδοσκοπικούχαρακτήραΣτοΆρθρο45αναφέρεταιτοΆρθρο19τουΠΔ2202007σχετικάμετηδιαδικασίαπουτηρείταιγιατοδιορισμόπροσωρινούεπιτρόπουαλλάεπιπλέονρυθμίζονταιγιαπρώτηφοράστοελληνικόνομικόπλαίσιοσυγκεκριμένεςυποχρεώσειςκαιεγγυήσειςγιαταανήλικα

69 Άρθρο2(ι)τουΠΔ1132013ΣύμφωναμετοΠΔ1132013έναπαιδίθεωρείταιασυνό-δευτο εάν βρίσκεται στην Ελλάδα laquoχωρίς να συνοδεύεται από ενήλικο υπεύθυνο για τηφροντίδατουσύμφωναμετηνελληνικήνομοθεσίαήπρακτικήraquoσεαντίθεσημετονπροη-γούμενοορισμόπουπεριλαμβανότανστοΠΔ1142010Άρθρο2(ι)τουΠΔ1142010Σύμφωναμετηνπροηγούμενηδιαδικασίαέναπαιδίθεωρούντανασυνόδευτοεάνβρισκόταν

32

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ΕπίτουπαρόντοςοΝόμος43752016 70ορίζειταασυνόδευταπαιδιάωςταανήλικαπουφθάνουνστηνΕλλάδαχωρίςνασυνοδεύονταιαπόπρό-σωποπουασκείτηγονικήτουςμέριμνασύμφωναμετηνελληνικήνομο-θεσία και γιαόσοχρόνοη γονική τουςμέριμναδεν έχει ανατεθείσεκάποιοάλλοπρόσωποσύμφωναμετονόμο 71Ηέμπρακτησυνέπειατουενλόγωορισμούήτανηαύξησητουαριθμούτωνπαιδιώνπουθεωρού-νταν ασυνόδευτα ανεξάρτητα από την παρουσία συγγενώναδερφώνστηνΕλλάδα 72Ελάχιστααπόταδικαιώματατωνπαιδιώνπουυποβάλλουναίτησηασύλουκαιακόμαλιγότερεςυποχρεώσεις των επιτρόπωνπερι-γράφονταιπεραιτέρωγιαπρώτηφοράστοΝόμο4375ωστόσοσεπε-ριορισμένοβαθμό 73

Στηνπράξηοεισαγγελέαςοοποίοςενεργείωςπροσωρινόςεπίτρο-ποςδιάνόμουεξουσιοδοτείφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνιδιαίτερανομικούς ή κοινωνικούς επιστήμονες από ΜΚΟ 74 να προβούν σε

στηνΕλλάδαχωρίςνασυνοδεύεταιαπόενήλικουπεύθυνογιατηφροντίδατουσύμφωναμετονόμοήτοέθιμοπουεφαρμόζεταιστοντόποπροέλευσης

70 Άρθρο34(ια)τουΝόμου4375201671 Ηγονικήμέριμνασύμφωναμε τοελληνικόοικογενειακόδίκαιοπουπεριλαμβάνεταιστον

ΑστικόΚώδικαμπορείναασκείταιμόνοαπότουςγονείςΣεπερίπτωσηαπουσίαςτωνγονέ-ωνθαοριστείαπότοδικαστήριοκάποιοτρίτοπρόσωποωςεπίτροποςσύμφωναμετιςγε-νικέςδιατάξειςπερίεπιτροπείαςπουπεριλαμβάνονταιστονελληνικόΑστικόΚώδικα

72 ΜέχριπρόσφαταηελληνικήνομοθεσίααγνοούσετηνίδιατηνέννοιατωνπαιδιώνπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςΟσχετικόςορισμόςσυναντάταιγιαπρώτηφοράστοΆρ-θρο3τουΝόμου45402018ΦΕΚ91Α22052018Ωστόσοταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπό τηνοικογένειά τους μπορεί να έχουν ένανμίασυγγενήπουde factoμεριμνά για τηφροντίδατουςαλλάώσπουναδοθείεπίσημηεξουσιοδότησηαπότονεισαγγελέαστονησυγγενήταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςαντιμετωπίζονταιαπότονόμοωςασυνόδευτα

73 ΣτοΆρθρο45τουΝόμου4375(α)ταανήλικαπρέπειναενημερώνονταιαμέσωςγιατοπρόσωποτουεπιτρόπου(β)οεπίτροποςεκπροσωπείτονανήλικομεριμνάγιατηδιασφάλι-σητωνδικαιωμάτωντουστοπλαίσιοτηςδιαδικασίαςασύλουκαθώςκαιγιατηνεξασφάλισηκατάλληληςνομικήςσυνδρομήςκαιεκπροσώπησήςτουενώπιοντωναρμοδίωναρχών(γ)οεπίτροποςήασκώντησχετικήπράξηεπιτροπείαςμεριμνάγιατηνέγκαιρηκαιπροσήκουσαενημέρωσητουασυνόδευτουανηλίκου ιδίωςγιατησημασίακαιτιςπιθανέςσυνέπειεςτηςπροσωπικήςσυνέντευξηςκαθώςκαιγιατοντρόπομετονοποίοπρέπειναπροετοιμαστείγιααυτή(δ)οεπίτροποςήασκώντησχετικήπράξηεπιτροπείαςκαλείταικαιδύναταιναπαρίστα-ταιστηνπροσωπικήσυνέντευξητουανηλίκουκαιναυποβάλλειερωτήσειςήπαρατηρήσειςπροςδιευκόλυνσητηςδιαδικασίας(ε)εφόσοντοπροαναφερόμενοπρόσωποείναιδικηγό-ροςοαιτώνδενμπορείναεπωφεληθείδωρεάννομικήςσυνδρομήςσύμφωναμετοΆρθρο44παράγραφος3τουΝόμου

74 Εκτόςαπόκάποιοναεπαγγελματίατηςκοινωνίαςτωνπολιτώνπουμπορείναλάβειμιατέ-τοιαεξουσιοδότησηυπάρχεικαιτοΔίκτυοΕπιτροπείαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωντοοποίο

33

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ορισμένεςενέργειεςπροκειμένουναδιασφαλιστείηεκπροσώπησητουανηλίκουκαιηπρόσβασηστηδιαδικασίαασύλουεξονόματόςτουεισαγ-γελέαΑνάλογαμετονεισαγγελέακαιτηνπρακτικήεντόςενόςσυγκεκρι-μένουνομούηενλόγωεξουσιοδότησημπορείναλάβειπολλέςνομικέςμορφές(γιαπαράδειγμαγραπτήεξουσιοδότησηαπότονεισαγγελέαπουδίνειτηδυνατότηταγιαανάληψησυγκεκριμένωνενεργειώνστονεπίτρο-ποεισαγγελικήπαραγγελίαγιαορισμένεςενέργειεςεισαγγελικήδιάταξηγιατηνανάθεσητηςπροσωρινήςφροντίδαςσεκάποιοτρίτομέροςδιο-ρισμόςπροσωρινού επιτρόπουμεδικαστικήαπόφασηndashσπάνια καισεσυγκεκριμένεςπεριοχέςτηςΕλλάδαςndashενώεκκρεμείηοριστικήαπόφασηγιατημόνιμηεπιτροπεία)ώστεναδοθείηδυνατότηταστουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιτουςσυγγενείςτωνανηλίκωνπουείναιπαρό-ντεςστηνπεριοχήναενεργούνεκμέρουςτωνανηλίκωνήτωνεπιτρόπωνΩστόσο ο επίσημος διορισμός του μόνιμου επιτρόπου με δικαστικήαπόφαση μπορεί να προβλέπεται από το νόμο αλλά εξακολουθεί νααποτελείεξαίρεση

υλοποιείταιαπότηΜΚΟ ΜΕΤΑδρασηπουπαρέχειεπαγγελματίεςοιοποίοιβρίσκονταισχε-δόνσεκάθενομόώστενααναλάβουνταπροαναφερθέντακαθήκοντασχετικάμετηνομικήεκπροσώπησηενόςανηλίκουκαθώςκαιναμεριμνούνγιατιςκοινωνικέςκαιλοιπέςαναπτυξια-κέςανάγκεςτουπαιδιούΤαμέλητουΔικτύουndashπαράτοότιαποκαλούνταιεσφαλμέναlaquoεπί-τροποιraquondashείναιπρόσωπαπουεξουσιοδοτούνταιαπότονεπίτροπο(εισαγγελέα)νααναλά-βουνσυγκεκριμένες ενέργειες εκπροσωπώντας τοπαιδί στοόνομα του επιτρόπουΌμωςυπεύθυνοςπαραμένειοεισαγγελέας

34

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

[ 3 ] Νομικές εξελίξεις

35

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

ΤρίανέανομικάμέσαεκδόθηκανμεταξύΜαΐουκαιΙουλίου2018ωςμέ-ροςμιαςμαζικήςπροσπάθειαςναμεταρρυθμιστούνοιυφιστάμενοινομι-κοίθεσμοίΟιτρειςνόμοιαλληλοσυμπληρώνονταικαιπροβλέπουνένανέοπλαίσιογιατηναντιμετώπισηόλωντωναναγνωρισμένωνελλείψεωνκαικενώνστηνπροστασίατωνανήλικωνπροσφύγων

[thinsp31thinsp] Μία κεντρική διοικητική αρχή για την προστασία των ανηλίκων

ΟΝόμος454022052018 75γιατηνεναρμόνισητηςελληνικήςνομοθε-σίαςμετηνΟδηγία201333ΕΕκατήργησετοΠΔ2202007μεεξαίρε-ση τοΆρθρο19 (1)πουπροβλέπει τηνεκπροσώπησηανηλίκωναπόεισαγγελέακαιπαραμένεισεισχύ 76 ΟΝόμος4540προβλέπειγιαπρώτηφοράτηνέννοιατωνlaquoπαιδιώνπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςraquoστηνελληνικήέννομητάξηενώαναφέρειρητάότιόλεςοισυνθή-κεςκαιοιδιατάξειςτουγιατηνυποδοχήτυγχάνουνεφαρμογήςσεόλαταασυνόδευταπαιδιάήταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςκατάτηνταυτοποίησηανεξάρτητααπότοεάνθαυποβληθείαίτημαασύλου77Προβλέπονταιπρόσθετεςεπιλογέςγιατηφιλοξενίατωνανη-λίκωνκαθώςκαιδιατάξειςγιατηνπρόσβασητωνπαιδιώνστηνεκπαίδευ-σηεντόςτριώνμηνώναπότηνκαταγραφήτουςστηνΥπηρεσίαΑσύλου 78

ΓιαπρώτηφοράορίζεταιμιακεντρικήδιοικητικήαρχήωςΑρχήΠροστα-σίας Ασυνόδευτων και Χωρισμένων Παιδιών στην Ελλάδα 79 Όλες οιαρχέςπουεντοπίζουνέναανήλικοndashσυμπεριλαμβανομένηςτηςαστυνομίαςndashυποχρεούνται να ενημερώσουν τον τοπικό εισαγγελέα καθώς και την

75 Νόμος 45402018 για την προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις τηςΟδηγίας201333ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχήτωναιτούντωνδιεθνήπροστασίακαιάλλεςδιατάξειςΤροποποίησητουΝόμου42512014ΤροποποίησηδιαδικασιώνασύλουκαιάλλεςδιατάξειςΝόμος45402018ΦΕΚ91Α22052018

76 ΤοΆρθρο31(6)προβλέπειτηνκατάργησητουΠΔ220μεεξαίρεσητοΆρθρο19(1)ΩστόσοτοΆρθρο31δεντέθηκεσεισχύέωςτις22Αυγούστου2018σύμφωναμετοΆρ-θρο40

77 Άρθρα3και478 Άρθρα22και13αντιστοίχως79 Άρθρο22

36

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

τοπικήΑρχήΠροστασίας 80 ΗσχετικήκεντρικήαρχήθαείναιηΓενικήΔιεύθυνσηΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςτουΥπουργείουΕργασίαςΚοινωνι-κήςΑσφάλισηςκαιΑλληλεγγύηςηοποίαείναιαρμόδιαγιατηθέσπισημέτρων που εξασφαλίζουν την άμεση νομική εκπροσώπηση όλων τωνανηλίκωνndashσεσυνεργασίαμετονεισαγγελέαndashαναθέτονταςτηνεκπροσώ-πησησεκατάλληλοησυγγενήή εκπρόσωποενόςνομικούπροσώπου(γιαπαράδειγμαένανφορέατηςκοινωνίαςτωνπολιτών)Ηεπάρκειατωνπροσώπωνπουενεργούνωςεκπρόσωποιπρέπειναεπανεξετάζεταιτακτι-κάενώθακαταβάλλονταιπροσπάθειεςεντοπισμούτηςοικογένειαςκαιθαλαμβάνονταιμέτραγιατηνεξασφάλισηκατάλληληςφιλοξενίας

Οιεπιλογέςγιατηφιλοξενίαδιευρύνονταιμέσααπόρυθμίσειςγιατηναναδοχή εποπτευόμεναδιαμερίσματα για ανήλικα ηλικίας άνω των 16ετών 81 κέντραφιλοξενίαςανηλίκων(ξενώνες)ήλοιπάκέντραπροσωρινήςφιλοξενίας(δηλαδήανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςδομέςπροσωρινήςφιλο-ξενίας ξενοδοχεία)μέχρι νακαταστείδιαθέσιμηηαναδοχήήμονάδαημιαυτόνομηςδιαβίωσης 82 Ωστόσοενώοιπερισσότερεςδιατάξειςτέθη-κανσεισχύκατάτηδημοσίευσητουνόμουσύμφωναμετοΆρθρο40τασυναφήάρθραπουπροβλέπουνταανωτέρωκαιακυρώνουντοΠΔ220θαετίθεντοσεισχύτρειςμήνεςμετάτηδημοσίευσητουνόμουδη-λαδήστις22Αυγούστου2018

80 ΟνόμοςεξακολουθείναμηνκατονομάζεικαιναμηναποσαφηνίζειποιεςθαείναιαυτέςοιτοπικέςΑρχέςΠροστασίας

81 ΗσχετικήεπιλογήπρέπειναρυθμιστείστομέλλοναπόΥπουργικήΑπόφασηηοποίαθαπροβλέπειτουςεποπτεύοντεςφορείςτιςελάχιστεςπροϋποθέσειςσυνθήκεςκαιδιαδικασίεςπουθαθεσπιστούνγιατηνεπιλογήτηνπαραπομπήτηφιλοξενίακαιόλεςτιςάλλεςλεπτομέ-ρειεςοιοποίεςαπαιτούνταιγιατηνυλοποίησητουσυγκεκριμένουσχεδίουγιατηφιλοξενίαΒλΆρθρο22(3)(ζ)

82 ΗμονάδαημιαυτόνομηςδιαβίωσηςήταεποπτευόμεναδιαμερίσματααναφέρονταικαιστοΆρθρο20τουΝόμου45542018περίΕπιτροπείας

37

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

[thinsp32] Αναδοχή ndash Ημιαυτόνομη διαβίωσηΟΝόμος45382018 83προβλέπειτιςλειτουργικέςκαιδιαρθρωτικέςλε-πτομέρειες του θεσμού της αναδοχής προβλέποντας μεταξύ άλλων 84 τέσσερα 85 σχήματααναδοχής ανάλογα με τις ιδιαίτερεςσυνθήκες τουπαιδιού ενώσυμπληρώνεται από τις συναφείς διατάξεις του ελληνικούΑστικούΚώδικακατάπερίπτωσηΠαράτοότιθαμπορούσανδυνητικάναεφαρμοστούνόλεςοιμορφέςσεεξαιρετικέςπεριστάσειςσεοποιοδή-ποτεασυνόδευτοπαιδίηαναδοχήμεσύμβασηείναιηλιγότεροαπαιτη-τικήμορφήπουμπορείδυνητικάναεφαρμοστείσεόλαταχωρισμένακαιασυνόδευταπαιδιάταοποίαείναιυπήκοοιτρίτωνχωρώνχωρίςεξαιρετι-κή ευαλωτότηταΜια σύμβαση μπορεί να συναφθεί ανάμεσα σε ένανεπίτροπο(εισαγγελέα)καιένανανάδοχογονέαlaquoμεγνώμοναπάντατοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούraquoενώγίνεταιρητήαναφοράσεπεριπτώ-σειςπουτηνεπιτροπείαασκείένανομικόπρόσωποΛαμβάνεταιυπόψηκαιγίνεταιειδικήμνείαστηγνώμητουανηλίκουύστερααπόακρόασήτουαπότηναρμόδιακοινωνικήυπηρεσίασεσυνάρτησηπάνταμετηνηλικίακαιτοβαθμόωριμότητάςτου(Άρθρο10)Ηαναδοχήμεδικαστι-κήαπόφασηθαμπορούσε επίσηςνα εφαρμοστείσε έναασυνόδευτοπαιδίήέναπαιδίπουέχειχωριστείαπότηνοικογένειάτουεάνlaquoεπιβάλ-λεταιαπότοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούraquo 86ιδιαίτερασεπεριπτώ-σειςστιςοποίεςοιγονείς(ήοεπίτροπος)αδυνατούνήεμποδίζονταιαπότοναασκούνεπαρκήγονικήμέριμνα(Άρθρο11)

Ονόμοςδενπροβλέπειρητάτηνάρσητηςαναδοχήςμεσύμβαση

83 Νόμος453816052018ΜέτραγιατηνπροώθησητωνΘεσμώντηςΑναδοχήςκαιΥιοθεσίαςκαιάλλεςδιατάξεις(ΦΕΚ85Α16052015)

84 ΕθνικόΣυμβούλιοΑναδοχής-ΥιοθεσίαςεθνικάκαιειδικάμητρώαπουθατηρούνταιαπότοΕΚΚΑκαιτουςσχετικούςδημόσιουςφορείςεποπτείαςπροϋποθέσειςγιατουςυποψήφιουςγονείςεπιδόματαφορείςεποπτείαςκαιπαρακολούθησηςκτλ(Άρθρα1-912-14)

85 Ητοποθέτησησεανάδοχογονέαμεσύμβαση(Άρθρο10)μεδικαστικήαπόφαση(Άρθρο11)ητοποθέτησησεεπαγγελματικήαναδοχήπουυπηρετείσυγκεκριμένοθεραπευτικόσχέ-διο(Άρθρα1617)καιτέλοςηαναδοχήωςπεριοριστικόςόροςενώεκκρεμούνσυγκεκρι-μένεςποινικέςδιαδικασίες(Άρθρο18)

86 ΗδιατύπωσητουΆρθρου11διαφέρειαπόεκείνητουΆρθρου10καιαναφέρεταισταπαιδιάμεσυγκεκριμένηευαλωτότηταωςορφανάκακοποιημέναήπαραμελημέναεγκαταλειμμέναήέκθετααπότουςγονείςτουςήάλλουςσυνοικούντεςΠαράτοότιδεναναφέρεταιρητάηηλικίατουπαιδιούκαιτοπούβρίσκονταιοιγονείς(γιαπαράδειγμαφυλακισμένοι)παίζουναποφασιστικόρόλο

38

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

ενώγίνεταιαναφοράστηνάρσητηςαναδοχήςμεδικαστικήαπόφασημεαίτηση του εισαγγελέαή τουφορέα εποπτείας τηςαναδοχήςπρος τοδικαστήριο στην περίπτωση που η αναδοχή δεν εξυπηρετεί πλέον τοκαλύτεροσυμφέροντουπαιδιού 87Υπάρχειμιασαφήςέλλειψηδιαδικα-στικώνεγγυήσεωνγιατοπαιδί(όπωςηανεξάρτητηπρόσβασηστονει-σαγγελέαήστηνεποπτεύουσακοινωνικήυπηρεσία)διαθέσιμωνμηχανι-σμώνγιατηνκατάθεσησυγκεκριμένηςκαταγγελίαςήοποιασδήποτεδια-φωνίαςστομέλλον

[thinsp33thinsp] ΕπιτροπείαΟΝόμος 4554 2018 88 προβλέπει μεταξύ άλλων διατάξεις για το

θεσμικόκαιδιαδικαστικόπλαίσιοτηςεπιτροπείαςεισάγονταςτηνέννοιατουτηςlaquoεπαγγελματίαεπιτρόπουraquoκαθώςκαιουσιαστικέςδιατάξειςγιατιςευθύνεςενόςμιαςεπιτρόπουΕπίσηςπαραμένειεφαρμοστέοςοΑστι-κόςκώδικαςσυμπληρώνονταςτηνέαδιαδικασία

ΗΓενικήΔιεύθυνσηΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςτουΥπουργείουΕργασίαςορίζεταιωςΑρχήΠροστασίαςενώσυγκροτούνταικαιοργανώνονταιαρ-κετέςάλλεςδιοικητικέςαρχέςεντόςτουενλόγωυπουργείουκαιυπότηνεποπτείατουΕθνικούΚέντρουΚοινωνικήςΑλληλεγγύης(ΕΚΚΑ)Ηκαθε-μιάαπόαυτέςεπιφορτίζεταιμεσυγκεκριμέναζητήματαπουαφορούντηνπροστασίατουπαιδιούσυμπεριλαμβανομένηςτηςαποτελεσματικότηταςτουσυστήματοςφιλοξενίαςσυγκεντρώνονταςόλαταζητήματατηςπρο-στασίαςστοπλαίσιομίαςαρχής 89

87 Έπειτααπόκαταγγελίατουπαιδιούήεάναυτόθεωρήσειοεισαγγελέαςήηκοινωνικήυπηρεσία88 Νόμος45542018ΦΕΚ130Α18072018laquoΑσφαλιστικέςκαισυνταξιοδοτικέςρυθμίσειςndash

ΑντιμετώπισητηςαδήλωτηςεργασίαςndashΕνίσχυσητηςπροστασίαςτωνεργαζομένωνndashΕπιτρο-πείαασυνόδευτωνανηλίκωνκαιάλλεςδιατάξειςraquoΜέροςΓrsquoΆρθρα13-32

89 ΟνόμοςπροβλέπειτηντήρησηξεχωριστώνεθνικώνμητρώωνστοΕθνικόΜητρώοΠαιδικήςΠροστασίαςτουΕΚΚΑΕνόςγιαταασυνόδευταανήλικαενόςγιατουςεπαγγελματίεςεπιτρό-πουςενόςγιατακέντραφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκων(Άρθρα24-26και28)ενώσυ-γκροτείταιμιαΔιεύθυνσηΠροστασίαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνστοΕΚΚΑηοποίααποτελείταιαπότρίατμήματα(1συντονισμούυποστήριξηςκαιαξιολόγησηςτωνεπαγγελματιώνεπιτρό-πωνπουείναιεπίσηςυπεύθυνογιατηνεξασφάλισητουδικαιώματοςτωνπαιδιώνναεκφρά-ζουντηνάποψήτουςκαθώςκαιγιατηνυποστήριξητουέργουτουΕποπτικούΣυμβουλίου(βλπαρακάτω)2διαχείρισηςαιτημάτωνστέγασηςασυνόδευτωνανηλίκωνκαι3Αξιολόγη-σηςκαιεποπτείαςκέντρωνφιλοξενίας[Άρθρο27])

39

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

Ηεπιτροπείααφοράόλαταανήλικαπουορίζονταιωςασυνόδευτα 90 ενώόργανάτηςείναιοεισαγγελέας(πουδιατηρείτηνεξουσίαδιορισμούτων επιλεγμένων προσώπων) ο επίτροπος και το ΕποπτικόΣυμβούλιοΕπιτροπείαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνπουθασυγκροτηθείστοΥπουργείοΕργασίαςΕπιπλέονμεταρρυθμίζεταιηλειτουργίατουΕΚΚΑώστενασυ-μπεριληφθείηΔιεύθυνσηΠροστασίαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνκαιαρκε-τέςυποδιευθύνσειςαυτήςγιατοχειρισμότηδιαχείρισηκαιτοσυντονι-σμόόλωντωνθεμάτωνπουσχετίζονταιμετιςεπιτροπείεςτιςπαραπομπέςκαιτηφιλοξενίατωνανηλίκωνσυμπεριλαμβανομένηςτηςδιαχείρισηςτωνκέντρωνπροσωρινήςφιλοξενίας(ανοιχτώνδομώνφιλοξενίαςξενοδοχεί-ων Ασφαλών Ζωνών) που προηγουμένως υπάγονταν στο ΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικής 91

Ηδιαδικασίαεξακολουθείναπροσομοιάζειστηνπροηγούμενηαντι-καθιστώνταςτονδικαστικόδιορισμόπουπροβλέπεταιστονΑστικόΚώδι-καμεμίαμόνοπράξητουεισαγγελέα 92 Κάθεδημόσιααρχήπουταυτο-ποιείέναανήλικοndashειδικάηΥΠΥΤηΥΑκαιοιαστυνομικέςαρχέςndashπρέπειναενημερώνειαμέσωςτοντοπικόεισαγγελέακαιτοΕΚΚΑΟεισαγγελέαςενεργεί ως προσωρινός επίτροπος έως ότου διοριστεί επίτροπος καιορίζειτακατάλληλαπρόσωπαπουθαενεργήσουνωςνόμιμοιεκπρόσω-ποιτουπαιδιούενώπιοντηςΥΑ

Οιορισμένοιεπίτροποιμπορείναείναιένακατάλληλοδιαθέσιμοπρό-σωπο(γιαπαράδειγμαειδικάστηνπερίπτωσηχωρισμένωναπότηνοικο-γένειάτουςπαιδιώνπουδιαθέτουνde facto ένανυπεύθυνοενήλικοναταφροντίζει)ήσεπερίπτωσηπουδενυπάρχεικατάλληλοπρόσωποέναςεπαγγελματίαςεπίτροποςπουθαοριστείαπότοΕΚΚΑαπότοσχετικόμητρώο 93 καιτελικάθαδιοριστείμεπράξητουεισαγγελέα

ΜετάτοδιορισμόοεισαγγελέαςαναθέτειτηνυπόθεσηστοΕποπτικόΣυμβούλιοενώοίδιοςπαραμένειηαρμόδιααρχήγιατηνεπίλυσητυχόνδιαφορώνανάμεσαστοΣυμβούλιοκαιστονεπίτροπο 94

90 Ταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςπεριλαμβάνονταιστονορισμό(Άρθρο13)

91 Άρθρα1419και2792 Άρθρα13-1693 Οιλεπτομέρειεςγιατομητρώοτατυπικάκαιουσιαστικάπροσόνταοιπρακτικέςλεπτομέ-

ρειες τοπεριεχόμενο τηςσύμβασηςμε το ΕΚΚΑκαιόλα ταυπόλοιπαθέματαμένουν ναρυθμιστούνστομέλλονενώεκκρεμείηέκδοσημιαςΚοινήςΥπουργικήςΑπόφασης

94 Ωστόσοονόμοςδενπροβλέπειτιςμελλοντικέςδιαδικασίεςγιατηδιασφαλισμένηπρόσβαση

40

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

ΟφορέαςτηςπαραπομπήςπαραμένειυπεύθυνοςγιαναενημερώσειτοπαιδίσχετικάμετοδιορισμότουεπιτρόπουΟιεπαγγελματίεςεπίτρο-ποιέχουνμόνοεδαφικήαρμοδιότητακαιπρέπεινααντικαθίστανταιόταντοπαιδίμετακομίσεισεπεριοχήπουεδαφικάβρίσκεταιεντόςτηςπεριο-χής αρμοδιότητας διαφορετικού επαγγελματία επιτρόπου ή εάνότανεντοπιστείκάποιοπρόσωποκατάλληλογιατηνανάληψητωναρμοδιοτή-τωντηςεπιτροπείας

Αναφέρονται μεταξύ άλλων οι συγκεκριμένες αρμοδιότητες 95 και τακαθήκοντατωνεπαγγελματιώνεπιτρόπωνενώμένουνναοριστούνοιεσω-τερικοίκανόνεςτηςδιαδικασίαςκαιτακαθήκονταενώοιάλλοιόροιθαδιατυπωθούνκαιθασυμπεριληφθούνστιςσχετικέςσυμβάσειςΦαίνεταιότιηεκπλήρωσηαρκετώναπότακαθήκονταπουαναφέρονταιστονόμοείναιπροβληματικήκαθώςεξαρτάταιαπόάλλεςκρατικέςκαιμηκρατικέςυπηρε-σίες με ανεπαρκείς δυνατότητες (για παράδειγμα καθήκον εξασφάλισηςσίτισηςνομικήςσυνδρομήςήυπηρεσιώνδιερμηνείας)Μεταξύάλλωνοιεπαγγελματίεςεπίτροποιυποχρεούνταιναμεριμνούνγιατηνκάλυψηκαθη-μερινώνβασικώναναγκώνεπιβίωσης(διατροφής-φιλοξενίας)μέσωπαρα-πομπήςτουπαιδιούστουςαρμόδιουςφορείςνασυνεπικουρούντοανήλι-κοενώπιοντωνΜονάδωνΥγείαςκατάτηνπαροχήυγειονομικήςφροντί-δαςναμεριμνούνγιακάθεκοινωνικήπαροχήναμεριμνούνγιατηνεκπαί-δευσηκαιτημόρφωσητουανηλίκουκαθώςαναφέρονταιρητάωςυπεύ-θυνοιγιατηδιασφάλισηόλων των κατάλληλων συνθηκών υποδοχήςπά-ντοτεαναθέτονταςδιάνόμουτηνπραγματικήδιαβίωσηκαιφροντίδατουπαιδιούσεκάποιοτρίτομέρος 96καιπροβαίνονταςσεόλατααπαραίτηταβήματαγιαναδιασφαλίζεταιτοκαταλληλότεροπεριβάλλονφιλοξενίας(ηαναδοχήηημιαυτόνομηδιαβίωσηήοξενώνας)κατάπερίπτωση

Οεπίτροποςείναιυπεύθυνοςγιατηνεκπροσώπησητουπαιδιούενώ-πιον όλων των διοικητικών και δικαστικών αρχών ασκώντας όλα τα

ενόςμηεπαγγελματίαεπιτρόπουστοΣυμβούλιο(γιαπαράδειγμαενόςσυγγενούςτουυπόαξιολόγησηανηλίκου)ήταμέσαγιαναυποβληθείησχετικήπρότασηενώπιόντουπαράτιςιδιαιτερότητεςτηςκατάστασήςκαιτηςυπηκοότηταςτωνανηλίκωνΕπειδήείναιυπήκοοιτρίτηςχώραςκαθίσταταιπροφανήςηανάγκηγιαεξειδικευμένηεπαγγελματικήβοήθειακαιυποστή-ριξησεαυτότοκαθήκονΗσημαντικήδιαφοράφαίνεταιναείναιότιομηεπαγγελματίαςεπίτροποςπαραμένειυπεύθυνοςανεξάρτητααπότηναλλαγήτουτόπουδιαμονήςτουπαι-διούκαθώςκαιτογεγονόςότιπαραμένειεπιφορτισμένοςμετηνπραγματικήφροντίδατουπαιδιούστηνκαθημερινότητακαικατάτηδιάρκειατηςφιλοξενίας

95 Άρθρο1896 Άρθρο20

41

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

προβλεπόμεναένδικαμέσαδιάικανώννομικώνΕπίσηςπρέπειναμερι-μνάγιατηνπαροχήυπηρεσιώνδιερμηνείαςκαιγιατηνανεύρεσητηςοι-κογένειαςτουανηλίκουκαιτηνεπανένωσήτουμεαυτήνεφόσοναυτόσυνάδειμετοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούΕπιπλέονυποχρεούταιναενημερώνειτοανήλικοσεγλώσσααπλήκαιφιλικήπροςαυτόγιαόλεςτιςδιαδικασίεςκαιτιςαποφάσειςπουτοαφορούνδιασφαλίζονταςτηδυνατότητασυμμετοχήςτουπαιδιούσεόλεςτιςσχετικέςδιαδικασίες

Περιγράφονταιεπίσηςαρκετάηθικάκαθήκονταόπωςηανάπτυξημιαςουσιαστικήςσχέσηςφροντίδας με το παιδί στο πλαίσιο τηςοποίαςοεπίτροποςθασυμπεριφέρεταιστοπαιδίμεστοργήκαισεβασμόχωρίςκαμίαδιάκρισηεπικοινωνώνταςμεκάθεπαιδίτοοποίοφροντίζειτουλά-χιστονμίαφοράτηβδομάδα

ΌλαταόργανατηςεπιτροπείαςπρέπειναλαμβάνουνυπόψητουςτιςαπόψειςτουπαιδιούανάλογαμετηνηλικίακαιτοβαθμόωριμότητάςτουκαθώςκαιναενεργούνμεγνώμονατοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούσεκάθεαπόφασηΤοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούθααξιολογείταικαιθακαθορίζεταιμέσααπόπρότυπαπρωτόκολλααξιολόγησηςκαικα-θορισμούκαιδιαδικασίεςπουθαοριστούναπότοΕΚΚΑωςδεσμευτικοίκανόνες λειτουργίας γιαόλουςκαιθααποτελούναναπόσπαστομέροςτηςσύμβασηςτουεπιτρόπουκαθώςκαιωςΚανόνεςΛειτουργίαςήΠρό-τυπεςΔιαδικασίεςΛειτουργίαςτουΣυμβουλίου 97

Παράτοότιδεναναφέρονταιοιπεριπτώσειςήοιπεριστάσειςκατάτιςοποίεςοεπίτροποςέχει τηνεξουσίανααποφασίσειμόνος τουγια τοπαιδίονόμοςπροβλέπειενδεικτικάκάποιεςπεριστάσειςκαιθέματαπουεκτιμάταιότιείναιαποφασιστικάγιατηνευημερίατουπαιδιούκαισυνε-πώςαπαιτείταιαπόφασητουΣυμβουλίουμετάτηνπρότασητουεπιτρό-που 98 (γιαπαράδειγμαιατρικάθέματααποφάσειςπουεπηρεάζουντηναστικήκατάστασητουπαιδιούοικογενειακήεπανένωσηοικειοθελήςεπι-στροφήυπόνοιακακοποίησηςστοχώροφιλοξενίας)

Ωστόσοονόμοςδενπροβλέπεισυγκεκριμένεςδιαδικαστικέςδικλεί-δες ασφάλειας που να διασφαλίζουν την πραγματική συμμετοχή τουπαιδιούστηδιαδικασίαήότιθαληφθούνπράγματιυπόψηοιαπόψειςτουκαθώςδεναπαιτείταισυγκεκριμένηήπραγματικήαπόδειξηαπόταόργανα της επιτροπείας Περαιτέρω ενώ και το ΕΚΚΑ αναφέρεται ως

97 Άρθρο2198 Άρθρο19

42

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

αρμόδιααρχήγιαναδιασφαλίζεταιτοδικαίωμαακρόασηςτουπαιδιούτουλάχιστοναναφορικάμετησυνεργασίακαιτησχέσημετονεπίτροποδενπροβλέπεταισχετικήδιαδικασία

Ακόμαπιολυπηρόείναιτοότιδενπροβλέπεταικάποιοένδικομέσοήδιαδικασίαυποβολήςκαταγγελίαςώστεναεκφράσειτοπαιδίοποιαδήπο-τεαντίρρησηήκαταγγελίασχετικάμετονεπίτροπότουκαιδενυπάρχειδυνατότηταάσκησηςπροσφυγήςέναντιοποιασδήποτεαπόφασηςπουτοεπηρεάζεικαιεκδίδεταιαπότα τρίασχετικάόργανασταοποίαδίνεταιυπερβολικάευρείαεξουσίαενώουσιαστικάδενείναιυπόλογαπουθενά 99

Ονόμοςεκδόθηκε τον Ιούλιο του2018αλλάηθέσητουσε ισχύεξαρτάταιαπότηνυιοθέτησητουΚανονισμούΛειτουργίαςτουΕποπτικούΣυμβουλίουκαιτηνοριστικήέγκρισήτουαπότονυπουργόΕργασίαςσεαπροσδιόριστηημερομηνία 100 ΗπραγματικήεφαρμογήεξαρτάταιεπίσηςκαιαπόκάποιεςΥπουργικέςΑποφάσειςπουθαεκδοθούνndashεπίσηςσεαπροσδιόριστη ημερομηνία στο μέλλονndash και θα προβλέπουν αρκετέςοργανωτικέςκαιουσιαστικέςλεπτομέρειεςπουαφορούντηνκατάρτισητων μητρώων τις προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος για υποψη-φίουςιεςτιςπροϋποθέσειςτωνμελλοντικώνσυμβάσεωνπρόσθετακα-θήκοντατοφόρτοεργασίαςτωνΕπαγγελματιώνΕπιτρόπωνκτλγιαταοποίαδενπεριλαμβάνειδιατάξειςονόμος 101

99 Κάποιαςμορφήςευθύνηπεριγράφεταιμόνογιατονεπίτροποσεπερίπτωσηκακήςαπόδοσηςήπαραβίασηςτωνσυμβατικώνυποχρεώσεων

100 Άρθρα3132ΌτανεγκριθείοενλόγωΚανονισμόςπουθαπεριλαμβάνειτηνπρότυπηδια-δικασίαγιατονκαθορισμόκαιτηναξιολόγησητουΒέλτιστουΣυμφέροντοςτουΠαιδιούθακαταργηθείτοΠΔ2202007

101 Άρθρα212428και27

43

[thinsp4thinsp]

[ 4 ]Κοινωνία των πολιτών

και Χρηματοδότηση

44

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

Οτομέαςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνγνωρίζειμιαάνευπροηγουμένουανά-πτυξηαπότο2015ΧιλιάδεςεπαγγελματίεςπροσελήφθησανεσπευσμένακαικατεπειγόντωςαπόδιεθνείςκαιελληνικέςκυβερνητικέςκαιμηκυβερνητικέςοργανώσειςπουδραστηριοποιούνταιστηνπροστασίατωνπροσφύγωνστηνΕλλάδα καλύπτοντας έναευρύφάσμαυπηρεσιώνπουαπαιτούνταιάμεσαανταποκρινόμενεςστηνάκρωςαυξημένηανάγκη τουπροσφυγικούπληθυ-σμούγιαυπηρεσίεςυποδοχήςφιλοξενίαιατρικήβοήθειακαιφροντίδαψυ-χοκοινωνικήυποστήριξηκαιβοήθειανομικήεκπροσώπησηκαισυνδρομή

Λόγω τηςαπουσίας ενόςσυστηματικούκαισυνεκτικούπλαισίουγιατηνπροστασίατουπαιδιούορόλοςτουπροσωπικούτωνΜΚΟαποδεί-χτηκεζωτικόςγιατηνευημερίατωνανηλίκωνΟιΜΚΟήτανκαιεξακολου-θούνναείναισεμικρότεροβαθμόοιβασικοίπάροχοιυπηρεσιώνστακέντραυποδοχήςκαιταυτοποίησηςκαισεόλεςτιςνέεςδομέςυποδοχής(ανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςξενώνεςξενοδοχεία)εποπτεύονταςκαιπα-ρέχονταςτοσχετικόπροσωπικόσεεκατοντάδεςδομέςκαιγραφεία

ΗανάγκηήταντέτοιαπουμέσασεπολύσύντομοχρονικόδιάστημααπότονΑύγουστοτου2015οιέμπειροιεπαγγελματίεςδενήτανπλέονδιαθέσιμοιΠροσελήφθησαννέοιήκαιάπειροιεπαγγελματίεςοιοποίοιτοποθετήθηκαν στους πιο απαιτητικούς σταθμούς ή στα πιο απαιτητικάπόσταπουπροϋπέθετανειδικήεκπαίδευσηγιατηνπροστασίακαιτηφρο-ντίδατουπαιδιούΌλοιόσοιδενήτανεπαγγελματίεςαπότοντομέατηςψυχικήςυγείαςπαραδέχτηκαντηνπαντελήέλλειψηεκπαίδευσηςσεαυτάταθέματααπότουςεργοδότεςτουςΜόνηεξαίρεσηέναςεπαγγελματίαςπου είχε παλαιότερααπασχοληθεί σε έναν νησιωτικόσταθμό μιας διε-θνούςΜΚΟΤρειςεπαγγελματίεςείχανλάβειεκπαίδευσητηνοποίαωστό-σο περιέγραψανως στοιχειώδη και προσέθεσαν ότι δεν κάλυπτε όσακαλούνταννααντιμετωπίσουνοιίδιοιστηνκαθημερινότητάτουςκατάτηνεργασίατουςμεπαιδιάενώοιπερισσότεροιανέφεραντηνανεπίσημηκαικαθημερινήτουςενασχόλησηωςτημοναδικήεκπαίδευσηπουέλαβαν

ΧρηματοδότησηΤακεφάλαιαπουστάλθηκανστηνΕλλάδακατανεμήθηκανσεορισμένεςαπότιςπιοδαπανηρέςανθρωπιστικέςεπιχειρήσεις 102Ωστόσοπροβάλ-λει αδύνατο να διαπιστωθεί η ουσιαστική επιρροή τους στην παροχή

102 httpbitly307Iw9f

45

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

συστηματικήςκαιμακροχρόνιαςπροστασίαςστουςπρόσφυγεςκαισταασυνόδευταανήλικα

Πιοσυγκεκριμέναπροςυποστήριξη τωνελληνικώναρχών τωνδιε-θνώνοργανισμώνκαι τωνΜΚΟπουδραστηριοποιούνταιστηνΕλλάδαστοντομέατηςδιαχείρισηςτηςπροσφυγικήςκαιανθρωπιστικήςκρίσηςη Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει χορηγήσει περισσότερα από 393000000ευρώσε επείγουσα βοήθεια από τις αρχές του 2015 103Η επείγουσαχρηματοδότησηπροστίθεταιστα561000000ευρώπουείχανήδηχορη-γηθείστηνΕλλάδαστοπλαίσιοεθνικώνπρογραμμάτωνγιατηνπερίοδο2014-2020(322800000ευρώαπότοΤαμείοΑσύλουΜετανάστευσηςκαι Ένταξης [AMIF] και 238200000 ευρώ από το Ευρωπαϊκό ΤαμείοΕσωτερικήςΑσφάλειας[ISF])ΜέσοΣτήριξηςΈκτακτηςΑνάγκηςΣεεπεί-γουσεςκαιεξαιρετικέςπεριστάσειςηΕυρωπαϊκήΕπιτροπήμπορείναπα-ράσχειέκτακτηανθρωπιστικήβοήθειασεόσουςεςτηχρειάζονταιστηνΕυρωπαϊκήΈνωσηΤοΜέσοΣτήριξηςΈκτακτηςΑνάγκηςέχειστόχοτηνπαροχήενόςταχύτερουπιοστοχευμένουτρόπουανταπόκρισηςσεμεί-ζονεςκρίσειςΣεαυτόσυμπεριλαμβάνεταιηβοήθειαπροςτακράτη-μέληναδιαχειριστούνμεγάλουςαριθμούςπροσφύγωνμεανθρωπιστικήβοή-θειαηοποίαδιοχετεύεταιστιςυπηρεσίεςτουΟΗΕμηκυβερνητικέςορ-γανώσεις και διεθνείς οργανισμούς που ενεργούν συντονισμένα με τακράτη-μέλη και διαβουλεύονται με αυτά Η Επιτροπή αποδέσμευσε650000000ευρώγιατηνπερίοδοαπότο2016έως2018Έωςσήμεραέχουνσυμβασιοποιηθείτα605300000ευρώ 104

ΠαράτηνεστίασηστοάσυλοκαισταμέτρασυνοριακήςασφάλειαςχορηγήθηκεκαιένασημαντικόποσόαπότηΓενικήΔιεύθυνσηΜετανά-στευσηςκαιΕσωτερικώνΥποθέσεωντηςΕΕ(ΓΔ HOME)σεενέργειεςπουσχετίζονταιμετηνανθρωπιστικήανταπόκρισηστηνκατάστασηστηνΕλ-λάδακυρίωςτηφιλοξενίατησίτισηκαιτηνιατρικήπερίθαλψηπουπα-ρέχονταναπότοΥπουργείοΕθνικήςΆμυναςστουςπρόσφυγεςκαιτουςμετανάστες

Το 2017 το πρόγραμμα εθνικής χρηματοδότησης της Γενικής

103 Το2015-2016ηεπιτροπήήτανμακράνομεγαλύτεροςδωρητήςανθρωπιστικήςβοήθειαςστηνΕλλάδαμετοσχετικόποσόναανέρχεταιστοεβδομήνταεφτάτοιςεκατότουσυνόλου(ΠηγήUN OCHAΣεπτέμβριος2016)

104 ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήlaquoManagingmigrationEU financial Support toGreecerdquoApril2018httpbitly2VqRdNj

46

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

ΔιεύθυνσηςΜετανάστευσηςκαιΕσωτερικώνΥποθέσεωντηςΕΕτοοποίοπροοριζόταννααποτελέσειμέτρομακροχρόνιαςστήριξηςμετατράπηκεσταδιακά σε μέτρο αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης Επομένωςστις31Ιουλίου2017ηΕλλάδαδενθεωρούντανπλέονότιβρίσκεταισεκατάστασηέκτακτηςανάγκηςκαιτην1ηΑυγούστουηχρηματοδότησηκαιηδιαχείρισητωνυπηρεσιώνστιςδομέςφιλοξενίαςπροσφύγωνκαιμεταναστώναποτελούσανσταθεράαντικείμενοχειρισμούαπότηνελληνι-κήκυβέρνησημετηΓΔ HOMEναεξακολουθείναχρηματοδοτείπρο-γράμματαστηνενδοχώραΌπωςαναφέρθηκεσυγκεκριμέναθασυνεχι-στείμόνοηυποστήριξηστιςΑσφαλείςΖώνεςγιαΑσυνόδευταΑνήλικα(ΑΑ)ενώοιελληνικέςαρχέςθααναλάβουντηχρηματοδότησηόλωντωνυπόλοιπωνυπηρεσιώνγιαταΑΑ 105

ΕνώηχρηματοδότησηπουπαρείχεηΓενικήΔιεύθυνσηΕυρωπαϊκήςΠολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας (ΓΔ ECHO)γιατουςσκοπούςτηςανθρωπιστικήςβοήθειαςεπέτρεπετηγεω-γραφικήδιάχυσητωνυπηρεσιώνκαλύπτονταςτανησιάκαιτηνενδοχώ-ρααυτήπαρασχέθηκεσεδιεθνείςΜΚΟαντίτουκράτουςΩςεκτούτουσημειώθηκανκαθυστερήσειςστηνανάπτυξηικανοτήτωνδυνατοτήτωνωςκαι στην έκφραση της προθυμίας της κυβέρνησης να διαχειριστεί τηνκατάστασηενώητελευταίαέμεινεεντελώςαπροετοίμαστηγιατησταδια-κήανάληψητηςδιαχείρισηςτηςμετανάστευσηςΑυτόοφείλεταιενμέρειστοότιδενυπήρχεκάποιαδημόσιαδιεύθυνσηυπηρεσίαγιατηδιαχείρι-σητηςχρηματοδότησηςαπότοAMIFέωςτο2017

ΣύμφωναμετοΆρθρο28τουΝόμου43752016συγκροτήθηκεμιαΔιεύθυνσηΟικονομικώνΥπηρεσιώνΜεταναστευτικήςΠολιτικήςηοποίαυπάγεται στοΥπουργείο Εσωτερικών καιΔιοικητικήςΑνασυγκρότησηςπουείναιαρμόδιογιαθέματαμεταναστευτικήςπολιτικήςΗΔιεύθυνσηΟικονομικώνΥπηρεσιώνΜεταναστευτικήςΠολιτικήςθαέχει ίδιοπροϋ-πολογισμόωςξεχωριστήοντότηταεντόςτουΥπουργείουΕσωτερικώνκαιΔιοικητικήςΑνασυγκρότησηςΣτονπροϋπολογισμόθαεγγράφονταιπι-στώσειςγιατηναντιμετώπισητωναναγκώνυλοποίησηςτηςμεταναστευτι-κήςπολιτικής

Τα αποτελέσματα αυτής της σταθερής μετάβασης προς την ΕθνικήΧρηματοδότησητουAMIFήτανεξαιρετικέςκαθυστερήσειςστηλήψητων

105 ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήldquoEmergencySupportFinancingDecisionOperationalPrioritiesrdquo5July2017httpbitly2H9xade

47

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

κονδυλίωνκαιμετέπειτααπεργίεςαπότοπροσωπικότηςΥπηρεσίαςΑσύ-λουσεμιαπερίοδοπουοιαιτήσειςγιαάσυλοείχανφθάσειστοαπόγειο

Στηνπερίπτωσητωνξενώνωνγιαταασυνόδευταανήλικαοικαθυστε-ρήσεις δεν ήταν δυνατό να ποσοτικοποιηθούν και επηρέαζαν άμεσατόσοταμέλητουπροσωπικούόσοκαιταανήλικαΕιδικότεραηευθύνηγια τη χρηματοδότηση των περισσότερων ξενώνων μεταβιβάστηκε στοκράτοςτην1ηΑυγούστου2017καιενώηπρώτηδόσημεταβιβάστηκεάμεσαστιςΜΚΟπουδιαχειρίζονταντουςξενώνες(Οκτώβριος2017)οικαθυστερήσεις στη λήψη της τελευταίας δόσης και της πρώτης για το2018άφησεόλουςτουςξενώνεςσεμιαεξαιρετικάδυσχερήθέση(ΑυτόαναλύεταιδιεξοδικάπαρακάτωστηνΕνότηταΞενώνες)

Κακός σχεδιασμόςΌπωςπροκύπτειαπό τιςσυνεντεύξειςμε τοπροσωπικόπουεργάζεταιστοπεδίουπήρξανσυχνέςαναφορέςστηνκακοδιαχείρισηκαιτηνέλλει-ψηστρατηγικήςγιατημακροχρόνιαανάπτυξητωνέργωνγεγονόςπουτονίζει έναχάσμαανάμεσαστιςανάγκεςστοπεδίοκαισεεκείνεςπουαναπτύσσονταιστιςπροτάσειςγιαταέργαΠολλέςμαρτυρίεςανέφερανότιενώηκατάστασηστοπεδίοπροϋποθέτεισυνεχήπροσαρμοστικότητακαιευελιξίαγιατηναντιμετώπισητωννέωνπροτεραιοτήτωνκαθώςπροκύ-πτουν οι κατευθυντήριες οδηγίες των έργων δεν καθιστούσαν εφικτέςτέτοιεςμεταβολές

Περαιτέρωταέργαχρειάζεταιναείναιμακροχρόνιαπροκειμένουναδιασφαλίζεταιότιόλοιοιεμπλεκόμενοιφορείςndashτοπροσωπικόοιπρομη-θευτέςκαιταίδιαταανήλικαndashκαταβάλλουνπροσπάθειεςκαιαφιερώνουντοχρόνοτουςμέσασεέναπιοασφαλέςπλαίσιοπαράσεμυωπικάπρο-σωρινάέργαόπωςεκείναπουυλοποιούνταιαπότο2015

48

[thinsp5thinsp]

[ 5 ] Ένταξη

49

Έντ

αξη

[thinsp51thinsp] Η ένταξη ως βιώσιμη λύση Απότιςβιώσιμεςλύσειςηενσωμάτωσηστηχώραυποδοχήςείναιηδεύ-τερηκαλύτερηστρατηγικήγιατηνευημερίακαιτηνανάπτυξηκάθεπαι-διούγιατοοποίοδεναποτελείεπιλογήηοικογενειακήεπανένωσηλόγωμηύπαρξηςκάποιουκατάλληλουμέλουςτηςοικογένειαςστακράτη-μέλητηςΕΕήστηχώραπροέλευσηςΑκόμακαισεπεριπτώσειςστιςοποίεςυπάρχουνγονείςστηχώραπροέλευσηςτακράτηυποχρεούνταιναμηνεπανενώσουντοπαιδίστηχώραπροέλευσηςεάνοιγονείςδενείναιικα-νοίήαδυνατούνναπαράσχουνστοπαιδίκατάλληληφροντίδακαικατάλ-ληλες συνθήκες διαβίωσης για την ανάπτυξή τουΟι αρχές πρέπει ναεπιδεικνύουντημέγιστηπροσοχήπρινγίνειοποιαδήποτετέτοιααπόπειραγια την επιστροφή ενός παιδιού Ανεξαρτήτως νομικού καθεστώτος ηάδειαδιαμονήςκαιηενσωμάτωσηαπορρέουναπότηνυποχρέωσητουκράτουςναπροστατεύειτηνακεραιότητατηζωήτηνυγείακαιτηνανά-πτυξη κάθε παιδιού Κατεξοχήν ανθρωπιστικοί λόγοι υπαγορεύουν τηνπροστασίακαιτηφροντίδακάθεπαιδιού

ΕπιβάλλεταιμιαδιαδικασίαπουθακαθορίσειτοΒέλτιστοΣυμφέρονκάθεπαιδιούσεατομικήβάσηκαθώςηενλόγωδιαδικασίαθααναγνω-ρίσειτηνπρόσφορηλύσηπουυπηρετείτηνευημερίατουκαιτηνανάπτυ-ξήτουΩςγενικήαρχήαυτέςοιδιαδικασίεςθαπρέπειναδιατίθενταικαιναείναιπροσβάσιμεςαπότηνπρώτηστιγμήτηςάφιξηςμέσωτωναρμό-διωνυπηρεσιώνκαιπαραγόντων

Όλεςοιρυθμίσειςγιατημέριμνααπότηνπρώτημέραndashηδιασφάλισηασφαλώνσυνθηκώνδιαβίωσηςυψηλούεπιπέδουτακοινωνικάεπιδόμα-τακαιοιδομέςηπροστασίατηςψυχικήςκαιτηςσωματικήςυγείαςτουπαιδιούηεκπαίδευσηταθετικάερεθίσματακαιοιψυχαγωγικέςδραστη-ριότητεςηανάπτυξητωνδεξιοτήτωνκαιτωνταλέντωνήηεπαγγελματικήκατάρτισημεσκοπότηναπόκτησηπροσόντωνγιαμελλοντικήαπασχόλη-σηndashείναιεξίσουσημαντικέςγιατηνκοινωνικήένταξηκαιέχειεπανειλημ-μένωςαναγνωριστείησημασίατους 106

ΣτηνπερίπτωσητηςΕλλάδαςπαράτιςπροσπάθειεςτηςκοινωνίαςτωνπολιτών τη μαζική χρηματοδότηση και τις απόπειρες βελτίωσης της

106 ΒλεπίσηςSeparatedChildreninEuropeProgramme(SCEP)StatementofGoodPractice(4th revised edition 2010) httpbitly2V7WtjH Relevant CRCGC6 22 23 UNHCR GuidelinesondeterminingtheBestInterestoftheChildMay2008

50

Έντ

αξη

κατάστασηςγιαταανήλικαταπράγματαακόμαδενλειτουργούνομαλάκαιέγκαιραόπωςείναιαπαραίτητογιαναδιασφαλίζονταιηπροστασίατουπαιδιούκαιημακροχρόνιαένταξήτουστηνκοινωνίαΜιλώνταςγιατηνκοινωνικήένταξητωνπαιδιώνοιεπαγγελματίεςαντέδρασανμεεκνευ-ρισμόκαιαπογοήτευση

ΌπωςεύστοχαείπεμίαψυχολόγοςlaquoΔενμπορούμεναταταλαιπω-ρούμετραυματίζοντάςταξανάκαιξανάκαιμετάναλέμεldquoΩραίατώραθασεενσωματώσουμεrdquoraquoσυνοψίζονταςτασυμπεράσματαπουεξήχθη-σαναπόαυτήτηνέρευνασεμίαφράση

Ηουσίαόπωςαποκαλύφθηκεαπότοσύνολοτωνσυνεντεύξεωνείναιότιηκαθημερινήπραγματικότητακαιαντιμετώπισητωνπαιδιώντασυστη-μικάεμπόδιαηστέρησηπραγματικήςφροντίδαςκαιαξιοπρεπώνσυνθη-κώνδιαβίωσηςηκακοδιαχείρισητωνπεριπτώσεωνκαιοικακέςπρακτικέςεξωθούνταπαιδιάστοπεριθώριοτηςκοινωνίαςκαθιστώνταςταευάλωτασεκάθεείδουςκακομεταχείρισηκακοποίησηκαιεκμετάλλευσηΗελλη-νικήπραγματικότητααποδεικνύεταιεξαιρετικάμεγάληδοκιμασίαγιατηνυπομονή τωνπαιδιών που επαφίεται σε μεγάλοβαθμόστηνπροσωπικήτουςαντοχήστιςικανότητέςτουςστοχαρακτήρατουςωςκαιστηντύχη()μετοντελευταίοπαράγοντανααποδεικνύεταικαθοριστικόςτιςπερισσό-τερεςφορέςΠολλάεξαρτώνταικαιαπότηστιγμήτηςάφιξηςτηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνστηνοποίαθαβρεθείτοπαιδίκαιπρωτίστωςτηνποιότητατωνεπαγγελματιώνπουθατοπεριβάλουν

ΟισυνθήκεςδενείναικαλύτερεςγιατουςπαρόχουςτωνυπηρεσιώνΣε αυτό το πλαίσιο η εκπλήρωση των καθηκόντων τους απέναντι σταπαιδιά καθίσταται ηθικό χρέος να βοηθήσουν ένα παιδί να επιβιώσειπράγμαπουπροϋποθέτειναεπιδείξουνεπιμονήτηνοποίασυχνάσυνο-δεύειέναμεγάλοπροσωπικόκόστος

[thinsp52thinsp] Δυνατότητες υποδοχήςΥπάρχει έλλειψη ακριβώνδεδομένων για τον αριθμό των ασυνόδευτωνανηλίκωνστηνΕλλάδαΗπιοαξιόπιστηπηγήείναιτοΕθνικόΚέντροΚοινω-νικήςΑλληλεγγύης(ΕΚΚΑ)τοοποίοσυλλέγειστοιχείααπότοναριθμότωνυποβαλλόμενωναιτήσεωνγιαστέγασηΤαπιοπρόσφαταστοιχείαανάγο-νταιστις15 Ιουνίου2018καιδείχνουνότιταασυνόδευταανήλικαστην

51

Έντ

αξη

Ελλάδαανέρχονταισε3973άτομα 107Απόαυτάτο959ήταναγόριατο41κορίτσιαενώτο53είναιηλικίαςκάτωτων14ετώνΤαασυνόδευταανήλικασυχνάπερνούναπαρατήρηταιδιαίτεραότανφθάνουναπόταχερ-σαίασύνοραμετηνΤουρκία(τονποταμόΈβρο)καθώςσυχνάδιαφεύ-γουντηςσύλληψηςκαιτηςκαταγραφήςαπότιςαρχέςήτιςΜΚΟΕπομέ-νωςαυτάτανούμεραθαπρέπεινααντιμετωπίζονταιμεεπιφύλαξη

Απόταενλόγω3973ασυνόδευταανήλικατα1141διαμένουνήδησεδομέςφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνκαιταυπόλοιπα2832ανα-μένουν την τοποθέτησή τους Ορισμένα βρίσκονται σε προστατευτικήφύλαξη(216)άλλασταΚέντραΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςσεπαραμε-θόριεςπεριοχές(368)177βρίσκονταισεανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςμαζίμετονγενικόπληθυσμόκαιόχισεειδικάτμήματα264σεασφαλείςζώ-νεςεντόςτωνανοιχτώνδομώνφιλοξενίας467σεξενοδοχείαπουχρη-σιμοποιούνταιωςλύσηγιαεπείγουσαμεταβατικήφιλοξενία238σεάλ-λουςτύπουςεπισφαλούςφιλοξενίας(όπωςεναναμονήέξωσηςστέγασηαπόσυστέγασημεενήλικεςπουδενέχουνταυτοποιήσειοιαρχέςπιθα-νότατατηςίδιαςεθνικότητας)690είναικαταχωρισμέναωςάστεγα(δια-μονήστοδρόμο)ενώοτύποςκατοικίαςδεναναφέρεταισε412περιπτώ-σειςΑπότα2832παιδιάεναναμονήτοποθέτησηςσεδομήφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωντα78είναικορίτσιακαι τα2754αγόριαΕίναισημαντικόνατονιστείότιηδιαδικασίατηςπρόσβασηςστιςυπηρεσίεςμεσκοπότηνένταξηαπότηστιγμήτηςεισόδουδενείναιγραμμικήήσαφήςκαιστηνΕλλάδασυγκεκριμέναοιπολιτικέςπουεφαρμόστηκαντο2016άλλαξανδραστικάτηνκατάστασηστηχώραεπηρεάζονταςτοταξίδικαιτηδυνητικήένταξηόσωνεγκλωβίστηκανεδώndashσυμπεριλαμβανομένωντωνανηλίκωνndashμετάτοκλείσιμοτωνσυνόρωνσταΒαλκάνιαΠεραιτέρωοιπαραμεθόριεςπεριοχέςκαιτανησιάλειτουργούνξεχωριστάαπότοισχύονπλαίσιο στην ενδοχώρα και εκτός αυτού Έτσι προκαλείται ασυνέπειαστηνπροσπάθειαχαρτογράφησηςτωνυπηρεσιών

Είσοδος στην Ελλάδα α ΣύλληψηστασύνοραndashειδοποίησητουΕισαγγελέακαιπαραπομπήσε

ΚέντροΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησης(ήσεΚινητήΜονάδαΥποδοχήςκαι Ταυτοποίησης) ndash Αξιολόγηση των ιδιαίτερων αναγκών (ιατρική

107 ΕΚΚΑεπικαιροποιημένηκατάστασηΑσυνόδευταανήλικαστηνΕλλάδαΑσυνόδευταανήλι-καστηνΕλλάδα1562018httpbitly2VapAmp

52

Έντ

αξη

εκτίμησηκοινωνικήυποστήριξηπαραπομπήστοΕΚΚΑndashπαραπομπήστοΠεριφερειακόΓραφείοΑσύλουκατόπιναιτήματοςαπότοανήλικοndashέγκρισητουεισαγγελέαεάντοανήλικοείναιηλικίαςκάτωτων15ετών) 108ndashπεριορισμόςτηςελευθερίαςενώεκκρεμείηπαραπομπήσεκατάλληληδομήφιλοξενίας 109ndashέκδοσηαπότηδιοίκησητουΚΥΤπουαρχικάσυνεχίζεταιωςπροστατευτικήφύλαξηαπότονεισαγγελέαεάνείναιαπαραίτητοndash(προσωρινήστέγασησεανοιχτήδομήφιλοξενίαςενώ εκκρεμεί η τοποθέτηση εάνδιατίθεται) ndash τοποθέτησησεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνμετηνέγκρισητουΕισαγγελέαndashέναρξη(ήσυνέ-χιση εάν έχουνήδη εκκινηθεί)διαδικασιών ενώπιον τηςΥπηρεσίαςΑσύλου

β Άφιξηστηνενδοχώραχωρίςναεντοπιστούναπότιςαστυνομικέςαρ-χές 110 εγκατάλειψητηςπαραμεθόριουπεριοχήςπριναπότηντοποθέ-τησησεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνήτημεταφοράσεπροαναχωρησια-κόκέντρο 111 ήεγκατάλειψηδομήςφιλοξενίαςανηλίκων1 Προσέγγισηφορέωντηςκοινωνίαςτωνπολιτώνστηνενδοχώραγια

τηνπρόσβασησευπηρεσίεςΑνάλογαμετιςανάγκεςκαιτιςεπιθυ-μίεςτωνπαιδιώνκαθώςκαιτηνηλικίατουςτηνικανότηταανταπό-κρισηςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιτηνεπαγγελματικήγνώμητωνπαρόχωντωνυπηρεσιώνΠαραπομπήστοΕΚΚΑαπότουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνndashειδοποίησηεισαγγελέααπότοΕΚΚΑδιασφάλισηπρόσβασηςστηΔιαδικασίαΑσύλου 112ndashΕιδοποίηση

108 Οιενέργειεςεντόςτηςπαρένθεσηςδενείναιυποχρεωτικέςκαιθαμπορούσανναπραγμα-τοποιηθούνσεμιαδεδομένηκατάσταση

109 Εξαιρετικάνεαράανήλικαήκαιασυνόδευταανήλικακορίτσιαndashανάλογαμετηνηλικίακαιτηνευαλωτότηταndashτοποθετούνταισυνήθωςαμέσωςσεδομήπροσωρινήςφιλοξενίαςεάνδιατί-θεταιήσενοσοκομείοπαίδωνώσπουναβρεθείκατάλληληστέγασηστηνκατάλληληδομή

110 ΑυτότογεγονόςέχειπαρατηρηθείεπανειλημμένωςγιατουςπληθυσμούςπουδιασχίζουνταχερσαίασύνοραμετηνΤουρκίαστηΒόρειαΕλλάδακαιπιοσυγκεκριμέναστηνπεριοχήτουΈβρου

111 ΠρέπειναδιευκρινιστείότιδενδιαθέτουνόλεςοιπαραμεθόριεςπεριοχέςΠροαναχωρησια-κάΚέντρακαιότισυχνάυπερκαλύπτεταιηχωρητικότητάτουςΩστόσοσεαυτέςτιςπερι-πτώσειςμπορείναεκδοθούναποφάσειςγιαπροστατευτικήφύλαξηαλλάταανήλικαπουπαραμένουνσεανοιχτούςχώρουςστηνπραγματικότητατουςεγκαταλείπουνχωρίςναγί-νουναντιληπτά

112 ΗΥπηρεσίαΑσύλουέχειπρόσβασηστααρχεία τηςΥΠΥΤκαιμπορεί νααναγνωρίσει ταπρόσωπαπουεγκαταλείπουνένανησίΙδιαίτεραγιαταασυνόδευταανήλικαηαξιολόγησηαπότηνΥπηρεσίαΑσύλουπροβλέπειότιηεπιστροφήστονησίήηπαραπομπήστηναστυνομίαγιαπεριορισμόαντιβαίνειστοΒέλτιστοΣυμφέροντουςκαιταΠεριφερειακάΓραφείαασύλουπροχωρούνστηνκαταγραφήαντίθεταμεότιθασυνέβαινεστηνπερίπτωσηκάποιουενηλίκου

53

Έντ

αξη

εισαγγελέααπότηνΥπηρεσίαΑσύλουκαιπαραπομπήστοΕΚΚΑ Έωςτηντοποθέτησηταανήλικαθαμπορούσανναφιλοξενηθούνπροσωρινάσεμιαανοιχτήδομήφιλοξενίαςεάνδιατίθεταιχώροςκαιανάλογαμετηνηλικίατους 113ndashδιαμονήστοδρόμοndashσεέναμηρυθμιζόμενοπροσωρινόπεριβάλλοντηςεπιλογήςτους(γιαπα-ράδειγμασεοικογενειακούςφίλουςομοεθνείς)ndashσύλληψηαπότιςαστυνομικές αρχές και κράτηση ndash συνοδευόμενη μεταφορά στιςαστυνομικέςαρχέςκαιτοποθέτησησεμονάδαπροσωρινήςφιλοξε-νίαςσεένανοσοκομείοπαίδωνήμίαδομήπροσωρινήςφιλοξενίαςεάνδιατίθεται 114

2 ΜηπροσέγγισητηςκοινωνίαςτωνπολιτώνΤαανήλικαεξακολου-θούνναμηνεντοπίζονταιαπόόλεςτιςαρχέςπαρεκτόςεάνσυλλη-φθούναπότιςαστυνομικέςαρχέςπουθαειδοποιήσουντονεισαγ-γελέακαιθαπαραπέμψουντηνυπόθεσηστοΕΚΚΑ

Ηδιαφοράανάμεσασταδύοπιθανάσενάριαndashανάλογαμετοεάνθαγίνεισύλληψηκαιμετιςσυνέπειεςτηςαπουσίαςδιαδικασιώνγιατηνυπο-δοχήστηνενδοχώραndashείναιαισθητήΑντίθεταμεαυτόπουθαπερίμενεκάποιοςολοένακαιπερισσότεραπαιδιάφαίνεταινασυσσωρεύονταιστιςμεγαλουπόλεις

113 Ταπολύμικράπαιδιά(δηλαδήηλικίαςκάτωτων13ετώνανάλογαμετιςσυνθήκες)καιταασυνόδευταανήλικακορίτσιααποκλείονταιαπόαυτέςτιςδομές

114 Εξαιρετικάνεαράανήλικαήκαιασυνόδευταανήλικακορίτσιαανάλογαμετηνευαλωτότητακαιτιςιδιαιτερότητεςτηςπερίπτωσης

54

Εμπό

δια

στη

ν έν

ταξη

[ 6 ] Εμπόδια στην ένταξη

55

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

[thinsp61thinsp] Υποδοχή στα σύνοραΗελληνικήνομοθεσίαεπιτρέπειτηνυποστήριξητηςΥπηρεσίαςΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησης (ΥΠΥΤ)πουείναιαρμόδιαγια την ταυτοποίηση τωνυπηκόωντρίτωνχωρώναπότηFrontexμετηντελευταίαναδραστηριο-ποιείταισχεδόνσεόλεςτιςπαραμεθόριεςπεριοχέςτατελευταίαχρόνια 115

Ακολουθούνταιδιάφορεςπρακτικέςπουπαραβιάζουνπολλάδικαιώ-ματατωνπαιδιώνστασύνορααλλάενίοτεσύμφωναμετουςεπαγγελμα-τίεςπαραβιάζεταιωςκαιησωματικήκαιψυχικήτουςακεραιότηταΌσονκαιρό κάποιο πρόσωπο περιμένει να καταγραφεί παραμένει σε ένανχώροόπουυπάρχειμιασκηνήμέσαστηνοποίαενήλικοιndashάντρεςκαιγυναίκεςndash κοιμούνται κατάχαμα χωρίς προσωπικό ασφάλειας μετά τις2300ΠεραιτέρωοιδιαδικασίεςταυτοποίησηςπραγματοποιούνταιαπόταμέλητουπροσωπικούτηςFrontexκαιηπροσωπικήτουςγνώμηπα-ραπέμπεταιστηνΥΠΥΤπροςέγκρισηΤοπροσωπικότηςτελευταίαςτηνυιοθετείπρόθυμακυρίωςλόγωέλλειψηςδυνατοτήτων

ΗκοινωνίατωνπολιτώνέχειπροτείνειηFrontexνακαταγράφειμόνοόσαδηλώνειοαιτώνάσυλοκαισυγκεκριμέναστηνπερίπτωσηανηλίκωναυτόθαπρέπειναγίνεταικαλόπισταΩστόσοτοερωτηματολόγιοπουχρησιμοποιείηFrontexγιατηνταυτοποίησηκαιτηνκαταγραφήδενδια-τίθεταιστηδημόσιασφαίρα 116ΈχουνυπάρξειπολυάριθμεςπεριπτώσειςανηλίκωνπουκαταγγέλλουντοπροσωπικότηςFrontexστουςπαρόχουςυπηρεσιών στιςΜΚΟ 117 για βαριά κακομεταχείριση ως και χαστούκιαπροκειμένουναεξαναγκαστούνταανήλικαναlaquoπαραδεχτούνraquoότιείναιενήλικοι ή ότι ανήκουνσε άλλη εθνικότητα και όχι στηδική τους Το2018οιεπαγγελματίεςεπισήμαναντηναύξησητουαριθμούτωναποκα-λούμενωνlaquoφερόμενωνωςανήλικωνraquo δηλαδήτωνανήλικωνπουείχανεσφαλμέναταυτοποιηθείκαιείχανκαταγραφείωςενήλικοιΑυτάταανή-λικα παραμένουν στον καταυλισμό τηςΜόριας χωρίς καμία υπηρεσίαπροστασίαςφιλικήγιαταπαιδιάlaquoστοέλεοςτωνπολλώνκινδύνωνπου

115 Νόμος4375116 Έχειυποβληθείαίτημααπότουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνναπροσπελάσουνένα

συγκεκριμένοαρχείοαλλάεκκρεμείακόμαηαπάντηση117 Σεμιασυνέντευξηπουπραγματοποιήθηκε τονΜάιο του2018στοπλαίσιο τηςέρευνας

αναφέρθηκεότιηFrontexπρόσφατακατέγραψεδώδεκαανήλικαωςενηλίκουςκαιεντόςτριώνημερώνεκτιμήθηκεότιόλατουςείναιανήλικαμέσωτηςδιαδικασίαςδιαπίστωσηςτηςανηλικότητας

56

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ελλοχεύουνσεαυτότοldquohotspotrdquoraquoΠαράτοότιοΝόμοςπροβλέπειτοτεκμήριοτηςανηλικότηταςώσπουνακαταλήξεισεσυμπεράσματαηδια-δικασίαδιαπίστωσης τηςανηλικότηταςστηνπράξηοιαρχές τοέχουναντιστρέψεισετεκμήριοενηλικότηταςαντιμετωπίζονταςταανήλικασανναήτανενήλικοιμέχριναεξαχθείσυμπέρασμαΈναπρόσωποθαπρέπεινα αντιμετωπίζεται ως ανήλικο όσο υπάρχει αμφιβολία σχετικά με τηνηλικίατουκαιαυτήηπροστασίαεκτείνεταιπέραντουσυμπεράσματοςτηςδιαδικασίαςστηνπερίπτωσηπουοιεπαγγελματίεςεκτίμησηςτηςανη-λικότηταςεξακολουθούνναέχουναμφιβολίες

Ταερωτήματαδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςβασίζονταισεμιαευρω-κεντρική αντίληψη της ζωής ενός ανηλίκου γεγονός που δεν καθιστάδυνατήτηναναγνώρισητηςκατάλληληςεξατομικευμένηςδιαδικασίαςγιατοπαιδί

laquoΟιερωτήσειςδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςθαπρέπειναέχουνλάβειυπόψητηνκουλτούραστηχώρακαταγωγήςκαιτηδιαδρομήτουπαιδιούΔενέχεινόημαναρωτάςένααγόριαπότοΠακιστάνήένανΑφγανόπουμεγάλωσεστοΙράνπόσαχρόνιαπήγεσχολείοήπόσαχρόνιαέχει εργαστείστηζωήτουΠρέπεινααναγνωρι-στούν ερωτήσεις που θα αποτυπώνουν την πραγματικότητα στηχώραστηνοποίαμεγάλωσε τοπαιδί και πουδενθαβασίζονταιστονευρωκεντρικότρόποζωήςraquo 118

Υπάρχουνφορέςπουταανήλικανιώθουνπιοασφαλήότανκρύβουντην ηλικία τους απόφόβο λόγω τωνφημών που κυκλοφορούν στονπληθυσμόκαικάνουνλόγογιατηνπροηγούμενηπρακτικήηοποίαεπι-κρατούσεστονησίτηlaquoσυλλογικήπροστατευτικήφύλαξηraquoτωνανηλίκωνπουταάφηνεσεκαθεστώςκράτησηςστονησίγιαμήνες 119ήαπόφόβο

118 ΑυτόανέφεραναρκετοίεπαγγελματίεςπουεργάζονταιστασύνοραστανησιάτουΒορείουΑιγαίουτηντελευταίατριετία

119 Τα ανήλικα αναγκάζονταν να παραμείνουν στην αποκαλούμενη laquoπτέρυγα-φάντασμαraquo ηοποίαπροσομοιάζειέντονασεφυλακήχωρίςυπηρεσίεςχωρίςπροαυλισμόκαιμεμόνομίαβάρδιαφροντιστώνναμεριμνάγιατιςπολύβασικέςτουςανάγκεςΧρειάστηκεναεξεγερ-θούνώστενααπαιτήσουνκαλύτερεςσυνθήκεςμεακραίεςπράξειςβίαςναδιαπράττονταιαπόαυτάΕίκοσιέναπαιδιάδιακομίστηκανστονοσοκομείοενώταυπόλοιπακλειδώθηκανμέσαγιαδύομέρεςχωρίςτηνπαρουσίαπροσωπικούχωρίςκαθαρισμότωνματωμένωνσκηνώνχωρίςαπομάκρυνσητωνσπασμένωνγυαλιώνκτλΧρειάστηκενασκηνοθετήσουνμιαεξέγερσηώστενααπολαύσουνταβασικάτουςδικαιώματακαινατύχουνλίγουσεβασμού

57

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ότιθαlaquoεγκλωβιστούνraquoστηνΕλλάδαήδιότιαυτότουςείπενακάνουνολαθρέμποροςώστενασυνεχίσουντοταξίδιτουςσεκάποιοάλλοκρά-τος-μέλος

ΕάνέναανήλικοαποφασίσειναδιορθώσειτηνταυτότητάτουκαινακαταγραφείτυπικάκαιεπίσημαωςανήλικοθαπρέπειναπεριμένειγιατησυνέντευξήτουμετηνΥπηρεσίαΑσύλουώστεναμπορέσειναπειτηναλήθειαγιατηνηλικίατουήέστωαυτόσυνέβαινεμέχριπρόσφαταΣτησυντριπτικήπλειονότητατωνπεριπτώσεωνησυνέντευξηθαδιακοπείκαιτοπαιδίθαπαραπεμφθείγιαδιαπίστωσητηςανηλικότηταςΑυτήηπρα-κτική ήταν άκρως ανεπαρκής και έθετε τα ανήλικα σε μεγάλο κίνδυνοεφόσονθαέπρεπεναπαραμένουνφιλοξενούμεναστοΚΥΤμαζίμετουςενηλίκουςγιαμεγάλοχρονικόδιάστημαωςκαιέξιμήνεςμέχριναπραγ-ματοποιηθείησυνέντευξηωςανήλικααποκλεισμένααπότησυνοριακήδιαδικασία

ΑυτήηπρακτικήάλλαξεπρόσφατακαιηπαραπομπήγιαδιαπίστωσητηςανηλικότηταςγίνεταικατάτηνκαταγραφήστηνΥπηρεσίαΑσύλουΟιεπαγγελματίεςαναφέρουν

laquoθαήταναδύνατοναγίνειαυτότοβήμακαιναδιορθωθείηηλικίακάποιουαςώστενακαταγραφείορθώςωςανήλικοςηχωρίςτηνυποστήριξητωνεπαγγελματιώναπότιςΜΚΟΤοσύστημαείναιπο-λύπλοκο και δεν παρέχονται πληροφορίες προς τούτο ενώ δενυπάρχεικρατικήυποχρέωσηγιαπαροχήδικηγόρουστονπρώτοβαθμόΟύτεκανγιαταανήλικαraquo

Παράτιςδιατάξειςγιατηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςόπωςπεριγρά-φεταιπαραπάνωέωςπολύπρόσφαταλόγωτηςέλλειψηςπαιδιάτρουήπαιδοψυχολόγουγιατηδιεξαγωγήτηςδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςηΥπηρεσίαΑσύλουπαρέπεμπεταφερόμεναωςανήλικαστοδημόσιονο-σοκομείοτηςΛέσβουγιαοδοντιατρικήεξέτασηβασίζονταςτηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςστοναριθμότωνφρονιμιτώνΌσοναφοράτηνακτινο-γραφίαάνωάκρων τονοσοκομείοδιενεργούσετηνεξέτασηκαιέπειταεξέδιδεεπίσημηδήλωσηστηνοποίααναφερότανότιδενήτανδυνατόςοπροσδιορισμός της ηλικίας κάθεανηλίκουηλικίας άνω των15 ετών μεαυτήτηνεξέτασηΑπότονΙούλιοτου2018ταφερόμεναωςανήλικαπα-ραπέμπονται πλέον στο προσωπικό ψυχοκοινωνικής υποστήριξης του

58

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ΚΕΕΛΠΝΟ 120γιατηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςΩστόσοενώπρόκει-ταιγιασημαντικήβελτίωσητοΚΕΕΛΠΝΟυπολείπεταισεδιερμηνείςκαισυνήθως ζητά από τηΜΚΟπου εκπροσωπεί το ανήλικο να παράσχειδιερμηνέαήαναβάλλειπεραιτέρωτηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςάρακαιτηδιαδικασίατουασύλου

ΕάνέναανήλικοείναισεθέσηναπαράσχεικάποιοαποδεικτικότηςηλικίαςτουαυτόκατατίθεταιστηνΥπηρεσίαΑσύλουΗΥπηρεσίαΑσύ-λουστοσυγκεκριμένονησίδενκαταχωρίζειαριθμόπρωτοκόλλουπροςεπιβεβαίωσητηςπροσκόμισηςτωνενλόγωαποδεικτικώνταοποίαστησυνέχειαδιαβιβάζονταιστηFrontexγιαεξέτασηγνησιότηταςΕάνδιαπι-στωθείότιείναιγνήσιαηηλικίατουανηλίκουδιορθώνεταιΔιαφορετικάταενλόγωέγγραφακατάσχονταικαικαταστρέφονταικαιδενδιατίθεταιδιαδικασίαάσκησηςπροσφυγής

Συνεπώςέχουνδημιουργηθείδύοδιαφορετικέςδιαδικασίεςκαιεπο-μένωςδύοlaquoτύποιraquoανηλίκωνΕκείναπουκαταγράφηκανορθώςαπότηνΥΠΥΤωςανήλικακαι εκείναπου ταυτοποιήθηκανωςανήλικααπό τηνΥπηρεσίαΑσύλουέπειτααπόμιαδύσκοληκαιχρονοβόραδιαδικασία

Κίνδυνοι από την εσφαλμένη καταγραφή Κατάτομεγαλύτερομέροςτου2017οιαρχέςτηςΥπηρεσίαςΑσύλουδενπαρέπεμπανταπαιδιάστοΕΚΚΑκαθώςθεωρούντανότιαυτόδενενέπιπτεστιςαρμοδιότητέςτουςΟιδύοαρμόδιεςαρχέςγιατηνέγκαιρηταυτοποίησηκαικαταγραφήτωνανηλίκωνndashΥΠΥΤκαιΥΑndashδενδιαβου-λεύοντανσχετικάκαιαυτόπαρέμενεαδιευκρίνιστοέωςτο2018Ταανή-λικαπουτελικάκαταγράφοντανορθώςωςανήλικαενώπιοντηςΥπηρε-σίαςΑσύλουκαιόχιαπότηνΥΠΥΤδενπαραπέμποντανστοΕΚΚΑαπόκανένανυπάλληλο τωνπροαναφερόμενωναρχώνΤα ίδιαθαέβλεπανάλλουςεςναμεταφέρονταιστηνενδοχώραήσεκάποιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνπριναπόαυτάπαράτοότιείχανφθάσειστηνΕλλάδαπριναπόεκείνουςεςΑυτόενέτεινετηναγωνίακαιτονεκνευρισμότουςσχετικάμετιςισχύουσεςδιαδικασίεςκαιτομέλλοντουςΠεραιτέρωπαράτοότιη

120 ΚΕΕΛΠΝΟείναιτοακρώνυμοτουΚέντρουΕλέγχουκαιΠρόληψηςΝοσημάτωνπουπα-ρέχει ψυχοκοινωνικές και υγειονομικές υπηρεσίες εντός του συστήματος υγείας σταlaquohotspotraquoτουΒορείουΑιγαίουκαιταπροαναχωρησιακάκέντραωςανάδοχοςεκμέρουςτουΥπουργείουΥγείαςσύμφωναμετηνΥπουργικήΑπόφασηπουδημοσιεύτηκεστοΦΕΚ 3877Β692018

59

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

συνέντευξηγιατηνευαλωτότηταδικαίωςδιακοπτότανχάρινμεταφοράςστιςΥπηρεσίεςΑσύλουκαιένταξηςστηνκατάλληληδιαδικασίαασύλου(δηλαδήόχιστησυνοριακήδιαδικασία)εκείναέπρεπεκαιπάλιναπερι-μένουνενίοτεεπίμήνεςενώπαρέμενανστονΚαταυλισμότηςΜόριαςμέχρι τελικά να πραγματοποιηθεί η συνέντευξή τους με την ΥπηρεσίαΑσύλουκαινακαταγραφείηαληθινήτουςηλικία

Ταανήλικαπουεκτιμάταιεσφαλμέναότιείναιενήλικοιήπουκαταγρά-φονταιεσφαλμέναωςενήλικοιστανησιάδιατρέχουντονάμεσοκίνδυνοδιοικητικήςκράτησηςκαιτηςδιαδικασίαςεπαναπροώθησηςστηνΤουρ-κίαΚατάτηδιάρκειατηςεπιχείρησηςlaquolowprofileraquo 121ηοποίαξεκίνησεαρχικάωςπιλοτικόπρόγραμμαάγαμοιαιτούντεςάσυλουπήκοοιχωρώνμεποσοστόχορήγησηςδιεθνούςπροστασίαςκάτωτουείκοσιπέντετοιςεκατόσύμφωναμε τηEurostat καιΣύροι 122 κρατούνται άμα τηαφίξειτους στοΠροαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης τηςΜόριας ΣυνεπώςεάνκάποιοανήλικοεκτιμηθείεσφαλμέναότιείναιενήλικοςδιατρέχειτονάμεσοκίνδυνοεπιστροφήςστηνΤουρκία

Οχειρισμόςαυτώντωνυποθέσεωναποδεικνύεταιπερίπλοκοςκαιταγραφειοκρατικάεμπόδιαείναιδαιδαλώδηεφόσονταπλέοναρμόδιαόρ-γανα και οι αρχές εντός του ΚΥΤ δεν επικοινωνούν απευθείας μεταξύτους 123Επομένωςοιεπαγγελματίεςπαραδέχονταιότιαντιμετωπίζουνδυ-σκολίες στην προσπάθειά τους να απελευθερωθεί ένα φερόμενο ως

121 ΣτοπλαίσιοτηςεπιχείρησηςlaquolowprofileraquoπουυλοποίησαντοΚέντροΠρώτηςΥποδοχήςκαιηΕλληνικήΑστυνομίαενώδενπροβλέπεταισεκανένανομοθέτημαοιάγαμοιάντρεςαπόχώρεςμεποσοστόαναγνώρισηςκάτωτουείκοσιπέντετοιςεκατόκρατούνταιάματηαφίξει τουςστοΠροαναχωρησιακόΚέντροστοΚέντροΠρώτηςΥποδοχής τηςΜόριαςέπειτααπόαπόφασηγιακράτησηπουεκδίδειηΥπηρεσίαΑσύλουκαιενώεκκρεμείηολο-κλήρωσητηςδιαδικασίαςασύλουήύστερααπόπαρέμβασηδικηγόρουεάνθεωρηθείότιείναι ευάλωτοιήσεπεριπτώσειςστιςοποίεςδενδιατίθεταιδιερμηνέαςστηγλώσσατουςγεγονόςπουοδηγείσεσοβαρέςκαθυστερήσειςστηνεξέτασητηςαίτησηςασύλου

122 ΛόγωτηςΣυμφωνίαςΕΕ-ΤουρκίαςκαιτουΝόμου45402018ηΤουρκίαθεωρείταιασφα-λήςτρίτηχώραγιατουςΣύρουςΕπομένωςπριναπότηναξιολόγησητηςουσίαςτηςαίτησηςασύλουοιίδιοιυποβάλλονταιπρώτασεσυνέντευξηγιατοπαραδεκτότηςαίτησηςώστεναεξεταστείανμπορούνναυποβάλουναίτησηασύλουστηνΕλλάδαήανθαπρέπειναεπι-στραφούνστηνΤουρκία

123 ΓιαπαράδειγμαυπάρχουνπεριπτώσειςστιςοποίεςέναανήλικοκαταγράφεταιεσφαλμέναωςενήλικοςκαικρατείταισύμφωναμετοέργοlaquolowprofileraquoΕίναιαδύνατοναπαραπεμφθείγιαδιαπίστωσητηςανηλικότηταςκαθώςηαστυνομίαθεωρείότιηιατρικήεξέτασηέχειήδηολοκληρωθείώστεναέχειφθάσεικάποιοςστηφάσητηςδιοικητικήςκράτησηςΕπομένωςδενεπιτρέπειτηνπαραπομπήτωνπροσώπωνσειατρικήεξέτασηκαιαξιολόγησηεκτόςεάνεπιμείνειπροςτούτοέναςμίαδικηγόρος

60

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ανήλικοπουτελείυπόδιοικητικήκράτησηδιαμέσουτηςδιαδικασίαςδια-πίστωσηςτηςανηλικότηταςκαιαπαιτείταινομικήσυνδρομήκαιικανότη-τεςκαθώςκαιυπομονήκαιηανάπτυξησχέσηςεμπιστοσύνηςκαικατανό-ησηςανάμεσαστουςεπαγγελματίεςκαιστοσχετικόπροσωπικότωναρ-μόδιωναρχώνΑυτόανέδειξεndashσεπερισσότερεςαπόμίαπεριπτώσειςndashτοad hocκαιεξατομικευμένοσύστημαπροστασίαςγιαταανήλικαστοσύ-στημαυποδοχής

laquoΌλοιεςμαςndashοιδικηγόροι ηΥπηρεσίαΑσύλου ηαστυνομίαndashκάνουμεότιμπορούμεγιαναφύγουνοιάνθρωποιαπότονησίΌλοτοσύστημαλειτουργείσαντηldquoΛίστατουΣίντλερrdquoενώπρο-σπαθούμεναβρούμελύσειςγιαναφύγουνοιάνθρωποιαπότονησίόσοπιογρήγοραγίνεταιraquo

laquoΈπειτααπόαυτή την ταλαιπωρίαndashναπροσπαθείς ναπείσεις τιςαρμόδιεςαρχέςότιπρόκειταιπράγματιγιαανήλικοndashέχειςπροκα-λέσει περισσότερα προβλήματα στο παιδί από όσα είχε ότανέφθασεraquo

ΈβροςΕνώ η κατάσταση είναι περίπλοκη στα νησιά του ΒορείουΑιγαίου ταανήλικαπουεισέρχονταιαπόταχερσαίασύνοραμετηνΤουρκίαμέσωτουΈβρουσυναντούνμιαπολύδιαφορετικήκατάστασηΟΈβροςωςπεριοχήκαιτοΚέντροΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςστοΦυλάκιοαπο-κλείονται από τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας και επομένως τη συνοριακήδιαδικασίαΣυνεπώςδενυπάρχειδιαδικασίαεισδοχήςΕάνκάποιοάτο-μοζητήσειάσυλοστηθεωρίακαταγράφεταιαξιολογείταικαιανάλογαπαραπέμπεται Ωστόσο οι μαρτυρίες υπογραμμίζουν την έλλειψη κά-ποιουείδουςαξιολόγησηςή ιατρικήςφροντίδας ενώοισυνθήκεςστοΚΥΤτουΦυλακίουαναφέρονταισεπολλέςεκθέσειςωςαπάνθρωπεςκαιταπεινωτικές 124Πολλάανήλικαπουδιασχίζουν ταχερσαίασύνοραμετηνΤουρκίαεισέρχονταιστηχώραχωρίςναεντοπιστούνκαιναταυτο-ποιηθούναπό τονστρατόή τιςαστυνομικέςαρχέςκαι επομένωςδενπαραπέμπονταιστοΚΥΤτουΦυλακίουγιατηναρχικήκαταγραφήκαιτην

124 ΠροκαταρκτικάσχόλιατηςΕυρωπαϊκήςΕπιτροπήςγιατηνΠρόληψητωνΒασανιστηρίωνκαιτηςΑπάνθρωπηςήΤαπεινωτικήςΜεταχείρισηςήΤιμωρίας (CPT)adhocεπίσκεψηστηνΕλλάδα10-19Απριλίου2018(CPTInf[2018])

61

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

έναρξητωνσχετικώνδιαδικασιώνγια τηνπροστασίαΟιεπαγγελματίεςαναφέρουνότιείναιπολλέςοιπεριπτώσειςπαιδιώνπουδενταυτοποιού-νταιώσπουναφθάσουνσεκάποιαμεγαλούπολη(ΘεσσαλονίκηήΑθή-να)στιςπερισσότερεςπεριπτώσειςέπειτααπόπολλούςμήνεςΤότεκα-ταγράφονταιδιότιαπευθύνονταισεκάποιαΜΚΟήδιότισυλλαμβάνονταιαπότηναστυνομίαΚαιπάλιεάνέναπαιδίκατορθώσειναδιαφύγειαπόόλουςαυτούςτουςφορείςκαμίααρχήδενθαμάθειποτέγιατηνύπαρξήτουστηχώρακαι το ίδιοθαπαραμείνειευάλωτοστοκαθετίκαιστονκαθένα

laquoΤαανήλικαπουφθάνουναπότονΈβροείναισανφαντάσματαΔενταέχειδεικανείςΔενταέχεικαταγράψεικανείςΕίναισανναμηνυπάρχουνraquo

Συνθήκες διαβίωσης στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) στα laquohotspotraquo και στον Έβρο (αποκλεισμένες ζώνες)ΟισυνθήκεςστοΚΥΤέχουνσταδιακάβελτιωθείκαιγιαπαράδειγμααπόlaquoπτέρυγες-φαντάσματαraquo στο Προαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης στοΚΥΤτηςΛέσβουέγιναντμήματαδιαμονήςανηλίκωνπουσύμφωναμετιςπεριγραφέςθυμίζουνστρατώναΤοφαγητόείναιάθλιοοισυνθήκεςανθυ-γιεινέςκαιυπάρχεισυνωστισμόςΈχουνκαταγραφείπεριστατικάαυτοτραυ-ματισμώνβίαςκαιαπόπειρεςαυτοκτονίας 125ΟιυπηρεσίεςπρακτικάείναιανύπαρκτεςτοίδιοκαιηπρόσβασηστηνεκπαίδευσηΔενυπάρχεινομικήσυνδρομήΤαέγγραφατωνανηλίκωνφυλάσσονταιμακριάτουςΕπομέ-νωςταανήλικαεξαρτώνταιαπότοπροσωπικόπουθαπρέπεινατασυνο-δεύσειεάνχρειαστείναπάνεοπουδήποτεΑυτήηκατάστασηισοδυναμείμεδιοικητικήκράτησηΤοΤμήμαΒ΄υποτίθεταιείναιασφαλέςκαθώςείναιηΑσφαλήςΖώνηστοΚΥΤτηςΛέσβουΩστόσοεδώέχουνκαταγραφείπολλάπεριστατικάκατάταοποίαενήλικοιπηδούνπάνωαπότιςπύλεςγιαναυποκινήσουνήνασυνεχίσουνκάποιασύγκρουσηΚάποιαστιγμήυπήρ-χανέωςκαισκηνέςπουστήθηκανγιαταασυνόδευταανήλικαακριβώςέξωαπότοΤμήμαΒ΄καθώςδενυπήρχεδιαθέσιμοςχώροςστοεσωτερικόΑπότηνάνοιξητου2018στοΤμήμαΒ΄διαμένουνκαιάγαμεςγυναίκεςδιότιδενδιατίθεταιπιαχώροςστηναντίστοιχηπτέρυγαάγαμωνγυναικών

125 laquoΑπόπειρα αυτοκτονίας ανήλικου πρόσφυγαraquoΕφΣυν4122017httpbitly2VUNo2f

62

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ΜιαπρόσφατηαξιολόγησηαπότηνΎπατηΑρμοστείατουΟΗΕγιατουςΠρόσφυγες(UNHCR)πουπραγματοποιήθηκετονΜάιοτου2018στοΚΥΤτηςΛέσβου 126συμπέρανεότιταανήλικανιώθουνότιμπορείναταακούνεαλλάκανείςδεντουςδίνεισημασίακαθώςηκατάστασήτουςδεναλλάζειΧρειάζονταιεπιπλέονπρόσβασησειατρικήφροντίδα(μετάτις1600)λένεότιείναιανήμποραναστηρίξουντουςιςφίλουςεςτουςπουαυτοτραυματίζονταιλένεότιχρειάζονταιεπαρκήενημέρωσηκαινο-μικήεκπροσώπησηκάλυψητωνβασικώντουςαναγκών(υπόδησηένδυ-σηκουρέας)καλύτερεςεκπαιδευτικέςκαιυπαίθριεςδραστηριότητεςκα-λύτεροφαγητόκαικαλύτερηασφάλειαΕίναιαπορίαςάξιοότιαυτέςοιεξαιρετικάβασικέςανάγκεςείναιακόμασχετικέςκαιδενεκπληρώνονταιτρίαχρόνιαμετάτηναύξησητωναφίξεωνκαιδύοχρόνιαμετάτηΣυμ-φωνίαΕΕ-Τουρκίας

ΗκατάστασηστοΚΥΤτουΈβρουείναιακόμαχειρότερηενώοιμαρτυ-ρίεςτονίζουντιςαπάνθρωπεςκαιαπαράδεκτεςσυνθήκεςυγιεινής 127 τηνέλλειψηδιερμηνέωντηνέλλειψηιατρικούκαινοσηλευτικούπροσωπικούτημηταυτοποίησητηνέλλειψηδιαδικασιώνγιατηδιαπίστωσητηςευαλω-τότηταςήτηςανηλικότηταςτοσυνωστισμότηνέλλειψηπροαυλισμούενίο-τεέωςκαιεπίδύοημέρεςκαιτονμεικτόπληθυσμόndashωςπροςτηνηλικίατοφύλοκαιιατρικάθέματαndashσταεμπορευματοκιβώτιακαιστιςσκηνές 128

ΚράτησηΤοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικής είχεδεσμευτεί 129 ότι κανέναανήλικοδενθαπαρέμενεσεκράτησηέωςτατέλητου2017ΩστόσοστατέληΔεκεμβρίουτου2017υπήρχανακόμη54καταγεγραμμέναανήλικασεκράτησηενώτο2018αυτόςοαριθμόςαυξήθηκεδραματικάκαιανερ-χότανστα216στις15Ιουνίου2018

126 ΗUNHCRδιεξήγαγεμιαΑξιολόγησητωνΑναγκώντωνπροσφύγωνστηΛέσβοτονΜάιοτου2018Ηέκθεσημένειναδημοσιευτεί(20Σεπτεμβρίου2018)αλλάμιασύνοψητωνευρημάτωντηςπαρουσιάστηκεστηΔιυπηρεσιακήΟμάδαΕργασίαςστηΛέσβοτην1ηΑυ-γούστου2018

127 ΠροκαταρκτικάσχόλιατηςΕυρωπαϊκήςΕπιτροπήςγιατηνΠρόληψητωνΒασανιστηρίωνκαιτηςΑπάνθρωπηςήΤαπεινωτικήςΜεταχείρισηςήΤιμωρίας (CPT)adhocεπίσκεψηστηνΕλλάδα10-19Απριλίου2018(CPTInf[2018]20)

128 HumanRightsWatchGreeceInhumaneConditionsatLandBorder27July2018httpbitly2DZ0cdU

129 ldquoΥπουργόςΜεταναστευτικήςΠολιτικήςΩςτοτέλοςτουέτουςόλαταασυνόδευταπαιδιάσεκατάλληλεςδομέςraquoAMNA282017httpbitly2LARjx6

63

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Προφανώς αυτό οφείλεται στην αύξηση των ασυνόδευτων ανήλικωνστηνΕλλάδασυνολικάκαιστηνπρόσφατηεκκένωσηδύοεγκαταλειμμέ-νωνεργοστασίωνστολιμένατηςΠάτραςόπουδιέμενανπαράνομαασυ-νόδευταανήλικαndashμεταξύάλλωνπροκειμένουνααποπειραθούνναφθά-σουνστηνΙταλίαΚατάτηδιάρκειατηςεπιχείρησηςοιαστυνομικέςαρχέςταυτοποίησαν142ανήλικααπόταοποίαμόνο37είχανκαταγραφείενώ105δενείχανκαταγραφείποτέωςαιτούνταάσυλοστηνΕλλάδαΤαταυ-τοποιημέναανήλικαμεταφέρθηκανσεασφαλέστερουςχώρουςφιλοξε-νίαςενώτα105ανήλικαμεταφέρθηκανστοΠροαναχωρησιακόΚέντροτηςΚορίνθουσεκαθεστώςlaquoπροστατευτικήςφύλαξηςraquo

Η παραμονή των παιδιών σε κέντρα κράτησης αποτελεί από καιρόπρακτική της ελληνικής κυβέρνησης και ενώ η κατάσταση βελτιώθηκεσταδιακάμέσασταχρόνιαπληθαίνουν ταπαραδείγματααυξανόμενωναριθμώνανηλίκωνυπό κράτησηΚαι πάλι κατά τοδεύτεροήμισυ του2017αυξήθηκανταανήλικασεπροστατευτικήφύλαξηστοΠροαναχω-ρησιακόΚέντροτηςΑμυγδαλέζαςενώεπίσηςπαρατάθηκεκαιηδιάρκειάτηςΤοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςδήλωσεότιαυτόοφειλό-τανστηνάφιξη1100ασυνόδευτωνανηλίκωναπότονΑύγουστοέωςτονΝοέμβριοτου2017 130

Όπωςανέφερανσταθεράδιάφοροιεμπλεκόμενοιφορείςοισυνθή-κεςστηνΑμυγδαλέζαδενπληρούνταβασικάπρότυπαΟισυνθήκεςεκείείναιαπαράδεκτεςγιατηντοποθέτησηανηλίκωνέστωκαιπροσωρινά 131 ενώυπάρχεικαιέλλειψηρουχισμούυποδημάτωνκαιειδώνυγιεινήςκα-θώςκαιανεπάρκειακλινώνοπότεταανήλικακοιμούνταιστοδάπεδοκαισεστρώματαπουδενέχουναπολυμανθείΕπίσηςκαταγράφονταιτακτικάπεριστατικάβίαςαυτοτραυματισμώνκαιαπεργίαςπείνας

laquoΤαανήλικαμαςρωτούνσυνεχώςγιατίβρίσκονταιστηφυλακήενώδενέκαναντίποτακακόraquo

130 laquoΑύξησητουαριθμούκαιτουχρόνουκράτησηςασυνόδευτωνανηλίκωνraquoΑυγή21122017httpbitly2VcaiOj

131 ArsisldquoAnnualreport2017AthensinterventionteamofArsisinthefieldofdetentioninAmygdalezaandTavrospre-removaldetentioncentrerdquo22May2018httpbitly2HaUgjR

64

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

[thinsp62thinsp] Κέντρα και δομές φιλοξενίας ανηλίκων η κατάσταση στην ενδοχώρα

ΕνώείναισημαντικόναεπισημανθείότιηΕλλάδαδενήτανεξοικειωμένημεπαρόμοιεςκαταστάσειςκαιδενδιέθετεποτέκάποιοσύστημααναδο-χής ή επιτροπείας θα προσδοκούσε κανείς ότι κατά τη διάρκεια τουτρίτουέτουςτηςαποκαλούμενηςlaquoπροσφυγικήςraquoκρίσηςθαμπορούσαννααποφεύγονταικάποιεςσυμπεριφορέςκαιθαμπορούσανναυιοθετη-θούνκαλέςπρακτικέςπροκειμένουναδιασφαλίζεταιότιταασυνόδευταανήλικαέχουνκάποιονασφαλήχώροδιαμονήςείτεπροσωρινάείτεορι-στικάώσπουναενηλικιωθούνήκαιναείναιικανάνασταθούνσταπόδιατουςΩστόσοδενδιαθέτουνόλαταανήλικαένανασφαλήχώροδιαμο-νήςΑυτήτηστιγμήυπάρχουντρειςτύποιχώρωνπουθαμπορούσανναφιλοξενήσουν ανήλικα οι δύο είναι προσωρινοί Ασφαλείς Ζώνες σεανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςκαιξενοδοχείακαιημόνημακροχρόνιαδια-μονήγιαπαιδιάπουδιατίθεταιαυτήτηστιγμήστηνΕλλάδαείναιοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων(ξενώνες)

Στηνπράξημπορείναυπάρχουνανήλικαπουδιαμένουνσεκαταλή-ψειςήστριμωγμένασανσαρδέλεςσεδιαμερίσματαμεάλλουςεςυπηκό-ουςτρίτωνχωρώνσυνήθωςενηλίκουςώστενααποφύγουντηναστεγία

ΠαράτοότιοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνπαρουσιάζουνπληθώραπροβλημάτωνάλλεςεπιλογέςφιλοξενίαςδενπληρούνταδιεθνήπρότυπαγιατηνυποδοχήκαιτιςσυνθήκεςδιαβίωσηςανηλίκωνΠεραιτέρωοκα-τάλογοςμετιςδιαθέσιμεςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιτιςμορφέςστέ-γασηςυπόκειταισεσυνεχείςμεταβολέςκαιοπωσδήποτεαυτέςδενεπαρ-κούνγιατηνπαροχήστέγασηςστονδιαρκώςαυξανόμενοαριθμόασυνό-δευτωνκαιχωρισμένωναπότηνοικογένειάτουςανηλίκωνστηνΕλλάδα

Ασφαλείς ΖώνεςΕπίτουπαρόντοςλειτουργούνδέκαΑσφαλείςΖώνεςστηνΕλλάδα 132μεδυνατότηταφιλοξενίαςέως300ανήλικα

ΟιΑσφαλείςΖώνες έχουνσυσταθείως εναλλακτική επιλογήγια τηστέγασηκαιτηνπαροχήυπηρεσιώνκαιφροντίδαςσταασυνόδευταανήλικα

132 ΕΚΚΑΕπικαιροποιημένηκατάστασηΑσυνόδευταανήλικαστηνΕλλάδα31 Ιουλίου2018httpbitly2VUhmDw

65

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

καιγιατηναντιμετώπισηεπειγουσώναναγκώνγιατηνασφάλειακαιτηνπροστασίατουςΣεαυτέςσυμπεριλαμβάνεταιηάμεσηαπομάκρυνσητωνπαιδιώναπόσυνθήκες κράτησηςώσπουνα καταστούνδιαθέσιμεςπιομακροχρόνιεςεπιλογέςγιατηντοποθέτησητωνασυνόδευτωνανηλίκωνήβιώσιμεςλύσεις

ΗΥποομάδαΕργασίαςγιατηνΠροστασίατουΠαιδιούndashΤμήμαΑθη-νών(ChildProtectionSub-WorkingGroupndashAthens)συνέταξεκατευθυ-ντήριες οδηγίες και συστάσεις 133 ορίζοντας το πλαίσιο λειτουργίας τωνΑσφαλώνΖωνώνκαιταπρότυπαπουδιασφαλίζουνότιαυτοίοιχώροιείναικατάλληλοιγιαανήλικαΟιενλόγωκατευθυντήριεςοδηγίεςlaquoυιοθετή-θηκανraquoαπότοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςκαιτοΥπουργείοΕργασίαςΩστόσοεφόσονδενέχουνεκδοθείεπίσημεςκρατικέςκατευθυ-ντήριεςοδηγίεςκαιδενυπάρχεισυναφήςνομοθεσίαηύπαρξηαυτώντωνκατευθυντήριωνοδηγιώνδενείναιδεσμευτικήγιατοκράτοςκαιεφαρμό-ζονταιεπιλεκτικάκαιπροαιρετικάσεσυγκεκριμένεςδομέςανοιχτήςφιλοξε-νίαςπουυπάγονταιστοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικής

ΣταΕλάχισταΠρότυπααναφέρεταιότιέναπαιδίθαπρέπειναπαρα-μείνειστηνΑσφαλήΖώνητοπολύγιαδώδεκαβδομάδεςΩστόσοστηνπραγματικότηταυπάρχουνπεριπτώσειςασυνόδευτωνανηλίκωνπουδια-μένουνστιςΑσφαλείςΖώνεςεπίπερισσότεροαπόέναέτοςκαιάλλεςπεριπτώσειςασυνόδευτωνανηλίκωνπουφεύγουνndashπολλάανήλικαξεπέ-ρασαντιςδώδεκαβδομάδεςενηλικιώθηκανκαιμετακινήθηκανστηδομήόπουδιέμεινανμετονυπόλοιποπληθυσμότωνενηλίκωνότανσυμπλή-ρωσαντοδέκατοόγδοοέτοςτηςηλικίαςτουςΑυτόοφείλεταικυρίωςστοότιταπαιδιάπουδιαμένουνστιςΑσφαλείςΖώνεςσυνήθωςπαρα-πέμπονταιεκείέπειτααπόκράτησηκαισυνήθωςείναιηλικίαςάνωτων16ετώνΕπομένωςθαείναιτατελευταίαπουθαπαραπεμφθούνσεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνΠροτεραιότηταδίνεταισταπαιδιάσεσυγκεκριμένεςπεριοχέςτωνΚΥΤσταπαιδιάυπόκράτησησταμικρότερηςηλικίαςπαι-διάκαισταάστεγαΟιΑσφαλείςΖώνεςκαιταξενοδοχείαθεωρούνταιπιοευνοϊκόπεριβάλλονδιαβίωσηςσεσχέσημεταυπόλοιπαοπότετα

133 Το2015συστάθηκανΟμάδεςΕργασίας(WG)προκειμένουνασυντονίσουντουςαρμό-διουςεμπλεκόμενουςφορείςώστενααναγνωρίσουντασχετικάζητήματασεκάθεπεδίοπουάπτεταιτηςδιαχείρισηςκαιτηςπροστασίαςτωνμεταναστώνκαιτιςσυνακόλουθεςλύσειςΜίααπόαυτέςτιςΟμάδεςΕργασίαςndashηΟμάδαΕργασίαςγιατηνΠροστασίατουΠαιδιούndashσυνέταξεταΕλάχιστα Πρότυπα για τις Ασφαλείς Ζώνες για τα Ασυνόδευτα Παιδιά (UAC) σε Ανοιχτές Δομές ΦιλοξενίαςΔιατίθεταιστηδιεύθυνσηhttpbitly2vOAioH

66

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ανήλικαπουδιαμένουνεκείδενείναιδυνατόνααποτελέσουνπροτεραιό-τηταΣτιςσυστάσειςαναφέρεταιακόμαότιθαέπρεπεναυπάρχουνισχυ-ροί κοινοτικοί δεσμοί στις ανοιχτές δομές φιλοξενίας προκειμένου ναδιασφαλίζεταιηπροστασίαΣτηνπράξηενυπάρχουνεντάσειςανάμεσασταασυνόδευταανήλικακαιστογενικόπληθυσμόσεαρκετέςανοιχτέςδομέςφιλοξενίας 134ΕπίσηςοισυστάσειςαναφέρουνότικάθεΑσφαλήςΖώνηθαπρέπειναβρίσκεταικοντάστιςυποστηρικτικέςυπηρεσίεςκαιναδιαθέτειένανπάροχοεξειδικευμένωνυπηρεσιώνγιαασυνόδευταανήλικαοοποίοςθαμπορείναπαρέχειειδικήυποστήριξη(υπηρεσίεςδιαχείρισηςπερίπτωσης)καινακαλύπτειτιςβασικέςανάγκεςτωνπαιδιώνπουβρίσκο-νταισεαυτή 135ΑκόμηαναφέρουνότιοφορέαςυλοποίησηςτηςΑσφα-λούςΖώνηςείναιυπεύθυνοςγιατιςυπηρεσίεςπουπαρέχονταισταασυ-νόδευταανήλικασυμπεριλαμβανομένηςτηςκαθημερινήςφροντίδαςκαιτηςπροστασίαςτωνανηλίκωνωστόσοδενθαενεργείωςνόμιμοςεπί-τροποςΕφόσονδενπρόκειταιγιαυποχρέωσηασφαλώςεπιδέχεταιπολ-λώνερμηνειώνκαιέχουνυπάρξειπεριπτώσειςστιςοποίεςταπαιδιάστιςΑσφαλείςΖώνεςδενέχουνρούχαήσετμεείδηυγιεινήςενώοιεμπλε-κόμενοιπάροχοιυπηρεσιώνφιλονικούνγιατοποιααπόόλεςτιςπαρού-σεςοργανώσειςθαπρέπειναφροντίσειταπαιδιά

Ξενοδοχεία ΤονΜάρτιοτου2018ορίστηκεωςεπείγουσαλύσηηχρήσηξενοδοχείωνως απάντηση στον αυξανόμενο αριθμό ασυνόδευτων και χωρισμένωναπότηνοικογένειάτουςανηλίκωνστανησιάΣήμεραλειτουργούνδώδε-καξενοδοχείαμεσυνολικήχωρητικότητα500κλινώνΤαξενοδοχείαδια-χειρίζεταιοΔιεθνήςΟργανισμόςΜετανάστευσης(ΔΟΜ)καιχρηματο-δοτείηΕυρωπαϊκήΕπιτροπήστοπλαίσιοενόςέργουμετίτλοlaquoΈκτακτηΑνταπόκριση για τη Στέγαση Ασυνόδευτων Παιδιών (ERAcUMiC)raquo 136 Στόχοςτουπρογράμματοςείναιηπαροχήυπηρεσιώνπροσωρινήςφιλο-ξενίας και προστασίας η κάλυψη των βασικών αναγκών η πρόσβασηστην πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη με μια ιατρική μονάδα ανά

134 ΈχουνγίνειπολλέςκαταγγελίεςστιςανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςτουΣχιστούκαιτουΕλαιώναμεταξύάλλωναπόπρόσφυγεςπουδιαμένουνεκείσχετικάμετονκίνδυνοπουσυνεπάγεταιηΑσφαλήςΖώνηγιατηνυπόλοιπηδομή

135 IbidΥποσημείωση131136 ΔΟΜ ldquoEmergency Response in Accommodating Unaccompanied Migrant Children

ERAcUMiCrdquohttpbitly2VPBk2l

67

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

δομήστέγασηςηνομικήσυμβουλευτικήηψυχολογικήυποστήριξηοιεκπαιδευτικέςδραστηριότητεςκαιταμαθήματααλλάκαιοιρυθμίσειςγιαενισχυμένηπαροχήεξωτερικώνυπηρεσιώνσταασυνόδευταανήλικαενι-σχύονταςποσοτικάκαιποιοτικάτιςδυνατότητεςπαροχήςβοήθειαςστοπλαίσιοτηςέκτακτηςανταπόκρισηςώστενααυξηθούνοιχώροιφιλοξε-νίαςτωνανηλίκωνκαιναπαρέχονταικατάλληλεςυπηρεσίες

Επίσης υπήρξαν μαρτυρίες που έκαναν λόγο για ορισμένους ορό-φουςπουστέγαζανανήλικασταξενοδοχείαενώόλοτουπόλοιποξενο-δοχείοσυνέχιζεναλειτουργείκανονικάΟρισμέναξενοδοχείαβρίσκο-νταιπολύμακριάαπότηνπόληεντείνονταςτοαίσθημααποκλεισμούτωνανηλίκωνΟρισμέναξενοδοχείαβρίσκονταισευποβαθμισμένεςπεριοχέςενώάλλαήτανξενοδοχείαημιδιαμονήςΕνώπαρέχονταιυπηρεσίεςαυτέςδενμπορούννακαλύψουντονμεγάλοαριθμότωνανηλίκωνπουδιαμέ-νουνσεένανενιαίοχώροφιλοξενίας

Καιπάλι πρόκειται για ένακοντόφθαλμοπροσωρινόβήμα γιαμιαακόμαμηοριστικήλύσηπουδενκάνειταανήλικανανιώθουνασφαλήκαιπροστατευμέναΕπίσηςείναιέναδαπανηρόεγχείρημακαιδιερωτάταικανείςανθαήτανκαλύτεροτακεφάλαιαπουδαπανήθηκανσεαυτόναέχουναξιοποιηθείγιατηνανάπτυξημονιμότερωνκαιασφαλέστερωνχώ-ρωνφιλοξενίαςόπωςοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων

Πρόσβαση σε μόνιμη φιλοξενία Ενώτοελληνικόκράτοςείναιυπεύθυνογιατηνπροστασίακαιτηφροντί-δααυτώντωνπαιδιώνυπάρχειέναχρόνιοέλλειμμακατάλληλωνχώρωνφιλοξενίαςανηλίκωνμεβάσητηνκοινότηταΟσυνολικόςαριθμόςτωνπαραπομπώνασυνόδευτων ανηλίκων που έλαβε και επεξεργάστηκε τοΕΚΚΑαπότον Ιανουάριοτου2016έωςτον Ιανουάριοτου2017είναι5192άτομαΈωςτις15Αυγούστου2018οαριθμόςείχεανέλθειστα14810άτομαμόλιςενάμισιέτοςαργότερα 137

ΤονΙανουάριοτου2017αναφερότανότιηεθνικήχωρητικότηταγιατηφιλοξενίατωνπαιδιώνήταν1312κλίνεςαπότιςοποίεςοι813ήτανσεείκοσι οχτώ δομές μακροχρόνιαςφιλοξενίας (δομέςφιλοξενίας ανηλί-κων)ενώοι499σεείκοσιδύοκέντραπροσωρινήςφιλοξενίαςΤαασυ-νόδευτα ανήλικα που φιλοξενούνταν σε δομές μακροχρόνιας και

137 ΕΚΚΑ Επικαιροποιημένη κατάσταση Ασυνόδευτα ανήλικα στην Ελλάδα 15 Αυγούστου2018httpbitly2H9wYuy

68

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

προσωρινήςφιλοξενίαςανέρχοντανσε1312άτομαενώ1301ασυνό-δευταπαιδιάανέμεναννατοποθετηθούνΟεκτιμώμενοςαριθμόςανηλί-κωνστηνΕλλάδαήταν2300άτομα 138

Στις31Ιανουαρίου2018οεκτιμώμενοςαριθμόςασυνόδευτωνανηλί-κωνστηνΕλλάδαήταν3270Απόαυτάτα2312βρίσκοντανσελίστααναμονήςγιατηντοποθέτησησεδομήφιλοξενίαςανηλίκων269παιδιάστηλίστααναμονήςπαρέμενανσεκλειστέςδομές(ΚΥΤ)καιΑστυνομικάΤμήματασεlaquoπροστατευτικήφύλαξηraquoΠαράτηναύξησηέναέτοςαργό-τερα(τονΙανουάριοτου2018)ηχωρητικότηταμειώθηκεσε1101κλίνεςοι783σετριάντατρειςδομέςμακροχρόνιαςφιλοξενίαςκαιοι318σεδεκάξιδομέςπροσωρινήςφιλοξενίας 139ΤονΙούνιοτου20182832ανή-λικααπότασυνολικά3973πουβρίσκοντανστηνΕλλάδασύμφωναμεταστοιχείατουΕΚΚΑβρίσκοντανσεακατάλληληδομή 140καθώςεκκρε-μούσεητοποθέτησησεδομήπροσωρινήςφιλοξενίας

Τον Αύγουστο του 2018 141 ο εκτιμώμενος αριθμός ανηλίκων στηνΕλλάδαείναι3290άτομαΣημειώθηκεαύξησημε90επιπλέονκλίνεςαπότονΙανουάριομετονσυνολικόαριθμόναανέρχεταιστις1191κλίνεςσεπενήντατρειςδομέςμακροχρόνιαςφιλοξενίαςμε1175κλίνεςκαιτέσσε-ραδιαμερίσματαημιαυτόνομηςδιαβίωσηςμε16κλίνεςταοποίααυτήτηστιγμήλειτουργούνωςπιλοτικόπρόγραμμα 142

Υπάρχουν2242αναφερόμενες εκκρεμείς υποθέσεις 296στα ΚΥΤ127 σε Προστατευτική φύλαξη 161 σε Ανοιχτές Δομές Προσωρινής

138 ΕΚΚΑ Επικαιροποιημένη κατάσταση Ασυνόδευτα ανήλικα στην Ελλάδα 13 Ιανουαρίου2017Απόταασυνόδευταανήλικαστηλίστααναμονής277ήτανέγκλειστασεδομέςυπο-δοχής(ΚΥΤ)και18κρατούντανσεΑστυνομικάΤμήματασεlaquoπροστατευτικήφύλαξηraquohttpbitly2Vdbgtt

139 ΠερισσότερεςπληροφορίεςκαιΠίνακεςμεόλουςτουςδιαθέσιμουςχώρουςκαιστοιχείαδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)ΧώραΕλλάδαΕθνικήΈκθεσηΕπι-καιροποίηση2016σσ113-115πουσυνέταξετοΕΣΠhttpbitly3007B5QΕθνικήΈκθε-σηΕπικαιροποίηση2017σσ141-142πουσυνέταξετοΕΣΠhttpbitly2H9viA5

140 ΒλπαραπάνωΕνότητα52Ηφράσηlaquoβρίσκοντανσεακατάλληληδομήraquoαναφέρεταισεανήλι-καπουδιαβιούνσεεπισφαλείςσυνθήκεςστιςοποίεςσυμπεριλαμβάνονταιοιΑσφαλείςΖώνεςοι ειδικέςπεριοχέςστιςανοιχτέςδομέςφιλοξενίας και τα ΚΥΤ ταδιαμερίσματαμεπολλούςακόμηανθρώπουςκαταλήψειςηlaquoπροστατευτικήraquoφύλαξηκαιοδρόμοςκαιηlaquoαστεγίαraquo

141 ΕΚΚΑ Επικαιροποιημένη κατάσταση Ασυνόδευτα ανήλικα στην Ελλάδα 15 Αυγούστου2018httpbitly2H9wYuy

142 ΣτοναριθμόδενσυμπεριλαμβάνονταιχώροιπροσωρινήςφιλοξενίαςπουαυτήτηστιγμήπεριλαμβάνουντριακόσιουςχώρουςσεδέκαΑσφαλείςΖώνεςκαιπεντακόσιουςπενήντασεδώδεκαξενοδοχεία

69

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Φιλοξενίας254σεΑσφαλείςΖώνες413σεξενοδοχεία(επείγουσαφι-λοξενία)254σεάτυπηστέγαση300χωρίςνααναφέρεταιτοποθεσίακαι437νααναφέρονταιωςαστεγία

Είναιπροφανέςότιηχωρητικότηταεξακολουθείναανέρχεταιμόλιςστοένα τρίτοαπόαυτήπουείναιπραγματικάαπαραίτητη 143καιότιοαριθμόςτωνεκκρεμώνυποθέσεωνπαραμένειοίδιοςκαιαυτόθασυνεχι-στεί εφόσον δεν έχει επιτευχθεί η απαραίτητη χωρητικότητα Η λίστααναμονήςδενμπορείναμικρύνειπαρεκτόςεάνέναπαιδίεγκαταλείψειμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνήαναχωρήσειαπόαυτήλόγωενηλικίωσηςήεάνμεταφερθείσεάλλοκράτος-μέλοςΕάνδενσημειωθείπρόοδοςαυτόςθαήτανομόνοςτρόποςγιαναπαραπεμφθείέναπαιδίμεασφά-λειασεμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκων

Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι είναι κοινή πρακτική να μεταφέρονται σεΑσφαλείςΖώνεςταπαιδιάπουβρίσκονταισεπροστατευτικήφύλαξηΤαπαι-διάσυχνάτιςεγκαταλείπουνεπιλέγονταςναζήσουνστοδρόμοώσπουναβρεθείδομήφιλοξενίαςανηλίκωνήεπιλέγονταςναπαραμείνουνστοδρόμοδιαλέγοντας ένα άλλο επικίνδυνο μονοπάτι που τα οδηγεί στην παράτυπηπαραμονή τουςστηχώραΣπανίζουνοιπεριπτώσειςστιςοποίες έναπαιδίμεταβαίνειαπευθείαςαπότηνπροστατευτικήφύλαξησεδομήφιλοξενίαςανη-λίκωνκαθιστώνταςδυνατήτηνπιοομαλήένταξήτουδηλαδήεκείόπουμπορείναξεκινήσεινααισθάνεταιασφαλέςκαιεπιτέλουςνασχεδιάσειτομέλλοντου

Οιβασικοίπληροφοριοδότεςβεβαιώνουνότιέτσιήτανπάνταηκατά-στασημετηφιλοξενίατωνανηλίκωνστηνΕλλάδαναεύχεταικανείςναδιαφύγεικάποιοςαώστεναμπορέσουν ταπαιδιάνααπομακρυνθούναπότοκέντροκράτησηςήαπότοδρόμοndashακόμηκαιτηνεποχήπουδενυπήρχανΑσφαλείςΖώνεςήξενοδοχείαήοποιαδήποτεεναλλακτικήεπι-λογήμεεξαίρεσημερικέςεκατοντάδεςχώρουςσεδομέςφιλοξενίαςανη-λίκωνΘεωρούναπορίαςάξιοότιτο2018καιμετατόσακονδύλιαπουδαπανήθηκαν την τελευταία τριετία στην Ελλάδα laquoβρισκόμαστε ακόμαστηνίδιακατάστασηΤιείναιαυτόπουακόμαπάειστραβάraquo

ΟιεπαγγελματίεςανέφερανότιοχώροςσεμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνείναιέναδιαρκέςαίτηματωνανηλίκωνπουδιαμένουνσεέναΚΥΤμιαΑσφα-λήΖώνηείναιυπόκράτησηστοδρόμοωςκαισεάτυπηστέγασηΤαανήλικαεπιθυμούνασφάλειακαισταθερότηταΩστόσοηπερίοδοςαναμονήςμπορεί

143 ΗUNHCRεπίσηςτοαναφέρειτονΙανουάριοτου2018στοUNHCRFactSheetGreece1-31Ιανουαρίου2018httpbitly2VWSevY

70

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ναείναιεξαντλητικήωςκαιγιατουςεπαγγελματίεςπουαδυνατούνναδώσουνμιαοριστικήαπάντησησταανήλικαΕνώοεκνευρισμόςκαιηαπογοήτευσηβαραίνουνόλαταεμπλεκόμεναμέρηταανήλικασυχνάαπελπίζονται

Ομέσοςχρόνοςαναμονήςπριναπότηντοποθέτησησεδομήφιλο-ξενίαςανηλίκωνδιαφέρειανάλογαμετηνηλικίατοφύλοκαιτηνευαλω-τότητατουπαιδιούξεκινώνταςαπόλίγεςμέρεςέωςμιαδυοβδομάδεςγιαταπολύμικράπαιδιάταανήλικακορίτσιαήάλλεςεξαιρετικάευάλωτεςπεριπτώσειςκαιφθάνονταςέωςτουςμερικούςμήνεςγιατουςυγιείςεφή-βουςοιοποίοιαποτελούνκαιτηνπλειονότηταΟαναμενόμενοςμέσοςόροςείναιτρειςέωςτέσσεριςμήνεςαλλάέχουνυπάρξειπεριπτώσειςστιςοποίεςηαπάντησηαπό τοΕΚΚΑαφορούσεανήλικαπουδενείχεδεικανείςεπίμήνεςκαιπουήταναδύνατοναβρεθούν

ΗφιλοξενίαεξαρτάταιεπίσηςαπότηστήριξηπουδίνουνστοπαιδίοιεπαγγελματίεςπουπιέζουντοΕΚΚΑτηρώνταςτοενήμερογιατυχόνεπι-δείνωσητωνσυνθηκώνδιαβίωσηςήτηςκατάστασηςυγείαςτουπαιδιού

laquoΉρθεσεεμάςέναπαιδίπουείχεκαταγραφείστηνΥπηρεσίαΑσύ-λουαπόμόνοτουκαιπερίμενεγιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνπάνωαπόδέκαμήνεςΌτανήρθεσεεμάςείδαότιδενμπορούσεναμείνειστοδρόμοούτεμιαμέραπαραπάνωΉτανεξαιρετικάευάλω-τοΤουβρήκαμεδομήφιλοξενίαςανηλίκωντηνίδιαμέραraquo

ΑυτόανέφερεμίακοινωνικήλειτουργόςστηνΑθήνακαιυπογραμμίζειτον εγγενή ρόλο της κοινωνίας των πολιτών στην παροχή υπηρεσιώνπροστασίαςενόψειτωνκενώνπουαφήνειτοκράτοςαλλάκαιτονπαρά-γοντατηςτύχης()πουθαμπορούσενακαθορίσειndashήόχιndashτηνευημερίαενόςανηλίκουστηνΕλλάδα

Παιδιά στο δρόμοΈχειυπάρξειαθρόαάφιξηπροσφύγωνστιςπαραμεθόριεςπεριοχέςκαιπαρότιυπήρξανεπίσημεςπροσπάθειεςσυγκράτησηςτουπληθυσμούμα-κριάαπότηνενδοχώρααυτέςαπέτυχανόπωςαποτυπώνεταισεόλεςτιςμεγαλουπόλειςμεπρώτητηνΑθήναΣτηδιάρκειατωντελευταίωνετώνοιμεγάλεςπόλειςείδανένανάνευπροηγουμένουαριθμόασυνόδευτωνανηλίκωνκαιάλλωνπολύευάλωτωνατόμωνναμένειστοδρόμοξεπερ-νώνταςτιςδυνατότητεςτωνπαρόχωνυπηρεσιώνστατοπικάγραφείατηςκοινωνίαςτωνπολιτών

71

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ΜίαβασικήπληροφοριοδότριαυπογραμμίζειότιδενυπάρχειτρόποςναεκτιμηθείπραγματικάοαριθμόςτωνάστεγωνπαιδιώνούτεκανμεβάσηταστοιχείατουΕΚΚΑΟιαιτήσειςπροςτοΕΚΚΑπουδεναναφέρουνρητάτηλέξηlaquoαστεγίαraquoδενκαταμετρώνταιανάλογαΗάτυπηστέγασηήτοασυμπλή-ρωτοκενόστοέντυποτηςαίτησηςθαμπορούσενασημαίνειτοοτιδήποτεκαιέχειπολύνακάνειμετοάτομοπουσυμπληρώνειτηναίτησηΈναπαιδίσεμιακατάληψηθαμπορούσεναμείνειάστεγοτηνεπόμενημέρααλλάθαανήκεστηνκατηγορίατηςάτυπηςστέγασηςόπωςκαιταπαιδιάπουζουνσεάθλιεςσυνθήκεςμεάλλουςεςυπηκόουςτρίτωνχωρώνγιαπαράδειγμασεμισθω-μένοδιαμέρισμασυνήθωςπληρώνονταςγιατηστέγασήτουςμεχρήματαήάλλαμέσαΑυτάταανήλικαθαέπρεπεεπίσηςναθεωρούνταιάστεγααλλάδενκαταγράφονταιωςανήλικαεκτόςεάντοαναφέρειρητάτοΕΚΚΑΥπάρ-χειεπίσηςκιηπερίπτωσητωνανηλίκωνπουαρνούνταιναπαραπεμφθούνστοΕΚΚΑεπιλέγονταςναπαραμείνουνεκείπουβρίσκονται(μεφίλουςεςσυμπατριώτεςτισσες)καιξαφνικάκαθίστανταικυριολεκτικάάστεγαπροσπα-θώνταςναβρουνκαταφύγιοστιςπλατείεςκαισταδημοτικάπάρκα

Τογεγονόςότιέπρεπενααντιμετωπιστείέναςάνευπροηγουμένουαριθ-μόςπαιδιώνπουδιαβιούνσεεπικίνδυνεςκαταστάσειςδηλαδήστοδρόμοήακόμαχειρότεραάλλαξετηφύσητωνυπηρεσιώνπουπαρέχονταιστηνεν-δοχώρακαιτιςμετέτρεψεσευπηρεσίεςανταπόκρισηςlaquoπρώτηςγραμμήςraquoΟισυνθήκεςθυμίζουνεκείνεςμιαςέκτακτηςανάγκηςπουδενδιαφέρουνσεκάτιαπόεκείνεςπουεπικρατούνστανησιάτουΒόρειουΑιγαίουΟιπάροχοιτωνυπηρεσιώνσυχνάβρίσκονταισεαδιέξοδεςκαταστάσειςιδιαίτερατουςχειμε-ρινούςμήνεςΟιπερισσότερεςπεριπτώσειςαφορούνάστεγαπαιδιάήπαιδιάπουδιαβιούνσεπλήρηανασφάλειαμεάγνωστουςοικογενειακούςφίλουςτηςίδιαςεθνικότηταςπουμόλιςέφθασανστηνΑθήναΤοκύριοζήτημαεξακο-λουθείναοφείλεταιστοότιταανήλικαδενμπορούνναπροσπελάσουντιςδομέςυποδοχήςτηνκατάλληληστιγμήεάνμπορέσουνκαθόλου

Το2018σημειώθηκεεπίσηςραγδαίααύξησητωνασυνόδευτωνανηλί-κωνπουσυσσωρεύοντανσευπαίθριουςδημόσιουςχώρουςεπίβδομάδεςΗαστεγίαπροκάλεσεσοβαρήβλάβησεαρκετέςπεριπτώσεις(επιδείνωσητηςσωματικήςκαιψυχικήςυγείαςθυματοποίησηαρκετέςαπειλέςγιατηνασφάλειάτουςπραγματικάεγκλήματαπουδιαπράχθηκανσεβάροςασυ-νόδευτωνανηλίκωνλόγωτουότιεκείναπαραμένουνστοδρόμογιαμεγάλαχρονικάδιαστήματακαιαναγκάζονταιναεξασφαλίσουνστέγημείδιαμέσα)παράτιςπροσπάθειεςτωνπαρόχωντωνυπηρεσιών

72

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

laquoΤο2018γιαπρώτηφοράείχαμεπεριπτώσειςπαιδιώνπουέρχο-ντανχτυπημένακαιτραυματισμέναστογραφείοέχονταςδιανυκτε-ρεύσειεπίμέρεςσεπάρκαήάλλουςδημόσιουςχώρουςκαιχρειά-ζοντανεπειγόντωςιατρικήβοήθειαΑλλάκαιπάλιδενγινότανναεπι-σπευστείητοποθέτησήτουςπαράτιςπροσπάθειεςτουΕΚΚΑraquo

Ένας άλλος επαγγελματίας που εργάζεται κυρίως με άστεγα παιδιάαναφέρει

laquoΉρθεστογραφείοκαιήθελεναπηδήξειαπότοπαράθυρογιατίήταναπεγνωσμένοςΤιμπορούσανακάνωΤίποταΑπολύτωςτίπο-ταΜόνονατονηρεμήσωκαιναπροσπαθήσωναμηντουσυμβείκάτικακόαλλάείχεδίκιοraquo

Δυστυχώςανεξάρτητααπότιςπροσπάθειεςκαιτηνποιότητατωνυπη-ρεσιώνυπάρχουνπεριπτώσειςπουδενμπορούνναβοηθηθούν

laquoΕίχαμεεφήβουςπουldquoμεταμορφώνοντανrdquoμπροστάσταμάτιαμαςμέσαστουςμήνεςμετάτηνπρώτηφοράπουέρχοντανστογρα-φείοΑπόντροπαλάπαιδιάγίνοντανοργισμένοιέφηβοιλόγωτηςαβεβαιότηταςτηςμάταιηςαναμονήςτηςπροσμονήςκαιτουσυγ-χρωτισμούμετουςλάθοςανθρώπουςστοδρόμοΆλλοιήτανέφη-βοιπουχάσαμεταίχνητουςπρινμπορέσουμενατουςφροντίσου-μεΚάποιοιέφυγανπαράνομααπότηνΕλλάδακαιξαναεμφανίστη-κανγιαναμαςπουνότιήτανασφαλείςΑλλάοιπερισσότεροεξα-φανίστηκανraquo

ΑλλάυπάρχουνκαιακόμαχειρότερασενάριαΈναςάλλοςεπαγγελμα-τίαςαναφέρει

laquoΕίχαμιαπερίπτωσηήτανέναςπουζούσεστο τοπικόδημοτικόπάρκογιαμήνεςστοκρύοστηβροχήδενμπορούσανακάνωτίποταΤονπλησίαζανλογήςλογήςάνθρωποιστοπάρκοπροσπα-θώνταςνατονδελεάσουνμεχρήματαήμεέναζεστόσπιτικόγιανα αρχίσει να εκδίδεται Και μια μέρα το έκανε Έβρεχε και δενάντεχεάλλοΟπότεπήγεΧρειαζότανστέγηΕιλικρινάτιθαμπο-ρούσανατουπωαφούδενείχατίποτανατουπροσφέρωγιαναμηναφήσωνασυμβείαυτόraquo

73

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

[thinsp63thinsp] Κακοδιαχείριση περιπτώσεων Ενώπρόσφαταορίστηκανδιαδικασίεςγιατηδιασφάλισητηςποιότηταςτωνυπηρεσιώνκαιτωνσυνθηκώνδιαβίωσηςστιςδομέςφιλοξενίαςανη-λίκωνσεσυμμόρφωσημετηΣύμβασητουΟΗΕγιαταΔικαιώματατουΠαιδιού 144οιδιαθέσιμοιχώροιείναιλιγοστοίκαιοικατευθυντήριεςοδη-γίες διασφαλίζουν μόνο το πλαίσιο για την κατάλληλη λειτουργία τωνδομώνφιλοξενίαςανηλίκωνΗεξατομικευμένηδιαδρομήγιατηνπροστα-σίακαιτηνενίσχυσηκάθεπαιδιούαφήνεταισταχέριατηςεκάστοτεΜΚΟ πουδιευθύνειμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαιπιοσυγκεκριμένασταχέριατουπροσωπικούπουεργάζεταικαθημερινάσεαυτέςτιςδομέςΠε-ραιτέρωδενχρηματοδοτούνταιόλεςοιδομέςφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωναπότονκρατικόμηχανισμόΕπομένωςδενυποχρεούνταιόλεςοιδομέςνασυμμορφώνονταιμετιςσχετικέςκατευθυντήριεςοδηγίες

Ωστόσοορισμένεςδομέςφιλοξενίαςφαίνεταιναενισχύουνταανήλικαώστε εκείναναβρουν νααναπτύξουν νακυνηγήσουν τα ενδιαφέροντάτουςκαιναζήσουν ενώάλλεςπουδιοικούνταιαπόάπειροπροσωπικόστηνκαλύτερηπερίπτωσηεπιμένουνστηνεφαρμογήτωνκανόνωνκαιτωνδιαδικασιώνμεέναντρόποοοποίοςδενβοηθάταανήλικανανιώσουνευπρόσδεκτακαιάξιασεβασμούστοαποκαλούμενοlaquoσπιτικόπεριβάλλονraquoπουδιατείνεταιότι είναιμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνΑυτόέρχεταισεευθείααντίθεσημε τηνεξατομικευμένηαξιολόγηση τωναναγκώνκαι τηνεξατομικευμένηπροσέγγισητωνανηλίκωνΣεκάποιεςαπότιςχειρότερεςπεριπτώσειςπουανέφερανοιεπαγγελματίεςπαρατηρήθηκαναποχρώσεςενδείξειςχρήσηςναρκωτικώνκαιδιασύνδεσηορισμένωνενοίκωνμεεγκλη-ματικάδίκτυαΟιΜΚΟπουδιαχειρίζονταιτιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνείναιεκείνεςπουπρέπειναδιασφαλίσουνότιτοπροσωπικόεπιλέγεταικαιεκπαιδεύεταικατάλληλαότικάθεανήλικοαντιμετωπίζεταιωςξεχωριστόάτο-μοκαιτουδίνεταιοαπαραίτητοςχρόνοςπουχρειάζεταιγιαναπροσαρμο-στείστοπεριβάλλονκαινααναπτύξειεποικοδομητικέςσχέσειςμεάλλουςεςενοίκουςκαιτοπροσωπικόκάθεκλάδουπουβρίσκεταιστηδομή

Επισφαλής χρηματοδότηση ΟιδομέςπουχρηματοδοτούνταιαπότοAMIFέμεινανχωρίςχρηματοδότηση

144 ΟδηγόςγιατηΛειτουργίαΔομώνΦιλοξενίαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνhttpbitly2PYRSiX

74

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

(ρευστότητακαιαβεβαιότηταωςπροςτηντελικήαπάντηση)γιαέξιμήνεςκατάμέσοόροΑυτόέρχεταισεευθείααντίθεσημετημακροχρόνιακαισταθερήοικοδόμησησχέσεωνεμπιστοσύνηςπουανέφερανοιεπαγγελ-ματίεςωςένααπότασημαντικότεραεργαλείαταοποίαδιαθέτουνγιαναβοηθήσουνταανήλικαναlaquoανοιχτούνraquoνασυζητήσουνταπροβλήματάτουςκαιτελικάνασταθούνσταπόδιατους

ΤοπροσωπικόεπίσηςβρίσκεταισεκατάστασηάγχουςήθυμούκαθώςμένειαπλήρωτοενίοτεωςκαιέξιμήνεςΗκαθημερινήτουεργασίακαιπρακτικήπροϋποθέτουνηρεμίακαιγαλήνηΕίναιαπαραίτητονααισθάνε-ταιασφαλέςστοπεριβάλλοντουκαιναέχειτηνηφαλιότητακαιτηδιαύ-γειαπνεύματοςναχειριστείέκτακτεςκαταστάσειςΗεπισφαλήςχρηματο-δότησηέχειαρνητικόαντίκτυποστιςπροσπάθειεςκαιστηνυπομονήπουχρειάζονταιγιατηνεργασίαμεέφηβουςεςτηνκαθοδήγησήκαιτηστή-ριξήτουςειδικάότανπρόκειταιγιαέφηβουςεςπουβρίσκονταισεμιαπιοπολύπλοκηκαιτραυματικήκατάσταση

Οι σοβαρές καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση προξενούν επίσηςανεπάρκειεςστηχορήγησηενόςμικροποσού(pocketmoney)σταανήλι-καπουδιαμένουνστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαθώςκαιελλείψειςστηνκάλυψηβασικώναναγκώνόπωςένδυσηκαιυπόδησηαπόφιλαν-θρωπικές δωρεές Αυτό οδηγεί τα ανήλικα στην εξεύρεση άλλων πιοεπικίνδυνωνμέσωνγιατηνκάλυψητωναναγκώντους

Ταανήλικαήδηνιώθουνανασφαλήλόγωτωνσοβαρώνκαθυστερή-σεων στην ολοκλήρωση της χορήγησης νόμιμου καθεστώτος και διότι αντιλαμβάνονται την επισφαλή κατάσταση της οικονομίας στην ΕλλάδαΗεπισφαλήςχρηματοδότησηεπιδεινώνειπεραιτέρωαυτήτην κατάσταση

Επίσης είναι ενδιαφέρον νασημειωθείότι λόγω τηςανεπάρκειαςδιαθέσιμων χώρων για φιλοξενία τα παιδιά που εγκαταλείπουν μιαδομήτοποθετούνταιτελευταίαστηλίστααναμονήςτουΕΚΚΑΜετάταανήλικα που είναι άστεγα σε κράτηση ήστα νησιά τα ανήλικα πουέχουνεγκαταλείψειμιαδομήείναιτατελευταίαπουθαανακατανεμη-θούνστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνΥπόμίαέννοιαθαμπορούσεκάποιοςναισχυριστείότιτιμωρούνταιδιότιενήργησανκυριευμένααπόαγωνία και εκνευρισμό Άλλοι θεωρούν εύλογη αυτή την πρακτικήεφόσον κάποια ανήλικα περίμεναν τόσο καιρό για να τους δοθεί ηευκαιρίαναμεταβούνσεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαιδενθαήταν

75

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

δίκαιοαυτάναεξακολουθήσουνναπεριμένουνενώάλλαμπαινοβγαί-νουνστιςδομέςκατάβούληση 145

ΑστικοποίησηΟιεπαγγελματίεςπουεργάζονταιστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαθώςκαιοιβασικοίπληροφοριοδότεςαναφέρουντησημασίαανάπτυξηςτέ-τοιωνδομώνεκτόςμεγαλουπόλεωνήσταπροάστιαώστενααποφεύγεταιηέκθεσητωνανηλίκωνσεπαράνομεςήεγκληματικέςδραστηριότητεςκαιναέρχονταισεεπαφήμεπιοεπωφελήκαιθετικάερεθίσματαΈχειαπο-δειχτεί στοπαρελθόνότι πολλές τέτοιεςδομές πουβρίσκονταισε μηαστικόπεριβάλλονκαιεπιτυγχάνουντησταθερότητασεμιαπιομικρήκαιπιοlaquoζεστήraquoκοινότηταβοηθούνταανήλικαναεξελιχτούν

ΟιμεγάλεςπόλειςκαιτοκέντροτηςΑθήναςσυγκεκριμέναόπουβρί-σκονταιπολλοίπάροχοιυπηρεσιώνδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιδη-μόσιεςυπηρεσίεςφαίνεταιναασκούνεπιβλαβήεπίδρασησταανήλικακαθώςεκείυπάρχουνόλωντωνειδώνταερεθίσματακαιμάλισταπολύκοντάσταανήλικαοποιαδήποτεστιγμήΟιεπαγγελματίεςυπογραμμίζουνότιπρέπεινααποφεύγεταιτοαποκαλούμενοlaquoΤρίγωνοτωνΒερμούδωνraquoπουπερικλείειτηνπλατείαΟμονοίαςτηνπλατείαΒικτωρίαςκαιτοΠεδίον

145 ΕλάχισταέχουνγραφείσχετικάμετηνεγκατάλειψητωνδομώνφιλοξενίαςανηλίκωνΣεμιαπρόσφατηέκθεση(ldquoChildren on the Run Experiences of unaccompanied minors leaving shelters in Greecerdquohttpbitly2Hb4zDkπαρατίθενταισυστάσειςπαρόμοιεςμεαυτέςπουπροτείνονταιστηνπαρούσαέκθεσηΔηλαδήσυνιστάταιστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνναδιασφαλίζουνότιπληρούνταιταελάχισταπρότυπακαικαλύπτονταιοιβασικέςανάγκες(σί-τισηένδυσηψυχοκοινωνικήυποστήριξηνομικήσυνδρομήψυχαγωγικέςδραστηριότητεςκαι πρόσβαση στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη) παρέχοντας ορθές καιεξατομικευμένεςπληροφορίεςσταπαιδιάσχετικάμετηδιαδικασίαορισμούσυνάντησηςμεδικηγόροκαιτηδιαδικασίατηςοικογενειακήςεπανένωσηςήμετεγκατάστασηςδιασφαλίζο-νταςότιόλαταμέλητουπροσωπικούείναιενήμερακαιεκπαιδευμένασεζητήματαεγκατά-λειψηςτηςδομήςώστενααντιμετωπιστείηεγκατάλειψητηςδομήςκαιναπραγματοποιού-νταισυναντήσειςκατάτιςοποίεςενημερώνονταιταανήλικαγιατουςκινδύνουςτηςεμπορίαςανθρώπωνκαι τουλαθρεμπορίουμεταναστώνστριώνΣτις ελληνικέςαρχές καιστακρά-τη-μέλητηςΕΕσυνιστάταιναπαρέχουνβιώσιμεςνόμιμεςλύσειςγιαταασυνόδευταπαιδιάστηνΕλλάδαοιοποίεςθαμπορούσαννααποτελούνμιαδιαρκήεναλλακτικήστηνεγκατά-λειψητηςδομήςΣεαυτέςσυμπεριλαμβάνονταιοιδιαδικασίεςένταξηςτωναιτούντωνάσυλοστηνΕλλάδαηοικογενειακήεπανένωσηκαιεναλλακτικέςεπιλογέςόπωςημετεγκατάστασηοιταχύτερεςδιαδικασίεςγιαοικογενειακήεπανένωσηκαιμετεγκατάστασηγιατιςευάλωτεςομάδεςσυμπεριλαμβανομένωντωνασυνόδευτωνανηλίκωνηπαροχήαξιόπιστωνπληροφο-ριώνσεασυνόδευταανήλικαπουβρίσκονταιστηδιαδικασίακατάθεσηςαίτησηςασύλουκαθώςκαιαίτησηςγιαοικογενειακήεπανένωσηκαιμετεγκατάσταση

76

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

τουΆρεωςστοκέντροτηςΑθήναςόπουοιμεγάλοιανοιχτοίκαιδημό-σιοιχώροιείναιδιαβόητοιγιαπαράνομαεπικίνδυνακαιβίαιασυμβάνταΕπίσηςπροτάθηκεναεξετάζουνπροσεχτικάοιΜΚΟτηνπεριοχήπουθαεπιλέξουνγιαμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαινααποφεύγουνκακόφη-μεςσυνοικίεςόπωςπεριοχέςμεοίκουςανοχής

Έχειαποδειχτείότιηύπαιθροςδίνεισταανήλικατηνευκαιρίανααλλη-λεπιδρούνμετηντοπικήκοινωνίασεμιαπιομικρήκαιήρεμηκλίμακαΗτοπικήκοινωνίαείναιπιοδεκτικήστοναταυποδεχτείκαιοισχέσειςείναιπιοστενέςΈτσιδίνεταισταπαιδιάηευκαιρίανακατανοήσουνκαλύτερατηνκουλτούρακαιτηγλώσσασεέναπιοήρεμοπεριβάλλονκαθώςκαιναεπικεντρωθούνστονεαυτότουςμετρόποεποικοδομητικόκαιδημιουργικό

Εσφαλμένη εφαρμογή ndash Κατάχρηση υφιστάμενων κατευθυντήριων οδηγιών Πολλοίεπαγγελματίεςυπογράμμισαντογεγονόςότιπολλέςδομέςφιλο-ξενίαςανηλίκωνυστερούνσεπροσωπικόμεκριτικήσκέψηήτηθέλησηνα εκτιμήσει πώς πότε και γιατί θα εφαρμοστούν ορισμένοι κανόνεςΠολλάπεριστατικάπουλαμβάνουνχώραστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνόπωςηάρνησηεισόδουσεανήλικοπουδεντήρησετοωράριοηκλήσηστηναστυνομίαγιατηνπειθάρχησηπαιδιώνπουπαραφέρονταικάνουνταανήλικαακόμαπιοεπιθετικάαπόότιπριν

Έναοδυνηρόπαράδειγμααπότιςμαρτυρίεςτωνεπαγγελματιώνείναιέναπεριστατικόπουσυνέβησεμιαδομήφιλοξενίαςανήλικωνκοριτσιών

laquoΉτανένακορίτσιπουαργοπορούσεσυχνάόποτεήτανναεπιστρέ-ψειστηδομήκαιήτανπροφανέςότιδενείχεανάγκηαπόχρήματαΓιαμένατογεγονόςαυτόήτανάκρωςανησυχητικόΑλλάοιάλλοισυνάδελ-φοι θεώρησαν ότι δεν χρειάζεται να την κρατήσουμε στη δομή διότιπροφανώςδενπειθαρχεί

ldquoΜηνανησυχείςέχειτοντρόποτηςrdquoέλεγανΑδιανόηταπράγματα εντελώςαντιεπαγγελματικάπλήρηςάγνοιαγια

τοπώςνααντιμετωπίσειςένακορίτσιπουπαρουσιάζεισημείαεκμετάλλευ-σηςΑλλάμεείχανπροσλάβειωςφροντιστήκαιηγνώμημαςδενείχεσημασία για τη διαχείριση των υποθέσεωνhellipΉταν σύμπτωση ότι στησυγκεκριμένηδομήείχαμεπεριστατικάκάθετρειςκαιλίγοήότιπολλάανήλικαστηνίδιαδομήχαρακτηρίζοντανωςψυχικάασταθήκαιμπαινό-βγαιναν τακτικά στα νοσοκομεία Δεν το νομίζω Κάτι πήγαινε πολύ

77

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

στραβάσεαυτήτηδομήΞέραμεαυτάταανήλικαεπισκέπτοντανσυχνάτογραφείοδενμαςδυσκόλεψανποτέraquo

Ενώαυτήηδομήδενυπάρχειπλέοναναδεικνύειάψογαπώςτολάθοςάτομο στη λάθος στιγμή ή η εσφαλμένη εφαρμογή των υφιστάμενωνκανόνων και διαδικασιών μπορεί ναοδηγήσει στη βλάβη του παιδιούακόμακιαναυτόσυμβαίνειέμμεσα

Πολλοίεπαγγελματίεςειδικάφροντιστές τονίζουνότι ταπαιδιάσυ-σχετίζονταιμαζίτουςμεένανπιοουσιαστικότρόπο

laquoΤο να μη φοράς ένα επιφανειακό επαγγελματικό προσωπείομπροστάστοπαιδίμπορείνακάνειτηδιαφοράΙδιαίτεραοιέφηβοιχρειάζονταικάποιονμετονοποίοναμπορούννασχετιστούνκαιτον οποίο θα σέβονται συγχρόνως Τότε θα σε ακούσουν Εάνπροσπαθήσεις να τους επιβάλεις κανόνες χωρίς να εξηγήσεις τοσκοπόπουυπηρετούνδενθασεσεβαστούνκαιεντέλειθατουςχάσειςΝασέβεσαιτιςανάγκεςτουςτηνπροσωπικότητάτουςνατουςφέρεσαιισότιμααυτόείναιπουχρειάζονταικαιηπειθαρχείαθαέρθεικάποτεraquo

Ηασφάλειατωνπαιδιώνndashήηευθυνοφοβίακάποιωνndashαποτελείπρό-σχημαγιακάθεείδουςαδικίακαιάδικηδιαδικασίαπουθαμπορούσενακάνειτουςεφήβουςναασφυκτιούνκαινανιώθουνανεπιθύμητοιγιαάλλημιαφοράστονέοπεριβάλλον

laquoΥπήρχανκάθελογήςκανόνεςπουεπιβάλλοντανμεαυστηρόκαιάκαμπτοτρόποΟιέφηβοιήθελαννανιώθουνδημιουργικοίήθε-λαννασυνεισφέρουνκάτιναβοηθήσουνστηνκουζίνααςπούμεΌχιΗπρόσβασησταμαχαίριααπαγορεύεταιδεν επιτρέποντανέφηβοι στην κουζίνα Γιατί Δεν μπορούσαν απλώς να συμμετά-σχουνενώθαυπήρχεεποπτείαγιαοτιδήποτεσυνέβαινεστηνκου-ζίναΜικροπράγματαπουφαίνονταιασήμαντααλλάδενείναιΠώςθανιώσουνσανστοσπίτιτουςσεαυτότοπεριβάλλονraquo

Κακοδιαχείριση περιπτώσεων Έναςυποκείμενοςκοινόςπαράγονταςσεπολλέςδομέςφιλοξενίαςανηλί-κωνείναιηέλλειψηενόςμόνιμουκαικεντρικούσυστήματοςμεκαλάεκ-παιδευμένο προσωπικό που παρέχει φροντίδα και εργάζεται έχοντας

78

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

κατάνουέναπράγματοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούΠολλέςαπότιςδομέςφιλοξενίαςπουπεριέγραψανοιερωτώμενοιεπαγγελματίεςακο-λουθούνμιααυστηρήκατευθυντήριαοδηγίαηοποίαδενεπιτρέπεισταπαιδιάναβλέπουνταμέλητουπροσωπικούωςπρόσωπαμεταοποίαθαμπορούσαν να χτίσουν διαρκείς σχέσεις εμπιστοσύνης αλλά μόνοωςυπαλλήλουςμετηναυστηρήέννοιατουόρου

laquoΠηγαίνουμε πίσωστο χρόνο στην ίδια πολιτικήσυζήτηση πουκάναμεστηδεκαετίατουrsquo90όσοναφοράτηναποϊδρυματοποίησηατόμωνμεψυχικήνόσοκαιτοπώςθαεπανεντάξουμεστηνκοινω-νίατουςασθενείςστοΨυχιατρικόΝοσοκομείοτηςΛέρουΈχουμεξανακάνειαυτήτηνκουβέντακαικάνουμεταίδιαλάθηΘαπρέπεινααξιοποιήσουμεαυτήτηνεμπειρίαγιαναδιδαχτούμεκαιναβελ-τιώσουμετηνκατάστασηraquo

Σεπολλέςπεριπτώσειςδενζητείταιηγνώμητουανηλίκουενώδιεξά-γονταιδραστηριότητεςμόνοκαιμόνογιαναlaquoβγουναπότηλίσταμετιςεκκρεμότητεςraquoΣταανήλικαδενπαρέχεταιέναατομικόσχέδιοδράσηςμεβάσητιςανάγκεςκαιτιςεπιθυμίεςτουςΑντίγιααυτόταανήλικαπρέ-πεινατηρούνπροκαθορισμένουςκανόνεςκαικατευθυντήριεςοδηγίεςπουμπορεί ναμην είναι προς τοΒέλτιστοΣυμφέρον τους αλλάπουέχουνσυνταχτείσυλλογικάώστεναδιασφαλίζεταιηειρηνικήλειτουργίατηςδομήςφιλοξενίαςΑπότηνάλληπλευράόλεςοιμαρτυρίεςαναφέ-ρουντηνανάγκηγιαέναεξατομικευμένοσχέδιοδράσηςπουθαβοηθή-σειτοπαιδίναπραγματώσειταόνειράτουιδιαίτεραγιαμιατόσοπολύ-πλοκηομάδαμεπολύιδιαίτερεςπραγματικότητες

laquoΟιεπαγγελματίεςαδυνατούννακατανοήσουντιςπολιτισμικές δια-φορέςκαιτησυγκεκριμένηκατάστασητουπαιδιούraquo

ΠεραιτέρωταπερισσότεραανήλικαείναικοντάστηνενηλικίωσηΕπί-σηςδιαφέρουνπολύαπότοπρότυποτουΕυρωπαίουεφήβουΈχουνπάρειτηζωήτουςσταχέριατουςκαιφέρονταςμιατόσομεγάληευθύνηκατόρθωσανναφθάσουνστιςευρωπαϊκέςακτέςγιαναζητήσουνπρο-στασία Κάποια έχουν δει την οικογένειά τους να σφαγιάζεται κάποιαμπορείναείναιθύματαεμπορίαςκαιεκμετάλλευσηςκάποιαπαιδιά-στρατιώ-τεςάλλαναταέστειλανστηνΕυρώπηγιαναεργαστούνκαιναστέλνουνχρήματαστοσπίτιΕνώείναιακατανόητοότιείναιδύσκολογιαοποιονδήποτε

79

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Ευρωπαίο να αντιληφθεί τις τεράστιες πολιτισμικές διαφορές πρέπει ναπαρέχεταιεξειδικευμένηεντατικήκαιπρακτικήεκπαίδευσηώστενακαλυ-φθείαυτότοχάσμαΤαανήλικαχρειάζονταινααντιμετωπίζονταιμεευελι-ξίασεβασμόυπομονήκαιεμπιστοσύνηΑντιμετωπίζονταισανναείναιπαι-διάενώστηνπραγματικότηταείναινεαροίάνδρεςκαινεαρέςγυναίκες

laquoΕίναιενδιαφέροννααναφερθείότιότανταπαιδιάπρωτοέρχονταιστηδομήείναισανάγριαθηρίαΕάνλάβουντηνηρεμίατηφρο-ντίδα και την κατανόηση που χρειάζονται ξεκινούν και πάλι νασυμπεριφέρονταισανέφηβοιπουγνωρίζουντιςανάγκεςτουςΕάνδεντύχουναυτήςτηςσυμπεριφοράςσυνεχίζουνναενεργούνμεεκνευρισμόκαιάγχοςraquo

Πολλοίεπαγγελματίεςτόνισανεπίσηςτηνέλλειψητουχρόνουκαιτωνδεξιοτήτωνπουαπαιτούνταιγιατηνεστίασηστημακροχρόνιαένταξητηνυλοποίησηδραστηριοτήτωνπουθαέκαναντηδομήκαιταπαιδιάπουδιαμένουνσεαυτήπιοlaquoανοιχτάraquoστηντοπικήκοινωνίακαιαντίστροφα

laquoΈχωδειανήλικαναμεταμορφώνονταιχάρηστιςκαθημερινέςπρο-σπάθειεςπουκάνουμεΈπειτααπότρειςμήνεςβλέπουνότιμπορούννασεεμπιστευτούνότιτασέβεσαικαιμπορούνεπομένωςνανιώσουν άνετανασεεμπιστευτούνκιαυτάΑυτήησχέσηείναικάτιπουχτίζε-ταισταδιακάμετονκαιρόκαιμεπολλήπροσπάθειακιαπrsquoτιςδύοπλευρέςraquo

Οιεπιτυχημένεςπεριπτώσειςανηλίκωνπουφιλοξενούνταισεδομέςκαιαξιοποιούναυτήτηνευκαιρίαγιανααποκτήσουνσταθερότητακαιηρεμίαστηζωήτουςαποδίδονταικυρίωςστοπροσωπικόπουεργάζεταιμεζήλοενίοτεσεπείσματουυφιστάμενουσυστήματοςχωρίςεκπαίδευσηήεπο-πτείαώστεναδιασφαλίζεταιότιπαρέχεταισταανήλικαεξατομικευμένηκαι εμπεριστατωμένη φροντίδα όπως περιγράφεται στους διάφορουςοδηγούςκαιστιςδιαθέσιμεςκατευθυντήριεςοδηγίες

ΌπωςκαισεόλεςτιςάλλεςενότητεςοισυνεντεύξειςμάςτόνισανότιτοσύστημαπροστασίαςτουπαιδιούστηνΕλλάδαείναιατομικήυπόθεσηκαισυνεπώςαποτέλεσματυχαιότηταςενώδενυπάρχεικάποιακυρίαρχηστρατηγικήκαιαξιολόγησητηςποιότηταςτωνυπηρεσιώνπουπαρέχονταισταανήλικαΟιαξιολογήσειςπουπραγματοποιούνταιαφορούντααυ-στηρά χρονοδιαγράμματα τα χρονοπρογράμματα και τις αυστηρές

80

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

οικονομικέςδιαδικασίεςαντίνααφορούντιςμακροχρόνιεςαξιολογήσειςποιότηταςγιατοκατάπόσουπηρετείταιτοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαι-διούήτοκατάπόσοοιακολουθούμενεςπολιτικέςκαιπρακτικέςαπομα-κρύνουνταανήλικαολοένακαιπερισσότερο

laquoΠροσπαθούμενακάνουμεταανήλικαναενταχτούνστοδικόμαςμοντέλοπροστασίαςκαιστουςδικούςμαςκανόνεςχωρίςνατουςέχουμεεξηγήσειτίποταγιατηνκουλτούρακαιχωρίςναταρωτάμετιθέλουνraquo

laquoΔενυπάρχουνπροφυλάξειςγιατοτισυμβαίνεισεαυτάταπαιδιάότανκλείσουνταδεκαοχτώΤισυμβαίνειότανκλείσουνταπαιδιάταδεκαοχτώΕίναιέτοιμαναβγουνστηνκοινωνίαΤαέχουμεβοη-θήσειναπροετοιμαστούνγιαναβγουνστηνκοινωνίαraquo

Θέματα ψυχικής υγείαςΤαελλιπήμέτραταυτοποίησηςκαιπροστασίαςηlaquoπροστατευτικήφύλα-ξηraquoσεκέντρακράτησηςκαιενίοτεωςκαισεΑστυνομικάΤμήματαγιαπαρατεταμένα χρονικά διαστήματα μέχρι να βρεθεί χώρος σε κάποιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνηανασφάλειακαιηαγωνίαγιατονομικόκα-θεστώς και το μέλλον γενικότερα συμπεριλαμβανομένων των προανα-φερθέντων θεμάτωνστους χώρουςφιλοξενίας είναι κάποιοι από τουςπαράγοντεςπουεπιβαρύνουντηνψυχικήυγείατωνπαιδιών

Επομένωςδενπροξενείέκπληξηότιπολλάανήλικαιδιαίτεραέφηβοιπου διαμένουν σε δομές φιλοξενίας ανηλίκων έχουν θέματα ψυχικήςυγείαςόπωςδιαταραχέςύπνουεπεισόδιακατάθλιψηςπροβλήματασυ-μπεριφοράς επιθετική συμπεριφορά απέναντι σε άλλα ανήλικα ή σταμέλη τουπροσωπικούΕπίσηςυπάρχουνπαιδιάμεπολύπιοσοβαρέςδιαταραχέςόπωςψυχωσικάεπεισόδιαεπεισόδιααυτοτραυματισμώναυ-τοκτονικόιδεασμόκαιεξαρτήσειςαπόναρκωτικάήαλκοόλ

ΕίναισαφέςότιτοτωρινόσύστημαπροστασίαςτουπαιδιούδενμπορείναανταποκριθείπλήρωςστιςανάγκεςαυτώντωνπαιδιώνΟιδομέςφιλο-ξενίαςανηλίκωνndashπολλώδεμάλλονοι υπόλοιποιχώροιφιλοξενίας πουαναφέρθηκανndashστοχεύουνστηνκάλυψητωνβασικώναναγκώνκαιόχιστηναντιμετώπισηπολύπλοκωνζητημάτωνψυχικήςυγείαςΠόσομάλλονγιαμιατέτοιαευαίσθητηομάδαεφήβωνπουέχουνήδηβιώσειτηβίακαιτηνεκμε-τάλλευσηστηχώραπροέλευσηςήκατάτηδιάρκειατουταξιδιούτους

81

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Απότηνάλληπλευράτοεθνικόσύστημαυγείαςδενείναισεθέσηνααντιμετωπίσειτόσοπολύπλοκαζητήματααφενόςλόγωτηςπαρατεταμέ-νης οικονομικής κρίσης και αφετέρου λόγω της έλλειψης διερμηνέωνστανοσοκομείαΑυτήτηστιγμήδενυπάρχουνδομέςφιλοξενίαςπουναέχουν αναπτυχθεί συγκεκριμένα για την εκπλήρωση των αναγκών τωνπαιδιώνμεπροβλήματαψυχικήςυγείαςΌτανπαρουσιάζεταικάποιαδια-ταραχήήμιαπολύπλοκησυμπεριφοράτοπροσωπικόδενείναισεθέσηνααντιμετωπίσειούτετααίτιαούτετασυμπτώματαΣτέλνουνταπαιδιάαπότημίαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνστηνάλληήστοΑστυνομικόΤμή-μαωςκαισταψυχιατρείαόπουτουςχορηγούνφάρμακαΤαανήλικαεπιστρέφουνύστεραστηδομήφιλοξενίαςχωρίςκανείςναέχειαντιμετω-πίσειουσιαστικάτοζήτηματηςψυχικήςυγείαςκαιχωρίςναέχουνλάβειτηνεξειδικευμένηφροντίδαπουχρειάζονται

Οιεπαγγελματίεςστοντομέατηςψυχικήςυγείαςαπότηνάλληπλευ-ράυπογραμμίζουντηνκατάχρησηφαρμάκωναλλάκαιτωνυπηρεσιώντουςσυχνάαπότοπροσωπικόπουεργάζεταιστηδομήφιλοξενίαςτοοποίοlaquoτιςπερισσότερεςφορέςκαταφεύγεισεεμάςγιανανιώσεικαλύ-τεραεκείνοraquoΤαπαιδιάταοποίαείναιδύσκολαδιαχειρίσιμασυχνάγίνο-νταιαντιληπτάωςπαιδιάμεψυχιατρικάήψυχολογικάζητήματαπουχρή-ζουν αντιμετώπισης από τους χειριστές των υποθέσεων οι οποίοι δενέχουντηνεμπειρίαήτηθέλησηκαιτηνικανότηταναχειριστούνπραγμα-τικάτηνυπόθεσηΗπαραπομπήστονψυχολόγοσυχνάλειτουργείανα-κουφιστικάήωςμεταβίβασητηςευθύνης

laquoΗκαταφυγήστηφαρμακευτικήαγωγήείναιδυστυχώςτοευκολό-τερο πράγμα Είναι πολύ πιο εύκολο να καταφύγεις στη χρήσηφαρμάκων από το να αφιερώσεις πραγματικά το χρόνο και τηνενέργεια που είναι απαραίτητα για την υποστήριξη του παιδιούώστεναξεπεραστείμιαενδεχόμενηκρίσηraquo

Οι επαγγελματίες τονίζουν ότι τις περισσότερες φορές το ζήτημα πουπροκύπτειείναιμιαφυσιολογικήαντίδρασηλαμβάνονταςυπόψητιςιδιαιτε-ρότητεςτηςεφηβείαςκαιτιςσυνθήκεςστιςοποίεςβρίσκονταιαυτάταανήλικα

Έχουντεκμηριωθείπεριπτώσειςστιςοποίεςσταανήλικαχορηγείταιβα-ριάφαρμακευτικήαγωγήκατόπινεντολήςψυχιάτρουΤοανήλικομπορείνασυνεχίσειναλαμβάνειαυτήτηναγωγήεπίέξιήπερισσότερουςμήνεςεκτόςεάνμιανέαψυχιατρικήαξιολόγησηζητήσεικάτιδιαφορετικό

82

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

laquoΣτηνΕλλάδαείναιπολύεύκολονακαταλήξουνταπαιδιάστοκρε-βάτι ενόςψυχιατρείουΕίναιακόμαχειρότερογιααυτά ταπαιδιάδιότιοιεπαγγελματίεςδενγνωρίζουνπώςνααντιμετωπίσουντααίτιαούτετασυμπτώματαraquo

laquoΗπερίπτωσηπουμεκάνειναχαμογελώπερισσότεροείναιεκείνηενόςανηλίκουπουέφερανστηδομήμαςΉτανέναναυάγιοΈπαιρ-νε μια εξαιρετικά βαριά φαρμακευτική αγωγή δυσκολευόταν ναπροσαρμοστείκαιτονέστελναναπότημίαδομήστηνάλληοπότεόταντελικάήρθεσεεμάςείχευποστείμεγάληζημιάαπόόλοαυτόήτανσχεδόναπελπισμένοςΕντελώςαπόμακροςΜπορούσαναδωγιατίσήμαινεμπελάδεςγια τοπροσωπικό τωνδομώνστιςοποίεςέμεινε στο παρελθόν Και τα καταφέραμε το πετύχαμε Απλώςχρειαζτανκατάλληλησυμβουλευτικήπερισσότεροχρόνοαπόόσοθααφιέρωνεςκανονικάσεμιαυπόθεσηαλλάαυτόήταντομόνοπουχρειαζότανόχιφάρμακατίποτατέτοιοraquo

Ωστόσοταπαραπάνωανέφερεέναςέμπειροςεπαγγελματίαςπουήδηεργαζότανστοπεδίοπολύπριναπότο2015ΜετάτιςσυνεντεύξειςμαςμετουςεπαγγελματίεςθαήτανδίκαιοναπούμεότιοιπερισσότεροιπουεργάζονταιαυτήτηστιγμήμεανήλικαστηνΕλλάδαέχουνπολύδρόμομπροστάτουςμέχρινααποκτήσουντιςδεξιότητεςοιοποίεςμπορούννααποκτηθούνμόνομέσααπόχρόνιαεμπειρίαςκαιεκπαίδευσης

83

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μι

α απ

ουσί

α

[ 7 ]Εκπροσώπηση και

συμμετοχή των παιδιών μια απουσία

84

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

ΗνομικήευθύνηγιατηλήψηαπόφασηςπροςτοΒέλτιστοΣυμφέροντωνανηλίκωνανήκειστονεισαγγελέαΩστόσοταασυνόδευταανήλικαμπο-ρείναεισέλθουνστοεπίσημοσύστημαφροντίδαςσεδιάφορασημείακατάτηδιάρκειατουταξιδιούτουςστηνΕλλάδακαιμπορείνασυναντή-σουν και να αλληλεπιδράσουν με διάφορους φορείς στους οποίουςσυμπεριλαμβάνονταικρατικέςυπηρεσίεςΜΚΟεθελοντέςομάδεςαλλη-λεγγύηςκάΌλοιαυτοίμετονέναήτονάλλοτρόποάμεσαήέμμεσαβάζουνταπαιδιάσεμιασυγκεκριμένηδιαδικασίακαιενίοτεχωρίςνατογνωρίζουνεπηρεάζουνταπαιδιάπρακτικάλαμβάνονταςαποφάσειςγιαλογαριασμότουςΟικοινωνικοίλειτουργοίοιψυχολόγοιοιδικηγόροιταμέλη τουδικτύου της επιτροπείας εμπλέκονταιστηνπορείαπουθαακολουθήσει τελικά το ανήλικοΌλοι προάγουν την κατεύθυνση πουκατάτηναξιολόγησήτουςυπηρετείτοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούσύμφωναμετιςπροσωπικέςτουςαπόψειςαλλάδενυπάρχεικάτιπουναεγγυάταιτησυνοχήήέστωτησυνεργασίαανάμεσασεαυτούςτουςφο-ρείςγεγονόςπουσυχνάπροξενείμεγαλύτερησύγχυσηστοπαιδίΜιαατυχήςσυνέπειατηςαποσπασματικήςδιαθέσιμηςφροντίδαςείναιότιταανήλικαπρέπειναλένεταίδιακαιταίδιασεόλουςαυτούςτουςεπαγγελ-ματίεςδίνονταςλεπτομέρειεςγιατοπαρελθόντουςπροσπαθώνταςνακατανοήσουνποιοςκάνειτικαισεποιονθαπρέπειναστραφούνσεπε-ρίπτωσηανάγκης βιώνοντας μια εξουθενωτική κατάσταση για κάτι πουπροβάλλειμάταιοσταμάτιατους

laquoΦανταστείτεναέχειςάλλονάνθρωπονασουμιλάειγιατηφιλοξε-νίαάλλονγια ταχαρτιάσουάλλονγιανασεβοηθήσειναπαςσχολείοάλλουςανθρώπουςόταντελικάσουπαρέχεταιχώροςσεμιαδομήφιλοξενίαςκαισυγχρόνωςόλοιτουςνασουζητούννακάνεις υπομονή Τώρα βάλε όλα αυτά στο μυαλό ενός εφήβουπουτονπερισσότεροκαιρόδενμπορείνακάνειυπομονήακόμακιαντοθέλειΤοκενόπουαφήνειμιαldquoπατρικήφιγούραrdquoέναςκατάλληλος επίτροπος προκαλεί χάος στο μυαλό τους Κάποιοςάλλοςθαέπρεπενααντιμετωπίζειόλααυτάταθέματαγιαλογαρια-σμότουςraquo

ΕνώθεωρείταιότιαυτοίοιφορείςλειτουργούνμεγνώμονατοΒέλτι-στοΣυμφέροντουΠαιδιούτοότιδενείναιεπίσημαυπεύθυνοιγιατηλήψη τέτοιων αποφάσεων δημιουργεί ένα κενό όσον αφορά την

85

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

ανάληψηευθύνηςΕναπόκειταιστηνπροσωπικήηθικήκαιτηνεπαγγελμα-τικήδεοντολογίατουκάθεπαρόχουυπηρεσιώννακαταβάλειπραγματικάτηνκαλύτερηπροσπάθειαγιαναεπιτευχθείηκαλύτερηδυνατήέκβασηγια το παιδί Μόλις πρόσφατα 146 η ελληνικήΜονάδα Δουβλίνου τηςΥπηρεσίαςΑσύλουανέπτυξεένανέοεργαλείογιατηνΑξιολόγησητουΒέλτιστουΣυμφέροντος(ΒΙΑ)τωνΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνμεστόχοναυποστηριχτούντααιτήματαγιαοικογενειακήεπανένωσηστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνου(ΕΕ)6042013καθώςεπρόκειτογιααίτημακαιενίοτεέωςκαιπροαπαιτούμενογιαταανήλικαώστεναμεταφερθούνσεάλλακράτη-μέληΑυτότοεργαλείοείναισχολαστικόκαισυντάχτηκεαξιο-ποιώνταςτηνεμπειρίατωνΜΚΟμέσααπότηνανταλλαγήκαλώνπρακτικώνΣεόλες τις συνεντεύξεις αναφέρεται ηανάγκη ύπαρξης ενός ενηλίκουπουθαενεργείωςεπίτροποςκαισύμβουλοςγιατοανήλικοκαιδενθαείναιέναπεριστασιακόμέλοςτουπροσωπικούμιαςΜΚΟαλλάένακαλάεκπαιδευμένοκαικατάλληλοάτομοτοοποίοθαυποστηρίζεικαιθαβο-ηθάτοανήλικοαπότηστιγμήτηςάφιξηςέωςτηνενηλικίωσηΠαράτοότιυφίσταταιτονομικόπλαίσιοστηνπράξηόλοιοιφορείςπουεμπλέκονταιστηδιαχείρισηπεριπτώσεωναποφασίζουνέμμεσαγιατησει-ρά των ενεργειών που θα ακολουθήσουνΑνάλογα με την ηλικία τουπαιδιούοεισαγγελέαςθαεμπλακείεξουσιοδοτώνταςτασχετικάπρόσω-πααλλάόλεςοιπληροφορίεςκαιοιπτυχέςτηςυπόθεσηςθαέρχονταισε γνώση του μέσω του οικείου φορέα Ο εισαγγελέας δεν γνωρίζειάμεσα τοπαιδίή τιςσυγκεκριμένεςσυνθήκεςΣεαυτό τοπλαίσιοδενυπάρχειεγγύησηότιοιαπόψειςτουανηλίκουθαληφθούνόντωςυπόψηήότιοποιοδήποτεπαιδίθαεισακουστείαπότοάτομοπουείναιδιάνό-μουυπεύθυνογιατηλήψητωναποφάσεων

Δυστυχώςόπωςπεριγράφεταιπαραπάνωηνέασχετικήνομοθεσίαφαίνεταιναμηδιασφαλίζειτηνπραγματικήσυμμετοχήτουπαιδιούστιςαποφάσειςούτε κάποιο ένδικομέσο για εκείνοώστε να εκφράσει τιςαντιρρήσειςτουήναπροσφύγειέναντιτωνσχετικώναποφάσεων

Παράτοότιαρχικάμπορείναμηνείναιπροφανέςπόσοσημαντικόείναιένατέτοιοένδικομέσοπουπεριλαμβάνειακριβέστερεςκαιαυστη-ρότερες εγγυήσεις για να διασφαλιστεί το δικαίωμα του παιδιού να

146 ΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςldquoBestInterestsAssessmentforDublinUAMscasesA new tool to serve the needs of family reunification applications of unaccompaniedminorsrdquo2Αυγούστου2018httpbitly2VWogIm httpasylogovgrenp=3788

86

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

εισακουστείκαισυχνάπαραμένειστησφαίρατηςθεωρητικήςσυζήτησηςέναςαπότουςβασικούςπληροφοριοδότεςμοιράστηκεμαζίμαςμιαπολύπρόσφατηυπόθεσηπουεκκρεμείαυτήτηστιγμήσεβάροςτηςΕλλάδαςενώπιοντουΕΔΔΑκαισυγκεντρώνειόλεςτιςπροβληματικέςπτυχέςτηςπροστασίαςτουπαιδιούκαισυγκεκριμένατηςεπιτροπείαςστηνΕλλάδαΕπίσηςαποτελείαπαράμιλλοπαράδειγμακατακερματισμένηςφροντίδαςκαιδιαχείρισηςυποθέσεωναλλάκαιτωνβλαβερώνσυνεπειώνπουμπο-ρείναπροξενήσουνοιάπειροιεπαγγελματίες

laquoΕίναιμιαυπόθεσηπραγματικάάνευπροηγουμένουγιατηνελληνι-κή πραγματικότητα και αναρωτιέται κανείς αν είναι πράγματι τοπρώτοπεριστατικόήανείναιμόνοτοπρώτοπουείχετηντύχηναφθάσειστοΔικαστήριοΕίναιμιασυγκλονιστικήυπόθεσηειδικάγιατουςνομικούςμεπολυετήεμπειρίαστοπεδίοτηςπροστασίαςπρο-σφύγωνΕίναιμιαldquoασύλληπτηκατάστασηrdquoraquo

ΤέσσεραασυνόδευταανήλικααδέρφιαμεκαταγωγήαπότηνΠαλαι-στίνηοΑ16ετώνηΜ14ετώνοΑ12ετώνκαιοΜ8ετώνέφθα-σανστηνΕλλάδαμετονπατέρατουςτονΑύγουστοτου2016Παρέμει-νανασυνόδευταστηνελληνικήεπικράτειαΗμητέρατουςυπήκοοςτρίτηςχώραςμεδιαφορετικήιθαγένειαπαρέμεινεπαράτυπασεμιατρίτηχώρα

ΤονΣεπτέμβριοτου2016ταπαιδιάαναγνωρίστηκανωςπρόσφυγεςΩστόσο για τους σκοπούς της φιλοξενίας χωρίς προφανή λόγο τααδέρφιαχωρίστηκανκαιέγινεδιαφορετικήρύθμισηγιατοκαθέναΗΜανατέθηκεσεανάδοχηοικογένειαενώτααγόριατοποθετήθηκανσεδια-φορετικέςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνμετοέναναφθάνειναβρίσκεταισεδιαφορετικήπόληπολύμακριάαπόταάλλαΗεπικοινωνίαανάμεσασταπαιδιάδιεκόπηβίαιακαιαδικαιολόγητα

ΣεκάποιααπόταπαιδιάανατέθηκεέναμέλοςτουΔικτύουΕπιτρο-πείαςπουενεργούσεστοόνοματουεισαγγελέαέναςνομικόςσύμβου-λοςστοπλαίσιοτωνυπηρεσιώνπουπαρέχονταιστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιέναςκοινωνικόςλειτουργόςενώτοκορίτσιβρισκότανσεαναδοχήυπότηνπροστασίατωνανάδοχωνγονέων

ΤονΙούλιοτου2018καιεντελώςξαφνικάγιαταπαιδιάοεισαγγελέαςαπο-φάσισεότιθαεπιστραφούνσεμιατρίτηόμορηχώρακαιαπόεκείσύμφωναμετιςοικείεςελληνικέςαρχέςταπαιδιάθαμεταφέροντανστηΔυτικήΌχθη

Παραγγέλθηκαναρκετέςνομικέςενέργειεςτιςοποίεςδενγνώριζαντα

87

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

παιδιάΟεισαγγελέαςεξουσιοδότησεένανδικηγόροπουεργάζεταιγιατηΜΚΟηοποίαείναιυπεύθυνηγιατηδομήφιλοξενίαςστηνοποίαδιέ-μενεοΑναακυρώσειτοκαθεστώςδιεθνούςπροστασίαςτοοποίοείχεχορηγηθείκαιστατέσσεραπαιδιάαπότηνΥπηρεσίαΑσύλουΗΥπηρε-σία Ασύλου αποδέχτηκε την ακύρωση χωρίς να θέσει ερωτήσεις Ταπαιδιά το προσωπικό που ήταν υπεύθυνο για τη φροντίδα τους στιςυπόλοιπεςδομέςφιλοξενίαςκαιοανάδοχοςγονέαςδενείχανενημερω-θείγιααυτήτηδιαδικασίακαιγιατογεγονόςότιδενδιέθετανπλέοντοκαθεστώςπρόσφυγα

Επίσης έγιναν συνεννοήσεις με τη Διπλωματική Αντιπροσωπεία τηςΠαλαιστίνηςώστεναπροβείητελευταίαστονεντοπισμότηςοικογένειαςκαινακανονίσειτηδιαδικασίατηςεπιστροφήςστηΔυτικήΌχθη

Παράτιςεπιθυμίεςτωνπαιδιώνκαιτηςμητέραςναμηνεπιστρέψουνκαιπαράτηνάρνησήτουςναταξιδέψουνορίστηκεωςημερομηνίαεπι-στροφήςη24ηΙουλίου2018Ημητέραδενείχεκανενημερωθείαπότιςαρχέςγιατηνώρακαιτηνημερομηνίαάφιξηςτωνπαιδιώντης

Αυτόπουείναιεκπληκτικόστησυγκεκριμένηυπόθεσηείναια ΟεισαγγελέαςδενσυνάντησεποτέταπαιδιάΕπίσηςδενζητήθηκε

ποτέαπότουςκοινωνικούςλειτουργούςπουαλληλεπιδρούσανμεταπαιδιάστηνκαθημερινότητάτουςκαιαπότονανάδοχογονέαναπαράσχουνπληροφορίεςστονεισαγγελέαΣυνεπώςείναιαμφίβο-λοτοεάνοιεισαγγελικέςαρχέςγνώριζανόλαταπραγματικάπερι-στατικάκαιτιςπληροφορίεςσχετικάμετηνκατάστασητωνπαιδιώνκαι τηςμητέρας τους προτούοδηγηθούνσεμια τόσοδραστικήαπόφασηΠαράτοότιοεισαγγελέαςεπικαλείταιτοΒέλτιστοΣυμ-φέροντωνπαιδιώνωςτηβάσηγιααυτήτηναπόφασηειδικάωςπροςτοσκέλοςτηςεπανένωσηςμεταδιαθέσιμαμέλητηςοικογέ-νειαςδενείναισαφέςπώςπροσδιορίστηκεαυτόποιεςπληροφο-ρίεςήτανόντωςδιαθέσιμεςκαιποιοςατιςείχεπαράσχειεφόσονδενήτανταπρόσωπαπουπράγματιγνώριζαναυτάταπαιδιάΔενπραγματοποιήθηκαν κοινωνική αξιολόγηση και καθορισμός τουΒέλτιστουΣυμφέροντος

β Απόόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιτοπολυάριθμοπροσωπικόπουενεχότανστηνυπόθεσηπαράτογεγονόςότιόλοιγνώριζαντηνάρνησηκαιτηναπόγνωσητων

88

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

παιδιώνκαθώςκαιτιςσυνθήκεςτηςμητέραςκανείςndashούτεκανοινομικοί σύμβουλοι και τα μέλη του δικτύου της επιτροπείας πουβοηθούσανκάθεπαιδίξεχωριστάndashμεεξαίρεσηένανδενεξέφρασεαντιρρήσειςσχετικάμετηνπαράδοσητουπαιδιούστονεισαγγελέαπροςεπιστροφήαναφέρονταςότιηαπόφασηήτανεπιβλαβήςκαιαδικαιολόγητηληφθέντοςυπόψητουότιούτετοπαιδίούτεημη-τέρασυναινούσεστηνεπιστροφή

γ Ταπαιδιάήταναναγνωρισμέναωςπρόσφυγεςμε καταγωγήαπότηνΠαλαιστίνηενώημητέρατουςδιαβιούσεχωρίςχαρτιάσεμιατρίτηχώραΑυτόκαθιστάαδιαμφισβήτητακαταφανέςότιτοΒέλτι-στοΣυμφέρον τουςεπέβαλλε τηνεπανένωσημε τημητέραστηνελληνικήεπικράτειακατάταπροβλεπόμενααπότονόμοΕίναιδύ-σκολοναθεωρηθείότιοεισαγγελέαςαγνοούσεαυτήτηνεπιλογήΩστόσοηοικογενειακήεπανένωσηστηνΕλλάδατηχώραφιλοξε-νίαςαυτώντωνπροσφυγόπουλωνδεναξιολογήθηκεεπίσημα

δ ΤιεγγυήσειςδόθηκαναπότιςπαλαιστινιακέςαρχέςστονΕισαγγε-λέαεάντυχόνδόθηκεκάποιαεγγύησηγιατηνασφάλειατωνπαι-διώνμετάτηνεπιστροφήτουςπροτούπαραγγείλειοΕισαγγελέαςτηνεπιστροφήεφόσονημητέραδενήτανενήμερη

Ηεπιστροφήαπετράπηκυριολεκτικάλίγεςώρεςπριναπότηνπρογραμ-ματισμένηπτήσηΈνααπότααδέρφιατελικάαπέκτησεπρόσβασησεκα-τάλληληνομικήσυνδρομήndashσεαντίθεσημετααδέρφιατουπουφαίνεταιότιπαρεμποδίζονταναπότοβοηθητικόπροσωπικόναεπικοινωνήσουνμεοποιονδήποτεαλλάκαιμεταξύτους()ndashκαικατέθεσεπροσφυγήστοΕυ-ρωπαϊκόΔικαστήριοΔικαιωμάτωντουΑνθρώπουζητώνταςαπότοδικα-στήριοναπαρέμβεικαινασταματήσειτιςελληνικέςαρχέςΤοδικαστήριοανταποκρίθηκεάμεσαζητώνταςπληροφορίεςαπόόλουςτουςεμπλεκόμε-νουςφορείς(τοπαιδίκαιτιςεισαγγελικέςαρχές)καιστις24Ιουλίου2018διέταξετιςελληνικέςαρχέςναμηνπροχωρήσουνστηνεπιστροφήΩστό-σοοΕισαγγελέαςΑνηλίκωνστις25Ιουλίου2018ανέστειλετηνεπιστρο-φήτωνπαιδιώνκαιζήτησεβοήθειααπότιςεμπλεκόμενεςΜΚΟώστεναπροχωρήσειστηνεπιστροφήστοπροσεχέςμέλλονΤοΕΔΔΑαποφάσισεναδιατηρήσειτηνπροσωρινήδιαταγήσεβάροςτηςΕλλάδαςΗουσίατηςυπόθεσηςείναιπλέονστηνκρίσητουΕΔΔΑ3429818AκατάΕλλάδαςενώεκκρεμείηπεραιτέρωεπικοινωνίαμετιςελληνικέςαρχές

Στις 21Σεπτεμβρίου2018 ταπαιδιάμεταφέρθηκανστηνΥπηρεσία

89

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

ΑσύλουΕίχανκαταγραφείωςαιτούντεςάσυλοκαιορίστηκεσυνέντευξητονΝοέμβριο του 2018 Καμία εμπλεκόμενη κρατική αρχή (ΥπηρεσίαΑσύλουεισαγγελέας)δενεπικαλέστηκετηνπαράνομηακύρωσητουκα-θεστώτοςασύλουώστεναχορηγηθείαπευθείαςδιεθνήςπροστασίαΚα-νέναπρόσωποαπόόσαενεργούνεκμέρουςτωνπαιδιώνμεεξουσιοδό-τησητουεισαγγελέαδενυπέβαλεκάποιοτέτοιοαίτημαεκμέρουςτωνπαιδιώνΑυτήτηστιγμήταπαιδιάδιαμένουνσετέσσεριςδιαφορετικέςστέγεςκαιμπορούννασυναντηθούνμόνομιαφοράτηβδομάδαγιαμιαώραπαρουσίακοινωνικώνλειτουργώνκαιμεταφραστώνΗεπικοινωνίαμεταξύ τουςακόμαπαρεμποδίζεται καιδενμπορούννασυναντιούνταιαπρόσκοπτα

ΕίναιεξαιρετικάδύσκολοναδεικανείςπώςηαντιμετώπισηαυτώντωντεσσάρωναδερφώνθαμπορούσεναυπηρετείτοσυμφέροντουςΕκτόςαπότηνεπιστροφήτουςστηΔυτικήΌχθηοχωρισμόςτουκαθενόςαπόταάλλαηαγωνίατουςέωςτηντελευταίαστιγμήκαιοφόβοςτηςεπιστρο-φήςδύσκολαδικαιολογούνταιαπότηνάποψητουΒέλτιστουΣυμφέρο-ντοςΕγείρονταιαρκετάερωτήματασχετικάμετοντρόπολήψηςαποφά-σεωνκαιτοπώςθαμπορούσεποτέέναανήλικοναασκήσειπροσφυγήεναντίοντους 147

147 Ηυπόθεσηκοινοποιήθηκεπρόσφαταστουςδιαδίκουςστις5Νοεμβρίου2018ΑριθμόςΑίτησης3429818AJκατάΕλλάδαςhttpbitly2PVZqTv

90

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

[ 8 ]Παιδιά εγκλωβισμένα σε μακρές και χρονοβόρες διαδικασίες

91

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Ακόμακαιότανέναανήλικοαναγνωρίζεταιορθώςωςανήλικοσημειώνο-νται αρκετές καθυστερήσεις στη διαδικασία οικογενειακής επανένωσηςστοπλαίσιοτουασύλουήκαιστιςάλλεςδιαδικασίεςμετεγκατάστασηςμεπλειάδασοβαρώνεπιπτώσεωνπουδενλαμβάνουνυπόψητουςτοΒέλτι-στοΣυμφέροντουΠαιδιούλειτουργούνωςσοβαράεμπόδιαστηνέντα-ξη τουπαιδιούκαι ενίοτεοδηγούν ταπαιδιάσεκαταστάσειςακραίουάγχουςαυτοτραυματισμούέωςκαιεκμετάλλευσης

Περαιτέρωοιεπαγγελματίεςδενείναισεθέσηναπαράσχουνβέβαιεςκαισυγκεκριμένεςαπαντήσειςσχετικάμετησυνολικήδιάρκειαμιαςδια-δικασίαςκαιμετοπόσογρήγοραθακαταστείδυνατήημετάβασηστηνενδοχώραήσεμιαδομήφιλοξενίαςΑυτόεντείνειπεραιτέρωτοάγχοςκαιτονεκνευρισμότουανηλίκουΕπίσηςαφήνειταανήλικασεμιαπαρα-τεταμένη laquoμετέωρηraquo κατάσταση στην οποία αρνούνται να κάνουν τααπαραίτηταβήματαγιαναενταχτούνκαιαντίγιααυτόαπλώςπεριμένουνόντας απρόθυμα να συμμετάσχουν σε εκπαιδευτικές ή ψυχαγωγικές δραστηριότητες

Υπάρχουνμαρτυρίεςπουισχυρίζονταιότιπολλάανήλικαστακέντραυποδοχήςκαταλήγουνναlaquoχαρακώνουνraquoτοσώματουςκαθώςπιστεύ-ουνότιηυπόθεσήτουςθαδιεκπεραιωθείταχύτερακαιθαμεταβούνστηνενδοχώραΩστόσοενώαυτόείναισοκαριστικόγίνεταιακόμαχειρότε-ροδιότιοιοικείεςαρχέςαπαντούνότιδενγνωρίζουντινακάνουνταπαιδιάμεθέματαψυχικήςυγείαςήπούνατατοποθετήσουνκαθώςδενυπάρχεικάποιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνειδικάγιααυτέςτιςπεριπτώ-σειςΕπομένωςτοανήλικοκάνεικακόστονεαυτότουμεποικίλουςτρό-πουςδιότιύστερααπόαυτήτηνακραίαεκδήλωσηεκνευρισμούμένειγιαάλλημιαφοράαπροστάτευτοαφούτοσύστημαδενγνωρίζειτινατοκάνεικαιέτσιπροκαλούνταιπεραιτέρωκαθυστερήσειςστηντοποθέτησήτουσεξενώνα

Αυτοίοιέφηβοιέχουνήδηκάνειένατεράστιοταξίδιμόνοιτουςέχο-νταςακολουθήσειδιαδρομέςπουείναιεξίσουεπικίνδυνεςκαιπαράνομεςΔενθασταματήσουνκαιδενθαεγκλωβιστούνγιαπολύσεκάποιακατά-στασηΘαβρουνπαράνομεςκαιακόμαπιοεπικίνδυνεςδιαδρομέςγιαναφθάσουνστονπροορισμότους

Όπωςαναφέρουνσχεδόνόλοιοιεπαγγελματίεςτοδίκτυοτωνδιακι-νητώνείναιπολύπιοαποτελεσματικόγρήγοροκαιέτοιμοναπαράσχειτιςαπαντήσεις που θέλουν να ακούσουν τα ανήλικα Ότι μπορούν να

92

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

αναχωρήσουναπότηχώραμόλιςσυγκεντρώσουνότιχρειάζεταιόσοπαράνομοκιανείναιαυτό

[thinsp81thinsp] Πρόσβαση στις διαδικασίεςΚατάτηδιάρκειατου2016ηΥπηρεσίαΑσύλουέλαβε51091αιτήσεις2352απότιςοποίεςυποβλήθηκαναπόασυνόδευταανήλικα 148Τηνίδιαχρονιάοσυνολικόςαριθμόςτωναποφάσεωνπουεκδόθηκανστονπρώ-τοβαθμόήταν93196608απότιςοποίεςήταναρνητικέςΗΑρχήΠρο-σφυγώνέλαβε2092προσφυγές1817απότιςοποίεςαπορρίφθηκανενώ248αποφάσειςχορήγησαντοκαθεστώςπρόσφυγακαι28χορήγη-σανεπικουρικήπροστασίαΤο2016ηΑρχήΠροσφυγώνμεταρρυθμί-στηκεότανσυστάθηκεηανεξάρτητηΑρχήΠροσφυγώντονΙούλιοτου2016Απότις21Ιουλίου2016έωςτατέλητουέτουςαυτέςοινεοσύστα-τεςεπιτροπέςέλαβαν3130προσφυγέςκαιεξέδωσαν1341αποφάσειςενώ1214εκκρεμούσανΕίναιεντυπωσιακότογεγονόςότιαπότις1341αποφάσειςοι1201ήταναπορριπτικέςμεβάσητηνουσίατηςυπόθεσηςκαιμόλις15ήτανευνοϊκέςγιατουςαιτούντεςΟι5χορήγησαντοκαθε-στώςπρόσφυγα1χορήγησεεπικουρικήπροστασίακαιμόλις9παρα-πέμφθηκανγιαανθρωπιστικόκαθεστώςστοΥπουργείοΕσωτερικών

ΟιΜΚΟτόνισανμιακαταφανήδιαφοράανάμεσασταποσοστάανα-γνώρισηςκατόπινπροσφυγήςενώπιοντωνΕπιτροπώντηςΑρχήςΠρο-σφυγώνέπειτααπότημεταρρύθμισηδυνάμειτουΝόμου43992016καιτηνέκβασητηςδιαδικασίαςσεδεύτεροβαθμόκαθώςκαιανάμεσασταποσοστάαναγνώρισηςπριναπόκαιμετάτιςεπιδράσειςτηςμεταρρύθμι-σηςτουΙουνίουτου2016 149Ταποσοστάαναγνώρισηςδιεθνούςπρο-στασίαςστονδεύτεροβαθμόαπότο2014έωςτο2016αποκαλύπτουνμιααιφνίδιαπτώσημεμόλις6θετικέςαποφάσεις(044)απότησυγκεκρι-μένηαρχήενώταπροηγούμεναχρόνιαοιπροηγούμενεςαρχέςδιατη-ρούσαν τα ποσοστά αναγνώρισης περίπου στο 13-16 Ωστόσο οιαπορριπτικές αποφάσεις αυξήθηκαν σταδιακά από 83-86 σε 964κατάτοδεύτεροήμισυτου2016Το2017ηκατάστασηπαρέμεινελίγο

148 ΤαστατιστικάδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)στηνΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2016τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ8-9httpbitly3007B5Q

149 Ibidσσ46-47

93

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

πολύηίδιαπαράτιςεξαιρετικέςκαθυστερήσειςπουσημειώθηκανστηνπρόσβαση και την εξέταση των αιτήσεων Η Υπηρεσία Ασύλου έλαβε58661αιτήσειςεκείνητηχρονιά2275απότιςοποίεςκατατέθηκαναπόασυνόδευταανήλικαΈωςτατέλητουέτουςεκκρεμούσανακόμα36340αιτήσειςενώαπορρίφθηκαν12149υποθέσεις 150ΗΑρχήΠροσφυγώνέλαβε11632προσφυγέςκαιέωςτατέλητουέτουςεκκρεμούσανακόμα4368προσφυγέςΕκδόθηκαν4354αποφάσειςγιατηνουσίατηςυπόθε-σηςμε4077ναείναιαπορριπτικές(938)και277θετικές(123χορή-γησανδιεθνήπροστασίαndash80χορήγησαν καθεστώςπρόσφυγακαι 43επικουρικήπροστασίαndashκαι154παρέπεμπαντουςαιτούντεςγιαανθρωπι-στικόκαθεστώς) 151

Ηπρόσβασηστηδιαδικασίαστηνενδοχώραήτανήδηπροβληματικήαπότο2013Το2014εγκαινιάστηκεένασύστημαορισμούημερομηνίαςκαταγραφήςμέσωSkypeαλλάηπρόσβασησεαυτόεξακολουθείναείναιδύσκοληΟιδιαθέσιμεςώρεςτηβδομάδαγιατηνπρόσβασηστοSkypeείναιεξαιρετικάπεριορισμένεςγεγονόςπουοδηγείπολλούςέςναεπιλέ-γουνναμηνακολουθήσουναυτήτηδιαδικασίαανεξάρτητααπότοεάνείχαν κάνει επανειλημμένως απόπειρες επί μήνες Επιπλέον το 2017 ηδιαδικασίααυτήπουπραγματοποιούντανμέσωSkypeθεωρούντανδιαδι-κασίαπροκαταγραφήςστοπλαίσιοτηςοποίαςχορηγούντανδελτίοαι-τούντοςάσυλοαλλοδαπούστουςενδιαφερόμενουςαλλάδενδημιουρ-γούντανκάποιοαρχείοήκάποιαυπόθεσηστηναρχήμέχριναπραγμα-τοποιηθείσυνάντησηγιατηνπλήρηκαταγραφήΟιΜΚΟαναφέρουνότιοιυποθέσειςεκκρεμούνεπίέναπερίπουέτοςέωςτηνπλήρηκαταγραφή 152

Οι ευάλωτες περιπτώσεις αποτελούν εξαίρεση καθώς η καταγραφήμπορείναπρογραμματιστείndashέπειτααπόπαρέμβασητωνεπαγγελματιών-

150 ΤαστατιστικάστοιχείαδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)στηνΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ8-9httpbitly2H9viA5

151 ΑνάλυσηανάχώραπροέλευσηςκαιπρόσθετεςπληροφορίεςIbidσ46152 ΤαστατιστικάστοιχείαδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)στηνΈκθεσηγια

τηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ36-39httpbitly2H9viA5 Αιτήσειςπουεκκρεμούνσεπρώτοβαθμόγιαπλήρηκαταγραφή31Δεκεμβρίου2017

Διάρκειαεκκρεμούςδιαδικασίας Αριθμός

lt6μήνες 24905

6-9μήνες 4146

9-12μήνες 3237

gt12μήνες 4052

94

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

απευθείαςαπότηνΥπηρεσίαΑσύλουΔιαβιβάζονταιταστοιχείαταυτότη-ταςτουαιτούντοςκαιορίζεταιημερομηνίασυνάντησηςγιατηνκαταγρα-φήΤο2017ξεκίνησανναλειτουργούνστηνΑττικήαρκετάΠεριφερειακάΓραφείαΑσύλουταοποίαέχουντηναρμοδιότητακαταγραφήςκαιεξέ-τασηςμιαςαίτησηςανάλογαμετηνυπηκοότητατουαιτούντοςΕνώορι-σμέναπεριφερειακάγραφείαφαίνεταιναλειτουργούνσωστάηπρόσβα-σησεάλλαndashόπωςσεεκείνοτουΠειραιάπουείναιαρμόδιογιααιτούντεςάσυλοσυμπεριλαμβανομένωνΑφγανώνυπηκόωνndashείναιεξαιρετικάπεριο-ρισμένηγεγονόςπουοδηγείσεαόριστεςκαισυνήθωςμακράςδιάρκειαςπεριόδουςαναμονήςμέχριναοριστείσυνάντηση 153

[thinsp82thinsp] Παιδιά σε νομικό κενόΗπερίοδοςαναμονήςανάμεσαστηνπλήρηκαταγραφήενόςασυνόδευ-τουανηλίκουπουαιτείταιάσυλοκαιτησυνέντευξησεπρώτοβαθμόστιςαρχέςασύλουμπορείναδιαρκέσειέναέτοςήπερισσότεροΔηλαδήηεξέτασητωναιτήσεωντωνασυνόδευτωνανηλίκωνπουκαταγράφηκαντο2017 προγραμματίστηκε αρκετούς μήνες μετά την καταγραφή Οι

153 ΜετηναπόφασηΑρ16654(ΦΕΚ43352Brsquo361412102017)τηςδιευθύντριαςτηςΥπηρε-σίαςΑσύλουξεκινάηλειτουργίαδύοΠεριφερειακώνΓραφείωνΑσύλου(ΠΓΑ)μεέδρατονΠειραιάκαιτονΆλιμοΕκείνοτουΠειραιάξεκίνησεναλειτουργείστις20Οκτωβρίουτου2017καιείναιαρμόδιογιατηνεξέτασηόλωντωναιτήσεωνπουυπάγονταιστηντοπικήαρ-μοδιότητατουΠεριφερειακούΓραφείουΑσύλουΑττικήςκαιυποβάλλονταιαπόυπηκόουςΑφγανιστάνκαιΜπαγκλαντέςΕκείνοτουΑλίμουτοοποίοεπίσηςξεκίνησεναλειτουργείστις20Οκτωβρίουτου2017θαήταναρμόδιογιατηνεξέτασηόλωντωναιτήσεωνπουυπάγονταιστηντοπικήαρμοδιότητατουΠεριφερειακούΓραφείουΑσύλουΑττικήςκαιυπο-βάλλονταιαπόανιθαγενείςπαλαιστινιακήςκαταγωγήςυπηκόουςΑιγύπτουκαιΣυρίαςπληναυτώνπουυπάγονταιστηναρμοδιότητατουΑυτοτελούςΚλιμακίουΑσύλουΤαχείαςΕξέτα-σηςΑιτήσεωνΔιεθνούςΠροστασίαςΣτηναρμοδιότητατουΠΓΑΑττικήςυπάγονταιόλεςοιαιτήσειςπληναυτώνπουυπάγονταισταΠεριφερειακάΓραφείαΑσύλουΠειραιάκαιΑλίμουΑπό την έκδοση της απόφασης η καταγραφή των σχετικών αιτήσεων πραγματοποιείταιανεξάρτητααπότηνευαλωτότηταστοοικείοΠΓΑμεβάσητηνυπηκοότητατουαιτούντοςΈωςτώραοδιαχωρισμόςαποδεικνύεταιαναποτελεσματικόςκαιεπιβλαβήςγιατηνκαταγρα-φήσυγκεκριμένωνυπηκοοτήτωνΕνώτοΠΓΑΑττικήςκαιτοΠΓΑΑλίμουανταποκρίνονταιεπαρκώςστονπρογραμματισμό της καταγραφής τοΠΓΑΠειραιάndashαρμόδιογιααιτήσειςυπηκόωνΑφγανιστάνκαιΜπαγκλαντέςndashδενέχειανταποκριθείμέχρισήμεραΤοΕΣΠγνω-ρίζειαρκετέςπεριπτώσειςΑφγανών(ευάλωτωνοικογενειώνκαιασυνόδευτωνανηλίκων)ταστοιχείαταυτότηταςτωνοποίωνδιαβιβάστηκανστηνΥπηρεσίαΑσύλουκαιέπειταστοοικείοΠΓΑαλλάπουηκαταγραφήτουςεκκρεμείεπίμήνεςέωςσήμερα(Σεπτέμβριος2017-Ιανου-άριος2018)ΠαράλληλαηπρόσβασηστοSkypeέχειεπίσηςαποδειχτείαναποτελεσματικήγιατιςσυγκεκριμένεςυπηκοότητες

95

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

περισσότερεςαιτήσειςπρογραμματίστηκανγιατο2018ενώκάποιεςπρο-γραμματίστηκαν για το 2019 Έως τα τέλη Αυγούστου του 2018 δενυπήρχανδιαθέσιμεςημερομηνίεςκαιώρεςγιατονορισμόσυνέντευξηςγιατηδιαδικασίατουασύλουέωςτο2020Ταπερισσότερααπόαυτάταανήλικα θα έχουν ενηλικιωθεί ώσπου να εξεταστεί η δική τους αίτησηασύλου

laquoΕίναι λες και οι αρχές βρήκαν τρόπο να λύσουν το πρόβλημαπροςόφελόςτουςχωρίςνακάνουνκάτιστηνπραγματικότηταΠα-ραμένειςαιτώνμέχριναενηλικιωθείςχάνειςκάθεευκαιρίαπουθαμπορούσεςναέχειςγιανανομιμοποιήσειςτηνπαραμονήσουστηνΕλλάδαωςπαιδίναπαςσχολείοήναχτίσειςέναμέλλονστηχώραΑκόμαχειρότερακάνειςόλααυτάκαιότανσεεξετάσουμεαφούθαrsquoχειςκλείσειταδεκαοχτώκάθελόγοςπουμπορείναείχεςωςπαιδίγιαδιεθνήπροστασίαθαrsquoχειπιθανόταταεξαφανιστείκαιούτεθαδικαιούσαιανθρωπιστικόκαθεστώςούτεθαδικαιούσαιhellipκάτιστrsquoαλήθειαόπωςστέγασηυγειονομικήπερίθαλψηκάτικαιτότεμπορούμε επιτέλους νασεστείλουμε πίσωχωρίς να παραβούμεκάποιον κανόναΑκόμα καλύτερα θαθες ναφύγειςαπόμόνοςσουαλλιώςθαπρέπειναμείνειςστηνΕλλάδαωςldquoφάντασμαrdquoέναςπαράτυπος μετανάστης να μπαινοβγαίνεις στα κρατητήρια μέχριτελικάνααπελαθείςraquo

Ηποιότητα τωναποφάσεωνπουαφορούν ταασυνόδευταανήλικαέχειεπίσηςαποτελέσειαντικείμενοεπικρίσεωναπότοσύνολοτωνερωτώ-μενων επαγγελματιών αλλά και από κρατικές υπηρεσίες και οργανι-σμούς 154Όλεςοιαποφάσειςπουαπορρίπτουν τους ισχυρισμούς τωνανηλίκων παρουσιάζουν ανησυχητικές ομοιότητες Τα διαδικαστικά ελ-λείμματα (απουσία επιτρόπου κατάλληλης νομικής εκπροσώπησης καισυνδρομήςκατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίας)καθώςκαιουσιαστικάελ-λείμματααναφορικάμετονκαθορισμότουκαθεστώτοςπρόσφυγα(έλ-λειψηοποιασδήποτεαναφοράςστοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούήέλλειψηαξιολόγησηςαυτούκαταφανήςέλλειψηγνώσεωναναφορικάμεσυγκεκριμένες μορφές παιδικής δίωξης γενικώς και στις χώρες

154 ΔίκτυογιαταδικαιώματατωνπαιδιώνπουμετακινούνταικαιΣυνήγοροςτουΠαιδιούΒλεπίσηςτηνέκθεσηγιατοδιάστημαΙανουάριος2017-Ιανουάριος2018httpbitly2Q242aU Διατίθεταιπερίληψηστηναγγλικήστηδιεύθυνσηhttpbitly2Hab7Db

96

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

προέλευσηςειδικώςήέλλειψηκατάλληληςαξιολόγησηςτηςαξιοπιστίαςενόςανηλίκου) καθιστούνσχεδόναδύνατη την υπαγωγήσε καθεστώςδιεθνούςπροστασίαςγιαταασυνόδευταανήλικαπουυποβάλλονταιστηδιαδικασίαμόνατουςμεμόνηεξαίρεσηταπαιδιάσυριακήςεθνικότητας

laquoΔιαβάζονταςαυτέςτιςαποφάσειςκαιτιςαποφάσειςπρώτουβαθ-μούαναφορικάμεταασυνόδευταανήλικαπουδενείχαννομικήσυνδρομήκαιυποστήριξηκατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίαςξεχνάςτι διαβάζεις Εκτός από την ημερομηνία γέννησης τουαιτούντοςαπότηνοποίαμπορείςνασυναγάγειςότιηυπόθεσηαφοράανή-λικοσυχνάδενυπάρχεικάτιάλλοΕίτεδιαβάζειςγιακάποιονενή-λικοαπότοΠακιστάνήτοΑφγανιστάνείτεγιακάποιοανήλικομεκαταγωγήαπό εκεί είναι το ίδιοσκεπτικό η ίδια λογική οι ίδιοικανόνεςγιατηνεξέτασητηςαξιοπιστίαςμέχρικιηίδιαδιατύπωσηΔενείναιόλεςεξόφθαλμαεσφαλμένεςμετηνέννοιαότιτουλάχι-στονφαίνεταιναέχουνλάβειυπόψητουςτηνηλικίατουαιτούντοςndashηλέξη-κλειδίείναιldquoφαίνεταιrdquondashαλλάκάποιεςείναιπολύχειρότε-ρεςΔενldquoπροσπαθούνrdquoκανναφανούναιτιολογημένεςΔενυπάρ-χεικαναναφοράστηνηλικίαήτηνέννοιατηςαρχήςτουκαθορι-σμούτουΒέλτιστουΣυμφέροντοςraquo

Παράτοότιεπαγγελματίεςνομικοίκαταβάλλουνπροσπάθειεςγιαναεξοικειώσουντιςαρχέςμεσυγκεκριμένεςμορφέςδιωγμούσεβάροςτωνπαιδιών όπως η εξαναγκασμένη εργασία ή η εκμετάλλευση ειδικά γιαορισμένεςεθνικότητεςέωςτώραοιαρχέςφαίνονταιαποφασισμένεςναμηνεπιτρέψουντηνεπιτυχήέκβασηενόςτέτοιουισχυρισμούγιατηχο-ρήγησηδιεθνούςπροστασίας 155

Ενώυπάρχουνπεριπτώσειςστιςοποίεςοιχειριστέςτηςυπόθεσηςήταν

155 Ένας δικηγόρος που συμμετείχε στην έρευνα αναφέρει ενδεικτικά ndashανάμεσα σε πολλέςσχεδόν πανομοιότυπες υποθέσειςndash την περίπτωση ενός ανηλίκου από τοΠακιστάν πουισχυρίστηκεότιέπρεπεναεργάζεταιαπότηνηλικίατων9ετώνσεακραίεςσυνθήκεςκαιότιδιέφυγεαπότηχώρακαταγωγήςτουδιότιυπέκειτοσεακραίαταλαιπωρίακαιπαραβιάσειςτωνδικαιωμάτωντουωςπαιδιούκαιωςανθρώπινουόντοςΗσυνέντευξήτουήτανσύντομηδενερωτήθηκεσχετικάμετιςσυνθήκεςεργασίαςκαιδιαβίωσηςστηχώρακαταγωγήςτουήσχετικάμετονισχυρισμότουότιείχεεξαναγκαστείναεργάζεταιωςπαιδίΗαπόφασηστονπρώτοβαθμόαπέρριψετηναίτησημετοσκεπτικόότιοικακέςσυνθήκεςδιαβίωσηςκαιηένδειαήη επιθυμία για καλύτερηαπασχόλησηδεν είναιδυνατόναδικαιολογήσουν τηνανάγκηγιαδιεθνήπροστασίαπαραβλέπονταςτηνηλικίατουαιτούντοςκαιταδικαιώματάτουωςπαιδιούΔενελήφθηυπόψητοΒέλτιστοΣυμφέρον τουΔεναξιολογήθηκεούτε

97

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

ανίδεοιγιατηνκατάστασηστηχώρακαταγωγήςτουανηλίκουοιεπαγγελ-ματίεςγενικώςσυμφωνούνότιοιπερισσότεροιχειριστέςφέρονταικαλάσταπαιδιάΓιαάλλημιαφοράέτσιυπογραμμίζεταιοad hocκαιαυθαί-ρετος τρόπος λειτουργίας του συστήματος προστασίας του παιδιούΩστόσοφαίνεταιναυπάρχεισυμφωνίακαιγιατοότικατάτηναξιολό-γησηισχυρισμώνπουυποβάλλονταιαπόάτομασυγκεκριμένηςυπηκοό-τηταςndashκυρίωςπακιστανικήςndashεφαρμόζονταιδιακρίσειςκαιδενχορηγείταισταανήλικατοευεργέτηματηςαμφιβολίας

laquoΠρέπει να είσαι ετοιμοθάνατος για να αποκτήσεις το καθεστώςπρόσφυγαεάνείσαιανήλικοςαπότοΠακιστάνraquo

Απότηνάλληπλευράηδιαδικασίατουασύλουείναιτόσοπολύπλοκηκαιοορισμόςτουδιωγμούτόσοστενόςώστεταανήλικαχρειάζονταιπροετοιμασίακαιυποστήριξηκαθrsquoόλητηδιάρκειά τηςΕιδικάεφόσοναυτήείναιημοναδικήευκαιρίαπουθαέχουνκαθrsquoόλητηδιάρκειατηςδιαδικασίαςασύλουγιαναμιλήσουνμετηδικιάτουςφωνήκαιναπουντηνιστορίατους

Μακροσκελείς διαδικασίες η τάση απόρριψης των ισχυρισμών τωνασυνόδευτων ανηλίκων με συγκεκριμένες εθνικότητες ακόμα και στονδεύτεροβαθμόηέλλειψητηςαξιολόγησηςτουΒέλτιστουΣυμφέροντοςτουΠαιδιού στοσκεπτικό των αποφάσεων καθώς και το ότι ηΑρχήΠροσφυγώνστηνπράξηδενπαραπέμπειπεριπτώσειςγιαανθρωπιστικόκαθεστώςστοΥπουργείοΕσωτερικώνσυνεπάγονταιότιολοένακαιπε-ρισσότεραανήλικαβρίσκονταισενομικόκενόγιαεξαιρετικάμεγάλαχρο-νικάδιαστήματαενώείναιπιθανόπολλάναπαραμείνουνστηνίδιακατά-στασηακόμακαιαφούενηλικιωθούν

αναφέρθηκεΟανήλικοςάσκησεμόνοςτουπροσφυγήενώπιοντηςΑρχήςΠροσφυγώνΗαπόφασητηςΑρχήςΠροσφυγώνέκανεαποδεκτήτηνεγκυρότητατηςαπόφασηςσεπρώτοβαθμόχωρίςναπραγματοποιηθείνέασυνέντευξηκαιαπέρριψετηνπροσφυγήΗΑρχήΠροσφυγώνδενπαρέπεμψετοναιτούνταγιαανθρωπιστικόκαθεστώςΚατατέθηκεμεταγε-νέστερηαίτησηγιαάσυλοεπίτηςβάσηςότιδενκρίθηκανοιουσιαστικέςπτυχέςτουισχυρι-σμούκατάτηδιάρκειατηςπρώτηςδιαδικασίαςλόγωτηςαδυναμίαςτουπαιδιούναπαρου-σιάσειδιεξοδικάτονισχυρισμότουχωρίςκοινωνικήκαινομικήυποστήριξηΟαιτώνέγινεγιαάλλημιαφοράδεκτόςστηδιαδικασίαασύλουΗεξέτασηπραγματοποιήθηκελίγουςμήνεςαργότεραΗαπόφασησεπρώτοβαθμόαποδέχτηκετονπροηγούμενοδιωγμότουανηλίκουωςθύματοςεξαναγκασμένηςεργασίαςαλλάπαράτηνηλικίατουαιτούντοςκαιτοφόβογιαεκνέουθυματοποίησηστηνπερίπτωσηεπιστροφήςδενδιαπίστωσετυχόνμελλο-ντικήταλαιπωρίαπουθαμπορούσεναισοδυναμείμεδιωγμό

98

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Αυτήησκληρήπραγματικότηταεπισημάνθηκεκαιτοζήτημασυζητή-θηκεεπανειλημμένωςτο2017σεαρκετέςπεριστάσειςκαιαπόαρκετέςΜΚΟπουσυμμετέχουνστοlaquoΔίκτυογιαταΔικαιώματατωνΠαιδιώνπουΜετακινούνταιraquoΠρόκειταιγιαέναδίκτυοπουσυνέστησεκαιυποστηρίζειοΣυνήγοροςτουΠαιδιού 156ΤονΝοέμβριοτου2017στηνπεριφερεια-κήσυνάντησητωνΕυρωπαίωνΣυνηγόρωνγιαταΠαιδιάηοποίαπραγ-ματοποιήθηκεστηνΑθήναογενικόςγραμματέαςτουΥπουργείουΜετα-ναστευτικήςΠολιτικήςαποδέχτηκεότιθαπρέπει ναβρεθεί νομοθετικήλύσηαναφορικάμετονομικόκαθεστώςτωνασυνόδευτωνανηλίκωντωνοποίωνοιαιτήσειςασύλουαπορρίφθηκαναπότιςαρχέςαλλάέωςσήμε-ραδενέχουνγίνειπροσπάθειεςσεαυτήτηνκατεύθυνση 157

[thinsp83thinsp] Οικογενειακή επανένωση laquoΟιδιαδικασίεςδιαρκούντόσοπολύώστεταπαιδιάξεκινούνναμαθαίνουνελληνικάκαιμετάπηγαίνουνσεάλληχώραΣεμίαπερί-πτωσητοανήλικοεπανενώθηκεμετηνοικογένειάτουέπειτααπόδυόμισιχρόνιαraquo

Ηοικογενειακήεπανένωση 158στοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνοείναιμιαδιαδικασίαπουεφαρμόζεταιευρέωςκαιτηνοποίαγνωρίζουνοι

156 ΔίκτυογιαταΔικαιώματατωνΠαιδιώνπουΜετακινούνταικαιΣυνήγοροςτουΠαιδιούΒλεπίσηςτηνέκθεσηγιατοδιάστημαΙανουαρίου2017-Ιανουαρίου2018httpbitly2Q242aU Διατίθεταιπερίληψηστηναγγλικήστηδιεύθυνσηhttpbitly2Hab7Db

157 ΗδιασφάλισηκαιπροστασίατωνδικαιωμάτωντωνπαιδιώνπουμετακινούνταιηπρόκλησητηςκοινωνικήςένταξηςΠεριφερειακήσυνάντησητουΕυρωπαϊκούΔικτύουΣυνηγόρωντουΠαιδιού(ENOC)ΑθήναΕλλάδα13-14Νοεμβρίου2017Συνοπτικήαναφοράεργασιώντης συνάντησης httpbitly2LAiecF Μια πιο συνοπτική εκδοχή διατίθεται στην αγγλικήγλώσσασσ5-6httpbitly2HaXWlz

158 Γιατουςσκοπούςτηςπαρούσαςέρευναςδενθαεξεταστείημετεγκατάστασησεάλλοκρά-τος-μέλοςτηςΕΕδιότιπρόκειταιγιακατrsquoεξαίρεσημέτροπουεφαρμόστηκεμόνογιαλίγαχρόνιαΩστόσοθαπρέπεινααναφερθείότιτοπρόγραμμαξεκίνησετο2015καιχαρακτη-ρίστηκεαποτυχημένοαπότηνπλειονότητατωνεπαγγελματιώνδιότιδενεπετεύχθηποτέοαριθμόςτωνπροσώπωνπουεπρόκειτοναμετεγκατασταθούνλόγωαρκετώνεμποδίωνπουέθεσανταυπόλοιπακράτη-μέλητηςΕΕκαιλόγωτηςάρνησήςτουςναεξασφαλίσουνχώ-ρουςΠαρrsquoόλααυτά596ασυνόδευταανήλικακατάφεραννακαταγραφούναπότο2015έωςτηνπρόσφατηοριστικήπαύσητουπρογράμματος350αναφέροντανωςαποδεκτάστιςαρχέςτου2017ενώοσυνολικόςαριθμόςτωναποδεκτώνπεριπτώσεωνκαθrsquoόλοτο2017ανήλθεστις260ΒλAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαι-ροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσ111httpbitly2H-9viA5

99

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Έλληνες επαγγελματίες Κάθε χρόνο χιλιάδες άνθρωποι επανενώνονταικαιμεταφέρονταιαπότηνΕλλάδασεάλλακράτη-μέλητηςΕΕ

Το2016ηΕλλάδακοινοποίησε4886εξερχόμενααιτήματασύμφωναμε τοΔουβλίνο η πλειονότητα των οποίων ήταν αιτήματα laquoανάληψηςευθύνηςraquoγιαλόγουςοικογενειακήςεπανένωσηςΤα699απόαυτάαφο-ρούσανασυνόδευταανήλικαμεμέλητηςοικογένειαςστοεξωτερικόκαιτα451αφορούσανλόγουςεξάρτησηςκαιανθρωπιστικούςλόγουςΤο2017κοινοποιήθηκανσχεδόνταδιπλάσιααιτήματαδηλαδή9784απότα οποία 7606 αφορούσαν την οικογενειακή επανένωση 159 και 1642βασίζοντανσεανθρωπιστικούςλόγουςκαιλόγουςεξάρτησης 160

Δυστυχώς το2017παρατηρήθηκεμιαμεταβολήστιςπρακτικέςτωνκρατών-μελώναναφορικάμετηναποδοχήτωναιτήσεωνγιαεπανένωσηκαθώςκαιμετημεταφοράγιαεπιτυχήαιτήματαΑυτόοδήγησεστησυσ-σώρευσηεκατοντάδωνατόμωνεναναμονήμεταφοράςτο2018Ημετα-φοράτουςακόμαδενέχειπραγματοποιηθείκατάτοχρόνοτηςσυγγρα-φήςτηςπαρούσαςέκθεσης

ΗΓερμανίασυγκεκριμέναούσαηκύριααποδέκτριααιτημάτωνοικο-γενειακήςεπανένωσηςξεκίνησεναεπιδίδεταισεμιαπολύαυστηρήκαιενίοτε νομικά αδικαιολόγητη εφαρμογή του Κανονισμού Δουβλίνο ηοποίασήμανετημαζικήαύξησητουποσοστούαπόρριψηςπεριπτώσεωνπουθαείχανγίνειαποδεκτέςμόλιςλίγουςμήνεςνωρίτερα 161καθώςκαι

159 ΔενδιατίθεταιοακριβήςαριθμόςτωναιτήσεωνπουβασίστηκανστοΆρθρο8το2017Γιατουςσκοπούςτηςπαρούσαςέκθεσηςοιαιτήσειςπουστηρίζονταισεανθρωπιστικούςλό-γους είναι επίσηςσημαντικέςΌλεςοι υποθέσειςπουυπερβαίνουν τοχρονικόόριο τωντριών μηνών ndashπολλές από τις οποίες αφορούν ασυνόδευτα ανήλικαndash και εμπίπτουν στηρήτρατωνανθρωπιστικώνλόγωνανήκουνσεμίακατηγορίααλλάδενπαρέχεταιοακριβήςαριθμόςΠερισσότερεςαπότιςμισέςαπόαυτέςείναιαιτήματαlaquoανάληψηςευθύνηςraquoπουαπευθύνοντανστηΓερμανία

160 ΓιαστατιστικάστοιχείακαιεπιπλέονπληροφορίεςβλAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2016τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ49-50httpbitly3007B5QκαιAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιρο-ποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ53-54httpbitly2H9viA5

161 laquoΤο2017τοσυνολικόχρονικόδιάστημακατάμέσοόροανάμεσαστηνυποβολήτηςαί-τησηςκαιτηνπραγματικήμεταφοράστουπεύθυνοκράτος-μέλοςήταν215ημέρες(7μή-νες)ΩστόσοαπότηνέκδοσητηςαπόφασηςτουΔικαστηρίουτηςΕυρωπαϊκήςΈνωσης(CJEU)στηνυπόθεσηMengesteabστις26Ιουλίου2017ηΓερμανίαάλλαξεπρακτικήκαιδενθεωρείπλέονότιητρίμηνηπροθεσμίαγιατηνέκδοσητουεξερχόμενουαιτήματοςξεκινάμετηνεπίσημηυποβολήτηςαίτησηςγιαάσυλοαλλάμετηνκατάθεσητηςαίτησης[hellip]Αυτήηαλλαγήστηγερμανικήπρακτικήοδήγησεστηναπόρριψηαρκετώνεξερχόμενωναιτημάτωνωςυποβληθέντωνμετάτηνπροθεσμίαμετοσκεπτικόότιαπεστάλησανεντός3μηνώναπό

100

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

τονεγκλωβισμόεκατοντάδωνανθρώπωνστηνΕλλάδαγιαπερισσότεροαπόέναέτοςαφότουείχανλάβειάδειαναταξιδέψουνδιότιηΓερμανίαέθεσεμονομερώςέναόριοστοναριθμότωνπροσώπωνπουθαμεταφέ-ρονταικάθεμήναεπικαλούμενηδιοικητικούςλόγους 162

ΑυτέςοιπρακτικέςήτανκαιεξακολουθούνναείναιεξουθενωτικέςγιαταασυνόδευταανήλικακαιτουςεπαγγελματίεςπουταυποστηρίζουνεφόσονκανείςδενγνωρίζειπότεθαταξιδέψουνγεγονόςπουθέτειτουςπάντεςσεμιααδιέξοδηκατάστασηlaquoΈπρεπενατουςπούμεκάτιοτιδήποτεαλλάτηνίδιαστιγμήναείμαστεσίγουροιότιδενθαέχουνφρούδεςελπίδεςraquo

τηνπλήρηκαταγραφήαλλάπολύμετάτους3μήνεςτηςδιαδικασίαςασύλουΗελληνικήΜονάδαΔουβλίνουζήτησετηνεπανεξέτασηαυτώντωνπεριπτώσεωνσύμφωναμετηνldquoαν-θρωπιστικήrdquoρήτρααλλάέλαβεκαιπάλιαρνητικέςαπαντήσειςαπότηγερμανικήΜονάδαΔουβλίνουraquoAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠΔιαδικασίαΔουβλίνουσ56httpbitly2H9viA5

162 Ibid(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017σ57laquoΤονΜάρτιοτου2017υπάρ-χουναναφορέςότιμιασυμφωνίαανάμεσαστηγερμανικήκαιτηνελληνικήκυβέρνησηοδήγησεστηθέσπισηενόςμηνιαίουορίουστοναριθμότωνανθρώπωνπουθαμεταφέρονταιστηΓερ-μανίαστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνουΩςανώτατοόριοορίστηκαντα70άτοματονμήναΗσυμφωνίαδημοσιοποιήθηκεσταΜΜΕτονΜάιοτου2017καιυποβλήθηκεκοινοβου-λευτικόερώτημαστοΕυρωπαϊκόΚοινοβούλιοστις13Ιουλίου2017[hellip]27οργανώσειςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώναπηύθυνανανοιχτήεπιστολήστηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπήστις27Ιουλίου2017ώστεναεκφράσουντιςσοβαρέςτουςανησυχίεςγιατηνdefactoπαραβίασητουδικαιώ-ματοςστηνοικογενειακήεπανένωσηκαιτηνπαραβίασητωνσχετικώνδιατάξεωνπουδιατυπώ-νονταιστονευρωπαϊκόΚανονισμό6042013(ΚανονισμόΔουβλίνοΙΙΙ)αναφορικάμετιςμετα-φορέςτωναιτούντωνάσυλοαπότηνΕλλάδαστηΓερμανίαστοπλαίσιοτηςδιαδικασίαςγιατηνοικογενειακήεπανένωσηraquoΗΕυρωπαϊκήΕπιτροπήπαραδέχθηκετηνύπαρξημιαςτέτοιαςσυμ-φωνίαςαλλάανέφερεότιίσχυεμόνογιατονΑπρίλιοκαιτονΜάιοτου2017laquoΣεαυτήτηβάση η Επιτροπή αντιλαμβάνεται ότι τα δύο κράτη-μέληδεν περιορίζουν την οικογενειακήεπανένωσηperseστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνουαλλάότιέχουνσυμφωνήσειγιαδιοικητικούςλόγουςναπαρατείνουνγιαορισμένοχρονικόδιάστηματηνκαθυστέρησημετηνοποίαμεταφέρονταισυνήθωςαυτάταάτομαστηΓερμανίαΟιρυθμίσειςγιατημεταφοράστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνουαφορούντησχέσηανάμεσασταδύοεμπλεκόμενακρά-τη-μέληκαιεπομένωςυπόκεινταιστησυμφωνίαανάμεσαστιςσχετικέςαρχέςΚατάτηνάποψητηςΕπιτροπήςοιενλόγωρυθμίσειςδενεγείρουνζήτημασυμβατότηταςμετηνευρωπαϊκήνο-μοθεσίαraquoΚατόπιναιτήματοςτουΕΣΠηΥπηρεσίαΑσύλουαπάντησεότιηγερμανικήΜονάδαΔουβλίνουζήτησετονΜάρτιοτου2017τημείωσητωνμεταφορώνστοπλαίσιοτουΚανονι-σμούΔουβλίνουγιαδιοικητικούςλόγουςενώηελληνικήΜονάδαΔουβλίνουτόνισετηνπρο-θεσμίαγιατιςμεταφορέςπουπροβλέπεταιστονΚανονισμόΈπειτααπόσυνεχήπίεσηστιςοι-κείεςαρχέςεπιτεύχθηκεέναςμεγαλύτεροςαριθμόςμεταφορώναπότονΣεπτέμβριοτου2017καιέπειταενώπαράλληλαοιγερμανικέςαρχέςσυναίνεσανστημεταφοράόλωντωνπεριπτώ-σεωντωνοποίωνείχεήδηλήξειηπροθεσμίαγιατημεταφοράλόγωαυτήςτηςκαθυστέρησηςΤονΜάρτιοτου2017πραγματοποιήθηκαν580μεταφορέςπροςΓερμανίαενώμόλις73πραγ-ματοποιήθηκαντονΑπρίλιοτου2017και69τονΜάιοτου2017raquo(115109116200254και464αντιστοίχωςτουςμήνεςπουακολούθησανκαιτέλος344τονΔεκέμβριοτου2017)

101

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Παράτιςπροσπάθειεςγιατηνπροτεραιοποίησητωνμεταφορώνοιεπαγγελματίεςδεντακατάφερανειδικάεκείνοιπουεργάζονταιμεπαιδιάστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαθώςαυτάδενθεωρούντανπροτεραιό-τηταΕκατοντάδεςοικογένειεςπουζούσανσεακραίεςσυνθήκεςάτομαμεαναπηρίεςκαιπροβλήματαυγείαςκτλπροηγούντανέναντιτωνασυνό-δευτωνανηλίκωνπουδιέμενανστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνΤαανή-λικαάρχισανναχάνουντηνπίστητουςσταάτομαπουταστήριζανενώοι επαγγελματίεςέπρεπεναβρουν τρόποναηρεμήσουν ταπαιδιά ναδιασφαλίσουνότιαυτάδενθαχάσουντηνελπίδατουςκαιναπαρεμβαί-νουνότανκάποιαάρχιζανναπαραφέρονταιlaquoαπειλώνταςraquoότιθαφύγουνήκαιότιθαταξιδέψουνπαράτυπα

laquoΉταν μια αναμενόμενη αντίδραση Πώς μπορεί ένα παιδί στηνεφηβείανακατανοήσειπώςλειτουργούντακυρίαρχακράτηήνααποδεχτείότιαυτόείναισωστόΣταμάτιατουςέφταιγανοιδικη-γόροιldquoΤιδικηγόροςείσαιεσύrdquoθαέλεγανldquoαφούτουςαφήνειςνατοκάνουναυτόrdquoΦυσικάωςεπαγγελματίεςκάναμεότιήτανδυνα-τόαλλάκαιπάλισεκάνεινααναρωτιέσαιraquo

102

[thinsp9thinsp]

[ 9 ] Εκπαίδευση

103

Εκπα

ίδευ

ση

Σύμφωναμε τοΆρθρο9 τουΠροεδρικούΔιατάγματος2202007 τοδικαίωμαστηνεκπαίδευσηείναιθεμελιώδεςδικαίωμακάθεπαιδιούΕπί-σηςείναιένααπότασυχνότερααιτήματατωνανηλίκωνότανκαλυφθούνοιβασικέςανάγκεςτουςγιαπροστασίαόπωςηστέγασηκαιτανομιμο-ποιητικάέγγραφαΑυτόπροβλέπεταικαιστηΣύμβασηγιαταΔικαιώματατουΠαιδιούσεαρκετάΆρθρα 163καιόπωςαναφέρεταιστηνΠαρατήρη-ση 6 164 όλες οι δραστηριότητες για την προστασία των ανηλίκων θαπρέπειναλαμβάνουνυπόψητουςτοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιού

Εκτιμάταιότικατάτοσχολικόέτος2016-20172643παιδιάπαρακο-λούθησαν απογευματινά μαθήματα σε 145 τάξεις 111 δημόσιων σχο-λείωνΕπιπλέονσύμφωναμετοΥπουργείοΠαιδείαςπερίπου2000παι-διά-πρόσφυγεςκαιπαιδιά-μετανάστεςπαρακολούθησανπρωινέςΤάξειςΥποδοχής(ΖΕΠ)τοσχολικόέτος2016-2017 165

Ωστόσοενώέχουνόντωςγίνειβήματααπότιςαρμόδιεςαρχέςώστεναδιασφαλιστείότιοιανήλικοιπρόσφυγεςθαέχουνπρόσβασηστοεκ-παιδευτικόσύστηματηςΕλλάδαςυπάρχουναρκετάθέματαπουπροκύ-πτουν ξανά και ξανά και καθιστούν προβληματική την πρόσβαση τηνένταξηκαιτηνπαραμονήστασχολείαόπωςθαπεριγραφείπαρακάτω

Παραδείγματα επιβαρυντικών περιστάσεων που παρεμποδίζουν την πρόσβαση στην εκπαίδευση Τοσχήμα τωνΣυντονιστώνΕκπαίδευσηςΠροσφύγων (ΣΕΠ)ορίστηκεαπότοΥπουργείοΠαιδείας 166ώστεαυτοίναενεργούνωςσύνδεσμοιανάμεσασταΚέντραΥποδοχήςκαιΦιλοξενίαςκαιτασχολείαπροκειμέ-νουναοργανώνουντιςεκπαιδευτικέςδραστηριότητεςπουδιεξάγουνοι

163 Άρθρα2324και28164 ΕπιτροπήγιαταΔικαιώματατουΠαιδιούΤριακοστήΈνατηΣύνοδοςΓενικήΠαρατήρηση

Αρ6(2005)Αντιμετώπισηασυνόδευτωνκαιχωρισμένωναπότηνοικογένειάτουςπαιδιώνεκτόςτηςχώραςκαταγωγής

165 ESPNFlashReport201767IntegratingrefugeeandmigrantchildrenintotheeducationalsysteminGreecendashEuropeanCommission

166 ΤονΜάρτιοτου2016τοΥπουργείοΠαιδείαςσυγκρότησεμιαΕπιστημονικήΕπιτροπήγιατησύνταξηκαιτηνυποβολήπροτάσεωνγιατηνένταξητωνπαιδιών-προσφύγωνστοεκπαι-δευτικόσύστημαΚατόπινέρευναςσε44ΚέντραΥποδοχήςΠροσφύγωνηεπιτροπήσεσυνεργασίαμεδιεθνείςοργανισμούς(UNHCRUNICEFΔΟΜ)καιάλλαυπουργείαπρότει-νεορισμένεςπρωτοβουλίεςγιατηνεκπαίδευσητωνανήλικωνπροσφύγωνκατάτοσχολικόέτος2016-2017Βλhttpbitly2JgaB98

104

Εκπα

ίδευ

ση

ΜΚΟήκαιάλλοιθεσμοίναενεργούνωςσημείοεπαφήςγιατουςγονείςκαιναβρίσκουνλύσειςπροςβελτίωσητηςποιότηταςτηςεκπαίδευσης 167

Ωςπρος την επίσημη ένταξη τωνανήλικωνπροσφύγωνστο εθνικόεκπαιδευτικόπλαίσιοδημιουργήθηκανδύοδιαφορετικάσυστήματαοιΔομέςΥποδοχήςΕκπαίδευσηςΠροσφύγων(ΔΥΕΠ) 168 μεαριθμόμαθη-τών τους είκοσι ανά τάξη και τα Ενισχυτικά Φροντιστηριακά Τμήματα(ΖώνεςΕκπαιδευτικήςΠροτεραιότητας[ΖΕΠ]) 169

ΟιΔΥΕΠαποτέλεσαναντικείμενοεπικρίσεωνλόγωτουδιαχωρισμούτωνπροσφύγωναπότηνυπόλοιπησχολικήκοινότηταεφόσονταπρο-σφυγόπουλαέπρεπεναπηγαίνουνστοσχολείοτοαπόγευμαενώόλαταυπόλοιπαπαιδιάπήγαινανστοσχολείοτοπρωίγεγονόςπουλειτουργού-σεσεβάροςκάθεδυνατότηταςγιαμακροχρόνιαένταξηκαιεφάρμοζε

167 ΔιορίστηκανεξήνταδύοΣυντονιστέςΕκπαίδευσηςΠροσφύγων(ΣΕΠ)σεόλαταΚέντραΥποδοχήςκαιΦιλοξενίαςΑυτοίήτανυπεύθυνοιγιατηνεκπαίδευσητωνπροσφυγόπουλωνΑνάλογαμετομέγεθοςτουκέντρουκαιτοναριθμότωνπαιδιώνκάθεκέντροστελεχώθηκεμεένανέωςτρειςΣΕΠΣτηΛέσβογιαπαράδειγμαυπάρχουντρειςΣΕΠ

168 ΑυτέςανήκουνστοεπίσημοεθνικόεκπαιδευτικόπλαίσιοΠρωτοβάθμιαςκαιΔευτεροβάθ-μιαςΕκπαίδευσηςκαισυστάθηκανστιςπεριοχέςόπουυπήρχανχώροιφιλοξενίαςπροσφύ-γων(ΚΥΤ)ήοποιουδήποτεείδουςστέγασηπουπαρέχεταισευπηκόουςτρίτωνχωρώνκαιχρηματοδοτείταιήκαιδιοικείταιαπότοελληνικόκράτοςτηνUNHCRήελληνικέςΜΚΟμεωράριολειτουργίαςκατάτιςαπογευματινέςώρεςΒλhttpbitly2Hbz8bWΣυνολικάτοΥπουργείοΠαιδείαςεκτίμησεότιπερίπου7700παιδιάηλικίας6-15ετώνκαι2000παιδιάπροσχολικήςηλικίας(4-5ετών)διέμενανσταΚέντραΥποδοχήςκαιΦιλοξενίαςπουδιαχει-ριζότανηUNHCRΟΎπατοςΑρμοστήςτουΟΗΕεκτίμησεακόμαότιπερίπου2000ασυ-νόδευταανήλικαβρίσκοντανσεδιαδικασίαμεταφοράςήείχανήδημεταφερθείσεειδικέςδομέςφιλοξενίας(γιαπαράδειγμαδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιΑσφαλείςΖώνες)ΑπότονΟκτώβριοτου2016έωςτονΜάρτιοτου2017συστάθηκαν107ΔΥΕΠσύμφωναμεΥπουργικέςΑποφάσεις σε 7 από τις 13 διευθύνσεις εκπαίδευσης Εκτιμάται ότι κατά τοσχολικόέτος2016-20172643μαθητέςτριεςπρωτοβάθμιαςκαιδευτεροβάθμιαςεκπαίδευ-σηςπαρακολούθησαναπογευματινάμαθήματασε145τάξεις111δημόσιωνσχολείων

169 ΖΕΠσημαίνειΖώνηΕκπαιδευτικήςΠροτεραιότηταςΣτόχοςτωνΕνισχυτικώνΦροντιστηρια-κώνΤμημάτωνείναιηισότιμηένταξηόλωντωνμαθητώνστοελληνικόεκπαιδευτικόσύστημακαιλειτουργούνσεορισμέναδημόσιασχολείααπότο2010γιαμετανάστεςΗβασικήδια-φοράαπότιςΔΥΕΠείναιότιπρόκειταιγιαπρωινόσχολείοπουλειτουργείτιςίδιεςώρεςμετιςτάξειςγιαόλουςτουςυπόλοιπουςμαθητέςκαιόχιωςξεχωριστόαπογευματινόσχολείομόνογιαπρόσφυγεςΤαενισχυτικάφροντιστηριακάτμήματαταοποίαπεριλαμβάνουνμα-θητέςπουδενδιαθέτουντηναπαιτούμενηγνώσητηςελληνικήςδιαμορφώνουνέναευέλικτοσχήμαθεσμικήςκαιδιδακτικήςπαρέμβασηςκαιεπιτρέπουνστοσχολείονααξιολογείμεμο-νωμένα τιςπραγματικέςανάγκεςκάθεμαθητήκαι τι είναικαλύτερογιαεκείνονΣυνεπώςπαρέχεταιστουςμαθητέςότιείναιαπαραίτητογιατηνένταξήτουςστοεκπαιδευτικόσύστη-μασύμφωναμετηνελληνικήνομοθεσίαΟιεκπαιδευτικοίστιςΤάξειςΥποδοχήςείναιεπίσηςαρμόδιοιγιατηνομαλήένταξητωνμαθητώνστοεπίσημοεκπαιδευτικόσύστημακαιτηθετι-κήτουςαλληλεπίδρασημετονυπόλοιπομαθητικόπληθυσμό

105

Εκπα

ίδευ

ση

μιαπροσέγγισησοβαρώνδιακρίσεωνστηνεκπαίδευσητωνπροσφυγό-πουλων laquoΤα παιδιά θα ακολουθήσουν το παράδειγμά σου Εάν τουςφέρεσαισανναείναιξένακαιταδιαχωρίζειςαπότηνκοινωνίαγιατίνατακατηγορήσουμεόταναρνηθούνναενταχτούνστηνκοινωνίαraquoΑποτέ-λεσανσημαντικήβελτίωσηωστόσοπεριορισμένωνδυνατοτήτων

ΕπίσηςπροέκυψαναρκετάδιοικητικάθέματαπουανέδειξαντογεγονόςότιτοσύστημαδενείχεπροσαρμοστείγιαναανταποκριθείστιςιδιαίτερεςανάγκεςτωνανήλικωνπροσφύγωνΠολλάπαιδιάδενέδινανορθάπροσω-πικάστοιχείακαιέναμεγάλοποσοστόείχεεγγραφείκαιστοαπογευματινόκαιστοπρωινόσχολείοδιότιταδύοσυστήματαδενσυνδέοντανΕπίσηςέναάλλοθέμαοφειλότανστηδιαρκήμετακίνησητωνανήλικωνπροσφύγωναπότοέναΚέντροΦιλοξενίαςστοάλλοκαιτημετέπειταεγγραφήσεάλλοσχολείοχωρίςναέχειπρώταενημερωθείτοσχολείοαπότοοποίοαποχω-ρούσετοπαιδίήτονέοσχολείοστοοποίοθαφοιτούσετοπαιδί

Αυτόείχεωςσυνέπειακαταγεγραμμένεςπεριπτώσειςστιςοποίεςυπο-νομεύθηκεηαποφοίτησητωνανηλίκωναπότοσχολείολόγωτηςέλλει-ψηςσυντονισμούανάμεσασταδιάφορασυστήματαπουείχαναναπτυ-χθείΈναανήλικοσχεδόνlaquoκόπηκεraquoεκείνοτοσχολικόέτοςκαιδενμπο-ρούσενασυμμετάσχειστιςτελικέςεξετάσειςδιότιτοπροηγούμενοσχο-λείοδενείχεκαταγράψειτογεγονόςότιείχεμετακομίσειοπότεεξακο-λουθούσεναμετράαπουσίεςΔενυπάρχειlaquoφάκελοςμαθητήraquoπουνασυνοδεύειτοανήλικοκαιμέσωτουοποίουθαμπορούσανναέχουνπρό-σβασηόλοιοιεμπλεκόμενοιστοεκπαιδευτικόlaquoπαρελθόνraquoτουπαιδιού

Επιλογή εκπαίδευση και διατήρηση εκπαιδευτών ΟρόλοςτωνεκπαιδευτικώνείναιζωτικόςστηνεκπαιδευτικήδιαδικασίαΕκείνοιβρίσκονταισεάμεσηεπικοινωνίαμεταπαιδιάέχουντηνκαθημε-ρινήευθύνητηςδιδασκαλίαςτωνπαιδιώνκαιτηςμέριμναςγιατησυναι-σθηματικήκαιδιανοητικήτουςανάπτυξηΑυτήησύνδεσηείναιπουκάνειτηδιαφοράστηνπραγματικήυλοποίησητωνπρωτοβουλιώντουυπουρ-γείουΕπομένωςείναισημαντικόοιεκπαιδευτικοίπουπροσλαμβάνονταιγιαναδιδάξουνταανήλικαπροσφυγόπουλαναέχουνταπροσόντατηνεκπαίδευσηκαιτηνεμπειρίαγιατηδιδασκαλίαπροσφύγων 170

Περαιτέρω η πολύ ιδιαίτερη κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα

170 ΑυτόέχειαναδειχθείκαιαπότηνΕπιστημονικήΕπιτροπήτουΥπουργείουΠαιδείαςστηνΑπο-τίμησητουΈργουγιαταΠροσφυγόπουλαστηνΕκπαίδευση(2016-2017)httpbitly2JgaB98

106

Εκπα

ίδευ

ση

ασυνόδευταανήλικαεπιβάλλεικαλάκαταρτισμένουςκαιέμπειρουςεκπαι-δευτικούςστηδιδασκαλίατηςελληνικήςωςδεύτερηςγλώσσαςοιοποίοιθαγνωρίζουνκαιθαέχουνεμπειρίαστηνκοινωνικήαλληλεπίδρασημεευάλωταπαιδιάπουπροέρχονταιαπόδιάφορεςχώρεςμεδιαφορετικόπολιτισμόκαιθρησκείαΤαπαιδιά-πρόσφυγεςδενμιλούνελληνικά(του-λάχιστονόχιπολύκαλά)συχνάέχουντραυματικάβιώματακαιαπέχουναπόοποιοδήποτεεκπαιδευτικόπλαίσιογιαπολύκαιρόενώκάποιαδενέχουνπάειποτέσχολείοούτεκανστημητρικήτουςγλώσσα

ΩστόσοστηνπράξηοιεκπαιδευτικοίπουεπέλεξετοΥπουργείοΠαι-δείαςδενδιέθετανταπροσόντατηνεμπειρίαήτηνκατάρτισηΕπίσηςείχανπροσληφθείυπόκαθεστώςμερικήςαπασχόλησηςκαικάποιοικλή-θηκανναξεκινήσουνναδιδάσκουνστομέσοτουσχολικούέτουςΕπι-πλέονδενείχανπρόσβασησεεκπαίδευσημεμόλιςέναμικρόποσοστόαπόαυτούςναέχειτηνευκαιρίανασυμμετάσχεισεμιασύντομηεκπαί-δευσηπουπαρείχετοΙνστιτούτοΕκπαιδευτικήςΠολιτικήςΠεραιτέρωησυνεχήςεναλλαγήεκπαιδευτικών 171 επίσηςπροκάλεσεπροβλήματαστηδιαδικασίατηςμάθησηςκαιποσοστάεγκατάλειψηςτουσχολείουδιότιταπαιδιάδενείχανκάποιοπρόσωποωςσημείοαναφοράςκαιδενυπήρχεσυνέχειακαικανονικότηταστηνεκπαιδευτικήδιαδικασίαΑπότηνάλληπλευράόλοιοιεπαγγελματίεςπουσυμμετείχανστηνέρευναανέφερανπόσοσημαντικήείναιηοικοδόμησημακροχρόνιωνουσιαστικώνσχέσε-ωναμοιβαίαςεμπιστοσύνηςκαιαλληλοκατανόησης

Μεάλλαλόγιαοιεκπαιδευτικοίέπρεπεναδιαχειριστούνπολυπολιτι-σμικέςκαιετερογενείςτάξειςμεδιάφορεςμητρικέςγλώσσεςδιάφορεςκουλτούρες και διάφοραμορφωτικά επίπεδα με ελάχιστη εκπαίδευσηκαθοδήγησηκαιυποστήριξηκαιγιατηνποιότητατουέργουτουςκαιγιατηνψυχικήτουςευεξία

Συνθήκες διαβίωσηςΠροκειμένουναδιατηρούνταιτοεκπαιδευτικόπλαίσιοκαιηομαλότητατηςσχολικήςφοίτησηςκαιμελέτηςείναιαπαραίτητοταπαιδιάναζουνσεέναασφαλέςκαιάνετοπεριβάλλονΑπότηνάλληπλευράεάννιώθουνανασφαλήκαιδενέχουνπρόγραμμαστοlaquoσπίτιraquoδενθαπάνεεύκολα

171 ΕίναιενδεικτικόγιαπαράδειγμαότιστιςΔΥΕΠτηςΠρωτοβάθμιαςΕκπαίδευσηςστηνΑθήναοιεκπαιδευτικοίάλλαξαντέσσεριςφορέςαπότονΟκτώβριοτου2016έωςτονΜάρτιοτου2017httpbitly2VdG8tT

107

Εκπα

ίδευ

ση

στοσχολείοΕπιπλέονηδιαρκήςμετακόμισησεάλλεςπεριοχέςπόλειςή χώρες επίσης επηρεάζει σημαντικά την τακτικήφοίτησηΟι μαθητέςσυχνάμεταφέρονταισεδιαφορετικότόποήδιαφορετικήχώραμακριάαπότοσχολείοστοοποίογράφτηκαναρχικάΤοαίσθηματουlaquoδιερχό-μενουraquoμετομέλλονναείναιάγνωστοεπηρεάζειτηντακτικήφοίτησητωνπαιδιών

Έλλειψη ενημέρωσης και κινήτρωνΔενπαρέχονταιπληροφορίεςγιατηφοίτησηστοσχολείοκαιτοεκπαι-δευτικόπλαίσιοστηνΕλλάδαγεγονόςπουκάνειταανήλικανανιώθουνανασφαλή και αποπροσανατολισμένα ενώ αναγκάζονται να πάνε στοσχολείοαπλώςκαιμόνοεπειδήτουςείπανναπάνεΣεπεριπτώσειςόπουεξηγήθηκανσταπαιδιάηέννοιακαιησημαντικότητατουσχολείουαυτόέγινεχάρηστοπροσωπικότουκέντρουφιλοξενίαςπουπαρότρυνεεν-θουσιωδώςταανήλικαναπάνεσχολείο

Περαιτέρω ταπερισσότεραανήλικαείναιβέβαιαότιηΕλλάδαείναιαπλώςμιαχώραδιέλευσηςγιαεκείναΣυνεπώςτοκίνητροπουέχουνγιαναμάθουντηγλώσσαήναπάνεστοσχολείοείναιπολύασθενέςΑντί-θεταηεκμάθησητηςγλώσσαςτηςχώραςκαιηφοίτησηστοσχολείοτακάνεινανιώθουνακόμαπιοεγκλωβισμένασεμιαχώραστηνοποίαδενεπιθυμούνναπαραμείνουνΕκείναπουέχουναποδεχτείτογεγονόςότιθαμείνουνστηνΕλλάδαπηγαίνουντακτικότεραστοσχολείο

Όπωςεπαναλαμβάνεταισταθεράκαθrsquoόλητηδιάρκειατηςέρευναςοιέφηβοιστιςπερισσότερεςπεριπτώσειςαπλώςδενθασυμμορφωθούνμεδιαταγέςχωρίςπρώτα να τουςακούσει κάποιος και χωρίς κάποιος νατουςεξηγήσειταοφέλητουεπόμενουβήματοςΤοσύστημαυποστήριξηςέχειτορόλοναακούειτιςανάγκεςκαιτιςεπιθυμίεςτουςκαιναδιαμορ-φώνειτοεπόμενοβήμαμαζίτουςΕίναισημαντικόνακινητροδοτούνταιταπαιδιάστηνεφηβείαώστενασυμμετέχουνσεεκπαιδευτικέςκαιάλλεςδραστηριότητεςέστωκιανβρίσκονταισεσυνθήκεςδιέλευσηςώστεναμηναποκλείονταισεαυτήτηνκοινωνίαήτηνεπόμενη

Η αντίδραση της τοπικής κοινωνίαςΕνώέναμεγάλοτμήματηςκοινωνίαςήτανδεκτικόστουςπρόσφυγεςκαιτουςαποδέχτηκεωςανθρώπουςσεανάγκη έχουν επίσης καταγραφείεχθρικέςαντιδράσειςαπόάλλατμήματατηςκοινωνίαςΣυγκεκριμέναως

108

Εκπα

ίδευ

ση

προςτασχολείαπολλοίγονείςαντιτάχτηκανστουςπρόσφυγες-μαθητέςδιότι δεν ήθελαν τα παιδιά τους να πηγαίνουν σχολείο με ανήλικους πρόσφυγες 172

Κεντρικός συντονισμός δικτύωση ανταλλαγή καλών πρακτικών ΘαπρέπεινασυσταθείέναισχυρόδίκτυοανάμεσαστοΥπουργείοΠαι-δείαςστιςΜΚΟκαισεόλουςτουςοργανισμούςκαιτιςπρωτοβουλίεςγιαμη τυπική εκπαίδευση ώστε να ανταλλαχθούν καλές πρακτικές ιδέεςαποτελέσματακαιενδεχομένωςναχρησιμοποιείταιένακοινόπρόγραμ-μασπουδώναπόόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείς

Παράλληλαμε τησύστασησυγκεκριμένωνδομώνγια τηνεκπαίδευσητωνπροσφύγωναπότο2015ανθείένασύστημασποραδικώνπρωτοβου-λιώνγιαμητυπικήεκπαίδευσηενμέρειπροκειμένουνακαλυφθούντακενάήοικαθυστερήσειςστοεπίσημοεκπαιδευτικόσύστημακαιενμέρειλόγωτωνδιαθέσιμωνκεφαλαίωνΕνώπολλάθέματαανέκυπτανξανάκαιξανάκαισεαυτήτηνπερίπτωσηόπωςηέλλειψηκατάρτισηςτωνεκπαιδευτώνηέλ-λειψησυνολικήςεποπτείαςγιααυτέςτιςδραστηριότητεςταβραχυχρόνιαέργαηέλλειψησυνέχειαςκτλοιπρωτοβουλίεςγιαμητυπικήεκπαίδευσηδιαδραμάτισανκρίσιμορόλογιαπολλάανήλικα ιδιαίτεραγιαεκείναπουδενείχανπρόσβασησεκάποιοάλλοεκπαιδευτικόσύστημαΟρισμένοιμητυπικοίθεσμοίκαιμητυπικέςμέθοδοιδιδασκαλίαςσυνέβαλανσημαντικάστηνεκπαίδευσητωνπροσφύγωνΩστόσοαυτάδεναξιοποιήθηκανστοέπακροεφόσοναυτήτηστιγμήδενυπάρχουνσυντονισμόςκαιαλληλεπί-δρασηανάμεσαστηντυπικήκαιτημητυπικήεκπαίδευσηΟρόλοςτηςμη

172 ΥπήρξεέναπεριστατικόστοοποίοέναςπολιτικόςκαιβουλευτήςτουακροδεξιούκόμματοςΧρυσήΑυγήοΓιάννηςΛαγόςκαιοιακροδεξιοίυποστηρικτέςτουαπείλησαντουςεκπαι-δευτικούςσεέναδημοτικόσχολείοστοΠέραματοπροάστιοτουΠειραιάώστενατουςαποτρέψουν από το να διδάξουν τα προσφυγόπουλα Ένα ακόμα σοβαρό περιστατικόέλαβεχώραστοΩραιόκαστροτοπροάστιοτηςΘεσσαλονίκηςΤηνπρώτημέραπουπήγανεννιάπρόσφυγες-μαθητέςστοσχολείοτουςπερίμεναναπrsquoέξωγονείς(ήντόπιοι)μεση- μαίεςκαιρατσιστικάσυνθήματαΕυτυχώςηαστυνομίαδενεπέτρεψεσεαυτούςτουςγονείςνασυνεχίσουνκαιταπροσφυγόπουλακατάφεραντελικάναμπουνστοσχολείοΕπίσηςυπήρξεανώνυμηκαταγγελίασεβάροςδασκάλωνπουδίδασκανπροσφυγόπουλαστοΚερα-τσίνιτοπροάστιοτουΠειραιάΑυτόοδήγησεστηναπάντησητουγενικούγραμματέατουΥπουργείουΠαιδείαςΓιώργουΑγγελόπουλουοοποίοςδήλωσεότιαυτέςοιενέργειεςείναιαπαράδεκτεςκαικαταδικαστέεςκαιδενθααποτρέψουντουπουργείοκαιτοελληνικόκρά-τοςαπότηνεκπλήρωσητωνυποχρεώσεώντουςσύμφωναμεδιεθνείςσυμβάσειςκαιτηνηθική

109

Εκπα

ίδευ

ση

τυπικήςεκπαίδευσης 173εάνυπάρχεισυντονισμόςκαισυμπληρώνειτοεπί-σημοεκπαιδευτικόπρόγραμμαθαμπορούσενααποδώσειεξαιρετικάθετι-κάαποτελέσματακαιναπαράσχειτααπαραίτηταεργαλείαώστεταανήλικαναπαρακολουθούντακτικάένασταθερόεκπαιδευτικόπλαίσιο

laquoΜαθαίνουμεπάνωστηδουλειάΚαλάναιαυτόςείναιοκαλύτεροςτρόποςναμάθειςαλλάόχιότανδενέχειςεργαλείακαεπηρεάζειςάμεσατιςζωέςτωνπαιδιώνraquo

Έλλειψη εξατομικευμένων σχεδίων για τα ανήλικαΤαασυνόδευταανήλικαέχουνακολουθήσειέναιδιαίτεροταξίδιγιαναφθάσουν στην Ευρώπη έχουν πάρει τη ζωή τους στα χέρια τους καιέχουν διανύσει επικίνδυνες διαδρομές για να έρθουν εδώ ΟρισμέναμπορείναχρειάστηκεναεργαστούνήναεργάζοντανεπίπολλάχρόνιακαιναέχουναναπτύξειένασυγκεκριμένοσύνολοδεξιοτήτωνΕπομένωςείναι σημαντικό να ακούγεται κάθε ανήλικο και να διαμορφώνεται έναεξατομικευμένοσχέδιοδράσης τοοποίο ενώθασυμπεριλαμβάνει τοεπίσημοεκπαιδευτικόπλαίσιοθαμπορείναανταποκριθείκαλύτερασταόνειρατωνπαιδιώνκαιστηζωήπουεκείναθέλουνναφτιάξουν

Ενώ η εκπαίδευση είναι αναμφίβολα το πρωτεύον εργαλείο για τηνένταξηκαιείναισημαντικόναδοθείέμφασηστηνπρόσβασησεέναεκ-παιδευτικό σύστημα που συμπεριλαμβάνει και υποδέχεται όλους τουςανήλικουςπρόσφυγεςείναιεξίσουσημαντικόαυτοίοιέφηβοιναακού-γονταικαιναβοηθιούνταινααναπτύξουντηδικήτουςζωήκαιναεπιδιώ-ξουντιςδικέςτουςεπιθυμίεςΕάναυτότοσχέδιοσυμπεριλαμβάνειτηνανάγκητουςναεργαστούνκαινααποκτήσουνχρήματατότεθαπρέπειαυτόναλαμβάνεταιυπόψηκαιμετηνκατάλληληκαθοδήγησηναπερι-λαμβάνεταιστοπλαίσιοτηςζωήςτους

173 Μητυπικήεκπαίδευσηείναιηκατάρτισηπουπαρέχεταισεέναοργανωμένοεκπαιδευτικόπλαίσιοεκτόςτουεπίσημουεκπαιδευτικούσυστήματοςκαιμπορείναοδηγήσειστηναπόκτη-σηπιστοποιητικώνπουαναγνωρίζονταισεεθνικόεπίπεδοΣυμπεριλαμβάνειτηνεπαγγελμα-τικήκατάρτισητησυνεχήεπαγγελματικήκατάρτισηκαιτηγενικήεκπαίδευσηΗμητυπικήεκπαίδευσηέχειμακράιστορίαστηνΕλλάδακαιπαίζεισημαντικόρόλοστησυμπληρωματικήεκπαίδευσητωνμαθητώνΗεκπαίδευσητωνπαιδιώνκαιτααπαραίτηταπροσόνταγιατομέλλοντουςαποκτιόντανκαιακόμηαποκτώνταιαπότηντυπικήκαιτημητυπικήεκπαίδευσηΠαραδείγματααυτούτουτύπουεκπαίδευσηςαποτελούνηεκμάθησημιαςξένηςγλώσσαςήη συμπληρωματική διδασκαλία σε ιδιωτικά φροντιστήρια (μη επίσημη) για την καλύτερηπροετοιμασίατωνμαθητώνστοδημόσιοσχολείο(δηλαδήστηντυπικήεκπαίδευση)

110

Εκπα

ίδευ

ση

Βασικοί πληροφοριοδότες μέχρι πρότινος ασυνόδευτα ανήλικα καιεπαγγελματίεςπουσυμμετείχανστηνέρευναυπογραμμίζουνότιηεξατο-μικευμένηαξιολόγησητωνδεξιοτήτωνκαιτωνδυνατοτήτωντωνανηλίκωνσυχνάανοίγεινέεςκατευθύνσειςΠολλάανήλικαέχουνμιαπολύσυγκε-κριμένηιδέαγιατοτιθέλουννακάνουνέχουνσαφείςεπιθυμίεςευχέςχόμπιΆλλαείναιπιοδημιουργικάαληθινοίκαλλιτέχνεςκαιεπιθυμούνναακολουθήσουνμιαδιαδρομήδιαφορετικήαπόεκείνηπουορίζειτοσχολείο

laquoΌτανήρθακαιτουςείπαότιείμαικαιθέλωναείμαιμουσικόςηαπάντησηπουπήραήτανότιαυτόδενγίνεταιστηνΕλλάδαΟπότετιγίνεταιεάνκάποιοςδενθέλειναπάεισχολείοΕάντοταλέντοτουείναικάτιάλλοθαπρέπειναυποστηρίζεταιγιανατοεπιδιώξειraquo

Υπάρχουνκάθελογήςεμπόδιαπουαποτρέπουνταασυνόδευταανή-λικαναπροσπελάσουναυτότοοποίοφαντάζειδεδομένογιαέναανήλι-κοπουείναιυπήκοοςκράτους-μέλουςτηςΕΕ

laquoΗχειρίστριάμουέκανετοπανγιαμένααπόμόνητηςΈχωγρα-φείστοωδείοεργάζομαικάνωαυτόπουθέλωΑλλάδενγινότανΉτανοιδικέςτηςπροσωπικέςπροσπάθειεςπουτοrsquoκαναννασυμ-βείκαιπροφανώςαυτόδενμπορείνασυμβείσεόλουςraquo

Τοίδιοισχύειγιαταπαιδιάπουεπιθυμούνναλάβουνεπαγγελματικήκατάρτισηαλλά το γλωσσικό εμπόδιο ηαπροθυμία τωνσχολείων καικυρίωςοιδιοικητικοίφραγμοίόπωςηεγγραφήστηναρμόδιαΔΟΥτοκαθιστούναδύνατο 174

laquoΌτανρωτάςτα ίδια ταανήλικα ταπερισσότεραθέλουνναμά-θουνΌχιμόνοτηγλώσσαδιψούνγιαγνώσηΩστόσοταδιάφο-ραεμπόδιαστοσύστηματααποκαρδιώνουνraquo

174 ΠαράτοότιταανήλικαστηνΕλλάδαέχουντοδικαίωμαναεργαστούνυπόορισμένεςπροϋ-ποθέσειςδενδικαιούνταινααποκτήσουνΑΦΜΑριθμόςΦορολογικούΜητρώου(ΑΦΜ) μπορείμόνοναπαρασχεθείεάντοανήλικοπαράσχειτονΑΦΜενόςενηλίκουμετονοποίοθασυνδεθείΠροφανώςαυτόκαθιστάαδύνατητηναπόκτησηΑΦΜαπόταασυνόδευταανήλικαπουείναιυπήκοοιτρίτωνχωρών

111

Απα

σχόλ

ηση

και λ

οιπέ

ς επ

ιβαρ

υντι

κές

περι

στάσ

εις

[ 10 ] Απασχόληση και λοιπές

επιβαρυντικές περιστάσεις

112

Απα

σχόλ

ηση

και λ

οιπέ

ς επ

ιβαρ

υντι

κές

περι

στάσ

εις

Όλεςοιμαρτυρίεςκαιηεργασίαπεδίουτονίζουνότιπολλάανήλικαεπι-θυμούνήχρειάζεταιναεργαστούνγιαναεπιβιώσουνήλόγωτηςυπέρ-μετρης πίεσης ναστείλουν χρήματα πίσωστοσπίτιΑυτός είναι και ολόγοςndashμετάτουςοικογενειακούςδεσμούςndashπουεπιθυμούνδιακαώςναμεταβούνστηΒόρειαΕυρώπη

laquoΤαανήλικαξέρουνπροτούακόμαφθάσουνεδώγιατηδύσκοληοικονομικήκατάστασηστηνΕλλάδακαιγιrsquoαυτόείναιαποφασισμέ-ναναφύγουνraquo

Σύμφωναμετηνελληνικήνομοθεσίαεπιτρέπεταισταανήλικαηλικίαςάνωτων15ετώνναεργαστούνμέσασεέναπλαίσιοσυγκεκριμένωνκαιελεγχό-μενωνσυνθηκώνκαιπροϋποθέσεωνΩστόσοπολύσπάνιασυναντώνταιδο-μέςφιλοξενίαςπουθαπροσπαθήσουνενεργάναεξασφαλίσουννόμιμηαπα-σχόλησηγιαταανήλικασεσυνδυασμόμετηνεκπλήρωσητωνεκπαιδευτικώντουςαναγκώνκαιτηνπεραιτέρωκατάρτισηγιατηναπασχόληση

Όπωςανέφερανπολλοίεπαγγελματίεςεκτόςαπότηνανάγκηναερ-γαστούνγιαναστείλουνχρήματαστοσπίτιστιςοικογένειέςτουςπολλάανήλικαθεωρούνταιπαιδιάστηΔύσηπαράτοότικέρδιζανταlaquoπροςτοζηνraquoγιαταίδιακαιτιςοικογένειέςτουςεπίχρόνιαπροτούέρθουνστηνΕυρώπηΗδυνατότηταεργασίαςείναιμέροςτηςταυτότητάςτουςσυντε-λείστηναυτοπραγμάτωσήτουςκαιθαέπρεπεαυτόναείναισεβαστόκαιναυποστηρίζεταιμέσααπότιςδιαθέσιμεςνόμιμεςδιαδικασίες

Ηανάγκηεξασφάλισηςτωνμέσωνγιατηνεπιβίωσηόσοναφοράπαι-διάπουζουνστοδρόμοήηανάγκηεξασφάλισηςεπιπλέονχρημάτωνγιαμικρέςπολυτέλειεςόπωςτανέαήκαλύτεραυποδήματαήένακινητότη-λέφωνοσυγκαταλέγεταιστουςσυχνότερουςπαράγοντεςπουοδηγούνστηνπαιδικήεκμετάλλευσηόπωςαναφέρουνοιεπαγγελματίες

Έλλειψη ενημέρωσηςΌλεςοιμαρτυρίεςκάνουνλόγογιαέλλειψηενημέρωσηςπροςταανήλι-καειδικάμετρόποκαιτόνοπουκατανοούνκαιπουλαμβάνειυπόψητουτηνηλικίατουςτοφύλοτουςκαιτοπολιτισμικόυπόβαθροενώόλοιοιεπαγγελματίεςπουσυμμετείχανστηνέρευνααναφέρουνότιένααπότακύρια αιτήματα των ανηλίκων είναι οι πληροφορίες σχετικά με το πούβρίσκονται ταδικαιώματακαι τις υποχρεώσεις τουςστηνΕλλάδα τις διαθέσιμες διαδικασίες και υπηρεσίες και ένα χρονικό πλαίσιο

113

Απα

σχόλ

ηση

και λ

οιπέ

ς επ

ιβαρ

υντι

κές

περι

στάσ

εις

Σεκανένασημείοδεντουςπαρέχονταιπληροφορίεςγιατιςπολιτισμικέςνόρμες στην Ελλάδα τουλάχιστον όχι μέχρι να εντοπιστούν από μιαΜΚΟενώηποιότητατωνυπηρεσιώνπουπαρέχουνοιΜΚΟδενείναιπάντοτεηκαλύτερηκαιοιπληροφορίεςπουπαρέχονταιεπαφίενταιστηνίδιατηνοργάνωσηndashυπάρχουνελάχιστοιοδηγοίπουεκδίδεικαιδιανέμειτοκράτοςΣτιςαρχέςτου2018ηΥπηρεσίαΑσύλουεξέδωσεένανοδη-γόπουκαθοδηγείταανήλικασχετικάμεταδικαιώματάτουςκαιτιςσχε-τικές διαδικασίες στην Ελλάδα ζητώντας από τις ΜΚΟ να τον διανεί-μουν 175ΩστόσοθαέπρεπεναδιανέμεταισταανήλικακατάτηνάφιξήτουςκαιδενθαέπρεπεναπεριμένουμενατονδιανέμουνοιΜΚΟστηνΑθήνακαιτηΘεσσαλονίκηαφούταανήλικαθαέχουνπιθανόταταήδηαποφασίσειταεπόμενασχέδιάτουςΤοΥπουργείοΠαιδείαςεπίσηςδη-μοσίευσεμιακατευθυντήριαοδηγίασεεφτάγλώσσεςγιατουςγονείςκαιτοπροσωπικότωνΜΚΟσχετικάμετηνπρόσβασηστηνεκπαίδευση 176

Ακόμακιότανέχουνενημερωθείγια ταδικαιώματά τουςαυτόδενσυνεπάγεταιότιταανήλικαμπορούνκαιναενεργήσουνμεβάσηαυτάταδικαιώματα Επομένως η στήριξη και η ενίσχυση των ανηλίκων για νααναλύουνκαλύτερατουςκινδύνουςπουαντιμετωπίζουνκαινααναπτύσ-σουντιςδικέςτουςστρατηγικέςώστεναμειώνεταιηέκθεσηστουςκινδύ-νους και νααμβλύνονταιοι επιδράσεις τους πρέπει ναδιατηρείταιωςβασικήστρατηγικήστοέργοτηςπαιδικήςπροστασίαςΕίναιπιθανότεροναδιαρκέσειηπροστασίαπουεπιτυγχάνουνταίδιαταανήλικαπαράηπροστασίαπουτουςπαρέχεται

175 ldquoIamunder18andIseekasyluminGreecerdquohttpbitly2DZZf51 176 Βλhttpbitly2JDxYsP

114

Εκμε

τάλλ

ευση

[ 11 ] Εκμετάλλευση

115

Εκμε

τάλλ

ευση

Παράτοότιαναφέρθηκεήδηηαστεγίακαιηδιαβίωσηστοδρόμοαπο-τελούνμείζονεςπαράγοντεςπουεκθέτουνταανήλικασεεκμετάλλευσηΩστόσοδενείναιοιμόνοι

Η εκμετάλλευση των ανηλίκων συχνά ξεκινά στη χώρα καταγωγήςαλλάσυνήθωςξεκινάκατάτηναπόπειράτουςναεισέλθουνστηνΕΕΕνώυποτίθεταιότιηΣυμφωνίαΕΕ-Τουρκίαςθααπέτρεπετουςαιτούντεςάσυ-λοαπότοναδιασχίσουντασύνορατηςΕυρώπηςτο2018σημειώθηκεραγδαίααύξησητωνασυνόδευτωνανηλίκωνπουζητούνπροστασίαστηνΕλλάδαΣεορισμένεςπεριπτώσειςταανήλικαπλήρωσανγιαναφθάσουνστηνΕλλάδασεάλλεςπεριπτώσειςγιαναπροχωρήσουνσεάλλακρά-τη-μέληκαιενίοτεταξεγελούνώστενανομίσουνότιπληρώνουνγιαναφθάσουνστη Γερμανία ή στοΗνωμένοΒασίλειο αλλά το ταξίδι τουςσταματάστηνΕλλάδαΕνώβρίσκονταιστηνΕλλάδασεμιαπροσπάθειαεξοικονόμησης χρημάτων ήως μέσο επιβίωσης τα ανήλικα μπορεί ναπέσουνθύματακάθεμορφήςεκμετάλλευσηςΩστόσοοιέφηβοιμπορείναμηναντιλαμβάνονταιαυτήτηνκατάστασηωςεκμετάλλευσηΚάποιοιμπορείναθυματοποιηθούνκαιναξεγελαστούνγιανασυμμετάσχουνσεπαράνομεςδραστηριότητεςαλλάοιεπαγγελματίεςτονίζουνότιοιπερισ-σότεροιμπλέκουνσετέτοιεςκαταστάσειςαυτοβούλωςκαιχωρίςνασυ-νειδητοποιούντιςπιθανέςσυνέπειεςτηςσυμπεριφοράςτουςήνααντι-λαμβάνονται τονεαυτότουςωςθύμαΟιπερισσότεροιδιατηρούν τηνψευδαίσθησηότιηκατάστασηείναιυπότονέλεγχότουςκάτιπουεπιλέ-γουν για το καλό τους και που μπορούν νασταματήσουν να κάνουνεφόσοντοθελήσουν

Όλοιοιεπαγγελματίεςκαιοιβασικοίπληροφοριοδότεςπουσυμμετεί-χανστιςσυνεντεύξειςστηνΕλλάδαγνώριζανάμεσαήέμμεσαότικάποιοιεκμεταλλεύοντανταανήλικαπουτελούσανυπότημέριμνάτουςείτεμέσωπαράνομης εργασίας είτε σεξουαλικά είτε η εκμετάλλευση αφορούσεεγκληματικάδίκτυαπουενέπλεκανταανήλικασεκλοπέςκαισεεμπόριοναρκωτικών

Εκμετάλλευση εργασίας Ενώυπάρχουνμερικέςμαρτυρίεςπουαναφέρονταιστηνεργασιακήεκ-μετάλλευσηασυνόδευτωνανηλίκωνστανησιάταπερισσότεραπεριστατι-κάσυμβαίνουνστηνενδοχώρα

ΟιεπαγγελματίεςέχουνπροσέξειότιταανήλικααπότοΠακιστάνκαι

116

Εκμε

τάλλ

ευση

τοΜπαγκλαντέςσυγκεκριμένασυνήθωςδενγνωρίζουνότιδικαιούνταιφροντίδαστηνΕΕχωρίςναείναιυποχρεωμέναναεργάζονταιΤοάγχοςτουςναμηναπογοητεύσουντηνοικογένειάτουςήακόμακαιοφόβοςότιηοικογένειάτουςμπορείναταδιώξειεάνεπιστρέψουνμεάδειαχέ-ριαταστρέφεισεένασυγκεκριμένοδρόμομετάτηνάφιξήτους

laquoΜπορώ να δουλέψωraquo Αυτή είναι η πρώτη ερώτηση και ότανακούνότιδενμπορούννα εργαστούννόμιμαμεότι μπορεί νασημαίνειηνόμιμηαπασχόλησηκαταρρακώνονταιΑλλάτοκάνουνούτωςήάλλωςΝιώθουνότιδενέχουνεπιλογή

ΤαανήλικαεργάζονταιπαράνομασεαγροτικέςεργασίεςπλυντήριαβενζινάδικαήεργοστάσιαΟρισμένεςμαρτυρίεςισχυρίζονταιότιταανή-λικαμπορούννακερδίζουνδεκαπέντεευρώτημέραάλλεςκάνουνλόγογιαδεκαεφτάάλλεςγιαπολύλιγότεραενώέχουνυπάρξειπεριπτώσειςανηλίκωνπουπηγαίνουνναεργαστούνndashειδικάστοναγροτικότομέαndashκαιούτεκανπληρώνονταιοπότεαναγκάζονταιναπερπατήσουνωςτοσπίτιτουςαπότηΘήβαύστερααπόμίαολόκληρημέραεργασίαςΥπάρχουνμέχρικαιμαρτυρίεςανηλίκωνπουαναφέρουνότιυπέστησανηλεκτρο-σόκότανζήτησανταχρήματάτους 177

laquoΔηλαδήεάναυτοίοινεαροίέφηβοιχρειάζονταιναεργαστούνndashγιαοποιονδήποτελόγοndashδενυπάρχειλόγοςνατουςπειςότιδενμπορούνΑντίθεταπροσπάθησεναανοίξειςάλλουςδρόμουςώστενακαλύπτο-νταιοιανάγκεςτουπαιδιούκαιναμηνπαρεμποδίζεταιηένταξηraquo

Ανάλογαμετοπούφιλοξενούνταιστουςεφήβουςδίνεταιέναμικρόποσό(pocketmoney)πουμπορούνοιίδιοινααποφασίσουνπώςθατοξοδέψουνΥπάρχουνπεριπτώσειςστιςοποίεςλόγωσοβαρώνκαθυστε-ρήσεωνστηνκαταβολήτωνδόσεωνχρηματοδότησηςοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων στηρίζονται στις δωρεές συμπεριλαμβανομένων των δωρεώνένδυσηςκαιυπόδησηςΩστόσοταανήλικαβρίσκονταισεηλικίακατάτηνοποίαδιαμορφώνεταιοχαρακτήραςτουςοπότεηεικόνατουςείναιεξαιρετικάσημαντικήγια εκείναΤοότιπρέπει ναφορούνενδύματαήυποδήματαπουδεντουςαρέσουνήπουείναιπολύμεγάλαγιαεκείνατακάνεινααναζητούναλλούταχρήματαγιαένδυση

177 Ηεπαγγελματίαςαναφέρειότιοαδερφόςτουθύματοςτηςαπέστειλεσχετικόβίντεο

117

Εκμε

τάλλ

ευση

laquoΟιμαρτυρίεςαναφέρουνμιακαλήπρακτικήσεμιασυγκεκριμένηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνστηνοποίααφούδιασφαλιστείηπρό-σβασηστοεκπαιδευτικόπλαίσιοπουυπηρετείτοΒέλτιστοΣυμφέ-ροντουΠαιδιούοδιευθυντήςεντοπίζεικατάλληλεςθέσειςγια ταανήλικακαιτασυνοδεύειστηνεργασίατουςενημερώνονταςτονερ-γοδότηότιπαρακολουθείπροσεχτικάκαιεποπτεύειτηνκατάστασηraquo

Σεξουαλική εκμετάλλευσηΗσεξουαλικήεκμετάλλευσητωνασυνόδευτωνανηλίκωνείναιένακαλάαναγνωρισμένοφαινόμενοΣτηνΕλλάδαέχουνκαταγραφείοιδιάφοροιτύποιδικτύωνσεξουαλικήςεκμετάλλευσηςγιααγόριακαικορίτσια 178Σεαυτούς τους τύπους συμπεριλαμβάνονται δίκτυα που περιλαμβάνουνάντρεςκαιγυναίκες(ΈλληνεςκαιΕλληνίδεςυπηκόους)στοαποκαλούμε-νοlaquoΤρίγωνοτωνΒερμούδωνraquoτωνΑθηνών(ΠεδίοντουΆρεως-πλατείαΒικτωρίας-πλατείαΟμονοίας) περιπτώσεις πουαφορούνσυμπατριώτεςτωνανηλίκωναλλάκαισεξουαλικήεκμετάλλευσηαπόάλλαανήλικαστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκτλΗσυχνότητακαιηβαρύτητακάθεπερί-πτωσηςθαπρέπειναεξετάζονταιενδελεχώςκαιθαπρέπειναεξευρίσκο-νταιεξατομικευμένεςλύσεις

Ωστόσοείναιπολύπιοδύσκολοναεξεταστείησεξουαλικήεκμετάλ-λευσησεσχέσημετηνεργασιακήχρησιμοποιώνταςτημεθοδολογίατηςπαρούσαςέρευναςκαθώςοιπερισσότεροιεπαγγελματίεςτόνισανότιταανήλικαδενσυζητούνεύκολααυτότοθέμαμαζίτους

ΟρισμέναντρέπονταικαιδενlaquoανοίγονταιraquoΕπιπλέονδεννιώθουνάνετανασυζητήσουναυτό τοθέμαμεπρόσωπαπουθεωρούνlaquoπροσωπικόraquoΓνωρίζουνότιεάντοαναφέρουνσεέναμέλοςτουπροσωπικούαυτόθαμαθευτείστοσύνολοτουπροσωπικούμέσαστηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνΠεραιτέρωησυχνήεναλλαγήπροσωπικούκαιημετέπειτακινητικότητατωνανηλίκωνndashείτεείναιδικήτουςεπιλογήείτεοφείλεταιστημεταφοράτουςαπότανησιάστηνΑθήναήσεδιάφορουςχώρουςφιλοξενίαςndashδυσχεραίνειτηνανάπτυξηδιαρκώνσχέσεωνεμπιστοσύνηςπουθαδιευκόλυνανταπαιδιάναμιλούνπερισσότερογιαταπροβλήματαταοποίααντιμετωπίζουν

178 FXB Centre for Health and Human Rights Harvard University Emergency Within anEmergencyTheGrowingEpidemicofSexualExploitationandAbuseofMigrantChildreninGreece2017httpbitly2RNgv33

118

Εκμε

τάλλ

ευση

ΆλλαπαιδιάπιστεύουνότιδενθααλλάξεικάτιακόμακιανμιλήσουνσεκάποιονΕπομένωςεντείνεταιηαποξένωσήτουςαπότουφιστάμενοσύστημα προστασίας γεγονός που τα κάνει να εμπιστεύονται και ναακούν περισσότερο τους συμπατριώτες και τουςφίλους τουςΑπό τοσύνολοτωνεπαγγελματιώνπουερωτήθηκανμόνομίαανέφερεότιέναπαιδίτηνενημέρωσεκαιζήτησεβοήθειαΚαιπάλιαυτότοσυμβάναφο-ρούσεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνσενησίκαιπαιδίπουείχετοχρόνονααναπτύξειμιαεπωφελήσχέσημετηφροντίστριάτου

Ταμόναεργαλείαπουδιατίθενταιστουςεπαγγελματίεςγιατηνανα-γνώρισητέτοιωνπεριπτώσεωνείναιηγνώσηκαιηπαρατήρησηπουείναισυνάρτησητουχρόνουκαιοιμακράςδιάρκειαςσχέσειςεμπιστοσύνηςπουκαλλιεργούνταιμεταμέλητηςτοπικήςκοινότητας

laquoΤοπαιδίθαπρέπεινανιώθειπροστατευμένοΌτιηδομήφιλοξε-νίαςανηλίκωνπαρακολουθείκαιεποπτεύειπούπηγαίνειπότεκαιμεποιονατιώραεπιστρέφεισετικατάστασηείναιότανεπιστρέφειΕφόσον δεν υπάρχουν γονείς το παιδί χρειάζεται να νιώθει ότικάποιοςατοπροστατεύεικαιτοφροντίζειraquo

Χρήση ναρκωτικώνΥπάρχουνμαρτυρίεςπουαναφέρουνχρήσηναρκωτικώναπόανήλικακαθώςκαιπεριπτώσειςστιςοποίεςταανήλικαχρησιμοποιούνταιωςlaquoβα-ποράκιαraquoΣυγκεκριμένατοσίσαείναιένααπόταδημοφιλέστεραναρκω-τικάδιότιπωλείταιφθηνάκαιβρίσκεταιεύκολαστοκέντροτηςΑθήναςΤοαποκαλούνlaquoκοκαΐνητωνφτωχώνraquoήτοlaquoναρκωτικόεπιλογήςενμέσωλιτότηταςraquo 179 Οιμακροχρόνιεςεπιπτώσεις τουείναιαϋπνίαπαραισθή-σειςκαρδιακήανακοπήκαιβίαιεςτάσεις

laquoΤοσίσασούδίνειπολλήενέργειασεκάνειναμηνπεινάςάλλοκαιενισχύει την αυτοπεποίθησήσου Γεμίζει ακριβώς εκείνα τα κενάπουταλανίζουνταπαιδιάΧρησιμοποιείταιαπόταπαιδιάπουείναιεντελώς αποκλεισμένα Αντιμετωπίζονται σαν σκουπίδια από ένασύστημαπουπαράγεισκουπίδιαΔενέχουνπρόσβασησεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαιβρίσκονταισεμιαμαύρητρύπαraquo

179 ldquoAusterityrsquosDrugofChoicerdquoVice16May2013httpbitly2Jbw2s3

119

Εκμε

τάλλ

ευση

Δεν υπάρχει κάποια προφύλαξη που νασυνιστάται από το κράτοςσχετικάμετοτιθααπογίνουναυτάταπαιδιάΌπωςσταπερισσότερατμήματατηςέρευναςείναιλεςκαιδενείχεσκεφτείκανείςότιθαυπήρχανανήλικοιπρόσφυγεςμεθέματαψυχικήςυγείαςήεθισμούΑυτόείναιέναακόμαπαράδειγματουπόσομυωπικήήτανέωςτώραηστρατηγικήτηςυποδοχής

Σύμφωναμετουςτιςεπαγγελματίεςοκύριοςλόγοςγιατηνεκμετάλλευ-σητωνανηλίκωνείναιηανάγκηγιαχρήματαξεκινώνταςαπόποσάγιατηνκάλυψηβασικώναναγκώνndashπουσεορισμένεςπεριπτώσειςφαντάζουναπλο-ϊκέςαπότησκοπιάμαςndashέωςπιοσημαντικέςαπαιτήσειςΠιοσυγκεκριμένα

Έλλειψηενδυμάτωνυποδημάτωνκαιβασικώναντικειμένωνείτεεπειδήηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνδενταδιαθέτειάραδενμπορείναταδιανείμειείτεεπειδήταενδύματαπουδιανέμονταιείναιανεπιθύμητααπόταανήλικα

ΑποστολήχρημάτωνστουςγονείςστηχώρακαταγωγήςΑυτόπιέζειπολύταανήλικα

Εξοικονόμησηχρημάτωνγιατονδιακινητήοοποίοςθαταπάειστηχώραπουεπιθυμούν

Κάλυψη ταξιδιωτικής δαπάνης για την επανένωση με τις οικογένειέςτουςλόγωέλλειψηςκρατικήςχρηματοδότησης

Επιθυμίαγιαεργασίαώστενασυνεχίσουννακάνουνότιτουςάρεσενα κάνουνότανήτανσπίτι ή επειδήαδιαφορούν για τοδιαθέσιμοεκπαιδευτικόπλαίσιο

Οικύριοιλόγοιτουςοποίουςανέφερανοιεπαγγελματίεςστιςπερισ-σότερεςπεριπτώσειςπουστάθηκεαδύνατονααποτρέψουντηνεκμετάλ-λευσηακόμακιανγνώριζανγιααυτήνείναιοιεξής

Ηέλλειψηδιασφάλισηςτωνμέσωνγιατηνεπιβίωσητουανηλίκουαφή-νοντάςτοχωρίςεναλλακτικέςεπιλογές(βλ62δ Παιδιά στο δρόμο)

Οισοβαρέςκαθυστερήσειςστιςδιαδικασίεςπουεγκλωβίζουνταπαι-διάσεμιαlaquoμετέωρηraquoκατάστασηΠραγματικάβιώσιμεςλύσειςμπο-ρούνναεξευρεθούνκαιναυλοποιηθούνμόνομαζίμετοπαιδίεάντοπαιδίβρίσκεταισεασφαλέςπεριβάλλονστοοποίονιώθειαρκετάπρο-στατευμένογιαναμπορέσεινασυζητήσεικαινααντιμετωπίσειαυτότοθέμαΣοβαρέςκαθυστερήσειςστιςνομικέςδιαδικασίεςηέλλειψηκα-τάλληλων συνθηκών διαβίωσης η κινητικότητα στην οποία τα

120

Εκμε

τάλλ

ευση

υποβάλλειτοκράτοςέπειτααπόμακράδιαστήματααναμονήςσεακα-τάλληλεςσυνθήκεςδιαβίωσηςκαιηανασφάλειασχετικάμετομέλλοντουςλόγωτωνκαθυστερημένωνδιαδικασιώνδεναποτελούντοπρο-στατευτικό πλαίσιο που θα βοηθούσε ένα παιδί να αντισταθεί στονπειρασμότουlaquoεύκολουraquoχρήματος

laquoΈνααγόριφερότανπολύάσχημακαι εμπλεκότανσεδιάφορεςμικροκλοπέςκαιπεριστατικάκακήςσυμπεριφοράςδιότιήτανβέ-βαιοότιθαμπορούσενασυναντήσειτοναδερφότουσεκάποιοάλλοκράτος-μέλοςΔεντοένοιαζεδιότινόμιζεότιδενθαμείνειστηνΕλλάδαΩστόσοότανέμαθεότιθαέπρεπεναμείνειστηνΕλλάδα προσπάθησε αμέσως να αλλάξει συμπεριφορά Ελπίζωμόνοναμηνείναιαργάraquo

ΗέλλειψηεκπαίδευσηςγιατοπώςναθίξουναυτότοθέμαΌλαταμέλητουπροσωπικούπρέπει να εκπαιδευτούνστοπώς νααντιμετωπίζουντέτοιαζητήματακαιναδιαθέτουνέναυποστηρικτικόσύστημαώστεναγνωρίζουνποιονποιανακαλέσουνπότεκαιγιατίΣυμπεριλαμβάνονταικαιοιφροντιστέςπουφέρουντομεγαλύτεροβάροςωςπροςτηνεπι-κοινωνίαμεταπαιδιάτοπροσωπικόκουζίναςκαθαριότηταςκά

ΗέλλειψηολιστικήςπροστασίαςγιατοπαιδίΑυτόςοβαθμόςπολυ-πλοκότηταςκαιευαισθησίαςπροϋποθέτειμιαάμεσηολιστικήκαικαλάμελετημένηπροσέγγισηΟιανάγκεςτουπαιδιούθααναγνωριστούνμεδιακριτικότητακαιμεβάσηέναεξατομικευμένουποστηρικτικόδίκτυοενώθααναγνωριστούνκαιπιθανέςβιώσιμεςλύσειςπουτοπαιδίεπί-σηςθαπειστείναακολουθήσει

Ηέλλειψηυποστήριξηςπουλαμβάνειτοπαιδίκατάτηνανάπτυξησχέ-σεωνεμπιστοσύνηςμετηνκοινότητάτουμέσααπόένασημείοεπαφήςτηςεμπιστοσύνηςτουέναεστιακόσημείο

ΗέλλειψηκατάλληληςενημέρωσηςαναφορικάμεταδικαιώματακαιτιςσχετικέςδιαδικασίεςστηνΕλλάδασυμπεριλαμβανομένουτουδι-καιώματοςστην εκπαίδευσηκαι τουδικαιώματοςστηναπασχόλησηκαθώςκαισχετικάμετασεξουαλικώςμεταδιδόμενανοσήματατιςσυ-νέπειεςτηςχρήσηςναρκωτικώνκαιτηςεπίδοσηςσεάλλεςενδεχομέ-νωςεγκληματικέςδραστηριότητες

121

Εκμε

τάλλ

ευση

laquoΤοανήλικοχρειάζεταιπρώτανατοκαταλάβειτοίδιομέσααπότηνένταξηΜόνομετονκαιρόκαιμέσααπότηνανάπτυξηενόςσταθερούδικτύουθαδεχτείέναπαιδίναανοιχτείκαιναδείξειτονβαθύτεροεαυτότουraquo

ΗέλλειψηασφαλούςστέγασηςΗύπαρξηενόςασφαλούςχώρουσεμιαασφαλήπεριοχήκατάπροτίμησηεκτόςΑθηνώνήέστωσεπεριο-χέςκαισυνοικίεςστιςοποίεςταανήλικαδενείναιεκτεθειμέναήευά-λωταστουςπειρασμούς

laquoΤονησίθύμιζεπερισσότεροσπίτιήτανπιοπροστατευμέναΕδώοισυνθήκεςγιααυτάείναιάγριεςraquo

Ταπαραπάνωεστιάζονταιστηναδυναμίατουπροσωπικούνααποτρέ-ψειήναθέσειτέλοςστηνεκμετάλλευσηκαθώςτοβάροςτηςπαιδικήςπροστασίαςέχειδυστυχώςπέσειστουςώμουςτουΩστόσοτόσοσο-βαρές καταγγελίες θα έπρεπε να περιλαμβάνουν και το κράτος και νακαλούνταιηδικαστικήηδιοικητικήκαιηπολιτικήεξουσίατουκράτουςναπαρέμβουν και να παράσχουνπροστασίαστα παιδιά ασκώνταςδίωξηκατάτωνεγκληματιών

122

Επίλ

ογος

[ 12]Επίλογος

123

Επίλ

ογος

laquoΕάνείναιτυχεράκαιδενείναιαπότοΠακιστάνμπορείναταεντο-πίσειτοπροσωπικόμιαςΜΚΟπουδιακρίνεταιαπόευαισθησίακαιεπαγγελματισμό και που θα τα βοηθήσει να σταθούν στα πόδιατουςΑλλάείναιόλα ad hoc καιθέματύχηςΔενυπάρχουνσαφείςκατευθυντήριεςοδηγίεςγιατοτιθαπρέπεινακάνειςτηστιγμήπουέρχεταισrsquoεσέναέναπαιδίζητώνταςβοήθειαΔενυπάρχειορισμένηδιαδικασίαπαραπομπήςστοπλαίσιοπροστασίαςτουπαιδιούΌλαβασίζονταιστοποιοναξέρειςκαιστηνπροηγούμενηεμπειρίαraquo

ΗχαρτογράφησητουπλαισίουπροστασίαςτουπαιδιούστηνΕλλάδαndashήηέλλειψήτουndashαπαντάευθέωςστοερώτημαπουτέθηκεΝαιενίοτεηεκμετάλλευσηκαθίσταταιημόνηβιώσιμηλύσηΕίναιενδιαφέρονναεπι-σημανθείότισεκαθεμιάαπότιςενότητεςπουαναλύθηκανστηνπαρού-σαέρευνααναγνωρίζονταιπαρόμοιαεμπόδιαπουανακύπτουνξανάκαιξανάταοποίαοδηγούνσεσαφήβασικάσυμπεράσματα

Ειδικότεραηέλλειψησαφώνκατευθυντήριωνοδηγιώνδιαδικασιώνηπαντελήςασυνέπειαανάμεσαστονομοθετικόπλαίσιοκαιστιςπρακτικέςπου ακολουθούνται στην καθημερινότητα η έλλειψη αποτελεσματικούσυστήματοςεπιτροπείαςπουθακαθοδηγείτοπαιδίκατάτηδιάρκειατηςπερίπλοκηςδιαδικασίαςυποδοχήςκαιασύλουστηνΕλλάδαοιεξαιρετικάκακέςσυνθήκεςυποδοχήςκαιταυτοποίησηςμαζίμετηνέλλειψηεξατομι-κευμένης αντιμετώπισης και χαρτογράφησης βιώσιμων λύσεων που θαπεριλαμβάνουντιςανάγκεςκαιτιςεπιθυμίεςτουπαιδιούέχουνοδηγήσεισεένακατακερματισμένοad hocσύστημαπροστασίας τουπαιδιούμεπολλέςελλείψειςπουεξαρτάταιπολύαπόμεμονωμέναάτοματαοποίαενίοτεέχουνεπιλεγείτυχαίακαιθαεπηρεάσουνβαθιάτηζωήενόςπαι-διού Το προσωπικό τωνΜΚΟ και των ελληνικών αρχών με ελάχισταεργαλείακαιελάχιστηυποστήριξηστηδιάθεσήτουενόσωπροσπαθείνακαλύψειτακενάπουείναιεγγενήστοσύστημαπροστασίαςτουπαιδιούδιαδραματίζειζωτικόρόλοωςπροςτοεάνέναανήλικοθαμπορέσειναπροσπελάσει και να απολαύσει τα δικαιώματα που προβλέπονται στιςΟδηγίεςκαιτιςΣυμβάσειςήεάνθααπομείνειστοπεριθώριοτηςκοινω-νίαςσυχνάμεμεγάλοπροσωπικόκόστος

Περαιτέρω οι επαγγελματίες στους οποίους στηρίζεται το σύστημαπροστασίαςτουπαιδιούαναφέρουνελάχιστηήκαθόλουεκπαίδευσηΟιλίγοιπουανέφερανότιείχανπράγματισυμμετάσχεισεκάποιαεκπαίδευ-σηανέφερανότιεπρόκειτογιακαθαράθεωρητικήεκπαίδευσηΕνώαυτή

124

Επίλ

ογος

παρείχεμιααρχικήκαιθεωρητικήαντίληψηγιατηνκατάστασητωνπρο-σφύγων στην καθημερινότητα η ανταλλαγή καλών πρακτικών με πιοέμπειρους επαγγελματίεςαποδείχτηκεπιοχρήσιμηκαισκόπιμηγια τηνυπέρβασητωνεμποδίωνΕπομένωςπροκύπτειτοασφαλέςσυμπέρασμαότιηπρακτικήκαθοδήγησηκαιηεποπτείααποτελούνβασικάστοιχείαγιατηστήριξητουπροσωπικού

Επίσης είναι κρίσιμοναεπισημανθείότισχεδόνόλοιοι επαγγελματίεςανέφεραντηνέλλειψησυμβουλευτικήςκαιψυχολογικήςυποστήριξηςΣτιςπεριπτώσειςστιςοποίεςδενλαμβάνουνυποστήριξηείναιδιότιαυτήθεωρεί-ταιπρονόμιοκαιείναιένααπόταπρώταπράγματαπουθααφαιρεθούναπότονπροϋπολογισμό εάν είναι απαραίτητο να γίνουνπερικοπέςΣεάλλεςπεριπτώσειςπαρέχεταιad hocαπόκάποιοναπουτοκάνειεθελοντικά

Αντίναπροσπαθείναεπουλώσειτιςπληγέςτωνπιοευάλωτωνστονπροσφυγικό πληθυσμό το τρέχον σύστημα προστασίας του παιδιούτραυματίζειεκνέουταανήλικαΜέχριτηστιγμήπουθαφθάσουνστοσημείοndashεάνφθάσουνποτέndashναέχουννομιμοποιητικάέγγραφαασφά-λειασεμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνπρόσβασηστοεκπαιδευτικόσύ-στημακαι έναεξατομικευμένοπλάνογια τομέλλον τουςθα τουςέχειζητηθείναμοιραστούντηνπροσωπικήτουςιστορίακαιτοταξίδιτουςμετόσεςλεπτομέρειεςκαιτόσοπολλούςδιαφορετικούςανθρώπουςκαιφο-ρείς(μεαβέβαιααποτελέσματα)ώστεχάνουντηνπίστητουςότιμπορείνααλλάξεικάτιότιμπορούνναεμπιστευτούνκάποιοναναφανταστούνμιακαλήζωήσεαυτήτηχώρα

Ταασυνόδευτακαιχωρισμένααπότηνοικογένειάτουςπαιδιάακόμα καιταμικρότερααπόαυτάαναλαμβάνουνευθύνεςενηλίκωνΕξαιτίαςτης πολύπλοκηςκατάστασηςστιςχώρεςκαταγωγήςτουςτωνλόγωνγιατους οποίουςαναγκάστηκανναεγκαταλείψουντηχώρατους(λόγωπολέμουήσεαναζήτησηκαλύτερουμέλλοντος)καιτουεπικίνδυνουταξιδιούτουςμέ-χριτηνΕΕπολύσυχνάγίνονταιφροντιστέςκαιγονείςΕνηλικιώνονταιπολύπριναπόταδέκαταόγδοαγενέθλιάτουςΗπαλιάκαιητωρινήπραγματικό-τηταείναιπερίπλοκηκαιχρειάζεταιναδίνεταιεξατομικευμένημακροχρόνιαπροσοχήσεκάθεπερίπτωσηΕνσυντομίαοιπολυπλοκότητεςτηςπροστα-σίαςτουπαιδιούείναιπολλέςκαιπερίπλοκεςενώτοισχύονσύστημαδενφαίνεταινααπαντάσταερωτήματακαιταδιλήμματαπουπροκύπτουν

Χωρίςναακυρώνεταιορόλοςκαιηδύναμηπουέχεικάθεάτομογιανα σταθεί στα πόδια του και να διαμορφώσει το μέλλον του είναι

125

Επίλ

ογος

απαραίτητες υπηρεσίες και μηχανισμοί υποστήριξης και ενδυνάμωσηςώστεναεξασφαλίζεταιότιταανήλικακαθοδηγούνταικαιπροστατεύονταιαπότηστιγμήπουφθάνουνστηνΕΕΑντίναεξαναγκάζονταιταανήλικακαιοιεπαγγελματίεςπουπροσπαθούνναταβοηθήσουνναεργάζονταιεναντίοντουσυστήματοςπροςδιασφάλισητηςπροστασίαςndashαφήνονταςτα ανήλικα εκτεθειμέναστον κίνδυνο της εξάντλησης του άγχους τουεκνευρισμούκαι τηςεκμετάλλευσηςndash τοκράτοςείναιυπεύθυνογιαναδώσειστουςμελλοντικούςπολίτεςτουτηνευκαιρίαναενταχτούνκαιναγίνουνπλήρηκαιισότιμαμέλητηςχώρας

126

Βιογ

ραφ

ικά

συγγ

ραφ

έων

Βιογραφικά συγγραφέων

ΗΕλίνα Σαράντου είναιανθρωπολόγοςμεμεταπτυχιακέςσπουδέςσταΑνθρώπιναΔικαιώματακαιεπίτουπαρόντοςεργάζεταιγιατηHIASGreeceστηΛέσβοΣυνολικάέχειεργαστείσεοργανώσειςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνγιαπερισσότερααπόδέκαχρόνιακυρίωςστουςτομείςτηςανθρωπιστικήςβοήθειαςκαιτηςπροστασίαςΈχειαναπτύξειπροτάσειςκαιέγγραφαστρατη-γικήςγιαάκρωςαπαιτητικούςχρηματοδότεςκαιυπεύθυνουςχάραξηςπολιτι-κήςσχετικάμεέναευρύφάσμαζητημάτωνπροστασίας(ασύλουθυμάτωνβασανιστηρίωνανηλίκωνσεκαθεστώςδιοικητικήςκράτησηςαστεγίαςκά) ΗΑγγελική Θεοδωροπούλου είναιδικηγόροςμεπολυετήεμπειρίαστην προστασία των προσφύγωνΈχει εργαστεί εκτενώςστο πεδίο μεπρόσφυγες και ασυνόδευτα παιδιά σε αρκετές περιοχές της Ελλάδαςκαθώςκαισεθέματαπουάπτονταιτηςπροστασίαςτουπαιδιούεκπονώ-νταςέρευνεςκαισυντάσσονταςεκθέσειςγιατοΕλληνικόΣυμβούλιογιατουςΠρόσφυγες(ΕΣΠ)αναφορικάμεσυναφήζητήματαΕπίτουπαρό-ντος είναιαναπληρώτριασυντονίστριαστηΝομικήΥπηρεσία τουΕΣΠ καιειδικήστηνπροστασίατουπαιδιού

127

Βιογ

ραφ

ικά

συγγ

ραφ

έων

ΠΑΙΔIA EΡΜΑΙΑΑποκλεισμός και εκμετάλλευση των ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα

Εθνική μελέτη Ελλάδα

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΡΟΖΑ ΛΟΥΞΕΜΠΟΥΡΓΚ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ

με τη συνεργασίαGREEK COUNCIL FOR REFUGEES

HIAS και STEPS

Σ Υ Γ Γ ΡΑ Φ Ε Ι Σ

Ελίνα ΣαράντουΑγγελική Θεοδωροπούλου

Μ Ε ΤΑ Φ ΡΑ Σ Η Α Π Ο ΤΑ Α Γ ΓΛ Ι Κ Α

Γεωργία Καραπαπά

Σ Υ Ν Τ Ο Ν Ι Σ Τ Ρ Ι Α Τ ΟΥ Ε Ρ Ε Υ Ν Η Τ Ι Κ ΟΥ P R O J E C T

Ηλέκτρα Αποστόλη

Υ Π Ε ΥΘΥ Ν Η Ε Κ Δ Ο Σ Η Σ

Ηλέκτρα Αλεξανδροπούλου

ΓΛ Ω Σ Σ Ι Κ Η Ε Π Ι Μ Ε Λ Ε Ι Α Τ Υ Π Ο Γ ΡΑ Φ Ι Κ Ε Σ Δ Ι Ο Ρ Θ Ω Σ Ε Ι Σ

Δημήτρης Λυμπερόπουλος

Σ Ε Λ Ι Δ Ο Π Ο Ι Η Σ Η

Eριφύλη Aράπογλου ndash enArte

Σ Κ Ι Τ Σ Ο Ε Ξ Ω ΦΥΛ Λ ΟΥ

Δανάη Παρουνιάδη

Ε Κ Τ Υ Π Ω Σ Η

Γ Κωστόπουλος Γραφικές Τέχνες

Η παρούσα έκδοση διατίθεται δωρεάν Αθήνα

1η έκδοση Νοέμβριος 2019ISBN 978-960-84465-5-7

Για αντίτυπα επικοινωνήστε με το Παράρτημα Ελλάδας Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ

Παράρτημα ΕλλάδαςΚαλλιδρομίου 17 10680 Αθήνα

Τηλ 210 3613769 wwwrosaluxgr

H έκδοση όπως και πολλές από τις δραστηριότητες του Παραρτήματος Ελλάδας του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ χρηματοδοτήθηκε από το γερμανικό Υπουργείο Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης

ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ

Η χαρτογράφηση του πλαισίου προστασίας του παιδιού στην Ελλάδα ndashή η έλλειψή τουndash αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο οι κακές πρακτικές οδηγούν στον κοινωνικό αποκλεισμό έως και στην εκμετάλλευση των ανηλίκων Η έλλειψη σαφών κα-τευθυντήριων οδηγιών διαδικασιών η παντελής ασυνέπεια ανάμεσα στο νομοθετικό πλαίσιο και στις πρακτικές που ακο-λουθούνται στην καθημερινότητα η έλλειψη αποτελεσματικού συστήματος επιτροπείας που θα καθοδηγεί το παιδί κατά τη δι-άρκεια της περίπλοκης διαδικασίας υποδοχής και ασύλου στην Ελλάδα οι εξαιρετικά κακές συνθήκες υποδοχής και ταυτοποί-ησης μαζί με την έλλειψη εξατομικευμένης αντιμετώπισης και χαρτογράφησης βιώσιμων λύσεων που θα περιλαμβάνουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες του παιδιού έχουν οδηγήσει σε ένα κατακερματισμένο ad hoc σύστημα προστασίας του παιδιού με πολλές ελλείψεις που εξαρτάται πολύ από μεμονωμένα άτομα τα οποία ενίοτε έχουν επιλεγεί τυχαία και θα επηρεάσουν βα-θιά τη ζωή ενός παιδιού

3

4 Κοινωνία των πολιτών και Χρηματοδότηση 43

5 Ένταξη 48

51Ηένταξηωςβιώσιμηλύση 49

52Δυνατότητεςυποδοχής 50

6 Εμπόδια στην ένταξη 54

61Υποδοχήστασύνορα 55

62Κέντρακαιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων ηκατάστασηστηνενδοχώρα 64

63Κακοδιαχείρισηπεριπτώσεων 73

7 Εκπροσώπηση και συμμετοχή των παιδιών μια απουσία 83

8 Παιδιά εγκλωβισμένα σε μακρές και χρονοβόρες διαδικασίες 90

81Πρόσβασηστιςδιαδικασίες 92

82Παιδιάσενομικόκενό 94

83Οικογενειακήεπανένωση 98

9 Εκπαίδευση 102

10 Απασχόληση και λοιπές επιβαρυντικές περιστάσεις 111

11 Εκμετάλλευση 114

12 Επίλογος 122

Βιογραφικάσυγγραφέων 126

[ 1 ]Εισαγωγή

[thinsp11thinsp] Χαρτογράφηση ενός συνεχούς αποκλεισμού

Το2015καιτο2016εκτιμάταιότιεισήλθανστηνΕυρωπαϊκήΈνωση(ΕΕ) 2300000υπήκοοιτρίτωνχωρών 1απότουςοποίους1377349ήρθανστηνΕλλάδατηνΙταλίακαιτηνΙσπανίαενώ1030173διέσχισανταθα-λάσσιαελληνοτουρκικάσύνορα 2Χαρακτηρίστηκεωςπροσφυγικήlaquoκρί-σηraquoαλλάκυρίωςήτανlaquoκρίσηraquoδιαχείρισηςτηςυποδοχήςΚαθώςηΕλ-λάδαεξακολουθούσεναταλανίζεταιαπότημακρότερηκαισοβαρότερηοικονομικήκρίσηστηνιστορίατηςΕΕηχώραπροφανώςκαιδενήτανέτοιμηνααντιμετωπίσειτιςαθρόεςαφίξειςπροσφύγωνκαιμεταναστώντατελευταίαχρόνιακαι έπρεπενααναπροσαρμόσει τηνομοθεσίακαιναθεσπίσειεπιπρόσθετεςυπηρεσίεςυποδοχήςγιανααντεπεξέλθεισεαυτήτηνέαπραγματικότητα

ΕνμέσωμιαςαπότιςμεγαλύτερεςανθρωπιστικέςροέςπροςτηνΕυρώ-πημηκυβερνητικέςοργανώσεις(ΜΚΟ)καιηκοινωνίατωνπολιτώνκινη-τοποιήθηκανόπωςποτέάλλοτεΟρόλοςτουςήτανκρίσιμοςπροκειμέ-νου να διασφαλιστεί η πρόσβαση στις υπηρεσίες που χρειάζονται οιπρόσφυγες ενώ ενίοτε μέχριπουυποκαθιστούσαν τιςυπηρεσίεςπουπαρέχονταναπότιςδημόσιεςαρχές

ΚατάτηνάφιξηστηνΕυρώπητοταξίδιτωνπροσφύγωνπουέχουνήδηδεινοπαθήσειώσπουναφθάσουνσεέναντόποπουθεωρούνκαλύ-τεροκαιασφαλέστεροκάθεάλλοπαράέχει τελειώσειΞεκινάένανέοταξίδιστακράτη-μέλητηςΕυρώπηςδιαμέσουτουλαβύρινθουτηςγρα-φειοκρατίαςκαιτωνδιαδικασιώνγιατηχορήγησηπροστασίαςασύλουήαπλώςτουδικαιώματοςπαραμονήςΠρόκειταιγιαέναταξίδιμακρύπουμολονότιδενθέτει(πάντοτε)σεκίνδυνοτηζωήτουςσίγουραδοκιμάζειτηναντοχήτουςκαιγιατουςπιοτυχερούςίσωςτελικάοδηγήσειστηνένταξήτουςστηνκοινωνίαυποδοχής

Οεκτοπισμόςδενέχεινακάνειμόνομετηναλλαγήτουγεωγραφικούχώρουαλλάκαιμε τηναποδιάρθρωσηπολλώνπτυχών τηςκανονικής

1 EuropeanParliamentEU Migrant Crisis facts and figureshttpbitly2JtbkTz Όλοι οι ιστότο-ποι προσπελάστηκαν στις 9 Μαΐου 2019 εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά

2 UNHCRRefugeesandMigrantsSeaArrivalsinEuropehttpbitly2HaCL3e

5

6

ζωήςμετηβίαιηδιατάραξητουαισθήματοςτουlaquoανήκεινraquoενόςατόμου 3 Ταασυνόδευταανήλικαndashστηδικήμαςπερίπτωσηπρόκειταικυρίωςγιααγόριαστηνεφηβείαndashείναιιδιαίτεραευάλωταστησωματικήπνευματικήκαικοινωνικήαπομόνωσηκατάτηδιάρκειααυτήςτηςαςελπίσουμεμε-ταβατικήςπεριόδουστηζωήτουςΟιοικογένειεςχωρίζονταιοικοινωνι-κέςσχέσειςδιαρρηγνύονταιηεκπαίδευσηδιακόπτεταικαιταπαιδιάκα-λούνταινακάνουνέναεπικίνδυνοταξίδιμόνατους

Σεαυτότοδύσκολοταξίδιχρειάζονταιωςσυνοδοιπόρους ικανούςεπαγγελματίεςέμπειρεςκαιπρόθυμεςδημόσιεςαρχέςκαικατάλληλουςπόρουςΑυτόείναικάτιπουδενσυμβαίνεισυχνάΤαπερισσότεραανή-λικα που είναι ασυνόδευτα ή έχουν χωριστεί από τηνοικογένειά τουςφαίνεταιναπερνούνμέσααπότολαβύρινθοαυτόνεντελώςπαραμελημέ-νααπό τοσύστημαπροστασίας τουπαιδιού τοοποίο ενώυφίσταταιθεωρητικά και τυπικάσε νομικά έγγραφα και κυβερνητικές αποφάσειςστηνπράξηείναιανύπαρκτοΗμοίρατωνπαιδιώναφήνεταιστηντύχηχωρίςκατάλληληκαθοδήγησηπροστασίαήασφάλειακαιταίδιαανα-γκάζονταιναεπινοήσουντρόπουςγιαναεπιζήσουνμείδιαμέσαγιαμε-γάλαχρονικάδιαστήματαΠαράτουςάνευπροηγουμένουαριθμούςκαιτηνέλλειψηετοιμότηταςτωνευρωπαϊκώνκρατών-μελώντακράτηυπο-χρεούνταιναδιασφαλίζουνότιταπαιδιάστοπλαίσιοτηςδιεθνούςμετα-νάστευσηςαντιμετωπίζονταιπρωτίστωςωςπαιδιάΤοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούθαέπρεπεναείναιπροτεραιότητασεατομικόήσυλλογικόεπίπεδοΕνώέχουνγίνειβήματαπροςτησωστήκατεύθυνσηαυτάείναιελάχιστακαιγίνονταιμεπολύαργόρυθμό

ΗεπιτυχήςενσωμάτωσηορίζεταιαπόένασυνεχέςμέτρωνπροστασίαςκαικοινωνικήςένταξηςΣτηνΕλλάδαχαρτογραφήσαμεένασυνεχέςαποκλεισμού

3 SarahMaguaireldquoPutting adolescents and youth at the centrerdquo Being Young and Out of Place ειδικό τεύχοςForcedMigrationReview40(Αύγουστος2012)

7

[thinsp12thinsp] Γενικές πληροφορίες για τις διαδικασίες προστασίας

Πολύ πριν από την οικονομική και την αποκαλούμενη laquoπροσφυγικήraquoκρίσηηπροστασίατωνπροσφύγωνκαιτωνασυνόδευτωνανηλίκωνήτανέναμακροχρόνιοακανθώδεςζήτημαγιατιςελληνικέςαρχές

Ηελληνικήκυβέρνησηέχειεπανειλημμένωςδεχτείέντονεςεπικρίσειςμέσασταχρόνιααπόαρκετούςευρωπαϊκούςκαιδιεθνείςοργανισμούς 4 λόγωμηεκπλήρωσηςτωνδιεθνώντηςυποχρεώσεωνσύμφωναμεαρκετάνομικάμέσαπερίανθρωπίνωνδικαιωμάτωνκαθώςκαιτοευρωπαϊκόκε-κτημένογιατοάσυλο 5Οιταπεινωτικέςσυνθήκεςδιαβίωσηςοιανύπαρ-κτες προβλέψεις για την υποδοχή οι ανεπαρκείς και μη προσβάσιμεςδιαδικασίεςγιατοάσυλοησυστηματικήκράτησησεαπάνθρωπεςσυν-θήκεςοιεπαναπροωθήσειςκαιηκακομεταχείρισηείναιελάχιστααπόταζητήματαπουχρήζουνεπίλυσηςΣεότιαφοράταανθρώπιναδικαιώμα-τατωνπροσφύγωνστηνΕλλάδαεπικρατούσεμιαεποχήσκοταδισμούπολλάχρόνιαπροτούηπερίφημηυπόθεσηMSSτο2011επιστήσειτην

4 ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήγιατηνΠρόληψητωνΒασανιστηρίων(CPT)ldquoReporttotheGovernmentofGreeceonthevisittoGreececarriedoutbytheEuropeanCommitteeforthePreventionof Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT) from 23 to 29September2008rdquohttpbitly2HauVXaΟΕιδικόςΕισηγητήςτουΟΗΕγιαταβασανιστήριαπαρουσιάζειταπροκαταρκτικάευρήματααπότηνΑποστολήτουστηνΕλλάδα20102010httpbitly2YpITKP

ΔημόσιαΔήλωσητηςCPTσχετικάμετηνΕλλάδα1532011httpbitly2Havi2K Report totheGovernmentofGreeceonthevisittoGreececarriedoutbytheEuropeanCommitteeforthePreventionofTortureandInhumanorDegradingTreatmentorPunishment(CPT) from19to27January2011httpbitly2vKrqAm

ΈκθεσηπουυπέβαλεοΕιδικόςΕισηγητήςγιαταβασανιστήριακαιάλληαπάνθρωπηήταπεινωτικήμεταχείρισηήτιμωρίαManfredNowak432011(AHRC1652Add4)στοΣυμ-βούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων httpbitly2Lzifxr Καταληκτικά Σχόλια για την ΕλλάδαΕπιτροπήκατάτωνΒασανιστηρίωνndashόγδοησυνεδρίαση7Μαΐου-1Ιουνίου2012httpbitly2WCi5q0

5 ΔιαδικασίεςπαραβίασηςκοινοτικούδικαίουκινήθηκανκατάτηςΕλλάδαςαπότηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπήστοντομέαΕσωτερικώνΥποθέσεωντριάντατέσσεριςφορέςαπότο2003τηντε-λευταίαφοράτο2018Όλεςαναφέρονταιστησυμμόρφωσημετηνευρωπαϊκήνομοθεσίααναφορικάμετοκαθεστώςκαιταδικαιώματατωνυπηκόωντρίτωνχωρώνσυμπεριλαμβανο-μένουτουκεκτημένουγιατοάσυλοΠιοσυγκεκριμένααναφορικάμετιςσυνθήκεςυποδοχήςκαιτοάσυλοέχουνκινηθείδιαδικασίεςεπανειλημμένωςμέσασταχρόνιαγιαμησυμμόρφωσημετιςΟδηγίεςhttpbitly2JtZ8Ck

8

προσοχήτηςΕυρώπηςστοτιπραγματικάσυνέβαινεστηνΕλλάδα 6Έπειτα

απόαρκετέςκαταδίκεςαπότοΕυρωπαϊκόΔικαστήριοΔικαιωμάτωντου

Ανθρώπου(ΕΔΔΑ)το2018ηΕλλάδαεξακολουθείναβρίσκεταιυπότην

επίβλεψητηςΕπιτροπήςΕκτέλεσηςΑποφάσεωντουΣυμβουλίουτηςΕυ-

ρώπης(ΣτΕ) 7καθώςκαι τηςΕυρωπαϊκήςΈνωσηςμε τηντελευταίανα

αναμένειτηνομαλήεπανέναρξητωνεπιστροφώνπροςτηνΕλλάδααιτού-

ντωνάσυλοσύμφωναμετονΚανονισμότουΔουβλίνου 8

6 Βασικόςπληροφοριοδότης7 Αρκετέςπεριπτώσειςσυστηματοποιήθηκαναποτελώνταςμιαδιακριτικήενιαίαομάδαπροκειμέ-

νουγιατηνεξασφάλισητηςομαλήςεκτέλεσήςτουςλόγωτουότιηΕλλάδαβρέθηκεεπανει-λημμένωςσεπαραβίασησταίδιαθέματααναφορικάμετουςαιτούντεςάσυλοκαιτουςυπηκό-ουςτρίτωνχωρών(κράτησησυνθήκεςκράτησηςκίνδυνοςαπέλασης)πουαναφέρονταισεπαραβιάσειςτωνΆρθρων5και3και13τηςΣύμβασηςΥπrsquoαυτήτηνέννοιαηεκτέλεσηπροϋ-ποθέτειόχιμόνοτηναποζημίωσητουαιτούντοςαλλάκαιμελλοντικέςθεμελιώδειςαλλαγέςαπότηνελληνικήκυβέρνησηκαιαποδεδειγμένημέσασταχρόνιαυλικήκαισυστηματικήβελτίωσητωνσυνθηκώνπουοδηγούνσεαυτέςτιςεπανειλημμένεςπανομοιότυπεςπαραβιάσειςτιςοποίεςπροκαλούνοιπανομοιότυπεςσυνθήκεςπουεπηρεάζουνυπηκόουςτρίτωνχωρώνοιοποίοιζητούνδιεθνήπροστασία(πρόσβασηστοάσυλοσυνθήκεςυποδοχήςεξάλειψηαυθαίρετωνσυλλήψεωνβελτίωσησυνθηκώνκράτησηςπροσβάσιμακαιαποτελεσματικάένδικαμέσα)ΟιπαρακάτωυποθέσειςαποτελούνέναελάχιστοδείγματουπραγματικούαριθμούτωνκαταδικώνσεβάροςτηςΕλλάδαςγιατοσυγκεκριμένοθέμαΟμάδαυποθέσεωνMSSκατάΒελγίουκαιΕλλάδας(3069609)ΟμάδαυποθέσεωνSDκατάΕλλάδας(5354107)ΟμάδαυποθέσεωνRahimiκατάΕλλάδας(868708)ΥπόθεσηSakirκατάΕλλάδας(4847509)ΥπόθεσηRUκατάΕλλάδας(223708)httpbitly2Vp7WAp

8 ΥποθέσειςC-41110καιC-49310NS κατάSecretaryofState for theHomeDepartmentαπόφασητουΔΕΕπουοδήγησεστηνεπίσημηκαταδίκητηςΕλλάδαςσεευρωπαϊκό-κοινοτικόεπίπεδοκαιστημετέπειτααποχήαπότιςμεταφορέςΗκατάστασηαποτυπώθηκεστονμεταγενέ-στεροΚανονισμό6042013(ΔουβλίνοΙΙΙ)πουπροβλέπειένανεπείγονταμηχανισμόοοποίοςθαμπορούσεναοδηγήσειστηναναστολήτωνμεταφορώνπροςένασυγκεκριμένοκράτος-μέ-λοςΈχουνεκδοθείαρκετέςσυστάσειςαπότηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπή(C[2016]871C[2016]2805C[2016]6311)προςτηνΕλλάδαΜιασύστασηπροςτακράτη-μέληπουευνοείτιςμετα-φορές προς την Ελλάδα εκδόθηκε στις 8122016 αναφορικά με τους αιτούντες από τις1532017 κι έπειτα με εξαίρεση τα ασυνόδευτα ανήλικαΩστόσο δεν έχει τεθεί σε πλήρηεφαρμογήαπόόλατακράτη-μέληΚατάτηδιάρκειατου2016κοινοποιήθηκανστηνΕλλάδα4115αιτήματαεκνέουανάληψηςαπότηνΟυγγαρία(97περίπου3991αιτήματα)καιτηνΕλβετία (3 περίπου123αιτήματα)Μόνο3οδήγησαν τελικάστη μεταφοράστην ΕλλάδαΈπειτααπόδύοαποφάσειςτουΕΔΔΑπουδιέτασσαντηνΟυγγαρίανααπόσχειαπότηνεπι-στροφή των σχετικών προσώπων στην Ελλάδα (MS κατάΟυγγαρίας [6419416]HJ κατάΟυγγαρίας[7098416])ηΟυγγαρίαδενκοινοποίησεκανένααίτημαεκνέουανάληψηςτο2017

Το2017μειώθηκανοιπραγματικοίαριθμοίαιτημάτωνεκνέουανάληψης(1998σεσχέσημε4115τονπροηγούμενοχρόνο)αλλάαυτήημείωσηήτανεικονικήΜετηνΟυγγαρίανααπέχειεντελώςαπότηνκοινοποίησηοποιουδήποτεαιτήματοςτο2017 τασυνολικά1998αιτήματαισοδυναμούνμεραγδαίααύξησησεσχέσημεταυπόλοιπα123αιτήματααπότην

9

Ταασυνόδευταπαιδιάκαιταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοι-κογένειάτουςταοποίαείναιεξορισμούηπιοευάλωτηομάδατουπρο-σφυγικούπληθυσμούυπήρξαναποδέκτεςαυτήςτηςαπάνθρωπηςμετα-χείρισηςσεόλητηςτηνέκταση 9ΗδυνατότηταφιλοξενίαςγιααυτάταπαιδιάστηνΕλλάδαδενυπερέβαινετιςμερικέςεκατοντάδεςέωςτο2015Αυτόοδήγησεστηναυτόματηκαιμαζικήτοποθέτησηπαιδιώνσεαπίστευ-τααποκρουστικέςσυνθήκεςκράτησηςγιααπεριόριστοχρονικόδιάστη-μα 10ήστηνεγκατάλειψήτουςστοδρόμοόπουβρίσκονταναποκλεισμέ-νααπόκάθεείδουςκοινωνικόβοήθημαστήριξηήεκπροσώπηση 11Ακό-μακαι μετά τημεταγενέστερη τοποθέτησησε κάποιαδομήφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνηεγκατάλειψητηςδομήςκαιηεπιστροφήστοδρόμοήτανσυχνόφαινόμενο

Αρκετέςαπότιςυφιστάμενεςδομέςφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνδενήτανσεκατάστασηπουναεπιτρέπειτηνκατάλληληφιλοξενίακαιτηνεκπλήρωσητωναναγκώντωνπαιδιώνκαθώςβρίσκονταναπομονωμένεςήκαισυχνάαντιμετώπιζανσοβαράπροβλήματαχρηματοδότησηςκαιέλ-λειψηςπροσωπικού

ΗαπουσίανομικήςεκπροσώπησηςεπιτροπείαςεπίσημηςκαικρατικήςδιαδικασίαςγιατηνεκτίμησηκαιτονκαθορισμότουΒέλτιστουΣυμφέρο-ντοςσεσυνδυασμόμε τις ανεπαρκείς υπηρεσίες υποδοχής και τημηυλικήυποστήριξηκατέστησανμάταιηκάθεσυζήτησηγιαβιώσιμεςλύσεις

Ελβετίατο20161754κοινοποιήθηκαναπότηΓερμανίαενώταυπόλοιπαπροήλθαναπόαρκετέςχώρεςπουαπείχανμέχριπρόσφατα(ΕλβετίαΒέλγιοΝορβηγίακαιΣλοβενία)Ολο-κληρώθηκαν71μεταφορέςοι54απότηΓερμανία

ΟΠίνακαςμεταΣτατιστικάΣτοιχείαπουπαρέχεταιαπότηνελληνικήΜονάδαΔουβλίνουδιατίθεταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)ΕθνικήΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιρο-ποίηση2016τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ48και53httpbitly3007B5QΕθνικήΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσ54httpbitly2H9viA5

9 Καταληκτικά σχόλια για την Ελλάδα Επιτροπή για τα Δικαιώματα τουΠαιδιού 1562012Εξέταση των περιοδικών εκθέσεων που υποβλήθηκαν από τα κράτη-μέλη σύμφωνα με τοΆρθρο44τηςΣύμβασηςCRCCCRCCO2-3πλήρηςέκδοση(61-64γιαταπαιδιάπουζη-τούνάσυλο)ΕυρωπαϊκόΔίκτυοΜετανάστευσηςΑσυνόδευταΑνήλικαndashμιασυγκριτικήμελέ-τηστηνΕΕ1252011httpbitly2V7wmcF

10 ΕΣΠlaquoΑσυνόδευταανήλικασταελληνοτουρκικάσύνοραστονΈβροΜάρτιος2011-Μάρτιος2012raquo2262012httpbitly303UtwJ

11 HumanRightsWatchldquoLefttoSurviveSystematicFailuretoProtectUnaccompaniedMigrantChildren in Greecerdquo December 2008 httpbitly2HgQ4hs UNHCR ldquoUnaccompaniedminors asylum seekers in Greecerdquo Georgia Dimitropoulou ndash Ioannis Papageorgiou April2008httpbitly2VofhAi UNHCRldquoTreesonlymoveinthewindAstudyofunaccompaniedAfghanChildreninEuroperdquoUNHCR PDES201005June2010(149-158)httpbitly2LytaYa

10

στηνΕλλάδαέωςκαιτο2015 12καθώςαυτέςεξαρτιόντανσεμεγάλοβαθ-μόαπότιςπρωτοβουλίεςκαι τηναντοχήτωνεπαγγελματιώνΗέννοιαlaquoβιώσιμεςλύσειςraquoπολλώδεμάλλοντασυγκεκριμέναμέτρακαιοσχεδια-σμός για την ένταξη των παιδιών είναι ακόμη άγνωστα στις ελληνικέςαρχέςκαιτηνελληνικήνομοθεσία

Σε αυτό το πλαίσιο η Ελλάδααναγκάστηκε από τις συνθήκες πουεπέβαλεηπροσφυγικήκρίσηνααντιμετωπίσειζητήματασχετικάμετηνπαιδικήπροστασίαπουπαρέμενανανεπίλυταγιαχρόνιαΔυστυχώςτο2018αυτάακριβώςταζητήματαφαίνεταιναεμμένουνανεξάρτητααπότηνόποιαπρόοδοέχεισημειωθεί

[thinsp13thinsp] Ερευνητικοί στόχοιΗπαρούσαέρευνααποπειράταιναχαρτογραφήσεικαινααξιολογήσειστηνπράξητηνεπάρκειακαιτηνπρόοδοτουτρέχοντοςεθνικούπλαισί-ουπροστασίαςγιαασυνόδευταπαιδιάκαιπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότην οικογένειά τους στην Ελλάδα συμπεριλαμβανομένων των νομικώνμέσωντωνυπηρεσιώνκαιτωνκρατικώνθεσμών

Παράλληλαθααναδειχτούν ελλείψεις εμπόδιαπαθογένειες καθώςκαιάλλοιπαράγοντεςπουυπονομεύουντηνένταξηκαιτηνευημερίατωνπαιδιώνμέσααπότηνεμπειρίατωνεπαγγελματιώνούτωςώστεοικρατι-κέςαρχέςκαιηκοινωνίατωνπολιτώνναμπορέσουννααντεπεξέλθουνμετάαπόσχετικέςπροτάσεις

Τέλοςστόχοςείναιναπαρασχεθείέναεργαλείογιατηνκεφαλαιοποίη-σηκαιτηδιάδοσητηςομολογουμένωςπαραγνωρισμένηςκαιπολύτιμηςγνώσηςκαιεμπειρίαςπουέχουναποκτήσειοιεπαγγελματίεςκαιοιειδικοίστοπεδίογεγονόςπουθαεπιτρέψειστιςκρατικέςαρχέςκαιστουςνεό-τερουςσυναδέλφουςνααποκομίσουνδιδάγματα

12 ΕλληνικόΣυμβούλιογιατουςΠρόσφυγεςlaquoΒιώσιμεςλύσειςγιατουςασυνόδευτουςανηλίκουςστηνΕυρώπηraquoΕθνικήΈκθεσηγιατηνΕλλάδαΜάιος2015σσ28-32httpbitly307PYBm

11

[thinsp14thinsp] ΜεθοδολογίαΗεπιλεγμένημεθοδολογίαπεριλαμβάνει είκοσι έξι (26)συνεντεύξειςμεεπαγγελματίεςπουέχουνεργαστείμεασυνόδευταανήλικαγιαπερισσότε-ρουςαπόδεκατέσσεριςμήνεςκατά τηδιάρκεια της τελευταίαςκρίσιμηςτριετίαςΕφόσονοιμηχανισμοίπροστασίαςεπιτάσσουνμιαολιστικήπρο-σέγγισηεπιλέχτηκεηδιεξαγωγήσυνέντευξηςμεέναευρύφάσμαεπαγγελ-ματιών στους οποίους συμπεριλαμβάνονται φροντιστές κοινωνικοί λει-τουργοίδικηγόροιψυχολόγοικοινωνιολόγοιεπίτροποινοσηλευτέςκαιεκπαιδευτέςχρησιμοποιώνταςέναημιδομημένοερωτηματολόγιογιαθέμα-τασχετικάμετηνεκπαίδευσήτουςτηστήριξηπροςαυτούςκαιτηνεμπει-ρίατουςτοσυγκεκριμένοπληθυσμότωνπαιδιώνπουλαμβάνειτιςυπηρε-σίεςτουςταεμπόδιακαιταπροβλήματακατάτηνάσκησητωνσυγκεκρι-μένωνεπαγγελματικώντουςκαθηκόντωντηνάποψήτουςγιατηνεπιτυχήένταξηόπωςπροκύπτειαπότηνεμπειρίατουςπεριπτώσειςεκμετάλλευσηςκαιτουςπιθανούςτρόπουςαντιμετώπισηςαυτούτουφαινομένου

Οιεπαγγελματίεςεπιλέχτηκανεφαρμόζονταςτημέθοδοτηςτυχαίαςδειγματοληψίαςκαι τηςδειγματοληψίαςχιονοστιβάδαςδιασφαλίζονταςότιέχουνήδηυπηρετήσεισεαρκετέςδιαφορετικέςθέσειςκαισταθμούς

Προκρίθηκεηανωνυμίατωνατόμωνκαιτωνοργανισμώνπουτααπα-σχολούνεπίτουπαρόντοςήπουτααπασχολούσανστοπαρελθόνώστε

1 ναπροστατευτούνταάτομααπότυχόνδυσμενείςεπιπτώσειςστοεργασιακό τους περιβάλλον επειδή εξέφρασαν την προσωπικήτουςάποψη

2 ναδιασφαλιστείηαμεροληψίακαιηανεξαρτησίακατάτηνπαροχήοποιωνδήποτε πληροφοριών και απόψεων ανεξάρτητα από τοντωρινόεργοδότη

Γιατοσκοπότηςπαρούσαςέρευναςοποιαδήποτεπαράθεσηθαανα-φέρειτονσχετικόεπαγγελματίαμόνομετοεπάγγελμάτου

Ταερωτηματολόγιαακολούθησεέρευνατεκμηρίωσηςηεπισκόπησηεπιλεγμένηςβιβλιογραφίαςκαιενδεικτικέςμελέτεςπεριπτώσεωντιςοποίεςπαρείχανοιεπαγγελματίεςπουδιαθέτουνπολυετήεμπειρίαστοπεδίοήσεθέσεις-κλειδιά

Προκειμένουναμηντραυματιστούνεκνέουταανήλικαεπιλέχτηκανωςβασικοίπληροφοριοδότεςαπότουςοποίουςελήφθησυνέντευξημόλις

12

δύοασυνόδευταανήλικαταοποίαείχανενηλικιωθείταπροηγούμεναέτηκαιπουαυτήτηστιγμήζουνκαιεργάζονταιστηνΕλλάδαΗέρευναδιε-ξήχθημεεπαγγελματίεςοιοποίοιαυτήτηστιγμήεργάζονταιστηΛέσβοτηνΑθήνακαιτηΧίο 13

[thinsp15thinsp] Παρουσίαση έρευναςΤαΚεφάλαια2και3τηςέρευναςεστιάζονταιστοσύνολοτηςσυναφούςισχύουσαςεθνικήςνομοθεσίαςπουθαμπορούσεναθεωρηθείότιδια-μορφώνειέναπλαίσιοπροστασίαςγιαασυνόδευτακαιχωρισμένααπότηνοικογένειάτουςπαιδιάεντόςτηςελληνικήςέννομηςτάξηςδιευκολύ-νονταςndashήενίοτεπαρεμποδίζονταςndashτηνεξεύρεσηβιώσιμωνλύσεωνκαισυγκεκριμένα την ένταξη (για παράδειγμα υποδοχή νομικό καθεστώςεπιτροπεία) καθώςκαιστιςπρόσφατεςνομικέςεξελίξεις τωνοποίωνηεπιτυχίακαιηεφαρμογήθακαθοριστούνστομέλλονΣτοΚεφάλαιο4περιγράφεταιηανάπτυξητηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιταμέτραχρημα-τοδότησης των τελευταίων ετών δεδομένου ότι κατά τη διάρκεια τηςέρευναςκαιοιδύοαυτοίπαράγοντεςαποδείχτηκανκαθοριστικοίγιατηναποτελεσματικότητατουπλαισίουπροστασίαςκαιτηςεφαρμογήςτου

Σταεπόμενακεφάλαιαπεριγράφεταιηέμπρακτηεφαρμογήτωνδια-τάξεωνσύμφωναμετηνεμπειρίατωνεπαγγελματιώνηοποίαπαρουσιάζειμιαπραγματικότηταπολύδιαφορετικήαπόεκείνηπουπεριγράφεταιστηνκείμενηνομοθεσίακαιγίνεταιμιαπροσπάθειανααναδειχτούνπαράγο-ντεςπουεπιδρούναρνητικάήεπιβλαβείςπρακτικές

Στο Κεφάλαιο 5 αναφέρονται οι παρατηρήσεις των επαγγελματιώναναφορικάμετηlaquoδυνατότηταraquoένταξηςήοποιαδήποτεευεργετικήλύσηγιαταανήλικαστοελληνικόπεριβάλλονενώστηνΕνότητα52δίνεταιστοναναγνώστημιαlaquoεικόναraquo του τι πραγματικάσυμβαίνει ποιες είναισυνοπτικάοιπιθανέςδιαδρομέςτωνανηλίκωνμετάτηνάφιξήτουςΣτοΚεφάλαιο6παρουσιάζεταιηελληνικήπραγματικότηταστηνυποδοχήτωνανηλίκωνξεκινώνταςαπότηνκαταγραφήκαισυνεχίζονταςέωςτηντελικήτοποθέτησήτουςσεδομήφιλοξενίαςΠαρουσιάζονταιοιεπιλογέςκαιοι

13 Αρκετοίεπαγγελματίεςπουαυτήτηστιγμήαπασχολούνταισεμίααπότιςτρειςτοποθεσίεςέχουνήδηυπηρετήσεισεδιαφορετικέςτοποθεσίεςθέσειςκαιδομές

13

συνθήκεςοικακέςπρακτικέςκαιοιπροβληματικέςπτυχέςτηςδιαμονήςσεμιαδομήφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκων πουθαμπορούσε νααποβείεπιβλαβήςγιαταανήλικακαθώςκαιτοφαινόμενοτωνπαιδιώνπουδιαμένουνστοδρόμοτατελευταίαχρόνια

Παράτοότιηεκπροσώπησητωνπαιδιώνκαιηδιασφάλισητηςνόμι-μηςδιαμονήςτουςθαμπορούσανναθεωρηθούντμήματουγενικότερουμηχανισμούυποδοχήςαυτέςοιδύοπτυχέςτηςπροστασίαςστηνΕλλάδαείναιάκρωςδυσλειτουργικέςκαιπροβληματικέςοπότετουςαξίζουνξεχω-ριστάκεφάλαιαταΚεφάλαια7και8αντιστοίχωςΣτοΚεφάλαιο7ανα-λύονταιοκατακερματισμόςτηςφροντίδαςκαιηεπιτροπείαστηνΕλλάδαενώστοΚεφάλαιο8περιγράφονταιοιδυσκολίεςπουαντιμετωπίζουνταανήλικακαιοιεπαγγελματίεςκατάτηδιασφάλισητηςνόμιμηςδιαμονήςτους(εμπόδιαστηνπρόσβασηκακήςποιότηταςδικαστικέςαποφάσειςανήλικασενομικόκενό)καθώςκαιάλλεςνόμιμεςεπιλογέςόπωςηοικο-γενειακήεπανένωσηκαιοιδυσκολίεςτηςΣταΚεφάλαια9και10αναφέ-ρονται πρόσθετοι παράγοντες που θα μπορούσαν να ευνοήσουν τηνένταξηόπωςηεκπαίδευση(Κεφάλαιο9)ήνατηνπαρεμποδίσουνόπωςοιδυσκολίεςστηνπρόσβασησενόμιμηαπασχόλησηκαιάλλοιπαράγο-ντεςπουεπιδεινώνουντηνκατάστασητωνανηλίκων(Κεφάλαιο10)

ΤέλοςστοΚεφάλαιο11επισημαίνονταιταερευνητικάευρήματαανα-φορικά με την εκμετάλλευση δεδομένου ότι το φαινόμενο ανακύπτειεπανειλημμένωςστιςεμπειρίεςόλωντωνεπαγγελματιώνσεμιαπροσπά-θειανααναγνωριστούνοιλόγοιπουτοπροκαλούνκαθώςκαιοποιαδή-ποτεεκτίμησητωνεπαγγελματιώνσχετικάμετοτιθαμπορούσεναγίνειγιανααποτραπεί

Την έρευναολοκληρώνει έναςσύντομος Επίλογος στονοποίο πα-ρουσιάζεται η σύνοψη των ευρημάτων ενώ οι σχετικές προτάσεις θαδημοσιοποιηθούνξεχωριστάστηΣυγκριτικήΈκθεσηπουαφοράκαιτιςτρειςχώρεςπουαποτέλεσαναντικείμενοτηςέρευνας

14

[thinsp2thinsp]

[ 2 ] Τρέχοντα συστήματα προστασίας

15

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

Ελλείψει μιας αρμόδιας κεντρικής αρχής επιφορτισμένης με τα θέματαπροστασίαςτουπαιδιούndashσυμπεριλαμβάνονταιηΑξιολόγηση(BIA)καιοΚαθορισμόςτουΒέλτιστουΣυμφέροντοςτουΠαιδιού(BID)καιηεφαρ-μογήτουςγιατηνπαροχήκατάλληλωνεξατομικευμένωνβιώσιμωνλύσε-ωνndashδιατάξειςγιατηνπροστασίακαιυπηρεσίεςπουθαμπορούσαννααναγνωριστούνως ένα τέτοιο σύστημασυναντώνται σε αρκετά νομικάμέσακαιαρκετούςθεσμούςΕπιπροσθέτωςελλείψειμιαςεπίσημηςδιαδι-κασίαςBIAκαιBIDηπροστασίατουπαιδιούστηνΕλλάδαχαρακτηρίζεταιαποσπασματικήπεριστασιακήκαιτυχαίαεφόσονδενστοχεύειπροςμιασυγκεκριμένηκατεύθυνσηγιατηνευημερίατωνπαιδιώνστομέλλον

Οιδιατάξειςβρίσκονταιδιασκορπισμένεςσεμεγαλύτερανομοθετήμα-τα πουρυθμίζουν ένασυγκεκριμένοπεδίο (για παράδειγμα συνθήκεςυποδοχήςδιαδικασίαασύλου)ήκαιτιςσχετικέςκρατικέςυπηρεσίεςδια-χέοντας την ευθύνη για την εφαρμογή τους σε αρκετές διαφορετικέςδημόσιεςαρχές

Μεμόνοκοινόστοιχείοανάμεσασεόλεςτιςαρχέςτοπαιδίηεπιτρο-πείαείναιομόνοςθεσμόςπουσυνδέεταιμεόλεςτιςυφιστάμενεςδημό-σιεςυπηρεσίεςκαιδιαδικασίεςαπότηνπρώτηημέραάφιξηςτουπαιδιούστηνΕλλάδαΠαράτοότιοεπίτροποςθαέπρεπεκαιθαμπορούσεναδιαδραματίζεικαθοριστικόκαιευεργετικόρόλοστοπαραπάνωπλαίσιοοσυγκεκριμένοςεθνικόςθεσμόςπάσχειndashκάποιοςθαμπορούσεναισχυρι-στείαπότο1996ndashυπονομεύονταςκαιδιαταράσσονταςndashήκατάπεριό-δουςδιακυβεύονταςndashτηνευημερίακαιτομέλλοντωνπαιδιών 14

Ωστόσοτοπρώτοδιάστηματου2018χαρακτηρίστηκεαπόμιαεντα-τική και άνευ προηγουμένου νομική προσπάθεια για τη μεταρρύθμισημειζόνωνκαιμακροχρόνιωνπροβληματικώνθεσμών(όπωςηεπιτροπείαηυποδοχήκαιηαναδοχή)Ηαποτελεσματικότητάτουςκαιηέμπρακτηεφαρμογήτουςμένουννααξιολογηθούνστομέλλον

14 Βλπαρακάτωσχετικέςμελέτεςπερίπτωσηςαπόβασικούςπληροφοριοδότεςκαιεπαγγελματίες

16

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp21thinsp] Νομικό πλαίσιοΗπαιδικήηλικίαπροστατεύεταιαπότοΣύνταγματηςΕλλάδαςανεξάρτητααπότηνεθνικότητακαιτονομικόκαθεστώςοποιουδήποτεπαιδιούεντόςτηςελληνικήςεπικράτειας 15ΣεδιεθνέςεπίπεδοηΕλλάδαέχεικυρώσεικαιέχειενσωματώσειστηνεθνικήνομοθεσίαμεταξύάλλωντηΣύμβασητουΟΗΕγιαταΔικαιώματατουΠαιδιού 16καιυποχρεούταιναεφαρμόζειτιςδιατάξειςτηςσύμφωναμετασχετικάΓενικάΣχόλιαπουεκδίδειηΕπιτροπήτουΟΗΕγιαταΔικαιώματατουΠαιδιού 17ΥπογραμμίζονταςταδικαιώματατουπαιδιούοικρατικέςυποχρεώσειςκαιοιδιατάξειςτηςΣύμβασηςδεντυγχάνουναυτοδίκαιηςεφαρμογήςper seμετηδιατύπωσήτουςνααφή-νειταμέσαεφαρμογήςδηλαδήτοπώςθααπολαμβάνουνταπαιδιάταδικαιώματάτουςκαι τοπώςθαεκπληρώνουντακράτητιςυποχρεώσειςτουςστασυμβεβλημένακράτηΩστόσοωςδιεθνέςνομικόμέσουπερι-σχύειέναντιτουεθνικούδικαίουτουοποίουτοπεριεχόμενοπρέπεινασυμμορφώνεταιμετηΣύμβασηκαιναερμηνεύεταισύμφωναμεαυτή 18

ΣεπεριφερειακόεπίπεδοηΕλλάδαείναιμέλοςτηςΕΕκαιτουΣυμβου-λίουτηςΕυρώπηςδεσμεύεταιαπότηνΕυρωπαϊκήΣύμβασητωνΔικαιω-μάτωντουΑνθρώπουμετασχετικάεπιπρόσθεταπρωτόκολλακαιμετηδικαιοδοσία τουΕυρωπαϊκούΔικαστηρίουΔικαιωμάτων τουΑνθρώπου(ΕΔΔΑ)ΣεευρωπαϊκόεπίπεδοηΕλλάδαυποχρεούταιμεταξύάλλωννα

15 Άρθρα21(1)και5(2)τουΣυντάγματοςτηςΕλλάδας16 Νόμος21011992ΦΕΚ192Αrsquo2121992laquoΚύρωσητηςΔιεθνούςΣύμβασηςγιαταΔικαιώ-

ματατουΠαιδιούraquo17 ΓιατοσκοπότηςπαρούσαςέρευναςσυγκεκριμένααλλάόχιαποκλειστικάCRCGCNo6

(2005)ldquoTreatmentofunaccompaniedandseparatedchildrenoutsidetheircountryoforiginrdquoNo 21 (2017) on children in street situationsCRCGC No 22 amp 23 (2017) (Join GCCMWCGC3-CRCCGC22amp CMWCGC4-CRCCGC23) on state obligation regardingthehumanrightsofchildreninthecontextofinternationalmigrationincountriesoforigintransitdestinationandreturnCRCGCno10(2007)childrenrsquosrighttoJuvenileJusticeCRCGC14(2013)ontherighttohavetheirbestintereststakenasaprimaryprioritysuchasCRCGCno12(2009)ontherighttobeheard

18 ΗΕλλάδαέχεικυρώσειόλαταμείζονακείμεναπροστασίαςΑνθρωπίνωνΔικαιωμάτωντουΟΗΕΩστόσοόσοναφοράτηνυπόμελέτηθεματικήηέρευναπεριορίζεταιστηΣύμβασηγιαταΔικαιώματατουΠαιδιούΗΕλλάδαέχειεπίσηςκυρώσειτηΣύμβασητηςΓενεύηςτου1951γιαταΔικαιώματατωνΠροσφύγωνκαιταΣυναφήΠρωτόκολλα[ΝομοθετικόΔιάταγμα398919-2691959ΠερίκυρώσεωςτηςπολυμερούςΣυμβάσεωςπερίτηςνομικήςκαταστά-σεως τωνπροσφύγων (ΦΕΚ201Αrsquo)]Η τρέχουσα νομοθεσία ενσωματώνει το ευρωπαϊκόδίκαιο (βλπαρακάτω)καιηΣύμβασητηςΓενεύηςωςδιεθνέςνομικόμέσοθαπρέπειναυπερισχύεισεπερίπτωσηδιαφοράςμεταπεριφερειακάνομικάμέσα(ΕΕ)

17

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

συμμορφώνεταιμετηΧάρταΘεμελιωδώνΔικαιωμάτων 19τοΚοινόΕυρω-παϊκόΣύστημαΑσύλου 20καιλοιπούςσυναφείςκανονισμούς 21

ΣεεθνικόεπίπεδοηΕλλάδαπασχίζεινασυμμορφωθείμετιςευρωπαϊ-κέςκαιδιεθνείςυποχρεώσεις τηςπαρrsquoόλααυτάφαίνεταιδιαρκώςναυστερεί

19 ΧάρτηςΘεμελιωδώνΔικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2000C 36401) Άρθρο 24 laquo1ΤαπαιδιάέχουνδικαίωμαστηνπροστασίακαιτηφροντίδαπουαπαιτούνταιγιατηνκαλήδιαβίωσήτουςΤαπαιδιάμπορούνναεκφράζουνελεύθερατηγνώμητουςΗγνώμητουςσχετικάμεζητήματαπουτααφορούνλαμβάνεταιυπόψησεσυνάρτησημετηνηλικίακαιτηνωριμότητάτους2Σεόλεςτιςπράξειςπουαφορούνταπαιδιάείτεεπιχειρούνταιαπόδημό-σιες αρχές είτε από ιδιωτικούς οργανισμούς πρωταρχική σημασία πρέπει να δίνεται στουπέρτατοσυμφέροντουπαιδιού3Κάθεπαιδίέχειδικαίωμαναδιατηρείτακτικάπροσωπικέςσχέσειςκαιαπευθείαςεπαφέςμετουςδύογονείςτουεκτόςεάντούτοείναιαντίθετοπροςτοσυμφέροντουraquo

20 ΚανονισμοίκαιΟδηγίεςπουσυνθέτουν τοευρωπαϊκόκεκτημένογια τοάσυλοΤοΚοινόΕυρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου αποτελείται από πέντε μείζονα νομοθετήματα 1) Οδηγία201332ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχε-τικάμεκοινέςδιαδικασίεςγιατηχορήγησηκαιανάκλησητουκαθεστώτοςδιεθνούςπροστα-σίας(αναδιατύπωσητηςΟδηγίαςγιατιςδιαδικασίες)2)Οδηγία201333ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία (αναδιατύπωση τηςΟδηγίας για τις συνθήκεςυποδοχής)3)Οδηγία201195ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης13ηςΔεκεμβρίου2011σχετικάμετιςαπαιτήσειςγια τηναναγνώρισητωνυπηκόωντρίτωνχωρώνήτωναπάτριδωνωςδικαιούχωνδιεθνούςπροστασίαςγιαέναενιαίοκαθεστώςγιατουςπρόσφυγεςήγιαταάτομαπουδικαιούνταιεπικουρικήπροστασίακαιγιατοπεριεχόμε-νοτηςπαρεχόμενηςπροστασίας(αναδιατύπωσητηςΟδηγίαςγιατηναναγνώριση)4)Κανο-νισμός(ΕΕ)6042013τουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013γιατηθέσπισητωνκριτηρίωνκαιμηχανισμώνγιατονπροσδιορισμότουκράτους-μέ-λουςπουείναιυπεύθυνογιατηνεξέτασηαίτησηςδιεθνούςπροστασίαςπουυποβάλλεταισεκράτος-μέλοςαπόυπήκοοτρίτηςχώραςήαπόαπάτριδα(ΚανονισμόςΔουβλίνοΙΙΙ)5)Κα-νονισμός(ΕΕ)6032013τουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχετικάμετηθέσπισητουlaquoEurodacraquoγιατηναντιπαραβολήδακτυλικώναποτυπωμάτωνγιατηναποτελεσματικήεφαρμογήτουκανονισμού(ΕΕ)αριθ6042013γιατηθέσπισητωνκριτηρίωνκαιμηχανισμώνγιατονπροσδιορισμότουκράτους-μέλουςτοοποίοείναιυπεύθυ-νο για την εξέτασηαίτησηςδιεθνούςπροστασίας πουυποβάλλεταισε κράτος-μέλοςαπόυπήκοοτρίτηςχώραςήαπόαπάτριδακαισχετικάμεαιτήσειςτηςαντιπαραβολήςμεταδεδο-μέναlaquoEurodacraquo που υποβάλλουνοι αρχές επιβολής του νόμου των κρατών-μελών και ηEuropolγιασκοπούςεπιβολήςτουνόμουκαιγιατηντροποποίησητουκανονισμού(ΕΕ)αριθ10772011σχετικάμετηνίδρυσηΕυρωπαϊκούΟργανισμούγιατηΛειτουργικήΔιαχείρισηΣυστημάτων ΤΠ Μεγάλης Κλίμακας στον Χώρο Ελευθερίας Ασφάλειας και Δικαιοσύνης(αναδιατύπωσητουΚανονισμούEurodac)

21 Οδηγία2008115ECτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης16ηςΔεκεμβρίου2008σχετικάμετουςκοινούςκανόνεςκαιδιαδικασίεςστακράτη-μέληγιατηνεπιστροφήτωνπαρανόμωςδιαμενόντωνυπηκόωντρίτωνχωρών(Οδηγίαγιατηνεπιστροφή)

18

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp22thinsp] Διατάξεις στο εθνικό δίκαιο Δικαιώματα και διαδικαστικές εγγυήσεις για τα ανήλικα

Τοπροστατευτικόπλαίσιογιαταασυνόδευτακαιταχωρισμένααπότηνοικογένειά τους παιδιά εξακολουθεί να είναι ανεπαρκές Παρά το ότιέχουνγίνειαρκετάνομοθετικάβήματαγιατηβελτίωσητηςπροστασίαςτωνπροσφύγωνστηνΕλλάδααπότο2013τοπλαίσιοπροστασίαςγιαταασυνόδευταπαιδιάκαιταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςndashανεξάρτητααπότονομικόκαθεστώςndashπαραμένειπεριστασιακόκαιαναποτελεσματικόενώσυχνάστηρίζεταισεad hocερμηνείεςκαιεφαρ-μογήαπότιςαρμόδιεςαρχέςπουείναιδύσκολονααμφισβητηθούν

Ενώδιατηρείταιέναπολύπλοκοκαιδυσνόητονομικόπλαίσιομεπολυά-ριθμεςεφαρμοστέεςδιατάξειςπροξενείέκπληξητογεγονόςότιτοαίτημαγια τη νομική μεταρρύθμιση συγκεκριμένων θεσμών εξακολουθεί να αποτελείμείζονζήτηματηςπροστασίαςμέσασταχρόνια 22

ΚατάτοδιάστημαπουκαλύπτειηέρευναμείζονανομοθετήματαυπήρξαντοΠροεδρικόΔιάταγμα2202007(Υποδοχή) 23οΝόμος43752016 24(οργάνω-σηκαιλειτουργίαμειζόνωνοικείωνδημόσιωνυπηρεσιώνΥπηρεσίαςΑσύλουΑρχήςΠροσφυγώνΥπηρεσίαςΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςσυνοριακήςδιαδι-κασίαςδιαδικασίαςασύλου)πουτροποποίησεμιαμακράσειράδιατάξεωνοιοποίεςπεριλαμβάνοντανσεπροηγούμεναΠροεδρικάΔιατάγματακαικατήργη-σεάλλεςτοΠΔ1412013 25(Προϋποθέσειςγιατηδιεθνήπροστασίακαιτο

22 Μιαπλήρηςεπισκόπησητηςελληνικήςνομοθεσίαςκαιτωνσυναφώντροποποιήσεωνδιατίθε-ταιστηνAsylum InformationDatabase(AIDA)ΧώραΕλλάδαndashΕπισκόπησητουνομικούπλαισίουhttpbitly2PS8Lfd

23 ΠροεδρικόΔιάταγμα2202007ΠροσαρμογήτηςΕλληνικήςΝομοθεσίαςπροςτιςδιατάξειςτηςΟδηγίας20039ΕΚαπότις27Ιανουαρίου2003σχετικάμετιςελάχιστεςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχήτωναιτούντωνάσυλοΦΕΚ251A13112007

24 Νόμος 43752016 laquoΟργάνωση και λειτουργία Υπηρεσίας Ασύλου Αρχής ΠροσφυγώνΥπηρεσίαςΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςσύστασηΓενικήςΓραμματείαςΥποδοχήςπροσαρ-μογήτηςΕλληνικήςΝομοθεσίαςπροςτιςδιατάξειςτηςοδηγίας201332ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαι τουΣυμβουλίουldquoσχετικάμε τιςκοινέςδιαδικασίεςγια τηχορήγησηκαιανάκλησητουκαθεστώτοςδιεθνούςπροστασίας(αναδιατύπωση)rdquo(L1802962013)διατά-ξειςγιατηνεργασίαδικαιούχωνδιεθνούςπροστασίαςκαιάλλεςδιατάξειςraquoΦΕΚ51A342016

25 ΠροεδρικόΔιάταγμα1412013για τηνlaquoπροσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίαςπρος τιςδιατάξεις τηςΟδηγίας201195ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαι τουΣυμβουλίουτης

19

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

περιεχόμενοτηςδιεθνούςπροστασίας)τοΠΔ1312006 26(Οικογενειακήεπα-νένωση)οΝόμος42512014 27 (Εθνικήπροστασίαανθρωπιστικόκαθεστώς)όπωςτροποποιήθηκεαπότονΝόμο43322015 28οευρωπαϊκόςΚανονισμός6042013(ΔουβλίνοIII)πουεφαρμόζεταιαπευθείαςκαιαποκλειστικάγιατουςσκοπούςτηςοικογενειακήςεπανένωσηςσεάλλακράτη-μέληλόγωτωνιδιαιτερο-τήτωντηςελληνικήςπραγματικότητας 29καιοΝόμος39072011(ίδρυσημειζό-νωνοικείωνδημόσιωνυπηρεσιώνndashδιαδικασίαεπιστροφής) 30

Υποχρεώσεις υποδοχήςthinsp31 Ταυτοποίηση φιλοξενία και νομική εκπροσώπηση των ανηλίκων

ΣύμφωναμετοΠΔ220 32τοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούαποτελείπρωταρχικόμέληματωναρμόδιωναρχώνκατάτηνεφαρμογήτωνσχετικών

13ηςΔεκεμβρίου2011(L337)σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηναναγνώρισηκαιτοκαθεστώςτωναλλοδαπώνήτωνανιθαγενώνωςδικαιούχωνδιεθνούςπροστασίαςγιαέναενιαίοκαθε-στώςγιατουςπρόσφυγεςήγιαταάτομαπουδικαιούνταιεπικουρικήπροστασίακαιγιατοπεριεχόμενοτηςπαρεχόμενηςπροστασίας(αναδιατύπωση)raquoΦΕΚ226A21102013

26 ΠροεδρικόΔιάταγμα1312006σχετικάμετηνΕναρμόνισητηςελληνικήςνομοθεσίαςμετηνΟδηγία 200386ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης ΦΕΚ 143Α13-7-2006Τροποποιήθηκε απόΠΔ1672008ΠΔ1132013

27 Νόμος42512014laquoΚώδικαςΜετανάστευσηςκαιΚοινωνικήςΈνταξηςκαιλοιπέςδιατάξειςraquoΦΕΚ80A142014

28 Νόμος43322015laquoΤροποποίησηδιατάξεωνΚώδικαΕλληνικήςΙθαγένειαςndashΤροποποίησητουΝ42512014γιατηνπροσαρμογήτηςελληνικήςνομοθεσίαςστιςοδηγίεςτουΕυρωπαϊ-κούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίου201198ΕΕτης13ηςΔεκεμβρίου2011σχετικάμετηνενιαίαδιαδικασίαυποβολήςαίτησηςγια τηχορήγησηστουςπολίτες τρίτωνχωρώνενιαίαςάδειαςδιαμονήςκαιεργασίαςστηνεπικράτειακράτους-μέλουςκαισχετικάμεκοινόσύνολοδικαιωμάτωνγιατουςεργαζομένουςαπότρίτεςχώρεςπουδιαμένουννομίμωςσεκράτος-μέ-λοςκαι201436ΕΕσχετικάμετιςπροϋποθέσειςεισόδουκαιδιαμονήςπολιτώντρίτωνχωρώνμεσκοπότηνεποχιακήεργασίακαιάλλεςδιατάξειςraquo ΦΕΚ76A09-07-2015

29 ΒλΕνότητα12laquoΓενικέςπληροφορίεςγιατηνπροστασίατωνασυνόδευτωνπαιδιώνκαιτωνπαιδιώνπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςστηνΕλλάδαraquoκαισχετικέςυποσημειώσεις

30 Νόμος39072011laquoΊδρυσηΥπηρεσίαςΑσύλουκαιΥπηρεσίαςΠρώτηςΥποδοχήςraquoπρο-σαρμογήτηςελληνικήςνομοθεσίαςπροςτιςδιατάξειςτηςΟδηγίας2008115ΕΚlaquoσχετικάμετουςκοινούςκανόνεςκαιδιαδικασίεςστακράτη-μέληγιατηνεπιστροφήτωνπαρανόμωςδια-μενόντωνυπηκόωντρίτωνχωρώνraquoκαιλοιπέςδιατάξειςΦΕΚ7Α26-01-2011

31 ΟΧάρτηςΘεμελιωδώνΔικαιωμάτωντηςΕΕορίζειταδικαιώματακαιτιςελευθερίεςσυμπεριλαμβα-νομένουτουδικαιώματοςστοάσυλοσύμφωναμετοΆρθρο18καιτοΚοινόΕυρωπαϊκόΣύστημαΑσύλουκαιέχειστόχοναδιασφαλίσεισυγκρίσιμεςσυνθήκεςδιαβίωσηςγιατουςαιτούντεςδιεθνήπροστασίασεόλητηνΕΕΗπιοσχετικήΟδηγίαείναιηΑναδιατύπωσητηςΟδηγίαςγιατιςΣυνθήκεςΥποδοχής(Οδηγία201333EΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙου-νίου2013σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχήτωναιτούντωνδιεθνήπροστασία)ΗΕλλάδαμόλιςπρόσφατα(τέληΜαΐου2018)εναρμόνισετηνεθνικήνομοθεσίαμεαυτή

32 Άρθρα1819(1)και(2)

20

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

διατάξεωνΣτηνπερίπτωσηπαιδιώνπουείναιθύματακάθεμορφήςκακο-ποίησηςαμέλειαςεκμετάλλευσηςβασανιστηρίωνήσκληρήςαπάνθρωπηςήταπεινωτικήςμεταχείρισηςεξασφαλίζεταιηπρόσβασησεεξειδικευμένεςκοινωνικέςυπηρεσίεςΕιδικάγιαταασυνόδευταανήλικαοιαρχέςθαπρέπειναλαμβάνουντακατάλληλαμέτραώστεναεξασφαλίζεταιηεκπροσώπησήτουςμέσααπότηνενημέρωσητουΕισαγγελέαΑνηλίκωνήτουΕισαγγελέαΠρωτοδικών ο οποίος ενεργεί ως προσωρινός επίτροποςΟι αρμόδιεςαρχές παραλαβής και εξέτασης ασύλου υποχρεούνται να διασφαλίζουναμέσωςότιικανοποιούνταιοιανάγκεςστέγασηςτωνανηλίκωνμεφιλοξενίασεενήλικουςσυγγενείςανάδοχοοικογένειαήάλλουςχώρουςφιλοξενίαςκατάλληλουςγιαανήλικαεφόσονηενλόγωστέγασηπροστατεύειτοπαιδίαπό τον κίνδυνο εμπορίας ή εκμετάλλευσης Επίσης οι αρμόδιες αρχέςπρέπειναενεργούνγιατηναπόκοινούστέγασηκαισυμβίωσητωναδερ-φώνκαταβάλλονταςπροσπάθειεςγιατονεντοπισμότωνμελώντηςοικογε-νείαςτοσυντομότεροδυνατόενώοιαλλαγέςδιαμονήςτωνασυνόδευτωνανηλίκωνπρέπειναπεριορίζονταιστοελάχιστοΤοπροσωπικόπουασχο-λείταιμευποθέσειςασυνόδευτωνανηλίκωνπρέπειναδιαθέτειήναλαμβάνεικατάλληληκατάρτισησχετικάμετιςανάγκεςτωνανηλίκων

ΗαρμόδιααρχήγιατηντοποθέτησητωνπαιδιώνείναιτοΕΚΚΑ 33καιπαράτοότιότανσυντάχτηκεαρχικάτοΠΔόριζεωςlaquoαρμόδιεςαρχέςraquoγιατηνεξασφάλισητηςφιλοξενίαςμέσααπότηνπαραπομπήτηςυπόθε-σης τις αστυνομικές αρχές που εντόπιζαν και έθεταν υπό κράτηση τοπαιδίμετάτημεταρρύθμισητουασύλουτο2011ndashπουτέθηκεπρακτικάσεισχύτο2013ndashκαιτησύστασητηςΥπηρεσίαςΠρώτηςΥποδοχήςκαιτηςΥπηρεσίαςΑσύλου 34οιδύοτελευταίεςείναιπιααρμόδιεςΩστόσοηυποχρέωσηειδοποίησηςτουτοπικούΕισαγγελέααφοράόλεςτιςαρχέςκαι συγκεκριμένα τις αστυνομικές αρχές οπουδήποτε ή οποτεδήποτεεντοπίζεταιέναπαιδίχωρίςχαρτιάήστέγη

33 ΕΚΚΑείναιτοελληνικόακρώνυμογιατοΕθνικόΚέντροΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςτουΥπουρ-γείουΕργασίαςΚοινωνικήςΑσφάλισηςκαιΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςΕίναιαρμόδιογιατηνεποπτείατηςλειτουργίαςτωνδιαθέσιμωνυποδομώνφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνκαιτονέλεγχοτωνπαραπομπώνΤοακρώνυμοχρησιμοποιείταιευρέωςείναιεύκολααναγνωρί-σιμοαπόόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείςκαισυναντάταισυχνότατακαιστηβιβλιογραφία

34 Συστάθηκετο2011Ωστόσοηπραγματικήεφαρμογήτηςσχετικήςνομοθεσίαςκαιηλει-τουργία των υπηρεσιών έλαβαν χώρα το 2013 Αμφότερες οι υπηρεσίες υπάγονται στοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςπουιδρύθηκετο2016

21

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ΟΝόμος43752016προβλέπειτηνΥπηρεσίαΥποδοχήςκαιΤαυτο-ποίησηςηοποίαείναιεπιχειρησιακάαρμόδιαγιατηλεπτομερήκαταγρα-φήεξακρίβωσητης ταυτότηταςκαιδιαδικασίεςεπαλήθευσηςστοιχείωντωνυπηκόωντρίτωνχωρώνήτωνανιθαγενώνπουεισέρχονταιπαράτυπαστηχώρααπότηνπρώτηστιγμήτηςάφιξηςστηνεπικράτειακαιγιατιςδιαδικασίες που θα τηρηθούν μετέπειτα ανάλογα με το συγκεκριμένοπροφίλκαιτιςανάγκες

ΚέντραΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησης(ΚΥΤ)ήΚινητέςΜονάδεςΥπο-δοχήςκαιΤαυτοποίησηςβρίσκονταισεόλαταμείζονασημείαεισόδουστηνΕλλάδαΕπίσηςστηναρμοδιότητατωνΚΥΤυπάγονταικαιανοιχτέςδομέςπροσωρινήςφιλοξενίας(κυρίωςανοιχτέςδομέςκαιλοιπέςδομέςπροσωρινήςφιλοξενίας)

Στηνυποδοχήπεριλαμβάνονταιηκαταγραφήτωνπροσωπικώνστοι-χείωνσυμπεριλαμβανομένηςτηςλήψηςκαικαταχώρισηςτωνδακτυλικώναποτυπωμάτων η εξακρίβωση της ταυτότητας και της ιθαγένειας (μέσααπό συνεντεύξεις κατά περίπτωση) ο ιατρικός έλεγχος και η παροχήψυχοκοινωνικήςυποστήριξηςκατάπερίπτωσηηενημέρωσηγιαταδικαιώ-ματακαιτιςυποχρεώσειςιδίωςγιατηδιαδικασίαυπαγωγήςσεκαθεστώςδιεθνούςπροστασίαςκαιγιατηδιαδικασίαυπαγωγήςσεπρόγραμμαεθε-λούσιαςεπιστροφήςηαναγνώρισητηςευαλωτότηταςκαιηπαραπομπήσεκατάλληληφροντίδαηπαραπομπήτωναιτούντωνάσυλοστιςαρμό-διεςυπηρεσίεςκαιηπαραπομπήόσωνδενυποβάλλουναίτησηστιςαρ-μόδιες αρχέςστο ΚΥΤ για την υπαγωγήσεδιαδικασίες επανεισδοχήςεπιστροφήςήαπέλασηςΤαυφιστάμεναΚΥΤείναιτατρέχονταlaquohotspotraquoπαράτοότισύμφωναμετηνομοθεσίαμπορείναπρόκειταιγιαοποια-δήποτεδομήέχεισχεδιαστείκαιέχειοριστείωςυπηρεσίαπρώτηςυπο-δοχήςΣύμφωναμετονορισμότηςσχετικήςνομοθεσίαςταασυνόδευταανήλικανοούνταιωςlaquoευάλωταάτομαraquo 35καιυπόκεινταισεδιαφορετικήδιαδικασίααπόεκείνηπουορίζεταιγιατασύνορα 36καιτονγενικόπλη-θυσμόπουφθάνειστηνΕλλάδαΜετάτηνεξακρίβωσητηςταυτότηταςοιυπηρεσίεςπρώτηςυποδοχήςσυνεργάζονταιμεάλλεςαρχές 37(τοEKKA)

35 Άρθρο14(8)τουΝόμου43752016καιΆρθρο20(1)και(3)laquoΕιδικέςανάγκεςυποδοχήςraquoΆρθρο20τουΝόμου45402018

36 Άρθρο60τουΝόμου4375201637 ΟνόμοςαναφέρεταιαπευθείαςστηνεφαρμογήτουΆρθρου19τουΠΔ220καιτηνεκπρο-

σώπησηκάθεπαιδιούαπότοντοπικόεισαγγελέαστοπλαίσιοτωνπροβλεπόμενωνυπηρεσιώνπρώτηςυποδοχήςαμέσωςμόλιςτεθείυπόκράτησηκαισεπεραιτέρωδιαδικασίεςαναγνώρισης

22

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

προκειμένουναδιασφαλιστείηπαραπομπήσεκατάλληληστέγασηενώκάθεπαιδίπουεπιθυμείνακαταθέσειαίτησηασύλουπαραπέμπεταιστοαρμόδιοΠεριφερειακόΓραφείοΑσύλουπουσυνήθωςβρίσκεταιστηνίδιαδομήΙατρικήκαιψυχοκοινωνικήυποστήριξηκαιαξιολόγησηπαρέχο-νταιστιςδομέςτουΚέντρουΥποδοχήςΕπιπλέονεπιλογέςγιαπροσωρινήστέγασηπροτούγίνειηοριστικήτοποθέτησηαπότοΕΚΚΑείναιοιξενώνεςσύντομηςφιλοξενίαςπουείναικαταχωρισμένοιστοΕΚΚΑήλοιπέςανοι-χτέςδομέςπροσωρινήςφιλοξενίαςγιαυπηκόουςτρίτωνχωρών(ΑνοιχτέςΔομέςΦιλοξενίαςndashΑσφαλείςΖώνεςγιαανήλικαστιςανοιχτέςδομέςφι-λοξενίας της ενδοχώρας που υπάγονται στην Υπηρεσία Υποδοχής καιΤαυτοποίησης)ΗτοποθέτησησεαυτέςτιςδομέςελέγχεταικαιρυθμίζεταιαπότιςαρμόδιεςαρχέςεντόςτουΥπουργείουΜεταναστευτικήςΠολιτικής

Εάνσεοποιοδήποτεστάδιοκατά τηδιαδικασία της ταυτοποίησης 38 ανακύψειαμφιβολίασχετικάμετηνανηλικότηταπολίτητρίτηςχώραςήανιθαγενούςοδιοικητήςτουΚέντρουμεσχετικήαπόφασήτουτονπα-ραπέμπεισεδιαδικασίαδιαπίστωσηςτηςανηλικότητας 39ηοποίαπερι-γράφεταιστηνΥπουργικήΑπόφαση924902013καιπροβλέπειδιεπιστη-μονικήπροσέγγισηεπιτρέπονταςτονιατρικόπροσδιορισμότηςηλικίας(οδοντιατρικόέλεγχοακτινογραφίαάνωάκρων)μόνοωςέσχατηλύσηΗδιαπίστωσητηςανηλικότηταςβασίζεταικυρίωςσεμακροσκοπικάχαρα-κτηριστικάκαιστηνεξέτασηαπόπαιδίατροενώακολουθείψυχολογικήκαικοινωνικήεκτίμησηπουαξιολογείτηνανάπτυξητουπροσώπουστηνπερίπτωσηπουοπαιδίατροςαδυνατείναεξαγάγειασφαλέςσυμπέρασμαΣεκάθεπερίπτωσηκαιώσπουναεκδοθείηαπόφασηγιατηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςτοάτομοθαθεωρείταιανήλικοκαιθατυγχάνειαντί-στοιχηςμεταχείρισηςΟνόμοςπροβλέπειεπίσηςδιαδικασίαγιατηναμ-φισβήτησητωνσχετικώνευρημάτων

Η διαπίστωση της ανηλικότητας στις δομές πρώτης υποδοχής είναιζωτικήςσημασίαςκαθώςηηλικίαείναιοκαθοριστικόςπαράγονταςόσοναφοράτοποιαδιαδικασίαθαακολουθήσουνοιΑρχέςΥποδοχήςσχετι-κάμετηνεκπροσώπησητηφιλοξενίατηνκράτησητηνανάγκηγιαδιε-θνήπροστασίακατάτηνπαραπομπήστοΠεριφερειακόΓραφείουΑσύ-λου ή την επιστροφή Τα ασυνόδευτα ανήλικα εξαιρούνται από την

38 ΜιασυναφήςΥπουργικήΑπόφασηπροβλέπειδιαδικασίααξιολόγησηςκατάτηνεξέτασημιαςαίτησηςασύλουκαθrsquoόλητηδιάρκειατηςΔιαδικασίαςΕξέτασης

39 Άρθρο14(9)τουΝόμου4375

23

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

προβλεπόμενηΔιαδικασίασταΣύνορα 40ηοποίαθαμπορούσεναοδη-γήσειστη γρήγορη επιστροφήστηνΤουρκίαΟιαιτήσεις ασύλου τωνανηλίκωνεξετάζονταιαποκλειστικάστοπλαίσιοτηςσυνήθουςδιαδικασίαςεξέτασης 41ενώπροβλέπεταιπαράτασητωνπροθεσμιώνκαιδενυπάρ-χουνπροαπαιτούμεναγιατηναποδοχήπριναπόαξιολόγησητηςουσίαςΗηλικίακαθορίζειεπίσηςτοανεφαρμόζεταιοΚανονισμόςτουΔουβλί-νουσεμιασυγκεκριμένηυπόθεσηκαιποιαείναιταπροςεπίκλησηάρθραπροκειμένουναείναιεπιτυχήςηαίτησηγιαοικογενειακήεπανένωσησεκάποιοάλλοκράτος-μέλοςτηςΕΕ

[thinsp23thinsp] Η κράτηση ως προσωρινή λύσηΑνεξάρτητααπότηδιεθνήνομοθεσίαγιαταανθρώπιναδικαιώματατοήπιοδίκαιοαρκετέςδιεθνείςκατευθυντήριεςοδηγίεςκαιτοευρωπαϊκόδίκαιοndashκαισυνεπώςη ελληνικήνομοθεσίαndash εξακολουθούννα επιτρέ-πουντηνκράτησητωνπαιδιώνΕνώεκκρεμούνοιδιαδικασίεςταυτοποίη-σηςήκαιηπαραπομπήσεκατάλληλεςδομέςφιλοξενίας(δομέςφιλοξε-νίαςανηλίκων)ταανήλικαπαραμένουνυπόκαθεστώςlaquoπεριορισμούτηςελευθερίαςraquoεντόςτωνΚέντρωνΥποδοχής(όπωςόλαταπρόσωπα)συ-νήθωςξεχωριστάαπότονπληθυσμότωνενηλίκων

Η κράτηση πρέπει να χρησιμοποιείται μόνοως laquoέσχατη λύσηraquo γιαχρονικόδιάστημαπουδενμπορείναυπερβαίνειτιςείκοσιπέντεμέρεςαλλά που μπορεί να παραταθεί για επιπλέον είκοσι μέρες εάν ndashλόγωεξαιρετικώνπεριστάσεωνόπωςησημαντικήαύξησητωναφίξεωνασυνό-δευτων ανηλίκωνndash δεν είναι εφικτή η παραπομπή σε κατάλληλη δομήεντόςτουκαθορισμένουχρονικούορίουπαράτιςπροσπάθειεςτωναρ-χών 42Κατά τηδιάρκειααυτής τηςπεριόδου ταπαιδιάδικαιούνται ναέχουντηδυνατότηταναασχολούνταιμεδραστηριότητεςελεύθερουχρό-νουσυμπεριλαμβανομένων τωνπαιχνιδιών και τωνψυχαγωγικώνδρα-στηριοτήτωνπουαρμόζουνστηνηλικίατουςκαιαπρόσκοπτηπρόσβασηστηνεκπαίδευση

Η κράτηση γίνεται ndashεάν είναι απαραίτητοndash αφού εγκριθεί ο

40 Άρθρο60τουΝόμου4375201641 Άρθρο45τουΝόμου4375201642 Άρθρα14(8)και46(10)τουΝόμου4375όπωςτροποποιήθηκανndashωστόσοόχισεσημα-

ντικόβαθμόndashαπότοΝόμο45402018

24

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

laquoπεριορισμόςτηςελευθερίαςraquoαπότηνΥπηρεσίαΥποδοχήςκαιΤαυτο-ποίησης(ΥΠΥΤ)μετοπαιδίναμεταφέρεταιστοπλησιέστεροΠροανα-χωρησιακόΚέντροΗκράτησημπορείεπίσηςναπραγματοποιηθείοποια-δήποτεστιγμήστηνενδοχώραεάνκάποιοασυνόδευτοπαιδίεντοπιστείαπότιςαστυνομικέςαρχέςώσπουναμπορέσειναανταποκριθείτοΕΚΚΑ Στηνπερίπτωσηπου ταΠροαναχωρησιακάΚέντραδενδιαθέτουν τηναπαραίτητηχωρητικότηταγιατηlaquoφιλοξενίαraquoτωνανηλίκωνδεναποκλείο-νταιλοιπέςδομέςκράτησηςόπωςτακελιάσταΑστυνομικάΤμήματα

Παράτοότιδεναναφέρεταισεκάποιοσυναφέςνομοθέτημαηκρά-τησητωνανηλίκωνγιατοσκοπότηςασφαλούςπαραπομπήςγίνεταισεδομέςυπότηνευθύνητωναστυνομικώναρχώνκατάταπαραπάνωαλλάεγκρίνεταιαπότοντοπικόεισαγγελέαανηλίκωνήπρωτοδικώνωςlaquoπρο-στατευτικήφύλαξηraquo 43Πρόκειταιγιαμέτροπουβασίζεταιστηναπεριόρι-στηεξουσίατουεισαγγελέαναπαραγγέλλειοποιοδήποτεμέτροκρίνεταιπρόσφοροκαιαπαραίτητογιατηνπροστασίατωνπαιδιώνκαιγιααπροσ-διόριστο χρονικό διάστημαΘα πρέπει να αναφερθεί το γεγονός ότιεφόσονκατάτηδιάρκειααυτήςτηςφάσηςταπαιδιάδενκρατούνταιγιαδιοικητικούςσκοπούς(δηλαδήγιατοσκοπότηςεπιστροφήςήτηςαπέ-λασης)δεντυγχάνουνεφαρμογήςταένδικαμέσαπουπροβλέπειονό-μοςγιατηνάσκησηπροσφυγήςκατάτηςδιοικητικήςκράτησηςΟισυγκε-κριμένεςαποφάσειςδενμπορούννααποτελέσουναντικείμενοπροσφυ-γήςενώπιονοποιασδήποτεαρχήςήοποιουδήποτεδικαστηρίουΗπρο-στατευτικήφύλαξημπορείνααρθείμόνοαπότονεισαγγελέαεάνεξα-σφαλιστείφιλοξενίασεκάποιονξενώναήκάποιαδομήφιλοξενίαςήεάνκάποιοικανόκαικατάλληλομέλοςτηςοικογένειαςαποδείξειστονεισαγ-γελέα την ικανότητά τουνααναλάβει τηφροντίδακαι τηστέγαση τουπαιδιού

43 Μια μορφή Προστατευτικής Φύλαξης συναντάται στην ελληνική νομοθεσία και τυγχάνειεφαρμογήςσεάτομαπουκρίνονταιεπικίνδυναγιατηδημόσιατάξηήεκθέτουντονεαυτότουςσεκίνδυνο(γιαπαράδειγμαάτομαπουέχουνκάποιαψυχικήνόσοάτομαπουείναιμεθυσμέναήανήλικαπουέχουνεξαφανιστείεκούσιαήακούσιααπότουςοικείουςτους)καιμπορείναπραγματοποιηθεί εκτόςδομώνκράτησηςκαιώσπου τασυγκεκριμέναάτομαναεπιστραφούνστηφροντίδατηςοικογένειάςτους(ΠΧ1411991)

25

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp24thinsp] Νομικό καθεστώςΗελληνικήνομοθεσίαδενπροβλέπεικάποιοντύποδιαμονήςήκάποιοκαθεστώςπροσωρινήςπροστασίαςγιαταασυνόδευταανήλικακατάτηνεφηβείαΤαανήλικααναγκάζονταιναχρησιμοποιήσουντιςεπιλογέςπουπροβλέπονται στηδιαδικασίαασύλου προκειμένου νααποκτήσουν τοκαθεστώςπρόσφυγατοκαθεστώςεπικουρικήςπροστασίαςήτηνάδειαδιαμονήςγιαανθρωπιστικούςλόγους

ΣύμφωναμετοΝόμο4375 44οιαιτήσειςπουυποβάλλονταιαπόανή-λικακαταγράφονταικαιεξετάζονταικατάπροτεραιότητααπότηνΥπηρε-σίαΑσύλου(ΥΑ)ΗαξιολόγησητηςαίτησηςθαπρέπειναγίνεταιαπόκατάλληλαεκπαιδευμένουςχειριστέςΟιαρχέςτηςΥΑυποχρεούνταιναδιασφαλίζουντοδιορισμόεπιτρόπουκατάτηνκαταγραφήειδοποιώνταςτονεισαγγελέακαιπαραπέμπονταςτηνυπόθεσηστοΕΚΚΑγιαναεξα-σφαλιστείητοποθέτηση

Πρέπεινααναφερθείότικατάκανόναηπροαναφερόμενηαπλήδια-δικασίαπραγματοποιείταιμόνοστηνενδοχώραεφόσονεκείδενυπάρ-χουνΚέντραΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςΌλεςοισχετικέςαρμοδιότη-τεςγιατηνεξασφάλισητηςεκπροσώπησηςκαιτηςστέγασηςτωνασυνό-δευτωνανηλίκωνέχουνανατεθείστηνΥπηρεσίαΑσύλου

Ηπρόσβασηστηδιαδικασίαπεριορίζεταισταανήλικαηλικίαςκάτωτων15ετώνταοποίαπρέπειναεκπροσωπούνταικαινασυνοδεύονταιαπότονδιορισμένοεπίτροποσεόλαταστάδιατηςδιαδικασίαςμεεξαίρεσηκατάτηδιάρκειατηςσυνέντευξηςοπότεηπαρουσίατουεπιτρόπουπερι-γράφεταιπαραδόξωςωςlaquoπροαιρετικήraquoκαιόχιυποχρεωτικήΤαπαιδιάκάθεηλικίαςδικαιούνταιψυχοκοινωνικήυποστήριξηκαινομικήσυνδρομήΕπίσηςμπορούννασυνοδεύονταικαιναυποστηρίζονταικατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίαςαπότουςσυμβούλουςτους(κοινωνικούςλειτουργούςήδικηγόρουςπουσυνήθωςπαρέχονταιαπότηνκοινωνίατωνπολιτών) 45

ΟιπληροφορίεςσχετικάμετηνταυτότητακαιτηνηλικίατωνανηλίκωνκαταγράφονταιστηνΥπηρεσίαΑσύλουα)σύμφωναμετιςπληροφορίεςπουπαρέχειηΥπηρεσίαΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςκαιβ)σύμφωναμετηδήλωσητουαιτούντοςστηνενδοχώραεάνδενπραγματοποιήθηκεη

44 Άρθρα51(6)και45τουΝόμου4375201645 Άρθρα36(8)(9)(10)και45τουΝόμου43752016

26

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ταυτοποίησησεκάποιαΥΠΥΤΣεπερίπτωσηπουανακύψουναμφιβολίεςσχετικάμετηνηλικίατουαιτούντοςκατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίαςασύ-λου (εξέταση πρώτου και δεύτερου βαθμού) διατίθεται μια διαδικασίαδιαπίστωσης της ανηλικότητας 46 η οποία προβλέπει μια διεπιστημονικήπροσέγγιση όπως περιγράφεται παραπάνω και συναφείς διαδικαστικέςεγγυήσειςκαιδικλείδεςασφαλείαςτοδικαίωμαάσκησηςπροσφυγήςκατάτηςέκβασηςτηςδιαπίστωσηςεκπροσώπησηκατάτηδιάρκειατηςδιαδικα-σίαςκτλΗταυτοποίησηστηνΥπηρεσίαΑσύλουμπορείεπίσηςναδιορ-θωθείστηνπερίπτωσηεσφαλμένηςκαταχώρισηςεάνπροσκομιστείστηνΥπηρεσίαΑσύλου συγκεκριμένη πρωτότυπη τεκμηρίωση (εθνικό δελτίοταυτότηταςήδιαβατήριο)πουεκδόθηκεαπότηχώραπροέλευσης 47

ΗΥπηρεσίαΑσύλου είναιαρμόδια για την εξέταση τηςαίτησηςσεπρώτοβαθμόκαιγιατηνπαραπομπήτηςυπόθεσηςστηνελληνικήΜονά-δαΔουβλίνουκατάπερίπτωσηΗεξέτασηπραγματοποιείταισύμφωναμετιςουσιαστικέςπροϋποθέσειςπουαναφέρονταιστοΠΔ1412013σχε-τικάμετηχορήγησηδιεθνούςπροστασίαςΣτηνπερίπτωσηαπόρριψηςταανήλικαέχουντοδικαίωμαάσκησηςαίτησηςακυρώσεωςενώπιοντηςΑρχήςΠροσφυγώνεντόςτριάνταημερώνΜόνοητελευταίααρχήμπο-ρείεάνηχορήγησηδιεθνούςπροστασίαςαπορριφθείκαιστονδεύτεροβαθμόναπαραπέμψειτηνυπόθεσηστονυπουργόΕσωτερικώνπροτεί-νονταςτηχορήγησηάδειαςδιαμονήςγιαανθρωπιστικούςλόγους 48Ονόμος 49 προβλέπει επίσης τη δικαστική επανεξέταση ndashκάτι σαν laquoτρίτοβαθμόraquo-ενώπιοντουΔιοικητικούΕφετείουωστόσομόνογιανομικούςκαιδιαδικαστικούςλόγουςμετοδικαστήριοναμηνέχειτηνεξουσίανααποφανθείεπίτηςουσίαςμιαςαίτησηςασύλουπαράμόνονααναπέμψειτηναίτησηστηνΑρχήΠροσφυγών 50

46 Άρθρο45τουΝόμου4375πουαναφέρεταιστηνΚοινήΥπουργικήΑπόφαση19812016του υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και του υπουργού Υγείας19822016ΦΕΚ335Β1622016

47 Άρθρο43τουΝόμου4375201648 Άρθρο19A(1)τουΝόμου42512014όπωςτροποποιήθηκεαπότοΆρθρο8(25)του

Νόμου43322015καιτοΆρθρο22τουΝόμου4375201649 Άρθρο64τουΝόμου43752016καιΆρθρο13τουΝόμου30682002όπωςτροποποιή-

θηκεαπότοΆρθρο49τουΝόμου39002010καιτοΆρθρο29τουΝόμου4540201850 Τοσυγκεκριμένοένδικομέσοδενέχειανασταλτικήισχύσεσχέσημετηναπόφασηγιαεπι-

στροφήπουακολουθείηαπόρριψηστονδεύτεροβαθμόΠρέπειναυποβληθείμιαεπιπλέοναίτησηενώπιοντουδικαστηρίουώστενααιτιολογείταιηαναστολήτηςεπιστροφήςμεβάσηα) μια καλά τεκμηριωμένη αίτηση για την ακύρωση της δικαστικής απόφασης που ήδη

27

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

Καιοιτρειςμορφέςκαθεστώτοςδιαμονήςχορηγούντοδικαίωμαστηνεργασίατηνεκπαίδευσηκαιτηνκοινωνικήασφάλισημετιςίδιεςήπαρό-μοιεςπροϋποθέσειςπουισχύουνγιατουςΈλληνεςκαιτουςΕυρωπαίουςυπηκόουςπουκατοικούνστηνΕλλάδαΤαανήλικαπουλαμβάνουνδιε-θνήπροστασίαδικαιούνταιεπιπλέονταίδιαοφέληπουλάμβανανκαιωςαιτούντεςάσυλο(δηλαδήεκπροσώπησηεκπαίδευσηφιλοξενία) 51ενώγιαπρώτηφοράστηνομοθεσίαπουεξετάστηκεπροβλέπεταιηυποχρέ-ωσητωναρχώνναλαμβάνουνυπόψητουςτιςαπόψειςτουπαιδιού

Οιανήλικοιδικαιούχοιτουκαθεστώτοςπρόσφυγαέχουντοεπιπρό-σθετο δικαίωμα της επανένωσης με τα μέλη της οικογένειάς τους πουπαραμένουνστηχώρακαταγωγήςστηνελληνικήεπικράτειασύμφωναμετηδιαδικασίαπουπροβλέπεταιστοΠΔ1312006 52Ωστόσοδενυπάρ-χουνγνωστέςυποθέσειςπουναεπαληθεύουντηνπραγματικήεφαρμογήτηςσυγκεκριμένηςδιαδικασίας 53

[thinsp25thinsp] Απέλαση ndash Ακούσια επιστροφήΤαανήλικαπουδενυποβάλλουναίτησηγιαάσυλοήτωνοποίωνοιαιτή-σεις απορρίπτονται υπόκεινται στις διατάξεις του Νόμου 39072011 54 πουπροβλέπειτιςδιαδικασίεςγιατηνεπιστροφήΤοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούθαπρέπεινααποτελείγνώμοναγιακάθεαπόφασησχετικάμετηνεπιστροφήΕπομένωςηεπιστροφήενόςανηλίκουστηχώρακα-ταγωγήςήτηχώραπροηγούμενηςδιαμονήςείναιεφικτήμόνοεάνεκείβρίσκεταικάποιομέλοςτηςοικογένειαςήάλλοκατάλληλοπρόσωπογια

εκκρεμείήβ)τηναπόδειξηανεπανόρθωτηςβλάβηςσεπερίπτωσηεπιστροφήςΚαιταδύοένδικαμέσαείναιάκρωςαπαιτητικάκαιπροϋποθέτουνάκρωςαπαιτητικήνομικήσυνδρομήΠαρrsquoόλααυτάοινομικοίταχαρακτηρίζουναναποτελεσματικάμεταπερισσότεραδικαστή-ριαναείναιαπρόθυμαναακυρώνουναποφάσειςΒλΆρθρο64τουΝόμου43752016ΗδιαδικασίατροποποιήθηκεεκνέουαπότοΆρθρο29τουΝόμου45402018

51 ΤοΆρθρο32τουΠΔ1412013είναισχεδόνπανομοιότυπομετοΆρθρο19τουΠΔ22052 ΤοΠροεδρικόΔιάταγμα1312006σχετικάμετηνεναρμόνισητηςελληνικήςνομοθεσίαςμε

την Οδηγία 200386ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης ΦΕΚ 143Α1372006και1672008-1132013

53 Ηπραγματικήκαιουσιαστικήεφαρμογή τουενλόγωνόμουδενεπιβεβαιώνεταιούτεαπόεπαγγελματίεςκαιβασικούςπληροφοριοδότεςπουερωτήθηκανούτεαπότηδιαθέσιμηβιβλιο-γραφίαΗδιαδικασίαχαρακτηρίζεταιlaquoαδύνατηraquoαπότουςεπαγγελματίεςνομικούςγιαόλαταπρόσωπασταοποίαχορηγείταιτοκαθεστώςπρόσφυγαανεξαρτήτωςηλικίαςλόγωαρκετώνπρακτικώνκαισημαντικώνκωλυμάτων

54 Άρθρα2025και32τουΝόμου49072011

28

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

τηφροντίδατουήεάνηχώραδιαθέτεικατάλληλεςδομέςυποδοχήςγιατηνπροστασίατουανηλίκουΗκράτησηέωςτηνπραγματικήεπιστροφήθαπρέπειναεπιλέγεταιμόνοωςέσχατηλύσηκαικατάτηδιάρκειααυτήςτηςπεριόδουταπαιδιάέχουντηδυνατότηταναασχολούνταιμεδραστη-ριότητες ελεύθερουχρόνουσυμπεριλαμβανομένων τωνπαιχνιδιών καιτωνψυχαγωγικώνδραστηριοτήτωνπουαρμόζουνστηνηλικίατουςκαινα έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση στην εκπαίδευση Στην πράξη είναιεξαιρετικάαπίθανηηαπέλασηήηακούσιαεπιστροφήτωνατόμωνπουκαταγράφονταιεπίσημαωςανήλικαστηχώρακαταγωγήςΠαράτοότιυπάρχειηδιάταξη 55όπωςπροαναφέρθηκεταανήλικαndashειδικάστηνεν-δοχώραανεξάρτητααπότονομικότουςκαθεστώςndashτίθενταισεκράτησηγιαλόγουςπροστασίαςώσπουνακαταστείεφικτήηασφαλήςπαραπο-μπήσεμιακατάλληληδομήφιλοξενίαςστηνοποίαμπορούνναπαραμεί-νουνέωςότουενηλικιωθούν

ΠαράτοότιπρόκειταιγιαθετικόμέτροστονπρώτοβαθμόηάδειαδεναντικαθιστάτηνάδειαδιαμονήςκαιδενσυνοδεύεταιαπότεκμηρίωσηπουνααποδεικνύειτοντόποκατοικίαςτουπαιδιούΤαανήλικαμπορείναδιαθέτουνάδειαδιαμονήςαλλάελλείψειοποιασδήποτετεκμηρίωσηςπουαποδεικνύειτηνηλικίατουςήκαιτηφιλοξενίασεσυγκεκριμένοξε-νώναείναιευάλωταndashειδικάστιςμεγαλουπόλειςτηςενδοχώραςndashσεεπα-νειλημμένεςσυλλήψειςήκαιδιαδικασίεςδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςπουδιατάσσουνοιαστυνομικέςαρχέςμετιςτελευταίεςναμηρυθμίζο-νταιδιάνόμουΣυνήθωςπεριλαμβάνουνμόνοειδικέςιατρικέςεξετάσειςδηλαδήακτινογραφίεςοιοποίεςέχουνυποστείέντονεςκριτικέςωςμέ-θοδοςπουδενεπιτρέπειτηνεξαγωγήασφαλώνσυμπερασμάτωνενώέχειεπανειλημμένωςαναφερθείότιοδηγούνστηνεσφαλμένηκαταγραφήτωνανηλίκωνωςενηλίκων 56

55 Ηεφαρμογήτουάρθρουδενκατέστηδυνατόναεπιβεβαιωθείαπόεπαγγελματίεςήβασικούςπληροφοριοδότεςπουερωτήθηκανούτεαπότηδιαθέσιμηβιβλιογραφία

56 Πληροφορίεςοιοποίεςεπαληθεύονταιαπόεπαγγελματίεςπουερωτήθηκανβασικούςπληρο-φοριοδότεςκαιαπότηδιαθέσιμηβιβλιογραφίαΒλεπίσηςCRCGCαρ22και23(2017)

29

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp26thinsp] ΕπιτροπείαΑνεξάρτητααπότονομικόκαθεστώςηυποχρέωσηεξασφάλισηςνομικήςεκπροσώπησηςμετοδιορισμόεπιτρόπουσυμπεριλαμβάνεταιστοσύνο-λοτηςυπόεξέτασηνομοθεσίαςηοποίααναφέρεταιστονεισαγγελέακαιτον εθνικόθεσμό τηςΕπιτροπείας πουπροβλέπεται από τον ελληνικόΑστικόΚώδικα 57όπωςτροποποιήθηκεαπότοΝόμο24471996 58καιτυγχάνειεφαρμογήςκαισταπαιδιάελληνικήςυπηκοότητας

Ηδιαδικασίαδιορισμούμόνιμουεπιτρόπουπροϋποθέτειτηνύπαρξηενόςlaquoκατάλληλουraquoενηλίκου 59ενόςτριμελούςσυμβουλίουπουθαεπο-πτεύει τις αποφάσεις του επιτρόπου τον επίσημο διορισμό όλων τωνσχετικώνπροσώπωναπότοδικαστήριομετάτηνπρωτοβουλίατουεισαγ-γελέακαιτηναρωγήτουδικαστηρίουκαιτουεισαγγελέααπότιςκοινω-νικέςυπηρεσίεςΕάνδενυπάρχειένακατάλληλοπρόσωποκατάταανω-τέρωηεπιτροπείαμπορείναανατεθείμόνοσεειδικέςδημόσιεςκοινωνι-κέςυπηρεσίεςπρονοιακάιδρύματαπουθασυσταθούνndashσύμφωναμετασυναφήΠροεδρικάΔιατάγματαndash 60εντόςτηςδικαιοδοσίαςκάθεδικαστη-ρίουγιααυτότονσυγκεκριμένοσκοπό 61Οιενλόγωδιατάξειςέμεινανανεφάρμοστεςκαιοιπροαναφερόμενεςυπηρεσίεςδενσυστάθηκανποτέενώαποδείχτηκεότιμέσασταχρόνιαδενκατέστηδυνατήηεξασφάλισητωναπαραίτητωνπόρωνγιατιςειδικέςυποστηρικτικέςκοινωνικέςυπηρε-σίες οι οποίες θα μπορούσαν να έχουν τηδυνατότητα να χειριστούνπολλέςυποθέσειςπουθαπαραπέμποντανσεαυτέςκαινασυνδράμουντονεισαγγελέακαιταδικαστήρια

ΟτοπικόςδημόσιοςεισαγγελέαςενεργείωςπροσωρινόςεπίτροποςγιαεκατοντάδεςπαιδιάεντόςτηςεδαφικήςτουδικαιοδοσίαςώσπουτοδικαστήριοναδιορίσειμόνιμοεπίτροποΣτηνπάροδοτωνετώνοιει-σαγγελείςπάσχισαννασυνειδητοποιήσουντιαπαιτείταιαπόεκείνουςδιά

57 Άρθρο1589-1654τουΑστικούΚώδικα58 Νόμος24471996laquoΤροποποίησητουΑστικούΚώδικαndashΥιοθεσίαndashΕπιτροπείαndashσυναφή

ζητήματαndashδικονομικέςδιατάξειςraquoΦΕΚ278Αrsquo59 Ηκαταλληλότηταενόςπροσώπουδενπρέπεινααξιολογείταικαινακρίνεταιαποκλειστικά

κατάτηνεκτίμησητουδικαστηρίουκαιονόμοςδίνειπροτεραιότητασταμέλητηςοικογένειαςΆρθρο1592τουΑΚ

60 ΤασχετικάΠΔδενεκδόθηκαν61 Άρθρο1600τουΑΚκαιΆρθρα49-5253και64τουΝόμου24471996

30

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

νόμου 62Ηανάθεσηαυτούτουεπιπρόσθετουκαθήκοντοςστιςεισαγγε-λικέςαρχέςαποδείχτηκεκαταστροφικήμέσασταχρόνια ιδιαίτεραεάνληφθεί υπόψηοαριθμός των εισαγγελέων καιοπραγματικόςφόρτοςεργασίαςτουςωςδιωκτικώναρχών

laquoΗανεπάρκειατουεθνικούσυστήματοςΕπιτροπείαςστερείαπόταπαιδιά κάθε πραγματική δυνατότητα συμμετοχής στις αποφάσειςπουλαμβάνονταιγιαεκείναΕίναιde factoαδύνατοακόμακιανεπιδειχθείημέγιστηεπιμέλειακαικαταβληθείημέγιστηπροσπάθειανααναπτυχθείμιαπροσωπικήκαιατομικήσχέσημεταπαιδιάόπωςεπιτάσσειηεπιτροπείαηοποίαθαεπέτρεπεσεκάθεεισαγγελέανακαταστείldquoπραγματικόςεπίτροποςrdquoήακόμακαλύτεραοαπαραίτη-τοςldquoυποκατάστατοςγονέαςrdquoraquo 63

Ησχέσητωνπαιδιώνμετονεπίτροποπεριορίζεταιστογεγονόςότιπρό-κειταιγιατοπρόσωποπουυπογράφειτιςσχετικέςαποφάσειςήκαιεξου-σιοδοτήσειςγιαάλλουςφορείςΟμεγάλοςαριθμόςτωνασυνόδευτωνανηλίκων καθιστά πρακτικά αδύνατη την άσκηση των καθηκόντων τουπροσωρινούεπιτρόπουαπότον τοπικόεισαγγελέα 64Ηεκπροσώπησηκαθώςκαιηδιαχείρισητωνκαθημερινώντουςπροβλημάτωνείναιαδύνα-τεςΣημαντικάδικαιώματα καθίστανται κενό γράμμαχωρίς τηνύπαρξηεπιτρόπου 65Ενόσωδεντροποποιείταιτοlaquoβασικόraquoεγχώριοδίκαιοπα-ρεμποδίζονταιηευημερίαηπροστασίαηπρόσβασηστιςδημόσιεςυπη-ρεσίεςκαιηένταξητωνασυνόδευτωνανηλίκων 66

62 laquoΦαίνεταιότιοιδιαδικασίεςπουτηρούνταιγιαναδιασφαλιστείηεκπροσώπησηκαιηπρο-στασίατωνασυνόδευτωνπαιδιώνεπαφίενταιστηδιακριτικήευχέρειατουεισαγγελέακαιστιςυποστηρικτικέςυπηρεσίεςπουμπορείναέχειστηδιάθεσήτουοΕισαγγελέας(όπωςΜΚΟκοινωνικές υπηρεσίες)raquo UNHCR France Terre drsquoAsile Save the Children and PRAKSISProtection of Children on the Move Addressing protection needs through receptioncounsellingandreferralandenhancingcooperationinGreeceItalyandFranceΙούλιος2012διατίθεταιστηδιεύθυνσηhttpbitly1cmO5X1

63 ΕΣΠlaquoΑσυνόδευταανήλικασταελληνοτουρκικάσύνοραστονΈβροΜάρτιος2011-Μάρτιος2012raquo2262012httpbitly303UtwJ

64 ΣυνήγοροςτουΠολίτηlaquoΗπρόκλησητωνμεταναστευτικώνροώνκαιτηςπροστασίαςτωνπροσφύγωνndashζητήματαδιοικητικήςδιαχείρισηςκαιδικαιωμάτωνraquoΕιδικήΈκθεση2017σσ28-29και75httpbitly2WznlKS

65 Ibid66 UNICEFamp Institute ofChildHealthReport ldquoRAPID ASSESSMENT OF MENTAL HEALTH

PSYCHOSOCIAL NEEDS AND SERVICES FOR UNACCOMPANIED CHILDREN IN GREECErdquoOctober2017σσ20-21

31

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

Θαπρέπει ακόμα νααναφερθείότι ηαρμοδιότητα του εισαγγελέαείναι τοπικήκαιεξαρτάταιαπότηνπεριοχήδιαμονής τουπαιδιούπουεμπίπτει στην εξουσία ενός συγκεκριμένου εισαγγελέα Σε περιπτώσειςαλλαγήςγεωγραφικήςθέσηςτωνανηλίκωναλλάζουνκαιοιπροσωρινοίεπίτροποισυμπεριλαμβανομένουτουαρμόδιουεισαγγελέαδιαταράσσο-νταςέτσιτοσυνεχέςτωναποφάσεωνπουλαμβάνονταιήτωνενεργειώνπου έχουν ήδη αναληφθείΠαράλληλα δεν διασφαλίζεται η συνέπειατωναποφάσεωνκαθώςοεισαγγελέαςδιαθέτειαπεριόριστηεξουσίαλή-ψηςαποφάσεωνπουεπηρεάζουν τοΒέλτιστοΣυμφέρον τουΠαιδιούχωρίςκανναπροηγηθείσυνάντησημετοπαιδί

Τοεθνικόσύστημαεπιτροπείαςέχειδεχτείσοβαρέςκαιεπανειλημμέ-νεςεπικρίσειςμέσασταχρόνια 67καιεξακολουθείναείναιανεπαρκέςκαιναχρήζειευρειώννομοθετικώντροποποιήσεων 68ώστενααπαλλαγούνοιεισαγγελικέςαρχέςαπότονυπερβολικόφόρτοεργασίαςκαιναδια-σφαλίζεταιηπραγματικήκαιουσιαστικήεκπροσώπησητωνπαιδιώνστηνκαθημερινότητάτους

ΜετάτηναυξημένηάφιξηπροσφύγωνκαιασυνόδευτωνανηλίκωνστηνΕλλάδαηοποίαείχεωςαποτέλεσμανακατοικούνμεγάλοιαριθμοίπροσφύ-γωνκαιανηλίκωνσχεδόνσεκάθεελληνικόνομόόλοιοιεισαγγελείςασχο-λήθηκανndashπολλοίαπόαυτούςγιαπρώτηφοράndashμετοπρόβληματηςεκπρο-σώπησης και της επιτροπείας τωνασυνόδευτωνανηλίκωνστηδικαιοδοσίατουςΟιπρακτικέςηερμηνείακαιηεφαρμογήτωνσχετικώνδιατάξεωνδια-φέρουνανάμεσαστουςεισαγγελείςκαιτουςνομούςκατάπερίπτωση

Πιοπρακτικάεμπόδιακαιεπιπλοκέςανέκυψανμετάτηντροποποίη-σητουορισμούτωνασυνόδευτωνπαιδιώνστηνελληνικήνομοθεσία 69

67 CoECommitteeofMinistersOutcomeof1214thMeeting(DH)2-4December2014(5December2014)CMDelDec(2014)121420

68 ΟΝόμος4375(Άρθρο17)προβλέπειτημελλοντικήέκδοσηΠροεδρικούΔιατάγματοςπουθαρυθμίζειτηδιαδικασίαδιορισμούεπιτρόπουήεκπροσώπουγιαταασυνόδευταανήλικαΣτοΆρθρο34προβλέπεταιρητάηδυνατότηταναοριστείωςπροσωρινόςεπίτροποςονό-μιμοςεκπρόσωποςενόςνομικούπροσώπουμηκερδοσκοπικούχαρακτήραΣτοΆρθρο45αναφέρεταιτοΆρθρο19τουΠΔ2202007σχετικάμετηδιαδικασίαπουτηρείταιγιατοδιορισμόπροσωρινούεπιτρόπουαλλάεπιπλέονρυθμίζονταιγιαπρώτηφοράστοελληνικόνομικόπλαίσιοσυγκεκριμένεςυποχρεώσειςκαιεγγυήσειςγιαταανήλικα

69 Άρθρο2(ι)τουΠΔ1132013ΣύμφωναμετοΠΔ1132013έναπαιδίθεωρείταιασυνό-δευτο εάν βρίσκεται στην Ελλάδα laquoχωρίς να συνοδεύεται από ενήλικο υπεύθυνο για τηφροντίδατουσύμφωναμετηνελληνικήνομοθεσίαήπρακτικήraquoσεαντίθεσημετονπροη-γούμενοορισμόπουπεριλαμβανότανστοΠΔ1142010Άρθρο2(ι)τουΠΔ1142010Σύμφωναμετηνπροηγούμενηδιαδικασίαέναπαιδίθεωρούντανασυνόδευτοεάνβρισκόταν

32

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ΕπίτουπαρόντοςοΝόμος43752016 70ορίζειταασυνόδευταπαιδιάωςταανήλικαπουφθάνουνστηνΕλλάδαχωρίςνασυνοδεύονταιαπόπρό-σωποπουασκείτηγονικήτουςμέριμνασύμφωναμετηνελληνικήνομο-θεσία και γιαόσοχρόνοη γονική τουςμέριμναδεν έχει ανατεθείσεκάποιοάλλοπρόσωποσύμφωναμετονόμο 71Ηέμπρακτησυνέπειατουενλόγωορισμούήτανηαύξησητουαριθμούτωνπαιδιώνπουθεωρού-νταν ασυνόδευτα ανεξάρτητα από την παρουσία συγγενώναδερφώνστηνΕλλάδα 72Ελάχιστααπόταδικαιώματατωνπαιδιώνπουυποβάλλουναίτησηασύλουκαιακόμαλιγότερεςυποχρεώσεις των επιτρόπωνπερι-γράφονταιπεραιτέρωγιαπρώτηφοράστοΝόμο4375ωστόσοσεπε-ριορισμένοβαθμό 73

Στηνπράξηοεισαγγελέαςοοποίοςενεργείωςπροσωρινόςεπίτρο-ποςδιάνόμουεξουσιοδοτείφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνιδιαίτερανομικούς ή κοινωνικούς επιστήμονες από ΜΚΟ 74 να προβούν σε

στηνΕλλάδαχωρίςνασυνοδεύεταιαπόενήλικουπεύθυνογιατηφροντίδατουσύμφωναμετονόμοήτοέθιμοπουεφαρμόζεταιστοντόποπροέλευσης

70 Άρθρο34(ια)τουΝόμου4375201671 Ηγονικήμέριμνασύμφωναμε τοελληνικόοικογενειακόδίκαιοπουπεριλαμβάνεταιστον

ΑστικόΚώδικαμπορείναασκείταιμόνοαπότουςγονείςΣεπερίπτωσηαπουσίαςτωνγονέ-ωνθαοριστείαπότοδικαστήριοκάποιοτρίτοπρόσωποωςεπίτροποςσύμφωναμετιςγε-νικέςδιατάξειςπερίεπιτροπείαςπουπεριλαμβάνονταιστονελληνικόΑστικόΚώδικα

72 ΜέχριπρόσφαταηελληνικήνομοθεσίααγνοούσετηνίδιατηνέννοιατωνπαιδιώνπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςΟσχετικόςορισμόςσυναντάταιγιαπρώτηφοράστοΆρ-θρο3τουΝόμου45402018ΦΕΚ91Α22052018Ωστόσοταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπό τηνοικογένειά τους μπορεί να έχουν ένανμίασυγγενήπουde factoμεριμνά για τηφροντίδατουςαλλάώσπουναδοθείεπίσημηεξουσιοδότησηαπότονεισαγγελέαστονησυγγενήταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςαντιμετωπίζονταιαπότονόμοωςασυνόδευτα

73 ΣτοΆρθρο45τουΝόμου4375(α)ταανήλικαπρέπειναενημερώνονταιαμέσωςγιατοπρόσωποτουεπιτρόπου(β)οεπίτροποςεκπροσωπείτονανήλικομεριμνάγιατηδιασφάλι-σητωνδικαιωμάτωντουστοπλαίσιοτηςδιαδικασίαςασύλουκαθώςκαιγιατηνεξασφάλισηκατάλληληςνομικήςσυνδρομήςκαιεκπροσώπησήςτουενώπιοντωναρμοδίωναρχών(γ)οεπίτροποςήασκώντησχετικήπράξηεπιτροπείαςμεριμνάγιατηνέγκαιρηκαιπροσήκουσαενημέρωσητουασυνόδευτουανηλίκου ιδίωςγιατησημασίακαιτιςπιθανέςσυνέπειεςτηςπροσωπικήςσυνέντευξηςκαθώςκαιγιατοντρόπομετονοποίοπρέπειναπροετοιμαστείγιααυτή(δ)οεπίτροποςήασκώντησχετικήπράξηεπιτροπείαςκαλείταικαιδύναταιναπαρίστα-ταιστηνπροσωπικήσυνέντευξητουανηλίκουκαιναυποβάλλειερωτήσειςήπαρατηρήσειςπροςδιευκόλυνσητηςδιαδικασίας(ε)εφόσοντοπροαναφερόμενοπρόσωποείναιδικηγό-ροςοαιτώνδενμπορείναεπωφεληθείδωρεάννομικήςσυνδρομήςσύμφωναμετοΆρθρο44παράγραφος3τουΝόμου

74 Εκτόςαπόκάποιοναεπαγγελματίατηςκοινωνίαςτωνπολιτώνπουμπορείναλάβειμιατέ-τοιαεξουσιοδότησηυπάρχεικαιτοΔίκτυοΕπιτροπείαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωντοοποίο

33

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ορισμένεςενέργειεςπροκειμένουναδιασφαλιστείηεκπροσώπησητουανηλίκουκαιηπρόσβασηστηδιαδικασίαασύλουεξονόματόςτουεισαγ-γελέαΑνάλογαμετονεισαγγελέακαιτηνπρακτικήεντόςενόςσυγκεκρι-μένουνομούηενλόγωεξουσιοδότησημπορείναλάβειπολλέςνομικέςμορφές(γιαπαράδειγμαγραπτήεξουσιοδότησηαπότονεισαγγελέαπουδίνειτηδυνατότηταγιαανάληψησυγκεκριμένωνενεργειώνστονεπίτρο-ποεισαγγελικήπαραγγελίαγιαορισμένεςενέργειεςεισαγγελικήδιάταξηγιατηνανάθεσητηςπροσωρινήςφροντίδαςσεκάποιοτρίτομέροςδιο-ρισμόςπροσωρινού επιτρόπουμεδικαστικήαπόφασηndashσπάνια καισεσυγκεκριμένεςπεριοχέςτηςΕλλάδαςndashενώεκκρεμείηοριστικήαπόφασηγιατημόνιμηεπιτροπεία)ώστεναδοθείηδυνατότηταστουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιτουςσυγγενείςτωνανηλίκωνπουείναιπαρό-ντεςστηνπεριοχήναενεργούνεκμέρουςτωνανηλίκωνήτωνεπιτρόπωνΩστόσο ο επίσημος διορισμός του μόνιμου επιτρόπου με δικαστικήαπόφαση μπορεί να προβλέπεται από το νόμο αλλά εξακολουθεί νααποτελείεξαίρεση

υλοποιείταιαπότηΜΚΟ ΜΕΤΑδρασηπουπαρέχειεπαγγελματίεςοιοποίοιβρίσκονταισχε-δόνσεκάθενομόώστενααναλάβουνταπροαναφερθέντακαθήκοντασχετικάμετηνομικήεκπροσώπησηενόςανηλίκουκαθώςκαιναμεριμνούνγιατιςκοινωνικέςκαιλοιπέςαναπτυξια-κέςανάγκεςτουπαιδιούΤαμέλητουΔικτύουndashπαράτοότιαποκαλούνταιεσφαλμέναlaquoεπί-τροποιraquondashείναιπρόσωπαπουεξουσιοδοτούνταιαπότονεπίτροπο(εισαγγελέα)νααναλά-βουνσυγκεκριμένες ενέργειες εκπροσωπώντας τοπαιδί στοόνομα του επιτρόπουΌμωςυπεύθυνοςπαραμένειοεισαγγελέας

34

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

[ 3 ] Νομικές εξελίξεις

35

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

ΤρίανέανομικάμέσαεκδόθηκανμεταξύΜαΐουκαιΙουλίου2018ωςμέ-ροςμιαςμαζικήςπροσπάθειαςναμεταρρυθμιστούνοιυφιστάμενοινομι-κοίθεσμοίΟιτρειςνόμοιαλληλοσυμπληρώνονταικαιπροβλέπουνένανέοπλαίσιογιατηναντιμετώπισηόλωντωναναγνωρισμένωνελλείψεωνκαικενώνστηνπροστασίατωνανήλικωνπροσφύγων

[thinsp31thinsp] Μία κεντρική διοικητική αρχή για την προστασία των ανηλίκων

ΟΝόμος454022052018 75γιατηνεναρμόνισητηςελληνικήςνομοθε-σίαςμετηνΟδηγία201333ΕΕκατήργησετοΠΔ2202007μεεξαίρε-ση τοΆρθρο19 (1)πουπροβλέπει τηνεκπροσώπησηανηλίκωναπόεισαγγελέακαιπαραμένεισεισχύ 76 ΟΝόμος4540προβλέπειγιαπρώτηφοράτηνέννοιατωνlaquoπαιδιώνπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςraquoστηνελληνικήέννομητάξηενώαναφέρειρητάότιόλεςοισυνθή-κεςκαιοιδιατάξειςτουγιατηνυποδοχήτυγχάνουνεφαρμογήςσεόλαταασυνόδευταπαιδιάήταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςκατάτηνταυτοποίησηανεξάρτητααπότοεάνθαυποβληθείαίτημαασύλου77Προβλέπονταιπρόσθετεςεπιλογέςγιατηφιλοξενίατωνανη-λίκωνκαθώςκαιδιατάξειςγιατηνπρόσβασητωνπαιδιώνστηνεκπαίδευ-σηεντόςτριώνμηνώναπότηνκαταγραφήτουςστηνΥπηρεσίαΑσύλου 78

ΓιαπρώτηφοράορίζεταιμιακεντρικήδιοικητικήαρχήωςΑρχήΠροστα-σίας Ασυνόδευτων και Χωρισμένων Παιδιών στην Ελλάδα 79 Όλες οιαρχέςπουεντοπίζουνέναανήλικοndashσυμπεριλαμβανομένηςτηςαστυνομίαςndashυποχρεούνται να ενημερώσουν τον τοπικό εισαγγελέα καθώς και την

75 Νόμος 45402018 για την προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις τηςΟδηγίας201333ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχήτωναιτούντωνδιεθνήπροστασίακαιάλλεςδιατάξειςΤροποποίησητουΝόμου42512014ΤροποποίησηδιαδικασιώνασύλουκαιάλλεςδιατάξειςΝόμος45402018ΦΕΚ91Α22052018

76 ΤοΆρθρο31(6)προβλέπειτηνκατάργησητουΠΔ220μεεξαίρεσητοΆρθρο19(1)ΩστόσοτοΆρθρο31δεντέθηκεσεισχύέωςτις22Αυγούστου2018σύμφωναμετοΆρ-θρο40

77 Άρθρα3και478 Άρθρα22και13αντιστοίχως79 Άρθρο22

36

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

τοπικήΑρχήΠροστασίας 80 ΗσχετικήκεντρικήαρχήθαείναιηΓενικήΔιεύθυνσηΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςτουΥπουργείουΕργασίαςΚοινωνι-κήςΑσφάλισηςκαιΑλληλεγγύηςηοποίαείναιαρμόδιαγιατηθέσπισημέτρων που εξασφαλίζουν την άμεση νομική εκπροσώπηση όλων τωνανηλίκωνndashσεσυνεργασίαμετονεισαγγελέαndashαναθέτονταςτηνεκπροσώ-πησησεκατάλληλοησυγγενήή εκπρόσωποενόςνομικούπροσώπου(γιαπαράδειγμαένανφορέατηςκοινωνίαςτωνπολιτών)Ηεπάρκειατωνπροσώπωνπουενεργούνωςεκπρόσωποιπρέπειναεπανεξετάζεταιτακτι-κάενώθακαταβάλλονταιπροσπάθειεςεντοπισμούτηςοικογένειαςκαιθαλαμβάνονταιμέτραγιατηνεξασφάλισηκατάλληληςφιλοξενίας

Οιεπιλογέςγιατηφιλοξενίαδιευρύνονταιμέσααπόρυθμίσειςγιατηναναδοχή εποπτευόμεναδιαμερίσματα για ανήλικα ηλικίας άνω των 16ετών 81 κέντραφιλοξενίαςανηλίκων(ξενώνες)ήλοιπάκέντραπροσωρινήςφιλοξενίας(δηλαδήανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςδομέςπροσωρινήςφιλο-ξενίας ξενοδοχεία)μέχρι νακαταστείδιαθέσιμηηαναδοχήήμονάδαημιαυτόνομηςδιαβίωσης 82 Ωστόσοενώοιπερισσότερεςδιατάξειςτέθη-κανσεισχύκατάτηδημοσίευσητουνόμουσύμφωναμετοΆρθρο40τασυναφήάρθραπουπροβλέπουνταανωτέρωκαιακυρώνουντοΠΔ220θαετίθεντοσεισχύτρειςμήνεςμετάτηδημοσίευσητουνόμουδη-λαδήστις22Αυγούστου2018

80 ΟνόμοςεξακολουθείναμηνκατονομάζεικαιναμηναποσαφηνίζειποιεςθαείναιαυτέςοιτοπικέςΑρχέςΠροστασίας

81 ΗσχετικήεπιλογήπρέπειναρυθμιστείστομέλλοναπόΥπουργικήΑπόφασηηοποίαθαπροβλέπειτουςεποπτεύοντεςφορείςτιςελάχιστεςπροϋποθέσειςσυνθήκεςκαιδιαδικασίεςπουθαθεσπιστούνγιατηνεπιλογήτηνπαραπομπήτηφιλοξενίακαιόλεςτιςάλλεςλεπτομέ-ρειεςοιοποίεςαπαιτούνταιγιατηνυλοποίησητουσυγκεκριμένουσχεδίουγιατηφιλοξενίαΒλΆρθρο22(3)(ζ)

82 ΗμονάδαημιαυτόνομηςδιαβίωσηςήταεποπτευόμεναδιαμερίσματααναφέρονταικαιστοΆρθρο20τουΝόμου45542018περίΕπιτροπείας

37

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

[thinsp32] Αναδοχή ndash Ημιαυτόνομη διαβίωσηΟΝόμος45382018 83προβλέπειτιςλειτουργικέςκαιδιαρθρωτικέςλε-πτομέρειες του θεσμού της αναδοχής προβλέποντας μεταξύ άλλων 84 τέσσερα 85 σχήματααναδοχής ανάλογα με τις ιδιαίτερεςσυνθήκες τουπαιδιού ενώσυμπληρώνεται από τις συναφείς διατάξεις του ελληνικούΑστικούΚώδικακατάπερίπτωσηΠαράτοότιθαμπορούσανδυνητικάναεφαρμοστούνόλεςοιμορφέςσεεξαιρετικέςπεριστάσειςσεοποιοδή-ποτεασυνόδευτοπαιδίηαναδοχήμεσύμβασηείναιηλιγότεροαπαιτη-τικήμορφήπουμπορείδυνητικάναεφαρμοστείσεόλαταχωρισμένακαιασυνόδευταπαιδιάταοποίαείναιυπήκοοιτρίτωνχωρώνχωρίςεξαιρετι-κή ευαλωτότηταΜια σύμβαση μπορεί να συναφθεί ανάμεσα σε ένανεπίτροπο(εισαγγελέα)καιένανανάδοχογονέαlaquoμεγνώμοναπάντατοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούraquoενώγίνεταιρητήαναφοράσεπεριπτώ-σειςπουτηνεπιτροπείαασκείένανομικόπρόσωποΛαμβάνεταιυπόψηκαιγίνεταιειδικήμνείαστηγνώμητουανηλίκουύστερααπόακρόασήτουαπότηναρμόδιακοινωνικήυπηρεσίασεσυνάρτησηπάνταμετηνηλικίακαιτοβαθμόωριμότητάςτου(Άρθρο10)Ηαναδοχήμεδικαστι-κήαπόφασηθαμπορούσε επίσηςνα εφαρμοστείσε έναασυνόδευτοπαιδίήέναπαιδίπουέχειχωριστείαπότηνοικογένειάτουεάνlaquoεπιβάλ-λεταιαπότοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούraquo 86ιδιαίτερασεπεριπτώ-σειςστιςοποίεςοιγονείς(ήοεπίτροπος)αδυνατούνήεμποδίζονταιαπότοναασκούνεπαρκήγονικήμέριμνα(Άρθρο11)

Ονόμοςδενπροβλέπειρητάτηνάρσητηςαναδοχήςμεσύμβαση

83 Νόμος453816052018ΜέτραγιατηνπροώθησητωνΘεσμώντηςΑναδοχήςκαιΥιοθεσίαςκαιάλλεςδιατάξεις(ΦΕΚ85Α16052015)

84 ΕθνικόΣυμβούλιοΑναδοχής-ΥιοθεσίαςεθνικάκαιειδικάμητρώαπουθατηρούνταιαπότοΕΚΚΑκαιτουςσχετικούςδημόσιουςφορείςεποπτείαςπροϋποθέσειςγιατουςυποψήφιουςγονείςεπιδόματαφορείςεποπτείαςκαιπαρακολούθησηςκτλ(Άρθρα1-912-14)

85 Ητοποθέτησησεανάδοχογονέαμεσύμβαση(Άρθρο10)μεδικαστικήαπόφαση(Άρθρο11)ητοποθέτησησεεπαγγελματικήαναδοχήπουυπηρετείσυγκεκριμένοθεραπευτικόσχέ-διο(Άρθρα1617)καιτέλοςηαναδοχήωςπεριοριστικόςόροςενώεκκρεμούνσυγκεκρι-μένεςποινικέςδιαδικασίες(Άρθρο18)

86 ΗδιατύπωσητουΆρθρου11διαφέρειαπόεκείνητουΆρθρου10καιαναφέρεταισταπαιδιάμεσυγκεκριμένηευαλωτότηταωςορφανάκακοποιημέναήπαραμελημέναεγκαταλειμμέναήέκθετααπότουςγονείςτουςήάλλουςσυνοικούντεςΠαράτοότιδεναναφέρεταιρητάηηλικίατουπαιδιούκαιτοπούβρίσκονταιοιγονείς(γιαπαράδειγμαφυλακισμένοι)παίζουναποφασιστικόρόλο

38

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

ενώγίνεταιαναφοράστηνάρσητηςαναδοχήςμεδικαστικήαπόφασημεαίτηση του εισαγγελέαή τουφορέα εποπτείας τηςαναδοχήςπρος τοδικαστήριο στην περίπτωση που η αναδοχή δεν εξυπηρετεί πλέον τοκαλύτεροσυμφέροντουπαιδιού 87Υπάρχειμιασαφήςέλλειψηδιαδικα-στικώνεγγυήσεωνγιατοπαιδί(όπωςηανεξάρτητηπρόσβασηστονει-σαγγελέαήστηνεποπτεύουσακοινωνικήυπηρεσία)διαθέσιμωνμηχανι-σμώνγιατηνκατάθεσησυγκεκριμένηςκαταγγελίαςήοποιασδήποτεδια-φωνίαςστομέλλον

[thinsp33thinsp] ΕπιτροπείαΟΝόμος 4554 2018 88 προβλέπει μεταξύ άλλων διατάξεις για το

θεσμικόκαιδιαδικαστικόπλαίσιοτηςεπιτροπείαςεισάγονταςτηνέννοιατουτηςlaquoεπαγγελματίαεπιτρόπουraquoκαθώςκαιουσιαστικέςδιατάξειςγιατιςευθύνεςενόςμιαςεπιτρόπουΕπίσηςπαραμένειεφαρμοστέοςοΑστι-κόςκώδικαςσυμπληρώνονταςτηνέαδιαδικασία

ΗΓενικήΔιεύθυνσηΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςτουΥπουργείουΕργασίαςορίζεταιωςΑρχήΠροστασίαςενώσυγκροτούνταικαιοργανώνονταιαρ-κετέςάλλεςδιοικητικέςαρχέςεντόςτουενλόγωυπουργείουκαιυπότηνεποπτείατουΕθνικούΚέντρουΚοινωνικήςΑλληλεγγύης(ΕΚΚΑ)Ηκαθε-μιάαπόαυτέςεπιφορτίζεταιμεσυγκεκριμέναζητήματαπουαφορούντηνπροστασίατουπαιδιούσυμπεριλαμβανομένηςτηςαποτελεσματικότηταςτουσυστήματοςφιλοξενίαςσυγκεντρώνονταςόλαταζητήματατηςπρο-στασίαςστοπλαίσιομίαςαρχής 89

87 Έπειτααπόκαταγγελίατουπαιδιούήεάναυτόθεωρήσειοεισαγγελέαςήηκοινωνικήυπηρεσία88 Νόμος45542018ΦΕΚ130Α18072018laquoΑσφαλιστικέςκαισυνταξιοδοτικέςρυθμίσειςndash

ΑντιμετώπισητηςαδήλωτηςεργασίαςndashΕνίσχυσητηςπροστασίαςτωνεργαζομένωνndashΕπιτρο-πείαασυνόδευτωνανηλίκωνκαιάλλεςδιατάξειςraquoΜέροςΓrsquoΆρθρα13-32

89 ΟνόμοςπροβλέπειτηντήρησηξεχωριστώνεθνικώνμητρώωνστοΕθνικόΜητρώοΠαιδικήςΠροστασίαςτουΕΚΚΑΕνόςγιαταασυνόδευταανήλικαενόςγιατουςεπαγγελματίεςεπιτρό-πουςενόςγιατακέντραφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκων(Άρθρα24-26και28)ενώσυ-γκροτείταιμιαΔιεύθυνσηΠροστασίαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνστοΕΚΚΑηοποίααποτελείταιαπότρίατμήματα(1συντονισμούυποστήριξηςκαιαξιολόγησηςτωνεπαγγελματιώνεπιτρό-πωνπουείναιεπίσηςυπεύθυνογιατηνεξασφάλισητουδικαιώματοςτωνπαιδιώνναεκφρά-ζουντηνάποψήτουςκαθώςκαιγιατηνυποστήριξητουέργουτουΕποπτικούΣυμβουλίου(βλπαρακάτω)2διαχείρισηςαιτημάτωνστέγασηςασυνόδευτωνανηλίκωνκαι3Αξιολόγη-σηςκαιεποπτείαςκέντρωνφιλοξενίας[Άρθρο27])

39

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

Ηεπιτροπείααφοράόλαταανήλικαπουορίζονταιωςασυνόδευτα 90 ενώόργανάτηςείναιοεισαγγελέας(πουδιατηρείτηνεξουσίαδιορισμούτων επιλεγμένων προσώπων) ο επίτροπος και το ΕποπτικόΣυμβούλιοΕπιτροπείαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνπουθασυγκροτηθείστοΥπουργείοΕργασίαςΕπιπλέονμεταρρυθμίζεταιηλειτουργίατουΕΚΚΑώστενασυ-μπεριληφθείηΔιεύθυνσηΠροστασίαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνκαιαρκε-τέςυποδιευθύνσειςαυτήςγιατοχειρισμότηδιαχείρισηκαιτοσυντονι-σμόόλωντωνθεμάτωνπουσχετίζονταιμετιςεπιτροπείεςτιςπαραπομπέςκαιτηφιλοξενίατωνανηλίκωνσυμπεριλαμβανομένηςτηςδιαχείρισηςτωνκέντρωνπροσωρινήςφιλοξενίας(ανοιχτώνδομώνφιλοξενίαςξενοδοχεί-ων Ασφαλών Ζωνών) που προηγουμένως υπάγονταν στο ΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικής 91

Ηδιαδικασίαεξακολουθείναπροσομοιάζειστηνπροηγούμενηαντι-καθιστώνταςτονδικαστικόδιορισμόπουπροβλέπεταιστονΑστικόΚώδι-καμεμίαμόνοπράξητουεισαγγελέα 92 Κάθεδημόσιααρχήπουταυτο-ποιείέναανήλικοndashειδικάηΥΠΥΤηΥΑκαιοιαστυνομικέςαρχέςndashπρέπειναενημερώνειαμέσωςτοντοπικόεισαγγελέακαιτοΕΚΚΑΟεισαγγελέαςενεργεί ως προσωρινός επίτροπος έως ότου διοριστεί επίτροπος καιορίζειτακατάλληλαπρόσωπαπουθαενεργήσουνωςνόμιμοιεκπρόσω-ποιτουπαιδιούενώπιοντηςΥΑ

Οιορισμένοιεπίτροποιμπορείναείναιένακατάλληλοδιαθέσιμοπρό-σωπο(γιαπαράδειγμαειδικάστηνπερίπτωσηχωρισμένωναπότηνοικο-γένειάτουςπαιδιώνπουδιαθέτουνde facto ένανυπεύθυνοενήλικοναταφροντίζει)ήσεπερίπτωσηπουδενυπάρχεικατάλληλοπρόσωποέναςεπαγγελματίαςεπίτροποςπουθαοριστείαπότοΕΚΚΑαπότοσχετικόμητρώο 93 καιτελικάθαδιοριστείμεπράξητουεισαγγελέα

ΜετάτοδιορισμόοεισαγγελέαςαναθέτειτηνυπόθεσηστοΕποπτικόΣυμβούλιοενώοίδιοςπαραμένειηαρμόδιααρχήγιατηνεπίλυσητυχόνδιαφορώνανάμεσαστοΣυμβούλιοκαιστονεπίτροπο 94

90 Ταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςπεριλαμβάνονταιστονορισμό(Άρθρο13)

91 Άρθρα1419και2792 Άρθρα13-1693 Οιλεπτομέρειεςγιατομητρώοτατυπικάκαιουσιαστικάπροσόνταοιπρακτικέςλεπτομέ-

ρειες τοπεριεχόμενο τηςσύμβασηςμε το ΕΚΚΑκαιόλα ταυπόλοιπαθέματαμένουν ναρυθμιστούνστομέλλονενώεκκρεμείηέκδοσημιαςΚοινήςΥπουργικήςΑπόφασης

94 Ωστόσοονόμοςδενπροβλέπειτιςμελλοντικέςδιαδικασίεςγιατηδιασφαλισμένηπρόσβαση

40

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

ΟφορέαςτηςπαραπομπήςπαραμένειυπεύθυνοςγιαναενημερώσειτοπαιδίσχετικάμετοδιορισμότουεπιτρόπουΟιεπαγγελματίεςεπίτρο-ποιέχουνμόνοεδαφικήαρμοδιότητακαιπρέπεινααντικαθίστανταιόταντοπαιδίμετακομίσεισεπεριοχήπουεδαφικάβρίσκεταιεντόςτηςπεριο-χής αρμοδιότητας διαφορετικού επαγγελματία επιτρόπου ή εάνότανεντοπιστείκάποιοπρόσωποκατάλληλογιατηνανάληψητωναρμοδιοτή-τωντηςεπιτροπείας

Αναφέρονται μεταξύ άλλων οι συγκεκριμένες αρμοδιότητες 95 και τακαθήκοντατωνεπαγγελματιώνεπιτρόπωνενώμένουνναοριστούνοιεσω-τερικοίκανόνεςτηςδιαδικασίαςκαιτακαθήκονταενώοιάλλοιόροιθαδιατυπωθούνκαιθασυμπεριληφθούνστιςσχετικέςσυμβάσειςΦαίνεταιότιηεκπλήρωσηαρκετώναπότακαθήκονταπουαναφέρονταιστονόμοείναιπροβληματικήκαθώςεξαρτάταιαπόάλλεςκρατικέςκαιμηκρατικέςυπηρε-σίες με ανεπαρκείς δυνατότητες (για παράδειγμα καθήκον εξασφάλισηςσίτισηςνομικήςσυνδρομήςήυπηρεσιώνδιερμηνείας)Μεταξύάλλωνοιεπαγγελματίεςεπίτροποιυποχρεούνταιναμεριμνούνγιατηνκάλυψηκαθη-μερινώνβασικώναναγκώνεπιβίωσης(διατροφής-φιλοξενίας)μέσωπαρα-πομπήςτουπαιδιούστουςαρμόδιουςφορείςνασυνεπικουρούντοανήλι-κοενώπιοντωνΜονάδωνΥγείαςκατάτηνπαροχήυγειονομικήςφροντί-δαςναμεριμνούνγιακάθεκοινωνικήπαροχήναμεριμνούνγιατηνεκπαί-δευσηκαιτημόρφωσητουανηλίκουκαθώςαναφέρονταιρητάωςυπεύ-θυνοιγιατηδιασφάλισηόλων των κατάλληλων συνθηκών υποδοχήςπά-ντοτεαναθέτονταςδιάνόμουτηνπραγματικήδιαβίωσηκαιφροντίδατουπαιδιούσεκάποιοτρίτομέρος 96καιπροβαίνονταςσεόλατααπαραίτηταβήματαγιαναδιασφαλίζεταιτοκαταλληλότεροπεριβάλλονφιλοξενίας(ηαναδοχήηημιαυτόνομηδιαβίωσηήοξενώνας)κατάπερίπτωση

Οεπίτροποςείναιυπεύθυνοςγιατηνεκπροσώπησητουπαιδιούενώ-πιον όλων των διοικητικών και δικαστικών αρχών ασκώντας όλα τα

ενόςμηεπαγγελματίαεπιτρόπουστοΣυμβούλιο(γιαπαράδειγμαενόςσυγγενούςτουυπόαξιολόγησηανηλίκου)ήταμέσαγιαναυποβληθείησχετικήπρότασηενώπιόντουπαράτιςιδιαιτερότητεςτηςκατάστασήςκαιτηςυπηκοότηταςτωνανηλίκωνΕπειδήείναιυπήκοοιτρίτηςχώραςκαθίσταταιπροφανήςηανάγκηγιαεξειδικευμένηεπαγγελματικήβοήθειακαιυποστή-ριξησεαυτότοκαθήκονΗσημαντικήδιαφοράφαίνεταιναείναιότιομηεπαγγελματίαςεπίτροποςπαραμένειυπεύθυνοςανεξάρτητααπότηναλλαγήτουτόπουδιαμονήςτουπαι-διούκαθώςκαιτογεγονόςότιπαραμένειεπιφορτισμένοςμετηνπραγματικήφροντίδατουπαιδιούστηνκαθημερινότητακαικατάτηδιάρκειατηςφιλοξενίας

95 Άρθρο1896 Άρθρο20

41

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

προβλεπόμεναένδικαμέσαδιάικανώννομικώνΕπίσηςπρέπειναμερι-μνάγιατηνπαροχήυπηρεσιώνδιερμηνείαςκαιγιατηνανεύρεσητηςοι-κογένειαςτουανηλίκουκαιτηνεπανένωσήτουμεαυτήνεφόσοναυτόσυνάδειμετοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούΕπιπλέονυποχρεούταιναενημερώνειτοανήλικοσεγλώσσααπλήκαιφιλικήπροςαυτόγιαόλεςτιςδιαδικασίεςκαιτιςαποφάσειςπουτοαφορούνδιασφαλίζονταςτηδυνατότητασυμμετοχήςτουπαιδιούσεόλεςτιςσχετικέςδιαδικασίες

Περιγράφονταιεπίσηςαρκετάηθικάκαθήκονταόπωςηανάπτυξημιαςουσιαστικήςσχέσηςφροντίδας με το παιδί στο πλαίσιο τηςοποίαςοεπίτροποςθασυμπεριφέρεταιστοπαιδίμεστοργήκαισεβασμόχωρίςκαμίαδιάκρισηεπικοινωνώνταςμεκάθεπαιδίτοοποίοφροντίζειτουλά-χιστονμίαφοράτηβδομάδα

ΌλαταόργανατηςεπιτροπείαςπρέπειναλαμβάνουνυπόψητουςτιςαπόψειςτουπαιδιούανάλογαμετηνηλικίακαιτοβαθμόωριμότητάςτουκαθώςκαιναενεργούνμεγνώμονατοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούσεκάθεαπόφασηΤοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούθααξιολογείταικαιθακαθορίζεταιμέσααπόπρότυπαπρωτόκολλααξιολόγησηςκαικα-θορισμούκαιδιαδικασίεςπουθαοριστούναπότοΕΚΚΑωςδεσμευτικοίκανόνες λειτουργίας γιαόλουςκαιθααποτελούναναπόσπαστομέροςτηςσύμβασηςτουεπιτρόπουκαθώςκαιωςΚανόνεςΛειτουργίαςήΠρό-τυπεςΔιαδικασίεςΛειτουργίαςτουΣυμβουλίου 97

Παράτοότιδεναναφέρονταιοιπεριπτώσειςήοιπεριστάσειςκατάτιςοποίεςοεπίτροποςέχει τηνεξουσίανααποφασίσειμόνος τουγια τοπαιδίονόμοςπροβλέπειενδεικτικάκάποιεςπεριστάσειςκαιθέματαπουεκτιμάταιότιείναιαποφασιστικάγιατηνευημερίατουπαιδιούκαισυνε-πώςαπαιτείταιαπόφασητουΣυμβουλίουμετάτηνπρότασητουεπιτρό-που 98 (γιαπαράδειγμαιατρικάθέματααποφάσειςπουεπηρεάζουντηναστικήκατάστασητουπαιδιούοικογενειακήεπανένωσηοικειοθελήςεπι-στροφήυπόνοιακακοποίησηςστοχώροφιλοξενίας)

Ωστόσοονόμοςδενπροβλέπεισυγκεκριμένεςδιαδικαστικέςδικλεί-δες ασφάλειας που να διασφαλίζουν την πραγματική συμμετοχή τουπαιδιούστηδιαδικασίαήότιθαληφθούνπράγματιυπόψηοιαπόψειςτουκαθώςδεναπαιτείταισυγκεκριμένηήπραγματικήαπόδειξηαπόταόργανα της επιτροπείας Περαιτέρω ενώ και το ΕΚΚΑ αναφέρεται ως

97 Άρθρο2198 Άρθρο19

42

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

αρμόδιααρχήγιαναδιασφαλίζεταιτοδικαίωμαακρόασηςτουπαιδιούτουλάχιστοναναφορικάμετησυνεργασίακαιτησχέσημετονεπίτροποδενπροβλέπεταισχετικήδιαδικασία

Ακόμαπιολυπηρόείναιτοότιδενπροβλέπεταικάποιοένδικομέσοήδιαδικασίαυποβολήςκαταγγελίαςώστεναεκφράσειτοπαιδίοποιαδήπο-τεαντίρρησηήκαταγγελίασχετικάμετονεπίτροπότουκαιδενυπάρχειδυνατότηταάσκησηςπροσφυγήςέναντιοποιασδήποτεαπόφασηςπουτοεπηρεάζεικαιεκδίδεταιαπότα τρίασχετικάόργανασταοποίαδίνεταιυπερβολικάευρείαεξουσίαενώουσιαστικάδενείναιυπόλογαπουθενά 99

Ονόμοςεκδόθηκε τον Ιούλιο του2018αλλάηθέσητουσε ισχύεξαρτάταιαπότηνυιοθέτησητουΚανονισμούΛειτουργίαςτουΕποπτικούΣυμβουλίουκαιτηνοριστικήέγκρισήτουαπότονυπουργόΕργασίαςσεαπροσδιόριστηημερομηνία 100 ΗπραγματικήεφαρμογήεξαρτάταιεπίσηςκαιαπόκάποιεςΥπουργικέςΑποφάσειςπουθαεκδοθούνndashεπίσηςσεαπροσδιόριστη ημερομηνία στο μέλλονndash και θα προβλέπουν αρκετέςοργανωτικέςκαιουσιαστικέςλεπτομέρειεςπουαφορούντηνκατάρτισητων μητρώων τις προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος για υποψη-φίουςιεςτιςπροϋποθέσειςτωνμελλοντικώνσυμβάσεωνπρόσθετακα-θήκοντατοφόρτοεργασίαςτωνΕπαγγελματιώνΕπιτρόπωνκτλγιαταοποίαδενπεριλαμβάνειδιατάξειςονόμος 101

99 Κάποιαςμορφήςευθύνηπεριγράφεταιμόνογιατονεπίτροποσεπερίπτωσηκακήςαπόδοσηςήπαραβίασηςτωνσυμβατικώνυποχρεώσεων

100 Άρθρα3132ΌτανεγκριθείοενλόγωΚανονισμόςπουθαπεριλαμβάνειτηνπρότυπηδια-δικασίαγιατονκαθορισμόκαιτηναξιολόγησητουΒέλτιστουΣυμφέροντοςτουΠαιδιούθακαταργηθείτοΠΔ2202007

101 Άρθρα212428και27

43

[thinsp4thinsp]

[ 4 ]Κοινωνία των πολιτών

και Χρηματοδότηση

44

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

Οτομέαςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνγνωρίζειμιαάνευπροηγουμένουανά-πτυξηαπότο2015ΧιλιάδεςεπαγγελματίεςπροσελήφθησανεσπευσμένακαικατεπειγόντωςαπόδιεθνείςκαιελληνικέςκυβερνητικέςκαιμηκυβερνητικέςοργανώσειςπουδραστηριοποιούνταιστηνπροστασίατωνπροσφύγωνστηνΕλλάδα καλύπτοντας έναευρύφάσμαυπηρεσιώνπουαπαιτούνταιάμεσαανταποκρινόμενεςστηνάκρωςαυξημένηανάγκη τουπροσφυγικούπληθυ-σμούγιαυπηρεσίεςυποδοχήςφιλοξενίαιατρικήβοήθειακαιφροντίδαψυ-χοκοινωνικήυποστήριξηκαιβοήθειανομικήεκπροσώπησηκαισυνδρομή

Λόγω τηςαπουσίας ενόςσυστηματικούκαισυνεκτικούπλαισίουγιατηνπροστασίατουπαιδιούορόλοςτουπροσωπικούτωνΜΚΟαποδεί-χτηκεζωτικόςγιατηνευημερίατωνανηλίκωνΟιΜΚΟήτανκαιεξακολου-θούνναείναισεμικρότεροβαθμόοιβασικοίπάροχοιυπηρεσιώνστακέντραυποδοχήςκαιταυτοποίησηςκαισεόλεςτιςνέεςδομέςυποδοχής(ανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςξενώνεςξενοδοχεία)εποπτεύονταςκαιπα-ρέχονταςτοσχετικόπροσωπικόσεεκατοντάδεςδομέςκαιγραφεία

ΗανάγκηήταντέτοιαπουμέσασεπολύσύντομοχρονικόδιάστημααπότονΑύγουστοτου2015οιέμπειροιεπαγγελματίεςδενήτανπλέονδιαθέσιμοιΠροσελήφθησαννέοιήκαιάπειροιεπαγγελματίεςοιοποίοιτοποθετήθηκαν στους πιο απαιτητικούς σταθμούς ή στα πιο απαιτητικάπόσταπουπροϋπέθετανειδικήεκπαίδευσηγιατηνπροστασίακαιτηφρο-ντίδατουπαιδιούΌλοιόσοιδενήτανεπαγγελματίεςαπότοντομέατηςψυχικήςυγείαςπαραδέχτηκαντηνπαντελήέλλειψηεκπαίδευσηςσεαυτάταθέματααπότουςεργοδότεςτουςΜόνηεξαίρεσηέναςεπαγγελματίαςπου είχε παλαιότερααπασχοληθεί σε έναν νησιωτικόσταθμό μιας διε-θνούςΜΚΟΤρειςεπαγγελματίεςείχανλάβειεκπαίδευσητηνοποίαωστό-σο περιέγραψανως στοιχειώδη και προσέθεσαν ότι δεν κάλυπτε όσακαλούνταννααντιμετωπίσουνοιίδιοιστηνκαθημερινότητάτουςκατάτηνεργασίατουςμεπαιδιάενώοιπερισσότεροιανέφεραντηνανεπίσημηκαικαθημερινήτουςενασχόλησηωςτημοναδικήεκπαίδευσηπουέλαβαν

ΧρηματοδότησηΤακεφάλαιαπουστάλθηκανστηνΕλλάδακατανεμήθηκανσεορισμένεςαπότιςπιοδαπανηρέςανθρωπιστικέςεπιχειρήσεις 102Ωστόσοπροβάλ-λει αδύνατο να διαπιστωθεί η ουσιαστική επιρροή τους στην παροχή

102 httpbitly307Iw9f

45

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

συστηματικήςκαιμακροχρόνιαςπροστασίαςστουςπρόσφυγεςκαισταασυνόδευταανήλικα

Πιοσυγκεκριμέναπροςυποστήριξη τωνελληνικώναρχών τωνδιε-θνώνοργανισμώνκαι τωνΜΚΟπουδραστηριοποιούνταιστηνΕλλάδαστοντομέατηςδιαχείρισηςτηςπροσφυγικήςκαιανθρωπιστικήςκρίσηςη Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει χορηγήσει περισσότερα από 393000000ευρώσε επείγουσα βοήθεια από τις αρχές του 2015 103Η επείγουσαχρηματοδότησηπροστίθεταιστα561000000ευρώπουείχανήδηχορη-γηθείστηνΕλλάδαστοπλαίσιοεθνικώνπρογραμμάτωνγιατηνπερίοδο2014-2020(322800000ευρώαπότοΤαμείοΑσύλουΜετανάστευσηςκαι Ένταξης [AMIF] και 238200000 ευρώ από το Ευρωπαϊκό ΤαμείοΕσωτερικήςΑσφάλειας[ISF])ΜέσοΣτήριξηςΈκτακτηςΑνάγκηςΣεεπεί-γουσεςκαιεξαιρετικέςπεριστάσειςηΕυρωπαϊκήΕπιτροπήμπορείναπα-ράσχειέκτακτηανθρωπιστικήβοήθειασεόσουςεςτηχρειάζονταιστηνΕυρωπαϊκήΈνωσηΤοΜέσοΣτήριξηςΈκτακτηςΑνάγκηςέχειστόχοτηνπαροχήενόςταχύτερουπιοστοχευμένουτρόπουανταπόκρισηςσεμεί-ζονεςκρίσειςΣεαυτόσυμπεριλαμβάνεταιηβοήθειαπροςτακράτη-μέληναδιαχειριστούνμεγάλουςαριθμούςπροσφύγωνμεανθρωπιστικήβοή-θειαηοποίαδιοχετεύεταιστιςυπηρεσίεςτουΟΗΕμηκυβερνητικέςορ-γανώσεις και διεθνείς οργανισμούς που ενεργούν συντονισμένα με τακράτη-μέλη και διαβουλεύονται με αυτά Η Επιτροπή αποδέσμευσε650000000ευρώγιατηνπερίοδοαπότο2016έως2018Έωςσήμεραέχουνσυμβασιοποιηθείτα605300000ευρώ 104

ΠαράτηνεστίασηστοάσυλοκαισταμέτρασυνοριακήςασφάλειαςχορηγήθηκεκαιένασημαντικόποσόαπότηΓενικήΔιεύθυνσηΜετανά-στευσηςκαιΕσωτερικώνΥποθέσεωντηςΕΕ(ΓΔ HOME)σεενέργειεςπουσχετίζονταιμετηνανθρωπιστικήανταπόκρισηστηνκατάστασηστηνΕλ-λάδακυρίωςτηφιλοξενίατησίτισηκαιτηνιατρικήπερίθαλψηπουπα-ρέχονταναπότοΥπουργείοΕθνικήςΆμυναςστουςπρόσφυγεςκαιτουςμετανάστες

Το 2017 το πρόγραμμα εθνικής χρηματοδότησης της Γενικής

103 Το2015-2016ηεπιτροπήήτανμακράνομεγαλύτεροςδωρητήςανθρωπιστικήςβοήθειαςστηνΕλλάδαμετοσχετικόποσόναανέρχεταιστοεβδομήνταεφτάτοιςεκατότουσυνόλου(ΠηγήUN OCHAΣεπτέμβριος2016)

104 ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήlaquoManagingmigrationEU financial Support toGreecerdquoApril2018httpbitly2VqRdNj

46

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

ΔιεύθυνσηςΜετανάστευσηςκαιΕσωτερικώνΥποθέσεωντηςΕΕτοοποίοπροοριζόταννααποτελέσειμέτρομακροχρόνιαςστήριξηςμετατράπηκεσταδιακά σε μέτρο αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης Επομένωςστις31Ιουλίου2017ηΕλλάδαδενθεωρούντανπλέονότιβρίσκεταισεκατάστασηέκτακτηςανάγκηςκαιτην1ηΑυγούστουηχρηματοδότησηκαιηδιαχείρισητωνυπηρεσιώνστιςδομέςφιλοξενίαςπροσφύγωνκαιμεταναστώναποτελούσανσταθεράαντικείμενοχειρισμούαπότηνελληνι-κήκυβέρνησημετηΓΔ HOMEναεξακολουθείναχρηματοδοτείπρο-γράμματαστηνενδοχώραΌπωςαναφέρθηκεσυγκεκριμέναθασυνεχι-στείμόνοηυποστήριξηστιςΑσφαλείςΖώνεςγιαΑσυνόδευταΑνήλικα(ΑΑ)ενώοιελληνικέςαρχέςθααναλάβουντηχρηματοδότησηόλωντωνυπόλοιπωνυπηρεσιώνγιαταΑΑ 105

ΕνώηχρηματοδότησηπουπαρείχεηΓενικήΔιεύθυνσηΕυρωπαϊκήςΠολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας (ΓΔ ECHO)γιατουςσκοπούςτηςανθρωπιστικήςβοήθειαςεπέτρεπετηγεω-γραφικήδιάχυσητωνυπηρεσιώνκαλύπτονταςτανησιάκαιτηνενδοχώ-ρααυτήπαρασχέθηκεσεδιεθνείςΜΚΟαντίτουκράτουςΩςεκτούτουσημειώθηκανκαθυστερήσειςστηνανάπτυξηικανοτήτωνδυνατοτήτωνωςκαι στην έκφραση της προθυμίας της κυβέρνησης να διαχειριστεί τηνκατάστασηενώητελευταίαέμεινεεντελώςαπροετοίμαστηγιατησταδια-κήανάληψητηςδιαχείρισηςτηςμετανάστευσηςΑυτόοφείλεταιενμέρειστοότιδενυπήρχεκάποιαδημόσιαδιεύθυνσηυπηρεσίαγιατηδιαχείρι-σητηςχρηματοδότησηςαπότοAMIFέωςτο2017

ΣύμφωναμετοΆρθρο28τουΝόμου43752016συγκροτήθηκεμιαΔιεύθυνσηΟικονομικώνΥπηρεσιώνΜεταναστευτικήςΠολιτικήςηοποίαυπάγεται στοΥπουργείο Εσωτερικών καιΔιοικητικήςΑνασυγκρότησηςπουείναιαρμόδιογιαθέματαμεταναστευτικήςπολιτικήςΗΔιεύθυνσηΟικονομικώνΥπηρεσιώνΜεταναστευτικήςΠολιτικήςθαέχει ίδιοπροϋ-πολογισμόωςξεχωριστήοντότηταεντόςτουΥπουργείουΕσωτερικώνκαιΔιοικητικήςΑνασυγκρότησηςΣτονπροϋπολογισμόθαεγγράφονταιπι-στώσειςγιατηναντιμετώπισητωναναγκώνυλοποίησηςτηςμεταναστευτι-κήςπολιτικής

Τα αποτελέσματα αυτής της σταθερής μετάβασης προς την ΕθνικήΧρηματοδότησητουAMIFήτανεξαιρετικέςκαθυστερήσειςστηλήψητων

105 ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήldquoEmergencySupportFinancingDecisionOperationalPrioritiesrdquo5July2017httpbitly2H9xade

47

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

κονδυλίωνκαιμετέπειτααπεργίεςαπότοπροσωπικότηςΥπηρεσίαςΑσύ-λουσεμιαπερίοδοπουοιαιτήσειςγιαάσυλοείχανφθάσειστοαπόγειο

Στηνπερίπτωσητωνξενώνωνγιαταασυνόδευταανήλικαοικαθυστε-ρήσεις δεν ήταν δυνατό να ποσοτικοποιηθούν και επηρέαζαν άμεσατόσοταμέλητουπροσωπικούόσοκαιταανήλικαΕιδικότεραηευθύνηγια τη χρηματοδότηση των περισσότερων ξενώνων μεταβιβάστηκε στοκράτοςτην1ηΑυγούστου2017καιενώηπρώτηδόσημεταβιβάστηκεάμεσαστιςΜΚΟπουδιαχειρίζονταντουςξενώνες(Οκτώβριος2017)οικαθυστερήσεις στη λήψη της τελευταίας δόσης και της πρώτης για το2018άφησεόλουςτουςξενώνεςσεμιαεξαιρετικάδυσχερήθέση(ΑυτόαναλύεταιδιεξοδικάπαρακάτωστηνΕνότηταΞενώνες)

Κακός σχεδιασμόςΌπωςπροκύπτειαπό τιςσυνεντεύξειςμε τοπροσωπικόπουεργάζεταιστοπεδίουπήρξανσυχνέςαναφορέςστηνκακοδιαχείρισηκαιτηνέλλει-ψηστρατηγικήςγιατημακροχρόνιαανάπτυξητωνέργωνγεγονόςπουτονίζει έναχάσμαανάμεσαστιςανάγκεςστοπεδίοκαισεεκείνεςπουαναπτύσσονταιστιςπροτάσειςγιαταέργαΠολλέςμαρτυρίεςανέφερανότιενώηκατάστασηστοπεδίοπροϋποθέτεισυνεχήπροσαρμοστικότητακαιευελιξίαγιατηναντιμετώπισητωννέωνπροτεραιοτήτωνκαθώςπροκύ-πτουν οι κατευθυντήριες οδηγίες των έργων δεν καθιστούσαν εφικτέςτέτοιεςμεταβολές

Περαιτέρωταέργαχρειάζεταιναείναιμακροχρόνιαπροκειμένουναδιασφαλίζεταιότιόλοιοιεμπλεκόμενοιφορείςndashτοπροσωπικόοιπρομη-θευτέςκαιταίδιαταανήλικαndashκαταβάλλουνπροσπάθειεςκαιαφιερώνουντοχρόνοτουςμέσασεέναπιοασφαλέςπλαίσιοπαράσεμυωπικάπρο-σωρινάέργαόπωςεκείναπουυλοποιούνταιαπότο2015

48

[thinsp5thinsp]

[ 5 ] Ένταξη

49

Έντ

αξη

[thinsp51thinsp] Η ένταξη ως βιώσιμη λύση Απότιςβιώσιμεςλύσειςηενσωμάτωσηστηχώραυποδοχήςείναιηδεύ-τερηκαλύτερηστρατηγικήγιατηνευημερίακαιτηνανάπτυξηκάθεπαι-διούγιατοοποίοδεναποτελείεπιλογήηοικογενειακήεπανένωσηλόγωμηύπαρξηςκάποιουκατάλληλουμέλουςτηςοικογένειαςστακράτη-μέλητηςΕΕήστηχώραπροέλευσηςΑκόμακαισεπεριπτώσειςστιςοποίεςυπάρχουνγονείςστηχώραπροέλευσηςτακράτηυποχρεούνταιναμηνεπανενώσουντοπαιδίστηχώραπροέλευσηςεάνοιγονείςδενείναιικα-νοίήαδυνατούνναπαράσχουνστοπαιδίκατάλληληφροντίδακαικατάλ-ληλες συνθήκες διαβίωσης για την ανάπτυξή τουΟι αρχές πρέπει ναεπιδεικνύουντημέγιστηπροσοχήπρινγίνειοποιαδήποτετέτοιααπόπειραγια την επιστροφή ενός παιδιού Ανεξαρτήτως νομικού καθεστώτος ηάδειαδιαμονήςκαιηενσωμάτωσηαπορρέουναπότηνυποχρέωσητουκράτουςναπροστατεύειτηνακεραιότητατηζωήτηνυγείακαιτηνανά-πτυξη κάθε παιδιού Κατεξοχήν ανθρωπιστικοί λόγοι υπαγορεύουν τηνπροστασίακαιτηφροντίδακάθεπαιδιού

ΕπιβάλλεταιμιαδιαδικασίαπουθακαθορίσειτοΒέλτιστοΣυμφέρονκάθεπαιδιούσεατομικήβάσηκαθώςηενλόγωδιαδικασίαθααναγνω-ρίσειτηνπρόσφορηλύσηπουυπηρετείτηνευημερίατουκαιτηνανάπτυ-ξήτουΩςγενικήαρχήαυτέςοιδιαδικασίεςθαπρέπειναδιατίθενταικαιναείναιπροσβάσιμεςαπότηνπρώτηστιγμήτηςάφιξηςμέσωτωναρμό-διωνυπηρεσιώνκαιπαραγόντων

Όλεςοιρυθμίσειςγιατημέριμνααπότηνπρώτημέραndashηδιασφάλισηασφαλώνσυνθηκώνδιαβίωσηςυψηλούεπιπέδουτακοινωνικάεπιδόμα-τακαιοιδομέςηπροστασίατηςψυχικήςκαιτηςσωματικήςυγείαςτουπαιδιούηεκπαίδευσηταθετικάερεθίσματακαιοιψυχαγωγικέςδραστη-ριότητεςηανάπτυξητωνδεξιοτήτωνκαιτωνταλέντωνήηεπαγγελματικήκατάρτισημεσκοπότηναπόκτησηπροσόντωνγιαμελλοντικήαπασχόλη-σηndashείναιεξίσουσημαντικέςγιατηνκοινωνικήένταξηκαιέχειεπανειλημ-μένωςαναγνωριστείησημασίατους 106

ΣτηνπερίπτωσητηςΕλλάδαςπαράτιςπροσπάθειεςτηςκοινωνίαςτωνπολιτών τη μαζική χρηματοδότηση και τις απόπειρες βελτίωσης της

106 ΒλεπίσηςSeparatedChildreninEuropeProgramme(SCEP)StatementofGoodPractice(4th revised edition 2010) httpbitly2V7WtjH Relevant CRCGC6 22 23 UNHCR GuidelinesondeterminingtheBestInterestoftheChildMay2008

50

Έντ

αξη

κατάστασηςγιαταανήλικαταπράγματαακόμαδενλειτουργούνομαλάκαιέγκαιραόπωςείναιαπαραίτητογιαναδιασφαλίζονταιηπροστασίατουπαιδιούκαιημακροχρόνιαένταξήτουστηνκοινωνίαΜιλώνταςγιατηνκοινωνικήένταξητωνπαιδιώνοιεπαγγελματίεςαντέδρασανμεεκνευ-ρισμόκαιαπογοήτευση

ΌπωςεύστοχαείπεμίαψυχολόγοςlaquoΔενμπορούμεναταταλαιπω-ρούμετραυματίζοντάςταξανάκαιξανάκαιμετάναλέμεldquoΩραίατώραθασεενσωματώσουμεrdquoraquoσυνοψίζονταςτασυμπεράσματαπουεξήχθη-σαναπόαυτήτηνέρευνασεμίαφράση

Ηουσίαόπωςαποκαλύφθηκεαπότοσύνολοτωνσυνεντεύξεωνείναιότιηκαθημερινήπραγματικότητακαιαντιμετώπισητωνπαιδιώντασυστη-μικάεμπόδιαηστέρησηπραγματικήςφροντίδαςκαιαξιοπρεπώνσυνθη-κώνδιαβίωσηςηκακοδιαχείρισητωνπεριπτώσεωνκαιοικακέςπρακτικέςεξωθούνταπαιδιάστοπεριθώριοτηςκοινωνίαςκαθιστώνταςταευάλωτασεκάθεείδουςκακομεταχείρισηκακοποίησηκαιεκμετάλλευσηΗελλη-νικήπραγματικότητααποδεικνύεταιεξαιρετικάμεγάληδοκιμασίαγιατηνυπομονή τωνπαιδιών που επαφίεται σε μεγάλοβαθμόστηνπροσωπικήτουςαντοχήστιςικανότητέςτουςστοχαρακτήρατουςωςκαιστηντύχη()μετοντελευταίοπαράγοντανααποδεικνύεταικαθοριστικόςτιςπερισσό-τερεςφορέςΠολλάεξαρτώνταικαιαπότηστιγμήτηςάφιξηςτηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνστηνοποίαθαβρεθείτοπαιδίκαιπρωτίστωςτηνποιότητατωνεπαγγελματιώνπουθατοπεριβάλουν

ΟισυνθήκεςδενείναικαλύτερεςγιατουςπαρόχουςτωνυπηρεσιώνΣε αυτό το πλαίσιο η εκπλήρωση των καθηκόντων τους απέναντι σταπαιδιά καθίσταται ηθικό χρέος να βοηθήσουν ένα παιδί να επιβιώσειπράγμαπουπροϋποθέτειναεπιδείξουνεπιμονήτηνοποίασυχνάσυνο-δεύειέναμεγάλοπροσωπικόκόστος

[thinsp52thinsp] Δυνατότητες υποδοχήςΥπάρχει έλλειψη ακριβώνδεδομένων για τον αριθμό των ασυνόδευτωνανηλίκωνστηνΕλλάδαΗπιοαξιόπιστηπηγήείναιτοΕθνικόΚέντροΚοινω-νικήςΑλληλεγγύης(ΕΚΚΑ)τοοποίοσυλλέγειστοιχείααπότοναριθμότωνυποβαλλόμενωναιτήσεωνγιαστέγασηΤαπιοπρόσφαταστοιχείαανάγο-νταιστις15 Ιουνίου2018καιδείχνουνότιταασυνόδευταανήλικαστην

51

Έντ

αξη

Ελλάδαανέρχονταισε3973άτομα 107Απόαυτάτο959ήταναγόριατο41κορίτσιαενώτο53είναιηλικίαςκάτωτων14ετώνΤαασυνόδευταανήλικασυχνάπερνούναπαρατήρηταιδιαίτεραότανφθάνουναπόταχερ-σαίασύνοραμετηνΤουρκία(τονποταμόΈβρο)καθώςσυχνάδιαφεύ-γουντηςσύλληψηςκαιτηςκαταγραφήςαπότιςαρχέςήτιςΜΚΟΕπομέ-νωςαυτάτανούμεραθαπρέπεινααντιμετωπίζονταιμεεπιφύλαξη

Απόταενλόγω3973ασυνόδευταανήλικατα1141διαμένουνήδησεδομέςφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνκαιταυπόλοιπα2832ανα-μένουν την τοποθέτησή τους Ορισμένα βρίσκονται σε προστατευτικήφύλαξη(216)άλλασταΚέντραΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςσεπαραμε-θόριεςπεριοχές(368)177βρίσκονταισεανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςμαζίμετονγενικόπληθυσμόκαιόχισεειδικάτμήματα264σεασφαλείςζώ-νεςεντόςτωνανοιχτώνδομώνφιλοξενίας467σεξενοδοχείαπουχρη-σιμοποιούνταιωςλύσηγιαεπείγουσαμεταβατικήφιλοξενία238σεάλ-λουςτύπουςεπισφαλούςφιλοξενίας(όπωςεναναμονήέξωσηςστέγασηαπόσυστέγασημεενήλικεςπουδενέχουνταυτοποιήσειοιαρχέςπιθα-νότατατηςίδιαςεθνικότητας)690είναικαταχωρισμέναωςάστεγα(δια-μονήστοδρόμο)ενώοτύποςκατοικίαςδεναναφέρεταισε412περιπτώ-σειςΑπότα2832παιδιάεναναμονήτοποθέτησηςσεδομήφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωντα78είναικορίτσιακαι τα2754αγόριαΕίναισημαντικόνατονιστείότιηδιαδικασίατηςπρόσβασηςστιςυπηρεσίεςμεσκοπότηνένταξηαπότηστιγμήτηςεισόδουδενείναιγραμμικήήσαφήςκαιστηνΕλλάδασυγκεκριμέναοιπολιτικέςπουεφαρμόστηκαντο2016άλλαξανδραστικάτηνκατάστασηστηχώραεπηρεάζονταςτοταξίδικαιτηδυνητικήένταξηόσωνεγκλωβίστηκανεδώndashσυμπεριλαμβανομένωντωνανηλίκωνndashμετάτοκλείσιμοτωνσυνόρωνσταΒαλκάνιαΠεραιτέρωοιπαραμεθόριεςπεριοχέςκαιτανησιάλειτουργούνξεχωριστάαπότοισχύονπλαίσιο στην ενδοχώρα και εκτός αυτού Έτσι προκαλείται ασυνέπειαστηνπροσπάθειαχαρτογράφησηςτωνυπηρεσιών

Είσοδος στην Ελλάδα α ΣύλληψηστασύνοραndashειδοποίησητουΕισαγγελέακαιπαραπομπήσε

ΚέντροΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησης(ήσεΚινητήΜονάδαΥποδοχήςκαι Ταυτοποίησης) ndash Αξιολόγηση των ιδιαίτερων αναγκών (ιατρική

107 ΕΚΚΑεπικαιροποιημένηκατάστασηΑσυνόδευταανήλικαστηνΕλλάδαΑσυνόδευταανήλι-καστηνΕλλάδα1562018httpbitly2VapAmp

52

Έντ

αξη

εκτίμησηκοινωνικήυποστήριξηπαραπομπήστοΕΚΚΑndashπαραπομπήστοΠεριφερειακόΓραφείοΑσύλουκατόπιναιτήματοςαπότοανήλικοndashέγκρισητουεισαγγελέαεάντοανήλικοείναιηλικίαςκάτωτων15ετών) 108ndashπεριορισμόςτηςελευθερίαςενώεκκρεμείηπαραπομπήσεκατάλληληδομήφιλοξενίας 109ndashέκδοσηαπότηδιοίκησητουΚΥΤπουαρχικάσυνεχίζεταιωςπροστατευτικήφύλαξηαπότονεισαγγελέαεάνείναιαπαραίτητοndash(προσωρινήστέγασησεανοιχτήδομήφιλοξενίαςενώ εκκρεμεί η τοποθέτηση εάνδιατίθεται) ndash τοποθέτησησεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνμετηνέγκρισητουΕισαγγελέαndashέναρξη(ήσυνέ-χιση εάν έχουνήδη εκκινηθεί)διαδικασιών ενώπιον τηςΥπηρεσίαςΑσύλου

β Άφιξηστηνενδοχώραχωρίςναεντοπιστούναπότιςαστυνομικέςαρ-χές 110 εγκατάλειψητηςπαραμεθόριουπεριοχήςπριναπότηντοποθέ-τησησεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνήτημεταφοράσεπροαναχωρησια-κόκέντρο 111 ήεγκατάλειψηδομήςφιλοξενίαςανηλίκων1 Προσέγγισηφορέωντηςκοινωνίαςτωνπολιτώνστηνενδοχώραγια

τηνπρόσβασησευπηρεσίεςΑνάλογαμετιςανάγκεςκαιτιςεπιθυ-μίεςτωνπαιδιώνκαθώςκαιτηνηλικίατουςτηνικανότηταανταπό-κρισηςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιτηνεπαγγελματικήγνώμητωνπαρόχωντωνυπηρεσιώνΠαραπομπήστοΕΚΚΑαπότουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνndashειδοποίησηεισαγγελέααπότοΕΚΚΑδιασφάλισηπρόσβασηςστηΔιαδικασίαΑσύλου 112ndashΕιδοποίηση

108 Οιενέργειεςεντόςτηςπαρένθεσηςδενείναιυποχρεωτικέςκαιθαμπορούσανναπραγμα-τοποιηθούνσεμιαδεδομένηκατάσταση

109 Εξαιρετικάνεαράανήλικαήκαιασυνόδευταανήλικακορίτσιαndashανάλογαμετηνηλικίακαιτηνευαλωτότηταndashτοποθετούνταισυνήθωςαμέσωςσεδομήπροσωρινήςφιλοξενίαςεάνδιατί-θεταιήσενοσοκομείοπαίδωνώσπουναβρεθείκατάλληληστέγασηστηνκατάλληληδομή

110 ΑυτότογεγονόςέχειπαρατηρηθείεπανειλημμένωςγιατουςπληθυσμούςπουδιασχίζουνταχερσαίασύνοραμετηνΤουρκίαστηΒόρειαΕλλάδακαιπιοσυγκεκριμέναστηνπεριοχήτουΈβρου

111 ΠρέπειναδιευκρινιστείότιδενδιαθέτουνόλεςοιπαραμεθόριεςπεριοχέςΠροαναχωρησια-κάΚέντρακαιότισυχνάυπερκαλύπτεταιηχωρητικότητάτουςΩστόσοσεαυτέςτιςπερι-πτώσειςμπορείναεκδοθούναποφάσειςγιαπροστατευτικήφύλαξηαλλάταανήλικαπουπαραμένουνσεανοιχτούςχώρουςστηνπραγματικότητατουςεγκαταλείπουνχωρίςναγί-νουναντιληπτά

112 ΗΥπηρεσίαΑσύλουέχειπρόσβασηστααρχεία τηςΥΠΥΤκαιμπορεί νααναγνωρίσει ταπρόσωπαπουεγκαταλείπουνένανησίΙδιαίτεραγιαταασυνόδευταανήλικαηαξιολόγησηαπότηνΥπηρεσίαΑσύλουπροβλέπειότιηεπιστροφήστονησίήηπαραπομπήστηναστυνομίαγιαπεριορισμόαντιβαίνειστοΒέλτιστοΣυμφέροντουςκαιταΠεριφερειακάΓραφείαασύλουπροχωρούνστηνκαταγραφήαντίθεταμεότιθασυνέβαινεστηνπερίπτωσηκάποιουενηλίκου

53

Έντ

αξη

εισαγγελέααπότηνΥπηρεσίαΑσύλουκαιπαραπομπήστοΕΚΚΑ Έωςτηντοποθέτησηταανήλικαθαμπορούσανναφιλοξενηθούνπροσωρινάσεμιαανοιχτήδομήφιλοξενίαςεάνδιατίθεταιχώροςκαιανάλογαμετηνηλικίατους 113ndashδιαμονήστοδρόμοndashσεέναμηρυθμιζόμενοπροσωρινόπεριβάλλοντηςεπιλογήςτους(γιαπα-ράδειγμασεοικογενειακούςφίλουςομοεθνείς)ndashσύλληψηαπότιςαστυνομικές αρχές και κράτηση ndash συνοδευόμενη μεταφορά στιςαστυνομικέςαρχέςκαιτοποθέτησησεμονάδαπροσωρινήςφιλοξε-νίαςσεένανοσοκομείοπαίδωνήμίαδομήπροσωρινήςφιλοξενίαςεάνδιατίθεται 114

2 ΜηπροσέγγισητηςκοινωνίαςτωνπολιτώνΤαανήλικαεξακολου-θούνναμηνεντοπίζονταιαπόόλεςτιςαρχέςπαρεκτόςεάνσυλλη-φθούναπότιςαστυνομικέςαρχέςπουθαειδοποιήσουντονεισαγ-γελέακαιθαπαραπέμψουντηνυπόθεσηστοΕΚΚΑ

Ηδιαφοράανάμεσασταδύοπιθανάσενάριαndashανάλογαμετοεάνθαγίνεισύλληψηκαιμετιςσυνέπειεςτηςαπουσίαςδιαδικασιώνγιατηνυπο-δοχήστηνενδοχώραndashείναιαισθητήΑντίθεταμεαυτόπουθαπερίμενεκάποιοςολοένακαιπερισσότεραπαιδιάφαίνεταινασυσσωρεύονταιστιςμεγαλουπόλεις

113 Ταπολύμικράπαιδιά(δηλαδήηλικίαςκάτωτων13ετώνανάλογαμετιςσυνθήκες)καιταασυνόδευταανήλικακορίτσιααποκλείονταιαπόαυτέςτιςδομές

114 Εξαιρετικάνεαράανήλικαήκαιασυνόδευταανήλικακορίτσιαανάλογαμετηνευαλωτότητακαιτιςιδιαιτερότητεςτηςπερίπτωσης

54

Εμπό

δια

στη

ν έν

ταξη

[ 6 ] Εμπόδια στην ένταξη

55

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

[thinsp61thinsp] Υποδοχή στα σύνοραΗελληνικήνομοθεσίαεπιτρέπειτηνυποστήριξητηςΥπηρεσίαςΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησης (ΥΠΥΤ)πουείναιαρμόδιαγια την ταυτοποίηση τωνυπηκόωντρίτωνχωρώναπότηFrontexμετηντελευταίαναδραστηριο-ποιείταισχεδόνσεόλεςτιςπαραμεθόριεςπεριοχέςτατελευταίαχρόνια 115

Ακολουθούνταιδιάφορεςπρακτικέςπουπαραβιάζουνπολλάδικαιώ-ματατωνπαιδιώνστασύνορααλλάενίοτεσύμφωναμετουςεπαγγελμα-τίεςπαραβιάζεταιωςκαιησωματικήκαιψυχικήτουςακεραιότηταΌσονκαιρό κάποιο πρόσωπο περιμένει να καταγραφεί παραμένει σε ένανχώροόπουυπάρχειμιασκηνήμέσαστηνοποίαενήλικοιndashάντρεςκαιγυναίκεςndash κοιμούνται κατάχαμα χωρίς προσωπικό ασφάλειας μετά τις2300ΠεραιτέρωοιδιαδικασίεςταυτοποίησηςπραγματοποιούνταιαπόταμέλητουπροσωπικούτηςFrontexκαιηπροσωπικήτουςγνώμηπα-ραπέμπεταιστηνΥΠΥΤπροςέγκρισηΤοπροσωπικότηςτελευταίαςτηνυιοθετείπρόθυμακυρίωςλόγωέλλειψηςδυνατοτήτων

ΗκοινωνίατωνπολιτώνέχειπροτείνειηFrontexνακαταγράφειμόνοόσαδηλώνειοαιτώνάσυλοκαισυγκεκριμέναστηνπερίπτωσηανηλίκωναυτόθαπρέπειναγίνεταικαλόπισταΩστόσοτοερωτηματολόγιοπουχρησιμοποιείηFrontexγιατηνταυτοποίησηκαιτηνκαταγραφήδενδια-τίθεταιστηδημόσιασφαίρα 116ΈχουνυπάρξειπολυάριθμεςπεριπτώσειςανηλίκωνπουκαταγγέλλουντοπροσωπικότηςFrontexστουςπαρόχουςυπηρεσιών στιςΜΚΟ 117 για βαριά κακομεταχείριση ως και χαστούκιαπροκειμένουναεξαναγκαστούνταανήλικαναlaquoπαραδεχτούνraquoότιείναιενήλικοι ή ότι ανήκουνσε άλλη εθνικότητα και όχι στηδική τους Το2018οιεπαγγελματίεςεπισήμαναντηναύξησητουαριθμούτωναποκα-λούμενωνlaquoφερόμενωνωςανήλικωνraquo δηλαδήτωνανήλικωνπουείχανεσφαλμέναταυτοποιηθείκαιείχανκαταγραφείωςενήλικοιΑυτάταανή-λικα παραμένουν στον καταυλισμό τηςΜόριας χωρίς καμία υπηρεσίαπροστασίαςφιλικήγιαταπαιδιάlaquoστοέλεοςτωνπολλώνκινδύνωνπου

115 Νόμος4375116 Έχειυποβληθείαίτημααπότουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνναπροσπελάσουνένα

συγκεκριμένοαρχείοαλλάεκκρεμείακόμαηαπάντηση117 Σεμιασυνέντευξηπουπραγματοποιήθηκε τονΜάιο του2018στοπλαίσιο τηςέρευνας

αναφέρθηκεότιηFrontexπρόσφατακατέγραψεδώδεκαανήλικαωςενηλίκουςκαιεντόςτριώνημερώνεκτιμήθηκεότιόλατουςείναιανήλικαμέσωτηςδιαδικασίαςδιαπίστωσηςτηςανηλικότητας

56

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ελλοχεύουνσεαυτότοldquohotspotrdquoraquoΠαράτοότιοΝόμοςπροβλέπειτοτεκμήριοτηςανηλικότηταςώσπουνακαταλήξεισεσυμπεράσματαηδια-δικασίαδιαπίστωσης τηςανηλικότηταςστηνπράξηοιαρχές τοέχουναντιστρέψεισετεκμήριοενηλικότηταςαντιμετωπίζονταςταανήλικασανναήτανενήλικοιμέχριναεξαχθείσυμπέρασμαΈναπρόσωποθαπρέπεινα αντιμετωπίζεται ως ανήλικο όσο υπάρχει αμφιβολία σχετικά με τηνηλικίατουκαιαυτήηπροστασίαεκτείνεταιπέραντουσυμπεράσματοςτηςδιαδικασίαςστηνπερίπτωσηπουοιεπαγγελματίεςεκτίμησηςτηςανη-λικότηταςεξακολουθούνναέχουναμφιβολίες

Ταερωτήματαδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςβασίζονταισεμιαευρω-κεντρική αντίληψη της ζωής ενός ανηλίκου γεγονός που δεν καθιστάδυνατήτηναναγνώρισητηςκατάλληληςεξατομικευμένηςδιαδικασίαςγιατοπαιδί

laquoΟιερωτήσειςδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςθαπρέπειναέχουνλάβειυπόψητηνκουλτούραστηχώρακαταγωγήςκαιτηδιαδρομήτουπαιδιούΔενέχεινόημαναρωτάςένααγόριαπότοΠακιστάνήένανΑφγανόπουμεγάλωσεστοΙράνπόσαχρόνιαπήγεσχολείοήπόσαχρόνιαέχει εργαστείστηζωήτουΠρέπεινααναγνωρι-στούν ερωτήσεις που θα αποτυπώνουν την πραγματικότητα στηχώραστηνοποίαμεγάλωσε τοπαιδί και πουδενθαβασίζονταιστονευρωκεντρικότρόποζωήςraquo 118

Υπάρχουνφορέςπουταανήλικανιώθουνπιοασφαλήότανκρύβουντην ηλικία τους απόφόβο λόγω τωνφημών που κυκλοφορούν στονπληθυσμόκαικάνουνλόγογιατηνπροηγούμενηπρακτικήηοποίαεπι-κρατούσεστονησίτηlaquoσυλλογικήπροστατευτικήφύλαξηraquoτωνανηλίκωνπουταάφηνεσεκαθεστώςκράτησηςστονησίγιαμήνες 119ήαπόφόβο

118 ΑυτόανέφεραναρκετοίεπαγγελματίεςπουεργάζονταιστασύνοραστανησιάτουΒορείουΑιγαίουτηντελευταίατριετία

119 Τα ανήλικα αναγκάζονταν να παραμείνουν στην αποκαλούμενη laquoπτέρυγα-φάντασμαraquo ηοποίαπροσομοιάζειέντονασεφυλακήχωρίςυπηρεσίεςχωρίςπροαυλισμόκαιμεμόνομίαβάρδιαφροντιστώνναμεριμνάγιατιςπολύβασικέςτουςανάγκεςΧρειάστηκεναεξεγερ-θούνώστενααπαιτήσουνκαλύτερεςσυνθήκεςμεακραίεςπράξειςβίαςναδιαπράττονταιαπόαυτάΕίκοσιέναπαιδιάδιακομίστηκανστονοσοκομείοενώταυπόλοιπακλειδώθηκανμέσαγιαδύομέρεςχωρίςτηνπαρουσίαπροσωπικούχωρίςκαθαρισμότωνματωμένωνσκηνώνχωρίςαπομάκρυνσητωνσπασμένωνγυαλιώνκτλΧρειάστηκενασκηνοθετήσουνμιαεξέγερσηώστενααπολαύσουνταβασικάτουςδικαιώματακαινατύχουνλίγουσεβασμού

57

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ότιθαlaquoεγκλωβιστούνraquoστηνΕλλάδαήδιότιαυτότουςείπενακάνουνολαθρέμποροςώστενασυνεχίσουντοταξίδιτουςσεκάποιοάλλοκρά-τος-μέλος

ΕάνέναανήλικοαποφασίσειναδιορθώσειτηνταυτότητάτουκαινακαταγραφείτυπικάκαιεπίσημαωςανήλικοθαπρέπειναπεριμένειγιατησυνέντευξήτουμετηνΥπηρεσίαΑσύλουώστεναμπορέσειναπειτηναλήθειαγιατηνηλικίατουήέστωαυτόσυνέβαινεμέχριπρόσφαταΣτησυντριπτικήπλειονότητατωνπεριπτώσεωνησυνέντευξηθαδιακοπείκαιτοπαιδίθαπαραπεμφθείγιαδιαπίστωσητηςανηλικότηταςΑυτήηπρα-κτική ήταν άκρως ανεπαρκής και έθετε τα ανήλικα σε μεγάλο κίνδυνοεφόσονθαέπρεπεναπαραμένουνφιλοξενούμεναστοΚΥΤμαζίμετουςενηλίκουςγιαμεγάλοχρονικόδιάστημαωςκαιέξιμήνεςμέχριναπραγ-ματοποιηθείησυνέντευξηωςανήλικααποκλεισμένααπότησυνοριακήδιαδικασία

ΑυτήηπρακτικήάλλαξεπρόσφατακαιηπαραπομπήγιαδιαπίστωσητηςανηλικότηταςγίνεταικατάτηνκαταγραφήστηνΥπηρεσίαΑσύλουΟιεπαγγελματίεςαναφέρουν

laquoθαήταναδύνατοναγίνειαυτότοβήμακαιναδιορθωθείηηλικίακάποιουαςώστενακαταγραφείορθώςωςανήλικοςηχωρίςτηνυποστήριξητωνεπαγγελματιώναπότιςΜΚΟΤοσύστημαείναιπο-λύπλοκο και δεν παρέχονται πληροφορίες προς τούτο ενώ δενυπάρχεικρατικήυποχρέωσηγιαπαροχήδικηγόρουστονπρώτοβαθμόΟύτεκανγιαταανήλικαraquo

Παράτιςδιατάξειςγιατηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςόπωςπεριγρά-φεταιπαραπάνωέωςπολύπρόσφαταλόγωτηςέλλειψηςπαιδιάτρουήπαιδοψυχολόγουγιατηδιεξαγωγήτηςδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςηΥπηρεσίαΑσύλουπαρέπεμπεταφερόμεναωςανήλικαστοδημόσιονο-σοκομείοτηςΛέσβουγιαοδοντιατρικήεξέτασηβασίζονταςτηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςστοναριθμότωνφρονιμιτώνΌσοναφοράτηνακτινο-γραφίαάνωάκρων τονοσοκομείοδιενεργούσετηνεξέτασηκαιέπειταεξέδιδεεπίσημηδήλωσηστηνοποίααναφερότανότιδενήτανδυνατόςοπροσδιορισμός της ηλικίας κάθεανηλίκουηλικίας άνω των15 ετών μεαυτήτηνεξέτασηΑπότονΙούλιοτου2018ταφερόμεναωςανήλικαπα-ραπέμπονται πλέον στο προσωπικό ψυχοκοινωνικής υποστήριξης του

58

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ΚΕΕΛΠΝΟ 120γιατηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςΩστόσοενώπρόκει-ταιγιασημαντικήβελτίωσητοΚΕΕΛΠΝΟυπολείπεταισεδιερμηνείςκαισυνήθως ζητά από τηΜΚΟπου εκπροσωπεί το ανήλικο να παράσχειδιερμηνέαήαναβάλλειπεραιτέρωτηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςάρακαιτηδιαδικασίατουασύλου

ΕάνέναανήλικοείναισεθέσηναπαράσχεικάποιοαποδεικτικότηςηλικίαςτουαυτόκατατίθεταιστηνΥπηρεσίαΑσύλουΗΥπηρεσίαΑσύ-λουστοσυγκεκριμένονησίδενκαταχωρίζειαριθμόπρωτοκόλλουπροςεπιβεβαίωσητηςπροσκόμισηςτωνενλόγωαποδεικτικώνταοποίαστησυνέχειαδιαβιβάζονταιστηFrontexγιαεξέτασηγνησιότηταςΕάνδιαπι-στωθείότιείναιγνήσιαηηλικίατουανηλίκουδιορθώνεταιΔιαφορετικάταενλόγωέγγραφακατάσχονταικαικαταστρέφονταικαιδενδιατίθεταιδιαδικασίαάσκησηςπροσφυγής

Συνεπώςέχουνδημιουργηθείδύοδιαφορετικέςδιαδικασίεςκαιεπο-μένωςδύοlaquoτύποιraquoανηλίκωνΕκείναπουκαταγράφηκανορθώςαπότηνΥΠΥΤωςανήλικακαι εκείναπου ταυτοποιήθηκανωςανήλικααπό τηνΥπηρεσίαΑσύλουέπειτααπόμιαδύσκοληκαιχρονοβόραδιαδικασία

Κίνδυνοι από την εσφαλμένη καταγραφή Κατάτομεγαλύτερομέροςτου2017οιαρχέςτηςΥπηρεσίαςΑσύλουδενπαρέπεμπανταπαιδιάστοΕΚΚΑκαθώςθεωρούντανότιαυτόδενενέπιπτεστιςαρμοδιότητέςτουςΟιδύοαρμόδιεςαρχέςγιατηνέγκαιρηταυτοποίησηκαικαταγραφήτωνανηλίκωνndashΥΠΥΤκαιΥΑndashδενδιαβου-λεύοντανσχετικάκαιαυτόπαρέμενεαδιευκρίνιστοέωςτο2018Ταανή-λικαπουτελικάκαταγράφοντανορθώςωςανήλικαενώπιοντηςΥπηρε-σίαςΑσύλουκαιόχιαπότηνΥΠΥΤδενπαραπέμποντανστοΕΚΚΑαπόκανένανυπάλληλο τωνπροαναφερόμενωναρχώνΤα ίδιαθαέβλεπανάλλουςεςναμεταφέρονταιστηνενδοχώραήσεκάποιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνπριναπόαυτάπαράτοότιείχανφθάσειστηνΕλλάδαπριναπόεκείνουςεςΑυτόενέτεινετηναγωνίακαιτονεκνευρισμότουςσχετικάμετιςισχύουσεςδιαδικασίεςκαιτομέλλοντουςΠεραιτέρωπαράτοότιη

120 ΚΕΕΛΠΝΟείναιτοακρώνυμοτουΚέντρουΕλέγχουκαιΠρόληψηςΝοσημάτωνπουπα-ρέχει ψυχοκοινωνικές και υγειονομικές υπηρεσίες εντός του συστήματος υγείας σταlaquohotspotraquoτουΒορείουΑιγαίουκαιταπροαναχωρησιακάκέντραωςανάδοχοςεκμέρουςτουΥπουργείουΥγείαςσύμφωναμετηνΥπουργικήΑπόφασηπουδημοσιεύτηκεστοΦΕΚ 3877Β692018

59

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

συνέντευξηγιατηνευαλωτότηταδικαίωςδιακοπτότανχάρινμεταφοράςστιςΥπηρεσίεςΑσύλουκαιένταξηςστηνκατάλληληδιαδικασίαασύλου(δηλαδήόχιστησυνοριακήδιαδικασία)εκείναέπρεπεκαιπάλιναπερι-μένουνενίοτεεπίμήνεςενώπαρέμενανστονΚαταυλισμότηςΜόριαςμέχρι τελικά να πραγματοποιηθεί η συνέντευξή τους με την ΥπηρεσίαΑσύλουκαινακαταγραφείηαληθινήτουςηλικία

Ταανήλικαπουεκτιμάταιεσφαλμέναότιείναιενήλικοιήπουκαταγρά-φονταιεσφαλμέναωςενήλικοιστανησιάδιατρέχουντονάμεσοκίνδυνοδιοικητικήςκράτησηςκαιτηςδιαδικασίαςεπαναπροώθησηςστηνΤουρ-κίαΚατάτηδιάρκειατηςεπιχείρησηςlaquolowprofileraquo 121ηοποίαξεκίνησεαρχικάωςπιλοτικόπρόγραμμαάγαμοιαιτούντεςάσυλουπήκοοιχωρώνμεποσοστόχορήγησηςδιεθνούςπροστασίαςκάτωτουείκοσιπέντετοιςεκατόσύμφωναμε τηEurostat καιΣύροι 122 κρατούνται άμα τηαφίξειτους στοΠροαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης τηςΜόριας ΣυνεπώςεάνκάποιοανήλικοεκτιμηθείεσφαλμέναότιείναιενήλικοςδιατρέχειτονάμεσοκίνδυνοεπιστροφήςστηνΤουρκία

Οχειρισμόςαυτώντωνυποθέσεωναποδεικνύεταιπερίπλοκοςκαιταγραφειοκρατικάεμπόδιαείναιδαιδαλώδηεφόσονταπλέοναρμόδιαόρ-γανα και οι αρχές εντός του ΚΥΤ δεν επικοινωνούν απευθείας μεταξύτους 123Επομένωςοιεπαγγελματίεςπαραδέχονταιότιαντιμετωπίζουνδυ-σκολίες στην προσπάθειά τους να απελευθερωθεί ένα φερόμενο ως

121 ΣτοπλαίσιοτηςεπιχείρησηςlaquolowprofileraquoπουυλοποίησαντοΚέντροΠρώτηςΥποδοχήςκαιηΕλληνικήΑστυνομίαενώδενπροβλέπεταισεκανένανομοθέτημαοιάγαμοιάντρεςαπόχώρεςμεποσοστόαναγνώρισηςκάτωτουείκοσιπέντετοιςεκατόκρατούνταιάματηαφίξει τουςστοΠροαναχωρησιακόΚέντροστοΚέντροΠρώτηςΥποδοχής τηςΜόριαςέπειτααπόαπόφασηγιακράτησηπουεκδίδειηΥπηρεσίαΑσύλουκαιενώεκκρεμείηολο-κλήρωσητηςδιαδικασίαςασύλουήύστερααπόπαρέμβασηδικηγόρουεάνθεωρηθείότιείναι ευάλωτοιήσεπεριπτώσειςστιςοποίεςδενδιατίθεταιδιερμηνέαςστηγλώσσατουςγεγονόςπουοδηγείσεσοβαρέςκαθυστερήσειςστηνεξέτασητηςαίτησηςασύλου

122 ΛόγωτηςΣυμφωνίαςΕΕ-ΤουρκίαςκαιτουΝόμου45402018ηΤουρκίαθεωρείταιασφα-λήςτρίτηχώραγιατουςΣύρουςΕπομένωςπριναπότηναξιολόγησητηςουσίαςτηςαίτησηςασύλουοιίδιοιυποβάλλονταιπρώτασεσυνέντευξηγιατοπαραδεκτότηςαίτησηςώστεναεξεταστείανμπορούνναυποβάλουναίτησηασύλουστηνΕλλάδαήανθαπρέπειναεπι-στραφούνστηνΤουρκία

123 ΓιαπαράδειγμαυπάρχουνπεριπτώσειςστιςοποίεςέναανήλικοκαταγράφεταιεσφαλμέναωςενήλικοςκαικρατείταισύμφωναμετοέργοlaquolowprofileraquoΕίναιαδύνατοναπαραπεμφθείγιαδιαπίστωσητηςανηλικότηταςκαθώςηαστυνομίαθεωρείότιηιατρικήεξέτασηέχειήδηολοκληρωθείώστεναέχειφθάσεικάποιοςστηφάσητηςδιοικητικήςκράτησηςΕπομένωςδενεπιτρέπειτηνπαραπομπήτωνπροσώπωνσειατρικήεξέτασηκαιαξιολόγησηεκτόςεάνεπιμείνειπροςτούτοέναςμίαδικηγόρος

60

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ανήλικοπουτελείυπόδιοικητικήκράτησηδιαμέσουτηςδιαδικασίαςδια-πίστωσηςτηςανηλικότηταςκαιαπαιτείταινομικήσυνδρομήκαιικανότη-τεςκαθώςκαιυπομονήκαιηανάπτυξησχέσηςεμπιστοσύνηςκαικατανό-ησηςανάμεσαστουςεπαγγελματίεςκαιστοσχετικόπροσωπικότωναρ-μόδιωναρχώνΑυτόανέδειξεndashσεπερισσότερεςαπόμίαπεριπτώσειςndashτοad hocκαιεξατομικευμένοσύστημαπροστασίαςγιαταανήλικαστοσύ-στημαυποδοχής

laquoΌλοιεςμαςndashοιδικηγόροι ηΥπηρεσίαΑσύλου ηαστυνομίαndashκάνουμεότιμπορούμεγιαναφύγουνοιάνθρωποιαπότονησίΌλοτοσύστημαλειτουργείσαντηldquoΛίστατουΣίντλερrdquoενώπρο-σπαθούμεναβρούμελύσειςγιαναφύγουνοιάνθρωποιαπότονησίόσοπιογρήγοραγίνεταιraquo

laquoΈπειτααπόαυτή την ταλαιπωρίαndashναπροσπαθείς ναπείσεις τιςαρμόδιεςαρχέςότιπρόκειταιπράγματιγιαανήλικοndashέχειςπροκα-λέσει περισσότερα προβλήματα στο παιδί από όσα είχε ότανέφθασεraquo

ΈβροςΕνώ η κατάσταση είναι περίπλοκη στα νησιά του ΒορείουΑιγαίου ταανήλικαπουεισέρχονταιαπόταχερσαίασύνοραμετηνΤουρκίαμέσωτουΈβρουσυναντούνμιαπολύδιαφορετικήκατάστασηΟΈβροςωςπεριοχήκαιτοΚέντροΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςστοΦυλάκιοαπο-κλείονται από τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας και επομένως τη συνοριακήδιαδικασίαΣυνεπώςδενυπάρχειδιαδικασίαεισδοχήςΕάνκάποιοάτο-μοζητήσειάσυλοστηθεωρίακαταγράφεταιαξιολογείταικαιανάλογαπαραπέμπεται Ωστόσο οι μαρτυρίες υπογραμμίζουν την έλλειψη κά-ποιουείδουςαξιολόγησηςή ιατρικήςφροντίδας ενώοισυνθήκεςστοΚΥΤτουΦυλακίουαναφέρονταισεπολλέςεκθέσειςωςαπάνθρωπεςκαιταπεινωτικές 124Πολλάανήλικαπουδιασχίζουν ταχερσαίασύνοραμετηνΤουρκίαεισέρχονταιστηχώραχωρίςναεντοπιστούνκαιναταυτο-ποιηθούναπό τονστρατόή τιςαστυνομικέςαρχέςκαι επομένωςδενπαραπέμπονταιστοΚΥΤτουΦυλακίουγιατηναρχικήκαταγραφήκαιτην

124 ΠροκαταρκτικάσχόλιατηςΕυρωπαϊκήςΕπιτροπήςγιατηνΠρόληψητωνΒασανιστηρίωνκαιτηςΑπάνθρωπηςήΤαπεινωτικήςΜεταχείρισηςήΤιμωρίας (CPT)adhocεπίσκεψηστηνΕλλάδα10-19Απριλίου2018(CPTInf[2018])

61

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

έναρξητωνσχετικώνδιαδικασιώνγια τηνπροστασίαΟιεπαγγελματίεςαναφέρουνότιείναιπολλέςοιπεριπτώσειςπαιδιώνπουδενταυτοποιού-νταιώσπουναφθάσουνσεκάποιαμεγαλούπολη(ΘεσσαλονίκηήΑθή-να)στιςπερισσότερεςπεριπτώσειςέπειτααπόπολλούςμήνεςΤότεκα-ταγράφονταιδιότιαπευθύνονταισεκάποιαΜΚΟήδιότισυλλαμβάνονταιαπότηναστυνομίαΚαιπάλιεάνέναπαιδίκατορθώσειναδιαφύγειαπόόλουςαυτούςτουςφορείςκαμίααρχήδενθαμάθειποτέγιατηνύπαρξήτουστηχώρακαι το ίδιοθαπαραμείνειευάλωτοστοκαθετίκαιστονκαθένα

laquoΤαανήλικαπουφθάνουναπότονΈβροείναισανφαντάσματαΔενταέχειδεικανείςΔενταέχεικαταγράψεικανείςΕίναισανναμηνυπάρχουνraquo

Συνθήκες διαβίωσης στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) στα laquohotspotraquo και στον Έβρο (αποκλεισμένες ζώνες)ΟισυνθήκεςστοΚΥΤέχουνσταδιακάβελτιωθείκαιγιαπαράδειγμααπόlaquoπτέρυγες-φαντάσματαraquo στο Προαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης στοΚΥΤτηςΛέσβουέγιναντμήματαδιαμονήςανηλίκωνπουσύμφωναμετιςπεριγραφέςθυμίζουνστρατώναΤοφαγητόείναιάθλιοοισυνθήκεςανθυ-γιεινέςκαιυπάρχεισυνωστισμόςΈχουνκαταγραφείπεριστατικάαυτοτραυ-ματισμώνβίαςκαιαπόπειρεςαυτοκτονίας 125ΟιυπηρεσίεςπρακτικάείναιανύπαρκτεςτοίδιοκαιηπρόσβασηστηνεκπαίδευσηΔενυπάρχεινομικήσυνδρομήΤαέγγραφατωνανηλίκωνφυλάσσονταιμακριάτουςΕπομέ-νωςταανήλικαεξαρτώνταιαπότοπροσωπικόπουθαπρέπεινατασυνο-δεύσειεάνχρειαστείναπάνεοπουδήποτεΑυτήηκατάστασηισοδυναμείμεδιοικητικήκράτησηΤοΤμήμαΒ΄υποτίθεταιείναιασφαλέςκαθώςείναιηΑσφαλήςΖώνηστοΚΥΤτηςΛέσβουΩστόσοεδώέχουνκαταγραφείπολλάπεριστατικάκατάταοποίαενήλικοιπηδούνπάνωαπότιςπύλεςγιαναυποκινήσουνήνασυνεχίσουνκάποιασύγκρουσηΚάποιαστιγμήυπήρ-χανέωςκαισκηνέςπουστήθηκανγιαταασυνόδευταανήλικαακριβώςέξωαπότοΤμήμαΒ΄καθώςδενυπήρχεδιαθέσιμοςχώροςστοεσωτερικόΑπότηνάνοιξητου2018στοΤμήμαΒ΄διαμένουνκαιάγαμεςγυναίκεςδιότιδενδιατίθεταιπιαχώροςστηναντίστοιχηπτέρυγαάγαμωνγυναικών

125 laquoΑπόπειρα αυτοκτονίας ανήλικου πρόσφυγαraquoΕφΣυν4122017httpbitly2VUNo2f

62

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ΜιαπρόσφατηαξιολόγησηαπότηνΎπατηΑρμοστείατουΟΗΕγιατουςΠρόσφυγες(UNHCR)πουπραγματοποιήθηκετονΜάιοτου2018στοΚΥΤτηςΛέσβου 126συμπέρανεότιταανήλικανιώθουνότιμπορείναταακούνεαλλάκανείςδεντουςδίνεισημασίακαθώςηκατάστασήτουςδεναλλάζειΧρειάζονταιεπιπλέονπρόσβασησειατρικήφροντίδα(μετάτις1600)λένεότιείναιανήμποραναστηρίξουντουςιςφίλουςεςτουςπουαυτοτραυματίζονταιλένεότιχρειάζονταιεπαρκήενημέρωσηκαινο-μικήεκπροσώπησηκάλυψητωνβασικώντουςαναγκών(υπόδησηένδυ-σηκουρέας)καλύτερεςεκπαιδευτικέςκαιυπαίθριεςδραστηριότητεςκα-λύτεροφαγητόκαικαλύτερηασφάλειαΕίναιαπορίαςάξιοότιαυτέςοιεξαιρετικάβασικέςανάγκεςείναιακόμασχετικέςκαιδενεκπληρώνονταιτρίαχρόνιαμετάτηναύξησητωναφίξεωνκαιδύοχρόνιαμετάτηΣυμ-φωνίαΕΕ-Τουρκίας

ΗκατάστασηστοΚΥΤτουΈβρουείναιακόμαχειρότερηενώοιμαρτυ-ρίεςτονίζουντιςαπάνθρωπεςκαιαπαράδεκτεςσυνθήκεςυγιεινής 127 τηνέλλειψηδιερμηνέωντηνέλλειψηιατρικούκαινοσηλευτικούπροσωπικούτημηταυτοποίησητηνέλλειψηδιαδικασιώνγιατηδιαπίστωσητηςευαλω-τότηταςήτηςανηλικότηταςτοσυνωστισμότηνέλλειψηπροαυλισμούενίο-τεέωςκαιεπίδύοημέρεςκαιτονμεικτόπληθυσμόndashωςπροςτηνηλικίατοφύλοκαιιατρικάθέματαndashσταεμπορευματοκιβώτιακαιστιςσκηνές 128

ΚράτησηΤοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικής είχεδεσμευτεί 129 ότι κανέναανήλικοδενθαπαρέμενεσεκράτησηέωςτατέλητου2017ΩστόσοστατέληΔεκεμβρίουτου2017υπήρχανακόμη54καταγεγραμμέναανήλικασεκράτησηενώτο2018αυτόςοαριθμόςαυξήθηκεδραματικάκαιανερ-χότανστα216στις15Ιουνίου2018

126 ΗUNHCRδιεξήγαγεμιαΑξιολόγησητωνΑναγκώντωνπροσφύγωνστηΛέσβοτονΜάιοτου2018Ηέκθεσημένειναδημοσιευτεί(20Σεπτεμβρίου2018)αλλάμιασύνοψητωνευρημάτωντηςπαρουσιάστηκεστηΔιυπηρεσιακήΟμάδαΕργασίαςστηΛέσβοτην1ηΑυ-γούστου2018

127 ΠροκαταρκτικάσχόλιατηςΕυρωπαϊκήςΕπιτροπήςγιατηνΠρόληψητωνΒασανιστηρίωνκαιτηςΑπάνθρωπηςήΤαπεινωτικήςΜεταχείρισηςήΤιμωρίας (CPT)adhocεπίσκεψηστηνΕλλάδα10-19Απριλίου2018(CPTInf[2018]20)

128 HumanRightsWatchGreeceInhumaneConditionsatLandBorder27July2018httpbitly2DZ0cdU

129 ldquoΥπουργόςΜεταναστευτικήςΠολιτικήςΩςτοτέλοςτουέτουςόλαταασυνόδευταπαιδιάσεκατάλληλεςδομέςraquoAMNA282017httpbitly2LARjx6

63

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Προφανώς αυτό οφείλεται στην αύξηση των ασυνόδευτων ανήλικωνστηνΕλλάδασυνολικάκαιστηνπρόσφατηεκκένωσηδύοεγκαταλειμμέ-νωνεργοστασίωνστολιμένατηςΠάτραςόπουδιέμενανπαράνομαασυ-νόδευταανήλικαndashμεταξύάλλωνπροκειμένουνααποπειραθούνναφθά-σουνστηνΙταλίαΚατάτηδιάρκειατηςεπιχείρησηςοιαστυνομικέςαρχέςταυτοποίησαν142ανήλικααπόταοποίαμόνο37είχανκαταγραφείενώ105δενείχανκαταγραφείποτέωςαιτούνταάσυλοστηνΕλλάδαΤαταυ-τοποιημέναανήλικαμεταφέρθηκανσεασφαλέστερουςχώρουςφιλοξε-νίαςενώτα105ανήλικαμεταφέρθηκανστοΠροαναχωρησιακόΚέντροτηςΚορίνθουσεκαθεστώςlaquoπροστατευτικήςφύλαξηςraquo

Η παραμονή των παιδιών σε κέντρα κράτησης αποτελεί από καιρόπρακτική της ελληνικής κυβέρνησης και ενώ η κατάσταση βελτιώθηκεσταδιακάμέσασταχρόνιαπληθαίνουν ταπαραδείγματααυξανόμενωναριθμώνανηλίκωνυπό κράτησηΚαι πάλι κατά τοδεύτεροήμισυ του2017αυξήθηκανταανήλικασεπροστατευτικήφύλαξηστοΠροαναχω-ρησιακόΚέντροτηςΑμυγδαλέζαςενώεπίσηςπαρατάθηκεκαιηδιάρκειάτηςΤοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςδήλωσεότιαυτόοφειλό-τανστηνάφιξη1100ασυνόδευτωνανηλίκωναπότονΑύγουστοέωςτονΝοέμβριοτου2017 130

Όπωςανέφερανσταθεράδιάφοροιεμπλεκόμενοιφορείςοισυνθή-κεςστηνΑμυγδαλέζαδενπληρούνταβασικάπρότυπαΟισυνθήκεςεκείείναιαπαράδεκτεςγιατηντοποθέτησηανηλίκωνέστωκαιπροσωρινά 131 ενώυπάρχεικαιέλλειψηρουχισμούυποδημάτωνκαιειδώνυγιεινήςκα-θώςκαιανεπάρκειακλινώνοπότεταανήλικακοιμούνταιστοδάπεδοκαισεστρώματαπουδενέχουναπολυμανθείΕπίσηςκαταγράφονταιτακτικάπεριστατικάβίαςαυτοτραυματισμώνκαιαπεργίαςπείνας

laquoΤαανήλικαμαςρωτούνσυνεχώςγιατίβρίσκονταιστηφυλακήενώδενέκαναντίποτακακόraquo

130 laquoΑύξησητουαριθμούκαιτουχρόνουκράτησηςασυνόδευτωνανηλίκωνraquoΑυγή21122017httpbitly2VcaiOj

131 ArsisldquoAnnualreport2017AthensinterventionteamofArsisinthefieldofdetentioninAmygdalezaandTavrospre-removaldetentioncentrerdquo22May2018httpbitly2HaUgjR

64

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

[thinsp62thinsp] Κέντρα και δομές φιλοξενίας ανηλίκων η κατάσταση στην ενδοχώρα

ΕνώείναισημαντικόναεπισημανθείότιηΕλλάδαδενήτανεξοικειωμένημεπαρόμοιεςκαταστάσειςκαιδενδιέθετεποτέκάποιοσύστημααναδο-χής ή επιτροπείας θα προσδοκούσε κανείς ότι κατά τη διάρκεια τουτρίτουέτουςτηςαποκαλούμενηςlaquoπροσφυγικήςraquoκρίσηςθαμπορούσαννααποφεύγονταικάποιεςσυμπεριφορέςκαιθαμπορούσανναυιοθετη-θούνκαλέςπρακτικέςπροκειμένουναδιασφαλίζεταιότιταασυνόδευταανήλικαέχουνκάποιονασφαλήχώροδιαμονήςείτεπροσωρινάείτεορι-στικάώσπουναενηλικιωθούνήκαιναείναιικανάνασταθούνσταπόδιατουςΩστόσοδενδιαθέτουνόλαταανήλικαένανασφαλήχώροδιαμο-νήςΑυτήτηστιγμήυπάρχουντρειςτύποιχώρωνπουθαμπορούσανναφιλοξενήσουν ανήλικα οι δύο είναι προσωρινοί Ασφαλείς Ζώνες σεανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςκαιξενοδοχείακαιημόνημακροχρόνιαδια-μονήγιαπαιδιάπουδιατίθεταιαυτήτηστιγμήστηνΕλλάδαείναιοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων(ξενώνες)

Στηνπράξημπορείναυπάρχουνανήλικαπουδιαμένουνσεκαταλή-ψειςήστριμωγμένασανσαρδέλεςσεδιαμερίσματαμεάλλουςεςυπηκό-ουςτρίτωνχωρώνσυνήθωςενηλίκουςώστενααποφύγουντηναστεγία

ΠαράτοότιοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνπαρουσιάζουνπληθώραπροβλημάτωνάλλεςεπιλογέςφιλοξενίαςδενπληρούνταδιεθνήπρότυπαγιατηνυποδοχήκαιτιςσυνθήκεςδιαβίωσηςανηλίκωνΠεραιτέρωοκα-τάλογοςμετιςδιαθέσιμεςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιτιςμορφέςστέ-γασηςυπόκειταισεσυνεχείςμεταβολέςκαιοπωσδήποτεαυτέςδενεπαρ-κούνγιατηνπαροχήστέγασηςστονδιαρκώςαυξανόμενοαριθμόασυνό-δευτωνκαιχωρισμένωναπότηνοικογένειάτουςανηλίκωνστηνΕλλάδα

Ασφαλείς ΖώνεςΕπίτουπαρόντοςλειτουργούνδέκαΑσφαλείςΖώνεςστηνΕλλάδα 132μεδυνατότηταφιλοξενίαςέως300ανήλικα

ΟιΑσφαλείςΖώνες έχουνσυσταθείως εναλλακτική επιλογήγια τηστέγασηκαιτηνπαροχήυπηρεσιώνκαιφροντίδαςσταασυνόδευταανήλικα

132 ΕΚΚΑΕπικαιροποιημένηκατάστασηΑσυνόδευταανήλικαστηνΕλλάδα31 Ιουλίου2018httpbitly2VUhmDw

65

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

καιγιατηναντιμετώπισηεπειγουσώναναγκώνγιατηνασφάλειακαιτηνπροστασίατουςΣεαυτέςσυμπεριλαμβάνεταιηάμεσηαπομάκρυνσητωνπαιδιώναπόσυνθήκες κράτησηςώσπουνα καταστούνδιαθέσιμεςπιομακροχρόνιεςεπιλογέςγιατηντοποθέτησητωνασυνόδευτωνανηλίκωνήβιώσιμεςλύσεις

ΗΥποομάδαΕργασίαςγιατηνΠροστασίατουΠαιδιούndashΤμήμαΑθη-νών(ChildProtectionSub-WorkingGroupndashAthens)συνέταξεκατευθυ-ντήριες οδηγίες και συστάσεις 133 ορίζοντας το πλαίσιο λειτουργίας τωνΑσφαλώνΖωνώνκαιταπρότυπαπουδιασφαλίζουνότιαυτοίοιχώροιείναικατάλληλοιγιαανήλικαΟιενλόγωκατευθυντήριεςοδηγίεςlaquoυιοθετή-θηκανraquoαπότοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςκαιτοΥπουργείοΕργασίαςΩστόσοεφόσονδενέχουνεκδοθείεπίσημεςκρατικέςκατευθυ-ντήριεςοδηγίεςκαιδενυπάρχεισυναφήςνομοθεσίαηύπαρξηαυτώντωνκατευθυντήριωνοδηγιώνδενείναιδεσμευτικήγιατοκράτοςκαιεφαρμό-ζονταιεπιλεκτικάκαιπροαιρετικάσεσυγκεκριμένεςδομέςανοιχτήςφιλοξε-νίαςπουυπάγονταιστοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικής

ΣταΕλάχισταΠρότυπααναφέρεταιότιέναπαιδίθαπρέπειναπαρα-μείνειστηνΑσφαλήΖώνητοπολύγιαδώδεκαβδομάδεςΩστόσοστηνπραγματικότηταυπάρχουνπεριπτώσειςασυνόδευτωνανηλίκωνπουδια-μένουνστιςΑσφαλείςΖώνεςεπίπερισσότεροαπόέναέτοςκαιάλλεςπεριπτώσειςασυνόδευτωνανηλίκωνπουφεύγουνndashπολλάανήλικαξεπέ-ρασαντιςδώδεκαβδομάδεςενηλικιώθηκανκαιμετακινήθηκανστηδομήόπουδιέμεινανμετονυπόλοιποπληθυσμότωνενηλίκωνότανσυμπλή-ρωσαντοδέκατοόγδοοέτοςτηςηλικίαςτουςΑυτόοφείλεταικυρίωςστοότιταπαιδιάπουδιαμένουνστιςΑσφαλείςΖώνεςσυνήθωςπαρα-πέμπονταιεκείέπειτααπόκράτησηκαισυνήθωςείναιηλικίαςάνωτων16ετώνΕπομένωςθαείναιτατελευταίαπουθαπαραπεμφθούνσεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνΠροτεραιότηταδίνεταισταπαιδιάσεσυγκεκριμένεςπεριοχέςτωνΚΥΤσταπαιδιάυπόκράτησησταμικρότερηςηλικίαςπαι-διάκαισταάστεγαΟιΑσφαλείςΖώνεςκαιταξενοδοχείαθεωρούνταιπιοευνοϊκόπεριβάλλονδιαβίωσηςσεσχέσημεταυπόλοιπαοπότετα

133 Το2015συστάθηκανΟμάδεςΕργασίας(WG)προκειμένουνασυντονίσουντουςαρμό-διουςεμπλεκόμενουςφορείςώστενααναγνωρίσουντασχετικάζητήματασεκάθεπεδίοπουάπτεταιτηςδιαχείρισηςκαιτηςπροστασίαςτωνμεταναστώνκαιτιςσυνακόλουθεςλύσειςΜίααπόαυτέςτιςΟμάδεςΕργασίαςndashηΟμάδαΕργασίαςγιατηνΠροστασίατουΠαιδιούndashσυνέταξεταΕλάχιστα Πρότυπα για τις Ασφαλείς Ζώνες για τα Ασυνόδευτα Παιδιά (UAC) σε Ανοιχτές Δομές ΦιλοξενίαςΔιατίθεταιστηδιεύθυνσηhttpbitly2vOAioH

66

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ανήλικαπουδιαμένουνεκείδενείναιδυνατόνααποτελέσουνπροτεραιό-τηταΣτιςσυστάσειςαναφέρεταιακόμαότιθαέπρεπεναυπάρχουνισχυ-ροί κοινοτικοί δεσμοί στις ανοιχτές δομές φιλοξενίας προκειμένου ναδιασφαλίζεταιηπροστασίαΣτηνπράξηενυπάρχουνεντάσειςανάμεσασταασυνόδευταανήλικακαιστογενικόπληθυσμόσεαρκετέςανοιχτέςδομέςφιλοξενίας 134ΕπίσηςοισυστάσειςαναφέρουνότικάθεΑσφαλήςΖώνηθαπρέπειναβρίσκεταικοντάστιςυποστηρικτικέςυπηρεσίεςκαιναδιαθέτειένανπάροχοεξειδικευμένωνυπηρεσιώνγιαασυνόδευταανήλικαοοποίοςθαμπορείναπαρέχειειδικήυποστήριξη(υπηρεσίεςδιαχείρισηςπερίπτωσης)καινακαλύπτειτιςβασικέςανάγκεςτωνπαιδιώνπουβρίσκο-νταισεαυτή 135ΑκόμηαναφέρουνότιοφορέαςυλοποίησηςτηςΑσφα-λούςΖώνηςείναιυπεύθυνοςγιατιςυπηρεσίεςπουπαρέχονταισταασυ-νόδευταανήλικασυμπεριλαμβανομένηςτηςκαθημερινήςφροντίδαςκαιτηςπροστασίαςτωνανηλίκωνωστόσοδενθαενεργείωςνόμιμοςεπί-τροποςΕφόσονδενπρόκειταιγιαυποχρέωσηασφαλώςεπιδέχεταιπολ-λώνερμηνειώνκαιέχουνυπάρξειπεριπτώσειςστιςοποίεςταπαιδιάστιςΑσφαλείςΖώνεςδενέχουνρούχαήσετμεείδηυγιεινήςενώοιεμπλε-κόμενοιπάροχοιυπηρεσιώνφιλονικούνγιατοποιααπόόλεςτιςπαρού-σεςοργανώσειςθαπρέπειναφροντίσειταπαιδιά

Ξενοδοχεία ΤονΜάρτιοτου2018ορίστηκεωςεπείγουσαλύσηηχρήσηξενοδοχείωνως απάντηση στον αυξανόμενο αριθμό ασυνόδευτων και χωρισμένωναπότηνοικογένειάτουςανηλίκωνστανησιάΣήμεραλειτουργούνδώδε-καξενοδοχείαμεσυνολικήχωρητικότητα500κλινώνΤαξενοδοχείαδια-χειρίζεταιοΔιεθνήςΟργανισμόςΜετανάστευσης(ΔΟΜ)καιχρηματο-δοτείηΕυρωπαϊκήΕπιτροπήστοπλαίσιοενόςέργουμετίτλοlaquoΈκτακτηΑνταπόκριση για τη Στέγαση Ασυνόδευτων Παιδιών (ERAcUMiC)raquo 136 Στόχοςτουπρογράμματοςείναιηπαροχήυπηρεσιώνπροσωρινήςφιλο-ξενίας και προστασίας η κάλυψη των βασικών αναγκών η πρόσβασηστην πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη με μια ιατρική μονάδα ανά

134 ΈχουνγίνειπολλέςκαταγγελίεςστιςανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςτουΣχιστούκαιτουΕλαιώναμεταξύάλλωναπόπρόσφυγεςπουδιαμένουνεκείσχετικάμετονκίνδυνοπουσυνεπάγεταιηΑσφαλήςΖώνηγιατηνυπόλοιπηδομή

135 IbidΥποσημείωση131136 ΔΟΜ ldquoEmergency Response in Accommodating Unaccompanied Migrant Children

ERAcUMiCrdquohttpbitly2VPBk2l

67

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

δομήστέγασηςηνομικήσυμβουλευτικήηψυχολογικήυποστήριξηοιεκπαιδευτικέςδραστηριότητεςκαιταμαθήματααλλάκαιοιρυθμίσειςγιαενισχυμένηπαροχήεξωτερικώνυπηρεσιώνσταασυνόδευταανήλικαενι-σχύονταςποσοτικάκαιποιοτικάτιςδυνατότητεςπαροχήςβοήθειαςστοπλαίσιοτηςέκτακτηςανταπόκρισηςώστενααυξηθούνοιχώροιφιλοξε-νίαςτωνανηλίκωνκαιναπαρέχονταικατάλληλεςυπηρεσίες

Επίσης υπήρξαν μαρτυρίες που έκαναν λόγο για ορισμένους ορό-φουςπουστέγαζανανήλικασταξενοδοχείαενώόλοτουπόλοιποξενο-δοχείοσυνέχιζεναλειτουργείκανονικάΟρισμέναξενοδοχείαβρίσκο-νταιπολύμακριάαπότηνπόληεντείνονταςτοαίσθημααποκλεισμούτωνανηλίκωνΟρισμέναξενοδοχείαβρίσκονταισευποβαθμισμένεςπεριοχέςενώάλλαήτανξενοδοχείαημιδιαμονήςΕνώπαρέχονταιυπηρεσίεςαυτέςδενμπορούννακαλύψουντονμεγάλοαριθμότωνανηλίκωνπουδιαμέ-νουνσεένανενιαίοχώροφιλοξενίας

Καιπάλι πρόκειται για ένακοντόφθαλμοπροσωρινόβήμα γιαμιαακόμαμηοριστικήλύσηπουδενκάνειταανήλικανανιώθουνασφαλήκαιπροστατευμέναΕπίσηςείναιέναδαπανηρόεγχείρημακαιδιερωτάταικανείςανθαήτανκαλύτεροτακεφάλαιαπουδαπανήθηκανσεαυτόναέχουναξιοποιηθείγιατηνανάπτυξημονιμότερωνκαιασφαλέστερωνχώ-ρωνφιλοξενίαςόπωςοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων

Πρόσβαση σε μόνιμη φιλοξενία Ενώτοελληνικόκράτοςείναιυπεύθυνογιατηνπροστασίακαιτηφροντί-δααυτώντωνπαιδιώνυπάρχειέναχρόνιοέλλειμμακατάλληλωνχώρωνφιλοξενίαςανηλίκωνμεβάσητηνκοινότηταΟσυνολικόςαριθμόςτωνπαραπομπώνασυνόδευτων ανηλίκων που έλαβε και επεξεργάστηκε τοΕΚΚΑαπότον Ιανουάριοτου2016έωςτον Ιανουάριοτου2017είναι5192άτομαΈωςτις15Αυγούστου2018οαριθμόςείχεανέλθειστα14810άτομαμόλιςενάμισιέτοςαργότερα 137

ΤονΙανουάριοτου2017αναφερότανότιηεθνικήχωρητικότηταγιατηφιλοξενίατωνπαιδιώνήταν1312κλίνεςαπότιςοποίεςοι813ήτανσεείκοσι οχτώ δομές μακροχρόνιαςφιλοξενίας (δομέςφιλοξενίας ανηλί-κων)ενώοι499σεείκοσιδύοκέντραπροσωρινήςφιλοξενίαςΤαασυ-νόδευτα ανήλικα που φιλοξενούνταν σε δομές μακροχρόνιας και

137 ΕΚΚΑ Επικαιροποιημένη κατάσταση Ασυνόδευτα ανήλικα στην Ελλάδα 15 Αυγούστου2018httpbitly2H9wYuy

68

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

προσωρινήςφιλοξενίαςανέρχοντανσε1312άτομαενώ1301ασυνό-δευταπαιδιάανέμεναννατοποθετηθούνΟεκτιμώμενοςαριθμόςανηλί-κωνστηνΕλλάδαήταν2300άτομα 138

Στις31Ιανουαρίου2018οεκτιμώμενοςαριθμόςασυνόδευτωνανηλί-κωνστηνΕλλάδαήταν3270Απόαυτάτα2312βρίσκοντανσελίστααναμονήςγιατηντοποθέτησησεδομήφιλοξενίαςανηλίκων269παιδιάστηλίστααναμονήςπαρέμενανσεκλειστέςδομές(ΚΥΤ)καιΑστυνομικάΤμήματασεlaquoπροστατευτικήφύλαξηraquoΠαράτηναύξησηέναέτοςαργό-τερα(τονΙανουάριοτου2018)ηχωρητικότηταμειώθηκεσε1101κλίνεςοι783σετριάντατρειςδομέςμακροχρόνιαςφιλοξενίαςκαιοι318σεδεκάξιδομέςπροσωρινήςφιλοξενίας 139ΤονΙούνιοτου20182832ανή-λικααπότασυνολικά3973πουβρίσκοντανστηνΕλλάδασύμφωναμεταστοιχείατουΕΚΚΑβρίσκοντανσεακατάλληληδομή 140καθώςεκκρε-μούσεητοποθέτησησεδομήπροσωρινήςφιλοξενίας

Τον Αύγουστο του 2018 141 ο εκτιμώμενος αριθμός ανηλίκων στηνΕλλάδαείναι3290άτομαΣημειώθηκεαύξησημε90επιπλέονκλίνεςαπότονΙανουάριομετονσυνολικόαριθμόναανέρχεταιστις1191κλίνεςσεπενήντατρειςδομέςμακροχρόνιαςφιλοξενίαςμε1175κλίνεςκαιτέσσε-ραδιαμερίσματαημιαυτόνομηςδιαβίωσηςμε16κλίνεςταοποίααυτήτηστιγμήλειτουργούνωςπιλοτικόπρόγραμμα 142

Υπάρχουν2242αναφερόμενες εκκρεμείς υποθέσεις 296στα ΚΥΤ127 σε Προστατευτική φύλαξη 161 σε Ανοιχτές Δομές Προσωρινής

138 ΕΚΚΑ Επικαιροποιημένη κατάσταση Ασυνόδευτα ανήλικα στην Ελλάδα 13 Ιανουαρίου2017Απόταασυνόδευταανήλικαστηλίστααναμονής277ήτανέγκλειστασεδομέςυπο-δοχής(ΚΥΤ)και18κρατούντανσεΑστυνομικάΤμήματασεlaquoπροστατευτικήφύλαξηraquohttpbitly2Vdbgtt

139 ΠερισσότερεςπληροφορίεςκαιΠίνακεςμεόλουςτουςδιαθέσιμουςχώρουςκαιστοιχείαδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)ΧώραΕλλάδαΕθνικήΈκθεσηΕπι-καιροποίηση2016σσ113-115πουσυνέταξετοΕΣΠhttpbitly3007B5QΕθνικήΈκθε-σηΕπικαιροποίηση2017σσ141-142πουσυνέταξετοΕΣΠhttpbitly2H9viA5

140 ΒλπαραπάνωΕνότητα52Ηφράσηlaquoβρίσκοντανσεακατάλληληδομήraquoαναφέρεταισεανήλι-καπουδιαβιούνσεεπισφαλείςσυνθήκεςστιςοποίεςσυμπεριλαμβάνονταιοιΑσφαλείςΖώνεςοι ειδικέςπεριοχέςστιςανοιχτέςδομέςφιλοξενίας και τα ΚΥΤ ταδιαμερίσματαμεπολλούςακόμηανθρώπουςκαταλήψειςηlaquoπροστατευτικήraquoφύλαξηκαιοδρόμοςκαιηlaquoαστεγίαraquo

141 ΕΚΚΑ Επικαιροποιημένη κατάσταση Ασυνόδευτα ανήλικα στην Ελλάδα 15 Αυγούστου2018httpbitly2H9wYuy

142 ΣτοναριθμόδενσυμπεριλαμβάνονταιχώροιπροσωρινήςφιλοξενίαςπουαυτήτηστιγμήπεριλαμβάνουντριακόσιουςχώρουςσεδέκαΑσφαλείςΖώνεςκαιπεντακόσιουςπενήντασεδώδεκαξενοδοχεία

69

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Φιλοξενίας254σεΑσφαλείςΖώνες413σεξενοδοχεία(επείγουσαφι-λοξενία)254σεάτυπηστέγαση300χωρίςνααναφέρεταιτοποθεσίακαι437νααναφέρονταιωςαστεγία

Είναιπροφανέςότιηχωρητικότηταεξακολουθείναανέρχεταιμόλιςστοένα τρίτοαπόαυτήπουείναιπραγματικάαπαραίτητη 143καιότιοαριθμόςτωνεκκρεμώνυποθέσεωνπαραμένειοίδιοςκαιαυτόθασυνεχι-στεί εφόσον δεν έχει επιτευχθεί η απαραίτητη χωρητικότητα Η λίστααναμονήςδενμπορείναμικρύνειπαρεκτόςεάνέναπαιδίεγκαταλείψειμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνήαναχωρήσειαπόαυτήλόγωενηλικίωσηςήεάνμεταφερθείσεάλλοκράτος-μέλοςΕάνδενσημειωθείπρόοδοςαυτόςθαήτανομόνοςτρόποςγιαναπαραπεμφθείέναπαιδίμεασφά-λειασεμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκων

Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι είναι κοινή πρακτική να μεταφέρονται σεΑσφαλείςΖώνεςταπαιδιάπουβρίσκονταισεπροστατευτικήφύλαξηΤαπαι-διάσυχνάτιςεγκαταλείπουνεπιλέγονταςναζήσουνστοδρόμοώσπουναβρεθείδομήφιλοξενίαςανηλίκωνήεπιλέγονταςναπαραμείνουνστοδρόμοδιαλέγοντας ένα άλλο επικίνδυνο μονοπάτι που τα οδηγεί στην παράτυπηπαραμονή τουςστηχώραΣπανίζουνοιπεριπτώσειςστιςοποίες έναπαιδίμεταβαίνειαπευθείαςαπότηνπροστατευτικήφύλαξησεδομήφιλοξενίαςανη-λίκωνκαθιστώνταςδυνατήτηνπιοομαλήένταξήτουδηλαδήεκείόπουμπορείναξεκινήσεινααισθάνεταιασφαλέςκαιεπιτέλουςνασχεδιάσειτομέλλοντου

Οιβασικοίπληροφοριοδότεςβεβαιώνουνότιέτσιήτανπάνταηκατά-στασημετηφιλοξενίατωνανηλίκωνστηνΕλλάδαναεύχεταικανείςναδιαφύγεικάποιοςαώστεναμπορέσουν ταπαιδιάνααπομακρυνθούναπότοκέντροκράτησηςήαπότοδρόμοndashακόμηκαιτηνεποχήπουδενυπήρχανΑσφαλείςΖώνεςήξενοδοχείαήοποιαδήποτεεναλλακτικήεπι-λογήμεεξαίρεσημερικέςεκατοντάδεςχώρουςσεδομέςφιλοξενίαςανη-λίκωνΘεωρούναπορίαςάξιοότιτο2018καιμετατόσακονδύλιαπουδαπανήθηκαν την τελευταία τριετία στην Ελλάδα laquoβρισκόμαστε ακόμαστηνίδιακατάστασηΤιείναιαυτόπουακόμαπάειστραβάraquo

ΟιεπαγγελματίεςανέφερανότιοχώροςσεμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνείναιέναδιαρκέςαίτηματωνανηλίκωνπουδιαμένουνσεέναΚΥΤμιαΑσφα-λήΖώνηείναιυπόκράτησηστοδρόμοωςκαισεάτυπηστέγασηΤαανήλικαεπιθυμούνασφάλειακαισταθερότηταΩστόσοηπερίοδοςαναμονήςμπορεί

143 ΗUNHCRεπίσηςτοαναφέρειτονΙανουάριοτου2018στοUNHCRFactSheetGreece1-31Ιανουαρίου2018httpbitly2VWSevY

70

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ναείναιεξαντλητικήωςκαιγιατουςεπαγγελματίεςπουαδυνατούνναδώσουνμιαοριστικήαπάντησησταανήλικαΕνώοεκνευρισμόςκαιηαπογοήτευσηβαραίνουνόλαταεμπλεκόμεναμέρηταανήλικασυχνάαπελπίζονται

Ομέσοςχρόνοςαναμονήςπριναπότηντοποθέτησησεδομήφιλο-ξενίαςανηλίκωνδιαφέρειανάλογαμετηνηλικίατοφύλοκαιτηνευαλω-τότητατουπαιδιούξεκινώνταςαπόλίγεςμέρεςέωςμιαδυοβδομάδεςγιαταπολύμικράπαιδιάταανήλικακορίτσιαήάλλεςεξαιρετικάευάλωτεςπεριπτώσειςκαιφθάνονταςέωςτουςμερικούςμήνεςγιατουςυγιείςεφή-βουςοιοποίοιαποτελούνκαιτηνπλειονότηταΟαναμενόμενοςμέσοςόροςείναιτρειςέωςτέσσεριςμήνεςαλλάέχουνυπάρξειπεριπτώσειςστιςοποίεςηαπάντησηαπό τοΕΚΚΑαφορούσεανήλικαπουδενείχεδεικανείςεπίμήνεςκαιπουήταναδύνατοναβρεθούν

ΗφιλοξενίαεξαρτάταιεπίσηςαπότηστήριξηπουδίνουνστοπαιδίοιεπαγγελματίεςπουπιέζουντοΕΚΚΑτηρώνταςτοενήμερογιατυχόνεπι-δείνωσητωνσυνθηκώνδιαβίωσηςήτηςκατάστασηςυγείαςτουπαιδιού

laquoΉρθεσεεμάςέναπαιδίπουείχεκαταγραφείστηνΥπηρεσίαΑσύ-λουαπόμόνοτουκαιπερίμενεγιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνπάνωαπόδέκαμήνεςΌτανήρθεσεεμάςείδαότιδενμπορούσεναμείνειστοδρόμοούτεμιαμέραπαραπάνωΉτανεξαιρετικάευάλω-τοΤουβρήκαμεδομήφιλοξενίαςανηλίκωντηνίδιαμέραraquo

ΑυτόανέφερεμίακοινωνικήλειτουργόςστηνΑθήνακαιυπογραμμίζειτον εγγενή ρόλο της κοινωνίας των πολιτών στην παροχή υπηρεσιώνπροστασίαςενόψειτωνκενώνπουαφήνειτοκράτοςαλλάκαιτονπαρά-γοντατηςτύχης()πουθαμπορούσενακαθορίσειndashήόχιndashτηνευημερίαενόςανηλίκουστηνΕλλάδα

Παιδιά στο δρόμοΈχειυπάρξειαθρόαάφιξηπροσφύγωνστιςπαραμεθόριεςπεριοχέςκαιπαρότιυπήρξανεπίσημεςπροσπάθειεςσυγκράτησηςτουπληθυσμούμα-κριάαπότηνενδοχώρααυτέςαπέτυχανόπωςαποτυπώνεταισεόλεςτιςμεγαλουπόλειςμεπρώτητηνΑθήναΣτηδιάρκειατωντελευταίωνετώνοιμεγάλεςπόλειςείδανένανάνευπροηγουμένουαριθμόασυνόδευτωνανηλίκωνκαιάλλωνπολύευάλωτωνατόμωνναμένειστοδρόμοξεπερ-νώνταςτιςδυνατότητεςτωνπαρόχωνυπηρεσιώνστατοπικάγραφείατηςκοινωνίαςτωνπολιτών

71

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ΜίαβασικήπληροφοριοδότριαυπογραμμίζειότιδενυπάρχειτρόποςναεκτιμηθείπραγματικάοαριθμόςτωνάστεγωνπαιδιώνούτεκανμεβάσηταστοιχείατουΕΚΚΑΟιαιτήσειςπροςτοΕΚΚΑπουδεναναφέρουνρητάτηλέξηlaquoαστεγίαraquoδενκαταμετρώνταιανάλογαΗάτυπηστέγασηήτοασυμπλή-ρωτοκενόστοέντυποτηςαίτησηςθαμπορούσενασημαίνειτοοτιδήποτεκαιέχειπολύνακάνειμετοάτομοπουσυμπληρώνειτηναίτησηΈναπαιδίσεμιακατάληψηθαμπορούσεναμείνειάστεγοτηνεπόμενημέρααλλάθαανήκεστηνκατηγορίατηςάτυπηςστέγασηςόπωςκαιταπαιδιάπουζουνσεάθλιεςσυνθήκεςμεάλλουςεςυπηκόουςτρίτωνχωρώνγιαπαράδειγμασεμισθω-μένοδιαμέρισμασυνήθωςπληρώνονταςγιατηστέγασήτουςμεχρήματαήάλλαμέσαΑυτάταανήλικαθαέπρεπεεπίσηςναθεωρούνταιάστεγααλλάδενκαταγράφονταιωςανήλικαεκτόςεάντοαναφέρειρητάτοΕΚΚΑΥπάρ-χειεπίσηςκιηπερίπτωσητωνανηλίκωνπουαρνούνταιναπαραπεμφθούνστοΕΚΚΑεπιλέγονταςναπαραμείνουνεκείπουβρίσκονται(μεφίλουςεςσυμπατριώτεςτισσες)καιξαφνικάκαθίστανταικυριολεκτικάάστεγαπροσπα-θώνταςναβρουνκαταφύγιοστιςπλατείεςκαισταδημοτικάπάρκα

Τογεγονόςότιέπρεπενααντιμετωπιστείέναςάνευπροηγουμένουαριθ-μόςπαιδιώνπουδιαβιούνσεεπικίνδυνεςκαταστάσειςδηλαδήστοδρόμοήακόμαχειρότεραάλλαξετηφύσητωνυπηρεσιώνπουπαρέχονταιστηνεν-δοχώρακαιτιςμετέτρεψεσευπηρεσίεςανταπόκρισηςlaquoπρώτηςγραμμήςraquoΟισυνθήκεςθυμίζουνεκείνεςμιαςέκτακτηςανάγκηςπουδενδιαφέρουνσεκάτιαπόεκείνεςπουεπικρατούνστανησιάτουΒόρειουΑιγαίουΟιπάροχοιτωνυπηρεσιώνσυχνάβρίσκονταισεαδιέξοδεςκαταστάσειςιδιαίτερατουςχειμε-ρινούςμήνεςΟιπερισσότερεςπεριπτώσειςαφορούνάστεγαπαιδιάήπαιδιάπουδιαβιούνσεπλήρηανασφάλειαμεάγνωστουςοικογενειακούςφίλουςτηςίδιαςεθνικότηταςπουμόλιςέφθασανστηνΑθήναΤοκύριοζήτημαεξακο-λουθείναοφείλεταιστοότιταανήλικαδενμπορούνναπροσπελάσουντιςδομέςυποδοχήςτηνκατάλληληστιγμήεάνμπορέσουνκαθόλου

Το2018σημειώθηκεεπίσηςραγδαίααύξησητωνασυνόδευτωνανηλί-κωνπουσυσσωρεύοντανσευπαίθριουςδημόσιουςχώρουςεπίβδομάδεςΗαστεγίαπροκάλεσεσοβαρήβλάβησεαρκετέςπεριπτώσεις(επιδείνωσητηςσωματικήςκαιψυχικήςυγείαςθυματοποίησηαρκετέςαπειλέςγιατηνασφάλειάτουςπραγματικάεγκλήματαπουδιαπράχθηκανσεβάροςασυ-νόδευτωνανηλίκωνλόγωτουότιεκείναπαραμένουνστοδρόμογιαμεγάλαχρονικάδιαστήματακαιαναγκάζονταιναεξασφαλίσουνστέγημείδιαμέσα)παράτιςπροσπάθειεςτωνπαρόχωντωνυπηρεσιών

72

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

laquoΤο2018γιαπρώτηφοράείχαμεπεριπτώσειςπαιδιώνπουέρχο-ντανχτυπημένακαιτραυματισμέναστογραφείοέχονταςδιανυκτε-ρεύσειεπίμέρεςσεπάρκαήάλλουςδημόσιουςχώρουςκαιχρειά-ζοντανεπειγόντωςιατρικήβοήθειαΑλλάκαιπάλιδενγινότανναεπι-σπευστείητοποθέτησήτουςπαράτιςπροσπάθειεςτουΕΚΚΑraquo

Ένας άλλος επαγγελματίας που εργάζεται κυρίως με άστεγα παιδιάαναφέρει

laquoΉρθεστογραφείοκαιήθελεναπηδήξειαπότοπαράθυρογιατίήταναπεγνωσμένοςΤιμπορούσανακάνωΤίποταΑπολύτωςτίπο-ταΜόνονατονηρεμήσωκαιναπροσπαθήσωναμηντουσυμβείκάτικακόαλλάείχεδίκιοraquo

Δυστυχώςανεξάρτητααπότιςπροσπάθειεςκαιτηνποιότητατωνυπη-ρεσιώνυπάρχουνπεριπτώσειςπουδενμπορούνναβοηθηθούν

laquoΕίχαμεεφήβουςπουldquoμεταμορφώνοντανrdquoμπροστάσταμάτιαμαςμέσαστουςμήνεςμετάτηνπρώτηφοράπουέρχοντανστογρα-φείοΑπόντροπαλάπαιδιάγίνοντανοργισμένοιέφηβοιλόγωτηςαβεβαιότηταςτηςμάταιηςαναμονήςτηςπροσμονήςκαιτουσυγ-χρωτισμούμετουςλάθοςανθρώπουςστοδρόμοΆλλοιήτανέφη-βοιπουχάσαμεταίχνητουςπρινμπορέσουμενατουςφροντίσου-μεΚάποιοιέφυγανπαράνομααπότηνΕλλάδακαιξαναεμφανίστη-κανγιαναμαςπουνότιήτανασφαλείςΑλλάοιπερισσότεροεξα-φανίστηκανraquo

ΑλλάυπάρχουνκαιακόμαχειρότερασενάριαΈναςάλλοςεπαγγελμα-τίαςαναφέρει

laquoΕίχαμιαπερίπτωσηήτανέναςπουζούσεστο τοπικόδημοτικόπάρκογιαμήνεςστοκρύοστηβροχήδενμπορούσανακάνωτίποταΤονπλησίαζανλογήςλογήςάνθρωποιστοπάρκοπροσπα-θώνταςνατονδελεάσουνμεχρήματαήμεέναζεστόσπιτικόγιανα αρχίσει να εκδίδεται Και μια μέρα το έκανε Έβρεχε και δενάντεχεάλλοΟπότεπήγεΧρειαζότανστέγηΕιλικρινάτιθαμπο-ρούσανατουπωαφούδενείχατίποτανατουπροσφέρωγιαναμηναφήσωνασυμβείαυτόraquo

73

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

[thinsp63thinsp] Κακοδιαχείριση περιπτώσεων Ενώπρόσφαταορίστηκανδιαδικασίεςγιατηδιασφάλισητηςποιότηταςτωνυπηρεσιώνκαιτωνσυνθηκώνδιαβίωσηςστιςδομέςφιλοξενίαςανη-λίκωνσεσυμμόρφωσημετηΣύμβασητουΟΗΕγιαταΔικαιώματατουΠαιδιού 144οιδιαθέσιμοιχώροιείναιλιγοστοίκαιοικατευθυντήριεςοδη-γίες διασφαλίζουν μόνο το πλαίσιο για την κατάλληλη λειτουργία τωνδομώνφιλοξενίαςανηλίκωνΗεξατομικευμένηδιαδρομήγιατηνπροστα-σίακαιτηνενίσχυσηκάθεπαιδιούαφήνεταισταχέριατηςεκάστοτεΜΚΟ πουδιευθύνειμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαιπιοσυγκεκριμένασταχέριατουπροσωπικούπουεργάζεταικαθημερινάσεαυτέςτιςδομέςΠε-ραιτέρωδενχρηματοδοτούνταιόλεςοιδομέςφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωναπότονκρατικόμηχανισμόΕπομένωςδενυποχρεούνταιόλεςοιδομέςνασυμμορφώνονταιμετιςσχετικέςκατευθυντήριεςοδηγίες

Ωστόσοορισμένεςδομέςφιλοξενίαςφαίνεταιναενισχύουνταανήλικαώστε εκείναναβρουν νααναπτύξουν νακυνηγήσουν τα ενδιαφέροντάτουςκαιναζήσουν ενώάλλεςπουδιοικούνταιαπόάπειροπροσωπικόστηνκαλύτερηπερίπτωσηεπιμένουνστηνεφαρμογήτωνκανόνωνκαιτωνδιαδικασιώνμεέναντρόποοοποίοςδενβοηθάταανήλικανανιώσουνευπρόσδεκτακαιάξιασεβασμούστοαποκαλούμενοlaquoσπιτικόπεριβάλλονraquoπουδιατείνεταιότι είναιμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνΑυτόέρχεταισεευθείααντίθεσημε τηνεξατομικευμένηαξιολόγηση τωναναγκώνκαι τηνεξατομικευμένηπροσέγγισητωνανηλίκωνΣεκάποιεςαπότιςχειρότερεςπεριπτώσειςπουανέφερανοιεπαγγελματίεςπαρατηρήθηκαναποχρώσεςενδείξειςχρήσηςναρκωτικώνκαιδιασύνδεσηορισμένωνενοίκωνμεεγκλη-ματικάδίκτυαΟιΜΚΟπουδιαχειρίζονταιτιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνείναιεκείνεςπουπρέπειναδιασφαλίσουνότιτοπροσωπικόεπιλέγεταικαιεκπαιδεύεταικατάλληλαότικάθεανήλικοαντιμετωπίζεταιωςξεχωριστόάτο-μοκαιτουδίνεταιοαπαραίτητοςχρόνοςπουχρειάζεταιγιαναπροσαρμο-στείστοπεριβάλλονκαινααναπτύξειεποικοδομητικέςσχέσειςμεάλλουςεςενοίκουςκαιτοπροσωπικόκάθεκλάδουπουβρίσκεταιστηδομή

Επισφαλής χρηματοδότηση ΟιδομέςπουχρηματοδοτούνταιαπότοAMIFέμεινανχωρίςχρηματοδότηση

144 ΟδηγόςγιατηΛειτουργίαΔομώνΦιλοξενίαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνhttpbitly2PYRSiX

74

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

(ρευστότητακαιαβεβαιότηταωςπροςτηντελικήαπάντηση)γιαέξιμήνεςκατάμέσοόροΑυτόέρχεταισεευθείααντίθεσημετημακροχρόνιακαισταθερήοικοδόμησησχέσεωνεμπιστοσύνηςπουανέφερανοιεπαγγελ-ματίεςωςένααπότασημαντικότεραεργαλείαταοποίαδιαθέτουνγιαναβοηθήσουνταανήλικαναlaquoανοιχτούνraquoνασυζητήσουνταπροβλήματάτουςκαιτελικάνασταθούνσταπόδιατους

ΤοπροσωπικόεπίσηςβρίσκεταισεκατάστασηάγχουςήθυμούκαθώςμένειαπλήρωτοενίοτεωςκαιέξιμήνεςΗκαθημερινήτουεργασίακαιπρακτικήπροϋποθέτουνηρεμίακαιγαλήνηΕίναιαπαραίτητονααισθάνε-ταιασφαλέςστοπεριβάλλοντουκαιναέχειτηνηφαλιότητακαιτηδιαύ-γειαπνεύματοςναχειριστείέκτακτεςκαταστάσειςΗεπισφαλήςχρηματο-δότησηέχειαρνητικόαντίκτυποστιςπροσπάθειεςκαιστηνυπομονήπουχρειάζονταιγιατηνεργασίαμεέφηβουςεςτηνκαθοδήγησήκαιτηστή-ριξήτουςειδικάότανπρόκειταιγιαέφηβουςεςπουβρίσκονταισεμιαπιοπολύπλοκηκαιτραυματικήκατάσταση

Οι σοβαρές καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση προξενούν επίσηςανεπάρκειεςστηχορήγησηενόςμικροποσού(pocketmoney)σταανήλι-καπουδιαμένουνστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαθώςκαιελλείψειςστηνκάλυψηβασικώναναγκώνόπωςένδυσηκαιυπόδησηαπόφιλαν-θρωπικές δωρεές Αυτό οδηγεί τα ανήλικα στην εξεύρεση άλλων πιοεπικίνδυνωνμέσωνγιατηνκάλυψητωναναγκώντους

Ταανήλικαήδηνιώθουνανασφαλήλόγωτωνσοβαρώνκαθυστερή-σεων στην ολοκλήρωση της χορήγησης νόμιμου καθεστώτος και διότι αντιλαμβάνονται την επισφαλή κατάσταση της οικονομίας στην ΕλλάδαΗεπισφαλήςχρηματοδότησηεπιδεινώνειπεραιτέρωαυτήτην κατάσταση

Επίσης είναι ενδιαφέρον νασημειωθείότι λόγω τηςανεπάρκειαςδιαθέσιμων χώρων για φιλοξενία τα παιδιά που εγκαταλείπουν μιαδομήτοποθετούνταιτελευταίαστηλίστααναμονήςτουΕΚΚΑΜετάταανήλικα που είναι άστεγα σε κράτηση ήστα νησιά τα ανήλικα πουέχουνεγκαταλείψειμιαδομήείναιτατελευταίαπουθαανακατανεμη-θούνστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνΥπόμίαέννοιαθαμπορούσεκάποιοςναισχυριστείότιτιμωρούνταιδιότιενήργησανκυριευμένααπόαγωνία και εκνευρισμό Άλλοι θεωρούν εύλογη αυτή την πρακτικήεφόσον κάποια ανήλικα περίμεναν τόσο καιρό για να τους δοθεί ηευκαιρίαναμεταβούνσεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαιδενθαήταν

75

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

δίκαιοαυτάναεξακολουθήσουνναπεριμένουνενώάλλαμπαινοβγαί-νουνστιςδομέςκατάβούληση 145

ΑστικοποίησηΟιεπαγγελματίεςπουεργάζονταιστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαθώςκαιοιβασικοίπληροφοριοδότεςαναφέρουντησημασίαανάπτυξηςτέ-τοιωνδομώνεκτόςμεγαλουπόλεωνήσταπροάστιαώστενααποφεύγεταιηέκθεσητωνανηλίκωνσεπαράνομεςήεγκληματικέςδραστηριότητεςκαιναέρχονταισεεπαφήμεπιοεπωφελήκαιθετικάερεθίσματαΈχειαπο-δειχτεί στοπαρελθόνότι πολλές τέτοιεςδομές πουβρίσκονταισε μηαστικόπεριβάλλονκαιεπιτυγχάνουντησταθερότητασεμιαπιομικρήκαιπιοlaquoζεστήraquoκοινότηταβοηθούνταανήλικαναεξελιχτούν

ΟιμεγάλεςπόλειςκαιτοκέντροτηςΑθήναςσυγκεκριμέναόπουβρί-σκονταιπολλοίπάροχοιυπηρεσιώνδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιδη-μόσιεςυπηρεσίεςφαίνεταιναασκούνεπιβλαβήεπίδρασησταανήλικακαθώςεκείυπάρχουνόλωντωνειδώνταερεθίσματακαιμάλισταπολύκοντάσταανήλικαοποιαδήποτεστιγμήΟιεπαγγελματίεςυπογραμμίζουνότιπρέπεινααποφεύγεταιτοαποκαλούμενοlaquoΤρίγωνοτωνΒερμούδωνraquoπουπερικλείειτηνπλατείαΟμονοίαςτηνπλατείαΒικτωρίαςκαιτοΠεδίον

145 ΕλάχισταέχουνγραφείσχετικάμετηνεγκατάλειψητωνδομώνφιλοξενίαςανηλίκωνΣεμιαπρόσφατηέκθεση(ldquoChildren on the Run Experiences of unaccompanied minors leaving shelters in Greecerdquohttpbitly2Hb4zDkπαρατίθενταισυστάσειςπαρόμοιεςμεαυτέςπουπροτείνονταιστηνπαρούσαέκθεσηΔηλαδήσυνιστάταιστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνναδιασφαλίζουνότιπληρούνταιταελάχισταπρότυπακαικαλύπτονταιοιβασικέςανάγκες(σί-τισηένδυσηψυχοκοινωνικήυποστήριξηνομικήσυνδρομήψυχαγωγικέςδραστηριότητεςκαι πρόσβαση στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη) παρέχοντας ορθές καιεξατομικευμένεςπληροφορίεςσταπαιδιάσχετικάμετηδιαδικασίαορισμούσυνάντησηςμεδικηγόροκαιτηδιαδικασίατηςοικογενειακήςεπανένωσηςήμετεγκατάστασηςδιασφαλίζο-νταςότιόλαταμέλητουπροσωπικούείναιενήμερακαιεκπαιδευμένασεζητήματαεγκατά-λειψηςτηςδομήςώστενααντιμετωπιστείηεγκατάλειψητηςδομήςκαιναπραγματοποιού-νταισυναντήσειςκατάτιςοποίεςενημερώνονταιταανήλικαγιατουςκινδύνουςτηςεμπορίαςανθρώπωνκαι τουλαθρεμπορίουμεταναστώνστριώνΣτις ελληνικέςαρχές καιστακρά-τη-μέλητηςΕΕσυνιστάταιναπαρέχουνβιώσιμεςνόμιμεςλύσειςγιαταασυνόδευταπαιδιάστηνΕλλάδαοιοποίεςθαμπορούσαννααποτελούνμιαδιαρκήεναλλακτικήστηνεγκατά-λειψητηςδομήςΣεαυτέςσυμπεριλαμβάνονταιοιδιαδικασίεςένταξηςτωναιτούντωνάσυλοστηνΕλλάδαηοικογενειακήεπανένωσηκαιεναλλακτικέςεπιλογέςόπωςημετεγκατάστασηοιταχύτερεςδιαδικασίεςγιαοικογενειακήεπανένωσηκαιμετεγκατάστασηγιατιςευάλωτεςομάδεςσυμπεριλαμβανομένωντωνασυνόδευτωνανηλίκωνηπαροχήαξιόπιστωνπληροφο-ριώνσεασυνόδευταανήλικαπουβρίσκονταιστηδιαδικασίακατάθεσηςαίτησηςασύλουκαθώςκαιαίτησηςγιαοικογενειακήεπανένωσηκαιμετεγκατάσταση

76

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

τουΆρεωςστοκέντροτηςΑθήναςόπουοιμεγάλοιανοιχτοίκαιδημό-σιοιχώροιείναιδιαβόητοιγιαπαράνομαεπικίνδυνακαιβίαιασυμβάνταΕπίσηςπροτάθηκεναεξετάζουνπροσεχτικάοιΜΚΟτηνπεριοχήπουθαεπιλέξουνγιαμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαινααποφεύγουνκακόφη-μεςσυνοικίεςόπωςπεριοχέςμεοίκουςανοχής

Έχειαποδειχτείότιηύπαιθροςδίνεισταανήλικατηνευκαιρίανααλλη-λεπιδρούνμετηντοπικήκοινωνίασεμιαπιομικρήκαιήρεμηκλίμακαΗτοπικήκοινωνίαείναιπιοδεκτικήστοναταυποδεχτείκαιοισχέσειςείναιπιοστενέςΈτσιδίνεταισταπαιδιάηευκαιρίανακατανοήσουνκαλύτερατηνκουλτούρακαιτηγλώσσασεέναπιοήρεμοπεριβάλλονκαθώςκαιναεπικεντρωθούνστονεαυτότουςμετρόποεποικοδομητικόκαιδημιουργικό

Εσφαλμένη εφαρμογή ndash Κατάχρηση υφιστάμενων κατευθυντήριων οδηγιών Πολλοίεπαγγελματίεςυπογράμμισαντογεγονόςότιπολλέςδομέςφιλο-ξενίαςανηλίκωνυστερούνσεπροσωπικόμεκριτικήσκέψηήτηθέλησηνα εκτιμήσει πώς πότε και γιατί θα εφαρμοστούν ορισμένοι κανόνεςΠολλάπεριστατικάπουλαμβάνουνχώραστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνόπωςηάρνησηεισόδουσεανήλικοπουδεντήρησετοωράριοηκλήσηστηναστυνομίαγιατηνπειθάρχησηπαιδιώνπουπαραφέρονταικάνουνταανήλικαακόμαπιοεπιθετικάαπόότιπριν

Έναοδυνηρόπαράδειγμααπότιςμαρτυρίεςτωνεπαγγελματιώνείναιέναπεριστατικόπουσυνέβησεμιαδομήφιλοξενίαςανήλικωνκοριτσιών

laquoΉτανένακορίτσιπουαργοπορούσεσυχνάόποτεήτανναεπιστρέ-ψειστηδομήκαιήτανπροφανέςότιδενείχεανάγκηαπόχρήματαΓιαμένατογεγονόςαυτόήτανάκρωςανησυχητικόΑλλάοιάλλοισυνάδελ-φοι θεώρησαν ότι δεν χρειάζεται να την κρατήσουμε στη δομή διότιπροφανώςδενπειθαρχεί

ldquoΜηνανησυχείςέχειτοντρόποτηςrdquoέλεγανΑδιανόηταπράγματα εντελώςαντιεπαγγελματικάπλήρηςάγνοιαγια

τοπώςνααντιμετωπίσειςένακορίτσιπουπαρουσιάζεισημείαεκμετάλλευ-σηςΑλλάμεείχανπροσλάβειωςφροντιστήκαιηγνώμημαςδενείχεσημασία για τη διαχείριση των υποθέσεωνhellipΉταν σύμπτωση ότι στησυγκεκριμένηδομήείχαμεπεριστατικάκάθετρειςκαιλίγοήότιπολλάανήλικαστηνίδιαδομήχαρακτηρίζοντανωςψυχικάασταθήκαιμπαινό-βγαιναν τακτικά στα νοσοκομεία Δεν το νομίζω Κάτι πήγαινε πολύ

77

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

στραβάσεαυτήτηδομήΞέραμεαυτάταανήλικαεπισκέπτοντανσυχνάτογραφείοδενμαςδυσκόλεψανποτέraquo

Ενώαυτήηδομήδενυπάρχειπλέοναναδεικνύειάψογαπώςτολάθοςάτομο στη λάθος στιγμή ή η εσφαλμένη εφαρμογή των υφιστάμενωνκανόνων και διαδικασιών μπορεί ναοδηγήσει στη βλάβη του παιδιούακόμακιαναυτόσυμβαίνειέμμεσα

Πολλοίεπαγγελματίεςειδικάφροντιστές τονίζουνότι ταπαιδιάσυ-σχετίζονταιμαζίτουςμεένανπιοουσιαστικότρόπο

laquoΤο να μη φοράς ένα επιφανειακό επαγγελματικό προσωπείομπροστάστοπαιδίμπορείνακάνειτηδιαφοράΙδιαίτεραοιέφηβοιχρειάζονταικάποιονμετονοποίοναμπορούννασχετιστούνκαιτον οποίο θα σέβονται συγχρόνως Τότε θα σε ακούσουν Εάνπροσπαθήσεις να τους επιβάλεις κανόνες χωρίς να εξηγήσεις τοσκοπόπουυπηρετούνδενθασεσεβαστούνκαιεντέλειθατουςχάσειςΝασέβεσαιτιςανάγκεςτουςτηνπροσωπικότητάτουςνατουςφέρεσαιισότιμααυτόείναιπουχρειάζονταικαιηπειθαρχείαθαέρθεικάποτεraquo

Ηασφάλειατωνπαιδιώνndashήηευθυνοφοβίακάποιωνndashαποτελείπρό-σχημαγιακάθεείδουςαδικίακαιάδικηδιαδικασίαπουθαμπορούσενακάνειτουςεφήβουςναασφυκτιούνκαινανιώθουνανεπιθύμητοιγιαάλλημιαφοράστονέοπεριβάλλον

laquoΥπήρχανκάθελογήςκανόνεςπουεπιβάλλοντανμεαυστηρόκαιάκαμπτοτρόποΟιέφηβοιήθελαννανιώθουνδημιουργικοίήθε-λαννασυνεισφέρουνκάτιναβοηθήσουνστηνκουζίνααςπούμεΌχιΗπρόσβασησταμαχαίριααπαγορεύεταιδεν επιτρέποντανέφηβοι στην κουζίνα Γιατί Δεν μπορούσαν απλώς να συμμετά-σχουνενώθαυπήρχεεποπτείαγιαοτιδήποτεσυνέβαινεστηνκου-ζίναΜικροπράγματαπουφαίνονταιασήμαντααλλάδενείναιΠώςθανιώσουνσανστοσπίτιτουςσεαυτότοπεριβάλλονraquo

Κακοδιαχείριση περιπτώσεων Έναςυποκείμενοςκοινόςπαράγονταςσεπολλέςδομέςφιλοξενίαςανηλί-κωνείναιηέλλειψηενόςμόνιμουκαικεντρικούσυστήματοςμεκαλάεκ-παιδευμένο προσωπικό που παρέχει φροντίδα και εργάζεται έχοντας

78

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

κατάνουέναπράγματοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούΠολλέςαπότιςδομέςφιλοξενίαςπουπεριέγραψανοιερωτώμενοιεπαγγελματίεςακο-λουθούνμιααυστηρήκατευθυντήριαοδηγίαηοποίαδενεπιτρέπεισταπαιδιάναβλέπουνταμέλητουπροσωπικούωςπρόσωπαμεταοποίαθαμπορούσαν να χτίσουν διαρκείς σχέσεις εμπιστοσύνης αλλά μόνοωςυπαλλήλουςμετηναυστηρήέννοιατουόρου

laquoΠηγαίνουμε πίσωστο χρόνο στην ίδια πολιτικήσυζήτηση πουκάναμεστηδεκαετίατουrsquo90όσοναφοράτηναποϊδρυματοποίησηατόμωνμεψυχικήνόσοκαιτοπώςθαεπανεντάξουμεστηνκοινω-νίατουςασθενείςστοΨυχιατρικόΝοσοκομείοτηςΛέρουΈχουμεξανακάνειαυτήτηνκουβέντακαικάνουμεταίδιαλάθηΘαπρέπεινααξιοποιήσουμεαυτήτηνεμπειρίαγιαναδιδαχτούμεκαιναβελ-τιώσουμετηνκατάστασηraquo

Σεπολλέςπεριπτώσειςδενζητείταιηγνώμητουανηλίκουενώδιεξά-γονταιδραστηριότητεςμόνοκαιμόνογιαναlaquoβγουναπότηλίσταμετιςεκκρεμότητεςraquoΣταανήλικαδενπαρέχεταιέναατομικόσχέδιοδράσηςμεβάσητιςανάγκεςκαιτιςεπιθυμίεςτουςΑντίγιααυτόταανήλικαπρέ-πεινατηρούνπροκαθορισμένουςκανόνεςκαικατευθυντήριεςοδηγίεςπουμπορεί ναμην είναι προς τοΒέλτιστοΣυμφέρον τους αλλάπουέχουνσυνταχτείσυλλογικάώστεναδιασφαλίζεταιηειρηνικήλειτουργίατηςδομήςφιλοξενίαςΑπότηνάλληπλευράόλεςοιμαρτυρίεςαναφέ-ρουντηνανάγκηγιαέναεξατομικευμένοσχέδιοδράσηςπουθαβοηθή-σειτοπαιδίναπραγματώσειταόνειράτουιδιαίτεραγιαμιατόσοπολύ-πλοκηομάδαμεπολύιδιαίτερεςπραγματικότητες

laquoΟιεπαγγελματίεςαδυνατούννακατανοήσουντιςπολιτισμικές δια-φορέςκαιτησυγκεκριμένηκατάστασητουπαιδιούraquo

ΠεραιτέρωταπερισσότεραανήλικαείναικοντάστηνενηλικίωσηΕπί-σηςδιαφέρουνπολύαπότοπρότυποτουΕυρωπαίουεφήβουΈχουνπάρειτηζωήτουςσταχέριατουςκαιφέρονταςμιατόσομεγάληευθύνηκατόρθωσανναφθάσουνστιςευρωπαϊκέςακτέςγιαναζητήσουνπρο-στασία Κάποια έχουν δει την οικογένειά τους να σφαγιάζεται κάποιαμπορείναείναιθύματαεμπορίαςκαιεκμετάλλευσηςκάποιαπαιδιά-στρατιώ-τεςάλλαναταέστειλανστηνΕυρώπηγιαναεργαστούνκαιναστέλνουνχρήματαστοσπίτιΕνώείναιακατανόητοότιείναιδύσκολογιαοποιονδήποτε

79

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Ευρωπαίο να αντιληφθεί τις τεράστιες πολιτισμικές διαφορές πρέπει ναπαρέχεταιεξειδικευμένηεντατικήκαιπρακτικήεκπαίδευσηώστενακαλυ-φθείαυτότοχάσμαΤαανήλικαχρειάζονταινααντιμετωπίζονταιμεευελι-ξίασεβασμόυπομονήκαιεμπιστοσύνηΑντιμετωπίζονταισανναείναιπαι-διάενώστηνπραγματικότηταείναινεαροίάνδρεςκαινεαρέςγυναίκες

laquoΕίναιενδιαφέροννααναφερθείότιότανταπαιδιάπρωτοέρχονταιστηδομήείναισανάγριαθηρίαΕάνλάβουντηνηρεμίατηφρο-ντίδα και την κατανόηση που χρειάζονται ξεκινούν και πάλι νασυμπεριφέρονταισανέφηβοιπουγνωρίζουντιςανάγκεςτουςΕάνδεντύχουναυτήςτηςσυμπεριφοράςσυνεχίζουνναενεργούνμεεκνευρισμόκαιάγχοςraquo

Πολλοίεπαγγελματίεςτόνισανεπίσηςτηνέλλειψητουχρόνουκαιτωνδεξιοτήτωνπουαπαιτούνταιγιατηνεστίασηστημακροχρόνιαένταξητηνυλοποίησηδραστηριοτήτωνπουθαέκαναντηδομήκαιταπαιδιάπουδιαμένουνσεαυτήπιοlaquoανοιχτάraquoστηντοπικήκοινωνίακαιαντίστροφα

laquoΈχωδειανήλικαναμεταμορφώνονταιχάρηστιςκαθημερινέςπρο-σπάθειεςπουκάνουμεΈπειτααπότρειςμήνεςβλέπουνότιμπορούννασεεμπιστευτούνότιτασέβεσαικαιμπορούνεπομένωςνανιώσουν άνετανασεεμπιστευτούνκιαυτάΑυτήησχέσηείναικάτιπουχτίζε-ταισταδιακάμετονκαιρόκαιμεπολλήπροσπάθειακιαπrsquoτιςδύοπλευρέςraquo

Οιεπιτυχημένεςπεριπτώσειςανηλίκωνπουφιλοξενούνταισεδομέςκαιαξιοποιούναυτήτηνευκαιρίαγιανααποκτήσουνσταθερότητακαιηρεμίαστηζωήτουςαποδίδονταικυρίωςστοπροσωπικόπουεργάζεταιμεζήλοενίοτεσεπείσματουυφιστάμενουσυστήματοςχωρίςεκπαίδευσηήεπο-πτείαώστεναδιασφαλίζεταιότιπαρέχεταισταανήλικαεξατομικευμένηκαι εμπεριστατωμένη φροντίδα όπως περιγράφεται στους διάφορουςοδηγούςκαιστιςδιαθέσιμεςκατευθυντήριεςοδηγίες

ΌπωςκαισεόλεςτιςάλλεςενότητεςοισυνεντεύξειςμάςτόνισανότιτοσύστημαπροστασίαςτουπαιδιούστηνΕλλάδαείναιατομικήυπόθεσηκαισυνεπώςαποτέλεσματυχαιότηταςενώδενυπάρχεικάποιακυρίαρχηστρατηγικήκαιαξιολόγησητηςποιότηταςτωνυπηρεσιώνπουπαρέχονταισταανήλικαΟιαξιολογήσειςπουπραγματοποιούνταιαφορούντααυ-στηρά χρονοδιαγράμματα τα χρονοπρογράμματα και τις αυστηρές

80

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

οικονομικέςδιαδικασίεςαντίνααφορούντιςμακροχρόνιεςαξιολογήσειςποιότηταςγιατοκατάπόσουπηρετείταιτοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαι-διούήτοκατάπόσοοιακολουθούμενεςπολιτικέςκαιπρακτικέςαπομα-κρύνουνταανήλικαολοένακαιπερισσότερο

laquoΠροσπαθούμενακάνουμεταανήλικαναενταχτούνστοδικόμαςμοντέλοπροστασίαςκαιστουςδικούςμαςκανόνεςχωρίςνατουςέχουμεεξηγήσειτίποταγιατηνκουλτούρακαιχωρίςναταρωτάμετιθέλουνraquo

laquoΔενυπάρχουνπροφυλάξειςγιατοτισυμβαίνεισεαυτάταπαιδιάότανκλείσουνταδεκαοχτώΤισυμβαίνειότανκλείσουνταπαιδιάταδεκαοχτώΕίναιέτοιμαναβγουνστηνκοινωνίαΤαέχουμεβοη-θήσειναπροετοιμαστούνγιαναβγουνστηνκοινωνίαraquo

Θέματα ψυχικής υγείαςΤαελλιπήμέτραταυτοποίησηςκαιπροστασίαςηlaquoπροστατευτικήφύλα-ξηraquoσεκέντρακράτησηςκαιενίοτεωςκαισεΑστυνομικάΤμήματαγιαπαρατεταμένα χρονικά διαστήματα μέχρι να βρεθεί χώρος σε κάποιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνηανασφάλειακαιηαγωνίαγιατονομικόκα-θεστώς και το μέλλον γενικότερα συμπεριλαμβανομένων των προανα-φερθέντων θεμάτωνστους χώρουςφιλοξενίας είναι κάποιοι από τουςπαράγοντεςπουεπιβαρύνουντηνψυχικήυγείατωνπαιδιών

Επομένωςδενπροξενείέκπληξηότιπολλάανήλικαιδιαίτεραέφηβοιπου διαμένουν σε δομές φιλοξενίας ανηλίκων έχουν θέματα ψυχικήςυγείαςόπωςδιαταραχέςύπνουεπεισόδιακατάθλιψηςπροβλήματασυ-μπεριφοράς επιθετική συμπεριφορά απέναντι σε άλλα ανήλικα ή σταμέλη τουπροσωπικούΕπίσηςυπάρχουνπαιδιάμεπολύπιοσοβαρέςδιαταραχέςόπωςψυχωσικάεπεισόδιαεπεισόδιααυτοτραυματισμώναυ-τοκτονικόιδεασμόκαιεξαρτήσειςαπόναρκωτικάήαλκοόλ

ΕίναισαφέςότιτοτωρινόσύστημαπροστασίαςτουπαιδιούδενμπορείναανταποκριθείπλήρωςστιςανάγκεςαυτώντωνπαιδιώνΟιδομέςφιλο-ξενίαςανηλίκωνndashπολλώδεμάλλονοι υπόλοιποιχώροιφιλοξενίας πουαναφέρθηκανndashστοχεύουνστηνκάλυψητωνβασικώναναγκώνκαιόχιστηναντιμετώπισηπολύπλοκωνζητημάτωνψυχικήςυγείαςΠόσομάλλονγιαμιατέτοιαευαίσθητηομάδαεφήβωνπουέχουνήδηβιώσειτηβίακαιτηνεκμε-τάλλευσηστηχώραπροέλευσηςήκατάτηδιάρκειατουταξιδιούτους

81

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Απότηνάλληπλευράτοεθνικόσύστημαυγείαςδενείναισεθέσηνααντιμετωπίσειτόσοπολύπλοκαζητήματααφενόςλόγωτηςπαρατεταμέ-νης οικονομικής κρίσης και αφετέρου λόγω της έλλειψης διερμηνέωνστανοσοκομείαΑυτήτηστιγμήδενυπάρχουνδομέςφιλοξενίαςπουναέχουν αναπτυχθεί συγκεκριμένα για την εκπλήρωση των αναγκών τωνπαιδιώνμεπροβλήματαψυχικήςυγείαςΌτανπαρουσιάζεταικάποιαδια-ταραχήήμιαπολύπλοκησυμπεριφοράτοπροσωπικόδενείναισεθέσηνααντιμετωπίσειούτετααίτιαούτετασυμπτώματαΣτέλνουνταπαιδιάαπότημίαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνστηνάλληήστοΑστυνομικόΤμή-μαωςκαισταψυχιατρείαόπουτουςχορηγούνφάρμακαΤαανήλικαεπιστρέφουνύστεραστηδομήφιλοξενίαςχωρίςκανείςναέχειαντιμετω-πίσειουσιαστικάτοζήτηματηςψυχικήςυγείαςκαιχωρίςναέχουνλάβειτηνεξειδικευμένηφροντίδαπουχρειάζονται

Οιεπαγγελματίεςστοντομέατηςψυχικήςυγείαςαπότηνάλληπλευ-ράυπογραμμίζουντηνκατάχρησηφαρμάκωναλλάκαιτωνυπηρεσιώντουςσυχνάαπότοπροσωπικόπουεργάζεταιστηδομήφιλοξενίαςτοοποίοlaquoτιςπερισσότερεςφορέςκαταφεύγεισεεμάςγιανανιώσεικαλύ-τεραεκείνοraquoΤαπαιδιάταοποίαείναιδύσκολαδιαχειρίσιμασυχνάγίνο-νταιαντιληπτάωςπαιδιάμεψυχιατρικάήψυχολογικάζητήματαπουχρή-ζουν αντιμετώπισης από τους χειριστές των υποθέσεων οι οποίοι δενέχουντηνεμπειρίαήτηθέλησηκαιτηνικανότηταναχειριστούνπραγμα-τικάτηνυπόθεσηΗπαραπομπήστονψυχολόγοσυχνάλειτουργείανα-κουφιστικάήωςμεταβίβασητηςευθύνης

laquoΗκαταφυγήστηφαρμακευτικήαγωγήείναιδυστυχώςτοευκολό-τερο πράγμα Είναι πολύ πιο εύκολο να καταφύγεις στη χρήσηφαρμάκων από το να αφιερώσεις πραγματικά το χρόνο και τηνενέργεια που είναι απαραίτητα για την υποστήριξη του παιδιούώστεναξεπεραστείμιαενδεχόμενηκρίσηraquo

Οι επαγγελματίες τονίζουν ότι τις περισσότερες φορές το ζήτημα πουπροκύπτειείναιμιαφυσιολογικήαντίδρασηλαμβάνονταςυπόψητιςιδιαιτε-ρότητεςτηςεφηβείαςκαιτιςσυνθήκεςστιςοποίεςβρίσκονταιαυτάταανήλικα

Έχουντεκμηριωθείπεριπτώσειςστιςοποίεςσταανήλικαχορηγείταιβα-ριάφαρμακευτικήαγωγήκατόπινεντολήςψυχιάτρουΤοανήλικομπορείνασυνεχίσειναλαμβάνειαυτήτηναγωγήεπίέξιήπερισσότερουςμήνεςεκτόςεάνμιανέαψυχιατρικήαξιολόγησηζητήσεικάτιδιαφορετικό

82

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

laquoΣτηνΕλλάδαείναιπολύεύκολονακαταλήξουνταπαιδιάστοκρε-βάτι ενόςψυχιατρείουΕίναιακόμαχειρότερογιααυτά ταπαιδιάδιότιοιεπαγγελματίεςδενγνωρίζουνπώςνααντιμετωπίσουντααίτιαούτετασυμπτώματαraquo

laquoΗπερίπτωσηπουμεκάνειναχαμογελώπερισσότεροείναιεκείνηενόςανηλίκουπουέφερανστηδομήμαςΉτανέναναυάγιοΈπαιρ-νε μια εξαιρετικά βαριά φαρμακευτική αγωγή δυσκολευόταν ναπροσαρμοστείκαιτονέστελναναπότημίαδομήστηνάλληοπότεόταντελικάήρθεσεεμάςείχευποστείμεγάληζημιάαπόόλοαυτόήτανσχεδόναπελπισμένοςΕντελώςαπόμακροςΜπορούσαναδωγιατίσήμαινεμπελάδεςγια τοπροσωπικό τωνδομώνστιςοποίεςέμεινε στο παρελθόν Και τα καταφέραμε το πετύχαμε Απλώςχρειαζτανκατάλληλησυμβουλευτικήπερισσότεροχρόνοαπόόσοθααφιέρωνεςκανονικάσεμιαυπόθεσηαλλάαυτόήταντομόνοπουχρειαζότανόχιφάρμακατίποτατέτοιοraquo

Ωστόσοταπαραπάνωανέφερεέναςέμπειροςεπαγγελματίαςπουήδηεργαζότανστοπεδίοπολύπριναπότο2015ΜετάτιςσυνεντεύξειςμαςμετουςεπαγγελματίεςθαήτανδίκαιοναπούμεότιοιπερισσότεροιπουεργάζονταιαυτήτηστιγμήμεανήλικαστηνΕλλάδαέχουνπολύδρόμομπροστάτουςμέχρινααποκτήσουντιςδεξιότητεςοιοποίεςμπορούννααποκτηθούνμόνομέσααπόχρόνιαεμπειρίαςκαιεκπαίδευσης

83

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μι

α απ

ουσί

α

[ 7 ]Εκπροσώπηση και

συμμετοχή των παιδιών μια απουσία

84

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

ΗνομικήευθύνηγιατηλήψηαπόφασηςπροςτοΒέλτιστοΣυμφέροντωνανηλίκωνανήκειστονεισαγγελέαΩστόσοταασυνόδευταανήλικαμπο-ρείναεισέλθουνστοεπίσημοσύστημαφροντίδαςσεδιάφορασημείακατάτηδιάρκειατουταξιδιούτουςστηνΕλλάδακαιμπορείνασυναντή-σουν και να αλληλεπιδράσουν με διάφορους φορείς στους οποίουςσυμπεριλαμβάνονταικρατικέςυπηρεσίεςΜΚΟεθελοντέςομάδεςαλλη-λεγγύηςκάΌλοιαυτοίμετονέναήτονάλλοτρόποάμεσαήέμμεσαβάζουνταπαιδιάσεμιασυγκεκριμένηδιαδικασίακαιενίοτεχωρίςνατογνωρίζουνεπηρεάζουνταπαιδιάπρακτικάλαμβάνονταςαποφάσειςγιαλογαριασμότουςΟικοινωνικοίλειτουργοίοιψυχολόγοιοιδικηγόροιταμέλη τουδικτύου της επιτροπείας εμπλέκονταιστηνπορείαπουθαακολουθήσει τελικά το ανήλικοΌλοι προάγουν την κατεύθυνση πουκατάτηναξιολόγησήτουςυπηρετείτοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούσύμφωναμετιςπροσωπικέςτουςαπόψειςαλλάδενυπάρχεικάτιπουναεγγυάταιτησυνοχήήέστωτησυνεργασίαανάμεσασεαυτούςτουςφο-ρείςγεγονόςπουσυχνάπροξενείμεγαλύτερησύγχυσηστοπαιδίΜιαατυχήςσυνέπειατηςαποσπασματικήςδιαθέσιμηςφροντίδαςείναιότιταανήλικαπρέπειναλένεταίδιακαιταίδιασεόλουςαυτούςτουςεπαγγελ-ματίεςδίνονταςλεπτομέρειεςγιατοπαρελθόντουςπροσπαθώνταςνακατανοήσουνποιοςκάνειτικαισεποιονθαπρέπειναστραφούνσεπε-ρίπτωσηανάγκης βιώνοντας μια εξουθενωτική κατάσταση για κάτι πουπροβάλλειμάταιοσταμάτιατους

laquoΦανταστείτεναέχειςάλλονάνθρωπονασουμιλάειγιατηφιλοξε-νίαάλλονγια ταχαρτιάσουάλλονγιανασεβοηθήσειναπαςσχολείοάλλουςανθρώπουςόταντελικάσουπαρέχεταιχώροςσεμιαδομήφιλοξενίαςκαισυγχρόνωςόλοιτουςνασουζητούννακάνεις υπομονή Τώρα βάλε όλα αυτά στο μυαλό ενός εφήβουπουτονπερισσότεροκαιρόδενμπορείνακάνειυπομονήακόμακιαντοθέλειΤοκενόπουαφήνειμιαldquoπατρικήφιγούραrdquoέναςκατάλληλος επίτροπος προκαλεί χάος στο μυαλό τους Κάποιοςάλλοςθαέπρεπενααντιμετωπίζειόλααυτάταθέματαγιαλογαρια-σμότουςraquo

ΕνώθεωρείταιότιαυτοίοιφορείςλειτουργούνμεγνώμονατοΒέλτι-στοΣυμφέροντουΠαιδιούτοότιδενείναιεπίσημαυπεύθυνοιγιατηλήψη τέτοιων αποφάσεων δημιουργεί ένα κενό όσον αφορά την

85

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

ανάληψηευθύνηςΕναπόκειταιστηνπροσωπικήηθικήκαιτηνεπαγγελμα-τικήδεοντολογίατουκάθεπαρόχουυπηρεσιώννακαταβάλειπραγματικάτηνκαλύτερηπροσπάθειαγιαναεπιτευχθείηκαλύτερηδυνατήέκβασηγια το παιδί Μόλις πρόσφατα 146 η ελληνικήΜονάδα Δουβλίνου τηςΥπηρεσίαςΑσύλουανέπτυξεένανέοεργαλείογιατηνΑξιολόγησητουΒέλτιστουΣυμφέροντος(ΒΙΑ)τωνΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνμεστόχοναυποστηριχτούντααιτήματαγιαοικογενειακήεπανένωσηστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνου(ΕΕ)6042013καθώςεπρόκειτογιααίτημακαιενίοτεέωςκαιπροαπαιτούμενογιαταανήλικαώστεναμεταφερθούνσεάλλακράτη-μέληΑυτότοεργαλείοείναισχολαστικόκαισυντάχτηκεαξιο-ποιώνταςτηνεμπειρίατωνΜΚΟμέσααπότηνανταλλαγήκαλώνπρακτικώνΣεόλες τις συνεντεύξεις αναφέρεται ηανάγκη ύπαρξης ενός ενηλίκουπουθαενεργείωςεπίτροποςκαισύμβουλοςγιατοανήλικοκαιδενθαείναιέναπεριστασιακόμέλοςτουπροσωπικούμιαςΜΚΟαλλάένακαλάεκπαιδευμένοκαικατάλληλοάτομοτοοποίοθαυποστηρίζεικαιθαβο-ηθάτοανήλικοαπότηστιγμήτηςάφιξηςέωςτηνενηλικίωσηΠαράτοότιυφίσταταιτονομικόπλαίσιοστηνπράξηόλοιοιφορείςπουεμπλέκονταιστηδιαχείρισηπεριπτώσεωναποφασίζουνέμμεσαγιατησει-ρά των ενεργειών που θα ακολουθήσουνΑνάλογα με την ηλικία τουπαιδιούοεισαγγελέαςθαεμπλακείεξουσιοδοτώνταςτασχετικάπρόσω-πααλλάόλεςοιπληροφορίεςκαιοιπτυχέςτηςυπόθεσηςθαέρχονταισε γνώση του μέσω του οικείου φορέα Ο εισαγγελέας δεν γνωρίζειάμεσα τοπαιδίή τιςσυγκεκριμένεςσυνθήκεςΣεαυτό τοπλαίσιοδενυπάρχειεγγύησηότιοιαπόψειςτουανηλίκουθαληφθούνόντωςυπόψηήότιοποιοδήποτεπαιδίθαεισακουστείαπότοάτομοπουείναιδιάνό-μουυπεύθυνογιατηλήψητωναποφάσεων

Δυστυχώςόπωςπεριγράφεταιπαραπάνωηνέασχετικήνομοθεσίαφαίνεταιναμηδιασφαλίζειτηνπραγματικήσυμμετοχήτουπαιδιούστιςαποφάσειςούτε κάποιο ένδικομέσο για εκείνοώστε να εκφράσει τιςαντιρρήσειςτουήναπροσφύγειέναντιτωνσχετικώναποφάσεων

Παράτοότιαρχικάμπορείναμηνείναιπροφανέςπόσοσημαντικόείναιένατέτοιοένδικομέσοπουπεριλαμβάνειακριβέστερεςκαιαυστη-ρότερες εγγυήσεις για να διασφαλιστεί το δικαίωμα του παιδιού να

146 ΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςldquoBestInterestsAssessmentforDublinUAMscasesA new tool to serve the needs of family reunification applications of unaccompaniedminorsrdquo2Αυγούστου2018httpbitly2VWogIm httpasylogovgrenp=3788

86

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

εισακουστείκαισυχνάπαραμένειστησφαίρατηςθεωρητικήςσυζήτησηςέναςαπότουςβασικούςπληροφοριοδότεςμοιράστηκεμαζίμαςμιαπολύπρόσφατηυπόθεσηπουεκκρεμείαυτήτηστιγμήσεβάροςτηςΕλλάδαςενώπιοντουΕΔΔΑκαισυγκεντρώνειόλεςτιςπροβληματικέςπτυχέςτηςπροστασίαςτουπαιδιούκαισυγκεκριμένατηςεπιτροπείαςστηνΕλλάδαΕπίσηςαποτελείαπαράμιλλοπαράδειγμακατακερματισμένηςφροντίδαςκαιδιαχείρισηςυποθέσεωναλλάκαιτωνβλαβερώνσυνεπειώνπουμπο-ρείναπροξενήσουνοιάπειροιεπαγγελματίες

laquoΕίναιμιαυπόθεσηπραγματικάάνευπροηγουμένουγιατηνελληνι-κή πραγματικότητα και αναρωτιέται κανείς αν είναι πράγματι τοπρώτοπεριστατικόήανείναιμόνοτοπρώτοπουείχετηντύχηναφθάσειστοΔικαστήριοΕίναιμιασυγκλονιστικήυπόθεσηειδικάγιατουςνομικούςμεπολυετήεμπειρίαστοπεδίοτηςπροστασίαςπρο-σφύγωνΕίναιμιαldquoασύλληπτηκατάστασηrdquoraquo

ΤέσσεραασυνόδευταανήλικααδέρφιαμεκαταγωγήαπότηνΠαλαι-στίνηοΑ16ετώνηΜ14ετώνοΑ12ετώνκαιοΜ8ετώνέφθα-σανστηνΕλλάδαμετονπατέρατουςτονΑύγουστοτου2016Παρέμει-νανασυνόδευταστηνελληνικήεπικράτειαΗμητέρατουςυπήκοοςτρίτηςχώραςμεδιαφορετικήιθαγένειαπαρέμεινεπαράτυπασεμιατρίτηχώρα

ΤονΣεπτέμβριοτου2016ταπαιδιάαναγνωρίστηκανωςπρόσφυγεςΩστόσο για τους σκοπούς της φιλοξενίας χωρίς προφανή λόγο τααδέρφιαχωρίστηκανκαιέγινεδιαφορετικήρύθμισηγιατοκαθέναΗΜανατέθηκεσεανάδοχηοικογένειαενώτααγόριατοποθετήθηκανσεδια-φορετικέςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνμετοέναναφθάνειναβρίσκεταισεδιαφορετικήπόληπολύμακριάαπόταάλλαΗεπικοινωνίαανάμεσασταπαιδιάδιεκόπηβίαιακαιαδικαιολόγητα

ΣεκάποιααπόταπαιδιάανατέθηκεέναμέλοςτουΔικτύουΕπιτρο-πείαςπουενεργούσεστοόνοματουεισαγγελέαέναςνομικόςσύμβου-λοςστοπλαίσιοτωνυπηρεσιώνπουπαρέχονταιστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιέναςκοινωνικόςλειτουργόςενώτοκορίτσιβρισκότανσεαναδοχήυπότηνπροστασίατωνανάδοχωνγονέων

ΤονΙούλιοτου2018καιεντελώςξαφνικάγιαταπαιδιάοεισαγγελέαςαπο-φάσισεότιθαεπιστραφούνσεμιατρίτηόμορηχώρακαιαπόεκείσύμφωναμετιςοικείεςελληνικέςαρχέςταπαιδιάθαμεταφέροντανστηΔυτικήΌχθη

Παραγγέλθηκαναρκετέςνομικέςενέργειεςτιςοποίεςδενγνώριζαντα

87

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

παιδιάΟεισαγγελέαςεξουσιοδότησεένανδικηγόροπουεργάζεταιγιατηΜΚΟηοποίαείναιυπεύθυνηγιατηδομήφιλοξενίαςστηνοποίαδιέ-μενεοΑναακυρώσειτοκαθεστώςδιεθνούςπροστασίαςτοοποίοείχεχορηγηθείκαιστατέσσεραπαιδιάαπότηνΥπηρεσίαΑσύλουΗΥπηρε-σία Ασύλου αποδέχτηκε την ακύρωση χωρίς να θέσει ερωτήσεις Ταπαιδιά το προσωπικό που ήταν υπεύθυνο για τη φροντίδα τους στιςυπόλοιπεςδομέςφιλοξενίαςκαιοανάδοχοςγονέαςδενείχανενημερω-θείγιααυτήτηδιαδικασίακαιγιατογεγονόςότιδενδιέθετανπλέοντοκαθεστώςπρόσφυγα

Επίσης έγιναν συνεννοήσεις με τη Διπλωματική Αντιπροσωπεία τηςΠαλαιστίνηςώστεναπροβείητελευταίαστονεντοπισμότηςοικογένειαςκαινακανονίσειτηδιαδικασίατηςεπιστροφήςστηΔυτικήΌχθη

Παράτιςεπιθυμίεςτωνπαιδιώνκαιτηςμητέραςναμηνεπιστρέψουνκαιπαράτηνάρνησήτουςναταξιδέψουνορίστηκεωςημερομηνίαεπι-στροφήςη24ηΙουλίου2018Ημητέραδενείχεκανενημερωθείαπότιςαρχέςγιατηνώρακαιτηνημερομηνίαάφιξηςτωνπαιδιώντης

Αυτόπουείναιεκπληκτικόστησυγκεκριμένηυπόθεσηείναια ΟεισαγγελέαςδενσυνάντησεποτέταπαιδιάΕπίσηςδενζητήθηκε

ποτέαπότουςκοινωνικούςλειτουργούςπουαλληλεπιδρούσανμεταπαιδιάστηνκαθημερινότητάτουςκαιαπότονανάδοχογονέαναπαράσχουνπληροφορίεςστονεισαγγελέαΣυνεπώςείναιαμφίβο-λοτοεάνοιεισαγγελικέςαρχέςγνώριζανόλαταπραγματικάπερι-στατικάκαιτιςπληροφορίεςσχετικάμετηνκατάστασητωνπαιδιώνκαι τηςμητέρας τους προτούοδηγηθούνσεμια τόσοδραστικήαπόφασηΠαράτοότιοεισαγγελέαςεπικαλείταιτοΒέλτιστοΣυμ-φέροντωνπαιδιώνωςτηβάσηγιααυτήτηναπόφασηειδικάωςπροςτοσκέλοςτηςεπανένωσηςμεταδιαθέσιμαμέλητηςοικογέ-νειαςδενείναισαφέςπώςπροσδιορίστηκεαυτόποιεςπληροφο-ρίεςήτανόντωςδιαθέσιμεςκαιποιοςατιςείχεπαράσχειεφόσονδενήτανταπρόσωπαπουπράγματιγνώριζαναυτάταπαιδιάΔενπραγματοποιήθηκαν κοινωνική αξιολόγηση και καθορισμός τουΒέλτιστουΣυμφέροντος

β Απόόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιτοπολυάριθμοπροσωπικόπουενεχότανστηνυπόθεσηπαράτογεγονόςότιόλοιγνώριζαντηνάρνησηκαιτηναπόγνωσητων

88

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

παιδιώνκαθώςκαιτιςσυνθήκεςτηςμητέραςκανείςndashούτεκανοινομικοί σύμβουλοι και τα μέλη του δικτύου της επιτροπείας πουβοηθούσανκάθεπαιδίξεχωριστάndashμεεξαίρεσηένανδενεξέφρασεαντιρρήσειςσχετικάμετηνπαράδοσητουπαιδιούστονεισαγγελέαπροςεπιστροφήαναφέρονταςότιηαπόφασηήτανεπιβλαβήςκαιαδικαιολόγητηληφθέντοςυπόψητουότιούτετοπαιδίούτεημη-τέρασυναινούσεστηνεπιστροφή

γ Ταπαιδιάήταναναγνωρισμέναωςπρόσφυγεςμε καταγωγήαπότηνΠαλαιστίνηενώημητέρατουςδιαβιούσεχωρίςχαρτιάσεμιατρίτηχώραΑυτόκαθιστάαδιαμφισβήτητακαταφανέςότιτοΒέλτι-στοΣυμφέρον τουςεπέβαλλε τηνεπανένωσημε τημητέραστηνελληνικήεπικράτειακατάταπροβλεπόμενααπότονόμοΕίναιδύ-σκολοναθεωρηθείότιοεισαγγελέαςαγνοούσεαυτήτηνεπιλογήΩστόσοηοικογενειακήεπανένωσηστηνΕλλάδατηχώραφιλοξε-νίαςαυτώντωνπροσφυγόπουλωνδεναξιολογήθηκεεπίσημα

δ ΤιεγγυήσειςδόθηκαναπότιςπαλαιστινιακέςαρχέςστονΕισαγγε-λέαεάντυχόνδόθηκεκάποιαεγγύησηγιατηνασφάλειατωνπαι-διώνμετάτηνεπιστροφήτουςπροτούπαραγγείλειοΕισαγγελέαςτηνεπιστροφήεφόσονημητέραδενήτανενήμερη

Ηεπιστροφήαπετράπηκυριολεκτικάλίγεςώρεςπριναπότηνπρογραμ-ματισμένηπτήσηΈνααπότααδέρφιατελικάαπέκτησεπρόσβασησεκα-τάλληληνομικήσυνδρομήndashσεαντίθεσημετααδέρφιατουπουφαίνεταιότιπαρεμποδίζονταναπότοβοηθητικόπροσωπικόναεπικοινωνήσουνμεοποιονδήποτεαλλάκαιμεταξύτους()ndashκαικατέθεσεπροσφυγήστοΕυ-ρωπαϊκόΔικαστήριοΔικαιωμάτωντουΑνθρώπουζητώνταςαπότοδικα-στήριοναπαρέμβεικαινασταματήσειτιςελληνικέςαρχέςΤοδικαστήριοανταποκρίθηκεάμεσαζητώνταςπληροφορίεςαπόόλουςτουςεμπλεκόμε-νουςφορείς(τοπαιδίκαιτιςεισαγγελικέςαρχές)καιστις24Ιουλίου2018διέταξετιςελληνικέςαρχέςναμηνπροχωρήσουνστηνεπιστροφήΩστό-σοοΕισαγγελέαςΑνηλίκωνστις25Ιουλίου2018ανέστειλετηνεπιστρο-φήτωνπαιδιώνκαιζήτησεβοήθειααπότιςεμπλεκόμενεςΜΚΟώστεναπροχωρήσειστηνεπιστροφήστοπροσεχέςμέλλονΤοΕΔΔΑαποφάσισεναδιατηρήσειτηνπροσωρινήδιαταγήσεβάροςτηςΕλλάδαςΗουσίατηςυπόθεσηςείναιπλέονστηνκρίσητουΕΔΔΑ3429818AκατάΕλλάδαςενώεκκρεμείηπεραιτέρωεπικοινωνίαμετιςελληνικέςαρχές

Στις 21Σεπτεμβρίου2018 ταπαιδιάμεταφέρθηκανστηνΥπηρεσία

89

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

ΑσύλουΕίχανκαταγραφείωςαιτούντεςάσυλοκαιορίστηκεσυνέντευξητονΝοέμβριο του 2018 Καμία εμπλεκόμενη κρατική αρχή (ΥπηρεσίαΑσύλουεισαγγελέας)δενεπικαλέστηκετηνπαράνομηακύρωσητουκα-θεστώτοςασύλουώστεναχορηγηθείαπευθείαςδιεθνήςπροστασίαΚα-νέναπρόσωποαπόόσαενεργούνεκμέρουςτωνπαιδιώνμεεξουσιοδό-τησητουεισαγγελέαδενυπέβαλεκάποιοτέτοιοαίτημαεκμέρουςτωνπαιδιώνΑυτήτηστιγμήταπαιδιάδιαμένουνσετέσσεριςδιαφορετικέςστέγεςκαιμπορούννασυναντηθούνμόνομιαφοράτηβδομάδαγιαμιαώραπαρουσίακοινωνικώνλειτουργώνκαιμεταφραστώνΗεπικοινωνίαμεταξύ τουςακόμαπαρεμποδίζεται καιδενμπορούννασυναντιούνταιαπρόσκοπτα

ΕίναιεξαιρετικάδύσκολοναδεικανείςπώςηαντιμετώπισηαυτώντωντεσσάρωναδερφώνθαμπορούσεναυπηρετείτοσυμφέροντουςΕκτόςαπότηνεπιστροφήτουςστηΔυτικήΌχθηοχωρισμόςτουκαθενόςαπόταάλλαηαγωνίατουςέωςτηντελευταίαστιγμήκαιοφόβοςτηςεπιστρο-φήςδύσκολαδικαιολογούνταιαπότηνάποψητουΒέλτιστουΣυμφέρο-ντοςΕγείρονταιαρκετάερωτήματασχετικάμετοντρόπολήψηςαποφά-σεωνκαιτοπώςθαμπορούσεποτέέναανήλικοναασκήσειπροσφυγήεναντίοντους 147

147 Ηυπόθεσηκοινοποιήθηκεπρόσφαταστουςδιαδίκουςστις5Νοεμβρίου2018ΑριθμόςΑίτησης3429818AJκατάΕλλάδαςhttpbitly2PVZqTv

90

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

[ 8 ]Παιδιά εγκλωβισμένα σε μακρές και χρονοβόρες διαδικασίες

91

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Ακόμακαιότανέναανήλικοαναγνωρίζεταιορθώςωςανήλικοσημειώνο-νται αρκετές καθυστερήσεις στη διαδικασία οικογενειακής επανένωσηςστοπλαίσιοτουασύλουήκαιστιςάλλεςδιαδικασίεςμετεγκατάστασηςμεπλειάδασοβαρώνεπιπτώσεωνπουδενλαμβάνουνυπόψητουςτοΒέλτι-στοΣυμφέροντουΠαιδιούλειτουργούνωςσοβαράεμπόδιαστηνέντα-ξη τουπαιδιούκαι ενίοτεοδηγούν ταπαιδιάσεκαταστάσειςακραίουάγχουςαυτοτραυματισμούέωςκαιεκμετάλλευσης

Περαιτέρωοιεπαγγελματίεςδενείναισεθέσηναπαράσχουνβέβαιεςκαισυγκεκριμένεςαπαντήσειςσχετικάμετησυνολικήδιάρκειαμιαςδια-δικασίαςκαιμετοπόσογρήγοραθακαταστείδυνατήημετάβασηστηνενδοχώραήσεμιαδομήφιλοξενίαςΑυτόεντείνειπεραιτέρωτοάγχοςκαιτονεκνευρισμότουανηλίκουΕπίσηςαφήνειταανήλικασεμιαπαρα-τεταμένη laquoμετέωρηraquo κατάσταση στην οποία αρνούνται να κάνουν τααπαραίτηταβήματαγιαναενταχτούνκαιαντίγιααυτόαπλώςπεριμένουνόντας απρόθυμα να συμμετάσχουν σε εκπαιδευτικές ή ψυχαγωγικές δραστηριότητες

Υπάρχουνμαρτυρίεςπουισχυρίζονταιότιπολλάανήλικαστακέντραυποδοχήςκαταλήγουνναlaquoχαρακώνουνraquoτοσώματουςκαθώςπιστεύ-ουνότιηυπόθεσήτουςθαδιεκπεραιωθείταχύτερακαιθαμεταβούνστηνενδοχώραΩστόσοενώαυτόείναισοκαριστικόγίνεταιακόμαχειρότε-ροδιότιοιοικείεςαρχέςαπαντούνότιδενγνωρίζουντινακάνουνταπαιδιάμεθέματαψυχικήςυγείαςήπούνατατοποθετήσουνκαθώςδενυπάρχεικάποιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνειδικάγιααυτέςτιςπεριπτώ-σειςΕπομένωςτοανήλικοκάνεικακόστονεαυτότουμεποικίλουςτρό-πουςδιότιύστερααπόαυτήτηνακραίαεκδήλωσηεκνευρισμούμένειγιαάλλημιαφοράαπροστάτευτοαφούτοσύστημαδενγνωρίζειτινατοκάνεικαιέτσιπροκαλούνταιπεραιτέρωκαθυστερήσειςστηντοποθέτησήτουσεξενώνα

Αυτοίοιέφηβοιέχουνήδηκάνειένατεράστιοταξίδιμόνοιτουςέχο-νταςακολουθήσειδιαδρομέςπουείναιεξίσουεπικίνδυνεςκαιπαράνομεςΔενθασταματήσουνκαιδενθαεγκλωβιστούνγιαπολύσεκάποιακατά-στασηΘαβρουνπαράνομεςκαιακόμαπιοεπικίνδυνεςδιαδρομέςγιαναφθάσουνστονπροορισμότους

Όπωςαναφέρουνσχεδόνόλοιοιεπαγγελματίεςτοδίκτυοτωνδιακι-νητώνείναιπολύπιοαποτελεσματικόγρήγοροκαιέτοιμοναπαράσχειτιςαπαντήσεις που θέλουν να ακούσουν τα ανήλικα Ότι μπορούν να

92

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

αναχωρήσουναπότηχώραμόλιςσυγκεντρώσουνότιχρειάζεταιόσοπαράνομοκιανείναιαυτό

[thinsp81thinsp] Πρόσβαση στις διαδικασίεςΚατάτηδιάρκειατου2016ηΥπηρεσίαΑσύλουέλαβε51091αιτήσεις2352απότιςοποίεςυποβλήθηκαναπόασυνόδευταανήλικα 148Τηνίδιαχρονιάοσυνολικόςαριθμόςτωναποφάσεωνπουεκδόθηκανστονπρώ-τοβαθμόήταν93196608απότιςοποίεςήταναρνητικέςΗΑρχήΠρο-σφυγώνέλαβε2092προσφυγές1817απότιςοποίεςαπορρίφθηκανενώ248αποφάσειςχορήγησαντοκαθεστώςπρόσφυγακαι28χορήγη-σανεπικουρικήπροστασίαΤο2016ηΑρχήΠροσφυγώνμεταρρυθμί-στηκεότανσυστάθηκεηανεξάρτητηΑρχήΠροσφυγώντονΙούλιοτου2016Απότις21Ιουλίου2016έωςτατέλητουέτουςαυτέςοινεοσύστα-τεςεπιτροπέςέλαβαν3130προσφυγέςκαιεξέδωσαν1341αποφάσειςενώ1214εκκρεμούσανΕίναιεντυπωσιακότογεγονόςότιαπότις1341αποφάσειςοι1201ήταναπορριπτικέςμεβάσητηνουσίατηςυπόθεσηςκαιμόλις15ήτανευνοϊκέςγιατουςαιτούντεςΟι5χορήγησαντοκαθε-στώςπρόσφυγα1χορήγησεεπικουρικήπροστασίακαιμόλις9παρα-πέμφθηκανγιαανθρωπιστικόκαθεστώςστοΥπουργείοΕσωτερικών

ΟιΜΚΟτόνισανμιακαταφανήδιαφοράανάμεσασταποσοστάανα-γνώρισηςκατόπινπροσφυγήςενώπιοντωνΕπιτροπώντηςΑρχήςΠρο-σφυγώνέπειτααπότημεταρρύθμισηδυνάμειτουΝόμου43992016καιτηνέκβασητηςδιαδικασίαςσεδεύτεροβαθμόκαθώςκαιανάμεσασταποσοστάαναγνώρισηςπριναπόκαιμετάτιςεπιδράσειςτηςμεταρρύθμι-σηςτουΙουνίουτου2016 149Ταποσοστάαναγνώρισηςδιεθνούςπρο-στασίαςστονδεύτεροβαθμόαπότο2014έωςτο2016αποκαλύπτουνμιααιφνίδιαπτώσημεμόλις6θετικέςαποφάσεις(044)απότησυγκεκρι-μένηαρχήενώταπροηγούμεναχρόνιαοιπροηγούμενεςαρχέςδιατη-ρούσαν τα ποσοστά αναγνώρισης περίπου στο 13-16 Ωστόσο οιαπορριπτικές αποφάσεις αυξήθηκαν σταδιακά από 83-86 σε 964κατάτοδεύτεροήμισυτου2016Το2017ηκατάστασηπαρέμεινελίγο

148 ΤαστατιστικάδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)στηνΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2016τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ8-9httpbitly3007B5Q

149 Ibidσσ46-47

93

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

πολύηίδιαπαράτιςεξαιρετικέςκαθυστερήσειςπουσημειώθηκανστηνπρόσβαση και την εξέταση των αιτήσεων Η Υπηρεσία Ασύλου έλαβε58661αιτήσειςεκείνητηχρονιά2275απότιςοποίεςκατατέθηκαναπόασυνόδευταανήλικαΈωςτατέλητουέτουςεκκρεμούσανακόμα36340αιτήσειςενώαπορρίφθηκαν12149υποθέσεις 150ΗΑρχήΠροσφυγώνέλαβε11632προσφυγέςκαιέωςτατέλητουέτουςεκκρεμούσανακόμα4368προσφυγέςΕκδόθηκαν4354αποφάσειςγιατηνουσίατηςυπόθε-σηςμε4077ναείναιαπορριπτικές(938)και277θετικές(123χορή-γησανδιεθνήπροστασίαndash80χορήγησαν καθεστώςπρόσφυγακαι 43επικουρικήπροστασίαndashκαι154παρέπεμπαντουςαιτούντεςγιαανθρωπι-στικόκαθεστώς) 151

Ηπρόσβασηστηδιαδικασίαστηνενδοχώραήτανήδηπροβληματικήαπότο2013Το2014εγκαινιάστηκεένασύστημαορισμούημερομηνίαςκαταγραφήςμέσωSkypeαλλάηπρόσβασησεαυτόεξακολουθείναείναιδύσκοληΟιδιαθέσιμεςώρεςτηβδομάδαγιατηνπρόσβασηστοSkypeείναιεξαιρετικάπεριορισμένεςγεγονόςπουοδηγείπολλούςέςναεπιλέ-γουνναμηνακολουθήσουναυτήτηδιαδικασίαανεξάρτητααπότοεάνείχαν κάνει επανειλημμένως απόπειρες επί μήνες Επιπλέον το 2017 ηδιαδικασίααυτήπουπραγματοποιούντανμέσωSkypeθεωρούντανδιαδι-κασίαπροκαταγραφήςστοπλαίσιοτηςοποίαςχορηγούντανδελτίοαι-τούντοςάσυλοαλλοδαπούστουςενδιαφερόμενουςαλλάδενδημιουρ-γούντανκάποιοαρχείοήκάποιαυπόθεσηστηναρχήμέχριναπραγμα-τοποιηθείσυνάντησηγιατηνπλήρηκαταγραφήΟιΜΚΟαναφέρουνότιοιυποθέσειςεκκρεμούνεπίέναπερίπουέτοςέωςτηνπλήρηκαταγραφή 152

Οι ευάλωτες περιπτώσεις αποτελούν εξαίρεση καθώς η καταγραφήμπορείναπρογραμματιστείndashέπειτααπόπαρέμβασητωνεπαγγελματιών-

150 ΤαστατιστικάστοιχείαδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)στηνΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ8-9httpbitly2H9viA5

151 ΑνάλυσηανάχώραπροέλευσηςκαιπρόσθετεςπληροφορίεςIbidσ46152 ΤαστατιστικάστοιχείαδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)στηνΈκθεσηγια

τηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ36-39httpbitly2H9viA5 Αιτήσειςπουεκκρεμούνσεπρώτοβαθμόγιαπλήρηκαταγραφή31Δεκεμβρίου2017

Διάρκειαεκκρεμούςδιαδικασίας Αριθμός

lt6μήνες 24905

6-9μήνες 4146

9-12μήνες 3237

gt12μήνες 4052

94

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

απευθείαςαπότηνΥπηρεσίαΑσύλουΔιαβιβάζονταιταστοιχείαταυτότη-ταςτουαιτούντοςκαιορίζεταιημερομηνίασυνάντησηςγιατηνκαταγρα-φήΤο2017ξεκίνησανναλειτουργούνστηνΑττικήαρκετάΠεριφερειακάΓραφείαΑσύλουταοποίαέχουντηναρμοδιότητακαταγραφήςκαιεξέ-τασηςμιαςαίτησηςανάλογαμετηνυπηκοότητατουαιτούντοςΕνώορι-σμέναπεριφερειακάγραφείαφαίνεταιναλειτουργούνσωστάηπρόσβα-σησεάλλαndashόπωςσεεκείνοτουΠειραιάπουείναιαρμόδιογιααιτούντεςάσυλοσυμπεριλαμβανομένωνΑφγανώνυπηκόωνndashείναιεξαιρετικάπεριο-ρισμένηγεγονόςπουοδηγείσεαόριστεςκαισυνήθωςμακράςδιάρκειαςπεριόδουςαναμονήςμέχριναοριστείσυνάντηση 153

[thinsp82thinsp] Παιδιά σε νομικό κενόΗπερίοδοςαναμονήςανάμεσαστηνπλήρηκαταγραφήενόςασυνόδευ-τουανηλίκουπουαιτείταιάσυλοκαιτησυνέντευξησεπρώτοβαθμόστιςαρχέςασύλουμπορείναδιαρκέσειέναέτοςήπερισσότεροΔηλαδήηεξέτασητωναιτήσεωντωνασυνόδευτωνανηλίκωνπουκαταγράφηκαντο2017 προγραμματίστηκε αρκετούς μήνες μετά την καταγραφή Οι

153 ΜετηναπόφασηΑρ16654(ΦΕΚ43352Brsquo361412102017)τηςδιευθύντριαςτηςΥπηρε-σίαςΑσύλουξεκινάηλειτουργίαδύοΠεριφερειακώνΓραφείωνΑσύλου(ΠΓΑ)μεέδρατονΠειραιάκαιτονΆλιμοΕκείνοτουΠειραιάξεκίνησεναλειτουργείστις20Οκτωβρίουτου2017καιείναιαρμόδιογιατηνεξέτασηόλωντωναιτήσεωνπουυπάγονταιστηντοπικήαρ-μοδιότητατουΠεριφερειακούΓραφείουΑσύλουΑττικήςκαιυποβάλλονταιαπόυπηκόουςΑφγανιστάνκαιΜπαγκλαντέςΕκείνοτουΑλίμουτοοποίοεπίσηςξεκίνησεναλειτουργείστις20Οκτωβρίουτου2017θαήταναρμόδιογιατηνεξέτασηόλωντωναιτήσεωνπουυπάγονταιστηντοπικήαρμοδιότητατουΠεριφερειακούΓραφείουΑσύλουΑττικήςκαιυπο-βάλλονταιαπόανιθαγενείςπαλαιστινιακήςκαταγωγήςυπηκόουςΑιγύπτουκαιΣυρίαςπληναυτώνπουυπάγονταιστηναρμοδιότητατουΑυτοτελούςΚλιμακίουΑσύλουΤαχείαςΕξέτα-σηςΑιτήσεωνΔιεθνούςΠροστασίαςΣτηναρμοδιότητατουΠΓΑΑττικήςυπάγονταιόλεςοιαιτήσειςπληναυτώνπουυπάγονταισταΠεριφερειακάΓραφείαΑσύλουΠειραιάκαιΑλίμουΑπό την έκδοση της απόφασης η καταγραφή των σχετικών αιτήσεων πραγματοποιείταιανεξάρτητααπότηνευαλωτότηταστοοικείοΠΓΑμεβάσητηνυπηκοότητατουαιτούντοςΈωςτώραοδιαχωρισμόςαποδεικνύεταιαναποτελεσματικόςκαιεπιβλαβήςγιατηνκαταγρα-φήσυγκεκριμένωνυπηκοοτήτωνΕνώτοΠΓΑΑττικήςκαιτοΠΓΑΑλίμουανταποκρίνονταιεπαρκώςστονπρογραμματισμό της καταγραφής τοΠΓΑΠειραιάndashαρμόδιογιααιτήσειςυπηκόωνΑφγανιστάνκαιΜπαγκλαντέςndashδενέχειανταποκριθείμέχρισήμεραΤοΕΣΠγνω-ρίζειαρκετέςπεριπτώσειςΑφγανών(ευάλωτωνοικογενειώνκαιασυνόδευτωνανηλίκων)ταστοιχείαταυτότηταςτωνοποίωνδιαβιβάστηκανστηνΥπηρεσίαΑσύλουκαιέπειταστοοικείοΠΓΑαλλάπουηκαταγραφήτουςεκκρεμείεπίμήνεςέωςσήμερα(Σεπτέμβριος2017-Ιανου-άριος2018)ΠαράλληλαηπρόσβασηστοSkypeέχειεπίσηςαποδειχτείαναποτελεσματικήγιατιςσυγκεκριμένεςυπηκοότητες

95

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

περισσότερεςαιτήσειςπρογραμματίστηκανγιατο2018ενώκάποιεςπρο-γραμματίστηκαν για το 2019 Έως τα τέλη Αυγούστου του 2018 δενυπήρχανδιαθέσιμεςημερομηνίεςκαιώρεςγιατονορισμόσυνέντευξηςγιατηδιαδικασίατουασύλουέωςτο2020Ταπερισσότερααπόαυτάταανήλικα θα έχουν ενηλικιωθεί ώσπου να εξεταστεί η δική τους αίτησηασύλου

laquoΕίναι λες και οι αρχές βρήκαν τρόπο να λύσουν το πρόβλημαπροςόφελόςτουςχωρίςνακάνουνκάτιστηνπραγματικότηταΠα-ραμένειςαιτώνμέχριναενηλικιωθείςχάνειςκάθεευκαιρίαπουθαμπορούσεςναέχειςγιανανομιμοποιήσειςτηνπαραμονήσουστηνΕλλάδαωςπαιδίναπαςσχολείοήναχτίσειςέναμέλλονστηχώραΑκόμαχειρότερακάνειςόλααυτάκαιότανσεεξετάσουμεαφούθαrsquoχειςκλείσειταδεκαοχτώκάθελόγοςπουμπορείναείχεςωςπαιδίγιαδιεθνήπροστασίαθαrsquoχειπιθανόταταεξαφανιστείκαιούτεθαδικαιούσαιανθρωπιστικόκαθεστώςούτεθαδικαιούσαιhellipκάτιστrsquoαλήθειαόπωςστέγασηυγειονομικήπερίθαλψηκάτικαιτότεμπορούμε επιτέλους νασεστείλουμε πίσωχωρίς να παραβούμεκάποιον κανόναΑκόμα καλύτερα θαθες ναφύγειςαπόμόνοςσουαλλιώςθαπρέπειναμείνειςστηνΕλλάδαωςldquoφάντασμαrdquoέναςπαράτυπος μετανάστης να μπαινοβγαίνεις στα κρατητήρια μέχριτελικάνααπελαθείςraquo

Ηποιότητα τωναποφάσεωνπουαφορούν ταασυνόδευταανήλικαέχειεπίσηςαποτελέσειαντικείμενοεπικρίσεωναπότοσύνολοτωνερωτώ-μενων επαγγελματιών αλλά και από κρατικές υπηρεσίες και οργανι-σμούς 154Όλεςοιαποφάσειςπουαπορρίπτουν τους ισχυρισμούς τωνανηλίκων παρουσιάζουν ανησυχητικές ομοιότητες Τα διαδικαστικά ελ-λείμματα (απουσία επιτρόπου κατάλληλης νομικής εκπροσώπησης καισυνδρομήςκατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίας)καθώςκαιουσιαστικάελ-λείμματααναφορικάμετονκαθορισμότουκαθεστώτοςπρόσφυγα(έλ-λειψηοποιασδήποτεαναφοράςστοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούήέλλειψηαξιολόγησηςαυτούκαταφανήςέλλειψηγνώσεωναναφορικάμεσυγκεκριμένες μορφές παιδικής δίωξης γενικώς και στις χώρες

154 ΔίκτυογιαταδικαιώματατωνπαιδιώνπουμετακινούνταικαιΣυνήγοροςτουΠαιδιούΒλεπίσηςτηνέκθεσηγιατοδιάστημαΙανουάριος2017-Ιανουάριος2018httpbitly2Q242aU Διατίθεταιπερίληψηστηναγγλικήστηδιεύθυνσηhttpbitly2Hab7Db

96

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

προέλευσηςειδικώςήέλλειψηκατάλληληςαξιολόγησηςτηςαξιοπιστίαςενόςανηλίκου) καθιστούνσχεδόναδύνατη την υπαγωγήσε καθεστώςδιεθνούςπροστασίαςγιαταασυνόδευταανήλικαπουυποβάλλονταιστηδιαδικασίαμόνατουςμεμόνηεξαίρεσηταπαιδιάσυριακήςεθνικότητας

laquoΔιαβάζονταςαυτέςτιςαποφάσειςκαιτιςαποφάσειςπρώτουβαθ-μούαναφορικάμεταασυνόδευταανήλικαπουδενείχαννομικήσυνδρομήκαιυποστήριξηκατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίαςξεχνάςτι διαβάζεις Εκτός από την ημερομηνία γέννησης τουαιτούντοςαπότηνοποίαμπορείςνασυναγάγειςότιηυπόθεσηαφοράανή-λικοσυχνάδενυπάρχεικάτιάλλοΕίτεδιαβάζειςγιακάποιονενή-λικοαπότοΠακιστάνήτοΑφγανιστάνείτεγιακάποιοανήλικομεκαταγωγήαπό εκεί είναι το ίδιοσκεπτικό η ίδια λογική οι ίδιοικανόνεςγιατηνεξέτασητηςαξιοπιστίαςμέχρικιηίδιαδιατύπωσηΔενείναιόλεςεξόφθαλμαεσφαλμένεςμετηνέννοιαότιτουλάχι-στονφαίνεταιναέχουνλάβειυπόψητουςτηνηλικίατουαιτούντοςndashηλέξη-κλειδίείναιldquoφαίνεταιrdquondashαλλάκάποιεςείναιπολύχειρότε-ρεςΔενldquoπροσπαθούνrdquoκανναφανούναιτιολογημένεςΔενυπάρ-χεικαναναφοράστηνηλικίαήτηνέννοιατηςαρχήςτουκαθορι-σμούτουΒέλτιστουΣυμφέροντοςraquo

Παράτοότιεπαγγελματίεςνομικοίκαταβάλλουνπροσπάθειεςγιαναεξοικειώσουντιςαρχέςμεσυγκεκριμένεςμορφέςδιωγμούσεβάροςτωνπαιδιών όπως η εξαναγκασμένη εργασία ή η εκμετάλλευση ειδικά γιαορισμένεςεθνικότητεςέωςτώραοιαρχέςφαίνονταιαποφασισμένεςναμηνεπιτρέψουντηνεπιτυχήέκβασηενόςτέτοιουισχυρισμούγιατηχο-ρήγησηδιεθνούςπροστασίας 155

Ενώυπάρχουνπεριπτώσειςστιςοποίεςοιχειριστέςτηςυπόθεσηςήταν

155 Ένας δικηγόρος που συμμετείχε στην έρευνα αναφέρει ενδεικτικά ndashανάμεσα σε πολλέςσχεδόν πανομοιότυπες υποθέσειςndash την περίπτωση ενός ανηλίκου από τοΠακιστάν πουισχυρίστηκεότιέπρεπεναεργάζεταιαπότηνηλικίατων9ετώνσεακραίεςσυνθήκεςκαιότιδιέφυγεαπότηχώρακαταγωγήςτουδιότιυπέκειτοσεακραίαταλαιπωρίακαιπαραβιάσειςτωνδικαιωμάτωντουωςπαιδιούκαιωςανθρώπινουόντοςΗσυνέντευξήτουήτανσύντομηδενερωτήθηκεσχετικάμετιςσυνθήκεςεργασίαςκαιδιαβίωσηςστηχώρακαταγωγήςτουήσχετικάμετονισχυρισμότουότιείχεεξαναγκαστείναεργάζεταιωςπαιδίΗαπόφασηστονπρώτοβαθμόαπέρριψετηναίτησημετοσκεπτικόότιοικακέςσυνθήκεςδιαβίωσηςκαιηένδειαήη επιθυμία για καλύτερηαπασχόλησηδεν είναιδυνατόναδικαιολογήσουν τηνανάγκηγιαδιεθνήπροστασίαπαραβλέπονταςτηνηλικίατουαιτούντοςκαιταδικαιώματάτουωςπαιδιούΔενελήφθηυπόψητοΒέλτιστοΣυμφέρον τουΔεναξιολογήθηκεούτε

97

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

ανίδεοιγιατηνκατάστασηστηχώρακαταγωγήςτουανηλίκουοιεπαγγελ-ματίεςγενικώςσυμφωνούνότιοιπερισσότεροιχειριστέςφέρονταικαλάσταπαιδιάΓιαάλλημιαφοράέτσιυπογραμμίζεταιοad hocκαιαυθαί-ρετος τρόπος λειτουργίας του συστήματος προστασίας του παιδιούΩστόσοφαίνεταιναυπάρχεισυμφωνίακαιγιατοότικατάτηναξιολό-γησηισχυρισμώνπουυποβάλλονταιαπόάτομασυγκεκριμένηςυπηκοό-τηταςndashκυρίωςπακιστανικήςndashεφαρμόζονταιδιακρίσειςκαιδενχορηγείταισταανήλικατοευεργέτηματηςαμφιβολίας

laquoΠρέπει να είσαι ετοιμοθάνατος για να αποκτήσεις το καθεστώςπρόσφυγαεάνείσαιανήλικοςαπότοΠακιστάνraquo

Απότηνάλληπλευράηδιαδικασίατουασύλουείναιτόσοπολύπλοκηκαιοορισμόςτουδιωγμούτόσοστενόςώστεταανήλικαχρειάζονταιπροετοιμασίακαιυποστήριξηκαθrsquoόλητηδιάρκειά τηςΕιδικάεφόσοναυτήείναιημοναδικήευκαιρίαπουθαέχουνκαθrsquoόλητηδιάρκειατηςδιαδικασίαςασύλουγιαναμιλήσουνμετηδικιάτουςφωνήκαιναπουντηνιστορίατους

Μακροσκελείς διαδικασίες η τάση απόρριψης των ισχυρισμών τωνασυνόδευτων ανηλίκων με συγκεκριμένες εθνικότητες ακόμα και στονδεύτεροβαθμόηέλλειψητηςαξιολόγησηςτουΒέλτιστουΣυμφέροντοςτουΠαιδιού στοσκεπτικό των αποφάσεων καθώς και το ότι ηΑρχήΠροσφυγώνστηνπράξηδενπαραπέμπειπεριπτώσειςγιαανθρωπιστικόκαθεστώςστοΥπουργείοΕσωτερικώνσυνεπάγονταιότιολοένακαιπε-ρισσότεραανήλικαβρίσκονταισενομικόκενόγιαεξαιρετικάμεγάλαχρο-νικάδιαστήματαενώείναιπιθανόπολλάναπαραμείνουνστηνίδιακατά-στασηακόμακαιαφούενηλικιωθούν

αναφέρθηκεΟανήλικοςάσκησεμόνοςτουπροσφυγήενώπιοντηςΑρχήςΠροσφυγώνΗαπόφασητηςΑρχήςΠροσφυγώνέκανεαποδεκτήτηνεγκυρότητατηςαπόφασηςσεπρώτοβαθμόχωρίςναπραγματοποιηθείνέασυνέντευξηκαιαπέρριψετηνπροσφυγήΗΑρχήΠροσφυγώνδενπαρέπεμψετοναιτούνταγιαανθρωπιστικόκαθεστώςΚατατέθηκεμεταγε-νέστερηαίτησηγιαάσυλοεπίτηςβάσηςότιδενκρίθηκανοιουσιαστικέςπτυχέςτουισχυρι-σμούκατάτηδιάρκειατηςπρώτηςδιαδικασίαςλόγωτηςαδυναμίαςτουπαιδιούναπαρου-σιάσειδιεξοδικάτονισχυρισμότουχωρίςκοινωνικήκαινομικήυποστήριξηΟαιτώνέγινεγιαάλλημιαφοράδεκτόςστηδιαδικασίαασύλουΗεξέτασηπραγματοποιήθηκελίγουςμήνεςαργότεραΗαπόφασησεπρώτοβαθμόαποδέχτηκετονπροηγούμενοδιωγμότουανηλίκουωςθύματοςεξαναγκασμένηςεργασίαςαλλάπαράτηνηλικίατουαιτούντοςκαιτοφόβογιαεκνέουθυματοποίησηστηνπερίπτωσηεπιστροφήςδενδιαπίστωσετυχόνμελλο-ντικήταλαιπωρίαπουθαμπορούσεναισοδυναμείμεδιωγμό

98

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Αυτήησκληρήπραγματικότηταεπισημάνθηκεκαιτοζήτημασυζητή-θηκεεπανειλημμένωςτο2017σεαρκετέςπεριστάσειςκαιαπόαρκετέςΜΚΟπουσυμμετέχουνστοlaquoΔίκτυογιαταΔικαιώματατωνΠαιδιώνπουΜετακινούνταιraquoΠρόκειταιγιαέναδίκτυοπουσυνέστησεκαιυποστηρίζειοΣυνήγοροςτουΠαιδιού 156ΤονΝοέμβριοτου2017στηνπεριφερεια-κήσυνάντησητωνΕυρωπαίωνΣυνηγόρωνγιαταΠαιδιάηοποίαπραγ-ματοποιήθηκεστηνΑθήναογενικόςγραμματέαςτουΥπουργείουΜετα-ναστευτικήςΠολιτικήςαποδέχτηκεότιθαπρέπει ναβρεθεί νομοθετικήλύσηαναφορικάμετονομικόκαθεστώςτωνασυνόδευτωνανηλίκωντωνοποίωνοιαιτήσειςασύλουαπορρίφθηκαναπότιςαρχέςαλλάέωςσήμε-ραδενέχουνγίνειπροσπάθειεςσεαυτήτηνκατεύθυνση 157

[thinsp83thinsp] Οικογενειακή επανένωση laquoΟιδιαδικασίεςδιαρκούντόσοπολύώστεταπαιδιάξεκινούνναμαθαίνουνελληνικάκαιμετάπηγαίνουνσεάλληχώραΣεμίαπερί-πτωσητοανήλικοεπανενώθηκεμετηνοικογένειάτουέπειτααπόδυόμισιχρόνιαraquo

Ηοικογενειακήεπανένωση 158στοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνοείναιμιαδιαδικασίαπουεφαρμόζεταιευρέωςκαιτηνοποίαγνωρίζουνοι

156 ΔίκτυογιαταΔικαιώματατωνΠαιδιώνπουΜετακινούνταικαιΣυνήγοροςτουΠαιδιούΒλεπίσηςτηνέκθεσηγιατοδιάστημαΙανουαρίου2017-Ιανουαρίου2018httpbitly2Q242aU Διατίθεταιπερίληψηστηναγγλικήστηδιεύθυνσηhttpbitly2Hab7Db

157 ΗδιασφάλισηκαιπροστασίατωνδικαιωμάτωντωνπαιδιώνπουμετακινούνταιηπρόκλησητηςκοινωνικήςένταξηςΠεριφερειακήσυνάντησητουΕυρωπαϊκούΔικτύουΣυνηγόρωντουΠαιδιού(ENOC)ΑθήναΕλλάδα13-14Νοεμβρίου2017Συνοπτικήαναφοράεργασιώντης συνάντησης httpbitly2LAiecF Μια πιο συνοπτική εκδοχή διατίθεται στην αγγλικήγλώσσασσ5-6httpbitly2HaXWlz

158 Γιατουςσκοπούςτηςπαρούσαςέρευναςδενθαεξεταστείημετεγκατάστασησεάλλοκρά-τος-μέλοςτηςΕΕδιότιπρόκειταιγιακατrsquoεξαίρεσημέτροπουεφαρμόστηκεμόνογιαλίγαχρόνιαΩστόσοθαπρέπεινααναφερθείότιτοπρόγραμμαξεκίνησετο2015καιχαρακτη-ρίστηκεαποτυχημένοαπότηνπλειονότητατωνεπαγγελματιώνδιότιδενεπετεύχθηποτέοαριθμόςτωνπροσώπωνπουεπρόκειτοναμετεγκατασταθούνλόγωαρκετώνεμποδίωνπουέθεσανταυπόλοιπακράτη-μέλητηςΕΕκαιλόγωτηςάρνησήςτουςναεξασφαλίσουνχώ-ρουςΠαρrsquoόλααυτά596ασυνόδευταανήλικακατάφεραννακαταγραφούναπότο2015έωςτηνπρόσφατηοριστικήπαύσητουπρογράμματος350αναφέροντανωςαποδεκτάστιςαρχέςτου2017ενώοσυνολικόςαριθμόςτωναποδεκτώνπεριπτώσεωνκαθrsquoόλοτο2017ανήλθεστις260ΒλAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαι-ροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσ111httpbitly2H-9viA5

99

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Έλληνες επαγγελματίες Κάθε χρόνο χιλιάδες άνθρωποι επανενώνονταικαιμεταφέρονταιαπότηνΕλλάδασεάλλακράτη-μέλητηςΕΕ

Το2016ηΕλλάδακοινοποίησε4886εξερχόμενααιτήματασύμφωναμε τοΔουβλίνο η πλειονότητα των οποίων ήταν αιτήματα laquoανάληψηςευθύνηςraquoγιαλόγουςοικογενειακήςεπανένωσηςΤα699απόαυτάαφο-ρούσανασυνόδευταανήλικαμεμέλητηςοικογένειαςστοεξωτερικόκαιτα451αφορούσανλόγουςεξάρτησηςκαιανθρωπιστικούςλόγουςΤο2017κοινοποιήθηκανσχεδόνταδιπλάσιααιτήματαδηλαδή9784απότα οποία 7606 αφορούσαν την οικογενειακή επανένωση 159 και 1642βασίζοντανσεανθρωπιστικούςλόγουςκαιλόγουςεξάρτησης 160

Δυστυχώς το2017παρατηρήθηκεμιαμεταβολήστιςπρακτικέςτωνκρατών-μελώναναφορικάμετηναποδοχήτωναιτήσεωνγιαεπανένωσηκαθώςκαιμετημεταφοράγιαεπιτυχήαιτήματαΑυτόοδήγησεστησυσ-σώρευσηεκατοντάδωνατόμωνεναναμονήμεταφοράςτο2018Ημετα-φοράτουςακόμαδενέχειπραγματοποιηθείκατάτοχρόνοτηςσυγγρα-φήςτηςπαρούσαςέκθεσης

ΗΓερμανίασυγκεκριμέναούσαηκύριααποδέκτριααιτημάτωνοικο-γενειακήςεπανένωσηςξεκίνησεναεπιδίδεταισεμιαπολύαυστηρήκαιενίοτε νομικά αδικαιολόγητη εφαρμογή του Κανονισμού Δουβλίνο ηοποίασήμανετημαζικήαύξησητουποσοστούαπόρριψηςπεριπτώσεωνπουθαείχανγίνειαποδεκτέςμόλιςλίγουςμήνεςνωρίτερα 161καθώςκαι

159 ΔενδιατίθεταιοακριβήςαριθμόςτωναιτήσεωνπουβασίστηκανστοΆρθρο8το2017Γιατουςσκοπούςτηςπαρούσαςέκθεσηςοιαιτήσειςπουστηρίζονταισεανθρωπιστικούςλό-γους είναι επίσηςσημαντικέςΌλεςοι υποθέσειςπουυπερβαίνουν τοχρονικόόριο τωντριών μηνών ndashπολλές από τις οποίες αφορούν ασυνόδευτα ανήλικαndash και εμπίπτουν στηρήτρατωνανθρωπιστικώνλόγωνανήκουνσεμίακατηγορίααλλάδενπαρέχεταιοακριβήςαριθμόςΠερισσότερεςαπότιςμισέςαπόαυτέςείναιαιτήματαlaquoανάληψηςευθύνηςraquoπουαπευθύνοντανστηΓερμανία

160 ΓιαστατιστικάστοιχείακαιεπιπλέονπληροφορίεςβλAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2016τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ49-50httpbitly3007B5QκαιAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιρο-ποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ53-54httpbitly2H9viA5

161 laquoΤο2017τοσυνολικόχρονικόδιάστημακατάμέσοόροανάμεσαστηνυποβολήτηςαί-τησηςκαιτηνπραγματικήμεταφοράστουπεύθυνοκράτος-μέλοςήταν215ημέρες(7μή-νες)ΩστόσοαπότηνέκδοσητηςαπόφασηςτουΔικαστηρίουτηςΕυρωπαϊκήςΈνωσης(CJEU)στηνυπόθεσηMengesteabστις26Ιουλίου2017ηΓερμανίαάλλαξεπρακτικήκαιδενθεωρείπλέονότιητρίμηνηπροθεσμίαγιατηνέκδοσητουεξερχόμενουαιτήματοςξεκινάμετηνεπίσημηυποβολήτηςαίτησηςγιαάσυλοαλλάμετηνκατάθεσητηςαίτησης[hellip]Αυτήηαλλαγήστηγερμανικήπρακτικήοδήγησεστηναπόρριψηαρκετώνεξερχόμενωναιτημάτωνωςυποβληθέντωνμετάτηνπροθεσμίαμετοσκεπτικόότιαπεστάλησανεντός3μηνώναπό

100

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

τονεγκλωβισμόεκατοντάδωνανθρώπωνστηνΕλλάδαγιαπερισσότεροαπόέναέτοςαφότουείχανλάβειάδειαναταξιδέψουνδιότιηΓερμανίαέθεσεμονομερώςέναόριοστοναριθμότωνπροσώπωνπουθαμεταφέ-ρονταικάθεμήναεπικαλούμενηδιοικητικούςλόγους 162

ΑυτέςοιπρακτικέςήτανκαιεξακολουθούνναείναιεξουθενωτικέςγιαταασυνόδευταανήλικακαιτουςεπαγγελματίεςπουταυποστηρίζουνεφόσονκανείςδενγνωρίζειπότεθαταξιδέψουνγεγονόςπουθέτειτουςπάντεςσεμιααδιέξοδηκατάστασηlaquoΈπρεπενατουςπούμεκάτιοτιδήποτεαλλάτηνίδιαστιγμήναείμαστεσίγουροιότιδενθαέχουνφρούδεςελπίδεςraquo

τηνπλήρηκαταγραφήαλλάπολύμετάτους3μήνεςτηςδιαδικασίαςασύλουΗελληνικήΜονάδαΔουβλίνουζήτησετηνεπανεξέτασηαυτώντωνπεριπτώσεωνσύμφωναμετηνldquoαν-θρωπιστικήrdquoρήτρααλλάέλαβεκαιπάλιαρνητικέςαπαντήσειςαπότηγερμανικήΜονάδαΔουβλίνουraquoAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠΔιαδικασίαΔουβλίνουσ56httpbitly2H9viA5

162 Ibid(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017σ57laquoΤονΜάρτιοτου2017υπάρ-χουναναφορέςότιμιασυμφωνίαανάμεσαστηγερμανικήκαιτηνελληνικήκυβέρνησηοδήγησεστηθέσπισηενόςμηνιαίουορίουστοναριθμότωνανθρώπωνπουθαμεταφέρονταιστηΓερ-μανίαστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνουΩςανώτατοόριοορίστηκαντα70άτοματονμήναΗσυμφωνίαδημοσιοποιήθηκεσταΜΜΕτονΜάιοτου2017καιυποβλήθηκεκοινοβου-λευτικόερώτημαστοΕυρωπαϊκόΚοινοβούλιοστις13Ιουλίου2017[hellip]27οργανώσειςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώναπηύθυνανανοιχτήεπιστολήστηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπήστις27Ιουλίου2017ώστεναεκφράσουντιςσοβαρέςτουςανησυχίεςγιατηνdefactoπαραβίασητουδικαιώ-ματοςστηνοικογενειακήεπανένωσηκαιτηνπαραβίασητωνσχετικώνδιατάξεωνπουδιατυπώ-νονταιστονευρωπαϊκόΚανονισμό6042013(ΚανονισμόΔουβλίνοΙΙΙ)αναφορικάμετιςμετα-φορέςτωναιτούντωνάσυλοαπότηνΕλλάδαστηΓερμανίαστοπλαίσιοτηςδιαδικασίαςγιατηνοικογενειακήεπανένωσηraquoΗΕυρωπαϊκήΕπιτροπήπαραδέχθηκετηνύπαρξημιαςτέτοιαςσυμ-φωνίαςαλλάανέφερεότιίσχυεμόνογιατονΑπρίλιοκαιτονΜάιοτου2017laquoΣεαυτήτηβάση η Επιτροπή αντιλαμβάνεται ότι τα δύο κράτη-μέληδεν περιορίζουν την οικογενειακήεπανένωσηperseστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνουαλλάότιέχουνσυμφωνήσειγιαδιοικητικούςλόγουςναπαρατείνουνγιαορισμένοχρονικόδιάστηματηνκαθυστέρησημετηνοποίαμεταφέρονταισυνήθωςαυτάταάτομαστηΓερμανίαΟιρυθμίσειςγιατημεταφοράστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνουαφορούντησχέσηανάμεσασταδύοεμπλεκόμενακρά-τη-μέληκαιεπομένωςυπόκεινταιστησυμφωνίαανάμεσαστιςσχετικέςαρχέςΚατάτηνάποψητηςΕπιτροπήςοιενλόγωρυθμίσειςδενεγείρουνζήτημασυμβατότηταςμετηνευρωπαϊκήνο-μοθεσίαraquoΚατόπιναιτήματοςτουΕΣΠηΥπηρεσίαΑσύλουαπάντησεότιηγερμανικήΜονάδαΔουβλίνουζήτησετονΜάρτιοτου2017τημείωσητωνμεταφορώνστοπλαίσιοτουΚανονι-σμούΔουβλίνουγιαδιοικητικούςλόγουςενώηελληνικήΜονάδαΔουβλίνουτόνισετηνπρο-θεσμίαγιατιςμεταφορέςπουπροβλέπεταιστονΚανονισμόΈπειτααπόσυνεχήπίεσηστιςοι-κείεςαρχέςεπιτεύχθηκεέναςμεγαλύτεροςαριθμόςμεταφορώναπότονΣεπτέμβριοτου2017καιέπειταενώπαράλληλαοιγερμανικέςαρχέςσυναίνεσανστημεταφοράόλωντωνπεριπτώ-σεωντωνοποίωνείχεήδηλήξειηπροθεσμίαγιατημεταφοράλόγωαυτήςτηςκαθυστέρησηςΤονΜάρτιοτου2017πραγματοποιήθηκαν580μεταφορέςπροςΓερμανίαενώμόλις73πραγ-ματοποιήθηκαντονΑπρίλιοτου2017και69τονΜάιοτου2017raquo(115109116200254και464αντιστοίχωςτουςμήνεςπουακολούθησανκαιτέλος344τονΔεκέμβριοτου2017)

101

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Παράτιςπροσπάθειεςγιατηνπροτεραιοποίησητωνμεταφορώνοιεπαγγελματίεςδεντακατάφερανειδικάεκείνοιπουεργάζονταιμεπαιδιάστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαθώςαυτάδενθεωρούντανπροτεραιό-τηταΕκατοντάδεςοικογένειεςπουζούσανσεακραίεςσυνθήκεςάτομαμεαναπηρίεςκαιπροβλήματαυγείαςκτλπροηγούντανέναντιτωνασυνό-δευτωνανηλίκωνπουδιέμενανστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνΤαανή-λικαάρχισανναχάνουντηνπίστητουςσταάτομαπουταστήριζανενώοι επαγγελματίεςέπρεπεναβρουν τρόποναηρεμήσουν ταπαιδιά ναδιασφαλίσουνότιαυτάδενθαχάσουντηνελπίδατουςκαιναπαρεμβαί-νουνότανκάποιαάρχιζανναπαραφέρονταιlaquoαπειλώνταςraquoότιθαφύγουνήκαιότιθαταξιδέψουνπαράτυπα

laquoΉταν μια αναμενόμενη αντίδραση Πώς μπορεί ένα παιδί στηνεφηβείανακατανοήσειπώςλειτουργούντακυρίαρχακράτηήνααποδεχτείότιαυτόείναισωστόΣταμάτιατουςέφταιγανοιδικη-γόροιldquoΤιδικηγόροςείσαιεσύrdquoθαέλεγανldquoαφούτουςαφήνειςνατοκάνουναυτόrdquoΦυσικάωςεπαγγελματίεςκάναμεότιήτανδυνα-τόαλλάκαιπάλισεκάνεινααναρωτιέσαιraquo

102

[thinsp9thinsp]

[ 9 ] Εκπαίδευση

103

Εκπα

ίδευ

ση

Σύμφωναμε τοΆρθρο9 τουΠροεδρικούΔιατάγματος2202007 τοδικαίωμαστηνεκπαίδευσηείναιθεμελιώδεςδικαίωμακάθεπαιδιούΕπί-σηςείναιένααπότασυχνότερααιτήματατωνανηλίκωνότανκαλυφθούνοιβασικέςανάγκεςτουςγιαπροστασίαόπωςηστέγασηκαιτανομιμο-ποιητικάέγγραφαΑυτόπροβλέπεταικαιστηΣύμβασηγιαταΔικαιώματατουΠαιδιούσεαρκετάΆρθρα 163καιόπωςαναφέρεταιστηνΠαρατήρη-ση 6 164 όλες οι δραστηριότητες για την προστασία των ανηλίκων θαπρέπειναλαμβάνουνυπόψητουςτοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιού

Εκτιμάταιότικατάτοσχολικόέτος2016-20172643παιδιάπαρακο-λούθησαν απογευματινά μαθήματα σε 145 τάξεις 111 δημόσιων σχο-λείωνΕπιπλέονσύμφωναμετοΥπουργείοΠαιδείαςπερίπου2000παι-διά-πρόσφυγεςκαιπαιδιά-μετανάστεςπαρακολούθησανπρωινέςΤάξειςΥποδοχής(ΖΕΠ)τοσχολικόέτος2016-2017 165

Ωστόσοενώέχουνόντωςγίνειβήματααπότιςαρμόδιεςαρχέςώστεναδιασφαλιστείότιοιανήλικοιπρόσφυγεςθαέχουνπρόσβασηστοεκ-παιδευτικόσύστηματηςΕλλάδαςυπάρχουναρκετάθέματαπουπροκύ-πτουν ξανά και ξανά και καθιστούν προβληματική την πρόσβαση τηνένταξηκαιτηνπαραμονήστασχολείαόπωςθαπεριγραφείπαρακάτω

Παραδείγματα επιβαρυντικών περιστάσεων που παρεμποδίζουν την πρόσβαση στην εκπαίδευση Τοσχήμα τωνΣυντονιστώνΕκπαίδευσηςΠροσφύγων (ΣΕΠ)ορίστηκεαπότοΥπουργείοΠαιδείας 166ώστεαυτοίναενεργούνωςσύνδεσμοιανάμεσασταΚέντραΥποδοχήςκαιΦιλοξενίαςκαιτασχολείαπροκειμέ-νουναοργανώνουντιςεκπαιδευτικέςδραστηριότητεςπουδιεξάγουνοι

163 Άρθρα2324και28164 ΕπιτροπήγιαταΔικαιώματατουΠαιδιούΤριακοστήΈνατηΣύνοδοςΓενικήΠαρατήρηση

Αρ6(2005)Αντιμετώπισηασυνόδευτωνκαιχωρισμένωναπότηνοικογένειάτουςπαιδιώνεκτόςτηςχώραςκαταγωγής

165 ESPNFlashReport201767IntegratingrefugeeandmigrantchildrenintotheeducationalsysteminGreecendashEuropeanCommission

166 ΤονΜάρτιοτου2016τοΥπουργείοΠαιδείαςσυγκρότησεμιαΕπιστημονικήΕπιτροπήγιατησύνταξηκαιτηνυποβολήπροτάσεωνγιατηνένταξητωνπαιδιών-προσφύγωνστοεκπαι-δευτικόσύστημαΚατόπινέρευναςσε44ΚέντραΥποδοχήςΠροσφύγωνηεπιτροπήσεσυνεργασίαμεδιεθνείςοργανισμούς(UNHCRUNICEFΔΟΜ)καιάλλαυπουργείαπρότει-νεορισμένεςπρωτοβουλίεςγιατηνεκπαίδευσητωνανήλικωνπροσφύγωνκατάτοσχολικόέτος2016-2017Βλhttpbitly2JgaB98

104

Εκπα

ίδευ

ση

ΜΚΟήκαιάλλοιθεσμοίναενεργούνωςσημείοεπαφήςγιατουςγονείςκαιναβρίσκουνλύσειςπροςβελτίωσητηςποιότηταςτηςεκπαίδευσης 167

Ωςπρος την επίσημη ένταξη τωνανήλικωνπροσφύγωνστο εθνικόεκπαιδευτικόπλαίσιοδημιουργήθηκανδύοδιαφορετικάσυστήματαοιΔομέςΥποδοχήςΕκπαίδευσηςΠροσφύγων(ΔΥΕΠ) 168 μεαριθμόμαθη-τών τους είκοσι ανά τάξη και τα Ενισχυτικά Φροντιστηριακά Τμήματα(ΖώνεςΕκπαιδευτικήςΠροτεραιότητας[ΖΕΠ]) 169

ΟιΔΥΕΠαποτέλεσαναντικείμενοεπικρίσεωνλόγωτουδιαχωρισμούτωνπροσφύγωναπότηνυπόλοιπησχολικήκοινότηταεφόσονταπρο-σφυγόπουλαέπρεπεναπηγαίνουνστοσχολείοτοαπόγευμαενώόλαταυπόλοιπαπαιδιάπήγαινανστοσχολείοτοπρωίγεγονόςπουλειτουργού-σεσεβάροςκάθεδυνατότηταςγιαμακροχρόνιαένταξηκαιεφάρμοζε

167 ΔιορίστηκανεξήνταδύοΣυντονιστέςΕκπαίδευσηςΠροσφύγων(ΣΕΠ)σεόλαταΚέντραΥποδοχήςκαιΦιλοξενίαςΑυτοίήτανυπεύθυνοιγιατηνεκπαίδευσητωνπροσφυγόπουλωνΑνάλογαμετομέγεθοςτουκέντρουκαιτοναριθμότωνπαιδιώνκάθεκέντροστελεχώθηκεμεένανέωςτρειςΣΕΠΣτηΛέσβογιαπαράδειγμαυπάρχουντρειςΣΕΠ

168 ΑυτέςανήκουνστοεπίσημοεθνικόεκπαιδευτικόπλαίσιοΠρωτοβάθμιαςκαιΔευτεροβάθ-μιαςΕκπαίδευσηςκαισυστάθηκανστιςπεριοχέςόπουυπήρχανχώροιφιλοξενίαςπροσφύ-γων(ΚΥΤ)ήοποιουδήποτεείδουςστέγασηπουπαρέχεταισευπηκόουςτρίτωνχωρώνκαιχρηματοδοτείταιήκαιδιοικείταιαπότοελληνικόκράτοςτηνUNHCRήελληνικέςΜΚΟμεωράριολειτουργίαςκατάτιςαπογευματινέςώρεςΒλhttpbitly2Hbz8bWΣυνολικάτοΥπουργείοΠαιδείαςεκτίμησεότιπερίπου7700παιδιάηλικίας6-15ετώνκαι2000παιδιάπροσχολικήςηλικίας(4-5ετών)διέμενανσταΚέντραΥποδοχήςκαιΦιλοξενίαςπουδιαχει-ριζότανηUNHCRΟΎπατοςΑρμοστήςτουΟΗΕεκτίμησεακόμαότιπερίπου2000ασυ-νόδευταανήλικαβρίσκοντανσεδιαδικασίαμεταφοράςήείχανήδημεταφερθείσεειδικέςδομέςφιλοξενίας(γιαπαράδειγμαδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιΑσφαλείςΖώνες)ΑπότονΟκτώβριοτου2016έωςτονΜάρτιοτου2017συστάθηκαν107ΔΥΕΠσύμφωναμεΥπουργικέςΑποφάσεις σε 7 από τις 13 διευθύνσεις εκπαίδευσης Εκτιμάται ότι κατά τοσχολικόέτος2016-20172643μαθητέςτριεςπρωτοβάθμιαςκαιδευτεροβάθμιαςεκπαίδευ-σηςπαρακολούθησαναπογευματινάμαθήματασε145τάξεις111δημόσιωνσχολείων

169 ΖΕΠσημαίνειΖώνηΕκπαιδευτικήςΠροτεραιότηταςΣτόχοςτωνΕνισχυτικώνΦροντιστηρια-κώνΤμημάτωνείναιηισότιμηένταξηόλωντωνμαθητώνστοελληνικόεκπαιδευτικόσύστημακαιλειτουργούνσεορισμέναδημόσιασχολείααπότο2010γιαμετανάστεςΗβασικήδια-φοράαπότιςΔΥΕΠείναιότιπρόκειταιγιαπρωινόσχολείοπουλειτουργείτιςίδιεςώρεςμετιςτάξειςγιαόλουςτουςυπόλοιπουςμαθητέςκαιόχιωςξεχωριστόαπογευματινόσχολείομόνογιαπρόσφυγεςΤαενισχυτικάφροντιστηριακάτμήματαταοποίαπεριλαμβάνουνμα-θητέςπουδενδιαθέτουντηναπαιτούμενηγνώσητηςελληνικήςδιαμορφώνουνέναευέλικτοσχήμαθεσμικήςκαιδιδακτικήςπαρέμβασηςκαιεπιτρέπουνστοσχολείονααξιολογείμεμο-νωμένα τιςπραγματικέςανάγκεςκάθεμαθητήκαι τι είναικαλύτερογιαεκείνονΣυνεπώςπαρέχεταιστουςμαθητέςότιείναιαπαραίτητογιατηνένταξήτουςστοεκπαιδευτικόσύστη-μασύμφωναμετηνελληνικήνομοθεσίαΟιεκπαιδευτικοίστιςΤάξειςΥποδοχήςείναιεπίσηςαρμόδιοιγιατηνομαλήένταξητωνμαθητώνστοεπίσημοεκπαιδευτικόσύστημακαιτηθετι-κήτουςαλληλεπίδρασημετονυπόλοιπομαθητικόπληθυσμό

105

Εκπα

ίδευ

ση

μιαπροσέγγισησοβαρώνδιακρίσεωνστηνεκπαίδευσητωνπροσφυγό-πουλων laquoΤα παιδιά θα ακολουθήσουν το παράδειγμά σου Εάν τουςφέρεσαισανναείναιξένακαιταδιαχωρίζειςαπότηνκοινωνίαγιατίνατακατηγορήσουμεόταναρνηθούνναενταχτούνστηνκοινωνίαraquoΑποτέ-λεσανσημαντικήβελτίωσηωστόσοπεριορισμένωνδυνατοτήτων

ΕπίσηςπροέκυψαναρκετάδιοικητικάθέματαπουανέδειξαντογεγονόςότιτοσύστημαδενείχεπροσαρμοστείγιαναανταποκριθείστιςιδιαίτερεςανάγκεςτωνανήλικωνπροσφύγωνΠολλάπαιδιάδενέδινανορθάπροσω-πικάστοιχείακαιέναμεγάλοποσοστόείχεεγγραφείκαιστοαπογευματινόκαιστοπρωινόσχολείοδιότιταδύοσυστήματαδενσυνδέοντανΕπίσηςέναάλλοθέμαοφειλότανστηδιαρκήμετακίνησητωνανήλικωνπροσφύγωναπότοέναΚέντροΦιλοξενίαςστοάλλοκαιτημετέπειταεγγραφήσεάλλοσχολείοχωρίςναέχειπρώταενημερωθείτοσχολείοαπότοοποίοαποχω-ρούσετοπαιδίήτονέοσχολείοστοοποίοθαφοιτούσετοπαιδί

Αυτόείχεωςσυνέπειακαταγεγραμμένεςπεριπτώσειςστιςοποίεςυπο-νομεύθηκεηαποφοίτησητωνανηλίκωναπότοσχολείολόγωτηςέλλει-ψηςσυντονισμούανάμεσασταδιάφορασυστήματαπουείχαναναπτυ-χθείΈναανήλικοσχεδόνlaquoκόπηκεraquoεκείνοτοσχολικόέτοςκαιδενμπο-ρούσενασυμμετάσχειστιςτελικέςεξετάσειςδιότιτοπροηγούμενοσχο-λείοδενείχεκαταγράψειτογεγονόςότιείχεμετακομίσειοπότεεξακο-λουθούσεναμετράαπουσίεςΔενυπάρχειlaquoφάκελοςμαθητήraquoπουνασυνοδεύειτοανήλικοκαιμέσωτουοποίουθαμπορούσανναέχουνπρό-σβασηόλοιοιεμπλεκόμενοιστοεκπαιδευτικόlaquoπαρελθόνraquoτουπαιδιού

Επιλογή εκπαίδευση και διατήρηση εκπαιδευτών ΟρόλοςτωνεκπαιδευτικώνείναιζωτικόςστηνεκπαιδευτικήδιαδικασίαΕκείνοιβρίσκονταισεάμεσηεπικοινωνίαμεταπαιδιάέχουντηνκαθημε-ρινήευθύνητηςδιδασκαλίαςτωνπαιδιώνκαιτηςμέριμναςγιατησυναι-σθηματικήκαιδιανοητικήτουςανάπτυξηΑυτήησύνδεσηείναιπουκάνειτηδιαφοράστηνπραγματικήυλοποίησητωνπρωτοβουλιώντουυπουρ-γείουΕπομένωςείναισημαντικόοιεκπαιδευτικοίπουπροσλαμβάνονταιγιαναδιδάξουνταανήλικαπροσφυγόπουλαναέχουνταπροσόντατηνεκπαίδευσηκαιτηνεμπειρίαγιατηδιδασκαλίαπροσφύγων 170

Περαιτέρω η πολύ ιδιαίτερη κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα

170 ΑυτόέχειαναδειχθείκαιαπότηνΕπιστημονικήΕπιτροπήτουΥπουργείουΠαιδείαςστηνΑπο-τίμησητουΈργουγιαταΠροσφυγόπουλαστηνΕκπαίδευση(2016-2017)httpbitly2JgaB98

106

Εκπα

ίδευ

ση

ασυνόδευταανήλικαεπιβάλλεικαλάκαταρτισμένουςκαιέμπειρουςεκπαι-δευτικούςστηδιδασκαλίατηςελληνικήςωςδεύτερηςγλώσσαςοιοποίοιθαγνωρίζουνκαιθαέχουνεμπειρίαστηνκοινωνικήαλληλεπίδρασημεευάλωταπαιδιάπουπροέρχονταιαπόδιάφορεςχώρεςμεδιαφορετικόπολιτισμόκαιθρησκείαΤαπαιδιά-πρόσφυγεςδενμιλούνελληνικά(του-λάχιστονόχιπολύκαλά)συχνάέχουντραυματικάβιώματακαιαπέχουναπόοποιοδήποτεεκπαιδευτικόπλαίσιογιαπολύκαιρόενώκάποιαδενέχουνπάειποτέσχολείοούτεκανστημητρικήτουςγλώσσα

ΩστόσοστηνπράξηοιεκπαιδευτικοίπουεπέλεξετοΥπουργείοΠαι-δείαςδενδιέθετανταπροσόντατηνεμπειρίαήτηνκατάρτισηΕπίσηςείχανπροσληφθείυπόκαθεστώςμερικήςαπασχόλησηςκαικάποιοικλή-θηκανναξεκινήσουνναδιδάσκουνστομέσοτουσχολικούέτουςΕπι-πλέονδενείχανπρόσβασησεεκπαίδευσημεμόλιςέναμικρόποσοστόαπόαυτούςναέχειτηνευκαιρίανασυμμετάσχεισεμιασύντομηεκπαί-δευσηπουπαρείχετοΙνστιτούτοΕκπαιδευτικήςΠολιτικήςΠεραιτέρωησυνεχήςεναλλαγήεκπαιδευτικών 171 επίσηςπροκάλεσεπροβλήματαστηδιαδικασίατηςμάθησηςκαιποσοστάεγκατάλειψηςτουσχολείουδιότιταπαιδιάδενείχανκάποιοπρόσωποωςσημείοαναφοράςκαιδενυπήρχεσυνέχειακαικανονικότηταστηνεκπαιδευτικήδιαδικασίαΑπότηνάλληπλευράόλοιοιεπαγγελματίεςπουσυμμετείχανστηνέρευναανέφερανπόσοσημαντικήείναιηοικοδόμησημακροχρόνιωνουσιαστικώνσχέσε-ωναμοιβαίαςεμπιστοσύνηςκαιαλληλοκατανόησης

Μεάλλαλόγιαοιεκπαιδευτικοίέπρεπεναδιαχειριστούνπολυπολιτι-σμικέςκαιετερογενείςτάξειςμεδιάφορεςμητρικέςγλώσσεςδιάφορεςκουλτούρες και διάφοραμορφωτικά επίπεδα με ελάχιστη εκπαίδευσηκαθοδήγησηκαιυποστήριξηκαιγιατηνποιότητατουέργουτουςκαιγιατηνψυχικήτουςευεξία

Συνθήκες διαβίωσηςΠροκειμένουναδιατηρούνταιτοεκπαιδευτικόπλαίσιοκαιηομαλότητατηςσχολικήςφοίτησηςκαιμελέτηςείναιαπαραίτητοταπαιδιάναζουνσεέναασφαλέςκαιάνετοπεριβάλλονΑπότηνάλληπλευράεάννιώθουνανασφαλήκαιδενέχουνπρόγραμμαστοlaquoσπίτιraquoδενθαπάνεεύκολα

171 ΕίναιενδεικτικόγιαπαράδειγμαότιστιςΔΥΕΠτηςΠρωτοβάθμιαςΕκπαίδευσηςστηνΑθήναοιεκπαιδευτικοίάλλαξαντέσσεριςφορέςαπότονΟκτώβριοτου2016έωςτονΜάρτιοτου2017httpbitly2VdG8tT

107

Εκπα

ίδευ

ση

στοσχολείοΕπιπλέονηδιαρκήςμετακόμισησεάλλεςπεριοχέςπόλειςή χώρες επίσης επηρεάζει σημαντικά την τακτικήφοίτησηΟι μαθητέςσυχνάμεταφέρονταισεδιαφορετικότόποήδιαφορετικήχώραμακριάαπότοσχολείοστοοποίογράφτηκαναρχικάΤοαίσθηματουlaquoδιερχό-μενουraquoμετομέλλονναείναιάγνωστοεπηρεάζειτηντακτικήφοίτησητωνπαιδιών

Έλλειψη ενημέρωσης και κινήτρωνΔενπαρέχονταιπληροφορίεςγιατηφοίτησηστοσχολείοκαιτοεκπαι-δευτικόπλαίσιοστηνΕλλάδαγεγονόςπουκάνειταανήλικανανιώθουνανασφαλή και αποπροσανατολισμένα ενώ αναγκάζονται να πάνε στοσχολείοαπλώςκαιμόνοεπειδήτουςείπανναπάνεΣεπεριπτώσειςόπουεξηγήθηκανσταπαιδιάηέννοιακαιησημαντικότητατουσχολείουαυτόέγινεχάρηστοπροσωπικότουκέντρουφιλοξενίαςπουπαρότρυνεεν-θουσιωδώςταανήλικαναπάνεσχολείο

Περαιτέρω ταπερισσότεραανήλικαείναιβέβαιαότιηΕλλάδαείναιαπλώςμιαχώραδιέλευσηςγιαεκείναΣυνεπώςτοκίνητροπουέχουνγιαναμάθουντηγλώσσαήναπάνεστοσχολείοείναιπολύασθενέςΑντί-θεταηεκμάθησητηςγλώσσαςτηςχώραςκαιηφοίτησηστοσχολείοτακάνεινανιώθουνακόμαπιοεγκλωβισμένασεμιαχώραστηνοποίαδενεπιθυμούνναπαραμείνουνΕκείναπουέχουναποδεχτείτογεγονόςότιθαμείνουνστηνΕλλάδαπηγαίνουντακτικότεραστοσχολείο

Όπωςεπαναλαμβάνεταισταθεράκαθrsquoόλητηδιάρκειατηςέρευναςοιέφηβοιστιςπερισσότερεςπεριπτώσειςαπλώςδενθασυμμορφωθούνμεδιαταγέςχωρίςπρώτα να τουςακούσει κάποιος και χωρίς κάποιος νατουςεξηγήσειταοφέλητουεπόμενουβήματοςΤοσύστημαυποστήριξηςέχειτορόλοναακούειτιςανάγκεςκαιτιςεπιθυμίεςτουςκαιναδιαμορ-φώνειτοεπόμενοβήμαμαζίτουςΕίναισημαντικόνακινητροδοτούνταιταπαιδιάστηνεφηβείαώστενασυμμετέχουνσεεκπαιδευτικέςκαιάλλεςδραστηριότητεςέστωκιανβρίσκονταισεσυνθήκεςδιέλευσηςώστεναμηναποκλείονταισεαυτήτηνκοινωνίαήτηνεπόμενη

Η αντίδραση της τοπικής κοινωνίαςΕνώέναμεγάλοτμήματηςκοινωνίαςήτανδεκτικόστουςπρόσφυγεςκαιτουςαποδέχτηκεωςανθρώπουςσεανάγκη έχουν επίσης καταγραφείεχθρικέςαντιδράσειςαπόάλλατμήματατηςκοινωνίαςΣυγκεκριμέναως

108

Εκπα

ίδευ

ση

προςτασχολείαπολλοίγονείςαντιτάχτηκανστουςπρόσφυγες-μαθητέςδιότι δεν ήθελαν τα παιδιά τους να πηγαίνουν σχολείο με ανήλικους πρόσφυγες 172

Κεντρικός συντονισμός δικτύωση ανταλλαγή καλών πρακτικών ΘαπρέπεινασυσταθείέναισχυρόδίκτυοανάμεσαστοΥπουργείοΠαι-δείαςστιςΜΚΟκαισεόλουςτουςοργανισμούςκαιτιςπρωτοβουλίεςγιαμη τυπική εκπαίδευση ώστε να ανταλλαχθούν καλές πρακτικές ιδέεςαποτελέσματακαιενδεχομένωςναχρησιμοποιείταιένακοινόπρόγραμ-μασπουδώναπόόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείς

Παράλληλαμε τησύστασησυγκεκριμένωνδομώνγια τηνεκπαίδευσητωνπροσφύγωναπότο2015ανθείένασύστημασποραδικώνπρωτοβου-λιώνγιαμητυπικήεκπαίδευσηενμέρειπροκειμένουνακαλυφθούντακενάήοικαθυστερήσειςστοεπίσημοεκπαιδευτικόσύστημακαιενμέρειλόγωτωνδιαθέσιμωνκεφαλαίωνΕνώπολλάθέματαανέκυπτανξανάκαιξανάκαισεαυτήτηνπερίπτωσηόπωςηέλλειψηκατάρτισηςτωνεκπαιδευτώνηέλ-λειψησυνολικήςεποπτείαςγιααυτέςτιςδραστηριότητεςταβραχυχρόνιαέργαηέλλειψησυνέχειαςκτλοιπρωτοβουλίεςγιαμητυπικήεκπαίδευσηδιαδραμάτισανκρίσιμορόλογιαπολλάανήλικα ιδιαίτεραγιαεκείναπουδενείχανπρόσβασησεκάποιοάλλοεκπαιδευτικόσύστημαΟρισμένοιμητυπικοίθεσμοίκαιμητυπικέςμέθοδοιδιδασκαλίαςσυνέβαλανσημαντικάστηνεκπαίδευσητωνπροσφύγωνΩστόσοαυτάδεναξιοποιήθηκανστοέπακροεφόσοναυτήτηστιγμήδενυπάρχουνσυντονισμόςκαιαλληλεπί-δρασηανάμεσαστηντυπικήκαιτημητυπικήεκπαίδευσηΟρόλοςτηςμη

172 ΥπήρξεέναπεριστατικόστοοποίοέναςπολιτικόςκαιβουλευτήςτουακροδεξιούκόμματοςΧρυσήΑυγήοΓιάννηςΛαγόςκαιοιακροδεξιοίυποστηρικτέςτουαπείλησαντουςεκπαι-δευτικούςσεέναδημοτικόσχολείοστοΠέραματοπροάστιοτουΠειραιάώστενατουςαποτρέψουν από το να διδάξουν τα προσφυγόπουλα Ένα ακόμα σοβαρό περιστατικόέλαβεχώραστοΩραιόκαστροτοπροάστιοτηςΘεσσαλονίκηςΤηνπρώτημέραπουπήγανεννιάπρόσφυγες-μαθητέςστοσχολείοτουςπερίμεναναπrsquoέξωγονείς(ήντόπιοι)μεση- μαίεςκαιρατσιστικάσυνθήματαΕυτυχώςηαστυνομίαδενεπέτρεψεσεαυτούςτουςγονείςνασυνεχίσουνκαιταπροσφυγόπουλακατάφεραντελικάναμπουνστοσχολείοΕπίσηςυπήρξεανώνυμηκαταγγελίασεβάροςδασκάλωνπουδίδασκανπροσφυγόπουλαστοΚερα-τσίνιτοπροάστιοτουΠειραιάΑυτόοδήγησεστηναπάντησητουγενικούγραμματέατουΥπουργείουΠαιδείαςΓιώργουΑγγελόπουλουοοποίοςδήλωσεότιαυτέςοιενέργειεςείναιαπαράδεκτεςκαικαταδικαστέεςκαιδενθααποτρέψουντουπουργείοκαιτοελληνικόκρά-τοςαπότηνεκπλήρωσητωνυποχρεώσεώντουςσύμφωναμεδιεθνείςσυμβάσειςκαιτηνηθική

109

Εκπα

ίδευ

ση

τυπικήςεκπαίδευσης 173εάνυπάρχεισυντονισμόςκαισυμπληρώνειτοεπί-σημοεκπαιδευτικόπρόγραμμαθαμπορούσενααποδώσειεξαιρετικάθετι-κάαποτελέσματακαιναπαράσχειτααπαραίτηταεργαλείαώστεταανήλικαναπαρακολουθούντακτικάένασταθερόεκπαιδευτικόπλαίσιο

laquoΜαθαίνουμεπάνωστηδουλειάΚαλάναιαυτόςείναιοκαλύτεροςτρόποςναμάθειςαλλάόχιότανδενέχειςεργαλείακαεπηρεάζειςάμεσατιςζωέςτωνπαιδιώνraquo

Έλλειψη εξατομικευμένων σχεδίων για τα ανήλικαΤαασυνόδευταανήλικαέχουνακολουθήσειέναιδιαίτεροταξίδιγιαναφθάσουν στην Ευρώπη έχουν πάρει τη ζωή τους στα χέρια τους καιέχουν διανύσει επικίνδυνες διαδρομές για να έρθουν εδώ ΟρισμέναμπορείναχρειάστηκεναεργαστούνήναεργάζοντανεπίπολλάχρόνιακαιναέχουναναπτύξειένασυγκεκριμένοσύνολοδεξιοτήτωνΕπομένωςείναι σημαντικό να ακούγεται κάθε ανήλικο και να διαμορφώνεται έναεξατομικευμένοσχέδιοδράσης τοοποίο ενώθασυμπεριλαμβάνει τοεπίσημοεκπαιδευτικόπλαίσιοθαμπορείναανταποκριθείκαλύτερασταόνειρατωνπαιδιώνκαιστηζωήπουεκείναθέλουνναφτιάξουν

Ενώ η εκπαίδευση είναι αναμφίβολα το πρωτεύον εργαλείο για τηνένταξηκαιείναισημαντικόναδοθείέμφασηστηνπρόσβασησεέναεκ-παιδευτικό σύστημα που συμπεριλαμβάνει και υποδέχεται όλους τουςανήλικουςπρόσφυγεςείναιεξίσουσημαντικόαυτοίοιέφηβοιναακού-γονταικαιναβοηθιούνταινααναπτύξουντηδικήτουςζωήκαιναεπιδιώ-ξουντιςδικέςτουςεπιθυμίεςΕάναυτότοσχέδιοσυμπεριλαμβάνειτηνανάγκητουςναεργαστούνκαινααποκτήσουνχρήματατότεθαπρέπειαυτόναλαμβάνεταιυπόψηκαιμετηνκατάλληληκαθοδήγησηναπερι-λαμβάνεταιστοπλαίσιοτηςζωήςτους

173 Μητυπικήεκπαίδευσηείναιηκατάρτισηπουπαρέχεταισεέναοργανωμένοεκπαιδευτικόπλαίσιοεκτόςτουεπίσημουεκπαιδευτικούσυστήματοςκαιμπορείναοδηγήσειστηναπόκτη-σηπιστοποιητικώνπουαναγνωρίζονταισεεθνικόεπίπεδοΣυμπεριλαμβάνειτηνεπαγγελμα-τικήκατάρτισητησυνεχήεπαγγελματικήκατάρτισηκαιτηγενικήεκπαίδευσηΗμητυπικήεκπαίδευσηέχειμακράιστορίαστηνΕλλάδακαιπαίζεισημαντικόρόλοστησυμπληρωματικήεκπαίδευσητωνμαθητώνΗεκπαίδευσητωνπαιδιώνκαιτααπαραίτηταπροσόνταγιατομέλλοντουςαποκτιόντανκαιακόμηαποκτώνταιαπότηντυπικήκαιτημητυπικήεκπαίδευσηΠαραδείγματααυτούτουτύπουεκπαίδευσηςαποτελούνηεκμάθησημιαςξένηςγλώσσαςήη συμπληρωματική διδασκαλία σε ιδιωτικά φροντιστήρια (μη επίσημη) για την καλύτερηπροετοιμασίατωνμαθητώνστοδημόσιοσχολείο(δηλαδήστηντυπικήεκπαίδευση)

110

Εκπα

ίδευ

ση

Βασικοί πληροφοριοδότες μέχρι πρότινος ασυνόδευτα ανήλικα καιεπαγγελματίεςπουσυμμετείχανστηνέρευναυπογραμμίζουνότιηεξατο-μικευμένηαξιολόγησητωνδεξιοτήτωνκαιτωνδυνατοτήτωντωνανηλίκωνσυχνάανοίγεινέεςκατευθύνσειςΠολλάανήλικαέχουνμιαπολύσυγκε-κριμένηιδέαγιατοτιθέλουννακάνουνέχουνσαφείςεπιθυμίεςευχέςχόμπιΆλλαείναιπιοδημιουργικάαληθινοίκαλλιτέχνεςκαιεπιθυμούνναακολουθήσουνμιαδιαδρομήδιαφορετικήαπόεκείνηπουορίζειτοσχολείο

laquoΌτανήρθακαιτουςείπαότιείμαικαιθέλωναείμαιμουσικόςηαπάντησηπουπήραήτανότιαυτόδενγίνεταιστηνΕλλάδαΟπότετιγίνεταιεάνκάποιοςδενθέλειναπάεισχολείοΕάντοταλέντοτουείναικάτιάλλοθαπρέπειναυποστηρίζεταιγιανατοεπιδιώξειraquo

Υπάρχουνκάθελογήςεμπόδιαπουαποτρέπουνταασυνόδευταανή-λικαναπροσπελάσουναυτότοοποίοφαντάζειδεδομένογιαέναανήλι-κοπουείναιυπήκοοςκράτους-μέλουςτηςΕΕ

laquoΗχειρίστριάμουέκανετοπανγιαμένααπόμόνητηςΈχωγρα-φείστοωδείοεργάζομαικάνωαυτόπουθέλωΑλλάδενγινότανΉτανοιδικέςτηςπροσωπικέςπροσπάθειεςπουτοrsquoκαναννασυμ-βείκαιπροφανώςαυτόδενμπορείνασυμβείσεόλουςraquo

Τοίδιοισχύειγιαταπαιδιάπουεπιθυμούνναλάβουνεπαγγελματικήκατάρτισηαλλά το γλωσσικό εμπόδιο ηαπροθυμία τωνσχολείων καικυρίωςοιδιοικητικοίφραγμοίόπωςηεγγραφήστηναρμόδιαΔΟΥτοκαθιστούναδύνατο 174

laquoΌτανρωτάςτα ίδια ταανήλικα ταπερισσότεραθέλουνναμά-θουνΌχιμόνοτηγλώσσαδιψούνγιαγνώσηΩστόσοταδιάφο-ραεμπόδιαστοσύστηματααποκαρδιώνουνraquo

174 ΠαράτοότιταανήλικαστηνΕλλάδαέχουντοδικαίωμαναεργαστούνυπόορισμένεςπροϋ-ποθέσειςδενδικαιούνταινααποκτήσουνΑΦΜΑριθμόςΦορολογικούΜητρώου(ΑΦΜ) μπορείμόνοναπαρασχεθείεάντοανήλικοπαράσχειτονΑΦΜενόςενηλίκουμετονοποίοθασυνδεθείΠροφανώςαυτόκαθιστάαδύνατητηναπόκτησηΑΦΜαπόταασυνόδευταανήλικαπουείναιυπήκοοιτρίτωνχωρών

111

Απα

σχόλ

ηση

και λ

οιπέ

ς επ

ιβαρ

υντι

κές

περι

στάσ

εις

[ 10 ] Απασχόληση και λοιπές

επιβαρυντικές περιστάσεις

112

Απα

σχόλ

ηση

και λ

οιπέ

ς επ

ιβαρ

υντι

κές

περι

στάσ

εις

Όλεςοιμαρτυρίεςκαιηεργασίαπεδίουτονίζουνότιπολλάανήλικαεπι-θυμούνήχρειάζεταιναεργαστούνγιαναεπιβιώσουνήλόγωτηςυπέρ-μετρης πίεσης ναστείλουν χρήματα πίσωστοσπίτιΑυτός είναι και ολόγοςndashμετάτουςοικογενειακούςδεσμούςndashπουεπιθυμούνδιακαώςναμεταβούνστηΒόρειαΕυρώπη

laquoΤαανήλικαξέρουνπροτούακόμαφθάσουνεδώγιατηδύσκοληοικονομικήκατάστασηστηνΕλλάδακαιγιrsquoαυτόείναιαποφασισμέ-ναναφύγουνraquo

Σύμφωναμετηνελληνικήνομοθεσίαεπιτρέπεταισταανήλικαηλικίαςάνωτων15ετώνναεργαστούνμέσασεέναπλαίσιοσυγκεκριμένωνκαιελεγχό-μενωνσυνθηκώνκαιπροϋποθέσεωνΩστόσοπολύσπάνιασυναντώνταιδο-μέςφιλοξενίαςπουθαπροσπαθήσουνενεργάναεξασφαλίσουννόμιμηαπα-σχόλησηγιαταανήλικασεσυνδυασμόμετηνεκπλήρωσητωνεκπαιδευτικώντουςαναγκώνκαιτηνπεραιτέρωκατάρτισηγιατηναπασχόληση

Όπωςανέφερανπολλοίεπαγγελματίεςεκτόςαπότηνανάγκηναερ-γαστούνγιαναστείλουνχρήματαστοσπίτιστιςοικογένειέςτουςπολλάανήλικαθεωρούνταιπαιδιάστηΔύσηπαράτοότικέρδιζανταlaquoπροςτοζηνraquoγιαταίδιακαιτιςοικογένειέςτουςεπίχρόνιαπροτούέρθουνστηνΕυρώπηΗδυνατότηταεργασίαςείναιμέροςτηςταυτότητάςτουςσυντε-λείστηναυτοπραγμάτωσήτουςκαιθαέπρεπεαυτόναείναισεβαστόκαιναυποστηρίζεταιμέσααπότιςδιαθέσιμεςνόμιμεςδιαδικασίες

Ηανάγκηεξασφάλισηςτωνμέσωνγιατηνεπιβίωσηόσοναφοράπαι-διάπουζουνστοδρόμοήηανάγκηεξασφάλισηςεπιπλέονχρημάτωνγιαμικρέςπολυτέλειεςόπωςτανέαήκαλύτεραυποδήματαήένακινητότη-λέφωνοσυγκαταλέγεταιστουςσυχνότερουςπαράγοντεςπουοδηγούνστηνπαιδικήεκμετάλλευσηόπωςαναφέρουνοιεπαγγελματίες

Έλλειψη ενημέρωσηςΌλεςοιμαρτυρίεςκάνουνλόγογιαέλλειψηενημέρωσηςπροςταανήλι-καειδικάμετρόποκαιτόνοπουκατανοούνκαιπουλαμβάνειυπόψητουτηνηλικίατουςτοφύλοτουςκαιτοπολιτισμικόυπόβαθροενώόλοιοιεπαγγελματίεςπουσυμμετείχανστηνέρευνααναφέρουνότιένααπότακύρια αιτήματα των ανηλίκων είναι οι πληροφορίες σχετικά με το πούβρίσκονται ταδικαιώματακαι τις υποχρεώσεις τουςστηνΕλλάδα τις διαθέσιμες διαδικασίες και υπηρεσίες και ένα χρονικό πλαίσιο

113

Απα

σχόλ

ηση

και λ

οιπέ

ς επ

ιβαρ

υντι

κές

περι

στάσ

εις

Σεκανένασημείοδεντουςπαρέχονταιπληροφορίεςγιατιςπολιτισμικέςνόρμες στην Ελλάδα τουλάχιστον όχι μέχρι να εντοπιστούν από μιαΜΚΟενώηποιότητατωνυπηρεσιώνπουπαρέχουνοιΜΚΟδενείναιπάντοτεηκαλύτερηκαιοιπληροφορίεςπουπαρέχονταιεπαφίενταιστηνίδιατηνοργάνωσηndashυπάρχουνελάχιστοιοδηγοίπουεκδίδεικαιδιανέμειτοκράτοςΣτιςαρχέςτου2018ηΥπηρεσίαΑσύλουεξέδωσεένανοδη-γόπουκαθοδηγείταανήλικασχετικάμεταδικαιώματάτουςκαιτιςσχε-τικές διαδικασίες στην Ελλάδα ζητώντας από τις ΜΚΟ να τον διανεί-μουν 175ΩστόσοθαέπρεπεναδιανέμεταισταανήλικακατάτηνάφιξήτουςκαιδενθαέπρεπεναπεριμένουμενατονδιανέμουνοιΜΚΟστηνΑθήνακαιτηΘεσσαλονίκηαφούταανήλικαθαέχουνπιθανόταταήδηαποφασίσειταεπόμενασχέδιάτουςΤοΥπουργείοΠαιδείαςεπίσηςδη-μοσίευσεμιακατευθυντήριαοδηγίασεεφτάγλώσσεςγιατουςγονείςκαιτοπροσωπικότωνΜΚΟσχετικάμετηνπρόσβασηστηνεκπαίδευση 176

Ακόμακιότανέχουνενημερωθείγια ταδικαιώματά τουςαυτόδενσυνεπάγεταιότιταανήλικαμπορούνκαιναενεργήσουνμεβάσηαυτάταδικαιώματα Επομένως η στήριξη και η ενίσχυση των ανηλίκων για νααναλύουνκαλύτερατουςκινδύνουςπουαντιμετωπίζουνκαινααναπτύσ-σουντιςδικέςτουςστρατηγικέςώστεναμειώνεταιηέκθεσηστουςκινδύ-νους και νααμβλύνονταιοι επιδράσεις τους πρέπει ναδιατηρείταιωςβασικήστρατηγικήστοέργοτηςπαιδικήςπροστασίαςΕίναιπιθανότεροναδιαρκέσειηπροστασίαπουεπιτυγχάνουνταίδιαταανήλικαπαράηπροστασίαπουτουςπαρέχεται

175 ldquoIamunder18andIseekasyluminGreecerdquohttpbitly2DZZf51 176 Βλhttpbitly2JDxYsP

114

Εκμε

τάλλ

ευση

[ 11 ] Εκμετάλλευση

115

Εκμε

τάλλ

ευση

Παράτοότιαναφέρθηκεήδηηαστεγίακαιηδιαβίωσηστοδρόμοαπο-τελούνμείζονεςπαράγοντεςπουεκθέτουνταανήλικασεεκμετάλλευσηΩστόσοδενείναιοιμόνοι

Η εκμετάλλευση των ανηλίκων συχνά ξεκινά στη χώρα καταγωγήςαλλάσυνήθωςξεκινάκατάτηναπόπειράτουςναεισέλθουνστηνΕΕΕνώυποτίθεταιότιηΣυμφωνίαΕΕ-Τουρκίαςθααπέτρεπετουςαιτούντεςάσυ-λοαπότοναδιασχίσουντασύνορατηςΕυρώπηςτο2018σημειώθηκεραγδαίααύξησητωνασυνόδευτωνανηλίκωνπουζητούνπροστασίαστηνΕλλάδαΣεορισμένεςπεριπτώσειςταανήλικαπλήρωσανγιαναφθάσουνστηνΕλλάδασεάλλεςπεριπτώσειςγιαναπροχωρήσουνσεάλλακρά-τη-μέληκαιενίοτεταξεγελούνώστενανομίσουνότιπληρώνουνγιαναφθάσουνστη Γερμανία ή στοΗνωμένοΒασίλειο αλλά το ταξίδι τουςσταματάστηνΕλλάδαΕνώβρίσκονταιστηνΕλλάδασεμιαπροσπάθειαεξοικονόμησης χρημάτων ήως μέσο επιβίωσης τα ανήλικα μπορεί ναπέσουνθύματακάθεμορφήςεκμετάλλευσηςΩστόσοοιέφηβοιμπορείναμηναντιλαμβάνονταιαυτήτηνκατάστασηωςεκμετάλλευσηΚάποιοιμπορείναθυματοποιηθούνκαιναξεγελαστούνγιανασυμμετάσχουνσεπαράνομεςδραστηριότητεςαλλάοιεπαγγελματίεςτονίζουνότιοιπερισ-σότεροιμπλέκουνσετέτοιεςκαταστάσειςαυτοβούλωςκαιχωρίςνασυ-νειδητοποιούντιςπιθανέςσυνέπειεςτηςσυμπεριφοράςτουςήνααντι-λαμβάνονται τονεαυτότουςωςθύμαΟιπερισσότεροιδιατηρούν τηνψευδαίσθησηότιηκατάστασηείναιυπότονέλεγχότουςκάτιπουεπιλέ-γουν για το καλό τους και που μπορούν νασταματήσουν να κάνουνεφόσοντοθελήσουν

Όλοιοιεπαγγελματίεςκαιοιβασικοίπληροφοριοδότεςπουσυμμετεί-χανστιςσυνεντεύξειςστηνΕλλάδαγνώριζανάμεσαήέμμεσαότικάποιοιεκμεταλλεύοντανταανήλικαπουτελούσανυπότημέριμνάτουςείτεμέσωπαράνομης εργασίας είτε σεξουαλικά είτε η εκμετάλλευση αφορούσεεγκληματικάδίκτυαπουενέπλεκανταανήλικασεκλοπέςκαισεεμπόριοναρκωτικών

Εκμετάλλευση εργασίας Ενώυπάρχουνμερικέςμαρτυρίεςπουαναφέρονταιστηνεργασιακήεκ-μετάλλευσηασυνόδευτωνανηλίκωνστανησιάταπερισσότεραπεριστατι-κάσυμβαίνουνστηνενδοχώρα

ΟιεπαγγελματίεςέχουνπροσέξειότιταανήλικααπότοΠακιστάνκαι

116

Εκμε

τάλλ

ευση

τοΜπαγκλαντέςσυγκεκριμένασυνήθωςδενγνωρίζουνότιδικαιούνταιφροντίδαστηνΕΕχωρίςναείναιυποχρεωμέναναεργάζονταιΤοάγχοςτουςναμηναπογοητεύσουντηνοικογένειάτουςήακόμακαιοφόβοςότιηοικογένειάτουςμπορείναταδιώξειεάνεπιστρέψουνμεάδειαχέ-ριαταστρέφεισεένασυγκεκριμένοδρόμομετάτηνάφιξήτους

laquoΜπορώ να δουλέψωraquo Αυτή είναι η πρώτη ερώτηση και ότανακούνότιδενμπορούννα εργαστούννόμιμαμεότι μπορεί νασημαίνειηνόμιμηαπασχόλησηκαταρρακώνονταιΑλλάτοκάνουνούτωςήάλλωςΝιώθουνότιδενέχουνεπιλογή

ΤαανήλικαεργάζονταιπαράνομασεαγροτικέςεργασίεςπλυντήριαβενζινάδικαήεργοστάσιαΟρισμένεςμαρτυρίεςισχυρίζονταιότιταανή-λικαμπορούννακερδίζουνδεκαπέντεευρώτημέραάλλεςκάνουνλόγογιαδεκαεφτάάλλεςγιαπολύλιγότεραενώέχουνυπάρξειπεριπτώσειςανηλίκωνπουπηγαίνουνναεργαστούνndashειδικάστοναγροτικότομέαndashκαιούτεκανπληρώνονταιοπότεαναγκάζονταιναπερπατήσουνωςτοσπίτιτουςαπότηΘήβαύστερααπόμίαολόκληρημέραεργασίαςΥπάρχουνμέχρικαιμαρτυρίεςανηλίκωνπουαναφέρουνότιυπέστησανηλεκτρο-σόκότανζήτησανταχρήματάτους 177

laquoΔηλαδήεάναυτοίοινεαροίέφηβοιχρειάζονταιναεργαστούνndashγιαοποιονδήποτελόγοndashδενυπάρχειλόγοςνατουςπειςότιδενμπορούνΑντίθεταπροσπάθησεναανοίξειςάλλουςδρόμουςώστενακαλύπτο-νταιοιανάγκεςτουπαιδιούκαιναμηνπαρεμποδίζεταιηένταξηraquo

Ανάλογαμετοπούφιλοξενούνταιστουςεφήβουςδίνεταιέναμικρόποσό(pocketmoney)πουμπορούνοιίδιοινααποφασίσουνπώςθατοξοδέψουνΥπάρχουνπεριπτώσειςστιςοποίεςλόγωσοβαρώνκαθυστε-ρήσεωνστηνκαταβολήτωνδόσεωνχρηματοδότησηςοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων στηρίζονται στις δωρεές συμπεριλαμβανομένων των δωρεώνένδυσηςκαιυπόδησηςΩστόσοταανήλικαβρίσκονταισεηλικίακατάτηνοποίαδιαμορφώνεταιοχαρακτήραςτουςοπότεηεικόνατουςείναιεξαιρετικάσημαντικήγια εκείναΤοότιπρέπει ναφορούνενδύματαήυποδήματαπουδεντουςαρέσουνήπουείναιπολύμεγάλαγιαεκείνατακάνεινααναζητούναλλούταχρήματαγιαένδυση

177 Ηεπαγγελματίαςαναφέρειότιοαδερφόςτουθύματοςτηςαπέστειλεσχετικόβίντεο

117

Εκμε

τάλλ

ευση

laquoΟιμαρτυρίεςαναφέρουνμιακαλήπρακτικήσεμιασυγκεκριμένηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνστηνοποίααφούδιασφαλιστείηπρό-σβασηστοεκπαιδευτικόπλαίσιοπουυπηρετείτοΒέλτιστοΣυμφέ-ροντουΠαιδιούοδιευθυντήςεντοπίζεικατάλληλεςθέσειςγια ταανήλικακαιτασυνοδεύειστηνεργασίατουςενημερώνονταςτονερ-γοδότηότιπαρακολουθείπροσεχτικάκαιεποπτεύειτηνκατάστασηraquo

Σεξουαλική εκμετάλλευσηΗσεξουαλικήεκμετάλλευσητωνασυνόδευτωνανηλίκωνείναιένακαλάαναγνωρισμένοφαινόμενοΣτηνΕλλάδαέχουνκαταγραφείοιδιάφοροιτύποιδικτύωνσεξουαλικήςεκμετάλλευσηςγιααγόριακαικορίτσια 178Σεαυτούς τους τύπους συμπεριλαμβάνονται δίκτυα που περιλαμβάνουνάντρεςκαιγυναίκες(ΈλληνεςκαιΕλληνίδεςυπηκόους)στοαποκαλούμε-νοlaquoΤρίγωνοτωνΒερμούδωνraquoτωνΑθηνών(ΠεδίοντουΆρεως-πλατείαΒικτωρίας-πλατείαΟμονοίας) περιπτώσεις πουαφορούνσυμπατριώτεςτωνανηλίκωναλλάκαισεξουαλικήεκμετάλλευσηαπόάλλαανήλικαστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκτλΗσυχνότητακαιηβαρύτητακάθεπερί-πτωσηςθαπρέπειναεξετάζονταιενδελεχώςκαιθαπρέπειναεξευρίσκο-νταιεξατομικευμένεςλύσεις

Ωστόσοείναιπολύπιοδύσκολοναεξεταστείησεξουαλικήεκμετάλ-λευσησεσχέσημετηνεργασιακήχρησιμοποιώνταςτημεθοδολογίατηςπαρούσαςέρευναςκαθώςοιπερισσότεροιεπαγγελματίεςτόνισανότιταανήλικαδενσυζητούνεύκολααυτότοθέμαμαζίτους

ΟρισμέναντρέπονταικαιδενlaquoανοίγονταιraquoΕπιπλέονδεννιώθουνάνετανασυζητήσουναυτό τοθέμαμεπρόσωπαπουθεωρούνlaquoπροσωπικόraquoΓνωρίζουνότιεάντοαναφέρουνσεέναμέλοςτουπροσωπικούαυτόθαμαθευτείστοσύνολοτουπροσωπικούμέσαστηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνΠεραιτέρωησυχνήεναλλαγήπροσωπικούκαιημετέπειτακινητικότητατωνανηλίκωνndashείτεείναιδικήτουςεπιλογήείτεοφείλεταιστημεταφοράτουςαπότανησιάστηνΑθήναήσεδιάφορουςχώρουςφιλοξενίαςndashδυσχεραίνειτηνανάπτυξηδιαρκώνσχέσεωνεμπιστοσύνηςπουθαδιευκόλυνανταπαιδιάναμιλούνπερισσότερογιαταπροβλήματαταοποίααντιμετωπίζουν

178 FXB Centre for Health and Human Rights Harvard University Emergency Within anEmergencyTheGrowingEpidemicofSexualExploitationandAbuseofMigrantChildreninGreece2017httpbitly2RNgv33

118

Εκμε

τάλλ

ευση

ΆλλαπαιδιάπιστεύουνότιδενθααλλάξεικάτιακόμακιανμιλήσουνσεκάποιονΕπομένωςεντείνεταιηαποξένωσήτουςαπότουφιστάμενοσύστημα προστασίας γεγονός που τα κάνει να εμπιστεύονται και ναακούν περισσότερο τους συμπατριώτες και τουςφίλους τουςΑπό τοσύνολοτωνεπαγγελματιώνπουερωτήθηκανμόνομίαανέφερεότιέναπαιδίτηνενημέρωσεκαιζήτησεβοήθειαΚαιπάλιαυτότοσυμβάναφο-ρούσεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνσενησίκαιπαιδίπουείχετοχρόνονααναπτύξειμιαεπωφελήσχέσημετηφροντίστριάτου

Ταμόναεργαλείαπουδιατίθενταιστουςεπαγγελματίεςγιατηνανα-γνώρισητέτοιωνπεριπτώσεωνείναιηγνώσηκαιηπαρατήρησηπουείναισυνάρτησητουχρόνουκαιοιμακράςδιάρκειαςσχέσειςεμπιστοσύνηςπουκαλλιεργούνταιμεταμέλητηςτοπικήςκοινότητας

laquoΤοπαιδίθαπρέπεινανιώθειπροστατευμένοΌτιηδομήφιλοξε-νίαςανηλίκωνπαρακολουθείκαιεποπτεύειπούπηγαίνειπότεκαιμεποιονατιώραεπιστρέφεισετικατάστασηείναιότανεπιστρέφειΕφόσον δεν υπάρχουν γονείς το παιδί χρειάζεται να νιώθει ότικάποιοςατοπροστατεύεικαιτοφροντίζειraquo

Χρήση ναρκωτικώνΥπάρχουνμαρτυρίεςπουαναφέρουνχρήσηναρκωτικώναπόανήλικακαθώςκαιπεριπτώσειςστιςοποίεςταανήλικαχρησιμοποιούνταιωςlaquoβα-ποράκιαraquoΣυγκεκριμένατοσίσαείναιένααπόταδημοφιλέστεραναρκω-τικάδιότιπωλείταιφθηνάκαιβρίσκεταιεύκολαστοκέντροτηςΑθήναςΤοαποκαλούνlaquoκοκαΐνητωνφτωχώνraquoήτοlaquoναρκωτικόεπιλογήςενμέσωλιτότηταςraquo 179 Οιμακροχρόνιεςεπιπτώσεις τουείναιαϋπνίαπαραισθή-σειςκαρδιακήανακοπήκαιβίαιεςτάσεις

laquoΤοσίσασούδίνειπολλήενέργειασεκάνειναμηνπεινάςάλλοκαιενισχύει την αυτοπεποίθησήσου Γεμίζει ακριβώς εκείνα τα κενάπουταλανίζουνταπαιδιάΧρησιμοποιείταιαπόταπαιδιάπουείναιεντελώς αποκλεισμένα Αντιμετωπίζονται σαν σκουπίδια από ένασύστημαπουπαράγεισκουπίδιαΔενέχουνπρόσβασησεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαιβρίσκονταισεμιαμαύρητρύπαraquo

179 ldquoAusterityrsquosDrugofChoicerdquoVice16May2013httpbitly2Jbw2s3

119

Εκμε

τάλλ

ευση

Δεν υπάρχει κάποια προφύλαξη που νασυνιστάται από το κράτοςσχετικάμετοτιθααπογίνουναυτάταπαιδιάΌπωςσταπερισσότερατμήματατηςέρευναςείναιλεςκαιδενείχεσκεφτείκανείςότιθαυπήρχανανήλικοιπρόσφυγεςμεθέματαψυχικήςυγείαςήεθισμούΑυτόείναιέναακόμαπαράδειγματουπόσομυωπικήήτανέωςτώραηστρατηγικήτηςυποδοχής

Σύμφωναμετουςτιςεπαγγελματίεςοκύριοςλόγοςγιατηνεκμετάλλευ-σητωνανηλίκωνείναιηανάγκηγιαχρήματαξεκινώνταςαπόποσάγιατηνκάλυψηβασικώναναγκώνndashπουσεορισμένεςπεριπτώσειςφαντάζουναπλο-ϊκέςαπότησκοπιάμαςndashέωςπιοσημαντικέςαπαιτήσειςΠιοσυγκεκριμένα

Έλλειψηενδυμάτωνυποδημάτωνκαιβασικώναντικειμένωνείτεεπειδήηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνδενταδιαθέτειάραδενμπορείναταδιανείμειείτεεπειδήταενδύματαπουδιανέμονταιείναιανεπιθύμητααπόταανήλικα

ΑποστολήχρημάτωνστουςγονείςστηχώρακαταγωγήςΑυτόπιέζειπολύταανήλικα

Εξοικονόμησηχρημάτωνγιατονδιακινητήοοποίοςθαταπάειστηχώραπουεπιθυμούν

Κάλυψη ταξιδιωτικής δαπάνης για την επανένωση με τις οικογένειέςτουςλόγωέλλειψηςκρατικήςχρηματοδότησης

Επιθυμίαγιαεργασίαώστενασυνεχίσουννακάνουνότιτουςάρεσενα κάνουνότανήτανσπίτι ή επειδήαδιαφορούν για τοδιαθέσιμοεκπαιδευτικόπλαίσιο

Οικύριοιλόγοιτουςοποίουςανέφερανοιεπαγγελματίεςστιςπερισ-σότερεςπεριπτώσειςπουστάθηκεαδύνατονααποτρέψουντηνεκμετάλ-λευσηακόμακιανγνώριζανγιααυτήνείναιοιεξής

Ηέλλειψηδιασφάλισηςτωνμέσωνγιατηνεπιβίωσητουανηλίκουαφή-νοντάςτοχωρίςεναλλακτικέςεπιλογές(βλ62δ Παιδιά στο δρόμο)

Οισοβαρέςκαθυστερήσειςστιςδιαδικασίεςπουεγκλωβίζουνταπαι-διάσεμιαlaquoμετέωρηraquoκατάστασηΠραγματικάβιώσιμεςλύσειςμπο-ρούνναεξευρεθούνκαιναυλοποιηθούνμόνομαζίμετοπαιδίεάντοπαιδίβρίσκεταισεασφαλέςπεριβάλλονστοοποίονιώθειαρκετάπρο-στατευμένογιαναμπορέσεινασυζητήσεικαινααντιμετωπίσειαυτότοθέμαΣοβαρέςκαθυστερήσειςστιςνομικέςδιαδικασίεςηέλλειψηκα-τάλληλων συνθηκών διαβίωσης η κινητικότητα στην οποία τα

120

Εκμε

τάλλ

ευση

υποβάλλειτοκράτοςέπειτααπόμακράδιαστήματααναμονήςσεακα-τάλληλεςσυνθήκεςδιαβίωσηςκαιηανασφάλειασχετικάμετομέλλοντουςλόγωτωνκαθυστερημένωνδιαδικασιώνδεναποτελούντοπρο-στατευτικό πλαίσιο που θα βοηθούσε ένα παιδί να αντισταθεί στονπειρασμότουlaquoεύκολουraquoχρήματος

laquoΈνααγόριφερότανπολύάσχημακαι εμπλεκότανσεδιάφορεςμικροκλοπέςκαιπεριστατικάκακήςσυμπεριφοράςδιότιήτανβέ-βαιοότιθαμπορούσενασυναντήσειτοναδερφότουσεκάποιοάλλοκράτος-μέλοςΔεντοένοιαζεδιότινόμιζεότιδενθαμείνειστηνΕλλάδαΩστόσοότανέμαθεότιθαέπρεπεναμείνειστηνΕλλάδα προσπάθησε αμέσως να αλλάξει συμπεριφορά Ελπίζωμόνοναμηνείναιαργάraquo

ΗέλλειψηεκπαίδευσηςγιατοπώςναθίξουναυτότοθέμαΌλαταμέλητουπροσωπικούπρέπει να εκπαιδευτούνστοπώς νααντιμετωπίζουντέτοιαζητήματακαιναδιαθέτουνέναυποστηρικτικόσύστημαώστεναγνωρίζουνποιονποιανακαλέσουνπότεκαιγιατίΣυμπεριλαμβάνονταικαιοιφροντιστέςπουφέρουντομεγαλύτεροβάροςωςπροςτηνεπι-κοινωνίαμεταπαιδιάτοπροσωπικόκουζίναςκαθαριότηταςκά

ΗέλλειψηολιστικήςπροστασίαςγιατοπαιδίΑυτόςοβαθμόςπολυ-πλοκότηταςκαιευαισθησίαςπροϋποθέτειμιαάμεσηολιστικήκαικαλάμελετημένηπροσέγγισηΟιανάγκεςτουπαιδιούθααναγνωριστούνμεδιακριτικότητακαιμεβάσηέναεξατομικευμένουποστηρικτικόδίκτυοενώθααναγνωριστούνκαιπιθανέςβιώσιμεςλύσειςπουτοπαιδίεπί-σηςθαπειστείναακολουθήσει

Ηέλλειψηυποστήριξηςπουλαμβάνειτοπαιδίκατάτηνανάπτυξησχέ-σεωνεμπιστοσύνηςμετηνκοινότητάτουμέσααπόένασημείοεπαφήςτηςεμπιστοσύνηςτουέναεστιακόσημείο

ΗέλλειψηκατάλληληςενημέρωσηςαναφορικάμεταδικαιώματακαιτιςσχετικέςδιαδικασίεςστηνΕλλάδασυμπεριλαμβανομένουτουδι-καιώματοςστην εκπαίδευσηκαι τουδικαιώματοςστηναπασχόλησηκαθώςκαισχετικάμετασεξουαλικώςμεταδιδόμενανοσήματατιςσυ-νέπειεςτηςχρήσηςναρκωτικώνκαιτηςεπίδοσηςσεάλλεςενδεχομέ-νωςεγκληματικέςδραστηριότητες

121

Εκμε

τάλλ

ευση

laquoΤοανήλικοχρειάζεταιπρώτανατοκαταλάβειτοίδιομέσααπότηνένταξηΜόνομετονκαιρόκαιμέσααπότηνανάπτυξηενόςσταθερούδικτύουθαδεχτείέναπαιδίναανοιχτείκαιναδείξειτονβαθύτεροεαυτότουraquo

ΗέλλειψηασφαλούςστέγασηςΗύπαρξηενόςασφαλούςχώρουσεμιαασφαλήπεριοχήκατάπροτίμησηεκτόςΑθηνώνήέστωσεπεριο-χέςκαισυνοικίεςστιςοποίεςταανήλικαδενείναιεκτεθειμέναήευά-λωταστουςπειρασμούς

laquoΤονησίθύμιζεπερισσότεροσπίτιήτανπιοπροστατευμέναΕδώοισυνθήκεςγιααυτάείναιάγριεςraquo

Ταπαραπάνωεστιάζονταιστηναδυναμίατουπροσωπικούνααποτρέ-ψειήναθέσειτέλοςστηνεκμετάλλευσηκαθώςτοβάροςτηςπαιδικήςπροστασίαςέχειδυστυχώςπέσειστουςώμουςτουΩστόσοτόσοσο-βαρές καταγγελίες θα έπρεπε να περιλαμβάνουν και το κράτος και νακαλούνταιηδικαστικήηδιοικητικήκαιηπολιτικήεξουσίατουκράτουςναπαρέμβουν και να παράσχουνπροστασίαστα παιδιά ασκώνταςδίωξηκατάτωνεγκληματιών

122

Επίλ

ογος

[ 12]Επίλογος

123

Επίλ

ογος

laquoΕάνείναιτυχεράκαιδενείναιαπότοΠακιστάνμπορείναταεντο-πίσειτοπροσωπικόμιαςΜΚΟπουδιακρίνεταιαπόευαισθησίακαιεπαγγελματισμό και που θα τα βοηθήσει να σταθούν στα πόδιατουςΑλλάείναιόλα ad hoc καιθέματύχηςΔενυπάρχουνσαφείςκατευθυντήριεςοδηγίεςγιατοτιθαπρέπεινακάνειςτηστιγμήπουέρχεταισrsquoεσέναέναπαιδίζητώνταςβοήθειαΔενυπάρχειορισμένηδιαδικασίαπαραπομπήςστοπλαίσιοπροστασίαςτουπαιδιούΌλαβασίζονταιστοποιοναξέρειςκαιστηνπροηγούμενηεμπειρίαraquo

ΗχαρτογράφησητουπλαισίουπροστασίαςτουπαιδιούστηνΕλλάδαndashήηέλλειψήτουndashαπαντάευθέωςστοερώτημαπουτέθηκεΝαιενίοτεηεκμετάλλευσηκαθίσταταιημόνηβιώσιμηλύσηΕίναιενδιαφέρονναεπι-σημανθείότισεκαθεμιάαπότιςενότητεςπουαναλύθηκανστηνπαρού-σαέρευνααναγνωρίζονταιπαρόμοιαεμπόδιαπουανακύπτουνξανάκαιξανάταοποίαοδηγούνσεσαφήβασικάσυμπεράσματα

Ειδικότεραηέλλειψησαφώνκατευθυντήριωνοδηγιώνδιαδικασιώνηπαντελήςασυνέπειαανάμεσαστονομοθετικόπλαίσιοκαιστιςπρακτικέςπου ακολουθούνται στην καθημερινότητα η έλλειψη αποτελεσματικούσυστήματοςεπιτροπείαςπουθακαθοδηγείτοπαιδίκατάτηδιάρκειατηςπερίπλοκηςδιαδικασίαςυποδοχήςκαιασύλουστηνΕλλάδαοιεξαιρετικάκακέςσυνθήκεςυποδοχήςκαιταυτοποίησηςμαζίμετηνέλλειψηεξατομι-κευμένης αντιμετώπισης και χαρτογράφησης βιώσιμων λύσεων που θαπεριλαμβάνουντιςανάγκεςκαιτιςεπιθυμίεςτουπαιδιούέχουνοδηγήσεισεένακατακερματισμένοad hocσύστημαπροστασίας τουπαιδιούμεπολλέςελλείψειςπουεξαρτάταιπολύαπόμεμονωμέναάτοματαοποίαενίοτεέχουνεπιλεγείτυχαίακαιθαεπηρεάσουνβαθιάτηζωήενόςπαι-διού Το προσωπικό τωνΜΚΟ και των ελληνικών αρχών με ελάχισταεργαλείακαιελάχιστηυποστήριξηστηδιάθεσήτουενόσωπροσπαθείνακαλύψειτακενάπουείναιεγγενήστοσύστημαπροστασίαςτουπαιδιούδιαδραματίζειζωτικόρόλοωςπροςτοεάνέναανήλικοθαμπορέσειναπροσπελάσει και να απολαύσει τα δικαιώματα που προβλέπονται στιςΟδηγίεςκαιτιςΣυμβάσειςήεάνθααπομείνειστοπεριθώριοτηςκοινω-νίαςσυχνάμεμεγάλοπροσωπικόκόστος

Περαιτέρω οι επαγγελματίες στους οποίους στηρίζεται το σύστημαπροστασίαςτουπαιδιούαναφέρουνελάχιστηήκαθόλουεκπαίδευσηΟιλίγοιπουανέφερανότιείχανπράγματισυμμετάσχεισεκάποιαεκπαίδευ-σηανέφερανότιεπρόκειτογιακαθαράθεωρητικήεκπαίδευσηΕνώαυτή

124

Επίλ

ογος

παρείχεμιααρχικήκαιθεωρητικήαντίληψηγιατηνκατάστασητωνπρο-σφύγων στην καθημερινότητα η ανταλλαγή καλών πρακτικών με πιοέμπειρους επαγγελματίεςαποδείχτηκεπιοχρήσιμηκαισκόπιμηγια τηνυπέρβασητωνεμποδίωνΕπομένωςπροκύπτειτοασφαλέςσυμπέρασμαότιηπρακτικήκαθοδήγησηκαιηεποπτείααποτελούνβασικάστοιχείαγιατηστήριξητουπροσωπικού

Επίσης είναι κρίσιμοναεπισημανθείότισχεδόνόλοιοι επαγγελματίεςανέφεραντηνέλλειψησυμβουλευτικήςκαιψυχολογικήςυποστήριξηςΣτιςπεριπτώσειςστιςοποίεςδενλαμβάνουνυποστήριξηείναιδιότιαυτήθεωρεί-ταιπρονόμιοκαιείναιένααπόταπρώταπράγματαπουθααφαιρεθούναπότονπροϋπολογισμό εάν είναι απαραίτητο να γίνουνπερικοπέςΣεάλλεςπεριπτώσειςπαρέχεταιad hocαπόκάποιοναπουτοκάνειεθελοντικά

Αντίναπροσπαθείναεπουλώσειτιςπληγέςτωνπιοευάλωτωνστονπροσφυγικό πληθυσμό το τρέχον σύστημα προστασίας του παιδιούτραυματίζειεκνέουταανήλικαΜέχριτηστιγμήπουθαφθάσουνστοσημείοndashεάνφθάσουνποτέndashναέχουννομιμοποιητικάέγγραφαασφά-λειασεμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνπρόσβασηστοεκπαιδευτικόσύ-στημακαι έναεξατομικευμένοπλάνογια τομέλλον τουςθα τουςέχειζητηθείναμοιραστούντηνπροσωπικήτουςιστορίακαιτοταξίδιτουςμετόσεςλεπτομέρειεςκαιτόσοπολλούςδιαφορετικούςανθρώπουςκαιφο-ρείς(μεαβέβαιααποτελέσματα)ώστεχάνουντηνπίστητουςότιμπορείνααλλάξεικάτιότιμπορούνναεμπιστευτούνκάποιοναναφανταστούνμιακαλήζωήσεαυτήτηχώρα

Ταασυνόδευτακαιχωρισμένααπότηνοικογένειάτουςπαιδιάακόμα καιταμικρότερααπόαυτάαναλαμβάνουνευθύνεςενηλίκωνΕξαιτίαςτης πολύπλοκηςκατάστασηςστιςχώρεςκαταγωγήςτουςτωνλόγωνγιατους οποίουςαναγκάστηκανναεγκαταλείψουντηχώρατους(λόγωπολέμουήσεαναζήτησηκαλύτερουμέλλοντος)καιτουεπικίνδυνουταξιδιούτουςμέ-χριτηνΕΕπολύσυχνάγίνονταιφροντιστέςκαιγονείςΕνηλικιώνονταιπολύπριναπόταδέκαταόγδοαγενέθλιάτουςΗπαλιάκαιητωρινήπραγματικό-τηταείναιπερίπλοκηκαιχρειάζεταιναδίνεταιεξατομικευμένημακροχρόνιαπροσοχήσεκάθεπερίπτωσηΕνσυντομίαοιπολυπλοκότητεςτηςπροστα-σίαςτουπαιδιούείναιπολλέςκαιπερίπλοκεςενώτοισχύονσύστημαδενφαίνεταινααπαντάσταερωτήματακαιταδιλήμματαπουπροκύπτουν

Χωρίςναακυρώνεταιορόλοςκαιηδύναμηπουέχεικάθεάτομογιανα σταθεί στα πόδια του και να διαμορφώσει το μέλλον του είναι

125

Επίλ

ογος

απαραίτητες υπηρεσίες και μηχανισμοί υποστήριξης και ενδυνάμωσηςώστεναεξασφαλίζεταιότιταανήλικακαθοδηγούνταικαιπροστατεύονταιαπότηστιγμήπουφθάνουνστηνΕΕΑντίναεξαναγκάζονταιταανήλικακαιοιεπαγγελματίεςπουπροσπαθούνναταβοηθήσουνναεργάζονταιεναντίοντουσυστήματοςπροςδιασφάλισητηςπροστασίαςndashαφήνονταςτα ανήλικα εκτεθειμέναστον κίνδυνο της εξάντλησης του άγχους τουεκνευρισμούκαι τηςεκμετάλλευσηςndash τοκράτοςείναιυπεύθυνογιαναδώσειστουςμελλοντικούςπολίτεςτουτηνευκαιρίαναενταχτούνκαιναγίνουνπλήρηκαιισότιμαμέλητηςχώρας

126

Βιογ

ραφ

ικά

συγγ

ραφ

έων

Βιογραφικά συγγραφέων

ΗΕλίνα Σαράντου είναιανθρωπολόγοςμεμεταπτυχιακέςσπουδέςσταΑνθρώπιναΔικαιώματακαιεπίτουπαρόντοςεργάζεταιγιατηHIASGreeceστηΛέσβοΣυνολικάέχειεργαστείσεοργανώσειςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνγιαπερισσότερααπόδέκαχρόνιακυρίωςστουςτομείςτηςανθρωπιστικήςβοήθειαςκαιτηςπροστασίαςΈχειαναπτύξειπροτάσειςκαιέγγραφαστρατη-γικήςγιαάκρωςαπαιτητικούςχρηματοδότεςκαιυπεύθυνουςχάραξηςπολιτι-κήςσχετικάμεέναευρύφάσμαζητημάτωνπροστασίας(ασύλουθυμάτωνβασανιστηρίωνανηλίκωνσεκαθεστώςδιοικητικήςκράτησηςαστεγίαςκά) ΗΑγγελική Θεοδωροπούλου είναιδικηγόροςμεπολυετήεμπειρίαστην προστασία των προσφύγωνΈχει εργαστεί εκτενώςστο πεδίο μεπρόσφυγες και ασυνόδευτα παιδιά σε αρκετές περιοχές της Ελλάδαςκαθώςκαισεθέματαπουάπτονταιτηςπροστασίαςτουπαιδιούεκπονώ-νταςέρευνεςκαισυντάσσονταςεκθέσειςγιατοΕλληνικόΣυμβούλιογιατουςΠρόσφυγες(ΕΣΠ)αναφορικάμεσυναφήζητήματαΕπίτουπαρό-ντος είναιαναπληρώτριασυντονίστριαστηΝομικήΥπηρεσία τουΕΣΠ καιειδικήστηνπροστασίατουπαιδιού

127

Βιογ

ραφ

ικά

συγγ

ραφ

έων

ΠΑΙΔIA EΡΜΑΙΑΑποκλεισμός και εκμετάλλευση των ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα

Εθνική μελέτη Ελλάδα

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΡΟΖΑ ΛΟΥΞΕΜΠΟΥΡΓΚ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ

με τη συνεργασίαGREEK COUNCIL FOR REFUGEES

HIAS και STEPS

Σ Υ Γ Γ ΡΑ Φ Ε Ι Σ

Ελίνα ΣαράντουΑγγελική Θεοδωροπούλου

Μ Ε ΤΑ Φ ΡΑ Σ Η Α Π Ο ΤΑ Α Γ ΓΛ Ι Κ Α

Γεωργία Καραπαπά

Σ Υ Ν Τ Ο Ν Ι Σ Τ Ρ Ι Α Τ ΟΥ Ε Ρ Ε Υ Ν Η Τ Ι Κ ΟΥ P R O J E C T

Ηλέκτρα Αποστόλη

Υ Π Ε ΥΘΥ Ν Η Ε Κ Δ Ο Σ Η Σ

Ηλέκτρα Αλεξανδροπούλου

ΓΛ Ω Σ Σ Ι Κ Η Ε Π Ι Μ Ε Λ Ε Ι Α Τ Υ Π Ο Γ ΡΑ Φ Ι Κ Ε Σ Δ Ι Ο Ρ Θ Ω Σ Ε Ι Σ

Δημήτρης Λυμπερόπουλος

Σ Ε Λ Ι Δ Ο Π Ο Ι Η Σ Η

Eριφύλη Aράπογλου ndash enArte

Σ Κ Ι Τ Σ Ο Ε Ξ Ω ΦΥΛ Λ ΟΥ

Δανάη Παρουνιάδη

Ε Κ Τ Υ Π Ω Σ Η

Γ Κωστόπουλος Γραφικές Τέχνες

Η παρούσα έκδοση διατίθεται δωρεάν Αθήνα

1η έκδοση Νοέμβριος 2019ISBN 978-960-84465-5-7

Για αντίτυπα επικοινωνήστε με το Παράρτημα Ελλάδας Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ

Παράρτημα ΕλλάδαςΚαλλιδρομίου 17 10680 Αθήνα

Τηλ 210 3613769 wwwrosaluxgr

H έκδοση όπως και πολλές από τις δραστηριότητες του Παραρτήματος Ελλάδας του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ χρηματοδοτήθηκε από το γερμανικό Υπουργείο Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης

ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ

Η χαρτογράφηση του πλαισίου προστασίας του παιδιού στην Ελλάδα ndashή η έλλειψή τουndash αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο οι κακές πρακτικές οδηγούν στον κοινωνικό αποκλεισμό έως και στην εκμετάλλευση των ανηλίκων Η έλλειψη σαφών κα-τευθυντήριων οδηγιών διαδικασιών η παντελής ασυνέπεια ανάμεσα στο νομοθετικό πλαίσιο και στις πρακτικές που ακο-λουθούνται στην καθημερινότητα η έλλειψη αποτελεσματικού συστήματος επιτροπείας που θα καθοδηγεί το παιδί κατά τη δι-άρκεια της περίπλοκης διαδικασίας υποδοχής και ασύλου στην Ελλάδα οι εξαιρετικά κακές συνθήκες υποδοχής και ταυτοποί-ησης μαζί με την έλλειψη εξατομικευμένης αντιμετώπισης και χαρτογράφησης βιώσιμων λύσεων που θα περιλαμβάνουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες του παιδιού έχουν οδηγήσει σε ένα κατακερματισμένο ad hoc σύστημα προστασίας του παιδιού με πολλές ελλείψεις που εξαρτάται πολύ από μεμονωμένα άτομα τα οποία ενίοτε έχουν επιλεγεί τυχαία και θα επηρεάσουν βα-θιά τη ζωή ενός παιδιού

[ 1 ]Εισαγωγή

[thinsp11thinsp] Χαρτογράφηση ενός συνεχούς αποκλεισμού

Το2015καιτο2016εκτιμάταιότιεισήλθανστηνΕυρωπαϊκήΈνωση(ΕΕ) 2300000υπήκοοιτρίτωνχωρών 1απότουςοποίους1377349ήρθανστηνΕλλάδατηνΙταλίακαιτηνΙσπανίαενώ1030173διέσχισανταθα-λάσσιαελληνοτουρκικάσύνορα 2Χαρακτηρίστηκεωςπροσφυγικήlaquoκρί-σηraquoαλλάκυρίωςήτανlaquoκρίσηraquoδιαχείρισηςτηςυποδοχήςΚαθώςηΕλ-λάδαεξακολουθούσεναταλανίζεταιαπότημακρότερηκαισοβαρότερηοικονομικήκρίσηστηνιστορίατηςΕΕηχώραπροφανώςκαιδενήτανέτοιμηνααντιμετωπίσειτιςαθρόεςαφίξειςπροσφύγωνκαιμεταναστώντατελευταίαχρόνιακαι έπρεπενααναπροσαρμόσει τηνομοθεσίακαιναθεσπίσειεπιπρόσθετεςυπηρεσίεςυποδοχήςγιανααντεπεξέλθεισεαυτήτηνέαπραγματικότητα

ΕνμέσωμιαςαπότιςμεγαλύτερεςανθρωπιστικέςροέςπροςτηνΕυρώ-πημηκυβερνητικέςοργανώσεις(ΜΚΟ)καιηκοινωνίατωνπολιτώνκινη-τοποιήθηκανόπωςποτέάλλοτεΟρόλοςτουςήτανκρίσιμοςπροκειμέ-νου να διασφαλιστεί η πρόσβαση στις υπηρεσίες που χρειάζονται οιπρόσφυγες ενώ ενίοτε μέχριπουυποκαθιστούσαν τιςυπηρεσίεςπουπαρέχονταναπότιςδημόσιεςαρχές

ΚατάτηνάφιξηστηνΕυρώπητοταξίδιτωνπροσφύγωνπουέχουνήδηδεινοπαθήσειώσπουναφθάσουνσεέναντόποπουθεωρούνκαλύ-τεροκαιασφαλέστεροκάθεάλλοπαράέχει τελειώσειΞεκινάένανέοταξίδιστακράτη-μέλητηςΕυρώπηςδιαμέσουτουλαβύρινθουτηςγρα-φειοκρατίαςκαιτωνδιαδικασιώνγιατηχορήγησηπροστασίαςασύλουήαπλώςτουδικαιώματοςπαραμονήςΠρόκειταιγιαέναταξίδιμακρύπουμολονότιδενθέτει(πάντοτε)σεκίνδυνοτηζωήτουςσίγουραδοκιμάζειτηναντοχήτουςκαιγιατουςπιοτυχερούςίσωςτελικάοδηγήσειστηνένταξήτουςστηνκοινωνίαυποδοχής

Οεκτοπισμόςδενέχεινακάνειμόνομετηναλλαγήτουγεωγραφικούχώρουαλλάκαιμε τηναποδιάρθρωσηπολλώνπτυχών τηςκανονικής

1 EuropeanParliamentEU Migrant Crisis facts and figureshttpbitly2JtbkTz Όλοι οι ιστότο-ποι προσπελάστηκαν στις 9 Μαΐου 2019 εκτός εάν αναφέρεται διαφορετικά

2 UNHCRRefugeesandMigrantsSeaArrivalsinEuropehttpbitly2HaCL3e

5

6

ζωήςμετηβίαιηδιατάραξητουαισθήματοςτουlaquoανήκεινraquoενόςατόμου 3 Ταασυνόδευταανήλικαndashστηδικήμαςπερίπτωσηπρόκειταικυρίωςγιααγόριαστηνεφηβείαndashείναιιδιαίτεραευάλωταστησωματικήπνευματικήκαικοινωνικήαπομόνωσηκατάτηδιάρκειααυτήςτηςαςελπίσουμεμε-ταβατικήςπεριόδουστηζωήτουςΟιοικογένειεςχωρίζονταιοικοινωνι-κέςσχέσειςδιαρρηγνύονταιηεκπαίδευσηδιακόπτεταικαιταπαιδιάκα-λούνταινακάνουνέναεπικίνδυνοταξίδιμόνατους

Σεαυτότοδύσκολοταξίδιχρειάζονταιωςσυνοδοιπόρους ικανούςεπαγγελματίεςέμπειρεςκαιπρόθυμεςδημόσιεςαρχέςκαικατάλληλουςπόρουςΑυτόείναικάτιπουδενσυμβαίνεισυχνάΤαπερισσότεραανή-λικα που είναι ασυνόδευτα ή έχουν χωριστεί από τηνοικογένειά τουςφαίνεταιναπερνούνμέσααπότολαβύρινθοαυτόνεντελώςπαραμελημέ-νααπό τοσύστημαπροστασίας τουπαιδιού τοοποίο ενώυφίσταταιθεωρητικά και τυπικάσε νομικά έγγραφα και κυβερνητικές αποφάσειςστηνπράξηείναιανύπαρκτοΗμοίρατωνπαιδιώναφήνεταιστηντύχηχωρίςκατάλληληκαθοδήγησηπροστασίαήασφάλειακαιταίδιαανα-γκάζονταιναεπινοήσουντρόπουςγιαναεπιζήσουνμείδιαμέσαγιαμε-γάλαχρονικάδιαστήματαΠαράτουςάνευπροηγουμένουαριθμούςκαιτηνέλλειψηετοιμότηταςτωνευρωπαϊκώνκρατών-μελώντακράτηυπο-χρεούνταιναδιασφαλίζουνότιταπαιδιάστοπλαίσιοτηςδιεθνούςμετα-νάστευσηςαντιμετωπίζονταιπρωτίστωςωςπαιδιάΤοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούθαέπρεπεναείναιπροτεραιότητασεατομικόήσυλλογικόεπίπεδοΕνώέχουνγίνειβήματαπροςτησωστήκατεύθυνσηαυτάείναιελάχιστακαιγίνονταιμεπολύαργόρυθμό

ΗεπιτυχήςενσωμάτωσηορίζεταιαπόένασυνεχέςμέτρωνπροστασίαςκαικοινωνικήςένταξηςΣτηνΕλλάδαχαρτογραφήσαμεένασυνεχέςαποκλεισμού

3 SarahMaguaireldquoPutting adolescents and youth at the centrerdquo Being Young and Out of Place ειδικό τεύχοςForcedMigrationReview40(Αύγουστος2012)

7

[thinsp12thinsp] Γενικές πληροφορίες για τις διαδικασίες προστασίας

Πολύ πριν από την οικονομική και την αποκαλούμενη laquoπροσφυγικήraquoκρίσηηπροστασίατωνπροσφύγωνκαιτωνασυνόδευτωνανηλίκωνήτανέναμακροχρόνιοακανθώδεςζήτημαγιατιςελληνικέςαρχές

Ηελληνικήκυβέρνησηέχειεπανειλημμένωςδεχτείέντονεςεπικρίσειςμέσασταχρόνιααπόαρκετούςευρωπαϊκούςκαιδιεθνείςοργανισμούς 4 λόγωμηεκπλήρωσηςτωνδιεθνώντηςυποχρεώσεωνσύμφωναμεαρκετάνομικάμέσαπερίανθρωπίνωνδικαιωμάτωνκαθώςκαιτοευρωπαϊκόκε-κτημένογιατοάσυλο 5Οιταπεινωτικέςσυνθήκεςδιαβίωσηςοιανύπαρ-κτες προβλέψεις για την υποδοχή οι ανεπαρκείς και μη προσβάσιμεςδιαδικασίεςγιατοάσυλοησυστηματικήκράτησησεαπάνθρωπεςσυν-θήκεςοιεπαναπροωθήσειςκαιηκακομεταχείρισηείναιελάχιστααπόταζητήματαπουχρήζουνεπίλυσηςΣεότιαφοράταανθρώπιναδικαιώμα-τατωνπροσφύγωνστηνΕλλάδαεπικρατούσεμιαεποχήσκοταδισμούπολλάχρόνιαπροτούηπερίφημηυπόθεσηMSSτο2011επιστήσειτην

4 ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήγιατηνΠρόληψητωνΒασανιστηρίων(CPT)ldquoReporttotheGovernmentofGreeceonthevisittoGreececarriedoutbytheEuropeanCommitteeforthePreventionof Torture and Inhuman or Degrading Treatment or Punishment (CPT) from 23 to 29September2008rdquohttpbitly2HauVXaΟΕιδικόςΕισηγητήςτουΟΗΕγιαταβασανιστήριαπαρουσιάζειταπροκαταρκτικάευρήματααπότηνΑποστολήτουστηνΕλλάδα20102010httpbitly2YpITKP

ΔημόσιαΔήλωσητηςCPTσχετικάμετηνΕλλάδα1532011httpbitly2Havi2K Report totheGovernmentofGreeceonthevisittoGreececarriedoutbytheEuropeanCommitteeforthePreventionofTortureandInhumanorDegradingTreatmentorPunishment(CPT) from19to27January2011httpbitly2vKrqAm

ΈκθεσηπουυπέβαλεοΕιδικόςΕισηγητήςγιαταβασανιστήριακαιάλληαπάνθρωπηήταπεινωτικήμεταχείρισηήτιμωρίαManfredNowak432011(AHRC1652Add4)στοΣυμ-βούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων httpbitly2Lzifxr Καταληκτικά Σχόλια για την ΕλλάδαΕπιτροπήκατάτωνΒασανιστηρίωνndashόγδοησυνεδρίαση7Μαΐου-1Ιουνίου2012httpbitly2WCi5q0

5 ΔιαδικασίεςπαραβίασηςκοινοτικούδικαίουκινήθηκανκατάτηςΕλλάδαςαπότηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπήστοντομέαΕσωτερικώνΥποθέσεωντριάντατέσσεριςφορέςαπότο2003τηντε-λευταίαφοράτο2018Όλεςαναφέρονταιστησυμμόρφωσημετηνευρωπαϊκήνομοθεσίααναφορικάμετοκαθεστώςκαιταδικαιώματατωνυπηκόωντρίτωνχωρώνσυμπεριλαμβανο-μένουτουκεκτημένουγιατοάσυλοΠιοσυγκεκριμένααναφορικάμετιςσυνθήκεςυποδοχήςκαιτοάσυλοέχουνκινηθείδιαδικασίεςεπανειλημμένωςμέσασταχρόνιαγιαμησυμμόρφωσημετιςΟδηγίεςhttpbitly2JtZ8Ck

8

προσοχήτηςΕυρώπηςστοτιπραγματικάσυνέβαινεστηνΕλλάδα 6Έπειτα

απόαρκετέςκαταδίκεςαπότοΕυρωπαϊκόΔικαστήριοΔικαιωμάτωντου

Ανθρώπου(ΕΔΔΑ)το2018ηΕλλάδαεξακολουθείναβρίσκεταιυπότην

επίβλεψητηςΕπιτροπήςΕκτέλεσηςΑποφάσεωντουΣυμβουλίουτηςΕυ-

ρώπης(ΣτΕ) 7καθώςκαι τηςΕυρωπαϊκήςΈνωσηςμε τηντελευταίανα

αναμένειτηνομαλήεπανέναρξητωνεπιστροφώνπροςτηνΕλλάδααιτού-

ντωνάσυλοσύμφωναμετονΚανονισμότουΔουβλίνου 8

6 Βασικόςπληροφοριοδότης7 Αρκετέςπεριπτώσειςσυστηματοποιήθηκαναποτελώνταςμιαδιακριτικήενιαίαομάδαπροκειμέ-

νουγιατηνεξασφάλισητηςομαλήςεκτέλεσήςτουςλόγωτουότιηΕλλάδαβρέθηκεεπανει-λημμένωςσεπαραβίασησταίδιαθέματααναφορικάμετουςαιτούντεςάσυλοκαιτουςυπηκό-ουςτρίτωνχωρών(κράτησησυνθήκεςκράτησηςκίνδυνοςαπέλασης)πουαναφέρονταισεπαραβιάσειςτωνΆρθρων5και3και13τηςΣύμβασηςΥπrsquoαυτήτηνέννοιαηεκτέλεσηπροϋ-ποθέτειόχιμόνοτηναποζημίωσητουαιτούντοςαλλάκαιμελλοντικέςθεμελιώδειςαλλαγέςαπότηνελληνικήκυβέρνησηκαιαποδεδειγμένημέσασταχρόνιαυλικήκαισυστηματικήβελτίωσητωνσυνθηκώνπουοδηγούνσεαυτέςτιςεπανειλημμένεςπανομοιότυπεςπαραβιάσειςτιςοποίεςπροκαλούνοιπανομοιότυπεςσυνθήκεςπουεπηρεάζουνυπηκόουςτρίτωνχωρώνοιοποίοιζητούνδιεθνήπροστασία(πρόσβασηστοάσυλοσυνθήκεςυποδοχήςεξάλειψηαυθαίρετωνσυλλήψεωνβελτίωσησυνθηκώνκράτησηςπροσβάσιμακαιαποτελεσματικάένδικαμέσα)ΟιπαρακάτωυποθέσειςαποτελούνέναελάχιστοδείγματουπραγματικούαριθμούτωνκαταδικώνσεβάροςτηςΕλλάδαςγιατοσυγκεκριμένοθέμαΟμάδαυποθέσεωνMSSκατάΒελγίουκαιΕλλάδας(3069609)ΟμάδαυποθέσεωνSDκατάΕλλάδας(5354107)ΟμάδαυποθέσεωνRahimiκατάΕλλάδας(868708)ΥπόθεσηSakirκατάΕλλάδας(4847509)ΥπόθεσηRUκατάΕλλάδας(223708)httpbitly2Vp7WAp

8 ΥποθέσειςC-41110καιC-49310NS κατάSecretaryofState for theHomeDepartmentαπόφασητουΔΕΕπουοδήγησεστηνεπίσημηκαταδίκητηςΕλλάδαςσεευρωπαϊκό-κοινοτικόεπίπεδοκαιστημετέπειτααποχήαπότιςμεταφορέςΗκατάστασηαποτυπώθηκεστονμεταγενέ-στεροΚανονισμό6042013(ΔουβλίνοΙΙΙ)πουπροβλέπειένανεπείγονταμηχανισμόοοποίοςθαμπορούσεναοδηγήσειστηναναστολήτωνμεταφορώνπροςένασυγκεκριμένοκράτος-μέ-λοςΈχουνεκδοθείαρκετέςσυστάσειςαπότηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπή(C[2016]871C[2016]2805C[2016]6311)προςτηνΕλλάδαΜιασύστασηπροςτακράτη-μέληπουευνοείτιςμετα-φορές προς την Ελλάδα εκδόθηκε στις 8122016 αναφορικά με τους αιτούντες από τις1532017 κι έπειτα με εξαίρεση τα ασυνόδευτα ανήλικαΩστόσο δεν έχει τεθεί σε πλήρηεφαρμογήαπόόλατακράτη-μέληΚατάτηδιάρκειατου2016κοινοποιήθηκανστηνΕλλάδα4115αιτήματαεκνέουανάληψηςαπότηνΟυγγαρία(97περίπου3991αιτήματα)καιτηνΕλβετία (3 περίπου123αιτήματα)Μόνο3οδήγησαν τελικάστη μεταφοράστην ΕλλάδαΈπειτααπόδύοαποφάσειςτουΕΔΔΑπουδιέτασσαντηνΟυγγαρίανααπόσχειαπότηνεπι-στροφή των σχετικών προσώπων στην Ελλάδα (MS κατάΟυγγαρίας [6419416]HJ κατάΟυγγαρίας[7098416])ηΟυγγαρίαδενκοινοποίησεκανένααίτημαεκνέουανάληψηςτο2017

Το2017μειώθηκανοιπραγματικοίαριθμοίαιτημάτωνεκνέουανάληψης(1998σεσχέσημε4115τονπροηγούμενοχρόνο)αλλάαυτήημείωσηήτανεικονικήΜετηνΟυγγαρίανααπέχειεντελώςαπότηνκοινοποίησηοποιουδήποτεαιτήματοςτο2017 τασυνολικά1998αιτήματαισοδυναμούνμεραγδαίααύξησησεσχέσημεταυπόλοιπα123αιτήματααπότην

9

Ταασυνόδευταπαιδιάκαιταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοι-κογένειάτουςταοποίαείναιεξορισμούηπιοευάλωτηομάδατουπρο-σφυγικούπληθυσμούυπήρξαναποδέκτεςαυτήςτηςαπάνθρωπηςμετα-χείρισηςσεόλητηςτηνέκταση 9ΗδυνατότηταφιλοξενίαςγιααυτάταπαιδιάστηνΕλλάδαδενυπερέβαινετιςμερικέςεκατοντάδεςέωςτο2015Αυτόοδήγησεστηναυτόματηκαιμαζικήτοποθέτησηπαιδιώνσεαπίστευ-τααποκρουστικέςσυνθήκεςκράτησηςγιααπεριόριστοχρονικόδιάστη-μα 10ήστηνεγκατάλειψήτουςστοδρόμοόπουβρίσκονταναποκλεισμέ-νααπόκάθεείδουςκοινωνικόβοήθημαστήριξηήεκπροσώπηση 11Ακό-μακαι μετά τημεταγενέστερη τοποθέτησησε κάποιαδομήφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνηεγκατάλειψητηςδομήςκαιηεπιστροφήστοδρόμοήτανσυχνόφαινόμενο

Αρκετέςαπότιςυφιστάμενεςδομέςφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνδενήτανσεκατάστασηπουναεπιτρέπειτηνκατάλληληφιλοξενίακαιτηνεκπλήρωσητωναναγκώντωνπαιδιώνκαθώςβρίσκονταναπομονωμένεςήκαισυχνάαντιμετώπιζανσοβαράπροβλήματαχρηματοδότησηςκαιέλ-λειψηςπροσωπικού

ΗαπουσίανομικήςεκπροσώπησηςεπιτροπείαςεπίσημηςκαικρατικήςδιαδικασίαςγιατηνεκτίμησηκαιτονκαθορισμότουΒέλτιστουΣυμφέρο-ντοςσεσυνδυασμόμε τις ανεπαρκείς υπηρεσίες υποδοχής και τημηυλικήυποστήριξηκατέστησανμάταιηκάθεσυζήτησηγιαβιώσιμεςλύσεις

Ελβετίατο20161754κοινοποιήθηκαναπότηΓερμανίαενώταυπόλοιπαπροήλθαναπόαρκετέςχώρεςπουαπείχανμέχριπρόσφατα(ΕλβετίαΒέλγιοΝορβηγίακαιΣλοβενία)Ολο-κληρώθηκαν71μεταφορέςοι54απότηΓερμανία

ΟΠίνακαςμεταΣτατιστικάΣτοιχείαπουπαρέχεταιαπότηνελληνικήΜονάδαΔουβλίνουδιατίθεταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)ΕθνικήΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιρο-ποίηση2016τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ48και53httpbitly3007B5QΕθνικήΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσ54httpbitly2H9viA5

9 Καταληκτικά σχόλια για την Ελλάδα Επιτροπή για τα Δικαιώματα τουΠαιδιού 1562012Εξέταση των περιοδικών εκθέσεων που υποβλήθηκαν από τα κράτη-μέλη σύμφωνα με τοΆρθρο44τηςΣύμβασηςCRCCCRCCO2-3πλήρηςέκδοση(61-64γιαταπαιδιάπουζη-τούνάσυλο)ΕυρωπαϊκόΔίκτυοΜετανάστευσηςΑσυνόδευταΑνήλικαndashμιασυγκριτικήμελέ-τηστηνΕΕ1252011httpbitly2V7wmcF

10 ΕΣΠlaquoΑσυνόδευταανήλικασταελληνοτουρκικάσύνοραστονΈβροΜάρτιος2011-Μάρτιος2012raquo2262012httpbitly303UtwJ

11 HumanRightsWatchldquoLefttoSurviveSystematicFailuretoProtectUnaccompaniedMigrantChildren in Greecerdquo December 2008 httpbitly2HgQ4hs UNHCR ldquoUnaccompaniedminors asylum seekers in Greecerdquo Georgia Dimitropoulou ndash Ioannis Papageorgiou April2008httpbitly2VofhAi UNHCRldquoTreesonlymoveinthewindAstudyofunaccompaniedAfghanChildreninEuroperdquoUNHCR PDES201005June2010(149-158)httpbitly2LytaYa

10

στηνΕλλάδαέωςκαιτο2015 12καθώςαυτέςεξαρτιόντανσεμεγάλοβαθ-μόαπότιςπρωτοβουλίεςκαι τηναντοχήτωνεπαγγελματιώνΗέννοιαlaquoβιώσιμεςλύσειςraquoπολλώδεμάλλοντασυγκεκριμέναμέτρακαιοσχεδια-σμός για την ένταξη των παιδιών είναι ακόμη άγνωστα στις ελληνικέςαρχέςκαιτηνελληνικήνομοθεσία

Σε αυτό το πλαίσιο η Ελλάδααναγκάστηκε από τις συνθήκες πουεπέβαλεηπροσφυγικήκρίσηνααντιμετωπίσειζητήματασχετικάμετηνπαιδικήπροστασίαπουπαρέμενανανεπίλυταγιαχρόνιαΔυστυχώςτο2018αυτάακριβώςταζητήματαφαίνεταιναεμμένουνανεξάρτητααπότηνόποιαπρόοδοέχεισημειωθεί

[thinsp13thinsp] Ερευνητικοί στόχοιΗπαρούσαέρευνααποπειράταιναχαρτογραφήσεικαινααξιολογήσειστηνπράξητηνεπάρκειακαιτηνπρόοδοτουτρέχοντοςεθνικούπλαισί-ουπροστασίαςγιαασυνόδευταπαιδιάκαιπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότην οικογένειά τους στην Ελλάδα συμπεριλαμβανομένων των νομικώνμέσωντωνυπηρεσιώνκαιτωνκρατικώνθεσμών

Παράλληλαθααναδειχτούν ελλείψεις εμπόδιαπαθογένειες καθώςκαιάλλοιπαράγοντεςπουυπονομεύουντηνένταξηκαιτηνευημερίατωνπαιδιώνμέσααπότηνεμπειρίατωνεπαγγελματιώνούτωςώστεοικρατι-κέςαρχέςκαιηκοινωνίατωνπολιτώνναμπορέσουννααντεπεξέλθουνμετάαπόσχετικέςπροτάσεις

Τέλοςστόχοςείναιναπαρασχεθείέναεργαλείογιατηνκεφαλαιοποίη-σηκαιτηδιάδοσητηςομολογουμένωςπαραγνωρισμένηςκαιπολύτιμηςγνώσηςκαιεμπειρίαςπουέχουναποκτήσειοιεπαγγελματίεςκαιοιειδικοίστοπεδίογεγονόςπουθαεπιτρέψειστιςκρατικέςαρχέςκαιστουςνεό-τερουςσυναδέλφουςνααποκομίσουνδιδάγματα

12 ΕλληνικόΣυμβούλιογιατουςΠρόσφυγεςlaquoΒιώσιμεςλύσειςγιατουςασυνόδευτουςανηλίκουςστηνΕυρώπηraquoΕθνικήΈκθεσηγιατηνΕλλάδαΜάιος2015σσ28-32httpbitly307PYBm

11

[thinsp14thinsp] ΜεθοδολογίαΗεπιλεγμένημεθοδολογίαπεριλαμβάνει είκοσι έξι (26)συνεντεύξειςμεεπαγγελματίεςπουέχουνεργαστείμεασυνόδευταανήλικαγιαπερισσότε-ρουςαπόδεκατέσσεριςμήνεςκατά τηδιάρκεια της τελευταίαςκρίσιμηςτριετίαςΕφόσονοιμηχανισμοίπροστασίαςεπιτάσσουνμιαολιστικήπρο-σέγγισηεπιλέχτηκεηδιεξαγωγήσυνέντευξηςμεέναευρύφάσμαεπαγγελ-ματιών στους οποίους συμπεριλαμβάνονται φροντιστές κοινωνικοί λει-τουργοίδικηγόροιψυχολόγοικοινωνιολόγοιεπίτροποινοσηλευτέςκαιεκπαιδευτέςχρησιμοποιώνταςέναημιδομημένοερωτηματολόγιογιαθέμα-τασχετικάμετηνεκπαίδευσήτουςτηστήριξηπροςαυτούςκαιτηνεμπει-ρίατουςτοσυγκεκριμένοπληθυσμότωνπαιδιώνπουλαμβάνειτιςυπηρε-σίεςτουςταεμπόδιακαιταπροβλήματακατάτηνάσκησητωνσυγκεκρι-μένωνεπαγγελματικώντουςκαθηκόντωντηνάποψήτουςγιατηνεπιτυχήένταξηόπωςπροκύπτειαπότηνεμπειρίατουςπεριπτώσειςεκμετάλλευσηςκαιτουςπιθανούςτρόπουςαντιμετώπισηςαυτούτουφαινομένου

Οιεπαγγελματίεςεπιλέχτηκανεφαρμόζονταςτημέθοδοτηςτυχαίαςδειγματοληψίαςκαι τηςδειγματοληψίαςχιονοστιβάδαςδιασφαλίζονταςότιέχουνήδηυπηρετήσεισεαρκετέςδιαφορετικέςθέσειςκαισταθμούς

Προκρίθηκεηανωνυμίατωνατόμωνκαιτωνοργανισμώνπουτααπα-σχολούνεπίτουπαρόντοςήπουτααπασχολούσανστοπαρελθόνώστε

1 ναπροστατευτούνταάτομααπότυχόνδυσμενείςεπιπτώσειςστοεργασιακό τους περιβάλλον επειδή εξέφρασαν την προσωπικήτουςάποψη

2 ναδιασφαλιστείηαμεροληψίακαιηανεξαρτησίακατάτηνπαροχήοποιωνδήποτε πληροφοριών και απόψεων ανεξάρτητα από τοντωρινόεργοδότη

Γιατοσκοπότηςπαρούσαςέρευναςοποιαδήποτεπαράθεσηθαανα-φέρειτονσχετικόεπαγγελματίαμόνομετοεπάγγελμάτου

Ταερωτηματολόγιαακολούθησεέρευνατεκμηρίωσηςηεπισκόπησηεπιλεγμένηςβιβλιογραφίαςκαιενδεικτικέςμελέτεςπεριπτώσεωντιςοποίεςπαρείχανοιεπαγγελματίεςπουδιαθέτουνπολυετήεμπειρίαστοπεδίοήσεθέσεις-κλειδιά

Προκειμένουναμηντραυματιστούνεκνέουταανήλικαεπιλέχτηκανωςβασικοίπληροφοριοδότεςαπότουςοποίουςελήφθησυνέντευξημόλις

12

δύοασυνόδευταανήλικαταοποίαείχανενηλικιωθείταπροηγούμεναέτηκαιπουαυτήτηστιγμήζουνκαιεργάζονταιστηνΕλλάδαΗέρευναδιε-ξήχθημεεπαγγελματίεςοιοποίοιαυτήτηστιγμήεργάζονταιστηΛέσβοτηνΑθήνακαιτηΧίο 13

[thinsp15thinsp] Παρουσίαση έρευναςΤαΚεφάλαια2και3τηςέρευναςεστιάζονταιστοσύνολοτηςσυναφούςισχύουσαςεθνικήςνομοθεσίαςπουθαμπορούσεναθεωρηθείότιδια-μορφώνειέναπλαίσιοπροστασίαςγιαασυνόδευτακαιχωρισμένααπότηνοικογένειάτουςπαιδιάεντόςτηςελληνικήςέννομηςτάξηςδιευκολύ-νονταςndashήενίοτεπαρεμποδίζονταςndashτηνεξεύρεσηβιώσιμωνλύσεωνκαισυγκεκριμένα την ένταξη (για παράδειγμα υποδοχή νομικό καθεστώςεπιτροπεία) καθώςκαιστιςπρόσφατεςνομικέςεξελίξεις τωνοποίωνηεπιτυχίακαιηεφαρμογήθακαθοριστούνστομέλλονΣτοΚεφάλαιο4περιγράφεταιηανάπτυξητηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιταμέτραχρημα-τοδότησης των τελευταίων ετών δεδομένου ότι κατά τη διάρκεια τηςέρευναςκαιοιδύοαυτοίπαράγοντεςαποδείχτηκανκαθοριστικοίγιατηναποτελεσματικότητατουπλαισίουπροστασίαςκαιτηςεφαρμογήςτου

Σταεπόμενακεφάλαιαπεριγράφεταιηέμπρακτηεφαρμογήτωνδια-τάξεωνσύμφωναμετηνεμπειρίατωνεπαγγελματιώνηοποίαπαρουσιάζειμιαπραγματικότηταπολύδιαφορετικήαπόεκείνηπουπεριγράφεταιστηνκείμενηνομοθεσίακαιγίνεταιμιαπροσπάθειανααναδειχτούνπαράγο-ντεςπουεπιδρούναρνητικάήεπιβλαβείςπρακτικές

Στο Κεφάλαιο 5 αναφέρονται οι παρατηρήσεις των επαγγελματιώναναφορικάμετηlaquoδυνατότηταraquoένταξηςήοποιαδήποτεευεργετικήλύσηγιαταανήλικαστοελληνικόπεριβάλλονενώστηνΕνότητα52δίνεταιστοναναγνώστημιαlaquoεικόναraquo του τι πραγματικάσυμβαίνει ποιες είναισυνοπτικάοιπιθανέςδιαδρομέςτωνανηλίκωνμετάτηνάφιξήτουςΣτοΚεφάλαιο6παρουσιάζεταιηελληνικήπραγματικότηταστηνυποδοχήτωνανηλίκωνξεκινώνταςαπότηνκαταγραφήκαισυνεχίζονταςέωςτηντελικήτοποθέτησήτουςσεδομήφιλοξενίαςΠαρουσιάζονταιοιεπιλογέςκαιοι

13 Αρκετοίεπαγγελματίεςπουαυτήτηστιγμήαπασχολούνταισεμίααπότιςτρειςτοποθεσίεςέχουνήδηυπηρετήσεισεδιαφορετικέςτοποθεσίεςθέσειςκαιδομές

13

συνθήκεςοικακέςπρακτικέςκαιοιπροβληματικέςπτυχέςτηςδιαμονήςσεμιαδομήφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκων πουθαμπορούσε νααποβείεπιβλαβήςγιαταανήλικακαθώςκαιτοφαινόμενοτωνπαιδιώνπουδιαμένουνστοδρόμοτατελευταίαχρόνια

Παράτοότιηεκπροσώπησητωνπαιδιώνκαιηδιασφάλισητηςνόμι-μηςδιαμονήςτουςθαμπορούσανναθεωρηθούντμήματουγενικότερουμηχανισμούυποδοχήςαυτέςοιδύοπτυχέςτηςπροστασίαςστηνΕλλάδαείναιάκρωςδυσλειτουργικέςκαιπροβληματικέςοπότετουςαξίζουνξεχω-ριστάκεφάλαιαταΚεφάλαια7και8αντιστοίχωςΣτοΚεφάλαιο7ανα-λύονταιοκατακερματισμόςτηςφροντίδαςκαιηεπιτροπείαστηνΕλλάδαενώστοΚεφάλαιο8περιγράφονταιοιδυσκολίεςπουαντιμετωπίζουνταανήλικακαιοιεπαγγελματίεςκατάτηδιασφάλισητηςνόμιμηςδιαμονήςτους(εμπόδιαστηνπρόσβασηκακήςποιότηταςδικαστικέςαποφάσειςανήλικασενομικόκενό)καθώςκαιάλλεςνόμιμεςεπιλογέςόπωςηοικο-γενειακήεπανένωσηκαιοιδυσκολίεςτηςΣταΚεφάλαια9και10αναφέ-ρονται πρόσθετοι παράγοντες που θα μπορούσαν να ευνοήσουν τηνένταξηόπωςηεκπαίδευση(Κεφάλαιο9)ήνατηνπαρεμποδίσουνόπωςοιδυσκολίεςστηνπρόσβασησενόμιμηαπασχόλησηκαιάλλοιπαράγο-ντεςπουεπιδεινώνουντηνκατάστασητωνανηλίκων(Κεφάλαιο10)

ΤέλοςστοΚεφάλαιο11επισημαίνονταιταερευνητικάευρήματαανα-φορικά με την εκμετάλλευση δεδομένου ότι το φαινόμενο ανακύπτειεπανειλημμένωςστιςεμπειρίεςόλωντωνεπαγγελματιώνσεμιαπροσπά-θειανααναγνωριστούνοιλόγοιπουτοπροκαλούνκαθώςκαιοποιαδή-ποτεεκτίμησητωνεπαγγελματιώνσχετικάμετοτιθαμπορούσεναγίνειγιανααποτραπεί

Την έρευναολοκληρώνει έναςσύντομος Επίλογος στονοποίο πα-ρουσιάζεται η σύνοψη των ευρημάτων ενώ οι σχετικές προτάσεις θαδημοσιοποιηθούνξεχωριστάστηΣυγκριτικήΈκθεσηπουαφοράκαιτιςτρειςχώρεςπουαποτέλεσαναντικείμενοτηςέρευνας

14

[thinsp2thinsp]

[ 2 ] Τρέχοντα συστήματα προστασίας

15

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

Ελλείψει μιας αρμόδιας κεντρικής αρχής επιφορτισμένης με τα θέματαπροστασίαςτουπαιδιούndashσυμπεριλαμβάνονταιηΑξιολόγηση(BIA)καιοΚαθορισμόςτουΒέλτιστουΣυμφέροντοςτουΠαιδιού(BID)καιηεφαρ-μογήτουςγιατηνπαροχήκατάλληλωνεξατομικευμένωνβιώσιμωνλύσε-ωνndashδιατάξειςγιατηνπροστασίακαιυπηρεσίεςπουθαμπορούσαννααναγνωριστούνως ένα τέτοιο σύστημασυναντώνται σε αρκετά νομικάμέσακαιαρκετούςθεσμούςΕπιπροσθέτωςελλείψειμιαςεπίσημηςδιαδι-κασίαςBIAκαιBIDηπροστασίατουπαιδιούστηνΕλλάδαχαρακτηρίζεταιαποσπασματικήπεριστασιακήκαιτυχαίαεφόσονδενστοχεύειπροςμιασυγκεκριμένηκατεύθυνσηγιατηνευημερίατωνπαιδιώνστομέλλον

Οιδιατάξειςβρίσκονταιδιασκορπισμένεςσεμεγαλύτερανομοθετήμα-τα πουρυθμίζουν ένασυγκεκριμένοπεδίο (για παράδειγμα συνθήκεςυποδοχήςδιαδικασίαασύλου)ήκαιτιςσχετικέςκρατικέςυπηρεσίεςδια-χέοντας την ευθύνη για την εφαρμογή τους σε αρκετές διαφορετικέςδημόσιεςαρχές

Μεμόνοκοινόστοιχείοανάμεσασεόλεςτιςαρχέςτοπαιδίηεπιτρο-πείαείναιομόνοςθεσμόςπουσυνδέεταιμεόλεςτιςυφιστάμενεςδημό-σιεςυπηρεσίεςκαιδιαδικασίεςαπότηνπρώτηημέραάφιξηςτουπαιδιούστηνΕλλάδαΠαράτοότιοεπίτροποςθαέπρεπεκαιθαμπορούσεναδιαδραματίζεικαθοριστικόκαιευεργετικόρόλοστοπαραπάνωπλαίσιοοσυγκεκριμένοςεθνικόςθεσμόςπάσχειndashκάποιοςθαμπορούσεναισχυρι-στείαπότο1996ndashυπονομεύονταςκαιδιαταράσσονταςndashήκατάπεριό-δουςδιακυβεύονταςndashτηνευημερίακαιτομέλλοντωνπαιδιών 14

Ωστόσοτοπρώτοδιάστηματου2018χαρακτηρίστηκεαπόμιαεντα-τική και άνευ προηγουμένου νομική προσπάθεια για τη μεταρρύθμισημειζόνωνκαιμακροχρόνιωνπροβληματικώνθεσμών(όπωςηεπιτροπείαηυποδοχήκαιηαναδοχή)Ηαποτελεσματικότητάτουςκαιηέμπρακτηεφαρμογήτουςμένουννααξιολογηθούνστομέλλον

14 Βλπαρακάτωσχετικέςμελέτεςπερίπτωσηςαπόβασικούςπληροφοριοδότεςκαιεπαγγελματίες

16

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp21thinsp] Νομικό πλαίσιοΗπαιδικήηλικίαπροστατεύεταιαπότοΣύνταγματηςΕλλάδαςανεξάρτητααπότηνεθνικότητακαιτονομικόκαθεστώςοποιουδήποτεπαιδιούεντόςτηςελληνικήςεπικράτειας 15ΣεδιεθνέςεπίπεδοηΕλλάδαέχεικυρώσεικαιέχειενσωματώσειστηνεθνικήνομοθεσίαμεταξύάλλωντηΣύμβασητουΟΗΕγιαταΔικαιώματατουΠαιδιού 16καιυποχρεούταιναεφαρμόζειτιςδιατάξειςτηςσύμφωναμετασχετικάΓενικάΣχόλιαπουεκδίδειηΕπιτροπήτουΟΗΕγιαταΔικαιώματατουΠαιδιού 17ΥπογραμμίζονταςταδικαιώματατουπαιδιούοικρατικέςυποχρεώσειςκαιοιδιατάξειςτηςΣύμβασηςδεντυγχάνουναυτοδίκαιηςεφαρμογήςper seμετηδιατύπωσήτουςνααφή-νειταμέσαεφαρμογήςδηλαδήτοπώςθααπολαμβάνουνταπαιδιάταδικαιώματάτουςκαι τοπώςθαεκπληρώνουντακράτητιςυποχρεώσειςτουςστασυμβεβλημένακράτηΩστόσοωςδιεθνέςνομικόμέσουπερι-σχύειέναντιτουεθνικούδικαίουτουοποίουτοπεριεχόμενοπρέπεινασυμμορφώνεταιμετηΣύμβασηκαιναερμηνεύεταισύμφωναμεαυτή 18

ΣεπεριφερειακόεπίπεδοηΕλλάδαείναιμέλοςτηςΕΕκαιτουΣυμβου-λίουτηςΕυρώπηςδεσμεύεταιαπότηνΕυρωπαϊκήΣύμβασητωνΔικαιω-μάτωντουΑνθρώπουμετασχετικάεπιπρόσθεταπρωτόκολλακαιμετηδικαιοδοσία τουΕυρωπαϊκούΔικαστηρίουΔικαιωμάτων τουΑνθρώπου(ΕΔΔΑ)ΣεευρωπαϊκόεπίπεδοηΕλλάδαυποχρεούταιμεταξύάλλωννα

15 Άρθρα21(1)και5(2)τουΣυντάγματοςτηςΕλλάδας16 Νόμος21011992ΦΕΚ192Αrsquo2121992laquoΚύρωσητηςΔιεθνούςΣύμβασηςγιαταΔικαιώ-

ματατουΠαιδιούraquo17 ΓιατοσκοπότηςπαρούσαςέρευναςσυγκεκριμένααλλάόχιαποκλειστικάCRCGCNo6

(2005)ldquoTreatmentofunaccompaniedandseparatedchildrenoutsidetheircountryoforiginrdquoNo 21 (2017) on children in street situationsCRCGC No 22 amp 23 (2017) (Join GCCMWCGC3-CRCCGC22amp CMWCGC4-CRCCGC23) on state obligation regardingthehumanrightsofchildreninthecontextofinternationalmigrationincountriesoforigintransitdestinationandreturnCRCGCno10(2007)childrenrsquosrighttoJuvenileJusticeCRCGC14(2013)ontherighttohavetheirbestintereststakenasaprimaryprioritysuchasCRCGCno12(2009)ontherighttobeheard

18 ΗΕλλάδαέχεικυρώσειόλαταμείζονακείμεναπροστασίαςΑνθρωπίνωνΔικαιωμάτωντουΟΗΕΩστόσοόσοναφοράτηνυπόμελέτηθεματικήηέρευναπεριορίζεταιστηΣύμβασηγιαταΔικαιώματατουΠαιδιούΗΕλλάδαέχειεπίσηςκυρώσειτηΣύμβασητηςΓενεύηςτου1951γιαταΔικαιώματατωνΠροσφύγωνκαιταΣυναφήΠρωτόκολλα[ΝομοθετικόΔιάταγμα398919-2691959ΠερίκυρώσεωςτηςπολυμερούςΣυμβάσεωςπερίτηςνομικήςκαταστά-σεως τωνπροσφύγων (ΦΕΚ201Αrsquo)]Η τρέχουσα νομοθεσία ενσωματώνει το ευρωπαϊκόδίκαιο (βλπαρακάτω)καιηΣύμβασητηςΓενεύηςωςδιεθνέςνομικόμέσοθαπρέπειναυπερισχύεισεπερίπτωσηδιαφοράςμεταπεριφερειακάνομικάμέσα(ΕΕ)

17

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

συμμορφώνεταιμετηΧάρταΘεμελιωδώνΔικαιωμάτων 19τοΚοινόΕυρω-παϊκόΣύστημαΑσύλου 20καιλοιπούςσυναφείςκανονισμούς 21

ΣεεθνικόεπίπεδοηΕλλάδαπασχίζεινασυμμορφωθείμετιςευρωπαϊ-κέςκαιδιεθνείςυποχρεώσεις τηςπαρrsquoόλααυτάφαίνεταιδιαρκώςναυστερεί

19 ΧάρτηςΘεμελιωδώνΔικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2000C 36401) Άρθρο 24 laquo1ΤαπαιδιάέχουνδικαίωμαστηνπροστασίακαιτηφροντίδαπουαπαιτούνταιγιατηνκαλήδιαβίωσήτουςΤαπαιδιάμπορούνναεκφράζουνελεύθερατηγνώμητουςΗγνώμητουςσχετικάμεζητήματαπουτααφορούνλαμβάνεταιυπόψησεσυνάρτησημετηνηλικίακαιτηνωριμότητάτους2Σεόλεςτιςπράξειςπουαφορούνταπαιδιάείτεεπιχειρούνταιαπόδημό-σιες αρχές είτε από ιδιωτικούς οργανισμούς πρωταρχική σημασία πρέπει να δίνεται στουπέρτατοσυμφέροντουπαιδιού3Κάθεπαιδίέχειδικαίωμαναδιατηρείτακτικάπροσωπικέςσχέσειςκαιαπευθείαςεπαφέςμετουςδύογονείςτουεκτόςεάντούτοείναιαντίθετοπροςτοσυμφέροντουraquo

20 ΚανονισμοίκαιΟδηγίεςπουσυνθέτουν τοευρωπαϊκόκεκτημένογια τοάσυλοΤοΚοινόΕυρωπαϊκό Σύστημα Ασύλου αποτελείται από πέντε μείζονα νομοθετήματα 1) Οδηγία201332ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχε-τικάμεκοινέςδιαδικασίεςγιατηχορήγησηκαιανάκλησητουκαθεστώτοςδιεθνούςπροστα-σίας(αναδιατύπωσητηςΟδηγίαςγιατιςδιαδικασίες)2)Οδηγία201333ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχή των αιτούντων διεθνή προστασία (αναδιατύπωση τηςΟδηγίας για τις συνθήκεςυποδοχής)3)Οδηγία201195ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης13ηςΔεκεμβρίου2011σχετικάμετιςαπαιτήσειςγια τηναναγνώρισητωνυπηκόωντρίτωνχωρώνήτωναπάτριδωνωςδικαιούχωνδιεθνούςπροστασίαςγιαέναενιαίοκαθεστώςγιατουςπρόσφυγεςήγιαταάτομαπουδικαιούνταιεπικουρικήπροστασίακαιγιατοπεριεχόμε-νοτηςπαρεχόμενηςπροστασίας(αναδιατύπωσητηςΟδηγίαςγιατηναναγνώριση)4)Κανο-νισμός(ΕΕ)6042013τουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013γιατηθέσπισητωνκριτηρίωνκαιμηχανισμώνγιατονπροσδιορισμότουκράτους-μέ-λουςπουείναιυπεύθυνογιατηνεξέτασηαίτησηςδιεθνούςπροστασίαςπουυποβάλλεταισεκράτος-μέλοςαπόυπήκοοτρίτηςχώραςήαπόαπάτριδα(ΚανονισμόςΔουβλίνοΙΙΙ)5)Κα-νονισμός(ΕΕ)6032013τουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχετικάμετηθέσπισητουlaquoEurodacraquoγιατηναντιπαραβολήδακτυλικώναποτυπωμάτωνγιατηναποτελεσματικήεφαρμογήτουκανονισμού(ΕΕ)αριθ6042013γιατηθέσπισητωνκριτηρίωνκαιμηχανισμώνγιατονπροσδιορισμότουκράτους-μέλουςτοοποίοείναιυπεύθυ-νο για την εξέτασηαίτησηςδιεθνούςπροστασίας πουυποβάλλεταισε κράτος-μέλοςαπόυπήκοοτρίτηςχώραςήαπόαπάτριδακαισχετικάμεαιτήσειςτηςαντιπαραβολήςμεταδεδο-μέναlaquoEurodacraquo που υποβάλλουνοι αρχές επιβολής του νόμου των κρατών-μελών και ηEuropolγιασκοπούςεπιβολήςτουνόμουκαιγιατηντροποποίησητουκανονισμού(ΕΕ)αριθ10772011σχετικάμετηνίδρυσηΕυρωπαϊκούΟργανισμούγιατηΛειτουργικήΔιαχείρισηΣυστημάτων ΤΠ Μεγάλης Κλίμακας στον Χώρο Ελευθερίας Ασφάλειας και Δικαιοσύνης(αναδιατύπωσητουΚανονισμούEurodac)

21 Οδηγία2008115ECτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης16ηςΔεκεμβρίου2008σχετικάμετουςκοινούςκανόνεςκαιδιαδικασίεςστακράτη-μέληγιατηνεπιστροφήτωνπαρανόμωςδιαμενόντωνυπηκόωντρίτωνχωρών(Οδηγίαγιατηνεπιστροφή)

18

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp22thinsp] Διατάξεις στο εθνικό δίκαιο Δικαιώματα και διαδικαστικές εγγυήσεις για τα ανήλικα

Τοπροστατευτικόπλαίσιογιαταασυνόδευτακαιταχωρισμένααπότηνοικογένειά τους παιδιά εξακολουθεί να είναι ανεπαρκές Παρά το ότιέχουνγίνειαρκετάνομοθετικάβήματαγιατηβελτίωσητηςπροστασίαςτωνπροσφύγωνστηνΕλλάδααπότο2013τοπλαίσιοπροστασίαςγιαταασυνόδευταπαιδιάκαιταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςndashανεξάρτητααπότονομικόκαθεστώςndashπαραμένειπεριστασιακόκαιαναποτελεσματικόενώσυχνάστηρίζεταισεad hocερμηνείεςκαιεφαρ-μογήαπότιςαρμόδιεςαρχέςπουείναιδύσκολονααμφισβητηθούν

Ενώδιατηρείταιέναπολύπλοκοκαιδυσνόητονομικόπλαίσιομεπολυά-ριθμεςεφαρμοστέεςδιατάξειςπροξενείέκπληξητογεγονόςότιτοαίτημαγια τη νομική μεταρρύθμιση συγκεκριμένων θεσμών εξακολουθεί να αποτελείμείζονζήτηματηςπροστασίαςμέσασταχρόνια 22

ΚατάτοδιάστημαπουκαλύπτειηέρευναμείζονανομοθετήματαυπήρξαντοΠροεδρικόΔιάταγμα2202007(Υποδοχή) 23οΝόμος43752016 24(οργάνω-σηκαιλειτουργίαμειζόνωνοικείωνδημόσιωνυπηρεσιώνΥπηρεσίαςΑσύλουΑρχήςΠροσφυγώνΥπηρεσίαςΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςσυνοριακήςδιαδι-κασίαςδιαδικασίαςασύλου)πουτροποποίησεμιαμακράσειράδιατάξεωνοιοποίεςπεριλαμβάνοντανσεπροηγούμεναΠροεδρικάΔιατάγματακαικατήργη-σεάλλεςτοΠΔ1412013 25(Προϋποθέσειςγιατηδιεθνήπροστασίακαιτο

22 Μιαπλήρηςεπισκόπησητηςελληνικήςνομοθεσίαςκαιτωνσυναφώντροποποιήσεωνδιατίθε-ταιστηνAsylum InformationDatabase(AIDA)ΧώραΕλλάδαndashΕπισκόπησητουνομικούπλαισίουhttpbitly2PS8Lfd

23 ΠροεδρικόΔιάταγμα2202007ΠροσαρμογήτηςΕλληνικήςΝομοθεσίαςπροςτιςδιατάξειςτηςΟδηγίας20039ΕΚαπότις27Ιανουαρίου2003σχετικάμετιςελάχιστεςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχήτωναιτούντωνάσυλοΦΕΚ251A13112007

24 Νόμος 43752016 laquoΟργάνωση και λειτουργία Υπηρεσίας Ασύλου Αρχής ΠροσφυγώνΥπηρεσίαςΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςσύστασηΓενικήςΓραμματείαςΥποδοχήςπροσαρ-μογήτηςΕλληνικήςΝομοθεσίαςπροςτιςδιατάξειςτηςοδηγίας201332ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαι τουΣυμβουλίουldquoσχετικάμε τιςκοινέςδιαδικασίεςγια τηχορήγησηκαιανάκλησητουκαθεστώτοςδιεθνούςπροστασίας(αναδιατύπωση)rdquo(L1802962013)διατά-ξειςγιατηνεργασίαδικαιούχωνδιεθνούςπροστασίαςκαιάλλεςδιατάξειςraquoΦΕΚ51A342016

25 ΠροεδρικόΔιάταγμα1412013για τηνlaquoπροσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίαςπρος τιςδιατάξεις τηςΟδηγίας201195ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαι τουΣυμβουλίουτης

19

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

περιεχόμενοτηςδιεθνούςπροστασίας)τοΠΔ1312006 26(Οικογενειακήεπα-νένωση)οΝόμος42512014 27 (Εθνικήπροστασίαανθρωπιστικόκαθεστώς)όπωςτροποποιήθηκεαπότονΝόμο43322015 28οευρωπαϊκόςΚανονισμός6042013(ΔουβλίνοIII)πουεφαρμόζεταιαπευθείαςκαιαποκλειστικάγιατουςσκοπούςτηςοικογενειακήςεπανένωσηςσεάλλακράτη-μέληλόγωτωνιδιαιτερο-τήτωντηςελληνικήςπραγματικότητας 29καιοΝόμος39072011(ίδρυσημειζό-νωνοικείωνδημόσιωνυπηρεσιώνndashδιαδικασίαεπιστροφής) 30

Υποχρεώσεις υποδοχήςthinsp31 Ταυτοποίηση φιλοξενία και νομική εκπροσώπηση των ανηλίκων

ΣύμφωναμετοΠΔ220 32τοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούαποτελείπρωταρχικόμέληματωναρμόδιωναρχώνκατάτηνεφαρμογήτωνσχετικών

13ηςΔεκεμβρίου2011(L337)σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηναναγνώρισηκαιτοκαθεστώςτωναλλοδαπώνήτωνανιθαγενώνωςδικαιούχωνδιεθνούςπροστασίαςγιαέναενιαίοκαθε-στώςγιατουςπρόσφυγεςήγιαταάτομαπουδικαιούνταιεπικουρικήπροστασίακαιγιατοπεριεχόμενοτηςπαρεχόμενηςπροστασίας(αναδιατύπωση)raquoΦΕΚ226A21102013

26 ΠροεδρικόΔιάταγμα1312006σχετικάμετηνΕναρμόνισητηςελληνικήςνομοθεσίαςμετηνΟδηγία 200386ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης ΦΕΚ 143Α13-7-2006Τροποποιήθηκε απόΠΔ1672008ΠΔ1132013

27 Νόμος42512014laquoΚώδικαςΜετανάστευσηςκαιΚοινωνικήςΈνταξηςκαιλοιπέςδιατάξειςraquoΦΕΚ80A142014

28 Νόμος43322015laquoΤροποποίησηδιατάξεωνΚώδικαΕλληνικήςΙθαγένειαςndashΤροποποίησητουΝ42512014γιατηνπροσαρμογήτηςελληνικήςνομοθεσίαςστιςοδηγίεςτουΕυρωπαϊ-κούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίου201198ΕΕτης13ηςΔεκεμβρίου2011σχετικάμετηνενιαίαδιαδικασίαυποβολήςαίτησηςγια τηχορήγησηστουςπολίτες τρίτωνχωρώνενιαίαςάδειαςδιαμονήςκαιεργασίαςστηνεπικράτειακράτους-μέλουςκαισχετικάμεκοινόσύνολοδικαιωμάτωνγιατουςεργαζομένουςαπότρίτεςχώρεςπουδιαμένουννομίμωςσεκράτος-μέ-λοςκαι201436ΕΕσχετικάμετιςπροϋποθέσειςεισόδουκαιδιαμονήςπολιτώντρίτωνχωρώνμεσκοπότηνεποχιακήεργασίακαιάλλεςδιατάξειςraquo ΦΕΚ76A09-07-2015

29 ΒλΕνότητα12laquoΓενικέςπληροφορίεςγιατηνπροστασίατωνασυνόδευτωνπαιδιώνκαιτωνπαιδιώνπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςστηνΕλλάδαraquoκαισχετικέςυποσημειώσεις

30 Νόμος39072011laquoΊδρυσηΥπηρεσίαςΑσύλουκαιΥπηρεσίαςΠρώτηςΥποδοχήςraquoπρο-σαρμογήτηςελληνικήςνομοθεσίαςπροςτιςδιατάξειςτηςΟδηγίας2008115ΕΚlaquoσχετικάμετουςκοινούςκανόνεςκαιδιαδικασίεςστακράτη-μέληγιατηνεπιστροφήτωνπαρανόμωςδια-μενόντωνυπηκόωντρίτωνχωρώνraquoκαιλοιπέςδιατάξειςΦΕΚ7Α26-01-2011

31 ΟΧάρτηςΘεμελιωδώνΔικαιωμάτωντηςΕΕορίζειταδικαιώματακαιτιςελευθερίεςσυμπεριλαμβα-νομένουτουδικαιώματοςστοάσυλοσύμφωναμετοΆρθρο18καιτοΚοινόΕυρωπαϊκόΣύστημαΑσύλουκαιέχειστόχοναδιασφαλίσεισυγκρίσιμεςσυνθήκεςδιαβίωσηςγιατουςαιτούντεςδιεθνήπροστασίασεόλητηνΕΕΗπιοσχετικήΟδηγίαείναιηΑναδιατύπωσητηςΟδηγίαςγιατιςΣυνθήκεςΥποδοχής(Οδηγία201333EΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙου-νίου2013σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχήτωναιτούντωνδιεθνήπροστασία)ΗΕλλάδαμόλιςπρόσφατα(τέληΜαΐου2018)εναρμόνισετηνεθνικήνομοθεσίαμεαυτή

32 Άρθρα1819(1)και(2)

20

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

διατάξεωνΣτηνπερίπτωσηπαιδιώνπουείναιθύματακάθεμορφήςκακο-ποίησηςαμέλειαςεκμετάλλευσηςβασανιστηρίωνήσκληρήςαπάνθρωπηςήταπεινωτικήςμεταχείρισηςεξασφαλίζεταιηπρόσβασησεεξειδικευμένεςκοινωνικέςυπηρεσίεςΕιδικάγιαταασυνόδευταανήλικαοιαρχέςθαπρέπειναλαμβάνουντακατάλληλαμέτραώστεναεξασφαλίζεταιηεκπροσώπησήτουςμέσααπότηνενημέρωσητουΕισαγγελέαΑνηλίκωνήτουΕισαγγελέαΠρωτοδικών ο οποίος ενεργεί ως προσωρινός επίτροποςΟι αρμόδιεςαρχές παραλαβής και εξέτασης ασύλου υποχρεούνται να διασφαλίζουναμέσωςότιικανοποιούνταιοιανάγκεςστέγασηςτωνανηλίκωνμεφιλοξενίασεενήλικουςσυγγενείςανάδοχοοικογένειαήάλλουςχώρουςφιλοξενίαςκατάλληλουςγιαανήλικαεφόσονηενλόγωστέγασηπροστατεύειτοπαιδίαπό τον κίνδυνο εμπορίας ή εκμετάλλευσης Επίσης οι αρμόδιες αρχέςπρέπειναενεργούνγιατηναπόκοινούστέγασηκαισυμβίωσητωναδερ-φώνκαταβάλλονταςπροσπάθειεςγιατονεντοπισμότωνμελώντηςοικογε-νείαςτοσυντομότεροδυνατόενώοιαλλαγέςδιαμονήςτωνασυνόδευτωνανηλίκωνπρέπειναπεριορίζονταιστοελάχιστοΤοπροσωπικόπουασχο-λείταιμευποθέσειςασυνόδευτωνανηλίκωνπρέπειναδιαθέτειήναλαμβάνεικατάλληληκατάρτισησχετικάμετιςανάγκεςτωνανηλίκων

ΗαρμόδιααρχήγιατηντοποθέτησητωνπαιδιώνείναιτοΕΚΚΑ 33καιπαράτοότιότανσυντάχτηκεαρχικάτοΠΔόριζεωςlaquoαρμόδιεςαρχέςraquoγιατηνεξασφάλισητηςφιλοξενίαςμέσααπότηνπαραπομπήτηςυπόθε-σης τις αστυνομικές αρχές που εντόπιζαν και έθεταν υπό κράτηση τοπαιδίμετάτημεταρρύθμισητουασύλουτο2011ndashπουτέθηκεπρακτικάσεισχύτο2013ndashκαιτησύστασητηςΥπηρεσίαςΠρώτηςΥποδοχήςκαιτηςΥπηρεσίαςΑσύλου 34οιδύοτελευταίεςείναιπιααρμόδιεςΩστόσοηυποχρέωσηειδοποίησηςτουτοπικούΕισαγγελέααφοράόλεςτιςαρχέςκαι συγκεκριμένα τις αστυνομικές αρχές οπουδήποτε ή οποτεδήποτεεντοπίζεταιέναπαιδίχωρίςχαρτιάήστέγη

33 ΕΚΚΑείναιτοελληνικόακρώνυμογιατοΕθνικόΚέντροΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςτουΥπουρ-γείουΕργασίαςΚοινωνικήςΑσφάλισηςκαιΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςΕίναιαρμόδιογιατηνεποπτείατηςλειτουργίαςτωνδιαθέσιμωνυποδομώνφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνκαιτονέλεγχοτωνπαραπομπώνΤοακρώνυμοχρησιμοποιείταιευρέωςείναιεύκολααναγνωρί-σιμοαπόόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείςκαισυναντάταισυχνότατακαιστηβιβλιογραφία

34 Συστάθηκετο2011Ωστόσοηπραγματικήεφαρμογήτηςσχετικήςνομοθεσίαςκαιηλει-τουργία των υπηρεσιών έλαβαν χώρα το 2013 Αμφότερες οι υπηρεσίες υπάγονται στοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςπουιδρύθηκετο2016

21

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ΟΝόμος43752016προβλέπειτηνΥπηρεσίαΥποδοχήςκαιΤαυτο-ποίησηςηοποίαείναιεπιχειρησιακάαρμόδιαγιατηλεπτομερήκαταγρα-φήεξακρίβωσητης ταυτότηταςκαιδιαδικασίεςεπαλήθευσηςστοιχείωντωνυπηκόωντρίτωνχωρώνήτωνανιθαγενώνπουεισέρχονταιπαράτυπαστηχώρααπότηνπρώτηστιγμήτηςάφιξηςστηνεπικράτειακαιγιατιςδιαδικασίες που θα τηρηθούν μετέπειτα ανάλογα με το συγκεκριμένοπροφίλκαιτιςανάγκες

ΚέντραΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησης(ΚΥΤ)ήΚινητέςΜονάδεςΥπο-δοχήςκαιΤαυτοποίησηςβρίσκονταισεόλαταμείζονασημείαεισόδουστηνΕλλάδαΕπίσηςστηναρμοδιότητατωνΚΥΤυπάγονταικαιανοιχτέςδομέςπροσωρινήςφιλοξενίας(κυρίωςανοιχτέςδομέςκαιλοιπέςδομέςπροσωρινήςφιλοξενίας)

Στηνυποδοχήπεριλαμβάνονταιηκαταγραφήτωνπροσωπικώνστοι-χείωνσυμπεριλαμβανομένηςτηςλήψηςκαικαταχώρισηςτωνδακτυλικώναποτυπωμάτων η εξακρίβωση της ταυτότητας και της ιθαγένειας (μέσααπό συνεντεύξεις κατά περίπτωση) ο ιατρικός έλεγχος και η παροχήψυχοκοινωνικήςυποστήριξηςκατάπερίπτωσηηενημέρωσηγιαταδικαιώ-ματακαιτιςυποχρεώσειςιδίωςγιατηδιαδικασίαυπαγωγήςσεκαθεστώςδιεθνούςπροστασίαςκαιγιατηδιαδικασίαυπαγωγήςσεπρόγραμμαεθε-λούσιαςεπιστροφήςηαναγνώρισητηςευαλωτότηταςκαιηπαραπομπήσεκατάλληληφροντίδαηπαραπομπήτωναιτούντωνάσυλοστιςαρμό-διεςυπηρεσίεςκαιηπαραπομπήόσωνδενυποβάλλουναίτησηστιςαρ-μόδιες αρχέςστο ΚΥΤ για την υπαγωγήσεδιαδικασίες επανεισδοχήςεπιστροφήςήαπέλασηςΤαυφιστάμεναΚΥΤείναιτατρέχονταlaquohotspotraquoπαράτοότισύμφωναμετηνομοθεσίαμπορείναπρόκειταιγιαοποια-δήποτεδομήέχεισχεδιαστείκαιέχειοριστείωςυπηρεσίαπρώτηςυπο-δοχήςΣύμφωναμετονορισμότηςσχετικήςνομοθεσίαςταασυνόδευταανήλικανοούνταιωςlaquoευάλωταάτομαraquo 35καιυπόκεινταισεδιαφορετικήδιαδικασίααπόεκείνηπουορίζεταιγιατασύνορα 36καιτονγενικόπλη-θυσμόπουφθάνειστηνΕλλάδαΜετάτηνεξακρίβωσητηςταυτότηταςοιυπηρεσίεςπρώτηςυποδοχήςσυνεργάζονταιμεάλλεςαρχές 37(τοEKKA)

35 Άρθρο14(8)τουΝόμου43752016καιΆρθρο20(1)και(3)laquoΕιδικέςανάγκεςυποδοχήςraquoΆρθρο20τουΝόμου45402018

36 Άρθρο60τουΝόμου4375201637 ΟνόμοςαναφέρεταιαπευθείαςστηνεφαρμογήτουΆρθρου19τουΠΔ220καιτηνεκπρο-

σώπησηκάθεπαιδιούαπότοντοπικόεισαγγελέαστοπλαίσιοτωνπροβλεπόμενωνυπηρεσιώνπρώτηςυποδοχήςαμέσωςμόλιςτεθείυπόκράτησηκαισεπεραιτέρωδιαδικασίεςαναγνώρισης

22

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

προκειμένουναδιασφαλιστείηπαραπομπήσεκατάλληληστέγασηενώκάθεπαιδίπουεπιθυμείνακαταθέσειαίτησηασύλουπαραπέμπεταιστοαρμόδιοΠεριφερειακόΓραφείοΑσύλουπουσυνήθωςβρίσκεταιστηνίδιαδομήΙατρικήκαιψυχοκοινωνικήυποστήριξηκαιαξιολόγησηπαρέχο-νταιστιςδομέςτουΚέντρουΥποδοχήςΕπιπλέονεπιλογέςγιαπροσωρινήστέγασηπροτούγίνειηοριστικήτοποθέτησηαπότοΕΚΚΑείναιοιξενώνεςσύντομηςφιλοξενίαςπουείναικαταχωρισμένοιστοΕΚΚΑήλοιπέςανοι-χτέςδομέςπροσωρινήςφιλοξενίαςγιαυπηκόουςτρίτωνχωρών(ΑνοιχτέςΔομέςΦιλοξενίαςndashΑσφαλείςΖώνεςγιαανήλικαστιςανοιχτέςδομέςφι-λοξενίας της ενδοχώρας που υπάγονται στην Υπηρεσία Υποδοχής καιΤαυτοποίησης)ΗτοποθέτησησεαυτέςτιςδομέςελέγχεταικαιρυθμίζεταιαπότιςαρμόδιεςαρχέςεντόςτουΥπουργείουΜεταναστευτικήςΠολιτικής

Εάνσεοποιοδήποτεστάδιοκατά τηδιαδικασία της ταυτοποίησης 38 ανακύψειαμφιβολίασχετικάμετηνανηλικότηταπολίτητρίτηςχώραςήανιθαγενούςοδιοικητήςτουΚέντρουμεσχετικήαπόφασήτουτονπα-ραπέμπεισεδιαδικασίαδιαπίστωσηςτηςανηλικότητας 39ηοποίαπερι-γράφεταιστηνΥπουργικήΑπόφαση924902013καιπροβλέπειδιεπιστη-μονικήπροσέγγισηεπιτρέπονταςτονιατρικόπροσδιορισμότηςηλικίας(οδοντιατρικόέλεγχοακτινογραφίαάνωάκρων)μόνοωςέσχατηλύσηΗδιαπίστωσητηςανηλικότηταςβασίζεταικυρίωςσεμακροσκοπικάχαρα-κτηριστικάκαιστηνεξέτασηαπόπαιδίατροενώακολουθείψυχολογικήκαικοινωνικήεκτίμησηπουαξιολογείτηνανάπτυξητουπροσώπουστηνπερίπτωσηπουοπαιδίατροςαδυνατείναεξαγάγειασφαλέςσυμπέρασμαΣεκάθεπερίπτωσηκαιώσπουναεκδοθείηαπόφασηγιατηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςτοάτομοθαθεωρείταιανήλικοκαιθατυγχάνειαντί-στοιχηςμεταχείρισηςΟνόμοςπροβλέπειεπίσηςδιαδικασίαγιατηναμ-φισβήτησητωνσχετικώνευρημάτων

Η διαπίστωση της ανηλικότητας στις δομές πρώτης υποδοχής είναιζωτικήςσημασίαςκαθώςηηλικίαείναιοκαθοριστικόςπαράγονταςόσοναφοράτοποιαδιαδικασίαθαακολουθήσουνοιΑρχέςΥποδοχήςσχετι-κάμετηνεκπροσώπησητηφιλοξενίατηνκράτησητηνανάγκηγιαδιε-θνήπροστασίακατάτηνπαραπομπήστοΠεριφερειακόΓραφείουΑσύ-λου ή την επιστροφή Τα ασυνόδευτα ανήλικα εξαιρούνται από την

38 ΜιασυναφήςΥπουργικήΑπόφασηπροβλέπειδιαδικασίααξιολόγησηςκατάτηνεξέτασημιαςαίτησηςασύλουκαθrsquoόλητηδιάρκειατηςΔιαδικασίαςΕξέτασης

39 Άρθρο14(9)τουΝόμου4375

23

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

προβλεπόμενηΔιαδικασίασταΣύνορα 40ηοποίαθαμπορούσεναοδη-γήσειστη γρήγορη επιστροφήστηνΤουρκίαΟιαιτήσεις ασύλου τωνανηλίκωνεξετάζονταιαποκλειστικάστοπλαίσιοτηςσυνήθουςδιαδικασίαςεξέτασης 41ενώπροβλέπεταιπαράτασητωνπροθεσμιώνκαιδενυπάρ-χουνπροαπαιτούμεναγιατηναποδοχήπριναπόαξιολόγησητηςουσίαςΗηλικίακαθορίζειεπίσηςτοανεφαρμόζεταιοΚανονισμόςτουΔουβλί-νουσεμιασυγκεκριμένηυπόθεσηκαιποιαείναιταπροςεπίκλησηάρθραπροκειμένουναείναιεπιτυχήςηαίτησηγιαοικογενειακήεπανένωσησεκάποιοάλλοκράτος-μέλοςτηςΕΕ

[thinsp23thinsp] Η κράτηση ως προσωρινή λύσηΑνεξάρτητααπότηδιεθνήνομοθεσίαγιαταανθρώπιναδικαιώματατοήπιοδίκαιοαρκετέςδιεθνείςκατευθυντήριεςοδηγίεςκαιτοευρωπαϊκόδίκαιοndashκαισυνεπώςη ελληνικήνομοθεσίαndash εξακολουθούννα επιτρέ-πουντηνκράτησητωνπαιδιώνΕνώεκκρεμούνοιδιαδικασίεςταυτοποίη-σηςήκαιηπαραπομπήσεκατάλληλεςδομέςφιλοξενίας(δομέςφιλοξε-νίαςανηλίκων)ταανήλικαπαραμένουνυπόκαθεστώςlaquoπεριορισμούτηςελευθερίαςraquoεντόςτωνΚέντρωνΥποδοχής(όπωςόλαταπρόσωπα)συ-νήθωςξεχωριστάαπότονπληθυσμότωνενηλίκων

Η κράτηση πρέπει να χρησιμοποιείται μόνοως laquoέσχατη λύσηraquo γιαχρονικόδιάστημαπουδενμπορείναυπερβαίνειτιςείκοσιπέντεμέρεςαλλά που μπορεί να παραταθεί για επιπλέον είκοσι μέρες εάν ndashλόγωεξαιρετικώνπεριστάσεωνόπωςησημαντικήαύξησητωναφίξεωνασυνό-δευτων ανηλίκωνndash δεν είναι εφικτή η παραπομπή σε κατάλληλη δομήεντόςτουκαθορισμένουχρονικούορίουπαράτιςπροσπάθειεςτωναρ-χών 42Κατά τηδιάρκειααυτής τηςπεριόδου ταπαιδιάδικαιούνται ναέχουντηδυνατότηταναασχολούνταιμεδραστηριότητεςελεύθερουχρό-νουσυμπεριλαμβανομένων τωνπαιχνιδιών και τωνψυχαγωγικώνδρα-στηριοτήτωνπουαρμόζουνστηνηλικίατουςκαιαπρόσκοπτηπρόσβασηστηνεκπαίδευση

Η κράτηση γίνεται ndashεάν είναι απαραίτητοndash αφού εγκριθεί ο

40 Άρθρο60τουΝόμου4375201641 Άρθρο45τουΝόμου4375201642 Άρθρα14(8)και46(10)τουΝόμου4375όπωςτροποποιήθηκανndashωστόσοόχισεσημα-

ντικόβαθμόndashαπότοΝόμο45402018

24

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

laquoπεριορισμόςτηςελευθερίαςraquoαπότηνΥπηρεσίαΥποδοχήςκαιΤαυτο-ποίησης(ΥΠΥΤ)μετοπαιδίναμεταφέρεταιστοπλησιέστεροΠροανα-χωρησιακόΚέντροΗκράτησημπορείεπίσηςναπραγματοποιηθείοποια-δήποτεστιγμήστηνενδοχώραεάνκάποιοασυνόδευτοπαιδίεντοπιστείαπότιςαστυνομικέςαρχέςώσπουναμπορέσειναανταποκριθείτοΕΚΚΑ Στηνπερίπτωσηπου ταΠροαναχωρησιακάΚέντραδενδιαθέτουν τηναπαραίτητηχωρητικότηταγιατηlaquoφιλοξενίαraquoτωνανηλίκωνδεναποκλείο-νταιλοιπέςδομέςκράτησηςόπωςτακελιάσταΑστυνομικάΤμήματα

Παράτοότιδεναναφέρεταισεκάποιοσυναφέςνομοθέτημαηκρά-τησητωνανηλίκωνγιατοσκοπότηςασφαλούςπαραπομπήςγίνεταισεδομέςυπότηνευθύνητωναστυνομικώναρχώνκατάταπαραπάνωαλλάεγκρίνεταιαπότοντοπικόεισαγγελέαανηλίκωνήπρωτοδικώνωςlaquoπρο-στατευτικήφύλαξηraquo 43Πρόκειταιγιαμέτροπουβασίζεταιστηναπεριόρι-στηεξουσίατουεισαγγελέαναπαραγγέλλειοποιοδήποτεμέτροκρίνεταιπρόσφοροκαιαπαραίτητογιατηνπροστασίατωνπαιδιώνκαιγιααπροσ-διόριστο χρονικό διάστημαΘα πρέπει να αναφερθεί το γεγονός ότιεφόσονκατάτηδιάρκειααυτήςτηςφάσηςταπαιδιάδενκρατούνταιγιαδιοικητικούςσκοπούς(δηλαδήγιατοσκοπότηςεπιστροφήςήτηςαπέ-λασης)δεντυγχάνουνεφαρμογήςταένδικαμέσαπουπροβλέπειονό-μοςγιατηνάσκησηπροσφυγήςκατάτηςδιοικητικήςκράτησηςΟισυγκε-κριμένεςαποφάσειςδενμπορούννααποτελέσουναντικείμενοπροσφυ-γήςενώπιονοποιασδήποτεαρχήςήοποιουδήποτεδικαστηρίουΗπρο-στατευτικήφύλαξημπορείνααρθείμόνοαπότονεισαγγελέαεάνεξα-σφαλιστείφιλοξενίασεκάποιονξενώναήκάποιαδομήφιλοξενίαςήεάνκάποιοικανόκαικατάλληλομέλοςτηςοικογένειαςαποδείξειστονεισαγ-γελέα την ικανότητά τουνααναλάβει τηφροντίδακαι τηστέγαση τουπαιδιού

43 Μια μορφή Προστατευτικής Φύλαξης συναντάται στην ελληνική νομοθεσία και τυγχάνειεφαρμογήςσεάτομαπουκρίνονταιεπικίνδυναγιατηδημόσιατάξηήεκθέτουντονεαυτότουςσεκίνδυνο(γιαπαράδειγμαάτομαπουέχουνκάποιαψυχικήνόσοάτομαπουείναιμεθυσμέναήανήλικαπουέχουνεξαφανιστείεκούσιαήακούσιααπότουςοικείουςτους)καιμπορείναπραγματοποιηθεί εκτόςδομώνκράτησηςκαιώσπου τασυγκεκριμέναάτομαναεπιστραφούνστηφροντίδατηςοικογένειάςτους(ΠΧ1411991)

25

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp24thinsp] Νομικό καθεστώςΗελληνικήνομοθεσίαδενπροβλέπεικάποιοντύποδιαμονήςήκάποιοκαθεστώςπροσωρινήςπροστασίαςγιαταασυνόδευταανήλικακατάτηνεφηβείαΤαανήλικααναγκάζονταιναχρησιμοποιήσουντιςεπιλογέςπουπροβλέπονται στηδιαδικασίαασύλου προκειμένου νααποκτήσουν τοκαθεστώςπρόσφυγατοκαθεστώςεπικουρικήςπροστασίαςήτηνάδειαδιαμονήςγιαανθρωπιστικούςλόγους

ΣύμφωναμετοΝόμο4375 44οιαιτήσειςπουυποβάλλονταιαπόανή-λικακαταγράφονταικαιεξετάζονταικατάπροτεραιότητααπότηνΥπηρε-σίαΑσύλου(ΥΑ)ΗαξιολόγησητηςαίτησηςθαπρέπειναγίνεταιαπόκατάλληλαεκπαιδευμένουςχειριστέςΟιαρχέςτηςΥΑυποχρεούνταιναδιασφαλίζουντοδιορισμόεπιτρόπουκατάτηνκαταγραφήειδοποιώνταςτονεισαγγελέακαιπαραπέμπονταςτηνυπόθεσηστοΕΚΚΑγιαναεξα-σφαλιστείητοποθέτηση

Πρέπεινααναφερθείότικατάκανόναηπροαναφερόμενηαπλήδια-δικασίαπραγματοποιείταιμόνοστηνενδοχώραεφόσονεκείδενυπάρ-χουνΚέντραΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςΌλεςοισχετικέςαρμοδιότη-τεςγιατηνεξασφάλισητηςεκπροσώπησηςκαιτηςστέγασηςτωνασυνό-δευτωνανηλίκωνέχουνανατεθείστηνΥπηρεσίαΑσύλου

Ηπρόσβασηστηδιαδικασίαπεριορίζεταισταανήλικαηλικίαςκάτωτων15ετώνταοποίαπρέπειναεκπροσωπούνταικαινασυνοδεύονταιαπότονδιορισμένοεπίτροποσεόλαταστάδιατηςδιαδικασίαςμεεξαίρεσηκατάτηδιάρκειατηςσυνέντευξηςοπότεηπαρουσίατουεπιτρόπουπερι-γράφεταιπαραδόξωςωςlaquoπροαιρετικήraquoκαιόχιυποχρεωτικήΤαπαιδιάκάθεηλικίαςδικαιούνταιψυχοκοινωνικήυποστήριξηκαινομικήσυνδρομήΕπίσηςμπορούννασυνοδεύονταικαιναυποστηρίζονταικατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίαςαπότουςσυμβούλουςτους(κοινωνικούςλειτουργούςήδικηγόρουςπουσυνήθωςπαρέχονταιαπότηνκοινωνίατωνπολιτών) 45

ΟιπληροφορίεςσχετικάμετηνταυτότητακαιτηνηλικίατωνανηλίκωνκαταγράφονταιστηνΥπηρεσίαΑσύλουα)σύμφωναμετιςπληροφορίεςπουπαρέχειηΥπηρεσίαΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςκαιβ)σύμφωναμετηδήλωσητουαιτούντοςστηνενδοχώραεάνδενπραγματοποιήθηκεη

44 Άρθρα51(6)και45τουΝόμου4375201645 Άρθρα36(8)(9)(10)και45τουΝόμου43752016

26

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ταυτοποίησησεκάποιαΥΠΥΤΣεπερίπτωσηπουανακύψουναμφιβολίεςσχετικάμετηνηλικίατουαιτούντοςκατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίαςασύ-λου (εξέταση πρώτου και δεύτερου βαθμού) διατίθεται μια διαδικασίαδιαπίστωσης της ανηλικότητας 46 η οποία προβλέπει μια διεπιστημονικήπροσέγγιση όπως περιγράφεται παραπάνω και συναφείς διαδικαστικέςεγγυήσειςκαιδικλείδεςασφαλείαςτοδικαίωμαάσκησηςπροσφυγήςκατάτηςέκβασηςτηςδιαπίστωσηςεκπροσώπησηκατάτηδιάρκειατηςδιαδικα-σίαςκτλΗταυτοποίησηστηνΥπηρεσίαΑσύλουμπορείεπίσηςναδιορ-θωθείστηνπερίπτωσηεσφαλμένηςκαταχώρισηςεάνπροσκομιστείστηνΥπηρεσίαΑσύλου συγκεκριμένη πρωτότυπη τεκμηρίωση (εθνικό δελτίοταυτότηταςήδιαβατήριο)πουεκδόθηκεαπότηχώραπροέλευσης 47

ΗΥπηρεσίαΑσύλου είναιαρμόδια για την εξέταση τηςαίτησηςσεπρώτοβαθμόκαιγιατηνπαραπομπήτηςυπόθεσηςστηνελληνικήΜονά-δαΔουβλίνουκατάπερίπτωσηΗεξέτασηπραγματοποιείταισύμφωναμετιςουσιαστικέςπροϋποθέσειςπουαναφέρονταιστοΠΔ1412013σχε-τικάμετηχορήγησηδιεθνούςπροστασίαςΣτηνπερίπτωσηαπόρριψηςταανήλικαέχουντοδικαίωμαάσκησηςαίτησηςακυρώσεωςενώπιοντηςΑρχήςΠροσφυγώνεντόςτριάνταημερώνΜόνοητελευταίααρχήμπο-ρείεάνηχορήγησηδιεθνούςπροστασίαςαπορριφθείκαιστονδεύτεροβαθμόναπαραπέμψειτηνυπόθεσηστονυπουργόΕσωτερικώνπροτεί-νονταςτηχορήγησηάδειαςδιαμονήςγιαανθρωπιστικούςλόγους 48Ονόμος 49 προβλέπει επίσης τη δικαστική επανεξέταση ndashκάτι σαν laquoτρίτοβαθμόraquo-ενώπιοντουΔιοικητικούΕφετείουωστόσομόνογιανομικούςκαιδιαδικαστικούςλόγουςμετοδικαστήριοναμηνέχειτηνεξουσίανααποφανθείεπίτηςουσίαςμιαςαίτησηςασύλουπαράμόνονααναπέμψειτηναίτησηστηνΑρχήΠροσφυγών 50

46 Άρθρο45τουΝόμου4375πουαναφέρεταιστηνΚοινήΥπουργικήΑπόφαση19812016του υπουργού Εσωτερικών και Διοικητικής Ανασυγκρότησης και του υπουργού Υγείας19822016ΦΕΚ335Β1622016

47 Άρθρο43τουΝόμου4375201648 Άρθρο19A(1)τουΝόμου42512014όπωςτροποποιήθηκεαπότοΆρθρο8(25)του

Νόμου43322015καιτοΆρθρο22τουΝόμου4375201649 Άρθρο64τουΝόμου43752016καιΆρθρο13τουΝόμου30682002όπωςτροποποιή-

θηκεαπότοΆρθρο49τουΝόμου39002010καιτοΆρθρο29τουΝόμου4540201850 Τοσυγκεκριμένοένδικομέσοδενέχειανασταλτικήισχύσεσχέσημετηναπόφασηγιαεπι-

στροφήπουακολουθείηαπόρριψηστονδεύτεροβαθμόΠρέπειναυποβληθείμιαεπιπλέοναίτησηενώπιοντουδικαστηρίουώστενααιτιολογείταιηαναστολήτηςεπιστροφήςμεβάσηα) μια καλά τεκμηριωμένη αίτηση για την ακύρωση της δικαστικής απόφασης που ήδη

27

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

Καιοιτρειςμορφέςκαθεστώτοςδιαμονήςχορηγούντοδικαίωμαστηνεργασίατηνεκπαίδευσηκαιτηνκοινωνικήασφάλισημετιςίδιεςήπαρό-μοιεςπροϋποθέσειςπουισχύουνγιατουςΈλληνεςκαιτουςΕυρωπαίουςυπηκόουςπουκατοικούνστηνΕλλάδαΤαανήλικαπουλαμβάνουνδιε-θνήπροστασίαδικαιούνταιεπιπλέονταίδιαοφέληπουλάμβανανκαιωςαιτούντεςάσυλο(δηλαδήεκπροσώπησηεκπαίδευσηφιλοξενία) 51ενώγιαπρώτηφοράστηνομοθεσίαπουεξετάστηκεπροβλέπεταιηυποχρέ-ωσητωναρχώνναλαμβάνουνυπόψητουςτιςαπόψειςτουπαιδιού

Οιανήλικοιδικαιούχοιτουκαθεστώτοςπρόσφυγαέχουντοεπιπρό-σθετο δικαίωμα της επανένωσης με τα μέλη της οικογένειάς τους πουπαραμένουνστηχώρακαταγωγήςστηνελληνικήεπικράτειασύμφωναμετηδιαδικασίαπουπροβλέπεταιστοΠΔ1312006 52Ωστόσοδενυπάρ-χουνγνωστέςυποθέσειςπουναεπαληθεύουντηνπραγματικήεφαρμογήτηςσυγκεκριμένηςδιαδικασίας 53

[thinsp25thinsp] Απέλαση ndash Ακούσια επιστροφήΤαανήλικαπουδενυποβάλλουναίτησηγιαάσυλοήτωνοποίωνοιαιτή-σεις απορρίπτονται υπόκεινται στις διατάξεις του Νόμου 39072011 54 πουπροβλέπειτιςδιαδικασίεςγιατηνεπιστροφήΤοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούθαπρέπεινααποτελείγνώμοναγιακάθεαπόφασησχετικάμετηνεπιστροφήΕπομένωςηεπιστροφήενόςανηλίκουστηχώρακα-ταγωγήςήτηχώραπροηγούμενηςδιαμονήςείναιεφικτήμόνοεάνεκείβρίσκεταικάποιομέλοςτηςοικογένειαςήάλλοκατάλληλοπρόσωπογια

εκκρεμείήβ)τηναπόδειξηανεπανόρθωτηςβλάβηςσεπερίπτωσηεπιστροφήςΚαιταδύοένδικαμέσαείναιάκρωςαπαιτητικάκαιπροϋποθέτουνάκρωςαπαιτητικήνομικήσυνδρομήΠαρrsquoόλααυτάοινομικοίταχαρακτηρίζουναναποτελεσματικάμεταπερισσότεραδικαστή-ριαναείναιαπρόθυμαναακυρώνουναποφάσειςΒλΆρθρο64τουΝόμου43752016ΗδιαδικασίατροποποιήθηκεεκνέουαπότοΆρθρο29τουΝόμου45402018

51 ΤοΆρθρο32τουΠΔ1412013είναισχεδόνπανομοιότυπομετοΆρθρο19τουΠΔ22052 ΤοΠροεδρικόΔιάταγμα1312006σχετικάμετηνεναρμόνισητηςελληνικήςνομοθεσίαςμε

την Οδηγία 200386ΕΚ σχετικά με το δικαίωμα οικογενειακής επανένωσης ΦΕΚ 143Α1372006και1672008-1132013

53 Ηπραγματικήκαιουσιαστικήεφαρμογή τουενλόγωνόμουδενεπιβεβαιώνεταιούτεαπόεπαγγελματίεςκαιβασικούςπληροφοριοδότεςπουερωτήθηκανούτεαπότηδιαθέσιμηβιβλιο-γραφίαΗδιαδικασίαχαρακτηρίζεταιlaquoαδύνατηraquoαπότουςεπαγγελματίεςνομικούςγιαόλαταπρόσωπασταοποίαχορηγείταιτοκαθεστώςπρόσφυγαανεξαρτήτωςηλικίαςλόγωαρκετώνπρακτικώνκαισημαντικώνκωλυμάτων

54 Άρθρα2025και32τουΝόμου49072011

28

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

τηφροντίδατουήεάνηχώραδιαθέτεικατάλληλεςδομέςυποδοχήςγιατηνπροστασίατουανηλίκουΗκράτησηέωςτηνπραγματικήεπιστροφήθαπρέπειναεπιλέγεταιμόνοωςέσχατηλύσηκαικατάτηδιάρκειααυτήςτηςπεριόδουταπαιδιάέχουντηδυνατότηταναασχολούνταιμεδραστη-ριότητες ελεύθερουχρόνουσυμπεριλαμβανομένων τωνπαιχνιδιών καιτωνψυχαγωγικώνδραστηριοτήτωνπουαρμόζουνστηνηλικίατουςκαινα έχουν απρόσκοπτη πρόσβαση στην εκπαίδευση Στην πράξη είναιεξαιρετικάαπίθανηηαπέλασηήηακούσιαεπιστροφήτωνατόμωνπουκαταγράφονταιεπίσημαωςανήλικαστηχώρακαταγωγήςΠαράτοότιυπάρχειηδιάταξη 55όπωςπροαναφέρθηκεταανήλικαndashειδικάστηνεν-δοχώραανεξάρτητααπότονομικότουςκαθεστώςndashτίθενταισεκράτησηγιαλόγουςπροστασίαςώσπουνακαταστείεφικτήηασφαλήςπαραπο-μπήσεμιακατάλληληδομήφιλοξενίαςστηνοποίαμπορούνναπαραμεί-νουνέωςότουενηλικιωθούν

ΠαράτοότιπρόκειταιγιαθετικόμέτροστονπρώτοβαθμόηάδειαδεναντικαθιστάτηνάδειαδιαμονήςκαιδενσυνοδεύεταιαπότεκμηρίωσηπουνααποδεικνύειτοντόποκατοικίαςτουπαιδιούΤαανήλικαμπορείναδιαθέτουνάδειαδιαμονήςαλλάελλείψειοποιασδήποτετεκμηρίωσηςπουαποδεικνύειτηνηλικίατουςήκαιτηφιλοξενίασεσυγκεκριμένοξε-νώναείναιευάλωταndashειδικάστιςμεγαλουπόλειςτηςενδοχώραςndashσεεπα-νειλημμένεςσυλλήψειςήκαιδιαδικασίεςδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςπουδιατάσσουνοιαστυνομικέςαρχέςμετιςτελευταίεςναμηρυθμίζο-νταιδιάνόμουΣυνήθωςπεριλαμβάνουνμόνοειδικέςιατρικέςεξετάσειςδηλαδήακτινογραφίεςοιοποίεςέχουνυποστείέντονεςκριτικέςωςμέ-θοδοςπουδενεπιτρέπειτηνεξαγωγήασφαλώνσυμπερασμάτωνενώέχειεπανειλημμένωςαναφερθείότιοδηγούνστηνεσφαλμένηκαταγραφήτωνανηλίκωνωςενηλίκων 56

55 Ηεφαρμογήτουάρθρουδενκατέστηδυνατόναεπιβεβαιωθείαπόεπαγγελματίεςήβασικούςπληροφοριοδότεςπουερωτήθηκανούτεαπότηδιαθέσιμηβιβλιογραφία

56 Πληροφορίεςοιοποίεςεπαληθεύονταιαπόεπαγγελματίεςπουερωτήθηκανβασικούςπληρο-φοριοδότεςκαιαπότηδιαθέσιμηβιβλιογραφίαΒλεπίσηςCRCGCαρ22και23(2017)

29

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

[thinsp26thinsp] ΕπιτροπείαΑνεξάρτητααπότονομικόκαθεστώςηυποχρέωσηεξασφάλισηςνομικήςεκπροσώπησηςμετοδιορισμόεπιτρόπουσυμπεριλαμβάνεταιστοσύνο-λοτηςυπόεξέτασηνομοθεσίαςηοποίααναφέρεταιστονεισαγγελέακαιτον εθνικόθεσμό τηςΕπιτροπείας πουπροβλέπεται από τον ελληνικόΑστικόΚώδικα 57όπωςτροποποιήθηκεαπότοΝόμο24471996 58καιτυγχάνειεφαρμογήςκαισταπαιδιάελληνικήςυπηκοότητας

Ηδιαδικασίαδιορισμούμόνιμουεπιτρόπουπροϋποθέτειτηνύπαρξηενόςlaquoκατάλληλουraquoενηλίκου 59ενόςτριμελούςσυμβουλίουπουθαεπο-πτεύει τις αποφάσεις του επιτρόπου τον επίσημο διορισμό όλων τωνσχετικώνπροσώπωναπότοδικαστήριομετάτηνπρωτοβουλίατουεισαγ-γελέακαιτηναρωγήτουδικαστηρίουκαιτουεισαγγελέααπότιςκοινω-νικέςυπηρεσίεςΕάνδενυπάρχειένακατάλληλοπρόσωποκατάταανω-τέρωηεπιτροπείαμπορείναανατεθείμόνοσεειδικέςδημόσιεςκοινωνι-κέςυπηρεσίεςπρονοιακάιδρύματαπουθασυσταθούνndashσύμφωναμετασυναφήΠροεδρικάΔιατάγματαndash 60εντόςτηςδικαιοδοσίαςκάθεδικαστη-ρίουγιααυτότονσυγκεκριμένοσκοπό 61Οιενλόγωδιατάξειςέμεινανανεφάρμοστεςκαιοιπροαναφερόμενεςυπηρεσίεςδενσυστάθηκανποτέενώαποδείχτηκεότιμέσασταχρόνιαδενκατέστηδυνατήηεξασφάλισητωναπαραίτητωνπόρωνγιατιςειδικέςυποστηρικτικέςκοινωνικέςυπηρε-σίες οι οποίες θα μπορούσαν να έχουν τηδυνατότητα να χειριστούνπολλέςυποθέσειςπουθαπαραπέμποντανσεαυτέςκαινασυνδράμουντονεισαγγελέακαιταδικαστήρια

ΟτοπικόςδημόσιοςεισαγγελέαςενεργείωςπροσωρινόςεπίτροποςγιαεκατοντάδεςπαιδιάεντόςτηςεδαφικήςτουδικαιοδοσίαςώσπουτοδικαστήριοναδιορίσειμόνιμοεπίτροποΣτηνπάροδοτωνετώνοιει-σαγγελείςπάσχισαννασυνειδητοποιήσουντιαπαιτείταιαπόεκείνουςδιά

57 Άρθρο1589-1654τουΑστικούΚώδικα58 Νόμος24471996laquoΤροποποίησητουΑστικούΚώδικαndashΥιοθεσίαndashΕπιτροπείαndashσυναφή

ζητήματαndashδικονομικέςδιατάξειςraquoΦΕΚ278Αrsquo59 Ηκαταλληλότηταενόςπροσώπουδενπρέπεινααξιολογείταικαινακρίνεταιαποκλειστικά

κατάτηνεκτίμησητουδικαστηρίουκαιονόμοςδίνειπροτεραιότητασταμέλητηςοικογένειαςΆρθρο1592τουΑΚ

60 ΤασχετικάΠΔδενεκδόθηκαν61 Άρθρο1600τουΑΚκαιΆρθρα49-5253και64τουΝόμου24471996

30

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

νόμου 62Ηανάθεσηαυτούτουεπιπρόσθετουκαθήκοντοςστιςεισαγγε-λικέςαρχέςαποδείχτηκεκαταστροφικήμέσασταχρόνια ιδιαίτεραεάνληφθεί υπόψηοαριθμός των εισαγγελέων καιοπραγματικόςφόρτοςεργασίαςτουςωςδιωκτικώναρχών

laquoΗανεπάρκειατουεθνικούσυστήματοςΕπιτροπείαςστερείαπόταπαιδιά κάθε πραγματική δυνατότητα συμμετοχής στις αποφάσειςπουλαμβάνονταιγιαεκείναΕίναιde factoαδύνατοακόμακιανεπιδειχθείημέγιστηεπιμέλειακαικαταβληθείημέγιστηπροσπάθειανααναπτυχθείμιαπροσωπικήκαιατομικήσχέσημεταπαιδιάόπωςεπιτάσσειηεπιτροπείαηοποίαθαεπέτρεπεσεκάθεεισαγγελέανακαταστείldquoπραγματικόςεπίτροποςrdquoήακόμακαλύτεραοαπαραίτη-τοςldquoυποκατάστατοςγονέαςrdquoraquo 63

Ησχέσητωνπαιδιώνμετονεπίτροποπεριορίζεταιστογεγονόςότιπρό-κειταιγιατοπρόσωποπουυπογράφειτιςσχετικέςαποφάσειςήκαιεξου-σιοδοτήσειςγιαάλλουςφορείςΟμεγάλοςαριθμόςτωνασυνόδευτωνανηλίκων καθιστά πρακτικά αδύνατη την άσκηση των καθηκόντων τουπροσωρινούεπιτρόπουαπότον τοπικόεισαγγελέα 64Ηεκπροσώπησηκαθώςκαιηδιαχείρισητωνκαθημερινώντουςπροβλημάτωνείναιαδύνα-τεςΣημαντικάδικαιώματα καθίστανται κενό γράμμαχωρίς τηνύπαρξηεπιτρόπου 65Ενόσωδεντροποποιείταιτοlaquoβασικόraquoεγχώριοδίκαιοπα-ρεμποδίζονταιηευημερίαηπροστασίαηπρόσβασηστιςδημόσιεςυπη-ρεσίεςκαιηένταξητωνασυνόδευτωνανηλίκων 66

62 laquoΦαίνεταιότιοιδιαδικασίεςπουτηρούνταιγιαναδιασφαλιστείηεκπροσώπησηκαιηπρο-στασίατωνασυνόδευτωνπαιδιώνεπαφίενταιστηδιακριτικήευχέρειατουεισαγγελέακαιστιςυποστηρικτικέςυπηρεσίεςπουμπορείναέχειστηδιάθεσήτουοΕισαγγελέας(όπωςΜΚΟκοινωνικές υπηρεσίες)raquo UNHCR France Terre drsquoAsile Save the Children and PRAKSISProtection of Children on the Move Addressing protection needs through receptioncounsellingandreferralandenhancingcooperationinGreeceItalyandFranceΙούλιος2012διατίθεταιστηδιεύθυνσηhttpbitly1cmO5X1

63 ΕΣΠlaquoΑσυνόδευταανήλικασταελληνοτουρκικάσύνοραστονΈβροΜάρτιος2011-Μάρτιος2012raquo2262012httpbitly303UtwJ

64 ΣυνήγοροςτουΠολίτηlaquoΗπρόκλησητωνμεταναστευτικώνροώνκαιτηςπροστασίαςτωνπροσφύγωνndashζητήματαδιοικητικήςδιαχείρισηςκαιδικαιωμάτωνraquoΕιδικήΈκθεση2017σσ28-29και75httpbitly2WznlKS

65 Ibid66 UNICEFamp Institute ofChildHealthReport ldquoRAPID ASSESSMENT OF MENTAL HEALTH

PSYCHOSOCIAL NEEDS AND SERVICES FOR UNACCOMPANIED CHILDREN IN GREECErdquoOctober2017σσ20-21

31

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

Θαπρέπει ακόμα νααναφερθείότι ηαρμοδιότητα του εισαγγελέαείναι τοπικήκαιεξαρτάταιαπότηνπεριοχήδιαμονής τουπαιδιούπουεμπίπτει στην εξουσία ενός συγκεκριμένου εισαγγελέα Σε περιπτώσειςαλλαγήςγεωγραφικήςθέσηςτωνανηλίκωναλλάζουνκαιοιπροσωρινοίεπίτροποισυμπεριλαμβανομένουτουαρμόδιουεισαγγελέαδιαταράσσο-νταςέτσιτοσυνεχέςτωναποφάσεωνπουλαμβάνονταιήτωνενεργειώνπου έχουν ήδη αναληφθείΠαράλληλα δεν διασφαλίζεται η συνέπειατωναποφάσεωνκαθώςοεισαγγελέαςδιαθέτειαπεριόριστηεξουσίαλή-ψηςαποφάσεωνπουεπηρεάζουν τοΒέλτιστοΣυμφέρον τουΠαιδιούχωρίςκανναπροηγηθείσυνάντησημετοπαιδί

Τοεθνικόσύστημαεπιτροπείαςέχειδεχτείσοβαρέςκαιεπανειλημμέ-νεςεπικρίσειςμέσασταχρόνια 67καιεξακολουθείναείναιανεπαρκέςκαιναχρήζειευρειώννομοθετικώντροποποιήσεων 68ώστενααπαλλαγούνοιεισαγγελικέςαρχέςαπότονυπερβολικόφόρτοεργασίαςκαιναδια-σφαλίζεταιηπραγματικήκαιουσιαστικήεκπροσώπησητωνπαιδιώνστηνκαθημερινότητάτους

ΜετάτηναυξημένηάφιξηπροσφύγωνκαιασυνόδευτωνανηλίκωνστηνΕλλάδαηοποίαείχεωςαποτέλεσμανακατοικούνμεγάλοιαριθμοίπροσφύ-γωνκαιανηλίκωνσχεδόνσεκάθεελληνικόνομόόλοιοιεισαγγελείςασχο-λήθηκανndashπολλοίαπόαυτούςγιαπρώτηφοράndashμετοπρόβληματηςεκπρο-σώπησης και της επιτροπείας τωνασυνόδευτωνανηλίκωνστηδικαιοδοσίατουςΟιπρακτικέςηερμηνείακαιηεφαρμογήτωνσχετικώνδιατάξεωνδια-φέρουνανάμεσαστουςεισαγγελείςκαιτουςνομούςκατάπερίπτωση

Πιοπρακτικάεμπόδιακαιεπιπλοκέςανέκυψανμετάτηντροποποίη-σητουορισμούτωνασυνόδευτωνπαιδιώνστηνελληνικήνομοθεσία 69

67 CoECommitteeofMinistersOutcomeof1214thMeeting(DH)2-4December2014(5December2014)CMDelDec(2014)121420

68 ΟΝόμος4375(Άρθρο17)προβλέπειτημελλοντικήέκδοσηΠροεδρικούΔιατάγματοςπουθαρυθμίζειτηδιαδικασίαδιορισμούεπιτρόπουήεκπροσώπουγιαταασυνόδευταανήλικαΣτοΆρθρο34προβλέπεταιρητάηδυνατότηταναοριστείωςπροσωρινόςεπίτροποςονό-μιμοςεκπρόσωποςενόςνομικούπροσώπουμηκερδοσκοπικούχαρακτήραΣτοΆρθρο45αναφέρεταιτοΆρθρο19τουΠΔ2202007σχετικάμετηδιαδικασίαπουτηρείταιγιατοδιορισμόπροσωρινούεπιτρόπουαλλάεπιπλέονρυθμίζονταιγιαπρώτηφοράστοελληνικόνομικόπλαίσιοσυγκεκριμένεςυποχρεώσειςκαιεγγυήσειςγιαταανήλικα

69 Άρθρο2(ι)τουΠΔ1132013ΣύμφωναμετοΠΔ1132013έναπαιδίθεωρείταιασυνό-δευτο εάν βρίσκεται στην Ελλάδα laquoχωρίς να συνοδεύεται από ενήλικο υπεύθυνο για τηφροντίδατουσύμφωναμετηνελληνικήνομοθεσίαήπρακτικήraquoσεαντίθεσημετονπροη-γούμενοορισμόπουπεριλαμβανότανστοΠΔ1142010Άρθρο2(ι)τουΠΔ1142010Σύμφωναμετηνπροηγούμενηδιαδικασίαέναπαιδίθεωρούντανασυνόδευτοεάνβρισκόταν

32

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ΕπίτουπαρόντοςοΝόμος43752016 70ορίζειταασυνόδευταπαιδιάωςταανήλικαπουφθάνουνστηνΕλλάδαχωρίςνασυνοδεύονταιαπόπρό-σωποπουασκείτηγονικήτουςμέριμνασύμφωναμετηνελληνικήνομο-θεσία και γιαόσοχρόνοη γονική τουςμέριμναδεν έχει ανατεθείσεκάποιοάλλοπρόσωποσύμφωναμετονόμο 71Ηέμπρακτησυνέπειατουενλόγωορισμούήτανηαύξησητουαριθμούτωνπαιδιώνπουθεωρού-νταν ασυνόδευτα ανεξάρτητα από την παρουσία συγγενώναδερφώνστηνΕλλάδα 72Ελάχιστααπόταδικαιώματατωνπαιδιώνπουυποβάλλουναίτησηασύλουκαιακόμαλιγότερεςυποχρεώσεις των επιτρόπωνπερι-γράφονταιπεραιτέρωγιαπρώτηφοράστοΝόμο4375ωστόσοσεπε-ριορισμένοβαθμό 73

Στηνπράξηοεισαγγελέαςοοποίοςενεργείωςπροσωρινόςεπίτρο-ποςδιάνόμουεξουσιοδοτείφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνιδιαίτερανομικούς ή κοινωνικούς επιστήμονες από ΜΚΟ 74 να προβούν σε

στηνΕλλάδαχωρίςνασυνοδεύεταιαπόενήλικουπεύθυνογιατηφροντίδατουσύμφωναμετονόμοήτοέθιμοπουεφαρμόζεταιστοντόποπροέλευσης

70 Άρθρο34(ια)τουΝόμου4375201671 Ηγονικήμέριμνασύμφωναμε τοελληνικόοικογενειακόδίκαιοπουπεριλαμβάνεταιστον

ΑστικόΚώδικαμπορείναασκείταιμόνοαπότουςγονείςΣεπερίπτωσηαπουσίαςτωνγονέ-ωνθαοριστείαπότοδικαστήριοκάποιοτρίτοπρόσωποωςεπίτροποςσύμφωναμετιςγε-νικέςδιατάξειςπερίεπιτροπείαςπουπεριλαμβάνονταιστονελληνικόΑστικόΚώδικα

72 ΜέχριπρόσφαταηελληνικήνομοθεσίααγνοούσετηνίδιατηνέννοιατωνπαιδιώνπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςΟσχετικόςορισμόςσυναντάταιγιαπρώτηφοράστοΆρ-θρο3τουΝόμου45402018ΦΕΚ91Α22052018Ωστόσοταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπό τηνοικογένειά τους μπορεί να έχουν ένανμίασυγγενήπουde factoμεριμνά για τηφροντίδατουςαλλάώσπουναδοθείεπίσημηεξουσιοδότησηαπότονεισαγγελέαστονησυγγενήταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςαντιμετωπίζονταιαπότονόμοωςασυνόδευτα

73 ΣτοΆρθρο45τουΝόμου4375(α)ταανήλικαπρέπειναενημερώνονταιαμέσωςγιατοπρόσωποτουεπιτρόπου(β)οεπίτροποςεκπροσωπείτονανήλικομεριμνάγιατηδιασφάλι-σητωνδικαιωμάτωντουστοπλαίσιοτηςδιαδικασίαςασύλουκαθώςκαιγιατηνεξασφάλισηκατάλληληςνομικήςσυνδρομήςκαιεκπροσώπησήςτουενώπιοντωναρμοδίωναρχών(γ)οεπίτροποςήασκώντησχετικήπράξηεπιτροπείαςμεριμνάγιατηνέγκαιρηκαιπροσήκουσαενημέρωσητουασυνόδευτουανηλίκου ιδίωςγιατησημασίακαιτιςπιθανέςσυνέπειεςτηςπροσωπικήςσυνέντευξηςκαθώςκαιγιατοντρόπομετονοποίοπρέπειναπροετοιμαστείγιααυτή(δ)οεπίτροποςήασκώντησχετικήπράξηεπιτροπείαςκαλείταικαιδύναταιναπαρίστα-ταιστηνπροσωπικήσυνέντευξητουανηλίκουκαιναυποβάλλειερωτήσειςήπαρατηρήσειςπροςδιευκόλυνσητηςδιαδικασίας(ε)εφόσοντοπροαναφερόμενοπρόσωποείναιδικηγό-ροςοαιτώνδενμπορείναεπωφεληθείδωρεάννομικήςσυνδρομήςσύμφωναμετοΆρθρο44παράγραφος3τουΝόμου

74 Εκτόςαπόκάποιοναεπαγγελματίατηςκοινωνίαςτωνπολιτώνπουμπορείναλάβειμιατέ-τοιαεξουσιοδότησηυπάρχεικαιτοΔίκτυοΕπιτροπείαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωντοοποίο

33

Τρέχ

οντα

συσ

τήμα

τα π

ροστ

ασία

ς

ορισμένεςενέργειεςπροκειμένουναδιασφαλιστείηεκπροσώπησητουανηλίκουκαιηπρόσβασηστηδιαδικασίαασύλουεξονόματόςτουεισαγ-γελέαΑνάλογαμετονεισαγγελέακαιτηνπρακτικήεντόςενόςσυγκεκρι-μένουνομούηενλόγωεξουσιοδότησημπορείναλάβειπολλέςνομικέςμορφές(γιαπαράδειγμαγραπτήεξουσιοδότησηαπότονεισαγγελέαπουδίνειτηδυνατότηταγιαανάληψησυγκεκριμένωνενεργειώνστονεπίτρο-ποεισαγγελικήπαραγγελίαγιαορισμένεςενέργειεςεισαγγελικήδιάταξηγιατηνανάθεσητηςπροσωρινήςφροντίδαςσεκάποιοτρίτομέροςδιο-ρισμόςπροσωρινού επιτρόπουμεδικαστικήαπόφασηndashσπάνια καισεσυγκεκριμένεςπεριοχέςτηςΕλλάδαςndashενώεκκρεμείηοριστικήαπόφασηγιατημόνιμηεπιτροπεία)ώστεναδοθείηδυνατότηταστουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιτουςσυγγενείςτωνανηλίκωνπουείναιπαρό-ντεςστηνπεριοχήναενεργούνεκμέρουςτωνανηλίκωνήτωνεπιτρόπωνΩστόσο ο επίσημος διορισμός του μόνιμου επιτρόπου με δικαστικήαπόφαση μπορεί να προβλέπεται από το νόμο αλλά εξακολουθεί νααποτελείεξαίρεση

υλοποιείταιαπότηΜΚΟ ΜΕΤΑδρασηπουπαρέχειεπαγγελματίεςοιοποίοιβρίσκονταισχε-δόνσεκάθενομόώστενααναλάβουνταπροαναφερθέντακαθήκοντασχετικάμετηνομικήεκπροσώπησηενόςανηλίκουκαθώςκαιναμεριμνούνγιατιςκοινωνικέςκαιλοιπέςαναπτυξια-κέςανάγκεςτουπαιδιούΤαμέλητουΔικτύουndashπαράτοότιαποκαλούνταιεσφαλμέναlaquoεπί-τροποιraquondashείναιπρόσωπαπουεξουσιοδοτούνταιαπότονεπίτροπο(εισαγγελέα)νααναλά-βουνσυγκεκριμένες ενέργειες εκπροσωπώντας τοπαιδί στοόνομα του επιτρόπουΌμωςυπεύθυνοςπαραμένειοεισαγγελέας

34

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

[ 3 ] Νομικές εξελίξεις

35

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

ΤρίανέανομικάμέσαεκδόθηκανμεταξύΜαΐουκαιΙουλίου2018ωςμέ-ροςμιαςμαζικήςπροσπάθειαςναμεταρρυθμιστούνοιυφιστάμενοινομι-κοίθεσμοίΟιτρειςνόμοιαλληλοσυμπληρώνονταικαιπροβλέπουνένανέοπλαίσιογιατηναντιμετώπισηόλωντωναναγνωρισμένωνελλείψεωνκαικενώνστηνπροστασίατωνανήλικωνπροσφύγων

[thinsp31thinsp] Μία κεντρική διοικητική αρχή για την προστασία των ανηλίκων

ΟΝόμος454022052018 75γιατηνεναρμόνισητηςελληνικήςνομοθε-σίαςμετηνΟδηγία201333ΕΕκατήργησετοΠΔ2202007μεεξαίρε-ση τοΆρθρο19 (1)πουπροβλέπει τηνεκπροσώπησηανηλίκωναπόεισαγγελέακαιπαραμένεισεισχύ 76 ΟΝόμος4540προβλέπειγιαπρώτηφοράτηνέννοιατωνlaquoπαιδιώνπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςraquoστηνελληνικήέννομητάξηενώαναφέρειρητάότιόλεςοισυνθή-κεςκαιοιδιατάξειςτουγιατηνυποδοχήτυγχάνουνεφαρμογήςσεόλαταασυνόδευταπαιδιάήταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςκατάτηνταυτοποίησηανεξάρτητααπότοεάνθαυποβληθείαίτημαασύλου77Προβλέπονταιπρόσθετεςεπιλογέςγιατηφιλοξενίατωνανη-λίκωνκαθώςκαιδιατάξειςγιατηνπρόσβασητωνπαιδιώνστηνεκπαίδευ-σηεντόςτριώνμηνώναπότηνκαταγραφήτουςστηνΥπηρεσίαΑσύλου 78

ΓιαπρώτηφοράορίζεταιμιακεντρικήδιοικητικήαρχήωςΑρχήΠροστα-σίας Ασυνόδευτων και Χωρισμένων Παιδιών στην Ελλάδα 79 Όλες οιαρχέςπουεντοπίζουνέναανήλικοndashσυμπεριλαμβανομένηςτηςαστυνομίαςndashυποχρεούνται να ενημερώσουν τον τοπικό εισαγγελέα καθώς και την

75 Νόμος 45402018 για την προσαρμογή της ελληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις τηςΟδηγίας201333ΕΕτουΕυρωπαϊκούΚοινοβουλίουκαιτουΣυμβουλίουτης26ηςΙουνίου2013σχετικάμετιςαπαιτήσειςγιατηνυποδοχήτωναιτούντωνδιεθνήπροστασίακαιάλλεςδιατάξειςΤροποποίησητουΝόμου42512014ΤροποποίησηδιαδικασιώνασύλουκαιάλλεςδιατάξειςΝόμος45402018ΦΕΚ91Α22052018

76 ΤοΆρθρο31(6)προβλέπειτηνκατάργησητουΠΔ220μεεξαίρεσητοΆρθρο19(1)ΩστόσοτοΆρθρο31δεντέθηκεσεισχύέωςτις22Αυγούστου2018σύμφωναμετοΆρ-θρο40

77 Άρθρα3και478 Άρθρα22και13αντιστοίχως79 Άρθρο22

36

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

τοπικήΑρχήΠροστασίας 80 ΗσχετικήκεντρικήαρχήθαείναιηΓενικήΔιεύθυνσηΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςτουΥπουργείουΕργασίαςΚοινωνι-κήςΑσφάλισηςκαιΑλληλεγγύηςηοποίαείναιαρμόδιαγιατηθέσπισημέτρων που εξασφαλίζουν την άμεση νομική εκπροσώπηση όλων τωνανηλίκωνndashσεσυνεργασίαμετονεισαγγελέαndashαναθέτονταςτηνεκπροσώ-πησησεκατάλληλοησυγγενήή εκπρόσωποενόςνομικούπροσώπου(γιαπαράδειγμαένανφορέατηςκοινωνίαςτωνπολιτών)Ηεπάρκειατωνπροσώπωνπουενεργούνωςεκπρόσωποιπρέπειναεπανεξετάζεταιτακτι-κάενώθακαταβάλλονταιπροσπάθειεςεντοπισμούτηςοικογένειαςκαιθαλαμβάνονταιμέτραγιατηνεξασφάλισηκατάλληληςφιλοξενίας

Οιεπιλογέςγιατηφιλοξενίαδιευρύνονταιμέσααπόρυθμίσειςγιατηναναδοχή εποπτευόμεναδιαμερίσματα για ανήλικα ηλικίας άνω των 16ετών 81 κέντραφιλοξενίαςανηλίκων(ξενώνες)ήλοιπάκέντραπροσωρινήςφιλοξενίας(δηλαδήανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςδομέςπροσωρινήςφιλο-ξενίας ξενοδοχεία)μέχρι νακαταστείδιαθέσιμηηαναδοχήήμονάδαημιαυτόνομηςδιαβίωσης 82 Ωστόσοενώοιπερισσότερεςδιατάξειςτέθη-κανσεισχύκατάτηδημοσίευσητουνόμουσύμφωναμετοΆρθρο40τασυναφήάρθραπουπροβλέπουνταανωτέρωκαιακυρώνουντοΠΔ220θαετίθεντοσεισχύτρειςμήνεςμετάτηδημοσίευσητουνόμουδη-λαδήστις22Αυγούστου2018

80 ΟνόμοςεξακολουθείναμηνκατονομάζεικαιναμηναποσαφηνίζειποιεςθαείναιαυτέςοιτοπικέςΑρχέςΠροστασίας

81 ΗσχετικήεπιλογήπρέπειναρυθμιστείστομέλλοναπόΥπουργικήΑπόφασηηοποίαθαπροβλέπειτουςεποπτεύοντεςφορείςτιςελάχιστεςπροϋποθέσειςσυνθήκεςκαιδιαδικασίεςπουθαθεσπιστούνγιατηνεπιλογήτηνπαραπομπήτηφιλοξενίακαιόλεςτιςάλλεςλεπτομέ-ρειεςοιοποίεςαπαιτούνταιγιατηνυλοποίησητουσυγκεκριμένουσχεδίουγιατηφιλοξενίαΒλΆρθρο22(3)(ζ)

82 ΗμονάδαημιαυτόνομηςδιαβίωσηςήταεποπτευόμεναδιαμερίσματααναφέρονταικαιστοΆρθρο20τουΝόμου45542018περίΕπιτροπείας

37

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

[thinsp32] Αναδοχή ndash Ημιαυτόνομη διαβίωσηΟΝόμος45382018 83προβλέπειτιςλειτουργικέςκαιδιαρθρωτικέςλε-πτομέρειες του θεσμού της αναδοχής προβλέποντας μεταξύ άλλων 84 τέσσερα 85 σχήματααναδοχής ανάλογα με τις ιδιαίτερεςσυνθήκες τουπαιδιού ενώσυμπληρώνεται από τις συναφείς διατάξεις του ελληνικούΑστικούΚώδικακατάπερίπτωσηΠαράτοότιθαμπορούσανδυνητικάναεφαρμοστούνόλεςοιμορφέςσεεξαιρετικέςπεριστάσειςσεοποιοδή-ποτεασυνόδευτοπαιδίηαναδοχήμεσύμβασηείναιηλιγότεροαπαιτη-τικήμορφήπουμπορείδυνητικάναεφαρμοστείσεόλαταχωρισμένακαιασυνόδευταπαιδιάταοποίαείναιυπήκοοιτρίτωνχωρώνχωρίςεξαιρετι-κή ευαλωτότηταΜια σύμβαση μπορεί να συναφθεί ανάμεσα σε ένανεπίτροπο(εισαγγελέα)καιένανανάδοχογονέαlaquoμεγνώμοναπάντατοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούraquoενώγίνεταιρητήαναφοράσεπεριπτώ-σειςπουτηνεπιτροπείαασκείένανομικόπρόσωποΛαμβάνεταιυπόψηκαιγίνεταιειδικήμνείαστηγνώμητουανηλίκουύστερααπόακρόασήτουαπότηναρμόδιακοινωνικήυπηρεσίασεσυνάρτησηπάνταμετηνηλικίακαιτοβαθμόωριμότητάςτου(Άρθρο10)Ηαναδοχήμεδικαστι-κήαπόφασηθαμπορούσε επίσηςνα εφαρμοστείσε έναασυνόδευτοπαιδίήέναπαιδίπουέχειχωριστείαπότηνοικογένειάτουεάνlaquoεπιβάλ-λεταιαπότοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούraquo 86ιδιαίτερασεπεριπτώ-σειςστιςοποίεςοιγονείς(ήοεπίτροπος)αδυνατούνήεμποδίζονταιαπότοναασκούνεπαρκήγονικήμέριμνα(Άρθρο11)

Ονόμοςδενπροβλέπειρητάτηνάρσητηςαναδοχήςμεσύμβαση

83 Νόμος453816052018ΜέτραγιατηνπροώθησητωνΘεσμώντηςΑναδοχήςκαιΥιοθεσίαςκαιάλλεςδιατάξεις(ΦΕΚ85Α16052015)

84 ΕθνικόΣυμβούλιοΑναδοχής-ΥιοθεσίαςεθνικάκαιειδικάμητρώαπουθατηρούνταιαπότοΕΚΚΑκαιτουςσχετικούςδημόσιουςφορείςεποπτείαςπροϋποθέσειςγιατουςυποψήφιουςγονείςεπιδόματαφορείςεποπτείαςκαιπαρακολούθησηςκτλ(Άρθρα1-912-14)

85 Ητοποθέτησησεανάδοχογονέαμεσύμβαση(Άρθρο10)μεδικαστικήαπόφαση(Άρθρο11)ητοποθέτησησεεπαγγελματικήαναδοχήπουυπηρετείσυγκεκριμένοθεραπευτικόσχέ-διο(Άρθρα1617)καιτέλοςηαναδοχήωςπεριοριστικόςόροςενώεκκρεμούνσυγκεκρι-μένεςποινικέςδιαδικασίες(Άρθρο18)

86 ΗδιατύπωσητουΆρθρου11διαφέρειαπόεκείνητουΆρθρου10καιαναφέρεταισταπαιδιάμεσυγκεκριμένηευαλωτότηταωςορφανάκακοποιημέναήπαραμελημέναεγκαταλειμμέναήέκθετααπότουςγονείςτουςήάλλουςσυνοικούντεςΠαράτοότιδεναναφέρεταιρητάηηλικίατουπαιδιούκαιτοπούβρίσκονταιοιγονείς(γιαπαράδειγμαφυλακισμένοι)παίζουναποφασιστικόρόλο

38

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

ενώγίνεταιαναφοράστηνάρσητηςαναδοχήςμεδικαστικήαπόφασημεαίτηση του εισαγγελέαή τουφορέα εποπτείας τηςαναδοχήςπρος τοδικαστήριο στην περίπτωση που η αναδοχή δεν εξυπηρετεί πλέον τοκαλύτεροσυμφέροντουπαιδιού 87Υπάρχειμιασαφήςέλλειψηδιαδικα-στικώνεγγυήσεωνγιατοπαιδί(όπωςηανεξάρτητηπρόσβασηστονει-σαγγελέαήστηνεποπτεύουσακοινωνικήυπηρεσία)διαθέσιμωνμηχανι-σμώνγιατηνκατάθεσησυγκεκριμένηςκαταγγελίαςήοποιασδήποτεδια-φωνίαςστομέλλον

[thinsp33thinsp] ΕπιτροπείαΟΝόμος 4554 2018 88 προβλέπει μεταξύ άλλων διατάξεις για το

θεσμικόκαιδιαδικαστικόπλαίσιοτηςεπιτροπείαςεισάγονταςτηνέννοιατουτηςlaquoεπαγγελματίαεπιτρόπουraquoκαθώςκαιουσιαστικέςδιατάξειςγιατιςευθύνεςενόςμιαςεπιτρόπουΕπίσηςπαραμένειεφαρμοστέοςοΑστι-κόςκώδικαςσυμπληρώνονταςτηνέαδιαδικασία

ΗΓενικήΔιεύθυνσηΚοινωνικήςΑλληλεγγύηςτουΥπουργείουΕργασίαςορίζεταιωςΑρχήΠροστασίαςενώσυγκροτούνταικαιοργανώνονταιαρ-κετέςάλλεςδιοικητικέςαρχέςεντόςτουενλόγωυπουργείουκαιυπότηνεποπτείατουΕθνικούΚέντρουΚοινωνικήςΑλληλεγγύης(ΕΚΚΑ)Ηκαθε-μιάαπόαυτέςεπιφορτίζεταιμεσυγκεκριμέναζητήματαπουαφορούντηνπροστασίατουπαιδιούσυμπεριλαμβανομένηςτηςαποτελεσματικότηταςτουσυστήματοςφιλοξενίαςσυγκεντρώνονταςόλαταζητήματατηςπρο-στασίαςστοπλαίσιομίαςαρχής 89

87 Έπειτααπόκαταγγελίατουπαιδιούήεάναυτόθεωρήσειοεισαγγελέαςήηκοινωνικήυπηρεσία88 Νόμος45542018ΦΕΚ130Α18072018laquoΑσφαλιστικέςκαισυνταξιοδοτικέςρυθμίσειςndash

ΑντιμετώπισητηςαδήλωτηςεργασίαςndashΕνίσχυσητηςπροστασίαςτωνεργαζομένωνndashΕπιτρο-πείαασυνόδευτωνανηλίκωνκαιάλλεςδιατάξειςraquoΜέροςΓrsquoΆρθρα13-32

89 ΟνόμοςπροβλέπειτηντήρησηξεχωριστώνεθνικώνμητρώωνστοΕθνικόΜητρώοΠαιδικήςΠροστασίαςτουΕΚΚΑΕνόςγιαταασυνόδευταανήλικαενόςγιατουςεπαγγελματίεςεπιτρό-πουςενόςγιατακέντραφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκων(Άρθρα24-26και28)ενώσυ-γκροτείταιμιαΔιεύθυνσηΠροστασίαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνστοΕΚΚΑηοποίααποτελείταιαπότρίατμήματα(1συντονισμούυποστήριξηςκαιαξιολόγησηςτωνεπαγγελματιώνεπιτρό-πωνπουείναιεπίσηςυπεύθυνογιατηνεξασφάλισητουδικαιώματοςτωνπαιδιώνναεκφρά-ζουντηνάποψήτουςκαθώςκαιγιατηνυποστήριξητουέργουτουΕποπτικούΣυμβουλίου(βλπαρακάτω)2διαχείρισηςαιτημάτωνστέγασηςασυνόδευτωνανηλίκωνκαι3Αξιολόγη-σηςκαιεποπτείαςκέντρωνφιλοξενίας[Άρθρο27])

39

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

Ηεπιτροπείααφοράόλαταανήλικαπουορίζονταιωςασυνόδευτα 90 ενώόργανάτηςείναιοεισαγγελέας(πουδιατηρείτηνεξουσίαδιορισμούτων επιλεγμένων προσώπων) ο επίτροπος και το ΕποπτικόΣυμβούλιοΕπιτροπείαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνπουθασυγκροτηθείστοΥπουργείοΕργασίαςΕπιπλέονμεταρρυθμίζεταιηλειτουργίατουΕΚΚΑώστενασυ-μπεριληφθείηΔιεύθυνσηΠροστασίαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνκαιαρκε-τέςυποδιευθύνσειςαυτήςγιατοχειρισμότηδιαχείρισηκαιτοσυντονι-σμόόλωντωνθεμάτωνπουσχετίζονταιμετιςεπιτροπείεςτιςπαραπομπέςκαιτηφιλοξενίατωνανηλίκωνσυμπεριλαμβανομένηςτηςδιαχείρισηςτωνκέντρωνπροσωρινήςφιλοξενίας(ανοιχτώνδομώνφιλοξενίαςξενοδοχεί-ων Ασφαλών Ζωνών) που προηγουμένως υπάγονταν στο ΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικής 91

Ηδιαδικασίαεξακολουθείναπροσομοιάζειστηνπροηγούμενηαντι-καθιστώνταςτονδικαστικόδιορισμόπουπροβλέπεταιστονΑστικόΚώδι-καμεμίαμόνοπράξητουεισαγγελέα 92 Κάθεδημόσιααρχήπουταυτο-ποιείέναανήλικοndashειδικάηΥΠΥΤηΥΑκαιοιαστυνομικέςαρχέςndashπρέπειναενημερώνειαμέσωςτοντοπικόεισαγγελέακαιτοΕΚΚΑΟεισαγγελέαςενεργεί ως προσωρινός επίτροπος έως ότου διοριστεί επίτροπος καιορίζειτακατάλληλαπρόσωπαπουθαενεργήσουνωςνόμιμοιεκπρόσω-ποιτουπαιδιούενώπιοντηςΥΑ

Οιορισμένοιεπίτροποιμπορείναείναιένακατάλληλοδιαθέσιμοπρό-σωπο(γιαπαράδειγμαειδικάστηνπερίπτωσηχωρισμένωναπότηνοικο-γένειάτουςπαιδιώνπουδιαθέτουνde facto ένανυπεύθυνοενήλικοναταφροντίζει)ήσεπερίπτωσηπουδενυπάρχεικατάλληλοπρόσωποέναςεπαγγελματίαςεπίτροποςπουθαοριστείαπότοΕΚΚΑαπότοσχετικόμητρώο 93 καιτελικάθαδιοριστείμεπράξητουεισαγγελέα

ΜετάτοδιορισμόοεισαγγελέαςαναθέτειτηνυπόθεσηστοΕποπτικόΣυμβούλιοενώοίδιοςπαραμένειηαρμόδιααρχήγιατηνεπίλυσητυχόνδιαφορώνανάμεσαστοΣυμβούλιοκαιστονεπίτροπο 94

90 Ταπαιδιάπουέχουνχωριστείαπότηνοικογένειάτουςπεριλαμβάνονταιστονορισμό(Άρθρο13)

91 Άρθρα1419και2792 Άρθρα13-1693 Οιλεπτομέρειεςγιατομητρώοτατυπικάκαιουσιαστικάπροσόνταοιπρακτικέςλεπτομέ-

ρειες τοπεριεχόμενο τηςσύμβασηςμε το ΕΚΚΑκαιόλα ταυπόλοιπαθέματαμένουν ναρυθμιστούνστομέλλονενώεκκρεμείηέκδοσημιαςΚοινήςΥπουργικήςΑπόφασης

94 Ωστόσοονόμοςδενπροβλέπειτιςμελλοντικέςδιαδικασίεςγιατηδιασφαλισμένηπρόσβαση

40

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

ΟφορέαςτηςπαραπομπήςπαραμένειυπεύθυνοςγιαναενημερώσειτοπαιδίσχετικάμετοδιορισμότουεπιτρόπουΟιεπαγγελματίεςεπίτρο-ποιέχουνμόνοεδαφικήαρμοδιότητακαιπρέπεινααντικαθίστανταιόταντοπαιδίμετακομίσεισεπεριοχήπουεδαφικάβρίσκεταιεντόςτηςπεριο-χής αρμοδιότητας διαφορετικού επαγγελματία επιτρόπου ή εάνότανεντοπιστείκάποιοπρόσωποκατάλληλογιατηνανάληψητωναρμοδιοτή-τωντηςεπιτροπείας

Αναφέρονται μεταξύ άλλων οι συγκεκριμένες αρμοδιότητες 95 και τακαθήκοντατωνεπαγγελματιώνεπιτρόπωνενώμένουνναοριστούνοιεσω-τερικοίκανόνεςτηςδιαδικασίαςκαιτακαθήκονταενώοιάλλοιόροιθαδιατυπωθούνκαιθασυμπεριληφθούνστιςσχετικέςσυμβάσειςΦαίνεταιότιηεκπλήρωσηαρκετώναπότακαθήκονταπουαναφέρονταιστονόμοείναιπροβληματικήκαθώςεξαρτάταιαπόάλλεςκρατικέςκαιμηκρατικέςυπηρε-σίες με ανεπαρκείς δυνατότητες (για παράδειγμα καθήκον εξασφάλισηςσίτισηςνομικήςσυνδρομήςήυπηρεσιώνδιερμηνείας)Μεταξύάλλωνοιεπαγγελματίεςεπίτροποιυποχρεούνταιναμεριμνούνγιατηνκάλυψηκαθη-μερινώνβασικώναναγκώνεπιβίωσης(διατροφής-φιλοξενίας)μέσωπαρα-πομπήςτουπαιδιούστουςαρμόδιουςφορείςνασυνεπικουρούντοανήλι-κοενώπιοντωνΜονάδωνΥγείαςκατάτηνπαροχήυγειονομικήςφροντί-δαςναμεριμνούνγιακάθεκοινωνικήπαροχήναμεριμνούνγιατηνεκπαί-δευσηκαιτημόρφωσητουανηλίκουκαθώςαναφέρονταιρητάωςυπεύ-θυνοιγιατηδιασφάλισηόλων των κατάλληλων συνθηκών υποδοχήςπά-ντοτεαναθέτονταςδιάνόμουτηνπραγματικήδιαβίωσηκαιφροντίδατουπαιδιούσεκάποιοτρίτομέρος 96καιπροβαίνονταςσεόλατααπαραίτηταβήματαγιαναδιασφαλίζεταιτοκαταλληλότεροπεριβάλλονφιλοξενίας(ηαναδοχήηημιαυτόνομηδιαβίωσηήοξενώνας)κατάπερίπτωση

Οεπίτροποςείναιυπεύθυνοςγιατηνεκπροσώπησητουπαιδιούενώ-πιον όλων των διοικητικών και δικαστικών αρχών ασκώντας όλα τα

ενόςμηεπαγγελματίαεπιτρόπουστοΣυμβούλιο(γιαπαράδειγμαενόςσυγγενούςτουυπόαξιολόγησηανηλίκου)ήταμέσαγιαναυποβληθείησχετικήπρότασηενώπιόντουπαράτιςιδιαιτερότητεςτηςκατάστασήςκαιτηςυπηκοότηταςτωνανηλίκωνΕπειδήείναιυπήκοοιτρίτηςχώραςκαθίσταταιπροφανήςηανάγκηγιαεξειδικευμένηεπαγγελματικήβοήθειακαιυποστή-ριξησεαυτότοκαθήκονΗσημαντικήδιαφοράφαίνεταιναείναιότιομηεπαγγελματίαςεπίτροποςπαραμένειυπεύθυνοςανεξάρτητααπότηναλλαγήτουτόπουδιαμονήςτουπαι-διούκαθώςκαιτογεγονόςότιπαραμένειεπιφορτισμένοςμετηνπραγματικήφροντίδατουπαιδιούστηνκαθημερινότητακαικατάτηδιάρκειατηςφιλοξενίας

95 Άρθρο1896 Άρθρο20

41

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

προβλεπόμεναένδικαμέσαδιάικανώννομικώνΕπίσηςπρέπειναμερι-μνάγιατηνπαροχήυπηρεσιώνδιερμηνείαςκαιγιατηνανεύρεσητηςοι-κογένειαςτουανηλίκουκαιτηνεπανένωσήτουμεαυτήνεφόσοναυτόσυνάδειμετοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούΕπιπλέονυποχρεούταιναενημερώνειτοανήλικοσεγλώσσααπλήκαιφιλικήπροςαυτόγιαόλεςτιςδιαδικασίεςκαιτιςαποφάσειςπουτοαφορούνδιασφαλίζονταςτηδυνατότητασυμμετοχήςτουπαιδιούσεόλεςτιςσχετικέςδιαδικασίες

Περιγράφονταιεπίσηςαρκετάηθικάκαθήκονταόπωςηανάπτυξημιαςουσιαστικήςσχέσηςφροντίδας με το παιδί στο πλαίσιο τηςοποίαςοεπίτροποςθασυμπεριφέρεταιστοπαιδίμεστοργήκαισεβασμόχωρίςκαμίαδιάκρισηεπικοινωνώνταςμεκάθεπαιδίτοοποίοφροντίζειτουλά-χιστονμίαφοράτηβδομάδα

ΌλαταόργανατηςεπιτροπείαςπρέπειναλαμβάνουνυπόψητουςτιςαπόψειςτουπαιδιούανάλογαμετηνηλικίακαιτοβαθμόωριμότητάςτουκαθώςκαιναενεργούνμεγνώμονατοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούσεκάθεαπόφασηΤοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούθααξιολογείταικαιθακαθορίζεταιμέσααπόπρότυπαπρωτόκολλααξιολόγησηςκαικα-θορισμούκαιδιαδικασίεςπουθαοριστούναπότοΕΚΚΑωςδεσμευτικοίκανόνες λειτουργίας γιαόλουςκαιθααποτελούναναπόσπαστομέροςτηςσύμβασηςτουεπιτρόπουκαθώςκαιωςΚανόνεςΛειτουργίαςήΠρό-τυπεςΔιαδικασίεςΛειτουργίαςτουΣυμβουλίου 97

Παράτοότιδεναναφέρονταιοιπεριπτώσειςήοιπεριστάσειςκατάτιςοποίεςοεπίτροποςέχει τηνεξουσίανααποφασίσειμόνος τουγια τοπαιδίονόμοςπροβλέπειενδεικτικάκάποιεςπεριστάσειςκαιθέματαπουεκτιμάταιότιείναιαποφασιστικάγιατηνευημερίατουπαιδιούκαισυνε-πώςαπαιτείταιαπόφασητουΣυμβουλίουμετάτηνπρότασητουεπιτρό-που 98 (γιαπαράδειγμαιατρικάθέματααποφάσειςπουεπηρεάζουντηναστικήκατάστασητουπαιδιούοικογενειακήεπανένωσηοικειοθελήςεπι-στροφήυπόνοιακακοποίησηςστοχώροφιλοξενίας)

Ωστόσοονόμοςδενπροβλέπεισυγκεκριμένεςδιαδικαστικέςδικλεί-δες ασφάλειας που να διασφαλίζουν την πραγματική συμμετοχή τουπαιδιούστηδιαδικασίαήότιθαληφθούνπράγματιυπόψηοιαπόψειςτουκαθώςδεναπαιτείταισυγκεκριμένηήπραγματικήαπόδειξηαπόταόργανα της επιτροπείας Περαιτέρω ενώ και το ΕΚΚΑ αναφέρεται ως

97 Άρθρο2198 Άρθρο19

42

[thinsp3thinsp]

Νομ

ικές

εξε

λίξε

ις

αρμόδιααρχήγιαναδιασφαλίζεταιτοδικαίωμαακρόασηςτουπαιδιούτουλάχιστοναναφορικάμετησυνεργασίακαιτησχέσημετονεπίτροποδενπροβλέπεταισχετικήδιαδικασία

Ακόμαπιολυπηρόείναιτοότιδενπροβλέπεταικάποιοένδικομέσοήδιαδικασίαυποβολήςκαταγγελίαςώστεναεκφράσειτοπαιδίοποιαδήπο-τεαντίρρησηήκαταγγελίασχετικάμετονεπίτροπότουκαιδενυπάρχειδυνατότηταάσκησηςπροσφυγήςέναντιοποιασδήποτεαπόφασηςπουτοεπηρεάζεικαιεκδίδεταιαπότα τρίασχετικάόργανασταοποίαδίνεταιυπερβολικάευρείαεξουσίαενώουσιαστικάδενείναιυπόλογαπουθενά 99

Ονόμοςεκδόθηκε τον Ιούλιο του2018αλλάηθέσητουσε ισχύεξαρτάταιαπότηνυιοθέτησητουΚανονισμούΛειτουργίαςτουΕποπτικούΣυμβουλίουκαιτηνοριστικήέγκρισήτουαπότονυπουργόΕργασίαςσεαπροσδιόριστηημερομηνία 100 ΗπραγματικήεφαρμογήεξαρτάταιεπίσηςκαιαπόκάποιεςΥπουργικέςΑποφάσειςπουθαεκδοθούνndashεπίσηςσεαπροσδιόριστη ημερομηνία στο μέλλονndash και θα προβλέπουν αρκετέςοργανωτικέςκαιουσιαστικέςλεπτομέρειεςπουαφορούντηνκατάρτισητων μητρώων τις προσκλήσεις εκδήλωσης ενδιαφέροντος για υποψη-φίουςιεςτιςπροϋποθέσειςτωνμελλοντικώνσυμβάσεωνπρόσθετακα-θήκοντατοφόρτοεργασίαςτωνΕπαγγελματιώνΕπιτρόπωνκτλγιαταοποίαδενπεριλαμβάνειδιατάξειςονόμος 101

99 Κάποιαςμορφήςευθύνηπεριγράφεταιμόνογιατονεπίτροποσεπερίπτωσηκακήςαπόδοσηςήπαραβίασηςτωνσυμβατικώνυποχρεώσεων

100 Άρθρα3132ΌτανεγκριθείοενλόγωΚανονισμόςπουθαπεριλαμβάνειτηνπρότυπηδια-δικασίαγιατονκαθορισμόκαιτηναξιολόγησητουΒέλτιστουΣυμφέροντοςτουΠαιδιούθακαταργηθείτοΠΔ2202007

101 Άρθρα212428και27

43

[thinsp4thinsp]

[ 4 ]Κοινωνία των πολιτών

και Χρηματοδότηση

44

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

Οτομέαςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνγνωρίζειμιαάνευπροηγουμένουανά-πτυξηαπότο2015ΧιλιάδεςεπαγγελματίεςπροσελήφθησανεσπευσμένακαικατεπειγόντωςαπόδιεθνείςκαιελληνικέςκυβερνητικέςκαιμηκυβερνητικέςοργανώσειςπουδραστηριοποιούνταιστηνπροστασίατωνπροσφύγωνστηνΕλλάδα καλύπτοντας έναευρύφάσμαυπηρεσιώνπουαπαιτούνταιάμεσαανταποκρινόμενεςστηνάκρωςαυξημένηανάγκη τουπροσφυγικούπληθυ-σμούγιαυπηρεσίεςυποδοχήςφιλοξενίαιατρικήβοήθειακαιφροντίδαψυ-χοκοινωνικήυποστήριξηκαιβοήθειανομικήεκπροσώπησηκαισυνδρομή

Λόγω τηςαπουσίας ενόςσυστηματικούκαισυνεκτικούπλαισίουγιατηνπροστασίατουπαιδιούορόλοςτουπροσωπικούτωνΜΚΟαποδεί-χτηκεζωτικόςγιατηνευημερίατωνανηλίκωνΟιΜΚΟήτανκαιεξακολου-θούνναείναισεμικρότεροβαθμόοιβασικοίπάροχοιυπηρεσιώνστακέντραυποδοχήςκαιταυτοποίησηςκαισεόλεςτιςνέεςδομέςυποδοχής(ανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςξενώνεςξενοδοχεία)εποπτεύονταςκαιπα-ρέχονταςτοσχετικόπροσωπικόσεεκατοντάδεςδομέςκαιγραφεία

ΗανάγκηήταντέτοιαπουμέσασεπολύσύντομοχρονικόδιάστημααπότονΑύγουστοτου2015οιέμπειροιεπαγγελματίεςδενήτανπλέονδιαθέσιμοιΠροσελήφθησαννέοιήκαιάπειροιεπαγγελματίεςοιοποίοιτοποθετήθηκαν στους πιο απαιτητικούς σταθμούς ή στα πιο απαιτητικάπόσταπουπροϋπέθετανειδικήεκπαίδευσηγιατηνπροστασίακαιτηφρο-ντίδατουπαιδιούΌλοιόσοιδενήτανεπαγγελματίεςαπότοντομέατηςψυχικήςυγείαςπαραδέχτηκαντηνπαντελήέλλειψηεκπαίδευσηςσεαυτάταθέματααπότουςεργοδότεςτουςΜόνηεξαίρεσηέναςεπαγγελματίαςπου είχε παλαιότερααπασχοληθεί σε έναν νησιωτικόσταθμό μιας διε-θνούςΜΚΟΤρειςεπαγγελματίεςείχανλάβειεκπαίδευσητηνοποίαωστό-σο περιέγραψανως στοιχειώδη και προσέθεσαν ότι δεν κάλυπτε όσακαλούνταννααντιμετωπίσουνοιίδιοιστηνκαθημερινότητάτουςκατάτηνεργασίατουςμεπαιδιάενώοιπερισσότεροιανέφεραντηνανεπίσημηκαικαθημερινήτουςενασχόλησηωςτημοναδικήεκπαίδευσηπουέλαβαν

ΧρηματοδότησηΤακεφάλαιαπουστάλθηκανστηνΕλλάδακατανεμήθηκανσεορισμένεςαπότιςπιοδαπανηρέςανθρωπιστικέςεπιχειρήσεις 102Ωστόσοπροβάλ-λει αδύνατο να διαπιστωθεί η ουσιαστική επιρροή τους στην παροχή

102 httpbitly307Iw9f

45

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

συστηματικήςκαιμακροχρόνιαςπροστασίαςστουςπρόσφυγεςκαισταασυνόδευταανήλικα

Πιοσυγκεκριμέναπροςυποστήριξη τωνελληνικώναρχών τωνδιε-θνώνοργανισμώνκαι τωνΜΚΟπουδραστηριοποιούνταιστηνΕλλάδαστοντομέατηςδιαχείρισηςτηςπροσφυγικήςκαιανθρωπιστικήςκρίσηςη Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει χορηγήσει περισσότερα από 393000000ευρώσε επείγουσα βοήθεια από τις αρχές του 2015 103Η επείγουσαχρηματοδότησηπροστίθεταιστα561000000ευρώπουείχανήδηχορη-γηθείστηνΕλλάδαστοπλαίσιοεθνικώνπρογραμμάτωνγιατηνπερίοδο2014-2020(322800000ευρώαπότοΤαμείοΑσύλουΜετανάστευσηςκαι Ένταξης [AMIF] και 238200000 ευρώ από το Ευρωπαϊκό ΤαμείοΕσωτερικήςΑσφάλειας[ISF])ΜέσοΣτήριξηςΈκτακτηςΑνάγκηςΣεεπεί-γουσεςκαιεξαιρετικέςπεριστάσειςηΕυρωπαϊκήΕπιτροπήμπορείναπα-ράσχειέκτακτηανθρωπιστικήβοήθειασεόσουςεςτηχρειάζονταιστηνΕυρωπαϊκήΈνωσηΤοΜέσοΣτήριξηςΈκτακτηςΑνάγκηςέχειστόχοτηνπαροχήενόςταχύτερουπιοστοχευμένουτρόπουανταπόκρισηςσεμεί-ζονεςκρίσειςΣεαυτόσυμπεριλαμβάνεταιηβοήθειαπροςτακράτη-μέληναδιαχειριστούνμεγάλουςαριθμούςπροσφύγωνμεανθρωπιστικήβοή-θειαηοποίαδιοχετεύεταιστιςυπηρεσίεςτουΟΗΕμηκυβερνητικέςορ-γανώσεις και διεθνείς οργανισμούς που ενεργούν συντονισμένα με τακράτη-μέλη και διαβουλεύονται με αυτά Η Επιτροπή αποδέσμευσε650000000ευρώγιατηνπερίοδοαπότο2016έως2018Έωςσήμεραέχουνσυμβασιοποιηθείτα605300000ευρώ 104

ΠαράτηνεστίασηστοάσυλοκαισταμέτρασυνοριακήςασφάλειαςχορηγήθηκεκαιένασημαντικόποσόαπότηΓενικήΔιεύθυνσηΜετανά-στευσηςκαιΕσωτερικώνΥποθέσεωντηςΕΕ(ΓΔ HOME)σεενέργειεςπουσχετίζονταιμετηνανθρωπιστικήανταπόκρισηστηνκατάστασηστηνΕλ-λάδακυρίωςτηφιλοξενίατησίτισηκαιτηνιατρικήπερίθαλψηπουπα-ρέχονταναπότοΥπουργείοΕθνικήςΆμυναςστουςπρόσφυγεςκαιτουςμετανάστες

Το 2017 το πρόγραμμα εθνικής χρηματοδότησης της Γενικής

103 Το2015-2016ηεπιτροπήήτανμακράνομεγαλύτεροςδωρητήςανθρωπιστικήςβοήθειαςστηνΕλλάδαμετοσχετικόποσόναανέρχεταιστοεβδομήνταεφτάτοιςεκατότουσυνόλου(ΠηγήUN OCHAΣεπτέμβριος2016)

104 ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήlaquoManagingmigrationEU financial Support toGreecerdquoApril2018httpbitly2VqRdNj

46

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

ΔιεύθυνσηςΜετανάστευσηςκαιΕσωτερικώνΥποθέσεωντηςΕΕτοοποίοπροοριζόταννααποτελέσειμέτρομακροχρόνιαςστήριξηςμετατράπηκεσταδιακά σε μέτρο αντιμετώπισης της προσφυγικής κρίσης Επομένωςστις31Ιουλίου2017ηΕλλάδαδενθεωρούντανπλέονότιβρίσκεταισεκατάστασηέκτακτηςανάγκηςκαιτην1ηΑυγούστουηχρηματοδότησηκαιηδιαχείρισητωνυπηρεσιώνστιςδομέςφιλοξενίαςπροσφύγωνκαιμεταναστώναποτελούσανσταθεράαντικείμενοχειρισμούαπότηνελληνι-κήκυβέρνησημετηΓΔ HOMEναεξακολουθείναχρηματοδοτείπρο-γράμματαστηνενδοχώραΌπωςαναφέρθηκεσυγκεκριμέναθασυνεχι-στείμόνοηυποστήριξηστιςΑσφαλείςΖώνεςγιαΑσυνόδευταΑνήλικα(ΑΑ)ενώοιελληνικέςαρχέςθααναλάβουντηχρηματοδότησηόλωντωνυπόλοιπωνυπηρεσιώνγιαταΑΑ 105

ΕνώηχρηματοδότησηπουπαρείχεηΓενικήΔιεύθυνσηΕυρωπαϊκήςΠολιτικής Προστασίας και Επιχειρήσεων Ανθρωπιστικής Βοήθειας (ΓΔ ECHO)γιατουςσκοπούςτηςανθρωπιστικήςβοήθειαςεπέτρεπετηγεω-γραφικήδιάχυσητωνυπηρεσιώνκαλύπτονταςτανησιάκαιτηνενδοχώ-ρααυτήπαρασχέθηκεσεδιεθνείςΜΚΟαντίτουκράτουςΩςεκτούτουσημειώθηκανκαθυστερήσειςστηνανάπτυξηικανοτήτωνδυνατοτήτωνωςκαι στην έκφραση της προθυμίας της κυβέρνησης να διαχειριστεί τηνκατάστασηενώητελευταίαέμεινεεντελώςαπροετοίμαστηγιατησταδια-κήανάληψητηςδιαχείρισηςτηςμετανάστευσηςΑυτόοφείλεταιενμέρειστοότιδενυπήρχεκάποιαδημόσιαδιεύθυνσηυπηρεσίαγιατηδιαχείρι-σητηςχρηματοδότησηςαπότοAMIFέωςτο2017

ΣύμφωναμετοΆρθρο28τουΝόμου43752016συγκροτήθηκεμιαΔιεύθυνσηΟικονομικώνΥπηρεσιώνΜεταναστευτικήςΠολιτικήςηοποίαυπάγεται στοΥπουργείο Εσωτερικών καιΔιοικητικήςΑνασυγκρότησηςπουείναιαρμόδιογιαθέματαμεταναστευτικήςπολιτικήςΗΔιεύθυνσηΟικονομικώνΥπηρεσιώνΜεταναστευτικήςΠολιτικήςθαέχει ίδιοπροϋ-πολογισμόωςξεχωριστήοντότηταεντόςτουΥπουργείουΕσωτερικώνκαιΔιοικητικήςΑνασυγκρότησηςΣτονπροϋπολογισμόθαεγγράφονταιπι-στώσειςγιατηναντιμετώπισητωναναγκώνυλοποίησηςτηςμεταναστευτι-κήςπολιτικής

Τα αποτελέσματα αυτής της σταθερής μετάβασης προς την ΕθνικήΧρηματοδότησητουAMIFήτανεξαιρετικέςκαθυστερήσειςστηλήψητων

105 ΕυρωπαϊκήΕπιτροπήldquoEmergencySupportFinancingDecisionOperationalPrioritiesrdquo5July2017httpbitly2H9xade

47

Κοιν

ωνί

α τω

ν πο

λιτώ

ν κα

ι Χρη

ματο

δότη

ση

κονδυλίωνκαιμετέπειτααπεργίεςαπότοπροσωπικότηςΥπηρεσίαςΑσύ-λουσεμιαπερίοδοπουοιαιτήσειςγιαάσυλοείχανφθάσειστοαπόγειο

Στηνπερίπτωσητωνξενώνωνγιαταασυνόδευταανήλικαοικαθυστε-ρήσεις δεν ήταν δυνατό να ποσοτικοποιηθούν και επηρέαζαν άμεσατόσοταμέλητουπροσωπικούόσοκαιταανήλικαΕιδικότεραηευθύνηγια τη χρηματοδότηση των περισσότερων ξενώνων μεταβιβάστηκε στοκράτοςτην1ηΑυγούστου2017καιενώηπρώτηδόσημεταβιβάστηκεάμεσαστιςΜΚΟπουδιαχειρίζονταντουςξενώνες(Οκτώβριος2017)οικαθυστερήσεις στη λήψη της τελευταίας δόσης και της πρώτης για το2018άφησεόλουςτουςξενώνεςσεμιαεξαιρετικάδυσχερήθέση(ΑυτόαναλύεταιδιεξοδικάπαρακάτωστηνΕνότηταΞενώνες)

Κακός σχεδιασμόςΌπωςπροκύπτειαπό τιςσυνεντεύξειςμε τοπροσωπικόπουεργάζεταιστοπεδίουπήρξανσυχνέςαναφορέςστηνκακοδιαχείρισηκαιτηνέλλει-ψηστρατηγικήςγιατημακροχρόνιαανάπτυξητωνέργωνγεγονόςπουτονίζει έναχάσμαανάμεσαστιςανάγκεςστοπεδίοκαισεεκείνεςπουαναπτύσσονταιστιςπροτάσειςγιαταέργαΠολλέςμαρτυρίεςανέφερανότιενώηκατάστασηστοπεδίοπροϋποθέτεισυνεχήπροσαρμοστικότητακαιευελιξίαγιατηναντιμετώπισητωννέωνπροτεραιοτήτωνκαθώςπροκύ-πτουν οι κατευθυντήριες οδηγίες των έργων δεν καθιστούσαν εφικτέςτέτοιεςμεταβολές

Περαιτέρωταέργαχρειάζεταιναείναιμακροχρόνιαπροκειμένουναδιασφαλίζεταιότιόλοιοιεμπλεκόμενοιφορείςndashτοπροσωπικόοιπρομη-θευτέςκαιταίδιαταανήλικαndashκαταβάλλουνπροσπάθειεςκαιαφιερώνουντοχρόνοτουςμέσασεέναπιοασφαλέςπλαίσιοπαράσεμυωπικάπρο-σωρινάέργαόπωςεκείναπουυλοποιούνταιαπότο2015

48

[thinsp5thinsp]

[ 5 ] Ένταξη

49

Έντ

αξη

[thinsp51thinsp] Η ένταξη ως βιώσιμη λύση Απότιςβιώσιμεςλύσειςηενσωμάτωσηστηχώραυποδοχήςείναιηδεύ-τερηκαλύτερηστρατηγικήγιατηνευημερίακαιτηνανάπτυξηκάθεπαι-διούγιατοοποίοδεναποτελείεπιλογήηοικογενειακήεπανένωσηλόγωμηύπαρξηςκάποιουκατάλληλουμέλουςτηςοικογένειαςστακράτη-μέλητηςΕΕήστηχώραπροέλευσηςΑκόμακαισεπεριπτώσειςστιςοποίεςυπάρχουνγονείςστηχώραπροέλευσηςτακράτηυποχρεούνταιναμηνεπανενώσουντοπαιδίστηχώραπροέλευσηςεάνοιγονείςδενείναιικα-νοίήαδυνατούνναπαράσχουνστοπαιδίκατάλληληφροντίδακαικατάλ-ληλες συνθήκες διαβίωσης για την ανάπτυξή τουΟι αρχές πρέπει ναεπιδεικνύουντημέγιστηπροσοχήπρινγίνειοποιαδήποτετέτοιααπόπειραγια την επιστροφή ενός παιδιού Ανεξαρτήτως νομικού καθεστώτος ηάδειαδιαμονήςκαιηενσωμάτωσηαπορρέουναπότηνυποχρέωσητουκράτουςναπροστατεύειτηνακεραιότητατηζωήτηνυγείακαιτηνανά-πτυξη κάθε παιδιού Κατεξοχήν ανθρωπιστικοί λόγοι υπαγορεύουν τηνπροστασίακαιτηφροντίδακάθεπαιδιού

ΕπιβάλλεταιμιαδιαδικασίαπουθακαθορίσειτοΒέλτιστοΣυμφέρονκάθεπαιδιούσεατομικήβάσηκαθώςηενλόγωδιαδικασίαθααναγνω-ρίσειτηνπρόσφορηλύσηπουυπηρετείτηνευημερίατουκαιτηνανάπτυ-ξήτουΩςγενικήαρχήαυτέςοιδιαδικασίεςθαπρέπειναδιατίθενταικαιναείναιπροσβάσιμεςαπότηνπρώτηστιγμήτηςάφιξηςμέσωτωναρμό-διωνυπηρεσιώνκαιπαραγόντων

Όλεςοιρυθμίσειςγιατημέριμνααπότηνπρώτημέραndashηδιασφάλισηασφαλώνσυνθηκώνδιαβίωσηςυψηλούεπιπέδουτακοινωνικάεπιδόμα-τακαιοιδομέςηπροστασίατηςψυχικήςκαιτηςσωματικήςυγείαςτουπαιδιούηεκπαίδευσηταθετικάερεθίσματακαιοιψυχαγωγικέςδραστη-ριότητεςηανάπτυξητωνδεξιοτήτωνκαιτωνταλέντωνήηεπαγγελματικήκατάρτισημεσκοπότηναπόκτησηπροσόντωνγιαμελλοντικήαπασχόλη-σηndashείναιεξίσουσημαντικέςγιατηνκοινωνικήένταξηκαιέχειεπανειλημ-μένωςαναγνωριστείησημασίατους 106

ΣτηνπερίπτωσητηςΕλλάδαςπαράτιςπροσπάθειεςτηςκοινωνίαςτωνπολιτών τη μαζική χρηματοδότηση και τις απόπειρες βελτίωσης της

106 ΒλεπίσηςSeparatedChildreninEuropeProgramme(SCEP)StatementofGoodPractice(4th revised edition 2010) httpbitly2V7WtjH Relevant CRCGC6 22 23 UNHCR GuidelinesondeterminingtheBestInterestoftheChildMay2008

50

Έντ

αξη

κατάστασηςγιαταανήλικαταπράγματαακόμαδενλειτουργούνομαλάκαιέγκαιραόπωςείναιαπαραίτητογιαναδιασφαλίζονταιηπροστασίατουπαιδιούκαιημακροχρόνιαένταξήτουστηνκοινωνίαΜιλώνταςγιατηνκοινωνικήένταξητωνπαιδιώνοιεπαγγελματίεςαντέδρασανμεεκνευ-ρισμόκαιαπογοήτευση

ΌπωςεύστοχαείπεμίαψυχολόγοςlaquoΔενμπορούμεναταταλαιπω-ρούμετραυματίζοντάςταξανάκαιξανάκαιμετάναλέμεldquoΩραίατώραθασεενσωματώσουμεrdquoraquoσυνοψίζονταςτασυμπεράσματαπουεξήχθη-σαναπόαυτήτηνέρευνασεμίαφράση

Ηουσίαόπωςαποκαλύφθηκεαπότοσύνολοτωνσυνεντεύξεωνείναιότιηκαθημερινήπραγματικότητακαιαντιμετώπισητωνπαιδιώντασυστη-μικάεμπόδιαηστέρησηπραγματικήςφροντίδαςκαιαξιοπρεπώνσυνθη-κώνδιαβίωσηςηκακοδιαχείρισητωνπεριπτώσεωνκαιοικακέςπρακτικέςεξωθούνταπαιδιάστοπεριθώριοτηςκοινωνίαςκαθιστώνταςταευάλωτασεκάθεείδουςκακομεταχείρισηκακοποίησηκαιεκμετάλλευσηΗελλη-νικήπραγματικότητααποδεικνύεταιεξαιρετικάμεγάληδοκιμασίαγιατηνυπομονή τωνπαιδιών που επαφίεται σε μεγάλοβαθμόστηνπροσωπικήτουςαντοχήστιςικανότητέςτουςστοχαρακτήρατουςωςκαιστηντύχη()μετοντελευταίοπαράγοντανααποδεικνύεταικαθοριστικόςτιςπερισσό-τερεςφορέςΠολλάεξαρτώνταικαιαπότηστιγμήτηςάφιξηςτηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνστηνοποίαθαβρεθείτοπαιδίκαιπρωτίστωςτηνποιότητατωνεπαγγελματιώνπουθατοπεριβάλουν

ΟισυνθήκεςδενείναικαλύτερεςγιατουςπαρόχουςτωνυπηρεσιώνΣε αυτό το πλαίσιο η εκπλήρωση των καθηκόντων τους απέναντι σταπαιδιά καθίσταται ηθικό χρέος να βοηθήσουν ένα παιδί να επιβιώσειπράγμαπουπροϋποθέτειναεπιδείξουνεπιμονήτηνοποίασυχνάσυνο-δεύειέναμεγάλοπροσωπικόκόστος

[thinsp52thinsp] Δυνατότητες υποδοχήςΥπάρχει έλλειψη ακριβώνδεδομένων για τον αριθμό των ασυνόδευτωνανηλίκωνστηνΕλλάδαΗπιοαξιόπιστηπηγήείναιτοΕθνικόΚέντροΚοινω-νικήςΑλληλεγγύης(ΕΚΚΑ)τοοποίοσυλλέγειστοιχείααπότοναριθμότωνυποβαλλόμενωναιτήσεωνγιαστέγασηΤαπιοπρόσφαταστοιχείαανάγο-νταιστις15 Ιουνίου2018καιδείχνουνότιταασυνόδευταανήλικαστην

51

Έντ

αξη

Ελλάδαανέρχονταισε3973άτομα 107Απόαυτάτο959ήταναγόριατο41κορίτσιαενώτο53είναιηλικίαςκάτωτων14ετώνΤαασυνόδευταανήλικασυχνάπερνούναπαρατήρηταιδιαίτεραότανφθάνουναπόταχερ-σαίασύνοραμετηνΤουρκία(τονποταμόΈβρο)καθώςσυχνάδιαφεύ-γουντηςσύλληψηςκαιτηςκαταγραφήςαπότιςαρχέςήτιςΜΚΟΕπομέ-νωςαυτάτανούμεραθαπρέπεινααντιμετωπίζονταιμεεπιφύλαξη

Απόταενλόγω3973ασυνόδευταανήλικατα1141διαμένουνήδησεδομέςφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωνκαιταυπόλοιπα2832ανα-μένουν την τοποθέτησή τους Ορισμένα βρίσκονται σε προστατευτικήφύλαξη(216)άλλασταΚέντραΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςσεπαραμε-θόριεςπεριοχές(368)177βρίσκονταισεανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςμαζίμετονγενικόπληθυσμόκαιόχισεειδικάτμήματα264σεασφαλείςζώ-νεςεντόςτωνανοιχτώνδομώνφιλοξενίας467σεξενοδοχείαπουχρη-σιμοποιούνταιωςλύσηγιαεπείγουσαμεταβατικήφιλοξενία238σεάλ-λουςτύπουςεπισφαλούςφιλοξενίας(όπωςεναναμονήέξωσηςστέγασηαπόσυστέγασημεενήλικεςπουδενέχουνταυτοποιήσειοιαρχέςπιθα-νότατατηςίδιαςεθνικότητας)690είναικαταχωρισμέναωςάστεγα(δια-μονήστοδρόμο)ενώοτύποςκατοικίαςδεναναφέρεταισε412περιπτώ-σειςΑπότα2832παιδιάεναναμονήτοποθέτησηςσεδομήφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωντα78είναικορίτσιακαι τα2754αγόριαΕίναισημαντικόνατονιστείότιηδιαδικασίατηςπρόσβασηςστιςυπηρεσίεςμεσκοπότηνένταξηαπότηστιγμήτηςεισόδουδενείναιγραμμικήήσαφήςκαιστηνΕλλάδασυγκεκριμέναοιπολιτικέςπουεφαρμόστηκαντο2016άλλαξανδραστικάτηνκατάστασηστηχώραεπηρεάζονταςτοταξίδικαιτηδυνητικήένταξηόσωνεγκλωβίστηκανεδώndashσυμπεριλαμβανομένωντωνανηλίκωνndashμετάτοκλείσιμοτωνσυνόρωνσταΒαλκάνιαΠεραιτέρωοιπαραμεθόριεςπεριοχέςκαιτανησιάλειτουργούνξεχωριστάαπότοισχύονπλαίσιο στην ενδοχώρα και εκτός αυτού Έτσι προκαλείται ασυνέπειαστηνπροσπάθειαχαρτογράφησηςτωνυπηρεσιών

Είσοδος στην Ελλάδα α ΣύλληψηστασύνοραndashειδοποίησητουΕισαγγελέακαιπαραπομπήσε

ΚέντροΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησης(ήσεΚινητήΜονάδαΥποδοχήςκαι Ταυτοποίησης) ndash Αξιολόγηση των ιδιαίτερων αναγκών (ιατρική

107 ΕΚΚΑεπικαιροποιημένηκατάστασηΑσυνόδευταανήλικαστηνΕλλάδαΑσυνόδευταανήλι-καστηνΕλλάδα1562018httpbitly2VapAmp

52

Έντ

αξη

εκτίμησηκοινωνικήυποστήριξηπαραπομπήστοΕΚΚΑndashπαραπομπήστοΠεριφερειακόΓραφείοΑσύλουκατόπιναιτήματοςαπότοανήλικοndashέγκρισητουεισαγγελέαεάντοανήλικοείναιηλικίαςκάτωτων15ετών) 108ndashπεριορισμόςτηςελευθερίαςενώεκκρεμείηπαραπομπήσεκατάλληληδομήφιλοξενίας 109ndashέκδοσηαπότηδιοίκησητουΚΥΤπουαρχικάσυνεχίζεταιωςπροστατευτικήφύλαξηαπότονεισαγγελέαεάνείναιαπαραίτητοndash(προσωρινήστέγασησεανοιχτήδομήφιλοξενίαςενώ εκκρεμεί η τοποθέτηση εάνδιατίθεται) ndash τοποθέτησησεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνμετηνέγκρισητουΕισαγγελέαndashέναρξη(ήσυνέ-χιση εάν έχουνήδη εκκινηθεί)διαδικασιών ενώπιον τηςΥπηρεσίαςΑσύλου

β Άφιξηστηνενδοχώραχωρίςναεντοπιστούναπότιςαστυνομικέςαρ-χές 110 εγκατάλειψητηςπαραμεθόριουπεριοχήςπριναπότηντοποθέ-τησησεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνήτημεταφοράσεπροαναχωρησια-κόκέντρο 111 ήεγκατάλειψηδομήςφιλοξενίαςανηλίκων1 Προσέγγισηφορέωντηςκοινωνίαςτωνπολιτώνστηνενδοχώραγια

τηνπρόσβασησευπηρεσίεςΑνάλογαμετιςανάγκεςκαιτιςεπιθυ-μίεςτωνπαιδιώνκαθώςκαιτηνηλικίατουςτηνικανότηταανταπό-κρισηςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιτηνεπαγγελματικήγνώμητωνπαρόχωντωνυπηρεσιώνΠαραπομπήστοΕΚΚΑαπότουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνndashειδοποίησηεισαγγελέααπότοΕΚΚΑδιασφάλισηπρόσβασηςστηΔιαδικασίαΑσύλου 112ndashΕιδοποίηση

108 Οιενέργειεςεντόςτηςπαρένθεσηςδενείναιυποχρεωτικέςκαιθαμπορούσανναπραγμα-τοποιηθούνσεμιαδεδομένηκατάσταση

109 Εξαιρετικάνεαράανήλικαήκαιασυνόδευταανήλικακορίτσιαndashανάλογαμετηνηλικίακαιτηνευαλωτότηταndashτοποθετούνταισυνήθωςαμέσωςσεδομήπροσωρινήςφιλοξενίαςεάνδιατί-θεταιήσενοσοκομείοπαίδωνώσπουναβρεθείκατάλληληστέγασηστηνκατάλληληδομή

110 ΑυτότογεγονόςέχειπαρατηρηθείεπανειλημμένωςγιατουςπληθυσμούςπουδιασχίζουνταχερσαίασύνοραμετηνΤουρκίαστηΒόρειαΕλλάδακαιπιοσυγκεκριμέναστηνπεριοχήτουΈβρου

111 ΠρέπειναδιευκρινιστείότιδενδιαθέτουνόλεςοιπαραμεθόριεςπεριοχέςΠροαναχωρησια-κάΚέντρακαιότισυχνάυπερκαλύπτεταιηχωρητικότητάτουςΩστόσοσεαυτέςτιςπερι-πτώσειςμπορείναεκδοθούναποφάσειςγιαπροστατευτικήφύλαξηαλλάταανήλικαπουπαραμένουνσεανοιχτούςχώρουςστηνπραγματικότητατουςεγκαταλείπουνχωρίςναγί-νουναντιληπτά

112 ΗΥπηρεσίαΑσύλουέχειπρόσβασηστααρχεία τηςΥΠΥΤκαιμπορεί νααναγνωρίσει ταπρόσωπαπουεγκαταλείπουνένανησίΙδιαίτεραγιαταασυνόδευταανήλικαηαξιολόγησηαπότηνΥπηρεσίαΑσύλουπροβλέπειότιηεπιστροφήστονησίήηπαραπομπήστηναστυνομίαγιαπεριορισμόαντιβαίνειστοΒέλτιστοΣυμφέροντουςκαιταΠεριφερειακάΓραφείαασύλουπροχωρούνστηνκαταγραφήαντίθεταμεότιθασυνέβαινεστηνπερίπτωσηκάποιουενηλίκου

53

Έντ

αξη

εισαγγελέααπότηνΥπηρεσίαΑσύλουκαιπαραπομπήστοΕΚΚΑ Έωςτηντοποθέτησηταανήλικαθαμπορούσανναφιλοξενηθούνπροσωρινάσεμιαανοιχτήδομήφιλοξενίαςεάνδιατίθεταιχώροςκαιανάλογαμετηνηλικίατους 113ndashδιαμονήστοδρόμοndashσεέναμηρυθμιζόμενοπροσωρινόπεριβάλλοντηςεπιλογήςτους(γιαπα-ράδειγμασεοικογενειακούςφίλουςομοεθνείς)ndashσύλληψηαπότιςαστυνομικές αρχές και κράτηση ndash συνοδευόμενη μεταφορά στιςαστυνομικέςαρχέςκαιτοποθέτησησεμονάδαπροσωρινήςφιλοξε-νίαςσεένανοσοκομείοπαίδωνήμίαδομήπροσωρινήςφιλοξενίαςεάνδιατίθεται 114

2 ΜηπροσέγγισητηςκοινωνίαςτωνπολιτώνΤαανήλικαεξακολου-θούνναμηνεντοπίζονταιαπόόλεςτιςαρχέςπαρεκτόςεάνσυλλη-φθούναπότιςαστυνομικέςαρχέςπουθαειδοποιήσουντονεισαγ-γελέακαιθαπαραπέμψουντηνυπόθεσηστοΕΚΚΑ

Ηδιαφοράανάμεσασταδύοπιθανάσενάριαndashανάλογαμετοεάνθαγίνεισύλληψηκαιμετιςσυνέπειεςτηςαπουσίαςδιαδικασιώνγιατηνυπο-δοχήστηνενδοχώραndashείναιαισθητήΑντίθεταμεαυτόπουθαπερίμενεκάποιοςολοένακαιπερισσότεραπαιδιάφαίνεταινασυσσωρεύονταιστιςμεγαλουπόλεις

113 Ταπολύμικράπαιδιά(δηλαδήηλικίαςκάτωτων13ετώνανάλογαμετιςσυνθήκες)καιταασυνόδευταανήλικακορίτσιααποκλείονταιαπόαυτέςτιςδομές

114 Εξαιρετικάνεαράανήλικαήκαιασυνόδευταανήλικακορίτσιαανάλογαμετηνευαλωτότητακαιτιςιδιαιτερότητεςτηςπερίπτωσης

54

Εμπό

δια

στη

ν έν

ταξη

[ 6 ] Εμπόδια στην ένταξη

55

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

[thinsp61thinsp] Υποδοχή στα σύνοραΗελληνικήνομοθεσίαεπιτρέπειτηνυποστήριξητηςΥπηρεσίαςΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησης (ΥΠΥΤ)πουείναιαρμόδιαγια την ταυτοποίηση τωνυπηκόωντρίτωνχωρώναπότηFrontexμετηντελευταίαναδραστηριο-ποιείταισχεδόνσεόλεςτιςπαραμεθόριεςπεριοχέςτατελευταίαχρόνια 115

Ακολουθούνταιδιάφορεςπρακτικέςπουπαραβιάζουνπολλάδικαιώ-ματατωνπαιδιώνστασύνορααλλάενίοτεσύμφωναμετουςεπαγγελμα-τίεςπαραβιάζεταιωςκαιησωματικήκαιψυχικήτουςακεραιότηταΌσονκαιρό κάποιο πρόσωπο περιμένει να καταγραφεί παραμένει σε ένανχώροόπουυπάρχειμιασκηνήμέσαστηνοποίαενήλικοιndashάντρεςκαιγυναίκεςndash κοιμούνται κατάχαμα χωρίς προσωπικό ασφάλειας μετά τις2300ΠεραιτέρωοιδιαδικασίεςταυτοποίησηςπραγματοποιούνταιαπόταμέλητουπροσωπικούτηςFrontexκαιηπροσωπικήτουςγνώμηπα-ραπέμπεταιστηνΥΠΥΤπροςέγκρισηΤοπροσωπικότηςτελευταίαςτηνυιοθετείπρόθυμακυρίωςλόγωέλλειψηςδυνατοτήτων

ΗκοινωνίατωνπολιτώνέχειπροτείνειηFrontexνακαταγράφειμόνοόσαδηλώνειοαιτώνάσυλοκαισυγκεκριμέναστηνπερίπτωσηανηλίκωναυτόθαπρέπειναγίνεταικαλόπισταΩστόσοτοερωτηματολόγιοπουχρησιμοποιείηFrontexγιατηνταυτοποίησηκαιτηνκαταγραφήδενδια-τίθεταιστηδημόσιασφαίρα 116ΈχουνυπάρξειπολυάριθμεςπεριπτώσειςανηλίκωνπουκαταγγέλλουντοπροσωπικότηςFrontexστουςπαρόχουςυπηρεσιών στιςΜΚΟ 117 για βαριά κακομεταχείριση ως και χαστούκιαπροκειμένουναεξαναγκαστούνταανήλικαναlaquoπαραδεχτούνraquoότιείναιενήλικοι ή ότι ανήκουνσε άλλη εθνικότητα και όχι στηδική τους Το2018οιεπαγγελματίεςεπισήμαναντηναύξησητουαριθμούτωναποκα-λούμενωνlaquoφερόμενωνωςανήλικωνraquo δηλαδήτωνανήλικωνπουείχανεσφαλμέναταυτοποιηθείκαιείχανκαταγραφείωςενήλικοιΑυτάταανή-λικα παραμένουν στον καταυλισμό τηςΜόριας χωρίς καμία υπηρεσίαπροστασίαςφιλικήγιαταπαιδιάlaquoστοέλεοςτωνπολλώνκινδύνωνπου

115 Νόμος4375116 Έχειυποβληθείαίτημααπότουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνναπροσπελάσουνένα

συγκεκριμένοαρχείοαλλάεκκρεμείακόμαηαπάντηση117 Σεμιασυνέντευξηπουπραγματοποιήθηκε τονΜάιο του2018στοπλαίσιο τηςέρευνας

αναφέρθηκεότιηFrontexπρόσφατακατέγραψεδώδεκαανήλικαωςενηλίκουςκαιεντόςτριώνημερώνεκτιμήθηκεότιόλατουςείναιανήλικαμέσωτηςδιαδικασίαςδιαπίστωσηςτηςανηλικότητας

56

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ελλοχεύουνσεαυτότοldquohotspotrdquoraquoΠαράτοότιοΝόμοςπροβλέπειτοτεκμήριοτηςανηλικότηταςώσπουνακαταλήξεισεσυμπεράσματαηδια-δικασίαδιαπίστωσης τηςανηλικότηταςστηνπράξηοιαρχές τοέχουναντιστρέψεισετεκμήριοενηλικότηταςαντιμετωπίζονταςταανήλικασανναήτανενήλικοιμέχριναεξαχθείσυμπέρασμαΈναπρόσωποθαπρέπεινα αντιμετωπίζεται ως ανήλικο όσο υπάρχει αμφιβολία σχετικά με τηνηλικίατουκαιαυτήηπροστασίαεκτείνεταιπέραντουσυμπεράσματοςτηςδιαδικασίαςστηνπερίπτωσηπουοιεπαγγελματίεςεκτίμησηςτηςανη-λικότηταςεξακολουθούνναέχουναμφιβολίες

Ταερωτήματαδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςβασίζονταισεμιαευρω-κεντρική αντίληψη της ζωής ενός ανηλίκου γεγονός που δεν καθιστάδυνατήτηναναγνώρισητηςκατάλληληςεξατομικευμένηςδιαδικασίαςγιατοπαιδί

laquoΟιερωτήσειςδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςθαπρέπειναέχουνλάβειυπόψητηνκουλτούραστηχώρακαταγωγήςκαιτηδιαδρομήτουπαιδιούΔενέχεινόημαναρωτάςένααγόριαπότοΠακιστάνήένανΑφγανόπουμεγάλωσεστοΙράνπόσαχρόνιαπήγεσχολείοήπόσαχρόνιαέχει εργαστείστηζωήτουΠρέπεινααναγνωρι-στούν ερωτήσεις που θα αποτυπώνουν την πραγματικότητα στηχώραστηνοποίαμεγάλωσε τοπαιδί και πουδενθαβασίζονταιστονευρωκεντρικότρόποζωήςraquo 118

Υπάρχουνφορέςπουταανήλικανιώθουνπιοασφαλήότανκρύβουντην ηλικία τους απόφόβο λόγω τωνφημών που κυκλοφορούν στονπληθυσμόκαικάνουνλόγογιατηνπροηγούμενηπρακτικήηοποίαεπι-κρατούσεστονησίτηlaquoσυλλογικήπροστατευτικήφύλαξηraquoτωνανηλίκωνπουταάφηνεσεκαθεστώςκράτησηςστονησίγιαμήνες 119ήαπόφόβο

118 ΑυτόανέφεραναρκετοίεπαγγελματίεςπουεργάζονταιστασύνοραστανησιάτουΒορείουΑιγαίουτηντελευταίατριετία

119 Τα ανήλικα αναγκάζονταν να παραμείνουν στην αποκαλούμενη laquoπτέρυγα-φάντασμαraquo ηοποίαπροσομοιάζειέντονασεφυλακήχωρίςυπηρεσίεςχωρίςπροαυλισμόκαιμεμόνομίαβάρδιαφροντιστώνναμεριμνάγιατιςπολύβασικέςτουςανάγκεςΧρειάστηκεναεξεγερ-θούνώστενααπαιτήσουνκαλύτερεςσυνθήκεςμεακραίεςπράξειςβίαςναδιαπράττονταιαπόαυτάΕίκοσιέναπαιδιάδιακομίστηκανστονοσοκομείοενώταυπόλοιπακλειδώθηκανμέσαγιαδύομέρεςχωρίςτηνπαρουσίαπροσωπικούχωρίςκαθαρισμότωνματωμένωνσκηνώνχωρίςαπομάκρυνσητωνσπασμένωνγυαλιώνκτλΧρειάστηκενασκηνοθετήσουνμιαεξέγερσηώστενααπολαύσουνταβασικάτουςδικαιώματακαινατύχουνλίγουσεβασμού

57

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ότιθαlaquoεγκλωβιστούνraquoστηνΕλλάδαήδιότιαυτότουςείπενακάνουνολαθρέμποροςώστενασυνεχίσουντοταξίδιτουςσεκάποιοάλλοκρά-τος-μέλος

ΕάνέναανήλικοαποφασίσειναδιορθώσειτηνταυτότητάτουκαινακαταγραφείτυπικάκαιεπίσημαωςανήλικοθαπρέπειναπεριμένειγιατησυνέντευξήτουμετηνΥπηρεσίαΑσύλουώστεναμπορέσειναπειτηναλήθειαγιατηνηλικίατουήέστωαυτόσυνέβαινεμέχριπρόσφαταΣτησυντριπτικήπλειονότητατωνπεριπτώσεωνησυνέντευξηθαδιακοπείκαιτοπαιδίθαπαραπεμφθείγιαδιαπίστωσητηςανηλικότηταςΑυτήηπρα-κτική ήταν άκρως ανεπαρκής και έθετε τα ανήλικα σε μεγάλο κίνδυνοεφόσονθαέπρεπεναπαραμένουνφιλοξενούμεναστοΚΥΤμαζίμετουςενηλίκουςγιαμεγάλοχρονικόδιάστημαωςκαιέξιμήνεςμέχριναπραγ-ματοποιηθείησυνέντευξηωςανήλικααποκλεισμένααπότησυνοριακήδιαδικασία

ΑυτήηπρακτικήάλλαξεπρόσφατακαιηπαραπομπήγιαδιαπίστωσητηςανηλικότηταςγίνεταικατάτηνκαταγραφήστηνΥπηρεσίαΑσύλουΟιεπαγγελματίεςαναφέρουν

laquoθαήταναδύνατοναγίνειαυτότοβήμακαιναδιορθωθείηηλικίακάποιουαςώστενακαταγραφείορθώςωςανήλικοςηχωρίςτηνυποστήριξητωνεπαγγελματιώναπότιςΜΚΟΤοσύστημαείναιπο-λύπλοκο και δεν παρέχονται πληροφορίες προς τούτο ενώ δενυπάρχεικρατικήυποχρέωσηγιαπαροχήδικηγόρουστονπρώτοβαθμόΟύτεκανγιαταανήλικαraquo

Παράτιςδιατάξειςγιατηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςόπωςπεριγρά-φεταιπαραπάνωέωςπολύπρόσφαταλόγωτηςέλλειψηςπαιδιάτρουήπαιδοψυχολόγουγιατηδιεξαγωγήτηςδιαπίστωσηςτηςανηλικότηταςηΥπηρεσίαΑσύλουπαρέπεμπεταφερόμεναωςανήλικαστοδημόσιονο-σοκομείοτηςΛέσβουγιαοδοντιατρικήεξέτασηβασίζονταςτηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςστοναριθμότωνφρονιμιτώνΌσοναφοράτηνακτινο-γραφίαάνωάκρων τονοσοκομείοδιενεργούσετηνεξέτασηκαιέπειταεξέδιδεεπίσημηδήλωσηστηνοποίααναφερότανότιδενήτανδυνατόςοπροσδιορισμός της ηλικίας κάθεανηλίκουηλικίας άνω των15 ετών μεαυτήτηνεξέτασηΑπότονΙούλιοτου2018ταφερόμεναωςανήλικαπα-ραπέμπονται πλέον στο προσωπικό ψυχοκοινωνικής υποστήριξης του

58

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ΚΕΕΛΠΝΟ 120γιατηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςΩστόσοενώπρόκει-ταιγιασημαντικήβελτίωσητοΚΕΕΛΠΝΟυπολείπεταισεδιερμηνείςκαισυνήθως ζητά από τηΜΚΟπου εκπροσωπεί το ανήλικο να παράσχειδιερμηνέαήαναβάλλειπεραιτέρωτηδιαπίστωσητηςανηλικότηταςάρακαιτηδιαδικασίατουασύλου

ΕάνέναανήλικοείναισεθέσηναπαράσχεικάποιοαποδεικτικότηςηλικίαςτουαυτόκατατίθεταιστηνΥπηρεσίαΑσύλουΗΥπηρεσίαΑσύ-λουστοσυγκεκριμένονησίδενκαταχωρίζειαριθμόπρωτοκόλλουπροςεπιβεβαίωσητηςπροσκόμισηςτωνενλόγωαποδεικτικώνταοποίαστησυνέχειαδιαβιβάζονταιστηFrontexγιαεξέτασηγνησιότηταςΕάνδιαπι-στωθείότιείναιγνήσιαηηλικίατουανηλίκουδιορθώνεταιΔιαφορετικάταενλόγωέγγραφακατάσχονταικαικαταστρέφονταικαιδενδιατίθεταιδιαδικασίαάσκησηςπροσφυγής

Συνεπώςέχουνδημιουργηθείδύοδιαφορετικέςδιαδικασίεςκαιεπο-μένωςδύοlaquoτύποιraquoανηλίκωνΕκείναπουκαταγράφηκανορθώςαπότηνΥΠΥΤωςανήλικακαι εκείναπου ταυτοποιήθηκανωςανήλικααπό τηνΥπηρεσίαΑσύλουέπειτααπόμιαδύσκοληκαιχρονοβόραδιαδικασία

Κίνδυνοι από την εσφαλμένη καταγραφή Κατάτομεγαλύτερομέροςτου2017οιαρχέςτηςΥπηρεσίαςΑσύλουδενπαρέπεμπανταπαιδιάστοΕΚΚΑκαθώςθεωρούντανότιαυτόδενενέπιπτεστιςαρμοδιότητέςτουςΟιδύοαρμόδιεςαρχέςγιατηνέγκαιρηταυτοποίησηκαικαταγραφήτωνανηλίκωνndashΥΠΥΤκαιΥΑndashδενδιαβου-λεύοντανσχετικάκαιαυτόπαρέμενεαδιευκρίνιστοέωςτο2018Ταανή-λικαπουτελικάκαταγράφοντανορθώςωςανήλικαενώπιοντηςΥπηρε-σίαςΑσύλουκαιόχιαπότηνΥΠΥΤδενπαραπέμποντανστοΕΚΚΑαπόκανένανυπάλληλο τωνπροαναφερόμενωναρχώνΤα ίδιαθαέβλεπανάλλουςεςναμεταφέρονταιστηνενδοχώραήσεκάποιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνπριναπόαυτάπαράτοότιείχανφθάσειστηνΕλλάδαπριναπόεκείνουςεςΑυτόενέτεινετηναγωνίακαιτονεκνευρισμότουςσχετικάμετιςισχύουσεςδιαδικασίεςκαιτομέλλοντουςΠεραιτέρωπαράτοότιη

120 ΚΕΕΛΠΝΟείναιτοακρώνυμοτουΚέντρουΕλέγχουκαιΠρόληψηςΝοσημάτωνπουπα-ρέχει ψυχοκοινωνικές και υγειονομικές υπηρεσίες εντός του συστήματος υγείας σταlaquohotspotraquoτουΒορείουΑιγαίουκαιταπροαναχωρησιακάκέντραωςανάδοχοςεκμέρουςτουΥπουργείουΥγείαςσύμφωναμετηνΥπουργικήΑπόφασηπουδημοσιεύτηκεστοΦΕΚ 3877Β692018

59

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

συνέντευξηγιατηνευαλωτότηταδικαίωςδιακοπτότανχάρινμεταφοράςστιςΥπηρεσίεςΑσύλουκαιένταξηςστηνκατάλληληδιαδικασίαασύλου(δηλαδήόχιστησυνοριακήδιαδικασία)εκείναέπρεπεκαιπάλιναπερι-μένουνενίοτεεπίμήνεςενώπαρέμενανστονΚαταυλισμότηςΜόριαςμέχρι τελικά να πραγματοποιηθεί η συνέντευξή τους με την ΥπηρεσίαΑσύλουκαινακαταγραφείηαληθινήτουςηλικία

Ταανήλικαπουεκτιμάταιεσφαλμέναότιείναιενήλικοιήπουκαταγρά-φονταιεσφαλμέναωςενήλικοιστανησιάδιατρέχουντονάμεσοκίνδυνοδιοικητικήςκράτησηςκαιτηςδιαδικασίαςεπαναπροώθησηςστηνΤουρ-κίαΚατάτηδιάρκειατηςεπιχείρησηςlaquolowprofileraquo 121ηοποίαξεκίνησεαρχικάωςπιλοτικόπρόγραμμαάγαμοιαιτούντεςάσυλουπήκοοιχωρώνμεποσοστόχορήγησηςδιεθνούςπροστασίαςκάτωτουείκοσιπέντετοιςεκατόσύμφωναμε τηEurostat καιΣύροι 122 κρατούνται άμα τηαφίξειτους στοΠροαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης τηςΜόριας ΣυνεπώςεάνκάποιοανήλικοεκτιμηθείεσφαλμέναότιείναιενήλικοςδιατρέχειτονάμεσοκίνδυνοεπιστροφήςστηνΤουρκία

Οχειρισμόςαυτώντωνυποθέσεωναποδεικνύεταιπερίπλοκοςκαιταγραφειοκρατικάεμπόδιαείναιδαιδαλώδηεφόσονταπλέοναρμόδιαόρ-γανα και οι αρχές εντός του ΚΥΤ δεν επικοινωνούν απευθείας μεταξύτους 123Επομένωςοιεπαγγελματίεςπαραδέχονταιότιαντιμετωπίζουνδυ-σκολίες στην προσπάθειά τους να απελευθερωθεί ένα φερόμενο ως

121 ΣτοπλαίσιοτηςεπιχείρησηςlaquolowprofileraquoπουυλοποίησαντοΚέντροΠρώτηςΥποδοχήςκαιηΕλληνικήΑστυνομίαενώδενπροβλέπεταισεκανένανομοθέτημαοιάγαμοιάντρεςαπόχώρεςμεποσοστόαναγνώρισηςκάτωτουείκοσιπέντετοιςεκατόκρατούνταιάματηαφίξει τουςστοΠροαναχωρησιακόΚέντροστοΚέντροΠρώτηςΥποδοχής τηςΜόριαςέπειτααπόαπόφασηγιακράτησηπουεκδίδειηΥπηρεσίαΑσύλουκαιενώεκκρεμείηολο-κλήρωσητηςδιαδικασίαςασύλουήύστερααπόπαρέμβασηδικηγόρουεάνθεωρηθείότιείναι ευάλωτοιήσεπεριπτώσειςστιςοποίεςδενδιατίθεταιδιερμηνέαςστηγλώσσατουςγεγονόςπουοδηγείσεσοβαρέςκαθυστερήσειςστηνεξέτασητηςαίτησηςασύλου

122 ΛόγωτηςΣυμφωνίαςΕΕ-ΤουρκίαςκαιτουΝόμου45402018ηΤουρκίαθεωρείταιασφα-λήςτρίτηχώραγιατουςΣύρουςΕπομένωςπριναπότηναξιολόγησητηςουσίαςτηςαίτησηςασύλουοιίδιοιυποβάλλονταιπρώτασεσυνέντευξηγιατοπαραδεκτότηςαίτησηςώστεναεξεταστείανμπορούνναυποβάλουναίτησηασύλουστηνΕλλάδαήανθαπρέπειναεπι-στραφούνστηνΤουρκία

123 ΓιαπαράδειγμαυπάρχουνπεριπτώσειςστιςοποίεςέναανήλικοκαταγράφεταιεσφαλμέναωςενήλικοςκαικρατείταισύμφωναμετοέργοlaquolowprofileraquoΕίναιαδύνατοναπαραπεμφθείγιαδιαπίστωσητηςανηλικότηταςκαθώςηαστυνομίαθεωρείότιηιατρικήεξέτασηέχειήδηολοκληρωθείώστεναέχειφθάσεικάποιοςστηφάσητηςδιοικητικήςκράτησηςΕπομένωςδενεπιτρέπειτηνπαραπομπήτωνπροσώπωνσειατρικήεξέτασηκαιαξιολόγησηεκτόςεάνεπιμείνειπροςτούτοέναςμίαδικηγόρος

60

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ανήλικοπουτελείυπόδιοικητικήκράτησηδιαμέσουτηςδιαδικασίαςδια-πίστωσηςτηςανηλικότηταςκαιαπαιτείταινομικήσυνδρομήκαιικανότη-τεςκαθώςκαιυπομονήκαιηανάπτυξησχέσηςεμπιστοσύνηςκαικατανό-ησηςανάμεσαστουςεπαγγελματίεςκαιστοσχετικόπροσωπικότωναρ-μόδιωναρχώνΑυτόανέδειξεndashσεπερισσότερεςαπόμίαπεριπτώσειςndashτοad hocκαιεξατομικευμένοσύστημαπροστασίαςγιαταανήλικαστοσύ-στημαυποδοχής

laquoΌλοιεςμαςndashοιδικηγόροι ηΥπηρεσίαΑσύλου ηαστυνομίαndashκάνουμεότιμπορούμεγιαναφύγουνοιάνθρωποιαπότονησίΌλοτοσύστημαλειτουργείσαντηldquoΛίστατουΣίντλερrdquoενώπρο-σπαθούμεναβρούμελύσειςγιαναφύγουνοιάνθρωποιαπότονησίόσοπιογρήγοραγίνεταιraquo

laquoΈπειτααπόαυτή την ταλαιπωρίαndashναπροσπαθείς ναπείσεις τιςαρμόδιεςαρχέςότιπρόκειταιπράγματιγιαανήλικοndashέχειςπροκα-λέσει περισσότερα προβλήματα στο παιδί από όσα είχε ότανέφθασεraquo

ΈβροςΕνώ η κατάσταση είναι περίπλοκη στα νησιά του ΒορείουΑιγαίου ταανήλικαπουεισέρχονταιαπόταχερσαίασύνοραμετηνΤουρκίαμέσωτουΈβρουσυναντούνμιαπολύδιαφορετικήκατάστασηΟΈβροςωςπεριοχήκαιτοΚέντροΥποδοχήςκαιΤαυτοποίησηςστοΦυλάκιοαπο-κλείονται από τη Συμφωνία ΕΕ-Τουρκίας και επομένως τη συνοριακήδιαδικασίαΣυνεπώςδενυπάρχειδιαδικασίαεισδοχήςΕάνκάποιοάτο-μοζητήσειάσυλοστηθεωρίακαταγράφεταιαξιολογείταικαιανάλογαπαραπέμπεται Ωστόσο οι μαρτυρίες υπογραμμίζουν την έλλειψη κά-ποιουείδουςαξιολόγησηςή ιατρικήςφροντίδας ενώοισυνθήκεςστοΚΥΤτουΦυλακίουαναφέρονταισεπολλέςεκθέσειςωςαπάνθρωπεςκαιταπεινωτικές 124Πολλάανήλικαπουδιασχίζουν ταχερσαίασύνοραμετηνΤουρκίαεισέρχονταιστηχώραχωρίςναεντοπιστούνκαιναταυτο-ποιηθούναπό τονστρατόή τιςαστυνομικέςαρχέςκαι επομένωςδενπαραπέμπονταιστοΚΥΤτουΦυλακίουγιατηναρχικήκαταγραφήκαιτην

124 ΠροκαταρκτικάσχόλιατηςΕυρωπαϊκήςΕπιτροπήςγιατηνΠρόληψητωνΒασανιστηρίωνκαιτηςΑπάνθρωπηςήΤαπεινωτικήςΜεταχείρισηςήΤιμωρίας (CPT)adhocεπίσκεψηστηνΕλλάδα10-19Απριλίου2018(CPTInf[2018])

61

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

έναρξητωνσχετικώνδιαδικασιώνγια τηνπροστασίαΟιεπαγγελματίεςαναφέρουνότιείναιπολλέςοιπεριπτώσειςπαιδιώνπουδενταυτοποιού-νταιώσπουναφθάσουνσεκάποιαμεγαλούπολη(ΘεσσαλονίκηήΑθή-να)στιςπερισσότερεςπεριπτώσειςέπειτααπόπολλούςμήνεςΤότεκα-ταγράφονταιδιότιαπευθύνονταισεκάποιαΜΚΟήδιότισυλλαμβάνονταιαπότηναστυνομίαΚαιπάλιεάνέναπαιδίκατορθώσειναδιαφύγειαπόόλουςαυτούςτουςφορείςκαμίααρχήδενθαμάθειποτέγιατηνύπαρξήτουστηχώρακαι το ίδιοθαπαραμείνειευάλωτοστοκαθετίκαιστονκαθένα

laquoΤαανήλικαπουφθάνουναπότονΈβροείναισανφαντάσματαΔενταέχειδεικανείςΔενταέχεικαταγράψεικανείςΕίναισανναμηνυπάρχουνraquo

Συνθήκες διαβίωσης στα Κέντρα Υποδοχής και Ταυτοποίησης (ΚΥΤ) στα laquohotspotraquo και στον Έβρο (αποκλεισμένες ζώνες)ΟισυνθήκεςστοΚΥΤέχουνσταδιακάβελτιωθείκαιγιαπαράδειγμααπόlaquoπτέρυγες-φαντάσματαraquo στο Προαναχωρησιακό Κέντρο Κράτησης στοΚΥΤτηςΛέσβουέγιναντμήματαδιαμονήςανηλίκωνπουσύμφωναμετιςπεριγραφέςθυμίζουνστρατώναΤοφαγητόείναιάθλιοοισυνθήκεςανθυ-γιεινέςκαιυπάρχεισυνωστισμόςΈχουνκαταγραφείπεριστατικάαυτοτραυ-ματισμώνβίαςκαιαπόπειρεςαυτοκτονίας 125ΟιυπηρεσίεςπρακτικάείναιανύπαρκτεςτοίδιοκαιηπρόσβασηστηνεκπαίδευσηΔενυπάρχεινομικήσυνδρομήΤαέγγραφατωνανηλίκωνφυλάσσονταιμακριάτουςΕπομέ-νωςταανήλικαεξαρτώνταιαπότοπροσωπικόπουθαπρέπεινατασυνο-δεύσειεάνχρειαστείναπάνεοπουδήποτεΑυτήηκατάστασηισοδυναμείμεδιοικητικήκράτησηΤοΤμήμαΒ΄υποτίθεταιείναιασφαλέςκαθώςείναιηΑσφαλήςΖώνηστοΚΥΤτηςΛέσβουΩστόσοεδώέχουνκαταγραφείπολλάπεριστατικάκατάταοποίαενήλικοιπηδούνπάνωαπότιςπύλεςγιαναυποκινήσουνήνασυνεχίσουνκάποιασύγκρουσηΚάποιαστιγμήυπήρ-χανέωςκαισκηνέςπουστήθηκανγιαταασυνόδευταανήλικαακριβώςέξωαπότοΤμήμαΒ΄καθώςδενυπήρχεδιαθέσιμοςχώροςστοεσωτερικόΑπότηνάνοιξητου2018στοΤμήμαΒ΄διαμένουνκαιάγαμεςγυναίκεςδιότιδενδιατίθεταιπιαχώροςστηναντίστοιχηπτέρυγαάγαμωνγυναικών

125 laquoΑπόπειρα αυτοκτονίας ανήλικου πρόσφυγαraquoΕφΣυν4122017httpbitly2VUNo2f

62

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ΜιαπρόσφατηαξιολόγησηαπότηνΎπατηΑρμοστείατουΟΗΕγιατουςΠρόσφυγες(UNHCR)πουπραγματοποιήθηκετονΜάιοτου2018στοΚΥΤτηςΛέσβου 126συμπέρανεότιταανήλικανιώθουνότιμπορείναταακούνεαλλάκανείςδεντουςδίνεισημασίακαθώςηκατάστασήτουςδεναλλάζειΧρειάζονταιεπιπλέονπρόσβασησειατρικήφροντίδα(μετάτις1600)λένεότιείναιανήμποραναστηρίξουντουςιςφίλουςεςτουςπουαυτοτραυματίζονταιλένεότιχρειάζονταιεπαρκήενημέρωσηκαινο-μικήεκπροσώπησηκάλυψητωνβασικώντουςαναγκών(υπόδησηένδυ-σηκουρέας)καλύτερεςεκπαιδευτικέςκαιυπαίθριεςδραστηριότητεςκα-λύτεροφαγητόκαικαλύτερηασφάλειαΕίναιαπορίαςάξιοότιαυτέςοιεξαιρετικάβασικέςανάγκεςείναιακόμασχετικέςκαιδενεκπληρώνονταιτρίαχρόνιαμετάτηναύξησητωναφίξεωνκαιδύοχρόνιαμετάτηΣυμ-φωνίαΕΕ-Τουρκίας

ΗκατάστασηστοΚΥΤτουΈβρουείναιακόμαχειρότερηενώοιμαρτυ-ρίεςτονίζουντιςαπάνθρωπεςκαιαπαράδεκτεςσυνθήκεςυγιεινής 127 τηνέλλειψηδιερμηνέωντηνέλλειψηιατρικούκαινοσηλευτικούπροσωπικούτημηταυτοποίησητηνέλλειψηδιαδικασιώνγιατηδιαπίστωσητηςευαλω-τότηταςήτηςανηλικότηταςτοσυνωστισμότηνέλλειψηπροαυλισμούενίο-τεέωςκαιεπίδύοημέρεςκαιτονμεικτόπληθυσμόndashωςπροςτηνηλικίατοφύλοκαιιατρικάθέματαndashσταεμπορευματοκιβώτιακαιστιςσκηνές 128

ΚράτησηΤοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικής είχεδεσμευτεί 129 ότι κανέναανήλικοδενθαπαρέμενεσεκράτησηέωςτατέλητου2017ΩστόσοστατέληΔεκεμβρίουτου2017υπήρχανακόμη54καταγεγραμμέναανήλικασεκράτησηενώτο2018αυτόςοαριθμόςαυξήθηκεδραματικάκαιανερ-χότανστα216στις15Ιουνίου2018

126 ΗUNHCRδιεξήγαγεμιαΑξιολόγησητωνΑναγκώντωνπροσφύγωνστηΛέσβοτονΜάιοτου2018Ηέκθεσημένειναδημοσιευτεί(20Σεπτεμβρίου2018)αλλάμιασύνοψητωνευρημάτωντηςπαρουσιάστηκεστηΔιυπηρεσιακήΟμάδαΕργασίαςστηΛέσβοτην1ηΑυ-γούστου2018

127 ΠροκαταρκτικάσχόλιατηςΕυρωπαϊκήςΕπιτροπήςγιατηνΠρόληψητωνΒασανιστηρίωνκαιτηςΑπάνθρωπηςήΤαπεινωτικήςΜεταχείρισηςήΤιμωρίας (CPT)adhocεπίσκεψηστηνΕλλάδα10-19Απριλίου2018(CPTInf[2018]20)

128 HumanRightsWatchGreeceInhumaneConditionsatLandBorder27July2018httpbitly2DZ0cdU

129 ldquoΥπουργόςΜεταναστευτικήςΠολιτικήςΩςτοτέλοςτουέτουςόλαταασυνόδευταπαιδιάσεκατάλληλεςδομέςraquoAMNA282017httpbitly2LARjx6

63

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Προφανώς αυτό οφείλεται στην αύξηση των ασυνόδευτων ανήλικωνστηνΕλλάδασυνολικάκαιστηνπρόσφατηεκκένωσηδύοεγκαταλειμμέ-νωνεργοστασίωνστολιμένατηςΠάτραςόπουδιέμενανπαράνομαασυ-νόδευταανήλικαndashμεταξύάλλωνπροκειμένουνααποπειραθούνναφθά-σουνστηνΙταλίαΚατάτηδιάρκειατηςεπιχείρησηςοιαστυνομικέςαρχέςταυτοποίησαν142ανήλικααπόταοποίαμόνο37είχανκαταγραφείενώ105δενείχανκαταγραφείποτέωςαιτούνταάσυλοστηνΕλλάδαΤαταυ-τοποιημέναανήλικαμεταφέρθηκανσεασφαλέστερουςχώρουςφιλοξε-νίαςενώτα105ανήλικαμεταφέρθηκανστοΠροαναχωρησιακόΚέντροτηςΚορίνθουσεκαθεστώςlaquoπροστατευτικήςφύλαξηςraquo

Η παραμονή των παιδιών σε κέντρα κράτησης αποτελεί από καιρόπρακτική της ελληνικής κυβέρνησης και ενώ η κατάσταση βελτιώθηκεσταδιακάμέσασταχρόνιαπληθαίνουν ταπαραδείγματααυξανόμενωναριθμώνανηλίκωνυπό κράτησηΚαι πάλι κατά τοδεύτεροήμισυ του2017αυξήθηκανταανήλικασεπροστατευτικήφύλαξηστοΠροαναχω-ρησιακόΚέντροτηςΑμυγδαλέζαςενώεπίσηςπαρατάθηκεκαιηδιάρκειάτηςΤοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςδήλωσεότιαυτόοφειλό-τανστηνάφιξη1100ασυνόδευτωνανηλίκωναπότονΑύγουστοέωςτονΝοέμβριοτου2017 130

Όπωςανέφερανσταθεράδιάφοροιεμπλεκόμενοιφορείςοισυνθή-κεςστηνΑμυγδαλέζαδενπληρούνταβασικάπρότυπαΟισυνθήκεςεκείείναιαπαράδεκτεςγιατηντοποθέτησηανηλίκωνέστωκαιπροσωρινά 131 ενώυπάρχεικαιέλλειψηρουχισμούυποδημάτωνκαιειδώνυγιεινήςκα-θώςκαιανεπάρκειακλινώνοπότεταανήλικακοιμούνταιστοδάπεδοκαισεστρώματαπουδενέχουναπολυμανθείΕπίσηςκαταγράφονταιτακτικάπεριστατικάβίαςαυτοτραυματισμώνκαιαπεργίαςπείνας

laquoΤαανήλικαμαςρωτούνσυνεχώςγιατίβρίσκονταιστηφυλακήενώδενέκαναντίποτακακόraquo

130 laquoΑύξησητουαριθμούκαιτουχρόνουκράτησηςασυνόδευτωνανηλίκωνraquoΑυγή21122017httpbitly2VcaiOj

131 ArsisldquoAnnualreport2017AthensinterventionteamofArsisinthefieldofdetentioninAmygdalezaandTavrospre-removaldetentioncentrerdquo22May2018httpbitly2HaUgjR

64

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

[thinsp62thinsp] Κέντρα και δομές φιλοξενίας ανηλίκων η κατάσταση στην ενδοχώρα

ΕνώείναισημαντικόναεπισημανθείότιηΕλλάδαδενήτανεξοικειωμένημεπαρόμοιεςκαταστάσειςκαιδενδιέθετεποτέκάποιοσύστημααναδο-χής ή επιτροπείας θα προσδοκούσε κανείς ότι κατά τη διάρκεια τουτρίτουέτουςτηςαποκαλούμενηςlaquoπροσφυγικήςraquoκρίσηςθαμπορούσαννααποφεύγονταικάποιεςσυμπεριφορέςκαιθαμπορούσανναυιοθετη-θούνκαλέςπρακτικέςπροκειμένουναδιασφαλίζεταιότιταασυνόδευταανήλικαέχουνκάποιονασφαλήχώροδιαμονήςείτεπροσωρινάείτεορι-στικάώσπουναενηλικιωθούνήκαιναείναιικανάνασταθούνσταπόδιατουςΩστόσοδενδιαθέτουνόλαταανήλικαένανασφαλήχώροδιαμο-νήςΑυτήτηστιγμήυπάρχουντρειςτύποιχώρωνπουθαμπορούσανναφιλοξενήσουν ανήλικα οι δύο είναι προσωρινοί Ασφαλείς Ζώνες σεανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςκαιξενοδοχείακαιημόνημακροχρόνιαδια-μονήγιαπαιδιάπουδιατίθεταιαυτήτηστιγμήστηνΕλλάδαείναιοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων(ξενώνες)

Στηνπράξημπορείναυπάρχουνανήλικαπουδιαμένουνσεκαταλή-ψειςήστριμωγμένασανσαρδέλεςσεδιαμερίσματαμεάλλουςεςυπηκό-ουςτρίτωνχωρώνσυνήθωςενηλίκουςώστενααποφύγουντηναστεγία

ΠαράτοότιοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνπαρουσιάζουνπληθώραπροβλημάτωνάλλεςεπιλογέςφιλοξενίαςδενπληρούνταδιεθνήπρότυπαγιατηνυποδοχήκαιτιςσυνθήκεςδιαβίωσηςανηλίκωνΠεραιτέρωοκα-τάλογοςμετιςδιαθέσιμεςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιτιςμορφέςστέ-γασηςυπόκειταισεσυνεχείςμεταβολέςκαιοπωσδήποτεαυτέςδενεπαρ-κούνγιατηνπαροχήστέγασηςστονδιαρκώςαυξανόμενοαριθμόασυνό-δευτωνκαιχωρισμένωναπότηνοικογένειάτουςανηλίκωνστηνΕλλάδα

Ασφαλείς ΖώνεςΕπίτουπαρόντοςλειτουργούνδέκαΑσφαλείςΖώνεςστηνΕλλάδα 132μεδυνατότηταφιλοξενίαςέως300ανήλικα

ΟιΑσφαλείςΖώνες έχουνσυσταθείως εναλλακτική επιλογήγια τηστέγασηκαιτηνπαροχήυπηρεσιώνκαιφροντίδαςσταασυνόδευταανήλικα

132 ΕΚΚΑΕπικαιροποιημένηκατάστασηΑσυνόδευταανήλικαστηνΕλλάδα31 Ιουλίου2018httpbitly2VUhmDw

65

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

καιγιατηναντιμετώπισηεπειγουσώναναγκώνγιατηνασφάλειακαιτηνπροστασίατουςΣεαυτέςσυμπεριλαμβάνεταιηάμεσηαπομάκρυνσητωνπαιδιώναπόσυνθήκες κράτησηςώσπουνα καταστούνδιαθέσιμεςπιομακροχρόνιεςεπιλογέςγιατηντοποθέτησητωνασυνόδευτωνανηλίκωνήβιώσιμεςλύσεις

ΗΥποομάδαΕργασίαςγιατηνΠροστασίατουΠαιδιούndashΤμήμαΑθη-νών(ChildProtectionSub-WorkingGroupndashAthens)συνέταξεκατευθυ-ντήριες οδηγίες και συστάσεις 133 ορίζοντας το πλαίσιο λειτουργίας τωνΑσφαλώνΖωνώνκαιταπρότυπαπουδιασφαλίζουνότιαυτοίοιχώροιείναικατάλληλοιγιαανήλικαΟιενλόγωκατευθυντήριεςοδηγίεςlaquoυιοθετή-θηκανraquoαπότοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςκαιτοΥπουργείοΕργασίαςΩστόσοεφόσονδενέχουνεκδοθείεπίσημεςκρατικέςκατευθυ-ντήριεςοδηγίεςκαιδενυπάρχεισυναφήςνομοθεσίαηύπαρξηαυτώντωνκατευθυντήριωνοδηγιώνδενείναιδεσμευτικήγιατοκράτοςκαιεφαρμό-ζονταιεπιλεκτικάκαιπροαιρετικάσεσυγκεκριμένεςδομέςανοιχτήςφιλοξε-νίαςπουυπάγονταιστοΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικής

ΣταΕλάχισταΠρότυπααναφέρεταιότιέναπαιδίθαπρέπειναπαρα-μείνειστηνΑσφαλήΖώνητοπολύγιαδώδεκαβδομάδεςΩστόσοστηνπραγματικότηταυπάρχουνπεριπτώσειςασυνόδευτωνανηλίκωνπουδια-μένουνστιςΑσφαλείςΖώνεςεπίπερισσότεροαπόέναέτοςκαιάλλεςπεριπτώσειςασυνόδευτωνανηλίκωνπουφεύγουνndashπολλάανήλικαξεπέ-ρασαντιςδώδεκαβδομάδεςενηλικιώθηκανκαιμετακινήθηκανστηδομήόπουδιέμεινανμετονυπόλοιποπληθυσμότωνενηλίκωνότανσυμπλή-ρωσαντοδέκατοόγδοοέτοςτηςηλικίαςτουςΑυτόοφείλεταικυρίωςστοότιταπαιδιάπουδιαμένουνστιςΑσφαλείςΖώνεςσυνήθωςπαρα-πέμπονταιεκείέπειτααπόκράτησηκαισυνήθωςείναιηλικίαςάνωτων16ετώνΕπομένωςθαείναιτατελευταίαπουθαπαραπεμφθούνσεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνΠροτεραιότηταδίνεταισταπαιδιάσεσυγκεκριμένεςπεριοχέςτωνΚΥΤσταπαιδιάυπόκράτησησταμικρότερηςηλικίαςπαι-διάκαισταάστεγαΟιΑσφαλείςΖώνεςκαιταξενοδοχείαθεωρούνταιπιοευνοϊκόπεριβάλλονδιαβίωσηςσεσχέσημεταυπόλοιπαοπότετα

133 Το2015συστάθηκανΟμάδεςΕργασίας(WG)προκειμένουνασυντονίσουντουςαρμό-διουςεμπλεκόμενουςφορείςώστενααναγνωρίσουντασχετικάζητήματασεκάθεπεδίοπουάπτεταιτηςδιαχείρισηςκαιτηςπροστασίαςτωνμεταναστώνκαιτιςσυνακόλουθεςλύσειςΜίααπόαυτέςτιςΟμάδεςΕργασίαςndashηΟμάδαΕργασίαςγιατηνΠροστασίατουΠαιδιούndashσυνέταξεταΕλάχιστα Πρότυπα για τις Ασφαλείς Ζώνες για τα Ασυνόδευτα Παιδιά (UAC) σε Ανοιχτές Δομές ΦιλοξενίαςΔιατίθεταιστηδιεύθυνσηhttpbitly2vOAioH

66

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ανήλικαπουδιαμένουνεκείδενείναιδυνατόνααποτελέσουνπροτεραιό-τηταΣτιςσυστάσειςαναφέρεταιακόμαότιθαέπρεπεναυπάρχουνισχυ-ροί κοινοτικοί δεσμοί στις ανοιχτές δομές φιλοξενίας προκειμένου ναδιασφαλίζεταιηπροστασίαΣτηνπράξηενυπάρχουνεντάσειςανάμεσασταασυνόδευταανήλικακαιστογενικόπληθυσμόσεαρκετέςανοιχτέςδομέςφιλοξενίας 134ΕπίσηςοισυστάσειςαναφέρουνότικάθεΑσφαλήςΖώνηθαπρέπειναβρίσκεταικοντάστιςυποστηρικτικέςυπηρεσίεςκαιναδιαθέτειένανπάροχοεξειδικευμένωνυπηρεσιώνγιαασυνόδευταανήλικαοοποίοςθαμπορείναπαρέχειειδικήυποστήριξη(υπηρεσίεςδιαχείρισηςπερίπτωσης)καινακαλύπτειτιςβασικέςανάγκεςτωνπαιδιώνπουβρίσκο-νταισεαυτή 135ΑκόμηαναφέρουνότιοφορέαςυλοποίησηςτηςΑσφα-λούςΖώνηςείναιυπεύθυνοςγιατιςυπηρεσίεςπουπαρέχονταισταασυ-νόδευταανήλικασυμπεριλαμβανομένηςτηςκαθημερινήςφροντίδαςκαιτηςπροστασίαςτωνανηλίκωνωστόσοδενθαενεργείωςνόμιμοςεπί-τροποςΕφόσονδενπρόκειταιγιαυποχρέωσηασφαλώςεπιδέχεταιπολ-λώνερμηνειώνκαιέχουνυπάρξειπεριπτώσειςστιςοποίεςταπαιδιάστιςΑσφαλείςΖώνεςδενέχουνρούχαήσετμεείδηυγιεινήςενώοιεμπλε-κόμενοιπάροχοιυπηρεσιώνφιλονικούνγιατοποιααπόόλεςτιςπαρού-σεςοργανώσειςθαπρέπειναφροντίσειταπαιδιά

Ξενοδοχεία ΤονΜάρτιοτου2018ορίστηκεωςεπείγουσαλύσηηχρήσηξενοδοχείωνως απάντηση στον αυξανόμενο αριθμό ασυνόδευτων και χωρισμένωναπότηνοικογένειάτουςανηλίκωνστανησιάΣήμεραλειτουργούνδώδε-καξενοδοχείαμεσυνολικήχωρητικότητα500κλινώνΤαξενοδοχείαδια-χειρίζεταιοΔιεθνήςΟργανισμόςΜετανάστευσης(ΔΟΜ)καιχρηματο-δοτείηΕυρωπαϊκήΕπιτροπήστοπλαίσιοενόςέργουμετίτλοlaquoΈκτακτηΑνταπόκριση για τη Στέγαση Ασυνόδευτων Παιδιών (ERAcUMiC)raquo 136 Στόχοςτουπρογράμματοςείναιηπαροχήυπηρεσιώνπροσωρινήςφιλο-ξενίας και προστασίας η κάλυψη των βασικών αναγκών η πρόσβασηστην πρωτοβάθμια υγειονομική περίθαλψη με μια ιατρική μονάδα ανά

134 ΈχουνγίνειπολλέςκαταγγελίεςστιςανοιχτέςδομέςφιλοξενίαςτουΣχιστούκαιτουΕλαιώναμεταξύάλλωναπόπρόσφυγεςπουδιαμένουνεκείσχετικάμετονκίνδυνοπουσυνεπάγεταιηΑσφαλήςΖώνηγιατηνυπόλοιπηδομή

135 IbidΥποσημείωση131136 ΔΟΜ ldquoEmergency Response in Accommodating Unaccompanied Migrant Children

ERAcUMiCrdquohttpbitly2VPBk2l

67

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

δομήστέγασηςηνομικήσυμβουλευτικήηψυχολογικήυποστήριξηοιεκπαιδευτικέςδραστηριότητεςκαιταμαθήματααλλάκαιοιρυθμίσειςγιαενισχυμένηπαροχήεξωτερικώνυπηρεσιώνσταασυνόδευταανήλικαενι-σχύονταςποσοτικάκαιποιοτικάτιςδυνατότητεςπαροχήςβοήθειαςστοπλαίσιοτηςέκτακτηςανταπόκρισηςώστενααυξηθούνοιχώροιφιλοξε-νίαςτωνανηλίκωνκαιναπαρέχονταικατάλληλεςυπηρεσίες

Επίσης υπήρξαν μαρτυρίες που έκαναν λόγο για ορισμένους ορό-φουςπουστέγαζανανήλικασταξενοδοχείαενώόλοτουπόλοιποξενο-δοχείοσυνέχιζεναλειτουργείκανονικάΟρισμέναξενοδοχείαβρίσκο-νταιπολύμακριάαπότηνπόληεντείνονταςτοαίσθημααποκλεισμούτωνανηλίκωνΟρισμέναξενοδοχείαβρίσκονταισευποβαθμισμένεςπεριοχέςενώάλλαήτανξενοδοχείαημιδιαμονήςΕνώπαρέχονταιυπηρεσίεςαυτέςδενμπορούννακαλύψουντονμεγάλοαριθμότωνανηλίκωνπουδιαμέ-νουνσεένανενιαίοχώροφιλοξενίας

Καιπάλι πρόκειται για ένακοντόφθαλμοπροσωρινόβήμα γιαμιαακόμαμηοριστικήλύσηπουδενκάνειταανήλικανανιώθουνασφαλήκαιπροστατευμέναΕπίσηςείναιέναδαπανηρόεγχείρημακαιδιερωτάταικανείςανθαήτανκαλύτεροτακεφάλαιαπουδαπανήθηκανσεαυτόναέχουναξιοποιηθείγιατηνανάπτυξημονιμότερωνκαιασφαλέστερωνχώ-ρωνφιλοξενίαςόπωςοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων

Πρόσβαση σε μόνιμη φιλοξενία Ενώτοελληνικόκράτοςείναιυπεύθυνογιατηνπροστασίακαιτηφροντί-δααυτώντωνπαιδιώνυπάρχειέναχρόνιοέλλειμμακατάλληλωνχώρωνφιλοξενίαςανηλίκωνμεβάσητηνκοινότηταΟσυνολικόςαριθμόςτωνπαραπομπώνασυνόδευτων ανηλίκων που έλαβε και επεξεργάστηκε τοΕΚΚΑαπότον Ιανουάριοτου2016έωςτον Ιανουάριοτου2017είναι5192άτομαΈωςτις15Αυγούστου2018οαριθμόςείχεανέλθειστα14810άτομαμόλιςενάμισιέτοςαργότερα 137

ΤονΙανουάριοτου2017αναφερότανότιηεθνικήχωρητικότηταγιατηφιλοξενίατωνπαιδιώνήταν1312κλίνεςαπότιςοποίεςοι813ήτανσεείκοσι οχτώ δομές μακροχρόνιαςφιλοξενίας (δομέςφιλοξενίας ανηλί-κων)ενώοι499σεείκοσιδύοκέντραπροσωρινήςφιλοξενίαςΤαασυ-νόδευτα ανήλικα που φιλοξενούνταν σε δομές μακροχρόνιας και

137 ΕΚΚΑ Επικαιροποιημένη κατάσταση Ασυνόδευτα ανήλικα στην Ελλάδα 15 Αυγούστου2018httpbitly2H9wYuy

68

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

προσωρινήςφιλοξενίαςανέρχοντανσε1312άτομαενώ1301ασυνό-δευταπαιδιάανέμεναννατοποθετηθούνΟεκτιμώμενοςαριθμόςανηλί-κωνστηνΕλλάδαήταν2300άτομα 138

Στις31Ιανουαρίου2018οεκτιμώμενοςαριθμόςασυνόδευτωνανηλί-κωνστηνΕλλάδαήταν3270Απόαυτάτα2312βρίσκοντανσελίστααναμονήςγιατηντοποθέτησησεδομήφιλοξενίαςανηλίκων269παιδιάστηλίστααναμονήςπαρέμενανσεκλειστέςδομές(ΚΥΤ)καιΑστυνομικάΤμήματασεlaquoπροστατευτικήφύλαξηraquoΠαράτηναύξησηέναέτοςαργό-τερα(τονΙανουάριοτου2018)ηχωρητικότηταμειώθηκεσε1101κλίνεςοι783σετριάντατρειςδομέςμακροχρόνιαςφιλοξενίαςκαιοι318σεδεκάξιδομέςπροσωρινήςφιλοξενίας 139ΤονΙούνιοτου20182832ανή-λικααπότασυνολικά3973πουβρίσκοντανστηνΕλλάδασύμφωναμεταστοιχείατουΕΚΚΑβρίσκοντανσεακατάλληληδομή 140καθώςεκκρε-μούσεητοποθέτησησεδομήπροσωρινήςφιλοξενίας

Τον Αύγουστο του 2018 141 ο εκτιμώμενος αριθμός ανηλίκων στηνΕλλάδαείναι3290άτομαΣημειώθηκεαύξησημε90επιπλέονκλίνεςαπότονΙανουάριομετονσυνολικόαριθμόναανέρχεταιστις1191κλίνεςσεπενήντατρειςδομέςμακροχρόνιαςφιλοξενίαςμε1175κλίνεςκαιτέσσε-ραδιαμερίσματαημιαυτόνομηςδιαβίωσηςμε16κλίνεςταοποίααυτήτηστιγμήλειτουργούνωςπιλοτικόπρόγραμμα 142

Υπάρχουν2242αναφερόμενες εκκρεμείς υποθέσεις 296στα ΚΥΤ127 σε Προστατευτική φύλαξη 161 σε Ανοιχτές Δομές Προσωρινής

138 ΕΚΚΑ Επικαιροποιημένη κατάσταση Ασυνόδευτα ανήλικα στην Ελλάδα 13 Ιανουαρίου2017Απόταασυνόδευταανήλικαστηλίστααναμονής277ήτανέγκλειστασεδομέςυπο-δοχής(ΚΥΤ)και18κρατούντανσεΑστυνομικάΤμήματασεlaquoπροστατευτικήφύλαξηraquohttpbitly2Vdbgtt

139 ΠερισσότερεςπληροφορίεςκαιΠίνακεςμεόλουςτουςδιαθέσιμουςχώρουςκαιστοιχείαδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)ΧώραΕλλάδαΕθνικήΈκθεσηΕπι-καιροποίηση2016σσ113-115πουσυνέταξετοΕΣΠhttpbitly3007B5QΕθνικήΈκθε-σηΕπικαιροποίηση2017σσ141-142πουσυνέταξετοΕΣΠhttpbitly2H9viA5

140 ΒλπαραπάνωΕνότητα52Ηφράσηlaquoβρίσκοντανσεακατάλληληδομήraquoαναφέρεταισεανήλι-καπουδιαβιούνσεεπισφαλείςσυνθήκεςστιςοποίεςσυμπεριλαμβάνονταιοιΑσφαλείςΖώνεςοι ειδικέςπεριοχέςστιςανοιχτέςδομέςφιλοξενίας και τα ΚΥΤ ταδιαμερίσματαμεπολλούςακόμηανθρώπουςκαταλήψειςηlaquoπροστατευτικήraquoφύλαξηκαιοδρόμοςκαιηlaquoαστεγίαraquo

141 ΕΚΚΑ Επικαιροποιημένη κατάσταση Ασυνόδευτα ανήλικα στην Ελλάδα 15 Αυγούστου2018httpbitly2H9wYuy

142 ΣτοναριθμόδενσυμπεριλαμβάνονταιχώροιπροσωρινήςφιλοξενίαςπουαυτήτηστιγμήπεριλαμβάνουντριακόσιουςχώρουςσεδέκαΑσφαλείςΖώνεςκαιπεντακόσιουςπενήντασεδώδεκαξενοδοχεία

69

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Φιλοξενίας254σεΑσφαλείςΖώνες413σεξενοδοχεία(επείγουσαφι-λοξενία)254σεάτυπηστέγαση300χωρίςνααναφέρεταιτοποθεσίακαι437νααναφέρονταιωςαστεγία

Είναιπροφανέςότιηχωρητικότηταεξακολουθείναανέρχεταιμόλιςστοένα τρίτοαπόαυτήπουείναιπραγματικάαπαραίτητη 143καιότιοαριθμόςτωνεκκρεμώνυποθέσεωνπαραμένειοίδιοςκαιαυτόθασυνεχι-στεί εφόσον δεν έχει επιτευχθεί η απαραίτητη χωρητικότητα Η λίστααναμονήςδενμπορείναμικρύνειπαρεκτόςεάνέναπαιδίεγκαταλείψειμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνήαναχωρήσειαπόαυτήλόγωενηλικίωσηςήεάνμεταφερθείσεάλλοκράτος-μέλοςΕάνδενσημειωθείπρόοδοςαυτόςθαήτανομόνοςτρόποςγιαναπαραπεμφθείέναπαιδίμεασφά-λειασεμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκων

Επίσης έχει παρατηρηθεί ότι είναι κοινή πρακτική να μεταφέρονται σεΑσφαλείςΖώνεςταπαιδιάπουβρίσκονταισεπροστατευτικήφύλαξηΤαπαι-διάσυχνάτιςεγκαταλείπουνεπιλέγονταςναζήσουνστοδρόμοώσπουναβρεθείδομήφιλοξενίαςανηλίκωνήεπιλέγονταςναπαραμείνουνστοδρόμοδιαλέγοντας ένα άλλο επικίνδυνο μονοπάτι που τα οδηγεί στην παράτυπηπαραμονή τουςστηχώραΣπανίζουνοιπεριπτώσειςστιςοποίες έναπαιδίμεταβαίνειαπευθείαςαπότηνπροστατευτικήφύλαξησεδομήφιλοξενίαςανη-λίκωνκαθιστώνταςδυνατήτηνπιοομαλήένταξήτουδηλαδήεκείόπουμπορείναξεκινήσεινααισθάνεταιασφαλέςκαιεπιτέλουςνασχεδιάσειτομέλλοντου

Οιβασικοίπληροφοριοδότεςβεβαιώνουνότιέτσιήτανπάνταηκατά-στασημετηφιλοξενίατωνανηλίκωνστηνΕλλάδαναεύχεταικανείςναδιαφύγεικάποιοςαώστεναμπορέσουν ταπαιδιάνααπομακρυνθούναπότοκέντροκράτησηςήαπότοδρόμοndashακόμηκαιτηνεποχήπουδενυπήρχανΑσφαλείςΖώνεςήξενοδοχείαήοποιαδήποτεεναλλακτικήεπι-λογήμεεξαίρεσημερικέςεκατοντάδεςχώρουςσεδομέςφιλοξενίαςανη-λίκωνΘεωρούναπορίαςάξιοότιτο2018καιμετατόσακονδύλιαπουδαπανήθηκαν την τελευταία τριετία στην Ελλάδα laquoβρισκόμαστε ακόμαστηνίδιακατάστασηΤιείναιαυτόπουακόμαπάειστραβάraquo

ΟιεπαγγελματίεςανέφερανότιοχώροςσεμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνείναιέναδιαρκέςαίτηματωνανηλίκωνπουδιαμένουνσεέναΚΥΤμιαΑσφα-λήΖώνηείναιυπόκράτησηστοδρόμοωςκαισεάτυπηστέγασηΤαανήλικαεπιθυμούνασφάλειακαισταθερότηταΩστόσοηπερίοδοςαναμονήςμπορεί

143 ΗUNHCRεπίσηςτοαναφέρειτονΙανουάριοτου2018στοUNHCRFactSheetGreece1-31Ιανουαρίου2018httpbitly2VWSevY

70

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ναείναιεξαντλητικήωςκαιγιατουςεπαγγελματίεςπουαδυνατούνναδώσουνμιαοριστικήαπάντησησταανήλικαΕνώοεκνευρισμόςκαιηαπογοήτευσηβαραίνουνόλαταεμπλεκόμεναμέρηταανήλικασυχνάαπελπίζονται

Ομέσοςχρόνοςαναμονήςπριναπότηντοποθέτησησεδομήφιλο-ξενίαςανηλίκωνδιαφέρειανάλογαμετηνηλικίατοφύλοκαιτηνευαλω-τότητατουπαιδιούξεκινώνταςαπόλίγεςμέρεςέωςμιαδυοβδομάδεςγιαταπολύμικράπαιδιάταανήλικακορίτσιαήάλλεςεξαιρετικάευάλωτεςπεριπτώσειςκαιφθάνονταςέωςτουςμερικούςμήνεςγιατουςυγιείςεφή-βουςοιοποίοιαποτελούνκαιτηνπλειονότηταΟαναμενόμενοςμέσοςόροςείναιτρειςέωςτέσσεριςμήνεςαλλάέχουνυπάρξειπεριπτώσειςστιςοποίεςηαπάντησηαπό τοΕΚΚΑαφορούσεανήλικαπουδενείχεδεικανείςεπίμήνεςκαιπουήταναδύνατοναβρεθούν

ΗφιλοξενίαεξαρτάταιεπίσηςαπότηστήριξηπουδίνουνστοπαιδίοιεπαγγελματίεςπουπιέζουντοΕΚΚΑτηρώνταςτοενήμερογιατυχόνεπι-δείνωσητωνσυνθηκώνδιαβίωσηςήτηςκατάστασηςυγείαςτουπαιδιού

laquoΉρθεσεεμάςέναπαιδίπουείχεκαταγραφείστηνΥπηρεσίαΑσύ-λουαπόμόνοτουκαιπερίμενεγιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνπάνωαπόδέκαμήνεςΌτανήρθεσεεμάςείδαότιδενμπορούσεναμείνειστοδρόμοούτεμιαμέραπαραπάνωΉτανεξαιρετικάευάλω-τοΤουβρήκαμεδομήφιλοξενίαςανηλίκωντηνίδιαμέραraquo

ΑυτόανέφερεμίακοινωνικήλειτουργόςστηνΑθήνακαιυπογραμμίζειτον εγγενή ρόλο της κοινωνίας των πολιτών στην παροχή υπηρεσιώνπροστασίαςενόψειτωνκενώνπουαφήνειτοκράτοςαλλάκαιτονπαρά-γοντατηςτύχης()πουθαμπορούσενακαθορίσειndashήόχιndashτηνευημερίαενόςανηλίκουστηνΕλλάδα

Παιδιά στο δρόμοΈχειυπάρξειαθρόαάφιξηπροσφύγωνστιςπαραμεθόριεςπεριοχέςκαιπαρότιυπήρξανεπίσημεςπροσπάθειεςσυγκράτησηςτουπληθυσμούμα-κριάαπότηνενδοχώρααυτέςαπέτυχανόπωςαποτυπώνεταισεόλεςτιςμεγαλουπόλειςμεπρώτητηνΑθήναΣτηδιάρκειατωντελευταίωνετώνοιμεγάλεςπόλειςείδανένανάνευπροηγουμένουαριθμόασυνόδευτωνανηλίκωνκαιάλλωνπολύευάλωτωνατόμωνναμένειστοδρόμοξεπερ-νώνταςτιςδυνατότητεςτωνπαρόχωνυπηρεσιώνστατοπικάγραφείατηςκοινωνίαςτωνπολιτών

71

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

ΜίαβασικήπληροφοριοδότριαυπογραμμίζειότιδενυπάρχειτρόποςναεκτιμηθείπραγματικάοαριθμόςτωνάστεγωνπαιδιώνούτεκανμεβάσηταστοιχείατουΕΚΚΑΟιαιτήσειςπροςτοΕΚΚΑπουδεναναφέρουνρητάτηλέξηlaquoαστεγίαraquoδενκαταμετρώνταιανάλογαΗάτυπηστέγασηήτοασυμπλή-ρωτοκενόστοέντυποτηςαίτησηςθαμπορούσενασημαίνειτοοτιδήποτεκαιέχειπολύνακάνειμετοάτομοπουσυμπληρώνειτηναίτησηΈναπαιδίσεμιακατάληψηθαμπορούσεναμείνειάστεγοτηνεπόμενημέρααλλάθαανήκεστηνκατηγορίατηςάτυπηςστέγασηςόπωςκαιταπαιδιάπουζουνσεάθλιεςσυνθήκεςμεάλλουςεςυπηκόουςτρίτωνχωρώνγιαπαράδειγμασεμισθω-μένοδιαμέρισμασυνήθωςπληρώνονταςγιατηστέγασήτουςμεχρήματαήάλλαμέσαΑυτάταανήλικαθαέπρεπεεπίσηςναθεωρούνταιάστεγααλλάδενκαταγράφονταιωςανήλικαεκτόςεάντοαναφέρειρητάτοΕΚΚΑΥπάρ-χειεπίσηςκιηπερίπτωσητωνανηλίκωνπουαρνούνταιναπαραπεμφθούνστοΕΚΚΑεπιλέγονταςναπαραμείνουνεκείπουβρίσκονται(μεφίλουςεςσυμπατριώτεςτισσες)καιξαφνικάκαθίστανταικυριολεκτικάάστεγαπροσπα-θώνταςναβρουνκαταφύγιοστιςπλατείεςκαισταδημοτικάπάρκα

Τογεγονόςότιέπρεπενααντιμετωπιστείέναςάνευπροηγουμένουαριθ-μόςπαιδιώνπουδιαβιούνσεεπικίνδυνεςκαταστάσειςδηλαδήστοδρόμοήακόμαχειρότεραάλλαξετηφύσητωνυπηρεσιώνπουπαρέχονταιστηνεν-δοχώρακαιτιςμετέτρεψεσευπηρεσίεςανταπόκρισηςlaquoπρώτηςγραμμήςraquoΟισυνθήκεςθυμίζουνεκείνεςμιαςέκτακτηςανάγκηςπουδενδιαφέρουνσεκάτιαπόεκείνεςπουεπικρατούνστανησιάτουΒόρειουΑιγαίουΟιπάροχοιτωνυπηρεσιώνσυχνάβρίσκονταισεαδιέξοδεςκαταστάσειςιδιαίτερατουςχειμε-ρινούςμήνεςΟιπερισσότερεςπεριπτώσειςαφορούνάστεγαπαιδιάήπαιδιάπουδιαβιούνσεπλήρηανασφάλειαμεάγνωστουςοικογενειακούςφίλουςτηςίδιαςεθνικότηταςπουμόλιςέφθασανστηνΑθήναΤοκύριοζήτημαεξακο-λουθείναοφείλεταιστοότιταανήλικαδενμπορούνναπροσπελάσουντιςδομέςυποδοχήςτηνκατάλληληστιγμήεάνμπορέσουνκαθόλου

Το2018σημειώθηκεεπίσηςραγδαίααύξησητωνασυνόδευτωνανηλί-κωνπουσυσσωρεύοντανσευπαίθριουςδημόσιουςχώρουςεπίβδομάδεςΗαστεγίαπροκάλεσεσοβαρήβλάβησεαρκετέςπεριπτώσεις(επιδείνωσητηςσωματικήςκαιψυχικήςυγείαςθυματοποίησηαρκετέςαπειλέςγιατηνασφάλειάτουςπραγματικάεγκλήματαπουδιαπράχθηκανσεβάροςασυ-νόδευτωνανηλίκωνλόγωτουότιεκείναπαραμένουνστοδρόμογιαμεγάλαχρονικάδιαστήματακαιαναγκάζονταιναεξασφαλίσουνστέγημείδιαμέσα)παράτιςπροσπάθειεςτωνπαρόχωντωνυπηρεσιών

72

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

laquoΤο2018γιαπρώτηφοράείχαμεπεριπτώσειςπαιδιώνπουέρχο-ντανχτυπημένακαιτραυματισμέναστογραφείοέχονταςδιανυκτε-ρεύσειεπίμέρεςσεπάρκαήάλλουςδημόσιουςχώρουςκαιχρειά-ζοντανεπειγόντωςιατρικήβοήθειαΑλλάκαιπάλιδενγινότανναεπι-σπευστείητοποθέτησήτουςπαράτιςπροσπάθειεςτουΕΚΚΑraquo

Ένας άλλος επαγγελματίας που εργάζεται κυρίως με άστεγα παιδιάαναφέρει

laquoΉρθεστογραφείοκαιήθελεναπηδήξειαπότοπαράθυρογιατίήταναπεγνωσμένοςΤιμπορούσανακάνωΤίποταΑπολύτωςτίπο-ταΜόνονατονηρεμήσωκαιναπροσπαθήσωναμηντουσυμβείκάτικακόαλλάείχεδίκιοraquo

Δυστυχώςανεξάρτητααπότιςπροσπάθειεςκαιτηνποιότητατωνυπη-ρεσιώνυπάρχουνπεριπτώσειςπουδενμπορούνναβοηθηθούν

laquoΕίχαμεεφήβουςπουldquoμεταμορφώνοντανrdquoμπροστάσταμάτιαμαςμέσαστουςμήνεςμετάτηνπρώτηφοράπουέρχοντανστογρα-φείοΑπόντροπαλάπαιδιάγίνοντανοργισμένοιέφηβοιλόγωτηςαβεβαιότηταςτηςμάταιηςαναμονήςτηςπροσμονήςκαιτουσυγ-χρωτισμούμετουςλάθοςανθρώπουςστοδρόμοΆλλοιήτανέφη-βοιπουχάσαμεταίχνητουςπρινμπορέσουμενατουςφροντίσου-μεΚάποιοιέφυγανπαράνομααπότηνΕλλάδακαιξαναεμφανίστη-κανγιαναμαςπουνότιήτανασφαλείςΑλλάοιπερισσότεροεξα-φανίστηκανraquo

ΑλλάυπάρχουνκαιακόμαχειρότερασενάριαΈναςάλλοςεπαγγελμα-τίαςαναφέρει

laquoΕίχαμιαπερίπτωσηήτανέναςπουζούσεστο τοπικόδημοτικόπάρκογιαμήνεςστοκρύοστηβροχήδενμπορούσανακάνωτίποταΤονπλησίαζανλογήςλογήςάνθρωποιστοπάρκοπροσπα-θώνταςνατονδελεάσουνμεχρήματαήμεέναζεστόσπιτικόγιανα αρχίσει να εκδίδεται Και μια μέρα το έκανε Έβρεχε και δενάντεχεάλλοΟπότεπήγεΧρειαζότανστέγηΕιλικρινάτιθαμπο-ρούσανατουπωαφούδενείχατίποτανατουπροσφέρωγιαναμηναφήσωνασυμβείαυτόraquo

73

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

[thinsp63thinsp] Κακοδιαχείριση περιπτώσεων Ενώπρόσφαταορίστηκανδιαδικασίεςγιατηδιασφάλισητηςποιότηταςτωνυπηρεσιώνκαιτωνσυνθηκώνδιαβίωσηςστιςδομέςφιλοξενίαςανη-λίκωνσεσυμμόρφωσημετηΣύμβασητουΟΗΕγιαταΔικαιώματατουΠαιδιού 144οιδιαθέσιμοιχώροιείναιλιγοστοίκαιοικατευθυντήριεςοδη-γίες διασφαλίζουν μόνο το πλαίσιο για την κατάλληλη λειτουργία τωνδομώνφιλοξενίαςανηλίκωνΗεξατομικευμένηδιαδρομήγιατηνπροστα-σίακαιτηνενίσχυσηκάθεπαιδιούαφήνεταισταχέριατηςεκάστοτεΜΚΟ πουδιευθύνειμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαιπιοσυγκεκριμένασταχέριατουπροσωπικούπουεργάζεταικαθημερινάσεαυτέςτιςδομέςΠε-ραιτέρωδενχρηματοδοτούνταιόλεςοιδομέςφιλοξενίαςασυνόδευτωνανηλίκωναπότονκρατικόμηχανισμόΕπομένωςδενυποχρεούνταιόλεςοιδομέςνασυμμορφώνονταιμετιςσχετικέςκατευθυντήριεςοδηγίες

Ωστόσοορισμένεςδομέςφιλοξενίαςφαίνεταιναενισχύουνταανήλικαώστε εκείναναβρουν νααναπτύξουν νακυνηγήσουν τα ενδιαφέροντάτουςκαιναζήσουν ενώάλλεςπουδιοικούνταιαπόάπειροπροσωπικόστηνκαλύτερηπερίπτωσηεπιμένουνστηνεφαρμογήτωνκανόνωνκαιτωνδιαδικασιώνμεέναντρόποοοποίοςδενβοηθάταανήλικανανιώσουνευπρόσδεκτακαιάξιασεβασμούστοαποκαλούμενοlaquoσπιτικόπεριβάλλονraquoπουδιατείνεταιότι είναιμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνΑυτόέρχεταισεευθείααντίθεσημε τηνεξατομικευμένηαξιολόγηση τωναναγκώνκαι τηνεξατομικευμένηπροσέγγισητωνανηλίκωνΣεκάποιεςαπότιςχειρότερεςπεριπτώσειςπουανέφερανοιεπαγγελματίεςπαρατηρήθηκαναποχρώσεςενδείξειςχρήσηςναρκωτικώνκαιδιασύνδεσηορισμένωνενοίκωνμεεγκλη-ματικάδίκτυαΟιΜΚΟπουδιαχειρίζονταιτιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνείναιεκείνεςπουπρέπειναδιασφαλίσουνότιτοπροσωπικόεπιλέγεταικαιεκπαιδεύεταικατάλληλαότικάθεανήλικοαντιμετωπίζεταιωςξεχωριστόάτο-μοκαιτουδίνεταιοαπαραίτητοςχρόνοςπουχρειάζεταιγιαναπροσαρμο-στείστοπεριβάλλονκαινααναπτύξειεποικοδομητικέςσχέσειςμεάλλουςεςενοίκουςκαιτοπροσωπικόκάθεκλάδουπουβρίσκεταιστηδομή

Επισφαλής χρηματοδότηση ΟιδομέςπουχρηματοδοτούνταιαπότοAMIFέμεινανχωρίςχρηματοδότηση

144 ΟδηγόςγιατηΛειτουργίαΔομώνΦιλοξενίαςΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνhttpbitly2PYRSiX

74

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

(ρευστότητακαιαβεβαιότηταωςπροςτηντελικήαπάντηση)γιαέξιμήνεςκατάμέσοόροΑυτόέρχεταισεευθείααντίθεσημετημακροχρόνιακαισταθερήοικοδόμησησχέσεωνεμπιστοσύνηςπουανέφερανοιεπαγγελ-ματίεςωςένααπότασημαντικότεραεργαλείαταοποίαδιαθέτουνγιαναβοηθήσουνταανήλικαναlaquoανοιχτούνraquoνασυζητήσουνταπροβλήματάτουςκαιτελικάνασταθούνσταπόδιατους

ΤοπροσωπικόεπίσηςβρίσκεταισεκατάστασηάγχουςήθυμούκαθώςμένειαπλήρωτοενίοτεωςκαιέξιμήνεςΗκαθημερινήτουεργασίακαιπρακτικήπροϋποθέτουνηρεμίακαιγαλήνηΕίναιαπαραίτητονααισθάνε-ταιασφαλέςστοπεριβάλλοντουκαιναέχειτηνηφαλιότητακαιτηδιαύ-γειαπνεύματοςναχειριστείέκτακτεςκαταστάσειςΗεπισφαλήςχρηματο-δότησηέχειαρνητικόαντίκτυποστιςπροσπάθειεςκαιστηνυπομονήπουχρειάζονταιγιατηνεργασίαμεέφηβουςεςτηνκαθοδήγησήκαιτηστή-ριξήτουςειδικάότανπρόκειταιγιαέφηβουςεςπουβρίσκονταισεμιαπιοπολύπλοκηκαιτραυματικήκατάσταση

Οι σοβαρές καθυστερήσεις στη χρηματοδότηση προξενούν επίσηςανεπάρκειεςστηχορήγησηενόςμικροποσού(pocketmoney)σταανήλι-καπουδιαμένουνστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαθώςκαιελλείψειςστηνκάλυψηβασικώναναγκώνόπωςένδυσηκαιυπόδησηαπόφιλαν-θρωπικές δωρεές Αυτό οδηγεί τα ανήλικα στην εξεύρεση άλλων πιοεπικίνδυνωνμέσωνγιατηνκάλυψητωναναγκώντους

Ταανήλικαήδηνιώθουνανασφαλήλόγωτωνσοβαρώνκαθυστερή-σεων στην ολοκλήρωση της χορήγησης νόμιμου καθεστώτος και διότι αντιλαμβάνονται την επισφαλή κατάσταση της οικονομίας στην ΕλλάδαΗεπισφαλήςχρηματοδότησηεπιδεινώνειπεραιτέρωαυτήτην κατάσταση

Επίσης είναι ενδιαφέρον νασημειωθείότι λόγω τηςανεπάρκειαςδιαθέσιμων χώρων για φιλοξενία τα παιδιά που εγκαταλείπουν μιαδομήτοποθετούνταιτελευταίαστηλίστααναμονήςτουΕΚΚΑΜετάταανήλικα που είναι άστεγα σε κράτηση ήστα νησιά τα ανήλικα πουέχουνεγκαταλείψειμιαδομήείναιτατελευταίαπουθαανακατανεμη-θούνστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνΥπόμίαέννοιαθαμπορούσεκάποιοςναισχυριστείότιτιμωρούνταιδιότιενήργησανκυριευμένααπόαγωνία και εκνευρισμό Άλλοι θεωρούν εύλογη αυτή την πρακτικήεφόσον κάποια ανήλικα περίμεναν τόσο καιρό για να τους δοθεί ηευκαιρίαναμεταβούνσεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαιδενθαήταν

75

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

δίκαιοαυτάναεξακολουθήσουνναπεριμένουνενώάλλαμπαινοβγαί-νουνστιςδομέςκατάβούληση 145

ΑστικοποίησηΟιεπαγγελματίεςπουεργάζονταιστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαθώςκαιοιβασικοίπληροφοριοδότεςαναφέρουντησημασίαανάπτυξηςτέ-τοιωνδομώνεκτόςμεγαλουπόλεωνήσταπροάστιαώστενααποφεύγεταιηέκθεσητωνανηλίκωνσεπαράνομεςήεγκληματικέςδραστηριότητεςκαιναέρχονταισεεπαφήμεπιοεπωφελήκαιθετικάερεθίσματαΈχειαπο-δειχτεί στοπαρελθόνότι πολλές τέτοιεςδομές πουβρίσκονταισε μηαστικόπεριβάλλονκαιεπιτυγχάνουντησταθερότητασεμιαπιομικρήκαιπιοlaquoζεστήraquoκοινότηταβοηθούνταανήλικαναεξελιχτούν

ΟιμεγάλεςπόλειςκαιτοκέντροτηςΑθήναςσυγκεκριμέναόπουβρί-σκονταιπολλοίπάροχοιυπηρεσιώνδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιδη-μόσιεςυπηρεσίεςφαίνεταιναασκούνεπιβλαβήεπίδρασησταανήλικακαθώςεκείυπάρχουνόλωντωνειδώνταερεθίσματακαιμάλισταπολύκοντάσταανήλικαοποιαδήποτεστιγμήΟιεπαγγελματίεςυπογραμμίζουνότιπρέπεινααποφεύγεταιτοαποκαλούμενοlaquoΤρίγωνοτωνΒερμούδωνraquoπουπερικλείειτηνπλατείαΟμονοίαςτηνπλατείαΒικτωρίαςκαιτοΠεδίον

145 ΕλάχισταέχουνγραφείσχετικάμετηνεγκατάλειψητωνδομώνφιλοξενίαςανηλίκωνΣεμιαπρόσφατηέκθεση(ldquoChildren on the Run Experiences of unaccompanied minors leaving shelters in Greecerdquohttpbitly2Hb4zDkπαρατίθενταισυστάσειςπαρόμοιεςμεαυτέςπουπροτείνονταιστηνπαρούσαέκθεσηΔηλαδήσυνιστάταιστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνναδιασφαλίζουνότιπληρούνταιταελάχισταπρότυπακαικαλύπτονταιοιβασικέςανάγκες(σί-τισηένδυσηψυχοκοινωνικήυποστήριξηνομικήσυνδρομήψυχαγωγικέςδραστηριότητεςκαι πρόσβαση στην εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη) παρέχοντας ορθές καιεξατομικευμένεςπληροφορίεςσταπαιδιάσχετικάμετηδιαδικασίαορισμούσυνάντησηςμεδικηγόροκαιτηδιαδικασίατηςοικογενειακήςεπανένωσηςήμετεγκατάστασηςδιασφαλίζο-νταςότιόλαταμέλητουπροσωπικούείναιενήμερακαιεκπαιδευμένασεζητήματαεγκατά-λειψηςτηςδομήςώστενααντιμετωπιστείηεγκατάλειψητηςδομήςκαιναπραγματοποιού-νταισυναντήσειςκατάτιςοποίεςενημερώνονταιταανήλικαγιατουςκινδύνουςτηςεμπορίαςανθρώπωνκαι τουλαθρεμπορίουμεταναστώνστριώνΣτις ελληνικέςαρχές καιστακρά-τη-μέλητηςΕΕσυνιστάταιναπαρέχουνβιώσιμεςνόμιμεςλύσειςγιαταασυνόδευταπαιδιάστηνΕλλάδαοιοποίεςθαμπορούσαννααποτελούνμιαδιαρκήεναλλακτικήστηνεγκατά-λειψητηςδομήςΣεαυτέςσυμπεριλαμβάνονταιοιδιαδικασίεςένταξηςτωναιτούντωνάσυλοστηνΕλλάδαηοικογενειακήεπανένωσηκαιεναλλακτικέςεπιλογέςόπωςημετεγκατάστασηοιταχύτερεςδιαδικασίεςγιαοικογενειακήεπανένωσηκαιμετεγκατάστασηγιατιςευάλωτεςομάδεςσυμπεριλαμβανομένωντωνασυνόδευτωνανηλίκωνηπαροχήαξιόπιστωνπληροφο-ριώνσεασυνόδευταανήλικαπουβρίσκονταιστηδιαδικασίακατάθεσηςαίτησηςασύλουκαθώςκαιαίτησηςγιαοικογενειακήεπανένωσηκαιμετεγκατάσταση

76

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

τουΆρεωςστοκέντροτηςΑθήναςόπουοιμεγάλοιανοιχτοίκαιδημό-σιοιχώροιείναιδιαβόητοιγιαπαράνομαεπικίνδυνακαιβίαιασυμβάνταΕπίσηςπροτάθηκεναεξετάζουνπροσεχτικάοιΜΚΟτηνπεριοχήπουθαεπιλέξουνγιαμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαινααποφεύγουνκακόφη-μεςσυνοικίεςόπωςπεριοχέςμεοίκουςανοχής

Έχειαποδειχτείότιηύπαιθροςδίνεισταανήλικατηνευκαιρίανααλλη-λεπιδρούνμετηντοπικήκοινωνίασεμιαπιομικρήκαιήρεμηκλίμακαΗτοπικήκοινωνίαείναιπιοδεκτικήστοναταυποδεχτείκαιοισχέσειςείναιπιοστενέςΈτσιδίνεταισταπαιδιάηευκαιρίανακατανοήσουνκαλύτερατηνκουλτούρακαιτηγλώσσασεέναπιοήρεμοπεριβάλλονκαθώςκαιναεπικεντρωθούνστονεαυτότουςμετρόποεποικοδομητικόκαιδημιουργικό

Εσφαλμένη εφαρμογή ndash Κατάχρηση υφιστάμενων κατευθυντήριων οδηγιών Πολλοίεπαγγελματίεςυπογράμμισαντογεγονόςότιπολλέςδομέςφιλο-ξενίαςανηλίκωνυστερούνσεπροσωπικόμεκριτικήσκέψηήτηθέλησηνα εκτιμήσει πώς πότε και γιατί θα εφαρμοστούν ορισμένοι κανόνεςΠολλάπεριστατικάπουλαμβάνουνχώραστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνόπωςηάρνησηεισόδουσεανήλικοπουδεντήρησετοωράριοηκλήσηστηναστυνομίαγιατηνπειθάρχησηπαιδιώνπουπαραφέρονταικάνουνταανήλικαακόμαπιοεπιθετικάαπόότιπριν

Έναοδυνηρόπαράδειγμααπότιςμαρτυρίεςτωνεπαγγελματιώνείναιέναπεριστατικόπουσυνέβησεμιαδομήφιλοξενίαςανήλικωνκοριτσιών

laquoΉτανένακορίτσιπουαργοπορούσεσυχνάόποτεήτανναεπιστρέ-ψειστηδομήκαιήτανπροφανέςότιδενείχεανάγκηαπόχρήματαΓιαμένατογεγονόςαυτόήτανάκρωςανησυχητικόΑλλάοιάλλοισυνάδελ-φοι θεώρησαν ότι δεν χρειάζεται να την κρατήσουμε στη δομή διότιπροφανώςδενπειθαρχεί

ldquoΜηνανησυχείςέχειτοντρόποτηςrdquoέλεγανΑδιανόηταπράγματα εντελώςαντιεπαγγελματικάπλήρηςάγνοιαγια

τοπώςνααντιμετωπίσειςένακορίτσιπουπαρουσιάζεισημείαεκμετάλλευ-σηςΑλλάμεείχανπροσλάβειωςφροντιστήκαιηγνώμημαςδενείχεσημασία για τη διαχείριση των υποθέσεωνhellipΉταν σύμπτωση ότι στησυγκεκριμένηδομήείχαμεπεριστατικάκάθετρειςκαιλίγοήότιπολλάανήλικαστηνίδιαδομήχαρακτηρίζοντανωςψυχικάασταθήκαιμπαινό-βγαιναν τακτικά στα νοσοκομεία Δεν το νομίζω Κάτι πήγαινε πολύ

77

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

στραβάσεαυτήτηδομήΞέραμεαυτάταανήλικαεπισκέπτοντανσυχνάτογραφείοδενμαςδυσκόλεψανποτέraquo

Ενώαυτήηδομήδενυπάρχειπλέοναναδεικνύειάψογαπώςτολάθοςάτομο στη λάθος στιγμή ή η εσφαλμένη εφαρμογή των υφιστάμενωνκανόνων και διαδικασιών μπορεί ναοδηγήσει στη βλάβη του παιδιούακόμακιαναυτόσυμβαίνειέμμεσα

Πολλοίεπαγγελματίεςειδικάφροντιστές τονίζουνότι ταπαιδιάσυ-σχετίζονταιμαζίτουςμεένανπιοουσιαστικότρόπο

laquoΤο να μη φοράς ένα επιφανειακό επαγγελματικό προσωπείομπροστάστοπαιδίμπορείνακάνειτηδιαφοράΙδιαίτεραοιέφηβοιχρειάζονταικάποιονμετονοποίοναμπορούννασχετιστούνκαιτον οποίο θα σέβονται συγχρόνως Τότε θα σε ακούσουν Εάνπροσπαθήσεις να τους επιβάλεις κανόνες χωρίς να εξηγήσεις τοσκοπόπουυπηρετούνδενθασεσεβαστούνκαιεντέλειθατουςχάσειςΝασέβεσαιτιςανάγκεςτουςτηνπροσωπικότητάτουςνατουςφέρεσαιισότιμααυτόείναιπουχρειάζονταικαιηπειθαρχείαθαέρθεικάποτεraquo

Ηασφάλειατωνπαιδιώνndashήηευθυνοφοβίακάποιωνndashαποτελείπρό-σχημαγιακάθεείδουςαδικίακαιάδικηδιαδικασίαπουθαμπορούσενακάνειτουςεφήβουςναασφυκτιούνκαινανιώθουνανεπιθύμητοιγιαάλλημιαφοράστονέοπεριβάλλον

laquoΥπήρχανκάθελογήςκανόνεςπουεπιβάλλοντανμεαυστηρόκαιάκαμπτοτρόποΟιέφηβοιήθελαννανιώθουνδημιουργικοίήθε-λαννασυνεισφέρουνκάτιναβοηθήσουνστηνκουζίνααςπούμεΌχιΗπρόσβασησταμαχαίριααπαγορεύεταιδεν επιτρέποντανέφηβοι στην κουζίνα Γιατί Δεν μπορούσαν απλώς να συμμετά-σχουνενώθαυπήρχεεποπτείαγιαοτιδήποτεσυνέβαινεστηνκου-ζίναΜικροπράγματαπουφαίνονταιασήμαντααλλάδενείναιΠώςθανιώσουνσανστοσπίτιτουςσεαυτότοπεριβάλλονraquo

Κακοδιαχείριση περιπτώσεων Έναςυποκείμενοςκοινόςπαράγονταςσεπολλέςδομέςφιλοξενίαςανηλί-κωνείναιηέλλειψηενόςμόνιμουκαικεντρικούσυστήματοςμεκαλάεκ-παιδευμένο προσωπικό που παρέχει φροντίδα και εργάζεται έχοντας

78

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

κατάνουέναπράγματοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούΠολλέςαπότιςδομέςφιλοξενίαςπουπεριέγραψανοιερωτώμενοιεπαγγελματίεςακο-λουθούνμιααυστηρήκατευθυντήριαοδηγίαηοποίαδενεπιτρέπεισταπαιδιάναβλέπουνταμέλητουπροσωπικούωςπρόσωπαμεταοποίαθαμπορούσαν να χτίσουν διαρκείς σχέσεις εμπιστοσύνης αλλά μόνοωςυπαλλήλουςμετηναυστηρήέννοιατουόρου

laquoΠηγαίνουμε πίσωστο χρόνο στην ίδια πολιτικήσυζήτηση πουκάναμεστηδεκαετίατουrsquo90όσοναφοράτηναποϊδρυματοποίησηατόμωνμεψυχικήνόσοκαιτοπώςθαεπανεντάξουμεστηνκοινω-νίατουςασθενείςστοΨυχιατρικόΝοσοκομείοτηςΛέρουΈχουμεξανακάνειαυτήτηνκουβέντακαικάνουμεταίδιαλάθηΘαπρέπεινααξιοποιήσουμεαυτήτηνεμπειρίαγιαναδιδαχτούμεκαιναβελ-τιώσουμετηνκατάστασηraquo

Σεπολλέςπεριπτώσειςδενζητείταιηγνώμητουανηλίκουενώδιεξά-γονταιδραστηριότητεςμόνοκαιμόνογιαναlaquoβγουναπότηλίσταμετιςεκκρεμότητεςraquoΣταανήλικαδενπαρέχεταιέναατομικόσχέδιοδράσηςμεβάσητιςανάγκεςκαιτιςεπιθυμίεςτουςΑντίγιααυτόταανήλικαπρέ-πεινατηρούνπροκαθορισμένουςκανόνεςκαικατευθυντήριεςοδηγίεςπουμπορεί ναμην είναι προς τοΒέλτιστοΣυμφέρον τους αλλάπουέχουνσυνταχτείσυλλογικάώστεναδιασφαλίζεταιηειρηνικήλειτουργίατηςδομήςφιλοξενίαςΑπότηνάλληπλευράόλεςοιμαρτυρίεςαναφέ-ρουντηνανάγκηγιαέναεξατομικευμένοσχέδιοδράσηςπουθαβοηθή-σειτοπαιδίναπραγματώσειταόνειράτουιδιαίτεραγιαμιατόσοπολύ-πλοκηομάδαμεπολύιδιαίτερεςπραγματικότητες

laquoΟιεπαγγελματίεςαδυνατούννακατανοήσουντιςπολιτισμικές δια-φορέςκαιτησυγκεκριμένηκατάστασητουπαιδιούraquo

ΠεραιτέρωταπερισσότεραανήλικαείναικοντάστηνενηλικίωσηΕπί-σηςδιαφέρουνπολύαπότοπρότυποτουΕυρωπαίουεφήβουΈχουνπάρειτηζωήτουςσταχέριατουςκαιφέρονταςμιατόσομεγάληευθύνηκατόρθωσανναφθάσουνστιςευρωπαϊκέςακτέςγιαναζητήσουνπρο-στασία Κάποια έχουν δει την οικογένειά τους να σφαγιάζεται κάποιαμπορείναείναιθύματαεμπορίαςκαιεκμετάλλευσηςκάποιαπαιδιά-στρατιώ-τεςάλλαναταέστειλανστηνΕυρώπηγιαναεργαστούνκαιναστέλνουνχρήματαστοσπίτιΕνώείναιακατανόητοότιείναιδύσκολογιαοποιονδήποτε

79

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Ευρωπαίο να αντιληφθεί τις τεράστιες πολιτισμικές διαφορές πρέπει ναπαρέχεταιεξειδικευμένηεντατικήκαιπρακτικήεκπαίδευσηώστενακαλυ-φθείαυτότοχάσμαΤαανήλικαχρειάζονταινααντιμετωπίζονταιμεευελι-ξίασεβασμόυπομονήκαιεμπιστοσύνηΑντιμετωπίζονταισανναείναιπαι-διάενώστηνπραγματικότηταείναινεαροίάνδρεςκαινεαρέςγυναίκες

laquoΕίναιενδιαφέροννααναφερθείότιότανταπαιδιάπρωτοέρχονταιστηδομήείναισανάγριαθηρίαΕάνλάβουντηνηρεμίατηφρο-ντίδα και την κατανόηση που χρειάζονται ξεκινούν και πάλι νασυμπεριφέρονταισανέφηβοιπουγνωρίζουντιςανάγκεςτουςΕάνδεντύχουναυτήςτηςσυμπεριφοράςσυνεχίζουνναενεργούνμεεκνευρισμόκαιάγχοςraquo

Πολλοίεπαγγελματίεςτόνισανεπίσηςτηνέλλειψητουχρόνουκαιτωνδεξιοτήτωνπουαπαιτούνταιγιατηνεστίασηστημακροχρόνιαένταξητηνυλοποίησηδραστηριοτήτωνπουθαέκαναντηδομήκαιταπαιδιάπουδιαμένουνσεαυτήπιοlaquoανοιχτάraquoστηντοπικήκοινωνίακαιαντίστροφα

laquoΈχωδειανήλικαναμεταμορφώνονταιχάρηστιςκαθημερινέςπρο-σπάθειεςπουκάνουμεΈπειτααπότρειςμήνεςβλέπουνότιμπορούννασεεμπιστευτούνότιτασέβεσαικαιμπορούνεπομένωςνανιώσουν άνετανασεεμπιστευτούνκιαυτάΑυτήησχέσηείναικάτιπουχτίζε-ταισταδιακάμετονκαιρόκαιμεπολλήπροσπάθειακιαπrsquoτιςδύοπλευρέςraquo

Οιεπιτυχημένεςπεριπτώσειςανηλίκωνπουφιλοξενούνταισεδομέςκαιαξιοποιούναυτήτηνευκαιρίαγιανααποκτήσουνσταθερότητακαιηρεμίαστηζωήτουςαποδίδονταικυρίωςστοπροσωπικόπουεργάζεταιμεζήλοενίοτεσεπείσματουυφιστάμενουσυστήματοςχωρίςεκπαίδευσηήεπο-πτείαώστεναδιασφαλίζεταιότιπαρέχεταισταανήλικαεξατομικευμένηκαι εμπεριστατωμένη φροντίδα όπως περιγράφεται στους διάφορουςοδηγούςκαιστιςδιαθέσιμεςκατευθυντήριεςοδηγίες

ΌπωςκαισεόλεςτιςάλλεςενότητεςοισυνεντεύξειςμάςτόνισανότιτοσύστημαπροστασίαςτουπαιδιούστηνΕλλάδαείναιατομικήυπόθεσηκαισυνεπώςαποτέλεσματυχαιότηταςενώδενυπάρχεικάποιακυρίαρχηστρατηγικήκαιαξιολόγησητηςποιότηταςτωνυπηρεσιώνπουπαρέχονταισταανήλικαΟιαξιολογήσειςπουπραγματοποιούνταιαφορούντααυ-στηρά χρονοδιαγράμματα τα χρονοπρογράμματα και τις αυστηρές

80

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

οικονομικέςδιαδικασίεςαντίνααφορούντιςμακροχρόνιεςαξιολογήσειςποιότηταςγιατοκατάπόσουπηρετείταιτοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαι-διούήτοκατάπόσοοιακολουθούμενεςπολιτικέςκαιπρακτικέςαπομα-κρύνουνταανήλικαολοένακαιπερισσότερο

laquoΠροσπαθούμενακάνουμεταανήλικαναενταχτούνστοδικόμαςμοντέλοπροστασίαςκαιστουςδικούςμαςκανόνεςχωρίςνατουςέχουμεεξηγήσειτίποταγιατηνκουλτούρακαιχωρίςναταρωτάμετιθέλουνraquo

laquoΔενυπάρχουνπροφυλάξειςγιατοτισυμβαίνεισεαυτάταπαιδιάότανκλείσουνταδεκαοχτώΤισυμβαίνειότανκλείσουνταπαιδιάταδεκαοχτώΕίναιέτοιμαναβγουνστηνκοινωνίαΤαέχουμεβοη-θήσειναπροετοιμαστούνγιαναβγουνστηνκοινωνίαraquo

Θέματα ψυχικής υγείαςΤαελλιπήμέτραταυτοποίησηςκαιπροστασίαςηlaquoπροστατευτικήφύλα-ξηraquoσεκέντρακράτησηςκαιενίοτεωςκαισεΑστυνομικάΤμήματαγιαπαρατεταμένα χρονικά διαστήματα μέχρι να βρεθεί χώρος σε κάποιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνηανασφάλειακαιηαγωνίαγιατονομικόκα-θεστώς και το μέλλον γενικότερα συμπεριλαμβανομένων των προανα-φερθέντων θεμάτωνστους χώρουςφιλοξενίας είναι κάποιοι από τουςπαράγοντεςπουεπιβαρύνουντηνψυχικήυγείατωνπαιδιών

Επομένωςδενπροξενείέκπληξηότιπολλάανήλικαιδιαίτεραέφηβοιπου διαμένουν σε δομές φιλοξενίας ανηλίκων έχουν θέματα ψυχικήςυγείαςόπωςδιαταραχέςύπνουεπεισόδιακατάθλιψηςπροβλήματασυ-μπεριφοράς επιθετική συμπεριφορά απέναντι σε άλλα ανήλικα ή σταμέλη τουπροσωπικούΕπίσηςυπάρχουνπαιδιάμεπολύπιοσοβαρέςδιαταραχέςόπωςψυχωσικάεπεισόδιαεπεισόδιααυτοτραυματισμώναυ-τοκτονικόιδεασμόκαιεξαρτήσειςαπόναρκωτικάήαλκοόλ

ΕίναισαφέςότιτοτωρινόσύστημαπροστασίαςτουπαιδιούδενμπορείναανταποκριθείπλήρωςστιςανάγκεςαυτώντωνπαιδιώνΟιδομέςφιλο-ξενίαςανηλίκωνndashπολλώδεμάλλονοι υπόλοιποιχώροιφιλοξενίας πουαναφέρθηκανndashστοχεύουνστηνκάλυψητωνβασικώναναγκώνκαιόχιστηναντιμετώπισηπολύπλοκωνζητημάτωνψυχικήςυγείαςΠόσομάλλονγιαμιατέτοιαευαίσθητηομάδαεφήβωνπουέχουνήδηβιώσειτηβίακαιτηνεκμε-τάλλευσηστηχώραπροέλευσηςήκατάτηδιάρκειατουταξιδιούτους

81

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

Απότηνάλληπλευράτοεθνικόσύστημαυγείαςδενείναισεθέσηνααντιμετωπίσειτόσοπολύπλοκαζητήματααφενόςλόγωτηςπαρατεταμέ-νης οικονομικής κρίσης και αφετέρου λόγω της έλλειψης διερμηνέωνστανοσοκομείαΑυτήτηστιγμήδενυπάρχουνδομέςφιλοξενίαςπουναέχουν αναπτυχθεί συγκεκριμένα για την εκπλήρωση των αναγκών τωνπαιδιώνμεπροβλήματαψυχικήςυγείαςΌτανπαρουσιάζεταικάποιαδια-ταραχήήμιαπολύπλοκησυμπεριφοράτοπροσωπικόδενείναισεθέσηνααντιμετωπίσειούτετααίτιαούτετασυμπτώματαΣτέλνουνταπαιδιάαπότημίαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνστηνάλληήστοΑστυνομικόΤμή-μαωςκαισταψυχιατρείαόπουτουςχορηγούνφάρμακαΤαανήλικαεπιστρέφουνύστεραστηδομήφιλοξενίαςχωρίςκανείςναέχειαντιμετω-πίσειουσιαστικάτοζήτηματηςψυχικήςυγείαςκαιχωρίςναέχουνλάβειτηνεξειδικευμένηφροντίδαπουχρειάζονται

Οιεπαγγελματίεςστοντομέατηςψυχικήςυγείαςαπότηνάλληπλευ-ράυπογραμμίζουντηνκατάχρησηφαρμάκωναλλάκαιτωνυπηρεσιώντουςσυχνάαπότοπροσωπικόπουεργάζεταιστηδομήφιλοξενίαςτοοποίοlaquoτιςπερισσότερεςφορέςκαταφεύγεισεεμάςγιανανιώσεικαλύ-τεραεκείνοraquoΤαπαιδιάταοποίαείναιδύσκολαδιαχειρίσιμασυχνάγίνο-νταιαντιληπτάωςπαιδιάμεψυχιατρικάήψυχολογικάζητήματαπουχρή-ζουν αντιμετώπισης από τους χειριστές των υποθέσεων οι οποίοι δενέχουντηνεμπειρίαήτηθέλησηκαιτηνικανότηταναχειριστούνπραγμα-τικάτηνυπόθεσηΗπαραπομπήστονψυχολόγοσυχνάλειτουργείανα-κουφιστικάήωςμεταβίβασητηςευθύνης

laquoΗκαταφυγήστηφαρμακευτικήαγωγήείναιδυστυχώςτοευκολό-τερο πράγμα Είναι πολύ πιο εύκολο να καταφύγεις στη χρήσηφαρμάκων από το να αφιερώσεις πραγματικά το χρόνο και τηνενέργεια που είναι απαραίτητα για την υποστήριξη του παιδιούώστεναξεπεραστείμιαενδεχόμενηκρίσηraquo

Οι επαγγελματίες τονίζουν ότι τις περισσότερες φορές το ζήτημα πουπροκύπτειείναιμιαφυσιολογικήαντίδρασηλαμβάνονταςυπόψητιςιδιαιτε-ρότητεςτηςεφηβείαςκαιτιςσυνθήκεςστιςοποίεςβρίσκονταιαυτάταανήλικα

Έχουντεκμηριωθείπεριπτώσειςστιςοποίεςσταανήλικαχορηγείταιβα-ριάφαρμακευτικήαγωγήκατόπινεντολήςψυχιάτρουΤοανήλικομπορείνασυνεχίσειναλαμβάνειαυτήτηναγωγήεπίέξιήπερισσότερουςμήνεςεκτόςεάνμιανέαψυχιατρικήαξιολόγησηζητήσεικάτιδιαφορετικό

82

Εμπό

δια

στην

έντ

αξη

laquoΣτηνΕλλάδαείναιπολύεύκολονακαταλήξουνταπαιδιάστοκρε-βάτι ενόςψυχιατρείουΕίναιακόμαχειρότερογιααυτά ταπαιδιάδιότιοιεπαγγελματίεςδενγνωρίζουνπώςνααντιμετωπίσουντααίτιαούτετασυμπτώματαraquo

laquoΗπερίπτωσηπουμεκάνειναχαμογελώπερισσότεροείναιεκείνηενόςανηλίκουπουέφερανστηδομήμαςΉτανέναναυάγιοΈπαιρ-νε μια εξαιρετικά βαριά φαρμακευτική αγωγή δυσκολευόταν ναπροσαρμοστείκαιτονέστελναναπότημίαδομήστηνάλληοπότεόταντελικάήρθεσεεμάςείχευποστείμεγάληζημιάαπόόλοαυτόήτανσχεδόναπελπισμένοςΕντελώςαπόμακροςΜπορούσαναδωγιατίσήμαινεμπελάδεςγια τοπροσωπικό τωνδομώνστιςοποίεςέμεινε στο παρελθόν Και τα καταφέραμε το πετύχαμε Απλώςχρειαζτανκατάλληλησυμβουλευτικήπερισσότεροχρόνοαπόόσοθααφιέρωνεςκανονικάσεμιαυπόθεσηαλλάαυτόήταντομόνοπουχρειαζότανόχιφάρμακατίποτατέτοιοraquo

Ωστόσοταπαραπάνωανέφερεέναςέμπειροςεπαγγελματίαςπουήδηεργαζότανστοπεδίοπολύπριναπότο2015ΜετάτιςσυνεντεύξειςμαςμετουςεπαγγελματίεςθαήτανδίκαιοναπούμεότιοιπερισσότεροιπουεργάζονταιαυτήτηστιγμήμεανήλικαστηνΕλλάδαέχουνπολύδρόμομπροστάτουςμέχρινααποκτήσουντιςδεξιότητεςοιοποίεςμπορούννααποκτηθούνμόνομέσααπόχρόνιαεμπειρίαςκαιεκπαίδευσης

83

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μι

α απ

ουσί

α

[ 7 ]Εκπροσώπηση και

συμμετοχή των παιδιών μια απουσία

84

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

ΗνομικήευθύνηγιατηλήψηαπόφασηςπροςτοΒέλτιστοΣυμφέροντωνανηλίκωνανήκειστονεισαγγελέαΩστόσοταασυνόδευταανήλικαμπο-ρείναεισέλθουνστοεπίσημοσύστημαφροντίδαςσεδιάφορασημείακατάτηδιάρκειατουταξιδιούτουςστηνΕλλάδακαιμπορείνασυναντή-σουν και να αλληλεπιδράσουν με διάφορους φορείς στους οποίουςσυμπεριλαμβάνονταικρατικέςυπηρεσίεςΜΚΟεθελοντέςομάδεςαλλη-λεγγύηςκάΌλοιαυτοίμετονέναήτονάλλοτρόποάμεσαήέμμεσαβάζουνταπαιδιάσεμιασυγκεκριμένηδιαδικασίακαιενίοτεχωρίςνατογνωρίζουνεπηρεάζουνταπαιδιάπρακτικάλαμβάνονταςαποφάσειςγιαλογαριασμότουςΟικοινωνικοίλειτουργοίοιψυχολόγοιοιδικηγόροιταμέλη τουδικτύου της επιτροπείας εμπλέκονταιστηνπορείαπουθαακολουθήσει τελικά το ανήλικοΌλοι προάγουν την κατεύθυνση πουκατάτηναξιολόγησήτουςυπηρετείτοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούσύμφωναμετιςπροσωπικέςτουςαπόψειςαλλάδενυπάρχεικάτιπουναεγγυάταιτησυνοχήήέστωτησυνεργασίαανάμεσασεαυτούςτουςφο-ρείςγεγονόςπουσυχνάπροξενείμεγαλύτερησύγχυσηστοπαιδίΜιαατυχήςσυνέπειατηςαποσπασματικήςδιαθέσιμηςφροντίδαςείναιότιταανήλικαπρέπειναλένεταίδιακαιταίδιασεόλουςαυτούςτουςεπαγγελ-ματίεςδίνονταςλεπτομέρειεςγιατοπαρελθόντουςπροσπαθώνταςνακατανοήσουνποιοςκάνειτικαισεποιονθαπρέπειναστραφούνσεπε-ρίπτωσηανάγκης βιώνοντας μια εξουθενωτική κατάσταση για κάτι πουπροβάλλειμάταιοσταμάτιατους

laquoΦανταστείτεναέχειςάλλονάνθρωπονασουμιλάειγιατηφιλοξε-νίαάλλονγια ταχαρτιάσουάλλονγιανασεβοηθήσειναπαςσχολείοάλλουςανθρώπουςόταντελικάσουπαρέχεταιχώροςσεμιαδομήφιλοξενίαςκαισυγχρόνωςόλοιτουςνασουζητούννακάνεις υπομονή Τώρα βάλε όλα αυτά στο μυαλό ενός εφήβουπουτονπερισσότεροκαιρόδενμπορείνακάνειυπομονήακόμακιαντοθέλειΤοκενόπουαφήνειμιαldquoπατρικήφιγούραrdquoέναςκατάλληλος επίτροπος προκαλεί χάος στο μυαλό τους Κάποιοςάλλοςθαέπρεπενααντιμετωπίζειόλααυτάταθέματαγιαλογαρια-σμότουςraquo

ΕνώθεωρείταιότιαυτοίοιφορείςλειτουργούνμεγνώμονατοΒέλτι-στοΣυμφέροντουΠαιδιούτοότιδενείναιεπίσημαυπεύθυνοιγιατηλήψη τέτοιων αποφάσεων δημιουργεί ένα κενό όσον αφορά την

85

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

ανάληψηευθύνηςΕναπόκειταιστηνπροσωπικήηθικήκαιτηνεπαγγελμα-τικήδεοντολογίατουκάθεπαρόχουυπηρεσιώννακαταβάλειπραγματικάτηνκαλύτερηπροσπάθειαγιαναεπιτευχθείηκαλύτερηδυνατήέκβασηγια το παιδί Μόλις πρόσφατα 146 η ελληνικήΜονάδα Δουβλίνου τηςΥπηρεσίαςΑσύλουανέπτυξεένανέοεργαλείογιατηνΑξιολόγησητουΒέλτιστουΣυμφέροντος(ΒΙΑ)τωνΑσυνόδευτωνΑνηλίκωνμεστόχοναυποστηριχτούντααιτήματαγιαοικογενειακήεπανένωσηστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνου(ΕΕ)6042013καθώςεπρόκειτογιααίτημακαιενίοτεέωςκαιπροαπαιτούμενογιαταανήλικαώστεναμεταφερθούνσεάλλακράτη-μέληΑυτότοεργαλείοείναισχολαστικόκαισυντάχτηκεαξιο-ποιώνταςτηνεμπειρίατωνΜΚΟμέσααπότηνανταλλαγήκαλώνπρακτικώνΣεόλες τις συνεντεύξεις αναφέρεται ηανάγκη ύπαρξης ενός ενηλίκουπουθαενεργείωςεπίτροποςκαισύμβουλοςγιατοανήλικοκαιδενθαείναιέναπεριστασιακόμέλοςτουπροσωπικούμιαςΜΚΟαλλάένακαλάεκπαιδευμένοκαικατάλληλοάτομοτοοποίοθαυποστηρίζεικαιθαβο-ηθάτοανήλικοαπότηστιγμήτηςάφιξηςέωςτηνενηλικίωσηΠαράτοότιυφίσταταιτονομικόπλαίσιοστηνπράξηόλοιοιφορείςπουεμπλέκονταιστηδιαχείρισηπεριπτώσεωναποφασίζουνέμμεσαγιατησει-ρά των ενεργειών που θα ακολουθήσουνΑνάλογα με την ηλικία τουπαιδιούοεισαγγελέαςθαεμπλακείεξουσιοδοτώνταςτασχετικάπρόσω-πααλλάόλεςοιπληροφορίεςκαιοιπτυχέςτηςυπόθεσηςθαέρχονταισε γνώση του μέσω του οικείου φορέα Ο εισαγγελέας δεν γνωρίζειάμεσα τοπαιδίή τιςσυγκεκριμένεςσυνθήκεςΣεαυτό τοπλαίσιοδενυπάρχειεγγύησηότιοιαπόψειςτουανηλίκουθαληφθούνόντωςυπόψηήότιοποιοδήποτεπαιδίθαεισακουστείαπότοάτομοπουείναιδιάνό-μουυπεύθυνογιατηλήψητωναποφάσεων

Δυστυχώςόπωςπεριγράφεταιπαραπάνωηνέασχετικήνομοθεσίαφαίνεταιναμηδιασφαλίζειτηνπραγματικήσυμμετοχήτουπαιδιούστιςαποφάσειςούτε κάποιο ένδικομέσο για εκείνοώστε να εκφράσει τιςαντιρρήσειςτουήναπροσφύγειέναντιτωνσχετικώναποφάσεων

Παράτοότιαρχικάμπορείναμηνείναιπροφανέςπόσοσημαντικόείναιένατέτοιοένδικομέσοπουπεριλαμβάνειακριβέστερεςκαιαυστη-ρότερες εγγυήσεις για να διασφαλιστεί το δικαίωμα του παιδιού να

146 ΥπουργείοΜεταναστευτικήςΠολιτικήςldquoBestInterestsAssessmentforDublinUAMscasesA new tool to serve the needs of family reunification applications of unaccompaniedminorsrdquo2Αυγούστου2018httpbitly2VWogIm httpasylogovgrenp=3788

86

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

εισακουστείκαισυχνάπαραμένειστησφαίρατηςθεωρητικήςσυζήτησηςέναςαπότουςβασικούςπληροφοριοδότεςμοιράστηκεμαζίμαςμιαπολύπρόσφατηυπόθεσηπουεκκρεμείαυτήτηστιγμήσεβάροςτηςΕλλάδαςενώπιοντουΕΔΔΑκαισυγκεντρώνειόλεςτιςπροβληματικέςπτυχέςτηςπροστασίαςτουπαιδιούκαισυγκεκριμένατηςεπιτροπείαςστηνΕλλάδαΕπίσηςαποτελείαπαράμιλλοπαράδειγμακατακερματισμένηςφροντίδαςκαιδιαχείρισηςυποθέσεωναλλάκαιτωνβλαβερώνσυνεπειώνπουμπο-ρείναπροξενήσουνοιάπειροιεπαγγελματίες

laquoΕίναιμιαυπόθεσηπραγματικάάνευπροηγουμένουγιατηνελληνι-κή πραγματικότητα και αναρωτιέται κανείς αν είναι πράγματι τοπρώτοπεριστατικόήανείναιμόνοτοπρώτοπουείχετηντύχηναφθάσειστοΔικαστήριοΕίναιμιασυγκλονιστικήυπόθεσηειδικάγιατουςνομικούςμεπολυετήεμπειρίαστοπεδίοτηςπροστασίαςπρο-σφύγωνΕίναιμιαldquoασύλληπτηκατάστασηrdquoraquo

ΤέσσεραασυνόδευταανήλικααδέρφιαμεκαταγωγήαπότηνΠαλαι-στίνηοΑ16ετώνηΜ14ετώνοΑ12ετώνκαιοΜ8ετώνέφθα-σανστηνΕλλάδαμετονπατέρατουςτονΑύγουστοτου2016Παρέμει-νανασυνόδευταστηνελληνικήεπικράτειαΗμητέρατουςυπήκοοςτρίτηςχώραςμεδιαφορετικήιθαγένειαπαρέμεινεπαράτυπασεμιατρίτηχώρα

ΤονΣεπτέμβριοτου2016ταπαιδιάαναγνωρίστηκανωςπρόσφυγεςΩστόσο για τους σκοπούς της φιλοξενίας χωρίς προφανή λόγο τααδέρφιαχωρίστηκανκαιέγινεδιαφορετικήρύθμισηγιατοκαθέναΗΜανατέθηκεσεανάδοχηοικογένειαενώτααγόριατοποθετήθηκανσεδια-φορετικέςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνμετοέναναφθάνειναβρίσκεταισεδιαφορετικήπόληπολύμακριάαπόταάλλαΗεπικοινωνίαανάμεσασταπαιδιάδιεκόπηβίαιακαιαδικαιολόγητα

ΣεκάποιααπόταπαιδιάανατέθηκεέναμέλοςτουΔικτύουΕπιτρο-πείαςπουενεργούσεστοόνοματουεισαγγελέαέναςνομικόςσύμβου-λοςστοπλαίσιοτωνυπηρεσιώνπουπαρέχονταιστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιέναςκοινωνικόςλειτουργόςενώτοκορίτσιβρισκότανσεαναδοχήυπότηνπροστασίατωνανάδοχωνγονέων

ΤονΙούλιοτου2018καιεντελώςξαφνικάγιαταπαιδιάοεισαγγελέαςαπο-φάσισεότιθαεπιστραφούνσεμιατρίτηόμορηχώρακαιαπόεκείσύμφωναμετιςοικείεςελληνικέςαρχέςταπαιδιάθαμεταφέροντανστηΔυτικήΌχθη

Παραγγέλθηκαναρκετέςνομικέςενέργειεςτιςοποίεςδενγνώριζαντα

87

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

παιδιάΟεισαγγελέαςεξουσιοδότησεένανδικηγόροπουεργάζεταιγιατηΜΚΟηοποίαείναιυπεύθυνηγιατηδομήφιλοξενίαςστηνοποίαδιέ-μενεοΑναακυρώσειτοκαθεστώςδιεθνούςπροστασίαςτοοποίοείχεχορηγηθείκαιστατέσσεραπαιδιάαπότηνΥπηρεσίαΑσύλουΗΥπηρε-σία Ασύλου αποδέχτηκε την ακύρωση χωρίς να θέσει ερωτήσεις Ταπαιδιά το προσωπικό που ήταν υπεύθυνο για τη φροντίδα τους στιςυπόλοιπεςδομέςφιλοξενίαςκαιοανάδοχοςγονέαςδενείχανενημερω-θείγιααυτήτηδιαδικασίακαιγιατογεγονόςότιδενδιέθετανπλέοντοκαθεστώςπρόσφυγα

Επίσης έγιναν συνεννοήσεις με τη Διπλωματική Αντιπροσωπεία τηςΠαλαιστίνηςώστεναπροβείητελευταίαστονεντοπισμότηςοικογένειαςκαινακανονίσειτηδιαδικασίατηςεπιστροφήςστηΔυτικήΌχθη

Παράτιςεπιθυμίεςτωνπαιδιώνκαιτηςμητέραςναμηνεπιστρέψουνκαιπαράτηνάρνησήτουςναταξιδέψουνορίστηκεωςημερομηνίαεπι-στροφήςη24ηΙουλίου2018Ημητέραδενείχεκανενημερωθείαπότιςαρχέςγιατηνώρακαιτηνημερομηνίαάφιξηςτωνπαιδιώντης

Αυτόπουείναιεκπληκτικόστησυγκεκριμένηυπόθεσηείναια ΟεισαγγελέαςδενσυνάντησεποτέταπαιδιάΕπίσηςδενζητήθηκε

ποτέαπότουςκοινωνικούςλειτουργούςπουαλληλεπιδρούσανμεταπαιδιάστηνκαθημερινότητάτουςκαιαπότονανάδοχογονέαναπαράσχουνπληροφορίεςστονεισαγγελέαΣυνεπώςείναιαμφίβο-λοτοεάνοιεισαγγελικέςαρχέςγνώριζανόλαταπραγματικάπερι-στατικάκαιτιςπληροφορίεςσχετικάμετηνκατάστασητωνπαιδιώνκαι τηςμητέρας τους προτούοδηγηθούνσεμια τόσοδραστικήαπόφασηΠαράτοότιοεισαγγελέαςεπικαλείταιτοΒέλτιστοΣυμ-φέροντωνπαιδιώνωςτηβάσηγιααυτήτηναπόφασηειδικάωςπροςτοσκέλοςτηςεπανένωσηςμεταδιαθέσιμαμέλητηςοικογέ-νειαςδενείναισαφέςπώςπροσδιορίστηκεαυτόποιεςπληροφο-ρίεςήτανόντωςδιαθέσιμεςκαιποιοςατιςείχεπαράσχειεφόσονδενήτανταπρόσωπαπουπράγματιγνώριζαναυτάταπαιδιάΔενπραγματοποιήθηκαν κοινωνική αξιολόγηση και καθορισμός τουΒέλτιστουΣυμφέροντος

β Απόόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνκαιτοπολυάριθμοπροσωπικόπουενεχότανστηνυπόθεσηπαράτογεγονόςότιόλοιγνώριζαντηνάρνησηκαιτηναπόγνωσητων

88

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

παιδιώνκαθώςκαιτιςσυνθήκεςτηςμητέραςκανείςndashούτεκανοινομικοί σύμβουλοι και τα μέλη του δικτύου της επιτροπείας πουβοηθούσανκάθεπαιδίξεχωριστάndashμεεξαίρεσηένανδενεξέφρασεαντιρρήσειςσχετικάμετηνπαράδοσητουπαιδιούστονεισαγγελέαπροςεπιστροφήαναφέρονταςότιηαπόφασηήτανεπιβλαβήςκαιαδικαιολόγητηληφθέντοςυπόψητουότιούτετοπαιδίούτεημη-τέρασυναινούσεστηνεπιστροφή

γ Ταπαιδιάήταναναγνωρισμέναωςπρόσφυγεςμε καταγωγήαπότηνΠαλαιστίνηενώημητέρατουςδιαβιούσεχωρίςχαρτιάσεμιατρίτηχώραΑυτόκαθιστάαδιαμφισβήτητακαταφανέςότιτοΒέλτι-στοΣυμφέρον τουςεπέβαλλε τηνεπανένωσημε τημητέραστηνελληνικήεπικράτειακατάταπροβλεπόμενααπότονόμοΕίναιδύ-σκολοναθεωρηθείότιοεισαγγελέαςαγνοούσεαυτήτηνεπιλογήΩστόσοηοικογενειακήεπανένωσηστηνΕλλάδατηχώραφιλοξε-νίαςαυτώντωνπροσφυγόπουλωνδεναξιολογήθηκεεπίσημα

δ ΤιεγγυήσειςδόθηκαναπότιςπαλαιστινιακέςαρχέςστονΕισαγγε-λέαεάντυχόνδόθηκεκάποιαεγγύησηγιατηνασφάλειατωνπαι-διώνμετάτηνεπιστροφήτουςπροτούπαραγγείλειοΕισαγγελέαςτηνεπιστροφήεφόσονημητέραδενήτανενήμερη

Ηεπιστροφήαπετράπηκυριολεκτικάλίγεςώρεςπριναπότηνπρογραμ-ματισμένηπτήσηΈνααπότααδέρφιατελικάαπέκτησεπρόσβασησεκα-τάλληληνομικήσυνδρομήndashσεαντίθεσημετααδέρφιατουπουφαίνεταιότιπαρεμποδίζονταναπότοβοηθητικόπροσωπικόναεπικοινωνήσουνμεοποιονδήποτεαλλάκαιμεταξύτους()ndashκαικατέθεσεπροσφυγήστοΕυ-ρωπαϊκόΔικαστήριοΔικαιωμάτωντουΑνθρώπουζητώνταςαπότοδικα-στήριοναπαρέμβεικαινασταματήσειτιςελληνικέςαρχέςΤοδικαστήριοανταποκρίθηκεάμεσαζητώνταςπληροφορίεςαπόόλουςτουςεμπλεκόμε-νουςφορείς(τοπαιδίκαιτιςεισαγγελικέςαρχές)καιστις24Ιουλίου2018διέταξετιςελληνικέςαρχέςναμηνπροχωρήσουνστηνεπιστροφήΩστό-σοοΕισαγγελέαςΑνηλίκωνστις25Ιουλίου2018ανέστειλετηνεπιστρο-φήτωνπαιδιώνκαιζήτησεβοήθειααπότιςεμπλεκόμενεςΜΚΟώστεναπροχωρήσειστηνεπιστροφήστοπροσεχέςμέλλονΤοΕΔΔΑαποφάσισεναδιατηρήσειτηνπροσωρινήδιαταγήσεβάροςτηςΕλλάδαςΗουσίατηςυπόθεσηςείναιπλέονστηνκρίσητουΕΔΔΑ3429818AκατάΕλλάδαςενώεκκρεμείηπεραιτέρωεπικοινωνίαμετιςελληνικέςαρχές

Στις 21Σεπτεμβρίου2018 ταπαιδιάμεταφέρθηκανστηνΥπηρεσία

89

Εκπρ

οσώ

πηση

και

συμ

μετο

χή τ

ων

παιδ

ιών

μια

απο

υσία

ΑσύλουΕίχανκαταγραφείωςαιτούντεςάσυλοκαιορίστηκεσυνέντευξητονΝοέμβριο του 2018 Καμία εμπλεκόμενη κρατική αρχή (ΥπηρεσίαΑσύλουεισαγγελέας)δενεπικαλέστηκετηνπαράνομηακύρωσητουκα-θεστώτοςασύλουώστεναχορηγηθείαπευθείαςδιεθνήςπροστασίαΚα-νέναπρόσωποαπόόσαενεργούνεκμέρουςτωνπαιδιώνμεεξουσιοδό-τησητουεισαγγελέαδενυπέβαλεκάποιοτέτοιοαίτημαεκμέρουςτωνπαιδιώνΑυτήτηστιγμήταπαιδιάδιαμένουνσετέσσεριςδιαφορετικέςστέγεςκαιμπορούννασυναντηθούνμόνομιαφοράτηβδομάδαγιαμιαώραπαρουσίακοινωνικώνλειτουργώνκαιμεταφραστώνΗεπικοινωνίαμεταξύ τουςακόμαπαρεμποδίζεται καιδενμπορούννασυναντιούνταιαπρόσκοπτα

ΕίναιεξαιρετικάδύσκολοναδεικανείςπώςηαντιμετώπισηαυτώντωντεσσάρωναδερφώνθαμπορούσεναυπηρετείτοσυμφέροντουςΕκτόςαπότηνεπιστροφήτουςστηΔυτικήΌχθηοχωρισμόςτουκαθενόςαπόταάλλαηαγωνίατουςέωςτηντελευταίαστιγμήκαιοφόβοςτηςεπιστρο-φήςδύσκολαδικαιολογούνταιαπότηνάποψητουΒέλτιστουΣυμφέρο-ντοςΕγείρονταιαρκετάερωτήματασχετικάμετοντρόπολήψηςαποφά-σεωνκαιτοπώςθαμπορούσεποτέέναανήλικοναασκήσειπροσφυγήεναντίοντους 147

147 Ηυπόθεσηκοινοποιήθηκεπρόσφαταστουςδιαδίκουςστις5Νοεμβρίου2018ΑριθμόςΑίτησης3429818AJκατάΕλλάδαςhttpbitly2PVZqTv

90

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

[ 8 ]Παιδιά εγκλωβισμένα σε μακρές και χρονοβόρες διαδικασίες

91

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Ακόμακαιότανέναανήλικοαναγνωρίζεταιορθώςωςανήλικοσημειώνο-νται αρκετές καθυστερήσεις στη διαδικασία οικογενειακής επανένωσηςστοπλαίσιοτουασύλουήκαιστιςάλλεςδιαδικασίεςμετεγκατάστασηςμεπλειάδασοβαρώνεπιπτώσεωνπουδενλαμβάνουνυπόψητουςτοΒέλτι-στοΣυμφέροντουΠαιδιούλειτουργούνωςσοβαράεμπόδιαστηνέντα-ξη τουπαιδιούκαι ενίοτεοδηγούν ταπαιδιάσεκαταστάσειςακραίουάγχουςαυτοτραυματισμούέωςκαιεκμετάλλευσης

Περαιτέρωοιεπαγγελματίεςδενείναισεθέσηναπαράσχουνβέβαιεςκαισυγκεκριμένεςαπαντήσειςσχετικάμετησυνολικήδιάρκειαμιαςδια-δικασίαςκαιμετοπόσογρήγοραθακαταστείδυνατήημετάβασηστηνενδοχώραήσεμιαδομήφιλοξενίαςΑυτόεντείνειπεραιτέρωτοάγχοςκαιτονεκνευρισμότουανηλίκουΕπίσηςαφήνειταανήλικασεμιαπαρα-τεταμένη laquoμετέωρηraquo κατάσταση στην οποία αρνούνται να κάνουν τααπαραίτηταβήματαγιαναενταχτούνκαιαντίγιααυτόαπλώςπεριμένουνόντας απρόθυμα να συμμετάσχουν σε εκπαιδευτικές ή ψυχαγωγικές δραστηριότητες

Υπάρχουνμαρτυρίεςπουισχυρίζονταιότιπολλάανήλικαστακέντραυποδοχήςκαταλήγουνναlaquoχαρακώνουνraquoτοσώματουςκαθώςπιστεύ-ουνότιηυπόθεσήτουςθαδιεκπεραιωθείταχύτερακαιθαμεταβούνστηνενδοχώραΩστόσοενώαυτόείναισοκαριστικόγίνεταιακόμαχειρότε-ροδιότιοιοικείεςαρχέςαπαντούνότιδενγνωρίζουντινακάνουνταπαιδιάμεθέματαψυχικήςυγείαςήπούνατατοποθετήσουνκαθώςδενυπάρχεικάποιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνειδικάγιααυτέςτιςπεριπτώ-σειςΕπομένωςτοανήλικοκάνεικακόστονεαυτότουμεποικίλουςτρό-πουςδιότιύστερααπόαυτήτηνακραίαεκδήλωσηεκνευρισμούμένειγιαάλλημιαφοράαπροστάτευτοαφούτοσύστημαδενγνωρίζειτινατοκάνεικαιέτσιπροκαλούνταιπεραιτέρωκαθυστερήσειςστηντοποθέτησήτουσεξενώνα

Αυτοίοιέφηβοιέχουνήδηκάνειένατεράστιοταξίδιμόνοιτουςέχο-νταςακολουθήσειδιαδρομέςπουείναιεξίσουεπικίνδυνεςκαιπαράνομεςΔενθασταματήσουνκαιδενθαεγκλωβιστούνγιαπολύσεκάποιακατά-στασηΘαβρουνπαράνομεςκαιακόμαπιοεπικίνδυνεςδιαδρομέςγιαναφθάσουνστονπροορισμότους

Όπωςαναφέρουνσχεδόνόλοιοιεπαγγελματίεςτοδίκτυοτωνδιακι-νητώνείναιπολύπιοαποτελεσματικόγρήγοροκαιέτοιμοναπαράσχειτιςαπαντήσεις που θέλουν να ακούσουν τα ανήλικα Ότι μπορούν να

92

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

αναχωρήσουναπότηχώραμόλιςσυγκεντρώσουνότιχρειάζεταιόσοπαράνομοκιανείναιαυτό

[thinsp81thinsp] Πρόσβαση στις διαδικασίεςΚατάτηδιάρκειατου2016ηΥπηρεσίαΑσύλουέλαβε51091αιτήσεις2352απότιςοποίεςυποβλήθηκαναπόασυνόδευταανήλικα 148Τηνίδιαχρονιάοσυνολικόςαριθμόςτωναποφάσεωνπουεκδόθηκανστονπρώ-τοβαθμόήταν93196608απότιςοποίεςήταναρνητικέςΗΑρχήΠρο-σφυγώνέλαβε2092προσφυγές1817απότιςοποίεςαπορρίφθηκανενώ248αποφάσειςχορήγησαντοκαθεστώςπρόσφυγακαι28χορήγη-σανεπικουρικήπροστασίαΤο2016ηΑρχήΠροσφυγώνμεταρρυθμί-στηκεότανσυστάθηκεηανεξάρτητηΑρχήΠροσφυγώντονΙούλιοτου2016Απότις21Ιουλίου2016έωςτατέλητουέτουςαυτέςοινεοσύστα-τεςεπιτροπέςέλαβαν3130προσφυγέςκαιεξέδωσαν1341αποφάσειςενώ1214εκκρεμούσανΕίναιεντυπωσιακότογεγονόςότιαπότις1341αποφάσειςοι1201ήταναπορριπτικέςμεβάσητηνουσίατηςυπόθεσηςκαιμόλις15ήτανευνοϊκέςγιατουςαιτούντεςΟι5χορήγησαντοκαθε-στώςπρόσφυγα1χορήγησεεπικουρικήπροστασίακαιμόλις9παρα-πέμφθηκανγιαανθρωπιστικόκαθεστώςστοΥπουργείοΕσωτερικών

ΟιΜΚΟτόνισανμιακαταφανήδιαφοράανάμεσασταποσοστάανα-γνώρισηςκατόπινπροσφυγήςενώπιοντωνΕπιτροπώντηςΑρχήςΠρο-σφυγώνέπειτααπότημεταρρύθμισηδυνάμειτουΝόμου43992016καιτηνέκβασητηςδιαδικασίαςσεδεύτεροβαθμόκαθώςκαιανάμεσασταποσοστάαναγνώρισηςπριναπόκαιμετάτιςεπιδράσειςτηςμεταρρύθμι-σηςτουΙουνίουτου2016 149Ταποσοστάαναγνώρισηςδιεθνούςπρο-στασίαςστονδεύτεροβαθμόαπότο2014έωςτο2016αποκαλύπτουνμιααιφνίδιαπτώσημεμόλις6θετικέςαποφάσεις(044)απότησυγκεκρι-μένηαρχήενώταπροηγούμεναχρόνιαοιπροηγούμενεςαρχέςδιατη-ρούσαν τα ποσοστά αναγνώρισης περίπου στο 13-16 Ωστόσο οιαπορριπτικές αποφάσεις αυξήθηκαν σταδιακά από 83-86 σε 964κατάτοδεύτεροήμισυτου2016Το2017ηκατάστασηπαρέμεινελίγο

148 ΤαστατιστικάδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)στηνΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2016τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ8-9httpbitly3007B5Q

149 Ibidσσ46-47

93

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

πολύηίδιαπαράτιςεξαιρετικέςκαθυστερήσειςπουσημειώθηκανστηνπρόσβαση και την εξέταση των αιτήσεων Η Υπηρεσία Ασύλου έλαβε58661αιτήσειςεκείνητηχρονιά2275απότιςοποίεςκατατέθηκαναπόασυνόδευταανήλικαΈωςτατέλητουέτουςεκκρεμούσανακόμα36340αιτήσειςενώαπορρίφθηκαν12149υποθέσεις 150ΗΑρχήΠροσφυγώνέλαβε11632προσφυγέςκαιέωςτατέλητουέτουςεκκρεμούσανακόμα4368προσφυγέςΕκδόθηκαν4354αποφάσειςγιατηνουσίατηςυπόθε-σηςμε4077ναείναιαπορριπτικές(938)και277θετικές(123χορή-γησανδιεθνήπροστασίαndash80χορήγησαν καθεστώςπρόσφυγακαι 43επικουρικήπροστασίαndashκαι154παρέπεμπαντουςαιτούντεςγιαανθρωπι-στικόκαθεστώς) 151

Ηπρόσβασηστηδιαδικασίαστηνενδοχώραήτανήδηπροβληματικήαπότο2013Το2014εγκαινιάστηκεένασύστημαορισμούημερομηνίαςκαταγραφήςμέσωSkypeαλλάηπρόσβασησεαυτόεξακολουθείναείναιδύσκοληΟιδιαθέσιμεςώρεςτηβδομάδαγιατηνπρόσβασηστοSkypeείναιεξαιρετικάπεριορισμένεςγεγονόςπουοδηγείπολλούςέςναεπιλέ-γουνναμηνακολουθήσουναυτήτηδιαδικασίαανεξάρτητααπότοεάνείχαν κάνει επανειλημμένως απόπειρες επί μήνες Επιπλέον το 2017 ηδιαδικασίααυτήπουπραγματοποιούντανμέσωSkypeθεωρούντανδιαδι-κασίαπροκαταγραφήςστοπλαίσιοτηςοποίαςχορηγούντανδελτίοαι-τούντοςάσυλοαλλοδαπούστουςενδιαφερόμενουςαλλάδενδημιουρ-γούντανκάποιοαρχείοήκάποιαυπόθεσηστηναρχήμέχριναπραγμα-τοποιηθείσυνάντησηγιατηνπλήρηκαταγραφήΟιΜΚΟαναφέρουνότιοιυποθέσειςεκκρεμούνεπίέναπερίπουέτοςέωςτηνπλήρηκαταγραφή 152

Οι ευάλωτες περιπτώσεις αποτελούν εξαίρεση καθώς η καταγραφήμπορείναπρογραμματιστείndashέπειτααπόπαρέμβασητωνεπαγγελματιών-

150 ΤαστατιστικάστοιχείαδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)στηνΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ8-9httpbitly2H9viA5

151 ΑνάλυσηανάχώραπροέλευσηςκαιπρόσθετεςπληροφορίεςIbidσ46152 ΤαστατιστικάστοιχείαδιατίθενταιστηνAsylumInformationDatabase(AIDA)στηνΈκθεσηγια

τηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ36-39httpbitly2H9viA5 Αιτήσειςπουεκκρεμούνσεπρώτοβαθμόγιαπλήρηκαταγραφή31Δεκεμβρίου2017

Διάρκειαεκκρεμούςδιαδικασίας Αριθμός

lt6μήνες 24905

6-9μήνες 4146

9-12μήνες 3237

gt12μήνες 4052

94

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

απευθείαςαπότηνΥπηρεσίαΑσύλουΔιαβιβάζονταιταστοιχείαταυτότη-ταςτουαιτούντοςκαιορίζεταιημερομηνίασυνάντησηςγιατηνκαταγρα-φήΤο2017ξεκίνησανναλειτουργούνστηνΑττικήαρκετάΠεριφερειακάΓραφείαΑσύλουταοποίαέχουντηναρμοδιότητακαταγραφήςκαιεξέ-τασηςμιαςαίτησηςανάλογαμετηνυπηκοότητατουαιτούντοςΕνώορι-σμέναπεριφερειακάγραφείαφαίνεταιναλειτουργούνσωστάηπρόσβα-σησεάλλαndashόπωςσεεκείνοτουΠειραιάπουείναιαρμόδιογιααιτούντεςάσυλοσυμπεριλαμβανομένωνΑφγανώνυπηκόωνndashείναιεξαιρετικάπεριο-ρισμένηγεγονόςπουοδηγείσεαόριστεςκαισυνήθωςμακράςδιάρκειαςπεριόδουςαναμονήςμέχριναοριστείσυνάντηση 153

[thinsp82thinsp] Παιδιά σε νομικό κενόΗπερίοδοςαναμονήςανάμεσαστηνπλήρηκαταγραφήενόςασυνόδευ-τουανηλίκουπουαιτείταιάσυλοκαιτησυνέντευξησεπρώτοβαθμόστιςαρχέςασύλουμπορείναδιαρκέσειέναέτοςήπερισσότεροΔηλαδήηεξέτασητωναιτήσεωντωνασυνόδευτωνανηλίκωνπουκαταγράφηκαντο2017 προγραμματίστηκε αρκετούς μήνες μετά την καταγραφή Οι

153 ΜετηναπόφασηΑρ16654(ΦΕΚ43352Brsquo361412102017)τηςδιευθύντριαςτηςΥπηρε-σίαςΑσύλουξεκινάηλειτουργίαδύοΠεριφερειακώνΓραφείωνΑσύλου(ΠΓΑ)μεέδρατονΠειραιάκαιτονΆλιμοΕκείνοτουΠειραιάξεκίνησεναλειτουργείστις20Οκτωβρίουτου2017καιείναιαρμόδιογιατηνεξέτασηόλωντωναιτήσεωνπουυπάγονταιστηντοπικήαρ-μοδιότητατουΠεριφερειακούΓραφείουΑσύλουΑττικήςκαιυποβάλλονταιαπόυπηκόουςΑφγανιστάνκαιΜπαγκλαντέςΕκείνοτουΑλίμουτοοποίοεπίσηςξεκίνησεναλειτουργείστις20Οκτωβρίουτου2017θαήταναρμόδιογιατηνεξέτασηόλωντωναιτήσεωνπουυπάγονταιστηντοπικήαρμοδιότητατουΠεριφερειακούΓραφείουΑσύλουΑττικήςκαιυπο-βάλλονταιαπόανιθαγενείςπαλαιστινιακήςκαταγωγήςυπηκόουςΑιγύπτουκαιΣυρίαςπληναυτώνπουυπάγονταιστηναρμοδιότητατουΑυτοτελούςΚλιμακίουΑσύλουΤαχείαςΕξέτα-σηςΑιτήσεωνΔιεθνούςΠροστασίαςΣτηναρμοδιότητατουΠΓΑΑττικήςυπάγονταιόλεςοιαιτήσειςπληναυτώνπουυπάγονταισταΠεριφερειακάΓραφείαΑσύλουΠειραιάκαιΑλίμουΑπό την έκδοση της απόφασης η καταγραφή των σχετικών αιτήσεων πραγματοποιείταιανεξάρτητααπότηνευαλωτότηταστοοικείοΠΓΑμεβάσητηνυπηκοότητατουαιτούντοςΈωςτώραοδιαχωρισμόςαποδεικνύεταιαναποτελεσματικόςκαιεπιβλαβήςγιατηνκαταγρα-φήσυγκεκριμένωνυπηκοοτήτωνΕνώτοΠΓΑΑττικήςκαιτοΠΓΑΑλίμουανταποκρίνονταιεπαρκώςστονπρογραμματισμό της καταγραφής τοΠΓΑΠειραιάndashαρμόδιογιααιτήσειςυπηκόωνΑφγανιστάνκαιΜπαγκλαντέςndashδενέχειανταποκριθείμέχρισήμεραΤοΕΣΠγνω-ρίζειαρκετέςπεριπτώσειςΑφγανών(ευάλωτωνοικογενειώνκαιασυνόδευτωνανηλίκων)ταστοιχείαταυτότηταςτωνοποίωνδιαβιβάστηκανστηνΥπηρεσίαΑσύλουκαιέπειταστοοικείοΠΓΑαλλάπουηκαταγραφήτουςεκκρεμείεπίμήνεςέωςσήμερα(Σεπτέμβριος2017-Ιανου-άριος2018)ΠαράλληλαηπρόσβασηστοSkypeέχειεπίσηςαποδειχτείαναποτελεσματικήγιατιςσυγκεκριμένεςυπηκοότητες

95

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

περισσότερεςαιτήσειςπρογραμματίστηκανγιατο2018ενώκάποιεςπρο-γραμματίστηκαν για το 2019 Έως τα τέλη Αυγούστου του 2018 δενυπήρχανδιαθέσιμεςημερομηνίεςκαιώρεςγιατονορισμόσυνέντευξηςγιατηδιαδικασίατουασύλουέωςτο2020Ταπερισσότερααπόαυτάταανήλικα θα έχουν ενηλικιωθεί ώσπου να εξεταστεί η δική τους αίτησηασύλου

laquoΕίναι λες και οι αρχές βρήκαν τρόπο να λύσουν το πρόβλημαπροςόφελόςτουςχωρίςνακάνουνκάτιστηνπραγματικότηταΠα-ραμένειςαιτώνμέχριναενηλικιωθείςχάνειςκάθεευκαιρίαπουθαμπορούσεςναέχειςγιανανομιμοποιήσειςτηνπαραμονήσουστηνΕλλάδαωςπαιδίναπαςσχολείοήναχτίσειςέναμέλλονστηχώραΑκόμαχειρότερακάνειςόλααυτάκαιότανσεεξετάσουμεαφούθαrsquoχειςκλείσειταδεκαοχτώκάθελόγοςπουμπορείναείχεςωςπαιδίγιαδιεθνήπροστασίαθαrsquoχειπιθανόταταεξαφανιστείκαιούτεθαδικαιούσαιανθρωπιστικόκαθεστώςούτεθαδικαιούσαιhellipκάτιστrsquoαλήθειαόπωςστέγασηυγειονομικήπερίθαλψηκάτικαιτότεμπορούμε επιτέλους νασεστείλουμε πίσωχωρίς να παραβούμεκάποιον κανόναΑκόμα καλύτερα θαθες ναφύγειςαπόμόνοςσουαλλιώςθαπρέπειναμείνειςστηνΕλλάδαωςldquoφάντασμαrdquoέναςπαράτυπος μετανάστης να μπαινοβγαίνεις στα κρατητήρια μέχριτελικάνααπελαθείςraquo

Ηποιότητα τωναποφάσεωνπουαφορούν ταασυνόδευταανήλικαέχειεπίσηςαποτελέσειαντικείμενοεπικρίσεωναπότοσύνολοτωνερωτώ-μενων επαγγελματιών αλλά και από κρατικές υπηρεσίες και οργανι-σμούς 154Όλεςοιαποφάσειςπουαπορρίπτουν τους ισχυρισμούς τωνανηλίκων παρουσιάζουν ανησυχητικές ομοιότητες Τα διαδικαστικά ελ-λείμματα (απουσία επιτρόπου κατάλληλης νομικής εκπροσώπησης καισυνδρομήςκατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίας)καθώςκαιουσιαστικάελ-λείμματααναφορικάμετονκαθορισμότουκαθεστώτοςπρόσφυγα(έλ-λειψηοποιασδήποτεαναφοράςστοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιούήέλλειψηαξιολόγησηςαυτούκαταφανήςέλλειψηγνώσεωναναφορικάμεσυγκεκριμένες μορφές παιδικής δίωξης γενικώς και στις χώρες

154 ΔίκτυογιαταδικαιώματατωνπαιδιώνπουμετακινούνταικαιΣυνήγοροςτουΠαιδιούΒλεπίσηςτηνέκθεσηγιατοδιάστημαΙανουάριος2017-Ιανουάριος2018httpbitly2Q242aU Διατίθεταιπερίληψηστηναγγλικήστηδιεύθυνσηhttpbitly2Hab7Db

96

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

προέλευσηςειδικώςήέλλειψηκατάλληληςαξιολόγησηςτηςαξιοπιστίαςενόςανηλίκου) καθιστούνσχεδόναδύνατη την υπαγωγήσε καθεστώςδιεθνούςπροστασίαςγιαταασυνόδευταανήλικαπουυποβάλλονταιστηδιαδικασίαμόνατουςμεμόνηεξαίρεσηταπαιδιάσυριακήςεθνικότητας

laquoΔιαβάζονταςαυτέςτιςαποφάσειςκαιτιςαποφάσειςπρώτουβαθ-μούαναφορικάμεταασυνόδευταανήλικαπουδενείχαννομικήσυνδρομήκαιυποστήριξηκατάτηδιάρκειατηςδιαδικασίαςξεχνάςτι διαβάζεις Εκτός από την ημερομηνία γέννησης τουαιτούντοςαπότηνοποίαμπορείςνασυναγάγειςότιηυπόθεσηαφοράανή-λικοσυχνάδενυπάρχεικάτιάλλοΕίτεδιαβάζειςγιακάποιονενή-λικοαπότοΠακιστάνήτοΑφγανιστάνείτεγιακάποιοανήλικομεκαταγωγήαπό εκεί είναι το ίδιοσκεπτικό η ίδια λογική οι ίδιοικανόνεςγιατηνεξέτασητηςαξιοπιστίαςμέχρικιηίδιαδιατύπωσηΔενείναιόλεςεξόφθαλμαεσφαλμένεςμετηνέννοιαότιτουλάχι-στονφαίνεταιναέχουνλάβειυπόψητουςτηνηλικίατουαιτούντοςndashηλέξη-κλειδίείναιldquoφαίνεταιrdquondashαλλάκάποιεςείναιπολύχειρότε-ρεςΔενldquoπροσπαθούνrdquoκανναφανούναιτιολογημένεςΔενυπάρ-χεικαναναφοράστηνηλικίαήτηνέννοιατηςαρχήςτουκαθορι-σμούτουΒέλτιστουΣυμφέροντοςraquo

Παράτοότιεπαγγελματίεςνομικοίκαταβάλλουνπροσπάθειεςγιαναεξοικειώσουντιςαρχέςμεσυγκεκριμένεςμορφέςδιωγμούσεβάροςτωνπαιδιών όπως η εξαναγκασμένη εργασία ή η εκμετάλλευση ειδικά γιαορισμένεςεθνικότητεςέωςτώραοιαρχέςφαίνονταιαποφασισμένεςναμηνεπιτρέψουντηνεπιτυχήέκβασηενόςτέτοιουισχυρισμούγιατηχο-ρήγησηδιεθνούςπροστασίας 155

Ενώυπάρχουνπεριπτώσειςστιςοποίεςοιχειριστέςτηςυπόθεσηςήταν

155 Ένας δικηγόρος που συμμετείχε στην έρευνα αναφέρει ενδεικτικά ndashανάμεσα σε πολλέςσχεδόν πανομοιότυπες υποθέσειςndash την περίπτωση ενός ανηλίκου από τοΠακιστάν πουισχυρίστηκεότιέπρεπεναεργάζεταιαπότηνηλικίατων9ετώνσεακραίεςσυνθήκεςκαιότιδιέφυγεαπότηχώρακαταγωγήςτουδιότιυπέκειτοσεακραίαταλαιπωρίακαιπαραβιάσειςτωνδικαιωμάτωντουωςπαιδιούκαιωςανθρώπινουόντοςΗσυνέντευξήτουήτανσύντομηδενερωτήθηκεσχετικάμετιςσυνθήκεςεργασίαςκαιδιαβίωσηςστηχώρακαταγωγήςτουήσχετικάμετονισχυρισμότουότιείχεεξαναγκαστείναεργάζεταιωςπαιδίΗαπόφασηστονπρώτοβαθμόαπέρριψετηναίτησημετοσκεπτικόότιοικακέςσυνθήκεςδιαβίωσηςκαιηένδειαήη επιθυμία για καλύτερηαπασχόλησηδεν είναιδυνατόναδικαιολογήσουν τηνανάγκηγιαδιεθνήπροστασίαπαραβλέπονταςτηνηλικίατουαιτούντοςκαιταδικαιώματάτουωςπαιδιούΔενελήφθηυπόψητοΒέλτιστοΣυμφέρον τουΔεναξιολογήθηκεούτε

97

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

ανίδεοιγιατηνκατάστασηστηχώρακαταγωγήςτουανηλίκουοιεπαγγελ-ματίεςγενικώςσυμφωνούνότιοιπερισσότεροιχειριστέςφέρονταικαλάσταπαιδιάΓιαάλλημιαφοράέτσιυπογραμμίζεταιοad hocκαιαυθαί-ρετος τρόπος λειτουργίας του συστήματος προστασίας του παιδιούΩστόσοφαίνεταιναυπάρχεισυμφωνίακαιγιατοότικατάτηναξιολό-γησηισχυρισμώνπουυποβάλλονταιαπόάτομασυγκεκριμένηςυπηκοό-τηταςndashκυρίωςπακιστανικήςndashεφαρμόζονταιδιακρίσειςκαιδενχορηγείταισταανήλικατοευεργέτηματηςαμφιβολίας

laquoΠρέπει να είσαι ετοιμοθάνατος για να αποκτήσεις το καθεστώςπρόσφυγαεάνείσαιανήλικοςαπότοΠακιστάνraquo

Απότηνάλληπλευράηδιαδικασίατουασύλουείναιτόσοπολύπλοκηκαιοορισμόςτουδιωγμούτόσοστενόςώστεταανήλικαχρειάζονταιπροετοιμασίακαιυποστήριξηκαθrsquoόλητηδιάρκειά τηςΕιδικάεφόσοναυτήείναιημοναδικήευκαιρίαπουθαέχουνκαθrsquoόλητηδιάρκειατηςδιαδικασίαςασύλουγιαναμιλήσουνμετηδικιάτουςφωνήκαιναπουντηνιστορίατους

Μακροσκελείς διαδικασίες η τάση απόρριψης των ισχυρισμών τωνασυνόδευτων ανηλίκων με συγκεκριμένες εθνικότητες ακόμα και στονδεύτεροβαθμόηέλλειψητηςαξιολόγησηςτουΒέλτιστουΣυμφέροντοςτουΠαιδιού στοσκεπτικό των αποφάσεων καθώς και το ότι ηΑρχήΠροσφυγώνστηνπράξηδενπαραπέμπειπεριπτώσειςγιαανθρωπιστικόκαθεστώςστοΥπουργείοΕσωτερικώνσυνεπάγονταιότιολοένακαιπε-ρισσότεραανήλικαβρίσκονταισενομικόκενόγιαεξαιρετικάμεγάλαχρο-νικάδιαστήματαενώείναιπιθανόπολλάναπαραμείνουνστηνίδιακατά-στασηακόμακαιαφούενηλικιωθούν

αναφέρθηκεΟανήλικοςάσκησεμόνοςτουπροσφυγήενώπιοντηςΑρχήςΠροσφυγώνΗαπόφασητηςΑρχήςΠροσφυγώνέκανεαποδεκτήτηνεγκυρότητατηςαπόφασηςσεπρώτοβαθμόχωρίςναπραγματοποιηθείνέασυνέντευξηκαιαπέρριψετηνπροσφυγήΗΑρχήΠροσφυγώνδενπαρέπεμψετοναιτούνταγιαανθρωπιστικόκαθεστώςΚατατέθηκεμεταγε-νέστερηαίτησηγιαάσυλοεπίτηςβάσηςότιδενκρίθηκανοιουσιαστικέςπτυχέςτουισχυρι-σμούκατάτηδιάρκειατηςπρώτηςδιαδικασίαςλόγωτηςαδυναμίαςτουπαιδιούναπαρου-σιάσειδιεξοδικάτονισχυρισμότουχωρίςκοινωνικήκαινομικήυποστήριξηΟαιτώνέγινεγιαάλλημιαφοράδεκτόςστηδιαδικασίαασύλουΗεξέτασηπραγματοποιήθηκελίγουςμήνεςαργότεραΗαπόφασησεπρώτοβαθμόαποδέχτηκετονπροηγούμενοδιωγμότουανηλίκουωςθύματοςεξαναγκασμένηςεργασίαςαλλάπαράτηνηλικίατουαιτούντοςκαιτοφόβογιαεκνέουθυματοποίησηστηνπερίπτωσηεπιστροφήςδενδιαπίστωσετυχόνμελλο-ντικήταλαιπωρίαπουθαμπορούσεναισοδυναμείμεδιωγμό

98

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Αυτήησκληρήπραγματικότηταεπισημάνθηκεκαιτοζήτημασυζητή-θηκεεπανειλημμένωςτο2017σεαρκετέςπεριστάσειςκαιαπόαρκετέςΜΚΟπουσυμμετέχουνστοlaquoΔίκτυογιαταΔικαιώματατωνΠαιδιώνπουΜετακινούνταιraquoΠρόκειταιγιαέναδίκτυοπουσυνέστησεκαιυποστηρίζειοΣυνήγοροςτουΠαιδιού 156ΤονΝοέμβριοτου2017στηνπεριφερεια-κήσυνάντησητωνΕυρωπαίωνΣυνηγόρωνγιαταΠαιδιάηοποίαπραγ-ματοποιήθηκεστηνΑθήναογενικόςγραμματέαςτουΥπουργείουΜετα-ναστευτικήςΠολιτικήςαποδέχτηκεότιθαπρέπει ναβρεθεί νομοθετικήλύσηαναφορικάμετονομικόκαθεστώςτωνασυνόδευτωνανηλίκωντωνοποίωνοιαιτήσειςασύλουαπορρίφθηκαναπότιςαρχέςαλλάέωςσήμε-ραδενέχουνγίνειπροσπάθειεςσεαυτήτηνκατεύθυνση 157

[thinsp83thinsp] Οικογενειακή επανένωση laquoΟιδιαδικασίεςδιαρκούντόσοπολύώστεταπαιδιάξεκινούνναμαθαίνουνελληνικάκαιμετάπηγαίνουνσεάλληχώραΣεμίαπερί-πτωσητοανήλικοεπανενώθηκεμετηνοικογένειάτουέπειτααπόδυόμισιχρόνιαraquo

Ηοικογενειακήεπανένωση 158στοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνοείναιμιαδιαδικασίαπουεφαρμόζεταιευρέωςκαιτηνοποίαγνωρίζουνοι

156 ΔίκτυογιαταΔικαιώματατωνΠαιδιώνπουΜετακινούνταικαιΣυνήγοροςτουΠαιδιούΒλεπίσηςτηνέκθεσηγιατοδιάστημαΙανουαρίου2017-Ιανουαρίου2018httpbitly2Q242aU Διατίθεταιπερίληψηστηναγγλικήστηδιεύθυνσηhttpbitly2Hab7Db

157 ΗδιασφάλισηκαιπροστασίατωνδικαιωμάτωντωνπαιδιώνπουμετακινούνταιηπρόκλησητηςκοινωνικήςένταξηςΠεριφερειακήσυνάντησητουΕυρωπαϊκούΔικτύουΣυνηγόρωντουΠαιδιού(ENOC)ΑθήναΕλλάδα13-14Νοεμβρίου2017Συνοπτικήαναφοράεργασιώντης συνάντησης httpbitly2LAiecF Μια πιο συνοπτική εκδοχή διατίθεται στην αγγλικήγλώσσασσ5-6httpbitly2HaXWlz

158 Γιατουςσκοπούςτηςπαρούσαςέρευναςδενθαεξεταστείημετεγκατάστασησεάλλοκρά-τος-μέλοςτηςΕΕδιότιπρόκειταιγιακατrsquoεξαίρεσημέτροπουεφαρμόστηκεμόνογιαλίγαχρόνιαΩστόσοθαπρέπεινααναφερθείότιτοπρόγραμμαξεκίνησετο2015καιχαρακτη-ρίστηκεαποτυχημένοαπότηνπλειονότητατωνεπαγγελματιώνδιότιδενεπετεύχθηποτέοαριθμόςτωνπροσώπωνπουεπρόκειτοναμετεγκατασταθούνλόγωαρκετώνεμποδίωνπουέθεσανταυπόλοιπακράτη-μέλητηςΕΕκαιλόγωτηςάρνησήςτουςναεξασφαλίσουνχώ-ρουςΠαρrsquoόλααυτά596ασυνόδευταανήλικακατάφεραννακαταγραφούναπότο2015έωςτηνπρόσφατηοριστικήπαύσητουπρογράμματος350αναφέροντανωςαποδεκτάστιςαρχέςτου2017ενώοσυνολικόςαριθμόςτωναποδεκτώνπεριπτώσεωνκαθrsquoόλοτο2017ανήλθεστις260ΒλAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαι-ροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσ111httpbitly2H-9viA5

99

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Έλληνες επαγγελματίες Κάθε χρόνο χιλιάδες άνθρωποι επανενώνονταικαιμεταφέρονταιαπότηνΕλλάδασεάλλακράτη-μέλητηςΕΕ

Το2016ηΕλλάδακοινοποίησε4886εξερχόμενααιτήματασύμφωναμε τοΔουβλίνο η πλειονότητα των οποίων ήταν αιτήματα laquoανάληψηςευθύνηςraquoγιαλόγουςοικογενειακήςεπανένωσηςΤα699απόαυτάαφο-ρούσανασυνόδευταανήλικαμεμέλητηςοικογένειαςστοεξωτερικόκαιτα451αφορούσανλόγουςεξάρτησηςκαιανθρωπιστικούςλόγουςΤο2017κοινοποιήθηκανσχεδόνταδιπλάσιααιτήματαδηλαδή9784απότα οποία 7606 αφορούσαν την οικογενειακή επανένωση 159 και 1642βασίζοντανσεανθρωπιστικούςλόγουςκαιλόγουςεξάρτησης 160

Δυστυχώς το2017παρατηρήθηκεμιαμεταβολήστιςπρακτικέςτωνκρατών-μελώναναφορικάμετηναποδοχήτωναιτήσεωνγιαεπανένωσηκαθώςκαιμετημεταφοράγιαεπιτυχήαιτήματαΑυτόοδήγησεστησυσ-σώρευσηεκατοντάδωνατόμωνεναναμονήμεταφοράςτο2018Ημετα-φοράτουςακόμαδενέχειπραγματοποιηθείκατάτοχρόνοτηςσυγγρα-φήςτηςπαρούσαςέκθεσης

ΗΓερμανίασυγκεκριμέναούσαηκύριααποδέκτριααιτημάτωνοικο-γενειακήςεπανένωσηςξεκίνησεναεπιδίδεταισεμιαπολύαυστηρήκαιενίοτε νομικά αδικαιολόγητη εφαρμογή του Κανονισμού Δουβλίνο ηοποίασήμανετημαζικήαύξησητουποσοστούαπόρριψηςπεριπτώσεωνπουθαείχανγίνειαποδεκτέςμόλιςλίγουςμήνεςνωρίτερα 161καθώςκαι

159 ΔενδιατίθεταιοακριβήςαριθμόςτωναιτήσεωνπουβασίστηκανστοΆρθρο8το2017Γιατουςσκοπούςτηςπαρούσαςέκθεσηςοιαιτήσειςπουστηρίζονταισεανθρωπιστικούςλό-γους είναι επίσηςσημαντικέςΌλεςοι υποθέσειςπουυπερβαίνουν τοχρονικόόριο τωντριών μηνών ndashπολλές από τις οποίες αφορούν ασυνόδευτα ανήλικαndash και εμπίπτουν στηρήτρατωνανθρωπιστικώνλόγωνανήκουνσεμίακατηγορίααλλάδενπαρέχεταιοακριβήςαριθμόςΠερισσότερεςαπότιςμισέςαπόαυτέςείναιαιτήματαlaquoανάληψηςευθύνηςraquoπουαπευθύνοντανστηΓερμανία

160 ΓιαστατιστικάστοιχείακαιεπιπλέονπληροφορίεςβλAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2016τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ49-50httpbitly3007B5QκαιAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιρο-ποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠσσ53-54httpbitly2H9viA5

161 laquoΤο2017τοσυνολικόχρονικόδιάστημακατάμέσοόροανάμεσαστηνυποβολήτηςαί-τησηςκαιτηνπραγματικήμεταφοράστουπεύθυνοκράτος-μέλοςήταν215ημέρες(7μή-νες)ΩστόσοαπότηνέκδοσητηςαπόφασηςτουΔικαστηρίουτηςΕυρωπαϊκήςΈνωσης(CJEU)στηνυπόθεσηMengesteabστις26Ιουλίου2017ηΓερμανίαάλλαξεπρακτικήκαιδενθεωρείπλέονότιητρίμηνηπροθεσμίαγιατηνέκδοσητουεξερχόμενουαιτήματοςξεκινάμετηνεπίσημηυποβολήτηςαίτησηςγιαάσυλοαλλάμετηνκατάθεσητηςαίτησης[hellip]Αυτήηαλλαγήστηγερμανικήπρακτικήοδήγησεστηναπόρριψηαρκετώνεξερχόμενωναιτημάτωνωςυποβληθέντωνμετάτηνπροθεσμίαμετοσκεπτικόότιαπεστάλησανεντός3μηνώναπό

100

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

τονεγκλωβισμόεκατοντάδωνανθρώπωνστηνΕλλάδαγιαπερισσότεροαπόέναέτοςαφότουείχανλάβειάδειαναταξιδέψουνδιότιηΓερμανίαέθεσεμονομερώςέναόριοστοναριθμότωνπροσώπωνπουθαμεταφέ-ρονταικάθεμήναεπικαλούμενηδιοικητικούςλόγους 162

ΑυτέςοιπρακτικέςήτανκαιεξακολουθούνναείναιεξουθενωτικέςγιαταασυνόδευταανήλικακαιτουςεπαγγελματίεςπουταυποστηρίζουνεφόσονκανείςδενγνωρίζειπότεθαταξιδέψουνγεγονόςπουθέτειτουςπάντεςσεμιααδιέξοδηκατάστασηlaquoΈπρεπενατουςπούμεκάτιοτιδήποτεαλλάτηνίδιαστιγμήναείμαστεσίγουροιότιδενθαέχουνφρούδεςελπίδεςraquo

τηνπλήρηκαταγραφήαλλάπολύμετάτους3μήνεςτηςδιαδικασίαςασύλουΗελληνικήΜονάδαΔουβλίνουζήτησετηνεπανεξέτασηαυτώντωνπεριπτώσεωνσύμφωναμετηνldquoαν-θρωπιστικήrdquoρήτρααλλάέλαβεκαιπάλιαρνητικέςαπαντήσειςαπότηγερμανικήΜονάδαΔουβλίνουraquoAsylumInformationDatabase(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017τηνοποίασυνέταξετοΕΣΠΔιαδικασίαΔουβλίνουσ56httpbitly2H9viA5

162 Ibid(AIDA)ΈκθεσηγιατηνΕλλάδαεπικαιροποίηση2017σ57laquoΤονΜάρτιοτου2017υπάρ-χουναναφορέςότιμιασυμφωνίαανάμεσαστηγερμανικήκαιτηνελληνικήκυβέρνησηοδήγησεστηθέσπισηενόςμηνιαίουορίουστοναριθμότωνανθρώπωνπουθαμεταφέρονταιστηΓερ-μανίαστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνουΩςανώτατοόριοορίστηκαντα70άτοματονμήναΗσυμφωνίαδημοσιοποιήθηκεσταΜΜΕτονΜάιοτου2017καιυποβλήθηκεκοινοβου-λευτικόερώτημαστοΕυρωπαϊκόΚοινοβούλιοστις13Ιουλίου2017[hellip]27οργανώσειςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώναπηύθυνανανοιχτήεπιστολήστηνΕυρωπαϊκήΕπιτροπήστις27Ιουλίου2017ώστεναεκφράσουντιςσοβαρέςτουςανησυχίεςγιατηνdefactoπαραβίασητουδικαιώ-ματοςστηνοικογενειακήεπανένωσηκαιτηνπαραβίασητωνσχετικώνδιατάξεωνπουδιατυπώ-νονταιστονευρωπαϊκόΚανονισμό6042013(ΚανονισμόΔουβλίνοΙΙΙ)αναφορικάμετιςμετα-φορέςτωναιτούντωνάσυλοαπότηνΕλλάδαστηΓερμανίαστοπλαίσιοτηςδιαδικασίαςγιατηνοικογενειακήεπανένωσηraquoΗΕυρωπαϊκήΕπιτροπήπαραδέχθηκετηνύπαρξημιαςτέτοιαςσυμ-φωνίαςαλλάανέφερεότιίσχυεμόνογιατονΑπρίλιοκαιτονΜάιοτου2017laquoΣεαυτήτηβάση η Επιτροπή αντιλαμβάνεται ότι τα δύο κράτη-μέληδεν περιορίζουν την οικογενειακήεπανένωσηperseστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνουαλλάότιέχουνσυμφωνήσειγιαδιοικητικούςλόγουςναπαρατείνουνγιαορισμένοχρονικόδιάστηματηνκαθυστέρησημετηνοποίαμεταφέρονταισυνήθωςαυτάταάτομαστηΓερμανίαΟιρυθμίσειςγιατημεταφοράστοπλαίσιοτουΚανονισμούΔουβλίνουαφορούντησχέσηανάμεσασταδύοεμπλεκόμενακρά-τη-μέληκαιεπομένωςυπόκεινταιστησυμφωνίαανάμεσαστιςσχετικέςαρχέςΚατάτηνάποψητηςΕπιτροπήςοιενλόγωρυθμίσειςδενεγείρουνζήτημασυμβατότηταςμετηνευρωπαϊκήνο-μοθεσίαraquoΚατόπιναιτήματοςτουΕΣΠηΥπηρεσίαΑσύλουαπάντησεότιηγερμανικήΜονάδαΔουβλίνουζήτησετονΜάρτιοτου2017τημείωσητωνμεταφορώνστοπλαίσιοτουΚανονι-σμούΔουβλίνουγιαδιοικητικούςλόγουςενώηελληνικήΜονάδαΔουβλίνουτόνισετηνπρο-θεσμίαγιατιςμεταφορέςπουπροβλέπεταιστονΚανονισμόΈπειτααπόσυνεχήπίεσηστιςοι-κείεςαρχέςεπιτεύχθηκεέναςμεγαλύτεροςαριθμόςμεταφορώναπότονΣεπτέμβριοτου2017καιέπειταενώπαράλληλαοιγερμανικέςαρχέςσυναίνεσανστημεταφοράόλωντωνπεριπτώ-σεωντωνοποίωνείχεήδηλήξειηπροθεσμίαγιατημεταφοράλόγωαυτήςτηςκαθυστέρησηςΤονΜάρτιοτου2017πραγματοποιήθηκαν580μεταφορέςπροςΓερμανίαενώμόλις73πραγ-ματοποιήθηκαντονΑπρίλιοτου2017και69τονΜάιοτου2017raquo(115109116200254και464αντιστοίχωςτουςμήνεςπουακολούθησανκαιτέλος344τονΔεκέμβριοτου2017)

101

Παι

διά

εγκλ

ωβι

σμέν

α σε

μακ

ρές

και χ

ρονο

βόρε

ς δι

αδικ

ασίε

ς

Παράτιςπροσπάθειεςγιατηνπροτεραιοποίησητωνμεταφορώνοιεπαγγελματίεςδεντακατάφερανειδικάεκείνοιπουεργάζονταιμεπαιδιάστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαθώςαυτάδενθεωρούντανπροτεραιό-τηταΕκατοντάδεςοικογένειεςπουζούσανσεακραίεςσυνθήκεςάτομαμεαναπηρίεςκαιπροβλήματαυγείαςκτλπροηγούντανέναντιτωνασυνό-δευτωνανηλίκωνπουδιέμενανστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνΤαανή-λικαάρχισανναχάνουντηνπίστητουςσταάτομαπουταστήριζανενώοι επαγγελματίεςέπρεπεναβρουν τρόποναηρεμήσουν ταπαιδιά ναδιασφαλίσουνότιαυτάδενθαχάσουντηνελπίδατουςκαιναπαρεμβαί-νουνότανκάποιαάρχιζανναπαραφέρονταιlaquoαπειλώνταςraquoότιθαφύγουνήκαιότιθαταξιδέψουνπαράτυπα

laquoΉταν μια αναμενόμενη αντίδραση Πώς μπορεί ένα παιδί στηνεφηβείανακατανοήσειπώςλειτουργούντακυρίαρχακράτηήνααποδεχτείότιαυτόείναισωστόΣταμάτιατουςέφταιγανοιδικη-γόροιldquoΤιδικηγόροςείσαιεσύrdquoθαέλεγανldquoαφούτουςαφήνειςνατοκάνουναυτόrdquoΦυσικάωςεπαγγελματίεςκάναμεότιήτανδυνα-τόαλλάκαιπάλισεκάνεινααναρωτιέσαιraquo

102

[thinsp9thinsp]

[ 9 ] Εκπαίδευση

103

Εκπα

ίδευ

ση

Σύμφωναμε τοΆρθρο9 τουΠροεδρικούΔιατάγματος2202007 τοδικαίωμαστηνεκπαίδευσηείναιθεμελιώδεςδικαίωμακάθεπαιδιούΕπί-σηςείναιένααπότασυχνότερααιτήματατωνανηλίκωνότανκαλυφθούνοιβασικέςανάγκεςτουςγιαπροστασίαόπωςηστέγασηκαιτανομιμο-ποιητικάέγγραφαΑυτόπροβλέπεταικαιστηΣύμβασηγιαταΔικαιώματατουΠαιδιούσεαρκετάΆρθρα 163καιόπωςαναφέρεταιστηνΠαρατήρη-ση 6 164 όλες οι δραστηριότητες για την προστασία των ανηλίκων θαπρέπειναλαμβάνουνυπόψητουςτοΒέλτιστοΣυμφέροντουΠαιδιού

Εκτιμάταιότικατάτοσχολικόέτος2016-20172643παιδιάπαρακο-λούθησαν απογευματινά μαθήματα σε 145 τάξεις 111 δημόσιων σχο-λείωνΕπιπλέονσύμφωναμετοΥπουργείοΠαιδείαςπερίπου2000παι-διά-πρόσφυγεςκαιπαιδιά-μετανάστεςπαρακολούθησανπρωινέςΤάξειςΥποδοχής(ΖΕΠ)τοσχολικόέτος2016-2017 165

Ωστόσοενώέχουνόντωςγίνειβήματααπότιςαρμόδιεςαρχέςώστεναδιασφαλιστείότιοιανήλικοιπρόσφυγεςθαέχουνπρόσβασηστοεκ-παιδευτικόσύστηματηςΕλλάδαςυπάρχουναρκετάθέματαπουπροκύ-πτουν ξανά και ξανά και καθιστούν προβληματική την πρόσβαση τηνένταξηκαιτηνπαραμονήστασχολείαόπωςθαπεριγραφείπαρακάτω

Παραδείγματα επιβαρυντικών περιστάσεων που παρεμποδίζουν την πρόσβαση στην εκπαίδευση Τοσχήμα τωνΣυντονιστώνΕκπαίδευσηςΠροσφύγων (ΣΕΠ)ορίστηκεαπότοΥπουργείοΠαιδείας 166ώστεαυτοίναενεργούνωςσύνδεσμοιανάμεσασταΚέντραΥποδοχήςκαιΦιλοξενίαςκαιτασχολείαπροκειμέ-νουναοργανώνουντιςεκπαιδευτικέςδραστηριότητεςπουδιεξάγουνοι

163 Άρθρα2324και28164 ΕπιτροπήγιαταΔικαιώματατουΠαιδιούΤριακοστήΈνατηΣύνοδοςΓενικήΠαρατήρηση

Αρ6(2005)Αντιμετώπισηασυνόδευτωνκαιχωρισμένωναπότηνοικογένειάτουςπαιδιώνεκτόςτηςχώραςκαταγωγής

165 ESPNFlashReport201767IntegratingrefugeeandmigrantchildrenintotheeducationalsysteminGreecendashEuropeanCommission

166 ΤονΜάρτιοτου2016τοΥπουργείοΠαιδείαςσυγκρότησεμιαΕπιστημονικήΕπιτροπήγιατησύνταξηκαιτηνυποβολήπροτάσεωνγιατηνένταξητωνπαιδιών-προσφύγωνστοεκπαι-δευτικόσύστημαΚατόπινέρευναςσε44ΚέντραΥποδοχήςΠροσφύγωνηεπιτροπήσεσυνεργασίαμεδιεθνείςοργανισμούς(UNHCRUNICEFΔΟΜ)καιάλλαυπουργείαπρότει-νεορισμένεςπρωτοβουλίεςγιατηνεκπαίδευσητωνανήλικωνπροσφύγωνκατάτοσχολικόέτος2016-2017Βλhttpbitly2JgaB98

104

Εκπα

ίδευ

ση

ΜΚΟήκαιάλλοιθεσμοίναενεργούνωςσημείοεπαφήςγιατουςγονείςκαιναβρίσκουνλύσειςπροςβελτίωσητηςποιότηταςτηςεκπαίδευσης 167

Ωςπρος την επίσημη ένταξη τωνανήλικωνπροσφύγωνστο εθνικόεκπαιδευτικόπλαίσιοδημιουργήθηκανδύοδιαφορετικάσυστήματαοιΔομέςΥποδοχήςΕκπαίδευσηςΠροσφύγων(ΔΥΕΠ) 168 μεαριθμόμαθη-τών τους είκοσι ανά τάξη και τα Ενισχυτικά Φροντιστηριακά Τμήματα(ΖώνεςΕκπαιδευτικήςΠροτεραιότητας[ΖΕΠ]) 169

ΟιΔΥΕΠαποτέλεσαναντικείμενοεπικρίσεωνλόγωτουδιαχωρισμούτωνπροσφύγωναπότηνυπόλοιπησχολικήκοινότηταεφόσονταπρο-σφυγόπουλαέπρεπεναπηγαίνουνστοσχολείοτοαπόγευμαενώόλαταυπόλοιπαπαιδιάπήγαινανστοσχολείοτοπρωίγεγονόςπουλειτουργού-σεσεβάροςκάθεδυνατότηταςγιαμακροχρόνιαένταξηκαιεφάρμοζε

167 ΔιορίστηκανεξήνταδύοΣυντονιστέςΕκπαίδευσηςΠροσφύγων(ΣΕΠ)σεόλαταΚέντραΥποδοχήςκαιΦιλοξενίαςΑυτοίήτανυπεύθυνοιγιατηνεκπαίδευσητωνπροσφυγόπουλωνΑνάλογαμετομέγεθοςτουκέντρουκαιτοναριθμότωνπαιδιώνκάθεκέντροστελεχώθηκεμεένανέωςτρειςΣΕΠΣτηΛέσβογιαπαράδειγμαυπάρχουντρειςΣΕΠ

168 ΑυτέςανήκουνστοεπίσημοεθνικόεκπαιδευτικόπλαίσιοΠρωτοβάθμιαςκαιΔευτεροβάθ-μιαςΕκπαίδευσηςκαισυστάθηκανστιςπεριοχέςόπουυπήρχανχώροιφιλοξενίαςπροσφύ-γων(ΚΥΤ)ήοποιουδήποτεείδουςστέγασηπουπαρέχεταισευπηκόουςτρίτωνχωρώνκαιχρηματοδοτείταιήκαιδιοικείταιαπότοελληνικόκράτοςτηνUNHCRήελληνικέςΜΚΟμεωράριολειτουργίαςκατάτιςαπογευματινέςώρεςΒλhttpbitly2Hbz8bWΣυνολικάτοΥπουργείοΠαιδείαςεκτίμησεότιπερίπου7700παιδιάηλικίας6-15ετώνκαι2000παιδιάπροσχολικήςηλικίας(4-5ετών)διέμενανσταΚέντραΥποδοχήςκαιΦιλοξενίαςπουδιαχει-ριζότανηUNHCRΟΎπατοςΑρμοστήςτουΟΗΕεκτίμησεακόμαότιπερίπου2000ασυ-νόδευταανήλικαβρίσκοντανσεδιαδικασίαμεταφοράςήείχανήδημεταφερθείσεειδικέςδομέςφιλοξενίας(γιαπαράδειγμαδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκαιΑσφαλείςΖώνες)ΑπότονΟκτώβριοτου2016έωςτονΜάρτιοτου2017συστάθηκαν107ΔΥΕΠσύμφωναμεΥπουργικέςΑποφάσεις σε 7 από τις 13 διευθύνσεις εκπαίδευσης Εκτιμάται ότι κατά τοσχολικόέτος2016-20172643μαθητέςτριεςπρωτοβάθμιαςκαιδευτεροβάθμιαςεκπαίδευ-σηςπαρακολούθησαναπογευματινάμαθήματασε145τάξεις111δημόσιωνσχολείων

169 ΖΕΠσημαίνειΖώνηΕκπαιδευτικήςΠροτεραιότηταςΣτόχοςτωνΕνισχυτικώνΦροντιστηρια-κώνΤμημάτωνείναιηισότιμηένταξηόλωντωνμαθητώνστοελληνικόεκπαιδευτικόσύστημακαιλειτουργούνσεορισμέναδημόσιασχολείααπότο2010γιαμετανάστεςΗβασικήδια-φοράαπότιςΔΥΕΠείναιότιπρόκειταιγιαπρωινόσχολείοπουλειτουργείτιςίδιεςώρεςμετιςτάξειςγιαόλουςτουςυπόλοιπουςμαθητέςκαιόχιωςξεχωριστόαπογευματινόσχολείομόνογιαπρόσφυγεςΤαενισχυτικάφροντιστηριακάτμήματαταοποίαπεριλαμβάνουνμα-θητέςπουδενδιαθέτουντηναπαιτούμενηγνώσητηςελληνικήςδιαμορφώνουνέναευέλικτοσχήμαθεσμικήςκαιδιδακτικήςπαρέμβασηςκαιεπιτρέπουνστοσχολείονααξιολογείμεμο-νωμένα τιςπραγματικέςανάγκεςκάθεμαθητήκαι τι είναικαλύτερογιαεκείνονΣυνεπώςπαρέχεταιστουςμαθητέςότιείναιαπαραίτητογιατηνένταξήτουςστοεκπαιδευτικόσύστη-μασύμφωναμετηνελληνικήνομοθεσίαΟιεκπαιδευτικοίστιςΤάξειςΥποδοχήςείναιεπίσηςαρμόδιοιγιατηνομαλήένταξητωνμαθητώνστοεπίσημοεκπαιδευτικόσύστημακαιτηθετι-κήτουςαλληλεπίδρασημετονυπόλοιπομαθητικόπληθυσμό

105

Εκπα

ίδευ

ση

μιαπροσέγγισησοβαρώνδιακρίσεωνστηνεκπαίδευσητωνπροσφυγό-πουλων laquoΤα παιδιά θα ακολουθήσουν το παράδειγμά σου Εάν τουςφέρεσαισανναείναιξένακαιταδιαχωρίζειςαπότηνκοινωνίαγιατίνατακατηγορήσουμεόταναρνηθούνναενταχτούνστηνκοινωνίαraquoΑποτέ-λεσανσημαντικήβελτίωσηωστόσοπεριορισμένωνδυνατοτήτων

ΕπίσηςπροέκυψαναρκετάδιοικητικάθέματαπουανέδειξαντογεγονόςότιτοσύστημαδενείχεπροσαρμοστείγιαναανταποκριθείστιςιδιαίτερεςανάγκεςτωνανήλικωνπροσφύγωνΠολλάπαιδιάδενέδινανορθάπροσω-πικάστοιχείακαιέναμεγάλοποσοστόείχεεγγραφείκαιστοαπογευματινόκαιστοπρωινόσχολείοδιότιταδύοσυστήματαδενσυνδέοντανΕπίσηςέναάλλοθέμαοφειλότανστηδιαρκήμετακίνησητωνανήλικωνπροσφύγωναπότοέναΚέντροΦιλοξενίαςστοάλλοκαιτημετέπειταεγγραφήσεάλλοσχολείοχωρίςναέχειπρώταενημερωθείτοσχολείοαπότοοποίοαποχω-ρούσετοπαιδίήτονέοσχολείοστοοποίοθαφοιτούσετοπαιδί

Αυτόείχεωςσυνέπειακαταγεγραμμένεςπεριπτώσειςστιςοποίεςυπο-νομεύθηκεηαποφοίτησητωνανηλίκωναπότοσχολείολόγωτηςέλλει-ψηςσυντονισμούανάμεσασταδιάφορασυστήματαπουείχαναναπτυ-χθείΈναανήλικοσχεδόνlaquoκόπηκεraquoεκείνοτοσχολικόέτοςκαιδενμπο-ρούσενασυμμετάσχειστιςτελικέςεξετάσειςδιότιτοπροηγούμενοσχο-λείοδενείχεκαταγράψειτογεγονόςότιείχεμετακομίσειοπότεεξακο-λουθούσεναμετράαπουσίεςΔενυπάρχειlaquoφάκελοςμαθητήraquoπουνασυνοδεύειτοανήλικοκαιμέσωτουοποίουθαμπορούσανναέχουνπρό-σβασηόλοιοιεμπλεκόμενοιστοεκπαιδευτικόlaquoπαρελθόνraquoτουπαιδιού

Επιλογή εκπαίδευση και διατήρηση εκπαιδευτών ΟρόλοςτωνεκπαιδευτικώνείναιζωτικόςστηνεκπαιδευτικήδιαδικασίαΕκείνοιβρίσκονταισεάμεσηεπικοινωνίαμεταπαιδιάέχουντηνκαθημε-ρινήευθύνητηςδιδασκαλίαςτωνπαιδιώνκαιτηςμέριμναςγιατησυναι-σθηματικήκαιδιανοητικήτουςανάπτυξηΑυτήησύνδεσηείναιπουκάνειτηδιαφοράστηνπραγματικήυλοποίησητωνπρωτοβουλιώντουυπουρ-γείουΕπομένωςείναισημαντικόοιεκπαιδευτικοίπουπροσλαμβάνονταιγιαναδιδάξουνταανήλικαπροσφυγόπουλαναέχουνταπροσόντατηνεκπαίδευσηκαιτηνεμπειρίαγιατηδιδασκαλίαπροσφύγων 170

Περαιτέρω η πολύ ιδιαίτερη κατάσταση στην οποία βρίσκονται τα

170 ΑυτόέχειαναδειχθείκαιαπότηνΕπιστημονικήΕπιτροπήτουΥπουργείουΠαιδείαςστηνΑπο-τίμησητουΈργουγιαταΠροσφυγόπουλαστηνΕκπαίδευση(2016-2017)httpbitly2JgaB98

106

Εκπα

ίδευ

ση

ασυνόδευταανήλικαεπιβάλλεικαλάκαταρτισμένουςκαιέμπειρουςεκπαι-δευτικούςστηδιδασκαλίατηςελληνικήςωςδεύτερηςγλώσσαςοιοποίοιθαγνωρίζουνκαιθαέχουνεμπειρίαστηνκοινωνικήαλληλεπίδρασημεευάλωταπαιδιάπουπροέρχονταιαπόδιάφορεςχώρεςμεδιαφορετικόπολιτισμόκαιθρησκείαΤαπαιδιά-πρόσφυγεςδενμιλούνελληνικά(του-λάχιστονόχιπολύκαλά)συχνάέχουντραυματικάβιώματακαιαπέχουναπόοποιοδήποτεεκπαιδευτικόπλαίσιογιαπολύκαιρόενώκάποιαδενέχουνπάειποτέσχολείοούτεκανστημητρικήτουςγλώσσα

ΩστόσοστηνπράξηοιεκπαιδευτικοίπουεπέλεξετοΥπουργείοΠαι-δείαςδενδιέθετανταπροσόντατηνεμπειρίαήτηνκατάρτισηΕπίσηςείχανπροσληφθείυπόκαθεστώςμερικήςαπασχόλησηςκαικάποιοικλή-θηκανναξεκινήσουνναδιδάσκουνστομέσοτουσχολικούέτουςΕπι-πλέονδενείχανπρόσβασησεεκπαίδευσημεμόλιςέναμικρόποσοστόαπόαυτούςναέχειτηνευκαιρίανασυμμετάσχεισεμιασύντομηεκπαί-δευσηπουπαρείχετοΙνστιτούτοΕκπαιδευτικήςΠολιτικήςΠεραιτέρωησυνεχήςεναλλαγήεκπαιδευτικών 171 επίσηςπροκάλεσεπροβλήματαστηδιαδικασίατηςμάθησηςκαιποσοστάεγκατάλειψηςτουσχολείουδιότιταπαιδιάδενείχανκάποιοπρόσωποωςσημείοαναφοράςκαιδενυπήρχεσυνέχειακαικανονικότηταστηνεκπαιδευτικήδιαδικασίαΑπότηνάλληπλευράόλοιοιεπαγγελματίεςπουσυμμετείχανστηνέρευναανέφερανπόσοσημαντικήείναιηοικοδόμησημακροχρόνιωνουσιαστικώνσχέσε-ωναμοιβαίαςεμπιστοσύνηςκαιαλληλοκατανόησης

Μεάλλαλόγιαοιεκπαιδευτικοίέπρεπεναδιαχειριστούνπολυπολιτι-σμικέςκαιετερογενείςτάξειςμεδιάφορεςμητρικέςγλώσσεςδιάφορεςκουλτούρες και διάφοραμορφωτικά επίπεδα με ελάχιστη εκπαίδευσηκαθοδήγησηκαιυποστήριξηκαιγιατηνποιότητατουέργουτουςκαιγιατηνψυχικήτουςευεξία

Συνθήκες διαβίωσηςΠροκειμένουναδιατηρούνταιτοεκπαιδευτικόπλαίσιοκαιηομαλότητατηςσχολικήςφοίτησηςκαιμελέτηςείναιαπαραίτητοταπαιδιάναζουνσεέναασφαλέςκαιάνετοπεριβάλλονΑπότηνάλληπλευράεάννιώθουνανασφαλήκαιδενέχουνπρόγραμμαστοlaquoσπίτιraquoδενθαπάνεεύκολα

171 ΕίναιενδεικτικόγιαπαράδειγμαότιστιςΔΥΕΠτηςΠρωτοβάθμιαςΕκπαίδευσηςστηνΑθήναοιεκπαιδευτικοίάλλαξαντέσσεριςφορέςαπότονΟκτώβριοτου2016έωςτονΜάρτιοτου2017httpbitly2VdG8tT

107

Εκπα

ίδευ

ση

στοσχολείοΕπιπλέονηδιαρκήςμετακόμισησεάλλεςπεριοχέςπόλειςή χώρες επίσης επηρεάζει σημαντικά την τακτικήφοίτησηΟι μαθητέςσυχνάμεταφέρονταισεδιαφορετικότόποήδιαφορετικήχώραμακριάαπότοσχολείοστοοποίογράφτηκαναρχικάΤοαίσθηματουlaquoδιερχό-μενουraquoμετομέλλονναείναιάγνωστοεπηρεάζειτηντακτικήφοίτησητωνπαιδιών

Έλλειψη ενημέρωσης και κινήτρωνΔενπαρέχονταιπληροφορίεςγιατηφοίτησηστοσχολείοκαιτοεκπαι-δευτικόπλαίσιοστηνΕλλάδαγεγονόςπουκάνειταανήλικανανιώθουνανασφαλή και αποπροσανατολισμένα ενώ αναγκάζονται να πάνε στοσχολείοαπλώςκαιμόνοεπειδήτουςείπανναπάνεΣεπεριπτώσειςόπουεξηγήθηκανσταπαιδιάηέννοιακαιησημαντικότητατουσχολείουαυτόέγινεχάρηστοπροσωπικότουκέντρουφιλοξενίαςπουπαρότρυνεεν-θουσιωδώςταανήλικαναπάνεσχολείο

Περαιτέρω ταπερισσότεραανήλικαείναιβέβαιαότιηΕλλάδαείναιαπλώςμιαχώραδιέλευσηςγιαεκείναΣυνεπώςτοκίνητροπουέχουνγιαναμάθουντηγλώσσαήναπάνεστοσχολείοείναιπολύασθενέςΑντί-θεταηεκμάθησητηςγλώσσαςτηςχώραςκαιηφοίτησηστοσχολείοτακάνεινανιώθουνακόμαπιοεγκλωβισμένασεμιαχώραστηνοποίαδενεπιθυμούνναπαραμείνουνΕκείναπουέχουναποδεχτείτογεγονόςότιθαμείνουνστηνΕλλάδαπηγαίνουντακτικότεραστοσχολείο

Όπωςεπαναλαμβάνεταισταθεράκαθrsquoόλητηδιάρκειατηςέρευναςοιέφηβοιστιςπερισσότερεςπεριπτώσειςαπλώςδενθασυμμορφωθούνμεδιαταγέςχωρίςπρώτα να τουςακούσει κάποιος και χωρίς κάποιος νατουςεξηγήσειταοφέλητουεπόμενουβήματοςΤοσύστημαυποστήριξηςέχειτορόλοναακούειτιςανάγκεςκαιτιςεπιθυμίεςτουςκαιναδιαμορ-φώνειτοεπόμενοβήμαμαζίτουςΕίναισημαντικόνακινητροδοτούνταιταπαιδιάστηνεφηβείαώστενασυμμετέχουνσεεκπαιδευτικέςκαιάλλεςδραστηριότητεςέστωκιανβρίσκονταισεσυνθήκεςδιέλευσηςώστεναμηναποκλείονταισεαυτήτηνκοινωνίαήτηνεπόμενη

Η αντίδραση της τοπικής κοινωνίαςΕνώέναμεγάλοτμήματηςκοινωνίαςήτανδεκτικόστουςπρόσφυγεςκαιτουςαποδέχτηκεωςανθρώπουςσεανάγκη έχουν επίσης καταγραφείεχθρικέςαντιδράσειςαπόάλλατμήματατηςκοινωνίαςΣυγκεκριμέναως

108

Εκπα

ίδευ

ση

προςτασχολείαπολλοίγονείςαντιτάχτηκανστουςπρόσφυγες-μαθητέςδιότι δεν ήθελαν τα παιδιά τους να πηγαίνουν σχολείο με ανήλικους πρόσφυγες 172

Κεντρικός συντονισμός δικτύωση ανταλλαγή καλών πρακτικών ΘαπρέπεινασυσταθείέναισχυρόδίκτυοανάμεσαστοΥπουργείοΠαι-δείαςστιςΜΚΟκαισεόλουςτουςοργανισμούςκαιτιςπρωτοβουλίεςγιαμη τυπική εκπαίδευση ώστε να ανταλλαχθούν καλές πρακτικές ιδέεςαποτελέσματακαιενδεχομένωςναχρησιμοποιείταιένακοινόπρόγραμ-μασπουδώναπόόλουςτουςεμπλεκόμενουςφορείς

Παράλληλαμε τησύστασησυγκεκριμένωνδομώνγια τηνεκπαίδευσητωνπροσφύγωναπότο2015ανθείένασύστημασποραδικώνπρωτοβου-λιώνγιαμητυπικήεκπαίδευσηενμέρειπροκειμένουνακαλυφθούντακενάήοικαθυστερήσειςστοεπίσημοεκπαιδευτικόσύστημακαιενμέρειλόγωτωνδιαθέσιμωνκεφαλαίωνΕνώπολλάθέματαανέκυπτανξανάκαιξανάκαισεαυτήτηνπερίπτωσηόπωςηέλλειψηκατάρτισηςτωνεκπαιδευτώνηέλ-λειψησυνολικήςεποπτείαςγιααυτέςτιςδραστηριότητεςταβραχυχρόνιαέργαηέλλειψησυνέχειαςκτλοιπρωτοβουλίεςγιαμητυπικήεκπαίδευσηδιαδραμάτισανκρίσιμορόλογιαπολλάανήλικα ιδιαίτεραγιαεκείναπουδενείχανπρόσβασησεκάποιοάλλοεκπαιδευτικόσύστημαΟρισμένοιμητυπικοίθεσμοίκαιμητυπικέςμέθοδοιδιδασκαλίαςσυνέβαλανσημαντικάστηνεκπαίδευσητωνπροσφύγωνΩστόσοαυτάδεναξιοποιήθηκανστοέπακροεφόσοναυτήτηστιγμήδενυπάρχουνσυντονισμόςκαιαλληλεπί-δρασηανάμεσαστηντυπικήκαιτημητυπικήεκπαίδευσηΟρόλοςτηςμη

172 ΥπήρξεέναπεριστατικόστοοποίοέναςπολιτικόςκαιβουλευτήςτουακροδεξιούκόμματοςΧρυσήΑυγήοΓιάννηςΛαγόςκαιοιακροδεξιοίυποστηρικτέςτουαπείλησαντουςεκπαι-δευτικούςσεέναδημοτικόσχολείοστοΠέραματοπροάστιοτουΠειραιάώστενατουςαποτρέψουν από το να διδάξουν τα προσφυγόπουλα Ένα ακόμα σοβαρό περιστατικόέλαβεχώραστοΩραιόκαστροτοπροάστιοτηςΘεσσαλονίκηςΤηνπρώτημέραπουπήγανεννιάπρόσφυγες-μαθητέςστοσχολείοτουςπερίμεναναπrsquoέξωγονείς(ήντόπιοι)μεση- μαίεςκαιρατσιστικάσυνθήματαΕυτυχώςηαστυνομίαδενεπέτρεψεσεαυτούςτουςγονείςνασυνεχίσουνκαιταπροσφυγόπουλακατάφεραντελικάναμπουνστοσχολείοΕπίσηςυπήρξεανώνυμηκαταγγελίασεβάροςδασκάλωνπουδίδασκανπροσφυγόπουλαστοΚερα-τσίνιτοπροάστιοτουΠειραιάΑυτόοδήγησεστηναπάντησητουγενικούγραμματέατουΥπουργείουΠαιδείαςΓιώργουΑγγελόπουλουοοποίοςδήλωσεότιαυτέςοιενέργειεςείναιαπαράδεκτεςκαικαταδικαστέεςκαιδενθααποτρέψουντουπουργείοκαιτοελληνικόκρά-τοςαπότηνεκπλήρωσητωνυποχρεώσεώντουςσύμφωναμεδιεθνείςσυμβάσειςκαιτηνηθική

109

Εκπα

ίδευ

ση

τυπικήςεκπαίδευσης 173εάνυπάρχεισυντονισμόςκαισυμπληρώνειτοεπί-σημοεκπαιδευτικόπρόγραμμαθαμπορούσενααποδώσειεξαιρετικάθετι-κάαποτελέσματακαιναπαράσχειτααπαραίτηταεργαλείαώστεταανήλικαναπαρακολουθούντακτικάένασταθερόεκπαιδευτικόπλαίσιο

laquoΜαθαίνουμεπάνωστηδουλειάΚαλάναιαυτόςείναιοκαλύτεροςτρόποςναμάθειςαλλάόχιότανδενέχειςεργαλείακαεπηρεάζειςάμεσατιςζωέςτωνπαιδιώνraquo

Έλλειψη εξατομικευμένων σχεδίων για τα ανήλικαΤαασυνόδευταανήλικαέχουνακολουθήσειέναιδιαίτεροταξίδιγιαναφθάσουν στην Ευρώπη έχουν πάρει τη ζωή τους στα χέρια τους καιέχουν διανύσει επικίνδυνες διαδρομές για να έρθουν εδώ ΟρισμέναμπορείναχρειάστηκεναεργαστούνήναεργάζοντανεπίπολλάχρόνιακαιναέχουναναπτύξειένασυγκεκριμένοσύνολοδεξιοτήτωνΕπομένωςείναι σημαντικό να ακούγεται κάθε ανήλικο και να διαμορφώνεται έναεξατομικευμένοσχέδιοδράσης τοοποίο ενώθασυμπεριλαμβάνει τοεπίσημοεκπαιδευτικόπλαίσιοθαμπορείναανταποκριθείκαλύτερασταόνειρατωνπαιδιώνκαιστηζωήπουεκείναθέλουνναφτιάξουν

Ενώ η εκπαίδευση είναι αναμφίβολα το πρωτεύον εργαλείο για τηνένταξηκαιείναισημαντικόναδοθείέμφασηστηνπρόσβασησεέναεκ-παιδευτικό σύστημα που συμπεριλαμβάνει και υποδέχεται όλους τουςανήλικουςπρόσφυγεςείναιεξίσουσημαντικόαυτοίοιέφηβοιναακού-γονταικαιναβοηθιούνταινααναπτύξουντηδικήτουςζωήκαιναεπιδιώ-ξουντιςδικέςτουςεπιθυμίεςΕάναυτότοσχέδιοσυμπεριλαμβάνειτηνανάγκητουςναεργαστούνκαινααποκτήσουνχρήματατότεθαπρέπειαυτόναλαμβάνεταιυπόψηκαιμετηνκατάλληληκαθοδήγησηναπερι-λαμβάνεταιστοπλαίσιοτηςζωήςτους

173 Μητυπικήεκπαίδευσηείναιηκατάρτισηπουπαρέχεταισεέναοργανωμένοεκπαιδευτικόπλαίσιοεκτόςτουεπίσημουεκπαιδευτικούσυστήματοςκαιμπορείναοδηγήσειστηναπόκτη-σηπιστοποιητικώνπουαναγνωρίζονταισεεθνικόεπίπεδοΣυμπεριλαμβάνειτηνεπαγγελμα-τικήκατάρτισητησυνεχήεπαγγελματικήκατάρτισηκαιτηγενικήεκπαίδευσηΗμητυπικήεκπαίδευσηέχειμακράιστορίαστηνΕλλάδακαιπαίζεισημαντικόρόλοστησυμπληρωματικήεκπαίδευσητωνμαθητώνΗεκπαίδευσητωνπαιδιώνκαιτααπαραίτηταπροσόνταγιατομέλλοντουςαποκτιόντανκαιακόμηαποκτώνταιαπότηντυπικήκαιτημητυπικήεκπαίδευσηΠαραδείγματααυτούτουτύπουεκπαίδευσηςαποτελούνηεκμάθησημιαςξένηςγλώσσαςήη συμπληρωματική διδασκαλία σε ιδιωτικά φροντιστήρια (μη επίσημη) για την καλύτερηπροετοιμασίατωνμαθητώνστοδημόσιοσχολείο(δηλαδήστηντυπικήεκπαίδευση)

110

Εκπα

ίδευ

ση

Βασικοί πληροφοριοδότες μέχρι πρότινος ασυνόδευτα ανήλικα καιεπαγγελματίεςπουσυμμετείχανστηνέρευναυπογραμμίζουνότιηεξατο-μικευμένηαξιολόγησητωνδεξιοτήτωνκαιτωνδυνατοτήτωντωνανηλίκωνσυχνάανοίγεινέεςκατευθύνσειςΠολλάανήλικαέχουνμιαπολύσυγκε-κριμένηιδέαγιατοτιθέλουννακάνουνέχουνσαφείςεπιθυμίεςευχέςχόμπιΆλλαείναιπιοδημιουργικάαληθινοίκαλλιτέχνεςκαιεπιθυμούνναακολουθήσουνμιαδιαδρομήδιαφορετικήαπόεκείνηπουορίζειτοσχολείο

laquoΌτανήρθακαιτουςείπαότιείμαικαιθέλωναείμαιμουσικόςηαπάντησηπουπήραήτανότιαυτόδενγίνεταιστηνΕλλάδαΟπότετιγίνεταιεάνκάποιοςδενθέλειναπάεισχολείοΕάντοταλέντοτουείναικάτιάλλοθαπρέπειναυποστηρίζεταιγιανατοεπιδιώξειraquo

Υπάρχουνκάθελογήςεμπόδιαπουαποτρέπουνταασυνόδευταανή-λικαναπροσπελάσουναυτότοοποίοφαντάζειδεδομένογιαέναανήλι-κοπουείναιυπήκοοςκράτους-μέλουςτηςΕΕ

laquoΗχειρίστριάμουέκανετοπανγιαμένααπόμόνητηςΈχωγρα-φείστοωδείοεργάζομαικάνωαυτόπουθέλωΑλλάδενγινότανΉτανοιδικέςτηςπροσωπικέςπροσπάθειεςπουτοrsquoκαναννασυμ-βείκαιπροφανώςαυτόδενμπορείνασυμβείσεόλουςraquo

Τοίδιοισχύειγιαταπαιδιάπουεπιθυμούνναλάβουνεπαγγελματικήκατάρτισηαλλά το γλωσσικό εμπόδιο ηαπροθυμία τωνσχολείων καικυρίωςοιδιοικητικοίφραγμοίόπωςηεγγραφήστηναρμόδιαΔΟΥτοκαθιστούναδύνατο 174

laquoΌτανρωτάςτα ίδια ταανήλικα ταπερισσότεραθέλουνναμά-θουνΌχιμόνοτηγλώσσαδιψούνγιαγνώσηΩστόσοταδιάφο-ραεμπόδιαστοσύστηματααποκαρδιώνουνraquo

174 ΠαράτοότιταανήλικαστηνΕλλάδαέχουντοδικαίωμαναεργαστούνυπόορισμένεςπροϋ-ποθέσειςδενδικαιούνταινααποκτήσουνΑΦΜΑριθμόςΦορολογικούΜητρώου(ΑΦΜ) μπορείμόνοναπαρασχεθείεάντοανήλικοπαράσχειτονΑΦΜενόςενηλίκουμετονοποίοθασυνδεθείΠροφανώςαυτόκαθιστάαδύνατητηναπόκτησηΑΦΜαπόταασυνόδευταανήλικαπουείναιυπήκοοιτρίτωνχωρών

111

Απα

σχόλ

ηση

και λ

οιπέ

ς επ

ιβαρ

υντι

κές

περι

στάσ

εις

[ 10 ] Απασχόληση και λοιπές

επιβαρυντικές περιστάσεις

112

Απα

σχόλ

ηση

και λ

οιπέ

ς επ

ιβαρ

υντι

κές

περι

στάσ

εις

Όλεςοιμαρτυρίεςκαιηεργασίαπεδίουτονίζουνότιπολλάανήλικαεπι-θυμούνήχρειάζεταιναεργαστούνγιαναεπιβιώσουνήλόγωτηςυπέρ-μετρης πίεσης ναστείλουν χρήματα πίσωστοσπίτιΑυτός είναι και ολόγοςndashμετάτουςοικογενειακούςδεσμούςndashπουεπιθυμούνδιακαώςναμεταβούνστηΒόρειαΕυρώπη

laquoΤαανήλικαξέρουνπροτούακόμαφθάσουνεδώγιατηδύσκοληοικονομικήκατάστασηστηνΕλλάδακαιγιrsquoαυτόείναιαποφασισμέ-ναναφύγουνraquo

Σύμφωναμετηνελληνικήνομοθεσίαεπιτρέπεταισταανήλικαηλικίαςάνωτων15ετώνναεργαστούνμέσασεέναπλαίσιοσυγκεκριμένωνκαιελεγχό-μενωνσυνθηκώνκαιπροϋποθέσεωνΩστόσοπολύσπάνιασυναντώνταιδο-μέςφιλοξενίαςπουθαπροσπαθήσουνενεργάναεξασφαλίσουννόμιμηαπα-σχόλησηγιαταανήλικασεσυνδυασμόμετηνεκπλήρωσητωνεκπαιδευτικώντουςαναγκώνκαιτηνπεραιτέρωκατάρτισηγιατηναπασχόληση

Όπωςανέφερανπολλοίεπαγγελματίεςεκτόςαπότηνανάγκηναερ-γαστούνγιαναστείλουνχρήματαστοσπίτιστιςοικογένειέςτουςπολλάανήλικαθεωρούνταιπαιδιάστηΔύσηπαράτοότικέρδιζανταlaquoπροςτοζηνraquoγιαταίδιακαιτιςοικογένειέςτουςεπίχρόνιαπροτούέρθουνστηνΕυρώπηΗδυνατότηταεργασίαςείναιμέροςτηςταυτότητάςτουςσυντε-λείστηναυτοπραγμάτωσήτουςκαιθαέπρεπεαυτόναείναισεβαστόκαιναυποστηρίζεταιμέσααπότιςδιαθέσιμεςνόμιμεςδιαδικασίες

Ηανάγκηεξασφάλισηςτωνμέσωνγιατηνεπιβίωσηόσοναφοράπαι-διάπουζουνστοδρόμοήηανάγκηεξασφάλισηςεπιπλέονχρημάτωνγιαμικρέςπολυτέλειεςόπωςτανέαήκαλύτεραυποδήματαήένακινητότη-λέφωνοσυγκαταλέγεταιστουςσυχνότερουςπαράγοντεςπουοδηγούνστηνπαιδικήεκμετάλλευσηόπωςαναφέρουνοιεπαγγελματίες

Έλλειψη ενημέρωσηςΌλεςοιμαρτυρίεςκάνουνλόγογιαέλλειψηενημέρωσηςπροςταανήλι-καειδικάμετρόποκαιτόνοπουκατανοούνκαιπουλαμβάνειυπόψητουτηνηλικίατουςτοφύλοτουςκαιτοπολιτισμικόυπόβαθροενώόλοιοιεπαγγελματίεςπουσυμμετείχανστηνέρευνααναφέρουνότιένααπότακύρια αιτήματα των ανηλίκων είναι οι πληροφορίες σχετικά με το πούβρίσκονται ταδικαιώματακαι τις υποχρεώσεις τουςστηνΕλλάδα τις διαθέσιμες διαδικασίες και υπηρεσίες και ένα χρονικό πλαίσιο

113

Απα

σχόλ

ηση

και λ

οιπέ

ς επ

ιβαρ

υντι

κές

περι

στάσ

εις

Σεκανένασημείοδεντουςπαρέχονταιπληροφορίεςγιατιςπολιτισμικέςνόρμες στην Ελλάδα τουλάχιστον όχι μέχρι να εντοπιστούν από μιαΜΚΟενώηποιότητατωνυπηρεσιώνπουπαρέχουνοιΜΚΟδενείναιπάντοτεηκαλύτερηκαιοιπληροφορίεςπουπαρέχονταιεπαφίενταιστηνίδιατηνοργάνωσηndashυπάρχουνελάχιστοιοδηγοίπουεκδίδεικαιδιανέμειτοκράτοςΣτιςαρχέςτου2018ηΥπηρεσίαΑσύλουεξέδωσεένανοδη-γόπουκαθοδηγείταανήλικασχετικάμεταδικαιώματάτουςκαιτιςσχε-τικές διαδικασίες στην Ελλάδα ζητώντας από τις ΜΚΟ να τον διανεί-μουν 175ΩστόσοθαέπρεπεναδιανέμεταισταανήλικακατάτηνάφιξήτουςκαιδενθαέπρεπεναπεριμένουμενατονδιανέμουνοιΜΚΟστηνΑθήνακαιτηΘεσσαλονίκηαφούταανήλικαθαέχουνπιθανόταταήδηαποφασίσειταεπόμενασχέδιάτουςΤοΥπουργείοΠαιδείαςεπίσηςδη-μοσίευσεμιακατευθυντήριαοδηγίασεεφτάγλώσσεςγιατουςγονείςκαιτοπροσωπικότωνΜΚΟσχετικάμετηνπρόσβασηστηνεκπαίδευση 176

Ακόμακιότανέχουνενημερωθείγια ταδικαιώματά τουςαυτόδενσυνεπάγεταιότιταανήλικαμπορούνκαιναενεργήσουνμεβάσηαυτάταδικαιώματα Επομένως η στήριξη και η ενίσχυση των ανηλίκων για νααναλύουνκαλύτερατουςκινδύνουςπουαντιμετωπίζουνκαινααναπτύσ-σουντιςδικέςτουςστρατηγικέςώστεναμειώνεταιηέκθεσηστουςκινδύ-νους και νααμβλύνονταιοι επιδράσεις τους πρέπει ναδιατηρείταιωςβασικήστρατηγικήστοέργοτηςπαιδικήςπροστασίαςΕίναιπιθανότεροναδιαρκέσειηπροστασίαπουεπιτυγχάνουνταίδιαταανήλικαπαράηπροστασίαπουτουςπαρέχεται

175 ldquoIamunder18andIseekasyluminGreecerdquohttpbitly2DZZf51 176 Βλhttpbitly2JDxYsP

114

Εκμε

τάλλ

ευση

[ 11 ] Εκμετάλλευση

115

Εκμε

τάλλ

ευση

Παράτοότιαναφέρθηκεήδηηαστεγίακαιηδιαβίωσηστοδρόμοαπο-τελούνμείζονεςπαράγοντεςπουεκθέτουνταανήλικασεεκμετάλλευσηΩστόσοδενείναιοιμόνοι

Η εκμετάλλευση των ανηλίκων συχνά ξεκινά στη χώρα καταγωγήςαλλάσυνήθωςξεκινάκατάτηναπόπειράτουςναεισέλθουνστηνΕΕΕνώυποτίθεταιότιηΣυμφωνίαΕΕ-Τουρκίαςθααπέτρεπετουςαιτούντεςάσυ-λοαπότοναδιασχίσουντασύνορατηςΕυρώπηςτο2018σημειώθηκεραγδαίααύξησητωνασυνόδευτωνανηλίκωνπουζητούνπροστασίαστηνΕλλάδαΣεορισμένεςπεριπτώσειςταανήλικαπλήρωσανγιαναφθάσουνστηνΕλλάδασεάλλεςπεριπτώσειςγιαναπροχωρήσουνσεάλλακρά-τη-μέληκαιενίοτεταξεγελούνώστενανομίσουνότιπληρώνουνγιαναφθάσουνστη Γερμανία ή στοΗνωμένοΒασίλειο αλλά το ταξίδι τουςσταματάστηνΕλλάδαΕνώβρίσκονταιστηνΕλλάδασεμιαπροσπάθειαεξοικονόμησης χρημάτων ήως μέσο επιβίωσης τα ανήλικα μπορεί ναπέσουνθύματακάθεμορφήςεκμετάλλευσηςΩστόσοοιέφηβοιμπορείναμηναντιλαμβάνονταιαυτήτηνκατάστασηωςεκμετάλλευσηΚάποιοιμπορείναθυματοποιηθούνκαιναξεγελαστούνγιανασυμμετάσχουνσεπαράνομεςδραστηριότητεςαλλάοιεπαγγελματίεςτονίζουνότιοιπερισ-σότεροιμπλέκουνσετέτοιεςκαταστάσειςαυτοβούλωςκαιχωρίςνασυ-νειδητοποιούντιςπιθανέςσυνέπειεςτηςσυμπεριφοράςτουςήνααντι-λαμβάνονται τονεαυτότουςωςθύμαΟιπερισσότεροιδιατηρούν τηνψευδαίσθησηότιηκατάστασηείναιυπότονέλεγχότουςκάτιπουεπιλέ-γουν για το καλό τους και που μπορούν νασταματήσουν να κάνουνεφόσοντοθελήσουν

Όλοιοιεπαγγελματίεςκαιοιβασικοίπληροφοριοδότεςπουσυμμετεί-χανστιςσυνεντεύξειςστηνΕλλάδαγνώριζανάμεσαήέμμεσαότικάποιοιεκμεταλλεύοντανταανήλικαπουτελούσανυπότημέριμνάτουςείτεμέσωπαράνομης εργασίας είτε σεξουαλικά είτε η εκμετάλλευση αφορούσεεγκληματικάδίκτυαπουενέπλεκανταανήλικασεκλοπέςκαισεεμπόριοναρκωτικών

Εκμετάλλευση εργασίας Ενώυπάρχουνμερικέςμαρτυρίεςπουαναφέρονταιστηνεργασιακήεκ-μετάλλευσηασυνόδευτωνανηλίκωνστανησιάταπερισσότεραπεριστατι-κάσυμβαίνουνστηνενδοχώρα

ΟιεπαγγελματίεςέχουνπροσέξειότιταανήλικααπότοΠακιστάνκαι

116

Εκμε

τάλλ

ευση

τοΜπαγκλαντέςσυγκεκριμένασυνήθωςδενγνωρίζουνότιδικαιούνταιφροντίδαστηνΕΕχωρίςναείναιυποχρεωμέναναεργάζονταιΤοάγχοςτουςναμηναπογοητεύσουντηνοικογένειάτουςήακόμακαιοφόβοςότιηοικογένειάτουςμπορείναταδιώξειεάνεπιστρέψουνμεάδειαχέ-ριαταστρέφεισεένασυγκεκριμένοδρόμομετάτηνάφιξήτους

laquoΜπορώ να δουλέψωraquo Αυτή είναι η πρώτη ερώτηση και ότανακούνότιδενμπορούννα εργαστούννόμιμαμεότι μπορεί νασημαίνειηνόμιμηαπασχόλησηκαταρρακώνονταιΑλλάτοκάνουνούτωςήάλλωςΝιώθουνότιδενέχουνεπιλογή

ΤαανήλικαεργάζονταιπαράνομασεαγροτικέςεργασίεςπλυντήριαβενζινάδικαήεργοστάσιαΟρισμένεςμαρτυρίεςισχυρίζονταιότιταανή-λικαμπορούννακερδίζουνδεκαπέντεευρώτημέραάλλεςκάνουνλόγογιαδεκαεφτάάλλεςγιαπολύλιγότεραενώέχουνυπάρξειπεριπτώσειςανηλίκωνπουπηγαίνουνναεργαστούνndashειδικάστοναγροτικότομέαndashκαιούτεκανπληρώνονταιοπότεαναγκάζονταιναπερπατήσουνωςτοσπίτιτουςαπότηΘήβαύστερααπόμίαολόκληρημέραεργασίαςΥπάρχουνμέχρικαιμαρτυρίεςανηλίκωνπουαναφέρουνότιυπέστησανηλεκτρο-σόκότανζήτησανταχρήματάτους 177

laquoΔηλαδήεάναυτοίοινεαροίέφηβοιχρειάζονταιναεργαστούνndashγιαοποιονδήποτελόγοndashδενυπάρχειλόγοςνατουςπειςότιδενμπορούνΑντίθεταπροσπάθησεναανοίξειςάλλουςδρόμουςώστενακαλύπτο-νταιοιανάγκεςτουπαιδιούκαιναμηνπαρεμποδίζεταιηένταξηraquo

Ανάλογαμετοπούφιλοξενούνταιστουςεφήβουςδίνεταιέναμικρόποσό(pocketmoney)πουμπορούνοιίδιοινααποφασίσουνπώςθατοξοδέψουνΥπάρχουνπεριπτώσειςστιςοποίεςλόγωσοβαρώνκαθυστε-ρήσεωνστηνκαταβολήτωνδόσεωνχρηματοδότησηςοιδομέςφιλοξενίαςανηλίκων στηρίζονται στις δωρεές συμπεριλαμβανομένων των δωρεώνένδυσηςκαιυπόδησηςΩστόσοταανήλικαβρίσκονταισεηλικίακατάτηνοποίαδιαμορφώνεταιοχαρακτήραςτουςοπότεηεικόνατουςείναιεξαιρετικάσημαντικήγια εκείναΤοότιπρέπει ναφορούνενδύματαήυποδήματαπουδεντουςαρέσουνήπουείναιπολύμεγάλαγιαεκείνατακάνεινααναζητούναλλούταχρήματαγιαένδυση

177 Ηεπαγγελματίαςαναφέρειότιοαδερφόςτουθύματοςτηςαπέστειλεσχετικόβίντεο

117

Εκμε

τάλλ

ευση

laquoΟιμαρτυρίεςαναφέρουνμιακαλήπρακτικήσεμιασυγκεκριμένηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνστηνοποίααφούδιασφαλιστείηπρό-σβασηστοεκπαιδευτικόπλαίσιοπουυπηρετείτοΒέλτιστοΣυμφέ-ροντουΠαιδιούοδιευθυντήςεντοπίζεικατάλληλεςθέσειςγια ταανήλικακαιτασυνοδεύειστηνεργασίατουςενημερώνονταςτονερ-γοδότηότιπαρακολουθείπροσεχτικάκαιεποπτεύειτηνκατάστασηraquo

Σεξουαλική εκμετάλλευσηΗσεξουαλικήεκμετάλλευσητωνασυνόδευτωνανηλίκωνείναιένακαλάαναγνωρισμένοφαινόμενοΣτηνΕλλάδαέχουνκαταγραφείοιδιάφοροιτύποιδικτύωνσεξουαλικήςεκμετάλλευσηςγιααγόριακαικορίτσια 178Σεαυτούς τους τύπους συμπεριλαμβάνονται δίκτυα που περιλαμβάνουνάντρεςκαιγυναίκες(ΈλληνεςκαιΕλληνίδεςυπηκόους)στοαποκαλούμε-νοlaquoΤρίγωνοτωνΒερμούδωνraquoτωνΑθηνών(ΠεδίοντουΆρεως-πλατείαΒικτωρίας-πλατείαΟμονοίας) περιπτώσεις πουαφορούνσυμπατριώτεςτωνανηλίκωναλλάκαισεξουαλικήεκμετάλλευσηαπόάλλαανήλικαστιςδομέςφιλοξενίαςανηλίκωνκτλΗσυχνότητακαιηβαρύτητακάθεπερί-πτωσηςθαπρέπειναεξετάζονταιενδελεχώςκαιθαπρέπειναεξευρίσκο-νταιεξατομικευμένεςλύσεις

Ωστόσοείναιπολύπιοδύσκολοναεξεταστείησεξουαλικήεκμετάλ-λευσησεσχέσημετηνεργασιακήχρησιμοποιώνταςτημεθοδολογίατηςπαρούσαςέρευναςκαθώςοιπερισσότεροιεπαγγελματίεςτόνισανότιταανήλικαδενσυζητούνεύκολααυτότοθέμαμαζίτους

ΟρισμέναντρέπονταικαιδενlaquoανοίγονταιraquoΕπιπλέονδεννιώθουνάνετανασυζητήσουναυτό τοθέμαμεπρόσωπαπουθεωρούνlaquoπροσωπικόraquoΓνωρίζουνότιεάντοαναφέρουνσεέναμέλοςτουπροσωπικούαυτόθαμαθευτείστοσύνολοτουπροσωπικούμέσαστηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνΠεραιτέρωησυχνήεναλλαγήπροσωπικούκαιημετέπειτακινητικότητατωνανηλίκωνndashείτεείναιδικήτουςεπιλογήείτεοφείλεταιστημεταφοράτουςαπότανησιάστηνΑθήναήσεδιάφορουςχώρουςφιλοξενίαςndashδυσχεραίνειτηνανάπτυξηδιαρκώνσχέσεωνεμπιστοσύνηςπουθαδιευκόλυνανταπαιδιάναμιλούνπερισσότερογιαταπροβλήματαταοποίααντιμετωπίζουν

178 FXB Centre for Health and Human Rights Harvard University Emergency Within anEmergencyTheGrowingEpidemicofSexualExploitationandAbuseofMigrantChildreninGreece2017httpbitly2RNgv33

118

Εκμε

τάλλ

ευση

ΆλλαπαιδιάπιστεύουνότιδενθααλλάξεικάτιακόμακιανμιλήσουνσεκάποιονΕπομένωςεντείνεταιηαποξένωσήτουςαπότουφιστάμενοσύστημα προστασίας γεγονός που τα κάνει να εμπιστεύονται και ναακούν περισσότερο τους συμπατριώτες και τουςφίλους τουςΑπό τοσύνολοτωνεπαγγελματιώνπουερωτήθηκανμόνομίαανέφερεότιέναπαιδίτηνενημέρωσεκαιζήτησεβοήθειαΚαιπάλιαυτότοσυμβάναφο-ρούσεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνσενησίκαιπαιδίπουείχετοχρόνονααναπτύξειμιαεπωφελήσχέσημετηφροντίστριάτου

Ταμόναεργαλείαπουδιατίθενταιστουςεπαγγελματίεςγιατηνανα-γνώρισητέτοιωνπεριπτώσεωνείναιηγνώσηκαιηπαρατήρησηπουείναισυνάρτησητουχρόνουκαιοιμακράςδιάρκειαςσχέσειςεμπιστοσύνηςπουκαλλιεργούνταιμεταμέλητηςτοπικήςκοινότητας

laquoΤοπαιδίθαπρέπεινανιώθειπροστατευμένοΌτιηδομήφιλοξε-νίαςανηλίκωνπαρακολουθείκαιεποπτεύειπούπηγαίνειπότεκαιμεποιονατιώραεπιστρέφεισετικατάστασηείναιότανεπιστρέφειΕφόσον δεν υπάρχουν γονείς το παιδί χρειάζεται να νιώθει ότικάποιοςατοπροστατεύεικαιτοφροντίζειraquo

Χρήση ναρκωτικώνΥπάρχουνμαρτυρίεςπουαναφέρουνχρήσηναρκωτικώναπόανήλικακαθώςκαιπεριπτώσειςστιςοποίεςταανήλικαχρησιμοποιούνταιωςlaquoβα-ποράκιαraquoΣυγκεκριμένατοσίσαείναιένααπόταδημοφιλέστεραναρκω-τικάδιότιπωλείταιφθηνάκαιβρίσκεταιεύκολαστοκέντροτηςΑθήναςΤοαποκαλούνlaquoκοκαΐνητωνφτωχώνraquoήτοlaquoναρκωτικόεπιλογήςενμέσωλιτότηταςraquo 179 Οιμακροχρόνιεςεπιπτώσεις τουείναιαϋπνίαπαραισθή-σειςκαρδιακήανακοπήκαιβίαιεςτάσεις

laquoΤοσίσασούδίνειπολλήενέργειασεκάνειναμηνπεινάςάλλοκαιενισχύει την αυτοπεποίθησήσου Γεμίζει ακριβώς εκείνα τα κενάπουταλανίζουνταπαιδιάΧρησιμοποιείταιαπόταπαιδιάπουείναιεντελώς αποκλεισμένα Αντιμετωπίζονται σαν σκουπίδια από ένασύστημαπουπαράγεισκουπίδιαΔενέχουνπρόσβασησεδομήφιλοξενίαςανηλίκωνκαιβρίσκονταισεμιαμαύρητρύπαraquo

179 ldquoAusterityrsquosDrugofChoicerdquoVice16May2013httpbitly2Jbw2s3

119

Εκμε

τάλλ

ευση

Δεν υπάρχει κάποια προφύλαξη που νασυνιστάται από το κράτοςσχετικάμετοτιθααπογίνουναυτάταπαιδιάΌπωςσταπερισσότερατμήματατηςέρευναςείναιλεςκαιδενείχεσκεφτείκανείςότιθαυπήρχανανήλικοιπρόσφυγεςμεθέματαψυχικήςυγείαςήεθισμούΑυτόείναιέναακόμαπαράδειγματουπόσομυωπικήήτανέωςτώραηστρατηγικήτηςυποδοχής

Σύμφωναμετουςτιςεπαγγελματίεςοκύριοςλόγοςγιατηνεκμετάλλευ-σητωνανηλίκωνείναιηανάγκηγιαχρήματαξεκινώνταςαπόποσάγιατηνκάλυψηβασικώναναγκώνndashπουσεορισμένεςπεριπτώσειςφαντάζουναπλο-ϊκέςαπότησκοπιάμαςndashέωςπιοσημαντικέςαπαιτήσειςΠιοσυγκεκριμένα

Έλλειψηενδυμάτωνυποδημάτωνκαιβασικώναντικειμένωνείτεεπειδήηδομήφιλοξενίαςανηλίκωνδενταδιαθέτειάραδενμπορείναταδιανείμειείτεεπειδήταενδύματαπουδιανέμονταιείναιανεπιθύμητααπόταανήλικα

ΑποστολήχρημάτωνστουςγονείςστηχώρακαταγωγήςΑυτόπιέζειπολύταανήλικα

Εξοικονόμησηχρημάτωνγιατονδιακινητήοοποίοςθαταπάειστηχώραπουεπιθυμούν

Κάλυψη ταξιδιωτικής δαπάνης για την επανένωση με τις οικογένειέςτουςλόγωέλλειψηςκρατικήςχρηματοδότησης

Επιθυμίαγιαεργασίαώστενασυνεχίσουννακάνουνότιτουςάρεσενα κάνουνότανήτανσπίτι ή επειδήαδιαφορούν για τοδιαθέσιμοεκπαιδευτικόπλαίσιο

Οικύριοιλόγοιτουςοποίουςανέφερανοιεπαγγελματίεςστιςπερισ-σότερεςπεριπτώσειςπουστάθηκεαδύνατονααποτρέψουντηνεκμετάλ-λευσηακόμακιανγνώριζανγιααυτήνείναιοιεξής

Ηέλλειψηδιασφάλισηςτωνμέσωνγιατηνεπιβίωσητουανηλίκουαφή-νοντάςτοχωρίςεναλλακτικέςεπιλογές(βλ62δ Παιδιά στο δρόμο)

Οισοβαρέςκαθυστερήσειςστιςδιαδικασίεςπουεγκλωβίζουνταπαι-διάσεμιαlaquoμετέωρηraquoκατάστασηΠραγματικάβιώσιμεςλύσειςμπο-ρούνναεξευρεθούνκαιναυλοποιηθούνμόνομαζίμετοπαιδίεάντοπαιδίβρίσκεταισεασφαλέςπεριβάλλονστοοποίονιώθειαρκετάπρο-στατευμένογιαναμπορέσεινασυζητήσεικαινααντιμετωπίσειαυτότοθέμαΣοβαρέςκαθυστερήσειςστιςνομικέςδιαδικασίεςηέλλειψηκα-τάλληλων συνθηκών διαβίωσης η κινητικότητα στην οποία τα

120

Εκμε

τάλλ

ευση

υποβάλλειτοκράτοςέπειτααπόμακράδιαστήματααναμονήςσεακα-τάλληλεςσυνθήκεςδιαβίωσηςκαιηανασφάλειασχετικάμετομέλλοντουςλόγωτωνκαθυστερημένωνδιαδικασιώνδεναποτελούντοπρο-στατευτικό πλαίσιο που θα βοηθούσε ένα παιδί να αντισταθεί στονπειρασμότουlaquoεύκολουraquoχρήματος

laquoΈνααγόριφερότανπολύάσχημακαι εμπλεκότανσεδιάφορεςμικροκλοπέςκαιπεριστατικάκακήςσυμπεριφοράςδιότιήτανβέ-βαιοότιθαμπορούσενασυναντήσειτοναδερφότουσεκάποιοάλλοκράτος-μέλοςΔεντοένοιαζεδιότινόμιζεότιδενθαμείνειστηνΕλλάδαΩστόσοότανέμαθεότιθαέπρεπεναμείνειστηνΕλλάδα προσπάθησε αμέσως να αλλάξει συμπεριφορά Ελπίζωμόνοναμηνείναιαργάraquo

ΗέλλειψηεκπαίδευσηςγιατοπώςναθίξουναυτότοθέμαΌλαταμέλητουπροσωπικούπρέπει να εκπαιδευτούνστοπώς νααντιμετωπίζουντέτοιαζητήματακαιναδιαθέτουνέναυποστηρικτικόσύστημαώστεναγνωρίζουνποιονποιανακαλέσουνπότεκαιγιατίΣυμπεριλαμβάνονταικαιοιφροντιστέςπουφέρουντομεγαλύτεροβάροςωςπροςτηνεπι-κοινωνίαμεταπαιδιάτοπροσωπικόκουζίναςκαθαριότηταςκά

ΗέλλειψηολιστικήςπροστασίαςγιατοπαιδίΑυτόςοβαθμόςπολυ-πλοκότηταςκαιευαισθησίαςπροϋποθέτειμιαάμεσηολιστικήκαικαλάμελετημένηπροσέγγισηΟιανάγκεςτουπαιδιούθααναγνωριστούνμεδιακριτικότητακαιμεβάσηέναεξατομικευμένουποστηρικτικόδίκτυοενώθααναγνωριστούνκαιπιθανέςβιώσιμεςλύσειςπουτοπαιδίεπί-σηςθαπειστείναακολουθήσει

Ηέλλειψηυποστήριξηςπουλαμβάνειτοπαιδίκατάτηνανάπτυξησχέ-σεωνεμπιστοσύνηςμετηνκοινότητάτουμέσααπόένασημείοεπαφήςτηςεμπιστοσύνηςτουέναεστιακόσημείο

ΗέλλειψηκατάλληληςενημέρωσηςαναφορικάμεταδικαιώματακαιτιςσχετικέςδιαδικασίεςστηνΕλλάδασυμπεριλαμβανομένουτουδι-καιώματοςστην εκπαίδευσηκαι τουδικαιώματοςστηναπασχόλησηκαθώςκαισχετικάμετασεξουαλικώςμεταδιδόμενανοσήματατιςσυ-νέπειεςτηςχρήσηςναρκωτικώνκαιτηςεπίδοσηςσεάλλεςενδεχομέ-νωςεγκληματικέςδραστηριότητες

121

Εκμε

τάλλ

ευση

laquoΤοανήλικοχρειάζεταιπρώτανατοκαταλάβειτοίδιομέσααπότηνένταξηΜόνομετονκαιρόκαιμέσααπότηνανάπτυξηενόςσταθερούδικτύουθαδεχτείέναπαιδίναανοιχτείκαιναδείξειτονβαθύτεροεαυτότουraquo

ΗέλλειψηασφαλούςστέγασηςΗύπαρξηενόςασφαλούςχώρουσεμιαασφαλήπεριοχήκατάπροτίμησηεκτόςΑθηνώνήέστωσεπεριο-χέςκαισυνοικίεςστιςοποίεςταανήλικαδενείναιεκτεθειμέναήευά-λωταστουςπειρασμούς

laquoΤονησίθύμιζεπερισσότεροσπίτιήτανπιοπροστατευμέναΕδώοισυνθήκεςγιααυτάείναιάγριεςraquo

Ταπαραπάνωεστιάζονταιστηναδυναμίατουπροσωπικούνααποτρέ-ψειήναθέσειτέλοςστηνεκμετάλλευσηκαθώςτοβάροςτηςπαιδικήςπροστασίαςέχειδυστυχώςπέσειστουςώμουςτουΩστόσοτόσοσο-βαρές καταγγελίες θα έπρεπε να περιλαμβάνουν και το κράτος και νακαλούνταιηδικαστικήηδιοικητικήκαιηπολιτικήεξουσίατουκράτουςναπαρέμβουν και να παράσχουνπροστασίαστα παιδιά ασκώνταςδίωξηκατάτωνεγκληματιών

122

Επίλ

ογος

[ 12]Επίλογος

123

Επίλ

ογος

laquoΕάνείναιτυχεράκαιδενείναιαπότοΠακιστάνμπορείναταεντο-πίσειτοπροσωπικόμιαςΜΚΟπουδιακρίνεταιαπόευαισθησίακαιεπαγγελματισμό και που θα τα βοηθήσει να σταθούν στα πόδιατουςΑλλάείναιόλα ad hoc καιθέματύχηςΔενυπάρχουνσαφείςκατευθυντήριεςοδηγίεςγιατοτιθαπρέπεινακάνειςτηστιγμήπουέρχεταισrsquoεσέναέναπαιδίζητώνταςβοήθειαΔενυπάρχειορισμένηδιαδικασίαπαραπομπήςστοπλαίσιοπροστασίαςτουπαιδιούΌλαβασίζονταιστοποιοναξέρειςκαιστηνπροηγούμενηεμπειρίαraquo

ΗχαρτογράφησητουπλαισίουπροστασίαςτουπαιδιούστηνΕλλάδαndashήηέλλειψήτουndashαπαντάευθέωςστοερώτημαπουτέθηκεΝαιενίοτεηεκμετάλλευσηκαθίσταταιημόνηβιώσιμηλύσηΕίναιενδιαφέρονναεπι-σημανθείότισεκαθεμιάαπότιςενότητεςπουαναλύθηκανστηνπαρού-σαέρευνααναγνωρίζονταιπαρόμοιαεμπόδιαπουανακύπτουνξανάκαιξανάταοποίαοδηγούνσεσαφήβασικάσυμπεράσματα

Ειδικότεραηέλλειψησαφώνκατευθυντήριωνοδηγιώνδιαδικασιώνηπαντελήςασυνέπειαανάμεσαστονομοθετικόπλαίσιοκαιστιςπρακτικέςπου ακολουθούνται στην καθημερινότητα η έλλειψη αποτελεσματικούσυστήματοςεπιτροπείαςπουθακαθοδηγείτοπαιδίκατάτηδιάρκειατηςπερίπλοκηςδιαδικασίαςυποδοχήςκαιασύλουστηνΕλλάδαοιεξαιρετικάκακέςσυνθήκεςυποδοχήςκαιταυτοποίησηςμαζίμετηνέλλειψηεξατομι-κευμένης αντιμετώπισης και χαρτογράφησης βιώσιμων λύσεων που θαπεριλαμβάνουντιςανάγκεςκαιτιςεπιθυμίεςτουπαιδιούέχουνοδηγήσεισεένακατακερματισμένοad hocσύστημαπροστασίας τουπαιδιούμεπολλέςελλείψειςπουεξαρτάταιπολύαπόμεμονωμέναάτοματαοποίαενίοτεέχουνεπιλεγείτυχαίακαιθαεπηρεάσουνβαθιάτηζωήενόςπαι-διού Το προσωπικό τωνΜΚΟ και των ελληνικών αρχών με ελάχισταεργαλείακαιελάχιστηυποστήριξηστηδιάθεσήτουενόσωπροσπαθείνακαλύψειτακενάπουείναιεγγενήστοσύστημαπροστασίαςτουπαιδιούδιαδραματίζειζωτικόρόλοωςπροςτοεάνέναανήλικοθαμπορέσειναπροσπελάσει και να απολαύσει τα δικαιώματα που προβλέπονται στιςΟδηγίεςκαιτιςΣυμβάσειςήεάνθααπομείνειστοπεριθώριοτηςκοινω-νίαςσυχνάμεμεγάλοπροσωπικόκόστος

Περαιτέρω οι επαγγελματίες στους οποίους στηρίζεται το σύστημαπροστασίαςτουπαιδιούαναφέρουνελάχιστηήκαθόλουεκπαίδευσηΟιλίγοιπουανέφερανότιείχανπράγματισυμμετάσχεισεκάποιαεκπαίδευ-σηανέφερανότιεπρόκειτογιακαθαράθεωρητικήεκπαίδευσηΕνώαυτή

124

Επίλ

ογος

παρείχεμιααρχικήκαιθεωρητικήαντίληψηγιατηνκατάστασητωνπρο-σφύγων στην καθημερινότητα η ανταλλαγή καλών πρακτικών με πιοέμπειρους επαγγελματίεςαποδείχτηκεπιοχρήσιμηκαισκόπιμηγια τηνυπέρβασητωνεμποδίωνΕπομένωςπροκύπτειτοασφαλέςσυμπέρασμαότιηπρακτικήκαθοδήγησηκαιηεποπτείααποτελούνβασικάστοιχείαγιατηστήριξητουπροσωπικού

Επίσης είναι κρίσιμοναεπισημανθείότισχεδόνόλοιοι επαγγελματίεςανέφεραντηνέλλειψησυμβουλευτικήςκαιψυχολογικήςυποστήριξηςΣτιςπεριπτώσειςστιςοποίεςδενλαμβάνουνυποστήριξηείναιδιότιαυτήθεωρεί-ταιπρονόμιοκαιείναιένααπόταπρώταπράγματαπουθααφαιρεθούναπότονπροϋπολογισμό εάν είναι απαραίτητο να γίνουνπερικοπέςΣεάλλεςπεριπτώσειςπαρέχεταιad hocαπόκάποιοναπουτοκάνειεθελοντικά

Αντίναπροσπαθείναεπουλώσειτιςπληγέςτωνπιοευάλωτωνστονπροσφυγικό πληθυσμό το τρέχον σύστημα προστασίας του παιδιούτραυματίζειεκνέουταανήλικαΜέχριτηστιγμήπουθαφθάσουνστοσημείοndashεάνφθάσουνποτέndashναέχουννομιμοποιητικάέγγραφαασφά-λειασεμιαδομήφιλοξενίαςανηλίκωνπρόσβασηστοεκπαιδευτικόσύ-στημακαι έναεξατομικευμένοπλάνογια τομέλλον τουςθα τουςέχειζητηθείναμοιραστούντηνπροσωπικήτουςιστορίακαιτοταξίδιτουςμετόσεςλεπτομέρειεςκαιτόσοπολλούςδιαφορετικούςανθρώπουςκαιφο-ρείς(μεαβέβαιααποτελέσματα)ώστεχάνουντηνπίστητουςότιμπορείνααλλάξεικάτιότιμπορούνναεμπιστευτούνκάποιοναναφανταστούνμιακαλήζωήσεαυτήτηχώρα

Ταασυνόδευτακαιχωρισμένααπότηνοικογένειάτουςπαιδιάακόμα καιταμικρότερααπόαυτάαναλαμβάνουνευθύνεςενηλίκωνΕξαιτίαςτης πολύπλοκηςκατάστασηςστιςχώρεςκαταγωγήςτουςτωνλόγωνγιατους οποίουςαναγκάστηκανναεγκαταλείψουντηχώρατους(λόγωπολέμουήσεαναζήτησηκαλύτερουμέλλοντος)καιτουεπικίνδυνουταξιδιούτουςμέ-χριτηνΕΕπολύσυχνάγίνονταιφροντιστέςκαιγονείςΕνηλικιώνονταιπολύπριναπόταδέκαταόγδοαγενέθλιάτουςΗπαλιάκαιητωρινήπραγματικό-τηταείναιπερίπλοκηκαιχρειάζεταιναδίνεταιεξατομικευμένημακροχρόνιαπροσοχήσεκάθεπερίπτωσηΕνσυντομίαοιπολυπλοκότητεςτηςπροστα-σίαςτουπαιδιούείναιπολλέςκαιπερίπλοκεςενώτοισχύονσύστημαδενφαίνεταινααπαντάσταερωτήματακαιταδιλήμματαπουπροκύπτουν

Χωρίςναακυρώνεταιορόλοςκαιηδύναμηπουέχεικάθεάτομογιανα σταθεί στα πόδια του και να διαμορφώσει το μέλλον του είναι

125

Επίλ

ογος

απαραίτητες υπηρεσίες και μηχανισμοί υποστήριξης και ενδυνάμωσηςώστεναεξασφαλίζεταιότιταανήλικακαθοδηγούνταικαιπροστατεύονταιαπότηστιγμήπουφθάνουνστηνΕΕΑντίναεξαναγκάζονταιταανήλικακαιοιεπαγγελματίεςπουπροσπαθούνναταβοηθήσουνναεργάζονταιεναντίοντουσυστήματοςπροςδιασφάλισητηςπροστασίαςndashαφήνονταςτα ανήλικα εκτεθειμέναστον κίνδυνο της εξάντλησης του άγχους τουεκνευρισμούκαι τηςεκμετάλλευσηςndash τοκράτοςείναιυπεύθυνογιαναδώσειστουςμελλοντικούςπολίτεςτουτηνευκαιρίαναενταχτούνκαιναγίνουνπλήρηκαιισότιμαμέλητηςχώρας

126

Βιογ

ραφ

ικά

συγγ

ραφ

έων

Βιογραφικά συγγραφέων

ΗΕλίνα Σαράντου είναιανθρωπολόγοςμεμεταπτυχιακέςσπουδέςσταΑνθρώπιναΔικαιώματακαιεπίτουπαρόντοςεργάζεταιγιατηHIASGreeceστηΛέσβοΣυνολικάέχειεργαστείσεοργανώσειςτηςκοινωνίαςτωνπολιτώνγιαπερισσότερααπόδέκαχρόνιακυρίωςστουςτομείςτηςανθρωπιστικήςβοήθειαςκαιτηςπροστασίαςΈχειαναπτύξειπροτάσειςκαιέγγραφαστρατη-γικήςγιαάκρωςαπαιτητικούςχρηματοδότεςκαιυπεύθυνουςχάραξηςπολιτι-κήςσχετικάμεέναευρύφάσμαζητημάτωνπροστασίας(ασύλουθυμάτωνβασανιστηρίωνανηλίκωνσεκαθεστώςδιοικητικήςκράτησηςαστεγίαςκά) ΗΑγγελική Θεοδωροπούλου είναιδικηγόροςμεπολυετήεμπειρίαστην προστασία των προσφύγωνΈχει εργαστεί εκτενώςστο πεδίο μεπρόσφυγες και ασυνόδευτα παιδιά σε αρκετές περιοχές της Ελλάδαςκαθώςκαισεθέματαπουάπτονταιτηςπροστασίαςτουπαιδιούεκπονώ-νταςέρευνεςκαισυντάσσονταςεκθέσειςγιατοΕλληνικόΣυμβούλιογιατουςΠρόσφυγες(ΕΣΠ)αναφορικάμεσυναφήζητήματαΕπίτουπαρό-ντος είναιαναπληρώτριασυντονίστριαστηΝομικήΥπηρεσία τουΕΣΠ καιειδικήστηνπροστασίατουπαιδιού

127

Βιογ

ραφ

ικά

συγγ

ραφ

έων

ΠΑΙΔIA EΡΜΑΙΑΑποκλεισμός και εκμετάλλευση των ασυνόδευτων ανηλίκων στην Ελλάδα

Εθνική μελέτη Ελλάδα

ΕΚΔΟΣΗ ΤΟΥ ΙΔΡΥΜΑΤΟΣ ΡΟΖΑ ΛΟΥΞΕΜΠΟΥΡΓΚ ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ

με τη συνεργασίαGREEK COUNCIL FOR REFUGEES

HIAS και STEPS

Σ Υ Γ Γ ΡΑ Φ Ε Ι Σ

Ελίνα ΣαράντουΑγγελική Θεοδωροπούλου

Μ Ε ΤΑ Φ ΡΑ Σ Η Α Π Ο ΤΑ Α Γ ΓΛ Ι Κ Α

Γεωργία Καραπαπά

Σ Υ Ν Τ Ο Ν Ι Σ Τ Ρ Ι Α Τ ΟΥ Ε Ρ Ε Υ Ν Η Τ Ι Κ ΟΥ P R O J E C T

Ηλέκτρα Αποστόλη

Υ Π Ε ΥΘΥ Ν Η Ε Κ Δ Ο Σ Η Σ

Ηλέκτρα Αλεξανδροπούλου

ΓΛ Ω Σ Σ Ι Κ Η Ε Π Ι Μ Ε Λ Ε Ι Α Τ Υ Π Ο Γ ΡΑ Φ Ι Κ Ε Σ Δ Ι Ο Ρ Θ Ω Σ Ε Ι Σ

Δημήτρης Λυμπερόπουλος

Σ Ε Λ Ι Δ Ο Π Ο Ι Η Σ Η

Eριφύλη Aράπογλου ndash enArte

Σ Κ Ι Τ Σ Ο Ε Ξ Ω ΦΥΛ Λ ΟΥ

Δανάη Παρουνιάδη

Ε Κ Τ Υ Π Ω Σ Η

Γ Κωστόπουλος Γραφικές Τέχνες

Η παρούσα έκδοση διατίθεται δωρεάν Αθήνα

1η έκδοση Νοέμβριος 2019ISBN 978-960-84465-5-7

Για αντίτυπα επικοινωνήστε με το Παράρτημα Ελλάδας Ίδρυμα Ρόζα Λούξεμπουργκ

Παράρτημα ΕλλάδαςΚαλλιδρομίου 17 10680 Αθήνα

Τηλ 210 3613769 wwwrosaluxgr

H έκδοση όπως και πολλές από τις δραστηριότητες του Παραρτήματος Ελλάδας του Ιδρύματος Ρόζα Λούξεμπουργκ χρηματοδοτήθηκε από το γερμανικό Υπουργείο Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης

ΜΕ ΤΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ

Η χαρτογράφηση του πλαισίου προστασίας του παιδιού στην Ελλάδα ndashή η έλλειψή τουndash αναδεικνύει τον τρόπο με τον οποίο οι κακές πρακτικές οδηγούν στον κοινωνικό αποκλεισμό έως και στην εκμετάλλευση των ανηλίκων Η έλλειψη σαφών κα-τευθυντήριων οδηγιών διαδικασιών η παντελής ασυνέπεια ανάμεσα στο νομοθετικό πλαίσιο και στις πρακτικές που ακο-λουθούνται στην καθημερινότητα η έλλειψη αποτελεσματικού συστήματος επιτροπείας που θα καθοδηγεί το παιδί κατά τη δι-άρκεια της περίπλοκης διαδικασίας υποδοχής και ασύλου στην Ελλάδα οι εξαιρετικά κακές συνθήκες υποδοχής και ταυτοποί-ησης μαζί με την έλλειψη εξατομικευμένης αντιμετώπισης και χαρτογράφησης βιώσιμων λύσεων που θα περιλαμβάνουν τις ανάγκες και τις επιθυμίες του παιδιού έχουν οδηγήσει σε ένα κατακερματισμένο ad hoc σύστημα προστασίας του παιδιού με πολλές ελλείψεις που εξαρτάται πολύ από μεμονωμένα άτομα τα οποία ενίοτε έχουν επιλεγεί τυχαία και θα επηρεάσουν βα-θιά τη ζωή ενός παιδιού