Ho chi minh toan tap tap 3

Héi ®ång xuÊt b¶n

®μo duy tïng Chñ tÞch Héi ®ång

nguyÔn ®øc b×nh Phã Chñ tÞch Héi ®ång

Hμ ®¨ng Uû viªn Héi ®ång

®Æng xu©n kú "

trÇn träng t©n "

NguyÔn duy quý "

®ç nguyªn ph−¬ng "

Hoμng minh th¶o "

TrÇn nh©m "

Ban chØ ®¹o x©y dùng b¶n th¶o

®Æng xu©n kú song thμnh

nhãm x©y dùng b¶n th¶o tËp 3

Lª MËu h·n (Chñ biªn)

ph¹m hång ch−¬ng TrÇn minh tr−ëng

hå chÝ minh toμn tËp

3

1930 - 1945

(XuÊt b¶n lÇn thø hai)

Nhμ xuÊt b¶n chÝnh trÞ quèc gia

Hμ Néi - 2000

118 Th- tõ trung quèc 119

lêi giíi thiÖu tËp 3

TËp 3, Hå ChÝ Minh Toμn tËp xuÊt b¶n lÇn thø hai gåm nh÷ng t¸c phÈm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt tõ ®Çu n¨m 1930 ®Õn ngμy 2-9-1945.

Nh÷ng t¸c phÈm ®−îc viÕt trong thêi gian nμy thÓ hiÖn nh÷ng cèng hiÕn lín lao vÒ t− t−ëng, ®−êng lèi vμ tæ chøc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®èi víi çch m¹ng ViÖt Nam vμ phong trμo çch m¹ng thÕ giíi.

Tõ n¨m 1930 ®Õn n¨m 1940 lμ thêi gian Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ho¹t ®éng ë n−íc ngoμi trªn c−¬ng vÞ lμ Uû viªn Ban ph−¬ng §«ng cña Quèc tÕ Céng s¶n, phô tr¸ch V¨n phßng ph−¬ng Nam vμ trùc tiÕp chØ ®¹o çch m¹ng §«ng D−¬ng.

§Çu n¨m 1930, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· s¸ng lËp ra §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Ch¸nh c−¬ng, S¸ch l−îc, §iÒu lÖ cña §¶ng vμ Lêi kªu gäi nh©n dÞp thμnh lËp §¶ng do Ng−êi so¹n th¶o cïng víi LuËn c−¬ng th¸ng 10 n¨m 1930 do Trung −¬ng §¶ng th«ng qua ®· v¹ch ra ®−êng lèi chiÕn l−îc, s¸ch l−îc çch m¹ng, tÝnh chÊt vμ nguyªn t¾c tæ chøc §¶ng - ®éi tiªn phong cña giai cÊp c«ng nh©n ViÖt Nam. Çc v¨n kiÖn nμy thÓ hiÖn tinh thÇn çch m¹ng triÖt ®Ó vμ s¸ng t¹o, kÕt hîp ®óng ®¾n lý luËn víi thùc tiÔn ViÖt Nam. Quan ®iÓm c¬ b¶n cña çc v¨n kiÖn nμy cã gi¸ trÞ xuyªn suèt con ®−êng çch m¹ng n−íc ta lμ ®éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· héi nh»m thùc hiÖn môc tiªu ®¹i nghÜa cña d©n téc lμ "ViÖt Nam ®éc lËp", "ViÖt Nam tù do". Tõ n−íc ngoμi, Ng−êi ®· nªu nhiÒu ý kiÕn ®óng ®¾n ®Ó n©ng cao vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng. §¶ng ph¶i "giμnh ®−îc ®Þa vÞ l·nh ®¹o", cñng cè ®Þa vÞ l·nh ®¹o cña §¶ng trªn c¬ së quÇn chóng thõa nhËn §¶ng lμ "mét bé phËn trung thμnh nhÊt, ho¹t ®éng nhÊt vμ ch©n thùc nhÊt", "thõa nhËn chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vμ n¨ng lùc l·nh ®¹o cña §¶ng" (tr.139).

Nh÷ng bμi viÕt cña Ng−êi ë ®Çu nh÷ng n¨m 30 cßn v¹ch râ §¶ng ph¶i chó ý ph¸t triÓn lùc l−îng çch m¹ng trong nh©n d©n nh− C«ng héi, N«ng

VII

-4 Hå chÝ minh toμn tËp -3

héi, t¨ng c−êng mèi liªn minh c«ng n«ng còng nh− ph¶i ®Ò ra nh÷ng chÝnh s¸ch cô thÓ phï hîp víi mçi thêi kú ®Ó tËp hîp vμ l·nh ®¹o ®«ng ®¶o quÇn chóng trong cuéc ®Êu tranh gi¶i phãng d©n téc. Nh÷ng chØ dÉn vÒ néi dung, ph−¬ng ph¸p tuyªn truyÒn, gi¸o dôc quÇn chóng còng ®−îc Ng−êi ®Ò cËp cô thÓ nh»m t¨ng c−êng lùc l−îng çch m¹ng cho §¶ng ë thêi gian nμy.

Trong ®iÒu kiÖn biÕn ®æi cña t×nh h×nh thÕ giíi nöa sau nh÷ng n¨m 30, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· chØ dÉn cho §¶ng nh÷ng ý kiÕn rÊt cô thÓ ®Ó phèi hîp víi nhiÖm vô chung cña nh©n d©n thÕ giíi võa chèng chñ nghÜa ph¸t xÝt, võa ph¸t triÓn lùc l−îng çch m¹ng, t¨ng c−êng vai trß cña §¶ng. Ng−êi chØ râ môc tiªu cña ®Êu tranh çch m¹ng lóc nμy lμ "§¶ng kh«ng nªn ®−a ra nh÷ng ®ßi hái qu¸ cao (®éc lËp d©n téc, nghÞ viÖn, v.v.)... ChØ nªn ®ßi çc quyÒn d©n chñ, tù do tæ chøc, tù do héi häp, tù do b¸o chÝ vμ tù do ng«n luËn, ®ßi ©n x¸ toμn thÓ chÝnh trÞ ph¹m, ®Êu tranh ®Ó §¶ng ®−îc ho¹t ®éng hîp ph¸p" (tr.138). §Ó ®¹t môc ®Ých ®ã, Ng−êi nh¾c nhë §¶ng ph¶i ra søc tæ chøc mét mÆt trËn d©n téc, d©n chñ réng r·i, ph¶i "khÐo lÐo, mÒm dÎo" ®Ó tËp hîp tÊt c¶ mäi tÇng líp nh©n d©n, kÓ c¶ giai cÊp t− s¶n d©n téc, nh−ng ph¶i kiªn quyÕt kh«ng cã mét tho¶ hiÖp, mét nh−îng bé nμo víi bän têrètxkÝt, ph¶i tiªu diÖt chóng vÒ mÆt chÝnh trÞ. Nh÷ng b¸o ço göi Quèc tÕ Céng s¶n, nh÷ng th− göi cho §¶ng còng nh− nh÷ng bμi b¸o cña Ng−êi ®¨ng trªn b¸o Notre Voix (TiÕng nãi cña chóng ta) vμ b¸o D©n chóng ®· chØ dÉn cho §¶ng vμ nh©n d©n ta h−íng ®óng vμo viÖc ph¸t triÓn lùc l−îng çch m¹ng, t¨ng c−êng vai trß l·nh ®¹o cña §¶ng vμ chèng th¶m ho¹ ph¸t xÝt ®ang lan réng trªn thÕ giíi. Tr−íc khi vÒ n−íc, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cßn viÕt mét lo¹t bμi ®¨ng trªn b¸o xuÊt b¶n ë Trung Quèc chØ râ nguy c¬ cña chñ nghÜa ph¸t xÝt, ca ngîi cuéc ®Êu tranh chèng ph¸t xÝt NhËt cña nh©n d©n Trung Quèc, sù ®oμn kÕt cña nh©n d©n ViÖt Nam víi nh©n d©n Trung Quèc trong chiÕn ®Êu chèng ph¸t xÝt NhËt vμ coi viÖc gióp ®ì ®ã lμ gióp ®ì cho chÝnh m×nh.

N¨m 1941, tr−íc nh÷ng chuyÓn biÕn cña t×nh h×nh thÕ giíi, nhËn râ t×nh thÕ khÈn tr−¬ng cña çch m¹ng ViÖt Nam, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trë vÒ Tæ quèc trùc tiÕp l·nh ®¹o çch m¹ng n−íc ta. Ng−êi chñ tr× Héi nghÞ lÇn thø t¸m cña Trung −¬ng §¶ng (5-1941) vμ x¸c ®Þnh nhiÖm vô gi¶i phãng d©n téc lμ nhiÖm vô bøc thiÕt nhÊt cña çch m¹ng n−íc ta lóc nμy. §Ó hoμn thμnh nhiÖm vô ®ã, ph¶i tËp hîp lùc l−îng quÇn chóng ®«ng ®¶o, chÜa mòi nhän vμo kÎ thï chÝnh lμ ph¸t xÝt NhËt - Ph¸p; thμnh lËp MÆt trËn ViÖt Minh, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò d©n téc trong khu«n khæ mçi n−íc ë

§«ng D−¬ng; tiÕn tíi thμnh lËp n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoμ; chuÈn bÞ khëi nghÜa vò trang, xóc tiÕn thμnh lËp vμ ph¸t triÓn lùc l−îng vò trang, ®i tõ khëi nghÜa tõng phÇn tiÕn lªn tæng khëi nghÜa; ®ång thêi gióp ®ì çch m¹ng Miªn, Lμo, v.v..

Ngay sau khi thμnh lËp MÆt trËn ViÖt Minh, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· viÕt th− KÝnh ço ®ång bμo, kªu gäi 20 triÖu con L¹c ch¸u Hång h·y nªu cao truyÒn thèng yªu n−íc, anh hïng bÊt khuÊt, ®oμn kÕt toμn d©n ®¸nh ®uæi Ph¸p - NhËt. Ng−êi chØ râ: "Trong lóc nμy quyÒn lîi d©n téc gi¶i phãng cao h¬n hÕt th¶y. Chóng ta ph¶i ®oμn kÕt l¹i ®¸nh ®æ bän ®Õ quèc vμ bän ViÖt gian ®Æng cøu gièng nßi ra khái n−íc s«i löa nãng" "giμnh tù do ®éc lËp" (tr.198). Cã thÓ nãi t− t−ëng cèt lâi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh thÓ hiÖn trong KÝnh ço ®ång bμo còng nh− trong çc v¨n kiÖn cña Héi nghÞ lÇn thø t¸m cña Trung −¬ng §¶ng lμ sù tiÕp nèi vμ ph¸t triÓn cao cña t− t−ëng ®éc lËp tù do vμ ®¹i ®oμn kÕt toμn d©n cña Ng−êi ®−îc nªu lªn trong çc t¸c phÈm B¶n ¸n chÕ ®é thùc d©n Ph¸p (1925), §−êng çch mÖnh (1927) vμ çc v¨n kiÖn chÝnh trÞ cña Héi nghÞ thμnh lËp §¶ng. §©y lμ mét sù ph¸t triÓn s¸ng t¹o vÒ t− t−ëng vμ lý luËn çch m¹ng gi¶i phãng d©n téc ë çc n−íc thuéc ®Þa trong ®iÒu kiÖn míi cña thêi ®¹i.

Chñ tÞch Hå ChÝ Minh cßn viÕt mét lo¹t t¸c phÈm nh− ChiÕn thuËt du kÝch, LÞch sö n−íc ta, M−êi chÝnh s¸ch cña ViÖt Minh vμ nhiÒu bμi trªn b¸o ViÖt Nam §éc lËp, ®· cô thÓ ho¸ NghÞ quyÕt cña Héi nghÞ lÇn thø t¸m cña Trung −¬ng nh»m ®Èy m¹nh viÖc gi¸o dôc m¹nh mÏ tinh thÇn yªu n−íc bÊt khuÊt, ®oμn kÕt çc giíi ®ång bμo trong MÆt trËn ViÖt Minh, h−íng dÉn x©y dùng lùc l−îng chÝnh trÞ vμ lùc l−îng vò trang, gãp phÇn t¹o ra mét cao trμo cøu n−íc m¹nh mÏ, ®ãn thêi c¬, tiÕn tíi tæng khëi nghÜa giμnh l¹i ®éc lËp d©n téc.

Thêi gian nμy, t¸c phÈm NhËt ký trong tï cña Ng−êi ra ®êi trong hoμn c¶nh bÞ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng cña T−ëng Giíi Th¹ch b¾t giam tr¸i phÐp khi Ng−êi ®i c«ng t¸c sang Trung Quèc. §©y lμ mét v¨n kiÖn lÞch sö quan träng, ®ång thêi lμ mét t¸c phÈm v¨n häc lín thÓ hiÖn t− t−ëng, t×nh c¶m cña mét chiÕn sÜ çch m¹ng vÜ ®¹i - cã t¸c dông gi¸o dôc s©u s¾c ®èi víi nhiÒu thÕ hÖ ng−êi ViÖt Nam.

Bªn c¹nh tËp NhËt ký trong tï, tËp 3 cßn nhiÒu t¸c phÈm th¬ ca kh¸c, cã nh÷ng ®ãng gãp vÒ t− t−ëng vμ nghÖ thuËt, trë thμnh mét bé phËn kh«ng thÓ thiÕu cña kho tμng v¨n häc çch m¹ng n−íc ta.

Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ n−íc vμo th¸ng 9-1944, lμ lóc cuéc chiÕn

IX VIII

-2 Hå chÝ minh toμn tËp -1

tranh thÕ giíi ®· b−íc sang giai ®o¹n cuèi cïng víi nh÷ng th¾ng lîi quyÕt ®Þnh cña Liªn X«. Çc v¨n kiÖn cña Ng−êi ë thêi gian nμy ®Òu tËp trung vμo ph¸t triÓn lùc l−îng chÝnh trÞ, qu©n sù t¹o lùc l−îng ®ãn thêi c¬ vμ gãp phÇn thóc ®Èy thêi c¬ mau chÝn muåi. ChØ thÞ thμnh lËp §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n ®· nªu lªn nh÷ng quan ®iÓm c¬ b¶n vÒ kh¸ng chiÕn toμn d©n vμ x©y dùng lùc l−îng vò trang nh©n d©n, vÒ quan hÖ gi÷a ®Êu tranh chÝnh trÞ víi ®Êu tranh vò trang, vÒ nguyªn t¾c t¸c chiÕn, v.v.. Trong Th− göi ®ång bμo toμn quèc, Ng−êi ®· nªu râ: "Phe x©m l−îc gÇn ®Õn ngμy bÞ tiªu diÖt. Çc ®ång minh quèc s¾p tranh ®−îc sù th¾ng lîi cuèi cïng. C¬ héi cho d©n téc ta gi¶i phãng chØ ë trong mét n¨m hoÆc n¨m r−ìi n÷a. Thêi gian rÊt gÊp. Ta ph¶i lμm nhanh" (tr.505 - 506). Ph¶i chíp thêi c¬ thuËn lîi ®ang ®Õn ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ®éc lËp tù do. V× vËy, Ng−êi quyÕt ®Þnh nhanh chãng triÖu tËp "mét cuéc toμn quèc ®¹i biÓu §¹i héi gåm tÊt c¶ çc ®¶ng ph¸i çch mÖnh vμ çc ®oμn thÓ ¸i quèc trong n−íc bÇu cö ra" mét c¬ cÊu ®¹i biÓu cña quèc d©n. "Mét c¬ cÊu nh− thÕ míi ®ñ lùc l−îng vμ oai tÝn, trong th× l·nh ®¹o c«ng viÖc cøu quèc, kiÕn quèc, ngoμi th× giao thiÖp víi çc h÷u bang" (tr.505). §iÒu nμy ®· ®Æt c¬ së ph¸p lý çch m¹ng cho mét chÕ ®é míi, chÕ ®é cña d©n, do d©n vμ v× d©n s¾p ra ®êi. Th¸ng 8-1945, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt Th− kªu gäi tæng khëi nghÜa kªu gäi toμn thÓ ®ång bμo "kh«ng thÓ chËm trÔ", "Toμn quèc ®ång bμo h·y ®øng dËy ®em søc ta mμ tù gi¶i phãng cho ta" (tr.554). Th− kªu gäi Tæng khëi nghÜa thÓ hiÖn t− t−ëng lín cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ tÝnh chñ ®éng çch m¹ng ë çc n−íc thuéc ®Þa mμ Ng−êi ®· nªu lªn tõ ®Çu nh÷ng n¨m hai m−¬i ®· trë thμnh hiÖn thùc ë ViÖt Nam trong cuéc Çch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945.

Ngμy 2-9-1945, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· ®äc b¶n Tuyªn ng«n §éc lËp nªu ra nh÷ng lÏ ph¶i kh«ng ai chèi c·i ®−îc vÒ quyÒn d©n téc c¬ b¶n lμ: "TÊt c¶ çc d©n téc trªn thÕ giíi ®Òu sinh ra b×nh ®¼ng, d©n téc nμo còng cã quyÒn sèng, quyÒn sung s−íng vμ quyÒn tù do" (tr.555). Tõ ®ã, Ng−êi ®· kh¼ng ®Þnh quyÒn d©n téc c¬ b¶n kh«ng thÓ phñ nhËn ®−îc cña d©n téc ViÖt Nam vμ trÞnh träng tuyªn bè tr−íc nh©n d©n thÕ giíi: "N−íc ViÖt Nam cã quyÒn h−ëng tù do vμ ®éc lËp, vμ sù thËt ®· thμnh mét n−íc tù do ®éc lËp. Toμn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn vμ lùc l−îng, tÝnh m¹ng vμ cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp Êy" (tr.557).

B¶n Tuyªn ng«n §éc lËp, t¸c phÈm bÊt hñ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, lμ kÕt tinh truyÒn thèng lÞch sö kiªn c−êng bÊt khuÊt cña d©n téc ta, lμ b¶n anh hïng ca më ra kû nguyªn míi cña d©n téc ViÖt Nam - kû nguyªn

®éc lËp tù do vμ gãp phÇn lμm phong phó t− t−ëng vÒ quyÒn cña çc d©n téc trªn thÕ giíi - quyÒn ®éc lËp tù do.

Çc t¸c phÈm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trong thêi kú 1930-1945 cßn ph¶n ¸nh nh÷ng ho¹t ®éng quèc tÕ phong phó, t− t−ëng ®oμn kÕt quèc tÕ cña Ng−êi trªn c−¬ng vÞ lμ Uû viªn Ban ph−¬ng §«ng cña Quèc tÕ Céng s¶n. Trong b¸o ço göi Quèc tÕ Céng s¶n, çc ®¶ng céng s¶n, Ng−êi kh«ng chØ ph¶n ¸nh t×nh h×nh mμ cßn nªu nhiÒu ý kiÕn, ®Ò xuÊt nh÷ng chñ tr−¬ng quan träng ®Ó ®Èy m¹nh phong trμo çch m¹ng ë ph−¬ng §«ng ®ãng gãp vμo kho tμng lý luËn çch m¹ng thÕ giíi. Ngoμi ra, çc b¸o ço, th− tõ göi cho Quèc tÕ Céng s¶n vμ çc b¹n quèc tÕ, ®−îc tr×nh bμy trong TËp 3 nμy cßn ph¶n ¸nh s©u s¾c nh÷ng n¨m th¸ng ho¹t ®éng cùc kú gian khæ vμ t− t−ëng nh©n v¨n cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh.

*

* *

Trong lÇn xuÊt b¶n nμy, hÇu hÕt t¸c phÈm ®· in trong lÇn xuÊt b¶n tr−íc vμ nh÷ng t¸c phÈm míi ®−îc bæ sung, ®Òu ®· ®−îc ®èi chiÕu, hiÖu ®Ýnh theo b¶n gèc kÓ c¶ phÇn nguån cña v¨n b¶n. Mét sè bμi ®· in trong lÇn xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt, v× ch−a cã thêi gian x¸c minh thªm, nªn vÉn ®−îc ®Ó nguyªn nh− cò.

VÒ t¸c phÈm NhËt ký trong tï, trong lÇn xuÊt b¶n nμy, ®−îc lÊy theo b¶n míi nhÊt vμ ®Çy ®ñ do ViÖn V¨n häc dÞch vμ hiÖu ®Ýnh, in trong cuèn Suy nghÜ míi vÒ NhËt ký trong tï (Nhμ xuÊt b¶n Gi¸o dôc xuÊt b¶n n¨m 1993).

Nh÷ng bμi trong lÇn xuÊt b¶n thø nhÊt ®Ó ë phÇn Phô lôc, nay ®· ®−îc x¸c minh, ®Òu ®−a lªn phÇn t¸c phÈm chÝnh.

MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng, song ch¾c lÇn xuÊt b¶n thø hai nμy vÉn kh«ng tr¸nh khái thiÕu sãt, mong b¹n ®äc gãp ý ®Ó lÇn xuÊt b¶n sau ®−îc ®Çy ®ñ vμ n©ng cao h¬n.

VIÖN NGHI£N CøU CHñ NGHÜA M¸C - L£NIN Vμ T¦ T¦ëNG Hå CHÝ MINH

X XI

0 Hå chÝ minh toμn tËp 1

CH¸NH C¦¥NG V¾N T¾T CñA §¶NG

T− b¶n b¶n xø ®· thuéc t− b¶n Ph¸p, v× t− b¶n Ph¸p hÕt søc ng¨n trë søc sinh s¶n lμm cho c«ng nghÖ b¶n xø kh«ng thÓ më mang ®−îc. Cßn vÒ n«ng nghÖ mét ngμy mét tËp trung ®· ph¸t sinh ra l¾m khñng ho¶ng, n«ng d©n thÊt nghiÖp nhiÒu. VËy t− b¶n b¶n xø kh«ng cã thÕ lùc g× ta kh«ng nªn nãi cho hä ®i vÒ phe ®Õ quèc ®−îc, chØ bän ®¹i ®Þa chñ míi cã thÕ lùc vμ ®øng h¼n vÒ phe ®Õ quèc chñ nghÜa nªn chñ tr−¬ng lμm t− s¶n d©n quyÒn çch m¹ng vμ thæ ®Þa çch m¹ng ®Ó ®i tíi x· héi céng s¶n.

A. VÒ ph−¬ng diÖn x· héi th×: a) D©n chóng ®−îc tù do tæ chøc. b) Nam n÷ b×nh quyÒn, v.v.. c) Phæ th«ng gi¸o dôc theo c«ng n«ng ho¸. B. VÒ ph−¬ng diÖn chÝnh trÞ: a) §¸nh ®æ ®Õ quèc chñ nghÜa Ph¸p vμ bän phong kiÕn. b) Lμm cho n−íc Nam ®−îc hoμn toμn ®éc lËp. c) Dùng ra chÝnh phñ c«ng n«ng binh. d) Tæ chøc ra qu©n ®éi c«ng n«ng. C. VÒ ph−¬ng diÖn kinh tÕ: a) Thñ tiªu hÕt çc thø quèc tr¸i. b) Th©u hÕt s¶n nghiÖp lín (nh− c«ng nghiÖp, vËn t¶i, ng©n hμng, v.v.) cña t− b¶n ®Õ quèc chñ nghÜa Ph¸p ®Ó giao cho chÝnh phñ c«ng n«ng binh qu¶n lý.


c) Th©u hÕt ruéng ®Êt cña ®Õ quèc chñ nghÜa lμm cña c«ng chia cho d©n cμy nghÌo. d) Bá s−u thuÕ cho d©n cμy nghÌo. e) Më mang c«ng nghiÖp vμ n«ng nghiÖp. f) Thi hμnh luËt ngμy lμm 8 giê. Tμi liÖu cña B¶o tμng Çch m¹ng ViÖt Nam.

S¸CH L¦îC V¾N T¾T CñA §¶NG

1. §¶ng lμ ®éi tiªn phong cña v« s¶n giai cÊp, ph¶i thu phôc cho ®−îc ®¹i bé phËn giai cÊp m×nh, ph¶i lμm cho giai cÊp m×nh l·nh ®¹o ®−îc d©n chóng. 2. §¶ng ph¶i thu phôc cho ®−îc ®¹i bé phËn d©n cμy vμ ph¶i dùa vμo h¹ng d©n cμy nghÌo lμm thæ ®Þa çch m¹ng ®¸nh tróc bän ®¹i ®Þa chñ vμ phong kiÕn. 3. §¶ng ph¶i lμm cho çc ®oμn thÓ thî thuyÒn vμ d©n cμy (c«ng héi, hîp t¸c x·) khái ë d−íi quyÒn lùc vμ ¶nh h−ëng cña bän t− b¶n quèc gia. 4. §¶ng ph¶i hÕt søc liªn l¹c víi tiÓu t− s¶n, trÝ thøc, trung n«ng, Thanh niªn, T©n ViÖt, v.v. ®Ó kÐo hä ®i vμo phe v« s¶n giai cÊp. Cßn ®èi víi bän phó n«ng, trung, tiÓu ®Þa chñ vμ t− b¶n An Nam mμ ch−a râ mÆt ph¶n çch m¹ng th× ph¶i lîi dông, Ýt l©u íi0F1

) lμm cho hä ®øng trung lËp. Bé phËn nμo ®· ra mÆt ph¶n çch m¹ng (§¶ng LËp hiÕn, v.v.) th× ph¶i ®¸nh ®æ. 5. Trong khi liªn l¹c víi çc giai cÊp, ph¶i rÊt cÈn thËn, kh«ng khi nμo nh−îng mét chót lîi Ých g× cña c«ng n«ng mμ ®i vμo ®−êng tho¶ hiÖp, trong khi tuyªn truyÒn çi khÈu hiÖu n−íc An Nam ®éc lËp, ph¶i ®ång tuyªn truyÒn vμ thùc hμnh liªn l¹c víi bÞ ¸p bøc d©n téc vμ v« s¶n giai cÊp thÕ giíi, nhÊt lμ v« s¶n giai cÊp Ph¸p.

Tμi liÖu cña B¶o tμng Çch m¹ng ViÖt Nam.

___________ 1) Cã thÓ hiÓu lμ: Ýt ra còng.


CH¦¥NG TR×NH TãM T¾T CñA §¶NG

1. §¶ng lμ ®éi tiªn phong cña ®¹o qu©n v« s¶n gåm mét sè lín cña giai cÊp c«ng nh©n vμ lμm cho hä cã ®ñ n¨ng lùc l·nh ®¹o quÇn chóng. 2. §¶ng tËp hîp ®a sè quÇn chóng n«ng d©n, chuÈn bÞ çch m¹ng thæ ®Þa vμ lËt ®æ bän ®Þa chñ vμ phong kiÕn. 3. §¶ng gi¶i phãng c«ng nh©n vμ n«ng d©n tho¸t khái ¸ch t− b¶n.

4. §¶ng l«i kÐo tiÓu t− s¶n, trÝ thøc vμ trung n«ng vÒ phÝa giai cÊp v« s¶n; §¶ng tËp hîp hoÆc l«i kÐo phó n«ng, t− s¶n vμ t− b¶n bËc trung, ®¸nh ®æ çc ®¶ng ph¶n çch m¹ng nh− §¶ng LËp hiÕn, v.v..

5. Kh«ng bao giê §¶ng l¹i hy sinh quyÒn lîi cña giai cÊp c«ng nh©n vμ n«ng d©n cho mét giai cÊp nμo kh¸c. §¶ng phæ biÕn khÈu hiÖu "ViÖt Nam tù do" vμ ®ång thêi §¶ng liªn kÕt víi nh÷ng d©n téc bÞ ¸p bøc vμ quÇn chóng v« s¶n trªn thÕ giíi nhÊt lμ víi quÇn chóng v« s¶n Ph¸p.

§¶NG CéNG S¶N VIÖT NAM 1930

In trong s¸ch V¨n kiÖn §¶ng, (tõ 27-10-1929 ®Õn 7-4-1935). Nxb. Sù thËt, Hμ Néi, 1964, tr.15.

§IÒU LÖ V¾N T¾T CñA §¶NG CéNG S¶N VIÖT NAM

I- Tªn: §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. II- T«n chØ: §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam tæ chøc ra ®Ó l·nh ®¹o quÇn chóng lao khæ lμm giai cÊp tranh ®Êu ®Ó tiªu trõ t− b¶n ®Õ quèc chñ nghÜa, lμm cho thùc hiÖn x· héi céng s¶n. III- LÖ vμo §¶ng: Ai tin theo chñ nghÜa céng s¶n, ch−¬ng tr×nh §¶ng vμ Quèc tÕ Céng s¶n, h¨ng h¸i tranh ®Êu vμ d¸m hy sinh phôc tïng mÖnh lÖnh §¶ng vμ ®ãng kinh phÝ, chÞu phÊn ®Êu trong mét bé phËn §¶ng thêi ®−îc vμo §¶ng. Thî vμo §¶ng thêi ph¶i cã mét ®¶ng viªn giíi thiÖu vμ ph¶i dù bÞ 3 th¸ng, thñ c«ng nghiÖp nghÌo, d©n cμy vμ lÝnh ph¶i cã hai ®¶ng viªn giíi thiÖu vμ dù bÞ 6 th¸ng, häc sinh, çc giai cÊp kh¸c vμ ng−êi ®¶ng ph¸i kh¸c ph¶i cã hai ®¶ng viªn giíi thiÖu vμ ph¶i dù bÞ 9 th¸ng. Ng−êi d−íi 21 tuæi ph¶i vμo thanh niªn céng s¶n ®oμn.

IV- HÖ thèng tæ chøc: Chi bé gåm tÊt c¶ ®¶ng viªn trong mét nhμ m¸y, mét c«ng x−ëng, mét hÇm má, mét së xe löa, mét chiÕc tμu, mét ®ån ®iÒn, mét ®−êng phè, v.v.. HuyÖn bé, thÞ bé hay lμ khu bé: HuyÖn bé gåm tÊt c¶ çc chi bé trong mét huyÖn. ThÞ bé gåm tÊt c¶ çc chi bé trong mét ch©u thμnh nhá. Khu bé gåm tÊt c¶ çc chi bé trong khu cña mét thμnh phè lín nh− Sμi Gßn, Chî Lín, H¶i Phßng, Hμ Néi hay cña mét


s¶n nghiÖp lín nh− má Hßn Gai.

TØnh bé, thμnh bé hay ®Æc biÖt bé: TØnh bé gåm çc huyÖn bé, thÞ bé trong mét tØnh. Thμnh bé gåm tÊt c¶ çc khu bé trong mét thμnh phè. §Æc biÖt bé gåm tÊt c¶ khu bé trong mét s¶n nghiÖp lín.

Trung −¬ng

V- Tr¸ch nhiÖm cña ®¶ng viªn: a) Tuyªn truyÒn chñ nghÜa céng s¶n vμ cæ ®éng quÇn chóng theo §¶ng. b) Tham gia mäi sù tranh ®Êu vÒ chÝnh trÞ vμ kinh tÕ cña c«ng n«ng. c) Ph¶i thùc hμnh cho ®−îc ch¸nh s¸ch vμ nghÞ quyÕt cña §¶ng vμ Quèc tÕ Céng s¶n.

d) §iÒu tra çc viÖc. e) KiÕm vμ huÊn luyÖn ®¶ng viªn míi.

VI- QuyÒn lîi ®¶ng viªn: Trong çc cuéc héi nghÞ cña chi bé, ®¶ng viªn dù bÞ cã quyÒn tham gia vμ ph¸t biÓu ý kiÕn, song kh«ng cã quyÒn biÓu quyÕt, øng cö vμ tuyÓn cö.

VII- Çc cÊp ®¶ng chÊp hμnh uû viªn: a) Mét cÊp ®¶ng bé cã héi chÊp hμnh uû viªn ®Ó gi¸m ®èc vμ chØ huy cho mäi ®¶ng viªn lμm viÖc. b) Mçi chÊp hμnh uû viªn ph¶i th−êng b¸o ço cho ®¶ng viªn biÕt.

VIII- Kinh phÝ: a) Kinh phÝ cña §¶ng do nguyÖt phÝ vμ ®Æc biÖt quyªn mμ ra. b) NguyÖt phÝ do çc cÊp ®¶ng bé tuú kinh phÝ mçi ®¶ng viªn mμ ®Þnh. c) Ng−êi kh«ng viÖc hoÆc èm th× khái ph¶i gãp nguyÖt phÝ. IX- Kû luËt:

a) §¶ng viªn ë n¬i nμy ®i n¬i kh¸c ph¶i xin phÐp §¶ng vμ theo c¬ quan n¬i ®ã ®Ó lμm viÖc.

b) BÊt cø vÒ vÊn ®Ò nμo ®¶ng viªn ®Òu ph¶i hÕt søc th¶o luËn vμ ph¸t biÓu ý kiÕn, khi ®a sè ®· nghÞ quyÕt th× tÊt c¶ ®¶ng viªn ph¶i phôc tïng mμ thi hμnh. c) Çch xö ph¹t ng−êi cã lçi trong ®¶ng viªn: Çch xö ph¹t ng−êi cã lçi trong §¶ng do héi chÊp hμnh uû viªn trong cÊp §¶ng hay ®¹i biÓu ®¹i héi ®Þnh. Tμi liÖu cña B¶o tμng Çch m¹ng ViÖt Nam.


LêI K£U GäI

Hìi c«ng nh©n, n«ng d©n, binh lÝnh, thanh niªn, häc sinh, anh chÞ ��1F

1

) bÞ ¸p bøc, bãc lét! Anh chÞ em! Çc ®ång chÝ!

NhËn chØ thÞ cña Quèc tÕ Céng s¶n gi¶i quyÕt vÊn ®Ò çch m¹ng ë n−íc ta, t«i ®· hoμn thμnh nhiÖm vô vμ thÊy cã tr¸ch nhiÖm ph¶i göi tíi anh chÞ em vμ çc ®ång chÝ lêi kªu gäi nμy. M©u thuÉn gay g¾t vÒ kinh tÕ gi÷a çc n−íc ®Õ quèc chñ nghÜa ®· g©y ra ChiÕn tranh thÕ giíi 1914-1918. Sau cuéc chÐm giÕt ®Ém m¸u ®ã, thÕ giíi chia ra lμm hai mÆt trËn: mÆt trËn çch m¹ng gåm çc d©n téc bÞ ¸p bøc vμ giai cÊp v« s¶n bÞ bãc lét trªn toμn thÕ giíi mμ ®éi tiªn phong lμ n−íc Nga X«viÕt, vμ mÆt trËn cña chñ nghÜa ®Õ quèc mμ tæng hμnh dinh lμ Héi quèc liªn. Cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc Êy ®· lμm cho thÕ giíi bÞ thiÖt h¹i nÆng nÒ vÒ ng−êi vμ cña, ®Æc biÖt lμ ®Õ quèc Ph¸p bÞ thiÖt h¹i nhiÒu h¬n çc ®Õ quèc kh¸c. HiÖn nay, ®Ó tæ chøc l¹i nÒn kinh tÕ ë Ph¸p, ®Õ quèc Ph¸p ra søc khai th¸c tμi nguyªn "cña chóng" ë §«ng D−¬ng. Chóng x©y dùng thªm nhμ m¸y ®Ó bãc lét c«ng nh©n vμ buéc hä ph¶i chÞu ®ãi rÐt. Chóng chiÕm ruéng ®Êt cña n«ng d©n ®Ó lËp ®ån ®iÒn, lμm cho n«ng d©n mÊt hÕt ruéng ®Êt vμ l©m vμo c¶nh tuyÖt väng. Chóng t×m mäi çch ®Ó bãp nÆn nh©n d©n ta; chóng thu thuÕ ngμy cμng nÆng, b¾t mua "quèc tr¸i" ngμy cμng nhiÒu, lμm cho ång bμo ta ngμy thªm nghÌo khæ.

___________ 1) Trong Th− göi §¹i diÖn §¶ng Céng s¶n Ph¸p ë Quèc tÕ Céng s¶n, ngμy 27-2-1930, dïng ch÷ Compatriotes (®ång bμo).

Cμng ngμy chóng cμng t¨ng c−êng qu©n ®éi: mét lμ ®Ó giÕt h¹i çch m¹ng An Nam, hai lμ ®Ó chuÈn bÞ mét cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc n÷a ë Th¸i B×nh D−¬ng nh»m chiÕm thªm thuéc ®Þa, ba lμ ®Ó ph¸ çch m¹ng Trung Quèc, bèn lμ ®Ó chèng l¹i n−íc Nga X«viÕt, v× n−íc nμy ®ang gióp ®ì çc d©n téc bÞ ¸p bøc vμ çc giai cÊp bÞ bãc lét trªn thÕ giíi ®øng lªn ®¸nh ®æ bän thèng trÞ. Cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc thø hai ®ang ®−îc r¸o riÕt chuÈn bÞ. Khi cuéc chiÕn tranh ®ã næ ra, th× nhÊt ®Þnh ®Õ quèc Ph¸p sÏ ®Èy anh chÞ em chóng ta vμo mét cuéc chÐm giÕt ®Çy téi ¸c. NÕu chóng ta ®Ó cho chóng chuÈn bÞ chiÕn tranh, nÕu chóng ta ®Ó cho chóng chèng l¹i çch m¹ng Trung Quèc vμ n−íc Nga X«viÕt, nÕu chóng ta ®Ó cho chóng tiªu diÖt çch m¹ng An Nam th× kh¸c nμo chóng ta ®Ó cho chóng d×m gièng nßi An Nam ta xuèng Th¸i B×nh D−¬ng.

Sù ¸p bøc vμ bãc lét v« nh©n ®¹o cña ®Õ quèc Ph¸p ®· lμm cho ®ång bμo ta hiÓu r»ng cã çch m¹ng th× sèng, kh«ng cã çch m¹ng th× chÕt. ChÝnh v× vËy mμ phong trμo çch m¹ng ngμy cμng lín m¹nh: c«ng nh©n b·i c«ng, häc sinh b·i kho¸, n«ng d©n ®ßi ruéng ®Êt, nhμ bu«n nhá ®ãng cöa hμng, nh©n d©n c¶ n−íc ®ang vïng dËy chèng bän ®Õ quèc.

Phong trμo çch m¹ng An Nam lμm cho ®Õ quèc Ph¸p ph¶i run sî. Cho nªn, mét mÆt chóng dïng bän phong kiÕn An Nam, bän ®¹i t− s¶n ph¶n çch m¹ng vμ bän ®Þa chñ ®Ó ¸p bøc, bãc lét nh©n d©n An Nam. MÆt kh¸c, chóng kh¸m xÐt nhμ cöa, b¾t bí, giam cÇm vμ giÕt h¹i nh÷ng ng−êi çch m¹ng An Nam; chóng hy väng dïng khñng bè tr¾ng tiªu diÖt çch m¹ng An Nam. NÕu ®Õ quèc Ph¸p t−ëng cã thÓ dïng khñng bè tr¾ng hßng tiªu diÖt çch m¹ng An Nam th× chóng ®· lÇm to! Mét lμ, çch m¹ng An Nam kh«ng bÞ c« lËp, tr¸i l¹i nã ®−îc giai cÊp v« s¶n thÕ giíi nãi chung vμ giai cÊp cÇn lao Ph¸p nãi riªng ñng hé. Hai lμ, gi÷a lóc çc cuéc khñng bè tr¾ng lªn ®Õn ®Ønh cao th× nh÷ng ng−êi céng s¶n An Nam tr−íc kia ch−a cã tæ chøc, ®ang thèng nhÊt l¹i thμnh mét ®¶ng, §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam, ®Ó l·nh ®¹o toμn thÓ anh chÞ em bÞ


¸p bøc chóng ta lμm çch m¹ng. Hìi c«ng nh©n, n«ng d©n, binh lÝnh, thanh niªn, häc sinh! Anh chÞ em bÞ ¸p bøc, bãc lét! §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam1 ®· ®−îc thμnh lËp. §ã lμ §¶ng cña giai cÊp v« s¶n. §¶ng sÏ d×u d¾t giai cÊp v« s¶n l·nh ®¹o çch m¹ng An Nam ®Êu tranh nh»m gi¶i phãng cho toμn thÓ anh chÞ em bÞ ¸p bøc, bãc lét chóng ta. Tõ nay anh chÞ em chóng ta cÇn ph¶i gia nhËp §¶ng, ñng hé §¶ng vμ ®i theo §¶ng ®Ó: 1) §¸nh ®æ ®Õ quèc Ph¸p, phong kiÕn An Nam vμ giai cÊp t− s¶n ph¶n çch m¹ng. 2) Lμm cho n−íc An Nam ®−îc ®éc lËp. 3) Thμnh lËp ChÝnh phñ c«ng n«ng binh. 4) TÞch thu tÊt c¶ çc nhμ b¨ng vμ c¬ së s¶n xuÊt cña ®Õ quèc trao cho ChÝnh phñ c«ng n«ng binh. 5) Quèc h÷u ho¸ toμn bé ®ån ®iÒn vμ ®Êt ®ai cña bän ®Õ quèc vμ ®Þa chñ ph¶n çch m¹ng An Nam chia cho n«ng d©n nghÌo. 6) Thùc hiÖn ngμy lμm 8 giê. 7) Huû bá mäi thø quèc tr¸i vμ thuÕ th©n, miÔn çc thø thuÕ cho n«ng d©n nghÌo. 8) §em l¹i mäi quyÒn tù do cho nh©n d©n. 9) Thùc hμnh gi¸o dôc toμn d©n. 10) Thùc hiÖn nam n÷ b×nh quyÒn.

Thay mÆt Quèc tÕ Céng s¶n vμ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam

NGUYÔN ¸I QUèC

Bót tÝch tiÕng Anh, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

B¸O ÇO GöI QUèC TÕ CéNG S¶N

Ngμy 18-2-1930

A. 1) NhËn ®−îc chØ thÞ cña Quèc tÕ Céng s¶n vÒ c«ng t¸c ë §«ng D−¬ng, t«i tõ gi· n−íc §øc vμo th¸ng 6 vμ ®Õn Xiªm vμo th¸ng 7-1928. T«i ®· lμm viÖc víi mét sè ng−êi An Nam di c− ë ®Êy tíi th¸ng 11-1929. 2) Nh÷ng ®iÒu kiÖn ë Xiªm (®óng h¬n lμ c¶ ë Lμo). (a) D©n c− rÊt ph©n t¸n, hÇu hÕt theo ®¹o PhËt, mét sè Ýt theo ®¹o Thiªn chóa. (b) Chõng 10 hay 15 ngh×n ng−êi An Nam di c− ë Xiªm vμ ë Lμo. H¬n mét nöa trong sè hä ®· nhiÒu thÕ hÖ theo ®¹o Thiªn chóa. (c) Kinh tÕ - kh«ng cã c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp tù nhiªn vμ l¹c hËu, ®iÒu ®ã dÉn ®Õn chç ®ång ruéng bá hoang; ng−êi ta cã thÓ sö dông bao nhiªu ®Êt tïy ý, kh«ng h¹n chÕ, kh«ng ®¸nh thuÕ. Th−¬ng nghiÖp ë trong tay ng−êi Trung Quèc. (d) Thiªn nhiªn - nöa n¨m nãng, nöa n¨m l¹nh, vμ ë mïa nμy, tÊt c¶ mäi thø giao th«ng liªn l¹c ®Òu kh«ng thùc hiÖn ®−îc. B. C«ng t¸c cña t«i ë Lμo. 1) Do nh÷ng ®iÒu kiÖn cña ng−êi An Nam (n«ng d©n tù do, thî thñ c«ng, tiÓu th−¬ng), hä chØ cã thÓ ®−îc tæ chøc vμo "Héi ¸i h÷u" víi t− t−ëng yªu n−íc vμ chèng ®Õ quèc. Tr−íc ®©y, hä cã h¬n 1000 ng−êi. Nh−ng hiÖn nay Ýt h¬n v× nh÷ng


ng−êi An Nam theo ®¹o Thiªn chóa bÞ çc gi¸m môc ng−êi Ph¸p ®e do¹ rót phÐp th«ng c«ng nªn hä ®· rót ra khái Héi ¸i h÷u. 2) Ba tr−êng häc ®· ®−îc tæ chøc. Mét tr−êng kh¸c s¾p ®−îc tæ chøc nh−ng ph¶i ho·n l¹i, v×: (a) §Þa ®iÓm gÇn ng−êi Ph¸p. (b) TØnh tr−ëng ng−êi Xiªm theo ®¹o Thiªn chóa. (c) Cã mét nhμ thê do ng−êi Ph¸p lμm cè ®¹o, dÜ nhiªn lμ «ng ta chèng l¹i chóng t«i. 3) Mét tê b¸o, tê "Th©n ¸i" s¾p ®−îc xuÊt b¶n. C. §i vÒ An Nam. §· hai lÇn t«i cè g¾ng vÒ An Nam, nh−ng ph¶i quay trë l¹i. Bän mËt th¸m vμ c¶nh s¸t ë biªn giíi qu¸ cÈn mËt, ®Æc biÖt lμ tõ khi x¶y ra vô An Nam "Quèc d©n ®¶ng". D. Tíi Trung Quèc. T«i ®· cè g¾ng ®i lÇn thø ba khi mét ®ång chÝ tõ Hång C«ng tíi Xiªm vμ tin cho t«i biÕt t×nh h×nh Héi An Nam Thanh niªn Çch m¹ng 2F

1) bÞ tan r·; nh÷ng ng−êi céng s¶n chia thμnh nhiÒu ph¸i v.v.. LËp tøc t«i ®i Trung Quèc, tíi ®ã vμo ngμy 23-12. Sau ®ã, t«i triÖu tËp çc ®¹i biÓu cña 2 nhãm (§«ng D−¬ng vμ An Nam). Chóng t«i häp vμo ngμy mång 6-1. Víi t− çch lμ ph¸i viªn cña Quèc tÕ Céng s¶n cã ®Çy ®ñ quyÒn quyÕt ®Þnh mäi vÊn ®Ò liªn quan ®Õn phong trμo çch m¹ng ë §«ng D−¬ng, t«i nãi cho hä biÕt nh÷ng sai lÇm vμ hä ph¶i lμm g×. Hä ®ång ý thèng nhÊt vμo mét ®¶ng. Chóng t«i cïng nhau x¸c ®Þnh c−¬ng lÜnh vμ chiÕn l−îc theo ®−êng lèi cña Quèc tÕ Céng s¶n. Çc ®¹i biÓu ph¶i tæ chøc mét Trung −¬ng l©m thêi gåm 7 uû viªn chÝnh thøc vμ 7 uû viªn dù khuyÕt. Çc ®¹i biÓu trë vÒ An Nam ngμy 8-2. E. C«ng t¸c cña Trung −¬ng míi. 1) Ngoμi c«ng t¸c hμng ngμy, hä ph¶i tæ chøc ngay: ___________ 1) Nguyªn b¶n tiÕng Anh lµ The Annam Young Revolutionary Association.

a. §oμn thanh niªn céng s¶n. b. Héi t−¬ng tÕ. c. Héi ph¶n ®Õ. Hä còng ph¶i lμm nh÷ng viÖc tèt nhÊt cña hä ®Ó më réng ¶nh h−ëng cña X«viÕt Qu¶ng T©y. 2) §Ó t¹o cho quÇn chóng çch m¹ng, ®Æc biÖt lμ giai cÊp cÇn lao, biÕt r»ng hä ®−îc Quèc tÕ Céng s¶n d×u d¾t vμ giai cÊp c«ng nh©n thÕ giíi ñng hé, r»ng hä ph¶i b¶o vÖ Liªn X« vμ çch m¹ng Trung Quèc, r»ng hä ph¶i ®Êu tranh chèng viÖc chuÈn bÞ chiÕn tranh thÕ giíi míi - t«i ®· viÕt Lêi kªu gäi ®Ó ph©n ph¸t khi Trung −¬ng ®−îc tæ chøc xong (kho¶ng ngμy 20-3).

F. Nh÷ng lùc l−îng cña chóng t«i

Cã 5 tæ chøc chÝnh trÞ ë §«ng D−¬ng: a) §¶ng LËp hiÕn ®−îc lËp nªn bëi mét sè t− s¶n An Nam - ë Nam Kú - hîp t¸c víi ®Õ quèc. b) §¶ng T©n ViÖt ®−îc lËp nªn bëi tÇng líp trÝ thøc ®· mét thêi cã ¶nh h−ëng nh−ng b¾t ®Çu suy yÕu tõ khi cã khñng bè tr¾ng.

c) An Nam Quèc d©n ®¶ng còng ®−îc tæ chøc bëi trÝ thøc vμ giai cÊp tiÓu t− s¶n. Tõ khi bÞ khñng bè tr¾ng, lùc l−îng chñ yÕu cña hä bÞ tiªu diÖt vμ sè cßn l¹i th× ph©n hãa thμnh nhiÒu phe ph¸i: çnh t¶ th× quan hÖ chÆt chÏ víi chóng t«i, çnh h÷u th× ®ang trë thμnh nh− nh÷ng ng−êi manh ®éng.

d) Héi An Nam Thanh niªn Çch m¹ng do chóng t«i tæ chøc tõ n¨m 1925. Cã thÓ nãi r»ng, nã lμ qu¶ trøng, mμ tõ ®ã, në ra con chim non céng s¶n (§¶ng Céng s¶n). Con chim ra ®êi, çi vá bÞ ph¸ huû gÇn hÕt do chÝnh s¸ch sai lÇm cña nh÷ng ng−êi céng s¶n. PhÇn cßn l¹i cña nã chÞu ¶nh h−ëng vμ chÞu sù l·nh ®¹o cña chóng t«i trong c«ng t¸c vËn ®éng quÇn chóng. Tõ nay, víi chÝnh s¸ch ®óng vμ víi sù thèng nhÊt, chóng t«i cã thÓ ch¾c r»ng §¶ng Céng s¶n sÏ tiÕn bé nhanh chãng.


e) MÆc dï non trÎ vμ nhá bÐ, §¶ng Céng s¶n ®−îc tæ chøc tèt nhÊt vμ ho¹t ®éng m¹nh nhÊt trong tÊt c¶ çc lùc l−îng. Chóng t«i cã:

Xiªm: 40 ®¶ng viªn chÝnh thøc vμ dù bÞ. B¾c Kú: 204 " Nam Kú: 51 " Trung Quèc vμ n¬i kh¸c: 15.

(Trung Kú th× ghÐp vμo B¾c Kú vμ Nam Kú). Çc tæ chøc quÇn chóng: B¾c Kú: 2.747 héi viªn Nam Kú: 327 " Xiªm: 500 " Hång C«ng: 14 " Th−îng H¶i: "

Nªn nhí r»ng, tõ khi Héi An Nam Thanh niªn Çch m¹ng tan r·, hai nhãm céng s¶n sö dông nhiÒu - nÕu kh«ng nãi lμ tÊt c¶ - nghÞ lùc vμ thêi gian trong cuéc ®Êu tranh néi bé vμ bÌ ph¸i. g) T×nh h×nh kinh tÕ vμ chÝnh trÞ nãi chung sÏ ®−îc b¸o ço sau v× lóc nμy kh«ng cã tμi liÖu.

G. Phong trμo ®×nh c«ng

Tªn ®Þa ph−¬ng Th¸ng NghÒ nghiÖp Hμ Néi 6-1929 C«ng nh©n c¬ khÝ Sμi Gßn 6 " §μ N½ng 6 " H¶i Phßng 6 C«ng nh©n thuû tinh Nam §Þnh 6 C«ng nh©n ®iÖn H¶i Phßng 7 C«ng nh©n dÖt lôa R¹ch Gi¸ 8 C«ng nh©n kÐo xe Thñ DÇu Mét 8 C«ng nh©n ®ån ®iÒn Sμi Gßn 9 C«ng nh©n kh¸ch s¹n

Chî Lín 9 C«ng nh©n nhμ in Trung Quèc

B¾c Ninh 9 C«ng nh©n lμm g¹ch H¶i Phßng 9 C«ng nh©n h·ng dÇu löa CÇn Th¬ 9 C«ng nh©n kÐo xe BÕn Tre 9 " Mai Mot 9 Phu ®ån ®iÒn Trμ Vinh 10 " R¹ch Gi¸ 10 " KiÕn An 11 C«ng nh©n kÐo xe Ch©u §èc 11 " Nam §Þnh 12 C«ng nh©n x©y dùng H¶i Phßng 12 C«ng nh©n xi m¨ng

(B¶n Thèng kª nμy kh«ng ®Çy ®ñ, mμ chØ lμ ®iÒu t«i biÕt vμo thêi gian hiÖn giê).

H. Khñng bè tr¾ng

BÞ b¾t gi÷, kÕt ¸n tõ 2 n¨m ®Õn 20 n¨m, l−u ®μy, tèng giam vμo nhμ ngôc:

407 ®μn «ng 14 con g¸i vμ ®μn bμ BÞ kÕt ¸n chung th©n: 7 Xö tö theo luËt h×nh: 4 (t«i lμ mét trong sè hä)

ChÕt trong tï: 3 BÞ b¾n chÕt: 1

I. Nh÷ng kiÕn nghÞ

1) Singapo. §¶ng bé Singapo ®· viÕt th− cho chóng t«i nãi r»ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam sÏ ë d−íi sù chØ dÉn cña Singapo. Nh−ng xÐt vÒ hoμn c¶nh ®Þa lý (Nga - Trung Quèc - An Nam) còng nh− hoμn c¶nh chÝnh trÞ (§¶ng m¹nh h¬n, c«ng nghiÖp ph¸t triÓn ë B¾c Kú h¬n ë Nam Kú), t«i kiÕn nghÞ r»ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam sÏ ®−îc sù chØ dÉn tõ


Th−îng H¶i qua Hång C«ng. Tuy nhiªn §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ph¶i quan hÖ thËt chÆt chÏ víi Singapo. V× lÏ ®ã, t«i ®Ò nghÞ §¶ng Céng s¶n Trung Quèc göi mét bøc th− giíi thiÖu ®Ó chóng t«i cã thÓ ph¸i mét ®ång chÝ An Nam lμm viÖc víi Singapo. 2) Xiªm. T«i yªu cÇu §¶ng Céng s¶n Trung Quèc göi mét bøc th− kh¸c vμ ®Þa chØ cña ®ång chÝ l·nh ®¹o nμo ®ã (Trung Quèc) t¹i Xiªm ®Ó çc ®ång chÝ An Nam ë n−íc nμy cã thÓ lμm viÖc víi çc ®ång chÝ Trung Quèc. 3) Sμi Gßn. Trong chõng mùc t«i biÕt th× cã kho¶ng 200 ®ång chÝ Trung Quèc ë ®ã. Nh−ng hä ho¹t ®éng rÊt Ýt v× hä kh«ng cã ng−êi l·nh ®¹o cã n¨ng lùc. T«i ®Ò nghÞ §¶ng Céng s¶n Trung Quèc: (a) Ph¸i mét sè ®ång chÝ l·nh ®¹o ®Õn ®ã. (b) Çc ®¶ng bé Trung Quèc vμ An Nam ë ®ã, mçi §¶ng sÏ cã 1 ®¹i biÓu hoÆc nhiÒu h¬n ®Ó thμnh lËp mét v¨n phßng. V¨n phßng nμy ph¶i: (1) Phèi hîp c«ng t¸c cña hä víi nhau nh»m gi¶i quyÕt quyÒn lîi cña c¶ ng−êi Trung Quèc vμ An Nam. (2) Lμm tèt nhÊt viÖc xÕp ®Æt çc ®ång chÝ Trung Quèc hay An Nam lμm c«ng d−íi tμu thuû ®i Singapo, Sμi Gßn, H¶i Phßng, Hång C«ng, Th−îng H¶i ®Ó gi¶i quyÕt tèt h¬n giao th«ng liªn l¹c cña chóng ta. (3) BÊt cø khi nμo mét ®ång chÝ Trung Quèc bÞ c¶nh s¸t lμm khã kh¨n 3F

2), çc ®ång chÝ An Nam ph¶i b¶o vÖ hä, vμ "ng−îc l¹i". 4) B¾c Kú. Cã mét sè lín c«ng nh©n Trung Quèc ë B¾c Kú, ®Æc biÖt lμ ë H¶i Phßng vμ Hμ Néi. H¬n n÷a, hai thμnh phè nμy vμ çc vïng miÒn ng−îc lμ ®−êng duy nhÊt dÔ dμng cho sù th«ng th−¬ng víi Qu¶ng T©y vμ V©n Nam, t«i kiÕn nghÞ §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ph¸i mét sè ®ång chÝ cã kh¶ n¨ng ®Õn c«ng t¸c ë nh÷ng thμnh phè ®ã.

___________ 2) Nguyªn v¨n: Whenever a Chinese comrade is "out" by Police.

5) V©n Nam. Cã chõng 2.000 ng−êi Trung Quèc vμ nhiÒu h¬n mét chót lμ c«ng nh©n An Nam ë ngμnh ®−êng s¾t V©n Nam . T«i nghe nãi cã çc ®ång chÝ Trung Quèc ë ®ã. T«i hái ®Þa chØ cña vμi ng−êi trong sè çc ®ång chÝ ®ã ®Ó chóng t«i cã thÓ ph¸i mét sè ®ång chÝ An Nam ®Õn phèi hîp víi hä. 6) Qu¶ng T©y. B¾c Ninh, Cao B»ng, L¹ng S¬n vμ nh÷ng tØnh kh¸c cña An Nam ë vïng ®ã rÊt quan träng vÒ chiÕn l−îc ®èi víi Qu¶ng T©y. Tr−íc ®©y, chóng t«i ®· cã n¨m ®ång chÝ lμm viÖc ë ®ã. Míi ®©y tÊt c¶ hä ®Òu ®· bÞ b¾t. T«i kiÕn nghÞ ph¸i nh÷ng ng−êi kh¸c ®Õn. Nh−ng chóng t«i ph¶i bμn xem thùc hiÖn viÖc ®ã nh− thÕ nμo. 7) Hång C«ng. Sù hiÓu biÕt vÒ lý luËn vμ chÝnh trÞ cña çc ®ång chÝ An Nam rÊt thÊp, viÖc häc tËp vμ ®äc s¸ch b¸o ë thuéc ®Þa gÇn nh− kh«ng cã ®−îc. Th−îng H¶i th× qu¸ xa. Do ®ã, t«i ®Ò nghÞ tæ chøc mét líp häc ë Hång C«ng. Chóng t«i ph¶i th¶o luËn xem nªn tæ chøc líp häc ®ã thÕ nμo. 8) Th−îng H¶i. Cã binh lÝnh An Nam ë ®©y. Chóng t«i ph¶i bμn xem nªn lμm viÖc víi hä nh− thÕ nμo. K. Nh÷ng vÊn ®Ò nh− ph¸i nh÷ng ®ång chÝ An Nam ®Õn häc ë tr−êng §¹i häc, vÊn ®Ò kinh tÕ, c−¬ng vÞ c«ng t¸c cña t«i, v.v.. T«i nghÜ lμ t«i sÏ nãi víi çc ®ång chÝ khi chóng ta gÆp nhau th× tèt h¬n. Mét lÇn n÷a t«i ®Ò nghÞ gÆp çc ®ång chÝ, cμng sím cμng tèt, v× çc ®ång chÝ cña t«i cã thÓ cÇn t«i ë Hång C«ng ®óng vμo lóc nμy. L. T«i rêi Hång C«ng vμo ngμy 13-2. Cho tíi khi ®ã t«i kh«ng nhËn ®−îc tin tøc g× tõ Ph¸p vμ hai ®ång chÝ An Nam. T«i rÊt lo l¾ng vÒ hä. Lêi kªu gäi 4F

3) T¸i bót: §ång chÝ th©n mÕn, t«i mong ®−îc gÆp ®ång chÝ cμng sím cμng tèt. 1- V× b¸o ço nμy viÕt ®· ®−îc hai ngμy mμ vÉn

___________ 3) Lêi kªu gäi viÕt d−íi b¸o ço trªn ®· ®−a ë trang 8 - 10.


ch−a ®Õn tay ®ång chÝ. Nh− vËy qu¸ chËm trÔ. 2- Chóng ta cã thÓ gi¶i quyÕt tÊt c¶ nh÷ng vÊn ®Ò nμy trong vßng vμi giê nh−ng t«i ®· mÊt t¸m ngμy råi. 3- T«i buéc lßng ph¶i ®îi, kh«ng biÕt lμm g× c¶, trong khi ®ã c«ng viÖc kh¸c ®ang chê t«i.

N.A.Q


TH¦ GöI §¹I DIÖN TæNG C¤NG HéI THèNG NHÊT PH¸P ë QUèC TÕ C¤NG HéI

§ång chÝ th©n mÕn, §Ò nghÞ ®ång chÝ hái §¶ng bé vÒ viÖc göi c¸c b¸o vμ t¹p chÝ cña §¶ng cho chóng t«i ®Ó chóng t«i dÞch ®¨ng b¸o cña chóng t«i. §Çu ®Ò vμ tªn b¸o, t¹p chÝ nªn gÊp vμo phÝa trong. §ång thêi göi cho chóng t«i mét tê b¸o t− s¶n cña n−íc c¸c ®ång chÝ ®Ó c·i víi c¶nh s¸t nÕu chóng ph¸t hiÖn chóng t«i nhËn b¸o chÝ céng s¶n.

Lêi chμo céng s¶n Ngμy 27 th¸ng 2 n¨m 1930

Thay mÆt §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng5F

4)

NGUYÔN ¸I QUèC §Þa chØ cña t«i: ¤ng Lý, H−¬ng C¶ng tiÓu d¹ b¸o, Sè nhμ 53, phè Uynhªm, Hång C«ng. Bót tÝch tiÕng Anh, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

___________ 4) Trong nguyªn b¶n, viÕt For the C.P. of Indochina.


TH¦ GöI V¡N PHßNG §¹I DIÖN §¶NG CéNG S¶N §øC ë QUèC TÕ CéNG S¶N

Çc ®ång chÝ th©n mÕn, Trong hoμn c¶nh t«i sèng kh«ng hîp ph¸p, t«i cÇn cã mét nghÒ ®Ó nãi víi ng−êi kh¸c. T«i ®ãng vai phãng viªn b¸o chÝ. Nh−ng cÇn ph¶i chøng thùc ®−îc danh nghÜa ®ã cña t«i. Trong sè tÊt c¶ çc b¸o cña çc ®¶ng chóng ta, t«i thÊy chØ cã mçi mét tê b¸o kh«ng mang çi tªn "cã tÝnh chÊt lËt ®æ" vμ cã thÓ cÊp cho t«i mét giÊy chøng nhËn thuËn tiÖn, ®ã lμ b¸o ThÕ giíi. T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ xin cho t«i mét giÊy chøng nhËn lμ phãng viªn b¸o ThÕ giíi. Tªn cña t«i sÏ lμ L.M.V−¬ng. NÕu çc ®ång chÝ cÇn biÕt nh÷ng ®iÒu g× thªm vÒ t«i, çc ®ång chÝ cø hái çc ®ång chÝ Ph¸p.

Lêi chμo céng s¶n th©n ¸i Ngμy 27 th¸ng 2 n¨m 1930

NGUYÔN ¸I QUèC

§Þa chØ cña t«i (chØ dïng ®Ó göi giÊy chøng nhËn cho t«i th«i):

¤ng TIÕT NGUYÖT L¢M Hoa Phong c«ng ty, sè nhμ 136, ®−êng Wan Chai, Hång C«ng. Bót tÝch tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

TH¦ GöI §¹I DIÖN §¶NG CéNG S¶N PH¸P ë QUèC TÕ CéNG S¶N

Çc ®ång chÝ th©n mÕn, 1. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ®· ®−îc thμnh lËp. VÒ vÊn ®Ò tæ chøc, t«i ®· göi b¸o ço cho Ban ph−¬ng §«ng. Do ®ã, t«i thÊy kh«ng cÇn nh¾c l¹i ë ®©y, çc ®ång chÝ sÏ xem b¸o ço ®ã ë Ban ChÊp hμnh Quèc tÕ Céng s¶n. 2. T«i cã mÊy yªu cÇu vμ c©u hái sau ®©y víi çc ®ång chÝ. CÇn gi¸o dôc çc ®ång chÝ An Nam chóng t«i, v× tr×nh ®é t− t−ëng, lý luËn vμ kinh nghiÖm chÝnh trÞ cña çc ®ång chÝ ®ã cßn rÊt thÊp. T«i yªu cÇu çc ®ång chÝ: (a) cho chóng t«i mét tñ s¸ch çc t¸c phÈm cña M¸c vμ Lªnin, vμ çc s¸ch kh¸c cÇn cho viÖc gi¸o dôc céng s¶n chñ nghÜa; (b) göi cho chóng t«i b¸o L'HumanitÐ vμ t¹p chÝ Inprekorr vμ c¶ §iÒu lÖ, C−¬ng lÜnh cña §¶ng vμ §oμn thanh niªn céng s¶n. 3. Çch göi: s¸ch th× ®ãng vμo nh÷ng gãi nhá, b¸o vμ tμi liÖu th× cho vμo phong b×, giÊu vμo trong çc ®Çu ®Ò: §iÒu lÖ vμ C−¬ng lÜnh. 4. Cho t«i vμi ®Þa chØ ch¾c ch¾n ë Pari ®Ó chóng t«i cã thÓ viÕt th− cho çc ®ång chÝ. Cho chóng t«i biÕt tªn nh÷ng con tμu ch¹y ®−êng Ph¸p - ViÔn §«ng trªn ®ã cã çc ®ång chÝ Ph¸p lμm viÖc vμ cho chóng t«i biÕt tªn çc ®ång chÝ ®ã ®Ó chóng t«i cã thÓ b¾t liªn l¹c víi hä (chóng t«i ë ®©y buéc ph¶i thay ®æi chç ë lu«n cho nªn kh«ng thÓ cho biÕt ®Þa chØ ®−îc). 5. Chóng t«i sÏ lμm çch nμo ®Ó sù hîp t¸c gi÷a §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vμ §¶ng Céng s¶n Ph¸p thùc sù cã hiÖu qu¶.


6. T«i ®−îc biÕt cã nh÷ng ®ång chÝ ViÖt Nam ë Pari lîi dông danh nghÜa ®¶ng viªn ®Ó nhËn (nãi ®óng h¬n lμ bßn rót) tiÒn cña çc c«ng nh©n An Nam. T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ kiÓm so¸t hä ®Ó tr¸nh g©y Ên t−îng xÊu trong c«ng nh©n. (B) 6F

5) Hoμng lμ mét ng−êi tèt nh−ng kh«ng biÕt g× vÒ chÝnh trÞ. Anh ta ®· göi nh÷ng ng−êi ph¶n çch m¹ng ®Õn Tr−êng ®¹i häc çc d©n téc ph−¬ng §«ng (nh÷ng ng−êi nhiÖt t×nh theo ph¸i NguyÔn ThÕ TruyÒn) vμ ®· cö nh÷ng ®¹i biÓu (®Õn §¹i héi lÇn thø s¸u) ®¸nh lÉn nhau vμ g©y nh÷ng chuyÖn tai tiÕng. T«i yªu cÇu tõ nay Tr−êng kh«ng nhËn çc ®¹i biÓu hoÆc häc sinh An Nam nμo kh«ng cã sù giíi thiÖu cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. 7. Coi nh− b−íc ®Çu cña sù hîp t¸c, t«i ®Ò nghÞ §¶ng Céng s¶n Ph¸p c«ng bè mét bøc th− gãp ý kiÕn víi §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam vμ ra lêi kªu gäi lÝnh Ph¸p ë §«ng D−¬ng. Th− vμ lêi kªu gäi ®ã ph¶i ng¾n gän ®Ó chóng t«i cã thÓ dÞch vμ ph©n ph¸t d−íi h×nh thøc truyÒn ®¬n (do chóng t«i ph¶i in theo lèi cæ s¬). T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ göi cho t«i b¶n gèc nh÷ng tμi liÖu ®ã. 8. §Þa chØ göi cho t«i: VÒ th− (Göi cho Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Trung Quèc ®Ò trªn phong b×: ¤ng VÝcto L¬b«ng, 123, ®¹i lé Céng hoμ, Pari, Ph¸p). VÒ s¸ch b¸o: ¤ng Lý, H−¬ng C¶ng tiÓu d¹ b¸o, 53, phè Uynhªm, Hång C«ng. 9. Lóc nμy t«i ch−a biÕt râ vÞ trÝ cña t«i. T«i hiÖn lμ ®¶ng viªn §¶ng Céng s¶n Ph¸p hay §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ? Cho ®Õn khi cã lÖnh míi, t«i vÉn ph¶i chØ ®¹o c«ng viÖc cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Nh−ng víi danh nghÜa g×? T«i kh«ng tham gia Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam v× t«i ch−a trë vÒ §«ng D−¬ng ®−îc, nhÊt lμ lóc nμy, chóng ®· ban cho t«i mét çi ¸n tö h×nh v¾ng mÆt. Sù uû nhiÖm c«ng t¸c cña Quèc tÕ Céng s¶n cho t«i ®· hÕt h¹n ch−a? NÕu ch−a, t«i vÉn tham gia Ban ph−¬ng §«ng ë ®©y? T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ nh¾c Ban Th−êng vô Quèc tÕ Céng s¶n cho quyÕt ®Þnh vÒ viÖc nμy.

___________ 5) Nguyªn v¨n cã ch÷ (B) ch−a râ ý nghÜa.

10. Sau khi thμnh lËp §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam cã lêi kªu gäi sÏ ®−îc ph©n ph¸t trong c¶ n−íc vμo kho¶ng ngμy 20-3. Tr−íc ®©y t«i cã nhËn chØ thÞ cña Quèc tÕ Céng s¶n dμn xÕp (?) çc vÊn ®Ò vÒ çch m¹ng ë §«ng D−¬ng, nay nhiÖm vô ®· hoμn thμnh, t«i nghÜ cã bæn phËn göi cho çc b¹n vμ çc ®ång chÝ Lêi kªu gäi nμy. (Nguyªn v¨n Lêi kªu gäi) 7F

6). T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ: a) C«ng bè trªn b¸o L'HumanitÐ vμ t¹p chÝ Inprekorr Lêi kªu gäi nh©n dÞp thμnh lËp §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. b) ChuyÓn nh÷ng th− kÌm theo.

c) Vμ tr¶ lêi cho t«i biÕt.

Lêi chμo céng s¶n th©n ¸i Ngμy 27 th¸ng 2 n¨m 1930

NGUYÔN ¸I QUèC Bót tÝch tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

___________ 6) Xem Lêi kªu gäi ë tr.8-10.


TH¦ GöI V¡N PHßNG §¹I DIÖN §¶NG CéNG S¶N Mü

Ngμy 27-2-1930

Çc ®ång chÝ th©n mÕn, T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ hái §¶ng bé vÒ viÖc göi cho chóng t«i b¸o vμ t¹p chÝ cña §¶ng ®Ó chóng t«i cã thÓ dÞch ®¨ng b¸o cña chóng t«i. §Çu ®Ò vμ tªn b¸o, t¹p chÝ th× nªn gÊp vμo phÝa trong. §ång thêi göi cho chóng t«i mét tê b¸o t− s¶n ®Ó c·i víi c¶nh s¸t nÕu chóng ph¸t hiÖn chóng t«i nhËn b¸o §¶ng.

Lêi chμo céng s¶n Thay mÆt §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng

NGUYÔN ¸I QUèC §Þa chØ cña t«i: ¤ng Lý, H−¬ng C¶ng tiÓu d¹ b¸o, Sè nhμ 53, phè Uynhªm, Hång C«ng. Bót tÝch tiÕng Anh, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

TH¦ GöI §åNG CHÝ S¤TA Liªn ®oμn chèng ®Õ quèc - BÐclin

Ngμy 27-2-1930 Çc ®ång chÝ th©n mÕn, T«i ®ang ë Trung Quèc. Khã cã thÓ viÕt dμi cho ®ång chÝ lóc nμy. ChØ v¾n t¾t mÊy ch÷. a) §¶ng ®· ®−îc thμnh lËp ë §«ng D−¬ng. b) Cã thÓ hai tuÇn n÷a t«i sÏ viÕt cho ®ång chÝ dμi h¬n. Hai th¸ng n÷a sÏ cã nh÷ng tin vui cho Liªn ®oμn. c) §ång chÝ cã nhËn ®−îc tÊt c¶ th− tõ t«i göi cho ®ång chÝ kh«ng?

d) Göi cho t«i nh÷ng §iÒu lÖ, C−¬ng lÜnh, tμi liÖu cña Liªn ®oμn, bá vμo phong b× cña mét hiÖu bu«n vμ göi ®Õn ®Þa chØ sau ®©y:

¤ng TIÕT NGUYÖT L¢M Hoa Phong c«ng ty,

136, ®−êng Wan Chai, Hång C«ng. e) Göi cho t«i c¶ b¸o ¶nh cña Cøu tÕ c«ng nh©n. §©y

chØ lμ "mμn khãi" ®Ó nhËn çc b¸o kh¸c. §ång chÝ göi b¸o ®ã cho t«i theo ®Þa chØ:

¤ng Lý, H−¬ng C¶ng tiÓu d¹ b¸o, 53 phè Uynhªm, Hång C«ng.


f) Cho t«i ®Þa chØ cña mét tê b¸o Ên §é tèt nhÊt. g) Ýt l©u n÷a, t«i sÏ göi cho ®ång chÝ nh÷ng phong b× ®Ó ®Ò nghÞ ®ång chÝ chuyÓn ®Õn nh÷ng ®Þa chØ kh¸c nhau, ngoμi phong b× ghi çc ký hiÖu sau ®©y: G lμ ®Ó göi cho b¸o TiÕng cßi (M¸txc¬va) P lμ ®Ó göi cho b¸o Sù thËt (M¸txc¬va) I lμ ®Ó göi cho t¹p chÝ Th− tÝn quèc tÕ (BÐclin) Göi tíi ®ång chÝ vμ Anna nh÷ng kû niÖm çch m¹ng th©n mÕn.

P¤N

Bót tÝch tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

TH¦ GöI ÇC §åNG CHÝ LI£N X¤

Ngμy 28-2-1930

Çc ®ång chÝ th©n mÕn, Ng−êi An Nam, nhÊt lμ nh÷ng ng−êi lao ®éng, muèn biÕt n−íc Nga. Nh−ng çc s¸ch b¸o çch m¹ng ®Òu bÞ ph¸p luËt hμ kh¾c cña ®Õ quèc Ph¸p nghiªm cÊm. H¬n n÷a, c«ng nh©n vμ n«ng d©n An Nam phÇn lín kh«ng biÕt ch÷. Nh÷ng ng−êi cã häc chót Ýt kh«ng biÕt thø tiÕng nμo kh¸c ngoμi tiÕng An Nam. NhiÖm vô cña chóng t«i lμ ph¶i nãi víi hä vÒ Tæ quèc ®ã cña giai cÊp v« s¶n nh− thÕ nμo. §Ó lμm viÖc nμy t«i cã ý ®Þnh viÕt mét quyÓn s¸ch, - b»ng tiÕng An Nam, ®−¬ng nhiªn - d−íi h×nh thøc: "Nh÷ng kû niÖm vÒ cuéc du lÞch cña t«i". T«i mong r»ng nã sÏ sinh ®éng, hÊp dÉn, dÔ ®äc vμ cã nhiÒu mÈu chuyÖn. §©y lμ §Ò c−¬ng cña t«i vÒ cuèn s¸ch ®ã.

I. TR¦íC ÇCH M¹NG

1. §iÒu kiÖn sèng cña c«ng nh©n vμ n«ng d©n. 2. Çc tæ chøc çch m¹ng, c«ng t¸c vμ sù hy sinh cña çc tæ chøc ®ã. 3. Sù chuÈn bÞ cho cuéc çch m¹ng. 4. C«ng t¸c bÝ mËt cña R.K.P.

II. TRONG CUéC ÇCH M¹NG

1. Çch m¹ng b¾t ®Çu. 2. §¶ng vµ çc c«ng ®oµn.


3. N«ng d©n, sinh viªn, phô n÷, nhi ®ång tham gia çch m¹ng. 4. Nh÷ng khã kh¨n do bän ®Õ quèc g©y ra, bän ph¶n çch m¹ng Nga, n¹n thiÕu ®ãi, vμ sù anh dòng çch m¹ng. 5. Sù ph¸t triÓn dÇn dÇn cña ®Êt n−íc X«viÕt. 6. Chñ nghÜa céng s¶n thêi chiÕn2 (®êi sèng thùc).

III. NGμY NAY

1. Tæ chøc ChÝnh phñ X«viÕt. 2. §iÒu kiÖn sèng cña c«ng nh©n, n«ng d©n, binh lÝnh,

phô n÷, sinh viªn, nhi ®ång, phô l·o, v.v.. §¹i häc c«ng nh©n, tr−êng §¶ng, v.v..

3. §êi sèng trong çc nhμ m¸y, tr¹i lÝnh, tr−êng häc (gi¸o dôc, gi¶i trÝ, nghØ hÌ, v.v.). 4. H«n nh©n vμ nhμ ë. 5. Çc hîp t¸c x·. 6. Phó n«ng vμ con bu«n.

7. VÊn ®Ò ruéng ®Êt. 8. KÕt qu¶ cña chÝnh s¸ch kinh tÕ míi3 vμ cña kÕ ho¹ch 5 n¨m. 9. Quèc tÕ céng s¶n4, Quèc tÕ C«ng héi5, Quèc tÕ N«ng d©n6 (sè héi viªn vμ çc n−íc tham gia). 10. R¹p h¸t, bÖnh viÖn, nhμ trÎ, v.v.. 11. Sè liÖu so s¸nh (1914-1930) vÒ: a) sè tæ chøc c«ng nh©n vμ n«ng d©n, thμnh viªn cña çc tæ chøc nμy; b) vÒ sè tr−êng häc vμ sè häc sinh; c) vÒ bÖnh viÖn vμ çc c¬ quan x· héi kh¸c; d) sè c«ng nh©n vμ n«ng d©n biÕt ch÷; e) s¶n xuÊt trong n−íc.

v.v., v.v.. B©y giê cã hai vÊn ®Ò ®−îc ®Æt ra: 1. Tμi liÖu: T«i kh«ng cã g× c¶. T«i ®Ò nghÞ çc ®ång chÝ cung cÊp cho t«i tμi liÖu b»ng tiÕng Ph¸p hay tiÕng Anh. Göi ®Õn

cho Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Trung Quèc. §Ò ngoμi b×: Göi «ng VÝcto L¬b«ng, 123 - §¹i lé Céng hoμ, Pari, Ph¸p, víi c©u ghi: "Nhê chuyÓn ngay tøc kh¾c". 2. ViÖc in: ë ®©y chóng t«i chØ cã poly-copie nªn chØ cã thÓ in nhiÒu nhÊt lμ mét tr¨m b¶n. Ch÷ çi ViÖt Nam gièng nh− ch÷ çi Latinh víi mét sè dÊu phô, vÝ dô: a μ ¸ © ¹ ·, v.v., khi viÕt xong cuèn s¸ch, chóng t«i cã thÓ in ë n¬i çc ®ång chÝ ®−îc kh«ng? T«i tin t−ëng ë ®ång chÝ vÒ mÆt tμi liÖu còng nh− vÒ nh÷ng lêi khuyªn cÇn thiÕt. H·y tr¶ lêi cho t«i theo ®Þa chØ trªn.

Lêi chμo céng s¶n anh em

NGUYÔN ¸I QUèC



TH¦ GöI V¡N PHßNG §¹I DIÖN §¶NG CéNG S¶N ANH ë QUèC TÕ CéNG S¶N

§ång chÝ th©n mÕn, T«i ®Ò nghÞ ®ång chÝ göi cho chóng t«i b¸o La Vie OuvriÌre vμ t¹p chÝ cña Quèc tÕ C«ng héi ®á. Çc b¸o chÝ ®ã sÏ d¸n tem Ph¸p vμ tªn çc b¸o ph¶i giÊu kÝn. §ång thêi göi cho chóng t«i bÊt kú mét tê b¸o t− s¶n nμo (nhËn ë b¸o La Vie OuvriÌre). §iÒu nμy lμ ®Ó chèi c·i nÕu c¶nh s¸t thÊy r»ng chóng t«i nhËn çc b¸o chÝ "lËt ®æ".

Lêi chµo céng s¶n th©n ¸i Ngµy 28 th¸ng 2 n¨m 1930 Thay mÆt §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (§«ng D−¬ng)

NGUYÔN ¸I QUèC §Þa chØ cña t«i:

¤ng Lý, H−¬ng C¶ng tiÓu d¹ b¸o, sè nhμ 53, phè Uynhªm, Hång C«ng.


B¸O ÇO GöI QUèC TÕ CéNG S¶N

VÒ PHONG TRμO ÇCH M¹NG ë AN NAM

Tõ khi ®Õ quèc Ph¸p x©m chiÕm An Nam, trong n−íc, lu«n lu«n cã phong trμo quèc gia. Nh−ng tr−íc n¨m 1905, ®ã lμ mét sù hçn hîp gi÷a chñ nghÜa ph¶n ®Õ, chèng c«ng gi¸o vμ CÇn V−¬ng7. Tuy vËy, lóc ®ã kh«ng cã phong trμo quÇn chóng, kh«ng cã mét tæ chøc nμo nh− mét ®¶ng. Ngän cê d©n téc do Hoμng Hoa Th¸m n¾m, cïng víi mét sè Ýt ng−êi cã tinh thÇn kiªn quyÕt vμ ®−îc sù gióp ®ì cña n«ng d©n, ®· ®¸nh chiÕm Yªn ThÕ vμ tiÕn hμnh çc cuéc chiÕn ®Êu chíp nho¸ng chèng nhμ cÇm quyÒn Ph¸p. Bän Ph¸p kh«ng thÓ tiªu diÖt ®−îc Hoμng Hoa Th¸m, do ®ã nh©n d©n tin r»ng Hoμng Hoa Th¸m lμ thÇn th¸nh, biÕt tr−íc ®−îc mäi viÖc. N¨m 1911, bän Ph¸p thuª mét tªn ph¶n béi ®Çu ®éc Hoμng Hoa Th¸m.

N¨m 1905, th¾ng lîi cña NhËt ®èi víi Nga ®· cã tiÕng vang to lín ë An Nam. Nh©n d©n nãi r»ng: "Ng−êi da vμng kh«ng cßn kÐm ng−êi da tr¾ng". Hä cho NhËt lμ kÎ v« ®Þch cña tù do ë çc n−íc ch©u ¸. Thªm vμo tinh thÇn ®ã, nÒn v¨n häc c¶i l−¬ng Trung Hoa cña L−¬ng Kh¶i Siªu vμ Khang H÷u Vi ®· ®−a tinh thÇn d©n téc An Nam lªn ®é cao. Sau ®ã b¾t ®Çu cã cuéc ®i ra n−íc ngoμi cña tÇng líp trÝ thøc sang NhËt B¶n. Nh÷ng ng−êi ®i ra n−íc ngoμi ®ã cã tæ chøc mét ®¶ng, cã mét hoμng th©n lμm chñ tÞch vμ mét nhμ v¨n hμo næi tiÕng (Phan Béi Ch©u) lμm tæng th− ký. §¶ng nμy còng nh− hy väng vμo sù gióp ®ì cña NhËt B¶n ®· kh«ng kÐo dμi ®−îc l©u. NhËt B¶n lîi dông phong trμo ®ã ®Ó do¹ Ph¸p vμ buéc Ph¸p ph¶i ký mét hiÖp −íc (1907) cho NhËt cã quyÒn ®−a qu©n ®éi sang An Nam khi xø thuéc ®Þa nμy cã triÖu chøng n¸o ®éng, chóng trôc xuÊt sinh viªn An Nam ra khái n−íc NhËt. Mét sè nh÷ng ng−êi xuÊt d−¬ng trë vÒ An Nam bÞ


giam mét thêi gian, hoÆc quay l¹i lμm gi¸n ®iÖp cho chÝnh phñ thùc d©n. Mét sè sang Trung Quèc. Cßn hoμng th©n lμm chñ tÞch ®¶ng vÉn cßn ë NhËt sèng d−íi sù kho¶n ®·i cña bän quý téc NhËt B¶n, bän nμy cÊp cho mçi th¸ng 50 yªn. §¶ng Quang phôc hoÆc §¶ng Quèc d©n ®Õn ®©y chÊm døt.

N¨m 1908, mét cuéc b·i c«ng cña n«ng d©n næ ra trong toμn quèc, nh÷ng ng−êi b·i c«ng ë mçi huyÖn tËp hîp l¹i b¾t mét sè bän thu thuÕ chî bá vμo bao vμ nÐm xuèng s«ng, b¾t çc quan l¹i ë huyÖn ®−a lªn tØnh vμ trao tr¶ l¹i cho chÝnh quyÒn Ph¸p, giÕt mét sè c¶nh s¸t vμ ph¸ mét vμi tr¹m c¶nh s¸t. Ngoμi ra nh÷ng ng−êi b·i c«ng tá ra «n hoμ vμ hä kh«ng cã vò khÝ. §Æc ®iÓm cña cuéc b·i c«ng lμ lßng c¨m thï ®Æc biÖt h−íng vμo quan l¹i An Nam lμm c«ng cô tèi ®¾c lùc cho chÝnh quyÒn vμ lμ nh÷ng kÎ g©y ra khæ cùc. Nh÷ng ng−êi b·i c«ng ®ßi mét çch «n hoμ bän Ph¸p ph¶i rót nh÷ng quan l¹i ®ã ®i vμ ph¶i gi¶m thuÕ ®iÒn thæ. §Ó biÓu thÞ sù ®oμn kÕt, mäi ng−êi b·i c«ng ®Òu c¾t tãc ng¾n (ng−êi An Nam quen ®Ó tãc dμi nh− ng−êi Sik ë Ên §é) vμ gäi nhau lμ anh em. Cuéc b·i c«ng kÐo dμi ba bèn ngμy vμ cuèi cïng bÞ ®μn ¸p b»ng nhiÒu cuéc chÐm giÕt ®Ém m¸u. Bän Ph¸p gäi cuéc b·i c«ng ®ã lμ "cuéc b¹o ®éng cña nh÷ng anh em tãc ng¾n". Sau ®ã lμ giai ®o¹n khñng bè tr¾ng. TÊt c¶ nh÷ng ng−êi c¾t tãc ng¾n ®Òu bÞ b¾t. TÊt c¶ nh÷ng ng−êi trÝ thøc nμo cã ®«i chót tiÕng t¨m ®Òu bÞ ®−a ®i ®μy. TÊt c¶ çc tr−êng t− thôc ®Òu bÞ ®ãng cöa vμ tÊt c¶ çc s¸ch b¸o n−íc ngoμi ®Òu bÞ cÊm. TÊt c¶ nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o hoÆc bÞ coi lμ ng−êi l·nh ®¹o - kho¶ng 200 - ®Òu bÞ chÆt ®Çu. ThuÕ m¸ t¨ng. N¨m 1910, binh sÜ An Nam ë Hμ Néi cã tæ chøc mét cuéc ®Çu ®éc8 tÊt c¶ ng−êi Ph¸p ë trong thμnh phè. Binh lÝnh vμ sÜ quan Ph¸p ®ang ¨n c¬m tèi nh− th−êng lÖ, mét sè ®· thÊy buån ngñ. Ng−êi ®éi An Nam ®· cã mÆt ë ®ån vμ s½n sμng ra lÖnh khëi nghÜa. BÊt chît mét ®¹i uý Ph¸p ®Õn tr¹i, ngõng b÷a c¬m tèi vμ cho b¸o ®éng. Çc binh sÜ çch m¹ng bÞ mét tªn ®Çy tí cña tªn ®¹i uý ph¶n béi. Cuéc ®Çu ®éc bÞ ®μn ¸p rÊt tμn nhÉn. Nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o bÞ b¾t ngåi trªn mòi l−ìi lª vμ dïng k×m nguéi røt tõng miÕng thÞt mét. Cha mÑ hä ph¶i chøng kiÕn cuéc tμn s¸t vμ lÔ chÆt ®Çu. §Çu cña ph¹m nh©n bÞ c¾m vμo ®Çu gËy tre ®Æt ë nh÷ng ®−êng phè ®«ng ng−êi

trong nhiÒu ngμy. Nh÷ng ng−êi tham gia vô ®Çu ®éc tá ra rÊt dòng c¶m. Khi bän quan l¹i hái, hä chØ tr¶ lêi r»ng: "ChÝnh chóng t«i míi lμ ng−êi xö çc anh, chø kh«ng ph¶i çc anh lμ ng−êi xö chóng t«i". Trªn ®o¹n ®Çu ®μi, hä nãi víi ng−êi An Nam r»ng: "NÕu çc b¹n tiÕp tôc c«ng viÖc cña chóng t«i vμ thμnh c«ng trong c«ng viÖc mμ chóng t«i ®· thÊt b¹i th× chóng t«i chÕt còng vui". N¨m 1911, cã mét vô kh¸c n÷a. Mét tr¸i bom næ ë s©n mét tiÖm cμ phª Ph¸p giÕt chÕt nhiÒu sÜ quan vμ th−êng d©n Ph¸p. Nh÷ng ng−êi nÐm bom trèn tho¸t, nh−ng d©n chóng Ph¸p ë Hμ Néi muèn yªu cÇu nhμ cÇm quyÒn "cho mét bμi häc". Do ®ã nhiÒu ng−êi An Nam bÞ b¾t vμ bÞ b¾n chÕt. LuËt giíi nghiªm ®−îc c«ng bè vμ tiÕp theo sau lμ khñng bè tr¾ng.

N¨m 1915 nhμ çch m¹ng L−¬ng Ngäc QuyÕn bÞ b¾t giam ë tØnh Th¸i Nguyªn. Trong khi ë nhμ lao, «ng cã tæ chøc mét cuéc b¹o ®éng. Cuéc b¹o ®éng b¾t ®Çu ë trong nhμ lao sau lan ra thμnh phè. NhiÒu ng−êi Ph¸p bÞ giÕt, nhiÒu ng−êi kh¸c ph¶i bá ch¹y. Nh÷ng ng−êi çch m¹ng chiÕm gi÷ thμnh phè trong nhiÒu tuÇn. Bän Ph¸p ph¸ hÕt lóa m¸ trong tØnh vμ tæ chøc phong to¶. Phong trμo bÞ thiÕu l−¬ng thùc nªn ®· thÊt b¹i.

N¨m 1916 l¹i chøng kiÕn mét cuéc khëi nghÜa kh¸c. LÇn nμy lμ nhμ vua An Nam trÎ tuæi khëi ®Çu phong trμo. Bän Ph¸p b¾t hμng ngμn thanh niªn An Nam sang chiÕn tr−êng Ph¸p vμ Banc¨ng. Nhμ vua cã liªn l¹c bÝ mËt víi binh lÝnh An Nam vμ chuÈn bÞ cuéc khëi nghÜa. Nh−ng v× bÞ mét tªn quan ph¶n béi nªn nhμ vua bÞ b¾t vμi giê tr−íc thêi gian ®Þnh næ ra cuéc khëi nghÜa. Nh÷ng ng−êi gióp viÖc bÞ chÆt ®Çu vμ nhμ vua bÞ ®−a ®i ®μy ë ®¶o Rªuyni«ng ë ch©u Phi. N¨m 1919, nh©n d©n thuéc ®Þa ch−a biÕt cuéc çch m¹ng Nga, biÕt ®−îc mét Ýt th× l¹i bÞ tuyªn truyÒn cña ®Õ quèc xuyªn t¹c thμnh mét viÖc rÊt d· man: "mét ng−êi l«ng l¸ c¾n con dao gi÷a hai hμm r¨ng, m¸u me tõ trªn con dao nhá giät xuèng"... Do ®ã tÊt c¶ ®Òu bÞ bμi h¸t tù do cña tæng thèng Uynx¬n mª hoÆc. Còng nh− d©n téc TriÒu Tiªn, Ai CËp, Xyri vμ çc d©n téc bÞ ¸p bøc kh¸c, mét sè nh÷ng ng−êi quèc gia


ViÖt Nam trÎ tuæi göi mét b¶n yªu cÇu cho Héi nghÞ hoμ b×nh ë VÐcx©y9. Hä nhËn ®−îc nh÷ng bøc th− rÊt hay cña çc ph¸i ®oμn høa sÏ "chó ý xem xÐt". ThÕ lμ hÕt. Tuy thÕ nh÷ng tê giÊy ng©y th¬ ®ã l¹i ®· g©y ra nh÷ng tiÕng sña ®iªn cuång trªn b¸o chÝ thùc d©n Ph¸p, binh sÜ An Nam ë Ph¸p bÞ lôc so¸t vμ "qu¶n chÕ" nghiªm ngÆt. Tõ n¨m 1920 trë ®i, mét héi tËp hîp tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö quèc gia cña çc thuéc ®Þa ®−îc tæ chøc ë Pari. Hä ra mét tê b¸o vμ lμm d− luËn bμn t¸n s«i næi10. TÊt nhiªn, ng−êi An Nam lμ trung t©m cña tæ chøc Êy. KÕt qu¶ cña tÊt c¶ nh÷ng çi ®ã ®Òu rÊt ®−îc bän c¶nh s¸t cña "chÝnh quèc" Ph¸p quan t©m. Chóng thuª h¬n mét ngμn lÝnh mËt th¸m míi ®Ó theo dâi nhãm ng−êi "b«nsªvÝch" thuéc ®Þa. Nh−ng rÊt ®óng lμ do hay chöi rña nh÷ng ng−êi "b«nsªvÝch" ®ã mμ bän Ph¸p ë çc thuéc ®Þa ®· lμm cho quÇn chóng ph¶i suy nghÜ. QuÇn chóng kh«ng biÕt chñ nghÜa b«nsªvÝch thùc ra lμ g×, nh−ng hä nãi víi nhau r»ng: "®−îc, dï ®ã lμ çi g× ®i n÷a, nh−ng v× nã kh«ng tèt ®èi víi Ph¸p, th× ph¶i lμ tèt ®èi víi chóng ta". V× vËy bän ®Õ quèc Ph¸p ®· lμm viÖc tuyªn truyÒn céng s¶n nhiÒu h¬n Quèc tÕ thø ba mong muèn. N¨m 1924, tªn toμn quyÒn Ph¸p tõ NhËt B¶n trë vÒ ®Õn Sa DiÖn (Qu¶ng Ch©u), mét ng−êi An Nam nÐm mét qu¶ bom vμo tªn ®ã11. NhiÒu ng−êi Ph¸p cïng ®i víi h¾n ®· bÞ chÕt, cßn chÝnh h¾n th× kh«ng viÖc g×. Sù viÖc ®ã g©y ra mét sù r¾c rèi gi÷a chÝnh quyÒn ë Qu¶ng Ch©u vμ ng−êi Ph¸p. V× viÖc l¹i x¶y ra ë Trung Quèc nªn bän Ph¸p ng¨n ngõa hÕt søc cÈn thËn vμ kh«n khÐo ®Ó tiÕng vang kh«ng ®Õn tai quÇn chóng An Nam. N¨m 1925, ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi8F

7) ®−îc thμnh lËp ë Qu¶ng Ch©u12. Héi rÊt tÝch cùc tæ chøc çc líp huÊn luyÖn, ®−a thanh niªn tõ An Nam sang häc råi sau khi huÊn luyÖn cÈn thËn l¹i göi hä vÒ n−íc. NhiÒu ng−êi gäi

___________ 7) TiÕng Anh trong nguyªn b¶n viÕt lμ The Annam Young Revolutionary Association.

lμ sinh viªn ®á ®· bÞ b¾t ë biªn giíi vμ bÞ kÕt ¸n tï dμi h¹n. Nh−ng nhμ tr−êng vÉn tiÕp tôc c«ng viÖc rÊt cã kÕt qu¶. §iÒu ®ã, céng thªm víi viÖc thèng nhÊt tØnh Qu¶ng §«ng cña Quèc d©n §¶ng Trung Quèc - lóc ®ã lμm rÊt triÖt ®Ó - ®· khiÕn cho ®Õ quèc Ph¸p ë §«ng D−¬ng khiÕp sî. Trong t− t−ëng cña nh÷ng ng−êi ®øng ra tæ chøc th× Héi nμy sÏ lμ c¬ së cho mét ®¶ng lín h¬n vμ t−¬ng lai ®· chøng minh ®iÒu ®ã.

N¨m 1926, cã mét sù thøc tØnh trong toμn quèc tiÕp theo sau çi chÕt cña mét nhμ quèc gia chñ nghÜa giμ - Phan Chu Trinh. Kh¾p trong n−íc ®Òu cã tæ chøc lÔ truy ®iÖu. Ch÷ "Chñ nghÜa quèc gia" tõ ®ã ®−îc nãi vμ viÕt mét çch c«ng khai. Nh÷ng gi¸o viªn Ph¸p t×m çch ng¨n cÊm häc sinh tham gia çc cuéc mÝt tinh ®ã. Nam n÷ häc sinh ë nhiÒu tr−êng, ®Æc biÖt lμ ë Sμi Gßn lμ n¬i tæ chøc ®¸m tang, ®· tuyªn bè b·i kho¸. 20.000 ng−êi ®i theo linh c÷u mang biÓu ng÷ viÕt nh÷ng khÈu hiÖu cã tÝnh chÊt quèc gia chñ nghÜa. Ng−êi An Nam ch−a hÒ ®−îc chøng kiÕn mét viÖc to lín nh− vËy bao giê trong lÞch sö.

Còng trong kho¶ng thêi gian ®ã, viÖc b¾t mét nhμ çch m¹ng l·o thμnh kh¸c - Phan Béi Ch©u - l¹i lμ mét dÞp míi ®Ó bïng næ ý thøc quèc gia. Tr−íc kia, viÕt tªn Phan Béi Ch©u ®· lμ ph¹m téi. §Õn nay, mäi ng−êi nãi ®Õn mét çch mÕn phôc v× Phan Béi Ch©u lμ tiªu biÓu cho chñ nghÜa quèc gia. NhiÒu tæ chøc göi kiÕn nghÞ yªu cÇu nhμ cÇm quyÒn Ph¸p ph¶i th¶ «ng ra. §Æc biÖt, sinh viªn ®· tá ra rÊt tÝch cùc. Khi toμn quyÒn Varen (®¶ng viªn §¶ng X· héi Ph¸p) ®Õn, hä tæ chøc çc cuéc biÓu t×nh mang khÈu hiÖu "Nhμ x· héi Varen mu«n n¨m!"; "Th¶ Phan Béi Ch©u!"; "§¶ ®¶o chñ nghÜa thùc d©n tμn ¸c!". Phong trμo lªn cao ®Õn nçi toμ ¸n ®Æc biÖt Ph¸p tr−íc ®©y ®· kÕt ¸n tö h×nh nay l¹i ph¶i th¶ Phan Béi Ch©u ra. Bªn c¹nh ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi cßn cã ba nhãm chÝnh trÞ: nhãm Thanh niªn ë Nam Kú, T©n ViÖt ë Trung Kú vμ An Nam Quèc d©n ®¶ng ë B¾c Kú. Nhãm thø


nhÊt gåm phÇn lín lμ thanh niªn sinh viªn; nhãm thø hai lμ trÝ thøc; nhãm thø ba lμ tiÓu t− s¶n. Nhãm cuèi cïng tÝch cùc h¬n nªn vÒ sè l−îng vμ vÒ chÝnh trÞ m¹nh h¬n hai nhãm trªn. Nhãm ®ã gåm chñ yÕu nh÷ng nh©n viªn trong chÝnh quyÒn Ph¸p: gi¸o viªn, phiªn dÞch, c«ng chøc nhá, v.v.. Nhãm ®ã cã chi nh¸nh kh¾p trong n−íc. Tuy nhiªn, tõ ®Çu ®Õn cuèi, nh÷ng tæ chøc nμy kh«ng thÊy cã ho¹t ®éng chÝnh trÞ g×, hä kh«ng cã ®ñ th× giê.

N¨m 1929, ®Õ quèc Ph¸p b¾t ®Çu tiÕn c«ng çc tæ chøc ®ã. Cuéc tÊn c«ng b¾t ®Çu b»ng kho¶ng 300 vô b¾t bí ë Nam Kú ®Ó ®μn ¸p nhãm Thanh niªn. TiÕp ®ã lμ ë B¾c Kú cã h¬n 800 vô b¾t bí. HÇu hÕt An Nam Quèc d©n ®¶ng bÞ lät vμo l−íi. Sau ®ã cuéc tÊn c«ng h−íng vμo ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi vμ T©n ViÖt ë Trung Kú víi h¬n 400 vô b¾t bí. TÊt c¶ n¹n nh©n cña cuéc khñng bè tr¾ng, héi viªn cña ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi, nÕu bÞ ph¸t hiÖn (®óng hoÆc sai) lμ céng s¶n th× ®Òu bÞ tra tÊn nÆng nÒ h¬n nh÷ng ng−êi kh¸c; ®èi víi nh÷ng ng−êi ®ã chØ cã tö h×nh vμ tï chung th©n. ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi - nhê ph−¬ng ph¸p tæ chøc - nªn bÞ thiÖt h¹i Ýt h¬n çc nhãm kh¸c vÒ sè l−îng. Quèc d©n ®¶ng trë nªn manh ®éng ®· tæ chøc vô b¹o ®éng qu©n sù võa råi ë B¾c Kú (10-2-1930). NÕu b¸o chÝ nãi ®óng th× 13 ®¶ng viªn, trong ®ã cã c¶ l·nh tô Quèc d©n ®¶ng ®· bÞ b¾n chÕt. Sau trËn ®μn ¸p ®ã, ®¶ng nμy rÊt khã phôc håi13. Kho¶ng th¸ng 5 n¨m 1929, ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi häp Héi nghÞ toμn quèc. §¹i biÓu B¾c Kú ®Ò nghÞ tæ chøc ngay mét ®¶ng céng s¶n. Çc ®¹i biÓu kh¸c ®Ò nghÞ sau nμy h·y tæ chøc. Nhãm B¾c Kú bá héi nghÞ ra vÒ vμ tæ chøc mét ®¶ng (§«ng D−¬ng). Mét sè kh¸c, sau ®ã ®· tæ chøc mét ®¶ng kh¸c (An Nam). §ã lμ mèi bÊt hoμ ®Çu tiªn. Nhãm B¾c Kú t×m hÕt çch ®Ó ph¸ ho¹i ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi v× hä cho r»ng: Héi ®ã qu¸ ®«ng vμ c¬ héi chñ nghÜa nªn nã cã thÓ lμm lu mê ¶nh h−ëng vμ c«ng t¸c cña

§¶ng céng s¶n trong quÇn chóng. Nhãm An Nam ra søc gi÷ cho ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi tiÕp tôc ho¹t ®éng v× hä cho r»ng: Héi cã thÓ lîi dông ®Ó tËp häp tÇng líp trÝ thøc vμ giai cÊp tiÓu t− s¶n. §ã lμ mèi bÊt hoμ thø hai. C¶ hai ®Òu cè thèng nhÊt nhau l¹i, nh−ng cμng cè g¾ng bao nhiªu th× cμng hiÓu lÇm nhau bÊy nhiªu vμ hè s©u ng¨n çch ngμy cμng réng bÊy nhiªu.

Mét mÆt hä c«ng kÝch lÉn nhau, tuy nhiªn mÆt kh¸c c¶ hai l¹i ®Òu c«ng t¸c trong c«ng nh©n, n«ng d©n vμ sinh viªn, tæ chøc çc cuéc ®×nh c«ng, r¶i truyÒn ®¬n, v.v.. NhiÒu th× giê vμ søc lùc ®· bÞ l·ng phÝ v× sù rèi ren chia rÏ ®ã, ®¶ng viªn cña mçi bªn ®Òu bÞ thiÖt h¹i, chØ trÝch lÉn nhau lμ kh«ng b«nsªvÝch, v.v.. MÆc dÇu hoμn c¶nh bÊt hîp ph¸p vμ nh÷ng khã kh¨n vÒ chÝnh trÞ vμ tμi chÝnh, hä ®· xuÊt b¶n Ýt nhÊt lμ 11 tê b¸o. Hä còng cßn m¾c nhiÒu khuyÕt ®iÓm n÷a. ThÝ dô khi mét cuéc ®×nh c«ng næ ra, hä ph¸t ngay ra nh÷ng truyÒn ®¬n cã in dÊu x«viÕt. Cã khi, víi mét nhãm ng−êi ®×nh c«ng, hä còng ®Þnh tæ chøc x«viÕt. HoÆc hä biÕt b¾t ®Çu tæ chøc mét cuéc ®×nh c«ng nh− thÕ nμo nh−ng kh«ng biÕt lμm thÕ nμo ®Ó thu ®−îc kÕt qu¶ tèt. HoÆc hä v« s¶n ho¸ trÝ thøc b»ng çch b¾t nh÷ng ng−êi trÝ thøc kÐo xe vμ, v.v..

§Æc ®iÓm næi bËt çc ho¹t ®éng cña hä ®−îc thÊy râ trong dÞp lÔ kû niÖm Çch m¹ng Th¸ng M−êi. Trong dÞp nμy, bän Ph¸p ®· huy ®éng tÊt c¶ c¶nh s¸t, hiÕn binh, d©n vÖ vμ mét bé phËn qu©n ®éi. LuËt giíi nghiªm ®−îc c«ng bè vμ c¶nh vÖ vò trang ®i tuÇn tiÔu trong çc thμnh phè còng nh− çc lμng m¹c. Chóng sî mét cuéc khëi nghÜa. MÆc dÇu cã sù kiÓm so¸t nghiªm ngÆt, nh÷ng ng−êi céng s¶n ®· thùc hiÖn th¾ng lîi c«ng viÖc cña m×nh. TruyÒn ®¬n r¶i kh¾p n¬i, biÓu ng÷ ®á ch¨ng qua çc ®−êng phè, khÈu hiÖu d¸n trªn t−êng, cê ®á treo trªn c©y hoÆc trªn nãc nhμ vμ trªn d©y ®iÖn. Mét vμi ng−êi lμm c«ng t¸c tuyªn truyÒn ®· bÞ b¾t khi ®ang ë trªn cμnh c©y. Cuéc tæ chøc lÔ ®ã ®· t¸c ®éng rÊt m¹nh ®Õn quÇn chóng.


Ngμy nay çc nhãm céng s¶n ®· thèng nhÊt vμo mét ®¶ng, ho¹t ®éng nhÊt ®Þnh sÏ tèt h¬n tr−íc nhiÒu. Nh−ng bän ®Õ quèc Ph¸p còng kh«ng kh¸c tr−íc. BÊt kú ai ®Õn mét kh¸ch s¹n còng ®Òu ph¶i ®−a thÎ c¨n c−íc cã ¶nh cho c¶nh s¸t, giÊy tê ®ã chØ ®−îc tr¶ l¹i khi nμo ®i n¬i kh¸c. ë çc lμng, ®μn «ng tõ 18 ®Õn 60 tuæi ph¶i ®i canh g¸c. Suèt ngμy ®ªm ®Òu cã ng−êi canh g¸c ë cöa nhμ ga, cæng lμng vμ bÕn s«ng. Mét gi¸o viªn n«ng th«n kh«ng ®−îc ®i ra khái nhμ qu¸ 5 kil«mÐt. Mét ng−êi (®μn «ng còng nh− ®μn bμ) ®i tõ lμng m×nh sang lμng bªn c¹nh còng ph¶i tr×nh thÎ c¨n c−íc vμ ¶nh. ë ®©u còng cã mËt th¸m vμ ®ñ çc lo¹i mËt th¸m: mét sè do bän Ph¸p thuª, mét sè kh¸c do quan l¹i trong tØnh, mét sè kh¸c n÷a vÉn do tØnh tr−ëng hoÆc phã tØnh tr−ëng thuª, v.v.. GÇn ®©y (th¸ng 12 n¨m 1929), hai lμng ®· bÞ triÖt h¹ vμ tÊt c¶ d©n c− ®Òu bÞ b¾t v× c¶nh s¸t thÊy cã hai ng−êi çch m¹ng trèn ë ®ã mμ kh«ng b¾t ®−îc! Chóng ta cã thÓ tin t−ëng ch¾c ch¾n r»ng víi kinh nghiÖm vμ lßng hy sinh, víi quÇn chóng ë bªn c¹nh, nh÷ng ng−êi céng s¶n nhÊt ®Þnh sÏ chiÕn th¾ng.

Ngμy 5 th¸ng 3 n¨m 1930


TH¦ GöI §åNG CHÝ ZAO9F

1

) Vμ ÇC HäC SINH VIÖT NAM §ANG HäC ë LI£N X¤

§ång chÝ, 1. Trong n−íc b©y giê ®· cã ®¶ng thèng nhÊt v÷ng vμng, kh«ng cßn nh÷ng tÖ chia l×a Êu trÜ nh− tr−íc n÷a. 2. §Õn kú héi Quèc tÕ lao ®éng sÏ cã anh em c«ng nh©n qua ®¹i biÓu, vËy ®ång chÝ Zao ph¶i phô tr¸ch phÇn dÞch cho çc ®¹i biÓu ®ã. Tr¸ch nhiÖm ®¹i kh¸i nh− sau nμy: A. Bμn víi ®¹i biÓu lμm b¸o ço, råi dÞch ra tiÕng Nga, ®Ó khi khai héi mμ b¸o ço. B. Trong khi diÔn thuyÕt gi÷a héi, hoÆc nãi kh¸c, anh em c«ng nh©n kh«ng quen nãi, th× m×nh ph¶i tuú ®ã mμ thªm th¾t vμo cho cã thÓ thèng. C. Ph¶i chó ý çc viÖc, çc b¸o ço trong ®¹i héi, ®Ó mμ phiªn dÞch vμ gi¶i thÝch kü cμng cho anh em ®¹i biÓu hiÓu. D. Khi ®¹i héi råi, ph¶i dän s¾p tμi liÖu ®Ó cho ®¹i biÓu ®em vÒ b¸o ço trong n−íc. E. §i ra ngoμi, gÆp nh÷ng viÖc tèt, th× ph¶i b¸o cho anh em ®¹i biÓu chó ý, ®Ó so s¸nh víi t×nh c¶nh trong n−íc m×nh. GÆp nh÷ng sù kh«ng vÎ vang, nh− lang thang, c¬ nhì 10F

8), v©n v©n, ph¶i hÕt søc gi¶i thÝch cho anh em hiÓu, chí ®Ó hä cã Ên t−îng kh«ng tèt 11F

9).

___________ 1) Tøc ®ång chÝ Bïi C«ng Trõng, th−êng ®−îc gäi lμ Gi¸o v× tr−íc khi xuÊt d−¬ng cã lμm nghÒ d¹y häc. 8) Nguyªn b¶n lμ Besprizorny, nepmen. 9) Nguyªn b¶n viÕt tiÕng Ph¸p lμ mauvaises impressions.


Nãi tãm l¹i lμ lμm sao cho anh em ®¹i biÓu hiÓu, h¨ng h¸i, vμ yªu mÕn X«-Nga, l¹i cã c¶m t×nh víi anh em lao ®éng çc n−íc. 3. TÊt c¶ anh em häc sinh, nhÊt lμ ng−êi phô tr¸ch, ®èi víi ®¹i biÓu lao ®éng ph¶i tá t×nh rÊt th©n mËt. Chí ®Ó ng−êi ta tr«ng thÊy sù ph©n biÖt trÝ thøc vμ v« s¶�12F

1

). 4. Khi ®¹i héi råi, ®¹i biÓu ®· trë vÒ, th× ®ång chÝ Zao ph¶i gëi th¬ vÒ b¸o ço vμ phª b×nh çc ®¹i biÓu ®ã. Th¬ Êy ®em lªn Bostosny O��13F

2

), nãi gëi cho M.Victor Lebon ë §«ng Ph−¬ng bé Th−îng H¶i. 5. NÕu ®ång chÝ Zao kh«ng ë K��14F

3

) n÷a, th× anh em còng cö mét ®ång chÝ kh¸c phô tr¸ch thÕ. 6. Tμi liÖu b¸o ço, chóng t«i sÏ gëi qua.

Chóc çc ®ång chÝ g¾ng søc! 5-4-30

Thay mÆt §¶NG CéNG S¶N VIÖT NAM

Bót tÝch tiÕng ViÖt, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

___________ 1) Nguyªn b¶n viÕt b»ng tiÕng Ph¸p: Intellect vμ prolet. 2) Ban ph−¬ng §«ng. 3) Tr−êng ®¹i häc ph−¬ng §«ng.

PHONG TRμO ÇCH M¹NG ë §¤NG D¦¥NG

Cuéc ®Êu tranh cña c«ng nh©n vμ n«ng d©n §«ng D−¬ng chèng ®Õ quèc Ph¸p ngμy cμng trë nªn quyÕt liÖt h¬n. Chóng t«i ph©n tÝch tõ sù khëi ®iÓm cña phong trμo, b¾t ®Çu tõ th¸ng 5 ®Õn chi tiÕt çc sù kiÖn trong çc cuéc ®Êu tranh gÇn ®©y. Ngμy th¸ng

TÝnh chÊt ®Êu tranh §Þa ®iÓm

1-5 B·i c«ng cña thî ®iÖn Thanh Ho¸ (Trung Kú)

1-5 B·i c«ng cña 250 thî ®iÖn Chî Lín (Nam Kú) 1-5 B·i c«ng cña 400 c«ng

nh©n ®−êng s¾t Zi-an (Trung Kú)

1-5 B·i c«ng cña 90 c«ng nh©n ®−êng s¾t

Th¸p Chμm (Trung Kú)

1-5 BiÓu t×nh cña 250 n«ng d©n

Th¸i B×nh (B¾c Kú)


Nghi Xu©n (Trung Kú)


BÕn Thuû (Trung Kú)


Thanh Ch−¬ng (Trung Kú)


Sa §Ðc - Cao L·nh (Nam Kú)


Chî Míi (Nam Kú)


Çc huyÖn Nghi Xu©n, BÕn Thuû, Thanh Ch−¬ng thuéc tØnh NghÖ An, cÇn ph¶i ®Æc biÖt chó ý ®Õn Thanh Ch−¬ng, bëi thø nhÊt lμ ®Þa ph−¬ng nμy trong cuéc biÓu t×nh ngμy 1-5 cã 20 ng−êi bÞ bän ®Õ quèc giÕt chÕt vμ kho¶ng tõng Êy ng−êi bÞ th−¬ng. Thø hai, trong nh÷ng ngμy gÇn ®©y, Thanh Ch−¬ng lμ trung t©m ®Êu tranh nhÊt cña phong trμo n«ng d©n ®Êu tranh. ë Th¸i B×nh, trong cuéc biÓu t×nh ngμy 1-5 còng cã 1 ng−êi chÕt vμ 5 ng−êi bÞ th−¬ng. ë Nghi Xu©n, cã 5 ng−êi chÕt vμ 15 ng−êi bÞ th−¬ng. Sè ng−êi bÞ b¾t nhiÒu v« kÓ. Tõ ®ã, cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n vÉn tiÕp diÔn: Ngμy 5-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1500 n«ng d©n Long Xuyªn (Nam Kú). Ngμy 13-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 3000 n«ng d©n Sa §Ðc (Nam Kú). Ngμy 13-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 4000 n«ng d©n CÇn Th¬ (Nam Kú). Ngμy 17-5 cã cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n BÕn Thuû (Trung Kú). Ngμy 28-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n CÇn Th¬ (Nam Kú). Ngμy 28-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1500 n«ng d©n Long Xuyªn (Nam Kú). Ngμy 28-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1000 n«ng d©n (Nam Kú). Ngμy 29-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1000 n«ng d©n Chî Lín (Nam Kú). Ngμy 29-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 1300 n«ng d©n Hãc M«n (Nam Kú). Ngμy 31-5 cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n CÇu KÌ (Nam Kú).

Trong çc cuéc biÓu t×nh nμy (kh«ng tÝnh cuéc biÓu t×nh ngμy 1-5) cã 10 n«ng d©n bÞ chÕt vμ 20 ng−êi bÞ th−¬ng nÆng.

Ngμy 1-6 l¹i cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n VÜnh Long (Nam Kú). Ngμy 3-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 2.500 n«ng d©n Thanh Ch−¬ng (Trung Kú).

Ngμy 4-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 2.000 n«ng d©n §øc Hoμ (Nam Kú).

Ngμy 4-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 3.000 n«ng d©n B×nh Ch¸nh (Nam Kú).

Ngμy 4-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.500 n«ng d©n Hãc M«n (Nam Kú).

Ngμy 4-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n Bμ §iÓm (Nam Kú). Ngμy 11-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 4.000 n«ng d©n Anh S¬n (Trung Kú). Ngμy 11-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 600 n«ng d©n Nam §μn (Trung Kú).

Ngμy 14-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 200 n«ng d©n T©n An (Nam Kú).

Ngμy 26-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n Nghi Léc (Trung Kú).

Ngμy 28-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 400 n«ng d©n Chî Míi (Nam Kú).

Ngμy 30-6 cã cuéc biÓu t×nh cña 100 n«ng d©n Bμ QuÑo (Nam Kú).

Trong çc cuéc biÓu t×nh cña th¸ng 6 cã 10 n«ng d©n bÞ chÕt, 26 ng−êi bÞ th−¬ng nÆng. Trong thêi gian nμy, chØ cã mét cuéc b·i c«ng ë Nhμ m¸y Diªm, Vinh - NghÖ An (Trung Kú). Ngμy 2-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Ninh Hoμ (Kh¸nh Hoμ - Trung Kú).

Ngμy 13-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n Quúnh L−u (Trung Kú).


Ngμy 20-7 cã cuéc b·i c«ng cña 300 c«ng nh©n C«ng ty dÇu löa ¸ §«ng - Sμi Gßn.

Ngμy 20-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n T©n ThuËn, Sa §Ðc (Nam Kú).

Ngμy 20-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n Cao L·nh (Nam Kú).

Ngμy 24-7 cã cuéc biÓu t×nh cña 100 n«ng d©n Long Xuyªn (Nam Kú). Trong çc cuéc biÓu t×nh nãi trªn, cã 2 cuéc biÓu t×nh ®−îc tæ chøc d−íi d¹ng ph¶n ®èi viÖc cö hμnh ngμy lÔ d©n téc cña Ph¸p trªn ®Êt ViÖt. ë th¸ng 7, cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Cao L·nh cã 3 n«ng d©n bÞ giÕt. Ngμy 25-7, nh÷ng ng−êi thî ®iÖn cña thμnh phè HuÕ (Trung Kú) ®· b·i c«ng. Ngμy 1-8, çc ®−êng d©y ®iÖn b¸o gi÷a çc tØnh H¶i Phßng vμ Hμ §«ng víi Hμ Néi (B¾c Kú), gi÷a Long Xuyªn vμ Trμ Vinh (Nam Kú) bÞ c¾t ®øt. Nãi ®Õn viÖc næi dËy cña c«ng nh©n, ph¶i chó ý ®Õn çc cuéc ®Êu tranh sau:

- Cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n BÕn Thuû (NghÖ An - Trung Kú).

- Cuéc b·i c«ng cña 600 c«ng nh©n Nhμ m¸y r−îu ë Chî Lín (Nam Kú). - Cuéc b·i c«ng cña 800 c«ng nh©n C«ng ty dÇu löa ë Sμi Gßn. - Cuéc biÓu t×nh cña 400 n«ng d©n §« L−¬ng (NghÖ An - Trung Kú).

- Cuéc biÓu t×nh cña 300 n«ng d©n Can Léc (Hμ TÜnh - Trung Kú).

- Cuéc biÓu t×nh cña 3000 n«ng d©n Hãc M«n (Nam Kú). - Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Trμ Vinh (Nam Kú). - Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n T©n ThuËn (Nam Kú). - Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n §øc Hoμ (Nam Kú).

- Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Trμ Vinh (Nam Kú). - Cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Bμ §iÓm (Nam Kú).

Trong thêi gian cña cuéc biÓu t×nh ë Trμ Vinh, bän ®Õ quèc ®· giÕt chÕt 3 vμ lμm bÞ th−¬ng mét sè n«ng d©n kh¸c. Çc së kiÓm duyÖt ë nhiÒu n¬i kh«ng ®−a ra nh÷ng th«ng tin vÒ sè l−îng ng−êi tham gia ®Êu tranh hoÆc nh÷ng th«ng tin ®ã ®−îc c«ng bè víi sè l−îng Ýt h¬n thùc tÕ.

Ngμy 9-8, l¹i cã cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n ë Bμ §iÓm (Nam Kú).

Ngμy 18-8 cã cuéc b·i c«ng cña n«ng d©n Can Léc (Trung Kú). Ngμy 22-8 cã cuéc b·i c«ng cña 1.300 c«ng nh©n ë Vinh - NghÖ An (Trung Kú). Ngμy 22-8, 1.500 n«ng d©n ë Cao L·nh - Sa §Ðc (Nam Kú) còng biÓu t×nh. Ngμy 23-8 cã cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n Hãc M«n vμ Bμ §iÓm (Nam Kú). Hai cuéc biÓu t×nh cuèi ®Ó t−ëng nhí tíi X¾cc« vμ Vanxetti. Ngμy 29-8 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Can Léc (Hμ TÜnh - Trung Kú). Ngμy 29-8 cã cuéc biÓu t×nh cña 500 n«ng d©n Néi Léc (Hμ TÜnh- Trung Kú). Ngμy 30-8 cã cuéc biÓu t×nh cña 3.000 n«ng d©n Nam §μn (NghÖ An- Trung Kú). Ngμy 31-8 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n H−ng Nguyªn (Trung Kú). Ngμy 1-9 cã cuéc biÓu t×nh cña 2.000 n«ng d©n Thanh Ch−¬ng (Trung Kú). Ngμy 7-9 cã cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n §ång Híi (Trung Kú). Cïng ngμy 7-9 cã cuéc biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Can Léc (Hμ TÜnh - Trung Kú). Ngμy 7-9 cßn cã cuéc biÓu t×nh cña 3.000 n«ng d©n Anh S¬n (NghÖ An - Trung Kú).

Ngμy 8-9 vÉn cã biÓu t×nh cña 1.000 n«ng d©n Can Léc.

Cïng 8-9 cã cuéc b·i c«ng cña thî dÖt ë Nam §Þnh (B¾c Kú).


Tõ ngμy 9-8 ®Õn ngμy 31-8, trong çc cuéc biÓu t×nh, cã 2 ng−êi n«ng d©n bÞ giÕt. Tõ ngμy 1-5 ®Õn ngμy 8 th¸ng ... (ngμy viÕt b¶n b¸o ço nμy) kh«ng ngμy nμo kh«ng diÔn ra viÖc tuyªn truyÒn çc tμi liÖu çch m¹ng vμ treo cê ®á bóa liÒm. Phong trμo c«ng nh©n, còng nh− phong trμo n«ng d©n ë Nam Kú m¹nh h¬n nhiÒu so víi phong trμo ë B¾c Kú. Mμ ë Nam Kú cã nhiÒu xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp h¬n ë Trung Kú - ®iÒu nμy ®· kh«ng lμm c¶n trë viÖc ë Trung Kú cã nhiÒu cuéc b·i c«ng h¬n ë Nam Kú.

§Þa danh Sè cuéc b·i c«ng Sè cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n

B¾c Kú 1 1 Trung Kú 7 20 Nam Kú 5 34

Sè l−îng çc cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n ®−îc ph©n bè

nh− sau: ë tØnh NghÖ An: 11 Gia §Þnh: 10 Hμ TÜnh: 8 Sa §Ðc: 6 Chî Lín: 6 Long Xuyªn: 5 CÇn Th¬: 2 Trμ Vinh: 2 VÜnh Long: 1 T©n An: 1 Kh¸nh Hoμ: 1 Qu¶ng B×nh: 1 Th¸i B×nh: 1 Kh¸nh Hoμ vμ Qu¶ng B×nh lμ 2 tØnh ë xa nhau. NghÖ An vμ

Hμ TÜnh lμ 2 tØnh n»m kÒ nhau. Çc tØnh cßn l¹i ë Nam Kú ®Òu n»m kÕ tiÕp nhau. Nh×n lªn b¶n ®å, ta thÊy ngay r»ng n¬i cã phong trμo n«ng d©n m¹nh lμ nh÷ng ®Þa h¹t çch nhau kh«ng xa. VÝ dô: tØnh NghÖ An, çc ®Þa h¹t Anh S¬n, Thanh Ch−¬ng, Nam §μn, H−ng Nguyªn, Nghi Léc lμ çc ®Þa h¹t nèi liÒn nhau, cßn Can Léc lμ mét huyÖn cña tØnh Hμ TÜnh nh−ng còng n»m s¸t tØnh NghÖ An. TÝnh riªng ë Nam Kú, tæ chøc ®−îc 137 ngh×n n«ng d©n. ë Trung Kú, tæ chøc ®−îc gÇn 10 ngh×n n«ng d©n, nh−ng ph¶i l−u ý r»ng, trªn ph−¬ng diÖn ®Þa h×nh, tæ chøc ®−îc n«ng d©n lμ rÊt khã kh¨n. Khñng bè tr¾ng vμ çc ng¨n trë kh¸c lμm cho kh«ng thÓ tæ chøc tËp trung ®−îc - ®iÒu kiÖn nh− vËy nªn ph¶i cã çc Héi n«ng d©n.

HiÖn nay, trËn ®Êu gi÷a n«ng d©n §«ng D−¬ng vμ ®Õ quèc Ph¸p ®ang tËp trung ë ®Þa h¹t Thanh Ch−¬ng. §éng lùc cña nã lμ cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n thμnh phè Vinh ngμy 22-8. Khi cuéc b·i c«ng võa næ ra, nh÷ng ng−êi céng s¶n ®· tuyªn truyÒn, vËn ®éng qu¶ng ®¹i n«ng d©n, kªu gäi hä ñng hé nh÷ng ng−êi b·i c«ng. B¾t ®Çu tõ ngμy 29-8, n«ng d©n ë vïng Can Léc, Nghi Léc, H−ng Nguyªn, Nam §μn, Thanh Ch−¬ng ®· tiÕn hμnh hμng lo¹t çc cuéc biÓu t×nh. Nhê vμo sù gióp ®ì cña anh em nμy mμ nh÷ng ng−êi b·i c«ng ®· chiÕn th¾ng. Hä ®−a ra nh÷ng yªu s¸ch sau:

1. §uæi 2 ng−êi thî c¶ ®· ®¸nh ®Ëp c«ng nh©n. 2. NhËn l¹i 2 c«ng nh©n ®· bÞ ®uæi khái Nhμ m¸y diªm vμo lμm viÖc. 3. Trao cho c«ng nh©n quyÒn lùa chän thî c¶. 4. Kh«ng ®−îc ®uæi viÖc c«ng nh©n v× hä tham gia b·i c«ng vμ biÓu t×nh. 5. Th¶ ngay 2 ng−êi b·i c«ng ®ang bÞ giam gi÷.

6. Tù do b·i c«ng, biÓu t×nh vμ tæ chøc. 7. Gi¶i t¸n çc ®éi tuÇn tra. 8. ChÊm døt ngay trªn thùc tÕ viÖc cö çc ®éi qu©n ®μn ¸p


nh÷ng ng−êi biÓu t×nh vμ lμm tho¶ ®¸ng çc yªu s¸ch cña n«ng d©n biÓu t×nh. 9. T¨ng l−¬ng vμ ngμy lμm 8 giê. Trong lóc biÓu t×nh, 3.000 n«ng d©n Nam §μn ®· v©y chÆt v¨n phßng viªn quan huyÖn, ph¸ nhμ tï vμ gi¶i tho¸t tï nh©n. ë Thanh Ch−¬ng, 20.000 ng−êi ®· tham gia vμo cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n. Tr−íc khi biÓu t×nh, ®éi vò trang n«ng d©n ®· b¾t gi÷ tÊt c¶ çc ®¶ng viªn cña §¶ng "Loμi ng−êi vμ l−¬ng tri" (mét tæ chøc ph¸t xÝt). §Ëp ph¸ trô së cña tæ chøc nμy vμ b¾t gi÷ 11 tªn vÖ binh ph¸txÝt, gi¶i bªu tr−íc d©n chóng kh¾p vïng. N«ng d©n h¨ng h¸i mang 200 cê ®á bóa liÒm, hμng ngò chØnh tÒ kÐo vÒ huyÖn lþ, v©y h·m v¨n phßng quan huyÖn, ®Ëp ph¸ phßng riªng cña quan huyÖn. Nh÷ng ng−êi biÓu t×nh ®· ph¸ cöa nhμ tï, gi¶i phãng tï nh©n vμ kiÓm so¸t tÊt c¶ nhμ tï. Mét sÜ quan Ph¸p cã mÆt t¹i ®ã ®· chØ huy mét vμi lÝnh b¶n xø chèng l¹i, nh−ng khi thÊy mét lùc l−îng nhá n«ng d©n võa tíi th× véi vμng bá trèn. Khi ®oμn biÓu t×nh ®i ngang qua tr¹i lÝnh th× kh«ng thÊy mÆt mét sÜ quan Ph¸p nμo, nh−ng nh÷ng ng−êi lÝnh b¶n xø th× ®· s½n sμng nh¶ ®¹n. Lóc ®ã 2 thanh n÷ n«ng d©n b−íc lªn tr−íc ®oμn biÓu t×nh, h−íng th¼ng vμo nh÷ng ng−êi lÝnh ®ã vμ nãi r»ng, nÕu nh− hä cè t×nh b¾n vμo nh÷ng ng−êi n«ng d©n, tr−íc hÕt h·y b¾n hä (2 c« g¸i) ®·. Nh÷ng ng−êi lÝnh dao ®éng vμ trë thμnh th©n thiÖn víi nh÷ng ng−êi biÓu t×nh. Cuéc diÔu hμnh l¹i tiÕp tôc. N«ng d©n ®· ®−a ra nh÷ng yªu s¸ch sau: 1. Th¶ tù do cho nh÷ng ng−êi b·i c«ng ë Vinh ®· bÞ b¾t. 2. Kh«ng ®−îc ®−a lÝnh ra chèng l¹i nh÷ng ng−êi b·i c«ng vμ n«ng d©n. 3. Kh«ng ®−îc cho lÝnh ®μn ¸p çc phong trμo ë n«ng th«n. 4. Kh«ng ®−îc ph¸ huû lμng m¹c.

5. Bá chÕ ®é tuÇn canh trong xãm lμng. 6. B·i bá chÕ ®é thuÕ. 7. CÊp ph¸t g¹o cho nh÷ng ng−êi n«ng d©n ®ang bÞ ®ãi.

8. Chia ®Êt (mét diÖn tÝch réng) cho bÇn cè n«ng. 9. Huû bá toμ ¸n ®Æc biÖt (toμ ¸n khÈn cÊp). 10. B·i bá ¸n tö h×nh. 11. Tù do b·i c«ng, biÓu t×nh vμ liªn hiÖp. 12. Tr¶ tiÒn båi th−êng cho gia ®×nh nh÷ng ng−êi bÞ chÕt trong çc vô ®μn ¸p. 13. Tr¶ tù do cho tÊt c¶ tï chÝnh trÞ, trong ®ã cã c¶ 12 ng−êi míi bÞ kÕt ¸n tö h×nh.

Theo t− liÖu chóng t«i hiÖn cã, n«ng d©n ë Nam §μn vμ Thanh Ch−¬ng c−¬ng quyÕt kh«ng nép thuÕ mμ kh«ng mét ai lμm g× ®−îc hä. Hä ®· lÊy tμi s¶n cña bän ®Þa chñ chia cho d©n nghÌo, huû bá tÊt c¶ mäi mÖnh lÖnh, quy ®Þnh cña quan l¹i b¶n xø vμ bän ®Õ quèc Ph¸p. (Hä tæ chøc ra X«viÕt n«ng th«n, hoÆc çc c¬ quan gÇn nh− X«viÕt n«ng th«n). N«ng d©n tuyªn bè c«ng khai: "TÊt c¶ chóng t«i ®Òu lμ céng s¶n!".

ChÝnh quyÒn Ph¸p ë §«ng D−¬ng ®ang chuÈn bÞ r¸o riÕt mét chiÕn dÞch khñng bè n«ng d©n NghÖ An nãi chung vμ n«ng d©n Thanh Ch−¬ng nãi riªng. Mét mÆt, chóng yªu cÇu chÝnh quyÒn Pari níi réng quyÒn hμnh cña chóng vμ chóng ®· ®−îc chÝnh quyÒn Pari cho phÐp. Cïng víi sóng ®¹i liªn, xe t¨ng vμ m¸y bay, chóng ®ang cμy n¸t g−¬ng mÆt cña hμng lo¹t çc xãm lμng, gièng nh− chóng ®· lμm t¹i lμng "Cæ Am", sau cuéc khëi nghÜa th¸ng Hai ë B¾c Kú. MÆt kh¸c, chóng ®ang m−u toan mét trËn ®¸nh lín, huy ®éng nh÷ng ®éi qu©n kh¸t m¸u nhÊt - lÝnh lª d−¬ng - ®Ó ®èi phã víi n«ng d©n tØnh nμy. HiÖn nay, h»ng ngμy m¸y bay xuÊt hiÖn trªn çc lμng m¹c, nÐm bom giÕt chÕt nh÷ng ng−êi ®ang biÓu t×nh vμ ®èt ph¸ nhμ ë cña n«ng d©n. Chóng muèn huû diÖt hoμn toμn NghÖ An hßng ®e do¹ n«ng d©n çc tØnh kh¸c. Ngoμi ra, ®Õ quèc Ph¸p viÖn cí lμ buéc ph¶i ®μn ¸p çc cuéc khëi nghÜa cña n«ng d©n, chóng ®ang t¨ng thªm qu©n vμo §«ng D−¬ng, chuÈn bÞ tÊn c«ng Liªn X«, tÊn c«ng çch m¹ng Trung Quèc vμ chuÈn bÞ mét cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc trªn Th¸i B×nh D−¬ng.


Hìi nh÷ng ng−êi c«ng nh©n vμ n«ng d©n toμn thÕ giíi! Nh÷ng ng−êi anh em! H·y gióp ®ì c«ng nh©n vμ n«ng d©n §«ng D−¬ng, nh÷ng ng−êi ®ang ®Êu tranh chèng chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p!.

20-9-1930

N.A.Q Tμi liÖu tiÕng Nga, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

TH¦ GöI BAN CHÊP HμNH QUèC TÕ CéNG S¶N

Ngμy 11-9, n«ng d©n Thanh Ch−¬ng l¹i biÓu t×nh. Hä xung ®ét víi lÝnh vμ h¬n 20 n«ng d©n bÞ giÕt.

Håi 3 giê s¸ng ngμy 12-9, h¬n 10.000 n«ng d©n H−ng Nguyªn kÐo ®i biÓu t×nh, ph¸ nhμ cña çc nhμ giμu trªn ®−êng ®i. LÝnh Ëp ®Õn giÕt 20 ng−êi. N«ng d©n tËp hîp ë huyÖn ®−êng, t¹i ®©y hä gÆp kho¶ng 800 n«ng d©n tõ Nam §μn tíi. Trong khi hai bé phËn cïng nhau tô tËp th× mÊy chiÕc m¸y bay ®Õn nÐm bom giÕt h¬n 200 ng−êi ®μn «ng vμ ®μn bμ. N«ng d©n tiÕp tôc kÐo ®i chiÕm huyÖn ®−êng Nam §μn, çch H−ng Nguyªn 25 kil«mÐt. Hä tíi ®©y vμo lóc 8 giê tèi vμ b¾t ®Çu v©y ng«i nhμ suèt ®ªm vμ 3 giê s¸ng h«m sau th× bá ®i. HuyÖn ®−êng vμ v−ên do lÝnh Ph¸p canh gi÷. N«ng d©n mÊt h¬n 10 ng−êi. Cïng ngμy, n«ng d©n çc huyÖn Can Léc, CÈm Xuyªn vμ Kú Anh (tØnh Hμ TÜnh) còng ®i biÓu t×nh. N«ng d©n Gia §Þnh, Chî Lín vμ T©n An ë Nam Kú còng biÓu t×nh ngμy 12-9. Ngμy 17-9, n«ng d©n Gia §Þnh l¹i biÓu t×nh.

Ba uû viªn Trung −¬ng tõ Nam Kú ®· tíi ®©y - ngμy 19-9, chê çc ®ång chÝ tõ B¾c Kú vμ Trung Kú tíi. Chóng t«i lo çc ®ång chÝ nμy sÏ kh«ng tíi, do t×nh h×nh hiÖn nay ë NghÖ An vμ Hμ TÜnh. Chóng t«i ®· chØ thÞ ngay cho çc ®¶ng viªn


Nam Kú ë trong n−íc cè g¾ng hÕt søc m×nh thu xÕp mét cuéc häp cña Trung −¬ng ®Ó quyÕt ®Þnh mäi viÖc. Chóng t«i khÈn thiÕt yªu cÇu çc ®ång chÝ lμm nh÷ng viÖc cã thÓ ®−îc ®Ó gióp ®ì çc n¹n nh©n cña cuéc ®μn ¸p ®Ém m¸u. §Ò nghÞ cho biÕt ngay chóng t«i ph¶i lμm g× vμ çc ®ång chÝ cã thÓ lμm g× gióp hä th«ng qua tæ chøc Quèc tÕ cøu tÕ ®á. T«i ®· viÕt th− sang Xiªm vμ M· Lai kho¶ng mét th¸ng tr−íc ®©y, nh−ng ch−a nhËn ®−îc tr¶ lêi.

Lêi chμo anh em 29-9-1930

VÝCTO

T¸i bót: §Ò nghÞ göi cho chóng t«i t¹p chÝ I��15F

1

) Tμi liÖu tiÕng Anh, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn LÞch sö §¶ng.

___________ 1) D−íi T¸i bót cßn cã bót tÝch ch÷ H¸n lμ: 10/X ®Õn Qu¶ng §«ng, giao §ång Quýnh mang ®Õn 10/X.

TH¦ GöI QUèC TÕ N¤NG D¢N

Çc ®ång chÝ th©n mÕn! V× liªn l¹c khã kh¨n nªn tr−íc ®©y t«i ch−a cã thÓ b¸o ço ®Ó çc ®ång chÝ biÕt vÒ phong trμo n«ng d©n ë §«ng D−¬ng. Phong trμo Êy ®−îc x©y dùng vμ ph¸t triÓn, tãm t¾t nh− sau: ®Õn ngμy 1-5, phong trμo míi b¾t ®Çu b»ng nh÷ng cuéc biÓu t×nh nhá vμ hiÖn nay ®ang tiÕp tôc ph¸t triÓn nhanh chãng. ë Nam Kú, mÆc dÇu bÞ ®Õ quèc Ph¸p ®μn ¸p ®Ém m¸u, nh−ng n«ng d©n b¶y tØnh (Gia §Þnh, Chî Lín, VÜnh Long, Sa §Ðc, BÕn Tre, Thñ DÇu Mét, Mü Tho) vÉn ®Êu tranh liªn tiÕp vμ anh dòng. Trong hÇu hÕt çc cuéc biÓu t×nh, ®Òu cã nhiÒu ng−êi bÞ th−¬ng, bÞ giÕt vμ bÞ b¾t. Nh÷ng ng−êi bÞ b¾t ®Òu bÞ kÕt ¸n tõ 5 ®Õn 10 n¨m tï khæ sai. Phong trμo lan sang Trung Kú b¾t ®Çu b»ng nhiÒu cuéc biÓu t×nh chÝnh trÞ lín næ ra trong ngμy 1-8; tuy cã chËm h¬n çc n¬i, nh−ng ë ®©y, phong trμo réng lín vμ m·nh liÖt. Kh«ng kÓ nh÷ng cuéc ®Êu tranh vμ biÓu t×nh ®· næ ra tõ tr−íc ngμy 20-8-1930, n«ng d©n hai tØnh NghÖ An vμ Hμ TÜnh tæ chøc liªn tiÕp nh÷ng cuéc biÓu t×nh lín h−ëng øng c«ng nh©n b·i c«ng ë Vinh, BÕn Thuû (tØnh lþ vμ trung t©m c«ng nghiÖp ë NghÖ An). Tõ 20-8 ®Õn 6-10-1930, cã 39 cuéc biÓu t×nh vμ mÝttinh bao gåm 69.350 n«ng d©n, trong ®ã cã nh÷ng cuéc tõ 20.000 ®Õn 30.000 ng−êi tham dù. HiÖn nay, ë mét sè lμng ®á, X«viÕt n«ng d©n ®· ®−îc thμnh lËp. Tõ ngμy 1-5 ®Õn ngμy 1-10, h¬n 50.000 n«ng d©n ®· vμo N«ng héi (Nam Kú 15.000, Trung Kú 35.000).


§Õ quèc Ph¸p khñng bè phong trμo n«ng d©n d÷ déi ch−a tõng thÊy. Nh− ë NghÖ An chØ trong mét cuéc biÓu t×nh ë phñ H−ng Nguyªn, m¸y bay th¶ bom giÕt chÕt 171 n«ng d©n. ë Thanh Ch−¬ng (mét huyÖn kh¸c ë NghÖ An), 103 ng−êi bÞ b¾n chÕt trong mét lóc. Riªng tØnh NghÖ An ®· cã 393 ng−êi bÞ giÕt trong 7 cuéc biÓu t×nh, nhiÒu lμng ®á bÞ triÖt h¹ vμ ®èt trôi. MÆc dÇu bÞ ®μn ¸p d· man, phong trμo vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn: chøng cí lμ n«ng d©n ë B¾c Kú tõ tr−íc vÉn im lÆng, nay còng ®· b¾t ®Çu ®Êu tranh (tØnh Th¸i B×nh, Hμ Nam, KiÕn An). T«i sÏ b¸o ço chi tiÕt h¬n víi çc ®ång chÝ vÒ vÊn ®Ò nμy. S¾p tíi ®©y, chóng t«i sÏ tæ chøc §¹i héi n«ng d©n lÇn thø nhÊt. Yªu cÇu çc ®ång chÝ cho ý kiÕn vμ chØ thÞ cÇn thiÕt, kÌm theo mét bøc th− cæ vâ göi cho §¹i héi Êy. Yªu cÇu tr¶ lêi cho chóng t«i qua Quèc tÕ Céng s¶n vμ theo chóng t«i nghÜ, nÕu Quèc tÕ N«ng d©n cã thÓ gióp ®ì gÊp cho çc n¹n nh©n bÞ khñng bè th× rÊt hay.

Ngμy 5 th¸ng 11 n¨m 1930 ¸I QUèC

Tμi liÖu tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

PHONG TRμO ÇCH M¹NG ë §¤NG D¦¥NG

Sù bãc lét v« nh©n ®¹o cña chñ nghÜa t− b¶n ë thuéc ®Þa lμm cho nh÷ng ng−êi c«ng nh©n sèng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn kh«ng chÞu næi. Sù tËp trung rÊt lín çc ®Êt ®ai vμo tay ng−êi Ph¸p vμ giai cÊp ®Þa chñ b¶n xø khiÕn cho t×nh c¶nh cña trung n«ng vμ bÇn n«ng tåi tÖ ®i. Sù mÊt mïa liªn tiÕp vμ gi¸ sinh ho¹t cao gia t¨ng sù khèn cïng vμ sù ®au khæ cña quÇn chóng lao ®éng. TÊt c¶ ®iÒu nμy kh¬i s©u thªm m©u thuÉn gi÷a nh÷ng kÎ ¸p bøc vμ bãc lét víi ng−êi bÞ ¸p bøc vμ bÞ bãc lét, vμ lμm cho tinh thÇn ®Êu tranh cña nh÷ng ng−êi sau nμy s©u s¾c.

Do sù kiÓm duyÖt ngÆt nghÌo vμ nh÷ng khã kh¨n vÒ th«ng tin, t«i kh«ng cã nh÷ng b¶n thèng kª s¸t ®óng vÒ nh÷ng cuéc ®Êu tranh çch m¹ng ®· diÔn ra ë §«ng D−¬ng suèt c¶ n¨m 1930. Theo nh− chóng t«i biÕt sè liÖu vÒ nh÷ng cuéc xung ®ét, tõ cuèi th¸ng 5 ®Õn cuèi th¸ng 12 nh− sau: Sè cuéc biÓu t×nh Sè n«ng d©n tham gia Th¸ng 5 17 13.950 Th¸ng 6 10 15.300 Th¸ng 7 3 1.100 Th¸ng 8 15 30.300 Th¸ng 9 58 166.070 Th¸ng 10 68 37.630 Th¸ng 11 31 19.660 Th¸ng 12 16 (chØ tÝnh ®Õn 20-

12) 13.000

Tæng céng 218 295.0101)

1) ë ®©y cã sù nhÇm lÉn nh−ng chóng t«i in theo b¶n gèc


(B.T). Trong sè 218 cuéc biÓu t×nh nμy, th× 3 ®Ó gi¶i phãng tï chÝnh trÞ b»ng çch ph¸ nhμ giam cña huyÖn; 45 víi yªu s¸ch thuÇn tuý kinh tÕ, hoÆc ®ßi khai hoang ®Êt cho n«ng d©n nghÌo hay tõ chèi ®ãng thuÕ; 5 ®Ó lμm lÔ kû niÖm ngμy 1-5; 5 cuéc suèt ngμy 1-8; 8 cuéc nh»m lμm lÔ kû niÖm Çch m¹ng Th¸ng M−êi; 4 cuéc ®Ó t−ëng nhí khëi nghÜa Qu¶ng Ch©u; 7 cuéc thuÇn tuý ®Ó chèng bän quý téc. Ngoμi ra cßn cã 141 cuéc biÓu t×nh chèng ®Õ quèc víi nh÷ng h×nh thøc kh¸c nhau: cã mét sè cuéc biÓu t×nh thuÇn tóy chèng ®Õ quèc, nh÷ng cuéc kh¸c ®Ó tá t×nh ®oμn kÕt víi nh÷ng lμng bÞ lÝnh Ph¸p tμn ph¸ vμ huû diÖt hay t−ëng niÖm nh÷ng n«ng d©n bÞ ®Õ quèc Ph¸p s¸t h¹i, b»ng çch ph¸ nhμ m¸y r−îu hay ®èt çc danh s¸ch d©n ®oμn (tuÇn lμng), ®Ó ®Èy lïi bän ®¸nh ®Ëp ng−êi ë thμnh phè hay ®Ó ñng hé §¶ng céng s¶n, v.v., v.v.. Tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 12, cã 58 cuéc b·i c«ng vμ biÓu t×nh cña c«ng nh©n. §Çu th¸ng 5 9 " 6 1 " 7 1 " 8 7 (3 cuéc suèt ngμy 1-8) " 9 7 " 10 10 " 11 12 (7 cuéc nh»m kû niÖm Çch m¹ng Th¸ng M−êi) " 12 1

Nh÷ng cuéc b·i c«ng lín nhÊt lμ: b·i c«ng cña thî dÖt vμo ngμy 1-5, cã 4.000 c«ng nh©n tham gia; tæng b·i c«ng ë Vinh tõ ngμy 22-8 ®Õn ngμy 1-9 cã 1.200 c«ng nh©n tham gia; vμ CÈm Ph¶ 5.000 c«ng nh©n má b·i c«ng ®Ó kû niÖm Çch m¹ng Th¸ng M−êi.

§«i khi nh÷ng ng−êi b·i c«ng ®−îc th¾ng lîi, nh−ng th¾ng lîi cuèi cïng kh«ng ®¹t bëi v× nhμ t− b¶n chØ nhËn nh÷ng yªu s¸ch cña c«ng nh©n ®Ó cã th× giê chuÈn bÞ cuéc ph¶n c«ng cña

nã. VÝ dô, trong lóc b·i c«ng ë Vinh, c«ng nh©n cã ®−îc tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn cña hä ®ßi; nh−ng chõng sau m−êi ngμy, bän chñ ®· trë mÆt vμ 200 c«ng nh©n ®· bÞ ®uæi. ChÞu ¶nh h−ëng tinh thÇn çch m¹ng cña quÇn chóng, häc sinh còng ho¹t ®éng trong phong trμo chèng ®Õ quèc. Vμo ngμy 1-5, häc sinh ë Hãc M«n (Nam Kú) vμ ë §μ N½ng b·i kho¸. Vμo ngμy 19-9, h¬n 500 häc sinh ë Vinh biÓu t×nh, ngμy 23-10, hä l¹i biÓu t×nh vμ ph©n ph¸t truyÒn ®¬n b¶o vÖ nh÷ng n«ng d©n NghÖ An vμ Hμ TÜnh ®ang bÞ ®μn ¸p. Ngμy 17-10, häc sinh Tr−êng kü nghÖ H¶i Phßng tæ chøc mÝt tinh ngoμi trêi vμ ph©n ph¸t s¸ch máng víi môc ®Ých nh− çc phong trμo trªn. Ngμy 25 cïng th¸ng, häc sinh huyÖn Nghi Léc (NghÖ An) tham gia cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n. Ngμy 1-11, häc sinh Tr−êng Huúnh C«ng Ph¸t b·i kho¸. Gi÷a th¸ng 8 vμ th¸ng 12 Tr−êng trung häc Vinh, Tr−êng Avenir (T−¬ng lai) Nam §Þnh, Tr−êng trung häc Mü Tho vμ toμn bé çc tr−êng ë huyÖn Thanh Ch−¬ng vμ Nam §μn ®Òu bÞ ®ãng cöa v× ho¹t ®éng çch m¹ng. Trong cïng thêi gian ®ã vμ trong ph¹m vi 11 tØnh, chóng t«i t×m hiÓu th× 130 häc sinh trai vμ häc sinh g¸i cïng 9 thÇy gi¸o bÞ b¾t gi÷, nhiÒu ng−êi trong sè häc sinh nμy kh«ng qu¸ 12 vμ 14 tuæi. Bªn c¹nh sù tham gia rÊt tÝch cùc cña hä vμo nh÷ng cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n vμ nh÷ng cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n, chóng t«i ph¶i b¸o r»ng phong trμo sau ®©y hoμn toμn lμ do phô n÷ tæ chøc: Ngμy 1-5, phô n÷ b·i thÞ ë chî Dõa (Mü Tho). Ngμy 26-10, 100 phô n÷ n«ng d©n ë huyÖn Anh S¬n tæ chøc mét cuéc mÝt tinh ®Ó th¶o luËn chÝnh trÞ. Ngμy 28-10, chÞ em b¸n ç chî Sμi Gßn b·i thÞ ph¶n ®èi hai kÎ ®−îc gäi lμ "chã s¨n" trung thμnh cña ®Õ quèc Ph¸p. Ngμy 11-11, 60 phô n÷ n«ng d©n lμng §¹i §inh còng hμnh ®éng nh− vËy. Ngμy 24-11, 85 phô n÷ n«ng d©n lμng ®ã tham gia bμn viÖc lμng x·.

Ngμy 28-11, 300 phô n÷ n«ng d©n huyÖn Th¹ch Hμ tæ chøc mét cuéc biÓu t×nh.


Tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 12, kh«ng kÓ nh÷ng sù b¾t gi÷ kh¸c cïng víi ®μn «ng trong çc cuéc b·i c«ng vμ çc cuéc biÓu t×nh, vμ còng kh«ng kÓ nh÷ng sù b¾t gi÷ kh¸c cïng víi çc chi bé céng s¶n hoÆc víi çc chi nh¸nh Quèc d©n ®¶ng, cã 74 phô n÷ vμ con g¸i bÞ mËt th¸m b¾t gi÷.

KHñNG Bè TR¾NG

Hy väng bãp chÕt phong trμo çch m¹ng trong m¸u vμ löa cïng vò lùc, chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p sö dông khñng bè tr¾ng ë møc cùc ®iÓm. Dï r»ng ch−a ®Çy ®ñ, biÓu d−íi ®©y cã thÓ cho çc ®ång chÝ mét ý niÖm vÒ sù thèng trÞ b»ng khñng bè ë §«ng D−¬ng.

Thêi ®iÓm Sè n«ng d©n bÞ giÕt Th¸ng 5 39 (20 bÞ giÕt trong cuéc biÓu t×nh ngμy 1-

5) Th¸ng 6 7 Th¸ng 7 3 Th¸ng 8 8 (3 bÞ giÕt trong cuéc biÓu t×nh ngμy 1-8) Th¸ng 9 270 Th¸ng 10 125 Th¸ng 11 52 (40 bÞ giÕt trong lÔ kû niÖm Çch m¹ng

Th¸ng M−êi) Th¸ng 12 145 (115 bÞ giÕt trong lÔ kû niÖm khëi nghÜa

Qu¶ng Ch©u) Tæng céng 649

Sè liÖu trªn chØ bao gåm nh÷ng ng−êi bÞ giÕt bëi bom vμ sóng b¾n trong nh÷ng cuéc biÓu t×nh. Sè ng−êi chÕt do bÞ th−¬ng vμ bÞ giÕt riªng lÎ ë tõng lμng do lÝnh b¾n th× kh«ng râ. Con sè nãi vÒ çc ¸n buéc tï chÝnh trÞ ph¶i nhËn lμ nh− sau:

A. Sè ng−êi tï bÞ kÕt téi ®Õn B hoÆc ®Õn B céng C

B. Sè n¨m lao ®éng khæ sai hay bÞ biÖt giam C. Sè n¨m bÞ qu¶n thóc céng ®Õn B D. Sè ng−êi tï bÞ kÕt ¸n lao ®éng khæ sai hay chung th©n E. Sè ng−êi tï ph¶i l−u ®Çy chung th©n

F. Sè ng−êi tï ph¶i nhËn ¸n tö h×nh.

Thêi ®iÓm

A B C D E F

Th¸ng 5 53 393 - 75 - 57 Th¸ng 6 120 448 340 5 128 - Th¸ng 7 76 499 52 1 - 7 Th¸ng 8 60 370 196 125 - 12 Th¸ng 9 126 630 110 - 81 1 Th¸ng 10

61 91 6 - 10 -

Th¸ng 11

60 658 51 29 87 6

Th¸ng 12

140 301 35 1 - -

H·y lμm tÝnh céng trong thêi gian 8 th¸ng (tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 12) cã:

649 n«ng d©n bÞ giÕt 83 nhμ çch m¹ng bÞ tö h×nh 237 ng−êi bÞ kÕt ¸n lao ®éng khæ sai chung th©n 306 ng−êi bÞ kÕt ¸n ®i ®Çy suèt ®êi 696 ng−êi bÞ kÕt ¸n 3.390 n¨m tï víi 790 n¨m qu¶n thóc. TÝnh ®Õn th¸ng 12, cã: 1359 tï chÝnh trÞ bÞ tra tÊn ë nhμ tï Vinh. Hμ Néi vμ Th¸i B×nh tÝnh riªng. Bëi cã 59 tØnh ë B¾c Kú, Trung Kú vμ Nam Kú, mçi tØnh cã nhμ tï ®«ng nghÞt tï chÝnh trÞ, do ®ã cã thÓ nãi lμ −íc tÝnh thÊp chø kh«ng ph¶i lμ cao, r»ng cã 6.000 nhμ çch m¹ng ng−êi §«ng D−¬ng hiÖn nay bÞ giam trong çc nhμ lao. Ngoμi viÖc b¾t hμng lo¹t vμ tμn s¸t, ®èt ch¸y, ph¸ trôi lμng


m¹c (Khu Liªn, Ngäc S¬n, D−¬ng Phè, BÝch Hμo, Lμi Th¹ch, Tiªn Khuª, v.v.), bän ®Õ quèc cßn dïng nh÷ng thñ ®o¹n khñng bè kh¸c nh− ®èt nhμ vμ bá thuèc ®éc. Khi chóng b¾t ®−îc mét nhμ çch m¹ng, chóng ®èt nhμ anh ta. NÕu anh ta trèn, th× chóng ®èt nhμ anh ta vμ b¾t gi÷ tÊt c¶ nh÷ng ng−êi trong gia ®×nh. Míi ®©y, ë tØnh NghÖ An, ®· cã dÊu hiÖu çc giÕng n−íc ¨n bÞ bá thuèc ®éc. Vμo gi÷a th¸ng 12, nh÷ng ng−êi lμng Nghiªm Thμnh b¾t ®−îc mét tªn ®i bá thuèc ®éc. Hä dÉn nã ®Õn ®ån binh Ph¸p gÇn ®Êy. §Õn ngμy h«m sau, ng−êi sÜ quan Ph¸p ra tuyªn bè - víi sù ng¹c nhiªn cña quÇn chóng, nh−ng kh«ng ph¶i ng−êi ta kh«ng biÕt - r»ng viÖc bá thuèc ®éc kh«ng cã liªn quan g× ®Õn chÝnh phñ. T×nh h×nh §«ng D−¬ng lμ nh− thÕ. NhiÖm vô cÊp thiÕt cña giai cÊp v« s¶n thÕ giíi - ®Æc biÖt lμ giai cÊp v« s¶n Ph¸p - lμ ch×a bμn tay h÷u nghÞ anh em vμ gióp ®ì tíi §«ng D−¬ng, ®Ó chøng tá t×nh ®oμn kÕt thùc sù vμ tÝch cùc cña hä, §«ng D−¬ng bÞ ¸p bøc vμ çch m¹ng cÇn ®iÒu Êy!

24-1-1931

VÝCTo Tμi liÖu tiÕng Anh, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

B¸O ÇO GöI BAN PH¦¥NG §¤NG

Sè 1. Tin tøc ®Êu tranh ë Trung Kú. Ngμy 11-12-1930, ë çc huyÖn Anh S¬n, Thanh Ch−¬ng vμ Nam §μn, h¬n 10.000 n«ng d©n, nam n÷ vμ trÎ em ®· tæ chøc nh÷ng cuéc biÓu t×nh kû niÖm Qu¶ng Ch©u b¹o ®éng: hä kÐo cê ®á ®i biÓu t×nh vμ r¶i truyÒn ®¬n. Ngμy 12-12-1930, lÝnh T©y ®Õn lμng §¹o Ng¹n b¾t nh©n d©n; kh«ng b¾t ®−îc ai, chóng bÌn h·m hiÕp mét chÞ phô n÷. ChÞ em çc vïng l©n cËn vμ n«ng d©n kÐo ®Õn cøu chÞ. Bän lÝnh dïng sóng b¾n chÕt hai ng−êi ®μn «ng. Ngμy h«m sau, mét ®oμn 400 n«ng d©n kÐo cê ®á ®i ®Çu ®· ®i ®−a ®¸m hai ng−êi hy sinh. Sè 2. ë Nhμ m¸y xi m¨ng H¶i Phßng. 30 c«ng nh©n bÞ ®uæi. 400 ng−êi kh¸c còng bÞ do¹ th¶i håi. Çc b¸o ®−a tin 3.000 c«ng nh©n Nhμ m¸y xi m¨ng ®· b·i c«ng vμ ®Êu tranh: a) §ßi cho nh÷ng anh em bÞ ®uæi ®−îc trë l¹i lμm viÖc; b) Ph¶n ®èi bít l−¬ng; c) Ph¶n ®èi viÖc ®ãng cöa nhμ m¸y, hä ®ßi tr¶ 3 th¸ng l−¬ng. Sè 3. ChØ thÞ cña Ban ChÊp hμnh Trung −¬ng göi çc Xø uû. 1. §¶ng nhÊn m¹nh ®Õn viÖc cñng cè çc Xø uû, TØnh uû vμ çc Uû ban ®Æc biÖt b»ng çch tiÕn hμnh bÇu cö. Thùc hiÖn ®óng nguyªn t¾c bÇu cö vÉn tèt h¬n lμ chØ ®Þnh çn bé bæ


sung. §¶ng còng nh¾c nhë ®Õn viÖc tæ chøc çc ban chuyªn m«n do çc cÊp uû l·nh ®¹o. Nh÷ng Ban hμnh ®éng ph¶i ®−îc thμnh lËp ngay; Ýt nhÊt lμ ph¶i cã mét Ban tuyªn truyÒn, mét Ban c«ng vËn, mét Ban n«ng vËn vμ mét Ban Ên lo¸t. 2. Ph¶i tuyªn truyÒn vÒ vÊn ®Ò thay ®æi tªn §¶ng. Mçi ®¶ng viªn vμ mçi chi bé §¶ng ®Òu ph¶i nghiªm chØnh th¶o luËn nh÷ng ¸n nghÞ quyÕt cña Trung −¬ng, b−íc ®Çu ®Ó tiÕn tíi §¹i héi toμn §¶ng. Trung −¬ng s¾p xuÊt b¶n mét tê b¸o ®Æc biÖt ®Æt tªn lμ "C". 3. Çc cÊp uû ph¶i xóc tiÕn viÖc thi hμnh çc nghÞ quyÕt cña §¶ng. §¹i biÓu çc Ban c«ng vËn ph¶i häp l¹i nghiªn cøu ®Ó tiÕn hμnh cã kÕt qu¶ viÖc tæ chøc C«ng héi ë ngay ®Þa ph−¬ng m×nh - xø, tØnh, v.v.. ViÖc tæ chøc çc ®¹i héi kh«ng nªn ®Ó cho ®¶ng viªn vμ héi viªn C«ng héi biÕt, chØ nªn tin khi nμo ®¹i héi ®· chuÈn bÞ tæ chøc xong. 4. Çc cuéc héi nghÞ ®ã ph¶i ®−îc chuÈn bÞ chu ®¸o. VÊn ®Ò tæ chøc ®¹i héi ph¶i bμn b¹c kü trong mçi tæ chøc C«ng héi. Mçi C«ng héi ph¶i nghiªn cøu t−êng tËn t×nh h×nh c«ng nh©n ®Ó ®Æt tr−íc nh÷ng nguyÖn väng chñ yÕu. B¸o chÝ còng ph¶i tranh luËn vÒ çc ®¹i héi. ViÖc tæ chøc mÝt tinh còng ph¶i nghiªn cøu kü.

ViÖc kÕt n¹p héi viªn míi vμo C«ng héi

1. TÊt nhiªn lμ tÊt c¶ nh÷ng g× cã liªn quan ®Õn C«ng héi ®Òu ph¶i cã tÝnh chÊt çch m¹ng, nªn chØ cã nh÷ng c«ng nh©n hiÓu râ çch m¹ng v« s¶n vμ çch m¹ng céng s¶n chñ nghÜa míi ®−îc kÕt n¹p vμo C«ng héi. Nh−ng c«ng nh©n nμo ®· thÊy râ sù cÇn thiÕt ph¶i cã mét tæ chøc ®Ó bªnh vùc quyÒn lîi cña m×nh còng cã thÓ vμo C«ng héi, mÆc dÇu ng−êi ®ã ch−a cã thÓ hiÓu g× vÒ çc vÊn ®Ò kh¸c. C«ng héi vμ ®Êu tranh sÏ gi¸o dôc cho hä.

2. NÕu cã héi viªn Ýt ho¹t ®éng hoÆc tá ý dÌ dÆt trong ®Êu tranh th× còng kh«ng nªn lo¹i hä ra ngoμi héi. Tinh thÇn çch m¹ng lμ ®iÒu kiÖn duy nhÊt ®Ó mét C«ng héi cã thÓ gia nhËp Tæng héi. Nh−ng chóng ta còng kh«ng thÓ v×

vËy mμ kÕt luËn r»ng mçi c«ng nh©n vμo héi ®· lμ ng−êi çch m¹ng råi.

Cã nh÷ng c«ng nh©n ®Êu tranh chØ v× quyÒn lîi tr−íc m¾t chø ch−a hiÓu çch m¹ng. Nh−ng v× C«ng héi lμ mét tæ chøc cã mét ®éi tiªn phong vμ cã ®−êng lèi chÝnh trÞ nªn C«ng héi lμ mét tæ chøc çch m¹ng. C«ng héi ph¶i tham gia MÆt trËn ph¶n ®Õ nh− mét héi viªn tËp thÓ. Cã nhiÒu ng−êi t−ëng gia nhËp MÆt trËn, C«ng héi sÏ mÊt ®éc lËp tÝnh. C«ng héi vÉn ®éc lËp vμ tiÕp tôc tiÕn hμnh nh÷ng c«ng viÖc cña m×nh. NÕu C«ng héi cã gia nhËp MÆt trËn th× chØ ®Ó tham gia cuéc ®Êu tranh chung chèng ®Õ quèc chñ nghÜa mμ th«i. 3. Yªu cÇu çc ®ång chÝ hái ng−êi th«ng tÝn viªn cña çc ®ång chÝ lÊy nh÷ng tin sè 1 vμ 2 ®· göi cho çc ®ång chÝ mét tuÇn nay- bμi cña V. §¹i biÓu ®i dù §¹i héi Quèc tÕ C«ng héi ®á lÇn thø V vÒ cho chóng t«i biÕt r»ng: Mét uû viªn Quèc tÕ Céng s¶n nãi kh«ng nªn tæ chøc N«ng héi lªn ®Õn Tæng N«ng héi toμn quèc. VÊn ®Ò nμy ®ang lμm cho çc ®ång chÝ cña chóng t«i lóng tóng, çc ®ång chÝ Êy hái ph¶i lμm nh− thÕ nμo. T«i ®· tr¶ lêi hä cø tiÕp tôc tæ chøc Tæng N«ng héi toμn quèc, v× lý do: a) Khi nμo çc ®ång chÝ ®Õn ®©y çc ®ång chÝ míi thÊy lîi Ých cña tæ chøc ®ã. b) Trong b¸o ço, ®¹i biÓu cho biÕt r»ng, tr−íc kia, ë Trung Quèc, ®· cã nh÷ng héi t−¬ng tù bao gåm ®Þa chñ vμ phó n«ng. Thùc tÕ l¹i kh«ng ph¶i nh− vËy: Çc thμnh phÇn Êy ®· bÞ g¹t ra, nh−ng nÕu kh«ng cã Tæng héi toμn quèc th× lμm sao mμ tËp hîp chØ ®¹o mäi ho¹t ®éng ®Êu tranh ®−îc? Çc ®ång chÝ cã ®ång ý víi t«i kh«ng ?

8-2-1931

Tμi liÖu tiÕng Anh, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn LÞch sö §¶ng.


TH¦ GöI BAN PH¦¥NG §¤NG

Th−a «ng, T«i ®· göi cho «ng ba lÇn mÉu hμng trong n−íc, qua ng−êi giao dÞch Trung Quèc cña «ng, lÇn göi cuèi cïng vμo ngμy 8 th¸ng 2, t«i mong «ng ®· nhËn ®−îc c¶. Çc em t«�16F

1

) ë Sμi Gßn ®· nhiÒu lÇn tin cho t«i biÕt chóng sÏ vÒ, nh−ng kh«ng biÕt t¹i sao nay ch−a tíi. Çc em t«i nãi ch¾c ch¾n r»ng lÇn nμy sÏ ra ¨n tÕt víi chóng ta. Çc ch¸u t«i2) ë B¾c Kú còng hÑn nh− vËy. ¤ng xem, 9 hay 10 ng−êi ë mét nhμ, chóng ta sÏ ¨n tÕt thËt lμ vui vÎ. Çc em vμ ch¸u t«i nh©n c¬ héi nμy sÏ ®i Th−îng H¶i. Vî t«i3) ®ang rÊt bËn ®Ó chuÈn bÞ viÖc ®ãn tiÕp. ¤ng ®· t×m hiÓu vÒ viÖc "C«ng ty xe ho¶ tèc hμnh Mü" ch−a? T«i nghÜ ®ã lμ çch tèt nhÊt ®Ó göi tiÒn cho hμnh kh¸ch. H«m nay, t«i göi thªm cho «ng nh÷ng mÉu hμng kh¸c cña çc th−¬ng côc M· Lai vμ Nam Kú còng qua ng−êi b¹n Trung Quèc cña «ng. Nhê «ng chó ý khi mÉu hμng ®Õn.

KÝnh chμo Ngμy 12 th¸ng 2 n¨m 1931

VÝcto Tμi liÖu tiÕng Anh, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn LÞch sö §¶ng.

___________ 1), 2), 3) §©y lµ nh÷ng mËt danh.


Th−a «ng, T«i mong «ng ®· nhËn ®−îc tÊt c¶ th− cña t«i cïng

víi nh÷ng mÉu hμng mμ t«i ®· göi qua nh©n viªn Trung Quèc cña «ng. Nay t«i göi thªm nh÷ng mÉu hμng kh¸c qua ng−êi b¹n Th−îng H¶i cña t«i. Yªu cÇu «ng tr¶ lêi cho b¹n t«i biÕt.

T«i võa nhËn ®−îc hai tËp s¸ch rao hμng tiÕng Anh cña h·ng "Inp¬rÐtc¬ vμ c«ng ty". T«i cßn ph¶i nhËn thªm ë b¹n Th−îng H¶i cña t«i nhiÒu tËp s¸ch Êy n÷a (tiÕng Ph¸p), ®Ó göi cho çc nhμ bu«n §«ng D−¬ng.

Nh©n dÞp nμy, t«i xin nãi ®Ó «ng biÕt lý do t¹i sao nh÷ng «ng gi¸m ®èc míi cña th−¬ng côc §«ng D−¬ng l¹i nãng lßng muèn nhËn th− mμ chóng ta ®· høa göi cho hä. Hä míi ®Õn vïng nμy nªn ch−a g©y ®−îc uy tÝn ®èi víi nh©n viªn phô thuéc cña hä ë ®Êy ®· l©u h¬n. H¬n n÷a, hä cßn ph¶i chÊn chØnh l¹i toμn bé tæ chøc. Kh«ng nhËn ®−îc chØ thÞ, kh«ng cã sù ñng hé chÝnh thøc cña ban gi¸m ®èc th−¬ng côc trung −¬ng chóng ta, hä khã hoμn thμnh tèt ®−îc c«ng t¸c.

T«i rÊt mong hä sÏ chãng nhËn ®−îc th− ®Ó c«ng viÖc ë çc nhμ bu«n ®ã ch¹y tèt h¬n, «ng cã ®ång ý kh«ng?

KÝnh chμo «ng Ngμy 16 th¸ng 2 n¨m 1931

VÝCTo Tμi liÖu tiÕng Anh, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn LÞch sö §¶ng.


KHñNG Bè TR¾NG ë §¤NG D¦¥NG

Th¸ng 1 cã: - 187 tï chÝnh trÞ ë çc nhμ lao tØnh Th¸i B×nh. - 201 (97 ®¶ng viªn Quèc d©n ®¶ng vμ 104 ®¶ng viªn céng s¶n) ë çc nhμ lao Hμ Néi. - 70 (®Òu lμ ®¶ng viªn céng s¶n) ë Thanh Ho¸. - 400 (®Òu lμ ®¶ng viªn céng s¶n) ë Qu¶ng Nam. - 900 (®¶ng viªn céng s¶n vμ n«ng d©n) ë NghÖ An. §ã lμ nh÷ng con sè chóng t«i n¾m ch¾c, cßn ë 54 tØnh kh¸c, chóng t«i ch−a cã tμi liÖu g×, nh−ng chóng t«i biÕt ë mçi tØnh çc nhμ lao ®Òu chËt nÝch. Trong cïng mét kho¶ng thêi gian Êy: - 414 tï chÝnh trÞ bÞ ®em ®i ®μy, trong sè ®ã cã çc cô giμ 67 tuæi, çc trÎ em trai vμ g¸i míi 15 tuæi, 44 tï chÝnh trÞ bao gåm häc sinh tõ 15 ®Õn 16 tuæi, bÞ ¸n tæng sè b»ng 219 n¨m khæ sai vμ 1 ¸n khæ sai chung th©n. ¸n do nhiÒu toμ ¸n kh¸c nhau xö, 201 tï chÝnh trÞ Hμ Néi do mét toμ ¸n ®Æc biÖt xö, chóng t«i ch−a biÕt b¶n tuyªn ¸n. Ngμy 27-1, toμ ¸n Nam §Þnh ®· tuyªn çc ¸n sau ®©y: - 10 ¸n biÖt xø. - 4 ¸n 20 n¨m tï. - 6 ¸n 10 n¨m tï. - 1 ¸n 4 n¨m tï.

- 1 ¸n 2 n¨m tï.

22 n¹n nh©n nμy cña chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p ®Òu lμ nh÷ng sinh viªn trÎ tuæi bÞ ço ®· tæ chøc mét ®oμn thÓ çch m¹ng cña sinh viªn. Sau ®ã, toμ ¸n th−îng thÈm ®· tuyªn xö: - 2 ¸n biÖt xø. - 6 ¸n 20 n¨m khæ sai. 8 ng−êi nμy bÞ ço lμ ®¶ng viªn §¶ng Céng s¶n. Ngμy 26-1, toμ ¸n bÊt th−êng KiÕn An ®· tuyªn ¸n xö 99 ®¶ng viªn Quèc d©n ®¶ng vμ 72 ®¶ng viªn céng s¶n nh− sau: - 144 ¸n biÖt xø (8 n÷ thanh niªn céng s¶n) - 4 ¸n 10 n¨m khæ sai - 19 ¸n 5 n¨m tï (1 n÷ thanh niªn) - 2 ¸n 3 n¨m tï (1 n÷ thanh niªn) - 2 ¸n 1 n¨m tï khæ sai. Riªng ë B¾c Kú, tæng sè ¸n th¸ng 1, kh«ng kÓ Hμ Néi, lμ 157 ¸n biÖt xø vμ 89 ¸n céng b»ng 652 n¨m khæ sai vμ ph¹t tï. Chóng t«i kh«ng −íc tÝnh ®−îc sè n¹n nh©n khñng bè tr¾ng ë Nam Kú vμ Trung Kú, nh−ng còng trong th¸ng Êy, ë Trung Kú, cã h¬n 100 nhμ n«ng d©n bÞ lÝnh ®èt (ngμy 17-1, ë huyÖn Nghi Léc), 32 n«ng d©n bÞ giÕt chÕt trong mét cuéc biÓu t×nh (còng ë huyÖn Êy, ngμy 9-1) vμ 2 n«ng d©n bÞ giÕt trong mét cuéc biÓu t×nh (ë Hμ TÜnh, ngμy 2-1). Th¸ng nμy, ë B¾c Kú vμ Trung Kú, tæng sè ng−êi bÞ b¾t lμ 350 ng−êi. D−íi ®©y lμ mét sè c©u tr¶ lêi tr−íc phiªn toμ KiÕn An: - NguyÔn V¨n B«n: T«i theo nh÷ng ng−êi céng s¶n th¸ng 10-1930 lμ v× t«i thÊy x· héi hiÖn nay rÊt thèi n¸t. - NguyÔn Träng TuÖ: Ph¶i, t«i lμ ®¶ng viªn §¶ng Céng s¶n, v× thiÕu c¬m ¨n, ¸o mÆc, t«i ph¶i lμm çch m¹ng! - NguyÔn V¨n Ung: T«i vμo §¶ng Céng s¶n ®Ó lËt ®æ ®Õ quèc Ph¸p vμ c¶i thiÖn ®êi sèng cho ®ång bμo t«i.


- Bïi V¨n Cao: T«i theo §¶ng Céng s¶n ®Ó ®¸nh ®æ ®Õ quèc Ph¸p ®Ó lμm trßn bæn phËn cña mét ng−êi d©n ViÖt Nam. - NguyÔn V¨n Dai: T«i bÞ ¸p bøc nªn t«i lμm çch m¹ng ®Ó tù gi¶i phãng. - Ph¹m Mai: MÆc dÇu ®i lÝnh cho ChÝnh phñ Ph¸p, nh−ng t«i thÊy ®ång bμo t«i bÞ ¸p bøc khæ së, nªn t«i vμo §¶ng Céng s¶n ®Ó lμm çch m¹ng vμ gióp ®ì ®ång bμo. - Ng« V¨n Mai: T«i vμo §¶ng Céng s¶n ®Ó ®¸nh ®uæi ng−êi Ph¸p ra khái ®Êt n−íc. Kh«ng chØ cã m×nh t«i, ai ®· biÕt cÇm b¸t c¬m ¨n còng ph¶i lμm çch m¹ng. T«i kh«ng cÇn ai tuyªn truyÒn cho t«i c¶. - Ph¹m ThÞ Héi (mét n÷ thanh niªn n«ng d©n): Ph¶i, t«i theo §¶ng Céng s¶n v× trong x· héi nμy cã nhiÒu bÊt c«ng. - H¹ B¸ Cang: T«i kh«ng cÇn tõ chèi g× vÒ ho¹t ®éng çch m¹ng cña t«i c¶ v× ®ã lμ bæn phËn cña t«i ph¶i gãp søc cøu vít 20 triÖu ®ång bμo vμ ®¸nh ®æ giai cÊp t− s¶n ®Õ quèc.

- TrÇn Hy: T«i lμ v« s¶n nªn cã lý do ®−¬ng nhiªn lμm çch m¹ng.

- Ng« Kim Tμi (lÝnh c¶nh s¸t): T«i vμo §¶ng ®Ó ®Êu tranh cho h¹nh phóc nh©n lo¹i. - NguyÔn Huy S¸n: T«i lμ c«ng nh©n, t«i theo §¶ng ®Ó bªnh vùc quyÒn lîi cho v« s¶n.

- NguyÔn ThÞ Hîi: Khi tªn quan toμ nãi víi chÞ: "C« lμ gi¸o häc, ®Ó lμm çch m¹ng, c« ®· bá viÖc ®i lμm phu ë Nhμ m¸y dÖt Nam §Þnh". ChÞ tr¶ lêi: "Ph¶i, t«i vμo §¶ng Céng s¶n v× chñ nghÜa céng s¶n lμ mét chñ nghÜa ®óng ®¾n. ¤ng còng thÕ nÕu «ng lμ v« s¶n, nhÊt ®Þnh «ng còng sÏ vμo §¶ng".

- §oμn V¨n Nghiªm: T«i vμo §¶ng Céng s¶n ®Ó ®¸nh ®æ ®Õ quèc, t− b¶n vμ phong kiÕn Ph¸�17F

1

). ___________ 1) Nguyªn b¶n: “... Pour renverser l’impÐrialisme, le capitalisme et le fÐodalisme francais”.

- Tèng Phôc Chiªu: §¸nh ®æ ®Õ quèc vμ t− b¶n lμ ®iÒu chóng t«i cÇn lμm. §ã lμ lêi khai cña t«i, çc «ng muèn lμm g× t«i th× lμm. - Bïi §¾c Thanh (bÞ ço treo cê ®á vμ r¶i truyÒn ®¬n): T«i cã gan theo §¶ng Céng s¶n th× t«i còng cã can ®¶m chÞu lÊy tr¸ch nhiÖm, chóng t«i kh«ng xem çch m¹ng nh− mét trß trÎ con.


V. Tμi liÖu tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i Côc l−u tr÷ V¨n phßng Trung −¬ng §¶ng.


NGHÖ TÜNH §á

Hai tØnh NghÖ An vμ Hμ TÜnh ë çch 360 kil«mÐt vÒ phÝa b¾c thμnh phè HuÕ, kinh ®« n−íc An Nam (n¬i tªn vua "bï nh×n" thiÕt lËp triÒu ®×nh) vμ çch 326 kil«mÐt vÒ phÝa nam Hμ Néi, thñ phñ xø §«ng D−¬ng thuéc ®Õ quèc Ph¸p. TØnh NghÖ An cã 3 phñ, 6 huyÖn víi sè d©n 614.000 ng−êi ë 942 lμng. TØnh Hμ TÜnh cã 2 phñ, 6 huyÖn, 601 lμng, víi sè d©n 405.000 ng−êi. Trong sè 500.000 ng−êi ®μn «ng cña c¶ hai tØnh, th× 120.000 ng−êi ph¶i ®ãng thuÕ th©n 2®20 mçi n¨m mét ®Çu ng−êi. Hμ TÜnh kh«ng cã c«ng nghiÖp. Vinh lμ thμnh phè chÝnh cña NghÖ An. ë Vinh, cã mét nhμ ga xe löa lín, mét nhμ m¸y ®iÖn n−íc, mét nhμ m¸y diªm, 5 nhμ m¸y c−a, 2 x−ëng söa ch÷a «t« vμ mét vμi x−ëng nhá, tÊt c¶ dïng 4.000 c«ng nh©n.

Ngoμi sè c«ng nh©n ®ã vμ mét sè nh− vËy quan l¹i, chñ ®ån ®iÒn vμ ng−êi bu«n b¸n..., nh©n d©n hai tØnh ®Òu lμ bÇn vμ trung n«ng (h¬n 1 triÖu). §Þa thÕ hai tØnh nhiÒu rõng nói, ®Êt ®ai c»n cçi, n«ng giang ch¼ng cã, ë ®©y th−êng x¶y ra lôt, b·o, do ®ã nh©n d©n ®ãi kh¸t vμ n¬i ¨n chèn ë rÊt khæ së. S−u thuÕ nÆng nÒ vμ n¹n ¸p bøc x· héi vμ chÝnh trÞ lμm cho c¶nh ngé cña hä cμng cïng cùc h¬n. Nh©n d©n NghÖ - TÜnh næi tiÕng cøng ®Çu. Trong thêi kú Ph¸p x©m l−îc còng nh− trong çc phong trμo çch m¹ng quèc gia (1905-1925) NghÖ - TÜnh ®· næi tiÕng. Trong cuéc ®Êu tranh hiÖn nay, c«ng nh©n vμ n«ng d©n NghÖ - TÜnh vÉn gi÷ v÷ng truyÒn thèng çch m¹ng cña m×nh. Tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 12, c«ng nh©n NghÖ An (Vinh) ®· 8 lÇn b·i c«ng vμ biÓu t×nh cã 2.500 ng−êi tham gia. Còng trong thêi gian ®ã, 137 cuéc biÓu t×nh ®· næ ra bao gåm tÊt c¶

300.000 n«ng d©n. ThiÖt h¹i: 625 n«ng d©n bÞ m¸y bay nÐm bom vμ sóng m¸y giÕt chÕt, 8 lμng bÞ triÖt h¹, h¬n 1.000 chiÕn sÜ bÞ b¾t giam, hμng tr¨m ng−êi bÞ ®em ®i ®μy. ë c¶ hai tØnh, h¬n 60.000 n«ng d©n (®μn «ng, ®μn bμ vμ thanh niªn) ®· ®−îc tæ chøc vμo Héi .

NghÖ - TÜnh thËt xøng ®¸ng víi danh hiÖu "®á"!

II

Tõ ngμy 26-12 ®Õn ngμy 19-1, cã hai cuéc lÔ lín ë gÇn Vinh: mét cuéc lÔ "®á" vμ mét cuéc lÔ "vμng". Cuéc lÔ thø nhÊt ®−îc tæ chøc ë lμng Léc §a, çch Vinh 2 kil«mÐt, 4.000 c«ng nh©n thμnh phè Vinh vμ n«ng d©n H−ng Nguyªn, Nghi Léc ®· ®Õn dù ®Ó lμm lÔ truy ®iÖu nh÷ng chiÕn sÜ bÞ hy sinh trong ngμy 11-12, nh©n dÞp kû niÖm C«ng x· Qu¶ng Ch©u.

Mét l¸ cê bóa liÒm ®−îc ch¨ng ra trªn bμn thê ®Çy h−¬ng hoa, xung quanh c¾m 100 l¸ cê ®á vμ mét d©y 200 ngän ®Ìn ®á. 10 giê ®ªm, khi mäi ng−êi ®· ®Õn ®«ng ®ñ, hai ®oμn xe ®¹p ®−îc bè trÝ ®i tuÇn tra trªn çc ng¶ ®−êng vÒ Vinh vμ BÕn Thuû mμ tõ çc ng¶ ®ã lÝnh Ph¸p cã thÓ kÐo ®Õn, cßn mét ®oμn kh¸c v©y quanh quÇn chóng vμ h¸t bμi Quèc tÕ ca. LÖnh "mÆc niÖm" bçng nhiªn ®−îc ®−a ra. Ng−êi chñ tr× buæi lÔ lªn ®äc ®iÕu v¨n. Sau ®ã, ®¹i biÓu C«ng héi, N«ng héi vμ ®¹i biÓu çc lμng lªn nãi chuyÖn. Mét ®¹i biÓu ®Ò nghÞ: Ngμy h«m sau, tÊt c¶ çc chî ë H−ng Nguyªn vμ Nghi Léc ®Òu b·i thÞ. §Ò nghÞ ®ã ®−îc mäi ng−êi nhiÖt liÖt h−ëng øng. Ngμy h«m sau, ®óng nh− lêi cam kÕt, tÊt c¶ çc chî ®Òu v¾ng tanh.

Trong lóc buæi lÔ ®ang tiÕn hμnh, anh em c«ng nh©n c¾t ®iÖn lμm cho c¶ thμnh phè Vinh - BÕn Thuû bÞ ch×m ngËp 10 phót trong ®ªm tèi.

III

Bom ®¹n, sóng m¸y, ®èt nhμ, ®ån binh (28 ®ån míi ®−îc dùng lªn ë riªng NghÖ An), tuyªn truyÒn cña chÝnh phñ, b¸o


chÝ... ®Òu bÊt lùc kh«ng dËp t¾t næi phong trμo çch m¹ng cña NghÖ - TÜnh. V× thÕ bän ®Õ quèc Ph¸p ®· nghÜ ra mét thñ ®o¹n míi: tæ chøc nh÷ng cuéc biÓu t×nh ph¶n çch m¹ng vμ b¾t buéc nh©n d©n thμnh phè tham gia. Ngμy 19-1, nh©n d©n 24 khu phè bÞ l«i ra ®−êng, tõng tèp mét b−íc theo nhÞp trèng, mang 5 l¸ cê vμng cã ba s¾c ®Ì lªn gãc. Cê vμng lμ quèc kú cña V−¬ng quèc An Nam. Nh÷ng ®oμn ng−êi "quy thuËn" (bän Ph¸p ®Æt cho hä çi tªn nμy mÆc dÇu nh÷ng ng−êi An Nam ®¸ng th−¬ng ®ã ch−a khi nμo chiÕn ®Êu) bÞ dÉn ®Õn hoμng cung (n¬i bän quan l¹i th−êng ®Õn ®ã b¸i väng nhμ vua, mÆc dÇu «ng ta kh«ng bao giê ®Õn ®ã). Hä ®−îc viªn tæng ®èc bËn lÔ phôc ®ãn tiÕp. Quan lín nãi víi hä nh− thÕ nμy: "B©y giê nh©n d©n thμnh phè ®· xin t¹ lçi quy thuËn ChÝnh phñ Nam triÒu vμ ChÝnh phñ Ph¸p th× ph¶i lo gi÷ g×n trËt tù, an ninh trong thμnh phè. Çc ng−êi ®õng nghe nh÷ng lêi tuyªn truyÒn bËy b¹ vμ ®õng ph¹m nh÷ng ®iÒu ®¸ng chª tr¸ch" (tªn tæng ®èc muèn nãi ®Õn çch m¹ng ®Êy, nh−ng nã kh«ng d¸m dïng nh÷ng tÝnh tõ qu¸ chua cay, mçi khi nãi ®Õn çch m¹ng tr−íc nh©n d©n). Tªn tæng ®èc b¶o mäi ng−êi l¹y ba l¹y tr−íc ¶nh vua ®Ó tá lßng trung víi vua. Råi nã dÉn nh©n d©n ®Õn tr−íc toμ sø vμ còng buéc ph¶i l¹y ba lÇn ®Ó tá lßng trung thμnh víi ®Õ quèc Ph¸p. Bän ®Õ quèc vμ phong kiÕn Nam triÒu xem cuéc biÓu t×nh tá lßng trung thμnh ®ã lμ mét thμnh c«ng lín cña chóng vμ h«m sau tin nμy ®−îc ®¨ng ®Çy trªn b¸o chÝ. Chóng ®Þnh tiÕp tôc tæ chøc nh÷ng cuéc biÓu t×nh nh− vËy ë NghÖ - TÜnh. Nh−ng ë çc th«n x· cã n«ng d©n çch m¹ng th× khã mμ tæ chøc ®−îc nh− ë thμnh phè n¬i mμ chóng chØ tËp hîp ®−îc mét sè ng−êi ngèc nghÕch mμ th«i.

Ngμy 19 th¸ng 2 n¨m 1931 V.

Tμi liÖu tiÕng Anh, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

TH¦ GöI BAN CHÊP HμNH TRUNG ¦¥NG §¶NG CéNG S¶N §¤NG D¦¥NG

§©y lμ t«i phª b×nh vÒ cuéc Héi nghÞ Xø uû Trung vμ B¾c. A- ÇCH KHAI HéI - Tr−íc khi khai héi, tõ ®¶ng viªn cho ®Õn çc ®ång chÝ phô tr¸ch ch−a nghiªn cøu kü vÊn ®Ò. §Õn khi khai héi, míi ®em ra bμn th× ch¾c th¶o luËn kh«ng kü. Th× giê khai héi qu¸ dμi (Trung 18 buæi, B¾c 13 ngμy) mμ l¹i trËt tù kh«ng s¾p s½n, vËy nªn tèn th× giê nhiÒu mμ çc vÊn ®Ò th× bμn kh«ng hÕt. Xø héi B¾c th× nh÷ng chç rÊt quan träng nh− H¶i Phßng mμ kh«ng cã ®¹i biÓu. B- ÇCH TH¶O LUËN - B¾c kh«ng th¶o luËn mét çch thiÕt thùc mμ th¶o luËn mét çch "tÇm ch−¬ng trÝch có". ThÝ dô: nh− chÊt vÊn Trung −¬ng sao khi th× nãi "®Ó" dù bÞ vâ trang, khi th× nãi "vμ" dù bÞ vâ trang, v.v.. V× ®¶ng viªn ch−a th¶o luËn cho nªn nh÷ng ý kiÕn trong héi nghÞ kh«ng thÓ ®¹i biÓu ®−îc ý kiÕn cña quÇn chóng trong §¶ng. V¶ l¹i trong khi khai héi, nhiÒu ®ång chÝ mÖt mái hoÆc ph¶i v¾ng mÆt ®Ó ®èi phã viÖc kh¸c, Ýt ph¸t biÓu ý kiÕn. Thμnh thö ý kiÕn trong cuéc héi nghÞ l¹i lμ ý kiÕn cña sè Ýt trong sè Ýt. C- VÊN §Ò C¤NG T¸C - Trong hai héi nghÞ, çc lêi ®Ò nghÞ ®Òu cã ý mªnh m«ng, kh«ng thÊy ®Ò nghÞ thÕ nμo ®Ó tÊt c¶ ®¶ng viªn, tÊt c¶ chi bé th¶o luËn vμ thùc hμnh ®−îc çc nghÞ quyÕt ¸n cña Trung −¬ng; kh«ng thÊy ®Ò nghÞ kÕ ho¹ch thiÕt thùc cho mçi ®Þa ph−¬ng. D- VÊN §Ò T£N §¶NG - Trung ®Ò nghÞ chê bao giê Cao Miªn vμ Lμo cã §¶ng råi sÏ nhËp çc §¶ng l¹i vμ ®æi tªn. ThÕ lμ çc ®ång chÝ Trung kh«ng hiÓu chØ thÞ Quèc tÕ nãi r»ng §¶ng ph¶i gåm c¶ v« s¶n ë §«ng D−¬ng vμ kh«ng hiÓu nhiÖm vô §¶ng lμ ph¶i lμm cho Lμo vμ Cao Miªn cã ®¶ng bé. (Trung −¬ng ®· in vμ ph¸t hμnh chØ thÞ Quèc tÕ cho ®¶ng viªn ch−a? Sao thÊy trong NghÞ quyÕt B¾c cã hái: "Trung −¬ng b¶o th¶o luËn "chØ thÞ" lμ chØ thÞ nμo? ").


E- LùC L¦îNG CñA §¶NG - Muèn hiÓu râ søc m¹nh vμ chç yÕu cña §¶ng ë Trung vμ B¾c th× chóng ta nªn xem b¶ng �µy18F1

):

§¶ng viªn

Chi bé

Thanh niªn

C«ng héi

N«ng héi

Phô n÷

Ghi chó

- Nam §μn 170 21 641 - 10.000 452 - Thanh Ch−¬ng 273 27 78 - 10.077 232 - Anh S¬n 123 18 35 - 4.350 62 - Yªn Dòng 11 15 - - 3.022 - - DiÔn Ch©u 51 2 - - 345 - - Quúnh L−u 33 4 - - 278 - - Vinh 185 8 - 312 - - - H−ng Nguyªn 55 9 - - 2.032 70 - Nghi Léc 58 15 - - 1.574 - - Hμ TÜnh 370 - 122 - 2.000 48 - Qu¶ng TrÞ 42 - - - - - - Qu¶ng Ng·i 69 - - - 1.200 - - B×nh §Þnh 40 - - - 100 - - H¶i Phßng 37 9 8 101 - - - Hßn Gai 8 - - 10 - - - Nam §Þnh 115 - 31 293 100 - - Phñ Lý 82 - 13 - 300 - - Th¸i B×nh 40 8 14 - 270 - - H¶i D−¬ng 9 - 1 - 31 - - Hμ §«ng 12 - - - 51 - - B¾c Ninh 6 - - - - - - Hμ Néi 36 - - - - -

Nh×n vμo b¶ng trªn th× thÊy: ë Trung:

a) Tæ chøc §¶ng cã trong 13 huyÖn vμ tØnh. Nh−ng chØ cã 3 huyÖn lμ cã tæ chøc thanh niªn. Trong mét huyÖn thanh niªn chØ b»ng mét phÇn ba cña §¶ng, trong mét huyÖn kh¸c, th× b»ng mét phÇn t−.

b) Phô n÷ chØ ®−îc tæ chøc trong 5 huyÖn, sè l−îng phô n÷ trong mét huyÖn chØ b»ng mét nöa ®¶ng viªn, trong mét huyÖn kh¸c th× chØ b»ng mét phÇn 9.

___________ 1. §©y lμ mét phÇn bøc th− chôp ¶nh ®Ó l¹i, tiÕp phÇn sau lμ dÞch ë b¶n tiÕng Ph¸p.

c) Trong 13 tØnh vμ huyÖn trªn, n¨m n¬i cã N«ng héi rÊt yÕu. ë mét n¬i sè l−îng n«ng d©n ®−îc tæ chøc gÊp hai lÇn r−ìi sè l−îng ®¶ng viªn. d) ë Trung, C«ng héi chØ cã ë mét n¬i trªn, nh−ng c«ng nh©n n«ng nghiÖp çc n¬i th× ch−a chç nμo ®−îc tæ chøc. e) ë Trung cã 16 tØnh, míi cã tæ chøc ë n¨m tØnh th«i. f) B¸o ço Trung kh«ng nãi râ sè l−îng ®¶ng viªn phô n÷ vμ sè l−îng phô n÷ vμo N«ng héi.

Tæ chøc ë B¾c th× yÕu qu¸. Trong mét xø c«ng nghiÖp nh− B¾c, mμ chØ cã hai tØnh lμ cã C«ng héi, bèn n¬i cã Thanh niªn, n¨m n¬i cã N«ng héi, nh−ng xem ra tÊt c¶ ch−a b»ng tæ chøc cña mét huyÖn thuéc h¹ng bèn ë Trung. ë mét trung t©m chÝnh trÞ vμ kinh tÕ quan träng nh− Hμ Néi, trõ vμi ®ång chÝ l·nh ®¹o ra th× kh«ng cã mét chiÕn sÜ nμo kh¸c.

C¶ hai xø ®Òu kh«ng cã tæ chøc "MÆt trËn ph¶n ®Õ", "Cøu tÕ ®á" vμ "Cøu tÕ thÊt nghiÖp" (Trung ®· cã mét chót Cøu tÕ ®á). T«i ®Ò nghÞ: A- §¶ng ph¶i: 1. Söa ch÷a nh÷ng sai lÇm trªn. 2. LËp ch−¬ng tr×nh hμnh ®éng cô thÓ trong tõng huyÖn vμ tõng tØnh. 3. Ph©n phèi ®¶ng viªn (nh− nhμ binh ph©n phèi binh sÜ). Çc ®ång chÝ phô tr¸ch mét vïng hay mét c«ng t¸c nμo ®ã ph¶i lËp ch−¬ng tr×nh hμnh ®éng cho mçi ®ång chÝ trong mçi mét tæ chøc. 4. Çc ban chÊp uû ph¶i qu¶n lý vμ kiÓm so¸t rÊt tØ mØ viÖc thi hμnh çc ch−¬ng tr×nh hμnh ®éng ®ã. 5. Tr−íc tiªn ph¶i thèng nhÊt tæ chøc Thanh niªn vμ C«ng héi vμ nh÷ng tæ chøc ®ã ph¶i cã sinh ho¹t ®éc lËp cña m×nh.

B- TÊt c¶ mäi ®¶ng viªn vμ tÊt c¶ çc chi bé ph¶i th¶o luËn ChØ thÞ cña Quèc tÕ thø ba vμ NghÞ quyÕt cña Trung −¬ng, råi ph¶i ra NghÞ quyÕt vÒ nh÷ng NghÞ quyÕt vμ ChØ thÞ nãi trªn. Nh÷ng NghÞ quyÕt Êy ph¶i ®Ö tr×nh lªn


Trung −¬ng, Trung −¬ng sÏ chuyÓn lªn Quèc tÕ thø ba. Cã lμm nh− thÕ th× míi cã thÓ n©ng cao ®−îc tr×nh ®é ®¶ng viªn, tÊt c¶ ChØ thÞ vμ NghÞ quyÕt míi ®−îc thi hμnh, t− t−ëng vμ hμnh ®éng cña ®¶ng viªn míi thèng nhÊt; vμ Quèc tÕ thø ba míi n¾m ®−îc tr×nh ®é çch m¹ng cña ®¶ng viªn vμ sù liªn l¹c tõ chi bé tíi Trung −¬ng vμ víi Quèc tÕ thø ba míi thùc hiÖn ®−îc chÆt chÏ (®ã lμ ý kiÕn cña Quèc tÕ thø ba). 1- Nhí göi: 1) B¸o ço cña Nam Kú. 2) B¸o ço cña Héi nghÞ Trung −¬ng. 3) B¸o ço vÒ c«ng t¸c c«ng vËn. T«i ®· nãi ®Õn ba vÊn ®Ò trong th− tr−íc cña t«i. 2- Ng−êi quen cña chóng ta §uycru (Ducroux) ch−a vÒ b»ng chuyÕn tμu nμy. 3- Çc ®ång chÝ biÕt nh÷ng tμu nμy ch¹y ®−êng Sμi Gßn - T©n Gia Ba? ë ®©y cÇn biÕt râ ®iÒu ®ã. 4- T«i nghe nãi ng−êi ta cã quen mét ng−êi Ph¸p trªn mét chiÕc tμu cña së hμng h¶i, nÕu ®óng nh− vËy (mμ còng cÇn nh− vËy) yªu cÇu çc ®ång chÝ ®iÒu tra (vÒ ng−êi ®ã) xem. 5- Khi cã mét chuyÕn tμu vÒ, çc ®ång chÝ nªn ®Õn xem cã ai vÒ kh«ng. Khi cã tμu vμo c¶ng th× tÝn hiÖu nh− thÕ nμo. 6- Cã ng−êi ë "kia" s¾p vÒ, khi cã tin tμu vÒ (tõ ®Çu th¸ng 5) th× ph¶i lªn tμu ®ãn. Trªn tμu "Metzinger" cã NghÜa, thî giÆt. Cã thÓ cã g× ®ã (göi cho çc ®ång chÝ). Nhí ®Õn hái anh ta mμ lÊy.

Ngµy 20 th¸ng 4 n¨m 1931

NGUYÔN ¸I QuèC Tμi liÖu tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn LÞch sö §¶ng.

TH¦ GöI BAN CHÊP HμNH TRUNG ¦¥NG §¶NG CéNG S¶N §¤NG D¦¥NG


1. Trong th¬ ®ã nãi r»ng ®ång chÝ míi vÒ ®ã ë Hång qu©n §«ng Giang lμm liªn tr−ëng (quan ba) kiªm ®¶ng ®¹i biÓu. TiÕng Tμu giái, nhiÒu kinh nghiÖm binh vμ n«ng. 2. Ng−êi quen chuyÕn nμy ch−a trë l¹i ®©u; nã cÇn biÕt mèi giao th«ng Sμi Gßn - Singapor. 3. Hg - Th - K«��19F

1

) chí hái Lý PÊn20F2

) n÷a. ChØ giao thiÖp víi TrÇn Thiªm th«i. Tμu nμy chØ ®Ëu mét ngμy, ph¶i chó ý khÐo trËt (b) 21F

3) Tμu TrÇn B×��22F

4

) cã ®ång chÝ Tèng Phi Hïng båi tÇng thø hai, (c) ThuËn Khang kh«ng ch¹y HK - SGßn n÷a. Phu Sanh nã kh«ng chÞu nãi tªn, vËy h·y khoan ®· (d) nhí hái anh NghÜa, thî giÆt cña tμu Metzinger, xem hoÆc cã th¬ hoÆc cã gãi g× kh«ng. 4. Khi göi g×, b¶o giao th«ng viÕt cho râ ®Ó ngoμi nμy ®iÒu tra cho biÕt g× nhËn ®−îc, g× kh«ng. Ngoμi nμy còng lμm thÕ. 5. Vladimirof ë ®©y råi. NÕu chuyÕn nμy ch−a vÒ ®−îc th× chuyÕn sau (çc tμu quen, çi nμo còng ph¶i ®ãn). Blokof,

___________ 1) Tøc Wong Shek Kong, tμu ch¹y ®−êng Hång C«ng - Sμi Gßn. 2) Lý PÊn: ng−êi nÊu bÕp trªn tμu Wong Shek Kong. 3) Trong nguyªn b¶n kh«ng cã môc (a). 4) Tμu ch¹y Hång C«ng - H¶i Phßng.


Bourof vμ L��23F

5

) cßn ®äng l¹i Singapor, ®· viÕt th− göi hä råi, M��24F

1

) vÒ ®Õn Singapor, th× sî mμ trèn mÊt. 6. Çc c¬ quan kh«ng ®Æt bÝ hiÖu hay sao? Sao mμ nhiÒu lÇn c¬ quan lé råi mμ ®ång chÝ cø chui vμo cho bÞ! (Chç in, chç "V¸ch gi¶" chç MËt 25F2

) v.v.). HoÆc cã ®øa ph¶n ch¨ng? Tμi liÖu bÝ mËt, nhÊt lμ vÒ giao th«ng cã lé kh«ng? 7. Khi cã tiÒn th× mçi ®ång chÝ cÈn thËn nªn gi¾t mét Ýt, thÕ lμ khi mÊt khái mÊt hÕt, mμ nh÷ng ng−êi ch¹y ®−îc còng cã xu mμ hé th©n. 8. Nªn t×m mi thuËt g× mμ gi÷ g×n lÊy ®ång chÝ träng yÕu, chø nÕu nã cø tóm mßn nh÷ng v¾t kh¸ ®i, th× h¹i cho c«ng viÖc qu¸! Th¸i B×nh, Phñ Lý th× nã l¹i cø gië sæ mμ ®i b¾t ng−êi! Xem nh÷ng viÖc ®ã th× cã thÓ nãi r»ng §¶ng cßn kÐm ®−êng bÝ mËt c«ng t¸c. "Hä" th−êng hái t«i vÒ vÊn ®Ò v× sao mμ bÞ lé? V× sao mμ bÞ? §Ó suy nghÜ vμ t×m çch söa ®æi. Nh−ng trong kh«ng b¸o ço ra, cho nªn t«i còng ó í! 8 Bis. VÊn ®Ò nhiÖm vô t«i: a) Tõ ngμy Héi nghÞ Octobre t«i nghÜ trong ®· cã Trung −¬ng, ngoμi ®· cã §, vËy nªn c«ng viÖc t«i chØ lμ nh− "thïng th¬". VËy nªn t«i xin § ®æi chç v× "thïng th¬" th× ng−êi kh¸c còng lμm ®−îc. V× thÕ mμ § cã th¬ ®Þnh tr¸ch nhiÖm cho t«i (th¬ ®ã t«i cã göi copie cho T.¦). b) NÕu Trung −¬ng b¸o ço th−êng vμ râ rμng (dÐtaillÐ) th× chóng t«i kh«ng ®ßi b¸o ço çc n¬i lμm g×, song tõ ngμy Héi nghÞ ®Õn nay, Trung −¬ng ch−a cã lÇn b¸o ço nμo t−¬ng tÕ hÕt. Nh− viÖc B ph¶n ®èi chØ thÞ Quèc tÕ mμ còng ®Õn b©y giê ng−êi quen vμ Trung −¬ng míi nãi ®Õn! VÉn biÕt hoμn c¶nh khã kh¨n vμ Trung −¬ng l¾m viÖc, nh−ng "hä" còng cÇn ph¶i biÕt t×nh h×nh râ rμng mμ còng v× vËy mμ ph¶i yªu cÇu çc n¬i b¸o ço. Nhê hai tê b¸o ço Xø Héi nghÞ göi ra, míi biÕt h¬i râ t×nh h×nh T vμ B tõ 12 - 30 vÒ tr−íc, (tõ ®ã ®Õn giê

___________ 5) Tøc NguyÔn Huy Bèn, TrÇn Ngäc Danh, D−¬ng B¹ch Mai, NguyÔn ThÕ Th¹ch. 1) Tøc Bïi ¸i. 2) Tøc Ng« §øc Tr×.

kh«ng râ v× kh«ng thÊy b¸o ço n÷a) vμ hä ®−¬ng hái cho ®−îc b¸o ço Nam Kú. V¶ l¹i khi tr−íc (Octobre) chóng ta ®· ®Þnh r»ng, hÔ çc n¬i b¸o ço th× lμm hai b¶n, mét göi cho Trung −¬ng, mét göi ra. ThÕ lμ ®ì viÖc cho Trung −¬ng vμ Quèc tÕ l¹i biÕt râ t×nh h×nh, § còng t¸n thμnh çch ®ã. Nh− vËy th× cã g× lμ "v« lý vμ lén xén"26F

1). c) T«i kh«ng trao kÕ ho¹ch g× riªng cho T vμ B, chØ cã nh÷ng th«ng ço gÊp nh− 1-5, nh÷ng chØ thÞ ®¹i kh¸i nh− chØ thÞ võa råi vμ nh÷ng tμi liÖu nghiªn cøu dÞch ra th× t«i cø vÉn göi ba b¶n cho Trung −¬ng, T vμ B. Lμm nh− thÕ lμ cho mau, cho tiÖn vμ cho ch¾c ch¾n (nÕu chç nμy kh«ng tiÕp th× cã chç kh¸c tiÕp). d) Th¬ võa råi Trung −¬ng nãi: "ChØ cã viÖc giao th«ng hoÆc b¸o ch−¬ng th× t«i giao thiÖp víi hä, chø b¸o ço th× v« lý vμ lén xén". NÕu lμm nh− ®· nãi trªn, th× ch¼ng nh÷ng kh«ng cã g× lμ "v« lý vμ lén xén" mμ l¹i ch¹y viÖc l¾m. NÕu kh«ng vËy th× t«i giao thiÖp víi T vμ B còng kh«ng cã t¸c dông g×. e) Th¬ Trung −¬ng t«i cø vËy göi ®i råi. Nh−ng viÖc nμy còng vËy. NhiÖm vô t«i ®· lμ nh− th¬ § ®· ®Þnh, cho nªn khi cã viÖc g× § còng nãi víi t«i mμ khi t«i cã ý kiÕn g× (nh− phª b×nh T vμ B míi ®Õn) còng cã § ®ång ý. VËy nªn khi §¶ng nghÞ ®Þnh hoÆc yªu cÇu g× th× t«i còng nªn biÕt. NÕu kh«ng biÕt g× c¶, khi "hä" hái ®Õn, t«i biÕt ®−êng nμo mμ nãi. NÕu chØ biÕt truyÒn th¬ qua, ®−a th¬ l¹i, nÕu kh«ng tham gia ý kiÕn víi § vμ víi Trung −¬ng, th× t«i ë ®©y còng kh«ng Ých g× l¾m. V× viÖc ®−a th¬ th× ®ång chÝ kh¸c còng lμm ®−îc. Nãi tãm l¹i lμ Trung −¬ng th¶o luËn l¹i "nhiÖm vô cña K. V"27F

2): 1/ ý kiÕn ®èi víi th¬ h«m nä (copie göi vÒ tr−íc) thÕ nμo? 2/ Çc n¬i nªn hay kh«ng nªn göi b¸o ço, v.v.. Trung −¬ng

___________ 1) Héi nghÞ Trung −¬ng toμn thÓ häp th¸ng 3 - 1931 t¹i Sμi Gßn ®· quyÕt ®Þnh thay ®æi mèi liªn l¹c, kh«ng qua NguyÔn ¸i Quèc n÷a mμ trùc tiÕp víi Ban ph−¬ng §«ng. 2) K.V: mét bÝ danh cña NguyÔn ¸i Quèc.


gi¶i quyÕt thÕ nμo, råi cho t«i biÕt. V× nÕu ®Ó thÕ m·i, th× chç nãi thÕ nμy, chç nãi thÕ kia, th× lén xén thiÖt, mμ l¹i trë ng¹i c¶ c«ng t¸c. Thªm: Vladimirof chuyÕn nμy ch−a vÒ ®−îc. Ph¶i chê Hg-Th-K«ng hoÆc TrÇn B×nh míi vÒ ®−îc. ChuyÕn nμy göi vÒ 2 Zòa vμ 200 giÊy.

Ngμy 24 th¸ng 4 n¨m 193128F

1

)

Ngμy 1-5 s¾p söa thÕ nμo, kÕt qu¶ thÕ nμo cho biÕt. MiÕng giÊy nhá ch÷ Anh lμ do ®¹i biÓu I.J.C. göi vÒ. Bót tÝch tiÕng ViÖt, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn LÞch sö §¶ng.

___________ 1) Trong ¶nh bót tÝch, trªn ®Çu bøc th- t¸c gi¶ ®Ò ngµy 23-4-1931, cuèi bøc th- t¸c gi¶ ®Ò ngµy 24-4-1931. Chóng t«i theo nguyªn v¨n bót tÝch cña t¸c gi¶.

TH¦ GöI QUèC TÕ CéNG S¶N

§ång chÝ th©n mÕn,

1. T«i ®· nhËn ®−îc bøc th− ngμy 25-4. 2. §ång chÝ Tæng bÝ th− ®· bÞ b¾t ngμy 19 hoÆc 20-4 29F

10). KÓ tõ khi xuÊt b¶n T¹p chÝ c¶nh s¸t, 7 trong sè 101 ng−êi

®· bÞ b¾t. V× vËy trong ban th− ký chØ cßn l¹i mét c«ng nh©n trÎ tuæi. 3. Riªng ë H¶i Phßng ®· cã 36 tr−êng hîp bÞ b¾t vμo ngμy 20-4 vμ 16 tr−êng hîp bÞ b¾t ngμy 23-4. §iÒu ®ã nãi lªn r»ng mäi ho¹t ®éng ë bèn ®Þa ph−¬ng ®Òu bÞ lé. Mét sè ®ång chÝ ®· dïng sóng lôc chèng l¹i c¶nh s¸t. 1 ®ång chÝ ®· bÞ hy sinh vμ nhiÒu ®ång chÝ kh¸c bÞ th−¬ng.

4. Ngμy 20-4 mÊy tμu ch¹y h¬i n−íc cña chóng ta chê ®Ó ®ãn sinh viªn lªn tμu nh−ng kh«ng cã ng−êi nμo ®Õn. Cã lÏ hä còng ®· bÞ b¾t. 5. Ngμy 29-4, mét ®ång chÝ phô tr¸ch vÊn ®Ò th«ng tin liªn l¹c ®· bÞ b¾t. VÉn ch−a nhËn ®−îc tin tøc tõ c¸c ®ång chÝ kh¸c: Khi nμo cã tin cô thÓ h¬n th× t«i sÏ b¸o cho ®ång chÝ biÕt. TÊt c¶ c¸c mèi liªn hÖ t¹m thêi bÞ gi¸n ®o¹n. H×nh nh− t¹p chÝ c¶nh s¸t còng l−u truyÒn ë ®©y. TÊt c¶ nh÷ng thanh niªn ViÖt Nam ë ®©y ®Òu bÞ kiÓm so¸t vμ ®· bÞ mËt th¸m Ph¸p nhËn d¹ng.

6. NhiÒu tæ chøc §¶ng ë ®Þa ph−¬ng ®· bÞ gi¶i t¸n, nhiÒu tμi liÖu quan träng r¬i vμo tay c¶nh s¸t. Chóng t«i sÏ ph¶i tæ

___________ 10) Cã mét dßng qu¸ mê, kh«ng ®äc ®-îc.


chøc l¹i mäi viÖc. Chóng t«i sÏ trao nhiÖm vô nμy cho çc sinh viªn trë vÒ n−íc. NÕu mäi viÖc diÔn ra tèt ®Ñp, th× kho¶ng 2 tuÇn n÷a 4 sinh viªn sÏ cã mÆt ë ®©y. T«i sÏ häp víi hä. 7. Ngμy 20-4, mäi biÖn ph¸p ®· ®−îc sö dông ®Ó ban bè thiÕt qu©n luËt trªn toμn ®Êt n−íc chèng l¹i çc cuéc biÓu t×nh ngμy 1-5. Tr−êng häc vμ nhμ m¸y sÏ ph¶i n»m trong sù kiÓm so¸t qu©n sù chÆt chÏ.

8. Ngμy 12-4, 55 n«ng d©n ®· bÞ giÕt trong cuéc diÔu hμnh. Ngμy 14-4, 80 ng−êi bÞ giÕt vμ ngμy 20-4, 30 ng−êi bÞ giÕt. Bän ®Õ quèc ®· quyÕt ®Þnh ng¨n chÆn phong trμo b»ng tμn s¸t. Chóng t«i nªn chØ ra cho çc ®ång chÝ cña m×nh kÕ ho¹ch ®Êu tranh cô thÓ nμo? NÕu chóng ta cø ®Ó hä ®i theo con ®−êng ®ã th× sÏ rÊt manh ®éng, nguy hiÓm. T«i sÏ ®Ò nghÞ thªm r»ng Quèc tÕ Céng s¶n chØ thÞ cho tÊt c¶ çc tæ chøc çch m¹ng cña chóng ta tham gia víi khÈu hiÖu "B¶o vÖ §«ng D−¬ng" cïng víi nh÷ng hμnh ®éng: "Kh«ng can thiÖp vμo Trung Quèc", "Kh«ng can thiÖp vμo n−íc Nga X«viÕt". §Æc biÖt lμ §¶ng Céng s¶n Ph¸p vμ çc tæ chøc çch m¹ng kh¸c sÏ t¨ng c−êng h¬n n÷a viÖc b¶o vÖ phong trμo çch m¹ng ë §«ng D−¬ng. 9. T«i kh«ng thÓ ký tªn vμo çc bøc th− v× t«i kh«ng cã ®Þa chØ. Xin ®ång chÝ h·y lμm tÊt c¶ nh÷ng g× cã thÓ cho t«i. TÊt nhiªn, ®iÒu ®ã thËt phiÒn phøc. V× ®iÒu kiÖn hiÖn thêi, t«i lu«n lu«n ph¶i viÕt cho ®ång chÝ b»ng ph−¬ng ph¸p nμy vμ kh«ng ph¶i lóc nμo còng viÕt cho P.O.B cña ®ång chÝ. T«i ®Ò nghÞ ®ång chÝ sö dông ph−¬ng ph¸p viÕt th− t−¬ng tù. Nã cã r¾c rèi nh−ng an toμn h¬n.

Göi lêi chμo céng s¶n.

VICTO



Çc ®ång chÝ th©n mÕn! C¨n cø vμo b¸o ço cña ®ång chÝ H.N. vÒ t×nh h×nh §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng vμ theo kinh nghiÖm cña t«i ë Hoa Nam, §«ng D−¬ng, Th¸i Lan vμ ë M· Lai, t«i thÊy cã bæn phËn bøc thiÕt ®èi víi çc ®¶ng cña chóng t«i lμ ph¶i ®Ò xuÊt víi çc ®ång chÝ ®Ò nghÞ sau ®©y: Trõ mét vμi ®ång chÝ rÊt hiÕm hoi (®· ®−îc huÊn luyÖn ë Tr−êng ®¹i häc nh÷ng ng−êi lao ®éng ph−¬ng §«ng, hoÆc lμ trÝ thøc), cßn ®¹i ®a sè ®ång chÝ cña chóng t«i, tr×nh ®é lý luËn vμ chÝnh trÞ rÊt thÊp.

HËu qu¶ cña t×nh tr¹ng thiÕu kiÕn thøc vÒ lý luËn nh− vËy lμ g×? HËu qu¶ kh¸ nhiÒu. Çc ®ång chÝ ®· nghe ®ång chÝ H.N. kÓ vÒ nh÷ng hËu qu¶ Êy trong b¸o ço. T«i nãi thªm mét vμi hËu qu¶ n÷a: 1. §a sè çc ®ång chÝ - ngay c¶ nh÷ng ®ång chÝ cã tr¸ch nhiÖm- còng kh«ng hiÓu thËt râ "çch m¹ng d©n chñ t− s¶n" lμ g×. Çc ®ång chÝ Êy nh¾c ®i nh¾c l¹i nh÷ng ch÷ Êy mμ kh«ng hiÓu nghÜa. V× kh«ng thÓ gi¶i thÝch ®−îc cho c«ng nh©n vμ n«ng d©n, cho nªn çc ®ång chÝ Êy th−êng tá vÎ lóng tóng trong c«ng t¸c tuyªn truyÒn vμ cæ ®éng. §Ó khái lung tung, çc ®ång chÝ buéc ph¶i "bÞa ra". Do ®ã, mét sù ngu dèt nμy lμm ph¸t sinh mét sù ngu dèt kh¸c vμ mét sai lÇm nμy g©y nªn çc sai lÇm kh¸c.

2. Çc ®ång chÝ Êy còng kh«ng hiÓu t¹i sao ph¶i kÕt hîp cuéc çch m¹ng ph¶n ®Õ víi çch m¹ng ruéng ®Êt. V× vËy mμ nh÷ng khÈu hiÖu ®−a ra lén xén, kh«ng phèi hîp víi nhau.


3. Çc ®ång chÝ Êy kh«ng hiÓu sù kh¸c nhau gi÷a §¶ng víi çc tæ chøc kh¸c, cho ®ã lμ sù kh¸c biÖt vÒ "cÊp bËc". VÝ dô nh− xÕp §¶ng ë sè 1, Thanh niªn céng s¶n ë sè 2, C«ng héi ë sè 3, v.v.. Vμ khi mét ®ång chÝ ®ang ho¹t ®éng trong §¶ng mμ ®−îc cö sang ho¹t ®éng ë mét tæ chøc kh¸c, ®ång chÝ ®ã xem viÖc chuyÓn dÞch Êy nh− lμ mét "viÖc h¹ cÊp bËc", gÇn nh− lμ mét h×nh ph¹t!

4. HoÆc lμ, çc ®ång chÝ Êy b¾t ®Çu tæ chøc mét nhãm liªn minh chèng ®Õ quèc, råi chän nh÷ng thanh niªn cña liªn minh ®Ó tæ chøc mét C«ng héi. Cuèi cïng chän nh÷ng héi viªn C«ng héi ®Ó tæ chøc mét tæ §¶ng. 5. Mét cuéc b·i c«ng bïng næ. Nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o lμ trÝ thøc viÕt vμo mét quyÓn vë theo trËt tù 1, 2, 3, v.v. nh÷ng b−íc ®i ph¶i tiÕn hμnh råi hä ®−a quyÓn vë Êy cho çc ®ång chÝ cã tr¸ch nhiÖm lμ c«ng nh©n. Çc ®ång chÝ nμy ®−a quyÓn vë vÒ nhμ m¸y vμ thi hμnh m¸y mãc nh÷ng ®iÒu ®· ghi trªn giÊy mμ kh«ng biÕt ph¸n ®o¸n xem nh÷ng ®iÓm Êy cã phï hîp víi thùc tÕ hay kh«ng! HoÆc lμ, çc ®ång chÝ Êy dïng mäi biÖn ph¸p ®Ó ph¸t ®éng b·i c«ng, nh−ng khi c«ng nh©n ®· rêi nhμ m¸y xuèng ®−êng, çc ®ång chÝ Êy kh«ng biÕt ph¶i lμm g× n÷a. 6. Cßn cã mét nguy c¬ lín kh¸c. Tuy çc ®¶ng ®· ®−a nh÷ng ®ång chÝ c«ng nh©n vμo çc ban l·nh ®¹o, nh−ng çc ®ång chÝ nμy vÉn bÞ ¶nh h−ëng cña nh÷ng phÇn tö trÝ thøc, bëi v× theo çc ®ång chÝ Êy, "nh÷ng ng−êi trÝ thøc ®· ®−îc ®äc tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu Êy trong çc b¶n luËn c−¬ng hoÆc trong s¸ch".

T×nh h×nh Êy diÔn ra trong thêi kú 1930-1931, lóc mμ çc ®ång chÝ cña chóng ta ®· lμ nh÷ng chiÕn sÜ kh¸ l·o luyÖn vμ kh¸ tõng tr¶i råi. Nh−ng hiÖn nay, tÊt c¶ hoÆc hÇu nh− tÊt c¶ çc ®ång chÝ Êy ®· bÞ giÕt hay bÞ cÇm tï. Nh÷ng ®ång chÝ ®ang ho¹t ®éng trÎ h¬n, Ýt kinh nghiÖm h¬n, do ®ã cã kh¶ n¨ng ph¹m nh÷ng sai lÇm nghiªm träng h¬n.

V× vËy, t«i thÊy tuyÖt ®èi cÇn thiÕt lμ chóng ta ph¶i gióp ®ì çc ®ång chÝ cña chóng ta kh¾c phôc nh÷ng khã kh¨n Êy b»ng çch t¹o ®iÒu kiÖn cho çc ®ång chÝ tiÕp thô ®−îc nh÷ng

kiÕn thøc s¬ ®¼ng nhÊt mμ mçi chiÕn sÜ ®Òu ph¶i cã. Vμ biÖn ph¸p duy nhÊt cã hiÖu qu¶ ®Ó gióp çc ®ång chÝ theo ph−¬ng h−íng ®ã lμ cho xuÊt b¶n nh÷ng quyÓn s¸ch nhá viÕt vÒ çc vÊn ®Ò sau ®©y: 1. Tuyªn ng«n céng s¶n,

2. §¶ng céng s¶n vμ tæ chøc cña §¶ng,

3. LÞch sö Quèc tÕ Céng s¶n, 4. LÞch sö §¶ng, 5. LÞch sö R.K.P.B (§¶ng Céng s¶n B«ns¬vÝch toμn Liªn bang X«viÕt), 6. LÞch sö Quèc tÕ Thanh niªn (KIM),

7. Thanh niªn céng s¶n vμ tæ chøc thanh niªn,

8. C«ng héi, 9. Quèc tÕ C«ng héi ®á, 10. N«ng héi, 11. VÊn ®Ò d©n téc, 12. VÊn ®Ò ruéng ®Êt, 13. Quèc tÕ Cøu tÕ ®á (MOPR), 14. Liªn minh chèng ®Õ quèc, 15. Chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p, 16. Çch m¹ng Th¸ng M−êi, 17. Çch m¹ng Trung Hoa, 18. Khëi nghÜa vò trang, 19. Nh÷ng bμi häc cña çc sù biÕn 1930-1931, 20. Chñ nghÜa Têrètxki, 21. NÒn kinh tÕ x«viÕt, 22. M¸c, ¡ngghen, Lªnin, Xtalin,

23. Lμm thÕ nμo ®Ó kÕt hîp ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p vμ ho¹t ®éng hîp ph¸p,


24. Lμm thÕ nμo ®Ó tæ chøc çc chi bé vμ lμm cho çc chi bé ho¹t ®éng, 25. Lμm thÕ nμo ®Ó tæ chøc mét cuéc b·i c«ng, mét cuéc biÓu t×nh, v.v., 26. Lμm thÕ nμo ®Ó thùc hiÖn mÆt trËn thèng nhÊt,

27. Lμm thÕ nμo ®Ó tæ chøc mét tê b¸o §¶ng, tê b¸o nhμ m¸y, v.v., 28. Lμm thÕ nμo ®Ó tæ chøc häc sinh, phô n÷, v.v., 29. Lμm thÕ nμo ®Ó vËn ®éng binh lÝnh, 30. LuËn c−¬ng vμ nghÞ quyÕt vÒ vÊn ®Ò thuéc ®Þa (cña Quèc tÕ Céng s¶n), v.v. vμ v.v..

Khi xuÊt b¶n nh÷ng tËp s¸ch nhá Êy, cÇn ph¶i chó ý ®Õn: 1. Nh÷ng khã kh¨n vÒ viÖc in l¹i s¸ch ë çc xø nμy; 2. khã kh¨n vÒ viÖc gi÷ s¸ch; 3. khã kh¨n cña ®éc gi¶ cÊt giÊu s¸ch; 4. tr×nh ®é v¨n ho¸ thÊp cña çc ®ång chÝ chóng t«i kh«ng thÓ ®äc vμ hiÓu ®−îc nh÷ng ®iÒu diÔn ®¹t qu¸ dμi, qu¸ khã. V× vËy çc tËp s¸ch nhá Êy ph¶i ng¾n, tõ ng÷ ph¶i rÊt ®¬n gi¶n, rÊt râ rμng vμ dÔ hiÓu ®èi víi quÇn chóng. NÕu cã thÓ ®−îc, néi dung nªn tr×nh bμy d−íi d¹ng c©u hái vμ tr¶ lêi.

Çc ®ång chÝ cña chóng t«i rÊt dòng c¶m vμ h¨ng h¸i. Çc ®ång chÝ Êy c«ng t¸c rÊt tËn tuþ. Nh−ng v× thiÕu kiÕn thøc lý luËn, buéc çc ®ång chÝ ph¶i mß mÉm tõng b−íc, lu«n lu«n vÊp v¸p v× thiÕu thèn nh− vËy. TÊt nhiªn lμ çc ®ång chÝ sÏ ®−îc gi¸o dôc rÌn luyÖn trong ®Êu tranh vμ trong c«ng t¸c thùc tÕ hμng ngμy. Nh−ng cã thÓ tr¸nh ®−îc biÕt bao bÕ t¾c, sai lÇm vμ biÕt bao thÊt b¹i ®au ®ín, nÕu chóng ta cã thÓ cung cÊp cho çc ®ång chÝ Êy nh÷ng kiÕn thøc tèi cÇn thiÕt vÒ lý luËn soi ®−êng, t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dμng cho çc ®ång chÝ Êy tiÕn hμnh c«ng t¸c. §ång chÝ Xtalin ngh×n lÇn cã lý khi nãi r»ng: "Lý luËn t¹o cho çc ®ång chÝ lμm c«ng t¸c thùc tÕ, søc m¹nh ®Þnh h−íng, sù s¸ng suèt dù kiÕn t−¬ng lai, kiªn ®Þnh trong c«ng t¸c vμ lßng tin ë th¾ng lîi cña sù nghiÖp cña chóng ta". Nh÷ng ®iÒu mμ t«i nãi vÒ çc ®ång chÝ chóng t«i ë §«ng

D−¬ng, ë Th¸i Lan, v.v. ch¾c ch¾n lμ còng ®óng ®èi víi nh÷ng ®ång chÝ ë çc n−íc thuéc ®Þa kh¸c, mμ ë ®©y §¶ng ho¹t ®éng bÊt hîp ph¸p vμ tr×nh ®é v¨n ho¸ cña nh÷ng ng−êi lao ®éng cßn thÊp. Nh÷ng cuèn s¸ch nhá ®Ò nghÞ trªn ®©y nhÊt ®Þnh lμ còng rÊt cã Ých ®èi víi c¶ nh÷ng n−íc Êy.

Th©n ¸i chμo céng s¶n Ngμy 16 th¸ng 1 n¨m 1935

LIN Tμi liÖu tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.


TH¦ GöI §åNG CHÝ M¸CTI

§ång chÝ M¸cti th©n mÕn, Chóng t«i ®· nhËn ®−îc tin ®ång chÝ P«n Vay¨ng Cutuyariª cña chóng ta sím tõ trÇn víi mét nçi ®au buån s©u s¾c. §©y lμ mét tæn thÊt to lín cho §¶ng Céng s¶n Ph¸p cña chóng ta, cho giai cÊp v« s¶n Ph¸p, giai cÊp v« s¶n thuéc ®Þa vμ giai cÊp v« s¶n thÕ giíi. T«i ®· khãc khi biÕt tin ®ång chÝ Vay¨ng Cutuyariª qua ®êi. §èi víi t«i, anh lμ mét ®ång chÝ, mét b¹n th©n vμ mét ng−êi anh em. Chóng t«i ®· quen biÕt nhau tõ §¹i héi Tua ®¸ng ghi nhí. Cho tíi n¨m 1934, chóng t«i ®· cïng nhau lμm viÖc trong vÊn ®Ò thuéc ®Þa mμ anh tõng chøng tá hÕt søc quan t©m.

Trong chuyÕn anh sang ViÔn §«ng víi t− çch ®¹i biÓu vμ ng−êi tæ chøc Héi nghÞ v× hoμ b×nh vμ chèng chiÕn tranh, chóng t«i ®· gÆp l¹i nhau t¹i Trung Quèc. DÞp ®ã, anh ®· gióp t«i mét viÖc rÊt lín ®Ó t«i tho¸t khái mét hoμn c¶nh v« cïng khã kh¨n mμ t«i vÊp ph¶i. Chóng t«i l¹i gÆp nhau ë ®©y vμo mïa hÌ, vμ ®· cïng nhau th¶o luËn vÊn ®Ò thuéc ®Þa, ®Æc biÖt lμ vÊn ®Ò §«ng D−¬ng.

Giai cÊp v« s¶n thuéc ®Þa ®· mÊt ®i mét ng−êi chiÕn sÜ tèt vμ mét ng−êi b¹n ch©n thμnh. Vay¨ng Cutuyariª ®· qua ®êi, nh−ng tÊm g−¬ng vÒ sù tËn tuþ vμ lßng can ®¶m cña anh vÉn cßn. Khãc than anh qua ®êi, chóng t«i høa sÏ noi theo tÊm g−¬ng cao quý cña anh, ®Êu tranh kiªn tr× h¬n cho tíi th¾ng lîi cña sù nghiÖp cña chóng ta.

Nh©n danh ç nh©n vμ nh©n danh nh÷ng ng−êi céng s¶n §«ng D−¬ng cïng çc giai cÊp cÇn lao §«ng D−¬ng, t«i nhê anh, ®ång chÝ th©n mÕn, chuyÓn tíi §¶ng Céng s¶n Ph¸p cña chóng ta, tíi gia ®×nh cña ®ång chÝ vμ b¹n th©n tiÕc th−¬ng cña chóng ta nh÷ng lêi chia buån s©u s¾c.

Ngμy 12-10-1937

NGUYÔN ¸I QUèC



TH¦ GöI MéT §åNG CHÝ ë QUèC TÕ CéNG S¶N

§ång chÝ th©n mÕn, H«m nay lμ ngμy kû niÖm lÇn thø b¶y viÖc t«i bÞ b¾t gi÷ ë Hång C«ng. §ã còng lμ ngμy më ®Çu n¨m thø t¸m t×nh tr¹ng kh«ng ho¹t ®éng cña t«i. Nh©n dÞp nμy, t«i viÕt th− göi ®ång chÝ ®Ó xin ®ång chÝ gióp ®ì t«i thay ®æi t×nh c¶nh ®au buån nμy. §ång chÝ h·y ph©n t«i ®i ®©u ®ã. HoÆc lμ gi÷ t«i ë l¹i ®©y. H·y giao cho t«i lμm mét viÖc g× mμ theo ®ång chÝ lμ cã Ých. §iÒu t«i muèn ®Ò nghÞ víi ®ång chÝ lμ ®õng ®Ó t«i sèng qu¸ l©u trong t×nh tr¹ng kh«ng ho¹t ®éng vμ gièng nh− lμ sèng ë bªn c¹nh, ë bªn ngoμi cña §¶ng. T«i sÏ rÊt biÕt ¬n ®ång chÝ, th−a ®ång chÝ th©n mÕn, cho phÐp t«i ®−îc héi kiÕn. T«i tin r»ng nh− vËy sÏ tèt h¬n. §· tõ l©u råi ®ång chÝ kh«ng gÆp t«i. §ång chÝ th©n mÕn, xin ®ång chÝ nhËn lêi chμo céng s¶n anh em cña t«i.

6-6-1938

LIN (NGUYÔN ¸I QUèC)


NG¦êI NHËT B¶N MUèN KHAI HO¸

TRUNG QUèC NH¦ THÕ NµO30F1

)

Lμ ng−êi Trung Quèc, nÕu t«i nãi ®Õn nh÷ng sù tμn b¹o cña ng−êi NhËt B¶n mμ t«i ®· nhËn thÊy, th× ng−êi ta cã thÓ cho r»ng t«i ®· nãi qu¸. Bëi vËy, t«i chØ th«ng b¸o víi çc b¹n vÒ nh÷ng hμnh ®éng tμn b¹o cña ng−êi NhËt B¶n nh− nh÷ng ng−êi n−íc ngoμi ®· nhËn xÐt, b»ng çch trÝch nh÷ng ®o¹n trong cuèn: ý nghÜa cña chiÕn tranh - Nh÷ng sù tμn b¹o cña ng−êi NhËt B¶n ë Trung Q�èc31F2

) cña H.J. Timpícl©y, th«ng tÝn viªn b¸o Ng−êi b¶o vÖ Mansext¬. Ngoμi ra, t«i cã thªm vμo ®ã vμi tin tøc ®¨ng trªn çc b¸o vμ vμi mÈu chuyÖn do nh÷ng nh©n vËt ®¸ng tin cËy nh− çc viªn t− lÖnh cña T©n tø qu©n vμ B¸t lé qu©n nh©n d©n çch m¹ng ®· kÓ.

¤ng Timpícl©y ®· ë Trung Quèc khi Th−îng H¶i vμ Nam Kinh bÞ x©m chiÕm. ¤ng ®· viÕt nhiÒu vÒ nh÷ng sù tμn b¹o cña ng−êi NhËt B¶n. Song, nh÷ng bμi viÕt cña «ng ®· bÞ chÆn l¹i ë b−u ®iÖn Th−îng H¶i. ¤ng ®· thu thËp ®−îc nhiÒu bμi bót ký, nhiÒu b¶n b¸o ço, nhiÒu bøc th− cña b¹n bÌ «ng ë n−íc ngoμi: hä lμ nh÷ng nhμ b¸o, kh¸ch ®i ®−êng, gi¸o sÜ, thμnh viªn cña Héi ch÷ thËp ®á quèc tÕ vμ cña Uû ban quèc

___________ 1) Nh÷ng bμi ®¨ng trªn b¸o Notre Voix (TiÕng nãi cña chóng ta), NguyÔn ¸i Quèc ®Òu viÕt d−íi danh nghÜa mét nhμ b¸o Trung Quèc vμ ký tªn LIN. Víi nhan ®Ò “Nh÷ng sù hung tμn cña ®Õ quèc Nhùt”, b¸o D©n chóng (tiÕng ViÖt) còng ®· ®¨ng toμn v¨n bμi b¸o nμy trong çc sè 46 ngμy 21-1-1939, sè 47 ngμy 24-1-1939 vμ sè 48 ngμy 28-1-1939. 2) Trong nguyªn b¶n, tªn cuèn s¸ch ®−îc viÕt b»ng tiÕng Anh: What war means - the japanese atrocities in China.


tÕ cøu trî nh÷ng ng−êi tÞ n¹n. Nh÷ng b»ng chøng do «ng Timpícl©y ®−a ra nh− vËy lμ hoμn toμn ®¸ng tin cËy.

NG¦êI NHËT B¶N Vμ TR¹I NH÷NG NG¦êI TÞ N¹N ë NAM KINH

"Tr¹i nh÷ng ng−êi tÞ n¹n n»m t¹i trung t©m thñ ®«, réng trªn 3 kil«mÐt vu«ng. Sè ng−êi tÞ n¹n vμo kho¶ng 200.000. Tr−íc thêi gian chiÕm ®ãng, ng−êi NhËt ®· høa r»ng nh÷ng ng−êi tÞ n¹n còng nh− nh÷ng ng−êi d©n th−êng ®Òu kh«ng ph¶i lo ng¹i g× c¶. D−íi ®©y, ng−êi ta sÏ thÊy bän kÎ c−íp ph¸t xÝt Êy ®· gi÷ "lêi høa long träng cña chóng" nh− thÕ nμo.

H·M HIÕP

Theo çc b¸o ço cña Uû ban cøu trî th× tõ ngμy 13-12-1937 ®Õn ngμy 7-2-1938, trong tr¹i nh÷ng ng−êi tÞ n¹n, ®· x¶y ra 240 tr−êng hîp h·m hiÕp mμ tªn tuæi cña n¹n nh©n ®Òu ®−îc ng−êi ta biÕt râ vμ 11 tr−êng hîp cã ghi: "®μn bμ hoÆc con g¸i bÞ ng−êi NhËt B¶n hiÕp".

"Theo con sè tÝnh to¸n cña nh÷ng ng−êi b¹n §øc cña t«i, mét phãng viªn ®· viÕt nh− vËy - th× sè ng−êi bÞ bän NhËt B¶n h·m hiÕp ë Nam Kinh lªn tíi trªn 20.000. ChÝnh t«i ®· thÊy trªn 100 tr−êng hîp h·m hiÕp vμ t«i ®· nhËn ®−îc b¸o ço chÝnh x¸c vÒ 300 tr−êng hîp kh¸c. Trong sè çc n¹n nh©n, cã nh÷ng thiÕu n÷ d−íi 11 tuæi vμ nh÷ng bμ giμ trªn 53 tuæi. Trong mét gian phßng cña Tr−êng ®¹i häc Kim L¨ng, ngay gi÷a ban ngμy, 17 tªn NhËt ®· thay phiªn nhau h·m hiÕp mét ng−êi con g¸i".

Mét phãng viªn kh¸c viÕt: "17-12-1937. C¶ ngμy vμ ®ªm h«m qua, çc cuéc h·m

hiÕp vμ tμn s¸t cø t¨ng dÇn. Trªn 1.000 ®μn bμ vμ con g¸i ®· bÞ h·m hiÕp; mét chÞ bÞ hiÕp ®Õn 37 lÇn. Mét tªn trong bän kÎ c−íp ®· bãp cæ mét em bÐ míi lªn 5 th¸ng, v× em bÐ nμy ®· khãc bªn c¹nh ng−êi mÑ cña em bÞ h·m hiÕp. "Bän NhËt kÐo nhau ®i hμng ®μn vμ chia thμnh nhãm ®Ó h·m hiÕp. "Ngμy 3-1-1938, mét ng−êi ®μn bμ bÞ th−¬ng nÆng ®· ®Õn

bÖnh viÖn. ChÞ Êy nãi r»ng: ChÞ vμ 5 phô n÷ kh¸c ®· bÞ bän NhËt b¾t ®i hai hoÆc ba h«m tr−íc. Ban ngμy, chóng b¾t hä giÆt giò ¸o quÇn, ban ®ªm, chóng h·m hiÕp hä, ng−êi nμo nhiÒu tuæi th× bÞ tõ 10 ®Õn 20 lÇn, nh÷ng chÞ trÎ th× ®Õn 40 lÇn. "Ngμy 23-1, bän NhËt ®· giÕt 11 ng−êi trong gia ®×nh cña X. §μn bμ th× ®Òu bÞ chóng giÕt sau khi h·m hiÕp. Ngμy 15-1, mét ng−êi con g¸i võa ra khái n¬i tÞ n¹n ë Tr−êng ®¹i häc Kim L¨ng, ®· bÞ mét tªn NhËt do¹ h·m hiÕp. ChÞ Êy chèng cù l¹i. ChÞ liÒn bÞ giÕt. Ngμy 15-12-1937, bän NhËt x«ng vμo mét ng«i nhμ t¹i ®−êng phè ë H¸n KhÈu, chóng hiÕp mét ng−êi ®μn bμ trÎ vμ b¾t ®i ba ng−êi kh¸c. Chång hä võa khãc võa ch¹y theo ®Òu ®· bÞ giÕt. "NhiÒu n¹n nh©n bÞ bá m¹ng do bÞ h·m hiÕp. NhiÒu ®μn bμ vμ con g¸i ®· tù s¸t ®Ó khái bÞ lμm nhôc. "Trªn 300 phô n÷ ë çc lμng l©n cËn ®· bÞ bän NhËt b¾t ®−a ®Õn Suansing (çi thμnh cña mét huyÖn nhá ë T« Ch©u). Mçi ngμy, ng−êi ta thÊy nh÷ng x¸c phô n÷ trÇn truång næi lÒnh bÒnh ë cöa con s«ng ®μo cña thμnh nμy". (Tin ®iÖn, 2-1-1938). "Tr¹i nh÷ng ng−êi tÞ n¹n ë Man Hμng, gÇn Th−îng H¶i, gåm 500 phô n÷. Ngμy 28-1, mét chi ®éi NhËt B¶n ®Õn ®ãng ë ®©y. TÊt c¶ nh÷ng ng−êi tÞ n¹n ®Òu bÞ h·m hiÕp, kh«ng trõ mét ai". (Tin ®iÖn, 30-1-1938). "§μn bμ vμ con g¸i çc vïng bÞ chiÕm ë Shonji sau khi bÞ h·m hiÕp, ®Òu bÞ b¾t ®i lμm nghÒ m·i d©m trong qu©n ®éi". (T©n Hoa nhËt b¸o, 15-1-1938). "T¹i Ouhau, bän NhËt sau khi h·m hiÕp phô n÷ ®· ch¬i çi trß xem tªn nμo khÐo tay h¬n c¶ trong viÖc c¾t vó çc n¹n nh©n". (§¹i c«ng b¸o, 31-1-1938).

"Nh÷ng em g¸i d−íi 10 tuæi vμ nh÷ng bμ giμ 60 tuæi còng ®Òu bÞ hiÕp, 10 tªn NhËt sau khi thay phiªn nhau h·m hiÕp mét bμ giμ, ®· dïng mét çi mãc s¾t ®Ó xÐ to¹c ©m hé cña bμ Êy". (T©n Hoa nhËt b¸o S¬n T©y, 19-1-1938).


T−íng Lanpi Si cña B¸t lé qu©n ®· viÕt tõ S¬n T©y nh− sau: "Trong çc vïng bÞ NhËt chiÕm ®ãng, kh«ng mét ng−êi ®μn bμ hoÆc con g¸i nμo lμ kh«ng bÞ h·m hiÕp. NhiÒu chÞ ®· bÞ chÕt trong khi bÞ h·m hiÕp hoÆc bÞ giÕt sau ®ã. Mét sè lín ®· bÞ b¾t ®i. Ngμy 19-12-1937, b¶y tªn NhËt ®Õn h·m hiÕp phô n÷ ë lμng Tïng Tha. Ng−êi trong lμng chèng l¹i, ngμy h«m sau, mét chi ®éi NhËt B¶n ®Õn bao v©y lμng, b¾t ®i 100 d©n, chóng dïng d©y thÐp ®Ó th¾t cæ hä vμ treo lªn c©y, lÊy b¸ng sóng ®Ëp vì ®Çu hä, mæ bông hä t−íi dÇu ho¶ råi thiªu hä. Sau ®ã, bän NhËt ®· ®èt c¶ lμng. "§«i khi bän NhËt cßn gië trß ®éc ¸c tinh vi. Chóng b¾t ng−êi bè hiÕp con g¸i m×nh, con trai hiÕp mÑ, anh trai hiÕp em g¸i. DÜ nhiªn, nh÷ng ng−êi ®¸ng th−¬ng nμy kh«ng chÞu lμm theo lÖnh chóng, thÕ lμ bän kÎ c−íp liÒn giÕt hä".

NH÷NG Vô TμN S¸T

Suèt hai ngμy sau khi vμo Nam Kinh, bän NhËt vÉn tiÕp tôc tμn s¸t, c−íp bãc vμ h·m hiÕp hμng lo¹t. §−êng phè ®Çy nh÷ng x¸c ®μn «ng, ®μn bμ, trÎ con. TÊt c¶ binh lÝnh Trung Quèc kh«ng kÞp ra khái thμnh phè vμ bÞ b¾t ®Òu bÞ t−íc vò khÝ vμ bÞ xö b¾n. Bän NhËt kh«ng b¾t lμm tï binh. 400 ng−êi tÞ n¹n bÞ b¾t vμ bÞ lÝnh NhËt dÉn ®i, bän nμy cã mang theo sóng tr−êng vμ sóng m¸y. Sè phËn nh÷ng ng−êi tÞ n¹n ®· ®−îc quyÕt ®Þnh. Bän NhËt ®· dïng hμng ngh×n ng−êi Trung Quèc lμm bia ®Ó tËp b¾n hoÆc tËp ®©m lª.

Bän NhËt vμo tr¹i nh÷ng ng−êi tÞ n¹n ngμy 13-12-1937, håi 11 giê s¸ng. Hai thμnh viªn cña Uû ban vμ t«i ®ang tiÕp chóng. Sau vμi phót, chóng ®· giÕt 20 ng−êi tÞ n¹n. Nh÷ng ai ch¹y trèn khi tr«ng thÊy bän NhËt, ®Òu bÞ giÕt. H×nh nh− ®ã lμ quy t¾c trong ®¹o qu©n Êy. Ngμy thø t−, t«i l¸i mét chiÕc xe h¬i chë mét sÜ quan h¶i qu©n NhËt ra tμu thuû cña h¾n. Gi÷a ®−êng, mét sÜ quan NhËt chÆn xe chóng t«i l¹i, h¾n nãi lμ h¾n ®ang tiªu diÖt mét chi ®éi Trung Quèc. ThËt vËy, chóng ®ang tμn s¸t anh em binh sÜ Trung Quèc ®·

bÞ t−íc vò khÝ vμ nh÷ng ng−êi d©n th−êng. Tr−a ngμy 13, bän sÜ quan NhËt høa víi «ng On Rèp, Chñ tÞch Uû ban quèc tÕ cøu trî, r»ng binh sÜ Trung Quèc ®· bÞ t−íc vò khÝ th× sÏ kh«ng bÞ giÕt. §óng ngay tèi h«m Êy, trong khi Uû ban ®ang häp, bän NhËt x«ng vμo tr¹i, b¾t 1.300 binh sÜ Trung Quèc kh«ng cã vò khÝ vμ dÉn hä ra ph¸p tr−êng. Khi ®i qua gÇn v¨n phßng cña chóng t«i, «ng Xmaid¬ (th− ký cña Uû ban) vμ t«i ®· ®−îc tr«ng thÊy 50 x¸c chÕt næi lÒnh bÒnh trong mét çi hå. 54 c«ng nh©n nhμ m¸y ®iÖn ®Õn trèn t¹i mét h·ng bu«n cña ng−êi Anh. 43 ng−êi bÞ b¾t vμ bÞ xö b¾n. NhiÒu ng−êi lμm nghÒ khu©n v¸c vμ nhiÒu c«ng nh©n ®· bÞ b¾n chÕt. BÊt cø ng−êi Trung Quèc nμo mμ lßng bμn tay cã chai còng ®Òu bÞ xem nh− cùu binh vμ bÞ xö b¾n. ChiÒu nay, cã mét ng−êi ®μn «ng ®Õn v¨n phßng chóng t«i, ®Çu bÞ ch¸y sÐm, l«ng mμy vμ tai ®Òu bÞ c¾t, nöa çi mòi bÞ hít. Võa ®Õn ®−îc mét l¸t th× anh ta t¾t thë. T×nh h×nh ®· x¶y ra nh− sau: Bän NhËt trãi hμng tr¨m ng−êi Trung Quèc l¹i víi nhau vμ thiªu sèng hä sau khi t−íi dÇu lªn ng−êi hä. Ng−êi ®μn «ng ®¸ng th−¬ng nμy ®· may m¾n ch¹y tho¸t ®−îc... Ngμy lÔ N«en. Bän NhËt høa kh«ng giÕt nh÷ng cùu binh Trung Quèc ®· tù nguyÖn ra ®Çu thó. 240 ng−êi ®Õn tr×nh diÖn. Hä ®Òu bÞ giÕt s¹��32F

1

). ë Nam Kinh, ng−êi ta ®· ch«n trªn 40.000 tö thi nh÷ng ng−êi bÞ tμn s¸t.

Nãi ®Õn Tïng Giang, çch Th−îng H¶i 30 kil«mÐt, mét nhμ b¸o Anh viÕt r»ng, trong sè 100.000 d©n cña thμnh phè nμy, chØ cßn l¹i 5 «ng giμ trèn trong mét gãc nhμ thê cña Ph¸p. Vïng gi÷a Tïng Giang vμ Th−îng H¶i ch¼ng kh¸c g× mét b·i sa m¹c dμi 30 kil«mÐt. Nãi vÒ T« Ch©u, mét gi¸o sÜ ®· viÕt "trong thμnh phè chóng t«i chØ thÊy toμn lμ chÕt chãc vμ tμn ph¸. Trªn con ®−êng tõ ___________ 1) PhÇn tiÕp theo in trªn sè b¸o ngµy 5-3-1939.


Qu¶ng §«ng ®Õn T« Ch©u, chóng t«i ph¶i chó ý ®Ó khái dÉm lªn th©y ng−êi chÕt. §−êng s¸ vμ ®ång ruéng ®Òu ®Çy x¸c chÕt". Theo tÝnh to¸n cña mét ng−êi n−íc ngoμi ®· tõng nhiÒu lÇn ë trong vïng tõ Th−îng H¶i ®Õn Nam Kinh tr−íc vμ sau khi NhËt chiÕm ®ãng, th× Ýt nhÊt trong vïng nμy ®· cã 300.000 ng−êi d©n th−êng bÞ giÕt, trong sè ®ã, cã tíi 100.000 ng−êi bÞ tμn s¸t cã hÖ thèng. BÞ thÊt b¹i vÒ qu©n sù, bän NhËt giÕt d©n th−êng ®Ó tr¶ thï. T©n tø qu©n ph¸ con ®−êng s¾t B¶o §Þnh; vμi ngμy sau, mét chi ®éi lÝnh NhËt b¾t xö b¾n 100 ng−êi Trung Quèc ®øng tuæi. T−íng Yin cña B¸t lé qu©n kÓ l¹i r»ng, t¹i mçi thμnh phè hoÆc mçi thÞ trÊn bÞ chiÕm ®ãng, h¬n mét nöa d©n c− bÞ bän NhËt tμn s¸t. T−íng DiÖp §Ünh, t− lÖnh tr−ëng cña T©n tø qu©n, kÓ l¹i r»ng: Héi Trung Quèc cøu trî nh÷ng ng−êi tÞ n¹n ®· ®−a 8.000 em bÐ ®Õn thung lòng V« TÝch çch Th−îng H¶i 100 kil«mÐt. Trªn tr¹i nμy, cã kÎ nh÷ng ch÷ thËp ®á lín. Mét h«m, trong khi çc em bÐ ®ang ¨n s¸ng, m¸y bay NhËt ®Õn nÐm bom xuèng tr¹i, kh«ng mét em nμo tho¸t khái cuéc tμn s¸t.

Ngμy 19-12-1937, vμo håi 5 giê chiÒu, t«i víi «ng Xmaid¬ cïng ®i ra ngoμi. §−êng phè Th¸i B×nh vμ vïng phô cËn, trung t©m bu«n b¸n lín nhÊt cña Nam Kinh, ®Òu bÞ thiªu huû. Chóng t«i quay vÒ phÝa Nam; bän NhËt ®ang ®èt çc hiÖu bu«n, mét sè bän kh¸c th× chÊt nh÷ng thø chóng c−íp bãc ®−îc lªn çc xe t¶i nhμ binh.

H¬n mét th¸ng sau khi chiÕm ®ãng, nh÷ng hμnh ®éng tμn b¹o vÉn cßn tiÕp diÔn hμng ngμy. Ngμy 10-1-1938, vμo buæi chiÒu, t«i ®i xe h¬i ra ngoμi, t«i vÉn cßn thÊy bän lÝnh NhËt ®èt ph¸ nh÷ng hiÖu bu«n. Ngay tr−íc h«m ®ã, «ng X ®· ra ®−îc cöa §«ng, tÊt c¶ nhμ cöa cña d©n trong vïng mμ «ng ®i qua, trªn 20 kil«mÐt, ®Òu bÞ ch¸y trôi.

Nh÷ng hμnh ®éng ¨n c−íp cã tÝnh chÊt ç nh©n x¶y ra hÕt søc th−êng xuyªn. Bän lÝnh b¾t ®Çu ®Ëp ph¸ cöa, x«ng vμo vμ c−íp lÊy ®å ®¹c lμm cña riªng, chØ sau khi ®−îc bän sÜ quan h−íng dÉn th× viÖc c−íp ph¸ míi ®−îc tæ chøc cã quy cñ. B¸c sÜ P. kh¼ng ®Þnh r»ng, «ng ®· thÊy nh÷ng c¶nh t−îng khñng khiÕp gièng hÖt nh− thÕ x¶y ra ë B¾c Kinh. Trªn con ®−êng Tïng Giang, chóng t«i ®· gÆp mét ®oμn lÝnh NhËt trë vÒ Th−îng H¶i cïng víi nh÷ng thø chóng c−íp bãc ®−îc. C¶nh t−îng thËt lμ ®Ñp m¾t. Nh÷ng con ngùa chiÕn mËp m¹p kÐo nh÷ng xe kÐo chë ®Çy hßm xiÓng vμ vali. Bän nhμ binh c−ìi trªn l−ng lõa, bß, thËm chÝ c¶ tr©u n÷a. Lîn th× chóng buéc vμo nh÷ng xe kÐo ph¸o. Gμ m¸i vμ gμ con do bän lÝnh c−íp ®−îc ®Òu theo ®oμn qu©n. Tõ 21-11 ®Õn 11-12-1937, hμng ngμy, t«i nh− con thoi ®i l¹i gi÷a T« Ch©u vμ Quang Ph−íc. Nh÷ng ng©n hμng, hiÖu bu«n vμ mäi nhμ ®Òu ®−îc më toang cöa b»ng vò lùc. Bän NhËt kÐo nhau hμng ®μn nh− kiÕn vμo ra kh«ng ngít. Chóng ®i l¹ch b¹ch, l−ng cßng xuèng d−íi nh÷ng kiÖn hμng t¬ lôa, nh÷ng con gμ giß, nh÷ng hμng ho¸ kh¸c, nh÷ng ®å ®¹c. Trong khi ®Õn th¨m tr−êng (cña Nhμ chung) cña chóng ta, t«i thÊy cã nh÷ng tªn NhËt ®ang n¹y tñ s¾t víi nh÷ng çi mãc s¾t. Cßn cã ng−êi nμo tin ®−îc r»ng bän NhËt muèn lμm ®iÒu tèt lμnh cho nh©n d©n Trung Quèc kh«ng? Xin mêi hä cø ®Ých th©n ®i xem c¶nh tμn ph¸ rïng rîn ®ang diÔn ra trong toμn vïng nμy dμi trªn 200 kil«mÐt tõ Th−îng H¶i ®Õn Nam Kinh. Nh÷ng thμnh phè bÞ ph¸ ph¸ch, lμng m¹c bÞ thiªu huû, ®ång ruéng bÞ tμn ph¸. Bän NhËt ®· ph¹m tÊt c¶ nh÷ng téi ¸c d· man mμ mét ®éi qu©n tμn b¹o ®−îc trang bÞ b»ng nh÷ng chiÕn cô tèi t©n cã thÓ ph¹m ph¶i.

Suèt trong 4 th¸ng, sau khi Th−îng H¶i thÊt thñ, tõ th¸ng 12 ®Õn th¸ng 3, Nam ThÞ (khu Nam Th−îng H¶i) ®· bÞ ®èt ph¸, 80% nhμ cöa bÞ thiªu huû sau ngμy bÞ chiÕm ®ãng. ThiÖt h¹i lªn tíi 3 tû phr¨ng, trong ®ã, 1 phÇn 3 lμ do c−íp bãc. TÊt c¶ nh÷ng thø g× kh«ng bÞ ph¸ huû th× ®Òu bÞ chóng


c−íp ®i. Th¸ng 3, viÖc c−íp ph¸ vÉn cßn tiÕp diÔn. Trong ph¹m vi 100 kil«mÐt chung quanh Th−îng H¶i, tr−íc kia, cã 12 thμnh phè lín vμ nhiÒu thÞ trÊn víi con sè tæng céng lμ 50 triÖu d©n. Nh÷ng thÞ trÊn vμ thμnh phè ®ã nay ®Òu bÞ ph¸ trôi. Khai Phong, trung t©m t¬ lôa, ®· trë thμnh mét thμnh phè chÕt. Tïng Giang ngμy nay chØ cßn lμ ®èng tro tμn. Thμnh phè T« Ch©u giμu cã vμ cæ kÝnh gåm 350.000 d©n, hiÖn chØ cßn l¹i 500 ng−êi. Bøc tranh trªn ®©y cßn xa míi m« t¶ ®−îc ®Çy ®ñ. Nh÷ng c¶nh nÐm bom man rî cña kh«ng qu©n, trÎ con bÞ b¾t ®em ®i, tμn s¸t b»ng thuèc ®éc, do th¸m, v.v. ch−a ®−îc nªu lªn trong tμi liÖu nμy. Qu¶ng Ch©u, H¸n KhÈu, H¹ M«n, T©y An vμ 20 ®Þa ph−¬ng kh¸c ch−a ®−îc nãi ®Õn. Tuy nhiªn, nh÷ng b»ng chøng x¸c thùc ®ã, do ngay tÝnh chÊt x¸c thùc cña chóng, còng ®· ®ñ cho ng−êi ta mét ý niÖm vÒ nh÷ng g× mμ bän NhËt ®· vμ ®ang tiÕn hμnh ë Trung Quèc. Vμ còng nh− nh÷ng g× mμ chóng nhÊt ®Þnh sÏ tiÕn hμnh t¹i çc n−íc kh¸c ë ch©u ¸, nÕu mét khi chóng ®· th¾ng ®−îc nh©n d©n Trung Quèc. Bän ph¸t xÝt d· man t−ëng r»ng chóng cã thÓ dïng khñng bè ®Ó lμm b¹i ho¹i tinh thÇn cña ChÝnh phñ vμ nh©n d©n Trung Quèc. Nh−ng ch−a bao giê nh©n d©n vμ qu©n ®éi Trung Quèc l¹i ®oμn kÕt vμ kiªn quyÕt nh− ngμy nay ®Ó ®¸nh tan giÆc ngo¹i x©m! Nh÷ng sù tμn b¹o cña bän NhËt sÏ ®−îc ®¸p l¹i mét çch ®Ých ®¸ng b»ng chñ nghÜa anh hïng v« song cña nh÷ng ng−êi Trung Hoa ®ang chiÕn ®Êu cho nÒn ®éc lËp vμ sinh mÖnh cña m×nh.

Th¸ng 12 n¨m 1938 P.C. LIN

B¸o Notre Voix, ngμy 12-2-1939 vμ ngμy 5-3-1939.

TH¦ Tõ TRUNG QUèC

QuÕ L©m, cuèi th¸ng 2 Çc b¹n th©n mÕn, H·y thø lçi cho t«i v× kh«ng viÕt th− ®−îc th−êng xuyªn cho çc b¹n. ë ®©y, chóng t«i bËn ®Õn møc lμ chóng t«i muèn ®−îc nh− §øc PhËt ngh×n tay - hay Ýt ra còng ph¶i nh− thÕ th× t«i míi cã ®ñ tay ®Ó lμm hÕt mäi viÖc cÇn lμm.

T«i muèn nãi víi çc b¹n vÒ t×nh h×nh chÝnh trÞ trong th¸ng nμy.

Sù biÕn chÝnh trÞ quan träng nhÊt lμ kú häp cña Héi ®ång chÝnh trÞ quèc gia. Ch¾c çc b¹n ®· nghe nãi ®Õn çi c¬ quan míi ®−îc thiÕt lËp Êy Ýt l©u sau khi b¾t ®Çu cã chiÕn tranh. §ã còng lμ mét mãn quμ gi¸n tiÕp mμ bän ph¸t xÝt NhËt ®· tÆng chóng t«i. Héi ®ång lμ mét thø tiÒn NghÞ viÖn. ViÖc thμnh lËp Héi ®ång nμy lμ mét b−íc tiÕn tíi nÒn d©n chñ hoμn toμn. Vμ chóng t«i ®ang tiÕp tôc tiÕn lªn trªn con ®−êng ®ã. Kú häp ®−îc tiÕn hμnh võa qua lμ kú thø ba. Khi khai m¹c, ng−êi ta chó ý ®Õn mét sù v¾ng mÆt, ®ã lμ sù v¾ng mÆt cña U«ng Tinh VÖ, cùu Chñ tÞch cña Héi ®ång. Ng−êi ta ai còng "tiÕc" kÎ v¾ng mÆt, ë chç lμ h¾n kh«ng chÞu cót ®i sím h¬n. BÇu kh«ng khÝ lÏ ra ®· sím ®−îc trong s¹ch h¬n vμ nh÷ng ho¹t ®éng v« Ých lÏ ra còng tr¸nh ®−îc. §èi víi tªn quû sø khèn kiÕp Êy th× lμm Chñ tÞch Héi ®ång chÝnh trÞ quèc gia cña n−íc Trung Hoa - mét n−íc Trung Hoa chiÕn ®Êu anh dòng vμ kh«ng ngõng tiÕn bé - còng ch−a ®ñ. H¾n cßn muèn lμm ng−êi "cÇm l¸i" mét n−íc Trung Hoa bÞ « nhôc vμ biÕn


thμnh thuéc ®Þa cña ph¸t xÝt NhËt. ThËt lμ "®iÒu kú quÆc" ®¸ng buån biÕt bao! May thay, h¾n kh«ng cßn lμ Chñ tÞch Héi ®ång n÷a vμ còng kh«ng bao giê cã thÓ lμm ng−êi "cÇm l¸i" n−íc Trung Hoa n÷a; giê ®©y, h¾n chØ lμ tªn ph¶n béi sè 1 bÞ toμn d©n c¨m ghÐt vμ lªn ¸n. Th«i cø ®Ó cho quû tha ma b¾t h¾n ®i! Chóng ta h·y nãi vÒ nh÷ng viÖc quan träng h¬n. Nh− vËy lμ Héi ®ång chÝnh trÞ quèc gia ®· häp vμo ngμy 12-2-1939. Kú häp nμy cã ý nghÜa ®Æc biÖt quan träng ®èi víi Trung Quèc. Kú häp ®· ®−îc tiÕn hμnh sau hai cuéc héi nghÞ rÊt quan träng cña hai chÝnh ®¶ng lín cña n−íc chóng t«i: Quèc d©n ®¶ng vμ §¶ng Céng s¶n Trung Quèc. Trong çc nghÞ quyÕt cña Héi nghÞ lÇn thø 6 cña §oμn Chñ tÞch §¶ng Céng s¶n cã nãi: "NhiÖm vô chñ yÕu cña nh©n d©n Trung Quèc lμ kiªn quyÕt tiÕn hμnh chiÕn tranh, mét cuéc chiÕn tranh l©u dμi, ph¸t triÓn vμ cñng cè MÆt trËn d©n téc chèng NhËt, nh»m kh¾c phôc mäi khã kh¨n, t¨ng c−êng çc lùc l−îng cña chóng ta, chÆn ®øng b−íc tiÕn cña qu©n thï, chuyÓn sang ph¶n c«ng, cuèi cïng lμ ®uæi bän x©m l−îc ra khái ®Êt n−íc chóng ta vμ tæ chøc l¹i n−íc Trung Hoa - mét n−íc Trung Hoa tù do, ®éc lËp vμ h¹nh phóc, theo chñ nghÜa tam d©n". (Th¸ng 10-1938). Héi nghÞ lÇn thø 5 cña §oμn Chñ tÞch Quèc d©n ®¶ng (cuèi th¸ng 1-1939) ®· tuyªn bè: "Tõ nay, nhiÖm vô chóng ta cμng nÆng nÒ vμ khã kh¨n h¬n. §Ó ®Ëp tan nh÷ng cè g¾ng cuèi cïng nh−ng lμ nh÷ng cè g¾ng tuyÖt väng nhÊt cña kÎ thï hung b¹o, nh©n d©n ta ®ang ph¶i gãp hÕt søc m¹nh tinh thÇn vμ vËt chÊt vμo viÖc t¨ng c−êng ®oμn kÕt, tÝch cùc ®Êu tranh vμ x©y dùng ®Êt n−íc. §Ó lμm trßn nh÷ng nhiÖm vô ®ã, ph¶i n©ng cao tinh thÇn d©n téc vμ t¨ng c−êng kû luËt çch m¹ng". Trong bμi diÔn v¨n cña m×nh ®äc t¹i Héi nghÞ §oμn Chñ tÞch Quèc d©n ®¶ng, Thèng chÕ T−ëng Giíi Th¹ch nãi: "HiÖn nay nÕu cã çi t− t−ëng khê d¹i muèn nh©n nh−îng kÎ thï ®Ó mong ®¹t tíi mét nÒn hoμ b×nh m¬ hå th× sÏ r¬i vμo c¹m bÉy,

sÏ ®i ®Õn diÖt vong!". Trong bμi diÔn v¨n cña m×nh ®äc t¹i Héi nghÞ §oμn

Chñ tÞch §¶ng Céng s¶n, «ng Mao Tr¹ch §«ng nãi: "Chóng ta h·y ®Ò cao lßng tù tin vμ tù träng cña nh©n d©n ta. Chóng ta ph¶i kiªn quyÕt ®Êu tranh ®Õn cïng. Chóng ta ph¶i ®¶ ph¸ kh«ng chót th−¬ng xãt chñ nghÜa thÊt b¹i vμ chñ nghÜa bi quan. Ph¶i triÖt ®Ó chèng l¹i mäi khuynh h−íng tho¶ hiÖp vμ ®Çu hμng kÎ thï". T«i dÉn çc ®o¹n trÝch trªn ®©y ®Ó chØ ra cho çc b¹n thÊy r»ng kú häp lÇn thø 3 cña Héi ®ång chÝnh trÞ quèc gia ®· häp vμo lóc quan niÖm th× thèng nhÊt vμ sù hîp t¸c th× ®· chÆt chÏ gi÷a çc ®¶ng chñ yÕu cña chóng t«i trong MÆt trËn d©n téc chèng NhËt. Kú häp ®· diÔn ra gi÷a lóc nh÷ng khuynh h−íng thÊt b¹i chñ nghÜa vμ ®Çu hμng mμ tiªu biÓu lμ U«ng Tinh VÖ - bän nμy ®· ngãc ®Çu dËy khi Qu¶ng Ch©u vμ H¸n KhÈu thÊt thñ - ®· bÞ hoμn toμn tiªu diÖt bëi tinh thÇn ®oμn kÕt vμ quyÕt t©m cña nh©n d©n.

Kú häp ®· ®−îc tiÕn hμnh d−íi sù chñ to¹ cña Thèng chÕ T−ëng Giíi Th¹ch. VÞ Chñ tÞch míi ®· ®äc hai bμi diÔn v¨n quan träng. TiÕc r»ng v× kh«ng cã thêi giê nªn t«i kh«ng thÓ trÝch ®Ó giíi thiÖu víi çc b¹n ®−îc. Trong khi bÕ m¹c kú häp, «ng Chñ tÞch ®· khen ngîi sù ®oμn kÕt chÆt chÏ vμ tinh thÇn hîp t¸c anh em gi÷a çc thμnh viªn trong Héi ®ång. §oμn kÕt vμ hîp t¸c, «ng nãi - lμm cho nh©n d©n cμng t¨ng thªm lßng tin t−ëng vμo th¾ng lîi cuèi cïng. Råi «ng nhÊn m¹nh mét lÇn n÷a ®Õn çc nhiÖm vô cña Héi ®ång, cña ChÝnh phñ vμ cña nh©n d©n. Sø m¹ng lÞch sö cña Héi ®ång lμ ®Æt c¬ së v÷ng ch¾c cho mét nÒn d©n chñ kh«ng thÓ thiÕu ®−îc ®èi víi viÖc ®éng viªn vμ tæ chøc nh©n d©n. §Õn l−ît chóng ta, ®éng viªn vμ tæ chøc nh©n d©n lμ ®iÒu cÇn thiÕt ®Ó giμnh th¾ng lîi cuèi cïng vμ ®Ó x©y dùng l¹i ®Êt n−íc. §¸nh ®uæi bän x©m l−îc, diÖt trõ nh÷ng tªn ph¶n béi, n©ng cao sù hiÓu biÕt vÒ chñ nghÜa tam d©n - ®ã lμ nh÷ng nhiÖm vô chung vμ tr−íc m¾t cña chóng ta. §Ó lμm trßn nh÷ng nhiÖm vô Êy, cÇn cã sù


®oμn kÕt gi÷a Héi ®ång, ChÝnh phñ vμ nh©n d©n. ý nghÜa nh÷ng bμi diÔn v¨n ®ã ®¹i kh¸i lμ nh− vËy. Kú häp ®· kÐo dμi 10 ngμy. Trong thêi gian Êy, çc ®¹i biÓu ®· v¹ch ra vμ th¶o luËn 86 dù ¸n vμ kiÕn nghÞ, trong ®ã cã 19 dù ¸n vμ kiÕn nghÞ thuéc nh÷ng vÊn ®Ò vÒ qu©n sù, 18 vÒ kinh tÕ vμ tμi chÝnh, 17 vÒ gi¸o dôc nh©n d©n, 3 vÒ ngo¹i giao, 28 vÒ néi trÞ, 3 vÒ nh÷ng vÊn ®Ò kh¸c. Çc b¹n thÊy r»ng çc ®¹i biÓu cña chóng t«i ®· lμm viÖc kh«ng ph¶i lμ tåi. CÇn chó ý lμ trong sè ®ã cã mét vμi dù ¸n ®· ®−îc ®−a ra thùc hiÖn ngay tõ h«m nay v× lîi Ých cuéc ®Êu tranh cña chóng t«i chèng bän x©m l−îc, cuéc ®Êu tranh mμ trong th− sau t«i sÏ nãi víi çc b¹n.

P.C. LIN B¸o Notre Voix, ngμy 9-4-1939.


QuÕ L©m, ®Çu th¸ng 3 Çc b¹n th©n mÕn, H«m nay, t«i sÏ nãi víi çc b¹n vÒ t×nh h×nh qu©n sù. Tr−íc khi ®Ò cËp chñ ®Ò nμy, t«i muèn biÕt xem cã khi nμo çc b¹n thÊy mét chiÕc tμu thuû bÞ m¾c c¹n trªn mét b·i çt hoÆc mét ®Çu m¸y xe löa bÞ trËt khái ®−êng ray kh«ng ? Ch¾c cã chø! Nh− vËy lμ t«i dÔ nãi ®Ó çc b¹n râ vÒ t×nh h×nh qu©n sù cña kÎ x©m l−îc chóng t«i. Ai còng biÕt r»ng qu©n ®éi NhËt B¶n ®−îc c¬ giíi ho¸ cao. Cμng cã nhiÒu s«ng lín vμ nhiÒu ®−êng ray th× nã cμng tiÕn nhanh. Nh−ng ra khái nh÷ng vïng ®ã th× nã kh«ng lμm ®−îc trß trèng g×. Ngμy nay, nã ®ang bÞ m¾c c¹n, ®ang bÞ trËt ®−êng ray. TÖ h¬n n÷a, nã ®ang bÞ sa lÇy, c¬ giíi cña nã ®ang mÊt hÕt t¸c dông vμ trë thμnh bÊt lùc. Ngμy nay, ®Õn l−ît chóng t«i tiÕn c«ng. §Ó chøng minh ®iÒu ®ã, xin kÓ d−íi ®©y vμi sù viÖc vμ con sè. (TÊt c¶ nh÷ng sù viÖc vμ con sè nªu lªn ®Òu ®−îc trÝch tõ çc b¶n th«ng ço chÝnh thøc). B¶N TIN PH¸T §I Tõ CÈM CH¢�33F

1

), ngμy 7-2-1939: Trong th¸ng 1, t¹i vïng S¬n §«ng, Hå Nam vμ An Huy, chóng ta ®· ®¸nh 266 trËn víi qu©n thï ®«ng tíi 56.920 tªn. KÕt qu¶: 12.354 tªn NhËt bÞ giÕt vμ chóng ta ®· b¾t ®−îc:

___________ 1) TØnh lþ cña tØnh Liªu T©y x-a.


536 tï binh, 243 sóng ®¹i liªn, 3.650 sóng tr−êng, 103.487 viªn ®¹n, 22 ®¹i b¸c, 1.134 ®¹n tr¸i ph¸, 312 sóng phãng bom,

2.008 lùu ®¹n vμ chóng ta ®· ph¸ ®−îc 7 chiÕc xe bäc thÐp

B¶N TIN PH¸T §I Tõ M· §IÕM, ngμy 14-2-1939: Du kÝch cña chóng ta trong vïng B¾c Hå Nam vμ Nam Hå B¾c míi chiÕm l¹i ®−îc s¸u huyÖn: Hoμng Ch©�34F

1

), Kothi, Koung shan, Loohan, Kinfon vμ Suongsing. B¶N TIN PH¸T §I Tõ L¹C D¦¥NG35F

2

), ngμy 16-2-1939: Tõ trung tuÇn th¸ng 11-1938, qu©n ®Þch ®· tËp

trung kho¶ng 10.000 ng−êi ®Ó "cμn quÐt" du kÝch miÒn Nam, miÒn Trung vμ Hå B¾c. Suèt 3 th¸ng (th¸ng 11, th¸ng 12 vμ th¸ng 1), chóng ta ®· ®¸nh trªn 150 trËn. Qu©n ®Þch bÞ giÕt vμ bÞ th−¬ng ®Õn 3.100 tªn (NhËt vμ ng−êi M·n Ch©u).

Chóng ta ®· b¾t ®−îc: 1.200 tï binh, 980 sóng tr−êng, 11 ®¹i liªn, 1 ®¹i b¸c,

8 «t«, 62 con ngùa. Chóng ta ®· ph¸ huû ®−îc 37 «t«, 15 xe bäc thÐp vμ 2 xe t¨ng. Tæn thÊt cña ta gåm 1.700 ng−êi bÞ giÕt, bÞ th−¬ng vμ bÞ thÊt l¹c. ChiÕn dÞch "cμn quÐt" do qu©n ®Þch tiÕn hμnh tõ 3

___________ 1) Mét phñ thuéc tØnh Hå B¾c. 2) Mét vïng ë h¹ l-u s«ng L¹c Thuû, mét trong nh÷ng cè ®« cña Trung Quèc.

th¸ng nay ®· bÞ hoμn toμn bÎ gÉy.

B¶N TIN PH¸T §I Tõ NAM D¦¥NG, ngμy 24-2-1939: Trong cuéc tiÕn c«ng vμo Licolin, phÝa t©y tØnh S¬n

T©y, qu©n ®Þch ®· bÞ tæn thÊt trªn 2.000 tªn bÞ giÕt vμ bÞ th−¬ng, mét ®¹i t¸ vμ mét trung t¸ NhËt ®· bÞ giÕt. Chóng ta ®· thu ®−îc trªn 600 lõa vμ ngùa.

B¶N TIN PH¸T §I Tõ L¹C D¦¥NG, ngμy 25-2-1939: Tõ ngμy 17-2 chóng ta ®· b¾t ®Çu tiÕn c«ng vμo

Sangxinai, phÝa t©y tØnh Hå Nam. TrËn chiÕn ®Êu ¸c liÖt ®· diÔn ra suèt trong 3 ngμy. Sau khi 700 tªn bÞ diÖt, qu©n ®Þch tan r· ®· ch¹y trèn. Trong khi truy kÝch, chóng ta ®· diÖt thªm 300 tªn NhËt kh¸c. §ã lμ th¾ng lîi lín nhÊt cña chóng ta trong vïng nμy tõ hai th¸ng võa qua.

Trong dÞp TÕt Nguyªn ®¸n Trung Quèc, du kÝch ®· th×nh l×nh tiÕn c«ng vμ chiÕm l¹i ®−îc Tienchachin, c¸ch H¸n KhÈu kh«ng xa. Trong trËn ®¸nh, kho¶ng 1.000 tªn NhËt ®· bÞ giÕt.

B¶N TIN PH¸T §I Tõ TRïNG KH¸NH, ngμy 8-3-1939: Tæng kÕt vÒ qu©n sù cña chóng ta trong nöa sau cña th¸ng 2: T¹i S¬n T©y - ®¸nh 203 trËn, 13.221 tªn NhËt bÞ diÖt. Ta b¾t vμ thu ®−îc:

564 tï binh,

540 con ngùa, 1.589 sóng tr−êng, 52 ®¹i liªn, 3 ®¹i b¸c, 96 xe bäc thÐp, 1.231 ®¹n tr¸i ph¸. T¹i Hå Nam - ®¸nh 46 trËn diÖt 2.020 tªn NhËt. Ta b¾t vμ thu ®−îc:

5 tï binh,


31 con ngùa, 189 sóng tr−êng, 8 ®¹i liªn, 9 xe bäc thÐp, 1.200 viªn ®¹n. T¹i Honai, S¸t Çp NhÜ, Sãc Ch©u, vμ S¬n §«ng: ®¸nh 75 trËn, diÖt 3.400 tªn NhËt. Ta b¾t vμ thu ®−îc: 100 tï binh, 149 con ngùa,

291 sóng tr−êng, 20 ®¹i liªn, 6 ®¹i b¸c, 43 «t«, 3.000 viªn ®¹n. T¹i Hå Nam, Hå B¾c vμ Qu¶ng T©y: ®¸nh 56 trËn, diÖt 1.475 tªn NhËt. Ta b¾t vμ thu ®−îc:

28 tï binh, 28 con ngùa,

190 sóng tr−êng, 9 ®¹i liªn, 4 ®¹i b¸c, 9 «t«,

110 lùu ®¹n. T¹i TriÕt Giang - ®¸nh 16 trËn, diÖt 117 tªn NhËt. Ta b¾t vμ thu ®−îc:

2 tï binh, 26 sóng tr−êng, 11 ®¹i liªn. T¹i Qu¶ng §«ng - ®¸nh 8 trËn, diÖt 668 tªn NhËt. Chóng ta thu ®−îc 3 sóng tr−êng. Ngoμi ra, chóng ta cßn ®¸nh ®¾m 6 tμu thuû cña NhËt, ph¸ huû 267 kil«mÐt ®−êng ray vμ h¹ 2 chiÕc m¸y bay trªn cÇu.

Ngμy 10-2, phi c«ng cña ta ®· nÐm bom xuèng s©n bay Wansing, phÝa nam tØnh S¬n T©y, ph¸ huû 11 m¸y bay ®Þch. Ngμy 20-2, 30 m¸y bay ®Þch ®Õn nÐm bom xuèng Lan Ch©u. Ta ®· h¹ ®−îc 9 chiÕc. Ba h«m sau, chóng l¹i ®Õn víi 20 m¸y bay. Chóng ta ®· h¹ ®−îc 6 chiÕc. Theo çc b¸o xuÊt b¶n ë Hång C«ng, tõ th¸ng 10-1937 ®Õn th¸ng 11-1938, sè ng−êi NhËt bÞ giÕt vμ bÞ th−¬ng lμ 600.080. Ngμy 20-1-1939, tæng hμnh dinh NhËt tuyªn bè r»ng, tõ khi b¾t ®Çu chiÕn tranh ®Õn ngμy 30-12-1938, NhËt B¶n mÊt 1.010 m¸y bay, trong ®ã 221 chiÕc bÞ h¹ vμ 179 chiÕc bÞ ph¸ huû bëi kh«ng qu©n Trung Quèc, 107 chiÕc bÞ lôc qu©n ph¸ huû vμ 11 chiÕc do hÖ thèng phßng kh«ng Trung Quèc h¹, 19 chiÕc bÞ b¾t buéc ph¶i h¹ çnh vμ 17 chiÕc bÞ mÊt tÝch. Ngoμi ra, cßn cã 365 chiÕc bÞ thiÖt h¹i do nh÷ng nguyªn nh©n kh¸c nhau.

Nh÷ng con sè ®ã hoμn toμn ¨n khíp víi nh÷ng b¶n tin cña Trung Quèc. Tõ ngμy 1-1 ®Õn 25-2, chóng t«i ®· h¹ ®−îc 28 m¸y bay cña ®Þch. Nh− vËy, tæng céng l¹i, bän NhËt ®· mÊt 1.038 m¸y bay.

Xin lçi çc b¹n v× t«i ®· nhåi nhÐt çc b¹n víi bÊy nhiªu con sè. Song lμ "nh÷ng con sè hïng hån" nh− ng−êi Ph¸p vÉn nãi. Chóng hïng hån h¬n bÊt cø mét sù m« t¶ nμo kh¸c mμ t«i cã thÓ lμm ®−îc.

Çc b¹n sÏ nãi: ®−îc, nh−ng ng−êi Trung Quèc còng bÞ tæn thÊt, nh÷ng tæn thÊt lín n÷a lμ kh¸c. Chóng t«i kh«ng hÒ giÊu giÕm ®iÒu ®ã. Chóng t«i xin thμnh thùc nãi víi çc b¹n. Chóng t«i thμnh thËt nãi lμ khi b¾t ®Çu chiÕn tranh, phÝa Trung Quèc cã 5 ng−êi chÕt th× phÝa NhËt B¶n cã 1 ng−êi chÕt. Ngμy nay, trªn mÆt trËn chÝnh quy, tæn thÊt hai bªn ngang nhau, bªn phÝa Trung Quèc 1 ng−êi chÕt, phÝa NhËt B¶n còng 1 ng−êi chÕt. Nh−ng "trªn mÆt trËn du kÝch", ch¼ng h¹n ë S¬n §«ng vμ ë Hå B¾c, trung b×nh 4,5 ng−êi NhËt bÞ giÕt, trong khi phÝa Trung Quèc 1 ng−êi bÞ giÕt, cßn ë S¬n T©y, cø 14 ng−êi NhËt bÞ giÕt th× phÝa Trung Quèc cã 1 ng−êi bÞ giÕt.


Çc b¹n sÏ nãi: C−êng ®iÖu. Tin hay kh«ng, tuú ý çc b¹�36F

1

). NÕu çc b¹n biÕt anh em du kÝch ®· chiÕn ®Êu nh− thÕ nμo, h¼n çc b¹n sÏ kh«ng chót lÊy lμm l¹ vÒ nh÷ng con sè trªn ®©y. Trong mét bøc th− sau, cã lÏ t«i sÏ cã dÞp nãi víi çc b¹n nhiÒu h¬n vÒ vÊn ®Ò nμy. Trong khi chê ®îi, chØ cÇn nãi víi çc b¹n r»ng anh em du kÝch chóng t«i ®¸nh giÆc chñ yÕu lμ b»ng m−u mÑo vμ sù bÊt ngê. NÕu khi hä thÊy ch−a ch¾c th¾ng ®−îc kÎ ®Þch th× hä ch−a ®¸nh. Mét tªn t− lÖnh NhËt ®· nãi mét çch chua ch¸t r»ng nãi ®Õn du kÝch lμ lμm cho h¾n ®au ®Çu. H¾n cßn thªm r»ng "bän ng−êi Trung Quèc ®ã kh«ng biÕt tiÕn hμnh chiÕn tranh nh− nh÷ng ng−êi v¨n minh. Chóng tiÕn c«ng khi ng−êi ta bÊt ngê nhÊt. Khi ng−êi ta ®i t×m chóng, th× kh«ng thÊy chóng ®©u c¶!". §óng nh− vËy. Nh−ng nÕu bän NhËt muèn qu©n du kÝch ®¸nh giÆc nh− nh÷ng "ng−êi v¨n minh" b»ng çch dïng gi¸o m¸c vμ sóng tr−êng ®Ó chäi víi xe t¨ng vμ ®¹i b¸c th× chóng cã thÓ cø chê ®ã. Chóng t«i kh«ng ®Õn nçi ngu ngèc nh− thÕ! H«m nay, t«i ®· nãi chuyÖn kh¸ nhiÒu råi. VËy xin t¹m biÖt çc b¹n th©n mÕn, vμ hÑn ®Õn th− sau.

P.C. LIN

B¸o Notre Voix, ngμy 16-4-1939.

___________ 1) Trong nguyªn b¶n viÕt b»ng tiÕng Anh: as you please.

CHñ NGHÜA ANH HïNG CñA C¤NG NH¢N TRUNG QuèC TRONG CHIÕN TRANH

CHèNG NHËT

CUéC B·I C¤NG Y£U N¦íC

Trong chiÕn tranh chèng NhËt, c«ng nh©n Trung Quèc lμ

nh÷ng ng−êi yªu n−íc −u tó nhÊt, trong vïng M·n Ch©u nh÷ng ng−êi thÊt nghiÖp vμ c«ng nh©n ®Òu ®−îc tuyÓn mé hμng lo¹t vμo qu©n ®éi nh©n d©n. C«ng nh©n má biÕn thμnh du kÝch. Hμng ngμy, anh em c«ng nh©n ®−êng s¾t, kh«ng sî nguy hiÓm ®Õn tÝnh mÖnh, ®· hîp søc víi çc lùc l−îng chèng NhËt ®Ó c−íp ®o¹t vò khÝ vμ lμm trËt b¸nh nh÷ng ®oμn tμu cña ®Þch.

Ngay tõ khi bän NhËt b¾t ®Çu x©m chiÕm vïng Hoa B¾c, ®· cã hai tr¨m ngh×n c«ng nh©n, viªn chøc lμm viÖc trong çc c«ng x−ëng vμ çc h·ng NhËt ë Th−îng H¶i tham gia cuéc b·i c«ng yªu n−íc. Çc thuû thñ ®· tõ chèi kh«ng chÞu lμm viÖc trªn nh÷ng tμu thuû chuyªn chë hμng ho¸ cña NhËt B¶n. Nh÷ng ng−êi thî rÌn th× lao ®éng suèt ngμy ®ªm ®Ó cung cÊp m· tÊu cho qu©n ®éi. Víi ®ång l−¬ng Ýt ái cña m×nh, anh em c«ng nh©n Trung Quèc lμm viÖc ë n−íc ngoμi ®· chÞu thiÕu thèn mäi thø ®Ó gãp tiÒn mua c«ng tr¸i, göi thuèc men vÒ çc bÖnh viÖn d· chiÕn cho qu©n ®éi, vμ göi nh÷ng thanh niªn t×nh nguyÖn vÒ n−íc ®Ó b¶o vÖ Tæ quèc. §»ng sau phßng tuyÕn cña qu©n thï vμ trªn hai bªn bê s«ng D−¬ng Tö, hμng ngh×n vμ hμng triÖu c«ng nh©n H¸n KhÈu


vμ Th−îng H¶i ®· chiÕn ®Êu anh dòng. Trong tØnh Hå B¾c, 7.000 c«ng nh©n má ë H©n §Þnh ®· ®−îc tæ chøc thμnh nh÷ng ®éi du kÝch. C©u chuyÖn vÒ nh÷ng ng−êi c«ng nh©n - du kÝch ë H©n §Þnh lμ lý thó nhÊt.

Tæ CHøC NHAU NH¦ THÕ NμO?

Má H©n §Þnh n»m trªn tuyÕn ®−êng s¾t Th¸i Nguyªn - H©n §Þnh. Mçi ngμy, çc má ®ã s¶n xuÊt kho¶ng 20.000 tÊn than ®¸ lo¹i tèt. Trªn 5.000 c«ng nh©n vμ nh©n viªn kü thuËt ng−êi n−íc ngoμi lμm viÖc t¹i çc má nμy.

Bän NhËt coi viÖc chiÕm ®ãng má H©n §Þnh nh− chiÕm ®−îc mét miÕng måi bÐo bë. Víi chÝnh s¸ch khoan dung gi¶ dèi, chóng t×m çch mua chuéc c«ng nh©n b»ng çch tæ chøc b¸n l−¬ng thùc, thùc phÈm cho hä víi gi¸ rÎ. Nh−ng c«ng nh©n kh«ng ®Ó bÞ m¾c vμo thñ ®o¹n gi¶ nh©n gi¶ nghÜa cña bän NhËt. Hä muèn ®Êu tranh nh−ng kh«ng biÕt tæ chøc cuéc ®Êu tranh, v× thiÕu kinh nghiÖm. "Héi c«ng nh©n cøu quèc S¬n T©y" thÊy râ t×nh h×nh ®ã. Héi muèn ph¸i nh÷ng nhμ tæ chøc ®Õn çc má nh−ng kh«ng thùc hiÖn ®−îc v× bän NhËt kiÓm so¸t qu¸ chÆt chÏ. Ra søc t×m m·i, cuèi cïng Héi míi kiÕm ®−îc hai ng−êi c«ng nh©n quª ë H©n §Þnh lμ: Tso-lung vμ Viou-hou. Ng−êi thø nhÊt lμ mét c«ng nh©n giμ tr−íc kia ®· ë trong qu©n ®éi. Ng−êi thø hai lμ mét ng−êi thÊt nghiÖp. Sau khi ®−îc huÊn luyÖn vμi bμi vÒ chiÕn thuËt vμ ®−îc cung cÊp mét khÈu sóng tr−êng, hä trë vÒ H©n §Þnh, vμ mçi ng−êi b¾t ®Çu tiÕn hμnh cuéc ®Êu tranh theo quan ®iÓm cña m×nh.

LóC B¾T §ÇU Hä GåM Cã B¶Y NG¦êI...

Viou-hou më ®Çu b»ng viÖc ®i t×m ng−êi céng t¸c. Anh ®· nhanh chãng t×m ®−îc mét cùu l·nh tô cña phong trμo n«ng d©n vμ n¨m c«ng nh©n trÎ... Víi ®éi qu©n bÐ nhá ®ã, anh b¾t ®Çu ®¸nh giÆc. §ªm nμo còng vËy, Viou vμ çc ®ång chÝ

cña m×nh ®Òu ®i vßng quanh çc nÎo vμ çc nhμ ga xe löa. §Õn mçi n¬i, hä b¾n vμi ph¸t sóng tr−êng. Bän NhËt t−ëng cã nhiÒu du kÝch tiÕn c«ng chóng nªn chóng dïng ®¹i liªn b¾n tr¶ l¹i hμng trμng dμi. Chóng b¾n vu v¬ trong ®ªm tèi, chø kh«ng thÊy g× hÕt. Hai hoÆc ba giê sau - võa ®óng víi thêi gian cÇn thiÕt ®Ó Viou vμ çc ®ång chÝ cña anh l¹i ®i tõ ®Þa ®iÓm nμy sang ®Þa ®iÓm kh¸c - cuéc ch¬i l¹i b¾t ®Çu.

Vμ BäN NHËT NGμY CμNG TRë N£N MÖT MáI

KÕt qu¶ ®Çu tiªn cña nh÷ng ph¸t sóng b¾n ban ®ªm lμ ®· lμm cho bän NhËt bÞ b¸o ®éng suèt ®ªm, nªn ban ngμy v× qu¸ mÖt mái chóng kh«ng thÓ ®i quÊy nhiÔu d©n lμng ®−îc n÷a. Do ®ã, tiÓu ®éi cña Viou tranh thñ ®−îc c¶m t×nh vμ lßng biÕt ¬n cña n«ng d©n lμ nh÷ng ng−êi ®· nguyÖn sÏ ñng hé anh ®Õn cïng.

§−îc quÇn chóng tin yªu, Viou ngμy cμng më réng ph¹m vi ho¹t ®éng cña m×nh. BÝ mËt vμ kiªn tr×, anh tæ chøc n«ng d©n thμnh nh÷ng ®éi tù vÖ vμ ph¸i hä ®i ph¸ ho¹i çc ®−êng giao th«ng. N«ng d©n ®· lμm c«ng viÖc ®ã mét çch rÊt tÝch cùc vμ ®Çy nhiÖt t×nh. HÔ cã mét hiÖu lÖnh ®−a ra lμ ®μn «ng, phô n÷ vμ thËm chÝ c¶ trÎ con n÷a ®Òu tÒ tùu víi cuèc, xÎng trong tay; vμ chØ trong thêi gian chíp nho¸ng, hμng tr¨m mÐt ®−êng s¸ ®· trë thμnh v« dông. §«i lóc sau khi ph¸ huû ®−îc mét ®o¹n ®−êng s¾t, n«ng d©n liÒn mang nh÷ng thanh ray vμo tËn trong nói ®Ó dïng vμo viÖc rÌn vò khÝ. DÜ nhiªn lμ tÊt c¶ nh÷ng c«ng viÖc ®ã ®Òu ®−îc tiÕn hμnh trong ®ªm tèi.

D−íi sù chØ ®¹o cña Viou, n«ng d©n cßn tæ chøc nh÷ng cuéc phôc kÝch lμm trËt b¸nh çc ®oμn tμu, tiÕn c«ng bän NhËt vμ ®· thu ®−îc chiÕn lîi phÈm. Nh÷ng trËn th¾ng ®ã cμng khuyÕn khÝch nh÷ng ng−êi du kÝch míi, hä b¶o nhau r»ng: "Bän quû NhËt B¶n ®ã kh«ng ®Õn nçi ®¸ng ghª sî nh− vËy. Chóng ta cã thÓ ®¸nh b¹i chóng!".

§åNG MINH X¦¥NG M¸U Vμ S¾T THÐP

Ho¹t ®éng cña hä giê ®©y nh»m vμo viÖc trõ bá bän ph¶n


béi. Mét buæi s¸ng nä, ng−êi ta thÊy Lam-te-sou, mét trong nh÷ng tªn th©n NhËt cã nhiÒu thÕ lùc nhÊt vμ tÝch cùc nhÊt ®· bÞ treo cæ trªn c©y. Bªn c¹nh cã mét b¶n tuyªn ço téi ph¶n quèc cña h¾n. D−íi b¶n tuyªn ço ký tªn: "§ång minh x−¬ng m¸u vμ s¾t thÐp diÖt trõ bän ph¶n béi". Vô xö tªn Lam-te-sou ®· cã t¸c dông lín. Tõ h«m ®ã, bän ph¶n béi vμ mËt vô kh«ng d¸m lã mÆt ra nh− tr−íc n÷a vμ do ®ã c«ng t¸c bÝ mËt cña nh÷ng ng−êi yªu n−íc cμng ®−îc thuËn lîi.

TSO-LUNG L¹I Cã MéT PH¦¥NG PH¸P KH¸C

Tso-lung b¾t ®Çu c«ng viÖc cña m×nh theo mét h−íng kh¸c vμ b»ng mét ph−¬ng ph¸p kh¸c. Trong khi Viou-hou b¾t ®Çu ho¹t ®éng trong n«ng d©n, th× Tso-lung l¹i b¾t ®Çu ho¹t ®éng trong c«ng nh©n; Viou-hou b¾t ®Çu b»ng viÖc cæ ®éng, cßn Tso-lung th× b¾t ®Çu b»ng c«ng t¸c tæ chøc. Ngay sau khi trë vÒ H©n §Þnh, Tso liÒn vμo ngay çc má, b¸c t×m ®−îc n¨m ®ång chÝ vμ tæ chøc mét kho vò khÝ. Vò khÝ th× bän NhËt kh«ng thiÕu g×. Anh em c«ng nh©n còng biÕt râ c¶ vμ trong ®ªm tèi th× cßn biÕt râ h¬n c¶ bän NhËt, n¬i cÊt nh÷ng vò khÝ ®ã. ChØ trong thêi gian hai th¸ng, Tso ®· cã trong kho m×nh 200 khÈu sóng tr−êng, 1.200 lùu ®¹n, trªn 26.000 viªn ®¹n; 18 sóng phãng lùu ®¹n vμ sóng liªn thanh, 1 m¸y v« tuyÕn ®iÖn, 3 m¸y ®iÖn tho¹i vμ nh÷ng dông cô kh¸c. Bän NhËt tuy thÊy râ lμ vò khÝ bÞ mÊt, nh−ng chóng kh«ng biÕt ai lÊy trém vμ cÊt giÊu ë ®©u.

BäN NHËT §I T×M NH÷NG Vò KHÝ ë KH¾P N¥I

Sè ®éi viªn du kÝch cña Tso ngμy cμng t¨ng. Ban ®ªm, hä lμ du kÝch diÖt NhËt c−íp vò khÝ - thËm chÝ hä t×m çch ®¸nh c¾p ®−îc c¶ s¬n ph¸o! Ban ngμy, hä trë l¹i lμm c«ng nh©n má, ngoan ngo·n nhÊt vμ hiÒn lμnh nhÊt thÕ giíi. Bän NhËt ®i t×m kiÕm du kÝch ë kh¾p n¬i, trõ çc má. Chóng cã nghe nãi ®Õn Tso vμ r¸o riÕt ®i t×m b¸c ta. Nh−ng Tso, mÆt ®Çy bôi than, tay x¸ch ®Ìn; vai v¸c cuèc vÉn ung dung ®i tõ má nμy sang má kh¸c, qua l¹i mét çch b×nh tÜnh tr−íc con

m¾t bän hiÕn binh NhËt, nh−ng chóng kh«ng nhËn ra b¸c. N¥I NμY MéT LêI N¥I KIA MéT LêI

Tso bËn tr¨m c«ng ngh×n viÖc, nμo tæ chøc nh÷ng c«ng nh©n má, nμo ®i cæ ®éng trong ®¸m binh sÜ ng−êi M·n Ch©u vμ tuyªn truyÒn trong bän lÝnh NhËt. D−íi sù chØ ®¹o cña b¸c, mçi ng−êi thî má trë thμnh mét cæ ®éng viªn vμ mét tuyªn truyÒn viªn. Ng−êi ta ®èi xö víi binh sÜ M·n Ch©u nh− víi b¹n bÌ th©n thiÕt nhÊt. ChØ trong khi chuyÖn trß b×nh th−êng vμ th©n mËt, ng−êi ta míi ®−a ra n¬i nμy mét lêi, n¬i kia mét lêi ®Ó khªu gîi lßng nhí quª h−¬ng vμ thøc tØnh tinh thÇn yªu n−íc cña hä. C«ng t¸c cæ ®éng Êy ch¼ng bao l©u ®· mang l¹i kÕt qu¶. Th¸ng 2-1938, s¸u chôc ng−êi M·n Ch©u trong vïng má ®· næi dËy, sau khi diÖt 12 lÝnh vμ mét sÜ quan NhËt, hä ®i theo du kÝch, mang theo 2 sóng liªn thanh vμ 30 sóng tr−êng. Sau ®ã kh«ng l©u, 35 hiÕn binh M·n Ch©u còng lμm nh− thÕ. Hä ch¹y vÒ phÝa chóng t«i sau khi ®· diÖt 21 tªn lÝnh vμ mét sÜ quan NhËt. Víi binh lÝnh NhËt, ng−êi ta tuyªn truyÒn b»ng çch ph¸t cho chóng nh÷ng truyÒn ®¬n chèng ph¸t xÝt vμ chèng chiÕn tranh, cèt lμm n¶n lßng chóng. Cã tªn ®· tù tö. Hai phong trμo ®ã phèi hîp víi nhau, mét tõ phÝa n«ng d©n do Viou-hou tæ chøc vμ phong trμo kia tõ phÝa c«ng nh©n do Tso-lung tæ chøc - h×nh thμnh nªn mét phong trμo m¹nh mÏ cña du kÝch vïng má. Nh÷ng ®éi du kÝch nμy céng t¸c chÆt chÏ víi qu©n ®éi chÝnh quy chóng t«i vμ víi du kÝch ë Hå B¾c vμ S¬n T©y. Bëi vËy, kh«ng cã ngμy nμo lμ çc má kh«ng bÞ tÊn c«ng, hoÆc n¬i nμy hoÆc ë n¬i kia.

§ã Lμ MéT §£M...

Cã mét lÇn, ®ã lμ ®ªm 8-2-1938, mét ph©n ®éi cña B¸t lé qu©n quèc gia çch m¹ng do ®¹i uý Tsang chØ huy, bÊt ngê ®i th¨m çc má. Khi ®Õn ®Çu vïng nμy, ®¹i uý ®−îc anh em c«ng nh©n ®ãn chê vμ dÉn th¼ng vÒ phÝa thμnh H©n §Þnh.


Nh÷ng chiÕc thang d©y ®· ®−îc chuÈn bÞ s½n sμng nªn çc chiÕn sÜ trÌo qua t−êng mét çch dÔ dμng. "Cu cu... cu!", mét con gμ trèng g¸y ®©u ®©y, vμ thÕ lμ thμnh phè bçng tèi om, nhê sù ch¨m lo cña anh em c«ng nh©n, nªn ®iÖn t¾t, m¸y ®iÖn tho¹i bÞ c¾t, ®−êng s¸ bÞ chÆn l¹i.

NH÷NG TIÕNG H¤ CHIÕN §ÊU LμM RUNG CHUYÓN C¶ THμNH PHè NHá

Nh÷ng tiÕng h« chiÕn ®Êu lμm rung chuyÓn kh¾p thμnh phè nhá. Bän NhËt l©m vμo t×nh tr¹ng hçn lo¹n. §−îc sù h−íng dÉn cña anh em c«ng nh©n, çc chiÕn sÜ ®· tiÕn hμnh cã kÕ ho¹ch viÖc di chuyÓn çc kho vò khÝ vμ trinh s¸t së chØ huy NhËt B¶n. C«ng viÖc xong xu«i, hä rót lui mét çch rÊt lÆng lÏ.

MéT C¥N B·O LöA SóNG LI£N THANH

MÆc dï hÕt søc bÝ mËt, nh−ng cuèi cïng bän NhËt còng biÕt r»ng anh em c«ng nh©n ®· biÕn thμnh du kÝch vμ bé tæng t− lÖnh cña hä ®ãng trªn mét trong nh÷ng ngän nói. ThÕ lμ chóng ®iÒu 200 binh sÜ ®i "ph¸ çi tæ du kÝch". Anh em c«ng nh©n ®· ®−îc nh÷ng c«ng nh©n kh¸c b¸o cho biÕt tr−íc, nªn tÊt c¶ ®Òu ®−îc chuÈn bÞ kü ®Ó ®èi phã víi cuéc tiÕn c«ng. Võa ®Õn l−ng chõng ®åi, bän NhËt gÆp ph¶i mét c¬n b·o löa sóng liªn thanh buéc chóng ph¶i ch¹y t¸n lo¹n.

Mét tuÇn sau, nh÷ng ng−êi c«ng nh©n du kÝch chuyÓn sang ph¶n c«ng. Bän lÝnh NhËt ®ang tËp b¾n çch thμnh H©n §Þnh 7 kil«mÐt. Chóng bçng nghe tiÕng sóng liªn thanh næ sau l−ng chóng, tõ phÝa nói... ®ã lμ anh em c«ng nh©n. BÞ ®¸nh bÊt ngê, bän NhËt ch¹y trèn t¸n lo¹n, du kÝch thu ®−îc nhiÒu sóng ®¹n.

THÕ Lμ Næ RA CUéC CHIÕN TRANH C¤NG KHAI THËT Sù

Nh− vËy lμ bïng næ cuéc chiÕn tranh c«ng khai thËt

sù gi÷a bän NhËt vμ anh em c«ng nh©n ë H©n §Þnh. Vμ chÝnh anh em c«ng nh©n ®· th¾ng, v× bän NhËt kh«ng cßn cã thÓ khai th¸c çc má ®−îc n÷a, vμ "miÕng måi bÐo bë" trë thμnh mét g¸nh nÆng thËt sù ®èi víi chóng.

C¢U CHUYÖN MéT Kü S¦ §øC

Mét nÐt kh¸c ®¸ng chó ý vÒ tæ chøc du kÝch vïng H©n §Þnh lμ ë chç nã h×nh thμnh mét mÆt trËn chèng NhËt cã tÝnh chÊt quèc gia vμ quèc tÕ. Quèc gia, v× cã mét sù hîp t¸c chÆt chÏ gi÷a ban gi¸m ®èc çc má vμ c«ng nh©n má, gi÷a c«ng nh©n vμ n«ng d©n, gi÷a du kÝch vμ qu©n ®éi chÝnh quy. Quèc tÕ, v× cã mét sù céng t¸c chÆt chÏ gi÷a ng−êi Trung Quèc vμ ng−êi n−íc ngoμi. Nh−ng ng−êi n−íc ngoμi lμ nh©n viªn kü thuËt, nãi riªng lμ viªn tæng c«ng tr×nh s− ng−êi §øc, ®· gióp nhiÒu cho du kÝch. Vμ ®ã lμ ®iÒu ai còng biÕt. Sù céng t¸c Êy ®· ®−îc h×nh thμnh nh− sau: tõ h¬n ba chôc n¨m nay, viªn kü s− ®· sèng ë Trung Quèc. ¤ng rÊt nhiÖt t×nh ®èi víi ng−êi Trung Quèc vμ cã mét mèi thï ç nh©n s©u s¾c ®èi víi bän NhËt. Mèi thï nμy lμ do thó tÝnh cña bän NhËt g©y ra. §· nhiÒu lÇn, ng−êi vî viªn kü s− bÞ bän NhËt chöi m¾ng. Mét h«m, trong khi bμ ®ang t¾m, mét tªn NhËt lÎn vμo phßng... Bμ vïng ch¹y ra bao l¬n. H¾n ®uæi theo bμ ra ®Êy, vμ chØ khi bμ chÜa sóng lôc vμo h¾n, h¾n míi chÞu ®Ó cho bμ yªn. Tõ ®ã, c¶ hai vî chång ®Òu ®øng h¼n vÒ phÝa ng−êi Trung Quèc lμ nh÷ng ng−êi - nh− viªn kü s− ®· nãi - ®ang ®Êu tranh anh dòng, kh«ng chØ v× nÒn ®éc lËp cña ®Êt n−íc m×nh mμ cßn v× tÊt c¶ nÒn v¨n minh n÷a.

P.C.LIN




NH÷NG KHã KH¡N CñA QU¢N §éI NHËT

QuÕ L©m, ngμy 15-4

H«m nay, t«i sÏ nãi víi çc b¹n vÒ t×nh h×nh néi bé qu©n thï. Lóc ®Çu, bän qu©n phiÖt NhËt høa lμ sÏ chiÕn th¾ng trong 3 th¸ng, råi 6 th¸ng, råi l¹i sau khi chiÕm H¸n KhÈu. Nh−ng cuéc ®Êu tranh ®· kÐo dμi tõ gÇn 2 n¨m nay. H¸n KhÈu mét lóc nμo ®ã ®· bÞ thÊt thñ, nh−ng th¾ng lîi th× vÉn ch−a cã. H¬n n÷a, t×nh h×nh cña nh©n d©n NhËt l¹i ngμy cμng tåi tÖ. Gi¸ sinh ho¹t vμ thuÕ m¸ ngμy mét t¨ng nhanh vμ kh«ng thÓ nμo tÝnh to¸n næi. Mïa mμng thu ho¹ch kÐm, 1,8 triÖu c«ng nh©n kh«ng cã viÖc lμm, 3 triÖu ng−êi thÊt nghiÖp tõng phÇn. BÊt chÊp sù ®e do¹ cña toμ ¸n qu©n sù, tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 6-1938, ®· næ ra 593 cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n vμ 2.995 cuéc biÓu t×nh thÞ uy cña n«ng d©n. Mét sè lín trÝ thøc bÞ b¾t. Çc hiÖu bu«n nhá bÞ kh¸nh kiÖt, v× nh÷ng ng−êi chñ cña chóng bÞ gäi ra mÆt trËn. Ng−êi ta thÊy binh lÝnh ra ®i, nh−ng chØ thÊy chë vÒ n−íc nh÷ng b×nh ®ùng di �µi 37F1

) hoÆc chØ thÊy göi vÒ nh÷ng tê phiÕu nhá ghi lμ "§· hy sinh ë chiÕn tr−êng". Thªm vμo ®ã lμ kh«ng khÝ ph¸t xÝt trong qu©n ®éi cña NhËt hoμng vμ nçi ®au khæ cña nh÷ng cuéc tr−êng chinh trªn mét ®Êt n−íc xa l¹ vμ thï ®Þch. Cuéc tiÕn c«ng dån dËp cña du kÝch, viÖc tuyªn truyÒn chèng chiÕn tranh ®−îc tiÕn hμnh ë NhËt, sù ___________ 1) ë NhËt, cã tôc lÖ ho¶ thiªu ng-êi chÕt råi bá tro vµo b×nh hoÆc lä.

tá t×nh th©n thiÖn cña qu©n ®éi vμ nh©n d©n Trung Quèc - tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· ¶nh h−ëng nÆng nÒ ®Õn binh lÝnh NhËt. §èi víi nh÷ng ng−êi tiªu cùc, sau khi mÊt tinh thÇn th× hä tù tö. Nh÷ng ng−êi gi¸c ngé nhÊt th× næi dËy. T«i kh«ng kÓ ra ®©y danh s¸ch nh÷ng vô tù tö v× sÏ qu¸ dμi dßng. T«i chØ kÓ vμi - chø kh«ng ph¶i tÊt c¶ cuéc næi dËy gÇn ®©y nhÊt, vÉn lμ theo nh÷ng th«ng ço chÝnh thøc th«i.

NH÷NG Vô BINH BIÕN

Takou, ngμy 22-1. 3.000 binh sÜ ®· lμm binh biÕn. Trong khi lªn tμu thuû ë Th−îng H¶i, hä ®−îc nh÷ng viªn thuyÒn tr−ëng cho biÕt hä s¾p ®−îc trë vÒ NhËt B¶n. Nh−ng ®Õn ngoμi kh¬i Takou, ®¸ng lÏ çc tμu ®ã tiÕp tôc ®i vÒ h−íng §«ng, nh−ng chóng l¹i h−íng vμo c¶ng nμy. BÞ binh lÝnh chÊt vÊn, çc viªn thuyÒn tr−ëng nãi r»ng theo ph¶n lÖnh cña bé tæng t− lÖnh, binh lÝnh ph¶i ho·n nghØ phÐp ®Ó ®i ®Õn S¬n T©y lμ n¬i mμ ho¹t ®éng cña du kÝch ®ang ph¸t triÓn. ThÕ lμ cuéc binh biÕn b¾t ®Çu. Bèn chiÕc tμu chiÕn ®Ëu ë c¶ng b¾t ®Çu b¾n vμo nh÷ng ng−êi lμm binh biÕn. Nh÷ng binh lÝnh ®ån tró ë Takou - t−ëng r»ng bän lÝnh thuû tiÕn c«ng chóng, liÒn n· sóng vμo nh÷ng chiÕc tμu ®ã. VÒ phÝa du kÝch, th× t−ëng r»ng qu©n ®éi cña chóng t«i ®· ®Õn vμ ®ang bÞ qu©n NhËt tÊn c«ng, nªn còng véi vμng x«ng vμo cøu. Ng−êi ta ®¸nh nhau lo¹n x¹. Cuéc chiÕn ®Êu kÐo dμi trong nhiÒu giê vμ chØ chÊm døt khi nh÷ng lùc l−îng NhËt B¶n kh¸c ®−îc ®iÒu ®Õn. Binh lÝnh vμ nh÷ng ng−êi NhËt lμm binh biÕn ®Òu bÞ chÕt vμ bÞ th−¬ng nhiÒu. Nh÷ng ng−êi lμm binh biÕn cßn sèng sãt ®Òu bÞ ¸p gi¶i lªn mÆt trËn Luyouan. H¸n KhÈu, ngμy 9-2. Nh÷ng tæ chøc bÝ mËt do binh lÝnh NhËt thμnh lËp, muèn tá t×nh ®oμn kÕt víi nh÷ng ng−êi lμm binh biÕn ë Takou. Nh−ng kh«ng may lμ kÕ ho¹ch ®· bÞ lé tõ tr−íc. Nh÷ng ng−êi bÞ b¾t gåm cã: 12 hiÕn binh, 130 sÜ quan vμ binh lÝnh, 55 ng−êi d©n


th−êng (tÊt c¶ ®Òu lμ ng−êi NhËt) vμ 8 ng−êi B¹ch Nga. Chouangtung (phÝa b¾c tØnh Hμ B¾c), ngμy 13-2. Tõ mÆt trËn Wangxung trë vÒ ®Ó ®i lªn H¸n KhÈu, kho¶ng 2.000 binh sÜ NhËt ®· næi dËy vμ giÕt viªn chØ huy cña hä lμ thiÕu t¸ Yo Katha. Nh÷ng ng−êi lμm binh biÕn bÞ tÊn c«ng cïng mét lóc bëi nh÷ng lÝnh thuû vμ bé binh ®−îc ph¸i ®Õn ®μn ¸p hä. VÒ phÝa hä cã nhiÒu ng−êi chÕt. Chongcha, ngμy 17-2. 2.000 lÝnh NhËt ®−îc lÖnh ph¶i ra mÆt trËn. §Õn Jouchikiou, hä kh«ng chÞu lªn tμu. L÷ ®oμn cña t−íng Hamito ®−îc ®iÒu ®Õn ®Ó ®μn ¸p hä. Cuéc chiÕn ®Êu gi÷a qu©n ®éi vμ nh÷ng ng−êi lμm binh biÕn ®· diÔn ra trong mét ngμy r−ìi. Kho¶ng 800 binh sÜ lμm binh biÕn ®· bÞ hy sinh. Singlo, ngμy 26-2. Theo tin tøc do mét sè ng−êi NhËt ë Th¸i Nguyªn cho biÕt th× ngμy 13-2, trung ®oμn cña ®¹i t¸ Nomura võa ®Õn phÝa t©y tØnh S¬n T©y th× næi dËy. Viªn ®¹i t¸ ®· tù s¸t vμ 9 tªn sÜ quan bÞ nh÷ng ng−êi lμm binh biÕn giÕt.

LßNG CUåNG TÝN ÊY CßN §¢U N÷A

Ng−êi ta thÊy r»ng trong cuéc chiÕn tranh Trung - NhËt vμ trong cuéc chiÕn tranh Nga - NhËt, khi mét ng−êi lÝnh ra mÆt trËn, anh ta ®−îc gia ®×nh vμ lμng xãm dän tiÖc mõng. Lóc lªn ®−êng, anh ta ®−îc c¶ lμng ®i tiÔn, cã mang theo nh¹c cô vμ cê. Trªn nh÷ng l¸ cê ®ã cã ghi nh÷ng lêi ®éng viªn nh−: "Hy sinh v× NhËt hoμng lμ vinh dù lín nhÊt!", "H·y chiÕn th¾ng khi trë vÒ hoÆc lμ tù s¸t trªn chiÕn tr−êng!", v.v.. Ng−êi NhËt lÊy lμm tù hμo ®−îc phôc vô NhËt hoμng. Ng−êi ta tù hμo v× ®· cã con hoÆc chång ë mÆt trËn. Cßn ngμy nay th× thÕ nμo ? Ngμy nay, sù cuång tÝn ®ã ®· gi¶m ®i nhiÒu, nÕu kh«ng nãi lμ ®· tiªu tan råi. Chóng t«i xin trÝch vμi ®o¹n trong çc b¸o, nh÷ng ®o¹n nμy ®· ®−îc çc tï binh x¸c nhËn. Singlo, ngμy 6-2.

Mét sÜ quan phiªn dÞch ng−êi NhËt nãi r»ng, gÇn ®©y trong huyÖn X, khi nh÷ng ®oμn tμu qu©n sù s¾p chuyÓn b¸nh, bè mÑ çc binh sÜ b¾t ®Çu khãc than vμ la ã, råi hä n»m lªn trªn ®−êng s¾t ®Ó ng¨n kh«ng cho tμu ch¹y. Hä ®«ng ®Õn nçi h×nh thμnh mét d·y dμi kho¶ng 6 kil«mÐt. C¶nh t−îng thËt lμ ®¸ng th−¬ng ®Õn nçi cã nh÷ng c«ng nh©n l¸i ®Çu m¸y xe löa ph¶i tù tö ®Ó khái bÞ buéc ph¶i l¸i nh÷ng ®oμn tμu ®ã. Th¸i Nguyªn, ngμy 15-2. PhÇn ®«ng binh lÝnh võa míi ®Õn S¬n T©y lμ nh÷ng ng−êi bu«n b¸n, tuæi tõ 30 ®Õn 35 - hä kh«ng thÝch chiÕn tranh. Trong khi trß chuyÖn, hä kÓ r»ng nh÷ng ng−êi phô n÷ NhËt ®· tù tæ chøc l¹i thμnh çi gäi lμ "tæ chøc ®Ó ®ßi chång". MÆt trËn tr¶i qu¸ dμi. Bän qu©n phiÖt kh«ng cã ®ñ ng−êi. §Ó kh¾c phôc ®iÒu ®ã, chóng c−ìng Ðp nh÷ng ng−êi TriÒu Tiªn, M·n Ch©u vμ nh÷ng ng−êi Trung Quèc trong vïng bÞ chiÕm ph¶i nhËp ngò vμ ®−a hä ra mÆt trËn. Chóng nãi "Lμm nh− vËy rÎ h¬n". Nh−ng trªn thùc tÕ, ®ã lμ "uèng thuèc ®éc cho ®ì kh¸t", nh− ng¹n ng÷ Trung Quèc ®· tõng nãi. Nh÷ng ng−êi TriÒu Tiªn, M·n Ch©u vμ nh÷ng ng−êi Trung Quèc trong çc vïng bÞ chiÕm chØ mong chê cã c¬ héi thuËn tiÖn lμ sÏ quay sóng chèng l¹i bän NhËt tμn b¹o ®ã. Xin trÝch dÉn thªm vμi b¶n th«ng ço chÝnh thøc mμ t×nh cê chóng t«i ®äc ®−îc. Hång C«ng, ngμy 12-2. GÇn Qu¶ng Ch©u, 6.000 binh lÝnh TriÒu Tiªn ®· næi dËy. NhiÒu sÜ quan NhËt bÞ giÕt. Nh÷ng ®éi t¶o ph¹t gåm lÝnh bé binh vμ h¶i qu©n ®−îc ph¸i ®Õn ®Ó ®μn ¸p nh÷ng ng−êi lμm binh biÕn. Cuéc chiÕn ®Êu kÐo dμi suèt c¶ ngμy. Nh÷ng ng−êi ®øng ®Çu cuéc næi dËy lμ Th«i Chang Kwei, Li Vin Ka, Kim Chang Han vμ 800 ng−êi TriÒu Tiªn kh¸c ®Òu bÞ giÕt. Sè cßn l¹i bÞ qu©n lÝnh ¸p gi¶i vÒ TriÒu Tiªn. Louang, ngμy 23-2. Nh÷ng ®éi gäi lμ tù vÖ ë çc khu Lang Song vμ Jongshan, s¸t ngay B¾c Kinh, ®Òu do Chang Dung Lai, Oei Sou Tin, Chou


Wan Lung vμ Hoa The Hai chØ huy. Nh÷ng ®éi ®ã gåm trªn 1.000 ng−êi. Sau khi cÊp vò khÝ vμ tr¶ l−¬ng, bän NhËt ph¸i nh÷ng ®éi Êy ®i coi nh− nh÷ng ®éi qu©n tiªn phong ®i chèng du kÝch t¹i miÒn Nam Hå B¾c. Nh−ng ®¸ng lÏ ®i vÒ phÝa nam th× Chang Dung Lai vμ nh÷ng ng−êi b¹n chiÕn ®Êu cña anh l¹i gÆp nhau ë Joumachang, gÇn Jongshan, vμ tÊn c«ng m¹nh mÏ vμo qu©n ®éi NhËt. Sau khi ®äc qua vμi sù viÖc trªn ®©y, ch¾c c¸c b¹n thõa hiÓu v× sao bän NhËt sau khi chiÕm H¸n KhÈu, Qu¶ng Ch©u vμ Nam D−¬ng th× kh«ng cßn tiÕn ®−îc n÷a.

P.C. LIN


Th− göi mét ®ång chÝ ë ban ph−¬ng ®«ng quèc tÕ céng s¶n

B¹n th©n mÕn, Trong th− tr−íc, t«i quªn nãi víi b¹n mét vμi ®iÒu. H«m nay t«i bæ sung thªm ®iÒu ®ã. Ýt l©u nay, t«i cã quan hÖ víi chñ nhiÖm b¸o Notre Voix14 - tê tuÇn b¸o xuÊt b¶n ë Hμ Néi tõ 1-1939. §ã lμ nh÷ng mèi liªn hÖ thuÇn tuý b¸o chÝ. T«i ®· göi cho «ng ta mét bμi b¸o nãi vÒ nh÷ng sù tμn b¹o cña NhËt B¶�38F

1

) ë Trung Quèc. Sau khi ®¨ng bμi b¸o ®ã, «ng ta viÕt cho t«i r»ng, bμi b¸o ®−îc b¹n ®äc hoan nghªnh vμ yªu cÇu t«i lu«n lu«n göi cho «ng ta tμi liÖu. §Ó ®¸p l¹i, t«i ®· ®Ò nghÞ «ng ta ph¸i ai ®ã nãi chuyÖn cô thÓ víi t«i vÒ h×nh thøc céng t¸c nμy. ¤ng ta kh«ng tr¶ lêi. T«i viÕt th− lÇn thø hai. Kh«ng cã sù tr¶ lêi. Tuy nhiªn «ng ta tiÕp tôc göi b¸o cña «ng ta cho t«i; vμ t«i - thØnh tho¶ng göi cho «ng ta nh÷ng bμi b¸o. Cã thÓ ®Õn th¸ng 5 t«i sÏ ph¸i mét ng−êi nμo ®ã nãi chuyÖn víi «ng ta. Khi ®äc Notre Voix, t«i thÊy nh÷ng th«ng tin kh¸ hay: 1. Nhãm c¸nh t¶ cã nhiÒu tê b¸o: D©n chóng15 (Masse), nhËt b¸o céng s¶n tiÕng b¶n xø, xuÊt b¶n hîp ph¸p ë Sμi Gßn, cã 10.000 ng−êi ®äc. Lao ®éng (Travail). D©n tiÕn (ProgrÌs). D©n muèn (Voeux du Peuple), tÊt c¶ ë Sμi Gßn.

___________ 1) ë ®©y, ý t¸c gi¶ chØ bän ph¸t xÝt NhËt.


§êi nay (Ðpoque Actuelle). ThÕ giíi (Monde), c¬ quan cña Thanh niªn d©n chñ. Notre Voix - tê tuÇn b¸o céng s¶n - tÊt c¶ ba tê ë Hμ Néi. Nh÷ng tê b¸o nμy bÞ cÊm nghiªm ngÆt ë Trung Kú vμ lu«n lu«n bÞ çc nhμ chøc tr¸ch B¾c Kú vμ Nam Kú kh«ng ®Ó cho yªn. Nh÷ng phÇn tö çnh t¶ ng−êi Ph¸p cã hai tê b¸o: Effort vμ Agir. Gióp Trung Quèc: Nh÷ng thanh niªn çnh t¶ ng−êi b¶n xø ®· tæ chøc l¹c quyªn ®Ó gióp nh÷ng n¹n nh©n chiÕn tranh vμ c¶ nh÷ng ®¶ng viªn n÷a, göi thuèc men cho qu©n ®éi chóng ta, tung ra khÈu hiÖu "Gióp Trung Quèc", vμ tuyªn truyÒn tÈy chay hμng ho¸ NhËt B¶n. Hä ®· ®ßi trôc xuÊt ra khái l·nh thæ §«ng D−¬ng tªn U«ng Tinh VÖ vμ nh÷ng tªn ph¶n béi kh¸c. Theo tê Notre Voix, hä ®· s¸ng t¸c mét bμi ca dao "Cøu Trung Quèc lμ cøu m×nh!"; bμi ca dao ®ã ®· trë nªn rÊt phæ th«ng trong quÇn chóng. Ngay c¶ nh÷ng trÎ ch¨n tr©u bß còng h¸t. Thanh niªn Trung Quèc vμ thanh niªn b¶n xø cïng nhau tæ chøc nh÷ng buæi biÓu diÔn ®Ó gióp Trung Quèc. Chi nh¸nh §¶ng X· héi Ph¸p, Héi nh©n quyÒn (Hμ Néi) vμ nh÷ng phÇn tö çnh t¶ ng−êi b¶n xø ®· lËp "Héi b¶o vÖ Trung Quèc". Míi ®©y, Héi nμy ®· tæ chøc mét chî phiªn lín ®Ó gióp ®ì n¹n nh©n chiÕn tranh. 2. §¶ng X· �éi 39F1

) - Trong héi nghÞ (®Çu th¸ng 1), hä ®· biÓu quyÕt vÒ çc nghÞ quyÕt chèng ®μn ¸p, vÒ sù thèng nhÊt hμnh ®éng vμ vÒ sù b¶o vÖ Trung Quèc. Nh÷ng ®¹i biÓu cña Thanh niªn d©n chñ ®· cã mÆt ë héi nghÞ ®Ó yªu cÇu thμnh lËp mét chi héi thanh niªn x· héi nh»m thèng nhÊt vμ l·nh ®¹o phong trμo thanh niªn ë §«ng D−¬ng. Trong thêi gian héi nghÞ, Notre Voix ®· ®¨ng mét bøc th− chμo mõng héi nghÞ cña nh÷ng ng−êi x· héi vμ ®Ò nghÞ lËp mÆt trËn thèng nhÊt. ___________ 1) Nguyªn v¨n: S.F.I.O

Héi nh©n quyÒn ®· ®ßi quyÒn tù do lËp nghiÖp ®oμn cho c«ng nh©n b¶n xø. 3. D−íi mét cí tÇm phμo v« lèi, hai ®¶ng viªn D©n chñ ë ViÖn d©n biÓu Trung Kú ®· bÞ t−íc quyÒn ®¹i biÓu vμ bÞ buéc téi. §Ó chèng l¹i sù t¨ng thuÕ, ba ®¹i biÓu ®¶ng viªn x· héi ng−êi b¶n xø ë Héi ®ång thμnh phè Hμ Néi (®−îc bÇu vμo th¸ng 12 tr−íc, víi sè trung b×nh 409 phiÕu so víi víi sè trung b×nh 157 phiÕu cña danh s¸ch t− s¶n) ®· tõ chøc. Nh÷ng l·nh tô çnh t¶ - T¹o, Mai, Ninh, NguyÔn ®−îc ©n x¸ vμo dÞp ®Çu n¨m ©m lÞch, ®· nép ®¬n øng cö vμo Héi ®ång thuéc ®Þa cña Nam Kú. 4. Sù ®μn ¸p x¶y ra ë kh¾p n¬i, ®Æc biÖt lμ ë Trung Kú, chèng nh÷ng ... phÇn tö çnh t¶, nh÷ng c«ng nh©n vμ nh÷ng n«ng d©n ho¹t ®éng. Nh÷ng sù kh¸m xÐt, b¾t bí diÔn ra hμng ngμy ë tØnh nμy hay ë tØnh kh¸c. ThuÕ m¸ t¨ng. Sù ph¸ ho¹i chèng l¹i luËt x· héi lan réng. Ngμy nghØ hμng tuÇn bÞ b·i bá ë mét lo¹t hiÖu bu«n. 5. Bän ph¶n ®éng ho¹t ®éng m¹nh. ë Hμ Néi, míi xuÊt b¶n mét tê b¸o ph¸t xÝt: Cøu n−íc, ®Êu tranh chèng mÆt trËn nh©n d©n, nh÷ng héi viªn Tam ®iÓm, nh÷ng ng−êi Do Th¸i, nh÷ng ng−êi x· héi vμ nh÷ng ng−êi céng s¶n. Sè b¸o Cøu n−íc ®Çu tiªn viÕt: "Chóng ta kh«ng giÊu giÕm, chÝnh chóng ta muèn nãi to lªn r»ng §¶ng ®−îc chóng ta t¸n thμnh nhÊt ®ã lμ §¶ng b×nh d©n Ph¸p do §«ri« (Doriot) l·nh ®¹o...". §äc, mét tê b¸o míi do mét ng−êi b¶n xø l·nh ®¹o còng ®ßi chñ nghÜa quèc x·. §©y lμ mét vμi chç næi cña nã: "ChÝnh phñ Ph¸p, nÕu muèn céng t¸c thμnh thùc víi ng−êi An Nam ph¶i thùc hiÖn chÝnh s¸ch chèng céng". TÊt c¶ ®−îc in b»ng tÝt ch÷ to (10-1-1939) "Chñ nghÜa céng s¶n lμ tai ho¹ cña loμi ng−êi. ChÝnh phñ cßn chê g× ®Ó tiªu trõ bän v« l¹i céng s¶n ?" (13-1-1939). Biªn tËp viªn cña tê b¸o


nμy võa míi ®−îc phÐp xuÊt b¶n mét tê b¸o hμng ngμy b»ng tiÕng b¶n xø Ph¸p - An Nam vμ ChÝnh phñ ®· høa cho h¾n lμm quan ë cÊp kh¸ cao. Tê Tæ quèc An Nam cã khuynh h−íng ph¸t xÝt. Nã t«n thê Mótx«lini (Moussolini) vμ n−íc Italia ph¸t xÝt. Bän têrètkÝt chia lμm hai nhãm c·i lén nhau. Bän NhËt B¶n ho¹t ®éng kh¸ m¹nh ë §«ng D−¬ng. Mét nhμ b¸o Ph¸p vμ mét ng−êi b¶n xø ®· bÞ kÕt ¸n 15 n¨m tï khæ sai v× lμm gi¸n ®iÖp cho NhËt B¶n. Mét sÜ quan NhËt B¶n ®· bÞ b¾t gi÷ víi chiÕc cÆp ®Çy tμi liÖu mËt vÒ phßng thñ §«ng D−¬ng. §äc Notre Voix, t«i cã c¶m t−ëng r»ng phong trμo cña mÆt trËn thèng nhÊt ë xø nμy kh«ng m¹nh l¾m. Tr¸i l¹i, nh÷ng phÇn tö çnh t¶ ho¹t ®éng kh¸ m¹nh. T«i kh¸ khoÎ. T«i gãp phÇn nhá bÐ cña t«i vμo cuéc ®Êu tranh chèng NhËt B¶n b»ng çch thØnh tho¶ng göi nh÷ng bμi tuyªn truyÒn cho çc b¸o n−íc ngoμi vμ c«ng t¸c ë B¸t lé qu©n. T«i chóc b¹n søc khoÎ tèt vμ t«i xin b¹n nhËn lêi chμo th©n thiÕt nhÊt cña t«i.

20-4-1939 LIN

§Þa chØ: (B»ng m¸y bay) QuÕ L©m (Qu¶ng T©y) Trung Q�èc40F1

) Tμi liÖu tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

___________ 1) Sau dßng ®Þa chØ b»ng tiÕng Ph¸p lμ dßng ch÷ H¸n viÕt tay: T©n Hoa nhËt b¸o, sè nhμ 35, ®−êng QuÕ T©y, QuÕ L©m, Qu¶ng T©y, chuyÓn cho «ng L©m Tam Xuyªn.


VÒ CHñ NGHÜA TêRèTXKI16

QuÕ L©m, ngμy 10-5-1939

Çc b¹n th©n mÕn, Tr−íc kia, chñ nghÜa Têrètxki ®èi víi t«i còng nh− ®èi víi nhiÒu ng−êi kh¸c, h×nh nh− lμ mét vÊn ®Ò tranh c·i trong néi bé gi÷a çc phe ph¸i kh¸c nhau cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc. Bëi vËy, chóng t«i kh«ng l−u ý ®Õn nã. Nh−ng Ýt l©u tr−íc khi x¶y ra chiÕn tranh - nãi ®óng h¬n lμ håi cuèi n¨m 1936, vμ nhÊt lμ trong thêi gian chiÕn tranh, nh÷ng sù cæ ®éng ®Çy téi lçi cña bän têrètxkÝt ®· lμm cho chóng t«i s¸ng m¾t ra. ThÕ lμ chóng t«i b¾t ®Çu nghiªn cøu vÊn ®Ò. Vμ viÖc nghiªn cøu ®ã ®· chøng minh cho chóng t«i thÊy nh− sau: 1. VÊn ®Ò chñ nghÜa Têrètxki kh«ng ph¶i lμ sù tranh c·i trong néi bé §¶ng Céng s¶n Trung Quèc, v× gi÷a nh÷ng ng−êi céng s¶n vμ bän têrètxkÝt kh«ng cã quan hÖ, hoμn toμn kh«ng cã quan hÖ g× víi nhau c¶. Nh−ng ®©y lμ mét vÊn ®Ò liªn quan ®Õn toμn quèc, toμn d©n: mét vÊn ®Ò chèng l¹i Tæ quèc. 2. Bän ph¸t xÝt NhËt vμ bän ph¸t xÝt n−íc ngoμi ®Òu biÕt râ ®iÒu ®ã, bëi vËy chóng cè ý g©y mèi bÊt hoμ ®Ó lõa g¹t thiªn h¹ vμ lμm mÊt uy tÝn cña nh÷ng ng−êi céng s¶n, chóng lμm cho ng−êi ta t−ëng r»ng nh÷ng ng−êi céng s¶n vμ bän têrètxkÝt lμ cïng mét çnh víi nhau.


3. Bän têrètxkÝt Trung Quèc (còng nh− bän têrètxkÝt n−íc ngoμi) kh«ng lËp thμnh nhãm, cμng kh«ng lËp thμnh chÝnh ®¶ng. Chóng chØ lμ nh÷ng bÌ lò bÊt l−¬ng, nh÷ng con chã s¨n cña chñ nghÜa ph¸t xÝt NhËt (vμ chñ nghÜa ph¸t xÝt quèc tÕ). 4. Trong tÊt c¶ çc n−íc, bän têrètxkÝt ®Òu dïng nh÷ng tªn gäi hoa mü ®Ó che giÊu nh÷ng c«ng viÖc kÎ c−íp bÈn thØu cña chóng. Ch¼ng h¹n: ë T©y Ban Nha, chóng gäi lμ "§¶ng c«ng nh©n thèng nhÊt m¸c xÝt" hoÆc "POUM". Ch¾c çc b¹n còng biÕt r»ng chÝnh bän chóng ®· tæ chøc tÊt c¶ nh÷ng tæ do th¸m ë Ma®rÝt, ë B¸cx¬lon vμ ë çc n¬i kh¸c ®Ó phôc vô cho Phr¨ngc«. ChÝnh chóng ®· tæ chøc çi "®éi qu©n thø 5" næi tiÕng ®Ó gióp lμm néi øng cho çc qu©n ®éi ph¸t xÝt ý - §øc. ë NhËt B¶n, chóng gäi lμ "MEL" (§ång minh M¸c, ¡ngghen, Lªnin). Bän têrètxkÝt NhËt dô dç thanh niªn vμo trong ®ång minh, råi tiÕp ®ã chóng ®i tè ço hä víi së c¶nh s¸t. Chóng cßn m−u toan chui vμo §¶ng Céng s¶n NhËt B¶n cèt ®Ó ph¸ ho¹i nã. T«i cho r»ng bän têrètxkÝt Ph¸p hiÖn giê còng ®ang tËp hîp chung quanh nhãm "Çch m¹ng v« s¶n" vμ nhiÖm vô cña chóng lμ ph¸ ho¹i MÆt trËn nh©n d©n. VÒ viÖc nμy, ch¾c çc b¹n biÕt râ h¬n t«i. ë n−íc Trung Hoa chóng t«i, bän têrètxkÝt liªn kÕt víi nhau chung quanh nhãm "Tranh ®Êu", nhãm "ChiÕn tranh chèng NhËt vμ v¨n ho¸" vμ nhãm "Cê ®á". 5. Bän têrètxkÝt kh«ng chØ lμ kÎ thï cña chñ nghÜa céng s¶n, mμ cßn lμ kÎ thï cña nÒn d©n chñ vμ tiÕn bé. §ã lμ bän ph¶n béi vμ mËt th¸m tåi tÖ nhÊt. Ch¾c çc b¹n ®· ®äc b¶n ¸n xö bän têrètxkÝt ë Liªn X«. NÕu çc b¹n ch−a ®äc th× t«i khuyªn çc b¹n nªn ®äc vμ lμm cho b¹n bÌ m×nh còng ®äc nã. §äc b¶n ¸n nμy rÊt bæ Ých. Nã sÏ gióp çc b¹n thÊy râ bé mÆt thËt ®¸ng ghª tëm cña chñ nghÜa Têrètxki vμ bän têrètxkÝt. ë ®©y, t«i xin phÐp çc b¹n chØ trÝch dÉn vμi ®o¹n trong b¶n ¸n cã liªn quan trùc tiÕp ®Õn Trung Quèc th«i. Tr−íc toμ ¸n, tªn têrètxkÝt Racèpxki khai nh− sau: N¨m 1934, khi h¾n cßn ë T«ki« (víi t− çch lμ ®¹i diÖn Héi ch÷

thËp ®á Liªn X«), mét nh©n vËt cao cÊp trong ChÝnh phñ NhËt ®· nãi víi h¾n: "Chóng t«i cã quyÒn mong ®îi ë nh÷ng ng−êi têrètxkÝt mét sù thay ®æi vÒ s¸ch l−îc. T«i kh«ng cÇn ®i s©u vμo chi tiÕt. ChØ cÇn nãi r»ng chóng t«i mong ®îi ë hä nh÷ng hμnh ®éng thuËn lîi cho sù can thiÖp cña chóng t«i vμo c«ng viÖc cña Trung Quèc". Racèpxki tr¶ lêi víi tªn NhËt: "T«i sÏ viÕt th− cho Têrètxki vÒ vÊn ®Ò nμy". §Õn th¸ng 12-1935, Têrètxki ra chØ thÞ cho nh÷ng tªn Trung Quèc ®ång bän cña h¾n, vμ nh¾c ®i nh¾c l¹i r»ng: "§õng g©y trë ng¹i cho cuéc x©m l−îc cña NhËt B¶n ë Trung Quèc". Nh− vËy lμ bän têrètxkÝt Nga muèn b¸n cho ®Õ quèc NhËt kh«ng chØ nh÷ng phÇn ®Êt cña Tæ quèc m×nh - Xibªri vμ nh÷ng tØnh ven biÓn - mμ chóng cßn muèn b¸n cho ®Õ quèc NhËt c¶ Tæ quèc chóng t«i - n−íc Trung Hoa n÷a! - ThÕ th× bän têrètxkÝt Trung Quèc ®· hμnh ®éng nh− thÕ nμo? Râ rμng çc b¹n sÏ n«n nãng, hái t«i nh− vËy. - Nh−ng, th−a çc b¹n th©n mÕn, chØ trong bøc th− sau, t«i míi cã thÓ tr¶ lêi çc b¹n ®−îc. Çc b¹n h¸ ch¼ng ®· dÆn t«i viÕt nh÷ng bμi ng¾n ®ã sao? Mong sím ®−îc gÆp l¹i çc b¹n.

P.C.LIN




HO¹T §éNG CñA BäN TêRèTXKÝT TRUNG QUèC

Çc b¹n th©n mÕn, Tr−íc khi tr¶ lêi c©u hái cña çc b¹n vÒ ho¹t ®éng cña bän têrètxkÝt Trung Quèc, tr−íc hÕt cho phÐp t«i giíi thiÖu víi çc b¹n nöa t¸ nh÷ng tªn ®Çu sá, qu¸ − ph¶n béi ®· tõng lμm r¹ng danh "quèc tÕ thø t−". §ã lμ: TrÇn §éc Tó, Bμnh ThuËt Chi, La H¸n, DiÖp Thanh, Tr−¬ng Mé §μo, Hoμng C«ng L−îc. Theo thø tù thêi gian, sau ®©y lμ nh÷ng viÖc chóng ®· lμm: Th¸ng 9-1931, trong khi qu©n ®éi NhËt x©m chiÕm M·n Ch©u, Së mËt th¸m NhËt ë Th−îng H¶i ®· b¾t liªn l¹c víi ba tªn tr−íc. Hai bªn ®· ký kÕt víi nhau mét hiÖp ®Þnh: Nhãm têrètxkÝt cam kÕt kh«ng tiÕn hμnh mét cuéc tuyªn truyÒn nμo chèng l¹i cuéc x©m l−îc cña NhËt. Së mËt th¸m NhËt th× cam kÕt sÏ tr¶ cho nhãm têrètxkÝt mçi th¸ng 300 ®«la, cïng nh÷ng kho¶n tiÒn tr¶ thªm cho c©n xøng víi nh÷ng "c«ng viÖc ®· lμm ®−îc cã kÕt qu¶". ThÕ lμ TrÇn §éc Tó vμ ®ång bän b¾t tay ngay vμo c«ng viÖc. Víi tiÒn b¹c cña NhËt, chóng cho xuÊt b¶n nh÷ng t¹p chÝ vμ nh÷ng tËp trμo phóng ®Ó truyÒn b¸ nh÷ng t− t−ëng nh− lμ: "ChiÕm M·n Ch©u, ng−êi NhËt chØ mong gi¶i quyÕt nhanh chãng nh÷ng vÊn ®Ò cßn ®ang tranh c·i, chø hä kh«ng hÒ cã chót ý ®å nμo x©m l−îc Trung Quèc". Nh÷ng môc trªn çc tê b¸o têrètxkÝt võa rao th× ®Õn l−ît Th−îng H¶i bÞ bän NhËt tÊn c«ng, vμo th¸ng 1-1932. Lóc ®ã, bän têrètxkÝt nãi nh− thÕ nμo? Chóng cã thõa nhËn

lμ chóng ph¹m sai lÇm kh«ng? Chóng cã th«i lμm viÖc cho kÎ x©m l−îc kh«ng? Hoμn toμn kh«ng? Trong khi binh sÜ cña Lé qu©n thø 19 hy sinh x−¬ng m¸u cña m×nh ®Ó b¶o vÖ ®Êt n−íc th× bän têrètxkÝt, trªn lêi nãi còng nh− trong hμnh ®éng, ®· ph¹m hÕt téi ph¶n béi nμy ®Õn téi ph¶n béi kh¸c. Mét mÆt chóng viÕt: "Cuéc chiÕn tranh ë Th−îng H¶i kh«ng cã quan hÖ ®Õn nh©n d©n. §ã kh«ng ph¶i lμ mét cuéc chiÕn tranh d©n téc çch m¹ng. §ã lμ mét cuéc chiÕn tranh gi÷a bän ®Õ quèc víi nhau". Vμ mÆt kh¸c, chóng phao tin ®ån nh¶m, ®−a ra nh÷ng khÈu hiÖu cã tÝnh chÊt thÊt b¹i chñ nghÜa, lμm lé nh÷ng kÕ ho¹ch phßng thñ, v.v.. Kh«ng ph¶i chØ cã thÕ ®©u. Nh÷ng tªn têrètxkÝt kh¸c nh− Hoa V¨n Kh«i vμ Cung T©n Th− ®· chui vμo trong cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n Th−îng H¶i, chóng bÝ mËt liªn l¹c víi Së c¶nh s¸t vμ bän chñ NhËt, vμ lμm ®ñ mäi çch ®Ó ph¸ ho¹i phong trμo. ThËm chÝ, chóng cßn m−u toan b¾t ®i c¶ nh÷ng ng−êi cÇm ®Çu giái nhÊt cña cuéc b·i c«ng. N¨m 1933, nguyªn so¸i Phïng Ngäc T−êng vμ t−íng Çt Hång X−¬ng, mét ®¶ng viªn céng s¶n ®· tæ chøc mét ®éi qu©n chèng NhËt ë Kalgan. Trong thêi kú nμy, §¶ng Céng s¶n ®ang cßn ho¹t ®éng bÝ mËt, viÖc liªn l¹c gi÷a miÒn Trung vμ miÒn B¾c ®ang khã kh¨n. Lîi dông t×nh h×nh ®ã, tªn têrètxkÝt Tr−¬ng Mé §μo tù x−ng lμ "®¹i diÖn §¶ng Céng s¶n" vμ t×m çch biÕn sù nghiÖp chèng NhËt thμnh mét cuéc néi chiÕn, b»ng çch ®−a ra khÈu hiÖu: "§i víi NhËt, chèng l¹i T−ëng Giíi Th¹ch". H¾n bÞ t−íng Çt lét mÆt n¹ vμ tèng cæ ®i. Ýt l©u sau ®ã, t−íng Çt nh©n cã c«ng viÖc ph¶i ®i ®Õn Thiªn T©n, Tr−¬ng Mé §μo liÒn cho ng−êi ¸m s¸t «ng. Trong th− sau, t«i sÏ kÓ ®Ó çc b¹n râ vÒ viÖc bän têrètxkÝt Trung Quèc tiÕp tôc ph¶n béi Tæ quèc cña chóng nh− thÕ nμo.

Chμo th©n ¸i P.C.LIN




TæNG KÕT SAU 2 N¡M §ÊU TRANH

Trong dÞp kû niÖm lÇn thø hai cuéc chiÕn tranh chèng NhËt, cho phÐp t«i, qua b¸o Notre Voix, thμnh thùc c¶m ¬n çc b¹n §«ng D−¬ng vμ Ph¸p ®· tõng trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp gióp ®ì chóng t«i trong nh÷ng lóc khã kh¨n vμ lóc ®Êu tranh. Trong khi c¶m ¬n vμ mong r»ng trong t−¬ng lai çc b¹n ®ã sÏ gióp ®ì chóng t«i mét çch cã hiÖu qu¶ vμ tÝch cùc h¬n, t«i tin ch¾c lμ ®· nãi lªn ®−îc t×nh c¶m s©u s¾c cña tÊt c¶ anh em Trung Quèc chóng t«i. Nh©n dÞp kû niÖm nμy mμ ®iÓm l¹i mét çch nhanh chãng nh÷ng thμnh tÝch cña hai n¨m ®Êu tranh võa qua cã lÏ kh«ng ph¶i lμ thõa. Víi çi gi¸ ph¶i tr¶ lμ 10 tû yªn vμ 700.000 ng−êi bÞ chÕt vμ bÞ th−¬ng, bän ph¸t xÝt NhËt ®· x©m chiÕm 12 tØnh cña chóng t«i (víi sè d©n lμ 200 triÖu ng−êi). §ã lμ mét tæn thÊt nÆng nÒ ®èi víi chóng t«i. Cßn ®èi víi NhËt B¶n, ph¶i ch¨ng ®ã lμ mét th¾ng lîi lín? Kh«ng. Trong sè 1.038 khu hay huyÖn trong vïng bÞ chiÕm, chØ cã 65 khu hay huyÖn hoμn toμn bÞ ®Æt d−íi sù kiÓm so¸t cña ®Þch, tuy r»ng 25 trong sè 65 khu hay huyÖn ®ã ®· bÞ chiÕm tõ tr−íc chiÕn tranh; tªn ph¶n béi ¢u Nh− Canh ®· tæ chøc t¹i ®Êy çi gäi lμ "ChÝnh phñ tù trÞ Hμ B¾c chèng céng". Trªn 900 khu hay huyÖn ®ang lμ c¨n cø cña du kÝch vμ hoμn toμn do chóng t«i kiÓm so¸t. Nh÷ng khu hay huyÖn kh¸c chØ bÞ ®Þch kiÓm so¸t tõng phÇn, chóng chiÕm ®ãng çc tØnh lþ vμ nh÷ng con ®−êng lín, chø kh«ng d¸m m¹o hiÓm ®i vμo çc lμng m¹c. Bëi vËy cho nªn ®ã võa lμm mét tæn thÊt ®èi víi chóng t«i, nh−ng vÒ phÝa ®Þch th× ®ã kh«ng ph¶i lμ

mét th¾ng lîi. NÕu chóng ta xÐt cuéc chiÕn tranh trong toμn côc cña nã, chóng ta cã thÓ nãi r»ng suèt trong hai n¨m nay, bän ®Õ quèc NhËt ®· bÞ ®¸nh b¹i trªn tÊt c¶ çc mÆt trËn. MÆt trËn chÝnh trÞ: S¸ch l−îc "lμm cho ng−êi Trung Quèc nμy ®¸nh ng−êi Trung Quèc kh¸c" cña chóng ®· bÞ bÎ g·y tr−íc MÆt trËn d©n téc chèng NhËt cña chóng t«i, bän ph¸t xÝt NhËt ph¶i chuyÓn sang dïng mét s¸ch l−îc kh¸c: "®¸nh m¹nh, th¾ng nhanh". §Õn l−ît nã, s¸ch l−îc nμy còng bÞ ph¸ tan víi chÝnh s¸ch cña chóng t«i lμ "chiÕn tranh kÐo dμi". S¸ch l−îc thø ba cña NhËt B¶n lμ "ký nhanh hoμ −íc, kÕt thóc nhanh cuéc chiÕn tranh" ®· bÞ thÊt b¹i th¶m h¹i tr−íc quyÕt t©m cña chóng t«i lμ ®¸nh ®Õn cïng. HiÖn nay, chóng ®ang thö "lÊy chiÕn tranh nu«i chiÕn tranh", nghÜa lμ dïng tμi nguyªn trong nh÷ng vïng bÞ chiÕm ®Ó chèng l¹i chóng t«i. ChÝnh s¸ch ®ã còng kh«ng thùc hiÖn ®−îc, gièng nh− çi tham väng muèn khai hoang mét nói löa! Lμm sao chóng cã thÓ khai th¸c ®−îc mét n−íc mμ ë hËu ph−¬ng ®ang mäc lªn tua tña nh÷ng gi¸o m¸c vμ sóng tr−êng cña du kÝch, cßn ë tiÒn ph−¬ng th× bÞ sóng tr−êng vμ sóng liªn thanh cña bé ®éi chóng t«i chÆn l¹i? MÆt trËn kinh tÕ: Çch ®©y hai n¨m, mét tªn bé tr−ëng NhËt viÕt: "N−íc NhËt sÏ bÞ ph¸ s¶n nÕu cø ®Ó cho c«ng tr¸i v−ît qu¸ 10 tû". ThÕ mμ hiÖn nay, c«ng tr¸i cña NhËt ®· lªn tíi 24 tû, v−ît xa tæng thu nhËp cña c¶ n−íc. Theo tê Niªn gi¸m kinh tÕ NhËt B¶�41F

1

), tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 9-1938, chØ tÝnh trong huyÖn X... ®· cã 64 c«ng x−ëng bÞ ®ãng cöa. Trong c«ng nghiÖp nhÑ, trªn 8.000 c¬ së chØ ho¹t ®éng tõng phÇn, 1,5 triÖu c«ng nh©n kh«ng cã viÖc lμm. Mïa mμng n¨m nay kÐm n¨m ngo¸i 4,7 triÖu t¹. Sè vô b·i c«ng vμ xung ®ét vÒ ruéng ®Êt ngμy cμng t¨ng. Trong nöa ®Çu cña n¨m 1938, ®· x¶y ra 593 vô b·i c«ng vμ 299 cuéc biÓu t×nh cña n«ng d©n. Th−¬ng nghiÖp còng gi¶m sót mét çch nguy kÞch do viÖc tÈy chay ®−îc tæ chøc t¹i çc n−íc chèng NhËt.

___________ 1) Trong nguyªn b¶n viÕt b»ng tiÕng Anh: Japan economic year book.

256 Hå chÝ minh toµn tËp Th- tõ trung quèc... 257

MÆt trËn qu©n sù: Tõ 8 th¸ng nay, qu©n NhËt kh«ng tiÕn ®−îc n÷a. NhiÒu lÇn chóng toan v−ît qua s«ng Hoμng Hμ, nh−ng lÇn nμo chóng còng ph¶i th¸o lui sau khi bÞ tæn thÊt nÆng nÒ. §iÒu ®ã chøng tá qu©n ®éi NhËt ®· bÞ suy yÕu. Trong thêi kú thø hai cña cuéc chiÕn tranh, chóng ®Þnh huy ®éng tÊt c¶ lμ 46 s− ®oμn, nh−ng chØ huy ®éng ®−îc 33 s− ®oμn. Chóng kh«ng ®ñ ng−êi ®Ó ®èi phã víi mét mÆt trËn qu¸ dμi - kho¶ng 3.000 kil«mÐt! Tinh thÇn chèng chiÕn tranh ngμy cμng lan nhanh trong qu©n ®éi vμ nh©n d©n. Nh÷ng vô tù tö, ®μo ngò vμ binh biÕn x¶y ra trong qu©n ®éi ngμy cμng nhiÒu. TÝnh ®Õn th¸ng 12 n¨m võa qua, trªn 6.000 gi¸o viªn vμ gi¸o s− ®· bÞ b¾t v× ®· ®Êu tranh chèng chiÕn tranh. NÕu chóng ta nh×n vÒ mÆt quèc tÕ, chóng ta sÏ thÊy r»ng chñ nghÜa ph¸t xÝt NhËt - uy hiÕp mäi ng−êi vμ g©y chiÕn víi mäi ng−êi- ®ang l©m vμo t×nh tr¹ng ngμy cμng bÞ c« lËp. Chèng mét kÎ thï rÊt m¹nh vμ rÊt nguy hiÓm, nh−ng ®ang suy yÕu nhanh chãng, chóng t«i cã tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi. Thêi gian ®ang lμm chóng t«i m¹nh lªn, mét ®Êt n−íc bao la víi nh÷ng tμi nguyªn v« tËn, mét sè d©n ®«ng ®óc sÏ lμ mét nguån dù tr÷ cho qu©n ®éi chóng t«i; Ph¸p, Anh, Mü vμ nh©n d©n tÊt c¶ nh÷ng n−íc d©n chñ ®Òu gióp ®ì chóng t«i; Liªn X« lμ mét trong nh÷ng ng−êi b¹n chung thuû nhÊt vμ v« t− nhÊt ®èi víi chóng t«i. Chóng t«i cã "thiªn thêi, ®Þa lîi vμ nh©n hoμ" lμ ba yÕu tè cÇn thiÕt cho chiÕn th¾ng. Nh−ng ®Ó khái mang tiÕng lμ kho¸c l¸c, t«i xin m−în lêi mét ng−êi n−íc ngoμi, ®· tõng hiÓu biÕt nhiÒu vÒ Trung Quèc, - «ng vèn lμ ®¹i sø Mü: "... Th¸i ®é cña nh©n d©n Trung Quèc rÊt b×nh tÜnh - «ng ®¹i sø Êy nãi nh− thÕ. - Tinh thÇn c¸c chiÕn sÜ rÊt cao. Nh÷ng ng−êi l·nh ®¹o ®Òu tuyÖt ®èi tin t−ëng vμo th¾ng lîi cuèi cïng cña m×nh. Ch−a bao giê quyÕt t©m ®¸nh ®Õn cïng l¹i m¹nh ®Õn thÕ...". MÆc dï lêi dÉn chøng nμy h¬i cò - «ng ®¹i sø ph¸t biÓu nh÷ng lêi nμy ngμy 4-7 t¹i Niu Oãc -, nh−ng nã vÉn cã gi¸ trÞ. §Ó kÕt thóc, cho phÐp t«i giíi thiÖu víi c¸c b¹n ®o¹n cuèi cña mét bμi h¸t ®−îc so¹n ra ®Ó chμo mõng lÔ kû niÖm n¨m thø

hai cuéc chiÕn tranh cña chóng t«i v× nÒn ®éc lËp vμ tù do: "Ai cã tiÒn th× gãp tiÒn. Ai cã søc th× gãp søc. Mçi chóng ta lμ mét chiÕn sÜ anh dòng. TiÕn lªn! Qu©n thï s¾p ph¶i nh¶ ra th«i. H·y cèng hiÕn tÊt c¶! H·y cèng hiÕn tÊt c¶! Cho chiÕn th¾ng ®ang ®Õn víi chóng ta!".

P.C.LIN




HO¹T §éNG CñA BäN TêRèTXKÝT ë TRUNG QUèC

Çc b¹n th©n mÕn, Trong nh÷ng th− tr−íc, t«i ®· kÓ víi çc b¹n vÒ viÖc bän têrètxkÝt ¨n l−¬ng cña tôi NhËt, ®· t×m çch ph¸ ho¹i nh− thÕ nμo cuéc ®Êu tranh anh hïng ë Th−îng H¶i vμ sù nghiÖp yªu n−íc ë Kalgan. H«m nay, t«i l¹i kÓ tiÕp víi çc b¹n c©u chuyÖn vÒ téi ¸c cña chóng. Rót lui vÒ Phóc KiÕn, Lé qu©n thø 19 l¹i tiÕp tôc chiÕn ®Êu. Nã tæ chøc mét chÝnh phñ chèng NhËt vμ b¾t ®Çu cuéc vËn ®éng thμnh lËp mÆt trËn duy nhÊt b»ng çch ký kÕt mét hiÖp nghÞ víi Hång qu©n Trung Quèc. Ýt l©u tr−íc ®ã, Lé qu©n thø 19 lμ mét trong nh÷ng lùc l−îng ®· tõng h¨ng say chèng céng; nh−ng tr−íc t×nh h×nh Tæ quèc l©m nguy, nã ®· quªn hÕt hËn thï ®Ó theo ®uæi mét môc ®Ých duy nhÊt lμ chèng qu©n x©m l−îc. Theo lÖnh cña NhËt, bän têrètxkÝt ®i ngay vμo ho¹t ®éng. Mét mÆt, chóng khªu gîi chñ nghÜa ®Þa ph−¬ng cña d©n chóng ®Ó chèng l¹i chÝnh phñ míi - Lé qu©n thø 19 tõ Qu¶ng §«ng tíi - vμ mÆt kh¸c, chóng t×m çch lμm cho Hång qu©n suy yÕu. Çch chóng tiÕn hμnh ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô thø hai lμ nh− sau: chóng xin vμo Hång qu©n víi t− çch lμ nh÷ng phÇn tö çch m¹ng vμ ®Ó g©y tÝn nhiÖm, lóc ®Çu chóng lμm viÖc rÊt tÝch cùc. Mét khi ®−îc ®Ò b¹t lªn nh÷ng c−¬ng vÞ Ýt nhiÒu cã träng tr¸ch, chóng b¾t ®Çu lμm c«ng viÖc téi lçi. Xin nªu vμi vÝ dô: Trong chiÕn ®Êu, khi cÇn ph¶i rót lui th× chóng tiÕn vμ khi cÇn tiÕn th× chóng lïi. Chóng göi qu©n nhu sóng

®¹n ®Õn nh÷ng n¬i kh«ng cÇn, nh−ng nh÷ng chç ®ang cÇn th× chóng l¹i kh«ng göi tíi. Chóng b«i thuèc ®éc vμo vÕt th−¬ng cña çc chiÕn sÜ - nhÊt lμ çn bé qu©n ®éi - cèt lμm cho tay ch©n hä bÞ c−a côt ®i, v.v.. Nh÷ng hμnh ®éng téi lçi ®ã ®· ®−îc ph¸t hiÖn kh¸ sím, thËt may cho nh÷ng ng−êi céng s¶n! Tõ n¨m 1935, nh÷ng ng−êi céng s¶n ®· b¾t ®Çu mét chiÕn dÞch tuyªn truyÒn réng lín cho mÆt trËn d©n téc chèng NhËt. Nh©n d©n, nhÊt lμ c«ng nh©n vμ sinh viªn, ®· tÝch cùc ñng hé c−¬ng lÜnh ®ã. Trong Quèc d©n ®¶ng, t− t−ëng vÒ mÆt trËn d©n téc ®· cã tiÕn bé. Trong lóc ®ã, ng−êi ta thÊy bän têrètxkÝt vÉn ®ãng vai trß hai mÆt. Võa vu khèng, võa chia rÏ. Chóng nãi víi quÇn chóng: "§Êy! thÕ lμ bän céng s¶n ®· tù b¸n m×nh cho giai cÊp t− s¶n råi. Quèc d©n ®¶ng sÏ kh«ng bao giê chèng NhËt ®©u!" Cßn víi Quèc d©n ®¶ng, th× chóng nãi: "MÆt trËn d©n téc −? §ã ch¼ng qua chØ lμ mét thñ ®o¹n cña bän céng s¶n th«i. NÕu muèn ®¸nh NhËt, tr−íc hÕt ph¶i diÖt trõ bän céng s¶n!". Cuèi n¨m 1936, trong sù biÕn T©y An, chÝnh s¸ch ®oμn kÕt chèng NhËt ®· th¾ng. Khi thÊy ©m m−u g©y néi chiÕn cña chóng bÞ thÊt b¹i, bän têrètxkÝt Tr−¬ng Mé §μo vμ T¹ Duy LiÖt liÒn tæ chøc vô ¸m s¸t t−íng V−¬ng Di TriÕt, mét trong sè nh÷ng ng−êi sèt s¾ng t¸n thμnh chñ tr−¬ng vÒ mÆt trËn d©n �éc42F1

). B©y giê nãi vÒ n¨m 1937, thêi kú s¾p x¶y ra chiÕn tranh. Toμn d©n ®Òu ®oμn kÕt chèng x©m l−îc. TÊt c¶ mäi ng−êi, trõ bän têrètxkÝt. Nh÷ng tªn ph¶n béi nμy, häp lÐn lót víi nhau, ®· th«ng qua nh÷ng "nghÞ quyÕt" mμ sau ®©y lμ mét vμi ®o¹n: "Trong cuéc chiÕn tranh chèng NhËt nμy, th¸i ®é cña chóng t«i ®· râ rμng: nh÷ng kÎ nμo muèn chiÕn tranh x¶y ra vμ cã chót Ýt ¶o t−ëng vÒ ChÝnh phñ Quèc d©n ®¶ng; nh÷ng kÎ ®ã ®Òu lμ ph¶n béi thËt sù. ViÖc hîp t¸c gi÷a §¶ng Céng s¶n vμ Quèc d©n ®¶ng ch¼ng qua chØ lμ mét sù ph¶n béi cã ý thøc mμ th«i...". Vμ nh÷ng thø tåi tÖ kh¸c cïng mét lo¹i nh− thÕ.

___________ 1) PhÇn tiÕp theo in trªn b¸o ngμy 11-8-1939.


ChiÕn tranh ®· ®Õn gÇn. Nh÷ng lêi høa hÑn cña Së mËt th¸m NhËt ®−îc vËt chÊt ho¸. Bän têrètxkÝt ë Th−îng H¶i ®−îc lÜnh mét th¸ng 100.000 ®«la ®Ó lμm viÖc t¹i miÒn Trung vμ miÒn Nam ®Êt n−íc. Bän ë Thiªn T©n vμ B¾c Kinh mçi th¸ng lÜnh 50.000 ®«la ®Ó lμm viÖc t¹i Hoa B¾c, nh»m chèng l¹i B¸t lé qu©n vμ nh÷ng tæ chøc yªu n−íc kh¸c. §Õn gi÷a n¨m 1937, bän têrètxkÝt ®· bÞ kh¸m ph¸ vμ bÞ b¾t trong §Æc khu. Theo lêi T«n NghÜa H¶i thó nhËn, chóng cã nhiÖm vô: 1) ph¸ ho¹i B¸t lé qu©n, 2) g©y c¶n trë cho sù ph¸t triÓn cña mÆt trËn d©n téc, 3) do th¸m, vμ 4) tæ chøc m−u s¸t çc nhμ l·nh ®¹o. Tr−íc toμ ¸n nh©n d©n cña §Æc khu, tªn têrètxkÝt Hoμng PhËt H¶i, ngoμi nh÷ng ®iÒu kh¸c ra, ®· khai r»ng, trong cuéc gÆp gì lÇn thø t−, Tr−¬ng Mé §μo cã dÆn h¾n: "Anh h·y nghiªn cøu kü ph−¬ng ph¸p vμ hÖ thèng tæ chøc cña Hång qu©n. Sau ®ã, anh thμnh lËp nh÷ng trung t©m thanh niªn ®Ó dïng vμo viÖc ph¸ ho¹i.... Môc ®Ých cña chóng ta lμ g©y rèi lo¹n trong Hång qu©n vμ trõ khö nh÷ng tªn chØ huy cña nã". Tr−¬ng Mé §μo cßn dÆn h¾n r»ng: "Dô dç mét bé phËn çn bé c¬ së theo chóng ta, khªu gîi lßng nhí quª h−¬ng cña hä, khuyÕn khÝch hä ®μo ngò b»ng çch cho hä mét Ýt tiÒn ®i ®−êng. §ã lμ mét trong nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®Ó lμm cho qu©n ®éi tan r·". Tªn têrètxkÝt Qu¸ch UÈn Kinh thó nhËn lμ T«n NghÜa H¶i ®· giao cho h¾n nhiÖm vô ph¶i tuyªn truyÒn chñ nghÜa thÊt b¹i trong ®¸m chiÕn sÜ, b»ng çch nãi víi hä r»ng Trung Quèc kh«ng bao giê th¾ng næi v× "ngay dï chóng ta cã ®¸nh ®uæi ®−îc ng−êi NhËt ®i ch¨ng n÷a, th× ng−êi Mü vμ ng−êi Anh còng sÏ ¸p bøc chóng ta"; r»ng "kh«ng nh÷ng chóng ta sÏ kh«ng th¾ng næi mμ sÏ cßn bÞ tiªu diÖt nÕu chóng ta ®Êu tranh"; r»ng "Trung Quèc qu¸ yÕu, kh«ng chèng l¹i næi NhËt B¶n, Anh vμ Mü ®©u!". Vμ Tr−¬ng Mé §μo bæ sung nh÷ng chØ thÞ ®ã b»ng çch nãi thªm r»ng: "Ph¶i lîi dông chÝnh s¸ch mÆt trËn d©n téc ®Ó vu ço bän céng s¶n, vμ ®Ó nãi r»ng chóng ®· b¸n rÎ giai cÊp v« s¶n, cèt ®Ó g©y bÊt b×nh trong

®¸m chiÕn sÜ...". LÊy cí lμ ®Ó gi¸o dôc, bän têrètxkÝt tæ chøc nh÷ng phÇn tö chËm tiÕn trong qu©n ®éi thμnh nh÷ng nhãm trung t©m nhá, råi lîi dông nh÷ng ®iÒu kiÖn sèng gian khæ trong qu©n ®éi ®Ó khuyÕn khÝch hä ®μo ngò mang theo c¶ vò khÝ vμ c©u kÕt víi bän thæ phØ, g©y rèi lo¹n ë hËu ph−¬ng trong khi B¸t lé qu©n ®ang ë ngoμi mÆt trËn.... §ã lμ nh÷ng m−u m« cña bän têrètxkÝt chèng l¹i B¸t lé qu©n d©n téc çch m¹ng. Trong th− sau, t«i sÏ nãi çc b¹n râ vÒ viÖc bän ph¶n béi ®ã ®· dïng ph−¬ng ph¸p ®¸ng ghª tëm nh− thÕ nμo ®Ó m−u lμm tan r· çc lùc l−îng chèng NhËt kh¸c.

LIN

B¸o Notre Voix, ngμy 28-7-1939 vμ ngμy 11-8-1939.


NH÷NG CHØ thÞ mμ t«i nhí vμ truyÒn ®¹t

1. Lóc nμy, §¶ng kh«ng nªn ®−a ra nh÷ng ®ßi hái qu¸ cao (®éc lËp d©n téc, nghÞ viÖn, v.v.). Nh− thÕ sÏ r¬i vμo c¹m bÉy cña ph¸t xÝt NhËt. ChØ nªn ®ßi çc quyÒn d©n chñ, tù do tæ chøc, tù do héi häp, tù do b¸o chÝ vμ tù do ng«n luËn, ®ßi ©n x¸ toμn thÓ chÝnh trÞ ph¹m, ®Êu tranh ®Ó §¶ng ®−îc ho¹t ®éng hîp ph¸p. 2. Muèn ®¹t ®−îc môc ®Ých trªn ph¶i ra søc tæ chøc MÆt trËn d©n téc d©n chñ réng r·i. MÆt trËn Êy kh«ng nh÷ng chØ cã ng−êi §«ng D−¬ng mμ bao gåm c¶ nh÷ng ng−êi Ph¸p tiÕn bé ë §«ng D−¬ng, kh«ng nh÷ng chØ cã nh©n d©n lao ®éng mμ gåm c¶ giai cÊp t− s¶n d©n téc. 3. §èi víi t− s¶n d©n téc, §¶ng ph¶i cã th¸i ®é khÐo lÐo, mÒm dÎo. Ph¶i hÕt søc l«i kÐo hä vμ gi÷ hä ë trong MÆt trËn, thóc ®Èy hä hμnh ®éng nÕu cã thÓ, c« lËp hä vÒ chÝnh trÞ nÕu cÇn. Tr¸nh hÕt søc ®Ó hä ë ngoμi MÆt trËn, v× nh− thÕ lμ ®Èy hä r¬i vμo tay bän ph¶n ®éng, lμ t¨ng thªm lùc l−îng cho chóng. 4. §èi víi bän têrètxkÝt, kh«ng thÓ cã tho¶ hiÖp nμo, mét nh−îng bé nμo. Ph¶i dïng mäi çch ®Ó lét mÆt n¹ chóng lμm tay sai cho chñ nghÜa ph¸t xÝt, ph¶i tiªu diÖt chóng vÒ chÝnh trÞ. 5. §Ó ph¸t triÓn vμ cñng cè lùc l−îng, më réng ¶nh h−ëng vμ hμnh ®éng cã hiÖu qu¶. MÆt trËn d©n chñ §«ng D−¬ng17 ph¶i cã liªn hÖ chÆt chÏ víi MÆt trËn nh©n d©n Ph¸p18, v× MÆt

trËn nμy còng ®Êu tranh cho çc quyÒn tù do d©n chñ vμ cã thÓ gióp rÊt nhiÒu cho ta. 6. §¶ng kh«ng thÓ ®ßi hái MÆt trËn thõa nhËn quyÒn l·nh ®¹o cña m×nh, mμ ph¶i tá ra lμ mét bé phËn trung thμnh nhÊt, ho¹t ®éng nhÊt vμ ch©n thùc nhÊt. ChØ trong ®Êu tranh vμ c«ng t¸c h»ng ngμy, khi quÇn chóng réng r·i thõa nhËn chÝnh s¸ch ®óng ®¾n vμ n¨ng lùc l·nh ®¹o cña §¶ng, th× §¶ng míi giμnh ®−îc ®Þa vÞ l·nh ®¹o. 7. Muèn lμm ®−îc nhiÖm vô trªn, §¶ng ph¶i ®Êu tranh kh«ng nh©n nh−îng chèng t− t−ëng bÌ ph¸i, vμ ph¶i tæ chøc häc tËp cã hÖ thèng chñ nghÜa M¸c - Lªnin ®Ó n©ng cao tr×nh ®é v¨n ho¸ vμ chÝnh trÞ cho çc ®¶ng viªn. Ph¶i gióp ®ì çn bé kh«ng ®¶ng ph¸i n©ng cao tr×nh ®é. Ph¶i duy tr× quan hÖ chÆt chÏ víi §¶ng Céng s¶n Ph¸p. 8. Ban ChÊp hμnh Trung −¬ng ph¶i kiÓm so¸t çc b¸o chÝ cña §¶ng ®Ó tr¸nh nh÷ng khuyÕt ®iÓm vÒ kü thuËt vμ chÝnh trÞ (vÝ dô: ®¨ng tiÓu sö ®ång chÝ R., b¸o "Lao ®éng" viÕt ®ång chÝ ®ã ë ®©u, ®ång chÝ ®ã trë vÒ nh− thÕ nμo, v.v.. B¸o ®ã l¹i ®¨ng vμ kh«ng b×nh luËn g× vÒ bøc th− cña ®ång chÝ nμy cho r»ng chñ nghÜa Têrètxki lμ s¶n phÈm cña tÝnh khoe khoang ç nh©n, v.v.).

ViÕt n¨m 1939



B¸O ÇO GöI BAN CHÊP HμNH QUèC TÕ CéNG S¶N

Çc b¹n th©n mÕn, T«i ra ®i ®· 9 th¸ng nay vμ ®· tíi n¬i ®−îc 7 th¸ng. Nh−ng t«i lÊy lμm khæ t©m mμ b¸o ço r»ng t«i ch−a hoμn thμnh nhiÖm vô. §óng lμ t«i ®· r¬i vμo c¬n lèc lín ®ang lμm biÕn ®æi sè mÖnh cña hμng tr¨m triÖu con ng−êi vμ trªn con ®−êng di chuyÓn cña nã, nã ®· ngÉu nhiªn lμm ®¶o lén tÊt c¶ kÕ ho¹ch cña t«i. Tuy nhiªn ®iÒu ®ã còng kh«ng thÓ bμo ch÷a cho sù bÊt lùc cña t«i. Trong b¶y th¸ng qua, t«i ®· lμm g× ? §−îc sù gióp ®ì cña mét sè b¹n, t«i b¾t tay tiÕn hμnh nghiªn cøu, nh−ng ch¼ng thu ®−îc kÕt qu¶ nμo. Sau ®ã, t«i t×m çch b¾t çc mèi liªn l¹c, vμ viÖc nμy ®· ®−a l¹i Ýt nhiÒu kÕt qu¶ nh− sau ®©y chóng ta sÏ râ. Trong khi chê ®îi, ®Ó khái phÝ thêi gian, t«i ®Õn lμm viÖc phiªn dÞch çc tin tøc thÕ giíi (nghe ®μi thu thanh) ë B¸t lé qu©n, lμm bÝ th− chi bé, chñ nhiÖm c©u l¹c bé vμ hiÖn nay, uû viªn uû ban c©u l¹c bé. §ång thêi t«i ®· viÕt mét cuèn s¸ch nãi vÒ Khu vùc ®Æc biÖt vμ mét sè bμi b¸o ph¶n ¸nh nh÷ng biÕn cè chÝnh trÞ vμ qu©n sù, sù tμn ¸c cña bän NhËt B¶n, tinh thÇn anh dòng cña çc chiÕn sÜ Trung Quèc, cuéc ®Êu tranh chèng bän têrètxkÝt... ®Ó tuyªn truyÒn quèc tÕ. Tõ ngμy 12-2-1939, sè lín nh÷ng bμi ®ã ®· ®−îc ®¨ng trªn tê Notre Voix, tuÇn b¸o c«ng khai cña §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng, xuÊt b¶n t¹i Hμ Néi. Trªn çc bμi ®ã t«i ®Òu ghi QuÕ L©m vμ ký tªn Lin, hy väng r»ng çc ®ång chÝ cã tr¸ch nhiÖm cã thÓ ®o¸n ®−îc ai lμ t¸c gi¶ vμ hiÖn ng−êi ®ã ë ®©u. Nh−ng

hy väng nμy kh«ng ®¹t ®−îc. Tuy nhiªn, gi÷a t«i vμ ®ång chÝ chñ nhiÖm tê b¸o ®· h×nh thμnh mét mèi liªn hÖ chÆt chÏ, vμ ®ång chÝ Êy vÉn tin ch¾c t«i lμ mét nhμ b¸o Trung Quèc. ChØ ®Õn cuèi th¸ng nμy (th¸ng 7), th«ng qua mét ng−êi b¹n, råi th«ng qua ®ång chÝ chñ nhiÖm tê b¸o nãi trªn, t«i míi göi ®−îc cho Ban ChÊp hμnh Trung −¬ng ®Þa chØ cña t«i vμ çc ®−êng lèi, chñ tr−¬ng. Nªn chó ý lμ tõ lóc ra ®i, ®Ó cho dÔ nhí, t«i ®· ghi l¹i nh÷ng ®iÓm chÝnh cña ®−êng lèi, chñ tr−¬ng. Nh−ng b¶n ghi ®ã, cïng víi tÊt c¶ ®å ®¹c cßn l¹i cña t«i, ®· bÞ thÊt l¹c ë Diªn An vμ ®Õn lóc t«i vÒ tíi n¬i th× chØ cßn l¹i vÎn vÑn mét quyÓn tõ ®iÓn. V× vËy, t«i chØ cã thÓ truyÒn ®¹t cho Ban ChÊp hμnh Trung −¬ng nh÷ng ®iÒu t«i cßn nhí. §Ò nghÞ çc ®ång chÝ xem cã nh÷ng g× sai lÇm vμ thiÕu sãt lín kh«ng (b¶n sao kÌm theo)43F

1). *

* * Qua tê Notre Voix vμ tê §êi nay - mét tê tuÇn b¸o c«ng khai kh¸c cña §¶ng xuÊt b¶n b»ng tiÕng ViÖt ë Hμ Néi - t«i cã thÓ tãm t¾t t×nh h×nh trong n−íc nh− sau: Nh×n chung, tõ n¨m 1936 ®Õn n¨m 1938, t×nh h×nh ®· ®−îc c¶i thiÖn kh¸ nhiÒu, chÕ ®é ngμy lμm 8 giê, h»ng tuÇn cã ngμy nghØ, chÕ ®é nghØ h»ng n¨m lμ 10 ngμy cã l−¬ng, tù do tæ chøc ®· b¾t ®Çu ®−îc thùc hiÖn. NhiÒu tï chÝnh trÞ ®· ®−îc ©n x¸. Nh−ng tÊt c¶ nh÷ng ®iÒu ®ã ®· xÊu ®i tõ khi ChÝnh phñ §ala®iª ng¶ vÒ h÷u, nhÊt lμ tõ n¨m 1939. T×nh h×nh nghiªm träng nμy ®· g©y nªn phong trμo ®Êu tranh trong quÇn chóng.

T×nh H×NH CHÝNH TRÞ TRONG NG¦êI B¶N Xø

Trung Kú: 2 ®¶ng viªn x· héi ng−êi b¶n xø, nghÞ viªn d©n biÓu vμ biªn tËp viªn b¸o "D©n" ®· bÞ t−íc quyÒn ®¹i biÓu, quyÒn c«ng d©n vμ bÞ tèng giam. Tê b¸o "D©n" bÞ ®ãng cöa.

___________ 1) Xem Nh÷ng chØ thÞ mμ t«i nhí vμ truyÒn ®¹t, tr. 138.


Trong cuéc bÇu cö bæ sung, 2 ®¶ng viªn x· héi kh¸c ®· tróng cö víi ®a sè phiÕu: 669 vμ 878 phiÕu, so víi 292 vμ 500 phiÕu bá cho çc øng cö viªn do chÝnh quyÒn ®−a ra. (H×nh nh− nhiÒu ng−êi céng s¶n ®· lÊy danh nghÜa §¶ng X· héi ®Ó dÔ ho¹t ®éng hîp ph¸p). Nam Kú: Trong dÞp bÇu cö Héi ®ång qu¶n h¹t, MÆt trËn d©n chñ ®· ®−a ra danh s¸ch Ninh, T¹o, Mai. ChÝnh quyÒn ®· g©y mäi khã kh¨n ®èi víi çc øng cö viªn nμy: tõ chèi kh«ng nhËn danh s¸ch øng cö, ®e do¹ çc chñ muèn cho hä thuª phßng lμm n¬i héi häp, xÐ ¸p phÝch cña hä, b¾t çc biªn tËp viªn b¸o D©n chóng (tê b¸o c«ng khai cña §¶ng ë Sμi Gßn), tÞch biªn toμ b¸o vμ tμi chÝnh cña nã... Sau hμng tr¨m cuéc mÝt tinh ph¶n ®èi, cã h¬n 2 v¹n ng−êi tham gia, chÝnh quyÒn míi buéc ph¶i thõa nhËn danh s¸ch øng cö ®ã. Vμ chØ ®Õn vßng bÇu cö thø hai, 3 tªn têrètxkÝt vμ 3 tªn lËp hiÕn míi tróng cö. B¾c Kú: Do çc ®¹i biÓu ng−êi Ph¸p tõ chèi kh«ng chÞu th¶o luËn ®Ò nghÞ n©ng sè ®¹i biÓu ng−êi b¶n xø lªn b»ng sè ®¹i biÓu ng−êi Ph¸p (hiÖn nay cã 12 Ph¸p vμ 6 b¶n xø), 3 ®¹i biÓu ®¶ng viªn x· héi ng−êi b¶n xø ®· tõ chøc. Trong khi bÇu l¹i, nh÷ng ng−êi tõ chøc ®ã ®· th¾ng lîi rÊt oanh liÖt vμ tróng cö víi con sè tõ 750 ®Õn 772 phiÕu so víi con sè tõ 11 ®Õn 370 phiÕu bá cho çc øng cö viªn do chÝnh quyÒn ®−a ra. Ýt l©u sau, anh Phan Thanh, mét trong sè ®¹i biÓu ®¶ng viªn x· héi ®ã, chÕt. D©n chóng ®· tæ chøc tang lÔ rÊt träng thÓ. §¸m tang cã 153 vßng hoa, cã ®¹i biÓu 14 tØnh vÒ dù vμ dμi 2 kil«mÐt. Gia ®×nh anh nhËn ®−îc 110 ®iÖn viÕng. Ch−a bao giê cã mét ®¸m tang lín nh− thÕ ë Hμ Néi.

Tæ CHøC CHÝNH TRÞ CñA PH¸P ë B¾C Kú

Th¸ng 1, §¹i héi Chi nh¸nh §¶ng X· héi B¾c §«ng D−¬ng häp t¹i Hμ Néi. NhiÒu quyÕt nghÞ ®· ®−îc th«ng qua: KÕt n¹p ®¶ng viªn: - "...tíi tËn çc thî thñ c«ng mï ch÷...". Thèng nhÊt hμnh ®éng: - "... §¹i héi th«ng qua ®−êng lèi

thèng nhÊt hμnh ®éng cña Ban Th−êng vô vμ giao cho Ban Th−êng vô thùc hiÖn s¸ch l−îc nμy...". Gióp ®ì Trung Quèc: - "Mét uû ban th−êng trùc sÏ ®−îc thμnh lËp ®Ó ®¶m nhiÖm viÖc gióp ®ì Trung Quèc, ®ång thêi gióp ®ì c¶ nh÷ng ng−êi céng hoμ T©y Ban Nha, nh÷ng ng−êi l−u vong TiÖp Kh¾c, nh÷ng ng−êi Do Th¸i vμ çc n¹n nh©n §«ng D−¬ng". Chèng ®μn ¸p - "... cùc lùc ph¶n ®èi nh÷ng hμnh ®éng ph¸ ho¹i lßng tin cËy vμ mèi hy väng cña nh©n d©n b¶n xø ®èi víi n−íc Ph¸p d©n chñ.... B¸o ®éng cho tÊt c¶ çc tæ chøc tiÕn bé ®ang ho¹t ®éng ë miÒn B¾c §«ng D−¬ng vμ ®Ò nghÞ çc tæ chøc Êy cïng phèi hîp ho¹t ®éng ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng hμnh ®éng v« chÝnh trÞ vμ ®éc ®o¸n ®ã". Mét ®¹i biÓu thanh niªn d©n chñ (kh«ng ph¶i lμ mét tæ chøc) ®· ®äc tr−íc §¹i héi mét b¶n kiÕn nghÞ yªu cÇu cho thμnh lËp mét chi héi Thanh niªn x· héi (vμo th¸ng 4, mét chi héi nh− thÕ ®· ®−îc thμnh lËp ë Hμ Néi). Tê Notre Voix ®· ®¨ng mét lêi chμo mõng anh em göi cho §¹i héi. Héi nh©n quyÒn19 ®· ®ßi tù do lËp nghiÖp ®oμn cho c«ng nh©n b¶n xø. (VÒ sau t«i sÏ tr×nh bμy chÝnh s¸ch cña bän têrètxkÝt §«ng D−¬ng).

C¤NG NH¢N

Tuú tõng vïng, tiÒn l−¬ng cã kh¸c nhau. Nh−ng nÐt chung ®èi víi tÊt c¶ çc n¬i lμ tiÒn l−¬ng rÊt thÊp. L−¬ng c«ng nhËt tèi thiÓu lμ: §μn «ng - Trung Kú: tõ 0®20 ®Õn 0®33 B¾c Kú: - 0®22 - 0®33 §μn bμ - Trung Kú: - 0,15 - 0,25 B¾c Kú: - 0,17 - 0,25 TrÎ em - Trung Kú: - 0,11 - 0,19 B¾c Kú: - 0,12 - 0,17


Theo sè liÖu chÝnh thøc ë B¾c Kú th× gi¸ sinh ho¹t th¸ng 6-1939 t¨ng 40% so víi th¸ng 9-1938 vμ so víi n¨m 1914 th× t¨ng 177%; trong khi ®ã, tiÒn l−¬ng chØ t¨ng tõ 10 ®Õn 12%, v× vËy mét lμn sãng b·i c«ng ®· næ ra.

§Þa ph−¬ng

Ngμnh nghÒ Yªu s¸ch

Ng−êi tham gia b·i c«ng

Th¸ng

KÕt qu¶

- Turan c«ng nh©n Riksha

ph¶n ®èi t¨ng tiÒn thuª nhμ

- 1 -

- VÜnh Long

thî lμm g¹ch

t¨ng l−¬ng 500 nt th¾ng lîi

- Chî Lín ®ån ®iÒn t¨ng l−¬ng - nt - - Thñ DÇu Mét

®ån ®iÒn gi¶m giê lμm tõ 11 giê xuèng 9 giê

300 nt th¾ng lîi

- H¶i Phßng

thî may t¨ng l−¬ng (kh«ng næ ra b·i c«ng)

- 3 th¾ng lîi

- H¶i Phßng

thî c−a t¨ng l−¬ng 1.000 4 -

- CÇn Th¬ thî c−a t¨ng l−¬ng 100 4 - - Hμ Néi thî c−a t¨ng l−¬ng 400 4 - - U«ng BÝ c«ng nh©n

má than t¨ng l−¬ng 300 4 th¾n

g lîi- Mü Tho c«ng nh©n

Riksha ph¶n ®èi ph¹t v¹

200 4 -

- Chî Lín thî c−a t¨ng l−¬ng 100 4 - - H¶i Phßng

c«ng nh©n sîi

t¨ng l−¬ng 3.000 nt th¾ng lîi

- Hμ Néi thî may t¨ng l−¬ng - nt - - Hμ Néi thî in t¨ng l−¬ng 70 4 th¾n

g lîi

§Þa ph−¬ng

Ngμnh nghÒ

Yªu s¸ch


Th¸ng

KÕt qu¶

- Nam §Þnh

trÎ em b¸n kem

ph¶n ®èi t¨ng gi¸

60 5 -

- Hμ Néi trÎ em b¸n kem

t¨ng gi¸ 100 5 th¾ng lîi

- Hμ Néi ®« tuú t¨ng l−¬ng 500 nt - - Hμ Néi thî dÖt t¨ng l−¬ng 14 nt th¾n

g lîi - Hμ Néi häc nghÒ c¶i thiÖn sinh

ho¹t 30 nt -

- Hμ Néi nh¹c sÜ t¨ng l−¬ng 40 nt - - Hμ Néi thî dÖt t¨ng l−¬ng - nt th¾n

g lîi - Hμ Néi thî méc nt 700 nt th¾n

g lîi - H¶i Phßng

c«ng nh©n bèc v¸c

nt 1.500 nt th¾ng lîi

- Sμi Gßn c«ng nh©n vÖ sinh

nt 300 nt th¾ng lîi mét phÇn

- H¶i Phßng

c«ng nh©n xi m¨ng

t¨ng l−¬ng (b·i c«ng 1 giê)

60 6 th¾ng lîi

- H¶i Phßng

c«ng nh©n bèc v¸c

nt 100 nt -

- H¶i Phßng

c«ng nh©n xe chØ

nt 800 nt th¾ng lîi

- H¶i Phßng

dÖt th¶m nt 700 nt -

- H¶i Phßng

lμm « yªu s¸ch, (kh«ng b·i

- nt -


§Þa ph−¬ng

Ngμnh nghÒ

Yªu s¸ch


Th¸ng

KÕt qu¶

c«ng) - H¶i Phßng

chÌ t¨ng l−¬ng 200 nt th¾ng lîi

- H¶i Phßng

thî m¸y t¨ng l−¬ng 300 5 th¾ng lîi

- H¶i Phßng

h·ng bu«n nt 300 6 nt

- H¶i Phßng

chÌ nt 300 nt thÊt b¹i

- H¶i Phßng

thuû tinh nt 700 phô n÷

nt -

- Hμ Néi c«ng nh©n ho¶ xa

nt 800 nt th¾ng lîi mét phÇn

- Hμ Néi thªu t¨ng l−¬ng - nt th¾ng lîi mét phÇn

- Hμ Néi lμm mò t¨ng l−¬ng 100 nt th¾ng lîi mét phÇn

- Hμ Néi h·ng « t« Pho

nt 300 6 -

- DÜ An xe löa nt 700 nt - - Sμi Gßn bÕn tμu nt 4.000 6 th¾n

g lîi- Sμi Gßn nhμ in nt 300 6 th¾n

g lîi

§Þa ph−¬ng

Ngμnh nghÒ

Yªu s¸ch


Th¸ng

KÕt qu¶

mét phÇn

- Sμi Gßn thî giμy nt - nt - - Hμ Néi m¸y diªm t¨ng l−¬ng 240

phô n÷ 6 th¾n

g lîi - Hμ Néi nhμ in nt 60 6 th¾n

g lîi - Hμ Néi thî méc ngμy hîp ph¸p - 6 th¾n

g lîi - Hμ Néi nhμ in

kh¸c t¨ng l−¬ng - 6 th¾n

g lîi - Hμ Néi xe löa nt - 6 - - Hμ Néi thî m¸y nt 600 6 th¾n

g lîi - H¶i Phßng

l¸i tμu s«ng

nt - 6 th¾ng lîi

- U«ng BÝ c«ng nh©n má than

nt 2.000 6 th¾ng lîi

(B¶ng nμy thèng kª tõ th¸ng 1 ®Õn th¸ng 6, nh−ng ch−a ®Çy ®ñ. DÊu (-) tøc lμ ch−a biÕt). Mét vμi ®Æc ®iÓm cña çc cuéc b·i c«ng nãi trªn: So víi tr−íc th× çc cuéc b·i c«ng n¨m 1939 cã tæ chøc vμ cã kû luËt h¬n. Çc cuéc b·i c«ng Êy ®Òu ®−a ra nh÷ng yªu s¸ch cô thÓ h¬n: ®ßi t¨ng l−¬ng, ngμy lμm 8 giê, b¶o hiÓm x· héi, c«ng nhËn çc ®¹i biÓu, tù do nghiÖp ®oμn. §ã lμ nh÷ng yªu s¸ch c¬ b¶n. HÇu hÕt çc cuéc b·i c«ng ®Òu ®−îc sù ñng hé tinh thÇn vμ vËt chÊt cña c«ng nh©n çc ngμnh kh¸c, cña n«ng d©n vμ tiÓu th−¬ng; ®«i khi ngay c¶ tï chÝnh trÞ còng ®ãng gãp vμo çc cuéc l¹c quyªn ñng hé. Nh÷ng ng−êi b·i c«ng ®· ra lêi kªu


gäi lao ®éng trong c¶ n−íc vμ ®· nhËn ®−îc th− tá t×nh ®oμn kÕt. Mçi lÇn th¾ng lîi, hä l¹i ra nh÷ng b¶n tuyªn bè ®éng viªn toμn thÓ c«ng nh©n ®oμn kÕt l¹i, ®ång thêi còng nhËn ®−îc nhiÒu ®iÖn mõng göi tíi. Trong khi cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n Nhμ m¸y sîi H¶i Phßng ®ang næ ra, bän mé c«ng nh©n ®· t×m çch quyÕn rò c«ng nh©n thÊt nghiÖp Nam §Þnh; nh−ng nh÷ng ng−êi nμy kh«ng muèn trë thμnh nh÷ng kÎ ph¸ ho¹i b·i c«ng vμ ®· göi th− khuyÕn khÝch b¹n ®ång nghiÖp cña hä ë H¶i Phßng tiÕp tôc ®Êu tranh cho ®Õn th¾ng lîi. Sau cuéc b·i c«ng, bän chñ vμ bän thanh tra lao ®éng buéc ph¶i ký giao kÌo víi ®¹i biÓu c«ng nh©n. Nh− vËy lμ ®oμn ®¹i biÓu c«ng nh©n ®−îc coi nh− hîp ph¸p. Nh÷ng ng−êi b·i c«ng ®· thùc hiÖn kû luËt d©n chñ. VÝ dô: sau cuéc b·i c«ng cña c«ng nh©n Nhμ m¸y sîi H¶i Phßng, ®Õn tr−a th× ban gi¸m ®èc vμ bän thanh tra lao ®éng cña nhμ m¸y ký giao kÌo, nh−ng ®¹i biÓu cña nh÷ng ng−êi b·i c«ng tõ chèi kh«ng chÞu ký khi hä ch−a cã ý kiÕn ®ång ý cña toμn thÓ c«ng nh©n. §Õn 2 giê chiÒu, tr−íc 2.000 c«ng nh©n tËp hîp rÊt trËt tù tr−íc nhμ m¸y, b¶n giao kÌo ®−îc ®em ra ®äc. ChØ sau khi toμn thÓ nh÷ng ng−êi tham gia b·i c«ng nhÊt trÝ t¸n thμnh, çc ®¹i biÓu míi ký tªn vμo b¶n giao kÌo. Lóc bÊy giê, c«ng nh©n ®· gi¬ n¾m tay "mÆt trËn ®á" lªn çm ¬n viªn tæng thanh tra lao ®éng. Bøc th− cña hä ®−îc ®¨ng trªn çc b¸o vμ kÕt thóc b»ng nh÷ng khÈu hiÖu: "V« s¶n thÕ giíi mu«n n¨m! MÆt trËn d©n chñ mu«n n¨m! Tù do nghiÖp ®oμn, d©n chñ vμ tinh thÇn ®oμn kÕt mu«n n¨m!". Lμn sãng b·i c«ng lμm cho bän chñ lo l¾ng. Mét sè trong bän chóng (Nhμ m¸y sîi, Nhμ m¸y r−îu Nam §Þnh vμ mét sè kh¸c) kh«ng ®îi c«ng nh©n yªu s¸ch, ®· thùc hiÖn t¨ng l−¬ng. Tæ chøc c«ng nh©n Tõ n¨m 1936, sau khi MÆt trËn nh©n d©n ë Ph¸p th¾ng lîi, phong trμo ®ßi tù do nghiÖp ®oμn ë §«ng D−¬ng b¾t ®Çu ph¸t triÓn m¹nh mÏ. §Ó ng¨n chÆn hoÆc lμm tr× trÖ phong trμo, chÝnh phñ thuéc ®Þa ®· "khuyªn c«ng nh©n tr−íc hÕt h·y tæ chøc nh÷ng héi ¸i h÷u" víi mét ®iÒu lÖ h¹n chÕ do tù chóng th¶o ra. Nh−ng ngay sau khi chÝnh phñ Ph¸p ng¶ vÒ h÷u th×

çc tæ chøc ¸i h÷u ë §«ng D−¬ng b¾t ®Çu bÞ khñng bè. ë Nam Kú vμ B¾c Kú, ng−êi ta ®ãng cöa mét vμi tæ chøc cò, g©y khã kh¨n ®èi víi nh÷ng tæ chøc míi vμ cÊm kh«ng cho lËp thªm çc tæ chøc kh¸c. ë Trung Kú th× l¹i qu¸ tay! Ng−êi ta bá tï 4 n¨m nh÷ng n«ng d©n tæ chøc hîp t¸c! V× vËy cho nªn "®ßi hái tù do tæ chøc" trë thμnh mét trong nh÷ng khÈu hiÖu chÝnh cña tÊt c¶ çc cuéc b·i c«ng vμ biÓu t×nh. CÇn nh¾c l¹i r»ng, ngμy 6-3-1939, c«ng nh©n dÖt ë Hμ Néi ®· göi th− cho Thèng sø B¾c Kú ®ßi tù do nghiÖp ®oμn. Ngμy 14-4, còng ë thμnh phè nμy, nh÷ng ng−êi lao ®éng ®· göi th− cho Bé tr−ëng thuéc ®Þa tè ço nh÷ng hμnh ®éng ®μn ¸p c«ng nh©n vμ ®ßi tù do d©n chñ. Ngμy 6-6, ®¹i biÓu çc héi ¸i h÷u cña 4 thμnh phè (Hμ Néi, Nam §Þnh, H¶i Phßng vμ Hμ §«ng) ®· göi cho Thèng sø B¾c Kú vμ cho Tæng thanh tra lao ®éng mét l¸ th−, trong ®ã, ®o¹n cuèi nh− sau: "N¨m 1936, khi phong trμo ®ßi tù do nghiÖp ®oμn lªn cao, chÝnh phñ b¶o nh÷ng ng−êi lao ®éng h·y tæ chøc nh÷ng héi ¸i h÷u ®·, trong khi chê ®îi thμnh lËp nghiÖp ®oμn. Chóng t«i kh«ng ph¶i lμ nh÷ng ng−êi b¶o thñ ®Ó tin r»ng héi ¸i h÷u lμ mét b−íc cÇn thiÕt ®Ó tiÕn tíi nghiÖp ®oμn, nh−ng v× kh«ng muèn bá lì mét c¬ héi nhá nμo, nh»m tæ chøc quÇn chóng lao ®éng l¹i, nªn chóng t«i ®· b¾t ®Çu tiÕn hμnh thμnh lËp héi ¸i h÷u ë kh¾p n¬i, mçi n¬i mét Ýt, ®ång thêi kh«ng ngõng ®ßi nhμ chøc tr¸ch ph¶i thùc hiÖn tù do nghiÖp ®oμn. "Kh¾p n¬i, mçi n¬i mét Ýt, çc héi ¸i h÷u ®−îc thμnh lËp, lμm viÖc trong kh«ng khÝ míi mÎ vμ víi mét ph−¬ng ph¸p míi. ThÊy vËy, nhμ chøc tr¸ch t×m hÕt çch ng¨n chÆn, khñng bè çc héi Êy, ®uæi nh÷ng c«ng nh©n lμ héi viªn hoÆc c«ng nh©n cã tr¸ch nhiÖm trong çc tæ chøc nμy, gi¶i t¸n mét çch ®éc ®o¸n nh÷ng héi ¸i h÷u cò vμ ng¨n cÊm kh«ng cho thμnh lËp nh÷ng héi míi. "Chóng t«i kÞch liÖt ph¶n ®èi viÖc gi¶i t¸n çc héi ¸i h÷u ho¹t ®éng trong vßng trËt tù, hîp ph¸p vμ kh«ng bao giê v−ît qu¸ ph¹m vi nghÒ nghiÖp cña m×nh. Chóng t«i kiªn quyÕt ®ßi cho nh÷ng ng−êi lao ®éng ®−îc tù do lËp héi ¸i h÷u. Thay mÆt çc héi ¸i h÷u cña nh÷ng ng−êi lao ®éng Hμ Néi, H¶i Phßng, Nam §Þnh vμ Hμ §«ng, ®¹i biÓu cho niÒm hy väng cña çc tÇng líp lao ®éng B¾c Kú, víi thiÖn c¶m vμ sù ñng hé cña lao


®éng toμn §«ng D−¬ng, chóng t«i lín tiÕng ®ßi: Tù do nghiÖp ®oμn! Tù do tæ chøc héi ¸i h÷u!". Ngμy 1-5-1939 N¨m 1938, lÇn ®Çu tiªn Hμ Néi ®−îc tæ chøc ngμy 1-5 hîp ph¸p. Ngμy ®ã thËt lμ lín vμ ®èi víi §«ng D−¬ng, cã thÓ nãi lμ vÜ ®¹i: 2 v¹n ng−êi biÓu t×nh. N¨m nay, §¶ng Céng s¶n t¸n thμnh, nh−ng §¶ng X· héi l¹i ph¶n ®èi biÓu t×nh c«ng khai. Cuèi cïng, mét cuéc häp ®· ®−îc tæ chøc t¹i trô së §¶ng X· héi, cã 100 ®¹i biÓu çc tæ chøc tham dù. ë çc thμnh phè kh¸c l¹i cã nhiÒu cuéc biÓu t×nh lín h¬n. H¶i Phßng 700 ng−êi biÓu t×nh, Th¸i B×nh 500 - Thanh Ho¸ 2.000 - trong 23 cuéc mÝttinh, NghÖ An 500 n«ng d©n, Sμi Gßn 11 cuéc biÓu t×nh, 5 cuéc b·i c«ng, Mü Tho 250 c«ng nh©n biÓu t×nh, Long Xuyªn 300 - Thμ khÑt (Lμo) 40 - Sau ngμy lÔ ®ã, nhiÒu vô b¾t bí vμ tï téi ®· diÔn ra. Nh÷ng cuéc biÓu t×nh kh¸c LÊy cí ®Ó phßng thñ §«ng D−¬ng, ngμy 15-5 ChÝnh phñ quyÕt ®Þnh thu 10 triÖu b¹c "®¶m phô quèc phßng". TÊt c¶ g¸nh nÆng ®ã ®Ì lªn l−ng ng−êi b¶n xø. Mét c«ng chøc ng−êi b¶n xø ph¶i ®ãng gãp 8 lÇn so víi ®ång sù cña hä ng−êi Ph¸p. Mét ng−êi ¢u chØ ph¶i ®ãng mét ®ång thuÕ th©n, trong khi ®ã mét ng−êi b¶n xø ph¶i ®ãng tõ 1®50 ®Õn 20®00, céng thªm 4®20 tiÒn miÔn trõ t¹p dÞch n÷a. ThuÕ m«n bμi t¨ng gÊp ®«i, gÊp bèn. VÝ dô: mét «ng giμ b¸n thuèc ch÷a bÖnh vèn chØ 15®00 mμ ph¶i ®ãng ®Õn 6®00 thuÕ th©n vμ 9®80 thuÕ m«n bμi! N«ng d©n ph¶i ®ãng nhiÒu h¬n n¨m 1938 lμ 38%. T×nh h×nh ®ã ®· g©y ra nh÷ng cuéc biÓu t×nh vμ ph¶n ®èi trong nh©n d©n. D−íi ®©y lμ b¶n thèng kª kh«ng ®Çy ®ñ vÒ nh÷ng cuéc biÓu t×nh ®ã.

Ngμy th¸ng

§Þa ph−¬ng

Ng−êi tham gia

Yªu s¸ch

Th¸ng 3 Hμ Néi 200 - Ng−êi bu«n b¸n göi ®¬n cho chÝnh phñ ph¶n ®èi t¨ng thuÕ.

Th¸ng 4 Hμ Néi TiÓu th−¬ng - Göi ®¬n cho chÝnh phñ ph¶n ®èi t¨ng thuÕ.

Th¸ng 4 VÜnh Long N«ng d©n - §ßi chia ®Êt c«ng.

Th¸ng 5 H¶i Phßng 1.500 - Ph¶n ®èi t¨ng thuÕ, ®ßi gi¶m thuÕ cho ng−êi nghÌo, ®ßi tù do tæ chøc, ®oμn kÕt víi c«ng nh©n b·i c«ng, chèng khñng bè.

Th¸ng 5 Hμ Néi 722 - TiÓu th−¬ng ®ßi phñ toμn quyÒn gi¶m thuÕ cho ng−êi nghÌo vμ ng−êi thÊt nghiÖp. §¸nh thuÕ nÆng h¬n ®èi víi çc c«ng ty lín.

Th¸ng 5 H¶i Phßng 438 - TiÓu th−¬ng ph¶n ®èi t¨ng thuÕ.

Th¸ng 5 H¶i Phßng 1000 - C«ng nh©n vμ tiÓu th−¬ng ph¶n ®èi t¨ng thuÕ vμ ®ßi tù do tæ chøc.

Th¸ng 5 S¬n T©y - - N«ng d©n lμng Dô Ph−íc


Ngμy th¸ng

§Þa ph−¬ng

Ng−êi tham gia

Yªu s¸ch

®ßi chia ruéng c«ng.

Th¸ng 5 Th¸i B×nh 500 - BiÓu t×nh chèng thuÕ, ®ßi

tù do d©n chñ, ®ßi ©n x¸

chÝnh trÞ ph¹m.

Th¸ng 5 Thanh Ho¸ - - §ßi l¹i phiÕu quèc tr¸i mμ bän trung gian ®· chiÕm mÊt.

Th¸ng 6 Hμ §«ng 100 - N«ng d©n H¹ Tr× chèng thuÕ.

Th¸ng 6 Cao B»ng 300 - N«ng d©n chèng thuÕ.

Th¸ng 6 H¶i Phßng 1.500 - C«ng nh©n vμ tiÓu th−¬ng chèng t¨ng thuÕ, chèng khñng bè vμ chñ nghÜa ph¸t xÝt, ®ßi tù do tæ chøc.

Th¸ng 6 Hμ Néi 650 BiÓu t×nh ph¶n ®èi t¨ng thuÕ, tá t×nh ®oμn kÕt víi nh÷ng ng−êi b·i c«ng vμ n«ng d©n bÞ t−íc ®o¹t ë Th¸i Ninh.

Th¸ng 6 Hμ §«ng 3.000 - N«ng d©n lμng V¨n Ph−íc chèng b¸n ruéng c«ng.

Th¸ng 6 Th¸i B×nh 500 - N«ng d©n §Æng Phæ chèng t¨ng thuÕ, tá t×nh ®oμn kÕt víi n«ng d©n Th¸i Ninh.

Th¸ng 6 Th¸i B×nh - - N«ng d©n An Th¸i ®ßi chia ruéng c«ng.

Th¸ng 6 H¶i Phßng - - Hμng tr¨m ng−êi biÓu t×nh ë c«ng viªn ph¶n ®èi t¨ng thuÕ, chèng

Ngμy th¸ng

§Þa ph−¬ng

Ng−êi tham gia

Yªu s¸ch

khñng bè c«ng nh©n, vμ tá t×nh ®oμn kÕt víi nh÷ng ng−êi b·i c«ng.

Th¸ng 6 Thanh Ho¸ 1.739 - Nh©n d©n göi 47 ®¬n cho phñ toμn quyÒn ®ßi gi¶m thuÕ vμ thùc hiÖn tù do d©n chñ.

Th¸ng 7 Th¸i B×nh - - Hμng ngμn n«ng d©n biÓu t×nh ph¶n ®èi t−íc ®o¹t ruéng ®Êt cña hä (1.500 mÉu) ®Ó cÊp cho bän chñ b¸o Hμ Néi buæi chiÒu vμ §«ng Ph¸p. Sè ruéng ®Êt nμy thuéc lμng Th¸i Ninh. NhiÒu cuéc b·i thÞ ®· næ ra.

B¸O CHÝ

Theo t«i biÕt, ë B¾c Kú c¸nh t¶ cã nh÷ng tê tuÇn b¸o nh− sau: Demain - §¶ng X· héi, Tribune rÐpublicaine - (Ph¸p), Effort - TiÕn bé - tù trÞ - (b¶n xø), Notre Voix - Céng s¶n, §êi nay - Céng s¶n, Ng−êi míi - Khuynh h−íng x· héi, Ngμy míi - Khuynh h−íng x· héi, ThÕ giíi - Thanh niªn tiÕn bé. Trung Kú: TiÕng d©n - Quèc gia. Nam Kú: D©n chóng - Céng s¶n,


Lao ®éng - Khuynh h−íng céng s¶n (t«i cho nh− vËy), TiÕn tíi - TiÕn bé, §«ng ph−¬ng - TiÕn bé, Míi - Thanh niªn d©n chñ. Çc b¸o nμy t¸n thμnh ®ßi tù do, d©n chñ vμ ©n x¸ chÝnh trÞ ph¹m. Tê D©n chóng xuÊt b¶n ë Sμi Gßn tõ th¸ng 7-1938 lμ tê b¸o ®Çu tiªn ®· bÊt chÊp ®¹o luËt cÊm ph¸t hμnh nÕu kh«ng ®−îc phÐp tr−íc. Sau khi nã ra ®êi ®−îc mét th¸ng, quyÒn tù do b¸o chÝ ®−îc ban hμnh, nh−ng hμng ngμy, ng−êi ta cø t×m çch c¾t xÐn vμ thñ tiªu ®i, nh− vÒ sau, chóng ta sÏ thÊy. T«i nghÜ r»ng D©n chóng còng lμ tê b¸o ®−îc nhiÒu ng−êi ®äc nhÊt ë §«ng D−¬ng, v× sè l−îng ph¸t hμnh cña nã lín h¬n tÊt c¶ - mçi sè 1 v¹n b¶n. Ngμy 7-3, tê b¸o bÞ tÞch thu, çc biªn tËp viªn cña nã bÞ b¾t. Trong suèt th¸ng sau, 28 cuéc mÝt tinh ph¶n ®èi ®· næ ra, mét vμi cuéc cã tíi 1.000 ng−êi tham gia; vμ ®Ó gióp ®ì tê b¸o, mét cuéc l¹c quyªn ®· ®−îc tæ chøc vμ thu ®−îc h¬n 400® trong mét tuÇn lÔ. Ph¶n ®èi chÝnh phñ t×m çch ng¨n c¶n çc øng cö viªn cña MÆt trËn d©n chñ trong cuéc bÇu cö Héi ®ång qu¶n h¹t, trong vßng ®Çu, b¸o D©n chóng ®· ®−a ra khÈu hiÖu bá phiÕu tr¾ng vμ 2.585 cö tri ®· lμm theo. B¸o §êi nay ë B¾c Kú còng rÊt ®−îc nhiÒu ng−êi ®äc. Trong danh s¸ch "ñng hé b¸o §êi nay" ng−êi ta ®äc thÊy tªn phô n÷, thanh niªn, häc sinh, c«ng nh©n, n«ng d©n, tiÓu th−¬ng ñng hé tõng xu nhá mét. Ng−êi ta cßn thÊy tªn mét thiÕu n÷ ñng hé tíi 20 ®ång b¹c; cã lÏ ®ã lμ mét ng−êi c¶m t×nh trÎ tuæi thuéc tÇng líp t− s¶n. C«ng nh©n ë Boãc®«, Hav¬r¬, Xiªm, Lμo vμ V©n Nam còng ®Òu göi tiÒn ñng hé. Khi c«ng nh©n, n«ng d©n, tiÓu th−¬ng vμ h−¬ng s− cã kªu ca ®iÒu g× th× hä còng nhê tíi b¸o "§êi nay". Ng−êi ®äc tê Notre Voix th× Ýt h¬n nhiÒu, vμ chØ gåm nh÷ng ng−êi §«ng D−¬ng biÕt tiÕng Ph¸p, lμm chÝnh trÞ. §©y lμ c−¬ng lÜnh cña tê Notre Voix vμ còng lμ c−¬ng lÜnh chung cña çc tê b¸o céng s¶n §«ng D−¬ng: "Notre Voix sÏ lμ tiÕng nãi cña nh÷ng ng−êi mong muèn hoμ b×nh, muèn ®−îc tù do vμ h¹nh phóc h¬n, cña nh÷ng ng−êi

quyÕt t©m ®Êu tranh cho mét cuéc sèng tèt ®Ñp h¬n, ®Êu tranh chèng l¹i çc lùc l−îng b¶o thñ vμ ¸p bøc x· héi, chèng l¹i nh÷ng kÎ g©y chiÕn, chñ nghÜa ph¸t xÝt trong n−íc vμ trªn quèc tÕ. "Nãi mét çch chÝnh x¸c h¬n, Notre Voix sÏ ho¹t ®éng ®Ó më réng vμ cñng cè mÆt trËn nh÷ng lùc l−îng tiÕn bé, mÆt trËn d©n chñ Ph¸p - §«ng D−¬ng, ®Ó t¨ng c−êng t×nh ®oμn kÕt cña nh©n d©n §«ng D−¬ng víi çc chiÕn sÜ anh hïng Trung Quèc, T©y Ban Nha vμ nãi chung, víi toμn thÓ nh©n d©n thÕ giíi". ChÝnh phñ thuéc ®Þa tÝch cùc dïng b¹o lùc chèng l¹i çc b¸o ph¸i t¶ còng nh− çc b¸o d©n chñ b¶n xø. Chóng ®uæi nh÷ng c«ng nh©n, viªn chøc ®äc çc b¸o ®ã, ®e do¹ nh÷ng ®éc gi¶ kh¸c, tÞch thu b¸o, vμ ®«i khi c¶ tμi chÝnh cña toμ b¸o, b¾t bí vμ tèng giam çc biªn tËp viªn vμ phãng viªn, truy tè ban biªn tËp tr−íc toμ ¸n, v.v.. Çc biªn tËp viªn b¸o Thanh niªn bÞ b¾t ngay sau khi tê b¸o ph¸t hμnh. ThuÕ m«n bμi çc ®¹i lý b¸o §êi nay ®Òu t¨ng 700%. Nãi vÒ nh÷ng cuéc ®μn ¸p Êy, b¸o §êi nay, c¬ quan cña §¶ng X· héi xuÊt b¶n ë Hμ Néi, viÕt: "Ng−êi ta chØ cã thÓ khiÓn tr¸ch hä ®· ®Ò cËp ®Õn nh÷ng vÊn ®Ò d©n chñ, ®· ca ngîi mét sù hîp t¸c Ph¸p - ViÖt ch©n thμnh, mét sù ®oμn kÕt hîp lý tr−íc ho¹ ph¸t xÝt.... Ng−êi ta bãp nghÑt mäi tμi liÖu d©n chñ vμ dung tóng s¸ch b¸o th©n NhËt hoÆc cã khuynh h−íng ph¸t xÝt". Còng cÇn nh¾c ra ®©y tªn mét sè s¸ch bÞ cÊm: Lªnin N−íc Nga X« viÕt LÞch sö çch m¹ng Trung Quèc T©y Ban Nha Th¾ng lîi cña th¸i ®é kiªn tr× cña Liªn X« ViÖc vâ trang Liªn X« C«ng cuéc kh«i phôc ë Liªn X« Sù tiÕn bé trong quan hÖ Trung - X«


(Tãm l¹i, tÊt c¶ s¸ch viÕt vÒ Liªn X«). Têrètxki, c«ng cô cña chñ nghÜa ph¸t xÝt (b»ng tiÕng Trung Quèc) MÆt trËn thèng nhÊt chèng ph¸t xÝt sau sù kiÖn MuynÝch (b»ng tiÕng Trung Quèc). TÊt c¶ nh÷ng s¸ch chèng ph¸t xÝt vμ ngay c¶ nh÷ng quyÓn s¸ch nh−: Nguyªn lý l·nh ®¹o (b»ng tiÕng ViÖt) vμ çc t¸c phÈm v¨n nghÖ nh−: Lóc t«i ë víi Lªnin cña Goãcki, còng ®Òu bÞ cÊm. B¸o çnh t¶ b»ng tiÕng ViÖt bÞ cÊm l−u hμnh ë Trung Kú vμ Cao Miªn. Çc b¸o têrètxkÝt vμ cã khuynh h−íng ph¸t xÝt ®−îc khuyÕn khÝch vμ tù do l−u hμnh kh¾p n¬i. Cuèn T− b¶n còng bÞ cÊm ë Trung Kú vμ B¾c Kú. Tï chÝnh trÞ Theo tê Notre Voix th× cßn kho¶ng 1.500 tï chÝnh trÞ ë trong çc nhμ lao. Tæ chøc cøu tÕ nh©n d©n ë Ph¸p lu«n lu«n can thiÖp vμ çc b¸o çnh t¶ Ph¸p, ViÖt ë §«ng D−¬ng (ngay bän têrètxkÝt còng cã tham gia mét lÇn vμ theo çch cña chóng) ®Òu lªn tiÕng ®ßi tr¶ l¹i tù do cho hä. Th¸ng 6, Héi ®ång qu¶n h¹t Nam Kú ®· th«ng qua mét bøc ®iÖn göi cho Bé tr−ëng Bé thuéc ®Þa yªu cÇu ©n x¸ toμn thÓ çc chÝnh trÞ ph¹m. Çc b¸o céng s¶n ®Òu tæ chøc l¹c quyªn gióp ®ì hä. Tõ n¨m 1938 cho ®Õn th¸ng 4-1939, sè tiÒn l¹c quyªn ®· h¬n 800®. Còng nh− mäi khi, nh÷ng ng−êi ®ãng gãp vÉn cø lμ c«ng nh©n, n«ng d©n, sinh viªn, tiÓu th−¬ng, thanh niªn d©n chñ, c«ng nh©n b¶n xø lμm viÖc ë n−íc ngoμi. Tuy nhiªn, ®«i khi còng cã nh÷ng hμnh ®éng c¶m ®éng: 2 thanh niªn n«ng d©n cïng nhau ñng hé 7 xu vμ bªn c¹nh hä lμ mét ng−êi c¶m t×nh v« danh ñng hé 20®. Còng cã nh÷ng ng−êi ñng hé thuèc uèng, s¸ch vμ truyÖn cò, kÑo, b−u ¶nh, v.v.. Nh−ng nÕu líp tï chÝnh trÞ nμy ®−îc th¶ ra th× ng−êi ta l¹i tèng giam nh÷ng líp míi kh¸c.

BiÓu t×nh tr−íc trô së Héi ®ång d©n biÓu: 3 n¨m tï vμ 3 n¨m qu¶n thóc. Tham gia vμo héi t−¬ng tÕ, dï héi nμy ®· ®−îc phÐp më: còng ¸n nh− vËy. §−a yªu s¸ch cña d©n lμng cho çc nghÞ viªn, dï çc nghÞ viªn ®ã tù m×nh ®Õn hái: 10 n¨m khæ sai vμ 10 n¨m qu¶n thóc, v.v.. Phi V©n (mμ ng−êi ta cho r»ng ®· ph¶n béi) ®· bÞ b¾t vμ bÞ kÕt ¸n 10 n¨m tï håi th¸ng 6-1939. Anh ta bÞ ¸p gi¶i mét çch cÈn mËt tõ nhμ lao ®Õn Toμ ¸n B¾c Ninh, tay bÞ xiÒng, ®Çu trÇn, ch©n ®Êt, m×nh trÇn trôi vμ chØ mang mçi chiÕc quÇn céc. Tê Cè g¾ng viÕt vÒ çc cuéc ®μn ¸p nh− sau: "... 20 n¨m sau khi hμng v¹n ®ång bμo cña chóng ta ®· ng· xuèng trªn chiÕn tr−êng Ph¸p, chóng ta vÉn kh«ng ®−îc h−ëng mét chót quyÒn, mét chót tù do s¬ ®¼ng nμo mμ nh©n d©n çc n−íc d©n chñ v¨n minh ®· ®−îc h−ëng. Kh«ng cã tù do b¸o chÝ. Kh«ng cã tù do lËp héi. Kh«ng cã tù do héi häp. Sau hai n¨m thùc hiÖn mét møc tù do h¹n chÕ, trong ®ã, mét vμi chÝnh kiÕn ®· ®−îc phÐp nãi lªn ®Õn mét chõng mùc nμo ®ã, ChÝnh phñ §«ng D−¬ng... l¹i b¾t ®Çu o Ðp vμ ®μn ¸p... Tê Ngμy mai viÕt: "H×nh nh− çc nhμ cÇm quyÒn cña chóng ta ®· mÊt hÕt s¸ng suèt vμ b×nh tÜnh, h×nh nh− hÔ bÞ kinh khñng lμ hä mÊt hÕt trÝ minh mÉn vμ lßng ®é l−îng; kÓ tõ n¨m 1930... - thêi kú bi th¶m mμ hiÖn nay h×nh nh− chóng ta ®ang trë l¹i - ch−a bao giê l¹i cã nh÷ng ph−¬ng ph¸p ®μn ¸p khèc liÖt vμ tμn b¹o qu¸ tay ®Õn thÕ. Ng−êi ta tÞch thu, ng−êi ta cÊm ®o¸n, ng−êi ta b¾t bí, ng−êi ta kÕt téi mét çch kh«ng c¨n cø, ®iªn rå, sai tr¸i, ®éc ®o¸n vμ hÕt søc r¸o riÕt. Ng−êi ta bÞa ®Æt, ng−êi ta nÆn ra mäi chøng cí gi¶ t¹o, ng−êi ta dïng ®Õn nh÷ng hμnh ®éng nhôc nh·. Ng−êi ta dïng c¶ nh÷ng biÖn ph¸p bÊt hîp ph¸p: ng−êi


ta ®· hμnh ®éng ®Õn møc kh«ng luËt ph¸p, ®¹o ®øc, nh©n quyÒn, l−¬ng tri nμo cã thÓ bμo ch÷a cho mét chÝnh s¸ch ngu xuÈn ®Õn thÕ". §«ng D−¬ng vμ Trung Quèc Nh÷ng ng−êi lao ®éng ViÖt Nam hoμn toμn ®øng vÒ phÝa Trung Quèc. Nh÷ng ng−êi cã Ýt nhiÒu tinh thÇn d©n chñ, nh÷ng nhμ bu«n Ph¸p còng ®Òu nh− vËy, tÊt nhiªn v× nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau. §¶ng X· héi, Héi nh©n quyÒn vμ tÊt c¶ nh÷ng phÇn tö çnh t¶ ë B¾c Kú ®· tæ chøc vμo ®Çu n¨m 1939 mét cuéc héi chî lín ®Ó gióp çc n¹n nh©n chiÕn tranh cña Trung Quèc. Nh÷ng ng−êi céng s¶n ®−a ra khÈu hiÖu: "Gióp ®ì Trung Quèc!". D©n chóng ®· thÊm nhuÇn tinh thÇn khÈu hiÖu ®ã vμ b»ng chøng lμ, dï cßn ®ãi khæ, tõ th¸ng 3-1938 tíi th¸ng 2-1939, hä ®· ®ãng gãp 579 ®ång vμo cuéc l¹c quyªn ñng hé çc chiÕn sÜ Trung Quèc, do çc b¸o céng s¶n ë B¾c Kú tæ chøc (ë çc ®Þa ph−¬ng kh¸c còng cã l¹c quyªn, nh−ng t«i kh«ng biÕt kÕt qu¶). Ngμy ®Çu n¨m, b¸o Notre Voix ®· nhËn ®−îc 38®35 ñng hé nh÷ng ng−êi du kÝch. Nh©n dÞp kû niÖm 2 n¨m ngμy chiÕn tranh bïng næ, nh©n d©n tØnh Thanh Ho¸ ®· göi cho çc chiÕn sÜ 100 ®ång vμ mét l¸ th− cæ vò gåm 2.330 ch÷ ký. Nh÷ng ng−êi céng s¶n còng ®−a ra khÈu hiÖu tÈy chay hμng NhËt. CÇn nãi thªm r»ng, nh÷ng ng−êi céng s¶n ®· ®Æt ra bμi h¸t: "Gióp Trung Quèc tøc lμ gióp m×nh", vμ bμi h¸t ®ã ®· ®−îc truyÒn ®i rÊt réng trong quÇn chóng. NhiÒu n¬i ®· tæ chøc çc cuéc biÓu diÔn ban ®ªm. Ng−êi biÓu diÔn lμ c«ng nh©n, n«ng d©n, nhÊt lμ thanh niªn, hä th−êng phèi hîp víi thanh niªn Trung Quèc ®Ó lμm. D−íi ¸p lùc cña NhËt, ChÝnh phñ Ph¸p quyÕt ®Þnh ®ãng cöa biªn giíi Trung Quèc - B¾c Kú l¹i. ChÝnh phñ thuéc ®Þa kh«ng t¸n thμnh chñ tr−¬ng Êy. Çc th−¬ng gia Ph¸p ®Êu tranh chèng quyÕt ®Þnh ®ã. B¸o chÝ còng nhÊt trÝ chèng l¹i viÖc ®ãng cöa biªn giíi, nh−ng víi lý do kh¸c nhau, kÎ th× v× vËt chÊt, ng−êi th× v× chÝnh trÞ. Tr−íc Héi ®ång d©n biÓu, Chñ tÞch

phßng th−¬ng m¹i Hμ Néi ®· kÞch liÖt ph¶n ®èi quyÕt ®Þnh cña ChÝnh phñ. Sau khi cho biÕt r»ng tõ th¸ng 2 ®Õn th¸ng 10-1938, §«ng D−¬ng ®· xuÊt c¶ng sang NhËt 341.000 tÊn than vμ quÆng s¾t, «ng nãi: "... NÕu chóng ta coi viÖc xuÊt c¶ng nμy lμ hîp ph¸p th× kh«ng thÓ hiÓu t¹i sao chóng ta l¹i cÊm viÖc xuÊt c¶ng sang Trung Quèc, ... Trung Quèc ®· nh−êng ®−êng xe löa V©n Nam cho mét c«ng ty Ph¸p, Trung Quèc ®· nh−êng ®Êt ®Ó lμm ®−êng s¾t vμ cung cÊp nh©n lùc cÇn thiÕt cho c«ng cuéc x©y dùng. Ngoμi ra, trong ®iÒu 4 cña HiÖp −íc Trung - Ph¸p cã ghi: "Dông cô chiÕn tranh, vò khÝ vμ ®¹n d−îc mμ ChÝnh phñ quèc gia muèn chuyÓn vËn xuyªn qua ®Êt B¾c Kú sÏ ®−îc miÔn mäi thø" ... Kh«ng t«n träng lêi ký kÕt cña n−íc Ph¸p, chóng ta ®· cÊm vËn chuyÓn hμng ho¸ sang Trung Quèc b»ng con ®−êng s¾t (Ph¸p - Trung Quèc) V©n Nam. Trong lóc ®ã, chóng ta l¹i giao than vμ quÆng s¾t cña chóng ta cho NhËt B¶n...". T−íng tæng tham m−u tr−ëng B¹ch Sïng Hy tuyªn bè víi çc nhμ b¸o Ph¸p: "HiÖn nay kh«ng ph¶i chØ Qu¶ng T©y tá ý bÊt b×nh víi n−íc Ph¸p, mμ c¶ V©n Nam, Qu¶ng §«ng vμ tÊt c¶ çc tØnh kh¸c ë Hoa Nam n÷a". Trong thêi gian 3 th¸ng, ng−êi Trung Hoa ®· lμm xong 250 kil«mÐt ®−êng «t« nèi liÒn V©n Nam vμ R¨nggun. Anh sÏ cho Trung Quèc vay 100 triÖu ®Ó x©y dùng mét con ®−êng s¾t ch¹y theo h−íng nμy. ChÝnh phñ §ala®iª nhËn thÊy r»ng nhiÒu mèi lîi to lín sÏ mÊt, kh«ng nh÷ng thÕ c¶ nÒn th−¬ng m¹i Ph¸p ë B¾c Kú còng sÏ bÞ ph¸ s¶n, cho nªn chóng buéc ph¶i ngÊm ngÇm më l¹i cöa biªn giíi mμ kh«ng nãi n¨ng g×. NhËt chiÕm ®¶o H¶i Nam vμ Spral©y lμm cho Ph¸p lo sî. Hä liÒn t×m çch hîp t¸c víi ng−êi Anh (Héi nghÞ qu©n sù ë Singapo) vμ chuÈn bÞ phßng thñ: t¨ng qu©n b»ng çch tuyÓn thªm mét v¹n ng−êi, söa l¹i çc h¶i c¶ng, x©y dùng s©n bay vμ çc nhμ m¸y cã thÓ s¶n xuÊt tõ 150 ®Õn 400 m¸y bay mét n¨m. Çc b¸o çnh t¶ cho r»ng nh− vËy vÉn ch−a ®ñ, r»ng muèn phßng thñ cã kÕt qu¶ th× ph¶i cã sù hîp t¸c thμnh thËt cña d©n


chóng; muèn thÕ, cÇn ban hμnh nh÷ng quyÒn d©n chñ cho ng−êi b¶n xø. Nªn nhí r»ng chÝnh phñ thuéc ®Þa ®· tæ chøc mét tr−êng häc tiÕng NhËt ë Thanh Ho¸. L¹i mét sù viÖc cã ý nghÜa hay mét dÊu hiÖu sî h·i: th¸ng 6, trong mét th«ng tri göi cho ng−êi Ph¸p ë B¾c Kú, chÝnh phñ ®· hái hä r»ng: NÕu chiÕn tranh næ ra th× hä sÏ t¶n c− vî con hä ra sao. Nãi thªm, nh÷ng ng−êi céng s¶n ®· s¸ng t¸c bμi h¸t Gióp Trung Quèc tøc lμ gióp m×nh, mét bμi h¸t rÊt ®−îc phæ biÕn. NhiÒu ®ªm (vui) kÞch ®· ®−îc tæ chøc ë nhiÒu n¬i. Nh÷ng phÇn tö h¨ng h¸i lμ c«ng nh©n, n«ng d©n vμ nhÊt lμ thanh niªn, hä th−êng hîp t¸c víi thanh niªn Trung Quèc. Ho¹t ®éng cña NhËt ë §«ng D−¬ng Bän NhËt ®· nhßm ngã §«ng D−¬ng tõ l©u. §iÒu ®ã rÊt râ rμng. Ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng cña chóng cã thÓ chia ra 3 mÆt tuyªn truyÒn, x©m nhËp kinh tÕ vμ ho¹t ®éng gi¸n ®iÖp. C«ng t¸c tuyªn truyÒn Êy chØ tranh thñ ®−îc bän quan l¹i bÊt m·n vμ çc cô ®å nho. Trong khi tuyªn truyÒn, nh÷ng ng−êi nμy tá ra c«ng khai th©n NhËt vμ chèng Trung Quèc. Nh−ng hä kh«ng cã chót t¸c dông nμo trong ®«ng ®¶o quÇn chóng, v× nh− trªn ®· nãi, quÇn chóng thùc sù ®øng vÒ phÝa Trung Quèc. Tõ 34 n¨m nay, bän NhËt ®· nu«i C−êng §Ó, «ng hoμng ViÖt Nam l−u vong ë trªn ®Êt chóng, chØ mong cã dÞp sÏ dïng ®Õn. VÒ mÆt kinh tÕ, ®Æc biÖt bän NhËt t×m çch th©m nhËp vμo çc vïng má B¾c Kú. Chóng ®· ®Çu t− ®−îc vμo nhiÒu c«ng ty khai th¸c. Thø hai lμ b¸n hμng ho¸ gi¸ rÎ. Gi¸n ®iÖp NhËt ho¹t ®éng rÊt m¹nh ë §«ng D−¬ng. Ba th¸ng tr−íc ®©y, mét ng−êi Ph¸p chñ nhiÖm mét tê b¸o vμ mét ng−êi ViÖt Nam ®· bÞ kÕt ¸n 20 vμ 15 n¨m khæ sai vÒ téi lμm gi¸n ®iÖp. VÒ vÊn ®Ò nμy, tê Effort viÕt: "Nh−ng biÕt bao ng−êi nh− thÕ sÏ cã thÓ tiÕp tôc c«ng viÖc cña hä mét çch yªn æn gÇn nh− tuyÖt ®èi, do th¸i ®é do dù cña çc nhμ cÇm quyÒn Pari cña chóng ta t¹o nªn". §èi víi bän gi¸n ®iÖp ng−êi NhËt, ChÝnh phñ Ph¸p tá ra rÊt nh©n nh−îng. VÝ dô,

n¨m ngo¸i mét sÜ quan NhËt bÞ b¾t qu¶ tang lμm gi¸n ®iÖp ë B¾c Kú, ng−êi ta b¾t ®−îc trong ng−êi h¾n mét tËp tμi liÖu dμy cép. Nh−ng ChÝnh phñ chØ yªu cÇu tªn sÜ quan nμy ra khái §«ng D−¬ng mμ th«i. Míi ®©y, ng−êi ta b¾t ®−îc ë Lμo Cai 3 gi¸n ®iÖp ng−êi NhËt ®ang vÏ çc cø ®iÓm chiÕn l−îc. Ra tr−íc toμ ¸n, chóng chØ bÞ ph¹t 100 quan! Tr¸i l¹i, ng−êi ta kÕt téi nh÷ng ng−êi céng s¶n lμ th©n NhËt. Ngμy 13-6, ®ång chÝ chñ nhiÖm tê b¸o céng s¶n §êi nay ë Hμ Néi bÞ triÖu ®Õn së mËt th¸m. Viªn ch¸nh cÈm b¶o ®ång chÝ r»ng: Nh÷ng ng−êi céng s¶n ®· ¨n l−¬ng cña NhËt vμ chÝnh v× thÕ mμ hä ®· tæ chøc b·i c«ng nh»m môc ®Ých ph¸ ho¹i viÖc tiÕp tÕ cho Trung Quèc. Nh÷ng ng−êi céng s¶n ®· kÞch liÖt ph¶n ®èi lêi vu ço nμy cña bän cÈm b»ng lêi nãi vμ b»ng v¨n b¶n.

* * * T«i rÊt tiÕc h«m nay ch−a thÓ nãi ®−îc vÒ bän têrètxkÝt. Liªn l¹c cÇn ph¶i ®i ngay. T«i ph¶i ngõng bót vμ göi lêi chμo anh em tíi çc ®ång chÝ.

Cuèi th¸ng 7 n¨m 1939

LIN



B¸O ÇO CñA VIÖT NAM göi quèc tÕ céng s¶n

1. §Þa lý: Ên §é China thuéc Ph¸p, cßn cã tªn lμ "§«ng D−¬ng", gåm 5 vïng, Ai Lao, Cao Miªn, Nam Kú, Trung Kú, B¾c Kú. Ba vïng sau lμ ViÖt Nam.

2. D©n téc: Toμn §«ng D−¬ng cã kho¶ng 25 triÖu d©n. D©n téc ViÖt Nam chiÕm tuyÖt ®¹i ®a sè: 20 triÖu ng−êi. Cao Miªn h¬n 2 triÖu ng−êi. Lμo, M¸n, Thæ vμ çc d©n téc thiÓu sè kh¸c céng trªn d−íi 3 triÖu ng−êi.

3. ChÕ ®é chÝnh trÞ: Nam Kú bÞ Ph¸p chinh phôc tr−íc tiªn, lμ xø thuéc ®Þa. Trung Kú, Cao Miªn, Ai Lao lμ n−íc b¶o hé, cã quèc v−¬ng. B¾c Kú lμ Territory (khu qu¶n h¹t).

Toμn bé chÝnh quyÒn §«ng D−¬ng n»m trong tay Toμn quyÒn ng−êi Ph¸p. Mçi vïng cã mét Kh©m sø ng−êi Ph¸p. Mçi tØnh cã mét C«ng sø ng−êi Ph¸p. Ngoμi ra, cßn cã ng−êi b¶n xø lμm tØnh tr−ëng, tri phñ, tri huyÖn, v. v.. do ng−êi Ph¸p uû nhiÖm.

4. Tμi nguyªn: Nam Kú s¶n xuÊt nhiÒu lóa g¹o nhÊt. Mçi n¨m xuÊt khÈu kho¶ng tõ 1500 ®Õn 1800 tÊn. B¾c Kú nhiÒu nhÊt lμ kho¸ng s¶n. Mçi n¨m s¶n xuÊt 2 triÖu tÊn than. Çc kim lo¹i ®Òu cã. Cßn çc vïng kh¸c th× ®Êt xÊu, d©n nghÌo.

5. N¹n bãc lét: Ruéng v−ên nhμ cöa, çc viÖc ma chay c−íi xin, sinh con ®Î çi, çc lo¹i gia �óc44F1

), nhÊt nhÊt ®Òu ph¶i nép thuÕ. Nam tõ m−êi b¶y, m−êi t¸m ®Õn n¨m m−¬i l¨m tuæi, h»ng n¨m ph¶i nép thuÕ th©n, tõ hai ®ång ®Õn m−êi hai ®ång. Sau khi nép thuÕ, mçi ng−êi ®−îc ph¸t mét tÊm thÎ ghi râ tªn tuæi, quª qu¸n, nghÒ nghiÖp, h×nh d¹ng, cã lý tr−ëng vμ tØnh tr−ëng Ph¸p ký tªn ®ãng dÊu. ThÎ ®ã, ai còng ph¶i mang theo ng−êi. NÕu kh«ng sÏ bÞ b¾t gi÷. Ng−êi Ph¸p lîi dông çch ®ã ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng ng−êi çch m¹ng hμnh ®éng.

6. Quèc phßng: Qu©n sè kh«ng râ, cã kho¶ng chõng ba v¹n lÝnh. PhÇn lín lμ lÝnh b¶n xø. Mét sè Ýt lμ "lÝnh lª d−¬ng". "LÝnh lª d−¬ng" kh«ng ph¶i lμ ng−êi Ph¸p, mμ ng−êi quèc tÞch nμo còng cã. Hä ®Òu lμ nh÷ng tï nh©n ch¹y trèn. Qu©n lÝnh ®ãng ë çc thμnh phè lín vμ vïng biªn giíi. M¸y bay rÊt Ýt. Lùc l−îng h¶i qu©n còng yÕu ít. Theo mËt th¸m NhËt B¶n nãi: chØ cÇn hai s− ®oμn lμ ®ñ ®Ó chinh phôc §«ng D−¬ng. Do ®èi xö kh«ng c«ng b»ng - lÝnh b¶n xø kh«ng ®−îc lμm sÜ quan, ®êi sèng l¹i rÊt khæ - cho nªn hä rÊt ghÐt ng−êi Ph¸p.

7. Phong trμo gi¶i phãng: Næi tiÕng nhÊt cã: - Sau n¨m 1880: ë Trung Kú, cã "Khëi nghÜa v¨n th©n" do Phan §×nh Phïng l·nh ®¹o. ë B¾c Kú, cã du kÝch chiÕn cña Hoμng Hoa Th¸m. §Õn n¨m 1912, Hoμng Hoa Th¸m bÞ ¸m s¸t, khëi nghÜa míi bÞ dËp t¾�45F

1

). - N¨m 1908: N«ng d©n Trung Kú b¹o ®éng. - N¨m 1910: Binh lÝnh Hμ Néi m−u ®¸nh chiÕm Hμ Néi.

___________ 1) Nguyªn v¨n: bß ngùa mÌo chã (ND). 1) Hoµng Hoa Th¸m bÞ ¸m s¸t n¨m 1913 (B.T).


- N¨m 1915: Nh©n cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø nhÊt, vua An Nam khëi nghÜa ë Trung Kú. ë B¾c Kú, binh lÝnh Th¸i Nguyªn khëi nghÜa, do mét chÝnh trÞ ph¹m l·nh ®¹o. Thæ d©n vïng th−îng du B¾c Kú còng næi dËy. - §Çu n¨m 1930: ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng khëi nghÜa ë Yªn B¸i (B¾c Kú). - N¨m 1930 - 1931: N«ng d©n Trung Kú thμnh lËp X«viÕt, do §¶ng Céng s¶n l·nh ®¹o. - Sau n¨m 1936, cã phong trμo cña MÆt trËn D©n chñ.

8. Çc tÇng líp x· héi vμ khuynh h−íng cña hä: - C«ng nh©n: ë B¾c Kú, c«ng nh©n má than chiÕm tuyÖt ®¹i ®a sè. Thø ®Õn c«ng nh©n ®ån ®iÒn ë Nam Kú, råi ®Õn c«ng nh©n ®−êng s¾t, c«ng nh©n x−ëng c«ng binh Sμi Gßn, c«ng nh©n dÖt, v.v.. Tæng céng kh«ng ®Õn mét triÖu ng−êi. Hä tuy kh«ng cã quyÒn tù do tæ chøc c«ng héi, nh−ng trong hai thêi kú 1930-1931 vμ 1936-1939, hä ®Êu tranh rÊt m¹nh mÏ. - N«ng d©n: Nh÷ng n¨m 1930-1931, n«ng d©n Nam Kú vμ Trung Kú tæ chøc (bÝ mËt) rÊt tèt, ®Êu tranh rÊt dòng c¶m. B¾c Kú chØ cã mét sè Ýt tØnh cã tæ chøc vμ ®Êu tranh. Sau nμy, n«ng d©n Trung Kú ®· ph¶i lïi b−íc v× bÞ khñng bè g¾t gao. HiÖn t¹i, n«ng d©n Nam Kú ®oμn kÕt tèt h¬n so víi çc ®Þa ph−¬ng kh¸c. C«ng nh©n, n«ng d©n ®−¬ng nhiªn lμ rÊt c¨m ghÐt ng−êi Ph¸p. - TrÝ thøc: Tõ häc trß ®Õn c«ng chøc, thÇy thuèc, v× cã tr×nh ®é v¨n ho¸ t−¬ng ®èi cao, cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn víi ng−êi Ph¸p, hai v× hä bÞ ng−êi Ph¸p coi th−êng, cho nªn hä ®Òu rÊt ghÐt ng−êi Ph¸p. Song v× kh«ng cã tæ chøc, thiÕu ng−êi l·nh ®¹o, cho nªn hä "d¸m nghÜ mμ kh«ng d¸m nãi". - TiÓu th−¬ng: Th−¬ng nghiÖp lín ®Òu n»m trong tay ng−êi Ph¸p, cì nhá h¬n trong tay Hoa kiÒu. Ng−êi ViÖt Nam chØ bu«n b¸n nhá. Hä kh«ng ngoi lªn ®−îc bëi çc thø thuÕ m¸

nÆng nÒ, do ®ã hä còng rÊt c¨m ghÐt ng−êi Ph¸p, ®ång t×nh víi çch m¹ng. - Giai cÊp t− s¶n d©n téc: Trong ng−êi ViÖt kh«ng cã ai lμm chñ nhμ m¸y lín, chñ hiÖu bu«n lín hoÆc chñ nhμ b¨ng nh− ng−êi Trung Quèc. Hä th−êng chØ lμ nh÷ng chñ x−ëng nhá nh− x−ëng r−îu, x−ëng xay s¸t lóa g¹o, x−ëng in. Lóc bÞ chÌn Ðp, hä o¸n ng−êi Ph¸p. Khi phong trμo c«ng nh©n lªn m¹nh, hä sî çch m¹ng. Nh−ng trong sè ®ã còng cã vμi ng−êi gióp ®ì çch m¹ng. ThÕ lùc cña hä rÊt yÕu ít, kh«ng cã tæ chøc. - Quan l¹i, ®Þa chñ: Hä tuy hai mμ mét, mét mμ hai. Quan l¹i lín ®ång thêi lμ ®Þa chñ lín. VÝ dô, tØnh tr−ëng tØnh Hμ §«ng ë B¾c Kú, mét m×nh y chiÕm hai phÇn ba ruéng ®Êt toμn tØnh. Bän nμy cïng víi ®Õ quèc Ph¸p sèng dùa vμo nhau. §Þa chñ lín ë Nam Kú cã ®oμn thÓ riªng: "§¶ng lËp hiÕn". §Þa chñ çc vïng kh¸c kh«ng cã tæ chøc g× c¶. - V−¬ng c«ng: nh− hoμng ®Õ An Nam, quèc v−¬ng Cao Miªn, v.v.. TÊt nhiªn hä lμ nh÷ng r−êng cét ph¶n ®éng. Ng−êi Ph¸p lîi dông hä lμm bï nh×n ®Ó thi hμnh nh÷ng luËt ph¸p thêi Trung cæ. Tr−íc chiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø hai, ë Nam Kú vμ B¾c Kú cßn cã mét chót quyÒn tù do, nh− tù do xuÊt b¶n; cßn ë Trung Kú, Cao Miªn, Lμo, ngay c¶ chót tù do ®ã còng kh«ng cã. Nh−ng còng cã nh÷ng tr−êng hîp ngo¹i lÖ, nh− n¨m 1885 vua Hμm Nghi vμ n¨m 1915 vua Duy T©n ®· ®øng ra l·nh ®¹o chèng Ph¸p. - Hoa kiÒu: ChiÕm vÞ trÝ rÊt quan träng trong nÒn kinh tÕ ë §«ng D−¬ng. ë bÊt kú thμnh phè nμo, nhá lμ qu¸n cμ phª, lín lμ ngμnh bu«n b¸n xay s¸t g¹o, phÇn lín ®Òu lμ cña hä. Sè Hoa kiÒu cã kho¶ng trªn d−íi 50 v¹n ng−êi, ®¹i ®a sè lμ ng−êi Qu¶ng §«ng vμ ng−êi Phóc KiÕn. Hä ®Òu cã tæ chøc "bang", nh− bang Qu¶ng §«ng, bang Phóc KiÕn, bang TriÒu Ch©u, bang H¶i Nam. Mçi Hoa kiÒu lμ mét "bang viªn", kh«ng ai ®øng ngoμi. Vμ chÝnh phñ Ph¸p cai trÞ d©n Hoa kiÒu th«ng qua çc "bang" nμy. VÒ mÆt chÝnh trÞ, Quèc d©n ®¶ng (Trung Quèc - ND) vμ §oμn thanh niªn Tam d©n chñ


nghÜa rÊt ho¹t ®éng. ë Nam Kú, c«ng nh©n Hoa kiÒu còng rÊt ho¹t ®éng, cã thêi kú An Nam Céng s¶n ®¶ng cã h¬n v¹n ®¶ng viªn lμ Hoa kiÒu. 9. Çc ®¶ng ph¸i: A- §¶ng LËp hiÕn: Thμnh lËp ë Nam Kú sau ChiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø nhÊt, lμ ®¶ng cña nh÷ng ®Þa chñ lín. Hä kh«ng cã c−¬ng lÜnh, ®iÒu lÖ, thÎ ®¶ng g× c¶. Tõ ngμy thμnh lËp ch−a häp lÇn nμo, nh−ng l¹i cã riªng mét tê nhËt b¸o b»ng tiÕng Ph¸p. MÊy ng−êi tù x−ng lμ l·nh tô ®øng ra kªu gμo bªnh vùc ChÝnh phñ Ph¸p, bªnh vùc quyÒn lîi cña ®Þa chñ. B- T©n ViÖt ®¶ng: Tæ chøc t¹i Trung Kú n¨m 1925, do mét sè trÝ thøc ®øng ra thμnh lËp. Sau nμy, nh÷ng phÇn tö tiÕn bé ®· gia nhËp §¶ng Céng s¶n, sè phÇn tö xÊu bá ch¹y. HiÖn kh«ng cßn tån t¹i n÷a. C- Quèc d©n ®¶ng20: Do giai cÊp tiÓu t− s¶n - nh÷ng thÇy gi¸o, luËt s−, v.v. tæ chøc ra t¹i B¾c Kú n¨m 1927. Hä tuyªn bè theo chñ nghÜa T«n Trung S¬n, còng tuyªn bè sÏ hîp t¸c cã ®iÒu kiÖn víi ng−êi Ph¸p, r¸o riÕt tuyªn truyÒn vËn ®éng trong binh lÝnh ng−êi b¶n xø. V× tæ chøc kh«ng chÆt chÏ, nhiÒu mËt th¸m ®· chui vμo ®−îc, dÉn ®Õn viÖc n¨m 1929 phÇn lín ®¶ng viªn bÞ b¾t. ThÕ lμ çc l·nh tô cña ®¶ng nμy tuyªn bè: "§¸nh còng chÕt, kh«ng ®¸nh còng chÕt, ph¶i quyÕt mét phen sèng m¸i!". Vμo ®Çu n¨m 1930 hä lμm b¹o ®éng ë Yªn B¸i (B¾c Kú). Tuy cã nhiÒu binh lÝnh b¶n xø tù nguyÖn tham gia, nh−ng v× tæ chøc vμ l·nh ®¹o kh«ng tèt, cuéc b¹o ®éng ®· nhanh chãng thÊt b¹i, rÊt nhiÒu ng−êi bÞ hy sinh. Mét sè l·nh tô thø yÕu ch¹y sang V©n Nam, tiÕn hμnh c«ng t¸c tæ chøc b»ng çch khñng bè vμ c−ìng Ðp. Hä mang sóng lôc vμ dao g¨m ®Õn nhμ ViÖt kiÒu råi hái: "Anh cã ®ång ý gia nhËp ®¶ng cña chóng t«i hay kh«ng?". BÞ do¹ dÉm nh− vËy, kh«ng Ýt ng−êi ViÖt sèng ë V©n Nam ®· trë thμnh ®¶ng viªn Quèc d©n ®¶ng. (NhiÖm vô cña ®¶ng viªn lμ ®ãng ®¶ng phÝ, v©ng lêi çc l·nh tô). Do ®ã, cã mét thêi kú, thÕ lùc cña hä ë V©n Nam rÊt lín. VÝ dô, trong toa tμu trªn tuyÕn xe löa V©n Nam - ViÖt Nam, hä cã hßm th− riªng cña m×nh. Mét

lÇn, l·nh sù Ph¸p bÝ mËt b¾t cãc mét ®¶ng viªn, dïng xe riªng ®−a vÒ B¾c Kú. Quèc d©n ®¶ng cö ngay mét chiÕc xe ®i c−íp l¹i ®¶ng viªn ®ã. Nh−ng v× çc l·nh tô ®¶ng nμy cã th¸i ®é ngang ng−îc qu¸ ®¸ng ®èi víi ViÖt kiÒu nh− chöi m¾ng, chÐm ®Çu, nªn ai còng ch¸n ghÐt. L¹i v× chuyÖn hä giÕt mét tªn mËt th¸m råi chÆt ®Çu nÐm tr−íc l·nh sù qu¸n Ph¸p, nªn ChÝnh phñ Ph¸p lîi dông vÊn ®Ò nμy can thiÖp víi ChÝnh phñ V©n Nam. ChÝnh phñ V©n Nam ®· trôc xuÊt çc l·nh tô Quèc d©n ®¶ng. Tõ ®ã, ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng hoμn toμn tan r·. GÇn ®©y, cã vμi ba ng−êi (trong ®ã cã mét ng−êi nghi lμ tay sai Ph¸p kiªm H¸n gian, v× h¾n kh«ng cã nghÒ nghiÖp g× mμ sinh ho¹t rÊt sang träng) lîi dông t×nh h×nh Hoa - ViÖt, ®Ò nghÞ víi tØnh ®¶ng bé C«n Minh gióp ®ì söa ch÷a vμ c«ng bè mét "Tuyªn ng«n vÒ thêi cuéc" (Tuyªn ng«n xem sau), cho ph©n ph¸t truyÒn ®¬n "KÝnh ço ViÖt kiÒu" b»ng tiÕng ViÖt. Hai tμi liÖu trªn ®©y võa xuÊt hiÖn th× bÞ çc ®¶ng viªn cò ph¶n ®èi m¹nh mÏ. Cã mÊy ng−êi t×m ®Õn çc ®ång chÝ cña chóng t«i, ®Ò nghÞ gióp ®ì viÕt mét Tuyªn ng«n ph¶n ®èi b¶n Tuyªn ng«n trªn. D- §¶ng Céng s¶n: N¨m 1924, mét vμi thanh niªn ViÖt Nam häc ë tr−êng qu©n sù Hoμng Phè vμ mét sè thanh niªn ViÖt Nam sèng ë Qu¶ng Ch©u tæ chøc ra "T©m t©m ®¶ng" víi ý nghÜa "T©m t©m t−¬ng Ên" 46F

1). Hμnh ®éng ®Çu tiªn còng lμ hμnh ®éng cuèi cïng cña hä lμ vô næ bom m−u s¸t Toμn quyÒn §«ng D−¬ng khi y ®Õn th¨m Sa D�Ön47F2

). Ýt l©u sau, ®oμn thÓ nμy c¶i tæ thμnh "ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi" 48F

3). Lóc nμy, nhê sù gióp ®ì cña §¶ng Céng s¶n Trung Quèc vμ çc ®ång chÝ Nga ë Qu¶ng Ch©u, "Héi Thanh niªn" ho¹t ®éng rÊt s«i næi. NhiÒu ®oμn viªn tiªn tiÕn ®· tham gia §¶ng Céng s¶n Trung Quèc. §ång thêi tæ chøc nhiÒu líp

___________ 1) "T©m t©m t-¬ng Ên", thµnh ng÷, cã nghÜa ý hîp t©m ®Çu. 2) T« giíi Ph¸p ë Qu¶ng Ch©u, Trung Quèc. 3) Trong nguyªn b¶n viÕt: "An Nam çch m¹ng thanh niªn ®oµn".


huÊn luyÖn, cö ng−êi vÒ n−íc t×m thanh niªn ®−a sang häc. Häc xong, ®−a vÒ n−íc c«ng t¸c. Lóc nμy, c¶ «ng T−ëng49F4

), «ng Tèng50F5

), «ng B¹��51F

6

) còng cã sù gióp ®ì. Nh÷ng häc viªn kh«ng vÒ n−íc ®−îc, th× ®−a vμo häc ë Tr−êng qu©n sù Hoμng Phè. Tõ ®ã, toμn §«ng D−¬ng, nhÊt lμ ë ba kú Nam, Trung, B¾c ®Òu cã tæ chøc vμ ho¹t ®éng cña "Héi Thanh niªn". N¨m 1927, Qu¶ng Ch©u cã chÝnh biÕn, Lý TÕ Th©m muèn t×m t«i, nh−ng t«i ®· ®i råi. Sè häc sinh ViÖt Nam ë Tr−êng qu©n sù Hoμng Phè bÞ b¾t giam mét n¨m, sau khi ®−îc tha hä ®Òu ch¹y sang phÝa Hång qu©n. ë ViÖt Nam, "Héi Thanh niªn" vÉn tiÕp tôc ph¸t triÓn. N¨m 1929, t¹i H−¬ng C¶ng, hä häp §¹i héi ®¹i biÓu toμn quèc lÇn ®Çu tiªn vμ còng lμ lÇn cuèi cïng. Trong §¹i héi, çc ®¹i biÓu B¾c Kú ®Ò nghÞ thμnh lËp §¶ng Céng s¶n, nh−ng kh«ng ®−îc th«ng qua. Hä bÌn rót khái héi nghÞ, vÒ n−íc tæ chøc "§«ng D−¬ng Céng s¶n ®¶ng". MÊy th¸ng sau, "Héi Thanh niªn" Nam Kú còng tæ chøc ra "An Nam Céng s¶n ®¶ng". §øng gi÷a hai "®¶ng", "Héi Thanh niªn" Trung Kú vμ çnh t¶ cña T©n ViÖt kh«ng biÕt ®i ®©u, theo ®©u, bÌn tæ chøc ra "Céng s¶n liªn ®oμn". Do ®ã, cïng mét lóc trong mét n−íc cã ba "§¶ng Céng s¶n" kh«ng thèng nhÊt ®−îc víi nhau. Cuèi n¨m 1929, t«i ®Õn H−¬ng C¶ng, triÖu tËp mét héi nghÞ. KÕt qu¶ ®· thèng nhÊt ®−îc ba "®¶ng" thμnh ViÖt Nam Céng s¶n ®¶ng, sau ®æi tªn thμnh "§«ng D−¬ng" Céng s¶n ®¶ng. V× lóc nμy ng−êi Ph¸p r¸o riÕt thi hμnh chÝnh s¸ch v¬ vÐt thuéc ®Þa ®Ó phôc h−ng n−íc Ph¸p nªn nh©n d©n ViÖt Nam bÞ bãc lét rÊt nÆng nÒ, l¹i v× çc ®ång chÝ chóng ta rÊt h¨ng h¸i vμ cè g¾ng, nªn ®· tæ chøc ®−îc rÊt nhanh, rÊt tèt c«ng nh©n, n«ng d©n vμ häc sinh. ë ViÖt Nam, sau cuéc b¹o ®éng cña Quèc d©n ®¶ng, ChÝnh phñ Ph¸p ®· thi hμnh triÖt ®Ó chÝnh s¸ch khñng bè tr¾ng, nh−ng cμng khñng bè th× quÇn chóng ®Êu tranh

___________ 4) T-ëng Giíi Th¹ch. 5) Tèng Tö V¨n. 6) B¹ch Sïng Hy.

cμng dòng c¶m. Tõ 1-5-1930, phong trμo b·i c«ng, b·i kho¸, b·i thÞ, chèng thuÕ lan réng kh¾p c¶ n−íc; ®Õn th¸ng 9, n«ng d©n Trung Kú ®· thμnh lËp X«viÕt trong mét sè huyÖn, nhÊt lμ ë 2 tØnh NghÖ An, Hμ TÜnh. Hä thùc hiÖn çc chÕ ®é nh− chia ruéng ®Êt, nam n÷ b×nh quyÒn, phæ th«ng ®Çu phiÕu, v.v.. ChÝnh quyÒn cña ng−êi Ph¸p lóc nμy kh«ng cßn tån t¹i ë nhiÒu th«n x· n÷a. ChÝnh phñ Ph¸p buéc ph¶i dïng tμu bay, sóng m¸y, "lÝnh lª d−¬ng" giÕt s¹ch, ®èt s¹ch khu X«viÕt. C¶ n−íc ch×m ngËp trong khñng bè tr¾ng. §¶ng viªn vμ nh÷ng phÇn tö tÝch cùc trong quÇn chóng, g¸i trai giμ trÎ bÞ tμn s¸t kÓ tíi hμng ngμn ng−êi, m−êi s¸u ngμn ng−êi bÞ l−u ®μy sang Guyan (ch©u Mü) vμ çc hoang ®¶o kh¸c. Sau th¸ng 5-1931, phong trμo çch m¹ng tiÕp tôc bÞ ®μn ¸p. Sau n¨m 1933, §¶ng dÇn dÇn kh«i phôc l¹i ®−îc tæ chøc. N¨m 1936, sau khi MÆt trËn nh©n d©n Ph¸p giμnh ®−îc th¾ng lîi, mét sè c¶i çch tiÕn bé ®· ®−îc thùc hiÖn ë §«ng D−¬ng. Ch¼ng h¹n, chÊm døt khñng bè tr¾ng, nhiÒu tï chÝnh trÞ ®−îc tha. MÆc dÇu vÉn trong t×nh tr¹ng bÝ mËt hoμn toμn, nh−ng c«ng t¸c cña §¶ng cã phÇn dÔ dμng h¬n. Sau §¹i héi lÇn thø VII cña Quèc tÕ Céng s¶n, §¶ng thi hμnh chÝnh s¸ch MÆt trËn thèng nhÊt, b¾t ®Çu tæ chøc "MÆt trËn d©n chñ §«ng D−¬ng". TÊt c¶ nh÷ng ng−êi §«ng D−¬ng cã khuynh h−íng d©n chñ, chi bé B¾c Kú cña §¶ng X· héi Ph¸p, v.v. ®Òu tham gia. C«ng nh©n, n«ng d©n tuy ch−a ®−îc tù do tæ chøc c«ng héi, n«ng héi, song çc tæ chøc quÇn chóng nh− Hîp t¸c x·, Héi ¸i h÷u, Héi t−¬ng tÕ, v.v. còng nhanh chãng lÇn l−ît thμnh lËp ë B¾c Kú vμ Nam Kú. §¶ng tuy bÝ mËt, song b¸o chÝ cña §¶ng lîi dông nh÷ng danh nghÜa kh¸c nhau ®· c«ng khai xuÊt b¶n. Sau n¨m 1938, ë Nam Kú vμ B¾c Kú, b¸o §¶ng hoμn toμn c«ng khai vμ nhanh chãng trë thμnh nh÷ng tê b¸o cã ¶nh h−ëng réng lín. ë ®©y, chóng t«i cÇn nªu ra mét ®Æc ®iÓm rÊt lý thó cña §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam mμ e r»ng nhiÒu ®¶ng anh em trªn thÕ giíi kh«ng cã: §¶ng cã hai lo¹i ®¶ng viªn, ®¶ng viªn bÝ mËt vμ ®¶ng viªn c«ng khai. Nh÷ng ®ång chÝ tr−íc ®©y bÞ b¾t, bÞ tï ®Çy, ®−îc tha sau n¨m 1936, lμ nh÷ng ®¶ng viªn c«ng khai. Çc ®ång chÝ nμy c«ng khai ho¹t ®éng, nh− phô tr¸ch b¸o chÝ cña §¶ng, tham gia çc phong trμo quÇn chóng víi danh nghÜa


§¶ng, lÊy danh nghÜa céng s¶n øng cö vμo çc héi ®ång d©n biÓu kú, tØnh. Cã ng−êi nh©n danh chi bé §«ng D−¬ng cña §¶ng X· héi Ph¸p ®Ó thùc hiÖn çc chÝnh s¸ch cña chóng t«i. Do ®ã, kh«ng chØ trong quÇn chóng c«ng n«ng, mμ trong nh©n d©n nãi chung, ¶nh h−ëng cña §¶ng t−¬ng ®èi lín. VÝ dô, çc vÞ d©n biÓu trong "ViÖn d©n biÓu" Trung Kú vèn lμ n¬i thÕ lùc phong kiÕn m¹nh nhÊt, còng ®Òu cã sù gÇn gòi víi chóng t«i. Tõ n¨m 1937 ®Õn th¸ng 9-1939, nh÷ng cuéc thÞ uy cña n«ng d©n, b·i c«ng cña c«ng nh©n do §¶ng l·nh ®¹o hÇu nh− diÔn ra liªn tôc. E. §¶ng b¶o hoμng: ë B¾c Kú cã mét ®¶ng tªn lμ §¶ng b¶o hoμng. Hä cã mét tê b¸o riªng. Mét sè quan l¹i dùa vμo thÕ lùc cña nhμ vua ®Ó ho¹t ®éng. Hä kh«ng cã ¶nh h−ëng g×. Tr¸i l¹i, d©n chóng nãi chung rÊt coi th−êng hä. G. Ph¸i têrètxkÝt: V× quan hÖ ç nh©n: ng−êi l·nh ®¹o cña ph¸i nμy tªn lμ T¹ Thu Th©u lμ mét trÝ thøc l−u häc t¹i Ph¸p, v¨n ch−¬ng rÊt bãng bÈy, cã tμi ¨n nãi, l¹i lμ mét kÎ ®¹o ®øc gi¶, nguþ qu©n tö, cho nªn thanh niªn vμ c«ng nh©n ë Sμi Gßn chÞu ¶nh h−ëng cña ph¸i nμy rÊt nÆng. Song, trong n«ng th«n Nam Kú vμ ë çc ®Þa ph−¬ng kh¸c, hä kh«ng cã thÕ lùc. Tãm l¹i, chóng t«i cã thÓ nãi r»ng, ë §«ng D−¬ng chØ cã §¶ng Céng s¶n lμ mét chÝnh ®¶ng ch©n chÝnh, cã tÝnh chÊt toμn quèc vμ cã quÇn chóng. Muèn biÕt t×nh h×nh ViÖt Nam nh− thÕ nμo tõ sau khi bïng næ cuéc ChiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø hai, xin xem phÇn ph©n gi¶i d−íi ®©y:

T×NH H×NH VIÖT NAM SAU KHI CHIÕN TRANH CH¢U ¢U BïNG Næ

1. VÒ chÝnh trÞ. ChÝnh phñ Ph¸p gi¶i t¸n tÊt c¶ çc ®oμn thÓ quÇn chóng ë ViÖt Nam nh− Hîp t¸c x·, Héi ¸i h÷u, Héi t−¬ng tÕ, v.v.; ®ãng cöa çc b¸o chÝ t−¬ng ®èi tiÕn bé; b¾t bí giam cÇm nhiÒu phÇn tö tiªn tiÕn, nhÊt lμ thanh niªn; tiÕp tôc tiÕn hμnh khñng bè tr¾ng.

2. VÒ kinh tÕ. Gia t¨ng møc thuÕ cò, ®Æt ra nhiÒu lo¹i thuÕ míi, gi¸ c¶ sinh ho¹t t¨ng vät. Ngoμi thuÕ m¸ nÆng nÒ, t¨ng c−êng v¬ vÐt tμi nguyªn vμ çc h×nh thøc c−íp ®o¹t kh¸c, khiÕn d©n chóng hÕt ®−êng sèng, lßng d©n s«i sôc c¨m hên. 3. VÒ qu©n sù. PhÇn lín trai tr¸ng, tõ m−êi s¸u ®Õn n¨m m−¬i l¨m tuæi ®Òu bÞ l«i vμo lÝnh, ®−a sang CËn §«ng vμ Ph¸p. Cã ®Þa ph−¬ng, bèn phÇn m−êi bÞ b¾t ®i. §· ph¶i xuÊt tiÒn, l¹i ph¶i xuÊt ng−êi, cho nªn d©n chóng ngμy cμng bÊt b×nh. 4. VÒ x· héi. ë ViÖt Nam vèn ch¼ng cã çi g× gäi lμ b¶o hiÓm x· héi. Tõ khi bïng næ chiÕn tranh ch©u ¢u, thêi gian lμm viÖc bÞ kÐo dμi, l−¬ng bÞ gi¶m, søc mua gi¶m sót. L¹i thªm t×nh tr¹ng bÊt kÓ lμ c«ng nh©n hay viªn chøc, ®éng ch¹m ®Õn ChÝnh phñ Ph¸p lμ bÞ xÐt xö theo qu©n luËt. Sèng d−íi sù ¸p bøc bãc lét tμn khèc nh− vËy, dï lμ sÜ n«ng c«ng th−¬ng, ai còng c¨m thï ¸ch thèng trÞ cña ng−êi Ph¸p, ai còng cã t©m lý "tao víi mμy cïng chÕt". Thªm n÷a, ng−êi Ph¸p nμo më miÖng còng nãi n−íc Ph¸p hïng m¹nh thÕ nμy thÕ nä, qu©n Ph¸p anh dòng thÕ nμy thÕ nä, Ph¸p sÏ th¾ng lîi thÕ nμy thÕ nä, nªn tõ ngμy n−íc Ph¸p buéc ph¶i ®Çu hμng §øc th× uy tÝn cña ng−êi Ph¸p ®· bay lªn qu¸ chÝn tÇng m©y, cßn ng−êi ViÖt Nam trong lßng kh«ng ai lμ kh«ng mõng rì. Kh«ng hiÕm ng−êi muèn lîi dông c¬ héi nμy ®¸nh ®æ ¸ch thèng trÞ cña ng−êi Ph¸p. ChØ v× kh«ng cã ng−êi tæ chøc vμ l·nh ®¹o hä. V× sao §¶ng Céng s¶n kh«ng tæ chøc vμ l·nh ®¹o hä? V× t¸m chÝn phÇn m−êi sè çn bé cò ®· bÞ b¾t. Çn bé míi th× cßn thiÕu kinh nghiÖm vμ ch−a ®ñ lùc l−îng. Ngoμi ra, cßn mét vÊn ®Ò n÷a muèn kªu gäi toμn d©n ®øng lªn ph¶i cã ng−êi ®ñ uy tÝn danh väng, nãi ®−îc lμm ®−îc ®i tiªn phong th× míi cã kÕt qu¶.

T×NH H×NH SAU KHI PH¸P §ÇU HμNG §øC

T×nh h×nh hiÖn nay phøc t¹p h¬n nhiÒu! ViÖt Nam lμ ViÖt Nam cña ai ®©y? §øc - víi t− çch lμ n−íc chiÕn th¾ng, ®−¬ng nhiªn sÏ coi ViÖt Nam lμ ViÖt Nam cña n−íc §øc.


Anh - v× nã thu nhËn "Uû héi quèc gia Ph¸p" 52F

1), nªn còng cho r»ng ViÖt Nam cã kh¶ n¨ng trë thμnh ViÖt Nam cña n−íc Anh. Trung tuÇn th¸ng 6, h¶i qu©n Anh ®· dù ®Þnh lμm mét cuéc "diÔu hμnh thÞ uy vui vÎ" víi Ph¸p ë Sμi Gßn. Nghe nãi sau nμy kh«ng diÔu hμnh n÷a. Mü - v× vÊn ®Ò PhilÝppin, Mü tá ra ghen ¨n tr−íc viÖc NhËt chiÕm ViÖt Nam. GÇn ®©y, hä th−êng nãi ®Õn "chñ nghÜa M«nr«", viÖc nhßm ngã Th¸i B×nh D−¬ng lμ b−íc më ®Çu cña Mü. Trung Quèc - cã ng−êi chñ tr−¬ng: phÝa Ph¸p kh«ng thÓ b¶o vÖ ®−îc ViÖt Nam, Trung Quèc nªn xuÊt binh thay Ph¸p b¶o vÖ ViÖt Nam ®Ó chèng NhËt. NhËt B¶n - hiÖn ®ang m−u toan nhanh chãng chiÕm ViÖt Nam. Nã ®· hoμn thμnh b−íc thø nhÊt: mét mÆt chiÕm TrÊn Nam Quan, tõ cø ®iÓm nμy, néi trong ba tiÕng ®ång hå, qu©n NhËt ®· cã thÓ tíi ®−îc Hμ Néi. Mét mÆt, ph¸i h¹m ®éi tuÇn phßng vÞnh §«ng §iÒu, s½n sμng ®æ bé lªn H¶i Phßng dÔ nh− trë bμn tay. MÆt kh¸c, dïng h¶i lôc kh«ng qu©n uy hiÕp çc thμnh phè, çc ga xe löa quan träng ë B¾c Kú, thùc hiÖn viÖc phong to¶ Trung Quèc, ®ång thêi gi¸m s¸t hμnh ®éng cña ChÝnh phñ Ph¸p vμ ng−êi ViÖt Nam. Nghe nãi, Bé lôc qu©n NhËt B¶n ®Ò nghÞ dïng vò lùc ®Ó nhanh chãng chiÕm lÊy ViÖt Nam. ChÝnh phñ Ph¸p ë §«ng D−¬ng tuy tuyªn bè kh«ng thõa nhËn ChÝnh phñ Pªtanh, phôc tïng "Uû héi quèc gia Ph¸p" ë Lu©n §«n vμ kh¸ng chiÕn ®Õn cïng. Nh−ng ®èi víi NhËt B¶n th× r¨m r¾p nghe theo. VÝ dô: Hä ngoan ngo·n chÊp hμnh viÖc phong to¶ Trung Quèc. (Cã mét ng−êi tõ Hμ KhÈu sang Lμo Cai, mua mét c©n bét mú. Lóc trë vÒ, lÝnh Ph¸p nãi víi anh ta: "Mμy ph¶i ¨n hÕt bét mú råi h·y ®i. NÕu mμy mang bét mú sang qua cÇu, tao sÏ b¾n chÕt mμy!". Hä göi quμ uý l¹o qu©n NhËt ®ãng ë TrÊn Nam Quan. Kh«ng nh÷ng cho phÐp m¸y bay NhËt ®−îc quyÒn lªn xuèng s©n bay Hμ Néi mμ cßn ®ång ý cho NhËt ®−îc sö dông m¸y bay cña Ph¸p,

___________ 1) Sau nµy ®æi thµnh "Uû héi gi¶i phãng quèc gia Ph¸p", råi "ChÝnh phñ l©m thêi Céng hoµ Ph¸p".

v.v.. Cßn ®èi víi ng−êi ViÖt Nam, ChÝnh phñ Ph¸p tiÕp tôc thi hμnh chÝnh s¸ch khñng bè tr¾ng. ý ®Þnh cña ChÝnh phñ Ph¸p lμ: NÕu ph¶i giao ViÖt Nam cho §øc hoÆc ph¶i tr¶ l¹i cho ng−êi ViÖt Nam th× chi b»ng d©ng ViÖt Nam cho NhËt B¶n tèt h¬n. Cßn ng−êi ViÖt Nam ®èi víi NhËt th× thÕ nμo? V× hä ®· qu¸ c¨m ghÐt ng−êi Ph¸p, l¹i v× kh«ng ®−îc nghe, ®−îc biÕt nh÷ng téi ¸c h·m hiÕp, tμn s¸t cña ng−êi NhËt ë Trung Quèc, nªn hä nghÜ r»ng nÕu kh«ng ®−îc tù do ®éc lËp, bän quû vμng cã ®Õn còng cßn h¬n quû Ph¸p. Còng cã ng−êi nghÜ r»ng: Chóng ta nªn lîi dông c¬ héi rèi ren nμy mμ dÊn lªn, thμnh b¹i ra sao, ch−a cÇn tÝnh tíi.

§éNG C¥ HμNH §éNG CñA CHóNG T¤I

1. C¬ së cña chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p ®· tan r·. Chóng kh«ng cßn lùc l−îng gi¶i quyÕt c«ng viÖc cña ViÖt Nam. §øc, ý tuy cho phÐp Ph¸p gi÷ l¹i lùc l−îng h¶i qu©n ®Ó b¶o vÖ thuéc ®Þa cña nã, nh−ng xung ®ét cña h¶i qu©n Anh, Ph¸p khiÕn h¶i qu©n Ph¸p kh«ng thÓ ho¹t ®éng t¹i ViÔn §«ng. Huèng hå, tμn qu©n sau ®¹i b¹i, vÒ tinh thÇn còng nh− vÒ vËt chÊt, ®Òu kh«ng ®¸ng kÓ. 2. §øc hiÖn nay ®ang dèc toμn lùc ra ®Ó ®èi phã víi Anh - Mü vμ gi¶i quyÕt vÊn ®Ò Ph¸p, Hμ Lan, v.v. ch−a thÓ quan t©m nhiÒu tíi çc thuéc ®Þa t−¬ng lai. 3. NhËt tuy hung h¨ng, nh−ng ®¹i bé phËn thùc lùc cña nã ®· bÞ kiÒm chÕ do cuéc kh¸ng chiÕn cña Trung Quèc, còng kh«ng thÓ dèc toμn lùc ra ®Ó chinh phôc ViÖt Nam. 4. Lùc l−îng vò trang cña Ph¸p ë ViÖt Nam, phÇn lín lμ binh lÝnh ng−êi ViÖt. Binh lÝnh ng−êi ViÖt vèn cã truyÒn thèng çch m¹ng. Vô b¹o ®éng ë Hμ Néi, cuéc khëi nghÜa ë Yªn B¸i lμ nh÷ng vÝ dô. NÕu chóng ta biÕt khÐo lÐo kªu gäi, th× hä - Ýt nhÊt lμ mét bé phËn- cã kh¶ n¨ng quay sóng chèng l¹i Ph¸p (hoÆc chèng l¹i NhËt). 5. Lùc l−îng cña chóng t«i hiÖn nay tuy ch−a thÓ tÝnh to¸n ®−îc, nh−ng qu©n ®ång minh hiÖn cã cña chóng t«i rÊt


m¹nh. Ngoμi Liªn X«, phÝa t©y cã Ên §é, phÝa ®«ng cã khu gi¶i phãng réng lín cña Trung Hoa. 6. Nh©n d©n ViÖt Nam tuy hiÖn nay ch−a ®−îc tæ chøc, nh−ng ai còng ch¸n ghÐt cuéc ®êi n« lÖ, ai còng mong muèn ®éc lËp, tù do, vμ ®ang trong t− thÕ mét ng−êi lªn tiÕng v¹n ng−êi ñng hé. Tãm l¹i, nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cho phÐp chóng t«i cã hy väng thμnh c«ng. Song, lùc l−îng chñ quan - lùc l−îng cña §¶ng cßn qu¸ yÕu. Nh− trªn ®· nãi, mét ®¶ng míi m−êi tuæi l¹i tr¶i qua hai lÇn khñng bè lín, sè çn bé cã kinh nghiÖm ®Êu tranh hiÖn cßn ®ang rªn xiÕt trong tï ngôc, khiÕn ®¶ng viªn vμ quÇn chóng nh− "r¾n kh«ng ®Çu", kh«ng thÓ tËn dông c¬ héi tèt "ngh×n n¨m cã mét". Chóng t«i liÖu cã kh¶ n¨ng lμm thay ®æi hoμn c¶nh ®ã, kh¾c phôc khã kh¨n ®ã, gióp §¶ng hoμn thμnh sø m¹ng lÞch sö cña nã hay kh«ng? Cã. Chóng t«i nhÊt ®Þnh kh«ng thÓ tõ trong ®¸nh ra, chóng t«i chØ cã çch tõ ngoμi ®¸nh vμo. NÕu chóng t«i cã ®−îc: (1) Tù do hμnh ®éng ë biªn giíi. (2) Mét Ýt sóng ®¹n. (3) Mét chót kinh phÝ. (4) Vμi vÞ cè vÊn, th× chóng t«i nhÊt ®Þnh cã thÓ lËp ra vμ ph¸t triÓn mét c¨n cø ®Þa chèng Ph¸p, chèng NhËt - ®ã lμ hy väng thÊp nhÊt. NÕu chóng t«i cã thÓ më réng MÆt trËn thèng nhÊt çc d©n téc bÞ ¸p bøc, cã thÓ lîi dông m©u thuÉn gi÷a çc n−íc ®Õ quèc th× tiÒn ®å t−¬i s¸ng lμ cã thÓ nh×n thÊy ®−îc. T«i rÊt hy väng çc ®ång chÝ gióp t«i nhanh chãng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nμy.

12-7-40

Bót tÝch ch÷ H¸n, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

"¤¤NG-TR¤I-CO-MAT"

§ã lμ mét c©u nãi cña ViÖt Nam, nghÜa cña nã lμ "«ng trêi cã m¾t". Tõ khi n−íc Ph¸p thÊt b¹i th¶m h¹i vμ ph¶i ®Çu hμng, c©u nãi ®ã rÊt thÞnh hμnh ë ViÖt Nam. Ký gi¶ lóc ®Çu kh«ng râ lý do t¹i sao, sau ®−îc mét ng−êi b¹n ViÖt Nam gi¶i thÝch r»ng: Håi thÕ kû XIX, ng−êi Ph¸p ph¶i mÊt 20 n¨�53F

1

) - tõ 1862 ®Õn 1883 - míi chinh phôc næi ViÖt Nam, vËy mμ nay, ch−a ®−îc vμi th¸ng, n−íc Ph¸p hoμn toμn ®· bÞ n−íc §øc chinh phôc! Tr−íc kia, ®Õ quèc Ph¸p chiÕm c¶ mét khu vùc réng 12 triÖu c©y sè vu«ng, cai trÞ 60 triÖu d©n thuéc ®Þa, vËy mμ nay, ba phÇn n¨m n−íc Ph¸p bÞ ng−êi ta chiÕm ®ãng, 28 triÖu ng−êi Ph¸p ho¸ thμnh d©n mÊt n−íc, 14 v¹n ng−êi chÕt trËn, h¬n 20 v¹n ng−êi bÞ th−¬ng, 25 v¹n ng−êi ch¹y ra n−íc ngoμi, 2 triÖu ng−êi bÞ b¾t lμm tï binh trë thμnh n« lÖ cho qu©n §øc! Tr−íc kia, ®Õ quèc Ph¸p bãc lét v¬ vÐt tËn x−¬ng tuû d©n ViÖt Nam vμ d©n çc xø thuéc ®Þa, vËy mμ nay, n−íc Ph¸p mçi ngμy ph¶i cung phông cho qu©n §øc 400 triÖu phr¨ng, ph¶i nép 58% bét mú, çc nguyªn liÖu kh¸c còng bÞ v¬ vÐt mang ®i s¹ch, ®Õn nçi chÝn phÇn m−êi d©n vïng Pari thÊt nghiÖp, d©n chóng c¶ n−íc ph¶i chÞu ®ãi rÐt. TÊt c¶, tÊt c¶ nh÷ng chuyÖn Êy ch¼ng ph¶i lμ "«ng trêi cã m¾t", ®ang tr¶ thï cho çc d©n téc nhá yÕu chóng ta ®ã sao? L¹i n÷a, ng−êi Ph¸p ®Òu gäi tÊt c¶ nh÷ng çi g× lμ kh«ng hîp lý, lμ kÖch cìm b»ng tõ Chinoiserie, tøc lμ "kiÓu Tμu", nay Ph¸p chÞu quú gèi ®Çu hμng, cßn Trung Quèc th× anh dòng kh¸ng chiÕn ®· h¬n ba n¨m vμ cμng ®¸nh cμng m¹nh, vËy tõ nay, phμm tÊt c¶ nh÷ng g× lμ nhu nh−îc, lμ ®ín hÌn, chóng ta còng cã thÓ gäi

___________ 1) §óng ra lμ 21 n¨m (B.T).


®ã lμ "kiÓu Ph¸p" ®−îc råi! ¢u ®ã còng lμ "«ng trêi cã m¾t"... ¤ng b¹n t«i vui vÎ kÕt luËn: "NÕu hai d©n téc Trung Quèc vμ ViÖt Nam cã thÓ s¸t çnh chÆt chÏ víi nhau, ®¸ cho ®Õ quèc ®ang ¸p bøc chóng ta cót ®i, thÕ th× «ng trêi ch¼ng nh÷ng cã m¾t mμ cßn cã c¶ ch©n n÷a!".

B×NH S¥N

Cøu vong nhËt b¸o (Trung Quèc), ngμy 15-11-1940.

CHó ÕCH Vμ CON Bß

Mét chó Õch nh×n thÊy mét con bß, trong bông rÊt thÌm ®−îc to nh− bß, bÌn cè ®em hÕt søc b×nh sinh ra ph×nh ng−êi râ to ®Ó mong ®−îc nh− bß. V× cè søc qu¸, çi th©n bÐ tÝ cña Õch ta ®· bÞ næ tung vμ chμng Õch kh«ng biÕt l−îng søc m×nh còng « h« toi m¹ng. §ã lμ c©u chuyÖn ngô ng«n cña Ph¸p. Nh÷ng ng−êi nh− kiÓu chó Õch kia trªn thÕ giíi nμy qu¶ kh«ng Ýt. Mótx«lini ®¸nh Hy L¹p, dÉm ph¶i ®inh, lμ mét vÝ dô. ThÊy qu©n N��54F

1

) mét ngμy nuèt tr«i ®−îc c¶ §an M¹ch vμ Lôc X©m B¶�55F

2

), hai tuÇn lÊy ®−îc Hμ Lan vμ BØ, 18 ngμy chiÕm ®−îc Ba Lan, mét th¸ng chinh phôc ®−îc n−íc Ph¸p, "H¾c y" tÓ t−íng kh«ng cÇm næi sù thÌm thuång nh÷ng "cao c«ng vÜ tÝch" cña HÝtle. ThÕ lμ y còng ®em hÕt søc b×nh sinh ra lμm "chiÕn tranh chíp nho¸ng, hßng nuèt chöng n−íc Hy L¹p, ®Æng ra oai víi hä HÝt. Kh«ng ngê qu©n ý xói quÈy to, kÓ tõ khi khai chiÕn, nhiÒu phen bÞ thÊt b¹i, thËm chÝ cã n¬i thua "m¶nh gi¸p kh«ng cßn". ¶o t−ëng th¾ng lîi cña hä Mót còng vì toang nh− chó Õch kia. ¤ng anh HÝtle cña y ch¾c h¼n còng chöi thÇm: "Çi th»ng v« tÝch sù! Mμy chØ lμm t¨ng nhuÖ khÝ cña kÎ thï, mÊt c¶ oai phong phe trôc! Poucos Madona!"56F

3). B×NH S¥N

Cøu vong nhËt b¸o (Trung Quèc), ngμy 24-11-1940, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

___________ 1) ChØ qu©n ph¸t xÝt §øc. 2) Lucxembua. 3) "L¹y §øc Th¸nh MÉu".


TRß §ïA DAI CñA RUD¥VEN TI£N SINH

N¨m 1760 (?), n−íc Mü mét m×nh ®¬n ®éc chèng l¹i ng−êi Anh. §Ó kÐo çi ®u«i con s− tö Gr¨ng Br¬tanh¬ 57F

1), hoμng ®Õ Ph¸p ph¸i t−íng La P��Ðt58F2

) thèng lÜnh lÝnh "t×nh nguyÖn", ®¹p sãng c−ìi giã, v−ît trïng d−¬ng, ®Õn T©n ThÕ giíi ®Ó gióp ng−êi Mü ®¸nh ng−êi Anh. Trong ChiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø nhÊt, çc nhμ t− bæn Mü cho Anh, Ph¸p vμ çc n−íc ®ång minh kh¸c vay kh¸ nhiÒu tiÒn. §¸nh nhau ®· h¬n hai n¨m, liªn qu©n vÉn ch−a n¾m ch¾c phÇn th¾ng. NÕu qu©n §øc th¾ng, çc nhμ t− bæn Mü ¾t lç vèn to. Cho nªn, ChÝnh phñ Mü bÌn cö t−íng P¬sinh (Pershing) 59F

3), chØ huy ®¹i ®éi binh m·, ®¹p sãng c−ìi giã, v−ît trïng d−¬ng, sang Cùu ThÕ giíi ®Ó gióp Anh, Ph¸p ®¸nh §øc. Ngμy ®Çu tiªn ®Æt ch©n lªn n−íc Ph¸p, viÖc ®Çu tiªn t−íng P¬sinh lμm lμ dÉn tÊt c¶ nh©n viªn trong ban tham m−u vμ cö qu©n ®éi ®Õn ®Æt vßng hoa tr−íc mé La PhayÐt. VÞ nguyªn so¸i Mü ®· ®äc tr−íc må vÞ t−íng Ph¸p mét bμi diÔn tõ cã thÓ nãi lμ tr¸ng liÖt nhÊt, hïng hån nhÊt vμ còng ng¾n gän nhÊt thÕ giíi. ¤ng ta nãi: "La Fayette - we are here!"60F

4). ChØ cã bèn ch÷, kh«ng nhiÒu h¬n còng kh«ng Ýt h¬n. VÎn vÑn cã mÊy ch÷

___________ 1) Tªn n−íc Anh, ®äc theo tiÕng Ph¸p (N.D). 2) La Fayette, quËn c«ng n−íc Ph¸p, tõ 1777 chØ huy qu©n ®éi Ph¸p tham gia cuéc chiÕn tranh giμnh ®éc lËp cña Mü. 3) John Joshep Pershing, t−íng Mü, chØ huy qu©n ®éi Mü tham gia trªn mÆt trËn Ph¸p n¨m 1918. 4) "La PhayÐt - Chóng t«i ®ang ë ®©y!".

mμ ý nghÜa thËt s©u xa. Cã thÓ hiÓu: "Chóng t«i ®Õn ®Ó lÊy ®øc tr¶ ®øc" - thùc ra lμ lÊy o¸n tr¶ "®øc" -, còng cã thÓ hiÓu: "ThÕ kû tr−íc, çc anh gióp chóng t«i ®¸nh ng−êi Anh, ®©u ph¶i v× "nh©n ®¹o c«ng lý" qu¸i g×, ch¼ng qua çc anh muèn lμm suy yÕu thÕ lùc cña Anh. Nay chóng t«i gióp çc anh ®¸nh ng−êi §øc, còng ®©u ph¶i v× "tù do d©n chñ", ch¼ng qua chóng t«i muèn thu håi nh÷ng mãn nî cña n−íc Mü. Dï sao, ¬n huÖ tr−íc kia cña çc anh, chóng t«i giê ®· tr¶ ®ñ, kh«ng bít mét chót xÝu. Nh÷ng mãn nî hiÖn nay cña phè U«n, sau chiÕn tranh, çc anh còng ph¶i hoμn tr¶ ®ñ sè". Hai m−¬i l¨m n¨m tr−íc, t−íng P¬sinh lμ tö thï cña ng−êi §øc, lμ ®ång sù trong th¾ng lîi cña t−íng Pªtanh. Nh©n tμi ngo¹i giao cña n−íc Mü ®©u ph¶i Ýt, vËy mμ Tæng thèng Rud¬ven cø kh¨ng kh¨ng cö mét «ng giμ ®· ngo¹i t¸m m−¬i sang lμm ®¹i sø ë Ph¸p, ch¾c kh«ng ngoμi dông ý chäc tøc ng−êi §øc vμ lμm bÏ mÆt Pªtanh. Ru tiªn sinh thËt ®óng lμ ch¬i trß ®ïa dai.

B×NH S¥N

(Lêi ng−êi biªn tËp: T−íng P¬sinh cuèi cïng lÊy lý do søc khoÎ ®· tõ chèi viÖc bæ nhiÖm cña Tæng thèng Ru).



HAI chÝnh phñ vÐcx©y

Ngμy 23-11, çc b¸o ®Òu ®−a tin ®iÖn cña Mü: ChÝnh phñ Visi s¾p rêi vÒ VÐcx©y. Tin nμy lμm ng−êi ta nghÜ ngay ®Õn lÞch sö « nhôc cña VÐcx©y. Håi thÕ kû XVIII, Lui 14 tù x−ng lμ "Vua mÆt trêi" bãp nÆn x−¬ng m¸u cña bao nhiªu d©n chóng Ph¸p, x©y lªn ë n¬i çch Pari chõng hai m−¬i dÆm mét cung ®iÖn to t¸t léng lÉy nhÊt thÕ giíi. Bän v−¬ng c«ng quý téc Ph¸p, "cha truyÒn con nèi" sèng ë ®ã nh÷ng ngμy cùc kú xa hoa d©m dËt. Mét h«m, bμ hoμng Lui 16 nghe t¶ h÷u than r»ng d©n Ph¸p ®ang ®ãi to. Bμ ta ng¹c nhiªn hái l¹i: "Sao hä kh«ng ¨n thÞt?!". ChuyÖn ví vÈn t¹m bít nãi, xin vμo c©u chuyÖn chÝnh. N¨m 1870, Ph¸p - §øc chiÕn tranh, Nap«lª«ng 3 ®¹i b¹i ë X¬®¨ng. Qu©n §øc liªn tiÕp tÊn c«ng, vua Phæ mét mÆt lªn ng«i hoμng ®Õ ë VÐcx©y, mét mÆt ®èc qu©n bao v©y Pari. D©n chóng Pari chñ tr−¬ng kh¸ng chiÕn ®Õn cïng, cßn Tæng thèng Ph¸p - nguyªn so¸i M¸c Mah«ng vμ Thñ t−íng cña «ng ta lμ Chie l¹i chñ tr−¬ng ®Çu hμng. Bëi vËy, hä ®· ph¸i qu©n ®éi ®i b¾t d©n chóng ph¶i giao nép vò khÝ. Qu©n ®éi ®−îc cö ®i lμm nhiÖm vô l¹i liªn hiÖp víi nh©n d©n. Tæng thèng vμ Thñ t−íng bÌn ®ang ®ªm trèn khái Pari, thμnh lËp chÝnh phñ míi, råi van xin qu©n §øc gióp chóng tμn s¸t nh©n d©n Pari. §ã lμ chÝnh phñ VÐcx©y thø nhÊt. Trong cuéc chiÕn tranh n¨m 1940, n−íc Ph¸p còng thÊt b¹i t¬i bêi. Qu©n §øc liªn tiÕp tÊn c«ng, chÝnh phñ chuyÓn ®i chuyÓn l¹i, cuèi cïng chuyÓn ®Õn Visi, n¬i chuyªn ch÷a trÞ bÖnh ngoμi da. Ph¶i sau mÊy lÇn L��61F

1

) khãc lãc xin xá, HÝtle míi cho phÐp hä dêi vÒ VÐcx©y, nh−ng chØ ®−îc lμm viÖc ë kh¸ch ___________ 1) Pierre Laval, luËt s-, Thñ t-íng ChÝnh phñ Visi (N.D).

s¹n Trªn¨ng chø kh«ng ®−îc dän vμo cung ®iÖn VÐcx©y. Çi nhôc vong quèc cã thÓ nãi ®Õn thÕ lμ cïng! Con ch¸u ®êi sau cã thÓ nghÜ r»ng, çch nhau 70 n¨m, lÞch sö n−íc Ph¸p ®· in lÇm mÊt mét trang. V× lÏ hai chÝnh phñ VÐcx©y gièng nhau nh− ®óc, cïng ®Î ra trong thÊt b¹i cña chiÕn tranh, ®Òu do nguyªn so¸i lμm Tæng thèng, ®Òu do luËt s− lμm Thñ t−íng, ®Òu lμ nh÷ng anh hïng b¸n n−íc! Ng−êi Ph¸p giái hμi h−íc, gÇn ®©y truyÒn nhau mét c©u ®èi r»ng: "Tæng thèng, hai tªn nguyªn so¸i, ®Òu ph−êng ¨n h¹i. Thñ t−íng, mét cÆp luËt s−, rÆt lò bá ®i".

B×NH S¥N



BÞA §ÆT

BÞa ®Æt lμ mét téi ¸c. Trung Quèc còng nh− nhiÒu n−íc ®Òu xö rÊt nÆng ®èi víi nh÷ng téi ph¹m "phao tin ®ån nh¶m". Êy vËy mμ, tõ khi ChiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø hai bïng næ ®Õn nay, thãi bÞa ®Æt ®· trë thμnh mét bé phËn quan träng trong chÝnh s¸ch ngo¹i giao cña mét sè n−íc, kh«ng nh÷ng c¸c phãng viªn thêi sù, c¸c chuyªn gia tuyªn truyÒn cña hä bÞa ®Æt, thËm chÝ c¶ nhμ cÇm quyÒn cña ®−êng ®−êng mét n−íc lín còng bÞa ®Æt. Vμi vÝ dô: Khi con ®−êng V©n Nam - MiÕn §iÖn bÞ cÊm vËn, nhμ cÇm quyÒn cña §¹i ®Õ quèc Anh tuyªn bè ë nghÞ viÖn: "BiÖn ph¸p nμy ®· ®−îc Liªn X« ®ång ý!". H«m sau, Th«ng tÊn x· TASS kiªn quyÕt phñ nhËn. Nh©n sÜ thÕ giíi míi biÕt lμ chuyÖn bÞa ®Æt. Qu©n §øc tiÕn vμo Rumani, ChÝnh phñ §øc tuyªn bè: "BiÖn ph¸p nμy ®· ®−îc Liªn X« ®ång ý!". H«m sau, Th«ng tÊn x· TASS kiªn quyÕt phñ nhËn. Nh©n sÜ thÕ giíi míi biÕt nhμ cÇm quyÒn §øc bÞa ®Æt. ChÝnh phñ Hunggari gia nhËp "Liªn minh ba n−íc". Th«ng tÊn x· Mü tuyªn bè: "ViÖc ®ã ®−îc Liªn X« ®ång ý vμ cho phÐp". H«m sau, Th«ng tÊn x· TASS ®−îc phÐp tuyªn bè: "Tin tøc ®ã hoμn toμn sai sù thËt". Nh©n sÜ thÕ giíi míi biÕt Th«ng tÊn x· Mü bÞa ®Æt. §ã ®Òu lμ nh÷ng chuyÖn ®¹i bÞa. ThÕ nh−ng, gi¶i qu¸n qu©n thÕ giíi vÒ bÞa ®Æt, rèt cuéc giÆc lïn ®· giμnh ®−îc. ChØ trong hai tuÇn lÔ võa qua, giÆc lïn ®· bÞa ra rÊt nhiÒu chuyÖn tõ lín ®Õn nhá. Xin cö vμi chuyÖn lín nhÊt:

Ngμy 15 th¸ng nμy - "NhËt B¶n ®· cïng víi Liªn X« tho¶ thuËn vÒ viÖc ho¹ch ®Þnh ph¹m vi thÕ lùc ë ViÔn §«ng. Kho¶n ®×nh chØ viÖn trî cho Trung Quèc còng bao gåm trong ®ã". Ngμy 16 - "§¹i sø NhËt B¶n t¹i Liªn X« ®Ò nghÞ, nÕu Liªn X« ®ång ý gia nhËp ®ång minh ba n−íc §øc - ý - NhËt, sÏ ®−îc ®æi l¹i b»ng viÖc nh−îng toμn bé hoÆc mét phÇn l·nh thæ Ên §é thuéc Anh...". Ngμy 19 - "Qu©n ®éi Trung Quèc trªn biªn giíi V©n Nam - ViÖt Nam ®· v−ît biªn giíi". Ngμy 20 - "Ba n−íc Anh - Mü - Th¸i Lan ®· ký kÕt hiÖp ®Þnh bÝ mËt...". Dï bÞa ®Æt vÒ ph−¬ng diÖn nμo th× còng kh«ng ngoμi môc ®Ých g©y chia rÏ. KÕt luËn cña chóng ta lμ: §iÒu bÞa ®Æt cßn ®éc h¹i h¬n c¶ h¬i ®éc. Chóng ta ph¶i ®Ò cao c¶nh gi¸c, chç nμo còng ph¶i ®Ò phßng, ®õng bÞ mª hoÆc bëi nh÷ng lêi bÞa ®Æt.

B×NH S¥N



NH¢N D¢N VIÖT NAM Vμ B¸O CHÝ TRUNG QUèC

Ng−êi Ph¸p chinh phôc ViÖt Nam ®· ngãt 60 n¨m. Nh−ng ng−êi ViÖt Nam tr−íc sau vÉn kh«ng cam chÞu lμm d©n mÊt n−íc. NhiÒu phen hä ®· dïng gi¸o m¸c gËy géc chèng l¹i tμu bay ®¹i b¸c cña ng−êi Ph¸p. Tuy lÇn nμo còng thÊt b¹i, hä vÉn ng−êi tr−íc ng· xuèng ng−êi sau tiÕn lªn, phÊn ®Êu kh«ng ngõng. Tinh thÇn dòng c¶m ®ã thÓ hiÖn rÊt râ trong biÕt bao nhiªu sù viÖc xóc ®éng lßng ng−êi: N¨m 1880, tiÕn sÜ Phan §×nh Phïng khëi nghÜa. N¨m 1890, Hoμng Hoa Th¸m khëi nghÜa, chiÕm gi÷ vïng nói rõng Yªn ThÕ (B¾c Kú), ®¸nh du kÝch rßng r· 22 n¨m. N¨m 1905, trÝ thøc Trung Kú l·nh ®¹o n«ng d©n khëi nghÜa. N¨m 1910, binh lÝnh ng−êi ViÖt ë Hμ Néi khëi nghÜa. N¨m 1915, nh©n c¬ héi chiÕn tranh ®Õ quèc, vua ViÖt Nam ë Trung Kú, chÝ sÜ L−¬ng Ngäc QuyÕn ë B¾c Kú ®ång thêi khëi nghÜa. N¨m 1924, liÖt sÜ Ph¹m Hång Th¸i nÐm bom Toμn quyÒn MÐclanh ë Sa DiÖn (Qu¶ng Ch©u). Sau n¨m 1924 nh©n d©n ViÖt Nam th−êng xuyªn cã phong trμo chèng Ph¸p can thiÖp vμo çch m¹ng Trung Quèc. N¨m 1927, "ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh héi" 62F

1) thμnh lËp. KhÈu hiÖu cña Héi rÊt thiÕt thùc, gi¶n ®¬n: Tæ chøc lùc l−îng toμn d©n, ®¸nh ®æ ®Õ quèc Ph¸p, giμnh ®éc lËp hoμn toμn cho ViÖt Nam. Tõ n¨m 1930 - 1931, nh©n d©n ViÖt Nam tiÕn hμnh mét

___________ 1) Trªn thùc tÕ, ®Õn n¨m 1935 tæ chøc nµy míi thµnh lËp.

phong trμo chèng Ph¸p quy m« lín. Sau n¨m 1933, thÕ lùc cña "§éc lËp ®ång minh" ph¸t triÓn kh¾p c¶ n−íc. N¨m 1937, §ång minh nμy ®−a ra hai khÈu hiÖu míi: ñng hé Trung Quèc kh¸ng chiÕn, Ph¶n ®èi NhËt B¶n x©m l−îc. Tõ khi Ph¸p bÞ thÊt b¹i th¶m h¹i, giÆc NhËt x©m l−îc ViÖt Nam, ng−êi ViÖt Nam cho r»ng ¸ch thèng trÞ cña ng−êi Ph¸p s¾p tan r·, guång m¸y cai trÞ cña ng−êi NhËt ch−a thiÕt lËp v÷ng ch¾c, ®ã lμ c¬ héi ®Ó ViÖt Nam giμnh ®éc lËp. Muèn lîi dông c¬ héi nμy, ph¶i liªn kÕt víi Trung Quèc trong cïng mét mÆt trËn. GÇn ®©y, nhiÒu n¬i ë Nam Kú vμ B¾c Kú cßn x¶y ra nh÷ng trËn ®¸nh gi÷a d©n chóng víi ng−êi Ph¸p. Nh÷ng cuéc næi dËy ®ã, theo quan ®iÓm cña ng−êi Ph¸p, ®−¬ng nhiªn nÕu kh«ng ph¶i lμ "phØ" th× lμ "giÆc". §· lμ "giÆc phØ" th× ®−¬ng nhiªn ®−îc ghÐp thªm téi "c−íp bãc" n÷a. Còng gièng nh− giÆc lïn vu ço çc ®éi du kÝch anh dòng cña chóng ta, ®iÒu ch¼ng l¹ g×. §¸ng tiÕc lμ nhiÒu c¬ quan ng«n luËn, b¸o chÝ cña Trung Quèc chóng ta, d−êng nh− ®· kh«ng bμy tá sù ®ång t×nh ®èi víi cuéc ®Êu tranh gian khæ cña nh©n d©n ViÖt Nam, tr¸i l¹i cßn ®¨ng t¶i kh«ng cã sù phª ph¸n nh÷ng lêi x»ng bËy cña ng−êi Ph¸p (hoÆc kÎ thï), nμo lμ "B¹o ®éng cña d©n b¶n xø", nμo lμ "D©n b¶n xø ViÖt Nam nghe giÆc lïn xói giôc, g©y phiÕn lo¹n". Phong trμo gi¶i phãng cña ViÖt Nam lμ ®éi qu©n ®ång minh trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng NhËt cña Trung Quèc. VÒ tinh thÇn còng nh− vÒ vËt chÊt, chóng ta ®Òu cÇn ph¶i cæ vò vμ gióp ®ì. Quèc ��ô63F1

) tõng d¹y chóng ta: Gióp ®ì çc d©n téc nhá yÕu, cïng nhau phÊn ®Êu giμnh lÊy tù do ®éc lËp. C¬ héi ®Ó thùc hiÖn lêi di huÊn ®ã ®· ®Õn.

B×NH S¥N. Cøu vong nhËt b¸o (Trung Quèc), ngμy 2-12-1940, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

___________ 1) Çch gäi suy t«n ®èi víi T«n Trung S¬n cña nh©n d©n Trung Quèc.


CA DAO VIÖT NAM Vμ CUéC KH¸NG CHIÕN CñA TRUNG QUèC

Ký gi¶ khi qua ViÖt Nam, ë thμnh phè còng nh− lμng quª, ®Òu ®−îc nghe thÊy mét bμi h¸t. Tuy kh«ng biÕt tiÕng ViÖt, nh−ng khi nghe c©u "Cøu Trung Quèc lμ tù cøu m×nh", t«i còng cã thÓ hiÓu ®ã lμ mét bμi h¸t ñng hé Trung Quèc. Sau ®ã, ë Hμ Néi, t«i ®em chuyÖn nμy ra hái mét vÞ Hoa kiÒu "chÝnh cèng ViÖt Nam". ¤ng ta b¶o, ®¹i ®a sè nh©n d©n ViÖt Nam ®Òu hÕt søc ®ång t×nh víi cuéc kh¸ng chiÕn cña Trung Quèc. Hä cÇu chóc chóng ta ®¸nh th¾ng. Gi¶ dô, anh cã nh¾c ®Õn T−ëng uû viªn tr−ëng, cô TriÖu hay tªn mét «ng t−íng nμo ®ã, ng−êi ViÖt Nam sÏ gi¬ ngãn tay çi ra, vui vÎ nãi: "Tèt l¾m - tèt l¾m!". Cã khi hä bÝ mËt quyªn gãp, giÊu giÕm göi cho çc ®oμn thÓ cøu quèc cña kiÒu bμo, v× vËy ®· bÞ ChÝnh phñ Ph¸p b¾t giam hμng mÊy chôc v¹n ng−êi. §Ó ®Èy m¹nh tuyªn truyÒn gióp Trung Quèc chèng NhËt, ®ång thêi tr¸nh sù can thiÖp r¾c rèi cña ng−êi Ph¸p, "ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh héi"21 - mét ®oμn thÓ ho¹t ®éng rÊt h¨ng nh−ng còng rÊt bÝ mËt - ®· nghÜ ra ®−îc mét çch rÊt tμi t×nh: Hä ®Æt ra nh÷ng bμi h¸t theo nh÷ng lμn ®iÖu quen thuéc vμ d¹y cho trÎ con h¸t. ThÕ lμ tù nhiªn çc em bÐ ViÖt Nam trë thμnh nh÷ng tuyªn truyÒn viªn rÊt ®¾c lùc. Nh÷ng bμi h¸t ®ã ch¼ng mÊy chèc ®· truyÒn kh¾p c¶ n−íc. Bμi mμ ký gi¶ ®−îc nghe lμ mét bμi h¸t míi lμm. Lêi ca nh− sau: NhËt B¶n, ph¸t xÝt ë ph−¬ng §«ng, D· man, cuång b¹o l¹i tμn hung. Vμo Trung Hoa, g©y chiÕn x©m l−îc,

Nh©n d©n Trung Quèc khæ v« cïng. Ng−êi th× bÞ giÕt, nhμ bÞ ®èt Nói ®Çy x−¬ng, ®Êt ®Çy m¸u ®á. Tμu bay, bom ®¹n tr¸nh lμm sao? §ãi rÐt, èm ®au sèng thËt khã. Hä ®ang ®Êu tranh rÊt gian khæ, Gi÷ g×n d©n chñ vμ hoμ b×nh. Hä ®ang cÇn cã ng−êi viÖn trî, Hä ®ang cÇn ®−îc sù ®ång t×nh. GiÆc NhËt tÊn c«ng c¶ thÕ giíi, Lμ kÎ thï chung toμn nh©n lo¹i. Mau ®øng lªn gióp ®ì Trung Hoa. Anh chÞ em ViÖt Nam ta hìi! Ra søc gióp cho ng−êi Trung Quèc, Trung - ViÖt, kh¸c nμo m«i víi r¨ng. Nhí r»ng m«i hë th× r¨ng buèt, Cøu Trung Quèc lμ tù cøu m×nh.

B×NH S¥N



M¾T Ç GI¶ NGäC TRAI

ë vïng ®Þch chiÕm ®ãng, ®a sè d©n lμnh kh«ng muèn sèng d−íi gãt s¾t cña giÆc lïn. Hä ch¼ng qu¶n ngÇn ng¹i hy sinh tÊt c¶ ®Ó ®−îc trë vÒ trong lßng Tæ quèc. Lîi dông c¬ héi nμy, ®Þch cho tay ch©n cña chóng ®ãng gi¶ d©n lμnh, chui vμo hËu ph−¬ng, võa ®Ó tung tin ®ån nh¶m, võa ®Ó dß la t×nh h×nh qu©n ta. Çi trß m¾t ç gi¶ ngäc trai nμy ®· bÞ chóng ta lËt tÈy. Cã mét trß m¾t ç gi¶ ngäc trai kh¸c, chóng ta còng ph¶i hÕt søc chó ý. Phong trμo d©n téc ViÖt Nam hiÖn nay ®ang lªn m¹nh, ai còng biÕt c¶. C«ng cuéc gi¶i phãng cña ViÖt Nam kh«ng thÓ t¸ch rêi ba ®iÒu quan träng: 1- Liªn Hoa; 2- Kh¸ng NhËt; 3- Bμi Ph¸p. Ba ®iÒu ®ã thiÕu mét kh«ng ®−îc. GiÆc lïn c¨m nhÊt lμ hai ®iÒu ®Çu tiªn. Cho nªn chóng t×m ®ñ mäi çch, hßng chia rÏ lùc l−îng nh©n d©n ViÖt Nam vμ lμm mª hoÆc h−íng ®i cña hä. ThËm chÝ ng−êi NhËt cßn lËp ra "®¶ng çch mÖnh" ViÖt Nam gi¶, gièng nh− chóng ®· tæ chøc "Quèc d©n ®¶ng" gi¶ vμ "Héi cøu quèc" gi¶ trong vïng chóng chiÕm ®ãng. H«m qua, sau khi ®äc Tuyªn ng«n cña "§¶ng thèng nhÊt çch m¹ng ViÖt Nam", ký gi¶ thÊy cã ®iÒu kú l¹: Thø nhÊt - B¶n Tuyªn ng«n nμy c«ng bè ngμy 12-10, ®óng vμo dÞp NhËt ®¸nh chiÕm B¾c Kú, uy hiÕp Sμi Gßn, vËy mμ trong Tuyªn ng«n kh«ng cã mét ch÷ nh¾c ®Õn viÖc chèng NhËt. Thø hai - Phong trμo gi¶i phãng cña ViÖt Nam lμ mét m¾t xÝch cña mÆt trËn gi¶i phãng çc d©n téc bÞ ¸p bøc trªn thÕ giíi, ®Æc biÖt nã lμ mét çnh qu©n cña cuéc kh¸ng chiÕn çch m¹ng Trung Quèc. Liªn hÖ mËt thiÕt víi Trung Quèc lμ mét

trong nh÷ng ®iÒu kiÖn tèi quan träng cña phong trμo gi¶i phãng cña ViÖt Nam. VËy mμ trong Tuyªn ng«n kh«ng cã mét ch÷ nh¾c ®Õn Trung Quèc. Thø ba - C−êng §Ó (xuÊt th©n hoμng téc ViÖt Nam) ®−îc giÆc NhËt nu«i nÊng 35 n¨m nay, chuÈn bÞ ®Ó vÒ lμm bï nh×n. MÊy th¸ng tr−íc, «ng ta cïng víi lò l©u la häp ë Qu¶ng Ch©u (xem çc b¸o). ë ViÖt Nam, hä cho xuÊt b¶n ba tê b¸o th©n NhËt, tμi liÖu vμ kinh phÝ do giÆc NhËt cung cÊp, vËy mμ "Tuyªn ng«n" l¹i c«ng nhËn lò ViÖt gian Êy lμ "®¶ng çch m¹ng". Cø thÕ mμ suy ®ñ thÊy dông ý cña b¶n Tuyªn ng«n nμy, mét lμ m−u toan ly gi¸n t×nh c¶m gi÷a hai n−íc Trung - ViÖt, hai lμ m−u toan ®¸nh lõa tai m¾t ng−êi ViÖt. Trong çc ®¶ng ph¸i yªu n−íc cña ViÖt Nam, rÊt nhiÒu ng−êi s¸ng suèt, hä nhÊt ®Þnh kh«ng bao giê ph¸t biÓu nh÷ng bμi v« lý kiÓu ®ã. §èi víi nh©n d©n ViÖt Nam, ®èi víi phong trμo gi¶i phãng d©n téc cña ViÖt Nam, chóng ta ph¶i gióp ®ì b»ng mäi kh¶ n¨ng cã thÓ. Nh−ng ®ång thêi chóng ta còng ph¶i cÈn thËn, ph¶i v¹ch trÇn çi trß m¾t ç gi¶ ngäc trai ®ã.

B×NH S¥N



ý ®¹i �îi64F1

) thùc bÊt ®¹i lîi

§¸nh b¹c víi chiÕn tranh lμ thñ ®o¹n quen dïng cña giai cÊp thèng trÞ ý. Tr−íc n¨m 1914, ý lμ ®ång minh cña §øc. Sau khi cuéc ChiÕn tranh ®Õ quèc lÇn thø nhÊt næ ra, thÊy trong tói cña Anh, Ph¸p, Mü ®Çy ¾p nh÷ng tiÒn, m¸u tham næi lªn, bÊt chÊp tÝn nghÜa, ý ®· b¸n ®øng b¹n ®ång minh cña m×nh, gia nhËp liªn minh, tuyªn chiÕn víi §øc. ý ch¾c mÈm lóc ®ã §øc ®· bÞ Anh - Ph¸p - Nga bao v©y chÆt, chØ cÇn ý tham gia lμ chiÕn tranh sÏ dÔ dμng thu ®−îc th¾ng lîi. Khi ®¹i bé phËn qu©n §øc bÞ giam ch©n ë VÐcx©y, qu©n ý bÌn μo μo tiÕn qu©n vμo b¾c Biac«vi víi khÝ thÕ nh− dêi non lÊp biÓn. DÌ ®©u ch−a kÞp v−ît s«ng th× qu©n ý ®· bÞ qu©n §øc ®¸nh cho tan t¸c t¬i bêi, kh«ng cßn mét m¶nh gi¸p. Ngμy chiÕn tranh ch©u ¢u kÕt thóc, ë héi nghÞ VÐcx©y, ý ®−îc h−ëng phÇn ¨n chia ch¼ng bâ bÌn so víi çi ®· mÊt. Trong cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc lÇn nμy, nhμ cÇm quyÒn ý thÊy l·o HÝt phÈy tay mét çi ®· nuèt chöng b¶y n−íc, m¸u tham l¹i kh«ng k×m ®−îc. ThÕ lμ nã liÒu m¹ng, mét mÆt tÊn c«ng Ai CËp, mét mÆt x©m l−îc Hy L¹p. Ngê ®©u ®¹i qu©n võa xuÊt trËn th× tin thÊt b¹i ®· bay vÒ nh− tuyÕt r¬i. Trong cïng th¸ng (ngμy mång 9 th¸ng nμy), trªn ®Êt Ai CËp, qu©n Anh ®ét nhiªn më cuéc tÊn c«ng toμn diÖn, mÊy ngh×n qu©n ý bÞ b¾t lμm tï binh... Dinh luü cuèi cïng qu©n ý chiÕm ®−îc ë Anbani - Agil« Caxt¬r« - bÞ qu©n Hy L¹p ®ét ph¸, ®ã lμ thÊt

___________ 1) Tªn n−íc Italia, ®äc theo ©m H¸n - ViÖt. §Çu ®Ò lμ mét lèi ch¬i ch÷ cña t¸c gi¶.

b¹i lín nhÊt cña qu©n ý kÓ tõ ngμy tham chiÕn... Qu©n ®éi Hy L¹p ®· chiÕm ®−îc 1/4 Anbani... (tin ®iÖn Hoa Kú). Trong khi ®ã, giai cÊp thèng trÞ ý l¹i gÆp nh÷ng chuyÖn bÊt lîi kh¸c. ë T¬rielit, ë Phuma vμ nhiÒu n¬i kh¸c cã "phiÕn lo¹n" chèng chiÕn tranh, chèng ph¸t xÝt. ë Xanh G«l¨ng, nh©n d©n vò trang næi dËy, tËp kÝch qu©n ý, giÕt vμ lμm bÞ th−¬ng h¬n 200 binh sÜ... Xung ®ét kÞch liÖt ®· x¶y ra trong néi bé ®¶ng ph¸t xÝt, ®Õn nçi Tæng t− lÖnh lμ t−íng Pat«gri«, T− lÖnh tiÒn ph−¬ng lμ Nguyªn so¸i Graxini, v.v., buéc ph¶i tõ chøc. TÊt c¶ nh÷ng sù viÖc ®ã cho chóng ta thÊy râ r»ng giÊc méng cña Mótx«lini muèn kh«i phôc l¹i Impiris R��65F

1

) ®· thμnh bong bãng xμ phßng, vμ çi ngμy mμ nh©n d©n ý tho¸t khái g«ng xiÒng ph¸t xÝt ®· s¾p ®Õn råi.

B×NH S¥N


___________ 1) §Õ quèc La M·.


ViÖt Nam "phôc quèc qu©n" 66F

1) hay lμ

"m¹i quèc qu©n"67F

2)

N¨m 1905, chiÕn tranh NhËt - Nga, giÆc lïn may m¾n th¾ng trËn. §©y lμ lÇn ®Çu tiªn ng−êi da vμng ®¸nh b¹i ng−êi da tr¾ng, chuyÖn ®ã khiÕn thanh niªn trÝ thøc ViÖt Nam nãi chung rÊt phÊn khëi. Hä cho r»ng n−íc NhËt B¶n "®ång v¨n ®ång chñng" vμ "anh dòng tuyÖt vêi" tÊt cã thÓ gióp ViÖt Nam ®¸nh ®uæi ®Õ quèc Ph¸p. V× ¶o t−ëng nμy mμ nhiÒu thanh niªn ViÖt Nam ®· v−ît mäi nguy hiÓm, ch¹y tíi n−íc NhËt du häc. L·nh tô cña hä lμ Phan Béi Ch©u næi danh v× tμi v¨n ch−¬ng. Môc ®Ých cña hä lμ sang häc qu©n sù råi vÒ tæ chøc khëi nghÜa vò trang, kh«i phôc l¹i Tæ quèc. §Ó kªu gäi d©n chóng, hä ®−a c¶ «ng HÇu68F3

) cïng sang NhËt. Cao tæ cña «ng HÇu lμ NguyÔn C¶nh, con tr−ëng bμ vî c¶ cña hoμng ®Õ Gia Long (ViÖt Nam). Mét cuéc chÝnh biÕn cung ®×nh ®· khiÕn NguyÔn C¶nh kh«ng kÕ vÞ ®−îc ng«i vua. Bëi nguyªn cí ®ã mμ ®èi víi çc vua ViÖt Nam hiÖn nay, NguyÔn C¶nh còng nh− con ch¸u «ng ta hËn ®Õn tËn x−¬ng tuû, lóc nμo còng chØ muèn ®o¹t l¹i v−¬ng vÞ. Phan Béi Ch©u lîi dông m©u thuÉn ®ã, ®−a C−êng §Ó ra lμm chiªu bμi. Lóc ®Çu, ChÝnh phñ NhËt ®èi xö rÊt tèt víi nh÷ng thanh niªn ViÖt Nam sang NhËt, vμ lîi dông phong trμo chèng Ph¸p ®Ó hï do¹ ®Õ quèc Ph¸p. N¨m 1907, sau khi hiÖp −íc

___________ 1) Phôc quèc qu©n: ®éi qu©n cøu n−íc. 2) M¹i quèc qu©n: ®éi qu©n b¸n n−íc. 3) ChØ Kú ngo¹i hÇu C−êng §Ó.

Ph¸p - NhËt rÊt cã lîi cho giÆc lïn ®−îc ký kÕt, ChÝnh phñ NhËt lËp tøc h¹ lÖnh trôc xuÊt çc thanh niªn ViÖt Nam. Riªng víi C−êng §Ó vμ con nu«i «ng ta lμ TrÇn V¨n An ®−îc KhuyÓn D−ìng NghÞ lÊy danh nghÜa ç nh©n, l−u hai ng−êi ë l¹i NhËt B¶n, tÝnh kÕ dïng hä lμm bï nh×n sau nμy. Sau n¨m 1931, TrÇn V¨n An tõng lμm nh©n viªn ngo¹i giao ë nguþ M·n Ch©u. N¨m 1938, sau khi Qu¶ng Ch©u thÊt thñ, TrÇn V¨n An vÒ ho¹t ®éng ë vïng biªn giíi Qu¶ng §«ng - ViÖt Nam. Cuèi th¸ng 9 n¨m nay, giÆc lïn x©m l−îc ViÖt Nam, TrÇn V¨n An còng theo ch©n trë vÒ, ho¹t ®éng ë vïng L¹ng S¬n, Cao B»ng. Khi giÆc lïn rót, ®· ®Ó TrÇn V¨n An ë l¹i L¹ng S¬n. Chóng t«i ë Trung Quèc, ®èi víi t×nh h×nh ViÖt Nam, còng cã nh÷ng ®iÒu ch−a ®−îc tá t−êng. VÝ dô, ngμy mång 5 th¸ng nμy, çc b¸o ®−a tin: "§Þch ë gÇn L¹ng S¬n chiªu mé d©n ViÖt quanh vïng, tæ chøc "phôc quèc qu©n", mçi ng−êi ®−îc cÊp mçi th¸ng 30 ®ång tiÒn ViÖt, çn bé cÊp d−íi ®Òu do ®Þch qu©n tuyÓn lùa, thùc lùc cã kho¶ng v¹n ng−êi, môc ®Ých cña nã lμ muèn xói giôc ng−êi ViÖt giμnh lÊy chÝnh quyÒn, råi do nã cai qu¶n". Ngμy 11, tin tøc çc b¸o l¹i kh¸c: "Nh÷ng ngμy gÇn ®©y, phong trμo gi¶i phãng d©n téc ë ViÖt Nam dÇn dÇn ®· s«i næi, m¹nh mÏ. T− lÖnh ViÖt Nam phôc quèc qu©n TrÇn Mç mÊy ngμy tr−íc ®· khëi nghÜa ë B¾c Kú, d©n chóng mang l−¬ng th¶o rÇm ré ®i theo, hiÖn ®· tËp hîp ®−îc X v¹n ng−êi...". ThÕ ra, "Phôc quèc qu©n" cña ngμy mång 5 lμ mét tæ chøc ViÖt gian, vμ còng lμ "Phôc quèc qu©n" nh−ng cña ngμy mång 10 ®· biÕn thμnh ®éi tiªn phong çch m¹ng d©n téc! Tin tøc cña ngμy 12 cμng phñ ®Þnh nguån tin cña ngμy 11: "§ång §¨ng, L¹ng S¬n vμ nhiÒu n¬i kh¸c tuy ®−îc qu©n Ph¸p tiÕp phßng chu ®¸o, nh−ng nguþ "Phôc h−ng qu©n" cïng bän thæ phØ ë nhiÒu n¬i bÞ ®èi ph−¬ng lîi dông bÝ mËt tiÕp tÕ vò khÝ, gÇn ®©y l¹i r¸o riÕt ho¹t ®éng, cã khi tËp kÝch c¶ qu©n Ph¸p ...".


Cuèi cïng th× nguån tin nμo lμ chÝnh x¸c? "Phôc quèc qu©n" lμ bé ®éi vâ trang cña nh©n d©n ViÖt Nam hay lμ tæ chøc cña ViÖt gian? Ngôy "Phôc h−ng qu©n" víi "Phôc quèc qu©n" liªn quan thÕ nμo? Ngoμi ra, cã hay kh«ng cã lùc l−îng vò trang thËt sù cña ng−êi ViÖt ? Çi «ng TrÇn Mç ®ã lμ ai ? Ký gi¶ sau khi ®iÒu tra cÈn thËn dùa vμo çc phÝa ®¸ng tin cËy, cã thÓ qu¶ quyÕt r»ng: TrÇn Mç chÝnh lμ TrÇn V¨n An; "Phôc quèc qu©n" vμ "Phôc h−ng qu©n" lμ mét mμ hai, hai mμ mét; nh©n d©n ViÖt Nam cã mét tæ chøc vâ trang yªu n−íc thùc sù, tuy ph¸t triÓn ch−a lín m¹nh. B©y giê, chóng t«i muèn nãi râ ®«i ®iÒu: Mét, n«ng d©n L¹ng S¬n ®Çu ãc ®¬n gi¶n, v× c¨m hên ®Õ quèc Ph¸p, v× kh«ng biÕt râ lai lÞch cña TrÇn V¨n An, cho nªn nghe thÊy hai tiÕng "phôc quèc" ®· "rÇm ré ®i theo". Mét khi biÕt TrÇn V¨n An lμ ViÖt gian, hä nhÊt ®Þnh sÏ bá r¬i y vμ tham gia vμo ®éi ngò gi¶i phãng d©n téc ch©n chÝnh. Hai, v× cÇn giÆc lïn tiÕn xuèng phÝa Nam ®Ó ph¸ ho¹i hoÆc kiÒm chÕ Anh, Mü mμ HÝtle nh−êng ViÖt Nam cho nã. HiÖn nay, giÆc lïn bÞ Anh, Mü, X« c¶n trë, ch−a d¸m lμm cuéc Nam tiÕn, nh−ng l¹i tiÕc rÎ nguån tμi nguyªn giμu cã cña ViÖt Nam, cho nªn nã thuª bän ViÖt gian, ®Þnh g©y ra çc vô lén xén ®Ó kiÕm cí chiÕm ViÖt Nam. Ba, kÎ ®Þch ®μo t¹o lùc l−îng ViÖt gian cña nã kh«ng ph¶i ë çc n¬i kh¸c mμ l¹i ë L¹ng S¬n, ngay gi¸p víi phÝa nam Qu¶ng T©y. §iÒu nμy rÊt ®¸ng ®Ó chóng ta l−u ý. Bèn, chóng ta cÇn ph©n biÖt râ çc ®oμn thÓ chÝnh trÞ vμ vò trang cña ViÖt Nam, kh«ng nªn nhÇm çc tæ chøc ViÖt gian thμnh "phong trμo d©n téc", cμng kh«ng nªn nhÇm phong trμo d©n téc ch©n chÝnh cña ViÖt Nam lμ "bän thæ phØ" hoÆc "bÞ kÎ ®Þch xói giôc".

B×NH S¥N


P¸C Bã22 hïng vÜ

Non xa xa, n−íc xa xa. Nμo ph¶i thªnh thang míi gäi lμ. §©y suèi Lªnin, kia nói M¸c. Hai tay x©y dùng mét s¬n hμ .

Th¸ng 2 n¨m 1941

In trong s¸ch: Hå ChÝ Minh, Th¬, Nxb V¨n häc, Hµ Néi, 1970, tr.9.

Theo bµi in trong tËp Th¬


Tøc c¶nh p¸c bã

S¸ng ra bê suèi, tèi vμo hang, Ch¸o bÑ, rau m¨ng vÉn s½n sμng. Bμn ®¸ ch«ng chªnh dÞch sö §¶��69F

1

) Cuéc ®êi çch m¹ng thËt lμ sang.

Th¸ng 2 n¨m 1941

In trong s¸ch: Hå ChÝ Minh, Th¬, Nxb V¨n häc, Hμ Néi, 1970, tr. 10.

Theo bμi in trong tËp Th¬.

___________ 1) Håi ë P¸c Bã, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· dÞch cuèn LÞch sö §¶ng Céng s¶n (b) Liªn X« ra tiÕng ViÖt lμm tμi liÖu häc tËp cho çn bé çch m¹ng.

KÝNH ÇO §åNG BμO

Hìi çc bËc phô huynh! Hìi çc hiÒn nh©n, chÝ sÜ! Hìi çc b¹n, sÜ, n«ng, c«ng, th−¬ng, binh! Ph¸p ®· mÊt n−íc cho §øc. ThÕ lùc cña chóng ë ta ®· ®iªu tμn. Song ®èi víi chóng ta, chóng t¨ng s−u t¨ng thuÕ ®Ó v¬ vÐt tμi s¶n. Chóng khñng bè tr¾ng ®Ó giÕt h¹i nh©n d©n. §èi víi ngoμi, chóng im h¬i lÆng tiÕng, c¾t ®Êt cho Xiªm, chóng quú gèi ch¾p tay ®Çu hμng NhËt B¶n. D©n ta mét cæ hai trßng. §· lμm tr©u ngùa cho T©y, l¹i lμm n« lÖ cho NhËt. Tr−íc t×nh c¶nh ®au ®ín, xãt xa Êy, ta cã chÞu khoanh tay chê chÕt kh«ng? Kh«ng, quyÕt kh«ng! H¬n 20 triÖu con L¹c ch¸u Hång quyÕt kh«ng chÞu lμm vong quèc n« lÖ m·i! B¶y t¸m m−¬i n¨m nay d−íi quyÒn thèng trÞ cña giÆc Ph¸p, chóng ta lu«n lu«n tranh ®Êu giμnh quyÒn ®éc lËp tù do. TÊm g−¬ng oanh liÖt cña çc bËc l·o tiÒn bèi nh− Phan §×nh Phïng, Hoμng Hoa Th¸m, L−¬ng Ngäc QuyÕn cßn treo ®ã. Tinh thÇn anh dòng cña çc liÖt sÜ ë Th¸i Nguyªn, Yªn B¸i, NghÖ An h·y cßn ®©y. Nh÷ng cuéc khëi nghÜa Nam Kú23, B¾c S¬n, §« L−¬ng võa råi ®· tá r»ng: §ång bμo ta quyÕt nèi gãt ng−êi x−a, phÊn ®Êu hy sinh ®Æng ph¸ tan xiÒng xÝch. ViÖc lín ch−a thμnh kh«ng ph¶i v× ®Õ quèc m¹nh, nh−ng mét lμ v× c¬ héi ch−a chÝn, hai lμ v× d©n ta ch−a hiÖp lùc ®ång t©m. Nay c¬ héi gi¶i phãng ®Õn råi, ®Õ quèc Ph¸p bªn ¢u ®· kh«ng thÓ tù cøu, cμng kh«ng thÓ cøu bän thèng trÞ Ph¸p ë ta. §Õ quèc NhËt ®· bÞ sa lÇy ë Trung Hoa, l¹i ®−¬ng gay go víi


Anh- Mü. HiÖn thêi muèn ®¸nh Ph¸p, NhËt, ta chØ cÇn mét ®iÒu: Toμn d©n ®oμn kÕt. Hìi ®ång bμo! H·y noi g−¬ng vÜ ®¹i cña d©n Tμu, tæ chøc nh÷ng héi cøu quèc chèng Ph¸p, chèng NhËt. Hìi çc bËc phô huynh! Hìi çc bËc hiÒn huynh chÝ sÜ! Mong çc ngμi noi g−¬ng phô l·o ®êi nhμ TrÇn tr−íc ho¹ giÆc Nguyªn x©m lÊn, ®· nhiÖt liÖt h« hμo con em tham gia sù nghiÖp cøu quèc. Hìi çc bËc phó hμo yªu n−íc, th−¬ng nßi! Hìi çc b¹n c«ng, n«ng, binh, thanh niªn, phô n÷, c«ng chøc, tiÓu th−¬ng! Trong lóc nμy quyÒn lîi d©n téc gi¶i phãng cao h¬n hÕt th¶y. Chóng ta ph¶i ®oμn kÕt l¹i ®¸nh ®æ bän ®Õ quèc vμ bän ViÖt gian ®Æng cøu gièng nßi ra khái n−íc s«i löa nãng. Hìi ®ång bμo yªu quý! ViÖc cøu quèc lμ viÖc chung. Ai lμ ng−êi ViÖt Nam ®Òu ph¶i kÒ vai g¸nh v¸c mét phÇn tr¸ch nhiÖm: ng−êi cã tiÒn gãp tiÒn, ng−êi cã cña gãp cña, ng−êi cã søc gãp søc, ng−êi cã tμi n¨ng gãp tμi n¨ng. Riªng phÇn t«i, xin ®em hÕt t©m lùc ®i cïng çc b¹n, v× ®ång bμo m−u giμnh tù do ®éc lËp, dÇu ph¶i hy sinh tÝnh mÖnh còng kh«ng nÒ. Hìi çc chiÕn sÜ çch m¹ng! Giê gi¶i phãng ®· ®Õn. H·y phÊt cao cê ®éc lËp, l·nh ®¹o toμn d©n ®¸nh tan thï chung. TiÕng gäi thiªng liªng cña Tæ quèc ®−¬ng vang déi bªn tai çc ®ång chÝ! M¸u nãng cña bËc anh hïng ®−¬ng sôc s«i trong lßng çc ®ång chÝ! ChÝ phÊn ®Êu cña quèc d©n ®−¬ng chê ®îi sù l·nh ®¹o cña çc ®ång chÝ! Chóng ta h·y tiÕn lªn! Toμn thÓ ®ång bμo tiÕn lªn! §oμn kÕt thèng nhÊt ®¸nh ®uæi Ph¸p, NhËt! ViÖt Nam çch m¹ng thμnh c«ng mu«n n¨m! ThÕ giíi çch m¹ng thμnh c«ng mu«n n¨m!


NGUYÔN ¸I QUèC

Tμi liÖu gèc l−u t¹i B¶o tμng Çch m¹ng ViÖt Nam.

KHUY£N §åNG BμO MUA B¸O VIÖT NAM §éC LËP24

§Õ quèc Ph¸p thËt lμ ¸c nghiÖt Lμm d©n ta nh− ®iÕc, nh− mï, Lμm ta dë d¹i dë ngu, BiÕt g× viÖc n−íc biÕt ®©u viÖc ®êi. B¸o "§éc lËp" hîp thêi ®Ö nhÊt, Lμm cho ta më m¾t më tai. Cho ta biÕt ®ã biÕt ®©y, ë trong viÖc n−íc, ë ngoμi thÕ gian: Cho ta biÕt kÕt ®oμn tæ chøc. Cho ta hay søc lùc cña ta Cho ta biÕt chuyÖn gÇn xa. Cho ta biÕt n−íc non ta lμ g×. Ai kh«ng chÞu ngu si mï tèi, ¾t ph¶i xem b¸o Êy míi nªn; Gióp cho b¸o Êy v÷ng bÒn. Cμng ngμy cμng lín cμng truyÒn kh¾p n¬i. Khuyªn ®ång bμo nhí bÊy nhiªu lêi!

B¸o ViÖt Nam ®éc lËp, sè 101, ngμy 1-8-1941.


VIÖT NAM §«c LËP70F1

)

"ViÖt Nam ®éc lËp" thæi kÌn loa. Kªu gäi d©n ta trÎ lÉn giμ §oμn kÕt v÷ng bÒn nh− khèi s¾t §Ó cïng nhau cøu n−íc Nam ta!


___________ 1) Bμi th¬ nμy ®Æt d−íi bøc tranh cæ ®éng cho b¸o ViÖt Nam ®éc lËp do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÏ, in trªn b¸o ViÖt Nam ®éc lËp.

D¢N CμY

Th−¬ng «i! nh÷ng kÎ d©n cμy, Ch©n bïn tay lÊm suèt ngμy gian lao

L¹i cßn thuÕ nÆng s−u cao. §−îc ®ång nμo ®Òu lät vμo tói T©y.

D©n ta kh«ng cã ruéng cμy, Bao nhiªu ®Êt tèt vÒ tay ®ån ®iÒn.

L¹i cßn phu dÞch, tÇn phiÒn. Lμm chÕt x¸c ®−îc ®ång tiÒn nμo ®©u!

Th©n ng−êi ch¼ng kh¸c th©n tr©u. C¸i phÇn no Êm cã ®©u ®Õn m×nh!

Muèn ph¸ s¹ch mèi bÊt b×nh, D©n cμy ph¶i kiÕm ViÖt Minh mμ vμo.

§Ó cïng toμn quèc ®ång bμo §¸nh Ph¸p, NhËt, g©y phong trμo tù do.

NhÞp nμy lμ nhÞp trêi cho, Lo cøu n−íc tøc lμ lo cøu m×nh. Mai sau thùc hiÖn ch−¬ng tr×nh:

ViÖt Nam n«ng d· tÊt canh kú ®�Òn71F1

).


___________ 1) NghÜa lμ theo ch−¬ng tr×nh ViÖt Minh, n«ng d©n ai còng cã ruéng cμy.


PHô N÷

ViÖt Nam phô n÷ ®êi ®êi NhiÒu ng−êi v× n−íc, v× nßi hy sinh. Ngμn thu r¹ng tiÕng bμ Tr−ng, Ra tay cøu n−íc, cøu d©n ®Õn cïng. Bμ TriÖu Èu thËt anh hïng, C−ìi voi ®¸nh giÆc, vÉy vïng bèn ph−¬ng. MÊy n¨m c¸ch mÖnh khÈn tr−¬ng, ChÞ em phô n÷ th−êng th−êng tham gia. MÊy phen tranh ®Êu x«ng pha, Lßng vμng gan s¾t nμo ®μ kÐm ai? K×a nh− chÞ NguyÔn Minh Khai BÞ lμm ¸n tö ®Õn hai ba lÇn. B©y giê c¬ héi ®· gÇn, §¸nh T©y, ®¸nh NhËt, cøu d©n n−íc nhμ. ChÞ em c¶ trÎ ®Õn giμ Cïng nhau ®oμn kÕt ®Æng mμ ®Êu tranh. §ua nhau vμo héi ViÖt Minh Tr−íc gióp n−íc, sau gióp m×nh míi nªn. Lμm cho thiªn h¹ biÕt tªn Lμm cho râ mÆt ch¸u Tiªn, con Rång.


TRÎ CON

TrÎ em nh− bóp trªn cμnh, BiÕt ¨n ngñ, biÕt häc hμnh lμ ngoan, Ch¼ng may vËn n−íc gian nan, TrÎ em còng bÞ bËn th©n cùc lßng. Häc hμnh, gi¸o dôc ®· kh«ng, Nhμ nghÌo l¹i ph¶i lμm c«ng, cμy bõa. Søc cßn yÕu, tuæi cßn th¬, Mμ ®· khã nhäc còng nh− ng−êi giμ! Cã khi l×a mÑ, l×a cha, §i ¨n ë víi ng−êi ta bªn ngoμi. V× ai mμ ®Õn thÕ nμy? V× giÆc NhËt víi giÆc T©y b¹o tμn! KhiÕn ta n−íc mÊt, nhμ tan, TrÎ em còng ph¶i c¬ hμn xãt xa. VËy nªn con trÎ n−íc ta Ph¶i ®oμn kÕt l¹i ®Ó mμ ®Êu tranh! KÎ lín cøu quèc ®· ®μnh, TrÎ em còng ph¶i ra dμnh mét vai. Bao giê ®¸nh ®uæi NhËt, T©y, TrÎ em ta sÏ lμ bÇy con c−ng.



C¤NG NH¢N

Thμnh ai ®¾p, lÇu ai x©y? Tμu kia ai ®ãng, than ®©y ai sμng?

Bao nhiªu cña c¶i kho tμng, Ai ®μo b¹c, ai luyÖn vμng mμ nªn? C«ng nh©n søc m¹nh nghÒ quen, Lμm ra cña c¶i cho thiªn h¹ nhê. Mμ m×nh quÇn r¸ch ¸o x¬, TiÒn c«ng th× bít mμ giê th× thªm. L¹i cßn ®¸nh chöi tÇn phiÒn, Cóp l−¬ng th¸ng tr−íc, ph¹t tiÒn h«m qua. Cμng nghÜ l¹i, cμng xãt xa, V× ta mÊt n−íc, mμ ta ph¶i hÌn §Ó cho Ph¸p, NhËt léng quyÒn, Th¼ng tay bãc lét thî thuyÒn n−íc ta! Thî thuyÒn ta ph¶i ®øng ra, Tr−íc ta cøu n−íc, sau ta cøu m×nh. Cïng nhau vμo héi ViÖt Minh, Ra tay tranh ®Êu hy sinh míi lμ. Bao giê kh«i phôc n−íc nhμ, Cña ta ta gi÷, c«ng ta ta lμm.


M¦êI CHÝNH S¸CH CñA VIÖT MINH25

ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh Cã b¶n ch−¬ng tr×nh ®¸nh NhËt, ®¸nh T©y. QuyÕt lμm cho n−íc non nμy, Cê treo ®éc lËp, nÒn x©y b×nh quyÒn: Lμm cho con ch¸u Rång, Tiªn, D©n ta gi÷ lÊy lîi quyÒn cña ta. Cã m−êi chÝnh s¸ch bμy ra, Mét lμ Ých n−íc, hai lμ lîi d©n. Bao nhiªu thuÕ ruéng, thuÕ th©n, §Òu ®em bá hÕt cho d©n khái phiÒn. Héi hÌ, tÝn ng−ìng, b¸o ch−¬ng, Häp hμnh, ®i l¹i, cã quyÒn tù do. N«ng d©n cã ruéng, cã bß, §ñ ¨n, ®ñ mÆc, khái lo c¬ hμn. C«ng nh©n lμm lông gian nan, TiÒn l−¬ng ph¶i ®ñ, mçi ban t¸m giê. GÆp khi tai n¹n bÊt ngê, Thuèc thang ChÝnh phñ bÊy giê gióp cho. Th−¬ng nh©n bu«n nhá, b¸n to, M«n bμi thuÕ Êy bá cho phØ nguyÒn. Nμo lμ nh÷ng kÎ chøc viªn, C¶i l−¬ng ®·i ngé cho yªn tÊm lßng. Binh lÝnh gi÷ n−íc cã c«ng, §−îc d©n träng ®·i, hÕt lßng kÝnh yªu. Thanh niªn cã tr−êng häc nhiÒu,


ChÝnh phñ trî cÊp trß nghÌo, bÇn nho. §μn bμ còng ®−îc tù do, BÊt ph©n nam n÷, ®Òu cho b×nh quyÒn. Ng−êi tμn tËt, kÎ l·o niªn, §Òu do ChÝnh phñ cÊp tiÒn ¨n cho. TrÎ em, bè mÑ khái lo, D¹y nu«i, ChÝnh phñ gióp cho ®ñ ®Çy. Muèn lμm ®¹t môc ®Ých nμy, Chóng ta tr−íc ph¶i ra tay kÕt ®oμn. Sao cho tõ B¾c chÝ Nam, ViÖt Minh héi cã mu«n vμn héi viªn. Ng−êi cã søc, ®em søc quyªn, Ta cã tiÒn cña, quyªn tiÒn cña ta. Trªn v× n−íc, d−íi v× nhμ, Êy lμ sù nghiÖp, Êy lμ c«ng danh. Chóng ta cã héi ViÖt Minh §ñ tμi l·nh ®¹o chóng m×nh ®Êu tranh. Råi ra sù nghiÖp hoμn thμnh, Râ tªn Nam ViÖt, r¹ng danh L¹c Hång. Khuyªn ai xin nhí ch÷ ®ång, §ång t×nh, ®ång søc, ®ång lßng, ®ång minh.

N¨m 1941

In trong s¸ch: Hå ChÝ Minh, Th¬, Nxb V¨n häc, Hμ Néi, 1970, tr. 14-16.

Theo bμi in trong tËp Th¬.

CA BINH LÝNH

Hai tay cÇm khÈu sóng dμi, Nh¾m ®i nh¾m l¹i, b¾n ai thÕ nμy? B¾n vμo qu©n NhËt, qu©n T©y, Lò c−íp n−íc, lò ®o¹ ®μy d©n ta, Lò kh«ng yªu trÎ, kÝnh giμ, Lò c−íp ®Êt, lò ®èt nhμ x«n xao, Lò ®ßi s−u nÆng, thuÕ cao, Lò ®i v¬ vÐt ®ång bμo ViÖt Nam. B¾n ®−îc chóng, chÕt còng cam, V× m×nh dï chÕt, n−íc Nam vÉn cßn! Hay v× chót lîi cán con, Çi b»ng cöu phÈm, çi lon ®éi nh×, Nh¾m vμo çch m¹ng b¾n ®i, Qu¶n chi nh©n nghÜa, qu¶n chi gièng nßi! Anh em binh lÝnh ta ¬i! Chóng ta cïng gièng, cïng nßi ViÖt Nam; ViÖc chi lîi n−íc th× lμm, Cøu d©n cøu quèc h¸ cam kÐm ng−êi! Trong tay ®· s½n sóng nμy, QuyÕt quay ®¸nh NhËt, ®¸nh T©y míi ®μnh. TiÕng th¬m sÏ t¹c sö xanh: "ViÖt binh cøu quèc" r¹ng danh mu«n ®êi!



THÕ GiíI §¹I CHIÕN vμ phËn sù d©n ta

Tõ ngμy 8 th¸ng 12 t©y (20 th¸ng 10 ta), Anh, Mü vμ nhiÒu n−íc kh¸c ®· b¾t ®Çu ®¸nh NhËt. ThÕ lμ chiÕn tranh lan kh¾p thÕ giíi. Trong cuéc thÕ giíi ®¹i chiÕn26 nμy cã hai phe. Phe ®i x©m lÊn gåm cã §øc, ý, NhËt, T©y. Phe chèng x©m lÊn gåm cã Nga, Tμu, Anh, Mü vμ nhiÒu n−íc kh¸c. Phi LuËt T©n, H−¬ng C¶ng, T©n Gia Ba, M· Lai vμ nhiÒu n¬i kh¸c ®· ho¸ ra chiÕn tr−êng. Ngoμi bÓ Th¸i B×nh D−¬ng, tμu trËn çc n−íc ®· ®¸nh nhau lung tung. N¹n binh löa nay mai sÏ lan tíi Sμi Gßn, Cam Ranh, H¶i Phßng, Hμ Néi vμ çc n¬i. D©n ta sÏ bÞ chÕt ng−êi, h¹i cña. V× ai nªn nçi n−íc nμy? V× giÆc NhËt, v× giÆc T©y ®ã mμ! V× giÆc NhËt vμ giÆc T©y mμ n−íc ta biÕn thμnh chiÕn tr−êng. Nhμ v−ên cña ta sÏ bÞ ®èt ph¸. Cña c¶i cña d©n ta sÏ bÞ c−íp giùt. D©n sù cña ta sÏ bÞ tan tμnh. NhÊt lμ tØnh Cao B»ng ta sÏ bÞ thiÖt h¹i nhiÒu. ThÕ th× d©n ta nªn lμm sao ®Ó tr¸nh khái çi n¹n Êy? D©n ta nªn lμm 2 viÖc: 1 lμ - BÊt kú qu©n ®éi nμo tíi gÇn vïng m×nh, d©n ta ph¶i lμm çch "nhμ kh«ng v−ên trèng" nghÜa lμ: bao nhiªu cña c¶i, ®å ¨n, ®å dïng, l−¬ng thùc, sóc vËt ®Òu ®em giÊu kÝn hÕt. Bao nhiªu ®−êng s¸, cÇu cèng ®Òu ph¸ hÕt. Ng−êi giμ, trÎ con, ®μn bμ con g¸i, ®Òu t×m n¬i ch¾c ch¾n mμ trèn hÕt. Trai tr¸ng th× ph¶i ë l¹i trong lμng, ph¶i cïng nhau tæ chøc ®éi tù vÖ ®Ó canh phßng trém c−íp; çc lμng ph¶i gióp søc lÉn nhau.

Bao giê qu©n ®éi tíi gÇn lμng, trai tr¸ng sÏ tr¸nh ®i, chí ®Ó cho chóng b¾t phu. ChØ bao giê ViÖt Minh cã lÖnh gióp cho qu©n ®éi nμo th× d©n ta sÏ gióp qu©n ®éi Êy. 2 lμ - D©n ta ph¶i mau mau tæ chøc l¹i. N«ng d©n ph¶i vμo "N«ng d©n Cøu quèc héi". Thanh niªn ph¶i vμo "Thanh niªn Cøu quèc héi". Phô n÷ vμo "Phô n÷ Cøu quèc héi". TrÎ con vμo "Nhi ®ång Cøu quèc héi". C«ng nh©n vμo "C«ng nh©n Cøu quèc héi". Binh lÝnh vμo "Binh lÝnh Cøu quèc héi". Çc bËc phó hμo v¨n sÜ vμo "ViÖt Nam Cøu quèc héi". Nh÷ng héi Êy do ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh l·nh ®¹o. Ng−êi cã tiÒn gióp tiÒn, kÎ cã søc gióp søc. §ång t©m hîp lùc. Mu«n ng−êi mét lßng. Nh©n c¬ héi nμy mμ kh«i phôc l¹i Tæ quèc, mμ lμm cho ViÖt Nam hoμn toμn ®éc lËp. Hìi ®ång bμo! C¬ héi gi¶i phãng ®Õn råi, mau mau ®oμn kÕt l¹i!!! B¸o ViÖt Nam ®éc lËp, sè 113, ngμy 21-12-1941.


CHóC N¡M míi

Th¸ng ngμy thÊm tho¸t chãng nh− thoi, N¨m cò qua råi, chóc n¨m míi: Chóc phe x©m l−îc sÏ diÖt vong! Chóc phe d©n chñ sÏ th¾ng lîi; Chóc ®ång bμo ta ®oμn kÕt mau! Chóc ViÖt Minh ta cμng tÊn tíi! Chóc toμn quèc ta trong n¨m nμy, Cê ®á ng«i sao bay phÊt phíi! N¨m nμy lμ n¨m rÊt vÎ vang, Çch mÖnh thμnh c«ng kh¾p thÕ giíi.


N¡M MíI, c«ng viÖc míi

1. N¨m ngo¸i, trong thÕ giíi cã viÖc g× to lín? Nöa n¨m tr−íc, §øc vÉy vïng ë ¢u ch©u. Ph¸p mÊt n−íc cμng ngμy cμng nhôc nh·. Anh bÞ §øc ®¸nh thua liÓng xiÓng. Nöa n¨m sau, tõ th¸ng 6 ®Õn th¸ng 11, §øc th¾ng Nga. §Çu th¸ng 12 tíi nay, §øc thua lu«n lu«n. Nga th¾ng m·i m·i. Anh còng b¾t ®Çu th¾ng §øc ë ch©u Phi. Tõ ngμy 8 th¸ng 12, NhËt ®¸nh nhau víi Anh, Mü vμ çc n−íc. Lóc nμy NhËt vÉn ®−îc th¾ng thÕ. Tμu víi NhËt vÉn ®¸nh cß c−a kh«ng th¾ng kh«ng b¹i. Çc n−íc bÞ §øc chiÕm nh− Ph¸p, TiÖp, Hy L¹p, Nam T−, Hμ Lan, v.v. d©n næi lªn chèng §øc lung tung. 2. N¨m ngo¸i ë n−íc ta cã viÖc g× to lín? T©y c¾t 70 v¹n c©y sè vu«��72F

1

) ®Êt ta cho Xiªm vμ nh−êng n−íc ta cho NhËt; thμnh thö d©n ta mét cæ ba trßng. Ngμy 13 th¸ng 1 n¨m ngo¸i, d©n sù vμ anh em binh lÝnh ë §« L−¬ng khëi nghÜa ®¸nh T©y; (nèi theo hai cuéc khëi nghÜa ë B¾c S¬n vμ Nam Kú). C¶ n¨m s−u thuÕ nÆng nÒ, d©n sù cùc khæ h¬n mäi n¨m tr−íc. §oμn thÓ ViÖt Minh th× ph¸t triÓn to lín h¬n n¨m tr−íc. 3. N¨m nay t×nh h×nh thÕ giíi vμ trong n−íc sÏ thÕ nμo? Ta cã thÓ quyÕt ®o¸n r»ng, Nga nhÊt ®Þnh th¾ng, §øc nhÊt ®Þnh b¹i. Anh - Mü sÏ ®−îc, NhËt B¶n sÏ thua. §ã lμ mét dÞp

___________ 1) Cã thÓ b¸o in nhÇm con sè nμy.


rÊt tèt cho d©n ta khëi nghÜa ®¸nh ®uæi Ph¸p, NhËt, lμm cho Tæ quèc ta ®−îc ®éc lËp, tù do. Nh−ng viÖc Êy kh«ng ph¶i dÔ dμng. Muèn ¨n qu¶ th× ph¶i trång c©y. Muèn tù do ®éc lËp th× ph¶i hy sinh tranh ®Êu. VËy ngay tõ ®©y, mçi çn bé, mçi mét héi viªn ViÖt Minh ®Òu ph¶i tuyªn truyÒn tæ chøc; ph¶i lμm cho çc Héi cøu quèc ngμy cμng m¹nh, lμm cho çc ®éi tù vÖ, çc ®éi du kÝch ngμy cμng nhiÒu. Toμn quèc ®ång bμo, bÊt kú giμ trÎ, g¸i trai, bÊt kú giμu nghÌo, quý tiÖn, ®Òu ph¶i vμo çc Héi cøu quèc. §oμn kÕt ®−îc chÆt chÏ, gi¶i phãng sÏ thμnh c«ng. Hìi quèc d©n, mau ®oμn kÕt l¹i! B¸o ViÖt Nam ®éc lËp, sè 114, ngμy 1-1-1942.

10 §IÒU N£N

Mçi mét héi viªn ViÖt Minh: 1. Nªn gi÷ bÝ mËt cho Héi. 2. Nªn hÕt søc trung thμnh víi Héi. 3. Nªn tuyªn truyÒn môc ®Ých cña Héi. 4. Nªn ra søc t×m héi viªn míi. 5. Nªn ra søc lμm viÖc cho Héi. 6. Nªn nép héi phÝ cho ®óng kú. 7. Nªn gióp ®ì lÉn nhau. 8. Nªn g¾ng søc häc hμnh. 9. Nªn ®äc s¸ch b¸o cña Héi. 10. Nªn ñng hé b¸o cña Héi. B¸o ViÖt Nam ®éc lËp, sè 116, ngμy 21-1-1942.


Ca ®éi tù vÖ

I G−¬m dao ta §em mμi ®i Mμi cho bÐn Mμi cho s¾c NhËt ta ®©m T©y ta chÆt.

II

S¾p hμng ra Xung phong lªn! Ng−êi ta ®«ng. ChÝ ta bÒn ViÖc gi¶i phãng NhÊt ®Þnh nªn.

C¸ch h¸t: - Chia ng−êi lμm 2 tæ, 4 c©u trªn, tæ A h¸t tr−íc, h¸t giäng cao (nÕu cã phô n÷ th× phô n÷ lμ tæ A); tæ B h¸t giäng thÊp theo sau. Nh÷ng ch÷ bÐn, s¾c, ®«ng, bÒn ph¶i h¸t dμi nh− be

- Ðn, sa - ¾c, ® - «ng, bª - Òn. - Hai c©u sau cïng th× c¶ tæ ®Òu h¸t víi nhau. Ch÷ chÆt vμ nªn ph¶i h¸t rÊt m¹nh. VÝ dô: Tæ A h¸t: G−¬m dao ta. Tæ B h¸t: G−¬m dμo tμ. B¸o ViÖt Nam ®éc lËp, sè 117, ngμy 1-2-1942.


N£N HäC Sö TA

D©n ta ph¶i biÕt sö ta, Cho t−êng gèc tÝch n−íc nhμ ViÖt Nam. 1. D©n ta ph¶i biÕt sö ta. Sö ta d¹y cho ta nh÷ng chuyÖn vÎ vang cña tæ tiªn ta. D©n téc ta lμ con Rång ch¸u Tiªn, cã nhiÒu ng−êi tμi giái ®¸nh B¾c dÑp Nam, yªn d©n trÞ n−íc tiÕng ®Ó mu«n ®êi. 2. Tr−íc khi vua Gia Long b¸n n−íc ta cho T©y, n−íc ta vÉn lμ n−íc ®éc lËp. §êi nμo còng cã ng−êi anh hïng m−u cao vâ giái ®øng ra ®oμn kÕt nh©n d©n ®uæi giÆc cøu n−íc. §êi TrÇn, qu©n Nguyªn ®¸nh ®©u ®−îc ®Êy, chiÕm n−íc Tμu vμ nöa ch©u ¢u, thÕ mμ ba lÇn bÞ «ng TrÇn H−ng §¹o ®¸nh tan. B×nh d©n nh− «ng Lª Lîi vμ «ng NguyÔn HuÖ ®· ®¸nh ®uæi qu©n Tμu lμm cho n−íc ta ®éc lËp. Ng−êi giμ nh− «ng Lý Th−êng KiÖt qu¸ 70 tuæi mμ vÉn ®¸nh ®«ng dÑp b¾c, bao nhiªu lÇn ®uæi giÆc cøu d©n. ThiÕu niªn nh− §æng Thiªn V−¬ng ch−a ®Õn 10 tuæi mμ ®· ra tay cøu n−íc, cøu nßi. TrÇn Quèc To¶n míi 15, 16 tuæi ®· gióp «ng TrÇn H−ng §¹o ®¸nh ph¸ giÆc Nguyªn. Phô n÷ th× cã bμ Tr−ng, bμ TriÖu ra tay kh«i phôc giang san. Nh÷ng vÞ anh hïng Êy v× n−íc, v× d©n mμ lμm nªn sù nghiÖp kinh thiªn ®éng ®Þa. Nhê nh÷ng vÞ d©n téc anh hïng Êy mμ n−íc ta ®−îc tù do, ®éc lËp, lõng lÉy ë ¸ §«ng. V× muèn giμnh lμm vua mμ Gia Long ®em n−íc ta b¸n cho T©y. ThÕ lμ giang san gÊm vãc tan t¸c tiªu ®iÒu; con L¹c ch¸u Hång ho¸ lμm tr©u ngùa.

Tõ ®ã ®Õn nay, biÕt bao nhiªu ng−êi oanh liÖt ®øng lªn khëi nghÜa ®¸nh T©y nh− «ng Phan §×nh Phïng, «ng Hoμng Hoa Th¸m, v©n v©n. 3. Sö ta d¹y cho ta bμi häc nμy: Lóc nμo d©n ta ®oμn kÕt mu«n ng−êi nh− mét th× n−íc ta ®éc lËp, tù do. Tr¸i l¹i lóc nμo d©n ta kh«ng ®oμn kÕt th× bÞ n−íc ngoμi x©m lÊn. VËy nay ta ph¶i biÕt ®oμn kÕt, ®oμn kÕt mau, ®oμn kÕt ch¾c ch¾n thªm lªn m·i d−íi ngän cê ViÖt Minh ®Ó ®¸nh ®uæi T©y - NhËt, kh«i phôc l¹i ®éc lËp, tù ��73F

1

). B¸o ViÖt Nam ®éc lËp, sè 117, ngμy 1-2-1942.

___________ 1) Cuèi bμi nμy cã ghi thªm: "Võa míi xuÊt b¶n quyÓn "Sö n−íc ta" b»ng th¬. Hay l¾m, gi¸ mçi quyÓn 1 hμo ai muèn mua hái c¸n bé ®Þa ph−¬ng".


LÞCH Sö N¦íC Ta27 ViÖt Minh tuyªn truyÒn Bé xuÊt b¶n, th¸ng 2-1942.

Theo b¶n in cña ViÖt Minh tuyªn truyÒn Bé.


LÞCH Sö N¦íC TA

D©n ta ph¶i biÕt sö ta, Cho t−êng gèc tÝch n−íc nhμ ViÖt Nam. KÓ n¨m h¬n bèn ngμn n¨m, Tæ tiªn rùc rì, anh em thuËn hoμ. Hång Bμng lμ tæ n−íc ta. N−íc ta lóc Êy gäi lμ V¨n Lang. ThiÕu niªn ta rÊt vÎ vang, TrÎ con Phï §æng tiÕng vang mu«n ®êi. Tuæi tuy ch−a ®Õn chÝn m−êi, Ra tay cøu n−íc dÑp loμi v« l−¬ng. An D−¬ng V−¬ng thÕ Hïng V−¬ng, Quèc danh ¢u L¹c cÇm quyÒn trÞ d©n. N−íc Tμu cËy thÕ ®«ng ng−êi, KÐo qu©n ¸p bøc gièng nßi ViÖt Nam, Qu©n Tμu nhiÒu kÎ tham lam. D©n ta h¸ dÔ chÞu lμm t«i ng−¬i? Hai Bμ Tr−ng cã ®¹i tμi, PhÊt cê khëi nghÜa giÕt ng−êi tμ gian, Ra tay kh«i phôc giang san, TiÕng th¬m dμi t¹c ®¸ vμng n−íc ta. TØnh Thanh Ho¸ cã mét bμ, Tªn lμ TriÖu Èu tuæi võa ®«i m−¬i,


Tμi n¨ng dòng c¶m h¬n ng−êi, Khëi binh cøu n−íc mu«n ®êi l−u ph−¬ng. Phô n÷ ta ch¼ng tÇm th−êng, §¸nh §«ng, dÑp B¾c lμm g−¬ng ®Ó ®êi, KÓ gÇn s¸u tr¨m n¨m giêi, Ta kh«ng ®oμn kÕt bÞ ng−êi tÝnh th«�74F

1

*. Anh hïng thay «ng Lý B«n, Tμi kiªm v¨n vâ, søc h¬n mu«n ng−êi, §¸nh Tμu ®uæi s¹ch ra ngoμi. LËp nªn TriÒu Lý s¸u m−¬i n¨m liÒn. V× Lý PhËt Tö ngu hÌn, §Ó cho Tμu l¹i x©m quyÒn n−íc ta. Th−¬ng d©n cùc khæ xãt xa, ¤ng Mai H¾c §Õ ®øng ra ®¸nh Tμu, V× d©n ®oμn kÕt ch−a s©u, Cho nªn thÊt b¹i tr−íc sau mÊy lÇn. Ng« QuyÒn quª ë §−êng L©m, Cøu d©n ra khái c¸t lÇm ngμn n¨m. §Õn håi ThËp nhÞ sø qu©�75F

2

* Bèn ph−¬ng lo¹n l¹c, mu«n d©n c¬ hμn. §éng Hoa L− cã Tiªn Hoμng, Næi lªn g©y dùng triÒu ®μng hä §inh. Ra tμi kiÕn thiÕt kinh dinh, §Õn vua PhÕ §Õ chØ kinh hai ®êi. Lª §¹i Hμnh nèi lªn ng«i. §¸nh tan qu©n Tèng, ®uæi lui Xiªm Thμnh.

___________ 1* TÝnh th«n lμ nuèt sèng. (Chó thÝch cã kÌm theo * lμ cña nguyªn b¶n). 2* 12 t−íng næi lªn gi÷ 12 vïng.

V× con b¹o ng−îc hoμnh hμnh, Ra ®êi th× ®· tan tμnh nghiÖp v−¬ng. C«ng UÈn lμ kÎ phi th−êng, Dùng lªn nhμ Lý cÇm quyÒn n−íc ta. Më mang v¨n ho¸ n−íc nhμ, §¾p ®ª ®Ó gi÷ ruéng nhμ cho d©n. Lý Th−êng KiÖt lμ hiÒn thÇn, §uæi qu©n nhμ Tèng, ph¸ qu©n Xiªm Thμnh. Tuæi giμ phØ chÝ c«ng danh, Mμ lßng yªu n−íc trung thμnh kh«ng phai. Hä Lý truyÒn ®−îc chÝn ®êi, Hai tr¨m m−êi s¸u n¨m giêi th× tan. Nhμ TrÇn thèng trÞ giang san, TrÞ yªn trong n−íc, ®¸nh tan ®Þch ngoμi, Qu©n Nguyªn binh giái t−íng tμi: §¸nh ®©u ®−îc ®Êy, d«ng dμi ¸, ¢u, Tung hoμnh chiÕm nöa ¢u ch©u, ChiÕm Cao Ly, lÊy n−íc Tμu bao la, L¨m le muèn chiÕm n−íc ta, N¨m m−¬i v¹n lÝnh v−ît qua biªn thuú, H¶i qu©n theo bÓ kÐo ®i, Hai ®−êng v©y kÝn B¾c Kú nh− ��76F

1

) D©n ta nμo cã chÞu hÌn, §ång t©m, hîp lùc mÊy phen ®uæi Tμu. ¤ng TrÇn H−ng §¹o cÇm ®Çu, Dïng m−u du kÝch ®¸nh Tμu tan hoang, Mªnh m«ng mét gi¶i B¹ch §»ng,

___________ 1) Nen: Trong b¶n in lÇn thø hai söa thμnh nªm.


Ngh×n thu soi r¹ng gièng dßng quang vinh, Hai lÇn ®¹i ph¸ Nguyªn binh, Lμm cho Tμu ph¶i thÊt kinh rông rêi. Quèc To¶n lμ trÎ cã tμi, Míi m−êi s¸u tuæi ra oai trËn tiÒn, MÊy lÇn ®¸nh th¾ng qu©n Nguyªn, §−îc phong lμm t−íng cÇm quyÒn binh nhung. ThËt lμ mét ®Êng anh hïng, TrÎ con Nam ViÖt nªn cïng noi theo. §êi TrÇn v¨n giái vâ nhiÒu, Ngoμi d©n thÞnh v−îng, trong triÒu hiÒn minh. M−êi hai ®êi ®−îc hiÓn vinh, §Õn TrÇn PhÕ §Õ n−íc m×nh suy vi. Cha con nhμ Hå Quý Ly, GiÕt vua tiÕm vÞ mét kú b¶y niªn. T×nh h×nh trong n−íc kh«ng yªn, Tμu qua x©m chiÕm gi÷ quyÒn mÊy l©u, Bao nhiªu cña c¶i tr©n ch©u, Chóng v¬ vÐt chë vÒ Tμu s¹ch tr¬n. Lª Lîi khëi nghÜa Lam S¬n, MÆc dÇu t−íng Ýt binh ®¬n kh«ng nμn. MÊy phen s«ng NhÞ nói Lam, Thanh g−¬m yªn ngùa B¾c, Nam ngang tμng. K×a Tuý §éng nä Chi L¨ng, §¸nh hai m−¬i v¹n qu©n Minh tan tμnh. M−êi n¨m sù nghiÖp hoμn thμnh, N−íc ta tho¸t khái c¸i vμnh nguy nan. V× d©n h¨ng h¸i kÕt ®oμn,

Nªn kh«i phôc chãng giang san L¹c Hång. Vua hiÒn cã Lª Th¸nh T«n, Më mang bê câi ®· kh«n l¹i lμnh. Tr¨m n¨m truyÒn ®Õn cung hoμng, M¹c §¨ng Dung ®· hoμnh hμnh chiÕm ng«i BÊy giê trong n−íc l«i th«i, Lª Nam, M¹c B¾c r¹ch ®«i san hμ, B¶y m−¬i n¨m n¹n can ��77F

1

* Cuèi ®êi m−êi s¸�78F

2

* M¹c ®μ suy vi. Tõ ®êi m−êi s¸u2* trë ®i, Vua Lª, Chóa TrÞnh chia v× kh¸ l©�79F

3

* NguyÔn Nam, TrÞnh B¾c ®¸nh nhau, ThÊy d©n cùc khæ mμ ®au ®ín lßng. D©n gian cã kÎ anh hïng, Anh em NguyÔn Nh¹c næi vïng T©y S¬n, §ãng ®« ë ®Êt Quy Nh¬n, §¸nh tan TrÞnh, NguyÔn, cøu d©n ®¶o ��Òn80F4

* Nhμ Lª còng bÞ mÊt quyÒn, Ba tr¨m s¸u chôc n¨m truyÒn vÞ v−¬ng. NguyÔn HuÖ lμ kÎ phi th−êng, MÊy lÇn ®¸nh ®uæi giÆc Xiªm, giÆc Tμu, ¤ng ®μ chÝ c¶ m−u cao, D©n ta l¹i biÕt cïng nhau mét lßng. Cho nªn Tμu dÉu lμm hung,

___________ 1* Can qua lμ chiÕn tranh. 2* ThÕ kû 16. 3* 216 n¨m. 4* Trao ng−îc.


D©n ta vÉn gi÷ non s«ng n−íc nhμ. T−íng T©y S¬n cã mét bμ, Bïi lμ nguyªn hä, tªn lμ ThÞ Xu©n, Tay bμ thèng ®èc ba qu©n, §¸nh h¬n mÊy trËn, ®Þch nh©n liÖt lμ. Gia Long l¹i dÊy can qua, BÞ T©y S¬n ®uæi, ch¹y ra n−íc ngoμi. Tù m×nh ®· ch¼ng cã tμi, Nhê T©y qua cøu, tÝnh bμi gi¶i v©y. Nay ta mÊt n−íc thÕ nμy, Còng v× vua NguyÔn r−íc T©y vμo nhμ, Kh¸c g× câng r¾n c¾n gμ, R−íc voi dÇy m¶, thiÖt lμ ngu si. Tõ n¨m T©n Hîi trë ®i, T©y ®μ g©y chuyÖn thÞ ��81F

1

* víi m×nh. VËy mμ vua chóa triÒu ®×nh, Kh− kh− cø t−ëng lμ m×nh kh«n ngoan. Nay ta n−íc mÊt nhμ tan Còng v× nh÷ng lò vua quan ngu hÌn. N¨m Tù §øc thËp nhÊt ��ªn82F1

), Nam Kú ®· lät d−íi quyÒn giÆc T©y. H¨m l¨m n¨m sau trËn nμy, Trung Kú còng mÊt, B¾c Kú còng tan,

___________ 1* ThÞ phi lμ l«i th«i. 1) Tù §øc thËp nhÊt niªn lμ n¨m 1858. §ã lμ n¨m thùc d©n Ph¸p næ sóng tÊn c«ng §μ N½ng, b¾t ®Çu cuéc chiÕn tranh x©m l−îc n−íc ta. Trong phÇn Nh÷ng n¨m quan träng, cã ghi "N¨m 1847... T©y b¾t ®Çu ®¸nh ta". ë ®©y, t¸c gi¶ nãi ®Õn sù kiÖn hai chiÕn h¹m Ph¸p vμo vïng bÓ §μ N½ng ®· ngang nhiªn b¾n ®¾m mÊy chiÕn thuyÒn ViÖt Nam.

Ngμn n¨m gÊm vãc giang san, BÞ vua hä NguyÔn ®em hμng cho T©y! Téi kia cμng ®¾p cμng ®Çy, Sù t×nh cμng nghÜ cμng cay ®¾ng lßng. N−íc ta nhiÒu kÎ t«i trung, TÊm lßng tiÕt nghÜa r¹ng cïng tuyÕt s−¬ng. Hoμng DiÖu víi NguyÔn Tri Ph−¬ng, Cïng thμnh cßn mÊt lμm g−¬ng ®Ó ®êi. N−íc ta bÞ Ph¸p c−íp råi, Ngän cê khëi nghÜa nhiÒu n¬i lÉy lõng; Trung Kú ®¶ng Phan §×nh Phïng Ra tay ®¸nh Ph¸p, vÉy vïng mét ph−¬ng. MÊy n¨m ra søc CÇn V−¬��83F

1

*, Bän «ng T¸n ThuËt næi ®−êng H−ng Yªn, Giang san ®éc lËp mét miÒn, ¤ng Hoμng Hoa Th¸m ®Êt Yªn tung hoμnh. Anh em khè ®á, khè xanh, M−u khëi nghÜa t¹i Hμ thμnh n¨m x−a, TØnh Th¸i Nguyªn víi SÇm N−a, KÕ nhau khëi nghÜa rñi ch−a ®−îc toμn. K×a Yªn B¸i, nä NghÖ An Hai lÇn khëi nghÜa tiÕng vang hoμn cÇu. Nam Kú im lÆng ®· l©u, N¨m kia khëi nghÜa ®−¬ng ®Çu víi T©y. B¾c S¬n ®ã, §« L−¬ng ®©y! KÐo cê khëi nghÜa, ®¸nh T©y b¹o tμn. XÐt trong lÞch sö ViÖt Nam,

___________ 1* CÇn V−¬ng lμ gióp vua Hμm Nghi ®¸nh T©y.


D©n ta vèn còng vÎ vang anh hïng. NhiÒu phen ®¸nh b¾c dÑp ®«ng, Oanh oanh liÖt liÖt con Rång ch¸u Tiªn. Ngμy nay ®Õn nçi nghÌo hÌn, V× ta chØ biÕt lo yªn mét m×nh. §Ó ng−êi ®Ì nÐn, xem khinh, §Ó ng−êi bãc lét ra t×nh t«i ng−¬i! B©y giê Ph¸p mÊt n−íc råi, Kh«ng ®ñ søc, kh«ng ®ñ ng−êi trÞ ta. GiÆc NhËt B¶n th× míi qua, C¸i nÒn thèng trÞ ch−a ra mèi mμnh. L¹i cïng Tμu, Mü, Hμ, Anh, Kh¾p n¬i cã cuéc chiÕn tranh rÇy rμ. Êy lμ nhÞp tèt cho ta, Næi lªn kh«i phôc n−íc nhμ tæ t«ng. Ng−êi chóng Ýt, ng−êi m×nh ®«ng D©n ta chØ cèt ®ång lßng lμ nªn. Hìi ai con ch¸u Rång Tiªn! Mau mau ®oμn kÕt v÷ng bÒn cïng nhau. BÊt kú nam n÷, nghÌo giμu, BÊt kú giμ trÎ cïng nhau kÕt ®oμn. Ng−êi gióp søc, kÎ gióp tiÒn, Cïng nhau giμnh lÊy chñ quyÒn cña ta. Trªn v× n−íc, d−íi v× nhμ, Êy lμ sù nghiÖp, Êy lμ c«ng danh. Chóng ta cã héi ViÖt Minh §ñ tμi l·nh ®¹o chóng m×nh ®Êu tranh

Mai sau sù nghiÖp hoμn thμnh

Râ tªn Nam ViÖt, r¹ng danh L¹c Hång D©n ta xin nhí ch÷ ®ång: §ång t×nh, ®ång søc, ®ång lßng, ®ång minh!

NH÷NG N¡M QUAN TRäNG84F1

)

Tr−íc T©y lÞch N¨m 2879 Hång Bμng 111 Tμu lÊy n−íc ra lÇn ®Çu

Sau T©y lÞch 40 Hai Bμ Tr−ng ®¸nh Tμu 248 Bμ TriÖu Èu khëi nghÜa 544 Vua Lý ®¸nh Tμu 603 Tμu lÊy n−íc ta. 939 Vua Ng« khëi nghÜa 968 §êi vua §inh (12 n¨m) 981 §êi vua TiÒn Lª (29 n¨m) 1010 §êi vua HËu Lý (215 n¨m) 1073 Lý Th−êng KiÖt ®¸nh Tμu 1225 §êi vua TrÇn (175 n¨m) 1283 TrÇn H−ng §¹o ®¸nh Tμu 1407 Tμu lÊy n−íc ta 1427 Vua Lª khëi nghÜa

___________ 1) In theo ®óng nguyªn b¶n.


1543 §êi vua HËu Lª (360 n¨m) 1545 Vua Lª Chóa TrÞnh 1771 §êi vua T©y S¬n (24 n¨m) 1789 Vua NguyÔn HuÖ ®¸nh Tμu 1794 Gia Long th«ng víi T©y 1847 T©y b¾t ®Çu ®¸nh n−íc ta 1862 Vua nhμ NguyÔn b¾t ®Çu hμng T©y 1889 ¤ng §Ò Th¸m khëi nghÜa 1893 ¤ng Phan §×nh Phïng khëi nghÜa 1916 Trung Kú khëi nghÜa 1917 Th¸i Nguyªn, SÇm N−a khëi nghÜa 1930 Yªn B¸i, NghÖ An khëi nghÜa 1940 B¾c S¬n vμ §« L−¬ng khëi nghÜa 1941 Nam Kú khëi nghÜa 1945 ViÖt Nam ®éc �Ëp85F1

) Tμi liÖu gèc l−u t¹i B¶o tμng C¸ch m¹ng ViÖt Nam.

___________ 1) N¨m 1945 lμ t¸c gi¶ ®o¸n tr−íc.

CA SîI CHØ

MÑ t«i lμ mét ®o¸ hoa, Th©n t«i trong s¹ch, t«i lμ c¸i b«ng. X−a t«i yÕu ít v« cïng, Ai vß còng ®øt, ai rung còng rêi. Khi t«i ®· thμnh chØ råi, Còng cßn yÕu l¾m, ¨n ngåi kh«ng ngon, M¹nh g× sîi chØ con con, Kh«n thiªng biÕt cã vu«ng trßn cho ch¨ng! Cμng dμi l¹i cμng máng manh, ThÕ gian ai sî chi anh chØ xoμng! Nhê t«i cã nhiÒu ®ång bang, Häp nhau sîi däc, sîi ngang rÊt nhiÒu. DÖt nªn tÊm v¶i mü miÒu, §· bÒn h¬n lôa, l¹i ®�Òu86F1

* h¬n da §è ai bøt xÐ cho ra, §ã lμ lùc l−îng, ®ã lμ vÎ vang.

* * *

Hìi ai con ch¸u Hång Bμng, Chóng ta ph¶i biÕt kÕt ®oμn mau mau. Yªu nhau xin nhí lêi nhau, ViÖt Minh héi Êy mau mau ph¶i vμo.


___________ 1* §iÒu, cã nghÜa lμ ®−îc tiÕng.


HßN §¸

Hßn ®¸ to, Hßn ®¸ nÆng, ChØ mét ng−êi, Nh¾c kh«ng ®Æng. Hßn ®¸ nÆng, Hßn ®¸ bÒn, ChØ Ýt ng−êi, Nh¾c kh«ng lªn. Hßn ®¸ to, Hßn ®¸ nÆng, NhiÒu ng−êi nh¾c, Nh¾c lªn ®Æng. BiÕt ®ång søc, BiÕt ®ång lßng, ViÖc g× khã,

Lμm còng xong. §¸nh NhËt, Ph¸p, Giμnh tù do, Lμ viÖc khã, Lμ viÖc to. NÕu chóng ta BiÕt ®ång lßng Th× viÖc ®ã QuyÕt thμnh c«ng.



TH¦íNG S¥N

Lôc nguyÖt nhÞ thËp tø, Th−íng ®¸o thö s¬n lai. Cö ®Çu hång nhËt cËn, §èi ng¹n nhÊt chi mai.

Lòng DÎ, 1942 DÞch nghÜa

L£N NóI

Ngμy hai m−¬i bèn th¸ng s¸u, Lªn ®Õn nói nμy. NgÈng ®Çu thÊy mÆt trêi ®á gÇn l¹i, Bê bªn kia cã mét nhμnh mai.

Lòng DÎ, 1942

DÞch th¬ 87F

1)

L£N NóI

Hai m−¬i t− th¸ng s¸u, Lªn ngän nói nμy ch¬i. NgÈng ®Çu: mÆt trêi ®á, Bªn suèi mét nhμnh mai.

In trong: Th¬ ch÷ H¸n Hå ChÝ Minh, Nxb V¨n häc, Hμ Néi, 1990, tr14.

Theo bμi in trong s¸ch Th¬ ch÷ H¸n Hå ChÝ Minh

___________ 1) B¶n dÞch th¬ cña Tè H÷u.


CON ÇO Vμ Tæ ONG

Tæ ong lñng l¼ng trªn cμnh, Trong ®Çy mËt nhéng, ngon lμnh l¾m thay! Ço giμ nhÌ nhÑ lªn c©y, §Þnh r»ng lÊy ®−îc ¨n ngay cho dßn. Ong thÊy ço muèn c−íp con, KÐo nhau xóm l¹i v©y trßn ço ta. Ch©m ®Çu, ch©m m¾t ço giμ, Ço giμ ®au qu¸ ph¶i sa xuèng råi.

* Ong kia yªu gièng, yªu nßi, §ång t©m, hîp lùc ®uæi loμi ço ®i. B©y giê ta thö so b×, Ong cßn ®oμn kÕt, huèng chi lμ ng−êi! NhËt, T©y ¸p bøc gièng nßi, Ta nªn ®oμn kÕt ®Ó ®ßi tù do.


TÆNG THèNG CHÕ P£TANH

VËn mÖnh Lang S�88F

1

) lóc ch¼ng lμnh, Pªtanh l·o t−íng ho¸ h«i tanh, Cói ®Çu, quú gèi, hμng qu©n §øc, Trîn m¾t, nh¨n mμy, chöi n−íc Anh. B¸n n−íc l¹i cßn khoe cøu n−íc, ¤ danh mμ muèn ®−îc th¬m danh. Giμ mμ nh− chó, giμ thªm d¹i, TiÕng xÊu mu«n ®êi nhuèc sö xanh.


___________ 1) N−íc Ph¸p.


NHãM LöA

Lóc leo lÐt b¾t ®Çu nhãm löa, BiÕt bao nhiªu lμ sù khã kh¨n? ChØ ®×u hiu mét m¶y giã xu©n, Còng lo sî löa khi t¾t mÊt. Nghi ngót khãi, mÆc dÇu thæi qu¹t, Che mét bªn l¹i t¹t mét bªn, Khi löa ®μ ch¾c ch¾n bÐn lªn, Th× m−a giã, chi chi còng ch¸y. M−a lón phón, löa cμng nãng n¶y, Giã cμng cao, ngän löa cμng cao. Nói rõng ®Òu bÐn, ch¸y μo μo, Löa nung ®á, c¶ giêi s¸ng toÐ. ViÖc çch m¹ng còng lμ nh− thÕ, B−íc ban ®Çu lμ b−íc gian nan. Nμo ®Õ quèc, mËt th¸m, bän quan, §Òu lμ lò ra tay ph¸ ho¹i. Hë mét chót, tøc lμ thÊt b¹i, Sai mét ly lμ h¹i cho d©n. Song khi çch m¹ng ®· v÷ng ch©n,

SÏ å ¹t lan trμn kh¾p xø, SÏ vïn vôt nh− toμ nói löa, SÏ rÇm rÇm nh− ngän thuû trμo, SÏ kÐo theo tÊt c¶ ®ång bμo, SÏ ®Ì bÑp c¶ loμi lang sãi. Löa çch m¹ng s¸ng choang bê câi, ChiÕu l¸ cê ®éc lËp, tù do!



TÆNG TOμN QUYÒN §êCU

Non n−íc Rång Tiªn râ mÞt mï, Lîi quyÒn phã mÆc bè th»ng Cu. §èi d©n Nam ViÖt th× lªn mÆt, GÆp bän Phï Tang chØ ®éi khu!89F

1) VÒ Ph¸p, kh«ng c¬m e chÕt ®ãi, ë ®©y, hót m¸u bÐo ni-nu. Còng nh− thèng chÕ Pªtanh vËy, Chó cø cu cï ®−îc m·i ru!

B¸o ViÖt Nam ®éc lËp, sè 134 ngμy 11-8-1942.

___________ 1) §éi khu: lμ ®éi ®Ýt, Phï Tang lμ NhËt.

CH¥I GI¡NG

GÆp tuÇn tr¨ng s¸ng, d¹o ch¬i gi¨ng, S½n nh¾n vμi c©u hái chÞ H»ng: "Non n−íc t¬i bêi sao vËy nhØ? Nh©n d©n cùc khæ biÕt hay ch¨ng? Khi nμo kÐo ®−îc qu©n anh dòng, §Ó dÑp cho tμn bän nhè nh¨ng? Nam ViÖt bao giê th× gi¶i phãng Nãi cho nghe thö, hìi c« H»ng?".

* NguyÖt r»ng: "T«i kÝnh tr¶ lêi «ng: T«i ®· tõng soi kh¾p nói s«ng, Muèn biÕt tù do chÇy hay chãng, Th× xem tæ chøc kh¾p hay kh«ng. N−íc nhμ giμnh l¹i nhê tμi s¾t, Sù nghiÖp lμm nªn bëi ch÷ ®ång. Tæ chøc, tuyªn truyÒn cμng réng r·i, Tøc lμ c¸ch mÖnh chãng thμnh c«ng".



TRÎ CH¡N TR¢U

Trªn ®åi cá mäc xanh xanh, Mét ®μn cß ®Ëu ngoμi ghÒnh xa xa, Tr©u bß lò b¶y, lò ba, Ven ®åi chen chóc bôi giμ, cá non. Ch¨n tr©u mÊy trÎ con con, Cïng nhau x−íng h¸t vÐo von trªn gß: "V× ai, ta ch¼ng Êm no? V× ai, ta ®· ph¶i lo c¬ hμn? V× ai, cha mÑ nghÌo nμn? V× ai, nhμ cöa, giang san tan tμnh? V× ai, ng¨n cÊm häc hμnh? V× ai, ta ph¶i chÞu vμnh dèt ng©y? - Êy lμ v× NhËt, v× T©y Ra tay v¬ vÐt, ®o¹ ®μy chóng ta; Lμm ta tan cöa, n¸t nhμ, TrÎ con vÊt v¶, ng−êi giμ ®¾ng cay. - Cïng nhau ®¸nh ®uæi NhËt, T©y. Anh em ta míi cã ngμy vinh hoa. "Nhi ®ång cøu quèc" Héi ta, Êy lμ lùc l−îng, Êy lμ cøu sinh.

Êy lμ bé phËn ViÖt Minh, D©n m×nh kh¾c cøu d©n m×nh míi xong".

* * *

Ai nghe mμ ch¼ng ®éng lßng, Kh¸ th−¬ng con trÎ môc ®ång ViÖt Nam.



BμI CA DU KÝCH

μo, μo, μo... μo, μo, μo... Giμ nμo, TrÎ nμo, LÝnh nμo, D©n nμo, §μn «ng nμo, §μn bμ nμo! KÎ cã sóng dïng sóng, KÎ cã dao dïng dao; KÎ cã cuèc dïng cuèc, Ng−êi cã cμo dïng cμo, ThÊy T©y cø chÐm phøa, ThÊy NhËt cø chÆt nhμo. Chóng nhiÒu lμ mÊy v¹n, M×nh mÊy triÖu ®ång bμo. Chóng ®−êng xa mái mÖt, M×nh "dÜ dËt ®·i lao". Lμm cho chóng mßn mái, Lμm cho chóng tiªu hao.

Chóng nhÊt ®Þnh thÊt b¹i M×nh søc cμng dåi dμo. μo, μo, μo... μo, μo, μo... Du kÝch ngμy cμng m¹nh, Du kÝch ngμy cμng cao. μo, μo, μo... μo, μo, μo...

In trong s¸ch: Hå ChÝ Minh, Th¬, Nxb V¨n häc, Hμ Néi, 1970, tr. 42-43.

N¨m 1942 Theo bμi in trong s¸ch Hå ChÝ Minh, Th¬


CHIÕN THUËT DU KÝCH28 QuyÓn II

ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1942

Theo s¸ch ViÖt Minh xuÊt b¶n


I

MôC §ÝCH CñA CHIÕN THUËT DU KÝCH

Môc ®Ých cña chiÕn thuËt du kÝch gi¶i thÝch theo ý nghÜa s©u réng cña nã lμ cèt ®Ó hoμn toμn tiªu diÖt ®Þch nh©n, giμnh quyÒn ®éc lËp cho d©n téc, xø së, nh−ng ta gi¶i thÝch theo ý nghÜa thÊp h¬n, eo hÑp h¬n, th× nã cèt ®Ó: 1- Kh¸m ph¸ sù bè trÝ c«ng binh cña bªn ®Þch, ®«i khi biÕt c¶ m−u m« cña bªn ®Þch n÷a. 2- C−íp ®o¹t khÝ giíi, ®¹n d−îc, l−¬ng thùc, thuèc men, v.v. bªn ®Þch do hËu ph−¬ng vËn t¶i ®Õn. 3- Khiªn ��Õ90F1

) ®Þch nh©n vμ dô ®Þch nh©n ®i s©u vμo n¬i qu©n ta ®· ®Þnh. 4- §èt vμ ph¸ huû çc khu khÝ giíi, ®¹n d−îc, nguyªn liÖu, binh c«ng x−ëng vμ çc thø phßng thñ cña bªn ®Þch. 5- Ph¸ ho¹i çc ®−êng giao th«ng vËn t¶i, çc bãp g¸c, çc ®iÕm canh, v.v.. 6- Dïng mçi to¸n qu©n nhá ®¸nh óp hoÆc ®¸nh ®éi qu©n lín cña bªn ®Þch. 7- MÆc dÇu ®Êt ®ai cña ta ®· bÞ ®Þch nh©n chiÕm gi÷ tõ l©u, nh−ng ta chí bi quan, nhê cã tinh thÇn c.�91F

2

) chiÕn ®Êu v« ®Þch, sÏ ®¸nh th¾ng ®Þch nh©n, sÏ ®¸nh ®uæi qu©n ®Þch ra khái bê câi. 8- Dïng ph−¬ng ph¸p ®¸nh óp, mai phôc, hoÆc ®¸nh chíp nho¸ng thiÖt mau lμm cho qu©n ®Þch ho¶ng khiÕp, dao ®éng, lμm cho qu©n ta chiÕn th¾ng qu©n ®Þch mét çch dÔ dμng.

___________ 1) KiÒm chÕ. 2) Çch m¹ng.


II

Sù CHIÕN §ÊU CñA §éI DU KÝCH

A. Nguyªn t¾c chiÕn ®Êu 1. Tr¸nh ®¸nh n¬i "kiªn cè" NÕu nh− ®Þch nh©n ®ãng cæng thμnh hoÆc ®ån tr¹i ®Ó tù vÖ, hoÆc ®ãng chiÕm n¬i hiÓm yÕu chèng l¹i, th× trõ khi chóng ta cã ®ñ ®iÒu kiÖn chiÕn th¾ng ra, rÊt kh«ng nªn tiÕn c«ng bªn ®Þch. V× tiÕn c«ng nh− vËy mÊt nhiÒu ngμy giê, sù thiÖt h¹i cña ta nhÊt ®Þnh nhiÒu h¬n bªn ®Þch. V¶ l¹i trong çc cuéc chiÕn tranh du kÝch, ph¸o binh cña ta ch−a cã ®Çy ®ñ, hoÆc ch−a cã n÷a lμ kh¸c, nh− vËy cø cè ®¸nh liÒu chØ tæ tiªu hao lùc l−îng cña m×nh th«i, v¶ l¹i, cÇn chó ý lμ kh«ng dÔ dμng bèn mÆt bao v©y ®Þch nh©n. VÊn ®Ò nμy cÇn suy xÐt cho kü, b»ng kh«ng th× ph¹m ph¶i téi "®¸nh liÒu", hy sinh v« Ých. §Êy lμ mét viÖc rÊt quan träng mμ qu©n du kÝch ph¶i lu«n lu«n chó ý. 2. Kh«ng ®¸nh nh÷ng trËn gay g¾t khã kh¨n Kh«ng nªn ®¸nh nh÷ng trËn mμ ta kh«ng ch¾c ch¾n th¾ng lîi m−êi m−¬i. V× nÕu nh− ta tiªu diÖt ®−îc ®Þch nh©n mét ngh×n, ta mÊt 8 tr¨m, nh− vËy tøc kh«ng ®¸ng kÓ. V× sù bæ sung ng−êi vμ ®¹n d−îc cña ta hÕt søc khã kh¨n, nÕu nh− ®¸nh ®−îc vμi trËn mμ ta hao tæn qu©n lÝnh vμ ®¹n d−îc nhiÒu, sù th¾ng lîi kh«ng ®ñ bï vμo chç thiÖt h¹i, ®Êy tøc lμ ta thÊt b¹i. Ta mÊt mét ®−îc m−êi, ®−îc tr¨m ngh×n nh− thÕ míi gäi lμ th¾ng lîi. 3. Kh«ng râ ®Þch t×nh, kh«ng ®¸nh Qu©n ta ®ãng ë mét n¬i, ®ét nhiªn thÊy qu©n ®Þch tíi, nÕu

kh«ng râ qu©n ®Þch cã bao nhiªu ng−êi, ë ®©u tíi th× kh«ng ®−îc ®¸nh, ph¶i mau mau rót ngay ®i n¬i kh¸c, ®i xa n¬i ®ã chõng 2, 3 chôc c©y sè g× ®ã ... NÕu ®Þch nh©n ®Õn gÇn qu¸ råi, kh«ng thÓ tr¸nh khái sù xung ®ét n÷a, th× tèt h¬n lμ ph¸i mét Ýt qu©n mai phôc chèng l¹i ®Ó che chë cho ®¹i ®éi rót lui. V× qu©n ®Þch tíi tiÕn c«ng ta nhÊt ®Þnh binh lùc m¹nh h¬n vμ cã kÕ ho¹ch ®−êng hoμng, ta chí m¾c m−u. §Þch m¹nh, ta tho¸i, nh− thÕ cã lîi cho ta. NÕu ®Þch nh©n yÕu thÕ mμ ta tho¸i, ch¼ng qua chØ lμm cho qu©n sÜ mái mÖt mét Ýt th«i, ta quay l¹i ®¸nh chóng còng ch−a muén. 4. Liªn hiÖp d©n chóng ®Ó phong to¶ vμ ®¸nh óp ®Þch qu©n Khi ®Þch nh©n bña v©y ta, chóng ta cÇn ph¶i liªn l¹c víi d©n chóng çc n¬i, thùc hμnh ®o¹n ��Öt92F1

) çc ng¶ ®−êng giao th«ng cña bªn ®Þch, lμm cho ®Þch nh©n kh«ng biÕt qu©n ta ®· tíi gÇn s¸t, lîi dông lóc ban ®ªm hay tê mê s¸ng, ®¸nh lui ®Þch qu©n. HoÆc liªn l¹c d©n chóng, ®éi tù vÖ çc n¬i chõng 1, 2 tr¨m ng−êi hay 3, 4 tr¨m ng−êi chia lμm nhiÒu to¸n (nÕu Ýt 3, 4 chôc còng ®−îc) cÇm cê C.M93F

2

) ®Õn chiÕm çc ngän nói, çc lμng, çc chî, råi dïng thanh la, trèng, gi¸o m¸c, sóng kÝp ho¶ mai, kÌn, ph¸o, v.v., khua chu«ng, gâ mâ, gμo thÐt Çm Ü, lμm vang déi kh¾p çc ngän nói, çc lμng..., lμm cho qu©n ®Þch hçn lo¹n vμ sî h·i, hay c¶ ngμy lÉn ®ªm b¾n sóng kh¾p bèn bªn, lμm cho qu©n ®Þch ho¶ng sî, tinh thÇn mái mÖt, råi sau ®ã, xuÊt kú bÊt ý dïng chñ lùc qu©n ®¸nh thèc vμo bªn s−ên ®Æng tiªu diÖt qu©n ®Þch. 5. Çch ®¸nh óp cña ®éi du kÝch Trong cuéc chiÕn tranh, cã gi¸ trÞ nhÊt vμ lμm cho bªn ®Þch ®au ®ín nhÊt lμ çch ®¸nh óp. V« luËn ë çch ®Þch nh©n gÇn hay xa, nhÊt lμ lóc ®Þch nh©n ë çch ta kho¶ng chõng 2, 3 chôc c©y sè ch¼ng h¹n, sù canh phßng nhÊt ®Þnh s¬ hë. Lóc bÊy giê, ta cã thÓ ®em mét ®éi qu©n nhá lîi dông ®ªm tèi, ®eo x¸ch nhÑ nhμng ®i thËt mau chãng, mét ®ªm hay mét ngμy tíi

___________ 1) C¾t ®øt. 2) Çch m¹ng.


n¬i ®ã, xuÊt kú bÊt ý ®¸nh óp thËt mau ®Æng tiªu diÖt ®Þch qu©n, ®¸nh nh− thÕ rÊt cã lîi. 6. Tr¸nh chç r¾n, n¾n chç mÒm Qu©n ®Þch tíi ®¸nh ta, ta kh«ng nªn khai chiÕn víi chóng, tèt h¬n hÕt lμ dïng ph−¬ng ph¸p ®i vßng quanh, ®i sang phÝa kh«ng cã qu©n ®Þch ®ãng gi÷. Nªn t×m nh÷ng con ®−êng t¾t hÎo l¸nh mμ ®i, lμm cho ®Þch nh©n kh«ng biÕt lèi nμo mμ ®uæi ®−îc, ®ång thêi ®i ®Õn ®©u, ph¶i dïng ®ñ ph−¬ng ph¸p liªn l¹c víi d©n chóng, ®Ó quÇn chóng lμm nh÷ng viÖc trinh th¸m ë hËu ph−¬ng qu©n ta ®i qua ®Ó khái bÞ qu©n ®Þch ®»ng tr−íc, ®»ng sau v©y ®¸nh qu©n ta. NÕu nh− cã ®Þch nh©n ®uæi theo r¸o riÕt, tr−íc m¾t l¹i bÞ ng¨n c¶n (nh− s«ng ngßi hay lμ to¸n qu©n ®Þch ®uæi theo ta m¹nh), v× muèn tho¸t khái sù nguy hiÓm, cã thÓ ph¸i mét bé ®éi nhá ®i çch xa ®Þch qu©n chõng ®é mét c©y sè ch¼ng h¹n, ®i th¼ng lªn ®−êng çi ®Ó bªn ®Þch thÊy thÕ ®uæi theo. Lóc b©y giê, qu©n chñ lùc ta theo con ®−êng t¾t ch¹y trèn; hoÆc chê khi ®¹i ®éi qu©n ®Þch ®i qua, ta ®¸nh thäc ngay vμo gi÷a lμm quÊy nhiÔu hËu ph−¬ng qu©n ®Þch, råi t×m çch ®¸nh óp chóng; hoÆc ph¸i mét bé ®éi nhá cïng víi ®éi tù vÖ d©n chóng ®−êng hoμng kÐo ®i lμm cho ®Þch nh©n ®uæi theo. Lóc ®ã, qu©n chñ lùc ta nóp ë trong bôi ®¸nh ra, tr−íc sau cïng ®¸nh, bao v©y bèn bªn, ®¸nh cho qu©n ®Þch tan tμnh. 7. ChØ ph−¬ng ®«ng, ®¸nh ph−¬ng t©y (Thanh ®«ng, kÝch t©y) Lîi dông sù hçn hîp cña d©n vμ qu©n ®éi, cè ý hîp thμnh nh÷ng ®éi qu©n thËt lín, råi dïng m−u nμy kÕ kh¸c phao truyÒn sÏ ®¸nh vμo mÆt nμy mÆt nä, cè ý ®Æt ra gi¶o ng«n. Lóc ®ã, míi huy ®éng ®éi qu©n chñ lùc ®i sang mét bªn, hμnh ®éng cùc kú bÝ mËt, xuÊt kú bÊt ý ®¸nh óp mét trËn. HoÆc gi¶ qu©n ta muèn ®¸nh mét n¬i nμo ®ã, kh«ng nªn sõng s÷ng kÐo tíi, gi¶ vê ®i sang mét phÝa kh¸c, råi ®i ®−îc nöa ®−êng, quay trë l¹i thËt mau, dïng ph−¬ng ph¸p nhanh nh− c¾t ®¸nh mét trËn ®Æng tiªu diÖt qu©n ®Þch. 8. Çch ®¸nh mai phôc

NÕu nh− ®Þch nh©n sõng s÷ng kÐo tíi, chóng ta kiÕm nh÷ng n¬i cã ®Þa h×nh hiÓm trë, råi phôc binh ë ®ã tíi khi ®Þch nh©n ®i qua, ®¸nh cho mét trËn kÞch liÖt, tiªu diÖt ®Þch qu©n. 9. Çch ®¸nh lÐn ngang ®−êng Khi do th¸m biÕt r»ng ®Þch nh©n thÕ nμo còng ®i qua n¬i Êy, thêi ph¸i mét bé ®éi nhá gåm cã nh÷ng tay thiÖn x¹ Èn nóp ë bªn nói cao, hay bªn vÖ ®−êng hiÓm yÕu, hay nóp trong bôi c©y rËm r¹p, chê tíi khi bé phËn träng yÕu bªn ®Þch ®i qua, th× l¨n ®¸ b¾n sóng xuèng, nh»m vμo nh÷ng viªn quan chØ huy qu©n ®Þch mμ b¾n. B. Çch ®èi phã víi ®Þch nh©n −u thÕ 1. §Þch tiÕn, ta tho¸i NÕu nh− binh lùc bªn ®Þch yÕu h¬n ta, th× kh«ng d¸m tiÕn ®¸nh ta. Bëi vËy, khi qu©n ®Þch tiÕn ®¸nh ta, ta cã thÓ ®o¸n tr−íc lμ qu©n ®Þch h¬n ta. Muèn chiÕm ®Þa vÞ chñ ®éng, cã chuÈn bÞ, cã kÕ ho¹ch s½n sμng, th× ta nªn tr¸nh sù xung ®ét víi chóng. Ph¶i kÐo ®i tr−íc khi qu©n ®Þch kÐo tíi. NÕu nh− ®Õn nöa ®−êng gÆp qu©n ®Þch, kh«ng râ ®Þch t×nh hoÆc biÕt tr−íc lμ ®Þch nh©n h¬n ta, th× kh«ng cßn do dù g× n÷a, g×n gi÷ cho khÐo, råi th¸o lui mau chãng. Khi ta tho¸i lui, chí nªn ®i ®−êng çi kÐo ch¹y th¼ng mét m¹ch, ®Ó ®Þch qu©n cø theo ®uæi ®Õn cïng, cÇn ph¶i ®i vßng quanh gÇn ®Êy; qu©n ®Þch ë trªn nói, ta tho¸i xuèng nói; qu©n ®Þch ë ch©n nói, ta leo lªn ®Ønh nói; qu©n ®Þch ë gi÷a, ta ®i sang hai bªn; qu©n ®Þch ë bªn t¶ ng¹n s«ng, ta tho¸i ®i qua h÷u ng¹n, qu©n ®Þch ë h÷u ng¹n, ta tho¸i sang t¶ ng¹n. Khi tho¸i lui ë ng· ba ®−êng, con ®−êng mμ chóng ta kh«ng ®i, th× cè ý ®¸nh r¬i Ýt ®å ®¹c hay ph¸i mét bé ®éi nhá ®i qua ®ã dÉm thμnh nh÷ng lèi ch©n, hoÆc d¸n biÓu ng÷, khÈu hiÖu, cßn nh− ®−êng lèi mμ ta ®i, hÕt søc cÈn thËn, ®õng ®Ó cã vÕt tÝch g× tá ra lμ ta ®i qua con ®−êng ®ã, lμm cho ®Þch nh©n lÇm ®−êng, ®uæi theo mét çch v« Ých. Lóc bÊy giê, tèt h¬n hÕt lμ ta ph¸i mét Ýt qu©n chia nhau tho¸i lui theo çc ng¶ ®−êng, lμm cho ®Þch nh©n kh«ng biÕt ®−êng nμo mμ ®uæi. Cßn ®¹i bé phËn qu©n ta cßn ë l¹i ®Êy,


®em hÕt quÇn ¸o, binh phôc vμ vâ khÝ ch«n cÊt kü cμng, råi ho¸ trang gi¶ lμm nh÷ng kÎ l¸i bu«n, thμy bãi ®i çc ng¶ ®−êng phao truyÒn tin nh¶m, hoÆc ®i trinh th¸m ®Þch qu©n, xem cã bao nhiªu ng−êi vμ ®Þnh lμm g×. HoÆc khi qu©n ®Þch c¾m tr¹i, th× ®i th¸m thÝnh biÕt chç ®ãng qu©n cña chóng, hay nh÷ng con ®−êng cã qu©n ®Þch canh phßng, thêi mau vÒ b¸o qu©n ta. Gi¶ thö qu©n ®Þch hái qu©n ta tho¸i ng¶ nμo, ®−êng nμo, th× ®«ng nãi t©y, t©y nãi ®«ng, cã Ýt xÝt nhiÒu, cã nhiÒu nãi Ýt, vμ phao truyÒn tin nh¶m, ®îi khi qu©n ta kÐo vÒ tiÕn c«ng, lóc bÊy giê, ¨n bËn quÇn ¸o cò vμo vμ ®eo khÝ giíi s½n sμng, dù bÞ h−ëng øng qu©n ta ®¸nh cho qu©n ®Þch tan tμnh, kh«ng ®−êng ch¹y trèn. 2. §Þch tho¸i, ta tiÕn Qu©n ®Þch tho¸i lui, ta nªn thõa c¬ tiÕn diÖt v× lóc bÊy giê ®Þch nh©n tÊt nhiªn cã sù thay ®æi vÒ mÆt hμnh ®éng qu©n sù, cho nªn cã kÕ ho¹ch tho¸i lui. §· theo kÕ ho¹ch tho¸i lui, th× kh«ng cã ý muèn cïng ta quyÕt chiÕn n÷a. NÕu ta ®¸nh vμo ®»ng sau qu©n ®Þch, ®éi ®i sau cïng che chë bªn ®Þch, nhÊt ®Þnh sÏ kh«ng quyÕt t©m ®¸nh nhau víi ta, cßn ®éi qu©n ®Þch ®i tr−íc v× ph¶i theo kÕ ho¹ch cña chóng nªn rÊt khã quay trë l¹i ®¸nh nhau víi ta. Nh− ë nh÷ng n¬i rõng nói hiÓm trë, ®−êng nói quanh co, s«ng ngßi uèn khóc, cÇu cèng thËt nhiÒu, nÕu cã quay ®Çu trë l¹i ®−îc n÷a, ®éi qu©n ®i sau ®· bÞ qu©n ta tiªu diÖt råi, vâ khÝ còng ®· bÞ bãc lét hÕt råi. Lóc bÊy giê ta ph¶i kiÕm çch ph¸ ho¹i cÇu cèng, c¾t ®øt gi©y thÐp, v.v., tèt h¬n lμ ®îi mét bé ®éi lín bªn ®Þch ®· rót lui råi, cßn l¹i mét Ýt bé ®éi hËu vÖ sau cïng chèng cù víi qu©n ta, th× ta ph¶i chiÕm hÕt ®−êng lèi tho¸i lui cña chóng, lμm cho ®Þch nh©n muèn tho¸t còng kh«ng ®−îc, muèn cøu còng kh«ng xong. Nh−ng lóc bÊy giê, tr¸ch nhiÖm d©n chóng rÊt nÆng nÒ lμ ph¶i do th¸m cho râ ®−êng lèi vμ ph−¬ng h−íng tho¸i lui bªn ®Þch, xem cã phôc binh kh«ng, cã khi ®Þch qu©n gi¶ vê tho¸i, råi hai çnh qu©n tho¸i lui quay l¹i bao v©y qu©n ta, th× d©n chóng ph¶i lËp tøc b¸o ço cho qu©n ®éi ngay ®Ó cho qu©n ®éi ta yªn t©m theo ®uæi truy ®¸nh qu©n ®Þch.

3. §Þch nghØ, ta quÊy Qu©n ®Þch míi tíi vïng ta, ®Þa thÕ kh«ng th¹o, ng«n ng÷ kh¸c nhau, chç nμo còng cã tiÕng sóng, nhÊt ®Þnh lu«n lu«n canh phßng nghiªm ngÆt, kh«ng dμnh mét phót nghØ ng¬i. Bëi vËy, mét lμ, v× tinh thÇn còng nh− x¸c thÞt hÕt søc khæ së, ®Þch qu©n dï gan gãc, liÒu lÜnh ®Õn mÊy ®i n÷a còng ph¶i lung lay vμ mái mÖt. §îi khi qu©n ®Þch tinh thÇn dao ®éng, th©n thÓ mái mÖt råi, lóc bÊy giê, qu©n ta hîp víi d©n chóng ®¸nh thèc vμo qu©n ®Þch, nhÊt ®Þnh sÏ th¾ng lîi. 4. §o¹n tuyÖt giao th«��94F

1

) Gi©y thÐp �ãi 95F2

) hay gi©y thÐp tõ chç nμy qua chç kh¸c cÇn ph¶i kiÕm çch c¾t ®øt ®i, ®−êng lèi, thuyÒn bÌ, xe cé cÇn ph¶i ph¸ ph¸ch ®i hoÆc chiÕm lÊy. Cßn nh− viÖc b¾t lÝnh giao th«ng bªn ®Þch còng rÊt cÇn, lμm cho bªn ®Þch kh«ng thÓ liªn l¹c ®−îc víi nhau vμ kh«ng tiÕp tÕ ®−îc. C. Çch xö trÝ víi ®Þch nh©n yÕu thÕ Trong cuéc chiÕn tranh gay g¾t víi qu©n thï ®Ó giμnh nÒn ®éc lËp cho Tæ quèc, ®Þch nh©n sÏ dïng ®ñ mäi thñ ®o¹n cùc d· man ®Ó ®èi phã l¹i víi chóng ta. Muèn ®¹t tíi nhiÖm vô cña ®éi qu©n du kÝch lμ tiªu diÖt søc phÊn ®Êu cña ®Þch, lμm phÊn khëi tinh thÇn anh dòng cña d©n chóng, ®èi víi ®Þch nh©n yÕu thÕ, cè nhiªn lμ kh«ng ngÇn ng¹i g× n÷a, ph¶i liªn l¹c d©n chóng ë ®ã bao v©y ®Þch nh©n, ®¸nh cho tiªu tan ®Æng tiªu diÖt chóng. D. Lμm thÕ nμo c«ng kÝch ®Þch nh©n 1. §¸nh lÐn Thõa lóc ®ªm tèi, trêi rÐt nh− c¾t, tuyÕt xuèng ®Çy ®ång, m−a sa b·o t¸p, s−¬ng mï phñ kÝn non s«ng, sù canh phßng cña qu©n ®Þch s¬ sμi, hoÆc ®Þch nh©n míi ®Õn c¾m tr¹i l¹ c¶nh l¹ ng−êi, ta ®¸nh thèc vμo mét çch mau chãng, thÕ nμo còng th¾ng lîi. Cæ nh©n cã c©u: "xuÊt kú bÊt ý, c«ng kú bÊt

___________ 1) C¾t ®øt liªn l¹c. 2) Gi©y thÐp nãi: gi©y ®iÖn tho¹i.


bÞ" (Thõa lóc ®Þch nh©n hí hªnh, ®¸nh chç ®Þch nh©n kh«ng ®Ò phßng). Khi ®¸nh lÐn, ®iÒu ®éng ®¹i bé ®éi nh»m ®¸nh vμo n¬i träng yÕu bªn ®Þch mét çch m·nh liÖt, cßn mét bé ®éi kh¸c th× ®¸nh vμo bªn s−ên, còng cã khi dïng toμn lùc c«ng kÝch vμo mét n¬i hoÆc chia lμm nhiÒu to¸n, chia nhau tiÕn ®¸nh kh¾p mäi n¬i cïng mét lóc. Nh−ng cÇn ph¶i cã kÕ ho¹ch chu ®¸o ®Ó tr¸nh khái bé ®éi m×nh hçn lo¹n hay lÇm lÉn nhau. Bëi vËy, tr−íc khi ch−a thùc hμnh ®¸nh lÐn, cÇn ph¶i ®Æt ra tÝn hiÖu hay dÊu hiÖu. C«ng viÖc ®¸nh óp cÇn ph¶i im h¬i lÆng tiÕng, kh«ng nªn x«n xao, trß chuyÖn Çm ü, b¾n sóng lung tung. Khi ch−a ®Õn gÇn ®−îc ®Þch nh©n hay ch−a cã dÞp tèt, kh«ng nªn v× nghe thÊy tiÕng sóng bªn ®Þch b¾n, råi lμ còng b¾n lung tung tr¶ l¹i. ChØ cã khi nμo cã dÞp tèt hay ®· lät ®−îc vμo trong vßng ®Êt ®ai bªn ®Þch råi, míi cã thÓ h« ho¸n tiÕn c«ng ®−îc. Nªn kÞch liÖt tiÕn c«ng vμo tr−íc mÆt, bªn s−ên; tr−íc khi ®Õn n¬i ta ®Þnh chiÕm, nÕu xÐt ra kh«ng thÓ nμo tr¸nh xung ®ét, th× ph¶i quyÕt t©m c«ng kÝch thËt mau chãng lμm cho ®Þch nh©n chuÈn bÞ kh«ng kÞp. NÕu biÕt tr−íc r»ng ®Þch nh©n cã chuÈn bÞ chu ®¸o, th× cÇn ph¶i thËn träng. Lóc ®i ®¸nh lÐn, ®· ®Õn tr−íc hËu ph−¬ng qu©n ®Þch råi, kh«ng nªn lμm lì c¬ héi, ph¶i nç lùc do th¸m cho biÕt kho sóng ®¹n, l−¬ng thùc ... bªn ®Þch, råi kiÕm ®ñ mäi çch thiªu ®èt ®i, dïng m×n, thuèc næ ph¸ ho¹i ph¸o ®μi, bãp g¸c vμ çc thø kiÕn tróc bªn ®Þch ®i. C«ng viÖc nμy cÇn ph¶i liªn l¹c mËt thiÕt víi d©n chóng míi cã thÓ ®¹t ®−îc môc ®Ých. Khi c«ng kÝch ®· ®¹t tíi môc ®Ých råi, ph¶i nhanh chãng rót lui. Lóc trë vÒ, cÇn ph¶i kiÕm con ®−êng t¾t mμ ®i tíi mét qu·ng ®−êng kh¸ xa nμo ®ã, råi sÏ quay trë l¹i n¬i m×nh ®Þnh tËp hîp, lμm cho ®Þch qu©n kh«ng tμi nμo th¸m thÝnh ®−îc tung tÝch cña qu©n ta. 2. §¸nh mai phôc CÇn ph¶i do th¸m biÕt tr−íc con ®−êng mμ ®Þch qu©n sÏ ®i qua, ph¸i qu©n ra mai phôc ë hai bªn vÖ ®−êng, nóp ë qu·ng

®−êng hμnh qu©n khã kh¨n nhÊt (nh− trÌo ®Ìo, qua s«ng), ®îi khi çi ®Ých mμ ta cÇn ®¸nh nhÊt tíi n¬i (vÝ dô: chØ huy quan cao cÊp, ph¸o binh, hμnh lý, xe cé vËn t¶i, v.v.) th× ta cïng nhau nh»m b¾n kÞch liÖt. Cã mÊy ®iÒu cèt yÕu vÒ çch phôc binh nh− d−íi: a- Çch thøc phôc binh v« luËn theo kiÓu ®¹i quy m« hay tiÓu quy m«, cÇn chän nh÷ng n¬i hiÓm yÕu qu©n ®Þch ®i qua rÊt khã kh¨n vμ nh÷ng qu·ng ®−êng hÎm, v.v., l¹i cßn ph¶i tÝnh tíi chç qu©n ta cã thÓ lÈn ®i mau chãng v« cïng. b- Nh»m b¾n ph¸o binh, kþ binh hay quan chØ huy, cÇn ph¶i t×m chç nμo Èn nóp ®Ó b¾n, vÝ nh−: hang ë gÇn ®−êng, bôi c©y, nhμ, nh÷ng m« ®Êt cao bªn kia s«ng ch¼ng h¹n. c- §èi víi ®éi ph¸o thñ, ®éi vËn t¶i bªn ®Þch, cÇn mai phôc ë trong rõng rËm, qu·ng ®−êng nhá hÑp trªn dèc, hay nóp ë nhμ d©n chóng. d- §èi víi ®éi qu©n nhá vμ ®éi trinh th¸m bªn ®Þch, cã thÓ nóp ë ngay hai bªn vÖ ®−êng còng ®−îc. e- Khi mai phôc, cÇn ph¶i nóp cho thËt kÝn vμ hÕt søc yªn lÆng, v« luËn ngμy ®ªm tuyÖt ®èi kh«ng ®−îc nãi chuyÖn ®Ó ®Þch nh©n khái biÕt chç nóp cña ta. V¹n nhÊt ®Þch nh©n ®· biÕt ta råi, th× ph¶i lËp tøc kÐo ®i ngay hay thay ngay chç nóp. g- Khi mai phôc, muèn ph¸t ®éng th× ®îi tíi khi ®Þch nh©n ®· ®i qu¸ giμ nöa råi, cã khi çi ®Ých mμ ta ®Þnh b¾n (nh− viªn quan chØ huy) hoÆc lóc qu©n ®Þch ®i qua ®· ®Õn gi÷a s«ng, khi nghØ ng¬i, c¾m tr¹i, ¨n c¬m ch¼ng h¹n, thùc tÕ mai phôc mét çch ®¹i quy m« th× nªn chia lμm mÊy n¬i: tr−íc, gi÷a vμ sau, råi cïng nhau ph¸t ®éng lμm cho qu©n ®Þch bÞ ®¸nh b»ng m−u, lμm cho chóng ®¹i b¹i. 3. §¸nh óp ban ®ªm Xem thÕ qu©n ®Þch h¬n ta vÒ lùc l−îng vμ binh khÝ mμ ta kh«ng ®ñ søc chèng l¹i, th× ph¶i hãa chØnh vi linh, ph©n t¸n ®Ó Èn nóp thËt kÝn ®¸o ë çc lμng, rõng nói, ban ngμy kh«ng ®−îc ra ngoμi, ®îi ®Õn tèi, tø phÝa b¾n ®ïng ®oμng lμm cho


qu©n ®Þch bèi rèi, hoang mang, ch−a t×m ®−îc çch nμo ®Ó ®èi phã. Lóc bÊy giê, ta ph¶i biÕn linh vi chØnh, nghÜa lμ l¹i tËp hîp qu©n ta l¹i ®¸nh thèc vμo qu©n ®Þch ®Ó tiªu diÖt chóng. Nh−ng khi thi hμnh ph−¬ng ph¸p ®¸nh nh− thÕ, cÇn chó ý mÊy ®iÒu nμy: a- §iÒu ®éng cùc kú bÝ mËt Nh÷ng kÕ ho¹ch tr−íc khi ®−a ra vμ sau khi ra råi ph¶i gi÷ tuyÖt ®èi bÝ mËt v× r»ng: NÕu mét khi bªn ®Þch biÕt tr−íc råi, th× sù chuÈn bÞ hμnh ®éng cña ta v« hiÖu qu¶, v¶ l¹i cã khi thÊt b¹i lín n÷a lμ kh¸c. b- CÇn biÕt râ t×nh h×nh qu©n ®Þch (vÝ dô: BiÕt râ ®Þch nh©n cã bao nhiªu ng−êi, søc chiÕn ®Êu m¹nh hay yÕu, çch tæ chøc qu©n ®Þch vμ tinh thÇn qu©n sÜ ra sao?). c- CÇn th«ng th¹o ®Þa thÕ nh−: nói non, s«ng ngßi, rõng ró, ®ång b»ng, ®−êng lèi, v.v., chç nμo cã ®Þch nh©n canh phßng, chç nμo cã ®−êng t¾t, ®i tíi chç nμo, cã thÓ bao v©y ®Ó tiªu diÖt ®Þch qu©n ®−îc kh«ng? Nh÷ng ®iÒu cèt yÕu trªn ®©y cÇn ph¶i hiÓu mét çch râ rμng. Sau ®ã míi tiÕn ®Õn mét n¬i gÇn qu©n ®Þch nhÊt ®Þnh, ®¸nh thèc vμo qu©n ®Þch ®Æng tiªu diÖt chóng. E. Lμm thÕ nμo do th¸m ®Þch nh©n 1. Muèn do th¸m çc thø qu©n ®éi bªn ®Þch, tr−íc hÕt cÇn biÕt râ cã nhiÒu thø binh kh¸c nhau ®·. Trõ cã bé binh, kþ binh, ph¸o binh, c«ng binh, ®éi qu©n vËn t¶i ra, l¹i cßn cã thªm lÝnh ®Æc biÖt n÷a, nh− d−íi: a- Bé binh: Bé binh NhËt ®eo sóng dμi vμ cã c¶ sóng liªn thanh h¹ng nÆng, cã ®«i khi cã c¶ sóng ca n«ng h¹ng nhÑ n÷a. LÝnh nμy cã mét miÕng huy hiÖu ®á ë cæ ¸o (lÝnh NhËt). b- Kþ binh: LÝnh kþ m· c−ìi ngùa, ®eo sóng liªn thanh vμ mang ca n«ng h¹ng nhá, cã miÕng huy hiÖu xanh mμu l¸ m¹ ë cæ ¸o (lÝnh NhËt - qu©n Tμu: vμng). c- Ph¸o binh: Dïng lõa ngùa hay « t« kÐo ®¹i b¸c, ca n«ng, cßn nh− ®¹i b¸c h¹ng nÆng th× ph¶i dïng tíi xe « t« vËn t¶i hay 6 con ngùa kÐo míi ®−îc. §Êy lμ ®¹i b¸c h¹ng nÆng.

Cßn nh− thÊy nßng sóng thËt dμi l¹i dùng ®øng, ®Êy lμ ®éi cao x¹. §éi lÝnh nμy cã huy hiÖu ë cæ ¸o mμu vμng (lÝnh NhËt - Tμu: mμu tr¾ng xanh). d- C«ng binh: LÝnh nμy mang çc khÝ cô nh− cuèc xÎng ®Ó lμm viÖc. Trong ®éi lÝnh nμy gåm cã: §éi b¾c cÇu, ®éi th«ng tin, ®éi ®Þa l«i, ®éi ®−êng s¾t. Huy hiÖu ë cæ ¸o mμu n©u (lÝnh NhËt - Tμu: mμu tr¾ng). e- §éi vËn t¶i: D¾t lõa ngùa kÐo xe hay dïng xe h¬i ®Ó vËn t¶i ®å ®¹c l−¬ng thùc, v.v.. Huy hiÖu ë cæ ¸o cña lÝnh nμy mμu tr¾ng (lÝnh NhËt - Tμu: mμu tÝm). g- Cßn çc lÝnh kh¸c: Çc ®éi qu©n thiÕt gi¸p, ®éi kh«ng qu©n, hiÕn binh, ®éi vÖ binh còng dÔ nhËn. Ngoμi ra cßn cã nh÷ng ®éi qu©n y kh«ng mÆc ¸o lÝnh. 2. Do th¸m xem cã bao nhiªu qu©n ®Þch CÇn ®Õm tõng hμng mét, råi nhÈm xem mét ®éi cã bao nhiªu, nh−ng v× thêi gian quan hÖ, ta kh«ng dÔ g× lμm ngay ®−îc nhiÖm vô Êy. Çi çch ®iÒu tra tiÖn h¬n, ®¹i kh¸i gåm cã: a- §¹i ®éi bé binh. Mét trung ®éi cña NhËt, Tμu gäi lμ "Liªn", nh−ng mét Liªn kh«ng cã cê vμ cã 150 tªn lÝnh.... Cø 4 trung ®éi th× cã mét ®éi sóng cèi xay (dïng ngùa kÐo) tøc lμ mét ®¹i ®éi, Tμu gäi lμ "Doanh", cã chõng bÈy, t¸m tr¨m ng−êi mét ®¹i ®éi qu©n NhËt cã mét l¸ cê tr¾ng ë gi÷a cã nh÷ng vÖt ®en ®á. Cø ba ®¹i ®éi cã 1 ®éi sóng ca n«ng h¹ng nhÑ dïng ngùa kÐo tøc lμ mét liªn ®éi, cã l¸ cê vu«ng (lóc th−êng cuèn trßn l¹i). b- Kþ binh. VÒ kþ binh, th× ®Õm xem cã bao nhiªu ng−êi c−ìi ngùa lμ ®−îc. c- Ph¸o binh. §Õm xem cã bao nhiªu nßng sóng ®¹i b¸c h¹ng nÆng, h¹ng nhÑ. d- C«ng binh. C«ng binh còng biªn chÕ gièng nh− bé binh. e- Çc thø kh¸c. §©y lμ nh÷ng thø lÝnh ®Æc biÖt, phô thuéc, kh«ng quan träng mÊy, biÕt râ çc thø lÝnh lμ ®−îc råi. Nh−ng ®éi kh«ng qu©n, cÇn ph¶i ®iÒu tra xem cã bao nhiªu m¸y bay. 3. Do th¸m m−u m« bªn ®Þch


§Êy lμ mét viÖc rÊt khã kh¨n, th−êng th−êng ng−êi ta dß la ®Þch nh©n ë ®©u ®Õn vμ ®Þnh ®i ®©u, còng cã thÓ do ®ã mμ ph¸n ®o¸n ®−îc ®«i phÇn. Nh−ng ®Êy ch−a ph¶i lμ ph−¬ng ph¸p ®óng ®¾n. Tèt h¬n lμ cÇn ph¶i: a- Gi¶ çch hoan nghªnh ë n¬i mμ qu©n ®Þch kÐo qua hay sÏ ®Õn ®«ng, ta gi¶ lμm ra bé nhiÖt thμnh ra hoan nghªnh, s¨n sãc qu©n ®Þch. Nh©n ®ã, ta ®−îc gÇn gòi binh lÝnh, phu t¶i bªn ®Þch, råi cïng hä trß chuyªn l©n la, dß la xem sÏ ®i ®©u vμ ®i lμm g×. NÕu nh− qu©n ®Þch kh«ng hiÓu tiÕng ta th× khã kh¨n ®Êy. Nh−ng trong bé ®éi qu©n ®Þch còng cã ng−êi m×nh bÞ chóng lîi dông lμm viÖc cho chóng. NÕu cÇn ph¸i bμ giμ hay trÎ con gÇn gòi hä, dß la còng cã thÓ biÕt ®−îc tin tøc. b- Gi¶ ®i lμm trinh th¸m cho ®Þch nh©n ®Ó th¸m thÝnh bªn ®Þch Muèn gi¶ ®i lμm trinh th¸m bªn ®Þch, thêi tr−íc hÕt ®em mét Ýt tin tøc qu©n ta b¸o cho qu©n ®Þch biÕt, nh−ng nh÷ng tin tøc Êy kh«ng quan hÖ g×, miÔn lμm cho ®Þch nh©n tin ta lμ ®−îc. Råi sau lÊy nh÷ng tin l¸o lÕu kh«ng thiÕt thùc lõa dèi ®Þch qu©n. §em nh÷ng tin tøc quan träng bªn ®Þch b¸o ço cho qu©n ta, ®Êy lμ mét ph−¬ng ph¸p rÊt tèt, nh−ng ph¶i kÐn chän lÊy nh÷ng ng−êi cã kÕ ho¹ch vμ gi¸c ngé kh¸ ®Ó khái bÞ ®Þch nh©n mua chuéc. §«i khi ph¸i Ýt ®μn bμ, con g¸i ®i gÇn gòi qu©n ®Þch, chÞu hy sinh c¶ x¸c thÞt lμm cho qu©n ®Þch khái ngê, råi dß la t×nh h×nh qu©n ®Þch, ®−a nh÷ng tin tøc quan träng b¸o ço cho qu©n ta biÕt. Lμm nh− vËy çc chÞ ®μn bμ, con g¸i hÕt søc khæ t©m ®Êy, nh−ng v× quyÒn lîi quèc gia, d©n téc, hy sinh nh− vËy ¾t còng vui lßng. c- Dïng mü nh©n kÕ C«ng viÖc nμy còng lμ viÖc cña çc chÞ con g¸i cã nhan s¾c ®i b¾t chim viªn quan chØ huy hay binh sÜ còng ®−îc. Cã ®«i khi dïng çch ly gi¸n qu©n ®Þch, hoÆc th¸m thÝnh tin tøc, hoÆc ¨n c¾p mÖnh lÖnh cïng ®Þa ®å bªn ®Þch. Dïng ®ñ mäi thñ ®o¹n ®Ó ®¹t môc ®Ých cña ta, cã ®«i khi ph¶i hy sinh x¸c thÞt còng ®μnh. NÕu nh− kh«ng cã thÓ dß la ®−îc tin tøc g× còng nh− kh«ng thÓ dïng çch nμo ly gi¸n ®−îc, thêi t×m

çch ¸m s¸t viªn quan chØ huy bªn ®Þch ®i hoÆc ®èt c¬ quan träng yÕu ®i, liÒu cïng ®Þch nh©n mét chÕt còng cam t©m. 4. Trinh th¸m ®Þa h×nh §èi víi nh÷ng ®Þa h×nh ë gÇn qu©n ®Þch, nh− bÕn ®ß, ®−êng lèi, ph¶i dß la xem cã con ®−êng t¾t nμo ®i vßng quanh kh«ng ? Qua bÕn ®ß ®i vÒ con ®−êng ®ã cã ®−îc kh«ng ? CÇn dß la kü cμng th× hμnh ®éng qu©n ta míi ch¾c ch¾n th¾ng lîi. Ngoμi ra cßn ph¶i chó ý nh÷ng ®iÒu sau nμy: a- §i dß la mét n¬i nμo ph¶i cÇn chó ý ®Õn ®−êng lèi, ph−¬ng h−íng réng hay hÑp, ®Êt çt thÕ nμo. §ång thêi ph¶i xem xÐt cã tiÖn cho sù hμnh qu©n cña ph¸o binh, kþ binh, ®éi vËn t¶i vμ çc thø lÝnh kh¸c ®i qua kh«ng ? b- Cã rõng nói lμng m¹c g× kh«ng? Vμ cÇn ph¶i chó ý xem nh÷ng rõng nói cïng lμng m¹c ®ã cã trï mËt l¾m kh«ng ? DiÖn tÝch lμ bao nhiªu? NÕu ph¶i qua s«ng ngßi, cÇn chó ý xem réng hay hÑp, n−íc ch¶y tõ tõ hay ch¶y xiÕt, hai bªn bê cã ®ß kh«ng ? cã cÇu kh«ng ? NÕu nh− cã cÇu, nãi kü xem ph¸o binh, ®éi qu©n vËn t¶i xe cé cã thÓ qua ®−îc kh«ng ? 5. Dß la t×nh h×nh bªn ®Þch §èi víi ý ®Þnh, binh lùc vμ çc thø qu©n lÝnh bªn ®Þch còng nh− trªn ®· nãi qua, nh−ng nh÷ng khi c¾m tr¹i vμ nh÷ng n¬i qu©n chñ lùc bªn ®Þch ®ãng, cïng nh÷ng n¬i trèng kh«ng vμ nh÷ng t×nh h×nh nμy kh¸c cÇn dß la cho kü cμng. Ph¶i chó ý mÊy ®iÓm sau nμy: a- ThÊy ®Þch nh©n ë n¬i nμo, h¹ng lÝnh g× cã bao nhiªu ng−êi? xe t¨ng m¸y bay bªn ®Þch cã bao nhiªu vμ ®Ó ë chç nμo? b- PhÝa tr−íc vμ sau l−ng qu©n ®Þch, phè x¸ cïng nh÷ng n¬i phßng ngù, ph¸o ®μi, t×nh h×nh vμ dïng nh÷ng bé ®éi nμo gi÷ ë n¬i ®ã. c- VÞ trÝ binh tr¹m, çc kho sóng ®¹n, l−¬ng thùc ë ®©u? d- Trong khi ®¸nh nhau, cÇn ph¶i chó ý t×nh h×nh bªn ®Þch, qu©n trï bÞ hai bªn c¹nh s−ên. e- XÐt xem qu©n lÝnh bªn ®Þch cã muèn ®¸nh nhau hay kh«ng? vμ xÐt xem binh lÝnh bªn ®Þch ®èi víi t−íng quan vμ


nh©n d©n ra sao? Nh÷ng nh©n viªn phô tr¸ch c«ng viÖc do th¸m cÇn chó ý lîi dông vμ liªn l¹c víi d©n chóng trong vïng. Nh−ng chó ý: hä gi¸c ngé, ®ång t×nh víi ta vμ muèn cïng ta hîp t¸c míi dïng ®−îc. Tr¸i l¹i, nÕu hä kh«ng gi¸c ngé, bÞ ®Þch nh©n lîi dông lμm chã s¨n, chim måi, ph¶i ®Ò phßng cÈn thËn. Trinh th¸m cèt yÕu lμ dß la xem cã nh÷ng tæ chøc nμo ®Þch ph¸ ta kh«ng ? NÕu nh− cã, thêi h·y bμy m−u, lËp kÕ ph¸ ho¹i, hoÆc giÕt kÎ thñ lÜnh trong bän, xö tö ®i ®Ó lμm g−¬ng cho kÎ kh¸c.

NHËT Ký TRONG Tï29

ViÕt b»ng ch÷ H¸n n¨m 1942-1943 B¶n dÞch cña ViÖn v¨n häc. In trong s¸ch Suy nghÜ míi vÒ NhËt ký trong tï, Nxb Gi¸o dôc, Hμ Néi, 1993

Theo bμi in trong s¸ch. Suy nghÜ míi vÒ NhËt ký trong tï.


Bμi 1

Th©n thÓ t¹i ngôc trung, Tinh thÇn t¹i ngôc ngo¹i;

Dôc thμnh ®¹i sù nghiÖp, Tinh thÇn c¸nh yÕu ®¹i96F

11).

Th©n thÓ ë trong ngôc, Tinh thÇn ë ngoμi ngôc; Muèn nªn sù nghiÖp lín, Tinh thÇn cμng ph¶i cao.

Th©n thÓ ë trong lao, Tinh thÇn ë ngoμi lao; Muèn nªn sù nghiÖp lín, Tinh thÇn cμng ph¶i cao.

NAM TR¢N dÞch

___________ 11) Trong nguyªn b¶n, bèn c©u th¬ nμy kh«ng cã ®Çu ®Ò, chÐp ë ngoμi b×a tËp Ngôc trung nhËt ký cïng h×nh vÏ hai tay bÞ xiÒng, cã lÏ ®−îc t¸c gi¶ coi nh− mét lêi ®Ò tõ cho toμn tËp.


Bμi 2

KHAI QUYÓN

L·o phu nguyªn bÊt ¸i ng©m thi, Nh©n vÞ tï trung v« së vi; Liªu t¸ ng©m thi tiªu vÜnh nhËt, Th¶ ng©m th¶ ®·i tù do th×.

Më §ÇU TËP NHËT Ký

Giμ nμy vèn kh«ng thÝch ng©m th¬, Nh©n v× trong ngôc kh«ng cã g× lμm; H·y m−în viÖc ng©m th¬ cho qua ngμy dμi, Võa ng©m võa ®îi ngμy tù do. Ng©m th¬ ta vèn kh«ng ham, Nh−ng v× trong ngôc biÕt lμm chi ®©y; Ngμy dμi ng©m ngîi cho khu©y, Võa ng©m võa ®îi ®Õn ngμy tù do.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 3

T¹I TóC VINH NHAI BÞ KHÊU L−U

Tóc Vinh kh−íc sö d− m«ng nhôc, Cè ý tr× diªn ng· khø tr×nh; Gi¸n ®iÖp hiÒm nghi kh«ng niÕt t¹o, B¶ nh©n danh dù b¹ch hy sinh.

BÞ B¾T GI÷ ë PHè TóC VINH97F

12)

Phè tªn Tóc Vinh mμ khiÕn ta mang nhôc98F

13), Cè ý lμm chËm trÔ hμnh tr×nh cña ta;

Bμy ®Æt ra trß t×nh nghi gi¸n ®iÖp,

Kh«ng d−ng lμm mÊt danh dù cña ng−êi. Tóc Vinh mμ ®Ó ta mang nhôc, Cè ý d»ng dai, chËm b−íc m×nh; BÞa chuyÖn t×nh nghi lμ gi¸n ®iÖp, Cho ng−êi v« cí mÊt thanh danh.

HUÖ CHI dÞch

___________ 12) Tóc Vinh: tªn mét phè ë thÞ trÊn huyÖn Thiªn B¶o, tØnh Qu¶ng T©y, Trung Quèc. T¸c gi¶ bÞ b¾t ë ®©y ngμy 29-8-1942. 13) Trong c©u th¬ nμy t¸c gi¶ cã dông ý ch¬i ch÷: lÊy m«ng nhôc (mang nhôc) ®èi lËp víi tóc vinh (®ñ vinh) ®Ó lμm t¨ng ý nghÜa mØa mai hμi h−íc cña bμi th¬, gi¸n tiÕp chÕ giÔu viÖc b¾t ng−êi v« lý cña nhμ cÇm quyÒn T−ëng Giíi Th¹ch.


Bμi 4

NHËP TÜNH T¢Y HUYÖN NGôC

Ngôc trung cùu ph¹m nghªnh t©n ph¹m, Thiªn th−îng t×nh v©n trôc vò v©n; T×nh, vò, phï v©n phi khø liÔu, Ngôc trung l−u tró tù do nh©n.

VμO NHμ NGôC HUYÖN TÜNH T¢�99F

1

)

Trong ngôc tï cò ®ãn tï míi, Trªn trêi m©y t¹nh ®uæi m©y m−a; M©y t¹nh, m©y m−a, mÊy ®¸m m©y næi bay ®i hÕt, ChØ cßn l¹i ng−êi tù do trong ngôc. Trong lao tï cò ®ãn tï míi, Trªn trêi m©y t¹nh ®uæi m©y m−a;

T¹nh, m−a, m©y næi bay ®i hÕt,

Cßn l¹i trong tï kh¸ch tù do.

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) TÜnh T©y: mét huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y, gÇn biªn giíi Trung - ViÖt. T¸c gi¶ bÞ b¾t ë thÞ trÊn Thiªn B¶o, qu¸ TÜnh T©y mÊy chôc kil«mÐt, nh−ng l¹i bÞ ®−a trë l¹i TÜnh T©y giam gi÷.

Bμi 5 - 6 - 7

THÕ Lé NAN

I

TÈu biÕn cao s¬n d÷ tuÊn nham, Na tri b×nh lé c¸ch nan kham; Cao s¬n ngé hæ chung v« d¹ng , B×nh lé phïng nh©n kh−íc bÞ giam.

II D− nguyªn ®¹i biÓu ViÖt Nam d©n, NghÜ ®¸o Trung Hoa kiÕn yÕu nh©n; V« n¹i phong ba b×nh ®Þa khëi, Tèng d− nhËp ngôc t¸c gia t©n.

III Trung thμnh, ng· b¶n v« t©m cøu, Kh−íc bÞ hiÒm nghi tè H¸n gian; Xö thÕ nguyªn lai phi dÞ dÞ, Nhi kim xö thÕ c¸nh nan nan!


§−êNG §êI HIÓM TRë

I

§i kh¾p non cao vμ nói hiÓm, Nμo ngê ®−êng ph¼ng l¹i khã qua; Nói cao gÆp hæ rót côc vÉn kh«ng viÖc g×, §−êng ph¼ng gÆp ng−êi l¹i bÞ b¾t!

II

Ta vèn lμ ®¹i biÓu cña d©n ViÖt Nam, §Þnh ®Õn Trung Hoa gÆp nh©n vËt träng yÕu; Kh«ng d−ng ®Êt b»ng næi sãng giã, §−a ta vμo lμm "kh¸ch quý" trong tï.

III

Vèn trung thùc thμnh thËt, ta kh«ng cã ®iÒu g× thÑn víi lßng,

ThÕ mμ bÞ t×nh nghi lμ H¸n gian; ViÖc xö thÕ vèn kh«ng ph¶i lμ dÔ, Lóc nμy, xö thÕ cμng khã kh¨n h¬n.

I §i kh¾p ®Ìo cao, kh¾p nói cao, Ngê ®©u ®−êng ph¼ng l¹i lao ®ao! Nói cao gÆp hæ mμ v« sù, §−êng ph¼ng gÆp ng−êi bÞ tèng lao.

II

Ta lμ ®¹i biÓu d©n ViÖt Nam, T×m ®Õn Trung Hoa ®Ó héi ®μm; Ai ngì ®Êt b»ng g©y sãng giã, Ph¶i lμm "kh¸ch quý" t¹i nhμ giam!

III Ta ng−êi ngay th¼ng, lßng trong tr¾ng, L¹i bÞ t×nh nghi lμ H¸n gian; Xö thÕ tõ x−a kh«ng ph¶i dÔ, Mμ nay, xö thÕ khã kh¨n h¬n.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 8 - 9

T¶O

I

Th¸i d−¬ng mçi t¶o tßng t−êng th−îng, ChiÕu tr−íc lung m«n, m«n vÞ khai; Lung lý hiÖn thêi hoμn h¾c ¸m, Quang minh kh−íc dÜ diÖn tiÒn lai.

II

T¶o khëi nh©n nh©n tranh liÖp s¾t, B¸t chung h−ëng liÔu, t¶o xan khai; KhuyÕn qu©n th¶ ngËt nhÊt c¸ b·o, BÜ cùc chi th× tÊt th¸i lai.

BUæI SíM

I Mçi sím, mÆt trêi v−ît lªn khái ®Çu t−êng, ChiÕu tíi cöa nhμ lao, cöa ch−a më; Giê ®©y trong lao cßn ®en tèi, Nh−ng ¸nh s¸ng ®· bõng lªn phÝa tr−íc mÆt.

II Sím dËy, mäi ng−êi ®ua nhau b¾t rËn, Chu«ng ®iÓm t¸m giê, b÷a c¬m s¸ng b¾t ®Çu; Khuyªn anh h·y cø ¨n no, Khæ ®Õn tét cïng, vui ¾t tíi.

I

§Çu t−êng sím sím vÇng d−¬ng mäc, ChiÕu cöa nhμ lao, cöa vÉn cμi; Trong ngôc giê ®©y cßn tèi mÞt, ¸nh hång tr−íc mÆt ®· bõng soi.

NAM TR¢N dÞch

II

Sím dËy, ng−êi ng−êi ®ua b¾t rËn, T¸m giê chu«ng ®iÓm, b÷a ban mai; Khuyªn anh h·y g¾ng ¨n no bông, BÜ cùc råi ra ¾t th¸i lai.

NAM TR¢N - XU¢N THUû dÞch


Bμi 10

NGä

Ngôc trung ngä thôy ch©n th− phôc, NhÊt thôy h«n h«n kû có chung; Méng kiÕn thõa long thiªn th−îng khø, TØnh th× tμi gi¸c ngo¹ lung trung.

BUæI TR¦A

Trong nhμ lao, giÊc ngñ tr−a thËt khoan kho¸i, Mét giÊc say s−a suèt mÊy tiÕng liÒn; M¬ thÊy c−ìi rång bay lªn trêi, Khi tØnh dËy míi biÕt m×nh vÉn n»m trong ngôc. Trong tï khoan kho¸i giÊc ban tr−a, Mét giÊc miªn man suèt mÊy giê; M¬ thÊy c−ìi rång lªn th−îng giíi, TØnh ra trong ngôc vÉn n»m tr¬.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 11

VÊN THO¹I

X· héi ®Ých l−ìng cùc, Ph¸p quan d÷ ph¹m nh©n; Quan viÕt: nhÜ h÷u téi, Ph¹m viÕt: ng· l−¬ng d©n; Quan viÕt: nhÜ thuyÕt gi¶, Ph¹m viÕt: ng· ng«n ch©n; Ph¸p quan tÝnh b¶n thiÖn, Gi¶ trang ¸c ng©n ng©n; YÕu nhËp nh©n − téi, Kh−íc gi¶ ý ©n cÇn; Gi¸ l−ìng cùc chi gian, LËp tr−íc c«ng lý thÇn.

LêI HáI

Hai cùc cña x· héi, Quan toμ vμ ph¹m nh©n; Quan b¶o: anh cã téi, Ph¹m nh©n th−a: t«i d©n lμnh;


Quan b¶o: anh nãi dèi, Ph¹m nh©n th−a: t«i nãi thËt; Quan toμ tÝnh vèn thiÖn, L¹i hÇm hÇm gi¶ lμm bé ¸c; Muèn khÐp ng−êi vμo téi, L¹i ra vÎ ©n cÇn; Gi÷a hai cùc nμy, Cã thÇn c«ng lý ®øng. Hai cùc trong x· héi, Quan toμ vμ ph¹m nh©n; Quan r»ng: anh cã téi, Ph¹m th−a: t«i l−¬ng d©n; Quan r»ng: anh nãi dèi, Ph¹m th−a: thùc tr¨m phÇn; Quan toμ tÝnh vèn thiÖn, Vê lμm bé d÷ d»n; Muèn khÐp ng−êi vμo téi, L¹i ra vÎ ©n cÇn; ë gi÷a hai cùc ®ã, C«ng lý ®øng lμm thÇn.

HUÖ CHI - NGUYÔN SÜ L¢M dÞch

Bμi 12

NGä HËU

NhÞ ®iÓm khai lung ho¸n kh«ng khÝ, Nh©n nh©n ng−ìng kh¸n tù do thiªn; Tù do thiªn th−îng thÇn tiªn kh¸ch, Tri phñ lung trung d· h÷u tiªn ?

QU¸ TR¦A

Hai giê chiÒu, nhμ lao më cöa ®æi kh«ng khÝ, Mäi ng−êi ngÈng lªn ng¾m trêi tù do; Kh¸ch thÇn tiªn trªn trêi tù do, BiÕt ch¨ng trong tï còng cã tiªn?


Hai giê ngôc më th«ng h¬i, Tï nh©n ngÈng mÆt ng¾m trêi tù do; Tù do tiªn kh¸ch trªn trêi, BiÕt ch¨ng trong ngôc cã ng−êi kh¸ch tiªn.

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c:

Hai giê ngôc më thay kh«ng khÝ, Ai nÊy nh×n lªn: trêi tù do! Tiªn kh¸ch tù do trªn th−îng giíi, BiÕt ch¨ng, tiªn còng ë trong tï ?

Vò HUY §éNG dÞch

Bμi 13

V·N

V·n xan ngËt liÔu, nhËt t©y trÇm, Xø xø s¬n ca d÷ nh¹c ©m; U ¸m TÜnh T©y cÊm bÕ thÊt, Hèt thμnh mü thuËt tiÓu hμn l©m.

CHIÒU H¤M

C¬m chiÒu xong, mÆt trêi lÆn vÒ t©y, Kh¾p n¬i, rén tiÕng ca d©n d· vμ tiÕng nh¹c; Nhμ ngôc u ¸m huyÖn TÜnh T©y, Bçng thμnh mét viÖn hμn l©m nghÖ thuËt nhá. C¬m xong, bãng ®· xuèng trÇm trÇm, Vang tiÕng ®μn ca, rén tiÕng ng©m; Nhμ ngôc TÜnh T©y mê mÞt tèi, Bçng thμnh nh¹c qu¸n viÖn hμn l©m.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 14

Tï L−¬NG

Mçi xan nhÊt uyÓn hång mÔ ph¹n, V« diªm, v« th¸i, hùu v« thang; H÷u nh©n tèng ph¹n, ngËt ®¾c b·o, Mét nh©n tèng ph¹n, h¸m gia n−¬ng.

C¥M Tï

Mçi b÷a mét b¸t c¬m g¹o ®á, Kh«ng muèi, kh«ng rau còng ch¼ng canh; Cã ng−êi ®em c¬m, ®−îc ¨n no, Kh«ng ng−êi ®em c¬m, ®ãi kªu cha kªu mÑ. Kh«ng rau, kh«ng muèi, canh kh«ng cã, Mçi b÷a l−ng c¬m ®á gäi lμ; Cã kÎ ®em c¬m cßn ch¾c d¹, Kh«ng ng−êi lo b÷a ®ãi kªu cha.

NAM TR¢N - B¡NG THANH dÞch

Bμi 15

N¹N H÷U XUY §ÞCH

Ngôc trung hèt thÝnh t− h−¬ng khóc, Thanh chuyÓn thª l−¬ng ®iÖu chuyÓn sÇu; Thiªn lý quan hμ v« h¹n c¶m, Khuª nh©n c¸nh th−íng nhÊt t»ng l©u.

NG¦êI B¹N Tï THæI S¸O

Trong tï bçng nghe khóc nh¹c nhí quª h−¬ng, ¢m thanh trë nªn thª l−¬ng, t×nh ®iÖu trë nªn

sÇu muén; N−íc non xa c¸ch ngh×n trïng, c¶m th−¬ng v« h¹n, Ng−êi chèn phßng khuª l¹i b−íc lªn mét tÇng lÇu.


Bçng nghe trong ngôc s¸o vi vu, Khóc nh¹c t×nh quª chuyÓn ®iÖu sÇu; Mu«n dÆm quan hμ, kh«n xiÕt nçi, Lªn lÇu ai ®ã ngãng tr«ng nhau.

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: Trong lao v¼ng khóc nh¹c t×nh quª, ¢m chuyÓn sÇu th−¬ng, ®iÖu t¸i tª; Ngh×n dÆm quan hμ, kh«n xiÕt nçi, Lªn lÇu ai ®ã, chèn phßng khuª.

HUÖ CHI dÞch

Bμi 16-17

C−íC ¸P

I

Tranh ninh ng· khÈu tù hung thÇn, V·n v·n tr−¬ng khai b¶ c−íc th«n; C¸c nh©n bÞ th«n liÔu h÷u c−íc, ChØ thÆng t¶ c−íc n¨ng khuÊt th©n.

II

ThÕ gian c¸nh h÷u ly kú sù, Nh©n mÉn tranh tiªn th−îng c−íc kiÒm; Nh©n vÞ h÷u kiÒm tμi ®¾c thôy, V« kiÒm mét xø kh¶ an miªn.


C¸I CïM

I

MiÖng ®ãi d÷ tîn nh− mét hung thÇn, §ªm ®ªm h¸ hèc nuèt ch©n ng−êi; Ng−êi nμo còng bÞ nuèt ch©n ph¶i, ChØ cßn ch©n tr¸i co duçi ®−îc th«i.

II

Trªn ®êi l¹i cã chuyÖn thËt lμ kú, Mäi ng−êi tranh nhau ®Õn tr−íc ®Ó cïm ch©n; V× cã cïm ch©n míi ®−îc ngñ, Kh«ng cïm ch©n th× kh«ng chç ngñ yªn.

I

D÷ tùa hung thÇn miÖng chùc nhai, §ªm ®ªm h¸ hèc nuèt ch©n ng−êi; Mäi ng−êi bÞ nuèt ch©n bªn ph¶i, Co duçi cßn ch©n bªn tr¸i th«i.

II

NghÜ viÖc trªn ®êi kú l¹ thËt, Cïm ch©n sau tr−íc còng tranh nhau; §−îc cïm ch©n míi yªn bÒ ngñ, Kh«ng ®−îc cïm ch©n biÕt ngñ ®©u ?

NAM TR¢N dÞch

Bμi 18-19-20

HäC DÞCH Kú

I

BÕ to¹ v« liªu häc dÞch kú, Thiªn binh v¹n m· céng khu tr×; TÊn c«ng tho¸i thñ −ng thÇn tèc, Cao tμi tËt tóc tiªn ®¾c chi.

II

Nh·n quang −ng ®¹i t©m −ng tÕ, Kiªn quyÕt th× th× yÕu tÊn c«ng;

Th¸c lé, song xa d· mét dông, Phïng thêi, nhÊt tèt kh¶ thμnh c«ng.

III

Song ph−¬ng thÕ lùc b¶n b×nh qu©n, Th¾ng lîi chung tu thuéc nhÊt nh©n; C«ng thñ vËn trï v« lËu to¸n, Tμi x−ng anh dòng ®¹i t−íng qu©n.


HäC §¸NH Cê

I

Ngåi trong giam cÊm buån tªnh, häc ®¸nh cê, Ngh×n qu©n mu«n ngùa cïng rong ruæi; TÊn c«ng, lui gi÷ ®Òu ph¶i thÇn tèc, Tμi cao, ch©n nhanh míi ®−îc n−íc tr−íc.

II

TÇm nh×n ph¶i réng, suy nghÜ ph¶i s©u, Ph¶i kiªn quyÕt, lu«n lu«n tÊn c«ng; L¹c n−íc, hai xe còng thμnh v« dông, GÆp thêi, mét tèt cã thÓ thμnh c«ng.

III

ThÕ lùc hai bªn vèn ngang nhau, KÕt côc th¾ng lîi thuéc vÒ mét ng−êi; TÝnh kÕ ®¸nh hay gi÷ kh«ng s¬ hë, Míi xøng lμ bËc ®¹i t−íng anh dòng.

I

Tï tóng ®em cê häc ®¸nh ch¬i, Thiªn binh v¹n m· ®uæi nhau hoμi; TÊn c«ng, tho¸i thñ nªn thÇn tèc, Ch©n lÑ, tμi cao ¾t th¾ng ng−êi.

II

Ph¶i nh×n cho réng, suy cho kü, Kiªn quyÕt, kh«ng ngõng thÕ tÊn c«ng; L¹c n−íc, hai xe ®μnh bá phÝ, GÆp thêi, mét tèt còng thμnh c«ng.

III

Vèn tr−íc hai bªn ngang thÕ lùc, Mμ sau th¾ng lîi mét bªn giμnh; TÊn c«ng, phßng thñ kh«ng s¬ hë, §¹i t−íng anh hïng míi xøng danh.

V¡N TRùC - V¡N PHôNG dÞch


Bμi 21

VäNG NGUYÖT

Ngôc trung v« töu diÖc v« hoa, §èi thö l−¬ng tiªu n¹i nh−îc hμ? Nh©n h−íng song tiÒn kh¸n minh nguyÖt, NguyÖt tßng song khÝch kh¸n thi gia.

NG¾M TR¡NG

Trong tï kh«ng r−îu còng kh«ng hoa, Tr−íc c¶nh ®Ñp ®ªm nay biÕt lμm thÕ nμo? Ng−êi h−íng ra tr−íc song ng¾m tr¨ng s¸ng, Tõ ngoμi khe cöa, tr¨ng ng¾m nhμ th¬. Trong tï kh«ng r−îu còng kh«ng hoa, C¶nh ®Ñp ®ªm nay, khã h÷ng hê; Ng−êi ng¾m tr¨ng soi ngoμi cöa sæ, Tr¨ng nhßm khe cöa ng¾m nhμ th¬.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 22

PH¢N THUû

Mçi nh©n ph©n ®¾c thuû b¸n bån, TÈy diÖn, phanh trμ c¸c tuú tiÖn; Thuú yÕu tÈy diÖn, vËt phanh trμ, Thuú yÕu phanh trμ, vËt tÈy diÖn.

CHIA N¦íC

Mçi ng−êi ®−îc chia nöa chËu n−íc, Röa mÆt hoÆc ®un trμ, tuú ý m×nh; Ai muèn röa mÆt, ®õng ®un trμ, Ai muèn ®un trμ, th«i röa mÆt.

Mçi ng−êi phÇn n−íc võa l−ng chËu,

Röa mÆt ®un trμ tù ý ta; Ai muèn ®un trμ, ®õng röa mÆt, Ai cÇn röa mÆt, chí ®un trμ.

NAM TR¢N - TRÇN §¾C THä dÞch


Bμi 23-24

TRUNG THU

I

Trung thu thu nguyÖt viªn nh− kÝnh, ChiÕu diÖu nh©n gian b¹ch tù ng©n; Gia lý ®oμn viªn ngËt thu tiÕt, BÊt vong ngôc lý ngËt sÇu nh©n.

II

Ngôc trung nh©n d· th−ëng trïng thu, Thu nguyÖt thu phong ®íi ®iÓm sÇu;

BÊt ®¾c tù do th−ëng thu nguyÖt,

T©m tuú thu nguyÖt céng du du!

TRUNG THU

I

Tr¨ng trung thu trßn nh− g−¬ng, ChiÕu räi câi ®êi, ¸nh tr¨ng tr¾ng nh− b¹c; Nhμ ai sum häp ¨n tÕt trung thu, Ch¼ng quªn ng−êi trong ngôc nuèt sÇu.

II Ng−êi trong ngôc còng th−ëng thøc trung thu, Tr¨ng thu, giã thu ®Òu v−¬ng sÇu; Kh«ng ®−îc tù do ng¾m tr¨ng thu, Lßng theo cïng tr¨ng thu vêi vîi.

I

Trung thu vμnh v¹nh m¶nh g−¬ng thu, S¸ng kh¾p nh©n gian b¹c mét mμu; Sum häp nhμ ai ¨n tÕt ®ã, Ch¼ng quªn trong ngôc kÎ ¨n sÇu.

II

Trung thu ta còng tÕt trong tï, Tr¨ng giã ®ªm thu gîn vÎ sÇu; Ch¼ng ®−îc tù do mμ th−ëng nguyÖt, Lßng theo vêi vîi m¶nh tr¨ng thu.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 25

§æ

D©n gian ®æ b¸c bÞ quan l¹p, Ngôc lý ®æ b¸c kh¶ c«ng khai; BÞ l¹p ®æ ph¹m th−êng ta hèi: Hμ bÊt tiªn ®¸o gi¸ lý lai!?

§¸NH B¹C

Ngoμi d©n ®¸nh b¹c th× bÞ quan b¾t, Trong tï ®¸nh b¹c cã thÓ c«ng khai; Con b¹c bÞ tï th−êng hèi tiÕc: Sao kh«ng sím vμo qu¸ch chèn nμy!? §¸nh b¹c ë ngoμi quan b¾t téi, Trong tï ®¸nh b¹c ®−îc c«ng khai; BÞ tï, con b¹c ¨n n¨n m·i: Sao tr−íc kh«ng v« qu¸ch chèn nμy!?

NAM TR¢N dÞch

Bμi 26

§æ PH¹M

C«ng gia bÊt cÊp ®æ ph¹m ph¹n, Dôc linh tha mÉn hèi tiÒn phi; "Ng¹ch" ph¹m hμo so¹n thiªn thiªn h÷u, Cïng ph¹m c¬ diªn céng lÖ thuú.

Tï Cê B¹C

Nhμ n−íc kh«ng ph¸t c¬m cho tï cê b¹c, Muèn cho hä hèi c¶i lçi tr−íc; Nh−ng bän tï sõng sá ngμy nμo còng cã c¬m thÞt, Cßn tï nghÌo, ®ãi ch¶y d·i cïng víi n−íc m¾t. Quan kh«ng cÊp b÷a cho tï b¹c, §Ó hä mau chõa téi cò h¬n; Tï "cøng" ngμy ngμy no r−îu thÞt, Tï nghÌo, d·i víi lÖ cïng tu«n.

NAM TR¢N - HUÖ CHI dÞch


Bμi 27

N¹N H÷U M¹C Mç

Phó gia tö ®Ö, bÇn gia gi¸o, §æ ®¶m nh− thiªn, ®¶m tù ch©m; "Xa ®¹i ph¸o tμi", ch©n vÜ ®¹i, T¹i tï nh−ng t−ëng ngËt nh©n s©m.

B¹N Tï Hä M¹C

Con çi nhμ giμu mμ nghÌo gi¸o dôc, Gan ®¸nh b¹c to nh− trêi mμ mËt th× nhá nh−

çi kim;

Çi tμi huªnh hoang kho¸c l¸c 100F

14) thËt lμ vÜ ®¹i, ë tï nh−ng vÉn t¬ t−ëng ¨n nh©n s©m.

Con nhμ giμu cã, nghÌo gia gi¸o, §¸nh b¹c gan trêi, mËt tùa kim; "Mét tÊc lªn m©y", ghª gím thËt, Ngåi tï mμ vÉn −íc nh©n s©m.

___________ 14) Nguyªn v¨n Xa ®¹i ph¸o tμi: mét thμnh ng÷ ë vïng Qu¶ng §«ng cã nghÜa nh− “mét tÊc ®Õn trêi”.


Con nhμ giμu, gi¸o dôc nghÌo, To "gan ®¸nh b¹c", bÐ teo "gan ng−êi"; Ba hoa kho¸c l¸c thËt tμi, ë tï mμ l¹i cø ®ßi ¨n s©m.

KH¦¥NG H÷U DôNG dÞch


Bμi 28

N¹N H÷U NGUY£N CHñ NHIÖM L.

Quèc gia träng th¸c trÊn biªn thuú, Hå n·i vong c«ng chØ cè ti (t−)? ThÕ kho¸ng th−êng tßng biªn giíi khø, Kim tiÒn l« lý chó tï thi.

B¹N Tï L. NGUY£N Lμ CHñ NHIÖM

Nhμ n−íc giao cho träng tr¸ch coi gi÷ biªn thuú, Sao l¹i quªn viÖc c«ng, chØ lo viÖc t−? QuÆng "¨ngtimoan" th−êng tuån qua biªn giíi, Bëi thÕ, lß ®óc tiÒn míi ®óc ra bμi th¬ tï.

Quèc gia phã th¸c gi÷ biªn khu, Sao nh·ng viÖc c«ng, m¶i viÖc t−? QuÆng thiÕc tuån qua biªn giíi s¹ch, Nªn lß ®óc b¹c... ®óc th¬ tï.


Bμi 29

SONG THËP NHËT GI¶I V·NG THI£N B¶O

Gia gia kÕt th¸i d÷ tr−¬ng ®¨ng, Quèc kh¸nh hoan thanh cö quèc ®»ng; Ng· kh−íc kim thiªn bÞ bang gi¶i, NghÞch phong h÷u ý trë phi b»ng.

TÕT SONG THËP 101F

15) BÞ GI¶I §I THI£N B¶o102F

16)

Nhμ nμo nhμ Êy kÕt hoa vμ treo ®Ìn, C¶ n−íc reo vui, mõng ngμy quèc kh¸nh; ThÕ mμ h«m nay ta bÞ trãi gi¶i ®i, Ngän giã ng−îc cè ý c¶n ®«i c¸nh chim b»ng.

Nhμ nhμ hoa kÕt víi ®Ìn gi¨ng,

Quèc kh¸nh vui reo c¶ n−íc mõng; L¹i ®óng h«m nay ta bÞ gi¶i,

O¸i o¨m giã c¶n c¸nh chim b»ng.

NAM TR¢N dÞch

___________ 15) Song thËp: tøc ngμy 10-10, Quèc kh¸nh n−íc Trung Hoa D©n quèc tr−íc ®©y. 16) T¸c gi¶ vèn bÞ b¾t ë thÞ trÊn Thiªn B¶o, sau ®ã, bÞ ®−a trë l¹i giam ë TÜnh T©y, nay l¹i bÞ gi¶i ®Õn Thiªn B¶o.


Bμi 30

TÈU Lé

TÈu lé tμi tri tÈu lé nan, Trïng san chi ngo¹i hùu trïng san; Trïng san ®¨ng ®¸o cao phong hËu, V¹n lý d− ®å cè miÖn gian.

§I §¦êNG

Cã ®i ®−êng míi biÕt ®−êng ®i khã, HÕt líp nói nμy l¹i tiÕp ®Õn líp nói kh¸c; Khi ®· v−ît c¸c líp nói lªn ®Õn ®Ønh cao chãt, Th× mu«n dÆm n−íc non thu c¶ vμo tÇm m¾t.

§i ®−êng míi biÕt gian lao,

Nói cao råi l¹i nói cao trËp trïng;

Nói cao lªn ®Õn tËn cïng,

Thu vμo tÇm m¾t mu«n trïng n−íc non.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 31

Mé

QuyÖn ®iÓu quy l©m tÇm tóc thô, C« v©n m¹n m¹n ®é thiªn kh«ng;

S¬n th«n thiÕu n÷ ma bao tóc, Bao tóc ma hoμn, l« dÜ hång.

CHIÒU TèI

Chim mái vÒ rõng t×m c©y ngñ, Chßm m©y lÎ tr«i l÷ng lê trªn tÇng kh«ng; ThiÕu n÷ xãm nói xay ng«, Ng« xay võa xong, lß than ®· ®á. Chim mái vÒ rõng t×m chèn ngñ, Chßm m©y tr«i nhÑ gi÷a tÇng kh«ng; C« em xãm nói xay ng« tèi, Xay hÕt, lß than ®· rùc hång.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 32

D¹ TóC LONG TUYÒN

B¹ch thiªn "song m·" bÊt ®×nh ®Ò, D¹ v·n th−êng th−êng "ngò vÞ kª"; S¾t l·nh thõa c¬ lai gi¸p kÝch, Çch l©n h©n thÝnh hiÓu oanh ®Ò.

§£M NGñ ë LONG TUYÒN 103F

17)

Suèt ngμy "®«i ngùa" 104F

18) kh«ng ngõng vã, §ªm ®Õn, l¹i tõng nÕm mãn "gμ n¨m vÞ"105F

19) ; RÖp vμ rÐt thõa c¬ x«ng vμo tËp kÝch, Mõng nghe xãm bªn, chim oanh hãt b¸o s¸ng.

"§«i ngùa" ngμy ®i ch¼ng nghØ ch©n,

Mãn "gμ n¨m vÞ", tèi th−êng ¨n; Thõa c¬ rÐt, rÖp x«ng vμo ®¸nh,

Oanh sím, mõng nghe hãt xãm gÇn.

NAM TR¢N - HUÖ CHi dÞch

___________ 17) Long TuyÒn: Tªn huyÖn, thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa ®iÓm gi÷a Thiªn B¶o vμ §iÒn §«ng. 18) §«i ngùa (song m·): xe cã hai ngùa kÐo mμ ng−êi quyÒn quý x−a kia th−êng dïng; ch÷ "®«i ngùa" ë ®©y dïng víi ý hμi h−íc ®Ó chØ ®«i ch©n t¸c gi¶. 19) Gμ n¨m vÞ (ngò vÞ kª): Mãn ¨n sang, ë ®©y dïng víi ý hμi h−íc chØ ®«i ch©n bÞ xiÒng trÐo, gièng nh− ë hiÖu ¨n th−êng trÐo ch©n gμ ®Ó nÊu mãn "gμ n¨m vÞ".

Bμi 33

§IÒN §«NG

Mçi xan nhÊt uyÓn c«ng gia chóc, §ç tö th× th× t¹i th¸n hu; B¹ch ph¹n tam nguyªn bÊt c©u b·o, T©n nh− quÕ d· mÔ nh− ch©u.

§IÒN §¤NG106F

20)

Mçi b÷a ®−îc mét b¸t ch¸o cña nhμ n−íc,

Çi bông lu«n lu«n than phiÒn;

C¬m kh«ng ba ®ång ch¼ng ®ñ no, Cñi ®¾t nh− quÕ, g¹o nh− ch©u. Ch¸o tï mçi b÷a chia l−ng b¸t, Çi bông lu«n lu«n rªn rØ sÇu; C¬m nh¹t ba ®ång ¨n ch¼ng ®ñ, Cñi th× nh− quÕ, g¹o nh− ch©u.

NAM TR¢N HOμNG TRUNG TH¤NG dÞch

___________ 20) §iÒn §«ng: Mét ®Þa ®iÓm trªn ®−êng bé tõ TÜnh T©y ®i Nam Ninh.


Bμi 34

S¬ §¸O THI£N B¶O NGôC

NhËt hμnh ngò thËp tam c«ng lý, ThÊp tËn y quan, ph¸ tËn hμi; TriÖt d¹ hùu v« an thôy xø, XÝ khanh th−îng to¹ ®·i triªu lai.

MíI §ÕN NHμ LAO THI£N B¶�107F

1

)

Ngμy ®i n¨m m−¬i ba c©y sè, ¦ít hÕt mò ¸o, r¸ch hÕt giμy; Suèt ®ªm l¹i kh«ng cã chç ngñ yªn, Ngåi trªn hè xÝ ®îi trêi s¸ng.

___________ 1) Kh«ng hiÓu sao bµi th¬ nµy l¹i xÕp sau bµi §iÒn §«ng, cã lÏ lµ håi øc vÒ qu·ng ®-êng ®i tõ TÜnh T©y ®Õn Thiªn B¶o.

N¨m m−¬i ba dÆm, mét ngμy trêi, ¸o mò −ít ®Çm, dÐp t¶ t¬i; L¹i khæ th©u ®ªm kh«ng chèn ngñ, Ngåi trªn hè xÝ ®îi ban mai.

HUÖ CHI dÞch B¶n dÞch kh¸c:

Ngμy cuèc n¨m m−¬i ba cét sè, ¦ít ®Çm mò ¸o, r¸ch b−¬m giμy; Th©u ®ªm l¹i ch¼ng n¬i yªn giÊc, Ngåi trÊn cÇu tiªu, ®îi s¸ng ngμy.

KH¦¥NG H÷U DôNG - NGUYÔN SÜ L¢M dÞch


Bμi 35

N¹N H÷U CHI TH£ TH¸M GIAM

Qu©n t¹i thiÕt song lý, ThiÕp t¹i thiÕt song tiÒn; T−¬ng cËn t¹i chØ xÝch, T−¬ng çch tù thiªn uyªn; KhÈu bÊt n¨ng thuyÕt ®Ých, ChØ l¹i nh·n truyÒn nghiªn (ng«n); VÞ ng«n lÖ dÜ m·n, T×nh c¶nh ch©n kh¶ liªn!

Vî NG¦êI B¹N Tï §ÕN NHμ LAO

TH¡M CHåNG

Chμng ë trong song s¾t, ThiÕp ë ngoμi song s¾t; GÇn nhau chØ tÊc gang, Mμ çch nhau trêi vùc; MiÖng kh«ng thèt lªn lêi,

ChuyÓn lêi nhê khoÐ m¾t;

Ch−a nãi n−íc m¾t trμn, T×nh c¶nh thËt ®¸ng th−¬ng!

Anh ë trong song s¾t, Em ë ngoμi song s¾t; GÇn nhau chØ tÊc gang, Mμ çch nhau trêi vùc; MiÖng nãi ch¼ng nªn lêi, ChØ cßn nhê khoÐ m¾t; Ch−a nãi, lÖ tu«n trμn, C¶nh t×nh ®¸ng th−¬ng thËt!

NAM TR¢N - HOμNG TRUNG TH¤NG

dÞch


Bμi 36

C¸C B¸O: HOAN NGH£NH UY KI §¹I HéI

§ång thÞ Trung Quèc h÷u, §ång thÞ yÕu phã Du; Qu©n vi täa th−îng kh¸ch, Ng· vi giai h¹ tï; §ång thÞ ®¹i biÓu d·, §·i ngé hå huyÒn thï? Nh©n t×nh ph©n l·nh nhiÖt, Tù cæ thuû ®«ng l−u!

C¸C B¸O §¡NG TIN: HéI HäP LíN

HOAN NGH£NH UY Ki 108F

21)

Cïng lμ b¹n Trung Hoa, Cïng ph¶i ®i Trïng Kh¸nh 109F

22); Anh lμ kh¸ch ngåi trªn,

___________ 21) Uy Ki: tøc Wendell Willkie, ®¹i biÓu Mü trong phe §ång minh chèng ph¸t xÝt, ®i th¨m Trïng Kh¸nh. Lóc «ng ®i qua §Ö tø chiÕn khu Qu¶ng T©y, nhμ ®−¬ng côc tæ chøc héi häp chiªu ®·i. BÊy giê t¸c gi¶ lμ ®¹i biÓu cña ViÖt Nam §éc lËp ®ång minh, còng lμ ®ång minh cña Trung Quèc chèng NhËt. Nh−ng giíi cÇm quyÒn ë Trïng Kh¸nh l¹i b¾t giam Ng−êi. 22) Trïng Kh¸nh: cßn cã tªn lμ Du, mét phñ thuéc tØnh Tø Xuyªn, n¬i ChÝnh phñ Trung Hoa D©n quèc ®ãng thêi chèng NhËt.

T«i lμ tï d−íi thÒm; Cïng lμ ®¹i biÓu c¶, §èi ®·i sao qu¸ kh¸c biÖt? Thãi ®êi th−êng ph©n Êm l¹nh, Tõ x−a n−íc vÉn ch¶y vÒ ®«ng! Còng lμ ®i Trïng Kh¸nh, Còng lμ b¹n Trung Hoa; Anh, lμm kh¸ch trªn s¶nh, T«i, th©n tï d−íi nhμ; Cïng lμ ®¹i biÓu c¶, Khinh träng sao kh¸c xa? Thãi th−êng chia Êm l¹nh, VÒ ®«ng n−íc ch¶y mμ!

NAM TR¢N dÞch


Bμi 37

Tù MIÔN

Mét h÷u ®«ng tμn tiÒu tôy c¶nh, T−¬ng v« xu©n no·n ®Ých huy hoμng; Tai −¬ng b¶ ng· lai ®oμn luyÖn, Sö ng· tinh thÇn c¸nh khÈn tr−¬ng.

Tù KHUY£N M×NH

Kh«ng cã c¶nh mïa ®«ng tiªu ®iÒu rÐt m−ít, SÏ kh«ng cã mïa xu©n Êm ¸p huy hoμng; Tai −¬ng rÌn luyÖn ta, KhiÕn cho tinh thÇn ta cμng thªm h¨ng h¸i.

VÝ kh«ng cã c¶nh ®«ng tμn, Th× ®©u cã c¶nh huy hoμng ngμy xu©n; NghÜ m×nh trong b−íc gian tru©n, Tai −¬ng rÌn luyÖn tinh thÇn thªm h¨ng.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 38

D· C¶NH

Ng· lai chi th× hoμ th−îng thanh, HiÖn t¹i thu thu b¸n di thμnh; Xø xø n«ng d©n nhan ®íi tiÕu, §iÒn gian sung m·n x−íng ca thanh.

C¶NH §åNG NéI

Lóc ta ®Õn lóa cßn xanh, Nay vô gÆt ®· xong mét nöa; N¬i n¬i n«ng d©n mÆt mμy hín hë, Ruéng ®ång trμn ®Çy tiÕng ca h¸t.


Tíi ®©y khi lóa cßn con g¸i, GÆt h¸i h«m nay qu¸ nöa råi; Kh¾p chèn n«ng d©n c−êi hín hë, §ång quª vang dËy tiÕng ca vui.

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: Khi ta míi ®Õn cßn xanh lóa, Vô gÆt b©y giê nöa ®· xong; Kh¾p chèn n«ng d©n c−êi hín hë, C©u ca tiÕng h¸t rén trªn ®ång.

NGUYÔN SÜ L¢M dÞch

Bμi 39

CHóC THAN

Lé bμng thô ¶nh l−¬ng ©m h¹, NhÊt duyÖn mao l− thÞ "töu l©u"; L·nh chóc, b¹ch diªm cung thùc phæ, Hμnh nh©n qu¸ thö t¹m ®×nh l−u.

HμNG CH¸O

D−íi bãng c©y r©m m¸t bªn ®−êng, Mét tóp lÒu tranh: Êy lμ "tiÖm r−îu"; Ch¸o nguéi vμ muèi tr¾ng lμm thμnh thùc ®¬n, Kh¸ch ®i ®−êng qua ®©y t¹m dõng nghØ. Ven ®−êng nÊp d−íi bãng lïm c©y, Mét tóp lÒu tranh: "tiÖm r−îu" ®©y; Nμo mãn ch¸o hoa vμ muèi tr¾ng, §−êng xa, kh¸ch t¹m nghØ n¬i nμy.



Bμi 40

QU¶ §øC NGôC

Giam phßng d· thÞ tiÓu gia ®×nh, Sμi, mÔ, du, diªm tù kû doanh; Mçi ç lung tiÒn nhÊt ç t¸o 110F

23), Thμnh thiªn chö ph¹n d÷ ®iÒu canh.

NHμ LAO QU¶ §øC111F

24)

Phßng giam còng lμ mét gia ®×nh nhá, G¹o, cñi, dÇu, muèi, ®Òu tù m×nh lo s¾m; Tr−íc mçi phßng giam lμ mét bÕp, Suèt ngμy thæi c¬m vμ nÊu canh. Nhμ lao mμ gièng tiÓu gia ®×nh, G¹o, cñi, muèi, dÇu tù s¾m sanh; Tr−íc mçi phßng giam bμy mét bÕp, Suèt ngμy lôi hôi víi c¬m, canh.

HUÖ CHI dÞch

___________ 23) Nguyªn b¶n lμ ço. Trong lÇn xuÊt b¶n thø nhÊt, t¸c gi¶ ®· söa l¹i lμ t¸o. 24) Qu¶ §øc: tªn huyÖn, thuéc tØnh Qu¶ng T©y, trªn l−u vùc s«ng H÷u Giang, mét ®Þa ®iÓm tiÕp sau §iÒn §«ng.

Bμi 41

LONG AN L−U Së TR−ëNG

BiÖn sù nhËn ch©n L−u së tr−ëng, Nh©n nh©n t¸n tông nhÜ c«ng b×nh; V¨n tiÒn l¹p mÔ ®« c«ng bè, Can tÞnh tï lung h¶o vÖ sinh.

Së TR¦ëNG LONG AN112F

25) Hä L¦U

Së tr−ëng hä L−u gi¶i quyÕt c«ng viÖc thËn träng, ®óng ®¾n,

Mäi ng−êi ®Òu khen «ng c«ng b»ng; §ång tiÒn, h¹t g¹o ®Òu c«ng bè, Nhμ lao s¹ch sÏ hîp vÖ sinh.

Lμm viÖc ®óng thay L−u së tr−ëng Ai ai còng b¶o b¸c c«ng b×nh; §ång tiÒn, b¸t g¹o ®Òu c«ng bè, S¹ch sÏ, lao tï rÊt vÖ sinh.

NAM TR¢N dÞch

___________ 25) Long An: mét phñ thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa ®iÓm trªn s«ng H÷u Giang. Tõ Qu¶ §øc, t¸c gi¶ bÞ gi¶i chÕch xuèng phÝa Nam vμ däc theo s«ng H÷u Giang ®Õn Nam Ninh.


Bμi 42 - 43

T¶O GI¶I

I NhÊt thø kª ®Ò d¹ vÞ lan, QuÇn tinh ñng nguyÖt th−íng thu san; Chinh nh©n dÜ t¹i chinh ®å th−îng, Nghªnh diÖn thu phong trËn trËn hμn.

II §«ng ph−¬ng b¹ch s¾c dÜ thμnh hång, U ¸m tμn d− nhÊt t¶o kh«��113F

1

); No·n khÝ bao la toμn vò trô, Hμnh nh©n thi høng hèt gia nång!

___________ 1) C©u nμy ch÷a l¹i theo nguyªn b¶n. Nh−ng chóng t«i vÉn ngê t¸c gi¶ viÕt nhÇm ch÷ t¶o lμ quÐt thμnh ch÷ t¶o lμ sím. Vμ c©u th¬ U ¸m tμn d− t¶o nhÊt kh«ng (bãng ®ªm cßn u ¸m ®· bÞ quÐt s¹ch) nh− b¶n in n¨m 1960 lμ ®óng v¨n ph¸p h¬n.

GI¶I §I SíM

I

Gμ g¸y mét lÇn, ®ªm ch−a tμn, Chßm sao n©ng vÇng tr¨ng lªn ®Ønh nói mïa thu;

Ng−êi ®i xa ®· cÊt b−íc trªn ®−êng xa,

Giã thu t¸p mÆt tõng c¬n tõng c¬n l¹nh lÏo.

II

Ph−¬ng ®«ng mμu tr¾ng chuyÓn thμnh hång, Bãng ®ªm cßn r¬i rít sím ®· hÕt s¹ch; H¬i Êm bao la kh¾p vò trô, Ng−êi ®i thi høng bçng thªm nång.

I

Gμ g¸y mét lÇn ®ªm chöa tan, Chßm sao n©ng nguyÖt v−ît lªn ngμn; Ng−êi ®i cÊt b−íc trªn ®−êng th¼m, R¸t mÆt, ®ªm thu, trËn giã hμn.

II

Ph−¬ng ®«ng mμu tr¾ng chuyÓn sang hång Bãng tèi ®ªm tμn, sím s¹ch kh«ng; H¬i Êm bao la trïm vò trô, Ng−êi ®i, thi høng bçng thªm nång.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 44

§åNG CHÝNH (ThËp nhÊt nguyÖt nhÞ nhËt)

§ång ChÝnh chÝnh ®ång B×nh M· ngôc, Mçi xan nhÊt chóc ®ç kh«ng kh«ng;

Thuû hoμ quang tuyÕn hÈn sung tóc, NhËt nhËt hoμn khai l−ìng thø lung.

§åNG CHÝNH114F

26)

(Ngμy 2 th¸ng 11)

Nhμ lao §ång ChÝnh gièng hÖt nhμ lao B×nh M·,115F

27) Mçi b÷a mét b¸t ch¸o, bông th−êng rçng kh«ng; N−íc vμ ¸nh s¸ng th× ®Çy ®ñ, Mçi ngμy cßn hai lÇn më cöa buång giam.

B×nh M· thÕ nμo §ång ChÝnh vËy, B÷a l−ng b¸t ch¸o bông cån cμo; N−íc vμ ¸nh s¸ng th× d− dËt, Ngμy l¹i hai lÇn më cöa lao.

NAM TR¢N dÞch

___________ 26) §ång ChÝnh : mét huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa ®iÓm trªn ®−êng tõ Long An ®i Nam Ninh däc theo s«ng H÷u Giang. 27) B×nh M·: mét trÊn ë T©y bé khu tù trÞ d©n téc Choang tØnh Qu¶ng T©y, bªn bê s«ng H÷u Giang, lμ n¬i ®ãng cña C¸ch mÖnh uû viªn héi §iÒn §«ng. Nay lμ huyÖn lþ §iÒn.

Bμi 45

N¹N H÷U §ÝCH CHØ BÞ

Cùu quyÓn, t©n th− t−¬ng bæ xuyÕt, ChØ chiªn do no·n qu¸ v« chiªn; Ngäc sμng cÈm tr−íng nh©n tri phñ, Ngôc lý høa ®a nh©n bÊt miªn?

CHIÕC CH¡N GIÊY CñA NG¦êI B¹N Tï

QuyÓn cò, s¸ch míi cïng båi ch¾p l¹i, Ch¨n giÊy cßn Êm h¬n kh«ng cã ch¨n; Ng−êi trªn gi−êng ngäc tr−íng gÊm cã biÕt ch¨ng, Trong ngôc bao nhiªu ng−êi kh«ng ngñ?


QuyÓn x−a, s¸ch míi båi thªm Êm, Ch¨n giÊy cßn h¬n ch¼ng cã ch¨n; Tr−íng gÊm, gi−êng ngμ, ai cã biÕt? Trong tï bao kÎ ngñ kh«ng an?

NAM TR¢N - B¡NG THANH dÞch B¶n dÞch kh¸c: S¸ch x−a vë míi khÐo ®em båi, Ch¨n giÊy h¬n kh«ng ®· h¼n råi; Gi−êng ngäc mμn thªu ai cã thÊu, Trong lao kh«ng ngñ biÕt bao ng−êi.

HOμNG NG¢N dÞch

Bμi 46

D¹ L·NH

Thu th©m v« nhôc diÖc v« chiªn, Sóc h×nh cung yªu bÊt kh¶ miªn; NguyÖt chiÕu ®×nh tiªu t¨ng l·nh khÝ, Khuy song B¾c §Èu dÜ hoμnh thiªn.

§£M L¹NH

§ªm cuèi thu kh«ng ®Öm còng kh«ng ch¨n, N»m co c¼ng cong l−ng vÉn kh«ng ngñ ®−îc;

Tr¨ng soi khãm chuèi tr−íc s©n cμng t¨ng thªm khÝ l¹nh,

Nhßm qua cöa sæ, sao B¾c §Èu ®· ngang trêi.


§ªm thu kh«ng ®Öm còng kh«ng ch¨n, Gèi qu¾p, l−ng cßng, ngñ ch¼ng an; Khãm chuèi tr¨ng soi cμng thÊy l¹nh, Nhßm song, B¾c §Èu ®· n»m ngang.

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: Cuèi thu ch¨n ®Öm còng ®Òu kh«ng, Co qu¾p n»m mμ ngñ ch¼ng xong; S©n chuèi tr¨ng soi thªm l¹nh lÏo, Ngang trêi, B¾c §Èu hiÖn ngoμi song.

TRÇN §¾C THä dÞch

Bμi 47

BANG

HØnh tý tr−êng long hoμn nhiÔu tr−íc, UyÓn nh− ngo¹i quèc vò hu©n quan; Hu©n quan ®Ých thÞ kim ti tuyÕn, Ng· ®Ých ma th»ng nhÊt ®¹i ®oan.

D¢Y TRãI

Rång dμi 116F

28) quÊn quanh c¼ng ch©n vμ c¸nh tay, Gièng hÖt d©y tua quan vâ n−íc ngoμi;

D©y tua quan vâ lμ t¬ kim tuyÕn, Cßn cña ta lμ mét sîi thõng gai lín.

___________ 28) Rång dμi: nguyªn v¨n lμ tr−êng long, tøc sîi d©y trãi t¸c gi¶ gäi mét c¸ch hμi h−íc.


Rång quÊn vßng quanh ch©n víi tay, Tr«ng nh− quan vâ ®ñ tua, ®ai; Tua ®ai quan vâ b»ng kim tuyÕn, Tua cña ta lμ mét cuén gai.


B¶n dÞch kh¸c: Rång dμi vßng quÊn kh¾p ch©n tay, Quan vâ n−íc ngoμi th¾ng bé ®©y; Quan vâ ®eo tua kim tuyÕn thËt, Cßn ta, quÊn mét cuén thõng ®ay!

HUÖ CHI dÞch

Bμi 48

L¹C LIÔU NHÊT CHÝCH NHA

NhÜ ®Ých t©m t×nh ng¹nh th¶ c−¬ng, BÊt nh− l·o thiÖt nhuyÔn nhi tr−êng; Tßng lai d÷ nhÜ ®ång cam khæ, HiÖn t¹i ®«ng t©y c¸c nhÊt ph−¬ng.

RôNG MÊT MéT CHIÕC R¡NG

TÝnh t×nh anh r¾n rái vμ kiªn c−êng, Ch¼ng mÒm vμ dμi nh− l·o l−ìi; Tr−íc nay vÉn cïng anh chung ngät bïi, cay ®¾ng, B©y giê ph¶i xa nhau, ng−êi mét ph−¬ng. Cøng r¾n nh− anh ch¼ng kÐm ai, Ch¼ng nh− l·o l−ìi dÎo vμ dμi; Ngät bïi cay ®¾ng tõng chia sÎ, Nay kÎ ch©n m©y, kÎ cuèi trêi.

TRÇN §¾C THä dÞch


Bμi 49

LONG AN - §åNG CHÝNH117F

29)

Thö gian thæ ®Þa qu¶ng nhi bÇn, Së dÜ nh©n d©n kiÖm th¶ cÇn; ThÝnh thuyÕt kim xu©n phïng ®¹i h¹n, ThËp ph©n thu ho¹ch l−ìng tam ph©n.

LONG AN - §åNG CHÝNH

Vïng nμy ruéng ®Êt réng nh−ng c»n cçi, V× thÕ nh©n d©n tiÕt kiÖm vμ siªng n¨ng; Nghe nãi mïa xu©n n¨m nay gÆp ®¹i h¹n, M−êi phÇn chØ thu ho¹ch ®−îc vμi ba phÇn. Vïng ®©y tuy réng, ®Êt kh« c»n, V× thÕ nh©n d©n kiÖm l¹i cÇn; Nghe nãi xu©n nay trêi ®¹i h¹n, M−êi phÇn thu ho¹ch chØ ®«i phÇn.


___________ 29) Bμi nμy trong c¸c lÇn in tr−íc xÕp trªn bμi §ång ChÝnh, lÇn nμy chuyÓn xuèng cho ®óng víi nguyªn b¶n vμ Long An - §ång ChÝnh lμ lêi nhËn xÐt cña t¸c gi¶ vÒ c¶ hai vïng Long An vμ §ång ChÝnh, chø kh«ng ph¶i trªn con ®−êng tõ Long An ®Õn §ång ChÝnh.

Bμi 50

NHAI TH−îNG

Nhai th−îng nh©n tranh kh¸n H¸n gian, H¸n gian d÷ ng· b¶n v« can; V« can nh−ng thÞ hiÒm nghi ph¹m, Sö ng· t©m trung gi¸c ®iÓm hμn.

TR£N §¦êNG PHè

Trªn ®−êng phè mäi ng−êi tranh nhau xem H¸n gian,

H¸n gian vèn ch¼ng liªn can g× víi ta; Nh−ng kh«ng liªn can mμ vÉn lμ ng−êi tï

bÞ t×nh nghi, KhiÕn lßng ta c¶m thÊy cã chót ghª l¹nh.

Ngoμi phè tranh nhau xem H¸n gian, H¸n gian, ta vèn thùc v« can; V« can vÉn bÞ nghi lμ cã, Thùc khiÕn lßng ta l¹nh tíi gan.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 51

Lé TH−îNG

HÜnh tý tuy nhiªn bÞ khÈn bang, M·n s¬n ®iÓu ng÷ d÷ hoa h−¬ng; Tù do l·m th−ëng v« nh©n cÊm, L¹i thö chinh ®å gi¶m tÞch l−¬ng.

TR£N §¦êNG

MÆc dï ch©n tay bÞ trãi chÆt, Nh−ng ®Çy nói chim hãt vμ hoa th¬m; Tù do th−ëng ngo¹n, kh«ng ai cÊm ®−îc, Nhê thÕ, ®−êng xa còng bít qu¹nh hiu.

MÆc dï bÞ trãi ch©n tay, Chim ca rén nói, h−¬ng bay ng¸t rõng; Vui say, ai cÊm ta dõng, §−êng xa, ©u còng bít chõng qu¹nh hiu.

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: DÉu trãi ch©n tay ®Õn ngÆt nghÌo, Kh¾p rõng h−¬ng ng¸t víi chim kªu; Tù do th−ëng ngo¹n, ai ng¨n ®−îc, C« qu¹nh ®−êng xa, vîi Ýt nhiÒu.

HUÖ CHI dÞch


Bμi 52

TRuNG BINH GIA QUYÕN

Lang qu©n nhÊt khø bÊt håi ®Çu, Sö thiÕp khuª trung ®éc b·o sÇu; §−¬ng côc kh¶ liªn d− tÞch mÞch, ThØnh d− lai t¹m tró lao tï.

GIA QUYÕN NG¦êI BÞ B¾T LÝNH 118F

30)

Chμng ra ®i kh«ng trë vÒ, §Ó thiÕp chèn buång the mét m×nh «m sÇu; Nhμ ®−¬ng côc ý h¼n th−¬ng thiÕp c« qu¹nh, Nªn mêi thiÕp ®Õn ë t¹m nhμ tï. BiÒn biÖt anh ®i kh«ng trë l¹i, Buång the tr¬ träi, thiÕp «m sÇu; Quan trªn xãt nçi em c« qu¹nh, Nªn l¹i mêi em t¹m ë tï!

NAM TR¢N dÞch

___________ 30) Trong bμi nμy, t¸c gi¶ ch©m biÕm viÖc b¾t lÝnh cña chÝnh quyÒn T−ëng Giíi Th¹ch. Tuy gäi lμ “®i lÝnh cøu n−íc”, nh−ng thùc chÊt chØ lμ ®Ó b¶o vÖ nhμ cÇm quyÒn, nªn phÇn ®«ng nh©n d©n bá trèn kh«ng chÞu ®i. §Ó ®èi phã l¹i, chÝnh quyÒn ®· dïng thñ ®o¹n b¾t vî vμo ngåi tï thay.

Bμi 53

GI¶I TRμo

NgËt c«ng gia ph¹n, tró c«ng phßng, Qu©n c¶nh lu©n ban khø hé tßng; Ngo¹n thuû du s¬n tuú së thÝch, Nam nhi ®¸o thö diÖc hμo hïng!119F

31)

PHA TRß

¡n c¬m nhμ n−íc, ë nhμ c«ng, LÝnh qu©n c¶nh thay phiªn nhau ®i hé vÖ; D¹o nói ch¬i s«ng tuú ý thÝch, Lμm trai ®Õn thÕ còng hμo hïng!

¡n c¬m nhμ n−íc, ë nhμ c«ng, LÝnh tr¸ng thay phiªn ®Õn hé tßng; Non n−íc d¹o ch¬i tïy së thÝch, Lμm trai nh− thÕ còng hμo hïng!


___________ 31) C©u cuèi bμi nμy lÊy tõ c©u th¬ cuèi bμi th¬ NgÉu thμnh cña nhμ th¬ vμ nhμ triÕt häc Nho gi¸o Tr×nh H¹o ®êi Tèng. Phó quý bÊt d©m, bÇn tiÖn l¹c, Nam nhi ®¸o thö diÖc hμo hïng. NghÜa lμ: Giμu sang kh«ng ham muèn, nghÌo hÌn vÉn vui, Lμm trai ®Õn thÕ còng hμo hïng.


Bμi 54

V·NG NAM NINH

ThiÕt th»ng ng¹nh thÕ ma th»ng nhuyÔn, Bé bé ®inh ®ang ho·n béi thanh; Tuy thÞ hiÒm nghi gi¸n ®iÖp ph¹m, Nghi dung kh−íc t−îng cùu c«ng khanh.

§I NAM NINH

XÝch s¾t cøng ®· thay thõng gai mÒm, B−íc mçi b−íc leng keng nh− tiÕng ngäc;

Tuy lμ ng−êi tï bÞ t×nh nghi gi¸n ®iÖp,

Nh−ng bé d¹ng l¹i gièng vÞ c«ng khanh ngμy tr−íc. H«m nay xiÒng s¾t thay d©y trãi, Mçi b−íc leng keng tiÕng ngäc rung; Tuy bÞ t×nh nghi lμ gi¸n ®iÖp, Mμ nh− khanh t−íng vÎ ung dung.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 55 - 56

C¶NH BINH §¶M TR− §åNG HμNH

I C¶nh sÜ ®¶m tr− ®ång lé tÈu, Tr− do nh©n ®¶m, ng· nh©n khiªn; Nh©n nhi ph¶n tiÖn − tr− tö, Nh©n vÞ nh©n v« tù chñ quyÒn!

II ThÕ th−îng thiªn t©n hoμ v¹n khæ, M¹c nh− thÊt kh−íc tù do quyÒn! NhÊt ng«n nhÊt ®éng bÊt tù chñ, Nh− ng−u, nh− m·, nhËm nh©n khiªn.


C¶NH BINH KHI£NG LîN CïNG §I

I

C¶nh binh khiªng lîn ®i cïng ®−êng, Lîn th× ng−êi khiªng, ta ng−êi d¾t; Ng−êi l¹i bÞ coi rÎ h¬n lîn, ChØ v× ng−êi kh«ng cã quyÒn tù chñ.

II

Trªn ®êi ngh×n v¹n ®iÒu cay ®¾ng, Kh«ng g× cay ®¾ng b»ng mÊt quyÒn tù do; Mçi lêi nãi, mçi hμnh ®éng ®Òu kh«ng ®−îc tù chñ, MÆc cho ng−êi d¾t nh− tr©u, nh− ngùa.

I

Khiªng lîn, lÝnh cïng ®i mét lèi, Ta th× ng−êi d¾t, lîn ng−êi khiªng; Con ng−êi coi rÎ h¬n con lîn,

ChØ t¹i ng−êi kh«ng cã chñ quyÒn!

II

Trªn ®êi ngh×n v¹n ®iÒu cay ®¾ng, Cay ®¾ng chi b»ng mÊt tù do ? Mçi viÖc mçi lêi kh«ng tù chñ, §Ó cho ng−êi d¾t tùa tr©u bß!

NAM TR¢N dÞch

Bμi 57

§IÖT L¹C

D¹ nh−ng h¾c ¸m dÜ ®¨ng tr×nh, Lé hùu kú khu thËm bÊt b×nh; §iÖt nhËp th©m khanh nguy hiÓm thËm, H¹nh n¨ng d−îc xuÊt liÔu th©m khanh 120F

32).

HôT CH¢N NG·

§ªm cßn tèi mÞt ®· ph¶i lªn ®−êng, §−êng l¹i gå ghÒ, kh«ng chót b»ng ph¼ng; Hôt ch©n thôt xuèng hè s©u, nguy hiÓm qu¸, May sao ®· nh¶y ®−îc ra khái hè. Cßn tèi nh− b−ng ®· ph¶i ®i, §−êng ®i khóc khuûu l¹i gå ghÒ; Tr−ît ch©n nhì b−íc sa vμo hè, May nh¶y ra ngoμi suýt n÷a nguy!

NAM TR¢N dÞch

___________ 32) Nguyªn b¶n lμ tr×nh, trong lÇn xuÊt b¶n thø nhÊt, t¸c gi¶ ®· söa l¹i lμ khanh.


Bμi 58

B¸N Lé TH¸P THUYÒN PHã UNG

Thõa chu thuËn thuû v·ng Ung Ninh, HÜnh ®iÕu thuyÒn lan tù gi¶o h×nh; L−ìng ng¹n h−¬ng th«n trï mËt thËm, Giang t©m ng− phñ ®iÕu thuyÒn khinh.

GI÷A §¦êNG §¸P THUYÒN

§I UNG NINH121F

1

)

§¸p thuyÒn xu«i dßng ®i Ung Ninh, Ch©n bÞ treo lªn giμn thuyÒn nh− téi h×nh treo cæ; Lμng xãm hai bªn s«ng thËt lμ ®«ng ®óc, Gi÷a lßng s«ng, thuyÒn c©u cña «ng chμi l−ít nhÑ. §¸p thuyÒn th¼ng xuèng huyÖn Ung Ninh, Lñng l¼ng ch©n treo tùa gi¶o h×nh; Lμng xãm ven s«ng ®«ng ®óc thÕ, ThuyÒn c©u rÏ sãng nhÑ thªnh thªnh.

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) Ung Ninh: tøc Nam Ninh, mét huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y, cã thÞ trÊn Nam Ninh.

Bμi 59

NAM NINH NGôC

Giam phßng kiÕn tróc ®Ýnh "ma ®¨ng", TriÖt d¹ huy hoμng chiÕu ®iÖn ®¨ng; Nh©n vÞ mçi xan duy h÷u chóc, Sö nh©n ®ç tö chiÕn c¨ng c¨ng.

NHμ NGôC NAM NINH

Nhμ lao x©y dùng rÊt "m«®Ðc" 122F

33), Suèt ®ªm ®Ìn ®iÖn s¸ng rùc; Nh−ng v× b÷a ¨n nμo còng chØ cã ch¸o, KhiÕn cho bông ng−êi ta cø run bÇn bËt. Nhμ lao x©y dùng kiÓu t©n thêi, §Ìn ®iÖn th©u ®ªm s¸ng rùc trêi; Nh−ng mçi b÷a ¨n l−ng b¸t ch¸o, Cho nªn c¸i bông cø rung hoμi.

NAM TR¢N dÞch

___________ 33) M«®Ðc (“ma ®¨ng”): tèi t©n, hiÖn ®¹i, t¸c gi¶ dïng víi ý hμi h−íc.


Bμi 60

N¹P MUéN

Hoμn cÇu chiÕn ho¶ th−íc th−¬ng thiªn, Tr¸ng sÜ t−¬ng tranh phã trËn tiÒn; Ngôc lý nhμn nh©n nhμn yÕu mÖnh, Hïng t©m bÊt trÞ nhÊt v¨n tiÒn.

BUåN BùC

Löa chiÕn tranh trªn hoμn cÇu nãng ch¶y c¶ trêi xanh,

Tr¸ng sÜ ®ua nhau ra mÆt trËn; Trong tï, ng−êi nhμn l¹i nhμn qu¸ ®çi, ChÝ lín mμ kh«ng ®¸ng gi¸ mét ®ång tiÒn. Tr¸ng sÜ ®ua nhau ra mÆt trËn, Hoμn cÇu löa bèc rùc trêi xanh;

Trong ngôc ng−êi nhμn nhμn qu¸ ®çi,

ChÝ cao mμ ch¼ng ®¸ng ®ång trinh.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 61

THÝNH K£ MINH

NhÜ chØ b×nh th−êng nhÊt chÝch kª, Triªu triªu b¸o hiÓu ®¹i thanh ®Ò; NhÊt thanh ho¸n tØnh quÇn lª méng, NhÜ ®Ých c«ng lao d· bÊt ®ª.

NGHE Gμ G¸Y

Ng−¬i chØ lμ mét chó gμ b×nh th−êng, Mçi sím, lín tiÕng g¸y ®Ó b¸o s¸ng;

Mét tiÕng th«i mμ gäi tØnh giÊc méng cña d©n chóng,

C«ng lao ng−¬i ch¼ng ph¶i lμ xoμng. Ng−¬i tuy chØ mét chó gμ th−êng, B¸o s¸ng, ngμy ngμy tiÕng g¸y vang; Mét tiÕng, toμn d©n bõng tØnh méng, C«ng ng−¬i ®©u cã ph¶i lμ xoμng.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 62

NHÊT C¸ §æ PH¹M "NG¹NH" LIÔU

Tha th©n chØ h÷u cèt bao b×, Thèng khæ c¬ hμn bÊt kh¶ chi; T¹c d¹ tha nh−ng thôy ng· tr¾c, Kim triªu tha dÜ cöu tuyÒn quy.

MéT NG¦êI Tï Cê B¹C "CHÕT CøNG"

Th©n h×nh anh Êy chØ cßn da bäc x−¬ng, Khæ ®au, ®ãi rÐt, kh«ng chèng ®ì næi; §ªm qua anh cßn n»m ngñ c¹nh t«i, S¸ng nay ®· vÒ chÝn suèi.

Th©n anh da bäc lÊy x−¬ng, Khæ ®au, ®ãi rÐt hÕt ph−¬ng sèng råi; §ªm qua cßn ngñ bªn t«i, S¸ng nay anh ®· vÒ n¬i suèi vμng!


Anh chØ lμn da bäc dóm x−¬ng, Khæ ®au, ®ãi rÐt søc kh«n ®−¬ng; §ªm qua cßn ngñ bªn t«i ®ã, Mμ s¸ng h«m nay ®· suèi vμng.



Bμi 63

HùU NHÊT C¸...

Di, TÒ bÊt thùc Chu triÒu tóc, §æ ph¹m bÊt ngËt c«ng gia chóc; Di, TÒ ng· tö Thó D−¬ng123F

34) s¬n, §æ ph¹m ng· tö c«ng gia ngôc.

L¹I MéT NG¦êI N÷A...

B¸ Di, Thóc TÒ 124F

35) kh«ng ¨n thãc nhμ Chu, Ng−êi tï cê b¹c kh«ng ¨n ch¸o nhμ n−íc; B¸ Di, Thóc TÒ chÕt ®ãi trªn nói Thó D−¬ng, Ng−êi tï cê b¹c chÕt ®ãi trong ngôc nhμ n−íc.

Di, TÒ ch¼ng ¨n g¹o nhμ Chu,

Tï b¹c ch¼ng ¨n ch¸o nhμ n−íc; Di, TÒ chÕt ®ãi ngμn Thó D−¬ng,

Tï b¹c chÕt ®ãi trong nhμ ngôc.

NAM TR¢N dÞch

___________ 34) Nguyªn b¶n lμ Thñ D−¬ng, trong lÇn xuÊt b¶n thø nhÊt t¸c gi¶ ch÷a l¹i lμ Thó D−¬ng. Thó D−¬ng lμ tªn mét ngän nói thuéc tØnh Hμ Nam, Trung Quèc. 35) B¸ Di, Thóc TÒ: con vua n−íc C« Tróc ®êi nhμ ¢n (1401 - 1122 tr−íc C.N), Trung Quèc. Khi Vò V−¬ng chiÕm ng«i nhμ ¢n lËp nªn nhμ Chu, B¸ Di, Thóc TÒ kh«ng chÞu ¨n g¹o nhμ Chu lªn nói Thó D−¬ng ë Èn, ¨n rau vi, råi chÕt ®ãi ë ®ã.

Bμi 64

CÊM Y£N (ChØ yªn ®Ých)

Yªn cÊm thö gian hÈn lÖ h¹i, NhÜ yªn kiÓu nhËp tha yªn bao; §−¬ng nhiªn tha kh¶ xuy yªn ®Èu, NhÜ nh−îc xuy yªn, ph¹t thñ liªu.

(Tha: ngôc ®inh d·)

CÊM HóT THUèC (Thuèc l¸)

ë ®©y lÖnh cÊm hót thuèc rÊt g¾t gao, Thuèc cña anh ph¶i nép vμo tói thuèc cña nã; §−¬ng nhiªn, nã cã thÓ hót thuèc b»ng tÈu, Nh−ng nÕu anh hót, bÞ ph¹t cßng tay.

(Nã: lÝnh ngôc) Hót thuèc n¬i nμy cÊm g¾t gao, Thuèc anh nã tÞch, bá vμo bao; Nã th× kÐo tÈu tha hå hót, Anh hót, cßng ®©y, tay ghÐ vμo.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 65

D¹ B¸N V¡N KHèC PHU

¤ h« phu qu©n, hÒ phu qu©n! Hμ cè phu qu©n cù khÝ trÇn? Sö thiÕp tßng kim hμ xø kiÕn, ThËp phÇn t©m hîp ý ®Çu nh©n.

NöA §£M NGHE TIÕNG KHãC CHåNG

Than «i! Chμng hìi chμng! Cí sao chμng véi l×a bá câi ®êi? KhiÕn cho thiÕp tõ nay biÕt t×m ®©u thÊy, Ng−êi b¹n ®êi m−êi phÇn t©m ®Çu ý hîp! Hìi «i, chμng hìi, hìi chμng ¬i! C¬ sù v× sao véi l¸nh ®êi? §Ó thiÕp tõ nay ®©u thÊy ®−îc, Con ng−êi t©m ý hîp m−êi m−¬i.


Bμi 66

HOμNG H«N

Phong nh− lîi kiÕm ma s¬n th¹ch, Hμn tù tiªm phong thÝch thô chi; ViÔn tù chung thanh th«i kh¸ch bé, Môc ®ång xuy ®Þch dÉn ng−u quy.

HOμNG H¤N

Giã nh− g−¬m s¾c mμi ®¸ nói, RÐt nh− gi¸o nhän chÝch cμnh c©y; TiÕng chu«ng chïa xa giôc b−íc ch©n kh¸ch, TrÎ ch¨n tr©u thæi s¸o dÉn tr©u vÒ. Giã s¾c tùa g−¬m mμi ®¸ nói, RÐt nh− dïi nhän chÝch cμnh c©y; Chïa xa chu«ng giôc ng−êi nhanh b−íc, TrÎ dÉn tr©u vÒ tiÕng s¸o bay.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 67

C«NG KIM

Chö nhÊt oa ph¹n lôc mao tiÒn, NhÊt bån khai thuû ng©n nhÊt nguyªn; NhÊt nguyªn m·i vËt ®¾c lôc gi¸c, Ngôc trung gi¸ c¸ch ®Þnh chiªu nhiªn.

TIÒN C¤NG

Thæi mét nåi c¬m ph¶i s¸u hμo, Mét chËu n−íc s«i mét ®ång b¹c; Mét ®ång mua hμng chØ ®¸ng gi¸ s¸u hμo, Gi¸ c¶ trong tï ®Þnh râ nh− thÕ! Thæi mét nåi c¬m, tr¶ s¸u hμo, N−íc s«i mçi chËu, mét ®ång trao; Mét ®ång cña ®¸ng s¸u hμo chØ, Gi¸ c¶ trong tï ®Þnh râ sao!

NAM TR¢N dÞch

Bμi 68

THUþ BÊT TR−íC

NhÊt canh ... nhÞ canh... hùu tam canh, TriÓn chuyÓn, båi håi, thôy bÊt thμnh; Tø, ngò canh th× tμi hîp nh·n, Méng hån hoμn nhiÔu ngò tiªm tinh.

NGñ KH¤NG §¦îC

Canh mét... canh hai... l¹i canh ba, Tr»n träc b¨n kho¨n kh«ng ngñ ®−îc; Canh t−, canh n¨m võa chîp m¾t, Hån méng ®· quÈn quanh n¬i ng«i sao n¨m c¸nh.


Mét canh... hai canh... l¹i ba canh, Tr»n träc b¨n kho¨n, giÊc ch¼ng thμnh; Canh bèn, canh n¨m võa chîp m¾t, Sao vμng n¨m c¸nh méng hån quanh.

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: Canh mét... canh hai... l¹i canh ba, Tr»n träc, b¨n kho¨n, khã ngñ mμ; Canh bèn, canh n¨m võa chîp m¾t, Sao vμng n¨m c¸nh quyÖn hån ta.

XU¢N THUû dÞch

Bμi 69

øC H÷U

TÝch qu©n tèng ng· chÝ giang t©n, VÊn ng· quy kú, chØ cèc t©n; HiÖn t¹i t©n ®iÒn dÜ lª h¶o, Tha h−¬ng ng· t¸c ngôc trung nh©n.

NHí B¹N

Ngμy nμo anh tiÔn t«i ®Õn bÕn s«ng, Hái t«i ngμy vÒ, trá mïa lóa míi; §Õn nay ruéng l¹i ®· cμy xong hÕt råi, N¬i ®Êt kh¸ch, t«i thμnh ng−êi trong tï. Ngμy ®i b¹n tiÔn ®Õn bªn s«ng, HÑn b¹n vÒ khi lóa ®á ®ång; Nay gÆt ®· xong, cμy ®· kh¾p, Quª ng−êi, t«i vÉn chèn lao lung.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 70

THÕ N¹N H÷U MÉN T¶ B¸O ÇO

§ång chu céng tÕ nghÜa nan tõ, ThÕ h÷u biªn tu b¸o ço th−; "Phông thö", "®¼ng nh©n" kim thuû häc, §a ®a b¸c ®¾c c¶m ©n tõ.

VIÕT Hé B¸O ÇO CHO ÇC B¹N Tï

Cïng héi cïng thuyÒn gióp nhau, lÏ kh«n tõ chèi, ViÕt b¸o ço thay cho b¹n; Nh÷ng ch÷ "thõa lÖnh", "chiÓu theo" nay ®Òu míi häc, ThÕ mμ ®· ®−îc nhiÒu lêi c¶m t¹. Cïng héi cïng thuyÒn nªn ph¶i gióp, ViÕt thay b¸o ço d¸m tõ nan; "ChiÓu theo", "thõa lÖnh" nay võa häc, §· ®−îc bao lêi b¹n c¶m ¬n.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 71

L¹I SANG

M·n th©n hång lôc nh− xuyªn cÈm, Thμnh nhËt lao tao tù cæ cÇm; Xuyªn cÈm, tï trung ®« quý kh¸ch, Cæ cÇm, n¹n h÷u tËn tri ©m.

GHÎ Lë

Xanh ®á ®Çy ng−êi nh− ¸o gÊm, Suèt ngμy sét so¹t tùa g¶y ®μn; MÆc gÊm trong tï ®Òu lμ kh¸ch quý, G¶y ®μn, b¹n tï ®Òu lμ tri ©m. §Çy m×nh ®á tÝm nh− hoa gÊm, Sét so¹t lu«n tay tùa g¶y ®μn; MÆc gÊm, b¹n tï ®Òu kh¸ch quý, G¶y ®μn, trong ngôc th¶y tri ©m.



Bμi 72

V¡N THUNG MÔ THANH

MÔ bÞ thung th×, hÈn thèng khæ, Ký thung chi hËu, b¹ch nh− miªn; Nh©n sinh t¹i thÕ d· gi¸ d¹ng, Khèn n¹n thÞ nhÜ ngäc thμnh thiªn.

NGHE TIÕNG GI· G¹O

G¹o lóc ®ang gi·, rÊt ®au ®ín, Lóc gi· xong råi, tr¾ng tùa b«ng; Ng−êi sèng trªn ®êi còng nh− vËy, Gian nan lμ dÞp rÌn giòa m×nh thμnh ngäc. G¹o ®em vμo gi· bao ®au ®ín, G¹o gi· xong råi, tr¾ng tùa b«ng; Sèng ë trªn ®êi ng−êi còng vËy, Gian nan rÌn luyÖn míi thμnh c«ng.


Bμi 73 - 74 - 75

SONG THËP NHÊT

I

Tßng tiÒn mçi ®¸o Song thËp nhÊt,

Kû niÖm ¢u ch©u b·i chiÕn kú;

Kim nhËt ngò ch©u ®ång huyÕt chiÕn,

Téi kh«i tùu thÞ ¸c Nadi.

II

Trung Hoa kh¸ng chiÕn t−¬ng lôc t¶i,

LiÖt liÖt oanh oanh cö thÕ tri;

Th¾ng lîi tuy nhiªn h÷u b¶ ¸c,

Nh−ng tu nç lùc ph¶n c«ng th×. III

Kh¸ng NhËt tinh kú m·n ¸ ch©u,

Tinh kú ®¹i tiÓu h÷u sai thï;

Tinh kú ®¹i ®Ých cè tu h÷u,

TiÓu ®Ých tinh kú bÊt kh¶ v«.


NGμY 11 TH¸NG 11125F

1

)

I

Tr−íc kia, cø ®Õn 11 th¸ng 11 Lμ kû niÖm ngμy ®×nh chiÕn ë ch©u ¢u; Ngμy nay n¨m ch©u cïng huyÕt chiÕn, Téi ph¹m ®Çu sá chÝnh lμ bän lμ N��126F

2

) hung ¸c.

II

Trung Hoa kh¸ng chiÕn ®· gÇn s¸u n¨m, Oanh liÖt vang lõng, kh¾p n¬i ®Òu biÕt; Th¾ng lîi tuy r»ng ®· n¾m ch¾c, Nh−ng vÉn ph¶i g¾ng søc lóc ph¶n c«ng

III

Cê kh¸ng NhËt dËy kh¾p ch©u ¸, Cê lín, cê nhá cã kh¸c nhau; Cê lín cè nhiªn ph¶i cã, Nh−ng cê nhá còng kh«ng thÓ kh«ng cã.

___________ 1) Ngμy 11-11 (song thËp nhÊt): ngμy kû niÖm chÊm døt ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt (1914-1918). 2) Nadi: chØ bän §øc quèc x·.

I

Thuë tr−íc n¬i n¬i ®Òu kû niÖm, Mõng ngμy ®×nh chiÕn ë ch©u ¢u; N¨m ch©u nay l¹i ®ang tu«n m¸u, Bän quû Nadi téi ®øng ®Çu.

II

Trung Hoa kh¸ng chiÕn s¸u n¨m ��Çy127F1

) Oanh liÖt, vang lõng kh¾p ®ã ®©y;

§Õn lóc ph¶n c«ng nªn cè g¾ng, MÆc dÇu th¾ng lîi n¾m trong tay.

III

Kh¸ng NhËt, cê bay kh¾p ¸ ch©u, Cê to, cê nhá ch¼ng ®Òu nhau; Cê to ®· h¼n lμ nªn cã, Cê nhá dï sao, thiÕu ®−îc ®©u.

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) Nguyªn v¨n: gÇn 6 n¨m. Nh©n d©n Trung Quèc b¾t ®Çu chèng cuéc x©m l−îc cña ph¸t xÝt NhËt tõ ngμy 7-7-1937 ®Õn cuèi n¨m 1942 lμ gÇn 6 n¨m.


Bμi 76

C¶NH B¸O (ThËp nhÊt nguyÖt thËp nhÞ nhËt)

§Þch c¬ h¹o ®·ng ®¸o thiªn trung,

Tþ tËp nh©n d©n bμo nhÊt kh«ng; Ng· mÉn xuÊt lung tþ kh«ng tËp, Nh©n nh©n hoan hØ ®¾c xuÊt lung.

B¸O §éNG (Ngμy 12 th¸ng 11)

Trªn trêi m¸y bay ®Þch rÇm ré kÐo tíi,

Tr¸nh oanh t¹c, nh©n d©n bá ch¹y hÕt s¹ch;

Chóng t«i còng ra khái lao ®Ó tr¸nh m¸y bay, Ai nÊy mõng rì ®−îc ra ngoμi lao.

M¸y bay ®Þch bçng ®Õn μo μo TÊt c¶ nh©n d©n ch¹y xuèng hμo, Cöa më cho tï ra l¸nh n¹n, Sæ lång, ai nÊy kho¸i lμm sao!

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: M¸y bay ®Þch bçng rén kh«ng trung, Trèn nÊp, nh©n d©n ch¹y s¹ch kh«ng; Tï ph¹m còng t×m n¬i Èn nÊp, §−îc ra ngoμi ngôc, kho¸i v« cïng.

HUÖ CHI dÞch


Bμi 77

CHIÕT Tù

Tï nh©n xuÊt khø hoÆc vi quèc, Ho¹n qu¸ ®Çu th× thuû kiÕn trung; Nh©n h÷u −u sÇu −u ®iÓm ®¹i, Lung khai tróc s¶n, xuÊt ch©n long.

CHIÕT Tù128F1

)

Ng−êi tï ra khái ngôc, cã khi dùng nªn ®Êt n−íc, Qua c¬n ho¹n n¹n míi râ ng−êi trung; Ng−êi biÕt lo ©u, −u ®iÓm lín, Nhμ lao më then cöa tróc, rång thËt sÏ bay ra2)

Ng−êi tho¸t khái tï ra dùng n−íc,

Qua c¬n ho¹n n¹n, râ lßng ngay; Ng−êi biÕt lo ©u, −u ®iÓm lín, Nhμ lao më cöa, ¾t rång bay!

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) ChiÕt tù: mét h×nh thøc ph©n tÝch ch÷ H¸n ra tõng bé phËn ®Ó thμnh nh÷ng ch÷ míi, cã ý nghÜa kh¸c víi ý nghÜa ban ®Çu. 2) Theo lèi chiÕt tù, bμi th¬ nμy cßn cã nghÜa ®en nh− sau: ch÷ tï bá ch÷ nh©n, cho ch÷ hoÆc vμo, thμnh ch÷ quèc. Ch÷ ho¹n bít phÇn trªn ®i thμnh ch÷ trung. Thªm nh©n ®øng vμo ch÷ −u trong "−u sÇu" thμnh ch÷ −u trong "−u ®iÓm". Ch÷ lung bá tróc ®Çu thμnh ch÷ long.

Bμi 78

"L÷ QU¸N"

ChiÕu lÖ s¬ lai ch− n¹n h÷u

TÊt tu thôy t¹i xÝ khanh biªn;

Gi¶ nh− nhÜ t−ëng h¶o h¶o thôy,

NhÜ yÕu ®a hoa kû khèi tiÒn.

"QU¸N TRä"

Theo lÖ, c¸c b¹n tï míi ®Õn,

¾t ph¶i ngñ c¹nh hè xÝ;

NÕu anh muèn ®−îc ngñ ngon giÊc,

Anh ph¶i tèn thªm mÊy ®ång b¹c.

LÖ th−êng tï míi ®Õn,

Ph¶i n»m c¹nh cÇu tiªu;

Muèn ngñ cho ngon giÊc,

Anh ph¶i tr¶ tiÒn nhiÒu.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 79

T¶O T×NH

Triªu d−¬ng xuyªn qu¸ lung toμn bé, Thiªu tËn u yªn d÷ ¸m mai; Sinh khÝ ®èn th× sung vò trô, Ph¹m nh©n c¸ c¸ tiÕu nhan khai.

N¾NG SíM

N¾ng sím xuyªn suèt nhμ lao, Thiªu ®èt s¹ch nh÷ng lμn khãi mï u ¸m cßn sãt l¹i; Sinh khÝ bçng chèc trμn ®Çy vò trô, Tï ph¹m ai nÊy vÎ mÆt t−¬i c−êi. N¾ng sím xuyªn qua n¬i ngôc thÊt,

§èt tan khãi ®Æc víi s−¬ng dμy;

§Êt trêi phót chèc trμn sinh khÝ, Tï ph¹m c−êi t−¬i në mÆt mμy.

HUÖ CHI dÞch

Bμi 80

"VIÖT H÷U TAO §éNG" Ung b¸o, xÝch ®¹o tÊn 14-11

Ninh tö, bÊt cam n« lÖ khæ,

NghÜa kú ®¸o xø hùu phiªu d−¬ng; Kh¶ liªn d− tè tï trung kh¸ch, VÞ ®¾c cung th©n th−íng chiÕn tr−êng.

"VIÖT NAM Cã B¹O §éNG"

Tin XÝch ®¹o, trªn b¸o

Ung Ninh 14-11

Thμ chÕt, kh«ng chÞu nçi khæ lμm n« lÖ, Cê nghÜa l¹i tung bay kh¾p n¬i; Xãt m×nh vÉn lμ kh¸ch trong tï, Ch−a ®−îc ®Ých th©n ra n¬i chiÕn tr−êng. Thμ chÕt ch¼ng cam n« lÖ m·i, Tung bay cê nghÜa kh¾p tr¨m miÒn; Xãt m×nh giam h·m trong tï ngôc, Ch−a ®−îc x«ng ra gi÷a trËn tiÒn.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 81

ANH PHáNG HOA §OμN

Mü ®oμn khø liÔu Anh ®oμn ®¸o, §¸o xø h©n phïng nhiÖt liÖt t×nh; Ng· d· "pháng Hoa ®oμn" nhÊt bé, Kh−íc tao ®Æc chñng ®Ých hoan nghªnh.

§OμN §¹I BIÓU ANH

SANG TH¡M TRUNG HOA

§oμn Mü ®i khái, ®oμn Anh tíi, §Õn ®©u còng ®−îc tiÕp ®ãn nhiÖt t×nh; Ta còng lμ mét "§oμn th¨m Trung Hoa", L¹i gÆp mét kiÓu hoan nghªnh ®Æc biÖt. §oμn Mü ®i råi ®oμn Anh ®Õn,

Kh¾p chèn mõng reo tá nhiÖt t×nh;

Ta còng mét ®oμn th¨m quý quèc, L¹i dμnh riªng mét lèi hoan nghªnh.

NAM TR¢N - HOμNG TRUNG TH¤NG

dÞch

Bμi 82

GI¶I V·NG Vò MINH

18-11

Ký gi¶i ®¸o Nam Ninh,

Hùu gi¶i ph¶n Vò Minh;

Loan loan, khóc khóc gi¶i,

§å diªn ng· hμnh tr×nh.

BÊt b×nh!

GI¶I §I Vò MINH129F

1

)

18-11

§· gi¶i ®Õn Nam Ninh, L¹i gi¶i vÒ Vò Minh; Gi¶i ®i quanh quanh quÑo quÑo m·i, KÐo dμi cuéc hμnh tr×nh cña ta. BÊt b×nh!

___________ 1) Vò Minh: tªn huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa ®iÓm trªn ®−êng bé tõ TÜnh T©y ®Õn Nam Ninh. T¸c gi¶ ®· bÞ gi¶i ®Õn Nam Ninh däc theo ®−êng s«ng, nay l¹i gi¶i l¹i vÒ phÝa TÜnh T©y theo ®−êng bé.


§· gi¶i ®Õn Nam Ninh,

L¹i gi¶i vÒ Vò Minh;

Gi¶i ®i quanh quÑo m·i,

KÐo dμi c¶ hμnh tr×nh.

BÊt b×nh!


Bμi 83

BμO H−¬NG CÈU NHôC

Qu¸ Qu¶ §øc th× ngËt tiªn ng−, Qu¸ Bμo H−¬ng th× ngËt cÈu nhôc; Kh¶ kiÕn nhÊt ban ®Ö gi¶i nh©n, Sinh ho¹t h÷u th× d· bÊt tôc.

THÞT CHã ë BμO H¦¥NG130F

1

)

Khi qua Qu¶ §øc, ¨n ç t−¬i, Lóc qua Bμo H−¬ng, ¨n thÞt chã; ThÕ míi biÕt bän lÝnh gi¶i tï, Çch sèng cã lóc còng sμnh sái. Qua Qu¶ §øc th× chÐn ç t−¬i, Qua Bμo H−¬ng l¹i x¬i thÞt chã; Cho hay bän gi¶i tï nh©n nμy, Çch sèng ®«i khi còng sμnh ®ã.

§ç V¡N Hû dÞch

___________ 1) Bμo H−¬ng: mét ®Þa ®iÓm trªn ®−êng bé tõ Nam Ninh ®i Vò Minh.


Bμi 84

TRóC Lé PHU

Xan phong dôc vò vÞ t»ng h−u, Th¶m ®¹m kinh ��131F

1

) tróc lé phu; Xa m· hμnh nh©n lai v·ng gi¶, Kû nh©n c¶m t¹ nhÜ c«ng lao?

PHU LμM §¦êNG

D·i giã dÇm m−a ch−a tõng lóc nghØ, Ng−êi phu lμm ®−êng tËn tuþ víi c«ng viÖc; Ngùa xe vμ kh¸ch bé hμnh qua l¹i, MÊy ai biÕt c¶m t¹ c«ng lao cña anh? D·i giã, dÇm m−a ch¼ng nghØ ng¬i, Phu ®−êng vÊt v¶ l¾m ai ¬i! Ngùa xe, hμnh kh¸ch th−êng qua l¹i, BiÕt c¶m ¬n anh ®−îc mÊy ng−êi?

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) Th¶m ®¹m kinh doanh: thμnh ng÷ Trung Quèc nãi dèc søc, m−u toan, tËn tuþ víi c«ng viÖc.

Bμi 85

NGôC §INH THIÕT NG· CHI SÜ §ÝCH132F1

)

NhÊt sinh chÝnh trùc hùu kiªn c−¬ng, HuÒ thñ ®ång hμnh kû tuyÕt s−¬ng; HËn bØ gian nh©n ly ng· l−ìng, Tr−êng giao ng· nhÜ c¸c thª l−¬ng.

LÝNH NGôC §¸NH C¾P MÊT CHIÕC GËY

CñA TA

Suèt ®êi ngay th¼ng l¹i kiªn c−êng, D¾t d×u nhau cïng ®i ®· mÊy mïa s−¬ng tuyÕt; GiËn kÎ gian kia chia rÏ hai ta, KhiÕn cho t«i vμ anh ph¶i buån th−¬ng m·i. Suèt ®êi ngay th¼ng l¹i kiªn c−êng, D×u d¾t nhau ®i mÊy tuyÕt s−¬ng; GiËn kÎ gian kia g©y c¸ch biÖt, Hai ta d»ng dÆc nçi buån th−¬ng.

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) SÜ ®Ých: phiªn ©m tiÕng Anh "stick", cã nghÜa lμ chiÕc gËy.


Bμi 86

C«NG Lý BI

BÊt cao diÖc bÊt viÔn,

Phi ®Õ diÖc phi v−¬ng;

TiÓu tiÓu nhÊt phiÕn th¹ch,

NgËt lËp ®¹i ®¹o bμng;

Nh©n lai nhÜ chØ thÞ,

BÊt tÈu th¸c h−íng ph−¬ng;

NhÜ cÊp nh©n chØ thÞ,

§å lé chi ®o¶n tr−êng;

NhÜ c«ng d· bÊt tiÓu,

Nh©n nh©n bÊt nhÜ v−¬ng (vong).

CéT C¢Y Sè

Kh«ng cao còng kh«ng xa,

Ch¼ng ®Õ còng ch¼ng v−¬ng;

Mét phiÕn ®¸ nho nhá,

§øng sõng s÷ng bªn ®−êng lín;

Ng−êi nhê anh chØ lèi,

§i kh«ng sai ph−¬ng h−íng;

Anh chØ dÉn cho ng−êi, Con ®−êng ng¾n hay dμi; C«ng anh còng kh«ng nhá, Mäi ng−êi ch¼ng quªn anh. Ch¼ng cao còng ch¼ng xa, Kh«ng ®Õ còng kh«ng v−¬ng; Mét phiÕn ®¸ nho nhá, §øng sõng s÷ng bªn ®−êng; Ng−êi nhê anh chØ lèi, §i ®óng h−íng ®óng ph−¬ng; Anh chØ cho ng−êi biÕt, Nμo dÆm ng¾n, dÆm tr−êng; Mäi ng−êi nhí anh m·i, C«ng anh ch¼ng ph¶i th−êng.



Bμi 87

T¢N D−¬NG NGôC TRUNG HμI 22-11

Oa...! Oa...! Oaa...! Gia ph¹ ®−¬ng binh cøu quèc gia; Së dÜ ng· niªn tμi b¸n tuÕ, YÕu ®¸o ngôc trung c¨n tr−íc ma.

CH¸U BÐ TRONG NGôC T¢N D¦¥NG133F

1

)

22-11

Oa...! Oa...! Oaa...! Cha sî vμo lÝnh cøu n−íc nhμ; Cho nªn em võa ®−îc nöa tuæi, §· ph¶i vμo nhμ tï cïng mÑ.

___________ 1) T©n D−¬ng: tªn huyÖn, thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa ®iÓm trªn ®−êng bé tõ Nam Ninh ®i QuÕ L©m. Còng nh− bμi Tr−ng binh gia quyÕn, bμi nμy m−în lêi mét ch¸u nhá ®Ó ch©m biÕm lèi b¾t lÝnh cña chÝnh quyÒn T−ëng Giíi Th¹ch. V× kh«ng b¾t ®−îc chång vμo lÝnh, hä ®· bá tï ng−êi vî cïng víi con nhá.

Oa...! Oa...! Oaa...! Cha sî sung qu©n cøu n−íc nhμ; Nªn nçi th©n em võa nöa tuæi, Ph¶i theo mÑ ®Õn ë nhμ pha.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 88 - 89

Ký NI Lç

I

Ng· phÊn ®Êu th× qu©n ho¹t ®éng, Qu©n nhËp ngôc th× ng· tró lung; V¹n lý dao dao vÞ kiÕn diÖn, ThÇn giao tù t¹i bÊt ng«n trung.

II

Ng· m«n tao phïng b¶n thÞ ®ång, BÊt ®ång ®Ých thÞ së tao phïng; Ng· c− h÷u gi¶ quyÒn linh lý, Qu©n t¹i cõu nh©n cèc trÊt trung.

GöI N£R�134F

1

)

I

Lóc t«i phÊn ®Êu, anh ho¹t ®éng, Lóc anh vμo ngôc, t«i ngåi tï; Mu«n dÆm xa x«i, ch−a tõng gÆp mÆt,

Nh−ng mèi giao c¶m s©u xa ®· s½n trong chç kh«ng lêi.

II

C¶nh ngé cña chóng ta vèn gièng nhau, Nh−ng kh«ng gièng nhau l¹i còng lμ ë c¶nh ngé; T«i, trong nhμ tï cña ng−êi bÌ b¹n, Cßn anh, trong xiÒng xÝch cña kÎ thï.

___________ 1) Nªru: tøc S¬ri Giavah¸clan Nªru (1889-1964), mét chiÕn sÜ cña nÒn ®éc lËp Ên §é vμ lμ Thñ t−íng Ên §é tõ n¨m 1947 ®Õn 1964. T¸c gi¶ ®· gÆp cô th©n sinh ra Thñ t−íng Nªru, còng lμ mét chiÕn sÜ l·o thμnh, ë Héi nghÞ quèc tÕ chèng chiÕn tranh ®Õ quèc t¹i Brócxen thñ ®« n−íc BØ, n¨m 1927.


I

Khi t«i phÊn ®Êu, anh ho¹t ®éng, Anh ph¶i vμo lao, t«i ë tï; Mu«n dÆm xa víi ch−a gÆp mÆt, Kh«ng lêi mμ vÉn c¶m th«ng nhau.

II

§«i ta c¶nh ngé vèn kh«ng kh¸c, C¶nh ngé giê ®©y kh¸c béi phÇn; T«i, chèn lao tï ng−êi b¹n h÷u, Anh, trong g«ng xÝch bän cõu nh©n.

Hoμng trung th«ng dÞch

Bμi 90

§¡NG QUANG PHÝ

NhËp lung yÕu n¹p ®¨ng quang phÝ, QuÕ tÖ nh©n nh©n c¸c lôc nguyªn; Bé nhËp m«ng lung u ¸m ®Þa, Quang minh trÞ ®¾c lôc nguyªn tiÒn!

TIÒN §ÌN

Vμo tï ph¶i nép kho¶n tiÒn ®Ìn, TiÒn Qu¶ng T©�135F

1

) mçi ng−êi s¸u ®ång; B−íc vμo n¬i tèi t¨m mï mÞt, Sù quang minh ®¸ng gi¸ cã s¸u ®ång. Vμo lao ph¶i nép kho¶n tiÒn ®Ìn, TiÒn Qu¶ng T©y võa ®óng s¸u "nguyªn"; Vμo chç tèi t¨m mï mÞt Êy, Quang minh ®¸ng gi¸ bÊy nhiªu tiÒn.

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) TiÒn Qu¶ng T©y: nguyªn v¨n lμ "QuÕ tÖ", tøc tiÒn QuÕ. QuÕ lμ mét tªn kh¸c cña tØnh Qu¶ng T©y.


Bμi 91

NGôC TRUNG SINH HO¹T

Mçi nh©n c¸c h÷u nhÊt ho¶ l«, §¹i ®¹i, tiÓu tiÓu kû c¸ oa; Chö ph¹n chö trμ hùu chö th¸i, Thμnh thiªn yªn ho¶ mét th× v«.

SINH HO¹T TRONG Tï

Mçi ng−êi ®Òu cã mét ho¶ lß, Vμ mÊy chiÕc nåi lín nhá; Thæi c¬m, ®un trμ, l¹i nÊu thøc ¨n, Suèt ngμy khãi löa kh«ng lóc nμo ngít. Ho¶ lß ai còng cã riªng råi, Nhá nhá, to to mÊy chiÕc nåi; C¬m, n−íc, rau, canh, ®un víi nÊu, Suèt ngμy khãi löa m·i kh«ng th«i.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 92

QU¸CH TI£N SINH

"B×nh thuû t−¬ng phïng" 136F

1), ®μm phiÕn kh¾c, Qu¸ch qu©n ®èi ng· thËm ©n cÇn; "TuyÕt trung tèng th¸n"137F

2) tuy nhiªn thiÓu, ThÕ giíi nh−ng tån gi¸ chñng nh©n.

TI£N SINH Hä QU¸CH

"BÌo n−íc gÆp nhau", chuyÖn trß chèc l¸t, B¸c Qu¸ch ®èi víi ta hÕt søc ©n cÇn; Nh÷ng ng−êi "trong tuyÕt cho than" tuy r»ng Ýt, Nh−ng trªn ®êi vÉn cßn nh÷ng ng−êi nh− thÕ. "GÆp nhau bÌo n−íc", chuyÖn gÇn xa, ¤ng Qu¸ch ©n cÇn ®èi ®·i ta; "RÐt ®Õn cho than", kh«ng mÊy kÎ, §êi nay ng−êi thÕ vÉn cßn mμ.


___________ 1) "B×nh thuû t−¬ng phïng": thμnh ng÷ Trung Quèc nghÜa lμ bÌo theo n−íc khi hîp khi tan. ý nãi nh÷ng ng−êi ch−a tõng quen biÕt bçng d−ng gÆp nhau. 2) "TuyÕt trung t«ng th¸n": thμnh ng÷ Trung Quèc nghÜa lμ cho than s−ëi Êm trong nh÷ng ngμy tuyÕt r¬i. ý nãi gióp ®ì ng−êi kh¸c nh÷ng lóc ho¹n n¹n.


Bμi 93

M¹C BAN TR−ëNG

Kh¶ng kh¸i T©n D−¬ng, M¹c ban tr−ëng, Gi¶i nang m·i ph¹n cÊp tï nh©n; V·n gian gi¶i ph−îc cÊp tha thôy, BÊt dông uy quyÒn, chØ dông ©n.

TR¦ëNG BAN Hä M¹C

Hμo hiÖp thay, tr−ëng ban hä M¹c ë T©n D−¬ng, Bá tiÒn tói mua c¬m cho tï nh©n; Tèi ®Õn cëi trãi cho hä ngñ, Kh«ng dïng uy quyÒn, chØ dïng ©n nghÜa. Tr−ëng ban hä M¹c ng−êi hμo hiÖp, Dèc tói mua c¬m gióp ph¹m nh©n; §ªm ®Õn cëi thõng cho hä ngñ, Ch¼ng dïng quyÒn thÕ, chØ dïng ©n.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 94

THI£N GIANG NGôC 1-12

Lung ngo¹i lôc thËp cöu nh©n ¸ng, Lung trung ®Ých ¸ng bÊt tri sè; Giam phßng kh−íc t−îng bμo d−îc ®−êng, Hùu t−îng nhai th−îng m¹i ¸ng phè.

NHμ LAO THI£N GIANG138F

1

)

1-12

Ngoμi lao s¸u m−¬i chÝn c¸i ang ng−êi139F2

), Ang ë trong lao nhiÒu v« kÓ; Buång giam mμ l¹i gièng nhμ bμo chÕ thuèc, Ai còng gièng hÖt nh− cöa hμng b¸n ang ngoμi phè! Ngoμi lao s¸u chÝn chiÕc ang ng−êi, Chång chÊt trong lao biÕt mÊy m−¬i; Nhμ ngôc mμ nh− nhμ chÕ thuèc, Gäi lμ hμng chÜnh còng kh«ng sai.

B¡NG THANH dÞch

___________ 1) Thiªn Giang: tªn huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y. 2) Ang ng−êi: mét kiÓu ¸o quan. Qu¶ng T©y vμ mét sè tØnh phÝa nam Trung Quèc cã tôc ch«n ng−êi, th−êng theo t− thÕ ngåi, vμo nh÷ng chiÕc ang.


Bμi 95

TH¸P HO¶ XA V·NG LAI T¢N

Kû thËp nhËt lai lao tÈu lé, Kim thiªn ®¾c th¸p ho¶ xa hμng (hμnh); Tuy nhiªn chØ ®¾c to¹ th¸n th−îng, TÊt c¸nh tû ®å bé phiªu l−¬ng (l−îng).

§¸P XE LöA §I LAI T¢N140F

1

)

MÊy chôc ngμy qua ®i bé mÖt nhoμi, H«m nay ®−îc ®¸p xe löa; Dï chØ ®−îc ngåi trªn ®èng than, Nh−ng so víi ®i bé cßn sang ch¸n! Cuèc bé mÊy m−¬i ngμy vÊt v¶, H«m nay ®−îc b−íc lªn xe ho¶; Dï r»ng chØ ngåi trªn ®èng than, Sang gÊp mÊy lÇn khi cuèc bé.

§ç V¡N Hû - HUÖ CHI dÞch

___________ 1) Lai T©n: tªn huyÖn thuéc tØnh Qu¶ng T©y, mét ®Þa ®iÓm trªn ®−êng s¾t tõ Nam Ninh ®i QuÕ L©m.

Bμi 96

THA T−ëNG §μO

NhÊt t©m chØ t−ëng tù do c¶nh, BiÒn mÖnh khiªu xa tha tÈu khai; Kh¶ tÝch tha bμo b¸n lý hö, Hùu bÞ c¶nh binh trãc håi lai!

ANH ÊY MUèN TRèN

Mét lßng chØ mong mái c¶nh tù do, LiÒu m¹ng nh¶y xuèng xe, anh Êy trèn; TiÕc thay, míi ch¹y chõng nöa dÆm, L¹i bÞ c¶nh binh b¾t ®em vÒ. Tù do anh Êy h»ng mong mái, LiÒu m¹ng ®©m nhμo nh¶y xuèng xe; Rñi qu¸ ch¹y ®©u chõng nöa dÆm, BÞ ngay c¶nh s¸t b¾t l«i vÒ!

NAM TR¢N dÞch


Bμi 97

LAI T¢N

Giam phßng Ban tr−ëng thiªn thiªn ®æ, C¶nh tr−ëng tham th«n gi¶i ph¹m tiÒn; HuyÖn tr−ëng thiªu ®¨ng biÖn c«ng sù, Lai T©n y cùu th¸i b×nh thiªn.

LAI T¢N

Ban tr−ëng nhμ giam ngμy ngμy ®¸nh b¹c, C¶nh tr−ëng tham lam ¨n tiÒn ph¹m nh©n bÞ gi¶i; HuyÖn tr−ëng chong ®Ìn lμm viÖc c«ng, Lai T©n vÉn th¸i b×nh nh− x−a.

Ban tr−ëng nhμ lao chuyªn ®¸nh b¹c,

Gi¶i ng−êi, c¶nh tr−ëng kiÕm ¨n quanh; Chong ®Ìn, huyÖn tr−ëng lμm c«ng viÖc, Trêi ®Êt Lai T©n vÉn th¸i b×nh.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 98

§¸O LIÔU CH¢U 9-12

Thiªn t©n v¹n khæ phi v« h¹n, Cöu nhËt ng« nh©n ®¸o LiÔu Ch©u; Håi cè b¸ch d− thiªn ¸c méng, TØnh lai diÖn th−îng ®íi d− sÇu.

§ÕN LIÔU CH¢�141F

1

) 9-12

Mu«n cay ngh×n ®¾ng kh«ng ph¶i lμ v« h¹n, Ngμy mång chÝn, ta ®Õn LiÔu Ch©u; Ngo¶nh l¹i, h¬n tr¨m ngμy ¸c méng, TØnh ra, trªn mÆt cßn v−¬ng chót u sÇu. Mu«n cay ngh×n ®¾ng ®©u v« h¹n, Mång chÝn ta võa ®Õn LiÔu Ch©u; Ngo¶nh l¹i h¬n tr¨m ngμy ¸c méng, TØnh ra, trªn mÆt vÉn v−¬ng sÇu.

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) LiÔu Ch©u: mét thμnh phè cña tØnh Qu¶ng T©y, trªn ®−êng tõ Nam Ninh ®i QuÕ L©m.


Bμi 99

CöU BÊT §Ö GI¶I

Khæ d−îc, b«i t−¬ng can çnh khæ, Nan quan, m¹t bé béi gian nan; Tr−ëng quan bé chØ çch lý hö, Hμ cè tr−êng l−u ng· thö gian?

GIAM L¢U KH¤NG §¦îC CHUYÓN

ChÐn thuèc ®¾ng, lóc gÇn c¹n cμng ®¾ng, Cöa ¶i khã, ®Õn chÆng cuèi cμng khã kh¨n; Dinh tr−ëng quan chØ çch chõng mét dÆm, Cí sao gi÷ m·i ta ë chèn nμy ? Thuèc ®¾ng, c¹n liÒu cμng thÊy ®¾ng, §−êng gay, cuèi chÆng l¹i thªm gay;

Dinh quan chØ çch ®©y chõng dÆm,

Sao m·i giam ta ë chèn nμy?

NAM TR¢N dÞch

Bμi 100

D¹ B¸N

Thôy th× ®« t−îng thuÇn l−¬ng h¸n, TØnh hËu tμi ph©n thiÖn, ¸c nh©n; ThiÖn, ¸c nguyªn lai v« ®Þnh tÝnh, §a do gi¸o dôc ®Ých nguyªn nh©n.

NöA §£M

Lóc ngñ, mäi ng−êi ®Òu cã vÎ thuÇn hËu, TØnh dËy, míi ph©n biÖt râ ng−êi thiÖn kÎ ¸c; ThiÖn, ¸c vèn ch¼ng ph¶i lμ b¶n tÝnh cè h÷u, PhÇn lín ®Òu do gi¸o dôc mμ nªn. Ngñ th× ai còng nh− l−¬ng thiÖn, TØnh dËy ph©n ra kÎ d÷, hiÒn; HiÒn, d÷ ph¶i ®©u lμ tÝnh s½n, PhÇn nhiÒu do gi¸o dôc mμ nªn.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 101

LIÔU CH¢U NGôC142F1

)

NHμ NGôC LIÔU CH¢U

___________ 1) Trong nguyªn b¶n, bμi th¬ nμy chØ cã ®Çu ®Ò, kh«ng cã th¬.

Bμi 102

§¸O TR−ëNG QUAN Bé

T−ëng gi¸ nan quan thÞ tèi hËu, Tù do nhËt tö kho¸i lai l©m; Na tri hoμn h÷u nan quan t¹i: Ng· mÉn −ng cai gi¶i QuÕ L©m.

§ÕN DINH TR¦ëNG QUAN

T−ëng r»ng cöa ¶i khã kh¨n nμy lμ cuèi cïng, Ngμy tù do ®ang ®Õn nhanh; Ngê ®©u cßn cöa ¶i khã kh¨n n÷a: Chóng t«i cßn bÞ gi¶i ®i QuÕ L©�143F

1

).

T−ëng qua cöa ¶i nμy lμ hÕt,

Ngμy tù do ©u còng ch¼ng chÇy; Nμo biÕt gian nan cßn ¶i n÷a: QuÕ L©m cßn ph¶i gi¶i ®i ngay.

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) QuÕ L©m: thñ phñ cña tØnh Qu¶ng T©y.


Bμi 103

Tø C¸ NGUYÖT LIÔU

"NhÊt nhËt tï, thiªn thu t¹i ngo¹i", Cæ nh©n chi tho¹i bÊt sai ngoa! Tø nguyÖt phi nh©n lo¹i sinh ho¹t, Sö d− tiÒu tôy thËp niªn ®a.

Nh©n vÞ: Tø nguyÖt ngËt bÊt b·o, Tø nguyÖt thôy bÊt h¶o, Tø nguyÖt bÊt ho¸n y, Tø nguyÖt bÊt tÈy t¶o.

Së dÜ:

L¹c liÔu nhÊt chÝch nha, Ph¸t b¹ch liÔu høa ®a, H¾c sÊu t−îng ng· quû, Toμn th©n thÞ l¹i sa.

H¹nh nhi:

Tr× cöu hoμ nhÉn n¹i, BÊt kh¼ng tho¸i nhÊt ph©n, VËt chÊt tuy thèng khæ, BÊt ®éng dao tinh thÇn...

BèN TH¸NG RåI

"Mét ngμy tï ngh×n thu ë ngoμi", Lêi nãi ng−êi x−a thùc kh«ng sai; Sèng ch¼ng ra ng−êi võa bèn th¸ng, KhiÕn m×nh tiÒu tuþ cßn h¬n m−êi n¨m.

Bëi v×: Bèn th¸ng ¨n kh«ng no, Bèn th¸ng ngñ kh«ng yªn, Bèn th¸ng kh«ng thay ¸o, Bèn th¸ng kh«ng t¾m röa.

Cho nªn:

Rông mÊt mét chiÕc r¨ng, Tãc b¹c ®i nhiÒu, GÇy ®en nh− quû ®ãi, GhÎ lë kh¾p th©n m×nh,

May sao:

Kiªn tr× vμ nhÉn n¹i, Kh«ng chÞu lïi mét ph©n, VËt chÊt tuy ®au khæ, Kh«ng nao nóng tinh thÇn.


"Mét ngμy tï, ngh×n thu ë ngoμi", Lêi nãi ng−êi x−a ®©u cã sai; Sèng kh¸c loμi ng−êi võa bèn th¸ng, TiÒu tuþ cßn h¬n m−êi n¨m trêi.

Bëi v×: Bèn th¸ng c¬m kh«ng no, Bèn th¸ng ®ªm thiÕu ngñ, Bèn th¸ng ¸o kh«ng thay, Bèn th¸ng kh«ng giÆt giò.

Cho nªn: R¨ng rông mÊt mét chiÕc, Tãc b¹c thªm mÊy phÇn, GÇy ®en nh− quû ®ãi, GhÎ lë mäc ®Çy th©n.

May mμ: Kiªn tr× vμ nhÉn n¹i, Kh«ng chÞu lïi mét ph©n, VËt chÊt tuy ®au khæ, Kh«ng nao nóng tinh thÇn.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 104

BÖNH TRäNG

Ngo¹i c¶m Hoa thiªn t©n l·nh nhiÖt, Néi th−¬ng ViÖt ®Þa cùu s¬n �µ144F1

); Ngôc trung h¹i bÖnh ch©n t©n khæ, B¶n −ng thèng khèc kh−íc cuång ca.

èM NÆNG

Bªn ngoμi, c¶m v× sù nãng l¹nh míi thay ®æi cña trêi Hoa,

Bªn trong, ®au v× non s«ng x−a cña ®Êt ViÖt; Trong tï m¾c bÖnh thùc ®¾ng cay, LÏ ra ph¶i khãc rßng mμ ta cø h¸t ngao!

"Ngo¹i c¶m" trêi Hoa c¬n nãng l¹nh, "Néi th−¬ng" ®Êt ViÖt c¶nh lÇm than; ë tï m¾c bÖnh cμng cay ®¾ng, §¸ng khãc mμ ta cø h¸t trμn!

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) Hai c©u ®Çu bμi nμy dùa vμo hai c©u: "Ngo¹i c¶m H¸n gia t©n vò lé, Néi th−¬ng Hμn quèc cùu s¬n hμ". trong bμi Tr−¬ng L−¬ng tè ®a bÖnh cña Hoμng Phan Th¸i, tøc §Çu xø Th¸i, mét nhμ nho ë huyÖn Nghi Léc, nay thuéc tØnh NghÖ An, chèng triÒu ®×nh phong kiÕn nhμ NguyÔn, bÞ xö tö thêi Tù §øc.


Bμi 105

§¸O QUÕ L¢M

QuÕ L©m v« quÕ diÖc v« l©m, ChØ kiÕn s¬n cao d÷ thuû th©m; Dung Êm giam phßng ch©n kh¶ ph¹, B¹ch thiªn h¾c h¾c, d¹ trÇm trÇm.

§ÕN QUÕ L¢M

QuÕ L©m kh«ng quÕ còng kh«ng rõng, ChØ thÊy nói cao vμ s«ng s©u; C©y ®a rñ bãng xuèng buång giam, thùc ®¸ng sî, Ban ngμy th× sÇm tèi, ban ®ªm th× im l×m.

QuÕ L©m kh«ng quÕ, kh«ng rõng, S«ng s©u th¨m th¼m, trËp trïng nói cao; Bãng ®a ®Ì nÆng nhμ lao, §ªm sao lÆng ng¾t, ngμy sao tèi sÇm!

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: QuÕ L©m, kh«ng quÕ, cã rõng ®©u, ChØ thÊy non cao lÉn n−íc s©u; Ngôc d−íi bãng ®a ghª sî thùc, Ngμy th× ¶m ®¹m, tèi u sÇu!

XU¢N DIÖU - §ç V¡N Hû dÞch


Bμi 106

NHËP LUNG TIÒN

S¬ lai yÕu n¹p nhËp lung tiÒn, ChÝ thiÓu nh−ng tu ngò thËp nguyªn; Th¶ng nhÜ v« tiÒn bÊt n¨ng n¹p, NhÜ t−¬ng bé bé bØnh ma phiÒn.

TIÒN VμO NHμ GIAM

Míi ®Õn, ph¶i nép kho¶n tiÒn vμo nhμ lao, Ýt nhÊt còng n¨m m−¬i ®ång; NÕu anh kh«ng cã tiÒn, kh«ng nép ®−îc, Mçi b−íc ®i anh sÏ gÆp chuyÖn r¾c rèi. Míi ®Õn nhμ giam ph¶i nép tiÒn, LÖ th−êng Ýt nhÊt n¨m m−¬i "nguyªn"! NÕu anh kh«ng cã tiÒn ®em nép, Mçi b−íc anh ®i, mét b−íc phiÒn.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 107

?!

Kh«ng kh«ng khæ liÔu tø thËp thiªn, Tø thËp thiªn khæ bÊt th¨ng nghiªn (ng«n); HiÖn t¹i hùu yÕu gi¶i ph¶n LiÔu, Ch©n thÞ linh nh©n muén hùu phiÒn.

?!

Cùc khæ kh«ng ®©u mÊt bèn m−¬i ngμy råi, Bèn m−¬i ngμy khæ kh«ng nãi xiÕt; Nay l¹i ph¶i gi¶i trë vÒ LiÔu Ch©u, Thùc khiÕn cho ng−êi ta bùc béi l¹i buån phiÒn. Kh«ng ®©u khæ ®· bèn m−¬i ngμy, Bèn chôc ngμy qua xiÕt ®o¹ ®μy; Nay l¹i gi¶i vÒ ch©u LiÔu n÷a, KhiÕn ng−êi ®· bùc l¹i buån thay!

§ç V¡N Hû dÞch


Bμi 108

?

LiÔu Ch©u, QuÕ L©m hùu LiÔu Ch©u, DÞch lai dÞch khø, t−îng b× cÇu; Hμm oan ®¹p biÕn Qu¶ng T©y ®Þa, BÊt tri gi¶i ®¸o kû thêi h−u ?

?

LiÔu Ch©u, QuÕ L©m l¹i LiÔu Ch©u, §¸ qua ®¸ l¹i nh− qu¶ bãng da; NgËm oan ®i kh¾p ®Êt Qu¶ng T©y, Kh«ng biÕt gi¶i ®Õn bao giê míi th«i? LiÔu Ch©u, QuÕ L©m l¹i LiÔu Ch©u, §¸ qua ®¸ l¹i, bãng chuyÒn nhau; Qu¶ng T©y ®i kh¾p, lßng oan øc, Gi¶i ®Õn bao giê, gi¶i tíi ®©u ?

NAM TR¢N dÞch

Bμi 109

§¸O §Ö Tø CHIÕN KHU CHÝNH TRÞ Bé

Gi¶i qu¸ Qu¶ng T©y thËp tam huyÖn, Tró liÔu thËp b¸t c¸ giam phßng; ThÝ vÊn d− së ph¹m hμ téi ? Téi t¹i vÞ d©n téc tËn trung!

§ÕN CôC CHÝNH TRÞ CHIÕN KHU IV145F

1

)

Gi¶i kh¾p m−êi ba huyÖn tØnh Qu¶ng T©y, Dõng ch©n qua m−êi t¸m nhμ lao; Thö hái ta ph¹m téi g× ? Téi tËn trung víi d©n téc! Qu¶ng T©y gi¶i kh¾p m−êi ba huyÖn, M−êi t¸m nhμ lao ®· ë qua; Ph¹m téi g× ®©y? Ta thö hái, Téi trung víi n−íc, víi d©n μ ?

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) Côc chÝnh trÞ nμy ®ãng ë LiÔu Ch©u, lμ mét trung t©m qu©n sù cña T−ëng Giíi Th¹ch ë Qu¶ng T©y lóc ®ã.


Bμi 110

CHÝNH TRÞ Bé CÊM BÕ THÊT

NhÞ �Ých146F1

) kho¸t hÒ tam xÝch tr−êng, Tø nh©n tró thö nhËt bμng hoμng; YÕu th©n th©n c−íc d· bÊt kh¶, Nh©n vÞ ®a nh©n, thiÓu ®Þa ph−¬ng.

NHμ GIAM CñA CôC CHÝNH TRÞ

Hai th−íc réng vμ ba th−íc dμi,

Bèn ng−êi suèt ngμy quanh quÈn trong ®ã;

Muèn duçi ch©n mét tý còng kh«ng ®−îc,

Bëi ng−êi ®«ng mμ ®Êt l¹i hÑp.

___________ 1) Nguyªn b¶n lμ ch÷ xÝch, mét ®¬n vÞ ®o chiÒu dμi cña Anh, t−¬ng ®−¬ng víi 0,305m. B¶n cña ViÖn V¨n häc trong lÇn xuÊt b¶n tr−íc viÕt lμ xÝch, ®¬n vÞ ®o chiÒu dμi cña Trung Quèc, t−¬ng ®−¬ng 0,31m, còng gÇn b»ng xÝch Anh. NÕu theo nh÷ng con sè nμy th× diÖn tÝch phßng giam chØ réng chõng h¬n nöa mÐt vu«ng (0,305 x 3 x 0,305 x 2 = 0,56). Cã lÏ kh«ng cã mét lo¹i cÊm bÕ thÊt nμo nhá ®Õn nh− vËy. Chóng t«i ®o¸n t¸c gi¶ dïng ch÷ xÝch ®Ó chØ c«ng xÝch, tøc mÐt (mÌtre), nªn chóng t«i t¹m dÞch lμ th−íc. Xμ lim réng 6m2 còng lμ lo¹i th−êng thÊy.

Ba th−íc chiÒu dμi hai th−íc réng, Bèn ng−êi chen chóc ë bªn trong; Duçi ch©n mét tý còng kh«ng thÓ, Nhμ hÑp mμ ng−êi l¹i qu¸ ®«ng.

HUÖ CHI dÞch B¶n dÞch kh¸c:

Hai th−íc réng, ba th−íc dμi, Ngμy ®ªm luÈn quÈn bèn ng−êi tï nh©n; Mái ch©n, kh«ng chç duçi ch©n, Ng−êi ®«ng, phßng hÑp, khã phÇn trë xoay.



Bμi 111

M«NG −U §·I

NgËt c©u ph¹n th¸i, thôy c©u chiªn, Hùu cÊp linh tiÒn m·i b¸o, yªn; Chñ nhiÖm L−¬ng c«ng −u ®·i ng·, Ng· t©m c¶m khÝch bÊt th¨ng nghiªn (ng«n).

§¦îC ¦U §·I

¡n ®ñ c¬m rau, ngñ ®ñ ch¨n ®¾p, L¹i cho tiÒn mua b¸o, mua thuèc hót; Chñ nhiÖm hä L−¬ng −u ®·i ta, Lßng ta c¶m kÝch kh«ng thÓ nãi xiÕt. ¡n cã c¬m rau, ngñ cã mÒn, B¸o xem, thuèc hót: cÊp cho tiÒn; ¤ng L−¬ng chñ nhiÖm ®·i ta hËu, C¶m kÝch lßng ta, nãi ch¼ng nªn.

HUÖ CHI dÞch

Bμi 112

TRI£U C¶NH

Th¸i d−¬ng mçi t¶o tßng s¬n th−îng ChiÕu ®¾c toμn s¬n xø xø hång; ChØ vÞ lung tiÒn h÷u h¾c ¶nh, Th¸i d−¬ng vÞ chiÕu ®¸o lung trung.

C¶NH BUæI SíM

Mçi buæi sím, mÆt trêi nh« lªn tõ ®Ønh nói, ChiÕu kh¾p nói, n¬i nμo còng ®á rùc; ChØ v× tr−íc nhμ tï cã bãng ®en, MÆt trêi ch−a räi ®−îc vμo trong ngôc. §Çu non sím sím vÇng d−¬ng mäc, Kh¾p nói n¬i n¬i rùc ¸nh hång; ChØ bëi tr−íc lao cßn bãng tèi, MÆt trêi ch−a räi thÊu vμo trong.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 113

THANH MINH147F

1

)

Thanh minh thêi tiÕt vò ph©n ph©n, Lung lý tï nh©n giôc ®o¹n hån; T¸ vÊn tù do hμ xø h÷u? VÖ binh dao chØ biÖn c«ng m«n.

___________ 1) Bμi nμy dùa theo mét bμi th¬ næi tiÕng cña §ç Môc ®êi §−êng: Thanh minh thêi tiÕt vò ph©n ph©n,

Lé th−îng hμnh nh©n dôc ®o¹n hån; T¸ vÊn töu gia hμ xø h÷u ? Môc ®ång dao chØ H¹nh Hoa th«n.

NghÜa lμ: TiÕt thanh minh m−a phïn lÊt phÊt, Trªn ®−êng ng−êi ®i buån ®øt ruét;

¦ím hái n¬i nμo cã qu¸n r−îu ? TrÎ ch¨n tr©u chØ tay vÒ phÝa xa: th«n H¹nh Hoa.

TIÕT THANH MINH

TiÕt thanh minh m−a phïn dμy h¹t, Trong ngôc, ng−êi tï buån ®øt ruét; ¦ím hái: n¬i nμo cã tù do? LÝnh g¸c chØ tay vÒ phÝa xa: cöa c«ng ®−êng.

Thanh minh lÊt phÊt m−a phïn, Tï nh©n nghe thÊm nçi buån xãt xa; Tù do, thö hái ®©u lμ? LÝnh canh trá lèi th¼ng ra c«ng ®−êng.

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: Thanh minh, m−a bôi mÞt mï r¬i, Trong ngôc, tï nh©n d¹ rèi bêi; ¦ím hái: tù do ®©u cã ®−îc? LÝnh canh xa trá cöa quan ngåi.

HUÖ CHI dÞch


Bμi 114

V·N C¶NH

Mai kh«i hoa khai hoa hùu t¹, Hoa khai hoa t¹ l−ìng v« t×nh; Hoa h−¬ng thÊu nhËp lung m«n lý, H−íng t¹i lung nh©n tè bÊt b×nh.

C¶NH CHIÒU H¤M

Hoa hång në hoa hång l¹i tμn, Hoa në hoa tμn ®Òu v« t×nh; H−¬ng th¬m bay vμo thÊu trong ngôc, Tíi kÓ víi ng−êi trong ngôc nçi bÊt b×nh. Hoa hång në hoa hång l¹i rông, Hoa tμn, hoa në còng v« t×nh; H−¬ng hoa bay thÊu vμo trong ngôc, KÓ víi tï nh©n nçi bÊt b×nh.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 115

NGò KHOA TR−ëNG, HOμNG KHOA VI£N

Ngò khoa tr−ëng d÷ Hoμng khoa viªn, L−ìng nhÞ kiÕn ng· th¸i kh¶ liªn; ¢n cÇn uû vÊn hoμ bang trî, Gi¸ t−îng ®«ng hμn ngé no·n thiªn.

KHOA TR¦ëNG Hä NGò,

KHOA VI£N Hä HOμNG

Khoa tr−ëng hä Ngò vμ khoa viªn hä Hoμng, Hai ng−êi ®Õn th¨m thÊy t×nh c¶nh cña ta

rÊt ®¸ng th−¬ng; ¢n cÇn th¨m hái vμ gióp ®ì,

ThËt gièng nh− mïa ®«ng rÐt m−ít gÆp ®−îc ngμy n¾ng Êm.

Hä Ngò tr−ëng khoa víi hä Hoμng, ThÊy ta cïng cùc ®éng lßng th−¬ng; ¢n cÇn th¨m hái vμ c−u gióp, Nh− n¾ng bõng lªn gi÷a gi¸ s−¬ng.

HUÖ CHI dÞch


Bμi 116

H¹N CHÕ

Mét h÷u tù do ch©n thèng khæ, XuÊt cung d· bÞ nh©n chÕ tμi; Khai lung chi th× ®ç bÊt thèng, §ç thèng chi th× lung bÊt khai.

BÞ H¹N CHÕ

Kh«ng cã tù do thùc thèng khæ, §Õn chuyÖn ®i tiªu còng bÞ ng−êi h¹n chÕ; Lóc më cöa ngôc, bông kh«ng ®au, §Õn lóc bông ®au, ngôc kh«ng më. §au khæ chi b»ng mÊt tù do, §Õn buån ®i Øa còng kh«ng cho; Cöa tï khi më, kh«ng ®au bông, §au bông th× kh«ng më cöa tï.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 117

D−¬NG §μO BÖNH TRäNG

V« ®oan b×nh ®Þa khëi ba ®μo, Tèng nhÜ D−¬ng §μo nhËp to¹ lao; "Thμnh ho¶ tr× ng−" kham h¹o th¸n, Nhi kim nhÜ hùu kh¸i thμnh lao.

D¦¥NG §μo 148F

36) èM NÆNG

Kh«ng d−ng ®Êt b»ng bçng næi sãng, §−a anh, D−¬ng §μo, vμo ngåi tï; "Ch¸y thμnh v¹ l©y", ®¸ng thë than biÕt mÊy, Mμ nay, anh l¹i m¾c chøng lao. Sãng dËy ®Êt b»ng hái cí sao, §Èy anh vμo ngôc, anh D−¬ng §μo; Ch¸y thμnh l©y v¹, buån kh«n xiÕt, Nay l¹i th−¬ng anh m¾c chøng lao.

HOμNG TRUNG TH¤NG dÞch

___________ 36) D−¬ng §μo: mét n«ng d©n ë biªn giíi Qu¶ng T©y, dÉn ®−êng cho Hå ChÝ Minh, bÞ b¾t vμ bÞ giam cÇm cïng víi Ng−êi. Sau khi Hå ChÝ Minh ra tï ®−îc Ýt l©u, «ng còng ®−îc ra tï vμ chÕt t¹i LiÔu Ch©u v× bÖnh lao. Hå ChÝ Minh rÊt th−¬ng tiÕc, coi nh− anh em. Th¸ng 8-1963, Hå chñ tÞch ®· mêi 7 vÞ cã c«ng gióp ®ì c¸ch m¹ng ViÖt Nam ë hai huyÖn TÜnh T©y vμ Na Pha (Qu¶ng T©y) sang th¨m n−íc ta, trong ®ã cã D−¬ng Th¾ng C−êng, em ruét D−¬ng §μo.


Bμi 118

BÊT MI£N D¹

Mang mang tr−êng d¹ bÊt n¨ng miªn, Ng· tè tï thi b¸ch kû thiªn; Tè liÔu nhÊt thiªn th−êng c¸c bót, Tßng lung m«n väng tù do thiªn.

§£M KH¤NG NGñ

§ªm dμi mªnh mang kh«ng ngñ ®−îc, Ta lμm th¬ tï ®· h¬n tr¨m bμi; Lμm xong mçi bμi th−êng g¸c bót, Tr«ng qua cöa tï, ngãng trêi tù do.

N¨m canh thao thøc kh«ng n»m, Th¬ tï ta viÕt h¬n tr¨m bμi råi; Xong bμi, g¸c bót nghØ ng¬i, Nhßm qua cöa ngôc, ngãng trêi tù do.

NAM TR¢N dÞch B¶n dÞch kh¸c: Th¨m th¼m ®ªm dμi kh«ng ngñ ®−îc, Trong tï viÕt ®· tr¨m bμi th¬; Mçi bμi viÕt ®o¹n, ta dõng bót, Cöa ngôc nh×n ra: trêi tù do!

HUÖ CHI dÞch


Bμi 119

CöU Vò

Cöu thiªn h¹ vò, nhÊt thiªn t×nh, Kh¶ hËn thiªn c«ng mét h÷u t×nh! Hμi ph¸, lé nª, « liÔu c−íc, Nh−ng tu nç lùc h−íng tiÒn hμnh.

M¦A L¢U

ChÝn ngμy m−a, mét ngμy t¹nh, §¸ng giËn «ng trêi thËt v« t×nh! Giμy r¸ch, ®−êng lÇy, lÊm c¶ ch©n, Nh−ng vÉn ph¶i g¾ng søc ®i lªn phÝa tr−íc. Mét ngμy höng n¾ng, chÝn ngμy m−a, Trêi thËt v« t×nh, ®¸ng giËn ch−a! Giμy r¸ch, ®−êng lÇy, ch©n lÊm l¸p, VÉn cßn dÊn b−íc dÆm ®−êng xa.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 120

TÝch Quang ¢m

Th−¬ng thiªn h÷u ý to¶ anh hïng, B¸t nguyÖt tiªu ma cèc trÊt trung;

XÝch bÝch thèn ©m ch©n kh¶ tÝch, BÊt tri hμ nhËt xuÊt lao lung 149F

37).

TiÕc ngμy giê

Trêi xanh cè ý h·m anh hïng T¸m th¸ng ®· mßn mái trong chèn g«ng cïm; TÊc bãng ngh×n vμng, thËt ®¸ng tiÕc, Ch¼ng biÕt ngμy nμo tho¸t khái vßng lao tï? Trêi xanh cè ý h·m anh hïng, Cïm xÝch tiªu ma t¸m th¸ng rßng; TÊc bãng ngh×n vμng, ®au xãt thùc,

Bao giê tho¸t khái chèn lao lung?

Nam Tr©n dÞch

___________ 37) C©u th¬ nμy lÊy tõ mét c©u trong bμi th¬ næi tiÕng ChÝ thμnh th«ng th¸nh cña nhμ chÝ sÜ Phan Ch©u Trinh lμm n¨m 1905, nh»m thøc tØnh sÜ phu h−ëng øng phong trμo Duy T©n cøu n−íc.


Bμi 121

§éC T−ëNG C«NG HUÊN Tõ

B¸ch chiÕt bÊt håi, h−íng tiÒn tiÕn, C« thÇn nghiÖt tö, nghÜa ®−¬ng nhiªn; QuyÕt t©m, khæ çn d÷ ng¹nh çn, Tù h÷u thμnh c«ng ®Ých nhÊt thiªn.

§äC LêI GI¸O HUÊN CñA ¤NG T¦ëNG150F1

)

Tr¨m ngh×n gian khã kh«ng lïi, vÉn cø tiÕn, PhËn t«i con b¬ v¬ nhμ tan n−íc mÊt, çi nghÜa

ph¶i nh− vËy; QuyÕt t©m g¾ng gái vμ kiªn nghÞ, ¾t sÏ cã mét ngμy thμnh c«ng. Gian khã kh«ng lïi, vÉn tiÕn lªn, Thï nhμ nî n−íc, nghÜa ®−¬ng nhiªn; QuyÕt t©m g¾ng gái vμ kiªn nghÞ, NhÊt ®Þnh thμnh c«ng sÏ cã phen.

§ç V¡N Hû dÞch

___________ 1) ¤ng T−ëng: Tøc T−ëng Giíi Th¹ch, Tæng t− lÖnh qu©n ®éi Quèc d©n ®¶ng Trung Quèc lóc bÊy giê.

Bμi 122

L−¬NG HOA THÞNH T−íNG QU¢N TH¡NG NHËM PHã T− LÖNH

TÝch nhËt huy qu©n T−¬ng, ChiÕt ®Þa, Kim niªn, kh¸ng ®Þch MiÕn, §iÒn biªn; HiÓn h¸ch, uy danh hμn ®Þch ®ëm, VÞ c«ng dù tông kh¶i toμn thiªn.

T¦íNG QU¢N L¦¥NG HOA THÞNH151F

38)

TH¡NG CHøC PHã T¦ LÖNH

Ngμy tr−íc chØ huy qu©n ®éi ë ®Êt T−¬ng vμ ChiÕt152F

39), N¨m nay chèng giÆc n¬i biªn giíi MiÕn vμ §iÒn153F

40) ; Uy danh lõng lÉy lμm kÎ thï mÊt mËt, V× «ng ca tr−íc khóc kh¶i hoμn.

___________ 38) L−¬ng Hoa ThÞnh: lμ Trung t−íng, nguyªn Chñ nhiÖm Tæng côc chÝnh trÞ ®Ö tø chiÕn khu ë LiÔu Ch©u, tØnh Qu¶ng T©y. Khi «ng ®−îc th¨ng chøc T− lÖnh phã mμ Tr−¬ng Ph¸t Khuª lμm T− lÖnh tr−ëng th× thiÕu t−íng HÇu ChÝ Minh thay «ng lμm Chñ nhiÖm. 39) T−¬ng: TØnh Hå Nam; ChiÕt: tØnh ChiÕt Giang. 40) MiÕn: MiÕn §iÖn; §iÒn; tØnh V©n Nam.


§èc qu©n ngμy tr−íc vïng T−¬ng, ChiÕt,

Chèng giÆc n¨m nay m¹n MiÕn, §iÒn; Lõng lÉy uy danh, thï mÊt mËt, Kh¶i hoμn mõng tr−íc, x−íng thμnh thiªn.

TRÇN §¾C THä dÞch Bμi 123

TÆNG TIÓU HÇU (H¶I)

Êu nhi häc d·, tr¸ng nhi hμnh, Th−îng trung ®¶ng, quèc, h¹ trung d©n; KiÖm cÇn, dòng c¶m hoμ liªm chÝnh, V« phô L−¬ng c«ng gi¸o dôc t×nh.

TÆNG CHó HÇU (H¶I)

BÐ th× ph¶i häc, lín lªn sÏ thùc hμnh, Trªn trung víi ®¶ng vμ n−íc, d−íi trung víi d©n; CÇn kiÖm, dòng c¶m vμ liªm chÝnh, Chí phô c¸i t×nh d¹y dç cña «ng L−¬ng. BÐ th× ph¶i häc, lín th× hμnh, Víi d©n, ®¶ng, n−íc, d¹ trung thμnh; KiÖm cÇn, dòng c¶m vμ liªm chÝnh, Chí phô «ng L−¬ng d¹y dç m×nh.

§ç V¡N Hû dÞch


Bμi 124 - 125

THU C¶M

I

Hïng ®¸o s¬n phong v·n thËp ®iÓm, Trïng thanh ®o¹n tôc kh¸nh thu lai; Tï nh©n bÊt qu¶n thu lai vÞ, ChØ qu¶n tï lung hμ thêi khai.

II

Khø tuÕ thu s¬ ng· tù do, Kim niªn thu thñ ng· c− tï; Th¶ng n¨ng t× Ých ng« d©n téc, Kh¶ thuyÕt kim thu trÞ khø thu.

C¶M THU

I

Sao B¾c §Èu lªn ®Õn ®Ønh nói ®· m−êi giê ®ªm, TiÕng trïng ®øt nèi mõng thu sang; Ng−êi tï ch¼ng kÓ thu sang hay ch−a, ChØ cÇn biÕt cöa tï ngμy nμo më.

II

§Çu thu n¨m ngo¸i ta tù do, §Çu thu n¨m nay ta ë tï; VÝ b»ng gióp Ých ®−îc cho d©n téc, Th× cã thÓ nãi, thu nay còng s¸nh ngang thu tr−íc.

I

B¾c §Èu m−êi giê ngang ®Ønh nói, DÕ kªu khoan nhÆt ®ãn mõng thu; Th©n tï ®©u thiÕt thu sang chöa, ChØ thiÕt h«m nao më cöa tï.

II

N¨m ngo¸i ®Çu thu ta tù do, N¨m nay thu ®Õn ta trong tï; VÝ b»ng gióp Ých cho d©n téc, Thu tr−íc thu nμy, h¸ kÐm nhau.



Bμi 126

NH¢N §ç NG·

Tßng tiÒn tèng ph¹n thiªn thiªn t¶o, HiÖn t¹i khai xan tr× hùu tr×; Huèng phôc thêi gian bÊt nhÊt ®Þnh, ThËp, thËp nhÊt, hoÆc thËp nhÞ th×.

NH¢N LóC §ãI BôNG

Tr−íc ®©y ngμy ngμy ®−a c¬m rÊt sím, B©y giê, b÷a ¨n ®· muén l¹i cμng muén; Huèng chi l¹i thªm thêi gian kh«ng nhÊt ®Þnh, Lóc th× m−êi giê, lóc l¹i m−êi mét, hoÆc m−êi hai giê. Ngμy ngμy tõ tr−íc c¬m ®−a sím, B÷a b÷a giê ®©y cø chËm hoμi; Huèng n÷a thêi gian kh«ng nhÊt ®Þnh, M−êi giê, m−êi mét hoÆc m−êi hai.

NAM TR¢N dÞch

Bμi 127

TRÇN KHOA VI£N LAI TH¸M

NhÊt niªn chØ kiÕn binh hoμ c¶nh, Kim nhËt khan kiÕn nho nh· nh©n; Nh· nh©n sö ng· t©m h−ng phÊn, Ng· ph¸t h¾c ph¶n l−ìng tam ph©n.

KHOA VI£N Hä TRÇN TíI TH¡M

Quanh n¨m chØ thÊy lÝnh vμ c¶nh s¸t, H«m nay míi nh×n thÊy ng−êi nho nh·; Ng−êi nho nh· khiÕn lßng ta phÊn chÊn, Tãc ta ®en trë l¹i hai ba phÇn. LÝnh tr¸ng tuÇn canh nh×n nh½n mÆt, H«m nay míi ®−îc gÆp v¨n nh©n; Ng−êi tr«ng nho nh·, ai kh«ng thÝch, M¸i tãc ta xanh l¹i mÊy phÇn.

HUÖ CHI dÞch


Bμi 128

HÇU CHñ NHIÖM 154F

41) ¢N TÆNG NHÊT Bé TH−

Kho¶nh thõa chñ nhiÖm tèng th− lai, §éc b·i tinh thÇn gi¸c ®èn khai; L·nh tô vÜ ng«n nh− t¹i nhÜ, Thiªn biªn oanh ®éng nhÊt thanh l«i.

CHñ NHIÖM Hä HÇU TÆNG MéT Bé S¸CH

Võa råi ®−îc Chñ nhiÖm ®−a s¸ch ®Õn cho, §äc xong, thÊy tinh thÇn ®ét nhiªn më mang; Lêi l·nh tô nh− cßn v¼ng bªn tai, Kh¸c nμo mét tiÕng sÊm Çm vang n¬i ch©n trêi. S¸ch ngμi Chñ nhiÖm míi ®−a sang, §äc ®o¹n, tinh thÇn chît më mang; Cßn v¼ng bªn tai lêi l·nh tô, Ch©n trêi mét tiÕng sÊm rÒn vang.

§ç V¡N Hû dÞch

___________ 41) HÇu Chñ NhiÖm: Tøc HÇu ChÝ Minh, Chñ nhiÖm Côc chÝnh trÞ chiÕn khu IV, ng−êi ®· trùc tiÕp th¶ Hå ChÝ Minh theo lÖnh cña T−ëng Giíi Th¹ch. §−îc tiÕp xóc víi Ng−êi, «ng tõng tá lßng mÕn phôc.

Bμi 129

M«NG TH−îNG LÖNH CHUÈN XUÊT LUNG HO¹T §éNG

Cöu nhμn l−ìng c−íc nhuyÔn nh− miªn, Kim thÝ hμnh hμnh lò dôc ®iªn; PhiÕn kh¾c dÜ v¨n Ban tr−ëng h¸m: "Ph¶n lai, bÊt chuÈn t¸i tr× diªn".

§¦îC LÖNH TR£N CHO §I L¹I

NGOμI BUåNG GIAM

Nhμn rçi l©u ngμy, hai ch©n mÒm nh− b«ng, Nay míi ®i thö vμi b−íc ®· l¶o ®¶o mÊy lÇn chùc ng·;

Chèc l¸t ®· nghe Ban tr−ëng qu¸t: "Quay l¹i! Kh«ng ®−îc rÒnh rμng n÷a!".

NghØ l©u, ch©n tùa b«ng mÒm nhòn, §i thö, h«m nay muèn ng· quay; Chèc l¸t ®· nghe cai ngôc qu¸t: "Kh«ng rÒnh rμng n÷a, ph¶i vμo ngay!".

§ç V¡N Hû dÞch


Bμi 130

THU D¹

M«n tiÒn vÖ sÜ chÊp th−¬ng lËp, Thiªn th−îng tμn v©n b¹ng nguyÖt phi; Méc s¾t tung hoμnh nh− th¶n kh¾c155F

42), M©n trïng tô t¸n tù phi ky (c¬); T©m hoμi cè quèc thiªn ®−êng lé 156F

43), Méng nhiÔu t©n sÇu, v¹n lò ti; V« téi nhi tï dÜ nhÊt t¶i, L·o phu hoμ lÖ t¶ tï thi.

___________ 42) Th¶n kh¾c: phiªn ©m tiÕng Anh "tank" lμ xe t¨ng. 43) Trong c©u nμy cã ba ch÷ "thiªn ®−êng lé" trong ®ã ch÷ "®−êng" lμ mét ®¬n vÞ cã chiÒu dμi tÝnh ®−êng ®i cña Qu¶ng T©y. Mçi "®−êng" lμ mét dÆm. Do ®ã côm tõ nμy cã nghÜa lμ ®−êng xa hμng ngh×n dÆm, chø kh«ng ph¶i lμ mu«n ngh×n nÎo ®−êng.

§£M THU

Tr−íc cöa lÝnh g¸c bång sóng ®øng, Trªn trêi ®¸m m©y tμn bay bªn vÇng tr¨ng; Lò rÖp bß ngæn ngang nh− xe t¨ng, §μn muçi lóc tô lóc t¸n nh− m¸y bay; Lßng nhí cè quèc c¸ch xa ngh×n trïng, GiÊc méng vÊn v−¬ng mèi sÇu míi nh− v¹n mèi t¬; V« téi mμ ë tï ®· mét n¨m nay, Giμ nμy hoμ n−íc m¾t viÕt th¬ tï. Tr−íc cöa lÝnh canh bång sóng ®øng, Trªn trêi tr¨ng l−ít gi÷a lμn m©y; RÖp bß ngang däc nh− xe cãc, Muçi l−în hung h¨ng tùa m¸y bay; Ngh×n dÆm b©ng khu©ng hån n−íc cò, Mu«n t¬ v−¬ng vÊn méng sÇu nay; ë tï n¨m trän th©n v« téi, Hoμ lÖ thμnh th¬ t¶ nçi nμy.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 131

T×NH THI£N

Sù vËt tuÇn hoμn nguyªn h÷u ®Þnh,

Vò thiªn chi hËu tÊt t×nh thiªn;

PhiÕn th× vò trô gi¶i l©m phôc,

V¹n lý s¬n hμ s¸i cÈm chiªn;

NhËt no·n phong thanh hoa ®íi tiÕu,

Thô cao chi nhuËn ®iÓu tranh nghiªn (ng«n);

Nh©n hoμ v¹n vËt ®å h−ng phÊn,

Khæ tËn cam lai, lý tù nhiªn.

TRêI HöNG

Sù vËt vÇn xoay vèn ®Þnh s½n,

Sau ngμy m−a tÊt ®Õn ngμy n¾ng;

Trong chèc l¸t, vò trô ®· cëi bé ¸o −ít,

Mu«n dÆm non s«ng ph¬i mμu ch¨n gÊm;

Trêi Êm, giã nhÑ, hoa chóm chÝm c−êi,

C©y cao, cμnh m−ît, chim ®ua hãt;

Ng−êi cïng mu«n vËt ®Òu phÊn chÊn,

HÕt khæ ®Õn s−íng lμ lÏ tù nhiªn.

Sù vËt vÇn xoay ®μ ®Þnh s½n, HÕt m−a lμ n¾ng höng lªn th«i; §Êt trêi mét tho¸ng thu mμn −ít, S«ng nói mu«n trïng tr¶i gÊm ph¬i; Trêi Êm, hoa c−êi chμo giã nhÑ, C©y cao, chim hãt rén cμnh t−¬i; Ng−êi cïng v¹n vËt ®Òu ph¬i phíi, HÕt khæ lμ vui vèn lÏ ®êi.

NAM TR¢N dÞch


Bμi 132

KH¸N "THI£N GIA THI" H÷U C¶M

Cæ thi thiªn ¸i thiªn nhiªn mü, S¬n thuû yªn hoa tuyÕt nguyÖt phong; HiÖn ®¹i thi trung −ng h÷u thiÕt, Thi gia d· yÕu héi xung phong.

C¶M T¦ëNG §äC "THI£N GIA THI"157F

44)

Th¬ x−a nghiªng vÒ yªu c¶nh ®Ñp thiªn nhiªn, Nói, s«ng, khãi, hoa, tuyÕt, tr¨ng, giã; Trong th¬ thêi nay nªn cã thÐp, Nhμ th¬ còng ph¶i biÕt xung phong. Th¬ x−a th−êng chuéng thiªn nhiªn ®Ñp, M©y, giã, tr¨ng, hoa, tuyÕt, nói, s«ng; Nay ë trong th¬ nªn cã thÐp, Nhμ th¬ còng ph¶i biÕt xung phong.

NAM TR¢N dÞch

___________ 44) Thiªn gia thi: tËp th¬ cña "ngh×n nhμ th¬". ë Trung Quèc cã hai tuyÓn tËp th¬ §−êng - Tèng ®−îc mang tªn "Thiªn gia thi". TËp ®Çu do L−u Kh¾c Trang ®êi Tèng tuyÓn chän, lÊy tªn §−êng - Tèng thiªn gia thi tuyÓn, tËp sau do T¹ Ph−¬ng §¾c cuèi ®êi Tèng tuyÓn l¹i tËp tr−íc, gäi lμ Thiªn gia thi. Cã lÏ Hå ChÝ Minh ®· ®äc tËp th¬ sau nμy.

Bμi 133

TøC C¶NH

Thô sao x¶o ho¹ Tr−¬ng Phi t−îng, XÝch nhËt tr−êng minh Quan Vò t©m; Tæ quèc chung niªn v« tÝn tøc, Cè h−¬ng mçi nhËt väng håi ©m.

TøC C¶NH

Ngän c©y khÐo vÏ h×nh Tr−¬ng Phi 158F

45), MÆt trêi hång s¸ng m·i lßng Quan Vò2);

Tæ quèc suèt n¨m kh«ng tin tøc,

Mong th− tr¶ lêi cña quª nhμ hμng ngμy. Cμnh l¸ khÐo in h×nh Dùc §øc, VÇng hång s¸ng m·i d¹ Quan C«ng; N¨m trßn cè quèc t¨m h¬i v¾ng, Tin tøc bªn nhμ b÷a b÷a tr«ng.

NAM TR¢N dÞch

___________ 45, 2) Tr−¬ng Phi vμ Quan Vò lμ hai danh t−íng nhμ Thôc H¸n thêi Tam quèc. Tr−¬ng Phi næi tiÕng vÒ tÝnh c−¬ng trùc, dòng m·nh. Quan Vò næi tiÕng vÒ c¸c ®øc tÝnh: tÝn, nghÜa, trung dòng. Hai ng−êi cïng lμ anh em kÕt nghÜa cña L−u BÞ.


Bμi 134

KÕT LUËN

H¹nh ngé anh minh HÇu Chñ nhiÖm, Nhi kim hùu thÞ tù do nh©n; Ngôc trung nhËt ký tßng kim chØ, Th©m t¹ HÇu c«ng t¸i t¹o ©n.

Hoμn 29-8-1942 10-9-1943

KÕT LUËN

May m¾n gÆp ®−îc Chñ nhiÖm hä HÇu s¸ng suèt, Mμ nay ta l¹i lμ ng−êi tù do; NhËt ký trong tï chÊm døt tõ ®©y, C¶m t¹ kh«n xiÕt c«ng ¬n t¸i t¹o cña «ng HÇu.

HÕt 29-8-1942 10-9-1943

S¸ng suèt, nhê ¬n HÇu chñ nhiÖm, Tù do trë l¹i víi m×nh råi; Ngôc trung nhËt ký tõ ®©y døt, T¸i t¹o ¬n s©u, c¶m t¹ ng−êi.

HÕt 29-8-1942 10-9-1943



MôC §äC S¸CH159F

46)

Nh÷ng hiÓu biÕt c¬ b¶n vÒ qu©n sù. Bμi gi¶ng cña Uû viªn tr−ëng

1- Tæ chøc: Biªn chÕ vμ ®éi h×nh. Qu©n ®oμn, s− ®oμn ®Õn trung ®éi, tiÓu ®éi lμ h×nh thÓ cña tæ chøc. MÖnh lÖnh, ®iÒu lÖnh, çc nhiÖm vô lμ nhiÖm vô cña tæ chøc. Tæ chøc cÇn ph¶i chÆt chÏ, thèng nhÊt. 2- Kû luËt cÇn nghiªm minh. Tæ chøc lμ c¬ thÓ cña qu©n sù. Kû luËt lμ sinh mÖnh cña qu©n sù. 3- KÕ ho¹ch cÇn rÊt tØ mØ, ®Çy ®ñ. §iÒu kiÖn: 1- §èi t−îng; 2- Hoμn c¶nh, ®Þa h×nh, giao th«ng, vÖ sinh, qu©n ®éi b¹n, lùc l−îng ta, lùc l−îng kÎ thï; 3- NhiÖm vô vμ môc ®Ých cña ta; 4- C«ng viÖc chuÈn bÞ: l−¬ng thùc, sóng ®¹n, giao th«ng, vÖ sinh.

___________ 46) Bμi Môc ®äc s¸ch vμ Môc ®äc b¸o tiÕp theo ®©y vèn ®−îc Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt kÌm vμo nh÷ng trang cuèi cïng trong cuèn sæ chÐp nh÷ng bμi th¬ NhËt ký trong tï, b¾t ®Çu tõ sau bμi th¬ C¶m t−ëng ®äc "Thiªn gia thi". ë ®©y chóng t«i xÕp sau khi in toμn bé phÇn th¬ ®Ó b¹n ®äc tiÖn theo dâi. (BT).

4- MÖnh lÖnh cÇn ®¬n gi¶n, râ rμng, thiÕt thùc, chu ®¸o. Chó ý thêi gian, ®Þa ®iÓm, t×nh h×nh ®Þch, hoμn c¶nh, nhiÖm vô vμ môc ®Ých b¶n th©n c«ng viÖc chuÈn bÞ. 5- §éng t¸c nh− ®øng nghiªm, v.v., cÇn nhanh chãng, x¸c thùc. §øng nghiªm: th©n, t©m, khÝ, thÕ ®Òu æn ®Þnh. 6- Hμnh ®éng cÇn ph¶i ®Òu r¨m r¾p, cïng nhÊt trÝ, nhanh chãng x¸c thùc. BÝ quyÕt nhanh chãng: ®¬n gi¶n, tiÕt kiÖm kh«ng gian, thêi gian vμ tμi lùc, vËt lùc. 7- Sinh ho¹t cÇn chØnh tÒ, s¹ch sÏ, ®¬n gi¶n, chÊt ph¸c. Thêi chiÕn b×nh tÜnh nh− thêi b×nh. Thêi b×nh khÈn tr−¬ng, chÞu ®ùng kh¾c khæ nh− thêi chiÕn. 8- Qu¶n lý ng−êi, viÖc, ®Þa ®iÓm, vËt dông, thêi gian. 9- TÝnh chÊt trong s¹ch, ®¸ng kÝnh; c¬ ®éng, bÝ mËt, diÖn: l−êng ®Õn nh÷ng viÖc cã thÓ x¶y ra, tÝch cùc. 10- HiÖu qu¶ vμ môc ®Ých160F1

): th©n ¸i ®oμn kÕt, mu«n ng−êi mét lßng. 11- §iÒu kiÖn thμnh c«ng2): cÈn thËn, s½n sμng, kiÓm th¶o.

HUÊN LUYÖN

TÝnh chÊt huÊn luyÖn dùa trªn c¨n b¶n ph¶i xem xÐt vμ giao tr¸ch nhiÖm cho nh÷ng ng−êi cã tμi n¨ng ®Ó huÊn luyÖn. NghÜa lμ nãi råi th× ph¶i ®i lμm, ®· nãi th× ph¶i lμm ®−îc. Xem xÐt t×nh h×nh, phÈm çch, kinh nghiÖm, −u ®iÓm vμ khuyÕt ®iÓm. Tæ chøc nh©n tμi. D¹y lμm ng−êi, lμm viÖc. Th©n ¸i ®oμn kÕt. Kh«ng cÈu th¶, kh«ng dèi tr¸. Çn bé. Nghiªn cøu, phª b×nh, th¶o luËn, thi ®ua, hç trî. Tù gi¸c, tù ®éng. S¸ng t¹o, phô tr¸ch. §Çu ãc, miÖng, m¾t, tay, ch©n ®Òu ®¹t. Gi÷ kû luËt, tiÕc thêi gian. Ph©n biÖt sù vËt, cã çi nÆng, çi nhÑ, çi gÊp, çi kh«ng gÊp. Trao ®æi kinh nghiÖm. Giao c«ng t¸c thùc tÕ. Gi¶i ®¸p th¾c m¾c.

___________ 1), 2) D−íi 2 ch÷ nμy kh«ng g¹ch d−íi nh− çc hμng trªn.


Ph©n c«ng viÖc kh«ng tiÕn th× lïi. Mét chç bu«ng l¬i, tr¨m chç l−êi biÕng.

Tinh thÇn cμng dïng cμng nh¹y bÐn, trÝ tuÖ cμng dïng cμng minh mÉn.

Çi cÇn lóc ®Çu lμ dòng khÝ. Míi, kh«ng ngõng tiÕn thñ, cÇn cã b¶n lÜnh ®éc lËp. Tù m×nh lμm lÊy, tù gi¸c, tù ®éng, tù chñ. Lao ®éng, s¸ng t¹o, quyÕt ®o¸n. Mçi ngμy mét míi. CÇn theo dâi, kiÓm tra, kh¶o s¸t, chØ ®¹o, héi b¸o. QuyÕt t©m trë thμnh ng−êi tèt lμ ph¶i kh«ng sî khæ, kh«ng sî khã, nhÊt ®Þnh lμm ®Õn cïng nh÷ng ®iÒu chóng ta thÊy ®¸ng lμm, cho dï ch−a ch¾c thμnh c«ng vÉn ra søc lμm dï gÆp ph¶i gian nan nguy hiÓm g×, cïng cùc cμng phÊn ®Êu, kh«ng lïi b−íc, ph¶i lμm thùc sù, lμm nhanh, lμm mét çch kiªn quyÕt. Liªn hîp víi çc quèc gia d©n téc ®ång t×nh víi ta ®Ó cïng ®Êu tranh cho hoμ b×nh vμ chÝnh nghÜa cña thÕ giíi... Tõ nay vÒ sau, chóng ta hy väng: tÊt c¶ çc d©n téc nhá yÕu trªn thÕ giíi nªn lÊy nhiÖt t×nh ®ßi ®éc lËp tù do cña d©n téc m×nh gióp ®ì cuéc kh¸ng chiÕn chèng NhËt cña Trung Quèc. Çc quèc gia, d©n téc bÞ chñ nghÜa b¹o lùc, bÞ ®Õ quèc NhËt th«n tÝnh... tõ nay vÒ sau ®Òu ph¶i liªn hîp l¹i (th¸ng 6-1927). Th¸i ®é: lÔ, quy, cñ. Kû luËt: nghiªm, chÝnh. Hμnh vi: nghÜa, chÝnh, ®−¬ng. Hy sinh: kh¶ng kh¸i. Ph©n biÖt: liªm, thanh, së. TiÕt kiÖm: thùc, t¹i. Gi¸c ngé: sÜ, thiÕt, thùc. PhÊn ®Êu: dòng, liÖt. Mét vËt dïng nh− hai vËt. Mét ng−êi lμm viÖc cña hai ng−êi. Mét ngμy lμm c«ng cña hai ngμy. Nãi Ýt, b¾t ®Çu b»ng hμnh ®éng. TiÕn bé. Qua ba n¨m kh¸ng chiÕn, mÊt B¾c B×nh, Thiªn T©n: 4-8-1937; Tr−¬ng Gia KhÈu: 25-8-1937; Th¹ch Gia Trang: 10-10-1937; Th¸i Nguyªn: 9-11-1937; Tuy ViÔn: 13-11-1937; Th−îng H¶i: 13-8 ®Õn 9-11-1937; Nam Kinh: 13-11-1937; TÕ Nam: 27-12-1937; Tõ Ch©u: 19-5-1938; Hμng Ch©u: 25-11-

1938; Vò H¸n: 12-6 ®Õn 25-10-1938; Qu¶ng Ch©u: 21-10-1938; H¶i Nam: 10-2-1939; Nam Ninh: 24-2-1939; Nam X−¬ng: 27-2-1939.

S− ®oμn thø t¸m Trung §iÒu S¬n tÊn c«ng tõ th¸ng 5 ®Õn th¸ng 7-1939. §Þch kho¶ng 35 s− ®oμn. Hμ B¾c, Çp NhÜ T©n, Tuy ViÔn, S¬n T©y, S¬n §«ng, Hμ Nam, Giang T«, TriÕt Giang, An Huy, Giang T©y, Hμ B¾c, Qu¶ng §«ng, Hå Nam, Phóc KiÕn, Qu¶ng T©y, céng tÊt c¶ 16 thμnh phè, 1.170 huyÖn, ®Þch chiÕm 15 thμnh phè, 533 huyÖn. §Õn hÕt th¸ng 3-1940, cã tÊt c¶ 179.000 qu©n nguþ vμ qu©n chÝnh quy. LÊy l¹i Nam Ninh ngμy 30-10-1940.

§Þch vμo ViÖt Nam th¸ng 9-1940. ý nghÜa cña v¨n ho¸: V× lÏ sinh tån còng nh− môc ®Ých cña cuéc sèng, loμi ng−êi míi s¸ng t¹o vμ ph¸t minh ra ng«n ng÷, ch÷ viÕt, ®¹o ®øc, ph¸p luËt, khoa häc, t«n gi¸o, v¨n häc, nghÖ thuËt, nh÷ng c«ng cô cho sinh ho¹t h»ng ngμy vÒ mÆc, ¨n, ë vμ çc ph−¬ng thøc sö dông. Toμn bé nh÷ng s¸ng t¹o vμ ph¸t minh ®ã tøc lμ v¨n ho¸. V¨n ho¸ lμ sù tæng hîp cña mäi ph−¬ng thøc sinh ho¹t cïng víi biÓu hiÖn cña nã mμ loμi ng−êi ®· s¶n sinh ra nh»m thÝch øng nh÷ng nhu cÇu ®êi sèng vμ ®ßi hái cña sù sinh tån. N¨m ®iÓm lín x©y dùng nÒn v¨n ho¸ d©n téc. 1- X©y dùng t©m lý: tinh thÇn ®éc lËp tù c−êng.

2- X©y dùng lu©n lý: biÕt hy sinh m×nh, lμm lîi cho quÇn chóng.

3- X©y dùng x· héi: mäi sù nghiÖp cã liªn quan ®Õn phóc lîi cña nh©n d©n trong x· héi. 4- X©y dùng chÝnh trÞ: d©n quyÒn. 5- X©y dùng kinh tÕ. Tμi liÖu ch÷ H¸n, viÕt trong b¶n th¶o NhËt ký trong tï.


MôC §äC B¸O

2-10, G¨ng®i tuyÖt ��ùc161F1

). Liªn X«. Ngμy 1- 1162F

2

) tÊn c«ng V��163F

3

). Dei Rosta. Ngμy 3-1 tÊn c«ng Mostok. 4. Norkhek 5. Foruklatnaia sÐski 17. MÐroJ 22. Sask 23. Amavir 25. 56 thμnh phè vμ lμng m¹c cña Fronosi vμ Donetz. §Çu th¸ng 2164F

4

), quÐt s¹ch qu©n §øc ë Xtalingr¸t. Tï binh §øc: Nguyªn so¸i 2 T−íng lÜnh 24 SÜ quan 2500

Binh lÝnh 9 v¹n

___________ 1) §¶ng Quèc §¹i do G¨ng®i vμ Nªru l·nh ®¹o ®èi lËp víi ChÝnh phñ Anh, ®−a ra yªu s¸ch: tæ chøc ngay mét chÝnh phñ d©n téc Ên, ®éng viªn c¸c lùc l−îng nh©n d©n ®Êu tranh chèng x©m l−îc, hîp t¸c tÝch cùc víi c¸c lùc l−îng chèng ph¸t xÝt. Anh kh«ng chÊp nhËn. §¹i héi th«ng qua nghÞ quyÕt ngμy 18-7-1942 ®ßi xo¸ bá sù thèng trÞ cña Anh ë Ên, kªu gäi tæ chøc mét chiÕn dÞch quÇn chóng. Thùc d©n Anh ®μn ¸p. Ngμy 9-8-1942, thùc d©n Anh b¾t G¨ng®i, Nªru. Ngμy 2-10, G¨ng®i tuyÖt thùc. 2) Ngμy 1-1-1943. 3) Trong nguyªn b¶n ch÷ H¸n, cã mét sè tõ viÕt b»ng ch÷ Latinh. 4) §Çu th¸ng 2-1943, cô thÓ lμ 2-2-1943.

M¸y bay 760 Xe t¨ng 15000 Vò khÝ ®¹n d−îc nhiÒu v« kÓ. Ngμy 17- 2165F

1

), tÊn c«ng Karkov, ®¸nh b¹i hai s− ®oμn næi tiÕng cña qu©n §øc. Tæng thèng Mü nãi: HÕt søc lμm hμi lßng mäi ng−êi, NghÞ viÖn Anh hoan h«. Ngμy 18, phu nh©n T−ëng ®äc diÔn v¨n tr−íc nghÞ viÖn Mü. Ngμy 22, tõ cuéc chiÕn tranh X« - §øc ®Õn nay, §øc thiÖt h¹i 9 triÖu ng−êi, trong ®ã chÕt trËn 4 triÖu. Trong 35 cuéc tÊn c«ng cña ba th¸ng nay, 130 s− ®oμn bÞ ®¸nh tan, bÞ chÕt trËn trªn 70 v¹n, bÞ b¾t lμm tï binh 31 v¹n, mÊt 7.000 xe t¨ng, 4.000 m¸y bay, 17.000 träng ph¸o. Toμn Trung Quèc cã 3736 nhμ tï. S¸u th¸ng ®Çu n¨m ngo¸�166F

2

) ®−a vμo 5 v¹n ng−êi tï. Chi phÝ chiÕn tranh cña Mü mçi ngμy h¬n 250 triÖu ®«la. Ngμy 21-3. VËt t− chuyÓn tõ h¶i c¶ng Mü ®Õn n¬i sö dông ë Trung Quèc mÊt 75 ®Õn 80 ngμy. Tõ ngμy næ ra chiÕn tranh ®Õn cuèi th¸ng 2 n¨m 1943, Mü mÊt 66.399 ng−êi. Ng−êi da ®en trong qu©n ®éi Mü cã 45 v¹n ng−êi, sÜ quan cã kho¶ng 2.000. Mü tÆng Liªn X« 5600 m¸y bay, 6100 xe t¨ng, 85000 xe h¬i. Ngμy 27-3.

§øc cã gÇn 500 tμu ngÇm. Mçi th¸ng cã thÓ ®ãng xong tõ 15 ®Õn 30 chiÕc.

Ngμy 26-7-1941, NhËt ®æ bé lªn Sμi Gßn.

___________ 1) Ngμy 23-8-1943, Liªn X« tÊn c«ng Karkov, kh«ng ph¶i 17-2-1943. 2) S¸u th¸ng ®Çu n¨m 1942.


Ngμy 10-7-1943, vμo Sicile. Ngμy 3-8 c«ng kÝch, qu©n §ång minh mÊt 31.158 ng−êi, qu©n Trôc mÊt 165000 ng−êi, trong ®ã 132000 lμ tï binh. Ngμy 25-7, ý ®¶o ��Ýnh167F1

). 3-9, §ång minh vμo ý. Thμnh phè Xtalingr¸t bÞ ®¸nh b»ng h¬n 1.050.000 m×n. Ph¸ huû 73 kil«mÐt chiÒu dμi, 1 kil«mÐt chiÒu réng c¸c thμnh phè vμ thÞ trÊn, n«ng trang viªn, ch«n 128.000 x¸c ng−êi Liªn X«, 11.000 x¸c ngùa. Ngμy 1-11, trong mét má cña Xtalin«, §øc ch«n sèng 4 v¹n ng−êi Liªn X«. Th¸ng 9, §ång minh oanh t¹c Trôc, nÐm 37 v¹n tÊn bom. Ngμy 1-10, Mü nÐm bom H¶i Phßng, b¾n r¬i 29 m¸y bay NhËt. Ngμy 9, l¹i nÐm bom H¶i Phßng. 13, ý tuyªn chiÕn víi §øc2). Liªn X«, Anh, Mü c«ng nhËn ý lμ b¹n chiÕn ®Êu. C¾t tãc ë QuÕ L©m 30 ®ång, thÞt lîn 45 ®ång. L−¬ng mét g¸i b¸n vui cña nhμ chøa mçi th¸ng 30 v¹n ®ång. Mçi lÇn Mü mÊt mét m¸y bay th× NhËt mÊt chÝn chiÕc. §· chôp ¶nh hai tÊc, 144 ®ång mét chiÕc.

14, s− ®oμn qu©n t×nh nguyÖn T©y Ban Nha (trong qu©n ®éi §øc) rót khái mÆt trËn (Nga).

Chi phÝ qu©n sù cña Mü th¸ng 9 lμ 7 tû 220 triÖu ®ång. M¸y bay qu©n §ång minh ®¸nh qu©n NhËt ë Labour168F

48), ph¸ huû 177 m¸y bay, 121 tμu chiÕn lín nhá, nÐm tÊt c¶ 350 tÊn ___________ 1), 47) Ngμy 25-7-1943, Nguyªn so¸i Badoglio cÇm ®Çu cuéc ®¶o chÝnh, b¾t giam Mótx«lini. Ngμy 3-9-1943, chÝnh phñ do Badoglio tuyªn bè ®Çu hμng §ång minh vμ ngμy 13-10-1943, tuyªn chiÕn víi §øc. 48) Chóng t«i ch−a biÕt râ Labour ë ®©u.

bom, 25 v¹n viªn ®¹n sóng m¸y. 15, qu©n Mü nÐm bom vμo qu©n §øc. Mü mÊt 60 l« cèt trªn kh«ng, §øc mÊt 104 c¸i. 16, bèn giê s¸ng, Mü nÐm bom H¶i Phßng. Tõ khi tham chiÕn ®Õn ngμy 1-9-1943, m¸y bay Mü xuÊt kÝch 223.758 lÇn, nÐm 105.449 tÊn bom, ph¸ huû 7.312 m¸y bay ®Þch. Mü mÊt 1.867 m¸y bay. TÝnh ®Õn 1-9 n¨m nay, trong nöa n¨m ph¸ huû cña ®Þch 5.369 m¸y bay, Mü mÊt 1.239 m¸y bay. 10, R.Rolland �Êt169F1

). 20, Héi nghÞ ngo¹i tr−ëng 3 n−íc: Liªn X«, Anh, Mü, häp t¹i thñ ®« Liªn X« 170F

2). Mçi th¸ng Ph¸p chi cho qu©n §øc trong thêi gian bÞ chiÕm ®ãng 12.166 triÖu phr¨ng. 27-29, Mü nÐm bom B¾c Kú. Ngμy 1-11.

Tuyªn ng«n tø c−êng (t¹i M¸txc¬va), toμn thÕ giíi hoan nghªnh.

Th¸ng 10, qu©n §ång minh nÐm 18.000 tÊn bom. 5, trong 12 tiÕng ®ång hå, qu©n §ång minh nÐm 4.000 tÊn bom vμo qu©n §øc. Hμng ngh×n m¸y bay Mü nÐm bom Wilam Hurvol.

Trong bèn th¸ng tÊn c«ng mïa hÌ, Liªn X« lÊy l¹i ®−îc 35 v¹n kil«mÐt vu«ng, ®¸nh b¹i 144 s− ®oμn cña §øc. §Þch chÕt 90 v¹n, bÞ b¾t lμm tï binh 98 ngh×n.

§éi nh¶y dï n÷ cña Liªn X« ®· nh¶y dï. Hμng chôc v¹n d©n th−êng vμ tï binh Liªn X« ë Xmolenxe¬ bÞ tμn s¸t d· man. Ngμy 7, tÊn c«ng lÊy l¹i K�Ðp171F1

).

___________ 1) R. Rolland, nhμ v¨n Ph¸p, mÊt ngμy 15-10-1944, thä 76 tuæi. 2) Héi nghÞ ngo¹i tr−ëng ba n−íc häp tõ ngμy 10 ®Õn ngμy 30-10-1943. 1) Liªn X« tÊn c«ng qu©n §øc, lÊy l¹i KiÐp ngμy 6-11-1943, kh«ng ph¶i ngμy 7.


10, Sau khi kÕt thóc chiÕn tranh, Anh cÊm thuèc phiÖn ë çc ®Êt thuéc ®Þa t¹i ViÔn §«ng. §Õn th¸ng 5-1943, Anh gióp Liªn X« 4.690 m¸y bay, 22 tμu chiÕn, s¸u tμu ngÇm vμ çc lo¹i tμu kh¸c. Tæng céng gi¸ trÞ gióp Liªn X« 187 triÖu ®ång b¶ng Anh, gióp Mü 292 triÖu ®ång b¶ng Anh. Mü ph¸t minh m¸y cã thÓ b¾t ®−îc môc tiªu b»ng søc ®iÖn. TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 9 n¨m nay, sè vËt t− mμ Mü cho Liªn X« vay m−în trÞ gi¸ 3.287 triÖu ®ång. 22, vÒ sau, m¸y bay qu©n §ång minh liªn tiÕp ph¸ huû mét phÇn ba thμnh phè BÐclin. Ph¸p c«ng nhËn nÒn ®éc lËp cña Lib¨ng. Mçi th¸ng Mü s¶n xuÊt ®−îc 2000 chiÕc m¸y bay. Ngμy 1-12, Héi nghÞ l·nh ®¹o tø c−êng häp ë thñ ®« Ai CËp. 11 th¸ng trong n¨m nay, m¸y bay Anh tËp kÝch qu©n §øc 8 v¹n lÇn. Th¸ng 11, qu©n §øc nÐm 120 tÊn bom vμo qu©n Anh. Qu©n Anh nÐm vμo qu©n §øc 13.000 tÊn bom. Chi phÝ chiÕn tranh cña Anh tõ 1940 ®Õn 1942, mçi ng−êi mçi n¨m ph¶i g¸nh v¸c 194 ®ång, tõ 1942 ®Õn 1943, mçi ng−êi ph¶i g¸nh v¸c 7.130 ®ång. Sinh ho¹t phÝ t¨ng 19%. * * *

ViÖt Nam: 702.000 dÆm, to gÇn b»ng hai phÇn ba n−íc Ph¸p. Bê biÓn dμi 2000 dÆm. Biªn giíi 3.900 dÆm. Nói cao nhÊt: Phansip¨ng 3.142 mÐt. S«ng Mªk«ng dμi 4.400 dÆm (trong ®ã ViÖt Nam 2.400 �Æm172F

2

)), réng 400 th−íc. Ph¸p cã 19.000 ng−êi. ThÕ kû XVI, ng−êi Bå §μo

Nha vμ Hμ Lan ®Õn ViÖt Nam. N¨m 1624, ng−êi ®¹o Lamètt¬ ®i kinh lý kh¾p n¬i. Ngμy 28-11-1787, Gia Long vμ Ph¸p ký hiÖp −íc (Gia Long lªn ng«i n¨m 1802).

___________ 2) Chóng t«i ch−a kiÓm tra ®−îc çc con sè trong bμi nμy (B.T).

Ngμy 5-6-1862, Tù §øc ký nh−îng Sμi Gßn, Biªn Hoμ, Mü Tho cña Nam Kú. Ngμy 20-11-1873, mÊt Hμ Néi. Ngμy 25-4-1882, l¹i mÊt. Ngμy 11-5-1884, ký hiÖp −íc Thiªn T©n. Ngμy 28-3-1885, Ph¸p thÊt b¹i ë L¹ng S¬n. Binh lÝnh thuéc quèc tÞch ViÖt Nam tæ chøc vμo n¨m 1858 cã hai ®¹i ®éi, n¨m 1862 cã ba tiÓu ®oμn, n¨m 1884 cã hai trung ®oμn. Trung Kú cã bèn tiÓu ®oμn, vμo n¨m 1887. Khëi nghÜa, n¨m 1915 th¸ng 1: Phó Thä, th¸ng 2: Mãng Çi. N¨m 1916, th¸ng 2: Sμi Gßn; th¸ng 5: Duy T©n; th¸ng 8: B¸t X¸t. N¨m 1917, th¸ng 2: §ång V¨n. N¨m 1918, th¸ng 2: M−êng Kh−¬ng, th¸ng 7: Pha Long; th¸ng 9: Cèc Sμn. Tõ th¸ng 9-1917 ®Õn th¸ng 1-1918: Th¸i Nguyªn. Tõ th¸ng 11-1918 ®Õn th¸ng 1-1919: B×nh Liªu. Th¸ng 6-1919: Qu¶ng Nam. Tõ 1918 ®Õn 1920: MÌo B¸t Chai.

Cuéc ®¹i chiÕn ë ch©u ¢u, 94.411 ng−êi ViÖt Nam sang Ph¸p. Binh lùc cña Ph¸p: 11 tiÓu ®oμn ng−êi Ph¸p, 16 tiÓu ®oμn ng−êi ViÖt Nam, 21 khÈu ®éi ph¸o, 11 ®¹i ®éi c«ng binh, bèn phi ®éi m¸y bay, 14.765 lÝnh khè xanh vμ lÝnh khè ®á ng−êi ViÖt Nam, 173 sÜ quan.

2000 ng−êi Thuþ §iÓn, 9 tμu hé tèng, 8 ph¸o h¹m, 3 tμu ngÇm, 7 tuÇn d−¬ng h¹m (17 tμu chiÕn kh«ng cã gi¸ trÞ lín). N¨m 1929, ViÖt Nam nép 32.300.000 ®ång phr¨ng cho chi phÝ qu©n sù. Tõ 1919 ®Õn 1929, t¨ng gÊp ®«i. NhËt B¶n: 70 s− ®oμn, mçi s− ®oμn 35.000 ng−êi, ë Trung Quèc cã kho¶ng 35 s− ®oμn, ë MiÕn §iÖn cã 21 v¹n qu©n, sè qu©n ®Ò phßng Liªn X« tÊn c«ng lμ 30 v¹n.


Mçi n¨m ®ãng ®−îc mét tμu chiÕn lo¹i 12 v¹n tÊn. §Õn 1945, cã 362 tμu chiÕn, 166 v¹n tÊn. Tõ chiÕn tranh Th¸i B×nh D−¬ng ®Õn cuèi th¸ng 6 n¨m nay mÊt 446 tμu chiÕn.

§Õn 1945, Mü cã 736 tμu, céng tÊt c¶ lμ 353 v¹n tÊn, cø 36 giê s¶n xuÊt ®−îc 1 chiÕc tμu chiÕn. Ngμy 31-5 n¨m nay, Mü chÕ t¹o xong ®−îc chiÕc m¸y bay thø 10 v¹n, cã thÓ huy ®éng 10 triÖu binh lÝnh. Mçi n¨m NhËt B¶n cã thÓ chÕ t¹o ®−îc 3000 m¸y bay. HiÖn nay, NhËt cã 15.000 chiÕc. Mçi th¸ng NhËt vËn chuyÓn vËt t− vμo trong Tr−êng Thμnh 520 v¹n tÊn, vμo §«ng B¾c 280 v¹n tÊn. N¨m ngo¸i vËn chuyÓn tõ NhËt sang s¸u triÖu tÊn.

* * *

Phô n÷ tham gia s¶n xuÊt, khuyÕn khÝch chång con ra trËn, gióp ®ì binh lÝnh may v¸ vμ giÆt giò quÇn ¸o, −u ®·i c¸c gia ®×nh kh¸ng chiÕn, uý l¹o, quyªn gãp (tiÕt kiÖm), trõ gian, ®i du kÝch. Tμi liÖu ch÷ H¸n, viÕt trong b¶n th¶o NhËt ký trong tï.

T¢N XUÊT NGôC HäC §¡NG S¥N173F

1

)

V©n ñng trïng s¬n, s¬n ñng v©n, Giang t©m nh− kÝnh tÞnh v« trÇn; Båi håi ®éc bé T©y phong lÜnh, Dao väng Nam thiªn øc cè nh©n.

MíI RA Tï, TËP LEO NóI

M©y «m dÉy nói, nói «m m©y, Lßng s«ng nh− g−¬ng, kh«ng chót bôi; Mét m×nh båi håi d¹o b−íc trªn ®Ønh nói T©y

Phong Tr«ng vÒ phÝa trêi Nam xa x¨m nhí b¹n cò. Nói Êp «m m©y, m©y Êp nói, Lßng s«ng g−¬ng s¸ng, bôi kh«ng mê; Båi håi d¹o b−íc T©y Phong lÜnh, Tr«ng l¹i trêi Nam, nhí b¹n x−a.

NAM TR¢N dÞch

___________ 1) Bμi th¬ nμy nguyªn kh«ng cã ®Çu ®Ò, còng kh«ng cã trong tËp Ngôc trung nhËt ký, v× ®−îc s¸ng t¸c sau khi t¸c gi¶ ®· ra tï. Trong hå s¬ cßn l−u gi÷ ë ViÖn v¨n häc cã bót tÝch cña chÝnh t¸c gi¶ viÕt ®Çu ®Ò nμy göi cho TiÓu ban biªn tËp vμo ®Çu n¨m 1960. VËy, cã thÓ ®©y lμ ®Çu ®Ò do t¸c gi¶ míi ®Æt vÒ sau.


B¶n dÞch kh¸c: M©y «m nói nói «m m©y, Lßng s«ng s¹ch ch¼ng m¶y may bôi hång; Bïi ngïi d¹o ®Ønh T©y Phong, Tr«ng vÒ cè quèc ch¹nh lßng nhí ai.

T.LAN �Þch174F1

)

___________ 1) B¶n dÞch nμy cña T. Lan in trong tËp Võa ®i ®−êng võa kÓ chuyÖn. In lÇn thø hai, Nxb. Sù ThËt, Hμ Néi, 1976, tr.84.

TÆNG Cô §INH CH¦¥NG D¦¥NG

Quan san mu«n dÆm gÆp nhau ®©y, Môc ®Ých chung lμ ®uæi NhËt, T©y. D©n bÞ hai trßng vμo mét cæ, Ta liÒu tr¨m ®¾ng víi ngμn cay. Giμ dï yÕu søc mang mang nhÑ, TrÎ cè ra c«ng g¸nh g¸nh ®Çy. Non n−íc cña ta ta lÊy l¹i, Ngh×n thu sù nghiÖp næi tõ ®©y.

LiÔu Ch©u, n¨m 1943

In trong s¸ch: Hå ChÝ Minh, Th¬, Nxb. V¨n häc, Hμ Néi, 1970, tr.46.

Theo bμi in trong s¸ch Hå ChÝ Minh, Th¬


LIB¡NG175F

1

)

Lib¨ng lμ g×? Ch¾c lμ nhiÒu ®éc gi¶ ch−a tõng nghe nãi ®Õn tªn xø nμy. Êy lμ mét n−íc nhá ë CËn §«ng, gÇn ®©y ®· lμm cho thÕ giíi ph¶i chó ý.

Lib¨ng ë c¹nh xø Xyri, ®Êt réng 38 v¹n dÆm vu«ng (dÆm Anh), d©n sè 70 v¹n ng−êi, kinh ®« lμ B©yrót, ngμy tr−íc thuéc Thæ NhÜ Kú, ®Õn n¨m 1861 th× tho¸t ly n−íc Thæ mμ ®éc lËp, song l¹i bÞ ®Õ quèc Ph¸p bao biÖn. Sau ThÕ giíi ®¹i chiÕn lÇn thø nhÊt, Lib¨ng ®ßi hoμn toμn ®éc lËp, nh−ng kh«ng ®−îc. Th¸ng 7-1922, Héi Quèc liªn uû nhiÖm xø Êy cho n−íc Ph¸p. Trong lêi uû nhiÖm cã ®Þnh r»ng: "trong h¹n 3 n¨m, Ph¸p ph¶i lËp nªn HiÕn ph¸p cho Lib¨ng vμ Xyri, vμ ph¶i lμm cho hai n−íc Êy thμnh n−íc ®éc lËp". HiÕn ph¸p th× cã HiÕn ph¸p Lib¨ng ®−îc Ph¸p qu¼ng cho tÊm ¸o Céng hoμ cã Tæng thèng, cã Néi çc, cã NghÞ viÖn.

Nh−ng HiÕn ph¸p l¹i do ng−êi Ph¸p ®Þnh ra vμ chung quy chØ lîi cho n−íc Ph¸p, d©n téc Lib¨ng chØ cã tiÕng mμ kh«ng cã miÕng. Bëi vËy, d©n Lib¨ng lÊy lμm c¨m giËn, nªn ®Õn n¨m 1925 næi çch mÖnh chèng víi Ph¸p. §Õ quèc Ph¸p ®èi phã víi çch mÖnh Lib¨ng còng nh− chóng ®· tõng ®èi phã víi çch mÖnh ViÖt Nam vμ çch mÖnh ë çc thuéc ®Þa kh¸c cña chóng. NghÜa lμ chóng dïng uy lùc tμn s¸t mμ ®μn ¸p vμ ®èt ph¸ mÊy thμnh thÞ ®Ó thÞ uy. Trong cuéc tranh ®Êu Êy, ___________ 1) Bμi nμy ®¨ng trªn b¸o §ång Minh do ViÖt Nam çch mÖnh ®ång minh héi ph¸t hμnh ë LiÔu Ch©u (Trung Quèc), sè ®Çu tiªn ra ngμy 1-1-1943. Sau Çch m¹ng Th¸ng T¸m, trô së biªn tËp cña b¸o chuyÓn vÒ Hμ Néi. Th¸ng 6-1946, b¸o §ång Minh tù ®ãng cöa.

d−íi sù tμn b¹o cña giÆc Ph¸p, 6000 çch mÖnh chiÕn sÜ Lib¨ng ch×m th©y trong bÓ m¸u. Song cuéc ®¹i khñng bè cña giÆc Ph¸p ch¼ng nh÷ng kh«ng lμm cho d©n Lib¨ng kinh sî, mμ tr¸i l¹i bÓ m¸u ®μo Êy ch¼ng bao l©u l¹i næi lªn mét trËn sãng to giã lín kh¸c khiÕn cho ®Õ quèc Ph¸p ph¶i ho¶ng sî, Êy lμ: n¨m 1931, d©n Lªban«n l¹i vïng dËy g©y thμnh phong trμo b·i kho¸, b·i thÞ, b·i c«ng, chèng thuÕ, v.v.. C«ng cuéc vËn ®éng tiÕn hμnh trμn lan kh¾p n¬i. N¨m 1936, c«ng cuéc çch mÖnh ®¹i vËn ®éng l¹i dÊy næi lμm cho ®Õ quèc Ph¸p ph¶i nh−îng bé vμ theo lêi høa cña Ph¸p: sau 3 n¨m sÏ ®Ó cho Lib¨ng ®−îc ®éc lËp h¼n. Nh−ng v× cuéc ThÕ giíi ®¹i chiÕn lÇn thø hai bïng næ, nªn cuéc ®éc lËp cña Lib¨ng ch−a ®−îc thùc hiÖn. Cho tíi n¨m 1940, Ph¸p bÞ mÊt n−íc. Çch ®ã Ýt l©u, Anh mang qu©n ®¸nh Xyri, Ph¸p bÞ thua. Nh−ng Anh l¹i giao Xyri vμ Lib¨ng cho bän §ê G«n gi÷. N¨m 1941, Anh Ph¸p d©n téc gi¶i phãng uû viªn héi (bän §ê G«n) l¹i høa cho Lib¨ng ®éc lËp. Nh−ng trong thêi kú chiÕn tranh, bän §ê G«n vÉn ®−îc quyÒn ®¹i lý Lib¨ng. §Çu th¸ng 11-1943, nghÞ viÖn Lªban«n söa ch÷a l¹i HiÕn ph¸p. Uû viªn cña ph¸i §ê G«n ë Lib¨ng b¶o r»ng HiÕn ph¸p míi kh«ng lîi cho ®Õ quèc Ph¸p, nªn b¾t giam Tæng thèng, Tæng lý vμ 49 nghÞ viªn Lib¨ng. D©n chóng tiÕp tin Êy, rÊt mùc c«ng phÉn, lËp tøc næi lªn can thiÖp. Ng−êi Ph¸p ph¸i c¶nh s¸t ra dÑp, nh−ng c¶nh s¸t còng ®ång t×nh víi d©n chóng cù tuyÖt kh«ng chÞu tu©n theo mÖnh lÖnh, nªn ng−êi Ph¸p l¹i ph¸i lÝnh Xªnªgan (lÝnh ch©u Phi) ®μn ¸p. ViÖc Êy ph¸t sinh tõ ngμy 10-11-1943, ®Õn nay còng ch−a gi¶i quyÕt xong. Xem viÖc Êy th× chóng ta ®ñ biÕt nhËn thÊy:

1) BÊt kú bän Pªtanh hay bän §ê G«n còng vÉn mang t©m lang sãi, kh− kh− trong çi khu«n khæ ®Õ quèc chñ nghÜa, ®Òu lμ kÎ thï chung cña nh÷ng d©n téc çc xø thuéc ®Þa hay b¶o hé mμ tr−íc ®©y, t¹i nh÷ng n¬i ®ã mμ chóng ®· hoμnh hμnh bao thñ ®o¹n tμn b¹o bãc lét, dÉu r»ng hiÖn t¹i chÝnh th©n thÓ chóng còng ®−¬ng bÞ qu»n qu¹i ë chç trong c¶nh


n−íc mÊt nhμ tan. Vμ tr−íc ®©y Ýt l©u, bän §ê G«n h¸ ch¼ng tõng ph¶i ®em nh÷ng c©u "D©n téc gi¶i phãng" tr−ng bμy víi thÕ giíi ®Ó cÇu mong çc c−êng quèc gióp ®ì, thÕ mμ ®èi víi çc d©n téc kh¸c vËn ®éng sù gi¶i phãng ®éc lËp th× chóng l¹i gië tay ®μn ¸p ®Õn cïng. §Êy lμ mét lÏ mμ chóng ta cÇn ph¶i nhËn biÕt. 2) Lib¨ng tuy lμ mét n−íc rÊt nhá, d©n sè ViÖt Nam ta 20 phÇn th× ®em so víi d©n sè cña hä thËt kh«ng b»ng mét phÇn cña ta. ThÕ mμ d©n téc Lib¨ng, trong kho¶ng 18 n¨m trêi (1925-1943) g©y nªn biÕt bao cuéc ®Êu tranh oanh liÖt, sù thÊt b¹i trong nhÊt thêi ®· kh«ng lμm n¶n lßng chiÕn sÜ, th× sù tiÕp tôc phi th−êng ®¸ng kÝnh Êy lμ mét lÏ tÊt nhiªn ph¶i cã, d©n téc ®ã anh dòng l¹i thªm tinh thÇn ®oμn kÕt c¶ n−íc mét lßng th× ai lμ ch¼ng kÝnh phôc? mμ loμi lang sãi v× thÕ còng ph¶i trïng gan ng¹i b−íc. ViÖt Nam hiÖn ®ang chuÈn bÞ ®¸nh NhËt, ®uæi Ph¸p ®Ó giμnh lÊy sù ®éc lËp tù do, vËy nªn v« luËn gÇn hay xa vμ bÊt cø d©n téc nμo næi lªn chèng víi ®Õ quèc x©m l−îc ®Òu lμ b¹n th©n cña d©n téc ViÖt Nam ta vËy. Cho nªn chóng ta rÊt ®ång t×nh vμ mong cho c«ng cuéc çch m¹ng cña d©n téc Lib¨ng ®−îc th¾ng lîi. Tuy xa çch nhau mÊy ngh×n dÆm, chóng ta ®ång thanh cïng víi anh, víi chÞ em Lib¨ng h« to khÈu hiÖu: §¸nh ®æ bän ®Õ quèc x©m l−îc! Lib¨ng çch m¹ng thμnh c«ng mu«n n¨m! Çc d©n téc bÞ ¸p bøc ®−îc hoμn toμn gi¶i phãng!

Hå CHÝ MINH

B¸o §ång Minh, sè 18, th¸ng 12-1943.

CHμO XU¢N

N¨m cò lÞch cò võa qua, N¨m míi lÞch míi l¹i tíi!

Sau mïa ®«ng l¹nh lÏo, mu«n vËt tiªu ®iÒu. Vμ t¹o ho¸ l¹i cho mïa Xu©n mang ®Õn cho thÕ gian nh÷ng vÎ tèt t−¬i Êm ¸p, mu«n hoa t−¬i th¾m, ngμn l¸ ®ua xanh. Loμi ®éng vËt còng nhê Xu©n mμ kh«i phôc l¹i sinh khÝ. VËy nªn gäi lμ Xu©n sinh. Loμi ng−êi lîi dông çi luËt tù nhiªn cña t¹o ho¸, ch¼ng nh÷ng h−ëng thô çi h¹nh phóc kho¸i l¹c cña mïa Xu©n, vμ l¹i nhËn çi kh«ng khÝ phån vinh cña ngμy Xu©n ®Ó s¾p ®Æt çi kÕ ho¹ch ho¹t ®éng vμ sèng cßn cho c¶ n¨m, nªn tôc ng÷ cã c©u "NhÊt niªn chi kÕ thuû − Xu©n". Còng v× thÕ cho nªn n¨m míi th× ng−êi ta cã nh÷ng cuéc vui vÎ, sung s−íng cho xøng ®¸ng víi Xu©n vμ ®Ó mõng Xu©n. Ch¼ng nh÷ng lμ kÎ giμu sang tiÕp Xu©n víi sù hå hëi, mμ ng−êi nghÌo khã thÊy Xu©n còng vui mõng.

"Mång mét ®èt toang ba chiÕc ph¸o Ba m−¬i kÐo tuèt mét con nªu"

ChØ cã ba chiÕc ph¸o mμ vÉn inh ái c−êi Xu©n nh− ai! Xu©n ch¼ng nh÷ng lμ «n hoμ t−¬i ®Ñp, mμ l¹i chÝ c«ng v« t−. §· kh«ng riªng cho mét h¹ng ng−êi nμo, còng kh«ng riªng cho mét n¬i nμo. Cho nªn cã c©u ca dao:

"Xu©n ¬i, Xu©n hìi, hìi Xu©n, Tõ xa tíi gÇn, Xu©n kh¾p mäi n¬i".

* * *


Song luËt x· héi kh«ng theo vßng trßn cña luËt tù nhiªn. Tõ x−a ®Õn nay, n¬i nμo còng cã Xu©n. Tõ x−a ®Õn nay c©y nμo còng t−¬i tèt. Nh−ng çch thøc loμi ng−êi ®ãn r−íc Xu©n nμy vμ ®ãn r−íc mïa Xu©n tr−íc, kh¸c nhau nhiÒu l¾m.

Ngμy nay, nh÷ng tiÕng ph¸o lèp ®èp chμo Xu©n ®· bÞ nh÷ng tiÕng ®ïng ®ïng cña ng− l«i ngoμi bÓ vμ ®¹i b¸c trªn bê ¸t mÊt. Çi s¾c ®á cña hoa ®μo, mμu ®iÒu cña c©u ®èi Xu©n, tùa hå ®· nhuém b»ng giät m¸u hång cña nh÷ng chiÕn sÜ ë çc sa tr−êng kh¾p thÕ giíi! Khi ai h−ëng b¸nh ch−ng, r−îu ngät, cñ kiÖu, thÞt ®«ng, sao cho khái nhí ®Õn chiÕn sÜ ¨n tuyÕt, uèng s−¬ng trªn mÆt trËn! Trong tù nhiªn th× Xu©n nμy kh«ng kh¸c g× çc Xu©n tr−íc. Nh−ng trong x· héi th× Xu©n nμy lμ mét chiÕc tranh Xu©n, mét Xu©n träng yÕu, ch¼ng nh÷ng nã gióp giïm sinh kÕ cña loμi ng−êi trong mét n¨m mμ nã sÏ quyÕt ®Þnh mÖnh vËn cña loμi ng−êi trong bao nhiªu thêi ®¹i. VËy muèn biÕt Xu©n nμy sÏ cã ¶nh h−ëng thÕ nμo, th× chóng ta ph¶i kiÓm th¶o l¹i nh÷ng cuéc chuyÓn biÕn trong thÕ giíi tõ Xu©n tr−íc.

* * *

§Õn Xu©n nμy: Trung NhËt chiÕn tranh ®· 6 n¨m r−ìi ThÕ giíi ®¹i chiÕn 4 n¨m Nga §øc chiÕn tranh ®· 2 n¨m r−ìi Th¸i B×nh D−¬ng chiÕn tranh 2 n¨m

Muèn biÕt tõ Xu©n nμy, chiÕn tranh sÏ thÕ nμo th× chóng ta ph¶i xÐt l¹i tõ Xu©n n¨m ngo¸i ®Õn giê, chiÕn tranh ®· ®Õn b−íc nμo råi.

Tõ Xu©n n¨m ngo¸i, qu©n çc n−íc §ång minh ®· ®øng vμo chñ ®éng. Qu©n çc n−íc Trôc - T©m ®øng vÒ bÞ ®éng. Minh qu©n b−íc qua thÕ c«ng. Trôc qu©n lui l¹i thÕ thñ. ChiÕn l−îc

chíp nho¸ng cña Trôc hoμn toμn thÊt b¹i. ChiÕn l−îc (tr× cöu) cña §ång minh hoμn toμn th¾ng lîi.

MÆt trËn §øc - Nga Xu©n tr−íc, trong ®é nμy, 38 v¹n tinh binh cña §øc ®¸nh vμo thμnh Xtalingr¸t. Nh−ng kÕt qu¶ bÞ mét trËn thÊt b¹i rÊt to. Trong lóc qu©n Nga gi¶i v©y thμnh Xtalingr¸t b¾t ®−îc n¨m ngμn t−íng l·nh vμ h¬n 9 v¹n lÝnh §øc. TrËn Êy lμ trËn th¾ng lîi to nhÊt vμ ®Çu tiªn cña qu©n §ång minh. Tõ ®ã trë ®i, qu©n Trôc cø thÊt b¹i m·i, mμ qu©n §ång minh, nhÊt lμ qu©n Nga th× l¹i th¾ng lîi lu«n vμ lÊy l¹i ®−îc nhiÒu thμnh tr× träng yÕu nh−: Th¸ng 2 lÊy l¹i Gorsk, Rostof, Kharkof Th¸ng 3 lÊy l¹i Yoff, Virsma Th¸ng 7 lÊy l¹i Orel Th¸ng 8 lÊy l¹i Belarus Th¸ng 9 lÊy l¹i Staline, Chianof Smolensk Th¸ng 10 lÊy l¹i Maiopol vμ çc thμnh kh¸c Th¸ng 11 lÊy l¹i K��176F

1

) Th¸ng 12 lÊy l¹i biªn thuú Balan - Nga Trong lêi diÔn thuyÕt kû niÖm Çch mÖnh Nga, ngμy 6-11 d−¬ng lÞch, §¹i nguyªn so¸i Xtalin nãi r»ng: "KÕt qu¶ trong 7 th¸ng võa qua, qu©n ®éi ta tiÕn ®−îc n¬i th× 500 c©y sè, n¬i th× 1500 c©y sè. §· gi¶i phãng h¬n mét triÖu c©y sè vu«ng ®Êt n−íc cña ta, tøc lμ hai phÇn ba ®Êt ®ai t¹m thêi bÞ §øc chiÕm cø... Trong mét n¨m nay, trªn mÆt trËn Nga, qu©n ph¸t xÝt §øc ®· tæn thÊt h¬n 4 triÖu ng−êi, trong sè ®ã, mét triÖu t− ng−êi chÕt t¹i mÆt trËn. Ph¸t xÝt §øc mÊt trªn 14.000 chiÕc tμu bay, h¬n 35.000 chiÕc xe t¨ng, h¬n 40.000 khÈu ®¹i ph¸o...".

Trong lóc viÕt bμi chμo Xu©n nμy, qu©n Nga ®uæi qu©n §øc ch¼ng nh÷ng ra khái ®Êt Nga, mμ l¹i vμo s©u gÇn 60 c©y sè trong n−íc Ba Lan.

* * *

___________ 1) Çc ®Þa danh trªn theo ®óng trong nguyªn b¶n.


ë §Þa Trung H¶i, tõ Xu©n tr−íc ®Õn Xu©n nμy, Minh qu©n còng th¾ng lîi lu«n, mμ bªn Trôc còng thÊt b¹i m·i. Ngμy 3-1-1943, ®Ö 8 qu©�177F

1

) Anh khëi ph¶n c«ng tõ Ai CËp, ®Ö 19 qu©�178F

2

) Anh vμ viÔn chinh qu©n Mü ®æ bé t¹i Marèc vμ Angiªri. Qu©n Trôc ph¶i bá Libi (thuéc ®Þa cña ý) mμ rót c¶ ë Tuynidi. §Õn trung tuÇn th¸ng 5 th× qu©n §øc vμ ý hoμn toμn bÞ ®¸nh tan. Trong trËn ®ã, bao nhiªu thuéc ®Þa cña ý ®Òu mÊt s¹ch. Qu©n Trôc tæn thÊt h¬n 95 v¹n ng−êi. Trong sè ®ã, 37 v¹n lÝnh ý, 15 v¹n lÝnh §øc, 17 ®¹i t−íng vμ 2 nguyªn so¸i bÞ cÇm tï. VÒ khÝ giíi th× qu©n Trôc mÊt:

Tμu bay, h¬n 8000 chiÕc §¹i ph¸o 8100 khÈu Xe t¨ng 2250 çi Tμu thuû 210 v¹n tÊn

Qua th¸ng 6, qu©n Anh, Mü ®¸nh vμo ®¶o Xixin cña ý. Ngμy 17-3 th× ®¶o Êy ®Çu hμng. Trong mét thêi gian kh«ng ®Çy hai th¸ng, mμ qu©n §øc vμ qu©n ý mÊt h¬n 17 v¹n ng−êi chÕt, bÞ th−¬ng vμ bÞ cÇm tï. ChiÕm ®−îc c¨n cø ®Þa Êy råi, qua ngμy 3-9, Minh qu©n ®æ bé t¹i phÝa nam ý. Çch 5 ngμy sau th× n−íc ý xin hμng. Trõ mét bé phËn nhá bÞ §øc Ðp b¾t theo nã, bé phËn lín qu©n ®éi ý víi hÕt th¶y h¶i qu©n cña ý, h¬n 100 chiÕc tμu binh lín, bÐ ®Òu theo Minh qu©n c¶. ThÕ lμ vÒ mÆt trËn nμy, Minh qu©n còng ®¹i th¾ng. Mótx«lini ph¶i ch¹y trèn.

* * *

T¹i Th¸i B×nh D−¬ng. Tuy Minh qu©n kh«ng cã nh÷ng cuéc ®¹i th¾ng lîi nh− çc mÆt trËn kia, nh−ng còng giμnh ®−îc ®Þa vÞ chñ ®éng, b−íc qua thÕ c«ng vμ kh¸ tiÕn bé.

___________ 1) Lé qu©n thø 8. 2) Lé qu©n thø 19.

T¹i B¾c Th¸i B×nh D−¬ng, tõ h«m 12-2-1943, Mü b¾t ®Çu ph¶n c«ng, ®Õn cuèi th¸ng 5-1943 lÊy l¹i ®¶o Marian.

T¹i Nam Th¸i B×nh D−¬ng, tõ th¸ng 7 ®Õn th¸ng 10, Minh qu©n lÊy l¹i ®−îc 6 n¬i c¨n cø t¹i b¸n ®¶o vμ mét n¬i c¨n cø ®Þa t¹i quÇn ®¶o Sokman. Trong 2 n¨m, t¹i mÆt trËn Nam, NhËt mÊt 1300 tμu bay vμ 1500 chiÕc tμu thuû lín vμ bÐ. T¹i Trung Quèc, mïa Xu©n tr−íc ®Õn mïa Xu©n nμy, kh«ng cã ®¹i chiÕn tranh. Trong th¸ng 11, 12, t¹i miÒn B¾c tØnh Hå Nam, nhÊt lμ t¹i Th−êng §øc ®· lμm cho giÆc NhËt mét mÎ mÊt hån.

*

* * §o¸n tr−íc ®Ó xÐt sau, xem sù chuyÓn biÕn nãi trªn, th× chóng ta cã thÓ nãi r»ng: Xu©n nμy sÏ lμ mét Xu©n th¾ng lîi cho mÆt trËn ph¶n x©m l−îc. Xu©n lμ Xu©n chung, vËy chóng ta ph¶i g¾ng søc c«ng t¸c thÕ nμo cho §ång minh héi chóng ta còng cã phÇn th¾ng lîi chung cña §ång minh lín kia. VËy xin kÕt luËn vμi lêi n«m na r»ng:

Rãt cèc r−îu Xu©n, mõng çch m¹ng. ViÕt bμi chμo TÕt, chóc thμnh c«ng!

Hå CHÝ MINH

B¸o §ång Minh, sè Xu©n Gi¸p Th©n.


TR¶ LêI CHO BäN DE GAULL�179F

1

)

GÇn ®©y, Ph¸p quèc gi¶i phãng ñy héi ë Alger, tuyªn bè r»ng sau cuéc chiÕn tranh nμy, n−íc Ph¸p sÏ s½n lßng ban cho d©n ViÖt Nam vμi sù c¶i thiÖn.

Th−a Ngμi, Tæ quèc cña Ngμi lμ ®¹i Ph¸p, ®· ®Çu hμng Hitler mét çch rÊt vÎ vang, h¬n 500 t−íng vμ hai triÖu lÝnh cña quý quèc ®−¬ng bÞ §øc cÇm tï mét çch rÊt oanh liÖt, ba phÇn t− non s«ng quý quèc ®−¬ng bÞ ng−êi chiÕm lÜnh. Bèn m−¬i triÖu ®ång bμo cña Ngμi ®−¬ng trong kiÕp ngùa, tr©u, nh©n d©n quý quèc hiÖn nay b¸nh kh«ng cã ¨n, ¸o kh«ng ®ñ mÆc, ph¶i quyªn ¸o cò cña nh©n d©n ViÖt Nam, mét triÖu thanh niªn nam n÷ n−íc Ngμi ph¶i qua lμm cu ly bªn §øc. Xin Ngμi lo cøu n−íc vμ d©n téc cña Ngμi ®·, råi sÏ nãi ®Õn viÖc kh¸c; cßn ViÖt Nam chóng t«i, 40 n¨m nay nhê "c«ng ®øc" quý quèc ®· nhiÒu råi. LÇn nμy, chóng t«i quyÕt dïng sóng, ®¹n, g−¬m, dao ®Ó ®¹p ®æ ¬n huÖ Êy vμ giμnh l¹i ®éc lËp tù do cho ViÖt Nam. Chóng t«i xin Ngμi chí lo! Vμ chóc Ngμi hai ch÷ ThÊt B¹i!.

Hå CHÝ MINH

B¸o §ång Minh, sè Xu©n Gi¸p Th©n.

___________ 1) Trong nguyªn b¶n, viÕt tiÕng Ph¸p.

B¸O ÇO CñA PH¢N HéI VIÖT NAM THUéC HéI QUèC TÕ CHèNG X¢M L¦îC

Do Hå ChÝ Minh ®äc t¹i §¹i héi çc ®oµn thÓ çch m¹ng ViÖt Nam ë n-íc ngoµi häp t¹i LiÔu Ch©u (Qu¶ng T©y - Trung Quèc) th¸ng 3-1944.

I- NGUY£N NH¢N Tæ CHøC Trong lÞch sö 80 n¨m mÊt n−íc ®au khæ vμ ®en tèi, chóng ta ®· kh«ng ngõng lμm r¹ng rì ngän cê nghÜa cøu n−íc vÎ vang. Tõ sau n¨m 1862, khi vua Tù §øc ký hiÖp −íc b¸n n−íc, c¾t nh−îng ba tØnh Sμi Gßn, Biªn Hoμ, Mü Tho cho giÆc Ph¸p, çc bËc nghÜa sÜ giμu lßng yªu n−íc th−¬ng d©n ®· tõ bá c¶ c¬ nghiÖp cña c¶i, d¾t dÝu vî con ch¹y ra Trung Kú, thμ cam chÞu sèng cuéc ®êi gian tru©n, vÊt v¶ cña kÎ h¸i cñi, chμi l−íi, chø thÒ kh«ng ®éi trêi chung víi giÆc Ph¸p. Trong bèn m−¬i n¨m, tõ 1870 ®Õn 1910, d−íi sù l·nh ®¹o cña Phan §×nh Phïng, Hoμng Hoa Th¸m vμ çc bËc anh hïng hμo kiÖt kh¸c, ®ång bμo chóng ta ®· anh dòng tr−êng kú chèng l¹i qu©n giÆc, lμm cho kÎ thï ¨n kh«ng ngon ngñ kh«ng yªn. Suèt bèn m−¬i n¨m ®ã, çc cuéc næi dËy ®· liªn tiÕp næ ra:

1905: N«ng d©n Trung Kú khëi nghÜa. 1910: Binh lÝnh ViÖt Nam khëi nghÜa t¹i Hμ Néi. 1915: Nh©n d©n Phó Thä m−u khëi nghÜa. 1916: Th¸ng 6 vua Duy T©n m−u khëi nghÜa!

Th¸ng 8 cïng n¨m, ®ång bμo thiÓu sè Ba Xa b¹o ®éng. 1918: B×nh Liªu m−u khëi nghÜa.


1919: Qu¶ng Nam m−u khëi nghÜa. 1923: LiÖt sÜ Ph¹m Hång Th¸i nÐm bom m−u s¸t toμn

quyÒn MÐclanh. 1930: Khëi nghÜa Yªn B¸i. 1930-1931: NghÖ An khëi nghÜa. Cuèi n¨m 1940: B¾c Kú vμ Nam Kú khëi nghÜa. 1941: §« L−¬ng (Trung Kú) khëi nghÜa.

Nh÷ng sù tÝch võa oanh liÖt l¹i võa bi tr¸ng nªu trªn, mét mÆt cho chóng ta thÊy r»ng: ®Êt n−íc ViÖt Nam tuy bÞ giμy xÐo d−íi gãt s¾t ®Ém m¸u cña dÞ téc, nh−ng tinh thÇn d©n téc cña ng−êi ViÖt Nam vÜnh viÔn kh«ng v× thÕ mμ bÞ tiªu diÖt, mÆt kh¸c còng d¹y chóng ta r»ng: Kh«ng cã mét søc m¹nh thèng nhÊt cña c¶ n−íc, kh«ng cã sù gióp ®ì m¹nh mÏ cña bªn ngoμi, c«ng cuéc vËn ®éng gi¶i phãng khã mμ thμnh c«ng ®−îc, nhÊt lμ hiÖn nay, chóng ta ®ang ®øng tr−íc hai tªn c−íp x©m l−îc hung ¸c nhÊt cña ph−¬ng §«ng vμ ph−¬ng T©y, chóng ta l¹i cμng cÇn toμn d©n nhÊt trÝ, cμng cÇn sù gióp ®ì cña bªn ngoμi. Muèn ®oμn kÕt toμn d©n, cÇn ph¶i cã mét ®oμn thÓ réng lín, rÊt ®é l−îng th× míi cã thÓ thu hót ®−îc mäi ®oμn thÓ vμ ç nh©n cã lßng thiÕt tha yªu n−íc, kh«ng ph©n biÖt tuæi t¸c, g¸i trai, t«n gi¸o, nghÒ nghiÖp, giai cÊp, ®¶ng ph¸i. Môc ®Ých cña ®oμn thÓ Êy ph¶i thiÕt thùc tiªu biÓu cho nh÷ng yªu cÇu vμ nguyÖn väng cña nh©n d©n c¶ n−íc: §oμn kÕt toμn d©n, tranh thñ ngo¹i viÖn, ®¸nh ®uæi kÎ thï, kh«i phôc Tæ quèc. Th¸i ®é cña ®oμn thÓ Êy ph¶i cao c¶, ngay th¼ng, míi cã thÓ kh«ng thiªn lÖch, kh«ng dùa trªn ®Þnh kiÕn cña mét ®¶ng ph¸i, míi cã thÓ ®−îc sù tin t−ëng vμ ñng hé cña çc tæ chøc, çc ®¶ng ph¸i vμ cña toμn d©n.

Ph©n héi ViÖt Nam chÝnh lμ mét ®oμn thÓ ra ®êi nh»m ®¸p øng yªu cÇu ®ã cña thêi ®¹i. Ph−¬ng ph¸p tranh thñ ngo¹i viÖn cña ®oμn thÓ nμy lμ:

- B−íc thø nhÊt: liªn l¹c víi çc ®oμn thÓ anh em çc n−íc nh− Ph©n héi Trung Quèc, Ph©n héi Mü, v.v..

- B−íc thø hai: nhê çc ®oμn thÓ anh em giíi thiÖu víi ChÝnh phñ çc n−íc.

- B−íc thø ba: víi th¸i ®é ch©n thμnh vμ cëi më, yªu cÇu çc ChÝnh phñ, tr−íc hÕt lμ ChÝnh phñ Trung Quèc gióp ®ì.

Cho ®Õn nay, vÒ mÆt ®oμn kÕt trong n−íc ®· cã ®−îc nh÷ng thμnh tÝch ®¸ng kÓ, nh−ng vÒ mÆt tranh thñ sù gióp ®ì cña bªn ngoμi th× ch−a cã g×. VÒ phÇn m×nh - Ph©n héi ViÖt Nam trong Héi quèc tÕ chèng x©m l−îc - còng kh«ng sao tr¸nh khái nh÷ng ®iÒu nä tiÕng kia cña mét sè ng−êi, chóng t«i thÊy ch−a cÇn ph¶i thanh minh. Giê ®©y, h·y cø mÆc cho giã Xu©n thæi ®i, trong t−¬ng lai sÏ ®Ó sù thËt chøng minh lμ ®ñ.

II- HÖ THèNG Tæ CHøC Tæ chøc cña Ph©n héi ViÖt Nam cã hai lo¹i héi viªn: - Mét lμ héi viªn ç nh©n: cã rÊt nhiÒu ng−êi tõ tr−íc ®Õn nay ch−a tham gia mét ®oμn thÓ nμo, nay muèn tham gia c«ng viÖc cøu n−íc. Ph©n héi ViÖt Nam sÏ tuú theo hoμn c¶nh cña hä, tËp hîp nh÷ng ng−êi cïng mét nghÒ nghiÖp thμnh mét tiÓu tæ vμ sÏ cö ng−êi phô tr¸ch ®Æc biÖt liªn hÖ víi hä. - Hai lμ héi viªn ®oμn thÓ: ®ã lμ nh÷ng ®oμn thÓ mμ çc héi viªn t¸n thμnh gia nhËp Ph©n héi. ViÖc hîp nhÊt nhiÒu ®¶ng ph¸i kh¸c nhau vμ çc tæ chøc kh«ng ®¶ng ph¸i (nh− hîp t¸c x·, v.v.) xem chõng nh− rÊt phøc t¹p, rÊt m©u thuÉn, khã tr¸nh khái va ch¹m vμ xung ®ét, nh−ng trªn thùc tÕ th× rÊt ®¬n gi¶n, v× r»ng: 1- Mäi ng−êi ®Òu cïng chung mét môc ®Ých lμ cøu n−íc.

2- Mäi ng−êi ®Òu cã nh÷ng c«ng t¸c thiÕt thùc vμ ph¶i lμm trßn.

3- Mäi ng−êi ®Òu hiÓu r»ng cßn th× cïng cßn, mÊt th× cïng mÊt.

4- Ng−êi phô tr¸ch gi¶i quyÕt c«ng viÖc ®óng ®¾n. Ph©n héi ViÖt Nam chØ yªu cÇu çc héi viªn cña m×nh tu©n thñ mÊy ®iÒu d−íi ®©y:


1- Trong Héi kh«ng ®−îc bμn chuyÖn ®¶ng ph¸i; ngoμi héi th× hoμn toμn tù do. 2- Cã vÊn ®Ò g×, mäi ng−êi cÇn th¼ng th¾n, c«ng khai th¶o luËn; cã c«ng viÖc g×, mäi ng−êi ®Òu ®ång t©m hiÖp lùc cïng lμm. 3- Th−êng ngμy, mäi ng−êi kh«ng ®−îc c«ng kÝch lÉn nhau; gÆp khi nguy hiÓm, mäi ng−êi ph¶i ra tay gióp ®ì. KÕt qu¶ lμ: gi÷a çc ®¶ng ph¸i kh«ng cßn t×nh tr¹ng tranh chÊp h¬n thua, sù ch©n thμnh ®oμn kÕt kh«ng ph¶i chØ ë ®Çu l−ìi mμ trë thμnh sù thËt. HÖ thèng tæ chøc: Toμn quèc chia thμnh kú, mçi kú chia thμnh tØnh, huyÖn, tæng, x·, th«n. N¬i nμo ®«ng héi viªn th× lÊy th«n lμm ®¬n vÞ. N¬i nμo Ýt héi viªn th× lÊy tæng hoÆc x· lμm ®¬n vÞ.

III- ÇCH L·NH §¹O Cho ®Õn khi t«i rêi n−íc, t×nh h×nh vÉn thÕ nμy: C¶ n−íc

chØ cã mÊy ng−êi, ®ñ c¶ Nam Kú, Trung Kú, B¾c Kú, hä lμ nh÷ng s¸ng lËp viªn, ®ång thêi còng lμ uû viªn trong Ban ChÊp hμnh toμn quèc. VÒ t− çch mμ nãi, mçi ng−êi mét t− çch kh¸c nhau: Mét sè lμ nh÷ng ng−êi tμi giái; mét sè lμ nh÷ng bËc l·o thμnh, cã danh väng ®−îc nh©n d©n tÝn nhiÖm. Tuy vËy, hä gièng nhau ë chç ®Òu lμ nh÷ng nh©n sÜ thiÕt tha yªu n−íc, liªm khiÕt, trung thùc, c«ng t©m. (Cho nªn t«i rÊt tin t−ëng r»ng, nÕu cã tæng tuyÓn cö, d©n chóng nhÊt ®Þnh sÏ bÇu hä). Hä ph©n c«ng, hîp t¸c, mçi ng−êi g¸nh v¸c mét phÇn tr¸ch nhiÖm, kh«ng cã chñ tÞch. DÜ nhiªn lμ hä kh«ng cã l−¬ng, mμ ng−îc l¹i khi cã tiÒn, hä cßn ph¶i bá tiÒn tói cña m×nh ra cho ®oμn thÓ dïng. V× hoμn c¶nh khã kh¨n, hä rÊt Ýt khi häp héi nghÞ toμn thÓ, trõ nh÷ng tr−êng hîp v¹n bÊt ®¾c dÜ. Khi cã viÖc, nh÷ng ng−êi phô tr¸ch kú bé nμo ®ã bμn b¹c çch thøc tiÕn hμnh, råi ®−a tr−ng cÇu ý kiÕn nh÷ng ng−êi phô tr¸ch hai kú bé kia, sau khi mäi ng−êi t¸n thμnh th× ph©n c«ng nhau mμ lμm. VÝ dô, muèn ra mét b¶n tuyªn

ng«n, çc ng−êi phô tr¸ch B¾c Kú dù th¶o, råi göi dù th¶o cho nh÷ng ng−êi phô tr¸ch ë Nam Kú, Trung Kú. Sau khi mäi ng−êi ®ång ý, mçi Kú chÞu tr¸ch nhiÖm in lÊy Tuyªn ng«n mμ ph©n ph¸t trong ph¹m vi Kú cña m×nh. Lóc gÆp viÖc khÈn cÊp, ch¼ng h¹n nh− ®Þch tiÕn hμnh khñng bè ë Nam Kú th× Kú bé Nam Kú mét mÆt ph¸t ®éng cuéc "vËn ®éng chèng khñng bè", mÆt kh¸c b¸o cho hai Kú ®Ó h−ëng øng ngay.

Mäi hμnh ®éng, çc ®Þa ph−¬ng ph¶i tu©n thñ nh÷ng nguyªn t¾c vμ thêi h¹n do Trung −¬ng quy ®Þnh, cßn çch thøc thùc hiÖn, hä cã thÓ tuú c¬ øng biÕn. Mäi c«ng t¸c ph¶i cã kÕ ho¹ch tr−íc khi ®−a ra lμm, lμm xong ph¶i tæ chøc kiÓm ®iÓm. TÊt c¶ nh÷ng kinh nghiÖm thμnh c«ng còng nh− thÊt b¹i ®Òu ®¨ng trªn b¸o bÝ mËt ®Ó mäi ng−êi nghiªn cøu.

IV- ÇCH TUY£N TRUYÒN Cã tuyªn truyÒn b»ng miÖng, tuyªn truyÒn b»ng v¨n tù vμ tuyªn truyÒn b»ng hμnh ®éng. 1- Tuyªn truyÒn b»ng miÖng cã hai lo¹i: Nãi chuyÖn víi tõng ng−êi vμ nãi chuyÖn tËp thÓ. Lo¹i tr−íc th× mçi héi viªn ®Òu ph¶i lμm, nh− gi¶i thÝch cho b¹n bÌ th©n thÝch hiÓu t¹i sao ph¶i ®¸nh ®uæi qu©n thï, ph¶i cøu n−íc; cã kh«i phôc ®−îc Tæ quèc th× míi kh«ng ph¶i nép thuÕ, khái bÞ b¾t ®i lμm phu vμ mäi ng−êi míi cã c¬m ¨n, ¸o mÆc, v.v.. Lo¹i sau th× khi héi viªn khai héi, çn bé gi¶i thÝch çc vÊn ®Ò ®Ó n©ng cao sù hiÓu biÕt cho hä, nãi cho hä biÕt çch tuyªn truyÒn. Khi bμ con cÊy cμy, gÆt h¸i hoÆc lμm nh÷ng c«ng viÖc cã ®«ng ng−êi, çn bé ®Þa ph−¬ng hoÆc nh÷ng héi viªn cã kh¶ n¨ng ¨n nãi ®Õn lμm gióp hä, nh©n dÞp ®ã mμ tuyªn truyÒn th× sÏ cã t¸c dông nhanh chãng vμ to lín. 2- Tuyªn truyÒn b»ng v¨n tù cã ba lo¹i: TruyÒn ®¬n, b¸o chÝ bÝ mËt vμ biÓu ng÷. Lμm b¸o bÝ mËt lμ c«ng viÖc rÊt khã kh¨n v× kh«ng dÔ g× kiÕm ®−îc nguyªn liÖu. Ch¼ng h¹n, nÕu ta mua giÊy nhiÒu qu¸ dÔ bÞ nghi ngê vμ cã thÓ gÆp nguy hiÓm. Song, nÕu biÕt dùa vμo sù sèt s¾ng cña çc héi viªn, dÉu cã khã kh¨n g× cuèi cïng vÉn t×m ®−îc çch gi¶i quyÕt. ë mét sè


n¬i th−êng hay bÞ ®Þch lïng sôc, chóng t«i cø çch mÊy chôc dÆm l¹i ®Æt mét "nhμ in": mét phiÕn ®¸, mét Ýt giÊy mùc, giÊu ë nh÷ng n¬i thËt kÝn ®¸o kh«ng ai biÕt. §Þch ®Õn th«n §«ng, chóng t«i in b¸o ë th«n §oμi, chóng tíi th«n Nam, chóng t«i in b¸o ë th«n B¾c. Chóng kh«ng thÓ t×m ra chóng t«i, cßn chóng t«i cø tiÕp tôc ra b¸o ®óng kú h¹n. B¸o lμ thø vò khÝ cña ta mμ ®Þch c¨m ghÐt nhÊt.

ViÕt biÓu ng÷ còng lμ mét çch tuyªn truyÒn rÊt lý thó. Bê t−êng, mÆt ®−êng, gèc c©y, l¸ c©y, ®Òu lμ nh÷ng chç gióp ta tuyªn truyÒn çch m¹ng. Cét ®iÖn, d©y ®iÖn còng lμ nh÷ng n¬i rÊt tèt ®Ó c¨ng biÓu ng÷. Nh÷ng n¬i cã s«ng ngßi, chóng t«i lÊy tre, gç, nøa, chuèi ®ãng thμnh bÌ, c¨ng biÓu ng÷ lªn trªn råi th¶ xu«i theo dßng n−íc. 3- Tuyªn truyÒn b»ng hμnh ®éng, tøc lμ mçi héi viªn ®Òu ph¶i g−¬ng mÉu trong mäi viÖc ®Ó tá cho mäi ng−êi thÊy r»ng cã tæ chøc, cã ®oμn thÓ cã tèt h¬n. C−¬ng lÜnh tuyªn truyÒn ph¶i hÕt søc gi¶n ®¬n, ai ai còng hiÓu ®−îc, nhí ®−îc. §oμn kÕt, ®¸nh ®Þch, cøu n−íc, chØ s¸u ch÷ Êy th«i lμ ®ñ råi. Çch tuyªn truyÒn nh− diÔn kÞch, ca h¸t, v.v., chóng t«i kh«ng dïng ®−îc.

V- ÇCH HUÊN LUYÖN Tr−íc tiªn, c¬ quan l·nh ®¹o ®Þnh ra mét ch−¬ng tr×nh häc tËp, cö mét vμi ng−êi hoÆc vμi nhãm, võa ®i thÝ nghiÖm, võa tranh thñ ý kiÕn cña ng−êi häc. Sau ®ã, viÖc biªn so¹n çc bμi gi¶ng ph¶i hoμn toμn c¨n cø vμo yªu cÇu cña häc viªn nh÷ng ®ît huÊn luyÖn tr−íc kÕt hîp víi kinh nghiÖm cña çc gi¶ng viªn.

T− çch häc viªn: TÊt c¶ çn bé ®Þa ph−¬ng nhÊt thiÕt ph¶i ®−îc huÊn luyÖn. KÕ ®ã lμ nh÷ng héi viªn −u tó, cuèi cïng lμ tÊt c¶ çc héi viªn kh«ng ph©n biÖt giμ trÎ, g¸i trai, miÔn lμ muèn häc ®Òu cã thÓ tham gia.

Thêi gian huÊn luyÖn: Mét hoÆc hai tuÇn lÔ.

§Þa ®iÓm huÊn luyÖn: Hang ®éng, nói rõng, ruéng mÝa, n−¬ng ng«, v.v., n¬i nμo b¶o ®¶m ®−îc bÝ mËt ®Òu cã thÓ lμ nh÷ng gi¶ng ®−êng thiªn nhiªn cña hä. Nh−ng còng cã khi mét líp häc çch mét hai ngμy l¹i ph¶i dêi ®i chç kh¸c. Çc bμi gi¶ng ®¹i kh¸i gåm: - V× sao ph¶i lμm çch m¹ng? - V× sao ph¶i ®oμn kÕt? - Khai héi tiÓu tæ nh− thÕ nμo? - Ph¸t biÓu ý kiÕn nh− thÕ nμo? - Tù phª b×nh vμ phª b×nh ®ång chÝ nh− thÕ nμo? - B−íc ®Çu tuyªn truyÒn cho bÌ b¹n nh− thÕ nμo? - Gi÷ bÝ mËt nh− thÕ nμo? - Nh÷ng hμnh ®éng hung ¸c cña kÎ thï.

- T×nh h×nh thÕ giíi (kinh nghiÖm kh¸ng chiÕn cña Trung Quèc).

- T×nh h×nh trong n−íc. CÇn khuyÕn khÝch häc viªn d¹y cho nhau häc ch÷ quèc ng÷. Nh÷ng vÊn ®Ò trªn ®Òu do chÝnh çc héi viªn tù ®−a ra yªu cÇu ®−îc häc tËp. C¬ quan l·nh ®¹o chØ cÇn chän mét sè ng−êi cã thÓ lμm gi¶ng viªn, ®−a gi¸o tr×nh cho hä nghiªn cøu, khi hä ®· nghiªn cøu th«ng suèt, n¾m ®−îc çc vÊn ®Ò råi th× çn bé ®Þa ph−¬ng ®ãn hä vÒ tæ chøc çc líp. VÊn ®Ò ¨n, ë cña gi¶ng viªn ®Òu do häc viªn cïng nhau gi¶i quyÕt, v× thÕ nªn kh«ng tèn kÐm ®ång nμo mμ líp huÊn luyÖn mäc lªn nh− nÊm, c¬ quan l·nh ®¹o cã c¶m gi¸c lμ sè gi¶ng viªn "cung kh«ng kÞp víi cÇu".

KÕt qu¶ râ rÖt nhÊt cña çc líp huÊn luyÖn lμ tÊt c¶ héi viªn kh«ng kÓ giμ trÎ ®Òu biÕt gi÷ bÝ mËt.

VI- TμI CHÝNH CñA HéI Ph©n héi ViÖt Nam kh«ng quy ®Þnh héi viªn ph¶i ®ãng héi phÝ mμ ¸p dông nguyªn t¾c "cã tiÒn gãp tiÒn", "cã søc gãp søc". Héi viªn tuú theo h»ng t©m h»ng s¶n cña m×nh mμ gióp ®ì kinh phÝ cho Héi. Lóc ®Çu, Héi chi phÝ mÊt kh¸ nhiÒu tiÒn (sè tiÒn nμy do çc héi viªn cã nhiÖt t©m tù nguyÖn ®ãng


gãp). V× muèn ®Æt c¬ quan ë çc khu "quý téc" cña çc thμnh phè lín ®Ó che m¾t ®Þch, Héi ®· thuª nhμ t©y, mua s¾m ®å ®¹c sang träng, trang trÝ rÊt hμo nho¸ng, ®−êng hoμng. §−îc Ýt l©u, cã b¸o ®éng, tÊt c¶ ®å ®¹c ph¶i bá hÕt! Qua vμi lÇn kinh nghiÖm qu¸ ®¾t nh− vËy, ®μnh ph¶i bá ý ®Þnh lËp c¬ quan cè ®Þnh. HiÖn nay, trõ chi phÝ cho b¸o chÝ vμ viÖc ®i l¹i ra, kh«ng cßn kho¶n g× kh¸c ph¶i tiªu nhiÒu tiÒn n÷a, lóc cÇn thiÕt, çc héi viªn ®Òu h¨ng h¸i quyªn gãp, v× mäi ng−êi ®Òu tin t−ëng r»ng mçi mét ®ång xu hä bá ra ®Òu ®−îc dïng vμo c«ng viÖc chung cho n−íc nhμ, cho d©n téc, chø kh«ng ph¶i r¬i vμo tói riªng cña mét ai. §ñ thÊy c©u tôc ng÷ x−a "Cã ng−êi ¾t cã cña" lμ ®óng l¾m vËy.

VII - C¤NG T¸C CñA HéI §»ng tr−íc th× qu©n thï ®μn ¸p, ®»ng sau th× d©n

chóng th«i thóc, theo dâi, c«ng t¸c cña Héi hiÖn nay chØ cã gian khæ, chØ cã hiÓm nguy, hoμn toμn kh«ng thÓ cÇu danh lîi, ®Þa vÞ cho ç nh©n, cho nªn ng−êi nμo muèn lμm viÖc cho Héi th× chØ cã vïi ®Çu vμo c«ng viÖc, ra søc mμ lμm. Ai kh«ng thËt lßng muèn lμm viÖc cho Héi th× kh«ng thÓ chØ ®eo nh·n hiÖu su«ng ®−îc. Víi l¹i, c«ng viÖc th× nhiÒu, ph¹m vi ho¹t ®éng l¹i réng, ng−êi nμo cã c«ng viÖc cña ng−êi Êy, nªn kh«ng cã sù tranh chÊp. H¬n n÷a, do cïng ®ång cam céng khæ, ho¹n n¹n cã nhau, nªn rÊt cã tinh thÇn ®oμn kÕt. Vμ v× ®oμn kÕt chÆt chÏ nªn c«ng viÖc dÔ ph¸t triÓn. KÕt qu¶ c«ng t¸c, thμnh c«ng tuy nhiÒu, song thÊt b¹i còng kh«ng ph¶i Ýt. Thμnh c«ng ë chç, mÆc dï hai tªn ®Õ quèc hung ¸c nhÊt thi hμnh chÝnh s¸ch khñng bè d· man vμ gi÷a vßng v©y cña bän mËt th¸m Ph¸p, NhËt, bän ViÖt gian, H¸n gian, mμ trong mét n¨m r−ìi ng¾n ngñi, Héi ®· ®oμn kÕt ®−îc h¬n hai m−¬i v¹n ng−êi, bao gåm çc ®oμn thÓ, çc ®¶ng ph¸i, çc ç nh©n, çc d©n téc mμ tr−íc ®©y vÉn cã nhiÒu thμnh kiÕn víi nhau. Mét n−íc víi hai m−¬i l¨m triÖu d©n mμ míi cã hai m−¬i v¹n ng−êi cã tæ chøc, nghÜa lμ cø 125 ng−êi míi cã mét ng−êi cã tæ

chøc, con sè ®ã thËt qu¸ Ýt ái. Nh−ng chóng t«i cã thÓ nãi lμ ph¹m vi ®oμn kÕt nμy ®ang më réng, ®ang ph¸t triÓn. Chóng ta biÕt r»ng, thμnh c«ng ®ã mét nöa lμ nhê sù ®oμn kÕt thμnh thËt vμ sù cè g¾ng ho¹t ®éng cña çn bé, mét nöa lμ nhê ¶nh h−ëng cña cuéc kh¸ng chiÕn anh dòng cña Trung Quèc. Xin cö mét vÝ dô thùc tÕ: ë mét ®Þa ph−¬ng nä, khi ®−a cuèn s¸ch "Nh÷ng hμnh ®éng tμn b¹o cña NhËt B¶n" (do Héi ®ång qu©n sù Trung Quèc xuÊt b¶n) cho mäi ng−êi bÝ mËt chuyÒn nhau xem, rÊt nhiÒu ng−êi, nhÊt lμ chÞ em phô n÷, khi xem xong c¶m ®éng ®Õn r¬i n−íc m¾t. Mäi ng−êi ®Òu nãi: "Bän quû NhËt thËt hung ¸c, kh«ng ®Ëp chÕt chóng nã th× chóng ta kh«ng sèng ®−îc". Sau ®ã, nhiÒu ng−êi c¶ nam lÉn n÷ ®Òu gia nhËp tæ chøc. ThÊt b¹i ë chç: 1- RÊt nhiÒu çn bé tèt, v× lμm viÖc qu¸ nhiÒu, båi d−ìng kh«ng ®ñ nªn sinh ®au èm, cã khi èm ®Õn chÕt (®ã lμ sù ®au lßng khã tr¸nh khái trong hoμn c¶nh ho¹t ®éng bÝ mËt). 2- Cã n¬i v× thiÕu kinh nghiÖm, lé bÝ mËt ®Ó c¬ quan bÞ vì vμ nhiÒu ®ång chÝ bÞ b¾t, bÞ giÕt. 3- V× giao th«ng liªn l¹c kh«ng thuËn tiÖn, c¬ quan cÊp trªn kh«ng kÞp thêi gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò khã kh¨n, do ®ã ®−a ®Õn thÊt b¹i.

4- ThiÕu sù tuyªn truyÒn ®èi ngo¹i: Mét lμ v× míi thμnh lËp, ph¶i hoμn toμn gi÷ bÝ mËt; hai lμ thiÕu nh©n tμi ngo¹i giao; ba lμ lÇn ®Çu tiªn ®i lμm ngo¹i giao, cö ba ng−êi th× hai ng−êi gi÷a ®−êng hy sinh, cßn l¹i mét ng−êi nhê ®−îc Trung Quèc ch¨m nom hÕt søc chu ®¸o, nh−ng ®· mét n¨m r−ìi vÉn ch−a thÊy trë vÒ.

VÒ ®iÓm nμy, Trung Quèc còng cho chóng ta mét bμi häc quý b¸u, r»ng nÕu tù m×nh kh«ng cã thùc lùc lμm c¬ së th× kh«ng thÓ nãi g× ®Õn ngo¹i giao, gi¶ dô nh− Trung Quèc nÕu kh«ng cã mÊy n¨m kh¸ng chiÕn kiªn quyÕt vμ gian khæ, th× chí mong g× cã thÓ xo¸ bá ®−îc çc ®iÒu −íc bÊt b×nh ®¼ng, vμ çc n−íc ®ång minh còng ch¼ng gióp ®ì g× Trung Quèc.


Tuy vËy, vÒ phÇn chóng t«i, lóc nμo còng tin t−ëng v÷ng ch¾c ë ®¹o ®øc truyÒn thèng cña Trung Quèc lμ "bªnh vùc kÎ yÕu, gióp ®ì ng−êi nguy, cøu kÎ s¾p chÕt" vμ tin t−ëng vμo quèc s¸ch cña Trung Quèc lμ "Liªn hiÖp çc d©n téc nh−îc tiÓu trªn thÕ giíi ®Ó cïng nhau phÊn ®Êu". V× thÕ, chóng t«i cho r»ng: lÇn nμy "thÊt b¹i lμ mÑ thμnh c«ng", chóng t«i quyÕt kh«ng ng· lßng.

VIII. MÊY VÊN §Ò KHã KH¡N D©n chóng th−êng cho r»ng: §oμn thÓ lμ thÇn th«ng qu¶ng ®¹i, lμ tμi giái viÖc g× còng lμm ®−îc, do ®ã tõ chuyÖn lín ®Õn chuyÖn nhá, hä ®Òu nhê ®Õn ®oμn thÓ. Anh A vμ anh B c·i lén nhau, hä còng t×m ®Õn ®oμn thÓ nhê ph©n xö ph¶i tr¸i. Anh X vμ anh Y tranh giμnh nhau gia tμi còng ®Õn nhê ®oμn thÓ gi¶i quyÕt, v.v.. Nh−ng c©u hái khã tr¶ lêi nhÊt lμ:

"§oμn thÓ tæ chøc chóng t«i l¹i cèt ®Ó ®¸nh giÆc NhËt, giÆc Ph¸p. HiÖn nay tæ chøc xong råi, thÕ bao giê th× ®¸nh?".

"§oμn thÓ nãi víi chóng t«i r»ng: Trung Quèc nhÊt ®Þnh sÏ gióp chóng ta ®¸nh ®uæi qu©n thï, vËy ®Õn bao giê hä míi gióp?".

IX. HY VäNG CñA CHóNG T¤I §ång bμo chóng ta ®· ®au khæ ®Õn tét bùc råi. D©n

chóng trong n−íc chØ cã mét yªu cÇu lμ ®¸nh ®uæi qu©n thï, kh«i phôc Tæ quèc.

Hoμn c¶nh cña chóng ta b©y giê, ®óng nh− T−ëng Trung C�Ýnh180F1

) tiªn sinh ®· nãi: "Kh«ng ph¸t ®éng ®−îc quèc d©n ®øng lªn phÊn ®Êu th× kh«ng thÓ röa nhôc, tù c−êng ®−îc". T×nh h×nh thÕ giíi ®ang rÊt cã lîi cho chóng ta, cho nªn t«i hy väng r»ng: §ång minh héi, sau Héi nghÞ nμy cã thÓ thùc sù chÊn chØnh l¹i néi bé, thùc sù ®oμn kÕt ®−îc çc lùc l−îng çch m¹ng ViÖt Nam ë n−íc ngoμi, thùc sù kÕt hîp thμnh mét khèi víi çc lùc l−îng çch m¹ng ë trong n−íc, nh»m thùc

___________ 1) Tøc T-ëng Giíi Th¹ch (N.D).

hiÖn cho ®−îc nh− lêi cña T−ëng tiªn sinh: "Ho¹t ®éng thùc tÕ trong n−íc lÊy héi, ®¶ng lμm ®Çu, viÖn trî cña bªn ngoμi lÊy kiÒu bμo lμm chÝnh". T«i hy väng r»ng ph¹m vi gióp ®ì cña Trung Quèc ®èi víi nh©n d©n ViÖt Nam ngμy cμng thiÕt thùc, ngμy cμng më réng h¬n. §−îc nh− thÕ, sù nghiÖp çch m¹ng cña d©n téc ViÖt Nam nhÊt ®Þnh sÏ sím thμnh c«ng. Tμi liÖu ch÷ H¸n, b¶n chôp l−u t¹i B¶o tμng çch m¹ng ViÖt Nam.


B¸O ÇO VÒ T×NH H×NH ÇC §¶NG PH¸I TRONG N¦íC

Do Hå ChÝ Minh ®äc t¹i §¹i héi çc ®oμn thÓ çch m¹ng ViÖt Nam ë n−íc ngoμi häp t¹i LiÔu Ch©u (Qu¶ng T©y Trung Quèc) th¸ng 3-1944.

V× chóng ta muèn çc ®¶ng ph¸i, çc ®oμn thÓ trong n−íc tham gia §ång minh héi, nªn t«i xin b¸o ço vÒ t×nh h×nh çc ®¶ng ph¸i trong n−íc nh− sau:

1- Cã ng−êi nãi: ë ViÖt Nam cã qu¸ nhiÒu ®¶ng ph¸i. L¹i cã ng−êi nãi: ë ViÖt Nam ch¼ng cã ®¶ng ph¸i nμo. Dï ®iÒu hä nãi ®óng hay kh«ng ®óng, ®Òu lμm cho nh÷ng ng−êi ho¹t ®éng ë trong n−íc phÊn khëi, v× ®iÒu ®ã chøng tá r»ng ë trong n−íc chóng t«i ®· gi÷ ®−îc bÝ mËt, cÇn biÕt r»ng: Qu©n thï kh«ng sî çi g×, chØ sî nh©n d©n ViÖt Nam ®oμn kÕt. §iÒu luËt ®Çu tiªn cña chóng lμ ng¨n cÊm kh«ng cho d©n chóng lËp ra ®¶ng ph¸i, v× ®ã lμ vò khÝ tæ chøc duy nhÊt. 2- Cã ng−êi cho r»ng ®¶ng ph¸i ë ViÖt Nam qu¸ nhiÒu, ®ã lμ mét Ên t−îng kh«ng tèt. Kú thùc kh«ng ph¶i nh− thÕ. T¹i sao vËy? Chóng ta mÊt n−íc ®· h¬n t¸m m−¬i n¨m, kÎ thï cña chóng ta lμ hai tªn c−íp hung ¸c ë ph−¬ng §«ng vμ ph−¬ng T©y, chóng dïng näc ®éc thuèc phiÖn, gi¸o dôc n« lÖ, chÝnh s¸ch tr−êng kú khñng bè vμ nhiÒu chÝnh s¸ch th©m ®éc kh¸c, hßng lμm tª liÖt sù hiÓu biÕt cña chóng ta, hßng tiªu diÖt tinh thÇn d©n téc vμ ®Ì bÑp nghÞ lùc ®Ò kh¸ng cña chóng ta. Çc ®¶ng ph¸i ë ViÖt Nam, trõ çc ®¶ng ph¸i th©n NhËt, th©n

Ph¸p míi ®−îc ®Î ra gÇn ®©y, ®Òu ra ®êi vμ tr−ëng thμnh trong hoμn c¶nh mu«n vμn gian khæ. §iÒu ®ã chøng tá sù hiÓu biÕt cña nh©n d©n ViÖt Nam ®· kh«ng bÞ kÎ thï lμm tª liÖt mμ vÉn tiÕn theo kÞp trμo l−u cña thÕ giíi. Tinh thÇn d©n téc vμ nghÞ lùc ®Ò kh¸ng cña nh©n d©n ViÖt Nam kh«ng hÒ bÞ tiªu diÖt. 3- ë trong n−íc, kh«ng chØ çc chÝnh ®¶ng, mμ c¶ çc ®oμn thÓ kh«ng ®¶ng ph¸i, thËm chÝ çc h×nh thøc tæ chøc nh− çc tæ t−¬ng trî, v.v. còng ph¶i hÕt søc gi÷ bÝ mËt míi kh«ng bÞ ph¸ ho¹i vμ míi cã thÓ tån t¹i ®−îc. Do ®ã, kh«ng nh÷ng ng−êi ë n−íc ngoμi mμ ngay ng−êi ë trong n−íc còng Ýt biÕt ®−îc vÒ t×nh h×nh çc ®¶ng ph¸i.

Theo t«i ®−îc biÕt, nh÷ng chÝnh ®¶ng cò vμ Ýt nhiÒu cã thÕ lùc, c¶ th¶y cã s¸u ®¶ng: §¶ng X· héi (thμnh lËp t¸m n¨m nay); ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng (thμnh lËp m−êi t¸m n¨m nay); ViÖt Nam T©n Quèc d©n ®¶ng (thμnh lËp m−êi ba n¨m nay); §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam (thμnh lËp m−êi bèn n¨m nay); §¶ng LËp hiÕn (thμnh lËp hai m−¬i n¨m nay); §¶ng B¶o hoμng (thμnh lËp kho¶ng m−êi n¨m nay). Nh÷ng ®oμn thÓ kh«ng ®¶ng ph¸i, cã: §oμn thanh niªn ph¶n ®Õ; Héi phô n÷ gi¶i phãng; Héi c«ng nh©n; Héi n«ng d©n (HiÖn nay çc ®oμn thÓ trªn cã thªm hai ch÷ "Cøu quèc", vμ ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh. HiÖn nay, hä ®Òu liªn hiÖp thμnh mét mÆt trËn cøu quèc, tøc Ph©n héi ViÖt Nam cña Héi quèc tÕ chèng x©m l−îc.

4- Trong nh÷ng chÝnh ®¶ng kÓ trªn, næi bËt nhÊt lμ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam. Nguyªn nh©n rÊt ®¬n gi¶n. Qu©n thï mong muèn n−íc ngoμi ®ång t×nh víi chÝnh s¸ch khñng bè cña chóng, nªn chóng quy tÊt c¶ çc phong trμo chèng ®èi ë trong n−íc, thËm chÝ c¶ nh÷ng hμnh vi bØ æi nh− ph¸ nhμ, c−íp cña ®Òu ®æ téi cho §¶ng Céng s¶n. Cã mét nhμ v¨n Ph¸p viÕt mét vë kÞch, nhan ®Ò lμ "H¹nh phóc gia ®×nh". Vai chÝnh trong vë kÞch lμ mét cÆp vî chång míi c−íi, c« d©u bÞ bÖnh ®au ®Çu, c« ¶ kh¨ng kh¨ng cho r»ng m×nh bÞ céng s¶n bá thuèc ®éc; vμ nh÷ng chuyÖn nh− mÌo nh¶y lμm vì ®Üa b¸t trong bÕp ®Õn chuyÖn n−íng b¸nh kh«ng chÝn, nÊu sóp kh«ng ngon, c« ¶ còng ®æ téi cho céng s¶n c¶. Qua ®ã ®ñ thÊy t©m ®Þa cña kÎ thï vμ ph¶n øng ë n−íc ngoμi


lμ thÕ nμo råi! Cã kÎ cho r»ng ë ViÖt Nam, ®©u ®©u còng lμ céng s¶n, tÊt c¶ çc ®oμn thÓ, çc tæ chøc ®Òu lμ céng s¶n tr¸ h×nh, tÊt c¶ mäi hμnh ®éng ®Òu do céng s¶n ba ®Çu s¸u tay chØ huy! 5- Ng−êi ViÖt Nam cã sî céng s¶n kh«ng ? Kh«ng. C¶ n−íc ViÖt Nam chóng ta, kh«ng cã mét nhμ b¨ng nμo lμ cña ng−êi ViÖt Nam, kh«ng cã mét ng−êi ViÖt Nam nμo lμ nhμ t− b¶n lín. Tμi s¶n cña chóng ta, mét lÇn ®· bÞ "céng" cho giÆc Ph¸p, mét lÇn bÞ "céng" cho giÆc NhËt, cßn cã çi g× ®Ó mμ "céng" n÷a?

Ng−êi cã häc thøc l¹i cμng kh«ng sî. N¨m 1789, do cuéc §¹i çch m¹ng Ph¸p mμ t− t−ëng d©n chñ truyÒn b¸ kh¾p ¢u ch©u. N¨m 1917, do cuéc çch m¹ng Nga mμ t− t−ëng céng s¶n truyÒn b¸ kh¾p thÕ giíi. §ã lμ trμo l−u t− t−ëng cña thêi ®¹i, sî nã th× thËt kh«ng ®óng. Huèng hå, "lμm theo n¨ng lùc, h−ëng theo nhu cÇu", "mäi ng−êi ®Òu b×nh ®¼ng vÒ kinh tÕ", "cÇn ph¶i lμm cho ®êi sèng vμ sù sinh tån cña mçi ng−êi d©n ®−îc b¶o ®¶m", ®ã lμ nh÷ng t− t−ëng tõ thiÖn, t−¬ng th©n t−¬ng ¸i, nh©n d©n Êm no, thÕ giíi ®¹i ®ång. 6- Tr−íc ®©y, çc ®¶ng ph¸i th−êng c«ng kÝch lÉn nhau trªn b¸o chÝ. A nãi A ph¶i, B nãi B tèt, cèt ®Ó tranh giμnh quÇn chóng. B©y giê hä rÊt ®oμn kÕt víi nhau, v×: a- Mäi ng−êi ®Òu hiÓu, ®· lμ d©n mÊt n−íc th× ®¶ng ph¸i g×, chñ nghÜa g× còng v« dông; ®ång thêi mäi ng−êi ®Òu cã chung mét môc ®Ých lμ: Cøu n−íc, cøu d©n téc.

b- KÎ ®Þch ®Òu coi chóng ta lμ kÎ thï. Ch¼ng may bÞ chóng nã b¾t ®−îc th× dï thuéc ®¶ng ph¸i nμo, kh«ng bÞ cÇm tï còng bÞ chÆt ®Çu. VÝ dô, håi Nam Kú khëi nghÜa, ng−êi §¶ng LËp hiÕn, ng−êi §¶ng Céng s¶n hay ng−êi ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng còng ®Òu cïng nhau tranh ®Êu vμ cïng nhau hy sinh.

c- Ngoμi c«ng viÖc cøu n−íc ra th× lý luËn g×, c«ng t¸c g×, còng kh«ng ®−îc nh©n d©n ñng hé. d- Mäi ng−êi ®Òu ph¶i theo trμo l−u çch m¹ng thÕ giíi: N−íc Trung Quèc tam d©n chñ nghÜa, n−íc Anh ®Õ quèc chñ nghÜa,

n−íc Nga X«viÕt céng s¶n chñ nghÜa, n−íc Mü t− b¶n chñ nghÜa ®Òu cã thÓ hîp t¸c víi nhau ®Ó chiÕn th¾ng qu©n thï. Çc ®¶ng ph¸i ë Trung Quèc ®Òu tËp hîp chung quanh Quèc d©n ®¶ng Trung Quèc ®Ó chèng NhËt cøu n−íc. N−íc Ph¸p tù do cã §¶ng Céng s¶n Ph¸p tham gia; n−íc §øc tù do cã §¶ng Céng s¶n §øc tham gia, cïng nhau ra søc cøu Tæ quèc, cøu ®ång bμo. ViÖt Nam lμ mét bé phËn cña thÕ giíi, còng kh«ng thÓ ®i ng−îc dßng lÞch sö ®−îc. HiÖn nay ë trong n−íc kh«ng cÇn nªu khÈu hiÖu "§oμn kÕt çc ®¶ng ph¸i", v× ®iÒu nμy ®· trë thμnh hiÖn thùc, mμ cÇn ph¶i më réng khèi ®oμn kÕt ®Õn toμn d©n ®Ó ®¹t tíi môc ®Ých: Bªn trong cã lùc l−îng cña m×nh, bªn ngoμi tranh thñ ®−îc sù gióp ®ì cña çc n−íc §ång minh, tr−íc hÕt lμ cña Trung Quèc, ®Æng hoμn thμnh sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc. Tμi liÖu ch÷ H¸n, b¶n chôp l−u t¹i B¶o tμng Çch m¹ng ViÖt Nam.


CHIÕN THUËT DU KÝCH

ViÖt Minh xuÊt b¶n th¸ng 5-1944.

In theo s¸ch ViÖt Minh

xuÊt b¶n.


C¸CH §¸NH DU KÝCH181F1

)

CH¦¥NG I

DU KÝCH Lμ G×

Du kÝch lμ ®¸nh óp hay ®¸nh lÐn, ®¸nh lóc kÎ thï kh«ng ngê, kh«ng phßng. Du kÝch lμ c¸ch ®¸nh giÆc cña d©n téc bÞ ¸p bøc chèng ®Õ quèc. §Õ quèc cã khÝ giíi tèt, cã qu©n ®éi ®μng hoμng; qu©n du kÝch kh«ng cã khÝ giíi tèt, ch−a thμnh qu©n ®éi ®μng hoμng; nh−ng qu©n du kÝch ®−îc d©n chóng ñng hé, thuéc ®Þa h×nh, ®Þa thÕ, khÐo lîi dông ®ªm tèi, m−a n¾ng, khÐo xÕp ®Æt kÕ ho¹ch, nªn qu©n du kÝch vÉn cã thÓ ®¸nh ®−îc ®Õ quèc. ChuyÕn nμy chóng ta vò trang khëi nghÜa ®¸nh T©y - NhËt, chÝnh dïng lèi du kÝch mμ ®¸nh. BiÕt ®¸nh du kÝch thÕ nμo còng th¾ng lîi. Muèn ®¸nh du kÝch cho th¾ng lîi cÇn bèn ®iÒu: 1. Ph¶i cã con ®−êng chÝnh trÞ ®óng.

Con ®−êng chÝnh trÞ chóng ta lμ ®¸nh T©y - NhËt lμm cho n−íc ta ®éc lËp. Muèn th¾ng T©y - NhËt chóng ta ph¶i dïng lèi du kÝch vμ dïng lèi du kÝch lμ cèt ®Ó ®¸nh T©y - NhËt. Muèn ®¸nh T©y - NhËt mμ kh«ng dïng lèi du kÝch th× kh«ng ®¸nh ®−îc T©y - NhËt vμ m−în tiÕng du kÝch kh«ng ®Ó ®¸nh T©y - NhËt, mμ l¹i ®Ó theo ®uæi môc ®Ých kh¸c lμ kh«ng chÝnh ®¸ng.

2. Ph¶i dùa trªn c¬ së quÇn chóng. Muèn ®¸nh du kÝch cÇn ph¶i cã d©n chóng tham gia

___________ 1) Trong nguyªn b¶n, ngoμi b×a s¸ch ghi "ChiÕn thuËt du kÝch".


vμ gióp søc. "Du kÝch nh− ç, d©n chóng nh− n−íc. Ç kh«ng cã n−íc th× ç chÕt, du kÝch kh«ng cã d©n chóng th× du kÝch chÕt". Qu©n du kÝch vμ d©n chóng ph¶i mËt thiÕt liªn l¹c víi nhau lμ v× qu©n du kÝch ®¸nh T©y - NhËt ®Ó b¶o hé d©n chóng, vËy d©n chóng ph¶i hÕt søc ñng hé qu©n du kÝch.

3. Ph¶i cã tæ chøc v÷ng ch¾c vμ nghiªm mËt. Qu©n du kÝch nÕu kh«ng cã tæ chøc th× kh«ng ph¶i mét ®éi qu©n çch m¹ng, kh«ng thÓ ®¸nh ®−îc T©y - NhËt. Qu©n du kÝch cÇn ph¶i cã tæ chøc v÷ng ch¾c vμ nghiªm mËt, kû luËt ph¶i nghiªm nh− s¾t, bao nhiªu hμnh ®éng cña qu©n du kÝch ®Òu ph¶i theo kû luËt Êy, kh«ng ai ®−îc lμm tr¸i. 4. Ph¶i cã mét lèi ®¸nh rÊt tμi giái. Qu©n du kÝch th¾ng ®−îc kÎ thï chÝnh nhê lèi ®¸nh tμi giái nμy. Qu©n du kÝch lμ ®éi qu©n thiªn biÕn v¹n ho¸, xuÊt quû nhËp thÇn, khÐo dïng lèi nμy th× tr¨m trËn tr¨m ®−îc.

CH¦¥NG II

Tæ CHøC §éI DU KÝCH

1. TiÓu tæ du kÝch. Tõ 2, 3 ng−êi cho tíi 2, 3 chôc ng−êi cã thÓ tæ chøc thμnh tiÓu tæ du kÝch do tæ tr−ëng chØ huy (nÕu cÇn ph¶i cã phã tæ tr−ëng). Cã nhiÒu tiÓu tæ th× lËp ban chØ huy chung. TiÓu tæ du kÝch kh«ng tho¸t ly sinh s¶n (nghÜa lμ kh«ng bá viÖc lμm ¨n). Cã viÖc th× häp nhau hμnh ®éng; kh«ng cã viÖc th× cø lμm ¨n nh− th−êng. Vò trang cña tiÓu tæ du kÝch th× tuú hoμn c¶nh, xoay ®−îc thø g× dïng thø Êy, sóng, dao, gËy ®Òu ®−îc. 2. Chi ®éi. Chi ®éi du kÝch lμ mét ®éi du kÝch cã vò trang, hoμn toμn hay kh«ng hoμn toμn tho¸t ly sinh s¶�182F

1

). Sè ng−êi cña mét chi ®éi kh«ng nhÊt ®Þnh tõ mÊy chôc ng−êi ®Õn mÊy tr¨m, ®Õn mÊy ngh×n ng−êi. Chi ®éi du kÝch cã thÓ lÊy tªn g× còng ®−îc: nh− ®éi qu©n cøu quèc Phan Béi Ch©u, ®éi qu©n du kÝch Phan Chu Trinh, hay ®éi qu©n du kÝch ng−êi M¸n tr¾ng, ®éi qu©n cøu quèc B¾c S¬n, v.v.. Çch biªn chÕ (biªn chÕ lμ hÖ thèng tæ chøc tõ d−íi lªn trªn) cña chi ®éi du kÝch do tiÓu ®éi lªn trung ®éi 183F2

), trung ®éi lªn ®¹i ®éi, ®¹i ®éi lªn chi ®éi, theo lèi tam tam chÕ, tø tø chÕ hay ngò ngò chÕ (nghÜa lμ ba hay bèn, n¨m tiÓu ®éi lªn trung ®éi, råi cø thÕ lªn m·i).

___________ 1) Lμ ®éi du kÝch hoμn toμn tho¸t ly s¶n xuÊt hay võa s¶n xuÊt võa chiÕn ®Êu. 2) Tõ tiÓu ®éi lªn trung ®éi.


3. T− çch ®éi viªn du kÝch. Ai lμ d©n ViÖt Nam khoÎ m¹nh, muèn ®¸nh T©y - NhËt, kh«ng sî khã nhäc, nguy hiÓm ®Òu cã thÓ thμnh mét ®éi viªn du kÝch. Nªn chó ý nh÷ng ng−êi nhanh nhÑn, dòng c¶m cã kinh nghiÖm ®¸nh giÆc chót Ýt, nhÊt lμ nh÷ng ng−êi ®· ®i lÝnh. 4. C¬ quan chØ huy. TiÓu tæ du kÝch cã ch¸nh phã tæ tr−ëng, tiÓu ®éi cã tiÓu ch¸nh phã ®éi tr−ëng, trung ®éi cã trung ch¸nh phã ®éi tr−ëng, ®¹i ®éi cã ®¹i ch¸nh phã ®éi tr−ëng, chi ®éi cã chi ch¸nh phã ®éi tr−ëng. VÒ mÆt chÝnh trÞ, cÊp nμo còng cã mét ng−êi chÝnh trÞ ph¸i viªn do ®oμn thÓ çch m¹ng chän trong bé ®éi Êy hoÆc ph¸i ng−êi ngoμi ®Õn lμm.

Chi ®éi cã ®«ng ng−êi th× cã thÓ tæ chøc nh÷ng ban ®Æc biÖt phô tr¸ch viÖc trinh th¸m, viÖc qu¶n lý, viÖc ph¸ ho¹i, hay vÒ mÆt chÝnh trÞ th× cã ban d¹y ch÷, gi¶ng b¸o, vËn ®éng d©n chóng, vËn ®éng binh lÝnh ®Õ quèc, v.v..

CH¦¥NG III

NGUY£N T¾C CñA ÇCH §¸NH DU KÝCH

§¸nh du kÝch cÇn chó ý 4 nguyªn t¾c chÝnh nμy: 1. Gi÷ quyÒn chñ ®éng. Gi÷ quyÒn chñ ®éng lμ kh«n khÐo sö khiÕn qu©n ��ï184F1

), muèn ®¸nh nã ë chç nμo th× ®−a nã ®Õn ®ã mμ ®¸nh, muèn ®−a nã vμo bÉy cña m×nh cã thÓ ®−a ®−îc. NÕu nã m¹nh qu¸ ®¸nh kh«ng cã lîi th× m×nh lïi, m×nh tù ý lïi còng lμ gi÷ quyÒn chñ ®éng, gi÷ ®−îc chñ ®éng th× thÕ nμo còng th¾ng, kh«ng th¾ng to th× th¾ng nhá. Tr¸i l¹i, nÕu m×nh kh«ng gi÷ ®−îc quyÒn chñ ®éng mμ l¹i ë vμo ®Þa vÞ bÞ ®éng, ®Ó cho qu©n thï sö khiÕn m×nh dÔ bÞ thÊt b¹i. 2. HÕt søc nhanh chãng. §¸nh du kÝch cÇn nhanh chãng. ChËm ch¹p th× kh«ng ®¸nh ®−îc du kÝch. BÊt kú lóc nμo, lóc hμnh qu©n, lóc tiÕn c«ng, hay lóc rót lui, mét cö ®éng nμo cña ®éi du kÝch cÇn nhanh chãng míi ®−îc. §éi du kÝch ph¶i nhanh chãng nh− m−a sa giã t¸p, chíp nho¸ng ®· ®¸nh xong mét trËn, qu©n thï ch−a tØnh th× ®· biÕn mÊt råi. 3. Bao giê còng gi÷ thÕ c«ng. Gi÷ thÕ c«ng lμ m×nh tiÕn ®¸nh qu©n thï tr−íc. Du kÝch ph¶i gi÷ quyÒn chñ ®éng chÝnh ®Ó gi÷ thÕ c«ng. Gi÷ thÕ c«ng míi ®¸nh ®−îc giÆc, kh«ng ®¸nh ®−îc trËn to th× ®¸nh trËn nhá, lμm tiªu hao giÆc Ýt nμo hay Ýt Êy. Du kÝch mμ chØ phßng thñ th× thÕ nμo còng thÊt b¹i.

4. Ph¶i cã kÕ ho¹ch thÝch hîp vμ chu ®¸o. Du kÝch ®¸nh ®−îc

___________ 1) Tøc lμ kh«n khÐo ®iÒu khiÓn qu©n thï.


giÆc cè nhiªn nhê 3 nguyªn t¾c trªn, nh−ng nÕu lμm ®óng 3 ®iÒu trªn mμ kh«ng cã kÕ ho¹ch thÝch hîp vμ chu ®¸o th× còng kh«ng thμnh. Tμi giái cña du kÝch chÝnh lμ xÕp ®Æt kÕ ho¹ch Êy, thËt lμ thiªn biÕn v¹n ho¸, kÎ thï kh«ng biÕt ®©u mμ ngê, mμ phßng. §¸nh du kÝch cÇn chó ý 4 m−u mÑo lín nμy: 1. Tr¸nh chç m¹nh ®¸nh chç yÕu, n¸o phÝa ®«ng ®¸nh phÝa t©y. §¸nh du kÝch ph¶i hiÓu râ t×nh h×nh qu©n thï, chç qu©n thï m¹nh m×nh kh«ng d¹i g× tiÕn ®¸nh, chØ nh»m chç yÕu cña nã mμ ®¸nh, lóc nh»m ®¸nh vμo chç nμo, m×nh ph¶i lõa qu©n thï kh«ng chó ý phßng bÞ chç Êy mμ l¹i phßng bÞ chç kh¸c, nghÜa lμ n¸o phÝa ®«ng ®¸nh phÝa t©y. 2. Tr¸nh trËn gay go, kh«ng chÕt sèng gi÷ ®Êt. §¸nh du kÝch cèt chän miÕng dÔ miÕng ngon mμ ¨n, kh«ng ph¶i hao tæn nhiÒu. Ph¶i tr¸nh nh÷ng trËn gay go, ®−îc thua kh«ng ch¾c mμ cã thÓ thiÖt h¹i nhiÒu, lóc qu©n thï tiÕn c«ng, nÕu chèng l¹i kh«ng lîi th× ph¶i lïi, nÕu cÇn rót ra khái ph¹m vi thÕ lùc cña m×nh ®Ó gi÷ g×n lùc l−îng th× cø viÖc rót, kh«ng bao giê nªn chÕt sèng gi÷ ®Êt. 3. Ho¸ chØnh vi linh (nghÜa lμ ph©n t¸n), ho¸ linh vi chØnh (nghÜa lμ tËp trung), lóc qu©n thï nh»m vμo bé ®éi m×nh mμ tiÕn c«ng, hoÆc lóc v× mét lÏ kh¸c mμ ®Ó nguyªn c¶ bé ®éi th× hμnh ®éng kh«ng tiÖn, qu©n du kÝch ph¶i ho¸ chØnh vi linh, nghÜa lμ ph©n t¸n ra, ph©n t¸n ra råi, nÕu cÇn tËp trung bé ®éi l¹i, ®Ó hμnh ®éng th× l¹i ho¸ linh vi chØnh, (chØnh lμ toμn bé, linh lμ tõng bé phËn hay tõng ng−êi). 4. M×nh yªn ®¸nh qu©n thï ®éng, m×nh khoÎ ®¸nh qu©n thï mÖt. §¸nh du kÝch ph¶i gi÷ quyÒn chñ ®éng, ph¶i chän lóc qu©n thï ®−¬ng lμm mét viÖc g×, nhÊt lμ lóc ®i ®−êng, nh©n lóc qu©n thï kh«ng chó ý, m×nh yªn nóp mét chç tho¹t ra ®¸nh nã, thÕ lμ m×nh yªn ®¸nh qu©n thï ®éng. Cßn ph¶i chän lóc qu©n thï mÖt vμ m×nh khoÎ ®Ó ®¸nh nã. Lóc m×nh yªn qu©n thï ®éng, lóc m×nh khoÎ, qu©n thï mÖt, m×nh l¹i ®¸nh óp qu©n thï th× m×nh thÕ nμo ch¼ng th¾ng? Du kÝch ®¸nh T©y - NhËt cÇn nh»m vμo mÊy ®éng t¸c sau nμy:

1. Lõa g¹t qu©n giÆc. Lμm cho chóng m¾t mï, tai ®iÕc, hoÆc truyÒn ®Õn cho chóng nh÷ng tin tøc sai lÇm ®Ó lõa g¹t chóng. 2. Trinh th¸m qu©n ��Æc185F1

). Mét nhμ ®¹i qu©n sù cã nãi: "BiÕt m×nh, biÕt giÆc tr¨m trËn, tr¨m th¾ng". §¸nh du kÝch cèt trinh th¸m cho râ t×nh h×nh qu©n giÆc. 3. Lμm cho qu©n giÆc khèn ®èn. Du kÝch nÕu ch−a th¾ng ngay ®−îc qu©n giÆc còng hÕt søc lμm cho chóng khæ së, khèn ®èn, ¨n ngñ kh«ng ngon, ®i ®øng kh«ng yªn. 4. Lμm cho qu©n giÆc ®ãi khæ. Lμm v−ên kh«ng nhμ trèng, ®¸nh c−íp ®éi vËn t¶i l−¬ng thùc cña giÆc, ®¸nh ph¸ kho l−¬ng thùc cña giÆc lμ nh÷ng c¸ch lμm cho qu©n giÆc ®ãi khæ. 5. Ng¨n c¶n qu©n giÆc. Kh«ng cho chóng tù do ®em qu©n ®¸nh ph¸ d©n chóng hay ®éi du kÝch. Ph¸ ®−êng s¸ cÇu cèng xe cé cña giÆc lμ c¸ch hay nhÊt ®Ó ng¨n c¶n qu©n giÆc tù do hμnh ®éng.

6. B¾t cãc qu©n giÆc. Nh− lÝnh ®i truyÒn lÞnh, lÝnh ®em th− tõ, lÝnh ®i thu l−¬ng thùc cña d©n chóng. B¾t råi lét khÝ giíi vμ tra hái t×nh h×nh qu©n thï. 7. Lμm cho qu©n giÆc mï mÞt, ho¶ng hèt. VÝ nh− m×nh cã Ýt ng−êi mμ lμm nh− ®«ng ng−êi, m×nh cã mét ®éi mμ lμm nh− nhiÒu ®éi, m×nh cã Ýt sóng, mμ lμm nh− nhiÒu sóng, lμm cho qu©n giÆc ho¶ng hèt råi m×nh thõa c¬ ®¸nh óp nã. 8. Dô qu©n giÆc vμo bÉy ®Ó ®¸nh. Èn nÊp ®©u ®ã råi lËp m−u dô qu©n giÆc ra ®Ó ®¸nh óp, hoÆc gi¶ ®¸nh thua ph¶i ch¹y ®Ó cho qu©n giÆc ®uæi theo råi Èn nóp mét chç chê qu©n giÆc qua tho¹t ra ®¸nh.

9. TËp kÝch, phôc kÝch vμ truy kÝch qu©n giÆc. TËp kÝch lμ m×nh ®Õn ®¸nh qu©n giÆc ®−¬ng ë mét chç. Phôc kÝch lμ m×nh Èn nÊp mét chç chùc qu©n giÆc ®i qua tho¹t ra ®¸nh óp. Truy kÝch lμ ®uæi theo sau qu©n giÆc ®Ó ®¸nh.

___________ 1) TÊt c¶ nh÷ng ch÷ trinh th¸m ë ®©y hiÓu lμ trinh s¸t ®Ó n¾m v÷ng t×nh h×nh.


CH¦¥NG IV

ÇCH TIÕN C¤NG, TËP KÝCH

Du kÝch bao giê còng tiÕn c«ng. Cã 2 çch tiÕn c«ng, mét lμ tËp kÝch, hai lμ phôc kÝch.

TËP KÝCH.

Muèn tËp kÝch ®−îc th¾ng lîi ph¶i chuÈn bÞ rÊt bÝ mËt vμ chu ®¸o, lóc tiÕn ®¸nh ph¶i nhanh chãng vμ kiªn quyÕt. VËy cÇn lμm ®óng mÊy ®iÒu sau nμy: trinh th¸m, xÕp kÕ ho¹ch, b¾t ®Çu ra ®i, lóc ®Õn chç tËp kÝch, xung phong, sau khi tËp kÝch. 1. Trinh th¸m Muèn ®¸nh du kÝch cÇn biÕt râ: A) T×nh h×nh qu©n giÆc. B) §Þa h×nh. C) T×nh h×nh chÝnh trÞ. Ph¶i biÕt râ çc t×nh h×nh th× míi xÕp ®Æt kÕ ho¹ch ®−îc. §¸nh ®−îc hay thua phÇn lín nhê viÖc trinh th¸m nμy.

A- Trinh th¸m t×nh h×nh qu©n giÆc

a) Sè ng−êi bao nhiªu, thuéc vÒ thø lÝnh g×, sóng èng thÕ nμo, hμnh ®éng thÕ nμo, søc chiÕn ®Êu m¹nh hay yÕu, phßng bÞ vμ canh g¸c thÕ nμo, bän quan thÕ nμo.

b) GÇn ®ã cã bé ®éi kh¸c cña qu©n giÆc kh«ng, sè ng−êi nhiÒu hay Ýt, cã thÓ t¨ng thªm kh«ng, qu©n giÆc ®«i bªn liªn l¹c víi nhau thÕ nμo, ®i l¹i víi nhau b»ng çch g×. Ph¶i hiÓu râ t×nh h×nh nμy th× míi tr¸nh khái çc sù bÊt ngê. VÝ dô: Çc khu du kÝch ë Hoa B¾c (Tμu) nhê d©n chóng gióp søc nªn viÖc trinh th¸m t×nh h×nh qu©n giÆc lμm ®−îc chu

®¸o. Qu©n NhËt cö ®éng thÕ nμo ®éi du kÝch ®Òu biÕt ®Ých x¸c. Cho nªn ®éi du kÝch bao giê còng ®¸nh ®−îc qu©n giÆc, kh«ng bao giê ph¶i thua v× nÕu sî thua lμ kh«ng ®¸nh. T¹i huyÖn B×nh §Þnh cã 200 qu©n NhËt ®ãng trong mét lμng. V× ®Ò phßng du kÝch ®¸nh óp chóng xÕp nhiÒu lÝnh g¸c chung quanh chç chóng ®ãng. Nhê d©n chóng gióp søc, ®éi du kÝch trinh th¸m ®−îc ®Ých x¸c chç çc lÝnh NhËt g¸c vμ nhÊt lμ giê ®æi g¸c, lîi dông ®ªm tèi vμ lóc lÝnh g¸c mÖt mái, ph¸i ng−êi rÊt kh«n khÐo vμ nhanh nhÑn tho¹t ®Õn gi¶i quyÕt bän lÝnh g¸c trong lóc ®¹i ®éi du �Ých186F1

) tiÕn ®¸nh qu©n NhËt ®−¬ng say ngñ trong lμng.

B- Trinh th¸m ®Þa h×nh

a) Tõ chç ®éi du kÝch ®Õn chç qu©n giÆc ®ãng cã mÊy con ®−êng, lín nhá thÕ nμo, cã chç Èn nÊp vμ cã tiÖn ®i l¹i hay kh«ng? b) Däc ®−êng cã chç Èn nÊp kh«ng, cã ®Þa h×nh, ®Þa vËt lîi cho ta kh«ng, nhÊt lμ gÇn giÆc cã chç tèt Èn nóp kh«ng, ®−êng tiÕn tho¸i thÕ nμo? C- Trinh th¸m vÒ chÝnh trÞ

a) Qu©n giÆc ®èi víi d©n chóng thÕ nμo? Cã c−íp cña, ®èt nhμ giÕt ng−êi kh«ng? Nh©n d©n ®èi víi giÆc thÕ nμo? §èi víi çch m¹ng thÕ nμo?

b) Qu©n lÝnh cña giÆc ¨n ë thÕ nμo, tinh thÇn thÕ nμo, ®èi víi quan cña chóng thÕ nμo, ®èi víi d©n vμ ®èi víi çch m¹ng thÕ nμo? D©n chóng cã thÓ gióp ®éi du kÝch ®−îc çi g×, lμm thÕ nμo tæ chøc sù liªn l¹c víi d©n chóng. 2. XÕp ®Æt kÕ ho¹ch vμ chuÈn bÞ Trinh th¸m çc t×nh h×nh ®Çy ®ñ råi, th× ®éi tr−ëng vμ chÝnh trÞ ph¸i viªn nghiªn cøu kÕ ho¹ch tËp kÝch theo nh÷ng nguyªn t¾c kÓ tr−íc ®©y. NÕu ®iÒu kiÖn tËp kÝch kh«ng ®ñ th× m×nh cã thÓ lμm cho ®iÒu kiÖn Êy ®Çy ®ñ b»ng çch lõa g¹t

___________ 1) TÊt c¶ nh÷ng ch÷ ®¹i ®éi ë ®©y hiÓu lμ bé phËn lín hay toμn bé lùc l−îng.


qu©n thï, n¸o phÝa ®«ng ®¸nh phÝa t©y, lõa qu©n thï vμo chç dÔ tËp kÝch. XÕp ®Æt kÕ ho¹ch tËp kÝch cÇn chó ý mÊy ®iÒu nμy:

A- Chän lóc tËp kÝch TËp kÝch tèt nhÊt vμo 4 lóc nμy. a) §ªm tèi. §ªm tèi th× dÔ bÝ mËt, cö ®éng dÔ kh«ng cho qu©n thï biÕt. Nh−ng ®ªm tèi th× chãng mÖt vμ hay nhÇm ®−êng. Tuy vËy ®éi du kÝch ®· luyÖn tËp th¹o vμ kû luËt nghiªm th× còng kh«ng ng¹i g×. b) S¾p s¸ng. §éi du kÝch ë xa l¹i, c¶ ®ªm ph¶i ®i, chùc lóc s¾p s¸ng tiÕn ®¸nh qu©n giÆc lóc qu©n giÆc ®−¬ng say ngñ, ®¸nh xong lμ võa s¸ng, rÊt lμ thuËn tiÖn. c) §Çu h«m. §Çu h«m giÆc canh g¸c s¬ sμi, ban ngμy ®éi du kÝch Èn nóp däc ®−êng, ®Õn ®Çu h«m vμo ®¸nh óp th× dÔ th¾ng lîi, nÕu kh«ng th¾ng lîi nh©n ®ªm tèi rót lui còng dÔ dμng. d) Ban ngμy. TËp kÝch ban ngμy rÊt khã. Muèn tËp kÝch ban ngμy ph¶i cã ®ñ mÊy ®iÒu nμy: 1) giÆc rÊt xoμng, kh«ng cã thμnh luü ph¸o ®μi, l¹i kh«ng nhanh nhÑn; 2) giÆc lÎ loi; 3) giÆc khinh th−êng kh«ng ®Ò phßng m−u mÑo cña ®éi du kÝch; 4) gÆp m−a to giã lín, mï nhiÒu, dÔ Èn nÊp, dÔ l¹i rÊt gÇn qu©n giÆc.

B- ChuÈn bÞ tËp kÝch Tr−íc khi ®i tËp kÝch cÇn chuÈn bÞ ®Çy ®ñ nh÷ng ®iÓm

sau nμy: a) ¦íc ®Þnh víi nhau tr−íc nh÷ng dÊu hiÖu nhÊt lμ dÊu hiÖu lóc nμo tiÕn ®¸nh, lóc nμo xung phong. b) Phßng khi tËp kÝch kh«ng thμnh ph¶i ��èi187F1

), −íc ®Þnh víi nhau tr−íc nªn thèi ®−êng nμo, tËp häp chç nμo.

c) Nh− ®−êng ®i hay ®−êng vÒ ph¶i qua s«ng, trÌo nói, ph¶i dù bÞ tr−íc c¸c ®å ®¹c cÇn dïng nh− bÌ, phao, d©y, v.v.. Cßn nh− tËp kÝch l« cèt hay nhμ cöa th× cÇn

___________ 1) Thèi hay thèi lui lµ rót lui.

®em ®å ph¸ ho¹i, ®å ®èt ch¸y. d) Trong ph¹m vi kh«ng sî lé bÝ mËt, ph¶i cho bé ®éi biÕt tr−íc cuéc tËp kÝch vμ tuyªn truyÒn cæ ®éng hä chuÈn bÞ cho ®Çy ®ñ ®Ó n¾m ch¾c phÇn th¾ng lîi.

C- TuyÖt ®èi gi÷ bÝ mËt KÕ ho¹ch hay ®Õn mÊy nÕu ®Ó lé ra cho qu©n thï biÕt th× nguy, ta nªn cÇn tuyÖt ®èi gi÷ bÝ mËt cho kÕ ho¹ch tËp kÝch, kh«ng cÇn ®em toμn thÓ kÕ ho¹ch cho mäi ®éi viªn ®Òu biÕt, ng−êi nμo cÇn biÕt phÇn nμo chØ cho biÕt phÇn Êy th«i, vμ lóc nμo nªn cho biÕt ®iÒu g× ®Õn lóc Êy sÏ cho biÕt. Cã khi muèn ®−îc hoμn toμn bÝ mËt vμ ®Ó ®¸nh lõa qu©n giÆc, lóc ra ®i m×nh ®i mét h−íng gi¶, råi sau míi quay l¹i h−íng ®óng cña m×nh. 3. B¾t ®Çu ra ®i a) Lóc ®i ®−êng, kh«ng ®i ®−êng to cho ®Õn ®−êng con nÕu cÇn còng tr¸nh, tèt nhÊt lμ t×m ®−êng míi h¼n mμ ®i, nh−ng chó ý ®õng ®Ó l¹c ®−êng, ®õng ®Ó chËm trÔ hay qu¸ mái mÖt. b) Lóc hμnh qu©n tuyÖt ®èi ph¶i yªn tÜnh, tr¸nh tiÕng ån, ¸nh s¸ng, trõ ng−êi trinh th¸m ®−îc lªn ®¹n, mäi ng−êi ®Òu kh«ng ®−îc lªn ®¹n phßng khi sóng næ bÊt ngê. c) Ph¶i cã ng−êi trinh th¸m ¨n mÆc nh− th−êng ®i tr−íc ®Ó do th¸m t×nh h×nh. d) Lóc hμnh qu©n nÕu gÆp lÝnh g¸c cña giÆc th× nªn tr¸nh, hoÆc nÕu cã thÓ ®−îc th× b¾t sèng hay im lÆng giÕt chÕt, quyÕt kh«ng b¾n sóng, kh«ng lμm ®éng. NÕu kh«ng may gÆp ph¶i qu©n thï th× ph¶i rÊt nhanh chãng vμ kiªn quyÕt tiÕn ®Õn tËp kÝch nh−ng ®ång thêi ph¶i ®Ò phßng qu©n thï kh«ng ®Ó qu©n thï chiÕm tr−íc chç tèt ®Ó ®¸nh l¹i m×nh. 4. Lóc ®Õn chç tËp kÝch

a) Ph¶i rÊt bÝ mËt tËp hîp t¹i chç Èn nÊp ®Ó tËp kÝch, chç Èn nÊp Êy kh«ng nªn qu¸ xa chç qu©n giÆc ®ãng, còng kh«ng nªn qu¸ gÇn.


b) Nhanh chãng triÖu tËp nh÷ng ng−êi chØ huy, ph©n phèi c«ng t¸c, lÇn cuèi cïng xem xÐt l¹i t×nh h×nh qu©n giÆc. NÕu b¾t sèng ®−îc lÝnh g¸c cña giÆc ®Ó tra hái th× cμng hay. c) Lóc tËp kÝch cÇn chó ý mÊy ®iÒu nμy: kh«ng nªn qu¸ ph©n t¸n qu©n lùc, th«ng th−êng nªn ph©n lμm ®«i, phÇn nhá kiÒm chÕ qu©n giÆc trong lóc phÇn ®«ng tiÕn ®Õn tËp kÝch. NÕu cã nhiÒu ng−êi nªn ph¸i mét bé phËn nhá Èn nÊp t¹i con ®−êng qu©n giÆc cã thÓ rót lui ®Ó ®ãn ®¸nh. NÕu cÇn còng nªn ph¸i mét sè ng−êi Èn nóp t¹i çc con ®−êng do çc con ®−êng Êy188F1

) qu©n giÆc ë gÇn cã thÓ ®Õn cøu bän bÞ tËp kÝch. Sè ng−êi Êy ph¶i ph¸ cÇu, ph¸ ®−êng, c¾t d©y ��Ðp189F2

). d) §©u ®ã xÕp ®Æt xong th× ra dÊu hiÖu tiÕn c«ng. 5. Xung phong a) DÊu hiÖu tiÕn c«ng ®· ra lμ ph¶i xung phong ngay ®¸nh óp qu©n giÆc trë tay kh«ng kÞp. Chó ý kh«ng nªn b¾n sóng v× b¾n sóng hiÖu qu¶ Ýt l¹i ®éng qu©n thï. Tèt nhÊt lμ dïng gi¸o m¸c ®Ó ®©m chÐm. VÝ dô trËn tËp kÝch cña chi ®éi du kÝch hä TriÖu t¹i trÊn D−¬ng Phßng gÇn B¾c B×nh ë Hoa B¾c. LÝnh g¸c cña NhËt ®· bÞ gi¶i quyÕt, ®éi du kÝch ®Õn tËn gÇn, qu©n NhËt míi biÕt, nh−ng ®¹i ®ao, gi¸o m¸c ®· quay tÝt mï ®· giÕt chÕt phÇn lín qu©n giÆc, cßn phÇn nhá muèn kh¸ng cù nh−ng ch¼ng mÊy l©u còng bÞ gi¶i quyÕt s¹ch. Trong trËn tËp kÝch nμy bªn du kÝch chØ cã mét sè Ýt bé ®éi mμ l¹i ®−îc rÊt nhiÒu qu©n giÆc. L¹i cßn b¾t tï ®−îc h¬n mét tr¨m. §−îc toμn th¾ng lμ nhê ®¸nh b»ng gi¸o m¸c, nÕu dïng sóng th× nhÊt ®Þnh kh«ng ®−îc hoμn toμn nh− thÕ. Mét ng−êi ®éi viªn du kÝch th−êng hái bän qu©n NhËt bÞ b¾t chóng sî çi g× nhÊt, bän nμy ®Òu nãi chóng sî nhÊt çi gi¸o dμi h×nh thoi cña ®éi du kÝch.

b) NÕu qu©n giÆc trong lóc bÞ tËp kÝch rót vμo nhμ ®Ó chèng cù th× ta ph¶i t×m çch ®èt nhμ, chùc chóng ra th× giÕt,

___________ 1) Nªn hiÓu lμ: Èn nóp t¹i çc con ®−êng mμ qu©n giÆc ë gÇn cã thÓ theo con ®−êng ®ã ®Õn cøu bän bÞ tËp kÝch. 2) C¾t d©y ®iÖn tho¹i.

nÕu kh«ng ra còng bÞ chÕt thiªu. c) TËp kÝch xong phÇn lín bé ®éi ph¶i rót ngay, chØ ®Ó l¹i sè Ýt thu nhÆt çc ®å lÊy ®−îc vμ xö lý tï binh. NÕu qu©n giÆc tho¸t ®−îc mét phÇn th× cã thÓ ®uæi theo ®¸nh cho hÕt tiÖt, nh−ng ph¶i phßng qu©n cøu viÖn cña giÆc vμ còng kh«ng nªn ®uæi xa qu¸. d) NÕu tËp kÝch kh«ng thμnh c«ng, v× qu©n thï qu¸ m¹nh hay ®· phßng bÞ, hay cã viÖn binh ®Õn th× ®éi du kÝch ph¶i rÊt kiªn quyÕt vμ rÊt nhanh chãng thèi ngay kh«ng nªn trï trõ, chØ ®Ó l¹i mét ®éi nhá tinh nhuÖ che chë cho ®¹i ®éi rót lui. TËp häp chç nμo ph¶i −íc ®Þnh víi nhau tr−íc. 6. Sau khi tËp kÝch a) TËp kÝch xong, ®¹i ®éi rót vÒ mét ®Þa ®iÓm kh¸ xa chç tËp kÝch. Sè bé ®éi ë l¹i thu xÕp ®å ®¹c vμ xö lý tï binh còng lμm mau ®Ó rót vÒ ®Þa ®iÓm. NÕu cã ng−êi bÞ th−¬ng bao giê còng cÈn thËn ®−a ®i tr−íc. b) NÕu tËp kÝch ®¸nh tan ®−îc qu©n giÆc, vμ nÕu qu©n cøu viÖn cña giÆc kh«ng thÓ ®Õn ®−îc th× bé ®éi du kÝch cã thÓ l−u l¹i chç tËp kÝch Ýt l©u ®Ó tuyªn truyÒn tæ chøc d©n chóng vμ trõ diÖt ph¶n ®éng. Lóc cßn ë ®ã, dÇu sao còng kh«ng nªn ®ãng trong lμng xãm, v× sî tμu bay ®Õn ®¸nh, ph¶i ®ãng n¬i bÝ mËt, xa lμng xãm mét Ýt. §èi víi tï binh, nÕu ®em ®i kh«ng tiÖn th× sau khi tra hái vμ tuyªn truyÒn cã thÓ tha hä vÒ, nh−ng kh«ng nªn lé cho hä biÕt nh÷ng ®iÒu bÝ mËt cña m×nh. Bao giê cã c¨n cø ®Þa ®μng hoμng míi nªn b¾t tï binh vÒ giam. C«ng viÖc ®©u ®Êy xong råi, lóc kÐo ®i ph¶i tr¸ h×nh vμ ®i ph−¬ng h−íng gi¶ ®Ó gi÷ bÝ mËt. TËp kÝch thμnh luü. Muèn tËp kÝch thμnh luü qu©n thï ph¶i xÕp kÕ ho¹ch rÊt kh«n khÐo vμ chu ®¸o.

a) Tr−íc khi tËp kÝch ph¶i chuÈn bÞ néi c«ng, nghÜa lμ cã ng−êi theo m×nh mμ bÝ mËt ë chung víi qu©n thï trong thμnh, cã khi lμ binh lÝnh cña chóng. Lóc tËp kÝch trong ngoμi h−ëng øng víi nhau th× qu©n thï nhÊt ®Þnh chÕt. VÝ dô: Mét ®éi du kÝch cña §éi qu©n thø 8 trong lóc tËp kÝch


thμnh Tró Ch©u, nhê cã 1 ngh×n 6 nguþ qu©n (nguþ qu©n lμ qu©n ng−êi Tμu do NhËt cai qu¶n) ph¶n l¹i ®¸nh NhËt nªn ®éi du kÝch h¹ thμnh Tró Ch©u rÊt dÔ vμ giÕt ®−îc h¬n 2 tr¨m qu©n NhËt. b) Chän chç qu©n thï kh«ng phßng bÞ t×m çch kh«n khÐo lÎn vμo thμnh råi næi lªn tËp kÝch.

VÝ dô: Qu©n NhËt cã lËp mét tr−êng tμu bay ë thμnh D−¬ng Ninh. Kh¾p ba mÆt thμnh chóng x©y ®¾p thμnh luü rÊt v÷ng ch·i, cßn mét mÆt th× kh«ng phßng bÞ g× hÕt v× mÆt Êy tiÕp cËn víi mét con s«ng lÇy ai kh«ng biÕt mμ léi qua th× lón mÊt tÝch. Ng−êi chØ huy ®éi du kÝch sau khi ®iÒu tra vμ thÝ nghiÖm ®Ých x¸c nÕu ch¹y qua s«ng rÊt nhanh th× kh«ng sî lón, nªn khÐo dïng lèi Êy qua s«ng lät vμo thμnh ®èt ch¸y 20 çi tμu bay cña NhËt råi bÝ mËt rót mÊt. c) Gi¶ lμm qu©n thï, kÐo vμo thμnh råi ®¸nh óp. VÝ dô: Mét ®éi du kÝch cña §éi qu©n thø 8 muèn ®¸nh mét thμnh nhá ë TÝch D−¬ng, mét h«m gi¶ ¨n mÆc nh− mét ®éi qu©n NhËt nghiÔm nhiªn tiÕn vμo thμnh, lÝnh g¸c kh«ng biÕt cø ®Ó cho vμo. Vμo thμnh l¹i ®−îc hoan nghªnh tö tÕ. ChÝnh trong lóc Êy ®éi du kÝch quay ra ®¸nh óp giÕt s¹ch qu©n NhËt råi th¸o lui ngay. d) Qu©n giÆc cã viÖc kÐo ra ngoμi thμnh, hoÆc do m×nh kh«n khÐo dô ra ngoμi thμnh råi lîi dông lóc Êy tËp kÝch chóng vμ nh©n ®ã x«ng vμo thμnh. Çch ®èi phã nÕu qu©n thï tËp kÝch m×nh. §éi qu©n du kÝch chuyªn tËp kÝch qu©n thï chø kh«ng bao giê ®Ó cho qu©n thï tËp kÝch m×nh. Tuy vËy, ®éi du kÝch còng ph¶i phßng xa, nÕu kh«ng may bÞ qu©n thï tËp kÝch th× cã thÓ ®èi phã th¾ng lîi.

Lóc ®éi du kÝch ®ãng t¹i mét n¬i nμo, nhÊt lμ trong lμng th× cÇn ph¶i canh g¸c rÊt cÈn thËn, cÊm ng−êi ra vμo lμng vμ bao giê còng ®Ò phßng qu©n thï ®Õn tËp kÝch. NÕu bÞ tËp kÝch th× lùc l−îng chÝnh qu©n du kÝch ph¶i rót lui ngay. Nh−ng rót xong råi ph¶i liÖu thÕ quËt l¹i ®¸nh óp qu©n giÆc ®Ó cøu vít sè ng−êi m×nh bÞ b¾t hay ch−a tho¸t kÞp. Lèi ®¸nh quËt l¹i nh− thÕ th−êng ®−îc th¾ng lîi v× qu©n giÆc lóc Êy t−ëng ®éi du kÝch ch¹y råi kh«ng phßng bÞ g×.

CH¦¥NG V

PHôC KÝCH

Èn nÊp trong mét chç chùc qu©n giÆc ®i qua tho¹t ra ®¸nh óp, thÕ gäi lμ phôc kÝch. Phôc kÝch dÔ th¾ng lîi h¬n tËp kÝch, vËy ®éi du kÝch cÇn chó ý nhiÒu vÒ çch phôc kÝch nhÊt lμ ®éi du kÝch míi b¾t ®Çu ho¹t ®éng, ch−a cã nhiÒu kinh nghiÖm, ch−a rÌn luyÖn nhiÒu. Muèn phôc kÝch cÇn chó ý mÊy ®iÒu nμy: trinh th¸m, chän chç phôc kÝch, thi hμnh phôc kÝch, sau khi phôc kÝch th¾ng lîi, phôc kÝch lÝnh lÎ cña giÆc, phôc kÝch ®éi vËn t¶i cña giÆc, phôc kÝch lÝnh kþ m·, xe « t«, xe ho¶ cña giÆc. 1. Trinh th¸m t×nh h×nh giÆc. Ph¶i trinh th¸m râ t×nh h×nh qu©n giÆc th× míi xÕp ®Æt kÕ ho¹ch phôc kÝch cho ®óng ®−îc. Trinh th¸m kh«ng ®óng ®· kh«ng cã lîi g× mμ kh«ng may l¹i nguy hiÓm. Ph¶i trinh th¸m ®Ých x¸c mÊy ®iÒu nμy: a) Qu©n giÆc lóc nμo ®i, ®i ®−êng nμo, ®i ®Õn chç nμo. b) Qu©n giÆc cã bao nhiªu ng−êi thuéc vÒ thø lÝnh g×, vâ khÝ thÕ nμo, søc chiÕn ®Êu thÕ nμo, cã xe cé g× kh«ng, cuéc hμnh qu©n cña giÆc cã môc ®Ých g×. c) Lóc hμnh qu©n, qu©n giÆc liªn l¹c víi bé ®éi kh¸c thÕ nμo, hμnh qu©n mau chËm thÕ nμo, qu©n giÆc cã thÓ cã viÖn binh ®Õn cøu nh− thÕ nμo.

Trinh th¸m ®−îc tin tøc g× ph¶i rÊt bÝ mËt, chØ ng−êi chØ huy biÕt mμ th«i, ng−êi nμo kh«ng cÇn biÕt tuyÖt ®èi kh«ng cho biÕt. 2. Chän chç phôc kÝch. Lóc chän chç phôc kÝch nªn chó ý mÊy ®iÒu nμy:


a) Cã chç nÊp tèt khiÕn cho ®éi du kÝch tr«ng thÊy qu©n thï cßn qu©n thï th× kh«ng tr«ng thÊy ®éi du kÝch. b) Cã ®Þa h×nh tèt khiÕn cho ®éi du kÝch ®¸nh qu©n thï dÔ, cßn qu©n thï khã ®¸nh ®−îc ®éi du kÝch nhÊt lμ lóc qu©n thï ®eo mang nÆng nÒ. c) CÇn chç Èn nóp cã chç tiÖn cho ®éi du kÝch thèi chí kh«ng tiÖn cho qu©n thï thèi. d) Chç Èn nóp ph¶i ë ngoμi vßng qu©n ®Þch dß th¸m. DÉu cã chç Èn nóp tèt nh−ng l¹i ë trong vßng dß th¸m cña nã còng cø ph¶i bá, t×m chç kh¸c. e) Cã chç ®øng tr«ng cho râ. Cã khi ph¶i ®Æt hai chç, mét chç xa, mét chç gÇn, vμ xÕp ®Æt rÊt chu ®¸o c¸ch liªn l¹c nhanh chãng gi÷a hai chç. VÝ dô mÊy trËn phôc kÝch rÊt tμi giái cña mét ®éi du kÝch thuéc §éi qu©n thø 8 t¹i con ®−êng §«ng D−¬ng quan ë Hoa B¾c. Con ®−êng Êy lμ con ®−êng giao th«ng quan träng cña qu©n ®Þch. Trªn con ®−êng Êy bao nhiªu lÇn ®éi du kÝch ®· phôc kÝch qu©n NhËt. VÒ sau qu©n NhËt nghÜ ra mét kÕ kÓ còng hay. Chóng phao ra c¸i tin ngμy nä ngμy kia mét ®éi vËn t¶i NhËt sÏ qua con ®−êng Êy, ®ång thêi chóng bÝ mËt ph¸i bé ®éi ®Õn Èn nóp t¹i mét chç hiÓm yÕu trªn con ®−êng Êy, chùc ®éi du kÝch ®i t×m chç phôc kÝch ®éi vËn t¶i mμ chóng ®· phao tin s¾p ®i qua ®−êng. Ngê ®©u nhê d©n chóng ®em tin, ®éi du kÝch biÕt ®Ých x¸c m−u kÕ qu©n giÆc nªn kh«ng ®éng ®Ëy. Chóng chê mét ngμy, hai ngμy ch¼ng thÊy g× bÌn lñi thñi kÐo vÒ. LÇn sau chóng l¹i dïng kÕ Êy, còng phao tin cã mét ®éi xe « t« NhËt s¾p qua con ®−êng Êy. §−îc tin nμy, ®éi du kÝch lËp tøc ph¸i bé ®éi ®i Èn nóp tr−íc. Tøc th× mét ®éi qu©n NhËt ®i qua, ®éi du kÝch nh¶y ra ®¸nh óp mét trËn tan tμnh. Sè lμ ®éi qu©n NhËt nμy ®Þnh ®i t×m chç Èn nóp ®Ó tËp kÝch qu©n du kÝch. 3. Lóc ®i ®Õn chç phôc kÝch.

a) Ph¶i khÐo chän con ®−êng ®i ®Õn chç phôc kÝch. Con ®−êng Êy ph¶i rÊt bÝ mËt, tèt nhÊt lμ t×m ®−êng hoμn toμn míi mμ ®i, t×m chç kh«ng cã ®−êng mμ ®i. Tr¸nh ®−êng bïn lÇy, v× ®i ®−êng bïn lÇy ph¶i hao søc nhiÒu, mÖt nhäc nhiÒu.

b) Ph¶i cã ng−êi trinh th¸m mÆc quÇn ¸o th−êng, cã vò trang ®i tr−íc bé ®éi. Lóc bé ®éi ®i qua lμng xãm ph¶i ho¸ trang (ho¸ trang lμ ¨n mÆc nh− ng−êi th−êng chø kh«ng nh− qu©n ®éi). c) §Õn chç Èn nóp råi ph¶i gi÷ rÊt kÝn ®¸o vμ im lÆng, kh«ng ®−îc hót thuèc, nãi chuyÖn, lμm ån. 4. Lóc tiÕn hμnh phôc kÝch. a) Bé ®éi phôc kÝch ph¶i chia lμm 2 phÇn, mét phÇn nhá (th−êng 1 phÇn 3 bé ®éi) dïng ®Ó kiÒm chÕ qu©n giÆc, trong lóc chñ lùc (2 phÇn 3) tiÕn ®¸nh qu©n giÆc. §éi tr−ëng ph¶i ®øng chç nμo tr«ng râ t×nh h×nh qu©n giÆc ®Ó ra dÊu hiÖu tiÕn c«ng.

b) NhiÖm vô cña mçi bé phËn, cña mçi ®éi viªn ph¶i bμn ®Þnh tr−íc rÊt râ rμng vμ thÝch ®¸ng. Ng−êi chØ huy ph¶i theo ®óng kÕ ho¹ch ®· ®Þnh mμ l·nh ®¹o bé ®éi m×nh tiÕn c«ng. c) NÕu qu©n giÆc Ýt ng−êi th× ®éi du kÝch cã thÓ chÆn ®−êng tiÕn vμ ®−êng thèi cña qu©n giÆc ®Ó tiªu diÖt chóng. NÕu qu©n giÆc cã ®«ng ng−êi th× ®éi du kÝch ph¶i bá ®o¹n ®Çu, chØ chÆn ®¸nh ®o¹n gi÷a, cã khi chØ chÆn ®¸nh ®o¹n ®u«i cho ch¾c th¾ng lîi.

d) Lóc ®¸nh ®o¹n ®u«i cña giÆc ph¶i cã ng−êi quÊy rèi ®o¹n ®Çu, hoÆc hai bªn s−ên. NÕu cã thÓ ®−îc th× ph¸ ho¹i ®−êng s¸, cÇu cèng lμm cho qu©n giÆc rèi lo¹n, ®Çu ®u«i kh«ng tiÕp øng nhau ®−îc.

e) Lóc tËp kÝch cÇn ph¶i kiªn quyÕt vμ nhanh chãng, chíp nho¸ng tiÕn ®¸nh qu©n giÆc trë tay kh«ng kÞp. Tr−íc hÕt lμ nÐm mét lo¹t thñ lùu ®¹n, hay xæ mét lo¹t sóng råi rót dao, m¸c xung phong ngay. ChÐm ®©m qu©n giÆc lμm cho chóng ho¶ng hèt t¸n lo¹n, kh«ng thÓ nμo chèng cù ®−îc. Ng−êi chØ huy ph¶i cã kÕ ho¹ch rÊt kh«n khÐo vμ chu ®¸o, ®õng ®Ó m×nh ph¶i thiÖt nhiÒu ng−êi. NÕu m×nh th¾ng trËn, nh−ng còng thiÖt nhiÒu ng−êi th× thËt kh«ng xøng. 5. Sau khi phôc kÝch th¾ng lîi. Phôc kÝch th¾ng lîi xong ph¶i lËp tøc thu dung ng−êi m×nh bÞ th−¬ng, thu thËp ®å ®¹c lÊy ®−îc, xö trÝ phï lç (qu©n giÆc bÞ b¾t gäi lμ phï lç) råi thèi ngay kh«ng trï trõ l©u. NhÊt lμ nÕu kh«ng tiªu diÖt ®−îc toμn bé qu©n giÆc, cÇn ph¶i xÕp ®Æt thèi ��190F

1

), phßng qu©n cøu viÖn cña giÆc ®Õn ®¸nh.

___________ 1) CÇn ph¶i bè trÝ rót lui ngay.


§éi du kÝch kh«ng chØ chê qu©n giÆc ®i qua ph¹m vi ho¹t ®éng cña m×nh råi míi phôc kÝch, m×nh cã thÓ t×m çch dô qu©n giÆc, ®¸nh lõa qu©n giÆc vμo bÉy ®Ó phôc kÝch. VÝ dô t¹i lμng L−u Trang, huyÖn TÝch D−¬ng (Hoa B¾c) cã qu©n NhËt ®ãng. §éi du kÝch hä U«ng ph¸i mét tiÓu ®éi ®Õn quÊy. Hä b¾n lê phê mÊy ph¸t sóng råi chuån cho qu©n NhËt ®uæi theo. §uæi theo cho ®Õn chç ®éi du kÝch Èn nóp, mÊy chôc qu©n NhËt bÞ giÕt s¹ch chØ sãt mÊy th»ng bá ®éi trèn tho¸t. §−îc tin thÊt b¹i, qu©n NhËt ph¸i bèn tr¨m ng−êi ®Õn cøu viÖn. §o¸n ®óng, ®éi du kÝch l¹i Èn nóp trªn con ®−êng tõ TÝch D−¬ng ®Õn L−u Trang l¹i ®−îc mét lÇn phôc kÝch th¾ng lîi n÷a. GÆp khi phôc kÝch kh«ng xong. §éi du kÝch Èn nóp ®Ó phôc kÝch qu©n giÆc, lóc s¾p tiÕn lªn phôc kÝch bçng thÊy qu©n giÆc qu¸ nhiÒu hay qu©n giÆc ®· chiÕm chç tèt ®Ó ®èi phã, lóc Êy ®éi du kÝch ph¶i nhanh chãng vμ kiªn quyÕt thèi lui, nÕu cÇn th× b¾n mét lo¹t sóng cho tîn råi rót ngay. Cã khi ®· tiÕn lªn phôc kÝch råi míi ph¸t gi¸c m×nh yÕu, qu©n giÆc m¹nh th× còng liÖu thÕ rót lui ngay, kh«ng nªn liÒu ®¸nh ®Õn cïng, hy sinh v« Ých. GÆp nh÷ng lóc nμy, ng−êi chØ huy ph¶i quyÕt ®o¸n cho nhanh chãng vμ chØ huy cho kh«n khÐo. 6. Phôc kÝch nh÷ng binh lÝnh lÎ tÎ cña giÆc. Qu©n giÆc ®ãng t¹i mét chç th−êng ph¸i lÝnh ®em giÊy tê tõ chç nμy qua chç kh¸c hay ph¸i ng−êi vμo lμng mua rau, lÊy ®å. Phôc kÝch ®Ó b¾t sèng hay giÕt chÕt bän lÝnh lÎ tÎ Êy rÊt dÔ vμ cã khi nhê ®ã ®iÒu tra ®−îc nhiÒu tin tøc quý ho¸. NÕu cÇn th× cã thÓ t×m nhiÒu çch dô lÝnh lÎ tÎ vμo chç bÝ mËt vμ hiÓm yÕu ®Ó phôc kÝch, dÔ nhÊt lμ dïng con g¸i. 7. Phôc kÝch ®éi vËn t¶i hay ®éi thu l−¬ng thùc cña giÆc. Phôc kÝch ®éi vËn t¶i cña qu©n giÆc th−êng dÔ th¾ng lîi, v× nh÷ng ®éi nμy rÊt nÆng nÒ, chËm ch¹p. Lóc phôc kÝch cÇn chó ý mÊy ®iÒu nμy: a) Chän chç hiÓm yÕu ®Ó Èn nóp, nh− chç lªn dèc, xuèng dèc, qua s«ng, qua ®−êng quÑo, ®−êng kÑt trong nói.

b) Phôc kÝch ®éi vËn t¶i cèt ®Ó c−íp ®å ®¹c chø kh«ng ®Ó ®¸nh bé ®éi ®i kÌm, vËy lóc phôc kÝch chó ý lõa bé ®éi ®i kÌm xa ®éi vËn t¶i ®Ó gi¶i quyÕt ®¸m nμy cho dÔ.

c) Lóc tiÕn lªn ®¸nh, cÇn b¾n tîn vμo ®o¹n ®Çu vμ ®o¹n ®u«i th× c¶ ®oμn ®Òu ho¶ng hèt, rèi lo¹n, xe cé, ng−êi ngùa ®¹p ®æ lÉn lén. §ã lμ c¬ héi tèt cho ®éi du kÝch xung phong giÕt giÆc ®o¹t cña. d) NÕu lùc l−îng m×nh Ýt, ph¶i kh«n khÐo ph©n t¸n qu©n giÆc, chç nμo còng cã sóng næ, qu©n giÆc ph¶i ph©n t¸n ®Ó ®èi phã. Lóc Êy m×nh nh»m bé phËn nμo thuËn tiÖn th× xung phong gi¶i quyÕt bé phËn Êy. e) Phôc kÝch th¾ng lîi råi, nh¾m chõng qu©n cøu viÖn cña giÆc kh«ng ®Õn kÞp th× m×nh cã thÓ tr× ho·n mét chót ®Ó thu nhÆt ®å ®¹c cña giÆc, çi g× ®em ®i ®−îc th× ®em ®i, çi g× kh«ng ®em ®i ®−îc th× ph¸ huû. Nhê lèi phôc kÝch nμy mμ ®éi du kÝch c−íp ®−îc v« sè ®å dïng cña giÆc. VÝ dô (trÝch mét ®o¹n trong b¶n b¸o ço cña mét ®éi qu©n NhËt): "GÇn huyÖn D−¬ng TruyÒn t¹i lμng B¶o An vμ Qu¸ch Th«n, bän qu©n ®á (NhËt gäi ®éi du kÝch cña §éi qu©n thø 8 lμ qu©n ®á) bÝ mËt liªn l¹c víi d©n chóng, mÊy lÇn ®¸nh óp çc ®éi vËn t¶i cña chóng ta, tiªu diÖt s¹ch bé ®éi ®i kÌm vμ ®o¹t lÊy tÊt c¶ ®å ®¹c, l−¬ng thùc, thuèc ®¹n, ¸o quÇn. MÊy l©u nay mäi chç ®Òu cã chuyÖn nh− thÕ, thËt lμ ®¸ng lo". Phôc kÝch ®éi thu l−¬ng thùc cña giÆc cã 3 çch: a) Kh«ng ®îi ®éi thu l−¬ng ®· thu ®−îc l−¬ng: Èn nóp gi÷a ®−êng phôc kÝch ®¸nh giÕt. b) Chê ®éi thu l−¬ng ®Õn lμng chia nhau ®i çc nhμ thu l−¬ng thùc, lóc bÊy giê míi tiÕn lªn ®¸nh óp bé phËn nμo dÔ ®¸nh. Tr−íc khi tiÕn ®¸nh ph¶i giÕt chÕt hay b¾t sèng lÝnh g¸c cña giÆc. c) NÕu ®éi du kÝch Ýt ng−êi, tèt nhÊt lμ chê ®éi thu l−¬ng thùc thu xong l−¬ng thùc råi trë vÒ, chÆn ®−êng phôc kÝch. Lèi nμy dÔ th¾ng nhÊt v× lóc bÊy giê qu©n thï g¸nh v¸c nÆng nÒ, kh«ng thÓ chó ý ®−îc mäi mÆt, kh«ng thÓ ®èi phã kÞp. 8. Phôc kÝch lÝnh c−ìi ngùa, xe « t«, xe ho¶, thuyÒn, tμu.

Phôc kÝch lÝnh c−ìi ngùa. Muèn phôc kÝch lÝnh c−ìi ngùa cÇn chó ý 3 ®iÒu nμy:


a) Chç Èn nÊp ®Ó phôc kÝch ph¶i chän chç ®−êng chËt hÑp, hiÓm yÕu, qu©n giÆc khã xoay xë.

b) Tr−íc tiªn ph¶i b¾n cho ngùa quþ, thÕ lμ ng−êi còng ng· lung tung, rÊt dÔ gi¶i quyÕt.

c) Tèt nhÊt lμ chê chóng vμo lμng nghØ, ng−êi mét n¬i, ngùa mét n¬i, ®ét nhiªn ®¸nh óp th× chóng trë tay kh«ng kÞp. Tr−íc tiªn ph¶i ph¸i ng−êi lμm d©n th−êng vμo lμng do th¸m, ®îi c¬ héi tèt lμ ra dÊu hiÖu ph¸t ®éng191F1

). Phôc kÝch « t«. Muèn phôc kÝch « t« cÇn chó ý 4 ®iÒu nμy: a) Chç Èn nÊp ®Ó phôc kÝch ph¶i chän chç ®−êng chËt hÑp, lªn dèc, xuèng dèc, chç ®−êng quÑo, chç gÇn hang hè, hoÆc lóc qua s«ng lén xén.

b) Trªn ®−êng ph¶i ®Æt ®å c¶n xe, hoÆc ®μo hè, hoÆc ®Æt chÊt næ.

c) Lóc phôc kÝch ph¶i cã bé phËn nhá chÆn ®Çu tr−íc vμ chÆn ®−êng sau. Cßn lùc l−îng chÝnh th× tiÕn ®¸nh çc xe vμ bé phËn ®i kÌm. Ng−êi th× b¾t tï hay th¶ cho ®i, xe th× ®èt huû. Phôc kÝch « t« rÊt dÔ th¾ng lîi. ë Hoa B¾c ngμy nμo còng cã ®éi du kÝch phôc kÝch çc ®oμn vËn t¶i « t« cña NhËt. VÝ dô: Chi ®éi du kÝch hä D−¬ng gi÷a con ®−êng tõ Qu¶ng Linh ®Õn Linh Nh¹c ®Þnh ®ãn ®¸nh mét ®oμn « t« NhËt. Tr−íc hä ph¸ mét ®o¹n ®−êng t¹i chç rÊt hiÓm yÕu råi Èn nóp gÇn ®ã. B¾t ®Çu cã 30 h¬n chiÕc « t« 192F

2) vËn t¶i tõ Linh Nh¹c ®i Qu¶ng Linh, ®Õn chç ®−êng bÞ ph¸ kh«ng ®i ®−îc. Mét Ýt l©u tõ Qu¶ng Linh ®Õn Linh Nh¹c l¹i cã 40 h¬n chiÕc « t« vËn t¶i, 10 h¬n chiÕc « t« bäc s¾t vμ 78 chiÕc xe t¨ng ®Õn ®ã còng bÞ nghÏn. §éi du kÝch xem xÐt ®Ých x¸c råi nh¶y ra ®¸nh óp, ph¸ h¹i qu©n NhËt rÊt nhiÒu. VÒ sau qu©n NhËt l¹i ®em mét ®éi kþ m· (lÝnh c−ìi ngùa) vμ 5 khÈu ®¹i b¸c ®Õn cøu viÖn. Nhê ®éi du kÝch kh«n khÐo Èn nóp vμ ®¸nh giái nªn giÕt ®−îc qu©n NhËt mÊy tr¨m ng−êi vμ ph¸ ®−îc mÊy m−¬i chiÕc « t«, cßn m×nh chØ bÞ th−¬ng mÊy chôc ng−êi th«i.

___________ 1) Ph¸t hiÖu lÖnh tÊn c«ng. 2) H¬n 30 chiÕc « t«.

Phôc kÝch xe ho¶. Muèn phôc kÝch xe ho¶ cÇn chó ý mÊy ®iÒu nμy: a) Chç phôc kÝch ph¶i chän chç hiÓm yÕu nh− lóc vμo hÇm ra hÇm (hÇm lμ chç ®−êng xuyªn qua nói), lªn dèc, xuèng dèc, ®−êng quÑo, chç bªn cao bªn thÊp, lóc qua cÇu. b) Tr−íc khi phôc kÝch ph¶i th¸o c©y ngang ®−êng ��193F

1

) vμ çc ®inh èc lμm cho xe ho¶ trËt ®−êng ray, hay dïng c©y, ®¸ chÊt ®èng trªn ®−êng ray còng ®Ó lμm cho xe ho¶ trËt ®−êng ray. c) Lóc xe ho¶ trËt ®−êng ray ch¹y bËt ra ngoμi lμ lóc ®éi du kÝch tiÕn lªn phôc kÝch. §éi du kÝch Êy ph¶i ph©n lμm ba phÇn: mét phÇn dù bÞ ®¸nh bé ®éi cña giÆc ®i kÌm xe ho¶, mét phÇn ®¸nh vμo c¹nh çc toa xe, cßn mét phÇn x«ng vμo trong toa c−íp khÝ giíi, ®å ®¹c vμ b¾t ng−êi. d) HÕt søc bÝ mËt liªn l¹c víi nh©n viªn lμm trong xe ®Ó ®Õn thêi c¬ ngo¹i c«ng néi øng194F2

). Phôc kÝch thuyÒn gç. Chùc lóc thuyÒn gÇn bê hay gÆp chç quÑo th× tiÕn ®¸nh. Lóc ®¸nh th× ®¸nh ®Çu thuyÒn vμ ®u«i thuyÒn, b¾t thuyÒn ph¶i vμo bê hay ®¸nh ch×m còng ®−îc. §¸nh xong, cña c¶i trong thuyÒn th× lÊy, cßn ng−êi th× b¾t tï hay th¶. §¸nh thuyÒn m¸y th× ph¶i cÈn thËn vμ ph¶i cã lùc l−îng nhiÒu, nhÊt lμ ph¶i cã sóng to b¾n ph¸ ®Çu m¸y míi ®−îc. §i ®−êng gÆp qu©n giÆc. a) Lóc ®i ®−êng ®éi du kÝch ph¶i cã ng−êi do th¸m ¨n mÆc th−êng ®i tr−íc, ban ngμy ®i tr−íc kh¸ xa bao nhiªu ��195F

3

) tuú mçi lóc mμ quyÕt ®Þnh, ban ®ªm ®i gÇn mét Ýt, thÊy viÖc g× l¹, nhÊt lμ cã qu©n giÆc th× cÊp tèc quay l¹i b¸o ço ®éi tr−ëng. §éi tr−ëng ph¶i ®i tr−íc bé ®éi ®Ó gÆp tin tøc g× th× quyÕt ®Þnh ngay çch ®èi phã.

b) Lóc ®−îc tin cã qu©n giÆc th× ph¶i mau chãng quyÕt ®Þnh ®¸nh

___________ 1) Tμ vÑt. 2) Bªn ngoμi tÊn c«ng phèi hîp víi bªn trong cïng ®¸nh ®Þch. 3) Xa bao nhiªu.


hay chuån kh«ng ®−îc do dù, v× do dù lμ nguy v« cïng. c) NÕu qu©n giÆc Ýt ng−êi, kÐm søc, m×nh ®¸nh lμ ch¾c ®−îc, th× quyÕt ®Þnh ®¸nh vμ trong nh¸y m¾t ph¶i t×m chç Èn nóp chê qu©n giÆc ®i qua b¾n cho mét lo¹t råi nh¶y ra xung phong. Qu©n giÆc ch¹y, nÕu kh«ng ng¹i g× th× ®uæi theo ®¸nh, nh−ng chí ®uæi theo qu¸ xa. d) NÕu qu©n giÆc ®«ng vμ m¹nh, hoÆc m×nh do th¸m kh«ng râ søc m¹nh cña giÆc th× quyÕt ®Þnh chuån, kh«ng do dù chót nμo, lóc chuån nÕu qu©n giÆc thÊy ph¶i nh»m chóng b¾n mét lo¹t sóng cho tîn, buéc chóng ph¶i Èn nóp, ®Ó m×nh chuån cho tiÖn. VÝ dô: Mét ®éi du kÝch kþ binh ®−¬ng ®i trªn con ®−êng ë phÝa t©y huyÖn B¶o §Þnh (Hoa B¾c), bçng cã ng−êi do th¸m ®i tr−íc tr«ng thÊy mÊy tr¨m qu©n NhËt. §−îc tin, ®éi du kÝch Èn nóp vμo mét bªn ®−êng chùc qu©n thï ®i qua, nh¶y ra phôc kÝch. ChØ trong mÊy chôc phót, qu©n NhËt bÞ ®¸nh tan, mét phÇn chÕt, mét phÇn ch¹y, ®Ó l¹i v« sè sóng ®¹n. QuÊy rèi qu©n giÆc. §éi du kÝch cã thÓ dïng mét sè Ýt ®éi viªn t×m c¬ héi tèt quÊy rèi qu©n giÆc, nh− b¾n mÊy ph¸t sóng vμo ®ån lμm cho qu©n giÆc ph¶i lao ®ao mái mÖt. VÝ dô: §éi du kÝch ho¹t ®éng trªn con ®−êng xe ho¶ B¾c B×nh - H¸n KhÈu, mét lÇn nh©n ®ªm tèi ®Õn gÇn huyÖn T− b¾n chÕt 2 tªn lÝnh g¸c cña NhËt råi lËp tøc ®Õn trÊn Quang L¹c ph¸ ho¹i ®−êng xe ho¶. §−îc tin, qu©n NhËt ë huyÖn T− vμ trÊn Quang L¹c ®Òu ph¸i binh ra ®ãn ®¸nh du kÝch. V× ®ªm tèi qu©n giÆc kh«ng nhËn râ ®−îc nhau nªn bªn nμo còng t−ëng lÇm bªn kia lμ ®éi du kÝch. LÇn Êy chóng b¾n nhau c¶ ®ªm, giÕt lÉn nhau mÊy tr¨m ng−êi, s¸ng h«m sau míi biÕt.

Mét çch lμm rèi lo¹n qu©n giÆc lμ çch ®¸nh "lèi chim sÎ". Lóc qu©n giÆc hμnh qu©n qua nói non hiÓm trë, ®éi du kÝch r¶i r¸c Èn nóp çc n¬i rÊt bÝ mËt, ë trong nói b¾n ra giÕt qu©n giÆc, lμm cho qu©n giÆc muèn ®¸nh ®éi du kÝch còng kh«ng biÕt ®©u mμ ®¸nh, muèn tr¸nh còng kh«ng biÕt ch¹y ®©u cho khái. Çch ®¸nh "lèi chim sÎ" tuy kh«ng gi¶i quyÕt ®−îc toμn ®éi qu©n giÆc, nh−ng còng lμm h¹i chóng nhiÒu, vμ nhÊt lμ lμm cho chóng mÊt tinh thÇn.

CH¦¥NG VI

ÇCH PHßNG NGù

Phßng ngù nghÜa lμ chèng gi÷. M×nh ë mét chç, qu©n thï ®Õn ®¸nh, m×nh chèng gi÷ gäi lμ phßng ngù. Nh− trªn ®· nãi du kÝch lμ tiÕn c«ng, m×nh bao giê còng nh»m qu©n thï ®¸nh tr−íc. Du kÝch mμ ®Ó cho qu©n thï ®Õn ®¸nh, m×nh ph¶i phßng ngù, lμ kh«ng tèt råi, lμ ph¶i ë vμo thÕ khã råi. Tuy vËy nhiÒu khi ®éi du kÝch v× t×nh thÕ buéc ph¶i phßng ngù nh− lóc ®éi du kÝch ho¹t ®éng trong vïng qu©n thï, bÊt ngê bÞ qu©n thï tËp kÝch, hoÆc sau khi ®¸nh óp qu©n giÆc mét trËn, ®éi du kÝch ph¶i dïng lèi phßng ngù ®Ó b¶o vÖ cho chñ lùc an toμn rót lui, hoÆc lóc b¶o vÖ c¨n cø ®Þa cña çch m¹ng, ®éi du kÝch còng ph¶i dïng lèi phßng ngù. Nh−ng lèi phßng ngù nμy lμ lèi phßng ngù thÕ c«��196F

1

) chø kh«ng ph¶i rót vμo mét chç ®Ó cho qu©n thï tha hå ®¸nh ph¸.

A- Çch phßng ngù ë ngoμi c¨n cø ®Þa. 1. Ph¶i do th¸m vμ canh g¸c rÊt nghiªm mËt. §éi du kÝch ho¹t ®éng trong vïng ngoμi c¨n cø ®Þa m×nh th−êng cã qu©n thï qua l¹i, ph¶i rÊt cÈn thËn, kh«ng nªn ®Ó cho qu©n thï dß ra dÊu tÝch m×nh vμ cã thÓ ®Õn ®¸nh m×nh. Muèn ®−îc thÕ, ®éi du kÝch ph¶i liªn l¹c mËt thiÕt víi d©n chóng råi chän ng−êi tèt trong d©n chóng tæ chøc nh÷ng ®éi do th¸m bao v©y chç qu©n thï ®ãng vμ çc con ®−êng qu©n thï hay ®i l¹i.

___________ 1) Phßng ngù thÕ c«ng, tøc lμ phßng ngù nh−ng ph¶i lu«n lu«n ë thÕ tiÕn c«ng.


HÔ qu©n thï ®éng tÜnh thÕ nμo lμ çc ®éi do th¸m Êy cho ®éi du kÝch biÕt ngay. Cßn ®éi du kÝch lóc hμnh qu©n hay lóc ®ãng t¹i n¬i nμo cÇn ph¶i ®Æt ng−êi canh g¸c cÈn thËn, canh g¸c chung quanh, canh g¸c çc ®−êng, nÕu cÇn, ph¶i canh g¸c hai ba líp. 2. Kh«ng ®ãng qu©n ë chç kh«ng tèt. §éi du kÝch ph¶i kiªn quyÕt kh«ng ®ãng qu©n t¹i chç kh«ng ch¾c ch¾n, khã phßng ngù. NÕu v¹n bÊt ®¾c dÜ ph¶i ®ãng, th× ph¶i tËp trung t¹i mÊy nhμ cã ®Þa thÕ tèt, råi xÕp ®Æt canh phßng nghiªm ngÆt. NÕu chç Êy cã ph¶n ®éng, viÖt gian th× ph¶i cÊm ng−êi ra vμo, vμ nÕu cÇn th× tèng giam bän ph¶n ®éng vμ viÖt gian l¹i. Nh−ng ph¶i nhí r»ng: çch phßng ngù tèt nhÊt lμ nhê d©n chóng do th¸m canh phßng hé cho, hÔ cã tin g× cho hay ngay. 3. Ph¶i lμm hμo luü vμ chuÈn bÞ. Do th¸m ®Ó phßng ngù nh− thÕ còng ch−a ®ñ, ®éi du kÝch cÇn chuÈn bÞ nÕu bÞ ®¸nh óp th× ®èi phã l¹i. §ãng ë mét n¬i nμo, ®éi du kÝch ph¶i lu«n lu«n chuÈn bÞ s½n sμng, nÕu cã viÖc th× tËp hîp ngay ®Ó ®èi phã. §éi tr−ëng vμ ng−êi th«ng tin ph¶i ë lu«n t¹i chç dù bÞ tËp hîp. Vò trang vμ ®å dïng ph¶i s½n sμng lu«n. DÊu hiÖu lóc tiÕn lóc lui còng ph¶i −íc ®Þnh víi nhau tr−íc.

Nh÷ng con ®−êng ®i ®Õn chç tËp hîp ph¶i dïng vËt ch−íng ng¹i (vËt ch−íng ng¹i lμ vËt ng¨n mäi ®−êng kh«ng cho ®i l¹i ®−îc) dÔ cÊt ®Ó chÊn phßng. Nh÷ng con ®−êng m×nh rót lui ph¶i lμm hμo luü hai bªn. Nh÷ng con ®−êng kh«ng dïng ph¶i bÝt h¼n l¹i. NÕu cÇn th× ngoμi phßng tuyÕn thø nhÊt Êy ph¶i ®Æt phßng tuyÕn thø hai (phßng tuyÕn lμ con ®−êng cã x©y hμo luü ®Ó m×nh Èn nóp mμ ®¸nh giÆc). 4. BÊt ngê bÞ qu©n thï ®¸nh óp.

Lóc Êy ph¶i quyÕt ®Þnh ngay ®¸nh óp l¹i hay rót lui, kh«ng trï trõ. Lóc rót lui chØ ®Ó mét bé phËn nhá kiÒm chÕ qu©n giÆc cho ®éi du kÝch rót lui, ngoμi ra kh«ng cã phßng ngù g× kh¸c. NÕu bÞ ®¸nh óp n¬i ®ãng qu©n th× ph¶i nhanh chãng vμ kiªn quyÕt ph¶n xung phong chèng l¹i råi rót ngay (tr−íc ®©y cã nãi råi).

B- Çch phßng ngù c¨n cø ®Þa cña m×nh.

§éi du kÝch ®· lËp ®−îc mét c¨n cø ®Þa cã c¬ quan träng yÕu nh− kho tμng, nhμ tr−êng, nhμ th−¬ng th× ®éi du kÝch quyÕt kh«ng ®Ó qu©n giÆc dÔ lÊy. Nh−ng kh«ng ph¶i chÕt sèng g× còng kh− kh− gi÷ lÊy c¨n cø ®Þa. Muèn phßng ngù c¨n cø ®Þa ph¶i chó ý mÊy ®iÒu sau nμy: 1. Dïng lèi ®iÒu qu©n lanh lÑ mμ phßng ngù. Khi qu©n ®Þch tiÕn ®¸nh c¨n cø ®Þa cña chóng ta, nÕu cã ®ñ lùc l−îng th× chóng ta cã thÓ ph¸i bé phËn nhá ®i chiÕm n¬i hiÓm yÕu, x©y hμo luü ®Ó chèng qu©n giÆc. Lμm thÕ ®Ó kiÒm chÕ qu©n giÆc, vμ ®Ó cho chñ lùc qu©n du kÝch t×m çch ®¸nh óp chóng.

Qu©n giÆc tiÕn c«ng c¨n cø ®Þa ta th−êng dïng lèi chia ra nhiÒu ®−êng mμ tiÕn råi hîp l¹i mμ ®¸nh. NÕu ®éi du kÝch ®ñ søc th× cã thÓ ph¸i bé phËn ®i chÆn çc ®−êng tiÕn cña giÆc, cßn chñ lùc qu©n th× lÇn l−ît tiªu diÖt çc ®¹o qu©n cña giÆc cßn çch xa nhau ch−a kªu gäi ®−îc víi nhau. NÕu çc ®¹o qu©n giÆc ®Õn gÇn nhau råi, kªu gäi ®−îc víi nhau råi th× chñ lùc qu©n du kÝch ph¶i nh¾m chç yÕu cña giÆc, ®¸nh t¹t ngang vμo, chia qu©n giÆc ra nhiÒu ®o¹n, råi cø tõng ®o¹n mμ tiªu diÖt. Lèi ®¸nh nμy ph¶i cã lùc l−îng ®Çy ®ñ míi ®−îc. NÕu lùc l−îng ta yÕu, th× ta ph¶i tr¸nh, qu©n giÆc muèn ®¸nh ta còng kh«ng t×m thÊy ta, ®Õn lóc chóng kh«ng phßng bÞ, ta h·y ®¸nh óp chóng, ph¸ h¹i chóng ®−îc chõng nμo hay chõng Êy. 2. HÕt søc dïng mäi çch ng¨n c¶n qu©n giÆc. Ph¶i ph¸ ho¹i ®−êng s¸, cÇu cèng, ph¸ ®Ëp cho n−íc trμn vμo. T×m ®ñ çch ng¨n c¶n qu©n giÆc nhÊt lμ bé ®éi m¸y mãc (bé ®éi cã xe chë sóng) vμ kþ binh cña giÆc. 3. Thùc hμnh v−ên kh«ng nhμ trèng. Thùc hμnh v−ên kh«ng nhμ trèng ®Ó lμm cho qu©n giÆc kh«ng cã c¬m ¨n, kh«ng cã ®å dïng, kh«ng t×m ®−îc ng−êi lμm phu.

4. H« hμo d©n chóng tham gia vμo viÖc ®¸nh giÆc. Muèn chèng l¹i qu©n giÆc, mét søc ®éi du kÝch kh«ng ®ñ, ph¶i h« hμo d©n chóng hÕt søc tham gia vμo viÖc ®¸nh giÆc, nh− ph¸ ®−êng s¸, cÇu cèng,


c¾t d©y thÐp, lμm v−ên kh«ng nhμ trèng, do th¸m t×nh h×nh giÆc, canh phßng, chuyªn chë ®å ®¹c, ®−a ®ãn ng−êi bÞ th−¬ng; tiÕn lªn mét b−íc n÷a, d©n chóng cã thÓ tæ chøc nh÷ng ®éi vò trang gióp søc ®éi du kÝch ®¸nh giÆc, giÕt giÆc.

5. Lóc qu©n giÆc tiÕn vμo c¨n cø ®Þa m×nh, m×nh ®¸nh ph¸ ®»ng sau chóng. Lèi ®¸nh nμy cèt ®Ó c¾t ®øt sù liªn l¹c cña giÆc víi n¬i c¨n cø cña chóng. Ph¶i ph¸ ®−êng s¸, cÇu cèng, c¾t d©y thÐp, ®¸nh óp ®éi vËn t¶i, ®¸nh óp qu©n cøu viÖn cña giÆc. 6. Dïng lèi ®¸nh chim sÎ hay lèi ®¸nh ng−êi M¸n. Lóc qu©n giÆc kÐo vμo c¨n cø ®Þa chóng ta, chóng ta ph¸i ®éi viªn du kÝch t¶n m¸t ra nh− mét ®μn chim sÎ, nÊp hai bªn ®−êng, sau çc mám nói, chç mét ng−êi, çch nhau kh¸ xa, råi cø nh»m vμo hμng ngò qu©n giÆc, nhÊt lμ bän quan mμ b¾n. Lèi ®¸nh chim sÎ nμy quyÕt kh«ng th¾ng ®−îc qu©n giÆc, nh−ng còng lμm cho chóng hao tæn vμ rèi lo¹n, muèn chèng l¹i còng kh«ng biÕt ®©u mμ chèng, rót côc chóng ph¶i lïi. VÝ dô: ë Hoa B¾c, mét lÇn qu©n NhËt chia 6 ®−êng ®¸nh vμo phÝa nam ChÝnh Th¸i bÞ qu©n du kÝch Tμu dïng lèi ®¸nh "chim sÎ" b¾n giÕt nhiÒu qu¸ ®Õn nçi ph¶i rót lui.

CH¦¥NG VII

ÇCH §¸NH §UæI GIÆC

Qu©n giÆc ®· bÞ ®¸nh thua th× ®éi du kÝch ph¶i ®uæi theo thõa lóc chóng bÞ khã kh¨n mμ kÕ tiÕp xung phong ®Ó tiªu diÖt chóng. Tuy vËy kh«ng nªn ®uæi theo qu¸ xa v× sî gÆp qu©n cøu viÖn cña chóng.

Lóc qu©n giÆc bÞ ®¸nh tan råi th× ®éi du kÝch ph¶i c¾t ra mét sè ®éi viªn xÕp dän chiÕn tr−êng (chiÕn tr−êng lμ chç ®¸nh nhau) cøu kÎ bÞ th−¬ng vμ ®−a ®i n¬i d−ìng bÖnh, xö trÝ nh÷ng ®å ®¹c lÊy ®−îc, xö trÝ tï binh. Cßn ®¹i ®éi th× ph¶i ®i ngay phßng khi tμu bay giÆc ®Õn nÐm bom. ChØ khi nμo m−êi phÇn ch¾c ch¾n lμ qu©n cøu viÖn giÆc kh«ng ®Õn ®−îc th× ®¹i ®éi du kÝch míi nªn ë l¹i h¬i l©u ®Ó tiÕn hμnh çc c«ng viÖc tuyªn truyÒn cæ ®éng d©n chóng.

NÕu qu©n giÆc bÞ ®¸nh b¹i ë n¬i gÇn c¨n cø ®Þa cña chóng ta th× chóng ta l¹i cμng cÇn ®uæi theo mμ tiªu diÖt. Lóc nμy ph¶i ®éng viªn d©n chóng gióp vμo.


CH¦¥NG VIII

ÇCH RóT LUI

§¸nh du kÝch cÇn biÕt çch rót lui v× sau mét trËn ®−îc hay thua g× còng vËy, ®éi du kÝch cÇn ph¶i rót lui ngay, cã khi ®Þnh ®¸nh mμ thÊy qu©n giÆc m¹nh qu¸ còng ph¶i rót lui ngay kh«ng ®¸nh.

§¸nh ®−îc råi rót lui th× th−êng ch¼ng cã g× khã, chí ®Ó ®¸nh thua råi míi rót lui nghÜa lμ ph¶i rót tr−íc. NÕu ®éi du kÝch biÕt ®o ®¾n cÈn thËn, bao giê m−êi phÇn ch¾c ch¾n míi tiÕn c«ng, cßn ngÇn ng¹i mét chót còng tr¸nh ®i lμ h¬n v× khái m¾c vμo c¶nh thua råi míi rót lui. Nh−ng nÕu kh«ng may bÞ ®¸nh thua råi míi rót lui, hoÆc gÆp qu©n giÆc qu¸ m¹nh, ®¸nh kh«ng ®−îc ph¶i rót lui, l¹i bÞ qu©n giÆc ®uæi theo th× ph¶i ®èi phã thÕ nμo. Lóc Êy cÇn ph¶i chó ý 5 ®iÒu nμy: 1. Tr−íc hÕt ph¶i chän mét sè ®éi viªn rÊt can ®¶m vμ nhanh nhÑn Èn nóp l¹i chèng víi qu©n giÆc ®Ó che chë cho sè ®«ng rót lui. Trong khi rót lui kh«ng nªn ph©n chia ra tõng bé phËn nhá, v× ph©n chia nh− vËy ®éi viªn du kÝch dÔ mÊt tinh thÇn vμ cã khi l¹c ®−êng. Nh−ng nÕu hoμn c¶nh b¾t buéc th× ph¶i ph©n chia, nh−ng ph¶i −íc ®Þnh víi nhau tr−íc chç tËp hîp.

2. §éi tr−ëng vμ chÝnh trÞ ph¸i viªn ph¶i tá tinh thÇn vμ n¨ng lùc l·nh ®¹o cña m×nh. Khã kh¨n nguy hiÓm chõng nμo th× hai ng−êi Êy ph¶i xung phong tr−íc chõng Êy ®Ó d×u d¾t bé ®éi.

3. Tuy bÞ qu©n giÆc ®uæi theo, ®éi du kÝch vÉn ph¶i tiÕp cËn d©n chóng, cæ ®éng d©n chóng gióp m×nh, gióp l−¬ng thùc, gióp dÉn ®−êng, gióp gi÷ bÝ mËt, gióp do th¸m, canh g¸c, cã khi gióp chèng qu©n giÆc. 4. Lóc rót lui ph¶i cã kÕ ho¹ch thÝch hîp. Rót qua ®−êng nμo, rót çch thÕ nμo, ph¶i suy tÝnh cÈn thËn vμ chu ®¸o. NhÊt lμ tr¸nh bé ®éi m¸y mãc vμ kþ binh cña giÆc. §i qua ®−êng nμo ph¶i lμm mÊt dÊu tÝch. Ph¶i ®i ®−êng t¾t, ®i ban ®ªm hoÆc c«ng khai ®i mét ®−êng råi bÝ mËt quÆt gië l¹i ®i ®−êng kh¸c, hoÆc t×m ®−êng míi h¼n mμ ®i, hoÆc ¨n mÆc nh− ng−êi th−êng hoÆc ¨n mÆc nh− qu©n lÝnh cña giÆc mμ ®i, hoÆc ®i rÊt nhanh mçi ngμy 50 h¬n c©y �è197F1

). 5. Lóc tr¸nh khái qu©n giÆc råi th× ph¶i t×m ngay mét n¬i ch¾c ch¾n, tæ chøc huÊn luyÖn d©n chóng cè lμm chç Êy thμnh mét n¬i ®øng ch©n råi tæ chøc l¹i ®éi du kÝch chuÈn bÞ tiÕn c«ng qu©n giÆc. §©y lμ nãi lóc qu©n giÆc qu¸ m¹nh m×nh kh«ng thÓ nμo chèng l¹i nã ®−îc buéc ph¶i ch¹y. NÕu qu©n giÆc xoμng th× ®éi du kÝch cã thÓ t×m n¬i Èn nóp tèt chê qu©n giÆc ®i qua tiÕn ra phôc kÝch cho mét vè råi sÏ rót. Cè nhiªn ph¶i cÈn thËn, kh«ng ®−îc liÒu m¹ng. Mét ®iÒu n÷a cÇn chó ý trong ®éi du kÝch nÕu cã sè ng−êi phô tr¸ch viÖc phô ��éc198F2

) (nh− thuèc men, s¸ch b¸o, ch÷a sóng, lμm ®¹n) ®i theo th× bao giê còng ph¶i thu xÕp çch che chë cho sè ng−êi Êy rót lui mét çch an toμn. Nh−ng ngμy th−êng cÇn huÊn luyÖn cho sè ng−êi Êy biÕt çch ®èi phã trong lóc khã kh¨n nμy, nhÊt lμ cÇn gi÷ trËt tù, ph¶i trÊn tÜnh, lμm ®óng theo kÕ ho¹ch ®· ®Þnh.

___________ 1) H¬n 50 kil«mÐt. 2) Tøc lμ çc bé phËn trùc thuéc, bé phËn phèi hîp.


CH¦¥NG IX

PH¸ HO¹I

Ph¸ ho¹i lμ phÇn rÊt träng yÕu trong çch ®¸nh du kÝch. Ph¸ ho¹i cã thÓ ng¨n c¶n ®−îc ®éi m¸y mãc, ®éi kþ m· vμ lμm chËm trÔ ®éi bé binh (bé binh lμ lÝnh ®i ®Êt) cña giÆc. Muèn ph¸ ho¹i ph¶i cã d©n chóng ñng hé vμ gióp søc. §ång thêi d©n ph¶i lμm v−ên kh«ng nhμ trèng th× míi cã hiÖu qu¶ nhiÒu. Qu©n giÆc ®Õn ®©u, ®−êng s¸, cÇu cèng ®Òu bÞ ph¸ tiÖt, l¹i ph¶i ®ãi kh¸t khèn khæ.

A- Nguyªn t¾c träng yÕu cña çch ph¸ ho¹i.

Tr−íc khi ph¸ ho¹i ph¶i xÐt râ ph¸ ho¹i nh− thÕ th× thiÖt h¹i qu©n giÆc nh− thÕ nμo vμ cã thiÖt h¹i g× cho ta kh«ng. 2199F

1

). Tr−íc khi thi hμnh ph¸ ho¹i ph¶i hiÓu râ t×nh h×nh qu©n giÆc gÇn ®ã. Ph¶i hiÓu râ con ®−êng hay cÇu cèng m×nh ®Þnh ph¸ h×nh thÕ ra sao, tiÕp gi¸p víi nói s«ng thÕ nμo. 3. Lóc ph¸ ho¹i ph¶i xÕp ®Æt ®éi yÓm hé (®éi yÓm hé lμ ®éi phô tr¸ch che chë cho sè ng−êi ph¸ ho¹i). §éi yÓm hé ph¶i ®ãng nh÷ng n¬i qu©n giÆc cã thÓ qua l¹i, nÕu qu©n giÆc yÕu, ®éi yÓm hé cã thÓ gi¶i quyÕt ®−îc th× gi¶i quyÕt nÕu kh«ng ®ñ søc gi¶i quyÕt th× lê ®i (nÕu qu©n giÆc kh«ng ®i ®Õn chç ®−êng ph¸ ho¹i) hoÆc che chë sè ng−êi ph¸ ho¹i rót lui cho an toμn.

4. Ph¶i chän: a) thêi gian, b) c¬ héi, c) ®Þa ®iÓm. a) Thêi gian nªn chän ban ®ªm v× dÔ bÝ mËt.

___________ 1) Trong nguyªn b¶n kh«ng cã môc 1.

b) Chän c¬ héi th× ph¶i chó ý lóc nμo ph¸ ho¹i th× h¹i nhiÒu cho qu©n thï vμ lîi nhiÒu cho ta. VÝ dô: chóng ta ®· biÕt ngμy nμo, giê nμo cã ®oμn xe cña giÆc ®i qua con ®−êng nμo, thÕ lμ tr−íc ngμy Êy, giê Êy, chóng ta ®· ph¸ ho¹i xong ®−êng s¸, cÇu cèng qu©n giÆc s¾p ®i qua lμm cho chóng bÞ ®æ xe, tæn h¹i. HoÆc chóng ta ®· biÕt giÆc s¾p ®i qua con ®−êng nμo ®Ó tiÕn c«ng chóng ta. Chóng ta lËp tøc ph¸ ho¹i cÇu cèng, ®−êng s¸ råi Èn nóp gÇn ®ã, chùc qu©n giÆc ®Õn, bèi rèi víi chç ph¸ ho¹i lμ chóng ta phôc kÝch. c) Cßn ®Þa ®iÓm th× nªn chän n¬i nμo ? Ph¶i chó ý hai mÆt: mét lμ n¬i nμo qu©n giÆc Ýt chó ý canh g¸c tuÇn phßng, cã thÓ tiÕn hμnh viÖc ph¸ ho¹i dÔ dμng. Hai lμ n¬i nμo hiÓm yÕu khã söa ch÷a.

B- Çch thøc ph¸ ho¹i. 1. Ph¸ ho¹i çc thø d©y thÐp th× nªn chän çc ®o¹n d©y v−ît qua s«ng nói hoÆc ë ®−êng ng· ba, ng· t−, v× ph¸ ho¹i nh÷ng chç Êy rÊt khã söa ch÷a. Ph¶i ph¸ ho¹i c¶ cét lÉn d©y. NÕu ph¸ ho¹i ®Ó dô qu©n giÆc ®Õn söa ch÷a råi ®¸nh óp chóng th× nªn chän n¬i cã chç Èn nóp tèt.

Ph¸ ho¹i xong ph¶i vÊt hay huû nh÷ng vËt liÖu ®· bÞ ph¸ ho¹i nh− cét d©y thÐp, b×nh sμnh, gi¨ng d©y, kh«ng ®Ó cho qu©n giÆc dïng lμm l¹i. Cßn d©y thÐp mang ®i ®−îc th× mang, kh«ng mang ®−îc th× còng huû tiÖt.

Muèn cho qu©n thï khã t×m ra chç ph¸ th× cã thÓ dïng d©y ch× buéc vμo d©y thÐp råi cho th«ng xuèng ®Êt, nÕu cã cét s¾t th× cø dïng ch× nèi d©y thÐp víi cét s¾t lμm cho luång ®iÖn ch¹y qua cét s¾t råi ch¹y xuèng ®Êt. D©y bäc cao su th× c¾t ®øt mét ®o¹n d©y thÐp råi bäc cao su l¹i nh− cò. Ph¸ nh− thÕ th× qu©n thï khã t×m ra chç bÞ ph¸. Lóc ph¸ ho¹i d©y thÐp chó ý kh«ng ®Ó ®iÖn giËt. Ph¶i mang bao tay da, lóc gi«ng to, sÊm sÐt th× ph¶i th«i ngay. 2. Ph¸ ho¹i cÇu cèng. CÇu gç, cÇu tre, cÇu phao (cÇu phao lμ cÇu kÕt thuyÒn lμm) th× dïng chÊt ch¸y mμ ®èt, hoÆc th¸o gç, th¸o tre, th¸o thuyÒn. CÇu ®¸ th× ®μo ph¸ hoÆc dïng thuèc


næ ®Ó ph¸. CÇu s¾t th× ph¶i cã ng−êi chuyªn m«n dïng thuèc næ mμ ph¸. 3. Ph¸ ho¹i ®−êng xe ho¶. Ph¶i ph¸ chç khã söa ch÷a. Çch ph¸: cã thÓ vÆn ®inh èc ®Ó th¸o ®−êng ray. NÕu cã ng−êi chuyªn m«n vμ cã ®ñ ®å ph¸ ho¹i th× cã thÓ lμm cho ®−êng xe ho¶ v« dông. 4. Ph¸ ho¹i ®−êng « t«. Ph¸ ®−êng ®Ó chuÈn bÞ ®¸nh óp, th× nªn ph¸ chç dÔ Èn nóp. NÕu kh«ng th× chó ý ph¸ n¬i nμo khã söa ch÷a nhÊt, n¬i ®−êng quanh, lªn dèc, xuèng dèc, n¬i qua s«ng. NÕu muèn ®¸nh lõa lμm h¹i qu©n giÆc th× sau khi ph¸ lÊy v¸n l¸t l¹i råi r¶i ®Êt nh− ®−êng th−êng. Xe « t« qu©n giÆc ®i qua lμ ®æ ngay. Chç con ®−êng kÑt gi÷a nói cã thÓ x« ®¸ lÊp h¼n ®i. Chç thÊp cã thÓ th¸o n−íc trμn ngËp.

5. Ph¸ ®ån luü, thμnh qu¸ch. §ån luü, thμnh qu¸ch lμ n¬i chèng gi÷ rÊt tèt cña qu©n giÆc, v× chóng cã sóng èng tèt. Chóng ta lÊy ®−îc lμ ph¶i ph¸ huû ngay, v× chóng ta kh«ng thÓ n−¬ng dùa vμo thμnh luü ®Ó chèng l¹i víi sóng èng tèt cña giÆc.

VÝ dô: ë Hoa B¾c, çc ®éi du kÝch cña §éi qu©n thø 8 th−êng tæ chøc d©n chóng ph¸ ho¹i çc ®−êng « t«, ®−êng xe ho¶, cÇu cèng, çc thø d©y thÐp cña NhËt. ChØ trong mét ®ªm, hμng mÊy chôc c©y sè bÞ ph¸ ho¹i. Qu©n NhËt ph¶i hao tæn nhiÒu míi söa ch÷a l¹i, nh−ng råi l¹i bÞ ph¸ ho¹i. Cø nh− thÕ kh«ng biÕt bao nhiªu lÇn.

CH¦¥NG X

TH¤NG TIN Vμ LI£N L¹C

§¸nh du kÝch cÇn xÕp ®Æt th«ng tin vμ liªn l¹c cho nhanh chãng, ch¾c ch¾n vμ chu ®¸o. Kh«ng cã th«ng tin vμ liªn l¹c víi çc n¬i th× ®éi du kÝch ®øng ch¬ v¬ gi÷a trêi, kh«ng lμm g× ®−îc. Th«ng tin vμ liªn l¹c cña du kÝch phÇn lín nhê cËy vμo d©n chóng. Ng−êi phô tr¸ch th«ng tin vμ liªn l¹c ph¶i chän ng−êi nhanh nhÑn, ch¾c ch¾n vμ kh«n khÐo, dïng lèi ®i bé, ®i ngùa, ®i xe, ®i thuyÒn ®Ó ®−a tin tøc. Lóc cÇn ph¶i dïng nhiÒu ng−êi, ®i nhiÒu ®−êng phßng khi ng−êi nμy bÞ tr¾c trë, ®−êng nμy bÞ tr¾c trë th× cßn ng−êi kh¸c, ®−êng kh¸c. HÑn nhau ph¶i hÑn nhiÒu ®Þa ®iÓm, nhiÒu giê kh¸c nhau phßng khi ®Þa ®iÓm nμy hay giê nμy bÞ tr¾c trë cßn ®Þa ®iÓm kh¸c, giê kh¸c. Ph¶i −íc ®Þnh víi nhau dÊu hiÖu hÑn nhau nh−: ë gÇn nói th× dïng tiÕng chim kªu, gÇn lμng th× dïng gμ g¸y, chã sña; däc ®−êng ph¶i cã dÊu hiÖu riªng nh− ë rõng th× v¹ch da c©�200F

1

), ë lμng th× dïng dÊu riªng viÕt trªn t−êng. Ban ®ªm th× cã thÓ ®èt löa, ban ngμy cã thÓ hun khãi hoÆc dïng lèi kh¸c th«ng tin liªn l¹c víi nhau. Ph¶i chê lóc ®éi du kÝch ph¸t triÓn nhiÒu th× míi cã çch th«ng tin liªn l¹c b»ng d©y thÐp vμ v« tuyÕn ®iÖn.

___________ 1) V¹ch vμo vá c©y hay ®¸nh dÊu vμo th©n c©y trªn däc ®−êng hμnh qu©n.


CH¦¥NG XI

HμNH QU¢N

Lóc hμnh qu©n cÇn chó ý 3 ®iÒu: mét lμ nhÑ nhμng nghÜa lμ chØ mang theo nh÷ng ®å rÊt cÇn thiÕt; hai lμ nhanh chãng, nhanh chãng chõng nμo hay chõng Êy; ba lμ bÝ mËt, kh«ng nh÷ng bÝ mËt víi qu©n thï cßn ph¶i bÝ mËt víi d©n chóng n÷a. Lóc hμnh qu©n cÇn xÕp ng−êi trinh th¸m ho¸ trang ®i tr−íc. Ng−êi Êy ph¶i chó ý: 1. Do th¸m sù canh phßng xÕp ®Æt cña giÆc ë däc ®−êng. 2. KhÊu l−�201F

1

) nh÷ng ng−êi ®¸ng nghi ngê gÆp gi÷a ®−êng. 3. GÆp lÝnh g¸c cña giÆc th× b¸o ®éi du kÝch hÕt søc tr¸nh hay im lÆng gi¶i quyÕt. 4. NÕu gÆp bé ®éi qu©n giÆc th× lËp tøc b¸o ço ®éi tr−ëng quyÕt ®Þnh ®¸nh hay chuån. 5. §Æt çc dÊu hiÖu däc ®−êng, ®Ó b¸o tin, ng−êi ®i sau ph¶i nhÆt s¹ch. Lóc hμnh qu©n nÕu ®»ng tr−íc cã qu©n giÆc th× ng−êi ®éi tr−ëng ph¶i ®i tr−íc, cßn ng−êi chÝnh trÞ ph¸i viªn ®i sau. NÕu ®»ng sau cã qu©n giÆc th× ng−êi ®éi tr−ëng ph¶i ®i sau, nÕu hai bªn cã giÆc th× ng−êi ®éi tr−ëng ®i gi÷a.

___________ 1) KiÓm so¸t vμ gi÷ l¹i.

CH¦¥NG XII

§ãNG QU¢N

§ãng qu©n ph¶i chó ý chän chç thuËn tiÖn ®Ó nghØ ng¬i vμ phßng thñ. NÕu chç ®ãng qu©n xa qu©n thï vμ cã ®Þa thÕ hiÓm yÕu kh«ng sî bÞ qu©n thï ®¸nh óp th× cã thÓ ®ãng qu©n trong lμng. NÕu kh«ng ®−îc thÕ th× ph¶i rÊt cÈn thËn trong lóc ®ãng qu©n. 1. Kh«ng nªn ®ãng trong lμng, ph¶i t×m chç rõng nói mμ ®ãng. 2. Mçi ®ªm ®ãng mét chç, nÕu cÇn th× trong mçi ®ªm còng thay ®æi chç ®ãng. §Õn n¬i råi, cÊm ngay ng−êi ra vμo. 3. Ph¶i canh g¸c rÊt cÈn thËn. Xem xÐt ®Þa h×nh. BÊt kú ®ãng n¬i nμo, ng−êi ®éi tr−ëng ph¶i xem xÐt tØ mØ ®Þa h×nh, chó ý ®−êng tiÕn ®−êng tho¸i, çch ®èi phã nÕu bÞ ®¸nh óp bÊt ngê. §ång thêi quyÕt ®Þnh chç tËp hîp vμ ®Æt chç canh g¸c. Lóc nghØ ng¬i ph¶i tËp trung víi nhau mét chç, kh«ng nªn ph©n t¸n ë nhiÒu nhμ, vò trang vμ ®å ®¹�202F

1

) ph¶i s½n sμng bªn c¹nh, nÕu cÇn, sóng cø ph¶i mang trong ng−êi vμ lªn ®¹n.

___________ 1) Vò khÝ vμ trang bÞ.


CH¦¥NG XIII

C¡N Cø §ÞA

§éi du kÝch trong lóc ho¹t ®éng ®¸nh qu©n thï cÇn cã mét vμi n¬i ®øng ch©n lμm c¬ së. T¹i n¬i Êy, ®éi du kÝch tÝch tr÷ l−¬ng thùc, thuèc ®¹n, l©u l©u vÒ ®ã nghØ ng¬i, luyÖn tËp. N¬i Êy ph¶i cã ®Þa thÕ hiÓm yÕu che chë vμ quÇn chóng c¶m t×nh ñng hé. §éi du kÝch ho¹t ®éng ph¸t triÓn nhiÒu th× chç c¬ së nhá ®Çu tiªn Êy cã thÓ trë nªn c¨n cø ®Þa v÷ng vμng, nhÊt lμ sau khi ®éi du kÝch ®¸nh ®uæi ®−îc qu©n giÆc vμ thμnh lËp chÝnh quyÒn çch m¹ng trong ®Þa ph−¬ng. Ch−a thμnh lËp ®−îc chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng th× c¨n cø ®Þa khã thμnh lËp vμ kh«ng thÓ cñng cè ®−îc. Cã chÝnh quyÒn çch m¹ng cña ®Þa ph−¬ng, cã c¨n cø ®Þa v÷ng vμng, ®éi du kÝch nhê ®ã mμ ph¸t triÓn lùc l−îng vμ ho¸ ra qu©n chÝnh quy (qu©n chÝnh quy lμ ®éi qu©n tæ chøc theo quy cñ nhÊt ®Þnh vÒ mÆt biªn chÕ, kû luËt, sóng èng, ¸o quÇn, ¨n uèng ®Òu theo quy cñ nhÊt ®Þnh Êy).

TH¦ GöI §åNG BμO TOμN QUèC

Toμn quèc ®ång bμo! Toμn thÓ ®ång chÝ!

Th¸ng 8 n¨m 1942, t«i v©ng lÖnh §oμn thÓ ®i cÇu ngo¹i viÖn. Ch¼ng may gÆp sù hiÓu lÇm ë ngoμi, lμm cho ®ång bμo, ®ång chÝ lo phiÒn cho t«i h¬n mét n¨m giêi. VËy, mét mÆt th× t«i ph¶i thõa nhËn v× t«i hμnh ®éng kh«ng ®ñ kh«n khÐo ®Ó ®ång bμo, ®ång chÝ ph¶i phiÒn lßng, mét mÆt th× t«i rÊt c¶m ¬n lßng th©n ¸i cña ®ång bμo, ®ång chÝ ®èi víi t«i. Trong sù rñi l¹i cã sù may. Nh©n dÞp ë ngoμi mμ t«i hiÓu râ t×nh h×nh thÕ giíi vμ chÝnh s¸ch cña çc h÷u bang, tr−íc hÕt lμ Trung Quèc. Nay t«i mang vÒ cho ®ång bμo, ®ång chÝ mét mãn quμ cùc kú quý b¸u, tøc lμ lßng ®ång t×nh sèt s¾ng cña 450 triÖu ®ång bμo Trung Quèc ®èi víi 25 triÖu ®ång bμo ViÖt Nam vÒ çi tin Trung Quèc sÏ tÝch cùc gióp ®ì cuéc d©n téc gi¶i phãng cña chóng ta.

Song muèn tiÕp thu lßng ®ång t×nh vμ sù gióp ®ì ®ã, chóng ta tr−íc ph¶i cã mét çi c¬ cÊu ®¹i biÓu cho sù ch©n thμnh ®oμn kÕt vμ hμnh ®éng nhÊt trÝ cña toμn thÓ quèc d©n ta. Mμ c¬ cÊu Êy th× ph¶i do mét cuéc Toμn quèc ®¹i biÓu §¹i héi gåm tÊt c¶ çc ®¶ng ph¸i çch mÖnh vμ çc ®oμn thÓ ¸i quèc trong n−íc bÇu cö ra. Mét c¬ cÊu nh− thÕ míi ®ñ lùc l−îng vμ oai tÝn, trong th× l·nh ®¹o c«ng viÖc cøu quèc, kiÕn quèc, ngoμi th× giao thiÖp víi çc h÷u bang.

Phe x©m l−îc gÇn ®Õn ngμy bÞ tiªu diÖt. Çc §ång minh


quèc s¾p tranh ®−îc sù th¾ng lîi cuèi cïng. C¬ héi cho d©n téc ta gi¶i phãng chØ ë trong mét n¨m hoÆc n¨m r−ìi n÷a. Thêi gian rÊt gÊp. Ta ph¶i lμm nhanh! T«i mong r»ng çc ®¶ng ph¸i vμ çc ®oμn thÓ ®Òu ra søc chuÈn bÞ cïng nhau th¶o luËn, ®Ó khai cuéc Toμn quèc ®¹i biÓu §¹i héi trong n¨m nay. Nh− vËy th× ngo¹i viÖn nhÊt ®Þnh cÇu ®−îc, cøu quèc nhÊt ®Þnh thμnh c«ng.

Lêi chμo th©n ¸i Th¸ng 10 n¨m 1944

Hå CHÝ MINH

In trong s¸ch V¨n kiÖn §¶ng, (tõ 25-1-1939 ®Õn 2-9-1945), Nxb Sù thËt, Hμ Néi, 1963, tr.446-447.

CHØ THÞ THμNH LËP §éI VIÖT NAM TUYªN TRUYÒN GI¶I PHãNG QU¢N30

1. Tªn §éI VIÖT NAM TUY£N TRUYÒN GI¶I PHãNG QU¢N nghÜa lμ chÝnh trÞ träng h¬n qu©n sù. Nã lμ ®éi tuyªn truyÒn. V× muèn hμnh ®éng cã kÕt qu¶ th× vÒ qu©n sù, nguyªn t¾c chÝnh lμ nguyªn t¾c tËp trung lùc l−îng, cho nªn, theo chØ thÞ míi cña §oμn thÓ, sÏ chän läc trong hμng ngò nh÷ng du kÝch Cao - B¾c - L¹ng sè çn bé vμ ®éi viªn kiªn quyÕt, h¨ng h¸i nhÊt vμ sÏ tËp trung mét phÇn lín vò khÝ ®Ó lËp ra ®éi chñ lùc. V× cuéc kh¸ng chiÕn cña ta lμ cuéc kh¸ng chiÕn cña toμn d©n cÇn ph¶i ®éng viªn toμn d©n, vò trang toμn d©n, cho nªn trong khi tËp trung lùc l−îng ®Ó lËp mét ®éi qu©n ®Çu tiªn, cÇn ph¶i duy tr× lùc l−îng vò trang trong çc ®Þa ph−¬ng cïng phèi hîp hμnh ®éng vμ gióp ®ì vÒ mäi ph−¬ng diÖn. §éi qu©n chñ lùc tr¸i l¹i cã nhiÖm vô d×u d¾t çn bé vò trang cña çc ®Þa ph−¬ng, gióp ®ì huÊn luyÖn, gióp ®ì vò khÝ nÕu cã thÓ ®−îc, lμm cho çc ®éi nμy tr−ëng thμnh m·i lªn.

2. §èi víi çc ®éi vò trang ®Þa ph−¬ng: ®−a çc çn bé ®Þa ph−¬ng vÒ huÊn luyÖn, tung çc çn bé ®· huÊn luyÖn ®i çc ®Þa ph−¬ng, trao ®æi kinh nghiÖm, liªn l¹c th«ng suèt, phèi hîp t¸c chiÕn.

3. VÒ chiÕn thuËt: vËn dông lèi ®¸nh du kÝch, bÝ mËt, nhanh chãng, tÝch cùc, nay §«ng mai T©y, lai v« ¶nh, khø v« tung.


§éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n lμ ®éi qu©n ®μn anh, mong cho chãng cã nh÷ng ®éi ®μn em kh¸c. Tuy lóc ®Çu quy m« cña nã cßn nhá, nh−ng tiÒn ®å cña nã rÊt vÎ vang. Nã lμ khëi ®iÓm cña gi¶i phãng qu©n, nã cã thÓ ®i suèt tõ Nam chÝ B¾c, kh¾p ®Êt n−íc ViÖt Nam.

Th¸ng 12 n¨m 1944

Hå CHÝ MINH

In trong s¸ch V¨n kiÖn §¶ng, (tõ 25-1-1939 ®Õn 2-9-1945), Nxb Sù thËt, Hμ Néi, 1963, tr. 459-460.

TÆNG CH¸U N¤NG THÞ TR¦NG

Vë nμy ta tÆng ch¸u yªu ta, Tá chót lßng yªu ch¸u gäi lμ. Mong ch¸u ra c«ng mμ häc tËp, Mai sau ch¸u gióp n−íc non nhμ.

In trong s¸ch: Hå ChÝ Minh, Th¬, Nxb V¨n häc, Hμ Néi, 1970, tr. 47.

N¨m 1944

Theo bμi in trong s¸ch Hå ChÝ Minh, Th¬.


PhÐp dïng binh cña «ng T«n Tö

ViÖt Minh xuÊt b¶n th¸ng 2-1945.

In theo s¸ch ViÖt Minh xuÊt b¶n.


PHÐP DïNG BINH CñA ¤NG T¤N Tö

¤ng T«n Tö lμ mét ng−êi qu©n sù cã tiÕng nhÊt ë Trung Quèc. ¤ng sinh h¬n 2.000 n¨m tr−íc. Ngμy nay ch¼ng nh÷ng tr−êng häc Trung Quèc, mμ nh÷ng tr−êng häc qu©n sù çc n−íc còng lÊy phÐp nμy lμm gèc vμ ra søc nghiªn cøu. V× phÐp «ng T«n Tö tuy ®· l©u ®êi nh−ng nguyªn t¾c ®Õn nay vÉn lμ rÊt ®óng. Nguyªn t¾c cña T«n Tö ch¼ng nh÷ng dïng vÒ qu©n sù ®óng, mμ dïng vÒ chÝnh trÞ còng rÊt hay. Çch «ng T«n Tö nãi rÊt gi¶n ®¬n v¾n t¾t, ch÷ Ýt mμ nghÜa nhiÒu. NÕu dÞch theo tõng c©u tõng ch÷ th× khã hiÓu l¾m. Cho nªn ®©y chØ dÞch theo ý nghÜa. Mong çc ®ång chÝ ra søc nghiªn cøu cho hiÓu râ nguyªn t¾c ®ã, vμ dïng nã trong c«ng t¸c chÝnh trÞ vμ qu©n sù cña m×nh. PhÐp dïng binh T«n Tö cã 13 ch−¬ng: 1- KÕ ho¹ch. 2- PhÐp chiÕn tranh. 3- §¸nh b»ng m−u. 4- Qu©n h×nh. 5- ThÕ cña binh. 6- Chç m¹nh vμ chç yÕu. 7- Qu©n tranh. 8- ChÝn dù biÕn. 9- PhÐp hμnh qu©n. 10- §Þa h×nh. 11- ChÝn thø ®Êt. 12- PhÐp ®¸nh b»ng löa. 13- Dïng trinh th¸m.


CH¦¥NG I

KÕ HO¹CH

Binh lμ viÖc lín cña n−íc. Ph¶i xÐt cho râ chç sèng chÕt, ®¹o mÊt cßn ph¶i kinh qua 5 viÖc, c©n nh¾c kÕ ho¹ch cña ta, xÐt râ t×nh h×nh ta víi ®Þch, n¨m viÖc lμ: 1 - Lμ ®¹o, nghÜa lμ tÊt c¶ d©n ®ång t×nh víi ta, cã thÓ cïng sèng chÕt mμ kh«ng sî nguy hiÓm. 2 - Lμ giêi, tøc lμ ngμy ®ªm, s¸ng tèi, rÐt Êm, giã lÆng n¾ng m−a. 3 - Lμ ®Êt, nghÜa lμ gÇn xa, réng hÑp, hiÓm b»ng sinh tö. 4 - Lμ t−íng, t−íng ph¶i cã m−u trÝ, ph¶i ®−îc ng−êi ta tin cËy, ph¶i tèt víi d©n vμ lÝnh, ph¶i gan gãc, ph¶i cã th¸i ®é nghiªm trang vμ kû luËt tÒ chØnh. T−íng ph¶i ®ñ: trÝ, tÝn, nh©n, dòng, nghiªm. 5 - Lμ ph¸p, nghÜa lμ çch tæ chøc qu©n ®éi, qu©n phÝ, qu©n nhu, v.v.. Ng−êi lμm t−íng ph¶i râ n¨m ®iÒu ®ã, râ th× th¾ng, kh«ng râ th× b¹i. Ai ®−îc lßng d©n, ®−îc thiªn thêi ®Þa lîi, cã t−íng giái, theo ®óng phÐp dïng binh, qu©n ®éi m¹nh h¬n, binh lÝnh luyÖn tËp h¬n, th−ëng ph¹t c«ng b×nh h¬n - th× bªn Êy th¾ng. Ngμy nay cÇn cã 3 ®iÒu n÷a: 1- Vμng b¹c ai ®Çy ®ñ h¬n. 2- Sinh s¶n ai nhiÒu h¬n. 3- Ngo¹i giao ai thuËn lîi h¬n, th× th¾ng. Ng−êi t−íng theo kÕ ho¹ch ta, dïng nã ta ch¾c th¾ng, th×

dïng nã. Ng−êi t−íng kh«ng theo kÕ ho¹ch ta, dïng nã ta ch¾c b¹i, th× chí dïng nã. KÕ ho¹ch khÐo, lóc thùc hμnh l¹i cÇn ph¶i biÕt tuú c¬ øng biÕn. Dïng binh lμ çch lõa g¹t ®Þch nh©n. Cho nªn: 1) Ta hay, mμ lμm cho ®Þch t−ëng kh«ng hay. 2) Ta toan dïng binh mμ lμm cho ®Þch t−ëng ta kh«ng dïng. 3) Ta muèn ®¸nh n¬i xa, mμ lμm cho ®Þch t−ëng ta muèn ®¸nh n¬i gÇn. 4) Ta hy sinh chót lîi nhá mμ måi ®Þch. 5) Ph¸ ph¸ch nã, quÊy rèi nã, ®Ó thõa dÞp mμ lÊy nã. 6) §Þch cã chuÈn bÞ, th× ta ra søc ®Ò phßng. 7) §Þch m¹nh th× ta tr¸nh nã. 8) Ta lμm cho nã giËn d÷, ®Ó lμm rèi ãc nã. 9) Ta ra bé nh−êng nhÞn, ®Ó lμm cho nã kiªu ng¹o. 10) Nã thong th¶, th× ta quÊy rèi, lμm cho nã mÖt nhäc. 11) Ta chia rÏ nh÷ng ng−êi th©n thiÕt víi nã. 12) Ta ®¸nh n¬i nã kh«ng phßng bÞ, xa n¬i nã chó ý. §ã lμ phÐp dïng binh th¾ng lîi, ph¶i biÕt tuú c¬ øng biÕn kh«ng thÓ b¶o hÕt. Ch−a ®¸nh mμ ®· cã kÕ ho¹ch ®Çy ®ñ th× th¾ng. KÕ ho¹ch kh«ng ®Çy ®ñ, th× kh«ng th¾ng. Huèng g×, kh«ng cã kÕ ho¹ch th× sao khái thÊt b¹i cho nªn xem ®ã th× ®ñ biÕt ai th¾ng ai b¹i. (Çn bé lμ t−íng cña ®oμn thÓ. Çn bé lμm ®óng kÕ ho¹ch cña ®oμn thÓ, cã m−u trÝ, ®−îc quÇn chóng tin yªu kiªn quyÕt, gan gãc, gi÷ ®óng kû luËt, biÕt lμm cho d©n chóng cïng ®oμn thÓ sèng chÕt mμ kh«ng sî nguy hiÓm nh− thÕ míi lμ t−íng giái cña ®oμn thÓ. Nh− thÕ th× çch m¹ng nhÊt ®Þnh chãng thμnh c«ng).


CH¦¥NG II

PHÐP CHIÕN TRANH

(Ch−¬ng nμy chñ tr−¬ng ®¸nh mau, gi¶i quyÕt mau. §¸nh l©u th× hao qu©n tèn cña. L¹i chñ tr−¬ng lÊy l−¬ng thùc vμ khÝ giíi cña ®Þch cho qu©n ta ¨n vμ dïng. Vμ chñ tr−¬ng −u ®·i cïng lîi dông nh÷ng ng−êi ®Þch ta b¾t ®−îc). HÔ dïng binh, th× ngh×n chiÕc xe ngùa, ngh×n chiÕc xe bäc da, 10 v¹n binh, l−¬ng thùc chë rÊt xa, nμo tiªu dïng vÒ viÖc kh¸ch khøa, nμo tμi liÖu, nμo xe ngùa, phÝ tæn nμy kh¸c, ngμy h¬n ngh×n vμng. ChiÕn tranh quý th¾ng lîi chãng. §¸nh l©u th× hao binh mái søc. Qu©n ®éi ë ngoμi l©u th× trong n−íc bÞ thiÕu thèn. Ta hao binh mßn søc, th× c¸c n−íc ch− hÇu sÏ nh©n dÞp næi lªn chèng ta. NÕu vËy, th× dï ng−êi kh«n ngoan mÊy còng kh«ng thÓ cøu v·n ®−îc. VËy nªn, dïng binh chãng lμ kh«n, ch−a bao giê cã dïng binh l©u mμ khÐo, còng ch−a bao giê cã dïng binh l©u mμ n−íc nhμ cã lîi. Cho nªn ai kh«ng biÕt hÕt nh÷ng sù tæn h¹i trong viÖc dïng binh, th× kh«ng biÕt hÕt nh÷ng sù Ých lîi trong viÖc dïng binh. Ng−êi khÐo dïng th× kh«ng ph¶i bæ sung binh lÝnh nhiÒu lÇn, kh«ng ph¶i chë l−¬ng thùc nhiÒu bËn. §Çu th× dïng cña ta, råi th× lÊy cña ®Þch mμ dïng. Nh− thÕ th× qu©n ta ®ñ l−¬ng thùc. NÕu ph¶i vËn t¶i xa, th× n−íc sÏ nghÌo vμ d©n sÏ khæ. N¬i gÇn qu©n ®éi th× vËt g× còng ®¾t ®á. §¾t ®á th× d©n ho¸

nghÌo ngÆt. D©n nghÌo nh−ng chÝnh phñ ph¶i ®¸nh thuÕ thªm. Hao binh tèn cña th× 10 nhμ d©n nghÌo hÕt 7 nhμ. Xe ngùa sóng èng th× 10 phÇn háng mÊt 6. VËy nªn ng−êi t−íng giái cèt lÊy l−¬ng thùc cña ®Þch mμ dïng. 1 t¹ g¹o cña ®Þch b»ng 20 t¹ g¹o cña ta. Cho nªn muèn cho binh lÝnh ta h¨ng h¸i giÕt ®Þch, th× ph¶i lμm cho hä tøc giËn ®Þch. Muèn cho hä ra søc tranh lÊy cña ®Þch, th× th−ëng hä. ThÝ dô: b¾t ®−îc 10 chiÕc xe cña ®Þch, th× th−ëng ng−êi b¾t ®−îc chiÕc xe ®Çu hÕt. §em cê ta c¾m lªn xe ®Þch ph©n phèi nã lén víi xe ta. §èi tï binh th× ®·i hä tö tÕ cho hä theo vμo qu©n ®éi ta. ThÕ gäi lμ: ®¸nh th¾ng ®Þch th× ta cμng m¹nh thªm. Cho nªn dïng binh quý th¾ng lîi chãng. Kh«ng quý kÐo dμi. Mét ng−êi t−íng biÕt dïng binh lμ kÎ gi÷ g×n sinh mÖnh cña d©n, lμ ng−êi lμm chñ sù an nguy cña n−íc. (N¨m lêi dÆn cña «ng T«n Tö: 1- Qu¶n lý ®«ng ng−êi còng ph¶i rμnh m¹ch nh− qu¶n lý Ýt ng−êi. 2- Lóc b×nh thêi còng ph¶i cÈn thËn nh− lóc cã ®Þch. 3- Lóc ra trËn th× kh«ng nghÜ ®Õn sù sèng cña m×nh. 4- §¸nh th¾ng trËn råi còng ph¶i cÈn thËn nh− khi míi ra trËn. 5- MÖnh lÖnh th× ph¶i râ rμng mμ l¹i v¾n t¾t.


CH¦¥NG III

®¸NH B»NG M¦U

Ch−¬ng nμy chñ tr−¬ng b»ng m−u, kh«ng dïng ®Õn binh mμ th¾ng ®−îc ®Þch nh©n. Vμ nãi sù biÕt râ søc ta, biÕt râ søc ®Þch lμ mét ®iÒu rÊt quan träng. PhÐp dïng binh, gi÷ toμn n−íc ®Þch mμ ta th¾ng lîi lμ khÐo nhÊt. Ph¸ tan n−íc ®Þch chØ lμ khÐo thø hai. Gi÷ toμn qu©n ®éi ®Þch mμ ta th¾ng, lμ khÐo nhÊt. Ph¸ tan qu©n ®éi ®Þch mμ ta th¾ng, chØ lμ khÐo thø hai. Cho nªn ®¸nh h¬n tr¨m trËn, kh«ng ph¶i lμ giái nhÊt. Giái nhÊt lμ kh«ng ph¶i ®¸nh mμ qu©n ®Þch ph¶i thua. Cho nªn dïng binh giái nhÊt, lμ ®¸nh b»ng m−u. Thø hai lμ ®¸nh b»ng ngo¹i giao. Thø ba míi lμ ®¸nh b»ng binh. V©y thμnh mμ ®¸nh lμ kÐm nhÊt. V©y thμnh th× ph¶i chuÈn bÞ rÊt l©u, v©y ®¸nh nhiÒu ngμy, hao binh tæn søc, mμ cã khi kh«ng lÊy ®−îc thμnh. §ã lμ mét sù tai h¹i to. (Nh− qu©n §øc v©y thμnh Xtalingr¸t mμ kh«ng lÊy ®−îc mμ tõ ®ã bÞ thÊt b¹i ®Õn cïng). Cho nªn khÐo dïng binh th× th¾ng ®−îc qu©n ®Þch mμ kh«ng ph¶i ®¸nh. LÊy ®−îc thμnh ®Þch mμ kh«ng ph¶i v©y. Huû ®−îc n−íc ®Þch mμ kh«ng ph¶i ®¸nh l©u. VËy nªn kh«ng hao tèn binh lÝnh mμ th¾ng lîi hoμn toμn. §ã lμ phÐp ®¸nh b»ng m−u.

Cho nªn phÐp dïng binh: lóc ®¸nh thμnh, søc ta gÊp 10 ®Þch, th× v©y nã, gÊp 5 th× ®¸nh nã. GÊp 2 th× chia hai mÆt ®¸nh nã. Lóc ®¸nh n¬i kh¸c: søc ngang nhau th× ®¸nh. Ta kÐm ®Þch th× gi÷. Ta kÐm qu¸, th× tr¸nh nã. Cho nªn, nÕu søc ta kÐm ®Þch mμ cø ®¸nh liÒu th× ch¾c thÊt b¹i. T−íng lμ kÎ gióp n−íc. T−íng giái (®ñ c¶: trÝ, tÝn, nh©n, dòng, nghiªm) th× n−íc m¹nh. T−íng xoμng th× n−íc hÌn. Cho nªn do 5 ®iÒu mμ biÕt sù th¾ng lîi: 1- T−íng biÕt cã thÓ ®¸nh vμ kh«ng thÓ ®¸nh. 2- T−íng biÕt c¸ch dïng chñ lùc vμ bé phËn cña bé ®éi. 3- Trªn d−íi ®ång lßng. 4- Ta lu«n lu«n chuÈn bÞ ®Ó chê dÞp ®Þch kh«ng chuÈn bÞ. 5- T−íng giái mμ chóa cho t−íng réng quyÒn. Cho nªn: biÕt søc ta, biÕt søc ®Þch th× tr¨m trËn ®Òu th¾ng. BiÕt søc ta, mμ kh«ng biÕt søc ®Þch th× 1 th¾ng 1 b¹i. Kh«ng biÕt ta, kh«ng biÕt ®Þch th× trËn nμo còng thua.


CH¦¥NG IV

QU¢N H×NH

(H×nh trong lμ lý luËn. H×nh ngoμi lμ thùc hμnh). T−íng giái, th× tr−íc lμm cho ®Þch kh«ng thÓ th¾ng ta, kh«ng thÓ lμm ta nhÊt ®Þnh th¾ng ®−îc ®Þch. Cho nªn nãi r»ng: th¾ng lîi cã thÓ biÕt ®−îc mμ kh«ng thÓ lμm ®−îc. (V× dÞp tèt ch−a ®Õn, ta kh«ng thÓ kÐo nã ®Õn. §iÒu kiÖn ch−a muåi, ta kh«ng thÓ b¶o nã muåi). §Þch kh«ng thÓ th¾ng ta v× ta biÕt gi÷. Ta cã thÓ th¾ng ®Þch lμ v× ta biÕt ®¸nh. Søc ch−a ®ñ, th× gi÷. Søc cã thõa, th× ®¸nh. Gi÷ khÐo th× nh− giÊu kÝn d−íi 10 líp ®Êt. §¸nh giái th× nh− hμnh ®éng trªn 9 tÇng giêi. Cho nªn gi÷ th× ch¾c, mμ ®¸nh th× th¾ng. Ta tr«ng thÊy sù th¾ng lîi mμ ai còng tr«ng thÊy ®−îc, thÕ ch−a ph¶i lμ tuyÖt giái. Ta th¾ng mμ ai còng cho lμ ®¸ng th¾ng, thÕ ch−a ph¶i lμ tuyÖt kh«n. V× kh«ng cÇn søc m¹nh míi nhÊc næi sîi l«ng. Kh«ng cÇn m¾t tá míi tr«ng thÊy mÆt trêi. Kh«ng cÇn tai nhanh míi nghe ®−îc tiÕng sÊm. Ng−êi t−íng giái th× th¾ng kÎ ®Þch nã ®· s½n dÔ th¾ng råi, cho nªn th¾ng mμ kh«ng cã tiÕng t¨m. Cho nªn th¾ng lμ v× kh«ng lÇm. KÎ kh«ng lÇm th× ch¾c th¾ng, v× hä th¾ng kÎ ®Þch nã ®· s½n b¹i råi. Cho nªn t−íng giái th× tr−íc ®øng vμo ®Þa vÞ kh«ng b¹i, mμ kh«ng bá qua dÞp mμ lμm cho ®Þch b¹i. Cho nªn, qu©n ®éi th¾ng lîi lμ v× hä ch¾c th¾ng råi hä míi ra ®¸nh. Qu©n ®éi thÊt b¹i th× ra ®¸nh råi míi cÇu th¾ng. Ng−êi t−íng giái th× lu«n lu«n gi÷ ®¹o ®øc, vμ lu«n lu«n chuÈn bÞ. Cho nªn hä cã thÓ ®Þnh sù th¾ng, b¹i.

(§¹o ®øc lμ: ®ång cam ®ång khæ, tμi chÝnh c«ng khai, huÊn luyÖn kh«n khÐo, kû luËt nghiªm minh. Th−ëng ph¹t c«ng b×nh. ChuÈn bÞ lμ: bao giê binh bÞ còng chuÈn bÞ ®Çy ®ñ lu«n). Binh ph¸p cã: 1- Lμ ®o: (XÐt ®Þa h×nh hiÓm b»ng, gÇn xa ®Ó quyÕt ®Þnh çch ®¸nh). 2- Lμ l−ìng: (XÐt mÆt trËn réng hÑp dμi v¾n ®Ó ph©n phèi çc thø binh). 3- §Õm: (Do ®Þa thÕ mμ ®Þnh sè binh nhiÒu hay Ýt). 4- Lμ c©n: (Do sù ®Õm mμ c©n nh¾c søc ta vμ søc ®Þch). 5- Lμ th¾ng: (Do 4 ®iÒu trªn mμ ®Æt kÕ ho¹ch ®Ó tranh lÊy th¾ng lîi). Cho nªn h×nh cña qu©n th¾ng lîi, nh− lÊy 1 t¹ mμ c©n víi 1 ®ång. H×nh qu©n thÊt b¹i, th× nh− lÊy 1 ®ång mμ c©n víi 1 t¹. Sù tiÕn c«ng cña mét ng−êi t−íng giái, th× nh− th¸o n−íc xuèng 1 çi th¸c cao mÊy ngh×n th−íc. §ã lμ qu©n h×nh.


CH¦¥NG V

ThÕ cña binh

(Ch−¬ng nμy nãi: ChiÕn ®Êu chØ cã 2 phÝa. Kú binh lμ bé ®éi phô thuéc, chÝnh binh lμ bé ®éi chñ lùc. Ph¶i khÐo dïng 2 phÝa ®ã, ®Ó ph¸t triÓn tμi n¨ng cña qu©n ta). ChØ huy ®«ng ng−êi, còng dÔ dμng nh− chØ huy Ýt ng−êi, ®ã lμ do ph©n sè, (ph©n sè lμ thø líp chiÕn ®Êu vμ çch ph©n phèi qu©n ®éi. DÔ dμng lμ v× kÕ ho¹ch râ rμng, chiÕn thuËt gi¶n ®¬n). §¸nh víi ®«ng ng−êi còng nh− ®¸nh víi Ýt ng−êi, lμ do trèng cê (theo s¾c cê tiÕng trèng mμ tiÕn tho¸i). Cã thÓ khiÕn 3 qu©n x«ng vμo trËn ®Þch mμ kh«ng thÊt b¹i, lμ do khÐo dïng kú binh vμ chÝnh binh. Qu©n ta ®Õn ®©u ®Òu nh− lÊy ®¸ chäi vμo trøng, lμ do søc m¹nh cña ta vμ søc yÕu cña ®Þch. §em chñ lùc mμ ®¸nh. Dïng kú binh mμ th¾ng. Cho nªn khÐo dïng kú binh, th× v« cïng nh− giêi ®Êt, kh«ng hÕt nh− s«ng ngßi, sau råi l¹i tr−íc nh− mÆt giêi mÆt gi¨ng, tö råi l¹i sinh nh− xu©n h¹ thu ®«ng. TiÕng chØ cã 5 thø, khÐo biÕn ho¸ th× nghe kh«ng biÕt mÊy m−¬i thø. S¾c chØ cã 5 mÇu, khÐo biÕn ho¸ thμnh kh«ng biÕt mÊy m−¬i mÇu. Mïi chØ cã n¨m gièng, khÐo biÕn ho¸ th× nªn kh«ng biÕt mÊy m−¬i vÞ. ThÕ binh chØ cã ChÝnh (lμ trùc tiÕp) vμ Kú (lμ gi¸n tiÕp). KhÐo biÕn ho¸ th× v« cïng. Kú sinh chÝnh, chÝnh l¹i sinh kú, nh− tuÇn hoμn kh«ng cã chç hë, ai mμ lμm cho nã cïng ®−îc.

N−íc ch¶y m¹nh th× ®¸ còng tr«i, ®ã lμ v× ®óng ThÕ. Chim diÒu chim c¾t cæ mau, mμ lμm gÉy cæ gμ cæ thá, lμ v× mæ ®óng TiÕt. Cho nªn ng−êi t−íng giái th× çi thÕ hiÓm, çi tiÕt nhanh. ThÕ, th× nh− cung d−¬ng. TiÕt, th× nh− nÈy cß. §¸nh lung tung mμ kh«ng rèi lo¹n. Xoay trßn chong chãng mμ kh«ng hë han. TrÞ mμ h÷ng hê thi sinh lo¹n. Gan mμ h÷ng hê th× sinh nh¸t. M¹nh mμ h÷ng hê th× sinh yÕu. TrÞ vμ lo¹n lμ sinh ra bëi ph©n sè. Gan vμ nh¸t lμ sinh ra bëi ThÕ. M¹nh vμ yÕu lμ do ®Þa h×nh vμ qu©n h×nh. Cho nªn kÎ khÐo måi ®Þch, th× hä tá h×nh g× ®Þch còng theo. Hä cho g× ®Þch còng lÊy. Hä lÊy lîi ®Ó måi ®Þch. Hä ®em binh ®Ó chê ®Þch. Cho nªn t−íng giái th× biÕt chän ng−êi mμ gi÷ ThÕ. V× vËy nªn hä chän ®−îc ThÕ tèt. §−îc ThÕ tèt, th× ®¸nh víi ®Þch nh− xoay gç víi ®¸. Gç víi ®¸ khi yªn th× nã tÜnh, khi nguy th× nã ®éng. Vu«ng th× n»m, trßn th× nã l¨n. Cho nªn lóc ®¸nh ®Þch, th× ThÕ nh− l¨n ®¸ trßn xuèng dèc nói cao mÊy ngh×n th−íc. §ã lμ binh ThÕ.


CH¦¥NG VI

CHç M¹NH Vμ CHç YÕU

Lóc chiÕn ®Êu, quý ®øng vμo ®Þa vÞ chñ ®éng ®¸nh vμo chç yÕu vμ tr¸nh chç m¹nh cña ®Þch, th× th¾ng. Ta ®Õn tr−íc mμ chê ®Þch th× khoÎ. §Õn sau mμ ra ®¸nh, th× mÖt. Cho nªn t−íng giái th× kÐo ®Þch ®Õn chø kh«ng ®Ó ®Þch kÐo ta ®Õn. Cã thÓ kÐo ®Þch ®Õn, lμ v× ta lÊy lîi måi nã. Cã thÓ khiÕn cho ®Þch kh«ng ®Õn, lμ v× ta lÊy h¹i do¹ nã. Cho nªn, ®Þch khoÎ mμ ta cã thÓ lμm cho nã mÖt. §Þch no, mμ ta cã thÓ lμm cho nã ®ãi. §Þch yªn mμ ta cã thÓ lμm cho nã ®éng. Ta ®ãn n¬i ®Þch ch¾c ®i qua. Ta ®i qua n¬i ®Þch kh«ng ®Ó ý. Ta ®i ngh×n dÆm mμ kh«ng mÖt, lμ v× ®i n¬i kh«ng cã ng−êi. Cho nªn ®¸nh mμ ch¾c lÊy ®−îc, v× ta ®¸nh chç ®Þch kh«ng gi÷. Gi÷ mμ gi÷ ®−îc bÒn, lμ v× ta gi÷ n¬i ®Þch kh«ng ®¸nh. Cho nªn ta khÐo ®¸nh, th× ®Þch kh«ng biÕt ®©u mμ gi÷. Ta khÐo gi÷ th× ®Þch kh«ng biÕt ®©u mμ ®¸nh. Ta ph¶i kh«n khÐo ®Õn nçi kh«ng h¬i kh«ng t¨m. Cho nªn ta cã thÓ cÇm m¹ng ®Þch trong tay ta. Ta tiÕn mμ ®Þch kh«ng chèng næi, v× ta x«ng vμo chç yÕu cña nã. Ta tho¸i mμ ®Þch kh«ng theo kÞp lμ v× ta ®i nhanh. Cho nªn lóc ta muèn ®¸nh, th× tuy ®Þch gi÷ trong thμnh cao hμo s©u, nã còng ph¶i ra ®¸nh, v× ta ®¸nh vμo chç nã cÇn ph¶i cøu. Khi ta kh«ng muèn ®¸nh, th× dï ta v¹ch ®Êt mμ gi÷, ®Þch còng kh«ng cã thÓ ®¸nh, v× nã kh«ng biÕt ta ë ®©u.

Cho nªn, ta râ ®Þch mμ ®Þch kh«ng râ ta, th× ta chuyªn nhÊt mμ ®Þch ph©n t¸n. Ta chuyªn 1 chç, mμ ®Þch ph©n 10 n¬i, thÕ lμ ta 10 ®¸nh l¹i ®Þch 1, thÕ lμ ta nhiÒu ®¸nh l¹i ®Þch Ýt. Ta nhiÒu ®Þch Ýt, th× ta ch¾c th¾ng ®Þch ch¾c thua. Ta muèn ®¸nh n¬i nμo, ®Þch kh«ng biÕt: kh«ng biÕt th× ph¶i phßng bÞ nhiÒu n¬i. Nã phßng bÞ nhiÒu n¬i, th× ta cã thÓ ®¸nh vμo n¬i nã yÕu nhÊt. Cho nªn phßng bÞ phÝa tr−íc th× phÝa sau Ýt. Phßng bÞ phÝa sau, th× phÝa tr−íc Ýt. Phßng bÞ phÝa t¶, th× phÝa h÷u Ýt. Phßng bÞ phÝa h÷u, th× phÝa t¶ Ýt. N¬i nμo còng phßng bÞ th× n¬i nμo còng Ýt. §Þch Ýt lμ v× nã ph¶i phßng bÞ ta. Ta ®«ng lμ v× ta lμm cho ®Þch ph¶i phßng bÞ. Cho nªn, ta biÕt râ chç ta ®¸nh vμ ngμy ta ®¸nh, th× dï xa ngh×n dÆm, ta còng cã thÓ ®¸nh th¾ng. Kh«ng biÕt chç ®¸nh, kh«ng biÕt ngμy ®¸nh, th× t¶ kh«ng cøu ®−îc h÷u, h÷u kh«ng cøu ®−îc t¶, sau kh«ng cøu ®−îc tr−íc, tr−íc kh«ng cøu ®−îc sau. Huèng g× xa th× m−¬i dÆm, gÇn th× vμi dÆm, cøu lμm sao ®−îc. Cho nªn, nghiªn cøu t×nh h×nh ®Þch mμ biÕt kÕ ho¹ch ta ®óng hay kh«ng. Thö ®Þch mμ biÕt çi lý ®éng hay tÜnh. XÐt râ ®Þa thÕ mμ biÕt chç tö hay sinh. Xung ®ét nhá mμ thö søc ®Þch thõa hay thiÕu. Cho nªn binh h×nh khÐo tét bùc, ®Õn nçi kh«ng cã h×nh. Kh«ng cã h×nh tÝch, th× mËt th¸m giái còng dß kh«ng ra, ®Þch nh©n giái còng m−u kh«ng ®−îc. Do h×nh mμ ta ®em qu©n ®Õn chç th¾ng, mμ qu©n ta kh«ng biÕt. Ai còng biÕt çi h×nh ta th¾ng, song kh«ng ai biÕt çi h×nh v× ®ã mμ lμm nªn th¾ng. Cho nªn: çch chiÕn th¾ng kh«ng nªn dïng ®i dïng l¹i 2, 3 lÇn. Song nh©n ®Þch mμ biÕn ho¸ th× v« cïng. H×nh cña binh còng nh− h×nh cña n−íc. N−íc bá chç cao mμ ch¶y vμo chç thÊp. Binh tr¸nh chç m¹nh mμ ®¸nh vμo chç


hÌn. N−íc tuú h×nh ®Êt mμ ch¶y. Binh tuú thÕ ®Þch mμ th¾ng. Cho nªn binh kh«ng cã thÕ nhÊt ®Þnh, còng nh− n−íc kh«ng cã h×nh nhÊt ®Þnh. BiÕt nh©n thÕ ®Þch, biÕn ho¸ ®Ó tranh lÊy th¾ng lîi, gäi lμ thÇn. Cho nªn, kim méc thuû ho¶ thæ, sinh nhau l¹i kh¾c nhau. Xu©n h¹ thu ®«ng th× lu«n lu«n thay ®æi. Ngμy cã khi dμi khi v¾n. Th¸ng cã th¸ng tö th¸ng sinh. Çch chiÕn ®Êu còng biÕn ho¸ v« cïng nh− vËy.

CH¦¥NG VII

QU¢N TRANH

T−íng v©ng mÖnh chóa, tËp hîp qu©n ®éi, cïng ®Þch ®èi diÖn mμ ë, kh«ng g× khã b»ng qu©n tranh. Khã t¹i n¬i biÕt lÊy ®−êng quanh lμm ®−êng th¼ng, biÕt ®æi sù khã kh¨n thμnh sù Ých lîi. Cho nªn, ta ®i ®−êng quanh, lÊy lîi måi ®Þch. Ta ®i sau, mμ ®i ®Õn tr−íc. ThÕ lμ biÕt çch quanh vμ th¼ng. Cho nªn, qu©n tranh cã lîi, mμ còng cã nguy. Nguy lμ kÐo c¶ qu©n mμ tranh lîi, th× kh«ng kÞp. Bá qu©n mμ tranh lîi, th× mÊt cña c¶i. (Tr× träng). NÕu ®i suèt ngμy ®ªm kh«ng nghØ, ®Ó ®Õn ngoμi tr¨m dÆm mμ tranh lîi, th× nhiÒu t−íng sÜ sÏ bÞ ®Þch cÇm tï; kÎ m¹nh ®i tr−íc, ng−êi yÕu ®i sau, th× 10 phÇn chØ mét phÇn ®Õn. §i 50 dÆm ®Ó tranh lîi, th× ng−êi th−îng t−íng sÏ bÞ vμ chØ nöa sè binh ®i ®Õn. §i 10 dÆm mμ tranh lîi, th× 3 phÇn binh, chØ 2 phÇn ®i ®Õn. VËy nªn qu©n ®éi kh«ng cã vËn t¶i th× chÕt. Kh«ng cã l−¬ng thùc th× chÕt. Kh«ng cã tÝch tr÷ th× chÕt. Lîi lμ: t−íng giái ph¶i lùa dÞp mμ lμm. Ch−a biÕt m−u m« cña çc n−íc, th× kh«ng thÓ ngo¹i giao. Kh«ng biÕt râ h×nh thÕ rõng nói s«ng ngßi th× kh«ng thÓ hμnh qu©n. Kh«ng cã ng−êi ®−a ®−êng th× kh«ng ®−îc ®Þa lîi. Cho nªn, viÖc binh cèt dïng m−u mÑo dèi tr¸ lμm gèc. LÊy lîi mμ ®éng. LÊy ph©n hîp lμm biÕn ho¸.


Cho nªn khi mau th× nh− giã, lóc chËm th× nh− nói rõng. Khi ®¸nh th× nh− löa. Khi ®øng th× v÷ng nh− nói ®¸. BiÕn ho¸ th× nh− ngμy ®ªm. Khi ®éng th× nh− sÊm sÐt. BiÕt râ c¸i kÕ quanh th¼ng, th× th¾ng. §ã lμ phÐp qu©n tranh. Nãi kh«ng nghe kh¾p nªn ph¶i dïng kÌn trèng. Tr«ng kh«ng thÊy kh¾p nªn ph¶i dïng cê hiÖu. KÌn trèng vμ cê hiÖu lμ ®Ó thèng nhÊt sù nghe thÊy cña mäi ng−êi. Cho nªn ®¸nh ban ®ªm th× dïng nhiÒu löa vμ trèng, ®¸nh ban ngμy th× dïng nhiÒu cê hiÖu ®Ó lμm rèi lo¹n tai m¾t cña ®Þch. Cho nªn cã thÓ lμm dôt chÝ khÝ cña qu©n ®éi vμ lμm ng· lßng cña t−íng lÜnh bªn ®Þch. Cho nªn, buæi s¸ng th× khÝ s¾c s¶o, lóc tr−a th× khÝ mÖt nhäc, ban chiÒu th× khÝ buån rÇu. Ng−êi khÐo dïng binh th× tr¸nh khÝ s¾c s¶o cña ®Þch, mμ ®¸nh vμo khÝ mÖt nhäc vμ khÝ buån rÇu cña nã. §ã lμ phÐp trÞ khÝ. Ta gi÷ trËt tù, ®Ó chê ®Þch rèi lo¹n. Ta trÊn tÜnh, ®Ó chê ®Þch x«n xao. §ã lμ phÐp trÞ t©m. Ta ë gÇn chê ®Þch ë xa tíi. Ta khoÎ ®Ó chê ®Þch mÖt nhäc. Ta ¨n no, chê ®Þch ®ãi kh¸t. §ã lμ phÐp trÞ lùc. Chí xem khinh ngän cê chØnh tÒ cña ®Þch. Chí x«ng mÆt trËn ®−êng hoμng cña ®Þch. §ã lμ phÐp trÞ biÕn. Cho nªn phÐp dïng binh, ®Þch ®ãng trªn ®åi cao, th× ta chí g−îng trÌo. §Þch trë l−ng cho cån gß, th× ta chí g−îng ch¾n. §Þch gi¶ ®ß tho¸i, ta chí ®uæi theo. §Þch ®−¬ng søc h¨ng, ta chí véi ®¸nh. §Þch kÐo qu©n vÒ n−íc nã, ta chí ®ãn l¹i. Khi v©y qu©n ®Þch, ta nªn ®Ó hë 1 phÝa. Khi ®Þch cïng ®−êng ta chí ®uæi riÕt nã. §ã lμ phÐp qu©n tranh.

CH¦¥NG VIII

CHÝN Sù BIÕN

1. Chí ®ãng dinh ë n¬i d¬ bÈn vμ n¬i khã ®i l¹i. 2. Chí ®¸nh trËn trong n−íc trung lËp. 3. Chí dõng l¹i n¬i tuyÖt ®Þa (lμ n¬i khã n−íc, khã l−¬ng thùc, khã giao th«ng). 4. Chç bÞ v©y th× ph¶i dïng m−u tr¸nh tho¸t. 5. Chç tö ®Þa th× ph¶i liÒu ®¸nh. 6. §−êng kh«ng nªn ®i th× chí ®i ®−êng ®ã. 7. Qu©n ®éi ®Þch cã khi kh«ng nªn ®¸nh, th× chí ®¸nh. 8. Thμnh cã khi kh«ng nªn v©y. §Êt cã khi kh«ng nªn tranh. 9. MÖnh lÖnh cña chóa cã khi kh«ng nªn theo. T−íng mμ biÕt 9 ®iÒu biÕn ho¸ ®ã, tøc lμ biÕt dïng binh. NÕu kh«ng biÕt sù Ých lîi cña 9 ®iÒu biÕn ho¸ ®ã, th× tuy biÕt ®Þa h×nh còng kh«ng dïng ®−îc ®Þa lîi, tuy biÕt ®Þa lîi còng kh«ng biÕt khÐo dïng binh. Cho nªn ng−êi t−íng kh«n khÐo ph¶i xÐt phÝa lîi vμ phÝa h¹i trong mét viÖc. BiÕt n¾m chÆt phÝa lîi trong sù h¹i, th× hoμn thμnh ®−îc nhiÖm vô. BiÕt tr¸nh khái phÇn h¹i trong sù lîi, th× khái gÆp sù khã kh¨n. Cho nªn lÊy sù h¹i mμ buéc ng−êi ph¶i phôc ta. LÊy sù lîi mμ buéc ng−êi ph¶i theo ta. Cho nªn phÐp dïng binh: chí ch¾c r»ng ®Þch kh«ng ®Õn, nh−ng ch¾c n¬i ta cã c¸ch ®Ò phßng nã. Chí ch¾c n¬i ®Þch kh«ng ®¸nh ta, nh−ng ch¾c n¬i ta lμm cho nã kh«ng thÓ ®¸nh.


Cho nªn cã 5 ®iÒu nguy hiÓm cho ng−êi lμm t−íng: 1- LiÒu, th× hay chÕt. 2- Nh¸t, th× hay bÞ ®Þch b¾t. 3- TÝnh nãng, th× hay bÞ ®Þch lõa. 4- Qu¸ liªm, th× cã khi bÞ ®Þch lμm nhôc. 5- Qu¸ yªu d©n, cã khi bÞ phiÒn. NÕu kh«ng cÈn thËn, th× 5 ®iÒu ®ã cã thÓ lμm h− ng−êi t−íng vμ lμm háng viÖc dïng binh.

CH¦¥NG IX

PHÐP HμNH QU¢N

§i ®−êng nói th× nªn ®i theo khe n−íc. Chç nói mμ giao th«ng dÔ, th× chiÕm n¬i cao mμ dμn trËn. §Þch ë n¬i cao th× chí trÌo mμ ®¸nh nã. §ã lμ phÐp hμnh qu©n miÒn nói. Qua s«ng th× qua cho mau. §Þch qua s«ng, ta chê nã qua nöa s«ng råi sÏ ®¸nh nã. Chí dμn trËn trªn bê s«ng. GÇn s«ng th× ph¶i t×m chç cao vμ giao th«ng dÔ mμ dμn trËn. Qua s«ng chí ®i ng−îc dßng s«ng. §ã lμ phÐp hμnh qu©n miÒn n−íc. Qua ®Çm ph¶i ®i qua mau. NÕu cÇn ph¶i ®¸nh víi ®Þch ë vïng ®Çm, th× dùa chç cã n−íc cã cá, mμ trë l−ng cho c©y cèi. §ã lμ phÐp hμnh qu©n ë vïng ®Çm. ë ®Êt b»ng, th× phÝa h÷u nªn dùa vμo ®åi, phÝa tr−íc th× khèng chÕ c¸c tö ®Þa (chç hiÓm, cã s«ng n−íc, nói dèc, ®Þch khã tiÕn lªn), phÝa sau cã sinh ®Þa lμ chç dÔ vËn ®éng, dÔ tho¸i. §ã lμ phÐp hμnh qu©n vïng ®Êt b»ng. KhÐo dïng 4 ®Þa lîi ®ã th× th¾ng. Qu©n ®éi −a chç cao, mμ ghÐt chç thÊp. Quý chç s¸ng mμ


ghÐt chç tèi. ¡n no ë tèt, binh lÝnh m¹nh khoÎ, thÕ th× ch¾c th¾ng. N¬i cån gß ®ª ®åi, th× ®ãng dinh vÒ phÝa ®«ng nam (mïa ®«ng th× Êm, mïa h¹ th× m¸t). ThÕ lμ ®Þa thÕ gióp Ých cho qu©n ®éi. Trªn nguån cã m−a, n−íc ch¶y xo¸y xuèng, ph¶i chê n−íc ®øng, ta sÏ léi qua suèi. §Êt cã mÊy thø: 1- Dèc ®øng. 2- Lßng ch¶o (thung lòng). 3- Ngôc giêi (rõng nói bao bäc, dÔ vμo khã ra nh− çi nhμ ngôc). 4- L−íi giêi (gai gèc mÞt mï, khã ®i l¹i, nh− mét çi l−íi). 5- BÉy giêi (bïn lÇy, −ít ¸t, khã ®i l¹i, nh− giêi ®Æt bÉy). 6- Hang giêi (®−êng lèi chËt hÑp, hè s©u hang nhiÒu). Nh÷ng chç nh− thÕ, th× ta nªn tr¸nh. GÇn xung quanh qu©n ®éi ta, nÕu cã chç hiÓm trë, ao giÕng, lau l¸ch, rõng nói, th× ta ph¶i lïng xÐt rÊt cÈn thËn. §ã lμ nh÷ng n¬i bän gian hay nÊp. 32 çch xÐt sù ®éng tÜnh cña ®Þch: 1- GÇn ta mμ ®Þch lÆng lÏ, lμ nã cËy cã chç hiÓm. 2- Xa ta mμ ®Þch ®Õn khiªu chiÕn, lμ nã muèn måi ta tiÕn lªn. 3- §Þch cè ý ë chç dÔ bÞ ta ®¸nh, lμ nã muèn lõa ta. 4- NhiÒu c©y cèi lay ®éng, lμ ®Þch ®i ®Õn. 5- NhiÒu cá l¸ phÊt ph¬, lμ ®Þch lμm nghi binh. 6- Chim bay lªn, lμ ®Þch ®Æt phôc binh. 7- NhiÒu con thó sî ch¹y, lμ ®Þch mß vμo. 8- §Êt bôi bay cao vμ nhän lμ xe ®Þch ®Õn. 9- Bay thÊp mμ réng lμ binh ®Þch. 10- Bay rêi r¹c tõng lèi lμ ®Þch ®i lÊy cñi. 11- Bay Ýt mμ khi qua khi l¹i, lμ ®Þch ®ãng dinh. 12- §Þch ®èi víi ta ngät ngμo, mμ ®ång thêi nã thªm chuÈn bÞ, lμ nã muèn tiÕn.

13- Nã ®èi víi ta hung h¨ng vμ lμm bé tiÕn tíi, lμ nã s¾p lui. 14- Khi kh«ng mμ nã xin hoμ, lμ nã dïng m−u. 15- Xe h¹ng nhÑ cña ®Þch ch¹y tr−íc ra 2 bªn lμ nã s¾p dμn trËn. 16- Xe võa ch¹y, võa thóc qu©n, lμ ®Þch chùc x«ng ®¸nh ta. 17- §Þch nöa tiÕn, nöa tho¸i lμ nã måi ta. 18- Qu©n ®Þch chèng gËy mμ ®øng, lμ nã ®ãi. 19- §i lÊy n−íc mμ thß ®Çu uèng tr−íc, lμ nã kh¸t. 20- ThÊy lîi mμ kh«ng biÕt tiÕn ®Õn, lμ nã mÖt. 21- Chç nhiÒu chim ®Ëu, lμ kh«ng cã ®Þch. 22- §i ®ªm mμ hß hÐt, lμ chóng nã sî. 23- Binh lÝnh x«n xao, lμ t−íng kh«ng nghiªm. 24- Cê xÝ lén xén, lμ trËt tù lo¹n. 25- T−íng lÜnh giËn d÷, lμ nã mÖt nhäc. 26- GiÕt ngùa mμ ¨n, lμ ®Þch hÕt l−¬ng. 27- Nåi ch¶o kh«ng ®em vμo nhμ, lμ ®Þch cïng tóng. 28- T−íng nãi ngon ngät víi binh, lμ binh kh«ng phôc t−íng. 29- Hay th−ëng qu¸, lμ t−íng ®· lËn quËn. 30- Hay ph¹t qu¸, lμ t−íng ®· khèn ®èn. 31- Tr−íc hung tîn mμ sau l¹i sî qu©n lÝnh m×nh, lμ t−íng khê d¹i. 32- §Þch uý l¹o hoÆc c¶m ¬n ta, lμ nã muèn nghØ ®¸nh. §Þch khiªu chiÕn, song m·i kh«ng ®¸nh tíi, mμ còng kh«ng kÐo lui, gÆp lóc nh− thÕ, ta ph¶i xÐt cÈn thËn. Cho nªn binh kh«ng cÇn nhiÒu l¾m nÕu biÕt hîp søc ®ång lßng vμ xÐt râ t×nh h×nh cña ®Þch, th× còng th¾ng ®−îc. NÕu kh«ng xem xÐt kü vμ khinh ®Þch th× binh nhiÒu còng thÊt b¹i. Binh ch−a th©n thiÕt theo m×nh, mμ ph¹t hä th× hä kh«ng


phôc. Hä kh«ng phôc th× khã dïng. Binh ®· th©n thiÕt theo m×nh, mμ ph¹t hä kh«ng sî, th× kh«ng thÓ dïng. Cho nªn, lÊy lßng th©n ¸i lμm cho hä mÕn, lÊy kû luËt nghiªm lμm cho hä phôc, th× ch¾c dïng ®−îc. MÖnh lÖnh thi hμnh h¼n hoi ®Ó d¹y chóng, th× chóng phôc. MÖnh lÖnh thi hμnh kh«ng h¼n hoi, th× chóng kh«ng phôc. MÖnh lÖnh thi hμnh h¼n hoi lμ v× ®−îc lßng chóng.

CH¦¥NG X

§ÞA H×NH

§Þa h×nh cã 6 thø: 1 lμ th«ng, 2 lμ qu¶i, 3 lμ chi, 4 lμ ¶i, 5 lμ hiÓm, 6 lμ xa. 1- Ta cã thÓ qua, ®Þch cã thÓ l¹i, gäi lμ th«ng. GÆp chç nh− thÕ, ta tr−íc chiÕm chç cao, më ®−êng l−¬ng thùc, ®Ó mμ ®¸nh, th× th¾ng. 2- §i qua dÔ, trë l¹i khã, gäi lμ qu¶i. GÆp chç nh− thÕ, nÕu ®Þch kh«ng chuÈn bÞ, th× ta ®¸nh, nÕu ®Þch cã chuÈn bÞ th× ta chí ®¸nh. (V× tiÕn ®¸nh th× dÔ, mμ tho¸i lui th× khã). 3- Ta ra kh«ng lîi. §Þch ra còng kh«ng lîi, gäi lμ chi, gÆp chç nh− thÕ, dï ®Þch måi ta, ta còng chí ®¸nh. Ta ph¶i måi ®Þch ra nöa chõng mμ ®¸nh th× míi lîi cho ta. 4- NÕu ta tíi tr−íc chç ¶i, th× gi÷ çc nÎo ®−êng mμ chê ®Þch. NÕu ®Þch tíi tr−íc ¶i mμ gi÷ çc nÎo ®−êng, th× ta chí ®¸nh. NÕu ®Þch kh«ng gi÷ çc nÎo ®−êng, th× ta ®¸nh. 5- ë ®Êt hiÓm, ta tíi tr−íc, th× gi÷ chç cao mμ chê ®Þch. NÕu ®Þch ®Õn tr−íc, th× ta kÐo ®i, chí ®¸nh. 6- §Êt xa, lμ ®Þch víi ta çch nhau xa, ®¸nh th× kh«ng lîi. Ng−êi lμm t−íng ph¶i xÐt râ 6 ®Þa h×nh ®ã. Cho nªn cã 6 sù b¹i ho¹i cã thÓ x¶y ra ë trong qu©n ®éi: 1 lμ ch¹y, 2 lμ kh«ng phôc tïng, 3 lμ r· rêi, 4 lμ tan n¸t, 5 lμ rèi lo¹n, 6 lμ thÊt b¹i. 1- Lùc l−îng ngang nhau, binh khÝ 1 phÇn ®¸nh l¹i 10 phÇn ®Þch, (ch¾c lμ thua ch¹y) gäi lμ ch¹y.


2- Binh m¹nh quan yÕu, binh kh«ng phôc tïng mÖnh lÖnh quan. 3- Quan m¹nh binh yÕu, kh«ng cã søc ®¸nh gäi lμ r· rêi. 4- Quan binh hên giËn v× t−íng kh«ng biÕt tμi n¨ng m×nh, gÆp ®Þch hä cø ®¸nh liÒu mμ thua. ThÕ gäi lμ tan n¸t. 5- T−íng nhót nh¸t, kh«ng nghiªm trang, d¹y dç kh«ng khÐo, thay quan ®æi lÝnh lu«n lu«n, dμn binh lén xén, gäi lμ lo¹n. 6- §em binh Ýt, ®¸nh ®Þch nhiÒu, ®em søc yÕu ®¸nh ®Þch m¹nh, kh«ng biÕt lùa chän bé ®éi ®Õn nçi thÊt b¹i. BÞ mét trong s¸u ®iÒu ®ã, nhÊt ®Þnh thÊt b¹i. Ng−êi lμm t−íng ph¶i hÕt søc chó ý. (¤ng Ng« Tö nãi: trong n−íc kh«ng hoμ thuËn, th× kh«ng thÓ ph¸i qu©n ®éi. Trong qu©n ®éi kh«ng hoμ thuËn, th× kh«ng thÓ ra trËn. Trong trËn kh«ng hßa thuËn, th× kh«ng thÓ th¾ng lîi). §Þa h×nh lμ ®Ó gióp cho binh, cho nªn tr¸ch nhiÖm cña t−íng lμ: 1- Xem xÐt ®Þa h×nh hiÓm hay b»ng, gÇn hay xa, ®Ó c©n nh¾c søc ®Þch, mμ lμm cho ta th¾ng. BiÕt râ ®iÒu ®ã mμ ®¸nh, th× th¾ng. Kh«ng biÕt râ mμ ®¸nh, th× thua. Ng−êi lμm t−íng cèt lμm trän tr¸ch nhiÖm cña m×nh. Cho nªn khi tiÕn còng kh«ng cÇu danh, khi tho¸i còng kh«ng tr¸nh téi. ChØ cèt lîi d©n lîi n−íc. ThÕ lμ mét ng−êi t−íng tèt cña n−íc nhμ. 2- MÕn binh ta nh− con trÎ, cho nªn cã thÓ cïng hä x«ng pha nguy hiÓm. Th−¬ng binh lÝnh ta nh− con yªu, cho nªn khiÕn hä cïng tö sinh. ë tèt víi binh, mμ kh«ng biÕt sai khiÕn hä, yªu hä mμ kh«ng biÕt mÖnh lÖnh hä, hä l«i th«i mμ kh«ng biÕt ng¨n c¶n hä, th× ho¸ ra nh− con mÊt d¹y. VËy th× kh«ng thÓ dïng hä. 3- BiÕt binh ta cã thÓ ®¸nh, nh−ng kh«ng biÕt ®Þch cã thÓ ®¸nh hay kh«ng. ThÕ th× chØ biÕt th¾ng cã mét nöa, biÕt ®Þch cã thÓ ®¸nh nh−ng kh«ng biÕt binh ta cã thÓ ®¸nh hay kh«ng, thÕ th× chØ biÕt th¾ng mét nöa. BiÕt cã thÓ ®¸nh ®−îc

®Þch nh−ng kh«ng râ ®Þa h×nh cã thÓ ®¸nh hay kh«ng, thÕ còng chØ biÕt th¾ng mét nöa. 4- Cho nªn biÕt dïng binh, th× ®éng mμ kh«ng rèi, tÜnh mμ kh«ng cïng. Cho nªn nãi r»ng: biÕt ta biÕt ng−êi, th¾ng ch¾c phÇn m−êi. BiÕt giêi biÕt ®Êt, th¾ng lîi n¾m ch¾c. (BiÕt søc ta, biÕt søc ®Þch, lμ ph¶i biÕt dïng thiªn thêi ®Þa lîi, th× míi th¾ng. ¤ng Khæng Minh nãi: tr−íc nhÊt cèt lÊy lßng d©n, thø hai míi cèt lÊy thμnh tr× cña ®Þch).


CH¦¥NG XI

CHÝN THø §ÊT

Trong phÐp dïng binh cã 9 thø ®Êt: t¸n ®Þa, khinh ®Þa, tranh ®Þa, giao ®Þa, cï ®Þa, träng ®Þa, kû ®Þa, vi ®Þa, tö ®Þa. 1- C¸c ch− hÇu tù ®¸nh nhau trong n−íc m×nh gäi lμ t¸n ®Þa. (V× lßng binh lÝnh t¶n m¹n, kh«ng chuyªn nhÊt). T¸n ®Þa th× chí ®¸nh. (Tr−íc ph¶i lμm cho qu©n ta chÝ khÝ chuyªn nhÊt). 2- Qu©n ta vμo ®Êt ng−êi, nh−ng ch−a vμo s©u gäi lμ khinh ®Þa. (V× qu©n ta gi¸c ngé ch−a s©u). Khinh ®Þa th× chí dõng l¹i. (Ph¶i lμm cho qu©n ta gi¸c ngé s©u h¬n). 3- Ta lÊy ®−îc chç ®ã th× ta lîi. §Þch lÊy ®−îc chç ®ã th× ®Þch lîi, gäi lμ tranh ®Þa. (Nh− nh÷ng n¬i träng yÕu, bªn nμo còng muèn tranh lÊy). Tranh ®Þa th× chí ®¸nh. Ta ph¶i bao v©y phÝa sau. 4- Ta cã thÓ qua, ®Þch cã thÓ l¹i, gäi lμ giao ®Þa. (V× giao th«ng dÔ dμng). Giao ®Þa th× chí tuyÖt. Ta ph¶i gi÷ cÈn thËn. 5- §Êt trung lËp, gi¸p giíi nhiÒu n−íc. Ai ®Õn tr−íc th× ®−îc d©n thiªn h¹, gäi lμ cï ®Þa. Cï ®Þa th× ta ngo¹i giao cho khÐo. 6- Vμo s©u ®Êt ng−êi, xung quanh nhiÒu thμnh thÞ lμng m¹c, gäi lμ träng ®Þa.

Träng ®Þa th× mau tranh lÊy l−¬ng thùc. 7- Chç nhiÒu rõng nói ®Çm ao hiÓm trë, gäi lμ kû ®Þa. GÆp kû ®Þa th× kÐo ®i mau. 8- §−êng vμo th× hÑp, ®i quanh co míi ®Õn. §Þch Ýt ng−êi còng cã thÓ ®¸nh ta ng−êi ®«ng, gäi lμ vi ®Þa. (Rõng nói bao v©y, tiÕn tho¸i ®Òu khã). Vi ®Þa th× ph¶i dïng m−u. Ch¾n gi÷ nh÷ng nÎo ®−êng ra vμo. 9- Chç ®ã nÕu ®¸nh mau th× sèng, kh«ng ®¸nh mau th× chÕt, gäi lμ tö ®Þa. GÆp tö ®Þa th× ph¶i kiªn quyÕt ®¸nh. Cho nªn ng−êi t−íng giái ph¶i khiÕn cho ®Þch phÝa tr−íc, phÝa sau kh«ng gióp ®−îc nhau, chç ®«ng chç Ýt, kh«ng cøu ®−îc nhau, kÎ trªn kÎ d−íi kh«ng −a nhau, quan lÝnh kh«ng −a nhau, lÝnh tr¸ng kh«ng cïng nhau ®ång t©m hiÖp lùc. Lîi cho ta th× ta ®éng. Kh«ng lîi cho ta th× ta tÜnh. NÕu qu©n ®Þch mét c¸ch chØnh tÒ kÐo ®Õn, th× ta nªn t¹m tr¸nh chñ lùc cña nã. Ta nªn tr−íc - c−íp lÊy nh÷ng chç rÊt cÇn cho nã, (nh− nh÷ng n¬i nã ®Ó kho tμng, nh÷ng ®−êng giao th«ng cña nã...) th× nã ph¶i tho¸i. ViÖc binh quý mau chãng. Ta ®i theo con ®−êng ®Þch kh«ng ngê, ®¸nh vμo chç ®Þch kh«ng phßng bÞ. Qu©n ta vμo s©u ®Êt ng−êi, th× lßng hä chuyªn nhÊt. Ta lÊy l−¬ng thùc ë n−íc ®Þch, qu©n ®éi ta ¨n no. Ta cÈn thËn nu«i d−ìng hä chí b¾t hä lao khæ qu¸ ®Ó n©ng cao khÝ lùc cña hä. Ta ®Æt kÕ ho¹ch kh«n khÐo, th×nh l×nh ®¸nh vμo qu©n ®Þch. ThÕ th× qu©n ®éi ta ai còng kh«ng sî chÕt, ai còng hÕt søc ®¸nh. HÔ qu©n lÝnh ®· ®Õn chç xung quanh ®Òu ®Þch nh©n, th× lßng hä kiªn cè. Vμo s©u ®Êt ®Þch, tinh thÇn hä bÞ rμng buéc, th× hä nhÊt trÝ ra søc ®¸nh.


Cho nªn qu©n ta kh«ng chê khuyªn r¨n, mμ hä tù gi÷. Kh«ng chê dÆn dß mμ hä tù nghe. Kh«ng chê d¹y b¶o mμ hä tù th©n thiÕt víi nhau. Kh«ng chê mÖnh lÖnh mμ hä tù tin. Ta ph¶i cÊm sù mª tÝn, vμ ®Ò phßng sù tuyªn truyÒn cña ®Þch. ThÕ th× dï chÕt qu©n ta còng kh«ng muèn tho¸i. Qu©n ta kh«ng ham thõa tiÒn, kh«ng ph¶i v× hä ghÐt cña. Hä kh«ng sî chÕt, kh«ng ph¶i v× hä ghÐt sèng l©u. (Nh−ng v× kh«ng bÞ sù ham muèn vËt chÊt bã buéc, th× chÝ khÝ cμng kiªn quyÕt). Khi cã lÖnh ra ®¸nh th× nh÷ng ng−êi ®−¬ng bÞ bÖnh, còng h¨ng h¸i khãc lãc muèn theo ra trËn. Cho nªn dïng binh khÐo th× nh− con r¾n: "thèt nhiªn". Thèt nhiªn lμ mét thø r¾n ë Th−êng S¬n. §¸nh ®Çu nã th× ®u«i nã cøu, ®¸nh ®u«i nã th× ®Çu nã cøu. §¸nh l−ng nã th× ®Çu ®u«i nã ®Òu cøu. Thö hái, cã thÓ khiÕn cho qu©n ®éi nh− con r¾n thèt nhiªn kh«ng? Cã thÓ l¾m. Ng−êi n−íc Ng« vμ ng−êi n−íc ViÖt x−a nay vÉn kh«ng −a nhau. Nh−ng hä ®i chung mét chiÕc thuyÒn gÆp c¬n sãng giã th× hä còng hÕt lßng cøu nhau, nh− tay ph¶i cøu tay tr¸i. Bëi vËy cÇn ph¶i lμm cho ng−êi yÕu còng nhÊt trÝ víi ng−êi m¹nh. Ph¶i lîi dông ®Þa thÕ ®Êt cøng còng nh− ®Þa thÕ ®Êt mÒm. (Cøng mÒm lμ gÇn xa, réng hÑp, hiÓm b»ng, sinh tö). Ng−êi lμm t−íng ph¶i yªn tÜnh kh«ng ®Ó ai dß ®−îc m×nh. Ph¶i nghiªm chÝnh, lo xa vμ lμm viÖc cã hÖ thèng. Ph¶i b−ng bÝt tai m¾t binh lÝnh, kh«ng cho hä biÕt kÕ ho¹ch cña m×nh. (Ph¶i rÊt bÝ mËt). Ph¶i th−êng thay ®æi çch lμm viÖc, thay ®æi çch dïng m−u, lμm cho ng−êi ta kh«ng dß ®o¸n. Ph¶i th−êng ®æi chç ë, ®æi ®−êng ®i, lμm cho ng−êi ta kh«ng biÕt ®−îc. §em qu©n ra trËn, nh− trÌo lªn t−êng cao råi cÊt cÇu thang. §em qu©n vμo ®Êt ®Þch, th× nh− nÈy cß sóng, (nghÜa lμ kiªn quyÕt tiÕn tíi, kh«ng nghÜ ®Õn gië vÒ). Nh− lïa bÇy dª, ®em ®i th× ®i, ®em l¹i th× l¹i, hä kh«ng biÕt lμ ®i ®©u.

§em qu©n ®Õn chç nguy hiÓm lμ viÖc cña t−íng. VËy nªn t−íng cÇn ph¶i hiÓu râ chÝn sù biÕn ®æi cña ®Þa thÕ, ph¶i hiÓu râ lóc nμo nªn tiÕn, lóc nμo nªn tho¸i. Ph¶i hiÓu râ t©m lý cña ng−êi. Qu©n ®éi ta vμo ®Êt ng−êi vμo c¹n th× lßng hä rêi r¹c, vμo s©u th× lßng hä nhÊt trÝ. Cho nªn lóc bÞ v©y th× hä ra søc chèng cù, bÊt ®¾c dÜ th× hä ra søc ®¸nh, bÞ bøc th× hä liÒu. Qu©n ®éi giái, ®¸nh n−íc lín th× qu©n ®Þch kh«ng tËp trung ®−îc; ra oai víi ®Þch, th× bÇu b¹n nã kh«ng nhãm häp ®−îc. Cho nªn ta lÊy ®−îc thμnh vμ huû ®−îc n−íc ®Þch. Th¨ng th−ëng rÊt réng r·i, mÖnh lÖnh rÊt nghiªm ngÆt, chØ huy ba qu©n còng nh− sai khiÕn 1 ng−êi. B¶o hä lμm viÖc, chí nãi nhiÒu lêi. Cho hä biÕt lîi, chí nãi ®Õn h¹i. NÐm vμo chç mÊt, th× hä míi cßn. H·m vμo chç chÕt, th× hä míi sèng. §Èy vμo chç h¹i, hä míi lμm nªn th¾ng lîi. Cho nªn trong viÖc dïng binh, ta gi¶ ®ß theo ý cña ®Þch, nh−ng ta ra søc theo mét ph−¬ng h−íng, th× ta cã thÓ ngh×n dÆm ph¸ ®Þch. ThÕ th× gäi lμ khÐo lμm th× thμnh c«ng. VËy nªn khi ®· ®Þnh dïng binh, th× phong to¶ çc lèi giao th«ng, huû çc giÊy th«ng hμnh, kh«ng qua l¹i víi ®Þch n÷a, ta tù söa so¹n c«ng viÖc. §Þch më hÐ cöa ¶i, th× ta lËp tøc x«ng vμo. Tr−íc ta tranh lÊy nh÷ng n¬i quan träng cña ®Þch, (nh− cöa bÓ, thμnh tr×, ...), mét mÆt th× ta lu«n lu«n dù bÞ cïng ®Þch quyÕt chiÕn. Cho nªn ban ®Çu th× lÆng lÏ nh− ng−êi con g¸i t¬. Khi ®Þch më cöa th× ta nhanh chãng nh− thá rõng, ®Þch kh«ng trë tay kÞp.


CH¦¥NG XII

PHÐP §¸NH B»NG LöA

§¸nh b»ng löa cã 5 çch: 1- §èt ng−êi. 2- §èt n¬i ®Þch ®Ó ®å ®¹c. 3- §èt vËn t¶i cña ®Þch. 4- §èt kho tμng cña ®Þch. 5- §èt dinh tr¹i cña ®Þch. Dïng löa ph¶i theo thiªn thêi vμ ®Þa lý. §èt löa ph¶i cã m¸y mãc vμ tμi liÖu. Nhen löa ph¶i xem th× giê vμ ngμy th¸ng. Th× giê lμ lóc kh« r¸o. Ngμy, th¸ng lμ theo ng«i sao Kþ ë phÝa ®«ng nam, sao BÝch ë phÝa ®«ng b¾c, sao Dùc, sao ChÈn ë t©y nam. (Bèn ng«i sao Êy chØ râ ngμy nμo giã thæi ph−¬ng h−íng nμo). Ph¶i theo 5 thø ho¶ c«ng biÕn ho¸ mμ tiÕp øng: 1- Löa ch¸y phÝa trong, th× ngoμi ph¶i tiÕp øng mau. 2- Löa ch¸y mμ qu©n ®Þch vÉn lÆng lÏ, th× ta ph¶i chê, chí ®¸nh véi. 3- Löa ch¸y rÊt m¹nh, ta xÐt cã thÓ ®¸nh th× ®¸nh, kh«ng thÓ ®¸nh th× chí ®¸nh.

4- NÕu cã thÓ ®èt dinh tr¹i phÝa ngoμi cña ®Þch th× ®èt, kh«ng cÇn chê cã néi øng. 5- Löa ch¸y trªn giã, ta chí tiÕn ®¸nh d−íi giã. Ban ngμy giã l©u. Ban ®ªm giã chãng. Qu©n ®éi ph¶i biÕt çch biÕn ho¸ cña 5 thø löa mμ gi÷ g×n. Cho nªn lÊy löa mμ ®¸nh th× s¸ng, lÊy n−íc mμ ®¸nh th× m¹nh. NÕu ®¸nh ®−îc trËn mμ kh«ng mau mau thu lÊy kÕt qu¶, th× kh«ng tèt. V× hao phÝ søc ng−êi, søc cña h− kh«ng. Cho nªn ng−êi lμm t−íng ph¶i tÝnh tr−íc. Kh«ng cã lîi th× ta chí ®éng. Kh«ng ch¾c th¾ng, th× chí dïng binh, kh«ng ®Õn nguy c¬, th× chí chiÕn tranh. Chóa kh«ng nªn v× giËn mμ ®éng viªn. T−íng kh«ng nªn v× c¨m khai chiÕn. Lîi cho n−íc th× ta hμnh ®éng. Kh«ng lîi cho n−íc th× th«i. GiËn cã khi l¹i vui. C¨m cã khi l¹i hoμ, nh−ng n−íc mÊt th× kh«ng l¹i cßn, ng−êi chÕt th× kh«ng l¹i sèng. Cho nªn chóa vμ t−íng ph¶i hÕt søc cÈn thËn. §ã lμ çch yªn n−íc nhμ vμ toμn qu©n ®éi.


CH¦¥NG XIII

DïNG TRINH TH¸M

§em binh m−êi mu«n, ®i ®¸nh ngh×n dÆm, hao søc d©n, tèn cña n−íc, mçi ngμy mÊt ngh×n vμng. Trong ngoμi rén rÞp, ¨n giã n»m m−a, 70 v¹n gia ®×nh mÊt c«ng ¨n viÖc lμm. Gi÷ nhau mÊy n¨m ®Ó tranh th¾ng lîi trong mét ngμy. NÕu v× tiÕc tiÒn mμ kh«ng biÕt râ t×nh h×nh cña ®Þch, th× khê l¾m. NÕu vËy th× kh«ng ®¸ng lμm t−íng, kh«ng biÕt dïng binh, kh«ng bao giê th¾ng. Cho nªn chóa hiÒn t−íng giái, ®¸nh th× th¾ng lîi, thμnh c«ng h¬n ng−êi, lμ v× biÕt tr−íc. Muèn biÕt tr−íc kh«ng ph¶i nhê quû thÇn, kh«ng ph¶i do bãi to¸n. Muèn biÕt th× ph¶i cã ng−êi ®i do th¸m cho râ t×nh h×nh cña ®Þch. Cho nªn cã 5 çch dïng trinh th¸m: 1- H−¬ng th¸m lμ dïng ng−êi lμng lμm trinh th¸m. (Còng cã thÓ xÐt lêi chuyÖn trß vμ çch cö ®éng cña d©n trong lμng mμ suy ®o¸n t×nh h×nh cña ®Þch). 2- Néi gi¸n lμ mua chuéc quan lÝnh cña ®Þch lμm trinh th¸m cho ta. 3- Ph¶n gi¸n lμ lîi dông bän trinh th¸m cña ®Þch. 4- Tö gi¸n lμ ta gi¶ lμm lé kÕ ho¹ch, khiÕn cho thÊu ®Õn tai ®Þch. 5- Sinh gi¸n lμ nh÷ng ng−êi trinh th¸m th−êng cña ta. Cho nªn, trong qu©n ®éi, kh«ng ai th©n b»ng trinh th¸m, kh«ng ai ®−îc th−ëng nhiÒu b»ng trinh th¸m, kh«ng viÖc g× bÝ mËt b»ng trinh th¸m.

Kh«ng kh«n khÐo th× kh«ng dïng ®−îc trinh th¸m, kh«ng nh©n nghÜa th× kh«ng khiÕn ®−îc trinh th¸m. Kh«ng tinh anh th× kh«ng hiÓu ®−îc sù thùc cña trinh th¸m. ViÖc g× còng cÇn cã trinh th¸m. (NÕu kh«ng cã trinh th¸m th× kh«ng hiÓu râ t×nh h×nh). ViÖc trinh th¸m ch−a b¾t ®Çu lμm, mμ ®· lé tiÕng ra, th× ng−êi trinh th¸m vμ ng−êi nã nãi víi ®Òu ®¸ng téi chÕt. (V× lμm lé bÝ mËt). Ta muèn ®¸nh qu©n ®éi nμo, muèn v©y thμnh nμo, muèn giÕt t−íng nμo cña ®Þch, th× tr−íc ph¶i biÕt râ ai lμ ng−êi t−íng ®Þch, nh÷ng kÎ th©n cËn nã lμ ai, nh÷ng ng−êi th−êng ®i l¹i gÆp nã lμ ai, nh÷ng ng−êi canh cöa, ng−êi hÇu h¹, ng−êi hé vÖ nã lμ ai, tÝnh nÕt thÕ nμo? Tr¸ch nhiÖm cña bän trinh s¸t ta, lμ ph¶i dß biÕt cho râ. XÐt hái bän trinh th¸m cña ®Þch nã tíi do th¸m ta. LÊy lîi mμ dç nã. T×m çch mμ dïng nã. Nh− vËy míi cã ph¶n gi¸n. Do ®ã mμ biÕt tin tøc, cho nªn sai khiÕn ®−îc h−¬ng gi¸n vμ néi gi¸n. Do nã mμ biÕt, cho nªn tö gi¸n lμm viÖc gi¶ cã thÓ thÊu ®Õn tai ®Þch. Do nã mμ biÕt, cho nªn sinh gi¸n cã thÓ lμm viÖc theo kú h¹n. C«ng viÖc çc h¹ng trinh th¸m ®Òu nhê ph¶n gi¸n mμ biÕt râ. Cho nªn ta ph¶i ®èi ®·i víi bän ph¶n gi¸n mét çch rÊt réng r·i. §êi x−a, nhμ ¢n th¾ng lîi, lμ v× cã «ng Y Do·n ë bªn nhμ H¹, nhμ Chu th¾ng lîi lμ v× cã «ng L÷ Väng ë bªn nhμ ¢n. Cho nªn chóa hiÒn t−íng giái biÕt dïng nh÷ng ng−êi kh«n khÐo nhÊt ®i lμm trinh th¸m, mμ thμnh c«ng to. §ã lμ viÖc cèt yÕu cho viÖc dïng binh qu©n ®éi nhê ®ã mμ hμnh ®éng. (Nay çc n−íc cã 2 h¹ng trinh th¸m: mét lμ trinh th¸m chiÕn l−îc, ngμy th−êng do th¸m qu©n sù vμ chÝnh trÞ n−íc ngoμi, hoÆc cæ ®éng nh©n d©n çc n−íc ®ã ph¶n ®èi chÝnh s¸ch cña


chÝnh phñ hä. Hai lμ trinh th¸m chiÕn thuËt, ngμy th−êng th× do th¸m binh bÞ cña n−íc ngoμi, lóc chiÕn tranh th× lμm viÖc ph¸ ho¹i). KÕt luËn v¾n t¾t 13 ch−¬ng cña «ng T«n Tö lμ: Muèn thμnh c«ng: th× ph¶i biÕt tr−íc mäi viÖc. Muèn biÕt tr−íc mäi viÖc: th× ph¶i dïng trinh th¸m! Theo tμi liÖu gèc cña B¶o tμng Çch m¹ng ViÖt Nam.

TH¦ GöI ¤NG BÐCNA Vμ ¤NG PHEN

¤ng BÐcna vμ «ng Phen th©n mÕn! T«i hÕt lßng çm ¬n çc «ng vÒ sù gióp ®ì cña çc «ng cho çc b¹n chóng t«i. T«i mong muèn lμ çc b¹n cña chóng t«i sÏ häc ®−îc v« tuyÕn ®iÖn vμ nh÷ng thø cÇn thiÕt kh¸c cho cuéc ®Êu tranh chung chèng NhËt cña chóng ta. T«i hy väng mét ngμy gÇn ®©y nhÊt sÏ h©n h¹nh ®−îc ®ãn tiÕp çc «ng t¹i khu c¨n cø cña chóng t«i. NÕu ®−îc thÕ th× thËt lμ tuyÖt. Cho phÐp t«i göi lêi chμo kÝnh träng tíi t−íng Sªn«n.

9-5-1945 Ch©n thμnh göi tíi çc «ng lêi

chóc mõng tèt ®Ñp nhÊt.

Th©n mÕn

Hå Bót tÝch tiÕng Anh, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.


TH¦ GöI ¤NG PHEN

¤ng Phen th©n mÕn! ¤ng T vμ ng−êi gióp viÖc cña «ng ta vÉn m¹nh khoÎ. Chóng t«i ®· trë nªn b¹n bÌ th©n thiÕt nh− anh em mét nhμ. T«i hy väng «ng sÏ ®Õn th¨m chóng t«i mét ngμy gÇn nhÊt. ¤ng lμm ¬n ®−a bøc th− nμy tíi ng−êi b¹n cña t«i tªn lμ Tèng Minh Ph−¬ng ë qu¸n cμ phª §«ng D−¬ng. M−êi hoÆc m−êi hai ngμy sau ®ã hä sÏ trao cho «ng mét gãi quμ trong ®ã cã l¸ cê cña §ång minh. T«i rÊt c¶m ¬n «ng nÕu «ng göi nh÷ng thø ®ã cho t«i b»ng çch nhanh nhÊt. Xin göi «ng vμ «ng BÐcna cïng çc b¹n nh÷ng lêi tèt ®Ñp nhÊt. Chóc «ng søc khoÎ vμ may m¾n.

9-6-1945

Th©n mÕn

Hå


TH¦ GöI ¤NG PHEN

¤ng Phen th©n mÕn! T«i muèn viÕt cho «ng th− dμi ®Ó c¶m ¬n t×nh c¶m cña «ng ®èi víi t«i. TiÕc thay kh«ng thÓ viÕt dμi ®−îc v× søc khoÎ t«i hiÖn giê ch−a ®−îc tèt l¾m (nh−ng kh«ng ®Õn nçi nguy kÞch, «ng an t©m). §iÒu t«i muèn nãi víi «ng th× «ng Tam sÏ nãi thay t«i. NÕu «ng gÆp çc «ng BÐcna, Vinca Reit vμ Çcten (cña c¬ quan th«ng tÊn) vμ nh÷ng ng−êi b¹n kh¸c cña chóng ta, nhê «ng chuyÓn tíi hä lêi chóc mõng tèt ®Ñp nhÊt cña t«i. ¤ng Tam nãi lμ «ng sÏ ®Õn ®©y. Chóng t«i lu«n s½n sμng nång nhiÖt ®ãn «ng. H·y ®Õn nhanh «ng nhÐ. T«i chóc «ng m¹nh khoÎ vμ may m¾n.

21-7-1945

Th©n mÕn

C.M Hå Tμi liÖu tiÕng Anh, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.


TH¦ GöI TRUNG Uý PHEN

Trung uý Phen th©n mÕn! ChiÕn tranh ®· kÕt thóc. §Êy lμ ®iÒu tèt cho mäi ng−êi. T«i c¶m thÊy ¸y n¸y khi nh÷ng ng−êi b¹n Mü ph¶i rêi chóng t«i qu¸ nhanh. ViÖc ra ®i cña hä khái ®Êt n−íc nμy cã nghÜa lμ mèi quan hÖ gi÷a «ng vμ chóng t«i sÏ khã kh¨n h¬n. ChiÕn tranh ®· kÕt thóc th¾ng lîi. Nh−ng chóng t«i, nh÷ng n−íc nhá vμ phô thuéc, kh«ng cã phÇn ®ãng gãp hoÆc ®ãng gãp rÊt Ýt vμo th¾ng lîi cña tù do, cña d©n chñ. NÕu muèn ®ãng gãp mét phÇn xøng ®¸ng chóng t«i ph¶i tiÕp tôc chiÕn ®Êu. T«i tin r»ng «ng vμ nh©n d©n Mü vÜ ®¹i sÏ lu«n lu«n ñng hé chóng t«i. T«i còng tin r»ng sím hay muén chóng t«i còng sÏ ®¹t ®−îc môc ®Ých cña m×nh, bëi v× môc ®Ých ®ã lμ chÝnh nghÜa. Vμ ®Êt n−íc chóng t«i sÏ ®éc lËp. T«i tr«ng chê ngμy h¹nh phóc ®−îc gÆp «ng vμ nh÷ng ng−êi b¹n Mü cña chóng ta ë §«ng D−¬ng hay trªn ®Êt Mü. Chóc «ng may m¾n vμ søc khoÎ.

Th¸ng 8-1945

C.M Hå

Tμi liÖu tiÕng Anh, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

TH¦ GöI ¤NG TAM

¤ng Tam th©n mÕn ! ChiÕn tranh ®· kÕt thóc. Mäi thø ®Òu thay ®æi. Nh−ng t×nh b¹n cña chóng ta vÉn thÕ, kh«ng bao giê thay ®æi. Nh−ng «ng biÕt ®Êy, chóng t«i kh«ng cã phÇn ®ãng gãp chiÕn th¾ng nμy. §Ó gãp phÇn m×nh vμo chiÕn c«ng chung, chóng t«i cßn ph¶i chiÕn ®Êu gian khæ. ¤ng h·y tin r»ng chóng t«i ®· chiÕn ®Êu vμ sÏ chiÕn ®Êu cho tíi khi chóng t«i ®¹t ®−îc c¸i mμ chóng t«i mong muèn: §éc lËp d©n téc. T«i thÊy ¸y n¸y v× nh÷ng ng−êi b¹n Mü ®· rêi chóng t«i qu¸ nhanh vμ do ®ã mèi quan hÖ gi÷a «ng vμ chóng t«i trë nªn khã kh¨n h¬n. Chóng t«i sÏ kh«ng bao giê quªn «ng. ¤ng còng ®õng quªn chóng t«i nhÐ! Ngμy mai t−¬i s¸ng chóng ta sÏ gÆp nhau, chóng ta tr«ng chê ngμy ®ã! Th−a «ng, ng−êi b¹n ®−îc giao nhiÖm vô mua nh÷ng vßng xuyÕn cho «ng bÞ èm vμ anh ta ®· trao c«ng viÖc ®ã cho ng−êi kh¸c. Nh−ng ng−êi nμy l¹i nhËn c«ng t¸c xa Hμ Néi, nªn anh ta ®· trao c«ng viÖc ®ã cho ng−êi thø ba. Ng−êi nμy kh«ng thùc hiÖn ®óng mμ chØ mua ®−îc mét sè c¸i mμ «ng muèn. TÊt c¶ gi¸ 440 ��203F

1

). T«i göi l¹i «ng nh÷ng g× mμ hä chuyÓn cho t«i vμ tiÒn cßn l¹i lμ 2.560 piastres.

___________ 1) Piastre: ®¬n vÞ tiÒn §«ng D−¬ng.


Chóc «ng søc khoÎ vμ may m¾n. Vμ chóc «ng sím gÆp ng−êi b¹n ®êi tèt. H·y tin ë t«i, t«i sÏ m·i m·i nh− x−a.

8-1945

Th©n mÕn

C.M Hå Tμi liÖu tiÕng Anh, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

TH¦ K£U GäI TæNG KHëI NGHÜa

Hìi ®ång bμo yªu quý! Bèn n¨m tr−íc ®©y, t«i cã th− kªu gäi ®ång bμo ta ®oμn kÕt. V× cã ®oμn kÕt míi cã lùc l−îng, cã lùc l−îng míi giμnh ®−îc §éC LËP, Tù DO. HiÖn nay qu©n ®éi NhËt ®· tan r·, phong trμo cøu quèc lan trμn kh¾p n−íc. ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh (ViÖt Minh) cã hμng chôc triÖu ®éi viªn, gåm ®ñ c¸c tÇng líp sÜ, n«ng, c«ng, th−¬ng, binh, gåm ®ñ c¸c d©n téc ViÖt, Thæ, Nïng, M−êng, M¸n. Trong ViÖt Minh ®ång bμo ta b¾t tay nhau chÆt chÏ, kh«ng ph©n biÖt trai, g¸i, giμ, trÎ, l−¬ng, gi¸o, giμu, nghÌo. Võa ®©y ViÖt Minh l¹i triÖu tËp "ViÖt Nam quèc d©n ®¹i biÓu §¹i héi", cö ra Uû BAN D¢N TéC GI¶I PHãNG VIÖT NAM ®Ó l·nh ®¹o toμn quèc nh©n d©n kiªn quyÕt ®Êu tranh kú cho n−íc ®−îc ®éc lËp. §ã lμ mét tiÕn bé rÊt lín trong lÞch sö tranh ®Êu gi¶i phãng cña d©n téc ta tõ ngãt mét thÕ kû nay. §ã lμ mét ®iÒu khiÕn cho ®ång bμo ta phÊn khëi vμ riªng t«i hÕt søc vui mõng. Nh−ng chóng ta ch−a thÓ cho thÕ lμ ®ñ. Cuéc tranh ®Êu cña chóng ta ®−¬ng cßn gay go, d»ng dai. Kh«ng ph¶i NhËt b¹i mμ bçng nhiªn ta ®−îc gi¶i phãng, tù do. Chóng ta vÉn ph¶i ra søc phÊn ®Êu. ChØ cã ®oμn kÕt, phÊn ®Êu, n−íc ta míi ®−îc ®éc lËp. ViÖt Minh lμ c¬ së cho sù ®oμn kÕt, phÊn ®Êu cña d©n téc ta trong lóc nμy. H·y gia nhËp ViÖt Minh, ñng hé ViÖt Minh, lμm cho ViÖt Minh réng lín m¹nh mÏ.


Uû ban d©n téc gi¶i phãng ViÖt Nam còng nh− ChÝnh phñ l©m thêi cña ta lóc nμy. H·y ®oμn kÕt chung quanh nã, lμm cho chÝnh s¸ch vμ mÖnh lÖnh cña nã ®−îc thi hμnh kh¾p n−íc. Nh− vËy th× Tæ quèc ta nhÊt ®Þnh mau ®−îc ®éc lËp, d©n téc ta nhÊt ®Þnh mau ®−îc tù do. Hìi ®ång bμo yªu quý! Giê quyÕt ®Þnh cho vËn mÖnh d©n téc ta ®· ®Õn. Toμn quèc ®ång bμo h·y ®øng dËy ®em søc ta mμ tù gi¶i phãng cho ta. NhiÒu d©n téc bÞ ¸p bøc trªn thÕ giíi ®ang ganh nhau tiÕn b−íc giμnh quyÒn ®éc lËp. Chóng ta kh«ng thÓ chËm trÔ. TiÕn lªn! TiÕn lªn! D−íi l¸ cê ViÖt Minh, ®ång bμo h·y dòng c¶m tiÕn lªn!

Th¸ng 8 n¨m 1945

Hå chÝ minh

In trong s¸ch V¨n kiÖn §¶ng, (tõ 25-1-1939 ®Õn 2-9-1945), Nxb. Sù thËt, Hμ Néi, 1963, tr. 532-533.

Theo bμi in trong s¸ch V¨n kiÖn §¶ng.

TUY£N ng«n ®éc lËp31

Hìi ®ång bμo c¶ n−íc, "TÊt c¶ mäi ng−êi ®Òu sinh ra cã quyÒn b×nh ®¼ng. T¹o ho¸ cho hä nh÷ng quyÒn kh«ng ai cã thÓ x©m ph¹m ®−îc; trong nh÷ng quyÒn Êy, cã quyÒn ®−îc sèng, quyÒn tù do vμ quyÒn m−u cÇu h¹nh phóc". Lêi nãi bÊt hñ Êy ë trong b¶n Tuyªn ng«n ®éc lËp32 n¨m 1776 cña n−íc Mü. Suy réng ra, c©u Êy cã ý nghÜa lμ: tÊt c¶ çc d©n téc trªn thÕ giíi ®Òu sinh ra b×nh ®¼ng, d©n téc nμo còng cã quyÒn sèng, quyÒn sung s−íng vμ quyÒn tù do. B¶n Tuyªn ng«n nh©n quyÒn vμ d©n quyÒn33 cña Çch m¹ng Ph¸p n¨m 1791 còng nãi: "Ng−êi ta sinh ra tù do vμ b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lîi; vμ ph¶i lu«n lu«n ®−îc tù do vμ b×nh ®¼ng vÒ quyÒn lîi". §ã lμ nh÷ng lÏ ph¶i kh«ng ai chèi c·i ®−îc. ThÕ mμ h¬n 80 n¨m nay, bän thùc d©n Ph¸p lîi dông l¸ cê tù do, b×nh ®¼ng, b¸c ¸i, ®Õn c−íp ®Êt n−íc ta, ¸p bøc ®ång bμo ta. Hμnh ®éng cña chóng tr¸i h¼n víi nh©n ®¹o vμ chÝnh nghÜa. VÒ chÝnh trÞ, chóng tuyÖt ®èi kh«ng cho nh©n d©n ta mét chót tù do d©n chñ nμo. Chóng thi hμnh nh÷ng luËt ph¸p d· man. Chóng lËp ba chÕ ®é kh¸c nhau ë Trung, Nam, B¾c ®Ó ng¨n c¶n viÖc thèng nhÊt n−íc nhμ cña ta, ®Ó ng¨n c¶n d©n téc ta ®oμn kÕt. Chóng lËp ra nhμ tï nhiÒu h¬n tr−êng häc. Chóng th¼ng tay chÐm giÕt nh÷ng ng−êi yªu n−íc th−¬ng nßi cña ta. Chóng t¾m çc cuéc khëi nghÜa cña ta trong nh÷ng bÓ m¸u. Chóng rμng buéc d− luËn, thi hμnh chÝnh s¸ch ngu d©n.


Chóng dïng thuèc phiÖn, r−îu cån ®Ó lμm cho nßi gièng ta suy nh−îc. VÒ kinh tÕ, chóng bãc lét d©n ta ®Õn x−¬ng tuû, khiÕn cho d©n ta nghÌo nμn, thiÕu thèn, n−íc ta x¬ x¸c, tiªu ®iÒu. Chóng c−íp kh«ng ruéng ®Êt, hÇm má, nguyªn liÖu. Chóng gi÷ ®éc quyÒn in giÊy b¹c, xuÊt c¶ng vμ nhËp c¶ng. Chóng ®Æt ra hμng tr¨m thø thuÕ v« lý, lμm cho d©n ta, nhÊt lμ d©n cμy vμ d©n bu«n, trë nªn bÇn cïng. Chóng kh«ng cho çc nhμ t− s¶n ta ngãc ®Çu lªn. Chóng bãc lét c«ng nh©n ta mét çch v« cïng tμn nhÉn. Mïa thu n¨m 1940, ph¸t xÝt NhËt ®Õn x©m l¨ng §«ng D−¬ng ®Ó më thªm c¨n cø ®¸nh §ång minh, th× bän thùc d©n Ph¸p quú gèi ®Çu hμng, më cöa n−íc ta r−íc NhËt. Tõ ®ã d©n ta chÞu hai tÇng xiÒng xÝch: Ph¸p vμ NhËt. Tõ ®ã d©n ta cμng cùc khæ, nghÌo nμn. KÕt qu¶ lμ cuèi n¨m ngo¸i sang ®Çu n¨m nay, tõ Qu¶ng TrÞ ®Õn B¾c Kú, h¬n hai triÖu ®ång bμo ta bÞ chÕt ®ãi. Ngμy 9 th¸ng 3 n¨m nay, NhËt t−íc khÝ giíi cña qu©n ®éi Ph¸p. Bän thùc d©n Ph¸p hoÆc lμ bá ch¹y, hoÆc lμ ®Çu hμng. ThÕ lμ ch¼ng nh÷ng chóng kh«ng "b¶o hé" ®−îc ta, tr¸i l¹i, trong 5 n¨m, chóng ®· b¸n n−íc ta hai lÇn cho NhËt. Tr−íc ngμy 9 th¸ng 3, biÕt bao lÇn ViÖt Minh ®· kªu gäi ng−êi Ph¸p liªn minh ®Ó chèng NhËt. Bän thùc d©n Ph¸p ®· kh«ng ®¸p øng, l¹i th¼ng tay khñng bè ViÖt Minh h¬n n÷a. ThËm chÝ ®Õn khi thua ch¹y, chóng cßn nhÉn t©m giÕt nèt sè ®«ng tï chÝnh trÞ ë Yªn B¸i vμ Cao B»ng. Tuy vËy, ®èi víi ng−êi Ph¸p, ®ång bμo ta vÉn gi÷ mét th¸i ®é khoan hång vμ nh©n ®¹o. Sau cuéc biÕn ®éng ngμy 9 th¸ng 3, ViÖt Minh ®· gióp cho nhiÒu ng−êi Ph¸p ch¹y qua biªn thuú, l¹i cøu cho nhiÒu ng−êi Ph¸p ra khái nhμ giam NhËt vμ b¶o vÖ tÝnh m¹ng vμ tμi s¶n cho hä. Sù thËt lμ tõ mïa thu n¨m 1940, n−íc ta ®· thμnh thuéc ®Þa cña NhËt, chø kh«ng ph¶i thuéc ®Þa cña Ph¸p n÷a. Khi NhËt hμng §ång minh th× nh©n d©n c¶ n−íc ta ®· næi dËy giμnh chÝnh quyÒn, lËp nªn n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoμ.

Sù thËt lμ d©n ta ®· lÊy l¹i n−íc ViÖt Nam tõ tay NhËt, chø kh«ng ph¶i tõ tay Ph¸p. Ph¸p ch¹y, NhËt hμng, vua B¶o §¹i tho¸i vÞ. D©n ta ®· ®¸nh ®æ çc xiÒng xÝch thùc d©n gÇn 100 n¨m nay ®Ó g©y dùng nªn n−íc ViÖt Nam ®éc lËp. D©n ta l¹i ®¸nh ®æ chÕ ®é qu©n chñ mÊy m−¬i thÕ kû mμ lËp nªn chÕ ®é d©n chñ céng hoμ. Bëi thÕ cho nªn, chóng t«i, L©m thêi ChÝnh phñ cña n−íc ViÖt Nam míi, ®¹i biÓu cho toμn d©n ViÖt Nam, tuyªn bè tho¸t ly h¼n quan hÖ thùc d©n víi Ph¸p, xo¸ bá hÕt nh÷ng hiÖp −íc mμ Ph¸p ®· ký vÒ n−íc ViÖt Nam, xo¸ bá tÊt c¶ mäi ®Æc quyÒn cña Ph¸p trªn ®Êt n−íc ViÖt Nam. Toμn d©n ViÖt Nam, trªn d−íi mét lßng kiªn quyÕt chèng l¹i ©m m−u cña bän thùc d©n Ph¸p. Chóng t«i tin r»ng çc n−íc §ång minh34 ®· c«ng nhËn nh÷ng nguyªn t¾c d©n téc b×nh ®¼ng ë çc héi nghÞ Tªhªr¨ng35 vμ Cùu Kim S¬n36 quyÕt kh«ng thÓ kh«ng c«ng nhËn quyÒn ®éc lËp cña d©n ViÖt Nam. Mét d©n téc ®· gan gãc chèng ¸ch n« lÖ cña Ph¸p h¬n 80 n¨m nay, mét d©n téc ®· gan gãc ®øng vÒ phe §ång minh chèng ph¸t xÝt mÊy n¨m nay, d©n téc ®ã ph¶i ®−îc tù do! D©n téc ®ã ph¶i ®−îc ®éc lËp! V× nh÷ng lÏ trªn, chóng t«i, ChÝnh phñ L©m thêi cña n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoμ trÞnh träng tuyªn bè víi thÕ giíi r»ng: N−íc ViÖt Nam cã quyÒn h−ëng tù do vμ ®éc lËp, vμ sù thËt ®· thμnh mét n−íc tù do ®éc lËp. Toμn thÓ d©n téc ViÖt Nam quyÕt ®em tÊt c¶ tinh thÇn vμ lùc l−îng, tÝnh m¹ng vμ cña c¶i ®Ó gi÷ v÷ng quyÒn tù do, ®éc lËp Êy. B¶n sao b¨ng ghi ©m, l−u t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh.

1077 1078

Phô lôc

chiÕn thuËt du kÝch 1155 1156

N¡M §IÓM LíN

1. Bá mäi thμnh kiÕn xung ®ét cò, thμnh thËt hîp t¸c ®Ó thèng nhÊt c¸c nhãm céng s¶n §«ng D−¬ng; 2. §Þnh tªn §¶ng lμ §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam; 3. Th¶o ChÝnh c−¬ng vμ §iÒu lÖ s¬ l−îc cña §¶ng; 4. §Þnh kÕ ho¹ch thùc hiÖn viÖc thèng nhÊt trong n−íc; 5. Cö mét Ban Trung −¬ng l©m thêi gåm 9 ng−êi, trong ®ã cã hai ®¹i biÓu chi bé céng s¶n Trung Quèc ë §«ng D−¬ng. Tμi liÖu cña B¶o tμng C¸ch m¹ng ViÖt Nam.


B¸o ço vÒ nh÷ng nghÞ quyÕt cña Trung −¬ng §¶ng céng s¶n

®«ng d−¬ng

Phong trμo n«ng d©n: 1. Nh©n d©n §«ng D−¬ng 90% lμ n«ng d©n. ë çc th«n x·, ngoμi bän ®¹i ®Þa chñ ra, toμn bé n«ng d©n lμ t¸ ®iÒn. C¨n cø vμo t− liÖu s¶n xuÊt cã thÓ ph©n lo¹i n«ng d©n ra nhiÒu tÇng líp. A- BÇn n«ng: kh«ng cã hoÆc cã rÊt Ýt ruéng ®Êt nªn ph¶i ®i lμm thuª cho ®¹i ®Þa chñ hoÆc lμm thªm mét nghÒ phô míi ®ñ sèng; B- Trung n«ng: cã ®ñ ruéng ®Êt tù cμy cÊy lÊy, hä kh«ng bãc lét ai; C- Phó n«ng: cã nhiÒu ruéng ®Êt, mét phÇn do m×nh canh t¸c, mét phÇn thuª ng−êi lμm, phÇn cßn l¹i cho lÝnh canh; D- Cè n«��204F

1

): lμm thuª cho ®¹i ®Þa chñ, chñ ®ån ®iÒn vμ phó n«ng. §a sè n«ng d©n §«ng D−¬ng lμ cè, bÇn n«ng. 2. Do tËp qu¸n phong kiÕn, l¹i bÞ ®Õ quèc ¸p bøc, n«ng d©n bÞ ba tÇng bãc lét: a) BÞ ®¹i ®Þa chñ bãc lét: PhÇn lín ruéng ®Êt tèt, ®Òu n»m trong tay bän t− s¶n. Chóng cho n«ng d©n lÜnh canh tõng thöa thu t« rÊt cao (lÊy

___________ 1) Manoeuvres agricoles, ouvriers agricoles (c«ng nh©n n«ng nghiÖp)= cè n«ng.

mét nöa hoa mμu hoÆc thu b»ng tiÒn) b¾t buéc n«ng d©n ph¶i thuª n«ng cô cña chóng. Cã nhiÒu n¬i, ®Þa chñ cho bän "qu¸ ®iÒn" lÜnh canh, bän nμy chia nhá ruéng ®Êt ®em ph¸t canh l¹i cho n«ng d©n. B»ng thñ ®o¹n Êy chóng cμng n©ng cao t« ruéng ®Êt lªn h¬n n÷a, nªn ng−êi n«ng d©n nghÌo bÞ trãi chÆt víi chóa ®Êt gÇn nh− n«ng n« tr−íc kia. ¡n ®· kh«ng ®ñ no v× ®Þa t« qu¸ nÆng, nh÷ng ngμy lÔ b¸i hoÆc khi ®Þa chñ më tiÖc tïng, ng−êi bÇn n«ng cßn ph¶i ®em lÔ vËt ®Õn kÝnh biÕu vμ lμm c«ng kh«ng cho chñ. Khi ph¶i vay m−în, hä ph¶i tr¶ lêi rÊt cao (Ýt nhÊt lμ 100%) hoÆc ph¶i b¸n hoa mμu non lÊy cã mét nöa tiÒn hoÆc ®em cÇm cè ruéng n−¬ng cho bän vay ¨n l·i. b) BÞ t− b¶n bãc lét: Cè n«ng lμm viÖc suèt ngμy kh«ng h¹n ®Þnh giê giÊc, mμ vÉn kh«ng ®ñ nu«i th©n vμ gia ®×nh. Nh÷ng ng−êi ®i ë mçi n¨m chØ ®−îc nhËn 10 ®ång. Cßn anh em phu ®ån ®iÒn (cao su, cμ phª, b«ng, v.v.), th× bÞ ®−a ®i nh÷ng n¬i xa x«i, n−íc ®éc, ¨n ë trong nh÷ng l¸n tr¹i bÈn thØu, ®−îc tr¶ c«ng mét phÇn b»ng tiÒn, mét phÇn b»ng g¹o. Th−êng th−êng c«ng x¸ cña nh÷ng anh em ®ã bÞ cóp ph¹t hÕt. Khi lμm viÖc hä l¹i bÞ ®èi xö ®¸nh ®Ëp nh− con vËt. Chñ ®Êt lμm chóa trong ®ån ®iÒn, chóng cã lÝnh vμ cã ng−êi canh g¸c. NÕu c«ng nh©n næi dËy th× bÞ chñ hμnh h¹ hÕt çch. c) BÞ ®Õ quèc bãt lét: Ngoμi viÖc bãc lét n«ng d©n vÒ kinh tÕ, bän ®Õ quèc Ph¸p cßn b¾t d©n cμy chÞu biÕt bao thø thuÕ nÆng nÒ: thuÕ th©n, thuÕ chî, thuÕ ruéng ®Êt, thuÕ x©y dùng tr−êng, v.v.. H»ng n¨m mçi ng−êi ph¶i ®i x©u 6 ngμy kh«ng c«ng cho chÝnh phñ hoÆc ph¶i n¹p mét sè tiÒn t−¬ng ®−¬ng. §Æc biÖt hai n¨m nay thuÕ m¸ l¹i t¨ng lªn rÊt nhiÒu. Bän ®Õ quèc Ph¸p ®Ó cho bän quan l¹i vμ t− s¶n bãp nÆn ¸p bøc n«ng d©n, chóng t×m hÕt çch ®Ó gi÷ v÷ng chÕ ®é thuéc ®Þa cña chóng. 3. Bän ®Õ quèc vμ t− s¶n c−íp dÇn hÕt ruéng ®Êt canh t¸c, ¸p bøc vμ bãc lét n«ng d©n thËm tÖ, l¹i chång chÊt thªm n¹n


thÊt nghiÖp vμ ®ãi rÐt. Kh«ng kh¸c g× n« lÖ, ng−êi n«ng d©n ph¶i b¸n søc lao ®éng ®i lμm phu ë çc ®ån ®iÒn trong n−íc hoÆc ë ngoμi n−íc. Hoμn c¶nh ®ãi khæ ®ã ngμy cμng kÝch ®éng n«ng d©n tiÕn lªn ®Êu tranh chèng bän ®Þa chñ, t− s¶n vμ ®Õ quèc. Do ®ã ë n«ng th«n ®· h×nh thμnh hai phe ®èi ®Þch, mét bªn lμ hÇu hÕt tÊt c¶ anh chÞ em n«ng d©n, cßn mét bªn lμ bän phong kiÕn ®Õ quèc. HiÖn nay ë Trung Kú, Nam Kú vμ B¾c Kú, n«ng d©n ®ang s«i sôc ®Êu tranh. V« s¶n lμ ®éi qu©n cña çch m¹ng ruéng ®Êt vμ çch m¹ng ph¶n ®Õ ë §«ng D−¬ng. HiÖn nay phong trμo çch m¹ng ®ang lªn m¹nh, ph¶i tr¸nh lμm sao cho v« s¶n khái ph¹m nh÷ng sai lÇm cã thÓ ®−a çch m¹ng ®Õn thÊt b¹i. Cho nªn ph−¬ng thøc l·nh ®¹o quÇn chóng v« cïng quan träng. §¶ng ph¶i hÕt søc quan t©m. Sai lÇm vμ khuyÕt ®iÓm trong phong trμo çch m¹ng cña n«ng d©n. 4. N«ng héi ®ang trªn ®μ ph¸t triÓn m¹nh, nh−ng vÉn ch−a ®¹t ®−îc yªu cÇu. Nguyªn nh©n lμ v× nh÷ng ®ång chÝ chÞu tr¸ch nhiÖm tæ chøc n«ng d©n ë th«n x· cßn ph¹m nhiÒu sai lÇm thiÕu sãt chñ yÕu sau ®©y: a) VÒ tæ chøc - nguyªn t¾c tæ chøc N«ng héi kh«ng râ rμng. Tæ chøc tiÕn hμnh chËm. N«ng héi ch−a biÓu hiÖn hÕt tÝnh chÊt ®éc lËp cña nã. N«ng héi ph¶i nªu râ vai trß cña m×nh ®Ó thu hót quÇn chóng. Nh−ng lÒ lèi tæ chøc N«ng héi ch−a tèt, hÇu hÕt mäi c«ng viÖc ®Òu do ®¶ng viªn bao biÖn, çc ®ång chÝ nμy kh«ng biÕt chän lÊy çn bé ë trong hμng ngò n«ng d©n. Çc Ban phô tr¸ch phô n÷ vμ thanh niªn còng ch−a thμnh lËp. Çc cuéc héi häp th× kh«ng thèng nhÊt. b) ViÖc tuyªn truyÒn trong n«ng d©n yÕu vμ ph¹m vi tuyªn truyÒn l¹i qu¸ hÑp. ChØ tuyªn truyÒn ph¶n ®Õ vμ tuyªn truyÒn mét Ýt chèng ®¹i ®Þa chñ vμ t− s¶n. Mét mÆt ph¶i ®Êu tranh m¹nh h¬n n÷a chèng nh÷ng ®Þnh kiÕn cho r»ng: "Tay kh«ng lμm sao mμ ®Êu tranh ®−îc, hoÆc chóng ta kh«ng nªn g©y ra

mét cuéc chiÕn tranh nhá", nh−ng mÆt kh¸c l¹i ph¶i chèng xu h−íng khñng bè. Chóng ta còng ch−a quan t©m ®Çy ®ñ ®Õn cuéc ®Êu tranh cña cè n«��205F

1

) chèng l¹i phó n«ng, ®Þa ��ñ206F2

). Ph¶i nh©n mäi t×nh tr¹ng bèi rèi chung nμy mμ l«i cuèn quÇn chóng ®Êu tranh; ngμy 1-5 ch¼ng h¹n, ®¸ng lÏ ph¶i kªu gäi anh chÞ em n«ng d©n Th¸i B×nh "H·y tiÕn lªn, ®©y lμ c¬ héi çc b¹n ph¶i vïng dËy". NÕu kh«ng lμm nh− vËy th× chØ cã Ðp buéc hä ®Êu tranh mμ th«i. Ng−êi chØ huy thiÕu kh¶ n¨ng vμ kh«ng biÕt chuÈn bÞ çc cuéc ®Êu tranh, sau mçi cuéc ®Êu tranh, gi¶i t¸n tù vÖ lμ sai lÇm. Ph¶i tæ chøc ®Êu tranh ban ®ªm. N«ng héi lμ mét tæ chøc ®Êu tranh cã tr¸ch nhiÖm ®−a cuéc çch m¹ng ruéng ®Êt ®Õn th¾ng lîi, cho nªn trong c«ng t¸c vËn ®éng vμ tuyªn truyÒn, héi viªn N«ng héi lu«n lu«n ph¶i nhí nh÷ng ®iÒu sau ®©y: a) Nh÷ng sù ¸p bøc vμ bãc lét hμng ngμy (nh− thuÕ m¸, b¾n giÕt, chÕ ®é lÜnh canh, t−íc ®o¹t ruéng ®Êt, quan l¹i vμ t− s¶n ¸p bøc, v.v.) lμm cho quÇn chóng n«ng d©n nhËn thøc râ t×nh c¶nh cña m×nh vμ thÊy cÇn ph¶i ®Êu tranh chèng ®Þa chñ, t− s¶n vμ ®Õ quèc. b) Gi¸o dôc quÇn chóng vÒ ý nghÜa cuéc çch m¹ng ruéng ®Êt (tÞch thu ruéng ®Êt cña ®Þa chñ b¶n xø vμ ng−êi ngo¹i quèc ®em chia cho bÇn vμ trung n«ng), ®ång thêi còng ph¶i gi¶i thÝch cho hä hiÓu môc tiªu c¬ b¶n cña cuéc çch m¹ng t− s¶n d©n chñ. c) Gi¶i thÝch cho quÇn chóng thÊy cÇn thiÕt ph¶i liªn minh víi giai cÊp v« s¶n, cÇn ph¶i ®−îc v« s¶n vμ §¶ng Céng s¶n, ®éi tiªn phong cña v« s¶n l·nh ®¹o. d) Ph¶i tuyªn truyÒn ph¶n ®èi Héi ®ång c¶i l−¬ng, ph¶n ®èi mäi c¶i çch, mäi nhãm vμ ®¶ng ph¸i cã tÝnh chÊt quèc gia. N«ng héi ph¶i xuÊt b¶n mét tê b¸o vμ khuyÕn khÝch n«ng d©n viÕt bμi ®¨ng b¸o. ®) Lμng lμ c¬ së cña tæ chøc N«ng héi. Tæ chøc n«ng d©n bao gåm N«ng héi lμng, N«ng héi tæng, N«ng héi tØnh vμ Tæng N«ng héi §«ng D−¬ng. ___________ 1) C«ng nh©n n«ng nghiÖp: owriers agraires. 2) Trong nguyªn b¶n: riches paysans.


Ph¶i tæ chøc bÇn n«ng vμ trung n«ng vμo N«ng héi. Trong thêi kú ®Çu cña phong trμo çch m¹ng, cã thÓ cã nh÷ng phó n«ng cïng ®i víi bÇn, trung n«ng, nh−ng vÒ sau hä sÏ chèng l¹i çch m¹ng. Cho nªn ngay tõ b−íc ®Çu ph¶i lo¹i trõ ra khái N«ng héi, vμ g¹t ¶nh h−ëng cña hä ®èi víi bÇn, trung n«ng. ChÝnh bän hä - phó n«ng vμ mét sè ®¹i ®Þa chñ ®· t×m çch lät vμo N«ng héi ®Ó lòng ®o¹n vμ ph¸ ho¹i. N«ng d©n ph¶i ®¶m nhËn lÊy phÇn lín nh÷ng tr¸ch nhiÖm quan träng. Trong N«ng héi, nh÷ng anh chÞ em n«ng d©n d−íi 23 tuæi, ph¶i do mét ban thanh niªn n«ng d©n l·nh ®¹o, ®Ó dÔ g©y phong trμo thanh niªn. Thanh niªn ph¶i tham gia l·nh ®¹o N«ng héi. N«ng héi còng ph¶i thμnh lËp mét Ban phô n÷ ®Ó vËn ®éng chÞ em phô n÷ tham gia cuéc ®Êu tranh chung. Thî thñ c«ng vμ c«ng nh©n n«ng nghiÖp ph¶i tæ chøc thμnh C«ng héi. Nh÷ng C«ng héi nμy ph¶i th−êng xuyªn liªn l¹c víi çc tæ chøc v« s¶n thμnh thÞ vμ liªn hÖ thËt chÆt chÏ víi N«ng héi. Tæ chøc tù vÖ cña n«ng d©n rÊt quan träng trong çc cuéc ®Êu tranh ë th«n x·. N«ng héi ph¶i tuyªn truyÒn gi¶i thÝch trong quÇn chóng ý nghÜa viÖc thμnh lËp mét ®éi tù vÖ ®Ó b¶o vÖ vμ kªu gäi quÇn chóng tham gia. 7207F

1

). N«ng héi ph¶i liªn hÖ chÆt chÏ víi C«ng héi. N«ng d©n vμ c«ng nh©n chÞu sù l·nh ®¹o tèi cao vÒ chÝnh trÞ cña §¶ng, nh−ng ph¶i ph©n biÖt §¶ng víi çc tæ chøc N«ng héi vμ C«ng héi. §¶ng tuyªn truyÒn ®−êng lèi th«ng qua nh÷ng çn bé cña m×nh. Khi tuyªn truyÒn chÝnh s¸ch cña §¶ng, çn bé ph¶i dïng çch thuyÕt phôc chø kh«ng ®−îc dïng mÖnh lÖnh vμ ph¶i ra søc lμm cho quÇn chóng n«ng d©n tin t−ëng ë §¶ng. 8. §−êng lèi chung cña çch m¹ng n«ng d©n hiÖn nay nh»m: - TËp hîp, tæ chøc trung, bÇn n«ng vμ kÝch ®éng hä ®Êu tranh giμnh lÊy chñ quyÒn cho nh©n d©n;

___________ 1) Trong nguyªn b¶n kh«ng cã môc 5, 6.

- Chø kh«ng ph¶i ®Ó tiÕn hμnh mét cuéc khëi nghÜa ®Þa ph−¬ng (khëi nghÜa cã nghÜa lμ næi dËy giμnh chÝnh quyÒn). §¶ng viªn ph¶i c¨n cø vμo ®−êng lèi chung ®ã mμ l·nh ®¹o n«ng d©n ®Êu tranh. §¸nh vμo giai cÊp thèng trÞ, ®¸nh vμo ®Þa chñ vμ t− s¶n tøc lμ chóng ta ph¶i kÝch ®éng n«ng d©n ®Êu tranh ph¶n ®èi thu thuÕ, ph¶n ®èi chÕ ®é ph¸t canh, ph¶n ®èi nh÷ng quy t¾c luËt lÖ cña t− s¶n, v.v., vμ ph¶i kÕt hîp ®Êu tranh kinh tÕ vμ chÝnh trÞ, lîi dông mäi c¬ héi ®Ó phæ biÕn t− t−ëng çch m¹ng ruéng ®Êt vμ khuyÕn khÝch tæ chøc mét ®éi tù vÖ n«ng d©n. ChuÈn bÞ ®Êu tranh tr−íc hÕt ph¶i tuyªn truyÒn m¹nh mÏ ®Ó l«i cuèn ®a sè quÇn chóng tham gia; khi cã ®iÒu kiÖn tæ chøc nh÷ng cuéc ®Êu tranh lín mμ chØ ph¸t ®éng ®Êu tranh lÎ tÎ th× ¶nh h−ëng chÝnh trÞ kh«ng tèt. §Ó chèng l¹i ®μn ¸p, cÇn ph¶i chuÈn bÞ thËt chu ®¸o vμ l·nh ®¹o cã kÕ ho¹ch mäi cuéc ®Êu tranh, ph¶i ph¸t triÓn vμ huÊn luyÖn ®éi tù vÖ n«ng d©n. CÇn lμm cho n«ng d©n nhËn thøc râ lùc l−îng vμ vai trß cña m×nh. Hä ph¶i hiÓu ®−îc r»ng hμnh ®éng ç nh©n hoÆc mçi xu h−íng khñng bè ®Òu tr¸i víi c−¬ng lÜnh hμnh ®éng cña m×nh. §ång thêi, ph¶i gi¶i thÝch cho n«ng d©n hiÓu r»ng chØ cã mét lùc l−îng m¹nh mÏ vμ cã tæ chøc míi cã thÓ ®−¬ng ®Çu chèng khñng bè tr¾ng ®−îc. L·nh ®¹o n«ng d©n cã nghÜa lμ nghiªn cøu t×nh h×nh ®Þa ph−¬ng ®Ó råi ph¸t ®éng phong trμo quÇn chóng. Mçi cuéc ®Êu tranh ®Òu nh»m më réng ¶nh h−ëng cña N«ng héi vμ cña §¶ng vμ nh»m thu hót quÇn chóng vμo N«ng héi. 9. Nh÷ng yªu s¸ch cña n«ng d©n a) VÒ chÝnh trÞ - §ßi tù do lËp héi, tù do héi häp, tù do ng«n luËn vμ ®ßi bá chÕ ®é kiÓm duyÖt; ph¶n ®èi khñng bè tr¾ng, ph¶n ®èi Héi ®ång c¶i l−¬ng; ph¶n ®èi ®−a n«ng d©n ®i lμm phu ®ån ®iÒn vμ ®−a hä sang çc thuéc ®Þa kh¸c.


b) VÒ kinh tÕ - §ßi gi¶m s−u thuÕ - ®ßi bá thuÕ th©n, ®ßi gi¶m t« ruéng ®Êt, bá chÕ ®é ph¸t canh, bá chÕ ®é lao dÞch. §èi víi cè n«ng: ph¶i t¨ng c«ng x¸, bít giê lμm viÖc. §ßi b¶o hiÓm x· héi, ngμy nghØ (tÕt, kÓ c¶ ngμy kû niÖm çch m¹ng) ®−îc tr¶ c«ng. B¸o ço vμo kho¶ng n¨m 1930. Tμi liÖu tiÕng Ph¸p, b¶n chôp l−u t¹i ViÖn lÞch sö §¶ng.

NH÷NG thñ ®o¹n cña §Õ QUèC PH¸P

Khñng bè tr¾ng ®ang hoμnh hμnh d−íi ®ñ mäi h×nh thøc. §Õ quèc ®ãng ®ån binh ë kh¾p çc th«n x·, chóng tæ chøc x· ®�µn208F 1

) (gièng nh− d©n ®�µn209F2

) ë Trung Quèc) ®Ó canh phßng ngμy ®ªm. LËp danh hé ë mçi lμng ®Ó kiÓm so¸t nh÷ng ng−êi l¹ mÆt. CÊm ®i l¹i tõ vïng nμy sang vïng kh¸c. §éc ¸c h¬n lμ chóng cho phÐp bän t− s¶n ®−îc quyÒn ®èt nhμ vμ giÕt ng−êi. Chóng chia thμnh phè ra thμnh nhiÒu khu, ë mçi khu phè tªn tr−ëng phè ®−îc quyÒn kiÓm so¸t tÊt c¶ d©n chóng. ChÝnh phñ cña chóng ra mÆt tuyªn truyÒn vu ço céng s¶n. Ngoμi chÝnh s¸ch khñng bè, bän ®Õ quèc Ph¸p cßn thùc hiÖn mét chÝnh s¸ch lõa bÞp: lËp Héi ®ång c¶i l−¬ng, Héi ®ång hoμ gi¶i t− b¶n vμ lao ®éng, v.v.. Chóng giao tr¸ch nhiÖm cho ®èc c«ng ë nhμ m¸y vμ tr−ëng phè ph¶i ng¨n ngõa phong trμo çch m¹ng ë nhμ m¸y vμ khu phè. Chóng ®−a mËt th¸m vμo çc xÝ nghiÖp tæ chøc héi häp thî thuyÒn ®Ó ph¸ nh÷ng cuéc b·i c«ng. Bän ®Õ quèc cßn thuª ng−êi viÕt b¸o xuyªn t¹c chñ nghÜa céng s¶n vμ vu ço Nga - X«. T×nh h×nh néi bé §¶ng ë B¾c Kú: 1. Trong khi çc ®ång chÝ Trung −¬ng bËn häp Héi nghÞ th¸ng 10-1930, mét Xø uû l©m thêi ®−îc thμnh lËp gåm ba ®ång chÝ BÝ th− ba TØnh uû lín. Nh−ng kh«ng mét ®ång chÝ nμo ®−îc giao tr¸ch nhiÖm râ rμng vμ còng kh«ng ®ång chÝ

___________ 1) Trong nguyªn b¶n, viÕt b»ng tiÕng ViÖt. 2) Nguyªn b¶n: Min-tuan.


nμo cã ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó l·nh ®¹o mäi c«ng t¸c trong xø. Do ®ã çc tØnh ®Òu tù trÞ, trong khi ®ã th× mäi c«ng viÖc vÉn ë t×nh tr¹ng hçn lo¹n. 2. Cã 6 tØnh ®· cã tæ chøc: H¶i Phßng, Hμ Néi, má than Hßn Gai, Nam §Þnh, Th¸i B×nh vμ Phñ Lý (hai tØnh sau lμ nh÷ng tØnh hoμn toμn n«ng nghiÖp). Ngoμi viÖc l·nh ®¹o Ban phô tr¸ch Hμ Néi, mét trong ba ®ång chÝ Êy cßn ph¶i l·nh ®¹o çc Ban giao th«ng, tμi chÝnh, tuyªn truyÒn vμ huÊn luyÖn. Do ®ã viÖc in truyÒn ®¬n vμ s¸ch b¸o kh«ng ch¹y vμ t×nh h×nh tμi chÝnh thiÕu thèn ®Õn nçi çc ®ång chÝ th−êng thiÕu g¹o ¨n. V× kh«ng ®ñ ®ång chÝ nªn Ban giao th«ng ph¶i nhê héi viªn C«ng héi gióp viÖc, cã khi ph¶i nhê ®Õn c¶ ng−êi ngoμi n÷a (Ban tμi chÝnh còng vËy). Do ®ã c«ng viÖc cña hai Ban ®ã kh«ng tèt. Cã nhiÒu vô b¾t bí vμ khñng bè tr¾ng ngμy cμng d÷ déi, nªn tæ chøc ë nhiÒu tØnh bÞ tan vì (cã tØnh v× ®Êu tranh còng cã tØnh v× kh«ng ®Êu tranh). Cho nªn çc TØnh uû ®· ph¶i ®Ó hÕt th× giê vμ t×m hÕt mäi çch ®Ó bæ cøu t×nh tr¹ng ®ã. 3. HiÖn nay, phÇn lín çc chøc vô quan träng ®Òu do çc ®ång chÝ míi thiÕu kinh nghiÖm ®¶m nhiÖm. HÇu hÕt çc ®ång chÝ cÊp uû ®Òu ®−îc chØ ®Þnh chø kh«ng bÇu. Nh−ng mçi khi cã bÇu cö, kÕt qu¶ cña cuéc bá phiÕu rÊt ®−îc coi träng. Tr−íc ®©y ë trong Trung −¬ng, mçi ®ång chÝ ph¶i phô tr¸ch mét tØnh chø kh«ng phô tr¸ch çc Ban (giao th«ng, tμi chÝnh, tuyªn truyÒn, v.v.). Nay th× cã mét ®ång chÝ Trung −¬ng, ngoμi nh÷ng tr¸ch nhiÖm kh¸c cña m×nh, cßn phô tr¸ch c«ng t¸c giao th«ng vμ Ên lo¸t n÷a. Tõ TØnh uû ®Õn chi bé, çc ®ång chÝ chØ biÕt cã: tæ chøc. Ch−a khi nμo ®−îc huÊn luyÖn, nªn çc ®ång chÝ kh«ng thÓ hiÓu ®−îc môc ®Ých cña §¶ng. H¬n n÷a, nhiÒu ®¶ng viªn tr−íc kia ®· tham gia §«ng D−¬ng

cò vμ "Thanh niªn" vÉn cßn gi÷ t− t−ëng bÌ ph¸i vμ xu h−íng khñng bè. 4. ë çc chi bé, çc ®ång chÝ chØ biÕt lμm theo chØ thÞ cÊp trªn chø kh«ng cã quyÕt nghÞ, kh«ng cã kÕ ho¹ch lμm viÖc riªng. Çc ®ång chÝ kh«ng hiÓu chÝnh trÞ, kinh tÕ lμ g× thËm chÝ còng cã nh÷ng ®ång chÝ kh«ng biÕt §¶ng kh¸c quÇn chóng nh− thÕ nμo.

QuÇn chóng

1. Çc viÖc tæ chøc c«ng nh©n tiÕn bé Ýt. Chóng ta cã héi viªn ë nhiÒu nhμ m¸y; nh−ng héi viªn rÊt ph©n t¸n, ®©y 2, 3 ng−êi, kia 5, 10 ng−êi. C«ng héi m¹nh nhÊt lμ C«ng héi Nhμ m¸y dÖt Nam §Þnh cã 239 héi viªn. Nh−ng kh«ng ph¶i hÕt tÊt c¶ mäi héi viªn ®Òu ®· nhËn thøc râ vai trß cña m×nh. 2. N«ng d©n rÊt m¹nh ë çc tØnh Th¸i B×nh vμ Hμ Nam. Chóng t«i ®· t×m çch tæ chøc quÇn chóng n«ng d©n ë kh¾p çc tØnh nh−ng n«ng d©n qu¸ ph©n t¸n. HuyÖn kh¸ nhÊt chØ cã 80 n«ng d©n vμo tæ chøc. 3. K«mx«m«n (Thanh niªn Céng s¶n ®oμn). Thanh niªn kh«ng ®«ng l¾m. ë nhiÒu n¬i hä sinh ho¹t víi ng−êi lín vμ ch−a tæ chøc riªng. 4. Phô n÷, M.O.P.R. (Quèc tÕ Cøu tÕ ®á), Héi ph¶n ®Õ ®ång minh: ch−a cã g×. ë trong nhiÒu tæ chøc cã c¶ ®¶ng viªn lÉn héi viªn, ®¶ng viªn kh«ng hiÓu râ vai trß cña m×nh. H¶i Phßng 7 chi bé nhμ m¸y: 20 ®¶ng viªn. 2 chi bé ®−êng phè: 10 ®¶ng viªn. Çc chi bé kh¸c: 7 ®¶ng viªn (2 n÷). Tr−êng thùc nghiÖp: 8 thanh niªn céng s¶n. 8 nghiÖp ®oμn thî thuyÒn: 101 héi viªn (4 thanh niªn vμ 11 n÷).


Hßn Gai (má) §¶ng: 8 ®¶ng viªn. C«ng héi: 10 héi viªn. (tr−íc nh÷ng thÊt b¹i võa råi, cã 20 ®¶ng viªn, 10 thanh niªn C.S vμ 30 héi viªn C«ng héi).

Nam §Þnh 6 nhμ m¸y: 21 ®¶ng viªn. Chi bé ®−êng phè: 34 ®¶ng viªn (4 n÷). Thanh niªn C.S: (15 c«ng nh©n) 31 ®oμn viªn. C«ng héi: 293 héi viªn (210 thanh niªn, 21 n÷ thanh

niªn). Çc lμng: 60 ®¶ng viªn, 100 héi viªn N«ng héi.

Phñ Lý 82 ®¶ng viªn (6 n÷). Thanh niªn céng s¶n (n«ng d©n): 13.

366 héi viªn N«ng héi. Th¸i B×nh 8 chi bé lμng: 38 (10 n÷). 3 chi bé thanh niªn céng s¶n: 14. 270 n«ng d©n H¶i D−¬ng ®ång chÝ n«ng d©n: 9 (mÊt liªn l¹c) Hμ §«ng ®ång chÝ n«ng d©n: 12 51 ®ång chÝ n«ng d©n B¾c Ninh ®ång chÝ n«ng d©n: 6 Hμ Néi ®¶ng viªn: 6 (4 n÷), n÷ thanh niªn: 29 ë trong çc khu vùc. Tæng sè: ®¶ng viªn: 344 (31 n÷), 82 c«ng nh©n, 209 n«ng d©n.

Thanh niªn céng s¶n: 79 C«ng héi: 404 N«ng héi: 818

Phª b×nh nh÷ng NghÞ quyÕt cña Trung −¬ng.

1. VÒ vÊn ®Ò Nga - X«, nªn thªm "d−íi sù l·nh ®¹o cña §¶ng b«nsªvÝch, v« s¶n Nga ®· giμnh ®−îc chÝnh quyÒn". 2. Nãi sù æn ®Þnh kinh tÕ t¹m thêi kh«ng ®óng. Ph¶i nãi nh− trong NghÞ quyÕt cña Quèc tÕ Céng s¶n "Sù æn ®Þnh bé phËn, bÊp bªnh vμ t¹m thêi". 3. Trong thêi kú thø hai, cÇn nãi ®Õn nh÷ng thÊt b¹i cña çch m¹ng ë Java vμ ë Trung Quèc. 4. Trong thêi kú thø ba, ph¶i nãi ®Õn viÖc nh÷ng ng−êi quèc gia chuÈn bÞ mét cuéc biÕn ®éng th¶m khèc vμ ®−a thªm nhiÒu vÝ dô h¬n n÷a vÒ nh÷ng mèi bÊt hoμ xuÊt hiÖn trong thêi kú Êy. 5. Ph¶i gi¶i thÝch râ h¬n n÷a nh÷ng mèi quan hÖ gi÷a çch m¹ng §«ng D−¬ng víi çch m¹ng thÕ giíi. 6. "Vâ trang b¹o ®éng" nghÜa lμ thÕ nμo? 7. Phong trμo c«ng nh©n: NghÞ quyÕt nãi: "Mçi cuéc ®Êu tranh kinh tÕ còng lμ mét cuéc ®Êu tranh chÝnh trÞ". C©u nμy kh«ng râ, nªn nãi: "Mçi cuéc ®Êu tranh kinh tÕ ®Òu cã tÝnh chÊt chÝnh trÞ". 8. Nãi nh− nghÞ quyÕt: "Môc ®Ých cuèi cïng cña C«ng héi lμ x©y dùng chñ nghÜa x· héi". Kh«ng râ l¾m. Ph¶i gi¶i thÝch nhiÒu h¬n n÷a vÒ ý nghÜa cña tæ chøc C«ng héi. 9. C©u: "§¶ng lμ bé tham m−u cña C«ng héi" nghÜa qu¸ hÑp; nªn nãi: "§¶ng lμ bé Tæng tham m−u cña giai cÊp v« s¶n vμ cña nh©n d©n lao ®éng". 10. Phong trμo n«ng d©n - chiÕn l−îc vμ chiÕn thuËt: kh«ng râ l¾m. Ch−a ®Ò cËp ®Õn vÞ trÝ quan träng cña çch m¹ng ruéng ®Êt trong tõng giai ®o¹n çch m¹ng. Mèi quan hÖ gi÷a vÊn ®Ò n«ng d©n vμ ruéng ®Êt víi çch m¹ng: ch−a râ l¾m. 11. T¹i sao l¹i ®Þnh ra nh÷ng ®iÒu lÖ h×nh thøc kh¸c nhau cho N«ng héi vμ C«ng héi.

Ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c


1. Xø uû ph¶i göi chØ thÞ gi¶i thÝch râ rμng t¹i sao ph¹m khuyÕt ®iÓm vμ ®Þnh râ ph−¬ng ph¸p c«ng t¸c tõ nay vÒ sau. 2. Çc BÝ th− Xø uû vμ TØnh uû ph¶i xem m×nh lμ nh÷ng cè vÊn, lμ ng−êi huÊn luyÖn gi¸o dôc, chø kh«ng nªn bao biÖn tÊt c¶ mäi c«ng viÖc trong ®Þa ph−¬ng nh− tr−íc ®©y. 3. Mçi cÊp uû ph¶i quy ®Þnh nhiÖm vô cho mçi chi bé, mçi ®¶ng viªn. Cã nh− vËy mçi ng−êi míi cã mét tr¸ch nhiÖm nhÊt ®Þnh. 4. ChØ thÞ göi cho chi bé ph¶i dÔ hiÓu ®Ó çc ®ång chÝ cã thÓ th¶o luËn vμ nghiªn cøu thi hμnh: kh«ng khi nμo ®−îc dïng mÖnh lÖnh. Ph¶i chó ý kiÓm tra c«ng t¸c cña çc tæ chøc §¶ng cÊp d−íi. 5. Çc Ban chÊp hμnh cña tÊt c¶ mäi tæ chøc cña §¶ng ph¶i cã nh÷ng ®ång chÝ xung phong lμm viÖc cho cÊp uû, khi bÞ khñng bè hoÆc cã ai trong cÊp uû v¾ng mÆt, çc ®ång chÝ ®ã s½n sμng cã thÓ thay thÕ.

Tμi chÝnh

Ch−¬ng tr×nh ®· quy ®Þnh tæ chøc mét Ban tμi chÝnh

Tuyªn truyÒn vμ gi¸o dôc

1. Ph¶i tæ chøc mét Ban gåm 5 ®ång chÝ phô tr¸ch tuyªn truyÒn vμ gi¸o dôc ®¶ng viªn. 2. Ph¶i ra mét tê b¸o 4 trang, xuÊt b¶n mçi tuÇn hai kú, ®Ó tuyªn truyÒn gi¸o dôc quÇn chóng vμ ®¶ng viªn. B¸o ®ã lÊy tªn lμ "Tiªn phong" (The Forward). 3. §Ó ®μo t¹o çn bé ph¶i tæ chøc mét tr−êng huÊn luyÖn, thêi h¹n häc lμ mét th¸ng. Ch−¬ng tr×nh häc tËp nh− sau: a) Danh tõ chÝnh trÞ; b) TÝnh chÊt vμ môc ®Ých cña §¶ng; c) Ch−¬ng tr×nh cña §¶ng; d) Tæ chøc §¶ng; e) Chi bé;

f) Phong trμo c«ng n«ng; g) ChÝnh c−¬ng. DÇn dÇn cã kinh nghiÖm ch−¬ng tr×nh nμy cã thÓ thay ®æi.

C«ng t¸c tr−íc m¾t

1. Ph¶i gi¶i thÝch cho ®¶ng viªn hiÓu nh÷ng nghÞ quyÕt cña Trung −¬ng. 2. Söa ch÷a nh÷ng sai lÇm vμ khuyÕt ®iÓm. 3. §Êu tranh chèng nh÷ng khuynh h−íng sai.

C«ng vËn

1. ChuÈn bÞ tæ chøc trong çc ngμnh c«ng nghiÖp theo ngμnh däc; 2. Trong 3 th¸ng tíi, Nam §Þnh ph¶i tæ chøc §¹i héi c«ng nh©n toμn tØnh; 3. Trong 4 th¸ng tíi, H¶i Phßng ph¶i tæ chøc §¹i héi c«ng nh©n toμn tØnh; 4. T¨ng c−êng tuyªn truyÒn ë çc hÇm má; 5. Tæ chøc mét Tæng C«ng héi ë Hμ Néi; 6. §−a ®ång chÝ vμo çc ngμnh c«ng nghiÖp quan träng, çc ®ån ®iÒn, çc nhμ m¸y ®iÖn vμ ngμnh vËn t¶i; 7. Tæ chøc ®oμn thanh niªn vμ héi phô n÷ trong mçi c«ng héi. Thanh niªn vμ phô n÷ ph¶i tham gia l·nh ®¹o C«ng héi; 8. B¾t ®Çu tuyªn truyÒn nh÷ng c«ng nh©n thÊt nghiÖp; 9. Tæ chøc kû niÖm ngμy 25 th¸ng 2; 10. Ph¸t triÓn çc tæ chøc phô thuéc, hîp ph¸p vμ nöa hîp ph¸p; 11. Liªn kÕt chÆt chÏ c«ng nh©n víi n«ng d©n.


12. Trong 3 th¸ng tíi, Th¸i B×nh vμ Phñ Lý ph¶i cã N«ng héi tØnh. Héi nghÞ häp 15 h«m, nh−ng tranh luËn ch−a ®Çy ®ñ vμ chu ®¸o, çc ®ång chÝ lu«n lu«n h−íng cuéc th¶o luËn v¹ch cho hÕt nh÷ng cuéc thÊt b¹i, h¬n n÷a héi nghÞ ch−a ®−îc chuÈn bÞ tõ tr−íc. Tμi liÖu cña ViÖn LÞch sö §¶ng.

B¸O ÇO VÒ héi nghÞ çn bé xø uû b¾c kú

(Gi÷a th¸ng 1 vμ 2)

§Õn dù héi nghÞ ®ã: - 1 ®¹i biÓu Trung −¬ng. - 2 çn bé Xø uû cò. - 1 ®¹i biÓu tØnh Nam §Þnh. - 1 ®¹i biÓu tØnh Phñ Lý. - 1 ®¹i biÓu tØnh Th¸i B×nh. - 1 ®¹i biÓu tØnh Ban huÊn luyÖn. - 1 céng t¸c viªn cña Xø uû. B¸o ço: a) VÒ t×nh h×nh kinh tÕ. b) VÒ phong trμo quÇn chóng. c) Kinh nghiÖm. d) VÒ chÝnh s¸ch ®μn ¸p çch m¹ng cña ®Õ quèc. ®) VÒ c«ng t¸c vμ tinh thÇn ®oμn kÕt cña chóng ta. Th¶o luËn: KÕ ho¹ch do Trung −¬ng dù th¶o. NghÞ quyÕt: a) VÒ ph−¬ng ph¸p tiÕn hμnh. b) VÒ néi dung chuyªn m«n cña mçi ban. c) VÒ viÖc ®μo t¹o çn bé.


d) Gi¶i thÝch cho ®¶ng viªn hiÓu nh÷ng vÊn ®Ò ®· nªu trong kÕ ho¹ch cña Trung −¬ng. e) VÒ phong trμo c«ng nh©n. f) VÒ phong trμo n«ng d©n. BÇu cö çn bé Xø uû míi.

A- T×nh h×nh kinh tÕ

MÆc dÇu c«ng kü nghÖ cã ph¸t triÓn chót Ýt, B¾c Kú chñ yÕu vÉn lμ mét xø n«ng nghiÖp. Ngoμi nhμ m¸y R«be (Robert) ë H¶i Phßng (®ãng vμ söa ch÷a tμu thuû) vμ lß ®óc kÏm Qu¶ng Yªn, B¾c Kú cã rÊt Ýt xÝ nghiÖp c«ng nghiÖp nÆng, l¹i cßn bÞ cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ 1930 ¶nh h−ëng nÆng nÒ. 1. HÇm má: N¨m 1929 cã 600 ng−êi chuyªn mé c«ng nh©n. HiÖn nay kh«ng nh÷ng kh«ng tuyÓn mé c«ng nh©n míi n÷a mμ cã tõ 5.000 ®Õn 6.000 c«ng nh©n bÞ th¶i håi. 2. Xi m¨ng: Çch ®©y 5 th¸ng, cã 10 chiÕc tμu chuyªn chë h»ng ngμy 10.000 thïng xi m¨ng ra b¸n ë thÞ tr−êng. Nay nh÷ng chiÕc tμu ®ã chØ ch¹y mét tuÇn hoÆc 15 ngμy mét chuyÕn. H¬n n÷a, xi m¨ng do çc m¸y míi s¶n xuÊt, phÈm chÊt xÊu b¸n kh«ng ch¹y. Nhμ m¸y ®· th¶i håi h¬n 1.000 c«ng nh©n. 3. DÖt: Tõ t¸m th¸ng nay, ngμnh dÖt bÞ khñng ho¶ng hoμn toμn, tr−íc kia hμng ngμy b¸n ra tõ 60 ®Õn 70 kiÖn hμng, nay sôt xuèng 4 hoÆc 10 kiÖn. Nhμ m¸y dÖt Nam §Þnh th¶i håi 2.000 c«ng nh©n, Nhμ m¸y H¶i Phßng còng ph¶i th¶i håi c«ng nh©n viªn. 4. Nhμ m¸y R«be (Robert): ®ãng vμ söa ch÷a tμu thuû, buéc thî lμm viÖc theo mét chÕ ®é míi, hai ngμy lμm mét. MÆc dÇu vËy, h·ng nμy còng kh«ng sö dông ®−îc hÕt nh©n c«ng. 5. C«ng ty dÇu ho¶ Ph¸p: Tõ ba th¸ng nay, mçi c«ng nh©n chØ lμm viÖc cã 18 ngμy. TÊt c¶ çc nhμ m¸y c«ng kü nghÖ kh¸c còng ®· hoÆc b¾t ®Çu l©m vμo t×nh tr¹ng khñng ho¶ng nμy, ë mçi xÝ nghiÖp tÝnh ra

cã tõ 50, 60 - 100 vμ cã n¬i ®Õn 800 thî thÊt nghiÖp. Cßn nh÷ng anh chÞ em c«ng nh©n ®ang lμm viÖc còng khæ së v× chÕ ®é hîp lý ho¸, v× bÞ gi¶m l−¬ng, lμm thªm giê vμ bÞ cóp ph¹t. Trung b×nh h»ng ngμy ph¶i lμm viÖc 11 tiÕng. C«ng x¸ th× tr¶ nh− sau: - 0®20 ®Õn 0®30 cho thî phô - 0®40 ®Õn 0®50 cho thî chuyªn nghiÖp - 0®15 ®Õn 0®25 cho ®μn bμ - 0®10 ®Õn 0®15 cho trÎ em. Bän chñ ngμy cμng dïng nhiÒu phô n÷ vμ trÎ em, chóng ®uæi thî ng−êi lín. ë Nhμ m¸y dÖt H¶i Phßng, sè trÎ em tõ 10 tuæi ®Õn 16 tuæi chiÕm ®Õn mét phÇn t− sè c«ng nh©n. §êi sèng cña c«ng nh©n rÊt cùc khæ.

B- N«ng nghiÖp

Nh©n d©n ë vïng th−îng du lμ ng−êi Thæ. C¶ vïng nμy cßn rÊt l¹c hËu vμ do bän "thæ ty chuyªn chÕ" thèng trÞ; cßn n«ng d©n th× ph¶i chÞu c¶nh n« lÖ. ë nh÷ng vïng d©n c− ng−êi Kinh, ®Êt ruéng ®Òu lμ cña ng−êi Ph¸p vμ cña phó h÷u ViÖt Nam. C¶ hai bän nμy tæ chøc trång trät vμ ch¨n nu«i hoÆc cho n«ng d©n lÜnh canh ruéng ®Êt. ë Th¸i B×nh cã rÊt nhiÒu ®Þa chñ tõ 300 ®Õn 500 mÉu ruéng ®Êt, cho n«ng d©n lÜnh canh vμ thu t« mét nöa. Mçi vô, n«ng d©n ph¶i ®Õn lμm c«ng kh«ng cho ®Þa chñ mét sè ngμy nhÊt ®Þnh. Khi gia ®×nh ®Þa chñ cã giç ch¹p, ng−êi n«ng d©n cßn ph¶i ®em lÔ vËt ®Õn kÝnh biÕu vμ gióp c«ng. TiÒn cho vay l·i trung b×nh 120 phÇn tr¨m. Çch cho øng tr−íc mét ®Êu lóa vô 5 ®Õn vô 10 ph¶i tr¶ hai ®Êu, lμ th«ng th−êng. NÕu gi¸ g¹o h¹, ng−êi n«ng d©n ph¶i tr¶ b»ng tiÒn, nÕu g¹o cao th× hä ph¶i tr¶ sè tiÒn nî ®ã b»ng lóa. N«ng d©n ph¶i ®èi xö víi tr¹i chñ còng nh− ®èi víi ®Þa chñ, nghÜa lμ ph¶i kÝnh biÕu lÔ vËt, lμm c«ng kh«ng, v.v..


Ngμy gi¸p h¹t, chñ cho vay 1 hμo th× ®Õn vô gÆt ng−êi n«ng d©n ph¶i lμm bï mét ngμy c«ng (c«ng nhËt lμ 1 hμo r−ìi). PhÇn lín ruéng ®Êt lμ cña c«ng, ®¸ng lÏ ph¶i ®em cÊp ®Òu cho nh©n d©n çc th«n x·. Nh−ng trong thùc tÕ, bän t− s¶n chiÕm lÊy phÇn h¬n, cßn ng−êi n«ng d©n bÇn khæ chØ ®−îc nhËn Ýt m¶nh nh−ng l¹i lμ phÇn ruéng ®Êt xÊu nhÊt. ViÖc th−êng x¶y ra lμ nh÷ng miÕng ruéng ®Êt r¶i r¸c ë kh¾p ®ã ®©y, khã lμm vμ khã b¶o vÖ, nªn ng−êi n«ng d©n l¹i ph¶i tËu ruéng cña t− s¶n vμ cña ®¹i ®Þa chñ. Bän quan l¹i vμ t− s¶n lîi dông phong trμo çch m¹ng ®Ó ¸p bøc bãc lét n«ng d©n. Ai kh«ng "®ót lãt" cho chóng th× bÞ chóng vu ço vμo héi kÝn hoÆc céng s¶n vμ bÞ b¾t. H»ng n¨m, n«ng d©n tõ 18 ®Õn 60 tuæi ph¶i n¹p thuÕ th©n mçi ®Çu ng−êi tõ 3®50 ®Õn 4®50 vμ ph¶i ®i phu 6 ngμy lμm c«ng cho chÝnh phñ. NhiÒu khi gi÷a mïa, n«ng d©n ph¶i ®×nh chØ c«ng viÖc, ®i "lao dÞch". Ngoμi ra, ngμy ®ªm hä ph¶i ®i canh ®iÕm ë lμng (®Ó phßng céng s¶n). MÊt mïa hai n¨m nay lμm cho n«ng d©n cμng khæ cùc. N¨m ngo¸i, phÇn lín bμ con n«ng d©n chØ ¨n mçi ngμy mét b÷a ch¸o cã mét Ýt h¹t g¹o nÊu víi thËt nhiÒu n−íc. Anh em ®i ë cho ®Þa chñ (nh÷ng ng−êi cã søc lùc), h»ng n¨m chØ nhËn 12®00 c«ng vμ 2 tÊm v¶i méc. S¸ng sím mÆt trêi ch−a mäc hä ®· ph¶i ra ®ång lμm viÖc cho ®Õn tèi mÞt. VÒ nhμ hä ph¶i lμm lông cho ®Õn nöa ®ªm. Cßn anh chÞ em ®i lμm thuª ngμy mïa: phô n÷ ®−îc nhËn 7 ®Õn 12 xu mét ngμy, nam 10 ®Õn 15 xu. Nh−ng hÕt mïa hä l¹i thÊt nghiÖp. ¸p bøc vμ bãc lét lμm cho c«ng nh©n vμ n«ng d©n c¨m giËn vμ kÝch ®éng hä vïng dËy, c«ng nh©n má than CÈm Ph¶, c«ng nh©n viªn C«ng ty dÇu ho¶, phu kÐo xe H¶i Phßng b·i c«ng, ë Nhμ m¸y dÖt Nam §Þnh bïng næ cuéc ®×nh c«ng lín cña c«ng nh©n (ph¶n ®èi bít l−¬ng, lμm thªm giê, ph¶n ®èi quy ho¹ch tr¸ch nhiÖm thî thuyÒn, ph¶n ®èi lμm kho¸n). N«ng d©n Th¸i B×nh vμ Phñ Lý biÓu t×nh ®Êu tranh chèng t− s¶n vμ ph¶n ®èi ®Õ quèc Ph¸p b¾t çc lμng ph¶i lËp ng©n s¸ch.

Tuy çc cuéc ®Êu tranh cã lμm cho chóng ta ph¶i chó ý, nh−ng kÕt qu¶ cßn Ýt ái, v×: 1. §¶ng cßn non trÎ thiÕu kinh nghiÖm. 2. Tr×nh ®é nhËn thøc cña quÇn chóng cßn thÊp. 3. §«ng ®¶o quÇn chóng ch−a tham gia ®Êu tranh. VÝ dô: a) §· sö dông hai viªn ®èc c«ng ®Ó khëi ®éng cuéc b·i c«ng ë nhμ m¸y ®iÖn, mäi viÖc ®Òu tr«i ch¶y! Nh−ng l¹i kh«ng cã biÖn ph¸p tr¸nh ¶nh h−ëng cña hai ®èc c«ng ®èi víi quÇn chóng; sau th¾ng lîi l¹i kh«ng tæ chøc tuyªn truyÒn ®Ó gi÷ v÷ng tinh thÇn çch m¹ng cña quÇn chóng, cuèi cïng hä ®· nh−îng bé. KÕt qu¶ lμ nh− thÕ ®Êy. Hä kh«ng nhËn ®−îc mét kÕ ho¹ch hμnh ®éng nμo, khi phong trμo bÞ dËp t¾t th× kh«ng cßn cã ph−¬ng nμo cøu ch÷a n÷a. b) Cuéc b·i c«ng ë Nhμ m¸y dÖt Nam §Þnh lμ mét th¾ng lîi cña anh chÞ em c«ng nh©n, nh−ng lμ thÊt b¹i cña §¶ng v×: 1. Çc ®ång chÝ chóng ta kh«ng hiÓu môc ®Ých cña cuéc b·i c«ng; 2. Çc tæ chøc cña §¶ng kh«ng hoμn toμn nhÊt trÝ; 3. B·i c«ng kh«ng ®−îc chuÈn bÞ vμ còng kh«ng cã tæ chøc, kh«ng gi¸o dôc thî thuyÒn vÒ môc ®Ých cuéc b·i c«ng còng nh− vÒ ph−¬ng ph¸p tæ chøc ®Êu tranh vÒ sau; 4. §¶ng kh«ng cã kÕ ho¹ch s¸t víi hoμn c¶nh; 5. ThiÕu tuyªn truyÒn. C«ng héi cã høa gióp ®ì quÇn chóng vÒ tμi chÝnh, hä rÊt phÊn khëi, nh−ng ®¶ng viªn l¹i kh«ng biÕt l·nh ®¹o vμ nhÊt lμ thiÕu kiªn quyÕt; 6. Thêi c¬ chän kh«ng ®óng (s¸t ngμy s¾p ph¸t l−¬ng vμ ngay gi÷a vô ®ãi);


7. Tr−íc khi b·i c«ng, l¹i göi th− cho bän chøc tr¸ch Ph¸p vμ cho chñ nhμ m¸y, nªn chóng biÕt vμ dÔ ®μn ¸p; 8. TÊt c¶ b¹n bÌ cña nh÷ng anh chÞ em b·i c«ng kh«ng ®−îc l«i cuèn hÕt vμo phong trμo; 9. Cuéc ®Êu tranh kÐo dμi nªn quÇn chóng mÖt mái; 10. Çc chØ huy hμnh ®éng kh«ng l«i cuèn ng−êi kh¸c theo; 11. Çc ®ång chÝ cã tr¸ch nhiÖm hμnh ®éng qu¸ lé liÔu; 12. Cho quÇn chóng biÕt kÕ ho¹ch qu¸ sím, nªn bän ph¶n ®éng n¾m ®−îc; 13. Tr−íc cuéc b·i c«ng kh«ng bÇu uû ban ®Êu tranh; 14. Sau cuéc b·i c«ng, xem nhÑ viÖc gi¶i thÝch cho c«ng nh©n hiÓu râ vμ rót ®−îc kinh nghiÖm bæ Ých.

C- Nh÷ng thiÕu sãt trong çc cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n Th¸i B×nh

1. ë çc huyÖn l©n cËn, kh«ng tæ chøc lùc l−îng dù bÞ ®Ó cã thÓ t¨ng c−êng cho phong trμo. 2. Kh«ng b¸o ço cho quÇn chóng biÕt môc ®Ých cuéc ®Êu tranh. 3. §Ó cho bän t− s¶n vμ mËt th¸m trμ trén vμo cuéc ®Êu tranh, quÇn chóng biÕt râ hÕt tÊt c¶ nh÷ng ng−êi chØ huy. 4. Sau khi ®i ®Êu tranh vÒ kh«ng tæ chøc mÝt tinh. 5. Kh«ng rót kinh nghiÖm çc cuéc ®Êu tranh cña n«ng d©n NghÖ An. KÕT LUËN Phong trμo ®Êu tranh ë B¾c Kú ch−a thu ®−îc kÕt qu¶ v× nh÷ng lý do sau ®©y: a) ThiÕu liªn hÖ gi÷a B¾c Kú, Trung Kú vμ Nam Kú, xø nμy kh«ng rót ®−îc kinh nghiÖm cña xø kh¸c. b) §¶ng ch−a ®ñ lùc l−îng ®Ó l·nh ®¹o tèt phong trμo ®Êu tranh cña quÇn chóng. c) Çc tæ chøc cña §¶ng ch−a liªn hÖ thËt mËt thiÕt víi nhau.

Tμi liÖu cña ViÖn LÞch sö §¶ng.

CH¦¥NG TR×NH VIÖT MINH

ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh (nãi t¾t lμ ViÖt Minh) chñ tr−¬ng liªn hiÖp hÕt th¶y çc tÇng líp nh©n d©n, çc ®oμn thÓ çch m¹ng, çc d©n téc bÞ ¸p bøc ®oμn kÕt l¹i, chiÕn ®Êu ®¸nh ®æ chñ nghÜa ®Õ quèc ph¸t xÝt NhËt, giμnh quyÒn ®éc lËp cho n−íc ViÖt Nam. Sau khi ®¸nh ®uæi ®−îc ®Õ quèc ph¸t xÝt NhËt, sÏ lËp lªn chÝnh phñ nh©n d©n cña n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoμ, lÊy cê ®á, sao n¨m çnh lμm quèc cê. ChÝnh phñ nh©n d©n cña n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoμ do Quèc d©n ®¹i héi cö lªn sÏ thi hμnh nh÷ng chÝnh s¸ch sau nμy:

A- CHÝNH TRÞ

1. Phæ th«ng ®Çu phiÕu: hÔ ai lμ ng−êi ViÖt Nam, v« luËn nam n÷ tõ 18 tuæi trë lªn ®Òu cã quyÒn tuyÓn cö vμ øng cö, trõ bän ViÖt gian ph¶n quèc. 2. Ban bè çc quyÒn tù do d©n chñ cho nh©n d©n: tù do ng«n luËn, tù do xuÊt b¶n, tù do tæ chøc, tù do tÝn ng−ìng, tù do ®i l¹i trong n−íc, tù do xuÊt d−¬ng. Bá chÕ ®é b¾t phu vμ çc chÕ ®é ¸p bøc do ®Õ quèc ®Æt ra. 3. Tæ chøc ViÖt Nam çch m¹ng qu©n vμ vò trang d©n chóng, th¼ng tay trõng trÞ bän ph¶n quèc, gi÷ v÷ng chÝnh quyÒn çch m¹ng. 4. TÞch thu hÕt th¶y tμi s¶n cña ®Õ quèc ph¸t xÝt. Trõng trÞ vμ tÞch thu tμi s¶n cña bän ViÖt gian ph¶n quèc. 5. Toμn x¸ ph¹m nh©n.


6. Nam n÷ b×nh quyÒn. 7. Tuyªn bè d©n téc tù quyÕt. 8. Liªn hiÖp vμ th©n thiÖn víi tÊt c¶ çc d©n téc hÌn yÕu, nhÊt lμ d©n téc Miªn, Lμo, Tμu, TriÒu Tiªn, Ên §é.

B- KINH TÕ

1. Bá thuÕ th©n vμ çc thø thuÕ do ®Õ quèc ®Æt ra. LËp lªn mét thø thuÕ rÊt nhÑ vμ c«ng b×nh. 2. Quèc h÷u ho¸ çc ng©n hμng ®· tÞch thu cña ®Õ quèc ph¸t xÝt NhËt. LËp lªn mét ng©n hμng quèc gia thèng nhÊt. 3. Më mang çc ngμnh kü nghÖ, gióp ®ì thñ c«ng nghiÖp lμm cho nÒn quèc d©n kinh tÕ chãng ph¸t ®¹t. 4. Më mang dÉn thuû nhËp ®iÒn, båi ®¾p ®ª ®iÒu lμm cho n«ng nghiÖp phån thÞnh. 5. Nh©n d©n tù do khai khÈn ®Êt ruéng do chÝnh phñ gióp ®ì. 6. Quan thuÕ (thuÕ ®¸nh hμng ho¸ xuÊt c¶ng, nhËp c¶ng) ®éc lËp. 7. Më mang çc ®−êng giao th«ng vËn t¶i (nh− ®−êng xe löa, ®−êng « t«, çc nhμ gi©y thÐp, s«ng ngßi, v.v.).

C- V¡N HO¸ GI¸O DôC

1. Huû bá nÒn gi¸o dôc n« lÖ. G©y dùng nÒn quèc d©n gi¸o dôc. C−ìng bøc gi¸o dôc tõ bùc s¬ häc. Mçi d©n téc cã quyÒn dïng tiÕng mÑ ®Î trong nÒn gi¸o dôc d©n téc m×nh. 2. LËp çc tr−êng chuyªn m«n huÊn luyÖn chÝnh trÞ, qu©n sù, kü thuËt ®Ó ®μo t¹�210F

1

) çc líp nh©n tμi. 3. KhuyÕn khÝch vμ gióp ®ì çc h¹ng trÝ thøc ®−îc ph¸t triÓn tμi n¨ng cña hä. 4. KhuyÕn khÝch vμ gióp ®ì nÒn gi¸o dôc quèc d©n lμm cho nßi gièng ngμy thªm m¹nh.

___________ 1) Trong nguyªn b¶n chôp mi-cr« phim chç nμy bá trèng, kh«ng cã ch÷ ®μo t¹o.

D- §èI VíI ÇC TÇNG LíP NH¢N D¢N 1. C«ng nh©n. Ngμy lμm 8 giê. §Þnh tiÒn l−¬ng tèi thiÓu. C«ng viÖc lμm nh− nhau nhËn tiÒn l−¬ng ngang nhau. Cøu tÕ thÊt nghiÖp. X· héi b¶o hiÓm. CÊm ®¸nh ®Ëp, chöi m¾ng. Thñ tiªu çc giÊy giao kÌo n« lÖ, lËp çc giÊy giao kÌo chung cña chñ vμ thî. C«ng nh©n giμ cã l−¬ng h−u trÝ. 2. N«ng d©n. N«ng d©n ai còng cã ruéng cμy. Gi¶m ®Þa t«. Cøu tÕ n«ng d©n trong nh÷ng n¨m mÊt mïa. 3. Binh lÝnh. HËu ®·i binh lÝnh cã c«ng gi÷ g×n Tæ quèc vμ phô cÊp gia ®×nh binh lÝnh ®−îc ®Çy ®ñ. 4. Häc sinh. Bá häc phÝ, bá khai sinh h¹n tuæi. Më thªm tr−êng häc. Gióp ®ì häc trß nghÌo. 5. Phô n÷. VÒ çc ph−¬ng diÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ , v¨n ho¸, ®μn bμ ®Òu ®−îc b×nh ®¼ng víi ®μn «ng. 6. Th−¬ng nh©n vμ çc nhμ kinh doanh. ChÝnh phñ hÕt søc gióp çc nhμ cã vèn tù do kinh doanh. Bé thuÕ m«n bμi vμ çc thø t¹p thuÕ do ®Õ quèc ®Æt ra. 7. Viªn chøc. HËu ®·i viªn chøc xøng ®¸ng víi c«ng häc hμnh cña hä. 8. Ng−êi giμ vμ kÎ tμn tËt. §−îc chÝnh phñ ch¨m nom vμ cÊp d−ìng. 9. Nhi ®ång. §−îc chÝnh phñ s¨n sãc ®Æc biÖt vÒ thÓ dôc vμ trÝ dôc. 10. Hoa kiÒu. §−îc chÝnh phñ b¶o chøng tμi s¶n an toμn: ®−îc ®èi ®·i nh− d©n tèi huÖ quèc.

E- X· HéI 1. Thi hμnh luËt lao ®éng, ngμy lμm viÖc 8 giê. 2. Gióp ®ì çc gia ®×nh ®«ng con.


3. LËp Êu trÜ viªn ®Ó ch¨m nom trÎ con. 4. LËp çc nhμ chiÕu bãng, diÔn kÞch, c©u l¹c bé, th− viÖn ®Ó n©ng cao tr×nh ®é trÝ dôc cho nh©n d©n. 5. LËp thªm nhμ th−¬ng, nhμ ®ì ®Î, nhμ d−ìng l·o. G- NGO¹I GIAO 1. Huû bá hÕt th¶y nh÷ng ®iÒu −íc do bän thèng trÞ cò ký kÕt víi bÊt kú n−íc nμo. Ký nh÷ng hiÖp −íc giao h¶o vμ b×nh ®¼ng víi mäi n−íc vÒ çc ph−¬ng diÖn. 2. Chñ ch−¬ng çc d©n téc ®−îc b×nh ®¼ng. HÕt søc gi÷ g×n hoμ b×nh. 3. Kiªn quyÕt chèng hÕt th¶y nh÷ng sù x©m ph¹m ®Õn quyÒn tù do ®éc lËp cña n−íc ViÖt Nam . 4. Liªn hiÖp víi tÊt c¶ nh©n d©n vμ d©n téc bÞ ¸p bøc trªn thÕ giíi. Tμi liÖu cña B¶o tμng Çch m¹ng ViÖt Nam.


QuyÓn IV

Phßng ngù §¸nh ®uæi Rót lui


In theo s¸ch ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1944

S¸ch l−u t¹i B¶o tμng Çch m¹ng ViÖt Nam.


I

CHIÕN THUËT PHßNG NGù §éi du kÝch kh¸ng NhËt, kh¸ng Ph¸p, v× nh÷ng sù khã

kh¨n thùc tÕ, cho nªn vÒ mÆt chiÕn thuËt kh«ng thÓ dïng lèi phßng ngù lμm cèt yÕu. Th−êng ®éi du kÝch kh«ng chñ tr−¬ng gi÷ ®Õn chÕt mét n¬i nμo, v× nÕu chñ tr−¬ng nh− vËy th× víi vâ khÝ l¹c hËu cña m×nh, cã thÓ tù ®−a m×nh tíi chç bÞ ®¸nh b¹i. §éi du kÝch bao giê còng chñ tr−¬ng tranh lÊy chñ ®éng tiÕn ®¸nh qu©n ®Þch, ph¸ ho¹i ®−êng s¸, quÊy rèi qu©n ®Þch. Lóc cã thÓ ®¸nh th× trong gi©y l¸t tiªu diÖt chóng, lóc kh«ng thÓ ®¸nh th× trong gi©y l¸t cao ch¹y xa bay; quyÕt kh«ng ®øng vμo ®Þa vÞ bÞ ®éng, vμ hÕt søc tr¸nh kh«ng dïng chiÕn thuËt phßng ngù.

Tuy vËy, kh«ng ph¶i ®éi du kÝch kh«ng bao giê dïng tíi chiÕn thuËt phßng ngù ®©u. Lóc th×nh l×nh bÞ qu©n ®Þch ®¸nh óp, lóc võa tiÕn c«ng xong, cÇn ph¶i phßng ngù ®Ó rót lui. NhÊt lμ lóc b¶o vÖ cho c¨n cø ®Þa kh¸ng Ph¸p kh¸ng NhËt th× chiÕn thuËt phßng ngù l¹i cμng cÇn thiÕt l¾m. Nh−ng chóng ta ph¶i biÕt r»ng: chiÕn thuËt phßng ngù cña ®éi du kÝch rÊt lμ ®Æc biÖt, lóc nμo còng "dÜ c«ng vi thñ", nghÜa lμ muèn gi÷, muèn phßng ngù tÊt ph¶i tiÕn ®¸nh qu©n ®Þch mét phÇn nμo.

A. ChiÕn thuËt phßng ngù ngoμi n¬i c¨n cø chèng NhËt Ph¸p

§éi du kÝch nÕu nhanh nhÑn, bÝ mËt ®−îc d©n chóng ñng hé (sù ñng hé cña d©n chóng chÝnh lμ c¸i t−êng lòy che chë cho m×nh) th× rÊt Ýt khi bÞ qu©n ®Þch ®¸nh óp. Tuy vËy, ®éi du kÝch lu«n lu«n ph¶i cÈn thËn míi tr¸nh khái m−u m« cña qu©n ®Þch.


a) Ph¶i xÕp ®Æt do th¸m canh g¸c §éi du kÝch ph¶i ph¸i ®éi viªn th−êng, ¨n mÆc tr¸ h×nh ®i dß th¸m chung quanh qu©n ®Þch. Dï lμ ®ãng tr¹i hay ®ang kÐo qu©n ®i, tr−íc m×nh, sau m×nh vμ trªn tÊt c¶ çc nÎo ®−êng qu©n ®Þch cã thÓ ®Õn, ®Òu ph¶i cã ®éi viªn canh g¸c; ngoμi vßng canh g¸c Êy, l¹i ph¶i cã ®éi viªn vâ trang, ¨n mÆc th−êng ®i do th¸m. Ph¶i hÕt søc chó ý liªn l¹c víi d©n chóng, nhê d©n chóng b¶o tin tøc cho, d©n chóng lμ kÎ dß th¸m tinh nhÊt cña ®éi du kÝch. b) Ph¶i tr¸nh ®ãng qu©n ë nh÷ng chç kh«ng ch¾c ch¾n Lμng nμo m×nh kh«ng ®ñ søc gi÷ th× kh«ng nªn chiÕm ®ãng c¶ lμng, chØ nªn lÊy mét xãm mÊy nhμ vμ ®ãng qu©n ë ®Êy. NÕu d©n chóng bÞ ®Õ quèc lõa g¹t, ®èi víi du kÝch kh«ng cã c¶m t×nh, th× ®éi du kÝch ®õng ngÇn ng¹i, ph¶i ®èi phã ngay: hoÆc trõ bän ViÖt gian râ mÆt, hoÆc b¾t bän bÞ ngê lμm ViÖt gian gi÷ l¹i lμm con tin, hoÆc cÊm chØ trong ngoμi th«ng tin qua l¹i.

NÕu t×nh h×nh g¨ng, th× ph¶i ph¸i ®éi viªn chiÕm mÆt trËn, c¾t ®éi viªn ¨n mÆc th−êng ®i dß th¸m, ®Æt nh÷ng ng−êi phô tr¸ch viÖc liªn l¹c gi÷a ®éi du kÝch víi nhau hay gi÷a ®éi du kÝch víi d©n chóng c¶m t×nh. Ta nªn nh¾c l¹i mét lÇn n÷a: çch phßng ngù tèt nhÊt lμ dß th¸m, canh phßng cho kü cμng, cÈn thËn, ®Æng, tr¸nh khái nh÷ng sù ®¸nh óp bÊt ngê.

c) Ph¶i x©y ®¾p chiÕn luü phßng ngù Do th¸m ®Ò phßng nh− thÕ còng ch−a ®ñ, ®éi du kÝch

cßn ph¶i chuÈn bÞ, nÕu bÞ th×nh l×nh ®¸nh óp th× øng phã thÕ nμo. §éi du kÝch lu«n lu«n ph¶i s½n sμng ®Ó tô häp, ph¶i cã n¬i nhÊt ®Þnh ®Ó tô häp. N¬i tô häp (th−êng th−êng lμ mét gian nhμ lín) cÇn ph¶i cã ng−êi ®øng ë n¬i quang ®·ng, cã thÓ tr«ng xa mμ canh g¸c, ®éi tr−ëng vμ çc ®éi viªn th«ng tin liªn l¹c ®Òu ë c¶ ®Êy. Vâ khÝ vμ ®å dïng ph¶i s½n sμng lu«n lu«n, cÇn ®i lμ mang ®i ngay. DÊu hiÖu lóc bÞ ®¸nh óp, lóc tiÕn, lóc lui còng ph¶i dù bÞ cho ®Çy ®ñ s½n sμng.

Nh÷ng con ®−êng ®i vμo n¬i tô häp, th× nªn dïng vËt ng¨n c¶n cã thÓ c¾t ®i ®−îc mμ chÆn phßng. Nh÷ng con

®−êng rót lui còng nªn ®¾p chç nÊp b¾n: hai bªn ®−êng. Nh÷ng con ®−êng kh«ng cÇn dïng ®Õn th× ph¶i chÆn nghÏn h¼n ®i. NÕu cã thÓ ®−îc th× ngoμi phßng tuyÕn thø nhÊt Êy ph¶i ®Æt thªm phßng tuyÕn thø hai.

Ban ngμy, nÕu m¸y bay qu©n ®Þch tíi nÐm bom th× ®éi du kÝch ph¶i hÕt søc tæ chøc phßng bÞ, lîi dông ®Þa thÕ, nh÷ng hμo r·nh, hÇm hè ®Ó tr¸nh khái sù thiÖt h¹i. d) §ang ®i gÆp ®Þch NÕu ®ang kÐo qu©n ®i mμ gÆp qu©n ®Þch th× hoÆc s¾p ®Æt rÊt nhanh ®Ó ®¸nh óp chóng, hoÆc ra lÖnh th¸o lui ngay. Khi th¸o lui, trõ mét bé ®éi ë l¹i sau ®Ó che chë cho ®éi du kÝch th¸o lui, kh«ng cã sù hμnh ®éng phßng ngù g× kh¸c n÷a. NÕu bÞ ®¸nh óp ë n¬i ®ãng tr¹i, th× ®éi du kÝch ph¶i tá tinh thÇn chiÕn ®Êu cña m×nh vμ thùc hμnh ngay cuéc ph¶n c«ng x«ng ra chèng l¹i.

B. ChiÕn thuËt phßng ngù nh÷ng n¬i c¨n cø chèng NhËt - Ph¸p

N¬i c¨n cø chèng NhËt - Ph¸p do ®éi du kÝch mét m×nh lËp ra, hoÆc do ®éi du kÝch hîp søc víi qu©n chÝnh quy mμ lËp ra, kh«ng nh÷ng cã chÝnh phñ çch m¹ng mμ l¹i cã kho l−¬ng thùc, ®¹n d−îc vμ nhμ th−¬ng cña ®éi du kÝch n÷a. Nh÷ng n¬i c¨n cø Êy, cè nhiªn ®éi du kÝch kh«ng thÓ dÔ dμng bá mμ ®i, ph¶i hÕt søc b¶o vÖ lÊy nã. Tuy vËy, kh«ng ph¶i lμ dï sèng chÕt còng ph¶i kh− kh− gi÷ lÊy nã. Trong lóc phßng gi÷ còng ph¶i chia qu©n ra ®ãng tõng n¬i nhÊt ®Þnh mμ chäi víi ®¹i ®éi qu©n ®Þch. Chóng ta ph¶i nhí lu«n r»ng: lèi phßng gi÷ cña chóng ta lμ mét lèi riªng, nhanh nhÑn thay ®æi theo t×nh thÕ, kh«ng bao giê lμm cho ®éi du kÝch sa vμo ®Þa vÞ bÞ ®éng; kh«ng bao giê ®Ó qu©n ®Þch cã th× giê, cã c¬ héi tiªu diÖt ta.

ThÕ th× trong tr−êng hîp Êy, lèi phßng ngù cña chóng ta ph¶i thÕ nμo: a) Ph¶i dïng lèi phßng ngù nhanh nhÑn

Trong khi qu©n ®Þch tiÕn ®¸nh n¬i c¨n cø cña ta, chóng ta còng cã thÓ cho mét sè Ýt ®éi viªn du kÝch ®i chiÕm lÊy


nh÷ng n¬i yÕu hiÓm, x©y ®¾p chiÕn luü t¹m thêi, cïng qu©n ®Þch ®èi chiÕn. Nh−ng ®èi chiÕn nh− vËy, môc ®Ých kh«ng ph¶i lμ ta quyÕt gi÷ trËn ®Þa ®Õn chÕt, mμ lμ chØ ®Ó k×m h·m thÕ lùc qu©n ®Þch, lμm cho chóng kh«ng thÓ tiÕn mau, ®Ó trong lóc Êy qu©n chñ lùc cña ta cã dÞp mμ ®¸nh óp l¹i vμ tiªu diÖt chóng.

Qu©n ®Þch tiÕn ®¸nh c¨n cø du kÝch th−êng dïng lèi chia ra nhiÒu ®−êng mμ tiÕn, hîp l¹i mét ®−êng mμ ®¸nh. Cho nªn, nÕu ®éi du kÝch m¹nh th× cã thÓ ®em hÕt søc ng¨n c¶n chóng, lμm cho chóng kh«ng thÓ tiÕn chãng nh− ý muèn, vμ tr−íc khi çc ®¹o qu©n cña chóng ®ang çch xa nhau, ch−a tiÕp øng nhau ®−îc, th× ®éi du kÝch cø ®¸nh tõng ®¹o, tiªu diÖt tõng ®¹o. NÕu çc ®¹o qu©n ®Þch ®· tiÕn gÇn nhau, ®· tiÕp øng nhau ®−îc, th× ®éi du kÝch nªn nh»m xem n¬i nμo lμ n¬i yÕu cña qu©n ®Þch, ®¸nh t¹t ngang vμo, chia qu©n ®Þch ra nhiÒu ®o¹n, råi cø tõng ®o¹n mét mμ tiªu diÖt. Lèi ®¸nh nμy cÇn ph¶i cã lùc l−îng ®Çy ®ñ míi lμm ®−îc.

NÕu lùc l−îng ta yÕu, th× ta chí nªn cè ®¸nh l¹i qu©n ®Þch ngay. Lóc qu©n ®Þch t×m ta th× ta nªn tr¸nh, ®îi lóc nμo chóng kh«ng ngê bÞ ®¸nh, ta h·y ®¸nh óp, nh− quyÓn "ChiÕn thuËt du kÝch sè II"211F

1) ®· nãi. b) Ph¶i hÕt søc lîi dông h×nh thÕ ®Êt ®ai mμ ng¨n

c¶n qu©n ®Þch tiÕn Ph¶i ph¸ hay chÆn ®−êng s¸. Ph¶i ph¸ cÇu cèng. NÕu cã thÓ ®−îc, l¹i ph¶i dÉn n−íc lμm ngËp ®−êng s¸. Lμm ®−îc nh− vËy th× ®éi c¬ giíi ho¸ cña qu©n ®Þch kh«ng thÓ tiÕn ®−îc, ®éi kþ binh cña chóng còng kh«ng thÓ tiÕn mau. Chóng chØ cã thÓ ph¸i bé binh tiÕn ®¸nh chóng ta. Chóng ta cã thÓ ®èi phã dÔ h¬n nhiÒu. c) Ph¶i thùc hμnh kÕ ho¹ch "V−ên kh«ng nhμ trèng" ë nh÷ng n¬i ®éi du kÝch söa so¹n rót lui th× nªn cæ ®éng d©n chóng thùc hμnh kÕ ho¹ch "V−ên kh«ng nhμ trèng"; lÊp giÕng n−íc hay bá chÊt ®éc xuèng; rót ngâng cèi xay, chë l−¬ng thùc, quÇn ¸o, mang nåi niªu, chÐn b¸t, d¾t sóc vËt ch¹y lªn nói.

Qu©n ®Þch ®Õn võa ®ãi, võa kh¸t (Nh÷ng chç cã s«ng ngßi

___________ 1) Xem "ChiÕn thuËt du kÝch quyÓn II" ë tr.247.

Ýt nhÊt lμ lμm cho qu©n lÝnh, lõa ngùa cña ®Þch kh«ng cã l−¬ng thùc); vËn l−¬ng khã kh¨n. Nh©n thÕ søc chiÕn ®Êu cña chóng bÞ gi¶m; bÞ ®¸nh lμ ph¶i bá ch¹y.

d) Ph¶i cæ ®éng d©n chóng h¨ng h¸i tham gia chiÕn ®Êu Nh÷ng c«ng viÖc kÓ trªn kh«ng cã d©n chóng ñng hé,

tÊt khã mμ thùc hμnh ®−îc. Chóng ta cÇn ph¶i cæ ®éng d©n chóng gióp ®éi du kÝch mét çch h¨ng h¸i, tÝch cùc nh− do th¸m, ®−a ®−êng, ®−a th¬, gióp ®ì chuyªn chë, khiªng lÝnh bÞ th−¬ng, tù ®éng ph¸ cÇu, ph¸ ®−êng, v.v.. NÕu d©n chóng thËt lμ h¨ng h¸i, th× víi nh÷ng vâ khÝ l¹c hËu nh−: cung, ná, sóng kÐp, gi¸o, m¸c, rõu, bóa, gËy géc còng cã thÓ lμm ®−îc viÖc lín, nhÊt lμ trõng trÞ bän do th¸m cña qu©n ®Þch vμ bän ViÖt gian.

Kinh nghiÖm Hoa B¾c d¹y ta r»ng: nÕu cã d©n chóng gióp vμo, th× sù b¶o vÖ çc c¨n cø du kÝch tuy khã, nh−ng kh«ng ph¶i kh«ng thÓ lμm ®−îc. ®) Ph¶i ho¹t ®éng phÝa sau qu©n ®Þch

Trong khi chia ®éi viªn ®ãn ®¸nh qu©n ®Þch th× l¹i ph¶i ph¸i ®éi viªn quÊy rèi phÝa sau qu©n ®Þch, ®¸nh óp çc ®éi vËn t¶i, ph¸ tan liªn l¹c giao th«ng. Lμm ®−îc nh− vËy th× qu©n ®Þch sÏ bÞ thiÕu thèn vμ sÏ dÔ bÞ ta ®¸nh b¹i.

e) Dïng lèi ®¸nh "chim sÎ" Tøc lμ lóc qu©n ®Þch kÐo vμo ®¸nh n¬i c¨n cø cña ta,

chóng ta ph¸i ®éi viªn du kÝch t¶n m¸t ra nh− mét ®μn chim sÎ, nÊp hai bªn ®−êng, trªn çc mám nói, chç mét ng−êi, chç hai ng−êi, çch nhau kh¸ xa. Çc ®éi viªn Êy cø b¾n vμo hμng ngò qu©n ®Þch, tèt nhÊt lμ nh»m bän quan chØ huy mμ b¾n. Lèi ®¸nh "chim sÎ" tuy kh«ng quyÕt ®Þnh ®−îc sù th¾ng lîi, song, hiÖu lùc rÊt lín. Qu©n ®Þch sinh ra rèi lo¹n, cø bÞ b¾n mμ t×m kh«ng thÊy kÎ thï, cã t¶n ra mμ ®¸nh ®uæi còng kh«ng biÕt theo h−íng nμo mμ ®¸nh ®uæi. Rèt cuéc, nhiÒu khi ch−a ®¸nh nhau, mμ ®· ph¶i rót lui.

ë Hoa B¾c mét lÇn qu©n NhËt chia s¸u ®−êng, ®¸nh vμo phÝa Nam ®−êng ChÝnh Th¸i, bÞ ®éi du kÝch TÇu dïng lèi ®¸nh "chim sÎ" mμ chèng l¹i. Rèt cuéc, ®¹i ®éi qu©n NhËt míi xung ®ét víi mét liªn du kÝch (100 ng−êi) mμ ®· mÊt c¶ chÝ chiÕn ®Êu, ph¶i tho¸i lui ngay.


II CHIÕN THUËT §¸NH §UæI

ChiÕn thuËt ®¸nh ®uæi qu©n ®Þch ph¶i chia lμm hai tr−êng hîp: ®uæi theo qu©n ®Þch bÞ ®éi du kÝch ®¸nh b¹i vμ ®uæi theo qu©n ®Þch bÞ qu©n chÝnh quy ®¸nh b¹i.

A. §uæi ®¸nh qu©n ®Þch bÞ ®éi du kÝch ®¸nh b¹i Qu©n ®Þch ®· bÞ ®¸nh b¹i th× ®éi du kÝch ph¶i ®uæi theo, thõa lóc chóng bÞ khã kh¨n mμ kÕ tiÕp xung phong, tiªu diÖt lùc l−îng cña chóng. Tuy vËy kh«ng nªn ®uæi xa qu¸, v× ®uæi xa qu¸ tÊt cã thÓ gÆp viÖn binh qu©n ®Þch. Qu©n ®Þch bÞ ®¸nh tan råi, th× c¾t ra mét sè ®éi viªn xÕp dän chiÕn tr−êng: cøu kÎ bÞ th−¬ng, xö trÝ nh÷ng vËt liÖu lÊy ®−îc, xö trÝ tï binh, cßn ®¹i ®éi th× ph¶i ®i ngay, phßng khi m¸y bay ®Þch tíi nÐm bom. ChØ cã khi nμo thËt m−êi phÇn ch¾c ch¾n lμ viÖn binh qu©n ®Þch kh«ng ®Õn th× ®¹i ®éi du kÝch míi cã thÓ vμ míi nªn ë l¹i h¬i l©u, ®Ó tiÕn hμnh c¸c c«ng viÖc kh¸c, nh− c«ng viÖc tuyªn truyÒn, tæ chøc quÇn chóng, v.v.. NÕu qu©n ®Þch bÞ ®¸nh b¹i ë gÇn n¬i c¨n cø chóng ta, th× chóng ta l¹i cμng cÇn ®uæi theo mμ tiªu diÖt. Trong tr−êng hîp nμy, cμng cÇn ®éng viªn d©n chóng gióp vμo. Víi nh÷ng vâ khÝ l¹c hËu, d©n chóng còng cã thÓ gióp ®éi du kÝch tiªu diÖt qu©n ®Þch, lμm cho chóng kh«ng mét tªn nμo lät khái l−íi m×nh.

B. §uæi ®¸nh qu©n ®Þch bÞ qu©n chÝnh quy ta ®¸nh b¹i Qu©n ®Þch bÞ b¹i tr−íc mÆt trËn th× chÝ chiÕn ®Êu kÐm

l¾m, ®éi du kÝch tuy søc kh«ng m¹nh còng cã thÓ ®uæi ®¸nh. §uæi ®¸nh bé binh, th× môc ®Ých lμ tiªu diÖt binh lÝnh cña ®Þch, lμm cho chóng bá hμng ngò ch¹y tan, trong lóc bÞ c¶ ®éi du kÝch, c¶ d©n chóng hÕt søc b¾t hay giÕt; ®uæi ®¸nh ph¸o binh vμ ®éi vËn t¶i, th× môc ®Ých lμ lμm cho binh lÝnh ®Þch bá ch¹y, ®Ó chóng ta chiÕm lÊy sóng ®¹i b¸c, ®¹n d−îc, l−¬ng thùc. §éi du kÝch còng cã thÓ ®¸nh ®uæi theo lèi "®i ngang hμng" (b×nh hμnh) nghÜa lμ trong lóc qu©n ®Þch thua ch¹y, ®éi du kÝch kÐo ®i mét ®−êng kh¸c, cïng mét h−íng víi qu©n ®Þch, ®i thËt nhanh, lóc nμo ®i kÞp hay v−ît qu¸ qu©n ®Þch th× ®¸nh t¹t ngang vμo s−ên hoÆc mai phôc ®îi nã ®i qua sÏ ®¸nh óp.


III CHIÕN THUËT RóT LUI

Rót lui ®èi víi qu©n chÝnh quy lμ mét viÖc rÊt th−êng vμ Ýt khi cã lîi, v× qu©n chÝnh quy cã bÞ thua míi rót lui, hoÆc tiÕn qu¸ trín ph¶i rót lui ®Ó thu ng¾n bít mÆt trËn hay gi÷ v÷ng liªn l¹c víi mÆt sau. §èi víi ®éi du kÝch th× kh¸c h¼n. Kh«ng nh÷ng bÞ thua míi rót lui mμ sau mét trËn th¾ng còng ph¶i rót lui ®Ó tr¸nh viÖn binh cña ®Þch vμ nhiÒu khi ch−a ®¸nh ®· ph¶i rót lui ®Ó tr¸nh cho qu©n ®Þch khái ®¸nh óp. V× vËy chiÕn thuËt rót lui mμ dïng cho ®óng th× ®èi víi ®éi du kÝch kh«ng nh÷ng kh«ng ph¶i lμ mét ®iÒu xÊu hæ mμ tr¸i l¹i lμ mét viÖc cÇn thiÕt ®Ó cho ®éi du kÝch khái bÞ tiªu diÖt vμ cã thÓ chuÈn bÞ cuéc tiÕn c«ng cã lîi h¬n. §¸nh ®−îc råi rót lui th× th−êng th−êng ch¼ng cã g× lμ khã kh¨n. Cßn ®Õn lóc bÞ ®¸nh thua míi rót lui th× ®ã lμ mét viÖc nªn hÕt søc tr¸nh, nÕu ®éi tr−ëng ®éi du kÝch biÕt dß xÐt, ®o ®¾n cho cÈn thËn, cã ch¾c ®−îc míi tiÕn c«ng, th× ®¹i ®éi qu©n ®Þch ®Õn m×nh vÉn cã thÓ tr¸nh ®−îc. Nh−ng nÕu x¶y ra viÖc bÊt lîi: bÞ ®¸nh thua ph¶i rót lui hay nghe tin qu©n ®Þch m¹nh s¾p ®Õn mμ rót lui kh«ng kÞp, bÞ ®uæi theo, th× ph¶i ®èi phã thÕ nμo? Trong nh÷ng lóc khã kh¨n Êy, cã n¨m ®iÒu cÇn ph¶i chó ý:

a) Mét lμ chän ra mét sè ®éi viªn chèng víi qu©n ®Þch ®Ó che chë cho sè ®«ng rót lui. Trong khi rót lui, trõ khi nμo bÊt ®¾c dÜ, cßn th× kh«ng nªn chia ra tõng bé phËn, v× chia nh− vËy rÊt dÔ lμm cho ®éi viªn du kÝch mÊt tinh thÇn h¨ng h¸i. §iÒu ®ã nªn ®Æc biÖt chó ý.

b) Hai lμ ®éi tr−ëng ph¶i tá tinh thÇn kiªn quyÕt cña m×nh, trong khi gÆp khã kh¨n hay nguy hiÓm gi÷a ®−êng ph¶i lμm g−¬ng can ®¶m cho ®éi viªn. Cã thÕ míi gi÷ ®−îc tinh thÇn c¶ ®éi h¨ng h¸i nh− tr−íc. c) Ba lμ lóc rót lui, tuy bÞ qu©n ®Þch theo ®uæi, nh−ng vÉn ph¶i hÕt søc gÇn gòi d©n chóng, cæ ®éng d©n chóng theo du kÝch hoÆc dÉn ®−êng, dÉn lèi vμ gióp du kÝch dß th¸m tin tøc cña qu©n ®Þch. d) Bèn lμ rót lui ph¶i cã kÕ ho¹ch, ph¶i cã m−u mÑo. HÕt søc tr¸nh kh«ng ®Ó cho bé ®éi c¬ giíi ho¸ vμ ®éi kþ binh cña qu©n ®Þch ®uæi kÞp. HÕt søc lμm cho mÊt tung tÝch, qu©n ®Þch kh«ng thÓ t×m ra m×nh ®i nÎo nμo. Theo hoμn c¶nh, hoÆc ®i ®−êng t¾t, hoÆc chän chç kÝn Èn nÊp, råi tíi khuya sÏ kÐo ®i, hoÆc ®i quÆt l¹i, kÐo vÒ ph−¬ng h−íng tr¸i víi ph−¬ng h−íng qu©n ®Þch ®uæi, hoÆc c¶i trang ¨n mÆc quÇn ¸o th−êng hay quÇn ¸o gièng hÖt qu©n ®Þch, hoÆc kÐo qu©n ®i thËt nhanh, mçi ngμy ®i n¨m s¸u m−¬i c©y sè. ®) N¨m lμ lóc ®· tr¸nh khái bÞ ®uæi th× t×m ngay mét n¬i ch¾c ch¾n, hÕt søc cæ ®éng d©n chóng lËp ra mét chç ®øng ch©n, tæ chøc ®éi du kÝch l¹i cho v÷ng vμng h¬n vμ chuÈn bÞ tiÕn ®¸nh qu©n ®Þch. Trªn ®©y lμ nãi tr−êng hîp qu©n ®Þch qu¸ m¹nh. Cßn nÕu qu©n ®Þch yÕu, liÖu thÓ lμm ®−îc th× trong lóc rót lui nöa ®−êng nªn chän n¬i tèt, mai phôc ®îi chóng ®i qua ®¸nh óp cho chóng mét vè! Nhí ph¶i cÈn thËn l¾m míi ®−îc! Chí lμm liÒu mμ thÊt b¹i to! Cßn mét ®iÒu n÷a lμ trong lóc rót lui, nh÷ng ®éi viªn phô tr¸ch viÖc vÆt (t¹p vô) th−êng th−êng rÊt khã lßng gi÷ ®−îc trËt tù. V× vËy ngμy th−êng nªn chó träng huÊn luyÖn cho nh÷ng ®éi viªn Êy mét c¸ch kü cμng. Còng cã lóc ®· ph¸i mét sè ®éi viªn phô tr¸ch che chë cho sè ®«ng råi, nh−ng c¸c ®éi viªn Êy ch−a kÞp b¾n th× qu©n ®Þch ®· x«ng tíi; trong nh÷ng lóc nguy hiÓm Êy, ®éi viªn nμo còng ph¶i can ®¶m, ra ®øng mòi chÞu sμo chèng víi qu©n ®Þch, che chë cho anh em, kh«ng ®−îc bèi rèi.




In theo s¸ch ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1945

S¸ch l−u t¹i B¶o tμng C¸ch m¹ng ViÖt Nam.


C¤NG T¸C PH¸ Ho¹�212F

1

) Sè III

I. CHIÕN THUËT DU KÝCH VíI C¤NG T¸C PH¸ HO¹I

Môc ®Ých ph¸ ho¹i cña qu©n ®éi du kÝch cèt ®Ó ®o¹n tuyÖt sù tiÕp tÕ l−¬ng thùc, khÝ giíi, qu©n cøu viÖn bªn ®Þch, ®o¹n tuyÖt tin tøc giao th«ng b»ng th− tõ hay b»ng ®iÖn tho¹i, h·m ®Þch qu©n vμo mét t×nh tr¹ng khñng ho¶ng vμ nguy khèn, lμm gi¶m bít hoÆc tiªu diÖt søc chiÕn ®Êu bªn ®Þch, nh©n ®ã, ®Þch qu©n sÏ bÞ ta tiªu diÖt mét çch râ rμng.

VÒ mÆt tinh thÇn, cã thÓ ph¸ ho¹i tinh thÇn chiÕn ®Êu qu©n ®Þch, do ®ã sÏ xÈy ra sù ph¶n ®èi chiÕn tranh trong hμng ngò qu©n ®Þch, lμm cho ®Þch qu©n bÞ tan r·. Bëi thÕ ta cã thÓ cho r»ng c«ng t¸c ph¸ ho¹i lμ mét c«ng t¸c rÊt quan träng trong nh÷ng c«ng t¸c quan träng kh¸c cña ®éi qu©n du kÝch. D−íi ®©y sÏ bμn tÝnh çc vÊn ®Ò thuéc vÒ c«ng t¸c ph¸ ho¹i cña ®éi qu©n du kÝch.

II. THÕ NμO Lμ C¤NG T¸C PH¸ HO¹I? C«ng t¸c ph¸ ho¹i lμ mét c«ng t¸c rÊt quan träng cña

®éi qu©n du kÝch. §Þch nh©n chiÕm ®ãng thμnh thÞ cïng çc ®−êng giao th«ng quan träng cña ta. §éi qu©n du kÝch cÇn ph¶i ë r¶i r¸c xung quanh ®Þch nh©n, ho¹t ®éng ë bªn tr¸i, bªn ph¶i, ®»ng tr−íc vμ sau l−ng qu©n ®Þch. Tuú thêi, tuú lóc cã thÓ thi hμnh ®−îc c«ng t¸c ph¸ ho¹i; cã thÕ, míi cã thÓ lμm trßn nhiÖm vô du kÝch chiÕn tranh.

___________ 1) Ngoμi b×a s¸ch ghi “ChiÕn thuËt du kÝch”.


C«ng t¸c ph¸ ho¹i ®¹i kh¸i chia lμm hai mÆt: 1- Ph¸ ho¹i vÒ mÆt vËt chÊt a) Ph¸ ho¹i ®−êng çi quan, ®−êng s¾t cïng çc ®−êng lèi kh¸c vμ cÇu cèng. b) Ph¸ ho¹i d©y thÐp, d©y ®iÖn tho¹i. c) Ph¸ ho¹i sù bè phßng vÒ qu©n sù: ®ån tr¹i, ph¸o ®μi, bãt g¸c, trËn tuyÕn.

d) Ph¸ ho¹i nhμ m¸y ®iÖn, nhμ m¸y n−íc.

e) Ph¸ ho¹i kho l−¬ng thùc, sóng ®¹n. f) Ph¸ ho¹i çc c«ng binh x−ëng vμ çc ngμnh kü nghÖ thuéc vÒ qu©n sù kh¸c. g) Ph¸ ho¹i tr¹i lÝnh vμ çc n¬i c¾m tr¹i t¹m thêi. 2- Ph¸ ho¹i vÒ mÆt tinh thÇn

A. Qu©n sù

a) Lμm gi¶m bít søc chiÕn ®Êu cña ®Þch qu©n. b) Chia rÏ hμng ngò ®Þch qu©n. c) G©y ra sù khiªu khÝch gi÷a quan vμ lÝnh, cÊp trªn, cÊp d−íi bªn ®Þch ¸c c¶m lÉn nhau. d) Liªn l¹c víi nh÷ng phÇn tö n¸o ®éng bªn ®Þch bμy çch cho hä lμm binh biÕn.

B. X· héi

a) Cæ ®éng tinh thÇn çch m¹ng chiÕn ®Êu cña d©n chóng. b) B¾n giÕt ®Æng tiªu diÖt chã s¨n chim måi. c) ¸m s¸t ViÖt gian, H¸n gian. d) Ph¸ ho¹i çc tæ chøc ph¶n ®éng.

III. NH÷NG §IÒU CèT YÕU VÒ VIÖC THI HμNH C¤NG T¸C PH¸ HO¹I

Cè nhiªn ®éi du kÝch cÇn ph¶i th©n hμnh ®i lμm nh÷ng c«ng t¸c ph¸ ho¹i. Nh−ng nÕu c«ng viÖc ®ã chØ dμnh riªng cho ®éi qu©n du kÝch lμm lÊy c¶, nhÊt ®Þnh sÏ kh«ng lμm ®−îc ®Õn n¬i ®Õn chèn, lμm hÕt vμ lμm lu«n lu«n ®−îc. Muèn c«ng viÖc ph¸ ho¹i thμnh c«ng viÖc h»ng ngμy, phæ biÕn triÖt ®Ó, nÕu kh«ng ®−îc d©n chóng gióp søc, th× kh«ng

tμi nμo ®¹t ®Õn môc ®Ých Êy ®−îc, v× qu©n sè cña ®éi qu©n du kÝch cã h¹n, kh«ng ®ñ ng−êi ph©n phèi ®i lμm nh÷ng viÖc ®ã, v¶ l¹i cÇn ph¶i nh¾m vμo nh÷ng dÞp tèt cïng nh÷ng n¬i canh phßng s¬ sμi bªn ®Þch míi cã thÓ thi hμnh ®−îc. Cßn nh− vÒ phÇn d©n chóng trong nh÷ng ngμy lμm ¨n b×nh th−êng, hä thÊy n¬i ®Þch nh©n canh phßng hí hªnh vμ nh©n nh÷ng dÞp ®ã hä tù ®i ph¸ ho¹i. Nh− thÕ so víi sù hμnh ®éng cña qu©n du kÝch cßn hiÖu nghiÖm h¬n nhiÒu. Bëi vËy, muèn lμm trßn nhiÖm vô ®ã, ®éi qu©n du kÝch cÇn ph¶i hîp t¸c víi d©n chóng, ®éng viªn d©n chóng gióp søc vμo c«ng viÖc chung ph¸ ho¹i, nh− thÕ rÊt cã lîi cho ta. Còng bëi d©n chóng gióp søc vμo viÖc ph¸ ho¹i, nªn hä còng hiÓu biÕt çch thøc ph¸ ho¹i. Cè nhiªn, vÒ mÆt vËt chÊt, c«ng t¸c ph¸ ho¹i lμ mét kü thuËt cèt lμm cho ®Þch nh©n c¶m thÊy m×nh bÞ trãi buéc ho¶ng hèt reo ®éng gièng nh− mét con thó d÷ bÞ bÎ gÉy r¨ng, bÞ trãi ch©n l¹i, dï cho cã søc m¹nh hïng hæ, còng kh«ng lμm g× nªn chuyÖn. Ph¸ ho¹i ®−êng s¾t, ®−êng çi tøc lμ c¾t ®øt mèi liªn l¹c gi÷a tiÒn ph−¬ng vμ hËu ph−¬ng, gi÷a bªn tr¸i vμ bªn ph¶i, lμm cho ®Þch nh©n bÞ khèn ®èn, khñng ho¶ng vμ c« lËp. Ph¸ ho¹i ®−êng s¾t hoÆc ph¸ ho¹i cÇu cèng, ®èt ph¸ çc nhμ ga lμm cho ®Þch nh©n kh«ng thÓ dïng ®−êng s¾t ®Ó chë qu©n ®éi, khÝ giíi, v.v. ®−îc. Khi ph¸ ho¹i cÇn ph¶i chó ý mÊy ®iÒu nh− sau: 1) Çch xa ®éi qu©n coi ®−êng bªn ®Þch kh¸ xa. 2) Çch xa ®éi phô kÝp ch÷a ®−êng kh¸ xa.

3) Nh÷ng n¬i ®Þa h×nh hiÓm trë nh− nh÷ng ®−êng ®i qua hå ao, qua ven nói, qua ®Ìo, ®−êng ®ª v.v..

4) Ph¸ ho¹i ®−êng s¾t, nªn ph¸ ho¹i nh÷ng qu·ng ®−êng vßng.

5) Ph¸ ho¹i cÇu cèng th× nªn ph¸ gi÷a qu·ng dßng n−íc ch¶y xiÕt vμ s©u.

604 Hå ChÝ Minh toμn tËp 605

6) Ph¸ ho¹i nh÷ng bÕn « t«, xe h¬i, nhμ ga nμo quan hÖ vÒ chiÕn l−îc qu©n sù nhÊt. 7) Ph¸ ho¹i ®−êng s¾t, cÇn c¾t d©y ®iÖn tho¹i tr−íc tiªn. 8) Ph¸ ho¹i ®−êng s¾t, cÇn ®èt nh÷ng khóc gç ®Öm ®−êng s¾t vμ qu¨ng ®−êng s¾t xuèng s«ng. 9) Ph¸ ho¹i ®−êng s¾t cÇn chia lμm mÊy ®o¹n, mçi ®o¹n çch xa nhau Ýt ra ®é ba bèn c©y sè. 10) Ph¸ ho¹i ®−êng s¾t, nªn ph¸ ho¹i c¶ ®−êng ®Êt (cña ®−êng s¾t) n÷a cμng tèt. Cßn nh− c«ng viÖc ph¸ ho¹i ®−êng çi nhùa vμ çc ®−êng lèi kh¸c còng nh− ph¸ ho¹i ®−êng s¾t th«i kh«ng kh¸c nhau mÊy tÝ, cèt yÕu lμ ph¸ ho¹i tõng qu·ng ®−êng mét hoÆc ®μo hè s©u lâm xuèng ®−êng ®i, hoÆc ph¸ cÇu cèng. Ph¸ ho¹i d©y thÐp, d©y ®iÖn tho¹i th× c¾t ®øt lμ ®−îc, ph¸ ®æ çc cét d©y thÐp, nh−ng cã ®«i khi ch−a cÇn ph¸ ho¹i l¹i cßn dïng ®Ó trém nghe tin tøc bªn ®Þch n÷a.

§èi víi viÖc ph¸ ho¹i çc c«ng tr×nh kiÕn tróc vÒ mÆt qu©n sù khã kh¨n h¬n, v× nh÷ng n¬i ®ã phÇn nhiÒu cã lÝnh g¸c. Nh−ng ®«i khi ta cã thÓ hμnh ®éng mét çch kh«n khÐo, tiÕn tíi nh÷ng n¬i hë c¬, phßng bÞ s¬ sμi, råi ph¸ ho¹i mét çch mau chãng b»ng çc thø thuèc næ, t¹c ®¹n, cèt m×n v.v. hay ®èt ph¸ ®i. CÇn tËp trung lùc l−îng l¹i ph¸ ho¹i nh÷ng n¬i rÊt quan träng, nÕu kh«ng, c«ng viÖc cña ta kh«ng ¨n thua g×.

PH¸ HO¹I NHμ M¸Y §ÌN, M¸Y N¦íC

Nh÷ng thμnh thÞ tr−íc khi bÞ ®Þch nh©n chiÕm ®o¹t cÇn ph¶i ph¸ ho¹i nhμ m¸y ®iÖn, m¸y n−íc ®i. NÕu ë çc n¬i nhá kh«ng cã nhμ m¸y ®iÖn, m¸y n−íc, chØ cã nh÷ng thø nh− dÇu x¨ng, dÇu t©y, ®Ìn nÕn... thêi ph¶i th©u lÊy hÕt mang ®i hoÆc ®èt ®i.

§éi coi giÕng n−íc th× vÊt tr©u bß, lîn gμ chÕt xuèng, råi lÊp ®i lμm cho ®Þch nh©n kh«ng cã n−íc mμ uèng.

Çc kho chøa chÊt, c«ng x−ëng, dinh tr¹i ph¶i ®èt ph¸ ®i hay dïng thuèc næ ph¸ huû ®i. Nãi tãm l¹i lμ hÔ ®å vËt g×, ®Þch nh©n cã thÓ dïng vÒ mÆt sinh ho¹t, còng nh− vÒ mÆt chiÕn ®Êu thêi ta kh«ng ngÇn ng¹i g× ph¶i ph¸ huû ®i hÕt. Nh÷ng khÝ cô dïng ®Ó ph¸ huû nh− çc thø thuèc næ, dÇu ho¶, v.v. cÇn ph¶i chuÈn bÞ ®Çy ®ñ míi lμm trßn nhiÖm vô Êy ®−îc.

IV. NH÷NG VÊN §Ò CÇN GI¶I QUYÕT TR¦íC KHI THI HμNH C¤NG T¸C PH¸ HO¹I

§Þch nh©n tíi tÊn c«ng ta, phÇn nhiÒu chóng dïng xe löa, xe h¬i vμ ®«i khi dïng m¸y bay chë qu©n lÝnh, vâ khÝ, ®¹n d−îc, thuèc men, quÇn ¸o vμ çc thø ®å dïng. Khi chóng ®i xa vμo néi ®Þa ta, çch xa hËu ph−¬ng råi, sù vËn t¶i khã kh¨n vμ phiÒn phøc; ®©y lμ nh÷ng nh−îc ®iÓm mμ ®Þch qu©n kh«ng tμi nμo tr¸nh khái.

NÕu chóng ta cã thÓ ph¸ ho¹i nh÷ng khÝ cô giao th«ng vËn t¶i nh− m¸y bay, xe cé, vâ khÝ, xe t¨ng ë hËu ph−¬ng qu©n ®Þch, sÏ lμm cho ®Þch nh©n t¨ng thªm nhiÒu sù khã kh¨n vμ lμm cho sù tÊn c«ng bªn ®Þch gÆp nhiÒu sù trë ng¹i lín. C«ng t¸c ph¸ ho¹i cÇn ph¶i phèi hîp víi c«ng t¸c ®ång kh«ng t−êng v÷ng (kiªn bÝch thanh da) 213F

1) thêi míi ®o¹n tuyÖt ®−îc mäi sù tiÕp tÕ vÒ l−¬ng thùc, ®¹n d−îc, vâ khÝ, nguyªn liÖu, v.v. ®−îc.

Lóc Êy ®Þch nh©n sÏ kh«ng chiÕm ®−îc mét vËt g×, mét thøc g× ®Ó ¨n hay ®Ó dïng; tin tøc kh«ng th«ng, ®iÒu ®éng kh«ng ®−îc, cÇn ph¶i nhiÒu qu©n canh phßng, binh lùc t¶n m¸t, nhÞn ®ãi, nhÞn rÐt, lμm cho qu©n thï thªm dao ®éng. Muèn tiÕn th× chç nμo còng gÆp qu©n ng¨n c¶n, l¹i lu«n lu«n bÞ uy hiÕp ®»ng sau. Nh− thÕ sÏ ®Èy ®Þch qu©n vμo mét t×nh

___________ 1) Theo nguyªn b¶n. Chóng t«i kh«ng râ nghÜa.


thÕ khã kh¨n, nguy hiÓm nh− qu©n ®éi N· Ph¸ Lu©n n¨m 1812 vËy. TiÕn tho¸i l−ìng nan, lóc bÊy giê qu©n chñ lùc ta sÏ cã c¬ héi ®¸nh tan qu©n ®Þch.

Sè ng−êi ®i lμm c«ng viÖc ph¸ ho¹i c¨n cø, cø theo nhiÖm vô nÆng nhÑ vμ t×nh h×nh bªn ®Þch mμ quyÕt ®Þnh. Th−êng ph¸i du kÝch tiÓu tæ hay mét sè qu©n trong ®éi du kÝch ra lμm c«ng viÖc ®ã còng ®ñ råi. Nh−ng nªn nhí r»ng tr−íc khi tiÕn hμnh cÇn ph¶i chó ý mÊy ®iÒu sau nμy: 1- §iÒu tra ®Þa h×nh, t×nh h×nh bªn ®Þch, nh÷ng vËt ph¸ ho¹i mét çch râ rμng:

Tr−íc hÕt lÊy n¬i m×nh ®Þnh ph¸ ho¹i lμm c¨n cø, råi ®iÒu tra vμ xem xÐt kü cμng n¬i ®Þch qu©n ®ãng cã h¹ng lÝnh g×, binh lùc thÕ nμo, sù canh phßng ra sao, ë gÇn chç ®ã ®Þa h×nh ®−êng lèi ra sao, råi sÏ ®Þnh kÕ ho¹ch cho s¸t. NÕu nh− kh«ng râ t×nh h×nh vμ kh«ng dÔ dμng hμnh ®éng th× kh«ng nªn lμm, v× nh− thÕ kh«ng nh÷ng kh«ng ¨n thua g× mμ cßn cã khi nguy hiÓm lμ kh¸c.

2- Lùa chän n¬i ph¸ ho¹i vμ thêi gian ph¸ ho¹i: Khi ph¸ ho¹i ®−êng lèi giao th«ng th× ta còng xÐt xem

cã tæn h¹i tíi sù hμnh ®éng cña ta kh«ng tr−íc ®·, råi ta sÏ lμm. §èi víi c«ng viÖc ph¸ ho¹i ®−êng s¾t, cÇu s¾t, çc nhμ ga, cét d©y thÐp th× chän nh÷ng n¬i mμ ®Þch nh©n canh g¸c s¬ sμi vμ chç khuÊt mÆt kh«ng dÔ nh×n thÊy, c«ng viÖc ph¸ ho¹i l¹i dÔ dμng nh−ng rÊt khã söa ch÷a l¹i.

Cßn viÖc lùa chän thêi gian ph¸ ho¹i nªn chän lóc mμ qu©n ®Þch canh g¸c s¬ sμi, sù hμnh ®éng cña ta rÊt tiÖn lîi, nªn chän lóc chËp tèi, ®ªm khuya, tê mê s¸ng hoÆc khi qu©n ®éi ®ang vËn ®éng tËp tμnh.

3- Lùa chän çch ph¸ ho¹i vμ chuÈn bÞ khÝ cô ph¸ ho¹i:

§· cã çi ®èi t−îng ph¸ ho¹i vμ ®· chän ®−îc chç ph¸ ho¹i råi, cÇn ph¶i chuÈn bÞ ph−¬ng ph¸p ph¸ ho¹i ngay, hoÆc: ®èt ch¸y, ph¸ huû, c¾t ®øt, ®μo s©u, v.v..

CÇn ph¶i chuÈn bÞ khÝ cô nh−: C¾t d©y thÐp th× ph¶i cã kÒm, kÐo. §μo hÇm hè ph¶i cã xÎng, cuèc. Th¸o ®−êng s¾t th× cÇn kÒm lÆc lª, ngoμi ra ph¶i dù bÞ dÇu ho¶ ®Ó ph¸ huû çc kho chøa chÊp. Ph¸ ®−êng s¾t, cÇu cèng cÇn thuèc næ hay m×n vμ cÇn xem xÐt søc kiªn cè cña nh÷ng vËt ®ã nh− thÕ nμo, ta míi biÕt dïng bao nhiªu thuèc næ ®Ó dïng vμo c«ng viÖc ph¸ ho¹i ®ã.

4- Chia lμm hai ®éi: ®éi lμm vμ ®éi che chë, ph¶i giao nhiÖm vô ph©n minh cho hä lμm. Nh÷ng ng−êi ®i phô tr¸ch c«ng viÖc ph¸ ho¹i gäi chung lμ ®éi ph¸ ho¹i. Nh−ng trong ®ã ph¶i chia lμm 2 ®éi kh¸c nhau: ®éi c«ng t¸c vμ ®éi che chë. Mçi ®éi cã mét viªn ®éi tr−ëng chØ huy. Nh÷ng ®éi viªn cña ®éi c«ng t¸c ph¶i lμ nh÷ng ng−êi can ®¶m, cÈn thËn, mau lÑ, l¹i hiÓu biÕt c«ng viÖc ph¸ ho¹i.

Nh÷ng ®éi viªn cña ®éi che chë cÇn ph¶i lμ nh÷ng ng−êi can ®¶m, cÈn thËn, trÇm tÜnh, tai m¾t tinh th«ng, s¸ng suèt vμ b¾n giái.

Ngoμi ra, hÇu hÕt çc ®éi viªn ®Òu cã mét tr×nh ®é gi¸c ngé chÝnh trÞ kh¸ c−¬ng quyÕt hy sinh vμ gi÷ ®−îc bÝ mËt. §©y lμ nh÷ng ®iÒu kiÖn rÊt cÇn thiÕt, vËy tr−íc khi tiÕn hμnh c«ng viÖc ph¸ ho¹i, ph¶i quy ®Þnh nhiÖm vô râ rμng cña mçi ®éi. Nãi râ çi ®èi t−îng m×nh ®Þnh ph¸ ho¹i, n¬i ph¸ ho¹i, thêi gian ph¸ ho¹i, ph−¬ng ph¸p ph¸ ho¹i, khÝ cô ph¸ ho¹i vμ ph¶i ph©n phèi ®éi qu©n che chë, nh¾c thªm cho mçi ng−êi cÇn chó ý lu«n lu«n trong khi ®i lμm c«ng viÖc ph¸ ho¹i. 5- Nh÷ng viÖc cÇn chó ý trong lóc ®−¬ng tiÕn hμnh c«ng t¸c ph¸ ho¹i vμ sau khi ph¸ ho¹i råi, cÇn ph¶i lμm thÕ nμo? Khi ®· chuÈn bÞ ®ñ çc thø ®å dïng ®Ó ph¸ ho¹i råi, thêi ®i theo con ®−êng mμ ta ®· ®Þnh s½n, hμnh ®éng khÐo lÐo ®Ó ®i tíi gÇn n¬i ®ã.

NÕu nh− ®i ®Õn nöa ®−êng, gÆp mét hai tªn lÝnh bªn ®Þch nμo ®ã th× ph¶i kiÕm çch b¾t lÊy hoÆc giÕt ®i. NÕu nh−


gÆp ®éi qu©n tuÇn phßng hay ®éi qu©n ®Þch nμo ®ã th× ph¶i trèn tr¸nh, ®îi chóng nã ®i qua, råi ta sÏ tiÕn lªn.

Lóc b¾t ®Çu thùc hμnh c«ng viÖc ph¸ ho¹i, tr«ng thÊy ®Þch nh©n th× ®éi che chë ph¶i hÕt søc chèng l¹i, ®éi c«ng t¸c ph¶i hÕt søc lμm viÖc cho mau ®Æng lμm xong c«ng viÖc ph¸ ho¹i.

Sau khi ph¸ ho¹i, chiÕm ®o¹t ®−îc nh÷ng ®å vËt g× ph¶i ph¸ huû hoÆc vÊt ®i, nh÷ng çi g× ®èi víi ta cÇn dïng thêi lÊy mang vÒ dïng.

Ph¸ ho¹i xong ph¶i mau mau rót lui.

V. LμM THÕ NμO PH¸ HO¹I §¦êNG S¾T §¦êNG HÇM (TUNEL), BÕN XE XA TR¹M?

A- Ph¸ ho¹i ®−êng lèi §èi víi c«ng viÖc thùc hμnh ph¸ ho¹i ®−êng çi nhùa vμ ®−êng lèi kh¸c, cã khi dïng thuèc næ, ®«i khi l¹i dïng khÝ cô, tuú tõng tr−êng hîp mμ quyÕt ®Þnh. §¹i kh¸i nh− sau: 1) Ph¸ ho¹i ®−êng ®i qua s−ên nói, cÇn chän qu·ng ®−êng ®i qua dèc, ®μo mét çi hè s©u råi ch«n thuèc næ vμo ®Êy lμm næ tung qu·ng ®−êng ®i, hay dïng cuèc xuæng ®μo tõng qu·ng ®i còng ®−îc. 2) Ph¸ ho¹i ®−êng lâm, th× chän nh÷ng qu·ng ®−êng nμo s©u lâm xuèng, ®μo mét nöa ®−êng ®i, nh−ng chän chç nμo khã ch÷a nhÊt hay ®μo hè ch«n thuèc næ ë hai bªn ®Çu dèc xÎ xuèng chç ®−êng lâm ®Ó lμm bËt tung ®−êng lªn

B- Ph¸ ho¹i ®−êng s¾t

Muèn ph¸ ho¹i ®−êng s¾t, cÇn chän chç nμo khã söa ch÷a nhÊt nh− cÇu cèng, ®−êng hÇm hay nh÷ng qu·ng ®−êng quanh co. Ph−¬ng ph¸p ph¸ ho¹i th× dïng thuèc næ, cèt m×n hay khÝ cô ph¸ ho¹i, nÕu n¬i nμo cã hai con ®−êng s¾t tr¸nh nhau còng ph¶i ph¸ ho¹i hÕt. §¹i kh¸i cã mÊy çch nh− sau:

1) Ph−¬ng ph¸p lμm bËt tung ®−êng s¾t: Ch«n mét èng thuèc næ ®é 4,5 kil« ë hai bªn vÖ ®−êng gÇn chç ®−êng s¾t nèi nhau, råi ®Æt ®Çu ngßi dÉn ho¶ lªn trªn ®−êng s¾t.

2) Ph−¬ng ph¸p ph¸ ho¹i: NÕu nh− cã ®ñ th× giê thêi dïng ph−¬ng ph¸p ph¸ ho¹i: Th¸o ®anh èc ra, bá côc gç ra, thanh s¾t ®em cÊt giÊu ®i, hay qu¨ng xuèng s«ng, b»ng gç th× ®èt. 3) Cßn nh÷ng ph−¬ng ph¸p ph¸ ho¹i kh¸c th× mau h¬n vμ to t¸t h¬n, ®¹i kh¸i nh−: a) Chång chÊt cñi gç lªn trªn ®−êng s¾t ®èt lªn; nÕu cã nh÷ng toa xe gÇn ®ã th× ®Èy vμo ®èt mét thÓ; khi ®èt cÇn kiÕm mét Ýt dÇu t©y hay r¬m r¹, cá kh« ®Ó lμm måi dÉn ho¶. b) Th¸o ®anh èc ra, råi buéc d©y thõng vμo ®−êng s¾t, dïng ngùa hay tr©u kÐo lμm cho ®−êng s¾t cong ®i. c) Th¸o ®anh èc ë nh÷ng qu·ng ®−êng s¾t lªn dèc hay xuèng dèc, chç quanh eo hay ë cÇu cèng, khi tμu ho¶ ch¹y qua chç ®ã, nhÊt ®Þnh bÞ trËt b¸nh.

C- Çch ph¸ ho¹i ®−êng hÇm nhμ ga

Muèn ph¸ ho¹i ®−êng hÇm mét çch hiÖu qu¶ th× cÇn ®μo mét lç ë trªn ®Ønh qu·ng gi÷a råi ch«n thuèc næ vμo ®Êy lμm næ tung lªn cho ®Êt ®¸ lÊp h¼n lèi ®i. NÕu con ®−êng ®ã cßn ®Ó ta dïng, chØ t¹m thêi ph¸ ho¹i th«i th× chØ lμm næ 2 ®Çu ra vμo ®−êng hÇm hay th¸o bá mét ®o¹n ®−êng ®i lμ ®ñ. Cßn nh− muèn ph¸ ho¹i nhμ ga, tr−íc hÕt ph¶i c¾t ®øt d©y thÐp, d©y thÐp nãi liªn l¹c gi÷a ga nμy víi ga kh¸c ®·, råi ph¸ ho¹i m¸y n−íc, çc chç bÎ ghi cïng çc thø m¸y mãc, khÝ cô giao th«ng vËn t¶i, v.v. ®Òu ph¸ huû hÕt. 1) Ph¸ m¸y n−íc cÇn ph¶i ph¸ çi thïng ®ùng n−íc, ®ót çc chÊt næ vμo thïng lμm næ tung lªn. 2) Ph¸ ho¹i çc n¬i bÎ ghi çc ®−êng rÏ.

3) Nh÷ng n¬i ®−êng rÏ cÇn th¸o qu·ng ®−êng s¾t ®ã ®i hoÆc ph¸ ho¹i ®i.

Ph¸ ho¹i ®Çu tÇu th× ph¶i ph¸ nh÷ng bé phËn cèt yÕu nh− cßi, èng dÉn n−íc, dÉn h¬i, dÉn dÇu, m¸y h·m. Cßn


nh÷ng khÝ cô vËn t¶i nμy kh¸c, thø g× kh«ng lÊy ®−îc th× tËp trung l¹i, t−íi dÇu löa hoÆc lÊy cñi chÊt ®èng l¹i ®èt. Nh÷ng thø g× kh«ng ch¸y còng sÏ bÞ h− háng kh«ng thÓ dïng ®−îc n÷a, nh÷ng ®−êng s¾t còng ho¸ mÒm ®i, v« dông.

VI. LμM THÕ NμO PH¸ HO¹I CÇU CèNG?

Muèn lμm ng¨n c¶n giao th«ng vËn t¶i bªn ®Þch trong mét thêi gian l©u dμi, th× c«ng viÖc ph¸ ho¹i cÇu cèng cÇn ph¶i ph¸ ho¹i c¶ nÒn mãng cña nã n÷a. Ýt nhÊt còng ph¶i ph¸ bá mÊy çi cét cÇu ë gi÷a qu·ng mμ n−íc ch¶y xiÕt nhÊt, nÕu chØ ph¸ ho¹i Ýt th«i th× chØ ph¸ mét hai ®o¹n lãt v¸n hay mét hai ®o¹n s¾t b¾c ngang còng ®−îc.

Khi ph¸ ho¹i çc cÇu cèng cÇn ph¶i ®èt huû c¶ hay khu©n v¸c lÊy çc ®å gç ë gÇn ®Êy cã thÓ dïng lμm vËt liÖu söa ch÷a cÇu cèng. Cßn nh− ph−¬ng ph¸p ph¸ ho¹i cÇn ph¶i xem çi cÇu m×nh ®Þnh ph¸ lμm b»ng g×, s¾t hay gç, thêi gian ph¸ ho¹i ng¾n hay dμi, cÇn bao nhiªu ng−êi, bao nhiªu ®å dïng, råi míi cã thÓ hoÆc dïng çch ®èt ph¸ hay ph¸ huû, hay thuèc næ, tuú ®ã mμ chän ph−¬ng ph¸p tiÕn hμnh. C«ng viÖc ph¸ ho¹i cÇu cèng ®¹i kh¸i nh− sau nμy: a) CÇu gç th× dïng çch thiªu ®èt, lμm bËt næ, v.v., ®¹i kh¸i cã 4 çch:

1- Dïng thuèc næ ph¸ tung cÇu ®i. Çch nμy chØ trõ khi nμo cÇn ph¶i ®o¹n tuyÖt ngay ®−êng giao th«ng bªn ®Þch míi dïng çch nμy.

Cßn nh− lùa chän ®Ó ph¸, thêi ph¶i xem t×nh h×nh lóc bÊy giê mμ quyÕt ®Þnh. Tèt nhÊt lμ chän mét n¬i mμ ch«n thuèc næ, sau khi ph¸ ho¹i l¹i khã söa ch÷a nhÊt. NÕu lμ cÇu næi trªn s«ng th× ®ót thuèc næ vμo d−íi thuyÒn råi ®èt, cÇu sÏ ®øt ®«i.

2- Çch ph¸ huû. NÕu nh− cã ®ñ ng−êi vμ ®ñ thêi giê, th× cã thÓ dïng çch ph¸ hñy nμy: Th¸o hÕt çc bé phËn cÇu ra råi vËn ®i n¬i kh¸c. NÕu ch©n cÇu b»ng s¾t, b»ng ®¸ th× ph¸ ®i, b»ng gç th× ®èt ®i.

3- Dïng çch thiªu ®èt. Dïng çc thø nh− cñi gç, cã buéc ë d−íi gÇm cÇu, råi t−íi dÇu hay çc thø dÉn ho¶ kh¸c ®èt lªn. 4- Dïng çch ph¸ ho¹i th¶ xuèng n−íc. Khi ch¸y ®Õn cÇu th× bïng næ lμm cÇu h− háng, çch nμy trõ khi nμo ®· bÞ qu©n ®Þch chiÕm gi÷, xa kh«ng thÓ gÇn ®−îc míi lμm nh− vËy. b) CÇu s¾t. Ph¸ ho¹i cÇu s¾t th× dïng çc chÊt næ ®Ó ph¸. Khi muèn ph¸ cÇu, chó ý mÊy ®iÒu sau nμy: 1- Ph¸ ho¹i cÇu s¾t cÇn nhiÒu thuèc næ vμ mét thêi gian kh¸ dμi. Tr−íc hÕt ph¶i xem cÇu Êy cao hay thÊp, cã khi ch«n thuèc næ ë ch©n cÇu, cã khi ch«n ë cét cÇu. 2- Ch©n cÇu cÇn ®μo mét lç råi ch«n thuèc næ xuèng ®Êy. 3- Dïng thuèc næ ph¸ ho¹i c©y s¾t b¾c ngang cÇu lμm cho hai c©y s¾t Êy gÉy ®i, cÇu sÏ ®æ. 4- NÕu chØ t¹m thêi ph¸ ho¹i Ýt l©u l¹i dïng, th× chØ nªn ph¸ nh÷ng thanh s¾t b¾c ngang cÇu, cßn nh− 2 c©y s¾t cét trô b¾c tõ ®Çu nμy sang ®Çu kia th× ®Ó nguyªn. 5- NÕu nh− thêi gian cÇn kÝp ch−a kÞp ph¸ ch©n cÇu th× cèt ph¸ th©n cÇu còng ®−îc.


CHó THÝCH vμ

b¶n chØ dÉn tªn ng−êi


Chó thÝch

1. Sù kiÖn thμnh lËp §¶ng: Vμo nh÷ng n¨m 1928-1929, phong trμo ®Êu tranh çch m¹ng cña nh©n d©n ta tiÕp tôc d©ng lªn kh¾p ®Êt n−íc. Chñ nghÜa M¸c-Lªnin ®· ®−îc truyÒn b¸ m¹nh mÏ trong phong trμo c«ng nh©n vμ phong trμo yªu n−íc. Mét trμo l−u çch m¹ng míi xuÊt hiÖn, ®ßi hái ph¶i cã sù l·nh ®¹o cña mét chÝnh ®¶ng thùc sù cña giai cÊp c«ng nh©n.

Nh÷ng phÇn tö tiªn tiÕn trong phong trμo çch m¹ng ®· nhËn thøc ®−îc t×nh h×nh ®ã vμ ®· ®øng ra thμnh lËp nh÷ng tæ chøc céng s¶n ®Çu tiªn.

Ngμy 17-6-1929, §«ng D−¬ng Céng s¶n §¶ng ®−îc thμnh lËp ë Hμ Néi. §«ng D−¬ng Céng s¶n §¶ng ra Ch¸nh c−¬ng, Tuyªn ng«n, nªu râ ®−êng lèi cña §¶ng lμ lμm çch m¹ng d©n chñ t− s¶n do giai cÊp v« s¶n l·nh ®¹o, tiÕn lªn çch m¹ng x· héi chñ nghÜa, thùc hμnh c«ng n«ng liªn hiÖp. Sù ra ®êi cña §«ng D−¬ng Céng s¶n §¶ng ®· thóc ®Èy phong trμo céng s¶n ë trong n−íc tiÕn m¹nh. Th¸ng 7-1929, An Nam Céng s¶n §¶ng còng ®−îc thμnh lËp. Th¸ng 9-1929, nh÷ng ®¶ng viªn −u tó cña §¶ng T©n ViÖt ra tuyªn bè thμnh lËp §«ng D−¬ng Céng s¶n liªn ®oμn. Trong vßng 4 th¸ng, ba tæ chøc céng s¶n liªn tiÕp ra ®êi. Sù kiÖn ®ã chøng tá viÖc thμnh lËp §¶ng Céng s¶n lμ yªu cÇu ph¸t triÓn cña phong trμo c«ng nh©n vμ phong trμo yªu n−íc ë ViÖt Nam n¨m 1929. Nh−ng lîi Ých cña giai cÊp c«ng nh©n vμ nh©n d©n lao ®éng, còng nh− nguyªn t¾c tæ chøc cña chÝnh ®¶ng M¸c - Lªnin kh«ng cho phÐp tån t¹i t×nh h×nh lμ trong mét n−íc mμ cã ba tæ chøc céng s¶n. V× vËy tæ chøc mét §¶ng duy nhÊt cña giai cÊp c«ng nh©n lμ yªu cÇu bøc thiÕt cña phong trμo çch m¹ng ë ViÖt Nam lóc ®ã. NhËn ®−îc tin cã çc tæ chøc céng s¶n ë ViÖt Nam, Quèc tÕ Céng s¶n ®· göi th− kªu gäi çc tæ chøc céng s¶n nμy thèng nhÊt l¹i.


Sau khi n¾m ®−îc t×nh h×nh trªn, NguyÔn ¸i Quèc, víi t− çch lμ ®¹i diÖn cña Quèc tÕ Céng s¶n, ®· triÖu tËp Héi nghÞ hîp nhÊt çc tæ chøc céng s¶n ë ViÖt Nam. §«ng D−¬ng Céng s¶n §¶ng, An Nam Céng s¶n §¶ng ®· cö ®¹i biÓu ®Õn dù Héi nghÞ. Riªng §«ng D−¬ng Céng s¶n liªn ®oμn, kh«ng kÞp cö ®¹i biÓu ®Õn dù ®−îc, sau Héi nghÞ nμy ®· xin gia nhËp vμo §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam.

Héi nghÞ hîp nhÊt mang tÇm vãc lÞch sö cña mét §¹i héi thμnh lËp §¶ng. §¶ng Céng s¶n ViÖt Nam ra ®êi ®¸nh dÊu mét b−íc ngoÆt lÞch sö vÜ ®¹i cña çch m¹ng ViÖt Nam. Tr.10.

2. Chñ nghÜa céng s¶n thêi chiÕn (chÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn): ChÝnh s¸ch kinh tÕ cña n−íc Nga X«viÕt thi hμnh trong thêi kú néi chiÕn vμ chèng sù can thiÖp cña 14 n−íc ®Õ quèc (1918-1920). Theo chÝnh s¸ch nμy, chÝnh quyÒn X«viÕt kh«ng chØ kiÓm so¸t c«ng nghiÖp lín mμ cßn kiÓm so¸t c¶ c«ng nghiÖp nhá vμ võa, n¾m ®éc quyÒn mua b¸n lóa m×, cÊm t− nh©n bu«n b¸n l−¬ng thùc, tr−ng mua l−¬ng thùc thõa cña n«ng d©n, n¾m hμng tiªu dïng vμ n«ng s¶n ®Ó cung cÊp cho qu©n ®éi, c«ng nh©n vμ nh©n d©n lao ®éng. ChÝnh quyÒn X«viÕt thi hμnh chÕ ®é nghÜa vô lao ®éng ®èi víi tÊt c¶ çc giai cÊp, kÓ c¶ giai cÊp t− s¶n, theo nguyªn t¾c "ai kh«ng lμm th× kh«ng ¨n". ViÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn lóc ®ã lμ hÕt søc cÇn thiÕt vμ ®óng ®¾n. Nhê ®ã ®· huy ®éng ®−îc søc ng−êi, søc cña phôc vô cho c«ng cuéc chiÕn ®Êu chèng bän b¹ch vÖ vμ bän can thiÖp, gi÷ v÷ng chÝnh quyÒn X«viÕt non trÎ. Sau khi ®Ëp tan bän can thiÖp vò trang vμ kÕt thóc cuéc néi chiÕn, chÝnh s¸ch céng s¶n thêi chiÕn ®−îc thay b»ng chÝnh s¸ch kinh tÕ míi (NEP) th¸ng 3-1921. Tr.28. 3. ChÝnh s¸ch kinh tÕ míi (NEP): ChÝnh s¸ch kinh tÕ cña n−íc Nga X«viÕt do Lªnin ®Ò x−íng th¸ng 3-1921 víi néi dung: lÊy th−¬ng nghiÖp lμm kh©u trung t©m ®Ó kh«i phôc kinh tÕ, thay thÕ chÕ ®é tr−ng thu l−¬ng thùc b»ng thuÕ l−¬ng thùc, thùc hiÖn chÕ ®é n«ng d©n ®−îc tù do trao ®æi n«ng s¶n; ®Æt çc xÝ nghiÖp nhμ n−íc trªn c¬ së h¹ch to¸n kinh tÕ, sö dông chñ nghÜa t− b¶n nhμ n−íc vμ t« nh−îng cho t− b¶n ngo¹i quèc nh»m phôc vô lîi Ých x©y dùng chñ nghÜa x· héi... §©y lμ sù x©y dùng nÒn kinh tÕ hμng ho¸ vËn ®éng theo c¬ chÕ thÞ tr−êng tiÕn lªn chñ nghÜa x· héi trong mét thêi kú dμi. Tr.28.

4. Quèc tÕ Céng s¶n (Quèc tÕ thø ba): Tæ chøc çch m¹ng quèc tÕ cña giai cÊp v« s¶n, trung t©m l·nh ®¹o phong trμo céng s¶n vμ c«ng nh©n thÕ giíi.

Do ¶nh h−ëng to lín cña Çch m¹ng Th¸ng M−êi n¨m 1917 vμ sau khi Quèc tÕ thø hai bÞ ph¸ s¶n, cuéc ®Êu tranh cña Lªnin vμ nh÷ng ng−êi céng s¶n ch©n chÝnh chèng bän c¬ héi chñ nghÜa ®· thóc ®Èy sù ra ®êi cña çc ®¶ng céng s¶n vμ tæ chøc céng s¶n ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi. §Ó gióp çc tæ chøc céng s¶n nμy l·nh ®¹o phong trμo çch m¹ng çc n−íc ®i theo con ®−êng cña chñ nghÜa M¸c ch©n chÝnh, th¸ng 1-1919, d−íi sù l·nh ®¹o cña Lªnin, Héi nghÞ ®¹i biÓu cña 8 ®¶ng céng s¶n vμ nhãm céng s¶n ®· kªu gäi tÊt c¶ çc ®¶ng céng s¶n, çc tæ chøc x· héi chñ nghÜa ph¸i t¶ tham gia §¹i héi thμnh lËp Quèc tÕ Céng s¶n (Quèc tÕ thø ba).

H−ëng øng lêi kªu gäi ®ã, th¸ng 3-1919, d−íi sù l·nh ®¹o cña Lªnin, çc ®¶ng céng s¶n vμ nhãm céng s¶n cña 30 n−íc ®· tiÕn hμnh §¹i héi thμnh lËp Quèc tÕ Céng s¶n t¹i M¸txc¬va. Quèc tÕ Céng s¶n ®· cã c«ng lao trong viÖc tæ chøc vμ l·nh ®¹o phong trμo céng s¶n vμ c«ng nh©n thÕ giíi. Quèc tÕ Céng s¶n ®· rÊt chó träng tíi vÊn ®Ò gi¶i phãng d©n téc. S¬ th¶o lÇn thø nhÊt luËn c−¬ng vÒ vÊn ®Ò d©n téc vμ vÊn ®Ò thuéc ®Þa cña Lªnin ®−îc §¹i héi II Quèc tÕ Céng s¶n (1920) th«ng qua ®· ®Æt nÒn t¶ng chÝnh trÞ vμ t− t−ëng cho viÖc gi¶i quyÕt ®óng ®¾n nh÷ng vÊn ®Ò phøc t¹p cña phong trμo gi¶i phãng d©n téc. Trªn con ®−êng cøu n−íc, NguyÔn ¸i Quèc ®· hoμn toμn tin theo Lªnin vμ Quèc tÕ thø ba. §Õn thêi gian ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, c¨n cø vμo hoμn c¶nh míi, th¸ng 5-1943, §oμn chñ tÞch Quèc tÕ Céng s¶n víi sù t¸n thμnh cña ®a sè çc ®¶ng céng s¶n, ®· th«ng qua nghÞ quyÕt gi¶i t¸n tæ chøc quèc tÕ nμy. Tr. 28. 5. Quèc tÕ C«ng héi (Quèc tÕ C«ng héi ®á): Tæ chøc liªn hiÖp quèc tÕ cña çc c«ng ®oμn çch m¹ng, ®−îc h×nh thμnh vÒ mÆt tæ chøc vμo n¨m 1921, tån t¹i ®Õn cuèi n¨m 1937. Nã liªn kÕt çc trung t©m c«ng ®oμn kh«ng gia nhËp tæ chøc c«ng ®oμn c¶i l−¬ng lμ Quèc tÕ AmxtÐc®am, vμ liªn kÕt çc nhãm, çc khuynh h−íng ®èi lËp tiÕn bé trong néi bé çc tæ chøc c«ng ®oμn c¶i l−¬ng ë çc n−íc. Quèc tÕ C«ng ®oμn ®Êu tranh ®Ó thiÕt lËp mét sù thèng nhÊt trong phong trμo c«ng ®oμn trªn c¬ së ®Êu tranh çch m¹ng nh»m b¶o vÖ nh÷ng yªu s¸ch cña giai cÊp c«ng nh©n, chèng nguy c¬ chiÕn tranh


®Õ quèc chñ nghÜa, vμ ®oμn kÕt víi giai cÊp c«ng nh©n n−íc Nga X«viÕt. Tr.28. 6. Quèc tÕ N«ng d©n: Mét tæ chøc do Quèc tÕ Céng s¶n thμnh lËp n¨m 1923 nh»m vËn ®éng n«ng d©n çc n−íc thuéc ®Þa lμm çch m¹ng d−íi sù l·nh ®¹o cña çc ®¶ng céng s¶n. Trong thêi gian ho¹t ®éng ë n−íc ngoμi, NguyÔn ¸i Quèc ®· tham dù héi nghÞ cña Quèc tÕ N«ng d©n (th¸ng 10-1923) vμ ®−îc bÇu vμo Ban ChÊp hμnh Quèc tÕ N«ng d©n. Tr.28. 7. Phong trμo CÇn V−¬ng: Phong trμo yªu n−íc chèng thùc d©n Ph¸p x©m l−îc d−íi sù l·nh ®¹o cña çc sÜ phu, v¨n th©n h−ëng øng chiÕu CÇn V−¬ng cña vua Hμm Nghi. Phong trμo ®· kÐo dμi gÇn 10 n¨m, tõ 1885 ®Õn n¨m 1895.

Sau khi kinh thμnh HuÕ thÊt thñ (ngμy 3-7-1885), T«n ThÊt ThuyÕt, ng−êi ®øng ®Çu ph¸i chñ tr−¬ng chèng Ph¸p trong triÒu ®×nh, ®· tæ chøc ®−a vua Hμm Nghi (lóc nμy cßn nhá) ch¹y ra S¬n Phßng (Qu¶ng TrÞ) ®Ó tæ chøc lùc l−îng chèng Ph¸p. Ngμy 10-7-1885, ®Õn S¬n Phßng, vua Hμm Nghi ®· xuèng chiÕu CÇn V−¬ng h« hμo toμn d©n næi dËy chèng Ph¸p. H−ëng øng chiÕu CÇn V−¬ng, çc sÜ phu, v¨n th©n yªu n−íc nhiÒu n¬i ®· næi dËy chèng Ph¸p, nhÊt lμ ë B¾c Kú vμ Trung Kú mμ tiªu biÓu lμ cuéc khëi nghÜa H−¬ng Khª (vïng rõng nói H−¬ng S¬n, Hμ TÜnh) do cô Phan §×nh Phïng l·nh ®¹o. Tr. 31.

8. Vô "Hμ thμnh ®Çu ®éc": §©y lμ nãi vÒ vô ®Çu ®éc binh lÝnh Ph¸p ë Hμ Néi vμo th¸ng 6 n¨m 1908. Mét sè sÜ phu yªu n−íc cïng víi nghÜa qu©n Hoμng Hoa Th¸m chñ tr−¬ng ®¸nh óp Hμ Néi, ®· liªn l¹c víi nh÷ng ng−êi lÝnh khè ®á yªu n−íc trong qu©n ®éi Ph¸p. Theo kÕ ho¹ch, ®Õn b÷a ¨n tèi ngμy 27-6, nh÷ng ng−êi lÝnh khè ®á lμm ®Çu bÕp sÏ bá thuèc ®éc vμo thøc ¨n ®Ó giÕt bän sÜ quan Ph¸p, sau ®ã nghÜa binh sÏ c−íp kho vò khÝ, ®¸nh chiÕm çc c«ng së, phèi hîp víi nghÜa qu©n Hoμng Hoa Th¸m tõ ngoμi ®¸nh vμo Hμ Néi. KÕt qu¶ lμ mét sè ®«ng lÝnh Ph¸p ®· bÞ ngé ®éc. Nh−ng do kÕ ho¹ch bÞ lé, cho nªn nh÷ng binh sÜ yªu n−íc lμm néi øng bÞ thùc d©n Ph¸p tμn s¸t rÊt d· man. Tr.32.

9. Sau ChiÕn tranh thÕ giíi thø nhÊt (1914-1918), ®¹i biÓu çc n−íc tham gia chiÕn tranh ®· häp héi nghÞ ë VÐcx©y (Ph¸p), tõ ngμy 18-6-1919 ®Õn ngμy 21-1-1920. Môc ®Ých cña Héi nghÞ nμy lμ nh»m chia l¹i thÕ giíi gi÷a çc n−íc ®Õ quèc th¾ng trËn vμ trót hËu qu¶ chiÕn tranh lªn ®Çu nh©n d©n çc n−íc thua trËn vμ çc d©n téc bÞ ¸p bøc.

Nh©n danh nhãm ng−êi ViÖt Nam yªu n−íc, NguyÔn ¸i Quèc ®· göi tíi Héi nghÞ VÐcx©y b¶n Yªu s¸ch cña nh©n d©n An Nam. Néi dung b¶n yªu s¸ch gåm 8 ®iÓm, ®ßi chÝnh phñ Ph¸p ph¶i thõa nhËn vμ thùc hiÖn çc quyÒn tù do d©n chñ, quyÒn b×nh ®¼ng cña d©n téc ViÖt Nam. B¶n yªu s¸ch ®ã kh«ng nh÷ng ®−îc göi ®Õn çc ®oμn ®¹i biÓu çc n−íc §ång minh, çc nghÞ sÜ Ph¸p mμ cßn ®−îc Ng−êi thuª in thμnh 6.000 tê truyÒn ®¬n (in t¹i nhμ in S¸cp¨ngchiª, sè 70, phè G«b¬lanh), göi ®¨ng trªn çc b¸o, göi çc nhμ ho¹t ®éng chÝnh trÞ cã tªn tuæi, ph©n ph¸t trong çc buæi héi häp, mÝt tinh, göi cho çc ViÖt kiÒu ë Ph¸p vμ göi vÒ n−íc. B¶n yªu s¸ch ®ã ®· lμm chÊn ®éng d− luËn Ph¸p, cã tiÕng vang lín trong nh©n d©n ta vμ nh©n d©n çc thuéc ®Þa Ph¸p. B¶n yªu s¸ch cã t¸c dông thøc tØnh, cæ vò nh©n d©n ta vïng lªn ®Êu tranh çch m¹ng. Tr.34. 10. Héi liªn hiÖp thuéc ®Þa: Mét tæ chøc çch m¹ng do NguyÔn ¸i Quèc cïng mét sè nhμ ho¹t ®éng çch m¹ng cña çc n−íc thuéc ®Þa Ph¸p nh− Ma®ag¸txca, M¸ctinÝch, Haiti, Angiªri, Tuynidi, Marèc, v.v. thμnh lËp n¨m 1921 t¹i Pari (thñ ®« n−íc Ph¸p), víi sù gióp ®ì cña §¶ng Céng s¶n Ph¸p. Môc ®Ých cña Héi lμ ®oμn kÕt çc d©n téc thuéc ®Þa trong mét mÆt trËn chung ®Ó ®Êu tranh gi¶i phãng çc d©n téc thuéc ®Þa khái ¸ch ¸p bøc cña chñ nghÜa ®Õ quèc. NguyÔn ¸i Quèc ®−îc bÇu vμo Ban ChÊp hμnh Trung −¬ng Héi, lμm uû viªn th−êng trùc cña Héi. N¨m 1922, Héi liªn hiÖp thuéc ®Þa cho xuÊt b¶n b¸o Ng−êi cïng khæ (Le Paria). Ng−êi lμ chñ nhiÖm kiªm chñ bót tê b¸o. Ng−êi ®· viÕt nhiÒu bμi cho b¸o, v¹ch trÇn bé mÆt gi¶ nh©n gi¶ nghÜa cña çi gäi lμ "khai ho¸ v¨n minh" cña thùc d©n Ph¸p ë çc thuéc ®Þa. Sù ra ®êi cña Héi liªn hiÖp thuéc ®Þa vμ tê b¸o Ng−êi cïng khæ lμ nh÷ng sù kiÖn chÝnh trÞ quan träng ®èi víi çc d©n téc bÞ ¸p bøc. Tuy chØ ho¹t ®éng ®Õn n¨m 1926, nh−ng Héi ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ vμo viÖc ®oμn kÕt nh©n d©n çc n−íc thuéc ®Þa trong mét mÆt trËn chung, chèng chñ nghÜa ®Õ quèc Ph¸p, x©y dùng t×nh ®oμn kÕt chiÕn ®Êu gi÷a nh©n d©n çc n−íc thuéc ®Þa Ph¸p víi giai cÊp c«ng nh©n vμ nh©n d©n lao ®éng Ph¸p, thøc tØnh nh©n d©n çc thuéc ®Þa vïng lªn ®Êu tranh. Tr.34. 11. Th¸ng 6 n¨m 1924, MÐclanh, toμn quyÒn §«ng D−¬ng sang th¨m NhËt B¶n, Hång C«ng, V©n Nam. Trªn ®−êng vÒ, y ghÐ l¹i Qu¶ng Ch©u th¨m Sa DiÖn, t« giíi Ph¸p. T©m t©m


x· - mét tæ chøc yªu n−íc cña ng−êi ViÖt Nam ë Qu¶ng Ch©u, cö Ph¹m Hång Th¸i vμ Lª Hång S¬n tæ chøc vô nÐm bom ¸m s¸t tªn toμn quyÒn MÐclanh vμo ngμy 19-6-1924, khi y ®Õn Sa DiÖn. ViÖc kh«ng thμnh, Ph¹m Hång Th¸i ®· hy sinh trªn dßng Ch©u Giang. Tuy vËy, tiÕng bom cña Ph¹m Hång Th¸i ®· cã tiÕng vang rÊt lín. §ã lμ "chim Ðn nhá b¸o hiÖu mïa xu©n", thøc tØnh nh©n d©n ta ®øng dËy ®Êu tranh çch m¹ng vμ c¶nh ço m¹nh mÏ bän thùc d©n x©m l−îc. Tr.34. 12. ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi: Cuèi n¨m 1924 sau mét thêi gian ho¹t ®éng çch m¹ng ë n−íc ngoμi, NguyÔn ¸i Quèc ®Õn Qu¶ng Ch©u (Trung Quèc) ®Ó xóc tiÕn viÖc chuÈn bÞ thμnh lËp §¶ng. Th¸ng 6-1925, t¹i ®©y, Ng−êi ®· s¸ng lËp ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi - mét tæ chøc tiÒn th©n cña §¶ng ta. Héi cã ChÝnh c−¬ng, Ch−¬ng tr×nh ho¹t ®éng vμ §iÒu lÖ tãm t¾t. C¬ quan tuyªn truyÒn cña Héi lμ tuÇn b¸o Thanh niªn. T¹i Qu¶ng Ch©u, Tæng bé ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi ®· më çc líp huÊn luyÖn chÝnh trÞ. NguyÔn ¸i Quèc lμ ng−êi trùc tiÕp phô tr¸ch tæ chøc vμ huÊn luyÖn çc líp häc nμy. ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi lμ mét tæ chøc çch m¹ng ®Çu tiªn ë n−íc ta theo xu h−íng chñ nghÜa céng s¶n khoa häc. Héi ®· ®i vμo quÇn chóng, vËn ®éng c«ng nh©n, n«ng d©n theo quan ®iÓm t− t−ëng cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin. §−îc sù gi¸o dôc cña NguyÔn ¸i Quèc vÒ chñ nghÜa M¸c- Lªnin, vÒ ®−êng lèi vμ ph−¬ng ph¸p çch m¹ng, vÒ ®¹o ®øc çch m¹ng, ®−îc rÌn luyÖn trong phong trμo ®Êu tranh cña quÇn chóng, rÊt nhiÒu çn bé cña ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi sau nμy ®· trë thμnh nh÷ng ng−êi céng s¶n ch©n chÝnh vμ lμ nßng cèt cña §¶ng ta. Lμ tæ chøc tiÒn th©n cña §¶ng, ViÖt Nam thanh niªn çch m¹ng ®ång chÝ héi ®· lμm trßn sø mÖnh lÞch sö cña m×nh lμ ng−êi chuÈn bÞ vÒ chÝnh trÞ, t− t−ëng vμ tæ chøc cho mét ®¶ng céng s¶n ch©n chÝnh ra ®êi ë ViÖt Nam. Tr.34. 13. Cuéc b¹o ®éng Yªn B¸i: Cuéc khëi nghÜa do ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng tæ chøc vμ thùc hiÖn. ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng lμ mét tæ chøc çch m¹ng theo xu h−íng d©n chñ t− s¶n, thμnh lËp ngμy 25-12-1927. Do ®−êng lèi tæ chøc kh«ng chÆt chÏ, l¹i kÕt n¹p ®¶ng viªn dÔ d·i, ®Ó bän mËt th¸m chui vμo nªn ®Çu n¨m 1930, c¬ së cña

§¶ng bÞ vì ë nhiÒu n¬i, nhiÒu çn bé ®¶ng viªn bÞ b¾t. Tr−íc t×nh h×nh ®ã, çc l·nh tô cña §¶ng lμ NguyÔn Th¸i Häc vμ NguyÔn Kh¾c Nhu quyÕt ®Þnh khëi nghÜa, v× cho r»ng: ®»ng nμo §¶ng còng bÞ khñng bè vμ bÞ tiªu diÖt, cho nªn cø b¹o ®éng, "kh«ng thμnh c«ng còng thμnh nh©n". Ngμy 9-2-1930, 10 giê tèi, b¹o ®éng ®· næ ra. NghÜa qu©n chiÕm çc ®ån Ph¸p ë Yªn B¸i. Mét bé phËn binh lÝnh ViÖt Nam trong qu©n ®éi Ph¸p ph¶n chiÕn tham gia vμo qu©n khëi nghÜa. NghÜa qu©n chiÕm ®−îc nhμ d©y thÐp, nhμ ga, ph¸t truyÒn ®¬n, h« hμo quÇn chóng vμ binh lÝnh h−ëng øng. Ngay s¸ng h«m sau, thùc d©n Ph¸p ®· ph¶n c«ng, cuéc b¹o ®éng bÞ thÊt b¹i. Trong vßng mét tuÇn, phong trμo khëi nghÜa bÞ dËp t¾t ë çc n¬i. NguyÔn Th¸i Häc vμ çc l·nh tô kh¸c bÞ b¾t vμ bÞ xö tö. ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng còng bÞ tan r·. Trong lóc ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng chuÈn bÞ khëi nghÜa, NguyÔn ¸i Quèc ®ang ë Xiªm (Th¸i Lan). Nghe tin ®ã, NguyÔn ¸i Quèc ®· nhËn xÐt: "Cuéc b¹o ®éng næ ra lóc nμy lμ qu¸ sím, vμ khã thμnh c«ng". Ng−êi muèn gÆp çc l·nh tô cña ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng ®Ó "bμn l¹i kÕ ho¹ch" nh−ng kh«ng thùc hiÖn ®−îc. Trong lóc NguyÔn ¸i Quèc v−ît biªn giíi Th¸i Lan ®Õn Trung Quèc, cuéc b¹o ®éng ®· ®−îc chuÈn bÞ vμ vÉn næ ra nh− trªn. Tr.36. 14. Notre Voix (TiÕng nãi cña chóng ta): TuÇn b¸o c«ng khai b»ng tiÕng Ph¸p cña §¶ng xuÊt b¶n t¹i Hμ Néi trong thêi kú MÆt trËn D©n chñ (1936-1939). Trong thêi gian trë l¹i ho¹t ®éng ë Trung Quèc (1938), NguyÔn ¸i Quèc ®· theo dâi s¸t sao cuéc vËn ®éng thμnh lËp MÆt trËn D©n chñ §«ng D−¬ng. D−íi danh nghÜa mét nhμ b¸o Trung Quèc, Ng−êi viÕt mét sè bμi b¸o göi ®¨ng trªn tê Notre Voix. Trªn çc bμi b¸o ®ã, Ng−êi ®Òu ghi: QuÕ L©m, ngμy... vμ ký tªn P.C.LIN. Th«ng qua nh÷ng bμi b¸o nμy, Ng−êi truyÒn ®¹t cho §¶ng ta nh÷ng néi dung chÝnh vÒ ®−êng lèi chñ tr−¬ng cña §¹i héi lÇn thø VII Quèc tÕ Céng s¶n vμ gãp phÇn chØ ®¹o çch m¹ng trong n−íc. Tr.121. 15. B¸o D©n chóng: C¬ quan trung −¬ng cña §¶ng xuÊt b¶n c«ng khai tõ ngμy 22-7-1938 t¹i Sμi Gßn, d−íi danh nghÜa lμ c¬ quan cña nh÷ng ng−êi lao ®éng vμ d©n chóng §«ng D−¬ng. Trô së cña toμ b¸o ®Æt t¹i sè nhμ 51E, phè Grim«, sau chuyÓn vÒ sè nhμ 43 phè Ham¬lanh, Sμi Gßn. Lóc ®Çu b¸o ra hμng tuÇn, mçi sè 3000-4000 b¶n, vÒ sau mçi tuÇn ra 2 kú víi sè l−îng lμ 10.000 b¶n. Nh÷ng sè ®Æc biÖt ra 15.000


b¶n vμ c«ng khai in ¶nh çc l·nh tô çch m¹ng cña thÕ giíi nh− M¸c, ¡ngghen, Lªnin... MÆc dï bÞ bän thùc d©n Ph¸p g©y nhiÒu trë ng¹i, trong h¬n 1 n¨m ho¹t ®éng, b¸o D©n chóng ®· ra ®−îc gÇn 100 sè. Çc sè b¸o 46 (21-1-1939), 47 (24-1-1939), 48 (28-1-1939) ®· ®¨ng bμi cña NguyÔn ¸i Quèc: Nh÷ng sù hung tμn cña ®Õ quèc Nhùt, víi bót danh P.C.LIN. Còng nh− çc tê b¸o kh¸c cña §¶ng, b¸o D©n chóng ®· thùc sù trë thμnh vò khÝ ®Êu tranh cña §¶ng, tuyªn truyÒn ®−êng lèi chÝnh s¸ch, nhÊt lμ ®−êng lèi vÒ MÆt trËn D©n chñ, ®éng viªn, gi¸o dôc vμ tæ chøc quÇn chóng, më réng ¶nh h−ëng cña §¶ng trong nh©n d©n vμ tËp hîp réng r·i çc tÇng líp nh©n d©n vμo MÆt trËn D©n chñ §«ng D−¬ng. Tr.121. 16. Chñ nghÜa Têrètxki: Mét tr−êng ph¸i t− t−ëng cña nh÷ng ng−êi ®i theo ®−êng lèi vμ quan ®iÓm cña Têrètxki. §ã lμ khuynh h−íng t− t−ëng c¬ héi chñ nghÜa "t¶" khuynh, ®èi lËp víi chñ nghÜa Lªnin. Trong phong trμo c«ng nh©n Nga, Têrètxki lu«n lu«n chèng l¹i Lªnin trªn nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n cña çch m¹ng nh−: vai trß l·nh ®¹o cña giai cÊp v« s¶n, tÝnh tÊt yÕu cña liªn minh c«ng n«ng, th¸i ®é cña §¶ng ®èi víi cuéc chiÕn tranh ®Õ quèc chñ nghÜa, kh¶ n¨ng th¾ng lîi cña çch m¹ng x· héi chñ nghÜa trong mét n−íc...

Chñ nghÜa Têrètxki cã ¶nh h−ëng ®Õn mét sè phÇn tö c¬ héi chñ nghÜa trong çc ®¶ng céng s¶n ë çc n−íc. Çc ®¶ng céng s¶n ®· tiÕn hμnh ®Êu tranh kh«ng khoan nh−îng chèng bän têrètxkÝt trªn çc mÆt t− t−ëng vμ chÝnh trÞ ®Ó thùc hiÖn ®óng ®¾n ®−êng lèi M¸c - Lªnin do Quèc tÕ Céng s¶n ®Ò ra.

ë n−íc ta, bän têrètxkÝt ®−îc chÝnh quyÒn thùc d©n Ph¸p lîi dông, ®· ra søc khiªu khÝch vμ chèng ph¸ çch m¹ng. NguyÔn ¸i Quèc chØ râ: "§èi víi bän têrètxkÝt, kh«ng thÓ cã tho¶ hiÖp nμo, mét nh−îng bé nμo. Ph¶i dïng mäi çch ®Ó lét mÆt n¹ chóng lμm tay sai cho chñ nghÜa ph¸t xÝt, ph¶i tiªu diÖt chóng vÒ chÝnh trÞ"... Tr.125. 17. MÆt trËn d©n chñ §«ng D−¬ng: Tr−íc sù bμnh tr−íng cña chñ nghÜa ph¸t xÝt vμ nguy c¬ chiÕn tranh thÕ giíi do ph¸t xÝt §øc, ý, NhËt r¸o riÕt chuÈn bÞ, theo chñ tr−¬ng cña Quèc tÕ Céng s¶n, çc ®¶ng céng s¶n ®Òu chuyÓn h−íng ho¹t ®éng, thμnh lËp mÆt trËn nh©n d©n réng r·i chèng ph¸t xÝt, chèng chiÕn tranh. ë ViÖt Nam, th¸ng 7-1936, Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng häp héi nghÞ quyÕt ®Þnh thμnh lËp

MÆt trËn nh©n d©n ph¶n ®Õ §«ng D−¬ng, sau ®ã ®æi tªn lμ MÆt trËn d©n chñ §«ng D−¬ng. Tr.138. 18. MÆt trËn nh©n d©n Ph¸p: §−îc thμnh lËp n¨m 1935 theo s¸ng kiÕn cña §¶ng Céng s¶n Ph¸p. Tham gia MÆt trËn, cã §¶ng Céng s¶n, §¶ng X· héi cïng nhiÒu ®¶ng ph¸i vμ tæ chøc cÊp tiÕn kh¸c, nh»m chèng l¹i chñ nghÜa ph¸t xÝt. N¨m 1936, MÆt trËn nh©n d©n giμnh ®−îc th¾ng lîi lín trong cuéc bÇu cö nghÞ viÖn. ChÝnh phñ MÆt trËn nh©n d©n (1936-1938) ®· thi hμnh nhiÒu chÝnh s¸ch tiÕn bé. Nh÷ng chÝnh s¸ch tiÕn bé Êy ®· cã ¶nh h−ëng ®Õn t×nh h×nh §«ng D−¬ng. KÕt hîp chÆt chÏ chÝnh s¸ch cña MÆt trËn D©n chñ §«ng D−¬ng víi çc ho¹t ®éng bÝ mËt, §¶ng ta ®· triÖt ®Ó lîi dông nh÷ng kh¶ n¨ng tæ chøc vμ ®Êu tranh c«ng khai, hîp ph¸p vμ nöa hîp ph¸p ®Ó ph¸t triÓn lùc l−îng çch m¹ng cña nh©n d©n. Nhê ®ã, phong trμo ®Êu tranh trong thêi kú nμy ph¸t triÓn m¹nh mÏ. Tr.138. 19. Héi Nh©n quyÒn: Tæ chøc d©n chñ t− s¶n nh»m ®Êu tranh ®ßi b¶o vÖ nh÷ng quyÒn tù do t− s¶n. Tæ chøc nμy ®−îc thμnh lËp n¨m 1898 ë Ph¸p, do s¸ng kiÕn cña nhμ v¨n Ph¸p Trari¬, nh©n vô nhμ cÇm quyÒn Ph¸p xö ph¹t nhμ v¨n Emin D«la. Tr.143. 20. ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng: Mét tæ chøc theo xu h−íng çch m¹ng d©n chñ t− s¶n, ®−îc thμnh lËp ngμy 25-12-1927, do NguyÔn Th¸i Häc ®øng ®Çu. Thμnh phÇn chñ yÕu cña ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng gåm tiÓu t− s¶n, trÝ thøc thμnh thÞ, häc sinh, sinh viªn, gi¸o viªn, c«ng chøc, ng−êi lμm nghÒ tù do... Tæ chøc cña ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng cã çc cÊp: Tæng bé, Kú bé, TØnh bé, vμ Chi bé nh−ng ch−a cã hÖ thèng chÆt chÏ trong toμn quèc. ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng thiÕu mét ®−êng lèi chÝnh trÞ thËt sù khoa häc, kh«ng liªn kÕt víi phong trμo ®Êu tranh cña c«ng nh©n vμ n«ng d©n.

Suèt thêi gian ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng tån t¹i, c¬ së chñ yÕu cña nã lμ ë B¾c Kú. Sau cuéc khëi nghÜa Yªn B¸i (th¸ng 2-1930) bÞ thÊt b¹i, ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng bÞ tan r·. Mét sè ®¶ng viªn cã lßng yªu n−íc vμ cã tinh thÇn chiÕn ®Êu th× chuyÓn dÇn sang lËp tr−êng cña chñ nghÜa céng s¶n vμ gia nhËp §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng. Mét sè kh«ng ho¹t ®éng, cßn mét sè lμm tay sai cho ®Õ quèc. Tr.166.

21. ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh héi: Mét héi quÇn chóng do «ng Hå Häc L·m, mét chÝ sÜ yªu n−íc sèng ë Trung Quèc nhiÒu n¨m tæ chøc, nh»m tËp hîp nh÷ng ng−êi yªu n−íc ViÖt


Nam ®Êu tranh cho nÒn ®éc lËp d©n téc. Héi ®−îc thμnh lËp n¨m 1935. Tr.186. 22. Lμng P¸c Bã thuéc x· Tr−êng Hμ, huyÖn Hμ Qu¶ng, tØnh Cao B»ng. §©y lμ n¬i cã nhiÒu di tÝch lÞch sö quan träng cña çch m¹ng n−íc ta; ®Æc biÖt lμ hang Cèc Bã - n¬i ë vμ lμm viÖc cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh trong nh÷ng ngμy ®Çu Ng−êi tõ n−íc ngoμi trë vÒ n−íc l·nh ®¹o çch m¹ng. Tr.195. 23. Khëi nghÜa Nam Kú: Sèng d−íi hai tÇng ¸p bøc cña Ph¸p vμ NhËt, nh©n d©n ViÖt Nam v« cïng cùc khæ. N¨m 1940, thùc d©n Ph¸p b¾t binh lÝnh ng−êi ViÖt ®i ®¸nh nhau víi qu©n Th¸i Lan. ViÖc ®ã g©y hoang mang vμ bÊt b×nh trong binh lÝnh ng−êi ViÖt Nam vμ gia ®×nh hä. Phong trμo chèng chiÕn tranh, ph¶n ®èi viÖc ®iÒu ra mÆt trËn ®· lan réng vμ s«i næi trong binh lÝnh ng−êi ViÖt vμ nh©n d©n Nam Kú. Tr−íc t×nh h×nh sôc s«i ®ã, th¸ng 7-1940, Xø uû Nam Kú quyÕt ®Þnh ph¶i tÝch cùc chuÈn bÞ khëi nghÜa. NhËn ®Þnh r»ng cuéc khëi nghÜa ®ã ch−a ®−îc chuÈn bÞ chu ®¸o vÒ mäi mÆt, ch−a cã ®ñ ®iÒu kiÖn kh¸ch quan vμ chñ quan, Héi nghÞ Ban ChÊp hμnh Trung −¬ng §¶ng häp th¸ng 11-1940 ®· quyÕt ®Þnh ®×nh chØ cuéc khëi nghÜa vμ cö ®ång chÝ Phan §¨ng L−u vÒ truyÒn ®¹t quyÕt ®Þnh cña Trung −¬ng. Nh−ng lÖnh khëi nghÜa ®· ®−îc ph¸t ®i. §ªm 23-11-1940, cuéc khëi nghÜa ®· næ ra rÊt anh dòng. NhiÒu ®ån bèt ®Þch bÞ h¹, nhiÒu cÇu cèng, ®−êng s¸ bÞ ph¸ ... ChÝnh quyÒn ®Þch ë mét sè x· vμ quËn hoang mang, tan r·. ChÝnh quyÒn çch m¹ng nh÷ng n¬i ®ã ®−îc thμnh lËp, ®· thùc hiÖn nh÷ng quyÒn d©n chñ, b¶o vÖ trÞ an, xÐt xö bän ph¶n çch m¹ng... L¸ cê ®á sao vμng ®· xuÊt hiÖn lÇn ®Çu tiªn.

Nh−ng sau ®ã, thùc d©n Ph¸p ®iÒu ®éng lôc qu©n Ph¸p vμ c¶ lÝnh lª d−¬ng tõ B¾c Kú vμo tμn s¸t rÊt d· man nh©n d©n khëi nghÜa.

Cuéc khëi nghÜa Nam Kú tuy thÊt b¹i, nh−ng ®· tá râ lßng c¨m thï s©u s¾c cña nh©n d©n ta ®èi víi bän thùc d©n Ph¸p, tinh thÇn ®Êu tranh v« cïng anh dòng cña quÇn chóng çch m¹ng. Cuéc khëi nghÜa Nam Kú cïng víi cuéc khëi nghÜa B¾c S¬n næ ra tr−íc ®ã Ýt l©u lμ nh÷ng tiÕng sóng b¸o hiÖu cuéc khëi nghÜa toμn quèc ®ang ®Õn, nh©n d©n çc d©n téc §«ng D−¬ng ®· kiªn quyÕt ®øng lªn dïng b¹o lùc çch m¹ng ®Ó gi¶i phãng d©n téc khái ¸ch ¸p bøc cña bän thùc d©n vμ bÌ lò tay sai. Tr.197.

24. B¸o ViÖt Nam ®éc lËp: C¬ quan tuyªn truyÒn cña Ban ViÖt Minh tØnh Cao B»ng, do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh s¸ng lËp.

Môc ®Ých cña tê b¸o lμ "cèt lμm cho d©n ta biÕt, biÕt çc viÖc, biÕt ®oμn kÕt, ®Æng ®¸nh T©y, ®¸nh NhËt lμm cho ViÖt Nam ®éc lËp, b×nh ®¼ng tù do" (ViÖt Nam ®éc lËp, sè 101 (tøc sè 1), ngμy 1-8-1941). Çc bμi ®¨ng trªn b¸o ViÖt Nam ®éc lËp lu«n lu«n chÜa mòi nhän vμo kÎ thï chÝnh cña d©n téc lμ ph¸t xÝt NhËt - Ph¸p vμ bän tay sai, tè ço nh÷ng téi ¸c d· man cña ®Þch, kÞp thêi v¹ch trÇn nh÷ng ©m m−u, thñ ®o¹n x¶o quyÖt cña chóng trªn mäi lÜnh vùc. Tê b¸o ®· cæ ®éng mäi tÇng líp nh©n d©n tham gia çc Héi cøu quèc nh− N«ng d©n cøu quèc, Phô n÷ cøu quèc, Thanh niªn cøu quèc... B¸o còng th−êng xuyªn cã çc bμi ph©n tÝch s©u s¾c, nh¹y bÐn vÒ t×nh h×nh vμ nhiÖm vô çch m¹ng, gióp cho çn bé vμ nh©n d©n hiÓu ®óng t×nh h×nh vμ hμnh ®éng ®óng víi chñ tr−¬ng cña §¶ng. Trong thêi gian ho¹t ®éng ë Cao B»ng, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· dμnh cho b¸o ViÖt Nam ®éc lËp sù chØ ®¹o trùc tiÕp vμ Ng−êi cßn tham gia duyÖt bμi, viÕt bμi, cã khi c¶ viÖc tr×nh bμy, minh ho¹ vμ in b¸o. NhiÒu th¬ ca cña Ng−êi, lÇn ®Çu in trªn b¸o nμy vμ th−êng kh«ng ký tªn. B¸o ViÖt Nam ®éc lËp d−íi sù trùc tiÕp chØ ®¹o vμ tham gia cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tõ sè 1, ngμy 1-8-1941 ®Õn th¸ng 8-1942, Ng−êi ra n−íc ngoμi c«ng t¸c lμ trªn 30 sè, 400 b¶n, mçi th¸ng ra 3 sè, mçi sè trªn 2 trang, khæ nhá, in ®¸. B¸o ViÖt Nam ®éc lËp sè 1 ®¸nh sè 101 vμ tiÕp theo 102, 103 víi ý nghÜa kÕ tôc lÞch sö cña nh÷ng tê b¸o çch m¹ng ra ®êi tõ tr−íc ®ã. Sau khi Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ra n−íc ngoμi c«ng t¸c, ®ång chÝ Ph¹m V¨n §ång ®−îc ph©n c«ng trùc tiÕp chØ ®¹o tê b¸o ®Õn th¸ng 4-1945. Lóc ®Çu ViÖt Nam ®éc lËp lμ cña Ban ViÖt Minh tØnh Cao B»ng. Sau nμy, c¨n cø ®Þa çch m¹ng më réng ra hai tØnh Cao B»ng vμ B¾c C¹n, b¸o ViÖt Nam ®éc lËp trë thμnh c¬ quan cña liªn tØnh bé ViÖt Minh - Cao B»ng- B¾c C¹n, tõ sè 229 ®Õn 286 (tøc lμ sè 129 ®Õn 186), råi liªn tØnh bé ViÖt Minh ba tØnh Cao B»ng - B¾c C¹n - L¹ng S¬n, tõ sè 287 ®Õn 325 (tøc lμ sè 187 ®Õn 225). Sau Çch m¹ng Th¸ng T¸m, b¸o ViÖt Nam ®éc lËp tiÕp tôc xuÊt b¶n ë Cao - B¾c - L¹ng, råi Cao B»ng. Tr.199. 25. MÆt trËn ViÖt Minh (hoÆc ViÖt Minh): Lμ tªn gäi t¾t cña Héi ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh, ®−îc thμnh lËp t¹i P¸c Bã (Cao B»ng), ngμy 19-5-1941 theo s¸ng kiÕn cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tr−íc ®ã, vμ theo NghÞ quyÕt Héi nghÞ lÇn thø 8 cña Ban ChÊp hμnh Trung −¬ng §¶ng (th¸ng 5-1941), nh»m më réng MÆt trËn d©n téc thèng nhÊt chèng thùc d©n Ph¸p vμ ph¸t xÝt NhËt. Héi gåm çc thμnh viªn lμ §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng vμ çc Héi cøu quèc nh− Héi C«ng nh©n cøu quèc, Héi N«ng d©n cøu quèc, Héi Thanh niªn cøu quèc, Héi


Phô n÷ cøu quèc, Héi Qu©n nh©n cøu quèc, Héi Phô l·o cøu quèc, Héi PhËt gi¸o cøu quèc, Héi Nhi ®ång cøu quèc,v.v.. §©y lμ mét mÆt trËn d©n téc thèng nhÊt réng r·i, tËp hîp ®«ng ®¶o çc tÇng líp nh©n d©n, çc ®¶ng ph¸i chÝnh trÞ vμ t«n gi¸o yªu n−íc, thμnh mét lùc l−îng çch m¹ng hïng m¹nh ®Ó chèng kÎ thï chÝnh cña d©n téc ViÖt Nam lóc Êy lμ thùc d©n Ph¸p vμ ph¸t xÝt NhËt. Sau khi Çch m¹ng Th¸ng T¸m thμnh c«ng, theo chñ tr−¬ng cña §¶ng nh»m më réng mÆt trËn d©n téc thèng nhÊt ®Ó kh¸ng chiÕn vμ kiÕn quèc, Héi liªn hiÖp quèc d©n ViÖt Nam ra ®êi (gäi t¾t lμ Liªn ViÖt). ViÖt Minh ®· gia nhËp Liªn ViÖt cïng nhau vËn ®éng nh©n d©n tham gia cuéc ®Êu tranh chèng thùc d©n Ph¸p. Ngμy 5-3-1951, t¹i §¹i héi MÆt trËn thèng nhÊt d©n téc toμn quèc, ®· thèng nhÊt hai tæ chøc ViÖt Minh vμ Liªn ViÖt thμnh MÆt trËn Liªn - ViÖt. Khi cuéc kh¸ng chiÕn chèng thùc d©n Ph¸p kÕt thóc th¾ng lîi, ®Ó ®¸p øng t×nh h×nh vμ nhiÖm vô míi, th¸ng 9-1955, MÆt trËn Liªn - ViÖt ®−îc tæ chøc l¹i thμnh MÆt trËn Tæ quèc ViÖt Nam. Tr.205. 26. ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai (1939-1945): Cuéc chiÕn tranh do bän ph¸t xÝt §øc, ý, NhËt g©y ra víi ©m m−u chia l¹i thÞ tr−êng thÕ giíi vμ tiªu diÖt n−íc Nga X«viÕt, lóc ®Çu mang tÝnh chÊt chiÕn tranh ®Õ quèc, sau trë thμnh chiÕn tranh chèng ph¸t xÝt cña phe §ång minh chèng phe trôc ph¸t xÝt (§øc - ý - NhËt).

Víi quy m« vμ sù ¸c liÖt cña nã, cuéc ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai ®· cuèn hót 72 n−íc víi 1.700 triÖu ng−êi vμo vßng chiÕn. Tæng sè qu©n tham chiÕn lμ 110 triÖu. Loμi ng−êi ®· ph¶i chÞu mét tai ho¹ rÊt khñng khiÕp, h¬n 55 triÖu ng−êi bÞ chÕt, chiÕn sù diÔn ra trªn l·nh thæ cña h¬n 40 n−íc víi mét khèi l−îng cña c¶i vËt chÊt khæng lå tíi 316 tû ®«la, bÞ chiÕn tranh tiªu huû.

ChiÕn tranh kÕt thóc víi sù th¾ng lîi cña lùc l−îng §ång minh. Çc lùc l−îng ph¸t xÝt ®· bÞ tiªu diÖt. Liªn X« kh«ng nh÷ng ®· giμnh ®−îc th¾ng lîi vÎ vang trong cuéc chiÕn tranh gi÷ n−íc vÜ ®¹i (1941-1945) mμ cßn trùc tiÕp gi¶i phãng cho nh©n d©n nhiÒu n−íc ch©u ¢u khái tai ho¹ ph¸t xÝt. Th¾ng lîi Êy ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho nhiÒu n−íc ch©u ¸ giμnh ®−îc th¾ng lîi trong sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc. Tr.208.

27. LÞch sö n−íc ta: TËp diÔn ca lÞch sö do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt vμo kho¶ng cuèi n¨m 1941, t¹i Cao B»ng. HiÖn nay B¶o tμng Çch m¹ng ViÖt Nam cßn gi÷ ®−îc mét sè b¶n in cuèn LÞch sö n−íc ta xuÊt b¶n n¨m 1942, n¨m 1947 vμ n¨m 1949. B¶n in nh÷ng lÇn sau so víi b¶n in n¨m 1942 cã ®−îc bæ sung vμ söa ch÷a. Nh−ng do ch−a x¸c minh ®−îc ng−êi söa t¸c phÈm nμy nªn bμi LÞch sö n−íc ta in trong TËp 3 nμy theo ®óng v¨n b¶n do Bé tuyªn truyÒn cña ViÖt Minh xuÊt b¶n th¸ng 2-1942, ®ång thêi cã chó thÝch mét sè ®iÓm thuéc vÒ lÞch sö vμ mét sè ®iÓm mμ çc b¶n in sau nμy ®· söa ch÷a hoÆc bæ sung. TËp diÔn ca lÞch sö nμy ®−îc viÕt ®Ó lμm tμi liÖu häc tËp cho çn bé trong çc líp huÊn luyÖn ë chiÕn khu thêi ®ã, vμ ®−îc phæ biÕn réng r·i trong nh©n d©n ta, nh»m gi¸o dôc vμ ®éng viªn mäi ng−êi ph¸t huy truyÒn thèng lÞch sö vÎ vang cña d©n téc, gãp phÇn chuÈn bÞ cho cuéc Çch m¹ng Th¸ng T¸m n¨m 1945. LÞch sö n−íc ta ®· in s©u vμo t©m trÝ cña nhiÒu ®ång chÝ vμ ®ång bμo ta, cã ng−êi ®Õn nay vÉn cßn thuéc lßng toμn v¨n hoÆc tõng ®o¹n cña tËp diÔn ca nμy. Tr. 219. 28. ChiÕn thuËt du kÝch: Mét trong nh÷ng t¸c phÈm ®Çu tiªn cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh viÕt vÒ qu©n sù. HiÖn nay míi t×m thÊy cuèn ChiÕn thuËt du kÝch (quyÓn II) do ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1942. Ngoμi ra cßn thÊy cuèn ChiÕn thuËt du kÝch (quyÓn IV) do ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1944 (viÕt vÒ: phßng ngù, ®¸nh ®uæi, rót lui) vμ ChiÕn thuËt du kÝch (Tñ s¸ch gi¶i phãng), ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1945 (viÕt vÒ: C«ng t¸c ph¸ ho¹i in kÌm §iÒu lÖ cña TiÓu tæ du kÝch). Cuèn ChiÕn thuËt du kÝch (quyÓn II) xuÊt b¶n n¨m 1942 ®−îc ViÖt Minh xuÊt b¶n l¹i n¨m 1944 d−íi tªn gäi lμ Çch ®¸nh du kÝch (quyÓn II). (§Õn th¸ng 11-1945, cuèn s¸ch nμy ®−îc ViÖt Minh NghÖ An t¸i b¶n). Çch ®¸nh du kÝch (quyÓn II) cã néi dung ®óng nh− ChiÕn thuËt du kÝch (quyÓn II) xuÊt b¶n n¨m 1942. V× vËy, trong lÇn xuÊt b¶n nμy chØ sö dông cuèn ChiÕn thuËt du kÝch (quyÓn II) do ViÖt Minh xuÊt b¶n n¨m 1942. Hai cuèn ChiÕn thuËt du kÝch trªn ®©y, míi t×m ®−îc, ®Ó ë phÇn Phô lôc. TÊt c¶ çc cuèn s¸ch ®· t×m thÊy ®Òu viÕt ng¾n gän, gi¶n dÞ nh−ng ®Çy ®ñ, phï hîp víi viÖc huÊn luyÖn qu©n sù vμ ®iÒu kiÖn ho¹t ®éng cña thêi kú nμy.


ChiÕn thuËt du kÝch do ViÖt Minh xuÊt b¶n th¸ng 5-1944 lμ sù tæng hîp vμ ph¸t triÓn néi dung cña çc cuèn trªn. §ã lμ cuèn s¸ch chi tiÕt nhÊt vÒ chiÕn tranh du kÝch, gåm 13 ch−¬ng vμ ®−îc sö dông ®Ó huÊn luyÖn cho çn bé qu©n sù (Tñ s¸ch çn bé) trong thêi gian chuÈn bÞ cho Çch m¹ng Th¸ng T¸m. Tr.247. 29. NhËt ký trong tï: Th¸ng 8-1942, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh tõ Cao B»ng sang Trung Quèc víi danh nghÜa ®¹i biÓu cña ViÖt Nam ®éc lËp ®ång minh vμ Ph©n bé quèc tÕ chèng x©m l−îc cña ViÖt Nam ®Ó tranh thñ sù ñng hé cña quèc tÕ. Sau khi ®Õn Tóc Vinh (mét thÞ trÊn thuéc huyÖn TÜnh T©y, Qu¶ng T©y, Trung Quèc), Ng−êi bÞ chÝnh quyÒn ®Þa ph−¬ng cña T−ëng Giíi Th¹ch b¾t giam. Trong h¬n mét n¨m trêi, Ng−êi lÇn l−ît bÞ giam trong kho¶ng 30 nhμ tï cña 13 huyÖn ë tØnh Qu¶ng T©y. Trong thêi gian nμy, Ng−êi ®· ghi NhËt ký trong tï, b»ng ch÷ H¸n.

TËp NhËt ký gåm 134 bμi, ®−îc ghi vμo mét cuèn sæ tay, b×a mμu xanh, trang ®Çu cã vÏ h×nh hai çnh tay bÞ xÝch kÌm theo bèn c©u th¬:

"Th©n thÓ ë trong lao, Tinh thÇn ë ngoμi lao; Muèn nªn sù nghiÖp lín, Tinh thÇn cμng ph¶i cao". NhËt ký trong tï lªn ¸n chÕ ®é nhμ tï hμ kh¾c cña chÝnh quyÒn T−ëng Giíi Th¹ch vμ thÓ hiÖn tinh thÇn chÞu ®ùng gian khæ, kh¾c phôc khã kh¨n, tinh thÇn l¹c quan çch m¹ng vμ t×nh c¶m nh©n ®¹o céng s¶n chñ nghÜa cao ®Ñp cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh. §ã lμ mét t¸c phÈm v¨n häc lín cña mét chiÕn sÜ céng s¶n vÜ ®¹i. Tr.263. 30. ChØ thÞ thμnh lËp §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n: Th¸ng 12-1944, trªn c¬ së lùc l−îng chÝnh trÞ cña çch m¹ng ®· ph¸t triÓn m¹nh vμ lùc l−îng vò trang nh©n d©n ®ang h×nh thμnh, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ra ChØ thÞ thμnh lËp §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n. Thùc hiÖn chØ thÞ cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n ®−îc thμnh lËp ngμy 22-12-1944, t¹i khu rõng Sam Cao thuéc tæng Hoμng Hoa Th¸m, ch©u Nguyªn B×nh, Cao B»ng (nay thuéc x· CÈm Lý, huyÖn Hoμ An, tØnh Cao B»ng). B¶n ChØ thÞ thμnh lËp §éi ViÖt Nam tuyªn truyÒn gi¶i phãng qu©n lμ mét tμi liÖu ng¾n, gän, sóc tÝch, cã tÝnh chÊt nh− mét c−¬ng lÜnh qu©n sù v¾n t¾t bao gåm nh÷ng vÊn ®Ò chñ yÕu trong ®−êng lèi qu©n sù cña §¶ng nh−: vò trang toμn d©n, kh¸ng chiÕn toμn d©n, nguyªn t¾c vμ ph−¬ng ch©m x©y dùng

çc ®éi qu©n chñ lùc vμ ph¸t triÓn çc lùc l−îng vò trang ®Þa ph−¬ng, ph−¬ng thøc ho¹t ®éng kÕt hîp qu©n sù víi chÝnh trÞ, nguyªn t¾c t¸c chiÕn cña lùc l−îng vò trang nh©n d©n. Tr.543. 31. Tuyªn ng«n §éc lËp cña n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hßa do Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®äc t¹i cuéc mÝt tinh cña hμng chôc v¹n nh©n d©n Hμ Néi ngμy 2-9-1945 ®· ®−îc in trªn çc b¸o Cøu quèc ngμy 5-9-1945, b¸o §éc lËp ngμy 7-9-1945, b¸o Cê gi¶i phãng ngμy 12-9-1945... Tõ sau n¨m 1954, Tuyªn ng«n §éc lËp ®−îc in l¹i trªn çc s¸ch Nh÷ng lêi kªu gäi cña Hå Chñ tÞch, tËp I, Nhμ xuÊt b¶n Sù thËt, Hμ Néi xuÊt b¶n n¨m 1958, Hå ChÝ Minh TuyÓn tËp, Nhμ xuÊt b¶n Sù thËt, Hμ Néi xuÊt b¶n n¨m 1960, Hå ChÝ Minh Toμn tËp, tËp 3, xuÊt b¶n lÇn thø nhÊt n¨m 1983, v.v.. Trong lÇn xuÊt b¶n thø hai bé Hå ChÝ Minh Toμn tËp, theo sù chØ ®¹o cña Th−êng trùc Ban BÝ th− vμ Bé ChÝnh trÞ, Tuyªn ng«n §éc lËp ®−îc c«ng bè dùa theo bμi ghi ©m cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, hiÖn ®−îc l−u gi÷ t¹i ViÖn Hå ChÝ Minh trùc thuéc ViÖn nghiªn cøu chñ nghÜa M¸c-Lªnin vμ t− t−ëng Hå ChÝ Minh, ®ång thêi cã tham kh¶o b¶n c«ng bè ®Çu tiªn trªn b¸o Cøu quèc sè ra ngμy 5-9-1945. Tr.555. 32. Tuyªn ng«n §éc lËp n¨m 1776 cña Hoa Kú: Trong cuéc chiÕn tranh gi¶i phãng cña nh©n d©n B¾c Mü chèng chñ nghÜa thùc d©n Anh (1775-1781), çc xø thuéc ®Þa Anh ë B¾c Mü ®· tæ chøc çc cuéc §¹i héi ®¹i biÓu ®Ó th¶o luËn nh÷ng biÖn ph¸p chèng bän thùc d©n Anh. §¹i héi lÇn thø hai häp ë Phila®enphia n¨m 1775 ®· cö ra mét Uû ban do GiÐpphÐcx¬n lμm Chñ tÞch ®Ó th¶o ra mét b¶n nghÞ quyÕt tuyªn bè çc xø thuéc ®Þa lμ nh÷ng n−íc tù do ®éc lËp, t¸ch khái ph¹m vi, quyÒn lùc cña Anh hoμng. B¶n dù ¸n nghÞ quyÕt nμy ®−îc ®¹i biÓu 13 bang th«ng qua ngμy 4-7-1776 vμ trë thμnh Tuyªn ng«n §éc lËp cña n−íc Mü. B¶n Tuyªn ng«n §éc lËp nμy tiªu biÓu cho nguyÖn väng çc d©n téc thuéc ®Þa ë B¾c Mü ®Êu tranh ®Ó giμnh l¹i ®éc lËp tù do cho nh©n d©n Mü lóc bÊy giê.

Sau khi giμnh ®−îc ®éc lËp, giai cÊp t− s¶n Mü lªn n¾m chÝnh quyÒn ®· ph¶n béi quyÒn lîi cña nh©n d©n, thi hμnh chÝnh s¸ch ph©n biÖt chñng téc, ¸p bøc bãc lét nh©n d©n trong n−íc, ®ång thêi x©m l−îc çc n−íc kh¸c. Chóng ®· thùc hiÖn nh÷ng thñ ®o¹n tμn b¹o cña chñ nghÜa thùc d©n, ¸p dông chÝnh s¸ch th©m ®éc vμ nham hiÓm cña chñ nghÜa thùc d©n míi, thèng trÞ vÒ mÆt kinh tÕ vμ lòng ®o¹n vÒ chÝnh trÞ


nh»m thùc hiÖn m−u ®å b¸ chñ thÕ giíi, chμ ®¹p tr¾ng trîn lªn nh÷ng nguyªn t¾c tù do, b×nh ®¼ng ®· ghi trong Tuyªn ng«n §éc lËp cña n−íc Mü.

VËn dông tinh thÇn, t− t−ëng tù do, b×nh ®¼ng - tiªu biÓu cho nguyÖn väng ®éc lËp, tù do cña nh©n d©n Mü, khi so¹n th¶o Tuyªn ng«n §éc lËp cña n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoμ, Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· trÝch mét c©u trong Tuyªn ng«n §éc lËp cña n−íc Mü, kh¼ng ®Þnh quyÒn b×nh ®¼ng, tù do vμ ®éc lËp cña nh©n d©n ViÖt Nam. Tr.555. 33. Tuyªn ng«n nh©n quyÒn vμ d©n quyÒn cña çch m¹ng Ph¸p: Cuéc çch m¹ng n¨m 1789 ë Ph¸p lμ mét cuéc çch m¹ng t− s¶n ®iÓn h×nh. Sau khi lËt ®æ chÝnh quyÒn phong kiÕn, chÝnh quyÒn míi- chÝnh quyÒn t− s¶n- ®−îc thiÕt lËp. Ngμy 26-8-1789, Héi nghÞ lËp hiÕn do chÝnh quyÒn míi nμy tæ chøc ®· th«ng qua mét v¨n kiÖn cã tÝnh chÊt c−¬ng lÜnh - b¶n Tuyªn ng«n nh©n quyÒn vμ d©n quyÒn næi tiÕng cña çch m¹ng Ph¸p . B¶n Tuyªn ng«n nμy ®· c«ng khai ghi râ çc quyÒn tù do d©n chñ: tù do th©n thÓ, tù do ng«n luËn, tù do tÝn ng−ìng, quyÒn b×nh ®¼ng cña mäi ng−êi tr−íc ph¸p luËt, quyÒn chèng ¸p bøc... B¶n Tuyªn ng«n ®· cã ¶nh h−ëng lín ®Õn phong trμo cña nh©n d©n çc n−íc ®ang ®Êu tranh chèng chÕ ®é phong kiÕn lóc bÊy giê. Nh−ng khi giai cÊp t− s¶n ®· giμnh ®−îc quyÒn thèng trÞ ®Êt n−íc, chóng ®· c«ng khai chμ ®¹p lªn çc quyÒn tù do d©n chñ ®ã. Chóng ra søc bãc lét nh©n d©n lao ®éng ë trong n−íc vμ thùc hiÖn chÝnh s¸ch x©m l−îc vμ bãc lét çc thuéc ®Þa v« cïng tμn khèc. Tr. 555. 34. §ång minh: Liªn minh çc n−íc chèng chñ nghÜa ph¸t xÝt trong cuéc ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai (1939-1945), h×nh thμnh vμo cuèi n¨m 1941 ®Çu n¨m 1942. Th¸ng 1-1942, t¹i Oasinht¬n (Mü), 26 n−íc §ång minh trong ®ã cã Liªn X«, Anh, Mü ký chung vμo b¶n Tuyªn ng«n chèng ph¸t xÝt x©m l−îc vμ b¶o ®¶m trong cuéc chiÕn tranh nμy kh«ng cã sù gi¶ng hoμ riªng rÏ. Nh−ng môc ®Ých cña viÖc ký Tuyªn ng«n ®ã rÊt kh¸c nhau. Liªn X« ký Tuyªn ng«n nμy nh»m môc ®Ých tiªu diÖt chñ nghÜa ph¸t xÝt, kh«i phôc chÕ ®é d©n chñ ë ch©u ¢u. Cßn Mü vμ Anh ký Tuyªn ng«n nh»m ®¸nh b¹i thÕ lùc cña §øc vμ NhËt ®Ó x¸c lËp quyÒn b¸ chñ thÕ giíi. VÒ sau, çc chÝnh phñ Mü vμ Anh ®· ph¶n béi §ång minh, ph¸ ho¹i tÊt c¶ çc ®iÒu kho¶n trong Tuyªn ng«n. Tr. 557.

35. Héi nghÞ Tªhªr¨ng: Héi nghÞ cña ®¹i diÖn ba n−íc Liªn X«, Mü vμ Anh häp tõ ngμy 28-11 ®Õn ngμy 1-12-1943 t¹i Tªhªr¨ng (thñ ®« n−íc Iran).

Héi nghÞ ®· th«ng qua kÕ ho¹ch tiªu diÖt çc lùc l−îng vò trang cña ph¸t xÝt §øc, quyÕt ®Þnh më mÆt trËn thø hai ë ch©u ¢u tr−íc ngμy 1-5-1944 vμ th«ng qua NghÞ quyÕt b¶o ®¶m nÒn hoμ b×nh l©u dμi trªn toμn thÕ giíi sau chiÕn tranh, v.v.. Nh−ng sau ®ã, giíi cÇm quyÒn ë Mü vμ Anh kh«ng thi hμnh ®Çy ®ñ nh÷ng ®iÒu kho¶n ®· ®−îc ký ë Héi nghÞ nμy. Tr. 557.

36. Héi nghÞ Cùu Kim S¬n: Héi nghÞ gåm ®¹i diÖn 51 n−íc do Liªn X«, Mü, Anh vμ Trung Quèc (chÝnh phñ T−ëng Giíi Th¹ch) triÖu tËp, häp t¹i Cùu Kim S¬n (tøc Xan Phranxixc«, mét thμnh phè c«ng nghiÖp vμ h¶i c¶ng cña n−íc Mü) tõ ngμy 25-4 ®Õn ngμy 26-6-1945 ®Ó thμnh lËp mét tæ chøc quèc tÕ lÊy tªn lμ Liªn hîp quèc.

Môc ®Ých thμnh lËp tæ chøc quèc tÕ nμy lμ nh»m ng¨n ngõa vμ lo¹i trõ nh÷ng mèi ®e do¹ ®èi víi hoμ b×nh, ph¸t triÓn quan hÖ th©n thiÖn gi÷a çc d©n téc vμ thùc hiÖn sù hîp t¸c gi÷a çc n−íc ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò quèc tÕ; t«n träng çc quyÒn tù do c¨n b¶n cña con ng−êi, kh«ng ph©n biÖt chñng téc, nam, n÷, tiÕng nãi vμ tÝn ng−ìng. TÊt c¶ çc n−íc héi viªn ®Òu b×nh ®¼ng, kh«ng mét n−íc nμo cã quyÒn can thiÖp vμo néi bé cña çc n−íc kh¸c.

Nh−ng tÊt c¶ nh÷ng nguyªn t¾c quan träng trªn ®©y ®Òu bÞ bän ®Õ quèc thùc d©n vi ph¹m nªn kh«ng thÓ thùc hiÖn ®Çy ®ñ ®−îc. Tr.557.


B¶N CHØ DÉN T£N NG¦êI

B

Bμ TRIÖU (tªn thËt lμ TriÖu ThÞ Trinh): Quª ë huyÖn TriÖu S¬n, Thanh Ho¸. N¨m 19 tuæi (n¨m 248), bμ ®· cïng anh lμ TriÖu Quèc §¹t l·nh ®¹o nh©n d©n khëi nghÜa chèng qu©n x©m l−îc nhμ H¸n (Trung Quèc).

Cuéc khëi nghÜa lμm cho qu©n giÆc lo sî vμ t×m mäi çch ®Ó dËp t¾t. Bμ ®· hy sinh oanh liÖt trong trËn chiÕn ®Êu ë nói Tïng, x· Phó DiÔn, huyÖn HËu Léc, Thanh Ho¸. §Õn nay ë ®©y vÉn cßn l¨ng mé vμ ®Òn thê Bμ TriÖu.

§

§¥CU, Gi¨ng: (1884-1963) N¨m 1940, lμ toμn quyÒn Ph¸p ë §«ng D−¬ng. §¬cu ®· thi hμnh chÝnh s¸ch hîp t¸c víi qu©n phiÖt NhËt, ký víi NhËt nhiÒu hiÖp −íc nh©n nh−îng cho chóng nh÷ng quyÒn lîi vÒ çc mÆt qu©n sù, chÝnh trÞ, kinh tÕ. Nh−ng ®Õn ®Çu n¨m 1945, ®Ó ®Ò phßng nguy c¬ bÞ qu©n ®éi §ång minh ®æ bé vμo §«ng D−¬ng, bän qu©n phiÖt NhËt B¶n ®· lμm cuéc ®¶o chÝnh ®ªm mång 9-3-1945, b¾t gi÷ toμn quyÒn §êcu vμ bÌ lò, chiÕm gi÷ çc c¬ quan hμnh chÝnh vμ qu©n sù Ph¸p trªn toμn §«ng D−¬ng.

H HAI Bμ TR¦NG (Tr−ng Tr¾c vμ Tr−ng NhÞ): Th¸ng 3 n¨m 40, Hai Bμ

Tr−ng phÊt cê khëi nghÜa chèng giÆc phong kiÕn §«ng H¸n tõ ph−¬ng B¾c x©m l−îc vμ thèng trÞ n−íc ta.

Phong trμo ®−îc nh©n d©n kh¾p n¬i h−ëng øng. ChØ trong mét thêi gian ng¾n, 65 huyÖn thμnh, tøc lμ toμn bé n−íc ta håi ®ã, ®· ®−îc gi¶i phãng.

Tr−ng Tr¾c ®−îc suy t«n lªn lμm vua (Tr−ng V−¬ng) ®ãng ®« ë Mª Linh (nay thuéc huyÖn Mª Linh). Sau 3 n¨m n−íc ta giμnh ®−îc quyÒn ®éc lËp tù chñ, nhμ §«ng H¸n mét lÇn n÷a l¹i ®em qu©n x©m l−îc n−íc ta. Cuéc kh¸ng chiÕn cña nh©n d©n ta bÞ thÊt b¹i. Tuy vËy, khëi nghÜa cña Hai Bμ Tr−ng - cuéc khëi nghÜa chèng qu©n x©m l−îc ®Çu tiªn ë n−íc ta, ®· ®Ó l¹i mét trang sö vÎ vang trong cuéc ®Êu tranh chèng x©m l−îc giμnh quyÒn ®éc lËp cho d©n téc.

HOμNG HOA TH¸M tøc §Ò Th¸m (1864-1913): L·nh tô cña nghÜa qu©n Yªn ThÕ.

N¨m 1888, «ng tham gia phong trμo khëi nghÜa cña n«ng d©n chèng thùc d©n Ph¸p ë vïng Yªn ThÕ. Nhê cã lßng dòng c¶m, tμi chØ huy, nghÖ thuËt thu phôc lßng ng−êi, «ng trë thμnh thñ lÜnh cña nghÜa qu©n. Cuéc chiÕn ®Êu do «ng chØ huy kÐo dμi ngãt 30 n¨m, ®· lμm cho kÎ thï nhiÒu phen khèn ®èn. Kh«ng khuÊt phôc ®−îc nghÜa qu©n b»ng qu©n sù, n¨m 1913 thùc d©n Ph¸p ®· cho tay sai ¸m h¹i «ng. Phong trμo khëi nghÜa bÞ dËp t¾t. Cuéc khëi nghÜa vμ chiÕn tranh du kÝch ë Yªn ThÕ lμ mét phong trμo ®Êu tranh yªu n−íc quyÕt liÖt vμ bÒn bØ, gãp phÇn t« th¾m truyÒn thèng yªu n−íc, bÊt khuÊt cña d©n téc ViÖt Nam.

L L£ LîI: Anh hïng d©n téc, sinh ngμy 10-9-1385 trong mét gia ®×nh "§êi

®êi lμm qu©n tr−ëng mét ph−¬ng" (v¨n bia VÜnh L¨ng). ¤ng lμ ng−êi yªu n−íc, c−¬ng trùc, kh¶ng kh¸i.

N¨m 1406, nhμ Minh x©m l−îc n−íc ta. Tr−íc c¶nh n−íc mÊt nhμ tan, «ng rÊt ®au lßng vμ nu«i chÝ diÖt giÆc cøu n−íc.

Ngμy 7-2-1418, sau qu¸ tr×nh chuÈn bÞ vμ vËn ®éng nh©n d©n, Lª Lîi ®−îc NguyÔn Tr·i gióp søc ®· phÊt cê khëi nghÜa ë Lam S¬n (Thanh Ho¸). §−îc ®«ng ®¶o çc tÇng líp nh©n d©n ñng hé, cuéc khëi nghÜa ®· nhanh chãng chuyÓn thμnh cuéc chiÕn tranh gi¶i phãng d©n téc. Cuéc kh¸ng chiÕn vÜ ®¹i nμy kÐo dμi 10 n¨m (1418-1428) vμ kÕt thóc th¾ng lîi, lËt ®æ ¸ch thèng trÞ cña nhμ Minh- mét quèc gia phong kiÕn hïng c−êng lóc bÊy giê.


Sau khi chiÕn th¾ng qu©n Minh, ngμy 29-4-1428, Lª Lîi lªn ng«i vua vμ lËp ra triÒu Lª ®−a chÕ ®é phong kiÕn ViÖt Nam lªn giai ®o¹n ph¸t triÓn thÞnh v−îng nhÊt.

Lý TH¦êNG KIÖT (1019-1105): Anh hïng d©n téc, quª ë ph−êng Th¸i Hoμ, Hμ Néi. Tõ nhá «ng ®· tá ra lμ mét ng−êi cã chÝ h−íng, ham ®äc s¸ch vμ say s−a nghiªn cøu binh th−, luyÖn tËp vâ nghÖ. D−íi triÒu Lý Th¸i T«ng vμ Lý Th¸nh T«ng, «ng ®· tõng gi÷ nh÷ng chøc vô quan träng trong triÒu.

Khi Lý Nh©n T«ng lªn ng«i, «ng gi÷ chøc Phô quèc th¸i uý, c−¬ng vÞ nh− TÓ t−íng. N¨m 1072, lîi dông lóc Lý Th¸nh T«ng mÊt, qu©n Tèng r¸o riÕt chuÈn bÞ x©m l−îc n−íc ta. Chóng x©y dùng nhiÒu c¨n cø, tÝch tr÷ l−¬ng thùc vμ khÝ giíi ë Ung Ch©u... V× vËy, ngμy 27-10-1075, Lý Th−êng KiÖt ph¶i chñ ®éng tiÕn c«ng sang ®Êt Tèng ®Ó tiªu diÖt tr−íc c¨n cø x©m l−îc cña kÎ thï råi nhanh chãng quay vÒ phßng thñ ®Êt n−íc. Ngμy 1-3-1076, qu©n ta chiÕm ®−îc thμnh Ung Ch©u råi nhanh chãng rót vÒ x©y dùng tuyÕn phßng thñ s«ng CÇu.

Qu¶ nhiªn, cuèi n¨m 1076, qu©n Tèng kÐo sang x©m l−îc n−íc ta. Nh−ng do ®· chuÈn bÞ tr−íc vμ ®éng viªn ®−îc lùc l−îng cña nh©n d©n chèng giÆc, nªn qu©n Tèng x©m l−îc ®· thÊt b¹i vμ th¸ng 3-1077 ph¶i rót ch¹y vÒ n−íc chóng. Cuéc kh¸ng chiÕn anh hïng cña d©n téc ta hoμn toμn th¾ng lîi.

Lý Th−êng KiÖt ®· cã c«ng lao to lín trong cuéc kh¸ng chiÕn chèng qu©n Tèng x©m l−îc. ¤ng lμ mét nhμ qu©n sù lçi l¹c, mét nhμ chÝnh trÞ vμ ngo¹i giao xuÊt s¾c.

M M¸CTI, ¡ng®rª (1886-1956): sÜ quan c¬ khÝ trong H¶i qu©n Ph¸p. ¤ng cã

mÆt trong cuéc tiÕn c«ng cña qu©n ®éi Ph¸p vμo n−íc Nga X«viÕt vμ lμ ng−êi tham gia cuéc næi dËy cña binh lÝnh Ph¸p ph¶n chiÕn n¨m 1919. ¤ng bÞ tßa ¸n qu©n sù kÕt ¸n tï. N¨m 1923, ra tï, ®−îc bÇu vμo nghÞ viÖn vμ gia nhËp §¶ng Céng s¶n Ph¸p.

Trong cuéc chiÕn tranh T©y Ban Nha, «ng ®−îc cö lμm thanh tra trong binh ®oμn quèc tÕ tham chiÕn chèng ph¸t xÝt. Nh÷ng n¨m ChiÕn tranh thÕ giíi thø hai, «ng c«ng t¸c ë Liªn X«.

¤ng nhiÒu n¨m lμm ñy viªn Bé ChÝnh trÞ §¶ng Céng s¶n Ph¸p.

§¹i héi lÇn thø VII Quèc tÕ Céng s¶n (1935), M¸cti ®−îc bÇu lμ Uû viªn Ban ChÊp hμnh Quèc tÕ Céng s¶n vμ lμ Uû viªn §oμn Chñ tÞch, tham gia Ban BÝ th−.

Sau nμy, v× ®Êu tranh néi bé, «ng bÞ khai trõ khái §¶ng Céng s¶n Ph¸p ngμy 30-12-1952.

N NG¤ QUYÒN (899-944): Anh hïng d©n téc, mét t−íng lÜnh tμi giái, chÝ

lín, m−u cao, quª ë §−êng L©m (nay thuéc Ba V× - Hμ Néi). Tr−íc nguy c¬ x©m l−îc cña nhμ Nam H¸n, Ng« QuyÒn ®· h¹ thμnh §¹i La, giÕt chÕt tªn b¸n n−íc KiÒu C«ng TiÔn, trõ mèi ho¹ bªn trong, æn ®Þnh t×nh h×nh trong n−íc vμ gÊp rót chuÈn bÞ lùc l−îng kh¸ng chiÕn. ¤ng lμ ng−êi tæ chøc chiÕn dÞch B¹ch §»ng lÞch sö. ChiÕn th¾ng oanh liÖt trªn s«ng B¹ch §»ng ®· ®¸nh b¹i m−u ®å x©m l−îc cña nhμ Nam H¸n, chÊm døt mét thêi kú mÊt n−íc kÐo dμi h¬n mét ngh×n n¨m vμ më ra mét giai ®o¹n míi cña lÞch sö d©n téc.

Trªn c¬ së th¾ng lîi qu©n sù vang déi ®ã, Ng« QuyÒn ®· tiÕn lªn mét b−íc cñng cè nÒn ®éc lËp d©n téc. ¤ng ®· quyÕt ®Þnh bá chøc TiÕt ®é sø cña bän phong kiÕn ph−¬ng B¾c vμ tù x−ng v−¬ng, lËp thμnh mét v−¬ng quèc ®éc lËp. D−íi thêi Ng« QuyÒn, triÒu ®×nh ®· ®−îc x©y dùng theo thÓ chÕ cña mét quèc gia phong kiÕn ®éc lËp.

NGUYÔN H¶I THÇN (1878-1959): tªn thËt lμ Vò H¶i Thu, quª ë §¹i Tõ, huyÖn Thanh Tr×, tØnh Hμ §«ng cò. N¨m 1905 theo cô Phan Béi Ch©u sang Trung Quèc, ®· theo häc çc tr−êng vâ bÞ Hoμng Phè, Hå Nam, ThiÒu Quan, vèn lμ thμnh viªn ViÖt Nam Quang phôc héi, sau lμ ®¶ng viªn §¹i ViÖt, tham gia qu©n ®éi Quèc d©n ®¶ng, ®−îc cö lμm liªn tr−ëng (t−¬ng ®−¬ng nh− ®¹i ®éi tr−ëng) kiªm tri huyÖn. V× cã "c«ng" trong viÖc tμn s¸t ®Ém m¸u çc chiÕn sÜ C«ng x· Qu¶ng Ch©u (1927), nªn ®−îc chÝnh quyÒn T−ëng Giíi Th¹ch tin dïng.

N¨m 1931, NguyÔn H¶i ThÇn vÒ Qu¶ng Ch©u më cöa hμng xem sè tö vi. Sau ®ã ®−îc chÝnh quyÒn T−ëng tËp häp cïng Vò Hång Khanh vμ mét sè ng−êi cã t− t−ëng chèng céng lËp ra ViÖt Nam çch m¹ng ®ång minh héi. N¨m 1945, NguyÔn H¶i ThÇn theo ®oμn qu©n cña Tiªu V¨n vÒ ViÖt Nam.


§Ó thùc hiÖn s¸ch l−îc t¹m hoμ ho·n víi qu©n T−ëng nh»m tËp trung lùc l−îng kh¸ng chiÕn ë Nam Bé, ngμy 1-1-1946, NguyÔn H¶i ThÇn ®−îc cö gi÷ chøc Phã Chñ tÞch ChÝnh phñ l©m thêi n−íc ViÖt Nam D©n chñ Céng hoμ vμ sau ®ã ®−îc cö bæ sung vμo Quèc héi kh«ng qua bÇu cö vμ gi÷ chøc Phã Chñ tÞch ChÝnh phñ liªn hiÖp kh¸ng chiÕn.

Sau khi qu©n T−ëng rót vÒ Trung Quèc, NguyÔn H¶i ThÇn bá trèn theo qu©n T−ëng vÒ Nam Kinh. N¨m 1947, NguyÔn H¶i ThÇn l¹i vÒ Qu¶ng Ch©u tiÕp tôc më cöa hμng xem sè tö vi vμ sèng ë Trung Quèc cho ®Õn lóc chÕt (1959).

NGUYÔN HUÖ, tøc QUANG TRUNG (1753-1792): Sang thÕ kû XVIII, chÕ ®é phong kiÕn ViÖt Nam b−íc vμo giai ®o¹n khñng ho¶ng s©u s¾c, toμn diÖn. §©y lμ thêi kú ph©n tranh gi÷a hai thÕ lùc phong kiÕn TrÞnh - NguyÔn. Çc cuéc khëi nghÜa cña n«ng d©n liªn tiÕp næ ra kh¾p n¬i mμ ®Ønh cao lμ phong trμo T©y S¬n do ba anh em NguyÔn Nh¹c, NguyÔn HuÖ, NguyÔn L÷ l·nh ®¹o.

Phong trμo T©y S¬n tõ mét cuéc khëi nghÜa ®Þa ph−¬ng ë Quy Nh¬n ®· ph¸t triÓn réng ë nhiÒu n¬i trong n−íc, råi tiÕn lªn thμnh phong trμo quËt khëi cña c¶ d©n téc, quÐt s¹ch çc tËp ®oμn phong kiÕn thèi n¸t trong Nam, ngoμi B¾c, kh«i phôc nÒn thèng nhÊt ®Êt n−íc. NguyÔn HuÖ thùc chÊt lμ l·nh tô vμ linh hån cña phong trμo T©y S¬n.

NguyÔn HuÖ ®· l·nh ®¹o qu©n d©n ta ®Ëp tan cuéc x©m l−îc cña phong kiÕn Xiªm (1784 - 1785). N¨m 1788, NguyÔn HuÖ lªn ng«i Hoμng ®Õ, lÊy niªn hiÖu lμ Quang Trung, thèng lÜnh qu©n ®éi chuÈn bÞ ®¹i ph¸ qu©n Thanh. ChØ trong 5 ngμy ®ªm ®Çu xu©n Kû DËu (tõ ngμy 25 ®Õn 30-1-1789), d−íi sù l·nh ®¹o tμi t×nh cña Quang Trung, nh©n d©n ta ®· tiªu diÖt 20 v¹n qu©n M·n Thanh. §©y lμ mét chiÕn c«ng vÜ ®¹i vμ thÇn kú trong lÞch sö chèng ngo¹i x©m cña d©n téc ta.

Quang Trung kh«ng nh÷ng lμ mét nhμ qu©n sù thiªn tμi, mét danh t−íng mμ cßn biÓu thÞ mét tμi n¨ng lçi l¹c trªn çc lÜnh vùc chÝnh trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸, ngo¹i giao.

Quang Trung lμ mét vÞ anh hïng d©n téc trÝ dòng song toμn cã mét sù nghiÖp vÎ vang trong lÞch sö d©n téc ta.

NGUYÔN THÞ MINH KHAI (1-11-1910 - 26-8-1941) cßn cã tªn lμ Vinh, con mét viªn chøc xe löa ë thμnh phè Vinh, NghÖ An. N¨m 1927,

NguyÔn ThÞ Minh Khai tham gia tæ chøc Héi H−ng Nam (tiÒn th©n cña T©n ViÖt çch m¹ng ®¶ng). §Çu n¨m 1930, NguyÔn ThÞ Minh Khai chuyÓn sang thμnh ®¶ng viªn cña §«ng D−¬ng Céng s¶n liªn ®oμn. Th¸ng 3-1930, NguyÔn ThÞ Minh Khai ®−îc cö sang c«ng t¸c t¹i V¨n phßng chi nh¸nh Ban ph−¬ng §«ng cña Quèc tÕ Céng s¶n (trô së t¹i Hång C«ng, Trung Quèc).

Th¸ng 7-1935, ®ång chÝ lμ thμnh viªn trong ®oμn ®¹i biÓu do §¶ng ta cö ®i dù §¹i héi lÇn thø VII Quèc tÕ Céng s¶n t¹i M¸txc¬va. T¹i §¹i héi, víi biÖt danh Phan Lan, ®ång chÝ ®· ®äc b¶n tham luËn vÒ vai trß cña phô n÷ §«ng D−¬ng trong cuéc ®Êu tranh çch m¹ng.

VÒ n−íc, ®ång chÝ ®−îc cö vμo Xø uû Nam Kú vμ trùc tiÕp lμm BÝ th− Thμnh uû Sμi Gßn - Chî Lín.

Ngμy 30-7-1940, NguyÔn ThÞ Minh Khai bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t vμ bÞ giÕt h¹i vμo ngμy 26-8-1941.

NGUYÔN T¦êNG TAM (1905-1963): Tøc NhÊt Linh, quª gèc ë Qu¶ng Nam. NguyÔn T−êng Tam lμ ng−êi cÇm ®Çu nhãm Tù lùc v¨n ®oμn, chñ nhiÖm b¸o Phong Ho¸ vμ Ngμy nay. N¨m 1940, ®øng ra lËp ®¶ng §¹i ViÖt D©n chÝnh th©n NhËt. Do s¸ch l−îc cña ChÝnh phñ ta t¹m thêi hoμ ho·n víi T−ëng, th¸ng 3-1946, ®−îc bæ sung vμo Quèc héi kh«ng th«ng qua bÇu cö vμ gi÷ chøc Bé tr−ëng Bé Ngo¹i giao trong ChÝnh phñ Liªn hiÖp kh¸ng chiÕn; lμ tr−ëng ®oμn ®¹i biÓu ChÝnh phñ ®i dù Héi nghÞ §μ L¹t (4-1946) vμ ®−îc cö lμm tr−ëng ®oμn ®¹i biÓu ChÝnh phñ ta dù Héi nghÞ Ph«ngtenn¬bl«, nh−ng NguyÔn T−êng Tam ®· bá nhiÖm vô. Sau ®ã theo Vò Hång Khanh ®i V©n Nam (Trung Quèc) råi tiÕp tôc lμm tay sai cho thùc d©n Ph¸p vμ sau nμy lμ ®Õ quèc Mü. ChÕt n¨m 1963 t¹i Sμi Gßn.

P

PH¹M HåNG TH¸I: (1895-1924) Mét thanh niªn ViÖt Nam yªu n−íc, quª ë H−ng Nh©n, H−ng Nguyªn, NghÖ An, tham gia nhãm T©m t©m x· (tøc T©n ViÖt thanh niªn ®oμn) - mét tæ chøc çch m¹ng quèc gia cña ng−êi ViÖt Nam, thμnh lËp n¨m 1923 ë Qu¶ng Ch©u (Trung Quèc).

Ph¹m Hång Th¸i hy sinh ngμy 19-6-1924 t¹i Ch©u Giang (Qu¶ng Ch©u) sau khi nÐm t¹c ®¹n ¸m s¸t tªn MÐclanh, toμn quyÒn §«ng D−¬ng, nh−ng kh«ng thμnh c«ng.


PHAN BéI CH¢U: (1867-1940) quª ë §an NhiÔm, Nam §μn, NghÖ An, mét nhμ yªu n−íc cã nhiÒu ho¹t ®éng tÝch cùc trong nh÷ng n¨m ®Çu cña thÕ kû XX. Tham gia lËp Duy T©n héi (1904) tæ chøc phong trμo §«ng Du (1905-1908), lËp ViÖt Nam Quang phôc héi (1912). Th¸ng 6-1925, thùc d©n Ph¸p b¾t cãc cô ë Trung Quèc råi bÝ mËt ®−a vÒ giam ë Hμ Néi vμ ®Þnh kÕt ¸n tö h×nh. MÆc dï thùc d©n Ph¸p cè t×nh b−ng bÝt, nh−ng tin cô Phan Béi Ch©u bÞ b¾t vÉn lät ra ngoμi. LËp tøc, mét phong trμo ®Êu tranh rÇm ré ®ßi th¶ Phan Béi Ch©u diÔn ra d−íi nhiÒu h×nh thøc phong phó. §«ng ®¶o çc tÇng líp nh©n d©n xuèng ®−êng biÓu t×nh, hμng tr¨m cô giμ ®ãn xe Toμn quyÒn Ph¸p ®−a ®¬n ph¶n kh¸ng, nhiÒu tËp thÓ göi ®iÖn cho Toμn quyÒn Ph¸p ë §«ng D−¬ng; nhiÒu ®¬n kh¸ng nghÞ göi ®Õn Quèc héi Ph¸p, Tæng thèng Ph¸p, ®¹i sø Ph¸p t¹i Tßa ¸n quèc tÕ La Hay, Héi quèc liªn, v.v..

Cïng víi phong trμo ®Ó tang Phan Ch©u Trinh, phong trμo ®Êu tranh ®ßi th¶ Phan Béi Ch©u ®· thóc ®Èy tinh thÇn ®Êu tranh cña nh©n d©n ViÖt Nam chèng thùc d©n Ph¸p ®ßi th¶ tï chÝnh trÞ vμ ®ßi quyÒn d©n sinh d©n chñ.

Tr−íc lμn sãng ®Êu tranh m¹nh mÏ cña nh©n d©n ta, ngμy 21-12-1926, thùc d©n Ph¸p buéc ph¶i tr¶ l¹i tù do cho cô Phan Béi Ch©u, nh−ng chóng l¹i giam láng cô ë HuÕ cho ®Õn lóc cô qua ®êi.

PHAN CH©u TRINH (1872-1926): Quª ë lμng T©y Léc, huyÖn Tiªn Ph−íc, tØnh Qu¶ng Nam (nay thuéc Qu¶ng Nam - §μ N½ng).

Sau khi ®ç Phã b¶ng, cã thêi gian «ng ®· lμm quan trong triÒu ®×nh HuÕ, nh−ng råi tõ chøc vÒ quª ho¹t ®éng chÝnh trÞ. ¤ng chñ tr−¬ng dùa vμo Ph¸p ®Ó tiÕn hμnh çc c¶i çch, thùc hiÖn tù do, d©n chñ lμm cho d©n giμu n−íc m¹nh råi sau ®ã míi tÝnh ®Õn chuyÖn gi¶i phãng d©n téc.

N¨m 1906, sau chuyÕn ®i NhËt vÒ, «ng ra søc tuyªn truyÒn chñ tr−¬ng c¶i çch cña m×nh vμ «ng ®· trë thμnh mét trong nh÷ng ng−êi cÇm ®Çu xu h−íng c¶i l−¬ng ë n−íc ta håi ®Çu thÕ kû XX.

N¨m 1908, khi phong trμo chèng thuÕ cña n«ng d©n Trung Bé bÞ ®μn ¸p, «ng bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t ®μy ra C«n §¶o.

N¨m 1911, nhê cã Héi Nh©n quyÒn Ph¸p can thiÖp, «ng ®−îc tr¶ tù do vμ sau ®ã sang c− tró ë Ph¸p.

N¨m 1925, «ng vÒ n−íc, l©m bÖnh vμ mÊt vμo ®Çu n¨m 1926.

PHAN §×NH PHïNG (1847-1895): Mét sÜ phu yªu n−íc næi tiÕng cuèi thÕ kû XIX. H−ëng øng chiÕu CÇn V−¬ng (1885) cña vua Hμm Nghi, «ng ®· ®øng ra tæ chøc khëi nghÜa chèng thùc d©n Ph¸p, lËp c¨n cø ë vïng rõng nói H−¬ng S¬n, huyÖn H−¬ng Khª (tØnh Hμ TÜnh).

¤ng ®· l·nh ®¹o nghÜa qu©n duy tr× cuéc chiÕn ®Êu chèng thùc d©n Ph¸p trong 10 n¨m trêi. MÆc dï ®Þch dïng nhiÒu ©m m−u th©m ®éc, võa dô dç võa dïng vò lùc ®e do¹, nh−ng «ng vμ nghÜa qu©n H−¬ng Khª vÉn kh«ng chÞu khuÊt phôc.

N¨m 1895, «ng l©m bÖnh vμ mÊt t¹i c¨n cø.

T T¤N Tö lμ çch x−ng tªn T«n Vò, nhμ qu©n sù lín sèng ë cuèi thÕ kû VI

tr−íc C«ng nguyªn, t−íng n−íc Ng« d−íi triÒu vua H¹p L− thêi Xu©n Thu (722-481 tr−íc C«ng nguyªn), t¸c gi¶ T«n Tö binh ph¸p, bé binh th− sím nhÊt thÕ giíi ®· ®−îc dÞch ra nhiÒu thø tiÕng vμ ®−îc ®¸nh gi¸ cao.

T¤R£, M«rix¬ (1900-1964): Nhμ ho¹t ®éng chÝnh trÞ Ph¸p cña phong trμo céng s¶n vμ c«ng nh©n quèc tÕ. ¤ng lμ Uû viªn Trung −¬ng §¶ng Céng s¶n Ph¸p n¨m 1924, ñy viªn Bé ChÝnh trÞ vμ BÝ th− Ban ChÊp hμnh trung −¬ng §¶ng n¨m 1925, Tæng BÝ th− §¶ng Céng s¶n Ph¸p tõ n¨m 1930 ®Õn n¨m 1964. M«rix¬ T«rª lμ ñy viªn Ban ChÊp hμnh Quèc tÕ Céng s¶n tõ n¨m 1928 ®Õn n¨m 1943.

TRÇN H¦NG §¹O (1213-1300): Tªn thËt lμ TrÇn Quèc TuÊn, lμ anh hïng d©n téc, v¨n vâ song toμn, ®−îc triÒu ®×nh nhμ TrÇn phong t−íc H−ng §¹o v−¬ng vμ ®−îc cö gi÷ chøc Quèc c«ng tiÕt chÕ (Tæng chØ huy qu©n ®éi).

¤ng ®· tham gia l·nh ®¹o cuéc kh¸ng chiÕn lÇn thø nhÊt vμ lμ ng−êi chØ huy tèi cao cuéc kh¸ng chiÕn lÇn thø hai vμ lÇn thø ba chèng giÆc Nguyªn. Tr−íc nguy c¬ x©m l−îc cña bän phong kiÕn ph−¬ng B¾c, «ng lu«n lu«n ®Æt lîi Ých cña d©n téc, cña ®Êt n−íc lªn trªn hÕt, chñ ®éng gi¶i quyÕt nh÷ng bÊt hoμ trong hoμng téc, cñng cè khèi ®oμn kÕt toμn d©n, tËp trung lùc l−îng chiÕn ®Êu b¶o vÖ ®Êt n−íc.

¤ng lμ t¸c gi¶ cña HÞch t−íng sÜ næi tiÕng vμ lμ t¸c gi¶ cña t¸c phÈm qu©n sù: V¹n KiÕp t«ng bÝ truyÒn th−...


TRÇN PHó (1-5-1904 - 6-9-1931): Tæng BÝ th− cña §¶ng Céng s¶n §«ng D−¬ng, quª ë huyÖn §øc Thä, tØnh Hμ TÜnh.

N¨m 1925, ®ång chÝ tham gia s¸ng lËp Héi Phôc ViÖt, tæ chøc tiÒn th©n cña T©n ViÖt çch m¹ng ®¶ng. N¨m 1926, ®ång chÝ tham dù líp huÊn luyÖn çch m¹ng ë Qu¶ng Ch©u (Trung Quèc) do NguyÔn ¸i Quèc tæ chøc, sau ®ã ®−îc cö sang häc t¹i Tr−êng ®¹i häc ph−¬ng §«ng Liªn X«.

Th¸ng 4-1930, TrÇn Phó vÒ n−íc, ®−îc bæ sung vμo Ban ChÊp hμnh Trung −¬ng §¶ng (7-1930).

§ång chÝ ®· cïng Ban Th−êng vô Trung −¬ng khëi th¶o LuËn c−¬ng chÝnh trÞ cña §¶ng. B¶n LuËn c−¬ng ®−îc Héi nghÞ Trung −¬ng lÇn thø nhÊt (10-1930) th«ng qua. T¹i Héi nghÞ nμy, TrÇn Phó ®−îc bÇu lμm Tæng BÝ th− cña §¶ng.

Ngμy 19-4-1931, TrÇn Phó bÞ thùc d©n Ph¸p b¾t. ë trong tï, ®ång chÝ ®· bÞ kÎ thï tra tÊn hÕt søc d· man. Do bÞ bÖnh nÆng, søc yÕu kh«ng qua næi, ®ång chÝ ®· hy sinh ngμy 6-9-1931.

TR¦¥NG BéI C¤NG: tªn thËt lμ NguyÔn V¨n ChiÕn, thuéc líp §«ng Du, tèt nghiÖp kho¸ II Häc viÖn Qu©n sù B¶o §Þnh, lμ trung ®oμn tr−ëng trong qu©n ®éi Trung Quèc (Quèc d©n ®¶ng), sau lμ gi¸o vô tr−ëng cña Häc viÖn Qu©n sù Nam Ninh. Trong thêi gian lμm viÖc ë §Ö tø chiÕn khu, C«ng cã liªn hÖ chÆt chÏ víi Tr−¬ng Ph¸t Khuª, dÇn dÇn lé râ bé mÆt ph¶n béi.

TR¦¥NG PH¸T KHU£, sinh n¨m 1896 t¹i Qu¶ng §«ng tèt nghiÖp Häc viÖn Qu©n sù Hμ B¾c. Trong thêi kú Quèc Céng hîp t¸c ë Qu¶ng Ch©u (1924-1927), Tr−¬ng cã liªn l¹c víi t−íng qu©n X«viÕt Galen, lóc bÊy giê lμ cè vÊn qu©n sù cho qu©n ®éi Quèc d©n ®¶ng. Lμ t− lÖnh Qu©n ®oμn 4, Tr−¬ng ®· lμm cho Qu©n ®oμn nμy næi tiÕng lμ "Qu©n ®oμn thÐp" trong thêi kú B¾c ph¹t. NhiÒu t−íng lÜnh cao cÊp cña Gi¶i phãng qu©n Trung Quèc sau nμy ®· phôc vô trong Qu©n ®oμn 4 nh− DiÖp KiÕm Anh lóc ®ã lμ tham m−u tr−ëng, DiÖp §Ünh lμ s− ®oμn tr−ëng, L©m B−u lμ tiÓu ®oμn tr−ëng. Nh÷ng n¨m 40 Tr−¬ng lμ T− lÖnh §Ö tø chiÕn khu cña Quèc d©n ®¶ng. VÒ sau, Tr−¬ng kh«ng cßn lμ ®¶ng viªn Quèc d©n ®¶ng n÷a, nh−ng trªn thùc tÕ vÉn trung thμnh víi ®¶ng Êy. Tõ n¨m 1949, Tr−¬ng ®· r¸o riÕt ho¹t ®éng nh»m tæ chøc "lùc l−îng thø ba", nh−ng kh«ng cã kÕt qu¶. §i th¨m Mü n¨m 1960, nãi chuyÖn nhiÒu buæi ë New York, Baltimore, Washington, Boston vμ San Francisco, Tr−¬ng kªu gäi ng−êi Hoa "chiÕn ®Êu" chèng "Trung

céng" ®Ó "kh«i phôc Trung Hoa d©n quèc" trªn lôc ®Þa, nh−ng Tr−¬ng còng bÊt ®ång ý kiÕn víi nhμ cÇm quyÒn §μi Loan.

T¦ëNG GiíI TH¹CH (1887-1975), ng−êi tØnh ChiÕt Giang, Trung Quèc. Häc qu©n sù ë NhËt. N¨m 1923, gi÷ chøc Tham m−u tr−ëng Tæng hμnh dinh ChÝnh phñ qu©n sù Qu¶ng §«ng. N¨m 1924, ®−îc T«n Trung S¬n cö ®i kh¶o s¸t vÒ qu©n sù ë Liªn X« råi vÒ n−íc gi÷ chøc HiÖu tr−ëng Tr−êng qu©n sù Hoμng Phè.

Sau khi T«n Trung S¬n mÊt, T−ëng Giíi Th¹ch gi÷ chøc Chñ tÞch Ban th−êng vô Ban ChÊp hμnh trung −¬ng Quèc d©n ®¶ng, Tæng t− lÖnh qu©n çch m¹ng quèc d©n. N¨m 1948, gi÷ chøc Tæng thèng. Th¸ng 1-1949, T−ëng Giíi Th¹ch tõ chøc, cïng n¨m rót ra §μi Loan, tiÕp tôc gi÷ chøc Tæng tμi Quèc d©n ®¶ng vμ Tæng thèng Trung Hoa d©n quèc ë §μi Loan.

U UYNX¥N, Vu®r« (1865-1924): Tæng thèng n−íc Mü tõ n¨m 1913 ®Õn n¨m

1921. D−íi thêi Uynx¬n, vÒ ®èi néi, ChÝnh phñ Mü ®· thi hμnh chÝnh s¸ch ®μn ¸p d· man phong trμo c«ng nh©n; vÒ ®èi ngo¹i, ChÝnh phñ ®ã thi hμnh chÝnh s¸ch ¨n c−íp vμ bμnh tr−íng, can thiÖp th« b¹o vμo c«ng viÖc néi bé cña çc n−íc kh¸c, ®Æc biÖt lμ víi çc n−íc ch©u Mü la tinh.

N¨m 1918, Uynx¬n ®−a ra "Ch−¬ng tr×nh 14 ®iÓm". Thùc chÊt ch−¬ng tr×nh nμy lμ mét chÝnh s¸ch x©m l−îc nh»m thiÕt lËp ¸ch thèng trÞ cña ®Õ quèc Mü trªn thÕ giíi, chèng l¹i n−íc Nga X«viÕt míi ra ®êi. ChÝnh s¸ch nμy ®−îc che ®Ëy b»ng nh÷ng lêi lÏ mü miÒu "d©n chñ", "quyÒn d©n téc tù quyÕt". Chñ tÞch Hå ChÝ Minh ®· v¹ch râ: "Chñ nghÜa Uynx¬n chØ lμ mét trß bÞp lín".

N¨m 1920, Uynx¬n bÞ thÊt b¹i trong cuéc bÇu cö Tæng thèng Mü vμ th«i ho¹t ®éng chÝnh trÞ.

V VAY¡NG CUTUYARI£, P«n (1892-1937): mét trong nh÷ng ng−êi s¸ng lËp

§¶ng Céng s¶n Ph¸p; nguyªn nghÞ sÜ Quèc héi Ph¸p, cùu chñ nhiÖm b¸o L'HumanitÐ. ¤ng lμ ng−êi giíi thiÖu NguyÔn ¸i Quèc vμo §¶ng X· héi Ph¸p (1919). T¹i §¹i héi Tua n¨m 1920, «ng lμ mét trong nh÷ng


ng−êi ®Êu tranh b¶o vÖ chñ tr−¬ng cña §¶ng X· héi Ph¸p gia nhËp Quèc tÕ Céng s¶n, lμ mét trong nh÷ng ng−êi ñng hé bμi ph¸t biÓu cña NguyÔn ¸i Quèc ë §¹i héi nμy. Khi NguyÔn ¸i Quèc bÞ b¾t ë Hång C«ng, «ng tÝch cùc vËn ®éng vμ gióp ®ì NguyÔn ¸i Quèc tho¸t khái nhμ tï, trèn ®i Th−îng H¶i, b¾t liªn l¹c víi tæ chøc ®Ó sang Liªn X«.

Vò HåNG KHANH: Tªn thËt lμ Vò V¨n Gi¶n, ng−êi lμng Thæ Tang tØnh VÜnh Yªn cò. N¨m 1928, Vò Hång Khanh tham gia ViÖt Nam Quèc d©n ®¶ng. Sau vô b¹o ®éng cña Quèc d©n ®¶ng ë Yªn B¸i (®Çu n¨m 1930) thÊt b¹i, ch¹y sang Trung Quèc lîi dông danh nghÜa Quèc d©n ®¶ng ®Ó ®Çu c¬ çch m¹ng. N¨m 1945, theo ch©n qu©n ®éi T−ëng vÒ n−íc ®Ó chèng ph¸ çch m¹ng. Thùc hiÖn s¸ch l−îc hoμ ho·n víi qu©n T−ëng, Vò Hång Khanh lμ mét trong 50 ®¹i biÓu cña ViÖt quèc ®−îc bæ sung vμo Quèc héi kh«ng qua bÇu cö vμ ®−îc cö lμm Phã Chñ tÞch uû viªn qu©n sù héi. Cuèi th¸ng 6-1946, theo ch©n qu©n ®éi T−ëng l¹i ch¹y sang Trung Quèc.

N¨m 1949, khi çch m¹ng Trung Quèc th¾ng lîi, Vò Hång Khanh theo tμn qu©n cña B¹ch Sïng Hy ch¹y vÒ Cao B»ng vμ ra lμm tay sai cho Ph¸p. N¨m 1954, Vò Hång Khanh ch¹y vμo miÒn Nam lμm tay sai cho Mü.

Ho chi minh toan tap tap 3

Engineering

Transcript of Ho chi minh toan tap tap 3