H ENthEmmy Noether στο πάθάνθεον των...

30
H E N th E N th άθ άθ H Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των στο πάνθεον των Μαθηματικών Μαθηματικών Χαρά Χαρά Χαραλάμπους Χαραλάμπους Τμήμα Μαθηματικών ΑΠΘ Τμήμα Μαθηματικών ΑΠΘ Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

Transcript of H ENthEmmy Noether στο πάθάνθεον των...

  • HH E N thE N th ά θά θHH Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των στο πάνθεον των ΜαθηματικώνΜαθηματικών

    ΧαράΧαρά ΧαραλάμπουςΧαραλάμπους

    Τμήμα Μαθηματικών ΑΠΘΤμήμα Μαθηματικών ΑΠΘΤμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘΤμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    23/03/1882 23/03/1882 -- 14/04/193514/04/1935

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των ΜαθηματικώνΤο όνομά της Emmy Noether Το όνομά της Emmy Noether

    συγκαταλέγεται ανάμεσα σεσυγκαταλέγεται ανάμεσα σεσυγκαταλέγεται ανάμεσα σεσυγκαταλέγεται ανάμεσα σεαυτά τωναυτά των σπουδαιότερων σπουδαιότερων μαθηματικών των σύγχρονων μαθηματικών των σύγχρονων χρόνων. χρόνων.

    Στην Noether οφείλουμε μία από τις Στην Noether οφείλουμε μία από τις πιο σημαντικές αρχές τηςπιο σημαντικές αρχές τηςπιο σημαντικές αρχές της πιο σημαντικές αρχές της μαθηματικής φυσικής μαθηματικής φυσικής

    καικαι

    θεμελιώδειςθεμελιώδεις καινοτομίες της καινοτομίες της έ λ βέ λ β«αφηρημένης» Άλγεβρας που «αφηρημένης» Άλγεβρας που

    επηρεάζουν τους άλλους κλάδους επηρεάζουν τους άλλους κλάδους των μαθηματικών.των μαθηματικών.

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των ΜαθηματικώνΣτη φυσική το όνομα της Στη φυσική το όνομα της Emmy NoetherEmmy Noether είναι γνωστό από το είναι γνωστό από το

    θεώρημα της (θεώρημα της (NoetherNoether’’s theorems theorem))θεώρημα της (θεώρημα της (NoetherNoether s theorems theorem).).

    " " Για δύο από τις σημαντικότερες πλευρές της γενικής Για δύο από τις σημαντικότερες πλευρές της γενικής θεωρίας της θεωρίας σχετικότητας εκείνη έδωσε τη θεωρίας της θεωρίας σχετικότητας εκείνη έδωσε τη ρ ς ης ρ ς χ η ς η ηρ ς ης ρ ς χ η ς η ηγνήσια και καθολική μαθηματική εξήγησηγνήσια και καθολική μαθηματική εξήγηση." ." Weyl, Weyl, Scripta Scripta Mathematica (07.1935)Mathematica (07.1935)

    Η δουλειά της Η δουλειά της NoetherNoether είναι καθοριστικής σημασίας στην είναι καθοριστικής σημασίας στην φυσική και στην ερμηνεία των θεμελιωδών νόμων της φυσική και στην ερμηνεία των θεμελιωδών νόμων της σύμφωνα με τη θεωρία ομάδων.σύμφωνα με τη θεωρία ομάδων. Feza GurseyFeza Gursey

    «Το Θεώρημα της Ν«Το Θεώρημα της Νoether oether είναι ένα από τα σημαντικότερα είναι ένα από τα σημαντικότερα μαθηματικά θεωρήματα που έχουν ποτέ αποδειχθεί και μαθηματικά θεωρήματα που έχουν ποτέ αποδειχθεί και μ ημ ρήμ χ χμ ημ ρήμ χ χπου καθοδηγούν την ανάπτυξη της μοντέρνας φυσικής, που καθοδηγούν την ανάπτυξη της μοντέρνας φυσικής, πιθανώς ισοδύναμο με το Πυθαγόρειο Θεώρημα» πιθανώς ισοδύναμο με το Πυθαγόρειο Θεώρημα» LL. . LedermanLederman, , CC. . Hill in Symmetry and the Beautiful Hill in Symmetry and the Beautiful UniverseUniverse

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    Σ θ ά ό ά ί όΣ θ ά ό ά ί όΣτα μαθηματικά το όνομά της είναι γνωστό Στα μαθηματικά το όνομά της είναι γνωστό άρρηκτα συνδεδεμένο με την άλγεβρα άρρηκτα συνδεδεμένο με την άλγεβρα και με τους δακτυλίους της . και με τους δακτυλίους της .

    Σ ό άλ βΣ ό άλ β««…Στον κόσμο της άλγεβρας με την …Στον κόσμο της άλγεβρας με την οποία ασχολούνται εδώ και αιώνες οποία ασχολούνται εδώ και αιώνες οι πιο προικισμένοι μαθηματικοί, οι πιο προικισμένοι μαθηματικοί, (η (η NoetherNoether) ανακάλυψε μεθόδους ) ανακάλυψε μεθόδους που αποδείχτηκαν τεράστιαςπου αποδείχτηκαν τεράστιαςπου αποδείχτηκαν τεράστιας που αποδείχτηκαν τεράστιας σημασίας... σημασίας...

    Τα καθαρά μαθηματικά με τον δικό Τα καθαρά μαθηματικά με τον δικό τους τρόπο είναι η ποίηση των τους τρόπο είναι η ποίηση των ιδεών της λογικής...ιδεών της λογικής...ιδεών της λογικής... ιδεών της λογικής...

    Σε αυτήν την προσπάθεια κατάκτησης Σε αυτήν την προσπάθεια κατάκτησης της λογικής ομορφιάς, έχουν της λογικής ομορφιάς, έχουν ανακαλυφθεί τύποι του ανακαλυφθεί τύποι του πνεύματος, αναγκαίοι για την πνεύματος, αναγκαίοι για την

    ύ ί όύ ί όμ ς, γ γ ημ ς, γ γ η

    βαθύτερη διείσδυση στους νόμους βαθύτερη διείσδυση στους νόμους της φύσηςτης φύσης.» .» Albert Einstein, in a Albert Einstein, in a tribute to Emmy Noether, tribute to Emmy Noether, New New York Times, 1935York Times, 1935

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    TT Θ ώΘ ώ N thN th Φ ήΦ ήTTο Θεώρημα της ο Θεώρημα της NoetherNoether στη Φυσική στη Φυσική

    όταν ένα σύστημα είναι αναλλοίωτο υπό μία όταν ένα σύστημα είναι αναλλοίωτο υπό μία συνεχή ομάδα μετασχηματισμών τότε συνεχή ομάδα μετασχηματισμών τότε χή μ μ χημ μχή μ μ χημ μυπάρχει μία ποσότητα που είναι υπάρχει μία ποσότητα που είναι συνάρτηση του συστήματος και που η συνάρτηση του συστήματος και που η ρ η η ήμ ς ηρ η η ήμ ς ητιμή της δεν αλλάζει τιμή της δεν αλλάζει

    Göttingen (1915) δημοσίευση 1918Göttingen (1915) δημοσίευση 1918Göttingen (1915), δημοσίευση 1918Göttingen (1915), δημοσίευση 1918

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    TTο Θεώρημα τηςο Θεώρημα της NoetherNoether στη Φυσικήστη ΦυσικήTTο Θεώρημα της ο Θεώρημα της NoetherNoether στη Φυσικήστη Φυσική

    και η θεωρία της σχετικότηταςκαι η θεωρία της σχετικότητας

    HilbertEinsteinEinstein

    KleinKlein

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    « « Έλαβα χτες μια πολύ ενδιαφέρουσα εργασία από την Έλαβα χτες μια πολύ ενδιαφέρουσα εργασία από την ίί ί άί άΔεσποινίδα Δεσποινίδα Noether Noether για αναλλοίωτες συστημάτων. Έχω για αναλλοίωτες συστημάτων. Έχω

    εντυπωσιασθεί ότι τέτοια πράγματα μπορούν να γίνουν εντυπωσιασθεί ότι τέτοια πράγματα μπορούν να γίνουν κατανοητά με τέτοιο γενικό τρόπο. Η παλιά φρουρά στο κατανοητά με τέτοιο γενικό τρόπο. Η παλιά φρουρά στο Göttingen μπορεί να μάθει πολλά από την ΔεσποινίδαGöttingen μπορεί να μάθει πολλά από την ΔεσποινίδαGöttingen μπορεί να μάθει πολλά από την Δεσποινίδα Göttingen μπορεί να μάθει πολλά από την Δεσποινίδα

    NoetherNoether!! »»

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    Η άλλ ξ Άλ βΗ άλλ ξ Άλ βΗ μετάλλαξη της ΆλγεβραςΗ μετάλλαξη της Άλγεβρας

    η μεγάλη στροφήη μεγάλη στροφήη μεγάλη στροφήη μεγάλη στροφή

    Gauss

    Galois

    Hamilton

    GaloisΟι ακέραιοι του Gauss (1829) Ομάδες

    (1832)

    Τετραδικοί Αριθμοί (1843)

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

    (1832)

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    Νέος κλάδος: «αφηρημένη» Νέος κλάδος: «αφηρημένη» άλ βάλ βάλγεβραάλγεβρα

    Προσδιορισμός των ιδιοτήτων των Προσδιορισμός των ιδιοτήτων των συστημάτων που έχουν κάποια δομήσυστημάτων που έχουν κάποια δομήσυστημάτων που έχουν κάποια δομή συστημάτων που έχουν κάποια δομή ως προς κάποιες πράξεις.ως προς κάποιες πράξεις.

    «αλγεβρικές δομές»: ομάδες, δακτύλιοι, «αλγεβρικές δομές»: ομάδες, δακτύλιοι, άλγεβρες, άλγεβρες, modulesmodules------

    γενικοί κανόνεςγενικοί κανόνες γενικά συμπεράσματαγενικά συμπεράσματα

    Τ ό ήΤ ό ή N thN thΤο καινοτόμο που εισήγαγε η Το καινοτόμο που εισήγαγε η NoetherNoetherείναι να ανακαλύπτει το μέγιστο που είναι να ανακαλύπτει το μέγιστο που θα μπορούσε κάποιος να συμπεράνει θα μπορούσε κάποιος να συμπεράνει από κάποιο σύνολο ιδιοτήτων ή από κάποιο σύνολο ιδιοτήτων ή

    ί δ ίζί δ ίζαντίστροφα να προσδιορίζει το αντίστροφα να προσδιορίζει το ελάχιστο σύνολο των αναγκαίων ελάχιστο σύνολο των αναγκαίων ιδιοτήτων που ευθύνονται για κάποια ιδιοτήτων που ευθύνονται για κάποια συμπεριφορά. συμπεριφορά.

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    ΓΓ E N thE N th έέ««Για την Για την Emmy NoetherEmmy Noether οι σχέσεις οι σχέσεις ανάμεσα στους αριθμούς, τις ανάμεσα στους αριθμούς, τις

    συναρτήσεις και πράξεις γίνονταν συναρτήσεις και πράξεις γίνονταν ρ ή ς ρ ξ ς γρ ή ς ρ ξ ς γσαφείς, ικανές για γενικεύσεις και σαφείς, ικανές για γενικεύσεις και παραγωγικές μόνο όταν τις παραγωγικές μόνο όταν τις

    αποσυνέδεε από τα συγκεκριμένααποσυνέδεε από τα συγκεκριμένααποσυνέδεε από τα συγκεκριμένα αποσυνέδεε από τα συγκεκριμένα αντικείμενα όπου είχαν στηριχθεί και αντικείμενα όπου είχαν στηριχθεί και

    όταν τις είχε ανάγει σε γενικές όταν τις είχε ανάγει σε γενικές λ έ έλ έ έεννοιολογικές σχέσεις...εννοιολογικές σχέσεις...

    ……Η μαθηματική της πρωτοτυπία δεν Η μαθηματική της πρωτοτυπία δεν μπορεί να συγκριθεί με κανενός μπορεί να συγκριθεί με κανενός

    άλλουάλλου.».»van der Waerdenvan der Waerden

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    Ήταν η ΕΉταν η Εmmymmy που μας δίδαξε πως ναπου μας δίδαξε πως ναΉταν η ΕΉταν η Εmmymmy που μας δίδαξε πως να που μας δίδαξε πως να σκεφτόμαστε με απλές και γενικές σκεφτόμαστε με απλές και γενικές μαθηματικές έννοιες, ομομορφικές μαθηματικές έννοιες, ομομορφικές συναρτήσεις, ομάδες και δακτυλίους με συναρτήσεις, ομάδες και δακτυλίους με πράξεις ιδεώδηπράξεις ιδεώδηπράξεις, ιδεώδη... πράξεις, ιδεώδη...

    θεωρήματα όπως τα «θεωρήματα των θεωρήματα όπως τα «θεωρήματα των ομομορφισμών και ισομορφισμών», έννοιες ομομορφισμών και ισομορφισμών», έννοιες μ μ ρφ μ μ ρφ μ , ςμ μ ρφ μ μ ρφ μ , ςόπως η αύξουσα και φθίνουσα συνθήκη σε όπως η αύξουσα και φθίνουσα συνθήκη σε αλυσίδες υποομάδων και ιδεωδών όλα αυτά αλυσίδες υποομάδων και ιδεωδών όλα αυτά πρωτοεισήχθηκαν από την πρωτοεισήχθηκαν από την Emmy NoetherEmmy Noetherκαι έχουν μπει στη καθημερινή πρακτική και έχουν μπει στη καθημερινή πρακτική ό ώ άό ώ ά

    χ μ η ημ ρ ή ρ ήχ μ η ημ ρ ή ρ ήόλων των μαθηματικών κλάδων...όλων των μαθηματικών κλάδων...

    αρκεί να δει κανείς τη δουλειά του Pontryagin αρκεί να δει κανείς τη δουλειά του Pontryagin σε συνεχόμενες ομάδες του Kolmogorovσε συνεχόμενες ομάδες του Kolmogorovσε συνεχόμενες ομάδες, του Kolmogorov σε συνεχόμενες ομάδες, του Kolmogorov στην συνδυαστική τοπολογία, την δουλειά στην συνδυαστική τοπολογία, την δουλειά του του HopfHopf στις συνεχείς συναρτήσεις κλπ για στις συνεχείς συναρτήσεις κλπ για να νοιώσει την επιρροή των ιδεών της να νοιώσει την επιρροή των ιδεών της Emmy Emmy NoetherNoether η στο βιβλίο τουη στο βιβλίο του WeylWeyl

    Alexandrov Alexandrov

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

    Noether …Noether …η στο βιβλίο του η στο βιβλίο του WeylWeyl

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    ««Η αφηρημένη άλγεβραΗ αφηρημένη άλγεβρα««Η αφηρημένη άλγεβρα Η αφηρημένη άλγεβρα ξεκινά με την δημοσίευση ξεκινά με την δημοσίευση δύο εργασιών της δύο εργασιών της NoetherNoether, η , η πρώτη εργασία από κοινούπρώτη εργασία από κοινούπρώτη εργασία από κοινού πρώτη εργασία από κοινού με τον Schmeidler, με τον Schmeidler,

    η δεύτερη η μνημειώδης της η δεύτερη η μνημειώδης της εργασία στη θεωρία τωνεργασία στη θεωρία τωνεργασία στη θεωρία των εργασία στη θεωρία των ιδεωδών ιδεωδών …… μπορεί να μπορεί να θεωρηθεί ως η πρώτη θεωρηθεί ως η πρώτη εργασία στον πλατύ τομέαεργασία στον πλατύ τομέαεργασία στον πλατύ τομέα εργασία στον πλατύ τομέα της αντιμεταθετικής θεωρίας της αντιμεταθετικής θεωρίας δακτυλίωνδακτυλίων.» .» Jacobson

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    ««Η θεωρία των μηΗ θεωρία των μη--αντιμεταθετικών αλγεβρών αντιμεταθετικών αλγεβρών και αναπαραστάσεωνκαι αναπαραστάσεων

    Weyl

    και αναπαραστάσεων και αναπαραστάσεων δομήθηκε από την δομήθηκε από την Emmy Emmy NoetherNoether με έναν νέομε έναν νέο,,ενωμένο, καθαράενωμένο, καθαράενωμένο, καθαρά ενωμένο, καθαρά εννοιολογικό τρόπο, εννοιολογικό τρόπο, κάνοντας χρήση όλων των κάνοντας χρήση όλων των αποτελεσμάτων που είχαν αποτελεσμάτων που είχαν μ χμ χσυγκεντρωθεί από τις συγκεντρωθεί από τις ιδιοφυείς εργασίες δεκαετιώνιδιοφυείς εργασίες δεκαετιώντων Frobenius, Dickson,των Frobenius, Dickson,των Frobenius, Dickson, των Frobenius, Dickson,

    Wedderburn και άλλων.Wedderburn και άλλων.» »

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    Προς τιμήν της:Προς τιμήν της: Προς τιμήν της: Προς τιμήν της:

    ∆ακτύλιοι και ομάδες της ∆ακτύλιοι και ομάδες της Noether.Noether.μ ς ηςμ ς ης

    Οι ιδέες της Οι ιδέες της Noether Noether εξελίχθηκαν στον κλάδο της εξελίχθηκαν στον κλάδο της Θεωρίας ΚατηγοριώνΘεωρίας ΚατηγοριώνΘεωρίας ΚατηγοριώνΘεωρίας Κατηγοριών

    Και παρατηρήσεις της οδήγησανΚαι παρατηρήσεις της οδήγησανΚαι παρατηρήσεις της οδήγησαν Και παρατηρήσεις της οδήγησαν στην δημιουργία της αλγεβρικής στην δημιουργία της αλγεβρικής τοπολογίαςτοπολογίαςγ ςγ ς

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των ΜαθηματικώνΤιμητικές ΔιακρίσειςΤιμητικές Διακρίσεις

    19071907∆ιδακτορικό ∆ιδακτορικό summa cum laude, summa cum laude, Erlangen Erlangen

    1908 1908 μέλοςμέλος τουτου Circolo Circolo mathematico di Palermomathematico di Palermomathematico di Palermo mathematico di Palermo

    1909 1909 μέλος της μέλος της Deutsche Deutsche Mathematiker Vereinigung Mathematiker Vereinigung (γερμανική (γερμανική μαθηματική εταιρία)μαθηματική εταιρία)

    1932 1932 βραβείοβραβείο Alfred AckermannAlfred Ackermann--Teubner Memorial Prize for the Teubner Memorial Prize for the Advancement of Mathematical Knowledge Advancement of Mathematical Knowledge ((μαζίμαζί μεμε τοντον Artin) 500 Artin) 500 Reichsmarks Reichsmarks ((μ ζμ ζ μμ ))((περίπουπερίπου 120 120 ευρώευρώ σήμερασήμερα...)...)

    1932 1932 Ομιλία στο ∆ιεθνές συνέδριο Ομιλία στο ∆ιεθνές συνέδριο των Μαθηματικών των Μαθηματικών Zurich International Zurich International Congress of MathematiciansCongress of Mathematicians 21 ομιλητές21 ομιλητέςCongress of MathematiciansCongress of Mathematicians, 21 ομιλητές , 21 ομιλητές και 420 σύνεδροι (πρώτη φορά γυναίκακαι 420 σύνεδροι (πρώτη φορά γυναίκαομιλήτριαομιλήτρια——η επόμενη φορά ήτανε το η επόμενη φορά ήτανε το 1990 στο 1990 στο KyotoKyoto))

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    1943 δακτύλιοι με το όνομά της 1958 1943 δακτύλιοι με το όνομά της 1958 συνέδριο στο Πανεπιστήμιο του συνέδριο στο Πανεπιστήμιο του Erlangen Erlangen για την 50στη επέτειο από το διδακτορικό. για την 50στη επέτειο από το διδακτορικό.

    1980 Η ένωση των Γυναικών στα 1980 Η ένωση των Γυναικών στα Μαθηματικά καθιερώνει τις ετήσιες ∆ιαλέξειςΜαθηματικά καθιερώνει τις ετήσιες ∆ιαλέξειςΜαθηματικά καθιερώνει τις ετήσιες ∆ιαλέξεις Μαθηματικά καθιερώνει τις ετήσιες ∆ιαλέξεις της της NoetherNoether

    1992 Emmy Noether Institute for 1992 Emmy Noether Institute for Mathematical Research Mathematical Research στοστο Bar Ilan Bar Ilan University, Tel Aviv, Israel. University, Tel Aviv, Israel.

    1980 Η ένωση των Γυναικών στα 1980 Η ένωση των Γυναικών στα Μαθηματικά έχει καθιερώσει από το 1980 τις Μαθηματικά έχει καθιερώσει από το 1980 τις ∆ιαλέξεις της ∆ιαλέξεις της NoetherNoether

    Το Πανεπιστήμιο του Το Πανεπιστήμιο του SiegenSiegen στη Γερμανία στη Γερμανία έχει το Τμήμα Μαθηματικών και Φυσικήςέχει το Τμήμα Μαθηματικών και Φυσικήςέχει το Τμήμα Μαθηματικών και Φυσικής έχει το Τμήμα Μαθηματικών και Φυσικής στο στο Emmy Noether Campus Emmy Noether Campus

    Η Γερμανική Εταιρεία Έρευνας έχει Η Γερμανική Εταιρεία Έρευνας έχει καθιερώσει την υποτροφία καθιερώσει την υποτροφία Emmy Noether Emmy Noether ProgrammProgrammΤ ό ά έ δ θ ί έ δ όΤ ό ά έ δ θ ί έ δ ό Το όνομά της έχει δοθεί σε έναν δρόμο και Το όνομά της έχει δοθεί σε έναν δρόμο και στο γυμνάσιο όπου σπούδασε στην πόλη στο γυμνάσιο όπου σπούδασε στην πόλη όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε το όπου γεννήθηκε και μεγάλωσε το ErlangenErlangen..

    Το όνομά της έχει δοθεί και σε έναν κρατήρα Το όνομά της έχει δοθεί και σε έναν κρατήρα στη σελήνη και σε έναν αστεροειδή (1955). στη σελήνη και σε έναν αστεροειδή (1955).

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

    η ή η ρ ή ( )η ή η ρ ή ( )

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    Ακαδημαϊκές θέσειςΑκαδημαϊκές θέσειςΑκαδημαϊκές θέσειςΑκαδημαϊκές θέσεις

    19081908--1915 λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του 1915 λέκτορας στο Πανεπιστήμιο του ErlangenErlangen (χωρίς πληρωμή). Επίσης είναι υπεύθυνη και (χωρίς πληρωμή). Επίσης είναι υπεύθυνη και μέντορας δύο διδακτορικών φοιτητών. μέντορας δύο διδακτορικών φοιτητών.

    19161916--1922 μέλος της ερευνητικής ομάδας του 1922 μέλος της ερευνητικής ομάδας του HilbertHilbert στο Πανεπιστήμιο του στο Πανεπιστήμιο του GGööttingen ttingen και στο και στο διάστημα 1916διάστημα 1916--1919 είναι και λέκτορας (χωρίς πληρωμή) 1919 είναι και λέκτορας (χωρίς πληρωμή)

    1919 Privatdozent (λέκτορας ομιλητής που επιτρέπεται να πάρει δίδακτρα από σπουδαστές αλλά 1919 Privatdozent (λέκτορας ομιλητής που επιτρέπεται να πάρει δίδακτρα από σπουδαστές αλλά όχι από το πανεπιστήμιο) Πανεπιστήμιο του όχι από το πανεπιστήμιο) Πανεπιστήμιο του GGööttingenttingen

    19221922--1923 1923 nichtnicht--beamteter ausserordentlicher Professorbeamteter ausserordentlicher Professor (έκτακτη Καθηγήτρια(έκτακτη Καθηγήτρια––χωρίς μονιμότητα), χωρίς μονιμότητα), χωρίς μισθό,) Πανεπιστήμιο του χωρίς μισθό,) Πανεπιστήμιο του GGööttingenttingen. .

    19221922--1923 1923 LehrauftragLehrauftrag για άλγεβρα με έναν μικρό μισθό (χωρίς προνόμια σύνταξης, ιατρικής για άλγεβρα με έναν μικρό μισθό (χωρίς προνόμια σύνταξης, ιατρικής gg γ γ βρ μ μ ρ μ (χ ρ ς ρ μ ξης, ρ ήςγ γ βρ μ μ ρ μ (χ ρ ς ρ μ ξης, ρ ήςασφάλισης) ( ο πρώτος και μοναδικός μισθός που έλαβε ποτέ από το ασφάλισης) ( ο πρώτος και μοναδικός μισθός που έλαβε ποτέ από το GGööttingenttingen) )

    19331933--1935 Επισκέπτης Καθηγητής, Bryn Mawr College. 1935 Επισκέπτης Καθηγητής, Bryn Mawr College.

    Εκδότης τουΕκδότης του Mathematische AnnalenMathematische Annalen Εκδότης του Εκδότης του Mathematische AnnalenMathematische Annalen

    ∆εν εξελέγη ποτέ στην Ακαδημία των Επιστημών στο ∆εν εξελέγη ποτέ στην Ακαδημία των Επιστημών στο GöttingenGöttingen ((Königl. Gesellschaft der Königl. Gesellschaft der Wissenschaften zu Göttingen )Wissenschaften zu Göttingen )

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    ΕκπαίδευσηΕκπαίδευσηΕκπαίδευσηΕκπαίδευση 1903 1903 ReifeprReifeprüüfungfung, , KKöönigliches nigliches

    RealgymnasiumRealgymnasium, (πτυχίου , (πτυχίου γυμνασίου ) γυμνασίου ) Nuremburg Nuremburg

    1907 ∆ιδακτορικό στα 1907 ∆ιδακτορικό στα Μαθηματικά, Πανεπιστήμιο του Μαθηματικά, Πανεπιστήμιο του ErlangenErlangen

    1919 1919 habilitationhabilitation, (υφηγεσία ) , (υφηγεσία ) Πανεπιστήμιο του Göttingen Πανεπιστήμιο του Göttingen

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    Erlangen

    Max Noether

    Paul GordanΟ βασιλιάς των αναλλοίωτων

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

    Ο βασιλιάς των αναλλοίωτων

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    Η διατριβή τηςΗ διατριβή της NoetherNoether «Πλήρη συστήματα σταθερών για«Πλήρη συστήματα σταθερών γιαΗ διατριβή της Η διατριβή της Noether Noether «Πλήρη συστήματα σταθερών για «Πλήρη συστήματα σταθερών για τα τριαδικές διτετραγωνικές μορφές»τα τριαδικές διτετραγωνικές μορφές»

    Ernst Fischer

    «η ζούγκλα των εξισώσεων»

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

    η ζ γ ξ

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    οι 3 εποχές του έργου της:οι 3 εποχές του έργου της:

    11 Ε ή ή ξά 1907Ε ή ή ξά 1907 19191919Göttingen

    1. 1. Εποχή της σχετικής εξάρτησης: 1907Εποχή της σχετικής εξάρτησης: 1907––19191919

    2. Εποχή έρευνας για την γενικευμένη θεωρία των ιδεωδών 2. Εποχή έρευνας για την γενικευμένη θεωρία των ιδεωδών χή ρ ς γ η γ μ η ρχή ρ ς γ η γ μ η ρ19201920––1926 1926

    3 Εποχή μελέτης των μη αντιμεταθετικών αλγεβρών των3 Εποχή μελέτης των μη αντιμεταθετικών αλγεβρών των3. Εποχή μελέτης των μη αντιμεταθετικών αλγεβρών, των 3. Εποχή μελέτης των μη αντιμεταθετικών αλγεβρών, των αναπαραστάσεων τους με γραμμικές συναρτήσεις και αναπαραστάσεων τους με γραμμικές συναρτήσεις και αντιμεταθετικά τοπικά σώματα αντιμεταθετικά τοπικά σώματα

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    Κρατικό Πανεπιστήμιο Μόσχας, 1929 (Εβραία, Γυναίκα, και ειρηνίστρια)

    Ζυρίχη, 1932

    Το Κολλέγιο του Bryn Mawr, ΗΠΑ 1932-1935

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    «Τα αγόρια της «Τα αγόρια της NoetherNoether»»

    η η Noether Noether ως δασκάλαως δασκάλα

    η η Noether Noether ως μέντορας, ως μέντορας, γενναιοδωρία ιδεών,γενναιοδωρία ιδεών,διορατικότηταδιορατικότηταδιορατικότηταδιορατικότητα

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    το παρατσούκλι το παρατσούκλι ««Der NoetherDer Noether»» ως ένδειξη ως ένδειξη ρρ ς ξης ξησεβασμού σεβασμού

    προσωπικότητα πληθωρική, προσωπικότητα πληθωρική, δεν νοιαζόταν για την εμφάνισή τηςδεν νοιαζόταν για την εμφάνισή τηςζ γ η μφ ή ηςζ γ η μφ ή ηςή για τους τρόπους τηςή για τους τρόπους της

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    Ο Ο WeylWeyl στον επικήδειό της είπε τα εξής: στον επικήδειό της είπε τα εξής:

    « « Ήταν γεροδεμένη και με δυνατή φωνή Ήταν γεροδεμένη και με δυνατή φωνή και συχνά ασυναγώνιστη στο και συχνά ασυναγώνιστη στο χορό....Η ειλικρίνειά της δεν ήταν χορό....Η ειλικρίνειά της δεν ήταν

    έ βλ ήέ βλ ή Σ θ ήΣ θ ήποτέ προσβλητική. ποτέ προσβλητική. Στην καθημερινή Στην καθημερινή της ζωή, ήταν εντελώς ανεπιτήδευτη της ζωή, ήταν εντελώς ανεπιτήδευτη και ανιδιοτελής. και ανιδιοτελής. Διέθετε ευγενικό και Διέθετε ευγενικό και φιλικό χαρακτήρα. φιλικό χαρακτήρα. Παρά ταύτα Παρά ταύτα απολάμβανε την εκτίμηση που τηςαπολάμβανε την εκτίμηση που τηςαπολάμβανε την εκτίμηση που της απολάμβανε την εκτίμηση που της έδειχναν όλοι. έδειχναν όλοι.

    Απαντούσε με ένα ντροπαλό χαμόγελο, Απαντούσε με ένα ντροπαλό χαμόγελο, σαν κοπελίτσα σε όποιον τηςσαν κοπελίτσα σε όποιον τηςσαν κοπελίτσα σε όποιον της σαν κοπελίτσα σε όποιον της ψιθύριζε κάποια φιλοφρόνηση....ψιθύριζε κάποια φιλοφρόνηση....

    Διέθετε σπάνιο χιούμορ και αίσθηση Διέθετε σπάνιο χιούμορ και αίσθηση κοινωνικότητας. Ένα τσάι στο κοινωνικότητας. Ένα τσάι στο διαμέρισμά της μπορούσε να είναιδιαμέρισμά της μπορούσε να είναιδιαμέρισμά της μπορούσε να είναι διαμέρισμά της μπορούσε να είναι μία άκρως απολαυστική εμπειρίαμία άκρως απολαυστική εμπειρία.».»

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    ««Οι προσπάθειες των περισσότερων ανθρώπινων Οι προσπάθειες των περισσότερων ανθρώπινων όντων καταναλώνονται στην προσπάθεια για το όντων καταναλώνονται στην προσπάθεια για το καθημερινό επιούσιο. καθημερινό επιούσιο. HH πλειοψηφία από αυτούς που πλειοψηφία από αυτούς που δεν έχουν ανάγκη αυτόν τον καθημερινό αγώνα είτε δεν έχουν ανάγκη αυτόν τον καθημερινό αγώνα είτε από τύχη είτε χάρις σε κάποιο ταλέντο, αναλώνεται από τύχη είτε χάρις σε κάποιο ταλέντο, αναλώνεται

    άθ ί λ ώάθ ί λ ώστη προσπάθεια μεγιστοποίησης των υλικών τους στη προσπάθεια μεγιστοποίησης των υλικών τους αγαθών... Υπάρχει, ευτυχώς, μια μειονότητα που αγαθών... Υπάρχει, ευτυχώς, μια μειονότητα που αναγνωρίζει νωρίς ότι οι ομορφότερες και πιο αναγνωρίζει νωρίς ότι οι ομορφότερες και πιο ικανοποιητικές στιγμές που μπορεί να νοιώσει ο ικανοποιητικές στιγμές που μπορεί να νοιώσει ο άνθρωπος δεν προέρχονται από εξωτερικούς άνθρωπος δεν προέρχονται από εξωτερικούς παράγοντες, αλλά είναι συνδεδεμένες με την παράγοντες, αλλά είναι συνδεδεμένες με την ρ γ ς, μ ς μ ηρ γ ς, μ ς μ ηανάπτυξη ατομικών συναισθημάτων, πράξεων και ανάπτυξη ατομικών συναισθημάτων, πράξεων και σκέψεων. Οι γνήσιοι καλλιτέχνες, οι ερευνητές και οι σκέψεων. Οι γνήσιοι καλλιτέχνες, οι ερευνητές και οι οι άνθρωπο της σκέψης ανήκουν ανέκαθεν σε αυτή τη οι άνθρωπο της σκέψης ανήκουν ανέκαθεν σε αυτή τη κατηγορία. Όσο αθόρυβα και αν η ζωή αυτών των κατηγορία. Όσο αθόρυβα και αν η ζωή αυτών των ατόμων συνεχίζει την πορεία της, οι καρποί των ατόμων συνεχίζει την πορεία της, οι καρποί των προσπαθειών τους είναι οι πολυτιμότερεςπροσπαθειών τους είναι οι πολυτιμότερεςπροσπαθειών τους είναι οι πολυτιμότερες προσπαθειών τους είναι οι πολυτιμότερες συνεισφορές που μια γενεά μπορεί να κάνει στους συνεισφορές που μια γενεά μπορεί να κάνει στους διαδόχους τηςδιαδόχους της........

    Λίγες μέρες πριν μία διακεκριμένη μαθηματικός, η Λίγες μέρες πριν μία διακεκριμένη μαθηματικός, η Καθηγήτρια Καθηγήτρια EmmyEmmy NoetherNoether,…,πέθανε στο πεντηκοστό ,…,πέθανε στο πεντηκοστό τρίτο έτος της ηλικίας της. Κατά την κρίση των τρίτο έτος της ηλικίας της. Κατά την κρίση των

    ό ζ ή θ ώ Δό ζ ή θ ώ Δ N hN h ήήικανότερων εν ζωή μαθηματικών, η Δις ικανότερων εν ζωή μαθηματικών, η Δις NoetherNoether ήταν ήταν η πιο σημαντική δημιουργική μαθηματική ιδιοφυίαη πιο σημαντική δημιουργική μαθηματική ιδιοφυίαπου γνωρίσαμε από τότε που άρχισε η ανώτερη που γνωρίσαμε από τότε που άρχισε η ανώτερη εκπαίδευση των γυναικώνεκπαίδευση των γυναικών έως τώρα...έως τώρα...» » EinsteinEinstein

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010

  • Η Η Emmy Noether Emmy Noether στο πάνθεον των Μαθηματικώνστο πάνθεον των Μαθηματικών

    Χαρά Χαραλάμπους, Τμήμα Μαθηματικών, ΑΠΘ

    Ένωση Ελλήνων Φυσικών, (Κ-∆ Μακεδονίας) Πρόσωπα της Επιστήμης, Μάρτιος 2010