>1v

TRACTATIO ANATOMICA

de

"SEDIBUS MATERIARUM IMMEDIATARUMIN PLANTIS.

CUJUS SECTIONEM QUARTAM

VENIA EXP. FACULTATIS MEDICE UPSALIENSIS

PUBLICE PROPONIT

GEORG. KAHLENBERG Μ. Doct;AD MUS. »AT, AMANUENS. R. ACAD. SC. STOCKH. ADSCR»

STIFENDIARIUS REGIUS

RESPONDENTE

SVENONE KJELLBERGVermlando.

IN AUDIT. ÖUST. DIE XI MARTH MDCCCVIT.

Η. A, Μ. S.

UPSALIM t TYPIS EDMANNIANIS»

Ε Ν Κ Ε F R U Ν

hogadla

MARIA CΑΤΗAR. BERGGRENFÖDD MMM&MQTM

SAMT

V. BERGSFOGDE®

HOGÅDLE

HERR CARL PETER LINDQVISTOCH DESS FRU

CHRISTINA M.FÖDD ΜΜΜύτ&ΜΜΜ

Edert ädelmod och välgörande hafva forbundit mig til vårdnad och tack-·famhet, Som et nog tilfridsftällande bevis, at jag åfven hyfer desfa kän-flor, felar mig, har jag tilågnat Eder desfa blad-, hvilka äro at anfe fäfom<«n matt teckning af den lifliga högaktning och årkånila hvarmetl jag altidiRramlefven

Eder

ödmjukafte tjenareSVEN KJELLBERG,

DE SED IB US

MATERIARUM IMMEDIATARUMIN PLANTIS

sectio quarta»

4i. Oleum volatile

vel ejusmodi quid in fevo plantarum nunquam intellexl^mus, & ideoque nonnifi longo procesfu in vegefcabilibuselaboratum esfe putamus. De fede ejus generatim no¬tas fe refert, quod spud plantas vivas in propriis conce-ptaculis inclufum, fub exficcatione earum plerumque perorganismum latius diffunditur. — In hoc articulo illudtantum oleum volatile tra&amus, quod in Camphoramfacilins transmutari posfit, & nunquam cum refina mix¬tum occurrit. Refpeétu fedis difpefcuntur ipecies hujusolei in ordines fequentes.

i) Quae fecernuntur in du^ibus propriisvel fubfpiralibus ligni vel cellulofae corticis, qualia funtOleum Cinnamomi, Camphorae, Sasfafras, &c. In Ii-gno Cinnamomi etiam exficcato ejusque feil, duftibusfubfpiralibus manifefte cernitur oleofi quid adbuc rema-nens; & in parte interiori corticis adfunt duétus oleifertfat magni ; eamque ob caufam interiör tantum pars cor¬ticis aromatica eft in arbore viva. Camphora nativa indu&ibus ligni interioris arborum annoiiorum tantum fe-det; juniores autem arbores annulique exteriores ve-tuftiorum nonnifi oleum Camphorse praebent. — Subautumno & hieme fecernitur materia tethereo ■ oleofa in

K 2 duétf-

du&ibus cellulofae radicum UmbeUat ar ura ex. gr..Angelieae, Imperatoriae, Laferpitii tatifolii; fic etiam inradicis Inulae & Artemiiiae argentece aliarumque C o r y m-biferarum Jusf.

2) Quae fecernunfcur in veficulis Π cryptulispropriis fubter epidermide foliorum, ramulorum,ealycum, fru&uum &e. inclufis: apud Aurantia Jusf.ex. gr. Citrum, Aurantium, Limoniam trifoliatamMur-rayam exoticcim; & apud Hefperideas Linn. (Myr¬teas Jusf.} uti Myrtos pluritnos, Eugenias &e. In fru»<JtuCitri perfpicue cernuntur vafa corticalia usque ad flave-dinem exeuntia, ubi circa cryptulas oleiferas ramificantur& uti videtor aperiunfcur in cellulofa illa fpongiofa fundumcryptularum conftituente. Caryophyllus aromaticus cry¬ptulas habet oleiferas n.on tantum in calycis tota partecqrticalij verum, etiam in petalis &. filamentis ftaminum.

3) Quse trän spira η tur per poros invifibi-lies i. non discernibiles paginae fuperioris foliorum, ea¬lycum &c. in plantis Ve r ticil la tis plurimis & Co-rymbiferis Jusf. multis.. Saepius cum amaro inpri?pnjis in. foJiis harum plantarum junétum eft oleum; ple-rumque autem purius ut & copioilus eft in calyce Ho¬rum Verticiliatarum & in calyce partialt Tanaceti, Cha-jnomillse, Artemiiiae, &c. Corolla vero ipfa Verticilla¬tarum nopnifi paullum olei praehet, & Corymbiferarumnihil profe<fto continet. Partes interiores utpote lignumairadix, &c.. Verticillatarum nihil aetherei fapiunt.

4) Quae fecernuntur in propriis folliculis f.tnbis c u t i c u 1 ae exterioris (nec teftae intimae) fe m i nu tnagud plantas Umbellatas» Fipnt procesfu vegetatio-

nis*

als ex harum guttis nativis. Vafa corticalia pedunculi,,quae has guttas transvehunt, ad baiin feminum cum va-fculis nonnullis ligneis junguntur, & poftea in latereexteriori utriusque feminis difpertiuntur in fila quinque;quae fila pari diftantia a fe invicefii remota per cuti-culam ad apicem feminum progrediuntur, & apud ple-raque totidem coftulas longitudinales elevatas efficiunt.Inter unamquamque harum coftularum in cellulofa cuticu-lae reperitur folliculus longus feu tubus longitudinalis,qui oleum illud jam rite maturum continet. Hoc qui-dem permanifeftum eft in Heracleo fibirico & Sphondy-lio, ubi quattuor tales folliculi farciminum inftar adfuntin latere exteriori utriusque feminis; & pariter in inte*riori duo tantuin, iique breviores, fuperiorem partemfeminum occupantes, & deorfuin crasßores, qui a Gaert-nero vittae ferrugineae partis ventralis dicuntur. — Inmultis vero funt plures tubi inter unamquamque coftu-lam, ut in Anifo; & in multis quoque plures quamquinque coftulae reperiuntur. — Innocuum femper efthoc oleum, etiam ubi ipfius herbae guttae nativae vene»-natae funt ex. giv Cicuta-

5) Cuticula illa polymorpha feminum in plantismultis tota fere oleo volatili repleta eft: uti Scitami«nearum (ex. gr. Cardamomi, Granorum paradifi, Al-piniae aromaiicce'), Lau ror um (ex. gr. Lauri Sasfafras& Benzoin & L. nobilis), Myrifticae officinalis (ubi Macisdicitur), Xylopiae■ fruteßentir(Ärillus), &c.. Apud nu-ees Myrifticae recentes de cetero omtie oleum volatilefedet in integumento intimo ejusque procesftbus finusalbuminis penetrantibus; & ubi nux recens acu pungitur,exftillat oleum. — In multis fru&ibus immaturis pereoncegtaculorum cellulofam ab aliis materiis disfolutum

rege-

6z

reperifcur, ut in Capfico, Lau ris , Illicio, Vanilia , Pipe-re, &c. Nonniii rarius in interioribus feminum disfolu-tum adsfl; exempla enim albuminis aromatici tantumpraebent Scitaminese, Annonse Jusf (ex. gr. Xylopise,Uvarise, Unona frutefcens &c.), Pipera j & embryo aro-maticus exiftit in feminibus Laurorum, Agatophylli aro¬matici, &zc. paucisfimarum. — Per totam vero Ceilulofamcommunem difperfum & disfotutum vix occurrit, niiiaroma illud tenuisfimum in radicibns amylaceis & tube-rofis Scitaminearum, Calami aromatici, &c. Herba au-tem Scitaminearum aromate femper deftituitur, & ca-pfula quoque ex. gr. Cardamomi fuccofa frigida reperitur.

12. Resina

quacum flmul traétamus illud oleum volatile* quod inrefinam fuccesfu vegetationis abiret, &: cum refina ita-que mixtum occurrit. Materiarum omnium irraxime fereelaborata eft; & nonnifi in plantis perennibus reperiturvixque in partibus annuis unquam. — In j&ali caufticore vera folvitur, ii modo caiidum fit.

Uberius e toto trunco promanans obtinetur tan¬tum ex paucis quibusdam ordinibus naturalibus planta¬rum: feil, e Coniferis Linn, ut e Pinis, Abietibuspraeeipue Piceis, Altingia excelfa (quae Rafamala Rum-pfii unde Storax liquida orientaiis vera), DombeyaLaM.; e Tere.bi ntaeeis Jusf. earumque affinibus Le-guminofis nonnullis ex. gr. Amyridibus, Myroxyloperuifero, Copaifera officinali, Burfera, Piftacia Tere-bintho, Hymenaea Courbaril, Macrolobio hymenioide,Dimorpha (Eperua Aubl.), Dalbergia Monetaria, Rhoecopallino, Hedera terebinthinacea; e Gvajaco; e Styra-«e Benzoe aliisque Eben a c eis Jusf« Harum pleraeque

reilnam gerere videntur tum in ligni duétibus fubfpira-libus arborum prsecipue annoflorum, tum in duétibuscellulofae corticis ramorum juniorum. Quod refina revera profluit e duétibus ligni apud Pinos noftras, uni-curque facile erit confirmatu: & ubi crasfior feu compa-étior efi: reiina, apud ligna quoque exficcata in iisdemdudtibus fubfpiralibus (aéreis perperam diétis!) eviden-tisfime cernitur, uti in toto ligno Gvajaci off., in inte¬riör! parte ligni Hymenaeae Courbaril, Nephritici off,Äloes off, Asphalti off,& in extimis annulis ligni Dios-pyrois virginiance & Styracis Benzoes. Hoc quidenimultoties ipfe vidi» In Santali ruhri duélibus iubfpiralibusfaepius fruftuta retinae rubrae reperi. Ductus cellulofaeautem refiniferi in cortice ramorum 4-6 annorumex.gr.Pini fylveßris tam ampli Tunt, ut aciculam grandiorem incanales fuos introducendam admittant; & ibi poiiti re-periuntur proxime iubter cellulofam fubcutaneam fseculasvirides foventem. In corticibus annoiioribus breviores &abnormes evadunt hi duétus j & denique nonniii cryptulasrotundas eorum Ioco invenimus. Cola ßipüca Αϊζ, (exMimoiis) duétus habet fimiles in cortice, qui gummicontinent; fed Tanninum vel ejusmod i quid in doétibuequibusdam propriis nunquam reperi. — Obveniuntquoque interdum du&us reiiniferi in radicibus herbarum.Tubera Jalapae ex annulis pluribus concentricis vaforumligneorum conftrufta, duétus refiniferos habent in celiu-lofa extra unumquemque annulum poiitos.

In Pini ßylveßris folio fex funt tubi reiiniferi; inJuniperi communis folio unus tubus; & in- Juniperi virgi¬niance pariter unus brevior. In dorfo foliorum JuniperiSabinae adeft folliculus oblongus, qui acu pertufus li-quorem refinofum vim plantse omnem continentem,

elicit;-:

elicit; Ted e cryptula dorfali foliorum Cupresfi fempervi-rentis /3 fponte promanat guttula refinse purae. Folia Te-rebintacearum jusf. cryptülas pellucidas faepius ha-bent, e quibus interdum terebinthina fponte profluitr.,ex.gr. Amyrides. Ε poris antem infenfibilibus exfudarevidetur refina illa in föliis Cifti ladamferi & Vacciniireßnoß H. Kew.

In conceptaculis feminum faepius reperitur refina,ut in Fagarae oföandrce, Burferae, Ånacardiorum (in cel*lulis ipfius putaminis), Piiniae crocece, Spatheliae ßmplms(in canalibus putaminis), &c. Semina Juniperi commu'nis inferne obdudra funt cuticula veficulofa, cujus veficu-lae circiter quatuor majores in nucula infculptas iunt &fucco refinofo evidenter repletas. Dantur etiam feminain mera refina nidulantia ex. gr. Myrofpermi Jusf.; &alia cum refina quafi illita-, ut Pittofpermi. Omniumvero rarisfime in interioribus feminum occurrit, ut iniSwietenia Mahagoni.

13. Gutta; nativavocantur liquoreS colorati, albi vel flavi, haud pellücidf,qui pleno rivulo e vulnerati corticis dudfcibus vel vafisfcatent apud jamjain vegetantes plantas; quique extraplantam in fic diétas gummi -refinas vel fimile quid con·«refcunt. Primnm generari videntur in vafis corticali*bus, dein in du&ibus guttiferis transvehuntur; & de-nique fuccesfu vegetationis elaborantur vel in oleumvolatile uti Umbellatarum, vel in refinam du&uum Cellu-lofae ut Casfuviorum & Campanacearum. Sunt fequen-fciurn ordinum.

1) Plantae Guttiferje Juss. fuccum flavum exhi-beut, qui exficcatus Gummiguttam ofE vel finriilem pror«

fus

] «sfus materiam fiftit. Cum reagentibus fefe habet profe-fto ut extra&ivum nativum: colorem rubrum adfufoalkali asfumit & folvitur* ab acidis dein in pallide lute¬um reducitur & praecipitatur e. £ p. In Mammea ame-ricana & in ärbare butyrifera fimul ac guttifera a CeLAfzvelio dete&a fat amplos vidi du&us guttam fun«dentes inter vafa corticaiia per anteriorem partem cor-ticis pofitos. Vidi etiam corticem quandam guttas fi-miles fudisfe, in qua ne veftigium quidem dudtuuramajorum adfuit; an ideoque e vafis corticalibus?— Hisar&a affinitate junguntur Hyperica, quprum fpecies5 - ftylie americanae ex. gr. baeciferum, cayanenfe, gummi-guttam veram praebent; H. Androfaemum autem gutta??languineas reddit.

2) Rhoea.de.® Linn·, guttas plerumque flavefcen«tes fundunt» quae extra&ivo conftitui videntur cumpauxillo materiae cujusdam vegeto-anitnalis (an Cau-chuV) junétou Recentes fat bene folvuntur in Alkoboli.eique colorem dant; nec aqua dein praecipitantur exhac folutione. In Kali fere aeque facile folvuntur. Hasinter plantas Papaver fomniferam guttas laéteas exhibet..6 Sanguinaria tanadenßs rubras.

3). Tricoccarum guttae profluimt e duAibus tenui-bus corticis iηtimή Conftituuntur quoad maxiniam par=tern ex materia illa vegeto - animaii unde Cauchn confi«citur, cum tantillo extraéfcivi &muciIaginofi&plerumquenonnihil cauftici, Guttae la&eae Enphorbiae paluftris ißlamina vitrea exceptae cito quafi coagulantur & toagu-lum feparat fe a liquore tunc fere pelhicido. Sed quan«do ambo mixta per aliquot horas feponuntur, delique-feit quaii coagulum & unaenm liquore in masfam hörne»geneam transparentem abit. Haec ipfa prepemodum ve-

L ra?

rm Cau-e&u-ae· ptfopiiefcafre« bebet titpote mm etafficaf® tnwta»ver* l euti as e^itrs*&i$e*» * catödbdifca auüct» mag tjr

«Μ&1& ev-a4.it,. fctf vis eontraå: Ii« ttabsrittr.. Flamm«i'gnis adxnefca tiwget åc flammahi qiäfdein asforoit, quaeaoramen ab igrve remofca non Ma allt.. Quan-do eyuslteffiKuphor-fe-iee· gw%r» m alfo-obo^i eKcipinntw, nwrl la etffrcitwrfetåtefeentte ab iiffldlwca acpu«. b\ »q**a »utesm r*Oe*pti&6c vaif# concusiione coflgHtatiif 4«iriWBqüe rn iMtfö-mpapyiraeeut«- lu#?, jiqwor perme» t opa-teicervs f -gm· iapo->t>ita acw» pbuvtse? contuvet,. cum Älleohoii v«#i>giWÄ*mucifaginoii 6c ctiiw Alfcait exbraciivi indwrom praefeet.·Coaguluiw autem iioc i-egregatum 6c »sfervatum in mas*fbut muta tur eineream, ei&étiean*, CiHiehuae tatften ma*gis disfimilem quam iiipra memarata. Haee vw& fcenta*mina inilitui fub fine cO«tatis, ubi ηullo fere calare folisuti iicebat. — Cauclm off. urique deducitaf ex variisIbnge diverforum ord inum plantis r utpote: in India eFlcti retigiofa. & Artoearpo intcgrifolia} in India; örié^taliex Urceola elaflica (planta Contorra) R o χ b., in Mada-gaibar e Vabe a La ma r It», in India occidentaH e Cecro-pia peitatu & Sapio Aucupacio J,a cqu ,, in Guyana eSiphon i a Cahudin, in Quito ex arbo re adVi O c ighota ,, &"in Mexico e Ca ii i 11 a (ordinis Urticur um JJnsf;)* Ejus-mojdi igitur guttas accipimus quoque e CoarroRlu« multis& ScAHiUDis Link- variis.. See lemper cauftieae fnnt;nain ex. g_r. Fuphorbise hitta· lac omniwo mite reperitur,& huc quoque pereinere· videtur vacca illa vegetabilis aNob. Hu ib bald t defcechi» cujus Le potui nutriénii iii-iervit & fimul Ca ucliu pisebeat. — Po ii exuftionem eor-ticis imptxne caediiur t runsus Mancioiltee * unde oimiiBuspatet tedes fucci uoelv-L

ψ). Skwh#iif?stfütiöSr*; gUttgfe ebftffaiif fiffe unléÄ&KGcaé&*&·· ifiitcihmhitfftf» euift e^itfiiä arHat iRe.

vun tur

v-untur facife in Alkali idqtié cölbre au$?ö ; St ftduti»turbida eva di t adfuib alkohol i. Ht* Alkohol* noufolvuntur, & quidem, uti v4de«ar> öb ittUfcifägftroftlm in¬volvera. — Ät quibusdam harum gdftrttdf&m aperté eer-•nontur tu bi majores $ucdibH ittMV iubtilkf vafa corticelia, ut & ad latus iiiterius -Ugftfe

5). Ca :vj ια ν a c ε a »to λ Li ν'». guttse refi-uae cum extracti vo contiuere vilienrnr. hi iis forlan re¬det venenum i i lud atifox Lobefise Tiiptt?;

6). Cass υvia (Seftio τ ordinis 94 Jusfieui) ex. gr,Rhoes, Anaeardia, LanTlum Rumpf. eX intima partecorticis gut tas edütit la&eas valde cauftieas, in aere moxnrgrefcentes & inde trracUlas ätrament! inftar nigras in¬del ibiles efiidentes, ex quibus guttis veriiigo artifieumconödtur. H1s conveniiinfe Myriilleärum guttas, & fo'r-ian etiam fudcms venenatislhmts- afboris Toxiearisé Ma-casfarieniium nec non ALiiiofaruio notmaliarum.

7). Umbbllatauum guttae quod ad majorém par-tem conftituuntur materia völatili- oleofa. Sunt af&eXfcentes vel 1-uteicentes, noünihil transparentes, & ardino-duin foetentes etiam ex his ipiis fperiebtis, quarum fe-mina oleum volarile pergratum praebent. Vafa cortice-lia- caulis harum plantarum arSte colligata funt in lilaf. celumnas teretes, dislrtas & a ligno interjacente CéT-Itdoib fepar-atäse Ex Iiis ipiis fubtilisfimis vafis cortica-libus lentius promanant guttae; quod q indem unicuiquéiacile elit cooiåtmatu in Heracleo Sphondylio.

τίρ GlutenperfS&&turi! St* propHetätibtiS ornnibus (Iiis ihfiglubus prse-ditöiit obtinenrus tantum e farina feminum Tritici &

LiN Spei-

6$ .

Speltse. Ibi vero ita feparatum eß, ufc quando farit]a ϋτ·aqua fufpenditur, primum omnium glebulae glutinis una-«um integumentis fundum petunt, & dein nonnifi poßhorulam fubfidet amylum f quare elutriatione factle fe~gregatur, In vi vis autena his feminibns folutum repé-ritur in toto albumine ejusque Ceilulofa radiänte ntnciila-ri; & ibi fef« prodifc ut fuccus albus , adhserens & infila nonnihil duitilis, dum frußula feminis disfe&i a feinviceni removentur. Sed embryo unacum fcutello inquo nidulatur, nihil eontinefc glutinis, verum e fubftan-tia amvgdalina conftituitur.

Exißit alias materia quaedain vegeto animalis inplantis pasfim obvia, quae proprietatibus chemicis fatconvenit glutini, fed vix in ejusmpdi masfam tenaceradu&ilem redigi poteft. Nominetur hsec materia Gl-utp*jiosuM. Adeft copiofa ex. gr, in Cotyledonibus; Legu*minofarum. Aqua, in qua contritae iunt hss cotylede-nes, primum deponit amylum & dein glutioofum iiluifforma pulvifculi cinerafcentis qui Fjecul.® glutinösesdemum dicitur. Sed ίϊ aqua illa mox in filtrum papy-raceum funditur, permeat limpida, cito autem dein albe-fcit, turbida evadit & per nyéfchemeron »irciter fepofitadeponit denique glutinofum idem forma faecularurn pul··verulentarum. Continebatur ideoque folutum in cotyle¬donibus diétis, rvec nifi extra eas infolubile fit & pro2-cipitatur. In liquido ex füfpenfis faeculis glutinofis tur-bidö nafeuntur, quando calefecitur, fibrillae vel glebulaea glutinofo illo nunc concreto faétae: quam ob proprie«tatem albumen vegetabile perperam diéfcum eft. Sed'glutinofum adhuc profeéto folutum nec praecipitationiproximmm neutiquam calore coalefcit; hinc etiam liquidacaleia&a & filtrafra poft ny&hemeron circiter fåecula®

glütU

glutinofas deponunfe» Sic ex. c. iuccus filtrates (fciLper papyrum) tum radicis tum foliorum Saponariae offi-sinalis feniim faeculas deponit, quando lente evaporatutrad obtinendum Saponaeeum eoneentratum. Faeculis vi-ridibus tam fimiles funt, ut nonnifi colore ab iis digno-feantur; & interdum a fe invicem vix discerni posfunfeex. gr. in Fabis immaturis quarum color viridis fub ma-turationem in album abit. Sedet hoc glutinofum faepein cellulofa communi partium viridium; fed praecipue in·partibus amylaceis ubique adeft, ibique difficillime abamylo feparatur ex. gr. in tuberibus Solani. In Lichenerangi/erino vix quidquid amyli reperitur; eopiofum veroexinde obtinemus pulvifculurn album, in Kali facillimefolubilem, fed in aqua bulliente neque folubilem nequeeoagulabilem, firmiter adglutinantem, quem pro faeculisglutinofis albis habeo.

15. f^culje virides.

Sic fub forma fua praecipitata pulveraeea dicitur ma¬teria, quas adhuc foluta nomen glutinofl viridis mere-tur. Sibi aliquanto disfimilis eft, e diverfis plantis. In-figniores funt ejus proprietates ex iis plantis, ubi etiain·extra plantam diutius in aqua permanet foluta: ex. gr.ex foliis Saponariae oßcinalis·. Cum feil, reeentia foliaSaponariae conteruntur in aqua & mox in filtrum papy-raceum effunduntur, permeat liquor limpidus licet colo¬re viridi.qui dein cito turbidus evadit. Liquor hie viri¬dis per fesquialterum nyfthemeron fepofitus, pufvi-iculum viridem in fundo deponit fnpernatante liquorenunc denmm lutefcente. Hic pulvifculus efi ipfae fae-eulae virides, quae itaque adhuc fofutaar e foliis extrahrposfunt & folutae etiam poftea aliquanto permanent. Ita©tiaiu fe habet glutinofum idem viride e foliis primi an-

ni Retas -Cic'ae '**)_, St ut iVUin quoque» Lepidii faimk r^Jt> fobis aiifetH aiiarum pjanmcuin ad/Uftfc felar, vlrirffeein ihitu ibluto q-uidem., ibti extra μ{ tutan» im eitis·fjpnet iniHtub.iles.· eviaiinnfc-, ut n-eut*qpit»n·· qua. (blutas fil¬trum quodda-ra ψο&φτΰφ»■ t* tdeoque eX bis phn-tis trajei&one per Ijntoolum obtmen-tur fögregafc®;,quamquauv minus, pure«, -««· Omves ante«) féscoko viri¬les iiieuvorat^ö-i« adlrcic föfpeufs© :Sc caifefct&aß.,congMmitur &; oo.aieibunt in gibbulas» Ufo© tarnen rüoii·iwfi föeculis». jfct-ii•iu.tHkiri^i. accidie: nain gkitinolum virideex. gr. lucci cecentis Sapoua*iae vere 1o I u tum nen t iq uamcalore congfebatuH vvpe i» ipfis> foliis per coettonenrconglehatnrs e cobtis e**in* foliis etiam elici poteft giutrnoiujn vir ide foiutum. ^illtoliol'.ferv«ens CjoJorei» viridem fas-,cularum folvit, quem* inde Fefte^«iii5« eonfi'ilerei in mate¬ria ceracea (refina viridi Scheele Opui'e. Ϊ. pu 115}» Fas-cularuir» color fub codtione pleruniq^ie cito flavefcit, fedex. gr. in Saponaria diu perirlifit. Qüando acidum ful-phurieum -conc&üfcrabim: fesculi« virtdibus Saponarhe fu·perfundjtuf% priiijum. qpidem&-ftit&9t* fäimfc, fed poß ny&themepon liquor* colonriwi ca^ulee,/ftnacagdiiram:asfumit;qui color re vera- fbliUus e&v. dtmuqtte. autenn deponirurforma pulvilbuJi ejusdem coloeis. übe quidetn ßmilitu-dinem quandamcluijus materias cum ,ρ ig t nen to i nd.igoprobat.

Gtutinofum viride iitum esfé invenimus in cellulofalubcutanea presie fubter ipiius epidermidis ceUuiis; St

vix

'♦) Ir> eliciendis hujus planta faeculis ufus.quoque fum aqua , tum a erβtum calce ppr cobtionem privata; & reperi eam nec glutinofdmmelius e foliis extrahere nec dietius retiuere foiutum quam aqua-fötitana communis. Incc-rtum-itaque eft, an ab aére^etSaatö#praecipitatio faecularum.

's. m

f&e£#ti8ki& ift nrS$fi» fmfftfsfttrfa ' infer fori*$£(9ψβτ tett&fto pa-giftafifr cWfffigtre ifrrplef; ft d ex.

gr. Γί> ir^fei f@r% f>^iié$i jtffititfftifti, Ga-ilss ttihio$*ctr» Τyp*h&, S&L notriiiif Virides fparfse invemuntor interjace ιffftfus ifféöri ts Våcmis vet deeoloratis;& in ConferVå fefiformi β Rath- puriét» tarrtuni vide-mirs fpir a-tia curAmi vafetilom#i indicaritia. Sie in cellu¬losa Subcutanea totft dlsifrluiém effieit colårCiTi illmn vi-ridfetn per totöm tegnfm Vége'étfbile taiVi cöYmnunem:feil, in foliis otnniuin Fete ptanfarirfrt idque Oberiés fubterepidermideiYi pagmaé iopéri-oFTs (rfon Vér© ür céltufis i-pfius epidérmidiS, eöiMf. p. 5i. )·, <& é%iarm in petiolis ra-mulis^UC tener is, & cAOliiktS ämra-fS,. nee tmu in friiÄi-bus plurirnis etiam colorätis (ffét VWidibtiS) YX. gr. S^m·buei, VibuYfu Opidr, Vitis vMftfrfe·. Fotfttf xpYoVpie rubraÄmarantfrorum filbtér epfoérmidi& eéHuhs glWtifrofum h.a-bent profecio vir ide. Etrairv pla-M^e iiA^'eV ledB'öYes faepiusfbcculas virides e&hibeh^. Sic ihr foUi-S MuteorOm fron·dofomm ubique adfunt fmnilae, quaruin coLor viridis inAlkohol i etiamfi tion ca lido fa ene iotvitiir ex.· gir.. Poly¬trichie coWfiiitrijf Hed \v. Color iVatrVuS Liehenuni iaepeconilituitur faecn Iis· hnjus gSfiWS plus minuSve viridi-büs, feil·, prorius virides iti Licherié crtM'i:, oiiväcésb- inL isimdho. *),. e. f p.qüife tamen fäeculäö per cobtio-nem vix coägUlanUir; qnaeque oecupant intimäin céllu-lofairi juxtå confpäger» vYieulötahi céntrafeiii (c fr.. HedW..théof. t. 33. f. i. 2.); fe icfeöYjVfå· nonhifi (Juando· hUmidi

ίont

*) Color vero· cafianeurs Licbbms istendicr arijii hv' fepiderifaide fedetj.fub qua rnrfus reperituc. iiratum aliud mucitäginern coritinens, quae:mucilago geiatkasforrnis in· aqua frigida prorfus infblubiiis eil,rec niii coiSione elici poteil. Nihil' vero· arnyl» continer hic Li-b'hen, vixqae alii Lichenés quos examini detnut» fubjeci (& idea-qae expungendurn eii, quod pag. 37; de hac re fcri^J,.

72

fUnt Lichenes translucet earum color, quia ftccaticneiuperjacens céllulofa peHuciditatem amittit. In Confer-vis multis aquarum dulcium & Charae id ßngulare ob-fervatur quod faeculae virides in ipfp tubo plantae fene-fcentis prsecipitantur & iic granula efficiunt. Color au-tem coccineus Confervae fetacese Hudf. lub ftatum de-crepitum fponte in viridem abit, qui dein ab acidis neu-tiquam reduci poteft. — Apud plerasque plantas fedet glu-tinofum viride fubter ftratum fimplex cellularum epidermi-dis; fed in foliis (eorumque latere fuperiori) Piperis ex. gr.pellucidi& obtujifolii J a c q u. ut & Tradeicantiae dis.color.is non-nifi profundius in masfa folii pofitum eft fere infra mediamcrasfitudinem folii; fopra quam ftrata plura funt cellularumnonnifilympham pellucidam continentium, quae ornnia adepidermidem merito referuntur. Céllulofa fubcutanea ip AI-lio fißukfo conftat tubulis conicis glutinofo viridi repletis,quorum apices liberi extrorfum ad epidermidem vergunt,feafes vero concretae funt in celluloia communi.

Faeculse flavefcentes ejusdem indolisac virideselici posfunt epetalis Ranunculorum, quae quidem vire-icunt adfufo acido muriatico, fed color eorum aureusredditur ab Alkali. Hic color depofitus eft in céllulofaintermedia petalorum nec in folis celluiis epidermidis (utcolor extra&ivi annui aliorum florum). Inter epidermi¬dem fuperioris paginae & cellulofam intermediam reperi-tur membranula alba, quae omnem peHuciditatem horumpetalorum demit & multum confert ad eorum fplen-dorem aureum infignem. Adfunt quoque in multis aliisfaeculae coloratae (nec virides); & ubi colorem confti-tuunt, durabilis eft nec varians.

**

Quae-

73

Qodedam denique annotanda funt de matetiiS, quasnonnifi guftui & olfa&ui perceptibiles funt, nec id fem-per, attamen maximaiu vim in organismum & vitalitä*tem animalium habent. Sunt fequentes tres.

Αμα rum folvitur in aqua fed vix in Alkoholi. Re-peritur laepius in partibus mere vafcularibus & quidempasfim in guttis nativis, inter quas etiam Quasfiarum &Caricae Papayae; rarius adeft in mere vafcularibus Utin pulpa exfucca Colocynthidis. Apud Strychni fpeciesfunt omnes partes valde amarae, ut etiam apud Ordi-nem Gentianarum Jusf. In foliis Verticillatarum &Corymbiferarum Jusf. aftiniumque tum una cum oleovolatili tum fine eo ubique adeft ; & ibi quoque in fuper-ficie fecernitur. Ita etiam in foliis Rhinanthorum Jusftinterdum. Adeft faepe in integumentis feminum Legu-minofarum indicarum, interdum quoque in foliis; &Mimofa amara tota infigni amaritie praedita eft. Funginonnulli valde amari funt, uti Boletus amarieans & rail·canS) Agaricus iatmtius Ρ er f. & Cottinariae multae.

Acre utplurimum uberius disiblutum adeft: in par¬tibus celiularibus mucilagine &c. repletis; uti in radicibusbulbofis Liliacearum, tuberoiis Arorum, &c. Etiam incarne fruftus nonnullarum Palmarum ex. gr. Caryotaeurentis & Gomuto Rumpfii. Simili quoque modo obve-nit in tota herba Siliquoiarum; apud quas tarnen ube¬rius & frequentius in embryone feminum reperitur, utetiam in cortice radicis ex. c. Raphani & Armoraci».In cortice quoque radicis Moringae uberrime adeft; pa-riter in cortice Mezerei. Embryo feminum Mezereiplurittiüm acris continet, fed pulpa baccarum profe&omifcis eft. Vis cauftica Multifiliquarum utplurimum

Μ fedet

74

fedet in partibus junioribus vafculofis, utpote in caulibusjunioribus, ftolonibus, fibris radicum e. Γ. p. Acritudainfignis in multis Fungis adeft ex. gr. in Agarico radi-cato & raphanoide Perloon, praecipue vero in guttisnativis Ladtifluorum.

Anodynum apud Luridas plures, Cynoglosfum &c*disfolutum eft in fucco cellulofae communis & per to-tam plantam ubique adeo diffufum, ut ne femina qui-dein innoxia fint. Contra apud Papaver &a inclufumeft intra vafa guttifera; & femina, quod ad maximampartem ex cellulari illo albumine conftituta, prorfusinnocua funt. Ita etiam in Ladtuca virofa & Umbellatisvenenatis. Apud Drupaceas cuticula nucleum feminisobveftiens continet faepius eandem vim venenatam aofolia Laurocerafi. Adfunt in hac cuticula dudlus f. ca-nales, materia quadam extradtivo fimili repleti; & haecipfa materia * quae in Alkali profedto folubilis eft, repe-ritur quaque in glandulis illis quatuor paginae inferiorisfoliorum Lauro- cerafi; & in illa fita eft, ut puto, visanodyna. Contra pulpa frudtus Lauro-cerafi omninonihil noxii continet.

Finis totius Opufcuti.

CORRIGENDAJ

p. 8 litt, tdt.leg. epidemidempropio- p. 47 lin. 3 lege i Circulo colorum-10 — 17 — Quo propi. ra) - 43 — 12 - ejusdem radicis.-39 — 3 — totid?m funt - 54 —, 6 — extraftivi esfe*3°— 3 — Fkus benghalenfis · 57 —penult,. Camp echiano),*37 —■ 9 — (Muf* affine) 1 n