Οι γκαζόζες

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1046 AM Page 3

Σειρά Ξένη Λογοτεχνία

Tίτλος Peri Gazozu

Συγγραφέας Ercan Kesal

Μετάφραση Θάνος Ζαράγκαλης

Φιλολογική επιμέλεια Ελένη Κεκροπούλου

Σελιδοποίηση APXETYΠO ndash ΓPAΦIKEΣ TEXNEΣ

Εκπόνηση εξωφύλλου Φαίδων ΣμυρναίοςΑρχέτυπο

Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση η αναπαραγωγή ολική μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παρά-

φραση ή διασκευή του περιεχομένου του βιβλίου με οποιονδήποτε τρόπο μηχανικό ηλεκτρονικό φωτοτυ-

πικό ηχογράφησης ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη Nόμος 21211993 και κανόνες του

Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Eλλάδα

Copyright copy 2019

EKΔOΣEIΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

amp copy Ercan Kesal ndash Kalem Agency

Σόλωνος 136 106 77 Αθήνα

Tηλ 210 3829339 ndash 210 3803925

e-mail infooceanosbooksgr

wwwoceanosbooksgr

ISBN 978-960-643-011-4

Το βιβλίο εκδίδεται με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού

και Τουρισμού της Τουρκίας στο πλαίσιο του προγράμματος TEDA

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1046 AM Page 4

Οι γκαζόζες

ΕΡTZΑΝ ΚΕΣΑΛ

Μετάφραση Θάνος Ζαράγκαλης

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 5

Περιεχόμενα

Πρόλογος9

Η θυσία 15

Είμαι ορφανό πάρε με στην αγκαλιά σου25

Τί σχέση έχει πατέρα 35

Εγώ μεγάλωσα πια πατέρα43

Όταν βγαίνει το σακάκι53

laquoΡωτούμε σε κάποιον το όνομά μας κι εκείνος

μας λέει το όνομά τουraquo 61

Η σφραγίδα 71

Τίνος είναι το αίμα στη φωτογραφία 81

Είναι η μυρωδιά του ψωμιού ή του αίματος 89

Τι μένει ξοπίσω μας 97

Μια σταγόνα νερό 105

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 7

Μη φοβάσαι άσε τα χέρια113

Η Τουρκία στην άκρη του νήματος 121

Η καρδιά μας είναι μες στην παλάμη μας129

Η μυρωδιά του καμένου μέσα μας139

Το πάπλωμα 149

Πού είναι οι νεκροί μας159

Οι μάνες από τη μυρωδιά βρίσκουν τα μικρά τους 167

Οι λέξεις έχουν ψυχή 175

Τρία είδη αλήθειας και εμείς183

Επαρχιακός γιατρός 189

Ο υπό μάλης φάκελος197

Η χώρα των επιλησμόνων των νεκρών τους 209

Ο ερχομός της αρραβωνιαστικιάς 217

Το ψέμα223

Από τί προκλήθηκαν οι πληγές μου 231

Ο υπάλληλος του Δήμου που τραβάει πιστόλι 239

Πες στους φίλους ότι έμαθα να παθαίνω 247

Μακάρι νά rsquoχε πεθάνει 255

Πρώτα να σώσουμε τον εαυτό μας 263

Σφυρίχτρα από καστανιά γίνεται 271

8 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 8

Πρόλογος

laquoόλα τα καλλιτεχνικά έργα στηρίζονται στη μνήμηΑυτά είναι εργαλεία τα οποία μετατρέπουν τη μνήμησε κρύσταλλο την κάνουν χειροπιαστή Ο καλλιτέχνηςτρέφεται από τα παιδικά του χρόνια όπως το παρά-σιτο από το δένδρο Κατόπιν ξοδεύει όσα συσσώρευσεγίνεται ώριμος και η ωριμότητά του αποτελεί το έσχα-το σημείοraquo λέει ο Μπέργκμαν Συμφωνώ

Μέχρι τα φοιτητικά μου χρόνια την κάρτα μέλουςτης Δημοτικής Βιβλιοθήκης Άβανος1 που ήταν τυπω-μένη σrsquo ένα κίτρινο γυαλιστερό χαρτόνι την έκρυβαανάμεσα στα βιβλία Τα παιδικά μου χρόνια η κάρτασυνιστούσε για μένα λόγο ύπαρξης Με εκείνην τηνκάρτα δανειζόμουν από την ταπεινή βιβλιοθήκη όποιο

1Κωμόπολη της Κεντρικής Μικράς Ασίας που βρίσκεται μεταξύ Νεα -πόλεως και Καισάρειας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 9

βιβλίο ήθελα μετά έμπαινα στην κρύπτη πίσω από τοναργαλειό της μητέρας στον οποίο ύφαινε χαλιά καιβυθιζόμουν στα ρόδινα όνειρα της παιδικής ηλικίαςαποδεσμευμένος από κάθε είδους έγνοιες Δεν επέλε-γα προσεκτικά τα βιβλία ή τους συγγραφείς Για μέναόλα και όλοι είχαν την ίδια αξία

Βυθίστηκα με αχόρταγη όρεξη και ατέλειωτη περιέρ-γεια μέσα στα βιβλία τα οποία έπαιρνα απλώνοντας τοχέριΚεριμέ Ναντίρ Ιούλιος Βερν Ογούζ Οζντές ΚεμάλΤαχίρ Αμπντουλλάχ Ζιγιά Κοζάνογλου Νιχάλ ΑτσίζΕμίλ Ζολά Τζον Στάινμπεκ Βικτόρ Ουγκώ Ρεσάτ Νου-ρί Γκιούντεκιν Ομέρ Σεϊφεττίν Τολστόι

Τα δύο συνειδητά () επιλεγμένα βιβλία των νεα-νικών μου χρόνων τα αγόρασε ο απόφοιτος δημοτι-κού πρώην αγρότης πρόσφατα βιοτέχνης ο παρα-σκευαστής γκαζόζας πατέρας μου Μεβλούτ Την επι-λογή είχε κάνει ο ηλικιωμένος βιβλιοπώλης στην Και-σάρεια

laquoΟ συγγραφέας αυτού του βιβλίου εφέτος κέρδισετο βραβείο Νομπέλ Το Γεφύρι του Δρίνου του ΊβοΆντριτς Και το άλλο πουλάει πολύ Το αγοράζουν ταγυμνασιόπαιδα μαθητές φιλολογίας Τα Κλαδιά τηςΒατομουριάς του Ρεσάτ Νουρίraquo

Η ζωή μας είναι το διαρκές τύλιγμα ενός κουβαριούΤο κάθε βίωμα μάς ακολουθεί και όπως είναι φυσικόόλα συσσωρεύονται Ότι ζούμε στο διάβα της ζωήςσυσσωρεύεται

10 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 10

Αυτό που ονομάζουμε laquoπαρόνraquo είναι το άθροισματου παρελθόντος με το μέλλον μας Με άλλα λόγια τοπαρελθόν δεν είναι ένας χρόνος που πέταξε και χάθηκεμέσα από τα χέρια μας Είναι κάτι που βρίσκεται πουπεριμένει μέσα στον παρόντα χρόνο Ότι είναι laquoσυ-νείδησηraquo αυτό το κάτι και ότι συμπεριλαμβάνει καιτη laquoμνήμηraquo το αντιλαμβανόμουν με έκπληξη κάθε φο-ρά που καθόμουν στην καρέκλα να γράψω αυτά τααφηγήματα

Έμοιαζα να γράφω με βάση τα όσα μου θύμιζαν τααντικείμενα που έβγαζα μέσα από το σεντούκι που εί-χα καταχωνιασμένο στη σοφίτα Αντικείμενα που ανα-νεώνονταν και πολλαπλασιάζονταν όσο ανακάτευα τοσεντούκι Μπορώ να πω πως όσο αναθυμόμουν το πα-ρελθόν τόσο καλύτερα γνώριζα τον εαυτό μου Το πα-ρελθόν που ξαναδιάβαζα δια μέσου της μνήμης με τοσημερινό όμως μυαλό κάθε φορά που περνούσε στοχαρτί ως αφήγημα με εξέπληττε και πάλι Μα εγώ ταείχα ζήσει όλα αυτά Θεέ μου

Έμοιαζε σαν να γράφω όσα κατέγραφα με την κά-μερα Η πρόθεσή μου δεν ήταν να παραπονεθώ για ταγεγονότα και για τα συναισθήματα αλλά να γράψωτις εμπειρίες μου με όλη τους τη γύμνια και με τρόποπου θα με οδηγούσε στο να κάνω έναν εσωτερικό απο-λογισμό

Γιrsquo αυτόν τον λόγο προσπάθησα να εξαφανίσω τηναπόσταση ανάμεσα σrsquo εμένα και στα γραφόμενά μου

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 11

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 11

Ήθελα ο αναγνώστης αντί να διαβάσει τις ιστορίες μουνα τις laquoπαρακολουθήσειraquo Η εξιστόρηση θα έμοιαζεμε κινηματογραφική αφήγηση Επιθυμούσα πάντοτενα laquoδείξωraquo και όχι να laquoεξιστορήσωraquo

Θεώρησα τον αναγνώστη ως συνταξιδιώτη στο τα-ξίδι που ξεκινούσα κάθε φορά που άρχιζα το κάθεαφήγημα Αυτό που με απασχολούσε ήταν να τουlaquoδείξωraquo όσα βίωνα και όσα έβλεπα Ο αναγνώστηςΔηλαδή κάποιος που στήνει αυτί σε αυτά που αφηγού-μαι παρακολουθεί τους ήρωες μου αισθάνεται τα ίδιασυναισθήματα που αισθάνομαι κι εγώ

Δεν ξέρω πόσο το κατάφερα Ωστόσο αυτό που ξέ-ρω είναι ότι αυτό μπορώ να κάνω Αυτό περνάει απότο χέρι μου Αυτό που μου αναπτερώνει τις ελπίδεςείναι ένα μικρό σημείωμα που στέλνει καμμιά φοράκάποιος φίλος

laquo πολύτιμέ μου φίλε Σήμερα παρακολούθησα τοαφήγημά σουraquo

12 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 12

Οι γκαζόζες laquoΠερίraquo του Μεβλούτ Κεσάλ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 13

1966 Ο Ερτζάν ο Ερχάν και ο πατέρας τους παραγωγός γκαζόζας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 14

Η θυσία

laquoΟ Ιμπραήμ2 σηκώθηκε νωρίς το πρωί Έδεσε το σα-μάρι του γαϊδάρου του Πήρε δίπλα του τον γυιό τουΙσχάκ3 και πήρε τον δρόμο που του έδειξε ο Θεός Στοτέλος της τρίτης ημέρας είδε τον προορισμό του Φόρ-τωσε στους ώμους του γυιού του τα κούτσουρα πουπροόριζε για τη θυσία Ο ίδιος πήρε τη φωτιά και τομαχαίρι Περπάτησαν λίγο Ο Ισχάκ φορτωμένος τακούτσουρα κοίταξε γύρω του

ldquoΠατέραrdquo είπεldquoΟρίστε γυιέ μουrdquo απάντησε ο ΙμπραήμldquoΕδώ είναι η φωτιά στην πλάτη μου τα κούτσουρα

Όμως που είναι το πρόβατο που θα θυσιαστεί Πού εί-ναι το πρόβατο που θα θυσιάσουμε πατέραrdquo

Ο Ιμπραήμ σώπασεraquo

2 Ο Αβραάμ3 Ο Ισαάκ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 15

e

Ο πατέρας είχε ανοίξει το πρώτο εργαστήριο παραγω-γής γκαζόζας δίπλα στο καφενείο του φίλου του Χαφίστον Μεσαίο Μαχαλά Όταν μια ημέρα ο Χαφί έπαθεκαρδιακή προσβολή και άφησε την τελευταία του πνοήστην αγκαλιά του πατέρα μου μετέφερε το εργαστήριοστον Κάτω Μαχαλά δίπλα στη βρύση Ο πατέρας αρ-γότερα την άφησε αυτή τη δουλειά Όμως από τον θά-νατο του φίλου του και μετά απέκτησε φόβους καιαγωνίες με τις οποίες έζησε όλη του τη ζωή Κουλου-ριασμένος κάτω από το πάπλωμα με κλειστά τα μάτιαάκουγα τις νύχτες τον πατέρα μου λίγο θυμωμένο αλλάτις περισσότερες φορές απελπισμένο να εκφράζει ταατελείωτα παράπονά του Η μητέρα κρατώντας τη θερ-μοφόρα πηγαινοερχόταν μεταξύ κουζίνας και υπνοδω-ματίου και προσπαθούσε να τον παρηγορήσει

laquoΔεν έχεις τίποτε Μεβλούτ Και τις περασμένες τοίδιο έπαθες βγήκε κάτι Όχι Θα κρυολόγησες μάλλονraquo

Τα παράπονα του πατέρα συνέχιζαν λίγο ακόμη καιμετά σταματούσαν Η μητέρα αφού περίμενε λίγο ακό-μη καθισμένη στην άκρη του κρεβατιού δεν έπεφτεπια για ύπνο έριχνε στην πλάτη την χοντρή καζάκακαι καθόταν μπροστά στον αργαλειό

Το εργαστήριο παραγωγής γκαζόζας ήταν ένας χώ-ρος βυθισμένος στο ημίφως δροσερός που μύριζε άρω-μα Στην είσοδο ήταν η μικρή δεξαμενή όπου πλένονταν

16 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 16

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 17

τα μπουκάλια στην γωνία το δοχείο με το ηδύποτοόπου ακουμπούσα τα χείλη μου κρυφά και πίσω έναχάλκινο σφαιρικό καζάνι Ο μεγαλύτερος αδελφός μουμrsquo έχωνε με το κεφάλι μέσα στη δεξαμενή Νόμιζα ότιθα πνιγώ και τον κρατούσα από τους καρπούς

Ο εργάτης μας ο Ντουρσούν αμπί4 μάλωνε συχνάμπροστά στη βρύση με τις γυναίκες που έρχονταν ναπάρουν νερό γιατί έβγαζαν από το στόμιο της βρύσηςτο λάστιχο που είχε δέσει τη νύχτα για να γεμίσει τηδεξαμενή

laquoΜας δίνετε να πιούμε το νερό της βρύσης λέγονταςότι είναι γκαζόζαraquo έλεγαν

Δεν είχαν και άδικοΗ οικογένεια του Χικμέτ ζούσε στο δωμάτιο με ένα

παράθυρο πάνω από το εργαστήριο Ο Χικμέτ ήταν οκαλύτερος μου φίλος Ο πατέρας του ο μπάρμπα Σε-ραφεττίν ήταν ένας κουτσός φτωχός γεωργός Ο Χικμέτήταν ένα σιωπηλό ήρεμο παιδί Ήταν πολύ καλός σταμαθηματικά Μάζευε κουπόνια από τις εφημερίδες Πολ-λές φορές συμπλήρωνα τις ελλείψεις του στα κουπόνια

Τα σχολεία είχαν κλείσει για διακοπές Ήταν μιαπολύ ζεστή ημέρα Μαζί με τον Χικμέτ κι έναν φίλοακόμη θα πηγαίναμε να κολυμπήσουμε Αυτή τη φοράόχι εκεί που πηγαίναμε συνήθως αλλά προς την μεριάτου Κιζίλοζ

4 Ο μεγαλύτερος σε ηλικία αδελφός λέγεται για να δηλώσει σε-βασμό

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 17

18 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

Στον βυθό του ποταμού Κιζίλιρμακ5 υπάρχουν πο-λύ βαθιά βαθουλώματα που δεν φαίνονται Οι κάτοι-κοι της Άβανος τα ονομάζουν laquoτζουμπάκraquo και είναιπολύ επικίνδυνα Κολυμπήσαμε αρκετή ώρα Την ώραπου πλησίαζε η ώρα να βγούμε ο Χικμέτ θα πρέπεινα έπεσε σrsquo ένα από τα βαθουλώματα γιατί τον είδα-με να προσπαθεί να κρατηθεί στην επιφάνεια Τέντω-νε το χέρι και δοκίμαζε να μας κρατήσει από τον καρ-πό Δεν καταφέραμε να τον κρατήσουμε παρrsquo όλο πουπροσπαθήσαμε Ο Χικμέτ χάθηκε μπροστά στα μάτιαμας

Ποτέ δεν ξέχασα τη μητέρα του να τρέχει ξεμαλλια-σμένη κατά μήκος της όχθης του ποταμού Τον αναζη-τούσαν πέντε ολόκληρες μέρες Η μητέρα του πέντεημέρες και πέντε νύχτες δεν έφυγε από την όχθη Μεκλαυθμούς και οδυρμούς περιφερόταν πάνω κάτω

Μια από εκείνες τις μέρες είχαμε πάει στην αγοράνωρίς το πρωί με τον πατέρα Η μητέρα του μας πλη-σίασε όταν μας είδε από μακριά Το πρόσωπό της είχεσκοτεινιάσει από τον πόνο

laquoΜεβλούτ Μεβλούτ Το ποτάμι δεν μου δίνει πίσωτο μωρό μου Δες εσύ έχεις το μωράκι σου δίπλαΩραία αλλά πού είναι το δικό μουraquo

Θυμάμαι τον πατέρα μου να στέκεται ακίνητος πα-γωμένος

5 Ο ποταμός Άλυς

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 18

e

Στη στέπα το φθινόπωρο είναι αδελφάκι του χειμώναΕίναι Κυριακή πρωί και ασχολούμαι με τη θερμάστραΗ κατοικία είναι ιατρείο και σπίτι ταυτόχρονα Το νοί-κιασα τον περασμένο μήνα Έφυγα από το δωμάτιοτου νοσοκομείου όπου έμενα από την ημέρα που ήρθαστην κωμόπολη Είμαι πολύ ευτυχισμένος στο σπίτιμου Όσο κοιτάζω τον καναπέ-κρεβάτι που αγόρασαμε δόσεις από το Κιρίκκαλε το ψυγείο και το κρεβάτιτόσο πιο ευτυχισμένος γίνομαι Αύριο θα φέρουν καιτο θερμοσίφωνο Ο Μεβλούτ αμπί έστειλε τη θερμά-στρα όταν στο ιατρείο του έβαλαν καλοριφέρ τουήταν πια περιττή Ολοκαίνουργια Ζεσταίνει πολύωραία

Το μαγαζί του πρώτου ορόφου είναι ταβέρνα όπουπαίζει σαζ ο Χατζή Τασάν Όταν έπειτα από πολλάχρόνια πήγαμε να γυρίσουμε ταινία ο σπιτονοικοκύ-ρης δεν με γνώρισε Του έδειξα δίχως να του πω τίποτετη φωτογραφία της άδειας οδηγήσεως Αγκαλιαστή-καμε δακρυσμένοι

Είχα έρθει αργά από το νοσοκομείο αφού χασομέ-ρησα λίγο στο σπίτι με πήρε ο ύπνος στην πολυθρόναΌταν σηκώθηκα απrsquo έξω ερχόταν ο θόρυβος των οχη-μάτων της κωμόπολης Ήταν κιόλας πρωί Βγήκα στομπαλκόνι Τη στιγμή που ετοιμαζόμουν να μπω μέσαάκουσα τη φωνή του οδηγού του εισαγγελέα

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 19

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 19

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

Σειρά Ξένη Λογοτεχνία

Tίτλος Peri Gazozu

Συγγραφέας Ercan Kesal

Μετάφραση Θάνος Ζαράγκαλης

Φιλολογική επιμέλεια Ελένη Κεκροπούλου

Σελιδοποίηση APXETYΠO ndash ΓPAΦIKEΣ TEXNEΣ

Εκπόνηση εξωφύλλου Φαίδων ΣμυρναίοςΑρχέτυπο

Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση η αναπαραγωγή ολική μερική ή περιληπτική ή η απόδοση κατά παρά-

φραση ή διασκευή του περιεχομένου του βιβλίου με οποιονδήποτε τρόπο μηχανικό ηλεκτρονικό φωτοτυ-

πικό ηχογράφησης ή άλλο χωρίς προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη Nόμος 21211993 και κανόνες του

Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Eλλάδα

Copyright copy 2019

EKΔOΣEIΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

amp copy Ercan Kesal ndash Kalem Agency

Σόλωνος 136 106 77 Αθήνα

Tηλ 210 3829339 ndash 210 3803925

e-mail infooceanosbooksgr

wwwoceanosbooksgr

ISBN 978-960-643-011-4

Το βιβλίο εκδίδεται με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού

και Τουρισμού της Τουρκίας στο πλαίσιο του προγράμματος TEDA

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1046 AM Page 4

Οι γκαζόζες

ΕΡTZΑΝ ΚΕΣΑΛ

Μετάφραση Θάνος Ζαράγκαλης

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 5

Περιεχόμενα

Πρόλογος9

Η θυσία 15

Είμαι ορφανό πάρε με στην αγκαλιά σου25

Τί σχέση έχει πατέρα 35

Εγώ μεγάλωσα πια πατέρα43

Όταν βγαίνει το σακάκι53

laquoΡωτούμε σε κάποιον το όνομά μας κι εκείνος

μας λέει το όνομά τουraquo 61

Η σφραγίδα 71

Τίνος είναι το αίμα στη φωτογραφία 81

Είναι η μυρωδιά του ψωμιού ή του αίματος 89

Τι μένει ξοπίσω μας 97

Μια σταγόνα νερό 105

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 7

Μη φοβάσαι άσε τα χέρια113

Η Τουρκία στην άκρη του νήματος 121

Η καρδιά μας είναι μες στην παλάμη μας129

Η μυρωδιά του καμένου μέσα μας139

Το πάπλωμα 149

Πού είναι οι νεκροί μας159

Οι μάνες από τη μυρωδιά βρίσκουν τα μικρά τους 167

Οι λέξεις έχουν ψυχή 175

Τρία είδη αλήθειας και εμείς183

Επαρχιακός γιατρός 189

Ο υπό μάλης φάκελος197

Η χώρα των επιλησμόνων των νεκρών τους 209

Ο ερχομός της αρραβωνιαστικιάς 217

Το ψέμα223

Από τί προκλήθηκαν οι πληγές μου 231

Ο υπάλληλος του Δήμου που τραβάει πιστόλι 239

Πες στους φίλους ότι έμαθα να παθαίνω 247

Μακάρι νά rsquoχε πεθάνει 255

Πρώτα να σώσουμε τον εαυτό μας 263

Σφυρίχτρα από καστανιά γίνεται 271

8 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 8

Πρόλογος

laquoόλα τα καλλιτεχνικά έργα στηρίζονται στη μνήμηΑυτά είναι εργαλεία τα οποία μετατρέπουν τη μνήμησε κρύσταλλο την κάνουν χειροπιαστή Ο καλλιτέχνηςτρέφεται από τα παιδικά του χρόνια όπως το παρά-σιτο από το δένδρο Κατόπιν ξοδεύει όσα συσσώρευσεγίνεται ώριμος και η ωριμότητά του αποτελεί το έσχα-το σημείοraquo λέει ο Μπέργκμαν Συμφωνώ

Μέχρι τα φοιτητικά μου χρόνια την κάρτα μέλουςτης Δημοτικής Βιβλιοθήκης Άβανος1 που ήταν τυπω-μένη σrsquo ένα κίτρινο γυαλιστερό χαρτόνι την έκρυβαανάμεσα στα βιβλία Τα παιδικά μου χρόνια η κάρτασυνιστούσε για μένα λόγο ύπαρξης Με εκείνην τηνκάρτα δανειζόμουν από την ταπεινή βιβλιοθήκη όποιο

1Κωμόπολη της Κεντρικής Μικράς Ασίας που βρίσκεται μεταξύ Νεα -πόλεως και Καισάρειας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 9

βιβλίο ήθελα μετά έμπαινα στην κρύπτη πίσω από τοναργαλειό της μητέρας στον οποίο ύφαινε χαλιά καιβυθιζόμουν στα ρόδινα όνειρα της παιδικής ηλικίαςαποδεσμευμένος από κάθε είδους έγνοιες Δεν επέλε-γα προσεκτικά τα βιβλία ή τους συγγραφείς Για μέναόλα και όλοι είχαν την ίδια αξία

Βυθίστηκα με αχόρταγη όρεξη και ατέλειωτη περιέρ-γεια μέσα στα βιβλία τα οποία έπαιρνα απλώνοντας τοχέριΚεριμέ Ναντίρ Ιούλιος Βερν Ογούζ Οζντές ΚεμάλΤαχίρ Αμπντουλλάχ Ζιγιά Κοζάνογλου Νιχάλ ΑτσίζΕμίλ Ζολά Τζον Στάινμπεκ Βικτόρ Ουγκώ Ρεσάτ Νου-ρί Γκιούντεκιν Ομέρ Σεϊφεττίν Τολστόι

Τα δύο συνειδητά () επιλεγμένα βιβλία των νεα-νικών μου χρόνων τα αγόρασε ο απόφοιτος δημοτι-κού πρώην αγρότης πρόσφατα βιοτέχνης ο παρα-σκευαστής γκαζόζας πατέρας μου Μεβλούτ Την επι-λογή είχε κάνει ο ηλικιωμένος βιβλιοπώλης στην Και-σάρεια

laquoΟ συγγραφέας αυτού του βιβλίου εφέτος κέρδισετο βραβείο Νομπέλ Το Γεφύρι του Δρίνου του ΊβοΆντριτς Και το άλλο πουλάει πολύ Το αγοράζουν ταγυμνασιόπαιδα μαθητές φιλολογίας Τα Κλαδιά τηςΒατομουριάς του Ρεσάτ Νουρίraquo

Η ζωή μας είναι το διαρκές τύλιγμα ενός κουβαριούΤο κάθε βίωμα μάς ακολουθεί και όπως είναι φυσικόόλα συσσωρεύονται Ότι ζούμε στο διάβα της ζωήςσυσσωρεύεται

10 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 10

Αυτό που ονομάζουμε laquoπαρόνraquo είναι το άθροισματου παρελθόντος με το μέλλον μας Με άλλα λόγια τοπαρελθόν δεν είναι ένας χρόνος που πέταξε και χάθηκεμέσα από τα χέρια μας Είναι κάτι που βρίσκεται πουπεριμένει μέσα στον παρόντα χρόνο Ότι είναι laquoσυ-νείδησηraquo αυτό το κάτι και ότι συμπεριλαμβάνει καιτη laquoμνήμηraquo το αντιλαμβανόμουν με έκπληξη κάθε φο-ρά που καθόμουν στην καρέκλα να γράψω αυτά τααφηγήματα

Έμοιαζα να γράφω με βάση τα όσα μου θύμιζαν τααντικείμενα που έβγαζα μέσα από το σεντούκι που εί-χα καταχωνιασμένο στη σοφίτα Αντικείμενα που ανα-νεώνονταν και πολλαπλασιάζονταν όσο ανακάτευα τοσεντούκι Μπορώ να πω πως όσο αναθυμόμουν το πα-ρελθόν τόσο καλύτερα γνώριζα τον εαυτό μου Το πα-ρελθόν που ξαναδιάβαζα δια μέσου της μνήμης με τοσημερινό όμως μυαλό κάθε φορά που περνούσε στοχαρτί ως αφήγημα με εξέπληττε και πάλι Μα εγώ ταείχα ζήσει όλα αυτά Θεέ μου

Έμοιαζε σαν να γράφω όσα κατέγραφα με την κά-μερα Η πρόθεσή μου δεν ήταν να παραπονεθώ για ταγεγονότα και για τα συναισθήματα αλλά να γράψωτις εμπειρίες μου με όλη τους τη γύμνια και με τρόποπου θα με οδηγούσε στο να κάνω έναν εσωτερικό απο-λογισμό

Γιrsquo αυτόν τον λόγο προσπάθησα να εξαφανίσω τηναπόσταση ανάμεσα σrsquo εμένα και στα γραφόμενά μου

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 11

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 11

Ήθελα ο αναγνώστης αντί να διαβάσει τις ιστορίες μουνα τις laquoπαρακολουθήσειraquo Η εξιστόρηση θα έμοιαζεμε κινηματογραφική αφήγηση Επιθυμούσα πάντοτενα laquoδείξωraquo και όχι να laquoεξιστορήσωraquo

Θεώρησα τον αναγνώστη ως συνταξιδιώτη στο τα-ξίδι που ξεκινούσα κάθε φορά που άρχιζα το κάθεαφήγημα Αυτό που με απασχολούσε ήταν να τουlaquoδείξωraquo όσα βίωνα και όσα έβλεπα Ο αναγνώστηςΔηλαδή κάποιος που στήνει αυτί σε αυτά που αφηγού-μαι παρακολουθεί τους ήρωες μου αισθάνεται τα ίδιασυναισθήματα που αισθάνομαι κι εγώ

Δεν ξέρω πόσο το κατάφερα Ωστόσο αυτό που ξέ-ρω είναι ότι αυτό μπορώ να κάνω Αυτό περνάει απότο χέρι μου Αυτό που μου αναπτερώνει τις ελπίδεςείναι ένα μικρό σημείωμα που στέλνει καμμιά φοράκάποιος φίλος

laquo πολύτιμέ μου φίλε Σήμερα παρακολούθησα τοαφήγημά σουraquo

12 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 12

Οι γκαζόζες laquoΠερίraquo του Μεβλούτ Κεσάλ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 13

1966 Ο Ερτζάν ο Ερχάν και ο πατέρας τους παραγωγός γκαζόζας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 14

Η θυσία

laquoΟ Ιμπραήμ2 σηκώθηκε νωρίς το πρωί Έδεσε το σα-μάρι του γαϊδάρου του Πήρε δίπλα του τον γυιό τουΙσχάκ3 και πήρε τον δρόμο που του έδειξε ο Θεός Στοτέλος της τρίτης ημέρας είδε τον προορισμό του Φόρ-τωσε στους ώμους του γυιού του τα κούτσουρα πουπροόριζε για τη θυσία Ο ίδιος πήρε τη φωτιά και τομαχαίρι Περπάτησαν λίγο Ο Ισχάκ φορτωμένος τακούτσουρα κοίταξε γύρω του

ldquoΠατέραrdquo είπεldquoΟρίστε γυιέ μουrdquo απάντησε ο ΙμπραήμldquoΕδώ είναι η φωτιά στην πλάτη μου τα κούτσουρα

Όμως που είναι το πρόβατο που θα θυσιαστεί Πού εί-ναι το πρόβατο που θα θυσιάσουμε πατέραrdquo

Ο Ιμπραήμ σώπασεraquo

2 Ο Αβραάμ3 Ο Ισαάκ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 15

e

Ο πατέρας είχε ανοίξει το πρώτο εργαστήριο παραγω-γής γκαζόζας δίπλα στο καφενείο του φίλου του Χαφίστον Μεσαίο Μαχαλά Όταν μια ημέρα ο Χαφί έπαθεκαρδιακή προσβολή και άφησε την τελευταία του πνοήστην αγκαλιά του πατέρα μου μετέφερε το εργαστήριοστον Κάτω Μαχαλά δίπλα στη βρύση Ο πατέρας αρ-γότερα την άφησε αυτή τη δουλειά Όμως από τον θά-νατο του φίλου του και μετά απέκτησε φόβους καιαγωνίες με τις οποίες έζησε όλη του τη ζωή Κουλου-ριασμένος κάτω από το πάπλωμα με κλειστά τα μάτιαάκουγα τις νύχτες τον πατέρα μου λίγο θυμωμένο αλλάτις περισσότερες φορές απελπισμένο να εκφράζει ταατελείωτα παράπονά του Η μητέρα κρατώντας τη θερ-μοφόρα πηγαινοερχόταν μεταξύ κουζίνας και υπνοδω-ματίου και προσπαθούσε να τον παρηγορήσει

laquoΔεν έχεις τίποτε Μεβλούτ Και τις περασμένες τοίδιο έπαθες βγήκε κάτι Όχι Θα κρυολόγησες μάλλονraquo

Τα παράπονα του πατέρα συνέχιζαν λίγο ακόμη καιμετά σταματούσαν Η μητέρα αφού περίμενε λίγο ακό-μη καθισμένη στην άκρη του κρεβατιού δεν έπεφτεπια για ύπνο έριχνε στην πλάτη την χοντρή καζάκακαι καθόταν μπροστά στον αργαλειό

Το εργαστήριο παραγωγής γκαζόζας ήταν ένας χώ-ρος βυθισμένος στο ημίφως δροσερός που μύριζε άρω-μα Στην είσοδο ήταν η μικρή δεξαμενή όπου πλένονταν

16 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 16

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 17

τα μπουκάλια στην γωνία το δοχείο με το ηδύποτοόπου ακουμπούσα τα χείλη μου κρυφά και πίσω έναχάλκινο σφαιρικό καζάνι Ο μεγαλύτερος αδελφός μουμrsquo έχωνε με το κεφάλι μέσα στη δεξαμενή Νόμιζα ότιθα πνιγώ και τον κρατούσα από τους καρπούς

Ο εργάτης μας ο Ντουρσούν αμπί4 μάλωνε συχνάμπροστά στη βρύση με τις γυναίκες που έρχονταν ναπάρουν νερό γιατί έβγαζαν από το στόμιο της βρύσηςτο λάστιχο που είχε δέσει τη νύχτα για να γεμίσει τηδεξαμενή

laquoΜας δίνετε να πιούμε το νερό της βρύσης λέγονταςότι είναι γκαζόζαraquo έλεγαν

Δεν είχαν και άδικοΗ οικογένεια του Χικμέτ ζούσε στο δωμάτιο με ένα

παράθυρο πάνω από το εργαστήριο Ο Χικμέτ ήταν οκαλύτερος μου φίλος Ο πατέρας του ο μπάρμπα Σε-ραφεττίν ήταν ένας κουτσός φτωχός γεωργός Ο Χικμέτήταν ένα σιωπηλό ήρεμο παιδί Ήταν πολύ καλός σταμαθηματικά Μάζευε κουπόνια από τις εφημερίδες Πολ-λές φορές συμπλήρωνα τις ελλείψεις του στα κουπόνια

Τα σχολεία είχαν κλείσει για διακοπές Ήταν μιαπολύ ζεστή ημέρα Μαζί με τον Χικμέτ κι έναν φίλοακόμη θα πηγαίναμε να κολυμπήσουμε Αυτή τη φοράόχι εκεί που πηγαίναμε συνήθως αλλά προς την μεριάτου Κιζίλοζ

4 Ο μεγαλύτερος σε ηλικία αδελφός λέγεται για να δηλώσει σε-βασμό

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 17

18 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

Στον βυθό του ποταμού Κιζίλιρμακ5 υπάρχουν πο-λύ βαθιά βαθουλώματα που δεν φαίνονται Οι κάτοι-κοι της Άβανος τα ονομάζουν laquoτζουμπάκraquo και είναιπολύ επικίνδυνα Κολυμπήσαμε αρκετή ώρα Την ώραπου πλησίαζε η ώρα να βγούμε ο Χικμέτ θα πρέπεινα έπεσε σrsquo ένα από τα βαθουλώματα γιατί τον είδα-με να προσπαθεί να κρατηθεί στην επιφάνεια Τέντω-νε το χέρι και δοκίμαζε να μας κρατήσει από τον καρ-πό Δεν καταφέραμε να τον κρατήσουμε παρrsquo όλο πουπροσπαθήσαμε Ο Χικμέτ χάθηκε μπροστά στα μάτιαμας

Ποτέ δεν ξέχασα τη μητέρα του να τρέχει ξεμαλλια-σμένη κατά μήκος της όχθης του ποταμού Τον αναζη-τούσαν πέντε ολόκληρες μέρες Η μητέρα του πέντεημέρες και πέντε νύχτες δεν έφυγε από την όχθη Μεκλαυθμούς και οδυρμούς περιφερόταν πάνω κάτω

Μια από εκείνες τις μέρες είχαμε πάει στην αγοράνωρίς το πρωί με τον πατέρα Η μητέρα του μας πλη-σίασε όταν μας είδε από μακριά Το πρόσωπό της είχεσκοτεινιάσει από τον πόνο

laquoΜεβλούτ Μεβλούτ Το ποτάμι δεν μου δίνει πίσωτο μωρό μου Δες εσύ έχεις το μωράκι σου δίπλαΩραία αλλά πού είναι το δικό μουraquo

Θυμάμαι τον πατέρα μου να στέκεται ακίνητος πα-γωμένος

5 Ο ποταμός Άλυς

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 18

e

Στη στέπα το φθινόπωρο είναι αδελφάκι του χειμώναΕίναι Κυριακή πρωί και ασχολούμαι με τη θερμάστραΗ κατοικία είναι ιατρείο και σπίτι ταυτόχρονα Το νοί-κιασα τον περασμένο μήνα Έφυγα από το δωμάτιοτου νοσοκομείου όπου έμενα από την ημέρα που ήρθαστην κωμόπολη Είμαι πολύ ευτυχισμένος στο σπίτιμου Όσο κοιτάζω τον καναπέ-κρεβάτι που αγόρασαμε δόσεις από το Κιρίκκαλε το ψυγείο και το κρεβάτιτόσο πιο ευτυχισμένος γίνομαι Αύριο θα φέρουν καιτο θερμοσίφωνο Ο Μεβλούτ αμπί έστειλε τη θερμά-στρα όταν στο ιατρείο του έβαλαν καλοριφέρ τουήταν πια περιττή Ολοκαίνουργια Ζεσταίνει πολύωραία

Το μαγαζί του πρώτου ορόφου είναι ταβέρνα όπουπαίζει σαζ ο Χατζή Τασάν Όταν έπειτα από πολλάχρόνια πήγαμε να γυρίσουμε ταινία ο σπιτονοικοκύ-ρης δεν με γνώρισε Του έδειξα δίχως να του πω τίποτετη φωτογραφία της άδειας οδηγήσεως Αγκαλιαστή-καμε δακρυσμένοι

Είχα έρθει αργά από το νοσοκομείο αφού χασομέ-ρησα λίγο στο σπίτι με πήρε ο ύπνος στην πολυθρόναΌταν σηκώθηκα απrsquo έξω ερχόταν ο θόρυβος των οχη-μάτων της κωμόπολης Ήταν κιόλας πρωί Βγήκα στομπαλκόνι Τη στιγμή που ετοιμαζόμουν να μπω μέσαάκουσα τη φωνή του οδηγού του εισαγγελέα

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 19

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 19

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

Οι γκαζόζες

ΕΡTZΑΝ ΚΕΣΑΛ

Μετάφραση Θάνος Ζαράγκαλης

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 5

Περιεχόμενα

Πρόλογος9

Η θυσία 15

Είμαι ορφανό πάρε με στην αγκαλιά σου25

Τί σχέση έχει πατέρα 35

Εγώ μεγάλωσα πια πατέρα43

Όταν βγαίνει το σακάκι53

laquoΡωτούμε σε κάποιον το όνομά μας κι εκείνος

μας λέει το όνομά τουraquo 61

Η σφραγίδα 71

Τίνος είναι το αίμα στη φωτογραφία 81

Είναι η μυρωδιά του ψωμιού ή του αίματος 89

Τι μένει ξοπίσω μας 97

Μια σταγόνα νερό 105

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 7

Μη φοβάσαι άσε τα χέρια113

Η Τουρκία στην άκρη του νήματος 121

Η καρδιά μας είναι μες στην παλάμη μας129

Η μυρωδιά του καμένου μέσα μας139

Το πάπλωμα 149

Πού είναι οι νεκροί μας159

Οι μάνες από τη μυρωδιά βρίσκουν τα μικρά τους 167

Οι λέξεις έχουν ψυχή 175

Τρία είδη αλήθειας και εμείς183

Επαρχιακός γιατρός 189

Ο υπό μάλης φάκελος197

Η χώρα των επιλησμόνων των νεκρών τους 209

Ο ερχομός της αρραβωνιαστικιάς 217

Το ψέμα223

Από τί προκλήθηκαν οι πληγές μου 231

Ο υπάλληλος του Δήμου που τραβάει πιστόλι 239

Πες στους φίλους ότι έμαθα να παθαίνω 247

Μακάρι νά rsquoχε πεθάνει 255

Πρώτα να σώσουμε τον εαυτό μας 263

Σφυρίχτρα από καστανιά γίνεται 271

8 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 8

Πρόλογος

laquoόλα τα καλλιτεχνικά έργα στηρίζονται στη μνήμηΑυτά είναι εργαλεία τα οποία μετατρέπουν τη μνήμησε κρύσταλλο την κάνουν χειροπιαστή Ο καλλιτέχνηςτρέφεται από τα παιδικά του χρόνια όπως το παρά-σιτο από το δένδρο Κατόπιν ξοδεύει όσα συσσώρευσεγίνεται ώριμος και η ωριμότητά του αποτελεί το έσχα-το σημείοraquo λέει ο Μπέργκμαν Συμφωνώ

Μέχρι τα φοιτητικά μου χρόνια την κάρτα μέλουςτης Δημοτικής Βιβλιοθήκης Άβανος1 που ήταν τυπω-μένη σrsquo ένα κίτρινο γυαλιστερό χαρτόνι την έκρυβαανάμεσα στα βιβλία Τα παιδικά μου χρόνια η κάρτασυνιστούσε για μένα λόγο ύπαρξης Με εκείνην τηνκάρτα δανειζόμουν από την ταπεινή βιβλιοθήκη όποιο

1Κωμόπολη της Κεντρικής Μικράς Ασίας που βρίσκεται μεταξύ Νεα -πόλεως και Καισάρειας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 9

βιβλίο ήθελα μετά έμπαινα στην κρύπτη πίσω από τοναργαλειό της μητέρας στον οποίο ύφαινε χαλιά καιβυθιζόμουν στα ρόδινα όνειρα της παιδικής ηλικίαςαποδεσμευμένος από κάθε είδους έγνοιες Δεν επέλε-γα προσεκτικά τα βιβλία ή τους συγγραφείς Για μέναόλα και όλοι είχαν την ίδια αξία

Βυθίστηκα με αχόρταγη όρεξη και ατέλειωτη περιέρ-γεια μέσα στα βιβλία τα οποία έπαιρνα απλώνοντας τοχέριΚεριμέ Ναντίρ Ιούλιος Βερν Ογούζ Οζντές ΚεμάλΤαχίρ Αμπντουλλάχ Ζιγιά Κοζάνογλου Νιχάλ ΑτσίζΕμίλ Ζολά Τζον Στάινμπεκ Βικτόρ Ουγκώ Ρεσάτ Νου-ρί Γκιούντεκιν Ομέρ Σεϊφεττίν Τολστόι

Τα δύο συνειδητά () επιλεγμένα βιβλία των νεα-νικών μου χρόνων τα αγόρασε ο απόφοιτος δημοτι-κού πρώην αγρότης πρόσφατα βιοτέχνης ο παρα-σκευαστής γκαζόζας πατέρας μου Μεβλούτ Την επι-λογή είχε κάνει ο ηλικιωμένος βιβλιοπώλης στην Και-σάρεια

laquoΟ συγγραφέας αυτού του βιβλίου εφέτος κέρδισετο βραβείο Νομπέλ Το Γεφύρι του Δρίνου του ΊβοΆντριτς Και το άλλο πουλάει πολύ Το αγοράζουν ταγυμνασιόπαιδα μαθητές φιλολογίας Τα Κλαδιά τηςΒατομουριάς του Ρεσάτ Νουρίraquo

Η ζωή μας είναι το διαρκές τύλιγμα ενός κουβαριούΤο κάθε βίωμα μάς ακολουθεί και όπως είναι φυσικόόλα συσσωρεύονται Ότι ζούμε στο διάβα της ζωήςσυσσωρεύεται

10 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 10

Αυτό που ονομάζουμε laquoπαρόνraquo είναι το άθροισματου παρελθόντος με το μέλλον μας Με άλλα λόγια τοπαρελθόν δεν είναι ένας χρόνος που πέταξε και χάθηκεμέσα από τα χέρια μας Είναι κάτι που βρίσκεται πουπεριμένει μέσα στον παρόντα χρόνο Ότι είναι laquoσυ-νείδησηraquo αυτό το κάτι και ότι συμπεριλαμβάνει καιτη laquoμνήμηraquo το αντιλαμβανόμουν με έκπληξη κάθε φο-ρά που καθόμουν στην καρέκλα να γράψω αυτά τααφηγήματα

Έμοιαζα να γράφω με βάση τα όσα μου θύμιζαν τααντικείμενα που έβγαζα μέσα από το σεντούκι που εί-χα καταχωνιασμένο στη σοφίτα Αντικείμενα που ανα-νεώνονταν και πολλαπλασιάζονταν όσο ανακάτευα τοσεντούκι Μπορώ να πω πως όσο αναθυμόμουν το πα-ρελθόν τόσο καλύτερα γνώριζα τον εαυτό μου Το πα-ρελθόν που ξαναδιάβαζα δια μέσου της μνήμης με τοσημερινό όμως μυαλό κάθε φορά που περνούσε στοχαρτί ως αφήγημα με εξέπληττε και πάλι Μα εγώ ταείχα ζήσει όλα αυτά Θεέ μου

Έμοιαζε σαν να γράφω όσα κατέγραφα με την κά-μερα Η πρόθεσή μου δεν ήταν να παραπονεθώ για ταγεγονότα και για τα συναισθήματα αλλά να γράψωτις εμπειρίες μου με όλη τους τη γύμνια και με τρόποπου θα με οδηγούσε στο να κάνω έναν εσωτερικό απο-λογισμό

Γιrsquo αυτόν τον λόγο προσπάθησα να εξαφανίσω τηναπόσταση ανάμεσα σrsquo εμένα και στα γραφόμενά μου

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 11

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 11

Ήθελα ο αναγνώστης αντί να διαβάσει τις ιστορίες μουνα τις laquoπαρακολουθήσειraquo Η εξιστόρηση θα έμοιαζεμε κινηματογραφική αφήγηση Επιθυμούσα πάντοτενα laquoδείξωraquo και όχι να laquoεξιστορήσωraquo

Θεώρησα τον αναγνώστη ως συνταξιδιώτη στο τα-ξίδι που ξεκινούσα κάθε φορά που άρχιζα το κάθεαφήγημα Αυτό που με απασχολούσε ήταν να τουlaquoδείξωraquo όσα βίωνα και όσα έβλεπα Ο αναγνώστηςΔηλαδή κάποιος που στήνει αυτί σε αυτά που αφηγού-μαι παρακολουθεί τους ήρωες μου αισθάνεται τα ίδιασυναισθήματα που αισθάνομαι κι εγώ

Δεν ξέρω πόσο το κατάφερα Ωστόσο αυτό που ξέ-ρω είναι ότι αυτό μπορώ να κάνω Αυτό περνάει απότο χέρι μου Αυτό που μου αναπτερώνει τις ελπίδεςείναι ένα μικρό σημείωμα που στέλνει καμμιά φοράκάποιος φίλος

laquo πολύτιμέ μου φίλε Σήμερα παρακολούθησα τοαφήγημά σουraquo

12 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 12

Οι γκαζόζες laquoΠερίraquo του Μεβλούτ Κεσάλ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 13

1966 Ο Ερτζάν ο Ερχάν και ο πατέρας τους παραγωγός γκαζόζας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 14

Η θυσία

laquoΟ Ιμπραήμ2 σηκώθηκε νωρίς το πρωί Έδεσε το σα-μάρι του γαϊδάρου του Πήρε δίπλα του τον γυιό τουΙσχάκ3 και πήρε τον δρόμο που του έδειξε ο Θεός Στοτέλος της τρίτης ημέρας είδε τον προορισμό του Φόρ-τωσε στους ώμους του γυιού του τα κούτσουρα πουπροόριζε για τη θυσία Ο ίδιος πήρε τη φωτιά και τομαχαίρι Περπάτησαν λίγο Ο Ισχάκ φορτωμένος τακούτσουρα κοίταξε γύρω του

ldquoΠατέραrdquo είπεldquoΟρίστε γυιέ μουrdquo απάντησε ο ΙμπραήμldquoΕδώ είναι η φωτιά στην πλάτη μου τα κούτσουρα

Όμως που είναι το πρόβατο που θα θυσιαστεί Πού εί-ναι το πρόβατο που θα θυσιάσουμε πατέραrdquo

Ο Ιμπραήμ σώπασεraquo

2 Ο Αβραάμ3 Ο Ισαάκ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 15

e

Ο πατέρας είχε ανοίξει το πρώτο εργαστήριο παραγω-γής γκαζόζας δίπλα στο καφενείο του φίλου του Χαφίστον Μεσαίο Μαχαλά Όταν μια ημέρα ο Χαφί έπαθεκαρδιακή προσβολή και άφησε την τελευταία του πνοήστην αγκαλιά του πατέρα μου μετέφερε το εργαστήριοστον Κάτω Μαχαλά δίπλα στη βρύση Ο πατέρας αρ-γότερα την άφησε αυτή τη δουλειά Όμως από τον θά-νατο του φίλου του και μετά απέκτησε φόβους καιαγωνίες με τις οποίες έζησε όλη του τη ζωή Κουλου-ριασμένος κάτω από το πάπλωμα με κλειστά τα μάτιαάκουγα τις νύχτες τον πατέρα μου λίγο θυμωμένο αλλάτις περισσότερες φορές απελπισμένο να εκφράζει ταατελείωτα παράπονά του Η μητέρα κρατώντας τη θερ-μοφόρα πηγαινοερχόταν μεταξύ κουζίνας και υπνοδω-ματίου και προσπαθούσε να τον παρηγορήσει

laquoΔεν έχεις τίποτε Μεβλούτ Και τις περασμένες τοίδιο έπαθες βγήκε κάτι Όχι Θα κρυολόγησες μάλλονraquo

Τα παράπονα του πατέρα συνέχιζαν λίγο ακόμη καιμετά σταματούσαν Η μητέρα αφού περίμενε λίγο ακό-μη καθισμένη στην άκρη του κρεβατιού δεν έπεφτεπια για ύπνο έριχνε στην πλάτη την χοντρή καζάκακαι καθόταν μπροστά στον αργαλειό

Το εργαστήριο παραγωγής γκαζόζας ήταν ένας χώ-ρος βυθισμένος στο ημίφως δροσερός που μύριζε άρω-μα Στην είσοδο ήταν η μικρή δεξαμενή όπου πλένονταν

16 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 16

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 17

τα μπουκάλια στην γωνία το δοχείο με το ηδύποτοόπου ακουμπούσα τα χείλη μου κρυφά και πίσω έναχάλκινο σφαιρικό καζάνι Ο μεγαλύτερος αδελφός μουμrsquo έχωνε με το κεφάλι μέσα στη δεξαμενή Νόμιζα ότιθα πνιγώ και τον κρατούσα από τους καρπούς

Ο εργάτης μας ο Ντουρσούν αμπί4 μάλωνε συχνάμπροστά στη βρύση με τις γυναίκες που έρχονταν ναπάρουν νερό γιατί έβγαζαν από το στόμιο της βρύσηςτο λάστιχο που είχε δέσει τη νύχτα για να γεμίσει τηδεξαμενή

laquoΜας δίνετε να πιούμε το νερό της βρύσης λέγονταςότι είναι γκαζόζαraquo έλεγαν

Δεν είχαν και άδικοΗ οικογένεια του Χικμέτ ζούσε στο δωμάτιο με ένα

παράθυρο πάνω από το εργαστήριο Ο Χικμέτ ήταν οκαλύτερος μου φίλος Ο πατέρας του ο μπάρμπα Σε-ραφεττίν ήταν ένας κουτσός φτωχός γεωργός Ο Χικμέτήταν ένα σιωπηλό ήρεμο παιδί Ήταν πολύ καλός σταμαθηματικά Μάζευε κουπόνια από τις εφημερίδες Πολ-λές φορές συμπλήρωνα τις ελλείψεις του στα κουπόνια

Τα σχολεία είχαν κλείσει για διακοπές Ήταν μιαπολύ ζεστή ημέρα Μαζί με τον Χικμέτ κι έναν φίλοακόμη θα πηγαίναμε να κολυμπήσουμε Αυτή τη φοράόχι εκεί που πηγαίναμε συνήθως αλλά προς την μεριάτου Κιζίλοζ

4 Ο μεγαλύτερος σε ηλικία αδελφός λέγεται για να δηλώσει σε-βασμό

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 17

18 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

Στον βυθό του ποταμού Κιζίλιρμακ5 υπάρχουν πο-λύ βαθιά βαθουλώματα που δεν φαίνονται Οι κάτοι-κοι της Άβανος τα ονομάζουν laquoτζουμπάκraquo και είναιπολύ επικίνδυνα Κολυμπήσαμε αρκετή ώρα Την ώραπου πλησίαζε η ώρα να βγούμε ο Χικμέτ θα πρέπεινα έπεσε σrsquo ένα από τα βαθουλώματα γιατί τον είδα-με να προσπαθεί να κρατηθεί στην επιφάνεια Τέντω-νε το χέρι και δοκίμαζε να μας κρατήσει από τον καρ-πό Δεν καταφέραμε να τον κρατήσουμε παρrsquo όλο πουπροσπαθήσαμε Ο Χικμέτ χάθηκε μπροστά στα μάτιαμας

Ποτέ δεν ξέχασα τη μητέρα του να τρέχει ξεμαλλια-σμένη κατά μήκος της όχθης του ποταμού Τον αναζη-τούσαν πέντε ολόκληρες μέρες Η μητέρα του πέντεημέρες και πέντε νύχτες δεν έφυγε από την όχθη Μεκλαυθμούς και οδυρμούς περιφερόταν πάνω κάτω

Μια από εκείνες τις μέρες είχαμε πάει στην αγοράνωρίς το πρωί με τον πατέρα Η μητέρα του μας πλη-σίασε όταν μας είδε από μακριά Το πρόσωπό της είχεσκοτεινιάσει από τον πόνο

laquoΜεβλούτ Μεβλούτ Το ποτάμι δεν μου δίνει πίσωτο μωρό μου Δες εσύ έχεις το μωράκι σου δίπλαΩραία αλλά πού είναι το δικό μουraquo

Θυμάμαι τον πατέρα μου να στέκεται ακίνητος πα-γωμένος

5 Ο ποταμός Άλυς

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 18

e

Στη στέπα το φθινόπωρο είναι αδελφάκι του χειμώναΕίναι Κυριακή πρωί και ασχολούμαι με τη θερμάστραΗ κατοικία είναι ιατρείο και σπίτι ταυτόχρονα Το νοί-κιασα τον περασμένο μήνα Έφυγα από το δωμάτιοτου νοσοκομείου όπου έμενα από την ημέρα που ήρθαστην κωμόπολη Είμαι πολύ ευτυχισμένος στο σπίτιμου Όσο κοιτάζω τον καναπέ-κρεβάτι που αγόρασαμε δόσεις από το Κιρίκκαλε το ψυγείο και το κρεβάτιτόσο πιο ευτυχισμένος γίνομαι Αύριο θα φέρουν καιτο θερμοσίφωνο Ο Μεβλούτ αμπί έστειλε τη θερμά-στρα όταν στο ιατρείο του έβαλαν καλοριφέρ τουήταν πια περιττή Ολοκαίνουργια Ζεσταίνει πολύωραία

Το μαγαζί του πρώτου ορόφου είναι ταβέρνα όπουπαίζει σαζ ο Χατζή Τασάν Όταν έπειτα από πολλάχρόνια πήγαμε να γυρίσουμε ταινία ο σπιτονοικοκύ-ρης δεν με γνώρισε Του έδειξα δίχως να του πω τίποτετη φωτογραφία της άδειας οδηγήσεως Αγκαλιαστή-καμε δακρυσμένοι

Είχα έρθει αργά από το νοσοκομείο αφού χασομέ-ρησα λίγο στο σπίτι με πήρε ο ύπνος στην πολυθρόναΌταν σηκώθηκα απrsquo έξω ερχόταν ο θόρυβος των οχη-μάτων της κωμόπολης Ήταν κιόλας πρωί Βγήκα στομπαλκόνι Τη στιγμή που ετοιμαζόμουν να μπω μέσαάκουσα τη φωνή του οδηγού του εισαγγελέα

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 19

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 19

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

Περιεχόμενα

Πρόλογος9

Η θυσία 15

Είμαι ορφανό πάρε με στην αγκαλιά σου25

Τί σχέση έχει πατέρα 35

Εγώ μεγάλωσα πια πατέρα43

Όταν βγαίνει το σακάκι53

laquoΡωτούμε σε κάποιον το όνομά μας κι εκείνος

μας λέει το όνομά τουraquo 61

Η σφραγίδα 71

Τίνος είναι το αίμα στη φωτογραφία 81

Είναι η μυρωδιά του ψωμιού ή του αίματος 89

Τι μένει ξοπίσω μας 97

Μια σταγόνα νερό 105

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 7

Μη φοβάσαι άσε τα χέρια113

Η Τουρκία στην άκρη του νήματος 121

Η καρδιά μας είναι μες στην παλάμη μας129

Η μυρωδιά του καμένου μέσα μας139

Το πάπλωμα 149

Πού είναι οι νεκροί μας159

Οι μάνες από τη μυρωδιά βρίσκουν τα μικρά τους 167

Οι λέξεις έχουν ψυχή 175

Τρία είδη αλήθειας και εμείς183

Επαρχιακός γιατρός 189

Ο υπό μάλης φάκελος197

Η χώρα των επιλησμόνων των νεκρών τους 209

Ο ερχομός της αρραβωνιαστικιάς 217

Το ψέμα223

Από τί προκλήθηκαν οι πληγές μου 231

Ο υπάλληλος του Δήμου που τραβάει πιστόλι 239

Πες στους φίλους ότι έμαθα να παθαίνω 247

Μακάρι νά rsquoχε πεθάνει 255

Πρώτα να σώσουμε τον εαυτό μας 263

Σφυρίχτρα από καστανιά γίνεται 271

8 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 8

Πρόλογος

laquoόλα τα καλλιτεχνικά έργα στηρίζονται στη μνήμηΑυτά είναι εργαλεία τα οποία μετατρέπουν τη μνήμησε κρύσταλλο την κάνουν χειροπιαστή Ο καλλιτέχνηςτρέφεται από τα παιδικά του χρόνια όπως το παρά-σιτο από το δένδρο Κατόπιν ξοδεύει όσα συσσώρευσεγίνεται ώριμος και η ωριμότητά του αποτελεί το έσχα-το σημείοraquo λέει ο Μπέργκμαν Συμφωνώ

Μέχρι τα φοιτητικά μου χρόνια την κάρτα μέλουςτης Δημοτικής Βιβλιοθήκης Άβανος1 που ήταν τυπω-μένη σrsquo ένα κίτρινο γυαλιστερό χαρτόνι την έκρυβαανάμεσα στα βιβλία Τα παιδικά μου χρόνια η κάρτασυνιστούσε για μένα λόγο ύπαρξης Με εκείνην τηνκάρτα δανειζόμουν από την ταπεινή βιβλιοθήκη όποιο

1Κωμόπολη της Κεντρικής Μικράς Ασίας που βρίσκεται μεταξύ Νεα -πόλεως και Καισάρειας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 9

βιβλίο ήθελα μετά έμπαινα στην κρύπτη πίσω από τοναργαλειό της μητέρας στον οποίο ύφαινε χαλιά καιβυθιζόμουν στα ρόδινα όνειρα της παιδικής ηλικίαςαποδεσμευμένος από κάθε είδους έγνοιες Δεν επέλε-γα προσεκτικά τα βιβλία ή τους συγγραφείς Για μέναόλα και όλοι είχαν την ίδια αξία

Βυθίστηκα με αχόρταγη όρεξη και ατέλειωτη περιέρ-γεια μέσα στα βιβλία τα οποία έπαιρνα απλώνοντας τοχέριΚεριμέ Ναντίρ Ιούλιος Βερν Ογούζ Οζντές ΚεμάλΤαχίρ Αμπντουλλάχ Ζιγιά Κοζάνογλου Νιχάλ ΑτσίζΕμίλ Ζολά Τζον Στάινμπεκ Βικτόρ Ουγκώ Ρεσάτ Νου-ρί Γκιούντεκιν Ομέρ Σεϊφεττίν Τολστόι

Τα δύο συνειδητά () επιλεγμένα βιβλία των νεα-νικών μου χρόνων τα αγόρασε ο απόφοιτος δημοτι-κού πρώην αγρότης πρόσφατα βιοτέχνης ο παρα-σκευαστής γκαζόζας πατέρας μου Μεβλούτ Την επι-λογή είχε κάνει ο ηλικιωμένος βιβλιοπώλης στην Και-σάρεια

laquoΟ συγγραφέας αυτού του βιβλίου εφέτος κέρδισετο βραβείο Νομπέλ Το Γεφύρι του Δρίνου του ΊβοΆντριτς Και το άλλο πουλάει πολύ Το αγοράζουν ταγυμνασιόπαιδα μαθητές φιλολογίας Τα Κλαδιά τηςΒατομουριάς του Ρεσάτ Νουρίraquo

Η ζωή μας είναι το διαρκές τύλιγμα ενός κουβαριούΤο κάθε βίωμα μάς ακολουθεί και όπως είναι φυσικόόλα συσσωρεύονται Ότι ζούμε στο διάβα της ζωήςσυσσωρεύεται

10 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 10

Αυτό που ονομάζουμε laquoπαρόνraquo είναι το άθροισματου παρελθόντος με το μέλλον μας Με άλλα λόγια τοπαρελθόν δεν είναι ένας χρόνος που πέταξε και χάθηκεμέσα από τα χέρια μας Είναι κάτι που βρίσκεται πουπεριμένει μέσα στον παρόντα χρόνο Ότι είναι laquoσυ-νείδησηraquo αυτό το κάτι και ότι συμπεριλαμβάνει καιτη laquoμνήμηraquo το αντιλαμβανόμουν με έκπληξη κάθε φο-ρά που καθόμουν στην καρέκλα να γράψω αυτά τααφηγήματα

Έμοιαζα να γράφω με βάση τα όσα μου θύμιζαν τααντικείμενα που έβγαζα μέσα από το σεντούκι που εί-χα καταχωνιασμένο στη σοφίτα Αντικείμενα που ανα-νεώνονταν και πολλαπλασιάζονταν όσο ανακάτευα τοσεντούκι Μπορώ να πω πως όσο αναθυμόμουν το πα-ρελθόν τόσο καλύτερα γνώριζα τον εαυτό μου Το πα-ρελθόν που ξαναδιάβαζα δια μέσου της μνήμης με τοσημερινό όμως μυαλό κάθε φορά που περνούσε στοχαρτί ως αφήγημα με εξέπληττε και πάλι Μα εγώ ταείχα ζήσει όλα αυτά Θεέ μου

Έμοιαζε σαν να γράφω όσα κατέγραφα με την κά-μερα Η πρόθεσή μου δεν ήταν να παραπονεθώ για ταγεγονότα και για τα συναισθήματα αλλά να γράψωτις εμπειρίες μου με όλη τους τη γύμνια και με τρόποπου θα με οδηγούσε στο να κάνω έναν εσωτερικό απο-λογισμό

Γιrsquo αυτόν τον λόγο προσπάθησα να εξαφανίσω τηναπόσταση ανάμεσα σrsquo εμένα και στα γραφόμενά μου

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 11

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 11

Ήθελα ο αναγνώστης αντί να διαβάσει τις ιστορίες μουνα τις laquoπαρακολουθήσειraquo Η εξιστόρηση θα έμοιαζεμε κινηματογραφική αφήγηση Επιθυμούσα πάντοτενα laquoδείξωraquo και όχι να laquoεξιστορήσωraquo

Θεώρησα τον αναγνώστη ως συνταξιδιώτη στο τα-ξίδι που ξεκινούσα κάθε φορά που άρχιζα το κάθεαφήγημα Αυτό που με απασχολούσε ήταν να τουlaquoδείξωraquo όσα βίωνα και όσα έβλεπα Ο αναγνώστηςΔηλαδή κάποιος που στήνει αυτί σε αυτά που αφηγού-μαι παρακολουθεί τους ήρωες μου αισθάνεται τα ίδιασυναισθήματα που αισθάνομαι κι εγώ

Δεν ξέρω πόσο το κατάφερα Ωστόσο αυτό που ξέ-ρω είναι ότι αυτό μπορώ να κάνω Αυτό περνάει απότο χέρι μου Αυτό που μου αναπτερώνει τις ελπίδεςείναι ένα μικρό σημείωμα που στέλνει καμμιά φοράκάποιος φίλος

laquo πολύτιμέ μου φίλε Σήμερα παρακολούθησα τοαφήγημά σουraquo

12 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 12

Οι γκαζόζες laquoΠερίraquo του Μεβλούτ Κεσάλ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 13

1966 Ο Ερτζάν ο Ερχάν και ο πατέρας τους παραγωγός γκαζόζας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 14

Η θυσία

laquoΟ Ιμπραήμ2 σηκώθηκε νωρίς το πρωί Έδεσε το σα-μάρι του γαϊδάρου του Πήρε δίπλα του τον γυιό τουΙσχάκ3 και πήρε τον δρόμο που του έδειξε ο Θεός Στοτέλος της τρίτης ημέρας είδε τον προορισμό του Φόρ-τωσε στους ώμους του γυιού του τα κούτσουρα πουπροόριζε για τη θυσία Ο ίδιος πήρε τη φωτιά και τομαχαίρι Περπάτησαν λίγο Ο Ισχάκ φορτωμένος τακούτσουρα κοίταξε γύρω του

ldquoΠατέραrdquo είπεldquoΟρίστε γυιέ μουrdquo απάντησε ο ΙμπραήμldquoΕδώ είναι η φωτιά στην πλάτη μου τα κούτσουρα

Όμως που είναι το πρόβατο που θα θυσιαστεί Πού εί-ναι το πρόβατο που θα θυσιάσουμε πατέραrdquo

Ο Ιμπραήμ σώπασεraquo

2 Ο Αβραάμ3 Ο Ισαάκ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 15

e

Ο πατέρας είχε ανοίξει το πρώτο εργαστήριο παραγω-γής γκαζόζας δίπλα στο καφενείο του φίλου του Χαφίστον Μεσαίο Μαχαλά Όταν μια ημέρα ο Χαφί έπαθεκαρδιακή προσβολή και άφησε την τελευταία του πνοήστην αγκαλιά του πατέρα μου μετέφερε το εργαστήριοστον Κάτω Μαχαλά δίπλα στη βρύση Ο πατέρας αρ-γότερα την άφησε αυτή τη δουλειά Όμως από τον θά-νατο του φίλου του και μετά απέκτησε φόβους καιαγωνίες με τις οποίες έζησε όλη του τη ζωή Κουλου-ριασμένος κάτω από το πάπλωμα με κλειστά τα μάτιαάκουγα τις νύχτες τον πατέρα μου λίγο θυμωμένο αλλάτις περισσότερες φορές απελπισμένο να εκφράζει ταατελείωτα παράπονά του Η μητέρα κρατώντας τη θερ-μοφόρα πηγαινοερχόταν μεταξύ κουζίνας και υπνοδω-ματίου και προσπαθούσε να τον παρηγορήσει

laquoΔεν έχεις τίποτε Μεβλούτ Και τις περασμένες τοίδιο έπαθες βγήκε κάτι Όχι Θα κρυολόγησες μάλλονraquo

Τα παράπονα του πατέρα συνέχιζαν λίγο ακόμη καιμετά σταματούσαν Η μητέρα αφού περίμενε λίγο ακό-μη καθισμένη στην άκρη του κρεβατιού δεν έπεφτεπια για ύπνο έριχνε στην πλάτη την χοντρή καζάκακαι καθόταν μπροστά στον αργαλειό

Το εργαστήριο παραγωγής γκαζόζας ήταν ένας χώ-ρος βυθισμένος στο ημίφως δροσερός που μύριζε άρω-μα Στην είσοδο ήταν η μικρή δεξαμενή όπου πλένονταν

16 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 16

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 17

τα μπουκάλια στην γωνία το δοχείο με το ηδύποτοόπου ακουμπούσα τα χείλη μου κρυφά και πίσω έναχάλκινο σφαιρικό καζάνι Ο μεγαλύτερος αδελφός μουμrsquo έχωνε με το κεφάλι μέσα στη δεξαμενή Νόμιζα ότιθα πνιγώ και τον κρατούσα από τους καρπούς

Ο εργάτης μας ο Ντουρσούν αμπί4 μάλωνε συχνάμπροστά στη βρύση με τις γυναίκες που έρχονταν ναπάρουν νερό γιατί έβγαζαν από το στόμιο της βρύσηςτο λάστιχο που είχε δέσει τη νύχτα για να γεμίσει τηδεξαμενή

laquoΜας δίνετε να πιούμε το νερό της βρύσης λέγονταςότι είναι γκαζόζαraquo έλεγαν

Δεν είχαν και άδικοΗ οικογένεια του Χικμέτ ζούσε στο δωμάτιο με ένα

παράθυρο πάνω από το εργαστήριο Ο Χικμέτ ήταν οκαλύτερος μου φίλος Ο πατέρας του ο μπάρμπα Σε-ραφεττίν ήταν ένας κουτσός φτωχός γεωργός Ο Χικμέτήταν ένα σιωπηλό ήρεμο παιδί Ήταν πολύ καλός σταμαθηματικά Μάζευε κουπόνια από τις εφημερίδες Πολ-λές φορές συμπλήρωνα τις ελλείψεις του στα κουπόνια

Τα σχολεία είχαν κλείσει για διακοπές Ήταν μιαπολύ ζεστή ημέρα Μαζί με τον Χικμέτ κι έναν φίλοακόμη θα πηγαίναμε να κολυμπήσουμε Αυτή τη φοράόχι εκεί που πηγαίναμε συνήθως αλλά προς την μεριάτου Κιζίλοζ

4 Ο μεγαλύτερος σε ηλικία αδελφός λέγεται για να δηλώσει σε-βασμό

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 17

18 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

Στον βυθό του ποταμού Κιζίλιρμακ5 υπάρχουν πο-λύ βαθιά βαθουλώματα που δεν φαίνονται Οι κάτοι-κοι της Άβανος τα ονομάζουν laquoτζουμπάκraquo και είναιπολύ επικίνδυνα Κολυμπήσαμε αρκετή ώρα Την ώραπου πλησίαζε η ώρα να βγούμε ο Χικμέτ θα πρέπεινα έπεσε σrsquo ένα από τα βαθουλώματα γιατί τον είδα-με να προσπαθεί να κρατηθεί στην επιφάνεια Τέντω-νε το χέρι και δοκίμαζε να μας κρατήσει από τον καρ-πό Δεν καταφέραμε να τον κρατήσουμε παρrsquo όλο πουπροσπαθήσαμε Ο Χικμέτ χάθηκε μπροστά στα μάτιαμας

Ποτέ δεν ξέχασα τη μητέρα του να τρέχει ξεμαλλια-σμένη κατά μήκος της όχθης του ποταμού Τον αναζη-τούσαν πέντε ολόκληρες μέρες Η μητέρα του πέντεημέρες και πέντε νύχτες δεν έφυγε από την όχθη Μεκλαυθμούς και οδυρμούς περιφερόταν πάνω κάτω

Μια από εκείνες τις μέρες είχαμε πάει στην αγοράνωρίς το πρωί με τον πατέρα Η μητέρα του μας πλη-σίασε όταν μας είδε από μακριά Το πρόσωπό της είχεσκοτεινιάσει από τον πόνο

laquoΜεβλούτ Μεβλούτ Το ποτάμι δεν μου δίνει πίσωτο μωρό μου Δες εσύ έχεις το μωράκι σου δίπλαΩραία αλλά πού είναι το δικό μουraquo

Θυμάμαι τον πατέρα μου να στέκεται ακίνητος πα-γωμένος

5 Ο ποταμός Άλυς

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 18

e

Στη στέπα το φθινόπωρο είναι αδελφάκι του χειμώναΕίναι Κυριακή πρωί και ασχολούμαι με τη θερμάστραΗ κατοικία είναι ιατρείο και σπίτι ταυτόχρονα Το νοί-κιασα τον περασμένο μήνα Έφυγα από το δωμάτιοτου νοσοκομείου όπου έμενα από την ημέρα που ήρθαστην κωμόπολη Είμαι πολύ ευτυχισμένος στο σπίτιμου Όσο κοιτάζω τον καναπέ-κρεβάτι που αγόρασαμε δόσεις από το Κιρίκκαλε το ψυγείο και το κρεβάτιτόσο πιο ευτυχισμένος γίνομαι Αύριο θα φέρουν καιτο θερμοσίφωνο Ο Μεβλούτ αμπί έστειλε τη θερμά-στρα όταν στο ιατρείο του έβαλαν καλοριφέρ τουήταν πια περιττή Ολοκαίνουργια Ζεσταίνει πολύωραία

Το μαγαζί του πρώτου ορόφου είναι ταβέρνα όπουπαίζει σαζ ο Χατζή Τασάν Όταν έπειτα από πολλάχρόνια πήγαμε να γυρίσουμε ταινία ο σπιτονοικοκύ-ρης δεν με γνώρισε Του έδειξα δίχως να του πω τίποτετη φωτογραφία της άδειας οδηγήσεως Αγκαλιαστή-καμε δακρυσμένοι

Είχα έρθει αργά από το νοσοκομείο αφού χασομέ-ρησα λίγο στο σπίτι με πήρε ο ύπνος στην πολυθρόναΌταν σηκώθηκα απrsquo έξω ερχόταν ο θόρυβος των οχη-μάτων της κωμόπολης Ήταν κιόλας πρωί Βγήκα στομπαλκόνι Τη στιγμή που ετοιμαζόμουν να μπω μέσαάκουσα τη φωνή του οδηγού του εισαγγελέα

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 19

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 19

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

Μη φοβάσαι άσε τα χέρια113

Η Τουρκία στην άκρη του νήματος 121

Η καρδιά μας είναι μες στην παλάμη μας129

Η μυρωδιά του καμένου μέσα μας139

Το πάπλωμα 149

Πού είναι οι νεκροί μας159

Οι μάνες από τη μυρωδιά βρίσκουν τα μικρά τους 167

Οι λέξεις έχουν ψυχή 175

Τρία είδη αλήθειας και εμείς183

Επαρχιακός γιατρός 189

Ο υπό μάλης φάκελος197

Η χώρα των επιλησμόνων των νεκρών τους 209

Ο ερχομός της αρραβωνιαστικιάς 217

Το ψέμα223

Από τί προκλήθηκαν οι πληγές μου 231

Ο υπάλληλος του Δήμου που τραβάει πιστόλι 239

Πες στους φίλους ότι έμαθα να παθαίνω 247

Μακάρι νά rsquoχε πεθάνει 255

Πρώτα να σώσουμε τον εαυτό μας 263

Σφυρίχτρα από καστανιά γίνεται 271

8 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 8

Πρόλογος

laquoόλα τα καλλιτεχνικά έργα στηρίζονται στη μνήμηΑυτά είναι εργαλεία τα οποία μετατρέπουν τη μνήμησε κρύσταλλο την κάνουν χειροπιαστή Ο καλλιτέχνηςτρέφεται από τα παιδικά του χρόνια όπως το παρά-σιτο από το δένδρο Κατόπιν ξοδεύει όσα συσσώρευσεγίνεται ώριμος και η ωριμότητά του αποτελεί το έσχα-το σημείοraquo λέει ο Μπέργκμαν Συμφωνώ

Μέχρι τα φοιτητικά μου χρόνια την κάρτα μέλουςτης Δημοτικής Βιβλιοθήκης Άβανος1 που ήταν τυπω-μένη σrsquo ένα κίτρινο γυαλιστερό χαρτόνι την έκρυβαανάμεσα στα βιβλία Τα παιδικά μου χρόνια η κάρτασυνιστούσε για μένα λόγο ύπαρξης Με εκείνην τηνκάρτα δανειζόμουν από την ταπεινή βιβλιοθήκη όποιο

1Κωμόπολη της Κεντρικής Μικράς Ασίας που βρίσκεται μεταξύ Νεα -πόλεως και Καισάρειας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 9

βιβλίο ήθελα μετά έμπαινα στην κρύπτη πίσω από τοναργαλειό της μητέρας στον οποίο ύφαινε χαλιά καιβυθιζόμουν στα ρόδινα όνειρα της παιδικής ηλικίαςαποδεσμευμένος από κάθε είδους έγνοιες Δεν επέλε-γα προσεκτικά τα βιβλία ή τους συγγραφείς Για μέναόλα και όλοι είχαν την ίδια αξία

Βυθίστηκα με αχόρταγη όρεξη και ατέλειωτη περιέρ-γεια μέσα στα βιβλία τα οποία έπαιρνα απλώνοντας τοχέριΚεριμέ Ναντίρ Ιούλιος Βερν Ογούζ Οζντές ΚεμάλΤαχίρ Αμπντουλλάχ Ζιγιά Κοζάνογλου Νιχάλ ΑτσίζΕμίλ Ζολά Τζον Στάινμπεκ Βικτόρ Ουγκώ Ρεσάτ Νου-ρί Γκιούντεκιν Ομέρ Σεϊφεττίν Τολστόι

Τα δύο συνειδητά () επιλεγμένα βιβλία των νεα-νικών μου χρόνων τα αγόρασε ο απόφοιτος δημοτι-κού πρώην αγρότης πρόσφατα βιοτέχνης ο παρα-σκευαστής γκαζόζας πατέρας μου Μεβλούτ Την επι-λογή είχε κάνει ο ηλικιωμένος βιβλιοπώλης στην Και-σάρεια

laquoΟ συγγραφέας αυτού του βιβλίου εφέτος κέρδισετο βραβείο Νομπέλ Το Γεφύρι του Δρίνου του ΊβοΆντριτς Και το άλλο πουλάει πολύ Το αγοράζουν ταγυμνασιόπαιδα μαθητές φιλολογίας Τα Κλαδιά τηςΒατομουριάς του Ρεσάτ Νουρίraquo

Η ζωή μας είναι το διαρκές τύλιγμα ενός κουβαριούΤο κάθε βίωμα μάς ακολουθεί και όπως είναι φυσικόόλα συσσωρεύονται Ότι ζούμε στο διάβα της ζωήςσυσσωρεύεται

10 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 10

Αυτό που ονομάζουμε laquoπαρόνraquo είναι το άθροισματου παρελθόντος με το μέλλον μας Με άλλα λόγια τοπαρελθόν δεν είναι ένας χρόνος που πέταξε και χάθηκεμέσα από τα χέρια μας Είναι κάτι που βρίσκεται πουπεριμένει μέσα στον παρόντα χρόνο Ότι είναι laquoσυ-νείδησηraquo αυτό το κάτι και ότι συμπεριλαμβάνει καιτη laquoμνήμηraquo το αντιλαμβανόμουν με έκπληξη κάθε φο-ρά που καθόμουν στην καρέκλα να γράψω αυτά τααφηγήματα

Έμοιαζα να γράφω με βάση τα όσα μου θύμιζαν τααντικείμενα που έβγαζα μέσα από το σεντούκι που εί-χα καταχωνιασμένο στη σοφίτα Αντικείμενα που ανα-νεώνονταν και πολλαπλασιάζονταν όσο ανακάτευα τοσεντούκι Μπορώ να πω πως όσο αναθυμόμουν το πα-ρελθόν τόσο καλύτερα γνώριζα τον εαυτό μου Το πα-ρελθόν που ξαναδιάβαζα δια μέσου της μνήμης με τοσημερινό όμως μυαλό κάθε φορά που περνούσε στοχαρτί ως αφήγημα με εξέπληττε και πάλι Μα εγώ ταείχα ζήσει όλα αυτά Θεέ μου

Έμοιαζε σαν να γράφω όσα κατέγραφα με την κά-μερα Η πρόθεσή μου δεν ήταν να παραπονεθώ για ταγεγονότα και για τα συναισθήματα αλλά να γράψωτις εμπειρίες μου με όλη τους τη γύμνια και με τρόποπου θα με οδηγούσε στο να κάνω έναν εσωτερικό απο-λογισμό

Γιrsquo αυτόν τον λόγο προσπάθησα να εξαφανίσω τηναπόσταση ανάμεσα σrsquo εμένα και στα γραφόμενά μου

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 11

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 11

Ήθελα ο αναγνώστης αντί να διαβάσει τις ιστορίες μουνα τις laquoπαρακολουθήσειraquo Η εξιστόρηση θα έμοιαζεμε κινηματογραφική αφήγηση Επιθυμούσα πάντοτενα laquoδείξωraquo και όχι να laquoεξιστορήσωraquo

Θεώρησα τον αναγνώστη ως συνταξιδιώτη στο τα-ξίδι που ξεκινούσα κάθε φορά που άρχιζα το κάθεαφήγημα Αυτό που με απασχολούσε ήταν να τουlaquoδείξωraquo όσα βίωνα και όσα έβλεπα Ο αναγνώστηςΔηλαδή κάποιος που στήνει αυτί σε αυτά που αφηγού-μαι παρακολουθεί τους ήρωες μου αισθάνεται τα ίδιασυναισθήματα που αισθάνομαι κι εγώ

Δεν ξέρω πόσο το κατάφερα Ωστόσο αυτό που ξέ-ρω είναι ότι αυτό μπορώ να κάνω Αυτό περνάει απότο χέρι μου Αυτό που μου αναπτερώνει τις ελπίδεςείναι ένα μικρό σημείωμα που στέλνει καμμιά φοράκάποιος φίλος

laquo πολύτιμέ μου φίλε Σήμερα παρακολούθησα τοαφήγημά σουraquo

12 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 12

Οι γκαζόζες laquoΠερίraquo του Μεβλούτ Κεσάλ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 13

1966 Ο Ερτζάν ο Ερχάν και ο πατέρας τους παραγωγός γκαζόζας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 14

Η θυσία

laquoΟ Ιμπραήμ2 σηκώθηκε νωρίς το πρωί Έδεσε το σα-μάρι του γαϊδάρου του Πήρε δίπλα του τον γυιό τουΙσχάκ3 και πήρε τον δρόμο που του έδειξε ο Θεός Στοτέλος της τρίτης ημέρας είδε τον προορισμό του Φόρ-τωσε στους ώμους του γυιού του τα κούτσουρα πουπροόριζε για τη θυσία Ο ίδιος πήρε τη φωτιά και τομαχαίρι Περπάτησαν λίγο Ο Ισχάκ φορτωμένος τακούτσουρα κοίταξε γύρω του

ldquoΠατέραrdquo είπεldquoΟρίστε γυιέ μουrdquo απάντησε ο ΙμπραήμldquoΕδώ είναι η φωτιά στην πλάτη μου τα κούτσουρα

Όμως που είναι το πρόβατο που θα θυσιαστεί Πού εί-ναι το πρόβατο που θα θυσιάσουμε πατέραrdquo

Ο Ιμπραήμ σώπασεraquo

2 Ο Αβραάμ3 Ο Ισαάκ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 15

e

Ο πατέρας είχε ανοίξει το πρώτο εργαστήριο παραγω-γής γκαζόζας δίπλα στο καφενείο του φίλου του Χαφίστον Μεσαίο Μαχαλά Όταν μια ημέρα ο Χαφί έπαθεκαρδιακή προσβολή και άφησε την τελευταία του πνοήστην αγκαλιά του πατέρα μου μετέφερε το εργαστήριοστον Κάτω Μαχαλά δίπλα στη βρύση Ο πατέρας αρ-γότερα την άφησε αυτή τη δουλειά Όμως από τον θά-νατο του φίλου του και μετά απέκτησε φόβους καιαγωνίες με τις οποίες έζησε όλη του τη ζωή Κουλου-ριασμένος κάτω από το πάπλωμα με κλειστά τα μάτιαάκουγα τις νύχτες τον πατέρα μου λίγο θυμωμένο αλλάτις περισσότερες φορές απελπισμένο να εκφράζει ταατελείωτα παράπονά του Η μητέρα κρατώντας τη θερ-μοφόρα πηγαινοερχόταν μεταξύ κουζίνας και υπνοδω-ματίου και προσπαθούσε να τον παρηγορήσει

laquoΔεν έχεις τίποτε Μεβλούτ Και τις περασμένες τοίδιο έπαθες βγήκε κάτι Όχι Θα κρυολόγησες μάλλονraquo

Τα παράπονα του πατέρα συνέχιζαν λίγο ακόμη καιμετά σταματούσαν Η μητέρα αφού περίμενε λίγο ακό-μη καθισμένη στην άκρη του κρεβατιού δεν έπεφτεπια για ύπνο έριχνε στην πλάτη την χοντρή καζάκακαι καθόταν μπροστά στον αργαλειό

Το εργαστήριο παραγωγής γκαζόζας ήταν ένας χώ-ρος βυθισμένος στο ημίφως δροσερός που μύριζε άρω-μα Στην είσοδο ήταν η μικρή δεξαμενή όπου πλένονταν

16 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 16

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 17

τα μπουκάλια στην γωνία το δοχείο με το ηδύποτοόπου ακουμπούσα τα χείλη μου κρυφά και πίσω έναχάλκινο σφαιρικό καζάνι Ο μεγαλύτερος αδελφός μουμrsquo έχωνε με το κεφάλι μέσα στη δεξαμενή Νόμιζα ότιθα πνιγώ και τον κρατούσα από τους καρπούς

Ο εργάτης μας ο Ντουρσούν αμπί4 μάλωνε συχνάμπροστά στη βρύση με τις γυναίκες που έρχονταν ναπάρουν νερό γιατί έβγαζαν από το στόμιο της βρύσηςτο λάστιχο που είχε δέσει τη νύχτα για να γεμίσει τηδεξαμενή

laquoΜας δίνετε να πιούμε το νερό της βρύσης λέγονταςότι είναι γκαζόζαraquo έλεγαν

Δεν είχαν και άδικοΗ οικογένεια του Χικμέτ ζούσε στο δωμάτιο με ένα

παράθυρο πάνω από το εργαστήριο Ο Χικμέτ ήταν οκαλύτερος μου φίλος Ο πατέρας του ο μπάρμπα Σε-ραφεττίν ήταν ένας κουτσός φτωχός γεωργός Ο Χικμέτήταν ένα σιωπηλό ήρεμο παιδί Ήταν πολύ καλός σταμαθηματικά Μάζευε κουπόνια από τις εφημερίδες Πολ-λές φορές συμπλήρωνα τις ελλείψεις του στα κουπόνια

Τα σχολεία είχαν κλείσει για διακοπές Ήταν μιαπολύ ζεστή ημέρα Μαζί με τον Χικμέτ κι έναν φίλοακόμη θα πηγαίναμε να κολυμπήσουμε Αυτή τη φοράόχι εκεί που πηγαίναμε συνήθως αλλά προς την μεριάτου Κιζίλοζ

4 Ο μεγαλύτερος σε ηλικία αδελφός λέγεται για να δηλώσει σε-βασμό

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 17

18 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

Στον βυθό του ποταμού Κιζίλιρμακ5 υπάρχουν πο-λύ βαθιά βαθουλώματα που δεν φαίνονται Οι κάτοι-κοι της Άβανος τα ονομάζουν laquoτζουμπάκraquo και είναιπολύ επικίνδυνα Κολυμπήσαμε αρκετή ώρα Την ώραπου πλησίαζε η ώρα να βγούμε ο Χικμέτ θα πρέπεινα έπεσε σrsquo ένα από τα βαθουλώματα γιατί τον είδα-με να προσπαθεί να κρατηθεί στην επιφάνεια Τέντω-νε το χέρι και δοκίμαζε να μας κρατήσει από τον καρ-πό Δεν καταφέραμε να τον κρατήσουμε παρrsquo όλο πουπροσπαθήσαμε Ο Χικμέτ χάθηκε μπροστά στα μάτιαμας

Ποτέ δεν ξέχασα τη μητέρα του να τρέχει ξεμαλλια-σμένη κατά μήκος της όχθης του ποταμού Τον αναζη-τούσαν πέντε ολόκληρες μέρες Η μητέρα του πέντεημέρες και πέντε νύχτες δεν έφυγε από την όχθη Μεκλαυθμούς και οδυρμούς περιφερόταν πάνω κάτω

Μια από εκείνες τις μέρες είχαμε πάει στην αγοράνωρίς το πρωί με τον πατέρα Η μητέρα του μας πλη-σίασε όταν μας είδε από μακριά Το πρόσωπό της είχεσκοτεινιάσει από τον πόνο

laquoΜεβλούτ Μεβλούτ Το ποτάμι δεν μου δίνει πίσωτο μωρό μου Δες εσύ έχεις το μωράκι σου δίπλαΩραία αλλά πού είναι το δικό μουraquo

Θυμάμαι τον πατέρα μου να στέκεται ακίνητος πα-γωμένος

5 Ο ποταμός Άλυς

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 18

e

Στη στέπα το φθινόπωρο είναι αδελφάκι του χειμώναΕίναι Κυριακή πρωί και ασχολούμαι με τη θερμάστραΗ κατοικία είναι ιατρείο και σπίτι ταυτόχρονα Το νοί-κιασα τον περασμένο μήνα Έφυγα από το δωμάτιοτου νοσοκομείου όπου έμενα από την ημέρα που ήρθαστην κωμόπολη Είμαι πολύ ευτυχισμένος στο σπίτιμου Όσο κοιτάζω τον καναπέ-κρεβάτι που αγόρασαμε δόσεις από το Κιρίκκαλε το ψυγείο και το κρεβάτιτόσο πιο ευτυχισμένος γίνομαι Αύριο θα φέρουν καιτο θερμοσίφωνο Ο Μεβλούτ αμπί έστειλε τη θερμά-στρα όταν στο ιατρείο του έβαλαν καλοριφέρ τουήταν πια περιττή Ολοκαίνουργια Ζεσταίνει πολύωραία

Το μαγαζί του πρώτου ορόφου είναι ταβέρνα όπουπαίζει σαζ ο Χατζή Τασάν Όταν έπειτα από πολλάχρόνια πήγαμε να γυρίσουμε ταινία ο σπιτονοικοκύ-ρης δεν με γνώρισε Του έδειξα δίχως να του πω τίποτετη φωτογραφία της άδειας οδηγήσεως Αγκαλιαστή-καμε δακρυσμένοι

Είχα έρθει αργά από το νοσοκομείο αφού χασομέ-ρησα λίγο στο σπίτι με πήρε ο ύπνος στην πολυθρόναΌταν σηκώθηκα απrsquo έξω ερχόταν ο θόρυβος των οχη-μάτων της κωμόπολης Ήταν κιόλας πρωί Βγήκα στομπαλκόνι Τη στιγμή που ετοιμαζόμουν να μπω μέσαάκουσα τη φωνή του οδηγού του εισαγγελέα

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 19

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 19

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

Πρόλογος

laquoόλα τα καλλιτεχνικά έργα στηρίζονται στη μνήμηΑυτά είναι εργαλεία τα οποία μετατρέπουν τη μνήμησε κρύσταλλο την κάνουν χειροπιαστή Ο καλλιτέχνηςτρέφεται από τα παιδικά του χρόνια όπως το παρά-σιτο από το δένδρο Κατόπιν ξοδεύει όσα συσσώρευσεγίνεται ώριμος και η ωριμότητά του αποτελεί το έσχα-το σημείοraquo λέει ο Μπέργκμαν Συμφωνώ

Μέχρι τα φοιτητικά μου χρόνια την κάρτα μέλουςτης Δημοτικής Βιβλιοθήκης Άβανος1 που ήταν τυπω-μένη σrsquo ένα κίτρινο γυαλιστερό χαρτόνι την έκρυβαανάμεσα στα βιβλία Τα παιδικά μου χρόνια η κάρτασυνιστούσε για μένα λόγο ύπαρξης Με εκείνην τηνκάρτα δανειζόμουν από την ταπεινή βιβλιοθήκη όποιο

1Κωμόπολη της Κεντρικής Μικράς Ασίας που βρίσκεται μεταξύ Νεα -πόλεως και Καισάρειας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 9

βιβλίο ήθελα μετά έμπαινα στην κρύπτη πίσω από τοναργαλειό της μητέρας στον οποίο ύφαινε χαλιά καιβυθιζόμουν στα ρόδινα όνειρα της παιδικής ηλικίαςαποδεσμευμένος από κάθε είδους έγνοιες Δεν επέλε-γα προσεκτικά τα βιβλία ή τους συγγραφείς Για μέναόλα και όλοι είχαν την ίδια αξία

Βυθίστηκα με αχόρταγη όρεξη και ατέλειωτη περιέρ-γεια μέσα στα βιβλία τα οποία έπαιρνα απλώνοντας τοχέριΚεριμέ Ναντίρ Ιούλιος Βερν Ογούζ Οζντές ΚεμάλΤαχίρ Αμπντουλλάχ Ζιγιά Κοζάνογλου Νιχάλ ΑτσίζΕμίλ Ζολά Τζον Στάινμπεκ Βικτόρ Ουγκώ Ρεσάτ Νου-ρί Γκιούντεκιν Ομέρ Σεϊφεττίν Τολστόι

Τα δύο συνειδητά () επιλεγμένα βιβλία των νεα-νικών μου χρόνων τα αγόρασε ο απόφοιτος δημοτι-κού πρώην αγρότης πρόσφατα βιοτέχνης ο παρα-σκευαστής γκαζόζας πατέρας μου Μεβλούτ Την επι-λογή είχε κάνει ο ηλικιωμένος βιβλιοπώλης στην Και-σάρεια

laquoΟ συγγραφέας αυτού του βιβλίου εφέτος κέρδισετο βραβείο Νομπέλ Το Γεφύρι του Δρίνου του ΊβοΆντριτς Και το άλλο πουλάει πολύ Το αγοράζουν ταγυμνασιόπαιδα μαθητές φιλολογίας Τα Κλαδιά τηςΒατομουριάς του Ρεσάτ Νουρίraquo

Η ζωή μας είναι το διαρκές τύλιγμα ενός κουβαριούΤο κάθε βίωμα μάς ακολουθεί και όπως είναι φυσικόόλα συσσωρεύονται Ότι ζούμε στο διάβα της ζωήςσυσσωρεύεται

10 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 10

Αυτό που ονομάζουμε laquoπαρόνraquo είναι το άθροισματου παρελθόντος με το μέλλον μας Με άλλα λόγια τοπαρελθόν δεν είναι ένας χρόνος που πέταξε και χάθηκεμέσα από τα χέρια μας Είναι κάτι που βρίσκεται πουπεριμένει μέσα στον παρόντα χρόνο Ότι είναι laquoσυ-νείδησηraquo αυτό το κάτι και ότι συμπεριλαμβάνει καιτη laquoμνήμηraquo το αντιλαμβανόμουν με έκπληξη κάθε φο-ρά που καθόμουν στην καρέκλα να γράψω αυτά τααφηγήματα

Έμοιαζα να γράφω με βάση τα όσα μου θύμιζαν τααντικείμενα που έβγαζα μέσα από το σεντούκι που εί-χα καταχωνιασμένο στη σοφίτα Αντικείμενα που ανα-νεώνονταν και πολλαπλασιάζονταν όσο ανακάτευα τοσεντούκι Μπορώ να πω πως όσο αναθυμόμουν το πα-ρελθόν τόσο καλύτερα γνώριζα τον εαυτό μου Το πα-ρελθόν που ξαναδιάβαζα δια μέσου της μνήμης με τοσημερινό όμως μυαλό κάθε φορά που περνούσε στοχαρτί ως αφήγημα με εξέπληττε και πάλι Μα εγώ ταείχα ζήσει όλα αυτά Θεέ μου

Έμοιαζε σαν να γράφω όσα κατέγραφα με την κά-μερα Η πρόθεσή μου δεν ήταν να παραπονεθώ για ταγεγονότα και για τα συναισθήματα αλλά να γράψωτις εμπειρίες μου με όλη τους τη γύμνια και με τρόποπου θα με οδηγούσε στο να κάνω έναν εσωτερικό απο-λογισμό

Γιrsquo αυτόν τον λόγο προσπάθησα να εξαφανίσω τηναπόσταση ανάμεσα σrsquo εμένα και στα γραφόμενά μου

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 11

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 11

Ήθελα ο αναγνώστης αντί να διαβάσει τις ιστορίες μουνα τις laquoπαρακολουθήσειraquo Η εξιστόρηση θα έμοιαζεμε κινηματογραφική αφήγηση Επιθυμούσα πάντοτενα laquoδείξωraquo και όχι να laquoεξιστορήσωraquo

Θεώρησα τον αναγνώστη ως συνταξιδιώτη στο τα-ξίδι που ξεκινούσα κάθε φορά που άρχιζα το κάθεαφήγημα Αυτό που με απασχολούσε ήταν να τουlaquoδείξωraquo όσα βίωνα και όσα έβλεπα Ο αναγνώστηςΔηλαδή κάποιος που στήνει αυτί σε αυτά που αφηγού-μαι παρακολουθεί τους ήρωες μου αισθάνεται τα ίδιασυναισθήματα που αισθάνομαι κι εγώ

Δεν ξέρω πόσο το κατάφερα Ωστόσο αυτό που ξέ-ρω είναι ότι αυτό μπορώ να κάνω Αυτό περνάει απότο χέρι μου Αυτό που μου αναπτερώνει τις ελπίδεςείναι ένα μικρό σημείωμα που στέλνει καμμιά φοράκάποιος φίλος

laquo πολύτιμέ μου φίλε Σήμερα παρακολούθησα τοαφήγημά σουraquo

12 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 12

Οι γκαζόζες laquoΠερίraquo του Μεβλούτ Κεσάλ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 13

1966 Ο Ερτζάν ο Ερχάν και ο πατέρας τους παραγωγός γκαζόζας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 14

Η θυσία

laquoΟ Ιμπραήμ2 σηκώθηκε νωρίς το πρωί Έδεσε το σα-μάρι του γαϊδάρου του Πήρε δίπλα του τον γυιό τουΙσχάκ3 και πήρε τον δρόμο που του έδειξε ο Θεός Στοτέλος της τρίτης ημέρας είδε τον προορισμό του Φόρ-τωσε στους ώμους του γυιού του τα κούτσουρα πουπροόριζε για τη θυσία Ο ίδιος πήρε τη φωτιά και τομαχαίρι Περπάτησαν λίγο Ο Ισχάκ φορτωμένος τακούτσουρα κοίταξε γύρω του

ldquoΠατέραrdquo είπεldquoΟρίστε γυιέ μουrdquo απάντησε ο ΙμπραήμldquoΕδώ είναι η φωτιά στην πλάτη μου τα κούτσουρα

Όμως που είναι το πρόβατο που θα θυσιαστεί Πού εί-ναι το πρόβατο που θα θυσιάσουμε πατέραrdquo

Ο Ιμπραήμ σώπασεraquo

2 Ο Αβραάμ3 Ο Ισαάκ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 15

e

Ο πατέρας είχε ανοίξει το πρώτο εργαστήριο παραγω-γής γκαζόζας δίπλα στο καφενείο του φίλου του Χαφίστον Μεσαίο Μαχαλά Όταν μια ημέρα ο Χαφί έπαθεκαρδιακή προσβολή και άφησε την τελευταία του πνοήστην αγκαλιά του πατέρα μου μετέφερε το εργαστήριοστον Κάτω Μαχαλά δίπλα στη βρύση Ο πατέρας αρ-γότερα την άφησε αυτή τη δουλειά Όμως από τον θά-νατο του φίλου του και μετά απέκτησε φόβους καιαγωνίες με τις οποίες έζησε όλη του τη ζωή Κουλου-ριασμένος κάτω από το πάπλωμα με κλειστά τα μάτιαάκουγα τις νύχτες τον πατέρα μου λίγο θυμωμένο αλλάτις περισσότερες φορές απελπισμένο να εκφράζει ταατελείωτα παράπονά του Η μητέρα κρατώντας τη θερ-μοφόρα πηγαινοερχόταν μεταξύ κουζίνας και υπνοδω-ματίου και προσπαθούσε να τον παρηγορήσει

laquoΔεν έχεις τίποτε Μεβλούτ Και τις περασμένες τοίδιο έπαθες βγήκε κάτι Όχι Θα κρυολόγησες μάλλονraquo

Τα παράπονα του πατέρα συνέχιζαν λίγο ακόμη καιμετά σταματούσαν Η μητέρα αφού περίμενε λίγο ακό-μη καθισμένη στην άκρη του κρεβατιού δεν έπεφτεπια για ύπνο έριχνε στην πλάτη την χοντρή καζάκακαι καθόταν μπροστά στον αργαλειό

Το εργαστήριο παραγωγής γκαζόζας ήταν ένας χώ-ρος βυθισμένος στο ημίφως δροσερός που μύριζε άρω-μα Στην είσοδο ήταν η μικρή δεξαμενή όπου πλένονταν

16 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 16

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 17

τα μπουκάλια στην γωνία το δοχείο με το ηδύποτοόπου ακουμπούσα τα χείλη μου κρυφά και πίσω έναχάλκινο σφαιρικό καζάνι Ο μεγαλύτερος αδελφός μουμrsquo έχωνε με το κεφάλι μέσα στη δεξαμενή Νόμιζα ότιθα πνιγώ και τον κρατούσα από τους καρπούς

Ο εργάτης μας ο Ντουρσούν αμπί4 μάλωνε συχνάμπροστά στη βρύση με τις γυναίκες που έρχονταν ναπάρουν νερό γιατί έβγαζαν από το στόμιο της βρύσηςτο λάστιχο που είχε δέσει τη νύχτα για να γεμίσει τηδεξαμενή

laquoΜας δίνετε να πιούμε το νερό της βρύσης λέγονταςότι είναι γκαζόζαraquo έλεγαν

Δεν είχαν και άδικοΗ οικογένεια του Χικμέτ ζούσε στο δωμάτιο με ένα

παράθυρο πάνω από το εργαστήριο Ο Χικμέτ ήταν οκαλύτερος μου φίλος Ο πατέρας του ο μπάρμπα Σε-ραφεττίν ήταν ένας κουτσός φτωχός γεωργός Ο Χικμέτήταν ένα σιωπηλό ήρεμο παιδί Ήταν πολύ καλός σταμαθηματικά Μάζευε κουπόνια από τις εφημερίδες Πολ-λές φορές συμπλήρωνα τις ελλείψεις του στα κουπόνια

Τα σχολεία είχαν κλείσει για διακοπές Ήταν μιαπολύ ζεστή ημέρα Μαζί με τον Χικμέτ κι έναν φίλοακόμη θα πηγαίναμε να κολυμπήσουμε Αυτή τη φοράόχι εκεί που πηγαίναμε συνήθως αλλά προς την μεριάτου Κιζίλοζ

4 Ο μεγαλύτερος σε ηλικία αδελφός λέγεται για να δηλώσει σε-βασμό

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 17

18 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

Στον βυθό του ποταμού Κιζίλιρμακ5 υπάρχουν πο-λύ βαθιά βαθουλώματα που δεν φαίνονται Οι κάτοι-κοι της Άβανος τα ονομάζουν laquoτζουμπάκraquo και είναιπολύ επικίνδυνα Κολυμπήσαμε αρκετή ώρα Την ώραπου πλησίαζε η ώρα να βγούμε ο Χικμέτ θα πρέπεινα έπεσε σrsquo ένα από τα βαθουλώματα γιατί τον είδα-με να προσπαθεί να κρατηθεί στην επιφάνεια Τέντω-νε το χέρι και δοκίμαζε να μας κρατήσει από τον καρ-πό Δεν καταφέραμε να τον κρατήσουμε παρrsquo όλο πουπροσπαθήσαμε Ο Χικμέτ χάθηκε μπροστά στα μάτιαμας

Ποτέ δεν ξέχασα τη μητέρα του να τρέχει ξεμαλλια-σμένη κατά μήκος της όχθης του ποταμού Τον αναζη-τούσαν πέντε ολόκληρες μέρες Η μητέρα του πέντεημέρες και πέντε νύχτες δεν έφυγε από την όχθη Μεκλαυθμούς και οδυρμούς περιφερόταν πάνω κάτω

Μια από εκείνες τις μέρες είχαμε πάει στην αγοράνωρίς το πρωί με τον πατέρα Η μητέρα του μας πλη-σίασε όταν μας είδε από μακριά Το πρόσωπό της είχεσκοτεινιάσει από τον πόνο

laquoΜεβλούτ Μεβλούτ Το ποτάμι δεν μου δίνει πίσωτο μωρό μου Δες εσύ έχεις το μωράκι σου δίπλαΩραία αλλά πού είναι το δικό μουraquo

Θυμάμαι τον πατέρα μου να στέκεται ακίνητος πα-γωμένος

5 Ο ποταμός Άλυς

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 18

e

Στη στέπα το φθινόπωρο είναι αδελφάκι του χειμώναΕίναι Κυριακή πρωί και ασχολούμαι με τη θερμάστραΗ κατοικία είναι ιατρείο και σπίτι ταυτόχρονα Το νοί-κιασα τον περασμένο μήνα Έφυγα από το δωμάτιοτου νοσοκομείου όπου έμενα από την ημέρα που ήρθαστην κωμόπολη Είμαι πολύ ευτυχισμένος στο σπίτιμου Όσο κοιτάζω τον καναπέ-κρεβάτι που αγόρασαμε δόσεις από το Κιρίκκαλε το ψυγείο και το κρεβάτιτόσο πιο ευτυχισμένος γίνομαι Αύριο θα φέρουν καιτο θερμοσίφωνο Ο Μεβλούτ αμπί έστειλε τη θερμά-στρα όταν στο ιατρείο του έβαλαν καλοριφέρ τουήταν πια περιττή Ολοκαίνουργια Ζεσταίνει πολύωραία

Το μαγαζί του πρώτου ορόφου είναι ταβέρνα όπουπαίζει σαζ ο Χατζή Τασάν Όταν έπειτα από πολλάχρόνια πήγαμε να γυρίσουμε ταινία ο σπιτονοικοκύ-ρης δεν με γνώρισε Του έδειξα δίχως να του πω τίποτετη φωτογραφία της άδειας οδηγήσεως Αγκαλιαστή-καμε δακρυσμένοι

Είχα έρθει αργά από το νοσοκομείο αφού χασομέ-ρησα λίγο στο σπίτι με πήρε ο ύπνος στην πολυθρόναΌταν σηκώθηκα απrsquo έξω ερχόταν ο θόρυβος των οχη-μάτων της κωμόπολης Ήταν κιόλας πρωί Βγήκα στομπαλκόνι Τη στιγμή που ετοιμαζόμουν να μπω μέσαάκουσα τη φωνή του οδηγού του εισαγγελέα

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 19

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 19

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

βιβλίο ήθελα μετά έμπαινα στην κρύπτη πίσω από τοναργαλειό της μητέρας στον οποίο ύφαινε χαλιά καιβυθιζόμουν στα ρόδινα όνειρα της παιδικής ηλικίαςαποδεσμευμένος από κάθε είδους έγνοιες Δεν επέλε-γα προσεκτικά τα βιβλία ή τους συγγραφείς Για μέναόλα και όλοι είχαν την ίδια αξία

Βυθίστηκα με αχόρταγη όρεξη και ατέλειωτη περιέρ-γεια μέσα στα βιβλία τα οποία έπαιρνα απλώνοντας τοχέριΚεριμέ Ναντίρ Ιούλιος Βερν Ογούζ Οζντές ΚεμάλΤαχίρ Αμπντουλλάχ Ζιγιά Κοζάνογλου Νιχάλ ΑτσίζΕμίλ Ζολά Τζον Στάινμπεκ Βικτόρ Ουγκώ Ρεσάτ Νου-ρί Γκιούντεκιν Ομέρ Σεϊφεττίν Τολστόι

Τα δύο συνειδητά () επιλεγμένα βιβλία των νεα-νικών μου χρόνων τα αγόρασε ο απόφοιτος δημοτι-κού πρώην αγρότης πρόσφατα βιοτέχνης ο παρα-σκευαστής γκαζόζας πατέρας μου Μεβλούτ Την επι-λογή είχε κάνει ο ηλικιωμένος βιβλιοπώλης στην Και-σάρεια

laquoΟ συγγραφέας αυτού του βιβλίου εφέτος κέρδισετο βραβείο Νομπέλ Το Γεφύρι του Δρίνου του ΊβοΆντριτς Και το άλλο πουλάει πολύ Το αγοράζουν ταγυμνασιόπαιδα μαθητές φιλολογίας Τα Κλαδιά τηςΒατομουριάς του Ρεσάτ Νουρίraquo

Η ζωή μας είναι το διαρκές τύλιγμα ενός κουβαριούΤο κάθε βίωμα μάς ακολουθεί και όπως είναι φυσικόόλα συσσωρεύονται Ότι ζούμε στο διάβα της ζωήςσυσσωρεύεται

10 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 10

Αυτό που ονομάζουμε laquoπαρόνraquo είναι το άθροισματου παρελθόντος με το μέλλον μας Με άλλα λόγια τοπαρελθόν δεν είναι ένας χρόνος που πέταξε και χάθηκεμέσα από τα χέρια μας Είναι κάτι που βρίσκεται πουπεριμένει μέσα στον παρόντα χρόνο Ότι είναι laquoσυ-νείδησηraquo αυτό το κάτι και ότι συμπεριλαμβάνει καιτη laquoμνήμηraquo το αντιλαμβανόμουν με έκπληξη κάθε φο-ρά που καθόμουν στην καρέκλα να γράψω αυτά τααφηγήματα

Έμοιαζα να γράφω με βάση τα όσα μου θύμιζαν τααντικείμενα που έβγαζα μέσα από το σεντούκι που εί-χα καταχωνιασμένο στη σοφίτα Αντικείμενα που ανα-νεώνονταν και πολλαπλασιάζονταν όσο ανακάτευα τοσεντούκι Μπορώ να πω πως όσο αναθυμόμουν το πα-ρελθόν τόσο καλύτερα γνώριζα τον εαυτό μου Το πα-ρελθόν που ξαναδιάβαζα δια μέσου της μνήμης με τοσημερινό όμως μυαλό κάθε φορά που περνούσε στοχαρτί ως αφήγημα με εξέπληττε και πάλι Μα εγώ ταείχα ζήσει όλα αυτά Θεέ μου

Έμοιαζε σαν να γράφω όσα κατέγραφα με την κά-μερα Η πρόθεσή μου δεν ήταν να παραπονεθώ για ταγεγονότα και για τα συναισθήματα αλλά να γράψωτις εμπειρίες μου με όλη τους τη γύμνια και με τρόποπου θα με οδηγούσε στο να κάνω έναν εσωτερικό απο-λογισμό

Γιrsquo αυτόν τον λόγο προσπάθησα να εξαφανίσω τηναπόσταση ανάμεσα σrsquo εμένα και στα γραφόμενά μου

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 11

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 11

Ήθελα ο αναγνώστης αντί να διαβάσει τις ιστορίες μουνα τις laquoπαρακολουθήσειraquo Η εξιστόρηση θα έμοιαζεμε κινηματογραφική αφήγηση Επιθυμούσα πάντοτενα laquoδείξωraquo και όχι να laquoεξιστορήσωraquo

Θεώρησα τον αναγνώστη ως συνταξιδιώτη στο τα-ξίδι που ξεκινούσα κάθε φορά που άρχιζα το κάθεαφήγημα Αυτό που με απασχολούσε ήταν να τουlaquoδείξωraquo όσα βίωνα και όσα έβλεπα Ο αναγνώστηςΔηλαδή κάποιος που στήνει αυτί σε αυτά που αφηγού-μαι παρακολουθεί τους ήρωες μου αισθάνεται τα ίδιασυναισθήματα που αισθάνομαι κι εγώ

Δεν ξέρω πόσο το κατάφερα Ωστόσο αυτό που ξέ-ρω είναι ότι αυτό μπορώ να κάνω Αυτό περνάει απότο χέρι μου Αυτό που μου αναπτερώνει τις ελπίδεςείναι ένα μικρό σημείωμα που στέλνει καμμιά φοράκάποιος φίλος

laquo πολύτιμέ μου φίλε Σήμερα παρακολούθησα τοαφήγημά σουraquo

12 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 12

Οι γκαζόζες laquoΠερίraquo του Μεβλούτ Κεσάλ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 13

1966 Ο Ερτζάν ο Ερχάν και ο πατέρας τους παραγωγός γκαζόζας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 14

Η θυσία

laquoΟ Ιμπραήμ2 σηκώθηκε νωρίς το πρωί Έδεσε το σα-μάρι του γαϊδάρου του Πήρε δίπλα του τον γυιό τουΙσχάκ3 και πήρε τον δρόμο που του έδειξε ο Θεός Στοτέλος της τρίτης ημέρας είδε τον προορισμό του Φόρ-τωσε στους ώμους του γυιού του τα κούτσουρα πουπροόριζε για τη θυσία Ο ίδιος πήρε τη φωτιά και τομαχαίρι Περπάτησαν λίγο Ο Ισχάκ φορτωμένος τακούτσουρα κοίταξε γύρω του

ldquoΠατέραrdquo είπεldquoΟρίστε γυιέ μουrdquo απάντησε ο ΙμπραήμldquoΕδώ είναι η φωτιά στην πλάτη μου τα κούτσουρα

Όμως που είναι το πρόβατο που θα θυσιαστεί Πού εί-ναι το πρόβατο που θα θυσιάσουμε πατέραrdquo

Ο Ιμπραήμ σώπασεraquo

2 Ο Αβραάμ3 Ο Ισαάκ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 15

e

Ο πατέρας είχε ανοίξει το πρώτο εργαστήριο παραγω-γής γκαζόζας δίπλα στο καφενείο του φίλου του Χαφίστον Μεσαίο Μαχαλά Όταν μια ημέρα ο Χαφί έπαθεκαρδιακή προσβολή και άφησε την τελευταία του πνοήστην αγκαλιά του πατέρα μου μετέφερε το εργαστήριοστον Κάτω Μαχαλά δίπλα στη βρύση Ο πατέρας αρ-γότερα την άφησε αυτή τη δουλειά Όμως από τον θά-νατο του φίλου του και μετά απέκτησε φόβους καιαγωνίες με τις οποίες έζησε όλη του τη ζωή Κουλου-ριασμένος κάτω από το πάπλωμα με κλειστά τα μάτιαάκουγα τις νύχτες τον πατέρα μου λίγο θυμωμένο αλλάτις περισσότερες φορές απελπισμένο να εκφράζει ταατελείωτα παράπονά του Η μητέρα κρατώντας τη θερ-μοφόρα πηγαινοερχόταν μεταξύ κουζίνας και υπνοδω-ματίου και προσπαθούσε να τον παρηγορήσει

laquoΔεν έχεις τίποτε Μεβλούτ Και τις περασμένες τοίδιο έπαθες βγήκε κάτι Όχι Θα κρυολόγησες μάλλονraquo

Τα παράπονα του πατέρα συνέχιζαν λίγο ακόμη καιμετά σταματούσαν Η μητέρα αφού περίμενε λίγο ακό-μη καθισμένη στην άκρη του κρεβατιού δεν έπεφτεπια για ύπνο έριχνε στην πλάτη την χοντρή καζάκακαι καθόταν μπροστά στον αργαλειό

Το εργαστήριο παραγωγής γκαζόζας ήταν ένας χώ-ρος βυθισμένος στο ημίφως δροσερός που μύριζε άρω-μα Στην είσοδο ήταν η μικρή δεξαμενή όπου πλένονταν

16 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 16

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 17

τα μπουκάλια στην γωνία το δοχείο με το ηδύποτοόπου ακουμπούσα τα χείλη μου κρυφά και πίσω έναχάλκινο σφαιρικό καζάνι Ο μεγαλύτερος αδελφός μουμrsquo έχωνε με το κεφάλι μέσα στη δεξαμενή Νόμιζα ότιθα πνιγώ και τον κρατούσα από τους καρπούς

Ο εργάτης μας ο Ντουρσούν αμπί4 μάλωνε συχνάμπροστά στη βρύση με τις γυναίκες που έρχονταν ναπάρουν νερό γιατί έβγαζαν από το στόμιο της βρύσηςτο λάστιχο που είχε δέσει τη νύχτα για να γεμίσει τηδεξαμενή

laquoΜας δίνετε να πιούμε το νερό της βρύσης λέγονταςότι είναι γκαζόζαraquo έλεγαν

Δεν είχαν και άδικοΗ οικογένεια του Χικμέτ ζούσε στο δωμάτιο με ένα

παράθυρο πάνω από το εργαστήριο Ο Χικμέτ ήταν οκαλύτερος μου φίλος Ο πατέρας του ο μπάρμπα Σε-ραφεττίν ήταν ένας κουτσός φτωχός γεωργός Ο Χικμέτήταν ένα σιωπηλό ήρεμο παιδί Ήταν πολύ καλός σταμαθηματικά Μάζευε κουπόνια από τις εφημερίδες Πολ-λές φορές συμπλήρωνα τις ελλείψεις του στα κουπόνια

Τα σχολεία είχαν κλείσει για διακοπές Ήταν μιαπολύ ζεστή ημέρα Μαζί με τον Χικμέτ κι έναν φίλοακόμη θα πηγαίναμε να κολυμπήσουμε Αυτή τη φοράόχι εκεί που πηγαίναμε συνήθως αλλά προς την μεριάτου Κιζίλοζ

4 Ο μεγαλύτερος σε ηλικία αδελφός λέγεται για να δηλώσει σε-βασμό

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 17

18 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

Στον βυθό του ποταμού Κιζίλιρμακ5 υπάρχουν πο-λύ βαθιά βαθουλώματα που δεν φαίνονται Οι κάτοι-κοι της Άβανος τα ονομάζουν laquoτζουμπάκraquo και είναιπολύ επικίνδυνα Κολυμπήσαμε αρκετή ώρα Την ώραπου πλησίαζε η ώρα να βγούμε ο Χικμέτ θα πρέπεινα έπεσε σrsquo ένα από τα βαθουλώματα γιατί τον είδα-με να προσπαθεί να κρατηθεί στην επιφάνεια Τέντω-νε το χέρι και δοκίμαζε να μας κρατήσει από τον καρ-πό Δεν καταφέραμε να τον κρατήσουμε παρrsquo όλο πουπροσπαθήσαμε Ο Χικμέτ χάθηκε μπροστά στα μάτιαμας

Ποτέ δεν ξέχασα τη μητέρα του να τρέχει ξεμαλλια-σμένη κατά μήκος της όχθης του ποταμού Τον αναζη-τούσαν πέντε ολόκληρες μέρες Η μητέρα του πέντεημέρες και πέντε νύχτες δεν έφυγε από την όχθη Μεκλαυθμούς και οδυρμούς περιφερόταν πάνω κάτω

Μια από εκείνες τις μέρες είχαμε πάει στην αγοράνωρίς το πρωί με τον πατέρα Η μητέρα του μας πλη-σίασε όταν μας είδε από μακριά Το πρόσωπό της είχεσκοτεινιάσει από τον πόνο

laquoΜεβλούτ Μεβλούτ Το ποτάμι δεν μου δίνει πίσωτο μωρό μου Δες εσύ έχεις το μωράκι σου δίπλαΩραία αλλά πού είναι το δικό μουraquo

Θυμάμαι τον πατέρα μου να στέκεται ακίνητος πα-γωμένος

5 Ο ποταμός Άλυς

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 18

e

Στη στέπα το φθινόπωρο είναι αδελφάκι του χειμώναΕίναι Κυριακή πρωί και ασχολούμαι με τη θερμάστραΗ κατοικία είναι ιατρείο και σπίτι ταυτόχρονα Το νοί-κιασα τον περασμένο μήνα Έφυγα από το δωμάτιοτου νοσοκομείου όπου έμενα από την ημέρα που ήρθαστην κωμόπολη Είμαι πολύ ευτυχισμένος στο σπίτιμου Όσο κοιτάζω τον καναπέ-κρεβάτι που αγόρασαμε δόσεις από το Κιρίκκαλε το ψυγείο και το κρεβάτιτόσο πιο ευτυχισμένος γίνομαι Αύριο θα φέρουν καιτο θερμοσίφωνο Ο Μεβλούτ αμπί έστειλε τη θερμά-στρα όταν στο ιατρείο του έβαλαν καλοριφέρ τουήταν πια περιττή Ολοκαίνουργια Ζεσταίνει πολύωραία

Το μαγαζί του πρώτου ορόφου είναι ταβέρνα όπουπαίζει σαζ ο Χατζή Τασάν Όταν έπειτα από πολλάχρόνια πήγαμε να γυρίσουμε ταινία ο σπιτονοικοκύ-ρης δεν με γνώρισε Του έδειξα δίχως να του πω τίποτετη φωτογραφία της άδειας οδηγήσεως Αγκαλιαστή-καμε δακρυσμένοι

Είχα έρθει αργά από το νοσοκομείο αφού χασομέ-ρησα λίγο στο σπίτι με πήρε ο ύπνος στην πολυθρόναΌταν σηκώθηκα απrsquo έξω ερχόταν ο θόρυβος των οχη-μάτων της κωμόπολης Ήταν κιόλας πρωί Βγήκα στομπαλκόνι Τη στιγμή που ετοιμαζόμουν να μπω μέσαάκουσα τη φωνή του οδηγού του εισαγγελέα

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 19

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 19

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

Αυτό που ονομάζουμε laquoπαρόνraquo είναι το άθροισματου παρελθόντος με το μέλλον μας Με άλλα λόγια τοπαρελθόν δεν είναι ένας χρόνος που πέταξε και χάθηκεμέσα από τα χέρια μας Είναι κάτι που βρίσκεται πουπεριμένει μέσα στον παρόντα χρόνο Ότι είναι laquoσυ-νείδησηraquo αυτό το κάτι και ότι συμπεριλαμβάνει καιτη laquoμνήμηraquo το αντιλαμβανόμουν με έκπληξη κάθε φο-ρά που καθόμουν στην καρέκλα να γράψω αυτά τααφηγήματα

Έμοιαζα να γράφω με βάση τα όσα μου θύμιζαν τααντικείμενα που έβγαζα μέσα από το σεντούκι που εί-χα καταχωνιασμένο στη σοφίτα Αντικείμενα που ανα-νεώνονταν και πολλαπλασιάζονταν όσο ανακάτευα τοσεντούκι Μπορώ να πω πως όσο αναθυμόμουν το πα-ρελθόν τόσο καλύτερα γνώριζα τον εαυτό μου Το πα-ρελθόν που ξαναδιάβαζα δια μέσου της μνήμης με τοσημερινό όμως μυαλό κάθε φορά που περνούσε στοχαρτί ως αφήγημα με εξέπληττε και πάλι Μα εγώ ταείχα ζήσει όλα αυτά Θεέ μου

Έμοιαζε σαν να γράφω όσα κατέγραφα με την κά-μερα Η πρόθεσή μου δεν ήταν να παραπονεθώ για ταγεγονότα και για τα συναισθήματα αλλά να γράψωτις εμπειρίες μου με όλη τους τη γύμνια και με τρόποπου θα με οδηγούσε στο να κάνω έναν εσωτερικό απο-λογισμό

Γιrsquo αυτόν τον λόγο προσπάθησα να εξαφανίσω τηναπόσταση ανάμεσα σrsquo εμένα και στα γραφόμενά μου

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 11

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 11

Ήθελα ο αναγνώστης αντί να διαβάσει τις ιστορίες μουνα τις laquoπαρακολουθήσειraquo Η εξιστόρηση θα έμοιαζεμε κινηματογραφική αφήγηση Επιθυμούσα πάντοτενα laquoδείξωraquo και όχι να laquoεξιστορήσωraquo

Θεώρησα τον αναγνώστη ως συνταξιδιώτη στο τα-ξίδι που ξεκινούσα κάθε φορά που άρχιζα το κάθεαφήγημα Αυτό που με απασχολούσε ήταν να τουlaquoδείξωraquo όσα βίωνα και όσα έβλεπα Ο αναγνώστηςΔηλαδή κάποιος που στήνει αυτί σε αυτά που αφηγού-μαι παρακολουθεί τους ήρωες μου αισθάνεται τα ίδιασυναισθήματα που αισθάνομαι κι εγώ

Δεν ξέρω πόσο το κατάφερα Ωστόσο αυτό που ξέ-ρω είναι ότι αυτό μπορώ να κάνω Αυτό περνάει απότο χέρι μου Αυτό που μου αναπτερώνει τις ελπίδεςείναι ένα μικρό σημείωμα που στέλνει καμμιά φοράκάποιος φίλος

laquo πολύτιμέ μου φίλε Σήμερα παρακολούθησα τοαφήγημά σουraquo

12 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 12

Οι γκαζόζες laquoΠερίraquo του Μεβλούτ Κεσάλ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 13

1966 Ο Ερτζάν ο Ερχάν και ο πατέρας τους παραγωγός γκαζόζας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 14

Η θυσία

laquoΟ Ιμπραήμ2 σηκώθηκε νωρίς το πρωί Έδεσε το σα-μάρι του γαϊδάρου του Πήρε δίπλα του τον γυιό τουΙσχάκ3 και πήρε τον δρόμο που του έδειξε ο Θεός Στοτέλος της τρίτης ημέρας είδε τον προορισμό του Φόρ-τωσε στους ώμους του γυιού του τα κούτσουρα πουπροόριζε για τη θυσία Ο ίδιος πήρε τη φωτιά και τομαχαίρι Περπάτησαν λίγο Ο Ισχάκ φορτωμένος τακούτσουρα κοίταξε γύρω του

ldquoΠατέραrdquo είπεldquoΟρίστε γυιέ μουrdquo απάντησε ο ΙμπραήμldquoΕδώ είναι η φωτιά στην πλάτη μου τα κούτσουρα

Όμως που είναι το πρόβατο που θα θυσιαστεί Πού εί-ναι το πρόβατο που θα θυσιάσουμε πατέραrdquo

Ο Ιμπραήμ σώπασεraquo

2 Ο Αβραάμ3 Ο Ισαάκ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 15

e

Ο πατέρας είχε ανοίξει το πρώτο εργαστήριο παραγω-γής γκαζόζας δίπλα στο καφενείο του φίλου του Χαφίστον Μεσαίο Μαχαλά Όταν μια ημέρα ο Χαφί έπαθεκαρδιακή προσβολή και άφησε την τελευταία του πνοήστην αγκαλιά του πατέρα μου μετέφερε το εργαστήριοστον Κάτω Μαχαλά δίπλα στη βρύση Ο πατέρας αρ-γότερα την άφησε αυτή τη δουλειά Όμως από τον θά-νατο του φίλου του και μετά απέκτησε φόβους καιαγωνίες με τις οποίες έζησε όλη του τη ζωή Κουλου-ριασμένος κάτω από το πάπλωμα με κλειστά τα μάτιαάκουγα τις νύχτες τον πατέρα μου λίγο θυμωμένο αλλάτις περισσότερες φορές απελπισμένο να εκφράζει ταατελείωτα παράπονά του Η μητέρα κρατώντας τη θερ-μοφόρα πηγαινοερχόταν μεταξύ κουζίνας και υπνοδω-ματίου και προσπαθούσε να τον παρηγορήσει

laquoΔεν έχεις τίποτε Μεβλούτ Και τις περασμένες τοίδιο έπαθες βγήκε κάτι Όχι Θα κρυολόγησες μάλλονraquo

Τα παράπονα του πατέρα συνέχιζαν λίγο ακόμη καιμετά σταματούσαν Η μητέρα αφού περίμενε λίγο ακό-μη καθισμένη στην άκρη του κρεβατιού δεν έπεφτεπια για ύπνο έριχνε στην πλάτη την χοντρή καζάκακαι καθόταν μπροστά στον αργαλειό

Το εργαστήριο παραγωγής γκαζόζας ήταν ένας χώ-ρος βυθισμένος στο ημίφως δροσερός που μύριζε άρω-μα Στην είσοδο ήταν η μικρή δεξαμενή όπου πλένονταν

16 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 16

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 17

τα μπουκάλια στην γωνία το δοχείο με το ηδύποτοόπου ακουμπούσα τα χείλη μου κρυφά και πίσω έναχάλκινο σφαιρικό καζάνι Ο μεγαλύτερος αδελφός μουμrsquo έχωνε με το κεφάλι μέσα στη δεξαμενή Νόμιζα ότιθα πνιγώ και τον κρατούσα από τους καρπούς

Ο εργάτης μας ο Ντουρσούν αμπί4 μάλωνε συχνάμπροστά στη βρύση με τις γυναίκες που έρχονταν ναπάρουν νερό γιατί έβγαζαν από το στόμιο της βρύσηςτο λάστιχο που είχε δέσει τη νύχτα για να γεμίσει τηδεξαμενή

laquoΜας δίνετε να πιούμε το νερό της βρύσης λέγονταςότι είναι γκαζόζαraquo έλεγαν

Δεν είχαν και άδικοΗ οικογένεια του Χικμέτ ζούσε στο δωμάτιο με ένα

παράθυρο πάνω από το εργαστήριο Ο Χικμέτ ήταν οκαλύτερος μου φίλος Ο πατέρας του ο μπάρμπα Σε-ραφεττίν ήταν ένας κουτσός φτωχός γεωργός Ο Χικμέτήταν ένα σιωπηλό ήρεμο παιδί Ήταν πολύ καλός σταμαθηματικά Μάζευε κουπόνια από τις εφημερίδες Πολ-λές φορές συμπλήρωνα τις ελλείψεις του στα κουπόνια

Τα σχολεία είχαν κλείσει για διακοπές Ήταν μιαπολύ ζεστή ημέρα Μαζί με τον Χικμέτ κι έναν φίλοακόμη θα πηγαίναμε να κολυμπήσουμε Αυτή τη φοράόχι εκεί που πηγαίναμε συνήθως αλλά προς την μεριάτου Κιζίλοζ

4 Ο μεγαλύτερος σε ηλικία αδελφός λέγεται για να δηλώσει σε-βασμό

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 17

18 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

Στον βυθό του ποταμού Κιζίλιρμακ5 υπάρχουν πο-λύ βαθιά βαθουλώματα που δεν φαίνονται Οι κάτοι-κοι της Άβανος τα ονομάζουν laquoτζουμπάκraquo και είναιπολύ επικίνδυνα Κολυμπήσαμε αρκετή ώρα Την ώραπου πλησίαζε η ώρα να βγούμε ο Χικμέτ θα πρέπεινα έπεσε σrsquo ένα από τα βαθουλώματα γιατί τον είδα-με να προσπαθεί να κρατηθεί στην επιφάνεια Τέντω-νε το χέρι και δοκίμαζε να μας κρατήσει από τον καρ-πό Δεν καταφέραμε να τον κρατήσουμε παρrsquo όλο πουπροσπαθήσαμε Ο Χικμέτ χάθηκε μπροστά στα μάτιαμας

Ποτέ δεν ξέχασα τη μητέρα του να τρέχει ξεμαλλια-σμένη κατά μήκος της όχθης του ποταμού Τον αναζη-τούσαν πέντε ολόκληρες μέρες Η μητέρα του πέντεημέρες και πέντε νύχτες δεν έφυγε από την όχθη Μεκλαυθμούς και οδυρμούς περιφερόταν πάνω κάτω

Μια από εκείνες τις μέρες είχαμε πάει στην αγοράνωρίς το πρωί με τον πατέρα Η μητέρα του μας πλη-σίασε όταν μας είδε από μακριά Το πρόσωπό της είχεσκοτεινιάσει από τον πόνο

laquoΜεβλούτ Μεβλούτ Το ποτάμι δεν μου δίνει πίσωτο μωρό μου Δες εσύ έχεις το μωράκι σου δίπλαΩραία αλλά πού είναι το δικό μουraquo

Θυμάμαι τον πατέρα μου να στέκεται ακίνητος πα-γωμένος

5 Ο ποταμός Άλυς

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 18

e

Στη στέπα το φθινόπωρο είναι αδελφάκι του χειμώναΕίναι Κυριακή πρωί και ασχολούμαι με τη θερμάστραΗ κατοικία είναι ιατρείο και σπίτι ταυτόχρονα Το νοί-κιασα τον περασμένο μήνα Έφυγα από το δωμάτιοτου νοσοκομείου όπου έμενα από την ημέρα που ήρθαστην κωμόπολη Είμαι πολύ ευτυχισμένος στο σπίτιμου Όσο κοιτάζω τον καναπέ-κρεβάτι που αγόρασαμε δόσεις από το Κιρίκκαλε το ψυγείο και το κρεβάτιτόσο πιο ευτυχισμένος γίνομαι Αύριο θα φέρουν καιτο θερμοσίφωνο Ο Μεβλούτ αμπί έστειλε τη θερμά-στρα όταν στο ιατρείο του έβαλαν καλοριφέρ τουήταν πια περιττή Ολοκαίνουργια Ζεσταίνει πολύωραία

Το μαγαζί του πρώτου ορόφου είναι ταβέρνα όπουπαίζει σαζ ο Χατζή Τασάν Όταν έπειτα από πολλάχρόνια πήγαμε να γυρίσουμε ταινία ο σπιτονοικοκύ-ρης δεν με γνώρισε Του έδειξα δίχως να του πω τίποτετη φωτογραφία της άδειας οδηγήσεως Αγκαλιαστή-καμε δακρυσμένοι

Είχα έρθει αργά από το νοσοκομείο αφού χασομέ-ρησα λίγο στο σπίτι με πήρε ο ύπνος στην πολυθρόναΌταν σηκώθηκα απrsquo έξω ερχόταν ο θόρυβος των οχη-μάτων της κωμόπολης Ήταν κιόλας πρωί Βγήκα στομπαλκόνι Τη στιγμή που ετοιμαζόμουν να μπω μέσαάκουσα τη φωνή του οδηγού του εισαγγελέα

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 19

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 19

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

Ήθελα ο αναγνώστης αντί να διαβάσει τις ιστορίες μουνα τις laquoπαρακολουθήσειraquo Η εξιστόρηση θα έμοιαζεμε κινηματογραφική αφήγηση Επιθυμούσα πάντοτενα laquoδείξωraquo και όχι να laquoεξιστορήσωraquo

Θεώρησα τον αναγνώστη ως συνταξιδιώτη στο τα-ξίδι που ξεκινούσα κάθε φορά που άρχιζα το κάθεαφήγημα Αυτό που με απασχολούσε ήταν να τουlaquoδείξωraquo όσα βίωνα και όσα έβλεπα Ο αναγνώστηςΔηλαδή κάποιος που στήνει αυτί σε αυτά που αφηγού-μαι παρακολουθεί τους ήρωες μου αισθάνεται τα ίδιασυναισθήματα που αισθάνομαι κι εγώ

Δεν ξέρω πόσο το κατάφερα Ωστόσο αυτό που ξέ-ρω είναι ότι αυτό μπορώ να κάνω Αυτό περνάει απότο χέρι μου Αυτό που μου αναπτερώνει τις ελπίδεςείναι ένα μικρό σημείωμα που στέλνει καμμιά φοράκάποιος φίλος

laquo πολύτιμέ μου φίλε Σήμερα παρακολούθησα τοαφήγημά σουraquo

12 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 12

Οι γκαζόζες laquoΠερίraquo του Μεβλούτ Κεσάλ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 13

1966 Ο Ερτζάν ο Ερχάν και ο πατέρας τους παραγωγός γκαζόζας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 14

Η θυσία

laquoΟ Ιμπραήμ2 σηκώθηκε νωρίς το πρωί Έδεσε το σα-μάρι του γαϊδάρου του Πήρε δίπλα του τον γυιό τουΙσχάκ3 και πήρε τον δρόμο που του έδειξε ο Θεός Στοτέλος της τρίτης ημέρας είδε τον προορισμό του Φόρ-τωσε στους ώμους του γυιού του τα κούτσουρα πουπροόριζε για τη θυσία Ο ίδιος πήρε τη φωτιά και τομαχαίρι Περπάτησαν λίγο Ο Ισχάκ φορτωμένος τακούτσουρα κοίταξε γύρω του

ldquoΠατέραrdquo είπεldquoΟρίστε γυιέ μουrdquo απάντησε ο ΙμπραήμldquoΕδώ είναι η φωτιά στην πλάτη μου τα κούτσουρα

Όμως που είναι το πρόβατο που θα θυσιαστεί Πού εί-ναι το πρόβατο που θα θυσιάσουμε πατέραrdquo

Ο Ιμπραήμ σώπασεraquo

2 Ο Αβραάμ3 Ο Ισαάκ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 15

e

Ο πατέρας είχε ανοίξει το πρώτο εργαστήριο παραγω-γής γκαζόζας δίπλα στο καφενείο του φίλου του Χαφίστον Μεσαίο Μαχαλά Όταν μια ημέρα ο Χαφί έπαθεκαρδιακή προσβολή και άφησε την τελευταία του πνοήστην αγκαλιά του πατέρα μου μετέφερε το εργαστήριοστον Κάτω Μαχαλά δίπλα στη βρύση Ο πατέρας αρ-γότερα την άφησε αυτή τη δουλειά Όμως από τον θά-νατο του φίλου του και μετά απέκτησε φόβους καιαγωνίες με τις οποίες έζησε όλη του τη ζωή Κουλου-ριασμένος κάτω από το πάπλωμα με κλειστά τα μάτιαάκουγα τις νύχτες τον πατέρα μου λίγο θυμωμένο αλλάτις περισσότερες φορές απελπισμένο να εκφράζει ταατελείωτα παράπονά του Η μητέρα κρατώντας τη θερ-μοφόρα πηγαινοερχόταν μεταξύ κουζίνας και υπνοδω-ματίου και προσπαθούσε να τον παρηγορήσει

laquoΔεν έχεις τίποτε Μεβλούτ Και τις περασμένες τοίδιο έπαθες βγήκε κάτι Όχι Θα κρυολόγησες μάλλονraquo

Τα παράπονα του πατέρα συνέχιζαν λίγο ακόμη καιμετά σταματούσαν Η μητέρα αφού περίμενε λίγο ακό-μη καθισμένη στην άκρη του κρεβατιού δεν έπεφτεπια για ύπνο έριχνε στην πλάτη την χοντρή καζάκακαι καθόταν μπροστά στον αργαλειό

Το εργαστήριο παραγωγής γκαζόζας ήταν ένας χώ-ρος βυθισμένος στο ημίφως δροσερός που μύριζε άρω-μα Στην είσοδο ήταν η μικρή δεξαμενή όπου πλένονταν

16 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 16

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 17

τα μπουκάλια στην γωνία το δοχείο με το ηδύποτοόπου ακουμπούσα τα χείλη μου κρυφά και πίσω έναχάλκινο σφαιρικό καζάνι Ο μεγαλύτερος αδελφός μουμrsquo έχωνε με το κεφάλι μέσα στη δεξαμενή Νόμιζα ότιθα πνιγώ και τον κρατούσα από τους καρπούς

Ο εργάτης μας ο Ντουρσούν αμπί4 μάλωνε συχνάμπροστά στη βρύση με τις γυναίκες που έρχονταν ναπάρουν νερό γιατί έβγαζαν από το στόμιο της βρύσηςτο λάστιχο που είχε δέσει τη νύχτα για να γεμίσει τηδεξαμενή

laquoΜας δίνετε να πιούμε το νερό της βρύσης λέγονταςότι είναι γκαζόζαraquo έλεγαν

Δεν είχαν και άδικοΗ οικογένεια του Χικμέτ ζούσε στο δωμάτιο με ένα

παράθυρο πάνω από το εργαστήριο Ο Χικμέτ ήταν οκαλύτερος μου φίλος Ο πατέρας του ο μπάρμπα Σε-ραφεττίν ήταν ένας κουτσός φτωχός γεωργός Ο Χικμέτήταν ένα σιωπηλό ήρεμο παιδί Ήταν πολύ καλός σταμαθηματικά Μάζευε κουπόνια από τις εφημερίδες Πολ-λές φορές συμπλήρωνα τις ελλείψεις του στα κουπόνια

Τα σχολεία είχαν κλείσει για διακοπές Ήταν μιαπολύ ζεστή ημέρα Μαζί με τον Χικμέτ κι έναν φίλοακόμη θα πηγαίναμε να κολυμπήσουμε Αυτή τη φοράόχι εκεί που πηγαίναμε συνήθως αλλά προς την μεριάτου Κιζίλοζ

4 Ο μεγαλύτερος σε ηλικία αδελφός λέγεται για να δηλώσει σε-βασμό

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 17

18 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

Στον βυθό του ποταμού Κιζίλιρμακ5 υπάρχουν πο-λύ βαθιά βαθουλώματα που δεν φαίνονται Οι κάτοι-κοι της Άβανος τα ονομάζουν laquoτζουμπάκraquo και είναιπολύ επικίνδυνα Κολυμπήσαμε αρκετή ώρα Την ώραπου πλησίαζε η ώρα να βγούμε ο Χικμέτ θα πρέπεινα έπεσε σrsquo ένα από τα βαθουλώματα γιατί τον είδα-με να προσπαθεί να κρατηθεί στην επιφάνεια Τέντω-νε το χέρι και δοκίμαζε να μας κρατήσει από τον καρ-πό Δεν καταφέραμε να τον κρατήσουμε παρrsquo όλο πουπροσπαθήσαμε Ο Χικμέτ χάθηκε μπροστά στα μάτιαμας

Ποτέ δεν ξέχασα τη μητέρα του να τρέχει ξεμαλλια-σμένη κατά μήκος της όχθης του ποταμού Τον αναζη-τούσαν πέντε ολόκληρες μέρες Η μητέρα του πέντεημέρες και πέντε νύχτες δεν έφυγε από την όχθη Μεκλαυθμούς και οδυρμούς περιφερόταν πάνω κάτω

Μια από εκείνες τις μέρες είχαμε πάει στην αγοράνωρίς το πρωί με τον πατέρα Η μητέρα του μας πλη-σίασε όταν μας είδε από μακριά Το πρόσωπό της είχεσκοτεινιάσει από τον πόνο

laquoΜεβλούτ Μεβλούτ Το ποτάμι δεν μου δίνει πίσωτο μωρό μου Δες εσύ έχεις το μωράκι σου δίπλαΩραία αλλά πού είναι το δικό μουraquo

Θυμάμαι τον πατέρα μου να στέκεται ακίνητος πα-γωμένος

5 Ο ποταμός Άλυς

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 18

e

Στη στέπα το φθινόπωρο είναι αδελφάκι του χειμώναΕίναι Κυριακή πρωί και ασχολούμαι με τη θερμάστραΗ κατοικία είναι ιατρείο και σπίτι ταυτόχρονα Το νοί-κιασα τον περασμένο μήνα Έφυγα από το δωμάτιοτου νοσοκομείου όπου έμενα από την ημέρα που ήρθαστην κωμόπολη Είμαι πολύ ευτυχισμένος στο σπίτιμου Όσο κοιτάζω τον καναπέ-κρεβάτι που αγόρασαμε δόσεις από το Κιρίκκαλε το ψυγείο και το κρεβάτιτόσο πιο ευτυχισμένος γίνομαι Αύριο θα φέρουν καιτο θερμοσίφωνο Ο Μεβλούτ αμπί έστειλε τη θερμά-στρα όταν στο ιατρείο του έβαλαν καλοριφέρ τουήταν πια περιττή Ολοκαίνουργια Ζεσταίνει πολύωραία

Το μαγαζί του πρώτου ορόφου είναι ταβέρνα όπουπαίζει σαζ ο Χατζή Τασάν Όταν έπειτα από πολλάχρόνια πήγαμε να γυρίσουμε ταινία ο σπιτονοικοκύ-ρης δεν με γνώρισε Του έδειξα δίχως να του πω τίποτετη φωτογραφία της άδειας οδηγήσεως Αγκαλιαστή-καμε δακρυσμένοι

Είχα έρθει αργά από το νοσοκομείο αφού χασομέ-ρησα λίγο στο σπίτι με πήρε ο ύπνος στην πολυθρόναΌταν σηκώθηκα απrsquo έξω ερχόταν ο θόρυβος των οχη-μάτων της κωμόπολης Ήταν κιόλας πρωί Βγήκα στομπαλκόνι Τη στιγμή που ετοιμαζόμουν να μπω μέσαάκουσα τη φωνή του οδηγού του εισαγγελέα

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 19

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 19

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

Οι γκαζόζες laquoΠερίraquo του Μεβλούτ Κεσάλ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 13

1966 Ο Ερτζάν ο Ερχάν και ο πατέρας τους παραγωγός γκαζόζας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 14

Η θυσία

laquoΟ Ιμπραήμ2 σηκώθηκε νωρίς το πρωί Έδεσε το σα-μάρι του γαϊδάρου του Πήρε δίπλα του τον γυιό τουΙσχάκ3 και πήρε τον δρόμο που του έδειξε ο Θεός Στοτέλος της τρίτης ημέρας είδε τον προορισμό του Φόρ-τωσε στους ώμους του γυιού του τα κούτσουρα πουπροόριζε για τη θυσία Ο ίδιος πήρε τη φωτιά και τομαχαίρι Περπάτησαν λίγο Ο Ισχάκ φορτωμένος τακούτσουρα κοίταξε γύρω του

ldquoΠατέραrdquo είπεldquoΟρίστε γυιέ μουrdquo απάντησε ο ΙμπραήμldquoΕδώ είναι η φωτιά στην πλάτη μου τα κούτσουρα

Όμως που είναι το πρόβατο που θα θυσιαστεί Πού εί-ναι το πρόβατο που θα θυσιάσουμε πατέραrdquo

Ο Ιμπραήμ σώπασεraquo

2 Ο Αβραάμ3 Ο Ισαάκ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 15

e

Ο πατέρας είχε ανοίξει το πρώτο εργαστήριο παραγω-γής γκαζόζας δίπλα στο καφενείο του φίλου του Χαφίστον Μεσαίο Μαχαλά Όταν μια ημέρα ο Χαφί έπαθεκαρδιακή προσβολή και άφησε την τελευταία του πνοήστην αγκαλιά του πατέρα μου μετέφερε το εργαστήριοστον Κάτω Μαχαλά δίπλα στη βρύση Ο πατέρας αρ-γότερα την άφησε αυτή τη δουλειά Όμως από τον θά-νατο του φίλου του και μετά απέκτησε φόβους καιαγωνίες με τις οποίες έζησε όλη του τη ζωή Κουλου-ριασμένος κάτω από το πάπλωμα με κλειστά τα μάτιαάκουγα τις νύχτες τον πατέρα μου λίγο θυμωμένο αλλάτις περισσότερες φορές απελπισμένο να εκφράζει ταατελείωτα παράπονά του Η μητέρα κρατώντας τη θερ-μοφόρα πηγαινοερχόταν μεταξύ κουζίνας και υπνοδω-ματίου και προσπαθούσε να τον παρηγορήσει

laquoΔεν έχεις τίποτε Μεβλούτ Και τις περασμένες τοίδιο έπαθες βγήκε κάτι Όχι Θα κρυολόγησες μάλλονraquo

Τα παράπονα του πατέρα συνέχιζαν λίγο ακόμη καιμετά σταματούσαν Η μητέρα αφού περίμενε λίγο ακό-μη καθισμένη στην άκρη του κρεβατιού δεν έπεφτεπια για ύπνο έριχνε στην πλάτη την χοντρή καζάκακαι καθόταν μπροστά στον αργαλειό

Το εργαστήριο παραγωγής γκαζόζας ήταν ένας χώ-ρος βυθισμένος στο ημίφως δροσερός που μύριζε άρω-μα Στην είσοδο ήταν η μικρή δεξαμενή όπου πλένονταν

16 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 16

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 17

τα μπουκάλια στην γωνία το δοχείο με το ηδύποτοόπου ακουμπούσα τα χείλη μου κρυφά και πίσω έναχάλκινο σφαιρικό καζάνι Ο μεγαλύτερος αδελφός μουμrsquo έχωνε με το κεφάλι μέσα στη δεξαμενή Νόμιζα ότιθα πνιγώ και τον κρατούσα από τους καρπούς

Ο εργάτης μας ο Ντουρσούν αμπί4 μάλωνε συχνάμπροστά στη βρύση με τις γυναίκες που έρχονταν ναπάρουν νερό γιατί έβγαζαν από το στόμιο της βρύσηςτο λάστιχο που είχε δέσει τη νύχτα για να γεμίσει τηδεξαμενή

laquoΜας δίνετε να πιούμε το νερό της βρύσης λέγονταςότι είναι γκαζόζαraquo έλεγαν

Δεν είχαν και άδικοΗ οικογένεια του Χικμέτ ζούσε στο δωμάτιο με ένα

παράθυρο πάνω από το εργαστήριο Ο Χικμέτ ήταν οκαλύτερος μου φίλος Ο πατέρας του ο μπάρμπα Σε-ραφεττίν ήταν ένας κουτσός φτωχός γεωργός Ο Χικμέτήταν ένα σιωπηλό ήρεμο παιδί Ήταν πολύ καλός σταμαθηματικά Μάζευε κουπόνια από τις εφημερίδες Πολ-λές φορές συμπλήρωνα τις ελλείψεις του στα κουπόνια

Τα σχολεία είχαν κλείσει για διακοπές Ήταν μιαπολύ ζεστή ημέρα Μαζί με τον Χικμέτ κι έναν φίλοακόμη θα πηγαίναμε να κολυμπήσουμε Αυτή τη φοράόχι εκεί που πηγαίναμε συνήθως αλλά προς την μεριάτου Κιζίλοζ

4 Ο μεγαλύτερος σε ηλικία αδελφός λέγεται για να δηλώσει σε-βασμό

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 17

18 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

Στον βυθό του ποταμού Κιζίλιρμακ5 υπάρχουν πο-λύ βαθιά βαθουλώματα που δεν φαίνονται Οι κάτοι-κοι της Άβανος τα ονομάζουν laquoτζουμπάκraquo και είναιπολύ επικίνδυνα Κολυμπήσαμε αρκετή ώρα Την ώραπου πλησίαζε η ώρα να βγούμε ο Χικμέτ θα πρέπεινα έπεσε σrsquo ένα από τα βαθουλώματα γιατί τον είδα-με να προσπαθεί να κρατηθεί στην επιφάνεια Τέντω-νε το χέρι και δοκίμαζε να μας κρατήσει από τον καρ-πό Δεν καταφέραμε να τον κρατήσουμε παρrsquo όλο πουπροσπαθήσαμε Ο Χικμέτ χάθηκε μπροστά στα μάτιαμας

Ποτέ δεν ξέχασα τη μητέρα του να τρέχει ξεμαλλια-σμένη κατά μήκος της όχθης του ποταμού Τον αναζη-τούσαν πέντε ολόκληρες μέρες Η μητέρα του πέντεημέρες και πέντε νύχτες δεν έφυγε από την όχθη Μεκλαυθμούς και οδυρμούς περιφερόταν πάνω κάτω

Μια από εκείνες τις μέρες είχαμε πάει στην αγοράνωρίς το πρωί με τον πατέρα Η μητέρα του μας πλη-σίασε όταν μας είδε από μακριά Το πρόσωπό της είχεσκοτεινιάσει από τον πόνο

laquoΜεβλούτ Μεβλούτ Το ποτάμι δεν μου δίνει πίσωτο μωρό μου Δες εσύ έχεις το μωράκι σου δίπλαΩραία αλλά πού είναι το δικό μουraquo

Θυμάμαι τον πατέρα μου να στέκεται ακίνητος πα-γωμένος

5 Ο ποταμός Άλυς

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 18

e

Στη στέπα το φθινόπωρο είναι αδελφάκι του χειμώναΕίναι Κυριακή πρωί και ασχολούμαι με τη θερμάστραΗ κατοικία είναι ιατρείο και σπίτι ταυτόχρονα Το νοί-κιασα τον περασμένο μήνα Έφυγα από το δωμάτιοτου νοσοκομείου όπου έμενα από την ημέρα που ήρθαστην κωμόπολη Είμαι πολύ ευτυχισμένος στο σπίτιμου Όσο κοιτάζω τον καναπέ-κρεβάτι που αγόρασαμε δόσεις από το Κιρίκκαλε το ψυγείο και το κρεβάτιτόσο πιο ευτυχισμένος γίνομαι Αύριο θα φέρουν καιτο θερμοσίφωνο Ο Μεβλούτ αμπί έστειλε τη θερμά-στρα όταν στο ιατρείο του έβαλαν καλοριφέρ τουήταν πια περιττή Ολοκαίνουργια Ζεσταίνει πολύωραία

Το μαγαζί του πρώτου ορόφου είναι ταβέρνα όπουπαίζει σαζ ο Χατζή Τασάν Όταν έπειτα από πολλάχρόνια πήγαμε να γυρίσουμε ταινία ο σπιτονοικοκύ-ρης δεν με γνώρισε Του έδειξα δίχως να του πω τίποτετη φωτογραφία της άδειας οδηγήσεως Αγκαλιαστή-καμε δακρυσμένοι

Είχα έρθει αργά από το νοσοκομείο αφού χασομέ-ρησα λίγο στο σπίτι με πήρε ο ύπνος στην πολυθρόναΌταν σηκώθηκα απrsquo έξω ερχόταν ο θόρυβος των οχη-μάτων της κωμόπολης Ήταν κιόλας πρωί Βγήκα στομπαλκόνι Τη στιγμή που ετοιμαζόμουν να μπω μέσαάκουσα τη φωνή του οδηγού του εισαγγελέα

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 19

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 19

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

1966 Ο Ερτζάν ο Ερχάν και ο πατέρας τους παραγωγός γκαζόζας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 14

Η θυσία

laquoΟ Ιμπραήμ2 σηκώθηκε νωρίς το πρωί Έδεσε το σα-μάρι του γαϊδάρου του Πήρε δίπλα του τον γυιό τουΙσχάκ3 και πήρε τον δρόμο που του έδειξε ο Θεός Στοτέλος της τρίτης ημέρας είδε τον προορισμό του Φόρ-τωσε στους ώμους του γυιού του τα κούτσουρα πουπροόριζε για τη θυσία Ο ίδιος πήρε τη φωτιά και τομαχαίρι Περπάτησαν λίγο Ο Ισχάκ φορτωμένος τακούτσουρα κοίταξε γύρω του

ldquoΠατέραrdquo είπεldquoΟρίστε γυιέ μουrdquo απάντησε ο ΙμπραήμldquoΕδώ είναι η φωτιά στην πλάτη μου τα κούτσουρα

Όμως που είναι το πρόβατο που θα θυσιαστεί Πού εί-ναι το πρόβατο που θα θυσιάσουμε πατέραrdquo

Ο Ιμπραήμ σώπασεraquo

2 Ο Αβραάμ3 Ο Ισαάκ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 15

e

Ο πατέρας είχε ανοίξει το πρώτο εργαστήριο παραγω-γής γκαζόζας δίπλα στο καφενείο του φίλου του Χαφίστον Μεσαίο Μαχαλά Όταν μια ημέρα ο Χαφί έπαθεκαρδιακή προσβολή και άφησε την τελευταία του πνοήστην αγκαλιά του πατέρα μου μετέφερε το εργαστήριοστον Κάτω Μαχαλά δίπλα στη βρύση Ο πατέρας αρ-γότερα την άφησε αυτή τη δουλειά Όμως από τον θά-νατο του φίλου του και μετά απέκτησε φόβους καιαγωνίες με τις οποίες έζησε όλη του τη ζωή Κουλου-ριασμένος κάτω από το πάπλωμα με κλειστά τα μάτιαάκουγα τις νύχτες τον πατέρα μου λίγο θυμωμένο αλλάτις περισσότερες φορές απελπισμένο να εκφράζει ταατελείωτα παράπονά του Η μητέρα κρατώντας τη θερ-μοφόρα πηγαινοερχόταν μεταξύ κουζίνας και υπνοδω-ματίου και προσπαθούσε να τον παρηγορήσει

laquoΔεν έχεις τίποτε Μεβλούτ Και τις περασμένες τοίδιο έπαθες βγήκε κάτι Όχι Θα κρυολόγησες μάλλονraquo

Τα παράπονα του πατέρα συνέχιζαν λίγο ακόμη καιμετά σταματούσαν Η μητέρα αφού περίμενε λίγο ακό-μη καθισμένη στην άκρη του κρεβατιού δεν έπεφτεπια για ύπνο έριχνε στην πλάτη την χοντρή καζάκακαι καθόταν μπροστά στον αργαλειό

Το εργαστήριο παραγωγής γκαζόζας ήταν ένας χώ-ρος βυθισμένος στο ημίφως δροσερός που μύριζε άρω-μα Στην είσοδο ήταν η μικρή δεξαμενή όπου πλένονταν

16 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 16

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 17

τα μπουκάλια στην γωνία το δοχείο με το ηδύποτοόπου ακουμπούσα τα χείλη μου κρυφά και πίσω έναχάλκινο σφαιρικό καζάνι Ο μεγαλύτερος αδελφός μουμrsquo έχωνε με το κεφάλι μέσα στη δεξαμενή Νόμιζα ότιθα πνιγώ και τον κρατούσα από τους καρπούς

Ο εργάτης μας ο Ντουρσούν αμπί4 μάλωνε συχνάμπροστά στη βρύση με τις γυναίκες που έρχονταν ναπάρουν νερό γιατί έβγαζαν από το στόμιο της βρύσηςτο λάστιχο που είχε δέσει τη νύχτα για να γεμίσει τηδεξαμενή

laquoΜας δίνετε να πιούμε το νερό της βρύσης λέγονταςότι είναι γκαζόζαraquo έλεγαν

Δεν είχαν και άδικοΗ οικογένεια του Χικμέτ ζούσε στο δωμάτιο με ένα

παράθυρο πάνω από το εργαστήριο Ο Χικμέτ ήταν οκαλύτερος μου φίλος Ο πατέρας του ο μπάρμπα Σε-ραφεττίν ήταν ένας κουτσός φτωχός γεωργός Ο Χικμέτήταν ένα σιωπηλό ήρεμο παιδί Ήταν πολύ καλός σταμαθηματικά Μάζευε κουπόνια από τις εφημερίδες Πολ-λές φορές συμπλήρωνα τις ελλείψεις του στα κουπόνια

Τα σχολεία είχαν κλείσει για διακοπές Ήταν μιαπολύ ζεστή ημέρα Μαζί με τον Χικμέτ κι έναν φίλοακόμη θα πηγαίναμε να κολυμπήσουμε Αυτή τη φοράόχι εκεί που πηγαίναμε συνήθως αλλά προς την μεριάτου Κιζίλοζ

4 Ο μεγαλύτερος σε ηλικία αδελφός λέγεται για να δηλώσει σε-βασμό

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 17

18 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

Στον βυθό του ποταμού Κιζίλιρμακ5 υπάρχουν πο-λύ βαθιά βαθουλώματα που δεν φαίνονται Οι κάτοι-κοι της Άβανος τα ονομάζουν laquoτζουμπάκraquo και είναιπολύ επικίνδυνα Κολυμπήσαμε αρκετή ώρα Την ώραπου πλησίαζε η ώρα να βγούμε ο Χικμέτ θα πρέπεινα έπεσε σrsquo ένα από τα βαθουλώματα γιατί τον είδα-με να προσπαθεί να κρατηθεί στην επιφάνεια Τέντω-νε το χέρι και δοκίμαζε να μας κρατήσει από τον καρ-πό Δεν καταφέραμε να τον κρατήσουμε παρrsquo όλο πουπροσπαθήσαμε Ο Χικμέτ χάθηκε μπροστά στα μάτιαμας

Ποτέ δεν ξέχασα τη μητέρα του να τρέχει ξεμαλλια-σμένη κατά μήκος της όχθης του ποταμού Τον αναζη-τούσαν πέντε ολόκληρες μέρες Η μητέρα του πέντεημέρες και πέντε νύχτες δεν έφυγε από την όχθη Μεκλαυθμούς και οδυρμούς περιφερόταν πάνω κάτω

Μια από εκείνες τις μέρες είχαμε πάει στην αγοράνωρίς το πρωί με τον πατέρα Η μητέρα του μας πλη-σίασε όταν μας είδε από μακριά Το πρόσωπό της είχεσκοτεινιάσει από τον πόνο

laquoΜεβλούτ Μεβλούτ Το ποτάμι δεν μου δίνει πίσωτο μωρό μου Δες εσύ έχεις το μωράκι σου δίπλαΩραία αλλά πού είναι το δικό μουraquo

Θυμάμαι τον πατέρα μου να στέκεται ακίνητος πα-γωμένος

5 Ο ποταμός Άλυς

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 18

e

Στη στέπα το φθινόπωρο είναι αδελφάκι του χειμώναΕίναι Κυριακή πρωί και ασχολούμαι με τη θερμάστραΗ κατοικία είναι ιατρείο και σπίτι ταυτόχρονα Το νοί-κιασα τον περασμένο μήνα Έφυγα από το δωμάτιοτου νοσοκομείου όπου έμενα από την ημέρα που ήρθαστην κωμόπολη Είμαι πολύ ευτυχισμένος στο σπίτιμου Όσο κοιτάζω τον καναπέ-κρεβάτι που αγόρασαμε δόσεις από το Κιρίκκαλε το ψυγείο και το κρεβάτιτόσο πιο ευτυχισμένος γίνομαι Αύριο θα φέρουν καιτο θερμοσίφωνο Ο Μεβλούτ αμπί έστειλε τη θερμά-στρα όταν στο ιατρείο του έβαλαν καλοριφέρ τουήταν πια περιττή Ολοκαίνουργια Ζεσταίνει πολύωραία

Το μαγαζί του πρώτου ορόφου είναι ταβέρνα όπουπαίζει σαζ ο Χατζή Τασάν Όταν έπειτα από πολλάχρόνια πήγαμε να γυρίσουμε ταινία ο σπιτονοικοκύ-ρης δεν με γνώρισε Του έδειξα δίχως να του πω τίποτετη φωτογραφία της άδειας οδηγήσεως Αγκαλιαστή-καμε δακρυσμένοι

Είχα έρθει αργά από το νοσοκομείο αφού χασομέ-ρησα λίγο στο σπίτι με πήρε ο ύπνος στην πολυθρόναΌταν σηκώθηκα απrsquo έξω ερχόταν ο θόρυβος των οχη-μάτων της κωμόπολης Ήταν κιόλας πρωί Βγήκα στομπαλκόνι Τη στιγμή που ετοιμαζόμουν να μπω μέσαάκουσα τη φωνή του οδηγού του εισαγγελέα

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 19

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 19

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

Η θυσία

laquoΟ Ιμπραήμ2 σηκώθηκε νωρίς το πρωί Έδεσε το σα-μάρι του γαϊδάρου του Πήρε δίπλα του τον γυιό τουΙσχάκ3 και πήρε τον δρόμο που του έδειξε ο Θεός Στοτέλος της τρίτης ημέρας είδε τον προορισμό του Φόρ-τωσε στους ώμους του γυιού του τα κούτσουρα πουπροόριζε για τη θυσία Ο ίδιος πήρε τη φωτιά και τομαχαίρι Περπάτησαν λίγο Ο Ισχάκ φορτωμένος τακούτσουρα κοίταξε γύρω του

ldquoΠατέραrdquo είπεldquoΟρίστε γυιέ μουrdquo απάντησε ο ΙμπραήμldquoΕδώ είναι η φωτιά στην πλάτη μου τα κούτσουρα

Όμως που είναι το πρόβατο που θα θυσιαστεί Πού εί-ναι το πρόβατο που θα θυσιάσουμε πατέραrdquo

Ο Ιμπραήμ σώπασεraquo

2 Ο Αβραάμ3 Ο Ισαάκ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 15

e

Ο πατέρας είχε ανοίξει το πρώτο εργαστήριο παραγω-γής γκαζόζας δίπλα στο καφενείο του φίλου του Χαφίστον Μεσαίο Μαχαλά Όταν μια ημέρα ο Χαφί έπαθεκαρδιακή προσβολή και άφησε την τελευταία του πνοήστην αγκαλιά του πατέρα μου μετέφερε το εργαστήριοστον Κάτω Μαχαλά δίπλα στη βρύση Ο πατέρας αρ-γότερα την άφησε αυτή τη δουλειά Όμως από τον θά-νατο του φίλου του και μετά απέκτησε φόβους καιαγωνίες με τις οποίες έζησε όλη του τη ζωή Κουλου-ριασμένος κάτω από το πάπλωμα με κλειστά τα μάτιαάκουγα τις νύχτες τον πατέρα μου λίγο θυμωμένο αλλάτις περισσότερες φορές απελπισμένο να εκφράζει ταατελείωτα παράπονά του Η μητέρα κρατώντας τη θερ-μοφόρα πηγαινοερχόταν μεταξύ κουζίνας και υπνοδω-ματίου και προσπαθούσε να τον παρηγορήσει

laquoΔεν έχεις τίποτε Μεβλούτ Και τις περασμένες τοίδιο έπαθες βγήκε κάτι Όχι Θα κρυολόγησες μάλλονraquo

Τα παράπονα του πατέρα συνέχιζαν λίγο ακόμη καιμετά σταματούσαν Η μητέρα αφού περίμενε λίγο ακό-μη καθισμένη στην άκρη του κρεβατιού δεν έπεφτεπια για ύπνο έριχνε στην πλάτη την χοντρή καζάκακαι καθόταν μπροστά στον αργαλειό

Το εργαστήριο παραγωγής γκαζόζας ήταν ένας χώ-ρος βυθισμένος στο ημίφως δροσερός που μύριζε άρω-μα Στην είσοδο ήταν η μικρή δεξαμενή όπου πλένονταν

16 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 16

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 17

τα μπουκάλια στην γωνία το δοχείο με το ηδύποτοόπου ακουμπούσα τα χείλη μου κρυφά και πίσω έναχάλκινο σφαιρικό καζάνι Ο μεγαλύτερος αδελφός μουμrsquo έχωνε με το κεφάλι μέσα στη δεξαμενή Νόμιζα ότιθα πνιγώ και τον κρατούσα από τους καρπούς

Ο εργάτης μας ο Ντουρσούν αμπί4 μάλωνε συχνάμπροστά στη βρύση με τις γυναίκες που έρχονταν ναπάρουν νερό γιατί έβγαζαν από το στόμιο της βρύσηςτο λάστιχο που είχε δέσει τη νύχτα για να γεμίσει τηδεξαμενή

laquoΜας δίνετε να πιούμε το νερό της βρύσης λέγονταςότι είναι γκαζόζαraquo έλεγαν

Δεν είχαν και άδικοΗ οικογένεια του Χικμέτ ζούσε στο δωμάτιο με ένα

παράθυρο πάνω από το εργαστήριο Ο Χικμέτ ήταν οκαλύτερος μου φίλος Ο πατέρας του ο μπάρμπα Σε-ραφεττίν ήταν ένας κουτσός φτωχός γεωργός Ο Χικμέτήταν ένα σιωπηλό ήρεμο παιδί Ήταν πολύ καλός σταμαθηματικά Μάζευε κουπόνια από τις εφημερίδες Πολ-λές φορές συμπλήρωνα τις ελλείψεις του στα κουπόνια

Τα σχολεία είχαν κλείσει για διακοπές Ήταν μιαπολύ ζεστή ημέρα Μαζί με τον Χικμέτ κι έναν φίλοακόμη θα πηγαίναμε να κολυμπήσουμε Αυτή τη φοράόχι εκεί που πηγαίναμε συνήθως αλλά προς την μεριάτου Κιζίλοζ

4 Ο μεγαλύτερος σε ηλικία αδελφός λέγεται για να δηλώσει σε-βασμό

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 17

18 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

Στον βυθό του ποταμού Κιζίλιρμακ5 υπάρχουν πο-λύ βαθιά βαθουλώματα που δεν φαίνονται Οι κάτοι-κοι της Άβανος τα ονομάζουν laquoτζουμπάκraquo και είναιπολύ επικίνδυνα Κολυμπήσαμε αρκετή ώρα Την ώραπου πλησίαζε η ώρα να βγούμε ο Χικμέτ θα πρέπεινα έπεσε σrsquo ένα από τα βαθουλώματα γιατί τον είδα-με να προσπαθεί να κρατηθεί στην επιφάνεια Τέντω-νε το χέρι και δοκίμαζε να μας κρατήσει από τον καρ-πό Δεν καταφέραμε να τον κρατήσουμε παρrsquo όλο πουπροσπαθήσαμε Ο Χικμέτ χάθηκε μπροστά στα μάτιαμας

Ποτέ δεν ξέχασα τη μητέρα του να τρέχει ξεμαλλια-σμένη κατά μήκος της όχθης του ποταμού Τον αναζη-τούσαν πέντε ολόκληρες μέρες Η μητέρα του πέντεημέρες και πέντε νύχτες δεν έφυγε από την όχθη Μεκλαυθμούς και οδυρμούς περιφερόταν πάνω κάτω

Μια από εκείνες τις μέρες είχαμε πάει στην αγοράνωρίς το πρωί με τον πατέρα Η μητέρα του μας πλη-σίασε όταν μας είδε από μακριά Το πρόσωπό της είχεσκοτεινιάσει από τον πόνο

laquoΜεβλούτ Μεβλούτ Το ποτάμι δεν μου δίνει πίσωτο μωρό μου Δες εσύ έχεις το μωράκι σου δίπλαΩραία αλλά πού είναι το δικό μουraquo

Θυμάμαι τον πατέρα μου να στέκεται ακίνητος πα-γωμένος

5 Ο ποταμός Άλυς

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 18

e

Στη στέπα το φθινόπωρο είναι αδελφάκι του χειμώναΕίναι Κυριακή πρωί και ασχολούμαι με τη θερμάστραΗ κατοικία είναι ιατρείο και σπίτι ταυτόχρονα Το νοί-κιασα τον περασμένο μήνα Έφυγα από το δωμάτιοτου νοσοκομείου όπου έμενα από την ημέρα που ήρθαστην κωμόπολη Είμαι πολύ ευτυχισμένος στο σπίτιμου Όσο κοιτάζω τον καναπέ-κρεβάτι που αγόρασαμε δόσεις από το Κιρίκκαλε το ψυγείο και το κρεβάτιτόσο πιο ευτυχισμένος γίνομαι Αύριο θα φέρουν καιτο θερμοσίφωνο Ο Μεβλούτ αμπί έστειλε τη θερμά-στρα όταν στο ιατρείο του έβαλαν καλοριφέρ τουήταν πια περιττή Ολοκαίνουργια Ζεσταίνει πολύωραία

Το μαγαζί του πρώτου ορόφου είναι ταβέρνα όπουπαίζει σαζ ο Χατζή Τασάν Όταν έπειτα από πολλάχρόνια πήγαμε να γυρίσουμε ταινία ο σπιτονοικοκύ-ρης δεν με γνώρισε Του έδειξα δίχως να του πω τίποτετη φωτογραφία της άδειας οδηγήσεως Αγκαλιαστή-καμε δακρυσμένοι

Είχα έρθει αργά από το νοσοκομείο αφού χασομέ-ρησα λίγο στο σπίτι με πήρε ο ύπνος στην πολυθρόναΌταν σηκώθηκα απrsquo έξω ερχόταν ο θόρυβος των οχη-μάτων της κωμόπολης Ήταν κιόλας πρωί Βγήκα στομπαλκόνι Τη στιγμή που ετοιμαζόμουν να μπω μέσαάκουσα τη φωνή του οδηγού του εισαγγελέα

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 19

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 19

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

e

Ο πατέρας είχε ανοίξει το πρώτο εργαστήριο παραγω-γής γκαζόζας δίπλα στο καφενείο του φίλου του Χαφίστον Μεσαίο Μαχαλά Όταν μια ημέρα ο Χαφί έπαθεκαρδιακή προσβολή και άφησε την τελευταία του πνοήστην αγκαλιά του πατέρα μου μετέφερε το εργαστήριοστον Κάτω Μαχαλά δίπλα στη βρύση Ο πατέρας αρ-γότερα την άφησε αυτή τη δουλειά Όμως από τον θά-νατο του φίλου του και μετά απέκτησε φόβους καιαγωνίες με τις οποίες έζησε όλη του τη ζωή Κουλου-ριασμένος κάτω από το πάπλωμα με κλειστά τα μάτιαάκουγα τις νύχτες τον πατέρα μου λίγο θυμωμένο αλλάτις περισσότερες φορές απελπισμένο να εκφράζει ταατελείωτα παράπονά του Η μητέρα κρατώντας τη θερ-μοφόρα πηγαινοερχόταν μεταξύ κουζίνας και υπνοδω-ματίου και προσπαθούσε να τον παρηγορήσει

laquoΔεν έχεις τίποτε Μεβλούτ Και τις περασμένες τοίδιο έπαθες βγήκε κάτι Όχι Θα κρυολόγησες μάλλονraquo

Τα παράπονα του πατέρα συνέχιζαν λίγο ακόμη καιμετά σταματούσαν Η μητέρα αφού περίμενε λίγο ακό-μη καθισμένη στην άκρη του κρεβατιού δεν έπεφτεπια για ύπνο έριχνε στην πλάτη την χοντρή καζάκακαι καθόταν μπροστά στον αργαλειό

Το εργαστήριο παραγωγής γκαζόζας ήταν ένας χώ-ρος βυθισμένος στο ημίφως δροσερός που μύριζε άρω-μα Στην είσοδο ήταν η μικρή δεξαμενή όπου πλένονταν

16 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 16

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 17

τα μπουκάλια στην γωνία το δοχείο με το ηδύποτοόπου ακουμπούσα τα χείλη μου κρυφά και πίσω έναχάλκινο σφαιρικό καζάνι Ο μεγαλύτερος αδελφός μουμrsquo έχωνε με το κεφάλι μέσα στη δεξαμενή Νόμιζα ότιθα πνιγώ και τον κρατούσα από τους καρπούς

Ο εργάτης μας ο Ντουρσούν αμπί4 μάλωνε συχνάμπροστά στη βρύση με τις γυναίκες που έρχονταν ναπάρουν νερό γιατί έβγαζαν από το στόμιο της βρύσηςτο λάστιχο που είχε δέσει τη νύχτα για να γεμίσει τηδεξαμενή

laquoΜας δίνετε να πιούμε το νερό της βρύσης λέγονταςότι είναι γκαζόζαraquo έλεγαν

Δεν είχαν και άδικοΗ οικογένεια του Χικμέτ ζούσε στο δωμάτιο με ένα

παράθυρο πάνω από το εργαστήριο Ο Χικμέτ ήταν οκαλύτερος μου φίλος Ο πατέρας του ο μπάρμπα Σε-ραφεττίν ήταν ένας κουτσός φτωχός γεωργός Ο Χικμέτήταν ένα σιωπηλό ήρεμο παιδί Ήταν πολύ καλός σταμαθηματικά Μάζευε κουπόνια από τις εφημερίδες Πολ-λές φορές συμπλήρωνα τις ελλείψεις του στα κουπόνια

Τα σχολεία είχαν κλείσει για διακοπές Ήταν μιαπολύ ζεστή ημέρα Μαζί με τον Χικμέτ κι έναν φίλοακόμη θα πηγαίναμε να κολυμπήσουμε Αυτή τη φοράόχι εκεί που πηγαίναμε συνήθως αλλά προς την μεριάτου Κιζίλοζ

4 Ο μεγαλύτερος σε ηλικία αδελφός λέγεται για να δηλώσει σε-βασμό

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 17

18 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

Στον βυθό του ποταμού Κιζίλιρμακ5 υπάρχουν πο-λύ βαθιά βαθουλώματα που δεν φαίνονται Οι κάτοι-κοι της Άβανος τα ονομάζουν laquoτζουμπάκraquo και είναιπολύ επικίνδυνα Κολυμπήσαμε αρκετή ώρα Την ώραπου πλησίαζε η ώρα να βγούμε ο Χικμέτ θα πρέπεινα έπεσε σrsquo ένα από τα βαθουλώματα γιατί τον είδα-με να προσπαθεί να κρατηθεί στην επιφάνεια Τέντω-νε το χέρι και δοκίμαζε να μας κρατήσει από τον καρ-πό Δεν καταφέραμε να τον κρατήσουμε παρrsquo όλο πουπροσπαθήσαμε Ο Χικμέτ χάθηκε μπροστά στα μάτιαμας

Ποτέ δεν ξέχασα τη μητέρα του να τρέχει ξεμαλλια-σμένη κατά μήκος της όχθης του ποταμού Τον αναζη-τούσαν πέντε ολόκληρες μέρες Η μητέρα του πέντεημέρες και πέντε νύχτες δεν έφυγε από την όχθη Μεκλαυθμούς και οδυρμούς περιφερόταν πάνω κάτω

Μια από εκείνες τις μέρες είχαμε πάει στην αγοράνωρίς το πρωί με τον πατέρα Η μητέρα του μας πλη-σίασε όταν μας είδε από μακριά Το πρόσωπό της είχεσκοτεινιάσει από τον πόνο

laquoΜεβλούτ Μεβλούτ Το ποτάμι δεν μου δίνει πίσωτο μωρό μου Δες εσύ έχεις το μωράκι σου δίπλαΩραία αλλά πού είναι το δικό μουraquo

Θυμάμαι τον πατέρα μου να στέκεται ακίνητος πα-γωμένος

5 Ο ποταμός Άλυς

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 18

e

Στη στέπα το φθινόπωρο είναι αδελφάκι του χειμώναΕίναι Κυριακή πρωί και ασχολούμαι με τη θερμάστραΗ κατοικία είναι ιατρείο και σπίτι ταυτόχρονα Το νοί-κιασα τον περασμένο μήνα Έφυγα από το δωμάτιοτου νοσοκομείου όπου έμενα από την ημέρα που ήρθαστην κωμόπολη Είμαι πολύ ευτυχισμένος στο σπίτιμου Όσο κοιτάζω τον καναπέ-κρεβάτι που αγόρασαμε δόσεις από το Κιρίκκαλε το ψυγείο και το κρεβάτιτόσο πιο ευτυχισμένος γίνομαι Αύριο θα φέρουν καιτο θερμοσίφωνο Ο Μεβλούτ αμπί έστειλε τη θερμά-στρα όταν στο ιατρείο του έβαλαν καλοριφέρ τουήταν πια περιττή Ολοκαίνουργια Ζεσταίνει πολύωραία

Το μαγαζί του πρώτου ορόφου είναι ταβέρνα όπουπαίζει σαζ ο Χατζή Τασάν Όταν έπειτα από πολλάχρόνια πήγαμε να γυρίσουμε ταινία ο σπιτονοικοκύ-ρης δεν με γνώρισε Του έδειξα δίχως να του πω τίποτετη φωτογραφία της άδειας οδηγήσεως Αγκαλιαστή-καμε δακρυσμένοι

Είχα έρθει αργά από το νοσοκομείο αφού χασομέ-ρησα λίγο στο σπίτι με πήρε ο ύπνος στην πολυθρόναΌταν σηκώθηκα απrsquo έξω ερχόταν ο θόρυβος των οχη-μάτων της κωμόπολης Ήταν κιόλας πρωί Βγήκα στομπαλκόνι Τη στιγμή που ετοιμαζόμουν να μπω μέσαάκουσα τη φωνή του οδηγού του εισαγγελέα

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 19

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 19

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 17

τα μπουκάλια στην γωνία το δοχείο με το ηδύποτοόπου ακουμπούσα τα χείλη μου κρυφά και πίσω έναχάλκινο σφαιρικό καζάνι Ο μεγαλύτερος αδελφός μουμrsquo έχωνε με το κεφάλι μέσα στη δεξαμενή Νόμιζα ότιθα πνιγώ και τον κρατούσα από τους καρπούς

Ο εργάτης μας ο Ντουρσούν αμπί4 μάλωνε συχνάμπροστά στη βρύση με τις γυναίκες που έρχονταν ναπάρουν νερό γιατί έβγαζαν από το στόμιο της βρύσηςτο λάστιχο που είχε δέσει τη νύχτα για να γεμίσει τηδεξαμενή

laquoΜας δίνετε να πιούμε το νερό της βρύσης λέγονταςότι είναι γκαζόζαraquo έλεγαν

Δεν είχαν και άδικοΗ οικογένεια του Χικμέτ ζούσε στο δωμάτιο με ένα

παράθυρο πάνω από το εργαστήριο Ο Χικμέτ ήταν οκαλύτερος μου φίλος Ο πατέρας του ο μπάρμπα Σε-ραφεττίν ήταν ένας κουτσός φτωχός γεωργός Ο Χικμέτήταν ένα σιωπηλό ήρεμο παιδί Ήταν πολύ καλός σταμαθηματικά Μάζευε κουπόνια από τις εφημερίδες Πολ-λές φορές συμπλήρωνα τις ελλείψεις του στα κουπόνια

Τα σχολεία είχαν κλείσει για διακοπές Ήταν μιαπολύ ζεστή ημέρα Μαζί με τον Χικμέτ κι έναν φίλοακόμη θα πηγαίναμε να κολυμπήσουμε Αυτή τη φοράόχι εκεί που πηγαίναμε συνήθως αλλά προς την μεριάτου Κιζίλοζ

4 Ο μεγαλύτερος σε ηλικία αδελφός λέγεται για να δηλώσει σε-βασμό

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 17

18 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

Στον βυθό του ποταμού Κιζίλιρμακ5 υπάρχουν πο-λύ βαθιά βαθουλώματα που δεν φαίνονται Οι κάτοι-κοι της Άβανος τα ονομάζουν laquoτζουμπάκraquo και είναιπολύ επικίνδυνα Κολυμπήσαμε αρκετή ώρα Την ώραπου πλησίαζε η ώρα να βγούμε ο Χικμέτ θα πρέπεινα έπεσε σrsquo ένα από τα βαθουλώματα γιατί τον είδα-με να προσπαθεί να κρατηθεί στην επιφάνεια Τέντω-νε το χέρι και δοκίμαζε να μας κρατήσει από τον καρ-πό Δεν καταφέραμε να τον κρατήσουμε παρrsquo όλο πουπροσπαθήσαμε Ο Χικμέτ χάθηκε μπροστά στα μάτιαμας

Ποτέ δεν ξέχασα τη μητέρα του να τρέχει ξεμαλλια-σμένη κατά μήκος της όχθης του ποταμού Τον αναζη-τούσαν πέντε ολόκληρες μέρες Η μητέρα του πέντεημέρες και πέντε νύχτες δεν έφυγε από την όχθη Μεκλαυθμούς και οδυρμούς περιφερόταν πάνω κάτω

Μια από εκείνες τις μέρες είχαμε πάει στην αγοράνωρίς το πρωί με τον πατέρα Η μητέρα του μας πλη-σίασε όταν μας είδε από μακριά Το πρόσωπό της είχεσκοτεινιάσει από τον πόνο

laquoΜεβλούτ Μεβλούτ Το ποτάμι δεν μου δίνει πίσωτο μωρό μου Δες εσύ έχεις το μωράκι σου δίπλαΩραία αλλά πού είναι το δικό μουraquo

Θυμάμαι τον πατέρα μου να στέκεται ακίνητος πα-γωμένος

5 Ο ποταμός Άλυς

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 18

e

Στη στέπα το φθινόπωρο είναι αδελφάκι του χειμώναΕίναι Κυριακή πρωί και ασχολούμαι με τη θερμάστραΗ κατοικία είναι ιατρείο και σπίτι ταυτόχρονα Το νοί-κιασα τον περασμένο μήνα Έφυγα από το δωμάτιοτου νοσοκομείου όπου έμενα από την ημέρα που ήρθαστην κωμόπολη Είμαι πολύ ευτυχισμένος στο σπίτιμου Όσο κοιτάζω τον καναπέ-κρεβάτι που αγόρασαμε δόσεις από το Κιρίκκαλε το ψυγείο και το κρεβάτιτόσο πιο ευτυχισμένος γίνομαι Αύριο θα φέρουν καιτο θερμοσίφωνο Ο Μεβλούτ αμπί έστειλε τη θερμά-στρα όταν στο ιατρείο του έβαλαν καλοριφέρ τουήταν πια περιττή Ολοκαίνουργια Ζεσταίνει πολύωραία

Το μαγαζί του πρώτου ορόφου είναι ταβέρνα όπουπαίζει σαζ ο Χατζή Τασάν Όταν έπειτα από πολλάχρόνια πήγαμε να γυρίσουμε ταινία ο σπιτονοικοκύ-ρης δεν με γνώρισε Του έδειξα δίχως να του πω τίποτετη φωτογραφία της άδειας οδηγήσεως Αγκαλιαστή-καμε δακρυσμένοι

Είχα έρθει αργά από το νοσοκομείο αφού χασομέ-ρησα λίγο στο σπίτι με πήρε ο ύπνος στην πολυθρόναΌταν σηκώθηκα απrsquo έξω ερχόταν ο θόρυβος των οχη-μάτων της κωμόπολης Ήταν κιόλας πρωί Βγήκα στομπαλκόνι Τη στιγμή που ετοιμαζόμουν να μπω μέσαάκουσα τη φωνή του οδηγού του εισαγγελέα

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 19

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 19

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

18 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

Στον βυθό του ποταμού Κιζίλιρμακ5 υπάρχουν πο-λύ βαθιά βαθουλώματα που δεν φαίνονται Οι κάτοι-κοι της Άβανος τα ονομάζουν laquoτζουμπάκraquo και είναιπολύ επικίνδυνα Κολυμπήσαμε αρκετή ώρα Την ώραπου πλησίαζε η ώρα να βγούμε ο Χικμέτ θα πρέπεινα έπεσε σrsquo ένα από τα βαθουλώματα γιατί τον είδα-με να προσπαθεί να κρατηθεί στην επιφάνεια Τέντω-νε το χέρι και δοκίμαζε να μας κρατήσει από τον καρ-πό Δεν καταφέραμε να τον κρατήσουμε παρrsquo όλο πουπροσπαθήσαμε Ο Χικμέτ χάθηκε μπροστά στα μάτιαμας

Ποτέ δεν ξέχασα τη μητέρα του να τρέχει ξεμαλλια-σμένη κατά μήκος της όχθης του ποταμού Τον αναζη-τούσαν πέντε ολόκληρες μέρες Η μητέρα του πέντεημέρες και πέντε νύχτες δεν έφυγε από την όχθη Μεκλαυθμούς και οδυρμούς περιφερόταν πάνω κάτω

Μια από εκείνες τις μέρες είχαμε πάει στην αγοράνωρίς το πρωί με τον πατέρα Η μητέρα του μας πλη-σίασε όταν μας είδε από μακριά Το πρόσωπό της είχεσκοτεινιάσει από τον πόνο

laquoΜεβλούτ Μεβλούτ Το ποτάμι δεν μου δίνει πίσωτο μωρό μου Δες εσύ έχεις το μωράκι σου δίπλαΩραία αλλά πού είναι το δικό μουraquo

Θυμάμαι τον πατέρα μου να στέκεται ακίνητος πα-γωμένος

5 Ο ποταμός Άλυς

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 18

e

Στη στέπα το φθινόπωρο είναι αδελφάκι του χειμώναΕίναι Κυριακή πρωί και ασχολούμαι με τη θερμάστραΗ κατοικία είναι ιατρείο και σπίτι ταυτόχρονα Το νοί-κιασα τον περασμένο μήνα Έφυγα από το δωμάτιοτου νοσοκομείου όπου έμενα από την ημέρα που ήρθαστην κωμόπολη Είμαι πολύ ευτυχισμένος στο σπίτιμου Όσο κοιτάζω τον καναπέ-κρεβάτι που αγόρασαμε δόσεις από το Κιρίκκαλε το ψυγείο και το κρεβάτιτόσο πιο ευτυχισμένος γίνομαι Αύριο θα φέρουν καιτο θερμοσίφωνο Ο Μεβλούτ αμπί έστειλε τη θερμά-στρα όταν στο ιατρείο του έβαλαν καλοριφέρ τουήταν πια περιττή Ολοκαίνουργια Ζεσταίνει πολύωραία

Το μαγαζί του πρώτου ορόφου είναι ταβέρνα όπουπαίζει σαζ ο Χατζή Τασάν Όταν έπειτα από πολλάχρόνια πήγαμε να γυρίσουμε ταινία ο σπιτονοικοκύ-ρης δεν με γνώρισε Του έδειξα δίχως να του πω τίποτετη φωτογραφία της άδειας οδηγήσεως Αγκαλιαστή-καμε δακρυσμένοι

Είχα έρθει αργά από το νοσοκομείο αφού χασομέ-ρησα λίγο στο σπίτι με πήρε ο ύπνος στην πολυθρόναΌταν σηκώθηκα απrsquo έξω ερχόταν ο θόρυβος των οχη-μάτων της κωμόπολης Ήταν κιόλας πρωί Βγήκα στομπαλκόνι Τη στιγμή που ετοιμαζόμουν να μπω μέσαάκουσα τη φωνή του οδηγού του εισαγγελέα

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 19

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 19

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

e

Στη στέπα το φθινόπωρο είναι αδελφάκι του χειμώναΕίναι Κυριακή πρωί και ασχολούμαι με τη θερμάστραΗ κατοικία είναι ιατρείο και σπίτι ταυτόχρονα Το νοί-κιασα τον περασμένο μήνα Έφυγα από το δωμάτιοτου νοσοκομείου όπου έμενα από την ημέρα που ήρθαστην κωμόπολη Είμαι πολύ ευτυχισμένος στο σπίτιμου Όσο κοιτάζω τον καναπέ-κρεβάτι που αγόρασαμε δόσεις από το Κιρίκκαλε το ψυγείο και το κρεβάτιτόσο πιο ευτυχισμένος γίνομαι Αύριο θα φέρουν καιτο θερμοσίφωνο Ο Μεβλούτ αμπί έστειλε τη θερμά-στρα όταν στο ιατρείο του έβαλαν καλοριφέρ τουήταν πια περιττή Ολοκαίνουργια Ζεσταίνει πολύωραία

Το μαγαζί του πρώτου ορόφου είναι ταβέρνα όπουπαίζει σαζ ο Χατζή Τασάν Όταν έπειτα από πολλάχρόνια πήγαμε να γυρίσουμε ταινία ο σπιτονοικοκύ-ρης δεν με γνώρισε Του έδειξα δίχως να του πω τίποτετη φωτογραφία της άδειας οδηγήσεως Αγκαλιαστή-καμε δακρυσμένοι

Είχα έρθει αργά από το νοσοκομείο αφού χασομέ-ρησα λίγο στο σπίτι με πήρε ο ύπνος στην πολυθρόναΌταν σηκώθηκα απrsquo έξω ερχόταν ο θόρυβος των οχη-μάτων της κωμόπολης Ήταν κιόλας πρωί Βγήκα στομπαλκόνι Τη στιγμή που ετοιμαζόμουν να μπω μέσαάκουσα τη φωνή του οδηγού του εισαγγελέα

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 19

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 19

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

laquoΚύριε γιατρέ θα πάμε για εκταφή ο εισαγγελέαςείπε να ετοιμαστείςraquo

Στον δρόμο ο εισαγγελέας άρχισε να μου εξηγείΉταν είκοσι ενός ετών μοναχοπαίδι Πριν από ένανμήνα χωρίς λόγο έμπλεξε σrsquo έναν καβγά Τον μαχαί-ρωσαν στην κοιλιά Ναι Τον θυμήθηκα Τον είχαν φέ-ρει μεσάνυχτα στο νοσοκομείο Δεν μπορούσα να κάνωκάτι Τον έστειλα στην Άγκυρα Τον εγχείρησαν στονοσοκομείο Νουμουνέ Ήταν καλά Μετά ανέπτυξεφλεγμονή Πέθανε το παιδί Τον έφεραν πίσω και τονέθαψαν Όμως η ιστορία δεν έκλεισε Άρχισε να αιω-ρείται το ερώτημα εάν ο θάνατος προήλθε από το μα-χαίρωμα ή από την εγχείρηση Η απέναντι πλευρά λέειότι πέθανε εξαιτίας της εγχείρησης Τότε ο εισαγγελέ-ας ζήτησε να γίνει εκταφή Θα ανοίξουμε τον τάφο καιθα κάνουμε εκ νέου τη νεκροψία

Φθάσαμε στο νεκροταφείο Η πρωινή ομίχλη έχειπλακώσει τα πάντα Οι χωρικοί στέκονται γύρω μαςσιωπηλοί Ο χότζας μας περιμένει μπροστά στον τάφοΘα ανοίξουμε τον τάφο και όταν τελειώσουμε τη δου-λειά μας ο χότζας θα πει την προσευχή και θα τον θά-ψουμε ξανά Πέντε έξι χωροφύλακες στέκονται δίπλαστην μάντρα του νεκροταφείου για να παρέμβουν στηνπερίπτωση που οι συγγενείς του νεκρού δημιουργή-σουν πρόβλημα Βγάλαμε τον νεκρό από τον τάφο καιαπό το σάβανό του Ήταν κουλουριασμένος σαν έμ-βρυο Στην κοιλιά τα φρέσκα ίχνη από την εγχείρηση

20 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 20

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 21

Τελειώσαμε τη δουλειά μας Τον θάψαμε με προσευ-χές Πάνω από τον τάφο ο χότζας ο τεχνικός ο γραμ-ματέας της εισαγγελίας και οι δύο νεκροθάφτες Ο ει-σαγγελέας στέκεται μακριά και καλύπτει τη μύτη τουμrsquo ένα μαντήλι Προχωρώ προς το όχημα Μέσα απότην ομίχλη έρχεται μια βραχνή λυπημένη φωνή Η φω-νή μιας γυναίκας

laquoΕδώ είναι ο κύριος γιατρός Εδώ είναι ο κύριοςεισαγγελέας Πού είναι όμως το μωράκι μουraquo

Μια συγκινητική φωνή που δεν καταλαβαίνεις ανείναι θρήνος ή παράπονο Πόσο μοιάζει στη φωνή τηςμητέρας του Χικμέτ

e

2 Ιουλίου πρωί δύο αδελφές δεκαέξι και δεκαεννέαχρονών η Ασουμάν και η Γιασεμίν είναι πολύ ευτυχι-σμένες γιατί πηγαίνουν στην πανήγυρη για τον ΠιρΣουλτάν Αμπντάλ που θα γίνει στο Σίβας6 Στην πανή-γυρη θα χορέψουν τον χορό των Αλεβήδων Πήγαν στοΣίβας σαν να πηγαίνουν σε γάμο Η Ασουμάν τηλεφώ-νησε στη μητέρα της λίγο πριν ξεσπάσουν τα γεγονότα

laquoΟ χορός ήταν πολύ ωραίος μητέρα Θαρρείς πουτα πόδια μας είχαν κοπεί απrsquo τη γηraquo της είπε Η μη-τέρα της η Γετέρ χανούμ ανησύχησε laquoΘα ίδρωσες ρί-ξε κάτι στην πλάτη σουraquo Λίγο καιρό πριν είχε πάθει

6 Σεβάστεια

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 21

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

πνευμονία Πού να ξέρει ότι ύστερα από μερικές ώρεςοι πνεύμονες των παιδιών της θα γέμιζαν με τη μυρω-διά καμένης ανθρώπινης σάρκας

Μετά την Ασουμάν κάποιος από την παρέα κάλεσεξανά και αυτή τη φορά μίλησε με τον αδελφό τηςΑσουμάν

laquoΈκαναν έφοδο στο ξενοδοχείο μην πεις τίποτε στημητέρα σου Θα φύγουμε απrsquo το ξενοδοχείο και θα πά-με στην Άγκυραraquo

Το πλήθος που περίμενε πολλές ώρες έξω από τοξενοδοχείο εντέλει θα το πυρπολούσε

Η μάνα άκουσε την είδηση στην τηλεόραση laquoΣτο κάτω μέρος της οθόνης έγραφαν τα ονόματα

των νεκρών και των τραυματιών Δεν ήξερα τι να κάνωΕπιστρέψαμε σπίτι Όλοι ήξεραν ότι πέθαναν όμωςκανείς δεν μου το είπε Δεν έχασα τις ελπίδες μουΣκέφθηκα ότι θα έβρισκαν μια ευκαιρία να μου τηλε-φωνήσουν Όμως δεν πήρα κανένα τηλεφώνημα Πούείναι η Γιασεμίν Πού είναι η Ασουμάν φώναζα επί μέ-ρες μα κανείς δεν μrsquo άκουγεraquo

e

Έγινε γνωστό ότι η δολοφονημένη Χατιτζέ το πτώματης οποίας βρέθηκε την περασμένη εβδομάδα στον πο-ταμό Μπάτμαν ήταν έγκυος ως αποτέλεσμα του βια-σμού της από τους δύο εξαδέλφους της καθώς επίσης

22 EΡΤΖΑΝ ΚΕΣΑΛ

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 22

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23

ΟΙ ΓΚΑΖΟΖΕΣ 23

ότι δολοφονήθηκε από τους θείους της Ηθικός αυτουρ-γός ήταν ο παππούς της δολοφονημένης Το πτώμα τηςκοπέλας παραμένει στο νεκροτομείο του Κρατικού Νο-σοκομείου από την 17η Δεκεμβρίου Την άφησαν τυ-λιγμένη σε μια πλαστική σακούλα σπρώχνοντάς τηνπάνω στις κρύες σχάρες Κανείς δεν ήρθε να παραλά-βει το νεκρό της σώμα

Η εισαγγελία της πόλης Μπάτμαν ανακοίνωσε ότιθα κρατήσει το πτώμα της για μερικές ημέρες ακόμηκαι εφόσον μέσα σrsquo αυτό το χρονικό διάστημα δεν εμ-φανιστεί κάποιος θα ενταφιαστεί στο νεκροταφείο τωνορφανών

e

Παλαιότερα σε αυτά εδώ τα εδάφη ζούσαν φυλές πουδεν έθαβαν τους νεκρούς τους αλλά τους τοποθετού-σαν στην κορυφή ενός πύργου Οι ιερείς κρύβονταν μέ-σα στον πύργο και παρακολουθούσαν τα αρπακτικάπουλιά από ποιό σημείο του σώματος άρχιζαν να κα-τασπαράσσουν τους νεκρούς

Το όνομα του πύργου στο οποίο οι γύπες τρώνετους νεκρούς είναι laquoΟ Πύργος της Σιωπήςraquo

Εντέλει καταντήσαμε την Τουρκία έναν πελώριοΠύργο της Σιωπής Πλέον η χώρα μας είναι ένας πύρ-γος τον οποίο κτίσαμε για να τρώνε οι τύραννοι τουςνεκρούς μας

copy 2019 ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΩΚΕΑΝΟΣ

gazozes_01_288 10819 1047 AM Page 23