Τ.Ε.Ι. ΔΥΤΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣ

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΣΧΕΣΕΩΝ & ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΒΟΛΗΣ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ

ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

ΕΚΠΟΝΗΣΗ: ΑΓΓΕΛΟΣ-ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΦΙΛΙΟΣ (Α.Μ.1309)

ΕΠΙΒΛΕΠΩΝ ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ: ΚΛΕΦΤΟΔΗΜΟΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ

ΚΑΣΤΟΡΙΑ, ΟΚΤΩΒΡΙΟΣ 2010

(κενή σελίδα)

2

ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ, ΤΟΥΡΙΣΤΙΚΗΣ ΠΡΟΒΟ-ΛΗΣ ΚΑΙ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

ΠΕΡΙΛΗΨΗ Τα πολυμέσα έδωσαν νέα πνοή στα υπολογιστικά συστήματα και τα μετέτρε-

ψαν από ψυχρά υπολογιστικά εργαλεία σε μέσα ψυχαγωγίας, μέσα διασκέδασης με

εκπαιδευτικούς και επιμορφωτικούς στόχους, μέσα παροχής κάθε μορφής πληροφο-

ρίας και μέσα επικοινωνίας. Οι νέες τεχνολογίες μπορούν να προσφέρουν πολλές δυ-

νατότητες στην τουριστική προβολή χωρών και περιοχών καθώς επίσης την άμεση

παροχή πληροφοριών σε ενδιαφερόμενους επισκέπτες.

Σκοπός της πτυχιακής εργασίας είναι η δημιουργία μιας πολυμεσικής εφαρμο-

γής για την τουριστική προβολή και ενημέρωση για το νομό Καστοριάς στο σύνολο

του καθώς και τις επιμέρους περιοχές του διαχωρισμένες κατά δήμους και κοινότη-

τες. Κατά τη διάρκεια εκπόνησης της εργασίας και λαμβάνοντας υπόψη τους διαθέ-

σιμους πόρους σε ανθρωποδυναμικό και μέσα έγινε προσπάθεια να ακολουθηθούν

όλα τα στάδια παραγωγής μιας πολυμεσικής εφαρμογής, δηλαδή ανάλυση, σχεδίαση,

ανάπτυξη, έλεγχος και διανομή.

Για την περάτωση της εν λόγω εφαρμογής, χρησιμοποιήθηκαν μια σειρά προ-

γραμμάτων τα οποία είναι το Photoshop® CS4 και το Lightroom® 2 για την επεξεργα-

σία των φωτογραφιών και των εικόνων, το Premiere® CS4 για την επεξεργασία των

βίντεο, το Soundbooth® CS4 για τη δημιουργία των ηχητικών εφέ και την επεξεργα-

σία της μουσικής υπόκρουσης που συνοδεύει την εφαρμογή. Τέλος, όλη η εφαρμογή

«στήθηκε» με την χρήση των συγγραφικών εργαλείων Director® MX2004 και Adobe

Flash ® CS4.

1

(κενή σελίδα)

2

CREATION OF A MULTIMEDIA APPLICATION FOR TOURISM PROMO-TION AND INFORMATION FOR KASTORIA COUNTY

ABSTRACT The multimedia technology gave new impetus to the computer systems and

turned the cold computational tools to entertainment media, entertainment media for

educational purposes, communication media and media which provide all sorts of in-

formation. New technologies can offer plenty of opportunities to promote tourism of

countries and regions as well as directly providing information to interested visitors.

The purpose of this work is to create a multimedia application for tourist promo-

tion and information about the county of Kastoria and its municipalities. During the

initial preparation of the work and taking into account the available resources, it was

attempted to follow all the stages of multimedia production, i.e. analysis, design, de-

velopment, testing and distribution.

For the completion of the present multimedia application, a series of multimedia

software were utilized, i.e. Photoshop® CS4 and Lightroom® 2 for editing photos and

images, Premiere® to process the video, Soundbooth® CS4 to create the sound effects

and music, and to edit the soundtrack that accompanies the application. Finally, the

set up of the entire application was performed using Director® MX2004 and Adobe

Flash ® CS4 software.

3

(κενή σελίδα)

4

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ

1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 13

1.1 ΠΟΛΥΜΕΣΑ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥΣ 14

1.2 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 17

2 ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ 19

2.1 Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 20

2.2 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 22

2.3 ΧΡΗΣΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ 23

2.4 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟΝ

ΤΟΥΡΙΣΜΟ 24

2.5 ΕΙΚΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΙΚΗ ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ 25

2.6 ΤΑ ΠΟΛΥΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ 27

3 ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 31

3.1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 32

3.1.1

3.1.2

3.1.3

3.1.4

3.3.1

3.4.1

3.4.2

3.4.3

Σκοπός, στόχοι και αναγκαιότητα 33

Χρήστες 34

Απαιτήσεις 35

3.1.3.1 Συμφωνία με διαδικασίες παραγωγής 35

3.1.3.2 Περιεχόμενο και πρωτοτυπία 36

Στάδια έργου και εργασίες παραγωγής 37

3.1.4.1 Δομή και χάρτης πλοήγησης 39

3.1.4.2 Διαθεσιμότητα υλικών μέσων 40

3.1.4.3 Λογισμικά ανάπτυξης της εφαρμογής 41

3.2 ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 42

3.3 ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 43

Τεχνικά χαρακτηριστικά της εφαρμογής 45

3.4 ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 46

Έλεγχος και αξιολόγηση 46

Αρχεία ασφάλειας και προστασία 47

Τελικό προϊόν και διανομή 47

5

4 ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 49

4.1 ΑΡΧΙΚΟ ΜΕNU 50

4.2 ΥΠΟΜΕΝΟΥ (Υ-Μ) 52

4.2.1

4.2.2

4.2.3

4.2.4

4.2.5

6.1.1

6.1.2

6.2.1

6.2.2

6.2.3

Υ-Μ «Ιστορία Νομού» 52

Υ-Μ «Πως θα φτάσετε» 53

Υ-Μ «Τουριστικές πληροφορίες» 54

Υ-Μ «Φωτογραφικό υλικό» 56

Υ-Μ «Δήμοι & Κοινότητες» 61

5 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ 65

5.1 ΣΥΝΟΨΗ ΚΑΙ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 66

5.2 ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ 68

6 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ 71

6.1 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 72

Ελληνόγλωσση 72

Ξενόγλωσση 73

6.2 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ 75

Ελληνόγλωσση 75

Ξενόγλωσση 75

Πηγές από το διαδίκτυο για τα κείμενα της εφαρμογής 75

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ: ΙΣΤΟΡΙΑ, ΑΞΙΟΘΕΑ-

ΤΑ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ ΝΟΜΟ ΚΑΣΤΟ-

ΡΙΑΣ, ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ 79

I.1 ΓΕΝΙΚΑ 82

I.2 ΝΟΜΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 83

I.2.1 Ιστορία 83

I.2.1.1 Προϊστορία 84

I.2.1.2 Κλασσική Αρχαιότητα - Ρωμαϊκή Εποχή 86

I.2.1.3 Βυζαντινή Εποχή 87

I.2.1.4 Τουρκοκρατία 87

I.2.1.5 Μακεδονικός Αγώνας 88

6

I.2.1.6 Νεότεροι χρόνοι 88

I.2.2 Μουσεία 89

I.2.2.1 Βυζαντινό Μουσείο 89

I.2.2.2 Μουσείο Ενδυματολογίας 90

I.2.2.3 Λαογραφικό Μουσείο 91

I.2.2.4 Οικομουσείο Λιμναίου Οικισμού Δισπηλιού 92

I.2.2.5 Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων & Λαογραφίας 93

I.2.2.6 Μουσείο Παλαιοντολογίας Νόστιμου 95

I.2.2.7 Σπηλιά του Δράκου 96

I.2.3 Μονές και Ναοί 98

I.2.3.1 Μονή Αγίων Αναργύρων 98

I.2.3.2 Μονή Παναγίας Μαυριώτισσας 98

I.2.3.3 Μονή Γενεθλίου Θεοτόκου Κλεισούρας 99

I.2.3.4 Μονή Αγίας Παρασκευής Βασιλειάδας 100

I.2.3.5 Μονή Αγίου Αθανασίου Ζηκοβίτσας 100

I.2.3.6 Μονή Αγίου Νικολάου Τσιρίλοβου 101

I.2.3.7 Μονή Παναγίας Φανερωμένης 101

I.2.3.8 Μονή Ταξιαρχών Τσούκας 102

I.2.3.9 Μονή Αγίου Ζαχαρία 102

I.2.3.10 Ναοί 103

I.2.4 Πέτρινα γεφύρια 104

I.2.5 Έθιμα και εκδηλώσεις 105

I.2.5.1 Τα Ραγκουτσάρια 105

I.2.5.2 Έθιμα της Αποκριάς 107

I.2.5.3 Κλήδωνας 109

I.2.5.4 Ροδάνη 109

I.2.5.5 Πολιτιστικές και εμπορικές εκδηλώσεις 110

I.2.6 Τουριστικός οδηγός 110

I.2.6.1 Περιβάλλον 110

I.2.6.2 Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού 113

I.2.6.3 Διαμονή 119

I.3 ΔΗΜΟΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ 119

I.3.1 Γενικά 119

7

I.3.2 Αξιοθέατα 122

I.3.3 Ήθη , έθιμα και παραδόσεις 123

I.3.4 Αθλητικές και εναλλακτικές δραστηριότητες 124

I.3.5 Τοπικές γεύσεις 125

I.3.6 Επιχειρηματικές δραστηριότητες 126

I.4 ΔΗΜΟΣ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ 127

I.5 ΔΗΜΟΣ ΑΚΡΙΤΩΝ 127

I.6 ΔΗΜΟΣ ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ 128

I.7 ΔΗΜΟΣ ΑΡΓΟΥΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟΥ 129

I.7.1 Γενικά 129

I.7.2 Ιστορία 130

I.7.3 Αξιοθέατα 131

I.7.3.1 Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία 131

I.7.3.2 Λαογραφία και Αρχιτεκτονική 134

I.7.3.3 Περιηγήσεις και διαδρομές 136

I.7.4 Φυσικός πλούτος 137

I.8 ΔΗΜΟΣ ΒΙΤΣΙΟΥ 139

I.9 ΔΗΜΟΣ ΙΩΝΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΗ 142

I.10 ΔΗΜΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 144

I.10.1 Γενικά 144

I.10.2 Ιστορία 145

I.10.3 Αξιοθέατα 147

I.10.4 Αρχοντικά της Καστοριάς 148

I.10.5 Παραδοσιακή κουζίνα 152

I.11 ΔΗΜΟΣ ΚΛΕΙΣΟΥΡΑΣ 153

I.12 ΔΗΜΟΣ ΚΟΡΕΣΤΙΩΝ 154

I.13 ΔΗΜΟΣ ΜΑΚΕΔΝΩΝ 156

I.14 ΔΗΜΟΣ ΝΕΣΤΟΡΙΟΥ 156

I.14.1 Γενικά 156

I.14.2 Μνημεία και ιστορικοί τόποι 157

8

I.14.3 Πολιτιστικές εκδηλώσεις 159

I.14.3.1 River Party 159

I.14.3.2 Δασοφιλία 160

I.14.3.3 Μανιταρόφιλοι 161

I.14.3.4 Nestorio Reunion 161

I.15 ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 162

I.15.1 Κοινότητα Αρρένων 162

I.15.2 Κοινότητα Γράμου 162

I.15.3 Κοινότητα Καστρακίου 162

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: DVD ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 163

9

(κενή σελίδα)

10

ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ

Ευχαριστώ τον καθηγητή μου κ. Κλεφτοδήμο Αλέξανδρο, ο οποίος καθοδήγησε και

συνέβαλε στην περάτωση της πτυχιακής εργασίας μου.

Ευχαριστώ, επίσης, το φίλο μου Δημήτρη Μιγκόπουλο, τεχνικό εφαρμογών πληρο-

φορικής με πολυμέσα, ο οποίος συνέδραμε στη βελτιστοποίηση της πολυμεσικής ε-

φαρμογής και μου συμπαραστάθηκε καθ’ όλη τη διάρκεια της.

Τέλος, οφείλω ένα μεγάλο ευχαριστώ στους γονείς μου οι οποίοι μου συμπαραστά-

θηκαν και συνέβαλαν τόσο στην ολοκλήρωση της πτυχιακής εργασίας μου όσο και

κατά τη διάρκεια των σπουδών μου και με στήριξαν σε κάθε βήμα μου.

Άγγελος-Αθανάσιος Φιλιός

11

(κενή σελίδα)

12

1

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1.1 ΠΟΛΥΜΕΣΑ KAI ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥΣ 14

1.2 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ 17

13

1.1 ΠΟΛΥΜΕΣΑ KAI ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΟΥΣ

Τα πολυμέσα 1, ,2 3 (multimedia) είναι μια νέα τεχνολογία της πλη-

ροφορικής που αναπτύχθηκε κατά τη δεκαετία του 1990. Η εξέλιξη

των υπολογιστών έδωσε τη δυνατότητα διαχείρισης εκτός από το

κείμενο και άλλων μέσων , όπως η εικόνα , ο ήχος , το βίντεο , η συν-

θετική κίνηση . Η συνύπαρξη όλων αυτών των μέσων κατά την ανα-

παράσταση της πληροφορίας , είναι γνωστή ως τεχνολογία των πολυ-

μέσων .

Μέχρι πριν από μερικά χρόνια μόνο μεγάλα studio κινηματογρα-

φικών ταινιών μπορούσαν να διαθέσουν τα τεράστια ποσά που απαι-

τούνταν για την αγορά πανάκριβων υπολογιστών και εξειδικευμένων

προγραμμάτων με σκοπό την παραγωγή υλικού εκπαίδευσης , προβο-

λής και διασκέδασης . Αυτό είχε σαν συνέπεια υψηλό κόστος παρα-

γωγής και επομένως το υλικό αυτό δύσκολα μπορούσε να αποκτηθεί

από την πλειονότητα των χρηστών στους οποίους απευθυνόταν .

Σήμερα τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά . Με τη χρήση ενός

απλού προσωπικού ηλεκτρονικού υπολογιστή , την αγορά κατάλλη-

λων περιφερειακών και των αντίστοιχων προγραμμάτων ο χρήστης

έχει εντυπωσιακά αποτελέσματα με πολύ χαμηλό κόστος . Η δυνατό-

τητα των υπολογιστών να χειρίζονται εικόνα και ήχο σημάδεψαν μία

νέα εποχή στη μάθηση και τη διασκέδαση των ανθρώπων .

Η πρώτη εμφάνιση των μικροϋπολογιστών συνδυάστηκε με την

παροχή κάποιων παιχνιδιών με ελάχιστα γραφικά με σκοπό τη δια-

σκέδαση . Σταδιακά άρχισαν να αποκτούν σενάρια και περισσότερο

πολύπλοκα γραφικά . Πολύ γρήγορα λόγω του ανταγωνισμού οι εται-

1 Linda, E. (1994), Δουλέψτε με τα πολυμέσα , Εκδόσεις Κλειδάριθμος , Α-

θήνα . 2 Ομάδα εργαστηρίου πολυμέσων , τμήματος πληροφορικής ΑΠΘ . (1996),

Multimedia στη θεωρία & στην πράξη , Εκδόσεις Α . Τζιόλα Ε , Θες /νίκη . 3 Πολίτης , Π . (2001), Υπερκείμενα υπερμέσα & πολυμέσα , Εκδόσεις Νέων

Τεχνολογιών , Αθήνα .

14

ρείες δημιούργησαν παιχνίδια τα οποία δεν είχαν να ζηλέψουν τίποτα

από τις ταινίες του Hollywood.

Η είσοδος στο διαδίκτυο (internet) πληθώρας εφαρμογών με πο-

λυμέσα , άλλαξε το σκηνικό στο περιβάλλον της μάθησης και της

πληροφόρησης των χρηστών . Τα γραφικά και ο ήχος προσέδωσαν εν-

διαφέρον στη περιήγηση των ιστοσελίδων , αλλά και στη μελέτη ποι-

κίλων θεμάτων αποτυπωμένων σε cd-rom. Σε τελευταία ανάλυση οι

εφαρμογές πολυμέσων μετέτρεψαν το βουβό PC σ’ ένα πολυμηχάνη-

μα που δίνει μια άλλη αίσθηση στα τυποποιημένα λογισμικά ενώ με

τον ήχο και τις κινούμενες εικόνες καθιστά τον χρήστη δημιουργικό

αξιοποιώντας τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες .

Οι εφαρμογές πολυμέσων 4, ,5 6 σκοπό έχουν τη διευκόλυνση της

επικοινωνίας με τον χρήστη , η οποία του δίνει τη δυνατότητα να α-

σκεί έλεγχο στην εφαρμογή και να προκαλεί διάφορα συμβάντα ό-

πως:

•

•

•

•

Να προσπελαύνει την επιθυμητή πληροφορία

Να επεμβαίνει στην ροή της πληροφορίας

Να δέχεται αμέσως την ανάδραση του συστήματος

Να θέτει ερωτήματα και να ζητά να γίνουν συγκρίσεις .

Το ιδιαίτερο λοιπόν χαρακτηριστικό μιας εφαρμογής πολυμέσων

είναι η αλληλεπίδραση των μέσων ή αλλιώς αλληλεπιδραστικότητα

(interactivity).Η σπουδαιότητα της αλληλεπίδρασης των μέσων βρί-

σκεται στο ότι προσαρμόζει την παρουσίαση της πληροφορίας στις

ατομικές ανάγκες του κάθε χρήστη με ένα φιλικό τρόπο επικοινωνί-

ας .

Η αλληλεπίδραση αυτή πραγματοποιείται με διάφορους συνδέ-

σμους οι οποίοι μπορεί να είναι είτε ένα κουμπί , είτε μία εικόνα , εί-

τε ένα κείμενο . Ο χρήστης , για παράδειγμα , μπορεί να πατήσει το

4 Παντανό-Ρόκου , Φ . (2002), Διαδραστικές εφαρμογές πολυμέσων , Εκδό-

σεις Κριτική , Αθήνα . 5 Παπάζογλου , Π .Μ . (2002), Εφαρμογές & τεχνολογίες πολυμέσων , Εκδό-

σεις Ίων , Αθήνα . 6 Rahman, S.M. (2008), Multimedia Technologies: Concepts, Methodolo-

gies, Tools, and Applications , Information Science Reference.

15

κουμπί που προκαλεί την επιστροφή στην εικόνα της προηγούμενης

οθόνης που παρατήρησε ο χρήστης , ή να πατήσει ένα κουμπί και να

αναπαραχθεί ηχητικά κάποιο κείμενο που βρίσκεται σε κάποιο μέρος

της οθόνης . Με τη βοήθεια μικρών κειμένων , εικόνων και αφηγήσε-

ων , καταβάλλει χωρίς αμφιβολία λιγότερη προσπάθεια από εκείνη

που θα κατέβαλε αν ήταν υποχρεωμένος να διαβάσει ένα πυκνογραμ-

μένο κείμενο .

Πάντως οι νέες τεχνολογίες δεν αντικαθιστούν σε καμιά περί-

πτωση τον καθηγητή . Ο υπολογιστής , το διαδίκτυο , το οποιοδήποτε

λογισμικό είναι απλώς νέα μέσα εκμάθησης , που ενθαρρύνουν την

λεγόμενη συνεργατική μάθηση 7.

Ο χρήστης χωρίς να ξοδέψει χρήματα και χρόνο μπορεί να επι-

σκεφθεί και να περιηγηθεί εικονικά σε διάφορα μουσεία όπως το

Smithsonian Institution 8 ή ακόμα και σε πόλεις ανά τον κόσμο όπως

για παράδειγμα το Τόκιο 9. Με άλλες εφαρμογές πολυμέσων , ο ενδια-

φερόμενος χρήστης , χωρίς να ξοδέψει χρήματα για πολυδάπανες α-

γορές βιβλίων , μπορεί να πραγματοποιήσει εικονικές ιστορικές πε-

ριηγήσεις , όπως για παράδειγμα οι σειρά των εικονικών περιηγήσεων

του BBC 10. Με άλλες εφαρμογές ο χρήστης έχει τη δυνατότητα να

απολαύσει π .χ τις υπέροχες εικόνες που παίρνει από το διάστημα το

τηλεσκόπιο Hubble 11.

Τα πολυμέσα χρησιμοποιούνται ακόμα και στο marketing 12. Μία

εφαρμογή πολυμέσων η οποία θα προέβαλλε κατάλληλα τα προϊόντα

7 Καραπιστόλης , Δ .Ν . (2008), Σύγχρονη Τεχνολογία: Επικοινωνία-Πολυμέσα , Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα Θεσσαλονί-κης , http: // t iny.cc/qblc2 (πρόσβαση 3/5/2010).

8 Smithsonian Insti tution, the world 's largest museum complex and re-search organization composed of 19 museums, 9 research centers, and the National Zoo, http:/ /www.si.edu/ (πρόσβαση 5/6/2010).

9 Welcome to Edo, ht tp: / / t inyurl .com/32ct9fr (πρόσβαση 5/6/2010). 10 BBC History – Virtual tours, ht tp: / / t iny.cc/dhhxz (πρόσβαση 5/6/2010). 11 HubbleSite, ht tp: / / t iny.cc/i3hq8 (πρόσβαση 5/6/2010). 12 Βλαχοπούλου , Μ . (1999), e-marketing: πληροφοριακά συστήματα , νέες τεχνολογίες στο μάρκετινγκ , Εκδόσεις Rosil i & Βλαχοπούλου Μ . , Αθή-να .

16

μιας επιχείρησης , σίγουρα αποτελεί ένα ισχυρό όπλο στην προώθηση

των πωλήσεών τους .

Αναμφίβολα όμως οι πολυμεσικές εφαρμογές είναι διαδεδομένες

στον τομέα της ανθρώπινης ψυχαγωγίας . Τα παιχνίδια στην περίπτω-

ση αυτή κατέχουν την πρώτη θέση στις προτιμήσεις των νεαρών

χρηστών . Ο χρήστης μπορεί ακόμη να μάθει τα μουσικά νέα της πα-

γκόσμιας αγοράς ενώ μπορεί να ενημερωθεί για το τι συμβαίνει στον

κόσμο από ένα διεθνή τηλεοπτικό σταθμό λ .χ . το CBS ή από κάποιο

ραδιοφωνικό σταθμό . Μπορεί ακόμη να επισκεφθεί ένα σαλόνι αυτο-

κινήτου χωρίς να μεταβεί στον χώρο που πραγματοποιείται , ώστε να

θαυμάσει τα πολυτελή αυτοκίνητα που εκτίθενται .

1.2 ΣΚΟΠΟΣ ΤΗΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Η τεχνολογία μπορεί να συνδυάσει εικόνα , ήχο , κείμενο , κίνηση

και γραφικά σε ένα μέσο . Παλαιότερα , η εισαγωγή των νέων τεχνο-

λογιών σε πολυμεσικές εφαρμογές ήταν αρκετά περιορισμένη . Μέρα

με την μέρα όμως , τα ηλεκτρονικά μέσα και τα νέα μέσα έχουν αρχί-

σει να χρησιμοποιούνται , πέραν των άλλων , στην τουριστική προβο-

λή πόλεων , περιοχών ακόμη και χωρών . Η ανάδειξη των ιστορικών

στοιχείων μιας περιοχής , οι φυσικές ομορφιές της , τα αξιοθέατα της ,

τα ιδιαίτερα λαογραφικά στοιχεία της , τα έθιμα και οι παραδόσεις

της , οι δυνατότητες για ψυχαγωγία σ’ αυτήν αναμφίβολα μπορούν να

κεντρίσουν το ενδιαφέρον κάποιου επισκέπτη και του επιτρέπουν μια

νοερή περιήγηση σ’ αυτήν προτρέποντας τον στην πραγμάτωση και

της πραγματικής περιήγησης .

Ο σκοπός της πτυχιακής εργασίας είναι η δημιουργία μιας πολυ-

μεσικής εφαρμογής για την τουριστική προβολή και ενημέρωση για

το νομό Καστοριάς . Αναμφίβολα το μέγεθος της εφαρμογής είναι ι-

διαίτερα μεγάλο καθώς αυτή θα πρέπει να εμπεριέχει όλες τις σχετι-

κές πληροφορίες που αναζητά κάποιος επισκέπτης , ο κάτοικος και

τελικά οποιοσδήποτε ενδιαφερόμενος για το νομό Καστοριάς .

Κίνητρο για την εκπόνηση αυτής της εργασίας αποτέλεσαν οι

φυσικές ομορφιές του νομού , η ιδιαίτερη αρχιτεκτονική των αρχο-

17

ντικών της πόλης της Καστοριάς που μαρτυρούν το λαμπρό παρελθόν

της πόλης , το μουσειακό υλικό που αναδεικνύει την ιστορία της πε-

ριοχής καθώς και τα ήθη και έθιμα της περιοχής . Όλα αυτά συνθέ-

τουν μια εικόνα του νομού Καστοριάς η θέα της οποίας σταδιακά άρ-

χισε να μου αποκαλύπτεται από την πρώτη ημέρα έλευσης και διαμο-

νής στην πόλη της Καστοριάς λόγω των σπουδών μου στο Τμήμα

Δημοσίων Σχέσεων και Επικοινωνίας του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας .

Οι εικόνες και οι εντυπώσεις που αποκόμισα γνωρίζοντας το νο-

μό Καστοριάς και ερχόμενος σε επαφή με τους κατοίκους του , μου

δημιούργησαν την ανάγκη γνωστοποίησης αυτών μέσω μιας πολυμε-

σικής εφαρμογής η οποία αποτελεί και το αντικείμενο της πτυχιακής

εργασίας μου .

Το γραπτό μέρος αυτής της εργασίας αναπτύσσεται στα ακόλου-

θα κεφάλαια :

Στο κεφάλαιο 2, αναφέρεται αφενός η συμβολή του τουρισμού

στην οικονομία μιας πόλης ή μιας περιοχής και η επίδραση του

στη βελτίωση των υποδομών και του βιοτικού επιπέδου και αφετέ-

ρου γίνεται διερεύνηση διακίνησης των τουριστικών πληροφοριών

με τις νέες τεχνολογίες .

•

•

•

•

•

Στο κεφάλαιο 3, παρουσιάζεται το στάδιο ανάλυσης της πολυμε-

σικής εφαρμογής που έχει ως στόχο την παρουσίαση όλων αυτών

των στοιχείων που αναδεικνύουν το Νομό Καστοριάς στο σύνολο

του και κατά περιοχές .

Στο κεφάλαιο 4, παρουσιάζεται η εφαρμογή με εικόνες .

Στο κεφάλαιο 5, δίδονται τα συμπεράσματα τα οποία προέκυψαν

από τη δημιουργία της πολυμεσικής εφαρμογής καθώς και οι προ-

οπτικές αυτής .

Στο κεφάλαιο 6, δίδονται ταξινομημένα οι βιβλιογραφικές πηγές

που χρησιμοποιήθηκαν για την εκπόνηση της εργασίας .

Τέλος , στο παράρτημα Ι της εργασίας επισυνάπτονται κείμενα

που αφορούν την ιστορία , τα αξιοθέατα και άλλες χρήσιμες πληρο-

φορίες για τον επισκέπτη του νομού Καστοριάς , μεγάλο μέρος των

οποίων έχουν προσαρτηθεί στην πολυμεσική εφαρμογή και στο πα-

ράρτημα ΙΙ υπάρχει το dvd-rom με την πολυμεσική εφαρμογή . 18

2

ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

2.1 Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ 20

2.2 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ 22

2.3 ΧΡΗΣΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ 23

2.4 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ

ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ 24

2.5 ΕΙΚΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΙΚΗ

ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ 25

2.6 ΤΑ ΠΟΛΥΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ 27

19

2.1 Η ΣΠΟΥΔΑΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ

Ο τουρισμός είναι κατ 'ουσία έκφραση των φυσικών ανθρώπινων

αναγκών για την απόκτηση εμπειριών , την εκπαίδευση και την ψυχα-

γωγία . Ως κίνητρα για τον τουρισμό θεωρούνται ποικίλα ενδιαφέρο-

ντα ή δραστηριότητες κοινωνικού , θρησκευτικού , πολιτισμικού και

επιχειρηματικού χαρακτήρα . Οι οικονομικές συνέπειες αυτού του

φαινομένου έχουν ευρύ φάσμα και για το λόγο αυτό ο τουρισμός α-

ποτελεί μοχλό ανάπτυξης μια πόλης , μιας περιοχής ακόμη και μιας

χώρας . Αυτό αιτιολογεί κατά κάποιο τρόπο την μετεξέλιξη του ως

οικονομικού στυλοβάτη για την ευημερία μιας περιοχής .

Τα έσοδα από τον τουρισμό αποτελούν μέρος του υπολοίπου των

λογαριασμών πληρωμής μιας χώρας και είναι μείζονος σημασίας για

τις αναπτυγμένες και τις αναπτυσσόμενες χώρες . Το κύριο μέλημα

για την ανάπτυξη του τουρισμού σε πολλές χώρες είναι , κατά συνέ-

πεια , η εξισορρόπηση του εμπορικού ισοζυγίου εξωτερικών πληρω-

μών .

Ο τουρισμός παράγει εισόδημα και δημιουργεί απασχόληση στις

τουριστικές περιοχές υποδοχής , είτε πρόκειται για μια χώρα , περιφέ-

ρεια , πόλη ή ένα χωριό . Επιτυγχάνει τη βέλτιστη χρήση των διαθέσι-

μων πόρων που δεν μπορούν να αξιοποιηθούν κατά διαφορετικό τρό-

πο . Ο τουρισμός μπορεί , επομένως , να γίνει ένα αποτελεσματικό ερ-

γαλείο ανάπτυξης εάν έχει αναπτυχθεί μέσα από σωστό προγραμμα-

τισμό ως μια θετική δύναμη για την τόνωση της οικονομικής δρα-

στηριότητας , τη βελτίωση της οικολογίας , την προώθηση της εθνικής

ολοκλήρωσης και της αλληλοκατανόησης μεταξύ των ανθρώπων .

Το φάσμα της απασχόλησης που δημιουργούνται από τον τουρι-

σμό ποικίλλει από άρτια εκπαιδευμένο προσωπικό δημοσίων σχέσεων

και επικοινωνίας και ειδικούς υπολογιστών , έως υπαλλήλους υποδο-

χής , σερβιτόρους και ανειδίκευτους εργάτες . Οι αεροπορικές εται-

ρείες , τα ταξιδιωτικά γραφεία και οι τουριστικοί πράκτορες απαιτούν

άνδρες και γυναίκες με ποικιλία προσόντων και ικανοτήτων τους ο-

ποίους θέλουν να εντάξουν άμεσα και λειτουργικά σε ένα επαγγελ-

20

ματικά απαιτητικό περιβάλλον εργασίας . Ο τουρισμός παρέχει επίσης

μεγάλες δυνατότητες για την αυτό-απασχόληση σε ένα μεγάλο εύρος

δραστηριοτήτων , όπως είναι τα καταστήματα τουρισμού , τα κατα-

στήματα παροχής υπηρεσιών , η βιοτεχνία , κλπ .

Ο τουρισμός , επίσης , βελτιώνει την ποιότητα ζωής των μονίμων

κατοίκων μιας περιοχής που αποτελεί τουριστικό προορισμό . Λόγω

της άφιξης του επισκέπτη , οι κάτοικοι μπορούν να απολαμβάνουν

ένα υψηλότερο επίπεδο των μέσων μαζικής μεταφοράς , καταστήματα

και χώρους ψυχαγωγίας που δεν θα μπορούσαν να παρέχονται σ’ αυ-

τούς δίχως την παρουσία των τουριστών . Οι ευκαιρίες απασχόλησης ,

η αύξηση του εισοδήματος και η βελτίωση της ποιότητας ζωής των

μονίμων κατοίκων ενός τουριστικού προορισμού αποτελούν τα ευερ-

γετικά αποτελέσματα της τουριστικής ανάπτυξης . Τα οφέλη αυτά έ-

χουν ιδιαίτερη σημασία για τις αναπτυσσόμενες χώρες , δεδομένου

ότι δεν απαιτείται εξελιγμένη τεχνολογία για τη δημιουργία τουρι-

στικών υποδομών .

Σε ορισμένες περιοχές , ο τουρισμός μπορεί να παρέχει μια υπο-

δομή , η οποία με τη σειρά της αποτελεί τη βάση και κίνητρο για τη

διαφοροποίηση της οικονομίας και για την ανάπτυξη άλλων βιομηχα-

νιών . Ακόμα περισσότερο , μια νέα υποδομή λειτουργεί συχνά ως πό-

λος έλξης για νέες οικονομικές δραστηριότητες . Συνεπώς , οι επενδύ-

σεις στον τουρισμό τονώνουν εν γένει την οικονομία και όχι μόνο

τους κλάδους που ασχολούνται με τον τουρισμό .

Ο τουρισμός , εκτός από την άμεση συμβολή του στην οικονομία ,

έχει σημαντικές διασυνδέσεις με διάφορους άλλους τομείς της οικο-

νομίας όπως η γεωργία , η κτηνοτροφία , οι κατασκευές , η βιοτεχνία ,

η βιομηχανία κλπ . Πολλές από τις δαπάνες των τουριστών επηρεά-

ζουν θετικά ένα εύρος των οικονομικών δραστηριοτήτων μιας περιο-

χής καθώς κάθε συναλλαγή απαιτεί την παροχή κάποιου είδους αγα-

θών και υπηρεσιών . Η πρόσθετη ζήτηση κατανάλωσης , που προέρχε-

ται από δαπάνες τουριστών , δεν θα προκαλέσει μόνο περισσότερη

απασχόληση , αλλά δημιουργεί ένα επιπλέον πολλαπλασιαστικό απο-

τέλεσμα μέσω μιας αλυσίδας διαδοχικών συναλλαγών . Ως αποτέλε-

σμα αυτής της διπλής δέσμης πολλαπλασιαστικών αποτελεσμάτων , 21

παράγεται πρόσθετο εισόδημα και αυξάνονται οι ευκαιρίες απασχό-

λησης .

Ο αντίκτυπος του τουρισμού στην περιφερειακή ανάπτυξη και

την κατανομή του εισοδήματος είναι επίσης σημαντικός . Οι τουρί-

στες συνήθως αναζητούν περιοχές στο εσωτερικό των χωρών για λό-

γους καθαρότητας του περιβάλλοντος , προστασία της ιδιωτικής ζω-

ής , τη φυσική ομορφιά και την ιδιαίτερη μοναδικότητα του μέρους .

Οι εθνικοί πόροι , δίχως τον τουρισμό , θα είχαν υπο-χρηστικότητα

καθώς δεν θα υπήρχε ανταγωνισμός για τη χρήση τους . Ο τουρισμός ,

επομένως , προσφέρεται ως τρόπος οικονομικής αξιοποίησης των δια-

θέσιμων πόρων που διαφορετικά θα παρέμεναν αναξιοποίητοι , καθώς

με αυτόν προσελκύεται η προσοχή των επισκεπτών τουριστών . Η εκ-

μετάλλευση των αγροτικών περιοχών και των λιγότερο ανεπτυγμένων

περιοχών που έχουν το πλεονέκτημα της απόστασης από τις πολυ-

πληθυσμιακές αστικές περιοχές θα οδηγήσει στην ανάπτυξη αυτών

των περιοχών με αποτέλεσμα την ανακατανομή του εισοδήματος σε

εθνικό επίπεδο .

Ο τουρισμός συμβάλλει επίσης σημαντικά στην ανάπτυξη της τέ-

χνης και της χειροτεχνίας . Τα εκατομμύρια των διεθνών τουριστών

που βρίσκονται συνεχώς σε κίνηση σε αναζήτηση αναψυχής και δια-

σκέδασης στηρίζουν την προώθηση αυτών των τεχνών και χειροτε-

χνίας , συμβάλλοντας παράλληλα ουσιαστικά στην οικονομία της πε-

ριοχής .

2.2 ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΚΑΙ ΤΟΥΡΙΣΜΟΣ

Ο τουρισμός στην παρούσα μορφή του είναι ένα μεταπολεμικό

φαινόμενο που αναπτύχθηκε κυρίως ως αποτέλεσμα των τεχνολογι-

κών εξελίξεων στους τομείς των μέσων μεταφοράς , τις τηλεπικοινω-

νίες και των τεχνολογιών της πληροφορικής .

Οι εξελίξεις στις τηλεπικοινωνίες και στα προϊόντα υλικού και

λογισμικού της πληροφορικής επιτρέπουν πλέον την ενοικίαση αυτο-

κινήτων με δορυφορική πλοήγηση , την αυτοεξυπηρέτηση των επιβα-

τών σε πολυσύχναστους τερματικούς σταθμούς αεροδρομίων - σιδη-

22

ροδρόμων – πλοίων , την ηλεκτρονική κράτηση θέσεων και έκδοση

εισιτηρίων σε μέσα μεταφοράς - σε χώρους ψυχαγωγίας – σε ξενοδο-

χεία / ενοικιαζόμενα δωμάτια – σε αθλητικές εκδηλώσεις κλπ .

2.3 ΧΡΗΣΤΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

Το «ταξίδι» είναι μια πρωτεύουσα ανθρώπινη ανάγκη . Τεχνολο-

γικές επαναστάσεις κατά τις τελευταίες δεκαετίες και οι επακόλου-

θες αλλαγές στα γεωπολιτικά συστήματα και στις κοινωνίες συνέ-

βαλλαν στη ραγδαία αύξηση των τουριστικών ταξιδιών . Έτσι , ο του-

ρισμός είναι επί του παρόντος ένα μαζικό φαινόμενο και αφορά κάθε

άνθρωπο ο οποίος πριν από κάθε ταξίδι χρειάζεται και αναζητεί ανα-

λυτικές πληροφορίες για κάθε τόπο που σκοπεύει να επισκεφθεί . Ει-

δικότερα , χρειάζεται στοιχεία πληροφοριών που αφορούν :

Γεωγραφικές πληροφορίες για την τοποθεσία , το κλίμα , το τοπίο ,

κλπ .

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Ιστορία του τόπου και μουσεία

Αξιοθέατα και φυσικές ομορφιές

Πολιτιστικές δραστηριότητες , Λαογραφικά στοιχεία και ιδιαίτερα

χαρακτηριστικά του τόπου

Προσβασιμότητα στον τόπο και διαθεσιμότητα των τακτικών με-

ταφορικών μέσων (δρομολόγια , χρόνους μετακίνησης κλπ)

Διαμονή , εστιατόρια και εμπορικά καταστήματα ή εμπορικά κέ-

ντρα .

Δραστηριότητες και εγκαταστάσεις - υποδομές για ψυχαγωγία

Εποχές επίσκεψης και άλλα μοναδικά χαρακτηριστικά του τόπου

Ποιότητα των εγκαταστάσεων και των παρεχόμενων υπηρεσιών

καθώς επίσης και των τιμών τους .

Για ταξίδια στο εξωτερικό , αν υπάρχουν περιορισμοί και διατυ-

πώσεις για την είσοδο των τουριστών , κλπ .

Αν και οι τελικοί χρήστες των εν λόγω πληροφοριών είναι οι κα-

ταναλωτές , δηλαδή οι τουρίστες , τα πραγματικά οφέλη σε σχέση με

τα χρήματα να προκύψουν για την τουριστική βιομηχανία αφορούν

τους υπευθύνους της τουριστικής προβολής και τους παρόχους των

23

υπηρεσιών . Υπάρχει , επομένως , ένας ισχυρός ανταγωνισμός μεταξύ

των διαφόρων τόπων προορισμού , για την παραγωγή και την παροχή

αυτών των πληροφοριών με τον πλέον ελκυστικό τρόπο για να προ-

σελκύσουν τους καταναλωτές .

Οι ενδιάμεσοι φορείς , όπως ταξιδιωτικά πρακτορεία ταξιδιών και

τουριστικοί πράκτορες , κωδικοποιούν και αποθηκεύουν αυτές τις

πληροφορίες για κάθε προορισμό με σκοπό την άμεση κατά το δυνα-

τόν εξυπηρέτηση των πελατών τους και την βελτίωση της επιχείρη-

σής τους .

Οι πληροφορίες που χρειάζονται οι τουρίστες είναι στατικές και

δυναμικές . Πληροφορίες που δεν αλλάζουν γρήγορα την πάροδο του

χρόνου χαρακτηρίζονται ως στατικές πληροφορίες . Σε αυτές περι-

λαμβάνονται οι πληροφορίες σχετικά με την τοποθεσία , το κλίμα ,

την ιστορία , τα αξιοθέατα , τις διαθέσιμες εγκαταστάσεις , κλπ . Πλη-

ροφορίες με τα μαζικά μέσα μεταφοράς , τα τιμολόγια μεταφοράς και

των μονάδων διαμονής , την τρέχουσα διαθεσιμότητα των εν λόγω

εγκαταστάσεων θεωρούνται ως δυναμικές , δεδομένου ότι μπορεί να

αλλάξουν πολύ συχνά . Όλα αυτά τα πληροφοριακά στοιχεία πρέπει

να συλλέγονται , αποθηκεύονται και διανέμονται σε πραγματικό χρό-

νο . Όλοι οι τύποι των συστημάτων κράτησης περιέχουν τέτοιες πλη-

ροφορίες .

2.4 ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ ΤΩΝ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΩΝ

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

Μέχρι πριν από λίγα χρόνια , οι βασικές πηγές πληροφοριών στον

τομέα του τουρισμού ήταν φυλλάδια , έντυπα , κατάλογοι , βιβλία του-

ριστικών οδηγών , κλπ . που παράγονται και δημοσιεύονται για διά-

φορους τουριστικούς προορισμούς . Αυτές οι πηγές πληροφόρησης

εξακολουθούν να παρέχονται ακόμα και σήμερα , αν και είναι το πιο

αναποτελεσματικό μέσο για πληροφορίες .

Τις τελευταίες δεκαετίες παρατηρείται η εφαρμογή της πληροφο-

ρικής και της επικοινωνίας στον τομέα του τουρισμού με διαχωρισμό

των πηγών πληροφορίας σε δύο διακριτές κατηγορίες :

24

Τις πηγές πληροφορίας σε απευθείας σύνδεση (online) •

• Τις πηγές πληροφορίας εκτός σύνδεσης (offline).

Βάσεις δεδομένων με πληροφορίες σχετικά με τις θέσεις , τα του-

ριστικά αξιοθέατα και εγκαταστάσεις σε πολλές χώρες διατίθενται

πλέον σε online πρόσβαση . Η εμφάνιση του ηλεκτρονικού συστήμα-

τος κρατήσεων (CRS), όπως το Galileo, Amadeus, Sabre, PARS,

JALCOM, QAMTAM και ABASUS, κλπ . άνοιξε μια νέα πηγή πλη-

ροφοριών στο διαδίκτυο σχετικά με τον τουρισμό και αυτή συνεχώς

διευρύνεται . Οι τελευταίες πηγές πληροφοριών σε απευθείας σύνδε-

ση είναι το ίδιο το διαδίκτυο , το οποίο περιέχει σελίδες για τους πε-

ρισσότερους τουριστικούς προορισμούς στον κόσμο

Η τεχνολογία των οπτικών δίσκων συνέβαλλε αποφασιστικά στη

μετάδοση πληροφοριών τουριστικού ενδιαφέροντος . Αρχικά , εμφανί-

σθηκαν στην αγορά τίτλοι CD (Compact Disc) με περιεχόμενο κυρί-

ως γεωγραφικών πληροφοριών και στη συνέχεια CD ή DVD (Digital

Video Disc) με πολυμεσικές εφαρμογές για την προβολή και προώ-

θηση συγκεκριμένων τουριστικών προϊόντων . Αρκετοί τέτοιοι τίτλοι

διατίθενται σήμερα στην αγορά και καλύπτουν πλέον ένα μεγάλο πε-

δίο τουριστικών προϊόντων λόγω της βελτίωσης του marketing αλλά

και του αυξανόμενου ανταγωνισμού .

2.5 ΕΙΚΟΝΙΚΑ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΑ ΚΑΙ ΕΙΚΟΝΙΚΗ

ΠΕΡΙΗΓΗΣΗ

Τα εικονικά περιβάλλοντα είναι τρισδιάστατα παρουσιαζόμενα

από ηλεκτρονικό υπολογιστή περιβάλλοντα τα οποία αποδίδονται σε

πραγματικό χρόνο . Διαφέρουν σε σημαντικά χαρακτηριστικά από τις

κοινές συμβατικές εφαρμογές λογισμικού , προσφέροντας νέες δυνα-

τότητες και φέρνοντας νέες προκλήσεις στο σχεδιασμό διεπιφανειών

ανθρώπου–μηχανής 1. Η εικονική πραγματικότητα συνήθως παρου-

1 Kaur, K. , Maiden, N.and Sutcl iffe, A. (1999), Interacting with virtual

environments: an evaluation of a model of interaction , Elsevier, Inter-acting with computer (11), pp.403-426.

25

σιάζεται από τα μέσα σαν μια συλλογή από συγκεκριμένο τεχνολογι-

κό εξοπλισμό . Οι άνθρωποι αναγνωρίζουν την εικονική πραγματικό-

τητα με τη συλλογή διαφόρων συσκευών όπως γάντια δεδομένων ,

συσκευές ανίχνευσης κίνησης και κράνη εμβύθισης . Εντούτοις , αυτή

η εστίαση στην τεχνολογία είναι απογοητευτική για τους ερευνητές .

Όπως σημειώνει ο Steuer 2 (1992), αυτή η προσέγγιση “αποτυγχάνει

στο να παρέχει κάποια εποπτεία πάνω στη διαδικασία ή τα αποτελέ-

σματα της χρήσης αυτών των συστημάτων , αποτυγχάνει στην αντί-

ληψη ενός πλαισίου εργασίας από το οποίο μπορούμε να βγάλουμε

χρήσιμα συμπεράσματα , και αποτυγχάνει να παρέχει μια αισθητική

από την οποία μπορούμε να δημιουργήσουμε εμπορικά ή εκπαιδευτι-

κά λογισμικά”.

Η εικονική πραγματικότητα θεωρείται ως ένα υψηλού επιπέδου

interface που περιλαμβάνει προσομοιώσεις σε πραγματικό χρόνο και

επιτρέπει αλληλεπιδράσεις μέσα από πολλαπλά κανάλια αισθήσεων .

Η σχεδίαση και ανάπτυξη ενός συστήματος εικονικής πραγματικότη-

τας πρέπει να έχει τον άνθρωπο στο κέντρο του συστήματος με βασι-

κή αρχή τη συμβατότητα με τους τρόπους που ο άνθρωπος αντιλαμ-

βάνεται και ενεργεί , προσαρμόζοντας την τεχνολογία στον άνθρωπο ,

και όχι το αντίθετο 3.

Η εικονική περιήγηση (virtual tour) αξιοποιείται στον προ-

σχεδιασμό της τουριστικής δραστηριότητας ενός επισκέπτη πριν από

την αναχώρησή του προς τον τόπο προορισμού 4. Οι πολυμεσικές ε-

φαρμογές ενσωματώνοντας πολλούς ψηφιακούς πόρους επιτρέπουν

2 Steuer, J. (1992), Defining Virtual reali ty: Dimensions Determining

Telepresence, Journal of Communication , 42 (4), pp.73-93. 3 Στρουμπούλης , Β . και Μικρόπουλος Τ . (2002), Η Αίσθηση της Παρουσί-

ας σε Εκπαιδευτικά Εικονικά Περιβάλλοντα , «Οι ΤΠΕ στην Εκπαίδευ-ση» , Τόμος Α’ , Επιμ . Α . Δημητρακοπούλου , Πρακτικά 3ου Συνεδρίου ΕΤΠΕ , 26-29/9/2002, Πανεπιστήμιο Αιγαίου , Ρόδος , Εκδόσεις Καστα-νιώτη , σελ . 478-487, ht tp:/ / t iny.cc/ifmsg (πρόσβαση 1/9/2010).

4 Kanellopoulos, D.N. etourism services and technologies: Current issues and trends, Τουριστικά Θέματα , Περιοδικό της Δράσης για την Ανάπτυ-ξη του Τουρισμού και της Τουριστικής Εκπαίδευσης (ΔΡ .Α .Τ .Τ .Ε . ) , Τεύχος 3 , ht tp: / / t iny.cc/1bsvz (πρόσβαση 25/8/2010).

26

την εξερεύνηση περιοχών σ’ όλο τον κόσμο δίχως την φυσική πα-

ρουσία του επισκέπτη . Ιδιαίτερα επιτρέπουν τη διαχρονική εστίαση

σε τόπους , ανθρώπους . Η εικονική πραγματικότητα (virtual reality)

παρέχει αρκετά πλεονεκτήματα σε σχέση με την πραγματική επίσκε-

ψη σε μια τουριστική περιοχή . Ειδικότερα , α) επιτρέπει την πρόσβα-

ση σε ένα ελεγχόμενο περιβάλλον , όπως όλες οι μεταβλητές της ει-

κονικής πραγματικότητας μπορούν να τροποποιηθούν για να δη-

μιουργήσουν την τέλεια εικονική εμπειρία , και β) εξασφαλίζει ένα

εικονικό σενάριο διακοπών απαλλαγμένο από τις παρενοχλήσεις που

συνοδεύουν τις πραγματικές διακοπές . Ωστόσο , η εικονική πραγμα-

τικότητα δεν μπορεί ποτέ να γίνει ένα πλήρες υποκατάστατο μιας

τουριστικής εμπειρίας , γιατί δεν αντικαθιστά τις αισθήσεις και το

συναίσθημα 5.

2.6 ΤΑ ΠΟΛΥΜΕΣΑ ΣΤΟΝ ΤΟΥΡΙΣΜΟ

Τα πολυμέσα και οι εφαρμογές του γνωρίζοντας ραγδαία εξέλιξη

τα τελευταία χρόνια αναπόφευκτα εισέβαλαν και στον τομέα του

τουρισμού 6, 7. Οι τουριστικές πληροφορίες απαιτούν την «προβολή»

πολλών εικόνων (φωτογραφίες , χάρτες κλπ) προκειμένου να προδια-

θέσουν τον επισκέπτη για μοναδικές εμπειρίες . Ειδικότερα με τη

χρήση τεχνικών κίνησης (animation) ή video, αυξάνεται τόσο ο ό-

γκος των παρεχόμενων πληροφοριών όσο και η αλληλεπίδραση με

τον επισκέπτη . Σε αντίθεση με την παροχή offline πληροφοριών , οι

οποίες μονομερώς εκτίθεται σε ταξιδιώτες , το Web επιτρέπει σε άτο-

5 Will iams P. , Hobson J.S.P. (1995), Virtual reali ty and tourism: fact of

fantasy?, Tourism Management , Vol. 16, No. 6, pp. 423-427. 6 Buhalis , D. (2008), Twenty years on and 10 years after the Internet: The

state of eTourism research, Tourism Management , 29(4), pp.609–623. ht tp: / / t iny.cc/oxnat (πρόσβαση 25/8/2010).

7 Βουχάρα , Σ . (2009), e-Tourism: Χρήση του διαδικτύου & των τεχνολο-γιών πληροφορίας & επικοινωνιών στον τομέα του τουρισμού , Μετα-πτυχιακή Διπλωματική Εργασία , Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών , ht tp: / / t iny.cc/pqtus (πρόσβαση 2/7/2010).

27

μα από όλο τον κόσμο να αλληλεπιδρούν με τον τόπο προορισμού

μέσω τρισδιάστατων εικονικών περιηγήσεων 8.

Στο πολυμεσικό περιβάλλον ενός ηλεκτρονικού υπολογιστή προ-

σομοιώνονται πραγματικές επισκέψεις και μ’ αυτή την έννοια επι-

τυγχάνεται η σχεδόν πραγματική εμπειρία καθώς προσφέρεται η δυ-

νατότητα θέασης και επικοινωνίας με την εικόνα του προορισμού .

Αυτό μπορεί να οδηγήσει στη δημιουργία και την επικοινωνία της

εικόνας προορισμού 9. Ιστόχωροι (sites) με τρισδιάστατο και αλληλε-

πιδραστικό περιβάλλον προσφέρονται πλέον στην τουριστική αγορά

με στόχο την προσέλκυση των online καταναλωτών και την ενθάρ-

ρυνση τους για την αγορά του παρεχόμενου προϊόντος 10. Οι τουρί-

στες πλέον μπορούν να λάβουν οπτικοποιημένες πληροφορίες σε

δισδιάστατους και τρισδιάστατους χάρτες όπου επίσης παρέχονται

αεροφωτογραφίες ή ακόμα και να δουν τα δρώμενα σε ένα τόπο σε

ζωντανή μετάδοση 11.

Η διαδραστικότητα μπορεί να ενισχυθεί περαιτέρω με χρήση πο-

λυμέσων . Οι Abad, Sorzabal και Linaza 12 δείχνουν πως τα τουριστι-

8 Cho, Y., & Fesenmaier, D.R. (2001). A new paradigm for tourism and

electronic commerce: Experience marketing using the virtual tour, in Laws, E., and Buhalis, D. , (Eds), Τourism distribution channels: prac-t ices, issues and transformation , pp. 351-370, Thomson.

9 Cho, Y., Wang, Y., & Fesenmaier, D.R. (2002). Searching for experi-ences: The web-based virtual tour in tourism marketing. Journal of Travel & Tourism Marketing , 12(4), 1-17

10 Fiore, A.M., Kim, J . , & Lee, H. (2005). Effect of image interactivity technology on consumer responses toward the online retailer . Journal of Interactive Marketing , 19(3), 38-53.

11 Raggam, K., & Almer, A. (2005). Acceptance of Geo-multimedia Appli-cations in Austrian Tourism Organizations. In M. Sigala, L. Mich, & J. Murphy (Eds). Information and Communication Technologies in Tour-ism 2007 , (pp. 163-174). New York: Springer-Verlag Wien.

12 Abad, M., Sorzabal, A.A., & Linaza, M.T. (2005). NOMENCLATOR-Innovative Mult il ingual Environment for Collaborative Applicat ions for Tourists and Cultural Organizations. In A.J. Frew (ed). Information and Communication Technologies in Tourism 2005 (pp. 79-89). New York: Springer-Verlag Wien.

28

κά αξιοθέατα μπορούν να παρουσιαστούν δυναμικά με εικονικούς

χαρακτήρες σε πραγματικό χρόνο , με τρόπο που ενισχύεται με πλη-

ροφορίες πολυμεσικών εφαρμογών που αποθηκεύονται σε μια βάση

δεδομένων . Χρησιμοποιώντας το σύστημα , οι επισκέπτες μπορούν να

ζητούν διαθέσιμα αξιοθέατα που ανταποκρίνονται στα κριτήρια επι-

λογής με τη σειρά που βασίζεται στις προτιμήσεις ταξιδιωτών . Η αλ-

ληλεπίδραση σε ιστοσελίδες που παρέχουν εφαρμογές με πολυμέσα

χαρακτηρίζεται ως τηλεπαρουσία ( telepresence 13) με την οποία επι-

τυγχάνεται η απόκτηση εμπειριών σε προϊόντα και προορισμούς δί-

χως την πραγματική επίσκεψη σ’ αυτούς . Γενικά , ζήτηση για τηλε-

παρουσία απαντάται σε τομείς όπως η εξ αποστάσεως εκπαίδευση , η

τηλεϊατρική και η ψυχαγωγία .

Στην τηλεπαρουσία χρησιμοποιούνται διάφορες τεχνολογίες έτσι

ώστε οι χρήστες να αισθάνονται ότι είναι παρόντες σε μια περιοχή ή

σε μια κατάσταση δίχως βέβαια αυτό να συμβαίνει στην πραγματικό-

τητα 14. Η τηλεπαρουσία βασίζεται στην προσομοίωση της πραγματι-

κής αλληλεπίδρασης ενός ανθρώπου με το περιβάλλον του μέσω ενός

πολυμεσικού ηλεκτρονικού υπολογιστή και ο βαθμός επιτυχίας της

εξαρτάται από το κατά πόσο αυτή η αλληλεπίδραση επιτυγχάνεται 15.

13 Telepresence, Wikipedia, ht tp:/ / t iny.cc/2u20o (πρόσβαση 1/9/2010). 14 Steuer, J. (1992). Defining vir tual reali ty: Dimensions determining

telepresence. Journal of Communication , 42(4), 73-93. 15 Fiore, A.M., Kim, J . , & Lee, H. (2005). Effect of image interactivity

technology on consumer responses toward the online retailer . Journal of Interactive Marketing , 19(3), 38-53.

29

(κενή σελίδα)

30

3

ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΑΙ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

3.1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 32

3.1.1 Σκοπός , στόχοι και αναγκαιότητα 33

3.1.2 Χρήστες 34

3.1.3 Απαιτήσεις 35

3.1.3.1 Συμφωνία με διαδικασίες παραγωγής 35

3.1.3.2 Περιεχόμενο και πρωτοτυπία 36

3.1.4 Στάδια έργου και εργασίες παραγωγής 37

3.1.4.1 Δομή και χάρτης πλοήγησης 39

3.1.4.2 Διαθεσιμότητα υλικών μέσων 40

3.1.4.3 Λογισμικά ανάπτυξης της εφαρμογής 41

3.2 ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 42

3.3 ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 43

3.3.1 Τεχνικά χαρακτηριστικά της εφαρμογής 45

3.4 ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ 46

3.4.1 Έλεγχος και αξιολόγηση 46

3.4.2 Αρχεία ασφάλειας και προστασία 47

3.4.3 Τελικό προϊόν και διανομή 47

31

3.1 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Σύμφωνα με το μοντέλο των Dick & Carey 1, που γραφικά φαίνε-

ται στην Εικόνα 3.1, οι ενέργειες ανάλυσης για την παραγωγή μιας

εφαρμογής μπορεί να θεωρηθεί ότι οργανώνονται σε δύο επί μέρους

φάσεις:

Ανάλυση αναγκών (needs analysis ή needs assessment) στην ο-

ποία καθορίζεται ποιες είναι οι ανάγκες που υπάρχουν και τις ο-

ποίες πρόκειται να καλύψει η εφαρμογή

•

• Αρχική ανάλυση (front-end analysis) στην οποία καταγράφονται

δεδομένα για ένα πλήθος διαφορετικών χαρακτηριστικών που σχε-

τίζονται με τους τελικούς χρήστες και που επηρεάζει τον τρόπο με

τον οποίο θα σχεδιαστεί και θα αναπτυχθεί η εφαρμογή .

Εικόνα 3 .1: Γραφική απεικόνιση του μαθησιακού μοντέλου Dick &

Carey 2.

1 Dick, W. and Carey, L. (1991), The systematic design of instruction ,

(3rd ed.) , Harper Coll ins, New York. 2 Jonassen, D. and Tessmer M., An Outcomes-Based Taxonomy for the

Design, Evaluation, and Research of Instructional Systems, http:/ / t iny.cc/apdwb, (πρόσβαση 5/5/2010).

32

Στο στάδιο ανάλυσης της πολυμεσικής εφαρμογής που αναπτύ-

χθηκε στην παρούσα πτυχιακή εργασία καθορίσθηκαν τα ακόλουθα:

•

•

•

•

•

Ο σκοπός και οι στόχοι της εφαρμογής καθώς επίσης η αναγκαιό-

τητα γι’ αυτή .

Οι απαιτήσεις της εφαρμογής που αφορούν το περιεχόμενο της , τα

χαρακτηριστικά του σχεδιασμού της , τα μέσα ανάπτυξης και πα-

ρουσίασης

Οι πιθανοί στόχοι - χρήστες της εφαρμογής .

Η ανάλυση του έργου σε στάδια ή φάσεις ή πακέτα εργασίας .

Ο σχεδιασμός της εφαρμογής , η δομή της και ο χάρτης πλοήγησης

σ’ αυτή .

3.1.1 Σκοπός , στόχοι και αναγκαιότητα

Σκοπός της παρούσας εφαρμογής είναι η τουριστική προβολή του

νομού Καστοριάς στο σύνολο του και κατά τους δήμους και τις κοι-

νότητες που τον συγκροτούν παρέχοντας ταυτόχρονα χρήσιμο ενημε-

ρωτικό υλικό στους επισκέπτες και τους κατοίκους του νομού .

Στόχοι της εφαρμογής είναι η προβολή των αξιοθέατων (αρχαιο-

λογικοί χώροι , μουσεία , μνημεία , μονές και ναοί , αρχοντικά) του νο-

μού , των μοναδικών φυσικών τοπίων με την πλούσια χλωρίδα και

πανίδα , η πληροφόρηση για την ιστορία , τη λαογραφία , τα έθιμα , τις

παραδόσεις , τις εκδηλώσεις και τις εν γένει δυνατότητες και δρα-

στηριότητες που μπορεί να έχει ο επισκέπτης του νομού .

Η αναγκαιότητα δημιουργίας της πολυμεσικής εφαρμογής για την

τουριστική προβολή του νομού Καστοριάς αιτιολογείται από την α-

πουσία σχετικής εφαρμογής για το σύνολο του νομού . Στο Τμήμα

Δημοσίων Σχέσεων & Επικοινωνίας του Τ .Ε .Ι . Δυτικής Μακεδονίας

και στα πλαίσια εκπόνησης πτυχιακών εργασιών έχουν αναπτυχθεί

πολυμεσικές εφαρμογές για την προβολή του νομού . Ενδεικτικά α-

ναφέρονται : α) Η πολυμεσική εφαρμογή για την παρουσίαση του λα-

ογραφικού μουσείου του Νεράντζη Αϊβάζη 3 και β) Η πολυμεσική ε-

3 Πλαγκέτη , Κ . και Βόας Γ . (2007), Πολυμεσική εφαρμογή για την παρου-

σίαση του λαογραφικού μουσείου του Νεράντζη Αϊβάζη του Νομού Κα-

33

φαρμογή για την προβολή του Δήμου Καστοριάς 4. Πέραν αυτών , υ-

πάρχουν και κάποιες άλλες εργασίες οι οποίες με τις προαναφερθεί-

σες και την παρούσα εντάσσονται σε μια συστηματική προσπάθεια

ανάπτυξης και συγκέντρωσης πολυμεσικών εφαρμογών με θεματικό

αντικείμενο το νομό Καστοριάς .

Η παρούσα εργασία έχει ως θεματικό αντικείμενο το σύνολο του

νομού Καστοριάς εξειδικεύοντας ταυτόχρονα στις αυτοδιοικούμενες

περιοχές του αλλά και στη συγκέντρωση – κωδικοποίηση πληροφο-

ριών για το νομό που μπορούν βέβαια να αναζητηθούν στη βιβλιο-

γραφία ή στο διαδίκτυο στα πλαίσια μιας εκτεταμένης πλοήγησης .

Αναμφίβολα , αξίζει να υλοποιηθεί μια τέτοιου είδους εφαρμογή , για-

τί παρέχει χρηστικές πληροφορίες και βέβαια μια μοναδική εμπειρία

κατά τη δημιουργία της .

3.1.2 Χρήστες

Ως στόχοι - χρήστες της πολυμεσικής εφαρμογής προσδιορίσθη-

καν οι πιθανοί επισκέπτες και οι κάτοικοι του νομού αλλά και ο-

ποιοσδήποτε επιθυμεί να γνωρίσει το νομό μέσω μιας εικονικής πε-

ριήγησης . Το περιεχόμενο της εφαρμογής παρέχεται μόνο στην ελλη-

νική γλώσσα και απευθύνεται σε όλο το εύρος των ηλικιών με την

προϋπόθεση αφενός της ευκολίας στην ανάγνωση και αφετέρου της

εξοικείωσης με τη χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών .

Η πολυμεσική εφαρμογή μπορεί να αξιοποιηθεί από τη Νομαρχί-

α , τους Δήμους και τις Κοινότητες της περιοχής , τα ταξιδιωτικά

πρακτορεία ταξιδιών , τις τουριστικές επιχειρήσεις ως μέσο προβολής

και προσέλκυσης επισκεπτών . Μπορεί επίσης αυτή να χρησιμοποιη-

θεί και ως εκπαιδευτικό εργαλείο στα σχολεία του νομού με σκοπό

στοριάς , Πτυχιακή Εργασία , Τ .Ε .Ι . Δυτικής Μακεδονίας , Παράρτημα Καστοριάς , Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων & Επικοινωνίας (Επιβλέπων Κα-θηγητής : Αλέξανδρος Κλεφτοδήμος) .

4 Σωτηρίου Ι . (2008), Δημιουργία πολυμεσικής εφαρμογής για την προβο-λή του Δήμου Καστοριάς (Director), Πτυχιακή Εργασία , Τ .Ε .Ι . Δυτικής Μακεδονίας , Παράρτημα Καστοριάς , Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων & Επι-κοινωνίας (Επιβλέπων Καθηγητής : Αλέξανδρος Κλεφτοδήμος) .

34

την ενημέρωση των μαθητών για την περιοχή διαμονής τους . Τέλος ,

αυτή μπορεί από το Υπουργείο Πολιτισμού και Τουρισμού στα πλαί-

σια μιας πολιτικής ανάδειξης περιοχών της Ελλάδας .

3.1.3 Απαιτήσεις

Οι απαιτήσεις της πολυμεσικής εφαρμογής μετά από διεξοδική

ανάλυση και λαμβάνοντας υπόψη την κατά το δυνατό συμφωνία - και

εφόσον είναι εφικτό - με τις διαδικασίες παραγωγής μιας πολυμεσι-

κής εφαρμογής , καθορίσθηκαν και συνοψίζονται στα ακόλουθα:

Απλή δομή με φιλικό προς το χρήστη περιβάλλον . •

•

•

•

•

•

•

Ευχρηστία , χωρίς τη χρήση δυσνόητων όρων και λειτουργιών .

Φιλικότητα ως προς το χρήστη του γραφικού περιβάλλοντος .

Αξιοπιστία στις παρεχόμενες πληροφορίες για να είναι πολύτιμη

στον επισκέπτη του νομού .

Μοναδικότητα ως προς το περιεχόμενο φωτογραφικό υλικό και

video.

Πλήρη αξιοποίηση διαθέσιμων πόρων και μέσων για την παραγω-

γή της εφαρμογής .

Απρόσκοπτη λειτουργία ή παρουσίαση της σε συμβατικούς ηλε-

κτρονικούς υπολογιστές σύγχρονης τεχνολογίας .

3.1.3.1 Συμφωνία με διαδικασίες παραγωγής

Η συμφωνία με τις διαδικασίες παραγωγής μιας πολυμεσικής ε-

φαρμογής περιορίζεται εξαρχής καθώς για την ανάπτυξη της πολυμε-

σικής εφαρμογής δεν υπήρχε ομάδα εργασίας αλλά ένα μόνο άτομο .

Ειδικότερα , οι ιδιαίτερες γνώσεις , τεχνικές , εμπειρίες και ικανότητες

του παραγωγού (producer) και του βοηθού του , του προγραμματιστή

– σχεδιαστή εφαρμογών πολυμέσων και γνώστη συγγραφικών συστη-

μάτων (Multimedia programmer, Multimedia designer), του σεναριο-

γράφου – συγγραφέα (script writer), του παραγωγού γραφικών (elec-

tronic graphic producer), του φωτογράφου (photographer), του παρα-

γωγού video (video producer), του ειδικού video (video specialist )

του ειδικού εικόνας (image capture specialist), του παραγωγού ήχου

(sound track producer) και του ειδικού του σχετικού με το θεματικό

35

αντικείμενο της εφαρμογής , συγκεντρώνονται από ένα και μοναδικό

άτομο που στη συνέχεια χαρακτηρίζεται ως ο δημιουργός ή /και πα-

ραγωγός της πολυμεσικής εφαρμογής .

Συνεπώς , λόγω της απουσίας συνεργατών , τα θέματα με τα οποία

πραγματεύεται η παρούσα εργασία αφορούν τον καθορισμό των ανα-

γκών των χρηστών , τον καθορισμό - προγραμματισμό – εκτέλεση των

απαιτούμενων εργασιών , την ανάπτυξη και τον έλεγχο της εφαρμο-

γής και τέλος την παραγωγή ενός DVD το οποίο επιτρέπει την «α-

πευθείας» λειτουργία της εφαρμογής σε ένα ηλεκτρονικό υπολογι-

στή , δίχως την απαίτηση εγκατάστασης .

3.1.3.2 Περιεχόμενο και πρωτοτυπία

Αναφορικά με το είδος των πληροφοριών και της ενημέρωσης , η

πολυμεσική εφαρμογή περιέχει :

Γεωγραφικές πληροφορίες για την τοποθεσία , το κλίμα , το τοπίο ,

κλπ , του νομού Καστοριάς και των δήμων – κοινοτήτων που τον

απαρτίζουν

•

•

•

•

•

•

•

•

Ιστορία

Αξιοθέατα (μουσεία , μνημεία , αρχαιολογικοί χώροι , εκκλησίες

και μονές)

Φυσικές ομορφιές

Μοναδικά χαρακτηριστικά του νομού

Πολιτιστικές δραστηριότητες , λαογραφικά στοιχεία και ιδιαίτερα

χαρακτηριστικά του τόπου

Προσβασιμότητα στον τόπο

Δραστηριότητες και εγκαταστάσεις - υποδομές για ψυχαγωγία

Η ακρίβεια των παρεχόμενων πληροφοριών μέσω της πολυμεσι-

κής εφαρμογής είναι άμεσα συνυφασμένη με την ακρίβεια των στοι-

χείων που παρέχονται στη βιβλιογραφία , τους δικτυακούς τόπους που

σχετίζονται με το νομό Καστοριάς και τα υφιστάμενα ενημερωτικά

φυλλάδια που διατίθενται κατά πρώτο λόγο από υπηρεσίες αυτοδιοί-

κησης του νομού . Για το λόγο αυτό στην πολυμεσική εφαρμογή έγινε

ιδιαίτερη προσπάθεια για την ακριβή μεταφορά των αντλούμενων

36

στοιχείων από τις διάφορες πηγές με παρεμβάσεις μόνο ορθογραφι-

κού ή συντακτικού χαρακτήρα .

Η μοναδικότητα ή πρωτοτυπία της εφαρμογής , πέραν της παρου-

σίασης της , αφορά την ενσωμάτωση σ’ αυτή φωτογραφικού υλικού

και video τα οποίο λήφθηκαν από τον ίδιο τον παραγωγό της εφαρ-

μογής που επισκέφθηκε όλες τις πόλεις , κωμοπόλεις και χωριά του

νομού Καστοριάς . Κατά τη διάρκεια αυτών των επισκέψεων απαθα-

νατίσθηκαν εικόνες που αποτελούν το πρωτογενές και συνάμα πρω-

τότυπο ψηφιακό υλικό της παραγωγής το οποίο έχει οργανωθεί και

αρχειοθετηθεί με ασφάλεια .

3.1.4 Στάδια έργου και εργασίες παραγωγής

Παρά το γεγονός της απειρίας στην παραγωγή πολυμεσικών ε-

φαρμογών και στην οργάνωση-διοίκηση έργων , της μη γνώσης χρή-

σης εξειδικευμένων προγραμμάτων δημιουργίας πολυμεσικών εφαρ-

μογών και της αδυναμίας συγκρότησης ομάδας εργασίας για την κα-

τανομή των επιμέρους εργασιών της παραγωγής , εκ των προτέρων

υπήρχε βεβαιότητα για την παραγωγή της εφαρμογής . Η βεβαιότητα

αυτή αιτιολογείται από το πρωταρχικό κίνητρο του δημιουργού και

τη θέληση να ασχοληθεί με ένα αντικείμενο από το οποίο θα αποκό-

μιζε γνώσεις και εμπειρίες .

Οι εργασίες παραγωγής της πολυμεσικής εφαρμογής συγκροτή-

θηκαν σε στάδια ή φάσεις ή πακέτα εργασίας , τα οποία κατά χρονική

αλληλουχία είναι :

α) Στάδιο 1: Προκαταρτικές ενέργειες

Καθορισμός των στόχων της εργασίας •

•

•

•

•

•

•

Αναζήτηση , συγκέντρωση & μελέτη βιβλιογραφικού υλικού

Συγκέντρωση πληροφοριακού και ενημερωτικού υλικού

β) Στάδιο 2: Ανάλυση της εφαρμογής

Ανάλυση αναγκών και στόχων

Δημιουργία σεναρίου και χάρτη πλοήγησης

Σχεδιασμός των οθονών σε χαρτί

Επιλογή λογισμικών δημιουργίας της εφαρμογής

37

γ) Στάδιο 3: Προετοιμασία για τη σύνθεση της εφαρμογής

•

•

•

•

•

•

•

•

Λήψη φωτογραφιών & video και αρχεοθέτηση του πρωτογενούς

ψηφιακού υλικού

Μοντάζ των video

Εκμάθηση και εξοικείωση με τα λογισμικά

δ) Στάδιο 4: Σύνθεση της εφαρμογής

Δημιουργία του περιβάλλοντος και οθονών

Συγγραφή και εισαγωγή κειμένων

Εισαγωγή φωτογραφιών & video

Επιλογή και εισαγωγή μουσικής επένδυσης

Έλεγχος , εκσφαλμάτωση και δημιουργία dvd-rom

Τα παραπάνω στάδια με τις επιμέρους εργασίες , συμπεριλαμβα-

νομένων των σταδίων της συγγραφής και της εποπτείας της πτυχια-

κής εργασίας , συγκροτούν το διάγραμμα εκπόνησης της πτυχιακής

εργασίας το οποίο επικαιροποιημένο με την ολοκλήρωση της , πα-

ρουσιάζεται απολογιστικά , σε μορφή χρονοδιαγράμματος , στο κεφ . 5

που περιέχει τα συμπεράσματα της εργασίας . Επισημαίνεται ότι η

φάση συγγραφής της πτυχιακής εργασίας εξελίσσεται παράλληλα με

την σύνθεση της εφαρμογής καθώς και το έργο επίβλεψης - καθοδή-

γησης του επόπτη-καθηγητή της εργασίας εκτείνεται σ’ όλη τη διάρ-

κεια εκπόνησης της εργασίας .

Αναμφίβολα , το μέγεθος της πολυμεσικής εφαρμογής σε συνδυα-

σμό με τους στόχους και τις απαιτήσεις που από την αρχή της εργα-

σίας τέθηκαν , καθώς επίσης την εκ των πραγμάτων συγκέντρωση

όλων των αρμοδιοτήτων και εργασιών σε ένα μόνο άτομο , δεν επέ-

τρεψαν τη σύνταξη ενός ακριβούς χρονοδιαγράμματος εκπόνησης

του έργου κατά τη φάση ανάλυσης του , καθώς υπήρχε αβεβαιότητα

στην εφαρμογή του παρά την σημαντικότητα αλλά και αναγκαιότητα

του 5.

5 Παντάνο - Ρόκου Φράνκα (2002), Διαδραστικές εφαρμογές πολυμέσων -

Τεχνολογία , σχεδιασμός και διαδικασίες υλοποίησης , Εκδ . Κριτική , σελ .171.

38

3.1.4.1 Δομή και χάρτης πλοήγησης

Κατά τη διαδικασία σχεδιασμού της εφαρμογής , διατυπώθηκε η

κεντρική ιδέα στο χαρτί κάνοντας μια σύντομη ανάπτυξη , ένα είδος

«περιγραφής σκηνών», για να αποκτηθεί μια γενική ιδέα της έκτασης

της εργασίας και έτσι να οργανωθεί η συγκέντρωση του απαιτούμε-

νου υλικού αλλά και η λήψη όλου του πρωτογενούς υλικού .

Το σενάριο της εφαρμογής είναι συνυφασμένο με τον τρόπο πλο-

ήγησης 6 στην εφαρμογή . Η χαρτογράφηση της δομής της εφαρμογής ,

καθώς αυτή είναι μια από τις σημαντικότερες φάσεις του σχεδιασμού

μιας πολυμεσικής εφαρμογής , ξεκίνησε από τα πρώτα στάδια της α-

νάλυσης και του σχεδιασμού της . Ο χάρτης πλοήγησης , σε σχήμα

δένδρου , περιγράφει τους κόμβους και τις συνδέσεις ανάμεσα στα

διάφορα στάδια της παρουσίασης και βοηθά στη σύνθεση της εφαρ-

μογής και στην καλύτερη οργάνωση των περιεχομένων και των μη-

νυμάτων .

Το διάγραμμα που χρησιμοποιήθηκε στην εφαρμογή τουριστικής

προβολής και ενημέρωσης του νομού Καστοριάς είναι το ιεραρχικό

και έχει τη δομή που φαίνεται στην ακόλουθη Εικόνα 3.2.

6 Οι βασικές μορφές πλοήγησης είναι :

α) Γραμμική , στην οποία η πλοήγηση γίνεται διαδοχικά από τη μια πλη-ροφορία στη στην επόμενη ,

β) Ιεραρχημένη , στην οποία η πλοήγηση γίνεται δια μέσου των κλάδων μιας δομής σε σχήμα δένδρου που ακολουθεί τη λογική ανάπτυξη των περιεχομένων ,

γ) Μη γραμμική , στην οποία τα περιεχόμενα της εφαρμογής προσεγγί-ζονται τυχαία και

δ) Σύνθετη , στην οποία η προσπέλαση γίνεται με συνδυασμό των προη-γουμένων μορφών πλοήγησης .

39

Εικόνα 3.2: Η πολυμεσική εφαρμογή σε διάγραμμα με κουτιά .

3.1.4.2 Διαθεσιμότητα υλικών μέσων

Για την ανάπτυξη πολυμεσικής εφαρμογής και γενικά την πραγ-

μάτωση της παραγωγής ο παραγωγός είχε αρχικά στη διάθεση του τα

ακόλουθα μέσα :

40

•

•

•

•

•

•

•

•

Επιτραπέζιο Η/Υ (Pentium I-1,8GHz-2Gb ram memory) και φορη-

τό Η/Υ (Acer Aspire 3610-Intel Celeron/1,6GHz-512Mb ram mem-

ory) με περιφερειακά (εκτυπωτής , δύο μονάδες εξωτερικών δίσκων

για την αρχειοθέτηση ψηφιακού υλικού).

Λογισμικό (software) για πολυμεσικών εφαρμογών και λογισμικό

εφαρμογών γραφείου με άδειες χρήσης (βλ . εδάφιο 3.1.4.3).

Συσκευές λήψης φωτογραφιών και video

− Φωτογραφική μηχανή Olympus E410 7 με δύο φακούς (14.0-

42.0mm και 40-150mm)

− Ψηφιακή βιντεοκάμερα Sony Handycam 8

Ιδιωτικής χρήσης μεταφορικό μέσο για περιήγηση και επισκέψεις

σε σημεία ενδιαφέροντος στο νομό με σκοπό τη λήψη φωτογρα-

φιών και video.

3.1.4.3 Λογισμικά ανάπτυξης της εφαρμογής

Λαμβάνοντας υπόψη τις δυνατότητες των εμπορικών λογισμικών

δημιουργίας πολυμεσικών εφαρμογών και τη διασφάλιση άδειας χρή-

σης τους , μετά από έρευνα , αποφασίσθηκε η χρήση των ακολούθων

λογισμικών , όλων της εταιρίας Adobe Systems Inc 9, για την ανάπτυ-

ξη της εφαρμογής :

Photoshop® (έκδοση CS4) και το Photoshop Lightroom® (έκδοση

2), για την επεξεργασία των φωτογραφιών και των εικόνων .

Premiere® (έκδοση CS4), για την επεξεργασία των βίντεο .

Soundbooth® (έκδοση CS4), για τη δημιουργία των ηχητικών εφέ

και την επεξεργασία της μουσικής υπόκρουσης που συνοδεύει την

εφαρμογή .

Director® MX2004 και Adobe Flash® (έκδοση CS4) ως των συγ-

γραφικών εργαλείων για το «στήσιμο» της εφαρμογής .

7 Olympus, Specifications for E-410, http:// t iny.cc/eavx8 (πρόσβαση

10/5/2009). 8 Sony Handycam, Model DCR-SR72E, http: / / t iny.cc/cipgm (πρόσβαση

10/5/2009). 9 Adobe Systems Incorporated, http:/ /www.adobe.com/ (πρόσβαση

10/5/2009).

41

Πέραν των ανωτέρω λογισμικών , χρησιμοποιήθηκε η σουίτα ε-

φαρμογών γραφείου Microsoft Office® (έκδοση 2002) και ειδικότερα

το Word.

Η επιλογή για χρήση των παραπάνω λογισμικών με σκοπό τη δη-

μιουργία της πολυμεσικής εφαρμογής , κατέστησαν αναπόφευκτη την

προμήθεια ενός επιτραπέζιου ηλεκτρονικού υπολογιστή τελευταίας

τεχνολογίας προκειμένου να επιτευχθεί μεγαλύτερη απόδοση στην

παραγωγή της εφαρμογής . Τα πλήρη χαρακτηριστικά αυτού του Η/Υ

παρουσιάζονται στο εδάφιο 3.3.1, όπου γίνεται αναφορά στα τεχνικά

χαρακτηριστικά της εφαρμογής (σελ .45).

3.2 ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Στο στάδιο αυτό εκτελέσθηκαν οι ακόλουθες εργασίες :

Λήψη φωτογραφιών & video και αρχεοθέτηση του πρωτογενούς

ψηφιακού υλικού

•

•

•

Μοντάζ των video

Εκμάθηση και εξοικείωση με τα λογισμικά

Οι φωτογραφίες και τα video που περιέχονται στην πολυμεσική

εφαρμογή είναι πρωτογενές ψηφιακό υλικό που δημιουργήθηκε κατά

την παραγωγή της εφαρμογής από τον ίδιο το δημιουργό της με τα

μέσα που διέθετε . Με τις φωτογραφίες παρέχονται εικόνες από το

νομό Καστοριάς σε διάφορες εποχές του χρόνου , ενώ η λήψη των

video έγινε με το σκεπτικό της παροχής δυνατότητας εικονικής πε-

ριήγησης σε περιοχές του νομού .

Το πρωτογενές υλικό που παρήχθη οργανώθηκε και αποθηκεύθη-

κε , λαμβάνοντας παράλληλα πρόνοια για αντίγραφα ασφαλείας του .

Ο συνολικός όγκος του ψηφιακού υλικού που λήφθηκε για τις ανά-

γκες της παραγωγής , εκφρασμένος σε κατάληψη χωρητικότητας σε

μονάδα σκληρού δίσκου , ανέρχεται σε δέκα (10)Gb, για τις φωτο-

γραφίες (ανάλυση 10Mpixels) και πενήντα (50)Gb, για τα video (α-

νάλυση 670 pixel σε 16:9 mode / 690 pixel σε 4:3 mode)

Από το αρχείο των φωτογραφιών που λήφθηκαν , επιλέχθηκαν οι

καλύτερες οι οποίες ενσωματώθηκαν στην εφαρμογή κατά το στάδιο

42

της σύνθεσης . Στα ληφθέντα video έγινε μοντάζ και παρήχθησαν ε-

πτά (7) video τελικά που προσαρτήθηκαν στην εφαρμογή κατά το

στάδιο της σύνθεσης και ειδικότερα κατά το τέλος ολοκλήρωσης της .

Στο στάδιο αυτό της εργασίας συμπεριλαμβάνεται η εκμάθηση

και εξοικείωση με τα λογισμικά δημιουργίας της πολυμεσικής εφαρ-

μογής καθώς ο παραγωγός της δεν είχε εμπειρία ή μικρή εμπειρία σ’

αυτά . Αναμφίβολα , το εν λόγω πακέτο εργασίας δεν συναντάται ση

δημιουργία μιας πολυμεσικής εφαρμογής , καθώς αυτή εκτελείται από

ομάδα εργασίας συγκροτούμενη από άτομα με εξειδικευμένες γνώ-

σεις και εμπειρία . Εκ των πραγμάτων , επομένως , το εν λόγω πακέτο

εργασίας θεωρείται ως ένα αναπόφευκτο στάδιο της παραγωγής . Για

το λόγο αυτό αιτιολογείται η ενσωμάτωση του μαζί με τα προαναφε-

ρόμενα πακέτα εργασίας σε ένα ενδιάμεσο στάδιο ή φάση της παρα-

γωγής .

Σε αντίθετη περίπτωση , δηλαδή αν δεν απαιτείτο εκμάθηση και

εξοικείωση με τα λογισμικά δημιουργίας πολυμεσικών εφαρμογών ,

τα πακέτα εργασίας που αφορούν τη λήψη φωτογραφιών και video θα

μπορούσαν να προσαρτηθούν στο στάδιο της σύνθεσης της εφαρμο-

γής . Άλλωστε σε ένα πραγματικό διάγραμμα υλοποίησης μιας εφαρ-

μογής , αυτά τα πακέτα εργασίας εξελίσσονται παράλληλα τα υπόλοι-

πα που περιέχονται στο στάδιο της σύνθεσης .

3.3 ΣΥΝΘΕΣΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

Σ’ αυτή τη φάση , το ταλέντο και οι ικανότητες του δημιουργού

συνδυάζονται και εκφράζονται δια μέσου του ηλεκτρονικού υπολογι-

στή . Πιο συγκεκριμένα , το ταλέντο στις γραφικές τέχνες , ο τρόπος

προβολής των φωτογραφιών και video, η επιλογή της μουσικής και

οι ικανότητες δημιουργίας λογικών διαδρομών με τη χρησιμοποίηση

των πληροφοριών και των υλικών του έργου συνδυάζονται αποτελε-

σματικά για να δώσουν κάτι νέο .

Με οδηγό την ανάλυση , κατά τη σύνθεση της εφαρμογής επιχει-

ρήθηκε ο προσδιορισμός των μηνυμάτων που απευθύνονται στο χρή-

στη της . Τα μηνύματα αυτά σχετίζονται αφενός με την ελκυστικότα-

43

τα της εικόνας της εφαρμογής , την ευκολία πλοήγησης σ’ αυτή και

ανεύρεσης όλων των παρεχόμενων πληροφοριών , την εμφάνιση και

το περιεχόμενο των κειμένων και βεβαίως των εικόνων . Όλα αυτά τα

στοιχεία της εφαρμογής αναμένουν την τελική κρίση του χρήστη της

εφαρμογής .

Βασικό μέλημα σε αυτό το στάδιο ήταν η ανάδειξη των ιδεών

που σχετίζονται με το περιεχόμενο της εφαρμογής . Η διαδικασία αυ-

τή έχει ως αποτέλεσμα την δημιουργία της ακόλουθης λίστας περιε-

χομένων:

Ιστορία •

•

•

•

•

Πώς θα φτάσετε

Τουριστικές πληροφορίες

Φωτογραφικό υλικό

Δήμοι & Κοινότητες

Ο παραπάνω κατάλογος περιεχομένων δίνει μια πρώτη «γεύση»

για τις πληροφορίες που παρέχει η εφαρμογή . Η μορφή του είναι δο-

μημένη και περιλαμβάνει κρυμμένες κατηγοριοποιήσεις . Ο κατάλο-

γος περιεχομένων σε όλη του την έκταση είναι σε πλήρη συμφωνία

με αυτόν που σχεδιάσθηκε κατά το στάδιο ανάλυσης της εφαρμογής

(Εικόνα 3 .2: Η πολυμεσική εφαρμογή σε διάγραμμα με κουτιά στη

σελ .32).

Με οδηγό τα σκίτσα των οθονών της εφαρμογής στα οποία επι-

κρατούν το ξύλο (σαν τραπέζι ή φράκτης), η φύση και το χαρτί (σαν

βιβλίο , σημειωματάριο ή περγαμηνή) κατασκευάσθηκαν όλες οι οθό-

νες της εφαρμογής . Στόχος του δημιουργού με αυτές τις εικόνες είναι

διπλός . Αφενός υποδηλώνει την αγάπη του στο φυσικό περιβάλλον

και το κατεξοχήν υλικό του που χρησιμοποιείται στις κατασκευές

(πρώτιστα στη παραγωγή χαρτιού το οποίο είναι ζωτικής σημασίας

στην καταγραφή της γνώσης και των πληροφοριών) και αφετέρου να

υπενθυμίσει ότι η εφαρμογή είναι και εκπαιδευτικού περιεχομένου ,

προσομοιώνοντας ταυτόχρονα τους τρόπους ενέργειας ενός επισκέ-

πτη . Δηλαδή αναζήτηση πληροφοριών (με την περιήγηση), μελέτη

(με την ανάγνωση κειμένων) και συγγραφή σε σημειωματάριο επι-

λεγμένων πληροφοριών . 44

Σε κάθε οθόνη τοποθετήθηκαν κουμπιά πλοήγησης για τη μετα-

φορά σε άλλο επίπεδο του δένδρου πλοήγησης . Θεωρώντας επίσης

ότι η «ζωντάνια» κεντρίζει το ενδιαφέρον του χρήστη στην ίδια την

οθόνη προστέθηκαν στο στατικό φόντο των οθονών και στο προσκή-

νιο τους στοιχεία κίνησης .

Τα κείμενα που έχουν ενσωματωθεί στην εφαρμογή προέρχονται

από βιβλία αλλά τα περισσότερα από ιστότοπους που έχουν πληρο-

φορίες για το νομό Καστοριάς , τους Δήμους και τις Κοινότητες του .

Μετά από μελέτη , έλεγχο με διασταύρωση των παρεχομένων πληρο-

φοριών (όπου και εφόσον ήταν εφικτό) έγινε επιλογή των απαραιτή-

των κειμένων για την εφαρμογή και μεταφέρθηκαν σε αρχείο Word

το οποίο επεξεργάσθηκε και δομήθηκε . Το εν λόγω αρχείο και τα πε-

ριεχόμενα του έχουν προσαρτηθεί στην παρούσα εργασία , στο Πα-

ράρτημα Α . Από το Παράρτημα Α , έγινε τελικά η επιλογή κειμένων

που εισήχθηκαν στην πολυμεσική εφαρμογή κατά το στάδιο της σύν-

θεσης της .

Για την ενεργοποίηση της αίσθησης της ακοής του χρήστη , στην

εφαρμογή προστέθηκαν ήχοι και επιπλέον αυτή επενδύθηκε με δια-

κριτική μουσική .

Όσον αφορά τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν στην ανάπτυξη

της εφαρμογής είναι αυτά που αναφέρονται στο εδάφιο 3.1.4.3

(σελ .41).

3.3.1 Τεχνικά χαρακτηριστικά της εφαρμογής

Μια πολυμεσική εφαρμογή , απαιτεί αφενός συστήματα ανάπτυ-

ξης και αφετέρου συστήματα παρουσίασης πολυμέσων .

Tα συστήματα ανάπτυξης πολυμέσων , θα πρέπει να έχουν μεγάλη

υπολογιστική ισχύ , ταχύτητα και αποθηκευτική ικανότητα . Ένας τα-

χύτατος επεξεργαστής είναι ανεπαρκής αν δεν συνοδεύεται από ε-

παρκή μνήμη , καθώς κατά την ανάπτυξη μιας εφαρμογής συχνά χρει-

άζεται να διατηρούνται ταυτόχρονα ανοιχτά πολλά προγράμματα ε-

φαρμογών , αρχεία πολλών τύπων και τέλος το συγγραφικό εργαλείο

που χρησιμοποιείται .

45

Η ανάπτυξη της εφαρμογής , έγινε σε επιτραπέζιο (desktop) ηλε-

κτρονικό υπολογιστή με τα ακόλουθα χαρακτηριστικά :

Επεξεργαστής / Ταχύτητα : Intel, Core i7 950 / 3.06 GHz •

•

•

•

•

•

Λειτουργικό Σύστημα : Windows 7, Home Premium

Μνήμη: 4 GB (DDR3), Ταχύτητα Μνήμης: 1333 MHz

Σκληρός δίσκος: 1 TB (SATA II), 7200 rpm

Κάρτα γραφικών: nVidia, GTS 450, Μνήμη :1024 MB

Οπτικό Μέσο: DVD±RW Double layer

Tα συστήματα παρουσίασης πολυμέσων δεν απαιτούν μεγάλη υ-

πολογιστική ισχύ καθώς επίσης και μεγάλη μνήμη . Αυτό συμβαίνει

διότι σε αντίθεση με την ανάπτυξη της εφαρμογής , δεν είναι ανα-

γκαία η ύπαρξη πολλών ανοιχτών προγραμμάτων .

H πολυμεσική εφαρμογή «Νομός Καστοριάς: Τουριστική προβο-

λή και ενημέρωση» για να λειτουργήσει απρόσκοπτα , απαιτεί λει-

τουργικό Windows 7/XP. Επίσης , αναγκαία είναι η ύπαρξη dvd

player, κάρτας ήχου και ηχείων . Μάλιστα , η εν λόγω εφαρμογή , δεν

απαιτεί την εγκατάσταση προγραμμάτων παρουσίασης , αλλά «τρέ-

χει» μόνη της (auto run).

3.4 ΕΛΕΓΧΟΣ ΚΑΙ ΔΙΑΝΟΜΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

3.4.1 Έλεγχος και αξιολόγηση

Με την ολοκλήρωση της ανάπτυξης της πολυμεσικής εφαρμογής ,

αυτή ελέγχθηκε διεξοδικά από το δημιουργό της . Ειδικότερα , ελέγ-

χθηκαν αφενός η ικανοποίηση των προδιαγραφών και απαιτήσεων

που καθορίσθηκαν στο στάδιο ανάλυσης της και αφετέρου η ύπαρξη

λαθών στα κείμενα που εμπεριέχονται σ’ αυτή καθώς κα η απρόσκο-

πτη λειτουργία της κάτω από διάφορες πιθανές συνθήκες χρήσης .

Κατά τον έλεγχο διαπιστώθηκαν διάφορα σφάλματα τα οποία διορ-

θώθηκαν .

Επίσης , έγινε έλεγχος της απόδοσης και της συμβατότητας της σε

πέντε (5) διαφορετικούς ηλεκτρονικούς υπολογιστές , δίχως να παρα-

τηρηθεί κάποιο πρόβλημα .

46

Επισημαίνεται επίσης ότι τα προγράμματα που χρησιμοποιήθη-

καν για τη δημιουργία της εφαρμογής σε λειτουργικό Windows® 7

εγκαταστάθηκαν και λειτούργησαν χωρίς να παρουσιασθεί κάποιο

πρόβλημα .

3.4.2 Αρχεία ασφάλειας και προστασία

Όλες οι εργασίες κατά την ανάπτυξη της εφαρμογής αποθηκευό-

ταν τακτικά στο σκληρό δίσκο του Η/Υ και ταυτόχρονα διατηρούταν

αντίγραφα ασφαλείας (back ups) σε δύο εξωτερικούς δίσκους .

Με την ολοκλήρωση και τον έλεγχο της εφαρμογής διαγράφηκαν

οι παλαιότερες εκδόσεις ανάπτυξης της και διατηρήθηκε η τελευταία

έκδοση με δύο αντίγραφα ασφαλείας . Δύο αντίγραφα ασφαλείας έ-

χουν διατηρηθεί για το φωτογραφικό υλικό και video το οποίο έχει

ληφθεί από τον ίδιο τον παραγωγό της εφαρμογής . .

Για την προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων (copyright),

ακολουθούνται διάφορες μέθοδοι προστασίας προκειμένου να μη

μπορεί να αντιγραφεί το περιεχόμενο του οπτικού δίσκου . :Στην εν

λόγω εφαρμογή , δεν απαιτείται η προστασία των πνευματικών δικαι-

ωμάτων , διότι δεν χαρακτηρίζεται ως εμπορική πολυμεσική εφαρμο-

γή .

3.4.3 Τελικό προϊόν και διανομή

Για τη συγκεκριμένη εφαρμογή , ως συσκευασία προϊόντος κατα-

σκευάστηκε ένα εξώφυλλο για τη θήκη του dvd, καθώς και αυτοκόλ-

λητες ετικέτες που τοποθετήθηκαν πάνω στο dvd (βλ . Παράρτημα Β).

H εφαρμογής , επίσης δεν απαιτεί την ύπαρξη εγχειριδίου χρήσης

(manual), καθώς «τρέχει» απευθείας από το dvd χωρίς την ανάγκη

εγκατάστασης του και έτσι δεν χρειάζονται ειδικές οδηγίες για την

εγκατάσταση , αλλά ούτε και για την εκκίνηση ή την πλοήγηση στην

εφαρμογή .

Η πολυμεσική εφαρμογή μπορεί να διανέμεται από τη Νομαρχία ,

τους Δήμους και τις Κοινότητες του νομού Καστοριάς , τα ταξιδιωτι-

κά πρακτορεία ταξιδιών , τις τουριστικές επιχειρήσεις ως μέσο προ-

βολής και προσέλκυσης επισκεπτών .

47

Μπορεί , επίσης , αυτή να διανέμεται στα σχολεία , από τα γραφεία

πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης , ως εκπαιδευτικό ερ-

γαλείο , με σκοπό την ενημέρωση των μαθητών για την περιοχή δια-

μονής τους .

Επιπρόσθετα , αυτή μπορεί να διανέμεται , ως μέσο γνωριμίας με

την πόλη της Καστοριάς και την ευρύτερη περιοχή , στους πρωτοετείς

σπουδαστές του Παραρτήματος Καστοριάς του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδο-

νίας με την πρώτη έλευση τους στην πόλη της Καστοριάς κατά την

εγγραφή τους στο Τμήμα εισαγωγής .

Τέλος , η πολυμεσική εφαρμογή «Νομός Καστοριάς : Τουριστική

προβολή και ενημέρωση» μπορεί να προωθείται από το Υπουργείο

Πολιτισμού και Τουρισμού στα πλαίσια της πολιτικής ανάδειξης και

τουριστικής προβολής περιοχών της Ελλάδας (βλ . εδάφιο 3.1.2,

σελ .34).

48

4

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

4.1 ΑΡΧΙΚΟ ΜΕNU 50

4.2 ΥΠΟΜΕΝΟΥ (Υ-Μ) 52

4.2.1 Υ-Μ «Ιστορία Νομού» 52

4.2.2 Υ-Μ «Πώς θα φτάσετε» 53

4.2.3 Υ-Μ «Τουριστικές πληροφορίες» 54

4.2.4 Υ-Μ «Φωτογραφικό υλικό» 56

4.2.5 Υ-Μ «Δήμοι & Κοινότητες» 61

49

4.1 ΑΡΧΙΚΟ ΜΕNU

Με την έναρξη της εφαρμογής ξεκινάει ένα εισαγωγικό video με

το οποίο ο χρήστης περιηγείται εικονικά σε διαδρομές , αξιοθέατα ,

και έρχεται σε επαφή με τις φυσικές ομορφιές του νομού Καστοριάς

(Εικόνα 4.1). Στο video έχουν προσαρτηθεί επεξηγηματικές λεζάντες

και αυτό έχει επενδυθεί με μουσική με σκοπό τη μεγαλύτερη προσή-

λωση του χρήστη .

Εικόνα 4.1: Στιγμιότυπα από το εισαγωγικό video της εφαρμογής .

Με την ολοκλήρωση του εισαγωγικού video, εμφανίζεται η οθό-

νη του αρχικού μενού (menu) της εφαρμογής , όπως φαίνεται στην

Εικόνα 4.2.

Στο κύριο μενού της εφαρμογής , ο χρήστης μπορεί να επιλέξει

προς τα πού επιθυμεί να περιηγηθεί . Υπάρχουν οι ακόλουθες πέντε

(5) επιλογές :

Ιστορία •

•

•

•

•

Πώς θα φτάσετε

Τουριστικές πληροφορίες

Φωτογραφικό υλικό

Δήμοι & Κοινότητες

50

Εικόνα 4.2: Το αρχικό μενού της εφαρμογής .

Ανάλογα με την επιλογή , ο χρήστης εισέρχεται σε μια νέα οθόνη

(υπομενού , submenu) και η κάθε περίπτωση παρουσιάζεται στα επό-

μενα εδάφια του παρόντος κεφαλαίου .

Στις οθόνες της εφαρμογές εμφανίζονται τρία (3) κουμπιά ελέγ-

χου τα οποία διαφέρουν ως προς το χρώμα . Αυτά λειτουργούν φέρο-

ντας το δείκτη πάνω τους και κάνοντας «κλικ» στο ποντίκι . Το απο-

τέλεσμα της λειτουργίας τους είναι:

Με το μπλε κουμπί ο χρήστης επιστρέφει στο αρχικό μενού .

Με το πράσινο κουμπί ο χρήστης επιστρέφει κατά ένα βήμα πί-

σω από την οθόνη που βρίσκεται .

Με το κόκκινο κουμπί ο χρήστης τερματίζει την εφαρμογή και

εξέρχεται από αυτή .

51

4.2 ΥΠΟΜΕΝΟΥ (Υ-Μ)

4.2.1 Υ-Μ «Ιστορία Νομού»

Στο υπομενού «Ιστορία Νομού», ο χρήστης μπορεί να περιηγηθεί

επιλέγοντας μια από τις ακόλουθες κατηγορίες : Γενικά , Προϊστορία ,

Κλασσική Αρχαιότητα - Ρωμαϊκή Εποχή , Βυζαντινή Εποχή , Τουρκο-

κρατία , Μακεδονικός Αγώνας και Νεότεροι χρόνοι , όπως φαίνεται

στην Εικόνα 4.3.

Αρχικά , κατά τη μετάβαση στο υπομενού «Ιστορία Νομού»από

το αρχικό μενού , εμφανίζεται η οθόνη με κλειστό το σημειωματάριο

πάνω στο οποίο υπάρχει ένα στυλό και το βιβλίο . Για την εμφάνιση

των κατηγοριών του υπομενού , πρέπει ο χρήστης να ανοίξει το ση-

μειωματάριο μετακινώντας το δείκτη πάνω στο στυλό . Τότε εμφανί-

ζεται η κίτρινη ράβδος στην άκρη του σημειωματάριου και κάνοντας

«κλικ» στο ποντίκι ανοίγει το σημειωματάριο και εμφανίζονται οι

κατηγορίες του υπομενού .

Εικόνα 4 .3: Το υπομενού «Ιστορία Νομού» στην κατηγορία «Προϊστο-

ρία».

52

Στην κάθε κατηγορία , ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα ανάγνω-

σης και μελέτης των ιστορικών στοιχείων για το νομό Καστοριάς με

τη μετακίνηση της μπάρας ολίσθησης που βρίσκεται στη ραφή του

ανοικτού βιβλίου (Εικόνα 4.3)

4.2.2 Υ-Μ «Πώς θα φτάσετε»

Στο υπομενού «Πώς θα φτάσετε», ο χρήστης της εφαρμογής έχει

τη δυνατότητα να ενημερωθεί για τους τρόπους πρόσβασης στο νομό

Καστοριάς και πιο συγκεκριμένα στην πόλη της Καστοριάς . Η αρχι-

κή οθόνη του υπομενού είναι αυτή που φαίνεται στην Εικόνα 4.4.

Εδώ ο χρήστης βλέποντας το χάρτη της Ελλάδας μπορεί να επιλέξει

τη μετάβαση στην πόλη της Καστοριάς από τις τέσσερις μεγαλύτερες

πόλεις της χώρας , δηλαδή την Αθήνα , τη Θεσσαλονίκη , την Πάτρα

και τα Ιωάννινα .

Εικόνα 4.4: Το υπομενού «Πώς θα φτάσετε».

Ο χρήστης μπορεί να επιλέξει έναν από τους τέσσερις εναλλα-

κτικούς τρόπους μετάβασης κάνοντας «κλικ» επάνω στο αντίστοιχο

λευκό ορθογώνιο αριστερά της οθόνης . Για την κάθε περίπτωση , εμ-

φανίζεται στο χάρτη η διαδρομή μετάβασης προς την Καστοριά ως 53

μια λευκή διακεκομμένη γραμμή . Ταυτόχρονα , ανοίγει παράθυρο ,

κάτω από το κουμπί «Ιωάννινα-Καστοριά» στο οποίο αναγράφονται

η αντίστοιχη χιλιομετρική απόσταση καθώς και πληροφορίες για με-

τάβαση με μέσα μαζικής μεταφοράς , δηλαδή λεωφορείο και αερο-

πλάνο για τη μετάβαση από Αθήνα , καθώς επίσης χρήσιμα τηλέφωνα

για κρατήσεις θέσεων και έκδοση εισιτηρίων .

Ο χρήστης μετά από αυτό το υπομενού μπορεί να επιστρέψει

(μπλε κουμπί πλοήγησης) στο αρχικό μενού της εφαρμογής (Εικόνα

4.2) ή να εξέλθει από αυτή (κόκκινο κουμπί πλοήγησης).

4.2.3 Υ-Μ «Τουριστικές πληροφορίες»

Στο υπομενού «Τουριστικές πληροφορίες», ο χρήστης της εφαρ-

μογής έχει τη δυνατότητα να γνωρίσει τις δραστηριότητες που μπο-

ρεί να έχει ένας επισκέπτης του νομού Καστοριάς . Οι δραστηριότη-

τες αυτές αφορούν ψυχαγωγία , θεραπεία και άθληση .

Εικόνα 4 .5: Το υπομενού «Τουριστικές πληροφορίες» στην κατηγορία

«Κωπηλασία».

54

Εικόνα 4 .6: Το υπομενού «Τουριστικές πληροφορίες» στην κατηγορία

«Φωτογραφία».

Εικόνα 4.7: Το υπομενού «Τουριστικές πληροφορίες», με άνοιγμα της

κατηγορίας «Φωτογραφία».

55

Ειδικότερα σ’ αυτό το υπομενού συμπεριλαμβάνονται οι κατηγο-

ρίες κωπηλασία , ιαματικά λουτρά , σκι , περιήγηση , φωτογραφία , ψά-

ρεμα και κυνήγι , που φαίνονται στην αριστερή αφίσα της οθόνης

(Εικόνα 4.5). Στη δεξιά αφίσα εμφανίζονται φωτογραφίες και κείμε-

να σχετικά με την κατηγορία που επιλέγει ο χρήστης (Εικόνα 4.6 και

Εικόνα 4.7).

Αυτή η ενότητα της εφαρμογής επιτρέπει στο χρήστη .μια εικο-

νική περιήγηση στο μικρό γύρο της λίμνης της πόλης της Καστοριάς .

Αυτό επιτυγχάνεται μέσω ενός video, με μουσική επένδυση , που ε-

νεργοποιείται από το χρήστη όταν μετακινήσει το δείκτη του ποντι-

κιού πάνω στο ποδήλατο της οθόνης και κάνοντας «κλικ».

4.2.4 Υ-Μ «Φωτογραφικό υλικό»

Στο υπομενού «Φωτογραφικό υλικό», ο επισκέπτης μπορεί να ε-

πιλέξει μεταξύ των τριών κατηγοριών , ο τίτλος των οποίων προβάλει

μέσα από τον αντίστοιχο σωρό φωτογραφιών και εφόσον αυτός κάνει

«κλικ» με το ποντίκι στο σωρό . Οι κατηγορίες αυτές είναι :

Καστοριά (Εικόνα 4.8) •

•

•

•

•

•

Δήμοι & Κοινότητες (Εικόνα 4.9)

Περιβάλλον (Εικόνα 4.10)

Σε κάθε περίπτωση , ο χρήστης μπορεί να επιστρέψει στο αρχικό

μενού ή ακόμα και να εξέλθει από την εφαρμογή , κάνοντας χρήση

των κουμπιών ελέγχου (μπλε και κόκκινο αντίστοιχα).

Με την επιλογή ενός σωρού , δηλαδή μιας κατηγορίας , ο χρήστης

μεταβαίνει σε ένα άλλο υπομενού η μορφή και το περιεχόμενο του

οποίου εξαρτάται από το μητρικό μενού . Κατ’ αυτό τον τρόπο επιλέ-

γοντας:

Κατηγορία «Καστοριά», μεταβαίνει στο υπομενού που φαίνεται

στην Εικόνα 4.11.

Κατηγορία «Δήμοι & Κοινότητες», μεταβαίνει στο υπομενού που

φαίνεται στην Εικόνα 4.12

Κατηγορία «Περιβάλλον», μεταβαίνει στο υπομενού που φαίνεται

στην Εικόνα 4.13.

56

Εικόνα 4.8: Το υπομενού «Φωτογραφικό υλικό».

Εικόνα 4.9: Το υπομενού «Φωτογραφικό υλικό» / «Δήμοι & Κοινότη-

τες».

57

Εικόνα 4.10: Το υπομενού «Φωτογραφικό υλικό» / «Περιβάλλον».

Εικόνα 4.11: Slideshow στην επιλογή «Καστοριά» στο υπομενού «Φω-

τογραφικό υλικό» / «Καστοριά».

58

Επιλέγοντας «Καστοριά» στο υπομενού «Φωτογραφικό υλικό» /

«Καστοριά», ο χρήστης απολαμβάνει μια παρουσίαση ενός πρωτογε-

νούς φωτογραφικού υλικού για την πόλη της Καστοριάς . Η παρουσί-

αση είναι επενδυμένη με μουσική η ένταση της οποίας μπορεί να

ρυθμισθεί από το χρήστη μετακινώντας με τη δεξιά μπάρα ολίσθη-

σης .

Εικόνα 4.12: Άνοιγμα του υπομενού «Φωτογραφικό υλικό» / «Δήμοι &

Κοινότητες».

Επιλέγοντας «Δήμοι & Κοινότητες» στο υπομενού «Φωτογραφι-

κό υλικό» / «Δήμοι & Κοινότητες», ο χρήστης έχει την ευκαιρία να

επιλέξει την προβολή παρουσιάσεων πρωτογενούς φωτογραφικού υ-

λικού για τους ακόλουθους έξι δήμους και μια κοινότητα του νομού

Καστοριάς :

Δήμος Αγίων Αναργύρων •

•

•

•

•

Δήμος Άργους Ορεστικού (Δήμος Ορέστιδος)

Δήμος Καστοριάς

Δήμος Κορεστίων

Δήμος Μακεδνών

59

Δήμος Νεστορίου •

• Κοινότητα Αρρένων

Η κάθε παρουσίαση για τους ανωτέρω δήμους και την κοινότητα

Αρρένων είναι επενδυμένη με μουσική η ένταση της οποίας μπορεί

να ρυθμισθεί από το χρήστη μετακινώντας με τη δεξιά μπάρα ολί-

σθησης μεταξύ των ορίων μέγιστης έντασης και σίγασης .

Επιλέγοντας «Περιβάλλον» στο υπομενού «Φωτογραφικό υλικό»

/ «Περιβάλλον», εμφανίζεται η οθόνη που φαίνεται στην Εικόνα

4.13. Η παρουσίαση περιλαμβάνει πρωτογενές φωτογραφικό υλικό

για τις φυσικές ομορφιές του νομού Καστοριάς έτσι όπως προβάλλο-

νται στα μάτια του παραγωγού . Η παρουσίαση είναι ελεγχόμενη από

το χρήστη με τα κουμπιά κίνησης των εικόνων εμπρός-πίσω , ενώ υ-

πάρχει δυνατότητα αυτόματης κύλισης των φωτογραφιών πατώντας

στο λευκό βέλος , στο άνω δεξιό άκρο της οθόνης . Επίσης , αυτή η

παρουσίαση έχει επενδυθεί με μουσική η ένταση της οποίας ελέγχε-

ται με την δεξιά μπάρα ολίσθησης .

Εικόνα 4.13: Slideshow στην επιλογή «Περιβάλλον» στο υπομενού

«Φωτογραφικό υλικό» / «Περιβάλλον».

60

4.2.5 Υ-Μ «Δήμοι & Κοινότητες»

Επιλέγοντας από το αρχικό μενού «Δήμοι & Κοινότητες»

(Εικόνα 4.2), ο επισκέπτης εισέρχεται στο αντίστοιχο υπομενού η

οθόνη του οποίου φαίνεται στην Εικόνα 4.14. Στην οθόνη εμφανίζε-

ται ο χάρτης του νομού Καστοριάς και αριστερά κάτω από την πινα-

κίδα «Δήμοι-Κοινότητες» φαίνεται ο κατάλογος των δήμων και των

κοινοτήτων του νομού . Κινώντας το δείκτη πάνω σε μια εγγραφή του

καταλόγου , αλλάζει το χρώμα της γραμματοσειράς και ταυτόχρονα

εμφανίζονται τα όρια της αντίστοιχης περιοχής πάνω στο χάρτη της

οθόνης . Στην Εικόνα 4.14 φαίνεται η οθόνη όταν έχει γίνει η επιλογή

«Δήμος Καστοριάς».

Εικόνα 4.14: Άνοιγμα του υπομενού «Δήμοι & Κοινότητες» από το αρ-

χικό μενού .

Στο υπομενού «Δήμοι & Κοινότητες» υπάρχει επίσης η πινακίδα

«Εορταστικές Εκδηλώσεις» που όταν επιλεγεί από τον χρήστη ανοί-

γει η οθόνη που φαίνεται στην Εικόνα 4.15.Σε αυτό το υπομενού ο

χρήστης μπορεί να περιηγηθεί μεταξύ των κατηγοριών Εκκλησιαστι-

κά πανηγύρια , Εμποροπανηγύρεις , Καρναβάλια / Ραγκουτσάρια ,

61

Γιορτές της Γης και Πολιτιστικές Εκδηλώσεις . Επιλέγοντας την κα-

τηγορία που τον ενδιαφέρει εμφανίζονται στο χάρτη τα σημεία που

αφορούν την κατηγορία με το αντίστοιχο ενημερωτικό κείμενο .

Εικόνα 4 .15: Το υπομενού «Δήμοι & Κοινότητες» / «Εορταστικές Εκ-

δηλώσεις».

Κάνοντας «κλικ» πάνω στο δήμο ή κοινότητα που τον ενδιαφέρει

ο χρήστης μεταβαίνει σε άλλη οθόνη όπου μπορεί να λάβει τις πλη-

ροφορίες που έχουν εισαχθεί γι’ αυτή την περιοχή αυτοδιοίκησης . Η

μετάβαση γίνεται με εισαγωγικό video για τους ακόλουθους δήμους:

Δήμος Βιτσίου , Δήμος Καστοριάς , Δήμος Κορεστίων , Δήμος Μακεδ-

νών και Δήμος Νεστορίου

Το κάθε video έχει μουσική επένδυση και επεξηγηματικές λεζά-

ντες ενώ παρέχεται η δυνατότητα προσπέλασης του με κουμπί

«Skip”.

Στις εικόνες που ακολουθούν (Εικόνα 4.15, Εικόνα 4.16, Εικόνα

4.17 και Εικόνα 4.18) φαίνονται λήψεις των οθονών της εφαρμογής

στην περίπτωση που ο χρήστης επιλέξει «Δήμο Καστοριάς» στο υπο-

μενού που φαίνεται στην Εικόνα 4.14.

62

Εικόνα 4.16: Το υπομενού «Δήμοι & Κοινότητες» / «Δήμος Καστο-

ριάς».

Εικόνα 4.17: Το υπομενού «Δήμοι & Κοινότητες» / «Δήμος Καστοριάς»

και επιλογή «Λαογραφία» / «Ραγκουτσάρια».

63

Εικόνα 4.18: Το υπομενού «Δήμοι & Κοινότητες» / «Δήμος Καστοριάς»

και επιλογή «Η Καστοριά σήμερα» / «Αρχοντικά».

64

5

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

5.1 ΣΥΝΟΨΗ ΚΑΙ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ 66

5.2 ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ 68

65

5.1 ΣΥΝΟΨΗ ΚΑΙ ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ

Στην παρούσα εργασία επετεύχθη η παραγωγή της πολυμεσικής

εφαρμογής «Νομός Καστοριάς : Τουριστική προβολή και ενημέρω-

ση». Η εφαρμογή συμβάλει στην τουριστική προβολή και ενημέρωση

για το νομό Καστοριάς τους δήμους και τις κοινότητες του , καθώς

παρέχει πληροφορίες για τα ακόλουθα : Γεωγραφία και προσβασιμό-

τητα , Ιστορία , Αξιοθέατα και φυσικές ομορφιές του τόπου , Πολιτι-

στικές δραστηριότητες και Εκδηλώσεις , Δραστηριότητες και ψυχα-

γωγία για τον επισκέπτη . Η ακρίβεια των παρεχόμενων πληροφοριών

μέσω της πολυμεσικής εφαρμογής ελέγχεται αποκλειστικά από την

ακρίβεια των στοιχείων που αντλήθηκαν από τη βιβλιογραφία , το

διαδίκτυο και ενημερωτικά – τουριστικά φυλλάδια τα οποία μετα-

φέρθηκαν στην εφαρμογή με ελάχιστες παρεμβάσεις που σχετίζονται

με την ορθογραφία και τη σύνταξη .

Η μοναδικότητα ή πρωτοτυπία της εφαρμογής , πέραν του περιε-

χομένου και της παρουσίασης της , αφορά την ενσωμάτωση σ’ αυτή

φωτογραφικού υλικού και video τα οποίο λήφθηκαν από τον ίδιο τον

παραγωγό που επισκέφθηκε όλες τις πόλεις , κωμοπόλεις και χωριά

του νομού Καστοριάς . Κατά τη διάρκεια αυτών των επισκέψεων α-

παθανατίσθηκαν εικόνες που αποτελούν το πρωτογενές και συνάμα

πρωτότυπο ψηφιακό υλικό της παραγωγής το οποίο έχει οργανωθεί

και αρχειοθετηθεί με ασφάλεια .

Οι στόχοι - χρήστες της πολυμεσικής εφαρμογής είναι πιθανοί

επισκέπτες και οι κάτοικοι του νομού αλλά και κάθε ενδιαφερόμενος

να γνωρίσει το νομό μέσω μιας εικονικής περιήγησης . Η εφαρμογή

είναι μόνο στην ελληνική γλώσσα και απευθύνεται σε όλο το εύρος

των ηλικιών με προϋποθέσεις αφενός της ευκολίας στην ανάγνωση

και αφετέρου της εξοικείωσης με τη χρήση των ηλεκτρονικών υπο-

λογιστών .

Οι παρεχόμενες πληροφορίες από την εφαρμογή είναι ιδιαίτερα

χρηστικές για τους επισκέπτες και τους κατοίκους του νομού και για

το λόγο αυτό αιτιολογείται το έργο υλοποίησης της .

66

Η εφαρμογή μπορεί να λειτουργήσει απρόσκοπτα σε οποιοδήποτε

συμβατικό ηλεκτρονικό υπολογιστή που οφείλει βέβαια να φέρει μο-

νάδα οπτικού δίσκου dvd (dvd-rom drive).

Για την ανάπτυξη της πολυμεσικής εφαρμογής καταβλήθηκε

προσπάθεια προσομοίωσης των καθιερωμένων διαδικασιών παραγω-

γής και σύμφωνα με τις αρχικές απαιτήσεις που ορίσθηκαν στο στά-

διο ανάλυσης της .

Το χρονοδιάγραμμα εκπόνησης της παρούσας πτυχιακής εργασί-

ας το οποίο τελικά διαμορφώθηκε με την ολοκλήρωση της , φαίνεται

στην ακόλουθη Εικόνα 5.1.

Εικόνα 5.1: Τελικό χρονοδιάγραμμα εκπόνησης της πτυχιακής εργασί-

ας .

Το μέγεθος της πολυμεσικής εφαρμογής σε συνδυασμό με τους

στόχους και τις απαιτήσεις που από την αρχή της εργασίας τέθηκαν , 67

καθώς επίσης την εκ των πραγμάτων συγκέντρωση όλων των αρμο-

διοτήτων και εργασιών σε ένα μόνο άτομο , δεν επέτρεψαν την εκπό-

νηση της πτυχιακής εργασίας στο συμβατικό χρόνο που καθορίζεται

από το πρόγραμμα σπουδών του Τμήματος Δημοσίων Σχέσεων & Ε-

πικοινωνίας του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας . Αναμφίβολα , ο χρόνος

εκπόνησης της εργασίας θα μπορούσε να μειωθεί κατά 50% αν γινό-

ταν χρήση φωτογραφικού υλικού από τη βιβλιογραφία και πηγές του

διαδικτύου και βέβαια δεν υπήρχαν εκκρεμείς σπουδαστικές υποχρε-

ώσεις του παραγωγού .

Η πολυμεσική εφαρμογή μπορεί να αξιοποιηθεί από τη Νομαρχί-

α , τους Δήμους και τις Κοινότητες της περιοχής , τα ταξιδιωτικά

πρακτορεία ταξιδιών , τις τουριστικές επιχειρήσεις ως μέσο προβολής

και προσέλκυσης επισκεπτών . Μπορεί , επίσης , αυτή να χρησιμοποιη-

θεί και ως εκπαιδευτικό εργαλείο στα σχολεία του νομού με σκοπό

την ενημέρωση των μαθητών για την περιοχή διαμονής τους . Επι-

πρόσθετα , αυτή μπορεί να παρέχεται , ως μέσο γνωριμίας με την πόλη

της Καστοριάς και την ευρύτερη περιοχή , στους πρωτοετείς σπουδα-

στές του Παραρτήματος Καστοριάς του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας με

την πρώτη έλευση τους στην πόλη της Καστοριάς κατά την εγγραφή

τους στο Τμήμα εισαγωγής . Τέλος , αυτή μπορεί από το Υπουργείο

Πολιτισμού και Τουρισμού στα πλαίσια της πολιτικής ανάδειξης και

τουριστικής προβολής περιοχών της Ελλάδας .

Ως επίλογος στα συμπεράσματα και τον απολογισμό της εργασίας

αναφέρεται ότι ο παραγωγός της έχοντας την ευκαιρία να ζήσει μια

μοναδική εμπειρία δημιουργίας , έμαθε να εργάζεται μεθοδικά και

οργανωμένα και ταυτόχρονα να απέκτησε ικανότητα στη χρήση λογι-

σμικών δημιουργίας πολυμεσικών εφαρμογών .

5.2 ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ

Για την καλύτερη δυνατή προσέγγιση χρηστών που προέρχονται

από διαφορετικές χώρες , η εφαρμογή θα μπορούσε να εκδοθεί και σε

άλλες γλώσσες , πέραν της ελληνικής όπως αγγλικά , γαλλικά , γερμα-

νικά , ιταλικά και ρωσικά .

68

Μια ακόμα πιθανή αλλά ίσως δαπανηρή εξέλιξη της πολυμεσικής

εφαρμογής , είναι η έκδοση της για άτομα με ειδικές ανάγκες

(ΑΜΕΑ). Η έκδοση αυτή , σε άτομα με προβλήματα όρασης ή ακοής

ή με ειδικές γνωστικές ή φυσικές ανάγκες , αποτελεί έναν από τους

μελλοντικούς στόχους του παραγωγού προκειμένου να καταρτιστούν

ψηφιακά οι ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και συνάμα , όλοι ανεξαρτή-

τως να έχουν ισότιμη πρόσβαση στην κοινωνία της γνώσης και της

πληροφορίας . Βέβαια αυτό προϋποθέτει να πραγματοποιηθούν κά-

ποιες περαιτέρω τροποποιήσεις γι’ αυτούς , και σαφώς απαιτείται η

χρήση κάποιων εξειδικευμένων προγραμμάτων που θα διευκολύνουν

αυτά τα άτομα να διαχειρίζονται τα δεδομένα εύκολα και γρήγορα .

Επίσης , θα μπορούσε μέσα στην υπάρχουσα εφαρμογή να ενσω-

ματωθεί μία ενότητα αφιερωμένη στα παιδιά . Σ’ αυτό τα παιδιά θα

έχουν την δυνατότητα μέσα από multimedia παιχνίδια , να μάθουν

χρήσιμες πληροφορίες και να «ταξιδέψουν» στο νομό Καστοριάς ,

μέσα από ήχο , μουσική , εικόνες , ευχάριστα και ξέγνοιαστα .

Τέλος , μελλοντικά θα μπορούσε να γίνει εμπλουτισμός της ε-

φαρμογής όσον αφορά το περιεχόμενο που διαθέτει . Ειδικότερα , θα

μπορούσαν να εμπλουτισθούν τα κείμενα , το φωτογραφικό υλικό , να

προστεθούν αφηγήσεις , κ .τ .λ .

69

(κενή σελίδα)

70

6

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

6.1 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ 72

6.1.1 Ελληνόγλωσση 72

6.1.2 Ξενόγλωσση 73

6.2 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ 75

6.2.1 Ελληνόγλωσση 75

6.2.2 Ξενόγλωσση 75

6.2.3 Πηγές από το διαδίκτυο για τα κείμενα της εφαρμογής 75

71

6.1 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΓΡΑΠΤΗ ΕΡΓΑΣΙΑ

6.1.1 Ελληνόγλωσση

1) Linda, E. (1994), Δουλέψτε με τα πολυμέσα , Εκδόσεις Κλειδά-

ριθμος , Αθήνα .

2) Βλαχοπούλου , Μ . (1999), e-marketing: πληροφοριακά συστήμα-

τα , νέες τεχνολογίες στο μάρκετινγκ , Εκδόσεις Rosili & Βλαχο-

πούλου Μ . , Αθήνα .

3) Βουχάρα , Σ . (2009), e-Tourism: Χρήση του διαδικτύου & των

τεχνολογιών πληροφορίας & επικοινωνιών στον τομέα του του-

ρισμού , Μεταπτυχιακή Διπλωματική Εργασία , Πάντειο Πανεπι-

στήμιο Κοινωνικών & Πολιτικών Επιστημών ,

http://tiny.cc/pqtus (πρόσβαση 2/7/2010).

4) Καραπιστόλης , Δ .Ν . (2008), Σύγχρονη Τεχνολογία: Επικοινω-

νία-Πολυμέσα , Αλεξάνδρειο Τεχνολογικό Εκπαιδευτικό Ίδρυμα

Θεσσαλονίκης , http://tiny.cc/qblc2 (πρόσβαση 3/5/2010).

5) Ομάδα εργαστηρίου πολυμέσων , τμήματος πληροφορικής ΑΠΘ .

(1996), Multimedia στη θεωρία & στην πράξη , Εκδόσεις Α .

Τζιόλα Ε ,Θεσσαλονίκη .

6) Παντανό-Ρόκου , Φ . (2002), Διαδραστικές εφαρμογές πολυμέσων ,

Εκδόσεις Κριτική , Αθήνα .

7) Παπάζογλου , Π .Μ . (2002), Εφαρμογές & τεχνολογίες πολυμέ-

σων , Εκδόσεις Ίων , Αθήνα .

8) Πλαγκέτη , Κ . και Βόας Γ . (2007), Πολυμεσική εφαρμογή για

την παρουσίαση του λαογραφικού μουσείου του Νεράντζη Αϊ-

βάζη του Νομού Καστοριάς , Πτυχιακή Εργασία , Τ .Ε .Ι . Δυτικής

Μακεδονίας , Παράρτημα Καστοριάς , Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων

& Επικοινωνίας (Επιβλέπων Καθηγητής : Αλέξανδρος Κλεφτο-

δήμος).

9) Πολίτης , Π . (2001), Υπερκείμενα υπερμέσα & πολυμέσα , Εκδό-

σεις Νέων Τεχνολογιών , Αθήνα .

72

10) Στρουμπούλης , Β . και Μικρόπουλος Τ . (2002), Η Αίσθηση της

Παρουσίας σε Εκπαιδευτικά Εικονικά Περιβάλλοντα , «Οι ΤΠΕ

στην Εκπαίδευση», Τόμος Α’, Επιμ . Α . Δημητρακοπούλου ,

Πρακτικά 3ου Συνεδρίου ΕΤΠΕ , 26-29/9/2002, Πανεπιστήμιο

Αιγαίου , Ρόδος , Εκδόσεις Καστανιώτη , σελ . 478-487,

http://tiny.cc/ifmsg (πρόσβαση 1/9/2010).

11) Σωτηρίου Ι . (2008), Δημιουργία πολυμεσικής εφαρμογής για την

προβολή του Δήμου Καστοριάς (Director), Πτυχιακή Εργασία ,

Τ .Ε .Ι . Δυτικής Μακεδονίας , Παράρτημα Καστοριάς , Τμήμα Δημο-

σίων Σχέσεων & Επικοινωνίας (Επιβλέπων Καθηγητής : Αλέξαν-

δρος Κλεφτοδήμος).

6.1.2 Ξενόγλωσση

1) Abad, M., Sorzabal, A.A., & Linaza, M.T. (2005).

NOMENCLATOR-Innovative Multi lingual Environment for

Collaborative Applications for Tourists and Cultural Organiza-

tions. In A.J. Frew (ed). Information and Communication Tech-

nologies in Tourism 2005 (pp. 79-89). New York: Springer-

Verlag Wien.

2) Bhatnagar, G. (2002), Introduction to Multimedia Systems , Aca-

demic Press.

3) Buhalis, D. (2008), Twenty years on and 10 years after the

Internet: The state of eTourism research, Tourism Management ,

29(4), pp.609–623. http://tiny.cc/oxnat (πρόσβαση 25/8/2010).

4) Cho, Y., & Fesenmaier, D.R. (2001). A new paradigm for tour-

ism and electronic commerce: Experience marketing using the

virtual tour, in Laws, E., and Buhalis, D., (Eds), Τourism dis-

tribution channels: prac-tices, issues and transformation , pp.

351-370, Thomson.

5) Cho, Y., Wang, Y., & Fesenmaier, D.R. (2002). Searching for

experi-ences: The web-based virtual tour in tourism marketing.

Journal of Travel & Tourism Marketing , 12(4), 1-17

6) Dick, W. and Carey, L. (1991), The systematic design of in-

struction , (3rd ed.), Harper Collins, New York. 73

7) Fiore, A.M., Kim, J. , & Lee, H. (2005). Effect of image interac-

tivity technology on consumer responses toward the online re-

tailer. Journal of Interactive Marketing, 19(3), 38-53.

8) Fiore, A.M., Kim, J. , & Lee, H. (2005). Effect of image interac-

tivity technology on consumer responses toward the online re-

tailer. Journal of Interactive Marketing, 19(3), 38-53.

9) Kanellopoulos, D.N. etourism services and technologies: Cur-

rent issues and trends, Τουριστικά Θέματα , Περιοδικό της

Δράσης για την Ανάπτυξη του Τουρισμού και της Τουριστικής

Εκπαίδευσης (ΔΡ .Α .Τ .Τ .Ε .) , Τεύχος 3, http://tiny.cc/1bsvz

(πρόσβαση 25/8/2010).

10) Kaur, K., Maiden, N.and Sutcliffe, A. (1999), Interacting with

virtual environments: an evaluation of a model of interaction ,

Elsevier, Interacting with computer (11), pp.403-426.

11) Raggam, K., & Almer, A. (2005). Acceptance of Geo-

multimedia Applications in Austrian Tourism Organizations. In

M. Sigala, L. Mich, & J. Murphy (Eds). Information and Com-

munication Technologies in Tourism 2007 , (pp. 163-174). New

York: Springer-Verlag Wien.

12) Rahman, S.M. (2008), Multimedia Technologies: Concepts,

Methodologies, Tools, and Applications , Information Science

Reference.

13) Steuer, J. (1992). Defining virtual reality: Dimensions deter-

mining telepresence. Journal of Communication , 42(4), 73-93.

14) Telepresence, Wikipedia, http://tiny.cc/2u20o (πρόσβαση

1/9/2010).

15) Williams P., Hobson J.S.P. (1995), Virtual reality and tourism:

fact of fantasy?, Tourism Management , Vol. 16, No. 6, pp. 423-

427.

74

6.2 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ

6.2.1 Ελληνόγλωσση

1) Δασκαλάκης , Γ .Ν . (1979), Τουριστικός οδηγός Καστοριάς , Αθή-

να .

2) Δασκαλάκης , Γ .Ν . (2007), Καστοριά τουριστικός οδηγός , Θεσ-

σαλονίκη .

3) Δούκα-Σαχίνη , Α . (1977), Το αρχοντικό του Νεράτζη Αϊβάζη ,

Εκδόσεις Μουσικοφιλολογικός Σύλλογος Καστοριάς “Αρμονία”.

4) N.3852, ΦΕΚ 87Α’, Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και

της Αποκεντρωμένης Διοίκησης − Πρόγραμμα Καλλικράτης ,

http://tiny.cc/dia3d, (πρόσβαση 20/6/2010).

6.2.2 Ξενόγλωσση

1) Adobe Creative Team (2006), Adobe Premiere Pro 2.0 Class-

room in a Book , Adobe Press.

2) Adobe Creative Team (2008), Adobe Photoshop CS4 Classroom

in a Book , Adobe Press.

3) Catanese, P. (2009), Director's Third Dimension: Fundamentals

of 3D Programming in Director 8.5 , Sams.

6.2.3 Πηγές από το διαδίκτυο για τα κείμενα της εφαρμογής

1) River Party, http://www.riverparty.org/new/, (πρόσβαση

1/8/2010).

2) Travel secrets.gr, http://tiny.cc/vzi04 (πρόσβαση 6/5/2010).

3) Βικιπαίδεια , http://tiny.cc/e6rpw, (πρόσβαση 5/2/2010).

4) Βικιπαίδεια , Βογατσικό Καστοριάς , http://tiny.cc/zt1gt, (πρό-

σβαση 25/5/2010).

5) Βικιπαίδεια , Δήμος Αγίας Τριάδας , http://tiny.cc/m70y7, (πρό-

σβαση 7/4/2010).

6) Βικιπαίδεια , Δήμος Αγίων Αναργύρων ,

http://tinyurl.com/32udacg, (πρόσβαση 10/7/2010).

75

7) Βικιπαίδεια , Δήμος Ακριτών , http://tiny.cc/0wn5y, (πρόσβαση

10/7/2010).

8) Βικιπαίδεια , Δήμος Άργους Ορεστικού , http://tiny.cc/u115b,

(πρόσβαση 2/6/2010).

9) Βικιπαίδεια , Δήμος Βιτσίου , http://tiny.cc/vsdsq, (πρόσβαση

4/7/2010).

10) Βικιπαίδεια , Δήμος Ίωνος Δραγούμη , http://tiny.cc/ayq7i, (πρό-

σβαση 25/5/2010).

11) Βικιπαίδεια , Δήμος Κλεισούρας , http://tiny.cc/d65ks, (πρόσβα-

ση 8/7/2010).

12) Βικιπαίδεια , Δήμος Κορεστίων , http://tiny.cc/cjsfi, (πρόσβαση

5/7/2010).

13) Βικιπαίδεια , Δήμος Μακεδνών , http://tiny.cc/3rgm7, (πρόσβαση

8/7/2010).

14) Βικιπαίδεια , Δήμος Μεσοποταμιάς , http:// tinyurl.com/35ud2dk,

(πρόσβαση 3/7/2010).

15) Βικιπαίδεια , Δήμος Νεστορίου , http://tiny.cc/3yl6i, (πρόσβαση

1/9/2010).

16) Βικιπαίδεια , Καστοριά , http://tiny.cc/k7em5, (πρόσβαση

1/3/2010).

17) Βικιπαίδεια , Παύλος Μελάς , http://tiny.cc/00tph (πρόσβαση

5/5/2010).

18) Δήμος Αγ . Τριάδας , Ήθη – Έθιμα - Παραδόσεις ,

http://tiny.cc/2moxe, (πρόσβαση 8/4/2010).

19) Δήμος Αγ . Τριάδας , Σπόρ-Εναλλακτικές Δραστηριότητες ,

http://tiny.cc/aevep, (πρόσβαση 8/4/2010).

20) Δήμος Αγ . Τριάδας , Τοπικές γεύσεις , http://tiny.cc/3vbrd, (πρό-

σβαση 8/4/2010).

21) Δήμος Αγίας Τριάδας Ν . Καστοριάς , http://www.dimos-

agiastriados.gr/, (πρόσβαση 5/4/2010).

22) Δήμος Άργους Ορεστικού , http://tiny.cc/442f8, (πρόσβαση

2/6/2010).

23) Δήμος Άργους Ορεστικού , Χάρτες διαδρομών ,

http://tiny.cc/9yifs, (πρόσβαση 29/8/2010). 76

24) Δήμος Άργους Ορεστικού , Χλωρίδα και πανίδα ,

http://tiny.cc/olr3k, (πρόσβαση 30/8/2010).

25) Δήμος Βιτσίου , http://www.dimosvitsiou.gr/, (πρόσβαση

4/7/2010).

26) Δήμος Καστοριάς , Βυζαντινό Μουσείο , http://tiny.cc/1vqi2

(πρόσβαση 5/5/2010).

27) Δήμος Καστοριάς , Η Σπηλιά του Δράκου , http://tiny.cc/s2i69,

(πρόσβαση 7/7/2010).

28) Δήμος Καστοριάς , Λαογραφία – Κλήδωνας ,

http://tiny.cc/309hm, (πρόσβαση 1/7/2010)

29) Δήμος Καστοριάς , Λαογραφία - Ραγκουτσάρια ,

http://tiny.cc/4wq4q, (πρόσβαση 23/5/2010). Δήμος Καστοριάς ,

Λαογραφία – Μπουμπούνες , http://t iny.cc/wl5ps, (πρόσβαση

1/7/2010).

30) Δήμος Καστοριάς , Λαογραφία – Ροδάνη , http://tiny.cc/8yioe,

(πρόσβαση 1/7/2010).

31) Δήμος Καστοριάς , Λαογραφικό Μουσείο "Νεράντζη Αϊβάζη",

http://tiny.cc/ov71q (πρόσβαση 7/5/2010).

32) Δήμος Κορεστίων , http://tiny.cc/feakd, (πρόσβαση 5/7/2010).

33) Δήμος Νεστορίου , http://www.nestorio.gr/, (πρόσβαση

1/9/2010).

34) Ερευνητικό πρόγραμμα του νεολιθικού οικισμού της Αυγής ,

http://www.neolithicavgi.gr, (πρόσβαση 20/6/2010).

35) Η πόλη και η λίμνη της Καστοριάς , http://tiny.cc/svvvs, (πρό-

σβαση 13/3/2010).

36) Μουσείο Παλαιοντολογίας & Παλαιοβοτανικής Νόστιμου ,

http://tiny.cc/l4q4j, (πρόσβαση 7/7/2010).

37) Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Καστοριάς , http://www.kastoria.gr/,

(πρόσβαση 5/2/2010).

38) Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Καστοριάς , Μουσείο Κέρινων Ο-

μοιωμάτων , http://tiny.cc/d4aq3 (πρόσβαση 6/7/2010).

39) Υπουργείο Πολιτισμού & Τουρισμού , Βυζαντινό Μουσείο Κα-

στοριάς , http://tiny.cc/ms7jm (πρόσβαση 5/5/2010).

77

(κενή σελίδα)

78

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι

ΚΕΙΜΕΝΑ ΤΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ: ΙΣΤΟΡΙΑ,

ΑΞΙΟΘΕΑΤΑ ΚΑΙ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΓΙΑ ΤΟ

ΝΟΜΟ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ, ΤΟΥΣ ΔΗΜΟΥΣ ΚΑΙ ΤΙΣ

ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΤΟΥ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

I .1 ΓΕΝΙΚΑ 82

I.2 ΝΟΜΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 83

I.2.1 Ιστορία 83

I.2.1.1 Προϊστορία 84

I.2.1.2 Κλασσική Αρχαιότητα - Ρωμαϊκή Εποχή 86

I.2.1.3 Βυζαντινή Εποχή 87

I.2.1.4 Τουρκοκρατία 87

I.2.1.5 Μακεδονικός Αγώνας 88

I.2.1.6 Νεότεροι χρόνοι 88

I.2.2 Μουσεία 89

I.2.2.1 Βυζαντινό Μουσείο 89

I.2.2.2 Μουσείο Ενδυματολογίας 90

I.2.2.3 Λαογραφικό Μουσείο 91

I.2.2.4 Οικομουσείο Λιμναίου Οικισμού Δισπηλιού 92

I.2.2.5 Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων & Λαογραφίας 93

I.2.2.6 Μουσείο Παλαιοντολογίας Νόστιμου 95

I.2.2.7 Σπηλιά του Δράκου 96

79

I .2.3 Μονές και Ναοί 98

I.2.3.1 Μονή Αγίων Αναργύρων 98

I.2.3.2 Μονή Παναγίας Μαυριώτισσας 98

I.2.3.3 Μονή Γενεθλίου Θεοτόκου Κλεισούρας 99

I.2.3.4 Μονή Αγίας Παρασκευής Βασιλειάδας 100

I.2.3.5 Μονή Αγίου Αθανασίου Ζηκοβίτσας 100

I.2.3.6 Μονή Αγίου Νικολάου Τσιρίλοβου 101

I.2.3.7 Μονή Παναγίας Φανερωμένης 101

I.2.3.8 Μονή Ταξιαρχών Τσούκας 102

I.2.3.9 Μονή Αγίου Ζαχαρία 102

I.2.3.10 Ναοί 103

I.2.4 Πέτρινα γεφύρια 104

I.2.5 Έθιμα και εκδηλώσεις 105

I.2.5.1 Τα Ραγκουτσάρια 105

I.2.5.2 Έθιμα της Αποκριάς 107

I.2.5.3 Κλήδωνας 109

I.2.5.4 Ροδάνη 109

I.2.5.5 Πολιτιστικές και εμπορικές εκδηλώσεις 110

I.2.6 Τουριστικός οδηγός 110

I.2.6.1 Περιβάλλον 110

I.2.6.2 Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού 113

I.2.6.3 Διαμονή 119

I.3 ΔΗΜΟΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ 119

I.3.1 Γενικά 119

I.3.2 Αξιοθέατα 122

I.3.3 Ήθη , έθιμα και παραδόσεις 123

I.3.4 Αθλητικές και εναλλακτικές δραστηριότητες 124

I.3.5 Τοπικές γεύσεις 125

I.3.6 Επιχειρηματικές δραστηριότητες 126

I.4 ΔΗΜΟΣ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ 127

I.5 ΔΗΜΟΣ ΑΚΡΙΤΩΝ 127

I.6 ΔΗΜΟΣ ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ 128

80

I .7 ΔΗΜΟΣ ΑΡΓΟΥΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟΥ 129

I.7.1 Γενικά 129

I.7.2 Ιστορία 130

I.7.3 Αξιοθέατα 131

I.7.3.1 Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία 131

I.7.3.2 Λαογραφία και Αρχιτεκτονική 134

I.7.3.3 Περιηγήσεις και διαδρομές 136

I.7.4 Φυσικός πλούτος 137

I.8 ΔΗΜΟΣ ΒΙΤΣΙΟΥ 139

I.9 ΔΗΜΟΣ ΙΩΝΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΗ 142

I.10 ΔΗΜΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 144

I.10.1 Γενικά 144

I.10.2 Ιστορία 145

I.10.3 Αξιοθέατα 147

I.10.4 Αρχοντικά της Καστοριάς 148

I.10.5 Παραδοσιακή κουζίνα 152

I.11 ΔΗΜΟΣ ΚΛΕΙΣΟΥΡΑΣ 153

I.12 ΔΗΜΟΣ ΚΟΡΕΣΤΙΩΝ 154

I.13 ΔΗΜΟΣ ΜΑΚΕΔΝΩΝ 156

I.14 ΔΗΜΟΣ ΝΕΣΤΟΡΙΟΥ 156

I.14.1 Γενικά 156

I.14.2 Μνημεία και ιστορικοί τόποι 157

I.14.3 Πολιτιστικές εκδηλώσεις 159

I.14.3.1 River Party 159

I.14.3.2 Δασοφιλία 160

I.14.3.3 Μανιταρόφιλοι 161

I.14.3.4 Nestorio Reunion 161

I.15 ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ 162

I.15.1 Κοινότητα Αρρένων 162

I.15.2 Κοινότητα Γράμου 162

I.15.3 Κοινότητα Καστρακίου 162

81

I.1 ΓΕΝΙΚΑ

Με σκοπό τη συγγραφή των κειμένων που υπάρχουν στην πολυ-

μεσική εφαρμογή και τα οποία αφορούν την τουριστική προβολή και

πληροφορίες του νομού Καστοριάς καθώς επίσης των Δήμων και

Κοινοτήτων που απαρτίζουν αυτόν , επιχειρήθηκε διερεύνηση τόσο

σε βιβλιογραφικές πηγές όσο και στο διαδίκτυο . Γρήγορα διαπιστώ-

θηκε όμως ότι η αναζήτηση στο web παρείχε τις πλέον επικαιρο-

ποιημένες πληροφορίες και παρά τον οποιονδήποτε ενδοιασμό για

την ορθότητα τους αποφασίσθηκε τελικά να χρησιμοποιηθεί αυτό για

τη συγγραφή των κειμένων που θα εμπλούτιζαν την εφαρμογή .

Ως κύριες πηγές πληροφοριών στην παρούσα εργασία είναι η ι-

στοσελίδα της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Καστοριάς 1, οι ιστοσε-

λίδες των δήμων του νομού και η ελληνική έκδοση της διαδικτυακής

εγκυκλοπαίδειας Wikipedia 2. Ειδικότερα , με σκοπό την ιδιαίτερη

αναφορά στους Δήμους και τις Κοινότητες του νομού Καστοριάς ,

λήφθηκε υπόψη η συγκρότηση του τελευταίου σύμφωνα με το Νόμο

ή Σχέδιο Καποδίστρια (2539/97) με τον οποίο προέκυψε η σημερινή

διοικητική διαίρεση της Ελλάδας που θα ισχύσει μέχρι τα τέλη του

2010 οπότε και θα αντικατασταθεί από την νέα διοικητική διαίρεση

που προβλέπει το Πρόγραμμα ή Σχέδιο Καλλικράτης (Ν .

3852/2010) 3.

Σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστρια , ο Νομός Καστοριάς συ-

γκροτείται από δώδεκα (12) δήμους και τρεις (3) κοινότητες , όπως

αναφέρονται στη συνέχεια (κατ’ αλφαβητική σειρά):

•

•

•

Δήμος Αγίας Τριάδας

Δήμος Αγίων Αναργύρων

Δήμος Ακριτών

1 Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Καστοριάς , ht tp:/ /www.kastoria.gr/ , (πρό-

σβαση 5/2/2010). 2 Βικιπαίδεια , http: / / t iny.cc/e6rpw, (πρόσβαση 5/2/2010). 3 N.3852, ΦΕΚ 87Α’ , Νέα Αρχιτεκτονική της Αυτοδιοίκησης και της Απο-

κεντρωμένης Διοίκησης − Πρόγραμμα Καλλικράτης , ht tp: / / t iny.cc/dia3d, (πρόσβαση 20/6/2010).

82

Δήμος Αλιάκμονα •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Δήμος Άργους Ορεστικού

Δήμος Βιτσίου

Δήμος Ίωνος Δραγούμη

Δήμος Καστοριάς

Δήμος Κλεισούρας

Δήμος Κορεστίων

Δήμος Μακεδνών

Δήμος Νεστορίου

Κοινότητα Αρρένων

Κοινότητα Γράμου

Κοινότητα Καστρακίου

Στα εδάφια που ακολουθούν καταγράφονται στοιχεία που αντλή-

θηκαν από τις προαναφερόμενες ιστοσελίδες και αφορούν την τουρι-

στική προβολή του νομού Καστοριάς και των Δήμων του . Ειδικότε-

ρα , παρέχονται πληροφορίες για την ιστορία , λαογραφία , τα αξιοθέα-

τα , κλπ οι οποίες αναδεικνύουν το Νομό Καστοριάς και αποτελούν

πολύτιμο οδηγό για τους κατοίκους και ιδιαίτερα για τους επισκέπτες

του νομού . Σε κάθε περίπτωση γίνεται αναφορά στην προέλευση των

στοιχείων για λόγους ελέγχου των παρεχομένων πληροφοριών .

I.2 ΝΟΜΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

I.2.1 Ιστορία

Στοιχεία για κατοίκηση στην περιοχή ανιχνεύονται ήδη από τη

νεολιθική εποχή . . Η πόλη αποτέλεσε ένα σημαντικό κόμβο στη Δυτι-

κή Μακεδονία μέσα στο πέρασμα των αιώνων . Η στρατηγική της θέ-

ση έπαιξε καθοριστικό ρόλο στην πολιτιστική και την οικονομική

της ανάπτυξη και αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα οικονομικά

και πολιτιστικά κέντρα της Μακεδονίας σε διαφορετικές χρονικές

περιόδους .

83

I.2.1.1 Προϊστορία

Κοντά στο χωριό Νόστιμο (στη νοτιοδυτική πλευρά του νομού)

υπάρχει το Απολιθωμένο Δάσος , τη μελέτη και ανάδειξη του οποίου

έχει αναλάβει ο καθηγητής Παλαιοντολογίας και Παλαιοβοτανικής

Ευάγγελος Βελιτζέλος . Πριν από 15-20 εκατομμύρια χρόνια , οι προ-

σχώσεις των ποταμών σχημάτισαν ένα τεράστιο δέλτα , στο οποίο δη-

μιουργήθηκε ένα άγριο υποτροπικό δάσος με οξιές , καστανιές , βελα-

νιδιές και φοίνικες .

Η λάβα και η ηφαιστειακή στάχτη που σκέπασαν , σε κάποια φά-

ση , το δάσος συνετέλεσαν στην απολίθωση . Τα ευρήματα είναι εντυ-

πωσιακά . Κορμοί μήκους 5-10 μέτρων και διαμέτρου 50-80 εκατο-

στών , στους οποίους διακρίνεται ο φλοιός και οι δακτύλιοι και ανά-

μεσά τους οι μοναδικοί απολιθωμένοι φοίνικες που έχουν βρεθεί

στην ηπειρωτική Ελλάδα . Η ανασκαφή έφερε επίσης στο φως θαλάσ-

σια απολιθώματα όπως κοχύλια , σαλιγκάρια , αστερίες , μύδια , καθώς

και το δόντι ενός τεράστιου καρχαρία . Στο μικρό Μουσείο Απολιθω-

μένου Δάσους (τηλ .24670 84588,84566) που βρίσκεται στο Νόστιμο ,

ο επισκέπτης μπορεί να θαυμάσει τα μοναδικά αυτά ευρήματα .

Ο προϊστορικός οικισμός του Δισπηλιού είναι ένας από τους αρ-

χαιότερους λιμναίους οικισμούς που ανακαλύφθηκαν στην Ευρώπη

και μας δίνει μια πλήρη εικόνα ενός πρώιμου πολιτισμού με θαυμα-

στά επιτεύγματα . Η πρώιμη φάση του χρονολογείται γύρω στο

5500π .Χ . Η ανακάλυψη του χώρου έγινε τυχαία , το 1932, από τον

καθηγητή πανεπιστημίου Α . Κεραμόπουλο , ενώ οι συστηματικές α-

νασκαφές ξεκίνησαν το 1992 από τον καθηγητή Προϊστορικής Αρ-

χαιολογίας Γ . Χουρμουζιάδη .

Οι κάτοικοι έμεναν σε καλύβες που έχτιζαν μέσα στη λίμνη , πά-

νω σε πασσαλόπηκτες πλατφόρμες . Οργάνωναν και χρησιμοποιούσαν

το χώρο με τρόπο αξιοθαύμαστο . Τα 3.000 άτομα που ζούσαν εδώ

ψάρευαν , κυνηγούσαν , καλλιεργούσαν τη γη , εξέτρεφαν κατοικίδια

ζώα , κατασκεύαζαν εργαλεία και σκεύη , γνώριζαν τη γραφή και τη

μουσική .

84

Ανάμεσα στα σημαντικά ευρήματα του Δισπηλιού περιλαμβάνο-

νται μια ξύλινη ενεπίγραφη πινακίδα , μια βάρκα από μονοκόμματο

ξύλο και φλογέρες από κόκαλο πουλιού από τις αρχαιότερες στην

Ευρώπη . Δίπλα στο χώρο της ανασκαφής έχει διαμορφωθεί το Οικο-

μουσείο , μια πιστή αναπαράσταση μέρους του λιμναίου οικισμού ,

σύμφωνα με τη σύγχρονη μουσειολογική αντίληψη . Η ανασύνθεση

του προϊστορικού οικισμού , μυεί με τον πιο αποτελεσματικό τρόπο ,

τον επισκέπτη στη ζωή των ανθρώπων της νεολιθικής εποχής .

Ένα άλλο χωριό γεωργοκτηνοτρόφων της 6ης και 5ης χιλιετίας

ερευνάται στην αγροτική και λοφώδη περιοχή της Αυγής , 7 km νότια

από το Άργος Ορεστικό . Η αρχαιολογική έρευνα της θέσης άρχισε το

2002 και πραγματοποιείται από τη ΙΖ΄ Εφορεία Προϊστορικών και

Κλασικών Αρχαιοτήτων - ΥΠΠΟ με υπεύθυνη και επικεφαλής πολυ-

μελούς επιστημονικής ομάδας την αρχαιολόγο Δρα Γεωργία Στρα-

τούλη .

Ο νεολιθικός οικισμός της Αυγής ιδρύθηκε πριν από 7500 χρόνια

(~5650 π .Χ .) . Στη διάρκεια των περίπου 1000 χρόνων ζωής του ανα-

πτύχθηκε σε επιφάνεια 50-60 στρεμμάτων και περιβαλλόταν από τά-

φρους . Στο τοπίο της θέσης (υψόμετρο 740 μ .) , που ήταν πλούσιο σε

υδρορέμματα , κυριαρχούσαν δάση από βελανιδιές και μαύρη πεύκη

και ακόμη υγρόφιλη βλάστηση (π .χ . ιτιές , φτελιές). Το περιβάλλον

ευνοούσε την καλλιέργεια δημητριακών και οσπρίων , όπως σιτάρι ,

λαθούρι , φακή , καθώς και τη βοσκή οικοδίαιτων . Ακόμη , τη συλλογή

καρπών και φρούτων (π .χ . σύκα , βατόμουρα , κράνα), το κυνήγι και

το ψάρεμα , αλλά και την προμήθεια πρώτων υλών για δόμηση (οική-

ματα , φούρνοι) και κατασκευή εργαλείων και σκευών (π .χ . μυλόλι-

θοι , πελέκεις , αγγεία).

Οι ανασκαφές στην Αυγή , που μέχρι τον Οκτώβριο του 2008

πραγματοποιούνταν σε έκταση 2000 m2, φέρνουν στο φως ενδιαφέ-

ροντα στοιχεία για την οικιστική οργάνωση και τις τεχνικές δόμη-

σης , την αγροτική παραγωγή , την επεξεργασία και αποθήκευση των

γεωργικών προϊόντων , την προετοιμασία και παρασκευή των τροφών ,

τον εργαλειακό εξοπλισμό , την κόσμηση καθώς και στοιχεία της τα-

φικής πρακτικής και ιδεολογίας της νεολιθικής κοινωνίας . Στην ι- 85

στοσελίδα του ερευνητικού προγράμματος του νεολιθικού οικισμού

της Αυγής (http://www.neolithicavgi.gr) παρέχονται πρόσθετες πλη-

ροφορίες και πλούσιο φωτογραφικό υλικό .

I.2.1.2 Κλασσική Αρχαιότητα - Ρωμαϊκή Εποχή

Ο ρωμαίος ιστορικός Τίτος Λίβιος αναφέρει ότι στη θέση που εί-

ναι σήμερα η Καστοριά , υπήρχε τον 5ο αιώνα π .Χ . πόλη με το όνομα

Κήλητρον , ενώ τον 6ο π .Χ . αιώνα ο Προκόπιος ο Καισαρεύς αναφέ-

ρει ότι υπάρχει λίμνη Καστοριά στη Μακεδονία .

Η ευρύτερη περιοχή ταυτίζεται με την αρχαία Ορεστίδα , όπου

κατοικούσαν Ορέστες «Μακεδνοί», όπως αποκαλούνται από τον Η-

ρόδοτο . Η Ορεστίδα , παρά τα ελάχιστα ευρήματα που σώζονται , φαί-

νεται να είναι ένα σημαντικό αστικό κέντρο που συμμετείχε ενεργά

στις εξελίξεις και τις αισθητικές αναζητήσεις της εποχής . Στην Πε-

ντάβρυσο ανακαλύφθηκε ένα σημαντικό επιτύμβιο ανάγλυφο και με-

τέπειτα ήρθαν στο φως και άλλα ευρήματα (επιτάφιες επιγραφές , πε-

ρικεφαλαία , εργαστήριο κεραμικής) της κλασικής αρχαιότητας . Το

ανάγλυφο από την Πεντάβρυσο απεικονίζει το γαλήνιο πρόσωπο μιας

γυναίκας και είναι από τα καλύτερα κλασικά έργα που έχουν ανακα-

λυφθεί στη Μακεδονία .

Στους Ρωμαϊκούς χρόνους , κέντρο της περιοχής ήταν η πόλη

Διοκλητιανούπολη , που ήταν κτισμένη στην περιοχή όπου βρίσκεται

σήμερα το Άργος Ορεστικό . Το όνομα της πόλης , η οποία ιδρύθηκε

από τον αυτοκράτορα Διοκλητιανό (284-305μ .Χ .) , λεηλατήθηκε από

τους Γότθους ή τους Οστρογότθους στο τέλος του 4ου αιώνα μ .Χ .

Το μήκος των τειχών ξεπερνούσε τα 2.700 μέτρα , ενώ η πόλη κα-

ταλάμβανε χώρο 400.000 τ .μ . Εντός των τειχών έχουν ανασκαφεί μια

παλαιοχριστιανική βασιλική και δύο σπίτια , ενώ εκτός των τειχών

έχουν βρεθεί δύο παλαιοχριστιανικές βασιλικές και κάποιες σπορα-

δικές ταφές . Η περιοχή περνάει στα χέρια των Ρωμαίων το 197 π .Χ . ,

κάτω από το καθεστώς μιας ιδιότυπης τοπικής αυτονομίας .

86

I.2.1.3 Βυζαντινή Εποχή

Κατά την περίοδο που το Ρωμαϊκό κράτος χωρίστηκε (396 μ .Χ .) ,

η περιοχή αποτέλεσε τμήμα του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους και

αργότερα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας . Εξαιτίας της στρατηγικής

της θέσης η πόλη πέρασε πολλές περιπέτειες και αποτέλεσε , την επο-

χή αυτή , μήλο της έριδος για πολλούς .

Το 550 μ .Χ . ο Ιουστινιανός τη μετονόμασε σε Ιουστινιανούπολη ,

και τη μετέτρεψε σε ισχυρό φρούριο , περιτειχίζοντάς την με διπλό

κάστρο , υπολείμματα του οποίου σώζονται μέχρι σήμερα . Από το

927 μέχρι το 969 μ .Χ . ήταν υπό την κατοχή των Βουλγάρων , που εκ-

διώχθηκαν από τους Πετσενέγγους με προτροπή των βυζαντινών . Το

990 μ .Χ . ο τσάρος των βουλγάρων , Σαμουήλ , κατά την επιδρομή του

στον ελλαδικό χώρο κατέλαβε και την Καστοριά .

Όταν απελευθερώθηκε το 1018 από τον Βασίλειο Β΄ τον Βουλγα-

ροκτόνο , η πόλη έγινε ορμητήριο για τις επόμενες στρατιωτικές επι-

χειρήσεις του αυτοκράτορα . Από το 1082 μέχρι την άλωση της Κων-

σταντινούπολης καταλήφθηκε από τους Φράγκους , το 1204, κατα-

λαμβάνεται από Νορμανδούς , Αλβανούς , Σταυροφόρους , Σέρβους και

τέλος Τούρκους . Η κατάληψη της Καστοριάς από τους Τούρκους έγι-

νε το 1385 και διήρκεσε , πέντε αιώνες , έως το 1912.

I.2.1.4 Τουρκοκρατία

Κατά τη διάρκεια της τουρκοκρατίας , η περιοχή κατάφερε να

διατηρήσει την εθνική συνείδηση και τη θρησκευτική πίστη και εξε-

λίχθηκε σε ένα από τα πιο σημαντικά εμπορικά και πνευματικά κέ-

ντρα των Βαλκανίων . Αποτέλεσε επίσης , πόλο ενίσχυσης των προε-

παναστατικών κινημάτων που προετοίμασαν το έδαφος για την επα-

νάσταση του 1821 και τα απελευθερωτικά κινήματα του 19ου αιώνα .

Η θέση των κατακτημένων Καστοριανών βελτιώθηκε αισθητά , μετά

το 1528, όταν η περιοχή έγινε «χάσι», δηλαδή ιδιοκτησία του Σουλ-

τάνου .

Στην πόλη δραστηριοποιούνταν πολλοί βιοτέχνες σαμαράδες ,

χρυσοχόοι , ράφτες και ξακουστοί γουναράδες . Από τον 17ο αιώνα οι

87

γουναράδες εμπορεύονται έξω από τα σύνορα της οθωμανικής αυτο-

κρατορίας αποκτώντας πλούτο και κύρος .

Η άνθηση των τεχνών και των γραμμάτων την περίοδο αυτή είναι

αξιοσημείωτη . Τα εξαιρετικά δείγματα αρχιτεκτονικής και ζωγραφι-

κής που σώζονται συνδέονται με αυτή την εποχή .

I.2.1.5 Μακεδονικός Αγώνας

Η Καστοριά ήταν η περιοχή από όπου πυροδοτήθηκε ο απελευθε-

ρωτικός Μακεδονικός Αγώνας (1904-1908). Η αντιστασιακή δράση

εναντίον των Βουλγάρων οργανώθηκε εδώ , με πρωτεργάτη τον Παύ-

λο Μελά 4 που με το θάνατό του το 1904, πυροδότησε τις εξελίξεις ,

ευαισθητοποιώντας όλους τους Έλληνες .

Στο χωριό Μελάς βρίσκεται το σπίτι που σκοτώθηκε ο Μακεδο-

νομάχος και λειτουργεί ως μουσείο με ενθύμια του Μακεδονικού

Αγώνα . Στον ιερό ναό Ταξιαρχών , στην Καστοριά , βρίσκεται ο τάφος

του Παύλου Μελά και της γυναίκας του Ναταλίας .

Μια ακόμη λαμπρή προσωπικότητα της περιόδου είναι ο μητρο-

πολίτης Γερμανός Καραβαγγέλης , ο οποίος έκανε το παν για να ενι-

σχύσει το θρησκευτικό φρόνημα και οδήγησε τους Μακεδονομάχους

σε νικηφόρες μάχες εναντίον των κομιτατζήδων .

Η ημέρα της απελευθέρωσης από τους Τούρκους , Σέρβους και

Βούλγαρους ήρθε την 11η Νοεμβρίου 1912, όταν ο επίλαρχος Ιωάν-

νης Άρτης μπήκε νικητής στην πόλη .

I.2.1.6 Νεότεροι χρόνοι

Οι κάτοικοι της περιοχής έδωσαν το παρόν τόσο στους Βαλκανι-

κούς (1912-1913), όσο και στον Α΄(1914-1918) και Β΄ (1940-1945)

Παγκόσμιο Πόλεμο .

Στη διάρκεια του Εμφυλίου Πολέμου (1946-1949) βρέθηκε και

πάλι στο κέντρο των εξελίξεων , αφού στα βουνά που την περιβάλ-

λουν έλαβαν χώρα μερικές από τις πιο αποτρόπαιες σελίδες της ελ-

ληνικής ιστορίας .

4 Παύλος Μελάς , ht tp:/ / t iny.cc/00tph (πρόσβαση 5/5/2010).

88

I.2.2 Μουσεία

I.2.2.1 Βυζαντινό Μουσείο

Το Βυζαντινό Μουσείο της Καστοριάς 5 που βρίσκεται στην Πλα-

τεία Δεξαμενής και ανήκει στην ιδιοκτησία του Υπουργείου Πολιτι-

σμού και ειδικότερα στην αρμοδιότητα της 16ης Εφορείας Βυζαντι-

νών Αρχαιοτήτων , περιλαμβάνει στις συλλογές του εικόνες , γλυπτά ,

ψηφιδωτά , ξυλόγλυπτα αντικείμενα , εκκλησιαστικά αντικείμενα

(χειρόγραφα , λειτουργικά σκεύη κλπ .) που καλύπτουν την περίοδο

από τον 12ο μέχρι τον 17ο αιώνα . Πρόκειται για ένα σημαντικό μου-

σείο όπου ο επισκέπτης έχει τη δυνατότητα να μελετήσει τη βυζαντι-

νή τέχνη σε διάφορες χρονικές φάσεις και εκφράσεις . Βρίσκεται

στην κορυφή του λόφου της βυζαντινής ακρόπολης και στεγάζεται σε

νεόδμητο κτίριο .

Εικόνα 1: Βυζαντινό μουσείο της Καστοριάς 6.

Το Βυζαντινό Μουσείο της πόλης έχει μια από τις πιο ολοκλη-

ρωμένες συλλογές Βυζαντινών Αγιογραφιών στον κόσμο , που προέρ-

χεται από τους πολυάριθμους βυζαντινούς και μεταβυζαντινούς να-

ούς . Οι δεκαοκτώ φορητές εικόνες που ανήκουν στη μόνιμη έκθεση

του μουσείου είναι άριστα συντηρημένες και ανήκουν ανάμεσα στα

τελειότερα δείγματα εκκλησιαστικής τέχνης της εποχής τους . Χρονο-

5 Βυζαντινό Μουσείο , ht tp: / / t iny.cc/ms7jm (πρόσβαση 5/5/2010). 6 Βυζαντινό Μουσείο , ht tp:/ / t iny.cc/1vqi2 (πρόσβαση 5/5/2010).

89

λογούνται από το β΄ μισό του 12ου αιώνα μέχρι και τον 17ο αιώνα ,

οργανώνονται σε έξι ενότητες με γνώμονα τη χρονολόγησή τους κα-

τά πρώτο λόγο , και κατά δεύτερο , το καλλιτεχνικό εργαστήριο στο

οποίο ανήκουν . Απεικονίζουν μεμονωμένα πρόσωπα ή πολυπρόσωπες

σκηνές τοποθετημένα σε έναν χώρο συμβατικό ο οποίος υπογραμμί-

ζει την υπερβατικότητα και την πνευματικότητα των μορφών .

Ανάμεσα στα σημαντικότερα εκθέματα ανήκουν: η εικόνα του

Προφήτη Ηλία του 12ου αιώνα , με αυστηρή μορφή , έργο μεγάλου

καλλιτεχνικού κέντρου , η εικόνα του Αγίου Νικολάου του 12ου αιώ-

να που προβάλλει επάνω σε αργυρό βάθος και πλαισιώνεται με δέκα

σκηνές από τη ζωή του , η Εικόνα του Χριστού Παντοκράτορα του

14ου αιώνα , που φέρει αφιερωματική επιγραφή του μοναχού Νείλου .

I.2.2.2 Μουσείο Ενδυματολογίας

Το μουσείο στεγάζεται στο αρχοντικό των αδελφών Εμμανουήλ ,

ένα θαυμάσιο δείγμα παραδοσιακής αρχιτεκτονικής του 1750 που

βρίσκεται στη συνοικία του Ντολτσό και στα εκθέματά του περιλαμ-

βάνονται ενδυμασίες αντρών και γυναικών , παιδικές στολές , καθώς

και μια πλούσια συλλογή κοσμημάτων από την ευρύτερη περιοχή .

Εικόνα 2: Ενδυματολογικό μουσείο Καστοριάς 7.

7 Travel secrets.gr, http: / / t iny.cc/vzi04 (πρόσβαση 6/5/2010).

90

Στο μουσείο αυτό ο επισκέπτης παίρνει μια γεύση από την καθη-

μερινή ζωή των Καστοριανών των περασμένων εποχών , μέσα από τα

ρούχα που φορούσαν . Οι φορεσιές μαζί με τα κοσμήματα , που τις

συνοδεύουν αποτελούν μια από τις πιο ζωντανές εκφράσεις του λαϊ-

κού πολιτισμού . Αποτυπώνουν , με την ποικιλομορφία και τις ιδιαιτε-

ρότητές τους , τον τρόπο ζωής , την κοινωνική διαστρωμάτωση και τις

επαφές των κατοίκων της περιοχής με την Ευρώπη και τον υπόλοιπο

κόσμο .

Η λειτουργία του μουσείου βασίζεται στην υποστήριξη του μου-

σικοφιλολογικού συλλόγου «Αρμονία», ο οποίος φροντίζει για τον

εμπλουτισμό και τη συντήρηση της συλλογής .

I.2.2.3 Λαογραφικό Μουσείο

Στην παραδοσιακή συνοικία Ντουλτσό , στην οδό Καπετάν Λάζου

12, βρίσκεται το αρχοντικό του Νεράντζη Αϊβάζη που χτίστηκε στα

τέλη του 18ου αιώνα και το οποίο από το 1975 στεγάζει το Λαογρα-

φικό Μουσείο 8. Ανήκει στο Δήμο Καστοριάς και την επίβλεψή του

έχει ο Μουσικοφιλολογικός Σύλλογος "Αρμονία". Εδώ βρίσκουν φι-

λόξενη στέγη οι υλικές μαρτυρίες του τόπου , αντικείμενα από την

καθημερινή ζωή στο σπίτι και στην εργασία , αντικείμενα που σχετί-

ζονται με τελετές και γιορτές .

Ο επισκέπτης μπορεί να περιηγηθεί στην επιβλητική «κρεβάτα»,

τον χώρο που φιλοξενούσε τις επίσημες τελετές και γιορτές , στον

«καλόν οντά», καθώς και στο καλοκαιρινό καθημερινό δωμάτιο που

σήμερα στεγάζει για τις ανάγκες του μουσείου την αναπαράσταση

ενός εργαστηρίου γουνοποιίας . Ξεχωριστή εντύπωση προκαλεί η τοι-

χογραφία που κοσμεί εσωτερικά το κτίριο , με θέμα ένα νοσταλγικό

τοπίο της Κωνσταντινούπολης .

8 Πλαγκέτη , Κ . και Βόας Γ . (2007), Πολυμεσική εφαρμογή για την παρου-

σίαση του λαογραφικού μουσείου του Νεράντζη Αϊβάζη του Νομού Κα-στοριάς , Πτυχιακή Εργασία , Τ .Ε .Ι . Δυτικής Μακεδονίας , Παράρτημα Καστοριάς , Τμήμα Δημοσίων Σχέσεων & Επικοινωνίας (Επιβλέπων Κα-θηγητής : Αλέξανδρος Κλεφτοδήμος) .

91

Εικόνα 3: Λαογραφικό μουσείο Καστοριάς 9.

Το σπίτι ήταν ζωγραφισμένο στο μεγαλύτερο μέρος του , όμως

όταν οι ιδιοκτήτες ασβέστωσαν τους τοίχους , μετά από συμβουλή

των γιατρών , για να προλάβουν τη φυματίωση , χάθηκαν πολλά από

τα διακοσμητικά . Στο υπόστεγο του αρχοντικού βρίσκονται το ζυμω-

τήριο , το κελάρι των τροφίμων και η αποθήκη των κρασιών .

I.2.2.4 Οικομουσείο Λιμναίου Οικισμού Δισπηλιού

Ο αρχαιολογικός χώρος του Δισπηλιού και το Οικομουσείο βρί-

σκονται σε απόσταση 7 km από την Καστοριά , στην νότια πλευρά

της λίμνης . Εδώ έχει ανασκαφεί ένας λιμναίος οικισμός της Νεότε-

ρης Νεολιθικής Περιόδου , που αναπτύχθηκε γύρω από τη λίμνη , από

τα μέσα της 6ης χιλιετίας π .Χ . μέχρι τα μέσα της 4ης χιλιετίας π .Χ .

Εικόνα 4: Ο λιμναίος οικισμός Δισπηλιού 10.

9 Δήμος Καστοριάς , Λαογραφικό Μουσείο "Νεράντζη Αϊβάζη",

ht tp:/ / t iny.cc/ov71q (πρόσβαση 7/5/2010). 10 Flickr, ht tp: / / t iny.cc/m5ryp (πρόσβαση 6/7/2010).

92

Ο λιμναίος οικισμός ανακαλύφθηκε το 1932 από τον καθηγητή

Αντώνιο Κεραμόπουλο και αποτελεί το πρώτο οικομουσείο στην Ελ-

λάδα . Η ανασκαφική έρευνα ξεκίνησε το 1992 από την επιστημονική

ομάδα του τμήματος ιστορίας και αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής

Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με επικε-

φαλής τον καθηγητή της Προϊστορικής Αρχαιολογίας Γ .Χ . Χουρμου-

ζιάδη .

Με τη δημιουργία του Οικομουσείου (τηλ .24670 85406), που ε-

ντάχθηκε στο πλαίσιο του προγράμματος “Life” από το 1996, και εί-

ναι σε λειτουργία από το 2000, επιχειρήθηκε μια πιστή αναπαράστα-

ση του οικισμού που δίνει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να προσεγ-

γίσει καλύτερα τον τρόπο ζωής των κατοίκων του .

Στο διαμορφωμένο χώρο υπάρχουν καλύβες πάνω σε πασσαλόπη-

κτες πλατφόρμες , κατασκευασμένες σε φυσικό μέγεθος και με υλικά

παρεμφερή με τα αυθεντικά . Κορμοί δένδρων χρησιμοποιήθηκαν για

τον σκελετό , λεπτά κλαριά πλεγμένα με σκοινί για τους τοίχους , λά-

σπη από τη λίμνη για τον «σοβά» και άχυρα για τις στέγες . Στο εσω-

τερικό αυτών των κατοικιών των νεολιθικών ανθρώπων της λίμνης

υπάρχουν αντικείμενα καθημερινής χρήσης .

Πήλινα αγγεία , όπως φιάλες , κύπελλα , φρουτιέρες και χύτρες ,

εργαλεία από πυριτόλιθο ή από οστά , καλάθια και μια μικρή εστία

φωτιάς δίνουν μια σαφή εικόνα για τη ζωή και τις ασχολίες των κα-

τοίκων . Η αλιεία , το κυνήγι , η καλλιέργεια της γης και η κτηνοτρο-

φία ήταν οι κύριες ενασχολήσεις τους .

I.2.2.5 Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων & Λαογραφίας

Το νέο αυτό μουσείο (τηλ .24670 74870) ιδρύθηκε στο Μαυροχώ-

ρι Καστοριάς του Δήμου Μακεδνών από το ζεύγος Παναγιωτίδη Δη-

μήτρη και Θεοχάρη Θεοφανώ . Σε δύο κτίρια τοπικής αρχιτεκτονικής ,

παρουσιάζονται σκηνές καθημερινού βίου του λαού μας , αναβιώνο-

ντας ήθη και έθιμα πανελλαδικά . Επίσης έχει δημιουργηθεί ένα ολό-

κληρο χωριό προπολεμικών ετών με μαγαζιά και σπίτια σε φυσικό

μέγεθος όπου οι επισκέπτες μπορούν να δουν τα παλιά ξεχασμένα

επαγγέλματα – καροποιός , γανωματής , τσαγκάρης , σιδεράς κτλ . Σ’ 93

ένα σπήλαιο μια ολόκληρη φυλή αρχανθρώπων επεξεργάζονται το

δέρμα , τα όπλα , μαγειρικά σκεύη , εργαλεία , σ’ ένα δύσκολο αγώνα

για επιβίωση .

Εικόνα 5: Μουσείο κέρινων ομοιωμάτων 11.

Τα ποικίλα εκθέματα είναι μοιρασμένα σε θεματικές ενότητες

ώστε οι επισκέπτες – κυρίως οι μαθητές – να διδάσκονται εύκολα και

μεθοδικά την εξέλιξη του πολιτισμού μας από τα πανάρχαια χρόνια

μέχρι τα σύγχρονα .

Κύκλος ψωμιού , μαλλιού , τρύγος , μαγειρικά σκεύη , η φωτιά , οι

στολές , ο οπλισμός , μουσικά όργανα κτλ . Παράλληλα λειτουργεί και

ως πολιτιστικό κέντρο με ποικίλες δραστηριότητες : θέατρο – μουσι-

κή – φιλολογικά βραδινά – εκθέσεις έργων καλλιτεχνών , βιβλιοθήκη

κτλ .

11 Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Καστοριάς , Μουσείο Κέρινων Ομοιωμάτων ,

ht tp: / / t iny.cc/d4aq3 (πρόσβαση 6/7/2010).

94

Οι κέρινες φιγούρες σε φυσικό μέγεθος , παριστάνουν απλοϊκούς

γραφικούς τύπους κάθε ηλικίας , του χωριού και της πόλης την ώρα

της δουλειάς και του μόχθου με στολές εποχής .

Στον ίδιο χώρο συστεγάζεται και η συλλογή του κ . Πιστικού με

ακριβείς μικρογραφίες των κυριοτέρων αρχοντικών , βυζαντινών εκ-

κλησιών και μνημείων του νομού .

I.2.2.6 Μουσείο Παλαιοντολογίας Νόστιμου

Κοντά στο χωριό Νόστιμο (στη νοτιοδυτική πλευρά του νομού)

υπάρχει το Απολιθωμένο Δάσος , τη μελέτη και ανάδειξη του οποίου

έχει αναλάβει ο καθηγητής Παλαιοντολογίας και Παλαιοβοτανικής

Ευάγγελος Βελιτζέλος .

Εικόνα 6: Το μουσείο Παλαιοντολογίας Νόστιμου 12.

Πριν από 15-20 εκατομμύρια χρόνια ,οι προσχώσεις των ποταμών

σχημάτισαν ένα τεράστιο δέλτα , στο οποίο δημιουργήθηκε ένα άγριο

υποτροπικό δάσος με οξιές , καστανιές , βελανιδιές και φοίνικες . Η

λάβα και η ηφαιστειακή στάχτη που σκέπασαν , σε κάποια φάση , το

δάσος συνετέλεσαν στην απολίθωση . Τα ευρήματα είναι εντυπωσια-

κά . Κορμοί μήκους 5-10m και διαμέτρου 50-80cm, στους οποίους

12 Μουσείο Παλαιοντολογίας & Παλαιοβοτανικής Νόστιμου ,

ht tp: / / t iny.cc/l4q4j, (πρόσβαση 7/7/2010).

95

διακρίνεται ο φλοιός και οι δακτύλιοι και ανάμεσά τους οι μοναδικοί

απολιθωμένοι φοίνικες που έχουν βρεθεί στην ηπειρωτική Ελλάδα .

Η ανασκαφή έφερε επίσης στο φως θαλάσσια απολιθώματα όπως

κοχύλια , σαλιγκάρια , αστερίες , μύδια , καθώς και το δόντι ενός τερά-

στιου καρχαρία . Στο μικρό Μουσείο Απολιθωμένου Δάσους

(τηλ .24670 84588,84566) που βρίσκεται στο Νόστιμο , ο επισκέπτης

μπορεί να θαυμάσει τα μοναδικά αυτά ευρήματα . Στην ιστοσελίδα

επίσης του μουσείου (http://www.nostimo-museum.gr/), παρέχεται η

δυνατότητα εικονικής περιήγησης σε εκθέματα του μουσείου .

I.2.2.7 Σπηλιά του Δράκου

Η σπηλιά του Δράκου στην Καστοριά βρίσκεται στη βόρεια

πλευρά της χερσονήσου , κοντά στο παρεκκλήσι του Αγίου Νικολάου

της Μονής της Παναγίας της Μαυριώτισσας . Είναι ένα από τα πιο

σύγχρονα σπήλαια των Βαλκανίων , εξοπλισμένη με τα πιο σύγχρονα

συστήματα ανακύκλωσης του αέρα και διατήρησης της ισορροπίας

του κλίματος . Στη σπηλιά έχει εγκατασταθεί ηλεκτρονικό σύστημα

που ελέγχει τη μετακίνηση των βράχων στο εσωτερικό της ώστε να

υπάρχει ανά πάσα στιγμή ενημέρωση για τις γεωλογικές μεταβολές .

Η είσοδος του σπηλαίου , που ανακαλύφθηκε το 1954 και πήρε το

όνομά της από την είσοδό της που έχει τη μορφή στόματος δράκου ,

απέχει 15m από τον παραλίμνιο δρόμο . Το 1968 έγινε η χαρτογρά-

φηση του σπηλαίου , οπότε αποκαλύφθηκαν στο εσωτερικό του 7 υ-

πόγειες λίμνες , 10 αίθουσες διαφόρων διαστάσεων (η μεγαλύτερη

45m х17m) και 5 διάδρομοι-σήραγγες .

Το μεγαλύτερο βάθος από την είσοδο φτάνει τα 18m και η μέση

θερμοκρασία είναι 16-18οC. Στο σπήλαιο , που είναι από τα εντυπω-

σιακότερα , έχουν βρεθεί οστά αρκούδας των σπηλαίων , ηλικίας

10.000 χρόνων . Η επισκέψιμη διαδρομή του σπηλαίου έχει μήκος 30

m φυσικής διαδρομής ενώ η έξοδος του επισκέπτη γίνεται μέσω τε-

χνικής σήραγγας 35m 13. Η φυσική ομορφιά της διαδρομής προέρχεται

13 Δήμος Καστοριάς , Η Σπηλιά του Δράκου , ht tp: / / t iny.cc/s2i69, (πρόσβα-

ση 7/7/2010).

96

από τον πλούσιο σταλακτιτικό και σταλαγμιτικό διάκοσμο και τις 4

λίμες που συναντώνται στη διαδρομή . Στη διαδρομή ο επισκέπτης

περνά όμορφες κατασκευασμένες γέφυρες , δύο συμπαγείς και μια

πλωτή .

Εικόνα 7: Σπηλιά του Δράκου 14.

Η έξοδος γίνεται μέσω τεχνικής σήραγγας που ταυτόχρονα λει-

τουργεί και ως μουσειακός χώρος που μέσω φωτογραφικού υλικού

γίνεται ενημέρωση για την ιστορία , τον μύθο , τις φάσεις κατασκευής

- αξιοποίησης καθώς και για πληροφορίες σχετικά με τα σπήλαια σε

όλο τον ελλαδικό χώρο (θέση γεωμορφολογία στα πλαίσια μιας προ-

σπάθειας ευαισθητοποίησης των επισκεπτών στα «μνημεία της φύ-

σης» που αποτελούν τα σπήλαια .

14 Google images for “Σπηλιά του Δράκου”, (πρόσβαση 7/7/2010).

97

I.2.3 Μονές και Ναοί

I.2.3.1 Μονή Αγίων Αναργύρων

Θεμελιώθηκε επί δυναστείας Κομνηνών (1080). Βρίσκεται κοντά

στο χωριό Μελισσότοπος και είναι η αρχαιότερη μονή του νομού . Το

πρώτο μοναστηριακό συγκρότημα ήταν αφιερωμένο στον Άγιο Πα-

ντελεήμονα . Μετά την άλωση της Πόλης , το μοναστήρι τιμά και τη

μνήμη των Αγίων Αναργύρων , Κοσμά και Δαμιανού . Το σημερινό

καθολικό της μονής εγκαινιάσθηκε στις 8 Μαΐου του 1858 και εντυ-

πωσιάζει με τις λιθανάγλυφες και μαρμαροανάγλυφες παραστάσεις .

Ιδιαίτερα σημαντικό το τέμπλο στο οποίο οι παλαιότερες εικόνες

χρονολογούνται από το 1763.

Η προσφορά των μοναχών ήταν σημαντική και κατά τη διάρκεια

του Μακεδονικού Αγώνα . Στα τέσσερα λείψανα της μονής ορκίζονται

παλικάρια από τον Μητροπολίτη Γερμανό Καρβαγγέλη . Την περίοδο

της ακμής της μονής υπήρχε μεγάλη βιβλιοθήκη με αξιόλογα χειρό-

γραφα και βιβλία , ο μεγαλύτερος όγκος των οποίων καταστράφηκε

από την μεγάλη πυρκαγιά του 1947.

Από το 2001 το μοναστήρι έχει νέα βιβλιοθήκη , που είναι μια

από τις μεγαλύτερες θεολογικές βιβλιοθήκες της Δυτικής Μακεδονί-

ας . Επίσης διαθέτει εντυπωσιακό αρχείο εφημερίδων και περιοδικών .

Μετόχια της Ιεράς Μονής είναι : α) Ταξιαρχών Τσούκας , β) Αγίου

Νικολάου Κορομηλιάς , γ) Αγίου Γεωργίου Επταχωρίου , δ) Ταξιαρ-

χών Αετού .

I.2.3.2 Μονή Παναγίας Μαυριώτισσας

Χτισμένη το 1082 επί Βυζαντινού Αυτοκράτορα Αλεξίου Α΄ Κο-

μνηνού , αυτός ο Βυζαντινός θησαυρός βρίσκεται σε απόσταση τεσ-

σάρων χιλιομέτρων από το κέντρο της Καστοριάς , δίπλα στη λίμνη .

Το καθολικό της μονής ανήκει στην κατηγορία των μονόχωρων ,

ξυλόσκεπων βασιλικών . Στα ανατολικά του ναού η αψίδα είναι ημι-

κυκλική , ενώ στα δυτικά σχηματίζεται ένας ευρύχωρος νάρθηκας . Οι

τοιχογραφίες που διακρίνονται στον ανατολικό τοίχο του καθολικού

της μονής τοποθετούνται στο πρώτο μισό του 12ου αιώνα και η πα-

98

ράσταση της Δευτέρας Παρουσίας στον ανατολικό και νότιο τοίχο

του νάρθηκα , στο τέλος του . Οι εξωτερικές τοιχογραφίες , που απει-

κονίζουν Αυτοκράτορες και τους Αγίους Δημήτριο και Γεώργιο , το-

ποθετούνται γύρω στο 1260. Κατά τη διάρκεια των αιώνων έχουν γί-

νει διάφορες επισκευές στο κτίσμα με αποτέλεσμα να καταστραφεί

μεγάλο μέρος της αγιογράφησης .

Πρόσφατα επέστρεψε στην μονή μια σπάνια εγχάρακτη πλάκα-

τυπογραφική μήτρα που αναπαριστά την Κοίμηση της Θεοτόκου . Με

αυτή την πλάκα οι μοναχοί τύπωναν γκραβούρες . Κατασκευάστηκε

το 1749 στη Βιέννη για λογαριασμό της μονής , με δαπάνη του Κα-

στοριανού Μανουήλ Τσιατλαμπάση .

Στο χώρο της μονής υπάρχουν κι άλλα μεταγενέστερα κτίρια , το

μουσείο κι ένα παρεκκλήσι στη μνήμη του Αγίου Ιωάννη του Θεολό-

γου .

I.2.3.3 Μονή Γενεθλίου Θεοτόκου Κλεισούρας

Το 1314 ένας Κλεισουριώτης ιερομόναχος ο Νεόφυτος , ίδρυσε τη

μονή . Το 1813 ένας άλλος Κλεισουριώτης μοναχός ο Ησαΐας Πήστας

από τη μονή Ιβήρων του Αγίου Όρους ξαναέδωσε ζωή στο μοναστήρι

επιστρέφοντας στην ιδιαίτερη πατρίδα του μετά από όραμα της Πα-

ναγίας .

Η εκκλησία είναι ρυθμού τρίκλιτης , ξυλόστεγης , τρουλαίας βα-

σιλικής με νάρθηκα και περιβάλλεται από ένα μεγάλο ορθογώνιο

φρουριακό συγκρότημα εντός του οποίου είναι χτισμένο το καθολι-

κό . Ξεχωριστό είναι το ξυλόγλυπτο τέμπλο της που χρυσώθηκε το

1772 από τον Κωνσταντίνο Κτίπα από το Λινοτόπι . Στη μονή υπάρ-

χει και μια θήκη για λείψανα που δημιουργήθηκε λίγα χρόνια αργό-

τερα επίσης από Λινοτοπίτες .

Στα χρόνια του Μακεδονικού αγώνα περιθάλπει και φιλοξενεί

Μακεδονομάχους . Στους χώρους της ο Παύλος Μελάς συγκροτεί πυ-

ρήνες του αγώνα .

Στα μετέπειτα χρόνια δεν υπάρχει μοναστική αδελφότητα . Ασκη-

τεύει μονάχη της η γερόντισσα Σοφία από τον Πόντο . Δουλεύει με

ζήλο μέχρι τα βαθιά της γεράματα και θεωρείται από πολλούς Αγία . 99

Τα λείψανά της βρίσκονται στη μονή , η οποία από το 1993 λειτουρ-

γεί ως γυναικεία κοινοβιακή . Από το 1933 αποτελεί μετόχι της μονής

των Αγίων Αναργύρων Μελισσοτόπου .

I.2.3.4 Μονή Αγίας Παρασκευής Βασιλειάδας

Βρίσκεται στο δρόμο για Βασιλειάδα , μετά την Κορησσό . Μέχρι

τις 23 Ιουνίου του 1991 αποτελούσε μετόχι και εκκλησιαστικό πα-

ράρτημα της μονής Αγίων Αναργύρων Μελισσοτόπου , η οποία παρα-

χώρησε αυτοτέλεια και έγινε ανεξάρτητη .

Η παράδοση θέλει τους χώρους της μονής να είναι μέχρι την α-

πελευθέρωση της Μακεδονίας (1912-13) τσιφλίκι Τούρκου μπέη , ο

οποίος είχε στη δούλεψή του πολλούς χριστιανούς που δημιούργησαν

δικό τους οικισμό . Αυτός ήταν κι ο λόγος που έχτισε ένα μικρό ναό ,

τον αρχικό της μονής ο οποίος όμως καταστράφηκε .

Πνευματικός γεννήτορας υπήρξε ο αείμνηστος Αρχιμανδρίτης

Σεβαστιανός Στεφανόπουλος , ο οποίος και θεμελίωσε την πρώτη

πτέρυγα της μονής , είκοσι πέντε μόλις μέτρα από το ξωκλήσι της Α-

γίας Παρασκευής . Το 1970 η πτέρυγα ήταν έτοιμη ενώ ο πλινθόκτι-

στος μικρός ναός κατεδαφίστηκε για να πάρει τη θέση του ένας με-

γαλύτερος , τρισυπόστατος ναός .

Το καθολικό βρίσκεται στο κέντρο του μοναστηριού , είναι σε

ρυθμό σταυροειδούς βασιλικής με τρούλο και θεμελιώθηκε από το

Μητροπολίτη Καστοριάς Γρηγόριο Γ΄στις 20 Μαΐου του 1991. Ο τρι-

συπόστατος κύριος ναός είναι αφιερωμένος στην Αγία Τριάδα , στο

Γενέσιο του Τιμίου Προδρόμου και στην Αγία Αικατερίνη .

I.2.3.5 Μονή Αγίου Αθανασίου Ζηκοβίτσας

Βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Σπήλιο , Άγιος Ηλίας , Κερασώνα

και Δαμασκηνιά και σύμφωνα με δυο παλιά τουρκικά φιρμάνια , κτί-

στηκε το 1629 και ανακαινίσθηκε το 1747.

Το καθολικό είναι μονόκλιτη θολοσκέπαστη βασιλική με θολο-

σκέπαστη ευρύχωρη λιτή , της οποίας οι θόλοι φαίνονται εξωτερικά ,

γιατί ο ναός είναι σκεπασμένος με σαμαρωτή στέγη .

100

Ο ναός έχει τοιχογραφίες που χρονολογούνται το 1785, ενώ το

τέμπλο χρονολογείται το 1784. Οι τοιχογραφίες φιλοτεχνήθηκαν από

τον Χιοναδίτη Μιχαήλ και το Δημήτριο Μπορπτοτζιώτη .

Σημαντικός είναι ο ρόλος του μοναστηριού στον τομέα των

γραμμάτων . Από το 1872 μέχρι το 1885 λειτουργεί σχολείο και οικο-

τροφείο , όπου φοιτούν μαθητές από τα χωριά της περιοχής και απο-

φοιτούν σπουδαίοι δάσκαλοι .

I.2.3.6 Μονή Αγίου Νικολάου Τσιρίλοβου

Βρίσκεται στην Κορησσό . Τα κτίρια του παλαιού μοναστηριακού

συγκροτήματος πιθανότατα κτίστηκαν το 17ο αιώνα .

Από τις 8 Ιουνίου του 1903 η μονή μπήκε ενεργά στον Μακεδο-

νικό αγώνα . Ο Παύλος Μελάς σε επιστολή του εκθειάζει τον Ηγού-

μενο Γρηγόριο για την φιλοξενεία που του επιφύλαξε το 1904, όταν

βρέθηκε εκεί για να γλυτώσει από τους διώκτες του . Πυρπολήθηκε

τη νύχτα της 26ης Φεβρουαρίου του 1905 με εντολή του Βουλγαρι-

κού κομιτάτου . Ογδόντα άνδρες εισέβαλλαν στη μονή και αφού τη

λεηλάτησαν έβαλαν φωτιά στα κελιά των μοναχών .

Το 1963 ο Αρχιμανδρίτης Σεβαστιανός Στεφανόπουλος με δύο

μοναχές επαναλειτουργούν τη μονή . Τέλος με απόφαση του υπουρ-

γείου Παιδείας και Θρησκευμάτων το μοναστήρι από ανδρικό γίνεται

γυναικείο .

I.2.3.7 Μονή Παναγίας Φανερωμένης

Βρίσκεται 17 χιλιόμετρα από την πόλη της Καστοριάς , στην πε-

ριοχή της Αγίας Κυριακής του Δήμου Μεσοποταμίας . Σχεδόν όλες οι

εκδοχές περιστρέφονται γύρω από το λεχθέν ότι πριν μερικές δεκαε-

τίες εμφανίστηκε σε τρία κοριτσάκια η Μητέρα του Θεού , η Θεοτό-

κος . Στον τόπο που εμφανίστηκε η Παναγία κτίστηκε ο ναός κι εκεί ,

πάλι με την υπόδειξή Της , βρέθηκε αγίασμα .

Το καλοκαίρι του 2003 άρχισε η ανέγερση της μονής που σήμερα

λειτουργεί ως γυναικεία κοινοβιακή . Στο μοναστήρι φυλάσσεται ως

πολύτιμο κειμήλιο και φυλακτό ένα μικρό τεμάχιο της Τίμιας Ζώνης

101

της Υπεραγίας Θεοτόκου καθώς και τεμάχια ιερών λειψάνων πολλών

αγίων .

I.2.3.8 Μονή Ταξιαρχών Τσούκας

Ιδρύθηκε επί Αυτοκρατόρων Ανδρόνικου του Παλαιολόγου και

Ειρήνης . Η παλαιά τράπεζα της μονής η οποία σώζεται , είναι ένα

μοναδικό δείγμα μεταβυζαντινής αρχιτεκτονικής της πέτρας , χαρα-

κτηρισμένο ως διατηρητέο μνημείο από το 1961. Σώζονται επίσης

και δύο ναοί , το καθολικό των Ταξιαρχών και της Ζωοδόχου Πηγής .

Οι Ταξιάρχες θυμίζουν Μετέωρα , καθώς τα κτίσματα μοιάζουν

να κρέμονται σε ένα μεγάλο βράχο σε ύψος 150 μέτρων πάνω από

παραπόταμο του Αλιάκμονα . Από το ναό σώζονται τέσσερις μεγάλες

εικόνες και κάποιες μικρές , μέρος του τέμπλου και αντίγραφο επι-

γραφής που αναφέρει έτος ιδρύσεως το 1255. Το μοναστήρι που είχε

μεγάλη περιουσία σε κτήματα και ζώα , καταστρέφεται ολοσχερώς

από πυρκαγιά που έβαλαν Ιταλοί στρατιώτες το 1943.

Είχε άβατο και για το λόγο αυτό οι γυναίκες μπορούσαν να προ-

σκυνήσουν μόνο στο ναό της Ζωοδόχου Πηγής . Στην κόγχη του ιε-

ρού είναι εμφανείς εξαίσιες λεπτομέρειες από τα χρώματα και την

τέχνη της παλαιάς αγιογράφησης των τοίχων . Πρόσφατα αποκαλύ-

φθηκε στην περιοχή σπάνιας αξίας σπήλαιο , βάθος 100m.

I.2.3.9 Μονή Αγίου Ζαχαρία

Μεταβυζαντινό μοναστήρι που χτίστηκε στα τέλη του 16ου αιώ-

να στο Δήμο Νεστορίου πάνω στο Γράμμο κοντά σε οικισμό που έ-

φερε το ίδιο όνομα και καταστράφηκε από τους Τούρκους το 1769

κατά τα Ορλωφικά . Σήμερα σώζεται μόνο το κτίσμα του καθολικού

της μονής .

Σταυροειδής με τρούλο ναός , εξωτερικά διακοσμημένος με κερα-

μοπλαστική και μια παλιά τοιχογραφία του Αγίου Ζαχαρία στο υπέρ-

θυρο . Στο εσωτερικό του υπάρχουν αγιογραφίες που διατηρούνται

μέχρι σήμερα .

102

I.2.3.10 Ναοί

Οι ογδόντα περίπου ναοί χρονολογούνται από τον 9ο μέχρι τον

14ο αιώνα . Βρίσκονται εντός και εκτός του τείχους και αποτελούν

αριστουργήματα της βυζαντινής τέχνης . Είναι χτισμένοι στον τύπο

της τρίκλιτης καμαροσκέπαστης βασιλικής , του ξυλόστεγου μονόχω-

ρου δρομικού ναού και σπανιότερα του τρίκογχου ναού με τρούλο .

Χαρακτηριστική είναι η πλινθοπερίκλειστη τοιχοποιία τους , δηλαδή

οι τοίχοι φτιάχνονται με πέτρες που περιβάλλονται από πλίνθους ,

καθώς και από πλίνθινα διακοσμητικά στοιχεία , συνήθως ήλιους , κύ-

κλους , μονογράμματα .

Ο πιο γνωστός από τους καστοριανούς ναούς είναι η Παναγία

Κουμπελίδικη , ο οποίος χτίστηκε τις πρώτες δεκαετίες του 11ου αιώ-

να . Πήρε το όνομά του από τον χαρακτηριστικό του τρούλο , ο οποίος

λέγεται κουμπές στα τούρκικα . Εξαιρετικές τοιχογραφίες του 13ου

αιώνα κοσμούν το ναό , μεταξύ των οποίων η σπάνια ανθρωπόμορφη

απεικόνιση της Αγίας Τριάδας .

Στην περιοχή της Μητρόπολης βρίσκεται ο Ταξιάρχης Μητροπό-

λεως , μια τρίκλιτη καμαροσκεπής βασιλική , με τοιχογραφίες που

χρονολογούνται από τον 10ο αιώνα . Στο νότιο κλίτος ο ναός φιλοξε-

νεί τα οστά του Παύλου και της Ναταλίας Μελά .

Ο Άγιος Στέφανος χτίστηκε στο τέλος του 9ου αιώνα , είναι ο μο-

ναδικός ναός που έχει γυναικωνίτη και οι πανέμορφες τοιχογραφίες

του χρονολογούνται από τον 9ο αιώνα . Στο βήμα σώζεται επισκοπι-

κός θρόνος , ενώ η τοιχοποιία κοσμείται εξωτερικά με κεραμοπλαστι-

κά κοσμήματα και πλακίδια .

Οι Άγιοι Ανάργυροι είναι μια επιβλητική τρίκλιτη βασιλική του

10ου αιώνα . Οι θαυμάσιες τοιχογραφίες του 12ου αιώνα , παραγγελία

της γνωστής οικογένειας των Λημνιωτών , είναι έργο που ξεχωρίζει

για την εκφραστική δύναμη και την κομψότητά του .

Ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου , στον εγκαταλελειμμένο

οικισμό του Ζευγοστασίου , είναι ένα σημαντικό βυζαντινό μνημείο ,

του 11ου αιώνα , με θαυμάσιες τοιχογραφίες . Στον εξωτερικό τοίχο

του ναού υπάρχει αγιογραφία της Παναγίας με το Θείο Βρέφος .

103

Έργο του ίδιου ζωγραφικού εργαστηρίου είναι και η διακόσμηση

του Αγίου Νικολάου του Κασνιτζή , μονόχωρου ναού που βρίσκεται

στην πλατεία Ομονοίας και χρονολογείται στα τέλη του 12ου αιώνα .

Ο Άγιος Γεώργιος στο χωριό Ομορφοκκλησιά είναι ένας από

τους ομορφότερους ναούς της Μακεδονίας . Χτίστηκε τον 13ο αιώνα

και ήταν καθολικό μονής . Είναι σταυροειδής με νάρθηκα και πλού-

σια κεραμοπλαστική διακόσμηση στους εξωτερικούς τοίχους . Ανά-

μεσα σε άλλες θαυμάσιες αγιογραφίες υπάρχουν και εξαιρετικά έργα

των μοναχών Βαρλαάμ και Ιωασάφ . Το μεγαλόπρεπο ολόσωμο ξύλινο

ανάγλυφο του Αγίου Γεωργίου είναι ένα μοναδικό έργο της βυζαντι-

νής τέχνης . Μοιάζει με άγαλμα και έχει ύψος 2,96m.

Η μονή της Παναγίας της Μαυριώτισσας βρίσκεται σε απόσταση

τεσσάρων χιλιομέτρων από το κέντρο της πόλης , στο μέσο μιας πα-

νέμορφης παραλίμνιας διαδρομής . Χτίστηκε πιθανόν την εποχή του

Αλέξιου Α΄ Κομνηνού (1081-1118) και έπαιξε σημαντικό ρόλο σε

όλες τις φάσεις της ιστορίας της Καστοριάς .

I.2.4 Πέτρινα γεφύρια

Τα πέτρινα γεφύρια είναι αριστουργήματα της παραδοσιακής αρ-

χιτεκτονικής και ένα αναπόσπαστο κομμάτι του καστοριανού τοπίου .

Το γεφύρι της Ζούζουλης βρίσκεται σήμερα περιτριγυρισμένο

από πυκνά δάση και ψηλές κορυφές , έξω από κάθε δρόμο και μακριά

από κάθε πέρασμα . Ωστόσο , μέχρι περίπου το Β ' Παγκόσμιο πόλεμο ,

το γεφύρι της Ζούζουλης βρισκόταν πάνω στο βασικότερο μονοπάτι

ανάμεσα στη Δυτική Μακεδονία και την Ήπειρο . Συνέδεε το χωριό

Ζούζουλη , βορειοδυτικά του γεφυριού , με τα Γρεβενά και το Τσοτύ-

λι . Είναι μονότοξο , με μήκος περίπου 25 μέτρα και ύψος 7 μέτρα .

Κατά μια εκδοχή κατασκευάστηκε από χτίστες από τα μαστοροχώρια

της Κόνιτσας , το 1880, με χορηγό έναν αγωγιάτη από την Φούρκα

της Κόνιτσας , που είχε χάσει τον αδελφό του στα ορμητικά νερά του

ποταμού .

Το γεφύρι του Κουσιουμπλή βρίσκεται ανάμεσα στους ορεινούς

όγκους του Βοΐου και του Σμόλικα στο Ζουζουλιώτικο ποτάμι . Συνέ-

δεε παλαιότερα τα χωριά Ζούζουλη και Επταχώρι και χτίσθηκε στα 104

τέλη του 16ου αιώνα . Το μονότοξο αυτό γεφύρι , με τα πολύ ενισχυ-

μένα πλαϊνά ανοίγματα , έχει άνοιγμα τόξου 14 μ . , ύψος 8 μ . , συνολι-

κό μήκος 33 μ . και πλάτος 2,40 μ . Στο κλειδί του , δηλαδή τη μεσαία

πέτρα της καμάρας του , υπάρχει λιθανάγλυφη κεφαλή . Το 1992 έγι-

ναν εργασίες συντήρησης με στόχο την προστασία του από τη φθορά ,

αλλά και την αποκατάσταση της αρχικής του μορφής .

Το γεφύρι της Κορομηλιάς είναι κτισμένο ένα περίπου χιλιόμε-

τρο βόρεια από το χωριό Κορομηλιά Καστοριάς , πάνω από τον Λα-

δοπόταμο . Είναι μονότοξο , με λιθοδομή από ασβεστόλιθο , που αφθο-

νεί στην περιοχή . Έχει μήκος 26 μ . , πλάτος 2,80 μ . , ύψος 7 μ . και

άνοιγμα τόξου 16 μ . Στη νοτιοδυτική του όψη , ανατολικά του κλει-

διού , υπάρχει πέτρα που είναι εγχάρακτη και φέρει τη χρονολογία

κατασκευής του (1865).

Το γεφύρι στο Μπερίκι βρίσκεται πάνω στο Λαδοπόταμο , νότια

των χωριών Γάβρος και Κρανιώνας . Το γεφύρι είναι μονότοξο , με

μια τολμηρή κατασκευή : το τόξο , πολύ λεπτό για να μην έχει μεγάλο

βάρος , σηκώνεται σε μεγάλο ύψος κάπως απότομα , για να καλύψει

την απόσταση ανάμεσα στις βραχώδεις προεξοχές των πρανών , στις

οποίες στηρίζονται τα βάθρα του . Κατασκευάστηκε , μάλλον το 1866,

από τον αρχιμάστορα Σδρόλιο , από το γειτονικό χωριό Ντέμπενι

(σημερινό Δενδροχώρι).

Το γεφύρι της Παλιάς Κοτύλης είναι μονότοξο , πετρόχτιστο του

19ου αιώνα .

Το μονότοξο γεφύρι του Επταχωρίου , χτισμένο το 1900, βρίσκε-

ται μέσα στο χωριό .

I.2.5 Έθιμα και εκδηλώσεις

I.2.5.1 Τα Ραγκουτσάρια

Τα Ραγκουτσάρια 15 έχουν την καταγωγή τους από τα αρχαία Χει-

μερινά Διονύσια , όπου , σύμφωνα με τις ιστορικές πηγές , υπήρχε ο

θίασος των μεταμφιεσμένων που γύριζε από σπίτι σε σπίτι , μπαίνο- 15 Δήμος Καστοριάς , Λαογραφία - Ραγκουτσάρια , http:/ / t iny.cc/4wq4q,

(πρόσβαση 23/5/2010).

105

ντας και περιπαίζοντας τους νοικοκυραίους ζητώντας κεραστικά και

φιλοδωρήματα . Κρυμμένοι πίσω από προβιές και αυτοσχέδιες μά-

σκες , συνέτειναν στην απομάκρυνση των κακών πνευμάτων που τα-

λαιπωρούσαν στο μεσοχείμωνο τον κόσμο των καιρών εκείνων .

Στην μακραίωνη διάρκεια της Ρωμαϊκής κυριαρχίας , οι μεταμ-

φιέσεις συνεχίστηκαν και προστέθηκαν νέες γιορτές παραδόθηκε από

την προφορική και γραπτή παράδοση . Οι Rogatores (ζητιάνοι), που

επισκέπτονταν τα σπίτια της περιοχής έπαιρναν κεραστικά και φιλο-

δωρήματα , αποτρέποντας έτσι τα κακά πνεύματα που δυσκόλευαν τη

ζωή των ανθρώπων . Rogatio στα Λατινικά σημαίνει ζητώ . Πιθανόν

λοιπόν οι "ραγκουτσάρηδες" να είναι οι rogatores του χθεσινού κό-

σμου .

Κατά τους βυζαντινούς χρόνους , οι λατρευτικές γιορτές της Αρ-

χαίας Ελλάδας ήλθαν σε αντίθεση με την επίσημη Χριστιανική Θρη-

σκεία και πολλά στοιχεία λησμονήθηκαν εντελώς . Όμως , αρκετά από

αυτά κατόρθωσαν και αντέξανε τα εμπόδια , φτάνοντας ως τη σημερι-

νή εποχή .

Μαζί με τα προσφιλή θέματα που εξακολουθούσαν να αναβιώ-

νουν στη διάρκεια του δωδεκαημέρου επί Τουρκοκρατίας και κατά-

φεραν να περάσουν το κατώφλι του 20ου αιώνα ήταν και οι "τσαρα-

νιασμένοι ραγκουτσάρηδες" (οι βαμμένοι με μαύρο χρώμα στο πρό-

σωπο και το σώμα). Οι κάτοικοι που έβγαιναν στους δρόμους , φο-

ρούσαν ό ,τι έβρισκαν στα σεντούκια τους , επειδή το "φτιάξιμο" ήταν

τις περισσότερες φορές έμπνευση της στιγμής . Οι επισκέψεις σε σπί-

τια όπου γιορτάζανε οι Γιάννηδες και στην πλατεία Ντουλτσό ήταν

απαραίτητες . Τα πειράγματα , τα κεραστικά , τα φιλοδωρήματα , εξα-

κολουθούσαν να είναι βασικά γνωρίσματα των μεταμφιεσμένων .

Ένα σημαντικό στοιχείο της περιόδου αυτής , που διατηρήθηκε

μέχρι τη δεκαετία 1920-1930, ήταν η παρουσία του Βάκχου , που έ-

σερνε ένα γάιδαρο στολισμένο με κληματόφυλλα , που είχε στηριγμέ-

νο στο σαμάρι του το ξόανο του Θεού Διονύσου , μέσα στο οποίο υ-

πήρχε ένα μικρό βαρελάκι με κρασί . Με την επιστροφή των Καστο-

ριανών που έμεναν για καιρό στα ξένα , έκαναν την εμφάνισή τους

δειλά-δειλά και οι πρώτες αλλαγές στον τρόπο μεταμφίεσης . 106

Μετά τη χαμένη δεκαετία του 1940-1950, ο κόσμος ξανάρχισε να

ζει , να γλεντά , να μεταμφιέζεται . Τα μεγάλα καφενεία "Αίγλη" και

"Βυζάντιον" διοργάνωναν ολονύχτια γλέντια . Πολλές παρέες άρχισαν

να υιοθετούν νέα πρότυπα μεταμφίεσης , φερμένα από αλλού , ενώ

άλλες συνέχισαν να επιμένουν στις πατροπαράδοτες συνήθειες .

Η πρώτη παρέλαση στα μέσα της δεκαετίας του 1950 και η βρά-

βευση των μεταμφιεσμένων από το Δήμο Καστοριάς , σηματοδότησε

την μετέπειτα εξέλιξή τους . Σήμερα , η παρέλαση των αρμάτων , των

μπουλουκιών των σχολικών ομάδων , πραγματοποιείται στις 8 Ιανου-

αρίου και ξεκινά από το Δημαρχείο φτάνοντας μέχρι την πλατεία

Ομονοίας - μέσω της οδού Μητροπόλεως , όπου παλαιότερα βρίσκο-

νταν τα εβραϊκά μικρομάγαζα (Τσαρσί) - και καταλήγοντας στην πα-

ραδοσιακή πλατεία Ντουλτσό .

Το τριήμερο 6, 7 & 8 Ιανουαρίου τα νυχτερινά κέντρα είναι γε-

μάτα από κόσμο . Τα Ραγκουτσάρια της Καστοριάς περνούν τον 20ο

αιώνα μεταφέροντας το Διονυσιακό κέφι στον παρόντα χρόνο , μ ' ό-

λους τους συμμετέχοντες σ ' αυτά να τηρούν τις συνήθειες χορεύο-

ντας στα ακούσματα και τ ' αχνάρια της παράδοσης . Μέσ ' την καρδιά

του χειμώνα και κατά τη διάρκεια των τελευταίων ωρών του δωδε-

καημέρου , η πόλη της Καστοριάς παραδίνεται σ ' ένα μοναδικό τριή-

μερο γλέντι χαράς και ξεφαντώματος , που γεννιέται αυθόρμητα μέσα

στις αμέτρητες παρέες των μικρών και μεγάλων που παίρνουν μέρος .

Σ’ αυτό το τριήμερο , οι δρόμοι και τα σοκάκια της πόλης σφύζουν

από τις συντροφιές των ραγκουτσάρηδων , που χαίρονται , γλεντούν

και χορεύουν στο ρυθμό της ξεγνοιασιάς , σκορπώντας ολόγυρα χαρά

και κέφι . Όλοι οι κάτοικοι της πόλης παραδίνονται σ ' ένα ξεχωριστό

Διονυσιακό ξεφάντωμα , με τη συνοδεία των λαϊκών οργάνων που

παιανίζουν όλα τα παραδοσιακά μουσικά ακούσματα της περιοχής .

Πρόκειται για πανάρχαιες συνήθειες , η προέλευση των οποίων χάνε-

ται μέσα στον χρόνο .

I.2.5.2 Έθιμα της Αποκριάς

Τριήμερο καρναβάλι διοργανώνεται από στις αρχές του χρόνου

στο Άργος Ορεστικό , στο Μαυροχώρι και στη Λιθιά . Χαρακτηριστι- 107

κά έθιμα της αποκριάς που εξακολουθούν να τηρούνται είναι οι

μπουμπούνες , ο χάσκαρης , οι παλιαπούλες .

I.2.5.2.1 Μπουμπούνες

Την Κυριακή της μεγάλης Αποκριάς αναβιώνουν κατά το σού-

ρουπο οι μεγάλες φωτιές στις μεγάλες πλατείες της πόλης . Πρόκειται

για προχριστιανικό έθιμο 16, που επέζησε μέσα στον χρόνο και έφτασε

ως τις μέρες μας . Το νόημα αυτού του εθίμου είναι συμβολικό : Με

το αυγό κλείνει το στόμα για την Σαρακοστιανή νηστεία - Με το αυ-

γό ανοίγει ξανά τη νύχτα της Ανάστασης .

Οι μεγαλύτεροι μπουμπούνες είναι της πλατείας Ντουλτσό , της

γειτονιάς του Απόζαρι , της πλατείας Ομονοίας και της γειτονιάς του

παλαιού Νοσοκομείου . Γύρω από την αναμμένη μπουμπούνα , οι πα-

ρευρισκόμενοι πίνουν και γεύονται κεράσματα της μέρας της Απο-

κριάς , που καταναλώνονται εν όψει της Καθαράς Δευτέρας . Λαϊκές

ορχήστρες παίζουν τοπικούς παραδοσιακούς σκοπούς και ακολουθεί

χορός μέχρι να σβήσει η μπουμπούνα .

Στα σπίτια , οι νοικοκυραίου τηρούν το έθιμο του "Χάσκαρη".

Μετά το βραδινό φαγητό διασκεδάζουν όλοι με τις προσπάθειες που

καταβάλουν όλα τα μέλη της οικογένειας για να "πιάσουν" με το

στόμα ολάνοιχτο το βρασμένο αυγό που τους προσφέρεται με τη βο-

ήθεια ενός ξύλινου ραβδιού και μιας κλωστής στην οποία δένεται το

αυγό .

I.2.5.2.2 Παλιαπούλες

Οι παλιαπούλες είναι το αντίστοιχο με τις «μπουμπούνες» έθιμο

που γίνεται στο Άργος Ορεστικό . Στα σπίτια , μετά το βραδινό φαγη-

τό παίζουν το χάσκαρη , προσπαθούν δηλαδή , να αρπάξουν με το

στόμα ένα βρασμένο αυγό , που κρατά ο πιο ηλικιωμένος κρεμασμένο

στην άκρη μιας κλωστής .

16 Δήμος Καστοριάς , Λαογραφία – Μπουμπούνες , http:/ / t iny.cc/wl5ps,

(πρόσβαση 1/7/2010).

108

I.2.5.3 Κλήδωνας

Από τις προσφιλέστερες εκδηλώσεις 17 που συνδέονταν με την τύ-

χη και την μελλοντική ζωή των κοριτσιών του παλαιού καιρού . Εορ-

ταζόταν στις 24 Ιουνίου και συνέπιπτε με τη γέννηση του Αη-Γιάννη

του Προδρόμου και την καρποφορία της γης .

Η μεταφορά του "βουβού νερού" από την λίμνη , το τίναγμα του

Κλήδωνα , το διάβασμα της τύχης , ο χορός των κορασιών και τα προ-

σφερόμενα γλυκίσματα , αποτελούσαν τα σημαντικότερα στοιχεία αυ-

τής της εκδήλωσης , που έσβησε στη διάρκεια της δεκαετίας 1920-

1930. Οι νεαρές κοπέλες έστηναν στη μέση της αυλής ένα γερό κλαδί

δέντρου , το οποίο στολίζανε με φρούτα της εποχής .

Τα τελευταία χρόνια , χάρις στη διάθεση και την πρωτοβουλία

των ευαίσθητων συμπολιτών , το έθιμο του Κλήδωνα αναβιώνει στις

γειτονιές της παραδοσιακής Καστοριάς , ενώ ανάλογη εκδήλωση

διοργανώνει η Φιλόπτωχος Αδελφότης Κυριών της πόλης , θυμίζοντας

μια νεανική γιορτή από τα περασμένα .

I.2.5.4 Ροδάνη

Πρόκειται για μια ξύλινη χειροκίνητη κούνια με δύο ή τέσσερα

καθίσματα που ανεβοκατεβαίνουν με τη βοήθεια ενός ατόμου . Η

προέλευση της Ροδάνης 18 είναι πανάρχαια - οι κούνιες ήταν τελε-

τουργικά στοιχεία της δεύτερης μέρας των Ανθεστηρίων .

Το στήσιμο της Ροδάνης στην Καστοριά συνδέεται με τον εορτα-

σμό του Πάσχα σε παλαιότερες εποχές και η λειτουργία της ξεκινού-

σε από την Κυριακή των Βαϊων και έληγε την Κυριακή του Θωμά .

Τα παιδιά και οι μεγάλοι έδιναν τότε από ένα κόκκινο αυγό ή και

χρήματα για να ανεβούν στην κούνια και να διασκεδάσουν .

17 Δήμος Καστοριάς , Λαογραφία – Κλήδωνας , http: / / t iny.cc/309hm, (πρό-

σβαση 1/7/2010) 18 Δήμος Καστοριάς , Λαογραφία – Ροδάνη , ht tp: / / t iny.cc/8yioe, (πρόσβα-

ση 1/7/2010).

109

Τα τελευταία χρόνια , χάρις στις φιλότιμες προσπάθειες του πολι-

τιστικού συλλόγου "Το Απόζαρι" αναβιώνει το έθιμο αυτό , που γνώ-

ρισε μεγάλες δόξες έως τη δεκαετία του 1920-1930.

I.2.5.5 Πολιτιστικές και εμπορικές εκδηλώσεις

Οι πολιτιστικές εκδηλώσεις που διεξάγονται , κατά τη διάρκεια

του χρόνου , είναι τα «Ορέστεια», το διαβαλκανικό χορωδιακό φεστι-

βάλ Άργους Ορεστικού , η εβδομάδα του απόδημου Καστοριανού , τα

Χριστοπούλεια και ο πολιτιστικός Αύγουστος , ενώ το πρώτο Σαββα-

τοκύριακο του Αυγούστου διοργανώνεται το River party 19, μια μου-

σική εκδήλωση που γίνεται στις όχθες του ποταμού Αλιάκμονα στο

Νεστόριο και στην οποία συγκεντρώνεται πλήθος νέων ανθρώπων .

Ανάμεσα στις πιο γνωστές εμπορικές εκδηλώσεις είναι η έκθεση

γούνας τον Απρίλιο και η εμποροπανήγυρη στο Άργος Ορεστικό , το

τελευταίο Σαββατοκύριακο του Σεπτεμβρίου . Το φθινόπωρο πραγμα-

τοποιούνται , γιορτή τσίπουρου στη Λιθιά , γιορτή φασολιού στα

Λακκώματα και γιορτή κάστανου στο Καστανόφυτο .

I.2.6 Τουριστικός οδηγός

I.2.6.1 Περιβάλλον

I .2.6.1.1 Βουνό

Α . Γράμμος

Ο ορεινός όγκος του Γράμμου ή Γράμου είναι ένας τόπος ασύ-

γκριτης ομορφιάς και ίσως ένας από τους λιγοστούς ανεξερεύνητους

προορισμούς της Ελλάδας . Βρίσκεται στα σύνορα με την Αλβανία

και η ψηλότερη κορυφή του φτάνει τα 2.520m. Οι κορυφές του δια-

κρίνονται για τα εκτεταμένα λιβάδια , τους αλπικούς ποταμούς , τα

παρθένα δάση οξιάς , δρυός , έλατου , καστανιάς πλατάνου και πεύκου .

Από εδώ πηγάζουν δύο ποταμοί ο Αλιάκμονας και ο Σαραντάπορος .

Το δάσος της Μπαρούγκας έχει ανακηρυχθεί «μνημείο της φύσης». Η

19 River Party, ht tp:/ /www.riverparty.org/new/, (πρόσβαση 1/8/2010).

110

απουσία ανθρώπινων παρεμβάσεων στη διάρκεια των χρόνων μεγι-

στοποιεί την οικολογική του σημασία .

Στην καρδιά του Γράμμου στην περιοχή των Αρρένων , υπάρχει

μια μικρή λίμνη , η Δρακόλιμνη . Είναι ένα μικρό θαύμα της φύσης ,

σε υψόμετρο 1.740m. Ανάμεσα στα βατράχια και τα νούφαρα της λί-

μνης , ζει ένα σπάνιο υδρόβιο είδος , ο αλπικός τρίτωνας , που οι ντό-

πιοι το ονομάζουν «ψάρι με πόδια».

Μια δεύτερη αλπική λίμνη βρίσκεται στην περιοχή Σακούλι και

είναι προσβάσιμη από το χωριό Γράμμος . Στην περιοχή βρίσκουν κα-

ταφύγιο είδη όπως: η καφετιά αρκούδα , ο λύκος , η αγριόγατα , το α-

γριογούρουνο , το ζαρκάδι , το αγριοκάτσικο .

Ανάμεσα στα πολλά είδη πουλιών που ζουν και αναπαράγονται

εδώ είναι : ο σφηκιάρης , ο φιδαετός , ο χρυσαετός , η πετροπέρδικα , η

σταχτοτσικλητάρα , ο δρυομυγοχάφτης , η κοκκινοκαλακούδα , ο

κούρκος , το χαροπούλι . Οι περιηγήσεις στα δαιδαλώδη μονοπάτια

του βουνού είναι συναρπαστικές , γεμάτες εκπλήξεις .

Οι εναλλαγές του τοπίου , το πέρασμα από τα σκιερά δάση στα

αλπικά λιβάδια με τα ανθισμένα λουλούδια , ο ήχος των τρεχούμενων

νερών προσφέρουν στον επισκέπτη μοναδικές συγκινήσεις .

B. Βίτσι

Το Βίτσι , με τις δασωμένες πλαγιές του και τη σπάνια χλωρίδα

και πανίδα του , είναι από τους πιο ενδιαφέροντες προορισμούς για

τους φυσιολάτρες επισκέπτες . Η ψηλότερη κορυφή αυτού του σημα-

ντικού βιότοπου , που αποτελεί το φυσικό σύνορο των νομών Φλώρι-

νας και Καστοριάς , είναι τα 2.126m.

Από τους πρόποδες του βουνού μέχρι και τα χίλια μέτρα κυριαρ-

χούν οι δρύες , ενώ από το σημείο αυτό και μέχρι τα υψηλότερα ση-

μεία με τα αλπικά λιβάδια , κυριαρχεί η οξιά με πολύ πυκνά και α-

διαπέραστα δάση .

Η περιοχή χαρακτηρίζεται από την παρουσία περισσότερων από

σαράντα σημαντικών φυτικών ομάδων , αλλά και πλούσιας πανίδας με

κυριότερα ζώα την απειλούμενη με εξαφάνιση αρκούδα , το λύκο , το

ζαρκάδι και το αγριογούρουνο . Το Βίτσι προστατεύεται σε εθνικό

επίπεδο ως καταφύγιο θηραμάτων . 111

Ο περιηγητής έχει την ευκαιρία να εξερευνήσει το δάσος και να

παρατηρήσει τα σπάνια είδη πουλιών που φωλιάζουν σε αυτό . Σε α-

πόσταση 22km από την πόλη της Καστοριάς λειτουργεί το πολύ καλά

οργανωμένο χιονοδρομικό κέντρο του Βιτσίου .

Βρίσκεται στο δρόμο που οδηγεί από την Καστοριά στη Φλώρι-

να , στα βόρεια του χωριού Πολυκέρασος . Οι τρεις πίστες που λει-

τουργούν είναι χαραγμένες σε πυκνό δάσος με κοινή αφετηρία και

εξυπηρετούνται από το ίδιο l ift .

I.2.6.1.2 Ποτάμι

Ο ποταμός Αλιάκμονας , ο μεγαλύτερος της Ελλάδας , με μήκος

297km, πηγάζει από τον ορεινό όγκο του Γράμμου και εκβάλλει στο

Θερμαϊκό κόλπο . Είναι ο μοναδικός ποταμός της Δυτικής Μακεδονί-

ας και αποτελεί ένα σπάνιο υδροβιότοπο και έναν από τους πλουσιό-

τερους υδάτινους πόρους της περιοχής . Στις όχθες του ποταμού υ-

πάρχουν πυκνά δάση φυλλοβόλων δένδρων που δημιουργούν ένα

σύνθετο οικοσύστημα εξαίρετης ομορφιάς .

Στον Αλιάκμονα υπάρχουν 30 περίπου είδη ψαριών . Ανάμεσά

τους , πέστροφες , μπράνες , κέφαλοι , συρτάρια . Το ψάρεμα με καλάμι

στις όχθες του ποταμού επιτρέπεται όλο το χρόνο , εκτός από την πε-

ρίοδο αναπαραγωγής των ψαριών .

Η ποικιλία των πουλιών που έχουν παρατηρηθεί στην περιοχή εί-

ναι μεγάλη και περιλαμβάνει κάποια σπάνια , προστατευόμενα είδη .

Μερικά από τα πουλιά που αναπαράγονται κοντά στο ποτάμι είναι : ο

σφηκιάρης , ο ασπροπάρης , ο φιδαετός , η αετογερακίνα , ο σταυραε-

τός , η πετροπέρδικα , το ποταμογλάρονο , η χαλκοκουρούνα .

I.2.6.1.3 Λίμνη

Η λίμνη της Καστοριάς , μια από τις ομορφότερες των Βαλκανί-

ων , είναι άμεσα συνδεδεμένη με τη φυσιογνωμία , την ιστορία και

την εξέλιξη της πόλης . Έχει χαρακτηριστεί ως «Μνημείο Φυσικού

Κάλλους» από το Υπουργείο Πολιτισμού και έχει ενταχθεί στο Ευ-

ρωπαϊκό Δίκτυο «Φύση 2000».

112

Η έκτασή της είναι περίπου 28 km2 και το μέγιστο βάθος της πε-

ρίπου 9,5m. Στην περιοχή υπάρχουν εννέα ρέματα που καταλήγουν

στη λίμνη . Το μεγαλύτερο από αυτά είναι το ρέμα του Ξηροπόταμου .

Εκτός από τα ρέματα και το νερό της βροχής , η λίμνη Ορεστιάδα

τροφοδοτείται και από πολλές υπολίμνιες πηγές . Είναι υγρότοπος

μεγάλης σημασίας για τα υδρόβια , αλλά και για τα αρπαχτικά πουλιά

και χρησιμεύει ως περιοχή αναπαραγωγής , διατροφής και διαχείμαν-

σης .

Συντηρεί πλούσια ορνιθοπανίδα - περίπου 200 είδη - που περι-

λαμβάνει σπάνια και απειλούμενα είδη , προστατευόμενα από τη διε-

θνή και εθνική νομοθεσία . Χαρακτηριστικότερα από αυτά είναι οι

λαγγόνες και οι αργυροπελεκάνοι , τέσσερα είδη ερωδιών , οι βουβό-

κυκνοι , οι αγριόπαπιες , οι νυχτοκόρακες , οι κορμοράνοι και πολλά

παρυδάτια πουλιά .

Πέρα από τον μεγάλο αριθμό πουλιών που φιλοξενεί , είναι η μο-

ναδική λίμνη στην Ελλάδα , στην οποία υπάρχουν σημαντικής έκτα-

σης παρόχθια δάση υδρόφιλων δέντρων , που συνιστούν έναν από

τους σπανιότερους οικότοπους της Ευρώπης .

Η λίμνη της Καστοριάς είναι η δεύτερη πιο παραγωγική σε αλι-

εύματα λίμνη της Ελλάδας . Τα είδη των ψαριών που υπάρχουν στη

λίμνη είναι ο κυπρίνος (γριβάδι), η πέρκα , το τσιρώνι , το γλήνι , ο

γουλιανός , η τούρνα , η πλατίκα το πρικί και η πεταλούδα .

I.2.6.2 Εναλλακτικές Μορφές Τουρισμού

I .2.6.2.1 Αγροτουρισμός

Ο αγροτουρισμός , που αναπτύσσεται στην περιοχή , μπορεί να

προσφέρει πρωτόγνωρες εμπειρίες στους επισκέπτες της . Η γνωριμία

με τις αγροτικές ασχολίες , τα τοπικά προϊόντα , την παραδοσιακή

κουζίνα και την καθημερινή ζωή των κατοίκων δίνουν μια άλλη διά-

σταση στην έννοια του ταξιδιού . Ο επισκέπτης έχει την ευκαιρία να

αφουγκραστεί τον τόπο και να νοιώσει τη χαρά της ανακάλυψης και

της περιπέτειας .

113

Τα τοπικά αγροτικά προϊόντα είναι γνωστά για την εξαιρετική

τους ποιότητα : Τα φασόλια καλλιεργούνται σχεδόν σε όλους τους οι-

κισμούς του νομού , σε δύο ποικιλίες: τα λευκά και τα έγχρωμα . Έ-

χουν αυξημένες αντιοξειδωτικές ιδιότητες και πολύ πλούσια γεύση .

Οι γίγαντες-ελέφαντες έχουν αναγνωριστεί ως προϊόντα προστατευ-

μένης γεωγραφικής ένδειξης .

Τα ιδιαίτερα κλιματολογικά χαρακτηριστικά της περιοχής συντε-

λούν ώστε τα μήλα που καλλιεργούνται να είναι γλυκά , τραγανά και

πολύ ανθεκτικά . Είναι αναγνωρισμένα ως προϊόντα προστατευμένης

γεωγραφικής ένδειξης .

Τα φαγώσιμα άγρια μανιτάρια συλλέγονται από υγρές , ανήλιες

και απάνεμες δασωμένες πλαγιές , ρέματα και κοιλάδες του Γράμμου

και του Βιτσίου ή καλλιεργούνται . Η κορυφαία ποιότητά τους οφεί-

λεται στο κλίμα της περιοχής και στην απουσία του φαινομένου της

όξινης βροχής .

Στα ορεινά δάση της Καστοριάς , σε υψόμετρο μέχρι 800m ευδο-

κιμούν οι καστανιές , οι οποίες δίνουν τον εξαιρετικά θρεπτικό καρπό

τους . Στις πλαγιές των βουνών και στις ρεματιές καλλιεργούνται

τρεις ποικιλίες καρυδιών: τα αφράτα , τα ημίσκληρα και τα σκληρά .

Η μεγάλη τυροκομική παράδοση της περιοχής συνεχίζεται , δίνο-

ντας τυριά με ξεχωριστή γεύση και κορυφαία ποιότητα , χαρακτηρι-

σμένα ως προϊόντα ονομασίας προέλευσης . Η φέτα , το κασέρι , το

κεφαλοτύρι και η κεφαλογραβιέρα παρασκευάζονται από άριστης

ποιότητας γάλα , προερχόμενο από αιγοπρόβατα των αλπικών βοσκο-

τόπων του νομού Καστοριάς .

I.2.6.2.2 Αθλητικός Τουρισμός

A. Σκι

Οι εγκαταστάσεις των δύο χιονοδρομικών κέντρων εξυπηρετούν

τους συνεχώς αυξανόμενους λάτρεις των χειμερινών σπορ . Το χιονο-

δρομικό κέντρο Βιτσίου βρίσκεται στα σύνορα των Νομών Καστο-

ριάς και Φλώρινας , σε απόσταση 22km από την πόλη της Καστοριάς .

114

Σε υψόμετρο 1.610m, σε ένα ξεχωριστό τοπίο με γραφικούς οικι-

σμούς , πυκνά δάση οξιάς και σπάνια χλωρίδα και πανίδα , λειτουργεί

το χιονοδρομικό κέντρο , το οποίο διαθέτει 3 αναβατήρες και 5 πί-

στες . Οι πίστες έχουν κοινή αφετηρία και εξυπηρετούνται από το ί-

διο l ift . Η κεντρική είναι 1.000m, η πλευρική ΒΑ 2.500m, η πλευρι-

κή ΒΔ 1.300m.

Το χιονοδρομικό κέντρο της Βίγλας Πισοδερίου βρίσκεται στη

συμβολή των οροσειρών του Βαρνούντα και του Βέρνου . Οι πέντε

αναβατήρες και οι δέκα πίστες που υπάρχουν σε αυτό εξυπηρετούν

μεγάλο αριθμό σκιέρ όλων των επιπέδων . Από την κορυφή του χιο-

νοδρομικού η θέα προς την Πρέσπα , είναι πραγματικά μαγευτική .

Β . Κωπηλασία

Το άθλημα της κωπηλασίας είναι στενά συνδεδεμένο με τη ζωή

της πόλης , αφού στη λίμνη πραγματοποιούνται πανελλήνιοι και διε-

θνείς αγώνες , καθώς και κάθε είδους ναυταθλητικές εκδηλώσεις .

Οι όμιλοι που δραστηριοποιούνται είναι : ο Ναυτικός Όμιλος Κα-

στοριάς (Ν .Ο .Κ .) , ο Κωπηλατικός Όμιλος Καστοριάς (Κ .Ο .Κ .) και ο

Ναυτικός Όμιλος Μαυροχωρίου .(Ν .Ο .Μ .) .

Γ . Ιστιοπλοΐα

Η Λέσχη Ιστιοπλοϊας Καστοριάς είναι μια νεοϊδρυθείσα λέσχη ,

στο χώρο της Ιστιοπλοϊας και του Ναυταθλητισμού που δημιουργή-

θηκε χάρις στο μεράκι και την αγάπη Παλαίμαχων Ιστιοπλόων .

Στην Είσοδο της Πόλης , στο Πάρκο Θέας φιλοξενούνται οι άρ-

τιες και σύγχρονες εγκαταστάσεις της . Σκοπός της Λέσχης είναι η

διάδοση της ιστιοπλοΐας τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες . Με

σωστή εκπαίδευση , μετατρέπουμε τις δυνατότητες του κάθε νέου σε

ικανότητες βάζοντας τις βάσεις για την δυναμική ανάπτυξη του α-

θλήματος , στοχεύοντας σε μεγάλες διακρίσεις τόσο σε Ελληνικές

όσο και σε Παγκόσμιες Ναυταθλητικές διοργανώσεις .

115

Δ . Περιπατητικές Διαδρομές

Μικρός γύρος της λίμνης •

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Μεγάλος γύρος της λίμνης

Προφήτης Ηλίας-Άγιος Αθανάσιος

Φαράγγι Κορομηλιάς

Άγιοι Ανάργυροι-Πολυκέρασο

Γύρος του βράχου των Οντρίων (χωριό Βράχος)

Γαιοπάρκο Ασπροκκλησιάς-Νοστίμου

Μαυροχώρι-Νησί Κορμοράνων

Νεστόριο –Κοτύλη-Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης-Αρρένες-Χρυσή

Εφταχώρι-Ζούζουλη

Πεζοπορία σε υπάρχοντα μονοπάτια στο Γράμμο: Σγουρό-Τούμπα

(8.600m), Πεύκο-Παλιά Κοτύλη (12.100m), Παλιά Κοτύλη-Νέα

Κοτύλη (5.500m), Νέα Κοτύλη-Νεστόριο (12.800m), Γράμμος-

2520-Λίμνη (17.100m), Λεβέντικο – κορυφή Κανελλοπούλου

(7.500m), Σγούρο - κορυφή Κανελλοπούλου (8.300m), κορυφή

Κανελλοπούλου-Σαραντάπορος (25.400m), Φούσια-Βέρτενικ

(4.500m), Φούσια – Μονόπυλο (5.800m), Τρία Αβγά-Γιαννοχώρι

(7.100m), Αλεβίτσα - Καλή Βρύση (3000m), Παλιά Κοτύλη - Κυ-

ψέλη (7.800m)

Ε . Αθλητικές δραστηριότητες στο ποτάμι και τη λίμνη

Βόλτα στη λίμνη με κανόε-καγιάκ ή με μικρό ιστιοπλοϊκό

Ράφτινγκ στον ποταμό Σαραντάπορο

Ράφτινγκ στο Νεστόριο . Κατάβαση στις πηγές του Αλιάκμονα .

Στ . Αναρρίχηση - Ορειβασία

Αναρρίχηση στα βράχια του κάστρου στο Νεστόριο , στο χωριό

Βράχος , καθώς και στην Παλιά Κοτύλη , στην ορθοπλαγιά «Χά-

ρος».

Ορειβασία στις κορυφές : Γράμμος (2.520m.) από το χωριό Γραμ-

μούστα , Κιάφα (2.398m), Φλάμπουρο (1.882m).

Ανάβαση του φαραγγιού στον ποταμό Αλιάκμονα (ξεκινώντας από

την τοποθεσία του River-Party στο Νεστόριο). 116

Ζ . Ποδηλασία βουνού

• Νεστόριο - Πεύκο

• Νεστόριο – Λιβαδοτόπι - Γιαννοχώρι

Η . Moto cross

Για τους λάτρεις της ταχύτητας και της περιπέτειας λειτουργούν

πίστες moto cross στην Ασπροκκλησιά και το Χιλιόδενδρο .

Θ . Μοντελισμός

Στο Άργος Ορεστικό λειτουργεί μοντελοδρόμιο που μπορεί να

καλύψει τις ανάγκες των πιο απαιτητικών φίλων του μοντελισμού .

I.2.6.2.3 Θρησκευτικός Τουρισμός

Τα μνημεία της ορθοδοξίας αποτελούν μια σημαντική έκφραση

του ελληνικού πολιτισμού και προσελκύουν πολλούς επισκέπτες . Η

Καστοριά , είναι πραγματικά ένα ζωντανό μουσείο της βυζαντινής τέ-

χνης . Η περιήγηση στα πολυάριθμα μνημεία της μπορεί να δώσει μια

ολοκληρωμένη εικόνα των διαφορετικών φάσεων και εκφράσεων της

εκκλησιαστικής τέχνης από το τέλος του 9ου έως τον 14ο αιώνα .

Η Παναγία Κουμπελίδικη , ο Ταξιάρχης Μητροπόλεως , ο Άγιος

Στέφανος , οι Άγιοι Ανάργυροι και ο Άγιος Νικόλαος του Κασνίτζη

είναι μερικοί από τους περίπου 80 εκπληκτικούς ναούς .

Στα μοναστήρια της περιοχής ο επισκέπτης μπορεί να απολαύσει

την πατροπαράδοτη φιλοξενία των μοναχών .

Οι Μονές της Παναγίας της Μαυριώτισσας στην πόλη της Κα-

στοριάς , των Αγίων Αναργύρων Μελισσοτόπου , του Αγίου Νικολάου

Κορησού , της Παναγίας Κλεισούρας , της Αγίας Παρασκευής Βασι-

λειάδας δεν έμειναν αμέτοχες στις κρίσιμες ιστορικές στιγμές και

προσέφεραν καταφύγιο στους πιστούς .

I.2.6.2.4 Ιαματικός Τουρισμός

Τα ιαματικά λουτρά της Αμμουδάρας απέχουν 20km από την Κα-

στοριά και 4km από το Άργος Ορεστικό .

117

Η υδροθεραπευτική μονάδα είναι από τις πλέον σύγχρονες και

λειτουργεί όλο το χρόνο . Διαθέτει 10 ατομικούς λουτήρες , πισίνα κι-

νησιοθεραπείας , γυμναστήριο , ιατρείο , βρύση για ποσιθεραπεία , ε-

γκατάσταση για εισπνοθεραπεία και ξενώνα .

Τα νερά της Αμμουδάρας έχουν θερμοκρασία 15οC και ενδείκνυ-

νται για τη θεραπεία ρευματοπαθειών , δερματικών παθήσεων , αρ-

θροπαθειών .

I.2.6.2.5 Κυνήγι

Οι δασωμένοι ορεινοί όγκοι της περιοχής (Γράμμος , Βίτσι) προ-

σφέρονται για κυνήγι . Τα συνήθη θηράματα είναι οι λαγοί , οι πέρδι-

κες , τα αγριογούρουνα , οι τσίχλες . Το κυνήγι γίνεται με τη βοήθεια

των κυνηγόσκυλων ή αλλιώς ζαγάρια όπως συνηθίζεται να τα αποκα-

λούμε τα οποία συνοδεύουν τους κυνηγούς στις εξορμήσεις τους και

ξετρυπώνουν τα θηράματα .

I.2.6.2.6 Φωτογράφηση

Η φυσική ομορφιά της Καστοριάς και οι εναλλαγές του τοπίου

στο πέρασμα των εποχών μπορούν να προσφέρουν πλούσια ερεθί-

σματα στον ερασιτέχνη , αλλά και στον επαγγελματία φωτογράφο .

Ανάμεσα σε πολλά άλλα προτείνονται για φωτογράφηση τα εξής ση-

μεία :

Τσαρδάκι , Προφήτης Ηλίας •

•

•

•

•

•

•

•

•

Θέση «Μπαλκόνι» στην περιοχή Πέτρας (ανάμεσα στο Δισπηλιό

και την Καστοριά)

Ψαλίδα

Κάστρο Νεστορίου

Λίμνη (φωτογράφηση των πουλιών)

Γράμμος (φωτογράφηση άγριων ζώων και του δασικού τοπίου)

Σιδηροχώρι

Αλιάκμονας-Νεστόριο

I.2.6.2.7 Περιήγηση με 4x4

Προτείνονται οι ακόλουθες διαδρομές:

Από Νέα Κοτύλη προς Πύργο-Πευκόφυτο 118

•

•

•

•

•

•

•

•

•

Από Διποταμιά προς Μεσόβραχο - Βόλια - Αμμουδα - Νεστόριο ή

προς Καλή Βρύση - Ταξιαρχία - Μονόπυλο - Αλεβίτσα - Φούσια -

Γραμμούστα

Από Πεύκο προς Σγούρο , Λιανοτόπι , Γραμμούστα

Aπό Λάγκα προς Γούπατα και Κοτύλη

Aπό Πτελέα προς Χιονάτο , Αλεβίτσα , Γιαννοχώρι

Aπό Νεστόριο προς Πεύκο , Λιανοτόπι , Γραμμούστα , Άγιο Ζαχα-

ρία , Αρρένες .

I.2.6.3 Διαμονή

Στο νομό Καστοριάς και ειδικότερα στις πόλεις και στα χωριά , ο

επισκέπτης έχει την επιλογή διαμονής σε ξενοδοχεία , ξενώνες και

ενοικιαζόμενα δωμάτια . Για την εύρεση και επιλογή διαμονής προ-

τείνεται η αναζήτηση μέσω διαδικτύου και παρακάτω δίδονται ενδει-

κτικοί ιστότοποι για αναζήτηση καταλύματος :

Καστοριά .gr, Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Καστοριάς ,

http://tiny.cc/cfpew.

Hotels combined, http://tiny.cc/hbfd2.

Τουριστικός εμπορικός οδηγός Καστοριάς , http://tiny.cc/tc3ax.

HotelsLine.gr, Ταξιδεύοντας στην Ελλάδα και στον κόσμο ,

http://tiny.cc/j65kv.

I.3 ΔΗΜΟΣ ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ

I.3.1 Γενικά

Ο Δήμος Αγίας Τριάδος 20 έχει χαρακτηρισθεί ως παραμεθόριος

Δήμος (οδηγία 75/268/ΕΟΚ) και καλύπτει έκταση 94.667 στρεμμά-

των . Συστάθηκε στις 4 Δεκεμβρίου 1997 με το νόμο «Ι . Καποδίστρι-

ας» και με τη συνένωση των Κοινοτήτων Μανιάκων , Χιλιοδένδρου ,

Τσάκωνης , Πενταβρύσσου , Ομορφοκκλησιάς , Αυγής , Λεύκης και

20 Δήμος Αγίας Τριάδας Ν . Καστοριάς , ht tp: / /www.dimos-agiastr iados.gr/,

(πρόσβαση 5/4/2010).

119

Κορομηλιάς . Οικισμός του Δ .Δ . Χιλιοδένδρου είναι η Ποριά και οι-

κισμός του Δ .Δ . Πενταβρύσου είναι το Υψηλό .

Εικόνα 8: Δήμος Αγίας Τριάδας του νομού Καστοριάς 21.

Ο Δήμος έχει πληθυσμό 6.117 κατοίκους , σύμφωνα με τα στοι-

χεία της απογραφής του 2001 ενώ έδρα του είναι o ι Μανιάκοι , με

πληθυσμό 2.619 κατοίκους . Επισημαίνεται ότι ο πραγματικός πληθυ-

σμός ανέρχεται περίπου σε 13.000 κατοίκους (διότι οι περισσότεροι

κάτοικοι του δήμου προέρχονται από μετεγκατάσταση χωριών από

τον ορεινό Γράμμο και κατά την απογραφή , απογράφονται στα χωριά

τους για συναισθηματικούς λόγους), εκ των οποίων οι 1.500 είναι

φοιτητές των τμημάτων Τ .Ε .Ι . που λειτουργούν στον Δήμο , ενώ ο

πληθυσμός αυξάνεται συνεχώς με δεδομένη την γειτνίασή του με την

πόλη της Καστοριάς και των άριστων εδαφολογικών και κλιματολο-

γικών συνθηκών .

Στο σημείο αυτό θα πρέπει να τονισθεί ότι εκτός από την έδρα

του δήμου , τους Μανιάκους , υπάρχουν για τα δεδομένα του νομού τα

μεγαλύτερα τοπικά διαμερίσματα όπως το Χιλιοδένδρο , η Τσάκωνη ,

η Πενταβρύσος , η Λεύκη και η Κορομηλιά , με 600 έως και 1.000 κα- 21 ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ , Δήμος Αγίας Τριάδας , http: / / t iny.cc/m70y7, (πρόσβαση

7/4/2010).

120

τοίκους . Στον Δήμο Αγίας Τριάδος συγκεντρώνονται σχεδόν όλες οι

διοικητικές υπηρεσίες και γενικότερα όλες οι εξυπηρετήσεις που χα-

ρακτηρίζουν έναν αστικό δήμο . Επίσης παρατηρείται έντονη συγκέ-

ντρωση μεταποιητικών επιχειρήσεων απευθυνόμενες κυρίως στον

κλάδο της γουνοποιίας και δευτερευόντως στον αγροτικό τομέα , ενώ

αποτελεί το τυπικό δείγμα μίας Ελληνικής μικρής πόλης της υπαί-

θρου που χαρακτηρίζεται από έντονα στοιχεία οικολογικού ενδιαφέ-

ροντος .

Η ύπαρξη ισχυρών συγκριτικών πλεονεκτημάτων , προσδίδουν

τουριστικές δυνατότητες και δημιουργούν μια δυναμική περαιτέρω

ανάπτυξης . Ειδικότερα :

Η γειτνίαση με την πόλη της Καστοριάς η οποία προσδίδει στην

περιοχή και ειδικότερα στην έδρα του δήμου χαρακτήρα αστικού

δορυφόρου , η δημιουργία του κάθετου άξονα της Εγνατίας Οδού

και των κόμβων αυτής οι οποίοι χωροθετούνται στα γεωγραφικά

όρια του δήμου δημιουργώντας μία παραγωγική δυναμική ,

•

•

•

•

•

Η ύπαρξη φαραγγιού της Κορομηλιάς , των αρχαιολογικών ευρη-

μάτων του νεολιθικού οικισμού της Αυγής , των αρχαιολογικών ευ-

ρημάτων Ποριάς και Πενταβρύσου , του απείρου κάλλους βυζαντι-

νού σταυροειδούς μετά τρούλου Ιερού Ναού Αγίου Γεωργίου , η

γειτνίαση με τον ορεινό όγκου του Γράμμου καθώς επίσης και άλ-

λες πολιτιστικές και περιβαλλοντικές ιδιαιτερότητες προσδίδουν

μία τουριστική προοπτική στην περιοχή ,

Ο ποταμός Αλιάκμονας που πηγάζει και διασχίζει όλον τον δήμο

καθώς και η ύπαρξη της Λίμνης Καστοριάς , που συνθέτουν το α-

ναπτυξιακό προφίλ του νομού προσδίδοντας σε όλους τους παρα-

λίμνιους και παραποτάμιους δήμους όλα εκείνα τα στοιχεία που

χαρακτηρίζουν έναν δήμο της υπαίθρου με υψηλό οικολογικό εν-

διαφέρον

Η γειτνίαση με όμορους δήμους της γειτονικής Αλβανίας

Η εγκατάσταση των σχολών του ΤΕΙ Δυτικής Μακεδονίας (Πα-

ράρτημα Καστοριάς) με την προοπτική συνεχούς αύξησης των

τμημάτων του στα όρια του δήμου δημιουργούν προϋποθέσεις σα-

φούς διαφοροποίησης τόσο από τους όμορους δήμους του νομού 121

Καστοριάς όσο και των άλλων δήμων της περιφέρειας της Δυτικής

Μακεδονίας .

I.3.2 Αξιοθέατα

Στο δημοτικό διαμέρισμα (ΔΔ) Ομορφοκκλησιάς βρίσκεται η βυ-

ζαντινή εκκλησία του Αγίου Γεωργίου με τοιχογραφίες και άγαλμα

(ξόανο) του Αγίου Γεωργίου .

Στο ΔΔ Κορομηλιάς είναι το ονομαστό φαράγγι με τον παραπό-

ταμο του Αλιάκμονα με πετρόκτιστο τοξωτό γεφύρι που χρονολογεί-

ται από το 1865 μΧ . . Η διαδρομή κατά μήκους του φαραγγιού είναι

σε θαυμάσιο φυσικό περιβάλλον και ενδείκνυται για περιπατητές και

φυσιολάτρες τουρίστες . Επίσης , στην Κορομηλιά βρίσκεται η Ιερά

Μονή του Αγίου Νικολάου (έτους 1716) χτισμένη κοντά στην δυτική

όχθη του ποταμού στην τοποθεσία «Αρματωλός».

Στο ΔΔ Αυγής έχει ανακαλυφτεί από την σκαπάνη της αρχαιολο-

γίας Νεολιθικός οικισμός και ο Δήμος ήδη έχει εντάξει έργο μαζί με

το Υπουργείο Πολιτισμού για την κατασκευή μουσείου εκθεμάτων ,

εργαστηρίων , διαμόρφωσης του χώρου των ανασκαφών και δημιουρ-

γία χώρων επισκεψιμότητας .

Στο ΔΔ Πενταβρύσου από έρευνες το 2001 και στην θέση «Υ-

δραγωγείο» έχουν ανακαλυφθεί ευρήματα του 5ου αιώνα π .Χ . της

Μακεδονικής Ορεστίδας .

Στον οικισμό Υψηλού υπάρχουν παραδοσιακά αποστακτήρια τσί-

πουρου που λειτουργούν κάθε Φθινόπωρο .

Σε όλα τα Δημ . διαμερίσματα υπάρχουν χώροι αναψυχής , παρα-

δοσιακές παλαιές εκκλησίες και θαυμάσιο περιβάλλον που αξίζει να

το επισκεφτεί κανείς .

Τέλος , στις τοπικές θρησκευτικές εορτές τιμώντας τους Αγίους

προστάτες του κάθε Δημοτικού Διαμερίσματος , γίνονται πολιτιστικές

εκδηλώσεις με πανηγύρια , μουσική και τοπικούς χορούς αναβιώνο-

ντας την παράδοση , τα ήθη και έθιμά τους .

122

I.3.3 Ήθη , έθιμα και παραδόσεις

Τα ήθη και τα έθιμα της περιοχής , η χρονολογική καθιέρωση των

οποίων είναι απροσδιόριστη , πραγματοποιούνται ακόμα και σήμερα

με ιδιαίτερη αγάπη από τους κατοίκους του Δήμου . Αποτελούν άρ-

ρηκτο κρίκο με τη ζωή και την ιστορία του κάθε τόπου και συμβαδί-

ζουν με το εορτολόγιο της εκκλησίας . Μερικά από τα ήθη και έθιμα

που χαρακτηρίζουν την περιοχή είναι 22:

•

•

•

Στην Τσάκωνη , αναβιώνει η θυσία του ταύρου στη γιορτή του Α-

γίου Αθανασίου , στις 18 Ιανουαρίου κάθε έτους . Σύμφωνα με την

παράδοση το χωριό μεταφέρθηκε στη νέα τοποθεσία διότι είχε πέ-

σει αρρώστια στο παλιό χωριό και πέθαιναν οι άνδρες . Πριν την

εγκατάσταση στη νέα τοποθεσία οργώθηκε η περιοχή με ένα ζευ-

γάρι ταύρων και με χρυσό αλέτρι (όπως πιστεύεται). Το ένα από

τα δύο βόδια επρόκειτο να ψοφήσει . Για να αποφευχθεί αυτό και

για να μη θεωρηθεί κακό σημάδι το ζώο σφάχτηκε . Έτσι καθιερώ-

θηκε η αναβίωση του εθίμου στη γιορτή του Αγίου Αθανασίου 23.

Το έθιμο του άρτου με το Σταυρό , την ημέρα του Αη Γιαννιού ,

έχει τις ρίζες του στην τουρκοκρατία . Ο άρτος λειτουργείται και

κόβεται σε μικρά τεμάχια , σε ένα από τα οποία κρύβεται ο σταυ-

ρός . Οι κάτοικοι παίρνουν το κομμάτι τους καθένας στην τύχη και

αυτός που θα πάρει το κομμάτι με το σταυρό θα είναι ο τυχερός

της χρονιάς .

Την παραμονή των Χριστουγέννων ανάβονται οι μπουμπούνες και

την επόμενη ημέρα ψάλλονται τα κάλαντα από παιδιά . Το καρνα-

22 Δήμος Αγ . Τριάδας , Ήθη-Έθιμα-Παραδόσεις , ht tp:/ / t iny.cc/2moxe, (πρόσβαση 8/4/2010).

23 Σύμφωνα με την παράδοση , η αγορά του ζώου γίνεται από το Εκκλησια-στικό Συμβούλιο . Μετά το τέλος της θείας λειτουργίας στην εκκλησία Κοίμηση της Θεοτόκου , ψάλλεται από τον ιερέα η ευχή της θυσίας . Κα-τόπιν ο ταύρος περιφέρεται 3 φορές γύρω από την εκκλησία , συμβολι-σμός σχετικός με τους τρεις κύκλους οργώματος του χωριού πριν την εγκατάσταση στη νέα τοποθεσία . Μετά ο ταύρος σφάζεται και γίνεται μερίδες , που τις απογευματινές ώρες μοιράζονται στις οικογένειες του χωριού με πληρωμή . Το κεφάλι τα πόδια και άλλα μέρη του ζώου βγαί-νουν σε δημοπρασία .

123

βάλι το βράδυ της παραμονής της Πρωτοχρονιάς είναι ευκαιρία

για ξεφάντωμα μέχρι τις πρωινές ώρες .

Στην Κορομηλιά συνηθίζεται για την εορτή «Ύψωσης Τιμίου

Σταυρού», να διοργανώνονται μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις και

την ημέρα της εορτής να προσφέρονται δωρεάν παραδοσιακά , νη-

στίσιμα , ποντιακά φαγητά .

•

•

•

•

•

Στους Μανιάκους τις Αποκριές ανάβονται οι μπουμπούνες και

προσφέρεται κρασί , πίτες , αυγά , γίνεται το έθιμο χάσκαρι και υ-

πάρχει Δημοτική μουσική . Την Καθαρά Δευτέρα προσφέρεται φα-

σολάδα , λαγάνα και πολλά άλλα νηστίσιμα . Συμμετέχουν χορευτι-

κά συγκροτήματα και γίνεται διαγωνισμός χαρταετού .

Στην Ομορφοκκλησιά , τα Χριστούγεννα , υπάρχει το έθιμο της

γουρουνοχαράς με γλέντι παραδοσιακού χαρακτήρα , με τη σφαγή

και το ψήσιμο γουρουνιών , κρασί και χορό .

Στην Πεντάβρυσο την Πρωτοχρονιά οι κάτοικοι συνηθίζουν να

ντύνονται καρναβάλια κατά βούληση και το ίδιο γίνεται και την

Αποκριά . Την Καθαρή Δευτέρα στο ύψωμα της εκκλησίας «Προ-

φήτης Ηλίας» γίνεται διαγωνισμός χαρταετού και προσφέρονται

νηστίσιμα . Τις Αποκριές ανάβονται μπουμπούνες και διοργανώνε-

ται έκθεση φωτογραφίας από τον παλιό τρόπο ζωής , τα ήθη , έθιμα

και παραδόσεις του χωριού .

Στην Λεύκη , το τριήμερο της εορτής του Αγίου Πνεύματος διορ-

γανώνονται μουσικοχορευτικές εκδηλώσεις και επίσκεψη στην πα-

λαιά εκκλησία της Αγίας Τριάδας στο ύψωμα «Σταυρός» πάνω από

τον οικισμό .

Στο Δήμο Αγ . Τριάδας υπάρχουν 20 Πολιτιστικοί , 9 Αθλητικοί

Σύλλογοι καθώς και η Πολιτιστική Επιτροπή του Δήμου με έντονη

δραστηριότητα .

I.3.4 Αθλητικές και εναλλακτικές δραστηριότητες

Στο Δήμο έχει συσταθεί Νομικό Πρόσωπο με την επωνυμία «Α-

θλητισμός-Νεολαία» όπου επιλαμβάνεται όλες τις αθλητικές δραστη-

ριότητες των τοπικών ομάδων ποδοσφαίρου και βόλλεϋ καθώς και

την επίβλεψη όλων των γηπέδων ποδοσφαίρου που χρησιμοποιούν οι 124

τοπικές ομάδες και μπορούν να φιλοξενήσουν αγώνες της κατηγορίας

τους . Υπάρχουν επτά γήπεδα ποδοσφαίρου και δύο γήπεδα 5X5, ένα

στην Πεντάβρυσο και ένα στο Χιλιόδενδρο καθώς και στίβος στην

έδρα του Δήμου , στους Μανιάκους .

Στην περιοχή της Λεύκης , κοντά στον ποταμό Αλιάκμονα , λει-

τουργεί ιδιωτικό αθλητικό κέντρο με σύγχρονες εγκαταστάσεις μέσα

σε υπέροχο φυσικό περιβάλλον που μπορεί να φιλοξενήσει αθλητικές

εκδηλώσεις , προπονήσεις και προετοιμασίες ομάδων .

Οι εναλλακτικές δραστηριότητες που μπορεί να απολαύσει ο επι-

σκέπτης είναι 24:

•

•

•

•

•

•

Η φυσική διαδρομή για περιπατητές στο φαράγγι Κορομηλιάς

πλάι στην κοίτη του ποταμού Αλιάκμονα .

Η επίσκεψη στις πηγές του νερού στην αρχή του φαραγγιού , από

τις οποίες υδρεύονται η πόλη της Καστοριάς , οι οικισμοί του Δή-

μου και ο όμορος Δήμος Μεσοποταμίας .

Η επίσκεψη στην Ιερά Μονή Αγίου Νικολάου Κορομηλιάς .

Η επίσκεψη στον αρχαιολογικό χώρο του Νεολιθικού οικισμού

Αυγής .

Η επίσκεψη στην Ομορφοκκλησιά στον Ιερό ναό του Αγίου Γεωρ-

γίου .

Η επίσκεψη στα παραδοσιακά αποστακτήρια τσίπουρου στο Υψη-

λό .

I.3.5 Τοπικές γεύσεις

Σε κάθε Δημοτικό διαμέρισμα υπάρχει το τοπικό χρώμα των γεύ-

σεων με φαγητά της παράδοσης που διαδίδονται στις γυναίκες των

οικογενειών , όπως 25: ποντιακά φαγητά , λαχανοσαρμάδες , φασολάδα ,

Τσιγαρίδες (μεζές με μικρά κομμάτια χοιρινού κρέατος τηγανητά στο

λίπος τους , γιαπράκια (λαχανοσαρμάδες με ρύζι και μανιτάρια βου-

νού , πίτες ή κλωστόπιτες (με σπιτικό φύλλο και τυρί ή χόρτα , σαρα-

24 Δήμος Αγ . Τριάδας , Σπόρ-Εναλλακτικές Δραστηριότητες , ht tp:/ / t iny.cc/aevep, (πρόσβαση 8/4/2010).

25 Δήμος Αγ . Τριάδας , Τοπικές γεύσεις , ht tp: / / t iny.cc/3vbrd, (πρόσβαση 8/4/2010).

125

γλί (πίτα γλυκιά με φύλλο σπιτικό , καρύδια και σιρόπι), τραχανόπιτα

(τραχανάς με λουκάνικα χωριατικά), πέτουρα (σπιτικές χυλοπίτες και

αυγά), κοτόπουλο με αρμιά(τουρσί λάχανο), καβουρμάς με αυγά

(χοιρινό κρέας καβουρντισμένο με τηγανητά αυγά), τοπικά κρασιά

(κόκκινα και λευκά από ποικιλίες που ευδοκιμούν στις περιοχές) κα-

θώς επίσης παραδοσιακό τσίπουρο .

I.3.6 Επιχειρηματικές δραστηριότητες

Στον Δήμο λειτουργούν πολλές γουνοποιητικές επιχειρήσεις με

ασχολία συρραφής και δημιουργίας γούνινων ρούχων από όλα τα εί-

δη γούνας για το εσωτερικό και το εξωτερικό με εξαγωγή και προώ-

θηση γούνινων προϊόντων .

Υπάρχει μεγάλος αριθμός αγροτών με καλλιέργειες δημητρια-

κών , φασολιών , φυτώρια μήλων , θερμοκήπια λαχανικών , αμπέλια με

παραγωγή τοπικών κρασιών και τσίπουρου και βιολογικές καλλιέρ-

γειες , παραδοσιακά αποστακτήρια τσίπουρου στο Υψηλό και σύγ-

χρονο οινοποιείο στην Κορομηλιά .

Επίσης υπάρχει ανεπτυγμένη κτηνοτροφία με μονάδες κυρίως αι-

γοπροβάτων , με παραγωγή κρέατος , γάλακτος και τοπικών τυριών

για την εγχώρια κατανάλωση καθώς και εξαγωγίσημα προϊόντα μέσω

της Ένωσης Γεωργικών Συνεταιρισμών νομού Καστοριάς .

Στο Δ .Δ . Χιλιοδένδρου λειτουργούν δύο (2) φάρμες εκτροφής

γουνοφόρων ζώων με παραγωγή γουνοδερμάτων τόσο για την εγχώ-

ρια όσο και για την παγκόσμια εμπορία γούνας .

Στην περιοχή λειτουργεί βιοτεχνία για παραγωγή χάρτου για το-

πική και εγχώρια κατανάλωση και αρκετές μονάδες ξυλουργικών

προϊόντων για κατασκευές .

Τέλος , για την φιλοξενία των τουριστών έχει κατασκευαστεί νέο

σύγχρονο ξενοδοχείο από δημότη , εντός της έδρας του Δήμου στους

Μανιάκους , και στην Ομορφοκκλησιά υπάρχει Δημοτικός ξενώνας .

126

I.4 ΔΗΜΟΣ ΑΓΙΩΝ ΑΝΑΡΓΥΡΩΝ

Ο δήμος Αγίων Αναργύρων βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του

νομού . Πήρε την ονομασία του από τη Μονή Αγίων Αναργύρων που

βρίσκεται στα όριά του . Καταλαμβάνει έκταση 97.340 στρεμμάτων

και έχει πληθυσμό 2.845 κατοίκους . Έδρα του είναι η Κορησός . Στο

δήμο περιλαμβάνονται τα εξής τέσσερα δημοτικά διαμερίσματα : Κο-

ρησού , Βασιλειάδος , Λιθιάς και Μελισσοτόπου .

Εικόνα 9: Δήμος Αγίων Αναργύρων 26.

I.5 ΔΗΜΟΣ ΑΚΡΙΤΩΝ

Ο δήμος Ακριτών βρίσκεται στα δυτικά του νομού , δυτικά της

πόλης της Καστοριάς , στα σύνορα με την Αλβανία . Αποτελείται από

4 δημοτικά διαμερίσματα , καταλαμβάνει έκταση 82,2 km2 και έχει

συνολικό πληθυσμό 1.109 κατοίκους . Έδρα του δήμου είναι η Διπο-

ταμιά . Ο δήμος αποτελείται από τα παρακάτω δημοτικά διαμερίσμα-

τα : Διποταμιάς , Κομνηνάδων , Πολυανέμου και Χιονάδου .

26 ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ , Δήμος Αγίων Αναργύρων , ht tp:/ / t inyurl.com/32udacg,

(πρόσβαση 10/7/2010).

127

Εικόνα 10: Δήμος Ακριτών 27.

I.6 ΔΗΜΟΣ ΑΛΙΑΚΜΟΝΑ

Ο δήμος Αλιάκμονα βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα του νομού .

Αποτελείται από 5 δημοτικά διαμερίσματα , καταλαμβάνει έκταση

85,3 km2 και έχει συνολικό πληθυσμό 4.100 κατοίκους . Έδρα του

δήμου είναι η Μεσοποταμιά . Ο δήμος αποτελείται από τα παρακάτω

δημοτικά διαμερίσματα : Μεσοποταμιάς , Αγίας Κυριακής , Καλοχωρί-

ου , Οινόης και Πτεριάς .

27 ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ , Δήμος Ακριτών , ht tp:/ / t iny.cc/0wn5y, (πρόσβαση

10/7/2010).

128

Εικόνα 11: Δήμος Αλιάκμονα 28.

I.7 ΔΗΜΟΣ ΑΡΓΟΥΣ ΟΡΕΣΤΙΚΟΥ

I.7.1 Γενικά

Ο δήμος Άργους Ορεστικού 29 βρίσκεται στο νότιο τμήμα του νο-

μού , στα σύνορα με τον νομό Κοζάνης . Αποτελείται από 13 δημοτικά

διαμερίσματα , καταλαμβάνει έκταση 206,4 km2 και έχει συνολικό

πληθυσμό 9.918 κατοίκους . Έδρα του δήμου είναι το Άργος Ορεστι-

κό . Ο δήμος αποτελείται από τα παρακάτω δημοτικά διαμερίσματα

(δ .δ .): Άργους Ορεστικού , Αγίου Ηλία , Αμμουδάρας , Ασπροκκλη-

σιάς , Βράχου , Διαλεκτού , Καστανοφύτου (πρώην Οσνίτσανη), Λά-

γκας , Λακκωμάτων , Μελανθίου , Νοστίμου , Σπηλαίων και Σπήλιου .

28 ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ , Δήμος Μεσοποταμιάς , http:/ / t inyurl .com/35ud2dk,

(πρόσβαση 3/7/2010). 29 Δήμος Άργους Ορεστικού , http: / / t iny.cc/442f8, (πρόσβαση 2/6/2010).

129

Εικόνα 12: Δήμος Άργους Ορεστικού 30.

I .7.2 Ιστορία

Η Ορεστίδα ήταν ένα από τα αυτόνομα βασίλεια της άνω Μακε-

δονίας , που αντιστοιχεί κατά προσέγγιση στο σύγχρονο νομαρχιακό

διαμέρισμα της Καστοριάς . Οι κάτοικοί της ήταν οι Ορέστες . Όπως

και το μεγαλύτερο μέρος της περιοχής της άνω Μακεδονίας , η Ορε-

στίδα ενσωματώθηκε στο Μακεδονικό Βασίλειο στα μέσα του 4ου

αιώνα π .Χ . από τον Φίλιππο Β΄ . Μέχρι τότε οι κάτοικοί της συνδέο-

νταν με τους Μακεδόνες αλλά και τους Μολοσσούς της Ηπείρου , ένα

αρχαίο Ελληνικό φύλο που εγκαταστάθηκε στην περιοχή κατά τη

Μυκηναϊκή περίοδο . Η σχέση αυτή αναφέρεται από το γεωγράφο Ε-

καταίο το Μιλήσιο (550-476 π .Χ .) και το Στράβωνα (64 π .Χ .-24

μ .Χ .) . Σύμφωνα με τον Θουκυδίδη το 429 π .Χ . οι Ορέστες ήταν ένα

φυλετικό κράτος με μοναρχικούς θεσμούς και μονάρχη που είχε το

δικαίωμα να ελέγχει και να αναθέτει σε κάποιον τον έλεγχο ή την

διοίκηση των στρατιωτικών δυνάμεων του κράτους . Ένα ψήφισμα

χαραγμένο πάνω σε λίθινη πλάκα που προέρχεται από το Κρανοχώρι ,

την περιοχή της αρχαίας Βάττυνας , και χρονολογείται στα 192 μ .Χ . 30 ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ , Δήμος Άργους Ορεστικού , ht tp:/ / t iny.cc/u115b, (πρό-

σβαση 2/6/2010).

130

δίνει επίσης κάποιες πληροφορίες για τον τρόπο λειτουργίας του

Κοινού των Ορεστών , το οποίο ήταν η πολιτική ένωση των Ορεστών

για 500 περίπου χρόνια , από τους ελληνιστικούς ως τους προχωρη-

μένους ρωμαϊκούς χρόνους . Άλλη μια επιγραφή χαραγμένη πάνω σε

τμήμα βάθρου που βρέθηκε στο Άργος Ορεστικό , αναφέρει την από-

φαση του Κοινού των Ορεστών να κάνει μια αφιέρωση στον Ρωμαίο

αυτοκράτορα Κλαύδιο . Το κέντρο , όπου λαμβάνονταν οι αποφάσεις ,

ήταν πιθανώς κοντά στο σημερινό Άργος Ορεστικό , στη θέση Παρα-

βέλα .

Από την περιοχή της Ορεστίδας κατάγονται οι στρατηγοί του

Μεγάλου Αλεξάνδρου Περδίκας , γιος του Ορόντη και Κρατερός του

Αλεξάνδρου , ο Σέλευκος Νικάτωρ , γιος του Αντιόχου , αξιωματικός

του Μεγάλου Αλεξάνδρου , ιδρυτής της δυναστείας και του αντίστοι-

χου Ελληνιστικού βασιλείου των Σελευκιδών . Αλλά και ο Παυσανίας

Κεράστου , σωματοφύλακας και μετέπειτα δολοφόνος του Μακεδόνα

βασιλιά Φιλίππου B’. Η Ορεστίδα ανεξαρτητοποιήθηκε το 196 π .Χ .

όταν οι Ρωμαίοι αφού νίκησαν τον Φίλιππο E’, βασιλιά της Μακεδο-

νίας (238 -179 π .Χ .) ανακήρυξαν την περιοχή ανεξάρτητη , ως αντάλ-

λαγμα για τη βοήθεια που τους παρείχαν οι κάτοικοί της κατά την

εκστρατεία τους . Σύμφωνα με τον ιστορικό Αππιανό (95–165 μ .Χ .)

το Άργος Ορεστικό είναι η πατρίδα της δυναστείας των Αργεάδων ,

ιδρυτών του βασιλείου της Μακεδονίας .

I.7.3 Αξιοθέατα

I.7.3.1 Αρχαιολογικοί χώροι και μνημεία

Αρχαιολογικός χώρος Παραβέλα : Στο δρόμο Άργους Ορεστικού-

Μανιάκων και σε απόσταση ενός περίπου χιλιομέτρου βρίσκεται η

αρχαιολογική θέση Παραβέλα . Στη θέση αυτή είχαν εντοπιστεί το

1972 δύο τάφοι , οι οποίοι έδωσαν και το έναυσμα για να αρχίσουν

το 1988 εκτεταμένες έρευνες τόσο στην υπάρχουσα θέση όσο και

στην ευρύτερη περιοχή Αρμενοχωρίου . Στη Παραβέλα αποκαλύ-

φθηκαν ένας λατρευτικός χώρος από την ρωμαϊκή εποχή και μια

παλαιοχριστιανική βασιλική μεγάλων διαστάσεων με ψηφιδωτά

•

131

δάπεδα . Ο λατρευτικός χώρος αποτελείται από δύο ορθογώνια κτί-

σματα ένα αίθριο και μια μικρή αίθουσα η οποία εφάπτεται του

αίθριου . Ο κυρίως λατρευτικός χώρος είναι μια πολύ απλή κατα-

σκευή με κτιστά έδρανα κατά μήκος των μακρών πλευρών και μι-

κρή κόγχη στο μέσο της βορειοδυτικής πλευράς . Στο εσωτερικό

της κόγχης υπάρχουν τα υπολείμματα ενός κτιστού βάθρου , πιθα-

νότατα λατρευτικού αγάλματος , του οποίου βρέθηκε το άκρο του

χεριού με κλαδί δάφνης . Ο λατρευτικός αυτός χώρος θα μπορούσε

να είναι χώρος μυστικιστικής ακόμη και αγροτικής λατρείας .

Τείχη Διοκλητιανούπολης - Αρμενοχώρι: Το 1988 έγιναν έρευνες

και για την πορεία των τειχών της Διοκλητιανούπολης . Αποκαλύ-

φθηκε ένα τμήμα των τειχών περίπου 750m και έγινε δυνατός ο

υπολογισμός της ολικής περιμέτρου , η οποί ξεπερνά τα 2.700m.

Τα τείχη της Διοκλητιανούπολης απλώνονται σε ένα ανοιχτό πεδίο

και έχουν προς τη νότια πλευρά τους ως φυσικό προτείχισμα τα

απότομα πρανή της όχθης του Αλιάκμονα . Τα σχήμα τους έχουν

την μορφή τραπεζίου κυρίως επειδή παρακολουθούν την διαμόρ-

φωση του εδάφους . Στο κέντρο περίπου του περιτειχισμένου χώ-

ρου ρέει ένα μικρό ρυάκι το οποίο χύνεται στον Αλιάκμονα . Η α-

μυντική γραμμή των τειχών ορίζεται και από πύργους , οι οποίοι

υψώνονται κάθε 70 περίπου μέτρα . Η συνηθισμένη μορφή των

πύργων είναι τετράγωνη , υπάρχουν όμως και πεντάπλευροι στη

νοτιοανατολική και νοτιοδυτική πλευρά της πόλης . Η πόλη είχε

δύο κύριες πύλες , μία προς τον Αλιάκμονα και η άλλη προς τη νό-

τια πλευρά .

•

• Παλαιοχριστιανική βασιλική Α΄- Πρώην Σφαγεία : Το 1976-77 στη

θέση Σφαγεία είχε ανασκαφεί το πρώτο μνημείο εντός του αρχαιο-

λογικού χώρου της Διοκλητιανούπολης . Αποκαλύφθηκε μία βασι-

λική 23,40Χ26,90 μ . η οποία παρουσίασε δύο ιστορικές φάσεις .

Τα ίχνη της πρώτης φάσης διακρίνονται στην κόγχη του ιερού

στον ανατολικό τοίχο και σ` ένα τμήμα του νότιου . Στη δεύτερη

φάση οικοδόμησης μειώθηκε το πλάτος της βασιλικής σε 19,60 μ .

Στο δάπεδο αποκαλύφθηκε ψηφιδωτός διάκοσμος , ο οποίος είχε ως

132

θέματα εγγεγραμμένους ρόμβους σε παραλληλόγραμμα ή εφαπτό-

μενους κύκλους που περικλείουν καρδιόσχημο φύλλο .

Παλαιοχριστιανική βασιλική Β΄- Αρμενοχώρι : Στην ενδιάμεση

απόσταση Παραβέλας και τειχών Διοκλητιανούπολης , πάνω σ` ένα

ύψωμα εντοπίστηκε μία βασιλική μικρών διαστάσεων , η οποία πε-

ριέχει κι` ένα καμαροσκέπαστο τάφο με προθάλαμο και βαθμίδες

καθόδου . Η βασιλική αυτή παρουσιάζει δύο ιστορικές φάσεις εκ

των οποίων η πρώιμη είναι και η πιο ιδιότυπη και σπάνια . Ο αρχι-

τεκτονικός τύπος της βασιλικής έχει ένα μόνο κλίτος στη νότια

πλευρά , ενώ η κόγχη του ιερού παρουσιάζεται επίσης με σπάνια

μορφή .

•

•

•

•

•

Οικία - Αγρός Καραγεωργίου : Το 1938 στον συγκεκριμένο αγρό

έγινε ανασκαφική έρευνα και αποκαλύφθηκε μια ασβεστόκτιστη

οικία με πέντε χώρους και εσωτερική αυλή . Στο μέσο του μεγαλύ-

τερου δωματίου βρέθηκαν ίχνη εστίας . Τα νομίσματα που εντοπί-

στηκαν στην ανασκαφή κυμαίνονταν χρονολογικά από τον 4ο μ .Χ

αιώνα έως τον 8ο μ .Χ αιώνα .

Οικία Β΄- Πρανές ρέματος Διοκλητιανούπολης : Το 1991 ανασκά-

φηκε μία παλαιοχριστιανική οικία , η οποία παρουσίασε δύο ιστο-

ρικές φάσεις . Η πρώτη φάση της οικίας είχε την μορφή τρικλίνιου ,

ένας ορθογώνιος χώρος δηλαδή με μια κόγχη στη νοτιοδυτική

πλευρά του . Η κατασκευή πρόχειρη ως προς τα υλικά δόμησης

χρονολογείται στην περίοδο του Μεγάλου Κωνσταντίνου . Πάνω

στα ερείπια της πρώτης φάσης ξανακτίστηκε μια δεύτερη οικία

χρησιμοποιώντας ορισμένους τοίχους της πρώτης και δημιουργώ-

ντας επτά διαφορετικούς χώρους .

Νεκροταφεία Διοκλητιανούπολης : Συγκροτημένος χώρος νεκρο-

ταφείων της Διοκλητιανούπολης δεν βρέθηκε ακόμη . Οι σποραδι-

κές ταφές εκτός των τειχών της πόλης στους αρχαιολογικούς χώ-

ρους , που έχουν εντοπιστεί , δεν πιστοποιούν τέτοια οργάνωση . Η

μορφολογία των καμαροσκέπαστων τάφων που έχουν προσανατο-

λισμό από βορρά προς νότο παραπέμπει στη ρωμαϊκή εποχή .

Χριστιανικοί τάφοι -ύψωμα Μολόϊνα - Χωριό Αμμουδάρα : Στο

ύψωμα Μολόϊνα ,που βρίσκεται έξω από το χωριό Αμμουδάρα προς 133

τα δυτικά εντοπίστηκε ρωμαϊκός οικισμός . Τα όστρακα και η κε-

ραμική που βρέθηκαν στην περιοχή δηλώνουν την σχέση του οικι-

σμού με την ρωμαϊκή εποχή . Κατά την διάνοιξη του δρόμου Αμ-

μουδάρας-Ασπροκκλησιάς πολύ κοντά στην ίδια περιοχή αποκα-

λύφθηκαν κεραμοσκεπείς τάφοι από την παλαιοχριστιανική εποχή .

Δάπεδο ψηφιδωτό - Δρόμος Άργους Ορεστικού-Αμμουδάρας : Το

1959 σε μικρή απόσταση από το Δημαρχείο της πόλης βρέθηκε

ψηφιδωτό δάπεδο ρωμαϊκής εποχής . Το δάπεδο αυτό παρουσιάζει

σχήματα γεωμετρικά και φυτικά σε ζώνες .

•

•

•

•

•

Δάπεδο ψηφιδωτό - Εργοστάσια πλινθοποιίας- Άργος Ορεστικό:

Στις αρχές της δεκαετίας του `60 βρέθηκε και ένα άλλο ψηφιδωτό

δάπεδο κατά τη διάρκεια εκσκαφών που διενεργούσαν τα εργο-

στάσια πλινθοποιίας με παραστάσεις πτηνών . Φαίνεται ότι το ψη-

φιδωτό αυτό αποτελούσε το δάπεδο ρωμαϊκής έπαυλης .

Χωριό Λάγκα - περίβολος εκκλησίας : Στον περίβολο της εκκλη-

σίας του χωριού βρέθηκαν αρχαίοι χωνευτοί τάφοι με πρόχειρη

κατασκευή αποτελούμενη από λίθινες πλάκες .

Χωριό Διαλεχτό - νεκροταφείο : Πάνω σε λόφο έξω από το χωριό

εντοπίστηκε αρχαίο νεκροταφείο με χαρακτηριστικά ανάλογα της

Λάγκας .

I.7.3.2 Λαογραφία και Αρχιτεκτονική

Το παμπάλαιο λαϊκό σπίτι: Πρόκειται για πλινθόκτιστη κατα-

σκευή , χαμηλή ( ισόγειο ή ημιυπόγειο), συνήθως με ένα και μονα-

δικό χώρο ιδιαίτερα μεγάλων διαστάσεων (δωμάτιο), στον οποίο

υπάρχει και τζάκι . Αυτός ο χώρος χρησιμοποιούνταν ταυτόχρονα

για κατοικία αλλά και ως αποθήκη . Το σχήμα του ήταν τετράγωνο

ή παραλληλόγραμμο και ήταν στενομέτωπο ή πλατυμέτωπο με

στέγη επικλινή , που είχε από μία έως τέσσερις κλίσεις . Τα παρά-

θυρα και τα ανοίγματα γενικά ήταν πολύ λίγα και προστατεύονταν

εξωτερικά από τα λεγόμενα "κιπέγεια". Τα κτίσματα αυτά εντάσ-

σονταν στον πολεοδομικό ιστό και μια μεγάλη και πλατιά αυλό-

πορτα , σε συνδυασμό με τον ψηλό πέτρινο μαντρότοιχο που τα πε-

ριέβαλε , απομονώνονταν τελείως από αυτόν . 134

Παραδοσιακή μακεδονική αρχιτεκτονική : Ο κάτω όροφος , που

ονομάζεται κατώι κτίζεται με σκληρή πέτρα , ενώ ο επάνω όροφος ,

το ανώι , κτίζεται με τσατμά . Το δεύτερο είναι μεγαλύτερο σε επι-

φάνεια από το πρώτο εξ ' αιτίας των οικοδομικών προεξοχών που

αποτελούν το χαρακτηριστικό αυτού του αρχιτεκτονικού ρυθμού

και ονομάζεται "σαχνισία" ή "ταβλάδες" ή "σανιδωτά" ανάλογα με

την περιοχή που κτίζονταν . Άλλο χαρακτηριστικό αυτού του τύπου

είναι ο μεγάλος αριθμός παραθύρων που υπάρχουν στον όροφο και

δίνουν την αίσθηση κλειστού ή καλύτερα υαλόφρακτου μπαλκο-

νιού και στο χρήστη την ψευδαίσθηση ότι μετεωρίζεται πάνω από

το δρόμο . Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και οποία αρχοντικά υ-

πάρχουν στην ευρύτερη περιοχή , αλλά και στην πόλη της Καστο-

ριάς .

•

• Νεοκλασικός αρχιτεκτονικός ρυθμός: Τα κτίρια του ρυθμού αυτού

είναι συνήθως τετράγωνα , διώροφα , πέτρινα , ασβεστόκτιστα και

σοβατισμένα με επιμέλεια , τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά , ι-

διαίτερα γύρω από τις πόρτες και τα παράθυρα όπου σχηματίζο-

νται πλήθος από ωραία διακοσμητικά μοτίβα . Ιδιαίτερο , δε , αρχι-

τεκτονικό γνώρισμα των σπιτιών αυτής της περιόδου και αυτού

του ρυθμού είναι η απόλυτη συμμετρία που δίδεται από τους κα-

τασκευαστές σε κάτοψη και όψη . Ο κάτω όροφος χρησιμοποιείται

σαν αποθηκευτικός χώρος ή για τις βοηθητικές εργασίες (π .χ .

πλυσταριό) και ο επάνω σαν κύρια κατοικία . Συνήθως επικοινω-

νούν με εξωτερική πέτρινη σκάλα χωρίς να αποκλείεται η λύση

της εσωτερικής επικοινωνίας . Η μεγάλη διαφορά που σημειώνεται

με την κατασκευή αυτών των σπιτιών είναι ότι αυτά αρχίζουν να

χάνουν την εσωστρέφεια και τον κλειστό τρόπο διάρθρωσης και

ανάπτυξης που εμφανίζονταν στην παραδοσιακή μακεδονική αρχι-

τεκτονική . Ο ψηλός μαντρότοιχος παραχωρεί τη θέση του σε χα-

μηλούς περίβολους , με σιδερένια κάγκελα και πόρτα και έτσι τα

σπίτια αποκτούν άμεση επικοινωνία με το εξωτερικό οικιστικό πε-

ριβάλλον . Λίγα αυθεντικά δείγματά του ρυθμού αυτού σώζονται

σήμερα στο Άργος και κάποια άλλα με εκφυλισμένα χαρακτηρι-

στικά του στις κοινότητες (π .χ . Αμμουδάρα). Στους οικισμούς της 135

περιοχής υπάρχουν και ορισμένα προσεγμένα , ισόγεια κτίρια , με

νεοκλασικές επιρροές όντως είναι κάποια δείγματα σχολείων ή

κοινοτικών καταστημάτων .

•

•

•

Σύγχρονη αστική κατοικία : Τα κτίρια αυτού του τύπου που υπάρ-

χουν στην περιοχή του Άργους Ορεστικού συνήθως δεν ξεπερνούν

τους δύο ορόφους και αποτελούν μίμηση της τυπικής δομής της

πολυκατοικίας . Είναι κατασκευές από μπετόν , με περιμετρικούς

συνεχείς εξώστες σταθερού πλάτους , με εξωστόθυρες (και σπανιό-

τερα παράθυρα) μεταλλικής κατασκευής και στις περισσότερες

των περιπτώσεων χωρίς καμία ιδιαίτερη αρχιτεκτονική μελέτη . Οι

χώροι του ισογείου σε αρκετές περιπτώσεις διαμορφώνονται έτσι

ώστε να μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως καταστήματα αλλά , κατά

κανόνα , χρησιμοποιούνται ως αποθηκευτικοί ή βοηθητικοί χώροι

της κατοικίας , καθώς οι κύριοι χώροι της βρίσκονται σχεδόν πά-

ντα στο δεύτερο όροφο .

Λαογραφικό μουσείο Καστανόφυτου: Δημιουργήθηκε από τον

Πολιτιστικό Σύλλογο Καστανοφύτου ο οποίος φέρει και την ευθύ-

νη λειτουργίας του . Περιλαμβάνει παραδοσιακές στολές , υφαντά ,

απολιθωμένα όστρακα , γεωργικά εργαλεία , είδη καθημερινής χρή-

σης των προηγούμενων γενεών καθώς και μόνιμη έκθεση φωτο-

γραφίας με 900 περίπου φωτογραφίες , κυρίως ασπρόμαυρες της

χρονικής περιόδου 1912-2001.

Λαογραφικό Μουσείο Μελανθίου : Ανήκει στον Πολιτιστικό Σύλ-

λογο Μελανθίου . Αποτελείται από έκθεση παλιάς φωτογραφίας και

αντικειμένων τα οποία είναι συνδεδεμένα με τη ζωή των κατοίκων

από τον Πόντο μέχρι σήμερα .

I.7.3.3 Περιηγήσεις και διαδρομές

Ο επισκέπτης μπορεί να ακολουθήσει τις διαδρομές που προτεί-

νονται από την ιστοσελίδα του Δήμου και στην οποία παρέχεται η

δυνατότητα εικονικής περιήγησης 31. Αυτές είναι :

31 Δήμος Άργους Ορεστικού , Χάρτες διαδρομών , ht tp: / / t iny.cc/9yifs,

(πρόσβαση 29/8/2010).

136

Μία διαδρομή για όλους •

•

•

•

•

•

Ακολουθώντας τον Στραβοπόταμο

Περιήγηση και Ορειβασία στα Όντρια

Μια πλούσια διαδρομή

Στην Καρδιά του Απολιθωμένου Δάσους

Γνωρίζοντας την Άγρια Φύση

I.7.4 Φυσικός πλούτος

Ο Δήμος Άργους Ορεστικού εκτείνεται νότια από τη λίμνη της

Καστοριάς και μέχρι τις παρυφές του Βοΐου (στο νότιο τμήμα της)

και τις παρυφές του Γράμμου (στο δυτικό τμήμα της). Καταλαμβάνει

περιοχές που εκτείνονται από 600m περίπου υπερθαλάσσιο υψόμετρο

μέχρι τα 1500m στις περιοχές του Βράχου . Το κλίμα που χαρακτηρί-

ζει την περιοχή ανήκει στον ενδιάμεσο μεταξύ μεσογειακού και με-

σευρωπαϊκού , τύπο κλίματος με επικρατούντα όμως τα χαρακτηρι-

στικά του μεσευρωπαϊκού στις περιοχές των πεδινών Δ .Δ . και εξε-

λίσσεται σε ηπειρωτικό – μεσευρωπαϊκό στις περιοχές των ορεινών

Δ .Δ . της Εδαφικής Περιφέρειας . Στην ευρύτερη περιοχή του Δήμου

απαντώνται δύο από τις πέντε συνολικά ζώνες βλάστησης που υπάρ-

χουν στην Ελλάδα .

Τα δασικά συστήματα της περιοχής καταλαμβάνουν περίπου το

1/3 της συνολικής της έκτασης , εντάσσονται από άποψη βλάστησης

και ειδών χλωρίδας στην παραμεσογειακή ζώνη βλάστησης στα χα-

μηλότερα σημεία και στην ζώνη δασών οξιάς και των δασών οξιάς-

ελάτης και παραμεσόγειων κωνοφόρων . Αμιγή δάση Καστανιάς απα-

ντώνται στην περιοχή μεταξύ κοινοτήτων Νόστιμου και Σπηλαίου ,

αμιγή δάση οξιάς στην περιοχή Βράχου και Λάγκας , ενώ δρυοδάση

σε περιοχές των κοινοτήτων Λάγκας , Μελανθίου , Σπήλιου , Αμμου-

δάρας , Λακκωμάτων και Ασπροκκλησιάς . Μικτά δάση καστανιάς-

δρυός παρουσιάζονται στην περιοχή του Καστανοφύτου καθώς και

κοντά στον οικισμό Πετροπουλάκι της κοινότητας Μελανθίου . Μερι-

κώς δασοσκεπείς εκτάσεις καστανιάς παρουσιάζονται διάσπαρτες

σχεδόν στο σύνολο της περιοχής ενώ αντίστοιχες εκτάσεις δρυός ε-

ντοπίζονται κυρίως σε περιοχές των κοινοτήτων Αμμουδάρας , Με- 137

λανθίου και Βράχου . Εκτεταμένες χορτολιβαδικές εκτάσεις παρατη-

ρούνται στις κοινότητες Σπηλαίων , Λάγκας και Καστανοφύτου κυρί-

ως ως αποτέλεσμα παλιότερης πίεσης από υπερβόσκηση . Αξιόλογα

από οικολογική άποψη είναι και τα δασικά οικοσυστήματα στα Ο-

ντρια καθώς και το αμιγές δάσος καστανιάς όπως και κατά θέσεις οι

μικρές δασικές συστάδες με φυσική βλάστηση ανάμεσα από γεωργι-

κές εκμεταλλεύσεις .

Το δασικό οικοσύστημα των Οντρίων δεσπόζει στην νοτιοδυτική

περιοχή του Δήμου και στους οικισμούς του Βράχου , Λάγκας , Πε-

τροπουλακίου , Καστανοφύτου με δάση οξιάς , καστανιών και δρυών .

Προσφέρεται για περιπάτους μέσα από φυσικά μονοπάτια όπου ο ε-

πισκέπτης μπορεί να θαυμάσει την ομορφιά του φυσικού περιβάλλο-

ντος , ιδιαίτερους σχηματισμούς βράχων ύψους 100 μέτρων , θέσεις με

πανοραμική θέα της περιοχής , ενώ πολλές από τις κορυφές των Ο-

ντρίων χρησιμοποιούνται ως θέσεις αναρρίχησης από ορειβατικούς

συλλόγους . Έναν επιπλέον πόλο έλξης στην περιοχή θα αποτελέσει

και η τεχνητή λίμνη που θα σχηματιστεί με την ολοκλήρωση του υπό

κατασκευή αρδευτικού φράγματος του Βράχου . Το οικιστικό δίκτυο

της περιοχής αποτελείται από οικισμούς , πολλοί από τους οποίους

είναι σχεδόν ακατοίκητοι και διατηρούν ακόμα και σήμερα την πα-

ραδοσιακή τους μορφή (π .χ . Αγ . Ηλίας , Ζευγοστάσιο , Πετροπουλά-

κι). Υπάρχουν δείγματα παλαιότερων αρχιτεκτονικών περιόδων , κύ-

ρια στο επίπεδο της κατοικίας , κάποια ιδιαίτερα αξιόλογα δημόσια

κτίρια (π .χ . σχολεία , κοινοτικά καταστήματα) και αρκετά μνημεία

(εκκλησίες και μοναστήρια) που μπορούν να αποτελέσουν πόλο έλ-

ξης τουριστών .

Για τη χλωρίδα , την πανίδα , τη γεωλογία και το υδάτινο περι-

βάλλον της περιοχής , ο επισκέπτης μπορεί να βρει πολλές πληροφο-

ρίες στην ιστοσελίδα του Δήμου 32.

32 Δήμος Άργους Ορεστικού , Χλωρίδα και πανίδα , ht tp: / / t iny.cc/olr3k,

(πρόσβαση 30/8/2010).

138

I.8 ΔΗΜΟΣ ΒΙΤΣΙΟΥ

Ο δήμος Βιτσίου είναι βρίσκεται στο βόρειο τμήμα του νομού ,

και απλώνεται στις πλαγιές του Βιτσίου . Ο δήμος Βιτσίου αποτελεί-

ται από 5 δημοτικά διαμερίσματα και έχει συνολικό πληθυσμό 1.473

κατοίκους . Έδρα του δήμου είναι το Τοιχίο . Ο δήμος αποτελείται

από τα παρακάτω δημοτικά διαμερίσματα : Τοιχίου , Βυσσινέας , Με-

ταμορφώσης , Οξυάς , Πολυκεράσου και Σιδηροχωρίου 33.

Εικόνα 13: Δήμος Βιτσίου 34.

Το Τοιχιό είναι πρωτεύουσα του Δήμου Βιτσίου δίπλα στον αρ-

χαίο οικισμό Λογγά . Βρίσκεται σε υψόμετρο 675m σε μία πτύχωση

του αρχικού αντερείσματος του Βιτσίου προφυλαγμένο από όλες τις

πλευρές πλην αυτής που βλέπει στη λίμνη . Περιβάλλεται από εκτε-

ταμένους μηλεώνες όπου παράγονται τα περίφημα μήλα Καστοριάς

που είναι εξαιρετικής ποιότητας και γεύσης , με ιδιαίτερα οργανολη-

πτικά χαρακτηριστικά και εξαίσιο χρώμα . Είναι αρκετά ανεπτυγμένο

χωριό με βενζινάδικα , καταστήματα , ουζερί , καφενεία και μύλο και

33 Δήμος Βιτσίου , ht tp:/ /www.dimosvitsiou.gr/, (πρόσβαση 4/7/2010). 34 ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ , Δήμος Βιτσίου , ht tp: / / t iny.cc/vsdsq, (πρόσβαση

4/7/2010).

139

από το οποίο υπάρχει εύκολη πρόσβαση στους υπόλοιπους οικισμούς

με ασφαλτοστρωμένο οδικό δίκτυο μέσα σε Οξιές . Ο πληθυσμός του

δημοτικού διαμερίσματος ανέρχεται σε 758 κατοίκους σύμφωνα με

την απογραφή του 2001.

Το Πολυκέρασο είναι ορεινό χωριό του Βιτσίου στα νοτιοανατο-

λικά της Οξυάς με υψόμετρο 1.220m. Για το χωριό υπάρχει πρόσβα-

ση με ομαλό ασφαλτοστρωμένο δρόμο μετά τις στροφές που ακολου-

θούν την Οξυά . Τα παλιά παραδοσιακά πέτρινα σπίτια του χωριού

είναι κτισμένα σε ένα πλάτωμα του βουνού σε μια τοποθεσία πνιγμέ-

νη στο πράσινο . Στα γύρω δάση , μετά από βροχή , βρίσκονται άφθονα

τα «βασιλικά» μανιτάρια του Βιτσίου . Ο πληθυσμός του ΔΔ του Πο-

λυκεράσου είναι 29 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2001.

Η Οξυά είναι ορεινό χωριό στα 1.200m. Λίγα χιλιόμετρα πιο πά-

νω στο βουνό , βρίσκεται το χιονοδρομικό κέντρο του Βιτσίου . Δια-

θέτει μια κεντρική πίστα μέτριας δυσκολίας και αναβατήρα . Το 1998

ανεγέρθη μικρός ξενώνας για τους επισκέπτες . Υπάρχει επίσης κατα-

φύγιο . Έχει ξεκινήσει και σύντομα θα αποπερατωθεί η κατασκευή

ξενώνα που θα μπορεί να φιλοξενήσει επισκέπτες και αθλητές όλο το

χρόνο αφού σχεδιάζεται να λειτουργήσει σαν αθλητικό κέντρο με την

κατασκευή γηπέδων . Επιστρέφοντας από το χιονοδρομικό κέντρο τη

χειμερινή περίοδο σταθείτε στο ύψωμα πάνω από την Οξυά και φω-

τογραφίστε την . Όταν φθάσετε στο χωριό σταματήστε στην ταβέρνα

για να απολαύσετε τα βασιλικά μανιτάρια τις πίτες και τις οικολογι-

κές πατάτες .

Η Βυσσινιά είναι ορεινό χωριό πάνω στο δρόμο που σκαρφαλώ-

νει στο Βίτσι σε υψόμετρο 900m και από εδώ περνά και η ανατολική

δίοδος των Κορεστείων χωριών . Ο πληθυσμός του ΔΔ της Βυσσινιάς

είναι 135 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2001 .Διαθέτει πε-

τρόκτιστα κτίρια με χοντρούς τοίχους για να αντιμετωπίζει με επάρ-

κεια τους μακροσκελείς χειμώνες . Στην εσωτερική πλατεία , έξω από

το παλιό καφενεδάκι υπάρχει μεγάλος πλάτανος και βρύση που τρο-

φοδοτείται από το κρύο νερό του Βιτσίου . Κοντά στο χωριό υπάρχει

εγκαταλειμμένος παλιός νερόμυλος . Στο καινούριο καφενείο του χω-

140

ριού προσφέρονται τοπικοί μεζέδες και κυρίως τα περίφημα βασιλικά

μανιτάρια του Βιτσίου συνοδευόμενα από τοπικό τσίπουρο .

Η Μεταμόρφωση είναι παρόχθιο χωριό της λίμνης Ορεστιάδας

τραβηγμένο στα ριζά του Βιτσίου σε υψόμετρο 670m. Ο πληθυσμός

του ΔΔ είναι 173 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Το

χωριό έχει πάρει το όνομα του από την εκκλησία της Μεταμόρφωσης

του Σωτήρα , τα ερείπια της οποίας βρίσκονται στη κορυφή ενός χα-

ρακτηριστικού λόφου παραπλεύρως του κεντρικού αυτοκινητόδρο-

μου . Η εκκλησία έχει σχεδόν το ίδιο αρχιτεκτονικό μοτίβο με την

Κουμπελίδικη της πόλης της Καστοριάς και είναι αρχαιότερη αυτής .

Στο χωριό υπάρχει παραδοσιακό καφενείο με τοπικούς μεζέδες και

τσίπουρο .

Η Φωτεινή είναι παρόχθιο χωριό της λίμνης Ορεστιάδας κτισμέ-

νο σε επίπεδο χώρο στα 650m. Η παραλία του χωριού είναι αμμώδης

και προσφέρεται για κατασκήνωση . Ο πληθυσμός του οικισμού είναι

184 κάτοικοι σύμφωνα με την απογραφή του 2001. Στα όρια της Φω-

τεινής βρίσκονται οι εγκαταστάσεις των Ψυγείων-Διαλογητηρίων

μήλων της Γεωργικής Εταιρείας Οπωροκηπευτικών Καστοριάς Α .Ε

από όπου μπορεί κανείς να προμηθευτεί τα ξακουστά μήλα της Κα-

στοριάς . Στο χωριό λειτουργούν παραδοσιακά καφενεία όπου μπορεί

κανείς να γευτεί το τοπικό τσίπουρο και μεζέδες .

Ο οικισμός του Σιδηροχωρίου είναι «σκαρφαλωμένος» στις πρώ-

τες εξάρσεις του Βιτσίου στα 1.040m. Κάτω από το δρόμο βρίσκεται

μια πολύ όμορφη παλιά εκκλησία που αξίζει να την επισκεφθεί κα-

νείς . Ο πληθυσμός του ΔΔ είναι 125 κάτοικοι σύμφωνα με την απο-

γραφή του 2001. Στο χωριό έχει ξεκινήσει η ανέγερση ξενώνων για

τη φιλοξενία των επισκεπτών που επιθυμούν να απολαύσουν τη μο-

ναδική θέα προς τη λίμνη Ορεστιάδα , το έντονο παραδοσιακό χρώμα

του χωριού , την ανάπαυση και αναψυχή χωρίς ωστόσο να στερηθούν

τη ζωή και τις συγκινήσεις της πόλης της Καστοριάς , η οποία βρί-

σκεται σε απόσταση δεκαλέπτου από το Σιδηροχώρι . Επίσης κατα-

σκευάζεται παραδοσιακή ταβέρνα όπου μπορείτε να γευτείτε τοπι-

κούς μεζέδες και την εύγευστη «φέτα» από την κτηνοτροφική παρα-

γωγή της περιοχής . 141

I.9 ΔΗΜΟΣ ΙΩΝΟΣ ΔΡΑΓΟΥΜΗ

Ο δήμος Ίωνος Δραγούμη βρίσκεται στο ανατολικό τμήμα του

νομού . Αποτελείται από 5 δημοτικά διαμερίσματα , καταλαμβάνει έ-

κταση 131,3 km2 και έχει συνολικό πληθυσμό 3457 κατοίκους . Ο δή-

μος αποτελείται από τα παρακάτω δημοτικά διαμερίσματα : Βογατσι-

κού , Αμπελοκήπων , Γέρμα , Κωσταραζίου και Μηλίτσας .

Εικόνα 14: Δήμος Ίωνος Δραγούμη 35.

Έδρα του δήμου είναι το ιστορικό χωριό Βογατσικό 36. Το Βογα-

τσικό βρίσκεται σε φυσική οχυρή θέση , καθώς περιβάλλεται από

βουνά από όλες τις πλευρές ενώ Ν .-ΝΔ . ρέει ο Ποταμός Αλιάκμωνας .

Οι πλαγιές των παρακείμενων βουνών και γενικά η περιοχή παλαιό-

τερα , ήταν καλυμμένες από πυκνά δάση γεγονός που προστάτευε α-

κόμη περισσότερο το χωριό . Σήμερα , ακριβώς έξω από τα όρια του

χωριού , περνάει ο υπερσύγχρονος Κάθετος Οδικός Άξονας που ενώ-

νει την Εγνατία Οδό με την Κρυσταλοπηγή .

35 ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ , Δήμος Ίωνος Δραγούμη , http:/ / t iny.cc/ayq7i, (πρόσβαση

25/5/2010). 36 ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ , Βογατσικό Καστοριάς , ht tp: / / t iny.cc/zt1gt, (πρόσβαση

25/5/2010).

142

Για την προέλευση του ονόματος "Βογατσικό" υπάρχουν δύο κύ-

ριες εκδοχές . Η μία αναφέρει ότι είναι η εξελληνισμένη εκδοχή του

Τούρκικου "Μπογάζ Κιοϊ" το οποίο σήμαινε "Χωριό του Μπουγα-

ζιού" καθώς το χωριό είναι χτισμένο σε "μπογάζι" δηλ . στο τέρμα

στενής χαράδρας . Έτσι το "Μπογάζ Κιοϊ" έγινε "Μπογατσκο" και κα-

τόπιν "Βογατσικό". Η άλλη εκδοχή , αναφέρει ότι το Βογατσικό πήρε

το όνομά του από τα "Μπογάτσια" το οποίο ήταν ένα είδος ψωμιού

το οποίο φτιαχνόταν σε εορταστικές και άλλες κοινωνικές εκδηλώ-

σεις . Επίσης το Βογατσικό στα Τούρκικα , αναφερόταν και ως "Γεντί

Κιοϊ" δηλαδή "Επταχώρι" όνομα το οποίο έχει τις ρίζες του στην ι-

στορία του χωριού καθώς το Βογατσικό αποτελεί την συνένωση Επτά

παλαιότερων οικισμών στην ευρύτερη περιοχή για τον φόβο των

Τούρκων .

Η ίδρυση του Βογατσικού είναι αποτέλεσμα της μετοίκησης των

γηγενών πληθυσμών της περιοχής προς τα ορεινά κατά τον 14ο αιώ-

να λόγω της εγκατάστασης Τούρκων - μετά την Οθωμανική κατάκτη-

ση της περιοχής- στα πλουσιότερα και πιο εύφορα εδάφη . Η ανάγκη

για περισσότερη προστασία και ασφάλεια είχε ως αποτέλεσμα την

συνένωση των κατοίκων των οικισμών που αποτέλεσαν το Βογατσι-

κό . Κατά την επανάσταση του 1821 οι κάτοικοι του Βογατσικού α-

γωνίστηκαν κατά των Οθωμανών . Σπουδαίοι αγωνιστές της επανά-

στασης του 1821 ήταν ο Αθανάσιος Καπλάνης και ο Νικόλαος Ιωάν-

νου . Λόγω της θέσης του , γρήγορα το Βογατσικό αναπτύχθηκε σε

Κωμόπολη μέχρι το 1912 οπότε και πυρπολήθηκε από τα οπισθοχω-

ρούντα Τουρκικά στρατεύματα γεγονός το οποίο σηματοδοτεί και

την σταδιακή παρακμή του χωριού . Κατά τη διάρκεια του Μακεδονι-

κού Αγώνα αποτελούσε διοικητικό κέντρο και κομβικό σημείο της

περιοχής γι αυτό και με το ψευδώνυμο "Γάβρος" ήταν κέντρο της

πολιτικής επιτροπής του Μακεδονικού Αγώνα .

Από το Βογατσικό κατάγεται η οικογένεια των Δραγούμηδων εκ

της οποίας ο Στέφανος Δραγούμης (1842-1923) διετέλεσε Πρωθυ-

πουργός της Ελλάδας (1910) και ο Ίων Δραγούμης (1878-1923) υ-

πήρξε πρωτεργάτης του Μακεδονικού Αγώνα και υπέρμαχος της Με-

143

γάλης Ιδέας . Επίσης , η Ναταλία Σ . Δραγούμη ήταν η σύζυγος του

Παύλου Μελά .

I.10 ΔΗΜΟΣ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

I.10.1 Γενικά

Η πόλη της Καστοριάς , που είναι έδρα και του ομώνυμου νομού ,

ταυτίζεται με τη ρωμαϊκή πόλη Κέλετρο . Κατά τη Βυζαντινή εποχή

μετονομάστηκε σε Ιουστινιανούπολη . Ο πληθυσμός της πόλης ανέρ-

χεται περίπου στους 20.000 κατοίκους .

Η πόλη της Καστοριάς είναι χτισμένη στον αυχένα της χερσονή-

σου που εισχωρεί μέσα στη λίμνη Ορεστίδα , σε υψόμετρο 627m.

Βρίσκεται στο κέντρο του νομού Καστοριάς στο μέσω της απόστασης

μεταξύ των βουνών Γράμμου και Βιτσίου . Η λίμνη και η πόλη της

Καστοριάς είναι άρρηκτα δεμένες εδώ και πολλούς αιώνες 37.

Η λίμνη υπολογίζεται ότι σχηματίστηκε πριν 10.000.000 χρόνια

και η σημερινή της μορφή αποτελεί το κατάλοιπο μιας παλαιότερης

λίμνης με έκταση 164 km2 και βάθος που ξεπερνούσε τα 50m. Η ση-

μερινή έκταση της λίμνης είναι περίπου 28 km2, με μέσο βάθος 4,4m

και μέγιστο βάθος 8,5m. Έχει χαρακτηριστεί ως τόπος ιδιαίτερου

φυσικού κάλλους και έχει συμπεριληφθεί στον κατάλογο των σημα-

ντικών περιοχών για τα πουλιά της Ελλάδας και της Ευρώπης (SRA).

Η λίμνη και η ευρύτερη περιοχή της , είναι ένα πολύ σημαντικό

φυσικό οικοσύστημα με ποικίλους και σπάνιους κατά θέσεις οικότο-

πους που υποστηρίζουν μεγάλη βιοποικιλότητα στην οποία περιλαμ-

βάνονται πολλά σπάνια και απειλούμενα είδη . Είναι η μοναδική φυ-

σική λίμνη της Ελλάδας , στην οποία εξακολουθούν να υπάρχουν ση-

μαντικής έκτασης παρόχθια δάση υδρόφιλων δέντρων , που συνιστούν

σήμερα έναν από τους σπανιότερους οικότοπους του ευρωπαϊκού χώ-

ρου .

37 Η πόλη και η λίμνη της Καστοριάς , ht tp: / / t iny.cc/svvvs, (πρόσβαση

13/3/2010).

144

Εικόνα 15: Ο δήμος Καστοριάς 38.

Η λίμνη και τα παρόχθια δάση αποτελούν ένα σημαντικό πεδίο

διατροφής και φωλιάσματος χιλιάδων υδρόβιων και παρυδάτιων που-

λιών σε όλες της εποχές . Ο συνολικός αριθμός ειδών , πλησιάζει τα

200 και πολλά από αυτά είναι είδη σπάνια και απειλούμενα , προστα-

τευόμενα από τη διεθνή νομοθεσία . από το Υπουργείο Πολιτισμού

και έχει ενταχθεί στο Ευρωπαϊκό δίκτυο «NATURA 2000» καταχω-

ρημένη με τον κωδικό GR1320001. Σε όλη την έκτασή της απαγο-

ρεύεται το κυνήγι .

I.10.2 Ιστορία

Τα ίχνη της ανθρώπινης παρουσίας στην περιοχή της Καστοριάς

χάνονται στα βάθη της προϊστορίας . Η συστηματική αρχαιολογική

έρευνα έφερε στο φως τον πρώτο λιμναίο οικισμό που χρονολογείται

περί το 5000 π .Χ . καθώς και το Απολιθωμένο Δάσος στο χωριό Νό-

στιμο .

Στη θέση της σημερινής Καστοριάς , βρίσκεται χτισμένη μια αρ-

χαία πόλη των κλασικών χρόνων . Ο Ρωμαίος ιστορικός Τίτος Λίβιος

αναφέρει για μία οχυρωμένη πόλη της Ορεστίδας με το όνομα Κηλη-

38 ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ , Καστοριά , ht tp:/ / t iny.cc/k7em5, (πρόσβαση 1/3/2010).

145

τρόν , όνομα το οποίο προέρχεται από το ρήμα "κηλώ" το οποίο ση-

μαίνει "θέλγω" γιατί ίσως από τότε η περιοχή ήταν εντυπωσιακή 39.

Ο Προκόπιος ο Καίσαρες , στο έργο του "Περί κτισμάτων" που

συνέγραψε το 558 μΧ . , αναφέρει λίμνη Καστοριάς στη Μακεδονία .

Αναφέρει μάλιστα ότι επί της χερσονήσου της λίμνης Καστοριάς υ-

πήρχε από παλιά πόλη "ευδαίμων" που ονομαζόταν Διοκλητιανούπο-

λη . Όταν όμως δέχτηκε επιδρομές βαρβάρων , καταστράφηκε και έ-

μεινε έρημη . Στη συνέχεια ο Ιουστινιανός Α ' πάνω στα ερείπια της

Διοκλητιανούπολης έκτισε την τωρινή πόλη . Την περιτείχισε με δι-

πλό κάστρο , από το οποίο σήμερα μόνον σπαράγματα σώζονται . Το

κάστρο αποτελούσαν δύο γραμμές τειχών που άρχιζαν από ένα μέρος

της όχθης του λαιμού στα νότια , προχωρούσαν προς τη βόρεια όχθη

της λίμνης και κατέληγαν στο ανατολικό μέρος της λίμνης . Εκεί το

κάστρο γινόταν πιο φαρδύ και σχημάτιζε το ογκωδέστερο μέρος του

νησιού καταμεσής της λίμνης .

Για το όνομα "Καστοριά" υπάρχουν δύο εκδοχές . Η μία εκδοχή

λέει ότι η πόλη το πήρε από τους κάστορες , οι οποίοι παλαιοτέρα

διατρέφονταν στη λίμνη της . Η δεύτερη εκδοχή λέει ότι το πήρε από

τον μυθικό Μακεδόνα ήρωα Κάστορα , ο οποίος ήταν γιος του Δία .

Πολλές είναι οι περιπέτειες που πέρασε η πόλη μέσα στη μα-

κραίωνη ιστορία της . Από το 927 μ .Χ . μέχρι το 969 μ .Χ . ήταν υπό

την κατοχή των Βουλγάρων , που εκδιώχθηκαν από τους Πετσενέγ-

γους με προτροπή των Βυζαντινών . Το 990 μ .Χ . , ο Τσάρος των

Βουλγάρων Σαμουήλ κατά την επιδρομή του στον ελλαδικό χώρο κα-

τέλαβε και την Καστοριά , ξεπερνώντας τη φυσική αλλά και την τε-

χνική της οχύρωση . Όταν απελευθερώθηκε το 1018 μ .Χ . από τον Βα-

σίλειο Β ' τον Βουλγαροκτόνο , η πόλη έγινε ορμητήριο για τις επόμε-

νες στρατιωτικές επιχειρήσεις του αυτοκράτορα .

Από το 1082 μ .Χ . μέχρι την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από

τους Φράγκους το 1024 μ .Χ . , άλλοτε βρίσκεται υπό τους Νορμαν-

δούς και άλλοτε στα χέρια των Βυζαντινών . Στη συνέχεια , Βούλγα-

ροι , Αλβανοί , Έλληνες Δεσπότες της Ηπείρου , Βυζαντινοί , Σέρβοι 39 ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ , Καστοριά , ht tp:/ / t iny.cc/k7em5, (πρόσβαση 1/3/2010).

146

και τέλος Τούρκοι γίνονται κυρίαρχοί της . Στην κατοχή των τελευ-

ταίων , όπως και τόσες άλλες ελληνικές πόλεις , έμεινε επί περίπου

πέντε αιώνες . Η κατάληψη της Καστοριάς από τους Τούρκους τοπο-

θετείται περίπου το 1385 μ .Χ . . Η Καστοριά απελευθερώθηκε κατά

τον Α ' Βαλκανικό πόλεμο τον Νοέμβριο του 1912. Είχαν προηγηθεί

οι αγώνες των Μακεδονομάχων , με πρωταγωνιστή τον Μητροπολίτη

Καστοριάς Γερμανό Καραβαγγέλη . Ο Άγιος Μηνάς τιμάται σαν ε-

λευθερωτής της πόλης .

I.10.3 Αξιοθέατα

Η Καστοριά έχει πολλές βυζαντινές και μεσαιωνικές εκκλησίες ,

Αρχοντικά αλλά και πολλές φυσικές ομορφιές . Πλούσια στοιχεία του

Βυζαντινού Πολιτισμού σώζονται σήμερα στην Καστοριά . Βυζαντινά

τείχη , Βυζαντινές εκκλησίες , μοναδικά στην αρχιτεκτονική παραδο-

σιακά αρχοντικά , δεμένα άρρηκτα με τη σύγχρονή πόλη η οποία απο-

τελεί Παγκόσμιο Κέντρο παραγωγής και εμπορίας Γουναρικών .

Το φυσικό περιβάλλον με δεσπόζουσα θέση τη Λίμνη της Κα-

στοριάς , συνθέτουν την ταυτότητά της . Το χειμώνα η θερμοκρασία

πέφτει κάτω από το 0οC, παρόλα αυτά η περιοχή δεν χάνει ποτέ την

ομορφιά της .

Η Καστοριά διαθέτει αξιόλογη τουριστική υποδομή που καλύπτει

τις ανάγκες και του πιο απαιτητικού επισκέπτη . Παράλληλα γίνονται

μεγάλες προσπάθειες από το Δήμο Καστοριάς για την τουριστική α-

νάδειξη και αξιοποίηση του Μνημειακού πλούτου της και του Φυσι-

κού Περιβάλλοντος της περιοχής προωθώντας τον πολιτιστικό , οικο-

λογικό , φυσιολατρικό και συνεδριακό τουρισμό . Τέλος , η Καστοριά

κατέχει επίζηλη θέση μεταξύ των τουριστικών ελληνικών περιοχών

και μπορεί επάξια να ανταγωνισθεί πολλά τουριστικά ευρωπαϊκά κέ-

ντρα λόγω του ιστορικού , αρχαιολογικού , βιομηχανικά και φυσιολα-

τρικού της ενδιαφέροντος .

Σήμερα στη Καστοριά σώζονται αμέτρητες βυζαντινές και μετα-

βυζαντινές εκκλησίες :

Ιερά Μονή της Παναγίας της Μαυριώτισσας του 11ου αιώνα . •

• Ιερό Ναό Ταξιάρχη Μητροπόλεως του 13ου αιώνα . 147

Ιερό Ναό Αγίων Τριών του 14ου αιώνα . •

• Ιερό Ναό Αγ . Νικολάου Μαγαλειού του 16ου αιώνα .

Η επίσκεψη στη Μαυριώτισσα δίνει αφορμή για ένα περίπατο

στις όχθες της λίμνης . Ο Παραλίμνιος δρόμος είναι ασφαλτοστρωμέ-

νος , αλλά τόσο στενός που επιτρέπεται η διέλευση των αυτοκίνητων

προς μια κατεύθυνση . Η βλάστηση είναι οργιώδης και σκαρφαλώνει

μέχρι την κορυφή του λόφου . Τα κλαδιά από τα πλατάνια και τις ι-

τιές κρέμονται πάνω από το νερό . Κάπου-κάπου , εμφανίζονται ψα-

ρόβαρκες , τα λεγόμενα "καράβια", όπως ονομάζονται στη Καστοριά

οι πλάβες .

Τεράστιες αυλές , συνηθισμένες στα αρχοντικά και σε όλο το μή-

κος του παραλίμνιου δρόμου , τελείωναν στην "αβγατή" όπου ήταν

δεμένο το καράβι . Στον παραλίμνιο δρόμο υπάρχει το ξωκλήσι του

Αϊ Νικόλα του Κρεμαστού , στους Αμπελόκηπους , ο οποίος είναι χτι-

σμένος μέσα σε μια φυσική σπηλιά που δημιουργούν οι βράχοι των

βουνών . Η μόνη πρόσβαση του είναι μια σκάλα 150 σκαλοπατιών . Το

συγκεκριμένο εξωκλήσι έχει ιδιαίτερη πολιτιστική και θρησκευτική

αξία .

I.10.4 Αρχοντικά της Καστοριάς

Τα παλιά αρχοντικά της Καστοριάς χτίστηκαν σε μια περίοδο

που άνθιζε το εμπόριο με την Βενετία και τις άλλες πόλεις στην ακτή

της Αδριατικής . Οι 17ος και 18ος αιώνες ήταν περίοδος ιδιαίτερα

πλούσια για τους κατοίκους της Καστοριάς . Όντας στο σταυροδρόμι

των Δυτικών Βαλκανίων , και ακόμα πιο πέρα , οι έμποροι της πόλης

είχαν τις ευκαιρίες να αποκτήσουν μεγάλες περιουσίες που επέτρε-

παν την ανέγερση αρχοντικών μεγάλης αρχιτεκτονικής και καλλιτε-

χνικής αξίας .

Εξετάζοντας την αρχιτεκτονική των παλαιότερων διασωθέντων

αρχοντικών , όπως αυτό του Τσιατσιαπά (1754), των αδελφών Εμμα-

νουήλ , του Νατζή , του Μπασάρα , και άλλα , διαπιστώνουμε πως το

κτήριο ήταν σε μορφή πύργου , με λιθόκτιστο ισόγειο , χωρίς παράθυ-

ρα , και με τα δωμάτια να αναπτύσσονται σε σειρά στον δεύτερο ή

και τον τρίτο όροφο . Η εσωτερική αυλή ήταν περίκλειστη από ψη- 148

λούς ανθεκτικούς τοίχους που την απομόνωναν από το δρόμο . Η αυ-

λόπορτα συνήθως ήταν κατασκευασμένη από δύο ανθεκτικά θυρό-

φυλλα που ασφάλιζαν με τον περάτη και τους σύρτες . Μερικές φορές

γειτονικά σπίτια προστατεύονταν από κοινό τοίχο , ενώ οι μεσοτοιχί-

ες ήταν χαμηλότερες , για να επιτρέπουν την κοινή άμυνα . Στην πρό-

σοψη , μπροστά από το μεγάλο «Δοξάτο» που βρισκόταν στον δεύτε-

ρο όροφο , υπήρχε συνήθως ένα μακρόστενο με μικρό βάθος χαγιάτι ,

ο «ηλιακός», που εξασφάλιζε φως και ζέστη από τον ήλιο το χειμώ-

να , και που είναι πολύ χαρακτηριστικό της Καστοριανής αρχιτεκτο-

νικής .

Έναν αιώνα αργότερα , τα περισσότερα από αυτά τα αρχοντικά

είχαν εγκαταλειφθεί από τους ιδιοκτήτες τους στο έλεος του χρόνου

και των Στοιχείων της Φύσεως . Ο Γουίλιαμ Ληκ , στο βιβλίο του

«Ταξίδια στη Βόρεια Ελλάδα , 1835», γράφει πως πολλά αρχοντικά

ελληνικής ή εβραϊκής ιδιοκτησίας είχαν εγκαταλειφθεί και ήταν έ-

τοιμα να καταρρεύσουν . Συνήθως οι οικογένειες που είχαν στην ι-

διοκτησία τους αυτά τα αρχοντικά είχαν μετακομίσει στο εξωτερικό ,

όπου οι συνθήκες για την κατεργασία της γούνας ήταν πολύ πιο ευ-

νοϊκές απ’ ό ,τι στην Ελλάδα , ανοίγοντας πολύ καλύτερες επιχειρη-

ματικές προοπτικές . Οι ίδιες οικογένειες , αντί να ανακαινίζουν τα

σπίτια τους , χρηματοδοτούσαν τους υπόδουλους συμπατριώτες τους

και την πόλη τους για την ανέγερση και λειτουργία στην Καστοριά

περίφημων Σχολών , που πρόσφεραν στα Ελληνόπουλα υψηλό επίπεδο

σπουδών από σπουδαίους Δασκάλους , όπως ο Θεόδωρος Ανθρακίτης ,

και συνέβαλαν στην ενότητα του Ελληνισμού στους σκληρούς και-

ρούς δουλείας .

Τα αρχοντικά της Καστοριάς είναι βασικά διώροφα ενώ υπάρ-

χουν και τριώροφα αρχοντικά . Το ισόγειο και ο όροφος είναι πετρό-

χτιστα με ελάχιστους αεραγωγούς στο ισόγειο και λίγα μικρά παρά-

θυρα στον ημιώροφο και τον όροφο . Ο δεύτερος όροφος είναι κτι-

σμένος με ελαφρότερα υλικά , ιδιαίτερα το τμήμα που βλέπει προς

την εσωτερική αυλή ή τη λίμνη , καθώς και όλα τα «σαχνισιά» που

φωτίζονται με διπλή σειρά παραθύρων .

149

Αρχοντικό Αυλαλό

Αρχοντικό Μπακάλη

Αρχοντικό Γουγουλίτσα

Αρχοντικό Πουλιόπουλου

Αρχοντικό του Ζήλα

Αρχοντικό Παπατέρπου

Αρχοντικό Τσιατσαπά

Αρχοντικό Μπασάρα

Εικόνα 16: Αρχοντικά της Καστοριάς 40.

40 Windmills Travel & Tourism, Τα αρχοντικά της Καστοριάς , Φωτογραφί-

ες : Μιχάλης Τζιώτης , ht tp: / / t iny.cc/37sj3, (πρόσβαση 3/5/2010).

150

Η διαφοροποίηση του ισογείου και του ορόφου , που ήταν κτι-

σμένα με λιθοδομή , από τον τελευταίο όροφο , που ήταν κτισμένος με

ασβεστοχρισμένο τσατμά , με πολλά και μεγάλα ανοίγματα και με το

έντονο γείσωμα της στέγης , δημιουργεί τη χαρακτηριστική μορφολο-

γία των αρχοντικών της Καστοριάς . Η ταξινόμηση πάντως με βάση

τους ορόφους δεν έχει σχέση με το ύψος των σπιτιών , το οποίο εξαρ-

τάται από τη διαμόρφωση του εδάφους . Ορισμένα μεταγενέστερα αρ-

χοντικά όπως τα Βεργουλέϊκα ή του Παπατέρπου (δεύτερο μισό του

19ου αιώνα) εμφανίζονται ψηλότερα και με πιο έντονο φρουριακό

χαρακτήρα , ακριβώς επειδή είναι κτισμένα σε επικλινές έδαφος .

Τη μορφολογία του Καστοριανού αρχοντικού τη χαρακτηρίζουν ,

αφ’ ενός η εμφάνιση των δομικών του στοιχείων και αφ’ ετέρου η

κάτοψη . Σύμφωνα με την κάτοψη που παρουσιάζουν μπορούν να χω-

ριστούν σε τρεις κατηγορίες :

Σε αυτά που η κάτοψή τους παρουσιάζει ένα μακρόστενο παραλ-

ληλόγραμμο που στρέφει την αντιπροσωπευτική του όψη προς την

εσωτερική αυλή . Τέτοια είναι των αδελφών Εμμανουήλ , του Σα-

πουντζή και του Τσιατσιαπά .

•

•

•

Σε αυτά που η κάτοψή τους εμφανίζει ένα σχήμα υποδοχής Π , το

οποίο εγγράφεται σ’ ένα ιδιαίτερο παραλληλόγραμμο που τείνει να

γίνει τετράγωνο . Τέτοια παραδείγματα είναι του Σκούταρη και του

Νεράτζη-Αϊβάζη .

Σ’ αυτά που παρουσιάζουν την τελευταία εξέλιξη των αρχοντι-

κών , που είναι μία κάτοψη σε σχήμα εγγεγραμμένου σταυρού σε

τετράγωνο . Τέτοια είναι του Παπατέρπου και τα Βεργουλέϊκα .

Άλλο χαρακτηριστικό των Καστοριανών αρχοντικών είναι πως

σχεδόν όλα είχαν κατευθείαν πρόσβαση στη λίμνη . Από την αυλή

όλων ξεκινούσε μικρός δίαυλος που έφθανε μέχρι την λίμνη και τον

οποίο μπορούσαν να χρησιμοποιούν με τις βάρκες τους , τα περίφημα

καράβια , για να μεταφέρουν πρόσωπα και εφόδια από και προς το

αρχοντικό . Υπήρχε μάλιστα ειδικός στεγασμένος χώρος για να αρά-

ζει το καράβι , ώστε αυτό να προστατεύεται από τα στοιχεία της φύ-

σης . Με αυτόν τον τρόπο τα ψώνια έφθαναν κατευθείαν στο κατώι

του σπιτιού . 151

Στα αρχοντικά της Καστοριάς συναντάμε τη διακοσμητική της

λαϊκής παραδοσιακής τέχνης των Ηπειρωτών και δυτικομακεδόνων

τεχνιτών και καλλιτεχνών (ζωγράφων , αγιογράφων , ξυλουργών , ξυ-

λογλυπτών), εφαρμοσμένη κατά τον ίδιο τρόπο στους ναούς και στα

αρχοντικά του 17ου και 18ου αιώνα , της ίδιας περιοχής , γεγονός που

μας πείθει πως οι ίδιοι τεχνίτες εργάστηκαν και στη διακόσμηση των

ναών , απ’ όπου την μετέφεραν και την εφάρμοσαν και στα αρχοντι-

κά .

Οι 17ος και 18ος αιώνες ήταν περίοδος μεγάλου πλούτου για την

Καστοριά . Στο σταυροδρόμι των εμπορικών οδών προς τα δυτικά

Βαλκάνια και την Ευρώπη , οι έμποροι της πόλης μπορούσαν να συσ-

σωρεύσουν αρκετό πλούτο ώστε να μπορούν να επενδύσουν στην α-

νέγερση αρχοντικών εξαιρετικής αρχιτεκτονικής και καλλιτεχνικής

αξίας .

Μελετώντας την αρχιτεκτονική των παλαιότερων σωζώμενων αρ-

χοντικών , όπως το Αρχοντικό Τσιατσιάπα (1754), το των αδελφών

Εμμανουήλ , του Νατζή , του Μπασάρα και άλλων , βλέπουμε πως η

κατασκευή προσομοίαζε βασικά με πύργο , με τα δωμάτια μα κατα-

λαμβάνουν σε σειρά τον πρώτο (ή και τον δεύτερο) όροφο . Η εσωτε-

ρική αυλή περιτριγυριζόταν από ψηλή μάντρα που την απομόνωνε

από τον δρόμο . Η πύλη συνήθως αποτελούνταν από δύο ανθεκτικά

ξύλινα φύλλα και ασφαλιζόταν με μπάρες και κλειδαριές . Στην πρό-

σοψη , στο "Δοξάτο" του πρώτου ορόφου , συνήθως υπήρχε ένας μα-

κρόστενος κλειστός χώρος , ο "Ηλιακός", που είναι πολύ χαρακτηρι-

στικός για την Καστοριανή αρχιτεκτονική .

I.10.5 Παραδοσιακή κουζίνα

Τα Καστοριανά σπιτικά είναι φημισμένα για τα εκλεκτά φαγητά

και τα ντόπια γλυκίσματα . Όλα ετοιμάζονται μέσα στο χαγιάτι του

σπιτιού κι άλλοτε μέσα στα μεγάλα χαρανιά που στήνονται στους

κήπους τις ζεστές ώρες του καλοκαιριού .

Στην κατηγορία των χειμωνιάτικων φαγητών περιλαμβάνονται οι

σαρμάδες , τα σπιτικά χοιρινά λουκάνικα , οι αρμιόπιττες και το λι-

μνήσιο ψάρι . Ακόμη , το κοτόπουλο μάσκουλη , το μακάλο και ο 152

γκαιγκανός . Από τα πιο δημοφιλή γλυκίσματα του παλαιού καιρού

είναι οι σάλιαροι , ο σιμιγδαλένιος χαλβάς , τα τόπια και τα γλυκά του

κουταλιού (καισάτο , κερασάτο , συκάτο κλπ .) .

I.11 ΔΗΜΟΣ ΚΛΕΙΣΟΥΡΑΣ

Βρίσκεται στο σύνορο των νομών Καστοριάς και Κοζάνης , για

την ακρίβεια στο ανατολικό τμήμα του νομού Καστοριάς , στο σύνο-

ρο με την επαρχία Εορδαίας . Κοντινότερες πόλεις είναι η Πτολεμαΐ-

δα και η Καστοριά . Κατά την απογραφή του 2001, ο δήμος Κλεισού-

ρας είχε 576 κατοίκους . Το χωριό είναι χτισμένο σε επίκαιρη θέση ,

τα λεγόμενα στενά της Κλεισούρας από όπου περνάει ο δρόμος από

το οροπέδιο της Πτολεμαΐδος προς την Καστοριά . Ο πληθυσμός του

χωριού ασχολείται κυρίως με κτηνοτροφικές δραστηριότητες , καθώς

και με την κατεργασία της γούνας , αν και τα τελευταία χρόνια η

δραστηριότητα αυτή βρίσκεται σε ύφεση .

Εικόνα 17: Δήμος Κλεισούρας 41.

41 ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ , Δήμος Κλεισούρας , ht tp: / / t iny.cc/d65ks, (πρόσβαση

8/7/2010).

153

Η Κλεισούρα ή Βλαχοκλεισούρα αποτελεί μια από τις πιο ιστο-

ρικές και ένδοξες κωμοπόλεις του νομού Καστοριάς και γενικότερα

της Δυτικής Μακεδονίας , που ανέδειξε πλήθος πνευματικών ανδρών

και εμπόρων κατά την εποχή της ακμής της . Η κωμόπολη κτίστηκε

περίπου κατά τον 15ο αιώνα με την συνένωση τεσσάρων ή πέντε οι-

κισμών (Kotori di Iazia - Agru al Kiaku - Tsiresi - Kardzia - Gura)

για την αποφυγή των επιδρομών και των λεηλασιών από τους Τουρ-

καλβανούς .

Η ονομασία της νέας κωμόπολης σημαίνει το στενό πέρασμα σε

τόπο δύσβατο (λατιν . clausura). Ο Σ . Λιάκος αναφέρει ότι η κωμό-

πολη μνημονεύεται από το 1325 με τον λανθασμένο τύπο Ανακλί-

σουρον , χωρίς όμως να αναφέρει την πηγή της πληροφορίας που δί-

δει . Η παλαιά ονομασία της κωμόπολης είναι Βλαχοκλεισούρα και

απαντάται σε κοινοτική σφραγίδα στον χαρτώο κώδικα «Οδηγίαι

κοινωνικής συμπεριφοράς και βιβλίον ισολογισμών . Χειρόγραφα

πρακτικών Δημογερόντων Κλεισούρας (1868-1880). Σχολική Βιβλιο-

θήκη Κλεισούρας . Νο 18», που βρίσκεται σήμερα στο Εθνολογικό-

Λαογραφικό Μουσείο Κλεισούρας . Κατά το 1806, ο Γάλλος περιηγη-

τής Πουκεβίλ (Pouqueville) την ονομάζει και Κοσμόπολη .

I.12 ΔΗΜΟΣ ΚΟΡΕΣΤΙΩΝ

Ο Δήμος Κορεστίων 42 είναι ένας ακριτικός Δήμος που βρίσκεται

στην οροσειρά του Βιτσίου . Ο Δήμος καταλαμβάνει έκταση 122,2

km2 και έχει 1.118 κατοίκους σύμφωνα με την απογραφή του 2001.

Η κύρια ασχολία των κατοίκων είναι γεωργία και η κτηνοτροφία .

Ο δήμος αποτελείται από τα παρακάτω δημοτικά διαμερίσματα :

Γάβρου (με τον οικισμό Γάβρος να είναι η έδρα του Δήμου), Αγίου

Αντωνίου , Κρανιώνος , Μακροχωρίου , Μαυροκάμπου , Μελά και Χα-

λάρων .

Η γεωγραφική περιοχή που καταλαμβάνει ο Δήμος χαρακτηρίζε-

ται ως περιοχή άπειρου φυσικού κάλλους και διαθέτει πολλά συγκρι-

42 Δήμος Κορεστίων , http:/ / t iny.cc/feakd, (πρόσβαση 5/7/2010).

154

τικά πλεονεκτήματα . Όλα τα δημοτικά διαμερίσματα του Δήμου πε-

ριστοιχίζονται από δασώδης εκτάσεις και αποτελεί σημείο έλξης για

τους φυσιολάτρες .

Εικόνα 18: Δήμος Κορεστίων 43.

Οι επισκέπτες μπορούν να χαρούν τις χαρές της φύσης πραγμα-

τοποιώντας περιπάτους στα ορεινά μονοπάτια τα οποία συνδέονται

με τα ευρωπαϊκά μονοπάτια Ε4 και Ε6. Μπορούν επίσης να επισκε-

φτούν το σπίτι που σκοτώθηκε ο αγωνιστής του Μακεδονικού Αγώνα

Παύλος Μελάς , να επισκεφτούν την βυζαντινή εκκλησία της Πανα-

γιάς στο Δ .Δ . Χαλάρας , τους πλινθόκτιστους οικισμούς της Άνω και

Κάτω Κρανιώνας του Μαυροκάμπου , του Γάβρου και της Χαλάρας

καθώς και την εκκλησία της Παναγιάς που χρονολογείται από τον

18ο αιώνα . .

Ο Δήμος αποτελεί πόλο έλξης και για πολλούς κυνηγούς . Υπάρ-

χουν δύο καταλύματα για τους επισκέπτες , ο Δημοτικός ξενώνας στο

Ν . Οικισμό Κορεστείων και ο Δημοτικός χώρος φιλοξενίας στο Δ . Δ .

Μελά .

43 ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ , Δήμος Κορεστίων , http: / / t iny.cc/cjsfi , (πρόσβαση

5/7/2010).

155

I.13 ΔΗΜΟΣ ΜΑΚΕΔΝΩΝ

Ο δήμος Μακεδνών βρίσκεται στο κεντρικό τμήμα του νομού ,

και είναι ένας από τους δήμους που περιβάλλουν την λίμνη Ορεστιά-

δα . Αποτελείται από 3 δημοτικά διαμερίσματα , καταλαμβάνει έκταση

37,7 km2 και έχει συνολικό πληθυσμό 3.468 κατοίκους . Έδρα του

δήμου είναι το Μαυροχώρι . Ο δήμος αποτελείται από τα παρακάτω

δημοτικά διαμερίσματα : Μαυροχωρίου , Δισπηλιού και Πολυκάρπης .

Εικόνα 19: Δήμος Μακεδνών 44.

I.14 ΔΗΜΟΣ ΝΕΣΤΟΡΙΟΥ

I.14.1 Γενικά

Ο Δήμος Νεστορίου είναι ο μεγαλύτερος σε έκταση δήμος του

νομού Καστοριάς . Έχει πληθυσμό 1.782 κατοίκους και αποτελείται

από τα δημοτικά διαμερίσματα Νεστορίου , Κοτύλης , Κυψέλης και

Πτελέας . Έδρα του Δήμου είναι το Νεστόριο 45. Ο Δήμος χαρακτηρί-

ζεται από την ορεινή μορφολογία του εδάφους του , καθώς το υψόμε-

44 ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ , Δήμος Μακεδνών , http: / / t iny.cc/3rgm7, (πρόσβαση

8/7/2010). 45 Δήμος Νεστορίου , http:/ /www.nestorio.gr/, (πρόσβαση 1/9/2010).

156

τρό του κυμαίνεται από 900 έως 2200 μέτρα , την πλούσια δασοκά-

λυψη καθώς την χαρακτηριστική παρουσία του ποταμού Αλιάκμονα

που πηγάζει από το όρος Γράμμος κοντά στα σύνορα με την Αλβανί-

α . Τα τελευταία χρόνια το Νεστόριο είναι γνωστό για τις φεστιβαλι-

κές εκδηλώσεις που γίνονται κάθε καλοκαίρι στις όχθες του ποτα-

μού .

Εικόνα 20: Δήμος Νεστορίου 46.

I .14.2 Μνημεία και ιστορικοί τόποι

Εκτός από τις αναρίθμητες φυσικές ομορφιές , υπάρχουν στην πε-

ριοχή πολλά και σημαντικά μνημεία , κυρίως βυζαντινά και μεταβυ-

ζαντινά , αλλά και ιστορικοί τόποι που σίγουρα που σίγουρα πέπει να

δει ο επισκέπτης του δήμου 47.

Στο Νεστόριο υπάρχουν ο ναός των Παμμεγίστων Ταξιαρχών -

τρίκλιτη βασιλική του 1858, με θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο - και η

Κοίμηση της Θεοτόκου , η παλαιότερη εκκλησία του οικισμού , που

χτίστηκε το 1816 και ξεχωρίζει για το πολυγωνικό πέτρινο καμπανα-

46 ΒΙΚΙΠΑΙΔΕΙΑ , Δήμος Νεστορίου , ht tp: / / t iny.cc/3yl6i, (πρόσβαση

1/9/2010). 47 Δήμος Νεστορίου , http:/ /www.nestorio.gr/, (πρόσβαση 1/9/2010).

157

ριό , τις παλιές εικόνες και τα εκκλησιαστικά βιβλία του 18ου και

19ου αιώνα . Στο Νεστόριο , επίσης , αξίζει να δει κανείς το μοναδικό

παλιό νερόμυλο του 19ου αιώνα με τις μυλόπετρες στις δυο νεροτρι-

βές του , που αποκατάσταθηκε στην αρχική του μορφή για να ξανα-

ζωντανέψει .

Στην Αγία Άννα , σε απόσταση 5 χιλιομέτρων από το Νεστόριο ,

βρίσκεται το ιστορικό μοναστήρι των Ταξιαρχών της «Τσούκας»,

που χρονολογείται στο 13ο αιώνα και οφείλει την ονομασία του στο

ομώνυμο εγκαταλελειμμένο χωριό , λίγο βορειότερα . Μοναδικό δείγ-

μα μεταβυζαντινής αρχιτεκτονικής της πέτρας , το μοναστήρι χαρα-

κτηρίστηκε διατηρητέο μνημείο το 1961. Είναι χτισμένο σ ' έναν τε-

ράστιο βράχο , πάνω από έναν παραπόταμο του Αλιάκμονα που στο

σημείο αυτό δημιουργεί έναν πανέμορφο καταρράκτη , θυμίζοντας

έντονα τα Μετέωρα .

Στη Σλήμνιτσα σώζονται το ερειπωμένο μοναστήρι του Αγίου

Γεωργίου , το ξωκλήσι του Αγίου Χριστόφορου , καθώς και οι εκκλη-

σίες της Κοίμησης της Θεοτόκου (1743) στην πάνω συνοικία και του

Αγίου Αθανασίου (1874) στην κάτω συνοικία . Αξιοπρόσεκτη είναι

ακόμα μια βρύση με ανάγλυφη διακόσμηση .

Στο Πεύκο υπάρχει το μοναστήρι της Ζωοδόχου Πηγής , χτισμένο

μέσα σ ' ένα πανέμορφο τοπίο .

Στην περιοχή του Λινοτοπίου βρίσκεται χτισμένο μέσα το δάσος

το - ιστορημένο από ντόπιους αγιογράφους του - φημισμένο μεταβυ-

ζαντινό μοναστήρι του Αγίου Ζαχαρία - ένα από τα πιο εντυπωσιακά

μνημεία της περιοχής . Χτίστηκε το 16ο αιώνα και είναι ό ,τι απέμεινε

από ένα χωριό που είχε κι αυτό το όνομα του Αγίου και καταστρά-

φηκε από τους Τούρκους το 1769, κατά τα «Ορλωφικά».

Στο Γιαννοχώρι , η Εκκλησία της Κοίμησης της Θεοτόκου , η μο-

ναδική στα Βαλκάνια με διπλό γυναικωνίτη , ξεχωρίζει για το περίτε-

χνο ξυλόγλυπτο τέμπλο της .

Στην Πτελέα , ο επισκέπτης θα θαυμάσι το σπάνιας αρχιτεκτονι-

κής βυζαντινό εξωκλήσι του Αγίου Νικολάου του Πετρίτη .

158

Στο Γιαννοχώρι βρίσκεται το φυλάκιο Χελώνα , όπου έπεσαν οι

πρώτες οβίδες των Ιταλικών κανονιών το ξημέρωμα της 28ης Οκτω-

βρίου του 1940.

Στη θέση Καταφίκι , στη βάση του φαραγγιού του Γράμμου , κο-

ντά στην κορυφή Βέρτενικ και σε ιδιαίτερα δύσβατη περιοχή , υπάρ-

χει η μεγάλη σπηλιά όπου είχε στεγαστεί στα χρόνια του Εμφυλίου

το πρόχειρο νοσοκομείο των ανταρτών .

Στα Λιβάδια Κοτύλης υπάρχει μνημείο για τους πεσόντες του

Εμφυλίου , καθώς και το Πάρκο Εθνικής Συμφιλίωσης , που δημιουρ-

γήθηκε για να συμβάλλει στην καλλιέργεια πνεύματος συνεννόησης ,

συνεργασίας και ειρηνικής συνύπαρξης ανάμεσα στους νέους όλου

του κόσμου .

Τέλος , τα ακατοίκητα χωριά του Δήμου Νεστορίου είναι πανέ-

μορφα . Μια επίσκεψη επιβάλλεται . Αν και τα περισσότερα σπίτια

έχουν υποστεί μεγάλες φθορές από το χρόνο , η εξαίρετη τοιχοποιία

και η μαεστρία στην κατασκευή τους εντυπωσιάζει . Σε καλύτερη κα-

τάσταση σώζεται στους οικισμούς αυτούς ένας μεγάλος αριθμός εκ-

κλησιών και μοναστηριών με αξιόλογη αρχιτεκτονική . Ιδιαίτερα αξί-

ζει τον κόπο να φτάσετε ως τον εγκαταλελειμμένο οικισμό της Πα-

λιάς Κοτύλης , που βρίσκεται μέσα σ ' ένα πανέμορφο τοπίο στη σκιά

του εντυπωσιακού «Χάρου της Κοτύλης», με το τοξωτό γεφύρι και

τα πέτρινα σπίτια της σε πολύ καλή κατάσταση , να περιμένει τους

επισκέπτες και τους επενδυτές .

I.14.3 Πολιτιστικές εκδηλώσεις

I.14.3.1 River Party

Όλα ξεκίνησαν στις αρχές Αύγουστου του 1978, όταν μια παρέα

φίλων -κυρίως παιδιά μεταναστών που ήρθαν για διακοπές στην πα-

τρίδα- αποφάσισε να στήσει το δικό της πάρτι στις όχθες του Αλιάκ-

μονα . Η ιδέα αποδείχτηκε εξαιρετική και το πάρτι συνεχίστηκε και

τα επόμενα χρόνια με κιθάρες , κασετόφωνα και πολύ κέφι . Το 1985

έγινε η πρώτη «οργανωμένη» συναυλία , με το συγκρότημα Τρύπες .

Από τότε το River Party, το μεγάλο πάρτι δίπλα στον Αλιάκμονα , γί-

159

νεται κάθε χρόνο , το πρώτο Σαββατοκύριακο του Αυγούστου , αποτε-

λώντας ένα σταθερό και αξιοζήλευτο σημείο αναφοράς στα πολιτι-

στικά δρώμενα της χώρας 48.

Σήμερα , το River Party διοργανώνεται από τη Δημοτική Επιχεί-

ρηση Τουρισμού Πολιτισμού Κοινωνικής Ανάπτυξης και Πρόνοιας

Νεστορίου και είναι ένας από τους σημαντικότερους ετήσιους πολι-

τιστικούς θεσμούς της χώρας . Άνθρωποι κάθε ηλικίας , από την Ελ-

λάδα και το εξωτερικό , δίνουν ραντεβού κάθε χρόνο στις όχθες του

Αλιάκμονα για να ζήσουν από κοντά την εμπειρία μιας μοναδικής

μουσικής συνάντησης . Σε μια από τις πιο μαγευτικές τοποθεσίες της

χώρας , οι φίλοι της μουσικής έχουν την ευκαιρία να ακούσουν γνω-

στούς αλλά και νέους καλλιτέχνες που εκπροσωπούν την έντεχνη ,

ποπ , ροκ και λαϊκή μουσική και να συμμετάσχουν στις παράλληλες

δραστηριότητες που διοργανώνονται στο πλαίσιο του River Party.

Οργανωμένες φυσιολατρικές και αθλητικές δραστηριότητες -

πεζοπορία , εκδρομές στο Γράμμο , ορειβασία , αναρρίχηση , κανό , κα-

γιάκ , κολύμπι στα πεντακάθαρα νερά του ποταμού , παιχνίδια προσα-

νατολισμού , τοξοβολία , σκοποβολή , ραφτινγκ , παιχνίδια με τραμπο-

λίνο , αλεξίπτωτο πλαγιάς για τους τολμηρούς- πραγματοποιούνται

παράλληλα με τις συναυλίες . Ακόμα , περιστασιακά εναλλάσσονται κι

άλλες εκδηλώσεις , όπως θεατρικές παραστάσεις για παιδιά , καθώς

και εκθέσεις φωτογραφίας , βιβλίου , λαϊκής τέχνης .

Το πάρτι δίπλα στο ποτάμι αποτελεί πόλο έλξης για χιλιάδες αν-

θρώπους που τους συνδέουν η αγάπη για τη φύση και τη μουσική -

ένα γεγονός που χαρίζει σπάνιες στιγμές κεφιού και ξεγνοιασιάς , μο-

ναδικές εμπειρίες και μαγευτικές αναμνήσεις με φόντο ένα πανέμορ-

φο τοπίο .

I.14.3.2 Δασοφιλία

Το καλοκαίρι του 2007 κάηκε ο Γράμμος . Ακόμη και σήμερα η

εικόνα των καμένων εκτάσεων στο μεγάλης οικολογικής και αισθητι-

κής αξίας ορεινό συγκρότημα προκαλεί θλίψη . Για να μην περάσουν

48 Δήμος Νεστορίου , http:/ /www.nestorio.gr/, (πρόσβαση 1/9/2010).

160

στη λήθη οικολογικές καταστροφές , όπως αυτή που συντελέστηκε

στο Γράμμο , αλλά πολύ περισσότερο για να μην επαναληφθούν , ο

δήμος Νεστορίου διοργανώνει κάθε χρόνο διήμερες εκδηλώσεις , με

στόχο αφενός την ψυχαγωγία , αφετέρου την ευαισθητοποίηση του

κόσμου για την προστασία της φύσης .

I.14.3.3 Μανιταρόφιλοι

Η 2η Πανελλήνια Εαρινή Συνάντηση Μανιταρόφιλων διοργανώ-

θηκε από το Σύλλογο Μανιταρόφιλων Δυτικής Μακεδονίας με την

υποστήριξη της Νομαρχίας Καστοριάς και του δήμου Νεστορίου . Το

πρόγραμμα περιλάμβανε σεμινάρια , γευσιγνωσία , αναζήτηση και

συλλογή μανιταριών και τρούφας , συναυλίες , θεατρικές παραστάσεις

και δημιουργικό εργαστήρι για τα παιδιά , εκθέσεις έργων τέχνης και

τοπικών προϊόντων . Στη συνάντηση του 2010, η οποία πραγματο-

ποιήθηκε το πρώτο τριήμερο του Μαΐου , συμμετείχαν και πενήντα

μανιταρόφιλοι από τη νότια Ιταλία , ο πρόεδρος των φίλων τρούφας

του Σαλέντο , ο πρόεδρος του συλλόγου μανιταρόφιλων από το Λέτσε

καθώς και γνωστοί Σεφ της Ιταλίας .

I.14.3.4 Nestorio Reunion

Ο Σύλλογος Νεστοριτών Κλήβελαντ και ο Δήμος Νεστορίου σε

συνεργασία με τους συλλόγους Νεστοριτών Τορόντο , Μελβούρνης

και Θεσσαλονίκης διοργάνωσαν για πρώτη φορά την παγκόσμια συ-

νάντηση Νεστοριτών η οποία πραγματοποιήθηκε στο Νεστόριο από

10 έως 15 Αυγούστου 2005. Η συνάντηση αυτή η οποία επαναλήφθη-

κε τον Αύγουστο του 2010 γίνεται με σκοπό να βρεθούν οι απαντα-

χού Νεστορίτες παλαιοτέρων και νεοτέρων γενεών στην γενέτειρά

τους , να ανανεωθούν οι σχέσεις τους , να γνωρίσουν οι νέοι τον τόπο

των γονιών τους και να ενημερωθούν όλοι για την πρόοδο και την

εξέλιξη του Δήμου Νεστορίου . Η εκδήλωση αυτή προλάμβανε δεξιώ-

σεις , εκδρομές , θεατρικές παραστάσεις και συμμετοχή σε θρησκευτι-

κές και πολιτιστικές εκδηλώσεις .

161

I.15 ΚΟΙΝΟΤΗΤΕΣ ΝΟΜΟΥ ΚΑΣΤΟΡΙΑΣ

I.15.1 Κοινότητα Αρρένων

Η κοινότητα Αρρένων έχει πληθυσμό 623 κατοίκους και περι-

λαμβάνει τα ακόλουθα κοινοτικά διαμερίσματα : Επταχωρίου , Ζού-

ζουλης και Χρυσής .

I.15.2 Κοινότητα Γράμου

Ο Γράμος (ή Γράμμος) είναι ορεινό χωριό του νομού Καστοριάς

σε πολύ μικρή απόσταση από τα ελληνοαλβανικά σύνορα και απέχει

70km από την Καστοριά . . Είναι χτισμένος σε υψόμετρο 1.380m στις

πλαγιές του Γράμμου και αποτελεί έναν από τους πιο ορεινούς οικι-

σμούς της Ελλάδας . Παλαιοτέρα ο οικισμός είχε την βλάχικη ονομα-

σία Γράμμο(υ)στα μέχρι το 1927.

Ο Γράμος αποτελεί ξεχωριστή κοινότητα και σύμφωνα με την

απογραφή του 2001 έχει 28 κατοίκους . Η κοινότητα κατά τους χειμε-

ρινούς μήνες στεγάζεται στο Άργος Ορεστικό . Ο Γράμος τις προη-

γούμενες δεκαετίες είχε ερημώσει τελείως , αλλά τα τελευταία χρόνια

αρχίζει να αξιοποιείται τουριστικά . Πάνω από το χωριό βρίσκεται η

ψηλότερη κορυφή του Γράμμου καθώς και η Δρακόλιμνη του Γράμ-

μου , με αποτέλεσμα το χωριό να είναι αφετηρία ορειβατών .

I.15.3 Κοινότητα Καστρακίου

Η κοινότητα Καστρακίου έχει πληθυσμό 769 κατοίκους και περι-

λαμβάνει τα κοινοτικά διαμερίσματα Ιεροπηγής και Δενδροχωρίου .

Η Ιεροπηγή είναι χτισμένη σε υψόμετρο 1.060m στις πλαγιές του

Τρικλάριου Όρους και είναι ένα από τα ορεινότερα χωριά της Μακε-

δονίας . Βρίσκεται σε απόσταση 4km από τα αλβανικά σύνορα . Η Ιε-

ροπηγή ανήκει στην κοινότητα Καστρακίου και ο πληθυσμός της

σύμφωνα με την απογραφή του 2001 είναι 420 κάτοικοι . Η προηγού-

μενη ονομασία του χωριού ήταν Κοστενέτσι . Η μετονομασία του έγι-

νε το 1930, επειδή βρέθηκε εικόνα της Αγίας Παρασκευής σε πηγή

σπηλαίου .

162

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ

DVD ΠΟΛΥΜΕΣΙΚΗΣ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΣΕ

ΣΥΣΚΕΥΑΣΙΑ

Εδώ επικολλάται η χάρτινη συσκευασία

της πολυμεσικής εφαρμογής

«Νομός Καστοριάς: Τουριστική προβολή και ενημέρωση»

που περιέχει και το dvd με ετικέτα .

163

(κενή σελίδα)

164