ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ

ΓΕΝΙΚΟ ΛΥΚΕΙΟ ΜΥΤΙΛΗΝΗΣ

ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΑΙΓAIΟΥ

ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ Ι. ΚΑΛΑΜΑΤΑΣ

Θεολόγος Καθηγητής

DEA Εκκλησιαστικής Ιστορίας ΑΠΘ

Δρ. Θεολογίας ΑΠΘ

E- mail: gzee11@otenet.gr

akalamatas@sch.gr

ΣΟΥΦΙΣΜΟΣ

Ο αραβικός μυστικισμός

και η μυστικιστική εμπειρία

στο Ισλάμ.

ΔΙΔΑΚΤΙΚΗ ΜΕΘΟΔΟΛΟΓΙΑ

Διερευνητική, βιωματική

και ομαδοσυνεργατική μέθοδος.

Οι μαθητές/τριες…

Να ανιχνεύουν και να γνωρίσουν εκφράσεις θρησκευτικής

εμπειρίας στην πίστη και τη ζωή των σούφι.

Να διερευνήσουν την αποτύπωση αυτής της θρησκευτικής

εμπειρίας στο χώρο του θρησκευτικού φαινομένου και του

πολιτισμού γενικότερα, σε σχέση με τον χριστιανικό ασκητισμό.

Μελετώντας τον βίο και την ποίηση του Μεβλανά Τζελαλαντίν Ρουμί

να παρουσιάσουν εμπειρίες και βιώματα του, γύρω από την

παρουσία του Θεού στον κόσμο.

Να διαισθανθούν τον μυστικισμό ως βίωση της εμπειρίας του

θείου.

Να γνωρίσουν ότι και στο τόπο τους, τη Λέσβο, στη διαδρομή της

περιόδου της Τουρκοκρατίας, έδρασαν σουφικές αδελφότητες,

όπως οι Μπεκτασήδες και οι Μεβλεβήδες.

Σουφισμός: μια κίνηση θρησκευτικού μοναχισμού

στο χώρο του Ισλάμ…

Σπουδαίο μυστικιστικό ρεύμα στο Ισλάμ.

Ο όρος tasawwuf σημαίνει «αυτός που είναι καθαρός στην

καρδιά», ή «ένας από τους εκλεκτούς».

Εμφανίστηκε τον 9ο αιώνα.

Όπως και οι υπόλοιποι μουσουλμάνοι, οι σούφι θεωρούν το

Κοράνιο σαν το λόγο του Θεού που έχει αποκαλυφθεί στην

ανθρωπότητα από τον Μωάμεθ.

Επιδράσεις…

Παρά την κορανική θεμελίωση του. ο σουφισμός δέχτηκε

σημαντικότατες επιδράσεις από άλλες θρησκευτικές

παραδόσεις και φιλοσοφικά ρεύματα, τα οποία ξεπήδησαν

μέσα από την πνευματική χοάνη της Ανατολής, όπως:

1. η ορθόδοξη τάση για αναχωρητισμό,

2. η νεοπλατωνική θεώρηση της γνώσης, της φώτισης και της

έκστασης, και

3. η βουδιστική διδασκαλία για το σβήσιμο του ατομικού εγώ

(νιρβάνα), στους σούφι φανά (fana).

Η σουφική διδασκαλία και πρακτική…

Όπως κάθε μυστικιστικό ρεύμα, έτσι και ο σουφισμός θέτει ως

σκοπό την ένωση με το Θεό.

Αυτό επιτυγχάνεται με μια συγκεκριμένη πορεία, τρία επίπεδα:

πάνω σε μια ατραπό, μονοπάτι (tariqa), με βάση το νόμο (sharia)

του Κορανίου, ο σούφι φτάνει σε μια εσωτερική κατάσταση,

γνώση (haqiqa) που έχει κατάληξη στην ενότητα με την απόλυτη

πραγματικότητα.

ΟΜΑΔΟΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΗ

ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ

ΟΜΑΔΑ Α΄

ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ,

«Ο ξεπεσμένος δερβίσης»,

στο: Απάντα ΙΙΙ,

επιμ. Ν. Δ. Τριανταφυλλόπουλος,

εκδ. Δόμος, Αθήνα 1989,

σσ. 111−116.

Δια χειρός:

Κωνσταντίνου Κουτούμπα

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Στιγμές χριστιανοϊσλαμικού διαλόγου.

Ο ξεπεσμένος δερβίσης: αλλόθρησκος, ανέστιος, φτωχός.

Οι μαθητές/τριες μελετούν την περίπτωση του κεντρικού ήρωα (του

«ξεπεσμένου δερβίση») και κατανοούν την αλληλεπίδραση δύο

θρησκευτικών πίστεων, του Χριστιανισμού και του Ισλάμ, στο

πλαίσιο πάντα των όρων ξένος, ανεστιότητα, πτωχεία.

Παράλληλο κείμενο: ΦΩΤΗΣ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ, «Ο καπετάν - Στέλιος κι ο

Βασίφ – εφέντης», στο: Το Αϊβαλί η πατρίδα μου, εκδ.

Παπαδημητρίου, Αθήνα 2000, 118-124, [όγδοη έκδοση].

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΤΕΚΜΗΡΙΩΣΗ

http://www.greek-

language.gr/greekLang/literature/anthologies/new/show.html?id=269

https://www.youtube.com/watch?v=56BTgZzNVTM

http://e-theologia.blogspot.gr/2010/10/blog-post_26.html

http://www.pi-schools.gr/lessons/religious/syn_prosgiseis/thr_proseg/30.pdf

Δ. ΟΥΛΗΣ, «Συζητώντας με τον “αλλόθρησκο”. Διδάγματα από τρεις

λογοτεχνικές “στιγμές” χριστιανο-ισλαμικής επιτέλεσης», Θεολογία,

84 (2013) 269-286.

ΦΩΤΗΣ ΚΟΝΤΟΓΛΟΥ, «Ο καπετάν

- Στέλιος κι ο Βασίφ – εφέντης»,

στο: Το Αϊβαλί η πατρίδα μου,

εκδ. Παπαδημητρίου, Αθήνα

2000, 118-124, [όγδοη έκδοση].

Οι σούφι δεν παύουν να θεωρούν τον ασκητισμό υψίστη αρετή,

όπως τη φτώχεια και τη σωματική ταλαιπωρία, απαραίτητα στοιχεία

της καθημερινότητάς τους.

Είναι χαρακτηριστικό ότι αυτοαποκαλούνται δερβίσηδες (ντερβίς =

ζητιάνος) και φακίρηδες (φακίρ = φτωχός). Ταυτόχρονα, όμως,

θεωρούν τον ασκητισμό ως το πρώτο στάδιο ενός μακρινού

ταξιδιού, ως μια προκαταρκτική εκπαίδευση για μια ανώτερη

πνευματική ζωή.

Κάθε σούφι στην παραπάνω πορεία του θεωρείται ταξιδιώτης

(salik) και οφείλει να περάσει από επτά σταθμούς ή στάδια

(maqam), που είναι:

η μετάνοια,

η εγκράτεια,

η απάρνηση,

η πτωχεία,

η υπομονή,

η εμπιστοσύνη στο Θεό, και

η ικανοποίηση.

Η έκσταση συνδυάζεται με διάφορες ψυχοσωματικές τεχνικές,

όπως:

1. η επίκληση των ιερών ονομάτων του Αλλάχ (ντικρ),

2. η μέθοδος διαλογισμού και αυτοσυγκέντρωσης,

3. η αυτοΰπνωση, και

4. και ο χορός.

Χαλκογραφία που παριστάνει χορό των σούφι, Τουρκία 1733

Σούφι κατά τη διάρκεια μελέτης και περισυλλογής

Μικρογραφία από περσικό χειρόγραφο, 1538, (Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη)

ΟΜΑΔΑ Β΄

Προσεγγίζοντας τον Μεβλανά

Τζελαλουντίν Ρουμί.

Ι. Μ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΠΟΥΛΟΣ

Μεβλανά ο εξαίσιος.

Η ιστορία μιας ζωής,

εκδ. Αστήρ,

Αθήνα 1982, 46-54, 175-180, 203-208.

ΦΥΛΛΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Οι μαθητές/τριες μελετούν αποσπάσματα του παραπάνω βιβλίου και

τα παρουσιάζουν στην τάξη.

ΤΖΕΛΑΛΑΝΤΙΝ ΡΟΥΜΙ,

Στον Κήπο του Αγαπημένου

Απόδοση Καδιώς Κολύμβα,

σειρά: Μούσες εκδ. Αρμός,

Αθήνα 2003, 46-47.

ΣΙΔΕΡΗΣ Θ., «Τζαλ-αλ-Ουντίν Ρουμί ή ο έρωτας ως θέωση», Οδός Πανός,

τχ. 122 (Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2003) 44-54.

https://www.academia.edu/3223263/Mevlana_Celaleddin_Rumi_or_love_a

s_theosis_English_and_Greek_versions_

Τα μυστικιστικά τάγματα του Ισλάμ…

«Ο άνθρωπος του Θεού γίνεται με την αλήθεια σοφός. Ο

άνθρωπος του Θεού δεν μαθαίνει από τα βιβλία. Ο άνθρωπος

του Θεού είναι πέρα από απιστία και πίστη. Για τον άνθρωπο

του Θεού, το ορθό και το λάθος είναι ίδιο».

Τα λόγια αυτά του μεγάλου σούφι δασκάλου Τζελαλουντίν

Ρουμί περιέχουν κάποιες από τις βασικές αρχές του

σουφισμού.

Ο σουφισμός, με μια απλοϊκή προσέγγιση, θα μπορούσε να

χαρακτηριστεί μια κίνηση θρησκευτικού μοναχισμού στο χώρο

του Ισλάμ.

ΜΕΒΛΕΒΗΔΕΣ: Το σημαντικότερο από τα μοναστικά τάγματα του Ισλάμ, η

μυστικιστική παράδοση του οποίου περικλείει όλη τη φιλοσοφία του

σουφισμού, είναι το τάγμα των δερβίσηδων, Μεβλεβί ή τάγμα των

περιδινούμενων δερβίσηδων, όπως είναι ευρύτερα γνωστό. Ιδρυτής του

υπήρξε ο Μεβλανά Τζελαλουντίν Ρουμί (που κατά κυριολεξία σημαίνει ο

κύριος ημών Τζελαλαντίν ο Ρωμαίος), Πέρσης ποιητής, φιλόσοφος και

διανοούμενος. Γεννήθηκε στις 30 Σεπτεμβρίου 1207 στην πόλη Μπαλχ του

Χορασάν. Ο Ρουμί ήταν σαράντα χρόνων όταν άρχισε τις δημόσιες

μυστικιστικές διδασκαλίες του. Γνώριζε αρκετά την ελληνική γλώσσα και

είχε έλθει σε επαφή με τον Χριστιανισμό, όπως αποδεικνύεται από πολλά

ποιήματά του. Απέδιδε υψηλότερη θέση στον Ιησού Χριστό, απ’ ότι

απέδιδαν οι σύγχρονοί του μουσουλμάνοι. Λέγεται μάλιστα ότι τα πρώτα

μέλη του τάγματος ήταν χριστιανοί μοναχοί, από τη Μονή του Αγίου

Χαραλάμπους στο Ικόνιο, οι οποίοι ήλθαν σε επαφή μαζί του και μυήθηκαν

στις φιλοσοφικές αντιλήψεις του.

O Μεβλανά Τζελαλαντίν Ρουμί

http://mevlana.net/

Τράβηξα δειλά-δειλά

της κερκόπορτας το σύρτη

και πήραν φωτιά τα μάτια μου

μάγκα μου απ' όσα είδα.

Πολιτεία απέραντη

από γυαλί και κεχριμπάρι,

τα χρώματα της ίριδας

της έπλεκαν στεφάνι.

Στα στενά της σέρνονταν

άγιοι σκοτεινοί κι αγύρτες

και στο λιμάνι αθίγγανοι

μοιρίζανε παλάμες.

Ο Ανέστος τρυφερά

γέμιζε καρφιά τα χέρια

κι ο Μεβλανά Tζελαλεδίν

γυρνούσε και γυρνούσε.

Κι έτσι όπως χάζευα

ντερβισάδες, μπεκτασήδες,

άλαλοι με κυκλώσανε

μα ακόμα τους ακούω.

Σεμ ολντού ασίκ λαρί

άνθρωπέ μου τί ξεφτίλα

να σου χαλάνε το όνειρο

και συ να τους αφήνεις.

Πίσω ξαναγύρισα

χίλια εννιακόσια ενενήντα,

με τα δίδυμα αγκαλιά

κοιμάται η κυρά μου.

Θανάσης Παπακωνσταντίνου, Όνειρο

https://www.youtube.com/watc

h?v=8OvhgSDwQJc

Δερβίσηδες μέλη μουσουλμανικού μοναχικού τάγματος, στροβιλίζονται με τελετουργικές συμβολικές

κινήσεις στη διάρκεια της εκστατικής χορευτικής ιεροτελεστίας τους,

που αποσκοπεί στην εσωτερική απελευθέρωση και στην ένωση με την ουσία του Θεού.

Μικρογραφία από τουρκικό χειρόγραφο, 16ος αιώνας, (Κωνσταντινούπολη, Μουσείο Ανακτόρου Τοπ-Καπί)

Μέσα από αυτή την κυκλική κίνηση και τη δημιουργία διαφόρων

σχημάτων, οι μεβλεβήδες δερβίσηδες απεικονίζουν την κίνηση

του ηλιακού συστήματος και των πλανητών.

Με τις συνεχείς περιστροφές, οδηγούνται στην εξαφάνιση του

εγώ, συντονίζονται με τους ρυθμούς και την αρμονία των

πλανητών και περιπίπτουν σε μια κατάσταση, που τους βοηθά να

ενωθούν με τον Θεό.

Σκοπός των μουσουλμάνων μυστικών είναι η υπέρβαση της ατομικότητας,

ο εκμηδενισμός του εγώ και η απόλυτη προσκόλληση στο Θεό.

Εδώ, σούφι σε εσωτερική μόνωση και περισυλλογή.

Μικρογραφία από περσικό χειρόγραφο, 1622, (Παρίσι, Εθνική Βιβλιοθήκη)

Η φιλοσοφική μελέτη και η εσωτερική περισυλλογή ή προσευχή από έναν άγιο

ή μυστικιστή, αποτελεί δημοφιλές θέμα στην ισλαμική λογοτεχνία και τέχνη.

Μουσουλμάνος σοφός μελετά πάνω σε σχεδία που σύρεται από ψάρια.

Ζωγραφική ανώνυμου καλλιτέχνη, (Σενεγάλη, Συλλογή Chenot)

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [1]

ΑΔΡΑΧΤΑΣ Β., «Maulana Jalaladdin Rumi. Ένας παγκόσμιος μυστικός», Ίαμβος, τχ.

17 – 18 (Φθινόπωρο – Χειμώνας 2007) 170-172.

ARBERRY P., Σουφισμός. Μια παρουσίαση των μυστικιστών του Ισλάμ, μτφρ. Α.

Λυμπερόπουλος, εκδ. Κέδρος, Αθήνα 2005.

ATTAR FARID, «Μουσουλμάνοι και Σούφι», μτφρ. Γιάννης Θέμελης, Σύναξη, 27 (1988)

65-68.

BAKHTIAR LALEH, Sufi, London 1995.

ΓΙΑΝΝΟΥΛΑΤΟΣ ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ, (Αρχιεπίσκοπος Τιράνων και πάσης Αλβανίας),

«Σουφισμός», στο: Ίχνη από την αναζήτηση του υπερβατικού, εκδ. Ακρίτας, Αθήνα

2004, 266-270.

Ο ΙΔΙΟΣ, Ισλάμ. Θρησκειολογική επισκόπηση, εκδ. Άκριτας, Αθήνα 2006, 311-338.

HAERI FEDHLALLA SHAYKH, Ο δρόμος των Σούφι, μτφρ. Θεόδωρος Σιαφαρίκας, εκδ.

Ιάμβλιχος, Αθήνα 1991.

ERNST CARL, Σουφισμός. Η φιλοσοφία και η πρακτική της μυστικής παράδοσης στο

Ισλάμ, μτφρ. Σοφία Λειβαδοπούλου, εκδ. Αρχέτυπο, Αθήνα 1999.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [2]

ΖΙΑΚΑΣ ΓΡ., «Η έννοια της ελευθερίας της βουλήσεως και του κακού εις τον

μεταγενέστερον ισλαμικόν μυστικισμόν», Επετηρίς Θεολογικής Σχολής

Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, 18 (1973) 449-512.

Ο ΙΔΙΟΣ, Ο μυστικός ποιητής Maulana Jalaladdin Rumi και η διδασκαλία του, εκδ.

Πουρναρά, Θεσσαλονίκη 1987.

ΚΑΡΙΩΤΟΓΛΟΥ Α., Ορθοδοξία και Ισλάμ, εκδ. Δόμος, Αθήνα 1994, 27-34.

Ο ΙΔΙΟΣ, «Μεβλανά Τζaλαλαντίν Ρουμί και η μυστική θεωρία των περιστρεφόμενων

Δερβίσηδων», Ίαμβος, τχ. 17 – 18 (Φθινόπωρο – Χειμώνας 2007) 173 – 176.

Ο ΙΔΙΟΣ, Σπουδή στη Θρησκειολογία, εκδ. Γρηγόρη, Αθήνα 2005, 176-184.

ΜΑΚΡΗΣ Γ., «Σουφισμός», στο: Θρησκειολογικό Λεξικό, επιμ. Μ. Μπέγζος, εκδ.

Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα 2000, 501-504.

Ο ΙΔΙΟΣ, Ισλάμ. Πεποιθήσεις, πρακτικές και τάσεις, εκδ. Ελληνικά Γράμματα, Αθήνα

2004, 361-418.

Ο ΙΔΙΟΣ, «Ισλαμικός μυστικισμός», Ίαμβος, τχ. 17 – 18 (Φθινόπωρο – Χειμώνας

2007) 177 – 182.

ΜΙΡΜΙΛΟΓΛΟΥ ΒΛ., Οι Δερβίσαι, εκδ. Εκάτη, Αθήνα 1988.

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [3]

ΜΥΣΤΑΚΙΔΟΥ ΑΝΝΑ, Νεοπλατωνικά στοιχεία στο Μέσνεβι του Τζελαλαντίν Ρουμί

και η κοινωνία των Μαβλεβήδων, εκδ. Καμπύλη, Αθήνα 2002.

ΝΑΣΡ ΧΟΥΣΕΪΝ, «Η προσευχή της καρδιάς στον Ησυχασμό και το Σουφισμό»,

Σύναξη, 27 (1988) 69-77.

NICOLSON R., Οι μυστικοί των Σούφι, μτφρ. Ανδρέας Τσάκαλης, εκδ. Πύρινος

Κόσμος, Αθήνα 1985.

Ο ΙΔΙΟΣ, Η έννοια του προσώπου στον Σουφισμό, μτφρ. Ν. Κουφάκης, εκδ.

Αρμός, Σειρά: Μούσες, Αθήνα 2010.

ΠΑΝΑΓΙΩΤΙΔΗΣ Μ., «Σουφισμός. Οι κυριότεροι εκπρόσωποι και οι βασικές τους

θέσεις στα πλαίσια της ισλαμικής θρησκείας», Καθ’ Οδόν, τχ. 3 (Σεπτέμβριος –

Δεκέμβριος 1992) 82-88.

ΠΕΡΕΤΖΗΣ Δ., «Σούφι», Ανιχνεύσεις, τχ. 12 (Φεβρουάριος – Μάρτιος 1996) 72-77.

SHAH IDRIES, Οι διδασκαλίες των Σούφι, μτφρ. Ανδρέας Τσάκαλης, εκδ. Πύρινος

Κόσμος, Αθήνα 1978.

ΣΚΑΡΤΣΗΣ Σ., Σούφι. Οι Άραβες μυστικοί, εκδ. Καστανιώτη, Αθήνα 1990.

Ο ΣΟΥΦΙΣΜΟΣ ΣΤΗ ΛΟΓΟΤΕΧΝΙΑ

ΜΙΟΥΡΙΕΛ ΜΑΦΡΟΪ

Ο χορός των δερβίσηδων,

μτφρ. Θεώνη Ταμπάκη,

εκδ. Κέδρος, Αθήνα 2006.

Ένα μουσικό και φωτογραφικό ταξίδι…

https://www.youtube.com/watch?v=spbCPb_Q1n8

https://www.youtube.com/watch?v=Ix3yMWjjA0w

https://www.youtube.com/watch?v=bPtL7PS2nyo

https://www.youtube.com/watch?v=J_xFkfK4OEg

http://www.benaki.gr/index.asp?lang=gr&id=202010001&sid=1714

http://photodentro.edu.gr/lor/r/8521/3836

Μια εκπληκτική κινηματογραφική ταινία…

BAB'AZIZ του NACER KHEMIR: https://www.youtube.com/watch?v=IPYjenA3VFg

BAB’AZIZ· Ο πρίγκιπας που ατένιζε την ψυχή του.

Απαγγελία ποιημάτων του JAJAJUDDIN RUMI.

Γυρισμένη στο Ιράν και την Τυνησία. Ένας τυφλός δερβίσης ταξιδεύει στην έρημο

με την εγγονή του προς μια μεγάλη συνάντηση δερβίσηδων στην έρημο που

γίνεται κάθε τριάντα χρόνια, χωρίς όμως να είναι προκαθορισμένο το σημείο,

μόνο ο χρόνος, παράλληλα αφηγείται στην ISHTAR μια αρχαία συμβολική

ιστορία ενός πρίγκιπα.

Ένα μαγικό ταξίδι στην σούφικη κοσμοθεωρία.

Η ταινία αυτή εκτός από την ποιητικότητα της και την απίστευτη σουφική

παραδοσιακή μουσική, έχει και καταπληκτικούς συμβολικούς διαλόγους μιας

γνωστικής φύσης, λόγω που ο BAB'AZIZ ήταν ένας μεγάλης ηλικίας σεβάσμιος

σούφι δερβίσης.

ΟΜΑΔΑ Γ΄

Προσεγγίσεις στην ισλαμική και

χριστιανική αγιότητα.

ΜΑΚΡΗΣ Γ., «Σουφισμός», στο:

Θρησκειολογικό Λεξικό, επιμ. Μ.

Μπέγζος, εκδ. Ελληνικά Γράμματα,

Αθήνα 2000, 502.

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Οι μαθητές/τριες μελετούν και

παρουσιάζουν στην τάξη το

παρακάτω απόσπασμα.

Ο αλ-Γκαζαλί (Χορασάν

Β. Ιράν 1058 – 1111), Πέρσης

θεολόγος, νομικός και

μυστικιστής, γνωστός επίσης

με το ελληνοποιημένο

όνομα Αλγάζελ.

ΙΜΠΝ ΑΛ ΑΡΑΜΠΙ

Σούφι φιλόσοφος, άγιος,

(Ισπανία 1165 – Δαμασκός 1240)

TAREK MITRI, «Σκέψεις για τις σχέσεις ορθοδόξων χριστιανών και

μουσουλμάνων», στο: Ισλάμ και φονταμενταλισμός.

Ορθοδοξία και παγκοσμιοποίηση,

εποπτεία – συντονισμός ύλης: Παντελής Καλαϊτζίδης

Νίκος Ντόντος, εκδ. Ίνδικτος, Αθήνα 2004, 69.

Ο Ίμπν αλ Φαραμπί, υπήρξε από εκείνους τους μουσουλμάνους

μυστικιστές που θεωρούσαν τον Ιησού «σφραγίδα της αγιότητας».

ΕΝΑ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΝ ΑΡΘΡΟ

π. ΛΑΜΠΡΟΣ ΚΑΜΠΕΡΙΔΗΣ, «Ησυχασμός και Σουφισμός», Θεολογία,

84(2013)209-236

http://www.ecclesia.gr/greek/press/theologia/material/2013_2_15_Kamperidis.pdf

ΟΜΑΔΑ Δ΄

Απομεινάρια σουφικών ταγμάτων

στην Λέσβο.

ΜΠΕΚΤΑΣΗΔΕΣ ΚΑΙ ΜΕΒΛΕΒΗΔΕΣ

ΣΤΗ ΛΕΣΒΟ

Αναζητώντας στιγμές

της Τοπικής Ιστορίας

ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Οι μαθητές/τριες ερευνούν την

παρουσία σουφικών ταγμάτων

στην Λέσβο.

Αη Γιάννης ή Σαρή Μπαμπά ή Μπεκτασήδων τεκές

Στο χώρο που βρισκόταν προϋπήρχε χριστιανικός ναός. Αν και δεν

γνωρίζουμε ακριβή χρονολογία ίδρυσής του, σίγουρο είναι ότι ήταν

ιερός χώρος των Μπεκτασήδων και ήταν ο δεύτερος

μουσουλμανικός ναός μέσα στα γεωγραφικά όρια της χριστιανικής

κοινότητας. Βρισκόταν κοντά στο σημερινό παρεκκλήσι του Αη

Γιάννη, εξ ου και μια από τις ονομασίες του. Αξιοσημείωτο είναι το

γεγονός ότι πολλοί χριστιανοί της Μυτιλήνης τιμούσαν το μνημείο

αυτό, μιας και το επισκέπτονταν συχνά, με την ανοχή βέβαια των

Τούρκων.

Π. Ι. ΣΑΜΑΡΑΣ, «Τεμένη και ευκτήρια της Μυτιλήνης»,

Λεσβιακά, 6 (1973) 169-170.

Των Μεβλεβήδων τεκές

Γραπτές μαρτυρίες του έτους 1725 αποδεικνύουν την ύπαρξη του

τάγματος στη Μυτιλήνη ήδη από τα μέσα του 16ου αιώνα. Και βέβαια όχι

μόνο στη Μυτιλήνη, αλλά στην Αγιάσο και τον Μόλυβο, γεγονός που

σχετίζεται με τα υψηλό επίπεδο της ισλαμικής κουλτούρας στην πόλη,

μιας και οι δερβίσηδες προερχόταν από τα πιο μορφωμένα κοινωνικά

στρώματα της οθωμανικής επικράτειας. Ο τεκές Μεβλεβήδων βρισκόταν

στη δυτική πλευρά του κάστρου, νότια του σημερινού κτηρίου που

στεγάζει το Υπουργείο Αιγαίου. Αν και δεν σώζεται, οι πληροφορίες που

έχουμε μαρτυρούν ότι ο τεκές είχε εσωτερική εξέδρα.

Δ. Ν. ΚΑΡΥΔΗΣ - M. KIEL,

Μυτιλήνης αστυγραφία και Λέσβου χωρογραφία (15ος – 19ος αι.),

εκδ. Ολκός, Αθήνα 2000, 58-59.

Για τις σχέσεις χριστιανών και

μουσουλμάνων στη Λέσβο κατά την

περίοδο της Τουρκοκρατίας βλ.

ΣΤΡΑΤΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΟΥ, Τοπική

Ιστορία. Αναφορές στη Νεότερη και

Σύγχρονη Ιστορία της Λέσβου, εκδ.

Εντελέχεια, Μυτιλήνη 2001, 17-19.