Εισαγωγή στο Life CoachingΨυχολογία και την Ψυχοθεραπεία....

AthensCoachingInstitute

1

ΠετράςΧαράλαμπος2014copyΜετηνεπιφύλαξηπαντόςνομίμουδικαιώματος

ΕισαγωγήστοLifeCoaching

ΧαράλαμποςΠετράς


2


ΟΡΟΙΧΡΗΣΗΣΤο παρόν εγχειρίδιο αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του συγγραφέα Χαράλαμπου Πετρά

Διανέμεται δωρεάν σε ηλεκτρονική μορφή αποκλειστικά για προσωπική χρήση με σκοπό την

ενημέρωση Απαγορεύεται αυστηρά οποιαδήποτε αναπαραγωγή (reformatting) αναδημοσίευση

διανομή έκδοση εκτέλεση φόρτωση (upload) διαμόρφωση τροποποίηση δημιουργία

αντιγράφων (site) mirroring του περιεχομένου χωρίς την προηγούμενη γραπτή άδεια του

συγγραφέα

ΠετράςΧαράλαμπος2014copy


3


1 ΙστορικήανασκόπησητουPersonalLifeCoaching

ΓιατίχρειαζόμαστετηνιστορίατουCoachingΤιθαμπορούσενασημαίνειγιαεμάς

αλλάκαιγιατονκάθεεκπαιδευόμενονέοCoachηέννοιαPersonalLife-Coaching-history

Η ιστορίαδεν είναι απλώςμια γνώση για τοπαρελθόναλλάμιασχέση Είναι μιασχέση

ανάμεσαστονCoachκαι τοευρύτεροπλαίσιοανάπτυξηςαυτού τουνέουεπαγγέλματος

Είναιησχετικοποίησητουεαυτούδηλαδήηδιερεύνησητουποιοςείμαιεπαγγελματικά

πού ανήκω και τι προσφέρω πώς τελικά τοποθετώ και αντιλαμβάνομαι τον εαυτό μου

μέσαστηνβιομηχανίατουCoachingσεμιαβιομηχανίαμάλισταπουσυνεχώςεξελίσσεται

Επομένως η ιστορία είναι μια σχέση που αφορά το παρόν Ποιο είναι το Coaching πού

βρίσκεταιτώραΠώςενεργοποιούμαιεγώωςνέοςCoachσήμερακαιπώςεπικοινωνώτο

επάγγελμα του Coaching στην κοινωνία Παράλληλα όμως η έννοια της ιστορίας στον

δυτικό μας πολιτισμό σημαίνει ταυτότητα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ταυτότητας

τόσο της ατομικής όσο και της συλλογικής Έτσι και για το Coaching αποκτώντας την

ιστορία του αποκτά την ταυτότητά του τη θέση και τον ρόλο του Ξέρουμε πια ότι

προέρχεται από κάπου διατηρεί κάποια στοιχεία από τις ρίζες του σε άλλα

διαφοροποιείται καιπροχωράπροσανατολισμένοστομέλλονΗμελέτη της ιστορίας του

Personal LifeCoaching μαςβοηθάστονπροσδιορισμό του νακαταλάβουμε τηνουσία

του και να το οριοθετήσουμε σε σχέση με τη συμβουλευτική τη διοίκηση και τις άλλες

προσεγγίσειςαπότιςοποίεςαναδύθηκε

Μέχρι σήμερα η ακαδημαϊκή έρευνα για το Coaching και πιο συγκεκριμένα το

PersonalCoachingείναιελάχιστημπροστάστιςανάγκεςπουυπάρχουνΩστόσοήδηαπό

τιςαρχέςτου2000κυρίωςστηνΕυρώπηέχειδιαμορφωθείένανέοπλαίσιομελέτηςτόσο

τηςμεθόδουόσοκαι της ιστορίας τηςμε γνώμονα τησύνδεσή τηςμε τιςρίζες τηςστην

Ψυχολογία και την Ψυχοθεραπεία Κομμάτια από την ιστορία του Coaching λιγότερο ή

περισσότεροδιάσπαρταήδομημέναεμπεριέχονταιστιςεισαγωγέςσχετικώνεγχειριδίων

και προγραμμάτων εκπαίδευσης όπως αυτό που συμμετέχετε Προφανώς κι αυτή η

έλλειψη αποτελεί έναν δείκτη για το στάδιο στο οποίο βρίσκεται η ανάπτυξη του νέου

αυτού χώρου Περιμένουμε λοιπόν με ανυπομονησία νέες και πολλές διατριβές και

μονογραφίεςγιατηνιστορίατουCoaching

Το Coaching επηρεασμένοαπό τη συμβουλευτικήψυχολογία τηνψυχοθεραπεία

τηνπροσωπικήανάπτυξηκαιτηδιοίκησηανθρώπινουδυναμικούδιαμορφώθηκεωςμια


4


νέα διάδοχη κατάσταση στα επαγγέλματα υποστήριξης των σύγχρονων ανθρώπων

αποστασιοποιημένο από την αναζήτηση παθολογίας Η γνώση όλων αυτών των

προσεγγίσεων όπως η αναλυτική ndash ψυχοδυναμική γνωσιακή ndash συμπεριφορική

ανθρωπιστική κλπ θεωρείται απαραίτητη Ωστόσο οι σχολές αυτές και οι μεγάλοι (και

πολλοί)θεωρητικοίκαιθεραπευτέςδενμπορούνναπεριλαμβάνονταισεέναμάθημαLife

Coaching καθώς αποτελούν ο καθένας ένα μάθημα από μόνος του Χρειάζεται δηλαδή

περαιτέρωμελέτηκαισπουδήΩστόσοεδώθαπαρουσιαστούνσυνοπτικάταπεδίααπό

ταοποίατοCoachingέλκειαρχέςμεθόδουςκαιεργαλεία

Οι πρώτοι Coaches και η πρώτη επίσημη καταγεγραμμένη εκδοχή μιας Coaching

σχέσης ήταν φυσικά στην κλασική Ελλάδα ανάμεσα στον προπονητή και τον αθλητή

Ολυμπιακών Αγώνων (5ος αιώνας πΧ χρυσός αιώνας των Ολυμπιακών Αγώνων) Η

συμμετοχή στουςΟλυμπιακούς Αγώνες και η ανάδειξη ενός πρωταθλητή απαιτούσε την

σκληρή και πολύ-επίπεδη δουλειά ενός προπονητή Στόχος-θέληση-άσκηση-επιτυχία Σε

μιαβαθύτερηανάλυσηηπεριγραφήμιας ιδανικήςανθρώπινηςσυμπεριφοράςεντόςτου

κοινωνικού συνόλου είχε πολύ ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τα οποία φαίνεται να

τροφοδότησαν την ανάγκη ενός σύγχρονου Personal Life Coach Ενδεικτικά αλλά όχι

τυχαίασημειώνωμιακαλώςεννοούμενηανταγωνιστικότηταηοποίααπαιτείσυνεχήκαι

συστηματική προσπάθεια προς βελτίωση και επίτευξη στόχων σε διάφορους τομείς της

ζωής laquoαἰὲν ἀριστεύειν καὶ ὑπείροχον ἔμμεναι ἄλλωνraquo Ομηρική φράση από την Ιλιάδα

Ζ208 Ο αρχαίος ελληνικός πολιτισμός ενέπνευσε σε Ευρώπη και Αμερική την ιδέα της

laquoπροπόνησηςraquo σε αθλητικό αρχικά πλαίσιο και αργότερα σε μια ολιστική αντίληψη της

ανθρώπινηςύπαρξηςΟιαπαρχέςτουCoachingωςτονδρόμογιατηναυτογνωσίακαιτην

και την αυτό-ανακάλυψη βρίσκονται κυρίως στη Σωκρατική μέθοδο φυσικά όχι ως

CoachingαλλάτρόποςσκέψηςΕπομένωςαυτούτουείδουςησχέσημεστόχοτηδιάκριση

και την επιτυχία εντάσσεται στη δυναμική μιας σκέψης που δεν προσδιόρισε μόνο την

κλασικήΕλλάδακαιτονπρόσφατο20όαιώναΑυτήηλογικήαναβιώνειαρχικάτηδεκαετία

του 1950 στο Ηνωμένο Βασίλειο και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής στον χώρο των

επιχειρήσεωνωςμέσοδιοίκησηςΑπό τηδεκαετία του1980 και μετά τοPersonal Life

Coachingενίσχυσετηνπαρουσίατουαρχικάσταδύοαυτάκράτη

Μέχρικαι τηδεκαετίατου1990 τοCoachingαφορούσεαποκλειστικάτοεταιρικό

περιβάλλον ήταν προϊόν και ταυτόχρονα συστατικό στοιχείο της εταιρικής κουλτούρας


5


Στιςαρχέςτιςδεκαετίαςαυτής(1992)ιδρύθηκετοInternationalCoachFederationστιςΗΠΑ

καιμέσααπόαρκετέςπροσπάθειεςκατάφερενακάνειαισθητήτηνπαρουσίατουτο1996

στο πρώτο συνέδριο που διοργάνωσε Με κύριο πεδίο παραγωγής τις ΗΠΑ άρχισαν

παράλληλαναδημοσιεύονταιταπρώταάρθρααυξάνονταςτηνπαρουσίατουCoachingστη

δημόσια συζήτηση στον Τύπο την τηλεόραση και το διαδίκτυο Στη στροφή του αιώνα

είχε ήδη κάνει την εμφάνισή του σε Ευρώπη Αυστραλία Καναδά Ιαπωνία και άλλες

χώρεςΣεαυτότοαναπτυξιακόπλαίσιοτοCoachingξεπέρασεταστενάόριατηςδιοίκησης

επιχειρήσεωνκαιωςLifeCoachingπλέονέκανεταπρώτατουβήματασταμεγάλααστικά

κέντρα Μέσα από τη συνάντησή του με τους κατοίκους των πόλεων δέχθηκε και

ανταποκρίθηκε στο αίτημα για τη συγκρότηση μιας μεθόδου αλλά και μιας ευρύτερης

λογικής που απευθύνεται σε υγιείς ανθρώπους και δεν αναζητά ασθενείς Έτσι

διατυπώθηκανερωτήματαγιατονορισμόκαιπροσανατολισμότουCoachingτησχέσητου

μετηθεραπείατησυμβουλευτικήκαιαναδύθηκεηανάγκηγιαεξειδικευμένηεκπαίδευση

νέωνεπαγγελματιώνΤοPersonalCoachingείναιεπομένωςμιαιστορίατηςμητρέλαςτης

μηψυχοπαθολογίαςπουβιώνειεσωτερικέςζυμώσειςκαιπαγκόσμιαδιάχυση

Μέσα από όλες αυτές τις ζυμώσεις έχει διαμορφωθεί ως μια διεπιστημονικά

συγκροτημένη μέθοδος ανάπτυξης και αυτογνωσίας με πολλές και σημαντικές επιρροές

απότιςκοινωνικέςεπιστήμεςκαιτηφιλοσοφίαΤοCoachingδενείναιμιαπαρθενογένεση

όπωςπολλοίτοπαρουσιάζουνΟδιάλογοςμεταξύτωνεπιστημώντωνψυχοθεραπευτικών

προσεγγίσεων και η μορφή που το γνωρίζουμε σήμερα προέκυψε από τους ίδιους τους

επαγγελματίες Άνθρωποι από όλους τους χώρους στελέχη τμημάτων ανθρώπινου

δυναμικούθεραπευτέςσύμβουλοιψυχολόγοι κοινωνιολόγοιψυχίατροι εκπαιδευτικοί

έστρεψαν το ενδιαφέρον τους στη νέα αυτή Μεθοδολογία και Ηθική αναζητώντας όχι

μόνοαπαντήσειςαλλάκαι νέαερωτήματαΟ καθέναςμε τοδιαφορετικό τουυπόβαθρο

συνέβαλλε και συνδιαμόρφωσε το Coaching και για να είμαστε ειλικρινείς αυτή η

διαδικασίαακόμησυνεχίζεταιΤοCoachingθασυνεχίσεινααναπτύσσεταιναδιευρύνεται

να ενσωματώνει νέα στοιχεία για πάντα κι αυτή είναι η μαγεία του Είναι επομένως

χρήσιμοκαιαναγκαίονααναφερθούμεπολύσυνοπτικάστιςθεμελιώδειςπροσεγγίσειςτης

ανθρώπινης ύπαρξης και συμπεριφοράς που προσδιόρισαν το Coaching ώστε να

κατανοηθείτοπαρελθόναλλάκαιοιαλλαγέςπουσυμβαίνουνσήμεραΒεβαίωςμπορείτε


6


ναμελετήσετε εκατοντάδεςάρθρα και μονογραφίες γι αυτές τις σχολές σκέψης εδώθα

παραθέσουμεκάποιεςαπόαυτές

ΗΣωκρατικήμέθοδος1

Στοναττικόφιλοσοφικόλόγοως ξεχωριστήπροσωπικότητααναδείχθηκεοΣωκράτης

γιόςτουλιθοξόουΣωφρονίσκουκαιτηςμαίαςΦαιναρέτηςΜεκύριαχαρακτηριστικάτου

τον ορθολογισμό την κριτική σκέψη αλλά και την αυτογνωσία έστρεψε το ανθρώπινο

πνεύμααπότηνέρευνατηςφύσηςστονίδιοτονεαυτότουανθρώπινουόντοςΕίχεπλήρη

επίγνωσηότιοίδιοςλειτουργούσεωςηάγρυπνησυνείδησητωνπολλώνωςοίστροςπου

ξυπνούσε τον υπνωτισμένο νου των ανθρώπων Στόχος ζωής για τον Σωκράτη ήταν το

lsquorsquoγνωθισεαυτονrsquorsquo ηπερίφημησήμερααυτογνωσία τηνοποίαθεωρούσε τομυστικό του

αυτοελέγχου και τελικά της ευτυχίας Εξάλλου η θεραπεία της ψυχής για το Σωκράτη

επιτυγχάνεταιμε τηναρετήκαι τηνηθικήπράξηΤομέσο τηςαπόκτησης τηςαρετήςκαι

του υψηλού ήθους δεν είναι άλλο από τη γνώση αφού χωρίς αυτήν ο άνθρωπος

λειτουργείαντιφατικάκαιτελικώςβλάπτειτονεαυτότουΓιαναεπιτευχθείόμωςηγνώση

χρειάζεταικαιηκατάλληλημέθοδοςΓιατοΣωκράτηημέθοδοςτηςγνώσηςέχειδύοόψεις

την ειρωνεία και την μαιευτική Η ειρωνεία η γνωστή σωκρατική αμφισβήτηση

αποκήρυσσε τηδική τουαυθεντίακαιαπελευθέρωνε τησκέψητουσυνομιλητήαφούο

ίδιοςπροσποιείτοότιδεγνώριζετίποταγιατοσυζητηθένθέμαΕίναιγνωστήηφράσητου

laquoεν οιδα ότι ουδεν οιδαraquo (ένα ξέρω ότι δεν φέρω τίποτα) Εξάλλου πρόκειται για μία

θετικήαμφισβήτησηηοποίααναζητάτηνπρώτηκαιαναλλοίωτηαλήθεια

ΟΣωκράτηςδίδασκεότι κανέναςδενείναικάτοχοςκαιεξουσιαστής τηςαλήθειας

καιότιχρειάζεταικατάλληληαγωγήγιαναεξαχθείΑυτήντηναγωγήεπιτύγχανεμέσωτης

μαιευτικήςμεθόδουηοποίαμετάαπότηδιαλεκτική τησταδιακήδηλαδήαναίρεσητων

θέσεων του συνομιλητή μέσω του διαλόγου και απλοϊκών σχεδόν ερωτήσεων θα

καταλήξει στη γενική αλήθεια Είναι χαρακτηριστικό ότι ο Σωκράτης ως δεύτερη μαία

επίδραση που δέχτηκε κατεξοχήν από το επάγγελμα της μητέρας του δεν παρέθετε

εξαρχής μια θεωρία αλλά προσπαθούσε να εξαγάγει από το συνομιλητή αυτό που

1 Το κείμενο για τη ΣωκρατικήΜαιευτικήανήκει στηνΜπουζουμπάρδη Γιούλα εκπαιδευτικό και PersonalCoachΕίναιμιααπότιςεργασίεςτηςστοπρόγραμμαβιωματικήςεκπαίδευσηςστοPersonalLifeCoachingπουπραγματοποιείται εδώκαι κάποιαχρόνιαΗ χρήσηγίνεταιμε τηνάδειά τηςκαι τηνευχαριστούμεόχιμόνογιατηνεργασίααλλάγιατοήθοςκαιτηνπαρουσίατηςστοπρόγραμμα


7


θεωρούσεωςήδηυπάρχουσαγνώσηΠρόκειταιβεβαίωςγιαμίαδιαδικασίαεπίπονηκαι

δύσκολη η οποία όπως και η γέννα απαιτεί κουράγιο θάρρος και υπομονή Επομένως

γίνεται εμφανήςη θέση τουότι η γνώση είναι έμφυτηστηνανθρώπινηψυχή είναι ήδη

κρυμμένημέσα τηςΔείχνει έτσιαπόλυτη εμπιστοσύνηστονάνθρωποοοποίος γνωρίζει

την αλήθεια Η προσπάθεια της μαιευτικής έγκειται στο να τον βοηθήσει να την

ξαναθυμηθεί να την επαναφέρει στην μνήμη του Η ετυμολογική ανάλυση της λέξης

αλήθεια(α+λήθη)αποδεικνύειαυτήτηθέσηαφούδηλώνειαυτότοξεπέρασματηςλήθης

Ηκατάκτησηαυτήθαοδηγήσειστηνευδαιμονίακαιθαφέρειτηναρμονία

Επιχειρώνταςκανείςμίασύνδεσητηςσωκρατικήςμεθόδουμεοποιαδήποτεμορφή

ψυχοθεραπείας αλλά και με το Personal Coaching θα μπορούσε να εξάγει κάποια

ενδιαφέρουσα συμπεράσματα Η σωκρατική μαιευτική χρησιμοποιούσε ως πρώτο βήμα

την απόρριψη των στερεότυπων και των προκαταλήψεων προκειμένου να μείνει χώρος

μεταξύτωνδιαλεγομένωνγιατηναναζήτησητηςαλήθειαςΑναλόγωςκαισεκάθεσχέση

ψυχοθεραπείας ή Coaching θα πρέπει a priori να αίρονται οι προκαταλήψεις και οι

ετικετοποιήσεις Ιδιαίτερα στο Coaching στο οποίο οι πρώτες συναντήσεις αποσκοπούν

στο να διαμορφώσουν έναν ενδιάμεσο χώρο επικοινωνίας αυτή η συνθήκη κρίνεται

απαραίτητη Σε ένα πλαίσιο εμπιστοσύνης και με τις κατάλληλες ερωτήσεις ο Coach θα

μπορέσειναβοηθήσειτονCoacheeναεξαγάγειταδικάτουσυμπεράσματαναεκμαιεύσει

τη δική του αλήθεια και τελικά να βρει μόνος του τις απαντήσεις στα θέματα που τον

απασχολούνΣτόχοςδενείναιναδοθούνέτοιμεςλύσειςκαισυνταγέςούτεναπροβληθείο

CoachωςαυθεντίαΑντιθέτωςμέσααπόμίαεποικοδομητικήσυνεργασίακαισυνύπαρξη

θα μπορέσουν από κοινού οι συνδιαλεγόμενοι να οδηγηθούν σε ότι τίθεται ως αίτημα-

στόχος από τον ίδιο τον Coachee Έτσι τα αποτελέσματα θα είναι μακροπρόθεσμα και

μονιμότερακαιθατονβοηθήσουνναβρίσκειαπόμόνοςτουλύσειςσεμελλοντικάθέματα

πουθαανακύψουνΘαέχειασκηθείστηδιαδικασίατουlaquoσκέπτεσθαιraquoκαιθαέχειβαδίσει

τοδύσκολοδρόμογιατηνεύρεσητηςδικήςτουαλήθειας


8


Ηαναλυτικήndashψυχοδυναμικήπροσέγγιση

Η ψυχαναλυτική προσέγγιση ως μελέτη της προσωπικότητας και ως αναλυτική

διαδικασίααποτελείδημιουργίατουSigmundFreudOSFreudπραγματοποίησεμιατομή

στηνπρόσληψηκαικατανόησητηςανθρώπινηςύπαρξηςσεσχέσημετοκυρίαρχοιατρικό

μοντέλοτηςεποχήςτουκαιτωναπάνθρωπωνμεθόδωντουστατέλητου19ουκαιτιςαρχές

του 20ού αιώναΟι θέσεις οι σκέψεις και η μέθοδός του έχουν επηρεάσει όχι μόνο τη

θεραπεία αλλά συνολικά τον τρόπο που κατανοούμε τον κόσμο και τον πολιτισμό μέχρι

σήμεραπέρααπόταστενάόριατηςψυχολογίαςΗψυχαναλυτικήθεωρίαόπωςοFreud

τη συνέλαβε εστιάζει στην ουσία και λειτουργία του ασυνειδήτου το οποίο εμπεριέχει

δυνάμεις δηλαδή τα βιολογικά ορισμένα ένστικτα της σεξουαλικότητας (libido) και της

επιθετικότητας Η σύγκρουση αυτών των δυνάμεων με τους κανόνες της κοινωνικής

πραγματικότητας και οι πρώτες σχέσεις με τους γονείς κατά την ανάπτυξη του παιδιού

καθορίζουν την προσωπικότητα του ατόμου Είναι δηλαδή οι παράγοντες που θα

καθορίσουν την υγιή από μια παθολογική δομή Για τον Freud η διαμόρφωση της

προσωπικότητας είναι αποκλειστικά ζήτημα της παιδικής ηλικίας και των πρώτων

καθοριστικών εμπειριών κατά τα 5 στάδια ανάπτυξης που όρισε Έτσι στόχος της

αναλυτικήςθεραπείαςγίνεταιημείωσητουάγχουςπουπροκαλείαυτήησύγκρουσητων

ενστικτωδώνδυνάμεωντουασυνειδήτουκαιτωνεπιβεβλημένωνκανόνωντηςκοινωνίας

Κατά την ψυχαναλυτική πράξη ο Freud εισήγαγε τις μεθόδους των ελεύθερων

συνειρμών και της ανάλυσης ονείρων Αν και ενδιαφέρθηκε αρχικά για την ύπνωση

σχετικά σύντομα την απέρριψε Ο ελεύθερος συνειρμός (free association) αποτελεί μια

διαδικασίακατάτηνοποίαοασθενήςσεπεριβάλλονασφάλειαςκάθεταιαναπαυτικάκαι

μιλά για οτιδήποτε θέλει για οτιδήποτε του έρχεται στο μυαλό τις εμπειρίες του τις

σκέψειςτασυναισθήματακαιτιςαναμνήσειςτουγιαγεγονότατηςζωήςτουΟαναλυτής

οργανώνειτιςπληροφορίεςκαικαλείταιναεντοπίσειαναγνωρίσεικαιναερμηνεύσειτις

ασυνείδητεςδυνάμεις τιςσυγκρούσειςκαι τουςμηχανισμούςάμυναςπουλανθάνουνσε

αυτήτηναφήγησηΈτσισυνδέονταιστοιχείαπουαρχικάφαίνονταιασύνδετακαιβοηθά

τονασθενήναανακαλέσειαπότοασυνείδητοτραύματακαιεμπειρίεςπουέχειαπωθήσει

Στηφροϋδικήαναλυτικήθεωρίαταόνειρααποτελούντηνπύληηανάλυσήτουςτονδρόμο

γιατοασυνείδητοέτσιηανάλυσήτωνονείρωνκατέχεικεντρικήθέσηστηθεραπεία


9


Η νέο-ψυχαναλυτική και ψυχοδυναμική προσέγγιση διαμορφώθηκε από

θεωρητικούς της προσωπικότηταςπουβασίστηκαν στον Freud πολλοί ήταν και μαθητές

τουαλλάάσκησανκριτικήτόσοστηθεωρίατιςμεθόδουςκαιστηνίδιατηνιδιοσυγκρασία

τουΟικυριότεροιείναιοCarlJungοAlfredAdleroErickEriksonκαΠέρααπόσημαντικά

επιστημονικάεπιτεύγματαηνέο-ψυχαναλυτικήθέασητηςανθρώπινηςύπαρξηςήτανπολύ

πιοαισιόδοξηκαιθετικήαπόεκείνητουFreudΚορύφωσητηςπορείαςτηςψυχαναλυτικής

θεωρίας στον χρόνο είναι η σημερινή ψυχοδυναμική προσέγγιση Στόχος της

ψυχοδυναμικής μεθόδου είναι η συνειδητοποίηση ο έλεγχος των παρορμήσεων και η

αποκάλυψη ενδοψυχικών τραυμάτων Τα κυριότερα εργαλεία στη θεραπεία είναι οι

ελεύθεροι συνειρμοί (χωρίς ντιβάνι) η ανάλυση ονείρων και η μεταβίβαση και αντι-

μεταβίβαση Η μεταβίβαση είναι μια διεργασία η οποία συμβαίνει στη σχέση

θεραπευόμενου-θεραπευτήΟασθενήςταυτίζειτονθεραπευτήμεκάποιοάτομοαπότη

ζωή του και μεταφέρει στην επικοινωνία τους τον τρόπο με τον οποίο έχει μάθει να

συνδέεταιμεάλλουςανθρώπουςΤοαντίστροφοαπότηνπλευράτουθεραπευτήπροςτο

πρόσωποτουθεραπευόμενουείναιηαντί-μεταβίβαση

ΗΣυμπεριφορικήΠροσέγγιση

Η συμπεριφορικήψυχολογία και η σχολή του συμπεριφορισμού επικεντρώθηκαν

στην αντικειμενικά παρατηρήσιμη συμπεριφορά του ανθρώπου πιστεύοντας ότι η

ενδοσκόπησηαποτελείκάτιυποκειμενικόπουδενμπορείεπιστημονικάνακαταγραφείκαι

ναμελετηθεί Έτσιοισυμπεριφοριστικέςμελέτεςβασίστηκανσεπειραματικέςμεθόδους

ερευνώντας τη σχέση ανάμεσα σε ένα ερέθισμα και τη συμπεριφορική απάντηση των

οργανισμώνΗαναζήτησηασυνείδητωνδυνάμεωνπουεπηρέασαναυτήτησυμπεριφορά

δεν έχουν θέση στον συμπεριφορισμό για τον απλούστατο λόγο ότι δεν μπορούν να

μελετηθούν εργαστηριακά σε πείραμα Για τους συμπεριφοριστές επομένως η

προσωπικότητα είναι το σύνολο των μαθημένων απαντήσεων σε περιβαλλοντικά

ερεθίσματα κατά την ανάπτυξη του ατόμου Πρόκειται δηλαδή για ένα σύστημα

μαθημένων συνηθειών οι οποίες μπορούν αντικειμενικά να παρατηρηθούν και να

αξιολογηθούν Σε αυτό το πλαίσιο το σύμπτωμα γίνεται αντιληπτό ως μια μαθημένη

προβληματικήσυμπεριφοράκαιοστόχοςτηςσυμπεριφορικήςπαρέμβασηςείναινααπό-

ευαισθητοποιηθεί η απαντητική συμπεριφορά του ατόμου και να μάθει σε μια νέα


10


λειτουργική αυτή τη φορά Η συμπεριφορική παρέμβαση είναι σχετικά άμεση

βραχυπρόθεσμηκαιυψηλάποσοστάεπιτυχίαςΣήμεραωστόσοησυμπεριφορικήπροσέγγισηέχεισυνδυαστείμετηγνωσιακήκαι

όλεςοισχολές εκπαίδευσης νέωνθεραπευτώνέχουνδομήσειπρογράμματα Γνωσιακής -

ΣυμπεριφορικήςψυχοθεραπείαςΣτηγνωσιακήθεωρίαηφανερήσυμπεριφοράδεναρκεί

για να κατανοηθεί το πρόβλημα χρειάζεται η γνωστική διαδικασία η οποία θα δώσει

νόημασεαυτήτησυμπεριφοράΟιγνωσίεςαποτελούνέννοιεςσκέψεις ιδέεςοιοποίες

για τοάτομοκατέχουνθέσηβεβαιότηταςκαι λειτουργούνωςοι χάρτεςμε τουςοποίους

διαβάζει τον κόσμο του δίνει νόημα και έτσι συμπεριφέρεται μέσα σε αυτόν Ο κύριοι

διαμορφωτέςτηςσυμπεριφορικήςndashγνωσιακήςθεραπείαςείναιοιBFSkinnerIvanPavlov

JohnBWatsonκαιAlbertBandura

ΗΑνθρωπιστική-Υπαρξιακήπροσέγγιση

Ηανθρωπιστικήπροσέγγισητηςπροσωπικότηταςπροέκυψεαπότοανθρωπιστικό

κίνημα των δεκαετιών του 1960 και 1970 σε ένα ευρύ φάσμα επιστημών όπως η

ψυχολογία η ανθρωπολογία η γλωσσολογία πρωτίστως στις Ηνωμένες Πολιτείες και

αργότερα στην Ευρώπη Το κίνημα αυτό διαμόρφωσε τομές στις κοινωνικές επιστήμες

εισάγονταςτιςέννοιεςτουσυμβόλουτουνοήματοςτηςελεύθερηςεπιλογήςτηςθετικής

προσέγγισης και του συστήματος Οι πρωτοβουλίες αυτές λειτούργησαν περισσότερο

συνδυαστικά προσπαθώντας να μηδενίσουν τις θεωρητικές αποστάσεις μεταξύ των

πειθαρχιών και να αναζητήσουν τη λανθάνουσα γνώση που ένωνε τις διαφορετικές

προσεγγίσεις Η ανθρωπιστική ψυχολογία από τη μεριά της απέρριψε σχεδόν

ολοκληρωτικάτηναναλυτικήθεωρίακαιτονσυμπεριφορισμόκαιέστρεψετοενδιαφέρον

τηςστημελέτητωναρχώνκαιτωναξιώνπουδιέπουντηνανθρώπινηύπαρξηΕνώοιμέχρι

τότεπροσεγγίσειςαναζητούσαντοπρόβληματοσύμπτωματηδυσλειτουργικήκατάσταση

των ανθρώπων οι ανθρωπιστικοί ψυχολόγοι εστίασαν στην ανάδειξη των θετικών

χαρακτηριστικών του ανθρώπου και στις ικανότητες που μπορούν να καλλιεργήσουν

δουλεύονταςμετιςδυνάμειςκαιτιςαρετέςτηςανθρώπινηςύπαρξης

ΚύριοιεκπρόσωποιαυτούτουρεύματοςείναιοιAbrahamMaslowκαιCarlRogers

ΟMaslowδιατύπωσεμιαθεωρίαμεβάσητηνιεράρχησητωναναγκώντουανθρώπουσε

έναν άξονα εξέλιξης της προσωπικότητας η οποία ολοκληρώνεται στο στάδιο της


11


αυτοπραγμάτωσηςτουεαυτούΣτηγνωστήσεόλουςπυραμίδατουοMaslowπεριγράφει

ιεραρχικάταεξήςστάδια

Στηβάσητηςπυραμίδαςβρίσκονταιοιφυσιολογικέςανάγκες(νερότροφήύπνος

σεξ)μετάηανάγκηγιαασφάλειααίσθησητουανήκεινκαιαγάπηηανάγκηγιαεκτίμηση

από τους άλλους (αναγνώριση κοινωνική) και από τον εαυτό (αυτό-εκτίμηση) και στη

κορυφήηανάγκηγιααυτοπραγμάτωση(self-actualization)Όσοπιοχαμηλάβρίσκονταιοι

ανάγκεςστηνπυραμίδατόσοπιοσημαντικέςείναιγιατηνεπιβίωσηάρακαιπιοισχυρέςΟ

στόχος της αυτοπραγμάτωσης είναι να αναγνωρίσει και συνειδητοποιήσει κάποιος τις

δυνατότητές και τις αδυναμίες του Η κινητοποίηση προς την αυτοπραγμάτωση δεν

προκύπτειαπόκάποιαενδοψυχικήπαρόρμησηήένστικτοαλλάαπό τηνθετικάβιωμένη

επιθυμίαγιαολοκλήρωσητηςζωήςκαιτουεαυτούΟιself-actualizersεκείνοιδηλαδήπου

καλύπτουντηνανάγκητηςαυτοπραγμάτωσηςχαρακτηρίζονταιαπόεπαρκήαντίληψητης

πραγματικότητας αποδοχή του εαυτού και των άλλων απλότητα ιδιωτικότητα και

ανεξαρτησία από ισχυρές διαπροσωπικές σχέσεις κλπ Ο Maslow έδωσε έμφαση στην

ελεύθερηεπιλογήτωνανθρώπωνκατάτηνανάπτυξητωνανθρώπωνέχονταςωςαπώτερο

σκοπότηςζωήςτουςτηναυτοπραγμάτωση

Στο ίδιο πλαίσιο o Carl Rogers με την πελατο-κεντρική (client-centered) του

προσέγγισηέθεσενέαστοιχείαστησυμβουλευτικήκαιτηνψυχοθεραπείαΣτηΡοτζεριανή

αντίληψηεισάγονταιμετοπεριεχόμενοπουτιςξέρουμεσήμεραοιέννοιεςτηςαποδοχής

καιτηςαγάπηςορόλοςτουςστιςανθρώπινεςσχέσειςγενικάαλλάκαιστημοναδικήσχέση


12


που αναπτύσσεται ανάμεσα στον θεραπευτή και τον θεραπευόμενο Τα κύρια

χαρακτηριστικάτηςπροσωποκενρικήςθεραπείαςείναι (α)ηεπικέντρωσηστοπαρόνστο

laquoεδώ και τώραraquo απορρίπτοντας αναλυτικού τύπου προσκολλήσεις (β) η άνευ όρων

αποδοχή τουπελάτη (γ)ηπίστηστηθετικήπλευράτωνανθρώπωνκαιστιςδυνατότητές

τουςΈτσιηθεραπείαορίζεταιωςσχέσητημοναδικήσχέσηαποδοχήςκαιεμπιστοσύνης

ανάμεσα στον θεραπευτή και τον θεραπευόμενο Η σχέση αυτή γίνεται το μέσον με το

οποίοθαμοιραστούμεκαιθαεπεξεργαστούμετασυναισθήματάμαςΈτσιηεπικοινωνία

χαρακτηρίζεταιαπόαυθεντικότηταγνησιότηταστοιχείαπουεπιτρέπουντοκαθρέφτισμα

τωνσυναισθημάτωναπότηνπλευράτουθεραπευτήΟRogersεισήγαγεαυτόπουσήμερα

περιγράφουμε ως μη κατευθυντικού τύπου παρέμβαση με βάση τη σχέση που

αναπτύσσεταιανάμεσαστονθεραπευτήκαιτονπελάτη

Μεθοδολογικά το Personal Coaching είναι μια διάδοχη μέθοδος της

Συμβουλευτικής σε μη παθολογικό πλαίσιο με κύριες επιρροές την ανθρωπιστική και

προσωποκεντρικήοπτικήΜετηνανθρωπιστικήκαισυστημικήστροφήτηςψυχολογίαςοι

θεωρίες προσωπικότητας που καθόριζαν τη συμβουλευτική και θεραπευτική πράξη

άλλαξαν προσανατολισμό και μεθοδολογία Στη νέα αυτή οπτική η προσοχή

μετατοπίστηκε από την ανάλυση των αδυναμιών και τον εντοπισμό των συμπτωμάτων

προςτηναναζήτησητωνθετικώνστοιχείωντωνανθρώπωνμεπίστηστιςδυνάμειςκαιτις

ικανότητές τους Το Coaching όπως το γνωρίζουμε σήμερα διατηρεί αυτό τον

προσανατολισμό αλλά ταυτόχρονα απαγκιστρώνεται από οποιαδήποτε θεωρητική

εξάρτηση Οι σύμβουλοι και θεραπευτές χρησιμοποιούν τη θεωρητική τους γνώση το

μοντέλοανάπτυξηςτηςανθρώπινηςπροσωπικότηταςγιανααξιολογήσουντονπελάτητους

και να οργανώσουν την παρέμβασή τους Στο Coaching ο ίδιος ο πελάτης είναι που

κατανοεί τον εαυτό του χωρίς την επίβλεψη και τον επικαθορισμό κάποιας θεωρητικής

αυθεντίας και ο Coach γίνεται οαγωγόςαυτής της επικοινωνίας έχει αρχές και τεχνικές

αλλάδενέχειθεωρίαμετηνοποίαταξινομείτιςπληροφορίεςπουσυλλέγειΔενκαθοδηγεί

το υποκείμενο αλλά μέσα από τις ερωτήσεις του και τον τρόπο που διαχειρίζεται την

επικοινωνία βοηθά τον πελάτη να βοηθήσει τον εαυτό του Σκοπός είναι η δυναμική

ισορροπίαηευεξίακαιηαυτοπραγμάτωση


13


ΝευρογλωσσικόςΠρογραμματισμός

Εκτός από τις κλασικές μεθόδους συμβουλευτικής και τη διοίκηση ανθρώπινων

πόρων το Coaching επηρεάστηκε κατά πολύ από το ρεύμα του Νεύρο-γλωσσικού

Προγραμματισμού που έκανε την εμφάνισή του στα μέσα της δεκαετίας του 1970 Οι

Bandler amp Gindler (1975) μαθητές ενός εξέχοντα αμερικανού ψυχιάτρου του Milton

Erikson πατέρα της Αμερικανικής Σχολής Ύπνωσης ανέπτυξαν τη μέθοδο του νευρο-

γλωσσικού προγραμματισμού (Neuro-Linguistic Programming NLP) Το NLP είναι μια

εξέλιξη της ύπνωσης οι αρχές και τεχνικές του καθόρισαν κατά πολύ το σύγχρονο

Coaching Στο επίπεδο της εφαρμογής του αποτελεί ένα σύστημα παρέμβασης που

στοχεύει στην αλλαγή ως στόχο και ως τη μόνη λύση μέσα από τον μετασχηματισμό

γνωσιών συμπεριφορών και στοιχείων του χαρακτήρα (transformational change)

ΕπικεντρώνεταιστοαποτέλεσμαπουεπιθυμούναπόκοινούπελάτηςκαιNLPpractitioner

μέσααπότηδυναμικήχρήσητηςΓλώσσαςωςσυμβολικόσύστημααναπαραστάσεωνκαι

των στοχευμένων ερωτήσεων από το θεραπευτή Ιστορικά ο νευρο-γλωσσικός

προγραμματισμός προσέφερε το πρώτο εγχειρίδιο για την εγκεφαλική λειτουργία τις

διεργασίεςκαιτιςπαρεμβάσειςπουχρειάζονταιγιαναπετύχουμευψηλέςκαιαποδόσεις

Πολλοί Coaches εκπαιδεύονται σε ξεχωριστάπρογράμματαNLP εμβαθύνοντας τη γνώση

τουςσεαυτήτημέθοδοΟστόχοςαυτήςτηςεπιλογήςεκπαίδευσηςείναιναβοηθούντους

πελάτεςτουςνααλλάξουντησυμπεριφοράτουςκαινααναπλαισιώσουνθετικάτιςμέχρι

σήμερααρνητικέςγνωσίες τουςΩστόσο (α)σχεδόνόλεςοισχολέςθεραπείαςδιαθέτουν

τεχνικές και μεθόδους που στοχεύουν στην αλλαγή γιατί τέτοια εμμονή με τον NLP

Πιθανώςναοφείλεταιστοαμερικανικόπλαίσιοανάδυσηςκαι τουNLPκαι τουCoaching

διαμορφώνονταςέτσιμιαlaquoπαραδοσιακήraquoσχέση(β)συχνάοιCoachesαφομοιώνονταιαπό

τον στόχο της αλλαγής και πραγματοποιούν άμεσες παρεμβάσεις που τόσο σε επίπεδο

αρχών και δεοντολογίας όσο και σε επίπεδο μεθόδου υπάρχει αναντιστοιχία με το Life

Coaching Στο Coaching η βοήθεια δίνεται έμμεσα υπάρχει σεβασμός στην ελεύθερη

επιλογήκαιτηνπροσωπικότητατουπελάτηκαιδενπαρεμβαίνουμεσεσυμπεριφορέςμε

κάποια θεραπευτική λογικήΜε βάση τη λογική του NLP αναπτύχθηκαν νέες σύγχρονες

στρατηγικέςπαρέμβασηςοιοποίεςεστιάζουνστηνεπίλυσηκαιόχιστοίδιοτοπρόβλημα

αποσκοπώνταςμεθετικήδυναμικήστηναλλαγήκαιτηνολοκλήρωσηπουβιώνειοπελάτης


14


ως ανθρώπινη ύπαρξη χωρίς όμως κάποια βαθειά ενδοσκοπική ανάλυση του

ασυνειδήτου

ΆλφρεντΆντλερIndividualPsychology

ΣτοιχείακαιαπότηνΑντλεριανήθεώρησητηςανθρώπινηςύπαρξηςκαθορίζουντο

σύγχρονο Personal Coachingmiddot η θετική προσέγγιση των αδυναμιών μας ο οραματισμός

ενός επιθυμητού μέλλοντος και η δημιουργία ενός τρόπου ζωής που μας βοηθά να

υπερβαίνουμε τιςψυχοκοινωνικές δυσκολίες αποτελούν τα πιο σημαντικά από αυτά τα

στοιχεία Ομολογουμένως η προσφορά του στην Ψυχολογία είναι μεγάλη εδώ θα

παρουσιαστούνεπιγραμματικάόσασχετίζονταιμετονCoachingτρόποεργασίας

Ο A Adler περιέγραψε ως κίνητρο της ανθρώπινης συμπεριφοράς την έμφυτη

φυσικήτάσηγιαολοκλήρωσηκαιτελειότητα(CompletionandPerfection)σεαντίθεσημε

την κλασική ψυχαναλυτική του παιδεία στην οποία το άτομο εκ γενετής μάχεται να

χαλιναγωγήσειταένστικτάτουκαιναμειώσειτοάγχοςΩςτελειότηταπεριγράφειπρώτον

τηνεπικράτησήμαςαπέναντιστιςαδυναμίεςκαιτααρνητικάστοιχείατηςύπαρξήμαςτα

οποίαμειώνουντηνκοινωνικότητάμαςτιςεπιδόσειςμαςκαιμπορούννααπειλήσουντην

φυσικήκαισυναισθηματικήμαςεπιβίωσηΚαιδεύτεροντηνπορείαπροςέναlaquoτέλοςraquoτην

ολοκλήρωση ενός σκοπού Ενώ ο Freud πρότεινε ως καθοριστικό παράγοντα της

ανθρώπινηςσυμπεριφοράςτοπαρελθόνοAdlerγιαπρώτηφοράανέδειξετονστόχογια

αυτοβελτίωση και ολοκλήρωση ως το κίνητρο ως έμφυτη τάση η οποία είναι

προσανατολισμένη στο μέλλον Μέσα από την υποκειμενικότητά μας οι άνθρωποι

φαντασιωνόμαστεπώςθαθέλαμεναείμαστεδυνητικάθέτουμεστόχουςκαικινούμαστε

προςαυτήτηνκατεύθυνσηΟΆντλερπεριγράφειαυτήτηδιαδικασίαωςFictionalFinalism

Η προσπάθεια για την υπέρβαση των δυσκολιών την ολοκλήρωση και επίτευξη των

δυνητικών στόχων οδηγεί στην καθιέρωση ενός νέου τρόπου ζωής μοναδικού γα κάθε

άνθρωπο Αν και στηΦροϋδικήαντίληψη ο τρόπος ζωής συμπεριφοράς ο χαρακτήρας

μαςκαιγενικάοτρόποςπουερμηνεύουμετονκόσμοοφείλεταικυρίωςστιςεμπειρίεςτης

παιδικής ηλικίας για τον Adler οι άνθρωποι έχουν την εσωτερική δύναμη να

διαμορφώσουνοιίδιοιτονεαυτότουςΕίναιδυνατόνεπομένωςησυνειδητήεπιλογήκαι

προσπάθεια να οδηγήσει στην αλλαγή και την υπέρβαση των αρχικών εμποδίων Στην

επίτευξη των προσωπικών στόχων τέλος καθοριστικής σημασίας είναι η συνεργασία με


15


άλλους σημαντικούς για εμάςανθρώπους Εδώ τονίζεται κάτιπουσήμεραφαίνεται να

έχει ξεχαστείΟ εαυτόςως έννοια δενπρέπει να ταυτίζεται με τον εγωκεντρισμό και η

αυτονομίαμετηνμοναξιάΕπίτευξηπροσωπικώνστόχωνδεσημαίνειαδιαφορίαγιατους

άλλους και η αυτονομία του self-actualizer όπως είδαμε παραπάνω δεν είναι μοναξιά

αλλάηδυνατότηταναδημιουργήσωσχέσειςναλειτουργήσωκοινωνικάΤαβιβλίατουA

AdlerέχουνγνωρίσειμεγάληαποδοχήτόσοστιςΗΠΑόσοκαιπαγκοσμίωςκαιαποτέλεσαν

ταπρώταεγχειρίδιααυτό-βοήθειαςστονκόσμο

ΘετικήΨυχολογία

ΗCarolKauffman(2006)βασισμένησεπειραματικέςέρευνεςγιατασυναισθήματα

υποστήριξε ότι ηΘετική Ψυχολογία είναι η καρδιά του Coaching H θετική ψυχολογία

αποτελεί μία από τις πηγές γνώσης και νοήματος του Coaching και αναδεικνύει πόσα

επιτεύγματαμπορούνναπροκύψουναπότηνενίσχυσητωνθετικώνμαςσυναισθημάτων

Η ανάπτυξη και η αποτελεσματικότητα των ανθρώπων ιδιαίτερα σε πολύπλοκα

περιβάλλοντα όπως το επιχειρησιακό απαιτεί την καλλιέργεια θετικής ενέργειας Τι

σημαίνειόμωςαυτόκαιπώςκαταλήξαμεσεμιατέτοιαάποψη

ΗΨυχολογία δεν διακρίνεται σε αρνητική και θετική ούτε και τα συναισθήματά

μαςΚάθεψυχοσυναισθηματικήκαιγνωστικήμαςεμπειρίαέχειτονόημάτηςτιςαιτίεςτα

οφέλη και τις συνέπειές της Θα ήταν γραφικό ως επικίνδυνο να αξιολογούμε με

μανιχαϊστικότρόποτασυναισθήματάμαςκάτιπουωστόσοκάνουνεπανειλημμένωςόσοι

υποστηρίζουνότιτοcoachingείναιαπλώςμιαlaquoδοκιμασμένητεχνικήεπιτυχίαςraquoκαιαρκεί

laquoνα πιστέψουμε στον εαυτό μαςraquoΜε τον όρο laquoPositive Psychologyraquo περιγράφεται ένα

κίνημαέρευναςκαιεφαρμογήςστιςΝευρο-επιστήμεςκαιτηνΨυχολογίαπουμελετάαυτό

που ορίζειως laquoΘετικά συναισθήματαraquo τις δεξιότητες που αναπτύσσει ο άνθρωπος που

βιώνει αυτά τα συναισθήματα και τα επιτεύγματα που προκύπτουν από αυτές τις

δεξιότητες Μέχρι τα μέσα 20ού αιώνα είχε δοθεί έμφαση στον εντοπισμό των

ελλειμμάτων του ανθρώπου (άρα και της όποιας συμπτωματολογίας) με σκοπό να

αντιμετωπιστούνΗδιερεύνηση τωναρνητικώνσυναισθημάτωνόπως τοάγχος τοστρες

και ο φόβος είχε σχεδόν κυριαρχήσει Σε αυτή τη στροφή του ενδιαφέροντος

διαμορφώθηκαν χώροι όπως η Ανθρωπιστική Ψυχολογία και η Θετική Ψυχολογία

αργότερα που έδιναν στην ανθρώπινη ύπαρξη το δικαίωμα στην προοπτική στην


16


ελεύθερηεπιλογήανάπτυξηςμεστόχουςπουέχουνθετικήχροιάΚυρίαρχοιστόχοιήταν

αρχικάηαυτογνωσίαηαυτονομίακαιηαυτενέργεια

Αυτήησύντομηκαισχηματικήαπεικόνισητηςαλλαγήςτηςεστίασηςστηνέρευνα

είναι απαραίτητη για να μιλήσουμε με σοβαρότητα για το Coaching Ας συγκρατήσουμε

ωστόσο ότι δεν αξιολογούμε και δεν επιλέγουμε τα συναισθήματά μας αλλά

αναδεικνύουμε πού μας βοηθούν και πώς επηρεάζουν την αποδοτικότητά μας Κάθε

προσέγγισηηlaquoαρνητικήraquoήηlaquoθετικήraquoείναιχρήσιμηΜεαυτήτηνισορροπίαλοιπόνας

δούμε πώς μας βοηθά το Coaching να επιτύχουμε σε πολύπλοκα περιβάλλοντα Τόσο ο

φόβος όσο και η χαρά ή ο ενθουσιασμός φαίνεται να αυξάνουν τις σωματικές και

ψυχολογικές μας ικανότητες εφόσον βιώνονται με την κατάλληλη ένταση και χρονική

διάρκεια ώστε να μας βοηθούν να λύνουμε προβλήματα χωρίς να δημιουργούμε

καινούρια Καθοριστικός παράγοντας στην απάντηση laquoποιο είναι τελικά αυτό που

χρειαζόμαστεοφόβοςήοενθουσιασμόςraquoείναιτοπλαίσιοστοοποίοαναφερόμαστεΤο

πλαίσιο περιλαμβάνει τις εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες τους πυροδότες τις

απαντήσεις μας σε αυτούς καθώς και τους στόχους και τις δραστηριότητες που

καλούμαστε να επιτύχουμεΌπωςαναδεικνύεταιαπό τηνανασκόπηση της Kauffman τα

θετικά ή αρνητικά συναισθήματα συμβάλλουν στην επιβίωση και ανάπτυξή μας σε

διαφορετικά πλαίσιααναφοράςΟφόβος και το στρες θα ενεργοποιήσουν μηχανισμούς

άμεσης απάντησης που θα μας βοηθήσουν να επιβιώσουμε σε καταστάσεις κινδύνου

αντιδρώντας ωστόσο μονοσήμαντα και με μόνο σκοπό την άμεση επιβίωση Άρα χωρίς

μακροπρόθεσμοσχεδιασμόΑπότηνάλληταχαμηλάεπίπεδαάγχουςκαιστρες(προσοχή

όχιταμηδενικά)ηικανοποίησηκαιοενθουσιασμόςαπελευθερώνουντόσοτιςανώτερες

διανοητικέςμαςλειτουργίεςόσοκαιτιςπηγέςενέργειαςπουχρειαζόμαστεεπιτρέποντάς

μας να αναπτύξουμε δεξιότητες απαραίτητες για την επιτυχή μας εξέλιξη σε πολύπλοκα

συστήματα όπως είναι ο σύγχρονος δυτικός κόσμος Έτσι εν απουσία φυσικού και

φαντασιακού κινδύνου και απειλής το Coaching απελευθερώνει και ταυτόχρονα μας

βοηθά να καλλιεργήσουμε δεξιότητες δίνοντας έμφαση στα θετικά συναισθήματα

ΤέτοιουείδουςεφαρμογέςείναιενδεικτικάΗδιαμόρφωσηοράματοςάρακαιαπόδοσης

θετικούνοήματοςΟσχεδιασμόςενόςπλάνουείναιμιασύνθετηδιαδικασίαπουπρέπεινα

γίνειβιώνονταςθετικάσυναισθήματακαιαπαιτείφαντασίακαιδημιουργικότηταΘετική

αφετηρίαθαοδηγήσεισεθετικόπλάνομιασυστολικήστάσηαπογοήτευσηςθαγεννήσει


17


ένα πλάνο περιορισμένων δυνατοτήτων Η μακρόπνοη στοχοθεσία Ο Coaching στόχος

είναιμόνοοθετικάδιατυπωμένοςστόχοςπουπροκύπτειαπόμιαθετικήαυτοεικόνακαι

απαντάστοεπιθυμητόμαςμέλλονμεβάσητοόραμαπουδιαμορφώνεταιΔενείναιμια

λύσηανάγκηςγιαναξεφύγουμεαπόμιααρνητικήκατάστασηαλλάμιαελεύθερηεπιλογή

γιατοπούθέλουμεναπάμεΟσυνυπολογισμόςπολλαπλώνπαραγόντωνκαιανάπτυξη

στρατηγικώνεπίλυσηςπροβλημάτωνΈμφασηδίδεταιστονεντοπισμότηνανάδειξηκαι

περαιτέρωενδυνάμωσητωνθετικώνχαρακτηριστικώνκαιτωνπηγώνενέργειαςκαιπόρων

για την επίλυση προβλημάτων Έτσι το αρχικό πρόβλημα μετατρέπεται σταδιακά σε

επιθυμητός στόχος (άρα και λύση) Η απόκτηση στρατηγικών συμπεριφορών αφορά τη

διαδικασία της μάθησης laquoμαθαίνω από την εμπειρίαraquo με θετικό προσανατολισμό

Δηλαδήστοχάζομαιπάνωσεαυτήεντοπίζωμεθοδικάταθετικάστοιχείακαιτιμπορώνα

μάθωπούαλλούμπορώνασυμπεριφερθώκαινασκεφτώμεπαρόμοιοτρόπογιαναέχω

αποτελέσματα

Πραγματοποιώντας ένα λογοπαίγνιο αν η μέχρι τώρα κλινική πρακτική της

ψυχολογίαςαναζητούσεδιαγνώσειςδυσλειτουργιώνκαιελλειμμάτωνηθετικήψυχολογία

διαγιγνώσκει δυνάμεις και δεξιότητες Η Θετική προσέγγιση δεν προσπαθεί μειώσει το

άγχος αλλά να αυξήσει τις εμπειρίες θετικών συναισθημάτων και τα ταλέντα των

ανθρώπωνΑυτήηθέσηδενέχειαπόλυτηεφαρμογήωστόσοπεριγράφειμέσααπό την

υπερβολή το νέο προσανατολισμό Υπάρχουν στην αγορά εργαλεία τεστ και

ερωτηματολόγια τα οποία βοηθούν τον Coach να εντοπίσει και να αναδείξει τα θετικά

στοιχεία στο άτομο ή την ομάδα με την οποία εργάζεται Ελάχιστα είναι τυποποιημένα

έγκυρακαιαξιόπιστασύμφωναμετακριτήριαελέγχουτουςΠάραπολλάδιανέμονταικαι

μέσω διαδικτύου Όποιο και να επιλέξετε ωστόσο σημασία κατά τη γνώμη μου έχει να

ενστερνιστείκανείςαυτόντονπροσανατολισμόκαινατονενσωματώσειστηνκαθημερινή

τουπρακτική

ΗθετικήΨυχολογίαέχεισυνδεθείμετοCoachingστηναναζήτησητηςευτυχίαςΗ

ευτυχίαείναιέναςτόσοπολιτισμικάόσοκαιυποκειμενικάπροσδιορισμένοςστόχοςγιανα

αποπειραθούν γενικεύσεις Γι αυτό και το Coaching δεν ορίζει έναν συγκεκριμένο τύπο

ευτυχίαςκαιεπιτυχίαςαλλάσέβεταιτιςεπιλογέςκαιεπιθυμίεςτωνανθρώπωνΟκαθένας

αποφασίζειελεύθερατοπώςθέλειναδειτονεαυτότουΤοCoachingπουεπηρεάζεταιαπό

τηνΘετικήΨυχολογίαακολουθείκατευθύνσειςδηλαδήάξονεςστουςοποίουςμπορείνα


18


υφανθείηευτυχίαΑυτοίέχουνπροκύψειερευνητικάΑναφέρωενδεικτικάαπότοάρθρο

τηςKauffmanτοέργοτουSeligmanπουορίζειτρίαμονοπάτιαπροςτηνευτυχία1)Μέσα

από τηναύξηση τωνθετικώνσυναισθημάτων2)Μέσααπό τησύνδεσηndash επαφήμαςμε

εσωτερικές και εξωτερικές δραστηριότητες [αυτογνωσία και σχέσεις] και (3) Μέσω της

απόκτησηςπροσωπικούνοήματοςΒλέπουμεδηλαδήότισυνδυάζεταιηεμπειρίαθετικών

συναισθημάτωνμετηνενεργοποίησήμαςστιςανθρώπινεςσχέσειςείτεμετονεαυτόείτε

με τους άλλους και βέβαια με υπαρξιακού τύπου απόδοσης νοήματος οράματος και

σκοπούΑυτέςτιςαρχέςμπορείναακολουθήσεικαιτοCoachingώστενασυμβάλλειστην

πρωτοβουλία των ανθρώπων για ενδυνάμωση και αυτοβελτίωση Χρειάζεται χρόνος και

μεθοδικότητα δεν υπάρχουν έτοιμες συνταγές και εύκολα βήματα προς μια αόριστη

επιτυχία Έτσι οικοδομείταισταθεράκαισταδιακάηπίστησε ένανεαυτόπουορίζει τη

ζωή του ικανοποιητικά βιώνει αίσθημα θετικής ανατροφοδότησης διαμορφώνοντας

θετική αυτοεικόνα δηλαδή εσωτερικές και εξωτερικές συνθήκες προοπτικής

κινητοποίησηςελπίδαςκαιισορροπημένηςαυτοπεποίθησης

Επομένως ξεκαθαρίζουμε ότι το Coaching λειτουργεί με την laquoαρχή του

επιτεύγματοςraquoπουβασίζεταιστηνεμπειρίαθετικώνσυναισθημάτωντηνενθάρρυνσητην

ελεύθερηεπιλογήκαιτηδημιουργικότηταΌχιμετηναρχήτηςεπιτυχίαςΑνταυτιστείτο

πεδίοαυτόμεμοντέλαεγγυημένηςεπιτυχίαςτότεπιστεύουμεσεανθρώπουςέρμαιατης

εμμονικής ανάγκης για διάκριση ενός lifestyle που έκανε τον κύκλο του καταστροφικά

στην χώρα μας και μιας κατάστασης στην οποία ελλοχεύει η ματαίωση Όλα αυτά

αντιβαίνουνστηνΗθικήκαιΔεοντολογίατουκλάδου

Συνοψίζονταςτιςθεωρητικέςβάσεις

ΓίνεταιεπομένωςόλοκαιπιοξεκάθαροότιτοCoachingέχειεπηρεαστείαπόόλα

όσα έχουν προηγηθεί μέχρι σήμερα στοιχεία όλων των προσεγγίσεων θα βρούμε

laquoκρυμμέναraquo στη μεθοδολογία και τις αρχές του ωστόσο διαθέτει ταυτόχρονα μια νέα

ριζοσπαστική αντίληψηστο τι σημαίνει laquoβοηθώraquo και πώς Τα κύρια χαρακτηριστικά των

σχολώνπουδάνεισανπολλάστοιχείαστοCoaching τα τελευταία χρόνια (reality therapy

systemictherapyetc)είναιηεπικέντρωσηστηλύσηπουλύσησημαίνειαλλαγήκαιόχιη

έμμονη αναζήτηση ψυχοπαθολογικών χαρακτηριστικών Η αλλαγή έτσι γίνεται ένας

Στόχος ο οποίος επιτυγχάνεται μέσααπό τη συνειδητοποίηση και την ελεύθερη επιλογή


19


του μέλλοντος laquoεγώ ορίζω τους στόχους μου αποφασίζω και τους πετυχαίνωraquo

Συνοψίζονταςανσυμπυκνώναμεσε3άξονεςτιςιστορικέςεπιρροέςστοCoachingαυτοίθα

ήταν (α) τα επαγγέλματα συμβουλευτικής και θεραπείας όμως κυρίως οι σύγχρονες

θεωρητικές τους τάσεις όπως η ανθρωπιστική υπαρξιακή ψυχοθεραπεία και οι

στρατηγικέςπαρεμβάσεις(β)ηανάπτυξηndashδιοίκησηανθρώπινουδυναμικούδιότιπρώτον

εκεί χρησιμοποιήθηκε αρχικά το Coaching και δεύτερον τα τελευταία χρόνια

εφαρμόστηκαν σύγχρονες συστημικές μέθοδοι και (γ) η ιδέα και έννοια της προσωπικής

ανάπτυξης (personal development) η οποία αναφέρεται στην αυτενέργεια δηλαδή εγώ

αναλαμβάνωτηνευθύνητουεαυτούμουζωσύμφωναμετιςεπιθυμίεςκαιτουςστόχους

μου

2 ΤιείναικαιτιδενείναιτοPersonalLifeCoaching

ΣχηματικάμετοCoachingπηγαίνουμεαπότοσημείοΑστοσημείοΒαφαιρώντας

τα εμπόδια και τις παρεμβολές χωρίς να δημιουργήσουμε νέα προβλήματα Το

τελευταίο είναι και το σημαντικότερο το οποίο συχνά λησμονούν οι νέοι Coaches Είναι

δηλαδή το όχημα με το οποίο θα οδηγηθούμε από το παρόν στο επιθυμητό μέλλον Το

σημείοΑ είναι το παρόν το laquoτώραraquo αναγνωρίζω το πού βρίσκομαι ξαναδιαβάζω πώς

έφτασα ως εδώ αλλά δεν μένω στο παρελθόν Το σημείο Β είναι το μέλλον όπως το

οραματίζομαιθέτωστόχουςευθυγραμμισμένουςμετιςπραγματικέςμουεπιθυμίεςκαιτις

αξίες μου όχι γενικά κοινωνικά αποδεκτούς στόχους Τα εμπόδια που πρέπει να

αφαιρεθούν είναι συχνάπροβλήματαόπωςη διάθεση χρόνου οι μειωμένοι οικονομικοί

πόροιοφόβοςολάθοςτρόποςσκέψηςΠαρεμβολέςαπότηνάλληείναιοιεπιρροέςστον

ορισμόστόχωναπόάλλαπρόσωπαήοιαρνητικέςπεποιθήσεις

Σε επίπεδοεφαρμογής τοCoachingδιακρίνεταισεδύοβασικές κατευθύνσεις το

BusinessCorporate και το Personal Life Coaching Το BusinessCorporate Coaching

περιλαμβάνει το Executive Coaching το Leadership Coaching amp το Systemic Team

Coaching και χαρακτηρίζεταιαπό ταεξήςστοιχεία (α)μπορεί ναπραγματοποιηθείστον

χώρο της επιχείρησηςήστο γραφείο του Coach (β) εντάσσεται και επηρεάζεταιαπό την

ευρύτερηκουλτούρατωνοικονομικώνοργανισμών(γ)πελάτηςμαςείναιηεταιρείαόχιτο

στέλεχος ούτε η ομάδα πληρώνει η εταιρεία την αμοιβή μας και επομένως απαιτείται

ιδιαίτερηισορροπίαανάμεσαστουςστόχουςτηςεταιρείαςκαιτωνστελεχώντης(δ)γενικά


20


το άτομο προσεγγίζεται ως μέρος ενός συστήματος ως στοιχείο του ευρύτερου

οργανισμούεπιχείρησης To Coaching περιλαμβάνει το Personal Caching το Group

CoachingτοCareerCoachingανάλογαμεταενδιαφέροντακαιτιςγνώσειςτουCoachΤα

χαρακτηριστικάστοιχεία του είναι τα εξής (α) προσεγγίζει τονάνθρωποόχιως στοιχείο

μιαςεπιχείρησηςαλλάωςπολύπλοκηολότητα(β)πελάτηςείναιτοίδιοτοάτομοπουζητά

τη συνεργασία επομένως εργαζόμαστε με τους δικούς του πραγματικούς στόχους (γ)

προσφέρεται στο γραφείο του Coach ή με τους τρόπους που αναφέραμε παραπάνω (δ)

μπορεί να αγκαλιάζει όλους τους τομείς της ζωής και να προσφέρει τη δυνατότητα για

συνολική προσωπική και επαγγελματική ανάπτυξη μέσα από την δυναμική ισορροπία

αυτώντωνδύοΩστόσοσεκάθεεπιλογήηουσίατουCoachingπαραμένειίδιαΑυτόπου

αλλάζει είναι συχνά η ποιότητα των γνώσεων και των εξειδικεύσεων που απαιτούνται

Βεβαίως υπάρχουν και συνεχώς θα εμφανίζονται πολλές ακόμη κατηγορίες και

εφαρμογέςοιοποίεςεμπεριέχονταισεαυτέςτιςδύοευρύτερεςκατευθύνσειςΜιαακόμη

διάκρισηβρίσκεταιστην ίδια την τεχνικήκαι τοπεριβάλλονεπιτέλεσής τηςΑναφέρομαι

στην ατομική και ομαδική προσέγγιση Το Personal και Group Coaching μπορεί να

εφαρμοστεί σε όλες τις περιπτώσεις και κατηγορίες αρκεί να καλύπτονται οι

προαπαιτούμενεςγνώσειςτουCoachσεσυστημικήκαιομαδικήπροσέγγιση

Αςσυζητήσουμετώρατουςορισμούςδύομεγάλωνσυλλόγωντουεξωτερικούτου

AssociationForCoachingInternationalμεέδρατοΗνωμένοΒασίλειοκαιτουInternational

CoachFederationπουεδρεύειστιςΗνωμένεςΠολιτείεςΑμερικής

AssociationforCoaching

bull Personal Life CoachingΜια συστηματική διαδικασία επικεντρωμένη στη λύση

καιπροσανατολισμένηστοαποτέλεσμακατάτηνοποίαοCoachενθαρρύνειτηνβελτίωση


21


τωνπροσωπικώνικανοτήτωντηςαπόδοσηςτηςαυτόνομηςμάθησηςκαιτηςπροσωπικής

ανάπτυξηςτουυποστηριζόμενουCoachee(AnthonyGrantUniversityofSydney2000)

laquoΣυστηματική διαδικασίαraquo σημαίνει ότι γίνεται συντεταγμένα με σύστημα Δεν

πρόκειταιγιακάτιπουπραγματοποιείταιάναρχατυχαίαμεοποιοδήποτετρόποαντίθετα

ακολουθούμε τα μοντέλα οργάνωσης των συνεδριών των αρχών και των μεθόδων του

PersonalLifeCoachingΕξαρχήςηδιαδικασίααυτήείναιεστιασμένηστοαποτέλεσμακαι

τηλύσηδηλαδήαπότηναρχήπροσπαθούμεναθέσουμεστόχουςοιοποίοιγίνονταιόλο

και πιο ξεκάθαροι Με το ρήμα laquoενθαρρύνειraquo εννοούμε ότι ο Coach ακριβώς δεν

καθοδηγείδενσυμβουλεύειαλλάδιαμορφώνειεκείνοτοπεριβάλλονκαιμέσααπότην

επικοινωνίαβοηθάτουςανθρώπουςναβοηθήσουντονεαυτότουςlaquoΑυτόνομημάθησηraquo

σημαίνει ότι από ένα σημείο και ύστερα το άτομο μέσα από το Coaching μαθαίνει να

μαθαίνειαπότηνεμπειρίααπόόσαβιώνεισεσχέσημετονεαυτότουκαιτουςάλλους

bull SpecialtyNicheCoachingΟμοίωςμετοPersonalLifeCoachingοCoachωστόσο

εξειδικεύεται σε μια συγκεκριμένη πτυχή της ζωής όπως για παράδειγμα το career

Coaching το stress Coaching ή εξειδικεύεται σε συγκεκριμένο πληθυσμό όπως γυναίκες

αθλητέςιατροίηγέτεςκλπ

bull Group Coaching Το ίδιο και εδώ μόνο που ο Coach πλέον εργάζεται με έναν

αριθμό ατόμων είτε για να πετύχουν κοινούς στόχους είτε για να δημιουργήσει ένα

περιβάλλονεντόςαλληλοϋποστήριξηςτωνμελώντουΘαπρέπειωστόσοναδιακρίνουμε

τοgroupαπότοteamCoachingΣτοgroupCoachingδημιουργούνταιομάδεςπροσωπικής

ανάπτυξης όπου συμμετέχουν άτομα για να αναπτύξουν δεξιότητες μέσα από την

επικοινωνία και επαφή με τους άλλους Προτεραιότητα δηλαδή έχει πάλι το άτομο

Αντίθετα στο team Coaching προτεραιότητα έχει η ομάδα και οι στόχοι της ομάδας

εφαρμόζονταςσυστημικέςμεθόδουςεπικοινωνίας


22


ΣτηνΔιεθνήΟμοσπονδίαInternationalCoachFederationητοCoachingορίζεταιως

εξής [σε δική μου απόδοση διότι η μετάφραση δεν εξυπηρετεί] Το Coaching

προσδιορίζεται ως μια σχέση βαθύτερης συνεργασίας μια δημιουργική διαδικασία που

προκαλεί τον αναστοχασμό και μεγιστοποιεί τις προσωπικές και επαγγελματικές

δυνατότητεςΤοCoachingτιμάκαιαναδεικνύειτονυποστηριζόμενοωςτονειδικόγιατην

ίδια του τη ζωήπιστεύειστηνδημιουργικότηταστιςπηγαίεςδυνάμειςκαιστηνολότητα

τουανθρώπουΕκείνοιπουσυμμετέχουνσεμιασχέσηCoachingπροσδοκούντηνεμπειρία

μιαςνέαςοπτικήςστηζωήτηνπροσωπικήεξέλιξητιςευκαιρίεςτηνανάπτυξηδεξιοτήτων

αυτοεκτίμησης και αυτοπεποίθησης ικανοτήτων στην επικοινωνία με τους άλλους Η

συνέπεια στη σχέση δέσμευσης με τον Coach αυξάνει την αποτελεσματικότητα την

προσωπική ικανοποίηση με την ζωή και την εργασία την οδηγεί στην επίτευξη των

προσωπικώνστόχων(httpwwwCoachfederationorg2011)

ΗCurlyMartinσυγγραφέαςενόςbestsellerγιατοCoachingκαιCoachστοΗνωμένο

ΒασίλειοορίζειτοCoachingωςεξής(20013)ToPersonalLifeCoachingείναιητέχνητης

αλλαγής τον μετασχηματισμό ndashαπό την προνύμφη σε μια πεταλούδα-Το Personal Life

Coaching είναι ένα επάγγελμα ο Coach χρησιμοποιεί τη δύναμη της δέσμευσης για να

ενεργοποιήσει τους πελάτες τουπροςθετικάαποτελέσματα και να τους εμπλέξει σε μια

ολιστικήδιαδικασίακατάτηνοποίαπετυχαίνουν τηναρμονίακαι την ισορροπίαστη ζωή

τους Το Personal Life Coaching επικεντρώνει στο αποτέλεσμα στο αποτέλεσμα και

πουθενάαλλούεκτόςαπότοαποτέλεσμα

Καταλήγοντας τοPersonalCoachingανιχνεύει τιςδυσκολίες ταόσαμαςεμπνέουνή

μας απογοητεύουν στη ζωή την απώλεια σκοπού την υποκειμενική μας δυσφορία σε

φυσικέςκαισυναισθηματικέςκαταστάσειςπουβιώνουμεndashμαςοδηγείστηνισορροπίακαι

στηνεπίτευξητωνστόχωνμεσεκάθετομέατηςζωήςμαςΣτόχουςόμωςέχεικαιτοίδιοτο

Coachingηστοχοθέτησηείναιέναςτρόποςσκέψηςπουδιέπεισυνολικάτημέθοδοαυτή

bull Ξεκαθαρίζουμετηνκατάστασηπουβιώνουμε

bull Βγαίνουμεαπότοαδιέξοδο

bull Αναγνωρίζουμετηναξίακαιτιςδυνατότητέςμας

bull Αναγνωρίζουμετιςπραγματικέςμαςανάγκεςκαιεπιθυμίες

bull Θέτουμεστόχουςκαικάνουμεπραγματικότηταταόνειράμας

bull Αφαιρούμεταεμπόδιατουπαρόντοςκαιστοχεύουμεστομέλλονμεεπιτυχία


23


ΠοιαείναιταζητήματαπουκαλούνταιναδιαχειριστούνσυχνάοιCoaches

bull Αίτημαστήριξηςσεδύσκολεςαποφάσειςδιλλήματα

bull ΕρωτικέςndashΟικογενειακέςσχέσεις

bull Έλλειψηκινήτρουστασιμότητα

bull Γάμοςδιαζύγιο

bull Έλλειψηστόχωνονείρων

bull Σημαντικήαλλαγήστηζωή(εργασίακοινωνικότητα)

bull Όλαόσαακόμαμπορείτεναφανταστείτε

Το Personal Coaching δεν είναι θεραπεία δεν αντιμετωπίζει ψυχολογικά

προβλήματα τραύματα και δισεπίλυτα συναισθήματα δεν μπορεί φυσικά να διαγνώσει

ψυχικέςδιαταραχέςκαινααξιολογήσειανκάποιοςπάσχειαπόψυχικήνόσοήόχιΜεάλλα

λόγια το Coaching δεν αναζητά συμπτώματα και προβλήματα αντίθετα επικεντρώνεται

στηλύσημεπίστηστηθετικήπλευράτηςανθρώπινηςύπαρξηςΑυτόπουκαλούμαστενα

αναγνωρίσουμε στο Coaching είναι τα θετικά γνωρίσματα μιας προσωπικότητας που τη

βοηθούν νααντισταθμίσει τααρνητικά και νααναπτυχθεί Αν κάποιος επομένωςπάσχει

από κατάθλιψη κρίσεις πανικού και βεβαία από σοβαρότερα ψυχικά προβλήματα το

CoachingδενέχεικάτινατουπροσφέρειΧωρίςτησυμβολήειδικούμπορούνμάλιστανα

προκληθούν μεγαλύτερα προβλήματα με απρόβλεπτα αποτελέσματα Το ζήτημα της

θεραπείας είναι πολύ σημαντικό Αν και όλοι ο σύμβουλος ο Coach ο θεραπευτής

βοηθούν τους ανθρώπους να αντιμετωπίσουν προβλήματα αυτά είναι διαφορετικής

φύσεωςκαιηαντιμετώπισηγίνεταιμεδιαφορετικούςτρόπους

(α)Οθεραπευτήςψυχολόγοςήψυχίατροςθαδιαγνώσειμιαψυχικήδιαταραχήκαι

θα εργαστεί με συντεταγμένο τρόπο σε μακρόχρονη ή βραχύχρονη θεραπεία για την

αντιμετώπισηαυτήςτηςδιαταραχήςΥπάρχουνδιάφορεςψυχοθεραπευτικέςπροσεγγίσεις

κάποιες είναι προσανατολισμένες στη λύση Οι στόχοι αυτοί δεν είναι του πελάτη αλλά

ορίζονταιστηβάσητηςεπιστημονικήςδιάκρισηςμεταξύφυσιολογικούκαιπαθολογικού

(β) Ο σύμβουλοςψυχολόγος θα βοηθήσει τον πελάτη του στη λεκτικοποίηση και

επεξεργασία των συναισθημάτων του ως το μέσο για την αυτογνωσία και

αυτοπραγμάτωσηΘαεργαστείπιθανώςμεδυσλειτουργικέςσχέσεις καιθαεστιάσειστο

πρόβλημαμεβάσητηνεξειδίκευσηπουέχειλάβει


24


Καιοιδύοειδικότητεςσυμβουλευτικήκαιθεραπείαθέτουνστόχουςπουαφορούν

τομέλλονσεκάποιεςπεριπτώσειςωστόσοκατάκύριολόγοασχολούνταιμεζητήματααπό

το παρελθόν και με τον τρόπο με τον οποίο επηρεάζουν το παρόν του ασθενή ή του

συμβουλευόμενου

(γ)ΟPersonalCoachθαβοηθήσειτονπελάτητουναθέσειτουςστόχουςτουςκαινα

ανακαλύψειτρόπουςγιατηνεπίτευξήτουςαφαιρώνταςεμπόδιακαιπαρεμβολέςΕστιάζει

πάντοτε στο αποτέλεσμα και στην λύση άρα σε ένα μέλλον που ο ίδιος ο πελάτης

οραματίζεταιμεβάσητιςδικέςτουγνώσειςαξίεςκαιαρχέςχωρίςπαρεμβάσεις

Το πιο συχνό ερώτημα που διατυπώνουν οι εκπαιδευόμενοι είναι το πώς μπορεί

κάποιος μη ειδικός να διακρίνει αν ο πελάτης χρειάζεται Coaching ή θεραπεία Αυτό

προϋποθέτειδιάγνωσηκαιεκτίμησηπουκάνουνμόνοειδικοίΘαδούμεαπαντήσειςκαι

απόψειςγιαυτόστοεπόμενοκεφάλαιοπουπαρουσιάσουμετηνπρώτησυνάντησημετον

πελάτη Για τώρα πρέπει να εμπεδωθούν εις βάθος οι ομοιότητες και διαφορές του

Coachingμεάλλαπεδίαπουσυχνάσυγκρίνεταισωστάήλανθασμένα

Ας δούμε τώρα σχηματικά κλείνοντας αυτή την ενότητα των συγκρίσεων τις

βασικές διακρίσεις ανάμεσα στην έννοια της συμβουλής της καθοδήγησης και του

PersonalLifeCoaching

Συμβουλή κι εδώ δεν αναφερόμαστε στη διαδικασία της συμβουλευτικής

(counseling)είναιμιασχετικάάκαμπτηέννοιαΗσυμβουλήδίνεταιωςπροτεινόμενηλύση

ή μέρος της λύσης από κάποιονα ειδικό από έναν που κατέχει τη γνώση και την

προσφέρει μέσω της συμβουλής στον πελάτη Η συμβουλή είναι πιο ήπια από την

καθοδήγησηόμωςλόγωτηςσχέσηςεξουσίαςμετονlaquoειδικόraquoείναισχετικήηlaquoηπιότητάraquo

της Είναι βεβαίως αντιδεοντολογική στο Coaching καθώς προσβάλλεται η αρχή της

ελεύθερηςεπιλογήςκαι τηςαυτενέργειας τουπελάτηΣκοπόςμαςείναιναελέγχουμετο

περιβάλλονπουθαεπιτρέψειτηνανάπτυξητωνατόμωνκαιόχιταίδιαταάτομαΑκόμη

AdviceΣυμβουλέςΟισυμβουλέςδενβοηθούνκαιείναιαντιδεοντολογικές

ΕλέγχουμετηνκατάστασηόχιτονπελάτημαςΠοτέδενξέρουμεπώςθακαταλήξειμιασυμβουλή


25


περισσότερο δεν είμαστεσεθέση να ελέγξουμε τηνπορείαμιαςσυμβουλήςΔίδετε για

παράδειγμαμιασυμβουλήστονπελάτηκατάτηδιάρκειατηςσυνεδρίαςκαιπιστεύετεότι

την έχει ερμηνεύσει την έχει καταλάβει με έναν ορισμένο τρόπο Η ζωή ωστόσο δεν

βιώνεταισταόριαενόςγραφείουοιίδιεςλέξειςήίδιαπαρότρυνσησεάλληστιγμήμπορεί

ναερμηνευθείμεεντελώςδιαφορετικότρόποχωρίςναμπορείτεναπαρέμβετεκαιφυσικά

μεαπρόβλεπτααποτελέσματα

ΕπομένωςοισυμβουλέςκαιτοPersonalCoachingδενσυνάδουνκαθώςαποτελούν

στοιχεία μιας άλλης σχέσης μιας άλλης διαδικασίας με διαφορετικούς ρόλους και

δυναμικήΣυχνάωστόσοθεωρούμεότικαιησυμβουλευτικήπράξηεμπεριέχειτηνπαροχή

συμβουλών κάτι που δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα Η συμβουλευτική

ψυχολογία δε χρησιμοποιείται με αυτόν τον τρόπο και δεν έχει ως στόχο την παροχή

συμβουλώνσε κάποιονΗ συμβουλευτική είναι μια διαδικασίααλληλοεπικοινωνίαςπου

σκοπός της είναι η παροχή βοήθειας σε ένα άτομο ή σε μια ομάδα ατόμων που

αντιμετωπίζουν ψυχολογικές δυσκολίες και προβλήματα που δεν μπορούν να

διαχειριστούνμόνοιτους

Με σκληρότερο τρόπο από εκείνον της συμβουλής η καθοδήγηση είναι μια

αυστηρήδιαδικασίακατάτηνοποίατοάτομοδέχεταιπαθητικάτηνπραγματικότηταόπως

του δίνεται Είναι laquoυποχρεωμένοraquo εφόσον επιθυμεί να πετύχει κάτι συγκεκριμένο να

εκπαιδευτείσύμφωναμετιςγνώσειςκαιτιςεντολέςτουμέντοράτουτουκαθοδηγητήτου

χωρίςναέχειευκαιρίααμφισβήτησηςΕξυπακούεταιότιοκαθοδηγητήςεπιβάλειτιςαρχές

και τις απόψεις του ως την απόλυτη αλήθεια αδιαφορώντας για τις επιθυμίες και την

προσωπικότητά του άλλου Εκ των πραγμάτων ουδεμία σχέση διατηρεί με το Personal

Coachingόχιμόνοτιςτεχνικέςτουαλλάμετιςθεμελιώδειςαρχέςπουδιέπουντησχέση

ανάμεσα στον Coach και τον Coachee Η σχέση ισοτιμίας με διακριτούς ρόλους δεν

υφίσταταιότανέχουμεκαθοδήγηση

GuidanceΚαθοδήγησηΚαθοδήγησησημαίνειεπιβολήτωναπόψεώνμαςστονυποστηριζόμενοΕίναιαντίθετημετηνβασικήαρχήτουcoachingγιατηναυτονομίακαι

τονσεβασμόστιςεπιθυμίεςκαιτουςστόχουςτουπελάτη


26


Τελικά το Personal Life Coaching προχωρά πέρα από τα προηγούμενα δεν

περιλαμβάνει παροχή στείρων συμβουλών και βέβαια δεν είναι καθοδήγησηΜέσα και

από αυτή την σύγκριση κατανοούμε ότι είναι μια έμμεση διαδικασία μια laquoμη

κατευθυντικού τύπου παρέμβασηraquo τρόπω τινά χειρουργική κατά την οποία

διαμορφώνουμετοπεριβάλλονκαιπροσφέρουμεεκείναμεταοποίαοπελάτηςθαμάθει

νααναπτύσσεταινααυτοβελτιώνεταικαιναθέτειστόχουςπουστησυνέχειαπετυχαίνει

Είναι δηλαδή μια συμμαχία Τα εργαλεία του Coach σε αυτή την αλληλεπίδραση είναι

μεταξύάλλωνηενεργήακρόασηκαιτασωστάερωτήματαΣπάνιαπαρέχεικαταφατικές

θέσεις Αντίθετα με την παθητική η ενεργή ακρόαση είναι μια διαδικασία

ανατροφοδότησης και αντανάκλασης των μηνυμάτων που ανταλλάσσονται κατά την

ανθρώπινηεπικοινωνίαθαδούμελεπτομέρειεςσεεπόμενηενότητακαιγιαυτόκαιγιατη

διατύπωσητωνερωτήσεων

ΤέλοςτοPersonalLifeCoachingδενείναιπνευματισμόςαίρεσηήαναζήτησημιας

κρυμμένηςαλήθειαςπουμόνοοιμυημένοιμπορούννακατακτήσουνΔενυπάρχεικάτιτο

μυστικιστικό δεν σχετίζεται με ανατολικέ παραδόσεις οριενταλιστικής (βλ κίνημα

οριενταλισμού) προέλευσης Έχουν εμφανιστεί διάφοροι laquoγκουρούraquo και laquoπνευματικοί

ηγέτεςraquoοιοποίοιεκμεταλλεύονταιτοθεσμικόκενόκαιπαρουσιάζουντουςεαυτούςτους

ωςCoachesγιαναγίνουνπιοοικείοιστομυαλότουποιμνίουτουςΟιCoachesσεβόμαστε

την πίστη του κάθε ανθρώπου τις διαφορετικές θρησκείες και αποδεχόμαστε την

πνευματική αναζήτηση Όμως δεν υιοθετούμε δεν εκμεταλλευόμαστε και δεν

αξιολογούμε με κανένα τρόπο αυτές τις επιλογές δεν εμπεριέχονται στο επαγγελματικό

μας αντικείμενο Το Coaching είναι μία τέχνη που συγκροτήθηκε διεπιστημονικά από

επαγγελματίεςκαιαπευθύνεταισεόλουςχωρίςδιακρίσειςκαιηθικολογικέςεπιταγές

PersonalLifeCoachingΑλληλεπίδρασηΚατανόησηΑποδοχή

Βασικήμεθοδολογίαενεργήακρόαση(activelistening)βερωτήσεις


27


3 ΤοπροφίλενόςPersonalLifeCoach

laquoΠάντα μου άρεσε να ακούω τους ανθρώπουςraquo laquoαπό μικρή ονειρευόμουν να

αλλάξω τον κόσμοraquo laquoη μικρότερη κόρη μου με ενέπνευσε να γίνω Life Coachraquo laquoαν τα

κατάφερα εγώ σίγουρα μπορείτε κι εσείςraquo Αυτές είναι μερικές από δεκάδες ατάκες

ομολογουμένως ανεπανάληπτες τις οποίες θα εντοπίσετε διαβάζοντας τα βιογραφικά

διάφορων Coaches που διατηρούν ιστοσελίδα Όλες οι παραπάνω φράσεις είναι

αυθεντικέςδεναποτελούνδημιουργήματαφαντασίας καιυπάρχουνσεπροφίλ ελλήνων

καιξένωνLifeCoachesΠρόκειταιγιατοπαράδειγμαενόςldquoπνευματικούrdquoεκλαϊκευμένου

Coaching από ανθρώπους χωρίς ουσιαστική εκπαίδευση και ένα κακέκτυπο της

αμερικανικήςCoachingκουλτούρας(ΑμερικανικοίΣύλλογοι)Σεαυτότοπαράδειγμαένας

χαρισματικόςγκουρούμεμίααπλήκουβένταμιακίνησημάλλονμετηφωνήτουκαιμόνο

ήέστωμεέναδοκιμασμένοlaquoΜοντέλοΕπιτυχίαςraquoμπορείνααλλάξειτηζωήμαςΥπάρχουν

πολλά σχετικά βίντεο στο διαδίκτυο Ευτυχώς βεβαίως τα κριτήρια για να γίνει κανείς

Personal LifeCoachαλλάκαιτοπροφίλενόςεπαγγελματίααπέχειαρκετάαπότέτοιου

είδους προσεγγίσεις Το Coaching δεν είναι laquoΣυνταγή Επιτυχίαςraquo η Αλλαγή δεν είναι

επιφανειακήκαιδενυπάρχουνlaquoαυθεντίεςraquoόπωςείδαμεπαραπάνωτοCoachingείναι

μια εμπειρία που χρειάζεται και τα δύο μέρη με ενεργό ρόλο για να βιωθεί Η

συγκεκριμένηενότηταθαπεριγράψειτοπροφίλενόςεπαγγελματίαCoachδηλαδήποιος

είναικαιτισημαίνειCoachποιαστοιχείακαιχαρακτηριστικάκάνουνένανCoachναείναι

Coach Για να μπορέσει να ανταπεξέλθει στο ρόλο του ο Personal Coach χρειάζεται

εκπαίδευσηκαισυνεχήεπιμόρφωσηχρειάζεταινακαλλιεργήσειμιασειράαπόδεξιότητες

ωριμάζοντας συναισθηματικά και διευρύνοντας την αντίληψη του και βέβαια πρέπει να

εργάζεταιμεπίστηστιςαρχέςπουδιέπουντηνευρύτερηCoachingσκέψηΜόνονέτσιθα

είναι σε θέση να εργαστεί με επάρκεια και να ανταπεξέλθει με επιτυχία σε διάφορα

πλαίσια με διαφορετικές προσωπικότητες χωρίς παράλληλα να δημιουργήσει νέα

προβλήματαΑυτόσημαίνειότιγνωρίζειόχιμόνοπότεναδεχθείένανπελάτηαλλάκαινα

αρνηθείπαραπέμπονταςσεκάποιονειδικόθεραπευτή

ΓιατίκαιπώςμπορείναασχολείταικανείςμετοCoachingΑνκαισήμεραμπορείτε

ναεντοπίσετεμεευκολίαχιλιάδεςCoachesσεπόλεις τηςΕυρώπηςκαι τωνΗΠΑομοίως

εκατοντάδες υπάρχουν και στηνΑθήνα οι περισσότεροι απλώςαυτοπροσδιορίζονταιως

τέτοιοι χωρίςουσιαστικό κριτήριοΆλλοιπροσθέτουνστον επαγγελματικό τους τίτλο τον


28


όρο laquoCoachraquo για να πολλαπλασιάσουν τις ευκαιρίες τους σε επίπεδο marketing χωρίς

ωστόσο να ακολουθούν τον Coaching τρόπο εργασίας Κάποιοι εργάζονται ως Coaches

συμπληρωματικάμετάήπαράλληλαμετηνκύριαεργασίατουςκαιάλλοιθέτουνωςστόχο

ναγίνουνfull-time-CoachesΣτιςπερισσότερεςτωνπεριπτώσεωνηεπιλογήκαιαλλαγήτης

επαγγελματικής σταδιοδρομίας προς το Coaching σε διάφορες εκδοχές του (Executive

Personal Life Team) συνδέεται με την προσωπική πορεία και ιστορία του κάθε

ανθρώπου τη σχέση με τον εαυτό του την ψυχική του κατάσταση και με γεγονότα ή

εμπειρίες από την προσωπική και επαγγελματική του ζωή Το επόμενο ερώτημα που

τίθεταιείναιγιατίναδιαλέξεικάποιοςαναγίνειCoachΕιλικρινάδενέχωιδέαόπωςδεν

έχω ιδέα γιατί κάποιος έγινε ψυχολόγος ή θεραπευτής και δεν μπορώ να διατυπώσω

καθολικάσυμπεράσματαΑυτόπουμπορώωστόσονααπαντήσωμεσιγουριάείναιότιη

επιλογήαυτή έχει για τον καθένα ένασυγκεκριμένο νόημα εντάσσεται σεμιασυνολική

προσωπικήιστορίαΟιάνθρωποιπουστρέφονταιστοCoachingδεναναζητούνγιαπρώτη

φορά κάτι διαφορετικό στη ζωή τους χαρακτηρίζονται από μια αναζήτηση τόσο

ενδοσκοπικάόσοκαικοινωνικάεπαγγελματικάείτετοδείχνουνείτεόχι

Για τον κάθε νέοCoachηπαρουσίαη επιβίωσηκαιη εξέλιξή τουστησύγχρονη

βιομηχανία του Coaching αποτελεί μια δοκιμασία που είναι συνεχής καθώς καλείται να

αναπτυχθείσεέναπεριβάλλονπουακόματοCoachingδενέχεισαφώςεπικοινωνηθείστην

κοινωνίακαιεπικρατούνδιάφορεςμηέγκυρεςεκδοχέςτουΗιδιοσυγκρασίαοιεμπειρίες

το μορφωτικό επίπεδο και η προηγούμενη επαγγελματική ιδιότητά του θα καθορίσουν

τόσο την έκβαση αυτής της δοκιμασίας όσο και τον ιδιαίτερο προσωπικό τρόπο με τον

οποίο θα παρέχει τις υπηρεσίες του Γίνεται επομένως κατανοητό ότι καταρχήν το

CoachingείναιμιασχέσητουCoachμετονεαυτότουκαιεξηγώπώςΗσταδιοδρομίαστο

Coaching είναι κι αυτή μια διαδικασία προσωπικής αλλαγής και επαγγελματικής

ανάπτυξηςΟ Coach αναζητά δεν εφησυχάζει θέτει στόχους αποφασίζει αλλάζει και

εξελίσσεται μέσα στον χρόνο Η επιλογή καριέρας στο Coaching αποτελεί επομένως μια

επιλογή για συνεχή ανάπτυξη που χρειάζεται προσαρμοστικότητα και αποδοχή των

αλλαγώνπουθαβιώσεικαιωςπροσωπικότηταμέσααπότηνεκπαίδευσηκαιτηνεπαφή

με τουςπελάτες Σεαυτή τηνπροσωπικήπορεία γιατί είναιπροσωπικήηπορείαακόμη

καιμέσααπόσυνεργασίεςεποπτείεςκλποCoachχρειάζεταιισχυρήθέλησηγιαμάθηση

και εφαρμογή της τέχνης του Coaching αφοσίωση στον στόχο και πειθαρχία Για να


29


πετύχετεδηλαδήναγίνετεPersonalLifeCoachesάτυπαστησχέσημετονεαυτόσαςή

καιπιοδομημέναπηγαίνονταςσεένανCoachβιώνετεμιαδιαδικασίαμετασχηματισμού

με όλες τις προεκτάσεις τουψυχολογικές κοινωνικές οικογενειακές πολιτικές Από την

εμπειρία μπορώ να μοιραστώ μαζί σας ότι οι περισσότεροι που εκπαιδεύονται στο

Coaching εφαρμόζουν τη γνώση και τις δεξιότητες που ανέπτυξαν στην επαγγελματική

ιδιότητακαιεμπειρίαπουδιαθέτουν

OCoachχαρακτηρίζεταιαπόαυτόπουκάνειδηλαδήαπότηνεφαρμογήτουίδιου

τουCoachingΈτσιείναιοεπαγγελματίαςπουεργάζεταιμευγιείςσχετικάανθρώπουςκαι

τουςβοηθάνααλλάξουντηνκατάστασηκαιτηζωήπουβιώνουνστονπαρόντουςΒοηθά

τους ανθρώπους να μάθουν πώς να βοηθούν τον εαυτό τους να αποκτήσουν την

ικανότηταναμαθαίνουναπότιςεμπειρίεςτουςκαιναβελτιώνονταιακόμηκαιμέσααπό

αρνητικάγεγονόταήλάθηναεξελίσσονταιναορίζουνστόχουςκαινασχεδιάζουνμιαζωή

σύμφωναμετιςεπιθυμίεςκαιτιςαξίεςτουςΟCoachδιευκολύνειτηνλήψηαποφάσεων

καισυμβάλλεικαθοριστικάστηνκινητοποίησητωνπελατώνκαιτηνεπικέντρωσήτουςστον

στόχοΒοηθάτουςανθρώπουςναξανασκεφτούντιςαπόψειςκαιτιςβεβαιότητέςτουςκαι

μέσααπό τηνCoaching διαδικασίαστοχοθέτησης ναβελτιώσουν τη σχέσημε τον εαυτό

τους και το επίπεδο αυτογνωσίας τους Ένας Personal Life Coach μπορεί να φανεί

εξαιρετικά χρήσιμος για θέματα επαγγελματικής ανάπτυξης οικογενειακού

προγραμματισμού δημιουργίας ουσιαστικών σχέσεων την αλλαγή στο εργασιακό

περιβάλλονσεκαταστάσειςαδιεξόδουκαιδιλλημάτωνστηστασιμότηταστηδιαχείριση

χρονοδιαγραμμάτων στην κατανόηση των δυνατοτήτων και τη βελτίωση των

επικοινωνιακώνδεξιοτήτωντωνπελατώντουΈναςPersonalLifeCoachεργάζεταιπάντοτε

μεσκοπότηδυναμικήισορροπίαανάμεσαστηνπροσωπικήκαιεργασιακήζωήτουπελάτη

τουμεσεβασμόστηελεύθερηεπιλογήκαιβούλησήτου

Ποιες είναι οι βασικές αρχές και δεξιότητες με τις οποίες εργάζεται ο Coach Οι

θεμελιώδεις αρχές και δεξιότητες είναι λίγες ωστόσο καθοριστικές (α) Εμπιστοσύνη Ο

Personal Coach με επαγγελματισμό διαμορφώνει ένα πλαίσιο αποδοχής στο οποίο ο

πελάτης μπορεί να επεξεργαστεί τις σκέψεις του με ασφάλεια και να πάρει αποφάσεις

Ταυτόχροναδιαμορφώνειμιασχέσηεμπιστοσύνηςηοποίαοικοδομείταιμέσααπόκάθε

πτυχή της Coaching επικοινωνίας και συνεργασίας Οι συναντήσεις με τον Coach είναι

εμπιστευτικές και οι πληροφορίες που μοιράζονται παραμένουν μη προσβάσιμες από


30


τρίτουςΗδιαδικασίαείναιεμπιστευτικήωστόσοδενείναιαπόρρητουπουσημαίνειότισε

καταστάσειςκινδύνουκαιαπειλήςτηςζωήςτουπελάτηήτρίτωνοCoachεπιβάλλεταινα

ενημερώσειτουςάμεσαεμπλεκόμενουςΑυτόγίνεταισεπροηγούμενησυνεννόησημετον

πελάτη είτε υπάρχει αρνητισμός είτε όχι (πχ αυτοκτονία) (β)Αυθεντικότητα o Coach

είναι γνήσιος και ειλικρινείςΑπαντά καιμοιράζεταιπληροφορίεςμε τονπελάτη του για

όλαταθέματαμεαυθεντικήέκφρασηχωρίςπολλαπλάνοήματαπαρεξηγήσειςήέμμεσες

διατυπώσεις Δεν προσφέρει και δεν υποθάλπει ψεύτικες προσδοκίες και με κανέναν

τρόπο δεν εκμεταλλεύεται το αδιέξοδο ή την εμπιστοσύνη που του δείχνουν οι πελάτες

του (γ) Αποδοχή αποδέχεται τη διαφορετικότητα χωρίς κριτική για τις επιθυμίες τις

επιλογές και τις πεποιθήσεις των ανθρώπων (δ) Προσωπικό κίνητρο ο Coach

χαρακτηρίζεται από κίνητρο και διάθεση να βοηθά τους ανθρώπους έχοντας πίστη στις

δυνατότητεςαγάπηκαισεβασμόστηνανθρώπινηύπαρξη(ε)Διαθέτειυψηλέςδεξιότητες

στηδιαπροσωπικήεπικοινωνία είναι καλόςακροατήςενθαρρύνοντας τηναφήγηση του

πελάτη και διευκολύνοντας τη ροή της επικοινωνίας Μέσα από την ενσυναίσθηση

(empathy) κατανοεί τα συναισθήματα του πελάτη χωρίς να αφομοιώνεται από αυτά

διατηρώντας μια ιδιαίτερη σχέση εγγύτητας και απόστασης ταυτόχρονα Και βέβαια

διατυπώνει καλές ερωτήσεις που συμβάλλουν στο έργο του και σπάνια τοποθετείται

καταφατικά ή με οποιονδήποτε άλλο τρόπο στη συζήτηση με τον πελάτη του (στ)

Ταπεινότητα amp αυτογνωσία Ο Coach διατηρεί χαμηλό προφίλ δεν προκαλεί δεν

επαίρεταιγιατουςπελάτεςκαιταεπιτεύγματάτουέχεισυνείδησητηςαβεβαιότηταςτων

ανθρώπινων σχέσεων και της σχετικότητας των αποτελεσμάτων της εργασίας του (ζ)

Συνέπεια Φροντίζει να βρίσκεται πάντοτε σε καλό επίπεδο φυσικής και ψυχολογικής

κατάστασης κατά την εργασία του και πραγματοποιεί όσα για τα οποία έχει δεσμευθεί

Συνεχίζει να εκπαιδεύεται και να επιμορφώνεται δια βίου (η) Τηρεί τον Κώδικα

Δεοντολογίαςκαιενημερώνειπλήρωςτονπελάτητουγιατημορφήκαιτοπεριεχόμενοτου

PersonalLifeCoachingχωρίςναενθαρρύνειλάθοςπροσδοκίες

Σε τεχνικό και όχι λιγότερο σημαντικό επίπεδο ο Coach ορίζεται με βάση την

εκπαίδευσηκαιτηνεπαγγελματικήτουταυτότηταΕπομένωςγιαναγίνεικάποιοςCoach

πρέπει να εκπαιδευτεί αρχικά σε αυτό Δεν υπάρχουν βασικά πτυχία πανεπιστημιακού

επιπέδουγιατοCoachingγιατοναπλούστατολόγοότιδενείναιακαδημαϊκήγνώσηαλλά

μια ιδιαίτερη τέχνη και τεχνική Τα τελευταία χρόνια ωστόσο ιδρύονται μεταπτυχιακά


31


προγράμματα σε πανεπιστήμια του εξωτερικού Άλλα απευθύνονται σεΨυχολόγους και

άλλα όχι Αυτό σημαίνει ότι δεν χρειάζεται κάποιο πτυχίο Και βέβαια όχι ο Coach

χρειάζεται συνεχή και υψηλού επιπέδου μόρφωση για τις ανθρώπινες σχέσεις την

κοινωνία την ψυχολογία την επικοινωνία την οποία μπορεί να επιτύχει φυσικά

σπουδάζονταςκαιμελετώνταςδιαχρονικάΠερισσότερακριτήριαθατεθούνόταντοπεδίο

αυτό θεσμοθετηθεί από την Πολιτεία Μέχρι τώρα η Coaching εκπαίδευση γίνεται σε

αναγνωρισμένα και έγκυρα προγράμματα επιμόρφωσης που συχνά προσφέρονται σε

συνεργασία με διεθνείς συλλόγους επαγγελματιών Για ακόμη μία φορά δεν υπάρχει

ακαδημαϊκόβασικόπτυχίοστοCoachingάρακαισυνδεόμεναεπαγγελματικάδικαιώματα

που προκύπτουν από Ακαδημαϊκούς Τίτλους Οποιοσδήποτε επικαλείται κάτι τέτοιο το

κάνειγιαδιαφημιστικούςκαιμόνονλόγουςκαιπαραβαίνειτηδεοντολογίαΗεκπαίδευση

μπορείναγίνειείτεεξαποστάσεωςείτεμεφυσικήπαρουσίαΣταπρογράμματαdistance

learning υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία σε σχέση με τον χρόνο και τις απαιτήσεις

εγγράφεστεόποτεθέλετεκαιλαμβάνετεσυχνάμεγάλοόγκοσημειώσεωνπουμπορείτενα

χρησιμοποιήσετε και στη δουλειά σας αργότερα Ενδείκνυται για ανθρώπους που

εργάζονταιήδιαμένουνσεεπαρχίακλπΑπότηνάλληυπάρχειτοκενότηςδιαπροσωπικής

επαφήςπουκαλύπτουνταπρογράμματαμεφυσικήπαρουσίαΣεαυτάοεκπαιδευόμενος

αλληλεπιδρά με την ομάδα και βρίσκεται σε άμεση επικοινωνία με τον εκπαιδευτή Αν

απλώς υπάρχει φυσική παρουσία δεν προσφέρεται κάτι διαφορετικό από το distance

learning Το στοιχείο εκείνο που δίνει νόημα είναι η βιωματική εκπαίδευση που

προσφέρεταιμόνοαπόεξειδικευμένουςθεραπευτέςΤομοναδικόπρόγραμμαβιωματικής

εκπαίδευσης στο Personal amp Executive Coaching με βιωματικές ασκήσεις συστημικές

αναπαραστάσειςκαιπαιχνίδιαρόλωνείναιαυτόπουπροσφέρεταιστηνlaquoAthensCoaching

AcademyraquoΠώςναεπιλέξετεόμωςέναπρόγραμμαΧωρίςναπροτείνουμετοέναήτοάλλο

πρόγραμμα υπάρχουν κριτήρια τα οποία μπορούν να σας βοηθήσουν (α) Μελετήστε

ποιοςφορέςκαιποιοιCoachesείναιεκπαιδευτέςκαιυπεύθυνοιπρογράμματοςμελετήστε

το βιογραφικό τους (β) Για πόσο καιρό προσφέρεται το πρόγραμμα και ποια είναι η

ιστορίατου (γ)ΠοιοιείναιτοπεριεχόμενοτουπρογράμματοςΚαλύπτειτιςαπαραίτητες

ενότητες της οριοθέτησης επικοινωνίας και οδηγιών για την εκκίνηση του νέου αυτού

επαγγέλματος(δ)Υπάρχειεπαφήμετονυπεύθυνοείτεμεπροσωπικήεπαφήείτεμέσωe-

mail (ε) Δεδομένης της πρώιμης ανάπτυξης στην Ελλάδα το πρόγραμμα έχει διεθνή


32


διασύνδεση με κάποιο τρόπο Αφού ο νέος Coach ολοκληρώσει την πρώτη βασική του

εκπαίδευσηείτεμεπροσωπικήπαρουσίαείτεεξαποστάσεωςτότεχρειάζεταιναεγγραφεί

σε ένα σώμα επαγγελματιών όπως για παράδειγμα το Association for Coaching

InternationalμέλοςτουοποίουείναιηAthensCoachingAcademyαρχικάγιαναδηλώσει

πίστηστονΚώδικάΔεοντολογίαςκαιΚαλήςΠρακτικήςκαιναξεκινήσειτηνεπαγγελματική

τουεξέλιξηγιαεποπτείακαιπιστοποίηση

ΟCoachείναιέναςεπαγγελματίαςεκπαιδευμένοςστιςμεθόδους τις τεχνικέςκαι

αρχέςτουCoachingπουβοηθάτουςανθρώπουςναορίσουνκαιναπετύχουντουςστόχους

τους Διαφέρει από τον σύμβουλο ψυχολόγο και τον θεραπευτή καθώς επικεντρώνεται

στοπαρόνκαιτομέλλονμεθετικήδυναμικήχωρίςνααναμοχλεύειενδοσκοπικάεμπειρίες

καιγεγονότα

4 ΑπότοCoachingστοEvidenceBasedCoachingκαιτοAthensCoaching

Institute

Το Athens Coaching Institute ως Institute of Coaching Psychology amp Training

προάγει τις αρχές του επιστημονικά τεκμηριωμένου Coaching (Evidence Based Coaching)

μέσα από τα πεδία της Ψυχολογίας των Κοινωνικών Επιστημών και της Εκπαίδευσης

ΕνηλίκωνΑυτόσημαίνειότισυνειδητάκαιεκτωνπροτέρωνλαμβάνουμεμιασαφήθέση

στοντρόποπουορίζεταιτοCoachingκαιπαρέχεταιαπότουςεπαγγελματίεςΗεπιλογήτου

ldquoEvidenceBasedCoachingrdquoμαςδιαφοροποιείαπόπροσεγγίσειςπουδιαφημίζουνlaquoμαγικές

συνταγέςεπιτυχίαςraquoκαισυγχέουντονεπιστημονικόκλάδοτηςΘετικήςΨυχολογίαςμετην

θετικήσκέψηκαιτηνlaquoδύναμητουμυαλούraquoΤαυτόχροναόμωςμαςενώνειμεέναδιεθνές

ρεύμαπουαναπτύσσεταιαπότιςαρχέςτηςδεκαετίαςτου2000σεμεγάλαπανεπιστημιακά

ιδρύματακαιινστιτούταεπαγγελματιώνανάτονκόσμοκυρίωςσεΑυστραλίακαιΗνωμένο

Βασίλειο Σας παρουσιάζω με συντομία τις αρχές αυτού του ρεύματος και το ιστορικό

πλαίσιο ανάδυσής του πρώτον για να κατανοήσετε την λογική πίσω από τη δομή του

εκπαιδευτικού σας προγράμματος και δεύτερον για τον ευρύτερο προσανατολισμό της

εξέλιξήςσαςωςpractitioners

OΚλάδοςμαςφαίνεταιναέχειαναπτυχθεί ιστορικάακολουθώνταςμιαεξελικτική

πορεία από το ldquoCoachingrdquo στο ldquoEvidence Based Coachingrdquo Αν και αποτελεί προϊόν του

διαλόγου και των ανταλλαγών ανάμεσα στην Μαιευτική την Αθλητική Ψυχολογία την


33


Συμβουλευτική και τις Κοινωνικές Επιστήμες πολύ γρήγορα αφομοιώθηκε από την

κουλτούρατηςldquopoppsychologyrdquoενόςχώρουπουκυριαρχούνηημιμάθειαηπαρερμηνεία

των ερευνητικώνσυμπερασμάτωνστοβωμόμιαςαόριστης εκλαΐκευσης καιμη επαρκώς

εξειδικευμένοι laquoεκπαιδευτές-γκουρούraquo Η συγκεκριμένη κουλτούρα παράγει ιδέες όπως

laquoπίστεψέ το και μπορείςraquo laquo10 εύκολοι τρόποι για να γίνετε το επίκεντρο της παρέαςraquo

laquoμυστικά επιτυχίαςraquo laquoτο επίκεντρο του κόσμου είναι ο εαυτός μουraquo laquoπώς να γίνετε

ευτυχισμένοιraquoκαιάλλατέτοιαψυχαναγκαστικάΤοldquopoppsychologyrdquoείναιμιαπολύκαλά

οργανωμένηβιομηχανίαηοποίααδιαφορείτόσογιατηντεκμηρίωσητωνλόγωντηςόσο

καιγιατιςσυνέπειεςτουςΜεάλλαλόγιατοCoachingκατάτηνεμφάνισήτουκυρίωςως

ldquoLife Coachingrdquo αφομοιώθηκε από έναν χώρο που αδυνατούσε να τεκμηριώσει

επιστημονικά όσα έλεγε αδυνατούσε να κατανοήσει σωστά τα όσα διάβαζε και τελικά

ουδείς γνώριζε αν όντως αυτή η μέθοδος ήτανασφαλής αποτελεσματική και υπόποιες

συνθήκεςΣτονκόσμοτωνεπιχειρήσεωνωστόσοτοExecutiveOrganizationalLeadership

TeamCoachingακολούθησετηνλογικήτηςlaquoαποτελεσματικότηταςraquoκαι τουlaquoελέγχουraquo

που το προστάτεψε από υπερβολές και ασάφειες Το ρεύμα του ldquoEvidence-Based

Coachingrdquoεμφανίστηκεεπίσηματο2003απότονDrAntonyGrantCoachingPsychologist

(AGrant2006)καιαποτελείτηναπάντησηστιςμέχριτότεασάφειεςσυνδέονταςεπίτης

ουσίας τοCoachingμε τηνθεωρητικήκαιεμπειρικήέρευνατωνκλάδωντηςΨυχολογίας

καιτωνΚοινωνικώνΕπιστημώνΤοερώτημαδενείναιλοιπόνσετιδιαφέρειτοcoaching

από την ψυχολογία αυτά είναι λίγο έως πολύ δεδομένα το σωστό ερώτημα είναι πώς

συνδέεται τοcoachingμεπεδίατηςψυχολογίας τηςψυχοθεραπείαςκαι τωνεπιστημών

ώστε

1 Νααντλήσειτεκμηρίωσηκαιναδιορθώσειτηνπορείατου

2 Να αξιολογηθεί η αποτελεσματικότητα των μεθόδων και τεχνικών που

χρησιμοποιούνται

3 Να παρέχεται με ασφάλεια δηλαδή να λύνουμε προβλήματα χωρίς να

δημιουργούμεκαινούριακαι

4 Να σχεδιαστούν τα κατάλληλα εκπαιδευτικά προγράμματα ανάλογα με τις

δεξιότητεςκαιτιςγνώσειςπουθασυμφωνήσουμεότιχρειάζεταιέναςCoach


34


ΤοCoachingέχεικάνειτηνεμφάνισήτουστηχώραμαςαπότιςαρχέςτηςδεκαετίας

του2000πρώταωςPersonalLifeCoachingκαιαργότεραστιςεπιχειρήσειςωςPersonalamp

ExecutiveCoachingΌπωςήταναναμενόμενογιατηνελληνικήκουλτούρατοστοιχείοτης

ασάφειας και της σχετικής απροσδιοριστίας του εκείνη την περίοδο επέτρεψε τη

δημιουργία πολλών ελληνικών κακέκτυπων Life Coaching Αρχικά αφομοιώθηκε από τα

πεδίο τηςPopPsychology Απότο2008ωστόσοκαιπαράτηνοικονομικήκαικοινωνική

κρίση στην Ελλάδα πραγματοποιούνται σοβαρότερες προσπάθειες και εμφανίζονται

επαγγελματίες Coaches με εξαιρετικό επαγγελματικό προφίλ πανεπιστημιακές σπουδές

καιεξειδίκευσηΦρονώότιμιασυζήτησηγιατιςγραφικέςφυσιογνωμίεςπουκατάκαιρούς

αναδύονταιστηνελληνικήαγοράείναιχάσιμοχρόνουαλλάκαιαδικείτουςνέουςάξιους

Έλληνες και άξιες Ελληνίδες επαγγελματίες που υπάρχουν σήμερα και θα υπάρξουν στο

μέλλον Εξάλλου μελετώντας κάποιος το συγκεκριμένο κεφάλαιο για την ιστορία την

προέλευσηκαιτονορισμότουCoachingκαθώςκαιτοprofileενόςεπαγγελματίαείναισε

θέσηνακρίνεικαινααξιολογήσειπλέοντιςσοβαρέςπροσπάθειεςαπότιςυπόλοιπες

Υπάρχουν νομικά τεχνικά και κοινωνιολογικά ζητήματα τα οποία γίνονται

τροχοπέδηγιατηνελεύθερηεξέλιξητουνέουαυτούεπαγγέλματοςστηνΕλλάδαΠαράτις

αρχαιοελληνικές του ρίζες το Coaching είναι ένα εισαγόμενο προϊόν Αυτό σημαίνει ότι

δημιουργήθηκε σε μια άλλη κουλτούρα σε έναν άλλο τρόπο κοινωνικής οργάνωσης και

σκέψης κι επομένως χρειάζονται σημαντικές προσαρμογές Στην Ελλάδα για να υπάρξει

ένα νέο επάγγελμα ένα νέο πεδίο μεθόδων και εφαρμογών χρειάζεται κρατική

παρέμβασηΈτσιτυπικάγιαναυπάρξεινέοεπάγγελμαχρειαζόμαστετηδημοσίευσηενός

ΦΕΚ (φύλλοεφημερίδας της κυβερνήσεως) και την καταχώρησηενόςΚωδικούΑριθμού

ΔραστηριότηταςστηνΕφορία

ΈνααπόταουσιαστικότεραπροβλήματαπουαντιμετωπίζειτοCoachingσταπρώτα

τουβήματαστηνΕλλάδαείναιημετάφρασήτουπώςθατοπαρουσιάσουμεστοελληνικό

κοινόκαιμεποιεςλέξειςΤαπρώταχρόνιαμαςβρίσκουνχαμένουςστημετάφρασηΑρχικά

αποπειράθηκε μια αυτολεξεί μετάφραση όπως laquoπροπόνηση ζωήςraquo laquoπροπονητήςraquo κλπ

μέσα από μια παρουσίαση εναλλακτικού τύπου που αναδεικνύουν την κιτς πλευρά της

ημιμάθειας Η μετάφραση ndash απόδοση όρων στην ελληνική γλώσσα δεν είναι μια στείρα

διαδικασία μετάφρασης με βάση κάποιο λεξικό κι αυτό το γνωρίζουν φυσικά οι


35


επαγγελματίεςμεταφραστέςαλλάκαιόσοιέχουνφοιτήσεισεακαδημαϊκάιδρύματαΑρκεί

δηλαδή η μελέτη μιας επιστήμης ενός πανεπιστημιακού μαθήματος ακόμη και

προπτυχιακού για να δει κανείς πώς μεταφέρονται οι ξενόγλωσσοι όροι στα ελληνικά

Γίνεται επομένως μεταφορά ndash απόδοση του όρου με βάση το περιεχόμενό του και

λαμβάνοντας υπόψη τις κοινωνιολογικές και πολιτισμικές διαστάσεις τόσο της χώρας

προέλευσης όσο και εκείνης της υποδοχής Άρα χρειαζόμαστε διαδικασία πολιτισμικής

διαμεσολάβησης για να κατανοήσουμε το Personal Coaching κάτι που δεν επιτρέπει το

άνοιγμα ενός λεξικού Πέρα από την τυπική του μετάφραση έχουν χρησιμοποιηθεί οι

λέξειςlaquoσυμβουλευτικήraquoκαιlaquoκαθοδήγησηraquoπουαναδεικνύουναπευθείαςτομέγεθοςτης

άγνοιαςΤοCoachingούτεσυμβουλευτικήείναιούτεκαθοδήγησημηνεπαναλάβουμεόσα

αναλύσαμεπαραπάνωΥπάρχουνπροτάσειςκαιπρωτοβουλίεςπουθέλουντηδιατήρηση

τουόρουστηναγγλικήγλώσσαναπαραμείνειδηλαδήωςldquoCoachingrdquoΕκτωνπραγμάτων

αυτόέχεικυριαρχήσειστηναγοράκαθώςοιπερισσότεροιτοαναζητούνκαιτοπαρέχουν

με το αμερικάνικο ή αγγλικό του όνομα Ωστόσο κατά τη γνώμη μου η μετάφραση με

βάση επιστημονικά κριτήρια θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε εις βάθος αυτή τη νέα

μέθοδο να προσπαθήσουμε να την κατανοήσουμε και να την περιγράψουμε με

λεπτομέρειεςώστεναγίνεικτήμαμαςναγίνειβίωμάμαςΓιαυτόκαιπιστεύωότιμέχρι

αυτήτηστιγμήμπορούμεναμιλάμεκαλύτεραγιατοPersonalCoachingδιατηρώνταςτον

αγγλικόόροαλλάπεριγράφονταςτοωςτημέθοδοπροσωπικήςανάπτυξηςΤοPersonal

LifeCoachingσημαίνειπροσωπικήανάπτυξημετιςαρχέςτηςισορροπίαςτηςαρμονίας

και της αυτοπραγμάτωσης Παρά τα εμπόδια όμως και τις δυσκολίες Coaching

εγκαθίσταται στην ελληνική κοινωνία ως μια από τις πιο υγιώς αναπτυσσόμενες

βιομηχανίες Σήμερα γνωρίζει ιδιαίτερα μεγάλη άνθιση ο τομέας εκπαίδευσης νέων

επαγγελματιών που είναι πολύ φυσικό και προαπαιτούμενο για την περαιτέρω εξέλιξη

ενώπαράλληλαεμφανίζονταισυνεχώςνέαγραφείααξιόλογωνσυναδέλφων

--------------------------------------------------TέλοςΥλικούeBook----------------------------------------------------


2


ΟΡΟΙΧΡΗΣΗΣΤο παρόν εγχειρίδιο αποτελεί πνευματική ιδιοκτησία του συγγραφέα Χαράλαμπου Πετρά

Διανέμεται δωρεάν σε ηλεκτρονική μορφή αποκλειστικά για προσωπική χρήση με σκοπό την

ενημέρωση Απαγορεύεται αυστηρά οποιαδήποτε αναπαραγωγή (reformatting) αναδημοσίευση

διανομή έκδοση εκτέλεση φόρτωση (upload) διαμόρφωση τροποποίηση δημιουργία

αντιγράφων (site) mirroring του περιεχομένου χωρίς την προηγούμενη γραπτή άδεια του

συγγραφέα

ΠετράςΧαράλαμπος2014copy


3


































4


































5

































6































7





























8

































9

































10
































11























12
































13

































14

































15

































16


































17


































18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























3


































4


































5

































6































7





























8

































9

































10
































11























12
































13

































14

































15

































16


































17


































18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























4


































5

































6































7





























8

































9

































10
































11























12
































13

































14

































15

































16


































17


































18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























5

































6































7





























8

































9

































10
































11























12
































13

































14

































15

































16


































17


































18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























6































7





























8

































9

































10
































11























12
































13

































14

































15

































16


































17


































18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























7





























8

































9

































10
































11























12
































13

































14

































15

































16


































17


































18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























8

































9

































10
































11























12
































13

































14

































15

































16


































17


































18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























9

































10
































11























12
































13

































14

































15

































16


































17


































18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























10
































11























12
































13

































14

































15

































16


































17


































18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























11























12
































13

































14

































15

































16


































17


































18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























12
































13

































14

































15

































16


































17


































18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























13

































14

































15

































16


































17


































18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























14

































15

































16


































17


































18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























15

































16


































17


































18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























16


































17


































18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























17


































18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























18

































19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























19











μου






















20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























20


























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























21



























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























22


































23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























23

































24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























24






























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























25






























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























26




























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























27


































28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























28


































29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























29


































30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























30


































31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























31


































32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























32














Institute



















33























ώστε









34

































35





























33























ώστε









34

































35





























34

































35





























35




























Εισαγωγή στο Life CoachingΨυχολογία και την Ψυχοθεραπεία....

Documents

Transcript of Εισαγωγή στο Life CoachingΨυχολογία και την Ψυχοθεραπεία....