Εισαγωγή στη C# και το .NET 4.0

ΣημειώσειςΣεμιναρίου 

 

 

 Επιμέλεια: Βασίλης Κόλιας 

  

Ενότητα 1  Θεωρητικό Υπόβαθρο 

Το .NET Framework και η C# 

To Visual Studio              

1.0.0

 

 

2  

ΠίνακαςΠεριεχομένωνΠίνακας Περιεχομένων ............................................................................................................................... 2 

1.  Εισαγωγή .......................................................................................................................................... 3 

1.1.  Γλώσσες και γλώσσες προγραμματισμού .................................................................................... 3 

1.2.  Κύκλος ανάπτυξης λογισμικού ..................................................................................................... 4 

1.3.  Πρότυπα Προγραμματισμού ........................................................................................................ 6 

1.3.1.  Προστακτικός Προγραμματισμός ........................................................................................ 8 

1.3.2.  Συναρτησιακός Προγραμματισμός ...................................................................................... 8 

1.3.3.  Λογικός Προγραμματισμός ................................................................................................. 8 

1.3.4.  Αντικειμενοστρεφής Προγραμματισμός ............................................................................. 9 

2.  Το .NET framework και η C# ........................................................................................................... 13 

2.1.  Λίγη Ιστορία ............................................................................................................................... 13 

2.2.  Χαρακτηριστικά του .NET Framework ........................................................................................ 14 

2.2.2.  Αρχιτεκτονική του .NET Framework .................................................................................. 16 

2.2.3.  Εκδόσεις του .ΝΕΤ Framework .......................................................................................... 21 

2.3.  Η γλώσσα προγραμματισμού C# ................................................................................................ 22 

2.3.1.  Χαρακτηριστικά της γλώσσας C#....................................................................................... 22 

2.3.2.  Ιστορικό εκδόσεων της C# ................................................................................................. 23 

2.3.3.  Το πρώτο πρόγραμμα σε C# .............................................................................................. 25 

2.3.4.  Μεταγλώττιση και εκτέλεση ενός προγράμματος ............................................................ 26 

3.  Microsoft Visual Studio ................................................................................................................... 32 

3.1.  Εκδόσεις του Visual Studio ......................................................................................................... 32 

3.1.1.  Visual Studio Express ......................................................................................................... 32 

3.1.2.  Visual Studio LightSwitch ................................................................................................... 32 

3.1.3.  Visual Studio Professional .................................................................................................. 33 

3.1.4.  Visual Studio Premium ....................................................................................................... 33 

3.1.5.  Visual Studio Ultimate ....................................................................................................... 33 

3.2.  Εγκατάσταση .............................................................................................................................. 33 

3.3.  Το περιβάλλον του Visual C# 2010 Express ................................................................................ 36 

3.3.1.  Ο Solution Explorer ............................................................................................................ 36 

3.3.2.  Τα παράθυρα εργαλείων ................................................................................................... 40 

3.3.3.  Ο επεξεργαστής κειμένου ................................................................................................. 42 

 

   

 

3  

1. Εισαγωγή

Η C# είναι μια σχετικά καινούργια γλώσσα, ενώ έχει γίνει μια από τις πιο διαδεδομέ‐νες  αντικειμενοστρεφείς  γλώσσες  προγραμματισμού.  Πριν  ξεκινήσουμε  ωστόσο  την  περι‐γραφή του .NET Framework και την ανάπτυξη εφαρμογών με τη γλώσσα προγραμματισμού C#, θα αναφερθούμε σύντομα στο θεωρητικό υπόβαθρο που είναι χρήσιμο κανείς να γνωρί‐ζει πριν προχωρήσει. Το κεφάλαιο αυτό αποτελεί μια συντετμημένη παρουσίαση των θεω‐ρητικών (παράγραφοι 1.1, 1.3) αλλά και πρακτικών (παράγραφος 1.2) εννοιών που είναι πο‐λύ πιθανό να συναντήσει ένας προγραμματιστής τόσο κατά την παρακολούθηση του σεμι‐ναρίου αλλά κυρίως στην μετέπειτα πορεία του στο χώρο.  

1.1. Γλώσσες και γλώσσες προγραμματισμού Η  C#  είναι  μια  γλώσσα  προγραμματισμού.  Ξεκινάμε  αναλύοντας  αυτούς  τους  δύο 

όρους.  Όταν αναφερόμαστε στη γλώσσα  (language) σαν γενική έννοια μπορεί να εννοούμε 

α)  τη  νοητική  ικανότητα  των  ανθρώπων  να  εκθέτουν  γλωσσολογική  συμπεριφορά  β)  ένα αυστηρό σύστημα  συμβόλων  που  υπακούουν  σε  γραμματικούς  και  συντακτικούς  κανόνες για την επικοινωνία εννοιών και γ) ένα σύστημα επικοινωνίας για την παραγωγή συνεργατι‐κού έργου. Τα κυριότερα μέρη μιας γλώσσας είναι α) το λεξιλόγιο συμβόλων (λέξεων) που σχετίζονται με μια έννοια και β) η γραμματική που είναι το σύνολο των κανόνων μορφοποί‐ησης  και  τοποθέτησης  (συντακτικό)  των λέξεων μέσα σε προτάσεις. Οι  γλώσσες διακρίνο‐νται σε φυσικές γλώσσες, όπου ανήκουν οι ανθρώπινες γλώσσες και σε  τεχνητές γλώσσες των οποίων το λεξικό και η γραμματική έχουν συνειδητά δημιουργηθεί από ένα άτομο ή σύ‐νολο ατόμων για διευκόλυνση της επικοινωνίας ιδεών ή τη δημιουργία τέχνης. Στη δεύτερη κατηγορία  ανήκουν  οι  τυπικές  γλώσσες  (formal  languages),  των  οποίων  το  λεξικό  και  η γραμματική είναι καθορισμένα από αυστηρούς κανόνες. Η μελέτη των δομικών προτύπων τέτοιων γλωσσών γίνεται στην  επιστήμη  των υπολογιστών,  ενώ χρησιμοποιούνται  και στα Μαθηματικά και τη Λογική. 

Οι γλώσσες προγραμματισμού είναι τυπικές γλώσσες εμπλουτισμένες με σημασιολο‐γία (semantics) που χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της συμπεριφοράς των ηλεκτρονικών υπολογιστών  για  την  πραγματοποίηση  συγκεκριμένων  εργασιών.  Όλες  οι  γλώσσες  προ‐γραμματισμού έχουν κάποια θεμελιώδη δομικά στοιχεία για την περιγραφή των δεδομένων και των διεργασιών ή των μετασχηματισμών που εφαρμόζονται σε αυτά και ορίζονται χρη‐σιμοποιώντας συντακτικούς και σημασιολογικούς κανόνες για τον προσδιορισμό της δομής και  της  σημασίας  τους αντίστοιχα. Οι  κανόνες αυτοί  περιγράφονται  σε μια προδιαγραφή, γνωστή ως προδιαγραφή γλώσσας προγραμματισμού (programming  language specification) και συνήθως είναι διαθέσιμη στο κοινό. Η προδιαγραφή της C# είναι διαθέσιμη από το Mi‐crosoft Developers Network (MSDN). 

Τα  κυριότερα δομικά στοιχεία  των  γλωσσών προγραμματισμού  είναι  το συντακτικό (syntax), η σημασιολογία (semantics) και η κύρια βιβλιοθήκη τους (core  library). Το συντα‐κτικό μιας  γλώσσας περιγράφει  τους πιθανούς  συνδυασμούς  των συμβόλων  της  γλώσσας που στοιχειοθετούν ορθές φράσεις σε ένα πρόγραμμα.  Το νόημα ενός συγκεκριμένου συ‐ντακτικώς  ορθού  συνδυασμού  λέξεων  καθορίζεται  στη  σημασιολογία.  Για  παράδειγμα  τα σύμβολα «”Hello” + “World”»  να σημαίνουν τη συνένωση των λέξεων Hello World  και όχι την πρόσθεση δυο μεταβλητών. Η κύρια βιβλιοθήκη μιας γλώσσας, που συνήθως αποτελεί και μέρος της προδιαγραφής της, είναι ένα σύνολο κώδικα για την τέλεση βασικών λειτουρ‐γιών όπως το διάβασμα και το γράψιμο δεδομένων, ή παρέχει την υλοποίηση βασικών αλ‐γορίθμων και δομών δεδομένων. 

Οι περισσότερες γλώσσες προγραμματισμού είναι καθαρά κειμενικές  (textual):  χρη‐σιμοποιούν σειρές κειμένου που περιλαμβάνουν λέξεις, αριθμούς και σημεία στίξης. Υπάρ‐χουν ωστόσο μερικές  γλώσσες που  είναι από στη φύση  τους πιο οπτικές  (visual program‐ming  languages), αφού χρησιμοποιούν εικονικές σχέσεις μεταξύ συμβόλων για να καθορί‐

 

4  

σουν ένα πρόγραμμα. Παράδειγμα γραφικής γλώσσας είναι η γλώσσα G, που χρησιμοποιεί‐ται στην πλατφόρμα LabVIEW. 

Οι γλώσσες προγραμματισμού δεν είναι εύκολο να κατηγοριοποιηθούν πρωταρχικά, καθώς συνδυάζουν τα στοιχεία τους με νέες ιδέες, ορισμένες εκ των οποίων μπορεί να μην είναι ευδιάκριτες στις φαινομενικά όμοιές τους. Διακρίσεις των γλωσσών προγραμματισμού ωστόσο μπορούν  να  γίνουν ανάλογα με  το προγραμματιστικό πρότυπο  (παράγραφος 1.3) που  ακολουθούν  και  ενδεχομένως  το  πεδίο  χρήσης  για  το  οποίο  προορίζονται.  Επίσης  οι γλώσσες προγραμματισμού χωρίζονται σε επίπεδα.  Στο  χαμηλότερο βρίσκεται η μοναδική γλώσσα την οποία «κατανοεί»  ένας επεξεργαστής:  ένα σύστημα εντολών που εκτελούνται κατευθείαν από αυτόν.  Αυτό  είναι  το  χαμηλότερο  επίπεδο  γλώσσας  στο  οποίο μπορεί  να γραφτεί ένα πρόγραμμα και είναι γνωστό ως γλώσσα μηχανής. Το επίπεδο των υπόλοιπων γλωσσών εξαρτάται από το πόσο μοιάζουν με τον κώδικα μηχανής.  

Τα προγράμματα σε γλώσσες χαμηλού επιπέδου έχουν το πλεονέκτημα ότι μπορούν να εκμεταλλευτούν όλα τα χαρακτηριστικά που μπορεί να έχει η αρχιτεκτονική του συγκε‐κριμένου επεξεργαστή όπου τρέχουν. Κατά συνέπεια, μπορεί να είναι πολύ αποδοτικά, α‐φού  χρησιμοποιούν  τον  επεξεργαστή  με  το  βέλτιστο  τρόπο.  Η  δημιουργία  τέτοιων  προ‐γραμμάτων απαιτεί αρκετό χρόνο τόσο για την εκμάθηση του (σχετικά δύσκολου) συντακτι‐κού τους όσο και για την ανάπτυξή τους, αλλά και πλήρη κατανόηση της λειτουργίας του ε‐πεξεργαστή. Για το λόγο αυτό ο προγραμματισμός σε χαμηλό επίπεδο γίνεται για πολύ μι‐κρά προγράμματα ή για τμήματα κώδικα που επιτελούν πολύ σημαντικές εργασίες και είναι απαραίτητο να τρέχουν όσο αποδοτικότερα γίνεται. 

Οι γλώσσες υψηλού επιπέδου αναπαριστούν αφηρημένα τις λεπτομέρειες του υπο‐λογιστή, χρησιμοποιούν εκτενώς φυσική γλώσσα, είναι ευκολότερες στη χρήση και συνεπώς επιτρέπουν τη γρήγορη δημιουργία μεγάλων προγραμμάτων. Το τελικό πρόγραμμα μπορεί να μην  είναι όσο αποδοτικό όσο  το αντίστοιχο σε  γλώσσα  χαμηλού  επιπέδου, ωστόσο  το κέρδος στο χρόνο ανάπτυξης υπερκεράζει την απόδοση των τελικών προγραμμάτων. Υπάρ‐χουν δύο κύρια μοντέλα εκτέλεσης των υψηλών γλωσσών προγραμματισμού: α) οι διερμη‐νευμένες γλώσσες (interpreted languages) οι οποίες διαβάζονται από ένα ειδικό πρόγραμμα που καλείται διερμηνευτής  (interpreter), μετατρέπονται σε γλώσσα μηχανής από αυτό και εκτελούνται άμεσα χωρίς φάση μεταγλώττισης (π.χ. η PHP και η Python) και β) οι μεταγλωτ‐τισμένες γλώσσες  (compiled  languages) που πριν  την εκτέλεσή τους μετατρέπονται σε μια εκτελέσιμη μορφή:  είτε κώδικα μηχανής  (π.χ.  η C  και η C++)  είτε ενδιάμεσης μορφής που χρειάζεται  να  διερμηνευτεί  για  να  εκτελεστεί  (π.χ.  η  Java  και  η C#).  Υπάρχουν  επίσης  και συνδυασμοί των παραπάνω μοντέλων όπως της Java, που συνδυάζουν τη μεταγλώττιση με τη διερμηνεία, χρησιμοποιώντας ταυτόχρονα και τη μέθοδο  just‐in‐time compilation για τη βελτίωση της ταχύτητας της διερμηνείας. 

Σημαντικές γλώσσες στον προγραμματισμό είναι  τέλος είναι και οι γλώσσες σήμαν‐σης  (markup  languages).  Μια  γλώσσα  σήμανσης  είναι  ένα  μοντέρνο  σύστημα  προσθήκης σημάνσεων  (markup)  σε  κείμενο  με  τέτοιον  τρόπο  ώστε  να  είναι  συντακτικά  ευδιάκριτες από το κείμενο στο οποίο προστίθενται. Οι γλώσσες σήμανσης δεν είναι γλώσσες προγραμ‐ματισμού ωστόσο χρησιμοποιούνται ευρέως σε μια μεγάλη γκάμα εφαρμογών εξαιτίας της περιγραφικής  δύναμής  τους.  Οι  σημάνσεις  που  μπορούν  να  προστεθούν  σε  ένα  κείμενο, μπορούν να είναι α) παρουσιαστικές (presentational markup) δηλαδή να χρησιμοποιούνται για  να  προσδιορίσουν  το  παρουσιαστικό  του  κειμένου  στο  οποίο  αναφέρονται  (π.χ.  η HTML), β) διαδικαστικές (procedural markup) για να παρέχουν οδηγίες σε άλλα προγράμμα‐τα για το πώς να επεξεργάζονται το κείμενο που περιέχουν (π.χ. η ΤΕΧ) και γ) περιγραφικές (descriptive markup) που απλώς παρέχουν μια ετικέτα στο κείμενο στο οποίο αναφέρονται (π.χ. η XML). 

1.2. Κύκλος ανάπτυξης λογισμικού Ένας απλός  ορισμός που αποδίδει  ικανοποιητικά  την  έννοια  του προγραμματισμού 

υπολογιστών (computer programming) είναι η ικανότητα της επικοινωνίας του προγραμμα‐τιστή  με  τον  υπολογιστή  σε  μια  αμοιβαίως  αντιληπτή  γλώσσα  προγραμματισμού  για  την πραγματοποίηση χρήσιμων εργασιών. Ο προγραμματισμός ωστόσο αποτελεί μόνο ένα κομ‐μάτι  της ανάπτυξης  λογισμικού.  Κατά συνέπεια  ένας προγραμματιστής  είναι  πιθανό  να  ε‐μπλακεί σε δραστηριότητες πέραν της γραφής κώδικα, ειδικά αν συμμετέχει σε ολιγομελείς 

 

5  

ομάδες ανάπτυξης. Πέραν τούτου, είναι γενικά χρήσιμο να γνωρίζει τα στάδια που ακολου‐θούνται στην ανάπτυξη έργων λογισμικού. Η διαδικασία της ανάπτυξης λογισμικού λοιπόν,  περιλαμβάνει τις διαδικασίες της ανάλυσης απαιτήσεων, του σχεδιασμού, της γραφής, της δοκιμής, της αποσφαλμάτωσης και της διατήρησης του πηγαίου κώδικα των προγραμμάτων γραμμένων σε μια γλώσσα (ή και περισσότερες). Ένας προγραμματιστής είναι καλό να κατα‐νοεί τις μεθόδους και τις πρακτικές που εφαρμόζονται σε κάθε μια από τις παραπάνω δια‐δικασίες, δίνοντας έμφαση κατ’ εξοχήν στη γραφή κώδικα. Ωστόσο ο προγραμματισμός δεν περιορίζεται μόνο στις παραπάνω διαδικασίες: συχνά απαιτείται και η εξειδίκευση σε πολ‐λαπλές  διαφορετικές  πρακτικές  ή θεωρητικές  έννοιες,  όπως  οι  αλγόριθμοι  και  η  λογική  ή ακόμα και από άλλα επιστημονικά πεδία όπως η φυσική. 

Ανάλυση απαιτήσεων Η επιτυχία οποιουδήποτε έργου λογισμικού εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τον αρ‐

χικό εντοπισμό των απαιτήσεων του υπό ανάπτυξη συστήματος τόσο μέσα από τη λήψη των ζητουμένων των πελατών, όσο και από την ανάδειξη των διαφόρων υπο‐προβλημάτων που μπορεί να προκύψουν. Το πρώτο βήμα στην ανάπτυξη ενός έργου λογισμικού είναι η ανά‐λυση απαιτήσεων (requirement analysis). Το αποτέλεσμα του πρώτου αυτού βήματος είναι προδιαγραφές τεχνολογικές, επιχειρηματικές, λειτουργικές, κόστους και χρονικής διάρκειας. 

Σχεδιασμός λογισμικού Η διαδικασία  του  σχεδιασμού  λογισμικού  (software design)  είναι  το  επόμενο βήμα 

κατά την ανάπτυξη λογισμικού οποιασδήποτε κλίμακας και περιλαμβάνει τη χάραξη του γε‐νικού σχεδίου επίλυσης του προβλήματος το οποίο το λογισμικό καλείται να επιλύσει. Η δι‐αδικασία του σχεδιασμού λαμβάνει σαν είσοδο α) τα αποτελέσματα της ανάλυσης λογισμι‐κού  που γενικά είναι τα «ευκολότερα» υπο‐προβλήματα στα οποία μπορεί να διαιρεθεί το αρχικό πρόβλημα προς επίλυση και β) τις δυνατότητες του περιβάλλοντος που θα φιλοξενή‐σει  το λογισμικό  (π.χ.  το λειτουργικό σύστημα ή η πλατφόρμα εκτέλεσης).  Το αποτέλεσμα του σχεδιασμού μπορεί να είναι απλώς ένα διάγραμμα ροής (flow chart), ένα κείμενο που περιγράφει  μια  ακολουθία  γεγονότων  ή  ένα  μοντέλο  σε  κάποια  γλώσσα  μοντελοποίησης (modeling language) όπως η UML (Unified Modeling Language) ή η BPMN (Business Process Modeling Notation) μαζί φυσικά με την απαραίτητη τεκμηρίωση (documentation). 

Γραφή κώδικα Η διαδικασία της γραφής κώδικα (coding) ή κωδικογράφησης, είναι η μετατροπή του 

σχεδιασμού και γενικότερα της λογικής του λογισμικού σε κώδικα μιας γλώσσας προγραμ‐ματισμού.  Η  γραφή  κώδικα  απαιτεί  πλήρη  γνώση  της  χρησιμοποιούμενης  γλώσσας  προ‐γραμματισμού  (συντακτικό, σημασιολογία, κύριες βιβλιοθήκες) καθώς ελλιπής γνώση μπο‐ρεί να οδηγήσει σε άσκοπο γράψιμο κώδικα που υπάρχει ήδη ή την επιλογή λανθασμένων μονοπατιών υλοποίησης. Σε μεγάλα έργα προγραμματισμού υιοθετούνται συχνά ένα σύνο‐λο προτύπων,  κατευθύνσεων ή συμβάσεων  γραφής με σκοπό  τη βελτίωση  της ποιότητας, της αναγνωσιμότητας και της ευκολίας της συντήρησης του κώδικα. Τα πρότυπα αυτά περι‐λαμβάνουν κανόνες ονομασίας και οργάνωσης των αρχείων ή των λέξεων στον κώδικα, τη δόμηση του κώδικα σε μπλοκ με εσοχές για να τονίζουν το επίπεδο ένθεσης του ή τη μορ‐φοποίηση των διαφόρων εντολών. Τα πρότυπα μπορεί να διαφέρουν από γλώσσα σε γλώσ‐σα  και  τα πιο διαδεδομένα είναι  τα πρότυπα  κωδικογράφησης GNU,  το στυλ  του πυρήνα BSD και οι συμβάσεις κώδικα στη Java.  

Αποσφαλμάτωση Η γραφή κώδικα είναι μια ανθρώπινη διαδικασία και κατά συνέπεια είναι υποκείμε‐

νη σε σφάλματα που μπορεί να οφείλονται σε παραλήψεις ή απρόβλεπτους παράγοντες. Η αποσφαλμάτωση (debugging) είναι η μεθοδική διαδικασία της εύρεσης και του περιορισμού των σφαλμάτων (bugs) και των ελαττωμάτων στον κώδικα ενός προγράμματος. Γενικά απο‐τελείται από τα βήματα της αναπαραγωγής του προβλήματος, της απομόνωσης του σημείου που εμφανίζεται το σφάλμα,  της αναγνώρισης της αιτίας που το προκαλεί,  της διόρθωσης του σφάλματος και της επιβεβαίωσης της απαλοιφής του προβλήματος. Η αποσφαλμάτωση 

 

6  

είναι μια αρκετά επίπονη διαδικασία και για το λόγο αυτό αναπτύχθηκαν ειδικά προγράμ‐ματα για το σκοπό αυτό: οι debuggers (αποσφαλματωτές). 

Έλεγχος λογισμικού Στη διαδικασία του ελέγχου λογισμικού (software testing) βεβαιώνεται ότι το αποτέ‐

λεσμα της συγγραφής πληροί τις προδιαγραφές όπως αυτές ορίστηκαν στην ανάλυση και το σχεδιασμό, ότι δουλεύει όπως αναμενόταν και ότι μπορεί να εγκατασταθεί για εφαρμογή με τα ίδια χαρακτηριστικά. Υπάρχουν διάφορες μέθοδοι ελέγχου που μπορούν να γίνουν σε δι‐αφορετικά επίπεδα, ανάλογα με την πρόσβαση στο κάθε τμήμα κώδικα. Ο έλεγχος μπορεί να φτάσει στα θεμελιώδη τμήματα του κώδικα ή να αντιμετωπίσει την εφαρμογή στην ολό‐τητά της. Ο έλεγχος μπορεί να πραγματοποιείται και για μεμονωμένα τμήματα κώδικα κατά την ανάπτυξη του αλλά παραδοσιακά γίνεται μετά την ολοκλήρωση της ανάπτυξης του. 

Συντήρηση κώδικα Ακόμα και μετά την αποσφαλμάτωση και τον έλεγχο του λογισμικού μπορούν να ε‐

ντοπιστούν προβλήματα στο σχεδιασμό ή την υλοποίηση ή ακόμα και να προστεθούν νέες απαιτήσεις. Επειδή η αλλαγή είναι έμφυτη στην ανάπτυξη λογισμικού, η ανάγκη του ελέγ‐χου της οργάνωσης και της εξέλιξης της ανάπτυξης του κώδικα είναι επιτακτική,  ιδιαίτερα για τα έργα μεγάλης κλίμακας. Η διαδικασία της συντήρησης κώδικα (code maintenance) εί‐ναι ουσιαστικά ο έλεγχος εκδόσεων (revision control) του πηγαίου κώδικα και περιλαμβάνει τον έλεγχο της εξέλιξης του μέσα στο χρόνο,  κρατώντας ένα χρονικό για το σκεπτικό πίσω από τις υφιστάμενες αλλαγές. Υπάρχει μια πληθώρα συστημάτων ελέγχου εκδόσεων  (revi‐sion control systems) όπως τα CVS και Subversion (SVN) που χρησιμοποιούνται κατά κόρον σε έργα ανοιχτού κώδικα και τον Team Foundation Server για έργα στην πλατφόρμα .NET.  

Οι αρχές του προγραμματισμού είναι ανεξάρτητες της γλώσσας που χρησιμοποιείται. Κάθε γλώσσα έχει τα δυνατά και αδύναμα σημεία της, καθιστώντας έτσι την ανάπτυξη κά‐ποιων προγραμμάτων ευκολότερη ή δυσκολότερη σε αυτές.  Ένας πεπειραμένος προγραμ‐ματιστής θα βρει σχετικά εύκολη τη μετάβαση από μια γλώσσα σε μια άλλη καθώς το ουσι‐αστικότερο πράγμα που πρέπει να κάνει είναι να εντοπίσει πως υλοποιούνται οι προγραμ‐ματιστικές αρχές στη νέα γλώσσα. Τα περισσότερα μαθήματα προγραμματισμού επικεντρώ‐νονται στο γράψιμο των προγραμμάτων από το μηδέν. Ωστόσο αρκετά μεγάλο ποσοστό της ανάπτυξης  λογισμικού  καταναλώνεται  αφού  έχει  γραφεί  ο  κώδικας  και  πιο  συγκεκριμένα στην ανάγνωση, την κατανόηση και την τροποποίηση του αρχικού κώδικα.  

Η εκμάθηση της ανάγνωσης κώδικα είναι επίσης μια απαραίτητη ικανότητα για έναν προγραμματιστή  ιδιαίτερα  σήμερα,  στην  εποχή  της  επαναχρησιμοποίησης  κώδικα  και  της συνεργατικής ανάπτυξης σε απαιτητικά εταιρικά περιβάλλοντα. Το λογισμικό ανοιχτού κώ‐δικα  (open source software) παρέχει πρόσβαση σε εκατομμύρια γραμμές κώδικα για ανά‐γνωση, κριτική, τη δυνατότητα βελτίωσης από τον πεπειραμένο χρήστη και εκμάθησης για τον αρχάριο. Για το λόγο αυτό είναι καλή πρακτική η ανάγνωση ποιοτικού κώδικα που έχει γραφτεί για λογισμικό ανοικτού κώδικα, καθώς έχει συζητηθεί, συγκεκριμενοποιηθεί, γενι‐κευτεί και τεκμηριωθεί από αρκετούς και κυρίως έμπειρους προγραμματιστές. Η ανάγνωση κώδικα επομένως είναι πιθανό να ανεβάσει το αισθητικό κριτήριο του προγραμματιστή για τον κώδικα που παράγει, όπως ακριβώς η ανάγνωση ποιοτικού πεζού λόγου εμπλουτίζει το λεξιλόγιο, ενεργοποιεί τη φαντασία και διευρύνει το νου του αναγνώστη. Δεν είναι τυχαίος λοιπόν ο χαρακτηρισμός του προγραμματισμού σαν μια μορφή τέχνης. 

1.3. Πρότυπα Προγραμματισμού Για να ξεκινήσει κανείς τη μελέτη της C# και του αντικειμενοστρεφούς προγραμματι‐

σμού τον οποίο αυτή ακολουθεί, πρέπει να κατανοήσει τη γενικότερη φιλοσοφία και τα χα‐ρακτηριστικά του. Ταυτόχρονα θα ήταν σκόπιμο να τον συγκρίνει με τα κυριότερα προγραμ‐ματιστικά πρότυπα  (programming paradigms) που υπάρχουν.  Σε αυτήν την παράγραφο, α‐φού αναφερθούμε στην έννοια του προγραμματιστικού προτύπου, θα αναφέρουμε εν συ‐ντομία  τα θεμελιώδη χαρακτηριστικά μερικών σημαντικών προτύπων και θα καταλήξουμε με την αναλυτική παρουσίαση του αντικειμενοστρεφούς προγραμματισμού. 

Ξεκινώντας από τον αντίστοιχο αγγλικό όρο, η λέξη paradigm σημαίνει κάτι που χρη‐σιμεύει σαν πρότυπο ή μοντέλο, σημαίνει δηλαδή ακριβώς ό,τι και η ελληνική λέξη παρά‐

 

7  

δειγμα.  Ωστόσο  στη  λέξη  προσδόθηκε  και  μια  ελαφρώς  πιο  πολύπλοκη  έννοια,  αυτή  του θεωρητικού πλαισίου επιστημονικών αρχών όπου ενυπάρχει η θεωρία με την πράξη (δηλα‐δή την απόδειξη ότι ισχύει η θεωρία) που την υποστηρίζει. Συχνά συνοδεύεται από τη λέξη scientific που της προσδίδει τη δεύτερη αυτήν έννοια.   

Η έννοια του προγραμματιστικού προτύπου στηρίζεται στη δεύτερη από τις παραπά‐νω ετυμολογίες. Ένα προγραμματιστικό πρότυπο λοιπόν είναι μια προσέγγιση για τον προ‐γραμματισμό υπολογιστών που βασίζεται σε κάποια μαθηματική θεωρία ή ένα αυστηρό σύ‐νολο κανόνων.  Κάθε πρότυπο περιέχει  ένα σύνολο  εννοιών που  το  καθιστούν  ιδανικό  για την  επίλυση  συγκεκριμένου  είδους  προβλημάτων.  Για  παράδειγμα,  ο  αντικειμενοστρεφής προγραμματισμός είναι ιδανικός για προβλήματα με ένα μεγάλο πλήθος αφαιρέσεων δεδο‐μένων  (data abstractions), οργανωμένων σε μια  ιεραρχία ενώ ο λογικός προγραμματισμός (logic programming) είναι ιδανικός για το μετασχηματισμό πολύπλοκων συμβολικών δομών σύμφωνα με  κανόνες  λογικής.  Υπάρχουν περίπου 27  διαφορετικά προγραμματιστικά πρό‐τυπα, αρκετά από τα οποία ωστόσο έχουν κοινά στοιχεία μεταξύ τους. 

 Τα προγραμματιστικά πρότυπα δεν πρέπει  να συγχέονται με  τις  τεχνικές προγραμ‐ματισμού (programming techniques) οι οποίες σχετίζονται με τις αλγοριθμικές ιδέες για την επίλυση προβλημάτων κάποιας συγκεκριμένης τάξης (π.χ. διαίρει και βασίλευε), ούτε και με το  στυλ  προγραμματισμού,  δηλαδή  την  αποτύπωση  της  προσωπικής  έκφρασης  του  προ‐γραμματιστή μέσα στον τον κώδικα. 

Η  επίλυση  ενός  προγραμματιστικού  προβλήματος  απαιτεί  σωστές  προσεγγίσεις.  Α‐κόμα  και  τα  πιο  απλά  προβλήματα  ενδέχεται  να  χρειάζονται  διαφορετική  προσέγγιση  σε διάφορα  μέρη  τους  (υπο‐προβλήματα).  Για  το  λόγο  αυτό,  είναι  ιδανικό  μια  γλώσσα  προ‐γραμματισμού να υποστηρίζει περισσότερα από ένα προγραμματιστικά πρότυπα. Κατά πολ‐λούς είναι ατυχές το γεγονός ότι δημοφιλείς γλώσσες όπως η Java ή η C++ υποστηρίζουν ένα ή δυο πρότυπα μόνο. Η υποστήριξη πολλαπλών προτύπων σε μια γλώσσα επιτρέπει στους προγραμματιστές να επιλέξουν τις σωστές έννοιες όταν τις χρειάζονται άμεσα. Οι γλώσσες που υποστηρίζουν πολλαπλά πρότυπα συχνά καλούνται «πολυπρότυπες»  (multiparadigm). Είναι δυνατόν ωστόσο να υλοποιηθεί, εν μέρει ή και πλήρως, ένα πρότυπο σε μια γλώσσα που δεν το υποστηρίζει, αφού αυτό έχει κατανοηθεί πλήρως. Για παράδειγμα ο συναρτησι‐ακός προγραμματισμός είναι δυνατόν να υποστηριχθεί στην C#. 

Για να κατανοηθούν καλύτερα τα διαφορετικά προγραμματιστικά πρότυπα θα ήταν χρήσιμο  να  αναφερθούμε  εν  συντομία  στην  έννοια  της  κατάστασης  ενός  προγράμματος (program state) δηλαδή του μοντέλου αποθήκευσης δεδομένων στη μνήμη που ακολουθεί‐ται από μια γλώσσα. Όσο τρέχει ένα πρόγραμμα, πρέπει να αποθηκεύονται και να ανακτώ‐νται δεδομένα στη μνήμη. Το μέγεθος της μνήμης που απαιτείται, η τοποθεσία και ο τρόπος αποθήκευσής τους, εξαρτάται από τον τύπο τους. Ένα πρόγραμμα σε εκτέλεση χρησιμοποιεί δύο περιοχές όπου αποθηκεύονται το πρόγραμμα και τα δεδομένα: τη στοίβα (stack) και το σωρό (heap). 

Η στοίβα αποτελείται από θέσεις μνήμης όπου αποθηκεύονται δεδομένα με τη δομή last‐in,  first‐out  (LIFO). Όταν ένα πρόγραμμα εκτελείται,  χρησιμοποιεί έναν ειδικό καταχω‐ρητή (register), τον δείκτη στοίβας (stack pointer), ο οποίος δείχνει την εγγραφή ενεργοποί‐ησης (activation record) στην κορυφή της στοίβας. Η στοίβα περιέχει μια εγγραφή ενεργο‐ποίησης για κάθε κλήση μεθόδου ή συνάρτησης της οποίας η εκτέλεση δεν έχει ολοκληρω‐θεί ακόμα στο πρόγραμμα. Όταν καλείται μια συνάρτηση, μια εγγραφή ενεργοποίησης ει‐σάγεται (pushed) στη στοίβα, ενώ όταν τελειώνει η εκτέλεσή της, η εγγραφή ενεργοποίησης εξάγεται και ο δείκτης της στοίβας δείχνει στην αμέσως προηγούμενη εγγραφή.  

Μια εγγραφή ενεργοποίησης περιέχει πληροφορίες για τη συνάρτηση που εκτελείται μια δεδομένη  χρονική στιγμή,  όπως  τις  τοπικές μεταβλητές  της συνάρτησης,  την  τιμή  του μετρητή προγράμματος (program counter) πριν την κλήση της συνάρτησης ή οι παράμετροι που περνιούνται στη συνάρτηση. 

Τα δεδομένα που είναι διαθέσιμα από παντού στον κώδικα (καλούνται στατικά ή κα‐θολικά) αποθηκεύονται ή όχι ανάλογα με τη γλώσσα προγραμματισμού που χρησιμοποιεί‐ται και η τοποθεσία τους στη μνήμη εξαρτάται από την υλοποίηση του μεταγλωττιστή ή δι‐ερμηνευτή. Στα δεδομένα αυτά περιλαμβάνονται οι σταθερές και οι καθολικές μεταβλητές οι οποίες είναι διαθέσιμες σε όλες τις μεθόδους/συναρτήσεις.  

Ένας  προγραμματιστής,  δεν  χρειάζεται  να  επέμβει  στη  διαδικασία  διαχείρισης  της στοίβας, αφού την αναλαμβάνει το εκάστοτε σύστημα. Ωστόσο η κατανόηση της λειτουργι‐

 

8  

κότητάς της δίνει μια καλύτερη αντίληψη του τι κάνει ένα πρόγραμμα όταν τρέχει και διευ‐κολύνει την κατανόηση της τεκμηρίωσης μιας γλώσσας και της βιβλιογραφίας. 

Ο σωρός είναι μια περιοχή στη μνήμη για δυναμική δέσμευση/αποδέσμευση, δηλα‐δή για χρήση της μνήμης κατά την εκτέλεση του προγράμματος. Κάθε δεδομένο που δημι‐ουργείται  κατά  την  εκτέλεση,  αποθηκεύεται στο σωρό. Οι  τιμές που βρίσκονται σε θέσεις μνήμης στο σωρό δεν συνδέονται με ονόματα αλλά με μεταβλητές που έχουν όνομα: τους δείκτες ή τις αναφορές. Επίσης η τοποθέτησή και η αφαίρεσή τους στο σωρό γίνεται με ο‐ποιαδήποτε σειρά. Σε αρκετές γλώσσες προγραμματισμού, όπως η C#, η αφαίρεση (διαγρα‐φή) δεδομένων από το σωρό δεν γίνεται από τον προγραμματιστή αλλά αυτόματα με έναν μηχανισμό γνωστό ως garbage collection.  

1.3.1. Προστακτικός Προγραμματισμός Στον προστακτικό προγραμματισμό (imperative programming) ένα πρόβλημα επιλύε‐

ται  υπολογιστικά  μέσω  προτάσεων  (statements)  που  αλλάζουν  την  κατάσταση  του  προ‐γράμματος. Όπως στις φυσικές γλώσσες το προστακτικό ύφος εκφράζει εντολές που πρέπει να φερθούν εις πέρας από έναν άνθρωπο, τα προστακτικά προγράμματα ορίζουν μια ακο‐λουθία εντολών προς εκτέλεση από τον υπολογιστή.  

Εδώ ο προγραμματιστής γράφει κώδικα που περιγράφει τα ακριβή βήματα που πρέ‐πει να ακολουθήσει ένα πρόγραμμα για να πετύχει το στόχο του. Επομένως, ο κυριότερος στόχος  του  προστακτικού  προγραμματισμού  είναι  να  δεχθεί  δεδομένα  σαν  είσοδο,  να  τα αλλάξει μέσω ενημερώσεων στη μνήμη και να παράγει έξοδο βασισμένη σε αυτά τα συνε‐χώς αλλασσόμενα δεδομένα. Κάθε πρόγραμμα έχει μια αρχική κατάσταση, μια λίστα υπο‐λογιστικών βημάτων που πρέπει να ολοκληρώσει σε μια σειρά που ελέγχεται από τις δομές ελέγχου και ένα σημείο εξόδου. Οι συνηθέστερες εντολές που προσφέρονται από τις προ‐στακτικές γλώσσες προγραμματισμού αφορούν την ανάθεση τιμών και την είσοδο/έξοδο. Οι γνωστότερες γλώσσες που ακολουθούν αυτό το παράδειγμα είναι η C, η Basic, η Pascal και η Fortran. 

1.3.2. Συναρτησιακός Προγραμματισμός Στο  συναρτησιακό  προγραμματισμό  (functional  programming)  ο  στόχος  του  προ‐

γράμματος είναι ελαφρώς διαφορετικός και αυτό έχει επίπτωση στον τρόπο προγραμματι‐σμού:  δίνεται  έμφαση  στη  μορφή  της  πληροφορίας  που  είναι  επιθυμητή  και  στους  μετα‐σχηματισμούς που χρειάζονται για να φτάσει το πρόγραμμα σε αυτή. Το επίκεντρο εδώ εί‐ναι οι κλήσεις συναρτήσεων (function calls). Ο κυριότερος τρόπος αλλαγής των δεδομένων είναι οι συναρτήσεις και το πέρασμα των παραμέτρων. 

Τα δεδομένα δεν αλλάζουν στο συναρτησιακό προγραμματισμό και οι νέες τιμές δη‐μιουργούνται  εκ  νέου  από  παλιότερες.  Κατά  συνέπεια  δεν  υπάρχει  η  κλασική  κατάσταση προγράμματος. Επίσης η διαφορά μεταξύ του προγράμματος και των δεδομένων εξαφανίζε‐ται. Μια συνάρτηση είναι δεδομένα όπως κάθε άλλο στοιχείο δεδομένων. Για παράδειγμα οι ακέραιοι αριθμοί και οι συναρτήσεις είναι το ίδιο. Τα στατικά δεδομένα μπορεί να υπάρ‐χουν αλλά παίζουν μικρό ρόλο στο συναρτησιακό προγραμματισμό.  

Εδώ η στοίβα αποκτά μεγαλύτερη σημασία καθώς η περισσότερη δουλειά πραγμα‐τοποιείται με την κλήση συναρτήσεων. Στις συναρτησιακές γλώσσες λαμβάνεται μεγαλύτε‐ρη μέριμνα στην απόκρυψη του σωρού από τον προγραμματιστή έτσι ώστε να μην είναι δι‐αθέσιμος για επεμβάσεις. Τα δεδομένα είναι δυναμικά αλλά μόλις δημιουργούνται στο σω‐ρό,  αν  ακολουθείται  συναρτησιακό  μοντέλο  αυστηρά  δεν  μπορούν  να  αλλάξουν.  Ωστόσο αρκετές γλώσσες παρακάμπτουν αυτόν τον κανόνα για να αντιμετωπίσουν θέματα απόδο‐σης.  Μερικές  γλώσσες  που  ακολουθούν  αυτό  το  παράδειγμα  είναι  η  Clojure,  η  Erlang,  η Haskell και η F#. 

1.3.3. Λογικός Προγραμματισμός Ο λογικός προγραμματισμός  (logic programming)  είναι αρκετά διαφορετικός από τα 

προηγούμενα πρότυπα. Εδώ ο προγραμματιστής δεν γράφει ένα πρόγραμμα με την παρα‐δοσιακή  του  έννοια αλλά  ένα σύνολο από  λογικούς  κανόνες  που πρέπει  να  ισχύουν.  Από αυτό το σύνολο το πρόγραμμα προσπαθεί να απαντήσει ερωτήσεις με ένα ναι ή όχι. Κατά 

 

9  

συνέπεια, η σειρά δήλωσης των κανόνων επηρεάζει την έξοδο του προγράμματος. Στο λογι‐κό προγραμματισμό υπάρχει η έννοια του σωρού καθώς οι κανόνες αποτιμώνται κατά την εκτέλεση του προγράμματος και αυτή προϋποθέτει την δυναμική προσθήκη ή αφαίρεση κα‐νόνων κατά την εκτέλεση. 

Ο  λογικός προγραμματισμός  είναι  ιδιαίτερα  χρήσιμος στο πεδίο  της  Τεχνητής Νοη‐μοσύνης  (Artificial  Intelligence)  όπου  μπορεί  να  χρησιμοποιηθεί  για  την  αναπαράσταση γνώσης με τη μορφή ενός λογικού προγράμματος. Η γνωστότερη γλώσσα στο λογικό προ‐γραμματισμό είναι η Prolog. 

1.3.4. Αντικειμενοστρεφής Προγραμματισμός Ο  αντικειμενοστρεφής  προγραμματισμός  καθιερώθηκε  τη  δεκαετία  του  1990  (η 

γλώσσα που συνεισέφερε αρκετά σε αυτό ήταν η Java) αντικαθιστώντας σε μεγάλο βαθμό το παραδοσιακό πρότυπο του προστακτικού προγραμματισμού. Εδώ το βασικό στοιχείο του προγράμματος  είναι  το αντικείμενο  (object)  που συνδυάζει  ιδιότητες  και  διαδικασίες  που επενεργούν σε αυτές αλλάζοντας τα δεδομένα τους. Κάθε αντικείμενο αποθηκεύει δεδομέ‐να σε μεταβλητές και απαντά σε μηνύματα εκτελώντας τις διαδικασίες που καλούνται και μέθοδοι  (methods).  Το  αντικείμενο αποτελεί  δεσμευμένο  κομμάτι  της  μνήμης  (και  συγκε‐κριμένα του σωρού) και καλείται και στιγμιότυπο (instance), ενός σύνθετου τύπου δεδομέ‐νων (data type) που καλείται κλάση (class). Η κλάση είναι μία αυτοτελής και αφαιρετική α‐ναπαράσταση κάποιας κατηγορίας αντικειμένων, είτε φυσικών αντικειμένων του πραγματι‐κού κόσμου είτε νοητών, εννοιολογικών αντικειμένων και στην ουσία αποτελεί την προδια‐γραφή των δεδομένων και των διαδικασιών που επιδρούν πάνω σε αυτά. 

Αν  κανείς  παρατηρήσει  πως  υλοποιούνται  οι  διάφορες  εργασίες  στον  πραγματικό κόσμο, θα παρατηρήσει ότι αλληλεπιδρά σε έναν κόσμο που στρέφεται γύρω από αντικεί‐μενα. Αν θέλει κάποιος να πάει σε ένα μέρος για παράδειγμα μπορεί να χρησιμοποιήσει το αυτοκίνητό του. Το αντικείμενο αυτοκίνητο αποτελείται από άλλα αντικείμενα, όπως η μη‐χανή που με τη σειρά της αποτελείται από άλλα αντικείμενα κ.ο.κ. καθένα από τα οποία αλ‐ληλεπιδρά με το άλλο για να πραγματοποιήσουν μια συγκεκριμένη εργασία,  το σύνολο το οποίων όμως έχει σαν απώτερο στόχο να μετακινήσει το αυτοκίνητο από ένα σημείο σε ένα άλλο. Το αυτοκίνητο «ενεργοποιείται» με το στρίψιμο του κλειδιού στη μίζα. Αυτή στέλνει ένα μήνυμα (μέσω ενός ηλεκτρικού σήματος) στη μηχανή για να ξεκινήσει. Ο οδηγός, απο‐μονώνεται από τις διαδικασίες αυτές και το πώς αλληλεπιδρούν για να ξεκινήσει το αυτοκί‐νητο. Το μόνο που περιμένει είναι μια απόκριση, ότι το αυτοκίνητο ξεκίνησε ή όχι. 

Παρόμοια,  αποκρύπτεται από  τους  τελικούς  χρήστες  ενός  λογισμικού η  λογική που χρειάζεται για να υλοποιηθεί μια διεργασία. Για παράδειγμα, όταν εκτυπώνει ένας χρήστης μια σελίδα από ένα πρόγραμμα επεξεργασίας κειμένου, ξεκινάει τη διαδικασία πατώντας το κουμπί εκτύπωσης και χωρίς να ξέρει τι γίνεται εσωτερικά στο πρόγραμμα, περιμένει να δει μια εκτυπωμένη σελίδα ή ένα μήνυμα αποτυχίας. 

Πίσω στο παράδειγμα με  το αυτοκίνητο,  μπορούμε  να ορίσουμε μία προδιαγραφή της μορφής και της συμπεριφοράς μιας κλάσης αντικειμένων (π.χ. μία κλάση "αυτοκίνητο"), ορίζοντας τόσο τις ιδιότητες της (π.χ. μία μεταβλητή "τρέχουσα ταχύτητα") όσο και τις πρά‐ξεις ή χειρισμούς επί αυτών των ιδιοτήτων (π.χ. μία διαδικασία "πάτημα του γκαζιού"). Στο παράδειγμα  αυτό  κάθε  πραγματικό  αυτοκίνητο  αναπαρίσταται  ως  ξεχωριστό,  "φυσικό" στιγμιότυπο  αυτής  της  πρότυπης,  ιδεατής  κλάσης.  Συνεπώς,  αν  υλοποιούσαμε  αυτήν  την προδιαγραφή στον υπολογιστή, τα αντικείμενα θα είναι αυτά που καταλαμβάνουν χώρο στη μνήμη του υπολογιστή ενώ οι κλάσεις αποτελούν απλώς τα "καλούπια" για τη δημιουργία τους.  Οι έννοιες των κλάσεων και των αντικειμένων που δημιουργούνται από αυτές, φαίνο‐νται στην Εικόνα 1.1. Η κλάση Mercedes SLK 2004, αποτελεί το σχέδιο σύμφωνα με το οποίο παράγονται  αντικείμενα‐αυτοκίνητα  καθένα  από  τα  οποία  έχει  τα  χαρακτηριστικά  που προσδιορίζει το σχέδιο, ωστόσο είναι μοναδικό αφού έχει διαφορετικές τιμές στα χαρακτη‐ριστικά του. 

Οι  αιτίες  που  ώθησαν  στην  ανάπτυξη  του  αντικειμενοστρεφούς  προγραμματισμού είναι η ευκολία συντήρησης,  οργάνωσης,  χειρισμού και  επαναχρησιμοποίησης κώδικα με‐γάλων  και  πολύπλοκων  εφαρμογών  και  επικράτησε  επειδή μπορούσε  να αντεπεξέλθει  σε προγράμματα πολύ μεγαλύτερου όγκου και πολυπλοκότητας. Σε αυτό συνετέλεσαν τα ακό‐λουθα χαρακτηριστικά του αντικειμενοστρεφούς προγραμματισμού: 

 

10  

Ενθυλάκωση (encapsulation) Η ιδιότητα της ενθυλάκωσης αναφέρεται στην απόκρυψη των δεδομένων και της υ‐

λοποίησης ενός αντικειμένου και είναι γνωστή και ως απόκρυψη δεδομένων  (data hiding). Τα δεδομένα και ο κώδικας όταν ενθυλακώνονται, αποκρύπτονται από την εξωτερική πρό‐σβαση. Όταν ένας εξωτερικός παρατηρητής βλέπει ένα αντικείμενο, μπορεί να το χρησιμο‐ποιήσει μόνο μέσω της εξωτερικής διασύνδεσής του (interface), δηλαδή ό, τι είναι διαθέσι‐μο προς χρήση, ενώ οι εσωτερικές λεπτομέρειες είναι κρυμμένες και δεν μπορούν να χρησι‐μοποιηθούν. Έτσι τα ενθυλακωμένα δεδομένα δεν μπορούν να αλλάξουν και πιο συγκεκρι‐μένα να ενημερωθούν άμεσα από εξωτερικά αντικείμενα. Για παράδειγμα η επιτάχυνση ε‐νός αυτοκινήτου είναι διαθέσιμη για αλλαγή από το γκάζι  (διασύνδεση) αλλά το πώς δου‐λεύει εσωτερικά η μηχανή για την πετύχει, είναι κρυφό από τον οδηγό. Τα αντικείμενα στον αντικειμενοστρεφή προγραμματισμό περιέχουν μια ενθυλακωμένη τοπική για το αντικείμε‐νο κατάσταση μαζί με δεδομένα που καθορίζουν την υπόστασή τους. Το πώς είναι υλοποιη‐μένο ένα αντικείμενο πρέπει στην ιδανική περίπτωση να είναι κρυμμένο. 

                 

 

Αφαίρεση δεδομένων (Abstraction) Η αφαίρεση  δεδομένων  είναι  η  αρχή  που απαιτεί  τα  προγράμματα  να μην  λαμβά‐

νουν υπόψη συγκεκριμένες υλοποιήσεις ή εσωτερικές αναπαραστάσεις αλλά να έχουν μια γενική  αφηρημένη  ιδέα  των  αντικειμένων  που  χρησιμοποιούν.  Στον  αντικειμενοστρεφή προγραμματισμό  κάθε  αντικείμενο  μπορεί  να  ζητηθεί  να  παρέχει  δεδομένα  ή  υπηρεσίες λαμβάνοντας μηνύματα/αιτήσεις.  Τον αιτούντα δεν  τον απασχολεί πως  το αντικείμενο θα παράξει την δεδομένα αλλά τα δεδομένα καθαυτά.  Το πώς ‐ δηλαδή η υλοποίηση ή αλλιώς η δημιουργία της πληροφορίας ‐ είναι μια εσωτερική για το αντικείμενο υπόθεση. Επομένως δίνεται έμφαση στο τι αντί για το πώς κατά την αλληλεπίδραση μεταξύ δυο αντικειμένων. Η αφαίρεση δεδομένων προσπαθεί  να μειώσει  τις  λεπτομέρειες  και  να  τις ομαδοποιήσει σε 

Κλάση: Αυτοκίνητο Ρόδες: 4 Πόρτες: 3 ή 5 

Κλάση:  Mercedes  SLK 2004  Ρόδες: 4 Πόρτες: 3 Μηχανή: 3.2L V6 Χρώμα:… Καθίσματα:…  

Αντικείμενο:  SLK‐s Ρόδες: 4 Πόρτες: 3 Μηχανή: 3.2L V6 Χρώμα: Ασημί Καθίσματα: Δερμάτινα 

Αντικείμενο: SLK‐b Ρόδες: 4 Πόρτες: 3 Μηχανή: 3.2L V6 Χρώμα: Μπλε Καθίσματα: Δερμάτινα 

Αντικείμενο:  SLK‐r Ρόδες: 4 Πόρτες: 3 Μηχανή: 3.2L V6 Χρώμα: Κόκκινο Καθίσματα: Δερματίνη 

Εικόνα 1.1 ‐ Ένα παράδειγμα κλάσης και αντικειμένων 

 

11  

επίπεδα μιας υλοποίησης έτσι ώστε ο προγραμματιστής να επικεντρωθεί στις έννοιες που τον ενδιαφέρουν για  την επίλυση ενός προβλήματος.  Ταυτόχρονα ο προγραμματιστής δεν απασχολείται με την εκμάθηση συγκεκριμένων υλοποιήσεων, αλλά επικεντρώνεται στην ε‐πίλυση του δεδομένου προβλήματος, γνωρίζοντας μόνο ό, τι χρειάζεται. Ένα σύστημα μπο‐ρεί να έχει πολλαπλά επίπεδα αφαίρεσης, σε καθένα από τα οποία φανερώνονται διαφορε‐τικές λεπτομέρειες.  Για παράδειγμα,  τα επίπεδα χαμηλού επιπέδου φανερώνουν λεπτομέ‐ρειες του υλικού όπου τρέχει ένα πρόγραμμα, ενώ τα επίπεδα υψηλού επιπέδου ασχολού‐νται με τη λογική του προγράμματος.   

Κληρονομικότητα (inheritance) Τα  αντικείμενα  τείνουν  να  δομούνται  βασισμένα  σε  άλλα  αντικείμενα.  Όταν  δημι‐

ουργείται ένα νέο αντικείμενο (μέσα από μια κλάση), ουσιαστικά ορίζονται οι ιδιότητες που το κάνουν ξεχωριστό από τα υπόλοιπα αντικείμενα.  Εξαιτίας της ομοιότητας πολλών αντι‐κειμένων υπάρχει ένας μηχανισμός για τη μεταφορά των  ιδιοτήτων κάποιων αντικειμένων σε άλλα αντικείμενα έτσι ώστε να αποφεύγεται ο άσκοπος ορισμός των χαρακτηριστικών σε κάθε αντικείμενο ξεχωριστά, αλλά και για να υπάρχει μια νοητή συγγένεια μεταξύ των αντι‐κειμένων.  Αυτός  ο  μηχανισμός  καλείται  κληρονομικότητα.  Η  κληρονομικότητα  επιτρέπει στους  προγραμματιστές  την  επαναχρησιμοποίηση  των  ορισμών  δομών  που  έχουν  οριστεί στο παρελθόν, μειώνοντας έτσι την εργασία κατά την ανάπτυξη προγραμμάτων. Πίσω στην Εικόνα  1,  η  κληρονομικότητα  είναι  αυτή  που  μεταφέρει  τις  ιδιότητες  της  γενικής  κλάσης «Αυτοκίνητο» στην πιο ειδική κλάση Mercedes SLK 2004. 

Πολυμορφισμός (polymorphism) Ο όρος πολυμορφισμός στην κυριολεξία αναφέρεται στην  ιδιότητα του να έχει κάτι 

πολλαπλές  μορφές.  Στις  γλώσσες  προγραμματισμού  τις  περισσότερες  φορές  αναφέρεται στην ιδιότητα των μεθόδων να μπορούν να δέχονται και/ή να επιστρέφουν τιμές διαφορετι‐κού τύπου. Για παράδειγμα μια μέθοδος που δέχεται ένα μόνο όρισμα είναι πολυμορφική αν μπορεί  να δεχτεί  παραμέτρους  διαφορετικού  τύπου. Ο πολυμορφισμός  είναι  διάχυτος στις αντικειμενοστρεφείς  γλώσσες προγραμματισμού  και  συνδέεται  αρκετά με  την  κληρο‐νομικότητα καθώς ιδιότητες που κληρονομούνται μπορούν να έχουν διαφορετικές μορφές από το αντικείμενο πρόγονο στο αντικείμενο απόγονο.  

Στον  Πίνακα  1  συνοψίζονται  τα  κυριότερα  χαρακτηριστικά  των  προαναφερθέντων προγραμματιστικών  προτύπων  και  στον  Πίνακα  2  δίνεται  το  κλασικό  πρόγραμμα  “hello world” σε χαρακτηριστικές γλώσσες των αντίστοιχων προγραμματιστικών προτύπων. 

 Πίνακας 1 ‐ Χαρακτηριστικά των βασικότερων προτύπων προγραμματισμού 

Πρότυπο Βασικό  στοι‐χείο 

Πρόγραμμα Εκτέλεση  Αποτέλεσμα

Προστακτικό  Εντολή Ακολουθία Εντολών 

Εκτέλεση  εντο‐λών 

Τελική  κατά‐σταση μνήμης 

Συναρτησιακό  Συνάρτηση Συλλογή  συ‐ναρτήσεων 

Αποτίμηση συναρτήσεων 

Τιμή  της  κύρι‐ας  συνάρτη‐σης 

Λογικό  Πρόταση Αξιώματα  και θεώρημα 

Απόδειξη  θεω‐ρήματος 

Επιτυχία  ή αποτυχία  της απόδειξης 

 

       

 

12  

  

Πίνακας 2 ‐ Το "Hello World" σε γλώσσες από τα βασικότερα πρότυπα προγραμματισμού 

Προστακτικό (C)  #include <stdio.h> #include <stdlib.h> int main(void) { printf("Hello, imperative world\n"); return EXIT_SUCCESS; }

Συναρτησιακό (F#)  let helloworld ruready = if ruready = 'y' then "hello functional world" else "stickin with c#";;

Λογικό (Prolog)  hello_world :- write('Hello Logic World!').

Αντικειμενοστρεφές (C#) 

class Hello { static void Main() { System.Console.WriteLine("Hello Object World!"); } }

 

 

 

 

 

 

 

 

 

13  

2. Το .NET framework και η C#

Το .ΝΕΤ Framework είναι ένα πλαίσιο λογισμικού (software framework)1 που προορί‐ζεται  για  την πλατφόρμα των Windows. Αποτελείται από μια μεγάλη βιβλιοθήκη κλάσεων και υποστηρίζει μια πλειάδα γλωσσών προγραμματισμού με τη δυνατότητα η μια να μπορεί να χρησιμοποιηθεί από την άλλη. Τα προγράμματα που γράφονται για το  .ΝΕΤ Framework εκτελούνται σε ένα περιβάλλον εκτέλεσης γνωστό ως Common Language Runtime (CLR), ε‐νός ειδικού λογισμικού, σχεδιασμένου να υποστηρίζει την εκτέλεση προγραμμάτων και την απρόσκοπτη συνεργασία με το λειτουργικό σύστημα. Το CLR περιέχει μια εικονική μηχανή (virtual machine) που διαχειρίζεται την εκτέλεση ενός προγράμματος και παρέχει μια σειρά σημαντικών υπηρεσιών όπως ασφάλεια, διαχείριση μνήμης και διαχείριση εξαιρέσεων.  

Τα προγράμματα που γράφονται για το .ΝΕΤ χρησιμοποιούν τη βιβλιοθήκη κλάσεων  (class library) του .ΝΕΤ, η οποία δίνει πρόσβαση στο περιβάλλον εκτέλεσής του (runtime en‐vironment). Βασικές λειτουργίες όπως οι γραφικές διεπαφές χρηστών (Graphical User Inter‐faces – GUIs), η επικοινωνία με βάσεις δεδομένων, η κρυπτογραφία, η ανάπτυξη web εφαρ‐μογών και οι δικτυακές επικοινωνίες παρέχονται μέσω του Application Programming  Inter‐face (API) του .NET και μπορούν να συνδυαστούν με κώδικα από τους προγραμματιστές για τη  δημιουργία  ολοκληρωμένων  εφαρμογών.  Όσο  ένα  πρόγραμμα  περιορίζεται  στη  χρήση της βιβλιοθήκης κλάσεων του  .NET, μπορεί  να τρέχει οπουδήποτε υπάρχει  εγκατεστημένο το περιβάλλον εκτέλεσης του .NET.  

Η γλώσσα C# είναι μια από τις γλώσσες που υποστηρίζει το .NET. Ο μεταγλωττιστής της C# στοχεύει ειδικά στο .NET κάτι που σημαίνει ότι τα προγράμματα γραμμένα σε C# θα τρέχουν πάντα στο .ΝΕΤ Framework. Αυτό έχει δυο σημαντικές συνέπειες για τη γλώσσα: 

Η αρχιτεκτονική της και οι μεθοδολογίες της αντικατοπτρίζουν τη δομή του .NET. 

Σε πολλές περιπτώσεις, ειδικά χαρακτηριστικά της γλώσσας εξαρτώνται στην πραγματικότητα από τα χαρακτηριστικά του  .NET ή τις βασικές κλάσεις του .NET. 

Εξαιτίας αυτής της εξάρτησης, είναι σημαντικό να κανείς να κατανοήσει την αρχιτε‐κτονική και τη μεθοδολογία του .ΝΕΤ πριν προχωρήσει στον προγραμματισμό με τη C#.  

2.1. Λίγη Ιστορία Για να εκτιμήσει κανείς τη σημασία του .NET framework, είναι χρήσιμο να ταξιδέψει 

στο χρόνο, περίπου 18 χρόνια πριν και να θυμηθεί τη φύση των τεχνολογιών που υποστήρι‐ζαν  τα Windows. Παρόλο που μπορεί  να φαίνεται  το  ίδιο,  όλα  τα  λειτουργικά συστήματα από τα Windows 3.1 (εκδόθηκαν το 1992) μέχρι τα Windows 7 και Windows Server 2008 R2 έχουν το ίδιο Windows API στον πυρήνα τους. Με την εμφάνιση όμως των νέων εκδόσεων των Windows, έχει προστεθεί νέα λειτουργικότητα στο API, σαν φυσική απόρροια της εξέλι‐ξης του API και όχι της αντικατάστασής του από ένα νέο.  

Το ίδιο μπορεί κανείς να πει για τις περισσότερες από τις τεχνολογίες και frameworks που χρησιμοποιούνται για την ανάπτυξη εφαρμογών σε Windows. Για παράδειγμα το πρό‐τυπο COM (Component Object Model) ξεκίνησε σαν OLE (Object Linking and Embedding) και αρχικά αποτελούσε το μέσο με το οποίο διαφορετικοί τύποι εγγράφων του Office μπορού‐σαν να συνδεθούν, ώστε για παράδειγμα να είναι εφικτό να προστεθεί ένας μικρός πίνακας Excel σε ένα έγγραφο Word.  Από τότε το COM εξελίχθηκε στο DCOM (Distributed COM) και τέλος στο πρότυπο COM+, μια πολύπλοκη τεχνολογία που σχημάτισε τη βάση της επικοινω‐

                                                                 1 Ένα software framework είναι ένα επαναχρησιμοποιήσιμο σύστημα λογισμικού, αποτελούμενο συνήθως 

από βιβλιοθήκες  και  υποπρογράμματα  για  την υποστήριξη  της  εκτέλεσης άλλων προγραμμάτων.  Τα  frameworks μπορούν να βελτιώσουν την παραγωγικότητα κατά την ανάπτυξη του λογισμικού καθώς αφήνουν τον προγραμμα‐τιστή να επικεντρωθεί στην εφαρμογή προς ανάπτυξη και όχι στην υποδομή της. Η κύρια διαφορά με τις απλές βι‐βλιοθήκες λογισμικού είναι η «αντιστροφή ελέγχου», κατά την οποία ο έλεγχος αρχικοποίησης και κλήσης αντικει‐μένων μεταφέρεται στο framework, αντίθετα με τις βιβλιοθήκες που ήταν αποκλειστική δουλειά του προγραμματι‐στή. 

 

14  

νίας σχεδόν όλων των components, όπως επίσης και την υλοποίηση των δοσοληψιών, των υπηρεσιών μηνυμάτων και του pooling αντικειμένων.  

Η Microsoft επέλεξε αυτή την εξελικτική προσέγγιση στο λογισμικό για τον προφανή λόγο της διατήρησης της συμβατότητας με τις προηγούμενες εκδόσεις (backward compati‐bility). Μέσα στα χρόνια, η μεγάλη βάση του λογισμικού από άλλους παρόχους που γράφτη‐κε για Windows, σίγουρα δεν θα γνώριζε την  ίδια επιτυχία αν κάθε φορά που η Microsoft εισήγαγε μια νέα τεχνολογία, έσπαγε την υπάρχουσα υποδομή προγραμματισμού! 

Ήταν ξεκάθαρο ότι κάτι έπρεπε να αλλάξει. Η Microsoft δεν μπορούσε να επεκτείνει για πάντα  τα  ίδια εργαλεία λογισμικού και  τις  ίδιες γλώσσες,  κάνοντάς  τα πιο πολύπλοκα για να υποστηρίζουν το νέο υλικό (hardware) και ταυτόχρονα να είναι συμβατά με τις προη‐γούμενες εκδόσεις.  Κάποτε έρχεται ένα σημείο που πρέπει να γίνει επανεκκίνηση στη θεώ‐ρηση  της ανάπτυξης  λογισμικού αν  είναι  επιθυμητά ένα απλό αλλά  ταυτόχρονα μοντέρνο σύνολο γλωσσών προγραμματισμού,  περιβαλλόντων και  εργαλείων ανάπτυξης  λογισμικού που διευκολύνει τους προγραμματιστές στην ανάπτυξη λογισμικού. 

Σε αυτό το σημείο έγινε ο ερχομός της C# και του .NET στην πρώτη τους ενσάρκωση. Με λίγες λέξεις το .NET είναι ένα σύστημα λογισμικού για την υποστήριξη του προγραμμα‐τισμού στην πλατφόρμα των Windows. Μαζί με το .NET Framework, η C# είναι μια γλώσσα που σχεδιάστηκε από την αρχή για να το υποστηρίξει και να εκμεταλλευτεί όλη την πρόοδο πάνω στα περιβάλλοντα προγραμματισμού και την θεώρηση του αντικειμενοστρεφούς προ‐γραμματισμού που είχε συντελεστεί τα τελευταία 25 χρόνια. 

Πριν συνεχίσουμε πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι η συμβατότητα με τα παλιότερα συ‐στήματα δεν χάθηκε κατά τη διαδικασία αυτή. Τα υπάρχοντα προγράμματα θα συνεχίσουν να δουλεύουν και το .NET σχεδιάστηκε με τη δυνατότητα να δουλεύει με το υπάρχον λογι‐σμικό.  Τώρα, η επικοινωνία μεταξύ διαφόρων components σε Windows  γίνεται σχεδόν εξ’ ολοκλήρου σε COM. Λαμβάνοντας αυτό υπόψη, το  .NET Framework έχει τη δυνατότητα να παρέχει wrappers  για  τα  υπάρχοντα COM  components  έτσι ώστε  τα  .NET  components  να μπορούν να επικοινωνούν με αυτά. 

Ωστόσο,  δεν    είναι  απαραίτητο  να  γνωρίζει  κανείς  C#  για  να  προγραμματίσει  στο .NET. Η Microsoft  επέκτεινε  τη C++  και άλλαξε σημαντικά  τη Visual Basic  για να την μετα‐τρέψει  σε μια πιο  ισχυρή γλώσσα,  έτσι ώστε  να  καταστήσει  δυνατή  τη  χρήση  τους  για  το .NET. Αυτές οι γλώσσες όμως, φέρουν το βάρος της εξέλιξης μέσα στα τελευταία χρόνια αντί να έχουν γραφτεί από την αρχή σύμφωνα με τις σύγχρονες απαιτήσεις. 

2.2. Χαρακτηριστικά του .NET Framework Πριν  επεκταθούμε  σε  μια  πιο  αναλυτική  παρουσίαση  της  δομής  της  πλατφόρμας 

.ΝΕΤ και των τεχνολογιών που την περιβάλλουν είναι σκόπιμο να παρουσιάσουμε τα σημα‐ντικότερα χαρακτηριστικά και πλεονεκτήματά της: 

Υποστήριξη πολλαπλών γλωσσών Παρόλο  που  το COM  υποστήριζε  πολλαπλές  γλώσσες  (κυρίως  τη C++  και  τη Visual 

Basic), οι δυνατότητες επικοινωνίας μεταξύ των διαφόρων γλωσσών περιορίζονταν στην υ‐λοποίηση διασυνδέσεων (interfaces). Στο  .ΝΕΤ, η διαλειτουργικότητα μεταξύ των γλωσσών επιτυγχάνεται  μέσω  της  δια‐γλωσσικής  κληρονομικότητας.  Μαζί  με  ένα  ενοποιημένο  σύ‐στημα τύπων, η συνένωση κώδικα γραμμένου σε διαφορετικές γλώσσες είναι πλέον εύκολη υπόθεση.  Αυτό  διευκολύνει  και  άλλα  προγραμματιστικά  πρότυπα  όπως  το  συναρτησιακό της F#. 

Ανάπτυξη βασισμένη σε components Η τέχνη της δημιουργίας ανεξάρτητων κομματιών λογισμικού που περιέχουν βιβλιο‐

θήκες κλάσεων και διαμοιράσιμα τμήματα λειτουργικότητας μιας εφαρμογής έχει γίνει πολύ πιο εύκολη από παλιότερα. Για παράδειγμα, δεν χρειάζεται υλοποίηση διεπαφών COM, ό‐πως το  IUnknown. Η διαμοιράσιμη μονάδα κώδικα στο  .NET βασίζεται στην έννοια του as‐sembly, το οποίο μεταφέρει πληροφορίες που απαιτούνται για τη χρήση της όπως η έκδοση της. 

 

15  

Μεταφερσιμότητα Η μεταφερσιμότητα (portability) επιτυγχάνεται μέσω της εικονικής μηχανής στο CLR. 

H εικονική μηχανή αυτή είναι η προδιαγραφή μιας αφηρημένης εικονικής μηχανής για την οποία κώδικας γραμμένος σε οποιαδήποτε από τις .ΝΕΤ γλώσσες μεταγλωττίζεται σε μια εν‐διάμεση  γλώσσα  γνωστή  ως  Common  Intermediate  Language  (CIL)  και  περιέχεται  σε  ένα assembly.  Ένα assembly είναι είτε ένα εκτελέσιμο αρχείο (exe) είτε ένα dll. Η μεταγλώττιση σε αυτήν την ενδιάμεση γλώσσα είναι που εξασφαλίζει και την ανεξαρτησία από την πλατ‐φόρμα, η οποία ωστόσο μένει μόνο στη θεωρία, αφού η μοναδική πλήρης υλοποίηση του .NET είναι διαθέσιμη μόνο για την πλατφόρμα των Windows. Όμως είναι διαθέσιμη μια με‐ρική υλοποίηση ανοιχτού κώδικα με το όνομα Mono.  

Απλή εγκατάσταση εφαρμογών Αντίθετα με τα components που βασίζονται στο COM, δεν χρειάζεται καμία καταχώ‐

ρηση στο registry του συστήματος για την εγκατάσταση των assemblies καθώς μια απλή α‐ντιγραφή αρκεί για τη χρήση τους. Επιπρόσθετα τα πιθανά προβλήματα της χρήσης των Dy‐namic Link Libraries  (DLLs) γνωστά και ως “DLL Hell” απαλείφθηκαν με την υποστήριξη της ύπαρξης πολλαπλών εκδόσεων  του  ίδιου component  δίπλα δίπλα.  Το  ίδιο  το  .NET Frame‐work είναι ένα καλό παράδειγμα αυτής της δυνατότητας, αφού είναι δυνατόν να υπάρχουν πολλαπλές εκδόσεις του framework εγκατεστημένες στο ίδιο μηχάνημα.  

Επικοινωνία με υπάρχων κώδικα Παρόλο που η πλατφόρμα .ΝΕΤ προορίζεται να είναι ένα υποκατάστατο των παλαιό‐

τερων τεχνολογιών, υποστηρίζει τη χρήση κομματιών λογισμικού που έχουν αναπτυχθεί σε παλιότερες τεχνολογίες όπως της COM και παρέχει πρόσβαση σε λειτουργίες χαμηλού επι‐πέδου του λειτουργικού συστήματος μέσω του μηχανισμού P/Invoke.  

Αξιοπιστία To  .NET  είναι  σχεδιασμένο  για  τη  δημιουργία  λογισμικού  υψηλής  αξιοπιστίας  (ro‐

bustness). Πραγματοποιεί εκτεταμένους ελέγχους κατά τη μεταγλώττιση αλλά και κατά την εκτέλεση των προγραμμάτων. Τα χαρακτηριστικά του .ΝΕΤ από μόνα τους ωθούν τους προ‐γραμματιστές στην απόκτηση αξιόπιστων προγραμματιστικών συνηθειών.  Το μοντέλο δια‐χείρισης της μνήμης είναι απλό: η δέσμευση μνήμης γίνεται με μια λέξη  (new), δεν υπάρ‐χουν δείκτες προς θέσεις μνήμης σαν τύποι δεδομένων, ούτε αριθμητική δεικτών ενώ η α‐ποδέσμευση  μνήμης  γίνεται  αυτόματα  μέσω  του  μηχανισμού  garbage  collection.  Αυτό  το απλό μοντέλο διαχείρισης μνήμης απαλείφει ολόκληρες κατηγορίες λαθών που απασχολούν τους προγραμματιστές σε C και C++. Η ανάπτυξη προγραμμάτων γίνεται με την πεποίθηση ότι αρκετά λάθη θα εντοπιστούν από το σύστημα πολύ πριν την ολοκλήρωσή της.  

Αυτόματη διαχείριση μνήμης Άλλο ένα σημαντικό χαρακτηριστικό του  .NET Framework  είναι η δυνατότητα αυτό‐

ματης διαχείρισης της μνήμης μέσω του Garbage Collector.  Ιστορικά η διαχείριση της μνή‐μης ήταν από τις δυσκολότερες εργασίες που είχε να κάνει ένας προγραμματιστής. Οι πα‐λαιότερες προσεγγίσεις  στη διαχείριση μνήμης ήταν  είτε  χαμηλού επιπέδου  (όπως η mal‐loc/free  στη C  και η new/delete  στη C++), προκαλώντας διάφορα bugs,  είτε αρκετά πολύ‐πλοκη  (όπως στην περίπτωση του COM). Ένας από τους στόχους του  .ΝΕΤ και του CLR πιο συγκεκριμένα  ήταν  να  απαλείψει  από  τους  προγραμματιστές  την  ανάγκη  διαχείρισης  της μνήμης. 

Το CLR με το μηχανισμό Garbage Collector διαχειρίζεται τη μνήμη ερευνώντας πότε μπορεί να ελευθερωθεί με ασφάλεια μνήμη που δεν χρειάζεται άλλο σε ένα πρόγραμμα. Η μνήμη δεσμεύεται με την αρχικοποίηση των διαφόρων τύπων (αντικειμένων) από ένα δια‐θέσιμο τμήμα της μνήμης που διαχειρίζεται το CLR γνωστό ως heap (σωρός). Όσο υπάρχει κάποια άμεση ή έμμεση  (μέσω του γράφου των αντικειμένων) αναφορά προς ένα αντικεί‐μενο, τότε αυτό θεωρείται πως χρησιμοποιείται. Στην αντίθετη περίπτωση, όταν δεν μπορεί να αναφερθεί από κάποιο άλλο τμήμα του κώδικα τότε είναι διαθέσιμο για καταστροφή. Ο garbage collector τρέχει ανά τακτά χρονικά διαστήματα σε ένα ξεχωριστό thread, εντοπίζει 

 

16  

ποια αντικείμενα είναι έτοιμα προς καταστροφή και αποδεσμεύει τη μνήμη που αυτά χρη‐σιμοποιούσαν.  

Ασφάλεια Το  .ΝΕΤ  είναι σχεδιασμένο  να  λειτουργεί  σε  κατανεμημένα περιβάλλοντα,  η ασφά‐

λεια (security) των οποίων είναι υψίστης σημασίας. Με μέτρα που είναι ενσωματωμένα στις γλώσσες αλλά και κατά την εκτέλεση των προγραμμάτων, το .ΝΕΤ επιτρέπει τη δημιουργία προγραμμάτων που δεν μπορούν να προσβληθούν από έξω.  Σε δικτυακά περιβάλλοντα οι εφαρμογές  .ΝΕΤ είναι ασφαλείς από εισβολές μη εξουσιοδοτημένου κώδικα που επιχειρεί να δράσει στο παρασκήνιο και να εγκαταστήσει κακόβουλο λογισμικό ή να εισβάλει σε συ‐στήματα αρχείων.   Το περιβάλλον εκτέλεσης του .ΝΕΤ έχει ενσωματωμένο έναν μηχανισμό ασφάλειας με το όνομα Code Access Security (CAS) που απομονώνει τον κώδικα ανάλογα με την προέλευσή του, τον δημιουργό του ή άλλες πολιτικές. Το μοντέλο ασφάλειας συμβαδίζει με τους μηχανισμούς ασφάλειας που παρέχει το λειτουργικό σύστημα όπως οι Access Con‐trol Lists και τα Windows security tokens. 

Απόδοση Η ενδιάμεση γλώσσα στην οποία μεταγλωττίζονται τα προγράμματα στο .ΝΕΤ, μετα‐

γλωττίζεται πάντα με τη μέθοδο Just‐in‐Time (JIT). Ο μεταγλωττιστής JIT μεταγλωττίζει κάθε τμήμα του κώδικα στην ενδιάμεση γλώσσα όταν αυτό καλείται (just in time). Όταν έχει ήδη μεταγλωττιστεί κάποιο τμήμα κώδικα, το αποτέλεσμα αποθηκεύεται μέχρι η εφαρμογή να τερματίσει έτσι ώστε να μην χρειάζεται να ξαναμεταγλωττιστεί όταν ζητηθεί το συγκεκριμέ‐νο τμήμα. Η διαδικασία αυτή είναι αποδοτικότερη σε σύγκριση με την απευθείας μεταγλώτ‐τιση ολόκληρου του κώδικα, γιατί υπάρχει περίπτωση μεγάλα τμήματα κώδικα να μην εκτε‐λεστούν ποτέ στην πραγματικότητα. Με τον μεταγλωττιστή JIT τέτοιος κώδικας δεν θα μετα‐γλωττίζονταν ποτέ. 

Υποστήριξη με επαγγελματικά εργαλεία Το .ΝΕΤ Framework συνοδεύεται από ένα σύνολο εργαλείων για την υποστήριξη της 

ανάπτυξης λογισμικού σε αυτό, όπως το σύστημα σχεδιασμού, τα frameworks για unit test‐ing, την πλατφόρμα για build MSBuild και το σύστημα debugging, μέσα από το Visual Studio 2010.  Το Visual  Studio  είναι  ένα  από  τα  καλύτερα  Integrated Development  Environments (IDEs). Χρησιμοποιείται για την ανάπτυξη όλων των ειδών εφαρμογών που μπορούν να α‐ναπτυχθούν στο .ΝΕΤ: από console εφαρμογές και εφαρμογές με γραφικές διεπαφές (GUIs) μέχρι web εφαρμογές και web services σε managed αλλά και εγγενή κώδικα. Οι Premium και Ultimate  εκδόσεις  του Visual Studio  στοχεύουν στην  ομαδική ανάπτυξη μαζί  με  τον Team Foundation Server  (TFS) που χρησιμοποιείται για την παρακολούθηση ενός έργου  .NET,  τη διαχείριση του κώδικα, τη διαχείριση των αναφορών αλλά και το διαμοιρασμό κώδικα, τεκ‐μηριώσεων ή άλλων εγγράφων.  

2.2.2. Αρχιτεκτονική του .NET Framework Ένας  προγραμματιστής  στην  πλατφόρμα Windows  έχει  πρωταρχικά  δυο  μονοπάτια 

που  μπορεί  να  ακολουθήσει  κατά  την  ανάπτυξη  εφαρμογών.  Το  πρώτο  είναι  η  ανάπτυξη εφαρμογών μη διαχειρισμένου κώδικα  (unmanaged code)  και περιλαμβάνει  τον προγραμ‐ματισμό  κατευθείαν  στο  λειτουργικό  σύστημα,  χρησιμοποιώντας  το Windows  Application Programming Interface (Windows API) συνήθως με τη γλώσσα C++. Στόχος του Windows API είναι να δώσει τη δυνατότητα στους προγραμματιστές να αναπτύξουν προγράμματα με το λειτουργικό σύστημα για να αποφύγουν το γράψιμο κώδικα για τη δημιουργία components των Windows όπως φόρμες, κουμπιά μενού και άλλα. Με το Windows API ένας προγραμμα‐τιστής καλεί τις συναρτήσεις και αφήνει το λειτουργικό σύστημα να δημιουργήσει αυτά τα components.  

Ο κύριος λόγος χρήσης του Windows API είναι η απουσία υποστήριξης διαφόρων λει‐τουργιών  από  τη  βασική  έκδοση  της  χρησιμοποιούμενης  γλώσσας  προγραμματισμού.  Η χρήση μιας λειτουργίας του Windows API από μια γλώσσα γίνεται με την κλήση της κατάλ‐ληλης συνάρτησης. Ωστόσο, οι κλήσεις τέτοιων συναρτήσεων είναι συνήθως μια πολύπλοκη διαδικασία που μπορεί να προκαλέσει απρόβλεπτες συνέπειες αν δεν γίνει σωστά. Η πολυ‐

πλοκνοπακώδι

πλατδιαχμνήμκλησ

γκεκβιβλμε  τιαλλά

Com

Langπου γλώστουςνομαFreeδιαλση σ

των Comαυτήτην  π(procτουρτουρ

 

 

κότητα αυτή εατιού  στην  ανικα.  

Διαχειρισμτφόρμα  .ΝΕΤ. ειρίζεται  την μης  και αυστησης λαθών απ

Η πλατφόρριμένο  κομμάιοθήκες ή βοηις  εφαρμογέςά και μια αναλ

 

mmon LangΤο Commo

guage Infrastrαπαιτείται  γσσες να συνες παρόχους όπα Shared SourBSD. Αυτό θεειτουργικότητε διαφορετικέ

Η προδιαγρ

το

το

τοΗ VES  είνα

προγραμμάτmon Intermeήν την ενδιάμεπλατφόρμα  όcess virtual mργικό σύστημαργία τους ξεκι

είναι ένας απόνάπτυξη  εφα

μένος  κώδικαςΤο  .NET Framεκτέλεση  κώηρότητας  τύπό αυτούς τουρμα αποτελείτάτι  των δυνατηθητικά αρχείς μέσα από  ταλυτική περιγρ

Εικόνα 2.1

guage Runtion  Language ucture (CLI) αια  τη  χρήση ργάζονται αππως το Monorce CLI (SSCLI)ωρητικά σηματα μεταξύ διαές πλατφόρμεραφή CLI και κ

ο Virtual Execu

ο Common Typ

ο Common Lanαι η καρδιά  τοων  σε  .ΝΕΤ.diate Languagεση μορφή. Οόπου  εκτελείτmachine).  Τέτοα στο οποίο φινά με την ένα

ό τους λόγουςαρμογών,  δηλ

ς  (managed cmework αποτώδικα  μέσω  κπων, μειώνοντς παράγοντεςται από διάφτοτήτων  της. ία. Ακολουθεα δύο μονοπραφή των κυρ

1 ‐ Μια επισκ

ime Runtime  (CLRαπό τη Microsmanaged  κώ

πρόσκοπτα. Υπ Και το DotGN γνωστό και ωαίνει ότι κώδιαφορετικών γες.  κατά συνέπει

ution System 

pe System (CT

nguage Specifου CLR  και  είΗ  VES  αντιλge (CIL) και ταΟ κώδικας σε ται.  Η VES  είνοιες μηχανές φιλοξενούντααρξη της διερ

ς που οδήγησλαδή  την  ανά

code)  είναι ουτελείται από έκανόνων  ασφτας  έτσι σε μς.  ορα μέρη καθΑυτά μπορεί

εί μια απεικόνπάτια ανάπτυξιότερων μερώ

κόπηση του .Ν

R)  είναι  μια  υsoft. Tο CLI πρώδικα,  έτσι  ώπάρχουν και άNU Portable.Nως Rotor, το οικας που στοχγλωσσών προγ

ια το CLR αποτ

(VES)  

TS)  

fication (CLS). ίναι αυτή πουλαμβάνεται  τοα μεταδεδομέCIL μορφή είνναι  ουσιαστικτρέχουν σαν

αι και υποστηργασίας και π

σε στη δημιουάπτυξη  εφαρμ

υσιαστικά κώδένα περιβάλλοάλειας,  αυτόμεγάλο βαθμό

θένα από τα οί  να  είναι αυτνιση της σχέσηξης που αναφών του .ΝΕΤ: 

ΝΕΤ Framewo

υλοποίηση  τοροσδιορίζει τηώστε  διαφορεάλλες υλοποιNET αλλά και ποίο τρέχει σχεύει στο .NETγραμματισμο

τελείται από τ

 υ  εξασφαλίζεο  format  της να που περιγναι ίδιος ανεξκά  μια  εικονικανονική εφ

ηρίζονται απόαύει με τον τ

ργία του δεύτμογών  διαχει

ώδικας που  τρλον εκτέλεσηςματης  διαχείό  την πιθανότ

οποία παρέχετόνομα προγης των μερώνφέραμε,  στην

 rk 

ου  προτύπου ην υποδομή εετικές  βιβλιοθιήσεις του CLτης Microsof

σε πλατφόρμεT όχι μόνο επύ αλλά και τη

τρία κύρια στ

ει  τη μεταφερς  ενδιάμεσης γράφουν τον κξάρτητα από τική  μηχανή  δφαρμογή μέσαό μια διεργαστερματισμό τη

17 

τερου μο‐ιρισμένου 

ρέχει στην ς το οποίο ρισης  της τητα πρό‐

ει ένα συ‐ράμματα, ν του .ΝΕΤ   Εικόνα 2 

Common εκτέλεσης θήκες  και I από τρί‐ft με το ό‐ς όπως το ιτρέπει τη ην εκτέλε‐

τοιχεία : 

ρσιμότητα γλώσσας 

κώδικα σε το υλικό ή ιεργασίας α στο λει‐σία. Η λει‐ης. Ο σκο‐

 

18  

πός των εικονικών μηχανών είναι να παρέχουν ένα περιβάλλον εκτέλεσης προγραμμάτων, ανεξάρτητο συνήθως από την πλατφόρμα που τρέχουν, η οποία κρύβει τις λεπτομέρειες του υποκείμενου  υλικού  ή  λειτουργικού  συστήματος,  επιτρέποντας  έτσι  στα  προγράμματα  να τρέχουν με τον  ίδιο τρόπο σε κάθε πλατφόρμα. Δεν πρέπει να συγχέονται με τις εικονικές μηχανές συστήματος (system virtual machines) που παρέχουν μια πλήρη πλατφόρμα για την εκτέλεση ενός ολόκληρου λειτουργικού συστήματος όπως η VirtualBox, VMWare ή η Hyper‐V. 

Για να εκτελεστεί ο κώδικας μιας γλώσσας στο CLR, πρέπει πρώτα να μεταγλωττιστεί σε μια μορφή η οποία μπορεί  να αναγνωριστεί  κατά  την  εκτέλεση. Αυτή η μορφή είναι η Common Intermediate Language (CIL συχνά και σκέτο IL). Ο κώδικας που εκτελείται στο CLR είναι γνωστός ως managed κώδικας, σε αντίθεση με τον εγγενή κώδικα (native code) που ε‐κτελείται  κατευθείαν  στον  επεξεργαστή  της  μηχανής  χωρίς  επιπρόσθετη  υποδομή  εκτέλε‐σης. Εκτός από τις εντολές σε IL για την εκτέλεση μιας εφαρμογής το CLR χρειάζεται μεταδε‐δομένα (metadata) που περιγράφουν τη δομή και την οργάνωση των τύπων δεδομένων. Η χρήση των μεταδεδομένων απαλείφει την ανάγκη ύπαρξης header files και βοηθά διάφορα εργαλεία  να  επιθεωρήσουν  τους  τύπους.  Ένα  τέτοιο  παράδειγμα  είναι  το  Intellisense  του Visual Studio. Η ενδιάμεση γλώσσα CIL περιέχεται μέσα στα assemblies τα οποία, εκτός από το ρόλο τους στην εκτέλεση ενός προγράμματος, αποτελούν και της βασικές μονάδες εγκα‐τάστασης στο .NET. Εξαιτίας της αυτοπεριγραφικής φύσης τους που παρέχεται από τα μετα‐δεδομένα,  τα assemblies  δεν  χρειάζονται  την βοήθεια πολύπλοκων οδηγών εγκατάστασης (installers) για την εγγραφή τους στο registry, αφού μια απλή αντιγραφή τους αρκεί, ενώ εί‐ναι δυνατή η ύπαρξη πολλαπλών εκδόσεων των assemblies αφού ενσωματώνουν τον αριθ‐μό έκδοσής τους. 

Ένα από τα σημαντικότερα κομμάτια του CLR είναι το CTS γιατί εξασφαλίζει τη δια‐λειτουργικότητα μεταξύ των γλωσσών. Το CTS ορίζει τους προκαθορισμένους τύπους δεδο‐μένων που είναι διαθέσιμες στην ενδιάμεση γλώσσα έτσι ώστε όλες οι γλώσσες του .ΝΕΤ να παράγουν μεταγλωττισμένο κώδικα που βασίζεται σε αυτούς τους τύπους. Για παράδειγμα ο  τύπος  δεδομένων  Integer  της Visual  Basic  2010  είναι  στην  πραγματικότητα  ένας  32‐bit προσημασμένος  ακέραιος,  ο  οποίος αντιστοιχεί  στην  ενδιάμεση  γλώσσα στον  τύπο  Int32. Επειδή ο μεταγλωττιστής της C# κατανοεί τον τύπο αυτόν δεν υπάρχει κάποιο πρόβλημα στη χρήση από τη C#  ενδιάμεσου κώδικα παραγμένο από VΒ. 

Το  τελευταίο σημαντικότερο κομμάτι  του CLR  είναι  το Common Language Specifica‐tion (CLS). Το CLS είναι ένα σύνολο κανόνων στο οποίο βασίζονται όλες οι γλώσσες του .ΝΕΤ για να εξασφαλίσουν ότι δεν τίθενται προς χρήση τύποι δεδομένων τους οποίους δεν μπο‐ρούν να χειριστούν μερικές γλώσσες. Αν τηρούνται όλοι οι κανόνες ένας τύπος ορίζεται ως συμβατός με το CLS (CLS‐compliant) και κατά συνέπεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί από όλες τις γλώσσες. Ένα παράδειγμα ενός κανόνα είναι ένας τύπος δεν μπορεί να έχει public μέλη που διακρίνονται μόνο από το αν οι χαρακτήρες τους είναι πεζοί ή κεφαλαίοι (π.χ. Bar και bar). Μερικές γλώσσες, όπως η Visual Basic, δεν κάνουν διάκριση σε πεζούς και κεφαλαίους χαρακτήρες και δεν θα μπορούσαν να αντιληφθούν τη διαφορά. 

Βιβλιοθήκες κλάσεων Τα περισσότερα σύγχρονα λειτουργικά συστήματα παρέχουν ένα σύνολο επαναχρη‐

σιμοποιήσιμου κώδικα για τη διευκόλυνση της ανάπτυξης προγραμμάτων σε αυτά. Ο κώδι‐κας αυτός παρέχεται συνήθως σαν ένα σύνολο βιβλιοθηκών που μπορούν να καλούν οι ε‐φαρμογές κατά την εκτέλεσή τους, όπως οι Dynamic Link Libraries (dll) στα Windows και τα Dynamic Shared Objects (dso) στα συστήματα Unix. Τα DLLs αυτά, που βρίσκονται στο φάκε‐λο Windows\System32, περιέχουν συναρτήσεις που χρησιμοποιούνται για την απρόσκοπτη λειτουργία  του  λειτουργικού  συστήματος  και  τη  διατήρηση  ενός  συνεπούς  παραθυρικού περιβάλλοντος. Αυτά τα αρχεία αποτελούν το Windows API.  

Προφανώς, το περιβάλλον εκτέλεσης συνετέλεσε αρκετά στην επιτυχία του .ΝΕΤ αλ‐λά  πολύ  σημαντικότερη  για  τους  προγραμματιστές  είναι  η  πλούσια  βιβλιοθήκη  κλάσεων (Class  Library)  η  οποία  δίνει  πρόσβαση  σε  έναν  πλούτο  λειτουργικότητας  που  μπορεί  να χρησιμοποιηθεί  από  τις  εφαρμογές.  Οι  βιβλιοθήκες  κλάσεων  του  .ΝΕΤ  υπηρετούν  κυρίως δύο σκοπούς: α) όπως άλλες βιβλιοθήκες παρέχουν ένα καλά ορισμένο σύνολο κώδικα για την  πραγματοποίηση  τετριμμένων  εργασιών,  όπως  η  διατήρηση  λιστών  αντικειμένων  ή  η 

 

19  

επεξεργασία συμβολοσειρών και β) παρέχουν μια αφηρημένη υλοποίηση για εργασίες που κανονικά θα απαιτούσαν πρόσβαση στο υλικό και το λειτουργικό σύστημα, όπως η χρήση του συστήματος αρχείων ή η πρόσβαση στο δίκτυο. 

Η βιβλιοθήκη κλάσεων του  .NET έχει μεγαλώσει αρκετά από την πρώτη έκδοσή του περίπου  το 2000.  Σήμερα,  είναι σχεδόν αδύνατο να δοθεί πλήρης κάλυψη του  framework ακόμα και σε ένα βιβλίο. Αντίθετα είναι πολύ πιο σημαντικό να κατανοηθεί η βασική δομή του έτσι ώστε η εξερεύνησή του να γίνεται εύκολα. Σπάνια κανείς θα έχει την πλήρη λύση ενός προβλήματος όταν ξεκινάει  την ανάπτυξη μιας εφαρμογής, αλλά έχοντας κατανοήσει τη δομή του, οτιδήποτε στη βιβλιοθήκη μπορεί να μαθευτεί και να χρησιμοποιηθεί.  

Δεδομένων  των  τεραστίων  διαστάσεων  της  βιβλιοθήκης,  είναι  απαραίτητη  η  οργά‐νωσή της για να διευκολυνθεί ο εντοπισμός των διαφόρων λειτουργιών της. Η προσέγγιση που ακολουθείται στο .ΝΕΤ είναι η ιεραρχική οργάνωση των παρεχόμενων τύπων με τη χρή‐ση των namespaces, σε αντίθεση με το Win32 API όπου η οργάνωση είναι επίπεδη. Ακολου‐θούν ορισμένα γνωστά namespaces και η λειτουργικότητα που παρέχουν: 

Το System περιέχει τους primitive τύπους δεδομένων, όπως τους Int32, Dou‐ble, String, Booleans. 

Το  System.Collections  παρέχει  πρόσβαση  σε  χρήσιμους  τύπους  συλλογών δεδομένων όπως λίστες, σύνολα και λεξικά. 

Το System.Data που παρέχει λειτουργικότητα για την πρόσβαση σε online ή offline δεδομένα με κύριο στόχο τις βάσεις δεδομένων. 

Το System.IO που παρέχει τις απαραίτητες δομές για τη διαχείριση της Εισό‐δου/Εξόδου (input/output) με streams, αρχεία, pipes κ.α. 

Το System.Net  που περιέχει  κλάσεις  για  τη μετάδοση δεδομένων μέσω δι‐κτύου  που  υποστηρίζουν  γνωστά  πρωτόκολλα  όπως  το  TCP,  UDP  και  το HTTP. 

To System.Security που ενσωματώνει όλη τη λειτουργικότητα σχετική με την ασφάλεια μιας εφαρμογής, όπως permissions και κρυπτογραφία. 

Το System.Text που χρησιμεύει για τη διαχείριση κειμένου, υποστηρίζοντας διάφορες κωδικοποιήσεις αλλά και τη χρήση regular expressions. 

Το System.Windows που φιλοξενεί διάφορες τεχνολογίες για γραφικά περι‐βάλλοντα όπως τις Windows Forms και WPF. 

Το System.XML που υποστηρίζει την επεξεργασία εγγράφων XML. 

Γλώσσες προγραμματισμού Οι γλώσσες προγραμματισμού είναι θεωρητικά εκτός της έννοιας μιας πλατφόρμας 

λογισμικού, ωστόσο η σημασία τους στο  .NET Framework είναι αρκετά μεγάλη. Το  .NET υ‐ποστηρίζει  τη χρήση πολλαπλών γλωσσών για τη δημιουργία εφαρμογών και βιβλιοθηκών κλάσεων. Από την πρώτη έκδοση του .ΝΕΤ, τόσο η Microsoft όσο και τρίτοι πάροχοι προσέ‐φεραν ένα πλούσιο σύνολο γλωσσών συμβατών με  το περιβάλλον εκτέλεσης,  το σύστημα τύπων και το CLS. Πάνω από 50 γλώσσες έχουν γραφτεί πάνω στο περιβάλλον εκτέλεσης. Οι κύριες γλώσσες που παρέχονται από τη Microsoft σαν κομμάτι του .NET Framework SDK ω‐στόσο είναι τέσσερις: 

Η Visual Basic .NET: Μια γλώσσα με την οποία εξοικειώνονται αμέσως όσοι έχουν γράψει κλασικά προγράμματα Visual Basic στο παρελθόν και που τώ‐ρα στοχεύει στο  .NET Framework με πλήρη υποστήριξη αντικειμενοστρέφι‐ας. 

Η C#: Η  γλώσσα που αναπτύχθηκε παράλληλα με  τη δημιουργία  του περι‐βάλλοντος εκτέλεσης του .ΝΕΤ και την πρώτη έκδοση των βιβλιοθηκών κλά‐σεων. Βασίζεται στις αρχές του αντικειμενοστρεφούς προγραμματισμού και η φύση της είναι πολύ πρακτική. 

Η C++/CLI: αρχικά γνωστή ως Managed Extensions for C++, επιτρέπει την ε‐κτέλεση C++ κώδικα πάνω στο περιβάλλον εκτέλεσης του  .NET, παρέχοντας ένα πολύ καλό εργαλείο για την αντιμετώπιση διαλειτουργικών προβλημά‐ων. 

 

20  

Η F#: η τελευταία προσθήκη στον πυρήνα γλωσσών του  .ΝΕΤ που στοχεύει στην επιστημονική υπολογιστική και συνδυάζει τις αρχές του συναρτησιακού προγραμματισμού με τον πλούτο της βιβλιοθήκης κλάσεων του .ΝΕΤ.  

Εκτός των επίσημων γλωσσών της Microsoft, διάφορες άλλες γλώσσες έχουν εισαχθεί στο .ΝΕΤ Framework. Παραδείγματα αποτελούν η COBOL, η Smalltalk, η Delphi, η APL, η Pas‐cal και άλλες. 

Το τοπίο των γλωσσών προγραμματισμού είναι πάντα ρευστό και η ενοποιημένη υ‐ποδομή του  .ΝΕΤ παρέχει έναν ασφαλή τρόπο για την εξυπηρέτηση των αναγκών των δια‐φορετικών αυτών γλωσσών, δίνοντάς τους τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουν βιβλιοθήκες μεταξύ τους και να χρησιμοποιήσουν τα έτοιμα εργαλεία. Όλα αυτά επιτρέπουν στους προ‐γραμματιστές  με  διαφορετικές  προτιμήσεις  σε  γλώσσες  προγραμματισμού  να  δουλέψουν μαζί και να επιλέξουν τα σωστά εργαλεία για κάθε έργο. Για παράδειγμα, ενώ η C# είναι μια πολύ καλή γλώσσα γενικού σκοπού για τη δημιουργία εταιρικών εφαρμογών, η F# είναι πιο ελκυστική για την ανάπτυξη επιστημονικών εφαρμογών.  

Εργαλεία του .ΝΕΤ Framework Το  .ΝΕΤ περιλαμβάνει  ένα σύνολο  εργαλείων  για  τη  διευκόλυνση  της δημιουργίας, 

εγκατάστασης και διαχείρισης εφαρμογών και components σε αυτό. Τα περισσότερα εργα‐λεία εγκαθίστανται με την εγκατάσταση του Visual Studio. Όλα τα εργαλεία είναι δυνατόν να εκτελεστούν από τη γραμμή εντολών των Windows εκτός από το εργαλείο Assembly Cache Viewer  που πρέπει  να  χρησιμοποιηθεί από  τον Windows Explorer. Ο καλύτερος  τρόπος  ε‐κτέλεσης των command‐line  εργαλείων είναι μέσα από το Visual Studio Command Prompt (γνωστό και ως CMD Shell) που παρέχεται σε κάθε Visual Studio από την έκδοση 2005 και μετά. Ακολουθεί μια αναφορά σε επιλεγμένα εργαλεία του  .ΝΕΤ και μια κατηγοριοποίησή τους: 

Εργαλεία μεταγλώττισης: o Csc.exe  (C Sharp Compiler): ο μεταγλωττιστής της C# λαμβάνει αρ‐

χεία που περιέχουν κώδικα C# και παράγει εκτελέσιμα αρχεία (exe), dynamic link libraries (dll) ή modules κώδικα (netmodule) 

Εργαλεία Build, Deployment και Configuration  o Ildasm.exe (MSIL Assembler): λαμβάνει ένα protable executable (PE) 

αρχείο που περιέχει  κώδικα στην ενδιάμεση γλώσσα MSIL  και πα‐ράγει ένα text αρχείο που μπορεί να προωθηθεί στο εργαλείο MSIL Assembler (Ilasm.exe) 

o Mage.exe (Manifest Generation and Editing): Επιτρέπει τη δημιουρ‐γία, επεξεργασία και υπογραφή των manifests μιας εφαρμογής. 

Εργαλεία αποσφαλμάτωσης (Debugging) o MDbg.exe  (.NET  Framework  Command‐Line  Debugger):  Βοηθάει 

τους προγραμματιστές να εντοπίζουν και να διορθώνουν bugs στα προγράμματα που τρέχουν στο CLR. Αυτό το εργαλείο χρησιμοποιεί το runtime debuggint API. 

Εργαλεία ασφάλειας o Peverify.exe  (PEVerify  Tool):  βοηθάει  στην  επιβεβαίωση  ότι  ο  εν‐

διάμεσος κώδικας MSIL και τα αντίστοιχα μεταδεδομένα καλύπτουν τις απαιτήσεις ασφάλειας. 

o SignTool.exe (Sign Tool): υπογράφει αρχεία ψηφιακά, επιβεβαιώνει υπογραφές σε αρχεία και τους προσδίδει time‐stamps. 

Εργαλεία διαλειτουργικότητας (Interop) o Regasm.exe (Assembly Registration Tool): διαβάσει τα μεταδεδομέ‐

να  σε  ένα  assembly  και  προσθέτει  τις  απαράιτητες  εγγραφές  στο registry.  Αυτό  επιτρέπει  στους  COM  clients  να  εμφανίζονται  σαν κλάσεις του .ΝΕΤ. 

Διάφορα άλλα εργαλεία: o SqlMetal.exe (Code Generation Tool): παράγει κώδικα και αντιστοι‐

χήσεις για το LINQ to SQL component του .ΝΕΤ. 

 

21  

o Wincv.exe  (Windows  Forms Class Viewer):  εμφανίζει  πληροφορίες για μια κλάση ή σύνολο κλάσεων χρησιμοποιώντας το reflection API του CLR. 

2.2.3. Εκδόσεις του .ΝΕΤ Framework Η Microsoft ξεκίνησε την ανάπτυξη του .ΝΕΤ Framework στα τέλη της δεκαετίας του 

1990 αρχικά με το όνομα Next Generation Windows Services. Στα τέλη του 2000 εκδόθηκε η πρώτη beta  έκδοση του  .NET 1.0. Από τότε έχουν εκδοθεί άλλες  τρεις κύριες εκδόσεις και αρκετές δευτερεύουσες ενδιάμεσά τους. Κάθε έκδοση του  .ΝΕΤ περιέχει το CLR σαν κύριο component  και  περιλαμβάνει  επιπρόσθετα  components  όπως  τη  βιβλιοθήκη  κλάσεων  και άλλες managed  βιβλιοθήκες.  Κάθε  νέα  έκδοση  του  .ΝΕΤ  Framework  διατηρεί  τα  στοιχεία των προηγούμενων εκδόσεων και προσθέτει νέα χαρακτηριστικά. Παρόλο που το CLR είναι το κύριο component του .ΝΕΤ Framework, εκτός από τον αριθμό έκδοσης του .ΝΕΤ έχει και το δικό του αριθμό έκδοσης. Μερικές εκδόσεις του .ΝΕΤ περιλαμβάνουν μια νέα έκδοση του CLR, ενώ άλλες χρησιμοποιούν μια παλιότερη. Για παράδειγμα το .ΝΕΤ 4.0 περιλαμβάνει την τέταρτη έκδοση του  CLR ενώ το .ΝΕΤ 3.5 περιλαμβάνει την δεύτερη έκδοση του CLR. Για κά‐ποιο περίεργο λόγο δεν υπήρχε τρίτη έκδοση του CLR. Η έκδοση του CLR στο οποίο τρέχει μια  εφαρμογή  μπορεί  να  προσδιοριστεί  λαμβάνοντας  την  τιμή  της  property  Environ‐ment.Version. Οι εκδόσεις του .ΝΕΤ Framework συνοψίζονται στον παρακάτω πίνακα: 

 Έκδοση .ΝΕΤ 

Έκδοση CLR 

Έκδοση Visual Studio 

Έτος  Έκ‐δοσης 

Περιγραφή

1.0  1.0  VS .NET 2000 Περιείχε την πρώτη έκδοση του CLR και την πρώτη έκδοση των base class libraries 

1.1  1.1  VS .NET 2003 

2003 Περιείχε  ενημερώσεις  στην ASP.NET και  το ADO.NET. Η έκδοση αυτή ενημερώθηκε δυο φορές  με  το  Service  Pack  1  και  το  Service Pack 2. Αυτή η έκδοση επέτρεπε στις εφαρ‐μογές να τρέξουν σε διαφορετικές εκδόσεις του CLR 

2.0  2.0  VS2005 

2006 Εισήγαγε  μια  νέα  έκδοση  του  CLR  με  προ‐σθήκες στις βασικές κλάσεις, όπως τα gener‐ics,  generic  collections  και  σημαντικές  προ‐σθήκες  στην ASP.NET.  Αυτή  η  έκδοση  ενη‐μερώθηκε με δυο service packs 

3.0  2.0  VS 2005 

2007 Η έκδοση αυτή είναι  ουσιαστικά  η  έκδοση2.0  με  την προσθήκη  του Windows Presen‐tation Foundation (WPF), Windows Commu‐nication  Foundation,  Windows  Workflow Foundation  (WF)  και  του  cardspace.  Ενημε‐ρώθηκε με το SP1 και το SP2 

3.5  2.0  VS2008 

2008 Προστέθηκαν  νέα  χαρακτηριστικά  όπως  τα AJAX‐enabled websites  και  η  LINQ.  Το  SP1 πρόσθεσε  το  .ΝΕΤ  Client  Profile,  Dynamic Data και άλλες μικρές ενημερώσεις 

4.0  4.0  VS 2010 

2010 Περιλαμβάνει μια νέα έκδοση του CLR, επέ‐κταση  στις  βιβλιοθήκες  κλάσεων  και  νέα χαρακτηριστικά  όπως  το Managed  Extensi‐bility  Framework  και  το  dynamic  language runtime  

 Δεν  χρειάζεται  να  εγκατασταθούν προηγούμενες  εκδόσεις  του  .NET  ή  του CLR  πριν 

την εγκατάσταση της τελευταίας έκδοσης, αφού κάθε νέα έκδοση είναι θεωρητικά συμβατή με  τις  παλαιότερες,  δηλαδή  παρέχει  όλα  τα  απαραίτητα  components  που  χρειάζεται  μια εφαρμογή φτιαγμένη  σε  παλιότερες  εκδόσεις.  Η  συμβατότητα  με  προηγούμενες  εκδόσεις 

 

22  

(backward  compatibility)  γενικά,  σημαίνει  ότι  μια  εφαρμογή  που  έχει  αναπτυχθεί  για  μια συγκεκριμένη έκδοση μιας πλατφόρμας θα τρέξει σε επόμενες εκδόσεις της πλατφόρμας. Το .ΝΕΤ  Framework  προσπαθεί  να  μεγιστοποιήσει  αυτή  τη  συμβατότητα  έτσι  ώστε  κώδικας γραμμένος σε μια έκδοσή του να μεταγλωττίζεται σε επόμενες εκδόσεις του και binaries που τρέχουν  σε  μια  έκδοση  να  τρέχουν  με  την  ίδια  συμπεριφορά  και  στις  επόμενες  εκδόσεις. Ωστόσο, για τη συμβατότητα με προηγούμενες εκδόσεις πρέπει να λαμβάνονται τα παρακά‐τω υπόψη: 

Μια εφαρμογή .ΝΕΤ, προεπιλεγμένα τρέχει στην έκδοση του .ΝΕΤ για την οποία ανα‐πτύχθηκε. Αν αυτή η έκδοση δεν είναι εγκατεστημένη στον υπολογιστή και το configuration file δεν ορίζει τις υποστηριζόμενες εκδόσεις, μπορεί να προκύψει λάθος στην εκκίνησή της και κάθε προσπάθεια εκτέλεσης της εφαρμογής θα αποτυγχάνει. Είναι δυνατόν να οριστούν συγκεκριμένες  εκδόσεις  του  .ΝΕΤ στις  οποίες θα  τρέξει  η  εφαρμογή,  προσθέτοντας  ένα ή περισσότερα <supportedRuntime> elements στο configuration file της εφαρμογής. Κάθε τέ‐τοιο  element  προσδιορίζει  την  υποστηριζόμενη  έκδοση  με  σειρά  προτίμησης:  το  πρώτο προσδιορίζει την πιο επιθυμητή έκδοση και το τελευταίο την λιγότερο επιθυμητή. 

Ένα component, σε αντίθεση με μια εφαρμογή, δεν μπορεί να ελέγξει την έκδοση του .NET Framework στην οποία θα τρέξει. Τα components και οι βιβλιοθήκες κλάσεων φορτώ‐νονται στο πλαίσιο μιας εφαρμογής και κατά συνέπεια τρέχουν στην έκδοση του .ΝΕΤ στην οποία τρέχει η εφαρμογή. Εξαιτίας του περιορισμού αυτού, είναι σημαντικό να παρέχονται εγγυήσεις συμβατότητας των components με μια έκδοση. Από το .ΝΕΤ 4.0 και μετά είναι δυ‐νατόν να προσδιορίζουμε το βαθμό στον οποίο ένα component αναμένεται να παραμείνει συμβατό  με  μια  έκδοση  εφαρμόζοντας  σε  αυτό  το  component,  το  attribute  Sys‐tem.Runtime.Versioning.ComponentGuaranteesAttribute. Η τιμή αυτού του attribute μπορεί να ελεγχθεί από διάφορα εργαλεία για να προσδιορίσουν μια πιθανή παραβίαση της εγγύ‐ησης συμβατότητας σε μελλοντικές εκδόσεις του component. 

To .NET Framework 4.0 είναι συμβατό με εφαρμογές που φτιάχτηκαν με τις εκδόσεις 1.1, 2.0, 3.0 και 3.5. Με άλλα λόγια, εφαρμογές και components που φτιάχτηκαν με προη‐γούμενες εκδόσεις του .ΝΕΤ, μπορούν να τρέξουν στο .ΝΕΤ 4.0. Υπάρχουν, ωστόσο περιπτώ‐σεις στις οποίες αυτή η συμβατότητα μπορεί να σπάσει από ασυνεπείς αλλαγές στο frame‐work ή αλλαγές στις προγραμματιστικές τεχνικές. Για παράδειγμα, βελτιώσεις στο  .ΝΕΤ 4.0 μπορούν να προκαλέσουν συνθήκες συναγωνισμού (race conditions) που δεν προκαλούνταν στις προηγούμενες εκδόσεις. Επίσης κάθε έκδοση του  .ΝΕΤ περιλαμβάνει διορθώσεις bugs και αλλαγές στην ασφάλεια που επηρεάζουν τη συμβατότητα μερικών εφαρμογών ή com‐ponents. 

Κατά συνέπεια οι εφαρμογές και τα components πρέπει πάντα να υποβάλλονται σε ελέγχους για να εξασφαλίζεται η συμβατότητά τους με άλλες εκδόσεις του .ΝΕΤ  

2.3. Η γλώσσα προγραμματισμού C# Η C# είναι κατά κύριο λόγο μια αντικειμενοστρεφής γλώσσα προγραμματισμού που 

ενσωματώνει  ωστόσο  μερικά  χαρακτηριστικά  διαφόρων  προγραμματιστικών  προτύπων. Αναπτύχθηκε στη Microsoft, από μια ομάδα κάτω από την ηγεσία του Anders Hejlberg, σαν μέρος του .ΝΕΤ Framework. 

2.3.1. Χαρακτηριστικά της γλώσσας C# Η C# είναι μια συνεχώς εξελισσόμενη γλώσσα και με κάθε νέα της έκδοση προστίθε‐

νται νέα χαρακτηριστικά και συντακτικό, με μόνιμο στόχο να κάνει τα απλά πράγματα εύκο‐λα, τα δύσκολα πράγματα εφικτά και τα άσχημα πράγματα δύσκολα. Ακολουθεί μια σύντο‐μη επεξήγηση των χαρακτηριστικών της C#. 

Απλότητα (Simplicity) Η C# είναι μια απλή γλώσσα που μπορεί να χρησιμοποιηθεί χωρίς εντατική εκμάθη‐

ση,  ενώ  ταυτόχρονα  είναι  εναρμονισμένη  με  σύγχρονες  προγραμματιστικές  πρακτικές.  Οι θεμελιώδεις αρχές της γλώσσας μπορούν να κατανοηθούν γρήγορα κάτι που σημαίνει ότι οι προγραμματιστές θα είναι παραγωγικοί σε σύντομο χρονικό διάστημα.  

 

23  

Η C# έχει σχεδιαστεί έτσι ώστε να μειώνεται η πιθανότητα πρόκλησης λαθών από την πολυπλοκότητα του κώδικα, αφού τη μειώνει σε μεγάλο βαθμό με το απλουστευμένο συ‐ντακτικό της και την οργάνωση κώδικά της.    

Αντικειμενοστρέφεια (Object-Orientation) Η C# από τα θεμέλια  της σχεδιάστηκε να είναι αντικειμενοστρεφής. Ο αντικειμενο‐

στρεφής  προγραμματισμός  επικράτησε  σαν  προγραμματιστικό  πρότυπο  την  προηγούμενη δεκαετία και παραμένει στις πρώτες προτιμήσεις των προγραμματιστών. Οι ανάγκες για κα‐τανεμημένα συστήματα πελάτη‐εξυπηρέτη συμπίπτουν με την ενθυλάκωση και την ανταλ‐λαγή μηνυμάτων που είναι βασικά χαρακτηριστικά του αντικειμενοστρεφούς προγραμματι‐σμού.  Κατά πολλούς  ειδικούς  στις  γλώσσες προγραμματισμού,  η  επιτυχής  λειτουργία  των προγραμματιστικών συστημάτων σε δικτυακά περιβάλλοντα αυξανόμενης πολυπλοκότητας βασίζεται στην αντικειμενοστρέφεια. Η C# παρέχει μια ξεκάθαρη και αποδοτική αντικειμε‐νοστρεφή πλατφόρμα παρέχοντας στους προγραμματιστές μια συλλογή βιβλιοθηκών δοκι‐μασμένων  αντικειμένων  που  παρέχουν  λειτουργικότητα  που  ποικίλει  από  απλούς  τύπους δεδομένων, σε διεπαφές εισόδου/εξόδου ή δικτυακές και εργαλεία για τη δημιουργία πα‐ραθυρικών εφαρμογών. Αυτές οι βιβλιοθήκες μπορούν να προσαρμοστούν στις ανάγκες του προγραμματιστή.  

Επιπρόσθετα η C#  υποστηρίζει  και  τον προγραμματισμό βασισμένο σε components (component‐based programming)  ο  οποίος  επιτρέπει  τον  προσδιορισμό  αυτόνομων  μονά‐δων λειτουργικότητας (components) που είναι απομονωμένα και τεκμηριωμένα, παρουσιά‐ζοντας ένα μοντέλο με ιδιότητες, μεθόδους, events και μεταδεδομένα για το component. Η C# υποστηρίζει αυτά τα χαρακτηριστικά άμεσα κάνοντας έτσι τη διαδικασία δημιουργίας και χρήσης των components πολύ εύκολη. 

Οικειότητα (Familiarity) Στο ξεκίνημα της υλοποίησής της, οι δημιουργοί της τεχνολογίας C# απέρριψαν την 

ολοκληρωτική χρήση της C++ σαν γλώσσα υλοποίησης. Στη νέα γλώσσα ωστόσο, κράτησαν αρκετά χαρακτηριστικά της C++ αλλά και της Java και αφαίρεσαν την άχρηστη πολυπλοκότη‐τα  και  των δύο.  Έτσι  έχοντας  κρατήσει αρκετά από  τα αντικειμενοστρεφή  χαρακτηριστικά και τη γενική φιλοσοφία της C++ αλλά και τη γενική ευκολία της Java βελτιώνοντας ορισμένα σημεία της, είναι σχετικά εύκολη τη «μετακόμιση» στη C# δεδομένου ότι η C η C++ αλλά και η Java διδάσκονται σε μαθήματα εισαγωγής στον προγραμματισμό στις περισσότερες σχο‐λές Πληροφορικής. 

2.3.2. Ιστορικό εκδόσεων της C# Από την πρώτη της έκδοση το 2000, η γλώσσα C# έχει εξελιχθεί αρκετά. Αυτή η εξέλι‐

ξη  οφείλεται  εν  μέρει  στην  προτίμηση  που  της  δείχνουν  η  προγραμματιστές  μεταξύ  των γλωσσών  στο  .ΝΕΤ.  Τα  περισσότερα  χαρακτηριστικά  που  προστίθενται  αντικατοπτρίζονται στο .NET Framework αφού, όπως προαναφέρθηκε, η γλώσσα C# είναι αναπόσπαστο κομμά‐τι του. 

C# 2.0 Η ουσιαστικότερη προσθήκη στη C# 2.0 ήταν η υποστήριξη των generics. Το συντα‐

κτικό ήταν παρόμοιο με τις C++ templates, αλλά η κύρια διαφορά είναι ότι οι τύποι που δη‐μιουργούνται από τα generics είναι δυναμικοί στη φύση τους, δηλαδή κατασκευάζονται κα‐τά την εκτέλεση σε αντίθεση με άλλες γλώσσες προγραμματισμού, όπως τη C, που τους κα‐τασκευάζουν κατά τη μεταγλώττιση.  

Στη C# 2.0 προστέθηκε και η υποστήριξη των anonymous μεθόδων. Μια anonymous μέθοδος, η οποία μερικές φορές καλείται και lambda function είναι αρκετά χρήσιμη στη δι‐αχείριση των events.  

Στη C# 2.0 επίσης, προστέθηκε η υποστήριξη των iterator blocks. Τέτοιες δομές κώδι‐κα χρησιμεύουν στην εύκολη προσπέλαση ενός αντικειμένου που συμπεριφέρεται σαν col‐lection.  Τέτοια  αντικείμενα  πρέπει  να  υλοποιούν  το  IEnumerable  interface  το  οποίο  περι‐λαμβάνει την μέθοδο GetEnumerator. 

 

24  

Τέλος στη C# 2.0 προστέθηκε η υποστήριξη των partial types. Στις προηγούμενες εκ‐δόσεις κάθε κλάση ήταν υποχρεωτικό να ορίζεται στο δικό της αρχείο (το οποίο ονομαζόταν compilation unit). Η απαίτηση αυτή χαλάρωσε με την εισαγωγή των partial τύπων που διευ‐κολύνουν την επέκταση χρήσιμων τύπων δεδομένων που παράγονται αυτόματα από  οδη‐γούς όπως για παράδειγμα κατά τη δημιουργία Windows Forms. 

C# 3.0 Στην  τρίτη  έκδοση  της C#  εισήχθησαν μερικά πολύ  χρήσιμα  χαρακτηριστικά,  τα πε‐

ρισσότερα  από  τα  οποία  χρησιμεύουν  στην  υποστήριξη  της  Language  Integrated  Query (LINQ). Όλα ωστόσο μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανεξάρτητα.  

Μια πρώτη αλλαγή στη C# 3.0 είναι η υποστήριξη των τοπικών μεταβλητών με υπο‐νοούμενους τύπους δεδομένων με τη χρήση της λέξης var. Είναι σημαντικό να σημειωθεί ότι αυτές οι μεταβλητές έχουν τύπο δεδομένων ο οποίος όμως προσδιορίζεται κατά την εκτέλε‐ση και όχι κατά τη μεταγλώττιση όπως γίνεται με τις υπόλοιπες μεταβλητές. 

Άλλη μια χρήσιμη προσθήκη είναι η αυτόματη δημιουργία των properties μιας κλά‐σης, μειώνοντας έτσι την πιθανότητα πρόκλησης λαθών που οφείλονται σε λάθος υλοποίη‐σή τους, αφού δεν χρειάζεται να προστίθενται χειροκίνητα. 

Επίσης εισήχθησαν νέα χαρακτηριστικά που βοηθούν στην αρχικοποίηση νέων αντι‐κειμένων με μια σύνθετη πρόταση (compound statement).  

Στη C# 3.0 εισήχθησαν οι partial methods σαν επέκταση των partial κλάσεων της C# 2.0.  Έτσι λοιπόν είναι δυνατόν να δηλωθεί η signature μιας μεθόδου και να αφήνεται στο χρήστη‐προγραμματιστή η επιλογή της υλοποίησής της. 

Οι  extension methods  είναι  άλλη  μια  χρήσιμη  προσθήκη  στη  C#  3.0.  Οι  extension methods  επιτρέπουν  την  προσθήκη  μεθόδων  σε  υπάρχοντες  τύπους  δεδομένων  χωρίς  τη δημιουργία νέων τύπων δεδομένων (μέσω της κληρονομικότητας) ή την ανάγκη μεταγλώτ‐τισης και κατά συνέπεια αλλαγής του αρχικού τύπου δεδομένων. Οι extension methods εί‐ναι μια ειδική περίπτωση μιας static μεθόδου, αλλά καλούνται σαν να ήταν μέθοδοι στιγμι‐οτύπου. 

Ακόμα  πιο  αξιοπρόσεκτη  είναι  η  υποστήριξη  των  lambda  expressions. Μια  lambda expression είναι μια anonymous function που μπορεί να περιέχει expressions και statements που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για τη δημιουργία delegates ή τύπους expression tree. 

Τέλος η σημαντικότερη προσθήκη στη C# 3.0, είναι η LINQ που βασίζεται πάνω στα προηγούμενα χαρακτηριστικά και κυριότερα στις extension methods, τις lambda expressions και τους anonymous τύπους. Εισάγει νέες δεσμευμένες λέξεις για το γράψιμο προτάσεων‐ερωτήσεων  (queries),  συνενώνοντας  έτσι  τον αντικειμενοστρεφή κόσμο με  τον  κόσμο  των δεδομένων. Η LINQ χρησιμοποιείται για την υποβολή ερωτήσεων με τον ίδιο τρόπο σε πολ‐λαπλές  και συχνά  ετερογενείς πηγές δεδομένων,  όπως σε βάσεις  δεδομένων, XML  εγγρά‐φων ή ακόμα και συλλογές αντικειμένων, ενώ προστίθενται συνεχώς και η δυνατότητα υπο‐βολής ερωτημάτων σε νέες πηγές δεδομένων όπως το Document Object Model. 

C# 4.0 Οι προσθήκες στην τελευταία έκδοση  της C#  επικεντρώνονται στην διαλειτουργικό‐

τητα.  Εισήχθη ο τύπος dynamic που επιτρέπει την παράκαμψη του ελέγχου τύπου κατά τη μεταγλώττιση, διευκολύνοντας έτσι την πρόσβαση σε COM APIs όπως τα APIs για το Office. 

Άλλο  ένα  νέο  χαρακτηριστικό  της C# 4.0  είναι  τα named arguments,  η  δυνατότητα δηλαδή περάσματος παραμέτρων χωρίς  να παίζει ρόλο η σειρά εμφάνισής  τους.  Συχνά οι παράμετροι μιας μεθόδου είναι προαιρετικές. Έτσι με τη χρήση των named παραμέτρων εί‐ναι δυνατόν να επιλεχθούν ποιες από τις παραμέτρους θα χρησιμοποιηθούν. 

Τέλος εισήχθησαν τα χαρακτηριστικά της covariance και contravariance τα οποία επι‐τρέπουν την έμμεση μετατροπή αναφορών για παραμέτρους τύπου πινάκων, delegates και generics. Με την covariance διατηρούμε την συμβατότητα ανάθεσης ενώ με την contravari‐ance την αντιστρέφουμε. Οι δύο αυτές έννοιες γίνονται αντιληπτές στην πράξη στις επόμε‐νες ενότητες. 

 

25  

2.3.3. Το πρώτο πρόγραμμα σε C# Η εκμάθηση μιας γλώσσας προγραμματισμού παραδοσιακά ξεκινάει με το πρόγραμ‐

μα “Hello World!”, ένα από τα απλούστερα προγράμματα που μπορούν να δημιουργηθούν. Ο κώδικας του φαίνεται στη λίστα 3.1.   

 Λίστα 2.1 – HelloWorld.cs 

1. using System; 2. class Helloworld { 3. static void Main(String[] args) { 4. // Εμφάνιση χαιρετισμού στο παράθυρο της κονσόλας 5. Console.WriteLine(“Hello World!”); 6. } 7. }

 Έξοδος 

Hello, World!

 Παρόλο που το πρόγραμμα είναι σύντομο, περιλαμβάνει μερικά σημαντικά στοιχεία 

που είναι κοινά σε όλα τα προγράμματα σε C#. Ας εξετάσουμε κάθε κομμάτι του προγράμ‐ματος ξεκινώντας με το όνομά του. 

Το όνομα ενός προγράμματος C# είναι αυθαίρετο. Αντίθετα με άλλες γλώσσες (όπως η Java) στις οποίες το όνομα του αρχείου είναι σημαντικό, στη C# δεν παίζει κάποιο ρόλο. Ωστόσο  καλό  είναι  να  είναι  όσο  το  δυνατόν περιγραφικό  για  το περιεχόμενό  του.  Πολλοί προγραμματιστές ακολουθούν τη σύμβαση της Java και ονομάζουν το αρχείο σύμφωνα με την κύρια κλάση που περιέχει.  Επίσης τα προγράμματα C# έχουν κατάληξη .cs.  

Στη γραμμή 1, ορίζεται ότι το πρόγραμμα χρησιμοποιεί το namespace System. Στη C# ένα namespace διατηρεί ένα σύνολο ονομάτων ξεχωριστά από ένα άλλο. Κατά συνέπεια τα ονόματα που ορίζονται στο ένα namespace δεν θα συγχέονται με τα ονόματα που ορίζονται σε  ένα  άλλο  namespace,  οπότε  στην  περίπτωση  που  είναι  ίδια  τα  ξεχωρίζουμε  με  το namespace. Το namespace System είναι ένα δεσμευμένο namespace για αντικείμενα της βι‐βλιοθήκης κλάσεων του .ΝΕΤ. Η δεσμευμένη λέξη using απλώς ορίζει ότι θα χρησιμοποιηθεί το namespace  που ακολουθεί.  Σε  επόμενες  ενότητες θα δούμε πως ορίζουμε  τα δικά μας namespaces, μια διαδικασία που είναι απαραίτητη για  τη σωστή οργάνωση των προγραμ‐μάτων. 

Στη γραμμή 2 χρησιμοποιείται η δεσμευμένη λέξη class για να δηλωθεί ότι ορίζεται μια νέα κλάση. Μια κλάση είναι η βασική μονάδα ομαδοποίησης μεταβλητών και μεθόδων, δηλαδή των ιδιοτήτων και των συμπεριφορών μιας αφηρημένης έννοιας. Μετά τη λέξη class ακολουθεί το όνομα της κλάσης, στη συγκεκριμένη περίπτωση Helloworld. Τα περιεχόμενα της κλάσης εσωκλείονται σε αγκύλες ({}). Τα στοιχεία μεταξύ των αγκυλών καλούνται μέλη (members) μιας κλάσης. Προς το παρόν δεν χρειάζεται να ξέρουμε λεπτομέρειες για τις κλά‐σεις,  εκτός από το γεγονός ότι η περισσότερη δραστηριότητα ενός προγράμματος C# συμ‐βαίνει σε αυτές. 

Στη γραμμή 3  ξεκινά η Main μέθοδος. Μια μέθοδος είναι η βασική μονάδα ομαδο‐ποίησης  εντολών  και  αντιστοιχεί  στη  συμπεριφορά  μιας  αφηρημένης  έννοιας.  Η  μέθοδος Main είναι μια ειδική μέθοδος η οποία προσδιορίζει το σημείο έναρξης ενός προγράμματος. Όλες οι εφαρμογές C#  ξεκινάνε την εκτέλεσή τους καλώντας τη μέθοδο Main(). Το πλήρες νόημα κάθε τμήματος της γραμμής θα εξεταστεί σε επόμενες ενότητες ωστόσο αναφέρουμε επιγραμματικά τη σημασία τους. 

Η  παράμετρος  της  μεθόδου  String[]  args  περιέχει  τα  ορίσματα  γραμμών  εντολών (command line arguments). Η δεσμευμένη λέξη static προσδιορίζει ότι η μέθοδος Main μπο‐ρεί να κληθεί χωρίς την αρχικοποίηση της κλάσης. Όπως θα δούμε σε επόμενη ενότητα, οι περισσότερες μέθοδοι στη C# λειτουργούν μέσα σε αντικείμενα και οι static μέθοδοι δεν εί‐ναι συχνές σε μεγάλα προγράμματα. Ωστόσο η main πρέπει να είναι πάντα static γιατί τρέχει πριν το πρόγραμμα μπορέσει να δημιουργήσει αντικείμενα. 

Η πρώτη γραμμή μέσα στη main  (γραμμή 4)  είναι ένα σχόλιο. Το σχόλιο αυτό είναι προς όφελος του αναγνώστη του πηγαίου κώδικα για να εξηγήσει τι κάνει η επόμενη εντο‐λή. Κείμενο που ξεκινάει από // αγνοείται από το μεταγλωττιστή. 

 

26  

Οι  εντολές  στο  κυρίως  μέρος  (body)  της  μεθόδου Main  (δηλαδή  οι  εντολές  μεταξύ των αγκίστρων {}) εκτελούνται μία προς μία. Κάθε εντολή λήγει με ένα ελληνικό ερωτηματι‐κό (;). Η μέθοδος έχει μόνο μια εντολή στη γραμμή 5. Η εντολή αυτή εκτυπώνει μια γραμμή κειμένου  και  συγκεκριμένα  την  “Hello, World!”.  Ωστόσο  υπάρχουν  πολλά  μέρη  όπου  θα μπορούσε το πρόγραμμα να στείλει αυτό το κείμενο: σε ένα παράθυρο, σε ένα αρχείο ή σε έναν δικτυωμένο υπολογιστή στην άλλη άκρη του κόσμου. Χρειάζεται επομένως να ορίσου‐με ότι ο προορισμός είναι η κονσόλα (Console) δηλαδή το παράθυρο της γραμμής εντολών. Το παράθυρο κονσόλας αναπαρίσταται στη C# με την κλάση Console.  

Για να χρησιμοποιήσουμε μια κλάση όπως την Console, προσδιορίζουμε τι θέλουμε να κάνουμε με αυτήν. Στην περίπτωση της Λίστας 2.1 θέλουμε να εκτυπώσουμε μια γραμμή κειμένου. Η static μέθοδος WriteLine πραγματοποιεί αυτήν την ενέργεια. Δεν χρειάζεται να υλοποιήσουμε αυτήν τη μέθοδο καθώς είναι έτοιμη, απλώς πρέπει να την καλέσουμε. 

Όταν καλούμε μεθόδους στη C# πρέπει να προσδιορίσουμε τρία πράγματα: 1. Την κλάση ή το αντικείμενο που θα χρησιμοποιήσουμε (σε αυτήν την περί‐

πτωση την κλάση Console) 2. Το όνομα της μεθόδου που θα χρησιμοποιήσουμε  (σε αυτή την περίπτωση 

την WriteLine). 3. Ένα  ζευγάρι  παρενθέσεων,  που  περιέχουν  κάθε  άλλη  πληροφορία  που 

χρειάζεται η μέθοδος (σε αυτήν την περίπτωση το κείμενο “Hello, World!”). Αυτή η πληροφορία καλείται παράμετρος της μεθόδου. 

Μια ακολουθία χαρακτήρων μέσα σε ανωφερή εισαγωγικά (quotation marks) ‐ γνω‐στά και ως διπλές αποστρόφους  ‐ καλείται  string. Πρέπει  να εσωκλείουμε το περιεχόμενο του string σε εισαγωγικά για να μπορεί ο compiler να τα διακρίνει από τις υπόλοιπες λέξεις και κυρίως τις δεσμευμένες λέξεις της γλώσσας. 

Συνδυάζοντας  το  παράδειγμα  με  όσα  αναφέραμε  στην  αρχή  της  παραγράφου  3.1 μπορούμε να καταλήξουμε στη συνηθέστερη γενική δομή ενός προγράμματος κονσόλας σε C#: 

 //δήλωση namespace των οποίων τις κλάσεις θα χρησιμοποιήσουμε using anexamplenamespace; //δήλωση namespace στο οποίο θα ανήκουν οι παρακάτω κλάσεις namespace anothernamespace; //δήλωση της public κλάσης class RandomClass { static void main(String[] args) { // Κλήση εντολών } }

 

2.3.4. Μεταγλώττιση και εκτέλεση ενός προγράμματος Ανεξάρτητα  του  περιβάλλοντος ανάπτυξης  λογισμικού  που  μπορεί  να  χρησιμοποιεί 

ένας προγραμματιστής, ακολουθείται πάντα ο κύκλος ανάπτυξης edit‐compile‐run. Το κύριο περιβάλλον ανάπτυξης εφαρμογών στη C# είναι φυσικά το Visual Studio.  Για την εκτέλεση των περισσότερων παραδειγμάτων σε αυτό  το  σεμινάριο αρκεί  οποιαδήποτε  έκδοσή  του, ωστόσο όσες χρησιμοποιούν στοιχεία της C# 4.0, χρειάζονται μια από τις εκδόσεις του Visual Studio 2010. Χρησιμοποιώντας το Visual Studio υπάρχουν δύο προσεγγίσεις για τη δημιουρ‐γία, μεταγλώττιση και εκτέλεση ενός προγράμματος. Η πρώτη είναι με τη χρήση του Visual Studio  IDE  και η δεύτερη με τον μεταγλωττιστή γραμμής εντολών, csc.exe. Παρόλο που το Visual Studio IDE είναι αυτό που πιθανότερα θα χρησιμοποιήσει ένας προγραμματιστής στα διάφορα έργα είναι πιθανό κανείς να βρει απλούστερη τη χρήση του μεταγλωττιστή γραμ‐μής εντολών, ειδικά για μικρά προγράμματα, όπως τα περισσότερα παραδείγματα εδώ,  ε‐πειδή δεν χρειάζεται να φτιάχνονται ολόκληρα projects. 

Χρήση του Command-Line Compiler

Βήμα 1 – Γράψιμο κώδικα 

Αρχικά γράφουμε το πρόγραμμα χρησιμοποιώντας έναν text editor και το αποθηκεύ‐ουμε σε ένα αρχείο με  την κατάληξη  .cs. Αυτό  το αρχείο που είναι ακόμα σε αναγνώσιμη 

 

27  

από  τον άνθρωπο μορφή καλείται πηγαίο αρχείο  (source  file).  Για  τη γραφή μπορούμε να επιλέξουμε έναν απλό text editor όπως το notepad ή το notepad++.  

Βήμα 2 – Μεταγλώττιση σε ενδιάμεση γλώσσα 

Το  επόμενο βήμα  είναι  η μεταγλώττιση  του πηγαίου αρχείου.  Για  τη  μεταγλώττιση χρησιμοποιούμε τον μεταγλωττιστή csc.exe  στη γραμμή εντολών  των Windows  (Command Prompt).  Ο  μεταγλωττιστής  βρίσκεται  συνήθως  στο  directory C:\Windows\Microsoft.NET\Framework\v<αριθμός  έκδοσης>. Με  την  επιτυχή  ολοκλήρωση της  μεταγλώττισης,  δημιουργείται  η  μεταγλωττισμένη  έκδοση  του  πηγαίου  κώδικα  σε  μη αναγνώσιμη από τον άνθρωπο μορφή, την ενδιάμεση γλώσσα IL. Το αρχείο που περιέχει την IL  καλείται assembly  και έχει  την κατάληξη  .exe  (αν προοριζόταν για εκτελέσιμο) ή  .dll  (αν προοριζόταν  για βιβλιοθήκη –  στην περίπτωση αυτή ο μεταγλωττιστής  χρειάζεται  επιπρό‐σθετες παραμέτρους) ενώ το πρόθεμα είναι το ίδιο με του πηγαίου αρχείου. 

Όταν προκύπτουν λάθη στο πρόγραμμα θα εμφανίζεται ένα μήνυμα λάθους, αντίθε‐τα δεν θα εμφανίζεται τίποτα ή θα εμφανίζεται ένα μήνυμα επιτυχίας. Τα λάθη που εντοπί‐ζονται από τον μεταγλωττιστή καλούνται λάθη κατά  τη μεταγλώττιση  (compilation errors). Τέτοια λάθη προφανώς είναι τα ευκολότερα στον εντοπισμό και συνήθως γίνονται εξαιτίας της παράβασης των συντακτικών κανόνων της γλώσσας. 

Βήμα 3 ‐ Εκτέλεση 

Το τελευταίο βήμα είναι η εκτέλεση του assembly. Εκτελούμε ένα εκτελέσιμο assem‐bly πολύ απλά καλώντας το με το όνομά του ή με διπλό κλικ στο εικονίδιό του. Τότε το CLR αναλαμβάνει να διατρέξει το αρχείο και να εκτελέσει τις εντολές του. To CLR χρησιμοποιεί αποκλειστικά  τον  just‐in‐time  compiler  για  τη  μεταγλώττιση  της  ενδιάμεσης  γλώσσας  σε γλώσσα μηχανής, καθιστώντας έτσι την εκτέλεση γρηγορότερη.   

Λάθη  που  εντοπίζονται  από  τον  διερμηνευτή  καλούνται  λάθη  κατά  την  εκτέλεση (runtime errors) και συνήθως οφείλονται σε σφάλματα στη λογική του προγράμματος. 

Χρήση του Visual Studio Το Visual  Studio  είναι  το  Integrated Development Environment  (IDE)  της Microsoft. 

Δίνει  τη  δυνατότητα  επεξεργασίας,  μεταγλώττισης,  εκτέλεσης  και  αποσφαλμάττωσης  του κώδικα ενός προγράμματος (μεταξύ άλλων) μέσα από το περιβάλλον. Το Visual Studio διευ‐κολύνει σημαντικά την ανάπτυξη εφαρμογών και είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό σε μεγάλα έργα.  Τα  βήματα  που  χρειάζονται  για  την  επεξεργασία,  μεταγλώττιση  και  εκτέλεση  ενός προγράμματος C# με το Visual Studio 2010 περιγράφονται παρακάτω. Για τα βήματα αυτά έγινε χρήση του Visual Studio 2010, Visual C# 2010 Express. 

Βήμα 1 – Δημιουργία ενός νέου project 

Δημιουργούμε ένα νέο κενό project  επιλέγοντας File | New | Project.  Στη συνέχεια επιλέγουμε Empty Project από το μενού Installed Templates | Visual C# και πατάμε ΟΚ: 

όπως

ενερ

πηγαject1νετα

 

 

Εικό

 Μόλις έχει

ς στην παρακ 

Εικόν

 Αν  για  οπο

γοποιηθεί απ

Βήμα 2 – Δ

Σε αυτό τοαίο αρχείο. Αυ1 σε αυτό το παι κάτι σαν το 

όνα 2.2 ‐ Δημι

ι δημιουργηθάτω εικόνα:

να 2.3 ‐ Η πρώ

οιονδήποτε  λόπό το μενού V

Δημιουργία εν

ο σημείο το pυτό γίνεται παπαράδειγμα) σπαρακάτω: 

ιουργία ενός 

θεί  το νέο pro

ώτη εικόνα με

όγο δεν φαίνiew. 

νός πηγαίου α

project  είναι άατώντας δεξίστο παράθυρ

κενού projec

oject  και  το V

ετά τη δημιου

νεται  το  παρά

αρχείου και π

άδειο και χρεκλικ στο όνοο Solution Exp

t από το Visu

isual Studio θ

υργία ενός νέο

άθυρο Solutio

προσθήκη κώδ

ιάζεται να τοομα του projeplorer και επιλ

ual Studio 

θα πρέπει να

ου project 

on Explorer,  μ

δικα 

ου τοποθετήσect (το οποίο ιλέγοντας Add

28 

 

 φαίνεται 

 

μπορεί  να 

σουμε ένα είναι Pro‐d. Θα φαί‐

επιλέμπί A

 

 

Εικό

 Επιλέγοντα

έγουμε Code Add. 

 

Εικόνα 2

 Το Visual St 

όνα 2.4 ‐ Προ

ας New Item, εFile από το μ

2.5 ‐ Το παρά

tudio θα πρέπ

οσθήκη ενός ν

εμφανίζεται τενού Installed

άθυρο διαλόγ

πει να φαίνετ

νέου item από

το παράθυρο d Templates |

γου κατά την π

αι ως εξής: 

ό το solution 

διαλόγου Add Visual C# Ite

προσθήκη ενό

explorer 

d New Item. Αems και πατάμ

ός νέου Item 

29 

 

Από αυτό, με το κου‐

 

2.1 σStud

Κατά

 

 

Εικόνα 2.6 ‐ Τ

Το επόμενοστο κύριο παρio θα πρέπει ν 

Βήμα 3 – Μ

Μεταγλωττ

Βήμα 4 – Ε

Εκτελούμε ά την εκτέλεση

 

Το Visual Stud

ο βήμα είναι ηράθυρο (χωρίνα φαίνεται ω

Εικόνα 2

Μεταγλώττιση

τίζουμε το πρ

Εκτέλεση του π

το πρόγραμμη του προγρά

dio μετά την π

η προσθήκη τίς τους αριθμως εξής: 

2.7 ‐ Προσθήκ

η του προγρά

όγραμμα επιλ

προγράμματο

μα επιλέγονταάμματος θα φα

προσθήκη ενό

του κώδικα. Αμούς των γρα

κη κώδικα στ

άμματος 

λέγοντας Buil

ος 

ας Start Withoανεί το παρακ

ός νέου κενού

ντιγράφουμε μμών). Όταν 

ο νέο αρχείο 

d Solution απ

out Debuggingκάτω παράθυ

ύ αρχείου κώ

 τον κώδικα ττελειώσουμε

πό το μενού Bu

g από το μενορο: 

30 

 ώδικα 

της Λίστας  το Visual 

 

uild. 

ού Debug. 

ση τStudνατόμεγάτου Vτων π

 

 

Εικόνα 2.

 Παρόλο πο

ων παραδειγio σαν το κύρότητες και τα χάλων έργων.  ΑVisual Studio,περιπτώσεων

                           

.8 ‐ Το αποτέλ

ου οι προηγούμάτων σε αυτριο περιβάλλοχαρακτηριστικΑξίζει  το  χρόναφού είναι τ

ν ανάπτυξης έ

λεσμα της εκτ

ύμενες οδηγίετό το σεμινάρον προγραμμακά του. Είναι νο  και  την πρτο εργαλείο ποέργων στο .ΝΕ

τέλεσης του π

ες είναι αρκετριο, αν θέλουατισμού, θα πένα πολύ δυνροσπάθεια γιου χρησιμοποΤ στους περισ

προγράμματο

τές για τη μετυμε να χρησιμπρέπει να εξονατό IDE και βα  να εντρυφήοιείται στη συσσότερους ορ

ος Hello World

ταγλώττιση καμοποιήσουμεοικειωθούμε βοηθάει στη δήσει  κανείς συντριπτική πλεργανισμούς.   

31 

 d 

αι εκτέλε‐το Visual με τις δυ‐διαχείριση στη  χρήση ειονότητα 

 

32  

3. Microsoft Visual Studio

Έχοντας δει τη δημιουργία και εκτέλεση ενός απλού προγράμματος με τον command line compiler και έναν απλό κειμενογράφο σαν το Notepad μπορούμε να φανταστούμε τι γί‐νεται  στο  σενάριο  που  πρέπει  να  δουλέψουμε  σε  ένα project  που περιλαμβάνει  χιλιάδες γραμμές κώδικα. Είναι προφανές πως θα ήταν υπερβολικά δύσκολο να υλοποιήσουμε μια εφαρμογή ακολουθώντας αυτή τη διαδικασία. Ο απλός κειμενογράφος αγνοεί  τη σύνταξη του κώδικα και δεν μπορεί να κάνει διαχωρισμό μεταξύ λέξεων που έχουν ειδική σημασία για τη γλώσσα. 

Ο  προγραμματιστής  θα  έπρεπε  να  συντάξει  τον  κώδικα  χωρίς  κανένα  ουσιαστικό βοήθημα από τον κειμενογράφο, στη συνέχεια να τον μεταγλωττίσει φεύγοντας από αυτόν και πηγαίνοντας σε κάποιο άλλο παράθυρο  (του command  line), ενώ στην περίπτωση που υπήρχαν λάθη, θα έπρεπε να τα εντοπίσει και να τα διορθώσει ελέγχοντας μια μια τις λέξεις του  κώδικα  που  βρίσκονται  κοντά  στη  γραμμή  που  του  υπέδειξε  ο  compiler.  Κάτι  τέτοιο, όπως είναι λογικό, είναι εντελώς αντιπαραγωγικό. Για το λόγο αυτό αναπτύχθηκαν τα Ενιαία Περιβάλλοντα Υλοποίησης (Integrated Development Environments). 

Το Visual Studio είναι το Integrated Development Environment της Microsoft για την ανάπτυξη εφαρμογών που στοχεύουν στο  .NET Framework  και άλλες πλατφόρμες  της Mi‐crosoft: από εφαρμογές κονσόλας (console applications) μέχρι web services και εγγενή κώ‐δικα (native code). 

Το Visual Studio περιλαμβάνει πλήθος εργαλείων για την υποστήριξη της ανάπτυξης εφαρμογών από τα πρώτα στάδια μέχρι και τα τελικά. Περιλαμβάνει έναν επεξεργαστή κώ‐δικα (code editor) με αυτόματη συμπλήρωση (IntelliSence), που επιταχύνει το γράψιμο και ενσωματώνει έναν debugger (αποσφαλματωτή) για τον άμεσο εντοπισμό σφαλμάτων. Άλλα εργαλεία περιλαμβάνουν την σχεδίαση παραθυρικών εφαρμογών και τη σχεδίαση κλάσεων και βάσεων δεδομένων, ενώ μπορεί να επεκταθεί με τα διάφορα επιπρόσθετα εργαλεία που κυκλοφορούν από τη Microsoft ή τρίτους παρόχους.  

3.1. Εκδόσεις του Visual Studio Υπάρχουν πολλαπλές  εκδόσεις  του Visual Studio.  Τα παραδείγματα  του σεμιναρίου 

αυτού όμως βασίζονται στο Visual C# 2010 Express Edition το οποίο διατίθεται δωρεάν. Ω‐στόσο ας δούμε τι προσφέρουν οι υπόλοιπες εκδόσεις. 

3.1.1. Visual Studio Express Οι εκδόσεις Visual Studio Express είναι ένα σύνολο ελαφρών ανεξάρτητων  IDEs που 

παρέχονται  σαν  απογυμνωμένες  εκδόσεις  του Visual  Studio  δωρεάν,  ανά  πλατφόρμα  και ανά γλώσσα. Πιο συγκεκριμένα οι εκδόσεις περιλαμβάνουν  τα εργαλεία ανάπτυξης για τις αντίστοιχες πλατφόρμες  (web, windows, phone) ή για τις αντίστοιχες γλώσσες  (VB, C#). Το Visual  Studio  Express  περιλαμβάνει  μόνο  ένα  υποσύνολο  των  εργαλείων  που  παρέχονται στις άλλες εκδόσεις. Επίσης δεν υποστηρίζει plug‐ins. Οι μεταγλωττιστές για 64‐bit αρχιτε‐κτονικές  δεν  συμπεριλαμβάνονται  στις  εκδόσεις express,  ωστόσο  μπορούν  να  εγκαταστα‐θούν ξεχωριστά. Οι εκδόσεις express στοχεύουν στην εκπαίδευση και στους χομπίστες. Τέ‐λος οι express εκδόσεις δεν χρησιμοποιούν την πλήρη MSDN Library αλλά την MSDN Essen‐tials Library. 

3.1.2. Visual Studio LightSwitch Το Visual Studio LightSwitch είναι ένα απλοποιημένο  IDE που επιτρέπει τη δημιουρ‐

γία εταιρικών εφαρμογών γρήγορα και εύκολα για το desktop ή το cloud. Οι εφαρμογές που παράγονται  είναι αρχιτεκτονικά 3  επιπέδων: η διεπαφή χρήστη  τρέχει σε Microsoft Silver‐light, η λογική και το επίπεδο πρόσβασης δεδομένων βασίζεται σε WCF RIA Services και το Entity  Framework  ενώ φιλοξενείται  στην ASP.NET.  Επίσης  υποστηρίζει  και  τον  SQL  Server αλλά και το Microsoft SQL Azure για την αποθήκευση δεδομένων. Περιλαμβάνει περιβάλλο‐

ντα σΗ λοεγκα

3.1.

στο γών στήράδειγήσελαμβ

3.1.

πτυξβάνεδικα

3.1.

παρέ.ΝΕΤκαι ενική 

3.2

τα επ

 

 

σχεδίασης γιαογική της εφαατασταθεί αυτ

.3. Visual Το Visual S

.NET. Απλουσσε πολλαπλέριξη στο MSDNα που αγοράει πακέτα εγκαβάνει εργαλεί

.4. Visual Η έκδοση 

ξη εφαρμογώνει όλα τα εργα, εργαλεία για

.5. Visual Η  έκδοση 

έχει ένα σύνοΤ.  Επιπρόσθετεργαλεία για τμιας εφαρμο

2. ΕγκατΓια να εγκα

πόμενα βήματ1. Έχ

20Ex

2. Στvcεφρη

α το σχεδιασμρμογής μπορτόματα ή μέσα

Studio ProStudio Professστεύει τη δημς πλατφόρμεςN διατίθεται σστηκε. Υποστατάστασης ποία όπως τον Se

Studio PrePremium  είναν ατομικά αλλαλεία της έκδοα profiling αλλ

Studio UltUltimate  αποολο εργαλείωντα  των  χαρακτην ανάπτυξηγής, τη δοκιμ

άσταση αταστήσουμε τα: χοντας πρόσβ010  Express   xpress (vcs_we

την  ερώτηση cs_web.exe,  εφαρμογή ή Saη περίπτωση π

μό οντοτήτωνρεί να γραφτεα στο Visual S

ofessionalsional παρέχεμιουργία, την ς, που συμπεστην έκδοση τηρίζει την επου χρησιμοποerver Explore

emium αι  ένα πλήρελά και στα πλοσης Professiλά και για dat

timate οτελεί  μετονον για την υποκτηριστικών  το βάσεων δεδο

μή αλλά και ερ

το Visual C# 2

βαση στο Webκατεβάζουμεeb.exe).  

  αν  θέλουμεπιλέγουμε  Rave αν θέλουμπρέπει να θυμ

ν και συσχετίσί σε Visual BaStudio Profess

l ει ένα  IDE γιααποσφαλμάτριλαμβάνουνEssentials ή σεξεργασία XMοιούν τις τεχνοr για την ενοπ

ς σύνολο  εργλαίσια ομάδωonal αλλά καtabase unit te

ομασία  της  έκοστήριξη της σου Visual Stuομένων, την αργαλεία repor

2010 Express

b, από το webε  τον  οδηγό 

με  να  εκτελέun  αν  θέλουμε να την εγκμηθούμε να έ

σεων αλλά καasic ή C#. Η έional. 

όλες τις υποτωση και την ν το SharePoinστην πλήρη έκML και XSLT καολογίες ClickOποίηση με τον

γαλείων που ων ανάπτυξηςι εργαλεία γιαsting. 

κδοσης Team συνεργατικήςdio Premium,ανάλυση του ting. 

στον υπολογι

bsite της Micεγκατάσταση

έσουμε  ή  ναμε  να  εγκατααταστήσουμεχουμε πρόσβ

αι γραφικών δκδοση αυτή μ

οστηριζόμενεςεγκατάστασηnt και το Clouκδοση, ανάλοαι μπορεί να Once και MSI.ν SQL Server. 

απλουστεύεις. Ουσιαστικάα την ανάλυσ

Suite.  Η  έκδς ανάπτυξης έ,  συμπεριλαμκώδικα, την α

ιστή μας ακολ

rosoft για το ης  του  Visual

α  αποθηκεύσαστήσουμε  άε αργότερα. Σβαση στο Inter

33 

διεπαφών. μπορεί να 

ς γλώσσες η εφαρμο‐ud. Η υπο‐ογα με την δημιουρ‐ Συμπερι‐

την ανά‐περιλαμ‐η του κώ‐

οση αυτή έργων στο μβάνονται αρχιτεκτο‐

λουθούμε 

Visual C#   C#  2010 

 σουμε  το άμεσα  την Στη δεύτε‐rnet. 

 

 

3. Αφζεπλ

4. Σττη

5. Στστcr

φού φορτώσει ένα μήνυμαληροφορίες γι

τη  συνέχεια  εης εφαρμογής

τη συνέχεια επταθούν.  Οι  δosoft SQL Ser

ει τα αρχεία πα καλωσορίσμια την εγκατά

επιλέγουμε ανς. 

πιλέγουμε ταιαθέσιμες  επrver 2008 Exp

που χρειάζεταματος όπου επάσταση στη M

ν αποδεχόμα

α επιπρόσθεταπιλογές  είναιpress Service P

αι, ο οδηγός επιλέγουμε αν icrosoft. 

αστε  τους  όρο

α προϊόντα ποα) MicrosoftPack 1. Στα πλ

εγκατάστασηθέλουμε να σ

 ους  της άδεια

 ου θέλουμε νt  Silverlight  κλαίσια του σε

34 

 ς εμφανί‐στείλουμε 

ας  χρήσης 

α εγκατα‐και  β) Mi‐εμιναρίου 

 

 

δεξοpr

6. ΈπExλεδιπαυπ

7. Στπο

εν θα διδαχθεουμε για  εγκαress οπότε πρέ

πειτα  επιλέγοxpress. Αν δενεγμένη θέση καθέσιμο  τον αράθυρο αυτόπολογιστή μα

τη  συνέχεια  οου χρειάζοντα

εί η τεχνολογατάσταση.  Αντέπει να τον επ

ουμε  που  θν έχουμε κάπκαι πατάμε ταπαραίτητο ό βλέπουμε κς. 

ο  οδηγός  εγκαι.  

ία Silverlightτίθετα θα  χρεπιλέξουμε για

έλουμε  να  εποιο συγκεκριο κουμπί  Instγια  την  εφαρκαι μια επισκό

κατάστασης  κ

οπότε μποροειαστούμε  τοα εγκατάσταση

εγκαταστήσουμένο λόγο, επtall, αφού βεβρμογή  χώρο σόπηση του τι 

κατεβάζει  και

ούμε να μην τον SQL Serverη.  

 υμε  το  Visuπιλέγουμε τηβαιωθούμε όστο  σκληρό  δθα εγκαταστ

 ι  εγκαθιστά  τ

 

35 

την επιλέ‐ 2008 Ex‐

al  Studio ν προεπι‐τι έχουμε δίσκο.  Στο αθεί στον 

τα  αρχεία 

3.3

διαδC# 20

Startροφοψη τνα ρστοιχπεριγ

3.3.

μόνογανώθέναtion jects

 

 

8. Καχία

3. Το περΈχοντας  εγ

δοχικά Start 010 Express. Η

 

 Προεπιλεγ

t Page. Σε αυτορίες όπως τατων τελευταίωυθμίσουμε τηχεία του Visuγραφτούν στι

.1. Ο SoluΌταν δημιο

ο αρχείο, το Vώσει τα πάνταα από τα οποίExplorer  (Ctrs και των αρχε

ατά την ολοκλας. Το Visual S

ριβάλλονγκατεστημένο All ProgramΗ αρχική σελί

Εικόνα 3.1 ‐ Η

μένα,  όταν  ξετήν εμφανίζονα projects σταων νέων  μέσαη συμπεριφορal C# 2010 Exις ενότητες πο

ution Exploουργούμε μιαVisual Studio 2α. Συνήθως ένία περιλαμβάνl+Alt+L) παρέείων, όπως αυ

λήρωσή της εγStudio Expres

ν του Visuο  το Visual  Stms  Microsoίδα θα φαίνετ

Η αρχική σελ

εκινάμε  το Vνται μηνύματα οποία δουλεα από RSS Feeρά της. Ακολοxpress. Αρκετάου τους αντιστ

orer α νέα, ανοίγο2010 χρησιμονα solution ανει πολλαπλάέχει μια βολικυτή της εικόν

γκατάστασης,ss είναι έτοιμο

al C# 20tudio  μπορούft Visual Studται ως εξής: 

λίδα του Visua

isual  Studio  ετα καλωσορίσεύαμε τελευτeds. Στην έκδοουθεί μια αναά στοιχεία ωστοιχούν. 

υμε μια υπάροποιεί την ένναποτελείται απά άλλα αρχείακή οπτική αναας παρακάτω

, ο οδηγός εμο για χρήση. 

10 Expresμε  να  το  ξεκio 2010 Expre

al C# 2010 Exp

εμφανίζεται  μσματος, βίντεοαία αλλά και οση express, ωαφορά σε ορστόσο έχουν α

ρχουσα εφαρμνοια του solutπό ένα ή περα. Το παράθυραπαράσταση ω. Σε αυτήν τη

μφανίζει μήνυ

 

ss κινήσουμε  επess  Micros

press 

μια  σελίδα  γνο με οδηγούςμια επιλογή γωστόσο δεν μρισμένα από ταφεθεί σκόπι

μογή, ή ακόμtion (λύσης) γρισσότερα proρο εργαλείου του solution,

ην εικόνα μπο

36 

μα επιτυ‐

ιλέγοντας soft Visual 

 

νωστή ως ς και πλη‐για τη λή‐μπορούμε τα βασικά μα για να 

μα και ένα για να ορ‐ojects, κα‐του Solu‐  των pro‐ορούμε να 

δούμπου στηνproje

είναιging που δυναμπορ

της εψειςφανίπράγδεν θφαίν

lutioπου νουμer τορακά

Εικ

 

 

με  τρία projeσυνήθως υπον οποία είναι ects που δεν έ

 

Ένας κόμβοι το startup pή πιέσουμε τθέλουμε να ατό να θέσουρούμε να βρο

Η γραμμή εμφάνισης τω των περιεχομίζοντας  επιπργμα που πρέπθα φαίνονται νονται έτσι ώσ

Εκτός από n Explorer έχεπιλέγεται γιμε build το soου build και νάτω εικόνα. 

 

όνα 3.3 ‐ Οι π

cts  σε μια δεοδεικνύει καιγραμμένο.  Υπέχουν κάποια 

Εικόνα 3

ος ξεχωρίζει, roject, δηλαδτο F5.  Για να θέσουμε σανμε πολλαπλάύμε επιλέγονεργαλείων στ

ων περιεχομένμένων. Για παρόσθετα αρχεπει να θυμόμαάμεσα στον Sστε να είμαστεέναν βολικό τχει ένα δυναμια να μας δώlution ή ένα μα ανοίγουμε 

παραλλαγές τ

εντρική μορφι το είδος τουπάρχουν και 

α γλώσσα. 

3.2 ‐ Το παράθ

γιατί το fontδή αυτό που θαλλάξουμε τ

ν  startup  και ά projects σανντας Propertieτην κορυφή τνων του παρααράδειγμα τοεία  και φακέλαστε είναι ότSolution Exploε σίγουροι όττρόπο εμφάνμικό μενού ποώσει την πρόσμεμονωμένο pαρχεία. Οι πα

του μενού ποβους του so

ή.  Κάθε projeυ project αλλάεξαιρέσεις σε

θυρο του solu

 του είναι bo

θα τρέξει όταντο startup proεπιλέγουμε Sν startup από es πατώντας δτου Solution Eαθύρου και δ κουμπί Showλους  που  δεντι αν αλλάξει orer. Το κουμπτι βλέπουμε ταισης των projου προσαρμόζσβαση στις πιproject, να χεαραλλαγές το

υ εμφανίζεταolution explo

ect  συνοδεύεά και τη γλώσε αυτόν  τον κ

 ution explorer

ld. Αυτό υποδν επιλέξουμε oject, κάνουμεSet as StartUpτο διάλογο S

δεξί κλικ στον Explorer επιτρίνει συντομεύw All Files, επεν  εμφανίζοντακάτι από το fπί Refresh αναα σωστά αρχεjects και των δζεται ανάλογαο συχνές εργιριστούμε τονου μενού αυτο

αι με δεξί κλικrer 

εται  από  ένα σσα προγραμκανόνα όπως

r 

δεικνύει ότι τDebug  Staε δεξί κλικ στp Project.  ΕίνSolution Propeκόμβο Solutioρέπει την προύσεις στις διάεκτείνει το soαι  προεπιλεγμfile system, οανεώνει τα αρεία. διαφόρων iteα με το είδοςγασίες, όπως ν configuratioού φαίνονται

κ για διάφορο

37 

εικονίδιο μματισμού ς  τα setup 

το project art Debug‐το project αι  επίσης erties που on. οσαρμογή άφορες ό‐lution εμ‐μένα.  Ένα ι αλλαγές ρχεία που 

ems, ο So‐ς του  item το να κά‐on manag‐ι στην πα‐

 ους κόμ‐

ολόκεπιλέέχουσημα

Προ

προσνός νπου διαλφανίΣτο VtempΜε τtempκριτή

περιταξύυπάρτάμεεμφαΤο πject. του χνουτους

 

 

   Οι  πρώτες 

κληρου του soέγουμε το Buυν αλλάξει.  Υπαίνει ότι θα γί

οσθήκη νέωΜια από τι

σθήκη, η αφανέου project σεμφανίζεται όγου. Οι επιλίζει πληροφορVisual C# 201plates  των εμτην  επιλογή  τplates με τον ήρια.  

Μετά την πσσοτέρων ite ενός item καρχουν και οριε δεξί κλικ γιαανίζεται επιλέαράθυρο αυτΣτην αριστερproject που έυμε από τη λίσς παρόχους. 

 

Εικόνα

επιλογές  στοolution ή ενόςild είναι η πιοπάρχουν περιίνει build σε ό

ων Projects κις πιο συνηθισαίρεση και η μσε μια υπάρχμε δεξί κλικ σλογές μπορούρίες για το επ10 Express ο  χμπορικών εκδότων Online Teίδιο τρόπο π

προσθήκη ενόms μέσα στο αι ενός αρχείοισμένα που πα να εμφανιστέγουμε New Itτό είναι όμοιορή πλευρά υπάέχουμε επιλέξστα, αλλά κα

α 3.4 ‐ Παράθυ

ο  αριστερό  κας μεμονωμένοο αποδοτική ειπτώσεις όμωόλα τα σχετικά

και Items σμένες ενέργεμετονομασία χουσα solutionστον κόμβο Soύν να ταξινομηπιλεγμένο proχώρος  Installeόσεων του Viemplates  μποπου κάνουμε 

ός ή περισσοτproject αυτό.ου. Παρόλο ποπεριέχουν πολτεί το μενού κtem για να εμο με το παράθάρχει η λίσταξει η οποία μι να δούμε τι

υρο διαλόγου

αι  το  κεντρικου project. Στεπιλογή, γιατί ως που  χρειάζά projects ανε

ειες που γίνοντων projectsn, επιλέγουμεolution. Αυτόηθούν ως προoject, όπως τοed Templatesisual Studio  κορούμε να  ταμε τα  Installe

τέρων project. Είναι σημαντου αρκετά temλλαπλά. Επιλέκαι από εκεί εμφανιστεί το πθυρο διαλόγο με τα Installe

μας επιτρέπει ις online temp

 

υ για τη δημιο

 

ό  μενού  σχετις περισσότερbuild γίνεται ζεται  να  κάνοεξαρτήτως της

νται με τον Soκαι των itemsε Add  Newεμφανίζει τοος το όνομα. ον τύπο του κ περιλαμβάνεκαι φυσικά μόξινομήσουμε ed Templates, 

ts, θα χρειασττικό να προσέmplates περιέέγοντας τον κόεπιλέγουμε Adπαράθυρο διαου για την προed Templates να αναζητήσplates που έχο

ουργία ενός ν

τίζονται  με  τορες περιπτώσμόνο στα pro

ουμε Rebuild, ς κατάστασής

olution Explors. Για την προw Project από ο παρακάτω πΟ χώρος στα και την περιγρει ένα υποσύόνο για τη γλ  και  να αναζ, αλλά με περ

τεί η προσθήέξουμε τη διαέχουν μόνο ένόμβο ενός prdd. Στο υπο‐μαλόγου Add Nοσθήκη ενός που αφορούν

σουμε το  itemουν παραχθε

νέου project 

38 

ο building σεις, το να ojects που κάτι που  τους.  

rer είναι η οσθήκη ε‐το μενού 

παράθυρο δεξιά εμ‐ραφή του. ύνολο των λώσσα C#. ητήσουμε ρισσότερα 

κη ενός ή αφορά με‐να αρχείο oject, πα‐μενού που New Item. νέου pro‐ν το είδος 

m που ψά‐ί από τρί‐

 

Προ

σιμο(refeδομέποιήχρειαζεταεμφα

γιστήγνωστου .και τμοποσουμ

tion,έχει χρησ

Προ

Visuaject 

 

 

Εικόν

οσθήκη αναΈνας από τ

οποίηση  των erences). Μια ένων, ιδιότητεσουμε  μια  κλαστεί να προσι με δεξί κλικανίζει το παρα

 

Εικόνα

Κατά το άνή, την Global στές βιβλιοθή.NET και του των πρόσφαταοιήσουμε δενμε μέσω του B

Είναι δυνα αντί να αναφτο πλεονέκτησιμοποιούμε τ

οσθήκη αναΈνας άλλος

al Studio είναεμφανίζεται 

να 3.5 ‐ Παράθ

αφορών τους τρόπους componentsαναφορά, ουες, πεδία και λάση  ενός  τρσθέσουμε μιασε κάποιο κό

ακάτω παράθ

α 3.6 ‐ Παράθ

νοιγμα του παAssembly Cac

ήκες που μπορCOM που εμφα χρησιμοποιν  βρίσκεται  σBrowse tab καατό να προσθέφερθούμε σταημα ότι μποροτην τελευταία

αφορών σε ς τύπος αναφαι η αναφορέςη επιλογή Ad

θυρο διαλόγο

 με τους οποίs    είναι  μευσιαστικά επιτμεθόδους έτ

ρίτου  παρόχοα αναφορά πρόμβο projectθυρο διαλόγου

θυρο διαλόγο

αραθύρου αυτche και το ανρούν να προσφανίζονται σειημένων αναφσε  κάποια απόατευθείαν απόέσουμε αναφα μεταγλωττισούμε να κάνοα έκδοση όλων

services φορών που μπς σε services. dd Service Ref

ου για την πρ

ίους το Visuaε  τον  μηχαντρέπει στον cτσι ώστε να γίυ,  ή  ακόμα  κρος αυτό. Αυτόκαι την επιλου. 

ου για την προ

τού, το Visualνοιχτό solutionστεθούν. Αυτέε διαφορετικάφορών. Αν το ό αυτές  τις  λό το file systeφορά σε κανονσμένα binaryουμε ευκολότν των compon

πορούμε να πΠατώντας δεference. Αυτή

οσθήκη ενός 

l Studio υποσνισμό  της  πompiler να ανίνει build. Αν και  ένα  δικό  μό γίνεται απόογή Add Refe

 οσθήκη μιας 

Studio αναζηn και κατασκεές περιλαμβάνά tabs, αλλά component πίστες  τότε  μπm. νικά projects components.τερα debug καnents.  

προσθέσουμε ξί κλικ σε οποή εμφανίζει  το

νέου Item 

στηρίζει την επροσθήκης  αναγνωρίσει τύχρειαστεί ναμας  .NET  assό το μενού ποrence. Η επιλ

αναφοράς 

ητά στον τοπικευάζει μια λίσάνουν και τις ακαι αυτές τωνπου θέλουμε πορούμε  να  τ

μέσα στο τρέ. Μια τέτοια παι σιγουρευό

σε ένα projeοιονδήποτε κόο παράθυρο 

39 

 

επαναχρη‐αναφορών ύπους δε‐ χρησιμο‐embly  θα υ εμφανί‐λογή αυτή 

κό υπολο‐στα με τις αναφορές ν projects να χρησι‐το  εντοπί‐

έχον solu‐προσθήκη μαστε ότι 

ect από το όμβο pro‐διαλόγου 

Add covevicesμια υμηνύ

Το  πτων τπικοίΑν δγου το οπυποσραδοπει ν

3.3.

με ταθετηρουςκέντρπηγασε αtab γ

θύρωφορίτησηλαμβντετμξουμντέμστηνεικόν

pinnπεριτου τσουμ

 

 

Service Referer εμφανίζοντs. Στην περιοχυπηρεσία. Ακύματα επιτυχί

Στην  κάτω παράθυρο διατύπων που οί  τύποι δεδομεν ισχύει κάταυτού Data Tποίο επιτρέπεστήριξη πλέονοσιακές web sνα υπάρχει δια

.2. Τα παρΠριν ξεκινή

α αποτελούμεημένες στο πάς εμφανίζεταιρο υπάρχει ο αίου κώδικα, υτόν το χώρογια να μπορού

Σε κάθε πλων που αντισίες ανάλογα μη των παραθύβάνει το Toolbμημένη  (collaμε τον τίτλο εμνεται  ξανά  αν εκτεταμένη να: 

 

Ει

 Αν θέλουμ

ed  (καρφιτσωστρέφει κατάτρίτου κουμπμε το παράθυ

 

rence, το οποαι τα πιθανά χή Operationsριβώς από κάίας ή αποτυχίααριστερά γω

αλόγου Servicρίζονται σαν μένων αντισττι τέτοιο, μποType. Στο ίδιο ει την προσθήν ρίχνεται στοservices  είνααλειτουργικότ

ράθυρα εήσει κανείς τηενα μέρη του άνω μέρος τουι στα αριστεράκύριος χώροένα έγγραφο ο για επεξεργαύμε να επιλέγλευρά του χώρστοιχούν σε ερμε τη λειτουρρων περιλαμbox και τα Dapsed) μορφήνός παραθύρ

αν  μετακινήσομορφή του,  ε

κόνα 3.7 ‐ Οι 

ε το παράθυρωμένη),  πατάά 90 μοίρες γιπιού, του Χ, κλρο αυτό μπορ

οίο φαίνεται σservices που s εμφανίζονταάτω εμφανίζεας κατά τη σύωνία  του παραce Referenceκομμάτι της ατοιχίζονται σεορούμε να πρ παράθυρο δήκη πιο παραο Windows Coι βολική αν υτητα με παλιό

ργαλείωνη δημιουργία Visual Studioυ παραθύρουά, δεξιά και κς για τον επεXML, μια φόρασία. Με κάθγουμε ποιο θαρου για τον επργαλεία.  Αυτργικότητα πουβάνει τον Solata Sources. Τ τους γνωστήρου, εμφανίζεουμε  τον  κέρεμφανίζονται

γενικές επιλο

ρο να παραμεμε  το  μεσαίοια να δείξει όλείνει το παράρούμε να το ε

στην παρακάτυπάρχουν σται οι διαθέσιμεται μια περιούνδεση με τηναθύρου διαλόSettings  που αναφοράς. Πρε αυτούς που οσδιορίσουμειαλόγου, υπάαδοσιακών σεommunicationπάρχουν περότερα συστήμ

μιας εφαρμο

o. Τα μενού κα και ένα σύνοκάτω από την ξεργαστή κειμρμα ή οποιοδε νέο αρχείο α δούμε μεταξπεξεργαστή κά  τα παράθυυ τους έχει πρution ExploreΤα εργαλεία σή και ως unpiεται σε εκτεταρσορα  κάπου τρία εικονίδ

ογές ενός παρ

είνει στην εκτο  κουμπί  πουτι το παράθυάθυρο. Αν αρεπιλέξουμε απ

τω εικόνα. Παο τρέχον Soluμες λειτουργίεοχή κειμένου ν επιλεγμένη υόγου υπάρχειεμφανίζεται ροεπιλεγμέναδημοσιεύοντε τις τιμές στάρχει το κουμπε  .NET Web Sen Foundation ιορισμοί στηνματα.  

γής, είναι σημαι οι γραμμές ολο από μικρόκύρια περιοχμένου: όποτε δήποτε άλλο απου ανοίγει, ξύ των ανοιχτκειμένου υπάρρα παρέχουνροσδοθεί. Η πr στα δεξιά, εστα αριστερά nned  (ξε‐καραμένη (expanαλλού.  Ότανια όπως φαίν

 ραθύρου εργα

τεταμένη μορ  μοιάζει  με  κρο είναι καρφργότερα θελήσπό το μενού V

ατώντας το κοution στην περες που παρέχοόπου εμφανίυπηρεσία. ι  το  κουμπί Aεπιτρέπει  τη

α, υποτίθεται ται από  την υτην περιοχή τομπί Add Web Rervices. Παρόη υποστήριξην εφαρμογή μ

μαντικό να εξεργαλείων είότερα παράθυχή του παραθ ανοίγουμε έναρχείο, θα εμδημιουργείτατών αρχείων. ρχει ένα σύνον  επιπρόσθετεπροεπιλεγμένηενώ στα αριστεμφανίζονταιρφιτσωμένη). nded) μορφή, ν  ένα  παράθνονται στην π

αλείων 

ρφή του γνωσκαρφίτσα.  Η φιτσωμένο. Τσουμε να ξανView. 

40 

ουμπί Dis‐ριοχή Ser‐ονται από ίζονται τα 

Advanced. η  ρύθμιση ότι οι το‐υπηρεσία. ου διαλό‐Reference όλο που η η στις πα‐μας ή πρέ‐

ξοικειωθεί ίναι τοπο‐υρα ή χώ‐ύρου. Στο να αρχείο φανίζεται αι ένα νέο 

ολο παρα‐ες πληρο‐η τοποθέ‐τερά περι‐ι στην συ‐Αν επιλέ‐αλλά συ‐υρο  είναι παρακάτω 

στή και ως καρφίτσα ο πάτημα ναεμφανί‐

Εικ

παριτην τρου. ρουμπαράτοποόπως

Αλλ

μεριτοποπαραStudρου.

παράσαίοπροςρων κίνησαπό κουμ

 

 

κόνα 3.8 ‐ Λίστ

Αν επιλέξοιστά έναν διατοποθέτηση τ Κάτι τέτοιο εμε  τα εργαλείάθυρο, μεγιστοθετεί το παρς δηλώνει το 

λάζοντας τηΠροεπιλεγ

κά δεξιά στηνοθέτηση πρέπαθύρου και ναio εμφανίζει  

 

Εικόν

  Για  να  τοπ

άθυρο και το ο μεγάλο σταυς μετακίνηση.παραθύρων σση,  το σύρουτο κεντρικό μμπί στο κουτί 

τα με τους δι

υμε το πρώτοαφορετικό τρότου παραθύροείναι χρήσιμοία στη δεύτερτοποιώντας έάθυρο σε έναόνομά της, απ

ν τοποθεσίαμένα το Visuaν οθόνη. Είναπει  να  επεκτεία σύρουμε το5 κουτιά, ένα

να 3.9 ‐ Πιθαν

ποθετήσουμε αφήνουμε στυρωτό κουτί α. Το μεγάλο αστην ίδια περμε προς  την μεγάλο κουτί τ θα τοποθετη

ιαφορετικούςλ

ο εικονίδιο (τόπο τοποθέτηου οπουδήποο όταν έχουμερη οθόνη καιέτσι το διαθέσα επιπρόσθετποκρύπτει το 

α ενός παρal Studio τοποαι δυνατό να αίνουμε  ένα πο παράθυρο σα για κάθε πιθ

νές επιλογές γ

ένα παράθυρτο αντίστοιχο αλλάζει θέση αυτό κουτί χρριοχή στο Visuπεριοχή πουτη θέση του σηθεί σε tabbe

ς τρόπους τοπλείων 

το κάτω βελάκησης του παρτε στην οθόνε πολλαπλές οι  να αφήσουμσιμο χώρο. Η ο tab στον κεπαράθυρο. 

αθύρου οθετεί μερικά αλλαχθεί αυτπαράθυρο,  ναστη νέα θέση θανή επιλογή 

για την τοποθ

ρο  σε  οποιαδκουτί. Κατά τανάλογα με τρησιμεύει γιαual Studio: Επι θέλουμε  να στη νέα αυτή d μορφή. Επι

ποθέτησης ενό

κι), εμφανίζετραθύρου. Η επη ανεξαρτήτωοθόνες, γιατί με  την πρώτηεπιλογή Dockντρικό χώρο. 

παράθυρα ερτή η τοποθέτηα  επιλέξουμε του. Για να μγια τη νέα το

θεσία ενός πα

δήποτε πλευρτο σύρσιμο, πτην τρέχουσα την τοποθέτιλέγουμε ένα το  τοποθετήπεριοχή. Αν ελέγοντας οπο

 ός παραθύρο

ται μια λίστα πιλογή Float ως του κυρίουμπορούμε να

η μόνο για  ταk as Tabbed D Τέλος η επιλ

ργαλείων αριηση. Για να αλτην μπάρα  τί

μας βοηθήσει,οποθεσία του

αραθύρου 

ρά,  απλώς  σύπαρατηρούμε α θέση του πατηση δύο ή π παράθυρο πσουμε και  επεπιλέξουμε τοοιοδήποτε απ

41 

ου εργα‐

που ανα‐επιτρέπει υ παραθύ‐α μεταφέ‐α  το κύριο Document λογή Hide, 

στερά και λλαχθεί η ίτλου  του , το Visual υ παραθύ‐

 

ύρουμε  το ότι το με‐αραθύρου ερισσοτέ‐ρος μετα‐πιλέγουμε ο κεντρικό πό τα υπό‐

λοιππαρά

Εικό

3.3.

την  επολλροι dτων περιτον ετην ε

επεξ

 

 

α  κουτιά,  τοπάθυρο σε εκεί

 

όνα 3.10 ‐ Πα

.3. Ο επεξΌπως τα πε

επεξεργασία λά περισσότερdesigners για ρυθμίσεων τωσσότεροι προεπεξεργαστή αεμφάνισή του

Όταν ανοίγεργασίας κώδ

 

 

ποθετούμε  τοίνη την περιοχ

αράδειγμα τοπ

ξεργαστήςερισσότερα IDκώδικα.  Ο  επρα από ένας ατην πραγματων projects καογραμματιστέαυτό. Για το λ για να δουλεγουμε  ένα αρδικα (code ed

Εικ

ο  παράθυρο χή που επιλέξ

ποθέτησης ενVisu

ς κειμένουDEs, το Visualπεξεργαστής απλός επεξερτοποίηση εργααι την επεξερς ξοδεύουν τολόγο αυτό αξίεύουμε πιο απρχείο  κώδικα itor window).

κόνα 3.11 ‐ Το

αριστερά,  δεξαμε. 

νός παραθύροual Studio 

υ Studio έχει σαυτός  έχει  ε

ργαστής κειμέασιών όπως τργασία των διον περισσότερίζει να ρίξουμποδοτικά με αγια  επεξεργα Το παράθυρο

ο code editor w

ξιά,  πάνω  ή 

ου εργαλείων

το επίκεντρό ξελιχτεί  μέσανου. Παρόλο τη δημιουργίααφόρων πόρωρο χρόνο τουςμε μια ματιά σαυτόν.  ασία,  δουλεύοο αυτό φαίνετ

window 

κάτω  από  το

ν στο δεξιό μέ

του ένα παράα  στα  χρόνια που υπάρχουα φορμών, τηων των εφαρς στη γραφή κστο πώς να ρυ

ουμε με  το πται ως εξής: 

 

42 

  υπάρχον 

 έρος του 

άθυρο για και  είναι υν διάφο‐ην αλλαγή μογών, οι κώδικα με υθμίζουμε 

παράθυρο 

περιτρέχοκλάσβρού

Περ

κλάσλείς.κατάλαπλτην π

ρεί ννα τοΤο πλες τούμεόμωςταξύ

συμπδομέrectiκνών

Out

τμημστούλών πάνωνατό

Μορ

μένοπεριΑπό 

άλλωΑν γεπαν

 

 

Πάνω από ήγηση σε μεγον αρχείο  κώσης από την πύμε μια μέθοδ

ριοχές Η αποτελε

σεων που υπη Υπάρχουν όμά συνέπεια δύλά αρχεία ή  νπεριήγηση στο

Η εισαγωγνα διαιρεθεί σοποθετήσουμπλεονέκτημα χτις μεθόδους ε μια διασύνδς είναι ότι πρ τους. Μια  εναλλ

πυκνώνουμε τένη στιγμή. Οves #region <νουμε και επε

 

Εικ

tlining Το Visual S

μάτων ενός αρύμε το outlininγια την απόκω εικόνα παρότητα σύμπτυξ

ρφοποίησηΤο Visual S

ο  κώδικα,  προσσότερα  χαρτο μενού TooΤο χαρακτη

ων προσθέτει ια οποιοδήποναμορφοποίη

το χώρο τουγάλα αρχεία κώδικα και  η  δπρώτη λίστα. Εδο ή μέλος μέ

σματική σχεδηρετούν έναν μως περιπτώσύσχρηστη. Σε να  χρησιμοποον κώδικα. ή των μερικώσε πολλαπλά αμε κώδικα σε χρήσης διαφοπου έχουν κάδεση (interfacρέπει να διαχε

λακτική  προσέτμήματα κώδρίζουμε σαν π<όνομα> και #εκτείνουμε τις

κόνα 3.12 ‐ Εμ

tudio έχει επίρχείου κώδικαng μέσα από τκρυψη/εμφάνατηρούμε ότιξης του const

κώδικα Studio  βοηθάοσθέτοντας  αακτηριστικά  τols  Options ηριστικό της παυτόματα εσ

οτε λόγο δεν σης ολόκληρο

 κώδικα υπάκώδικα. Η πρεύτερη drop‐Εμφανίζονται έσα στο αρχεί

δίαση κλάσεωμόνο σκοπό σεις που ανατέτοιες περιποιούμε περιοχ

ών κλάσεων (pαρχεία, σημαδιαφορετικά ορετικών αρχεάποια σχέση μce). Το πρόβληειριζόμαστε π

έγγιση  είναι δικα που δεν περιοχή το τμ#endregion κας περιοχές αντ

μφάνιση και α

ίσης τη δυνατα, όπως μεθότο μενού Editνιση των τμημι το Visual Stuructor Class1(

άει προεπιλεγαυτόματα  εσοτου Visual  St επιλέγουμε Tπροσθήκης εσοχές κατά τημορφοποιήσεου του αρχείο

ρχουν δύο λίρώτη drop‐dow‐down  λίστα  εσε αλφαβητιο. 

ων συνήθως έκαι δεν είναι 

αγκαστικά μιαπτώσεις είναι χές  κώδικα  (r

partial classes)ίνει ότι κατά ταρχεία αναπείων είναι ότμεταξύ τους, ημα που δημιπολλά αρχεία

η  χρήση  ονομμας ενδιαφέρμήμα του κώδαι χρησιμοποτίστοιχα.  

απόκρυψη πε

τότητα αυτόμόδων, σχολίων  Outlining,μάτων κώδικαudio πέραν τω().  

μένα  τον προοχές  και  κάνοudio,  και  η  μText Editor σοχών στη C#ην προσθήκη ει σωστά τον ου κώδικα ή τ

στες drop‐dowwn λίστα εμφεμφανίζει  τα κή σειρά για ν

χει σαν αποτιδιαίτερα πολ

α κλάση πρέπεκαλό να σπάregions),  κάνο

), όπου ο οριστη σχεδίαση μπαριστώντας έι μπορούμε νόπως για παριουργείται με και να εναλλ

μασμένων  περουν ή δεν χρικα που εσωκιώντας τις ενδ

 εριοχών στον 

ματης σύμπτυξν και κλάσεων το οποίο παρα. Έτσι για παων περιοχών, 

ογραμματιστήοντας  αυτόμαμορφοποίηση  C#  Format# καλείται smμπλοκ κώδικακώδικα, υπάμήματός του.

wn που βοηθφανίζει τις κλμέλη  της  επνα είναι πιο ε

τέλεσμα τη δηολύπλοκες ή μει να είναι με

άμε τον κώδικοντας  έτσι  ευ

σμός μιας κλάμιας κλάσης μέτσι μια λογικνα ομαδοποιήράδειγμα ότααυτήν την πρλάσσουμε συν

εριοχών  κώδιρησιμοποιούμκλείεται μετανδείξεις – και 

κώδικα 

ξης και εμφάν. Μπορούμερέχει ένα σύναράδειγμα, στδίνει αυτόμα

ή να δημιουρατη  στοίχιση.   μπορεί  να  ρtting. 

mart  indentingα μέσα σε έν

άρχει και η δυ 

43 

θούν στην άσεις στο ιλεγμένης εύκολο να 

ημιουργία μακροσκε‐εγάλη και α σε πολ‐υκολότερη 

άσης μπο‐μπορούμε κή κλάση. ήσουμε ό‐αν υλοποι‐ροσέγγιση νεχώς με‐

κα  για  να με μια δε‐ξύ των di‐+ συμπυ‐

νισης των ε να χειρι‐νολο εντο‐την παρα‐ατα τη δυ‐

γεί δομη‐Όπως  τα 

ρυθμιστεί. 

g. Μεταξύ να αρχείο. υνατότητα 

Επισ

Όλεςpropπου 

Cod

να μτον στερ

Wor

δικατο  μμπορ

Αρίθ

φάνιαριθπου EditoΤώρα

Fon

είναιfont παρανα αEnvir

 

 

σήμανση ΑνΈνα νέο χα

ς οι χρήσεις τperty)  μέσα  σαλλού χρησιμ

 

de ZoomingΧρησιμοπο

μικρύνουμε τοκώδικα σε τρρά στον επεξε

rd Wrap Με τον όρο

ς να χωράει σμενού  Tools ρούμε να αλλ

θμηση ΓραμΈνα πολύ χ

ιση του αριθμθμημένες απόεμφανίζεται Sor  All Langα τα αρχεία κώ

 

ts και χρώμαΈνα από τα

ι τα fonts και και των χρωμαγωγικό και ναλλάξουμε τα ronment επιλ

 

ναφορών αρακτηριστικότου τρέχοντοςσε  μια  εμβέλεμοποιείται αυ

Εικόνα 3.1

g οιώντας το συο μέγεθος τουρίτους. Το zooργαστή. 

ο word wrapστο προκαθορ Options,  επάξουμε τις επ

μμών χρήσιμο εργαλμού των γραμό  το μενού ToShow all settiguages  Genώδικα θα εμφ

Εικόνα 

ατα α πρώτα πράγτα χρώματα τμάτων που είνα γράφει κώδfonts και τα χέγουμε Fonts

ό στο Visual Sς επιλεγμένουεια  επισημαίντός ο προσδιο

13 ‐ Επισήμαν

υνδυασμό Ctrυ κώδικα. Αυτom μπορεί να

εννοούμε τηνρισμένο πλαίσπιλέγουμε  Teπιλογές για το

αλείο που δεν μών σε κάθε ools  Optiongs κάτω αριneral επιλέγοφανίζονται αρ

3.14 ‐ Αρίθμη

γματα που ίσωτου κύριου επίναι ευκολοδιδικα για περιχρώματα απόs and Colors ό

Studio 2010  ευ προσδιορισνονται.  Έτσι  γοριστής μέσα

νση αναφορώ

l + Mouse Wτό μπορεί να φα οριστεί και 

ν αυτόματη δσιο του επεξεext  Editor  wrapping. 

είναι ενεργοαρχείων κώδns,  επιλέγουμιστερά. Στη συυμε Line numριθμημένα.  

ηση γραμμών

ως χρειαστεί πεξεργαστή κειάβαστα για τισσότερο χρόνό το μενού Toπως φαίνεται

είναι η επισήμτή  (όπως π.χγίνεται  πιο  εύστον κώδικα

 ών στον κώδικ

heel, μπορούφανεί χρήσιμοαπό τη λίστα

ιαχείριση γραργαστή κειμέC#   Forma

ποιημένο απόικα. Για να εμμε αρχικά στουνέχεια, κάτωmbers κάτω α

ν στον editor 

να αλλάξει καειμένου. Η επτον καθένα μπνο χωρίς να κools  Optionι στην παρακά

μανση των ανχ. μιας μεθόδούκολο  να  εντ.  

κα 

ύμε να μεγαλώο όταν παρουα της γωνίας κ

αμμών έτσι ώένου. Πηγαίνοtting  Wra

ό την αρχή, εμφανιστούν οο παράθυρο ω από την επιλαπό την ομάδα

 

ανείς στο Visuπιλογή του καπορεί να τον κουράζεται. Μns και από τηάτω εικόνα: 

44 

ναφορών. ου ή μιας τοπίσουμε 

ώσουμε ή υσιάζουμε κάτω αρι‐

ώστε ο κώ‐οντας από pping  και 

ίναι η εμ‐ι γραμμές επιλογών λογή Text α Display. 

ual Studio τάλληλου κάνει πιο 

Μπορούμε ν επιλογή 

παράτην εσταθfonts

Full-

χώροfull‐sΕναλαπό ράθυmod

Παρ

ανά χείουΩστόδίπλ

 

 

Εικό

Από το  ίδιοάθυρο κειμένεπιλογή ενός θερού μήκουςs. 

-Screen ModΑν έχουμε 

ο για  τον επεscreen mode λλακτικά μποραυτό το modυρα  των  εργαe μπορεί να φ 

ρακολούθησΤο Visual  S

γραμμή για νυ. Όταν ανοίγόσο, όταν ξεκα από κάθε γ

όνα 3.15 ‐ Επιλ

ο παράθυρο ου του Visuafont πρέπει νς και για το λό

de ενεργά πολλξεργαστή κειπου μπορούμρούμε να επιλde. Όπως παραλείων,  ενώ  τφανεί ιδιαίτερ

ση ΑλλαγώνStudio  έχει  τηα υποδείχνει γει ένα αρχείοινάμε το γράγραμμή που έ

λογές για γρα

μπορούμε ναl Studio επιλένα θυμόμαστεόγο αυτό εμφ

λαπλά παράθιμένου.  Για τομε  να  χρησιμιλέξουμε Shiftρατηρούμε, δετο  παράθυρορα χρήσιμο, α

Εικόνα 3.16 ‐

ν ην  επιλογή  τηποιες γραμμέο για επεξεργαψιμο θα παρέχει αλλάξει. Ό

αμματοσειρές

α αλλάξουμε έγοντας το απε ότι περισσότφανίζονται με 

υρα εργαλείωο λόγο αυτό τμοποιήσουμε t+Alt+Enter γιεν εμφανίζονο  είναι  πλήρωαν χρησιμοποι

‐ Full Screen m

ης  παρακολοές κώδικα έχοασία, δεν θα ατηρήσουμε Όταν το αρχε

ς και τα χρώμ

τις επιλογές γπό τη λίστα Sτερο αποτελεέμφαση στη 

ων,  τότε μπορτο Visual Studαπό  το μενούια να εισέλθοται οι γραμμέως  μεγιστοποιούμε πολλαπ

mode 

ύθησης  των ουν αλλάξει καυπάρχουν χρότι εμφανίζετίο αποθηκεύε

ματά τους 

για οποιοδήπhow settings εσματικά είναλίστα των δια

ρεί να  ξεμείνοdio  έχει διαθέύ View  Fuουμε και να εές εργαλείωνοιημένο.  Το  fπλές οθόνες.  

αλλαγών  στοατά τη γραφήωματισμένες ται μια κίτρινεται, οι γραμμ

45 

 

ποτε άλλο for. Κατά 

αι τα fonts αθέσιμων 

ουμε από έσιμη μια ull Screen. εξέλθουμε ν ή τα πα‐ull‐screen 

 

ον  κώδικα ή ενός αρ‐γραμμές. 

νη ένδειξη μές αλλά‐

ζουνλαγέτης  πText chec

Split

ταυτγού πμια μρετικ

μπάρ

Άλλ

ρει  κδιάκ

 

 

ν χρώμα: από ές από το άνοπαρακολούθηEditor  Ge

ck box “Track C 

Εικόνα 3.17

t View Μερικές φ

τόχρονα. Αυτόπαραθύρου τμπάρα. Αυτοίκά κομμάτια τ

Η διαίρεσηρα διαχωρισμ

 

λες λειτουργΓια να είνα

κάποιες  προχριτες αλλά μπ

ΣχποαπγήχρEdva

κίτρινο γίνεταοιγμα του αρχησης  των  αλλeneral  και απChanges”. 

7 ‐  Πως εμφα

ορές είναι χρό μπορεί να γίτου επεξεργασοι χώροι μπο

του ίδιου αρχεη του κύριου πμού μπορεί να

ίες αι κανείς έναςωρημένες  λεπορούν να εξο

χολιασμός  /  αοθετήσουμε σποφύγουμε τηή  της  πιθανότρησιμοποιούμdit  επιλέγουμanced  Unco

αι πράσινο δεχείου και ότι λαγών  μπορείό  την ομάδα 

ανίζονται οι αενεργ

ήσιμο να βλέίνει με τη Splστή κειμένου ορούν να γίνοείου ταυτόχρπαραθύρου μα ρυθμιστεί, σ

Εικόνα 3.

ς αληθινά παριτουργίες  τουοικονομήσουν

από‐σχολιασμσε σχόλια,  κώην τοποθέτηστητας  εισαγωμε  τον αυτόμαμε Advanced omment για ν

είχνοντας με αυτές οι αλλαί  να  αλλάξειSettings  ενερ

αλλαγές με τηοποιημένη 

έπουμε διαφοit View, η οποσε δυο οριζό

ουν scrolled ξεονα. μπορεί να γίνεσύροντας την π

18 ‐ Split View

ραγωγικός πρου  επεξεργαστν πολύ χρόνο

μός  ενός  μπλοώδικα που εκτση σχολίων γρωγής  πολλαπλατο σχολιασμ Commentνα αφαιρέσου

αυτόν τον τρόαγές έχουν απαπό  το  μενοργοποιούμε ή

 ην παρακολού

ορετικά κομμάοία επιτρέπειόντιους χώρουεχωριστά και 

ει από το μενπάνω ή κάτω.

w 

ογραμματιστήή  κειμένου πκατά την ανά

οκ  κώδικα:  Συτείνεται σε ποραμμής χειρολών  σχολίων μό  του Visual Selection για με τα σχόλια.

όπο ότι έχουνποθηκευτεί. Ηύ Tools  Oή απενεργοπο

ύθηση αλλαγ

άτια του ίδιουι τη διαίρεση υς που χωρίζονα εμφανίζου

νού Window .  

 

ής είναι χρήσπου  είναι  δεν άπτυξη. 

υχνά  χρειάζετπολλές γραμμέκίνητα και τηπολλαπλών  γ Studio.  Από 

α το σχολιασμ. 

46 

ν γίνει αλ‐Η επιλογή Options  οιούμε  το 

ών 

υ αρχείου του ενερ‐ονται από υν διαφο‐

 Split. Η 

ιμο να ξέ‐είναι  ευ‐

ται  να  το‐ές.  Για να ην αποφυ‐γραμμών, το μενού 

μό και Ad‐

 

47  

Επιλογή μπλοκ: γνωστή και ως επιλογή ορθογωνίου, είναι η δυνατότητα επι‐λογής κειμένου σε μπλοκ αντί της κανονικής επιλογής γραμμών. Για να επι‐λέξουμε μπλοκ κειμένου, απλώς πιέζουμε το πλήκτρο alt ενώ επιλέγουμε το κείμενο  με  το  ποντίκι.  Εναλλακτικά  με  το  πληκτρολόγιο  πατάμε Shift+Alt+Βέλος 

Επεξεργασία πολλαπλών γραμμών: ένα νέο χαρακτηριστικό στο Visual Studio 2010  είναι  η  δυνατότητα  μετά  την  επιλογή  ενός  μπλοκ  με  τον  παραπάνω τρόπο να επιτρέπεται η εισαγωγή νέου κειμένου που θα αντικαταστήσει το επιλεγμένο. Αυτό μπορεί να φανεί χρήσιμο όταν θέλουμε να αλλάξουμε για παράδειγμα τους προσδιοριστές πρόσβασης μιας ομάδας μεταβλητών. 

Διαχείριση clipboard: το Visual Studio διατηρεί τα τελευταία 20 snippets κει‐μένου που  έχουν  τοποθετηθεί  στο clipboard  (με  copy  ή paste).  Κρατώντας πατημένα Ctrl+Shift και πατώντας V διαδοχικά εμφανίζονται τα snippets, ένα κάθε φορά. 

Go to Definition : για να πάμε γρήγορα στον ορισμό μιας κλάσης, μεθόδου ή μέλους κλάσης που υποδεικνύεται από τον κέρσορα πατάμε δεξί κλικ και go to definition, ή απλώς πατάμε F12. 

Find all References:  Μπορούμε να βρούμε από πού καλείται μια μέθοδος ή property με το να πατήσουμε δεξί κλικ στον ορισμό της και από το μενού ε‐πιλέγοντας  Find All References  ή  πατώντας Shift+F12.  Αυτό  ενεργοποιεί  το εργαλείο Find Symbol Results  και εμφανίζει  τις τοποθεσίες όπου υπάρχουν αναφορές  της  μεθόδου  ή property. Μπορούμε  να  επιλέξουμε  κάποια  από αυτές  τις  τοποθεσίες και  να εμφανίσουμε κατευθείαν τη γραμμή όπου εμ‐φανίζεται η αναφορά.