Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα...

49
Συναισθηματική αγωγή (2) Τα συναισθήματα….. Ρομπέρ Ντελονέ Γάλλος1885-1941

Transcript of Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα...

Page 1: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Συναισθηματική αγωγή (2)

Τα συναισθήματα…..

Ρομπέρ Ντελονέ Γάλλος1885-1941

Page 2: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Το συναίσθημα: μας δίνει πληροφορίες για τον κόσμο που μας περιβάλλει, μας καθοδηγεί θυμίζοντάς μας τι αγαπάμε και τι απεχθανόμαστε, μας εξατομικεύει βοηθώντας μας να αποκτούμε συνείδηση του ίδιου μας του εαυτού. Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με την

προϋπόθεση ότι θα βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσα στην άρνηση και την ανεξέλεγκτη έκφρασή τους.

Page 3: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Στην εποχή μας επικρατεί ακόμα η άποψη ότι το συναίσθημα εμποδίζει τον άνθρωπο να σκέφτεται λογικά, ότι είναι δείγμα αδυναμίας να εκφράζει κάποιος αυτό που νιώθει, ότι πρέπει με κάθε τρόπο το συναισθήματα να ελέγχονται και να κρύβονται τόσο από τους άλλους όσο και από τον ίδιο μας τον εαυτό. Ωστόσο, τα συναισθήματα είναι πολύ χρήσιμα και σημαντικά για την ανάπτυξή μας αλλά και την ίδια την επιβίωσή μας.

Page 4: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Λογική και συναίσθημα δεν είναι αντίθετα μεταξύ τους, αλληλοεπηρεάζονται. Μια σκέψη θα επιδράσει στον τρόπο που αισθανόμαστε, ενώ ένα συναίσθημα που θα βιώσουμε θα οδηγήσει σε συγκεκριμένες σκέψεις ή και αποφάσεις.

Page 5: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Αξίζει να τονίσουμε ότι : ένα συναίσθημα δε διαρκεί περισσότερο από μερικά δευτερόλεπτα ή το πολύ μερικά

λεπτά. όταν μιλάμε για ένα συναίσθημα που διαρκεί ώρες, τότε πρόκειται για διάθεση, ενώ όταν η διάρκεια μετριέται σε εβδομάδες ή και μήνες τότε πρόκειται για

συναισθηματική διαταραχή.

Page 6: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

τα βασικά συναισθήματα,( σύμφωνα με τον Πολ Εκμαν και πολλούς ερευνητές), που διακρίνουμε είναι ο φόβος, ο θυμός, η λύπη και η χαρά. Υπάρχουν βέβαια και οι οικογένειες συναισθημάτων, όπως η απόλαυση, η αποστροφή, η αγάπη, η έκπληξη, η ντροπή , η ζήλεια.

Page 7: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Είναι ένα φυσικό συναίσθημα, που το πρωταρχικό καθήκον του είναι να μας προστατεύει και να μας προφυλάσσει από τους πιθανούς κινδύνους. Σύμφωνα με την βιβλιογραφία οι φυσικοί μας φόβοι είναι μόνο δύο: ο φόβος μην πέσουμε από μεγάλα ύψη και ο φόβος των απρόσμενων και δυνατών ήχων. Και οι λόγοι που έχουμε από τη φύση μας αυτούς τους φόβους είναι ακριβώς για να μπορούμε να προφυλάσσουμε το σώμα μας - μας βοηθούν στην κυριολεξία να επιβιώνουμε. Όλοι οι άλλοι φόβοι που έχουμε- για το θάνατο, την αποτυχία, την αρρώστια, τη μοναξιά, το άγνωστο, το τι σκέφτονται οι άλλοι, τα φίδια, τα έντομα, τους ανθρώπους- είναι φόβοι που τους έχουμε δημιουργήσει οι ίδιοι και που δυσκολεύουν αφάνταστα την καθημερινή μας ζωή.

ΦΟΒΟΣ

Η ΚΡΑΥΓΗ-Ε.ΜΟΥΝΚ

Page 8: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Είναι μια αντίδραση στην απογοήτευση και την αδικία. Μας προσφέρει αυτοεπιβεβαίωση. Χρησιμεύει στη διατήρηση των σωματικών, ψυχολογικών ή κοινωνικών ορίων και στην υπεράσπιση των δικαιωμάτων μας. Κάνει την εμφάνισή του κάθε φορά που υπάρχει έλλειψη σεβασμού στην ακεραιότητά μας, μας προειδοποιεί για τις ανάγκες μας, σωματικές και ψυχικές, μας βοηθά να εναρμονίσουμε τις σχέσεις μας με τους άλλους. Όταν δεν επιτρέπουμε, λοιπόν, σ’ ένα παιδί να εκφράσει το φυσικό θυμό του, που όπως προαναφέραμε δε διαρκεί πάνω από μερικά δευτερόλεπτα, ή όταν ακόμα χειρότερα το τιμωρούμε ή το επιπλήττουμε γι’ αυτό, τότε βαθμιαία θα γεμίσει οργή και μνησικακία.

Γ. Ιακωβίδης : Ο κακός εγγονός (1884)

Page 9: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Είναι ένα φυσικό συναίσθημα που μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε τις απώλειες στη ζωή μας. Υπογραμμίζει το κενό και την έλλειψη. Μας επιτρέπει να αποτραβηχτούμε, να κλάψουμε και να ανασυγκροτηθούμε μετά από ένα συμβάν. Τα δάκρυα της αληθινής λύπης δε διαρκούν πολύ και ανακουφίζουν. Η λύπη δεν είναι κατάθλιψη. Εάν επιτρέπουμε στα παιδιά να αισθανθούν τη λύπη και να πενθούν όταν βιώνουν τους μικροθανάτους στη ζωή τους, τότε θα έχουν προετοιμαστεί για τις δυσκολίες της ζωή και θα ξέρουν πώς να τις αντιμετωπίσουν.

Senecio P.Clee

Θλίψη

Page 10: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

The Promenade by Marc Chagall

Είναι το συναίσθημα που μας κάνει να νιώθουμε ολοκληρωμένοι, ενωμένοι και συγκεντρωμένοι. Μας φέρνει κοντά στους άλλους και συμβάλλει στην επικοινωνία με τον ίδιο μας τον εαυτό αλλά και με τους ανθρώπους γύρω μας.

ΧΑΡΑ

Page 11: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Η αγάπη είναι ένα συναίσθημα έντονης στοργής και προσωπικής αφοσίωσης. Στη φιλοσοφία, η αγάπη είναι μια αρετή που εκπροσωπεί την ανθρώπινη ευγένεια συμπόνια και στοργή. Η λέξη αγάπη μπορεί να αναφέρεται σε μία πληθώρα διαφορετικών συναισθημάτων, καταστάσεων και συμπεριφορών. Η μεγάλη αυτή ποικιλία των χρήσεων και εννοιών της λέξης, σε συνδυασμό με την πολυπλοκότητα των συναισθημάτων που περιλαμβάνει, καθιστά δύσκολο τον ορισμό της αγάπης συγκριτικά με άλλες συναισθηματικές καταστάσεις. Σύμφωνα με την επιστήμη, η αγάπη είναι μία εξέλιξη του ενστίκτου επιβίωσης, που αρχικά είχε σαν σκοπό να κρατήσει τους ανθρώπους κοντά, απέναντι σε απειλές καθώς και να διευκολύνει τη συνέχιση του είδους μέσω της αναπαραγωγής.

ΑΓΑΠΗ

ΓΚ.ΚΛΙΜΤ

Page 12: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Η απόρριψη αποτελεί βασικό νόμο του κοινωνικού σύμπαντος. Όταν όμως κανείς επικεντρώνεται στο ότι έχει απορριφθεί από κάποιους, εύκολα μπορεί να συντριβεί συναισθηματικά και να δημιουργήσει έναν φαύλο κύκλο αυτοεκπληρούμενης προφητείας, όπου αυτό που φοβάται περισσότερο είναι αυτό ακριβώς που του συμβαίνει. Η ευαισθησία στην απόρριψη σημειώνει ιδιαίτερα υψηλά ποσοστά στις μέρες μας, και μάλιστα και στα δύο φύλα.Όλοι οι άνθρωποι νιώθουν ψυχικό πόνο σε κάποια στιγμή, αυτό είναι κάτι φυσιολογικό. Εξίσου φυσιολογικό είναι να μη μας συμπαθούν όλοι, όπως κι εμείς δε συμπαθούμε όλο τον κόσμο που γνωρίζουμε, είτε έχουμε αντικειμενικούς είτε υποκειμενικούς λόγους. Ωστόσο, όταν ένας άνθρωπος αισθάνεται ότι οι άλλοι δεν τον συμπαθούν ή δεν τον αποδέχονται, τείνει να αισθάνεται συντετριμμένος και ισοπεδωμένος. Το να απορριφθεί κανείς από πρόσωπο που είναι σημαντικό, για τον εγκέφαλό του, είναι το ίδιο απειλητικό με το να ακουμπήσει το χέρι του σε ένα καυτό μάτι κουζίνας.

ΑΠΟΡΡΙΨΗ

Νόρμαν Ρόκγουελ

Page 13: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Η ανάγκη μας να συνδεόμαστε συναισθηματικά με άλλους είναι εγγεγραμμένη στο DNA μας. Έτσι, η απογοήτευση όταν δεν υπάρχει συναισθηματική σύνδεση είναι δεδομένη. Γι' αυτό και η εντονότερη μορφή απόρριψης -η αποχώρηση αγαπημένου προσώπου- είναι από τις πιο στρεσογόνες και απογοητευτικές εμπειρίες. Η αυτοπεποίθηση του ανθρώπου σχετίζεται άμεσα με το πόσο αποδεκτός είναι: μια πρόσκληση του στυλ «θα χαρούμε να έρθεις στο πάρτι μας» μπορεί να ανεβάσει κάποιον στα ουράνια… Όμως, όταν κανείς αισθάνεται άσχημα, για οποιοδήποτε λόγο, τείνει να νιώθει άσχημα και για τον εαυτό του και η κοινωνική του αυτοπεποίθηση είναι το ραντάρ που ελέγχει το περιβάλλον για να ανιχνεύσει ενδείξεις απόρριψης ή αποδοχής. Ανάλογα με το τι καταγράφει το εσωτερικά προγραμματισμένο ραντάρ, ο άνθρωπος αντιδρά με αύξηση ή μείωση της αυτοπεποίθησής του. Ωστόσο, επιστημονικές εξηγήσεις θέτουν το ότι αν το «ραντάρ» αυτό δεν ήταν ευαίσθητο στην παραμικρή απόρριψη, τότε πιθανότατα θα έχανε και τις μεγαλύτερες απορρίψεις, διακινδυνεύοντας την ευτυχία ή την ασφάλεια του ατόμου. Η φύση μας έκανε ευαίσθητους στην απόρριψη, αφού ο άνθρωπος εξαρτάται από μικρές κοινωνικές ομάδες, των οποίων η αποδοχή είναι απαραίτητη για την επιβίωσή του.

Page 14: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Για τους περισσότερους ανθρώπους η απόρριψη είναι κάτι σχεδόν χειροπιαστό- κάτι που μπορούν να διηγηθούν σε κάποιον τρίτο, και αυτός θα μπορούσε να καταλάβει αμέσως τι εννοούν. Για μια μερίδα ανθρώπων, όμως, η απόρριψη είναι κάτι που τους περιστοιχίζει στο κάθε τι: υποψιάζονται την πιθανή απόρριψη σε κάθε βλέμμα, σχόλιο, υπαινιγμό και ζουν με το μόνιμο φόβο ότι από στιγμή σε στιγμή θα τους απορρίψουν οι άλλοι ολοκληρωτικά. Παρόλο που ο πόνος αυτών των ανθρώπων είναι ιδιωτικός, ωστόσο έχει δημόσιες συνέπειες: οι άνθρωποι γίνονται ολοένα και πιο διστακτικοί στο να πάρουν το παραμικρό κοινωνικό ρίσκο. Καθένας επικεντρώνεται στο να αξιολογεί την κοινωνική απόδοσή του, αποφεύγοντας να πλησιάσει αγνώστους ή να αμφισβητήσει τα δεδομένα.

Page 15: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Σύμφωνα με τις έρευνες της καθηγήτριας του πανεπιστημίου Columbia Geraldine Downey , οι ενήλικες που ως παιδιά βίωσαν απόρριψη από τους γονείς τους είναι πιο ευαίσθητοι στην απόρριψη ως ενήλικες. Έτσι, τα παιδιά που μεγαλώνουν χωρίς να καλύπτονται οι ανάγκες τους για στοργή και συναισθηματικό δέσιμο με τους γονείς τους, γίνονται ενήλικες που μαθαίνουν να περιμένουν την απόρριψη από τους άλλους, ειδικά αυτούς που αγαπούν ή θεωρούν σημαντικούς. Τα συναισθήματα που συνοδεύουν την προσδοκία της απόρριψής τους είναι άγχος και θυμός. Ερμηνεύουν τα ουδέτερα σημάδια ή ασήμαντες πράξεις (πχ καθυστέρηση στο να τους τηλεφωνήσει κάποιος) ως σίγουρες αποδείξεις ότι ο άλλος τους απορρίπτει.

Page 16: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Τέλος, τα παιδιά που βιώνουν την κοινωνική και συναισθηματική απόρριψη από τους συμμαθητές τους είναι πολύ πιθανό ότι ως νέοι ενήλικες δε θα εμπιστεύονται τους άλλους, θα είναι ιδιαίτερα επιφυλακτικοί και θα φοβούνται την απόρριψη από φίλους, συνεργάτες, κ.λ. ,παρά την καλή συναισθηματική τους σύνδεση με τους γονείς τους.

Τα χαρακτηριστικά των ευαίσθητων στην απόρριψη ανθρώπων: Έχουν πολύ άγχος Απογοητεύονται εύκολα Είναι «κλειστοί» και εκφράζουν τα συναισθήματά τους δύσκολα Είναι επιφυλακτικοί Αναζητούν φίλους με παρόμοια χαρακτηριστικά Ευχαριστιούνται δυσκολότερα Υποφέρουν και ανησυχούν διαρκώς για το αν οι άλλοι θα τους απορρίψουν

Page 17: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Η παραδοχή του προβλήματος, ότι κάποιος είναι υπερευαίσθητος στην απόρριψη, παρόλο που δεν θα αλλάξει από μόνη της τη συμπεριφορά του ατόμου αυτού, είναι το πρώτο βήμα για να το αντιμετωπίσει. Παράλληλα, το άτομο αυτό χρειάζεται να ενδυναμώσει την αυτοπεποίθησή του και να μάθει να αξιολογεί σωστά τα δυνατά του σημεία.

Εξίσου απαραίτητο είναι να σιωπήσει και η εσωτερική φωνή του ατόμου που κριτικάρει διαρκώς και προβλέπει προβλήματα και καταστροφές: όταν κανείς μάθει να διαχειρίζεται τις αρνητικές του σκέψεις, αυτές μειώνονται και τελικά εξαλείφονται, συμπαρασέρνοντας και τα όποια αρνητικά συναισθήματα που γεννούσαν. Ο άνθρωπος θα πρέπει να μάθει να φιλτράρει και την κριτική που του κάνουν οι άλλοι, αγνοώντας τα κακοπροαίρετα σχόλια και αξιοποιώντας την εποικοδομητική κριτική που στόχο έχει την βελτίωσή του.

Η δημιουργία ενός συμπαγούς κοινωνικού δικτύου με αξιόπιστους φίλους μπορεί επίσης να θέσει τέλος στον φαύλο κύκλο του φόβου της απόρριψης.

Page 18: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Η ζήλια (γράφεται και "ζήλεια") μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα συναίσθημα που εμφανίζεται, όταν ένα άτομο υστερεί απέναντι σε κάποιο άλλο, από πλευράς πλούτου, ικανοτήτων, η ταλέντου, ή επιθυμεί διακαώς κάτι που κάποιος άλλος έχει στην κατοχή του. Σ´ αυτή την περίπτωση η ζήλια εκδηλώνεται ως η επιμονή του ανθρώπου, να αποκτήσει κάτι που έχει ο συνάνθρωπος του, ή αν δε μπορεί να το αποκτήσει ο ίδιος, εύχεται (και συνήθως προσπαθεί να καταφέρει) να μην το έχει ούτε ο συνάνθρωπος του. Το συναίσθημα αυτό αρκετά συχνά αγγίζει τα όρια της εμμονής.

Ο Μπέρτραντ Ράσελ απεφάνθη ότι η ζήλια είναι μία από τις κυριότερες αιτίες της δυστυχίας. Είναι μια συνήθης και πλέον ατυχής πλευρά της ανθρώπινης φύσης, διότι δεν είναι μόνο αυτός που ζηλεύει δυστυχισμένος, αλλά επιθυμεί να προκαλέσει δυστυχία και στους γύρω του.

Ο Καντ όρισε τη ζήλια ως "μία απροθυμία να δει κάποιος την δική του ευημερία, επισκιάζοντας την από την ευημερία κάποιου άλλου, επειδή το πρότυπο που χρησιμοποιεί δεν έχει εγγενή σχέση με την δική του ευημερία, παρά μόνο στο πλαίσιο σύγκρισης της δικής του ευημερίας με των άλλων.

Page 19: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Η ψυχολογία αναφέρεται συχνά στον εγωκεντρισμό της παιδικής προσχολικής ηλικίας. Τα παιδιά δηλαδή έχουν στο επίκεντρο της σκέψης τους τον εαυτό τους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι εγωιστές ή μη κοινωνικά όντα. Σύμφωνα με τους ειδικούς, τα παιδιά αυτής της ηλικίας αδυνατούν να συνειδητοποιήσουν οτιδήποτε ξεφεύγει από τη σφαίρα των άμεσων εμπειριών ή αντιλήψεων τους.

Page 20: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Η αισιοδοξία είναι η στάση που έχουν οι άνθρωποι που τους εμποδίζει να πέσουν σε απάθεια, απελπισία ή κατάθλιψη όταν αντιμετωπίζουν μια δυσκολία. Τεχνικά ορίζεται ως ο τρόπος που έχουν να ερμηνεύουν στον εαυτό τους τις αποτυχίες τους και τις επιτυχίες τους. Οι αισιόδοξοι άνθρωποι πιστεύουν πως μια αποτυχία οφείλεται σε παράγοντες που μπορούν να αλλάξουν με διαφορετική προσέγγιση, ώστε την επόμενη φορά να έρθει η επιτυχία. Βλέπουν δηλαδή την αναποδιά ως κάτι που μπορεί να διορθωθεί και θεωρούν πως το εμπόδιο δεν οφείλεται σε κάποιο προσωπικό τους μειονέκτημα από το οποίο δε μπορούν να ξεφύγουν.

Ο ρόλος της αισιοδοξίας: Η ικανότητα αυτή να συνεχίζει κάποιος παρά τις ήττες, συνδυασμένη με κάποιο ταλέντο, οδηγεί στην επιτυχία περισσότερο από τους ανθρώπους που διαθέτουν μόνο το ταλέντο αλλά καταθέτουν πιο γρήγορα τα όπλα όταν κάτι πάει στραβά. Η προϋπόθεση είναι να είναι η αισιοδοξία ρεαλιστική, καθώς η υπερβολικά αφελής αισιοδοξία συχνά αποβαίνει καταστροφική. Υπάρχουν πολλά πλεονεκτήματα από έναν αισιόδοξο τρόπο σκέψης. Οι αισιόδοξοι είναι πιο υγιείς, πιο αποτελεσματικοί, αναρρώνουν γρηγορότερα, έχουν χαμηλά επίπεδα κατάθλιψης και πετυχαίνουν υψηλότερες ακαδημαϊκές επιδόσεις.

Page 21: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Η αισιοδοξία διδάσκεταιΣύμφωνα με το Daniel Goleman η αισιοδοξία διδάσκεται. Άλλοι ειδικοί προτείνουν πως η αισιοδοξία μπορεί να βελτιωθεί στο άτομο και δεν είναι αποκλειστικά κληρονομούμενη. Ιδίως οι γονείς έχουν κρίσιμο ρόλο στην ανάπτυξη της αισιοδοξίας των παιδιών τους και η δική τους ψυχική υγεία είναι καθοριστική.

ΓΚΑΡΣΟΤ-Ο ΖΩΓΡΑΦΟΣ ΤΗΣ ΑΙΣΙΟΔΟΞΙΑΣ

Page 22: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

EDVARD MUNCH: MELANCHOLY

Ένα συναίσθημα πολύ γνώριμο και ταυτόχρονα ιδιαίτερα οδυνηρό, που αν ψάξουμε λίγο, το βρίσκουμε χωμένο ανάμεσα στις πιο παλιές μας αναμνήσεις. Άμεσα συνυφασμένη με την παιδική ηλικία και την αίσθηση του να είναι κανείς μικρότερος, αδύναμος και ανεπαρκής, που συνοδεύει τα πρώτα χρόνια της ζωής μας, θα θέλαμε να διαγράψουμε την ντροπή από το συναισθηματικό μας ρεπερτόριο και να μπορούμε να ζούμε χωρίς αυτήν. Είναι όμως τόσο φριχτό και τόσο απορριπτέο αυτό το συναίσθημα ή μήπως είναι απλά παρεξηγημένο;

Η ΝΤΡΟΠΗ

Page 23: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Αν κάνουμε μια αναδρομή στις δυσάρεστες αναμνήσεις μας, όλοι έχουμε να θυμηθούμε στιγμές ντροπής, στιγμές που μας «έπιασαν» να κάνουμε κάτι «απαγορευμένο», στιγμές που αποκαλύφθηκε κάτι που θα θέλαμε να μην ξέρει κανείς για μας, στιγμές που νιώσαμε να μας μειώνουν μπροστά σε άλλους, στιγμές που αισθανθήκαμε ότι η συμπεριφορά δικών μας ανθρώπων μας «ρεζιλεύει». Η ζωή είναι γεμάτη με τέτοια βιώματα ντροπής, που είναι από τα πιο οδυνηρά γιατί η ντροπή είναι ένα πολύ δυσάρεστο συναίσθημα. Ίσως γι’ αυτό και η επιστήμη της Ψυχολογίας ποτέ δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την ντροπή, σε αντίθεση π.χ. με την ενοχή, το φόβο ή το θυμό. Υπάρχει κάτι το απειλητικό στο συναίσθημα της ντροπής, αν σκεφτεί κανείς ότι τη στιγμή που νιώθουμε ντροπή θέλουμε «να ανοίξει η γη να μας καταπιεί», «να εξαφανιστούμε από προσώπου γης», με λίγα λόγια να σταματήσουμε να υπάρχουμε για τους άλλους, έστω για μερικές στιγμές.

Page 24: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Η ντροπή, λοιπόν, είναι ένα κατεξοχήν κοινωνικό συναίσθημα που πηγάζει από την αίσθηση ότι μας βλέπουν και συνδέεται άμεσα με το περιφρονητικό βλέμμα των άλλων, είτε γιατί όντως μας βλέπουν είτε γιατί εμείς το φανταζόμαστε. Άλλα συναισθήματα σχετίζονται συχνά με «πράγματα» (π.χ. φοβόμαστε τους κεραυνούς, τα σκυλιά ή το ύψος, αηδιάζουμε με ένα βρόμικο πιάτο ή μια άσχημη μυρωδιά, χαιρόμαστε με μια ωραία μουσική ή για την προαγωγή που πήραμε), όμως η ντροπή δεν υπάρχει χωρίς την «παρουσία» κάποιου άλλου ανθρώπου, είναι η απειλητική αίσθηση της περιφρόνησης ή της απόρριψης από τους άλλους. Όταν νιώθω ντροπή είναι γιατί κάποιος με βλέπει όπως είμαι, αλλά δεν θέλω να είμαι, βλέπει κάτι σε εμένα που θα ήθελα να μην υπάρχει και φοβάμαι ότι θα με απορρίψει γι’ αυτό. Ντρέπομαι ή ντροπιάζομαι για στοιχεία μου που υπάρχουν (έστω και στιγμιαία, έστω και σε ελάχιστο βαθμό) και δεν μπορώ να αλλάξω, τουλάχιστον όχι άμεσα..

Page 25: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

• Γιατί έχω μια κρεατοελιά στο πιγούνι, γιατί είμαι χοντρός, γιατί νιώθω άσχημη, γιατί έχω πεταχτά αυτιά.• Γιατί δεν καταλαβαίνω αυτό που λένε ή διαβάζω, γιατί νιώθω χαζός, γιατί δεν έχω αρκετές γνώσεις, γιατί δεν τα καταφέρνω καλά στο σχολείο...• Γιατί με είδαν γυμνή, γιατί με έπιασαν να φιλάω ένα αγόρι, να λέω ψέματα, να κλέβω, να κοιτάω από την κλειδαρότρυπα... • Γιατί με είπαν βρόμικο, ανίκανο, αχάριστο, αμόρφωτο, δειλό... • Γιατί απέτυχα σε αυτό που είχα αναλάβει, γιατί έκανα ένα αδιόρθωτο λάθος, γιατί «κρέμασα κάποιον που βασιζόταν σε εμένα», γιατί δεν φέρθηκα καλά στο φίλο μου, γιατί έχω πολλά λεφτά ενώ άλλοι πεινάνε... • Γιατί με το παιδί μου, το γονιό μου, το σύντροφό μου, συμβαίνει κάτι από τα παραπάνω

Page 26: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Η ντροπή μοιάζει πολύ με την ενοχή κι όμως είναι αρκετά διαφορετική. Η ενοχή προέρχεται από την αίσθηση της παραβίασης μιας απαγόρευσης και το φόβο της τιμωρίας και σχετίζεται άμεσα με την απαγορευμένη πράξη, δηλαδή αυτό που κάναμε ενώ δεν έπρεπε να το κάνουμε. Η ντροπή, από την άλλη, σχετίζεται με αυτό μέσα μας που μας κάνει να κάνουμε κάτι ή να είμαστε κάπως και προέρχεται από την αίσθηση της ταπείνωσης στα μάτια κάποιου ή κάποιων επειδή είμαστε έτσι και δεν μπορούμε να κάνουμε κάτι γι’ αυτό. Και τα δύο, όμως, είναι ιδιαίτερα δυσάρεστα συναισθήματα και χρησιμοποιήθηκαν κατά κόρον ως παιδαγωγικά «εργαλεία», με άσχημα πολύ συχνά αποτελέσματα.

Page 27: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Το συναίσθημα της ντροπής έχει τη ρίζα του στις πρώτες στιγμές της ζωής, όταν βλέπουμε τι είμαστε μέσα στο βλέμμα της μητέρας. Όταν αυτό δηλώνει δυσαρέσκεια και μη αποδοχή, τότε μεγαλώνει μέσα μας ή αίσθηση ότι κάτι «δεν πάει καλά», κάτι «στραβό» υπάρχει πάνω μας, κάτι «λάθος», κάτι «μη αγαπητό» (αυτό ακριβώς είναι και το συναίσθημα, κάθε φορά που ένα βλέμμα επιτιμητικό πέφτει πάνω μας). Ταυτόχρονα, αυτή η αίσθηση, όταν εναλλάσσεται με το αίσθημα της αποδοχής και της αγάπης από τους άλλους, είναι ένα από τα πιο δυνατά κίνητρα για να εξελιχθούμε, να αναπτύξουμε τις ικανότητές μας, να γίνουμε αυτόνομοι. Είναι επίσης ακρογωνιαίος λίθος στη διαμόρφωση ενός προσωπικού συστήματος αξιών. Στην πορεία της ζωής, η ντροπή μάς παρακινεί να ξεπεράσουμε ελλείψεις και στενά προσωπικά όρια και ταυτόχρονα περιορίζει την ύβρη και την υπερεκτίμηση του εαυτού μας και μας κάνει καλύτερους (συν)ανθρώπους.

Page 28: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Σε μια κοινωνία όπου δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στις επιδόσεις και στους βαθμούς των παιδιών, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να θυμόμαστε ότι αυτό που κάνει πραγματικά ευτυχισμένο και επιτυχημένο τόσο ένα παιδί όσο και έναν ενήλικα, είναι η επαφή με το συναίσθημά του και η επαφή του με τα συναισθήματα των άλλων!

Καμία σχέση δεν μπορεί να διατηρηθεί και να ισχυροποιηθεί αν δεν είμαστε σε θέση να μοιραζόμαστε αυτά που νιώθουμε και αν δεν μπορούμε να κατανοήσουμε το πώς νιώθουν οι άλλοι, για αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να δώσουν έμφαση στα συναισθήματα των παιδιών!

Έρευνες δείχνουν ότι σε πολλές περιπτώσεις οι αρνητικές συναισθηματικές αντιδράσεις των παιδιών οφείλονται σε αυτό που ονομάζεται ελλιπής συναισθηματική νοημοσύνη, ή με άλλα λόγια συναισθηματική ανωριμότητα.

Page 29: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Η συναισθηματική νοημοσύνη εμφανίζεται να είναι προβλεπτικός παράγοντας της ικανότητας των παιδιών να διαμορφώνουν σχέσεις και φιλίες, να τα πηγαίνουν καλά στο σπίτι και στο σχολείο, και της ισορροπημένης εικόνας του εαυτού τους και της ζωής γενικότερα. Από την άλλη πλευρά, η συναισθηματική ανωριμότητα μπορεί να δυσκολεύει την καθημερινότητα του παιδιού. Μπορεί για παράδειγμα να περιορίζει την ικανότητά του να ηρεμεί και να χαλαρώνει τον εαυτό του, να επιλύει με αποτελεσματικό τρόπο τα προβλήματα ή τις διαφωνίες του, να δυσκολεύει την επικοινωνία και την επαφή του με τους άλλους, και να αυξάνει τα επίπεδα συναισθηματικής και σωματικής έντασης.

Page 30: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Μερικές φορές και άθελά τους, οι γονείς και οι ενήλικες εμποδίζουν την ανάπτυξη της συναισθηματικής νοημοσύνης των παιδιών αντί να την ενισχύουν. Αυτό συμβαίνει κατά κύριο λόγο όταν τα συναισθήματα του παιδιού αγνοούνται. Μπορεί για παράδειγμα τα συναισθήματα του παιδιού να προκαλούν ενόχληση ή να αντιμετωπίζονται σαν κάτι που θα περάσει, χωρίς να δίνεται η δυνατότητα στο παιδί να διδαχτεί δεξιότητες που θα το βοηθήσουν να κατανοεί, να προσδιορίζει και να εκφράζει τα συναισθήματά του.

Σε άλλες περιπτώσεις, μπορεί οι γονείς ή οι ενήλικες να επιτρέπουν την έκφραση των συναισθημάτων, αλλά σε καταστάσεις που κρίνεται απαραίτητο να μην παρεμβαίνουν, με αποτέλεσμα να μη βοηθούν τα παιδιά να μάθουν πώς να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους. Η έλλειψη σεβασμού, ή η περιφρόνηση για το πώς αισθάνεται το παιδί, εμποδίζει την ανάπτυξη της συναισθηματικής του ωριμότητας.

Page 31: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Άλλες φορές μπορεί να απαγορεύεται η έκφραση αρνητικών συναισθημάτων ή να τιμωρούνται αυτά τα συναισθήματα των παιδιών. Όταν συμβαίνει κάτι αρνητικό ή δυσάρεστο και δεν επιτρέπουμε στο παιδί να εκφράσει αυτά που νιώθει για την κατάσταση, επηρεάζουμε αρνητικά τη συναισθηματική του ανάπτυξη. Είναι σαν να ενθαρρύνουμε τα παιδιά να αποκρύπτουν τα πραγματικά τους συναισθήματα (πχ. φόβο, θυμό, απογοήτευση). Τα έντονα συναισθήματα που μένουν μέσα φουσκώνουν σαν ένα μπαλόνι που κάποια στιγμή θα σκάσει. Μπορεί για παράδειγμα το παιδί να εκραγεί συναισθηματικά για να εκφράσει αυτά που νιώθει μέσα από φωνές, χτυπώντας, βρίζοντας ή κλαίγοντας, χωρίς να μπορεί να κατανοήσει τι συμβαίνει μέσα του. Επιπλέον, όταν το παιδί δεν μπορεί να εξωτερικεύσει αυτά που νιώθει γιατί φοβάται ότι θα αγνοηθεί, θα υποτιμηθεί ή θα πληγωθεί, αρχίζει και μαθαίνει να διαχειρίζεται κατά αυτόν τον τρόπο τα συναισθήματά του με αποτέλεσμα να επηρεάζονται και οι σχέσεις του στην ενήλικη ζωή.

Page 32: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς; Η ικανότητά μας να χειριζόμαστε κοινωνικές καταστάσεις, να ελέγχουμε τις παρορμήσεις και τα συναισθήματά μας, είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για την επιτυχία και την ευτυχία μας ως ενήλικες. Η καλλιέργεια της συναισθηματικής νοημοσύνης στα παιδιά επομένως είναι εξαιρετικά σημαντική και θα ξεκινήσει από την οικογένεια, η οποία είναι το πρώτο σχολείο της συναισθηματικής μάθησης! Μια πολύ καλή αρχή για να βοηθήσουν οι γονείς τα παιδιά, είναι να αναγνωρίζουν τα συναισθήματά των παιδιών και να τα ενθαρρύνουν να εκφράζουν αυτά που νιώθουν.

Page 33: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Επειδή αυτό απαιτεί ένα βαθμό γνωστικής ωρίμανσης, είναι βασικό οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά να εντοπίζουν τα συναισθήματά τους και να τα ονοματίζουν. Για παράδειγμα, “Δείχνεις απογοητευμένος που δε σε παίζουν τα άλλα παιδιά. Μπορεί να σου φαίνεται δύσκολο να τα πλησιάσεις, αλλά έλα να σκεφτούμε μαζί ιδέες που θα σε βοηθήσουν!” Με αυτόν τον τρόπο ο γονιός αναγνωρίζει τα συναισθήματα του παιδιού, το βοηθάει να τα προσδιορίσει και του προτείνει έναν τρόπο για να τα διαχειριστεί. Όταν ένα παιδί είναι σε θέση να το κάνει αυτό, τότε οι γύρω του μπορούν να το κατανοήσουν, να ανταποκριθούν σε αυτά που νιώθει και να το βοηθήσουν

Page 34: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Επιπλέον, είναι εξίσου σημαντικό το παιδί πέρα από τα δικά του συναισθήματα, να μπορεί να κατανοεί και τα συναισθήματα των άλλων. Ένας απλός τρόπος για να το πετύχουν αυτό τα παιδιά, είναι να τα ενθαρρύνουν οι γονείς να μπαίνουν στη θέση του άλλου και να προσπαθούν να δουν τα πράγματα από τη σκοπιά του. Για παράδειγμα, “Πώς θα αισθανόσουν αν φορούσες γυαλιά και τα άλλα παιδιά σε κορόιδευαν;”. Στην περίπτωση όπου το παιδί έχει μια έντονη συναισθηματική αντίδραση και δεν μπορεί να ελέγξει τον εαυτό του, οι γονείς θα πρέπει να παρέμβουν για του δείξουν αποτελεσματικές τεχνικές διαχείρισης των συναισθημάτων του.

Η ήρεμη στάση των γονιών και η ειλικρινής διάθεσή τους να ακούσουν αυτά που νιώθει το παιδί, είναι ιδιαίτερα σημαντική σε αυτή τη φάση. Τα όρια στο παιδί θα πρέπει να είναι ξεκάθαρα για το ποια συμπεριφορά επιτρέπεται και ποια όχι, ενώ παράλληλα θα πρέπει να ενθαρρύνονται οι δεξιότητες της συζήτησης και του διαλόγου

Page 35: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Παροτρύνετε το παιδί σας να παρατηρήσει και να αναγνωρίσει πως συμπεριφέρεται στους γύρω του. Ενισχύστε με συζήτηση και παίξιμο ρόλων το συναίσθημα που θέλετε να προωθήσετε.

Βοηθήστε το παιδί να κάνει μια αυτό- αξιολόγηση για να αναγνωρίσετε πως βλέπει τον εαυτό του. Χρησιμοποιήστε ένα mini- ερωτηματολόγιο (με παιγνιώδη διάθεση) και ρωτήστε ό, τι μπορείτε να σκεφτείτε, π.χ. Τι σε κάνει ευτυχισμένο/δυστυχισμένο;/ Υπάρχουν στιγμές που νιώθεις αδύναμος; Γιατί;/ Τι σε θυμώνει; /Τι θα σκεφτείς να κάνεις αν κάποιος σε χτυπήσει;

Page 36: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Παρατηρήστε τις αντιδράσεις του παιδιού σε αγχογόνες καταστάσεις. Γίνεται ευερέθιστο/ανήσυχο;/ Κατηγορεί συνεχώς τους άλλους;/ Δεν αναλαμβάνει ποτέ την ευθύνη των πράξεών του;/ Τι το βοηθάει να ηρεμεί;

Βοηθήστε το παιδί σας να αναλάβει τις ευθύνες των πράξεών του. Συζητήστε μαζί του για το πως οι πράξεις του επηρεάζουν τους άλλους ανθρώπους. Μάθετέ το να σκέφτεται για τις πράξεις που έχει κάνει.

Το σημαντικότερο: οι πράξεις των παιδιών είναι ο καθρέφτης των πράξεων των ενηλίκων. Ας δώσουμε στα παιδιά μας εκείνο το πρότυπο συμπεριφοράς που τους αξίζει.

Page 37: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Ικανότητα Προσαρμογής:• Επίλυση προβλημάτων• Ευελιξία• Θέαση Πραγματικότητας

Ενδοπροσωπικές Ικανότητες:• Συναισθηματική Αυτεπίγνωση• Δυναμισμός• Αυτονομία• Αυτό- εκτίμηση• Αυτενέργεια (να μπορεί το παιδί να θέτει στόχους, να ενεργεί γι’ αυτούς/εκπλήρωση

προοπτικών)

Page 38: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Διαπροσωπικές Ικανότητες:• Ενσυναίσθηση (κατανόηση των σκέψεων & συναισθημάτων των άλλων/τα παιδιά

αναπτύσσουν επαρκώς αυτήν την ικανότητα μετά την ηλικία των 7 ετών)• Κοινωνική υπευθυνότητα• Διαπροσωπική επαφή & σχέσεις (διαμόρφωση & διατήρηση στέρεων σχέσεων με

συνομηλίκους) Διαχείριση Αγχογόνων Καταστάσεων:• Αντοχή (διατήρηση ελέγχου σε στρεσσογόνες καταστάσεις/μη υπερβολικές

αντιδράσεις/κατάλληλη ανταπόκριση)• Έλεγχο των Παρορμήσεων (αποφυγή να ενεργεί το παιδί με τρόπο που μπορεί να

βλάψει τον εαυτό του ή τους άλλους ακόμη & όταν είναι θυμωμένο) Γενική Διάθεση:• Ευτυχία (βίωμα ικανοποίησης για τον εαυτό του & για τη ζωή/θετικό πνεύμα)• Αισιοδοξία

Page 39: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

Ως γονείς :  θέστε σαφή και ξεκάθαρα όρια. δώστε λογικές εξηγήσεις για τους κανόνες που επιβάλλονται μιλώντας με τρόπο

ευγενικό και αποφασιστικό. οι συνέπειες πρέπει να είναι άμεσες, λογικές και κατάλληλες για την ηλικία του

παιδιού. είναι σημαντικό να γνωρίζει το παιδί τις συνέπειες που θα επακολουθήσουν τις

πράξεις του. οι συνέπειες που προκαθορίζονται πρέπει να μπορείτε να τις εφαρμόσετε. όσο είναι δυνατό επιπλήξτε ή νουθετήστε ένα παιδί μακριά από άλλα άτομα ή την

παρουσία τρίτων ανθρώπων. απορρίψτε τη συμπεριφορά και όχι το ίδιο το άτομο. μη φοβάστε να απολογηθείτε. Τα παιδιά άλλωστε καταλαβαίνουν τα λάθη.

Page 40: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

-θέστε στο παιδί σας στόχους, τους οποίους μπορεί να επιτύχει, και που ταιριάζουν στην ηλικία και στις ικανότητες του.

-να του εκφράζετε συχνά πόσο περήφανοι και τυχεροί νιώθετε που είσαστε γονείς του. -να μιλάτε θετικά για το παιδί σας μπροστά σε σημαντικούς ανθρώπους στη ζωή του, όπως είναι ο

παππούς και η γιαγιά, οι φίλοι και οι δάσκαλοί του. -να τονίζετε συχνά τα θετικά σημεία του παιδιού σας καθώς και το τι καταφέρνουν να κάνουν καλά. -φροντίστε και τη δική σας αυτοεκτίμηση. Πρέπει να δείτε τον εαυτό σας θετικά. Οι γονείς που δεν

έχουν αυτοεκτίμηση, δυσκολεύονται να μεγαλώσουν παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση. -πείτε στο παιδί σας συχνά ότι το αγαπάτε. Δείξτε στο παιδί σας ότι το αγαπάτε περνώντας χρόνο μαζί

του, παίζοντας μαζί του και ακούγοντας την άποψή του.- βοηθήστε το παιδί σας να ανακαλύψει ποια χόμπι το ενδιαφέρουν. Δώστε του την δυνατότητα να

ασχοληθεί με αυτά.-βοηθήστε το παιδί σας να νιώθει ότι είναι απαραίτητο μέλος της οικογένειάς σας. Μην ξεχνάτε να

ζητάτε και την δική του γνώμη ειδικά στα θέματα που το αφορούν. -αφήστε το παιδί σας να σας βοηθήσει με κάτι. Προσπαθήστε να το αναμιγνύετε καθημερινά στις

δουλειές του σπιτιού. -γιορτάστε τα κατορθώματα και τις επιτυχίες του. - μάθετε στο παιδί να φροντίζει το σώμα του και τις ανάγκες του. Να το ρωτάτε εκείνο τι θέλει και τι

χρειάζεται για να νοιώθει φροντισμένο.

Page 41: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

βοηθείστε το παιδί να αναπτύξει τις κατάλληλες δεξιότητες ώστε να διαχειριστεί το φόβο του

- αφήστε το να έρθει σε επαφή σταδιακά με το φοβικό αντικείμενο, ώστε να εξοικειωθεί μαζί του.

- φροντίστε να του παρέχετε σαφή όρια και πλαίσιο ώστε να νοιώθει ασφαλές.-διαβεβαιώστε το ότι το φοβικό αντικείμενο δεν είναι απειλή, όταν πράγματι δεν

είναι. -αναφέρετε θαρραλέα παραδείγματα τρίτων ή δικά σας από περιπτώσεις που

φοβηθήκατε αλλά τα καταφέρατε.- αποφύγετε να αγνοείτε τους φόβους του παιδιού σας.-μην κοροϊδεύετε το παιδί σας για τους φόβους του.

Page 42: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

ΟΤΑΝ ΘΥΜΩΝΕΙ ΤΟ ΠΑΙΔΙ( που όπως προαναφέραμε δε διαρκεί πάνω από μερικά δευτερόλεπτα) :

ΕΚΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΘΥΜΟΥ- ΕΚΤΟΝΩΣΗ(ΣΕ ΑΣΦΑΛΕΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΜΕΝΟ ΠΛΑΙΣΙΟ) ΗΡΕΜΙΑ(ΔΙΑΛΟΓΟΣ) ΤΙ ΣΥΝΕΒΗ;……ΚΑΙ ΤΙ ΑΛΛΟ…. ΓΙΑ ΛΕΓΕ….ΚΑΙ ΜΕΤΑ …. ΕΙΔΕΣ ΤΙ ΓΙΝΕΤΑΙ ΚΑΜΙΑ ΦΟΡΑ ….ΤΙ ΚΑΝΟΥΝ ΟΙ ΑΛΛΟΙ …. ΕΣΥ ΤΙ ΚΑΝΕΙΣ ;….ΓΙΑΤΙ ΝΟΜΙΖΕΙΣ ΓΙΝΕΤΑΙ ΑΥΤΟ … ΠΩΣ ΣΟΥ ΜΟΙΑΖΕΙ ΑΥΤΟΣ ΠΟΥ ΣΕ ΕΝΟΧΛΕΙ … ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΠΙΣΤΕΥΕΙΣ ΝΑ ΤΟ ΒΕΛΤΙΩΣΟΥΜΕ ΓΙΑ ΝΑ ΑΙΣΘΑΝΘΕΙΣ ΚΑΛΥΤΕΡΑ….. ΜΕ ΠΟΙΟ ΤΡΟΠΟ…. ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΟΡΓΑΝΩΣΟΥΜΕ ΕΝΑ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΝΑ ΜΠΟΡΕΙΣ ΝΑ ΕΛΕΓΧΕΙΣ ΤΕΤΟΙΕΣ

ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ …

Page 43: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ ΑΠΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗΣ ΑΓΩΓΗΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ :ΣΜΥΡΝΙΩΤΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ ΗΛΙΚΙΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ:7(Β τάξη),8(Γ τάξη),9(Δ τάξη)

Page 44: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με
Page 45: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με
Page 46: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με
Page 47: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με
Page 48: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με
Page 49: Συναισθηματική αγωγή (2) Τα ...€¦ · Τα συναισθήματα συμβάλλουν στο να γίνουμε αυτόνομες υπάρξεις, με

1.Daniel Goleman (1998) ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ. Αθήνα: Ελληνικά Γράμματα

3.Η ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΩΣ ΝΑ ΜΕΓΑΛΩΣΟΥΜΕ ΠΑΙΔΙΑ ΜΕ ΣΥΝΑΙΣΘΗΜΑΤΙΚΗ ΝΟΗΜΟΣΥΝΗ (ΕΝΑΣ ΠΡΑΚΤΙΚΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ)GOTTMAN M. JOHN, DECLAIRE JOAN

2.http://danielgoleman.info

Επιμέλεια –κείμενα :Σμυρνιώτη Βασιλική Τμήμα Ένταξης -4ο Δημ.Σχ. Δάφνης