THEORIA

EXCEPTIONUMEX CAP. XVI. TIT. DE JUDICIIS

QUAM

SPECIALI S:JE REG, MAJ.'S VENIA&

CONSENSU CONSULTISS. FAC. JURJD. UPSAL.

P. P.

MAG. CAROLUS OL. DELLDENJUR. UTRIUSQ. LICENTIATUS, PHILOS. PRACT. DOCENSj

AD REd. ACAD. CANCELLISTA,

ET

JACOBUS GRAHNEolhu·

P. II.

IN AUDIT. GUST. DIE V APRIL. MBCCCXXVl.Η. Ρ. M. S.

U Ρ S A h I JE

IXCUDOANT REGIMS ACAD Ε MIvE TTPOGKAPHf«

IN

SACRAM REGTAM MAJESTATEM

SPECTATiE FIDEI VIRO

AMPLlSSlMQ AC CELEBERRIMO

DOMINO MAGo OLAVO LINDA HL·

AD REG. GYMN. HERNOES. L. GR. LECTORI

FAUTORI OPTIMO

s acrui»

τ. å.

J. GRAHlf.

bruks patronen»

högådle

herr mähten g rahm

samt

högädla frun

FRÜ He Ε. GRAHN

född MELLIN

De Huldaste Föräldrar

Helgadt

af Sonlig Kärlek och Tacksamhet*

9

Expression em banc, tion dilatorias, contradi-ftinctionis causfa, potisfirnum elegimus. De cetero ob-fervandum , denominationem perpetuas et perem-torias non quadrare in formaiium, fed in materialinm ,

exceptionutn notionem, quippe quod litern principalemtollunt ejusmodi materiales exceptiones, ut doli, faifita-tis, erroris, metus, solutionis, transaetionis, prseicri-ptionis, rei iudicata? etc. Qua® onmes, ut ipfae mate¬rialet discriminandsepenitus funt a non dilatoriis illis, o-

mnino formalibus, qna-sXV.C. 4§· R.B. complectitur ex.c.recufatione judicis, teftls c. c. — Ex allata qnoqueratione diftinctio inter proprie et improprie dila-trias nobis displicuit, in id innitentibus, ut contra-diftincfionem logice juridiceque exactam conftituamus.

Indicat jam fcbema, quo ex puncto egresfura sit dis-quifitio: Explicandum nempe ex ingenio Cap. commen«tandi discrimen, theoretico praeticoque nomine cardinale,inter Exceptiones Dilatorias (Upikofs Invånd-njngar) et non Dilatorias.

i:mo) Exceptiones dilatorias, quas duas lex ponit,a) Exc. fori incompetentis b) Exc. plurium citando-rum (litis confortium) producuntur generaliter a reo. Re-ftrictivo fenfu itaque interpretamur verba Legis § 3'Wånder någor in'' coli: cum 5 §: ratio eft, quod acto-

ri, cujus eft fcientiae fimulac poteftatis litis fecum con-fortes asfociandi, neutiquam ulterius recipere licitum fitid, quod in initio litis volens et ex induftria neglexit,

B nec

ΙΟ

nec nifi Qpecialisfimo cafu ab actore, qm de cetero o-mnes fere alias exceptiones producere poteft.

2:0) Efficiunt faae Exceptioties fori et plurium citan-dorum generaliter di la tion em in causfa principalidijudtcanda, donec judicii inferioris de ipils Refolutiofive vires rei judicatae nacfca fit, Γι ve Regio dicaftexiofublata fit aut cornprobata: sliae vero, cujuscunque ar-guaienti fint, exceptiones causfam principalem ifto njo-do non differunt, quam, ex jusfu legis } 4, judexnihilomiuus in judicanda lite principali peseverabit.

3:0) G.ravamina contra refolutiones exceptionumfori et plarium citandorum η ullo cafu fequunturcausfam principalem ad judieium proxime fuperius, Tedfeorfim prodaeenda funt in reg. Dicafterio intra di-inidium intervalli temporis, quod in provocatione a Ju-dicio provinciali et curiali majori XXV, 9. R. B. prae-fcriptum eft : aliae vero exceptiones id fecum habent»quod gravamina contra refolutiones circa easdem fe¬quuntur causfam principalem, nec in judicio fuperio.ri produci posfunt, nifi eo in illocafu, quum succum-bens quaerit Judicium fuperius in causfa ipfa principali;Söker then, forn tappat Högre rått i hufvudTa¬ken» ftånde honom tå fritt fina befvår i the fal 1, fornfagdt år, tillika framföra 4 § in fine.

4:oj Ut ftatuit § cit., in judicis arbitrio, f. re itaexigente, pofitum eft, utrum sigillatim fuper aliis ex¬

ceptio·

1 1

ceptionibus refolutionem pronunciet, in dilafcorlis vero,sig i Ila tim sententia ferenda eil § ι.

$:o) Qnod contra refolutiones Exceptionum dilatori-arura querela no η ad Regem usque produci poteil ,

nifi cafu Ppeciali § 2 excepto, quod vero circa Refolu¬tiones aliarum exceptionum non valet praeceptum.XVI: 4.

In momento fecundo et tertio , excipiendae a regulagenerali funt

a) Omnes causfae criminales Forkl. 23 MartiiiS0?.*): i" quibus, cesfante ratione legis, cesl'at quo-que ita dispofitio , m gravamina contra judicii inferio-ris rePolutiones de exceptionibns fori et plurium citan-dorum cansfam principalem fequantur, dum in causfiscriminalibtts procesfus generaliter eft fummarius. Prse-videt K. F. 3 Sept. 1812 cafum heie facillime occur-

rentem, in quo exceptio fori incompetentis repolutionejudicii ptobetur, quo facto gravamina contra ejusmo-di refolutionem feorfim apu;d Reg Dicafterium introdu-ci posfunt. Ratio legis evidentisfima eft, quod fe-cundum K. F. 23 Martii 1807 nulluni alias actori grava-to adforet juris remedium refolutionem latam emendan-

41, quippe quod, in cafu poiito, principalis causfa jamab initio qnafi interiret.

b) A

#) Quam varise ante hane legem editam fuerintlctorum fententise, videsex disjert. Auct. Hemberg, Fick, Colling &c., auorumunus hane, alter aliam defensitat opinionem.

12

b) A generali regula excipiuntor causfse omnes Ex·fe c uti v ae i: e: in foro Exfecutivo agendse K. B. 5Febr. 1752. fiquidein exceptiones fori et plurium citan-dorum causiam exfecutivam principalem concoaiitan-tur, nec ab illa ieparandae funt.

c) Specialiores citentur caussse exceptse ex. gr.res Havariae St.. 20 Oct. 1750; in Concurfu Creditorum.V. Cap. 6 § Conc. L. 13 Julii ig 18 c. c.

Adtentiori ifeaque perfpicuum eil in duplicem prae-cipue finena heic incubuisfe leges noilras: unupi, ur,quantum fieri celerrime posfit, ejusmodi prseiimina-res qusestiones a judicio dirimerentur, quamobem bre¬ve temporis fpatium XVI. 1. & XXV7. 9. R. B,; ila ti inpraecepta communicatio, et mulctae conftitutse, LittReg. 18 Mart. 1751, procesfus fummarius XVI. 1, eta Regio dioafterio f. fupremo judicio quam cirfsiime fe¬renda fententia K. B. 11 Decembr. 1766, 9 Mom.j

Alterum, ut procesfus rite dirigatur cavendo, ne

factum aliquod ratumque, infectum et irritum*}red-

*) Recte omnino Lex in I $ tractat. Exceptionem fori incompetentis,et in 3:1a tandem § Exceptionem plurium citandorum r quoniamis forum ut competens probare rite cenfeatut, qui alios ad idvocandos poftulat. Contrariam huic fententi'am probat Celeb.Fiele Diss. de Exc. $ 9. ex eo , ut videtur, in errorem indu-ctus , quod litis confortes, poftmodum vocati, forum excipereposfent; quse qaidem Exceptio iterum ordiue prima eft ab hacnova omniuo exfurgeute parte.

ι3

reddakur. Quum ftatult § 5:a omnes exceptiones in li¬tis introitu producendas, generalis pronunciatur regula,quae paucis nunc explicanda eft. Clarum cuilibet eft,omnia, quas in judieio acta funt, eo ipfo in nihilumredigi, quod forum incompetens judicetur. Eadeoiquoque perfacile exoriri poteft confequentia , si rm-probaret Judicium infer ins exceptionem plurium citan-dorum, in quorum dictis faciisque ea vis esfe posfet,ut novam omnino faeiem fententiamque causfa confe-quatur. Ne irrita has ob causfas evadat jndicii inferio-ris opera, ferendam jubet lex refolutionem peremtoriam,de cujus auctoritate derogari deineeps ne·q u e a t.

Sed ordo nunc jubet ut, expofita jam exceptionurodilatoriarum nofcione , breviter exponamus, quaenamprasftanda injungat lex i 11 i, qui querelam inftituit con¬tra refolutionem judicii fuper exceptionibus dilatoriis,Quatuor praefertim momentis hsec praeftanda abfolvurt-tur: 1:0) aut ftatim judieio, quod refolutionem pronun-tiavit, notum faciat confilium querendi aut ultimum adexitum craftini diei XVI. i.

2:0) Produoenda eft, iub poena praecfuii, querelain Reg. Dicafterio, tempore in XXV. 9. R. B. ftatutoXVI i, 2 τ njfif exceptio haec ipfa producatur in caus¬fa im media te ad Reg. Dicafterrum vocata, quo cafaperendie inträ horam duodecimam , fententiae latae dienon computato, decretum fibi.displicere notum faciat,,

depon&fe

14

deponafc pecunias cautionemque idoneam prout XXXCaput ftatuit, et inträ dimidium temporis, ultioie cita-to capite praeter i pti , Regem in fummo judicio adeatXVI. 2 R. B.

3:0) Curam communicationis agere debet pars que-rens ita , ut refolutionem communicatoriam adverfarionotam faciat modo, quem praefcribit K.B. 13 Mart. 1751.Dein, tempore legitime conibituto, cognofeitur et di-jodicatur refolatio judicii inferioris, et Ii nullis rationi-bus »dductus queilus fuen't, afficitur poena pecuniariaiecundum XVI. % R. Β., Ii vero communicationis ope·ram terroinumve neglexerit, ex tenore Reg. Litt. 73Mart. 1751 vel mulcta X thaleroru®, vel poena secun-dtim XXVII. C. 8« §· R· B. ipfi irrogatur.

4:0) Quod admonere videtur Jurisprudentia , quamdicunt, consultatoria, debet querens, tempore quere-lae instituendas ρ aeterito, notum facere suo tribunali,,utrum produxerit querelam.

Dein judicis quoque in ejusmodi causfis per-tractandis "officia exponenda funt.·

iruncO Exceptionem dilatoriam sigillatina sua re»solutione de€niet XVI. 1.

2:11m) Si resolutione judicis pars non content»

15

sifc, in ipsa refolutione judex adcurate notabit i), quodie ante horain meridianam duodecimam gravamenin judicio, cui probatio et dijudicatio querelae com-petit, (s. Reg. dicafterio, Γ. Sumroo Regi« judicio)produci debeat 1. c. et XXV. ig. R. B.

3:uin) Refolutione iftiusmodi data et proßuntiataftatiiB a causfa principali defistet judex §. 4 c. c.

4:umJ Quum in fpecialicafu declaratio Judicif po-ftülatur, in refolutione, quae ipfi a parte (non queren-te sed declarationem praestante) communicata restitu-itur, diem, quo reftituitur, adnotare, nec non do-cumenta una cum sua declaratione fine mora Reg.dicafterio exhibere c. c. §, 2 &e. K. B. 13. Martii175 i.

Rem dein generaliter ίϊ fpectes, jufto omninoconcedit Refol. Reg. ig April 1788 judici fuperioriauctoritafcem in causfa , fuae cenfurse iubmisfa, perfcru-tandi legalitatem tarn cognitionis inftitutae Ψ quamfententiae latae, ex. c. recufationeni teftium, compe-tentiam judicis &c., licet non declarata fit querefa.Ratio legis clarisfima eft cura, ut rite dirigatur proces-

*) Qaod ad ceteras quoque Exceptiones statuit Κ. Β. ζ Nov.*759* adcurate inftruendum esfe a Judice litigantem, quo modo»,tempore &e, gravamen ejus introducendura sit»

\6

fusi), formaliaque in judicando vitia non minns cor-

rigantur quam materialia; nec abesfe nobiS videtur ca-

usfa, cnr optemus, adlaium nuper praejudicaturo, inomnibns causfis , judicii superioris cenfurse fubjectis,legis oinnino generalis vires nacturum esfe. Unde inpraeceptis legrtimi justique procesfus obfervandis, nullomodo adprobanda nobis videtur reguia "volenti i. e.nullam fpecialem ex illo capite producenti querelam,non fit injuria,'' quae neu nifi privatam agendi regio--nem complectitur. j

Facta itaque legum noftrarum, fyilematice ordi-natarum, expofitione, crifi deineeps fubmitteoms quae-ftionem: quaenam exceptiones ex idea jngenioqueiyftematici procesfus, dilatoriac e-sfe debeant, quaenamnon dilatoriae? Triplex praseipue character fimul, nonfigillatim futnendus, notionem exceptionis vere dilato¬riae conftituitj unus, quod ex indole fua iterari ne-

queat, fed femel tantum, et quidem necesfario in litisipfius ingresfu, produci possit* alter, quod impro·bata judicii cujusdam circa ejusmodi exceptionell) reso-lutione, irriturn et quafi infectum reddatur, necesfe fitid orane, quod ad causfam aut cognofcendam autdijudicandam factum fit: tertius denique, quod a reonon vero ab actore producenda fit ejusmodi vere di-

la-

*) Domaren tillkommer det ex nobili officio att tillie, det hvaroch en njuter en ren och laga process till godo. K. B» 9Mart. 1737.

17

fatorra exceptio. Reftafc itaque quaaftio jam iiiota,'cui»nam inter exceptiones posfibiles hic character compe?tat, cui repugnet? Resp. Prima eft, ex noftro judi-cio, exceptio fori fncompetentis ,in quam omnes, quot-quofe dilatoriam infigniunt exceptionem, notae characte-'rifticae quadrant. Qui enim forum, in quod citatus eft,incompetens esfe contendit, ideo etjam ipfe negatfe in causia responfurum, reique partes acturum :quam ejus contentionem si improbet judicium, caus«lämque pertractat et litem dirimit, fuperius vero ju¬dicium, querenfcis gravamine probato, incompetensdeclarafc Judicium iftud inferius; non tantum reseindi-tnr jam lata fententia, verum etjam omnia, quse abjudicio, incompetente nunc declarato, acta funfc, irritaomnino et infecta redduntur. Ex quo confequitur,dilatoriam necesfario esfe fori incompetentis exceptio^nein.

Non vero eandem esfe rationem alterius exceptio·;·rns. qum ex allatis Cod. Fredr. prseeeptis dilatoriaftatuitur, excepiionis feil, plurium citandorum, breviternunc declarabo. Supra jam indicaviinus, non minus abactore produci posfe hanc exceptionem, quam a reo:perfacile etjam inteliectu eft, opus hac exceptione forenon folum in introitu ipfo litis, verum quoque in continua-tione. Exigit enim perfsepe causfa, inquiiitioni Judicisjam fubmisfa, ut una vel altera perfona, quam litis forepartieipem pars altera antea ne prsevidere quidem potuit,citetur, ut litis, jam imminentis confors exsiftat. Haec ea-detn facultas, litis confortes in forum citandi, jus ftri-

C ctisfi·

lg

ctisfimum partis utriusque altercantium esfe videtuivquod nullis omnino cancellis circumfcribendum fit,r>ec ut confequentiam producere debeat dilationero, quaer

t caufidicorum afiutiae amplum aperit fpatium. Nihil decetero confequitur» five a fuperiori judicia probeturexceptio haec plurium citandorum, five improbetur, adrejicienda illa, quas in causfa Judicium inferius com·miserit. Quibus ex causfis, brevifcer recensitis, indubium forfitan vocandum eil, utrum confequentiasexceptionis vere difatoriae tueri debeat exceptio illsplurium citandorum nec ne.— Alia vero efi: exceptio, re-cufatio nempe Judicis, quae, licet ex noitra lege XIII.XVI. G. C. R. B. non dilatoria ftatuatur, pluribus ta¬rnen ex causfis confequentiij exceptionis vere dilato¬riae imbuenda videtur, Cujus vero argument! dis-qoifitio, quum jam in alio tractatu *) bene acriterqueinftituta fit, nosque commentatricem nunc, non ve¬ro cenforiam operain infumentes, rationibus, in illoadlatis generaliter adfentimus, lectorem illuc delega-mus.

.*) Motiver till Råttegings Balk i Nya Lagförslaget f. 69· 75 Jfr»med ij Cap, ^Om Invändning'*, fjelfva Lagtexten,