ESDY.gr - ΕΚΘΕΣΗ€¦ · Γυμνασίου της Ελλάδας. Στη Μελέτη...

ΕΚΘΕΣΗ Εθνική μελέτη

κατάστασης εμβολιασμού και συχνότητας φυματικής λοίμωξης

στα παιδιά, 2006

Τ. Παναγιωτόπουλος1, Θ. Γεωργακοπούλου3, Δ. Σταύρου6, Κ. Ντάνης1, Δ. Λάγγας1, Λ. Γεωργιάδου1, Μ. Βόβα3, Ξ. Δεδούκου3, Ζ. Ηλιοδρομήτη2,

Π. Κατερέλος3, Δ. Μένεγας2, Ε. Μυλωνά3, Φ. Μυλωνά2, Δ. Οικονομάκος2, Μ. Γαβανά4, Σ. Γιαννακόπουλος4, Ν. Καβάκα4,

Α. Κούτης5, Α. Μπένος4, Γ. Σπάλα3, Ι. Αντωνιάδου2

* * *

1. Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Τομέας Υγείας του Παιδιού 2. Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, Διεύθυνση Κοινωνικής και Αναπτυξιακής Παιδιατρικής 3. Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και

Παρέμβασης 4. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ιατρικό Τμήμα, Εργαστήριο Υγιεινής 5. Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ιατρικό Τμήμα, Τομέας Κοινωνικής Ιατρικής 6. Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Δ/νση Δημόσιας Υγιεινής

Η Μελέτη έγινε με χρηματοδότηση από το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων

Έκδοση: Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Αθήνα, Απρίλιος 2009.

2

Περιεχόμενα Σελίδα Συντομογραφίες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4Κατάλογος πινάκων και γραφημάτων του κειμένου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5Περίληψη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6Περίληψη στην Αγγλική γλώσσα (Abstract) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 71. Εισαγωγή . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82. Στόχοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93. Μέθοδοι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 3.1. Πληθυσμός-στόχος και πληθυσμός δειγματοληψίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 3.2. Δειγματοληπτικός σχεδιασμός . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 3.3. Υπολογισμός μεγέθους δείγματος . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3.4. Πληροφορίες που συλλέχθηκαν . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11 3.5. Φάσεις διενέργειας μελέτης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 3.5.1. Οργάνωση της μελέτης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12 3.5.2. Επισκέψεις στα σχολεία . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13 3.6. Στατιστική ανάλυση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14 3.7. Ζητήματα δεοντολογίας . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 144. Αποτελέσματα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 4.1. Παιδιά Α΄ Δημοτικού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 15 4.1.1. Αναλογία απόκρισης και γενικά χαρακτηριστικά παιδιών δείγματος . . . . . . . . . 15 4.1.2. Εμβολιασμός για διφθερίτιδα, τέτανο, κοκκύτη, πολιομυελίτιδα . . . . . . . . . . . . 16 4.1.3. Εμβολιασμός για ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18 4.1.4. Εμβολιασμός για αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b (Hib) και ηπατίτιδα Β . . . . . 16 4.1.5. Εμβολιασμός για μηνιγγιτιδόκοκκο, πνευμονιόκοκκο, ανεμευλογιά . . . . . . . . . 21 4.1.6. Εμβολιασμός για ηπατίτιδα Α και γρίπη . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 22 4.1.7. Φυματινική δοκιμασία και αντιφυματικό εμβόλιο (BCG) στη γέννηση . . . . . . . 23 4.1.8. Φορέας εμβολιασμού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 23 4.1.9. Αντιλήψεις και εμπόδια των γονέων για τον εμβολιασμό των παιδιών . . . . . . 24 4.1.10. Επιπολασμός φυματικής λοίμωξης και ετήσιος κίνδυνος μόλυνσης . . . . . . . . . 25 4.2. Παιδιά Γ΄ Γυμνασίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28 4.2.1. Αναλογία απόκρισης και γενικά χαρακτηριστικά παιδιών δείγματος . . . . . . . . . 28 4.2.2. Εμβολιασμός για διφθερίτιδα, τέτανο, κοκκύτη, πολιομυελίτιδα . . . . . . . . . . . . 28 4.2.3. Εμβολιασμός για ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29 4.2.4. Άλλοι εμβολιασμοί . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30 4.2.5. Φορέας εμβολιασμού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 305. Συζήτηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 326. Προτάσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 357. Ευχαριστίες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 378. Βιβλιογραφικές παραπομπές . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 399. Παράρτημα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41 - Πίνακας Π1. Συχνότητα εμβολιασμού κατά εμβόλιο και δόση, γεωγραφικό διαμέρισμα, αστικότητα και ειδική ομάδα του πληθυσμού. Παιδιά Α΄ Δημοτικού . . . . . . 41 - Πίνακας Π2. Συχνότητα εμβολιασμού κατά φορέα εμβολιασμού, εμβόλιο και δόση, σύνολο Ελλάδας. Παιδιά Α΄ Δημοτικού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 - Πίνακας Π3. Συχνότητα εμβολιασμού κατά εμβόλιο και δόση, σύνολο Ελλάδας. Παιδιά Γ΄ Γυμνασίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54 - Πίνακας Π4. Συχνότητα εμβολιασμού κατά φορέα εμβολιασμού. Παιδιά Γ΄ Γυμνασίου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55 - Ερωτηματολόγιο για εμβολιασμούς (για γονείς παιδιών Α΄ Δημοτικού) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

3

Συντομογραφίες

1. Συντομογραφίες εμβολίων DTP εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη DTwP εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη/ολοκυτταρικό DTaP εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη/ακυτταρικό DT εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνου Td εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνου τύπου ενηλίκου Tdap εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη/ακυτταρικό τύπου ενηλίκου Polio εμβόλιο πολιομυελίτιδας OPV εμβόλιο πολιομυελίτιδας, πόσιμο (ζώντες εξασθενημένοι ιοί) IPV εμβόλιο πολιομυελίτιδας, αδρανοποιημένο-ενισχυμένο (ενέσιμο) MMR εμβόλιο ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας Hib εμβόλιο αιμόφιλου ινφλουέντσας τύπου b MCVC εμβόλιο μηνιγγιτιδόκοκκου οροομάδας C, συζευγμένο MPV2 εμβόλιο μηνιγγιτιδόκοκκου οροομάδων Α-C, πολυσακχαριδικό MPV4 εμβόλιο μηνιγγιτιδόκοκκου οροομάδων Α-C-Υ-W135, πολυσακχαριδικό PCV7 εμβόλιο πνευμονιόκοκκου 7δύναμο, συζευγμένο PPV23 εμβόλιο πνευμονιόκοκκου 23δύναμο, πολυσακχαριδικό HepB εμβόλιο ηπατίτιδας Β HepA εμβόλιο ηπατίτιδας Α Var εμβόλιο ανεμευλογιάς Infl εμβόλιο γρίπης BCG εμβόλιο φυματίωσης (bacille Calmette-Guérin) HPV εμβόλιο ιού ανθρωπίνων θηλωμάτων (human papilloma virus) 2. Άλλες συντομογραφίες ΔΑ95% διάστημα αξιοπιστίας κατά 95% (95% confidence interval) ΕΠΕ Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών ΕΦΜ ενεργός φυματίωση ΛΦΛ λανθάνουσα φυματική λοίμωξη ΦΔ φυματινική δοκιμασία ΦΛ φυματική λοίμωξη ΠΟΥ Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας RR λόγος κινδύνων (risk ratio)

4

Κατάλογος πινάκων και γραφημάτων του κειμένου Πίνακες Πίνακας 1. Αριθμός σχολείων, σχολικών τμημάτων και μαθητών στον κατάλογο σχολείων που

χρησιμοποιήθηκε ως δειγματοληπτικό πλαίσιο, και αριθμός σχολικών τμημάτων στο δείγμα. Πίνακας 2. Βασικά χαρακτηριστικά δείγματος. Παιδιά Α’ Δημοτικού. Πίνακας 3. Παράγοντες που συσχετίζονται με τον πλήρη εμβολιασμό των παιδιών από την

ανάλυση πολλαπλής λογαριθμιστικής εξάρτησης. Πίνακας 4. Επιπολασμός φυματικής λοίμωξης και ετήσιος κίνδυνος μόλυνσης με μυκοβακτηρίδιο

φυματίωσης. Πίνακας 5. Βασικά χαρακτηριστικά δείγματος. Παιδιά Γ΄ Γυμνασίου. Γραφήματα Παιδιά Α’ Δημοτικού Γράφημα 1. Συχνότητα εμβολιασμού με DTP, DT και εμβόλιο πολιομυελίτιδας κατά δόση εμβολίου. Γράφημα 2. Συχνότητα εμβολιασμού με DTP, 4η δόση, 4η δόση έως ηλικία 2 ετών και 5η

δόση, κατά γεωγραφικό διαμέρισμα. Γράφημα 3. Συχνότητα εμβολιασμού με DTP, 4η δόση, 4η δόση έως ηλικία 2 ετών και 5η

δόση, κατά αστικότητα και ειδική ομάδα του πληθυσμού. Γράφημα 4. Συχνότητα εμβολιασμού για ιλαρά, ερυθρά και παρωτίτιδα, κατά δόση εμβολίου. Γράφημα 5. Συχνότητα εμβολιασμού για ιλαρά κατά γεωγραφικό διαμέρισμα. Γράφημα 6. Συχνότητα εμβολιασμού για ιλαρά κατά αστικότητα και ειδική ομάδα του πληθυσμού. Γράφημα 7. Συχνότητα εμβολιασμού για αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b, κατά δόση εμβολίου. Γράφημα 8. Συχνότητα εμβολιασμού για αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b, κατά γεωγραφικό

διαμέρισμα. Γράφημα 9. Συχνότητα εμβολιασμού για αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b, κατά αστικότητα

και ειδική ομάδα του πληθυσμού. Γράφημα 10. Συχνότητα εμβολιασμού για ηπατίτιδα Β, κατά δόση εμβολίου. Γράφημα 11. Συχνότητα εμβολιασμού για ηπατίτιδα Β κατά γεωγραφικό διαμέρισμα. Γράφημα 12. Συχνότητα εμβολιασμού για ηπατίτιδα Β κατά αστικότητα και ειδική ομάδα του

πληθυσμού. Γράφημα 13. Συχνότητα εμβολιασμού με εμβόλιο μηνιγγιτιδόκοκκου C, πνευμονιόκοκκου

και ανεμευλογιάς. Γράφημα 14. Συχνότητα εμβολιασμού με εμβόλιο μηνιγγιτιδόκοκκου C και ανεμευλογιάς,

κατά γεωγραφικό διαμέρισμα. Γράφημα 15. Συχνότητα εμβολιασμού με εμβόλιο μηνιγγιτιδόκοκκου C και ανεμευλογιάς,

κατά αστικότητα και ειδική ομάδα του πληθυσμού. Γράφημα 16. Φορέας που διενήργησε επιλεγμένες δόσεις εμβολίου DTP, εμβολιασμού για

ιλαρά, και εμβολίου ηπατίτιδας Β. Γράφημα 17. Φορέας που διενήργησε την 1η δόση των εμβολίων αιμόφιλου ινφλουέντσας

τύπου b, μηνιγγιτιδόκοκκου C, πνευμονιόκοκκου, ανεμευλογιάς, γρίπης, ηπατίτιδας Α. Γράφημα 18. Διάγραμμα ροής για τη συμμετοχή και τα κύρια ευρήματα της Μελέτης

συχνότητας φυματικής λοίμωξης. Παιδιά Γ’ Γυμνασίου Γράφημα 19. Συχνότητα εμβολιασμού για επιλεγμένες δόσεις εμβολίων DTP, DT και

πολιομυελίτιδας. Γράφημα 20. Συχνότητα εμβολιασμού για ιλαρά, για ερυθρά και για παρωτίτιδα. Γράφημα 21. Συχνότητα εμβολιασμού με εμβόλια φυματίωσης, ηπατίτιδας Β,

μινιγγιτιδόκοκκου C, ανεμευλογιάς, ηπατιίτδας Α και γρίπης. Γράφημα 22. Φορέας που διενήργησε επιλεγμένες δόσεις εμβολίου Tdap ή Td, εμβολιασμού

για ιλαρά, εμβολίων ηπατίτιδας Β, μηνιγγιτιδόκοκκου C και φυματίωσης.

5

Περίληψη Παναγιωτόπουλος Τ, Γεωργακοπούλου Θ, Σταύρου Δ, Ντάνης Κ, Λάγγας Δ, Γεωργιάδου Λ, Βόβα Μ, Δεδούκου Ξ, Ηλιοδρομήτη Ζ, Κατερέλος Π, Μένεγας Δ, Μυλωνά Ε, Μυλωνά Φ, Οικονομάκος Δ, Γαβανά Μ, Γιαννακόπουλος Σ, Καβάκα Ν, Κούτης Α, Μπένος Α, Σπάλα Γ, Αντωνιάδου Ι. Έκθεση. Εθνική μελέτη κατάστασης εμβολιασμού και συχνότητας φυματικής λοίμωξης στα παιδιά, 2006. Αθήνα: Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας. 2009. Η Μελέτη έγινε σε αντιπροσωπευτικό δείγμα παιδιών Α΄ Δημοτικού και παιδιών Γ΄ Γυμνασίου της Ελλάδας. Στη Μελέτη μετείχαν 3.878 παιδιά Α΄ Δημοτικού (αναλογία απόκρισης 88,3%) από 342 σχολικά τμήματα και 923 παιιδιά Γ΄ Γυμνασίου (αναλογία απόκρισης 71,6%) από 58 σχολικά τμήματα. Η Μελέτη είχε τρία μέρη: α/ την εκτίμηση της εμβολιαστικής κάλυψης κατά εμβόλιο και δόση, που έγινε με τη συλλογή και καταγραφή των σχετικών πληροφοριών από τα Βιβλιάρια Υγείας των παιδιών, β/ τη μελέτη των αντιλήψεων των γονέων των παιδιών Α΄ Δημοτικού για τον εμβολιασμό των παιδιών τους και τα πιθανά εμπόδια στην εφαρμογή του, που έγινε με κλειστό ερωτηματολόγιο, γ/ τον προσδιορισμό του επιπολασμού της φυματικής λοίμωξης στα παιδιά Α΄ Δημοτικού και την εκτίμηση του ετήσιου κινδύνου μόλυνσης με το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης, που έγινε με την εφαρμογή κοινού πρωτοκόλλου για τη διενέργεια και ερμηνεία της φυματινικής δοκιμασίας Mantoux στα σχολεία του δείγματος, κατά την πραγματοποίηση του ετήσιου προγράμματος διενέργειας Mantoux και εμβολιασμού με BCG, που εφαρμόζεται στα παιδιά Α΄ Δημοτικού της χώρας. Όσον αφορά τον γενικό πληθυσμό των παιδιών, για τις περισσότερες δόσεις των εμβολίων που εντάχθηκαν στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών (ΕΠΕ) πριν από το 1990 (DTP, Πολιομυελίτιδας, MMR), επιτυγχάνονται πολύ υψηλά επίπεδα εμβολιασμού, της τάξης τού 98-99%. Αξιοσημείωτη εξαίρεση αποτελεί η δεύτερη δόση του εμβολίου MMR (ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας), για την οποία υπάρχει ανεπαρκής κάλυψη (77%). Για τα εμβόλια που εντάχθηκαν στο ΕΠΕ έως την αρχή της δεκαετίας του 2000 (ηπατίτιδας Β και αιμόφιλου ινφλουέντσας τύπου b) υπάρχει υψηλή κάλυψη με την πρωτογενή σειρά εμβολιασμού, της τάξης τού 90-95%. Για τα εμβόλια που εντάχθηκαν στο ΕΠΕ το 2006, η εμβολιαστική κάλυψη ποικίλει. Με εμβόλιο για μηνιγγιτιδόκοκκο C είχαν εμβολιαστεί περίπου 7 στα 10 παιδιά. Με εμβόλιο κατά του πνευμονιοκόκκου και με εμβόλιο ανεμευλογιάς –που κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα λίγο διάστημα πριν τη διεξαγωγή της Μελέτης– τα ποσοστά κάλυψης ήταν χαμηλά (5% και 13% αντιστοίχως). Παρά την υψηλή τελική κάλυψη, για πολλά εμβόλια εμφανίζεται καθυστέρηση στην πραγματοποίηση του εμβολιασμού. Ειδικά καθυστερεί ο εμβολιασμός για ηπατίτιδα Β, που τείνει να καθιερωθεί ως εμβολιασμός που ξεκινά στο δεύτερο εξάμηνο της ζωής (και όχι στους πρώτους μήνες, όπως προβλέπεται από το ΕΠΕ). Ο εμβολιασμός των παιδιών από μειονοτικές ομάδες υπολείπεται. Για τα περισσότερα εμβόλια, η κάλυψη των Ελλήνων Μουσουλμάνων είναι λίγο ή μετρίως χαμηλότερη από αυτή του γενικού πληθυσμού, ενώ η κάλυψη των παιδιών απο οικογένειες μεταναστών υπολείπεται περισσότερο. Το επίπεδο εμβολιασμού των Ελλήνων Τσιγγάνων είναι πάρα πολύ χαμηλό. Οι παράγοντες που βρέθηκε ότι κυρίως επιδρούν στην εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών είναι κοινωνικοί (ειδική ομάδα του πληθυσμού, κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο) και δομικοί (π.χ. μεγάλη απόσταση του ιατρείου εμβολιασμού από το σπίτι), ενώ οι αντιλήψεις των γονέων για τους εμβολιασμούς επιδρούν δευτερευόντως. Στον γενικό πληθυσμό των παιδιών της Ελλάδας, βρέθηκε χαμηλός κίνδυνος μόλυνσης με το μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης (0,067%), αλλά ο κίνδυνος αυτός ήταν σημαντικά μεγαλύτερος για τα παιδιά από ειδικές ομάδες του πληθυσμού. Στην Έκθεση διατυπώνονται προτάσεις για την εφαρμογή καταλληλότερων πολιτικών εμβολιασμού και για τη βελτίωση της εμβολιαστικής κάλυψης των παιδιών της χώρας μας.

6

Περίληψη στην Αγγλική γλώσσα (Abstract)

Panagiotopoulos T, Georgakopoulou T, Stavrou D, Danis K, Laggas D, Georgiadou L, Vova M, Dedoukou X, Iliodromiti Z, Katerelos P, Menegas D, Mylona E, Mylona F, Oikonomakos D, Gavana M, Giannakopoulos S, Kavaka N, Koutis A, Benos A, Spala G, Antoniadou I. Report. Greek national study on vaccination coverage and occurrence of tuberculosis infection in children, 2006. Athens: National School of Public Health. 2009. This study was carried out in representative samples of school-children in first grade (age about 6 years) and ninth grade (age about 14 years) in Greece. Participation in the study was 3,878 (response 88.3%) first grade children from 342 school-classes, and 923 (response 71.6%) ninth grade children from 58 school-classes. The study had three parts: a/ assessment of vaccination coverage by vaccine and dose, which was based on information from the children’s Booklet of Health (held by parents), b/ study of parents’ opinions and attitudes on child immunisation and possible obstacles, which was based on information gathered from parents of first grade children using a closed questionnaire, c/ assessment of the prevalence of tuberculosis infection in first grade children and estimate of annual risk of infection, which was based on the implementation of a common protocol for carrying out and interpreting tuberculin testing in the children of the schools in the study sample, during the annual programme of tuberculin testing and BCG vaccination, which is carried out in first grade children in Greece. In the general childhood population, vaccination coverage was very high, around 98-99%, for most doses of the vaccines included in the National Vaccination Programme (NVP) before 1990 (diphtheria-tetanus-pertussis, poliomyelitis, measles-mumps-rubella vaccines). Notable exception was the second dose of the measles-mumps-rubella vaccine, for which inadequate coverage was found (77%). For vaccines included in the NVP by the beginning of the 2000’s (hepatitis B and haemophilus influenzae type b), there was high coverage of children with the primary immunization series, about 90-95%. For vaccines included in the NVP in 2006 the picture varied. About 7 in 10 children were vaccinated with the meningococcal C vaccine, while for the pneumococcal and varicella vaccines –which became available in Greece a short period of time before the study was carried out– coverage was very low (5% and 13% respectively). Despite high final coverage, we found delayed vaccination for many vaccines. Vaccination for hepatitis B is carried out with particular delay; in practice, vaccination for hepatitis B tends to start during the second six months of life (although it should start in the first months, according to the NVP). Children belonging to minority groups have lower vaccination coverage than the general population. For most vaccines, children belonging to the Greek Muslim minority are vaccinated a little or moderately less than the general population, while children belonging to immigrant families have lower vaccination coverage than this. Coverage of children from Greek Roma families is very low. Factors affecting vaccination uptake are mainly social (minority group, socio-economic status) and structural ones (e.g. distance of vaccination centre from home), while parental attitudes and opinions affect vaccination uptake less. The annual risk of tuberculosis infection is low in the general childhood population of Greece (0,067%), but the risk is substantially higher in children from families belonging to special minority groups. Several proposals are made in the Report for more appropriate vaccination policies and for improving vaccination uptake of children in Greece.

7

1. Εισαγωγή Ο καθολικός εμβολιασμός αποτελεί μια από τις πιο αποτελεσματικές προληπτικές παρεμβάσεις που έχει να επιδείξει η ιατρική στην ιστορία της [1]. Η ενεργητική ανοσοποίηση, την οποία επιφέρουν οι εμβολιασμοί, όχι μόνο οδηγεί στην προστασία των εμβολιαζομένων αλλά και επιδρά στον πληθυσμό ως σύνολο μέσω του φαινομένου της συλλογικής ανοσίας (herd immunity) [2]. Έτσι, τόσο σε διεθνές όσο και σε εθνικό (σε πολλές χώρες) επίπεδο εφαρμόζονται συνολικές στρατηγικές εμβολιασμού με τον καθορισμό επιμέρους πολιτικών, τη διατύπωση μετρήσιμων στόχων και τη λήψη συγκεκριμένων μέτρων. Ειδικότερα, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει διατυπώσει στόχους που αφορούν αφενός την επιδιωκόμενη επίπτωση νοσημάτων (π.χ. εξάλειψη πολιομυελίτιδας, εξάλειψη εγχώριας ιλαράς, επίπτωση συνδρόμου συγγενούς ερυθράς <1 κρούσμα ανά 100.000 γεννήσεις κλπ.) και αφετέρου την επιδιωκόμενη εμβολιαστική κάλυψη με διάφορα εμβόλια (π.χ. εμβολιασμός >95% των παιδιών με τρεις δόσεις εμβολίου DTP έως την ηλικία του ενός έτους, εμβολιασμός >95% με δύο δόσεις εμβολίου για ιλαρά κλπ.). Επιπλέον, οι στρατηγικές αυτές που έχει επεξεργαστεί ο ΠΟΥ αφορούν και άλλες πλευρές του θέματος, όπως η λήψη μέτρων ώστε οι εμβολιασμοί να γίνουν προσιτοί στο σύνολο του παιδικού πληθυσμού μιας χώρας (και ειδικότερα σε κοινωνικές ομάδες υψηλού κινδύνου), η ενσιχυμένη επιτήρηση νοσημάτων που προλαμβάνονται με εμβολιασμό, η συστηματική παρακολούθηση της εμβολιαστικής κάλυψης κ.ά. [3-6]. Στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, γίνεται συστηματική παρακολούθηση της κατάστασης εμβολιασμού του παιδικού πληθυσμού με μελέτες που διεξάγονται σε τακτά χρονικά διαστήματα σε εθνικό επίπεδο. Σκοπός των εκτιμήσεων αυτών είναι η εξαγωγή συμπερασμάτων για τον καθορισμό, την παρακολούθηση της εφαρμογής και την περιοδική αναπροσαρμογή των στρατηγικών εμβολιασμού κάθε χώρας [7-11]. Στην Ελλάδα έχουν γίνει πολυάριθμες τοπικές μελέτες εκτίμησης του επιπέδου εμβολιασμού, και δύο μελέτες σε εθνικό επίπεδο, το 1996-97 και το 2001 [12-15]. Ως εκ τούτου υπάρχει ανάγκη να επικαιροποιηθεί η εικόνα που έχουμε για τον εμβολιασμό των παιδιών της χώρας μας. Έχει συχνά βρεθεί ότι η χαμηλή εμβολιαστική κάλυψη συσχετίζεται με πληθώρα κοινωνικο-οικονομικών παραγόντων [16-18]. Επιπλέον, ορισμένες μελέτες έχουν δείξει ότι ο ελλιπής εμβολιασμός των παιδιών μπορεί επίσης να σχετίζεται με τις αντιλήψεις και στάσεις των γονέων για τους εμβολιασμούς [19-21]. Κρίθηκε, λοιπόν, ότι είναι σημαντικό να διερευνηθούν οι αντιλήψεις των γονέων των σημερινών παιδιών στην Ελλάδα, για να προκύψουν πληροφορίες που θα συμβάλουν ώστε οι πολιτικές εμβολιασμού, η ενημέρωση και η αγωγής υγείας στη χώρα μας να έχουν πιο κατάλληλο προσαντολισμό. Σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, στην Ελλάδα γίνεται καθολικός αντιφυματικός εμβολιασμός (BCG) στα παιδιά 6 ετών [22-23]. Ωστόσο, έχουν εκφραστεί επιφυλάξεις για το εάν η πολιτική αυτή είναι σήμερα κατάλληλη για την Ελλάδα και εάν αντιστοιχεί στο σημερινό επίπεδο επίπτωσης την νόσου [24], ενώ διεθνώς υπάρχουν προβληματισμοί για την πιο αποτελεσματική πολιτική εμβολιασμού και σε ορισμένες χώρες γίνεται αναθεώρηση της ακολουθούμενης πολιτικής με τάση μετακίνησης από τον καθολικό εμβολιασμό στον επιλεκτικό εμβολιασμό (τις πρώτες ημέρες μετά τη γέννηση) των παιδιών που ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου [25-26]. Τυχόν αλλαγή πολιτικής στη χώρα μας απαιτεί ακριβή εκτίμηση του ετήσιου κινδύνου φυματικής μόλυνσης στην Ελλάδα, καθώς και συγκεκριμένο εντοπισμό ομάδων υψηλού κινδύνου (για τις οποίες ενδεχομένως θα συστηθεί εμβολιασμός στη γέννηση). Έτσι, κρίθηκε ότι είναι σημαντικό να αξιοποιηθεί το πλαίσιο της παρούσας Μελέτης, που γίνεται σε εθνικό δείγμα παιδών Α΄ Δημοτικού, για τη διερεύνηση της συχνότητας της φυματικής λοίμωξης στο παιδικό πληθυσμό της Ελλάδας.

8

2. Στόχοι Οι στόχοι της Μελέτης ήταν: 1. Η εκτίμηση του επιπέδου εμβολιαστικής κάλυψης κατά εμβόλιο και δόση στα παιδιά

ηλικίας 6 ετών i) στο σύνολο της Ελλάδας, ii) κατά γεωγραφικό διαμέρισμα (6 ενότητες περιφερειών, αστικές/αγροτικές περιοχές), iii) σε παιδιά που ανήκουν σε μειονοτικές ομάδες (Μετανάστες, Έλληνες Μουσουλμάνοι)

2. Η εκτίμηση του επιπέδου εμβολιαστικής κάλυψης κατά εμβόλιο και δόση στα παιδιά ηλικίας 14 ετών στο σύνολο της Ελλάδας

3. Ο προσδιορισμός του επιπολασμού φυματικής λοίμωξης στα παιδιά ηλικίας 6 ετών και η εκτίμηση του μέσου ετήσιου κινδύνου μόλυνσης με μυκοβακτηρίδιο φυματίωσης i) στο σύνολο της Ελλάδας, ii) κατά γεωγραφικό διαμέρισμα (6 ενότητες περιφερειών, αστικές/αγροτικές περιοχές), iii) σε παιδιά που ανήκουν σε μειονοτικές ομάδες (Μετανάστες, Έλληνες Μουσουλμάνοι)

4. Η μελέτη αντιλήψεων των γονέων παιδιών 6 ετών για τον εμβολιασμό των παιδιών τους και για πιθανά εμπόδια στην εφαρμογή του.

3. Μέθοδοι 3.1. Πληθυσμός-στόχος και πληθυσμός δειγματοληψίας Ο πλυθυσμός-στόχος (target population) ήταν τα παιδιά 6 ετών που ζουν στην Ελλάδα, γιατί οι περισσότεροι εμβολιασμοί της παιδικής ηλικίας ολοκληρώνονται μέχρι αυτήν την ηλικία. Ο πληθυσμός δειγματοληψίας (sampling population) ήταν παιδιά Α΄ Δημοτικού, καθώς η μεγάλη πλειοψηφία των παιδιών της Ελλάδας φοιτά σε αυτήν την τάξη. Επίσης, επειδή η εμβολιαστική κάλυψη των εφήβων έχει ειδική σημασία τόσο για την προστασία αυτών των γενεών όσο και για τη διαμόρφωση συλλογικής ανοσίας στον πληθυσμό, περιελήφθησαν στη Μελέτη και παιδιά Γ΄ Γυμνασίου (14 ετών), που αποτελεί την τελευταία τάξη υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Η Μελέτη διενεργήθηκε κατά το έτος 2006. 3.2. Δειγματοληπτικός σχεδιασμός Σχεδιάστηκε επιτόπια δειγματοληπτική έρευνα μαθητών Α΄ Δημοτικού και Γ΄ Γυμνασίου. Εφαρμόστηκε δειγματοληψία με "διαστρωμάτωση και κατά συστάδες". Η χώρα διαιρέθηκε σε 6 γεωγραφικά διαμερίσματα με βάση τη γεωγραφική εγγύτητα και την ομοιότητα ως προς τη βρεφική θνησιμότητα (όμορες και ομοιογενείς περιφέρειες). Στη συνέχεια, για τα παιδιά Α΄ Δημοτικού το κάθε γεωγραφικό διαμέρισμα (εκτός της Αττικής) υποδιαιρέθηκε σε αστικές και αγροτικές περιοχές λαμβάνοντας έτσι τα στρώματα που χρησιμοποιήθηκαν στη διαστρωμάτωση, ενώ για τα παιδιά Γ΄ Γυμνασίου ως στρώματα ελήφθησαν τα γεωγραφικά διαμερίσματα. Τα στρώματα που χρησιμοποιήθηκαν στη διαστρωμάτωση ήταν:

Α΄ Δημοτικού Γ΄ Γυμνασίου Γεωγραφικό διαμέρισμα Αστικές περιοχές Αγροτικές περιοχές Σύνολο περιοχών

Θράκη 1ο στρώμα 2ο στρώμα 1ο στρώμα Μακεδονία & Θεσσαλία 3ο στρώμα 4ο στρώμα 2ο στρώμα Ήπειρος & Ιόνια νησιά 5ο στρώμα 6ο στρώμα 3ο στρώμα Πελοπόννησος & Στερεά Ελλάδα 7ο στρώμα 8ο στρώμα 4ο στρώμα Αττική 9ο στρώμα - 5ο στρώμα Κρήτη & Νησιά Αιγαίου 10ο στρώμα 11ο στρώμα 6ο στρώμα

Ως αρχικές δειγματοληπτικές μονάδες (primary sampling units) ελήφθησαν τα σχολικά τμήματα όλων των σχολείων της χώρας, που συνιστούν “συστάδες” (clusters) από μαθητές, οι οποίοι αποτελούσαν τις τελικές δειγματοληπτικές μονάδες (final sampling units). Τα σχολικά τμήματα του δείγματος για κάθε στρώμα (αγροτική/αστική περιοχή κάθε διαμερίσματος για τα παιδιά Α΄ Δημοτικού και γεωγραφικό διαμέρισμα για τα παιδιά Γ΄ Γυμνασίου)

9

επιλέχθηκαν με απλή τυχαία δειγματοληψία από πλήρη κατάλογο των σχολικών τμημάτων της Ελλάδας για το σχολικό έτος 2004-2005 (δειγματοληπτικό πλαίσιο, sampling frame). Ο κατάλογος αυτός ελήφθη από το Υπουργείο Παιδείας, αφού συγκρίθηκε με αντίστοιχο κατάλογο από το Κέντρο Εκπαιδευτικής Έρευνας για τυχόν αναντιστοιχίες. Στο δείγμα περιελήφθησαν όλοι οι μαθητές των επιλεχθέντων σχολικών τμημάτων. Η γεωγραφική κατανομή των σχολείων και σχολικών τμημάτων του καταλόγου σχολείων (που χρησιμοποιήθηκε ως δειγματοληπτικό πλαίσιο) και του δείγματος παρουσιάζονται στον Πίνακα 1. Πίνακας 1. Αριθμός σχολείων, σχολικών τμημάτων και μαθητών στον κατάλογο σχολείων που χρησιμοποιήθηκε ως δειγματοληπτικό πλαίσιο, και αριθμός σχολικών τμημάτων στο δείγμα.

α/ Α΄ Δημοτικού

Γεωγραφικό διαμέρισμα Τύπος

περιοχών

Κατάλογος σχολείων*: αριθμός σχολείων

Κατάλογος σχολείων*: αριθμός τμημάτων

Κατάλογος σχολείων*: αριθμός μαθητών

Δείγμα: αριθμός τμημάτων

Δειγματο- ληπτικό κλάσμα

[τμήματα] (%)

Θράκη Αστικές 118 178 3.069 26 14,6 Αγροτικές 232 233 1.132 53 22,7 Σύνολο 350 412 4.201 79 19,2 Μακεδονία-Θεσσαλία Αστικές 897 1.396 24.311 30 2,1 Αγροτικές 864 903 6.734 16 1,8 Σύνολο 1.761 2.299 3.1045 46 2,0 Ήπειρος-Νησιά Ιονίου Αστικές 147 211 3.282 27 12,8 Αγροτικές 235 246 1.773 32 13,0 Σύνολο 382 457 5.055 59 12,9 Πελλοπόνησος-Στερεά Ελλάδα Αστικές 536 807 12.928 31 3,8 Αγροτικές 808 829 4.813 27 3,3 Σύνολο 1.344 1.636 17.741 58 3,5 Αττική Αστικές 1.118 1.743 30.345 50 2,9 Αγροτικές 30 31 241 0 0,0 Σύνολο 1.148 1.774 30.586 50 2,8 Κρήτη-Νησιά Αιγαίου Αστικές 322 524 8.609 29 5,5 Αγροτικές 438 462 3.609 21 4,5 Σύνολο 760 986 12.218 50 5,1 ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΑΣ Αστικές 3.138 4.858 82.544 193 4,0 Αγροτικές 2.607 2.704 18.302 149 5,5 Σύνολο 5.745 7.562 100.846 342 4,5 * αφορά το έτος 2004-05. β/ Γ΄ Γυμνασίου

Γεωγραφικό διαμέρισμα

Κατάλογος σχολείων*: αριθμός σχολείων

Κατάλογος σχολείων*: αριθμός τμημάτων

Κατάλογος σχολείων*: αριθμός μαθητών

Δείγμα: αριθμός τμημάτων

Δειγματο- ληπτικό κλάσμα

[τμήματα] (%)

Θράκη 57 138 6.249 2 1,2 Μακεδονία-Θεσσαλία 588 1.433 30.823 17 1,2 Ήπειρος-Νησιά Ιονίου 140 282 5.547 4 1,2 Πελλοπόνησος-Στερεά Ελλάδα 402 856 17.521 11 1,2 Αττική 514 1.503 34.621 17 1,2 Κρήτη-Νησιά Αιγαίου 242 555 11.569 7 1,2 ΣΥΝΟΛΟ ΕΛΛΑΔΑΣ 1.943 4.767 106.330 58 1,2 * αφορά το έτος 2004-05.

10

3.3. Υπολογισμός μεγέθους του δείγματος Για τα παιδιά Α΄ Δημοτικού, υπολογίστηκε αρχικό μέγεθος δείγματος περίπου 700 μαθητών για κάθε γεωγραφικό διαμέρισμα (1000 μαθητών για την Αττική, δεδομένου του μεγάλου πληθυσμού της), ώστε –λαμβάνοντας υπόψη και αναλογία μη απόκρισης της τάξης του 15%– το μέγεθος δείγματος να ήταν επαρκές για την εξαγωγή ευρημάτων με επαρκή ακρίβεια (δηλ. με επαρκώς «στενά» διαστήματα αξιοπιστίας). Ο αριθμός των μαθητών Α’ Δημοτικού που λήφθηκε στο δείγμα για κάθε στρώμα ήταν ανάλογος της πληθυσμιακής αναλογίας του αστικού και αγροτικού πληθυσμού στο σύνολο του πληθυσμού (μαθητές Α’ Δημοτικού) του αντιστοίχου γεωγραφικού διαμερίσματος. Ο αριθμός των σχολικών τμημάτων που λήφθηκαν από κάθε στρώμα προέκυψε από τη διαίρεση του επιδιωκόμενου μεγέθους δείγματος (π.χ. 700 μαθητές) του στρώματος με το μέσο αριθμό μαθητών (Α’ Δημοτικού) ανά σχολικό τμήμα στο συγκεκριμένο στρώμα. Για τα παιδιά Γ΄ Γυμνασίου, επειδή δεν ενδιέφερε η εκτίμηση της εμβολιαστικής κάλυψης σε κάθε στρώμα ξεχωριστά, υπολογίστηκε αρχικό μέγεθος δείγματος περίπου 1.300 μαθητών για εκτιμήσεις με επαρκή ακρίβεια σε εθνικό επίπεδο –λαμβάνοντας υπόψη και αναλογία μη απόκρισης περίπου 25%. Το μέγεθος δείγματος που ελήφθη σε κάθε στρώμα (γεωγραφικό διαμέρισμά) ήταν ανάλογο του πληθυσμού του. 3.4. Πληροφορίες που συλλέχθηκαν Οι πληροφορίες που συλλέχθηκαν είναι : • Βασικές πληροφορίες από το σχολείο (κατάλογος μαθητών του ή των τμημάτων που

είχαν επιλεγεί στο δείγμα, φύλο, ημερομηνία γέννησης και καταγωγή παιδιών, στοιχεία επικοινωνίας για το ερωτηματολόγιο).

• Στοιχεία εμβολιαστικής κάλυψης από το "Βιβλιάριο Υγείας του Παιδιού", το οποίο ζητήθηκε να προσκομιστεί στο σχολείο. Καταγράφηκαν όλα τα εμβόλια και δόσεις που είχαν γίνει στο παιδί με την ημερομηνία διενέργειάς τους. Καταγράφηκε επίσης ο φορέας εμβολιασμού για επιλεγμένες δόσεις εμβόλιων: 1η, 4η, 5η δόση DTP, 1η , 2η δόση MMR/ιλαράς και 1η δόση εμβολίων για αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b, ηπατίτιδα Β, μηνιγγιτιδόκοκο C, μηνιγγιτιδόκοκο Α & C, πνευμονιόκοκκο/7δύναμο, πνευμονιόκοκκο/ 23δύναμο, ανεμευλογιά, ηπατίτιδα Α και γρίπη.

• Βασικά κοινωνικά χαρακτηριστικά και κατάσταση υγείας της οικογένειας, αντιλήψεις γονέων σε σχέση με τον εμβολιασμό των παιδιών και πιθανά εμπόδια στην εφαρμογή του, που ελήφθησαν με βάση δομημένο ερωτηματολόγιο που εστάλη για συμπλήρωση στους γονείς των παιδιών της Α΄ Δημοτικού.

• Αποτελέσματα της φυματινικής δοκιμασίας Mantoux, η οποία έγινε σε συνεργασία με τις Δ/νσεις Υγείας των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων και άλλους τοπικούς φορείς ακολουθώντας κοινό πρωτόκολλο διενέργειας και ερμηνείας της δερμοαντίδρασης και με τη χρήση φυματίνης PPD RT23/Statens Serum Institut, Copenhagen σε δόση 2TU/0,1 ml (με τη διαδικασία που ούτως ή άλλως ακολουθείται στο πλαίσιο του εμβολιασμού των παιδιών με το εμβόλιο BCG βάσει του Εθνικού Προγράμματος Εμβολιασμών).

• Τελική εκτίμηση και ταξινόμηση των παιδιών στα οποία βρέθηκε θετικό ή αμφίβολο αποτέλεσμα στη φυματινική δοκιμασία Mantoux (≥ 5mm), που έγινε με τη συνεργασία ειδικών κέντρων σε κάθε νομό (αντιφυματικά ιατρεία, πνευμονολογικές κλινικές, παιδιατρικές κλινικές), με τα οποία είχε εκ των προτέρων γίνει συνεννόηση για παραπομπή των παιδιών· η τελική διάγνωση και κατάταξη των παιδιών έγινε με βάση διεθνώς καθιερωμένα κριτήρια [27-28], λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος της φυμτινοαντίδρασης, το ιατρικό και κοινωνικό ιστορικό καθώς και το ιστορικό έκθεσης σε ασθενή με φυματίωση.

11

3.5. Φάσεις διενέργειας της μελέτης 3.5.1. Οργάνωση της μελέτης Η Μελέτη διεξήχθη από πολυάριθμη ερευνητική ομάδα 234 συνεργατών από όλους τους Νομούς της χώρας, με τη συμμετοχή Δ/νσεων Υγείας των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, Νοσοκομείων, Κέντρων Υγείας, Περιφερειακών Ιατρείων και του Ελληνικού Ερυθρού Σταυρού. Οι συνεργάτες-ερευνητές ήταν όλοι επαγγελματίες υγείας (γιατροί, νοσηλευτές/ τριες, επισκέπτες/τριες υγείας κ.ά.) οι οποίοι έλαβαν ειδική εκπαίδευση για την έρευνα.

Ο συντονισμός και η εποπτεία της διενέργειας της Μελέτης έγινε από 21μελή ομάδα επιστημόνων, με τη συμμετοχή των παρακάτω φορέων: • Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας, Τομέας Υγείας του Παιδιού • Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, Διεύθυνση Κοινωνικής και Αναπτυξιακής Παιδιατρικής • Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων, Τμήμα Επιδημιολογικής Επιτήρησης και

Παρέμβασης • Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Ιατρικό Τμήμα, Εργαστήριο Υγιεινής • Πανεπιστήμιο Κρήτης, Ιατρικό Τμήμα, Τομέας Κοινωνικής Ιατρικής • Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Δ/νση Δημόσιας Υγιεινής

Για τη διενέργεια της Μελέτης δόθηκαν εγκρίσεις από τους ακόλουθους φορείς: • Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Δ/νση Δημόσιας Υγιεινής, Τμήμα

Επιδημιολογίας Νοσημάτων, α/ Εγκύκλιος ΓΠοικ-112995/24-10-2005 με θέμα «Συστη-ματική καταγραφή της κατάστασης εμβολιασμού των παιδιών Α΄ Δημοτικού και της παιδιών Γ΄ Γυμνασίου της χώρας και εκτίμηση του δείκτη φυματινικής διαμόλυνσης (με εξέταση Mantoux) στα παιδιά Α΄ Δημοτικού», β/ Εγκύκλιος ΓΠοικ-1129751/30-11-2005 με θέμα «Αντιφυματικός εμβολιασμός».

• Υπουργείο Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων, α/ Ενιαίος Διοικητικός Τομέας Θεμάτων Σπουδών, Επιμόρφωσης και Καινοτομιών, Δ/νση ΣΕΠΕΔ, Τμήμα Β΄ Αγωγής Υγείας και Περιβαλλοντικής Αγωγής, Εγκύκλιος 147172/Π2/27-12-05 με θέμα «Έγκριση διεξαγωγής έρευνας», β/ Ενιαίος Διοικητικός Τομέας Θεμάτων Σπουδών, Επιμόρφωσης και Καινοτομιών, Δ/νση Σπουδών Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, Τμήμα Α΄, Εγκύκλιος 2920/Γ2/11-1-06 με θέμα «Έγκριση διεξαγωγής έρευνας», γ/ Ενιαίος Διοικητικός Τομέας Θεμάτων Εκπαιδευτικού Σχεδιασμού Εκπ/σης Ελληνοπαίδων Εξωτερικού, Διαπολιτισμικής Εκπ/σης και Αποκέντρωσης, Δ/νση Ξένων και Μειονοτικών Σχολείων, Τμήμα Α΄ Μειονοτικών Σχολείων, Εγκύκλιος 123642/Ζ2/9-11-05 με θέμα «Έγκριση διεξαγωγής έρευνας στα Μειονοτικά Σχολεία», δ/ Γενική Δ/νση Σπουδών ΠΕ και ΔΕ, Δ/νση Ειδικής Αγωγής, Τμήμα Γ΄, Εγκύκλιος 129652/Γ6/17-11-05 με θέμα «Χορήγηση άδειας διεξαγωγής έρευνας».

Η παραπομπή των παιδιών με θετική ή αμφίβολη δοκιμασία Mantoux έγινε στα παρακάτω ειδικά φυματιολογικά ιατρεία ή κλινικές του Εθνικού Συστήματος Υγείας (ΕΣΥ): Γ. Ν. Αγίου Νικολάου, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Αγρινίου, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Αλεξανδρούπολης, Πνευμονολογικό Ιατρείο, Παιδιατρική Κλινική· Γ. Ν. Άμφισσας, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Άρτας, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Βόλου “Αχιλλιοπούλειο”, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Γρεβενών, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Δράμας, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Έδεσσας, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Ζακύνθου, Παιδιατρική Κλινική· Γ. Ν. Ηρακλείου “Βενιζέλειο”, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Θεσσαλονίκης “Γ. Παπανικολάου”, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Θριάσιο, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Ιωαννίνων “Χατζηκώστα”, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Καβάλας, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Καλαμάτας, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ.Ν. Καρδίτσας, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Καρπενησίου, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Καστοριάς, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Κατερίνης, Παιδιατρική Κλινική· Γ. Ν. Κέρκυρας,

12

Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Κεφαλληνίας, Παιδιατρική Κλινική· Γ. Ν. Κιλκίς, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Κοζάνης, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Κομοτηνής “Σισμανόγλειο”, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Κορίνθου, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Λαμίας, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Λάρισας, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Λευκάδας, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Μυτιλήνης “Βοστάνειο”, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Νάουσας, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Ναυπλίου, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Νίκαιας, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Ξάνθης, Πνευμονολογική Κλινική, Παιδιατρική Κλινική· Γ. Ν. Πρεβέζης, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Πύργου “Ανδ. Παπανδρέου”, Πνευμονολογικό Ιατρείο· Γ. Ν. Ρεθύμνου, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Ρόδου, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Σάμου, Παιδιατρική Κλινική· Γ. Ν. Σερρών “Γρηγορίου”, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. “Σισμανόγλειο”, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Σπάρτης, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Σύρου “Βαρδάκειο”, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. “Σωτηρία”, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Τρικάλων, Αντιφυματικό Ιατρείο· Γ. Ν. Τρίπολης “Παναρκαδικό”, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Φλώρινας, Παιδιατρική Κλινική· Γ. Ν. Χαλκίδας, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Χαλκιδικής, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Χανίων, Πνευμονολογική Κλινική· Γ. Ν. Χίου “Σκυλίτσειο”, Πνευμονολογική Κλινική· Κέντρο Υγείας Φιλιατών, Νοσ. Θώρακος Ν. Δ. Ελλάδας, Πνευμονολογική Κλινική Α΄ & Β΄· Νοσ. Παίδων “Αγία Σοφία”, Αντιφυματικό Ιατρείο· Νοσ. Παίδων “Π. & Α. Κυριακού”, Ιατρείο Φυματίωσης. 3.5.2. Επισκέψεις στα σχολεία Οι συνεργάτες της μελέτης κατά κανόνα χρειάστηκε να επισκεφθούν τα σχολεία της αρμοδιότητάς τους συνολικά 4 φορές. Αρχικά, ζητήθηκε η συνεργασία των σχολείων για τη διαβίβαση επιστολών προς τους γονείς, την παραλαβή των βιβλιαρίων υγείας των παιδιών και των ερωτηματολογίων από τους γονείς, την παράδοσή τους στους συνεργάτες της Μελέτης και την εν γένει υποστήριξη της έρευνας.

Πρώτη επίσκεψη στο σχολείο. Κατά την πρώτη επίσκεψη, οι συνεργάτες της έρευνας επέδιδαν ενημερωτική επιστολή σχετικά με τη Μελέτη στο διευθυντή του σχολείου και τους εκπαιδευτικούς, ζητώντας τη συνεργασία τους. Στη συνέχεια, κατέγραφαν τα βασικά δημογραφικά χαρακτηριστικά όλων των μαθητών των τμημάτων που είχαν επιλεγεί στο δείγμα και επέδιδαν υλικό για τους γονείς που περιελάμβανε: i) ενημερωτική επιστολή που ζητούσε μεταξύ άλλων από τους γονείς να προσκομίσουν στο σχολείο το βιβλιάριο υγείας του παιδιού τους, ii) δομημένο ερωτηματολόγιο για τις αντιλήψεις των γονέων σε σχέση με τον εμβολιασμό (μόνο για γονείς παιδιών Α’ Δημοτικού), iii) ενημερωτικό σημείωμα για την εξέταση Mantoux και το αντιφυματικό εμβόλιο BCG (σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις, γιατί ο τρόπος ενημέρωσης των γονέων και η λήψη συγκατάθεσης τους, γινόταν με βάση την πρακτική που ακολουθούνταν ούτως ή άλλως από κάθε τοπικό φορέα που διενεργούσε τη δερμοαντίδραση Mantoux και το εμβόλιο BCG).

Δεύτερη επίσκεψη στο σχολείο. Κατά τη δεύτερη επίσκεψη, οι συνεργάτες-ερευνητές παραλάμβαναν τα συμπληρωμένα ερωτηματολόγια των γονέων και τα βιβλιάρια υγείας του παιδιού, τμήμα των οποίων φωτοτυπούσαν. Στη συνέχεια, συμπληρώναν ενημερωτικό σημείωμα για τους γονείς για τυχόν ελλείψεις που διαπιστώνονταν στους εμβολιασμούς των παιδιών τους.

Τρίτη επίσκεψη στο σχολείο. Κατά την τρίτη επίσκεψη, διενεργούνταν η φυματινοαντί-δραση Mantoux σε όλα τα παιδιά της Α΄ Δημοτικού (ή στα παιδιά για τα οποία υπήρχε έγκριση των γονέων, εφόσον υπήρχε αυτή η πρακτική).

Τέταρτη επίσκεψη στο σχολείο. Κατά την τέταρτη επίσκεψη, γινόταν ανάγνωση και καταγραφή του αποτελέσματος της Mantoux. Σε περίπτωση "Αμφίβολου ή Θετικού" αποτελέσματος της Mantoux (≥5 mm) αποστέλλονταν στους γονείς ειδικό ενημερωτικό σημείωμα, όπου συνιστάτο η επίσκεψη σε κατάλληλο φορέα του νομού (ιατρείο φυματίωσης, πνευμονολογική ή παιδιατρική κλινική δημόσιου νοσοκομείου) για περαιτέρω συμβουλές

13

ή/και έλεγχο. Τα παιδιά με αρνητική Mantoux, εμβολιάζονταν με το εμβόλιο BCG, όπως (και εφόσον) προβλεπόταν από το πρόγραμμα της Δ/νσης Υγείας του νομού ή της αρμόδιας τοπικής μονάδας υγείας. Όλα τα στοιχεία της Μελέτης, μετά το τέλος της συλλογής τους, αποστέλλονταν με ασφαλή τρόπο (π.χ. συστημένη επιστολή) στο ΚΕΕΛΠΝΟ. Η καταχώρηση και επεξεργασία των στοιχείων πραγματοπιήθηκε στον Τομέα Υγείας του Παιδιού της ΕΣΔΥ. 3.6. Στατιστική ανάλυση Η καταχώρηση των στοιχείων έγινε σε ειδικά σχεδιασμένη βάση δεδομένων στο στατιστικό πρόγραμμα Epidata Entry (Epidata association, Danemark, version 3.1). Για την επιβεβαίωση της εγκυρότητας των δεδομένων πριν από την ανάλυση, πραγματοποιήθηκαν πολλαπλοί έλεγχοι με σκοπό την ανεύρεση και διόρθωση τυχόν λογικών ανακολουθιών (consistency and range checks). Η ανάλυση έγινε με τα στατιστικά πακέτα SPSS (SPSS Inc, Chicago, USA, version 11) και STATA (Stata Corporation, Texas, USA, version 7). Υπολογίστηκαν ποσοστά και τα αντίστοιχα διαστήματα αξιοπιστίας κατά 95% (95% confidence intervals) με στάθμιση ως προς την πληθυσμιακή αναλογία κάθε στρώματος και λαμβάνοντας υπόψη τον δειγματοληπτικό σχεδιασμό (διαστρωμάτωση και κατά συστάδες). Για τη συσχέτιση παραγόντων χρησιμοποιήθηκε η δοκιμασία χ2 και υπολογίστηκαν λόγοι κινδύνων (risk ratios, RR) από τα σταθμισμένα ποσοστά εκτεθειμένων και μη εκτεθειμένων σε διάφορους παράγοντες. Έγινε ανάλυση πολλαπλής λογαριθμιστικής εξάρτησης (multiple logistic regression) για τον εντοπισμό παραγόντων που ανεξάρτητα μεταξύ τους συχετίζονται με την κατάσταση εμβολιασμού. Στην ανάλυση αυτή περιελήφθηκαν όλοι οι παράγοντες που στην αρχική ανάλυση λογαριθμιστικής εξάρτησης α/ η τιμή του κριτηρίου P για το RR ήταν μικρότερη από 0,05, ή β/ η τιμή του RR ήταν μεγαλύτερη από 1,10 ή μικρότερη από 0,90 (που αντιστοιχεί σε διαφορά του κινδύνου κατά 10% ή περισσότερο). Τα τελικά σταθμισμένα RR προήλθαν από ανάλυση “bionomial regression”, στην οποία συμπεριελήφθηκαν όλοι οι παράγοντες του τελικού μοντέλου λογαριθμιστικής εξάρτησης. 3.7. Ζητήματα δεοντολογίας Οι πληροφορίες στα φύλλα καταγραφής εμβολίων και στα ερωτηματολόγια λήφθηκαν ανωνύμως, με τη χρήση κωδικών αριθμών ώστε να είναι δυνατή η σύνδεση πληροφοριών εμβολιαστικής κάλυψης με αυτές από τα ερωτηματολόγια. Η ανωνυμία των σχολείων εξασφαλίστηκε από το γεγονός ότι η ανάλυση και δημοσιοποίηση των αποτελεσμάτων της Μελέτης γίνεται μόνο για το σύνολο της χώρας και κατά γεωγραφική περιοχή και ειδική ομάδα του πληθυσμού –και όχι κατά σχολείο. Η συμμετοχή στη Μελέτη για τα σχολεία, τους μαθητές και τους γονείς ήταν εθελοντική. Οι γονείς ενημερώθηκαν με ειδικό σημείωμα για τυχόν ελλείψεις που διαπιστώθηκαν στους εμβολιασμούς του παιδιού τους. Ενημερωθηκαν, επίσης, σε περίπτωση θετικού ή αμφίβολου αποτελέσματος της δερμοαντίδρασης Mantoux και ελήφθη μέριμνα για την κατάλληλη παραπομπή των παιδιών σε εξειδικευμένο δημόσιο κέντρο της περιοχής τους, με τη σύμφωνη γνώμη των γονέων. Οι συνεργάτες της Μελέτης ήταν όλοι επαγγελματίες υγείας που δεσμεύονται από “καθήκον εχεμύθειας” και έλαβαν όλα τα μέτρα ώστε να διασφαλιστεί το επαγγελματικό-ιατρικό απόρρητο των στοιχείων της Μελέτης, όπως η μη αποκάλυψη στοιχείων σε τρίτους, η ασφαλής φύλαξη και αποστολή των δεδομένων.

14

4. Αποτελέσματα Τα αποτελέσματα παρουσιάζονται στην παρούσα Έκθεση σε δύο μέρη. Στο πρώτο (4.1) παρουσιάζονται τα αποτελέσματα που αφορούν τους μαθητές Α΄ Δημοτικού και στο δεύτερο (4.2) αυτά που αφορούν τους μαθητές Γ΄ Γυμνασίου. Οι συχνότητες εμβολιασμού κατά εμβόλιο και δόση, γεωγραφικό διαμέρισμα, αστικότητα και ειδική ομάδα του πληθυσμού παρατίθενται στο Παράρτημα. Όλα τα ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης που αναφέρονται στην Έκθεση, τα διαστήματα αξιοπιστίας και η τιμές του κριτηρίου Ρ έχουν προκύψει με στάθμιση ως προς την πληθυσμιακή αναλογία κάθε γεωγραφικού διαμερίσματος και το δειγματοληπτικό σχεδιασμό της Μελέτης (διαστρωμάτωση και δειγματοληψία κατά συστάδες, βλ. Ενότητα 3.2). 4.1. ΠΑΙΔΙΑ Α΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ 4.1.1. Αναλογία απόκρισης και γενικά χαρακτηριστικά παιδιών δείγματος Στο δείγμα περιελήφθησαν 344 σχολικά τμήματα με 4.390 μαθητές, από τα οποία συμμετείχαν στη Μελέτη 342 τμήματα (για δύο υπήρξε άρνηση από τη διεύθυνση του σχολείου) και 3.878 μαθητές, με αναλογία απόκρισης (response rate) 88,3%. Τα βασικά χαρακτηριστικά του δείγματος των παιδιών της Α΄ Δημοτικού παρουσιάζονται στον Πίνακα 2. Η διάμεση ηλικία των συμμετεχόντων ήταν 6,7 έτη. Το 16,7% των παιδιών που μετείχαν στη Μελέτη ανήκαν σε ειδική πληθυσμιακή ομάδα: το 7,8% ήταν παιδιά μεταναστών, το 7,5% Έλληνες Μουσουλμάνοι και το 1,3% Έλληνες Τσιγγάνοι. Σημειώνεται ότι οι Έλληνες Μουσουλμάνοι υπερεκπροσωπούνται στο δείγμα λόγω του μεγάλου δειγματοληπτικού κλάσματος που επελέγη για τις αγροτικές περιοχές της Θράκης –επιλογή που έγινε για να είναι δυνατό να προκύψουν ακριβείς εκτιμήσεις και για αυτήν την ομάδα του πληθυσμού (Πίνακας 1α). Πίνακας 2. Βασικά χαρακτηριστικά παιδιών δείγματος. Παιδιά Α’ Δημοτικού.

Σύνολο Συμμετοχή στη Μελέτη

Όχι συμμετοχή στη Μελέτη P*

Φύλο Ν % Ν % Ν % Αγόρια 2.180 50,0 1.949 50,4 231 47,0 Κορίτσια 2.180 50,0 1.919 49,6 261 53,0

p = 2,66

ΣΥΝΟΛΟ 4.360 100,0 3.868 100,0 492 100,0 Άγνωστο 30 10 20 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 4.390 3.878 512 Γεωγραφικό διαμέρισμα Ν % Ν % Ν % Ήπειρος - Ιόνια Νησ. 684 15,6 611 15,8 73 14,3 Κρήτη - Νησ. Αιγαίου 666 15,2 605 15,6 61 11,9 Μακεδονία - Θεσσαλία 681 15,5 639 16,5 42 8,2 Αττική 1.029 23,4 840 21,7 189 36,9 Στερεά - Πελοπόννησος 670 15,3 608 15,7 62 12,1 Θράκη 660 15,0 575 14,8 85 16,6

p < 0,001

ΣΥΝΟΛΟ 4.390 100,0 3.878 100,0 512 100,0 Αστικότητα Ν % Ν % Ν % Αστικές περιοχές 3.413 77,7 2.980 76,8 433 84,5 Αγροτικές περιοχές 977 22,3 898 23,2 79 15,4

p < 0,001

ΣΥΝΟΛΟ 4.390 100,0 3.878 100,0 512 100,0

15

Πίνακας 2 (συνέχεια)


Όχι συμμετοχή στη Μελέτη P*

Ειδική ομάδα πληθυσμού Ν % Ν % Ν % Όχι σε ειδική ομάδα 3.544 82,4 3.221 83,3 323 73,9 Μετανάστες 352 8,2 303 7,8 49 11,2 Έλληνες Μουσουλμάνοι 328 7,6 290 7,5 38 8,7 Έλληνες Τσιγγάνοι 79 1,8 52 1,3 27 6,2

p < 0,001

ΣΥΝΟΛΟ 4.303 100,0 3.866 100,0 437 100,0 Άγνωστο 87 12 75 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 4.390 3.878 512 Χώρα γέννησης Ν % Ν % Ν % Ελλάδα 4.023 94,3 3.644 94,4 379 92,9 Άλλη χώρα 245 5,7 216 5,6 29 7,1

p < 0,001

ΣΥΝΟΛΟ 4.268 100,0 3.860 100,0 408 100,0 Άγνωστο 122 18 104 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 4.390 3.878 512

* P για διαφορά μεταξύ αυτών που συμμετείχαν και αυτών που δεν συμμετείχαν στη Μελέτη. Όπως φαίνεται στον Πίνακα 2, οι συμμετέχοντες στη Μελέτη διέφεραν στατιστικώς σημαντικά από αυτούς που δεν ανταποκρίθηκαν ως προς την κατανομή κατά γεωγραφικό διαμέρισμα και αστικότητα (μικρότερη συμμετοχή παιδιών από Αττική και Μακεδονία/Θεσσαλία, και από αστικές περιοχές), και κατά ειδική ομάδα του πληθυσμού και χώρα γέννησης (μικρότερη συμμετοχή μεταναστών και παιδιών που γεννήθηκαν εκτός Ελλάδας). Παρά τη στατιστικώς σημαντική διαφορά στις κατανομές αυτές μεταξύ συμμετοχόντων στη Μελέτη και μη, δεν αναμένεται αυτό να επηρεάσει ουσιωδώς τα αποτελέσματα καθώς (λόγω του μικρού αριθμού μη αποκριθέντων) οι αντίστοιχες κατανομές για το σύνολο των παιδιών του δείγματος και για τα παιδιά που συμμετείχαν στη Μελέτη είναι παρόμοιες (Πίνακας 2). 4.1.2. Εμβολιασμός για διφθερίτιδα, τέτανο, κοκκύτη, πολιομυελίτιδα Το ποσοστό εμβολιασμού για κοκκύτη (ή για διφθερίτιδα-τέτανο-κοκκύτη με τα εμβόλια DTwP ή DTaP), ήταν πάνω από 99% για τις 3 πρώτες δόσεις, 98% για την 4η και 90% για την 5η δόση (Γράφημα 1). Η κάλυψη για διφθερίτιδα-τέτανο ήταν για όλες τις δόσεις μόλις λίγα δεκαδικά της εκατοστιαίας μονάδας περισσότερο, πράγμα που αντανακλά το γεγονός ότι εμβολιασμός με το εμβόλιο DT γίνεται πλέον σε ελάχιστα παιδιά. Το 39% των εμβολιασμών για τις 3 πρώτες δόσεις έγινε με ακυτταρικό εμβόλιο κοκκύτη (DTaP), ενώ τα ποσοστά χρήσης του εμβολίου αυτού για την 4η και 5η δόση ήταν 42% και 58% αντίστοιχα. Όσον αφορά την ηλικία εμβολιασμού, το 94% των παιδιών είχαν λάβει τις 3 προβλεπόμενες δόσεις μέχρι την ηλικία των 12 μηνών, ενώ το 81% είχαν εμβολιασθεί με την 4η δόση μέχρι την ηλικία των 2 ετών. Παρόμοια υψηλά ποσοστά εμβολιαστικής κάλυψης βρέθηκαν και για τον εμβολιασμό για πολιομυελίτιδα (Γράφημα 1). Με το (ενέσιμο) αδρανοποιημένο εμβόλιο πολιομυελίτιδας (IPV) έγινε το 20% των εμβολιασμών για την 5η δόση, ενώ για τις υπόλοιπες δόσεις το ποσοστό αυτό κυμάνθηκε σε χαμηλότερα επίπεδα (από 6% για την 3η και 4η δόση έως 9% για την 1η και 2η δόση). Οι υπόλοιποι εμβολιασμοί κατά της πολιομυελίτιδας έγιναν με το πόσιμο έμβολιο (OPV), που περιέχει ζώντες εξασθενημένους ιούς. Η εμβολιαστική κάλυψη κατά γεωγραφικό διαμέρισμα παρουσιάζεται στο Γράφημα 2. Δεν εμφανίζονται μεγάλες διαφορές κάλυψης στα διαφορετικά διαμερίσματα. Ενδεικτικά, το ποσοστό εμβολιασμού με την 4η δόση DTP (μέχρι την ηλικία των 2 ετών) κυμάνθηκε από 77% στη Θράκη και την Στερεά-Πελοπόννησο έως 84% στη Μακεδονία-Θεσσαλία.

16

Γράφημα 1. Συχνότητα εμβολιασμού για διφθερίτιδα-τέτανο-κοκκύτη (DTP), για διφθερίτιδα-τέτανο (DTP/DT) και για πολιομυελίτιδα (Polio) κατά δόση εμβολίου. Σύνολο Ελλάδας, παιδιά Α’ Δημοτικού.

99,8 99,5 99,2 98,390,1

90,998,599,399,799,9 88,3

98,199,199,699,9

0

20

40

60

80

100

1η δόση 2η δόση 3η δόση 4η δόση 5η δόση

Ποσοστό

(%)

εμβολιαστική

ς κά

λυψης

DTP

DTP/DT

Polio

Γράφημα 2. Συχνότητα εμβολιασμού για διφθερίτιδα-τέτανο-κοκκύτη (DTP), 4η δόση, 4η δόση έως την ηλικία των 2 ετών και 5η δόση, κατά γεωγραφικό διαμέρισμα. Παιδιά Α’ Δημοτικού.

98 98 99 100 97 94

79 7884 80 77 77

88 88 91 92 88 85

0

20

40

60

80

100

Ή π ειρος‐Ιόνιο

Κρήτη‐Α ιγαίο

Μακεδονία‐Θεσσαλία

Α ττική Σ τερεά‐Πελοπ όννησος

Θράκη

Ποσοστό

(%)


ς κά

λυψης

4η δόση

4η δόσηέως 2 ετών

5η δόση

Γράφημα 3. Συχνότητα εμβολιασμού για διφθερίτιδα-τέτανο-κοκκύτη (DTP), 4η δόση, 4η δόση έως την ηλικία των 2 ετών και 5η δόση, κατά αστικότητα και ειδική ομάδα του πληθυσμού. Παιδιά Α’ Δημοτικού.

99 97 99 96 92

63

8276

84

57

73

21

9184

92

7683

39

0

20

40

60

80

100

Αστικέςπ εριοχές

Α γροτικέςπ εριοχές

Ό χιειδική ομάδα

Μετα‐νάστες

Ελλ .Μουσουλμ.

Ελλ .Τσιγγάνοι

Ποσοστό

(%)


ς κά

λυψης

4η δόση

4η δόσηέως 2 ετών

5η δόση

Τα ποσοστά εμβολιασμού υπολείπονταν σε μικρό βαθμό στις αγροτικές περιοχές σε σχέση με τις αστικές, τόσο για διφθερίτιδα-τέτανο-κοκκύτη όσο και για πολιομυελίτιδα (Γράφημα 3, Πίνακας Π1). Όσον αφορά τις ειδικές ομάδες πληθυσμού, η εμβολιαστική κάλυψη μεταναστών και Ελλήνων Μουσουλμάνων υπολείπεται σε μικρό βαθμό από αυτήν των παιδιών που δεν ανήκουν σε ειδική ομάδα του πληθυσμού, παρότι οι δείκτες έγκαιρου εμβολιασμού (3η δόση έως 12 μηνών και 4η δόση έως 2 ετών) υπολείπονται περισσότερο, ιδίως στους μετανάστες. Αντίθετα, πολυ χαμηλά είναι τα ποσοστά εμβολιασμού που βρέθηκαν στα παιδιά Ελλήνων Τσιγγάνων.

17

4.1.3. Εμβολιασμός για ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα Η συχνότητα εμβολιασμού για ιλαρά, ερυθρά και παρωτίτιδα ξεπέρασε το 98% για την 1η δόση, ενώ για τη 2η δόση τα ποσοστά ήταν 77% για ιλαρά και 76% για ερυθρά και παρωτίτιδα. Το σύνολο σχεδόν των εμβολιασμών (99% για την 1η και 98% για τη 2η δόση) έγιναν με μικτό εμβόλιο MMR και όχι με μονοδύναμα εμβόλια. Το 88% των παιδιών είχαν λάβει την 1η δόση εμβολίου για ιλαρά μέχρι την ηλικία των 2 ετών. Γράφημα 4. Συχνότητα εμβολιασμού για ιλαρά*, για ερυθρά* και για παρωτίτιδα* κατά δόση εμβολίου. Σύνολο Ελλάδας, παιδιά Α’ Δημοτικού.

99 98 98

77 76 76

0

20

40

60

80

100

Εμβολιασμόςγια ιλαρά*

Εμβολιασμόςγια ερυθρά*

Εμβολιασμόςγια π αρωτίτιδα*

Ποσοστό

(%)


ς κά

λυψης

1η δόση

2η δόση

* Εμβολιασμός με μικτό εμβόλιο ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας (MMR) ή μονοδύναμο εμβόλιο.

Γράφημα 5. Συχνότητα εμβολιασμού για ιλαρά (με μικτό εμβόλιο ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας [MMR] ή μονοδύναμο εμβόλιο) κατά γεωγραφικό διαμέρισμα. Παιδιά Α’ Δημοτικού.

98 99 99 99 98 98

6977 81 78

7281

0

20

40

60

80

100





Θράκη

Ποσοστό

(%)


ς κά

λυψης

1η δόση

2η δόση

Γράφημα 6. Συχνότητα εμβολιασμού για ιλαρά (με μικτό εμβόλιο ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας [MMR] ή μονοδύναμο εμβόλιο) κατά αστικότητα και ειδική ομάδα του πληθυσμού. Παιδιά Α’ Δημοτικού.

99 98 99 99 98

8278 76 79

64

80

45

0

20

40

60

80

100



Ό χι ειδικήομάδα




Ποσοστό

(%)


ς κά

λυψης

1η δόση

2η δόση

Το ποσοστό κάλυψης με την 1η δόση εμβολίου για ιλαρά δεν διέφερε σε στατιστικά σημαντικό βαθμό μεταξύ γεωγραφικών διαμερισμάτων (p=0,28, Γράφημα 5, Πίνακας Π1). Αντίθετα, τα ποσοστά εμβολιασμού για τη 2η δόση κυμάνθηκαν από 69% στην Ήπειρο-Ιόνια

18

Νησιά έως 81% στη Θράκη και στη Μακεδονία-Θεσσαλία. Οι αγροτικές και αστικές περιοχές εμφάνισαν παρόμοια επίπεδα κάλυψης και για τις 2 δόσεις του εμβολίου (Γράφημα 6). Όσον αφορά στις ειδικές ομάδες πληθυσμού, τόσο στους μετανάστες όσο και στους Έλληνες Μουσουλμάνους επιτεύχθηκε υψηλό ποσοστό κάλυψης με την 1η δόση (98-99%), ενώ για τους Έλληνες Τσιγγάνους αυτό ήταν χαμηλό (82%). Για τη 2η δόση, οι Έλληνες Μουσουλμάνοι εμφάνισαν υψηλότερο ποσοστό εμβολιαστικής κάλυψης σε σύγκριση με το γενικό πληθυσμό, σε αντίθεση με τα παιδιά των μεταναστών και ακόμη περισσότερο των Ελλήνων Τσιγγάνων, των οποίων τα επίπεδα κάλυψης υπολείπονταν σημαντικά από αυτά του γενικού πληθυσμού. 4.1.4. Εμβολιασμός για αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b και ηπατίτιδα Β Το 95% των παιδιών της Μελέτης είχαν εμβολιαστεί με μία δόση εμβολίου για αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b (Hib), όπως φαίνεται στο Γράφημα 7. Την πρωτογενή σειρά εμβολιασμού για Ηib ολοκλήρωσε το 90% των παιδιών, ενώ 71% είχαν συμπληρώσει την πρωτογενή σειρά μέχρι την ηλικία των 12 μηνών. Πλήρης εμβολιασμός είχε γίνει στο 85% των παιδιών. Το χαμηλότερο ποσοστό τόσο για την ολοκλήρωση της πρωτογενούς σειράς όσο και για τον πλήρη εμβολιασμό παρατηρήθηκε στη Θράκη, με 75% και 71% αντίστοιχα (Γράφημα 8). Στα υπόλοιπα γεωγραφικά διαμερίσματα τα ποσοστά εμβολιασμού δε διέφεραν σημαντικά. Η εμβολιαστική κάλυψη για Hib υπολειπόταν σε μικρό βαθμό στις αγροτικές περιοχές σε σχέση με τις αστικές (Γράφημα 9). Σε όλες τις ειδικές ομάδες του πληθυσμού, το ποσοστό εμβολιασμού υπολειπόταν σημαντικά από αυτό τού γενικού πληθυσμού – λιγότερο στους Έλληνες Μουσουλμάνους, περισσότερο στα παιδιά μεταναστών και ακόμη περισσότερο στους Έλληνες Τσιγγάνους, στους οποίους η εμβολιαστική κάλυψη ήταν ιδιαίτερα χαμηλή (<40% για όλους τους δείκτες). Γράφημα 7. Συχνότητα εμβολιασμού για αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b (Hib), κατά δόση εμβολίου. Σύνολο Ελλάδας, παιδιά Α’ Δημοτικού.

95 90 85

71

0

20

40

60

80

100

1η δόση Πρωτογενής σειρά Πλήρηςεμβολιασμός

Πρωτογενής σειράέως 12 μηνών

Π

οσοστό

(%)


ς κά

λυψης

Σημείωση. Ολοκλήρωση της πρωτογενούς σειράς εμβολιασμού για Ηib θεωρήθηκε η διενέργεια (i) τριών δόσεων εάν η έναρξη του εμβολιασμού είχε γίνει σε ηλικία 0-6 μήνων, (ii) δύο δόσεων εάν ο εμβολιασμός ξεκίνησε σε ηλικία 7-14 μηνών, και (iii) μίας δόσης εάν ξεκίνησε σε ηλικία 15 μηνών και άνω. Πλήρης εμβολιασμός θεωρήθηκε η διενέργεια (i) τεσσάρων δόσεων εαν η έναρξη του εμβολιασμού είχε γίνει σε ηλικία 0-6 μήνων και η 4η δόση έγινε σε ηλικία >12 μηνών, (ii) τριών δόσεων εάν ο εμβολιασμός ξεκινησε σε ηλικία 7-11 μηνών και η 3η δόση έγινε σε ηλικία >12 μηνών, (iii) δύο δόσεων εάν ο εμβολιασμός ξεκίνησε σε ηλικία 12-14 μηνών, και (iv) μίας δόσης εάν ξεκίνησε σε ηλικία 15 μηνών και άνω [22-23].

19

Γράφημα 8. Συχνότητα εμβολιασμού για αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b (Hib), κατά γεωγραφικό διαμέρισμα. Παιδιά Α’ Δημοτικού.

93 94 91 91 88

75

88 8385 87 87

71

0

20

40

60

80

100





Θράκη

Ποσοστό

(%)


ς κά

λυψης

Πρωτογενήςσειρά

Πλήρηςεμβολιασμός

Γράφημα 9. Συχνότητα εμβολιασμού για αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b (Hib), κατά αστικότητα και ειδική ομάδα του πληθυσμού. Παιδιά Α’ Δημοτικού.

91 8793

6573

38

86 8289

57

38

66

0

20

40

60

80

100







Ποσοστό

(%)


ς κά

λυψης

Πρωτογενήςσειρά

Πλήρηςεμβολιασμός

Τα ποσοστά εμβολιασμού με 3 δόσεις εμβολίου για ηπατίτιδα Β (με τις οποίες ολοκληρώνεται η πρωτογενής σειρά εμβολιασμού) βρέθηκε περίπου 95% (Γράφημα 10). Παρά αυτά τα υψηλά ποσοστά τελικής κάλυψης, παρατηρήθηκε σημαντική καθυστέρηση στην έναρξη του εμβολιασμού και την ολοκλήρωση της πρωτογενούς σειράς, αφού μόλις 20% των παιδιών είχαν εμβολιασθεί με 3 δόσεις μέχρι την ηλικία των 12 μηνών. Γράφημα 10. Συχνότητα εμβολιασμού για ηπατίτιδα Β (HepB), κατά δόση εμβολίου. Σύνολο Ελλάδας, παιδιά Α’ Δημοτικού.

98 97 95

20

0

20

40

60

80

100

1η δόση 2η δόση 3η δόση 3η δόσηέως 12 μηνών

Ποσοστό

(%)


ς κά

λυψης

20

Γράφημα 11. Συχνότητα εμβολιασμού για ηπατίτιδα Β (HepB) κατά γεωγραφικό διαμέρισμα. Παιδιά Α’ Δημοτικού.

93 96 97 96 92 95

4436

15 11 16

69

0

20

40

60

80

100





Θράκη

Ποσοστό

(%)


ς κά

λυψης

3η δόση

3η δόσηέως 12 μηνών

Γράφημα 12. Συχνότητα εμβολιασμού για ηπατίτιδα Β (HepB) κατά αστικότητα και ειδική ομάδα του πληθυσμού. Παιδιά Α’ Δημοτικού.

95 95 9691

96

59

18

31

18

39

72

8

0

20

40

60

80

100

Αστικέςπεριοχές

Αγροτικέςπεριοχές

Όχι ειδικήομάδα


Ελλ.Μουσουλμ.

Ελλ.Τσιγγάνοι

Ποσ

οστό (%

)εμ

βολιασ

τική

ς κά

λυψης

3η δόση

3η δόσηέως 12 μηνών

Γενικά, τα ποσοστά κάλυψης με 3 δόσεις εμβολίου για ηπατίτιδα Β ήταν παρόμοια σε όλα τα γεωγραφικά διαμερίσματα, σε αστικές και αγροτικές περιοχές (Γραφήματα 4.11, 4.12). Ωστόσο, η εικόνα είναι διαφορετική για τη συμπλήρωση της πρωτογενούς σειράς εμβολιασμού (3 δόσεις) μέχρι την ηλικία των 12 μηνών: το υψηλότερο ποσοστό παρατηρήθηκε στη Θράκη (69%), ενώ στα άλλα διαμερίσματα το ποσοστό αυτό κυμαινόταν από 11% στην Αττική έως 44% στην Ήπειρο-Ιόνια Νησιά, ενώ στις αστικές περιοχές ήταν χαμηλότερο απ’ ό,τι στις αγροτικές. Επίσης, η τελική κάλυψη με 3 δόσεις εμβολίου ήταν πολύ υψηλή τόσο στον γενικό πληθυσμό (96%) όσο και στους Έλληνες Μουσουλμάνους (96%) και τους μετανάστες (91%), ενώ ήταν χαμηλή στους Έλληνες Τσιγγάνους (59%). Αντίθετα, όσον αφορά την συμπλήρωση 3 δόσεων μέχρι την ηλικία των 12 μηνών, το υψηλότερο ποσοστό παρατηρήθηκε στους Έλληνες Μουσουλμάνους (72%), ενώ οι άλλες πληθυσμιακές ομάδες (περιλαμβανομένου και του γενικού πληθυσμού) εμφανίζουν χαμηλά ποσοστά· οι Έλληνες Τσιγγάνοι παρουσιάζουν εξαιρετικά χαμηλά ποσοστά (Γράφημα 12). 4.1.5. Εμβολιασμός για μηνιγγιτιδόκοκκο, πνευμονιόκοκκο, ανεμευλογιά Με συζευγμένο εμβόλιο για μηνιγγιτιδόκοκκο C είχε εμβολιαστεί η πλειονότητα των παιδιών (72%), ενώ τα ποσοστά εμβολιασμού με 7δύναμο συζευγμένο εμβόλιο για πνευμονιόκοκκο (5%) και με εμβόλιο ανεμευλογιάς (13%) κυμάνθηκαν σε χαμηλά επίπεδα. Σημειώνεται ότι τα εμβόλια αυτά εντάχθηκαν στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών το 2006, ενώ του μηνιγγιτιδόκοκκου είχε κυκλοφορήσει στην αγορά από το 2001, του πνευμονιόκοκκου και της ανεμευλογιάς από το 2005. Εμβολιασμός με πολυσακχαριδικό εμβόλιο για μηνιγγιτιδόκοκκο A & C (0,3%) και με 23δύναμο πολυσακχαριδικό εμβόλιο για πνευμονιόκοκκο (1,5%) είχε γίνει σε ελάχιστα παιδιά (Πίνακας Π1). Η συχνότητα

21

εμβολιασμού για μηνιγγιτιδόκοκκο C και ανεμευλογιά κατά γεωγραφικό διαμέρισμα, αστικότητα και ειδική πληθυσμιακή ομάδα παρουσιάζονται στα γραφήματα 4.14 και 4.15. Γράφημα 13. Συχνότητα εμβολιασμού με εμβόλιο μηνιγγιτιδόκοκκου C/συζευγμένο (MCVC), πνευμονιό-κοκκου/7δύναμο-συζευγμένο (PCV7) και ανεμευλογιάς (Var). Σύνολο Ελλάδας, παιδιά Α’ Δημοτικού.

72

513

0

20

40

60

80

100

MC VC PC V7 Var

Ποσοστό

(%)


ς κά

λυψης

Γράφημα 14. Συχνότητα εμβολιασμού με εμβόλιο μηνιγγιτιδόκοκκου C/συζευγμένο (MCVC) και ανεμευλογιάς (Var), κατά γεωγραφικό διαμέρισμα. Παιδιά Α’ Δημοτικού.

70 73 7076

71

57

917

916 15

9

0

20

40

60

80

100





Θράκη

Ποσοστό

(%)


ς κά

λυψης

MCVC

V ar

Γράφημα 15. Συχνότητα εμβολιασμού με εμβόλιο μηνιγγιτιδόκοκκου C/συζευγμένο (MCVC) και ανεμευλογιάς (Var), κατά αστικότητα και ειδική ομάδα του πληθυσμού. Παιδιά Α’ Δημοτικού.

7464

76

40

59

12149

147 10

2

0

20

40

60

80

100







Ποσοστό

(%)


ς κά

λυψης

MCVC

V ar

4.1.6. Εμβολιασμός για ηπατίτιδα Α και γρίπη Με μία δόση εμβολίου για ηπατίτιδα Α είχε εμβολιαστεί το 42% των παιδιών και με δύο δόσεις –που απαιτούνται για την ολοκλήρωση της πρωτογενούς σειρά εμβολιασμού– το 37% (Πίνακας Π1). Εμβόλιο για τη γρίπη είχαν λάβει –τουλάχιστον μία φορά– 15% των παιδιών, ενώ 9% είχαν εμβολιαστεί κατά τη διάρκεια περισσότερων από μίας περιόδων γρίπης. Σημειώνεται ότι το εμβόλιο γρίπης δεν περιλαμβάνεται στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και συνιστάται για ειδικές κατηγορίες παιδιών υψηλού κινδύνου, ενώ το

22

εμβόλιο της ηπατίτιδας Α δεν περιλαμβανόταν σε αυτό το 2006 που έγινε η Μελέτη (εντάχθηκε το 2008 [23]), αλλά κυκλοφορεί στο εμπόριο από το 1995. 4.1.7. Φυματινική δοκιμασία και αντιφυματικό εμβόλιο (BCG) στη γέννηση Στο 78% (ΔΑ95% 74-82%) των παιδιών που συμμετείχαν στη Μελέτη, είχε διενεργηθεί τουλάχιστον μία φυματινική δοκιμασία Mantoux, ενώ 101 παιδιά (3%, ΔΑ95% 2-3%) είχαν εμβολιασθεί με αντιφυματικό εμβόλιο (BCG) κατά τους 3 πρώτους μήνες της ζωής τους, τα περισσότερα από τα οποία είχαν γεννηθεί στο εξωτερικό. 4.1.8. Φορέας εμβολιασμού Η πλειονότητα των εμβολιασμών διενεργήθηκε από ιδιώτες γιατρούς. Για τα καθιερωμένα εμβόλια (DTP, MMR/ιλαράς, ηπατίτιδας Β, αιμόφιλου ινφλουέντσας τύπου b), το ποσοστό εμβολιασμών που έγινε από ιδιώτες ήταν της τάξης του 65-70%, ενώ για τα εμβόλια που εντάχθηκαν πρόσφατα ή δεν έχουν ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών (μηνιγγιτιδόκοκκου C, πνευμονιόκοκκου/7 δύναμο, ανεμευλογιάς, ηπατίτιδας Α, γρίπης), το ποσοστό αυτό ήταν της τάξης του 85-90% (Γραφήματα 16, 17). Η συχνότητα εμβολιασμού κατά φορέα παρουσιάζεται αναλυτικά στον Πίνακα Π2. Γράφημα 16. Φορέας που διενήργησε επιλεγμένες δόσεις εμβολίου διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη, εμβολιασμού για ιλαρά, και εμβολίου ηπατίτιδας Β. Σύνολο Ελλάδας, παιδιά Α’ Δημοτικού.

25 28 31 27 31 29

70 68 68 69 67 67

5 4 1 4 2 4

0

20

40

60

80

100

DTP‐1 DTP‐4 DTP‐5 Ιλαρά‐1 Ιλαρά‐2 HepΒ‐1

Ποσοστό

(%) εμ

βολιασμών

Δ ημόσιο

Ιδιώτης

Ά λλοςφορέας

DTP: εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη. Ιλαρά: εμβολιασμός με μικτό εμβόλιο ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας [MMR] ή μονο-δύναμο εμβόλιο ιλαράς. HepB: εμβόλιο ηπατίτιδας Β. Ο αριθμός μετά τη συντομογραφία του εμβολίου συμβολίζει αριθμό δόσης.

Γράφημα 17. Φορέας που διενήργησε την 1η δόση των εμβολίων αιμόφιλου ινφλουέντσας τύπου b (Hib), μηνιγγι-τιδόκοκκου C/συζευγμένο (MCVC), πνευμονιόκοκκου/7δύναμο-συζευγμένο (PCV7), ανεμευλογιάς (Var), γρίπης (Infl), ηπατίτιδας Α (HepA). Σύνολο Ελλάδας, παιδιά Α’ Δημοτικού.

26

138 10 12 12

72

87 90 90 87 88

2 0 02 1 00

20

40

60

80

100

Hib MCVC PCV 7 V ar Infl HepΑ

Ποσοστό

(%) εμ

βολιασμών

Δ ημόσιο

Ιδιώτης


23

4.1.9. Αντιλήψεις και εμπόδια των γονέων για τον εμβολιασμό των παιδιών τους Με το ερωτηματολόγιο που δόθηκε στους γονείς διερευνήθηκαν οι αντιλήψεις τους σχετικά με τους εμβολιασμούς, τα εμπόδια που κατά τη γνώμη τους συναντούν για τον εμβολιασμό των παιδιών τους, καθώς και ορισμένα κοινωνικο-οικονομικά χαρακτηριστικά της οικογένειας (βλ. Παράρτημα). Στο ερωτηματολόγιο απάντησαν οι γονείς 3.880 παιδιών (απόκριση 88,3%). Για 271 (6,5%) από αυτά δεν υπήρχαν πληροφορίες εμβολιαστικής κάλυψης, έτσι επιτυχής σύνδεση κατάστασης εμβολιασμού και πληροφοριών του ερωτηματολογίου έγινε για 3.609 παιδιά, 175 από τα οποία εξαιρέθηκαν από περαιτέρω ανάλυση λόγω ανακολουθίας των απαντήσεων που δόθηκαν σε ορισμένες ερωτήσεις. Το σύνολο σχεδόν των γονέων συμφωνούν ή μάλλον συμφωνούν με την άποψη ότι “οι εμβολιασμοί είναι απαραίτητοι για τα παιδιά τους” (99,8%) και ότι “προσπαθούν να εμβολιάσουν το παιδί τους όπως λέει η ιατρική επιστήμη” (99,7%). Ωστόσο, οι γονείς του ενός πέμπτου περίπου των παιδιών δηλώνουν ότι “προτιμούν το παιδί τους να περάσει μια παιδική αρρώστια παρά να εμβολιαστεί, γιατί αυτό είναι το φυσικό” (19,4%), ενώ περίπου δύο στους τρεις γονείς εκφράζουν δυσπιστία για την επάρκεια ενημέρωσης από το κράτος και τα κίνητρα της διάδοσης ορισμένων εμβολίων: συμφωνούν ή μάλλον συμφωνούν ότι “το κράτος μάς ενημερώνει ελάχιστα για τα νέα εμβόλια, γιατί δεν θέλει να δίνει λεφτά για την αγορά τους” (66,3%) και ότι “πολλές ενέργειες για τη διάδοση ορισμένων νέων εμβολίων γίνονται για οικονομικό κέρδος” (59,7%). Είναι αξιοσημείωτο, τέλος, ότι περίπου οι μισοί γονείς υιοθετούν μια άκριτα θετική στάση έναντι των εμβολίων, δηλώνοντας ότι συμφωνούν ή μάλλον συμφωνούν και με τις δύο παρακάτω προτάσεις: ότι “τα εμβόλια είναι τελείως ακίνδυνα, και ποτέ δεν προκαλούν σοβαρή βλάβη στην υγεία των παιδιών” και ότι “όσο περισσότερα εμβόλια κάνει ένα παιδί, τόσο το καλύτερο για την υγεία του” (48,2%). Όσον αφορά τη γνώμη των γονέων για τα εμπόδια που συναντούν για τον εμβολιασμό των παιδιών τους, περίπου ένας στους πέντε θεωρούν πρόβλημα τη “μακρινή απόσταση του ιατρείου εμβολιασμού από το σπίτι τους” (20,1%) και τις “άβολες ώρες λειτουργίας του ιατρείου εμβολίων” (20,9%), ενώ περίπου οι μισοί θεωρούν πρόβλημα το μεγάλο κόστος των εμβολίων (49,0%) και δύο στους πέντε το μεγάλο κόστος της ιατρικής επίσκεψης (39,4%). Πίνακας 3. Παράγοντες που συσχετίζονται με τον πλήρη εμβολιασμό* των παιδιών από την ανάλυση πολλαπλής λογαριθμιστικής εξάρτησης.

Σταθμισμένο RR (ΔΑ95%) Ν=3.007

Ειδική πληθυσμιακή ομάδα Γενικός πληθυσμός (όχι σε ειδική ομάδα) ομάδα αναφοράς Μετανάστες 0,50 (0,36-0,93) Έλληνες Μουσουλμάνοι 0,84 (0,70-1,01) Έλληνες Τσιγγάνοι 0,45 (0,36-0,57) Αριθμός παιδιών στην οικογένεια Μοναδικό παιδί ομάδα αναφοράς 2-3 παιδιά 0,99 (0,91-1.08) ≥4 παιδιά 0,74 (0,63-0,88) Ηλικία μητέρας (κατά τη γέννηση του παιδιού) ≥30 ετών ομάδα αναφοράς < 30 ετών 0,79 (0,71-0,87) Δήλωση ότι αποτελεί πρόβλημα η μακρινή απόσταση του ιατρείου εμβολιασμού από το σπίτι

Όχι ομάδα αναφοράς Ναι 0,93 (0,86-1,01) Αντίληψη ότι είναι προτιμότερο το παιδί να περάσει μια παιδική αρρώστια παρά να εμβολιαστεί

Όχι ομάδα αναφοράς Ναι 0,92 (0,85-0,99) * Πλήρης εμβολιασμός: 5 δόσεις DTP, 5 δόσεις εμβολίου για πολιομυελίτιδα, 2 δόσεις MMR, 3 δόσεις HepB, πλήρης εμβολιασμός για Hib (βλ. σημείωση ενότητας 4.1.5).

RR: λόγος κινδύνων (risk ratio)· ΔΑ95%: διάστημα αξιοπιστίας κατά 95% (95% confidence interval).

24

Έγινε μονοπαραγοντική ανάλυση για την αναζήτηση συσχέτισης μεταξύ εμβολιασμού και διαφόρων κοινωνικών παραγόντων, αντιλήψεων των γονέων και εμποδίων που δηλώνουν ότι συναντούν για τον εμβολιασμό των παιδιών. Από τους παράγοντες που βρέθηκε να συσχετίζονται με την κατάσταση εμβολιασμού, στην ανάλυση πολλαπλής λογαριθμιστικής εξάρτησης (multiple logistic regression) μόνο οι ακόλουθοι παράγοντες παρέμειναν ανεξάρτητα συσχετιζόμενοι με τον πλήρη εμβολιασμό των παιδιών: η συμμετοχή σε ειδική πληθυσμιακή ομάδα, ο αριθμός των αδελφών, η ηλικία της μητέρας, η δήλωση του γονέα που συμπλήρωσε το ερωτηματολόγιο ότι αποτελεί πρόβλημα η μακρινή απόσταση του ιατρείου εμβολιασμού από το σπίτι και η αντίληψή του ότι είναι προτιμότερο “το παιδί να περάσει μια παιδική αρρώστια παρά να εμβολιαστεί, γιατί αυτό είναι το φυσικό” (Πίνακας 3). 4.1.10. Επιπολασμός φυματικής λοίμωξης και ετήσιος κίνδυνος μόλυνσης Στα παιδιά της Μελέτης έγινε φυματινική δοκιμασία Mantoux με κοινό πρωτόκολλο διενέργειας και ερμηνείας του αποτελέσματος (σε συνεργασία με τις Δ/νσεις Υγείας των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων και άλλους τοπικούς φορείς, αξιοποιώντας τη διαδικασία διενέργειας Mantoux και BCG που γίνεται στη χώρα μας στα παιδιά Α΄ Δημοτικού). Φυματινική δοκιμασία (ΦΔ) έγινε και διαβάστηκε σε 3.243 παιδιά (από σύνολο 4.390 παιδιά στα σχολεία της Μελέτης, 73,9%). Επιπλέον, για άλλα 461 παιδιά καταγράφηκαν πληροφορίες για ΦΔ που είχαν γίνει στο παρελθόν (κυρίως από τα Βιβλιάρια Υγείας). Έτσι, μας έγιναν γνωστά τα αποτελέσματα ΦΔ για 3.704 (84,4%) παιδιά (Γράφημα 18). Σε όσα από τα παιδιά (στα οποία έγινε φυματινική δοκιμασία Mantoux στο πλαίσιο της Μελέτης) βρέθηκε θετικό ή αμφίβολο αποτέλεσμα (≥ 5mm) έγινε παραπομπή σε ειδικό κέντρο για περαιτέρω εκτίμηση, αντιμετώπιση και τελική ταξινόμηση. Ορισμένα από τα παιδιά αυτά δεν προσήλθαν στο ειδικό κέντρο (Γράφημα 18), συχνά λόγω μικρής διαμέτρου της αρχικής ΦΔ ή/και ιστορικού BCG στο παρελθόν. Αυτά τα παιδιά ταξινομήθηκαν ως “παιδιά με φυματική λοίμωξη” εφόσον α/ ΦΔ ≥ 10mm εάν δεν είχαν ιστορικό BCG, και β/ ΦΔ ≥ 15mm εάν είχε γίνει BCG στο παρελθόν. Από τα στοιχεία της Μελέτης υπολογίστηκε ο επιπολασμός (prevalence) της φυματικής λοίμωξης στα παιδιά 6 ετών και εκτιμήθηκε ο μέσος ετήσιος κίνδυνος μόλυνσης με Mycobacterium tuberculosis (average annual risk of infection), όπως προτείνεται από το International Union Against Tuberculosis and Lung Disease και τον ΠΟΥ [29-31], με προσαρμογές για τις συνθήκες της χώρας μας. Ειδικότερα, στη Μελέτη μας είχαμε τη δυνατότητα να λάβουμε υπόψη και πληροφορίες από το ιστορικο των παιδιών, και επίσης να υπολογίσουμε τον ετήσιο κίνδυνο μόλυνσης με μεγαλύτερη ακρίβεια (σε σύγκριση με την πρότυπη μέθοδο) μέσω του υπολογισμού ανθρωπο-ετών αναφοράς, καθώς διαθέταμε ακριβείς ημερομηνίες γέννησης και διενέργειας φυματινικών δοκιμασιών. Τα παιδιά χωρίς φυματική λοίμωξη “συνεισέφεραν” στον χρόνο αναφοράς κατά διάστημα ίσο με την ακριβή ηλικία τους την ημέρα της διενέργειας της ΦΔ (που βρέθηκε αρνητική), ενώ τα παιδιά με φυματική λοίμωξη κατά διάστημα ίσο με την ακριβή ηλικία τους στο μέσον της περιόδου ανάμεσα στην διενέργεια της ΦΔ που βρέθηκε θετική και στη διενέργεια προηγούμενης ΦΔ με αρνητικό αποτέλεσμα (ή στην ημερομηνία γέννησης εάν δεν υπήρχε προηγούμενη ΦΔ). Αναλύσαμε τα στοιχεία της Μελέτης με περισσότερους από έναν διαφορετικούς τρόπους. Για την κυρίως ανάλυση (Α-1), λάβαμε υπόψη το σύνολο των παιδιών με φυματική λοίμωξη και θεωρήσαμε ως “παρονομαστή” το σύνολο των παιδιών για τα οποία είχαμε πληροφορίες (n=16, Ν=3.704). Χρησιμοποιήσαμε τρεις ακόμη εναλλακτικούς τρόπους ανάλυσης (ανάλυση ευαισθησίας, sensitivity analysis). Η δεύτερη ανάλυση (Α-2) έγινε όπως η πρώτη αφού εξαιρέσαμε από αυτήν δύο παιδιά τα οποία είχαν λάβει χημειοπροφύλαξη στο παρελθόν, ενώ στο ένα η διάμετρος της καταγεγραμμένης ΦΔ δεν ενέπιπτε στα κριτήρια θετικού αποτελέσματος (7 mm) και στο άλλο –παρότι η καταγεγραμμένη ΦΔ ενέπιπτε στα κριτήρια αυτά (15 mm)– κρίθηκε από το εξειδικευμένο κέντρο όπου ελέγχθηκε ότι δεν έχει φυματική λοίμωξη (n=14, Ν=3.702, βλ. σημειώσεις Γραφήματος 18). Για τον τρίτο τρόπο

25

ανάλυσης (Ανάλυση Β) λάβαμε υπόψη μόνον τα παιδιά στα οποία έγινε και διαβάστηκε ΦΔ Mantoux στο πλαίσιο της παρούσας Μελέτης ανεξάρτητα από το εάν είχαν ή δεν είχαν κάνει εμβόλιο BCG στο παρελθόν (n=10, N=3.243), και για τον τέταρτο τρόπο ανάλυσης (Ανάλυση Γ) λάβαμε υπόψη μόνον τα παιδιά στα οποία έγινε και διαβάστηκε ΦΔ Mantoux στο πλαίσιο της παρούσας Μελέτης και δεν είχαν κάνει BCG στο παρελθόν (n=7, N=3.123) Γράφημα 18. Διάγραμμα ροής για τη συμμετοχή και τα κύρια ευρήματα της Μελέτης συχνότητας φυματικής λοίμωξης.

Σύνολο παιδιών στα σχολεία της Μελέτης

4.390

Έγινε και διαβάστηκε ΦΔ Mantoux στο πλαίσιο της Μελέτης

3.243 (73,9%*)

Παιδιά για τα οποία έγινε γνωστό στη Μελέτη το αποτέλεσμα ΦΔ

3.704 (84,4%*)

Καταγεγραμμένο ιστορικό ΦΔ χωρίς να γίνει ΦΔ κατά τη Μελέτη

461 (10,5%*)

Χωρίς ιστορικό BCG 3.123 (71,1%*)

Με ιστορικό BCG 120 (2,7%*)

Χωρίς ιστορικό BCG 424 (9,7%*)

Με ιστορικό BCG 37 (0,8%*)

Προσήλθαν σε ειδικό Κέντρο

11

Δεν προσήλ-θαν σε ειδικό

Κέντρο 1

Προσήλθαν σε ειδικό Κέντρο

16

Δεν προσήλ-θαν σε ειδικό

Κέντρο 16

Με ΦΛ 7

Χωρίς ΦΛ 4

Με ΦΛ 0

Χωρίς ΦΛ 1

Με ΦΛ 3

ΜεΦΛ 0

ΧωρίςΦΛ 13

ΧωρίςΦΛ 16

ΦΔ<5mm 3.111

ΦΔ≥5mm 12†

ΦΔ<5mm34

ΦΔ<5mm419

ΦΔ<5mm88

ΦΔ≥5mm32†

ΦΔ≥5mm 5

ΦΔ≥5mm3

ΜεΦΛ 4‡

Χωρίς ΦΛ 1§

ΜεΦΛ 2||

ΧωρίςΦΛ 1§

EΦM 2

ΛΦΛ 5

EΦM0

ΛΦΛ 2

EΦM 0

ΛΦΛ 3

EΦM1

ΛΦΛ 3

Ανά-λυση Γ

Ανά-λυση Β

Ανά-λυση Α

* Ποσοστό επί του συνόλου των παιδιών στα σχολεία της Μελέτης (Ν=4.390). Σύμφωνα με το πρωτόκολλο της Μελέτης, τα παιδιά αυτά παραπέμπονταν σε ειδικό Κέντρο για εκτίμηση.

‡ Για ένα από τα παιδιά αυτά υπήρχε καταγεγραμμένο αποτέλεσμα ΦΔ που είχε γίνει στο παρελθόν (7 mm) και ιστορικό λήψης χημειο-προφύλαξης, πληροφορία που ελήφθη υπόψη για την κατάταξη του παιδιού εδώ (δεν περιλήφθηκε στην ανάλυση Α-2). § Για τα παιδιά αυτά υπήρχε καταγεγραμμένο αποτέλεσμα ΦΔ που είχε γίνει στο παρελθόν (6 mm και 8 mm), εύρημα που ελήφθη υπόψη για την κατάταξη των παιδιών εδώ, παρότι έγινε ΦΔ Mantoux και στο πλαίσιο της Μελέτης με αρνητικό αποτέλεσμα (0 mm). || Για ένα από τα παιδιά αυτά υπήρχε καταγεγραμμένο αποτέλεσμα ΦΔ που είχε γίνει στο παρελθόν (10 mm) και ιστορικό λήψης χημειο-προφύλαξης, πληροφορία που ελήφθη υπόψη για την κατάταξη του παιδιού εδώ, παρότι έγινε ΦΔ Mantoux και στο πλαίσιο της Μελέτης (15 mm) και στο εξειδικευμένο Κέντρο κρίθηκε ότι δεν έχει φυματική λοίμωξη (δεν περιλήφθηκε στην ανάλυση Α-2). ΦΔ: φυματινική δοκιμασία. ΦΛ: φυματική λοίμωξη. ΕΦΜ: ενεργός φυματίωση. ΛΦΛ: λανθάνουσα φυματική λοίμωξη. Ανάλυση Α, Β, Γ: βλ. κείμενο για επεξηγήσεις.

Βρέθηκαν 16 παιδιά με φυματική λοίμωξη (Γράφημα 18). Στην κυρίως ανάλυση (Α-1), για το σύνολο της Ελλάδας ο επιπολασμός της φυματικής λοίμωξης ήταν 0,40% και ο ετήσιος κινδυνος μόλυνσης εκτιμήθηκε σε 0,067% (Πίνακας 4). Είναι αξιοσημείωτο ότι για τον γενικό πληθυσμό (που δεν ανήκει σε ειδική ομάδα) ο ετήσιος κίνδυνος μόλυνσης εκτιμήθηκε σε 0,035%, ενώ για τα παιδιά μεταναστών ο κίνδυνος βρέθηκε περίπου 10πλάσιος (0,346%·

26

RR 9,8, ΔΑ95% 3,3-29,3) και για τους Έλληνες Μουσουλμάνους περίπου 5πλάσιος (0,157%· RR 4,5, ΔΑ95% 1,2-17,3) (Πίνακας 4). Δεν βρέθηκαν στατιστικώς σημαντικές διαφορές ανάμεσα στα διαμερίσματα της χώρας ούτε ανάμεσα σε αστικές και αγροτικές περιοχές (Πίνακας 5). Με τους εναλλακτικούς τρόπους ανάλυσης (Α-2, Β, Γ) βρέθηκε χαμηλότερος επιπο-λασμός φυματικής λοίμωξης και μικρότερος μέσος ετήσιος κίνδυνος μόλυνσης (Πίνακας 4). Πίνακας 4. Επιπολασμός φυματικής λοίμωξης και μέσος ετήσιος κίνδυνος μόλυνσης με μυκοβακτηρίδιο της φυματίωσης Α) Κατά ειδική ομάδα του πληθυσμού, με 4 εναλλακτικούς τρόπους ανάλυσης.

Ομάδα πληθυσμού Παιδιά με ΦΛ

Σύνολο παιδιών

Επιπολασμός φυματικής λοίμωξης, %

(ΔΑ95%)*

Ανθρωπο-έτη

αναφοράς

Μέσος ετήσιος κίνδυνος μόλυνσης, %

(ΔΑ95%)* P* ΑΝΑΛΥΣΗ Α-1 Σύνολο Ελλάδας 16 3.704 0,40 (0,15-0,64) 23.984,6 0,067 (0,041-0,109) Όχι σε ειδική ομάδα 7 3.104 0,22 (0,05-0,40) 19.930,3 0,035 (0,017-0,074) Μετανάστες 6 263 2,31 (0-4,70) 1.732,4 0,346 (0,156-0,771) <0,001† Έλληνες Μουσουλμάνοι 3 279 1,25 (0-3,12) 1.912,1 0,157 (0,051-0,486) 0,017† ΑΝΑΛΥΣΗ Α-2 Σύνολο Ελλάδας 14 3.702 0,33 (0,11-0,55) 23.978,9 0,058 (0,035-0,099) Όχι σε ειδική ομάδα 6 3.103 0,20 (0,03-0,37) 19.935,7 0,030 (0,014-0,067) Μετανάστες 5 262 1,67 (0-3,70) 1.731,7 0,289 (0,120-0,694) <0.001† Έλληνες Μουσουλμάνοι 3 279 1,25 (0-3,12) 1.912,1 0,157 (0,051-0,486) 0.009† ΑΝΑΛΥΣΗ Β Σύνολο Ελλάδας 10 3.243 0,23 (0,04-0,43) 21.887,0 0,046 (0,025-0,085) Όχι σε ειδική ομάδα 3 2.688 0,08 (0-0,17) 18.068,0 0,017 (0,005-0,051) Μετανάστες 4 225 1,82 (0-4,17) 1.530,4 0,261 (0,098-0,696) <0.001† Έλληνες Μουσουλμάνοι 3 277 1,26 (0-3,16) 1.905,7 0,157 (0,051-0,488) 0.001† ΑΝΑΛΥΣΗ Γ Σύνολο Ελλάδας 7 3.123 0,13 (0,01-0,24) 21.046,0 0,033 (0,016-0,070) Όχι σε ειδική ομάδα 3 2.650 0,08 (0-0,18) 17.799,5 0,017 (0,005-0,052) Μετανάστες 1 149 0,48 (0-1,43) 1.004,0 0,100 (0,014-0,707) 0.080† Έλληνες Μουσουλμάνοι 3 273 1,28 (0-3,21) 1.876,9 0,160 (0,052-0,496) 0.001† * με στάθμιση ως προς την πληθυσμιακή αναλογία κάθε γεωγραφικού διαμερίσματος και το δειγματοληπτικό σχεδιασμό της Μελέτης † σύγκριση του ετήσιου κινδύνου μόλυνσης με αυτόν του γενικού πληθυμού (όχι σε ειδική ομάδα) ΦΛ: φυματική λοίμωξη. ΔΑ95%: διάστημα αξιοπιστίας κατά 95%. Ανάλυση Α-1, Α-2, Β, Γ: βλ. κείμενο για επεξηγήσεις. Β) Κατά γεωγραφικό διαμέρισμα, αστικότητα και χώρα γέννησης (Ανάλυση Α-1).

Ομάδα πληθυσμού Παιδιά με ΦΛ

Σύνολο παιδιών

Επιπολασμός φυματικής λοίμωξης, %

(ΔΑ95%)*

Ανθρωπο-έτη

αναφοράς

Μέσος ετήσιος κίνδυνος μόλυνσης, %

(ΔΑ95%)* P* Σύνολο Ελλάδας 16 3.704 0,40 (0,15-0,64) 23.984,6 0,067 (0,041-0,109) Γεωγραφικό διαμέρισμα Ήπειρος-Ιόνια Ν. 2 552 0,36 (0-0,85) 3.586,1 0,056 (0,014-0,223) Κρήτη-Ν. Αιγαίου 4 590 0,67 (0-1,44) 3.897,9 0,103 (0,039-0,273) Μακεδονία-Θεσσαλία 3 615 0,52 (0-1,10) 4.030,4 0,074 (0,024-0,231) Αττική 2 807 0,25 (0-0,58) 4.890,6 0,041 (0,010-0,164) Στερεά-Πελοπόννησος 1 582 0,16 (0-0,49) 3.790,8 0,026 (0,004-0,187) Θράκη 4 558 0,69 (0-1,62) 3.788,7 0,106 (0,040-0,281)

ΜΣ

Αστικότητα Αστικές περιοχές 12 2.837 0,38 (0,13-0,63) 18.194,0 0,066 (0,037-0,116) Αγροτικές περιοχές 4 867 0,47 (0-1,19) 5.790,6 0,069 (0,026-0,184)

ΜΣ

Χώρα γέννησης Ελλάδα 9 3.508 0,20 (0,04-0,36) 22.671,8 0,040 (0,021-0,076) Αναπτυσσόμενες χώρες 6 124 4,67 (0-9,52) 827,8 0,725 (0,326-1,613) <0,001† Άλλες ανεπτυγμένες χώρες 1 57 2,37 (0-7,02) 389,1 0,257 (0,036-1,825) 0,041† * με στάθμιση ως προς την πληθυσμιακή αναλογία κάθε γεωγραφικού διαμερίσματος και το δειγματοληπτικό σχεδιασμό της Μελέτης † σύγκριση του ετήσιου κινδύνου μόλυνσης με αυτόν του γενικού πληθυμού (όχι σε ειδική ομάδα) ΦΛ: φυματική λοίμωξη. ΔΑ95%: διάστημα αξιοπιστίας κατά 95%. ΜΣ: διαφορές στατιστικώς μη σημαντικές (P>0,05).

27

4.2. ΠΑΙΔΙΑ Γ΄ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ 4.2.1. Αναλογία απόκρισης και γενικά χαρακτηριστικά παιδιών δείγματος Στο δείγμα περιελήφθησαν 59 σχολικά τμήματα με 1.290 μαθητές, από τα οποία συμμετείχαν στη Μελέτη 58 τμήματα (για ένα υπήρξε άρνηση από τη διεύθυνση του σχολείου) και 923 μαθητές (αναλογία απόκρισης 71,6%). Τα βασικά χαρακτηριστικά του δείγματος των παιδιών της Γ΄ Γυμνασίου παρουσιάζονται στον Πίνακα 6. Η διάμεση ηλικία των συμμετεχόντων ήταν 14,7 έτη. Το 10,3% των παιδιών που μετείχαν στη Μελέτη ήταν παιδιά μεταναστών. Πίνακας 5. Βασικά χαρακτηριστικά δείγματος. Παιδιά Γ΄ Γυμνασίου.


Όχι συμμετοχή στη Μελέτη P

Φύλο Ν % Ν % Ν % Αγόρια 642 51,8 433 48,0 209 62,2 Κορίτσια 597 48,2 470 52,0 127 37,8

p < 0,001

ΣΥΝΟΛΟ 1.239 100,0 903 100,0 336 100,0 Άγνωστο 51 20 31 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 1.290 923 367 Γεωγραφικό διαμέρισμα Ν % Ν % Ν % Ήπειρος - Ιόνια Νησ. 82 6,4 57 6,2 25 6,8 Κρήτη - Νησ. Αιγαίου 170 13,2 134 14,5 36 9,8 Μακεδονία - Θεσσαλία 348 27,0 275 29,8 73 19,9 Αττική 414 32,1 226 24,5 188 51,2 Στερεά - Πελοπόννησος 244 18,9 199 21,6 45 12,3 Θράκη 32 2,5 32 3,5 0 0,0

p < 0,001

ΣΥΝΟΛΟ 1.290 100,0 923 100,0 367 100,0 Αστικότητα Ν % Ν % Ν % Αστικές περιοχές 1.149 89,1 804 87,1 345 94,0 Αγροτικές περιοχές 141 10,9 119 12,9 22 6,0

p =

ΣΥΝΟΛΟ 1.290 100,0 923 100,0 367 100,0 Ειδική ομάδα πληθυσμού Ν % Ν % Ν % Όχι σε ειδική ομάδα 1.081 87,4 820 88,9 261 82,9 Μετανάστες 148 12,0 95 10,3 53 16,8 Έλληνες Μουσουλμάνοι 3 0,2 3 0,3 0 0,0 Έλληνες Τσιγγάνοι 5 0,4 4 0,4 1 0,3

p = 0,005

ΣΥΝΟΛΟ 1.237 100,0 922 100,0 315 100,0 Άγνωστο 53 1 52 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 1.290 923 367 Χώρα γέννησης Ν % Ν % Ν % Ελλάδα 1.087 88,0 825 89,5 262 83,7 Άλλη χώρα 148 12,0 97 10,5 51 16,3

p = 0,029

ΣΥΝΟΛΟ 1.235 100,0 922 100,0 313 100,0 Άγνωστο 55 1 54 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 1.290 923 367

4.2.2. Εμβολιασμός για διφθερίτιδα, τέτανο, κοκκύτη, πολιομυελίτιδα Το ποσοστό εμβολιασμού με 5η δόση εμβολίου DTP (για διφθερίτιδα-τέτανο-κοκκύτη), που σύμφωνα με το Εθνικό Πρόγραμμα γίνεται σε ηλικία 4-6 ετών, ήταν 57% στα παιδιά της Γ΄

28

Γυμνασίου (Γράφημα 19). Ένα πρόσθετο 40% είχαν εμβολιαστεί με την ίδια δόση εμβολίου DT (για διφθερίτιδα-τέτανο), και ως εκ τούτου 97% των παιδιών είχαν εμβολιαστεί με 5 δόσεις εμβολίου έναντι της διφθερίτιδας και του τετάνου. Η εικόνα αυτή αντανακλά μια (παλαιότερη) τάση δισταγμού διενέργειας του DTP σε μεγαλύτερα παιδιά και αντικατάστασής του με DT –τάση που ήταν εντονότερη στη Βόρεια Ελλάδα (Πίνακας Π4). Περίπου τα μισά παιδιά (45%) είχαν λάβει και 6η δόση εμβολίου για διφθερίτιδα-τέτανο (κυρίως με διπλό εμβόλιο τύπου ενηλίκου, Td), το οποίο προβλέπεται για την ηλικία 14-16 ετών, ενώ 2% των παιδιών είχαν εμβολιαστεί με τη δόση αυτή και για κοκκύτη. Η μεγάλη πλειοψηφία των παιδιών (95%) είχαν εμβολιαστεί με 5 δόσεις εμβολίου για πολιομυελίτιδα. Η εμβολιαστική κάλυψη με 5η και με 6η δόση εμβολίου για διφθερίτιδα-τέτανο και με 5η δόση εμβολίου για πολιομυελίτιδα ήταν παρόμοια στα διάφορα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας καθώς και σε αστικές και αγροτικές περιοχές (Πίνακας Π4). Γράφημα 19. Συχνότητα εμβολιασμού για επιλεγμένες δόσεις εμβολίων διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη (DTP), διφθερίτιδας-τετάνου (DTP/DT) και πολιομυελίτιδας (Polio). Σύνολο Ελλάδας, παιδιά Γ’ Γυμνασίου.

57

97 95

2

45

0

20

40

60

80

100

DTP‐5 DTP/DT‐5 Polio‐5 DTP‐6 DTP/DT‐6

Ποσοστό

(%)


ς κά

λυψης

Ο αριθμός μετά τη συντομογραφία του εμβολίου συμβολίζει αριθμό δόσης.

4.2.3. Εμβολιασμός για ιλαρά, ερυθρά και παρωτίτιδα Το ποσοστό κάλυψης με μία δόση εμβολίου για ιλαρά ήταν 92% στα παιδιά της Γ΄ Γυμνασίου, ενώ με δύο δόσεις είχαν εμβολιαστεί 80% των παιδιών. Παρόμοια ποσοστά εμβολιασμού παρατηρήθηκαν για την ερυθρά και την παρωτίτιδα (Γράφημα 20). Η μεγάλη πλειοψηφία των εμβολιασμών με 2η δόση (97% εμβολιασμού για ιλαρά) είχε γίνει με μικτό εμβόλιο MMR, ενώ μικρότερο ήταν το αντίστοιχο ποσοστό για την 1η δόση (79%). Γράφημα 20. Συχνότητα εμβολιασμού για ιλαρά*, για ερυθρά* και για παρωτίτιδα*. Σύνολο Ελλάδας, παιδιά Γ’ Γυμνασίου.

92 91 9180

76 76

0

20

40

60

80

100

Εμβολιασμόςγια ιλαρά*

Εμβολιασμόςγια ερυθρά*

Εμβολιασμόςγια π αρωτίτιδα*

Ποσ

οστό (%)

εμβο

λιασ

τικής

κάλ

υψης 1η δόση

2η δόση

* Εμβολιασμός με μικτό εμβόλιο ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας (MMR) ή με μονοδύναμο εμβόλιο.

Η κάλυψη με 1 και με 2 δόσεις εμβολίου για ιλαρά ήταν παρόμοια στα διάφορα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας καθώς και σε αστικές και αγροτικές περιοχές (Πίνακας Π4).

29

4.2.4. Άλλοι εμβολιασμοί Όπως φαίνεται στο Γράφημα 21, η εμβολιαστική κάλυψη για φυματίωση με το εμβόλιο BCG (91%) και για ηπατίτιδα Β (85%) βρέθηκε υψηλή στα παιδιά της Γ΄ Γυμνασίου, λιγότερα από τα μισά παιδιά είχαν εμβολιαστεί για μηνιγγιτιδόκοκκο C (43%) και περίπου 2% για ανεμευλογιά. Από τα εμβόλια που δεν περιλαμβάνονταν στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών όταν έγινε η Μελέτη, περίπου 1 στα 5 παιδιά είχαν εμβολιαστεί για ηπατίτιδα Α και περίπου 3% για γρίπη (τουλάχιστον μία φορά). Η εμβολιαστική κάλυψη για φυματίωση βρέθηκε να υπολείπεται σημαντικά στην Αττική και στη Θράκη σε σχέση με τα άλλα γεωγραφικά διαμερίσματα, η κάλυψη για ηπατίτιδα Β ήταν παρόμοια στα διάφορα γεωγραφικά διαμερίσματα της χώρας καθώς και σε αστικές και αγροτικές περιοχές, ενώ η συχνότητα εμβολιασμού για μηνιγγιτιδόκοκκο C ήταν σημαντικά χαμηλότερη στη Θράκη και την Ήπειρο/Ιόνια Νησιά (Πίνακας Π4). Γράφημα 21. Συχνότητα εμβολιασμού με εμβόλια φυματίωσης (BCG), ηπατίτιδας Β (HepB), μινιγγιτιδό-κοκκου C/συζευγμένο (MCVC), ανεμευλογιάς (Var), ηπατιίτδας Α (HepA) και γρίπης (Infl). Σύνολο Ελλάδας, παιδιά Γ’ Γυμνασίου.

9185

43

2

22

3

0

20

40

60

80

100

BCG HepB‐3 ΜCVC V ar HepA ‐2 Infl

Ποσοστό

(%)


ς κά

λυψης

Ο αριθμός μετά τη συντομογραφία των εμβολίων συμβολίζει αριθμό δόσης.

4.2.5. Φορέας εμβολιασμού Και για τα παιδιά Γ΄ Γυμνασίου, η πλειονότητα των εμβολιασμών διενεργήθηκε από ιδιώτες γιατρούς, όπως φαίνεται στο Γράφημα 22. Γράφημα 22. Φορέας που διενήργησε επιλεγμένες δόσεις εμβολίου διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη ή διφθερίτιδας-τετάνου, εμβολιασμού για ιλαρά, εμβολίων ηπατίτιδας Β, μηνιγγιτιδόκοκκου C και φυματίωσης. Σύνολο Ελλάδας, παιδιά Γ΄ Γυμνασίου.

28 32 32

10

7267 67 67

90

19

5 2 1 010

0

20

40

60

80

100

Tdap/Td‐6 Ιλαρά‐2 HepΒ‐1 MCVC BCG

Ποσοστό

(%) εμ

βολιασμών

Δ ημόσιο

Ιδιώτης


Tdap/Td: εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη/ακυτταρικό ή διφθερίτιδας-τετάνου τύπου ενηλίκου. Ιλαρά: εμβολιασμός με μικτό εμβόλιο ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας [MMR] ή μονο-δύναμο εμβόλιο ιλαράς. HepB: εμβόλιο ηπατίτιδας Β. MCVC: εμβόλιο μηνιγγι-τιδόκοκκου C/συζευγμένο. BCG: εμβόλιο φυματίωσης. Ο αριθμός μετά τη συντομογραφία του εμβολίου συμβολίζει αριθμό δόσης.

30

Για τα καθιερωμένα εμβόλια (DTP, MMR/ιλαράς, ηπατίτιδας Β), το ποσοστό εμβολιασμών που έγινε από ιδιώτες ήταν της τάξης του 65-70%, ενώ για τα εμβόλια που εντάχθηκαν πρόσφατα ή δεν έχουν ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών (μηνιγγιτιδόκοκκου C, ηπατίτιδας Α, γρίπης), το ποσοστό αυτό ήταν της τάξης του 85-90% (Γράφημα 22). Αντίθετα, η πλειοψηφία των εμβολιασμών για φυματίωση με BCG (72%) έγινε από δημόσιους φορείς και περίπου 10% από άλλο φορέα ή στο εξωτερικό. Η συχνότητα εμβολιασμού κατά φορέα παρουσιάζεται αναλυτικά στον Πίνακα Π5.

31

5. Συζήτηση Στην παρούσα Μελέτη, που έγινε σε εθνικό αντιπροσωπευτικό δείγμα μαθητών, εκτιμήθηκε η εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών Α΄ Δημοτικού και Γ΄ Γυμνασίου στην Ελλάδα. Επιπλέον, για τα παιδιά Α΄ Δημοτικού διερευνήθηκαν οι αντιλήψεις και στάσεις των γονέων για τους εμβολιασμούς και μελετήθηκε η συχνότητα της φυματικής λοίμωξης. Από τη Μελέτη προκύπτουν εκτιμήσεις της κατάστασης εμβολιασμού για το σύνολο της χώρας καθώς και για επιμέρους γεωγραφικά διαμερίσματα, για αστικές–αγροτικές περιοχές και για ορισμένες ειδικές ομάδες του πληθυσμού (μετανάστες και Έλληνες Μουσουλμάνοι), ενώ για τους Έλληνες Τσιγγάνους οι εκτιμήσεις είναι ενδεικτικές λόγω του μικρού αριθμού τους στο δείγμα. Το επίπεδο εμβολιασμού του γενικού πληθυσμού των παιδιών στην Ελλάδα είναι συνολικά καλό. Για τον γενικό πληθυσμό τα προβλήματα εντοπίζονται σε συγκεκριμένα εμβόλια και δόσεις, ενώ για ειδικές ομάδες του πληθυσμού η εικόνα ποικίλει: η εμβολιαστική κάλυψη των Ελλήνων Μουσουλμάνων υπολείπεται σε μικρό βαθμό ή είναι παρόμοια με αυτή του γενικού πληθυσμού, των μεταναστών υπολείπεται σε μέτριο ή μεγάλο βαθμό, ενώ ο εμβολιασμός των Ελλήνων Τσιγγάνων παρουσιάζει πολύ μεγάλες ελλείψεις. Οι διαφοροποιήσεις ανάμεσα σε γεωγραφικά διαμερίσματα και αστικές–αγροτικές περιοχές είναι κατά κανόνα μικρές ή ανύπαρκτες. Η ερμηνεία των ευρημάτων της παρούσας Μελέτης πρέπει να γίνει με κατανόηση των περιορισμών της. Ο πρώτος περιορισμός αφορά το ενδεχόμενο συστηματικό σφάλμα που υπεισέρχεται από το γεγονός της μη απόκρισης ενός μέρους των παιδιών της Μελέτης. Παρότι η συνολική αναλογία απόκρισης στα παιδιά Α΄ Δημοτικού είναι σχετικά υψηλή (88%), η απόκριση σε ειδικές ομάδες του πληθυσμού και στα παιδιά Γ’ Γυμνασίου είναι χαμηλότερη. Αυτό μπορεί να οδηγεί στην υπερ-εκτίμηση του επιπέδου εμβολιασμού στις ομάδες αυτές (καθώς μπορούμε να υποθέσουμε ότι αυτοί που δεν αποκρίθηκαν μπορεί να έχουν πιο ελλιπή εμβολιασμό), με συνέπεια οι παρατηρούμενες διαφορές να είναι ενδεχομένως μεγαλύτερες από αυτές που φαίνονται από τη Μελέτη. Αυτό ισχύει περισσότερο για την ομάδα των Ελλήνων Τσιγγάνων, καθώς –επιπλέον των παραπάνω– τα παιδιά που πηγαίνουν στο σχολείο πιθανώς δεν είναι αντιπροσωπευτικά του συνόλου των παιδιών της Τσιγγάνικης μειονότητας στη χώρα μας. Ένας δεύτερος περιορισμός της Μελέτης αφορά την ηλικία των παιδιών (περίπου 6 ετών), καθώς τα περισσότερα εμβόλια των παιδιών γίνονται έως την ηλικία των δύο ετών. Έτσι, πολλά από τα ευρήματά μας αποτυπώνουν την κατάσταση που υπήρχε 3-4 χρόνια πριν τη διεξαγωγή της Μελέτης. Η επιλογή αυτής της ηλικίας υπαγορεύτηκε από την ανάγκη να εξασφαλιστεί αντιπροσωπευτικό δείγμα των παιδιών της Ελλάδας (μέσω των σχολείων). Σημειώνεται ότι οι εφαρμοζόμενες μέθοδοι μελέτης της εμβολιαστικής κάλυψης σε άλλες ανεπτυγμένες χώρες βασίζοναι σε προϋποθέσεις που δεν υπάρχουν στην Ελλάδα: είτε στην ύπαρξη εθνικού ηλεκτρονικού μητρώου με τους εμβολιασμούς των παιδιών (vaccination registry) [10-11]· είτε στην ύπαρξη ενημερωμένων δημοτικών αρχείων των κατοίκων με πληροφορίες για την ηλικία τους, ώστε να είναι δυνατή η δειγματοληψία παιδιών καθορισμένης ηλικίας [16]· είτε στη σχεδόν αποκλειστική διενέργεια των εμβολίων σε δίκτυο εμβολιαστικών κέντρων, γεγονός που καθιστά εφικτή τη λήψη αντιπροσωπευτικού δείγματος παιδιών μέσω της δειγματοληψίας εμβολιαστικών κέντρων [32]· είτε στην τήρηση από τους γιατρούς αρχείων με πλήρες ιστορικό εμβολιασμού των παιδιών που παρακολουθούν, πράγμα που καθιστά δυνατή την συλλογή πληροφοριών εμβολιασμού από τους γιατρούς των παιδιών μετά από τον εντοπισμό τυχαίου δείγματος παιδιών μέσω τηλεφωνικών συνεντεύξεων [7-9]. Μελλοντική λύση για τη χώρα μας θα αποτελούσε η επεξεργασία “σταθμισμένης διοικητικής μεθόδου” ετήσιας εκτίμησης της εμβολιαστικής κάλυψης, με τον συνδυασμό στοιχείων από μελέτη σε δείγμα παιδιών Α’ Δημοτικού (όπως η παρούσα) και ετήσιων στοιχείων κατανάλωσης εμβολίων –επεξεργασία που ήδη σχεδιάζεται.

32

Για τα εμβόλια που εντάχθηκαν στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών πριν το 1990 (DTP, Πολιομυελίτιδας, MMR) επιτυγχάνονται πολύ υψηλά επίπεδα εμβολιασμού –π.χ. για τα παιδιά Α΄ Δημοτικού, DTP-3 δόσεις: 99%· DTP-4 δόσεις: 98%· DTP-5 δόσεις: 90%· MMR-1 δόση: 98%. Παρά την πολύ υψηλή τελική κάλυψη, εμφανίζεται κάποια καθυστέρηση στην επίτευξή της, π.χ. έως την ηλικία των 24 μηνών είχε εμβολιαστεί το 81% των παιδιών με 4 δόσεις DTP και το 88% με μία δόση MMR. Ωστόσο, όσον αφορά αυτά τα εμβόλια, το πιο σημαντικό πρόβλημα παρουσιάζεται με τη 2η δόση του εμβολίου MMR (ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας), την οποία είχε λάβει το 77% των παιδιών της χώρας, ενώ για τα παιδιά μεταναστών το ποσοστό αυτό ήταν 52% και αρκετά χαμηλότερο για τους Έλληνες Τσιγγάνους. Χαμηλή κάλυψη με δύο δόσεις εμβολίου για ιλαρά βρέθηκε και στα παιδιά της Γ΄ Γυμνασίου (80%). Σημειώνεται ότι ο στόχος που έχει θέσει ο ΠΟΥ στο πλαίσιο της στρατηγικής τής εξάλειψης της εγχώριας ιλαράς από την Ευρώπη είναι να επιτευχθεί ο εμβολιασμός του 95% του παιδικού πληθυσμού με δύο δόσεις MMR (ή άλλου εμβολίου για ιλαρά) [5]. Το επίπεδο εμβολιαστικής κάλυψης για ιλαρά που βρέθηκε στην παρούσα Μελέτη είναι συμβατό με το γεγονός ότι συνεχίζουν να εκδηλώνονται επιδημίες ιλαράς στην Ελλάδα, όπως η επιδημία που έγινε το 2005-06, η οποία προσέβαλε κατά κύριο λόγο παιδιά της Τσιγγάνικης μειονότητας καθώς και μετανάστες, αλλά και έφηβους και νέους του γενικού πληθυσμού [33]. Για τα εμβόλια που εντάχθηκαν στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών έως την αρχή της δεκαετίας του 2000 (ηπατίτιδας Β το 1998 και αιμόφιλου ινφλουέντσας τύπου b το 2002) υπάρχει υψηλή κάλυψη με την πρωτογενή σειρά εμβολιασμού: 95% με τις απαιτούμενες 3 δόσεις εμβολίου για ηπατίτιδα Β και 90% για αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b (Hib). Υπάρχουν, όμως, και ορισμένες ιδιομορφίες. Όσον αφορά το εμβόλιο Hib, εμφανίζεται πολύ μεγάλη διαφοροποίηση της κάλυψης των ειδικών ομάδων του πληθυσμού: με τη πρωτογενή σειρά βρέθηκαν εμβολιασμένοι το 65% των μεταναστών και το 73% των Ελλήνων Μουσουλμάνων, ενώ η κάλυψη των Ελλήνων Τσιγγάνων βρέθηκε πολύ χαμηλότερη. Αυτό πιθανώς οφείλεται στην ανεπαρκή ή με ασυνέχειες διάθεση του εμβολίου Hib από τα δημόσια εμβολιαστικά κέντρα. Όσον αφορά το εμβόλιο της ηπατίτιδας Β, βρέθηκε πολύ μεγάλη καθυστέρηση στην έναρξη του εμβολιασμού: μόλις 20% είχαν λάβει τρεις δόσεις έως την ηλικία των 12 μηνών. Στην πραγματικότητα, το εμβόλιο της ηπατίτιδας Β έχει καθιερωθεί όχι ως εμβόλιο που ξεκινά το πρώτο εξάμηνο της ζωής όπως συνιστάται [22-23], αλλά ως εμβόλιο που ξεκινά στο δεύτερο εξάμηνο της ζωής. Αυτό πιθανώς συνδέεται με τον μεγάλο αριθμό εμβολίων που προβλέπεται πλέον για το πρώτο εξάμηνο της ζωής χωρίς τη διάδοση της χρήσης των συνδυασμένων εμβολίων, ιδίως από τα δημόσια εμβολιαστικά κέντρα. Είναι αξιοσημείωτο ότι –αντίθετα με όσα συμβαίνουν στο γενικό πληθυσμό– ο εμβολιασμός για ηπατίτιδα Β ξεκινά σημαντικά πιο έγκαιρα στους Έλληνες Μουσουλμάνους και κάπως πιο έγκαιρα στους μετανάστες (72% και 39% αντιστοίχως είχαν λάβει 3 δόσεις έως την ηλικία των 12 μηνών), πιθανώς επειδή οι παιδίατροι και άλλοι επαγγελματίες υγείας που είναι υπεύθυνοι για τον εμβολιασμό λαμβάνουν υπόψη ότι πολλά από αυτά τα παιδιά βρίσκονται ενδεχομένως σε υψηλό κίνδυνο για ηπατίτιδα Β. Σημειώνεται ότι η σημασία της έγκαιρης έναρξης του εμβολιασμού για ηπατίτιδα Β έγκειται στο γεγονός ότι όσο μικρότερη είναι η ηλικία στην οποία συμβαίνει μόλυνση με τον ιό, τόσο αυξάνεται η πιθανότητα το άτομο να εξελιχθεί σε χρόνιο φορέα και κατ’ επέκταση η πιθανότητα να αναπτύξει αργότερα κίρρωση του ήπατος ή/και ηπατοκυτταρικό καρκίνο, αλλά και η πιθανότητα να διασπείρει τον ιό στον περίγυρό του [34]. Για τα εμβόλια που εντάχθηκαν στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών το 2006, δηλαδή περίπου το διάστημα που διεξαγόταν η Μελέτη, η εμβολιαστική κάλυψη ποικίλει. Με συζευγμένο εμβόλιο για μηνιγγιτιδόκοκκο οροομάδας C (MCVC) –που ήταν διαθέσιμο στο εμπόριο από το 2001– είχαν εμβολιαστεί περίπου 7 στα 10 παιδιά (72%), ενώ για τα παιδιά μεταναστών, τους Έλληνες Μουσουλμάνους και τους Έλληνες Τσιγγάνους η κάλυψη ήταν

33

πολύ χαμηλότερη (40%, 59% και 12% αντιστοίχως). Όπως είναι αυτονόητο, σχεδόν για το σύνολο των εμβολιασμών αυτών το κόστος του εμβολίου είχε καταβληθεί από την οικογένεια και η μεγάλη πλειοψηφία τους (87%) είχε γίνει στον ιδιωτικό τομέα. Με συζευγμένο 7δύναμο εμβόλιο κατά του πνευμονιοκόκκου (PCV7) και με εμβόλιο ανεμευλογιάς (Var) –που κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα το 2005, δηλαδή λίγο μόνον καιρό πριν την διεξαγωγή της Μελέτης– τα ποσοστά κάλυψης ήταν χαμηλά (5% και 13% αντιστοίχως), όπως αναμένεται. Τα παιδιά της Γ΄ Γυμνασίου εμφανίζουν χαμηλότερα επίπεδα εμβολιαστικής κάλυψης από αυτά των μικρότερων παιδιών. Ιδιαίτερη σημασία έχει το ανεπαρκές επίπεδο κάλυψης με δύο δόσεις εμβολίου MMR (80%) –όπως ήδη αναφέρθηκε–, το σχετικά χαμηλό επίπεδο εμβολιασμού για ηπατίτιδα Β (85%) και η πολύ χαμηλότερη κάλυψη με εμβόλιο μηνιγγιτιδόκοκκου οροομάδας C (43%). Είναι αξιοσημείωτο ότι 91% των παιδιών αυτής της ηλικίας είχαν εμβολιαστεί με το εμβόλιο BCG για τη φυματίωση. Το επίπεδο εμβολιασμού των εφήβων στη χώρα μας συνιστά ιδιαίτερο πρόβλημα, για την αντιμετώπιση του οποίου απαιτούνται μέτρα με ειδικό προσανατολισμό, καθώς αυτή η ηλικιακή ομάδα δεν είναι εύκολα προσιτή στις υπηρεσίες υγείας, πολύ περισσότερο που έχουν αυξηθεί οι εμβολιασμοί που συνιστώνται για τους εφήβους [22-23, 35]. Αποτελεί σημαντικό εύρημα της Μελέτης ότι οι παράγοντες που κυρίως επιδρούν στην εμβολιαστική κάλυψη των παιδιών είναι κοινωνικοί και δομικοί: ειδική μειονοτική ομάδα του πληθυσμού, δείκτες που σχετίζονται με το κοινωνικο-οικονομικό επίπεδο (μεγάλος αριθμός παιδιών στην οικογένεια, μικρή ηλικία μητέρας) και μεγάλη απόσταση του ιατρείου εμβολιασμού από το σπίτι. Προς αυτούς, επομένως, πρέπει να στραφούν κυρίως τα μέτρα για την αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης των παιδιών. Πρέπει εδώ να συνεκτιμηθεί το εύρημα της παρούσας Μελέτης ότι το 65-70% των καθιερωμένων εμβολίων των παιδιών γίνονται στον ιδιωτικό τομέα, ενώ το ποσοστό αυτό είναι της τάξης του 80-90% για τα νεότερα εμβόλια. Η ενίσχυση των δημόσιων εμβολιαστικών κέντρων ώστε να αυξηθούν οι δυνατότητες των γονέων να προσφεύγουν σε αυτά αποτελεί, επομένως, ακρογωνιαίο λίθο για την αύξηση της εμβολιαστικής κάλυψης στη χώρα μας, ιδίως για παιδιά από ειδικές πληθυσμιακές ομάδες και από οικογένειες με χαμηλές οικονομικές δυνατότητες. Οι αντιλήψεις των γονέων για τους εμβολιασμούς επιδρούν δευτερευόντως στην εμβολιαστική κάλυψη. Βρέθηκε ότι το σύνολο σχεδόν των γονέων (>99%) επιδιώκουν τον εμβολιασμό του παιδιού τους σύμφωνα με τις επιταγές της ιατρικής επιστήμης. Ωστόσο, ένα υπολογίσιμο ποσοστό γονέων (περίπου 20%) θεωρούν ότι είναι προτιμότερο “το παιδί να περάσει μια παιδική αρρώστια παρά να εμβολιαστεί, γιατί αυτό είναι το φυσικό”, αντίληψη που βρέθηκε να επηρεάζει αρνητικά την εμβολιαστική κάλυψη. Η ομάδα αυτή των γονέων πρέπει να μας προβληματίσει ιδιαιτέρως, γιατί ενδεχομένως συνιστά μια πρώτη ένδειξη εμφάνισης “αντι-εμβολιαστικών” απόψεων και στη χώρα μας, όπως έχει συμβεί σε άλλες προηγμένες χώρες [36]. Ενόψει των ευρημάτων αυτών εκτιμούμε ότι είναι σημαντικό να σχεδιαστεί η αντιμετώπιση του θέματος, σε συνδυασμό με την κάλυψη του κενού που υπάρχει στην Ελλάδα σχετικά με τη συστηματική και τεκμηριωμένη ενημέρωση των γονέων για τις σοβαρές παρενέργειες των εμβολίων και με τη θεσμοθέτηση προνοιακής πολιτικής σε περίπτωση εμφάνισής τους. Το ένα σκέλος της παρούσας Μελέτης αφορούσε τον έλεγχο των παιδιών με φυματινική δοκιμασία Mantoux, αξιοποιώντας τη διαδικασία διενέργειας Mantoux και BCG που γίνεται στη χώρα μας στα παιδιά Α΄ Δημοτικού και χρησιμοποιώντας κοινό πρωτόκολλο. Τα παιδιά με ΦΔ ≥ 5mm παραπέμπονταν σε εξειδικευμένο κέντρο του νομού τους για περαιτέρω εκτίμηση και τελική κατάταξη (για τις ανάγκες της Μελέτης) καθώς και για αντιμετώπιση. Βρέθηκαν 16 παιδιά με φυματική λοίμωξη και ο μέσος ετήσιος κίνδυνος μόλυνσης για το σύνολο της χώρας εκτιμήθηκε σε 0,067%. Ωστόσο, παρατηρήθηκαν μεγάλες διαφορές ανάμεσα στο γενικό πληθυσμό (0,035%) και τα παιδιά μεταναστών (0,346%) καθώς και τους Έλληνες Μουσουλμάνους (0,157%)· ο μικρός αριθμός Ελλήνων Τσιγγάνων στη Μελέτη δεν επέτρεψε την εκτίμηση της συχνότητας της φυματικής λοίμωξης σε αυτή την ομάδα του

34

πληθυσμού. Ο μέσος ετήσιος κίνδυνος μόλυνσης που βρέθηκε στον γενικό πληθυσμό είναι ίδιου επιπέδου με αυτόν που έχει βρεθεί σε άλλες χώρες με χαμηλό επιπολασμό φυματικής λοίμωξης [37] και χαμηλότερος από αυτόν που έχει βρεθεί στην Ελλάδα στο παρελθόν [38-39]. Επιπλέον, είναι χαμηλότερος από το όριο του 0,1% που έχει θέσει το International Union Against Tuberculosis and Lung Disease ως ένα από τα κριτήρια για την αλλαγή της πολιτικής σε μια χώρα από τον καθολικό εμβολιασμό με BCG στον επιλεκτικό εμβολιασμό ομάδων υψηλού κινδύνου [40]. Εκτιμούμε ότι ενόψει και των ευρημάτων της παρούσας Μελέτης θα πρέπει να επαναθεωρηθεί η πολιτική του καθολικού εμβολιασμού των παιδιών με BCG που εφαρμόζεται στην Ελλάδα, με τη συνεκτίμηση όλων των κριτηρίων και προϋποθέσεων που προβλέπονται [40]. Ειδικότερα, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι τυχόν αλλαγή πολιτικής απαιτεί την καλή λειτουργία προγράμματος ελέγχου της φυματίωσης στη χώρα, την ύπαρξη ικανο-ποιητικού συστήματος επιδημιολογικής επιτήρησης, τον λεπτομερή προσδιορισμό των ομά-δων υψηλού κινδύνου και τον προσεκτικό σχεδιασμό της εφαρμογής επιλεκτικού εμβολια-σμού στα νεογέννητα που ανήκουν σε οικογένειες υψηλού κινδύνου για φυματική λοίμωξη.

35

6. Προτάσεις Ανακεφαλαιώνονται εδώ οι κυριότερες προτάσεις που προκύπτουν από την παρούσα Μελέτη για την εφαρμογή καταλληλότερων πολιτικών εμβολιασμού και για τη βελτίωση της εμβολιαστικής κάλυψης των παιδιών της χώρας μας.

• Χρειάζεται να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα για την ενίσχυση του ρόλου και των δυνατοτήτων των δημόσιων εμβολιαστικών κέντρων (γεωγραφική διασπορά, επάρκεια και εκπαίδευση προσωπικού, επαρκής και συνεχής διάθεση εμβολίων κλπ.), τα οποία καλούνται να καλύψουν τις ανάγκες των οικονομικά ασθενέστερων κοινωνικών ομάδων, περιλαμβανομένων και των παιδιών που ανήκουν σε ειδικές ομάδες του πληθυσμού.

• Είναι ανάγκη να εφαρμοστεί ολοκληρωμένο σχέδιο για τον συστηματικό και συνεχιζόμενο εμβολιασμό των παιδιών των Τσιγγάνικων κοινοτήτων της Ελλάδας υπερβαίνοντας τη λογική των εξορμήσεων, που έχει δειχθεί ατελέσφορη.

• Πρέπει να σχεδιαστούν μέτρα για την εγκαιρότερη έναρξη των εμβολίων, ιδιαίτερα του εμβολίου για ηπατίτιδα Β. Στο πλαίσιο αυτό πρέπει να εξεταστεί η ένταξη συνδυασμένων εμβολίων στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών και η συστηματική διάθεσή τους από τα δημόσια εμβολιαστικά κέντρα και τους Ασφαλιστικούς Οργανισμούς.

• Πρέπει να ληφθούν ειδικά μέτρα προαγωγής του εμβολιασμού όλων των παιδιών και των νέων με δύο δόσεις του εμβολίου MMR (ιλαράς-ερυθράς-παρωτίτιδας).

• Χρειάζεται να ληφθούν συγκεκριμένα μέτρα ώστε τα ιατρεία εμβολιασμού να είναι “φιλικά για τους εφήβους” και να σχεδιαστεί ειδικά η προαγωγή του εμβολιασμού σε αυτή την ηλικιακή ομάδα, περιλαμβανομένου και του εμβολιασμού με τα εμβόλια που έχουν πρόσφατα ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών.

• Κρίνεται απαραίτητη η επεξεργασία σχεδίου για την αντιμετώπιση ενδεχόμενης εμφάνισης “αντι-εμβολιαστικών” απόψεων και στη χώρα μας, σε συνδυασμό με την κάλυψη του κενού που υπάρχει σχετικά με τη συστηματική και τεκμηριωμένη ενημέρωση των γονέων για τις σοβαρές παρενέργειες των εμβολίων και με τη θεσμοθέτηση προνοιακής πολιτικής σε περίπτωση εμφάνισής τους.

• Προτείνεται να επαναθεωρηθεί η πολιτική του καθολικού εμβολιασμού των παιδιών με BCG που εφαρμόζεται στην Ελλάδα, με τη συνεκτίμηση όλων των σχετικών κριτηρίων και προϋποθέσεων –ιδιαίτερα αυτών που αφορούν την καλή λειτουργία προγράμματος ελέγχου της φυματίωσης στη χώρα και την ύπαρξη ικανοποιητικού συστήματος επιδημιολογικής επιτήρησης. Επίσης, πρέπει να ληφθεί υπόψη ότι εφόσον θεωρηθεί ενδεδειγμένη η αλλαγή πολιτικής, απαιτείται προσεκτικός σχεδιασμός του επιλεκτικού εμβολιασμού των νεογέννητων που ανήκουν σε οικογένειες υψηλού κινδύνου.

• Προτείνεται η επεξεργασία “σταθμισμένης διοικητικής μεθόδου” για την εκτίμηση της ετήσιας εμβολιαστικής κάλυψης στην Ελλάδα, με το συνδυασμό στοιχείων από μελέτη σε δείγμα παιδιών Α΄ Δημοτικού (όπως η παρούσα) και στοιχείων κατανάλωσης εμβολίων.

36

7. Ευχαριστίες Θα θέλαμε και από τη θέση αυτή να ευχαριστήσουμε θερμά τα παιδιά και τους γονείς της Μελέτης για την συμμετοχή τους. Χωρίς αυτήν η Μελέτη δεν θα μπορούσε ποτέ να πραγματοποιηθεί. Επίσης, θα θέλαμε να εκφράσουμε τις ευχαριστίες μας στους εκπαιδευτικούς των σχολείων του δείγματος για τη συμπαράσταση και ενεργό επιβοήθηση της Μελέτης, καθώς και στους υπεύθυνους του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων για την πρόθυμη χορήγηση άδειας για την πραγματοποίησή της. Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε ιδιαιτέρως τους γιατρούς, τους νοσηλευτές/τριες, τους επισκέπτες/τριες υγείας και τους άλλους επαγγελματίες υγείας από Διευθύνσεις Υγείας Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, από Κέντρα Υγείας, από Νοσοκομεία και από άλλους φορείς, που με ευσυνειδησία έλαβαν μέρος στην επίπονη συλλογή των στοιχείων της Μελέτης, συχνά υπό αντίξοες συνθήκες: Αβρανά Ε, Αδαμίδης Δ, Αθανασίου-Μαραγκού Ι, Ακριτίδου Σ, Αλεξίου Σ, Αλεξοπούλου-Τσανούκα Κ, Αναστασοπούλου Α, Ανδρίκου Α, Ανδρουτσοπούλου Γ, Ανεμούλη Γ, Αντωιάδου Φ, Αντωνίου Μ, Αποστολάκη Β, Αραβά Α, Αργύρη Α, Αργυρού Σ, Αρετού-Πατσιάντου Β, Ασλάνογλου Δ, Ασπρούκου Α, Αυγουστή Λ, Αυλωνίτη Α, Βαγιανός Σ, Βασιλάκη Α, Βασιλάκου Γ, Βασιλού Ε, Βελέντζα Π, Βλασερού Μ, Βλαχοστεργίου Ν, Βουζουνεράκης Ε, Βουκελάτου Κ, Βραϊλα Α, Γαζέτη Μ, Γερακιανάκη Α, Γεωργαντής Η, Γεωργιάδου Σ, Γεωργούδη Ε, Γιαννακού Σ, Γιαννούλη Α, Γκαβογιάννη Γ, Γκανέτσου Ε, Γκίκα Σ, Γκίκα Φ, Γούσης Χ, Γούτα Μ, Γρηγοράκη Α, Γρηγοριάδου Σ, Δαμάλα Λ, Δελασούλα Α, De Maggio I, Δημανούλη Σ, Δημητρίου Β, Δημητρίου Χ, Διέλλα Α, Δίλλα Κ, Δρογούτη Π, Εφραιμίδου Ν, Ζαρκάδη Α, Ζαχαριάς Κ, Ζδούκος Θ, Ζήδρου Ε, Ζώης Δ, Ηλιού Δ, Θεοδωρακοπούλου Π, Θεοδωρίδου Ε, Θεοδωρίδου Μ, Θεοφίλη Χ, Κάβουρα Π, Καζαντζή Γ, Καλλιτσάρη Σ, Καλογεράκη Ε, Καλουμένου Ε, Καραβέλλα Ε, Καραγεωργάκη-Καπετανάκη Μ, Καραθανασοπούλου Ν, Καραστεργίου Ε, Καραφυλλούδη Α, Καρβέλα-Πικιού Φ, Καρκάνης Κ, Καρκαρέτσου Β, Καρρά Ε, Καρρά Ι, Κασιμάτης Π, Καστάνη Ι, Κατερινάκης Κ, Κατωπόδης Γ, Καφεσάκη Σ, Καψάλη Ε, Κηπουρού Κ, Κιούποκλη Α, Κιουρπέ Ε, Κοκιάδη Ε, Κολυβά Μ, Κόντου Μ, Κοσμίδου Π, Κοτσάφτη Δ, Κούρτη Π, Κραβαρίτη Δ, Κριτσίμα Α, Κυρόγλου Σ, Κωσταρέλλου Σ, Λαδίκα Χ, Λάζου Μ, Λάμα Κ, Λαμπράκου Μ, Λαμπροκωστοπούλου Σ, Λαμπροπούλου Ι, Λάππα Α, Λιάπη Φ, Μαγκούτη Ε, Μαλακωνάκης Ν, Μαλέσκου Α, Μαλιάκα Γ, Μάντη Θ, Μαραγκού Μ, Μάργαρη Ε, Μαστραπά Ε, Ματρινού ΕΕ, Μηλιδου Ι, Μηντζιώρη Γ, Μητσάρα Α, Μουστάκα Κ, Μούχλα Α, Μπάγιτς Β, Μπακογιάννη Μ, Μπακόλας Ε, Μπάρκας Κ, Μπασκάκη Σ, Μπελικαϊδου-Νανά Κ, Μπιμπάκης Ι, Μπόγρη Α, Μπουραζάνας Γ, Νεάρχου Α, Νιζαμίδου Χ, Νικολάου Ε, Νίκου Β, Νιωτάκη Α, Ντέλλα Γ, Ντίνα Θ, Ντόκος Μ, Ντούρος Θ, Ξακουστού Α, Οικονόμου-Μακριδάκη Μ, Οικονόμου Α, Οικονόμου Ν, Παζαρζικλής Χ, Παλιούρα Ζ, Παντελίδης Θ, Παντερμαράκη Ε, Παπαγεωργίου Μ, Παπαδοπούλου-Ραντεβά Σ, Παπαδοπούλου-Σελίμη Ε, Παπαδοπούλου ΣΛ, Παπαδοπούλου Ζ, Παπάζογλου Ε, Παπανικολάου-Στεφάνου Α, Παπανίκου Π, Παπαρούνα Π, Παπασάββα Ε, Παπασπυροπούλυ Κ, Παπατσίμπα Κ, Παπαφίλη Γ, Παππά Α, Παππά Ε, Πασχάλη Κ, Πίπη-Αντωνακούδη Κ, Πιτσιδανάκης Γ, Πίτσου Α, Πλουμάκη Μ, Πολάκη Ε, Πρέκα Π, Ραζής Χ, Ρεστέμη Α, Σακκά Μ, Σαλαγιάννη Α, Σαμαρά Κ, Σαρακατσιάνου Φ, Σεβδινίδου Μ, Σιδηρόπουλος Χ, Σιδηροπούλου Α, Σιδηροπούλου-Παλαμά Β, Σιμοπούλου Ζ, Σίμου Μ, Σκαλιδάκη Μ, Σκουπετέ ΜΕ, Σούλη ΕΜ, Σούλης Κ, Σουρλή Δ, Σπυρόπουλος Π, Σταματάκη Δ, Σταμόκωστα Β, Σταμπολίδου Μ, Στασινούλια Α, Στεφάνου Σ, Στυλιανού-Ηλιοπούλου Ε, Συγκούνα-Μπουραντά Β, Συμεωνίδου Σ, Συναδινάκη Κ, Σφήκα Β, Σωτηρίου Γ, Ταλαντζή Β, Τασιούμα Ι, Τασούλα Μ, Τασσόπουλος Δ, Ταταράκης Κ, Τζάμου Ο, Τζιμούλη Μ, Τζίνου Π, Τζώλα Ε, Τζωρτζάκη Ε, Τραγουδιστάκη Δ, Τσαλικίδου Π, Τσε Κ, Τσελεγγίδου Ε, Τσερμενίδης Ι, Τσιάτα Α, Τσίγκα Ε, Τσιλακοπούλου Φ, Τσιλιγκαρίδης Κ, Τσιλίρη Κ, Τσιμπλίδης Ι, Τσιόγκα Ε, Τσίχλη Β, Τσουγένη Α, Τυράκη Α, Φακίτσα Π, Φανουράκη Σ,

37

Φίλιου-Μαρουλάκη Ε, Φρατζάκη Μ, Χαβέλα Μ, Χαλκιαδάκη Χ, Χάνη Α, Χασιώτη Α, Χατζηγεωργίου Δ, Χατζηπαναγιώτου Δ. Επιθυμούμε να ευχαριστήσουμε, επίσης, τους παιδιάτρους, τους πνευμονολόγους, τους άλλους γιατρούς και το νοσηλευτικό προσωπικό των ειδικών ιατρείων, των παιδιατρικών και πνευμονολογικών κλινικών που συνεργάστηκαν στην παρούσα Μελέτη για την παραπομπή και τον εξειδικευμένο έλεγχο των παιδιών με θετικό ή αμφίβολο αποτέλεσμα στην αρχική φυματινική δοκιμασία Mantoux, και ειδικότερα τους υπεύθυνους των ιατρείων και κλινικών αυτών: Αδαμίδης Δ, Αμπντάλα ΜΜ, Ανδρεάδης Δ, Αντωνιάδης Γ, Αργυρού Σ, Βετούλης Γ, Γαλανάκης Ν, Γαλαριώτης Κ, Γαλατζάκος Α, Γιάνναρης Σ, Γρηγοριάδου Π, Δελαπόρτα Α, Διακάκης Π, Ευαγγελάτος Γ, Ζαχαριάς Κ, Ζώης Δ, Ιατρίδου Χ, Ιωαννίδης Β, Καλέργης Κ, Καραβέργος Γ, Καρκάνης Κ, Καττής Κ, Κουντούρη Μ, Κύρκου Π, Κωνσταντίνου Κ, Λάβρας Γ, Λαζοπούλου Δ, Λαμπρίδου Σ, Λύχρος Ι, Μανεσίδης Ι, Μανωλίτσης Σ, Μαρκόπουλος Γ, Μαύρου Γ, Μιχαήλ Α, Μπάρλας Γ, Μπάρλας Κ, Μπίζος Ε, Μπιμπάκης Ι, Μπούρος Ε, Νταουκάκης Ε, Παλαμά Ε, Πατενταλάκης Γ, Παπαδόπουλος Γ, Παπακωνσταντίνου Χ, Πασχίδου Β, Πατλάκας Γ, Περιστεράκης Γ, Πετροπούλου Δ, Πιτένης Α, Ποδάρας Σ, Πονηρέα Σ, Πούλος Ε, Ρεμούνδος Α, Σαμίου Ε, Σταχτούλη Κ, Τριανταφύλλου Π, Τσολιά Μ, Φωτόπουλος Μ, Χαϊνης Κ, Χαροκόπος Ν, Χατζημιχαήλ Α. Η Επιτροπή Φυματίωσης του ΚΕΕΛΠΝΟ και τα μέλη της υποστήριξαν σταθερά την πραγματοποίηση της Μελέτης. Τους ευχαριστούμε όλους θερμά: Κωνσταντόπουλος Σ, Γαλάνης Ν, Γερογιάννη Ε, Γιατρομανωλάκης Ν, Ζαχαριάς Κ, Ζέρβα Λ, Καναβάκη Σ, Κωνσταντίνου Κ, Μαρίνης Ε, Μπούρος Ε, Παπουτσάκης Γ, Πατάκας Δ, Σιαφάκας Ν, Σπάλα Γ, Τουμπής Μ, Τσιντήρης Κ, Τσολιά Μ, Τσούτσος Β. Ιδιαίτερα ευχαριστούμε τον κ. Ν. Γιατρομανωλάκη και τον κ. Ε. Μαρίνη για τα πολύτιμα σχόλια και παρατηρήσεις τους τόσο στο πρωτόκολλο της Μελέτης όσο και σε προηγούμενη εκδοχή της παρούσας Έκθεσης. Πρέπει, τέλος, να μνημονεύσουμε την ευσυνείδητη και προσεκτική εργασία των συναδέλφων Ι. Παντελή και Ν. Συρμοπούλου, που πραγματοποίησαν την ηλεκτρονική καταχώρηση των στοιχείων της Μελέτης. Εξυπακούεται ότι η ευθύνη για τυχόν λάθη και παραλήψεις βαρύνει αποκλειστικά τους ερευνητές και συγγραφείς της Έκθεσης.

38

8. Βιβλιογραφικές παραπομπές 1) Weisberg SS. Vaccine preventable diseases: current perspectives in historical context, Part I. Dis

Mon 2007; 53:422-66. 2) Anderson R, May R. Immunisation and herd immunity. Lancet 1990; 35:641-5. 3) WHO Regional Office for Europe. Operational targets for EPI diseaes. 1996. EUR/ICP/CMDS

01 01 11. 4) WHO/UNICEF. Global immunization vision and strategy 2006-2015. Geneva: WHO/UNICEF;

2005. Available at http://www.who.int/vaccines-documents/DocsPDF05/GIVS_Final_EN.pdf. 5) WHO Regional Office for Europe. Eliminating measles and rubella and preventing congenital

rubella infection. WHO European Region strategic plan 2005-2010. Copenhagen: WHO Regional Office for Europe. 2005.

6) WHO. Meeting of the immunization strategic advisory group of experts, November 2007 – conclusions and recommendations. Weekly Epidemiol Record 2008; 83:1-15.

7) CDC. Statistical methodology of the National Immunization Survey, 1994-2002. Vital Health Stat 2005; 2(138). Available at http://www/cdc.gov/nchs/data/serues/sr_02/sr02_138.pdf.

8) CDC. National, state, and local area vaccination coverage among children aged 19-35 months – United States, 2007. MMWR 2008; 57:961-6.

9) CDC. Vaccination coverage among children entering school – United States, 2005-06 school year. MMWR 2006; 55:1124-6.

10) HPA. Annual COVER report: 2005/06. Summary of trends in vaccination coverage in the UK. Available at http://www.hpa.org.uk/web/HPAwebFile/HPAweb_C/1194947367316.

11) NHS. NHS immunisation statistics, England 2007-08. Available at http://www.ic.nhs.uk/ statistics-and-data-collection/health-and-lifestyles/immunisation/nhs-immunisation-statistics-england-2008-08-[ns].

12) Παναγιωτόπουλος Τ, Βαλάσση-Αδάμ Ε, Σαραφίδου Ε, Μανδέκη Α, Στρατίκη Ζ, Μπένος Α, Αδαμίδης Δ, Κούτης Α, Λιονής Χ. Πανελλαδική μελέτη κατάστασης εμβολιασμού. Αρχεία Ελληνικής Ιατρικής 1999, 16:154-162.

13) Παναγιωτόπουλος Τ, Βαλάσση-Αδάμ Ε, Σαραφίδου Ε, Μπένος Α, Λειβαδίτη Β, Παπαδημητρο-πούλου Α, Σταύρου Θ, Περηφάνου Δ. Εθνική μελέτη εμβολιασμών 2001: κάλυψη με DTP και MMR. 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Δημόσιας Υγείας και Υπηρεσιών Υγείας. Αθήνα, 25-27 Φεβρουαρίου 2002. (Τόμος Περιλήψεων, Νο. 63).

14) Σταύρου Θ, Παναγιωτόπουλος Τ, Βαλάσση-Αδάμ Ε, Σαραφίδου Ε, Μπένος Α, Λειβαδίτη Β, Παπαδημητροπούλου Α, Περηφάνου Δ. Εθνική μελέτη εμβολιασμών 2001: κάλυψη για πολιομυελί-τιδα. 4ο Πανελλήνιο Συνέδριο Δημόσιας Υγείας και Υπηρεσιών Υγείας. Αθήνα, 25-27 Φεβρουαρίου 2002. (Τόμος Περιλήψεων, Νο. 65).

15) Παναγιωτόπουλος Τ, Βαλάσση-Αδάμ Ε, Σαραφίδου Ε, Μπένος Α, Λειβαδίτη Β, Παπαδημητροπούλου Α, Σταύρου Θ, Περηφάνου Δ. Εθνική μελέτη εμβολιασμών 2001: κάλυψη με εμβόλιο για ηπατίτιδα Β, αιμόφιλο ινφλουέντσας τύπου b και μηνιγγιτιδόκοκκο. 40ο Πανελλή-νιο Παιδιατρικό Συνέδριο. Θεσσαλονίκη, 21-23 Ιουνίου 2002. (Τόμος Περιλήψεων, Νο. 103).

16) Theeten H, Hens N, Vandermeulen C, Depoorter AM, Roelants M, Aerts M, Hoppenbrouwers K, Van Damme P.Infant vaccination coverage in 2005 and predictive factors for complete or valid vaccination in Flanders, Belgium: an EPI-survey. Vaccine 2007; 25:4940-8.

17) Bates AS, Wolinsky FD. Personal, financial, and structural barriers to immunization in socio-economically disadvantaged urban children. Pediatrics 1998; 101:591–596.

18) Allred NJ, Wooten KG, Kong Y.The association of health insurance and continuous primary care in the medical home on vaccination coverage for 19- to 35-month-old children. Pediatrics 2007; 119 (Suppl 1):S4-11.

19) Gust DA, Strine TW, Maurice E, Smith P, Yusuf H, Wilkinson M et al. Underimmunization among children: effects of vaccine safety concerns on immunization status. Pediatrics 2004; 114:e16-22.

39

20) Jheeta M, Newell J. Childhood vaccination in Africa and Asia: the effects of parents' knowledge and attitudes [editorial]. Bull WHO 2008; 86:419-20.

21) Santoli JM, Szilagyi PG, Rodewald LE. Barriers to immunization and missed opportunities. Pediatr Ann 1998; 27:366–374.

22) Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Γενική Δ/νση Δημόσιας Υγείας, Δ/νση Δημόσιας Υγιεινής, Τμήμα Επιδημιολογίας Νοσημάτων. Εγκύκλιος Υ1/Γ.Π. 17234, 14/6/2006. Νέο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών.

23) Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Γενική Δ/νση Δημόσιας Υγείας, Δ/νση Δημόσιας Υγιεινής, Τμήμα Επιδημιολογίας Νοσημάτων. Εγκύκλιος Υ1/Γ.Π. 158238, 23/1/2008. Νέο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών.

24) Σπυρίδης Π. Εμβόλιο Bacille Calmette-Guérin (BCG). Ο γίγας με τα πήλινα πόδια. Παιδιατρική 1999, 62:345-7.

25) Lévy-Bruhl D, Barrault Y, Decludt B, Schwoebel V. Impact épidémiologique d’une modification de la politique de vaccination par le BCG en France. Paris: Editions InVS. 2001. Available at http://www.invs.sante.fr/publications/rap_bcg_1101/index.html.

26) Manissero D, Lopalco PL, Levy-Bruhl D, Ciofi degli Atti ML, Giesecke J. Assessing the impact of different BCG vaccination strategies on severe childhood TB in low-intermediate prevalence settings. Vaccine 2008; 26:2253-9.

27) American Thoracic Association, Centers for Disease Control and Prevention. Diagnostic standards and classification of tuberculosis in adults and children. Am J Respir Crit Care Med 2000; 16:1376-95.

28) Κέντρο Ελέγχου Ειδικών Λοιμώξεων, Ελληνική Ένωση κατά της Φυματίωσης και των Νόσων του Αναπνευστικού Συστήματος, Ελληνική Πνευμονολογική Εταιρεία. Οδηγίες για την αντιμετώπιση της φυματίωσης. Αθήνα: ΚΕΕΛ. 2004.

29) Cauthen GM, Pio A, ten Dam HG. Annual risk of tuberculous infection (WHO/TB/88.154). Geneva, World Health Organization, 1988. (In: Bull World Health Organ 2002; 80: 503–511).

30) Arnadottir T, Rieder HL, Trebucq A, Waaler HT. Guidelines for conducting tuberculin skin test surveys in high prevalence countries. Tuber Lung Dis 1996; 77(Suppl): 1-20.

31) Rieder HL. Annual risk of infection with Mycobacterium tuberculosis. Eur Respir J 2005; 25:181-5. 32) Ciofi Degli Atti ML, Rota MC, Bella A, Salmaso S; ICONA Study Group. Do changes in policy

affect vaccine coverage levels? Results of a national study to evaluate childhood vaccination coverage and reasons for missed vaccination in Italy. Vaccine 2004; 22:4351-7.

33) Georgakopoulou T, Grylli C, Kalamara E, Katerelos P, Spala G, Panagiotopoulos T. Current measles outbreak in Greece. Eurosurveillance 2006; 11:70-1.

34) CDC. Hepatitis B. In: Atkinson W, Hamborsky J, McIntyre L, Wolfe S, eds. Epidemiology and prevention of vaccine-preventable diseases. 10th ed, 2nd printing. Washington DC: Public Health Foundation, 2008. p. 211-34.

35) McCauley MM, Fishbein DB, Santoli JM. Introduction: strengthening the delivery of new vaccines for adolescents. Paediatrics 2008; 121 (Suppl 1):S1-4.

36) Blume S. Anti-vaccination movements and their interpretations. Soc Sci Med 2006; 62:628-42. 37) Jacobs S, Warman A, Roehrig N, Yacoub W, Wijayasinghe C, Richardson R et al. Mycobacterium

tuberculosis infection in First Nations preschool children in Alberta: implications for BCG (bacille Calmette-Guérin) vaccine withdrawal. Can J Public Health 2007; 98:116-20.

38) Γιατρομανωλάκης ΝΕ, Ζουμπόύλης Χ, Βολίκας Κ, Κουλούρης Ν. Δείκτης μυκοβακτηριδιακής μόλυνσης σε νεαρές ηλικίες στην Ελλάδα κατά τα έτης 1981-1986. Ιατρική 1988, 54:437-41.

39) Germen V, Giannakos G, Kopterides P, Galagas ME. Prevalence and precictors of tuberculin skin positivity in Hellenic Army recruits. BMC Infect Dis 2006; 6:102.

40) Criteria for discontinuation of vaccination programmes using bacille Calmette-Guerin (BCG) in countries with a low prevalence of tuberculosis: a statement of the International Union Against Tuberculosis and Lung Disease. Tuber Lung Dis 1994; 75:179-80.

40

9. Παράρτημα Πίνακας Π1. Συχνότητα εμβολιασμού κατά εμβόλιο και δόση, γεωγραφικό διαμέρισμα, αστικότητα και ειδική ομάδα του πληθυσμού. Εθνική Μελέτη Εμβολιασμών, 2006.

Α. Εμβολιασμός για διφθερίτιδα-τέτανο-κοκκύτη (με DTP ή DΤaP) Εμβόλιο Δόση Ομάδα πληθυσμού n / Ν % * ΔΑ95% * P * DTP 1 δόση Σύνολο Ελλάδας 3864 / 3878 99,8 99,6-99,9 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 610 / 611 99,8 98,9-100 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 605 / 605 100 - Μακεδονία-Θεσσαλία 639 / 639 100 - Αττική 840 / 840 100 - Στερεά-Πελοπόννησος 603 / 608 99,2 97,7-99,7 Θράκη 567 / 575 99,0 97,7-99,6

0,0202

Αστικές περιοχές 2976 / 2980 99,9 99,6-100 Αγροτικές περιοχές 888 / 898 99,4 98,6-99,8

0,0297

Όχι σε ειδική ομάδα 3217 / 3221 99,9 99,7-100 Μετανάστες 302 / 303 99,9 99,3-100 0,9363 Έλληνες Μουσουλμάνοι 284 / 290 98,3 95,8-99,3 <0,0001 Έλληνες Τσιγγάνοι 49 / 52 92,5 73,4-98,2 <0,0001 2 δόσεις Σύνολο Ελλάδας 3848 / 3878 99,5 99,2-99,7 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 610 / 611 99,8 98,9-100 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 604 / 605 99,8 98,7-100 Μακεδονία-Θεσσαλία 637 / 639 99,6 98,5-99,9 Αττική 840 / 840 100 - Στερεά-Πελοπόννησος 600 / 608 98,6 97,4-99,3 Θράκη 557 / 575 97,1 94,9-98,4

0,0001

Αστικές περιοχές 2966 / 2980 99,7 99,4-99,8 Αγροτικές περιοχές 882 / 898 98,7 97,1-99,4

0,0032

Όχι σε ειδική ομάδα 3211 / 3221 99,7 99,3-99,9 Μετανάστες 301 / 303 99,6 97,9-99,9 0,7324 Έλληνες Μουσουλμάνοι 278 / 290 95,9 92,7-97,7 <0,0001 Έλληνες Τσιγγάνοι 46 / 52 90,2 77,5-96,1 <0,0001 3 δόσεις Σύνολο Ελλάδας 3837 / 3878 99,2 98,8-99,5 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 608 / 611 99,5 98,5-99,8 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 604 / 605 99,8 98,7-100 Μακεδονία-Θεσσαλία 633 / 639 99,1 98,0-99,6 Αττική 840 / 840 100 - Στερεά-Πελοπόννησος 597 / 608 98,1 96,4-99,1 Θράκη 555 / 575 97,1 94,5-98,5

0,0002


0,0254

Όχι σε ειδική ομάδα 3206 / 3221 99,5 99,1-99,7 Μετανάστες 300 / 303 99,0 96,4-99,7 0,3010 Έλληνες Μουσουλμάνοι 278 / 290 96,3 91,9-98,4 <0,0001 Έλληνες Τσιγγάνοι 41 / 52 79,7 58,9-91,5 <0,0001 4 δόσεις Σύνολο Ελλάδας 3787 / 3878 98,3 97,7-98,8 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 598 / 611 97,9 96,6-98,7 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 594 / 605 98,2 96,2-99,1 Μακεδονία-Θεσσαλία 629 / 639 98,5 97,0-99,2 Αττική 839 / 840 99,9 99,2-100 Στερεά-Πελοπόννησος 590 / 608 97,0 94,1-98,5 Θράκη 537 / 575 94,0 90,2-96,3

<0,001


0,0513

Όχι σε ειδική ομάδα 3184 / 3221 99,1 98,7-99,4 Μετανάστες 292 / 303 96,2 92,8-98,0 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 266 / 290 91,9 86,2-95,4 <0,0001 Έλληνες Τσιγγάνοι 33 / 52 62,5 36,7-82,7 <0,0001

41

Εμβόλιο Δόση Ομάδα πληθυσμού n / Ν % * ΔΑ95% * P * DTP 5 δόσεις Σύνολο Ελλάδας 3448 / 3878 90,1 88,8- 91,2 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 540 / 611 88,4 85,2-91,0 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 530 / 605 87,6 84,2-90,3 Μακεδονία-Θεσσαλία 586 / 639 91,3 88,5-93,5 Αττική 776 / 840 92,4 90,4-94,0 Στερεά-Πελοπόννησος 534 / 608 87,5 83,8-90,5 Θράκη 482 / 575 85,4 78,9-90,1

0,0089


0,0002

Όχι σε ειδική ομάδα 2947 / 3221 92,1 90,9-93,2 Μετανάστες 233 / 303 76,4 70,1-81,8 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 236 / 290 82,6 72,2-89,7 0,0036 Έλληνες Τσιγγάνοι 20 / 52 39,3 19,1-64,1 <0,0001

3 δόσεις έως ηλικία 12 μην. Σύνολο Ελλάδας 3578 / 3582 93,9 92,7- 94,9

Ήπειρος-Ιόνια Ν. 574 / 606 94,7 92,6-96,3 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 564 / 603 93,5 90,4-95,7 Μακεδονία-Θεσσαλία 606 / 636 95,2 92,6-96,9 Αττική 788 / 833 94,6 92,4-96,2 Στερεά-Πελοπόννησος 552 / 602 91,6 88,0-94,2 Θράκη 494 / 572 87,8 81,9-91,9

0,0278


0,1056

Όχι σε ειδική ομάδα 3037 / 3200 95,2 94,2-96,1 Μετανάστες 267 / 299 89,4 84,2-93,1 0,0008 Έλληνες Μουσουλμάνοι 246 / 290 86,5 77,3-92,3 0,0005 Έλληνες Τσιγγάνοι 16 / 51 28,5 16,5-44,5 <0,0001

4 δόσεις έως ηλικία 24 μην. Σύνολο Ελλάδας 3049 / 3844 80,5 78,7-82,2


0,0280


0,0197


5 δόσεις έως ηλικία 72 μην. Σύνολο Ελλάδας 3135 / 3849 82,8 81,0-84,5


0,0027


0,0008

Όχι σε ειδική ομάδα 2700 / 3194 85,4 83,6-87,1 Μετανάστες 192 / 301 65,0 57,7-71,7 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 219 / 290 76,8 66,7-84,5 0,0289 Έλληνες Τσιγγάνοι 14 / 52 22,7 12,6-37,3 <0,0001 * με στάθμιση ως προς την πληθυσμιακή αναλογία κάθε γεωγραφικού διαμερίσματος και το δειγματοληπτικό σχεδιασμό της Μελέτης.

42

Β. Eμβολιασμός για πολιομυελίτιδα Εμβόλιο Δόση Ομάδα πληθυσμού n / Ν % * ΔΑ95% * P * Πολιομυελίτιδας 1 δόση Σύνολο Ελλάδας 3875 / 3878 99,9 99,7-100 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 610 / 611 99,8 98,9-100 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 605 / 605 100 - Μακεδονία-Θεσσαλία 639 / 639 100 - Αττική 840 / 840 100 - Στερεά-Πελοπόννησος 606 / 608 99,6 98,5-99,9 Θράκη 575 / 575 100 -

0,2603

Αστικές περιοχές 2980 / 2980 100 - Αγροτικές περιοχές 895 / 898 99,6 98,6-99,9

0,0012

Όχι σε ειδική ομάδα 3219 / 3221 99,9 99,7-100 Μετανάστες 302 / 303 99,9 99,3-100 0,8548 Έλληνες Μουσουλμάνοι 290 / 290 100 - 0,8358 Έλληνες Τσιγγάνοι 52 / 52 100 - 0,8756 2 δόσεις Σύνολο Ελλάδας 3864 / 3898 99,6 99,3- 99,8 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 610 / 611 99,8 98,9-100 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 604 / 605 99,8 98,7-100 Μακεδονία-Θεσσαλία 637 / 639 99,6 98,5-99,9 Αττική 840 / 840 100 - Στερεά-Πελοπόννησος 602 / 608 99,0 97,8-99,5 Θράκη 571 / 575 99,3 98,1-99,1

0,0380


0,0018

Όχι σε ειδική ομάδα 3215 / 3221 99,7 99,4-99,9 Μετανάστες 300 / 303 99,2 97,4-99,8 0,1529 Έλληνες Μουσουλμάνοι 288 / 290 99,5 98,0-99,9 0,4495 Έλληνες Τσιγγάνοι 49 / 52 95,9 86,3-98,9 <0,0001 3 δόσεις Σύνολο Ελλάδας 3841 / 3878 99,1 98,7- 99,4 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 608 / 611 99,5 98,5-99,8 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 602 / 605 99,5 98,4-99,8 Μακεδονία-Θεσσαλία 632 / 639 98,9 97,8-99,5 Αττική 839 / 840 99,9 99,1-100 Στερεά-Πελοπόννησος 597 / 608 98,1 96,4-99,1 Θράκη 563 / 575 98,2 96,8-99,0

0,0048


0,0638

Όχι σε ειδική ομάδα 3205 / 3221 99,4 99,0-99,7 Μετανάστες 298 / 303 98,4 95,9-99,4 0,0638 Έλληνες Μουσουλμάνοι 283 / 290 98,0 95,9-99,1 0,0058 Έλληνες Τσιγγάνοι 43 / 52 82,6 60,8-93,5 <0,0001 4 δόσεις Σύνολο Ελλάδας 3777 / 3873 98,1 97,4- 98,6 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 597 / 610 97,9 96,3-98,8 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 590 / 604 97,7 95,4-98,8 Μακεδονία-Θεσσαλία 626 / 638 98,1 96,5-98,9 Αττική 834 / 840 99,3 98,5-99,7 Στερεά-Πελοπόννησος 592 / 606 97,7 95,0-98,9 Θράκη 538 / 575 94,1 90,3-96,4

0,0085


0,0921

Όχι σε ειδική ομάδα 3173 / 3218 98,8 98,2-99,1 Μετανάστες 290 / 301 96,5 93,3-98,2 0,0046 Έλληνες Μουσουλμάνοι 267 / 290 92,4 86,6-95,8 <0,0001 Έλληνες Τσιγγάνοι 35 / 52 67,5 40,2-86,5 <0,0001 5 δόσεις Σύνολο Ελλάδας 3362 / 3853 88,3 86,9- 89,6 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 525 / 608 86,4 81,9-90,0 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 508 / 604 84,1 80,2-87,3 Μακεδονία-Θεσσαλία 568 / 638 88,5 85,3-91,0 Αττική 760 / 825 92,1 89,5-94,1 Στερεά-Πελοπόννησος 524 / 603 86,7 83,1-89,6 Θράκη 477 / 575 84,5 78,3-89,2

0,0028

43

Εμβόλιο Δόση Ομάδα πληθυσμού n / Ν % * ΔΑ95% * P * Πολιομυελίτιδας 5 δόσεις Αστικές περιοχές 2641 / 2959 89,9 88,5-91,2 Αγροτικές περιοχές 721 / 894 81,6 76,9-85,6

<0,0001




0,0643


0,0237




0,0039


0,0084



Ήπειρος-Ιόνια Ν. 461,/,606 76,1 71,5-80,2 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 454 / 602 75,4 70,8-79,5 Μακεδονία-Θεσσαλία 527 / 636 82,1 77,4-85,9 Αττική 700 / 831 84,2 80,9-87,1 Στερεά-Πελοπόννησος 462 / 601 76,6 72,8-80,0 Θράκη 447 / 574 79,3 72,8-84,6

0,0067


0,0001

Όχι σε ειδική ομάδα 2614 / 3195 82,6 80,7-84,4 Μετανάστες 195 / 301 66,0 59,2-72,3 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 218 / 290 76,7 66,4-84,6 0,1735 Έλληνες Τσιγγάνοι 15 / 52 25,7 14,4-41,4 <0,0001 * με στάθμιση ως προς την πληθυσμιακή αναλογία κάθε γεωγραφικού διαμερίσματος και το δειγματοληπτικό σχεδιασμό της Μελέτης. Γ. Εμβολιασμός για ιλαρά, ερυθρά, παρωτίτιδα (με MMR ή μονοδύναμο εμβόλιο) Εμβόλιο Δόση Ομάδα πληθυσμού n / Ν % * ΔΑ95% * P * Για Ιλαρά 1 δόση Σύνολο Ελλάδας 3825 / 3878 98,9 98,4- 99,3 (με MMR ή Ήπειρος-Ιόνια Ν. 597 / 611 97,7 96,3-98,6 μονοδύναμο) Κρήτη-Ν. Αιγαίου 599 / 605 99,0 97,9-99,5 Μακεδονία-Θεσσαλία 633 / 639 99,0 97,5-99,6 Αττική 835 / 840 99,4 97,8-99,8 Στερεά-Πελοπόννησος 599 / 608 98,4 96,9-99,2 Θράκη 562 / 575 97,8 95,8-98,8

0,2804

44

Εμβόλιο Δόση Ομάδα πληθυσμού n / Ν % * ΔΑ95% * P * Για Ιλαρά 1 δόση Αστικές περιοχές 2949 / 2980 99,2 98,6-99,5 (με MMR ή Αγροτικές περιοχές 876 / 898 97,6 95,7-98,7

0,0064

μονοδύναμο) Όχι σε ειδική ομάδα 3188 / 3221 99,1 98,6-99,4 Μετανάστες 297 / 303 99,1 97,6-99,7 0,9674 Έλληνες Μουσουλμάνοι 283 / 290 97,8 95,1-99,0 0,0470 Έλληνες Τσιγγάνοι 45 / 52 81,5 56,7-93,7 <0,0001 2 δόσεις Σύνολο Ελλάδας 2946 / 3878 77,1 74,8- 79,3 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 421 / 611 69,0 62,2-75,0 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 463 / 605 76,5 70,8-81,3 Μακεδονία-Θεσσαλία 513 / 639 80,5 74,7-85,3 Αττική 653 / 840 77,7 74,1-81,0 Στερεά-Πελοπόννησος 438 / 608 71,9 67,9-75,6 Θράκη 458 / 575 80,7 74,0-86,0

0,0317


0,5326

Όχι σε ειδική ομάδα 2490 / 3221 78,7 76,2-80,9 Μετανάστες 195 / 303 63,7 58,3-68,9 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 227 / 290 79,7 70,5-86,6 0,8009 Έλληνες Τσιγγάνοι 23 / 52 45,1 25,2-66,6 0,0003

1 δόση έως ηλικία 24 μην. Σύνολο Ελλάδας 3353 / 3835 88,4 86,9- 89,7


0,0398


0,2855




0,0067


0,9284

Όχι σε ειδική ομάδα 1472 / 3179 48,2 45,7-50,7 Μετανάστες 112 / 302 36,0 30,6-41,8 0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 127 / 285 45,8 35,7-56,3 0,6714 Έλληνες Τσιγγάνοι 6 / 51 16,0 6,8-33,2 0,0004 Για Ερυθρά 1 δόση Σύνολο Ελλάδας 3809 / 3788 98,4 97,8- 98,9 (με MMR ή Ήπειρος-Ιόνια Ν. 593 / 611 97,1 95,3-98,2 μονοδύναμο) Κρήτη-Ν. Αιγαίου 597 / 605 98,7 97,5-99,3 Μακεδονία-Θεσσαλία 630 / 639 98,6 97,0-99,3 Αττική 833 / 840 99,2 97,7-99,7 Στερεά-Πελοπόννησος 594 / 608 97,5 95,8-98,5 Θράκη 562 / 575 97,8 95,8-98,8

0,01476


0,0015


45

Εμβόλιο Δόση Ομάδα πληθυσμού n / Ν % * ΔΑ95% * P * Για Ερυθρά 2 δόσεις Σύνολο Ελλάδας 2913 / 3878 76,3 73,9- 78,5 (με MMR ή Ήπειρος-Ιόνια Ν. 409 / 611 67,0 60,4-73,0 μονοδύναμο) Κρήτη-Ν. Αιγαίου 460 / 605 76,0 70,6-80,6 Μακεδονία-Θεσσαλία 507 / 639 79,7 73,6-84,6 Αττική 646 / 840 76,9 73,0-80,4 Στερεά-Πελοπόννησος 433 / 608 71,0 66,8-74,9 Θράκη 458 / 575 80,7 74,0-86,0

0,0264


0,5486

Όχι σε ειδική ομάδα 2487 / 3221 78,6 76,2-80,8 Μετανάστες 167 / 303 54,9 48,9-60,9 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 227 / 290 79,7 70,5-86,6 0,7910 Έλληνες Τσιγγάνοι 21 / 52 40,1 20,3-63,8 0,0001 Για Παρωτίτιδα 1 δόση Σύνολο Ελλάδας 3805 / 3878 98,4 97,7- 98,8

(με MMR ή Ήπειρος-Ιόνια Ν. 592 / 611 96,9 95,0-98,1 μονοδύναμο) Κρήτη-Ν. Αιγαίου 596 / 605 98,5 97,3-99,2 Μακεδονία-Θεσσαλία 630 / 639 98,6 97,0-99,3 Αττική 832 / 840 99,0 97,6-99,6 Στερεά-Πελοπόννησος 593 / 608 97,4 95,5-98,5 Θράκη 562 / 575 97,8 95,8-98,8

0,1432


0,0032

Όχι σε ειδική ομάδα 3187 / 3221 99,1 98,5-99,4 Μετανάστες 278 / 303 93,0 89,1-95,5 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 283 / 290 97,8 95,1-99,0 0,0566 Έλληνες Τσιγγάνοι 45 / 52 81,5 56,7-93,7 <0,0001 2 δόσεις Σύνολο Ελλάδας 2909 / 3878 76,2 73,8- 78,4 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 408 / 611 66,8 60,2-72,8 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 458 / 605 75,6 70,3-80,3 Μακεδονία-Θεσσαλία 507 / 639 79,7 73,7-84,6 Αττική 646 / 840 76,9 73,2-80,3 Στερεά-Πελοπόννησος 433 / 608 71,0 66,8-74,8 Θράκη 457 / 575 80,6 73,9-85,9

0,0234


0,5098

Όχι σε ειδική ομάδα 2487 / 3221 78,6 76,2-80,8 Μετανάστες 161 / 303 53,5 47,5-59,3 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 227 / 290 79,7 70,5-86,6 0,7927 Έλληνες Τσιγγάνοι 23 / 52 45,1 25,2-66,6 0,0003 Ιλαράς-Ερυθράς- 1 δόση Σύνολο Ελλάδας 3803 / 3878 98,3 97,7 -98,7

Παρωτίτιδας Ήπειρος-Ιόνια Ν. 592 / 611 96,9 95,0-98,1 (MMR) Κρήτη-Ν. Αιγαίου 596 / 605 98,5 97,3-99,2 Μακεδονία-Θεσσαλία 630 / 639 98,6 97,0-99,3 Αττική 830 / 840 98,8 97,4-99,5 Στερεά-Πελοπόννησος 593 / 608 97,4 95,5-98,5 Θράκη 562 / 575 97,8 95,8-98,8

0,2212


0,0052

Όχι σε ειδική ομάδα 3187 / 3221 99,1 98,5-99,4 Μετανάστες 276 / 303 92,2 88,2-94,9 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 283 / 290 97,8 95,1-99,0 0,0566 Έλληνες Τσιγγάνοι 45 / 52 81,5 56,7-93,7 <0,0001 2 δόσεις Σύνολο Ελλάδας 2900 / 3878 76,0 73,6- 78,2 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 406 / 611 66,5 60,0-72,4 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 458 / 605 75,6 70,3-80,3 Μακεδονία-Θεσσαλία 506 / 639 79,5 73,5-84,5 Αττική 644 / 840 76,7 72,8-80,1 Στερεά-Πελοπόννησος 430 / 608 70,5 66,2-74,5 Θράκη 456 / 575 80,4 73,8-85,6

0,0195

46

Εμβόλιο Δόση Ομάδα πληθυσμού n / Ν % * ΔΑ95% * P * Ιλαράς- 2 δόσεις Αστικές περιοχές 2260 / 2980 76,3 73,7-78,8 Ερυθράς- Αγροτικές περιοχές 640 / 898 74,5 68,5-79,7

0,5592

Παρωτίτιδας Όχι σε ειδική ομάδα 2482 / 3221 78,5 76,1-80,7 (MMR) Μετανάστες 159 / 303 52,5 46,4-58,5 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 227 / 290 79,7 70,5-86,6 0,7757 Έλληνες Τσιγγάνοι 21 / 52 40,1 20,3-63,8 0,0001

1 δόση έως ηλικία 24 μην. Σύνολο Ελλάδας 3294 / 3836 86,9 85,4- 88,3


0,0515


0,2632




0,0071


0,9857

Όχι σε ειδική ομάδα 1467 / 3179 48,1 45,6-50,6 Μετανάστες 92 / 302 29,3 23,7-35,5 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 127 / 285 45,8 35,7-56,3 0,6802 Έλληνες Τσιγγάνοι 5 / 51 13,4 4,7-32,9 0,0006 * με στάθμιση ως προς την πληθυσμιακή αναλογία κάθε γεωγραφικού διαμερίσματος και το δειγματοληπτικό σχεδιασμό της Μελέτης. Δ. Εμβολιασμός για αιμόφιλο ινφλουέντασας b, ηπατίτιδα Β, ηπατίτιδα Α. Εμβόλιο Δόση Ομάδα πληθυσμού n / Ν % * ΔΑ95% * P * Αιμόφιλου 1 δόση Σύνολο Ελλάδας 3644 / 3878 94,7 93,7- 95,6 ινφλουέντσας b Ήπειρος-Ιόνια Ν. 578 / 611 94,6 91,1-96,8 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 585 / 605 96,7 94,2-98,1 Μακεδονία-Θεσσαλία 608 / 639 95,0 92,8-96,5 Αττική 809 / 840 96,3 94,3-97,6 Στερεά-Πελοπόννησος 562 / 608 92,1 89,1-94,4 Θράκη 502 / 575 88,0 81,8-92,3

0,0008


0,0003


Πρωτογενής σειρά Σύνολο Ελλάδας 3440 / 3878 90,0 88,8- 91,1


<0,0001


0,0083

47

Εμβόλιο Δόση Ομάδα πληθυσμού n / Ν % * ΔΑ95% * P * Αιμόφιλου Πρωτογενής Όχι σε ειδική ομάδα 3014 / 3221 93,4 92,3-94,4 ινφλουέντσας b σειρά Μετανάστες 190 / 303 64,5 58,5-70,0 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 209 / 290 72,7 65,3-79,0 <0,0001 Έλληνες Τσιγγάνοι 15 / 52 37,5 18,0-62,2 <0,0001

Πλήρης εμβο-λιασμός Σύνολο Ελλάδας 3243 / 3878 85,4 84,0 -86,7


<0,0001


0,0443


Πρωτογενής σειρά έως ηλικία 12 μην.

Σύνολο Ελλάδας 2682 / 3867 71,4 69,1- 73,7


<0,0001


0,0927

Όχι σε ειδική ομάδα 2477 / 3211 76,8 74,6-78,9 Μετανάστες 101 / 303 31,1 25,0-38,0 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 91 / 289 35,3 28,6-42,6 <0,0001 Έλληνες Τσιγγάνοι 2 / 52 4,3 1,0-16,8 <0,0001 Ηπατίτιδας Β 1 δόση Σύνολο Ελλάδας 3785 / 3878 97,7 97,0- 98,2 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 594 / 611 97,2 94,9-98,5 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 596 / 605 98,5 96,7-99,3 Μακεδονία-Θεσσαλία 627 / 639 98,2 96,6-99,0 Αττική 820 / 840 97,6 96,1-98,5 Στερεά-Πελοπόννησος 586 / 608 96,4 94,4-97,6 Θράκη 562 / 575 97,7 96,2-98,6

0,2071

Αστικές περιοχές 2909 /2980 97,7 96,9-98,2 Αγροτικές περιοχές 876 / 898 97,7 95,8-98,8

0,9309

Όχι σε ειδική ομάδα 3149 / 3221 97,8 97,2-98,4 Μετανάστες 293 / 303 96,8 93,6-98,5 0,3009 Έλληνες Μουσουλμάνοι 284 / 290 98,3 96,0-99,3 0,6252 Έλληνες Τσιγγάνοι 47 / 52 88,7 79,8-94,0 <0,0001 2 δόσεις Σύνολο Ελλάδας 3752 / 3878 97,0 96,2- 97,6 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 585 / 611 95,8 93,3-97,3 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 589 / 605 97,3 95,3-98,5 Μακεδονία-Θεσσαλία 623 / 639 97,6 96,0-98,6 Αττική 818 / 840 97,4 95,8-98,4 Στερεά-Πελοπόννησος 579 / 608 95,2 92,7-96,9 Θράκη 558 / 575 96,9 95,2-98,0

0,1148


0,9892


48

Εμβόλιο Δόση Ομάδα πληθυσμού n / Ν % * ΔΑ95% * P * Ηπατίτιδας Β 3 δόσεις Σύνολο Ελλάδας 3676 / 3878 95,3 94,4- 96,1 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 569 / 611 93,1 90,1-95,3 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 582 / 605 96,2 94,1-97,5 Μακεδονία-Θεσσαλία 618 / 639 96,9 94,9-98,1 Αττική 805 / 840 95,8 94,0-97,1 Στερεά-Πελοπόννησος 558 ,/ 608 91,7 88,6-94,1 Θράκη 544 / 575 94,9 92,4-96,6

0,0008


0,8855




<0,0001


<0,0001

Όχι σε ειδική ομάδα 800 /3194 17,6 15,6-19,7 Μετανάστες 128 / 298 38,6 31,2-46,5 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 206 / 288 71,9 65,0-77,9 <0,0001 Έλληνες Τσιγγάνοι 8 / 52 8,0 2,7-21,0 0,1065 Ηπατίτιδας A 1 δόση Σύνολο Ελλάδας 1422 / 3878 42,3 39,4- 45,2 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 135 / 611 22,0 16,1-29,3 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 241 / 605 39,8 32,5-47,7 Μακεδονία-Θεσσαλία 277 / 639 42,2 36,1-48,6 Αττική 460 / 840 54,8 50,7-58,8 Στερεά-Πελοπόννησος 223 / 608 36,5 29,7-43,9 Θράκη 86 / 575 15,8 11,8-20,9

<0,0001


<0,0001

Όχι σε ειδική ομάδα 1318 / 3221 45,3 42,3-48,3 Μετανάστες 65 / 303 22,6 17,2-29,1 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 34 / 290 13,0 8,2-20,0 <0,0001 Έλληνες Τσιγγάνοι 0 / 52 0 - 0,0025 2 δόσεις Σύνολο Ελλάδας 1233 / 3878 36,9 34,1- 39,8 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 119 / 611 19,4 14,0-26,3 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 196 / 605 32,4 25,6- 40,0 Μακεδονία-Θεσσαλία 243 / 639 37,0 30,8-43,6 Αττική 415 / 840 49,4 45,3-53,5 Στερεά-Πελοπόννησος 191 / 608 31,2 24,6-38,6 Θράκη 69 / 575 12,4 9,5-16,0

<0,0001


<0,0001

Όχι σε ειδική ομάδα 1156 / 3221 40,0 37,0-43,1 Μετανάστες 43 / 303 14,7 10,1-20,9 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 29 / 290 10,8 6,9-16,5 <0,0001 Έλληνες Τσιγγάνοι 0 / 52 0 - 0,0066 * με στάθμιση ως προς την πληθυσμιακή αναλογία κάθε γεωγραφικού διαμερίσματος και το δειγματοληπτικό σχεδιασμό της Μελέτης.

βλ. σημείωση ενότητας 4.1.4 (σελ. 19).

49

Ε. Εμβολιασμός για μηνιγγιτιδόκοκκο, πνευμονιόκοκκο, ανεμευλογια, γρίπη. Εμβόλιο Δόση Ομάδα πληθυσμού n / Ν % * ΔΑ95% * P * Mηνιγγιτιδό- 1 δόση Σύνολο Ελλάδας 11 / 3878 0,3 0,1-0,7 κοκκου Α-C Ήπειρος-Ιόνια Ν. 4 / 611 0,7 0,1-3,0 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 0 / 605 0 - Μακεδονία-Θεσσαλία 3 / 639 0,4 0,1-1,8 Αττική 3 / 840 0,4 0,1-1,1 Στερεά-Πελοπόννησος 1 / 608 0,2 0,0-1,1 Θράκη 0 / 575 0 -

0,6692

Αστικές περιοχές 10 / 2980 0,4 0,2-0,8 Αγροτικές περιοχές 1 / 898 0 0,0-0,3

0,0174

Όχι σε ειδική ομάδα 9 / 3221 0,3 0,1-0,7 Μετανάστες 1 / 303 0,1 0,0-0,7 0,2826 Έλληνες Μουσουλμάνοι 0 / 290 0 - 0,7515 Έλληνες Τσιγγάνοι 1 / 52 2,9 0,4-19,1 0,0128 Mηνιγγιτιδό- 1 δόση Σύνολο Ελλάδας 2708 / 3878 71,8 69,5-74,1 κοκκου C Ήπειρος-Ιόνια Ν. 424 / 611 69,5 63,7-74,8 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 442 / 605 73,0 66,1-79,0 Μακεδονία-Θεσσαλία 452 / 639 70,3 65,6-74,6 Αττική 641 / 840 76,3 71,4-80,6 Στερεά-Πελοπόννησος 433 / 608 70,8 65,8-75,2 Θράκη 316 / 575 56,9 49,9-63,6

0,0150


0,0029

Όχι σε ειδική ομάδα 2408 / 3221 75,8 73,4-78,0 Μετανάστες 120 / 303 40,3 34,2-46,8 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 164 / 290 58,7 46,3-70,1 0,0021 Έλληνες Τσιγγάνοι 7 / 52 11,7 4,6-26,7 <0,0001 Πνευμονιό- 1 δόση Σύνολο Ελλάδας 54 / 3878 1,5 1,0- 2,1 κοκκου, Ήπειρος-Ιόνια Ν. 8 / 611 1,3 0,5-3,5 23-δύναμο Κρήτη-Ν. Αιγαίου 11 / 605 1,8 0,9-3,9 Μακεδονία-Θεσσαλία 4 / 639 0,6 0,2-1,9 Αττική 25 / 840 3,0 1,8-4,9 Στερεά-Πελοπόννησος 6 / 608 1,0 0,4-2,6 Θράκη 0 / 575 0 -

0,0087


0,0848

Όχι σε ειδική ομάδα 52/ 3221 1,6 1,1-2,4 Μετανάστες 2 / 303 0,5 0,1-2,0 0,0736 Έλληνες Μουσουλμάνοι 0 / 290 0 - 0,4526 Έλληνες Τσιγγάνοι 0 / 52 0 - 0,6310 Πνευμονιό- 1 δόση Σύνολο Ελλάδας 159 / 3878 4,6 3,8-5,5 κοκκου, Ήπειρος-Ιόνια Ν. 15 / 611 2,5 1,4-4,4 7-δύναμο Κρήτη-Ν. Αιγαίου 28 / 605 4,6 3,0-7,1 Μακεδονία-Θεσσαλία 26 / 639 3,9 2,5-6,0 Αττική 57 / 840 6,8 5,2-8,8 Στερεά-Πελοπόννησος 22 / 608 3,5 2,2-5,7 Θράκη 11 / 575 2,2 1,0-5,0

0,0131


0,0036

Όχι σε ειδική ομάδα 152 / 3221 5,0 4,2-6,0 Μετανάστες 3 / 303 1,2 0,4-4,0 0,0093 Έλληνες Μουσουλμάνοι 4 / 290 1,9 0,4-8,7 0,1988 Έλληνες Τσιγγάνοι 0 / 52 0 - 0,4074 Ανεμευλογιάς 1 δόση Σύνολο Ελλάδας 495 / 3878 13,0 11,4- 14,8 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 56 / 611 9,2 6,7-12,5 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 102 / 605 16,8 13,5-20,8 Μακεδονία-Θεσσαλία 56 / 639 8,7 6,2-12,2 Αττική 136 / 840 16,2 12,9-20,1 Στερεά-Πελοπόννησος 94 / 608 15,0 11,6-19,3 Θράκη 51 / 575 9,0 6,4-12,4

0,0006


0,0269

50

Εμβόλιο Δόση Ομάδα πληθυσμού n / Ν % * ΔΑ95% * P * Ανεμευλογιάς 1 δόση Όχι σε ειδική ομάδα 442 / 3221 13,8 12,1-15,7 Μετανάστες 21 / 303 6,8 4,2-11,0 0,0022 Έλληνες Μουσουλμάνοι 29 / 290 10,2 6,3-16,1 0,2189 Έλληνες Τσιγγάνοι 1 / 52 1,8 0,2-12,4 0,0132 Γρίπης 1 δόση Σύνολο Ελλάδας 529 / 3878 14,6 13,1- 16,3 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 59 / 611 9,7 7,1-13,1 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 104 / 605 17,1 13,3-21,8 Μακεδονία-Θεσσαλία 58 / 639 8,7 6,7-11,2 Αττική 190 / 840 22,6 19,2-26,4 Στερεά-Πελοπόννησος 92 / 608 14,9 11,4-19,2 Θράκη 26 / 575 4,6 3,1-6,9

<0,0001


0,0001

Όχι σε ειδική ομάδα 507 / 3221 16,1 14,5-17,9 Μετανάστες 10 / 303 3,2 1,7-6,0 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 11 / 290 3,9 1,9-7,9 <0,0001 Έλληνες Τσιγγάνοι 0 / 52 0 - 0,1362 * με στάθμιση ως προς την πληθυσμιακή αναλογία κάθε γεωγραφικού διαμερίσματος και το δειγματοληπτικό σχεδιασμό της Μελέτης. Στ. Διενέργεια φυματινοαντίδρασης (Mantoux). Ομάδα πληθυσμού n / Ν % * ΔΑ95% * P * Mantoux 1 φορά Σύνολο Ελλάδας 3195 / 3878 78,3 74,6- 81,6 Ήπειρος-Ιόνια Ν. 497 / 611 81,2 77,1-84,8 Κρήτη-Ν. Αιγαίου 492 / 605 81,1 76,1-85,3 Μακεδονία-Θεσσαλία 395 / 639 62,0 53,1-70,1 Αττική 793 / 840 94,4 92,2-96,0 Στερεά-Πελοπόννησος 469 / 608 76,6 69,2-82,6 Θράκη 549 / 575 95,0 90,5-97,5

<0,0001


0,0181

Όχι σε ειδική ομάδα 2684 / 3221 80,1 76,4-83,4 Μετανάστες 181 / 303 56,8 48,8-64,4 <0,0001 Έλληνες Μουσουλμάνοι 280 / 290 96,4 92,0-98,4 <0,0001 Έλληνες Τσιγγάνοι 40 / 52 62,2 43,1-78,2 0,0228 * με στάθμιση ως προς την πληθυσμιακή αναλογία κάθε γεωγραφικού διαμερίσματος και το δειγματοληπτικό σχεδιασμό της Μελέτης.

51

Πίνακας Π2. Συχνότητα εμβολιασμού κατά φορέα εμβολιασμού, εμβόλιο και δόση. Σύνολο Ελλάδας. Εθνική Μελέτη Εμβολιασμών, 2006. Εμβόλιο-δόση Φορέας εμβολιασμού n / Ν * % * ΔΑ95% * DTP – 1η δόση Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 31 / 3538 0,8 0,5-1,4 Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 210 / 3538 5,6 4,2-7,4 ΙΚΑ 334 / 3538 8,8 7,2-10,7 ΠΙΚΠΑ 162 / 3538 4,4 3,2-5,9 Άλλο δημόσιο 216 / 3538 5,7 4,5-7,3 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 953 / 3538 25,3 22,7-27,9 ΙΔΙΩΤΗΣ 2411 / 3538 70,0 67,2-72,7 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 174 / 3538 4,7 3,9-5,8 DTP – 4η δόση Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 30 / 3491 0,8 0,5-1,3 Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 206 / 3491 5,9 4,3-8,0 ΙΚΑ 415 / 3491 11,9 10,1-13,9 ΠΙΚΠΑ 129 / 3491 3,6 2,5-5,1 Άλλο δημόσιο 214 / 3491 5,9 4,5-7,5 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 994 / 3491 28,0 25,4-30,7 ΙΔΙΩΤΗΣ 2365 / 3491 68,3 65,3-71,1 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 132 / 3491 3,7 3,0 -4,7 DTP – 5η δόση Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 25 / 3172 0,6 0,3-1,0 Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 238 / 3172 8,0 6,0-10,7 ΙΚΑ 431 / 3172 13,3 11,4-15,6 ΠΙΚΠΑ 75 / 3172 2,4 1,5-3,9 Άλλο δημόσιο 226 / 3172 6,9 5,4-8,9 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 995 / 3172 31,3 28,4-34,3 ΙΔΙΩΤΗΣ 2137 / 3172 67,7 64,7-70,5 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 40 / 3172 1,1 0,7-1,6 Για ιλαρά Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 31 / 3498 0,9 0,6-1,5 1η δόση Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 212 / 3498 5,8 4,3-7,7 (MMR ή ΙΚΑ 390/ 3498 10,7 9,0-12,6 μονοδύναμο) ΠΙΚΠΑ 122 / 3498 3,5 2,5-4,9 Άλλο δημόσιο 232 / 3498 6,0 4,7-7,6 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 987 / 3498 26,9 24,4-29,5 ΙΔΙΩΤΗΣ 2382 / 3498 69,5 66,8-72,0 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 129 / 3498 3,7 2,9-4,6 Για ιλαρά Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 28 / 2720 0,9 0,5-1,6 2η δόση Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 198 / 2720 7,6 5,6-10,2 (MMR ή ΙΚΑ 379 / 2720 13,8 11,6-16,3 μονοδύναμο) ΠΙΚΠΑ 33 / 2720 1,4 0,8-2,5 Άλλο δημόσιο 205 / 2720 7,4 5,6-9,7 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 843 /2720 31,0 27,9-34,3 ΙΔΙΩΤΗΣ 1835 / 2720 67,5 64,2-70,6 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 42 / 2720 1,5 1,0-2,2 Αιμόφιλου Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 20 / 3323 0,6 0,3-1,0 ινφλουέντσας b Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 175 / 3323 5,4 3,9-7,6 1η δόση ΙΚΑ 367 / 3323 10,7 8,9-12,8 ΠΙΚΠΑ 120 / 3323 3,4 2,5-4,7 Άλλο δημόσιο 202 / 3323 5,5 4,3-7,1 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 884 / 3323 25,7 23,1-28,5 ΙΔΙΩΤΗΣ 2375 / 3323 72,5 69,6-75,1 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 64 / 3323 1,8 1,3-2,5 Ηπατίτιδας Β Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 30 / 3462 0,7 0,4-1,3 1η δόση Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 171 / 3462 5,2 3,8-7,1 ΙΚΑ 383 / 3462 11,1 9,4-13,1 ΠΙΚΠΑ 107 / 3462 3,2 2,3-4,5 Άλλο δημόσιο 424 / 3462 8,7 7,2-10,5 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 1115 / 3462 29,0 26,4-31,8 ΙΔΙΩΤΗΣ 2204 / 3462 66,9 64,1-69,7 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 143 / 3462 4,0 3,2-5,1

52

Εμβόλιο-δόση Φορέας εμβολιασμού n / Ν * % * ΔΑ95% * Ηπατίτιδας Α Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 3 / 1271 0,2 0,1-0,7 1η δόση Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 49 / 1271 4,2 2,7-6,6 ΙΚΑ 45 / 1271 3,5 2,2-5,3 ΠΙΚΠΑ 11 / 1271 0,9 0,5-1,8 Άλλο δημόσιο 47 / 1271 3,4 2,3-5,2 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 155 / 1271 12,2 9,9-15,0 ΙΔΙΩΤΗΣ 1113 / 1271 87,6 84,8-90,0 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 3 / 1271 0,2 0-0,5 Μηνιγγιτιδό- Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 14 / 2438 0,3 0,2-0,7 κοκκου C, Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 114 / 2438 4,9 3,3-7,2 1η δόση ΙΚΑ 59 / 2438 2,1 1,4-3,0 ΠΙΚΠΑ 21 / 2438 1,0 0,6-1,7 Άλλο δημόσιο 118 / 2438 4,5 3,4-6,1 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 326 / 2438 12,8 10,8-15,2 ΙΔΙΩΤΗΣ 2102 / 2438 86,9 84,5-89,0 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 10 / 2438 0,3 0,1-0,6 Πνευμονιό- Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 0 / 144 0 - κοκκου, Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 4 / 144 3,3 1,2-9,0 7δύναμο, ΙΚΑ 2 / 144 1,5 0,4-6,1 1η δόση ΠΙΚΠΑ 0 / 144 0 - Άλλο δημόσιο 7 / 144 3,2 1,2-8,0 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 13 / 144 8,0 4,4-14,3 ΙΔΙΩΤΗΣ 129 / 144 90,1 83,8-94,1 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 2 / 144 1,9 0,4-7,4 Γρίπης Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 3 / 467 0,8 0,2-2,5 1η δόση Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 15 / 467 2,5 1,1-5,6 ΙΚΑ 23 / 467 4,7 3,0-7,2 ΠΙΚΠΑ 0 / 467 0 - Άλλο δημόσιο 19 / 467 4,3 2,6-7,1 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 60 / 467 12,3 9,4-15,8 ΙΔΙΩΤΗΣ 406 / 467 87,4 83,8-90,2 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 1 / 467 0,4 0,1-2,6 * με στάθμιση ως προς την πληθυσμιακή αναλογία κάθε γεωγραφικού διαμερίσματος και το δειγματο- ληπτικό σχεδιασμό της Μελέτης.

53

Πίνακας Π3. Συχνότητα εμβολιασμού κατά εμβόλιο και δόση, σύνολο Ελλάδας. Παιδιά Γ΄ Γυμνασίου. Εθνική Μελέτη Εμβολιασμών, 2006. Εμβόλιο Δόση n / Ν % * ΔΑ95% * DTP ή DTaP ή Tdap 1η δόση 900 / 923 97,5 95,8-98,5 2η δόση 895 / 923 97,0 95,2-98,1 3η δόση 888 / 923 96,2 94,2-97,5 4η δόση 848 / 923 91,9 89,5-93,7 5η δόση 524 / 923 56,8 51,2-62,1 6η δόση 16 / 923 1,7 1,0-3,1 3η δόση έως ηλικία 12 μηνών 748 / 860 87,0 83,8-89,6 4η δόση έως ηλικία 24 μηνών 599 /864 69,3 65,2-73,1 5η δόση έως ηλικία 72 μηνών 439 / 888 49,4 43,7-55,2 Για Διφθερίτιδα 1η δόση 923 / 923 100 - (DTP ή DΤaP ή Tdap ή 2η δόση 923 / 923 100 - DT ή Td) 3η δόση 917 / 923 99,3 98,4-99,7 4η δόση 912 / 923 98,8 97,9-99,3 5η δόση 893 / 923 96,8 95,0-97,9 6η δόση 417 / 923 45,2 40,0-50,5 3η δόση έως ηλικία 12 μηνών 759 / 854 88,9 85,9-91,3 4η δόση έως ηλικία 24 μηνών 631 / 858 73,5 69,5-77,2 5η δόση έως ηλικία 72 μηνών 686 / 864 79,4 74,7-83,4 Πολιομυελίτιδας 1η δόση 922 / 923 99,9 99,2-100 2η δόση 921 / 923 99,8 99,1-99,9 3η δόση 919 / 923 99,6 98,9-99,8 4η δόση 914 / 923 99,0 98,1-99,5 5η δόση 878 / 923 95,1 93,5-96,4 3η δόση έως ηλικία 12 μηνών 730/848 86,1 83,0-88,7 4η δόση έως ηλικία 24 μηνών 623/856 72,8 68,8-76,4 5η δόση έως ηλικία 72 μηνών 685/857 79,9 76,2-83,2 Για Ιλαρά 1η δόση 848 / 923 91,9 81,8-96,6 2η δόση 742 / 923 80,4 73,2-86,0 1η δόση έως ηλικία 24 μηνών 587/865 67,9 60,7-74,3 2η δόση έως ηλικία 72 μηνών 12/863 1,4 0,8-2,5 Για Ερυθρά 1η δόση 841 / 923 91,1 81,5-96,0 2η δόση 697 / 923 75,5 68,2-81,6 Για Παρωτίτιδα 1η δόση 841 / 923 91,1 81,5-96,0 2η δόση 704 / 923 76,3 68,9-82,3 Ιλαράς-Ερυθράς- 1η δόση 824 / 923 89,3 80,4-94,4 Παρωτίτιδας 2η δόση 586 / 923 63,5 56,9-69,6 (MMR) 1η δόση έως ηλικία 24 μηνών 459 / 865 53,1 47,0-59,1 2η δόση έως ηλικία 72 μηνών 2/874 0,2 0,1-0,9 Αιμόφιλου ινφλουέντσας b 1η δόση 292 / 923 31,6 27,1-36,5 Πρωτογενής σειρά‡ 266 / 923 28,8 24,3-33,9 Πλήρης εμβολιασμός‡ 264 / 923 28,6 24,1-33,5 Πρωτογενής σειρά‡ έως ηλικία 12 μην. 3 / 923 0,3 0,1-1,5 Ηπατίτιδας Β 1η δόση 811 / 923 87,9 79,8-93,0 2η δόση 800 / 923 86,7 79,0-91,9 3η δόση 782 / 923 84,7 77,2-90,1 3η δόση έως ηλικία 24 μηνών 7 / 865 0,8 0,4-1,7 Ηπατίτιδας A 1η δόση 233 / 923 25,2 21,1-29,9 2η δόση 201 / 923 21,8 18,1-26,0 Mηνιγγιτιδόκοκκου A-C 1η δόση 89 / 923 9,6 6,5-14,1 Mηνιγγιτιδόκοκκου C 1η δόση 396 / 923 42,9 38,5-47,4 Πνευμονιόκοκκου, 23δύναμο 1η δόση 3 / 923 0,3 0,1-1,3

Πνευμονιόκοκκου, 7δύναμο 1η δόση 1 / 923 0,1 0-0,8

Ανεμευλογιάς 1η δόση 19 / 923 2,1 1,3-3,1 2η δόση 8 / 923 0,9 0,4-1,7 Γρίπης 1η δόση 23 / 923 2,5 1,5-4,0 Mantoux 1η δόση 804 / 923 87,1 81,6-91,2 BCG 1η δόση 836 / 923 90,6 87,8-92,8 * με στάθμιση ως προς την πληθυσμιακή αναλογία κάθε γεωγραφικού διαμερίσματος και το δειγματοληπτικό σχεδιασμό της Μελέτης.

με MMR ή μονοδύναμο εμβόλιο. ‡ βλ. σημείωση ενότητας 4.1.4 (σελ. 19).

54

Πίνακας Π4. Συχνότητα εμβολιασμού κατά φορέα εμβολιασμού, εμβόλιο και δόση, σύνολο Ελλάδας. Παιδιά Γ΄ Γυμνασίου. Εθνική Μελέτη Εμβολιασμών, 2006. Εμβόλιο-δόση Φορέας εμβολιασμού n / Ν % * ΔΑ95% * DTP – 1η δόση Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 21 / 868 2,4 1,2-4,9 Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 24 / 868 2,8 1,3-5,6 ΙΚΑ 38 / 868 4,4 3,0-6,3 ΠΙΚΠΑ 40 / 868 4,6 3,0-7,0 Άλλο δημόσιο 54 / 868 6,2 3,7-10,2 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 177 / 868 20,4 16,6-24,8 ΙΔΙΩΤΗΣ 599 / 868 69,0 63,7-73,9 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 92 / 868 10,6 7,2-15,4 DTP – 4η δόση Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 23 / 864 2,7 1,4-5,0 Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 40 / 864 4,6 2,5-8,4 ΙΚΑ 56 / 864 6,5 4,8-8,7 ΠΙΚΠΑ 49 / 864 5,7 3,8-8,5 Άλλο δημόσιο 57 / 864 6,6 4,1-10,4 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 225 / 864 26,0 21,9-30,7 ΙΔΙΩΤΗΣ 560 / 864 64,8 59,9-69,4 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 79 / 864 9,1 6,3-13,1 DTP – 5η δόση Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 22 / 843 2,6 1,5-4,5 Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 40 / 843 4,7 2,5-8,7 ΙΚΑ 78 / 843 9,3 6,9-12,3 ΠΙΚΠΑ 56 / 843 6,6 4,7-9,3 Άλλο δημόσιο 65 / 843 7,7 5,2-11,2 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 261 / 843 31,0 27,2-35,0 ΙΔΙΩΤΗΣ 535 / 843 63,5 58,9-67,8 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 47 / 843 5,6 3,4-9,0 DTP – 6η δόση Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 8 / 400 2,0 1,0-3,9 Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 18 / 400 4,5 1,7-11,3 ΙΚΑ 44 / 400 11,0 8,1-14,7 ΠΙΚΠΑ 9 / 400 2,3 0,9-5,5 Άλλο δημόσιο 34 / 400 8,5 4,8-14,6 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 113 / 400 28,3 22,0-35,5 ΙΔΙΩΤΗΣ 266 / 400 66,5 59,0-73,3 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 21 / 400 5,3 2,9-9,4 Για ιλαρά Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 26/807 3,2 1,5-6,6 1η δόση Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 32/807 4,0 1,9-8,3 (MMR ή ΙΚΑ 56/807 6,9 5,0-9,6 μονοδύναμο) ΠΙΚΠΑ 32/807 4,0 2,5-6,3 Άλλο δημόσιο 52/807 6,4 4,0-10,3 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 198/807 24,5 20,6-29,0 ΙΔΙΩΤΗΣ 535/807 66,3 61,4-70,8 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 74/807 9,2 6,3-13,1 Για ιλαρά Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 11/714 1,5 0,5-4,9 2η δόση Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 37/714 5,2 2,6-10,0 (MMR ή ΙΚΑ 93/713 13,0 10,1-16,6 μονοδύναμο) ΠΙΚΠΑ 35/714 4,9 3,0-7,8 Άλλο δημόσιο 49/714 6,9 4,8-9,7 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 225/714 31,5 26,5-37,0 ΙΔΙΩΤΗΣ 478/714 66,9 61,3-72,1 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 11/714 1,5 0,7-3,5 Αιμόφιλου Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 0/271 0 - ινφλουέντσας b Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 7/271 2,6 1,0-6,7 1η δόση ΙΚΑ 12/271 4,4 2,3-8,4 ΠΙΚΠΑ 2/271 0,7 0,2-2,9 Άλλο δημόσιο 12/271 4,4 2,6-7,4 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 33/271 12,2 8,4-17,4 ΙΔΙΩΤΗΣ 232/271 85,6 80,5-89,5 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 6/271 2,2 1,0-4,6

55

Εμβόλιο-δόση Φορέας εμβολιασμού n / Ν % * ΔΑ95% * Ηπατίτιδας Β Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 6 / 760 0,8 0,4-1,6 1η δόση Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 29 / 760 3,8 1,8-8,0 ΙΚΑ 125 / 760 16,4 13,1-20,4 ΠΙΚΠΑ 43 / 760 5,7 3,8-8,4 Άλλο δημόσιο 41 / 760 5,4 4,0-7,2 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 244 / 760 32,1 28,1-36,3 ΙΔΙΩΤΗΣ 507 / 760 66,7 62,4-70,8 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 9 / 760 1,2 0,6-2,4 Ηπατίτιδας Α Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 0 / 206 0 - 1η δόση Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 5 / 206 2,4 0,5-10,5 ΙΚΑ 7 / 206 3,4 1,5-7,5 ΠΙΚΠΑ 2 / 206 1,0 0,2-3,8 Άλλο δημόσιο 11 / 206 5,3 2,6-10,8 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 25 / 206 12,1 7,6-18,8 ΙΔΙΩΤΗΣ 179 / 206 86,9 80,0-91,6 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 2 / 206 1,0 0,2-4,1 Μηνιγγιτιδό- Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 0/362 0 - κοκκου C, Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 14/362 3,9 1,8-8,0 1η δόση ΙΚΑ 4/362 1,1 0,3-3,7 ΠΙΚΠΑ 5/362 1,4 0,5-3,8 Άλλο δημόσιο 13/362 3,6 1,9-6,7 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 36/362 9,9 6,8-14,2 ΙΔΙΩΤΗΣ 326/362 90,1 85,8-93,2 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 0/362 0 - Γρίπης Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 0/21 0 - 1η δόση Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 1/21 4,76 - ΙΚΑ 1/21 4,76 - ΠΙΚΠΑ 0/21 0 - Άλλο δημόσιο 1/21 4,76 - ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 3/21 14,29 - ΙΔΙΩΤΗΣ 18/21 85,7 - ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 0/21 0 - Φυματίωσης Δ/νση Υγείας Νομαρχίας 86 / 749 11,5 5,9-21,2 (BCG) Κέντρο Υγείας – Αγρ. Ιατρ. 66 / 749 8,8 4,2-17,7 1η δόση ΙΚΑ 23 / 749 3,1 1,7-5,3 ΠΙΚΠΑ 55 / 749 7,3 4,2-12,5 Άλλο δημόσιο 306 / 749 40,9 31,5-51,0 ΣΥΝΟΛΟ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 536 / 749 71,6 63,7-78,3 ΙΔΙΩΤΗΣ 141 / 749 18,8 13,3-26,0 ΑΛΛΟΣ ΦΟΡΕΑΣ 72 / 749 9,6 6,3-14,4 * με στάθμιση ως προς την πληθυσμιακή αναλογία κάθε γεωγραφικού διαμερίσματος και το δειγματο- ληπτικό σχεδιασμό της Μελέτης.

56

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΓΙΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΥΣ (ΓΙΑ ΓΟΝΕΙΣ ΠΑΙΔΙΏΝ Α΄ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ)

Α) ΑΠΟΨΕΙΣ ΚΑΙ ΣΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΜΒΟΛΙΑΣΜΟΥ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ Α1) Παρακάτω αναφέρονται διάφορες απόψεις για θέματα εμβολίων.

Παρακαλούμε να σημειώσετε εάν Συμφωνείτε ή Διαφωνείτε ή εάν Μάλλον συμφωνείτε ή Μάλλον διαφωνείτε για καθένα από τα παρακάτω. Δεν υπάρχει “σωστό” ή “λάθος”, απλώς θέλουμε να καταγράψουμε τις απόψεις των γονέων.

Παράδειγμα

ΒΑΛΤΕ ΤΣΕΚ ( ) ΣΤΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΑΚΙ ΠΟΥ ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΗ ΓΝΩΜΗ ΣΑΣ

Συμ-φωνώ

Μάλλον συμ- φωνώ

Μάλλον δια- φωνώ

Δια-φωνώ

ΔΕΝ ΞΕΡΩ

1 Τα πιο πολλά εμβόλια γίνονται από παιδίατρο 1

2

4

5

9

ΒΑΛΤΕ ΤΣΕΚ ( ) ΣΤΟ ΤΕΤΡΑΓΩΝΑΚΙ ΠΟΥ ΕΚΦΡΑΖΕΙ ΤΗ ΓΝΩΜΗ ΣΑΣ

Συμ-φωνώ

Μάλλον συμ- φωνώ

Μάλλον δια- φωνώ

Δια-φωνώ

ΔΕΝ ΞΕΡΩ

1 Οι εμβολιασμοί είναι απαραίτητοι για τα παιδιά μας 1

2

4

5

9

2 Γενικά έχω μεγάλο φόβο ότι τα εμβόλια μπορεί να κάνουν κακό στο παιδί μου

1

2

4

5

9

3 Τα παιδιά πρέπει να κάνουν χωρίς καθυστέρηση κάθε νέο εμβόλιο που κυκλοφορεί στα φαρμακεία

1

2

4

5

9

4 Αυτά που μου λέει ο γιατρός για τα εμβόλια που χρειάζε-ται το παιδί μου, συνήθως τα επιβεβαιώνω κι από αλλού

1

2

4

5

9

5 Προτιμώ το παιδί μου να περάσει μια παιδική αρρώστια παρά να εμβολιαστεί, γιατί αυτό είναι το φυσικό

1

2

4

5

9

6 Είμαι πολύ μπερδεμένη/ος σχετικά με τα εμβόλια, γιατί οι γιατροί έχουν τελείως αντίθετες γνώμες μεταξύ τους

1

2

4

5

9

7 Ακόμη και σήμερα νοιώθω τρόμο με τα εμβόλια και τις ενέσεις, γιατί σαν παιδί είχα πολύ κακές εμπειρίες

1

2

4

5

9

8 Όσο περισσότερα εμβόλια κάνει ένα παιδί, τόσο το καλύτερο για την υγεία του

1

2

4

5

9

9 Το κράτος μάς ενημερώνει ελάχιστα για τα νέα εμβόλια, γιατί δεν θέλει να δίνει λεφτά για την αγορά τους

1

2

4

5

9

10 Προσπαθώ να εμβολιάσω το παιδί μου όπως λέει η ιατρική επιστήμη

1

2

4

5

9

11 Τα εμβόλια είναι τελείως ακίνδυνα, και ποτέ δεν προκαλούν σοβαρή βλάβη στην υγεία των παιδιών

1

2

4

5

9

12 Πολλές ενέργειες για τη διάδοση ορισμένων νέων εμβολίων γίνονται για οικονομικό κέρδος

1

2

4

5

9

57

Α2) Πόσο εμπιστεύεστε τους παρακάτω για τη σωστή ενημέρωσή σας σε θέματα εμβολίων – πολύ, αρκετά, μέτρια ή λίγο;

Πόσο εμπιστεύεστε . . . : Πολύ

Αρκετά

Μέτρια

Λίγο

ΔΕΝ ΞΕΡΩ

1 ... το γιατρό που εμβολιάζει το παιδί σας; 1 2 4 5 9

2 ... τη νοσηλεύτρια του χώρου εμβολιασμού – εάν υπάρχει; 1 2 4 5 9

3 ... τους φίλους, συγγενείς ή άλλα άτομα γύρω σας; 1 2 4 5 9

4 ... τις επίσημες ανακοινώσεις του Υπουργείου Υγείας; 1 2 4 5 9

5 ... τα βιβλία για γονείς; 1 2 4 5 9

6 ... τα περιοδικά για γονείς; 1 2 4 5 9

7 ... τις ειδήσεις στις εφημερίδες και την τηλεόραση; 1 2 4 5 9

8 ... τα ρεπορτάζ ή αφιερώματα των εφημερίδων; 1 2 4 5 9

9 ... τις ενημερωτικές εκπομπές στην τηλεόραση; 1 2 4 5 9

Α3) Παρακάτω αναφέρονται διάφορα προβλήματα που καμιά φορά αντιμετω-

πίζουν οι γονείς. Θα θέλαμε να μας πείτε εάν εσείς έχετε πρόβλημα ή όχι. Και εάν ΝΑΙ, το πρόβλημα είναι Μικρό, Μέτριο ή Μεγάλο;

Π Ρ Ο Β Λ Η Μ Α

ΝΑΙ

Έχετε εσείς πρόβλημα με . . . : ΟΧΙ Μικρό Μέτριο

Μεγά-λο

1 … μακρινή απόσταση του ιατρείου εμβολιασμού από το σπίτι σας; 1 2 4 5

2 … άβολες και κακές για σας ώρες λειτουργίας του ιατρείου εμβολίων; 1 2 4 5

3 … έλλειψη καλής ενημέρωσης για τα εμβόλια; 1 2 4 5

4 … μεγάλο οικονομικό κόστος των εμβολίων; 1 2 4 5

5 … μεγάλο οικονομικό κόστος της ιατρικής επίσκεψης για εμβολιασμό; 1 2 4 5

6 … κακή συμπεριφορά του προσωπικού στο ιατρείο εμβολιασμού; 1 2 4 5

7 … κάτι άλλο; 1 2 4 5

ΕΑΝ «ΑΛΛΟ»: Τί πρόβλημα; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Α4) Το παιδί σας της Α΄ Δημοτικού έχει κάνει ποτέ εξέταση Μαντού (Mantoux);

1ΝΑΙ

2ΟΧΙ

9ΔΕΝ ΓΝΩΡΙΖΩ

ΕΑΝ «ΝΑΙ»: Έχει ποτέ βρεθεί ΘΕΤΙΚΗ η εξέταση Μαντού;

1ΝΑΙ

2ΟΧΙ

Έχει πάρει ποτέ ΦΑΡΜΑΚΟ για θετική Μαντού; 1 ΝΑΙ 2 ΟΧΙ

Τί φάρμακο; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

58

Β) ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΝΟΣΗΛΕΙΑΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΓΕΝΑΙΑΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

Θα θέλαμε εδώ ορισμένες πληροφορίες για την υγεία και το οικογενειακό περιβάλλον του παιδιού σας της Α΄ Δημοτικού (όπου γίνεται η καταγραφή εμβολίων), γιατί καμιά φορά συνδέονται με τον εμβολιασμό των παιδιών.

Β1) Το παιδί σας χρειάστηκε να μείνει στο Μαιευτήριο που γεννήθηκε ή σε

Μονάδα Νεογνών για περισσότερο από 1 εβδομάδα;

1ΝΑΙ

2ΟΧΙ

ΕΑΝ «ΝΑΙ»: Για πόσο διάστημα έμεινε; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Τι προβλήματα υγείας παρουσίασε;

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Β2) Το παιδί σας έχει ποτέ νοσηλευθεί σε Νοσοκομείο, δηλαδή έχει περάσει

μέσα τη νύχτα;

1ΝΑΙ

2ΟΧΙ

ΕΑΝ «ΝΑΙ»: Πόσες φορές; . . . . . . . . . . . . . . . . Για τι προβλήματα νοσηλεύθηκε;

. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Β3) Το παιδί σας έχει κάποια ασφάλεια από Ασφαλιστικό Ταμείο ή Ιδιωτική

ασφάλιση;

• Ασφαλιστικό Ταμείο: 1ΝΑΙ

2ΟΧΙ

• Ιδιωτική ασφάλιση: 1ΝΑΙ

2ΟΧΙ

Εάν είναι ασφαλισμένο σε Ασφαλιστικό Ταμείο, ποιό είναι αυτό;

1ΙΚΑ

2ΟΓΑ

3ΤΕΒΕ

4ΔΗΜΟΣΙΟ

5ΑΠΟΡΙΑΣ

6ΑΛΛΟ

ΕΑΝ «ΑΛΛΟ»: Ποιό; . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

59

Β4) Ποια είναι η ηλικία σας/των γονέων του παιδιού;

• Ηλικία μητέρας: ετών 9

Δεν γνωρίζω

• Ηλικία πατέρα: ετών 9

Δεν γνωρίζω

Β5) Ποια τάξη του σχολείου ή Σχολής έχετε/έχουν τελειώσει οι γονείς του παιδιού ; Μητέρα Πατέρας

• Τελείωσε μερικές τάξεις του Δημοτικού . . . 1

1

• Απόφοιτος Δημοτικού . . . . . . . . . . . . . . . . 2

2

• Απόφοιτος Γ΄ Γυμνασίου . . . . . . . . . . . . . . 3

3

• Απόφοιτος Λυκείου ή Στ΄ Γυμνασίου . . . . . 4

4

• Απόφοιτος Ανώτερης Σχολής . . . . . . . . . . 5

5

• Απόφοιτος Ανώτατης Σχολής . . . . . . . . . . 6

6

• Άλλο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

7

ΕΑΝ «ΑΛΛΟ»: Τί; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . • Δεν γνωρίζω . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

9

9

Β6) Πόσα άτομα, συνολικά, μένετε στο ίδιο σπίτι με το παιδί;

• Αριθμός ατόμων στο σπίτι (μαζί με το παιδί) Β7) Το παιδί έχει άλλα αδέρφια;

1ΝΑΙ

2ΟΧΙ

ΕΑΝ «ΝΑΙ»: Πόσα αδέρφια έχει; . . . . . . . . . Το ερωτηματολόγιο συμπληρώθηκε από:

1τη Μητέρα του παιδιού

2τον Πατέρα του παιδιού

3τη Γιαγιά

4Άλλο άτομο Ποιό άτομο; . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

Ημερομηνία συμπλήρωσης Ερωτηματολογίου: . . . . . / . . . . . / . . . . .

Ευχαριστούμε για την συνεργασία

ΠΑΡΑΚΑΛΟΥΜΕ ΔΩΣΤΕ ΤΟ ΣΥΜΠΛΗΡΩΜΕΝΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ ΣΤΟ ΣΧΟΛΕΙΟ

60

ESDY.gr - ΕΚΘΕΣΗ€¦ · Γυμνασίου της Ελλάδας. Στη Μελέτη...

Documents

Transcript of ESDY.gr - ΕΚΘΕΣΗ€¦ · Γυμνασίου της Ελλάδας. Στη Μελέτη...