· ΠEPIEXOMENA KE ΦAΛAIO EIΣAΓΩΓ H - OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA 1. TI EINAI H OIKOYMENIKH...

OIKOYMENIKHΦIΛOΣOΦIA

POMΠEPT NATZEMY

OIKOYMENIKHΦIΛOΣOΦIA

EKΔOΣEIΣ «APMONIKH ZΩH»

ΓPIBA 23XAΛANΔPI 152 33

THΛ. 6818151, 6818220, 22990 40314, 22990 40316ISBN 960-7052-00-5

METAΦPAΣH: ΣAΣΣA ΠANAΓOΠOYΛOY

H MAKETTA TOY EΞΩΦYΛΛOY: INDIGOΣEΛIΔOΠOIHΣH: OYPANOΣ

© Copyright POMΠEPT NATZEMY ΓPIBA 23 XAΛANΔPI 152 33 Tηλ. 68 18 151, 68 18 220

AΘHNA 1991

AΦIEPΩΣH???????? ????? ??? ???????? ?Õ

????? ???? ?????„??? ??? ??? ??? ???????????? ?? ??? ???? ?„?? ????-????? ?? ???? ???.

P??„??? N??????

ΠEPIEXOMENAKEΦAΛAIO

EIΣAΓΩΓH - OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA 1. TI EINAI H OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA 2. H ΣXEΣH ANAMEΣA ΣTO ATOMIKO KAI TOΠAΓKOΣMIO 3. MEΘOΔOI ENΩΣHΣ 4. TO AΛHΘINO KAI TO MH AΛHΘINO 5. TA ΛEΠTA KAI TA XONTPOEIΔH ΣΩMATA TOY ANΘPΩΠOY 6. EΠIΣTHMONIKH AΠOΔEIΞH ΓIA THN YΠAPΞH TOY AITIATOY ΣΩMATOΣ 7. H ENΩΣH THΣ EΠIΣTHMHΣ KAI THΣ OIKOYMENIKHΣΦIΛOΣOΦIAΣ 8. OI AITIEΣ THΣ ANΘPΩΠINHΣ ΔYΣTYXIAΣ 9. OI TPEIΣ NOMOI THΣ EΞEΛIΞHΣ 10. O NOMOΣ TOY KAPMA 11. MOIPA KAI EΛEYΘEPH BOYΛHΣH 12. O KYKΛOΣ TΩN ΠAPOPMHΣEΩN 13. ΠEIΘAPXIA - H BAΣH ΓIA THN EΞEΛIΞH 14. AΦOΣIΩΣH ΣTO ΘEO 15. O ENΣAPKΩMENOΣ ΘEOΣ ΣE ΣXEΣH ME TON ANEKΔHΛΩTO ΘEO 16. H ΓENNHΣH, H ΣTAYPΩΣH, KAI H ANAΣTAΣH TOY IHΣOY XPIΣTOY 17. AYTOANAΛYΣH - AYTOΓNΩΣIA 18. BPIΣKONTAΣ TO POΛO MAΣ ΣTH ZΩH 19. OI KINΔYNOI ΣTON ΠNEYMATIKO ΔPOMO 20. H OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA EN ΔPAΣEI TO KΛEIΔI THΣ AΛHΘINHΣ EYTYXIAΣ

EIΣAΓΩΓHΔύο είναι τα κύρια συναισθήματα που με έσπρωξαν να

γράψω αυτές τις σκέψεις. Tο ένα είναι η ευγνωμοσύνη γιατον τρόπο που οι σκέψεις αυτές με βοήθησαν στη ζωή μου. Tοδεύτερο είναι η ελπίδα ότι θα μπορέσουν να είναι τόσο χρήσι-μες στους άλλους, όσο ήταν και σε μένα.

Δε νιώθω φιλόσοφος, ούτε συγγραφέας, παρόλο που μ’ α-ρέσει να γράφω. Eίμαι ένας πρακτικός άνθρωπος που διαρκώςαναζητάει αυτό που θα κάνει τη ζωή πιο ευχάριστη, πιο χαρού-μενη, πιο ικανοποιητική, πιο ενδιαφέρουσα και θα της δώσειπερισσότερο νόημα. Aν οι σκέψεις που θα βρείτε σ’ αυτό τοβιβλίο δεν το είχαν κάνει αυτό για μένα, δε θα τους είχα δώ-σει σημασία, ούτε θα είχα προσπαθήσει να τις μοιραστώ μαζίσας.

Στην αναζήτησή μου για το κλειδί της ζωής, βρήκα ότι ηπνευματική προσέγγιση είναι και η πιο πρακτική. Aυτό είναι α-πλό και αρκετά φανερό αν το σκεφτεί κανείς. Aφού το πνεύμαείναι η αιτία όλων αυτών που υπάρχουν και συμβαίνουν, το πιοπρακτικό πράγμα που μπορούμε να κάνουμε είναι να «κατα-κτήσουμε» τον εσωτερικό μας πνευματικό κόσμο· τότε όλα τ’άλλα θα γίνουν δικά μας.

Aκούστε μια παραβολή ενός σοφού ανθρώπου που περι-γράφει ακριβώς αυτό: «Yπάρχει μια καρυδιά και ψηλά στακλαδιά της κρέμεται μιά καρύδα. O ήλιος είναι πίσω από το δέ-ντρο και ρίχνει τη σκιά της καρύδας στην άμμο μπροστά μας.

OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA 9

Bλέπουμε τη σκιά, νομίζουμε ότι είναι η καρύδα και προσπα-θούμε να την αρπάξουμε, αλλά πιάνουμε μόνο αέρα. Όσεςφορές κι αν προσπαθήσουμε να την πιάσουμε, να την κρατή-σουμε, ξεφεύγει μέσα απ’ τα χέρια μας.

Ξαφνικά αντιλαμβανόμαστε ότι η αληθινή καρύδα βρίσκε-ται πάνω στο δέντρο. Aρχίζουμε να προσπαθούμε ν’ ανεβούμεστο δέντρο. Xρειάζεται πολύς χρόνος. Ήταν πολύ πιο εύκολον’ αγγίζεις τη σκιά. Aλλά τελικά τα καταφέρνουμε. Φτάνουμεστην κορυφή του δέντρου και κατεβάζουμε την καρύδα. Kα-θώς φεύγουμε παρατηρούμε κάτι: όπου και να πάμε η σκιάμας ακολουθεί. Tώρα είναι δικά μας και η καρύδα και η σκιάτης. Tώρα ελέγχουμε και την καρύδα και τη σκιά της.

Σ’ αυτό το παράδειγμα η καρύδα, που είναι δύσκολο ν’ α-ποκτήσουμε, είναι ο πνευματικός μας εαυτός. H σκιά της κα-ρύδας αντιπροσωπεύει όλα τ’ αντικείμενα, τις καταστάσεις καιτους ανθρώπους απ’ τους οποίους προσπαθούμε να κρατη-θούμε και να κρατήσουμε. Aλλά όλα αυτά είναι προσωρινά καιφεύγουν μέσα απ’ τα χέρια μας. Δεν μπορούμε να τα κρατή-σουμε και, ακόμα κι αν το καταφέρουμε αυτό, δεν μπορούμενα τα ελέγξουμε, έτσι ώστε να μπορέσουν να μας κάνουν ευ-τυχισμένους όπως θα θέλαμε. Mετά από χρόνια προσπάθειαςνα βρούμε την ευτυχία μέσα σ’ αυτόν τον «κόσμο των σκιών»,συνειδητοποιούμε ότι ο μόνος δρόμος για την αληθινή ευτυ-χία είναι να σκαρφαλώσουμε στο δέντρο της πνευματικής α-νάπτυξης, που σημαίνει ότι πρέπει να κάνουμε αρκετή πνευ-ματική προσπάθεια. M’ αυτόν τον τρόπο θ’ αποκτήσουμετελικά εσωτερική γαλήνη, εσώτερη πνευματική γνώση και δύ-ναμη και η ζωή στον υλικό κόσμο θα είναι άνετη και ευχάρι-στη, γιατί δε θα εξαρτιώμαστε πια απ’ αυτόν και δε θα προσπα-θούμε να κρατηθούμε απ’ όλα όσα μας προσφέρει· και τότε θαμπορούμε να τ’ απολαμβάνουμε. Όταν έχεις την καρύδα, ε-λέγχεις και τη σκιά της. Όταν έχεις επαφή με τον πνευματικόσου εαυτό, η ζωή είναι χαρούμενη, εύκολη. Γι’ αυτό λέω ότιείμαι ένας πρακτικός άνθρωπος κι όχι ένας φιλόσοφος.

Όπως υπάρχει καθαρή επιστήμη και εφαρμοσμένη επι-στήμη έτσι υπάρχει καθαρή φιλοσοφία και εφαρμοσμένη φι-λοσοφία. Aυτό το βιβλίο, ενώ αγγίζει τις βαθύτερες ρίζες τηςκαθαρής Παγκόσμιας Φιλοσοφίας, ασχολείται περισσότερο μετην εφαρμογή της στην καθημερινή μας ζωή. Aσχολείται μετο πώς μπορεί αυτή η φιλοσοφία να βελτιώσει την ποιότητατης ζωής μας σαν άτομα, σαν οικογένειες, σαν κοινωνίες καισαν ανθρωπότητα.

OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA10

Όπως θα καταλάβετε γρήγορα, αυτή η Παγκόσμια Φιλο-σοφία δεν έχει καμία σχέση με κάποια συγκεκριμένη θρη-σκεία. Bασίζεται σ’ αυτό που είναι κοινό σ’ όλες τις θρησκείες.Aυτός που θα επιχειρήσει να το εφαρμόσει στη ζωή του, θα γί-νει απλώς ένας πιο πιστός οπαδός της δικιάς του θρησκείας.Άλλωστε δεν απαιτείται καν να πιστεύει κανείς στο Θεό. Kαι ι-διαίτερα στο είδος του Θεού που έχουμε μάθει σαν παιδιά.Oύτε και είναι απαραίτητο να δεχτείτε αυτά που θα διαβάσετεσ’ αυτό το βιβλίο. Σκεφτείτε αυτά που διαβάζετε. Mην τα δε-χτείτε επειδή βρίσκονται γραμμένα. Tα βιβλία τα γράφουν άν-θρωποι. Άνθρωποι όχι απόλυτα φωτισμένοι ή άνθρωποι που α-κολουθούν ένα διαφορετικό δρόμο από σας. Mελετείστε καισκεφτείτε βαθιά.

Aν σας ταιριάζει κάτι, δεχτείτε το. Aν όχι, βάλτε το σ’ ένασυρτάρι του νου και κοιτάξτε τη ζωή. Mπορεί να σας χρησι-μεύσει αργότερα. Mπορεί και όχι.

Ίσως μερικές φορές να σας φανεί ότι τα κείμενα αυτούτου βιβλίου δε γράφτηκαν όλα από τον ίδιο άνθρωπο. Aυτόσυμβαίνει γιατί τα κείμενα αυτά έχουν γραφτεί μέσα σε μιάχρονική περίοδο έντεκα χρόνων και η αντίληψη και το συγκε-κριμένο ενδιαφέρον του συγγραφέα έχει σταδιακά αλλάξει.Tώρα που συγκέντρωσα αυτά τα γραπτά σ’ ένα βιβλίο αναθεώ-ρησα τα περισσότερα μέρη. Mερικά όμως απ’ αυτά τ’ άφησασκόπιμα γραμμένα με διαφορετικό τρόπο και έμφαση, γιατί α-ντιπροσωπεύουν στάδια απ’ όπου πρέπει όλοι να περάσουμεκαι θ’ αγγίξουν γι’ αυτό μιά μεγαλύτερη ποικιλία αναγνωστώνπου βρίσκονται σε διάφορα στάδια ανάπτυξης.

Σκόπιμα επίσης επαναλαμβάνονται αρκετές φορές πολ-λές ιδέες και βασικές αλήθειες. O λόγος γι’ αυτό είναι ότι οσυγγραφέας, μετά από μιά περίοδο είκοσι χρόνων που διδά-σκει και εργάζεται με ανθρώπους στο επίπεδο της αλλαγήςτων πεποιθήσεων, ανακάλυψε ότι λίγα πράγματα αποτυπώνο-νται στο νου μας αν δεν τα διαβάσουμε αρκετές φορές, μεδιαφορετικούς τρόπους και σε διαφορετικές περιπτώσεις. Έ-χουμε προγραμματιστεί να πιστεύουμε αυτόν τον «κόσμο τωνσκιών» με τη συνεχή επανάληψη ορισμένων κοινωνικών μηνυ-μάτων στα παιδικά μας χρόνια. Kι έτσι τώρα, μόνο επαναλαμ-βάνοντας συνεχώς αυτές τις πνευματικές αλήθειες θα μπορέ-σουμε να διαπεράσουμε το σύννεφο των σημερινών μαςπεποιθήσεων και προκαταλήψεων με το φως της αλήθειας.

Σε διάφορα σημεία ο συγγραφέας θα συστήνει άλλα βι-βλία του, που περιέχουν περισσότερες πληροφορίες για θέμα-


τα που δεν μπορεί να θίξει σε βάθος σ’ αυτό το βιβλίο. Για ναμην επαναλαμβάνουμε το όνομά του συνέχεια, θα πούμε ότιόσα βιβλία αναφέρονται από δω και πέρα, είναι του ίδιου συγ-γραφέα, εκτός αν υπάρχει άλλη ένδειξη.

O καλύτερος τρόπος να μελετήσει κάποιος αυτό το βι-βλίο είναι να το διαβάσει δύο φορές. Διαβάστε το μία φορά μετο φυσικό σας ρυθμό. Mετά, τη δεύτερη φορά, μελετήστε λί-γες σελίδες την ημέρα και προσπαθείστε να εφαρμόσετε τιςαλήθειες που βρίσκονται σ’ αυτές στην καθημερινή σας ζωή.

Σας εύχομαι να ζήσετε μιά ζωή γεμάτη υγεία, ευτυχία καιαρμονία και να μοιράζεστε αγάπη, γαλήνη κι ενότητα με τουςγύρω σας.


KEΦAΛAIO 1TI EINAI H

OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIAA. ΓIATI ΦIΛOΣOΦIA

Tί ρόλο μπορεί να παίξει η φιλοσοφία στη ζωή ενός πρα-κτικού ανθρώπου; Mπορεί η φιλοσοφία να είναι χρήσιμη στογονιό, το δάσκαλο, το μαθητή, το μηχανικό, τον καλλιτέχνη,τον επιχειρηματία, τον αγρότη, το ναύτη, σ’ ένα στρατηγό, πο-λιτικό, γιατρό, δικηγόρο, υδραυλικό, ξυλουργό κλπ; Mπορείκανείς να εφαρμόσει τη φιλοσοφία στη διαδικασία της εκτέλε-σης και εκπλήρωσης αυτών των ρόλων; Mπορεί η φιλοσοφίανα είναι χρήσιμη στην καθημερινή ζωή και στις οικογενειακές,επαγγελματικές και κοινωνικές ευθύνες;

Πιστεύω πως NAI, χωρίς αμφιβολία. H πείρα μου μάλισταμ’ έχει διδάξει ότι κανένας απ’ αυτούς τους ρόλους δεν μπο-ρεί να εκτελεστεί σωστά και αρμονικά, χωρίς να έχει κάποιοςτην ικανότητα να σκεφτεί και να συλλάβει τη βαθύτερη πραγ-ματικότητα, που είναι η αιτία αυτής της υλικής υπόστασης καιόλων των πραγμάτων που βιώνουμε εδώ.

O Xριστός μας εξήγησε ότι αν ζούμε σύμφωνα με τις ε-ντολές Tου, θα γνωρίσουμε την αλήθεια και η αλήθεια θα μας


ελευθερώσει. Aυτό μπέρδεψε τους μαθητές του και ρώτησαν·αφού δεν ήταν σκλάβοι κανενός, από τί θα ελευθερώνονταν;O Xριστός απάντησε ότι όποιος αμαρτάνει είναι σκλάβος τηςαμαρτίας αυτής.

Έτσι η Aλήθεια για τη ζωή και την πραγματικότητα θα μαςελευθερώσει από την αμαρτία (εγωιστική πράξη). Φιλοσοφίασημαίνει να είναι κάποιος φίλος της σοφίας. Φιλοσοφία είναι ημελέτη της σοφίας, της αλήθειας, η αναζήτηση της εξήγησηςγια τα διάφορα φαινόμενα και τις απορίες που έχουμε σχετικάμε την ανθρώπινη ύπαρξη και τη φύση της ζωής και του σύ-μπαντος.

Ποιά όμως είναι η σχέση ανάμεσα στην αλήθεια, στη σο-φία, που είναι οι σκοποί της φιλοσοφίας, και την αμαρτία, πουείναι η πηγή της σκλαβιάς και της δυστυχίας του ανθρώπου;Mιά απάντηση μπορεί να βρίσκεται στην ετοιμολογία της ελ-ληνικής λέξης AMAPTIA. H πιο πιθανή εξήγηση είναι ότι η λέξηπροέρχεται από το στερητικό A και το ρήμα MAPTYPΩ, (πιστο-ποιώ, βλέπω, γνωρίζω). Aπό τη λέξη αυτή δημιουργήθηκε και ηλέξη MAPTYPAΣ, με την έννοια που της έδωσαν στα πρώταμεταχριστιανικά χρόνια.

Έτσι λοιπόν, αμαρτία είναι η κατάσταση όπου κάποιος«δεν πιστοποιεί την Aλήθεια», δε βλέπει την Aλήθεια, δεν εί-ναι μάρτυς της Aλήθειας. Aμαρτία είναι μία πράξη που κάνου-με γιατί δεν είμαστε μάρτυρες της Aλήθειας, δηλαδή δεν έ-χουμε επίγνωση της Aλήθειας, που είναι η θεϊκή μας φύση καιη πνευματική μας ενότητα με όλα τα όντα. H αμαρτία είναι τοφυσικό αποτέλεσμα της Άγνοιας. Aλλά η αμαρτία ή η «εγωι-στική» πράξη μας δένει στα αποτελέσματά της, που θα γυρί-σουν πίσω σε μας. «Όπως σπείρεις θα θερίσεις».

Σύμφωνα λοιπόν με τον Xριστό, είμαστε σκλάβοι της ά-γνοιας της απόλυτης πνευματικής αλήθειας. Aυτή η άγνοιαπου δημιουργεί το φόβο, είναι η αιτία που μας κάνει να δρού-με εγωιστικά, δημιουργώντας έτσι μία κατάσταση όπου γινό-μαστε δέσμιοι της αντανάκλασης, της επιστροφής δηλαδή αυ-τών των πράξεων σε μας. Oπότε η αλήθεια, η σοφία και ηφιλοσοφία, είναι η μόνη τελική θεραπεία γι’ αυτήν την κατά-σταση, που αιτία της είναι η άγνοια.

Oτιδήποτε κάνουμε στη ζωή, πρέπει να το αντιλαμβανό-μαστε σε σχέση με το σύνολο. Xρειάζεται ν’ απαντήσουμε σεμερικά υπαρξιακά ερωτήματα, όπως το λόγο που βρισκόμαστεπάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη. Tί είναι Θεός; Ποιά η σχέση μαςμαζί Tου (ή μαζί Tης); Tί είναι ζωή και τί θάνατος; Tί γίνεται ό-


ταν εγκαταλείπουμε αυτά τα υλικά σώματα;Eίναι πρωταρχικό να εξετάσουμε αυτά τα ερωτήματα για

να μπορέσουμε να εκτελέσουμε ο καθένας το ρόλο του στηζωή, με διαύγεια και διάκριση. Nα γνωρίζουμε τί είναι χρήσιμοκαι τί όχι, βασιζόμενοι στον αληθινό σκοπό της ύπαρξής μαςστη γη.

Έχετε ποτέ αναρωτηθεί για όλα αυτά τα πράγματα; Σχε-δόν όλοι κάνουν τέτοιες σκέψεις σε κάποια εποχή της ζωήςτους. Eίναι δυνατόν να ζήσουμε μία ζωή γεμάτη νόημα χωρίςνα ψάξουμε τις απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα; Γιατί ότανζει κάποιος τη ζωή του χωρίς συνειδητό σκοπό, καταλήγει ναζει μιά ζωή χωρίς νόημα.

O Satya Sai Baba, ένας φωτισμένος, άγιος άνθρωπος πουζει στην Iνδία, εκφράζει αυτήν την αλήθεια μ’ έναν τρόπο κά-πως χιουμοριστικό: «Yπάρχουν τέσσερα πράγματα που πρέπεινα ενδιαφέρουν κάθε άνθρωπο· ποιός είμαι, από πού έρχομαι,πού πάω και πόσο θα βρίσκομαι εδώ. Kάθε πνευματική αναζή-τηση ξεκινάει μ’ αυτές τις ερωτήσεις και προσπαθεί να βρει α-πάντηση. Aς υποθέσουμε ότι στέλνετε ένα γράμμα χωρίς ναγράψετε πού πηγαίνει, ούτε από πού έρχεται. Δε θα φτάσειποτέ, πουθενά. Kατά τον ίδιο τρόπο, είναι χαμένος κόπος ναέρθετε σ’ αυτόν τον κόσμο χωρίς να ξέρετε από πού έρχεστεκαι πού πάτε. Aυτό το γράμμα θα καταλήξει στ’ αζήτητα τουταχυδρομείου».

Δυστυχώς οι περισσότεροι άνθρωποι σήμερα ζούνε τηζωή τους μ’ αυτόν τον τρόπο. Aκολουθούν τυφλά τις αξίεςμιάς μπερδεμένης, επιπόλαιης και τελείως υλιστικά προσανα-τολισμένης κοινωνίας και δε σκέφτονται ποτέ το σκοπό τηςζωής τους βαθιά.

Mπορεί ένας επιβάτης να φτάσει στον προορισμό του ανο οδηγός δεν ξέρει πού πηγαίνει; Πώς μπορεί η κοινωνία (οδη-γός), ή το άτομο (επιβάτης) να βρουν ικανοποίηση, αν δε γνω-ρίζουν πού βρίσκεται αυτή η ικανοποίηση; Πώς μπορεί κάποιοςν’ αποφασίσει πώς να ζει, πώς να φέρεται, τί να κάνει με τονχρόνο του, αν θα είναι ηθικός ή όχι, τί να τρώει, πού να διοχε-τεύει τις προσπάθειές του, τις σκέψεις του, την ενέργειά του,αν δε γνωρίζει το σκοπό της ζωής;

Aυτή η άγνοια της αληθινής φύσης του ανθρώπου, τηςσχέσης του με το περιβάλλον του και το σκοπό του σ’ αυτόντον κόσμο, ευθύνεται για τη μεγάλη αναστάτωση, την έλλει-


ψη ηθικών αρχών και τις τρομερές συγκρούσεις, τη βία καιτον πόνο που υπάρχουν στον κόσμο σήμερα. Λόγω αυτής τηςβασικής άγνοιας που υπάρχει στη μεγαλύτερη μερίδα των αν-θρώπων και σ’ αυτούς που τους κυβερνούν, η ζωή πάνω στηγη είναι πολύ κατώτερη απ’ ότι θα ήταν, αν οι άνθρωποι έδινανμεγαλύτερη προσοχή στον εσωτερικό τους κόσμο.

B. TI ΓNΩPIZOYME ΣT’ AΛHΘEIA;

Kαθώς η επιστήμη έρχεται αντιμέτωπη με όλο και περισ-σότερες ερωτήσεις αντί για απαντήσεις σχετικά με το σύμπαν,φτάνουμε στο ίδιο συμπέρασμα που έφτασε και ο Σωκράτηςεδώ και δυόμιση χιλιάδες χρόνια όταν είπε: «Ένα μόνο πράγ-μα γνωρίζω, ότι δε γνωρίζω τίποτα». Πιστεύουμε ότι ζούμε μέ-σα σ’ έναν κόσμο συμπαγή, όπου όλα είναι όπως εμείς τα νομί-ζουμε, καθώς κοιτάζουμε μόνο την επιφάνεια των πραγμάτων.Aυτό είναι σα να βλέπουμε το μέρος του παγόβουνου που βρί-σκεται πάνω από την επιφάνεια του νερού και να πιστεύουμεότι το βλέπουμε ολόκληρο.

Για παράδειγμα, αυτή τη στιγμή κρατάτε αυτό το βιβλίοκαι κάθεστε σε μία καρέκλα, ή είσαστε ξαπλωμένοι στο κρεβ-βάτι χωρίς να κινείστε. Όμως, απλώς αισθάνεστε ότι δεν κι-νείστε. Γιατί στην πραγματικότητα κινείστε γύρω από τον ήλιομε την ιλιγγιώδη ταχύτητα των 67. 000 μιλίων την ώρα και γύ-ρω από το Γαλαξία με 600. 000 μίλια (965. 580 χλμ. ) την ώρα.Tί αντιλαμβανόμαστε λοιπόν, την πραγματικότητα όπως είναιή όπως οι αισθήσεις μας τη διαστρεβλώνουν;

Λέμε ότι ο ήλιος ανατέλλει και δύει στον ορίζοντα, σα νακινείται ο ήλιος γύρω από τη γη, ενώ στην πραγματικότητα εί-ναι η κίνηση της γης γύρω από τον άξονά της που δημιουργείτην ψευδαίσθηση της ανατολής και της δύσης του ήλιου.Όσο για την περιστροφή της Γης γύρω από τον Ήλιο, ο Kο-πέρνικος φυλακίστηκε γιατί τόλμησε να δηλώσει ένα τέτοιοπράγμα. Tην εποχή εκείνη η «επιστήμη» και η εκκλησία συμ-φωνούσαν ότι η Γη ήταν το κέντρο του σύμπαντος και ότι ο ή-λιος περιστρέφεται γύρω της. Πώς λοιπόν είμαστε τόσο σί-γουροι ότι δεν έχουμε και τώρα άγνοια μιάς ανώτερηςαλήθειας, που κάποιος άλλος επιστήμονας θ’ ανακαλύψει κά-ποτε; Tί γνωρίζουμε στ’ αλήθεια;

Nομίζουμε ότι ζούμε σ’ έναν κόσμο υλικό, όπου κι εμείς κιόλα τα πράγματα που τον αποτελούν είναι φτιαγμένα από κά-ποιο στέρεο υλικό. Kαι όμως, η σύγχρονη ατομική επιστήμη έ-χει αποδείξει το αντίθετο. Στην πραγματικότητα, τα άτομα που


αποτελούν αυτό το υλικό σύμπαν είναι άδεια σαν το νυχτερι-νό ουρανό. Eίναι ένα κενό που το διαπερνούν ηλεκτρικές εκ-κενώσεις. Tο άτομο είναι λοιπόν στην ουσία κενό από ύλη. Aνμεγεθύναμε ένα άτομο τόσο όσο μιά πολυκατοικία με δεκα-τέσσερα πατώματα, ο πυρήνας (η μόνη πραγματική ύλη μέσαστο άτομο) θα ήταν σαν ένας κόκκος αλατιού στο έβδομο πά-τωμα. Oπότε το ατσάλι απ’ το οποίο είναι φτιαγμένο τ’ αυτοκί-νητό μας ή συγκρατεί τα κτίριά μας, είναι πραγματικά 99.999999 τοις εκατό κενό, με ελάχιστη ύλη και ενέργεια. Kι αυ-τό ισχύει και για τα υλικά μας σώματα. Oι μυς και τα όργανάμας είναι φτιαγμένα απ’ αυτά τα ίδια κενά άτομα. Eσείς κι εγώείμαστε ένα μεγάλο κενό με λίγη ύλη, αραιά τοποθετημένη,που το διαπερνούν διάφορα ενεργειακά πεδία.

Yπάρχουν ακόμα πιο περίεργα πράγματα που μαθαίνουμεαπό τη σύγχρονη φυσική. Mελετώντας την ύλη από την οποίαείναι φτιαγμένα τα μεγάλα αστέρια του σύμπαντος, βρήκανότι κάθε κομματάκι με μέγεθος δακτυλήθρας του άστρου πουλέγεται «άσπρος νάνος», ζυγίζει περίπου δέκα τόννους. Θαχρειαζόταν δηλαδή ένας μεγάλος γερανός για να σηκώσει κά-τι στο μέγεθος μιάς δακτυλήθρας, που αν έπεφτε, σίγουρα θαισοπέδωνε το σπίτι μας. Kαι σα να μην έφτανε αυτό, η φυσικήμας λέει ότι υπάρχουν άστρα που καταρρέουν μέσα στο σώματους, δημιουργώντας ύλη απίστευτης πυκνότητας. Ένα κυβι-κό εκατοστό ζυγίζει δέκα εκατομμύρια (10. 000. 000) τόννους.Aν η ύλη μπορεί να συμπυκνωθεί τόσο, ώστε ένα κυβικό εκα-τοστό να ζυγίζει δέκα εκατομμύρια τόννους, τότε η ύλη απότην οποία είμαστε εμείς φτιαγμένοι, που δεν είναι συμπυκνω-μένη, πρέπει να είναι αρκετά άδεια. H αίσθηση της υλικής υπό-στασης φαίνεται να είναι βασικά θέμα αντίληψης. Ίσως γι’ αυ-τό το λόγο ακούμε για προχωρημένους πνευματικάανθρώπους που μπορούν να γίνουν αφάνταστα ελαφρείς, νααιωρούνται στο κενό ή να διαπερνούν την ύλη, όπως οι πνευ-ματικοί χειρούργοι των Φιλιππίνων.

Aφού ο νους μας δεν μπορεί καν να συλλάβει αυτό το υ-λικό σύμπαν, πώς τολμάμε λοιπόν και απορρίπτουμε την ύπαρ-ξη ενός πνευματικού σύμπαντος, απλώς και μόνον επειδή δεντο έχουμε αντιληφθεί ή μελετήσει;

Έχετε ποτέ κοιτάξει τον Πολικό Aστέρα τη νύχτα; Eχετεποτέ συνειδητοποιήσει ότι το φως που βλέπετε είναι εξακο-σίων ογδόντα (680) χρόνων; Aκριβώς τόσο χρειάζεται αυτό τοφως για να φτάσει από το άστρο στα μάτια μας. Kοιτάτε κυριο-λεκτικά 680 χρόνια πίσω, στο μεσαίωνα. Πού βρίσκεται λοιπόν


ο χρόνος; Mπορεί το άστρο να έχει ήδη εξαφανιστεί, και ναμην το μάθουμε πριν περάσουν 680 χρόνια.

Kάθε δευτερόλεπτο το σύμπαν αυξάνεται σε όγκο όσο εί-ναι ο Γαλαξίας μας. Kάθε δευτερόλεπτο, ναι, κάθε δευτερόλε-πτο! Kάθε χρόνος έχει 525. 600 δευτερόλεπτα· άρα, αν ζήσετε80 χρόνια, στο διάστημα της ζωής σας, το σύμπαν θα έχει επε-κταθεί τόσο όσο είναι το μέγεθος 42. 048. 000 Γαλαξίων.

H ύλη είναι συμπυκνωμένη ενέργεια. Tεράστια ποσότηταενέργειας «συμπιέζεται» για να δημιουργήσει λίγη ύλη. H ε-νέργεια της ατομικής βόμβας που σκότωσε 140. 000 ανθρώ-πους στη Xιροσίμα, είχε παραχθεί με τη μετατροπή του αντί-στοιχου όγκου μιάς δραχμής, σε ενέργεια.

Eίναι πέρα από τις δυνατότητές μας να συλλάβουμε τοπόσο μικρό είναι ένα άτομο. Mιά κυβική ίντσα αέρα (16. 38 κυ-βικά εκατοστά), ή ένας κύβος που κάθε του πλευρά έχει περί-που το μέγεθος του αντίχειρά σας, περιέχει 300. 000. 000. 000.000. 000. 000 (τριακόσια δισεκατομμύρια δισεκατομμυρίων)μόρια αέρα, που κινούνται με ταχύτητα 1. 000 μιλίων την ώρακαι χτυπούν το ένα πάνω στ’ άλλο 5 δισεκατομμύρια φορές τοδευτερόλεπτο. Όλα αυτά συμβαίνουν μπροστά στη μύτη μας(και ακόμη μέσα στους πνεύμονες και στο στομάχι μας) χωρίςνα το παίρνουμε είδηση. Aν λοιπόν είμαστε ανίκανοι ν’ αντιλη-φθούμε το απλό υλικό σύμπαν, πώς μπορούμε ν’ απορρίπτου-με τη δυνατότητα μιάς πνευματικής πραγματικότητας που εί-ναι πολύ λεπτότερη, άπιαστη και άπειρη;

Aς δούμε το σώμα μας. Tο DNA που μεταβιβάζει το γενε-τικό μας κώδικα βρίσκεται μέσα σε κάθε κύτταρο, τυλιγμένοσα σπάγγος σε σχήμα σπιράλ. Aν παίρναμε τα μόρια DNA πουβρίσκονται σε κάθε κύτταρό μας και τα βάζαμε στη γραμμή,θα έφταναν τα 2 μέτρα για κάθε κύτταρο. Aφού λοιπόν το σώ-μα μας έχει 10 τρισεκατομμύρια κύτταρα, αυτό σημαίνει ότι υ-πάρχουν πολλά δισεκατομμύρια μέτρα DNA στο σώμα μας αυ-τήν τη στιγμή.

Aυτά τα γεγονότα σαστίζουν το μυαλό. Για μένα είναι ι-σχυρή απόδειξη της ύπαρξης μιάς παγκόσμιας διάνοιας, πουείναι η αιτία και η κινητήρια δύναμη αυτού του σύμπαντος ό-που κατοικούμε. Aν υπήρχε έστω και η παραμικρή αλλαγή στηδομή των πραγμάτων, η ζωή θα ήταν αδύνατη. Γιατί όλα είναιαπίστευτα δεμένα μεταξύ τους και αλληλοεξαρτώμενα.

Όταν ήμουνα μαθητής στο λύκειο αποφάσισα ότι θα γινό-μουν επιστήμονας, γιατί η επιστήμη θα έπαιρνε τη θέση της


θρησκείας και θα εξηγούσε όλα τα μυστήρια της ζωής. Σταδεκαεφτά μου χρόνια ήμουνα πεισμένος ότι από φόβο και ά-γνοια ο άνθρωπος είχε δημιουργήσει την ιδέα του Θεού, για ν’απαντήσει σ’ ερωτήματα που δεν έβρισκαν απάντηση. Έβρι-σκε έτσι και καταφύγιο για τον φόβο του θανάτου. Πήγα στοπανεπιστήμιο κι έγινα χημικός μηχανικός. Έμαθα ότι η επιστή-μη δεν εξηγεί στην πραγματικότητα ΓIATI συμβαίνουν ταπράγματα, αλλά μόνο ΠΩΣ. Όσο πιο πολλά μάθαινα για τα διά-φορα φαινόμενα του σύμπαντος, τόσο πιο φανερό γινόταν τοότι υπήρχε κάποια παγκόσμια, άϋλη αιτία για όλα αυτά πουβλέπουμε. Aποφάσισα να ψάξω για μιά απάντηση, για ένα νόη-μα της ζωής που ζούμε. Aυτή η αναζήτηση με οδήγησε στο ναερευνήσω τις περισσότερες από τις κύριες θρησκείες και φι-λοσοφίες, καθώς και την ψυχολογία, τις τέχνες, τα πνευματι-κά συστήματα και ακόμη περισσότερη επιστήμη. Σε όλα αυτάβρήκα κοινούς παράγοντες, κοινά σημεία όπου όλοι συμφω-νούσαν. Tα σημεία στα οποία διαφωνούσαν ήταν επιπόλαιεςλεπτομέρειες. Άρχισα να παρατηρώ αυτά τα κοινά σημεία κιάρχισα να βλέπω ότι απ’ όλα αυτά έβγαινε μιά πολύ πρακτικήφιλοσοφία για τη ζωή. Mιά φιλοσοφία που έδινε μεγάλο νόη-μα, πληρότητα και χαρά στη ζωή μου, πράγματα που μέχρι τό-τε έλειπαν τελείως. Έτσι, αφού είχα απαρνηθεί το Θεό για τηνEπιστήμη, ξαναβρήκα το Θεό, αλλά τώρα βρισκόταν παντού.

O διάσημος φιλόσοφος και συγγραφέας Aldous Huxley ο-νόμασε αυτήν τη φιλοσοφία αέναη, γιατί ξεπηδούσε κάθε τό-σο σε διάφορους πολιτισμούς και μέρη μέσα στην ιστορία. Eί-ναι σα να φύτρωναν, από τη μία ρίζα της αλήθειας, κορμοί καικλαδιά σ’ όλη τη γη. Mπορεί να μεταχειρίζονται διαφορετικάλόγια, διαφορετικά σύμβολα, ιεροτελεστίες, ονόματα, ορολο-γία και δόγμα, αλλά όλα βασίζονται στις ίδιες ριζικές πεποιθή-σεις, σε μία οικουμενική αλήθεια. Γι’ αυτό κι εγώ την ονομάζω«Oικουμενική φιλοσοφία».

Γ. TI EINAI OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA

Aυτό που ονομάζουμε οικουμενική φιλοσοφία σ’ αυτό τοβιβλίο, είναι η φιλοσοφία που βρίσκουμε στη βάση όλων τωνθρησκειών. Περικλείει το σύμπαν, που σημαίνει ότι δέχεται ό-λες τις θρησκείες και φιλοσοφίες, ακόμη κάθε επιστήμη, συ-μπεριλαμβανομένης και της ψυχολογίας και τις διάφορες


μορφές της τέχνης, στην προσπάθεια να καταλάβουμε και ναέρθουμε σ’ επαφή με τις βασικές αλήθειες της οικουμένης.Δεν απορρίπτει καμιά θρησκεία ή φιλοσοφία, γιατί δέχεται κά-θε προσπάθεια της ανθρωπότητας ν’ ανακαλύψει την αλήθειακαι να εκδηλώσει αυτήν την αλήθεια με κάποιο τρόπο πάνωστη γη.

Mερικά θρησκευτικά ή φιλοσοφικά συστήματα μπορεί ναμην αποδέχονται όλες τις πλευρές αυτής της οικουμενικήςφιλοσοφίας, αλλά οι βασικές τους αρχές συμφωνούν απόλυταμε τις δικές της. Διαφέρουν μόνο σε ό,τι έχει σχέση με δευτε-ρεύοντες παράγοντες. Συμβαίνει επίσης καμιά φορά, αυτές οιβασικές αρχές να είναι άγνωστες στους περισσότερους αν-θρώπους, ενώ είναι πολύ γνωστές, και πολλές φορές προστα-τεύονται με μεγάλη μυστικότητα στους εσωτερικούς κύκλουςτων συστημάτων αυτών. Aυτό αληθεύει ιδιαίτερα στην περί-πτωση του εσωτερικού Xριστιανισμού και του εσωτερικούIσλαμισμού ή Σουφισμού. Oι περισσότεροι από μας χρειάζο-νται συνήθως πιο γήινα, ανθρωπομορφικά είδη θρησκείας, μεέμφαση στον τρόπο συμπεριφοράς και με σχήματα ή ιδανικάπου να μπορούν να λατρεύουν. Oι περισσότεροι άνθρωποι δενείναι ακόμη έτοιμοι συγκινησιακά, νοητικά και πνευματικά γιατις ανώτερες αλήθειες, που τείνουν να υπερβούν τις φαινομε-νικές αντιθέσεις της καθημερινής ζωής. Έτσι μερικές φορές,ενώ οι εσωτερικοί κύκλοι διαφόρων θρησκειών μπορεί να εν-στερνίζονται θερμά αυτές τις παγκόσμιες αρχές, δεν τις πα-ρουσιάζουν εύκολα στο κοινό, για να προστατέψουν τους αν-θρώπους από τυχόν σύγχυση και το κακό που δυστυχώςπολλές φορές γίνεται με την παρερμηνεία. O ίδιος ο Xριστόςείχε μιλήσει για την ανάγκη διάκρισης στη διασπορά της πνευ-ματικής σοφίας.

Mερικές από τις αρχές αυτής της οικουμενικής φιλοσο-φίας:

1. Mία είναι η πρωταρχική αιτία για όλα όσα υπάρχουν. Kά-θε αντικείμενο, όν και γεγονός είναι προβολή του ενός Aνώ-τατου Όντος, που δεν αποτελείται από ύλη και παραμένει α-νεκδήλωτο, παρόλο που ολόκληρο το σύμπαν είναι εκδήλωσήTου. Aυτήν την πρωταρχική αιτία την ονομάζουμε άλλοτεΘεό, Πατέρα, Xριστό, Λόγο, Aνεκδήλωτο, Θεία Aρχή, άλλοτεAνώτατο Oν, Oικουμενική Συνειδητότητα, Oικουμενική Eνέρ-


γεια, Kενό, Kάθε τι που Yπάρχει, Mπράχμαν, Aλλάχ, Φύση, Θεϊ-κή Mητέρα ή Φως. Aυτά και πολλά άλλα είναι τα ονόματα πουοι άνθρωποι, κατά την έμπνευσή τους, μεταχειρίζονται όταναναφέρονται σ’ αυτήν την οικουμενική διάνοια, που είναι η αι-τία του σύμπαντος όπου ζούμε.

2. Aυτή η Oικουμενική Διάνοια είναι παντού, γνωρίζει ταπάντα και βρίσκεται σε συνεχή, ατελείωτη επαφή με κάθε ονστο σύμπαν. Δεν υπάρχει κανένα μέρος που θα μπορούσε ναπάει κάποιος, όπου αυτό το «Oν» δε θα είχε επίγνωση της ύ-παρξής του και επαφή μαζί του. Δεν υπάρχει τίποτα που θαμπορούσαμε να κάνουμε, να σκεφτούμε ή να πούμε, χωρίς νατο γνωρίζει αυτή η Oικουμενική Συνειδητότητα (με τον τρόποπου Eκείνη έχει να γνωρίζει). Δεν υπάρχει τίποτα που θα μπο-ρούσαμε να κάνουμε που θα σταματούσε την επαφή μας μαζίTης. Mπορούμε όμως να Tην αγνοούμε ή να είμαστε τυφλοίως προς την ύπαρξή Tης.

3. Aυτή η Oικουμενική Συνειδητότητα βρίσκεται μέσα σεκάθε ύπαρξη. Eίναι η εσωτερική ζωτική δύναμη σε κάθε ον καιη εκδήλωση της ζωής μέσα απ’ αυτό το ον. (Όπως έχει πει οAπόστολος Παύλος: «Tο σώμα είναι ο ναός του Θεού», καιστους Aθηναίους: «Mέσα Tου γεννιόμαστε, μεγαλώνουμε καιζούμε τη ζωή μας»). Aυτή η συνειδητότητα βρίσκεται μέσα σεκάθε ον, αλλά δεν περιορίζεται από κανένα ον. Δεν περιορίζε-ται από καμιά μορφή. Mπορούμε να χρησιμοποιήσουμε μιάμορφή για να συγκεντρωθούμε σ’ αυτήν την πραγματικότητα,που συνήθως ο νους μας αδυνατεί να συλλάβει διαφορετικά,θα ήταν όμως καλό να μην περιορίσουμε αυτήν την Oικουμε-νική Συνειδητότητα στη μορφή αυτή. Ίσως αυτό να προσπα-θούσε να πει ο Iησούς Xριστός στην παραβολή όπου, την Hμέ-ρα της Kρίσεως, ο Kύριος μας ρωτά γιατί δεν Tον βοηθήσαμεόταν πεινούσε, όταν βρισκόταν χωρίς ρούχα, ή στη φυλακή.Kαι όταν κατάπληκτοι ρωτάμε : «Mα πότε βρέθηκες Eσύ σε τέ-τοια κατάσταση;» μας απαντά: «Kάθε φορά που ένα από ταπλάσματά μου βρισκόταν σε τέτοια κατάσταση, ήμουν Eγώ».

M’ άλλα λόγια, μπορούμε να συγκεντρωθούμε στη ΘεϊκήΣυνειδητότητα με τη βοήθεια του Iησού Xριστού, αλλά δε θα’πρεπε να την περιορίζουμε σ’ αυτήν τη μορφή. O Xριστός, ηOικουμενκή Ύπαρξη, ζει μέσα σε κάθε άνθρωπο, παντού, ακό-μη και σ’ αυτούς που δεν είναι χριστιανοί, ακόμη και σ’ αυτούςπου είναι άθεοι.


Δεν υπάρχει άλλη ενέργεια ζωής εκτός απ’ αυτή. Kάθεπλάσμα είναι εκδήλωσή Tης. Ίσως αυτός να είναι ο λόγος πουόταν ο Xριστός ανακοίνωσε στους μαθητές του ότι θα φύγει,είπε: «Eίναι καλύτερα να φύγω, για να έρθει ο Bοηθός» (εννο-ώντας το Άγιο Πνεύμα). Όσο ο Xριστός υπήρχε μπρος στα μά-τια τους με τη μορφή του Iησού, τους ήταν δύσκολο, αν όχι α-δύνατον, να φανταστούν αυτήν την ίδια δύναμη να βρίσκεταιμέσα τους και να λειτουργεί μέσα απ’ αυτούς.

H Oικουμενική Φιλοσοφία ενθαρρύνει λοιπόν όλους τουςανθρώπους να λατρεύουν μιά μορφή και να την χρησιμοποι-ούν σα μέσο επικοινωνίας, για να αναπτύξουν την αγάπη τουςκαι τη σχέση τους μ’ αυτήν τη Θεία Aρχή. Eνθαρρύνει επίσηςτους ανθρώπους να βλέπουν αυτό το Θεϊκό Στοιχείο σε κάθεπλάσμα που συναντούν, και να σέβονται και ν’ αγαπούν αυτότο στοιχείο στους συνανθρώπους τους. Aυτά τα δύο δε συ-γκρούονται μεταξύ τους, αντίθετα το ένα βοηθάει το άλλο.

4. O σκοπός της ζωής είναι να επανασυνδεθούμε και τελι-κά να ταυτιστούμε ολοκληρωτικά μ’ αυτήν την OικουμενικήΣυνειδητότητα, ή Θεό, αν προτιμάτε. O σκοπός αυτής της αν-θρώπινης ζωής, είναι να ελευθερωθούμε απ’ αυτήν την εγω-κεντρική κατάσταση ύπαρξης, όπου ταυτιζόμαστε τελείως μετο σώμα και το νου, τις ανάγκες, τις επιθυμίες,τις προσκολλή-σεις και τις ασχολίες τους. Nα ελευθερωθούμε και να συνει-δητοποιήσουμε την ανώτερη φύση μας, την ψυχή, το πνεύμαή Aνώτερο Eαυτό, που συνδέονται κατ’ ευθείαν μ’ αυτό το Oι-κουμενικό Oν και εκφράζουν όλες τις ανώτερες ιδιότητες, ό-πως είναι η οικουμενική αγάπη, η γνώση, η εσωτερική γαλήνη,η συμπόνια, η σωστή πράξη, η έλλειψη εγωισμού, η υπηρεσίαπρος τους συνανθρώπους μας, η διαύγεια, η πνευματική διά-κριση, η μη βία και άλλες. Πέρα όμως κι απ’ αυτόν το στόχο α-κόμη, ο σκοπός είναι να ενωθούμε ολοκληρωτικά μ’ αυτό τοAνώτατο Oν, χάνοντας κάθε ίχνος ατομικής ύπαρξης.

Aυτός ο σκοπός μπορεί να επιτευχθεί με δύο βασικούςτρόπους: την προσπάθεια του ανθρώπου και τη Θεία Xάρη.Yπάρχουν διάφορα είδη προσπάθειας που μπορούμε να κά-νουμε και θα τα αναφέρουμε σε άλλα κεφάλαια. Kαι αυτά ταείδη προσπάθειας βλέπουμε να επαναλαμβάνονται στις διά-φορες θρησκείες και φιλοσοφικούς δρόμους, που υποτίθεταιότι είναι τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους. Aπό τον Xριστιανι-σμό στο Iσλάμ, από τον Bουδδισμό στους Πυθαγόριους, οι μέ-


θοδοι είναι βασικά ίδιες.Mπορούμε λοιπόν να περιγράψουμε το σκοπό του ανθρώ-

που πάνω στη γη σαν την υλική, συγκινησιακή και πνευματικήεξέλιξη ή βελτίωση του εαυτού. Aυτό είναι το νόημα της πα-ραβολής του Xριστού για τους τρεις ανθρώπους που έλαβανπέντε, δύο και ένα τάλαντο από τον κύριό τους. (Παρόλο πουτο τάλαντο την εποχή εκείνη ήταν μονάδα συναλλαγής, είναιπροφανές ότι σημαίνει επίσης και ταλέντο, ανθρώπινη δυνα-τότητα ή ικανότητα). Όταν έφτασε η ώρα να δώσουν λόγοστον αφέντη τους για το τί είχαν κάνει με τα «τάλαντά» τους,αυτός με τα πέντε κι αυτός με τα δύο τα είχαν διπλασιάσει,ενώ αυτός που είχε το ένα, το είχε κρύψει και είχε ακόμη μό-νο ένα. O αφέντης ευχαριστήθηκε με αυτούς που χρησιμοποί-ησαν τα τάλαντά τους και έτσι τα διπλασίασαν και τους ανέθε-σε σοβαρότερες ευθύνες στα κτήματά του. Δυσαρεστήθηκεμ’ αυτόν που δε χρησιμοποίησε αλλά έκρυψε το τάλαντό τουκαι του το πήρε.

Bρισκόμαστε πάνω στη γη για να βελτιωθούμε, ν’ αναπτυ-χθούμε πνευματικά με διάφορους τρόπους.

5. H ανθρώπινη ψυχή είναι αθάνατη. Δεν πεθαίνει με τοσώμα. Συνεχίζει με το εσώτερο λεπτό πνευματικό σώμα μετάτο θάνατο του υλικού σώματος. Tο τί συμβαίνει μετά το θάνα-το του υλικού σώματος είναι κάτι στο οποίο συμφωνούν όλεςοι θρησκείες και φιλοσοφίες σ’ αρκετά μεγάλο βαθμό. (Mελε-τήστε το βιβλίο O MYΣTIKOΣ KYKΛOΣ THΣ ZΩHΣ και ας θυμή-σουμε πάλι, ότι εκτός από τις περιπτώσεις που υπάρχει ειδικήένδειξη, όλα τα βιβλία που αναφέρονται είναι του ίδιου συγ-γραφέα). Tο σημείο για το οποίο υπάρχουν δύο διαφορετικέςαπόψεις, είναι η ιδέα της μετενσάρκωσης. Aν η ψυχή έχει κιάλλες ευκαιρίες να γυρίσει στη Γη ή μόνο μία. Oι περισσότε-ροι Xριστιανοί και Iσλαμιστές θεολόγοι είναι υπέρ της ιδέαςτης μίας ευκαιρίας, ενώ υπέρ των πολλών ευκαιριών είναι ταπερισσότερα από τα άλλα συστήματα και κυρίως μερικοί απότους πιο αναγνωρισμένους στοχαστές σε όλους τους τομείς.Aυτό όμως δεν είναι ένα σημαντικό σημείο της OικουμενικήςΦιλοσοφίας. Tο αν κάποιος έχει μία ή περισσότερες ευκαιρίες,δεν είναι παρά μόνο μία λεπτομέρεια. Eίναι πολύ σημαντικό νασυμφωνούμε σ’ όλα τ’ άλλα, και ειδικά στο τί θα κάνουμε μ’αυτήν την ευκαιρία που έχουμε τώρα, σ’ αυτή τη ζωή. Aν είχα-με προηγούμενες ή αν θα έχουμε μελλοντικές ζωές, δεν αλ-λάζει με κανένα τρόπο αυτό που θα πρέπει να κάνουμε τώρα,


αυτήν τη στιγμή στη ζωή μας. Oι σκέψεις γύρω από τη μετεν-σάρκωση, μας βοηθούν απλώς να δούμε με κάποια διαφορετι-κή προοπτική, φαινόμενα που κατά τα άλλα παραμένουν ανε-ξήγητα. Mας επιτρέπουν επίσης να μάθουμε να συγχωρούμεκαι να ξεχνάμε πιο εύκολα το κακό που μπορεί να μας κάνουνοι άλλοι. Kι αυτό είναι κάτι που θα συζητήσουμε αργότερα.

6. O πιο αποτελεσματικός τρόπος για να ολοκληρώσει κά-ποιος το σκοπό της ζωής, είναι μέσα από τη γνώση και την α-γάπη: αγάπη για το Θεό, αγάπη για τους ανθρώπους, αγάπηγια όλα τα πλάσματα, ακόμη και γι’ αυτούς που μας έχουν βλά-ψει. Aυτό είναι οικουμενική αγάπη, αγάπη χωρίς όρους.

Έτσι, η Oικουμενική Φιλοσοφία έχει έξι απλές βασικές αρ-χές, κοινές σε σχεδόν όλα, αν όχι όλα τα θρησκευτικά και φι-λοσοφικά συστήματα. Aς τις αναφέρουμε συνοπτικά:

1. H ΠPΩTAPXIKH AITIA KAΘE YΠAPΞHΣ EINAI MIA.2. H OIKOYMENIKH ΔIANOIA ΓNΩPIZEI TA ΠANTA KAI

BPIΣKETAI ΠANTOY.3. AYTH H OIKOYMENIKH ΣYNEIΔHTOTHTA KATOIKEI

MEΣA ΣE KAΘE ΠΛAΣMA.4. O ΣKOΠOΣ THΣ ZΩHΣ EINAI NA EΠANAΣYNΔEΘOY-

ME ME THN OIKOYMENIKH ΦYΣH MAΣ.5. H ANΘPΩΠINH ΨYXH EINAI AΘANATH.6. O ΠIO AΠOTEΛEΣMATIKOΣ ΔPOMOΣ ΓIA NA ΠETY-

XOYME TO ΣKOΠO THΣ ZΩHΣ EINAI MEΣA AΠO THNOIKOYMENIKH AΓAΠH, THN AΓAΠH XΩPIΣ OPOYΣ.


KEΦAΛAIO 2H ΣXEΣH ANAMEΣA ΣTO

ATOMIKO KAI TO ΠAΓKOΣMIO

A. O ΣKOΠOΣ THΣ ZΩHΣ

Όλες οι θρησκείες διακηρύσσουν πως ο σκοπός τηςζωής είναι η επανασύνδεση με την αρχική πηγή κάθε ζωής- το Θεό. H αγγλική λέξη «RELIGION» (θρησκεία) προέρχεταιαπό δύο λατινικές λέξεις, τη λέξη «RE» (ξανά) και το«LIGERE» (συνδέω). Άρα και η θρησκεία είναι μιά διαδικα-σία επανασύνδεσης του ατόμου με το Θεό. Aυτό προϋπο-θέτει ότι ο άνθρωπος ήταν πραγματικά κάποτε πολύ στε-νά συνδεμένος με το Θεό.

Eκατοντάδες μύθοι, ιστορίες και παραβολές από διά-φορους πολιτισμούς και θρησκείες του κόσμου, εξιστο-ρούν αυτό το χωρισμό του ανθρώπου από το Θεό. Kαι υ-πάρχουν εντυπωσιακές ομοιότητες ανάμεσα σ’ αυτές τιςιστορίες για τη δημιουργία. Tο ίδιο το γεγονός της δημι-ουργίας του κόσμου και του ανθρώπου, καθώς και η σχέσητου με το Θεό πριν, κατά τη διάρκεια και μετά από τη δια-δικασία που ονομάζουμε «ζωή», θα παραμείνει κατά πά-σα πιθανότητα ένα μυστήριο για το λογικό νου. Aλήθειεςσαν κι αυτήν υπάρχουν πέρα από τη δυαδικότητα του νουκαι γι’ αυτό μπορούμε να τις προσεγγίσουμε μόνο με πρό-τυπα, παραδείγματα, ιστορίες και παραβολές, χωρίς κα-νένα απ’ αυτά να δίνει την πλήρη εικόνα με επιτυχία.Mπορούμε να έχουμε την εμπειρία της απόλυτης αλήθειαςμόνο όταν υπερβούμε το νου, όπως στο βαθύ διαλογισμό,την έκσταση ή σε ανώτερες δημιουργικές διαδικασίες, ότανη αίσθηση της ατομικότητας σβήνει και ενώνεσαι με ταπάντα.

Έτσι στην αναζήτησή μας εδώ, μπορούμε να ελπίζου-

OIKOYMENIKH ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ 25

με μόνο ότι θα πλησιάσουμε κάπως τις απαντήσεις σ’ αυ-τά τα ζωτικά ερωτήματα. Όσο για τα πρότυπα και τα πα-ραδείγματα, ελπίζουμε να μας χρησιμεύσουν σα σκαλοπά-τια, για ν’ ανέβουμε στον πνευματικό δρόμο. Kάποια μέρα,όταν φτάσουμε στην εμπειρία της Eνότητας, δε θα τα χρει-αζόμαστε πια και δε θα περιοριζόμαστε από τα συστήμα-τα των πεποιθήσεών μας. Mέχρι να φτάσει όμως αυτή ημέρα, αυτά τα σκαλοπάτια είναι χρήσιμα, ακόμη και απα-ραίτητα για τη σταθερή και σίγουρη ανάπτυξη μας σε ά-τομα ανώτερης συγκινησιακής και διανοητικής ωριμότη-τας, με ανώτερα επίπεδα συνειδητότητας. O άνθρωποςαισθάνεται σα μία ξεχωριστή οντότητα σ’ αυτό τον κόσμο.Aισθάνεται απομονωμένος από το Θεό, τη φύση και τ’ άλ-λα όντα. Σύμφωνα με τους περισσότερους πνευματικούςφιλοσόφους, αυτό είναι στην πραγματικότητα μία ψευ-δαίσθηση. Tον έχει ξεγελάσει η ψευδαισθητική δύναμη τηςύλης (MAYA) και νομίζει ότι είναι ξεχωριστός. H «MAYA»είναι η ψευδαισθητική δύναμη της υλικής δημιουργίας,που κάνει τον άνθρωπο να ξεχνάει την παντογνωστική καιαιώνια ευδαιμονική πνευματική του φύση. Tρώγοντας τονκαρπό του δέντρου «της γνώσης του καλού και του κακού»,ο άνθρωπος έχασε την ικανότητα να βλέπει το ENA. Tυ-φλώθηκε και δε μπορεί να δει την αληθινή Θεϊκή του φύση,που αδρανεί μέσα του κρυμμένη, σαν ένας σπόρος έτοιμοςνα βλαστήσει, φτάνει μόνο να τον ποτίσει.

Aγνοώντας την αληθινή του φύση, ο άνθρωπος είναιυποχρεωμένος να ταυτιστεί με αυτά που βλέπει: το σώμα,το νου και την προσωπικότητά του. Όλα τα όντα ξεκινούναπό τη μία πηγή και στην πραγματικότητα παραμένουν ε-νωμένα μ’ αυτήν την πηγή, όσον αφορά την αληθινή τουςφύση, παρόλο που επιφανειακά μοιάζει να υπάρχει κά-ποια οντότητα ξεχωριστή και απομονωμένη. Tο παρά-δειγμα του κύματος που χρησιμοποιούμε συχνά, είναι χρή-σιμο εδώ.

B. O ΩKEANOΣ KAI TA KYMATA

Kάθε κύμα μοιάζει να είναι μία ατομική ύπαρξη, ξεχω-ριστή από τα άλλα κύματα. Aυτό όμως είναι μόνο μία επι-φανειακή και προσωρινή πραγματικότητα, που τελειώνεισύντομα καθώς το κύμα βυθίζεται πάλι στην αρχική του

OIKOYMENIKH ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ26

πηγή: τον ΩKEANO. H βασική και μόνιμη πραγματικότητααπό την οποία ξεκίνησε το κύμα και στην οποία θα επι-στρέψει, είναι ο ίδιος ο ωκεανός. Όλα τα κύματα έρχονταιαπό τον ωκεανό και ξαναγυρίζουν σ’ αυτόν. Aκόμα και στοδιάστημα που υπήρχε, το κύμα ήταν πάντα σ’ επαφή καιείχε σα βασική του πραγματικότητα τον ωκεανό.

Έτσι κι ο άνθρωπος είναι σαν το κύμα και ο Θεός σαντον ωκεανό. Όλοι οι άνθρωποι είναι στιγμιαίες εκδηλώ-σεις και μέρη του ενός Θεού. Zούμε και ταυτιζόμαστε μετην προσωρινή υλική και νοητική μορφή μας, αλλά ανα-πόφευκτα πρέπει να παραιτηθούμε από αυτή. H αληθινή,αιώνια πραγματικότητά μας πριν, κατά τη διάρκεια καιμετά την εμφάνισή μας σαν ξεχωριστές προσωπικότητες,είναι τελικά η Θεϊκή Bάση κάθε ζωής - ο Θεός. O σκοπόςτης ζωής λοιπόν, είναι να διαλύσουμε την ψευδαίσθησητης ξεχωριστότητας, που έχει σαν αιτία της την ταύτισήμας με το «κύμα», και να ταυτιστούμε με τον «ωκεανό», γιανα μπορέσουμε να συνειδητοποιήσουμε την ENOTHTA μαςμε κάθε μορφή ζωής.

Όταν αισθανόμαστε ανταγωνισμό, φόβο, ζήλεια,φθόνο, θυμό ή μίσος για έναν άλλον άνθρωπο, αγνοούμεαυτήν την έμφυτη ενότητα. Mεγεθύνουμε την άγνοιά μαςτης αλήθειας και διαιωνίζουμε και τη δική μας δυστυχίακαι των άλλων. Tο συναίσθημα της αγάπης δημιουργεί τηνέλξη και την ένωση με τους άλλους και μας βοηθάει να ξε-περάσουμε την ξεχωριστότητα, που είναι μία κατάστασηόπου αισθανόμαστε ευάλωτοι και απομονωμένοι.

Όταν ταυτιζόμαστε με τη φύση μας σαν κύμα, συγκρί-νουμε τον εαυτό μας με τ’ άλλα κύματα. Ποιός είναι πιομεγάλος, πιο ωραίος, πιο σημαντικός. Mπλέκουμε με αι-σθήματα έλξης κι αποστροφής, ανωτερότητας και κατω-τερότητας και χάνουμε κάθε αίσθηση ενότητας και ασφά-λειας. H ξεχωριστότητα δημιουργεί φόβο. O φόβοςδημιουργεί διάφορους μηχανισμούς άμυνας, που είναι δυ-σάρεστοι και σε μας και στους γύρω μας.

Όταν μπορέσουμε να δούμε κάθε άνθρωπο -και ακόμηκάθε ζώο, έντομο και φυτό- σαν ένα άλλο κύμα στην ίδιαθάλασσα, σα μέρος του δικού μας Eαυτού, τότε όλα τα αρ-νητικά συναισθήματα και παιχνίδια και τα δυσάρεστα,καταστρεπτικά και συχνά βίαια αποτελέσματά τους, θα ε-ξαφανιστούν.


Γ. MΠOYKAΛIA ΣTH ΘAΛAΣΣA

Ένα άλλο παράδειγμα είναι ένα μπουκάλι γεμάτο θα-λασσινό νερό, βυθισμένο στη θάλασσα. Mέσα στο μπουκά-λι υπάρχει θαλασσινό νερό· έξω απ’ το μπουκάλι υπάρχειπάλι θαλασσινό νερό. Mόνο το γυαλί τα χωρίζει. Φαντα-στείτε μία θάλασσα με χιλιάδες τέτοια μπουκάλια. Kάθεμπουκάλι είναι ένα ατομικό ενσωματωμένο πνεύμα. Kάθεμπουκάλι αισθάνεται διαφορετικό και χωριστό. Mπορείκάθε μπουκάλι να’ χει άλλο σχήμα, χρώμα και μέγεθος.

O Θεός ή η Oικουμενική Θεϊκή Συνειδητότητα είναι τοθαλασσινό νερό που βρίσκεται μέσα σε κάθε μπουκάλι καιγύρω του. O Θεός είναι μέσα σε κάθε άνθρωπο και γύρωτου. Tο μπουκάλι είναι το σώμα του ανθρώπου και η δομήτου “εγώ” του, που έχει την τάση να ξεχωρίζει το Θεό πουβρίσκεται μέσα, από το Θεό που βρίσκεται έξω. Γι’ αυτόαισθανόμαστε ξεχωριστοί κι ευάλωτοι και προσπαθούμενα προστατευτούμε συσσωρεύοντας ό, τι μπορούμε, συχνάσε βάρος των άλλων.

Όταν συγκεντρωνόμαστε στο σχήμα και στην εμφάνι-ση του μπουκαλιού (την όψη του σώματος και της προσω-πικότητας) και όχι στο νερό (την πνευματική ουσία), πουείναι ίδιο σε κάθε μπουκάλι - άτομο, τότε παγιδευόμαστεστο παιχνίδι ανωτερότητας - κατωτερότητας, προσκόλ-λησης - φόβου, συναγωνισμού - ανταγωνισμού και σε μιάμεγάλη ποικιλία από δυσάρεστες και καταστρεπτικές συ-νειδησιακές καταστάσεις.

Mε το να θυμόμαστε ότι στ’ αλήθεια είμαστε το νερόκαι όχι το προσωρινό μπουκάλι και ότι οι άλλοι είναι επί-σης το νερό, η πνευματική ουσία και όχι το σώμα και ηπροσωπικότητα, θα ξεπεράσουμε την ξεχωριστότητα καιτο φόβο και θα νιώσουμε όλο και περισσότερη αγάπη καιενότητα. «H Aλήθεια θα μας ελευθερώσει».

Δ. H ΛIMNH KAI TA ΠHΓAΔIA

Mπορούμε επίσης να φανταστούμε ένα χωράφι με ε-κατομμύρια πηγάδια. Kάτω από την επιφάνεια της γης υ-πάρχει μία τεράστια Θεϊκή Λίμνη χωρίς όρια, που μπορείνα τροφοδοτήσει όλα αυτά τα πηγάδια. Tο πρόβλημα είναιότι αυτά τα πηγάδια δεν είναι σκαμμένα αρκετά βαθιά κι


έτσι δεν έχουν επαφή με τη θεϊκή ουσία αυτής της λίμνης.H Θεϊκή Λίμνη είναι το Oικουμενικό Πνεύμα που στηρί-

ζει κάθε μορφή ζωής. Kάθε πηγάδι είναι ένα μεμονωμένοενσωματωμένο ον, που μοιάζει διαφορετικό και ξεχωριστόαπό τα άλλα πηγάδια στο χωράφι. Φανταστείτε τώρα ότιαυτά τα πηγάδια έχουν την ικανότητα να σκάβονται μόνατους. Ότι μπορούν να σκάψουν ακόμη πιο βαθιά μέσατους προς τη Θεϊκή Λίμνη. Tα περισσότερα πηγάδια σήμε-ρα είναι πολύ ρηχά και έχουν μικρή επαφή ή και καμία μεαυτήν τη ΘεΊκή Oυσία που περιμένει να τα ευλογήσει.

Kατά καιρούς, στη διάρκεια κάποιας «πνευματικήςξηρασίας», η ίδια η λίμνη δημιουργεί ένα Θεϊκό Πηγάδι μετη μορφή ενός Θεανθρώπου, για να δροσίσει με θεϊκή ου-σία την επιφάνεια του χωραφιού και τα ίδια τα πηγάδια,ώστε να ξυπνήσει μέσα τους την επιθυμία γι’ αυτήν. O Θε-άνθρωπος αναζωπηρώνει την επιθυμία για τη Θεϊκή Γα-λήνη, Aγάπη και Aλήθεια. Aρχίζουμε να σκάβουμε όλο καιπιο βαθιά μέσα μας, προσπαθώντας να φτάσουμε τη Θεϊ-κή Λίμνη. Όταν αρχίσουμε να αισθανόμαστε την εσωτερικήευδαιμονία, συνειδητοποιούμε ότι η Θεϊκή Λίμνη είναι ηβάση της ύπαρξής μας. Συγχρόνως συνειδητοποιούμε τηνενότητά μας με όλα τα όντα, τη σχέση με τη Θεϊκή Πηγή, τηδική μας και των άλλων.

Aυτό το παράδειγμα θα το συναντήσουμε πάλι όταν ε-ξετάσουμε τη σχέση ανάμεσα στην ανεκδήλωτη Θεϊκή Oυ-σία (τον Πατέρα, τη Θεία Aρχή) και την ενσάρκωση του Θε-ού - τον Iησού Xριστό.

E. H ΦΛOΓA TOY KEPIOY

Ένα ακόμη παράδειγμα που μας βοηθάει να καταλά-βουμε τη σχέση ανάμεσα στον άνθρωπο και το δημιουργότου, είναι η τελετουργία της ανάστασης στην ελληνική ορ-θόδοξη εκκλησία. H εκκλησία βυθίζεται στο σκοτάδι κα-θώς τα φώτα σβύνουν. O ιερέας βγαίνει από το ιερό κρα-τώντας ψηλά ένα κερί αναμμένο, που συμβολίζει το ENAΦΩΣ απ’ όπου προέρχονται όλα τα άλλα φώτα. Oι πιστοίπλησιάζουν με τα κεριά τους, που δεν έχουν ακόμα ανά-ψει. Kάθε κερί έχει τη δυνατότητα να λάμψει όσο και τοπρώτο. Όλα τα κεριά στην εκκλησία ανάβουν από τη μίαφλόγα. H μία φλόγα γίνεται πολλές, ακριβώς όπως ο Θεός


γίνεται τα πολλά όντα που κατοικούν τη γη. Παρόλο πουόλες αυτές οι φλόγες προέρχονται από αυτήν την πρώτηφλόγα -που θα μπορούσαμε να φανταστούμε σαν αυτο-δημιούργητη- αυτή η αρχική φλόγα δε μειώνεται καθόλου.Έτσι κι ο Θεός, παρόλο που έχει εκδηλωθεί σαν όλα τα ό-ντα και ό, τι άλλο υπάρχει στον κόσμο, παραμένει Άπει-ρος. Ό, τι και αν αφαιρέσεις από το άπειρο, το άπειροπαραμένει. Tώρα, αν πάρουμε ένα κερί και ενώσουμε τηφλόγα του με την αρχική φλόγα, γίνονται πάλι μία φλόγα.Παρόλο που θα υπάρχουν δύο κεριά, θα υπάρχει μία φλό-γα. Kατά τον ίδιο τρόπο και ο άνθρωπος έχει τη δυνατότη-τα να ενωθεί πάλι στο πνευματικό επίπεδο με τον ENAΘEO, με τον οποίο είναι στην ουσία το ίδιο. Όταν ξαναε-νωθεί με το Oικουμενικό Πνεύμα, ο άνθρωπος ενώνεται μεόλα τα όντα. H διαφορά που υπάρχει ανάμεσα σ’ αυτόν,το περιβάλλον του και το Θεό εξαφανίζεται και αισθάνε-ται ένα με όλα.

Eίναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι υπάρχει μόνο μίαφλόγα στην εκκλησία. Διαιρέθηκε και απλώθηκε, παρέμει-νε όμως ίδια. H μία αυτοδημιούργητη θεϊκή φλόγα καίειτώρα σε εκατοντάδες ή χιλιάδες κεριά μέσα στην εκκλησία.Kατά τον ίδιο τρόπο υπάρχει μόνο ένα πνεύμα, που είναι ηδύναμη της ζωής, η «φλόγα» μέσα στον καθένα που βλέ-πουμε.

Aν μας ενδιαφέρει το είδος του κεριού που είναι ο άλ-λος, θα παρασυρθούμε από αμέτρητα λευκά, απλά, φα-νταχτερά, χρωματιστά, μεγάλα, μεσαία, μικρά, εντυπω-σιακά, ακριβά ή φτηνά κεριά. Θα έχουμε ξεχάσει ότι σεκάθε διαφορετικό κερί καίει η ίδια φλόγα.

Όταν προσπαθούμε να νιώσουμε ενότητα με τους γύ-ρω μας, το κάνουμε συνήθως σ’ ένα υλικό, συγκινησιακό ήνοητικό επίπεδο. Aυτού του είδους η ενότητα δεν μπορεί νακρατήσει ποτέ για πολύ, γιατί αυτά τα επίπεδα βρίσκονταισε συνεχή αλλαγή. Aν προσπαθήσουμε να ενώσουμε δύοκεριά, δε μπορούμε, γιατί ένας κανόνας της φυσικής λέειότι δύο υλικά αντικείμενα δε μπορούν να καταλαμβάνουντον ίδιο χώρο συγχρόνως.

Yπάρχουν δύο λύσεις. Mπορούμε να γείρουμε τα δύοκεριά το ένα προς το άλλο. Σ’ αυτήν την περίπτωση είναιη ταπεινοφροσύνη και η απλότητα που επιτρέπουν στιςψυχές να ενωθούν, ενώ τα σώματα παραμένουν χωριστά.Θα υπάρχουν δύο κεριά, αλλά μία φλόγα. Mόνο στο πνευ-


ματικό επίπεδο μπορούμε να αισθανθούμε μία ενότηταπου διαρκεί.

H δεύτερη λύση είναι να λυώσουμε τα δύο κεριά, δια-λύοντας το “εγώ”, την προσωπικότητα, και να τα ενώσου-με σ’ ένα κερί. Ίσως αυτό να είναι στην πραγματικότητα τονόημα της αγάπης και του γάμου.

Z. TO KENTPO KAI OI AKTINEΣ TOY

Ένα παράδειγμα που μπορεί να βοηθήσει επίσης, είναιμία ρόδα με ακτίνες. Στο κέντρο της ρόδας όλες οι ακτίνεςενώνονται. Όσο απομακρυνόμαστε από το κέντρο, τόσομεγαλώνει η απόσταση ανάμεσα στις ακτίνες. Eίναι αδύ-νατον αυτές οι ακτίνες να ενωθούν στην περιφέρεια· ενώ-νονται όμως στο κέντρο, ανεξάρτητα από το πόσο απέ-χουν η μία από την άλλη στην περιφέρεια.

Έτσι και ο Θεός είναι το κέντρο της ρόδας όπου όλα ταάτομα βρίσκουν την ενότητα. H ρόδα δεν μπορεί να υπάρ-ξει αν δεν ενώνονται οι ακτίνες στο κέντρο. Tα άτομα και ηκοινωνία δεν μπορεί να υπάρξουν, χωρίς να συνδέονται μετην κεντρική και δημιουργό δύναμη ζωής που ονομάζουμεΘεό, που συντηρεί τα πάντα. Kαθώς προχωρούμε προς ταέξω, στην περιφέρεια του κύκλου, απομακρυνόμαστε απότα εσώτερα πνευματικά επίπεδα της ύπαρξης, και πλη-σιάζουμε την εξωτερική, επιφανειακή προσωπικότητα καιτα υλικά χαρακτηριστικά, που χωρίζουν τους ανθρώπουςσε διαφορετικές οντότητες. Όσο διαφορετικοί και απόμα-κροι κι αν μοιάζουν στην επιφάνεια, όλοι οι άνθρωποισυνδέονται σ’ αυτό το πνευματικό κέντρο ένωσης, είτε τοαναγνωρίζουν είτε όχι.

Kάθε άτομο μπορεί ν’ αποφασίσει αν θα ταυτίζεταικαι θα συγκεντρώνεται στις επιπόλαιες διαφορές που υ-πάρχουν ανάμεσα σ’ αυτόν και τους άλλους, ή στην έμφυ-τη ενότητα του πνεύματος. H ενότητα δε μπορεί να επιτευ-χθεί στο υλικό επίπεδο, όπου ο καθένας είναιαναμφισβήτητα μοναδικός και ξεχωριστός. Πρέπει κάποι-ος να ξεπεράσει τελείως το υλικό και νοητικό επίπεδο, γιανα μπορέσει να βιώσει την πνευματική ενότητα. H προ-σπάθεια να ενωθούμε με τους άλλους στο υλικό, συγκινη-σιακό και νοητικό επίπεδο με το λόγο, τη σεξουαλική ένω-


ση, το χορό, το τραγούδι κλπ. μπορεί να μας βοηθήσει· μό-νον όμως όταν δεν υπάρχει ίχνος ταύτισης με το σώμα ήτην προσωπικότητα μπορεί κάποιος να νιώσει αληθινήπνευματική ένωση.

H. OI ANTANAKΛAΣEIΣ TOY HΛIOY

Ένα άλλο παράδειγμα είναι ο ήλιος, που είναι η υλικήπηγή κάθε ζωής σ’ αυτό το ηλιακό σύστημα. O ήλιος αντι-προσωπεύει τον ένα Θεό, που εκφράζεται μέσα από τηδύναμη του ήλιου, για να δημιουργηθεί ζωή στο υλικό επί-πεδο. O ήλιος αντανακλάται σε εκατομμύρια διαφορετικέςεπιφάνειες νερού που υπάρχουν στη γη: ποτάμια, ρυάκια,λίμνες, ωκεανούς, θάλασσες, πισίνες, δεξαμενές, ακόμηκαι νερόλακκους ή ποτήρια με νερό. Yπάρχουν λοιπόν εκα-τομμύρια αντανακλάσεις του ήλιου, όλες διαφορετικές με-ταξύ τους. Kάθε αντανάκλαση είναι μοναδική και εξαρτά-ται από την ποιότητα του νερού, το χρώμα του, τηδιαφάνειά του, την κίνηση ή την ακινησία του και από τοπεριβάλλον. Eξαρτάται επίσης από τη θέση και τη διάθεσηαυτού που παρατηρεί την αντανάκλαση. O ήλιος είναι οΘεός. Kάθε μοναδική αντανάκλαση είναι μία ζωντανή ύ-παρξη, που εμφανίζεται διαφορετική ανάλογα με τις τά-σεις και τις ιδιότητες που εκδηλώνει και ανάλογα με «ταμάτια του παρατηρητή». Eίναι φανερό ότι όλες αυτές οιδιαφορές στις αντανακλάσεις είναι μία ψευδαίσθηση, για-τί στην πραγματικότητα υπάρχει ένας ήλιος και έχει μίακαι μοναδική μορφή.

Mπορούμε να φανταστούμε το ίδιο και για τον άνθρω-πο. Όλες οι υλικές διαφορές και οι διαφορετικές προσω-πικότητες, που αντιλαμβανόμαστε στους ανθρώπους, εί-ναι προσωρινές ψευδαισθήσεις, γιατί ο καθένας είναιαπλώς μία αντανάκλαση ή μία προβολή της Mίας Παγκό-σμιας Συνειδητότητας. Aν σκεφθούμε έτσι, θα μπορέσουμεσιγά-σιγά να παραβλέπουμε τις διαφορές που έχουμε μετους ανθρώπους γύρω μας και θ’ αρχίσουμε να αισθανό-μαστε ενότητα μαζί τους, σα μοναδικές εκδηλώσεις του ί-διου Θεϊκού Πλάσματος που είμαστε.


Θ. H EIKONA ΣTON KAΘPEΦTH.

Eδώ έχουμε ένα παράδειγμα της σχέσης του ανθρώ-που με τον κόσμο και το Θεό, όπως το έχει εκφράσει οSatya Sai Baba: «Eίσαστε η εικόνα της Yπέρτατης Ψυχής, ηεικόνα που αντανακλάται στο σώμα, που είναι μέρος τουυλικού κόσμου. Tο πρωταρχικό Θεϊκό Πνεύμα, το εξατομι-κευμένο πνεύμα, που είναι η εικόνα του και ο αντικειμενι-κός κόσμος, του οποίου μέρος είναι το σώμα, είναι τρεις ο-ντότητες που ονομάζονται Θεός - άτομο - κόσμος. Hεπιτυχία στην πνευματική προσπάθεια κατορθώνεται τηστιγμή που μπορείτε είτε να απαρνηθείτε τον αντικειμενικόκόσμο, σα μία ψευδαίσθηση, ή να τον αναγνωρίσετε σαντο ίδιο το Yπέρτατο Πνεύμα που είναι. Όταν ο καθρέφτης(κόσμος) εξαφανίζεται, η εικόνα (προσωπικότητα) εξαφα-νίζεται επίσης. Όταν αφαιρέσουμε τον καθρέφτη, εξαφα-νίζονται δύο οντότητες, ο ίδιος ο καθρέφτης και η αντα-νάκλαση που καθρεφτίζεται μέσα του. Tότε ενώνεστε με τοΘεό».

Mε αυτό το παράδειγμα μπορούμε να δούμε ότι το Oι-κουμενικό Πνεύμα είναι η μόνη Πραγματικότητα που υπάρ-χει αιώνια. O κόσμος και ο άνθρωπος, που είναι μέρος τουκόσμου, είναι σα τις ψεύτικες εικόνες που βλέπουμε ότανκοιτάζουμε μέσα στον καθρέφτη. H βάση του υλικού κό-σμου είναι ο καθρέφτης, που, απλώς, δημιουργεί μία ψεύ-τικη εικόνα της μίας πραγματικότητας, που εμφανίζεταισα διαφορετικά όντα και αντικείμενα.

Όταν μπορέσουμε να διαπεράσουμε αυτές τις ψευδαι-σθητικές εικόνες και να σπάσουμε τον καθρέφτη, η μορφήτου, που είναι μέρος αυτής της ψευδαισθητικής και προ-σωρινής πραγματικότητας, θα πάψει να αποτελεί γι’ αυ-τόν την αλήθεια και θα ταυτίζεται πια με τη μία αυθεντικήπραγματικότητα, τη μόνη που δεν είναι εικόνα, την Oικου-μενική Συνειδητότητα. Θα συνειδητοποιήσει ότι αυτός ο ί-διος δεν είναι παρά μία αντανάκλαση του Θεού.

Mπορούμε λοιπόν να καταλάβουμε, ότι το σύμπαν τοίδιο είναι το σώμα του οικουμενικού πνεύματος, ενώ τοανθρώπινο σώμα είναι η εκδήλωση του εξατομικευμένουπνεύματος.


I. TO ΦΩΣ TOY ΠPOBOΛEA

Ένα παρόμοιο παράδειγμα, είναι αυτό του κινηματο-γραφικού προβολέα. Στον προβολέα υπάρχει μία δυνατήλάμπα που εκπέμπει αγνό, λευκό φως. Aς υποθέσουμε ότιαυτό είναι η αιώνια οικουμενική συνειδητότητα, που δεν έ-χει αρχή και τέλος και είναι αυτοδημιούργητη. Mπροστά σ’αυτό το φως περνάει ένα φίλμ (ο συνειδητός νους, το υπο-συνείδητο και το ασυνείδητο). Kαθώς το αγνό, λευκό φωςπερνάει μέσα από το φίλμ, διασπάται σε σχήματα καιχρώματα. Όταν καπνίζουν οι άνθρωποι σε μία αίθουσακινηματογράφου, μπορούμε να δούμε αυτές τις ακτίνες τουχρώματος να παίζουν με τα μόρια του καπνού. Mπορούμενα φανταστούμε ότι αυτή είναι η ενέργεια που προβάλλειο νους. Oι σκεπτομορφές προβάλλουν μορφές ενέργειαςκαι οι μορφές ενέργειας προβάλλουν υλικές μορφές, πουστο παράδειγμά μας είναι οι εικόνες που εμφανίζονταιστην οθόνη.

Πολλές χιλιάδες εικόνες ανθρώπων και αντικειμένωνμπορεί να εμφανίζονται στην οθόνη, είναι όμως όλες προ-βολές του ενός αγνού λευκού φωτός. Aυτό το μοναδικόφως προβάλλεται σ’ όλες αυτές τις εικόνες, τα σχήματακαι τα χρώματα. Παρόλα αυτά παραμένει αγνό και λευκόπριν διαπεράσει το φίλμ. Kατά τον ίδιο τρόπο, η μία πα-γκόσμια συνειδητότητα προβάλλεται σαν όλο αυτό το υλι-κό σύμπαν και όλα τα όντα που περιέχει. Kαι όμως παρα-μένει αγνή συνειδητότητα στην ανεκδήλωτη μορφή της.

Όλη η δημιουργία είναι μία συνεχής προβολή αυτήςτης Θεϊκής Συνειδητότητας. Aν ποτέ έπαυε να προβάλλε-ται, όλη η πλάση θα εξαφανιζόταν. Όπως και στον κινη-ματογράφο, αν σβήσει το φως του προβολέα, όλα τα σχή-ματα και τα χρώματα θα εξαφανίζονταν. Mπορεί οιεικόνες στην οθόνη να απεικονίζουν τεράστιο πόνο ή με-γάλη απόλαυση, έντονη δημιουργικότητα ή παραγωγικό-τητα ή και πλήρη καταστροφή, τίποτα όμως απ’ όλα αυτάδεν υπάρχει στο αγνό, λευκό φως του προβολέα. Eίμαστετο λευκό φως, είμαστε το πνεύμα. Oι μορφές που εμφανί-ζονται είναι το σώμα μας και η προσωπικότητά μας. Tαγεγονότα που συμβαίνουν, είναι γεγονότα της ενσαρκωμέ-νης μας ζωής. O αληθινός μας εαυτός, το φως, είναι τε-λείως ανεπηρέαστος από τη γέννηση, το θάνατο και τα


άλλα γεγονότα, που συμβαίνουν σαν τις εικόνες στην οθό-νη. Aυτό θα το καταλάβουμε και θα το αισθανθούμε βαθύ-τερα με τον καιρό και με την πνευματική άσκηση.

K. TA KYTTAPA TOY ΣΩMATOΣ

Tο ανθρώπινο σώμα έχει περίπου 60 τρισεκατομμύρια(60.000.000.000.000) κύτταρα. Aυτό το περίπλοκο σύστη-μα είναι ένα παράδειγμα της ευαίσθητης ισορροπίας ανά-μεσα στην ξεχωριστότητα και την ενότητα στο υλικό επί-πεδο. Kάθε κύτταρο έχει αυτόνομη ύπαρξη, αλλά γεννιέται,αναπτύσσεται και πεθαίνει στη συνειδητότητα και το πε-δίο ενέργειας του σώματος. Διαφορετικά δεν μπορεί να ε-πιβιώσει. Eίναι μέρος του σώματος. Yλοποιείται από τησυνειδητότητα που δημιουργεί και προβάλλει το σώμα, ό-ταν όμως το κύτταρο πεθάνει το σώμα δεν υποφέρει κα-θόλου.

H συνειδητότητα που ελέγχει το σώμα, εφοδιάζει τοκύτταρο με ό, τι χρειάζεται για τροφή, οξυγόνο, ορμόνες,ένζυμα, αντισώματα, και ακόμη απομακρύνει ό, τι απο-βάλλει. Tο κύτταρο από τη μεριά του, ζει και λειτουργεί γιατο σώμα. Δε ζει για τον εαυτό του, δε συσσωρεύει και δενανταγωνίζεται τ’ άλλα κύτταρα, εκτός αν είναι καρκινικά.H ζωή και η λειτουργία του κυττάρου είναι ολοκληρωτικάαφιερωμένη στο σύνολο του σώματος. Aπό την άλλη με-ριά, το σώμα γεννάει, τρέφει, φροντίζει και προστατεύειτο κύτταρο μέχρι να πεθάνει.

Eίμαστε όλοι κύτταρα, γεννημένα από τη Mία Oικουμε-νική Συνειδητότητα, και παρόλο που το αγνοούμε, αυτή ησυνειδητότητα μας φροντίζει, μας προστατεύει και μας ο-δηγεί. Zούμε, λειτουργούμε και εξελισσόμαστε μέσα της.Όπως είπε κι ο Aπόστολος Παύλος στους Aθηναίους: «Σ’Aυτόν ζούμε, κινούμαστε και υπάρχουμε».

Όταν ζούμε για το σύνολο, προσφέροντας και βοηθώ-ντας τους άλλους, είμαστε εναρμονισμένοι μ’ αυτήν τη συ-νειδητότητα. Όταν αρπάζουμε, συσσωρεύουμε και ζούμεμ’ ένα εγωιστικό τρόπο, είμαστε σαν τα καρκινικά κύτταραστο σώμα της ανθρωπότητας. Στην πραγματικότητα, οιπερισσότεροι άνθρωποι ζουν έτσι και θα μπορούσαμε ναπούμε ότι η ανθρωπότητα πάσχει από μία σοβαρή περί-


πτωση καρκίνου, που ελπίζουμε να μην είναι θανατηφό-ρα.

Aξίζει να θυμηθείτε επίσης, ότι αυτά τα 60 τρισεκα-τομμύρια κύτταρα προέρχονται από το ένα κύτταρο στημήτρα της μητέρας μας. Ένα κύτταρο έγινε 60. 000. 000.000. 000 κύτταρα, που έχουν πολύ διαφορετικές λειτουρ-γίες μεταξύ τους. Kάθε κύτταρο είναι ξεχωριστό και μονα-δικό, και όμως συνδεμένο με τ’ άλλα, μέσα από τη δημι-ουργική πηγή και τη δύναμη που το κινεί.

Έτσι το μήνυμα αυτού του κεφαλαίου είναι ξεκάθαρο:1. Yπάρχει μία πνευματική παγκόσμια συνειδητότη-

τα που ευθύνεται για τις μυριάδες μορφές που υ-πάρχουν σ’ αυτό το σύμπαν.

2. Aυτή η συνειδητότητα προβάλλεται συνεχώς σανόλα αυτά τα αντικείμενα, τα όντα και ακόμη τα γε-γονότα που τους συμβαίνουν.

3. Στην πραγματικότητα δεν είμαστε αυτά τα σώ-ματα και οι προσωπικότητες, αλλά μία αθάνατησυνειδητότητα, που βιώνει αυτόν τον υλικό κόσμοκαι εκφράζεται μέσα απ’ αυτά τα σώματα.

4. O σκοπός της ζωής είναι να συνειδητοποιήσουμεαυτήν την αλήθεια, ν’ αποταυτιστούμε από το σώ-μα και το νου, και να αισθανθούμε πάλι τον εαυτόμας σα παγκόσμια συνειδητότητα, ελεύθεροι απόυλικούς, συγκινησιακούς και νοητικούς περιορι-σμούς. Aυτή είναι η αλήθεια που, όπως υποσχέθηκεο Xριστός, θα μας ελευθερώσει.

Στο επόμενο κεφάλαιο, θα συζητήσουμε τους βασι-κούς τρόπους με τους οποίους μπορεί να γίνει αυτό.


KEΦAΛAIO 3MEΘOΔOI ENΩΣHΣ

O σκοπός της ζωής μας πάνω στη Γη είναι να συνει-δητοποιήσουμε την έμφυτη θεϊκή μας φύση και να την εκ-φράσουμε σε όλη της τη δύναμη και ομορφιά στο νοητικό,συγκινησιακό και υλικό επίπεδο δημιουργίας. Eίμαστε εδώγια να συνειδητοποιήσουμε τη Θεϊκή μας φύση, που βρί-σκεται σε λανθάνουσα κατάσταση, και την ενότητά μας μεκάθε ανθρώπινη ύπαρξη και με όλη τη δημιουργία.

O άνθρωπος έχει λοιπόν δύο σκοπούς πάνω στη γη:1. Nα βρει τον Aληθινό του Eαυτό - (Aυτογνωσία)2. Nα εκφράσει αυτόν τον Eαυτό εδώ στη Γη.Yπάρχουν διάφοροι τρόποι για να το κάνει αυτό. Όλες

οι θρησκείες και οι πνευματικές φιλοσοφίες έχουν αυτό τοσκοπό.

O Σουάμι Bιβεκανάντα ήταν ένας Iνδός λόγιος, ένας ά-γιος άνθρωπος και πνευματικός δάσκαλος, πολύ γνωστόςγια τις διαλέξεις του στην Aμερική, την Aγγλία και γενικάτην Eυρώπη. Στο τέλος του 19ου αιώνα, στο Συνέδριο τωνΘρησκειών του Kόσμου, που έγινε στο Σικάγο, οι σύνεδροιχειροκρότησαν τον Bιβεκανάντα όρθιοι και πολύ περισσό-τερο από κάθε άλλον ομιλητή, γιατί μπόρεσε να κάνει ό-λους αυτούς τους θεολόγους και αντιπροσώπους των δια-φόρων θρησκειών να συνειδητοποιήσουν ότι όλες οιθρησκείες είναι στην ουσία ένα και λατρεύουν τον ίδιο μο-ναδικό Θεό. Nα πώς το εκφράζει μ’ ένα σύντομο και απλότρόπο:

«Kάθε ψυχή έχει τη δυνατότητα να πραγματώσει τηθεϊκότητα που υπάρχει μέσα της. O σκοπός είναι να εκδη-λώσει αυτήν την εσωτερική θεϊκότητα ελέγχοντας τηνπραγματικότητα. Kάντε το αυτό με την εργασία, τη λα-


τρεία προς τον Θεό, τον πνευματικό έλεγχο ή τη φιλοσο-φία, με έναν, περισσότερους ή και μ’ όλους αυτούς τουςδρόμους και ελευθερωθείτε.

Aυτό είναι το παν στη θρησκεία. Όλα τ’ άλλα, τα δόγ-ματα, οι ιεροτελεστίες, τα βιβλία, οι ναοί ή οι μορφές, δενείναι παρά δευτερεύουσες λεπτομέρειες».

Yπάρχουν λοιπόν τέσσερα βασικά συστήματα πνευ-ματικής προσπάθειας. Oι τεχνικές της πνευματικής ανά-πτυξης είναι πολλές, αλλά μπορούμε να τις κατατάξουμεόλες στις ακόλουθες κατηγορίες : εργασία, λατρεία προςτο θεό, ψυχικό ή νοητικό έλεγχο και φιλοσοφία.

Όλοι οι δρόμοι αυτοί έχουν τους ίδιους στόχους: αρ-μονία μέσα στο σώμα, στο νου και την ψυχή, αρμονία ανά-μεσα στους ανθρώπους, απελευθέρωση από έναν αυτόμα-το, μηχανικό και ασυνείδητο τρόπο σκέψης και ζωής,υπέρβαση των περιορισμών του σώματος και της προσω-πικότητας, μείωση του “εγώ” και του εγωισμού και τελικάτην εμπειρία του θείου μέσα μας και στους άλλους. Για ναδιευκολυνθούν οι διαφορετικοί χαρακτήρες, προτιμήσειςκαι ανάγκες των ανθρώπων, υπάρχουν πολλοί δρόμοι,που οδηγούν στον ίδιο σκοπό. O καθένας είναι ελεύθεροςνα ακολουθήσει αυτόν που του ταιριάζει προσωπικά. Oιπερισσότεροι άνθρωποι βρίσκουν ότι τους ταιριάζει έναςσυνδυασμός. Yπάρχουν διαφορετικοί δρόμοι για τον πρα-κτικό άνθρωπο, το δραστήριο, για το συναισθηματικό, γιατο διανοούμενο και λάτρη της φιλοσοφίας, καθώς και έ-νας δρόμος για την ανάπτυξη της θέλησης που είναι απα-ραίτητη για όλους τους δρόμους. Mπορείτε να διαλέξετε α-νάλογα με την κλίση σας.

A. O ΔPOMOΣ THΣ ANIΔIOTEΛOYΣ EPΓAΣIAΣΉ THΣ ANIΔIOTEΛOYΣ ΔPAΣHΣ.

O πρώτος δρόμος είναι αυτός της ανιδιοτελούς υπη-ρεσίας ή της δραστηριότητας μέσα στον κόσμο. Eδώ η έμ-φαση δε βρίσκεται καθόλου στην εξάσκηση ειδικών τεχνι-κών, στη συμμετοχή ειδικών μαθημάτων ή στην απομόνω-ση από τη ζωή. Eδώ μαθαίνει κάποιος πολύ απλά NAYΠHPETEI, XΩPIΣ NA ΠEPIMENEI ANTAΠOΔOΣH KAI NAΔPA XΩPIΣ ΠPOΣKOΛΛHΣH ΣTO AΠOTEΛEΣMA THΣΔPAΣHΣ TOY. Έτσι, υπηρετεί την οικογένειά του, βοηθάει


τους φίλους του, προσφέρει οποιαδήποτε ανιδιοτελή υ-πηρεσία μπορεί, (για ν’ ανακουφίσει τον πόνο και τη δυ-στυχία γύρω του). Mειώνει το “εγώ” του με το να απελευ-θερώνεται από τις δικές του ανάγκες και απολαύσεις,ώστε να μπορεί να προσφέρει στην κοινωνία που ζει, κάτιπου ν’ αξίζει τον κόπο.

Δε μένει αδιάφορος στα προβλήματα των άλλων. Δενανησυχεί· δρα. Yπάρχει μεγάλη διαφορά ανάμεσα στηδράση και την ανησυχία. H ανησυχία δεν έχει καμία αξίακαι φέρνει αρνητικά αποτελέσματα. H δράση με αγάπη καιαυτοπεποίθηση μπορεί να φέρει μεγάλες αλλαγές. Mπορείκάποιος να διοικεί μιά επιχείρηση, να υπερασπίζεται μιάδικαστική υπόθεση, να οδηγεί ταξί ή να μεγαλώνει παιδιά.Ό, τι και να κάνει, θα χρησιμοποιήσει όλες του τις σωμα-τικές και νοητικές δυνάμεις για να πετύχει το αποτέλεσμαπου επιθυμε,ί αλλά η ευτυχία του δε θα εξαρτάται απότο αποτέλεσμα. H ευτυχία του εξαρτάται από το γεγονόςότι γνωρίζει πως κάνει την καλύτερη προσπάθεια. Mπορείνα πέσει έξω στη δουλειά του, μπορεί να χάσει την υπόθε-ση στο δικαστήριο, τα παιδιά του να μην φέρονται όπωςθα ήθελε, αλλά εκείνος είναι γαλήνιος. Έκανε και κάνει τοκαλύτερο δυνατό και θα εξακολουθήσει να το κάνει,χωρίς αγωνία για την επιτυχία ή την αποτυχία του.

Aρχίζει να αισθάνεται σαν ένα κύτταρο στο σώμα τηςανθρωπότητας και κοιτάει γύρω του, για να δει τί μπορείνα κάνει για να γίνει αυτός ο κόσμος καλύτερος, ναβοηθήσει τους φτωχούς, τα ορφανά, τους τυφλούς, τουςμόνους και άρρωστους. Mπορεί ν’ αποφασίσει να κατευ-θύνει τις ενέργειές του προς διάφορες κινήσεις, όπωςαυτή για την Παγκόσμια Eιρήνη ή τα AνθρώπιναΔικαιώματα. Bελτιώνει τον κόσμο και τον εαυτό του ταυ-τόχρονα. Oι λέξεις κλειδιά είναι εδώ ANIΔIOTEΛHΣYΠHPEΣIA και AΠOTAYTIΣH AΠO TO AΠOTEΛEΣMA TΩNΠPAΞEΩN. Tο απόφθεγμα εδώ είναι «Yπηρεσία στηνAνθρωπότητα είναι Yπηρεσία στη Θεότητα». Aυτό μαςφέρνει στο νου τη διδασκαλία του Iησού, ο οποίος εξηγείότι βρίσκεται μέσα σε κάθε πλάσμα και ότι κάθε φορά πουβοηθάμε κάποιον, βοηθάμε στην πραγματικότητα Aυτόν.

Λέει ακόμη ότι κάθε φορά που περιφρονούμε τις ανά-γκες των άλλων, περιφρονούμε τον Ίδιον. Όταν βλάπτου-με τους άλλους, βλάπτουμε Eκείνον. Γιατί όπως αναφέρε-ται στο κατά Iωάννην Eυαγγέλιο: «Eίμαι μέσα σας και είστε


μέσα μου. Eίμαι μέσα στον Πατέρα και ο Πατέρας είναιμέσα μου». O Iησούς ασφαλώς μιλάει εδώ σα ΘεϊκήOικουμενική Συνειδητότητα, που είναι η ζωτική δύναμημέσα σε κάθε πλάσμα. M’ αυτήν την έννοια, ο Iησούς είναιη ζωτική δύναμη μέσα μας και η συνειδητότητα μέσα στηνοποία υπάρχουμε.

O Xριστός εδώ δε μιλάει σαν τη μορφή του Iησού πουέζησε στη Γη πριν 2. 000 χρόνια για να μπορέσουμε να Tονδούμε και να Tον ακούσουμε. Mιλάει περισσότερο σαν τοΆγιο Πνεύμα, που είναι πάντοτε η ζωτική δύναμη κάθε δη-μιουργίας.

O δρόμος της υπηρεσία είναι το μέσο να ξαναενωθού-με με το Πνεύμα μέσα μας και μέσα σε όλα τα πλάσματα,υπηρετώντας Tο στις μορφές όλων των υλικών Tου εκδη-λώσεων. Tο άτομο «οικουμενοποιείται» με το ν’ ανακατευ-θύνει τη δράση του από τη συγκέντρωση στο “εγώ”, στησυγκέντρωση στο οικουμενικό. Ξεπερνάει την ψευδαίσθη-ση της ξεχωριστότητάς του με το να υπηρετεί και να ζειγια το σύνολο.

B. O ΔPOMOΣ THΣ AΓAΠHΣ, THΣ AΦOΣIΩΣHΣ, THΣΛATPEIAΣ TOY ΘEOY.

H λατρεία του Θεού είναι αδιάσπαστο μέρος κάθεθρησκείας και ιδιαίτερα τονισμένη στο Xριστιανισμό.Mέσα από τη λατρεία, η συναισθηματική ενέργεια του αν-θρώπου αποσύρεται από τις διάφορες γήινες προσκολλή-σεις και προσηλώνεται στην αγάπη για το Θεό. Aνάλογαμε τη θρησκεία στην οποία έχει γεννηθεί ο καθένας, μπορείνα στραφεί στον Iησού, τον Kρίσνα, το Pάμα ή το Bούδα.Aυτός ο δρόμος της αφοσίωσης αφήνει ελεύθερο το άτομονα λατρέψει όποια μορφή θέλει. Eνθαρρύνει το Xριστιανόνα λατρεύει το Xριστό, την Παναγία και διάφορους αγίους.Oι Iνδουϊστές, οι Bουδιστές, οι Mωαμεθανοί, οι Eβραίοι,όλοι μπορούν να λατρεύουν ο καθένας με το δικό τουτρόπο. Aυτός είναι ο δρόμος της απόλυτης παράδοσηςστη Θεϊκή Bούληση, όπου προσπαθεί κάποιος να έχει συ-νεχώς μέσα στο νου του το όνομα και τη μορφή του θείου,όπως με την αέναη προσευχή «KYPIE IHΣOY XPIΣTE,EΛEHΣON ME». O δρόμος αυτός εκφράζεται με τα λόγια τουXριστού: «Aγάπα το Θεό με όλη σου την καρδιά, το νου, τη


δύναμη και την ψυχή σου». Aυτή η εντολή οδηγεί αμέσωςσε μία δεύτερη: «Aγάπα τον πλησίον σου όπως αγαπάςτον εαυτό σου». Δε βάζει όρους σ’ αυτήν τη δήλωση, δη-λαδή αγάπα τον άλλον αν είναι Xριστιανός ή άγιος και όχιαν είναι αμαρτωλός, κομμουνιστής, Eβραίος ή μαύρος.Mας λέει ν’ αγαπάμε ακόμη και τους εχθρούς μας, ν’ αγα-πάμε τους πάντες χωρίς καμία εξαίρεση. Kαθώς κατευθύ-νουμε όλες τις συγκινησιακές μας ενέργειες στη λατρείατου Iδανικού που έχουμε διαλέξει, ο νους και η καρδιά α-νοίγονται φυσικά προς όλους τους άλλους ανθρώπους,ανεξάρτητα από τον τρόπο που εκείνοι έχουν διαλέξει ναλατρεύουν. Όποιος ακολουθεί αυτό το δρόμο, σύντομααρχίζει ν’ ανακαλύπτει ότι ο Θεός κατοικεί μέσα σε κάθεπλάσμα της δημιουργίας και η αγάπη του αγκαλιάζειόλους. Tο “εγώ” και ο εγωισμός του διαβρώνονται σιγά-σιγά από αυτήν την αγάπη, που μπαίνει στη ζωή του σανένα φως που διώχνει το σκοτάδι. Δεν είναι δυνατό ν’αγαπά κάποιος το Θεό χωρίς ν’ αγαπά τους ανθρώπους.Aυτός ο δρόμος εξαγνίζει κάθε αρνητικό συναίσθημα, κα-τώτερες επιθυμίες, το νου και το χαρακτήρα. Θεωρείταιένας από τους πιο κατάλληλους τρόπους για να φωτιστείκάποιος στην εποχή μας. Oι μέθοδοι αυτού του δρόμουείναι η προσευχή, οι ψαλμοί, η πνευματική συζήτηση, η ε-πανάληψη του ονόματος του Θεού και όσες από τις πα-ραδοσιακές τελετουργίες ταιριάζουν στον κάθε άνθρωπο.

Tο μυστικό εδώ είναι η «αγάπη για μια οικουμενικήπροσωπικότητα». Eίμαστε εξατομικευμένες προσωπικό-τητες. Όταν κάποιος μας αγαπάει, θέλουμε ν’ αγαπάειμόνο εμάς και κανέναν άλλον. Θέλουμε να είμαστε το κέ-ντρο της προσοχής του, διαφορετικά αισθανόμαστε ζή-λεια. O Iησούς ήταν μία οικουμενική προσωπικότητα. Δενπεριοριζόταν, όπως εμείς, από την αίσθηση του σώματοςκαι του νου. Ήταν η ενσάρκωση του Xριστού, τουOικουμενικού Πνεύματος. Tο γνώριζε αυτό και μας ζήτησενα Tον αγαπάμε και, αν θέλουμε να Tον ευχαριστήσουμε, ν’αγαπάμε και όλους τους άλλους ανθρώπους, να τουςβοηθάμε και να τους υπηρετούμε. Έτσι μέσα από τηναγάπη μας για το Xριστό, η αγάπη μας γενικότερα αυξά-νεται και γίνεται μία Oικουμενική Aγάπη για όλα τα πλά-σματα.

Eνώ λοιπόν στον προηγούμενο δρόμο είχαμε την ε-μπειρία της οικουμενοποίησης μέσα από τη δράση, σ’


αυτόν το δρόμο την έχουμε μέσα από το συγκινησιακό ά-νοιγμα στην αγάπη.

Γ. O ΔPOMOΣ TOY NOHTIKOY (ΨYXIKOY) EΛEΓXOY.

Aυτός είναι ο δρόμος του σταδιακού ελέγχου του εαυ-τού μας, μέσα από την πειθαρχία και τη θέληση. Eίναι ένασύστημα χρήσιμο στον καθένα, έστω κι αν έχει διαλέξει ν’ακολουθήσει άλλον δρόμο. Προσφέρει τεχνικές για την ε-ναρμόνιση και την τελική κυριαρχία πάνω στο σώμα, τηναναπνοή, τα συναισθήματα, τις αισθήσεις και το νου.Oτιδήποτε κάνουμε στη ζωή, το κάνουμε με το σώμα καιτο νου, οπότε η αποτελεσματικότητα της κάθε πράξης,της κάθε προσπάθειας, βελτιώνεται καθώς βελτιώνεται ηποιότητα και ο έλεγχος πάνω στο σώμα και το νου. Oι πε-ρισσότεροι από μας δεν ελέγχουμε σχεδόν καθόλου το νουμας τώρα. Δεν μπορούμε να χαλαρώσουμε, να συγκεντρω-θούμε, ή να ξεπεράσουμε δυσκολίες όπως είναι η κούραση,η έλλειψη ενέργειας, η αρρώστια, η αρνητική αντίδρασηστο κρύο και τη ζέστη, οι συγκινησιακές εντάσεις, ο φόβοςκαι οι υποσυνείδητοι προγραμματισμοί μας. Eλάχιστοιείναι οι άνθρωποι που είναι κύριοι του εαυτού τους και ε-λέγχουν τη ζωή τους.

Aυτός που ακολουθεί αυτόν το δρόμο, αποκτά τον έ-λεγχο βήμα προς βήμα, αρχίζοντας από τις πιο υλικέςπλευρές της ύπαρξής του, μέχρι την πιο λεπτή, το νου.

Aυτή η σταδιακή εξέλιξη της ανώτερης θέλησης, κο-ρυφώνεται με τον έλεγχο του νου και την ένωσή του με τηνψυχή, στο διαλογισμό και την έκσταση. Mε τον αυτοέλεγχολοιπόν, και τις διάφορες πειθαρχίες, ειδικά προορισμένεςγια να εξαγνίσουν το σώμα και το νου, ο άνθρωπος ετοι-μάζεται για την ένωση με την Oικουμενική πηγή κάθεζωής. Aυτόν το δρόμο ακολουθούν οι περισσότεροι πουβρίσκονται στα μοναστήρια διαφόρων θρησκειών.Συνήθως συνδυάζεται με τους άλλους δρόμους, της υπη-ρεσίας, της αφοσίωσης και της φιλοσοφίας.

Eδώ η οικουμενοποίηση γίνεται με το να ωθήσουμε τησυνειδητότητα πέρα από τους περιορισμούς του σώματοςκαι της προσωπικότητας και να βιώσουμε την ευδαιμονι-κή ένωση με την οικουμενική συνειδητότητα. Aυτό γίνεταιμε τα οκτώ βήματα που θα περιγράψουμε.


1. O EΛEΓXOΣ THΣ ΣYMΠEPIΦOPAΣ συστήνεται γιατον άνθρωπο που θέλει να γίνει κυρίαρχος του εαυτού του.Tο κλειδί στην ατομική και κοινωνική αρμονία είναι «ναφερόμαστε στους άλλους, όπως θα θέλαμε να μας φέρο-νται οι άλλοι και να μην κάνουμε στους άλλους, αυτόπου δε θα θέλαμε να μας κάνουν εκείνοι». Όταν έναςάνθρωπος ακολουθεί αυτόν τον κανόνα σε όλη του τηζωή, θα έχει εσωτερική γαλήνη. O νους του θα είναι ήσυ-χος όταν γνωρίζει ότι υπάρχει συνέπεια ανάμεσα στις πε-ποιθήσεις, τα λόγια και τις πράξεις του. Γι’ αυτό του ζη-τούνται πέντε πράγματα:

α. Nα μη βλάψει ποτέ συνειδητά καμία ύπαρξη μετις σκέψεις, τα λόγια ή τις πράξεις του.

β. Nα λέει πάντα την αλήθεια.γ. Nα μην παίρνει ποτέ τίποτα που δεν έχει απο-

κτήσει νόμιμα, με τίμια εργασία.δ. Nα μη φθονεί και να μη ζηλεύει αυτά που έχουν οι

άλλοι, αλλά να χαίρεται γι’ αυτούς.ε. Nα μη σπαταλάει άσκοπα ενέργεια σε σεξουαλι-

κή δραστηριότητα, νοερά ή σωματικά.2. H ANAΠTYΞH THΣ ΠEIΘAPXIAΣ είναι το δεύτερο α-

ξίωμα σ’ αυτό το δρόμο. Zητείται από τον άνθρωπο ναπειθαρχήσει τον εαυτό του με τους ακόλουθους τρόπους:

α. Mε την εξάσκηση διαφόρων πειθαρχιών όπωςείναι η νηστεία, η σιωπή κατά καιρούς και γενικά ηαπλή ζωή, χωρίς περιττές ανέσεις, που εξασθε-νούν το σώμα και το νου.

β. Mε την καθαρότητα και αγνότητα του σώματοςκαι του νου.

γ. Λατρεύοντας τον Θεό καθημερινά, μ’ όποιο τρόποδιαλέξει ο ίδιος.

δ. Mε τη μελέτη της αλήθειας για τον εαυτό του σανπροσωπικότητα και σαν ψυχή, με την αυτοπαρα-τήρηση, το διάβασμα και τη συζήτηση.

ε. Mε την εξάσκηση της ικανοποίησης.Mαθαίνοντας να είναι ήρεμος μέσα του και να δέχε-ται αυτά που του δίνει η ζωή, χωρίς να είναι ά-πληστος και να ζητάει όλο και περισσότερα υλικάαγαθά.


Tα πρώτα δύο βήματα αυτού του δρόμου θυμίζουν ωςένα βαθμό τις Δέκα Eντολές και είναι κατευθυντήριεςγραμμές, που βρίσκει κανείς σ’ όλους τους πνευματικούςδρόμους, γιατί βοηθούν να φτιάξουμε στέρεα θεμέλια γιατο πνευματικό οικοδόμημα που θέλουμε να χτίσουμε. Aν ταθεμέλια δεν είναι καλά φτιαγμένα, μπορεί να έχουμε προ-βλήματα αργότερα, καθώς η ενέργεια και η δύναμη πουρέουν μέσα από το σώμα και το νου μας αρχίζουν να αυ-ξάνονται.

3. O EΛEΓXOΣ TOY ΣΩMATOΣ, που αναπτύσσεταιμέσα από συγκεκριμένες ασκήσεις, δυναμικές και στατικές.Σ’ αυτό το στάδιο χρησιμοποιούμε και τον έλεγχο της ανα-πνοής και τη βαθιά χαλάρωση, για να δυναμώσουμε τονευρικό σύστημα και να εναρμονίσουμε το ενδοκρινικό.Aυτό είναι απολύτως απαραίτητο για να μπορέσουμε ναεπιτύχουμε τα εξελιγμένα στάδια κυριαρχίας της συγκινη-σιακής και νοητικής ενέργειας. Aυτές οι ασκήσεις και τε-χνικές χρησιμοποιούνται τώρα και για θεραπείες.

4. O EΛEΓXOΣ THΣ BIOENEPΓEIAΣ, που μπορεί να πε-τύχει κανείς γνωρίζοντας σε βάθος ορισμένες προχωρημέ-νες αναπνευστικές τεχνικές, που γίνονται σε συνδυασμό μεσυγκέντρωση σε διάφορα μέρη του σώματος. Aυτό δημι-ουργεί μία εξαιρετική κατάσταση υγείας και ζωτικότηταςκαι διευκολύνει τον τελικό έλεγχο του νου. H αναπνοή, ηβιοενέργεια και ο νους είναι συνδεμένα μεταξύ τους. Aυτέςοι τεχνικές είναι χρήσιμες για να μάθει κάποιος να κυριαρ-χεί στα συναισθήματα, είναι όμως επικίνδυνες όταν τις ε-ξασκεί χωρίς την καθοδήγηση κάποιου έμπειρου.

5. O EΛEΓXOΣ TΩN AIΣΘHΣEΩN είναι τώρα απαραί-τητος, καθώς ο νους βρίσκεται συνήθως στο έλεος τωνδιαφόρων μηνυμάτων των αισθήσεων που βομβαρδίζουντα μάτια, τ’ αυτιά και τ’ άλλα αισθητήρια όργανα.Mαθαίνει κανείς ν’ αποδεσμεύει το νου από τα μηνύματαπου δέχεται, αφήνοντάς τα να πάνε κατευθείαν στο υπο-συνείδητο, χωρίς να ενοχλούν το συνειδητό νου, ώστε ναμπορεί να συγκεντρωθεί σ’ αυτό που κάνει. Aυτό συχνάσυμβαίνει αυτόματα, σαν αποτέλεσμα έντονης συγκέ-ντρωσης σε κάποια δημιουργική δραστηριότητα, όπως ηζωγραφική, ο χορός, το τραγούδι, η μουσική, η κηπουρική,


το πλέξιμο και άλλα.

6. ΣYΓKENTPΩΣH TOY NOY Σ’ ENA ΣHMEIO.

7. ΔIAΛOΓIΣMOΣ.

8. EKΣTAΣH THΣ ENΩΣHΣ ME TO ANTIKEIMENO THΣΣYΓKENTPΩΣHΣ. Tα πέντε πρώτα βήματα ονομάζονται ε-ξωτερικός έλεγχος, γιατί αφορούν τον έλεγχο παραγόντωνέξω από το νου. Tα τρία τελευταία ονομάζονται εσωτερι-κός έλεγχος, γιατί αφορούν τον έλεγχο του ίδιου του νου.Mε τα τρία τελευταία βήματα μαθαίνουμε πώς να κρατάμετο νου συγκεντρωμένο σ’ ένα αντικείμενο για αρκετή ώρα.Στη διάρκεια αυτής της συγκέντρωσης, βιώνει κανείς όλοκαι βαθύτερα επίπεδα του αντικειμένου, μέχρι να αισθαν-θεί πλήρη ενότητα μ’ αυτό. Για παράδειγμα, μπορούμε ν’αρχίσουμε να συγκεντρωνόμαστε στο όνομα και τη μορφήτου Iησού Xριστού. Mετά από έντονη εξάσκηση θ’ αρχί-σουμε να αισθανόμαστε το Xριστό όχι σαν άνθρωπο μεμορφή πια, αλλά σαν ενέργεια, σα φως, σα συνειδητότη-τα, σα δόνηση, σαν το Λόγο. Στο τελικό στάδιο, θα χάσου-με την αίσθηση του εαυτού, την αίσθηση της ατομικότη-τας και της ξεχωριστότητας και θα υπάρχει μόνο η συνει-δητότητα του Xριστού, θα έχουμε ενωθεί με το Xριστό.

Aυτόν το δρόμο θα τον αναλύσουμε λεπτομερώς στοβιβλίο H TEXNH TOY ΔIAΛOΓIΣMOY - OKTΩ ΣKAΛOΠATIAΠPOΣ THN ΠNEYMATIKH TEΛEIOΠOIHΣH.

Δ. O ΔPOMOΣ THΣ ΓNΩΣHΣ, THΣ ΦIΛOΣOΦIAΣ,Ή THΣ ΠNEYMATIKHΣ ΔIAKPIΣHΣ.

Aυτός είναι ο δρόμος της γνώσης, της αντίληψης, τηςδιάκρισης και της φιλοσοφίας. Eίναι ένας δρόμος πουλίγοι μπορούν ν’ ακολουθήσουν. Xρειάζεται μία πνευματι-κή διάκριση κοφτερή σαν το ξυράφι, που μας κάνει να έ-χουμε επίγνωση της αλήθειας, ότι δεν είμαστε το περιεχό-μενο του νου ή του σώματός μας και ότι όλα όσα βλέπου-με δεν είναι παρά μία προσωρινή πραγματικότητα, πουόλο αλλάζει και που σύντομα δε θα υπάρχει πια. Aυτός


που ακολουθεί αυτόν το δρόμο, παύει να ταυτίζεται με τοσώμα, τα συναισθήματα, το περιεχόμενο του νου. Aρχίζεινα βιώνει τον Eαυτό του σαν τον ΠAPATHPHTH όλωναυτών των πρόσκαιρων φαινομένων που συμβαίνουν στοσώμα, το νου και γύρω του.

Aποταυτίζεται από συγκεκριμένους ανθρώπους καικαταστάσεις. Aγαπάει, αλλά χωρίς προσκόλληση.Aισθάνεται την αγάπη σα μία ένωση με τον άλλον άνθρω-πο και όχι σα μία ανάγκη, μιά αγάπη χωρίς όρους.

Yπάρχει τεράστια διαφορά ανάμεσα στην αγάπηκαι την προσκόλληση. Eίναι αντίθετες. Πραγματικήαγάπη μπορεί να υπάρξει μόνον όταν δεν υπάρχει απολύ-τως καμία προσκόλληση, καμία ανάγκη από τον άλλον,ούτε καν για την παρουσία του. Mόνον τότε μπορεί κάποι-ος ν’ αγαπάει χωρίς όρους. O φιλόσοφος αναζητά ναβιώσει την Aλήθεια. Έχει ακούσει από άλλους ότι υπάρχειμία πιο μόνιμη πραγματικότητα πίσω από αυτόν τονκόσμο, όπου όλες οι μορφές σίγουρα θ’ αποσυντεθούν, θαπεθάνουν και θα εξαφανιστούν. H λογική του, όπως καιτου Σωκράτη, τον επιβεβαιώνει ότι αυτό πρέπει να είναιαλήθεια. Aλλά τώρα θέλει να το βιώσει. Yπάρχει μεγάληδιαφορά ανάμεσα στο να ακούμε, να πιστεύουμε και ναΓNΩPIZOYME AΠO EMΠEIPIA. O φιλόσοφος δε συγκεντρώ-νεται συνήθως σε ιερές μορφές, όπως του Iησού και τηςΠαναγίας. Aναζητά να γνωρίσει τον άμορφο Πατέρα, τονAνεκδήλωτο Θεό. Aναζητά ν’ ανακαλύψει το Θεό στη βάσηκάθε πλάσματος και αντικειμένου που υπάρχει σ’ αυτόντον κόσμο. Bλέπει όλους και όλα απλώς σα μία προσωρι-νή εκδήλωση του ENOΣ ΠAΓKOΣMIOY ΠNEYMATOΣ.

Παλεύει διαρκώς με την τάση του νου, που ταυτίζεταιμε την απόλαυση και τον πόνο και διάφορες συγκινησια-κές καταστάσεις, που τον κάνουν να χάνει την επίγνωσητης Aλήθειας, ότι δηλαδή είναι μία ψυχή ανεξάρτητη απ’όλα αυτά που συμβαίνουν στη ζωή του. Ότι η ζωή είναιένα προσωρινό έργο και παίζει προσωρινά ένα ρόλο,αλλά ότι θα’ ρθει η μέρα που θ’ αφυπνισθεί, είτε μέσα απόένα πνευματικό ξύπνημα ή με το θάνατο του υλικού τουσώματος. Θα συνειδητοποιήσει τότε ότι όλα αυτά ήτανσαν ένα όνειρο, ότι, στ’ αλήθεια, δεν είναι άντρας ή γυναί-κα, μητέρα ή πατέρας, καλλιτέχνης, επιχειρηματίας, επι-στήμονας, πολιτικός, πλούσιος ή φτωχός, αλλά μία ψυχήπου παίζει απλώς αυτούς τους ρόλους. Aυτός είναι ο


δρόμος που θα συζητήσουμε σ’ αυτό το βιβλίο. Όμως οδρόμος της φιλοσοφίας είναι από μόνος του δύσκολος.Παρόλο που οι αλήθειες που διατυπώνονται είναι πολύχρήσιμες για να διατηρήσουμε ένα γαλήνιο και καθαρό νουκαι ν’ αντιμετωπίσουμε έτσι τις διάφορες δοκιμασίες τηςζωής, συνήθως χρειάζεται βοήθεια από τους άλλους δρό-μους. Xρειάζεται δηλαδή μία σημαντική προετοιμασίαμέσα από τους άλλους δρόμους.

H γνώση είναι μία επικίνδυνη δύναμη στα χέρια τωνανώριμων και των ανέτοιμων. Γι’ αυτούς που δεν είναι έ-τοιμοι να την κάνουν τρόπο ζωής, είναι τουλάχιστον χά-σιμο χρόνου. H γνώση που μένει χωρίς να χρησιμοποιεί-ται, μπορεί να δημιουργήσει ένα σωρό προβλήματα. Eίναικαλύτερα να μένει κάποιος στην άγνοια, παρά να γνωρίζεικαι να μη δρα ανάλογα με αυτήν τη γνώση.

H γνώση είναι σαν ένας σπόρος. Στην παραβολή τουXριστού, αυτοί που πέφτουν σε σκληρό βράχο δεν έχουνκαμία πιθανότητα να φυτρώσουν. Άλλοι που πέφτουν α-νάμεσα σε θάμνους, φυτρώνουν, αλλά σύντομα πεθαί-νουν, γιατί δεν έχουν αρκετό ήλιο για ν’ αναπτυχθούν.Aυτοί που πέφτουν σε εύφορη γη, αναπτύσσονται και πα-ράγουν διάφορες ποσότητες καρπών. Πολλοί σπόροιγνώσης πέφτουν στο χωράφι του νου. Πόσοι όμως απόαυτούς τελικά φυτρώνουν, αναπτύσσονται και παράγουνκαρπό στην καθημερινή μας ζωή; Γιατί αυτός είναι ο σκο-πός της φιλοσοφίας, τουλάχιστον της πρακτικής φιλοσο-φίας που παρουσιάζουμε σ’ αυτό το βιβλίο.

Tο χωράφι χρειάζεται προετοιμασία πριν το σπείρου-με. Xρειάζεται να το οργώσουμε, για να γίνει το χώμα α-φράτο, έτοιμο να δεχθεί τον σπόρο. Aυτό σημαίνει ότιπρέπει να οργώσουμε το σύστημα των πεποιθήσεών μας.H αυτοανάλυση και ο διαλογισμός βοηθούν το σκληρό,προγραμματισμένο νου να μαλακώσει. Bοηθούν επίσης ηπροσευχή και η αφοσίωση. Όταν σπείρουμε το σπόρο,χρειάζεται νερό, με τη μορφή της μελέτης, του διαλογι-σμού, της αυτοανάλυσης, των πνευματικών ομάδων συ-ζήτησης και με πράξεις υπηρεσίας. Kάθε τόσο χρειάζεταινα ξεριζώνουμε από τον κήπο του νου μας τ’ αγριόχορτατου φόβου, της προσκόλλησης, της απέχθειας και τωναρνητικών σκέψεων γενικά, που συχνά καλύπτουν αυτάτα πνευματικά βλαστάρια, που παλεύουν για λίγο χώρο σ’έναν ήδη υπερβολικά στριμωγμένο κήπο.


Γι’ αυτό η φιλοσοφία δεν είναι κάτι που μαθαίνουμεαπό βιβλία και μετά αποθηκεύουμε στο νου για να εντυ-πωσιάσουμε τους άλλους με τα όσα ξέρουμε. Eίναι η νοη-τική έκφραση της ζωτικής δύναμης της δημιουργίας.Πρέπει κάποιος να τη ζήσει, να την εξασκήσει. O σκοπόςτου βιβλίου αυτού είναι να σας προσφέρει αυτήν την ευ-καιρία.

E. AYTO EINAI TO ΠAN ΣTH ΘPHΣKEIA.

Aς ξαναγυρίσουμε στην τελευταία φράση των λόγωντου Σουάμι Bιβεκανάντα, που ήδη αναφέραμε. Aυτό είναιτο παν στη θρησκεία: ανιδιοτελής υπηρεσία, αφοσίωση,έλεγχος του νου και φιλοσοφία. «Tα δόγματα, οι τελετουρ-γίες, τα βιβλία, οι ναοί ή οι μορφές δεν είναι παρά δευτε-ρεύουσες λεπτομέρειες».

Aς αφήσουμε αυτές τις δευτερεύουσες λεπτομέρειες νατις διαλέξει ο καθένας για τον εαυτό του. Aς ακολουθήσειο καθένας αυτό που του ταιριάζει. Aλλά ας σέβεται και αςμην κριτικάρει, ας μην απορρίπτει, ας μη συκοφαντεί τοδρόμο που ακολουθούν οι άλλοι. Aς συγκεντρωθούμε σ’αυτό που είναι κοινό σε όλες τις θρησκείες και τις πνευμα-τικές φιλοσοφίες και συστήματα και όχι στις δευτερεύου-σες λεπτομέρειες που διαφέρουν.

Όλες χρησιμοποιούν αυτούς τους τέσσερις βασικούςδρόμους: της υπηρεσίας, της αγάπης, του αυτοέλεγχου καιτης πνευματικής αλήθειας ή διάκρισης. Aκόμη συμφωνούνστο ότι:

1. Yπάρχει μία Θεϊκή Συνειδητότητα που είναι ηαιτία και η κινητήρια δύναμη όλης της δημιουρ-γίας.

2. Όλα τα πλάσματα προέρχονται από αυτήν τημία συνειδητότητα και βρίσκονται σε συνεχή επι-κοινωνία με αυτήν, ακόμη κι αν δεν το καταλαβαί-νουν.

3. O σκοπός της ζωής είναι η συνειδητοποίηση τηςενότητάς μας με αυτήν τη θεϊκή αρχή.

4. H αγάπη είναι η πιο αποτελεσματική μέθοδοςγια να πετύχουμε αυτόν το σκοπό.


KEΦAΛAIO 4TO AΛHΘINO KAI TO

MH AΛHΘINOΣυχνά βλέπουμε σε βιβλία φιλοσοφίας σαν αυτό τη

δήλωση, ότι «όλος ο υλικός κόσμος είναι ψευδαίσθηση, τί-ποτα απ’ αυτά που βλέπουμε ή ακούμε δεν είναι αληθινό».

Aκούμε επίσης ότι είμαστε ανίκανοι ν’ αντιληφθούμετην πραγματικότητα, ότι η αλήθεια είναι πέρα από τοχώρο και το χρόνο, πέρα από την κατανόηση του νου.

Πώς θα μπορούσαμε να κατανόησουμε αυτές τις δη-λώσεις; Mοιάζουν αληθινές, αλλά πώς ταιριάζουν με τηδική μου εμπειρία αυτήν τη στιγμή που κρατάω την πέναστο χέρι μου και τη δική σας, που κρατάτε αυτό το βιβλίοστα χέρια σας κι αφήνετε τις λέξεις να μπαίνουν και να ε-πηρεάζουν τη ζωή σας;

Eίναι δύσκολο να κατανοήσουμε αυτό το σημείο. Tαπερισσότερα προβλήματα ξεκινάνε από τη λέξη «αληθινό»ή «πραγματικότητα». Aυτό που είναι αληθινό, στην ακρι-βέστερη έννοια του όρου, είναι αυτό που παραμένει τοίδιο, που δεν αλλάζει ποτέ. Παραμένει όπως είναι. Δενπαύει να υπάρχει και δεν αλλάζει σε κάτι άλλο. Aλλιώςδεν είναι αληθινό.

Tο κλειδί είναι η διάρκεια του αντικειμένου, της εμπει-ρίας, της κατάστασης. Όταν κάτι είναι εφήμερο, όταν δη-λαδή αλλάζει και γίνεται κάτι άλλο με τον καιρό, δεν μπο-ρεί να θεωρηθεί αληθινό. Aυτό που είναι αληθινό πρέπεινα επιζήσει πέρα από το χρόνο, διαφορετικά είναι ψευ-δαίσθηση. Ίσως μερικά παραδείγματα να μας βοηθήσουννα καταλάβουμε το σημείο αυτό.

Oνειρεύεστε ότι σας κυνηγούν όντα με σκοπό να σαςβλάψουν. Ξυπνάτε και αντιλαμβάνεστε την πρόσκαιρη


φύση της πραγματικότητας ή της μη-πραγματικότητας.Mπορεί να ονειρευθείτε ότι βρήκατε ένα θησαυρό και γίνα-τε πλούσιοι και δυνατοί. Όταν ξυπνήσετε, δεν υπάρχουνούτε χρήματα ούτε δύναμη. Ήταν κάτι όχι αληθινό, κάτιπου δε διαρκεί.

Tο ίδιο συμβαίνει με το όνειρο που είναι η ζωή μας.Όταν τελειώσει, όλες οι καταστάσεις, ό, τι έχουμε συσσω-ρεύσει, εξαφανίζονται. Aυτό εννοούμε όταν λέμε ότι όλοαυτό το θεατρικό έργο, στο οποίο παίρνουμε μέρος, δενείναι αληθινό. Δε διαρκεί, περνάει.

Πριν γεννηθούμε, αυτό το θεατρικό έργο δεν υπήρχε.Στη διάρκεια όμως της ζωής μας μέσα στο υλικό σώμα,μπαίνουμε σε μία κατάσταση ονείρου, μέσα από τη δύνα-μη της ψευδαίσθησης του υλικού κόσμου.

Bιώνουμε το θεατρικό έργο αυτής της ανθρώπινης εν-σάρκωσής μας με όλες τις υλικές, διανοητικές, κοινωνικέςκαι οικονομικές του παραλλαγές. Έχουμε συγκεκριμένοφύλο, έναν ειδικό τύπο σώματος, κάποια κοινωνική τάξηκαι μία συγκεκριμένη εθνική καταγωγή. Έχουμε κάποιορόλο να παίξουμε. Xανόμαστε μέσα σ’ αυτόν το ρόλο.Tαυτιζόμαστε απόλυτα μ’ αυτόν, ξεχνώντας ότι είναι μόνοένα κομμάτι από τα πολλά που παίζουμε και θα παίξουμεακόμη. Aκόμη και κατά τη διάρκεια του τωρινού «σεναρί-ου», παίζουμε διάφορους πρόσκαιρους ρόλους, όπως τουγονιού, του παιδιού, του συγγενή, του συνεταίρου, του υ-πάλληλου, του προϊστάμενου, του δασκάλου, του μαθητήκλπ.

Πίσω απ’ όλους αυτούς τους εναλλασσόμενους ρό-λους υπάρχει ένα συνεχές αίσθημα του “εγώ”. Tο “εγώ” αλ-λάζει ταυτότητα ανάλογα με την κατάσταση ή το ρόλοπου παίζει. Aλλά είναι πάντοτε το “εγώ” ένα άτομο ξεχω-ριστό και πολλές φορές σε αντίθεση με την κοσμική σκηνήγύρω του. Kάποια μέρα όμως θα πέσει η αυλαία και τότετο όνειρο θα τελειώσει, ο άνθρωπος θ’ ανακαλύψει ότι όλοαυτόν τον καιρό καθόταν σα θεατής και παρατηρούσε τοθεατρικό έργο. Θα συνειδητοποιήσει ότι παρόλο που είχεεμπλακεί στο έργο και αισθανόταν ότι όλα ήταν αληθινά,δεν ήταν. Ήταν μόνο ένα θεατρικό έργο, το οποίο παρακο-λουθούσε και στο οποίο δεν έπαιζε στην πραγματικότητα.

Mε τον ίδιο τρόπο θα ξυπνήσει κι αυτός που ονειρευό-ταν και θα συνειδητοποιήσει ότι το όνειρο δεν ήταν αλή-θεια, ότι αυτό που νόμιζε πραγματικότητα, ήταν μόνο μία


περαστική εμπειρία.Mε κάθε ενσάρκωση μπαίνουμε σ’ ένα όνειρο ή ξεκινά-

με ένα καινούργιο θεατρικό έργο. O μοναδικός σκοπόςόλου αυτού του «ονείρου-έργου» είναι να θυμόμαστε τηναληθινή πραγματικότητά μας του παρατηρητή ή αυτούπου ονειρεύεται και όχι αυτή των σκέψεων, λόγων, πράξε-ων ή εμπειριών που τελικά είναι μη-πραγματικότητα.

Όταν κάποιος θυμάται ότι στην πραγματικότητα είναιο παρατηρητής, τότε βιώνει τη φύση της Aλήθειας, ή τηναλήθεια της αιώνιας φύσης του, που δεν αλλάζει. Tηναγνή, αμετάβλητη συνειδητότητα και την αιώνια ευδαιμο-νία που δε βασίζεται σε κανένα εξωτερικό και μεταβλητόφαινόμενο. Aιώνια ύπαρξη, αγνή, αμετάβλητη συνειδητό-τητα και αιώνια ευδαιμονία. Aυτές οι τρεις ιδιότητες δενεπηρεάζονται και δεν ενοχλούνται καθόλου από τη ροήτων γεγονότων και εμπειριών που συμβαίνουν στο «όνει-ρο-έργο» της ενσάρκωσής του.

Ίσως αυτό να εννοούν οι αρχαίοι και σύγχρονοι φιλό-σοφοι με το αληθινό και μη-αληθινό.

H φιλοσοφία είναι η μέθοδος της επανασύνδεσης μετην ψυχή μέσα από τη σοφία της διάκρισης.

Προσπαθεί κανείς συνεχώς να κάνει τη διάκριση ανά-μεσα στο έργο και τον παρατηρητή· ανάμεσα στο μη-αλη-θινό και το αληθινό. Προσπαθεί κανείς να ταυτίζεται μετον παρατηρητή και να παρακολουθεί το έργο αντικειμενι-κά, χωρίς να ταυτίζεται μ’ αυτό.

Παρόλο που αυτός ο δρόμος είναι σίγουρα πολύ δύ-σκολος, φτιαγμένος για ένα πολύ μικρό μέρος των πνευ-ματικών αναζητητών, σχεδόν κάθε άνθρωπος μπορεί ναωφεληθεί πολύ και οπωσδήποτε ν’ αποκτήσει περισσότε-ρη αντικειμενικότητα, διαύγεια και ηρεμία του νου, με τονα παρατηρεί το θεατρικό έργο της ζωής του.

M’ αυτόν τον τρόπο, καταστάσεις και εμπειρίες χά-νουν τη δύναμη που έχουν να καλύπτουν τη συνειδητότητάμας, να δημιουργούν αρνητικές καταστάσεις όπως οθυμός, ο φόβος ή η κατάθλιψη. Aρχίζει να βλέπει κανείςτα γεγονότα από κάποια προοπτική, παρατηρώντας ένασχέδιο επαναλαμβανόμενων εμπειριών, που μοιάζει ναμας διδάσκει κάποιο μάθημα για τη ζωή.

Hρεμεί περισσότερο, μαθαίνει πιο πολλά και γοητεύε-ται με το πόσο τέλειος δάσκαλος είναι η ζωή. Mαθαίνει ναδίνει σημασία και να επωφελείται από τα μηνύματα της


ζωής, αντί να παραπονιέται και να υποφέρει από κάθεμικρό εμπόδιο.

Aναπτύσσει μιά σταθερότητα από την ταύτισή του μετον παρατηρητή και μπορεί ν’ ανεχθεί ευκολότερα της αλ-λαγές που συμβαίνουν σ’ αυτό το έργο. Eίναι ασφαλώςπιο εύκολο να δεχτούμε προβλήματα και εμπόδια που α-φορούν άλλους και συμβαίνουν στην τηλεόραση ή στο θε-ατρικό έργο γύρω μας. Έτσι όταν παρατηρούμε το «δικόμας έργο» όσο αντικειμενικά παρατηρούμε «των άλλων»,τότε υποφέρουμε πολύ λιγότερο και το νόημα και μήνυματων εμπειριών φαίνεται πολύ καθαρά.

Aς προσπαθήσουμε λοιπόν να θυμόμαστε, σε όσο τοδυνατόν περισσότερες περιπτώσεις, ότι αυτά που βιώ-νουμε είναι ένα παροδικό θεατρικό έργο που και θ’ αλλάξεικαι θα περάσει. Όσο πιο γρήγορα το αντιληφθούμε, τόσοπιο γρήγορα θα τελειώσει η ψευδαίσθηση.

Θα περνάμε όλο και περισσότερο μέρος της ζωής μαςκοντά στο Aληθινό, παρά στο μη-αληθινό.

ΠΩΣ ΓNΩPIZOYME AYTA ΠOY ΓNΩPIZOYME

Πριν συνεχίσουμε, θα ήταν χρήσιμο να εξετάσουμεπώς γνωρίζουμε αυτά που γνωρίζουμε. Yπάρχουν βασικάτρεις τρόποι για να γνωρίσουμε κάτι. O πρώτος είναι νατο μάθουμε από κάποιον άλλον, ακούγοντάς το ή διαβά-ζοντάς το. M’ άλλα λόγια, δεχόμαστε αυτό που ακούμε ήδιαβάζουμε σαν αληθινό, παρόλο που στην πραγματικό-τητα δεν έχουμε δει ή ανακαλύψει αυτήν την αλήθεια μόνοιμας. Για παράδειγμα, ο γιατρός μας λέει ότι έχουμε συκώ-τι. Παρόλο που δεν έχετε δει το συκώτι σας, πιστεύετε τογιατρό. O φυσικός λέει ότι ο κόσμος αποτελείται από μι-κροσκοπικά άτομα. Tον πιστεύουμε, παρόλο που δε βλέ-πουμε τ’ άτομα. Tο ενενήντα τοις εκατό των πληροφοριώντου εγκεφάλου μας αποτελείται από πληροφορίες που έ-χουμε ακούσει ή διαβάσει, αλλά δεν έχουμε βιώσει προσω-πικά.

O δεύτερος τρόπος για να γνωρίσουμε κάτι είναι ο συ-μπερασματικός. Bλέπετε φως να μπαίνει από το παράθυ-ρο και συμπεραίνετε ότι λάμπει ο ήλιος, παρόλο που δεντον έχετε δει στην πραγματικότητα. Bλέπετε νερά στο πά-τωμα του μπάνιου, συμπεραίνετε ότι κάποιος έκανε ντους.


Όταν συμπεραίνετε κάτι, το δεχόσαστε σαν αληθινό, γιατίοι ενδείξεις που βλέπετε το υπονοούν. Aλλά δεν έχετε βιώ-σει το πραγματικό γεγονός που έχετε συμπεράνει. M’ άλλαλόγια, δεν έχετε δει ούτε τον ήλιο, ούτε τον άνθρωπο πουκάνει ντους.

O τρίτος τρόπος για να γνωρίσουμε κάτι είναι να τοβιώσουμε απευθείας. Oι αισθήσεις και ο νους έρχονται σεάμεση επαφή με το γεγονός που δεχόμαστε σαν αληθινό.Aς δούμε ένα παράδειγμα που περιγράφει τους τρεις αυ-τούς τρόπους. Kάποιος έρχεται απ’ έξω και λέει ότι βρέ-χει. Eκτιμάτε αυτόν τον άνθρωπο, δεν έχετε κανένα λόγο ν’αμφισβητήσετε αυτά που λέει κι έτσι δεχόσαστε το γεγο-νός ότι βρέχει. Eδώ γνωρίζουμε, ακούγοντας. Ή βλέπετεκάποιον να έρχεται απ’ έξω με τα ρούχα και τα μαλλιάβρεγμένα ή ακούτε έναν ήχο σα να βρέχει. Aπό αυτά τα δύογεγονότα συμπεραίνετε έμμεσα ότι βρέχει. Aν βγείτε έξωκαι σταθείτε κοιτάζοντας τον ουρανό, με τη βροχή να σαςβρέχει το πρόσωπο έτσι ώστε να έχετε απευθείας την αί-σθηση της πραγματικότητας της βροχής, τότε θα έχετεγνώση από άμεση εμπειρία.

Στις περιπτώσεις όπου ακούμε ή συμπεραίνουμε, υ-πάρχει πάντα χώρος για αμφιβολία· μπορεί ο άνθρωποςνα λέει ψέματα, να είναι κακά πληροφορημένος ή να έχειπαραισθήσεις. Mπορεί ο δεύτερος άνθρωπος να βράχηκεαπό το λάστιχο του ποτίσματος και ο ήχος να είναι οαέρας. Aν όμως βγείτε έξω και έχετε άμεση εμπειρία τηςβροχής με τις ίδιες σας τις αισθήσεις, δεν υπάρχουν περι-θώρια για αμφιβολίες, εκτός βέβαια αν αμφιβάλετε για τηλειτουργία των ίδιων των αισθήσεων και του νου σας.

H πνευματική γνώση επίσης αποκτιέται με τους τρειςτρόπους που αναφέραμε. Tα περισσότερα πράγματα πουγνωρίζουμε για τον πνευματικό χώρο, για τη ζωή και τοθάνατο, για μετά το θάνατο, τα γνωρίζουμε από αυτά πουακούμε ή που συμπεραίνουμε.

Έχουμε τη Bίβλο και άλλες Iερές Γραφές, άγιους καισοφούς που μας μεταβιβάζουν αυτές τις αλήθειες. Mέχρινα έχουμε αυτήν την άμεση εμπειρία, μπορούμε να δεχτού-με και να χρησιμοποιήσουμε τις οδηγίες και εξηγήσεις πουμας δίνουν αυτοί οι σοφοί, που υπήρξαν πριν από μας.

Mπορούμε ακόμη να παρατηρήσουμε τον κόσμο και μετη λογική να συμπεράνουμε τις πνευματικές αλήθειες, πουδεν έχουμε βιώσει ακόμα εμείς οι ίδιοι. Yπάρχει ένα ρητό


που λέει: «Όπως ψηλά, έτσι και χαμηλά». Aυτό σημαίνειότι οι νόμοι που παρατηρούμε στο υλικό επίπεδο είναιαπλώς υλικές εκδηλώσεις των ίδιων νόμων που λειτουρ-γούν στα πιο λεπτά επίπεδα ύπαρξης.

Για παράδειγμα, στη Φυσική, ο νόμος του Nεύτωναπου λέει ότι «κάθε πίεση που ασκείται πάνω σ’ ένα αντι-κείμενο, θα προκαλέσει μία ίση και αντίθετη κίνηση», είναιαπλώς μία πιο υλική εκδήλωση του νόμου της «Δράσηςκαι Aντίδρασης». (Θα μιλήσουμε πιο κάτω για τον νόμοτης Δράσης και Aντίδρασης). Παρατηρώντας τη φύσημπορούμε να συμπεράνουμε γεγονότα γύρω από την εσώ-τερη πραγματικότητα της οποίας η φύση είναι μια κατα-φανής, υλική εκδήλωση.

Όμως, παρόλα αυτά που διαβάζουμε, τις διαλέξειςπου ακούμε και τις πνευματικές συζητήσεις που κάνουμε,υπάρχει πάντα η πιθανότητα της αμφιβολίας, μέχρι τηνημέρα που θα μπορέσουμε να ξεπεράσουμε το λογικό νουκαι να έχουμε άμεση εμπειρία της Aλήθειας. H απόλυτηAλήθεια είναι πέρα από το νου, πέρα από τα λόγια. Tο ν’ακούμε, να διαβάζουμε και να συμπεραίνουμε μπορεί μόνονα μας φέρει πιο κοντά στις παρυφές της, γιατί είναι λει-τουργίες του νου και βασίζονται στη δυαδική σκέψη. H α-πόλυτη Aλήθεια είναι Mία και πέρα από κάθε σκέψη, επι-χείρημα, λόγο ή εξήγηση. Mόνο μέσα από το διαλογισμό ήτη μεγάλη αφοσίωση στο Θεό μπορεί να υπερβεί κανείςτον νου και ν’ αποκτήσει άμεση εμπειρία.

(Tεχνικές διαλογισμού εξηγούνται στο βιβλίο H TEXNHTOY ΔIAΛOΓIΣMOY).


KEΦAΛAIO 5

TA ΛEΠTA KAI TAXONTPOEIΔH ΣΩMATA

TOY ANΘPΩΠOYA. TO ΘEΪKO ON

Στο πρώτο κεφάλαιο μιλήσαμε για διάφορα πρότυπαπου μας βοηθούν να καταλάβουμε, ως ένα βαθμό, το αί-νιγμα της ξεχωριστής μας οντότητας και, ταυτόχρονα, τηνπνευματική μας ενότητα. Kαταλαβαίνουμε τώρα ότι υπάρ-χει ένα Oικουμενικό Πνεύμα που εκφράζεται σαν όλο το υ-λικό σύμπαν και τα όντα που υπάρχουν μέσα σ’ αυτό.

Aς θυμηθούμε εδώ ότι εμείς, όπως και οι άλλοι, μπορείνα δίνουμε σ’ αυτήν την Oικουμενική Συνειδητότητα διά-φορα ονόματα, όπως: Παγκόσμια Eνέργεια, το Aπόλυτο, τοΘείο, Θεός, Θεία Aρχή, Πατέρας, Λόγος, Θεϊκή Mητέρα, Xρι-στός, το Aνώτατο Oν, Bράχμαν, Aλλάχ, το κενό, κλπ. Δεν έ-χει καμία σημασία πώς έχετε συνηθίσει να το αποκαλείτε.H συζήτηση που θ’ ακολουθήσει αφορά την AνώτατηΠραγματικότητα.

Λέγεται ότι αυτή η Oικουμενική Συνειδητότητα έχειτρεις ποιότητες. Πρώτον, την αιώνια ύπαρξη. Δεν υπήρξεκαμία στιγμή μέσα στο χρόνο που δεν υπήρχε. Δεν θα υ-πάρξει καμία στιγμή στο χρόνο που δεν θα υπάρχει. Mάλι-στα ο ίδιος ο χρόνος είναι δικό της δημιούργημα. Yπάρχειπριν από τη δημιουργία του σύμπαντος και του χρόνου καιτου χώρου. Έτσι, ακόμη κι αν καταρρεύσει ολόκληρο τοσύμπαν κι εξαφανιστεί, αυτή η αιώνια συνειδητότητα θαυπάρχει πάντα.

H δεύτερη ποιότητα της συνειδητότητας αυτής είναι ηαγνή, απεριόριστη φύση της που διαπερνάει όλα ταπράγματα, το χώρο και τα όντα, αλλά δεν περιορίζεται


από κανένα απ’ αυτά. Δεν μπορούμε να βρούμε, ούτε ναφανταστούμε κάποιο πράγμα, κάποιο μέρος ή κάποιονάνθρωπο, που δε διαποτίζεται από αυτήν τη συνειδητό-τητα. Bρίσκεται μέσα σε κάθε άνθρωπο, δέντρο, ζώο, έντο-μο, βράχο, άστρο, πλανήτη, ακόμη και στις σκέψεις και τααισθήματά μας.

Φανταστείτε μία απέραντα μεγάλη οθόνη, αναμμένηαλλά χωρίς καμία εικόνα. Aυτή είναι η αγνή, απεριόριστησυνειδητότητα. Eμφανίζονται μετά διάφορες εικόνες πάνωστην οθόνη, που μοιάζει να την περιορίζουν σε κάποιασυγκεκριμένη μορφή. Πάντοτε όμως, η συνειδητότητα ή τοφως της οθόνης, είναι υπεύθυνη για την ύπαρξη των εικό-νων αυτών. Kάποια στιγμή «το πρόγραμμα» τελειώνει, οιεικόνες εξαφανίζονται και μένουμε με το αγνό, απαραποί-ητο φως της οθόνης - την αγνή συνειδητότητα.

H τρίτη ιδιότητα του Aπόλυτου είναι η αιώνια, αμετά-βλητη Eυδαιμονία. Aυτή η Eυδαιμονία, δεν είναι σαν τηνκοινή ευτυχία που γνωρίζουμε, που είναι συνήθως αποτέ-λεσμα κάποιου γεγονότος. H ευτυχία μας έχει κάποια αι-τία, ένα ερέθισμα, συνήθως κάτι που συμβαίνει ή δεν συμ-βαίνει. Eξαρτάται από εξωτερικούς παράγοντες καισυνεχώς αλλάζει. H Eυδαιμονία δεν έχει εξωτερικές αιτίεςκαι δεν αλλάζει. Eίναι η εμπειρία της απόλυτης εσωτερι-κής πληρότητας και της αιώνιας ύπαρξης.

Aυτή η ευδαιμονική κατάσταση έχει περιγραφεί απότις διάφορες θρησκείες και φιλοσοφικά συστήματα σανέκσταση, ένωση, υπέρβαση, σαμάντι, Bασιλεία των Oυρα-νών, Bασιλεία του Θεού, νιρβάνα, σατόρι, φώτιση. Oρι-σμένοι ψυχολόγοι ονομάζουν την εμπειρία αυτού του εί-δους σαν «εμπειρία κορυφής» και «μυστική ή απόκρυφηεμπειρία».

Aυτές οι τρεις ποιότητες περιγράφουν την κατάστασητου Aνώτατου Oντος. Aλλά το Aνώτατο Oν βρίσκεται μέσασε όλα τα όντα. Θα μπορούσε να πει κανείς ότι αυτή η Oι-κουμενική Συνειδητότητα είναι το σύνολο όλων των συνει-δητοτήτων στο Σύμπαν (εκδηλωμένων και ανεκδήλωτων).Γι’ αυτό μπορεί κανείς να την ονομάσει και «Yπέρ-Ψυχή» ή«Συλλογικό Πνεύμα».

Όλα τα πνεύματα -ενσαρκωμένα και μή- αποτελούναυτό το ένα Oικουμενικό Πνεύμα.

Oι ίδιες ποιότητες που συγκροτούν το OικουμενικόΠνεύμα, συγκροτούν κι εμάς σαν πνεύματα. Aκριβώς όπως


και μία σταγόνα θαλασσινού νερού ή ένα κύμα της θάλασ-σας έχουν ακριβώς τις ίδιες ιδιότητες μ’ ολόκληρη τη θά-λασσα. Σαν πνεύματα, είμαστε πραγματικά αιώνια ύπαρ-ξη, αγνή, απεριόριστη συνειδητότητα και αμετάβλητηευδαιμονία. Aυτή είναι η αληθινή μας φύση, όταν δεν είμα-στε βυθισμένοι στην άγνοια. Στην άγνοια του αληθινούEαυτού και στην ταύτιση με τα διάφορα σώματα, με τα ο-ποία εκφραζόμαστε.

Έτσι λοιπόν, το Πνεύμα, στην πραγματικότητα, δενπερνάει από γέννηση, θάνατο, αλλαγή, εξέλιξη, αποσύνθε-ση ή βελτίωση. Tο πνεύμα παραμένει πάντοτε τέλειο, απε-ριόριστο, ανεπηρέαστο απ’ αυτά που συμβαίνουν στο σώ-μα ή την προσωπικότητα. Kάθε πόνος, κάθε αλλαγή,συμβαίνει σ’ ένα από τα σώματα με τα οποία η ψυχή εκ-φράζεται στη γη. Για παράδειγμα, ο ήλιος που αντανα-κλάει πάνω στο νερό μ’ εκατομμύρια διαφορετικούς τρό-πους σ’ όλο τον πλανήτη (διάγραμμα 6 κεφάλαιο 1). Έτσικαι το Ένα, οικουμενικό πνεύμα, εκδηλώνεται σαν τα διά-φορα πλάσματα σ’ όλο τον πλανήτη. Όταν τώρα, κινή-σουμε το νερό, η εικόνα αλλάζει σχήμα, αλλά επηρεάζεταικαθόλου ο ήλιος από το ρυτίδιασμα του νερού; Aσφαλώς,όχι. Mε τον ίδιο τρόπο, το Πνεύμα, που είναι αγνή ύπαρξη,συνειδητότητα και ευδαιμονία, δεν επηρεάζεται με κανένατρόπο από τ’ ανεβοκατεβάσματα που βιώνει το σώμα, ονους και η προσωπικότητα.

B. TO AITIATO ΣΩMA

Για να μπορέσει το πνεύμα να εκφραστεί στη γη, χρει-άζεται να προβάλλει μία σειρά από σώματα, σχήματα ήόργανα (μπορείτε να τα ονομάσετε όπως θέλετε), μέσα απόόπου μπορεί ν’ αντιλαμβάνεται και να αλληλεπιδρά στο υ-λικό ή λεπτό επίπεδο. Mπορούμε να φανταστούμε ότι αυτάτα σώματα ή όργανα, είναι σα πέπλα που καλύπτουν τοΠνεύμα. Παρόλο που το πνεύμα βρίσκεται παντού, μαςφαίνεται ότι περιορίζεται από αυτά τα πέπλα ή καλύμμα-τα. Tο πνεύμα υπάρχει πέρα απ’ αυτά τα πέπλα ή καλύμ-ματα στο χώρο και στο χρόνο, γιατί αυτά τα σώματα είναιθνητά και περιορισμένα, ενώ το Πνεύμα είναι αθάνατο καιαπεριόριστο. Aυτά τα σώματα ονομάζονται: αιτιατό σώ-μα, ανώτερη διάνοια, νοητικό σώμα, ενεργειακό σώμα και


υλικό σώμα.Tο πιο λεπτό σώμα που προβάλλεται από το πνεύμα

είναι το ευδαιμονικό σώμα ή το αιτιατό σώμα. Aυτό τοσώμα είναι πολύ πιο λεπτό από το νου. Eδώ αποθηκεύο-νται όλες οι εμπειρίες, όλων των προηγουμένων ενσαρκώ-σεων αυτού του συγκεκριμένου πνεύματος. Όλες οι πρά-ξεις, οι σκέψεις, τα λόγια και οι αντιλήψεις όλων τωνπροηγουμένων σωμάτων αυτού του πνεύματος, είναι κα-ταγραμμένες σ’ αυτό το λεπτό σώμα, που συνεχίζει να υ-πάρχει και μετά το θάνατο των πιο υλικών σωμάτων. Aυ-τό το σώμα υπάρχει και ανάμεσα στις ζωές και φέρεταιαπό το πνεύμα μέσα από τις διάφορες ενσαρκώσεις, μέχριτην τελική λύτρωση. Aυτοπραγμάτωση σημαίνει πλήρη α-ποταύτιση από αυτά τα πέπλα και συνειδητοποίηση τηςαληθινής, αιώνιας και απεριόριστης ύπαρξης του πνεύ-ματος. Όταν συμβαίνει αυτό, ακόμη κι αυτό το λεπτό σώ-μα καταστρέφεται και το πνεύμα βιώνει την ένωσή του μετο Θεό. Oνομάζεται «αιτιατό σώμα» γιατί αυτές οι κατα-γραμμένες σ’ αυτό εμπειρίες από προηγούμενες ζωές, δια-μορφώνουν τους παράγοντες που θα καθορίσουν την πα-ρούσα, αλλά και τις μελλοντικές μας ζωές σύμφωνα με τονόμο της «Δράσης και Aντίδρασης». Eπειδή πρέπει να α-ποδώσουμε ό, τι οφείλουμε για όποια πράξη έχουμε κάνει,οι προηγούμενες αυτές πράξεις μας, θα καθορίσουν τοντύπο του σώματος, της προσωπικότητας, καθώς και τιςεμπειρίες που θα πρέπει να περάσουμε στις επόμενες ζω-ές.

O νόμος της «Δράσης και Aντίδρασης» ή της «Aιτίαςκαι του Aποτελέσματος» ή του «Kάρμα», ορίζει ότι όλες οισκέψεις, τα λόγια και οι πράξεις που έχουν διαπράξει τασώματα, πρέπει να επιστραφούν στα σώματα αυτά ή σταεπόμενα. Tο πνεύμα δεν επηρεάζεται καθόλου από αυτήντην καρμική αντίδραση. Aλλά το τωρινό σώμα και ο νους,καθώς και όλα τα μελλοντικά που θα προβάλλει το κάθεπνεύμα, επηρεάζονται από τις πράξεις και αντιδράσειςτων προηγούμενων σωμάτων, που αυτό το πνεύμα χρησι-μοποίησε. Aυτό γίνεται λίγο σαν τη μεταβίβαση της κεκτη-μένης ταχύτητας από τη μία μπάλα του μπιλιάρδου, στηνάλλη.

Θέτουμε σε κίνηση μία μπάλα του μπιλιάρδου. Ότανχτυπήσει μία άλλη μπάλα, σταματάει και συνεχίζει η δεύ-τερη. H κατεύθυνση της δεύτερης μπάλας εξαρτάται από


την ταχύτητα και την κατεύθυνση της πρώτης. Aν αυτήτώρα χτυπήσει μία τρίτη μπάλα, θα σταματήσει και θασυνεχίσει η τρίτη. H κατεύθυνσή της εξαρτάται από τηνκατεύθυνση και την ταχύτητα της δεύτερης μπάλας, πουήταν αντανάκλαση της κατεύθυνσης και της ταχύτηταςτης πρώτης. Aυτό που ονομάζουμε «Kάρμα», είναι η κε-κτημένη ταχύτητα και η κατεύθυνση των προηγουμένωνσωμάτων, που μεταφέρεται στα σώματα που μόλις δημι-ουργήθηκαν. Aυτό συνεχίζεται μέχρι μία από αυτές τιςμπάλες να πέσει μέσα στην τρύπα του μπιλιάρδου, μέχριδηλαδή ο νους ν’ απελευθερωθεί από τον κύκλο των γεννή-σεων, με τη φώτιση.

Έτσι η πληροφορία που βρίσκεται αποθηκευμένη στοαιτιατό σώμα γίνεται η αιτία για τα χαρακτηριστικά τωνεπόμενων σωμάτων, δηλαδή των υλικών και διανοητικώνχαρακτηριστικών, για τις διάφορες κληρονομικές δυνάμειςκαι αδυναμίες, την κοινωνική τάξη όπου κάποιος γεννιέ-ται, τις κυριότερες σχέσεις και εμπειρίες και τελικά τηδιάρκεια της ίδιας μας της ζωής. Tα κληρονομικά χρωμα-τοσώματα λοιπόν, δεν είναι παρά οι υλικές εκδηλώσειςτων τάσεων ή παρορμήσεων που είναι αποθηκευμένες στοαιτιατό σώμα. Ένα πνεύμα θα διαλέξει τους γονείς απ’τους οποίους μπορεί να κληρονομήσει τα κατάλληλα χρω-ματοσώματα, για να δημιουργήσει το σώμα και το νου πουχρειάζεται για να εκπληρώσει το κάρμα του. H ακριβής ε-πιλογή χρωματοσωματικών συνδυασμών γίνεται από τοπνεύμα ανάμεσα σε χιλιάδες πιθανούς τέτοιους συνδυα-σμούς.

Aυτά τα χαρακτηριστικά ή τάσεις δεν είναι μόνο αντι-δράσεις σε προηγούμενες πράξεις, αλλά και ποιότητεςπου αναπτύσσουμε, καθώς επιζητούμε να επιβιώσουμεκαι να εξελιχθούμε στο υλικό επίπεδο. Φέρνουμε μαζί μαςτάσεις όπως είναι η συμπόνια, ο θυμός, η αυτο-απόρρι-ψη, η ενοχή, η αυτοπεποίθηση, η πνευματική διαύγεια, ησύγχυση, η ερωτική επιθυμία, το πάθος για το φαγητό, τακαλλιτεχνικά μας ταλέντα στη ζωγραφική, τη μουσική, τογράψιμο, οι ικανότητές μας στα μαθηματικά, τα μηχανή-ματα, την κηπουρική, το εμπόριο, διάφορα είδη φόβων ό-πως είναι η κλειστοφοβία ή η αγοραφοβία, ο φόβος για ταύψη, τη θάλασσα, τα σκυλιά, τα έντομα, τη φωτιά, τουςσεισμούς, οτιδήποτε θεωρούμε υπερφυσικό και μία απε-ριόριστη ποικιλία από άλλες ιδιότητες, ταλέντα, συναι-


σθηματικές καταστάσεις και νοητικές τάσεις. Φέρνουμε ταπερισσότερα απ’ αυτά μαζί μας, σαν αποτέλεσμα τουτρόπου που έχουμε ζήσει, σκεφτεί και δράσει στην προη-γούμενη ενσάρκωσή μας. Όλα αυτά αποθηκεύονται και με-ταφέρονται από τη μία ενσάρκωση στην άλλη μέσα απότο αιτιατό σώμα.

Στο επόμενο κεφάλαιο, θα βρείτε μερικές πρόσφατεςεπιστημονικές θεωρίες που υποστηρίζουν την ιδέα του αι-τιατού σώματος.

Γ. H ANΩTEPH ΔIANOIA

Tο επόμενο πιο λεπτό σώμα είναι η αγνή ή ανώτερηδιάνοια. H διάνοια για την οποία μιλάμε εδώ, δεν έχει κα-μία σχέση με τη διάνοια ενός καθηγητή του πανεπιστημίουή ενός «διανοούμενου». Eδώ διάνοια σημαίνει τη δύναμητης πνευματικής διάκρισης ανάμεσα στη μεταβαλλόμενη,σχετική πραγματικότητα των συναισθημάτων, των σκέψε-ων και των πράξεων και την αμετάβλητη Πραγματικότητατου Πνεύματος. H ανώτερη διάνοια παρατηρεί το κατώτε-ρο νοητικό σώμα, αξιολογεί την ορθότητα της λειτουργίαςτου και τελικά, ελπίζουμε, κατορθώνει να το ελέγχει. Aυτόείναι το όχημα που μας επιτρέπει να έχουμε αντικειμενικήεπίγνωση του νου μας στο διαλογισμό, ή στο κανονικό,καθημερινό μας έργο. Παρατηρεί και αξιολογεί τη λειτουρ-γία του νου. Όταν είναι αναπτυγμένο, μπορούμε να παρα-τηρούμε τις διάφορες μεταβαλλόμενες συγκινησιακές ή υ-λικές καταστάσεις σαν ένα θεατρικό έργο που συμβαίνεικαι περνάει.

Συνειδητοποιούμε τότε ότι δεν είμαστε αυτές οι συγκι-νήσεις, αλλά ότι αυτές είναι μάλλον προσωρινά κύματα ε-μπειριών, που θα μας προσπεράσουν αν τους το επιτρέ-ψουμε. H ανάπτυξη της ανώτερης διάνοιας μέσα από τοδιαλογισμό και τη φιλοσοφική έρευνα, είναι πρωταρχικήςσημασίας για όποιον αναζητάει ν’ απελευθερωθεί από τονεφιάλτη της συναισθηματικής και νοητικής σύγχυσης, πουταλαιπωρούν ένα μεγάλο μέρος της κοινωνίας σήμερα.

Kαθώς αναπτύσσεται η ανώτερη διάνοια, γινόμαστεόλο και περισσότερο παρατηρητές του θεατρικού έργουτης ζωής. Aποκτούμε μιά προοπτική και διαύγεια σε ό, τιέχει σχέση με γεγονότα και επιλογές. Kαταλαβαίνουμε κα-


λύτερα τί είναι χρήσιμο και ευεργετικό για την αληθινή μαςευτυχία και εξέλιξη. Mπορούμε να εξουσιάζουμε τη ζωήμας και να κατευθύνουμε τις ενέργειές μας πιο αποτελε-σματικά. Tα προβλήματα λύνονται πιο εύκολα και μαθαί-νουμε πολύ περισσότερα απ’ αυτά. Eίμαστε πιο ευτυχείςγιατί φοβόμαστε λιγότερο, έχουμε μεγαλύτερη αυτοπεποί-θηση.

H ανώτερη διάνοια είναι το πνευματικό μας μάτι πουμας οδηγεί έξω από τη σπηλιά της άγνοιας του Πλάτωνα,προς την Aλήθεια του λαμπερού Ήλιου.

Δ. H ΣΠHΛIA TOY ΠΛATΩNA

H σπηλιά του Πλάτωνα, είναι ένα τέλειο παράδειγματης άγνοιας και της έλλειψης πνευματικής οπτικής ακτί-νας του ανθρώπου.

Φανταστείτε μιά ολόκληρη κοινωνία ανθρώπων πουζούνε μέσα σε μιά σπηλιά, με τα χέρια, τα πόδια και το κε-φάλι τους αλυσοδεμένο έτσι, ώστε να μην μπορούν να ση-κωθούν, ούτε να γυρίσουν προς τα πίσω ή δεξιά κι αριστε-ρά. Περιορίζονται στο να βλέπουν τον τοίχο που βρίσκεταιαπέναντί τους. Έτσι είναι στην πραγματικότητα το μεγα-λύτερο μέρος της κοινωνίας, όπου οι άνθρωποι είναι τόσοπρογραμματισμένοι στο να σκέπτονται αυτόματα και μη-χανικά, που μοιάζουν με άλογα με παρωπίδες. Δεν υπάρ-χει περίπτωση να κοιτάξουμε κάτι μ’ ένα διαφορετικό τρό-πο. Eίμαστε ανίκανοι ν’ αλλάξουμε τη θέση μας και ναδούμε κάτι από μιά άλλη οπτική γωνία.

Φανταστείτε τώρα τους αλυσοδεμένους στη σπηλιάκαι πίσω τους, έξω από τη σπηλιά, ένα μονοπάτι πουπερνάνε οι αγρότες με τα εργαλεία στον ώμο. Πίσω απότους αγρότες που περνούν υπάρχει μιά φωτιά. Tο φωςτης φωτιάς δημιουργεί πάνω στον τοίχο, μπροστά στουςαλυσοδεμένους, τις σκιές αυτών που περνούν απ’ έξω.Bλέπουν δηλαδή μπροστά τους τις κινούμενες σκιές τωναγροτών και των εργαλείων που κρατάνε, καθώς περνούνμπροστά στη φωτιά.

H μόνη τους πραγματικότητα είναι αυτές οι σκιές. Tιςμελετούν, κατασκευάζουν θεωρίες γύρω τους, φλυαρούνγι’ αυτές και τις περιμένουν ανυπόμονα, γιατί είναι η μόνητους πραγματικότητα και η μόνη τους διασκέδαση. Eίναι


το μόνο πράγμα που γνωρίζουν. Eίναι η «πραγματικότη-τα».

Φανταστείτε τώρα ότι μιά μέρα, ένας απ’ αυτούςσπάει τις αλυσίδες του. Aπελευθερώνεται μ’ άλλα λόγιααπό τις περιοριστικές πεποιθήσεις και προκαταλήψειςπου τον εμποδίζουν να βλέπει καθαρά και να κινείται ε-λεύθερα. Aρχίζει να κινείται προς την είσοδο της σπηλιάς,διακρίνει εκεί ένα φως. Kαθώς πλησιάζει, το φως γίνεταιεκτυφλωτικό, ανησυχητικό. Eδώ είναι κάτι άγνωστο, πε-ρίεργο, που μπορεί να τον γεμίσει φόβο για κάποιο πιθανόκίνδυνο. Aλλά συγχρόνως είναι πολύ δελεαστικό, ενδιαφέ-ρον, γοητευτικό. Για πολλούς, αυτό το στάδιο είναι η πρώ-τη τους έντονη εμπειρία στο διαλογισμό ή η πρώτη φοράπου αντιλαμβάνονται τον κόσμο διαφορετικά. Eίναι κάτιπου μπορεί να δημιουργήσει φόβο ή τουλάχιστον δυσκο-λίες στο να ξαναπροσαρμοστεί κανείς και συχνά προβλή-ματα στην επικοινωνία με τους άλλους, που δεν έχουνβιώσει αυτήν τη διάσταση της πραγματικότητας.

O άνθρωπος που μόλις έχει απελευθερωθεί, αποφα-σίζει να το διακινδυνεύσει και βγαίνει έξω στο φως της η-μέρας όπου τυφλώνεται προσωρινά από την ένταση πουέχει αυτή η πραγματικότητα, σε σύγκριση με την περιορι-σμένη πραγματικότητα που βίωνε μέχρι τώρα. Σιγά-σιγά,τα μάτια του συνηθίζουν και συνταράζεται από την ομορ-φιά της αληθινής πραγματικότητας. Γεμάτος χαρά, θέλεινα μοιραστεί αυτά τα υπέροχα νέα με τους φίλους του στησπηλιά.

Tρέχει πίσω να τους πει ποιά είναι η αλήθεια. Nα τουςπει ότι αυτά που έβλεπαν όλη τους τη ζωή δεν είναι παράψευδαισθήσεις, μόνο σκιές από αγρότες και εργαλεία, ότι ηαλήθεια είναι πολύ ανώτερη, πολύ πιο ωραία και ότι ο κό-σμος που γνωρίζουν δεν είναι τίποτε σε σύγκριση μ’ αυτόπου γνώρισε.

Ποιά είναι η αντίδρασή τους; H ίδια που είχαν και γιατο Σωκράτη και για το Xριστό. Kανένας δεν είναι έτοιμος ν’ακούσει κάτι τέτοιο. Oι άνθρωποι φοβούνται την αλλαγή.Mπορεί να σε σκοτώσουν αν τους σπρώξεις πολύ γρήγοραπρος την αλλαγή.

Tι συνέβη με τον άνθρωπο που βγήκε απ’ τη σπηλιά;Άρχισε να δουλεύει η ανώτερη διάνοιά του. Άρχισε να βλέ-πει μιά διαφορετική πραγματικότητα. Δεν χρειάζεται ό-μως να πάμε κάπου ειδικά για να γίνει αυτό. H σπηλιά, ό-


πως και το φως του ήλιου, βρίσκονται μέσα στο νου μας.Έχουμε τόσα να κερδίσουμε αν αφυπνίσουμε την ανώτερηδιάνοια και βγούμε έξω από τη σπηλιά της άγνοιας. Oιτέσσερις μέθοδοι εξέλιξης που αναφέρονται στο τρίτο κε-φάλαιο είναι ο τρόπος για να το κάνουμε αυτό: η υπηρε-σία, η λατρεία του Θεού, ο έλεγχος του νου και η φιλοσο-φία.

E. OI OPOI «ΨYXH» KAI «ΠNEYMA».

Φτιάχνουμε λέξεις για να μπορούμε να εκφράζουμε τιςανάγκες, τις επιθυμίες, τα συναισθήματα, τις σκέψεις καιτις ιδέες μας. Eμείς δίνουμε νόημα σ’ αυτές τις λέξεις.Aποκτούν το νόημα που συμφωνούμε όλοι να τους δώ-σουμε.

Oι διάφορες φιλοσοφίες, τα πνευματικά συστήματακαι οι θρησκείες, χρησιμοποιούν τις λέξεις «ψυχή» και«πνεύμα» σε διάφορες περιπτώσεις. Δεν υπάρχει σωστή ήλαθεμένη έννοια. Γι’ αυτό, για μεγαλύτερη σαφήνεια, θακαθορίσουμε τί εννοούμε εμείς με τις λέξεις «ψυχή» και«πνεύμα» σ’ αυτό το βιβλίο. Xωρίς αυτό να σημαίνει ότι,αν άλλοι χρησιμοποιούν αυτούς τους όρους διαφορετικά,είναι λάθος.

Eπίσης, επειδή ήδη έχουμε συνηθίσει να χρησιμοποι-ούμε πότε τη μία λέξη και πότε την άλλη, για να περιγρά-ψουμε μιά ανώτερη πλευρά του ανθρώπου, υπάρχει η πι-θανότητα να χρησιμοποιήσουμε μία απ’ αυτές εκεί που θαήταν πιο ορθή η άλλη.

Για τη χάρη μεγαλύτερης σαφήνειας θα ορίσουμε τηλέξη «ψυχή» σαν το συνδυασμό του αιτιατού σώματος καιτης ανώτερης διάνοιας.

Kαι θ’ αποκαλέσουμε αυτό που είναι τέλειο σε όλη τηδιάρκεια της εξελικτικής διαδικασίας και βρίσκεται πάνταενωμένο με το Θεό, «Πνεύμα». Tα δύο λεπτά σώματα πουτο πνεύμα χρησιμοποιεί είναι η ψυχή κι αυτό γιατί αυτά τασώματα, αντίθετα με το νοητικό και υλικό σώμα, δεν κα-ταστρέφονται με το θάνατο του υλικού σώματος. Aυτά ταδύο σώματα ή, όπως θα τ’ αποκαλούμε από δω και πέρα,«η ψυχή», υπάρχουν ανάμεσα στις ζωές και υφίστανταιμιά σταδιακή διαδικασία εξαγνισμού και ανάπτυξης, μέχρινα συνειδητοποιήσουν την αληθινή τους ταυτότητα σαν


πνεύμα. Mπορούμε λοιπόν να μιλάμε για την εξέλιξη τηςψυχής, που είναι το αιτιατό σώμα και η ανώτερη διάνοια.Δεν μπορούμε όμως να μιλάμε για την εξέλιξη του πνεύμα-τος, γιατί πώς μπορεί να εξελιχθεί κάτι που είναι αιώνιο,γνωρίζει τα πάντα και βρίσκεται πάντοτε σ’ ευδαιμονία;Tο πνεύμα είναι αγνή συνειδητότητα, που δεν μπορεί στηνπραγματικότητα ούτε να γεννηθεί, ούτε ν’ αναπτυχθεί, ού-τε να μειωθεί, ούτε να πεθάνει. Tο πνεύμα ή η αγνή συνει-δητότητα όλων των υπάρξεων είναι ένα και το αυτό. H συ-νειδητότητα ενός παιδιού είναι ίδια μ’ αυτήν ενόςμορφωμένου ενήλικα. H συνειδητότητα είναι ίδια στην ι-διοφυΐα και στον καθυστερημένο, στον άγιο, στον εγκλη-ματία, στο δέντρο, στη μύγα, στον ήλιο· όλα αυτά είναιπροβολές της μίας αγνής συνειδητότητας, που ονομάζεταιΘεός ή Πνεύμα. Tο πρότυπο ενός φωτός που πάντα λά-μπει, είναι πολύ χρήσιμο.

Tο φως λάμπει μέσα από ένα άνοιγμα όπως της φω-τογραφικής μηχανής. Yπάρχει ένας μακρύς φακός με πέντεφίλτρα, που αντιπροσωπεύουν τα πέντε σώματα : το αι-τιατό, την ανώτερη διάνοια, το νοητικό, το ενεργειακό καιτο υλικό.

Tο φως είναι το πνεύμα που είναι αιώνια, αγνή και α-μετάβλητη συνειδητότητα. Παρόλο που είναι πάντα ίδια, ηπροβολή της στον υλικό κόσμο εξαρτάται από το μέγεθοςτου ανοίγματος και της αγνότητας και καθαρότητας τωνφακών. Πριν από τη γέννηση, το άνοιγμα είναι κλειστό καιδε φαίνεται το φως της συνειδητότητας στον υλικό κόσμο.Στη διάρκεια της διαδικασίας της γέννησης ανοίγει και ησυνειδητότητα εμφανίζεται.

Mήπως γεννήθηκε ή δημιουργήθηκε; Aσφαλώς όχι.Πάντοτε υπήρχε, απλώς τώρα έγινε ορατή στις χονδροει-δείς υλικές αισθήσεις μας. Mε τον ίδιο τρόπο, αποκαλούμεθάνατο το κλείσιμο του ανοίγματος, γιατί δεν αντιλαμβα-νόμαστε πια κανένα ίχνος της συνειδητότητας. Mήπως ησυνειδητότητα πέθανε; Όχι, απλώς δεν είναι φανερή γιατις υλικές αισθήσεις.

H ποιότητα του φωτός που φιλτράρεται μέσα από τοσώμα και το νου, θα εξαρτηθεί από την αγνότητα των δια-φόρων σωμάτων. Oι καρμικές συνθήκες μπορεί να απαι-τήσουν ένα άτομο να είναι διανοητικά ανάπηρο. Yπάρχειλιγότερη συνειδητότητα; Όχι, απλώς το μέσο μέσα από ό-που εκφράζεται είναι ατελές. Eλπίζουμε ότι καθώς εξελισ-


σόμαστε με κάθε ενσάρκωση, μαθαίνουμε και εξαγνίζουμετα φίλτρα, έτσι ώστε ν’ αυξάνεται η συνειδητότητα πουεκφράζεται με τις σκέψεις, τα λόγια και τις πράξεις μαςκαι έτσι εκδηλώνουμε μεγαλύτερη ενέργεια, αγάπη, δύνα-μη, κατανόηση και δημιουργικότητα στη ζωή μας. Aλλά ησυνειδητότητα παραμένει πάντα η ίδια. Tο άνοιγμα έχειγίνει πιο μεγάλο και ο φακός πιο καθαρός. O Iησούς Xρι-στός είναι ένα παράδειγμα ενός πλήρους ανοίγματος καιτελείως καθαρών φακών. Δεν είχε “εγώ”. Ήταν όλο Aγάπηκαι Σοφία.

Παρακαλώ, προσέξτε εδώ ότι οι δύο λεπτοί φακοί τηςψυχής (το αιτιατό σώμα και η ανώτερη διάνοια) είναι απότο μέσα μέρος του ανοίγματος. Γι’ αυτό συνεχίζουν ν’ απο-λαμβάνουν το φως του πνεύματος και μετά το θάνατο καιπριν τη γέννηση.

Όπως αναφέραμε και πριν, αυτά τα δύο σώματα υ-πάρχουν ανάμεσα στις ζωές και εγκαταλείπονται μόνο τηστιγμή της τελικής αυτοπραγμάτωσης. Tα πιο υλικά οχή-ματα, όπως ο νους, το ενεργειακό σώμα και το υλικό σώ-μα, καταστρέφονται και αναδημιουργούνται με κάθε δια-δοχική ενσάρκωση.

Z. TA ΠPOΣΩPINA ΣΩMATA.

O νους ή το νοητικό σώμα είναι το επόμενο φίλτρο ήόχημα. Mέσα απ’ αυτό αλληλεπιδρούμε με τον εξωτερικόκόσμο. Eίναι η πλευρά του νου που υφίσταται τις διάφο-ρες επιτυχίες και αποτυχίες της ζωής, που συχνά βρίσκε-ται σε σύγχυση και παίρνει λάθος κατεύθυνση. O κατώτε-ρος νους, ψάχνει συνήθως να βρει ασφάλεια και ευτυχίαστον εξωτερικό κόσμο των υλικών αγαθών και σχέσεων.Eπειδή δεν καταφέρνει να βρει αυτήν την ασφάλεια ή τηνευτυχία, βιώνει συχνά τον πόνο και την κατάθλιψη. Aπο-γοητεύεται με τον «κόσμο των σκιών».

Mε τον καιρό, μετά από πολλές ζωές αποτυχίας ναβρει αυτό που επιθυμεί στον εξωτερικό κόσμο, αρχίζει νακοιτάει προς τα μέσα. Tότε είναι που το ανώτερο νοητικόσώμα, η ανώτερη διάνοια, αφυπνίζεται. Aναπτύσσεταιμέσα από την εμπειρία, τις πνευματικές πειθαρχίες και τηΘεία Xάρη. Kαθώς αναπτύσσεται, οδηγεί το νου όπως έ-νας στοργικός γονιός καθοδηγεί το παιδί του, με συμπόνια


και πειθαρχία.O νους δεν μπορεί να λειτουργήσει χωρίς το ενεργειακό

σώμα, το ζωτικό ή αιθερικό σώμα, που είναι η δύναμη πουστηρίζει τις λειτουργίες του νου. Aυτή η βιοενέργεια δρα-στηριοποιεί και το υλικό σώμα και παίζει το ρόλο τουσυνδετικού κρίκου ανάμεσα στο υλικό σώμα και το νου.Aυτή η κοσμική ενέργεια εκφράζεται με διάφορους τρό-πους, όπως η ενέργεια των νεύρων, των σκέψεων, τηςθερμότητας, η σεξουαλική ενέργεια, η σωματική, η θερα-πευτική, η χημική, η ηλιακή, η αιολική και η ατομική ενέρ-γεια· όλες οι ενέργειες είναι διάφορες μορφές της.

Mπορούμε να παρομοιάσουμε την κοσμική ενέργεια μετην ηλεκτρική που έχουμε στα σπίτια μας. Mπορεί να εκ-δηλωθεί με χιλιάδες τρόπους, ανάλογα με τις ανάγκες, τιςεπιθυμίες και τα ενδιαφέροντά μας. Mπορεί να γίνει ζέστη,κρύο, ήχος, φως, μηχανική κίνηση, κίνηση αέρα, εικόνεςστην οθόνη κλπ. Aυτή η μία ενέργεια εκφράζεται διαφορε-τικά μέσα από τα διάφορα όργανα.

Kάθε άτομο θα έχει την προδιάθεση να χρησιμοποιήσειαυτήν την κοσμική ενέργεια με το δικό του χαρακτηριστικότρόπο. Mερικοί θα είναι πιο πνευματικοί, άλλοι θα ενδια-φέρονται περισσότερο για τις υλικές ή σεξουαλικές δρα-στηριότητες, μερικοί θα εκφράσουν αυτήν την ενέργεια μέ-σα από δημιουργικές δραστηριότητες, όπως είναι ημουσική ή κάποια άλλη τέχνη. Όταν η παροχή της ενέργει-ας είναι χαμηλή, τότε ο νους και το σώμα δεν μπορούν ναλειτουργήσουν σωστά και είναι ευαίσθητα στην αρρώστιαή το νευρικό κλονισμό. Yπάρχει μία ολόκληρη επιστήμηπου μας διδάσκει πώς να κρατάμε αυτήν την ενέργεια σεμία άφθονη και αρμονική ροή. Aυτό μπορεί να γίνει με τησωστή διατροφή, την τακτική σωματική άσκηση, τον έλεγ-χο της αναπνοής, τη συγκέντρωση και τον έλεγχο της συ-μπεριφοράς και των συγκινήσεων.

Eίναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι παρόλο που ηκοσμική ενέργεια είναι οικουμενική και απεριόριστη, ηπροσωπική μας πρόσβαση σ’ αυτήν περιορίζεται από τοβαθμό που εμείς είμαστε ανοικτοί σ’ αυτήν. Oι περισσότε-ροι από μας δεν είναι τελείως ανοικτοί, ούτε συντονισμέ-νοι μ’ αυτήν, γι’ αυτό έχουν περιορισμένη ποσότητα ενέρ-γειας.

Aφού λοιπόν έχουμε περιορισμένους πόρους ενέργει-ας, θα χρειασθεί να μελετήσουμε λίγο «διαχείρηση ενέργει-


ας». Ένας άνθρωπος ή μιά επιχείρηση με περιορισμένη οι-κονομική ενέργεια (χρήματα), χρειάζεται να προσέξει ιδιαί-τερα πού υπάρχουν διαρροές χρημάτων ή πού ξοδεύονταιχρήματα μ’ έναν τρόπο όχι πολύ κερδοφόρο. Όταν ανακα-λύψουμε αυτές τις διαρροές ή σπατάλες, θα θελήσουμε νατις διορθώσουμε.

Tο ίδιο ισχύει και για την «ενεργειακή μας περιουσία»,γιατί η υγεία, η ευτυχία, η αρμονία, η πνευματική διαύγειακαι η πνευματική μας εξέλιξη εξαρτώνται πολύ περισσό-τερο από τη ζωτική μας ενέργεια παρά από την «οικονομι-κή μας ενέργεια».

Γι’ αυτό καλό είναι να μελετήσει κανείς την τέχνη τηςπαραγωγής, της ρύθμισης και του συντονισμού της αν-θρώπινης ενέργειας.

(M’ αυτό το θέμα ασχολούμαστε στα βιβλία «AYTO-ΘEPAΠEIA» και «TEXNH TOY ΔIAΛOΓIΣMOY». Eπειδή αυτήτην τεχνική τη μαθαίνει κανείς πιο εύκολα από ανθρώπουςπαρά από βιβλία, ελέγξτε αν υπάρχουν στην πόλη πουζείτε σεμινάρια σχετικά με τη σωματική, συγκινησιακή καινοητική αρμονία).

H πιο χονδροειδής προβολή του πνεύματος είναι το υ-λικό σώμα ή το σώμα που δημιουργείται από την τροφή.Tο ενεργειακό σώμα, μεταφέρει τα μηνύματα των ανώτε-ρων οχημάτων στο υλικό σώμα με το νευρικό και ενδοκρι-νικό σύστημα. Aυτά τα κύρια συστήματα ελέγχουν το υπό-λοιπο του υλικού σώματος. Δημιουργούμε έναν ολόκληροκόσμο προσκολλήσεων, συνηθειών και φόβων, που βασί-ζονται στην ταύτισή μας με το υλικό σώμα. Σίγουρα είναιένα μέρος της ύπαρξής μας, αλλά, όπως βλέπουμε τώρα,ένα πολύ μικρό μέρος. Eίναι σαν το παγόβουνο, όπου τοκομμάτι που βλέπουμε είναι ελάχιστο σε σχέση με το κομ-μάτι που είναι κρυμμένο κάτω από τη θάλασσα.

H πνευματική εξέλιξη λοιπόν, είναι η εξάγνιση τωνδιάφορων αυτών σωμάτων και η εξέλιξη των ανώτερων,έτσι ώστε να μπορέσουν να καθοδηγήσουν τα κατώτερα.Όταν κάποιος αποκτήσει αυτογνωσία, παύει να ταυτίζε-ται μ’ αυτά, αφού αντιλαμβάνεται ότι η αληθινή του υπό-σταση είναι πέρα απ’ αυτά τα σώματα. Tα βλέπει σα ρού-χα που φοράει για να παίξει το ρόλο του στο θεατρικόέργο της ζωής. Kαταλαβαίνει ότι θα βγάλει αυτά τα ρούχαστο τέλος του έργου, όπως ένας ηθοποιός στο τέλος μιάςπαράστασης. Συνειδητοποιεί ότι έχει παίξει κι άλλους ρό-


λους σε άλλα έργα (προηγούμενες ζωές) και θα παίξει άλ-λους στο μέλλον (μελλοντικές ζωές), μέχρι να μάθει ναπαίζει το ρόλο του τέλεια, χωρίς να παραπλανιέται και νανομίζει ότι είναι αληθινά ο ρόλος που παίζει. Έχει συνεχήεπίγνωση της προσωρινής και σχετικής φύσης του ρόλουπου έχει διαλέξει και του ίδιου του θεατρικού έργου.

Aς προσπαθήσουμε κι εμείς να παίξουμε τους ρόλουςμας τέλεια, ενώ θυμόμαστε ότι παίξαμε πολλούς και θαπαίζουμε ακόμη κι άλλους. Aς είμαστε πιο αντικειμενικοίκαι γεμάτοι από τη γαλήνη που έρχεται, καθώς συνειδητο-ποιούμε ότι όλη αυτή η υλική πραγματικότητα δεν είναιπαρά μία προσωρινή και συνεχώς μεταβαλλόμενη κατά-σταση πραγμάτων και ότι εμείς είμαστε πνεύματα, που υ-πάρχουν πάνω και πέρα απ’ όλα αυτά. Aς είμαστε γεμάτοιμε την αγάπη της ενότητας για το συνάνθρωπό μας, κα-θώς συνειδητοποιούμε πως, στο πνευματικό επίπεδο, υ-πάρχει μόνο ένα ον, που εκφράζεται σαν τα πολλά σώμα-τα που αποκαλούμε «εαυτό» και «άλλους».

Tο διάγραμμα Nο.13 θα μας βοηθήσει να βάλουμε ταόσα είπαμε μέχρι τώρα σε μιά σειρά, σε μιά προοπτική.Στο κέντρο έχουμε την οικουμενική, αυτοδημιούργητη, αιώ-νια και πανταχού παρούσα συνειδητότητα. Aυτήν που α-ντιπροσωπεύει ένα αιώνιο, αμετάβλητο φως. Aυτό τοφως ακτινοβολεί προς τα διάφορα πλάσματα που βρί-σκονται ενσαρκωμένα στο επίπεδο της γης και στο προ-σωρινό θεατρικό έργο. Kάθε πλάσμα έχει τα πέντε οχήμα-τα ή φίλτρα που μόλις περιγράψαμε: το αιτιατό σώμα καιτην ανώτερη διάνοια, που είναι πιο κοντά στο οικουμενικόπνεύμα, και μετά, περνώντας έξω από τη διαχωριστικήγραμμή μεταξύ «ζωής» και «θανάτου», έχουμε τα τρία κα-τώτερα σώματα: το νου, το ενεργειακό και το υλικό σώμα.

Παρόλο που στην επιφάνεια (στην περιφέρεια του κύ-κλου), φαίνεται να υπάρχουν πολλά διαφορετικά πλάσμα-τα, στην πραγματικότητα φωτίζονται όλα από το έναφως. Aυτό που κάνει το φως να φαίνεται διαφορετικό σεκάθε πλάσμα, είναι η ποιότητα και η κατάσταση αυτώντων φίλτρων, που περιορίζουν και παραποιούν αυτό τοφως, δίνοντάς του σχήμα και χρώμα.

Kάθε φίλτρο έχει διάφορες «σκόνες» που μειώνουν καιτελικά αποκρύπτουν τελείως αυτό το φως έτσι ώστε μόλιςνα το διακρίνουμε. Aν ρίξουμε μιά ματιά γύρω μας καιδούμε πώς οι άνθρωποι περνάνε τη ζωή τους, θα μας εί-


ναι δύσκολο να θυμηθούμε ότι μέσα σ’ αυτά τα σώματα υ-πάρχει ένα οικουμενικό φως, που λάμπει αιώνια. Eίναι ό-μως αλήθεια και καθώς αρχίζουμε να βλέπουμε πιο καθα-ρά, θα το διακρίνουμε ακόμα και σ’ αυτούς. Tώραμπορούμε να το δούμε πιο εύκολα σ’ αυτούς που έχουνπροχωρήσει πνευματικά και λάμπουν πιο έντονα.

Aυτό το διάγραμμα μας βοηθάει να καταλάβουμε τίσημαίνει απόλυτη ισότητα όλων των πλασμάτων. Oι υ-πάρξεις δεν είναι ίσες ως προς τη συμπεριφορά τους ήτην ικανότητά τους στο νοητικό, συγκινησιακό ή υλικό ε-πίπεδο. Aλλά κάθε μία είναι εξίσου μιά εκδήλωση της μιάςοικουμενικής συνειδητότητας και άρα δικαιούται τον ίδιοσεβασμό και αγάπη, ανεξάρτητα από το τί κάνει ή δεν κά-νει στα εξωτερικά επίπεδα.

Aπό εδώ και πέρα όταν βλέπουμε κάποιον που ξεχω-ρίζει αρνητικά ή θετικά από τους άλλους, θα μπορούμε ναθυμόμαστε ότι είναι κι αυτός, απλώς μιά εκδήλωση του ε-νός, οικουμενικού φωτός. H διαφορά βρίσκεται στα φίλ-τρα, στα σώματα που παραποιούν το φως. H συνειδητό-τητα είναι ίδια σ’ όλα τα πλάσματα. H συνειδητότητα δενεξελίσσεται, αλλά ξεσκεπάζεται ή αποκαλύπτεται σιγά-σιγά στα κατώτερα επίπεδα ύπαρξης.

Στην περίπτωση που όλα τα φίλτρα είναι θαμπωμένακαι κάποιος δεν έχει καμία νοητική ικανότητα ή βρίσκεταισε κώμα, δεν σημαίνει ότι έχει λιγότερη συνειδητότητα σανπνεύμα. Σημαίνει ότι αυτή η συνειδητότητα που είναι πα-ρούσα εκεί, δεν μπορεί να εκφραστεί στο νοητικό ή υλικό,σωματικό επίπεδο, γιατί υπάρχουν εμπόδια, μπλοκαρί-σματα στο σώμα.

H ίδια, λοιπόν, συνειδητότητα υπάρχει μέσα στον ο-γδοντάχρονο σοφό και στο μωρό των δύο χρόνων. Aπλώςτα οχήματα του πρώτου είναι πιο εξασκημένα να εκφρά-ζονται στο υλικό επίπεδο. H ίδια συνειδητότητα υπάρχειστον άγιο και στον εγκληματία, αλλά εκφράζεται διαφορε-τικά από τα οχήματα. Tο ίδιο οικουμενικό φως λάμπει μέ-σα και στους δύο. H ίδια συνειδητότητα ρέει μέσα σε ά-ντρες και γυναίκες, ακόμα μέσα στα ζώα και στα φυτά. Hίδια συνειδητότητα ρέει μέσα στους διανοούμενους καιτους αμόρφωτους, μέσα στους υγιείς και τους άρρωστους,μέσα στους πνευματικά ανεπτυγμένους και σ’ αυτούς πουδεν είναι. H μόνη διαφορά ανάμεσα σ’ όλες αυτές τις κατη-γορίες, είναι τί συμβαίνει σ’ αυτήν την παγκόσμια συνειδη-


τότητα καθώς εκφράζεται στον υλικό κόσμο.Θα μπορούσαμε ν’ αρχίσουμε να δίνουμε λιγότερη ση-

μασία σε τίτλους, θρησκείες, εθνικότητες, ευφυΐα, χρώμα,εξωτερική εμφάνιση, αρρώστια, σωματική αναπηρία καιακόμα μιά μεγάλη ποικιλία από παράγοντες, που μας κά-νουν να τοποθετούμε τους ανθρώπους σε κατηγορίες καιακόμα χειρότερα, σε σειρά σπουδαιότητας, μέσα στο νουμας. Aυτή είναι η αιτία που η συμπεριφορά μας απέναντισε διάφορες ομάδες ανθρώπων δεν είναι ίδια. Γιατί μερι-κούς τους θεωρούμε πιο σημαντικούς απ’ τους άλλους.

Aς ελευθερωθούμε απ’ αυτήν την τάση κι ας αισθαν-θούμε την ίδια ενότητα με τον πλούσιο και το φτωχό, μετον πρωθυπουργό και το ζητιάνο, με τους άντρες και τιςγυναίκες, με ανθρώπους όλων των εθνικοτήτων και κοι-νωνικών τάξεων, γιατί όλα αυτά είναι τα κοστούμια, πουσαν ηθοποιοί φοράμε στο θεατρικό έργο της ζωής. Στηνπραγματικότητα, είμαστε όλοι ένα.


KEΦAΛAIO 6EΠIΣTHMONIKH AΠOΔEIΞH

ΓIA THN YΠAPΞH TOYAITIATOY ΣΩMATOΣ

Έχουν γραφτεί τελευταία πολλά βιβλία και άρθρα απόσοβαρούς πυρηνικούς επιστήμονες, που παρουσιάζουνθεωρίες και εξηγήσεις της πραγματικότητας, που προσεγ-γίζουν αρκετά τις αρχαίες πνευματικές αλήθειες. Σ’ αυτόεδώ το κεφάλαιο θα ρίξουμε μιά ματιά σε μία τελευταίαθεωρία, που παρουσιάζει ο γνωστός βιολόγος Dr. RupertSheldrake, πρώην διευθυντής των μελετών στη βιοχημείακαι τη βιολογία των κυττάρων του Πανεπιστημίου τουCambridge. Έχουμε πάρει όλες τις πληροφορίες και ανα-φορές σχετικά με τις θεωρίες του Dr. Sheldrake από το άρ-θρο του Dr. John Gliedman «Πέρα από τα σύνορα του νου»,που δημοσιεύτηκε στο τεύχος του Φεβρουαρίου 1983 τουπεριοδικού Science Digest.

A. H ΘEΩPIA TOY SHELDRAKE.

O Dr. Sheldrake υποστηρίζει ότι η μνήμη, η εξέλιξη καιη μάθηση συμβαίνουν έξω από το νου. Iσχυρίζεται ότι ημεταβολή, η εξέλιξη και η εμβρυϊκή ανάπτυξη δε ρυθμίζο-νται από την αλληλεπίδραση των DNA και του περιβάλλο-ντος, όπως πίστευαν μέχρι τώρα οι βιολόγοι. O Dr.Sheldrake ισχυρίζεται ότι τα έμβρυα και ο εγκέφαλός τουςαναπτύσσονται σε συντονισμό με μιά καινούργιου είδουςάϋλη, διασταλτική δύναμη, που ονομάζεται μορφογεννη-τικό πεδίο. Όπως ένα μαγνητικό πεδίο δίνει τον προσανα-τολισμό για τα ειδικά σχήματα που θα δημιουργήσουν τα


ρινίσματα του σίδηρου, έτσι αυτή η μυστηριώδης καινούρ-για δύναμη μπορεί να σχηματίσει σώμα και νου. Aυτό πουονομάζει μορφικό συντονισμό ανάμεσα στον οργανισμόκαι το μορφογεννητικό πεδίο είναι αυτό που καθορίζει ταπάντα, από τις ανατομικές αλλαγές της εξέλιξης μέχρι τημάθηση μιάς καινούργιας τέχνης. Aυτό το μορφογεννητικόπεδίο είναι μιά θαυμάσια περιγραφή αυτού που στιςπνευματικές φιλοσοφίες ονομάζουμε αιτιατό σώμα. Όλεςοι εμπειρίες, οι πράξεις, οι σκέψεις και οι αναμνήσεις πουαποκτάει η ψυχή μέσα από τις διάφορες υλικές ενσαρκώ-σεις της, εγγράφονται σ’ αυτό το αιτιατό σώμα. Mε την ε-μπειρία κάθε καινούργιας ζωής αυτό το αιτιατό σώμα, ήμορφογεννητικό πεδίο, εξελίσσεται όλο και πιο πολύ. Έτσιεξελίχτηκε στην ικανότητά του ν’ αλληλεπιδρά με την ύλη,αναπτύσσοντας σταδιακά την ικανότητα να διαμορφώνειόλο και πιο πολύπλοκους βιολογικούς οργανισμούς. Aρχί-σαμε να λειτουργούμε εδώ, πάνω στη γη, με τη μορφή μο-νοκύτταρου οργανισμού και εξελιχτήκαμε σε φυτά, μετά σεέντομα, ζώα, ανθρωποειδή, μέχρι που φτάσαμε στο αν-θρώπινο πεδίο. Mέχρι τώρα οι επιστήμονες πίστευαν ότιαυτή η εξέλιξη οφείλεται στο πώς αντιδρούν τα μόριαDNA με το περιβάλλον τους. Kαι βέβαια αυτό είναι αλήθειααν δούμε το πράγμα μηχανιστικά. Aλλά οι βιολόγοι δεν έ-χουν ιδέα γιατί ή πώς τα DNA κάνουν αυτές τις αλλαγές.Aυτό συμβαίνει απλά γιατί η αλλαγή των DNA είναι άλλοένα αποτέλεσμα και όχι αιτία.

H θεωρία του Rupert Sheldrake είναι ότι οι αλλαγέςπου συμβαίνουν στα DNA είναι αποτέλεσμα των αλλαγώνστο μορφογεννητικό πεδίο ή αιτιατό σώμα. Eίναι αυτέςπου δημιουργούν αντίστοιχη αλλαγή στη δομή των DNA,που με τη σειρά τους δημιουργούν αλλαγές στα γονίδια,στην κατασκευή του σώματος, στο ένστικτο, τη συμπερι-φορά και το χαρακτήρα.

Έτσι, τα μόρια DNA και τα γονίδια δουλεύουν σαν ταεξαρτήματα της τηλεόρασης, που απλώς μεταφέρουν τιςαλλαγές αυτές στην οθόνη. Tα κύματα που έρχονται απότο σταθμό δημιουργούν αόρατους κυματικούς σχηματι-σμούς, που επηρεάζοντας τα μέρη της τηλεόρασης, δημι-ουργούν διάφορες εικόνες στην οθόνη. Mε τον ίδιο τρόποτα σώματά μας και οι χαρακτήρες μας σχηματίζονται απότα αιτιατά σώματα ή μορφογεννητικά πεδία. Eδώ ο καθη-γητής Gliedman περιγράφει τη θεωρία του Dr. Sheldrake:


«H κληρονομικότητα» παρατηρεί, «βασίζεται στα γονί-δια, αλλά μόνο με τον έμμεσο τρόπο που η τηλεόρασηβασίζεται στα μέρη της. Tα DNA δεν είναι σχεδιάγραμ-μα του σώματος, όπως πιστεύουν οι περισσότεροι βιο-λόγοι. Tα DNA καθορίζουν την παραγωγή των πρωτεϊ-νών στον οργανισμό, και νομίζω ότι οι πρωτεΐνες ενόςοργανισμού είναι σαν τα μέρη μιάς τηλεόρασης. H αλ-λαγή στα γονίδια μεταβάλλει τις πρωτεΐνες, άρα καιτον τρόπο που συντονίζεται ο οργανισμός με το συγκε-κριμένο μορφογεννητικό πεδίο. Aυτές οι αλλαγές κατα-λήγουν σε αλλαγές στην κατασκευή του σώματος».Aυτοί που τον επικρίνουν απαντούν, ότι όλα όσα έχειμάθει η επιστήμη για τη ζωή μέχρι τώρα υποστηρίζουντην υπόθεση ότι αυτό που ευθύνεται για την κατασκευήτων πάντων, από τα μαλάκια μέχρι τον άνθρωπο, είναι ηαλληλεπίδραση των μορίων με σύνθεση DNA και του εμ-βρυολογικού περιβάλλοντος, που όλο αλλάζει.

Mοιάζει πολύ πιθανό να έχουν δίκιο για τις θεωρίεςτους και ο καθηγητής Sheldrake και οι επικριτές του. Έναςεπιστήμονας που θα εξέταζε τη λειτουργία μιάς τηλεόρα-σης για πρώτη φορά, θα πίστευε ασφαλώς πως αυτό πουδημιουργεί την αλλαγή των εικόνων στην οθόνη είναι ότιαλλάζει συνεχώς η κατάσταση στα διάφορα μέρη που α-παρτίζουν την τηλεόραση. O Sheldrake πολύ απλά πάειένα βήμα πιο πέρα και λέει: Nαι, αυτό είναι σωστό, αλλάυπάρχουν άλλες, πιο λεπτές αιτίες, που δημιουργούναυτές τις αλλαγές στα μέρη της τηλεόρασης. Tο ένα δεν α-ποκλείει το άλλο. Aπλώς προχωρήσαμε σ’ ένα βαθύτεροεπίπεδο στην ανάλυση των αιτίων, από το υλικό σώμακαι το νου, στο αιτιατό σώμα και την ανώτερη διάνοια.

Oι ιδέες του Sheldrake για την εμβρυολογία ξεφεύγουναπό τα μέχρι τώρα παραδεκτά και οδηγούν σε μιά εξίσουδιαφορετική θεωρία για την εξέλιξη. Yποστηρίζει ότι οιδιάφορες κατηγορίες ζώντων οργανισμών παραμένουνσταθερές για εκατομμύρια χρόνια, γιατί τα μορφογεννητι-κά πεδία είναι σαν τις συνήθειες, που δυναμώνουν με τηνεπανάληψη. H κατασκευή των μορφογεννητικών πεδίωνκαθορίζεται από την ίδια την κατασκευή των προηγουμέ-νων οργανισμών της ίδιας κατηγορίας ή είδους. Έτσι, υ-πάρχει άμεση σχέση ανάμεσα στα σχήματα των οργανι-σμών δια μέσου του χώρου και του χρόνου. Aυτό σημαίνειότι ένα έμβρυο π. χ. που αναπτύσσεται, θα συντονιστεί με


τα σχήματα προηγουμένων εμβρύων του ίδιου είδους.Eπιπλέον κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τη συμπεριφο-ρά. Tα ζώα συντονίζονται με τη συμπεριφορά προηγού-μενων παρόμοιων ζώων. Έτσι λοιπόν λειτουργεί ένα είδοςομαδικής μνήμης σε κάθε κατηγορία ζώων.

B. TO ΠEIPAMA ME TOYΣ ΠIΘHKOYΣ.

Aυτή η ιδέα της ομαδικής μνήμης σε κάθε είδος (κατη-γορία) ενισχύεται κι από ένα πείραμα με πιθήκους πουέγινε στην Iαπωνία. Eδώ παραθέτουμε ένα απόσπασμααπό το βιβλίο του Ken Keys «O εκατοστός πίθηκος» πουμιλάει γι’ αυτό το πείραμα:

«Θα ήθελα να σας μιλήσω για ένα φαινόμενο. Mέσασ’ αυτό το φαινόμενο μπορεί να βρίσκεται η μόνη μαςελπίδα για το μέλλον, για το είδος μας. Aκούστε την ι-στορία του «εκατοστού πιθήκου». «O γιαπωνέζικος πί-θηκος “Mακαφουσκάτη” βρίσκεται υπό παρατήρησηεδώ και 30 χρόνια, καθώς ζει στη φυσιολογική τουάγρια κατάσταση. Tο 1952 στο νησί Kothima, επιστή-μονες προμήθευαν τους πιθήκους με γλυκοπατάτες,που τις έρριχναν στην άμμο. H γεύση της ωμής γλυκο-πατάτας άρεσε πολύ στους πιθήκους, αλλά τους ενο-χλούσε η άμμος. Mιά πιθηκίνα 18 μηνών, που την ονό-μαζαν Ίμο, έλυσε το πρόβλημα πλένοντας τις πατάτεςσ’ ένα γειτονικό ρυάκι και έμαθε το κόλπο αυτό και στημητέρα της. Aυτόν τον καινούργιο τρόπο τον έμαθαν κιόσα πιθηκάκια έπαιζαν μαζί της και έμαθαν και τιςμητέρες τους. Aυτήν την πολιτιστική καινοτομία την έ-μαθαν σταδιακά διάφοροι πίθηκοι, πράγμα που είδανμε τα ίδια τους τα μάτια οι επιστήμονες. Aνάμεσα στο1952 και το 1958 όλοι οι νεαροί πίθηκοι έμαθαν ναπλένουν τις γλυκοπατάτες που ήταν λερωμένες, για νατις κάνουν πιο εύγευστες. Oι μόνοι ενήλικοι πίθηκοιπου ακολουθούσαν αυτήν την κοινωνική πρόοδο ήταναυτοί που μιμήθηκαν τα παιδιά τους. Όλοι οι άλλοι ε-νήλικες εξακολούθησαν να τρώνε τις πατάτες λερωμέ-νες .

Kαι ξαφνικά έγινε κάτι καταπληκτικό. Tο φθινό-πωρο του 1958 ένας ορισμένος αριθμός πιθήκων τουνησιού Kothima έπλεναν τις γλυκοπατάτες τους. Eίναι


άγνωστος ο ακριβής αριθμός τους, αλλά ας υποθέσου-με ότι όταν ανέτειλε ο ήλιος κάποιο πρωί, υπήρχαν 99πίθηκοι στο νησί Kothima που είχαν μάθει να πλένουντις γλυκοπατάτες τους. Kι ας υποθέσουμε ακόμη ότιαργότερα εκείνο το πρωί, έμαθε να πλένει τις πατάτεςτου και ο εκατοστός πίθηκος.

KAI TOTE ΣYNEBH. Mέχρι να νυχτώσει εκείνο τοβράδυ, όλοι οι πίθηκοι της φυλής έπλεναν τις γλυκο-πατάτες πριν τις φάνε. Aλλά προσέξτε. Tο πιο εκπλη-κτικό πράγμα που παρατήρησαν οι επιστήμονες, ήτανότι η συνήθεια να πλένουν τις πατάτες πήδησε στη θά-λασσα αυτόματα. Oλόκληρες αποικίες πιθήκων σεάλλα νησιά και στη στεριά Tακασακιγιάμα άρχισαν ναπλένουν τις γλυκοπατάτες τους».

O Ken Keys αναφέρει αυτό το γεγονός σαν ένα σημείοελπίδας για ν’ αποφύγουμε τον πυρηνικό πόλεμο. Eλπίζειότι εάν αρκετοί άνθρωποι αποφασίσουν ότι δε θέλουν νασυνεχιστεί αυτός ο ανταγωνισμός των εξοπλισμών, τότεκάποια στιγμή («ο εκατοστός πίθηκος» ας πούμε) όλοι θασυνειδητοποιήσουν τη μεγάλη τρέλα και τότε θα έχουμε ει-ρήνη.

Σ’ αυτό το πείραμα βλέπουμε στοιχεία που υποστηρί-ζουν τη θεωρία του Sheldrake. Eίναι μάλλον απίθανο να έ-γιναν αλλαγές στα μόρια DNA σε πιθήκους που ήταν κιό-λας γεννημένοι. Kαι μάλιστα σ’ αυτούς που ζούσαν σ’άλλο νησί. Eκείνο που μπορεί να εξηγήσει ότι οι πίθηκοι σ’όλο τον κόσμο θ’ αρχίσουν να συντονίζονται μ’ αυτήν τηνκαινούργια πληροφορία στην εξέλιξη του μορφογεννητι-κού πεδίου του είδους, είναι η ίδια η ιδέα του μορφογεννη-τικού πεδίου. Aς συνεχίσουμε με την αφήγηση του καθηγη-τή Gliedman.

Σύμφωνα με τον Sheldrake εξελιχτικές αλλαγές συμ-βαίνουν, όποτε μεταβολές στα γονίδια ή το περιβάλλονπαράγουν ένα έμβρυο τόσο διαφορετικό από τους γονείς,που δεν μπορεί πια να συμφωνήσει με το μορφογεννητικόπεδίου του είδους. Tο νέο έμβρυο δε μένει χωρίς δικό τουπεδίο: τη στιγμή που διαλύεται η παλιά σύνδεση, δημι-ουργείται μυστηριωδώς ένα άλλο μορφογεννητικό πεδίοπου του ταιριάζει. Aυτό το καινούργιο πεδίο οδηγεί το έμ-βρυο που έχει ξεφύγει από τον παλιό δρόμο, να εξελιχτείκαι να γίνει το πρώτο μέλος ενός καινούργιου είδους ή κα-τηγορίας και, συγχρόνως, ρυθμίζει την εξέλιξη των μελών


του ίδιου είδους που ακολουθούν.

Γ. OMAΔIKA MOPΦOΓENNHTIKA ΠEΔIA.

Σύμφωνα με τη σκέψη των Θεοσοφιστών αυτό τομορφογεννητικό πεδίο εκφράζεται διαφορετικά στα διά-φορα επίπεδα της εξέλιξης. Στα κρύσταλλα παράγει όλητην τάξη των κρυστάλλων, όπου και αν αυτή εμφανιστείπάνω στη γη. Στα φυτά ρυθμίζει όλο το είδος (κατηγορία)ενός συγκεκριμένου τύπου φυτού. Στα έντομα ρυθμίζει μιάσυγκεκριμένη αποικία ή ομάδα εντόμων, που μπορεί να α-παρτίζεται από χιλιάδες έντομα. Mιά αποικία μυρμηγκιώνή ένα μελίσσι θα είναι από ένα μορφογεννητικό πεδίο.Kαθώς ανεβαίνουμε την κλίμακα της εξέλιξης, το μορφο-γεννητικό πεδίο γίνεται πιο ατομικό, πιο μοναδικό. Mπορείνα είναι ένα κοπάδι ελαφιών, ένα σμήνος πουλιών, μιάαγέλη σκυλιών και άλλα παρόμοια. Zώα που έχουν στενήεπαφή με τον άνθρωπο εξελίσσονται πιο γρήγορα και α-ποκτούν ιδιότητες που τα ξεχωρίζουν από τα υπόλοιπαμέλη του είδους τους: π. χ. ιδιαίτερα έξυπνα σκυλιά καιγατιά με σαφή προσωπικότητα. Σύμφωνα μ’ αυτήν τηΘεοσοφική ιδέα, ένα μορφογεννητικό πεδίο μπορεί να πα-ράγει μόνο έναν άνθρωπο, με μοναδική, ατομική οντότητα.Έτσι, μπορούμε να φανταστούμε ότι το πνεύμα που εκ-φράζεται μέσα από το τωρινό μορφογεννητικό μας πεδίο(αιτιατό σώμα), έχει εκφραστεί στο παρελθόν σαν κρύ-σταλλο, κύτταρα, είδος φυτού, αποικία μυρμηγκιών, οικο-γένεια πιθήκων και τελικά σαν άνθρωπος. Έτσι μπορούμενα καταλάβουμε αυτά τα ζωώδη ένστικτα που έχουν πα-ραμείνει στο μορφογεννητικό μας πεδίο και την ανάγκη ναεργαστούμε, για να τα εξαγνίσουμε και να τα αλλάξουμε.Eνώ έχουμε ένα ατομικό μορφογεννητικό πεδίο ή αιτιατόσώμα, ανήκουμε επίσης ή είμαστε συνδεμένοι, αν προτι-μάτε, με διάφορα μεγαλύτερα ομαδικά πεδία ή συλλογικάπεδία.

Mπορούμε να φανταστούμε ότι υπάρχει ένα οικουμε-νικό μορφογεννητικό πεδίο ή οικουμενικό αιτιατό σώμα,που περιέχει όλα τα «σχεδιαγράμματα» ή «αρχέτυπα»,όλων των στοιχείων, των αντικειμένων και πλασμάτωνστη φύση. Έτσι, σύμφωνα με τη συγκεκριμένη ενσάρκωσηπου έχουμε διαλέξει, συντονιζόμαστε με διάφορα εθνικά,


θρησκευτικά, κοινωνικά ή φυλετικά μορφογεννητικάπεδία, σαν αυτό του είδους μας, που έχουν εξελιχτεί μέσαστους αιώνες. Eίναι όμως πολύ σημαντικό να θυμόμαστεότι, σαν πνεύματα , είμαστε ελεύθεροι και πέρα απ’ αυτάτα πεδία.

Aυτά τα πεδία μπορούν εύκολα να συγκριθούν με τηθεωρία του ψυχίατρου Carl Jung, για το ΣυλλογικόAσυνείδητο και τα αρχέτυπα που βρίσκονται εκεί μέσα.

Mπορεί να είναι πιθανό να εξετάσει και ν’ αποδείξει (ήτ’ αντίθετο) κανείς τη θεωρία του Dr. Sheldrake, τουλάχι-στον στο επίπεδο των κρυστάλλων, φρούτων, μυγών ήπιθήκων. Έχουν γίνει και γίνονται τέστ που δείχνουν ότι ηπηγή των διαμορφωτικών αλλαγών, είναι πέρα και πάνωαπό το υλικό επίπεδο των DNA και των γονιδίων. Eδώ οκαθηγητής Gliedman εξηγεί τις πιθανότητες δοκιμής τηςθεωρίας του Dr. Sheldrake.

«H θεωρία κάνει συγκεκριμένες προβλέψεις πάνωσε μιά πλατιά σειρά φαινομένων που μπορούν να ε-λεγχθούν», γράφει ο Sheldrake. Eάν αυτές οι προβλέψειςαποδειχθούν λανθασμένες, τονίζει, τότε θ’ αναγκαστείνα εγκαταλείψει τη θεωρία σαν καλός επιστήμονας.Θέλει όμως τουλάχιστον την ικανοποίηση κάποιου ε-λέγχου και νομίζει ότι θα δικαιωθεί. Πιστεύει ότι έναπείραμα που έγινε τελευταία στο AνοικτόΠανεπιστήμιο στο Oυέλτον, από την Eγγλέζα βιολόγοMak Wan Ho, ανοίγει καινούργιες προοπτικές.Aκολουθώντας τα βήματα του μεγάλου βιολόγουConrad Waddington, η Iό μελέτησε την επίδραση του αι-θέρα στην εμβρυολογική ανάπτυξη της κοινής μύγας(Drosophyla), που είναι το έντομο που προτιμούν ναπειραματίζονται οι γενετιστές. Όπως και ο Waddingtonκαι οι συνεργάτες του πριν από αυτόν, είδε ότι ο αιθέ-ρας άλλα αυγά τα σκότωνε αμέσως, άλλα τ’ άφηνε α-νέπαφα και σ’ άλλα προκαλούσε μιά αλλαγή στην α-νάπτυξή τους που έμοιαζε με τ’ αποτελέσματα μιάςμεταβολής που ονομάζεται διθώρακας. Δηλαδή, αντί ν’αναπτυχθούνε σε κανονικές μύγες, αυτή η τελευταίαομάδα από έμβρυα ανέπτυσσε κι ένα δεύτερο ζευγάριφτερά. Tο ελάττωμα δεν είναι γενετικό - οι μύγες έχουνφυσιολογικά χρωματοσώματα, αλλά είναι το αποτέλε-σμα της επίδρασης του αιθέρα στις μορφές ανάπτυξηςπου ελέγχουν τα DNA. Tα μωρά της Θαλιδομήδης πα-


ρουσιάζουν ακριβώς τις ίδιες αναπτυξιακές παραμορ-φώσεις που δεν είναι γενετικές.

Όταν οι φυσιολογικές μύγες και αυτές που υπέστη-σαν τις αλλαγές ωρίμασαν σεξουαλικά, η Iό μάζεψε τ’αυτά τους και τ’ άφησε πάλι στην επίδραση του αιθέρα,με την ίδια δόση όπως και πριν. Eπανέλαβε αυτή τηδιαδικασία μέχρι να έχει εκθέσει στον αιθέρα πέντε συ-νεχείς γενιές από μύγες στη διάρκεια της εμβρυϊκήςτους κατάστασης.

Eφόσον οι μεταβολές στον πληθυσμό δεν καταγρά-φτηκαν στα γονίδια, θα περίμενε κανείς ότι το ποσοστόαυτών που υπέστησαν μεταβολές θα ήταν το ίδιο σεκάθε επόμενη γενιά. Aλλά η Iό ανακάλυψε ότι σε κάθεγενιά το ποσοστό αυτών που άλλαζαν και αποκτούσαντέσσερα φτερά, ήταν μεγαλύτερο απ’ ότι στη γενιά τωνγονιών τους και αυξανόταν σταθερά. Tο μεγαλύτεροποσοστό αλλαγής είχαν τα δύο φορές δισσέγγονα τηςπρώτης γενιάς.

O Sheldrake πιστεύει ότι η αύξηση οφείλεται στησταδιακά αυξανόμενη δύναμη του μορφογεννητικούπεδίου των μυγών με τα τέσσερα φτερά. Aλλά η συμ-βατική γεννετική θεωρία θα μπορούσε να ισχυριστεί ότιη αύξηση οφείλεται στο γεγονός ότι τα γονίδια ή το σύ-μπλεγμα γονιδίων που προστατεύει από τη δηλητηρία-ση του αιθέρα, συνδέεται και μ’ έναν άλλο παράγονταπου προτρέπει τα έμβρυα ν’ αναπτύξουν κι ένα ζευγάριφτερά παραπάνω.

Παρόλα αυτά, λέει ο Sheldrake, η συμβατική θεωρίαδεν μπορεί να εξηγήσει μερικά από τα επόμενα αποτελέ-σματα της Iό, που αφού τελείωσε το πρώτο της πείραμα,πήρε μιά δόση από καινούργια αυγά, από ένα πληθυσμόμυγών που δεν είχε ποτέ εκτεθεί στον αιθέρα, και τα υπέ-βαλε στην ίδια δοκιμασία. Aυτή τη φορά ο αιθέρας είχεπολύ μεγαλύτερη μεταμορφωτική επιρροή σε κάθε γενιά.Tο ποσοστό των μυγών με τέσσερα φτερά ήταν σημαντικάμεγαλύτερο απ’ ότι στο προηγούμενο πείραμα.

Δ. H ΘEΩPIA TOY 1%.

Aυτό το σημείο που ανακαλύφθηκε στο πείραμα με τιςμύγες, μπορεί συγχρόνως να προκαλέσει και κάποια ελπί-


δα για την εξέλιξη του ανθρώπου. Eίναι αυτό που αναφέ-ρει ο Ken Keys σαν το αποτέλεσμα του εκατοστού πιθήκουκαι αυτό που ο Maharishi Maheesh Yogi ονομάζει την επιρ-ροή του 1%. O Maharishi Maheesh Yogi, ιδρυτής τηςAμερικανικής Eταιρίας Yπερβατικού Διαλογισμού, και στησυνέχεια ορισμένα πανεπιστήμια αφιερωμένα στην προ-σπάθεια να ενώσουν την επιστήμη, την κοινωνία και τοπνεύμα, έδειξαν μ’ ένα ζωντανό πείραμα ότι η συμπερι-φορά ολόκληρου του πληθυσμού μπορεί ν’ αλλάξει προςτο καλύτερο, αν το 1% του πληθυσμού διαλογίζεται τακτι-κά. Kι αυτό έχει αποδειχθεί στη μικρή πολιτεία του PόουντΆϊλαντ, στις H. Π. A. Όταν το ποσοστό αυτών που διαλο-γίζονταν έφτασε στο 1% του πληθυσμού, μειώθηκε σε ση-μαντικό βαθμό η εγκληματικότητα και ο αριθμός των δια-ζυγίων για ολόκληρο τον πληθυσμό, ενώ την ίδια χρονικήπερίοδο, αυξήθηκε στις γύρω πολιτείες. Mπορεί λοιπόν ναήταν η ηρεμιστική επίδραση αυτού του ένα τοις εκατόπάνω σ’ ολόκληρο τον πληθυσμό. Mπορεί να έγινε μιά βα-σική αλλαγή στο μορφογεννητικό πεδίο αυτής της περιο-χής. Aυτή η αλλαγή μοιάζει πραγματικά να συμβαίνει καιτο ποσοστό των ανθρώπων σ’ όλο τον κόσμο που διαλο-γίζονται και αναζητούν πνευματική εξέλιξη, ειρήνη,αγάπη και αρμονία, αυξάνεται μ’ ένα ταχύ και σταθερόρυθμό. Yπάρχει λοιπόν, ελπίδα.

Mοιάζει λογικό ότι μιά διαδικασία όπως ο διαλογι-σμός, η προσευχή ή η προβολή της θετικής σκέψης μπορείνα είναι η σημαντικότερη μέθοδος για ν’ αλλάξει το μορ-φογεννητικό μας πεδίο, μ’ έναν τρόπο εξελιχτικό και για τοάτομο και για την κοινωνία. Σύμφωνα με τα περισσότερασυστήματα πνευματικής σκέψης, μπορούμε με τακτικόδιαλογισμό, όπου ξεπερνάμε τα συμπλέγματα των σκέψε-ων (δηλαδή τις εικόνες στην τηλεόραση) και φτάνουμεστην πηγή της σκέψης στο αιτιατό σώμα (τα κύματα τηςτηλεόρασης), να σβήνουμε ή ν’ αλλάζουμε τις εντυπώσειςστο αιτιατό σώμα.

Eάν η θεωρία του Sheldrake μπορούσε ν’ αποδειχθεί μεέναν επιστημονικό τρόπο, θα είχαμε έναν πολύτιμο σύνδε-σμο ανάμεσα στην επιστήμη και την πνευματικότητα. Ένασύνδεσμο που θα μπορούσε να είναι πολύτιμος για την ε-ξέλιξη του μορφογεννητικού μας πεδίου. Eάν όλοι μας συ-νεχίσουμε να ερευνούμε την εσώτερη συνειδητότητά μας,θα βοηθήσουμε κι εμείς, με το δικό μας μοναδικό τρόπο, τη


γενική εξέλιξη του ανθρώπου προς τις θεϊκές ιδιότητεςπου υπάρχουν μέσα του. Έτσι μπορούμε να καταλάβουμετί σημαίνει όταν λέμε ότι ο Θεός έπλασε τον άνθρωπο«κατ’ εικόνα και ομοίωση». Kαθώς εξελίσσεται το μορφο-γεννητικό μας πεδίο, η πνευματική μορφή μας θα έχει όλοκαι περισσότερες θεϊκές ιδιότητες, όπως η δημιουργικότη-τα, η αυτοεπίγνωση, η αγάπη, η δύναμη της θεραπείας, ηικανότητα να παράγουμε μουσική, μαθηματικά, τέχνη καιφιλοσοφία.

E. TA ΠEIPAMATA TΩN KPYΣTAΛΛΩN.

O ίδιος ο Sheldrake προτείνει ένα πιθανό πείραμα πουθα μπορούσε ν’ αποδείξει τη θεωρία του, τουλάχιστον στοεπίπεδο των κρυστάλλων. H θεωρία του Sheldrake μας ε-πιτρέπει επίσης μιά καινούρια προοπτική σε φαινόμεναπάνω σε άψυχα αντικείμενα. Aς μελετήσουμε μιά ουσίαπου δεν έχει ξανά κρυσταλλοποιηθεί σε εργαστήριο. O χη-μικός πρέπει να δημιουργήσει κατά κάποιο τρόπο τις συν-θήκες που θα επιτρέψουν την κρυσταλλοποίησή της.Mερικοί ισχυρίζονται ότι όταν ο ένας κρύσταλλος έχεισχηματιστεί πολλές φορές, οι επόμενες κρυσταλλοποιή-σεις γίνονται όλο και πιο εύκολα. Πολλοί χημικοί υποστη-ρίζουν ότι αυτό είναι απλώς αποτέλεσμα καλύτερης τε-χνικής. Άλλοι, λέει ο Sheldrake, ισχυρίζονται ότι μικροσκο-πικά κομματάκια από τους καινούργιους κρυστάλλουςδιαφεύγουν στον αέρα και μπορούν θεωρητικά να «γονι-μοποιήσουν» καινούργια διαλύματα της χημικής ουσίαςκαι να επιταχύνουν την ανάπτυξη κρυστάλλων. OSheldrake πιστεύει όμως, ότι υπάρχει κάτι άλλο και προ-βλέπει ότι η κρυσταλλοποίηση θα γίνεται σταδιακά πιοεύκολα ακόμα και αν εμποδιστεί η διαφυγή κρυστάλλωνστον αέρα, το μορφογεννητικό πεδίο είναι υπεύθυνο για τηδημιουργία των κρυστάλλων της χημικής ουσίας που όλοκαι θα δυναμώνει. Σύμφωνα με την υπόθεση της μορφο-γεννητικής αιτίας, δε θα μπορεί να προβλεφθεί το σχήματων κρυστάλλων που θα δημιουργηθούν σε μιά χημικήουσία που μόλις θα αποσυντεθεί και δεν υπάρχει ακόμημορφογεννητικό πεδίο γι’ αυτό το σχήμα. Aλλά αφού κρυ-σταλλοποιηθεί για μία πρώτη φορά, τα σχήματα τωνκρυστάλλων θα επηρεάσουν τις επόμενες κρυσταλλοποιή-


σεις, δια μέσου του μορφικού συντονισμού και όσο πιοσυχνά κρυσταλλοποιείται τόσο πιο πολύ δυναμώνει αυτήη επιρροή. Kαι πάλι ο Sheldrake δε μιλάει στην τύχη αλλάκάνει μιά πρόταση, που μπορεί ν’ αποδειχθεί εύκολα. Έναςερευνητής θα μπορούσε να χωρίσει μία χημική ουσία πουμόλις έχει συνθέσει, σε τρία μέρη, και να στείλει το καθένασε ξεχωριστό εργαστήριο. Oι φυσικοί σ’ αυτό το εργαστή-ριο θα μπορούσαν να «γονιμοποιήσουν» το δείγμα πουέχουν παραλάβει σε διαφορετικά σχήματα κρυστάλλων,ελπίζοντας να υποχρεώσουν τη χημική ουσία να πάρειδιαφορετικές μορφές σε κάθε εργαστήρι. Στη συνέχεια, τοένα εργαστήρι θα μπορούσε να κάνει «μαζικές παραγω-γές» των κρυστάλλων που έχουν αναπτυχθεί εκεί, ενώ ταάλλα δύο θα έπαιρναν την εντολή να κλείσουν. O σκοπόςτης «μαζικής παραγωγής» θα ήταν να γίνει προσπάθειαδυνάμωσης του ενός από τα πιθανά μορφογεννητικάπεδία. Tελικά, οι επιστήμονες στα δύο εργαστήρια πουείχαν κλείσει, θα έπαιρναν εντολή να ξαναρχίσουν την πα-ραγωγή κρυστάλλων. Tώρα η κανονική θεωρία προβλέπειότι αφού δεν υπάρχει πιθανότητα «μόλυνσης», αυτά ταδύο εργαστήρια θα παράγουν τους ίδιους κρυστάλλους,όπως πριν, με την ίδια ευκολία. H υπόθεση της μορφογεν-νητικής αιτίας όμως, προβλέπει ότι το κρυσταλλικό σχήμαπου είχε παραχθεί πριν μαζικά, θα αποκρυσταλλωθείπολύ πιο γρήγορα και πιο εύκολα από τ’ άλλα. Eάν, λέει οSheldrake, αρχίσουν και στα τρία εργαστήρια να κρυσταλ-λοποιούνται οι χημικές ουσίες με τα σχήματα κρυστάλλωντης «μαζικής παραγωγής», τότε θα μπορούμε να πούμεότι υπάρχουν αρκετά πειστικές αποδείξεις ότι υπάρχειφυσική επιλογή.

Z. H ΓENIKH EIKONA.

Aνεξάρτητα από τα συμπεράσματα που θα βγάλουνοι επιστήμονες, η ιδέα της ύπαρξης ενός λεπτού, αιτιατούπεδίου που προβάλλει τις νοητικές, ενεργειακές και υλικέςμορφές που γνωρίζουμε, είναι πολύ παλιά, πολύ ελκυστι-κή και λογική. Eξηγεί πολλά κατά τ’ άλλα ανεξήγητα φαι-νόμενα, όπως για παράδειγμα τις ακραίες διαφορές τωνπαιδιών που γεννιούνται, άλλα τυφλά ή παραμορφωμένακαι άλλα ιδιοφΐίες της τέχνης ή της επιστήμης. (Aυτό το


σημείο το εξετάζουμε με λεπτομέρεια στο βιβλίο «OMυστικός Kύκλος της Zωής» και γι’ αυτό δε θα επεκταθού-με εδώ άλλο).

Aυτό το σχεδιάγραμμα μπορεί να μας βοηθήσει να βά-λουμε σε μιά σειρά όλες αυτές τις πληροφορίες.Παρατηρούμε ότι στο κέντρο υπάρχει η αιώνια, παντοτινήοικουμενική συνειδητότητα, που αντιπροσωπεύεται απόένα αυτοδύναμο και αιώνιο φως. Γύρω από αυτό το φωςέχουμε μιά σφαίρα (εδώ βλέπουμε μόνο μιά τομή της) πουέχει τρισεκατομμύρια εικόνες αποτυπωμένες πάνω της.Aυτό είναι το οικουμενικό μορφογεννητικό πεδίο ή οικου-μενικό αιτιατό σώμα, που περιέχει τα αρχέτυπα όλων τωνπιθανών αντικειμένων και όντων που έχουν εκδηλωθεί καιβρίσκονται σε μία διαδικασία εξέλιξης. Έτσι καθώς αυτότο φως περνάει μέσα από κάθε εικόνα, δημιουργεί στηνοθόνη της ζωής την υλική μορφή αυτού του αντικειμένουή όντος. Mε κάθε αλλαγή που συμβαίνει σ’ αυτό το οικου-μενικό πεδίο, η εμφάνιση αυτών των όντων υφίσταται τιςαντίστοιχες αλλαγές στο νοητικό, συγκινησιακό και υλικόπεδίο. Aλλαγές που συμβαίνουν στο νοητικό, συγκινησια-κό και το υλικό επίπεδο, φαίνεται να έχουν και αυτές με τησειρά τους, κάποια μικρή επίδραση πάνω στις εικόνεςπου είναι αποτυπωμένες πάνω σ’ αυτό το οικουμενικό«φίλμ-αρχείο».

Eίναι χρήσιμο να συνειδητοποιήσουμε ότι όταν κοιτά-με τον απέναντί μας και αισθανόμαστε ξεχωριστοί απόαυτόν, στην πραγματικότητα πρόκειται περί ψευδαίσθη-σης, γιατί δεν είναι παρά μία άλλη προβολή του ίδιουφωτός, που περνάει μέσα από μία κάπως διαφορετική ει-κόνα του φιλμ. Eάν καταλάβουμε αυτήν την αλήθεια, θαμπορέσουμε τελικά να δημιουργήσουμε την διαπροσωπικήαρμονία που χρειάζεται για να υπάρξει υγεία, ευτυχία καιευημερία για όλους τους ανθρώπους που ζουν σ’ αυτόντον πλανήτη.

Eίναι επίσης σημαντικό να συνειδητοποιήσουμε ότι οισκέψεις και τα συναισθήματά μας δεν επηρεάζουν μόνοτον εαυτό μας. Kάθε τι που σκεφτόμαστε, αισθανόμαστε,λέμε ή κάνουμε, καταγράφεται συγχρόνως και στο ατομικόαιτιατό μας σώμα και επίσης στο οικουμενικό αιτιατόσώμα. Oι σκέψεις και τα αισθήματα που δεν έχουμε εκ-φράσει επηρεάζουν τους γύρω μας. Mε κάθε σκέψη προ-σθέτουμε στη δυστυχία ή την ευτυχία όλου του κόσμου.


Όταν αγαπάμε, προσθέτουμε στην παγκόσμια αγάπη.Όταν μισούμε, προσθέτουμε μίσος στο οικουμενικό αιτια-τό σώμα. Δημιουργούμε σε άλλους τη δυνατότητα να μι-σούν. Όταν συγχωρούμε, κάνουμε τη συγνώμη ένα πιοπροσιτό ανθρώπινο γνώρισμα στο οικουμενικό αιτιατόσώμα. Όταν ζούμε μ’ ένα αυτοκαταστροφικό τρόπο, ε-ντείνουμε αυτό το χαρακτηριστικό στο οικουμενικό πεδίο,απ’ όπου όλοι παίρνουμε. Όταν ζούμε ανιδιοτελώς, αυτότο χαρακτηριστικό δυναμώνει σ’ όλους τους ανθρώπους.

Kάθε μας σκέψη, λέξη και πράξη, είναι σαν ένα βό-τσαλο που πέφτει στην οικουμενική λίμνη και δημιουργείκύματα για τ’ άλλα πλάσματα, που παίρνουν ενέργεια απ’αυτήν τη λίμνη. Oτιδήποτε κάνουμε, το αισθάνονται ωςένα σημείο και οι άλλοι. Eίναι όμως δυνατό ν’ απελευθε-ρωθούμε απ’ αυτήν την επιρροή του οικουμενικού αιτια-τού πεδίου μέσα από το διαλογισμό, τη γνώση και τη θείαχάρη, που μας επιτρέπουν να υπερβούμε αυτό το επίπεδοκαι να βιώσουμε το φως που υπάρχει πριν και πέρα απότο φιλμ των αρχετύπων.


KEΦAΛAIO 7H ENΩΣH THΣ EΠIΣTHMHΣ

KAI THΣOIKOYMENIKHΣ ΦIΛOΣOΦIAΣ

Eίναι πλατιά διαδομένη η πεποίθηση - και αληθινάαυτό είναι μιά σοβαρή παρανόηση - πως οι ανακαλύψειςτης σύγχρονης επιστήμης βρίσκονται σε αντίθεση με τιςαρχαίες μεταφυσικές αλήθειες σχετικά με τη φύση του κό-σμου. Στην πραγματικότητα συμβαίνει ακριβώς το αντίθε-το. Oι πιο πρόσφατες ανακαλύψεις στην πυρηνική φυσικήβρίσκονται σε εκπληκτική αρμονία με τις μεταφυσικές αι-τιολογήσεις του σύμπαντος.

Δυστυχώς ο νους του μέσου ανθρώπου είναι προ-γραμματισμένος από ένα σύστημα δοξασιών και μιά φρα-σεολογία, που βασίζεται πάνω σε μία τελείως απαρχαιω-μένη αντίληψη για τη φύση του υλικού κόσμου. Oιπερισσότεροι από μας σκέφτονται και επικοινωνούν μεέννοιες και όρους που έχουν αποδειχθεί αναληθείς από τηνεποχή ακόμη των ανακαλύψεων του Άλμπερτ Aϊνστάιν,στην αρχή του 1900. Σκεφτόμαστε το χρόνο και το χώροσαν κάτι ξεχωριστό και ανεξάρτητο. Σκεφτόμαστε σα ναυπήρχαν μόνο τρεις διαστάσεις μόλο που η επιστήμη έχειαποδείξει πως ο χρόνος είναι μία τέταρτη διάσταση. Eξα-κολουθούμε να νομίζουμε πως αντικείμενα και όντα είναικάτι το τελείως ανεξάρτητο και άσχετο, κι αυτό παρά τογεγονός ότι οι επιστήμονες καταλαβαίνουν πως όλα ταπράγματα και τα όντα συνδέονται μεταξύ τους με πεδία ε-πίδρασης δυνάμεων, π. χ. με ηλεκτρομαγνητικές συνδέσεις.Eξακολουθούμε να σκεφτόμαστε την ύλη σαν κάτι το διαρ-κές, όταν οι επιστήμονες γνωρίζουν πως η ύλη δεν είναιπαρά μία άλλη εκδήλωση ενέργειας.


A. ΦYΣIKH KAI METAΦYΣIKH

Φυσική και μεταφυσική είναι δύο παράλληλοι τρόποιπροσέγγισης, των οποίων κοινός σκοπός είναι να κατα-νοήσουν τη φύση και τις δυνάμεις και τους νόμους που τηδιέπουν. H φυσική για να φτάσει σ’ αυτό το σκοπό, χρησι-μοποιεί τη λογική μελέτη του εξωτερικού κόσμου, με υπο-θέσεις, πειράματα, παρατήρηση, λογικούς συλλογισμούς,συμπεράσματα και πορίσματα. Aυτά τα «πορίσματα» τακατανοούμε τώρα σα μία σχετική μόνο αλήθεια, γιατί συ-νέχεια αποδεικνύονται ανεπαρκή και μεταβάλλονται, έτσιπου να περιγράφουν πληρέστερα το φυσικό κόσμο, καθώςμαθαίνουμε όλο και περισσότερα σχετικά μ’ αυτόν. Oι «νό-μοι» της φυσικής συνέχεια τροποποιούνται και αντικαθί-στανται κατά τη διάρκεια της ιστορίας της αναζήτησηςτου ανθρώπου για γνώση. Aυτό σημαίνει ακόμη, πως δενυπάρχει μία θεωρία ή ένα τελικό πόρισμα, ένα τελικό συ-μπέρασμα, που να υποστηρίζεται απ’ όλους τους φυσι-κούς, συγχρόνως.

Πραγματικά, σήμερα υπάρχει μία πολύ σοβαρή κρίσηκαθώς φαίνεται πως υπάρχουν μάλλον περισσότερες, πα-ρά λιγότερες, αναπάντητες ερωτήσεις από ποτέ άλλοτε.Kάθε καινούρια ανακάλυψη μέσα στον κόσμο της πυρηνι-κής φυσικής φέρνει περισσότερες ερωτήσεις παρά απα-ντήσεις. Oι επιστήμονες υποχρεώνονται να καταλάβουνπως για να πάνε πιο πέρα, θα πρέπει να ξαναδομήσουντον τρόπο που σκέπτονται και βλέπουν τον κόσμο.

Yπάρχει μεγάλη ασυμφωνία ανάμεσα στους επιστή-μονες σήμερα, σχετικά με το πού βρίσκονται οι απαντήσειςσ’ αυτές τις ολοένα αυξανόμενες ερωτήσεις. Yπάρχουνπολλές θεωρίες και μεγάλη σύγχυση, καθώς ο άνθρωποςπροσπαθεί να εξηγήσει μία πραγματικότητα, που είναιπέρα από τις προγραμματισμένες του έννοιες για χρόνο,χώρο, νου και ύλη.

Ένας αριθμός αξιοσέβαστων επιστημόνων έχουν αρ-χίσει να χρησιμοποιούν μ’ επιτυχία μερικές από τις μετα-φυσικές έννοιες για ν’ απαντήσουν σ’ αυτά τα ερωτήματα.

H μεταφυσική από την άλλη μεριά χρησιμοποιεί, εκτόςαπό τη λογική, και τη διαίσθηση. H μεταφυσική ερευνά τό-σο το εξωτερικό υλικό σύμπαν, όσο και τον εσωτερικόνοητικό και υπερνοητικό κόσμο. H μεταφυσική είναι η ά-γνωστη φυσική. O σοφός, ο μύστης, ο άγιος ή ο γιόγκι που


θέλει να «γνωρίσει» κάτι, έχει τη δυνατότητα να ελέγχει τονου και να κατευθύνει όλη τη δύναμη της σκέψης του στοαντικείμενο ή το ον που θέλει να μελετήσει και παρατηρείτην πραγματικότητά του από μέσα. Ένα τέτοιο πλάσμαμπορεί πραγματικά να γίνει ένα με το δέντρο ή τον πλανή-τη ή το άτομο που μελετάει και να αποκτήσει ολοκληρωτι-κή γνώση του αντικειμένου της μελέτης του. Mπορεί να ε-νώσει τον περιορισμένο κατώτερο νου του με τοναπεριόριστο οικουμενικό νου μέσα στον οποίο όλη η γνώ-ση του Σύμπαντος είναι αποθηκευμένη. Έτσι κάθε πληρο-φορία για όλα τα πράγματα και όλα τα συμβάντα του πα-ρελθόντος και του μέλλοντος, γίνονται γι’ αυτόν προσιτά.Aυτό ίσως να είναι δύσκολο να το πιστέψει κανείς, αλλά έ-χει αποδειχθεί από μεγάλους άνδρες σ’ όλη τη διάρκεια τηςιστορίας.

H Nευτώνια φυσική που επηρέασε και περιόρισε τηνπαρούσα γενική ιδέα που έχουμε για τον κόσμο, ισχύει μό-νο για την πραγματικότητα που μπορούμε να δούμε με ταμάλλον αδύναμα, αβοήθητα αισθητήρια όργανά μας.

Aλλά καθώς τώρα οι επιστήμονες βυθίζουν ερευνητι-κά τη ματιά τους μέσα στο μικρόκοσμο των πυρηνικών καιυποπυρηνικών σωματιδίων, βλέπουν πως χρειαζόμαστεένα τελείως νέο τρόπο σκέψης και μιά καινούρια φρασεο-λογία, για να διατυπώσουμε και να μεταδώσουμε αυτέςτις καινούριες αλήθειες σχετικά με την «πραγματικότητα»του υλικού κόσμου. Tο ίδιο είναι αληθινό και για τις ανα-καλύψεις που έχουν γίνει από τους αστρονόμους που βλέ-πουν μακρύτερα, όλο και μακρύτερα μέσα στο σύμπαν. Oινέες ανακαλύψεις της Kβαντικής Φυσικής στρέφουν την ε-πιστημονική σκέψη προς την κατεύθυνση της μεταφυσι-κής. Φυσική και μεταφυσική συγκλίνουν έτσι προς ένα κοι-νό σημείο.

Aς ρίξουμε τώρα τη ματιά μας, σαν απλοί ανειδίκευτοιάνθρωποι, πάνω σε μερικές από αυτές τις επιστημονικέςγενικές ιδέες, και ας δούμε πώς επιβεβαιώνουν κι ενισχύ-ουν τις αρχαίες πνευματικές αλήθειες. Kαι καθώς θα τοκάνουμε αυτό, ας θυμόμαστε πως δεν υπάρχει καμιά πα-ραδεκτή άποψη, τόσο στη φυσική όσο και στη μεταφυσι-κή, γιατί υπάρχουν πολλές σχολές σκέψης μέσα στην κάθεμία από αυτές. Oι περισσότερες από τις συγκρίσεις και τααποσπάσματα που ακολουθούν, τις έχουμε πάρει από τηνπραγματικά θαυμάσια εργασία πάνω σ’ αυτό το θέμα,«


Tao of Physics» (Tάο της Φυσικής) του Fritjof Capra. O Capraείναι Ph. D. φυσικός που έχει κάνει έρευνα στη θεωρητικήφυσική υψηλών ενεργειών στο Πανεπιστήμιο του Παρισι-ού, στο Πανεπιστήμιο της Kαλιφόρνιας στη Σάντα Kρουζ,στο Πανεπιστήμιο Στάνφορντ, και στο AυτοκρατορικόKολλέγιο του Λονδίνου. Προς το παρόν διδάσκει στο Πανε-πιστήμιο Mπέρκλεϊ στην Kαλιφόρνια. O Capra εντυπωσιά-στηκε από τις συνταρακτικές ομοιότητες ανάμεσα στιςσύγχρονες επιστημονικές ανακαλύψεις και θεωρίες και τιςαρχαίες πνευματικές αλήθειες. Στο θαυμάσιο βιβλίο του«Tao of Physics» επιδιώκει να τις συνυφάνει σ’ ένα πάντρε-μα φυσικής και μεταφυσικής.

B. H ΨEYΔAIΣΘHΣH THΣ ΣTEPEHΣ YΛHΣ

Kαθώς οι επιστήμονες διεισδύουν όλο και πιο βαθιάμέσα στην πραγματικότητα της ύλης, αντιλαμβάνονταιπως η ύλη δεν είναι απλώς η καθορισμένη «στέρεη πραγ-ματικότητα», όπως φαίνεται με γυμνό μάτι. Πριν απ’ όλα,το άτομο είναι πραγματικά περισσότερο «κενό» απ’ ό, τιείναι στερεό. H σχέση ανάμεσα στον πυρήνα του ατόμουκαι στο χώρο που αυτό κατέχει, είναι ίδια με τη σχέση μιάςμπάλας ποδοσφαίρου ως προς το ποδοσφαιρικό γήπεδο.Tο περισσότερο απ’ αυτό είναι χώρος και ενεργειακό πε-δίο. Kι επιπλέον, ο πυρήνας ο ίδιος και τα ηλεκτρόνια πουτον περιβάλλουν, μοιάζουν να έχουν συγχρόνως μία σω-ματική και μία κυματική φύση. Φαίνεται πως οποιαδήποτεμορφή ύλης και οποιαδήποτε μορφή ενέργειας, έχει καισωματική και κυματική φύση. Φαίνεται πως είναι δύσκολοτελικά να διακρίνει κανείς ξεχωριστά την ενέργεια από τηνύλη. Δηλαδή, η ύλη μπορεί να μετατραπεί σε ενέργεια και ηενέργεια σε ύλη. Πραγματικά, οι επιστήμονες τώρα με-τρούν τη μάζα αυτών των μικρών σωματιδίων εκφράζο-ντάς την σαν ενέργεια μάλλον παρά σα μάζα.

O Aϊνστάιν μας είχε δώσει τη σχέση ανάμεσα στην ύληκαι την ενέργεια σαν E = MC2. Aυτό σημαίνει πως η ενέρ-γεια ενός σωματιδίου είναι ίση με τη μάζα του σωματιδίουπολλαπλασιασμένη με το τετράγωνο της ταχύτητας τουφωτός.

H ταχύτητα του φωτός είναι 186. 000 μίλια το δευτε-ρόλεπτο. Έτσι μία πολύ μικρή ποσότητα μάζας μπορεί να


μετατραπεί σε μία τρομερή ποσότητα ενέργειας.Σ’ αυτήν ακριβώς την πραγματικότητα βασίζεται η α-

τομική βόμβα και οι πυρηνικοί αντιδραστήρες, που μπο-ρούν να προμηθέψουν τόσο πολλή ενέργεια.

Kι επιπλέον, μοιάζει πως πάνω σ’ αυτό το υποπυρη-νικό επίπεδο, σωμάτια εμφανίζονται κι εξαφανίζονταιαυθόρμητα. Ύλη μετασχηματίζεται σ’ ενέργεια και πάλιξανά σε ύλη. H βάση του σύμπαντος μοιάζει πως είναι ε-νέργεια μάλλον, παρά ύλη. Όσο ερευνούμε την υποατομικήπραγματικότητα τόσο περισσότερο αντιλαμβανόμαστεπως δεν υπάρχει αληθινά ένα συγκεκριμένο δομικό καλού-πι του φυσικού σύμπαντος, πως όλα τα πράγματα είναιεκδηλώσεις και μετασχηματισμοί ενεργειακών διατάξεων,που μερικές φορές εμφανίζονται σαν ύλη κι άλλες φορέςσαν ενέργεια.

Kι ακόμη αρχίζουμε να βλέπουμε πως όλες οι μορφέςείναι πρόσκαιρες. Mαθαίνουμε πως αυτά τα υποατομικάσωμάτια δεν έχουν μία σταθερή, διαρκή ύπαρξη, αλλάμάλλον υφίστανται αναρίθμητες μεταμορφώσεις και με-ταλλαγές κάθε δευτερόλεπτο. Aρχίζουμε να βλέπουμε τονκόσμο σα μία διαδικασία μάλλον, παρά σαν αντικείμενακαι μορφές. Όταν σκεφτόμαστε την ύλη μ’ αυτόν τον τρό-πο, βλέπουμε πως ο τοίχος του δωματίου μας είναι στηνπραγματικότητα περισσότερο χώρος παρά συμπαγής,πως αυτή η ύλη είναι απλώς μία συμπυκνωμένη μορφή ε-νέργειας, και πως τα σωματίδια που αποτελούν αυτόν τοντοίχο είναι σε μία διαρκή διαδικασία δόνησης και μεταλ-λαγής. Aυτή η ίδια αλήθεια πρέπει να ισχύει και για τα υ-λικά μας σώματα. H ιδέα που έχουμε για μία στέρεη υλικήπραγματικότητα κατακερματίζεται, και πλησιάζουμε έτσιπάρα πολύ κοντά στην Aνατολική αντίληψη για την πραγ-ματικότητα. Tα ακόλουθα αποσπάσματα από το βιβλίοτου Capra τονίζουν αυτό το γεγονός.

«Mόλις δούμε την ύλη σα μία μορφή ενέργειας, γίνε-ται αντιληπτό πως η μάζα δε χρειάζεται πια να είναιακατάλυτη, αλλά μπορεί να μετασχηματιστεί σ’ άλλεςμορφές ενέργειας. Aυτό μπορεί να συμβεί όταν υποατο-μικά σωμάτια συγκρούονται το ένα με το άλλο. Σε τέ-τοιες συγκρούσεις, σωμάτια μπορεί να καταστραφούνκαι η ενέργεια που περιέχεται μέσα στις μάζες τουςμπορεί να μετασχηματιστεί σε κινητική ενέργεια, πουανακατανέμεται ανάμεσα στ’ άλλα σωμάτια που παίρ-


νουν μέρος στη σύγκρουση. Aντίστροφα, όταν μόρια συ-γκρούονται με πολύ υψηλές ταχύτητες, η κινητική τουςενέργεια μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να σχηματι-στούν νέα σωμάτια.

» Aυτά τα δυναμικά σχέδια από ενεργειακές δέσμεςσχηματίζουν τις σταθερές, πυρηνικές, ατομικές και μο-ριακές δομές που συγκροτούν την ύλη και της δίνουν τημακροσκοπική στέρεη όψη της, κάνοντάς μας έτσι ναπιστεύουμε πως είναι φτιαγμένη από κάποια υλική ου-σία. Στο μακροσκοπικό επίπεδο αυτή η ένδειξη ουσίαςείναι μία χρήσιμη προσέγγιση, αλλά στο ατομικό επί-πεδο δεν έχει πια νόημα. Tα άτομα αποτελούνται απόσωμάτια κι αυτά τα σωμάτια δεν είναι φτιαγμένα απόκάποια υλιική ουσία. Όταν τα παρατηρούμε, δε βλέ-πουμε ποτέ ουσία· αυτό που παρατηρούμε είναι δυνα-μικοί διασχηματισμοί, που αλλάζουν ο ένας μέσα στονάλλον - ένας συνεχής χορός ενέργειας».

O Capra παρομοιάζει αυτόν το χορό της ουσίας τουκόσμου με το χορό ενός Θεού, που με το χορό δημιουργεί,στηρίζει και καταστρέφει τις μορφές του σύμπαντος.

Oι πνευματικές φιλοσοφίες αντιλαμβάνονται τον κό-σμο σαν έναν κόσμο εξέλιξης σε διαρκή αλλαγή. Aντιλαμ-βάνονται πως η φυσική ύλη είναι μιά συμπύκνωση ενέρ-γειας, που με τη σειρά της ελέγχεται από τη σκέψη και τησυνειδητότητα. Έτσι αντιλήφθηκαν πολύ πριν από τουςσημερινούς επιστήμονες πως ο παρατηρητής, το παρατη-ρούμενο και η πράξη της παρατήρησης σχετίζονται στενάκαι πως δεν υπάρχει τέλεια αντικειμενική παρατήρηση. Έ-χουν προ πολλού αντιληφθεί τον κόσμο σαν ενέργειες, δο-νήσεις και σκέψεις μάλλον, παρά σαν αντικείμενα. Έχουνχρησιμοποιήσει το νου και τη δύναμη της θέλησης για ναελέγξουν την ενέργεια και κατά συνέπεια την ίδια την ύλη.Έχουν διδάξει για πάνω από 4. 000 χρόνια πως αυτός οκόσμος των μορφών είναι στην πραγματικότητα πλα-σματικός και δεν έχει δική του απόλυτη πραγματικότητααπό μόνος του. Kαι τώρα όλα αυτά μας τα επιβεβαιώνουνοι επιστήμονές μας που διακηρύττουν την ψευδαίσθησητης «στερεάς ύλης».


Γ. H ΔHMIOYPΓIA TOY ΣYMΠANTOΣ

H γένεση του σύμπαντος υπήρξε μία ερώτηση πουπαρέσυρε πάντα το νου του ανθρώπου σε συλλογισμούς,από τότε που υπάρχει πάνω σ’ αυτόν τον πλανήτη. Tόσο ηφυσική όσο και η μεταφυσική επιδιώκουν να απαντήσουναυτήν την τόσο ασύλληπτη ερώτηση της αρχής του κό-σμου. Kάθε μία από τις διάφορες θρησκείες προσφέρει δι-κές της ιστορίες για τη δημιουργία, που προσπαθούν με τηβοήθεια του συμβολισμού τους να βοηθήσουν τον άνθρω-πο να καταλάβει μία διαδικασία που είναι πέρα από την ι-κανότητα της περιορισμένης αντίληψης του νου του. Hδιαδικασία της δημιουργίας είναι μία διαδικασία πέρααπό χρόνο και χώρο, γιατί αρχίζει σ’ ένα σημείο όπου χρό-νος και χώρος δεν έχουν ακόμη εκδηλωθεί - θα λέγαμε σ’ένα σημείο όπου χρόνος και χώρος ήταν κοιμισμένα ή σελανθάνουσα κατάσταση, ακριβώς όπως το δένδρο είναι σελανθάνουσα κατάσταση μέσα στο σπόρο. Eπειδή η εννοιο-λογική μας ικανότητα και φρασεολογία είναι περιορισμέ-νες από γενικές ιδέες που έχουμε για το χρόνο και το χώρο,δεν υπάρχει τρόπος να μπορέσουμε να καταλάβουμε τηντελική αλήθεια, σχετικά με τη δημιουργία, με λέξεις ή μετην κοινή λογική. H απάντηση σ’ αυτήν την ερώτηση βρί-σκεται μέσα στον ανώτερο νου, που είναι ικανός να πάειπέρα από χρόνο και χώρο και να κατανοήσει την απάντη-ση μέσα από την άμεση εμπειρία της διαδικασίας της ί-διας της δημιουργίας. Aυτή η απάντηση, είναι φυσικά μημεταδόσιμη, καθώς η γλώσσα μας δεν προσφέρει την α-παραίτητη ορολογία.

H προσέγγιση της οικουμενικής φιλοσοφίας είναι πωςη δημιουργία δεν είναι μία διαδικασία που έχει γίνει εκα-τομμύρια χρόνια πριν, αλλά μία διαδικασία που θα συμ-βαίνει αιώνια σε κάθε δευτερόλεπτο. Aν το Σύμπαν δε δη-μιουργόταν συνέχεια κάθε δέκατο του δευτερολέπτου, θαέπαυε να υπάρχει. Δηλώνει την ύπαρξη μιάς κενότητας,μιάς ατέλειωτης, μή υλικής, αμετάβλητης, ανεκδήλωτηςΠραγματικότητας απ’ όπου η δημιουργία προβάλλεταιδιαρκώς σα μία εικόνα, που αντανακλάται πάνω σε μία ο-θόνη από μία μηχανή προβολής. Aς θυμηθούμε τα ονόματαπου δίνουν σ’ αυτήν την πραγματικότητα οι διάφορες ο-μάδες: Aπόλυτο, Aνώτατο Oν, Ό, τι υπάρχει, Kενό, Ένα,Oικουμενική Συνειδητότητα, Oικουμενική Eνέργεια, Πατέ-


ρας, Xριστός, Λόγος, Mπράχμα,Θεός, Aλλάχ, Mονάδα,Yπερψυχή, Aνεκδήλωτο Oικουμενικό Πνεύμα, Aρχέγονη Aι-τία και πολλά άλλα ονόματα σε διάφορες γλώσσες.

Παρόλο που αυτή η υλική δημιουργία βρίσκεται σε μίασυνεχή, ρυθμική διαδικασία δημιουργίας και καταστρο-φής, η Aπόλυτη Πραγματικότητα δεν μπορεί να δημιουρ-γηθεί, ούτε και να καταστραφεί· και το ίδιο ισχύει για τοΠνεύμα ή τη Συνειδητότητα. Aλλά η δημιουργία εναλλάσ-σεται ανάμεσα στη διεύρυνση προς μία εκδήλωση και τησυστολή πίσω προς μία ανεκδήλωτη, σε προσωρινή α-δράνεια, κατάσταση. Aκριβώς όπως έχουμε τους ρυθμι-κούς κύκλους μέρας και νύχτας, καλοκαιριού και χειμώνα,έχουμε τους κύκλους δημιουργίας και ξαναπορρόφησηςτου σύμπαντος πίσω στο Aνεκδήλωτο.

Aυτή η ιδέα βρίσκεται σε μεγάλη αρμονία με μερικέςαπό τις πρόσφατες επιστημονικές υποθέσεις της δημι-ουργίας του σύμπαντος. Aκολουθούν μερικά σχόλια τουCapra πάνω σ’ αυτό το θέμα:

«Στη φυσική, αναγνωρίζουμε τη δυναμική φύση τουσύμπαντος όχι όταν πηγαίνουμε σε μικρές διαστάσεις -στον κόσμο ατόμων και πυρήνων - αλλά κι όταν στρε-φόμαστε σε πλατειές διαστάσεις - στον κόσμο των ά-στρων και των γαλαξιών. Mε τη βοήθεια των ισχυρώντηλεσκοπίων μας, παρατηρούμε το σύμπαν σε ακατά-παυστη κίνηση. Περιστρεφόμενα σύννεφα αερίου υδρο-γόνου συστέλλονται για να σχηματίσουν αστέρια θερ-μαινόμενα κατά τη διαδικασία αυτή, μέχρι που ναγίνουν πυρακτωμένες φωτιές μέσα στον ουρανό. Ότανφτάσουν σ’ αυτό το στάδιο εξακολουθούν ακόμη να πε-ριστρέφονται, εκτοξεύοντας μερικά απ’ αυτά υλικό μέ-σα στο διάστημα που κινείται σπειροειδώς προς ταέξω και συμπυκνώνεται σε πλανήτες, που περιφέρο-νται γύρω από το αστέρι. Προφανώς, ύστερα από εκα-τομμύρια χρόνια, όταν το περισσότερο από το υδρογο-νικό του καύσιμο έχει εξαντληθεί, το αστέριδιαστέλλεται κι ύστερα ξανά συστέλλεται στην τελικήβαρυτική καταστροφή. Aυτή η καταστροφή μπορεί ναεμπεριέχει γιγανιαίες εκρήξεις και μπορεί ακόμη να με-ταβάλλει το αστέρι σε μαύρη τρύπα. Όλες αυτές τιςδραστηριότητες - τους σχηματισμούς άστρων από με-σοαστρικά αέρια σύννεφα, τη συστολή τους και την ε-πακόλουθη διαστολή, και την τελική τους κατάρρευση -


μπορούμε όλα να τα παρατηρήσουμε πραγματικά κά-που μέσα στους ουρανούς.

» Tα περιδινούμενα, συστελλόμενα ή διαστελλόμεναή εκρηγνυόμενα αστέρια, συγκεντρώνονται σε γαλαξίεςδιαφόρων σχημάτων - επίπεδοι δίσκοι, σφαίρες, σπεί-ρες κλπ., που κι αυτοί πάλι δεν είναι ακίνητοι, αλλά πε-ριστρέφονται. O γαλαξίας μας είναι ένας τεράστιος δί-σκος από αστέρες και αέρια περιστρεφόμενα στοδιάστημα σα μία πελώρια ρόδα, έτσι που όλα του τα α-στέρια - συμπεριλαμβανομένου και του Ήλιου και τωνπλανητών του - να κινούνται γύρω από το κέντρο τουγαλαξία. Tο σύμπαν, είναι γεμάτο από ορατούς γαλα-ξίες διασπαρμένους απ’ άκρη σ’ άκρη σ’ όλο το διάστη-μα· όλοι, περιδινούμενοι όπως ο δικός μας.

» Όταν μελετάμε το σύμπαν σα σύνολο, με τα εκα-τομμύρια τους γαλαξίες του, έχουμε φτάσει στην πιοπλατιά κλίμακα χώρου και χρόνου· και ξανά σ’ αυτό τοκοσμικό επίπεδο, ανακαλύπτουμε πως το σύμπαν δενείναι στατικό - διαστέλλεται, διευρύνεται! Aυτή είναιμία από τις πιο σημαντικές ανακαλύψεις της σύγχρο-νης αστρονομίας. Mιά λεπτομερειακή ανάλυση του φω-τός που φτάνει ως εμάς από απομακρυσμένους γαλα-ξίες, έχει δείξει πως ολόκληρο το πλήθος των γαλαξιώνδιευρύνεται, κι αυτό γίνεται μ’ ένα καλά ενορχηστρωμέ-νο τρόπο. H ταχύτητα υποχώρησης οποιουδήποτε γα-λαξία, παρατηρούμε, είναι ανάλογη με την απόστασητου γαλαξία. Όσο πιο απομακρυσμένος ο γαλαξίας τό-σο ταχύτερα κινείται μακριά από εμάς. Όταν διπλασιά-ζεται η απόσταση, η ταχύτητα υποχώρησης θα διπλα-σιαστεί επίσης.

» Mία αυθόρμητη ερώτηση έρχεται στα χείλη μας,σχετικά με το διαστελλόμενο σύμπαν: Πώς άρχισαν όλααυτά; Aπό τη σχέση ανάμεσα στην απόσταση ενός γα-λαξία και την ταχύτητα υποχώρησής του - που είναιγνωστή ως νόμος του Hubble - μπορεί κανείς να υπο-λογίσει το σημείο της αρχής της διαστολής, μ’ άλλα λό-για, την ηλικία του σύμπαντος.

» Eάν δεχθούμε πως δεν έχει γίνει αλλαγή στη σχε-τική ταχύτητα της διαστολής, που με κανένα τρόπο δενείναι σίγουρη, φτάνει κανείς σε μία ηλικία της τάξηςτων 10. 000 εκατομμυρίων χρόνων. Aυτή λοιπόν, είναι ηηλικία του σύμπαντος. Oι περισσότεροι κοσμολόγοι πι-


στεύουν πως το σύμπαν γεννήθηκε μ’ ένα εξαιρετικάδραματικό γεγονός περίπου 10. 000 εκατομμύρια χρό-νια πριν, όταν το σύνολο της μάζας του ανατινάχτηκεέξω από μία μικρή πρωταρχική πυρόσφαιρα. H παρού-σα διαστολή του σύμπαντος φαίνεται σαν η συνέχισηαυτής της βίαιας αρχικής έκρηξης. Σύμφωνα μ’ αυτό τοπρότυπο «Big-Bang», η στιγμή του μεγάλου «μπάνγκ»σημείωσε την έναρξη του σύμπαντος και την αρχή τουδιαστήματος και του χρόνου. Aν θέλουμε να γνωρίσουμετί συνέβη πριν από αυτήν τη στιγμή περνάμε - ξανά -μέσα από σοβαρές δυσκολίες σκέψης και γλώσσας.Σύμφωνα με τα λόγια του Sir Bernard Lovell:

“Eκεί φτάνουμε σε μεγάλο περιορισμό σκέψης γιατίαρχίζουμε να αγωνιζόμαστε με τις έννοιες χρόνου καιχώρου πριν να’ χουν υπάρξει σε σχέση με την καθημερι-νή μας εμπειρία. Aισθάνομαι σα να’ χω ξαφνικά οδηγη-θεί μέσα σε ένα μεγάλο φράγμα ομίχλης όπου ο γνώρι-μος κόσμος έχει εξαφανιστεί.

Όσο για το μέλλον του διευρυνόμενου σύμπαντος, ηεξίσωση του Aϊνστάιν δε μας δίνει μία, μοναδική απά-ντηση. Mας επιτρέπει να συμπεράνουμε κάμποσες δια-φορετικές λύσεις, που αναλογούν σε διαφορετικές πα-ραλλαγές του σύμπαντος. Mερικές απ’ αυτές προλέγουνπως η διαστολή θα συνεχίσει για πάντα. Σύμφωνα μεάλλες, επιβραδύνεται και είναι πιθανό να μεταβληθεί σεσυστολή. Aυτά τα μοντέλλα περιγράφουν ένα παλλόμε-νο σύμπαν, που διαστέλλεται επί δύο εκατομμύρια χρό-νια, ύστερα συστέλλεται μέχρι η υλική του μάζα να συ-μπυκνωθεί σε μία μικρή μπάλα ύλης, ύστερα ξανάδιαστέλλεται, και συνέχεια το ίδιο, χωρίς τέλος.

Aυτή η ιδέα του περιοδικά διαστελλόμενου και συ-στελλόμενου σύμπαντος, που συνεπάγεται μία κλίμακαχρόνου και χώρου με απέραντες αναλογίες, έχει παρου-σιαστεί όχι μόνο στη σύγχρονη κοσμολογία, αλλά καιστην αρχαία ινδική μυθολογία. Bιώνοντας το σύμπανσαν ένα οργανικό και ρυθμικά κινούμενο κόσμο, οι Iνδοίήταν ικανοί να αναπτύξουν εξελικτικές κοσμολογίες,που έρχονται πολύ κοντά στα σύγχρονα επιστημονικάμας πρότυπα”.

» Έτσι η θεωρία «Big-Bang» (Mεγάλη Eκπυρσοκρό-τηση) της αστρονομίας και η ινδική έννοια της εκπνοής(διεύρυνση της δημιουργίας προς την εκδήλωση) και


της εισπνοής (η ξαναπορρόφηση πίσω προς το ανεκ-δήλωτο) του Δημιουργού Θεού, είναι εντυπωσιακά πα-ρόμοιες. Aκόμη και οι παράγοντες του χρόνου που υπο-δεικνύονται είναι παρόμοιοι. H επιστημονική μέθοδοςπου αναφέραμε εδώ, προσεγγίζει την αρχή αυτής τηςδιαστολής πριν 10. 000 εκατομμύρια χρόνια. Oι Bέδεςκαι άλλες ινδικές γραφές εκτιμούν πως η ημέρα τουMπράχμαν είναι χίλιοι αιώνες και πως η νύχτα είναι χί-λιοι αιώνες. O Σουάμι Bισνουντεβάντα περιγράφει εδώτην ημέρα (εκ-πνοή) και τη νύχτα (εισ-πνοή) τουMπράχμαν Δημιουργού:

“Πέρα από τους τρεις κόσμους, όσο μακριά είναι ηκατοικία του Mπράχμαν, του Δημιουργού του σύμπα-ντος, χίλιες περιστροφές των τεσσάρων χιούγκαν (4.320. 000 X 1. 000 ανθρώπινα χρόνια) κάνουν μία ημέρακαι ίση σε διάρκεια είναι η νύχτα, που είναι η νύχτα τουδημιουργού Mπράχμαν που αποσύρει όλους τους τρειςκόσμους μέσα στον εαυτό του. Aυτή είναι η διάλυση, α-ντίθετο της ανάπτυξης ή της δημιουργίας. Πάλι ο κύ-κλος της Δημιουργίας αρχίζει με το κλείσιμο της νύχταςτου Mπράχμα. H δημιουργία των τριών κόσμων αρχίζει(όπως στον προηγούμενο αιώνα) και συνεχίζει για τηδιάρκεια της ημέρας του Mπράχμα”.

Για τους Aνατολικούς, η εξέλιξη αυτής της δημιουρ-γίας και της καταστροφής συμβαίνει επίσης αδιάκοπα,συνέχεια, σ’ όλα τα επίπεδα της δημιουργίας. Aυτοί δεβλέπουν την ύλη σαν κάτι σταθερό και διαρκές. Oι πυρηνι-κοί φυσικοί αναγκάζονται τώρα μέσα από τα ευρήματάτους να δεχθούν μία παρόμοια άποψη. Προσέξτε την εξή-γηση που δίνει ο Capra:

«H διάκριση ανάμεσα στην ύλη και το κενό διάστη-μα τελικά έπρεπε να εγκαταλειφθεί, όταν έγινε ολοφά-νερο πως ουσιαστικά σωμάτια μπορούν να δημιουργη-θούν αυθόρμητα έξω απ’ το κενό, και να εμφανιστούνπάλι μέσα στο κενό, χωρίς κανένας πυρήνας ή άλλο δυ-νατό αλληλεπιδρόν σωμάτιο να είναι παρόν. Σύμφωναμε την κβαντική θεωρία πεδίου, γεγονότα αυτού του εί-δους μπορούν να συμβούν κάθε στιγμή. Tο κενό δεν εί-ναι καθόλου άδειο. Περιέχει έναν απεριόριστο αριθμόσωματιδίων, που μπορούν να δημιουργούνται και να ε-ξαφανίζονται χωρίς τέλος».

Kατά τον ίδιο τρόπο ολόκληρο το άπειρο σύμπαν α-


ντικειμένων και όντων βρίσκονται εν δυνάμει μέσα στοAνεκδήλωτο Ένα.

«Eδώ λοιπόν, είναι η πλησιέστερη αναλογία με τοκενό του Aνατολικού μυστικισμού στη σύγχρονη φυσική.Όπως το Aνατολικό Kενό, «το φυσικό κενό», όπως ονο-μάζεται στη θεωρία «πεδίου», δεν είναι μία κατάστασησκέτης ανυπαρξίας, αλλά εμπεριέχει τη δυνητικότηταγια όλες τις μορφές του σωματιακού κόσμου. Oι μορφέςαυτές, απ’ την άλλη μεριά, δεν είναι ανεξάρτητες φυσι-κές οντότητες, αλλά απλώς μεταβατικές εκδηλώσειςτου Kενού που κρύβεται πίσω απ’ αυτά. Όπως λέει ο α-φορισμός (Mορφή είναι κενότητα και κενότητα είναιπράγματι μορφή).

» H σχέση ανάμεσα σ’ αυτά τα ίδια τα σωμάτια καιτο κενό είναι μία ουσιαστικά δυναμική σχέση· το κενόείναι αληθινά ένα «ζωντανό κενό», που πάλλεται σ’ α-τέλειωτους ρυθμούς δημιουργίας και καταστροφής. Hανακάλυψη της δυναμικής ποιότητας του κενού έχει θε-ωρηθεί από πολλούς φυσικούς σα μια από τις πιο ση-μαντικές ανακαλύψεις της σύγχρονης φυσικής. Aπό τορόλο του άδειου υποδοχέα, των φυσικών φαινομένων,το κενό αναδύθηκε σα μία δυναμική ποσότητα ύψιστηςσημασίας. Tα αποτελέσματα των συγχρόνων φυσικώνμοιάζουν έτσι να επιβεβαιώνουν τα λόγια του Kινέζουσοφού Chang Tsai:

“Όταν κανείς γνωρίζει πως το Mέγα Kενό είναι γε-μάτο ενέργεια (chi) καταλαβαίνει πως δεν υπάρχει αυτόπου ονομάζουμε TIΠOTA”.

Aυτό το chi είναι η πράνα, η ζωτική ενέργεια του σύ-μπαντος, που είναι υπεύθυνη για κάθε διαδικασία, αλλη-λεπίδραση, δύναμη, μορφή ενέργειας κι εκδήλωση της ύ-λης. O Nους κατευθύνει και χρησιμοποιεί την παγκόσμιαενέργεια του σύμπαντος (chi) για να δημιουργεί, να στηρί-ζει και να καταστρέφει τις φυσικές μορφές του σύμπα-ντος. Kι ακριβώς επειδή όλες αυτές οι ουσιαστικές δυνα-τότητες υπάρχουν «εν δυνάμει» μέσα στο φυσικό κενό,μεγάλα όντα όπως ο Σάι Mπάμπα είναι ικανά να δημιουρ-γούν απ’ το κενό οτιδήποτε περνάει απ’ το μυαλό τους, σ’ένα δέκατο του δευτερολέπτου. H δύναμη της θέλησηςμπορεί να μετασχηματίσει αυτό το ακατάληπτο κενό σε ο-ποιοδήποτε φυσικό αντικείμενο αποφασίσει να δημιουρ-γήσει. Ή αυτή η ενέργεια μπορεί να κατευθυνθεί προς μιά


αρρώστια, για να την εξαλείψει και να γιατρευτεί το άρ-ρωστο άτομο. Aκριβώς η επίγνωση της ύπαρξης αυτήςτης ενέργειας είναι που κάνει τους μυστικιστές να έχουντόσο θαυματουργές δυνάμεις πάνω στη μορφή, και τιςαλλαγές της, όπως η γέννηση, η ανάπτυξη, η αποσύνθεσηκαι ο θάνατος. Eπειδή ο Iησούς Xριστός είχε την ικανότητανα κυριαρχεί πάνω σ’ αυτήν τη δύναμη, που οι Xριστιανοίτην ονομάζουν Άγιο Πνεύμα, ήταν ικανός ν’ ανασταίνει τοννεκρό, να περπατάει πάνω στο νερό, να γιατρεύει τον άρ-ρωστο, να δημιουργεί τροφή, να διαβάζει τις σκέψεις ό-λων, ν’ αλλάζει το νερό σε κρασί και πολλά άλλα θαύματα,που όλα τους μοιάζουν πιο φυσικά στο νου που αντιλαμ-βάνεται τη δύναμη αυτής της «ζωτικής ενέργειας» και τησχέση της με το νου και την ύλη.

Δ. H ΣXETIKOTHTA XPONOY KAI XΩPOY

Oι γενικές ιδέες μας και ο τρόπος που επικοινωνούμεστην καθημερινή μας πραγματικότητα διέπονται κατά πο-λύ από τις ιδέες που έχουμε γενικά για το χρόνο και το χώ-ρο, που θεωρούμε απόλυτες πραγματικότητες . O νους μαςείναι ανίκανος να συλλάβει ένα σύμπαν χωρίς την περιο-ρισμένη δομή χρόνου και χώρου. Oι πνευματικές φιλοσο-φίες έχουν εδώ και αιώνες εκφράσει την ιδέα πως χρόνοςκαι χώρος είναι έννοιες πλασματικές και σχετικές· πως εί-ναι, στην πραγματικότητα, δημιουργήματα του νου. Έτσι,χρόνος και χώρος δεν υπάρχουν χωρίς τον ανθρώπινο νου.H Δυτική άποψη, οπωσδήποτε, επηρεάστηκε πάρα πολύαπό την αρχαία ελληνική σκέψη, που εξηγούσε τον κόσμομε τους πολύ σαφείς και συγκεκριμένους όρους της γεωμε-τρίας.

O Capra εξηγεί:«Xρειάστηκε ένας Aϊνστάιν για να κάνει τους επι-

στήμονες και τους φιλόσοφους ν’ αντιληφθούν πως ηγεωμετρία δεν ενυπάρχει μέσα στη φύση, αλλά της επι-βλήθηκε από το νου. Σύμφωνα με τα λόγια του HenryMargenau:

“H κεντρική παραδοχή της θεωρίας της σχετικότη-τας είναι, πως η γεωμετρία είναι κατασκεύασμα τηςδιάνοιας. Mόνο όταν γίνει παραδεκτή αυτή η ανακάλυ-ψη, μπορεί ο νους να νιώσει ελεύθερος να παρέμβει στις


από πάντοτε παραδεκτές αντιλήψεις για το χρόνο καιτο χώρο, να ερευνήσει την κλίμακα των δυνατοτήτωνπου έχει στη διάθεσή του για να τις οριοθετήσει και ναεκλέξει εκείνη την διατύπωση, που θα συμφωνεί με τηνπαρατήρηση”.

» Σύμφωνα με τη θεωρία της σχετικότητας, ο χρόνοςκαι ο χώρος ενός γεγονότος θα εξαρτηθεί από την κινη-τική κατάσταση του παρατηρητή. Ένα παρόμοιο γεγο-νός ή αντικείμενο μπορεί να υπάρχει σε διαφορετικήδιάσταση χρόνου και χώρου με διαφορετικούς παρατη-ρητές. H αλήθεια αυτή είναι ολοφάνερη για το χώρο.Δύο άτομα που βλέπουν κάποιο αντικείμενο από δια-φορετικά οπτικά σημεία, θα δουν ολοφάνερα διαφορε-τικό αντικείμενο ή γεγονός. Όλοι οι καλλιτέχνες έχουνσαφή επίγνωση αυτού του φαινομένου. Όσον αφορά ό-μως το χρόνο, «H χρονική τάξη δύο γεγονότων θεωρή-θηκε πως είναι ανεξάρτητη από οποιονδήποτε παρα-τηρητή. Προσδιορισμοί αναφερόμενοι στο χρόνο - όπως«πριν»,«μετά» ή «συγχρόνως» - θεωρούντο πως είχανμιά απόλυτη έννοια ανεξάρτητη από κάθε ισότιμο σύ-στημα.

» O Aϊνστάιν αναγνώρισε πως αυτοί οι χρονικοίπροσδιορισμοί, επίσης, είναι σχετικοί και εξαρτώμενοιαπό τον παρατηρητή. Στην καθημερινή ζωή, η εντύπω-ση πως μπορούμε να τακτοποιήσουμε τα γεγονότα ο-λόγυρά μας σε μία μοναδική αλληλουχία, έχει δημιουρ-γηθεί από το γεγονός πως, η ταχύτητα του φωτός -186. 000 μίλια το δευτερόλεπτο - είναι τόσο μεγάλη,συγκρινόμενη με κάθε άλλη ταχύτητα που βιώνουμε,που μπορούμε να θεωρήσουμε πως παρατηρούμε γεγο-νότα τη στιγμή που αυτά συμβαίνουν. Όμως αυτό δενείναι σωστό. Tο φως χρειάζεται κάποιο χρόνο για ναταξιδέψει από το γεγονός στον παρατηρητή. Kανονικάαυτός ο χρόνος είναι τόσο βραχύς, που η εξάπλωση τουφωτός μπορεί να θεωρηθεί πως είναι στιγμιαία· αλλάόταν ο παρατηρητής κινείται με μεγάλη ταχύτητα σεσχέση με το φαινόμενο που παρατηρεί, το χρονικό διά-στημα ανάμεσα στην εμφάνιση του γεγονότος και τηνπαρατήρησή του, παίζει αποφασιστικό ρόλο στον κα-θορισμό μιάς αλληλουχίας γεγονότων. O Aϊνστάιν συ-νειδητοποίησε πως σε μία τέτοια περίπτωση, που οιπαρατηρητές κινούνται με διαφορετικές ταχύτητες, θα


θεωρήσουν τη χρονική σειρά των γεγονότων διαφορετι-κά».

O Capra συνεχίζει αναφέροντας τα λόγια του φυσικούMendel Sachs:

«H πραγματική επανάσταση που έφερε η θεωρίατου Aϊνστάιν ήταν αυτή: H εγκατάλειψη της ιδέας πωςτο χωροχρονικό σύστημα συντεταγμένων έχει αντικει-μενική σημασία σα μία ξεχωριστή φυσική οντότητα.Aντί για αυτήν την ιδέα, η θεωρία της σχετικότηταςπροϋποθέτει πως οι χωροχρονικές συσχετίσεις δεν εί-ναι παρά τα γλωσσικά στοιχεία που χρησιμοποιεί έναςπαρατηρητής, για να περιγράψει το περιβάλλον του».

Aυτή η δήλωση βρίσκεται σε πλήρη αρμονία με την οι-κουμενική φιλοσοφική άποψη πως χρόνος και χώρος είναιψευδαισθήσεις, κατασκευασμένες από το νου, για να μπο-ρεί να λειτουργεί μέσα σ’ αυτήν την πρόσκαιρη φυσικήπραγματικότητα. Eίναι πασίγνωστο στους φωτισμένουςανθρώπους πως οι διαστάσεις χρόνου και χώρου διευρύ-νονται με τη διεύρυνση της συνειδητότητας. Tα διάφορα ε-πίπεδα συνειτητότητας διακρίνουν χρόνο και χώρο με δια-φορετικούς τρόπους. Όπως λέγεται στη Bίβλο: «Mία μέραγια το Θεό είναι 1000 χρόνια για τον άνθρωπο».

Eκτός από το γεγονός πως χρόνος και χώρος είναισχετικοί με τον κάθε παρατηρητή, έχουμε ν’ αντιμετωπί-σουμε επίσης και το γεγονός πως μερικές φορές δεν μπο-ρούμε να διακρίνουμε ανάμεσα στο χρόνο και το χώρο. Δη-λαδή, χρόνος και χώρος έχουν μία παρόμοια σχέση μ’αυτήν που έχει η ενέργεια και η ύλη. Σύμφωνα με τονCapra:

«Aυτό είναι πραγματικά μία τελείως καινούρια κα-τάσταση. Kάθε αλλαγή συστήματος συντεταγμένων α-ναμειγνύει χώρο και χρόνο μ’ ένα μαθηματικά καλά ο-ρισμένο τρόπο. Tα δύο μπορούν τότε να μην είναι πιαξέχωρα, γιατί αυτό που είναι χώρος για τον ένα παρα-τηρητή θα είναι μία ανάμειξη χρόνου και χώρου για έ-ναν άλλο παρατηρητή. H θεωρία της σχετικότητας έχειδείξει πως ο χώρος δεν είναι τρισδιάστατος και ο χρό-νος δεν είναι ένα ξεχωριστό πράγμα. Kαι τα δύο είναιστενά κι αδιαχώριστα συνδεμένα και σχηματίζουν ένατετραδιάστατο συνεχές που ονομάζεται «χωρο-χρό-νος». Aυτή η έννοια χωρο-χρόνου ανακοινώθηκε απότον Herman Minkowski σε μία περίφημη διάλεξη το


1908, με τα ακόλουθα λόγια:“Oι απόψεις χώρου και χρόνου που θα’ θελα να σας

εκθέσω, έχουν ξεφυτρώσει από το έδαφος της πειρα-ματικής φυσικής κι εκεί μέσα ακριβώς βρίσκεται η δυ-ναμή τους. Eίναι ριζοσπαστικές. Aπό δω και πέρα οχώρος από μόνος του και ο χρόνος από μόνος του κα-ταδικάζονται να σβήσουν, να χαθούν σαν απλές σκιές,και μόνο ένα είδος ένωσης των δύο θα διατηρήσει μιάανεξάρτητη πραγματικότητα.”

» Για τους Aνατολικούς μυστικιστές και φιλόσο-φους, η πλήρης επίγνωση της αλληλοείσδυσης χώρουκαι χρόνου είναι κάτι το πολύ συνηθισμένο. Συγκρίνετετην παραπάνω περικοπή από έναν επιστήμονα, κι αυ-τήν που ακολουθεί από ένα δάσκαλο Zen, τον D. T.Suzuki.:

“H σημασία του Avatamsaka και της φιλοσοφίαςτου είναι ακατανόητη, εκτός κι αν κάποτε βιώσουμε μίακατάσταση τέλειας διάλυσης, όπου δεν υπάρχει πιαδιάκριση ανάμεσα σε νου και σώμα, υποκείμενο και α-ντικείμενο… κοιτάζουμε ολόγυρα και αντιλαμβανόμα-στε πως… κάθε αντικείμενο έχει σχέση με κάθε άλλο α-ντικείμενο… όχι μόνο διαστημικά, αλλά και χρονικά. Σαγεγονός καθαρής εμπειρίας δεν υπάρχει χώρος χωρίςχρόνο, δεν υπάρχει χρόνος χωρίς χώρο· το ένα διεισδύειμέσα στο άλλο.”

E. H ENOTHTA OΛΩN TΩN ΠPAΓMATΩN

H έννοια των αντιθέτων βρίσκεται τόσο στη φυσική,όσο και στη μεταφυσική. O διάφορες φιλοσοφίες είναι γε-μάτες με έννοιες της διττής φύσης της πραγματικότητας,που πρέπει αναπόφευκτα να ισορροπήσει και να εναρμο-νιστεί. Oι φιλοσοφίες αυτές μιλούν για τις δυνάμεις Γιν(Yin) και Γιάνγκ (Yang), τις ποιότητες Tάμας και Pάτζας(Tamas και Ragas), τα αντίθετα Kαλό και Kακό, δραστηριό-τητα και ηρεμία, γη και πνεύμα, και νους και σώμα. Όλααυτά τα αντίθετα τα βλέπουν να υπάρχουν μέσα στο υλικόσύμπαν σα δυνάμεις που εμπεριέχουν τους φυσικούς νό-μους, κάτω από τους οποίους το φυσικό σύμπαν κινείται.Eίναι όμως αντιληπτό, πως αυτά τα αντίθετα ενώνονταιμέσα σε μιά ανώτερη αρχή, κατά τη στιγμή που η συνειδη-


τότητα υπερβαίνει τα όρια του νου που ενεργεί μόνο στο ε-πίπεδο της οντότητας. Aυτή η δυαδικότητα δεν υπάρχει ό-ταν ο νους εισέρχεται σ’ ένα ανώτερο επίπεδο συνειδητό-τητας.

H επιστήμη εξηγεί επίσης το σύμπαν με νόμους των α-ντιθέσεων, όπως θετικά και αρνητικά φορτία, κύματα καισωματίδια, ύλη και ενέργεια, κίνηση και παύση και ύπαρ-ξη και ανυπαρξία. O Capra σχολιάζει:

«Δύναμη και ύλη, σωμάτια και κύματα, κίνηση καιπαύση, ύπαρξη και ανυπαρξία - αυτά είναι μερικέςαπό τις αντιφατικές έννοιες, που έχουν ξεπεραστεί στησύγχρονη φυσική. Aπ’ όλα αυτά τα ζεύγη αντιθέτων τοτελευταίο μοιάζει να είναι το πιο βασικό, και όμως,στην ατομική φυσική πρέπει να πάμε πέρα από τις έν-νοιες ύπαρξης και ανυπαρξίας. Όπως και οι ατομικοίφυσικοί, οι πνευματικές αλήθειες έχουν να κάνουν μεμία πραγματικότητα που βρίσκεται πέρα από ύπαρξηκαι μη-ύπαρξη».

O διάσημος ατομικός φυσικός Niels Bohr ήταν ενήμε-ρος γι’ αυτήν την ικανότητα των πνευματικών φιλοσο-φιών να μετατρέπουν τα διάφορα αντίθετα μέσα στη ζωήσε συμπληρωματικές ενότητες. Έτσι, όταν του έδωσαν έ-ναν ιπποτικό τίτλο για την εξαίρετη επιστημονική του ερ-γασία, δήλωσε σα σύμβολό του το σύμβολο Zεν, του Γιν καιτου Γιάγκ που ρέουν το ένα μέσα στ’ άλλο, δημιουργώνταςμιά ενότητα αντιθέσεων.

Όλο και πιο πολλοί επιστήμονες αντιλαμβάνονται τηνενυπάρχουσα ενότητα, που είναι η βασική πραγματικότη-τα μέσα σ’ αυτόν τον κόσμο των αντιθέτων. H σύγχρονηθεωρία των Kβάντα δίνει έμφαση στο γεγονός πως όλα τααντικείμενα και τα όντα μέσα στο σύμπαν, σχετίζονται μετη βοήθεια των διαφόρων τύπων πεδίων δυνάμεων. Kανέ-να αντικείμενο ή ον δεν είναι ξέχωρο, αλλά το καθένα είναιένα ολόκληρο και ουσιαστικό μέρος του όλου. Όλα ταπράγματα και τα όντα διασυνδέονται. O Capra μας λέειπαρακάτω ως εξής:

«Σ’ αυτό το ατομικό επίπεδο, τότε, τα στερεά υλικάαντικείμενα της κλασικής φυσικής καταλήγουν να είναιμοτίβα πιθανοτήτων κι αυτά τα μοτίβα δεν αντιπρο-σωπεύουν πιθανότητες πραγμάτων, αλλά μάλλον πι-θανότητες αλληλοσυνδέσεων. H Kβαντική θεωρία, μαςαναγκάζει να δούμε το σύμπαν όχι σαν μία συλλογή


φυσικών αντικειμένων, αλλά μάλλον σαν έναν πολύ-πλοκο ιστό σχέσεων ανάμεσα στα διάφορα μέρη ενόςενοποιημένου συνόλου».

Σκεφτείτε τώρα την εντυπωσιακή ομοιότητα ανάμεσαστις δύο περικοπές που παραθέτουμε· η πρώτη είναι ενόςεπιστήμονα και η δεύτερη ενός ανθρώπου που περιγράφειμία πνευματική εμπειρία.

O επιστήμονας: «O κόσμος έτσι εμφανίζεται σαν έναμπερδεμένο αραχνοΰφαντο ύφασμα γεγονότων, μέσαστο οποίο συνδέσεις διαφόρων ειδών εναλλάσσονται ήαλληλεπικαλύπτονται ή συνδυάζονται και με τον τρόποαυτό καθορίζουν την υφή του συνόλου».

H περιγραφή μιάς πνευματικής εμπειρίας: «Tο υλικόαντικείμενο γίνεται… κάτι το διαφορετικό απ’ ό, τι βλέ-πουμε τώρα, όχι ένα ξεχωριστό αντικείμενο πάνω στοφόντο ή μέσα στο περιβάλλον του υπόλοιπου της φύ-σης, αλλά ένα αδιαίρετο μέρος κι ακόμη, κατά ένα λε-πτό τρόπο, μιά έκφραση της ενότητας όλων όσων βλέ-πουμε».

Eάν πραγματικά όλα τα όντα και τα πράγματα είναισυνδεμένα μεταξύ τους κατά κάποιο λεπτό τρόπο, τότεαυτό σημαίνει πως ο επιστήμονας και το φαινόμενο πουαυτός παρατηρεί, είναι επίσης συνδεμένα με μία σχέση πιοοικεία, πιο στενή από αυτήν του παρατηρητή και του πα-ρατηρούμενου. O παρατηρητής επηρεάζει την ύπαρξη καισυμπεριφορά του παρατηρούμενου, απλώς και μόνο μετην παρουσία του και τη διαδικασία της παρατήρησης.Aρχίζουμε να βλέπουμε πως κανένα αντικείμενο ή συμβάνδεν μπορεί αληθινά να είναι απομονωμένο για παρατήρη-ση και πως καθένας από εμάς είναι διασυνδεμένος με τουπόλοιπο του σύμπαντος. O επιστήμονας John Wheelerσχολιάζει αυτήν την άποψη:

«Tίποτα δεν είναι πιο σημαντικό σχετικά με τηνKβαντική αρχή, από το ότι καταστρέφει την έννοια ότι οκόσμος κάθεται εκεί, έξω, με τον παρατηρητή ακίνδυναχωρισμένο απ’ αυτόν από ένα κομμάτι παχύ γυαλί 20εκατοστών. Aκόμη και για να παρατηρεί ένα τόσο μι-κροσκοπικό αντικείμενο όπως ένα ηλεκτρόνιο, θα πρέ-πει να κατακερματίσει το γυαλί. Πρέπει να φθάσει μέ-σα. Πρέπει να εγκαταστήσει τον εξοπλισμό που διάλεξεγια τις μετρήσεις του. Eίναι στο χέρι του ν’ αποφασίσειαν θα μετρήσει θέση ή ορμή. Tο να εγκαταστήσει τον ε-


ξοπλισμό για να καταμετρήσει το ένα, εμποδίζει και α-ποκλείει την εγκατάσταση του εξοπλισμού για την κα-ταμέτρηση του άλλου. Kαι επιπλέον, η μέτρηση αλλάζειτην κατάσταση του ηλεκτόνιου. Tο σύμπαν δε θα’ ναιποτέ το ίδιο, ύστερα. Για να περιγράψει κανείς τί έχεισυμβεί, πρέπει να διαγράψει εκείνη την παλιά λέξη«παρατηρητής» και στη θέση της να βάλει τη νέα λέξη«συμμέτοχος». Kατά κάποιο παράξενο τρόπο το σύ-μπαν είναι ένα συμμετοχικό σύμπαν».

Aυτή η άποψη μοιάζει αρκετά με την πνευματική προ-σέγγιση, που υποστηρίζει πως ένα αντικείμενο ή ένα ον εί-ναι δυνατό να το γωρίσει κανείς μόνο με τη βοήθεια ολο-κληρωτικής συμμετοχής με το παρατηρούμενο. Στηνπραγματικότητα, στην ανώτατη μέθοδο της πνευματικήςέρευνας, ο παρατηρητής, το παρατηρούμενο και η διαδι-κασία της παρατήρησης γίνονται ένα και δεν μπορούν ναξεχωριστούν μέσα στην υπερδιανοητική συνειδητότητα.Kαταλαβαίνει κανείς ένα πράγμα, ένα ον, μία διαδικασία,με το να γίνει ένα με αυτά. Aυτός ο τύπος αντίληψης φέρ-νει σιγά-σιγά ένα αίσθημα ενότητας με όλα τα πράγματακαι τα όντα μέσα στον κόσμο.

Aρχίζει κανείς να νιώθει πως σχετίζεται με τον κόσμομε τον τρόπο που ένα κύτταρο σχετίζεται με το σώμα. Tοκύτταρο έχει όλα τα απαραίτητα χρωματοσώματα για ναγίνει ολόκληρο το σώμα. Tο κύτταρο δεν έχει υλική ύπαρξηέξω από τη σχέση του με το σώμα σα σύνολο. Έτσι κάθεανθρώπινο πλάσμα είναι σαν ένας μικρόκοσμος του μα-κρόκοσμου, του οποίου είναι ένα μέρος. Kάθε τι που συμ-βαίνει μέσα στο σύμπαν αντανακλάται κατά κάποιο τρόπομέσα σε κάθε άτομο, και κάθε ατομική πράξη επηρεάζεικατά κάποιο τρόπο την κατάσταση του όλου.

Mπορούμε να δούμε από τις περικοπές που αναφέρα-με προηγουμένως, πως οι ατομικοί φυσικοί κινούνταισταθερά προς μία τέτοια άποψη της αλληλοδιείσδυσης ήαλληλοσύνδεσης όλων των πραγμάτων. Φυσικά θα χρεια-στούν πολλά χρόνια, πριν να συμφωνήσουν πάνω σε τέ-τοιου είδους έννοιες και πιθανό περισσότερο από δεκάδεςπριν να γίνει ικανός ο νους του κοινού ανθρώπου να α-πορροφήσει αυτές τις νέες έννοιες.

Λάβετε υπόψη σας πως οι περισσότερες από αυτές τιςσημαντικές ανακαλύψεις και θεωρίες έχουν συνειδητοποι-ηθεί στις τρεις πρώτες δεκαετίες του αιώνα μας κι όμως η


κοινή γνώμη είναι πως η επιστήμη κατά κάποιο τρόπο α-ναιρεί τις πνευματικές αλήθειες. Tίποτε δε θα μπορούσε ναείναι πιο μακριά απ’ την αλήθεια. Eπιστήμη και πνευματι-κότητα συγκλίνουν σε μία κοινή άποψη του κόσμου. Φτά-νουν τώρα στο ίδιο σημείο από αντίθετη κατεύθυνση.

Όσοι θα ήθελαν να ερευνήσουν περισσότερο αυτό τοθέμα, ας διαβάσουν το βιβλίο του FRIJOF CAPRA «TAO KAIΦYΣIKH» ή το βιβλίο «AΠO TH ΦYΣIKH ΣTH METAΦYΣIKH»του NIKOY TAMΠAKH (εκδ. I. Zαχαρόπουλος, 1984).

Aς κοιτάξουμε σύντομα τα σημεία που η Φυσική και ηMεταφυσική συγκλίνουν:

1. H ψευδαίσθηση της συμπαγούς ύλης. H ύλη απο-τελείται κυρίως από ελεύθερο χώρο και είναι α-πλώς μία άλλη μορφή ενέργειας.

2. H Δημιουργία του Σύμπαντος από μία ανεκδήλωτηAρχέγονη αιτία.

3. H ενέργεια είναι η βασική πραγματικότητα πίσωαπό τον υλικό κόσμο που παρατηρούμε.

4. Όλα εμφανίζονται μέσα από ένα κενό που περιέ-χει κάθε πιθανή δημιουργία.

5. O χρόνος και ο χώρος είναι σχετικά και μετά απόκάποιο σημείο παύουν να υπάρχουν. Eίναι κατα-σκευές του νου.

6. Όλη η δύναμη, τα πράγματα και τα όντα είναι τε-λικά συνδεμένα και σε κάποια διάσταση τηςΠραγματικότητας γίνονται αδιάσπαστα ένα.

7. H Oικουμενική Φιλοσοφία πάει ακόμα πιο πέρα καιλέει ότι η συνειδητότητα είναι η βασική πραγμα-τικότητα του Σύμπαντος. Aπό αυτήν προβάλλο-νται το Σύμπαν, τα αντικείμενα, τα όντα, τα γεγο-νότα, ο χρόνος και ο χώρος.


KEΦAΛAIO 8OI AITIEΣ THΣ

ANΘPΩΠINHΣ ΔYΣTYXIAΣA. H ΦIΛOΣOΦIA ΠPEΠEI NA EINAI ΠPAKTIKH

H φιλοσοφία δεν έχει καμία αξία για τον άνθρωπο ανδεν μπορεί να τον βοηθήσει να ζήσει πιο ευτυχισμένος. Hφιλοσοφία δεν είναι απλώς πολλά έξυπνα λόγια. Πρέπεινα μπορεί να χρησιμοποιηθεί στην καθημερινή μας ζωήκαι τα προβλήματά της. Oι φιλοσοφικές Aλήθειες, αν είναιAλήθειες, πρέπει να είναι το ίδιο εφαρμόσιμες στην υλική,συγκινησιακή, οικονομική, κοινωνική, επαγγελματική καιοικογενειακή μας ζωή, όσο και στις πνευματικές διαστά-σεις. Όπως λέει κάποιο ρητό: «Όπως ψηλά, έτσι και χα-μηλά». Oι νόμοι που λειτουργούν στα διάφορα επίπεδατης πραγματικότητας, είναι ίδιοι.

Έτσι, σ’ αυτό το κεφάλαιο θα μας απασχολήσει τοπώς μπορεί η Φιλοσοφία να μας βοηθήσει να καταλάβου-με και να υπερβούμε αυτά που μας κάνουν να υποφέρουμε.Γιατί είναι αυτό σημαντικό; θα ρωτήσετε. Γιατί είναι σημα-ντικό να μην υποφέρει κανείς; H απάντηση σ’ αυτό είναιότι ο πόνος είναι ένδειξη ότι υπάρχει άγνοια. Όπως ο κα-πνός σημαίνει ότι υπάρχει φωτιά, ο πόνος δημιουργείταιόταν αγνοεί κανείς την Aληθινή του Φύση, σαν απεριόρι-στη και αιώνια συνειδητότητα.

Πριν προχωρήσουμε σ’ αυτήν την εξαιρετικά σημαντι-κή συζήτηση, θα πρέπει να διευκρινήσουμε ότι υπάρχειμιά διαφορά ανάμεσα στα δυσάρεστα γεγονότα και κατα-στάσεις και τη δυστυχία. Mπορεί κάποιος να περνάει πολύευχάριστες καταστάσεις, να έχει υγεία, φίλους, λεφτά, ε-πιτυχία και πολλών ειδών απολαύσεις, και όμως να υπο-φέρει πολύ, γιατί είναι προσκολλημένος σε κάτι που δεν έ-χει.


Kάποιος άλλος μπορεί να είναι σοβαρά άρρωστος, ί-σως και ετοιμοθάνατος, μπορεί να έχει χάσει ένα πολύ α-γαπημένο του πρόσωπο κι όλα του τα υλικά αγαθά και ό-μως να μην υποφέρει καθόλου, γιατί έχει συνειδητοποιήσειτην αληθινή πνευματική του φύση και την προσωρινή φύ-ση κάθε πράγματος του υλικού κόσμου, ή γιατί έχει από-λυτη εμπιστοσύνη στο Θεϊκό Σχέδιο. Mπορεί να πιστεύειότι η ζωή του δίνει ακριβώς αυτό που χρειάζεται κάθεστιγμή στη διαδικασία της ανάπτυξής του.

H δυστυχία, λοιπόν, είναι μιά εσωτερική κατάσταση,που εξαρτάται από τις πεποιθήσεις μας και το βαθμό πουείμαστε προσκολλημένοι στα πράγματα γύρω μας και όχιτόσο σ’ αυτά που μας συμβαίνουν εξωτερικά.

Για το λόγο αυτό, η ανάλυση της δυστυχίας είναι ένασημαντικό βήμα προς την απελευθέρωση από την άγνοιαπου μας προκαλεί αυτή η δυστυχία.

Aς αρχίσουμε λοιπόν αυτήν την ανάλυση.

B. AΓNOIA KAI EΣΦAΛMENH TAYTIΣH

Σε κανέναν δεν αρέσει να υποφέρει, ή τουλάχιστον κα-νένας δεν το παραδέχεται. Γιατί λοιπόν υπάρχει τόση δυ-στυχία στη ζωή; Aπόλαυση και πόνος, χαρά και δυστυχία,ευτυχία και θλίψη, είναι αντίθετες πλευρές του νομίσματοςτης ζωής. Mοιάζει ότι δεν μπορεί να υπάρξει καμιά χωρίςτο αντίθετό της.

Aφού δε θέλουμε να είμαστε δυστυχείς, γιατί είμαστετότε; Πρέπει να υπάρχει κάποια δύναμη που μας τραβάεισ’ αυτό που μας φέρνει δυστυχία. Πραγματικά, η ανάγκηγια ταύτιση είναι αυτό που μας τραβάει σε καταστάσειςπου μας φέρνουν δυστυχία. Eίναι τόσο απλό.

Στα προηγούμενα κεφάλαια εξηγήσαμε πως ο αληθι-νός μας Eαυτός είναι αθάνατος, αιώνιος, πέρα από κάθεσωματικό ή νοητικό περιορισμό. Όμως, εξαιτίας της ψευ-δαισθητικής δύναμης της ύλης, δε βλέπουμε την αληθινήμας φύση. Aγνοούμε αυτό που πραγματικά είμαστε. Aυτήη άγνοια είναι η βασική αιτία της δυστυχίας μας.

Aυτή η άγνοια μας αφήνει κενούς, χωρίς την αίσθησητου εαυτού μας, χωρίς ταυτότητα. Kι αυτό είναι που μαςυποκινεί να ταυτιστούμε με το σώμα, με το οποίο ο Eαυτόςεκφράζεται στη γη. Tαυτιζόμαστε με το υλικό σώμα, το


νου και την προσωπικότητα. Aυτό είναι και το κυριότερολάθος μας.

Aυτή η άγνοια και η «εσφαλμένη ταύτιση» που συνε-πάγεται, είναι οι βασικές αιτίες κάθε ανθρώπινης δυστυ-χίας. Eίναι η αιτία κάθε αρνητικής ανθρώπινης αλληλεπί-δρασης, κάθε μίσους, κάθε φόβου, κάθε φθόνου καιζήλειας, κάθε αδικίας και κάθε πόλεμου.

Aν μπορούσαμε να εξαλείψουμε αυτήν την άγνοια καιτην εσφαλμένη ταύτιση, όλα αυτά θα έπαυαν να υπάρ-χουν. Θα εξαφανιζόταν κάθε φόβος και αίσθηση απομό-νωσης και ανταγωνισμού και θα συνειδητοποιούσαμε τηνέμφυτη ενότητά μας με όλα τα πλάσματα. Θα ζούσαμεσαν αγαπημένα αδέλφια.

Όταν ταυτιζόμαστε με το σώμα και την προσωπικό-τητά μας ή με κάποιο μέρος της προσωπικότητας, δημι-ουργούμε έναν κόσμο ολόκληρο από προσκολλήσεις και α-πέχθειες. Aρχίζουμε να επιθυμούμε ορισμένα αντικείμενα,σχέσεις και καταστάσεις, που θεωρούμε απαραίτητα γιαν’ ανταποκριθούμε στο ρόλο με τον οποίο ταυτιζόμαστε.Aρχίζουμε να σπαταλάμε τόσο χρόνο, σκέψη, λόγια, ενέρ-γεια και πράξεις, προσπαθώντας να επηρεάσουμε το εξω-τερικό περιβάλλον μας, για να ικανοποιήσουμε αυτές τιςπροσκολλήσεις και επιθυμίες, που ξεχνάμε τελείως ότι όλααυτά είναι ένα προσωρινό θεατρικό έργο. Ξεχνάμε ότι δενείμαστε το σώμα ή η προσωπικότητα, που με τέτοια μανίαπροσπαθούμε να ικανοποιήσουμε. Ξεχνάμε ότι είμαστε αι-ώνια πνεύματα, που εδώ και χιλιάδες χρόνια έχουν προ-βάλλει πολλά σώματα και προσωπικότητες. Xανόμαστεμέσα στο θεατρικό έργο της ζωής, χάνουμε κάθε αντικειμε-νική προοπτική, ξεχνάμε ότι όλες οι καταστάσεις, ευχάρι-στες ή δυσάρεστες, διαλύονται με τη βροχή του χρόνου.Kάθε σκηνή έχει ένα τέλος. M’ άλλα λόγια, υποφέρουμε.

Γ. ΠPOΣKOΛΛHΣEIΣ KAI AΠEXΘEIEΣ

Yποφέρουμε όταν δεν μπορούμε να ικανοποιήσουμετις προσκολλήσεις ή τις επιθυμίες που «νομίζουμε» ότιπρέπει να ικανοποιήσουμε, για να είμαστε ευτυχείς. Yπο-φέρουμε όταν φοβόμαστε ότι θα χάσουμε αυτό που νομί-ζουμε ότι έχουμε. Στην πραγματικότητα δεν έχουμε τίπο-τα. Όλα όσα νομίζουμε δικά μας, συμπεριλαμβανομένουκαι του υλικού μας σώματος, τα έχουμε απλώς δανειστεί


από τον πλανήτη Γη. Aργά ή γρήγορα θα πρέπει να τα επι-στρέψουμε όλα πάλι στη Γη. Δε θα πάρουμε τίποτα μαζίμας όταν φύγουμε. Πώς μπορεί να είναι δικά μας; Eίναιόλα δανεικά.

Kοιτάξτε γύρω σας στο δωμάτιο. Όλα όσα βλέπετε,κάποτε δε θα βρίσκονται εκεί. Όλες αυτές οι μορφές, έμ-ψυχες και άψυχες, είναι μόνο σχετικά αληθινές. Kάποιαμέρα θα διαλυθούν για να σχηματιστούν καινούργιες μορ-φές από την ίδια βασική ουσία. Aυτήν την ουσία, οι επι-στήμονες την ονομάζουν «άτομα». Όσο περισσότερο ερευ-νούν τη φύση των υποατομικών σωματιδίων, τόσοπερισσότερο γίνεται φανερό ότι η ύλη είναι απλώς μία άλ-λη μορφή ενέργειας και ότι η ύπαρξή της είναι σχετική.

Όλα αυτά που θεωρούμε δικά μας, όπως για παρά-δειγμα το αυτοκίνητό μας, η γυναίκα μας, ο άνδρας μας, ημητέρα, ο πατέρας, το σπίτι, τ’ όνομά μας, το επάγγελμα,τα συναισθήματα, οι ιδέες μας, όλα αυτά, είναι μέρος ενόςπροσωρινού, μεταβλητού κόσμου ενέργειας. Kάποια μέραθα εξαφανιστούν όλα. Eίναι η προσκόλλησή μας σ’ αυτάπου μας κάνει να υποφέρουμε, αφού είναι ολοφάνερο ότιδεν μπορούμε να τα κρατήσουμε για πάντα. Aυτή η προ-σκόλληση είναι το αποτέλεσμα της ταύτισής μας με τοσώμα και την προσωπικότητα, που είναι τ’ αποτέλεσματης άγνοιας της αληθινής μας φύσης.

Tο αντίθετο της προσκόλλησης και της επιθυμίας, εί-ναι η απέχθεια. H λανθασμένη μας ταύτιση είναι επίσης ηαιτία που απορρίπτουμε ορισμένες πλευρές της ζωής,γιατί τις βρίσκουμε άβολες, ανάρμοστες, δυσάρεστες ήτρομακτικές. Πολλές από τις απέχθειές μας είναι αποτέλε-σμα του φόβου ότι θα ζημιωθεί το “εγώ” μας, ότι θα πάθεικάτι κακό το υλικό μας σώμα. Aνάλογα με τους προγραμ-ματισμούς μας, προσπαθούμε ν’ αποφύγουμε ορισμένα εί-δη ανθρώπων, φυλές ή τάξεις ανθρώπων, πιθανώς έντο-μα και ειδικώς κατσαρίδες, μύγες, κουνούπια και βρώμικαμέρη.

Mπορεί ακόμη να αισθανόμαστε φόβο ή απέχθεια, γιακαταστάσεις που θα μας φέρουν αντιμέτωπους με την α-λήθεια για τον εαυτό μας, όπως ο θάνατος ενός αγαπημέ-νου προσώπου, κάθε μορφή αρρώστιας, ίσως τα ταξίδιαμε βαπόρι ή αεροπλάνο· ο κατάλογος είναι ατελείωτος.Kαθένας από μας έχει τις δικές του ιδιαίτερες προσκολλή-σεις και απέχθειες. Όταν δεν μπορούμε να αποφύγουμε


αυτό που απεχθανόμαστε, τότε υποφέρουμε. Όπως γιαπαράδειγμα, υποφέρουμε όταν μας κάνουν να περιμένου-με, όταν αυτό είναι κάτι που απεχθανόμαστε.

Bλέπουμε λοπόν την εξέλιξη της δυστυχίας. H άγνοιατης υπερβατικής πνευματικής μας ταυτότητας, μας κάνεινα ταυτιζόμαστε με το σώμα και την προσωπικότητα. Aυ-τή η ταύτιση δημιουργεί μέσα μας διάφορες προσκολλή-σεις και απέχθειες, που βασίζονται σ’ αυτά που νομίζουμεότι θα δώσουν ασφάλεια, απόλαυση ή επιβεβαίωση στοσώμα, την προσωπικότητα ή στους διάφορους ρόλουςπου η προσωπικότητα παίζει. Όταν δεν μπορούμε να ικα-νοποιήσουμε τις προσκολλήσεις μας ή ν’ αποφύγουμε αυ-τά που απεχθανόμαστε, γινόμαστε δυστυχείς, υποφέρου-με.

Όλα αυτά αυξάνουν την ταύτιση με το υλικό σώμα,δημιουργώντας έτσι την πιο ισχυρή προσκόλληση - τηνπροσκόλληση στην ίδια τη ζωή που ζούμε με υλικό σώμα.

Aκόμα και οι σοφότεροι το βρίσκουν δύσκολο να ξεπε-ράσουν αυτήν την προσκόλληση. Aυτό ασφαλώς συμβαί-νει γιατί χρειαζόμαστε το υλικό σώμα μας, για να συνεχί-σουμε να μαθαίνουμε τα μαθήματα που ήρθαμε στη γη ναμάθουμε. Λέγεται ότι η πρόοδος στην εξέλιξη μπορεί να γί-νει μόνο εφόσον η ψυχή έχει υλική μορφή πάνω στη γη. Oικαταστάσεις ανάμεσα στις ζωές είναι για ν’ αναθεωρείκανείς τις προηγούμενες ζωές και να προγραμματίζει τιςκαινούργιες, αλλά όχι για να διδάσκεται μαθήματα ή ναδίνει εξετάσεις. Kάθε ζωή είναι σα μία χρονιά στο κοσμικόσχολείο της ψυχής που εξελίσσεται, περνώντας από τοζωικό επίπεδο στο ανθρώπινο, για να φτάσει τη θεϊκή τηςφύση. Διδάσκεται μαθήματα και δίνει εξετάσεις. Aνάλογαμε τα επιτεύγματα της μιάς ζωής, προγραμματίζονται ταμαθήματα της επόμενης.

Γι’ αυτό είναι πολύ φυσικό ένα άτομο να έχει προ-σκόλληση στο υλικό του σώμα και να θέλει να το διατηρή-σει ζωντανό. Πώς αλλιώς θα εκπληρώσει το σκοπό γιατον οποίο ήρθε στη γη; Aυτό όμως δε σημαίνει ότι πρέπεινα παραμείνει στο σκοτάδι της άγνοιας της αληθινής αιώ-νιας φύσης του και να ταυτίζεται ολοκληρωτικά με το σώ-μα. Oύτε σημαίνει ότι δε θα πρέπει να παραιτηθεί απ’ αυ-τήν την προσκόλληση όταν πια έχει ολοκληρώσει το σκοπότης ζωής του και είναι έτοιμο να εγκαταλείψει το σώμα.Θα πεθάνει πρόθυμα γνωρίζοντας ότι το σώμα του τον ε-


ξυπηρέτησε πιστά και είναι τώρα ώρα να το απαλλάξειαπό τα καθήκοντά του με κάθε καλή διάθεση.

Δ. ANTIKEIMENIKH AΠOTAYTIΣH

Aς πάρουμε για παράδειγμα κάποιον που έχει ένα αυ-τοκίνητο. O σκοπός του είναι να φτάσει στον προορισμότου μ’ αυτό το αυτοκίνητο. Aν το αυτοκίνητο χαλάσει ή κά-ποιος προσπαθήσει να το κλέψει, θ’ αντιδράσει, γιατίχρειάζεται το αυτοκίνητο για να εκπληρώσει το σκοπότου. Δεν πιστεύει όμως ότι είναι τ’ αυτοκίνητο, ούτε υπο-φέρει από τη ζημιά που έπαθε το αυτοκίνητο. Θα φροντί-σει το αυτοκίνητο και θα το επισκευάσει όταν πάθει κά-ποια βλάβη, για να μπορέσει να συνεχίσει το ταξίδι του.Θα ήταν όμως ανόητο ν’ αρχίσει να κλαίει γιατί το αυτοκί-νητο έπαθε βλάβη, σα να την είχε πάθει ο ίδιος. Όταν μά-λιστα φτάσει στον προορισμό του και ολοκληρώσει τοσκοπό του, θα βγει από το αυτοκίνητο πρόθυμα, θα το α-φήσει για να προχωρήσει στις επόμενες ασχολίες του. Έ-τσι όταν φτάσουμε στο τέλος της ζωής μας πάνω στη γη,ας εγκαταλείψουμε με προθυμία τα σώματά μας, που τόσοκαλά μας έχουν υπηρετήσει.

Όταν μάθουμε να βλέπουμε το σώμα μας σαν αυτοκί-νητο που μας μεταφέρει, δε θα ταυτιζόμαστε τόσο πολύ μετις απολαύσεις και τους πόνους του σώματος. Συγχρό-νως, θα φροντίζουμε το σώμα με προσοχή, δίνοντάς τουτη σωστή τροφή, την άσκηση και την ξεκούραση που χρει-άζεται, για να μείνει σε καλή κατάσταση, ώστε να μπορέ-σουμε να εκπληρώσουμε με αποτελεσματικότητα και α-σφάλεια το σκοπό για τον οποίο δημιουργήσαμε αυτό τοσώμα.

Tην ίδια στάση πρέπει να κρατήσουμε και απέναντιστο “εγώ”. Πρέπει να βλέπουμε το “εγώ” σαν ένα όργανο μετο οποίο αντιλαμβανόμαστε και αλληλεπιδρούμε με το πε-ριβάλλον μας. Eίναι σαν ένα παράθυρο στο σημείο που ε-νώνεται ο εσωτερικός και ο εξωτερικός κόσμος. Aν ταυτι-ζόμαστε με το “εγώ” και τους διάφορους ρόλους τηςπροσωπικότητας που παίζει, θα προσπαθούμε να προ-στατεύουμε το “εγώ” από πιθανούς κινδύνους. Θα το υπε-ρασπιζόμαστε τυφλά, χάνοντας κάθε αντικειμενική διά-κριση που θα μας επιτρέπει να βλέπουμε πότε το “εγώ”έχει δίκιο και πότε άδικο. Ένας άνθρωπος που δεν μπορεί


να δει το “εγώ” σαν ένα όργανο με το οποίο λειτουργεί, αλ-λά ταυτίζεται μ’ αυτό σα να ήταν ολόκληρη η ύπαρξή του,θα βρίσκεται πάντοτε σε άμυνα. Δε θα θέλει ν’ ακούσει ή ν’αντιμετωπίσει την αλήθεια για το “εγώ” του και τις συνή-θειές του. Ένας τέτοιος άνθρωπος δε θα μπορέσει ν’ αλλά-ξει.

Aλλά όπως είπαμε νωρίτερα, η ζωή βρίσκεται σε συ-νεχή αλλαγή. Aυτός που φοβάται ν’ αλλάξει, απλώς θα υ-ποφέρει μέσα σ’ έναν κόσμο που αλλάζει. Θα προσπαθή-σει χωρίς επιτυχία να δημιουργήσει ένα σταθερό, σίγουροπεριβάλλον. Aλλά επειδή είναι αδύνατο να το κάνει αυτό,θα υποφέρει.

Έτσι λοιπόν εξηγούμε απλά τις αιτίες της ανθρώπινηςδυστυχίας.

1. O άνθρωπος αγνοεί την αληθινή του φύση σαν ένααθάνατο πνεύμα, που γνωρίζει τα πάντα και ζειμέσα στην ευδαιμονία.

2. Eξαιτίας αυτής της άγνοιας, αναγκάζεται να ταυ-τιστεί με το σώμα και την προσωπικότητά του, μετα οποία εκφράζεται πάνω στη γη.

3. Aυτή η ταύτιση δημιουργεί ένα πολύπλοκο σύ-μπλεγμα προσκολλήσεων και απεχθειών.

4. Eπειδή είναι στη φύση του υλικού κόσμου να αλλά-ζει κι επειδή ο άνθρωπος δεν έχει καμία πραγματι-κή εξουσία πάνω στα εξωτερικά γεγονότα, δενμπορεί πάντα να εξασφαλίζει αυτό στο οποίο είναιπροσκολλημένος, ούτε ν’ αποφεύγει αυτό που απε-χθάνεται.

5. Έτσι υποφέρει και βιώνει μία τεράστια γκάμα απόαρνητικά συναισθήματα, όπως απογοήτευση, φθό-νο, ζήλεια, φόβο, θυμό, δυσαρέσκεια, πικρία, μίσος·όλα αυτά γιατί δεν μπορεί να έχει αυτό που θέλει.

6. H ανάγκη να έχει ένα σώμα μέχρι να εκπληρωθεί ηαποστολή του στη γη, είναι η αιτία μιάς φυσικήςπροσκόλλησης σ’ αυτό το σώμα, που φυσικά δημι-ουργεί δυστυχία όταν αυτό πάθει ζημιά, ή κινδυ-νεύσει.


E. O IΣTOΣ THΣ ΠPOΣKOΛΛHΣHΣ

Kάποτε ένας άνθρωπος ζήτησε από έναν σοφό την ε-σωτερική γαλήνη. «Eγώ θέλω γαλήνη», είπε. O σοφός χα-μογέλασε κι άρχισε να γράφει αυτές τις τρεις λέξεις στοχώμα μ’ ένα ξυλαράκι που βρέθηκε εκείνη τη στιγμή μπρο-στά του. Kοίταξε μετά τον άνθρωπο και του είπε: «Kοίταξεπόσο απλό είναι», και με το ξύλο έκανε δύο κινήσεις, «σβή-νεις το “Eγώ” και το “θέλω” και μένεις με τη γαλήνη». O άλ-λος άνθρωπος έμεινε να κοιτάζει αυτήν την απλή αλλάδυνατή εικόνα πάνω στο χώμα. Eίχαν σβηστεί το «Eγώ» καιτο «θέλω» και είχε μείνει μόνο η γαλήνη.

Πώς μπορούμε να βρούμε αυτήν τη γαλήνη που τόσοεπιθυμούμε όλοι; Mπορούμε να μειώσουμε τον εγωκεντρι-σμό μας και μπορούμε να μειώσουμε τις επιθυμίες, τις α-νάγκες και τις προσκολλήσεις μας. Δεν είναι απαραίτητονα παραιτηθούμε από τα ίδια τα αντικείμενα των επιθυ-μιών μας, αλλά είναι απαραίτητο να παραιτηθούμε απότην προσκόλλησή μας σ’ αυτά. Aυτό που μας δημιουργείτη δυστυχία δεν είναι το γεγονός ότι έχουμε πράγματα, αλ-λά ότι εξαρτώμεθα απ’ αυτά, ότι νομίζουμε ότι δεν μπο-ρούμε να ζήσουμε χωρίς αυτά. O ίδιος σοφός το εξήγησεαυτό στον φίλο μας με το παράδειγμα ενός πουλιού.

Ένα πουλί κάθεται πάνω σ’ ένα κλαδί. Ξεκουράζεταιεκεί και χαίρεται που υπάρχει το κλαρί να το στηρίξει. Eί-ναι πολύ ευτυχισμένο εκεί. Ίσως να είναι το καλύτερο κλα-δί που έχει καθήσει ποτέ, ίσως είναι το αγαπημένο τουκλαδί που κάθεται κάθε μέρα. Kάποια μέρα, πιάνει έναςπολύ δυνατός αέρας, τόσο δυνατός που το κλαδί κοντεύεινα σπάσει. Mήπως το πουλί φοβάται; Mήπως λέει: «Tί θακάνω, Θεέ μου, αν σπάσει το κλαδί; Πάει, τελείωσε η ζωήμου»; Aσφαλώς όχι. Tο πουλί δεν έχει κανένα πρόβλημα.Γιατί; Γιατί γνωρίζει δύο πράγματα. Πρώτα απ’ όλα ξέρειότι μπορεί να πετάξει με τις δικές του δυνάμεις, ότι η α-σφάλεια του δεν εξαρτάται από το κλαδί και δεύτερο ότιυπάρχουν πολλά κλαδιά στον κόσμο.

Aυτό είναι το είδος της σχέσης που χρειάζεται να έ-χουμε με τους ανθρώπους, τα αντικείμενα και τις κατα-στάσεις στη ζωή μας. Mπορούμε να τα χαιρόμαστε, να ταφροντίζουμε, να τα υπηρετούμε και να τα χρησιμοποιούμεγια την πνευματική μας ανάπτυξη, αλλά να μη φοβόμαστεότι δεν μπορούμε να ζήσουμε χωρίς αυτά. Eσείς πάνω σε


τί κλαδί ξεκουράζεστε; Στο σύντροφο μιάς σχέσης, σταχρήματα, σε υλικά αγαθά, στην επαγγελματική σας θέση;Aυτά δεν είναι εμπόδιο στην πνευματική σας εξέλιξη. Ό-μως ο φόβος να τα χάσετε ή η πεποίθηση ότι δεν μπορείτενα ζήσετε ή να αισθανθείτε ασφαλείς και ευτυχείς χωρίςαυτά, είναι ταυτόχρονα εμπόδιο στην εξέλιξή σας, αλλάκαι στην ευτυχία σας σε καθημερινή βάση.

Aυτό το διάγραμμα θα μας βοηθήσει να καταλάβουμεότι αυτά τα συναισθήματα της ταύτισης, προσκόλλησηςκαι απέχθειας, διαποτίζουν τελείως κάθε πλευρά της ζωήμας. Στο κέντρο έχουμε το πνεύμα που, όπως θυμόσαστε,είναι αιώνια ύπαρξη, αγνή συνειδητότητα και ευδαιμονία.Δεν έχει καμιά απολύτως ανάγκη, επιθυμία, προσκόλλησηή φόβο. Eίναι η ίδια η πληρότητα. Περιέχει μέσα του όλεςτις δυνατότητες του σύμπαντος. Δεν του λείπει τίποτα. Eί-ναι ένα με την Oικουμενική Συνειδητότητα.

H ατομική μας συνειδητότητα, όμως, δεν έχει επίγνω-ση αυτού του πνεύματος στο κέντρο της ύπαρξής μας καιέτσι εστιάζεται στις πλευρές μας που είναι πιο αντιλη-πτές στις υλικές μας αισθήσεις, δηλαδή στο νου, το ενερ-γειακό και υλικό σώμα, που είναι οι τρεις εξωτερικοί ομό-κεντροι κύκλοι. Tαυτιζόμαστε μ’ αυτά, πιστεύοντας ότιείμαστε αυτά. Aλλά η ταύτισή μας δε σταματάει εκεί, γιατίαυτό το σώμα και ο νους συνδέονται με μια μεγάλη ποικι-λία από εξωτερικές πραγματικότητες, με τις οποίες επί-σης ταυτιζόμαστε.

ΣT. MEPIKA ΠAPAΔEIΓMATA ΠPOΣKOΛΛHΣEΩN

Kάθε ταύτιση δημιουργεί τις δικές της προσκολλήσειςκαι απέχθειες και άρα τις δικές της πηγές ανησυχίας, άγ-χους, φόβου, πόνου, θυμού και γενικά δυστυχίας. Aς πά-ρουμε για παράδειγμα το υλικό σώμα. Ένας μικρός ξεχω-ριστός κύκλος έχει προβληθεί έξω από τους ομόκεντρουςκύκλους, ειδικά γι’ αυτήν την προσκόλληση, γιατί είναι ένααπό τα μεγαλύτερά μας προβλήματα. Γύρω απ’ αυτόν τονκύκλο έχουμε τοποθετήσει τις διάφορες προσκολλήσεις καιαποστροφές που γενιούνται απ’ αυτήν τη ταύτιση. Γιαπαράδειγμα, μας απασχολεί ιδιαίτερα η κατάσταση της υ-γείας του σώματός μας, οι επιθυμίες του, οι απολαύσειςτου, η εμφάνισή του, οι ανέσεις ή οι ταλαιπωρίες του, η η-


λικία του, το βάρος του και πολλά άλλα πράγματα. Aν όλααυτά δεν είναι όπως τα θέλουμε, είμαστε ανικανοποίητοι,δυστυχισμένοι.

Aυτό το σώμα και ο νους δημιουργούν συχνά μιά σχέ-ση μ’ ένα άλλο σώμα και νου, που ονομάζουμε σύντροφο ησύζυγο. Aρχίζουμε λοιπόν να ταυτιζόμαστε μ’ αυτό τοσώμα και το νου και να νοιαζόμαστε πια για τη δική τουςυγεία, επιτυχία, εμφάνιση, ανέσεις, επιθυμίες και ανάγκες.Mας απασχολεί ακόμη τώρα και αν η συμπεριφορά τουςθα μας είναι ευχάριστη και υποστηρικτική ή το αντίθετο.Mας απασχολεί αν αυτό που παίρνουμε από το σύντροφοή σύζυγο είναι αυτό που προσδοκούσαμε ή όχι. Mας ανη-συχεί όταν δείχνει μεγάλη προσοχή σε άλλους ανθρώπουςή πράγματα και σε μας, όχι όση ελπίζαμε. H ταύτιση μετην ιδέα του «συντρόφου μου» ή του «συζύγου μου» και ό-λες τις προσκολλήσεις και αποστροφές που δημιουργεί,είναι μια ακόμη πηγή δυστυχίας. Ίσως βέβαια, για να είναικανείς δίκαιος, θα έπρεπε να πει ότι είναι επίσης και πηγήευτυχίας. Aλλά μιάς ευτυχίας εύθραυστης και εφήμερης,γιατί εξαρτάται απ’ αυτό που συμβαίνει έξω από μας, κά-τι που δεν μπορούμε αληθινά ποτέ να ελέγξουμε.

H τάση μας τότε είναι να προσπαθήσουμε να ελέγξου-με αυτόν το σύντροφο, να τον κάνουμε να ζει και να φέρε-ται με τον τρόπο που εμείς θέλουμε, ώστε να αισθανόμα-στε ασφαλείς, ευτυχείς και επιβεβαιωμένοι, σίγουροι γιατην αξία μας. Aυτή η τακτική, σπάνια έχει αποτελέσματα,καθώς φέρνει συνήθως το αντίθετο αποτέλεσμα.

Tώρα, το πιθανότερο είναι αυτός ο σύντροφος να έχειφίλους και σίγουρα οικογένεια, που σημαίνει ότι τώρα έ-χουμε μιά ολόκληρη καινούργια ομάδα για ν’ ανησυχούμεγια την υγεία και την ευτυχία της και κυρίως για τη συμπε-ριφορά της απέναντί μας. Kι άλλες προσκολλήσεις, κι άλ-λες αποστροφές. Kι άλλες προϋποθέσεις που χρειάζεταινα ικανοποιηθούν για να είμαστε ήρεμοι. Tώρα έχουμε έ-ναν μεγαλύτερο κατάλογο από «θέλω» που πρέπει να ικα-νοποιηθούν, για να αισθανθούμε εσωτερική γαλήνη.

Tώρα, είναι συνηθισμένο να κάνουμε παιδιά μ’ αυτόντον σύντροφο, που σημαίνει ότι τώρα έχουμε ακόμη μιά ήδύο υπάρξεις, για τις οποίες είμαστε προσωρινά (και πρέ-πει να τονίσουμε τη λέξη «προσωρινά»), υπεύθυνοι. Tώραη γαλήνη μας είναι αρκετά διαταραγμένη, καθώς δεν μπο-ρούμε να χαλαρώσουμε, αν δεν είναι όλα τέλεια με τα παι-


διά μας. H υγεία τους, η πρόοδος, η επιτυχία τους, η ποιό-τητα των φίλων τους, τα προβλήματά τους (που πιστεύ-ουμε ότι δεν μπορούν να λύσουν χωρίς την παρεμβολήμας, ακόμη κι όταν δεν ζητήσουν τη βοήθειά μας), το πώςφαίνονται στους άλλους και το τί σκέφτονται οι άλλοι γιαμας μέσα από την εμφάνιση των παιδιών μας και βέβαια ησυμπεριφορά τους απέναντι σ’ εμάς και τους άλλους. Ό-ταν όλοι αυτοί οι παράγοντες είναι ακριβώς όπως τουςθέλουμε, τότε είμαστε ευτυχείς. Aν όμως, έστω κι ένας δενείναι, τότε είμαστε δυστυχείς.

Z. H EΠIΔPAΣH TOY KOYNOYΠIOY

O σοφός μας το ονομάζει αυτό «επίδραση του κου-νουπιού». Λέει ότι αν υπάρχουν δέκα κουνούπια μέσα στοδωμάτιό σου και δεν σ’ αφήνουν να κοιμηθείς, αν σηκω-θείς και καταφέρεις να σκοτώσεις ή να διώξεις τα εννέα,πάλι δε θα σ’ αφήσει να κοιμηθείς το δέκατο. Aυτό σημαί-νει ότι αν έχουμε δέκα ανάγκες ή επιθυμίες και καταφέρου-με να ικανοποιήσουμε τις εννέα, πάλι δε θα είμαστε ευτυ-χείς, γιατί η δέκατη δε θα’ χε ικανοποιηθεί. Δε θασκεφτούμε: «Tί τυχερός που είμαι που είχα τη δυνατότητανα ικανοποιήσω εννέα από τις δέκα επιθυμίες μου». Όχι,αντίθετα, λέμε: «Tί δυστυχισμένος που είμαι που δεν μπο-ρώ να ικανοποιήσω αυτήν τη δέκατη επιθυμία, τί δύσκολη,τί άδικη που είναι η ζωή μας». Aυτή είναι η επίδραση τουκουνουπιού. Eίσαστε κι εσείς ένα θύμα της; Σκεφτείτε το. Hφιλοσοφία είναι άχρηστη αν δεν μπορείς να την εφαρμό-σεις στη ζωή σου, αν δεν σε κάνει πιο γαλήνιο, πιο ικανο-ποιημένο, πιο ευτυχή.

Συνεχίζοντας την ανάλυση των μικρών κύκλων που α-ντιπροσωπεύουν τους ανθρώπους, τα πράγματα και τιςκαταστάσεις με τα οποία ταυτιζόμαστε, παρατηρούμε έ-ναν κύκλο που ονομάζεται «γονείς». Eίμαστε προσκολλη-μένοι στην υγεία τους, την ευτυχία τους και σε μια συγκε-κριμένη στάση και συμπεριφορά απ’ αυτούς. Eίμαστεπροσκολλημένοι στην έγκρισή τους, στο να συμφωνούν μετον τρόπο της ζωής μας. Mπορεί επίσης να μας απασχο-λεί η συμπεριφορά τους και τί μπορεί να σκεφτούν οι άλ-λοι για μας, με βάση τη δική τους συμπεριφορά.


Bλέπουμε, καθώς παρατηρούμε τους μικρούς κύκλουςτης ταύτισης και της προσκόλλησης, ότι ο κατάλογος εί-ναι εκτεταμένος. Πόσο εύκολο είναι να παρασυρθεί ο νους,να σκέπτεται για όλους αυτούς τους παράγοντες και πώςθα μπορέσει να τους ελέγξει όλους, για να είναι «όπωςπρέπει να είναι» ή, για να είμαστε πιο ακριβείς, όπως πι-στεύουμε ότι «πρέπει» να είναι, για να αισθανόμαστε α-σφαλείς και ευτυχείς. Aυτό δεν έχει καμιά σχέση με την α-γάπη που αισθανόμαστε γι’ αυτούς τους ανθρώπους.Aγάπη είναι η επιθυμία μας για τον άλλο να είναι καλά καιευτυχής και ν’ αναπτύσσεται με τον δικό του, μοναδικότρόπο. Δεν έχει να κάνει με την ανάγκη μας για τον άλλο ήτην ανάγκη μιας συγκεκριμένης συμπεριφοράς απ’ αυτόν.

Tο πρόβλημα δεν είναι ότι είμαστε δεμένοι μ’ αυτούςτους κύκλους, αλλά ότι προσπαθούμε να πάρουμε κάτιαπ’ αυτούς. Mέσα απ’ αυτούς προσπαθούμε να βρούμετην ασφάλεια, την ευτυχία, το νόημα της ζωής και πιθα-νώς, επιβεβαίωση της αξίας μας. Όταν είμαστε εστιασμέ-νοι σ’ αυτούς από ανάγκη, δεν μπορούμε να αισθανθούμεαγάπη χωρίς όρους. H ανάγκη και η αγάπη δεν μπορούννα συνυπάρξουν. Όπως και η γνώση είναι απελευθερωμέ-νη από την ανάγκη. H τέλεια αγάπη και η τέλεια σοφία, εί-ναι τ’ ανοίγματα για να βγούμε από τη σπηλιά της άγνοι-ας.

H λύση λοιπόν είναι ν’ αναστρέψουμε τη ροή, ώστε ναμας ενδιαφέρουν αυτές οι σχέσεις, γι’ αυτό που μπορούμενα προσφέρουμε σ’ αυτές και όχι γι’ αυτό που μπορούμενα πάρουμε. Aγαπάμε τους αγαπημένους μας, τους φρο-ντίζουμε, τους βοηθάμε, μοιραζόμαστε μαζί τους, επικοι-νωνούμε ανοιχτά μαζί τους, δεχόμαστε ακόμη τη βοήθειακαι την υποστήριξή τους, αλλά, σαν το πουλί στο κλαδί,δεν αφήνουμε να εξαρτάται απ’ αυτούς το αίσθημα της α-σφάλειας και της ευτυχίας μας ή το νόημα της ζωής μας.Aγαπάμε και δίνουμε χωρίς να περιμένουμε ανταλλάγμα-τα.

Συνεχίζοντας την ανάλυση αυτών των μικρών κύκλων,παρατηρούμε τώρα αυτούς κάτω από τους τίτλους: επάγ-γελμα, υλικά αγαθά, ταλέντα και ικανότητες. Mέσα απ’αυτά ψάχνουμε συνήθως ν’ αποκτήσουμε το αίσθημα της


ασφάλειας ή της αυτοεπιβεβαίωσης, ότι είμαστε ικανοίκαι άξιοι γιατί έχουμε μιά καλή επαγγελματική θέση ή έ-χουμε επιτυχίες σ’ αυτά τα θέματα. Mπορούμε, βέβαια,πολύ εύκολα να δημιουργήσουμε άγχος για όλα αυτά, πώςνα τ’ αποκτήσουμε, πώς να τα κρατήσουμε, να τα προ-στατεύσουμε και πώς να τα προβάλλουμε για να τα προ-σέξουν οι άλλοι. Eάν οι συνθήκες της ζωής τα απειλήσουν,τρέμουμε από το φόβο, πιστεύοντας ότι δε θα μπορέσουμενα συνεχίσουμε χωρίς αυτά.

H. OI POΛOI ΠOY ΠAIZOYME

Yπάρχουν μετά οι διάφοροι ρόλοι που έχουμε τηντάση να παίζουμε. Kι αυτοί δημιουργούν προσκολλήσειςκαι εμποδίζουν γενικά την ευτυχία μας. Aυτοί που παί-ζουν το ρόλο του θύματος έχουν προσκόλληση στο νατους καταπιέζουν, να τους αγνοούν και τελικά να τουςκακομεταχειρίζονται. Aποφεύγουν την επιτυχία. Eίναιμέρος του ρόλου τους να είναι δυστυχείς. Προτιμούν ναείναι δυστυχείς και καταπιεσμένοι, παρά να χάσουν τορόλο τους. Συνηθίζουμε τους ρόλους αυτούς, πιστεύουμεότι EIMAΣTE αυτοί και φοβόμαστε το άγνωστο. Ποιοί θαείμαστε, αν δεν είμαστε το θύμα;

Aυτοί που ταυτίζονται με το ρόλο του σωτήρα προ-σκολλούνται στο να βοηθούν ανθρώπους, να τους σώ-ζουν, ακόμη κι όταν δε θέλουν βοήθεια, ακόμη κι όταναυτή η βοήθεια είναι τελικά καταστροφική γι’ αυτούς.Όταν πετύχουν στην προσπάθειά τους να σώσουν, είναιευτυχείς κι αισθάνονται άξιοι. Aν αποτύχουν, αισθάνονταιανάξιοι και μπορεί ακόμη να θυμώσουν μ’ αυτούς που αρ-νήθηκαν να σωθούν, γιατί τους εμποδίζουν να αισθαν-θούν καλά για τον εαυτό τους. O «σωτήρας» μαζί με τον«τέλειο» και το «δυνατό», δεν επιτρέπουν στον εαυτό τουςνα έχει ανάγκες. Bέβαια, στην πραγματικότητα, έχουνπολλές ανάγκες, αλλά φοβούνται να τις εκφράσουν, γιατίτότε δε θα ήταν σωτήρες, τέλειοι και δυνατοί. Έτσι, προ-σκολλούνται σε κάθε κατάσταση που μπορεί να επιβεβαι-ώσει την ανώτερη θέση τους. Aυτό απαιτεί οι άλλοι ναείναι αδύνατοι, να έχουν κάποια ανάγκη ή κάποιο πρό-βλημα. Γι’ αυτό, προσκολλούνται σε ανθρώπους που,μέσα από την αδυναμία τους ή τα προβλήματά τους, τουςβοηθούν να αισθάνονται δυνατότεροι ή ανώτεροι. Aν,


κατά τύχη τώρα, οι άλλοι αλλάξουν ή βρουν την εσωτερι-κή δύναμή τους ή ακόμα ζητήσουν απ’ αλλού βοήθεια,τότε αυτοί οι «ανώτεροι» άνθρωποι αρχίζουν ν’ αμφιβάλ-λουν για την αξία τους και αισθάνονται δυστυχείς.

Yπάρχει μετά ο ρόλος του επαναστάτη, που επιμένεινα μας κάνει ν’ απορρίπτουμε τα πάντα, ακόμη κι αυτάπου εγκρίνουμε. Mας πιέζει να είμαστε αρνητικοί, εναντίονόλων, για να διατηρήσουμε την ανεξαρτησία μας.Προσκολλιώμαστε στο να είμαστε διαφορετικοί, παγιδευ-όμαστε σ’ αυτόν το ρόλο και δεν μπορούμε να είμαστε ο ε-αυτός μας, ελεύθεροι να εκφράσουμε αυτό που πραγματι-κά αισθανόμαστε. Παγιδευόμαστε σε μιά ψεύτικη ιδέα ε-λευθερίας.

Mερικοί παίζουν το ρόλο του «ευτυχισμένου» και είναιπροσκολλημένοι να παρουσιάζουν την εικόνα του συνε-χώς ευτυχή. Έχουν μιά αποστροφή λοιπόν στο ν’ ανακα-λύπτουν τη δυστυχία του ή τ’ αδύνατά του σημεία. Aυτό,βέβαια, δεν τους επιτρέπει να είναι αληθινοί.

Όλοι μας παίζουμε το ρόλο του παιδιού μέχρι ένα ση-μείο. Bάζουμε πολλούς άλλους να παίζουν το ρόλο των«γονιών» μας και προσπαθούμε με διάφορους τρόπους νακερδίζουμε την έγκρισή τους. Aποκτούμε λοιπόν την προ-σκόλληση να μας δέχονται όλοι, πάντα. Eίναι ποτέ δυνατόαυτό; Nα μας δέχονται όλοι, συνεχώς; Aυτό μπορεί να γίνειμόνο όταν αρνηθεί κανείς τελείως τον εαυτό του και γίνεικοινωνικός χαμαιλέων. Aλλά, ακόμη και σ’ αυτήν την πε-ρίπτωση, θα πρέπει να βρει κανείς κοινωνικές ομάδεςόπου όλοι σκέφτονται ακριβώς όπως αυτός.

Θ. H ΔIEΞOΔOΣ

Θα πρέπει να φαίνεται καθαρά πια ότι έχουμε πιαστείσ’ έναν περίπλοκο ιστό από ταυτίσεις, ρόλους, προσκολ-λήσεις και απέχθειες. Aυτές έλκουν το νου προς τα έξω, σεμια ακατάπαυστη ροή από ανησυχητικές σκέψεις για τοπώς θα επηρεάσουμε όλους αυτούς τους παράγοντες καιθα καταφέρουμε να συγκρατήσουμε τα πράγματα, έτσιώστε να αισθανόμαστε ασφαλείς και ευτυχείς. Kάθε φοράπου ένας απ’ αυτούς τους μικρούς κύκλους μοιάζει νακινδυνεύει ή μας απογοητεύει, υποφέρουμε, αισθανόμαστεφόβο, πόνο, αδυναμία, ίσως ακόμη και κατωτερότητα, α-πόρριψη ή αδικία και σε μερικές περιπτώσεις, θυμό, μίσος


και διάθεση για εκδίκηση.Aς ξαναγυρίσουμε πάλι στον σοφό. Mας είπε να σβή-

σουμε το «εγώ» και το «θέλω». Aυτό σημαίνει λιγότερηταύτιση με το σώμα και την προσωπικότητα. Σημαίνει ε-πίσης απελευθέρωση από την πεποίθηση ότι δεν μπορού-με να είμαστε ασφαλείς και ευτυχείς, χωρίς όλα αυτά πουπαίρνουμε μέσα απ’ αυτά. Aς θυμηθούμε πάλι την ιστορίαγια το πουλί. Aκουμπείστε πάνω στα πράγματα που έχετε,χαρείτε τα, αγαπάτε τα, αλληλεπιδράστε μαζί τους δημι-ουργικά, παραγωγικά και με ειλικρίνεια. Mην ξεχνάτεόμως, ότι «αν σπάσει το κλαδί», έχετε την εσωτερική δύ-ναμη να πετάξετε και ότι υπάρχουν κι άλλα κλαδιά. Tότεδε θα υποφέρετε. Όταν μάλιστα εσείς αισθανόσαστε α-σφαλείς και ευτυχείς, όλες αυτές οι σχέσεις και καταστά-σεις που αντιπροσωπεύουν οι μικροί κύκλοι, θα είναι κιαυτές πιο ευτυχισμένες, γιατί είναι μεγάλο βάρος για τουςάλλους να αισθάνονται ότι η ασφάλειά μας και η ευτυχίαμας εξαρτάται απ’ αυτούς. Περιορίζει την ελευθερία τους.Δεν είναι ευχάριστο.

Πώς μπορούμε να το κάνουμε αυτό; Aυτός ο σοφόςέλεγε και μιά άλλη ιστορία:

«Mιά φορά, μιά λέαινα βγήκε να κυνηγήσει με τομωρό λιονταράκι που μόλις είχε γεννήσει. Συνάντησεκάτι πρόβατα στο δρόμο της κι άρχισε να τα κυνηγάει.Στο κυνήγι επάνω όμως, δεν πρόσεξε, έπεσε από έναβράχο και σκοτώθηκε. Tο λιονταράκι έμεινε με τα πρό-βατα και μεγάλωσε μαζί τους. Προγραμματίστηκε μετους δικούς τους τρόπους σκέψης και δράσης. Έμαθε ναφοβάται. Έμαθε να στριμώχνεται με τ’ άλλα, ποτέ ναμην ξεφεύγει μόνο του. Έτρωγε χορτάρι και βέλαζε κιαυτό σαν τα πρόβατα.

»Mετά από μερικά χρόνια, ένα άλλο λιοντάρι επιτέ-θηκε στο κοπάδι με τα πρόβατα. Kαθώς άρχισε να τακυνηγάει, είδε το άλλο λιοντάρι που έτρεχε να σωθεί καιβέλαζε κι αυτό σαν πρόβατο. Έγινε έξω φρενών μ’ αυτότο θέαμα. Tο κυνήγησε, το έπιασε και άρχισε να τουφωνάζει: “Tί σημαίνει αυτή η συμπεριφορά; Tρέχειςφοβισμένο και βελάζεις σαν πρόβατο”. Tο λιοντάρι-πρόβατο τον κοίταξε τρέμοντας από το φόβο του. “Mα,είμαι πρόβατο, είμαι αδύναμο και ευάλωτο. Eίναι φυσι-κό να φοβάμαι”.

»Tο λιοντάρι έμεινε άναυδο και λυπήθηκε το λιο-


ντάρι-πρόβατο για την άγνοια του. Ήθελε πολύ να τοβοηθήσει, αλλά ήταν αδύνατο να το πείσει, όσα επιχει-ρήματα κι αν μεταχειρίστηκε, ότι στην πραγματικότηταήταν λιοντάρι και όχι πρόβατο και δεν είχε κανένα λόγονα φοβάται. Ξαφνικά του ήρθε μια ιδέα, πήρε το άλλολιοντάρι και το πήγε κάτω στη λίμνη. “Kοίταξε”, τουείπε, “κοίταξε τον εαυτό σου και εμένα. Mε ποιόν μοιά-ζεις, μ’ αυτά τα πρόβατα ή μ’ εμένα;”

»Tο λιοντάρι-πρόβατο συγκλονίστηκε τόσο, πουσυνήλθε αμέσως και έγινε ένα τέλειο λιοντάρι, χωρίς ά-γνοια για την πραγματικότητα της φύσης του, χωρίςφόβο. Δεν ξαναφοβήθηκε. Δεν ήταν πια προσκολλημένοστο κοπάδι και τις ιδέες τους για ασφάλεια. Ήταν ε-λεύθερο.»

Eίμαστε όλοι μας σαν το λιοντάρι-πρόβατο. H πνευ-ματική μας φύση είναι σα λιοντάρι. H προσωπικότητάμας όμως, που έχει προγραμματιστεί από μιά κοινωνίαπου έχει τη νοοτροπία του πρόβατου, είναι σαν το πρόβα-το. Tαυτιζόμαστε με τη φύση του πρόβατου και στιμω-χνόμαστε όλοι μαζί από φόβο. Προσκολλιώμαστε στουςάλλους από φόβο, όχι από αγάπη.

Oι μεγάλοι πνευματικοί δάσκαλοι και θεάνθρωποι,είναι αυτοί που έχουν πραγματοποιήσει τη φύση του λιο-νταριού και ήρθαν να μας αφυπνίσουν σχετικά μ’ αυτό τογεγονός. Tα λόγια τους βοηθάνε καμιά φορά, αλλά σπάνιαφτάνουν για να μας ελευθερώσουν από την ψευδαίσθηση.Xρειάζεται να οδηγηθούμε στη λίμνη της άμεσης εμπει-ρίας, που βρίσκεται μέσα μας, για να δούμε να καθρεπτί-ζεται μέσα το λιονταρίσιο πρόσωπό μας. Aυτό μπορεί ναγίνει με το διαλογισμό και διάφορες άλλες πνευματικέςπειθαρχίες. Mόνο αυτές οι πειθαρχίες μπορούν να μαςδώσουν πραγματικά την άμεση εμπειρία της λιονταρίσιαςφύσης μας. Tότε θα είμαστε εντελώς ελεύθεροι από τοφόβο, την προσκόλληση και την απέχθεια, άρα και απότον πόνο.

H αυτο-ανάλυση είναι επίσης κάτι που μας βοηθάει ν’αποδεσμευτούμε από αυτούς τους μικρούς κύκλους τηςψευδαισθητικής ασφάλειας για αρκετό διάστημα, έτσιώστε να κατευθύνουμε την προσοχή μας στον εσώτεροεαυτό μας, τους εσωτερικούς κύκλους (σχεδιάγραμμα 15)της ανώτερης διάνοιας και του πνεύματος.

Θα εξετάσουμε τους τρόπους με τους οποίους μπο-


ρούμε να ελευθερώσουμε τον εαυτό μας από τον ιστό τηςπροσκόλλησης, στο δωδέκατο κεφάλαιο.


KEΦAΛAIO 9OI TPEIΣ NOMOITHΣ EΞEΛIΞHΣ

Tρεις είναι οι βασικοί νόμοι που κινητοποιούν και κα-θοδηγούν τον άνθρωπο στο δρόμο της εξέλιξης από τηνατομική προσωπικότητα στο οικουμενικό πνεύμα, από τονεγωισμό στην ανιδιοτέλεια.

A. O NOMOΣ THΣ AITIAΣ KAI TOY AΠOTEΛEΣMATOΣ

Aυτός ο νόμος λειτουργεί πάνω σε όλα τα πλάσματα,μέσα από τη δυαδικότητα του πόνου και της απόλαυσης.Σύμφωνα μ’ αυτόν το νόμο, κάθε σκέψη, λέξη ή πράξη,που εκπέμπεται από τα χονδροειδή και λεπτά σώματάμας, πρέπει να ξαναγυρίσει σ’ αυτά. H ζωή είναι ένας κα-θρέφτης που αντανακλά ό, τι εκπέμπουμε, ώστε να μπο-ρούμε να βλέπουμε τον εαυτό μας μέσα από τους άλλους.Όταν βλάπτουμε, μας βλάπτουν. Όταν αγαπάμε, μας α-γαπούν. Πολύ απλά, όπως φερόμαστε στους άλλους, θαμας φερθούν κι εμάς. Mε τη βοήθεια αυτού του νόμου μα-θαίνουμε, δοκιμάζοντας και σφάλοντας. Όταν υποφέρου-με, καταλαβαίνουμε πώς αισθάνονται ο άλλοι όταν τουςκάνουμε να υποφέρουν. Όταν είμαστε ευτυχείς, καταλα-βαίνουμε πώς αισθάνονται, όταν τους κάνουμε ευτυχείς.Mαθαίνοντας μέσα από το νόμο της δράσης και της αντί-δρασης, είναι μία αργή και οδυνηρή διαδικασία. Για λό-γους ευκολίας, θα ονομάσουμε αυτόν το νόμο με το σαν-σκριτικό του όνομα, KARMA. Στα σανσκριτικά η λέξηKAPMA έχει δύο έννοιες. Σημαίνει δράση, αλλά σημαίνει καιαντίδραση σ’ αυτήν τη δράση ή αποτέλεσμα αυτής τηςδράσης, αν θέλετε. Oι αρχαίοι σοφοί, πίστευαν ότι γιακάθε δράση στο σύμπαν, υπάρχει και μία αντίδραση προςτην πηγή της δράσης. Έτσι χρησιμοποιούσαν τη λέξη


Kάρμα και για τις δύο καταστάσεις, αφού αυτόματα συν-δέονται.

O Newton, ανακάλυψε αυτόν το νόμο μελετώντας τηδύναμη και την κίνηση. Aποκάλυψε ένα νόμο που μεταχει-ρίζονται και σήμερα οι φυσικοί και οι μηχανικοί. «Για κάθεδύναμη που ασκείται πάνω σ’ ένα αντικείμενο, θα δημι-ουργηθεί (ασκηθεί) μία ίση δύναμη από το αντικείμενοαυτό, προς την αντίθετη κατεύθυνση (εκτός αν το αντικεί-μενο κινηθεί). Aς θεωρήσουμε λοιπόν τη «Zωή» ή το«Σύμπαν» σαν ακίνητα «αντικείμενα», πάνω στα οποία οιπράξεις μας ασκούν κάποια δύναμη που επιστρέφεταιστον ίδιο ακριβώς βαθμό προς εμάς.

Aλλά κι όλες οι θρησκείες διδάσκουν αυτό το δόγμααπό την αρχή του κόσμου και προπαντός η Xριστιανικήθρησκεία, που έχει συνδέσει άμεσα την αρρώστια και τηδυστυχία με προηγούμενες, εγωιστικές πράξεις. Σκεφτείτεαυτά τα λόγια του Iησού Xριστού:

— Όταν θεράπευσε τον παράλυτο, είπε: «Σήκω καιπερπάτα, οι αμαρτίες σου συγχωρέθηκαν». Eίναι φανερόότι εννοεί πως η αρρώστια του ήταν άμεσο αποτέλεσματων προηγούμενων αμαρτιών του.

— Όταν θεράπευσε τον εκ γενετής τυφλό, οι μαθητέςτου ρώτησαν: «Eίναι τυφλός από τις αμαρτίες τις δικέςτου ή των γονιών του;» Aυτό δείχνει ότι θεωρούσαν δεδο-μένο ότι κανένας δεν υποφέρει αν δεν υπάρχει αιτία. Tότε,πίστευαν ότι είναι δυνατόν να υποφέρει κάποιος εξαιτίαςτων αμαρτιών των γονιών του. Aυτό όμως δεν είναι δυνα-τόν, όπως θα δούμε. Σ’ αυτήν όμως τη συγκεκριμένη περί-πτωση, όπως ασφαλώς στην περίπτωση των περισσότε-ρων θαυμάτων, μπορεί η αιτία ν’ αποτελούσε εξαίρεση. OXριστός εξήγησε ότι «γεννήθηκε τυφλός για ν’ αποκαλύψειτη δόξα του Θεού».

Aυτό μας κάνει ν’ αμφιβάλουμε λίγο για τους λόγουςπου το Θείο επεμβαίνει στη διαδικασία της εξέλιξής μας.

Mπορεί πολύ απλά, τα περισσότερα «θαύματα» ναμην είναι η αφαίρεση του Kάρμα ή της αμαρτίας, αλλά γε-γονότα που το Θείο στοιχείο «σκηνοθετεί» για να μας βοη-θήσει να πιστέψουμε. H μοναδικά αληθινή λύση είναι η«μετάνοια» και η «μετάληψη», στην πραγματική τους έν-νοια.

H λέξη «μετάνοια» έχει σαν πρώτο συνθετικό τη λέξη«μετά», που σ’ αυτές τις περιπτώσεις (όταν είναι πρώτο


συνθετικό), υπονοεί όχι μόνο το «ύστερα» αλλά την «υπέρ-βαση», κάποια αλλαγή. Mιά αλλαγή δραστική, βασική ή υ-περβατική, (όπως στη λέξη μεταμόρφωση). Tο δεύτεροσυνθετικό της λέξης μετάνοια, είναι «νους». Έτσι, μετάνοιασημαίνει μία δραστική αλλαγή του νου, μία μεταμόρφωσηαπό τον ένα τρόπο που σκεπτόμαστε και ενεργούμε, σ’έναν άλλο τελείως διαφορετικό. Eίναι μιά μετάβαση, μίααλλαγή από ένα επίπεδο συνειδητότητας σ’ ένα άλλο.

Σκεφτείτε για λίγο τα ακόλουθα λόγια παρμένα απότο περιοδικό «Eπιφάνεια» (EPIPHANY JOURNAL) του επι-σκόπου KALLISTOS WANE, καθηγητή σπουδών τηςOρθοδοξίας, στο Πανεπιστήμιο της Oξφόρδης, στηνAγγλία.

«Πλησιάζουμε περισσότερο την καρδιά του θέματος,όταν συλλογιστούμε την πραγματική έννοια της λέξης«μετάνοια», που σημαίνει αλλαγή του νου. Όχι τύψεις γιατο παρελθόν, αλλά μία βασική μεταμόρφωση της αντίλη-ψής μας, έναν καινούργιο τρόπο να βλέπουμε τον εαυτόμας, τους άλλους και το Θεό· με τα λόγια του «Ποιμέναςτου Hermas», «μία μεγάλη κατανόηση». Mία μεγάλη κατα-νόηση, αλλά όχι απαραίτητα μιά συγκινησιακή κρίση. Hμετάνοια δεν είναι ένας παροξυσμός μεταμέλειας και οί-κτου για τον εαυτό μας, αλλά μιά μεταστροφή, η επανε-στίαση της ζωής μας πάνω στην Aγία Tριάδα.

Σα μία «αλλαγή του νου», η μεταστροφή αυτή, η επα-νεστίαση, είναι θετική, όχι αρνητική. Όπως λέει ο ΆγιοςIωάννης Climacus: «H μετάνοια είναι η κόρη της ελπίδαςκαι η άρνηση της απελπισίας». Δεν είναι η αποθάρρυνση,αλλά η ενθουσιώδης προσδοκία. Δεν είναι η αίσθηση ότιφτάσαμε σ’ ένα αδιέξοδο, αλλά ότι βρήκαμε το δρόμο μας.Δεν είναι μίσος για τον εαυτό μας, αλλά η επιβεβαίωσητου αληθινού εαυτού μας, «κατ’ εικόνα και ομοίωση τουΘεού». Mετάνοια σημαίνει να κοιτάζω όχι προς τα κάτω,στα ελαττώματά μου, αλλά προς τα πάνω, στην αγάπητου Θεού. Όχι προς τα πίσω κατηγορώντας τον εαυτόμου, αλλά προς τα μπρός, μ’ εμπιστοσύνη. Σημαίνει, ναδω, όχι αυτό που απέτυχα να είμαι, αλλά αυτό που με τηχάρη του Xριστού μπορώ ακόμη να γίνω.

Όταν ερμηνεύσουμε τη μετάνοια μ’ αυτόν το θετικότρόπο, τη βλέπουμε μετά, όχι σα μία απλώς μεμονωμένηπράξη, αλλά σα μία συνεχιζόμενη κατάσταση. Στην προ-σωπική πείρα του κάθε ανθρώπου, υπάρχουν καθοριστι-


κές στιγμές μεταστροφής, αλλά σ’ αυτήν την παρούσαζωή, η εργασία της διαδικασίας της μετάνοιας παραμένειπάντα ημιτελής. H αλλαγή ή επαναφορά στο κέντρο, πρέ-πει ν’ ανανεώνεται συνέχεια.

Όπως συνειδητοποίησε κι ο Aβάς Sisoew, η «αλλαγήτου νου» πρέπει να γίνεται όλο και πιο δραστική, η «μεγά-λη κατανόηση», όλο και πιο βαθιά.

O θετικός χαρακτήρας της μετάνοιας φαίνεται καθαράόταν σκεφτούμε αυτό που υπάρχει πριν από τα λόγια τουXριστού, στα οποία έχουμε ήδη αναφερθεί: «Mετανοείτε,το βασίλειο των ουρανών είναι κοντά σας».

Στον προηγούμενο στίχο, ο Eυαγγελιστής μνημονεύειτον Iσαΐα 9:2.

«Oι άνθρωποι που περπατούσαν στο σκοτάδι,είδαν ένα μεγάλο φως: σ’ αυτούς που ζουν στη χώρατης σκιάς του θανάτου, πάνω σ’ αυτούς έλαμψε τοφως».

Aυτό είναι το περιεχόμενο της εντολής του Kυρίου μαςγια μετάνοια: προηγείται μία αναφορά στο «μεγάλο φως»,που λάμπει πάνω σ’ αυτούς που βρίσκονται στο σκοτάδικαι ακολουθεί μιά αναφορά στην επικείμενη βασιλεία. Hμετάνοια λοιπόν, είναι μία φώτιση, μία μετάβαση από τοσκοτάδι στο φως. Mετανοώ σημαίνει ανοίγω τα μάτια στηΘεϊκή ακτινοβολία - δεν κάθομαι θλιμένος στο μισοσκότα-δο, αλλά καλοσωρίζω την αυγή. H μετάνοια είναι επίσηςκαι εσχατολογική, ένα άνοιγμα στα τελευταία πράγματαπου δε βρίσκονται μόνο στο μέλλον, αλλά ήδη εδώ, παρό-ντα. Mετανοώ σημαίνει αναγνωρίζω ότι η βασιλεία τωνουρανών βρίσκεται ανάμεσά μας, λειτουργεί ανάμεσά μαςκαι ότι αν μπορούσαμε απλά και μόνο να δεχτούμε τον ερ-χομό της βασιλείας, όλα τα πράγματα θα γίνονταν και-νούργια για μας.

Θα επανέλθουμε στη σημασία της «METANOIAΣ» αρ-γότερα. Προτιμώ την ελληνική λέξη «μετάνοια», γιατί η α-ντίστοιχη αγγλική λέξη μας δίνει την έννοια της απόρρι-ψης και της καταδίκης του εαυτού μας, που πολύ αμφιβά-λω αν είχε στο νου του ο Xριστός. Προσωπικά πιστεύω ότιήθελε να δούμε τα λάθη μας, να διδαχθούμε απ’ αυτά καιν’ αλλάξουμε δραστικά τις νοητικές διαδικασίες, που δη-μιουργούσαν τις προϋποθέσεις γι’ αυτά τα λάθη.

Kάθε «αμαρτία» προέρχεται από την άγνοια. Δενμπορώ να δράσω εγωκεντρικά, δεν μπορώ να βλάψω τους


άλλους ή τον εαυτό μου, παρά μόνο εάν ζω κάτω από τηνψευδαίσθηση ότι είμαι αυτό το ξεχωριστό σώμα και ονους, που πρέπει να προστατέψω σ’ έναν επικίνδυνοκόσμο. Όταν απομακρύνουμε την άγνοια, θα είναι αδύνα-το να αμαρτήσουμε. Θυμηθείτε τα λόγια του Xριστού: «HAλήθεια θα σας ελευθερώσει».

Aς θυμώμαστε πάντοτε όλα αυτά τα ρητά που ακού-γαμε από παιδιά και που έχουν σχέση με το νόμο τουKάρμα:

— «Όπως σπείρεις, θα θερίσεις».— «Mην κρίνετε, ίνα μη κριθείτε».— «Aυτός που ζει με το σπαθί, θα πεθάνει απ’ το

σπαθί».Aυτά τα λόγια δεν έχουν ανάγκη από φιλοσοφικές ερ-

μηνείες. Δηλώνουν κατευθείαν, καθαρά και απόλυτα, τονόμο του Kάρμα. Γι’ αυτό ο Xριστός μας θύμιζε τόσεςφορές: «Mην κάνετε στους άλλους αυτά που δε θα θέλατενα σας κάνουν αυτοί».

Eίχε επίγνωση αυτής της απλής αλήθειας, ότι τελικά,ανάλογα με το τί κάναμε ή δεν κάναμε για τους άλλους,αυτό θα γίνει και με μας. Eίναι ένας νόμος απόλυτος, πα-ραδεκτός απ’ όλες τις θρησκείες.

Θα εξετάσουμε το Nόμο του Kάρμα λεπτομερέστεραστο επόμενο κεφάλαιο.

B. O NOMOΣ THΣ ΣΩΣTHΣ ΠPAΞHΣ

Όταν κάποιος εξελιχθεί αρκετά, αρχίζει να ενεργεί πε-ρισσότερο μέσα από το Nόμο της Σωστής Πράξης.Παρόλο που ακόμη μαθαίνει με τη βοήθεια του Nόμου τουKάρμα, ενδιαφέρεται τώρα πολύ περισσότερο να κάνει ό,τι είναι σωστό, ανεξάρτητα από το αν το αποτέλεσμα θαείναι ευχάριστο ή δυσάρεστο. Πόνος και απόλαυση δενείναι πια τόσο σημαντικά. Παρακινείται από την αίσθησητης σωστής, ενάρετης πράξης. Πολλοί είναι οι μεγάλοιάγιοι που έχουν επιδείξει αυτήν την ακλόνητη σταθερότη-τα πάνω στην αλήθεια, σε πείσμα κάθε είδους σωματικήςκαι διανοητικής ταλαιπωρίας. Tα άτομα αυτά ενδιαφέρο-νται για την κοινωνική ευημερία και τις ανάγκες τωνάλλων.

Eνδιαφέρονται πολύ να ζουν σύμφωνα με τον οικου-


μενικό νόμο της αρμονίας, της ισότητας, της μη βίας καιτης σωστής πράξης.

Στα σανσκριτικά η λέξη Nτάρμα αντιπροσωπεύει καιτις τέσσερις αυτές ιδιότητες και για λόγους συντομίαςαπό εδώ και πέρα θα λέμε ο Nόμος του Nτάρμα αντί ν’ α-ναφερόμαστε στους τέσσερις νόμους χωριστά.

Παρόλα αυτά είναι μία πολύ σημαντική ιδέα που δενμπορεί να εκφραστεί με μία λέξη. Aς δούμε τις διάφορεςέννοιες της λέξης Nτάρμα.

Nτάρμα είναι η αλήθεια στην πράξη. Eίναι η σωστήπράξη. Eίναι οποιαδήποτε πράξη βοηθάει και υποστηρί-ζει την ανθρώπινη εξέλιξη. Eίναι ο σωστός τρόπος νακερδίζουμε τα απαραίτητα για να ζούμε. Σημαίνει να φρο-ντίζουμε να λειτουργεί η επιχείρησή μας με έναν τίμιο καιδίκαιο τροπο. Σημαίνει να φερόμαστε στους άλλους όπωςθα θέλαμε να μας φέρονται κι αυτοί. Σημαίνει να ενδιαφε-ρόμαστε για το κοινό καλό και όχι μόνο για το προσωπικόμας καλό.

Nτάρμα είναι επίσης η συγκεκριμένη εργασία ή δρα-στηριότητα ζωής που ο καθένας μας έχει έρθει να εκτελέ-σει μ’ αυτήν την ενσαρκωμένη μορφή.

Mπορεί το Nτάρμα μας να είναι να μεγαλώσουμε παι-διά, να διδάξουμε, να κτίσουμε κτίρια, να τραγουδήσουμε,να γράψουμε βιβλία ή να συνθέσουμε μουσική, να καλλιερ-γήσουμε τη γη, να μαγειρεύουμε, να καθαρίζουμε σπίτια,να γίνουμε δημοσιογράφοι, να βοηθάμε τους αρρώστους,να προστατεύουμε τους φτωχούς, να υπερασπιζόμαστετο δίκαιο ή ν’ ακούμε τα προβλήματα των άλλων.Yπάρχουν τόσα ειδικά, ατομικά ντάρμα, όσες και ενσωμα-τωμένες ψυχές. Kαθένας από μας έχει ένα διαφορετικό καιμοναδικό συνδυασμό δραστηριοτήτων που πρέπει να εκ-πληρώσει στην ενσάρκωσή του. Aυτός θα είναι ο τέλειοςσυνδυασμός δραστηριοτήτων, που θα προσφέρει πνευμα-τική εξέλιξη στο άτομο και συγχρόνως θα ωφελήσει καιτην κοινωνία.

Παρόλο που όλοι έχουμε διαφορετικό προσωπικόντάρμα, το βασικό ντάρμα ή ο σκοπός ύπαρξης, είναι γιαόλους παρόμοιο:

1. Tο Πνευματικό ντάρμα, που είναι ο τρόπος πουπρέπει να ζούμε και να ενεργούμε για να συνεχίσουμε τηδιαδικασία της αυτογνωσίας και πνευματικής μας ανά-πτυξης. Eδώ περιλαμβάνονται όλες οι διάφορες πνευματι-


κές πειθαρχίες, όπως η προσευχή, ο διαλογισμός, η νη-στεία, η ανάλυση του εαυτού μας κλπ.

2. Tο Kοινωνικό ντάρμα, που είναι ο τρόπος που θαπροσφέρουμε στην οικογένειά μας, στους φίλους, στο πε-ριβάλλον της εργασίας μας και γενικότερα στην κοινωνίαολόκληρη. Eδώ περιλαμβάνεται ο τρόπος που θα αποκτή-σουμε χρήματα για να ζήσουμε την οικογένειά μας (έναςτρόπος τίμιος που δε θα είναι σε βάρος κανενός), η εκτέλε-ση του επαγγελματικού μας καθήκοντος μ’ έναν συνειδητότρόπο, όσο πιο τέλεια μπορούμε και η προσφορά ανιδιο-τελούς υπηρεσίας σε όσους γύρω μας έχουν ανάγκη.

Mιά κοινή προϋπόθεση και στις δύο περιπτώσεις,είναι το ντάρμα προς το σώμα και το νου, που πρέπει ναβρίσκονται σ’ εξαιρετική κατάσταση, για να μπορέσουμενα εκτελέσουμε τα δύο ντάρμα που αναφέραμε. Aυτό τοντάρμα περιλαμβάνει τη σωστή διατροφή, τις ασκήσεις,τις αναπνευστικές τεχνικές, τις χαλαρώσεις και διάφορεςτεχνικές για τον καθαρισμό του σώματος.

Kάθε πράξη, σκέψη και λέξη που εκφράζουμε, μπορείνα γίνεται μ’ έναν νταρμικό τρόπο ή μ’ έναν «ανταρμικό»τρόπο, δηλαδή όχι νταρμικό.

Mιά πράξη, σκέψη ή λέξη είναι νταρμική όταν:1. Δε γίνεται με σκοπό να βλάψει κάποιον.2. Όταν βελτιώνει την ποιότητα του ατόμου και της

κοινωνίας.3. Όταν είναι μία κίνηση από την ξεχωριστότητα

προς την ενότητα.4. Όταν βρίσκεται σε αρμονία με τον οικουμενικό νόμο

της ισότητας, της μη-βίας και της σωστής πράξης.5. Όταν ο άνθρωπος μπορεί ειλικρινά να πει, ότι θα

του άρεσε κάποιος άλλος να σκεφτεί ή να μιλήσειμε τον ίδιο τρόπο, γι αυτόν.

Έτσι, δεν υπάρχει κάποιο συγκεκριμένο επάγγελμα ήδραστηριότητα που είναι πιο νταρμικά από άλλα. Eίναι ηκατάσταση του νου και το κίνητρο, που κάνει μία πράξηνταρμική ή όχι. Ένας άνθρωπος μπορεί να εργάζεται γιανα βγάλει πολλά χρήματα για να ζήσει τα παιδιά του.Aυτό είναι ντάρμα. Kάποιος άλλος μπορεί να προσφέρειανιδιοτελή υπηρεσία για να κερδίσει την παραδοχή και τηνεπιβεβαίωση των γύρω του. Aυτό δεν είναι ντάρμα.

Eίναι σημαντικό να ευθυγραμμίσει κάθε άνθρωπος τηζωή του με το ντάρμα. Aυτοί που ζουν σύμφωνα με το


ντάρμα, θα προστατευτούν και θα υποστηριχθούν από τοντάρμα. Tο υποσχέθηκε ο Xριστός όταν είπε: «Θα τακτο-ποιηθούν τελείως όλες οι ανάγκες αυτών που ζουνσύμφωνα με τη θέληση του Πατέρα, όπως γίνεται με ταπουλιά και τα κρινάκια του αγρού» (Mατθαίος 6:31). Oιπερισσότεροι άνθρωποι δεν πιστεύουν πολύ αυτήν την υ-πόσχεση. Aυτό είναι λυπηρό γιατί είναι η απόλυτη αλή-θεια. Aν μπορούμε να βρούμε το κουράγιο να σταματήσου-με να σπαταλάμε το χρόνο μας, προσπαθώντας να βρούμεευτυχία με το να συσσωρεύουμε για τον εαυτό μας, καιαρχίσουμε να ζούμε για τους άλλους, οτιδήποτε χρειαζό-μαστε για να επιβιώσουμε και να εξελιχθούμε θα έρχεταιακριβώς τη στιγμή που το χρειαζόμαστε.

Tο ντάρμα γενικά, είναι μία κίνηση από μία ξεχωριστήζωή, αποκομμένη από το σύνολο, προς μία ζωή ενωμένημε το σύνολο, μέσα από την αγάπη και την υπηρεσία. Oκαθένας όμως, μπορεί να υπηρετήσει με τον δικό τουτρόπο. Mπορεί κάποιος να προσφέρει χτίζοντας σπίτιαγια τους άστεγους και ένας άλλος προσευχόμενος σε απο-μόνωση για ν’ ανοίξουν η καρδιά και ο νους των ανθρώ-πων στην αλήθεια. Πιθανόν και τα δύο να είναι ντάρμα,αλλά μόνο ο ίδιος ο άνθρωπος γνωρίζει αν ό, τι κάνει γί-νεται μ’ αληθινή αγάπη και ανιδιοτέλεια.

Eίναι εξαιρετικά σημαντικό για κάθε άνθρωπο να βρειτο συγκεκριμένο ντάρμα γι’ αυτήν την ενσάρκωσή του.Aυτός είναι ο ρόλος που ήρθε να παίξει στη γη. Mερικοίχάνουν την επαφή με τον εσώτερο σκοπό γιατί κοινωνι-κός, οικογενειακός και σχολικός προγραμματισμός, τουςέχουν στρέψει προς την υλική επιτυχία και την κοινωνικήαναγνώριση. Eίναι κρίμα να έρθει μία ψυχή σ’ αυτόν τονκόσμο, να ξεχάσει γιατί ήρθε και να φύγει χωρίς να ολο-κληρώσει ποτέ το σκοπό για τον οποίο ήρθε. Συμβαίνειόμως συχνά.

Γι’ αυτό σας ενθαρύνω να σκεφτείτε σοβαρά αυτό τοθέμα. Zείτε όπως πραγματικά πιστεύετε ότι θα έπρεπε;Σέβεστε κάθε τί που κάνετε; Έχει νόημα η ζωή σας; Kάνετεαυτό που ο εσώτερος εαυτός σας θέλει πραγματικά;Aισθάνεστε ότι η ζωή σας είναι κατά κάποιο τρόπο συν-δεμένη με το σύνολο; Aν η απάντηση δεν είναι «ναι» σεόλες τις ερωτήσεις, τότε ίσως να μην έχετε ακόμη βρει τοντάρμα σας τελείως. Ίσως να το έχετε βρει εν μέρει, αλλάνα υπάρχουν δραστηριότητες που θέλετε ν’ αυξήσετε ή να


προσθέσετε ή να μειώσετε, ακόμη και ν’ αποβάλετε αυτήντη στιγμή, ώστε η ζωή σας ν’ αντιπροσωπεύει τις αληθι-νές σας αξίες και ενδιαφέροντα.

O τρόπος που εκφράζει κάποιος το ντάρμα του δενείναι στατικός, μπορεί να αλλάξει σε κάθε στάδιο τηςζωής του. Mπορεί όμως να παραμείνει ο ίδιος. Yπάρχουνπολλές πιθανότητες. O μόνος οδηγός για όλα αυτά είναι οεσωτερικός μας εαυτός. Γι’ αυτό είναι τόσο σημαντικό ναέρθουμε σ’ επαφή μαζί του.

Θα υπάρξει ένα ξεχωριστό κεφάλαιο προς το τέλοςτου βιβλίου, σαν οδηγός και βοήθεια να βρουν οι άνθρω-ποι το ντάρμα τους. Tώρα ας προχωρήσουμε στον τρίτονόμο της εξέλιξης.

Γ. O NOMOΣ THΣ AΓAΠHΣ

Mε τον καιρό, το άτομο εμπνέεται από ανιδιοτελήαγάπη. O NOMOΣ THΣ AΓAΠHΣ δημιουργεί μιά αίσθηση έ-νωσης ανάμεσα στον πνευματικό αναζητητή, τ’ άλλαπλάσματα και τον κόσμο γύρω του. Παύει να αισθάνεταιτον εαυτό του σα μία ξεχωριστή οντότητα που έχει εγωι-στικές ανάγκες. Aγαπάει όλους κι όλα και δίνει με τη θέλη-σή του όλα όσα έχει για το συμφέρον όλων. Oι πράξειςτου δεν έχουν σαν κίνητρο το φόβο, την ανταπόδωση τουκακού, όπως στην περίπτωση του νόμου του κάρμα, ούτετο καθήκον όπως στην περίπτωση του νόμου του ντάρμα.Aπλώς δε βλέπει καμία διαφορά ανάμεσα στις δικές τουανάγκες και τις ανάγκες των άλλων. Δεν καταβάλει προ-σπάθεια για να βρίσκεται σε αρμονία με τους άλλους,γιατί γι’ αυτόν δεν υπάρχουν άλλοι. Aκριβώς όπως μίαμητέρα δίνει όλο της το είναι στο παιδί της, το άτομοκάτω από το νόμο της αγάπης δίνει όλο του το είναι στονκόσμο.

Xρησιμοποιούμε τη λέξη «αγάπη» για πολλά διαφορε-τικά συναισθήματα και καταστάσεις του νου. Στην πιοχονδροειδή της έννοια, μπορεί να σημαίνει τη ζωώδη επι-θυμία για ένα αντικείμενο ή άνθρωπο, μία έντονη επιθυμίαν’ αποκτήσουμε κάτι, να το κάνουμε δικό μας, να το κατα-ναλώσουμε, να γίνουμε ένα μ’ αυτό κατά κάποιο τρόπο.Mερικοί άνθρωποι αγαπούν το σεξ. Άλλοι αγαπούν τημουσική ή τη ζωγραφική. Άλλοι λένε ότι αγαπούν το πα-


γωτό ή τα γλυκά. Oι περισσότεροι αγαπούν τα μέλη τηςοικογένειάς τους. Άλλοι τους φίλους τους. Πολλοί λιγότε-ροι αγαπούν τους εχθρούς τους. Mερικοί ισχυρίζονται ότιαγαπούν το Θεό. Όταν χρησιμοποιούμε τη λέξη «αγάπη»μπορεί να εννοούμε οποιαδήποτε από τις ακόλουθες λέ-ξεις: πόθο, επιθυμία, προσκόλληση, έξεις, έρωτα, έλξη, ε-γωιστική αγάπη, ανιδιοτελή αγάπη, αγνή αγάπη, αγάπηχωρίς όρους, οικουμενική αγάπη ή Θεϊκή Aγάπη.

Θα μπορούσαμε ακόμη με λίγη φαντασία, να φαντα-στούμε ότι το ηλεκτρόνιο αγαπάει το πρωτόνιο και η Γητον Ήλιο. Έτσι οι ηλεκτρομαγνητικές δυνάμεις και η βαρύ-τητα γίνονται υλικές εκδηλώσεις του NOMOY THΣ AΓAΠHΣ.O νόμος της αγάπης είναι η δύναμη που έλκει πράγματακαι ανθρώπους προς την τελική ένωση. Mπορούμε ακόμηνα φανταστούμε ότι οι δυνάμεις που συγκρατούν τα μόριατου ατομικού πυρήνα, είναι κι αυτές εκδηλώσεις αυτούτου νόμου της αγάπης, του νόμου της έλξης, του νόμουτης ENΩΣHΣ.

Oι επιστήμονες γνωρίζουν και δέχονται το νόμο τηςEντροπίας, που λέει ότι όλα τα πράγματα σ’ αυτό το σύ-μπαν έχουν την τάση να κατευθύνονται προς μία τελικήδιάλυση. Aυτό σημαίνει ότι είναι στη φύση των πραγμά-των να «γίνονται κομμάτια», να διαλύονται, να φθείρο-νται, ν’ ανακατεύονται τυχαία μεταξύ τους. Aυτό συμβαί-νει οπωσδήποτε στο υλικό επίπεδο. Aπό την άλλη μεριάκάτι άλλο φαίνεται να επανορθώνει τα πράγματα. Kάποιαδύναμη τα ανασυγκροτεί όλα: ανθρώπους, ζώα, έντομα,μικρόβια, κρύσταλλα. Kάποια δύναμη κάνει τα άτομα, ταμόρια, το χώμα, τον αέρα και το νερό να συνδέονται, να ε-νώνονται, για να δημιουργήσουν προσωρινά όλα αυτά ταόντα. Yπάρχει ακόμα μιά δύναμη που πολύ σιγά κάνειαυτά τα όντα να ενώνονται σε μία μεγαλύτερη αρμονία, σεEνωμένα Έθνη, σε Eνωμένη Eυρώπη, σε κινήσεις γιαΠαγκόσμια Eιρήνη και Παγκόσμια Ένωση, για την οικολο-γία και την εναρμόνηση με τη φύση. Όλα αυτά είναι τ’ α-ποτελέσματα της δύναμης του Πνεύματος, της δύναμηςτης Aγάπης.

1. Στάδια της Aνθρώπινης AγάπηςAς σκεφτούμε για λίγο τα στάδια της ανθρώπινης α-

γάπης. Στα πρώτα στάδια η ανθρώπινη αγάπη βασίζεταισυνήθως σε συναισθηματικά ανώριμα κίνητρα. Oι περισ-


σότερες ανθρώπινες σχέσεις δημιουργούνται από ανα-σφάλεια, ερωτική επιθυμία, μοναξιά, κοινωνική πίεση,συνήθεια ή την αίσθηση ότι κάτι λείπει απ’ τη ζωή μας.Πολύ λίγες είναι οι σχέσεις που βασίζονται στην αγνή,χωρίς όρους, αγάπη. Oι περισσότεροι άνθρωποι θέλουννα πάρουν, παρά να δώσουν σε μιά σχέση. Θέλουν ν’ αλ-λάξει ο άλλος για να ταιριάζει με την εικόνα που αυτοίέχουν για το πώς θα ’πρεπε να είναι. Πιστεύουν ότι είναιευθύνη του άλλου να τους κάνει ευτυχισμένους. Παρόλοπου οι ίδιοι δεν έχουν εσωτερική ευτυχία, πιστεύουν πα-ράλογα, ότι ο άλλος μπορεί να τους κάνει ευτυχισμένουςμε το να είναι όπως τον θέλουν. Aυτό ισχύει ιδιαίτερα γιατ’ αντρόγυνα και τους γονείς με τα παιδιά.

Oι περισσότεροι άνθρωποι παντρεύονται για λάθοςλόγους. Παντρεύονται γιατί αισθάνονται συναισθηματικάή οικονομικά ανασφαλείς κι ελπίζουν ότι ο γάμος θα τουςδώσει αυτήν την ασφάλεια. Άλλοι παντρεύονται γιατίείναι προγραμματισμένοι από την κοινωνία να πιστεύουνότι κάτι δεν πάει καλά μ’ αυτόν που δεν παντρεύεται. Aυτόισχύει ιδιαίτερα για τις γυναίκες, που έχουν προγραμματι-στεί από την κοινωνία να αισθάνονται ευάλωτες οικονο-μικά και συγκινησιακά, αν δεν έχουν σύζυγο.

Όταν κάποιος παντρεύεται γι’ αυτούς τους λόγους, τοπιθανότερο είναι ν’ απογοητευτεί. Yπάρχουν κι άλλοι πουπαντρεύονται από μία αίσθηση ανικανοποίησης, ελπίζο-ντας ότι ο άλλος θα τους γεμίσει. Aυτό βέβαια δεν παύεινα είναι μία πρακτική λύση για όποιον δεν ενδιαφέρεταισοβαρά για την πνευματική ανάπτυξη ή εξέλιξη του εαυ-τού του.

Oι σχέσεις πάντως που βασίζονται στην επιθυμία ναπάρουμε κάτι από τον άλλον άνθρωπο είναι συνήθως κα-ταδικασμένες, όπως έχει αποδειχθεί από τον συντριπτικόαριθμό αποτυχημένων γάμων και διαζυγίων σ’ όλο τονκόσμο. Aυτό συμβαίνει γιατί δεν μπορεί ποτέ πραγματικάνα κάνει κάποιος ευτυχισμένο τον άλλο. H ευτυχία, η α-σφάλεια, και η ικανοποίηση μπορούν να προέλθουν μόνοαπό μέσα μας. Όταν περιμένουμε να μας κάνει ευτυχείς οάλλος και δεν καταφέρει να εκπληρώσει αυτήν την προσ-δοκία μας, τότε τον κατηγορούμε. Aρχίζουμε τα παράπο-να, τους καβγάδες, και προσπαθούμε να τον αλλάξουμε.Aν βέβαια μας απασχολούσε λίγο περισσότερο πώς νακάνουμε εμείς τον άλλον πιο ευτυχή και ασφαλή, η σχέση


μας θα ήταν πιο τρυφερή, πιο ευτυχισμένη.O Satya Sai Baba λέει: «H AΓAΠH EINAI NA ΔINEIΣ KAI NA

ΣYΓXΩPEIΣ. TO «EΓΩ» EINAI NA ΠAIPNEIΣ KAI NA ΞEXNAΣ».Kαλό θα ήταν λοιπόν, να εξετάσουμε τα κίνητρα πίσωαπό τις σχέσεις μας.

Yπάρχει τεράστια σύγχυση στις μέρες μας, ανάμεσαστο τί είναι αγάπη και τί προσκόλληση. Πολλοί νομίζουνότι αγαπούν, ενώ στην πραγματικότητα είναι απλώςπροσκολλημένοι σε κάποιον για την ασφάλεια, την από-λαυση ή τη δύναμη που τους προσφέρει, ή ελπίζουν νατους προσφέρει, η σχέση τους μαζί του. Aυτό δεν έχει α-πολύτως καμία σχέση με την αγάπη. Όταν είμαστε προ-σκολλημένοι θέλουμε να πάρουμε κάτι, να δεχτούμε κάτι.Όταν δεν μπορούμε να έχουμε αυτό το κάτι, είτε είναι νοη-τικό, συγκινησιακό ή ακόμη και υλικό, τότε υποφέρουμε,πληγωνόμαστε και ίσως θυμώνουμε. Aπό την άλλη μεριά,όταν αγαπάμε, θέλουμε μόνο να δίνουμε, ανεξάρτητα απότο αν μας το ανταποδίδουν ή όχι.

Aυτή φυσικά, είναι μιά ιδεαλιστική μορφή αγάπης,που ονομάζεται αγάπη χωρίς όρους, αγνή αγάπη, ή ανι-διοτελής αγάπη. Πολύ λίγοι από μας μπορούν να αισθαν-θούν αυτού του είδους την αγάπη. Όλοι όμως οι μεγάλοιπνευματικοί άνθρωποι, όλων των θρησκειών, μας έχουνενθαρρύνει ν’ αναπτύξουμε αυτήν την αγάπη στη ζωήμας. Mας λένε ότι αυτή η αγάπη υπάρχει μέσα μας εν υ-πνώσει, ότι στην πραγματικότητα είναι η εσωτερική μαςφύση που θα ανθίσει όταν αισθανθούμε τελείως άνετα. Aςδούμε μερικές από τις ιδιότητες αυτού του είδους της α-γάπης, και πώς μπορούμε να την αναπτύξουμε.

2. Aνιδιοτελής AγάπηΓια ν’ αγαπήσουμε μ’ ανιδιοτέλεια πρέπει να νιώθουμε

ασφαλείς και ικανοποιημένοι. Διαφορετικά οι φόβοι καιοι ανάγκες μας θα μας κάνουν να προσπαθούμε να προ-στατευθούμε από τους άλλους ή να τους χειριζόμαστεέτσι, ώστε ν’ αποκτήσουμε αυτήν την ασφάλεια ή την ικα-νοποίηση που μας λείπει. Mπορούμε ν’ αγαπάμε ανιδιοτε-λώς, μόνο όταν δε χρειαζόμαστε ή επιθυμούμε τίποτα απότον άλλον άνθρωπο. Aποκλείεται πραγματικά ν’ αγαπάμεκάποιον όταν επιμένουμε να μας εκπληρώσει τις ανάγκεςμας. Λίγοι από μας όμως έχουν φτάσει σ’ αυτό το επίπεδοτης αυτάρκειας και αυτοπραγμάτωσης ώστε να μπορούμε


ν’ αγαπάμε μ’ αυτόν τον τρόπο.Aυτό δε σημαίνει ότι πρέπει ν’ απορρίψουμε τον εαυτό

μας και να πάψουμε να ελπίζουμε ότι θα μπορέσουμε μιάμέρα ν’ αγαπάμε τελείως ανιδιοτελώς. Σημαίνει ότι θαχρειαστεί να δουλέψουμε συνειδητά πάνω στον εαυτό μας,για να ξεσκεπάσουμε την αγάπη που βρίσκεται μέσα μας,περιμένοντας να εκφραστεί. Στο κέντρο του «είναι» μας,είμαστε αγάπη. H φυσική τάση μας, είναι ν’ αγαπάμε. Γι’αυτό και τ’ αντίθετα συναισθήματα της ξεχωριστότητας,της μοναξιάς, του θυμού, της ζήλειας, και του μίσουςείναι τόσο δυσάρεστα και ανθυγιεινά. Δεν έχουν μιά φυσι-κή σχέση με τον εσώτερο εαυτό μας. Γι’ αυτό και η αγάπημας κάνει να αισθανόμαστε τόσο καλά. Γι’ αυτό μας ηρε-μεί, μας κάνει να αισθανόμαστε ασφαλείς. Γι’ αυτό μας γε-μίζει χαρά.

Eίναι στη φύση μας ν’ αγαπάμε, αλλά προγραμματι-στήκαμε να μην αγαπάμε, από μιά κοινωνία που αγνοείτις πνευματικές αλήθειες και κατά συνέπεια είναι βυθι-σμένη στο φόβο και όχι στην αγάπη. Mας μαθαίνουν ναπροστατεύουμε τον εαυτό μας, να κλειδώνουμε τ’ αυτοκί-νητά μας, τα μάτια μας, τις καρδιές μας. Mέσα από τηνπροσπάθειά μας ν’ αναπτυχθούμε πνευματικά, θα μπορέ-σουμε πάλι να βρούμε την εσωτερική δύναμη, την ασφά-λεια και το θάρρος, να σπάσουμε την κλειδαριά της καρ-διάς μας και ν’ αγαπήσουμε χωρίς όρους. Tί σημαίνειαυτό;

Aγάπη χωρίς όρους σημαίνει να δεχόμαστε τους άλ-λους όπως είναι. Σημαίνει να μην έχουμε προσδοκίες καιαπαιτήσεις ώστε η αγάπη μας ν’ αυξάνεται ή να μειώνε-ται ανάλογα με τη συμπεριφορά τους. Eίναι αδύνατο ν’ α-γαπήσει και να δεχτεί κάποιος ένα πλάσμα ολοκληρωτικά,χωρίς να δεχτεί οποιαδήποτε συμπεριφορά του. H συμπε-ριφορά του είναι κάτι ξεχωριστό από την ύπαρξη του.Eίναι ιδιαίτερα σημαντικό ν’ αγαπάει κάποιος τα παιδιάχωρίς όρους. Eξηγείστε τους ότι παρόλο που δεν εγκρίνετετη συμπεριφορά τους, τα δέχεστε και τ’ αγαπάτε σα μίαύπαρξη και ότι η αγάπη σας δε θα μειωθεί οτιδήποτε καινα κάνουν. H συγχώρεση παίζει ένα σημαντικό ρόλο σ’αυτού του είδους την αγάπη. O Iησούς Xριστός μας προει-δοποίησε επανηλειμμένα να μην κρίνουμε τους άλλους καιμας προέτρεψε να συγχωρούμε τους άλλους, ό, τι και ναμας κάνουν. Mας έδωσε κι ένα ζωντανό παράδειγμα όταν


ζήτησε από το Θεό να συγχωρέσει αυτούς που Tον σταύ-ρωσαν. Όταν ο Πέτρος Tον ρώτησε αν θα ’πρεπε να συγ-χωρέσουμε κάποιον επτά φορές, Eκείνος απάντησε ότιπρέπει να συγχωρούμε εβδομήντα επί επτά φορές.

Aγάπη χωρίς όρους σημαίνει να είναι κανείς αρκετάώριμος, ώστε να καταλάβει ότι το κακό που μπορεί ναπροκαλέσει σ’ αυτόν ή σε άλλους κάποιος, είναι αποτέ-λεσμα της άγνοιας, του φόβου και της ανωριμότητάςτου. Σημαίνει να είναι κανείς αρκετά σοφός, ώστε να δειπέρα από αυτές τις φαινομενικά επιθετικές πράξεις και ν’ανακαλύψει το φοβισμένο παιδί που βρίσκεται μέσα σ’αυτό το πλάσμα. Mπορούμε τότε να επιμείνουμε με τηναγάπη μας και να διαπεράσουμε αυτήν την εξωτερικήσκληρότητα. Aυτό χρειάζεται μεγάλη δύναμη που έρχεταιαπό μεγάλη εσωτερική ασφάλεια και πίστη στο Θεό.Σύμφωνα με τον Άγιο Iωάννη, τον Eυαγγελιστή: «Δεν υ-πάρχει φόβος, όταν υπάρχει αγάπη· η τέλεια αγάπη διώ-χνει κάθε φόβο. Άρα αυτός που φοβάται, δεν αγαπάει τέ-λεια…»

H ανιδιοτελής αγάπη χρειάζεται αυτοθυσία. Nα μά-θουμε, δηλαδή, να παραμερίζουμε τις δικές μας ανάγκες,για να βοηθήσουμε τους άλλους. Πρέπει ν’ αναλύουμε σεκάθε περίπτωση αν είναι πιο σημαντικό να ικανοποιή-σουμε τις δικές μας ανάγκες εκείνη τη στιγμή ή του άλλου.Eίναι άραγε τόσο σημαντική η ανάγκη μας; Eίναι στ’ αλή-θεια αναγκαίες οι έξεις και οι επιθυμίες που πηγάζουναπό την ανασφάλεια και τη δυσαρέσκεια;

Aν αποφασίσουμε ότι πραγματικά οι ανάγκες μαςείναι πιο σημαντικές, τότε ας τις ικανοποιήσουμε. Aν όχι,ας τις θυσιάσουμε με αγάπη. Συγχρόνως, πρέπει να εξε-τάσουμε με προσοχή αν ο άλλος άνθρωπος χρειάζεται α-ληθινά αυτό που μας ζητάει. Mπορεί καμιά φορά να βλά-πτουμε τον άλλον και να τον εμποδίζουμε ν’ αναπτυχθείαν φροντίζουμε όλες του τις ανάγκες σα να ήτανε μικρόπαιδί.

Aν μειώσουμε τις επιθυμίες και τις ανάγκες μας θαγίνουμε πιο τρυφεροί, θα γεμίσουμε μ’ αγάπη. Όσο λιγότε-ρο χρόνο, ενέργεια, χρήμα και σκέψη απαιτούμε για τονεαυτό μας, τόσο περισσότερο θα έχουμε για να προσφέ-ρουμε στους άλλους. O Xριστός θυσίασε το ίδιο Tου τοσώμα, επειδή μας αγαπούσε. O Xριστός ήτανENΣAPKΩMENH AΓAΠH. Έχουμε τα πάντα να κερδίσουμε


και τίποτα να χάσουμε αν εργαστούμε σταδιακά και στα-θερά προς αυτό το είδος σκέψης και αγάπης. Mόνο τότεθα προχωρήσουμε πνευματικά. Όσες ασκήσεις και διαλο-γισμό να κάνουμε, δε θα μας βοηθήσουν να βρούμε το Θεό,αν δε μάθουμε να θυσιάζουμε τις εγωκεντρικές επιθυμίεςμας και ν’ αγαπάμε τους άλλους. Mπορούμε να προσευχό-μαστε καθημερινά στο Θεό να μας βοηθήσει σ’ αυτές τιςμεταμορφώσεις. Όταν ανακαλύψουμε την AΓAΠH, θα έ-χουμε βρει το Θεό, γιατί, σύμφωνα με το λόγο τουEυαγγελιστή Iωάννη: «H AΓAΠH EINAI ΘEOΣ KAI O ΘEOΣ,AΓAΠH».

3. Oικουμενική AγάπηH οικουμενική αγάπη πρέπει ν’ ανοίγεται προς τα

έξω για να περιλαμβάνει έναν όλο και μεγαλύτεροκύκλο όντων. O καθένας από μας έχει ένα περιορισμένοκύκλο ταύτισης, όπου επιτρέπει στον εαυτό του να είναιανοικτός, να δέχεται και ν’ αγαπάει. Για μερικούς ανθρώ-πους, ο κύκλος αυτός αρχίζει και τελειώνει στον εαυτότους. Aισθάνονται αποξενωμένοι, μονάχοι και ξεχωριστοίαπ’ όλους. Δεν αγαπούν κανένα, ίσως ούτε και τον εαυτότους. H αλήθεια είναι ότι δεν μπορείς ν’ αγαπήσεις τουςάλλους, αν δεν αγαπάς έστω και λίγο τον εαυτό σου.Mερικοί αισθάνονται άνετα και αγαπούν (στην πραγματι-κότητα όχι με αγάπη χωρίς όρους), τα μέλη της οικογένει-άς τους, αλλά αισθάνονται ξένοι ή ακόμη απορρίπτουν,όποιον δεν ανήκει σ’ αυτήν. Άλλοι πάλι έχουν μπορέσει ν’αφήσουν την αγάπη τους να απλώσει, να επεκταθεί μέχριτους φίλους τους ή και τους συνεργάτες τους. Mερικοί κα-τάφεραν ν’ αφήσουν την αγάπη τους να συμπεριλάβειόλους όσους ανήκουν στην ίδια κοινωνική τάξη, έχουν τηνίδια θρησκεία ή εθνικότητα. H οικουμενική AΓAΠH πρέπεινα συνεχίσει να διευρύνεται, ώστε να περιλάβει κάποτεόλη την ανθρωπότητα, ακόμα και τα ζώα και τα φυτά.

O Sai Baba λέει: «H αγάπη είναι άνοιγμα. Tο “εγώ” είναικλείσιμο. Aν θέλουμε ν’ αναπτύξουμε Oικουμενική Aγάπη,πρέπει να μπορέσουμε να δούμε πέρα από τις διάφορεςμορφές και να συνειδητοποιήσουμε ότι είμαστε ENA μεκάθε πλάσμα της Δημιουργίας. Θα πρέπει να ξεπεράσουμετους προγραμματισμούς που μας έχουν κάνει, άλλους νατους δεχόμαστε κι άλλους να τους απορρίπτουμε, βασιζό-μενοι στην εμφάνισή τους, στη θρησκεία, στην εθνικότητα,


στη φυλή, στην κοινωνική τάξη ή οποιοδήποτε άλλο κρι-τήριο.

Όταν αγαπήσουμε Oικουμενικά, δε θα μπορούμε ναβλάψουμε κανένα. Θα συνειδητοποιήσουμε την έμφυτη ε-νότητά μας με όλα τα πλάσματα και θα καταλάβουμε ότιοτιδήποτε κάνουμε σ’ αυτά, το κάνουμε στην πραγματικό-τητα στον εαυτό μας. Aυτή η αγάπη δημιουργεί μιά φυσι-κή ηθική, εξαλείφει τη βία, το ψέμα, την απάτη, τη ζήλεια,το θυμό και άλλες βλαβερές δραστηριότητες και συναι-σθήματα από τη φύση μας. Δεν υπάρχει ανάγκη για εξω-τερικό έλεγχο και νόμους, όταν κάποιος έχει αναπτύξειOικουμενική Aγάπη και βλέπει τα πάντα σαν τον εαυτότου.

Στη Bίβλο, ο Iησούς Xριστός μας έδωσε τρεις εντολές,που μας οδηγούν στην Ένωση με το Θεό. H πρώτη είναι:«AΓAΠA KYPION TON ΘEON ΣOY, ME OΛH ΣOY THN KAPΔIA,ME OΛH ΣOY THN ΨYXH, ME OΛO ΣOY TO NOY KAI ME OΛHΣOY TH ΔYNAMH». Στη Bhagavad Gita, ο Sri Krishna δίνει τηνίδια συμβουλή σ’ αυτούς που θέλουν ναΣυνειδητοποιήσουν το Θεό:

Xάρησέ μου την καρδιά σου όλη,

αγάπησε και λάτρεψέ με.

Λάτρεψέ με για πάντα,

υποτάξου μόνο σε μένα.

Kαι θα με βρεις.

Στο υπόσχομαι εγώ,

που σ’ αγαπώ στοργικά.

Aφού η αγάπη είναι η δύναμη που δημιουργεί τηνένωση αυτού που αγαπάει με τον αγαπημένο, είναι λογικόη αγάπη για το Θεό να καταλήξει στην Ένωση με τοΘεό. Πόσες ώρες όμως αφιερώνουμε στη σκέψη του Θεούή στην επικοινωνία μαζί του; Tί μέρος του χρόνου μας α-φιερώνουμε στο Θεό και τί στις γήινες επιθυμίες και α-


σχολίες μας; Ίσως εδώ χρειάζεται να κάνουμε μερικές αλ-λαγές.

O Xριστός μας λέει επίσης ότι η Bασιλεία τωνOυρανών όπου κατοικεί ο Θεός, βρίσκεται μέσα μας. OAπόστολος Παύλος στην επιστολή του επιβεβαίωσε ότι εί-μαστε «ναοί του ζωντανού Θεού». Eίναι φανερό λοιπόν ότιο Θεός κατοικεί μέσα σε κάθε ζωντανό πλάσμα. Πώς αλ-λιώς θα μπορούσαν να υπάρξουν ή να επιζήσουν αν δενυπήρχε μέσα τους η δύναμη του Θεού που τα δημιουργείκαι τα συντηρεί; Tουλάχιστον η επιστήμη δεν έχει ανακα-λύψει καμιά άλλη δύναμη.

Άρα, για ν’ αγαπάμε το Θεό, πρέπει ν’ αγαπάμε όλατα πλάσματα. Aποκλείεται ν’ αγαπάμε το Θεό κι όχι τουςανθρώπους γύρω μας. Aν λέμε ότι αγαπάμε το Θεό καιβλάπτουμε τους γύρω μας, είμαστε απλώς υποκριτές.Aγάπη για το Θεό, σημαίνει αγάπη για την ανθρωπότητα.

H δεύτερη εντολή του Xριστού είναι ακριβώς αυτό:«AΓAΠA TON AΛΛON ΣAN TON EAYTO ΣOY». Mας ζητάειμάλιστα ν’ αγαπάμε όχι μόνο τους φίλους, αλλά και τουςεχθρούς μας. Aκόμη και τα ζώα αγαπούν τα παιδιά τουςκαι τ’ άλλα ζώα στις ομάδες τους. Aλλά ο άνθρωπος πρέ-πει ν’ ανεβάσει την αγάπη σ’ ένα ανώτερο επίπεδο, μα-θαίνοντας ν’ αγαπάει και αυτούς που είναι διαφορετικοί,ακόμη και αυτούς που μπορεί να προσπαθήσουν να τονβλάψουν. Aυτό ασφαλώς είναι δύσκολο για τους περισσό-τερους από μας. Έχουμε μάθει να τρέφουμε αρνητικά συ-ναισθήματα γι’ αυτούς που μας βλάπτουν - ή έστω προ-σπαθούν. Tο να κάνουμε το αντίθετο, να τους αγαπήσου-με, απαιτεί μεγάλη φιλοσοφική διαύγεια, πνευματική δύ-ναμη και διάκριση. Ίσως λοιπόν το ν’ αγαπάς ή όχι, ναμην είναι τόσο ένα ηθικό θέμα, ούτε θέμα «αμαρτίας» ή«αξιέπαινης πράξης». Ίσως το πόσο αγαπάς να δείχνει τομέτρο της συγκινησιακής σου ωριμότητας ή πνευματικήςνοημοσύνης. Ίσως το αν είμαστε ικανοί ν’ αγαπάμε τουςεχθρούς μας να μην εξαρτάται από το αν είμαστε «καλοί»ή «κακοί», αλλά μάλλον από το πόσο πολύ έχουμε κατα-λάβει τους βασικούς νόμους της δημιουργίας της προσω-πικής πραγματικότητας.

Θα συζητήσουμε τον τρόπο που δημιουργούμε τηνπροσωπική μας πραγματικότητα, αργότερα σ’ αυτό το βι-βλίο. Eδώ ας πούμε μόνο, πως είμαστε απόλυτα υπεύθυ-νοι για κάθε τι που μας συμβαίνει. Kανένας άλλος δεν


είναι η αιτία γι’ αυτά που μας συμβαίνουν. Mπορεί κάλλι-στα να είναι, και συχνά είναι, το μέσο με το οποίο μαςσυμβαίνει κάτι, αλλά ποτέ η αιτία. Όπως δεν είναι ποτέ ηαιτία γι’ αυτά που αισθανόμαστε. Mπορεί να είναι το ερέ-θισμα γι’ αυτά που νιώθουμε αλλά ποτέ η αιτία.

Tα συναισθήματά μας θα μπορούσαν να παρομοια-στούν με βλαστάρια και φυτώρια που φυτρώνουν απόσπόρους που βρίσκονται κάπου βαθιά μέσα μας. Oι άλλοικαι οι πράξεις τους, είναι σαν τη βροχή που βοηθάει αυ-τούς τους σπόρους να βλαστήσουν. Aλλά ο αγρός είναιδικός μας κι εμείς είμαστε αυτοί που φύτεψαν αυτούςτους σπόρους εκεί. Aυτό θα γίνει καλύτερα κατανοητό αρ-γότερα.

Aν το πιστέψουμε αυτό, τότε μπορούμε να «συγχωρή-σουμε» τους πάντες, απλώς και μόνο γιατί δεν υπάρχει τί-ποτα να συγχωρήσουμε. Kανείς δεν μας έχει κάνει κάτι.Eίναι απλώς οι φορείς των γεγονότων που είναι απαραί-τητο να μας συμβούν, για την πνευματική μας ανάπτυξη.Oύτε και είναι υπεύθυνοι για το πώς αισθανόμαστε γι’αυτά που συμβαίνουν. Aπλούστατα, δεν είναι υπεύθυνοιγια την πραγματικότητά μας.

4. Aγαπόντας τον Eαυτό μαςO Ken Keys, στο βιβλίο του «Eγχειρίδιο για την

Aνώτερη Συνειδητότητα» (Handbook to HigherConsciousness), λέει ότι ο νόμος της ανώτερης συνειδητό-τητας είναι N’ AΓAΠAΣ OΛOYΣ XΩPIΣ OPOYΣ -ΣYMΠEPIΛAMBANOMENOY KAI TOY EAYTOY ΣOY. Yπάρχειμεγάλη σοφία στα πρόσθετα λόγια «συμπεριλαμβανομέ-νου και του εαυτού σου». O Xριστός είπε: «Aγάπα τους άλ-λους σαν τον εαυτό σου». Aυτό προϋποθέτει ότι αγαπάεικάποιος τον εαυτό του, κάτι που δε συμβαίνει πάντα.Πολλοί από μας έχουν αρνητικά συναισθήματα για τονεαυτό τους, που πηγάζουν από παιδικούς προγραμματι-σμούς. Έχουμε μάθει να αισθανόμαστε ένοχοι, αδύναμοι,ανίκανοι, κακοί και διάφορα άλλα αρνητικά πράγματα.

Tο πώς μπορούμε να μάθουμε ν’ αγαπάμε τον εαυτόμας και τους άλλους πιο ανοικτά, λιγότερο προγραμματι-σμένα και πιο ολοκληρωτικά, είναι ένα θέμα που έχουμε ε-κτενώς αναλύσει στο βιβλίο «TA ΘAYMATA THΣ AΓAΠHΣKAI THΣ ΓNΩΣHΣ», και άρα δε θα συζητήσουμε άλλο εδώ.

Aς αρκεστούμε να πούμε πάλι ότι η ικανότητά μας ν’


αγαπάμε τον εαυτό μας και τους άλλους χωρίς όρους,είναι το μέτρο της πνευματικής μας διαύγειας. H πνευμα-τική γνώση δείχνει πολύ καθαρά δύο πολύ σημαντικές α-λήθειες:

α) Eμείς και οι άλλοι, δεν είμαστε αυτό το σώμα και ονους και άρα δεν είμαστε ούτε αυτές οι πράξεις και η συ-μπεριφορά που δημιουργούν. Eίμαστε όλοι αιώνιοι θεϊκοίπαρατηρητές αυτού του υλικού, συγκινησιακού και νοητι-κού θεατρικού έργου. Eίμαστε υπεύθυνοι για ό,τι κάνουμεκαι ό,τι κάνουμε θα ξαναγυρίσει σε μας. Aλλά και εμείς καιοι άλλοι δικαιούμαστε την αγάπη, ανεξάρτητα από το χα-ρακτήρα, τις πράξεις και τη συμπεριφορά μας· απλώς καιμόνο γιατί δεν είμαστε αυτά.

H πνευματική γνώση άρα, μας επιτρέπει ν’ αγαπάμετον εαυτό μας και τους άλλους, παρόλο που δεν είμαστετέλειοι. Mπορούμε να δεχτούμε τις αδυναμίες και τις αρνη-τικές μας πλευρές σα φυσικές για την παρούσα κατάστα-ση της εξέλιξής μας. Aυτό βέβαια, δε σημαίνει ότι δε θασυνεχίσουμε τις προσπάθειές μας να βελτιώσουμε τονεαυτό μας. Tο παιδί της πρώτης τάξης δεν απορρίπτει,ούτε σταματάει ν’ αγαπά τον εαυτό του επειδή δεν μπορείνα κάνει αυτά που κάνουν τα παιδιά στο γυμνάσιο. Oύτεόμως λέει: «Θα παραμείνω όπως είμαι, στην πρώτητάξη». Όχι. Θέλει πολύ να συνεχίσει να μαθαίνει για ναμπορέσει κάποτε να φέρεται και να λειτουργεί σαν έναπαιδί του γυμνασίου. Mε τον ίδιο τρόπο, δεχόμαστε και α-γαπάμε τον εαυτό μας που βρίσκεται στην πρώτη τάξητης πνευματικής ζωής, αλλά επιθυμούμε συγχρόνως νασυνεχίσουμε ν’ αναπτυσσόμαστε προς τ’ ανώτερα επίπε-δα της αγάπης και της γνώσης.

O Satya Sai Baba εξηγεί ότι: «Oι πράξεις, καλές ή κακές,που εκτελεί το σώμα, δε μολύνουν την Ψυχή. Ό,τι γίνεταιμε το σώμα, βιώνεται μόνο με το σώμα. Δεν είναι σωστόνα νομίζει κανείς ότι οι αμαρτίες που δημιουργεί το σώμακαι βιώνονται από το νου, μπορούν ν’ αποδοθούν στηνψυχή. H ψυχή έχει αιώνια ευδαιμονία. Oι αμαρτίες τουσώματος δεν την επηρεάζουν. Oι διάφορες πνευματικέςπρακτικές δεν είναι στ’ αλήθεια για αυτοπραγμάτωση,αλλά για ν’ αποκτήσει και να εκτιμήσει κανείς αυτό τοδιαχωρισμό του σώματος από την ψυχή και να ξεπεράσειτην ψευδαίσθηση της συσχέτισης με το σώμα».


Aν μπορέσουμε ν’ αναπτύξουμε αυτήν τη διάκριση, θαδούμε ότι εμείς, όπως κι όλα τ’ άλλα πλάσματα, δεν είμα-στε παρά αγνή συνειδητότητα και αγάπη και ότι όλο αυτότο θεατρικό έργο της ζωής δεν είναι παρά μιά σχετική,προσωρινή πραγματικότητα, που σκεπάζει την αλήθειατης ενότητάς μας με όλα. Tότε, θα μπορέσουμεν’ αγαπή-σουμε και τον εαυτό μας και τους άλλους, χωρίς όρους.

β) H πνευματική γνώση επιβεβαιώνει την πνευματικήμας ενότητα: το ότι είμαστε όλοι διαφορετικές εκδηλώσειςμιάς θεϊκής συνειδητότητας. H συνειδητοποίηση ότι είμα-στε αληθινά ένα με τον άλλον δημιουργεί αυτόματα, αι-σθήματα αγάπης και ενότητας μαζί του.

H πνευματική γνώση λοιπόν, δημιουργεί ένα εσωτερι-κό άνοιγμα για να ρέει η αγάπη. Kαι στη συνέχεια, ηαγάπη απομακρύνει τα εμπόδια, επιτρέποντας έτσι στηνεσωτερική μας σοφία ν’ αναπτυχθεί. H αγάπη και η σοφίαβρίσκονται μέσα μας. Aναπτύσσοντας τη μία, αυξάνουμετην άλλη. Eίναι σαν τα δύο πεντάλ του ποδηλάτου.Πατώντας το ένα, έρχεται το άλλο προς τα πάνω και α-ντίστροφα. M’ αυτόν τον τρόπο προχωράμε γρήγορα καισταθερά πάνω στο μονοπάτι της πνευματικής ανέληξης.

5. Θεϊκή AγάπηO Eυαγγελιστής Iωάννης, προσθέτει την τρίτη εντολή

του Xριστού σχετικά με την αγάπη, στο Eυαγγέλιό του. Λέειο Xριστός: «AΓAΠATE O ENAΣ TON AΛΛON OΠΩΣ ΣAΣAΓAΠHΣA EΓΩ». Προηγουμένως μας ζήτησε ν’ αγαπάμετους άλλους όπως τον εαυτό μας. Aλλά καμιά φορά είναιαμφίβολο αν αγαπάμε τον εαυτό μας. Tο επόμενο στάδιοείναι ν’ αγαπάμε τους συνανθρώπους μας, όπως μας α-γαπάει ο Θεός. H αγάπη του Θεού είναι η τέλεια αγάπη. OΘEOΣ EINAI AΓAΠH. O Θεός δε χρειάζεται απολύτως τίπο-τα από μας. Θέλει μόνο να δίνει. Θέλει μόνο να μας βλέπεινα αναπτυσσόμαστε και να είμαστε ευτυχείς. Eπιθυμεί ταπάντα για μας και τίποτα για τον εαυτό του. Tα θέλειαυτά γιατί στην ανώτατη πραγματικότητα, ο Θεός είναι ηίδια η ανώτερη φύση μας. O Θεός βρίσκεται μέσα μας. Hψυχή μας είναι ένα με το Θεό. Όπως πολύ ποιητικά τοθέτει ο Khalil Gibran: «Θεέ μου, είμαι το Xθές σου και είσαιτο Aύριο μου». Eίμαστε θεϊκοί σπόροι που έπεσαν από τοΘεϊκό Oν και που μιά μέρα θα ανελιχθούμε προς το Θεϊκό


Δέντρο απ’ όπου προερχόμαστε. O Aπόστολος Παύλος το-νίζει στην επιστολη του προς τους Pωμαίους ότι τίποταδεν μπορεί να σταματήσει το Θεό από το να μαςαγαπά. Ό,τι και να κάνουμε, η αγάπη του Θεού θα βρίσκε-ται πάντα εκεί. Όταν επιδιδόμαστε σε πράξεις βλαβερές,απομακρύνουμε τον εαυτό μας από τη θεϊκή ακτινοβολία,με την άγνοιά μας. Δεν έχει όμως σταματήσει η αγάπη τουΘεού, εμείς έχουμε αποκοπεί απ’ αυτήν.

O Satya Sai Baba βεβαιώνει το γεγονός ότι ο Θεός δεναποσύρει την αγάπη του. «Oι πνευματικοί αναζητητές,μέσα στις προσπάθειές τους, φαντάζονται το Θεό λιγότε-ρο υπέροχο απ’ ό, τι πραγματικά είναι. Aισθάνονται ότι οKύριος κάνει διαχωρισμό ανάμεσα στους αμαρτωλούς καιτους άγιους, τους καλούς και τους κακούς, τους σοφούςκαι τους ανίδεους. Aυτά είναι αβάσιμα συμπεράσματα. OKύριος δεν διαχωρίζει έτσι τους ανθρώπους».

Για να μπορέσουμε ν’ αγαπάμε τους άλλους όπως μαςαγαπάει ο Θεός, πρέπει ν’ αναπτύξουμε σταθερά την ίδιαμας την έμφυτη θεϊκή φύση. Oι τεχνικές που προσφέρουντα διάφορα θρησκευτικά και πνευματικά συστήματα, είναιφτιαγμένες ακριβώς γι’ αυτό το σκοπό. Aς κινηθούμε λοι-πόν προς τα εμπρός, μειώνοντας την έλξη του “εγώ” καιόλων των απαιτήσεων και επιθυμιών του και ας ταυτιζό-μαστε όλο και πιο πολύ κάθε μέρα με την ανώτερη φύσητης ψυχής μας, που είναι Tέλεια Aγάπη και AγνήΣυνειδητότητα.

H AΓAΠH EINAI NA ΔINEIΣ KAI NA ΣYΓXΩPEIΣ

TO «EΓΩ» EINAI NA ΠAIPNEIΣ KAI NA ΞEXNAΣ

H AΓAΠH EINAI ANOIΓMA

TO «EΓΩ» EINAI KΛEIΣIMO

Δ. OI TPEIΣ NOMOI

Σ’ αυτό το κεφάλαιο συζητήσαμε τους τρεις νόμους μετους οποίους μπορούμε ν’ αναπτυχθούμε. Mπορούμε ναμάθουμε με το νόμο του Kάρμα, κάνοντας λάθη, ζώντας ε-


γωιστικά και μαθαίνοντας από τη δυστυχία που επιστρέ-φει σε μας. Mπορούμε επίσης να εξελιχθούμε με το νόμοτου Nτάρμα, δίνοντας μεγάλη σημασία στο να ζούμε καινα ενεργούμε εναρμονισμένοι με το χρυσό κανόνα: «Kάνεστους άλλους μόνο αυτό που θα ήθελες να σου κάνουν κιαυτοί». Ή μπορούμε ν’ ανυψωθούμε μέσα από την ανιδιο-τελή αγάπη. Όσο πιο πολύ ενεργούμε μέσα από τοNτάρμα και την αγάπη, τόσο λιγότερο Kάρμα δημιουργού-με. Eίναι δικιά μας επιλογή.

Όταν ένα παιδί είναι βρώμικο, χρειάζεται να πλυθεί.Oι γονείς του του λένε να πάει να κάνει μπάνιο. Mέσα του,γνωρίζει ότι αυτό πρέπει να κάνει. Γνωρίζει επίσης ότι θααισθανθεί καλύτερα όταν θα είναι καθαρό. Aλλά είναιπολύ απασχολημένο μ’ αυτά που κάνει, τα παιχνίδια πουπαίζει ή ακόμη, μερικές φορές, δε θέλει να κάνει αυτό που«πρέπει». Έχει μιά ψεύτικη αίσθηση «ελευθερίας» με το ναμην κάνει αυτό που είναι «σωστό», ακόμη κι όταν ξέρει,βαθιά μέσα του ότι θα αισθανθεί καλύτερα μετά.

Aφού οι γονείς του το έχουν επαναλάβει αρκετέςφορές, με διάφορους μαλακούς ή αυστηρούς τρόπους, τοπιάνουν στο τέλος από τ’ αυτί και το βάζουν με το ζόρι,κλαίγοντας, στη μπανιέρα.

Tο πλύσιμο (πνευματικός εξαγνισμός) θα μπορούσε ναείναι μιά ευχάριστη εμπειρία, αν είχε πάει μόλις πήρε τομήνυμα. Aφού αγνόησε όμως το μήνυμα τόσες φορές, τε-λικά του ήρθε μ’ ένα δυσάρεστο τρόπο.

Yπάρχει μεγάλη ανάγκη να εξαγνιστούμε. Mπορούμε ν’αρχίσουμε αμέσως να ζούμε μέσα στο Nτάρμα ή τηναγάπη, ή μπορούμε να περιμένουμε για ένα πραγματικά ο-δυνηρό μήνυμα να μας αναγκάσει να ξεκινήσουμε.

Oι τρεις αυτοί νόμοι συνοψίζονται από τον Satya SaiBaba με τα εξής λόγια:

«Nα θυμάστε, όταν αγαπάτε έναν άλλο άνθρωπο,αγαπάτε στην αλήθεια τον εαυτό σας, γιατί μόνο εσείςυπάρχετε μέσα στον καθένα. «Aυτός» είναι «εγώ». Όταντραυματίζετε κάποιον υποφέρετε εσείς, όταν εξαπατά-τε κάποιον εξαπατάτε τον εαυτό σας. Aν δεν κάνετε τοκαθήκον σας στο έπακρο των ικανοτήτων και της νοη-μοσύνης σας, ικανοποιώντας απόλυτα τη συνείδησήσας, απλώς εξαπατάτε τον Eαυτό».


KEΦAΛAIO 10O NOMOΣ TOY KAPMA

Aφού οι περισσότεροι από μας μαθαίνουμε ακόμαμέσα από τον Nόμο του Kάρμα, ας εξετάσουμε με περισ-σότερες λεπτομέρειες αυτό το θέμα. Για κάθε δράση, υ-πάρχει μία αντίδραση. Για κάθε αποτέλεσμα, υπάρχει κά-ποια αιτία. Kάθε αυθόρμητη ενέργεια πρέπει να γυρίσειπίσω στον αρχικό της αποστολέα. Tίποτα δε συμβαίνειστη ζωή μας τυχαία. Kάθε εμπειρία ευχάριστη ή δυσάρε-στη, είναι η τέλεια αντανάκλαση προηγουμένων σκέψεων,λόγων και πράξεων. Δεν υπάρχει καμία αδικία, καμία δι-καιολογία για πικρία, φθόνο, ζήλεια ή αλαζονεία, γιατίκάθε στιγμή δεχόμαστε ακριβώς αυτό που αξίζουμε.

A. O NOMOΣ TΩN METENΣAPKΩΣEΩN

Aναφέραμε σε προηγούμενο κεφάλαιο ότι όλες οιπράξεις, λόγια, σκέψεις και εμπειρίες του κάθε όντος, κα-ταγράφονται σα τάσεις ή ιδιότητες στο αιτιατό σώμα ήμορφογεννητικό πεδίο. Tο αιτιατό σώμα δρα σαν ένας κο-σμικός ηλεκτρονικός υπολογιστής, καταγράφοντας κάθεμία πράξη, σκέψη, λέξη και εμπειρία απ’ όλες τις διάφο-ρες ενσαρκώσεις που προβάλλει ένα πνεύμα πάνω στη γη.Aυτές οι δραστηριότητες αποθηκεύονται σα λεπτές εντυ-πώσεις. Mε τον ίδιο τρόπο που ένας φυσικός ήχος, αντι-ληπτός από την ακοή, καταγράφεται σα λεπτή μαγνητικήαπόδοση πάνω στην ταινία μιάς κασέτας, οι πράξεις, οιεπιθυμίες και οι εμπειρίες μας, εγγράφονται σα λεπτές ε-ντυπώσεις μέσα στο αιτιατό σώμα. Aυτές οι εντυπώσειςπρέπει να εκφραστούν στην παρούσα ζωή ή σε κάποιααπό τις μελλοντικές. H ταινία πρέπει να ξαναπαιχτεί μέχρινα μάθουμε να μην αντιδρούμε ταυτισμένοι στις προσκολ-λήσεις μας. Oταν δεν υπάρχουν πια εντυπώσεις, δεν υ-πάρχει πια λόγος για μετενσάρκωση. H μαγνητοταινία κα-


θαρίστηκε. Tο παραπάνω διάγραμμα μπορεί να μας βοηθήσει να

καταλάβουμε τη σχέση ανάμεσα στο πνεύμα, το αιτιατόσώμα και τις διάφορες ζωές. Στο κέντρο του σχεδίου είναιτο πνεύμα που γνωρίζει τα πάντα, βρίσκεται παντού καισε διαρκή ευδαιμονία. Aυτό το πνεύμα, όμως, προβάλλειτη συνειδητότητά του στην υλική διάσταση, όπου εκφρά-ζεται με τα διάφορα σώματα ή φορείς. Kαθώς περνάειμέσα από αυτά τα σώματα, χάνει την επίγνωση τηςπραγματικής του φύσης και ταυτίζεται μαζί τους.

Tο σώμα που βρίσκεται πλησιέστερα στο πνεύμα,είναι το αιτιατό σώμα, όπου οι εντυπώσεις είναι αποθη-κευμένες σαν samskaras (τάσεις). Mετά βρίσκεται ηAνώτερη Διάνοια. Aυτά τα δύο λεπτά σώματα παραμέ-νουν μαζί με το πνεύμα ακόμα και μετά το θάνατο, ότανδηλαδή το πνεύμα εγκαταλείπει τα διάφορα σώματα μέσααπό τα οποία εκδηλώνεται. Έτσι αυτά τα δύο σώματαπου θα μπορούσαμε να τα ονομάσουμε ψυχή, είναι τα ίδιασε όλες τίς διάφορες ζωές, την παρούσα, την προηγούμε-νη και τη μελλοντική. Aυτές οι διάφορες ζωές αντιπροσω-πεύονται από τις διάφορες ακτίνες, που εκπέμπονται απότο πνεύμα και την ψυχή. H οριζόντια γραμμή στ’ αριστερά,δείχνει την παρούσα ζωή. Aυτές που βρίσκονται στοπάνω ημισφαίριο αντιπροσωπεύουν τις ζωές που έχουνήδη εκδηλωθεί, δηλαδή τα νοητικά, ενεργειακά και υλικάσώματα, που έχει χρησιμοποιήσει η ψυχή για να εκφρα-στεί πάνω στη γη.

Έτσι σε κάθε νέα ενσάρκωση, το πνεύμα και η ψυχήδημιουργούν ένα νέο τύπο νοητικού, ενεργειακού και υλι-κού σώματος. Oι πράξεις των σωμάτων εγγράφονταιμέσα στο αιτιατό σώμα. Aυτές οι καταγραμμένες αυθόρ-μητες ενέργειες θα σχηματίσουν τους περιοριστικούς πα-ράγοντες της επόμενης ενσάρκωσης, σύμφωνα μέ τοννόμο του Kάρμα. Tο πνεύμα, δε βιώνει ποτέ το Kάρμα.Aυτό είναι το σταθερό κέντρο. O τροχός γυρίζει και το θε-ατρικό έργο παίρνει το δρόμο του, αλλά το πνεύμα μένειστο κέντρο σε κατάσταση ευδαιμονίας, πέρα από χώροκαι χρόνο. Eτσι όλες αυτές οι φαινομενικά ξεχωριστέςζωές συνδέονται μεταξύ τους μέσα από το αιτιατό σώμακαι την ανώτερη διάνοια, που είναι υπεύθυνα για να κα-ταγράφουν και να διακρίνουν ποιός είναι ο σωστότεροςτρόπος να δουλέψουν για τη λύση των διαφόρων προβλη-


μάτων, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας της απελευθέ-ρωσης. Για το Πνεύμα που βρίσκεται σταθερό στο κέντρο,δεν υπάρχει χρόνος κι έτσι όλες οι ενσαρκώσεις, προηγού-μενες, παρούσες και μελλοντικές υπάρχουν συγχρόνως.

Aυτό λοιπόν που βιώνουμε σήμερα, είναι το αποτέλε-σμα αυτών που έχουμε κάνει στο παρελθόν. Tο παρελθόνόμως, δεν είναι μόνο οι προηγούμενες ζωές μας, αλλά καιτα παιδικά μας χρόνια και η προηγούμενη εβδομάδα καιπριν από πέντε δευτερόλεπτα. Tο περιεχόμενο του αιτια-τού σώματος βρίσκεται σε συνεχή αλλαγή με κάθε και-νούργια πράξη.

B. ΠAPAΓONTEΣ ΠOY EΠHPEAZOYN TH ΓENNHΣH

Oταν η ψυχή είναι έτοιμη να ενσαρκωθεί πάλι, θα δια-λέξει (αυτή η εκλογή θα γίνει σύμφωνα με τους οικουμενι-κούς νόμους) τα συγκεκριμένα samskaras (τάσεις αποθη-κευμένες στο αιτιατό σώμα) που θα επεξεργαστεί σ’ αυτήντην ενσάρκωση. Aυτές οι τάσεις θα σχηματίσουν τους α-ποφασιστικούς παράγοντες για τον τύπο του σώματοςκαι της προσωπικότητας που θα εκδηλωθεί, έτσι ώστε τοάτομο να μάθει όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά τασυγκεκριμένα μαθήματα που πρέπει σ’ αυτήν τη ζωή.

Eτσι η ψυχή διαλέγει το φύλο, τους γονείς, τις δυνά-μεις και τις αδυναμίες του σώματος και του νου. Διαλέγειεπίσης τα σημαντικά γεγονότα που θα βιώσει, καθώς καιτις σημαντικές στενές σχέσεις και την πραγματική διάρ-κεια της ζωής του σώματος. Σύμφωνα με το νόμο τουKάρμα όλα αυτά καθορίζονται κυρίως πριν από τη γέννη-ση. Aυτό δε σημαίνει όμως πως το άτομο δεν έχει τη δυνα-τότητα να αναπτυχθεί και να ξεπεράσει αυτούς τους πε-ριοριστικούς παράγοντες, τόσο με τη βοήθεια της προσω-πικής πνευματικής προσπάθειας, όσο και με τη βοήθειατης Θείας Xάρης. Παρόλο που τα κυριότερα γεγονότα είναιπροκαθορισμένα από τις προηγούμενες πράξεις μας, η ε-λευθερία μας βρίσκεται μέσα στην ικανότητα μας ν’ αντι-δράσουμε τώρα μ’ ένα διαφορετικό τρόπο. Oταν μάθουμενα ενεργούμε με αντικειμενικότητα, συγχώρεση, κατανόησηκι αγάπη, τότε παύουμε να διαιωνίζουμε τον καρμικόκύκλο. Oταν αντιδρούμε με μνησικακία, πίκρα, θυμό κι α-διαλλαξία, συνεχίζουμε να δημιουργούμε Kάρμα για τον


εαυτό μας και αρνητικότητα για τους άλλους. Oι παρού-σες εμπειρίες εξαρτώνται από τον τρόπο συμπεριφοράςμας στο παρελθόν και οι μελλοντικές μας εμπειρίες εξαρ-τώνται από τον τρόπο συμπεριφοράς μας στο παρελθόνκαι στο ΠAPON. Tο σημείο δύναμης για ν’ αλλάξουμε καινα ξεπεράσουμε τους περιορισμούς μας, βρίσκεται στηνπαρούσα στιγμή.

Oι πράξεις και η συνειδητοποίησή μας στο παρόν,μπορούν πάντοτε ν’ αλλάξουν το μέλλον, γιατί αλλάζουντο περιεχόμενο του αιτιατού σώματος. Eπίσης, επειδή δεγνωρίζουμε ποιά γεγονότα έχουμε διαλέξει μέχρι να μαςσυμβούν, δεν έχουμε άλλη επιλογή απο το να προσπαθή-σουμε να δημιουργήσουμε την πιο θετική, ευτυχισμένη καιυγιή ζωή που μπορούμε.

Φυσικά δεν είναι δυνατόν να επεξεργαστούμε όλα ταsamskaras σε μία και μόνη ζωή. Mόνο ένα μέρος από τησυνολική ποσότητα των samskaras που είναι αποθηκευμέ-να μέσα στο αιτιατίο σώμα, έχουν επιλεγή να εκφραστούναπό την προσωπικότητα μέσα σε μία συγκεκριμένη ζωή.Oταν αυτό το μέρος των εντυπώσεων επιλυθεί, το άτομοείναι ελεύθερο ν’ αφήσει το υλικό σώμα. Mέχρι να ’ρθειαυτή η στιγμή, χρειάζεται το υλικό σώμα του, για να επε-ξεργαστεί το Kάρμα του. Yπάρχουν άρα τρία είδη Kάρμα:

1) Tο συνολικό Kάρμα που είναι αποθηκευμένο μέσαστο αιτιατό σώμα και πρόκειται να επιλυθεί στιςμελλοντικές ζωές.

2) Tο Kάρμα που έχει επιλεγεί από την ανώτερη διά-νοια, για να επιλυθεί στη διάρκεια μιάς συγκεκρι-μένης ζωής.

3) Tο Kάρμα πάνω στο οποίο εργάζεται κάποιος σεοποιαδήποτε χρονική περίοδο εκείνης της ζωής.

Eρχεται τώρα αυθόρμητα στο νου μας το ερώτημα:Πώς άρχισε αυτό το κοσμικό παιχνίδι;

Πώς και γιατί άρχισε να αναπτύσσεται η πρώτη εντύ-πωση ή τάση; H πιο κοινή απάντηση που δίνουν οι περισ-σότερες πνευματικές και φιλοσοφικές σχολές, είναι πωςαυτή η ερώτηση δεν είναι δυνατόν να απαντηθεί με λόγια,αλλά πως μπορεί κάποιος να νιώσει εμπειρικά την απά-ντηση, με την υπέρβαση του νου. Oμως ακόμη κι όταν πιαθα έχει κάποιος την εμπειρία μιας τέτοιας απάντησης, δενείναι δυνατόν να τη μεταδώσει, γιατί είναι πέρα από τη


δυαδικότητα και άρα πέρα από την αντίληψη του νου.Aφού δεχτούμε ότι άρχισε κατά κάποιο τρόπο, ας δούμεπώς εξηγεί ο I. K. Taimni την εξέλιξη. (O Taimni είναι έναςγνωστός συγγραφέας και λόγιος της ΘεοσοφικήςΦιλοσοφικής σχολής).

«Στην πραγματικότητα, τη στιγμή που η συνειδητό-τητα έρχεται σ’ επαφή με την ύλη καθώς γεννιέται, η ά-γνοια και η ταύτιση με τη σχετική μορφή αρχίζει να δη-μιουργείται, τότε αρχίζουν να σχηματίζονται ταsamskaras. Eλξεις και απέχθειες διαφόρων ειδών καιβαθμών υπάρχουν και στα αρχικά στάδια της εξέλιξης-ορυκτής, φυτικής και ζωικής ζωής - και ένα άτομοπου φτάνει το ανθρώπινο επίπεδο, αφού έχει περάσειπροηγουμένως όλα αυτά τα στάδια, φέρνει μαζί τουόλα τα samskaras των επιπέδων που έχει περάσει, πα-ρόλο που τα περισσότερα samskaras βρίσκονται σε μίακατάσταση προσωρινής αδράνειας. Aκόμη και η Δυτικήψυχολογία παραδέχεται ότι υπάρχουν ζωικά στοιχείαστον υποσυνείδητο νου και η κατά καιρούς ανάδυσηαυτών των χαρακτηριστικών που ανήκουν στα κατώτε-ρα επίπεδα εξέλιξής μας, οφείλεται στην παρουσίαόλων των εντυπώσεων που είναι μαζεμένες και κατα-γραμμένες μέσα μας κατά την εξελικτική μας ανάπτυ-ξη.»

H ψυχή είναι σε μία κατάσταση εξέλιξης μέσα από τιςδιάφορες μορφές ζωής. H εξέλιξη αυτή συνεχίζεται μέσαστον άνθρωπο με τη βοήθεια του εξαγνισμού των τάσεων,των συνηθειών και της κάθε είδους συμπεριφοράς του,μέχρι να γίνει ικανός κάποια μέρα να εκδηλώσει τη θεϊκό-τητά του, που βρίσκεται σε λανθάνουσα κατάσταση.

O νόμος του Kάρμα μας οδηγεί κατά την πορεία μας σ’αυτό το πνευματικό μονοπάτι. Mας βοηθάει να κατανοή-σουμε το σωστό από το λάθος, το δίκαιο από το άδικο,μέσα από την απόλαυση και τον πόνο. H ευχαρίστησηείναι το αποτέλεσμα ανιδιοτελών πράξεων και ο πόνοςείναι το αποτέλεσμα εγωιστικών πράξεων. Mε τη βοήθειατου νόμου του Kάρμα διδασκόμαστε τα μαθήματα πουχρειαζόμαστε για να αναπτυχθούμε και να ωριμάσουμεπερισσότερο νοητικά και συναισθηματικά. Tην κάθε δυ-σκολία της ζωής μπορούμε να τη δούμε είτε σα μία τιμω-ρία, είτε σα μία δοκιμασία. Σαν ευκαιρία για να αναπτύ-ξουμε πνευματική δύναμη και πίστη. O αληθινός πνευμα-


τικός αναζητητής, μόλο που δεν επιζητάει να υποφέρει,δεν αισθάνεται πικρία για τις δυσκολιές που έρχονται στοδρόμο του, γιατί γνωρίζει πως είναι σταλμένες από τηνίδια τη ζωή για να τον βοηθήσουν να κάνει το επόμενοβήμα μπροστά. Θα μπορούσαμε να δεχτούμε σα γενικό κα-νόνα πως η ζωή μας δίνει πάντα, ακριβώς ό,τι χρειαζό-μαστε σε κάθε στιγμή για να διδαχτούμε αυτά που πρέπει.Iσως αυτά να μην είναι οι εμπειρίες ή τα μαθήματα πουθα μας άρεσε να μάθουμε, αλλά είναι σίγουρα αυτά πουχρειαζόμαστε να μάθουμε.

Aναλογιστείτε τα λόγια του Sai Baba: «O Kύριος δε δο-κιμάζει έναν άνθρωπο έτσι για γούστο. Δε στοιβάζειταλαιπωρίες πάνω σε δυσκολίες γιατί το χαίρεται. Oιεξετάσεις γίνονται για να μετρηθεί το επίτευγμα και νααποδοθούν βαθμοί και τιμές. Πρέπει να ζητάτε να εξε-τάζεσθε για να καταγράφεται η πρόοδός σας.»

O Aπόστολος Παύλος εκφράζει την ίδια σκέψη στην ε-πιστολή του προς τους Eβραίους: «Γιε μου, πρόσεξε ότανο Kύριος σε διορθώνει και μην αποθαρρύνεσαι όταν σεεπιπλήττει. Γιατί ο Kύριος διορθώνει όλους αυτούς πουαγαπάει και τιμωρεί όλους αυτούς που δέχεται σαγιους. Yπομένετε όταν υποφέρετε σα να ’ταν μιά τιμω-ρία του πατέρα. Tο ότι υποφέρετε δείχνει πως ο Θεόςσας μεταχειρίζεται σα γιους Tου.»

Aυτό μου θυμίζει μία ιστορία για την Iσπανίδα AγίαTερέζα. Tην κάλεσαν να πάει να βοηθήσει έναν πολύ άρ-ρωστο άνθρωπο, ένα βράδυ που είχε μιά τρομερή καταιγί-δα. Στη μέση του δρόμου τ’ άλογα γλύστρησαν και τοαμάξι της αναποδογύρισε στη λάσπη. Kαθώς βρέθηκε πε-σμένη μέσα στη λάσπη, βρεμμένη μέχρι το κόκκαλο, γύρισετο βλέμμα της προς τον ουρανό και ρώτησε:

— Θεέ μου, πήγαινα να βοηθήσω ένα από τα παι-διά σου. Γιατί μου το ’κανες αυτό;

Aκουσε μία φωνή να της απαντάει:— Mα Tερέζα, έτσι φέρομαι σε όλους τους φίλους

μου.Mε μία σπίθα χιούμορ στα μάτια γύρισε και απάντησε:— Nαι, Θεέ μου, γι’ αυτό έχεις τόσο λίγους φίλους.


Γ. TIMΩPIA H EYKAIPIA

Ίσως μιά πιο κατάλληλη λέξη για τη λέξη «τιμωρία»να είναι η λέξη «δοκιμασία» ή «μάθημα» στο μήνυμα τουAποστόλου Παύλου προς τους Eβραίους. Mπορεί να διά-λεξε τη λέξη «τιμωρία» γιατί ήταν ο μόνος τρόπος να τονκαταλάβουν αυτοί που τον άκουγαν.

Ένας πατέρας δε θέλει να τιμωρεί το παιδί του.Πονάει όταν τιμωρεί το παιδί του. Tο κάνει μόνο όταν πι-στεύει ότι αυτό θα διδάξει το παιδί του κατά κάποιοτρόπο. O σκοπός του είναι πάντα η εκπαίδευση του παι-διού, η ανάπτυξη, η ωρίμανση, η εξέλιξη και η βελτίωσήτου. Eίναι ατυχές ότι ερμηνεύουμε τις δυσκολίεςτης ζωήςσαν τιμωρία.

Tώρα που καταλαβαίνουμε το νόμο του Kάρμα, μπο-ρούμε ν’ αντιληφθούμε ότι ο Θεός δεν είναι υπεύθυνος γιατα γεγονότα που μας συμβαίνουν. Eίναι απλούστατα οιδικές μας σκέψεις, λόγια και πράξεις, που επιστρέφουν σ’εμάς από την Oικουμενική Συνειδητότητα, που λειτουργείσαν καθρέφτης σ’ αυτήν την περίπτωση. Eίμαστε οι δημι-ουργοί αυτού που μας συμβαίνει. O Θεός ή OικουμενικήΣυνειδητότητα είναι ο αντικειμενικός παρατηρητής όλωναυτών. Oταν καταλάβουμε ότι είμαστε στ’ αλήθεια αυτοίοι παρατηρητές, τότε θα ελευθερωθούμε από το παιχνίδι.

Έτσι μπορούμε να ερμηνεύσουμε τον πόνο σαν τιμω-ρία, σα μιά δοκιμασία ή σα μιά προετοιμασία για μεγαλύ-τερη αυτο-έκφραση, όπως λέει ο Sai Baba εδώ:

«Aκριβώς όπως το ζαχαροκάλαμο δε δίνει το ζαχα-ρένιο χυμό του εκτός και αν συνθλιβεί, το ξύλο του σα-ντάλ δε δίνει την ευωδιαστή του αλοιφή εκτός και αντριφτεί πάνω στην πέτρα, η καλοσύνη των ανθρώπωνδεν εκδηλώνεται παρά μόνο σαν οι άνθρωποι περά-σουν μέσα από δυσκολίες. Eνα διαμάντι δεν είναι στηναρχή παρά ένα θαμπό κομμάτι πέτρας, ένα σκληρό χα-λίκι. Mόνο όταν κοπεί από έναν επιδέξιο τεχνίτη, γίνε-ται μία πολυεδρική φλόγα. Eπιτρέψτε στον εαυτό σαςαυτήν την επεξεργασία, έτσι ώστε όλη η θαμπάδα σαςνα εξαφανιστεί και ν’ αναδυθείτε σαν ένα περίλαμπροδιαμάντι.»

Έτσι όταν μας δοκιμάζει η ζωή, ας θυμόμαστε ότιαυτό που μας συμβαίνει μας προσφέρει μιά ευκαιρία ν’ α-ναπτυχθούμε και να μάθουμε περισσότερα για τον εαυτό


μας και τη φύση της Πραγματικότητας. Aντί ν’ ανησυχού-με, να φοβόμαστε, να αισθανόμαστε ανήμποροι, αδικημέ-νοι ή θυμωμένοι, μπορούμε να διοχετεύσουμε την ενέργειάμας στο ν’ ανακαλύψουμε αυτό που προσπαθεί η ζωή ναμας μάθει μ’ αυτό το γεγονός ή την κατάσταση. (Πολλάπαραδείγματα για το πώς μπορεί να γίνει αυτή η ανάλυ-ση, δίνονται στο κεφάλαιο 14 του βιβλίου «H ΨYXOΛOΓIATHΣ EYTYXIAΣ»).

Δ. IΣOPPOΠΩNTAΣ TOYΣ ΛOΓAPIAΣMOYΣ

Mία άλλη όψη του Kάρμα είναι πως μας βοηθάει να ι-σορροπήσουμε τον εαυτό μας με τον κόσμο γύρω μας καιμέσα μας. O τρόπος που μεταχειριζόμαστε τους άλλουςείναι το μέτρο του τρόπου που μεταχειριζόμαστε τελικάτον εαυτό μας. O Ralph Waldo Emerson έχει πει: «Aν βάλετεμιά αλυσσίδα γύρω από το λαιμό ενός σκλάβου, η άλληάκρη της δένεται γύρω από το δικό σας λαιμό.» OAβραάμ Λίνκολν συμφωνεί πως: «Aυτός είναι ένας κό-σμος ανταμοιβής και αυτός που δε θα ’θελε να είναισκλάβος πρέπει να συμφωνεί να μην έχει σκλάβους.»Aπλούστατα δε μας επιτρέπεται να έχουμε δύο μέτρα καιδύο σταθμά. O Sai Baba το εκφράζει αυτό πολύ όμορφα:

— Kάνετε στούς άλλους ό,τι εύχεσθε να κάνουν ε-κείνοι σ’ εσάς.

— Mην κάνετε στούς άλλους ό,τι δεν εύχεσθε να κά-νουν εκείνοι σ’ εσάς.

— Mην έχετε δύο μέτρα και δύο σταθμά.— Nα μεταχειρίζεσθε όλους σαν τον ίδιο σας τον

εαυτό .Aυτό σημαίνει πως πρέπει να έχετε πίστηστον εαυτό σας και μόνο τότε θα μπορέσετε ναέχετε πίστη στους άλλους.

— Πρέπει να σέβεστε τον εαυτό σας και να σέβεστετους άλλους.

— H αγάπη του Eαυτού είναι το μέτρο τουAλτρουϊσμού σας.

— H ανθρωπότητα είναι μία κοινότητα.— Aν κάνετε κακό στον εαυτό σας, βλάπτετε και

όλους τους άλλους..— Bοηθάτε κάποιον άνθρωπο να ανορθωθεί, και η


πράξη σας αυτή ανορθώνει κι εσάς.— H μεταχείρηση που εύχεσθε να δεχθείτε από τους

άλλους είναι ακριβώς το μέτρο του καθήκοντόςσας προς αυτούς.

Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει Kάρμα με κάποιονάλλον άνθρωπο. Oλο το Kάρμα εμπεριέχεται μέσα στοάτομο. H καρμική επιστροφή της καλοσύνης ή του κακούδε χρειάζεται να επιστρέψει από το ίδιο άτομο προς τοοποίο έχει εκφραστεί. Mπορούμε να βοηθήσουμε έναν άν-θρωπο και να βοηθηθούμε από έναν άλλον. Mπορεί ναβλάψουμε κάποιον και να μας βλάψει κάποιος άλλος.

Tο Kάρμα μας είναι με τον εαυτό μας. Aν βλάψουμεκάποιον και μας συγχωρέσει, μπορεί να χρειαστεί να δου-λέψουμε αυτό το Kάρμα με κάποιον άλλον. Mε τον ίδιοτρόπο, όταν συγχωρούμε κάποιον γι’ αυτό που μας κάνει,ελευθερωνόμαστε από το νόμο της δράσης και της αντί-δρασης μ’ αυτόν τον άνθρωπο. Aν τώρα αυτός θέλει νασυνεχίσει να παίζει αυτό το παιχνίδι, κάποιος άλλος θαπάρει τη θέση μας, κάποιος που ακόμα χρειάζεται αυτότο μάθημα.

Kανένας δε δημιουργεί το Kάρμα μας (ούτε καν οι γο-νείς μας). Oύτε εμείς δημιουργούμε Kάρμα για κανένανάλλον. Eπειδή ο νους μας δεν είναι αρκετά δυνατός για ναεισχωρήσει στα ανώτερα επίπεδα του είναι μας, όπου οιαναμνήσεις από παλιές ζωές είναι προσιτές, πρέπει ναδεχτούμε τυφλά, πως υπάρχει ένας δίκαιος νόμος που κα-θορίζει τα αποτελέσματα των προσπαθειών μας στη ζωή.Kάποιος σαν τον Satya Sai Baba που μπορεί να βλέπει μέσαστο παρελθόν και στο μέλλον, γνωρίζει απόλυτα την καρ-μική κατάσταση των ανθρώπων που Tον επισκέπτονται.Aυτός είναι ικανός να καταλαβαίνει τη σχέση αιτίας καιαποτελέσματος, που ο αδύναμος νους μας δε συλλαμβά-νει. Eδώ αναφέρεται στον Eαυτό του σαν Baba:

«Oλοι οι άνθρωποι είναι καλοί, αλλά υπάρχουνκακές πράξεις. Δράση και αντίδραση. Oσον αφορά ταθύματα μιάς κακής πράξης, οτιδήποτε τους συμβαίνειείναι απόλυτα δίκαιο. Eσείς βλέπετε μόνο το παρόν. OBaba βλέπει και το παρελθόν. Kάποτε επιτέθηκαν λη-στές σ’ ένα τετράχρονο αγόρι για να του πάρουν τηχρυσή αλυσίδα που είχε γύρω στο λαιμό. Oι ληστές τύ-φλωσαν το αγόρι για να μην μπορέσει να τους ανα-γνωρίσει. Tο αγόρι έκλαιγε πικρά γιατί δεν μπορούσε


πια να βλέπει. Oι γονείς έκλαιγαν επίσης. Hρθαν στονBaba. Στην προηγούμενη ζωή, το παιδί ήταν ένας σκλη-ρός άντρας που είχε τυφλώσει αρκετούς ανθρώπους.»

O Sai Baba συνεχίζει και λέει ότι αν το παιδί το συνει-δητοποιήσει αυτό και τελικά στραφεί προς το Θεό, τότε ηκατάστασή του μπορεί να διορθωθεί. Aς μην ξεχνάμε ότιμετάνοια σημαίνει ν’ αλλάξει τη φύση του νου του. Έτσι ηKαρμική τύφλωση σ’ αυτήν την περίπτωση γίνεται το ερέ-θισμα για πνευματική μεταμόρφωση.

Aπό τα παραπάνω λόγια του Sai Baba μπορούμε ναβγάλουμε ορισμένα συμπεράσματα:

1) Όλες οι εμπειρίες είναι αποτέλεσμα Kαρμικών πα-ραγόντων.

2) O μέσος άνθρωπος είναι ανίκανος να δει τη σχέσηανάμεσα στη δράση του παρελθόντος και την αντί-δραση του παρόντος.

3) Eγωκεντρικές, εγωιστικές πράξεις, φέρνουν πόνοκαι βάσανα. Aνιδιοτελείς, αλτρουϊστικές πράξεις,φέρνουν χαρά.

4) Mε τη βοήθεια της Kαρμικής ανταπόδωσης, ο άν-θρωπος μπορεί να μάθει κάποιο μάθημα.

5) Tο άτομο έχει την ελεύθερη εκλογή να μάθει ή να μημάθει το μάθημα.

6) Aν το άτομο μάθει το μάθημα και ζητήσει να τοβοηθήσει η Xάρη του Θεού, το Kάρμα μπορεί να κα-θαριστεί απ’ αυτήν τη Θεϊκή Xάρη.

7) Όλα τα πλάσματα είναι από τη φύση τους καλά,μόνο οι πράξεις τους μπορεί να είναι βλαβερές.

8) Δεν υπάρχει αυτό που λέμε αδικία.E. ΣYΣΣΩPEYTIKH ΓNΩΣH

Aυτή η γνώση είναι ένα πολύτιμο εργαλείο για να ερ-μηνεύσουμε τ’ αποτελέσματα των προσπαθειών μας, τόσοστην υλική όσο και στην πνευματική ζωή. Δύο άνθρωποιμπορεί να κάνουν την ίδια προσπάθεια και να έχουν δια-φορετικό βαθμό επιτυχίας, ανάλογα με τις προσπάθειεςπου έχουν κάνει σε προηγούμενες ζωές τους. Mπορείπραγματικά να κάνει κάποιος μεγάλη προσπάθεια και ναμην πετύχει τόσο, όσο ένας που κάνει μικρή προσπάθεια.


Tο αποτέλεσμα δεν εξαρτάται ποτέ από την προσπάθειααυτής της ζωής μόνο, αλλά περισσότερο από τη συνολικήπροσπάθεια πολλών ζωών. O Sai Baba μας δίνει εδώ έναπαράδειγμα:

«Παραπονιέστε πως ο γείτονας σας άρχισε τηνπνευματική του πειθαρχία εδώ και δυό χρόνια μόνο,ενώ εσείς συνεχίζετε το πρόγραμμα για 20 χρόνια.Aλλά αυτός εξασφάλισε ευτυχία ενώ εσείς είστε ακόμαδυστυχής. Nιώθετε πως έρχεστε για χρόνια σ’ εμένα,αλλά εγώ παίρνω κοντά μου εκείνους που έχουν έρθειμόλις πριν από λίγο. Oι αντιδράσεις σας δείχνουν πωςαυτό το χαρακτηρίζετε σαν αδικία και μεροληψία, αλλάη απάντηση βρίσκεται στο παρελθόν, για το οποίο δενέχετε επίγνωση.

»Eίκοσι χτυπήματα με το σφυρί (χρόνια προσπά-θειας) έχουν δοθεί σε μια πλάκα, αλλά δεν έσπασε.Eρχεται ύστερα ένας άλλος και με το δεύτερο χτύπημασπάει την πλάκα. O άνθρωπος που έδωσε τα είκοσιχτυπήματα απογοητεύτηκε και ο άνθρωπος που έσπα-σε την πλάκα με δύο χτυπήματα είναι ενθουσιασμένος.Oμως το σπάσιμο της πλάκας είναι αποτέλεσμα τηςσυσσωρευτικής δύναμης και των εικοσιδύο χτυπημά-των.

»O γειτονάς σας, στην παρούσα του ζωή έχει στονλογαριασμό του είκοσι χρόνια πνευματικής προσπά-θειας, που είναι αποθηκευμένα μέσα στο αιτιατό τουσώμα από προηγούμενη γέννηση. H φύση σας και οιτάσεις σας έχουν διαμορφωθεί από τον τρόπο με τονοποίο έχετε αγαπήσει και αντιδράσει, τραφεί και πα-λαίψει κατά τη διάρκεια της μακριάς σειράς από ζωέςπου έχετε ήδη ζήσει.

»O Θεός δεν ανακατεύεται σε επιβραβεύσεις, ούτεσε τιμωρίες. Aυτός μόνο αντανακλά, αντηχεί και α-ντδρά. O Θεός ειναι ο αιώνιος ανεπηρέαστος AυτόπτηςMάρτυρας. Eσείς αποφασίζετε για το ίδιο σας το πε-πρωμένο.»

Aν το πιστέψουμε αυτό, δεν μπορούμε πια να ρίχνουμετο φταίξιμο σε κανέναν άνθρωπο, κυβέρνηση ή κάποιεςκαιρικές συνθήκες για τους πόνους και τις ταλαιπωρίεςμας. Πρέπει να πάρουμε πάνω μας ολόκληρη την ευθύνηγια τις εμπειρίες της ζωής μας, γιατί τις έχουμε δημιουρ-γήσει με τις ίδιες μας τις πράξεις στο παρελθόν. Aκόμα


και όταν λέμε «είναι θέλημα Θεού», είναι σαν ν’ αποφεύ-γουμε την ευθύνη πως εμείς οι ίδιοι είμαστε αιτία αυτήςτης κατάστασης. O Θεός απλώς παρατηρεί την πραγμα-τικότητα που εμείς δημιουργούμε για τον εαυτό μας.

Aς θυμόμαστε λοιπόν ότι αυτά που συμβαίνουν σ’εμάς και τους αγαπημένους μας, καθώς και τ’ αποτελέ-σματα των προσπαθειών μας, δεν είναι αποτέλεσμα προ-σπαθειών αυτής της ζωής μόνο. Oι προσπάθειες αυτήςτης ζωής είναι σημαντικές και πρέπει να γίνονται και γιατην υλική επιβίωσή μας και για την πνευματική μας ανά-πτυξη, αλλά δεν είναι οι μόνοι παράγοντες που θα καθο-ρίσουν τ’ αποτελέσματα. Yπάρχουν κι άλλοι παράγοντεςκαι ένας από αυτούς είναι το παρελθόν μας.

Oι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν συνειδητοποιή-σει τις ικανότητες και τα ταλέντα που έχουν ήδη αναπτυ-χθεί και περιμένουν μέσα τους για μιά πολύ μικρή προ-σπάθεια να τα ξυπνήσει. Eχουμε πολύ περισσότερο εσω-τερικό δυναμικό απ’ ό,τι φανταζόμαστε. Eκτός από τηνπνευματική μας φύση, έχουμε και τις εμπειρίες και τιςπροσπάθειες από προηγούμενες ζωές.

Bλέπετε λοιπόν, ότι το Kάρμα δεν είναι μόνο δυσάρε-στο. Eίναι επίσης η μεταφορά των παλαιών θετικών δρα-στηριοτήτων μας στο παρόν και στο μέλλον. Kάτι που μα-θαίνουμε δε χάνεται ποτέ. Oτιδήποτε έχουμε μάθει βρίσκε-ται καταγραμμένο στο αιτιατό μας σώμα.

Γι’ αυτό και ο Πλάτων πίστευε ότι δε μαθαίνουμε στηνπραγματικότητα, αλλά θυμόμαστε απλώς αυτά που ήδηγνωρίζουμε. Σύμφωνα με τον Πλάτωνα:

«Eτσι λοιπόν η ψυχή που είναι αθάνατη, έχει γεννη-θεί πολλές φορές κι έχει δει ό, τι υπάρχει, είτε σ’ αυτόντον κόσμο ή στον κάτω κόσμο, γνωρίζει τα πάντα. Kαιδεν είναι περίεργο ότι μπορεί να θυμηθεί όλα όσα έχειγνωρίσει για την αρετή και για όλα τ’ άλλα. Γιατί αφούόλη η φύση μοιάζει και η ψυχή έχει μάθει για όλα ταπράγματα, δεν έχει καμία δυσκολία να φέρει στο φωςή, όπως λένε οι άνθρωποι, να μάθει από μιά ενθύμησηόλα τ’ άλλα, αν ο άνθρωπος είναι επίμονος και δε λι-ποψυχήσει, γιατί κάθε αναζήτηση και κάθε μάθηση δενείναι παρά ενθύμηση.»


Z. OI TPEIΣ AITIEΣ THΣΠPOΣΩΠIKHΣ ΠPAΓMATIKOTHTAΣ

Aς κάνουμε εδώ μιά σύντομη διευκρίνηση. Yπάρχουντρεις παράγοντες που δημιουργούν την πραγματικότητάμας στο παρόν. Προέρχονται βασικά από την ίδια πηγή,αλλά εκδηλώνονται λίγο διαφορετικά μέσα απ’ τη διάστα-ση του χρόνου (που δεν πρέπει να ξεχνάμε, δεν είναι παράένα δημιούργημα του νου). Oταν ο χρόνος εξαφανίζεται,αυτά τα τρία γίνονται πάλι ένα. Aυτά τα τρία, είναι η έκ-φραση της συνειδητότητάς μας που βρίσκεται σε μιά δια-δικασία εξέλιξης. H αιτία της πραγματικότητας μας είναιη συνειδητότητά μας. H ίδια η επίγνωση μας προβάλλειτην πραγματικότητα που αντιλαμβανόμαστε, όπως έναμηχάνημα προβολής προβάλλει εικόνες στην οθόνη.

Ποιοί όμως είναι αυτοί οι τρείς παράγοντες; O έναςείναι το παρελθόν, όπως ήδη αναφέραμε. Oι παλιές μαςσκέψεις, λόγια και πράξεις, προβάλλονται τώρα στηνοθόνη της ζωής, δημιουργώντας την παρούσα πραγματι-κότητα. O δεύτερος είναι το σύστημα πεποιθήσεων που έ-χουμε τώρα. Oι πεποιθήσεις, σκέψεις, αξίες, συναισθήμα-τα, προκαταλήψεις, προσδοκίες, επιθυμίες και συνήθειεςπου καταδυναστεύουν το νου μας τώρα, προβάλλονται ε-πίσης πάνω στην οθόνη αυτής της ζωής μας.

Eτσι, αυτό που βιώνουμε μπορεί να μην είναι «Kάρμα»από το παρελθόν, αλλά αποτέλεσμα του σημερινού συ-στήματος πεποιθήσεών μας. Για παράδειγμα, μπορεί ναβιώνουμε μιά απόρριψη ή μιά ανταγωνιστική συμπεριφο-ρά από κάποιον. Aυτή η συμπεριφορά μπορεί να μην είναιαποτέλεσμα κάποιας παλιάς πράξης, αλλά μία αντανά-κλαση των σημερινών πεποιθήσεών μας σχετικά με τονεαυτό μας, τους άλλους και τη φύση της πραγματικότη-τας. Aν πιστεύουμε πως δεν αξίζουμε να μας σέβονται ήότι υπάρχει πολλή αδικία στη ζωή ή ότι οι άνθρωποι είναιανίκανοι να μας αγαπήσουν και να μας φερθούν σωστά,τότε θα προσελκύσουμε ακριβώς αυτήν τη συμπεριφοράαπό τους ανθρώπους. Mπορεί να προσελκύσουμε την έλ-λειψη σεβασμού, την αποτυχία και μιά ποικιλία από κα-ταστροφές, όχι γιατί είναι το κάρμα μας, αλλά γιατί είναιτο προϊόν των σημερινών συνειδητών και υποσυνείδητωνπεποιθήσεών μας.

Γι’ αυτό το λόγο, δεν πρέπει να δεχόμαστε πολύ απλά


αυτό που συμβαίνει στη ζωή μας, χωρίς εσωτερική διε-ρεύνηση και προσπάθεια να το αλλάξουμε. Eχουμε υπο-χρέωση να προσπαθήσουμε να δημιουργήσουμε την καλύ-τερη δυνατή ζωή για τον εαυτό μας και τους άλλους. Σ’αυτήν την προσπάθεια, όμως, χρειάζεται να είμαστε απο-σπασμένοι από το αποτέλεσμα της προσπάθειας, γιατίγνωρίζουμε ότι θα είναι πάντοτε το τέλειο αποτέλεσματου συνδυασμού των παλαιών και σημερινών πράξεώνμας. Mπορούμε να συνεχίσουμε τις προσπάθειές μας, ανπιστεύουμε σ’ αυτές, δεχόμενοι πάντα σα σωστά τα απο-τελέσματα.

O τρίτος παράγοντας που δημιουργεί τη σημερινή μαςπραγματικότητα, είναι οι στόχοι που έχουμε βάλει για τηδιαδικασία της εξέλιξης σ’ αυτήν τη ζωή. Για παράδειγμα,αν έχουμε διαλέξει να γίνουμε γιατροί, θα χρειαστεί να πε-ράσουμε πολλά χρόνια μελέτης, σκληρής δουλειάς, δυσκο-λιών και στερήσεων από ανέσεις και απολαύσεις, που οιάλλοι χαίρονται προσωρινά. Θα χρειαστεί να περάσουμεολόκληρες σειρές από δύσκολες εξετάσεις για να φτάσου-με το σκοπό μας. Mε τον ίδιο τρόπο, αν σ’ αυτήν τη ζωή έ-χουμε διαλέξει το μάθημα ν’ αγαπάμε χωρίς όρους, θαείναι απαραίτητο να περάσουμε τα κατάλληλα μαθήματακαι δοκιμασίες, όπως είναι το να ζούμε μ’ έναν πολύ δύ-σκολο άνθρωπο, να μας κάνουν κακό άνθρωποι που αγα-πάμε, να μας απογοητεύσουν. O μόνος τρόπος για ναμάθει κάποιος ν’ αγαπάει χωρίς όρους είναι να έρθει αντι-μέτωπος με ακριβώς τις αντίθετες συνθήκες που βάζουμεσαν όρο για ν’ αγαπάμε. Έτσι μόνο θα μπορέσουμε να ε-γκαταλείψουμε τους όρους και ν’ αγαπάμε τους άλλουςέτσι κι αλλιώς. Aν θέλουμε να μάθουμε πώς να έχουμε ε-σωτερική ασφάλεια, δεν υπάρχει άλλος τρόπος από το ναμην έχουμε κανέναν, πάνω στον οποίο να μπορούμε ναβασιστούμε. Mόνο όταν δεν υπάρχει κανένα εξωτερικόστήριγμα, μπορούμε αληθινά ν’ αναπτύξουμε εσωτερικήασφάλεια. Bλέπουμε λοιπόν ότι οι ανώτεροι στόχοι τηςπνευματικής εξέλιξης, απαιτούν καμιά φορά ειδικές διδα-κτικές καταστάσεις, που οι περισσότεροι θα θεωρούσαντιμωρία ή αδικία.

Aσφαλώς όμως δεν είναι. Aκριβώς όπως και ο για-τρός δεν τιμωρείται με τα διαγωνίσματα και τις προσπά-θειες που χρειάζεται να κάνει, έτσι και ο πνευματικός α-


ναζητητής δεν τιμωρείται. Aυτές είναι απλώς οι διδακτι-κές καταστάσεις που χρειάζεται κάποιος που θέλει να πε-τύχει έναν υψηλό στόχο. Θα μπορούσαμε λοιπόν να υπο-θέσουμε, ότι αυτές οι δύσκολες εμπειρίες της ζωής δενείναι τόσο αποτέλεσμα παλιού Kάρμα, όσο η επιλογή τηςψυχής για περισσότερη ανάπτυξη. Tο πιθανότερο είναιβέβαια η ψυχή να έχει ξεχάσει αυτές τις επιλογές της.Mπορεί να αισθάνεται κάποιος αδικημένος στην αρχή,αλλά σταδιακά βρίσκει τον τρόπο να βγεί «έξω απ’ τησπηλιά και μέσα στο φως». Mετά, βλέπει πολύ καθαρά ότιόλα αυτά είναι για το πνευματικό του όφελος.

H. TI ΣHMAINOYN OΛA AYTA ;

Πώς θα ήταν η ζωή μας αν μπορούσαμε να συνειδη-τοποιήσουμε πραγματικά αυτές τις αλήθειες, συνεχώς;

1) Δε θα αισθανόμαστε ποτέ αδικημένοι. Θα θυμό-μαστε πάντοτε ότι είμαστε οι μοναδικοί δημιουργοί τηςπροσωπικής μας πραγματικότητας. Δημιουργούμε αυτόπου μας συμβαίνει με έναν από τους τρείς τρόπους πουαναφέραμε πιο πάνω. Eυθυνόμαστε ακόμα και για τοντρόπο που ερμηνεύουμε αυτά τα γεγονότα και τα αντί-στοιχα συναισθήματα που δημιουργούμε μέσα μας μ’ αυτάτα ερεθίσματα. Eίναι σα να γράφουμε ένα σενάριο, ναπαίζουμε το ρόλο και να αισθανόμαστε αδικημένοι από τορόλο που εμείς δώσαμε στον εαυτό μας.

Aς μην ξεχνάμε επίσης ότι το μάθημα δεν είναι πάντανα δέχεσαι μία δυσάρεστη κατάσταση. Πολύ συχνά το μά-θημα είναι να μη δεχόμαστε αλλά να αποκτούμε την εσω-τερική δύναμη και το θάρρος που χρειαζόμαστε, για ν’ α-ντιμετωπίσουμε την κατάσταση πιο δυναμικά και να τηναλλάξουμε. Δε βοηθάμε τους ανθρώπους ν’ αναπτυχθούνόταν τους επιτρέπουμε να μας φέρονται χωρίς σεβασμό.Mπορεί να είναι το Kάρμα μας ή μπορεί να είναι μιά δοκι-μασία για την αληθινή αγάπη, ν’ αντιμετωπίσουμε την κα-τάσταση χωρίς φόβο και να κερδίσουμε τον σεβασμό τουάλλου, δυναμικά. Yπάρχουν καταστάσεις που μαθαίνουμενα δεχόμαστε και άλλες που μαθαίνουμε να προσπαθούμεδυναμικά. Tις περισσότερες φορές χρειάζεται ένας συν-δυασμός και των δύο.


2) Δε θα φοβόμαστε ποτέ το μέλλον ή πώς θα’ρθουν τα πράγματα, γιατί θα γνωρίζουμε ότι όλα θασυμβούν ακριβώς όπως πρέπει για τη διαδικασία τηςπνευματικής μας εξέλιξης. Θά προσπαθούμε να καλυτε-ρεύσουμε τη ζωή μας, αλλά θα ’χουμε εμπιστοσύνη ότιαυτό που θα γίνει θα είναι το «καλύτερο».

3) Θα αισθανόμαστε σιγουριά για το μέλλον των α-γαπημένων μας. Δε θ’ ανησυχούμε γι’ αυτούς, γιατί θαγνωρίζουμε ότι είναι αθάνατες ψυχές στη διαδικασία τηςεξέλιξης. Θα θυμόμαστε ότι αυτοί έχουν γράψει το σενάριότους και πρέπει να το παίξουν. Θα τους βοηθάμε μ’ όποι-ον τρόπο μπορούμε, αλλά δε θ’ ανησυχούμε ούτε θα φοβό-μαστε γι’ αυτούς. Aυτό είναι σημαντικό, γιατί όταν φοβό-μαστε για κάποιον, του δίνουμε το υποσυνείδητο μήνυμαότι δεν έχουμε εμπιστοσύνη στην εσωτερική του δύναμηκαι διάκριση. Aυτό συμβαίνει ανεξάρτητα από το αν εκ-φραστούμε ανοιχτά ή όχι.

4) Δε θα μπορούμε να κρατάμε μέσα μας πόνο,θυμό ή μίσος, γιατί θα συνειδητοποιούμε οτι κανείς δενμας έχει κάνει ποτέ τίποτα που δε δημιουργήσαμε μόνοιμας. Aκόμη κι αν κάποιος ήθελε να μας βλάψει, δε θα μπο-ρούσε να το κάνει, αν εμείς οι ίδιοι δε δημιουργούσαμε τογεγονός μ’ έναν απ’ τους τρείς τρόπους που είπαμε. Kι ανεμείς έχουμε προγραμματίσει ένα γεγονός, ακόμα κι αν οάλλος δε θέλει να μας πληγώσει, θα γίνει άθελά του το όρ-γανο που θα το κάνει. Πρέπει να θυμόμαστε πως οι άλλοιείναι απλώς το όργανο μέσα από το οποίο γίνονται ταπράγματα. Δεν είναι ποτέ η αιτία. Tο παλιό, παρόν καιμελλοντικό περιεχόμενο του νου μας είναι η μοναδική αιτίατης προσωπικής μας πραγματικότητας.

5) Δε θα φοβόμαστε ποτέ να ξεκινήσουμε μία και-νούργια δραστηριότητα, γιατί θα έχουμε συνειδητοποιή-σει ότι δε χάνεται ποτέ ό,τι μαθαίνουμε. Θα γνωρίζουμεπια ότι όλα καταγράφονται στο αιτιατό σώμα και ότι ταταλέντα και η γνώση συσσωρεύονται από ζωή σε ζωή.Eτσι δεν είναι παράλογο ν’ αρχίσει κάποιος πιάνο στα ο-γδόντα.

6) Δε θα αισθανόμαστε ποτέ ζήλεια η φθόνο, γιατίθα γνωρίζουμε ότι ο καθένας μας έχει ακριβώς αυτό που


χρειάζεται για την εξέλιξη του. Δε θα μπορούσαμε ν’ ανα-πτυχθούμε ικανοποιητικά με τις συνθήκες ζωής ενόςάλλου. Θα θυμόμαστε επίσης ότι αυτές οι καταστάσεις δενείναι τυχαίες, ούτε μοιράζονται από έναν άδικο Θεό, αλλάείναι προσωπικές μας δημιουργίες. Aν δε μας αρέσει ηπροσωπική μας κατάσταση, δεν έχουμε παρά ν’ αρχίσουμενα δημιουργούμε μία άλλη.

7) Θ’ αναπτύξουμε υπομονή με τις προσπάθειές μαςσ’ όλα τα επίπεδα, υλικά, κοινωνικά, οικονομικά και πνευ-ματικά, γιατί θα γνωρίζουμε ότι τ’ αποτελέσματα τωνπροσπαθειών μας εξαρτώνται επίσης από προηγούμε-νους παράγοντες, που δε συνειδητοποιούμε. Θα εξακο-λουθούμε λοιπόν να προσπαθούμε όσο καλύτερα μπορού-με, ενώ θα είμαστε χαλαροί και υπομονετικοί για τ’ αποτε-λέσματα. Δε θα χάνουμε την εμπιστοσύνη μας, ούτε θαπαραιτούμαστε από την προσπάθεια.

8) Θα μάθουμε να είμαστε πιο εκλεκτικοί στην επι-λογή των πράξεων και των δραστηριοτήτων μας, επει-δή θα γνωρίζουμε πως οτιδήποτε κάνουμε δημιουργεί μίααντίδραση, θα προτιμούμε οι πράξεις μας να είναι σύμ-φωνες με τους βασικούς νόμους του σύμπαντος.

9) Θα αγαπάμε και θα χαιρόμαστε τη ζωή πολύπερισσότερο, εξαιτίας όλων αυτών των αλλαγών. Δε θαφοβόμαστε το θάνατο, γιατί θα γνωρίζουμε ότι είναι μιάσυνέχεια σε άλλο επίπεδο. Tι άλλο μπορούμε να ζητήσου-με από το να χαιρόμαστε τη ζωή και να μη φοβόμαστε τοθάνατο;


KEΦAΛAIO 11MOIPA KAI

EΛEYΘEPH BOYΛHΣH

Άραγε είμαστε μαριονέττες που μας κινεί κάποιο θεϊκόχέρι; Eίναι η κάθε σκέψη και πράξη μας προκαθορισμένες;Ή είμαστε ανεξάρτητες ψυχές, που μπορούν να πάρουν α-ποφάσεις και να δημιουργήσουν οι ίδιες το μέλλον τους; Ήμήπως πάλι, μπορεί να βρει κανείς την αλήθεια εκεί πουαυτά τα δύο αντίθετα συναντιώνται; Θα εξετάσουμε μερι-κές πιθανές απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτήματα.

A. MΠOPEI NA EINAI AΛHΘEIA KAI TA ΔYO;

Έχουμε μάθει να πιστεύουμε ότι δύο αντίθετα πράγ-ματα δεν μπορεί να είναι και τα δύο αλήθεια. Όμως, οικαινούργιες ανακαλύψεις στη σύγχρονη φυσική, μας ανα-γκάζουν να δεχτούμε ότι είναι πιθανό δύο φαινομενικά α-ντίθετες ιδέες, όπως είναι το κενό και η συνειδητότητα, ηενέργεια και η ύλη, να ενώνονται σε κάποιο επίπεδο καιότι ο χρόνος και ο χώρος είναι ανάλογοι με τη θέση και τηνταχύτητα της κίνησης του παρατηρητή. Mε τον ίδιο τρόπομπορεί να είναι αλήθεια και η ταυτόχρονη λειτουργία τηςίδιας της μοίρας και της ελεύθερης βούλησης.

Aπό τη μιά μεριά είναι φανερό ότι σκεφτόμαστε,παίρνουμε αποφάσεις και κινούμαστε προς κάποιουςσκοπούς, που εμείς έχουμε διαλέξει, δρώντας ανάλογα.Φαίνεται να υπάρχει κάποια σχέση ανάμεσα στην προ-σπάθεια και το αποτέλεσμα. Aποφασίζουμε τί θα γίνουμε:


ζωγράφοι, δικηγόροι, μηχανικοί, μουσικοί ή έμποροι καιπροσπαθώντας το πετυχαίνουμε. Aποφασίζουμε να πα-ντρευτούμε και να κάνουμε παιδιά και τα κάνουμε. Aπο-φασίζουμε να σταματήσουμε το κάπνισμα ή ν’ αδυνατί-σουμε και το καταφέρνουμε. Για να πάρει κάποιος αυτέςτις αποφάσεις, χρειάζεται διάκριση, θέληση και μιά προ-σπάθεια, για να πετύχει το σκοπό του. Έτσι, τα πράγματαδείχνουν ότι υπάρχει ελεύθερη βούληση. Aπό την άλλη με-ριά, πολλοί από μας παίρνουμε αποφάσεις που δεν μπο-ρούμε να πραγματοποιήσουμε, γιατί δε μας το επιτρέπουνδιάφορα γεγονότα ή οι συνθήκες της ζωής. Mερικοί ίσωςνα μην είχαν ούτε την ευκαιρία ν’ αποφασίσουν. Γεννήθη-καν φτωχοί, τυφλοί, παράλυτοι ή σα μειονότητα σ’ ένα ε-χθρικό περιβάλλον, με πολύ λίγα πράγματα για να διαλέ-ξουν ανάμεσα σ’ αυτά.

Άλλοι πάλι μπορεί να έκαναν την εκλογή τους, αλλά ναμην μπόρεσαν να την πραγματοποιήσουν εξαιτίας διαφό-ρων «ατυχημάτων» ή κάποιας φυσικής καταστροφής -σεισμοί, πλημμύρες, ξηρασία, πυρκαγιά - ή κάποιας κα-ταστροφής κοινωνικής - οικονομική κρίση, βία, πόλεμος.Άλλοι πάλι χάνουν έναν αγαπημένο τους πολύ νωρίς στηζωή ή παθαίνουν ένα αυτοκινητιστικό ατύχημα ή αρρώ-στια, που τους αφήνει ανάπηρους και τους περιορίζει σεμεγάλο βαθμό την ελευθερία των κινήσεών τους.

Δέκα άνθρωποι μπορεί να κάνουν την ίδια προσπά-θεια για να πετύχουν κάποιο σκοπό: να ξεκινήσουν μία ε-πιχείρηση, να παντρευτούν, να κάνουν παιδιά και να ταμεγαλώσουν αρμονικά, ν’ αποκτήσουν χρήματα, να μάθουννα παίζουν ένα μουσικό όργανο, να μάθουν χορό ή κάποιοσπορ, να μάθουν να χαλαρώνουν και να διαλογίζονται.Aυτοί οι δέκα όμως, παρόλο που μπορεί να έχουν προ-σπαθήσει το ίδιο διάστημα, με την ίδια αφοσίωση, δεν έ-χουν το ίδιο αποτέλεσμα. Άλλοι δε συναντούν παρά μονά-χα αποτυχία, ενώ για άλλους είναι όλα απλά και εύκολαστην αρχή. Kάποιοι πορεύτηκαν με διαφορετικό ρυθμό καιβαθμό επιτυχίας.

Aφού έκαναν όλοι την ίδια προσπάθεια, ποιός είναι οπαράγοντας που άλλους εμπόδισε και άλλους βοήθησε;Ποιός παράγοντας καθορίζει αυτόν που θα γεννηθεί τυ-φλός κι αυτόν που θα ’χει το φως του; Ποιός θα είναι υλι-κά πλούσιος και ποιός φτωχός; Ποιός αδύναμος και αρ-ρωστιάρης και ποιός γεμάτος δύναμη; Ποιός θα είναι


αυτός που θα μαθαίνει εύκολα μουσική και ποιός θα είναιπαράφωνος; Ποιός θα έχει προδιάθεση για ευτυχία καιποιός κατάθλιψη; Ποιός για τέχνη και ποιός για επιστήμη;Ποιός λοιπόν είναι αυτός ο άγνωστος παράγοντας πουφαίνεται να ελέγχει τη ζωή μας τόσο πολύ; Ή μας κάνει ναπιστεύουμε πως έχουμε ελεύθερη βούληση να κάνουμε επι-λογές και να προσπαθούμε να τις πραγματοποιήσουμε. Aνκαθόμασταν και δεν κάναμε τίποτε, θα πεθαίναμε της πεί-νας και ασφαλώς δε θα εξελισσόμασταν σε κανέναν τομέα.Θ’ αδρανούσαμε σωματικά, συναισθηματικά, νοητικά καιπνευματικά. Kαι όμως οι προσπάθειές μας δεν είναι ο μο-ναδικός παράγοντας που ρυθμίζει το αποτέλεσμα τωνπροσπαθειών αυτών. Ποιός είναι ο άλλος παράγοντας;

B. TO ΠAPEΛΘON

Aυτός ο αόρατος παράγοντας είναι κατά το μεγαλύτε-ρο μέρος, TO ΠAPEΛΘON. Θυμηθείτε ότι το παρελθόν μαςβρίσκεται καταγραμμένο σ’ ένα μορφογενετικό πεδίο, αυτότο λεπτό πεδίο ενέργειας και συνειδητότητας που δημι-ουργεί το υλικό μας σώμα και την υλική, συγκινησιακή καινοητική μας πραγματικότητα. Aυτό το πεδίο, τα αρχαίαφιλοσοφικά συστήματα το ονόμασαν αιτιατό σώμα. Eίναιη αιτία της νοητικής και υλικής μορφής μας. Όχι η αιτίατης δημιουργίας, αλλά της μορφής που θα πάρει αυτή ηδημιουργία. H αιτία της δημιουργίας είναι το πνεύμα, οΘεός. Tο μορφογεννητικό πεδίο πλάθει και σχηματίζει αυ-τήν την πνευματική συνειδητότητα, καθώς προβάλλεταιμέσα απ’ αυτό το πεδίο, στη διάσταση της γης. Aυτό ονο-μάζουμε μετενσάρκωση. Φαίνεται πως αυτό το αιτιατόσώμα, έχει διάφορα είδη πληροφοριών αποτυπωμένα πά-νω του από προηγούμενες ζωές : σκέψεις, λόγια, πράξειςκι όλες τις προηγούμενες εμπειρίες και προσπάθειές μας,κατά την πορεία της εξέλιξής μας.

Έτσι, όσο ταυτιζόμαστε και είμαστε προσκολλημένοισ’ αυτήν την υλική μορφή και το “εγώ”, το παρόν δεν είναιστην πραγματικότητα το παρόν. Tο σκιάζει το παρελθόν.Eίναι σα να προχωράμε προς το μέλλον με τα πόδια μαςαλυσοδεμένα απ’ το παρελθόν, που μας εμποδίζει να κινη-θούμε ελεύθεροι. Σε μερικές όμως περιπτώσεις, το παρελ-θόν μας μπορεί να είναι ένας παράγοντας βοήθειας στην


προσπάθεια που κάνουμε.H ιδέα ότι αυτό που μας συμβαίνει σήμερα είναι απο-

τέλεσμα κάποιας πράξης που κάναμε στο παρελθόν, είναικοινή σε όλες τις θρησκείες και ιδιαίτερα στη Xριστιανική.Όταν ο Xριστός θεράπευσε τον παράλυτο του είπε να ση-κωθεί και να περπατήσει, γιατί οι αμαρτίες του έχουν συγ-χωρεθεί. Eίναι φανερό πως εννοούσε ότι η παράλυσή τουήταν αποτέλεσμα προηγούμενων πράξεών του και ότι τώ-ρα, με την πίστη του, ελευθερώθηκε απ’ αυτές και μπορού-σε να περπατήσει. Σε μιά άλλη περίπτωση οι μαθητές ρώ-τησαν το Xριστό αν κάποιος γεννήθηκε τυφλός εξαιτίαςτων αμαρτιών των γονιών του ή των δικών του. Για ναρωτήσουν αν είχε γεννηθεί τυφλός από τις δικές του, πρέ-πει να είχαν συμπεράνει πως αυτό ήταν κάτι που μπορού-σε να συμβεί κι ότι ένας άνθρωπος μπορούσε να κάνει λά-θη ή ν’ αμαρτήσει πριν από τη γέννησή του. Aναφέρεταιπολλές φορές στη Bίβλο ότι οι εμπειρίες των ανθρώπωνστη ζωή είναι αποτέλεσμα της συμπεριφοράς τους στοπαρελθόν.

Στην Kαινή Διαθήκη διαβάζουμε συχνά: «Όπως σπεί-ρεις θα θερίσεις», «Συγχώρεσε για να συγχωρεθείς», «Aυ-τός που ζει απ’ το σπαθί, θα πεθάνει απ’ το σπαθί». Φαί-νεται λοιπόν ότι οι προηγούμενές μας πράξεις, σκέψεις καιλόγια αποτελούν το κύριο μέρος του άγνωστου αυτού πα-ράγοντα, που μέχρι τώρα ονομάζουμε μοίρα.

Eίναι μιά AYTOΔHMIOYPΓHTH MOIPA και όχι μιά μοίραπου μας επιβάλλει κάποια δύναμη στα τυφλά ή για ναπαίξει μαζί μας.

Γ. H ΘEΩPIA THΣ METENΣAPKΩΣHΣ

Παραμένουμε πάντως σε ορισμένα βασικά ερωτήματα.Aπό πού έρχονται αυτές οι παλιές εντυπώσεις ή τάσεις;Πώς μπορεί ένας άνθρωπος που γεννήθηκε τυφλός, πα-ράλυτος, φτωχός ή βαριά άρρωστος, να έχει κάνει λάθη ήνα αμάρτησε πριν από τη γέννησή του; Πώς μπορεί να εί-ναι αληθινά τα λόγια του Xριστού, «Όποιος ζει με το σπα-θί, θα πεθάνει απ’ το σπαθί», όταν βλέπουμε τόσους αθώ-ους άνδρες, γυναίκες, παιδιά, που δεν έκαναν ποτέ καμιάβίαιη πράξη, να πεθαίνουν μ’ ένα θάνατο φαινομενικά χω-ρίς νόημα, άδικο και βίαιο απ’ τα χέρια κάποιων άλλων;


Kαι από την άλλη μεριά μερικούς που έζησαν μία βίαιηζωή, βλάπτοντας άλλους, να φτάνουν στα γεράματα χω-ρίς προβλήματα; Πώς μπορούμε να το καταλάβουμε και νατο δεχτούμε αυτό;

Aφού όλοι είμαστε παιδιά του Θεού, πώς γίνεται μερι-κοί να έχουν ταλέντο και ικανότητα στη μουσική, στο χορό,στα μαθηματικά, στο εμπόριο και σε άλλους να δίνονταιλίγες ή και καμιά απ’ αυτές τις ιδιότητες; Ποιός παράγο-ντας, στην κρίση του Θεού, κάνει τον έναν τυχερό και τονάλλον άτυχο; Mήπως δεν υπάρχει αυτό που ονομάζουμετύχη; Mήπως ο Θεός δεν ανακατεύεται καθόλου στη διαδι-κασία και είμαστε εμείς αυτοί που δημιουργούμε ή όχι ταταλέντα μας; Mήπως την τύχη ή την ατυχία μας; Στην Kαι-νή Διαθήκη ο Xριστός μεταχειρίζεται ξανά και ξανά παρα-βολές, για να δώσει στους ανθρώπους να καταλάβουν ότιπρέπει να χρησιμοποιούν και να εξελίσσουν τις ικανότητέςτους, ότι πρέπει να γίνουν παραγωγικοί και δημιουργικοί,γιατί αλλιώς θα τις χάσουν. Στην παραβολή για τη συκιάκαι σ’ αυτήν με τους υπηρέτες, που τους δίνεται ένα χρη-ματικό ποσό (τάλαντα), για να φανεί πώς θα τα χρησιμο-ποιήσουν, μας βοηθάει να καταλάβουμε πως εμείς δημι-ουργούμε το μέλλον μας και προωθούμε τα ταλέντα και τιςικανότητές μας κι αν δεν ενεργήσουμε, αυτά θα χαθούν.

Θα μπορούσε ν’ απαντήσει κανείς με διάφορους τρό-πους σ’ αυτά τα ερωτήματα. Eγώ θ’ απαντήσω με τοντρόπο που εμένα μου φαίνεται λογικότερος. Kαι η πιο λο-γική εξήγηση που έχω ακούσει μέχρι τώρα, είναι η θεωρίατης μετενσάρκωσης. H ιδέα ότι η ψυχή δεν πεθαίνει πραγ-ματικά όταν εγκαταλείπει το υλικό της σώμα, αλλά ξανα-γυρίζει δημιουργώντας ένα καινούργιο ανθρώπινο σώμα,για να συνεχίσει την εξέλιξή της προς την ένωση με το Θεό.Aυτή η θεωρία εξηγεί τόσα ανεξήγητα, κατά τα άλλα, φαι-νόμενα. Δεν υπάρχει χώρος για να το συζητήσουμε αυτόεδώ, αλλά όσοι ενδιαφέρονται, μπορούν να μελετήσουν τοβιβλίο μου «O Mυστικός Kύκλος της Zωής», ή ν’ ακούσουντην κασέτα της διάλεξης «Γιατί Πιστεύω στην Mετενσάρ-κωση».

Eπειδή το 95% όσων διαβάσουν αυτό το κείμενο είναιXριστιανοί, θ’ άξιζε να πούμε μερικά λόγια για τη μετεν-σάρκωση και τον Xριστιανισμό πριν προχωρήσουμε. Eγώείμαι Xριστιανός, πιστεύω στον Iησού Xριστό. Tον αγαπώ.Tον ευγνωμονώ για τη διδασκαλία του, τη ζωή του, το πα-


ράδειγμά του και τη θυσία του για χάρη μας. Aισθάνομαιευγνωμοσύνη για το μυστήριο της Iερής Mετάληψης καιμεταλαμβάνω. Προσεύχομαι και ψέλνω στο Xριστό. Προ-σπαθώ να Tον βλέπω σε κάθε άνθρωπο, σε κάθε κατάστα-ση. Όταν χρειάζεται να πάρω μιά απόφαση, προσπαθώνα σκεφθώ τί θα ήθελε ο Xριστός να κάνω σ’ αυτήν τηνπερίπτωση. Δεν αρνούμαι τους άλλους πνευματικούς οδη-γούς. Tους δέχομαι και τους σέβομαι. Tους ευγνωμονώ.Aλλά η Πνευματική μου Eστία είναι ο Xριστός.

Παρόλα αυτά δεν αισθάνομαι καμιά σύγκρουση ανά-μεσα στη Xριστιανική μου εστία και στην πίστη μου στημετενσάρκωση. Έχοντας διαβάσει και μελετήσει την KαινήΔιαθήκη απ’ την αρχή μέχρι το τέλος πολλές φορές, δενέχω βρει καμιά φράση που να λέει ότι δεν υπάρχει μετεν-σάρκωση ή πως η ψυχή δεν υπήρχε πριν από αυτήν τηζωή. Aπό την άλλη μεριά υπάρχουν πολλές φράσεις πουδεν μπορώ να εξηγήσω, παρά μόνο με τη θεωρία της με-τενσάρκωσης. Δεν έχουμε χώρο εδώ για περισσότερες λε-πτομέρειες, αλλά ο αναγνώστης μπορεί να συμβουλευτείτις πηγές που ήδη αναφέραμε.

Mη δεχτείτε την άποψή μου χωρίς να ερευνήσετε· ψάξ-τε την αλήθεια με διάφορους τρόπους και πιστέψτε στοτέλος μόνο αυτό που η καρδιά σας λέει πως είναι αληθινό,όχι αυτό που σας λέω εγώ ή οποιοσδήποτε άλλος.

Tελικά αυτό που έχει σημασία, δεν είναι αν πιστεύεικανείς στη μετενσάρκωση ή όχι, αλλά αν συμπεριφέρεταιμε αγάπη κι αν αισθάνεται ενότητα με τους συναθρώπουςτου.

Δ. H ZΩH EINAI ENA ΣXOΛEIO

Tα ακόλουθα παραδείγματα θα βοηθήσουν να κατα-λάβουμε την ισορροπία ανάμεσα στη μοίρα και την ελεύ-θερη βούληση. Kανένα παράδειγμα όμως δεν μπορεί να εί-ναι τέλειο στην προσπάθεια του να περιγράψει μίαπραγματικότητα που στην αλήθεια βρίσκεται πέρα από τοχώρο και το χρόνο.

Tα παραδείγματα δε θα είναι τέλεια, αλλά το καθέναθα μας βοηθήσει να καταλάβουμε αυτό το αίνιγμα από μιάδιαφορετική άποψη.

Tο πρώτο παράδειγμα είναι του σχολείου. Όταν πρω-τοπηγαίνουμε στο σχολείο, δεν έχουμε μεγάλα περιθώρια


επιλογής, ως προς τα μαθήματα που πρόκειται να κάνου-με. Δεν έχουμε περιθώρια επιλογής, ούτε καν για το αν θαπάμε σχολείο ή όχι. Eίμαστε υποχρεωμένοι ν’ αρχίσουμε τοφθινόπωρο και να τελειώσουμε το καλοκαίρι, είμαστε υ-ποχρεωμένοι να μελετάμε ακριβώς ό, τι μας δίνεται και ό-ποτε μας δίνεται, σ’ όλο αυτό το διάστημα. Δεν έχουμε κα-μιά ελευθερία εκλογής, καμιά ελεύθερη βούληση. Kαθώςμεγαλώνουμε και ωριμάζουμε μας επιτρέπεται να παίρ-νουμε αποφάσεις ως προς το τί θέλουμε και πότε θέλουμενα μελετάμε. Yπάρχουν βέβαια ακόμη περιορισμοί. Eίμαστεακόμη υποχρεωμένοι να μελετάμε, αλλά υπάρχει μεγαλύτε-ρη ελευθερία στην επιλογή και στο χρόνο και ακόμη μπο-ρούμε καμιά φορά ν’ αλλάξουμε προτίμηση.

H ζωή είναι σχολείο. Kι εμείς είμαστε ψυχές που έχου-με ενσαρκωθεί στο σχολείο της ζωής. Mιά ζωή είναι σανένας σχολικός χρόνος. Σε προηγούμενες ενσαρκώσεις, σανψυχές με μικρή πείρα στο επίπεδο της γης, είμαστε υπο-χρεωμένοι να ενσαρκωθούμε σε συγκεκριμένες εποχές καινα μάθουμε ορισμένα βασικά μαθήματα σχετικά με τη ζωήεδώ στη γη. Kαθώς περνά ο καιρός και γινόμαστε πιο ικα-νοί, πιο ανεπτυγμένοι πνευματικά, έχουμε μεγαλύτερη ε-λευθερία εκλογής, ως προς την πορεία που θ’ ακολουθή-σουμε. O τελικός μας σκοπός, η αυτοπραγμάτωση καιένωση με το Θεό, είναι σταθερός· ο τρόπος όμως που θαφτάσουμε στον προορισμό μας, αλλάζει από άνθρωπο σεάνθρωπο, ο καθένας παίρνει το δικό του δρόμο.

Προχωρώντας στο σχολείο, όμως, η ελευθερία να δια-λέγουμε ανάμεσα σε επαγγέλματα και τρόπους ζωής, ε-ξαρτάται από το πόσο έχουμε μελετήσει, πόσο έχουμεδουλέψει στα προηγούμενα στάδια.

H προηγούμενη συμπεριφορά μας θα περιορίσει ή θ’αυξήσει τα περιθώρια της εκλογής, που θα έχουμε αργότε-ρα στη ζωή. Mε τον ίδιο τρόπο, η συμπεριφορά μας σεπροηγούμενες ζωές ή στο παρελθόν αυτής της ζωής, θαπεριορίσει ή θ’ αυξήσει την ελευθερία εκλογής σ’ αυτήν τηζωή. Aν έχουμε συμπεριφερθεί εγωιστικά ή αν δεν έχουμεκάνει καμιά προσπάθεια ν’ αναπτύξουμε τις εσωτερικέςμας ικανότητες, τότε έχουμε πολύ περιορισμένη ελευθερίασ’ αυτήν τη ζωή.

Έτσι, δεν έχουμε όλοι την ίδια δυνατότητα ελεύθερης


βούλησης. Mερικοί περιορίζονται περισσότερο από το πα-ρελθόν τους από άλλους. Aυτό εξαρτάται εν μέρει από τοπαρελθόν, εν μέρει από τον τρόπο που σκέπτονται σήμερακαι το βαθμό που είναι πραγματικά συνειδητοποιημένοι ήλειτουργούν μηχανικά, βασιζόμενοι σε προηγούμενους ήπαιδικούς προγραμματισμούς. Aν κάποιος διαλέξει να γί-νει γιατρός, επειδή ήταν ο πατέρας του γιατρός ή επειδήείναι προγραμματισμένος να αισθάνεται ασφαλής μόνο ό-ταν έχει πολλά λεφτά κι όχι γιατί πραγματικά αγαπάειαυτό το επάγγελμα, τότε η εκλογή του δεν έγινε από ελεύ-θερη βούληση. Eίναι μία μηχανική εκλογή που περνάει μέ-σα από τις διεργασίες των κοινωνικών προγραμματισμών.

O κάθε άνθρωπος λοιπόν, θα έχει μιά διαφορετικήσύνθεση μοίρας και ελεύθερης βούλησης στη ζωή του, πουθα εξαρτάται από τις προηγούμενες ζωές του, την τωρινήστάση του απέναντι στη ζωή, τη θέλησή του και το βαθμόαπελευθέρωσής του από τους παιδικούς προγραμματι-σμούς του. Πρέπει να θυμόμαστε ότι ακόμη και ο παράγο-ντας μοίρα, είναι κάτι που εμείς δημιουργούμε και όχι κά-ποια άλλη δύναμη.

E. H ZΩH EINAI ΣAN ENA AYTOKINHTO ΠOY KINEITAI

H ζωή μας είναι σαν ένα κινούμενο αυτοκίνητο που έ-χει μιά καθορισμένη κατεύθυνση και κεκτημένη ταχύτητα,ανάλογη με το βάρος και τα χιλιόμετρα που τρέχει. Aν τοαυτοκίνητο τρέχει πολύ γρήγορα και είναι πολύ βαρύ, θαείναι δύσκολο ν’ αλλάξει κατεύθυνση. Aν δεν κρατάμε καλάτο τιμόνι, μπορεί να μην καταφέρουμε να του αλλάξουμετην κατεύθυνση, ακόμη και σε περίπτωση κινδύνου. Kαι ανδε βλέπουμε καθαρά, δεν μπορούμε να οδηγήσουμε, έτσιώστε ν’ αποφύγουμε τα εμπόδια και να φτάσουμε στονπροορισμό μας.

Eμείς είμαστε σαν αυτό το αυτοκίνητο. Tο σώμα μαςείναι σαν την καρότσα του αυτοκινήτου, το ενεργειακό μαςσώμα είναι η μηχανή, ο νους είναι το τιμόνι, η ανώτερηδιάνοια είναι ο οδηγός και το πνεύμα είναι ο ιδιοκτήτηςτου αυτοκινήτου.

Oι περισσότεροι από μας ελέγχουμε ελάχιστα πού πά-ει το αυτοκίνητό μας, γιατί ο οδηγός (η ανώτερη διάνοια)είναι κοιμισμένος, δεν έχει εξελιχθεί. Έτσι το τιμόνι είναι α-


φημένο και στρίβει σε κάθε λακκούβα, ακολουθώντας τονκατήφορο όπου το αυτοκίνητο κυλάει πιο εύκολα. Eμείς α-κολουθούμε τις αισθήσεις μας, αποφεύγουμε οτιδήποτεχρειάζεται προσπάθεια και χάνουμε τον προορισμό μας.Ψάχνουμε ό, τι είναι επιφανειακά ευχάριστο και αποφεύ-γουμε τα δυσάρεστα, παρόλο που μπορεί να μας φέρουνμεγαλύτερη χαρά και υγεία στο μέλλον. Mας λείπει η πει-θαρχία, η διάκριση και η θέληση.

H φορά και η κατεύθυνση της ζωής μας ελέγχονταιαπό τις συνήθειές μας, τον τρόπο που τρώμε, που φερό-μαστε, σκεπτόμαστε, αντιδράμε κι αισθανόμαστε. Aυτά εί-ναι σταθερά και μας οδηγούν σε μιά συγκεκριμένη κατεύ-θυνση. Aν μας αρέσει αυτή η κατεύθυνση, τότε όλα είναιεντάξει. Aν όμως δε μας αρέσει, αν θα θέλαμε ν’ αλλάξουμετον τρόπο που φερόμαστε, ζούμε και σκεπτόμαστε, αλλάδεν μπορούμε, τότε δεν έχουμε ελεύθερη βούληση. Γιατί;Γιατί δεν έχουμε βούληση.

Δύο είναι οι παράγοντες που καθορίζουν πόσο ελεύ-θερη βούληση έχουμε, πόσο ελεύθεροι είμαστε στ’ αλήθεια.O ένας είναι το μέγεθος της πνευματικής μας διάκρισης.Δηλαδή αν βλέπουμε τον δρόμο καθαρά, αν μπορούμε ναδιακρίνουμε αυτό που είναι πραγματικά ωφέλιμο για μαςκαι τους άλλους μακροπρόθεσμα. Διάκριση σημαίνει να εί-σαι σε θέση να καταλαβαίνεις τί αξίζει πραγματικά και τίόχι. Aν, για παράδειγμα, θα δώσει κάποιος μεγαλύτεροβάρος στο χρήμα, τα υλικά αγαθά, τις αισθησιακές απο-λαύσεις, την επαγγελματική και κοινωνική αναγνώριση ήαν θα δώσει προτεραιότητα στην αγάπη, την ενότητα, τηβοήθεια για τους άλλους, την αυτογνωσία και την πνευμα-τική ανάπτυξη. Διάκριση σημαίνει να έχεις την ικανότητανα βλέπεις μακριά στο δρόμο, να καταλαβαίνεις πού οδη-γεί και να μπορείς ν’ αποφασίσεις αν πραγματικά είναι ε-κεί που θέλεις να πας ή όχι.

O δεύτερος παράγοντας είναι η θέληση. Θέληση είναι ηικανότητα να στρίψουμε το τιμόνι, όταν η διάκριση έχεικαθορίσει ότι ο δρόμος αυτός δε μας πάει εκεί που θέλου-με. Eίναι η ικανότητα ν’ αλλάξουμε τον τρόπο που σκεπτό-μαστε και ζούμε, έτσι ώστε να πάρουμε μιά καινούργιακατεύθυνση ,που ταιριάζει περισσότερο με τις αληθινές, ε-σωτερικές μας επιθυμίες.

Xωρίς διάκριση είμαστε πνευματικά τυφλοί και δενμπορούμε να δούμε το δρόμο.


Έτσι, δεν ελέγχουμε πού πηγαίνουμε. Δεν έχουμε ελεύ-θερη βούληση. Xωρίς θέληση δεν έχουμε τη δύναμη ν’ αλ-λάξουμε την κατεύθυνση της ζωής μας. Δεν έχουμε ελεύθε-ρη βούληση.

Έτσι, το αν θα έχουμε ή όχι ελεύθερη βούληση εξαρτά-ται από την ανάπτυξη της πνευματικής μας διάκρισης καιτης θέλησής μας.

ΣT. MIA KATΣIKA ΔEMENH ΣE ENA ΔENTPO

Φανταστείτε μιά κατσίκα ή ένα σκύλο, αν προτιμάτε,που τον έχουν δέσει σ’ ένα στύλο. O βαθμός της ελευθερίαςτου ζώου αυτού εξαρτάται από το μήκος του σκοινιού πουείναι δεμένο. Aν το σκοινί είναι μακρύ, τότε μπορεί και κι-νείται με αρκετά μεγάλη ελευθερία. Aν το σκοινί είναι απε-ριόριστα μεγάλο, τότε μπορεί να πάει σχεδόν παντού,φτάνει να μην το μπερδέψει. Aν το σκοινί είναι κοντό, έχειπεριορισμένο βαθμό ελευθερίας. Kι εμείς είμαστε σαν τηνκατσίκα που είναι δεμένη στο στύλο. Γεννιόμαστε σ’ αυτήντη ζωή μ’ ένα συγκεκριμένο μήκος σκοινιού. Tο μήκος ε-ξαρτάται από τον τρόπο που ζήσαμε τις προηγούμενεςζωές μας. Aν έχουμε ζήσει πολύ εγωιστικά ή πολύ τεμπέ-λικα, χωρίς ν’ αναπτύσσουμε τις ικανότητές μας και τηγνώση μας, τότε το σκοινί μας θα είναι κοντό, θα ’χουμελίγα ταλέντα ξεκινώντας ή θα μαθαίνουμε πολύ αργά. Aνέχουμε βλάψει άλλους ανθρώπους, τότε θα είμαστε αλυ-σοδεμένοι, θα μπορούσε να πει κανείς, σε ορισμένες εμπει-ρίες, όπως κακή μεταχείρηση από άλλους, δυσκολίες ή αρ-ρώστια, που είναι αποτέλεσμα προηγούμενων αρνητικώνπράξεων. Eτσι η ελευθερία εκλογής σ’ αυτήν τη ζωή θα εί-ναι περιορισμένη, τουλάχιστον μέχρι να ωριμάσουμε και ν’αρχίσουμε μιά διαδικασία πνευματικής ανάπτυξης και ε-ξέλιξης του εαυτού. Tότε μπορούμε να ελευθερώσουμε τονεαυτό μας από μερικούς προγραμματισμούς και να μακρύ-νουμε το σκοινί. Aν από την άλλη μεριά, έχουμε ζήσει ζωέςαγάπης και υπηρεσίας, βοηθώντας άλλους ανθρώπους,αν έχουμε αναπτύξει τις σωματικές, συγκινησιακές, νοητι-κές και πνευματικές μας ικανότητες, τότε θα βρίσκονταιήδη σε μιά εξέλιξη όταν γεννηθούμε και δε θα χρειαστεί ναξεκινήσουμε από το τίποτε σ’ αυτήν τη ζωή, αλλά μάλλοννα θυμηθούμε αυτά που ήδη έχουμε μάθει παλιότερα. Eτσιτα πράγματα είναι εύκολα για μας κι αισθανόμαστε την ε-


λευθερία να παίρνουμε διάφορες κατευθύνσεις που μαςενδιαφέρουν. Tο μήκος του σκοινιού λοιπόν, εξαρτάται σ’ένα μεγάλο βαθμό από τις προηγούμενες πράξεις μας.Eνας άλλος παράγοντας είναι το μέγεθος της εσωτερικήςμας δύναμης και αυτοπαραδοχής, η έλλειψη του φόβου ναπροχωρήσουμε σε καινούργιες κατευθύνσεις. Aν δεν πι-στεύουμε στον εαυτό μας, μικραίνουμε το σκοινί. Aν φοβό-μαστε την αποτυχία ή την απόρριψη, μικραίνουμε το σκοι-νί και είμαστε καταδικασμένοι σε μιά πολύ περιορισμένηζωή. Δε μας περιορίζει καμιά δύναμη, αλλά ο ίδιος μας οφόβος, η έλλειψη κουράγιου και αυτοπαραδοχής. Mας πε-ριορίζει η άγνοια της αληθινής απεριόριστης φύσης μας.

Tο σήμερα είναι το παρελθόν του αύριο. Σήμερα έχουμετη δύναμη ν’ αλλάξουμε το μέλλον. H ελεύθερη βούληση δενυπάρχει στο παρελθόν ούτε στο μέλλον. H παρούσα στιγμήστο χρόνο είναι η μόνη δύναμη που διαθέτουμε. Eίμαι ελεύ-θερος, αν μπορώ αυτήν τη στιγμή να ελευθερώσω τον εαυ-τό μου από τις περιοριστικές πεποιθήσεις, αν μπορώ ναελευθερώσω τον εαυτό μου από τις συνήθειες και τη φύσημου, που δουλεύει μηχανικά, και να μακρύνω το σκοινί τουπεπρωμένου μου. Eίμαι ελεύθερος, αν μπορώ να ελευθε-ρωθώ από την άγνοια και τις επιθυμίες και τις έξεις, πουείναι αποτέλεσμά της και που είναι η αιτία ν’ αγνοώ τοχρυσό κανόνα να μη βλάπτω τους γύρω μου. Oταν βλά-πτω, το σκοινί μου κονταίνει. Mπορεί να βρεθώ ακόμη καιστη φυλακή, όπου βέβαια η ελεύθερη βούλησή μου θα είναιακόμη περισσότερο περιορισμένη.

Aς αποφασίσουμε να μακραίνουμε το σκοινί μας κα-θημερινά με το ν’ αναπτύσσουμε τον εαυτό μας συναισθη-ματικά, νοητικά και πνευματικά και με το να ZOYME MIAZΩH αγάπης και υπηρεσίας προς τους άλλους. M’ αυτόντον τρόπο θ’ αναπτύξουμε την ελευθερία κίνησης που χά-σαμε, όταν σαν πνεύματα ενσαρκωθήκαμε στην ύλη.

Z. TO KOΣMIKO MAΣ TAMIEYTHPIO.

Oι περισσότεροι από μας έχουμε κάποιο λογαριασμόστην τράπεζα. Kαταθέτουμε και αποσύρουμε. Όταν το σύ-νολο των καταθέσεών μας είναι μεγαλύτερο από το ποσόπου αποσύρουμε, έχουμε υπόλοιπο και μπορούμε να μετα-χειριστούμε τα χρήματα μας, για να κινηθούμε ελεύθερα.


Όσα περισσότερα έχουμε στον λογαριασμό μας, τόσα πε-ρισσότερα χρήματα έχουμε για να κινηθούμε και τόση με-γαλύτερη ελευθερία έχουμε να δοκιμάσουμε καινούριαπράγματα, να ταξιδέψουμε κλπ.

Aν από την άλλη μεριά παίρνουμε περισσότερα απ’ό,τι καταθέτουμε, τότε ο λογαριασμός μας δεν πάει καλά.Όχι μόνο δεν έχουμε χρήματα στο λογαριασμό μας για νακινηθούμε, αλλά είναι πιθανό να χρωστάμε και να πνιγό-μαστε να τα ξεπληρώσουμε. Έτσι αναγκαζόμαστε να πε-ριορίσουμε τα έξοδά μας και ίσως να αυξήσουμε τις ώρεςεργασίας μας, ώστε να εξοικονομήσουμε αυτά που χρω-στάμε και να τα δώσουμε πίσω. H ελευθερία μας είναι πε-ριορισμένη. Aν αυτό συνεχιστεί για μεγάλο διάστημα καιγια μεγάλα χρηματικά ποσά, τότε μπορεί να μας κάνουνκατάσχεση στα πράγματά μας ή ακόμη και να μας βάλουνφυλακή. Tότε σίγουρα έχουμε πολύ μικρή ελευθερία κίνη-σης.

Έτσι η σχετική ελευθερία κίνησης που έχουμε, εξαρτά-ται από το πώς χειριζόμαστε το λογαριασμό μας στο τα-μιευτήριο, από τη σχέση ανάμεσα στις καταθέσεις και τιςαναλήψεις.

H ίδια σχέση ισχύει και ανάμεσα στην ελεύθερη βούλη-ση και TO KOΣMIKO MAΣ TAMIEYTHPIO. Tο κοσμικό μας τα-μιευτήριο είναι ένα αρχείο όλων μας των σκέψεων, λόγωνκαι πράξεων. Eίναι επίσης ένα μέρος όπου βρίσκονται ό-λες μας οι προσπάθειες, κάθε βελτίωση που καταφέραμε,τα ταλέντα και οι ικανότητες που αναπτύξαμε, καθώς καικάθε τι που έχουμε μάθει. Aυτός είναι ένας άλλος τρόποςγια να περιγράψουμε το μορφογεννητικό πεδίο ή το αιτια-τό σώμα.

Oι καταθέσεις μας είναι οι αλτρουϊστικές σκέψεις, λό-για και πράξεις μας· οι προσπάθειές μας να εξελιχθούμεκαι να βελτιωθούμε σωματικά, συγκινησιακά, νοητικά καιπνευματικά. Oι καταθέσεις μας είναι οι προσπάθειές μαςν’ αναπτύξουμε πνευματική διάκριση και δύναμη θέλησης.H αγάπη είναι η μεγαλύτερή μας κατάθεση . Oι αναλήψειςμας είναι οι εγωιστικές μας σκέψεις, τα λόγια, οι πράξειςμας, το κακό που έχουμε κάνει σε άλλους, οι ώρες πουσπαταλήσαμε τεμπελιάζοντας χωρίς προσπάθεια να κα-λυτερέψουμε τον εαυτό μας, ν’ αναπτύξουμε τη διάκρισηκαι τη δύναμη της θέλησης. Tο μίσος, ο θυμός, η πικρία, ηζήλεια, ο φόβος και ο εγωισμός, όλα αυτά είναι αναλή-


ψεις.Ένας βασικός παράγοντας που καθορίζει λοιπόν το

μέγεθος της ελεύθερης βούλησης είναι οι καταθέσεις τουκοσμικού μας λογαριασμού. Aν ήρθαμε σ’ αυτήν τη ζωήφέρνοντας μαζί μας ένα μεγάλο έλλειμμα, θα πρέπει νακαταθέτουμε συνεχώς χωρίς ν’ αποσύρουμε, για να ισορ-ροπήσουμε το λογαριασμό μας και να έχουμε τελικά μεγα-λύτερη ελευθερία κινήσεως και ίσως ν’ αρχίσουμε να ει-σπράττουμε “τόκο”.

Για παράδειγμα, αν ήρθαμε σ’ αυτήν τη ζωή μ’ ένα με-γάλο έλλειμμα στο λογαριασμό μας στην αγάπη, αν είμα-σταν εγωιστές και χωρίς αγάπη στο παρελθόν, τότε θαχρειαστεί ίσως να δίνουμε αγάπη για πολλά χρόνια πριναρχίσουμε να δεχόμαστε κι εμείς αγάπη σαν αντάλλαγμα.Άλλοι γύρω μας μπορεί να δίνουν πολύ λιγότερα και ναδέχονται περισσότερα από την αρχή. O λογαρισμός τουςμπορεί να είναι πολύ πιο θετικός από το δικό μας. Mπορείνα έρθουμε σ’ αυτήν τη ζωή μ’ ένα μεγάλο έλλειμμα στολογαριασμό μας σχετικά με τη βελτίωση και την εξέλιξητου εαυτού μας. Eτσι μπορεί να χρειαστούμε χρόνια για ναμάθουμε να χαλαρώνουμε ή να διαλογιζόμαστε, να κόψου-με το τσιγάρο , ν’ αδυνατίσουμε ή να ξεπεράσουμε το φόβομας, το θυμό ή τις ενοχές μας. Mπορεί να μην προοδεύσου-με τόσο όσο κάποιοι που έχουν μεγάλες “καταθέσεις πει-θαρχίας” στο λογαρισμό τους. Aπλούστατα έχουν δουλέψειαυτήν την πλευρά του εαυτού τους περισσότερο από μας,όπως κι εμείς έχουμε δουλέψει μιά άλλη πλευρά περισσό-τερο απ’ αυτούς. Aυτό δε σημαίνει ότι θα ’πρεπε να εγκα-ταλείψουμε την προσπάθεια να πειθαρχήσουμε τον εαυτόμας. Ίσως, αντίθετα, να χρειαστεί να δουλέψουμε περισ-σότερο από τους άλλους στο θέμα της πειθαρχίας του ε-αυτού μας, μέχρι να ισορροπήσουμε με τον καιρό τον κο-σμικό μας λογαριασμό και ν’ αρχίσουμε να έχουμε τ’αποτελέσματα που θέλουμε. Eίναι κάτι που θα χρειαστείειλικρινή προσπάθεια και υπομονή.

Φαίνεται λοιπόν, πως είμαστε ελεύθεροι να κάνουμεοποιαδήποτε προσπάθεια επιθυμούμε στη ζωή για να πε-τύχουμε τους σκοπούς μας. H ελευθερία να διαλέξουμε καινα προσπαθήσουμε δεν είναι περιορισμένη, αλλά τα απο-τελέσματα που θα έχουμε είναι περιορισμένα, τουλάχιστονπροσωρινά, εξαιτίας της αδράνειάς μας στο παρελθόν.Θα μπορούσαμε λοιπόν να πούμε, οτι τα γεγονότα που


συμβαίνουν ή δε συμβαίνουν, είναι αποτέλεσμα του πα-ρελθόντος. Όμως το πώς θ’ αντιδράσουμε σ’ αυτά στοπαρόν, είναι η ελεύθερη βούλησή μας.

Kαι πάλι, όπως έχουμε ήδη αναφέρει σε προηγούμενασημεία αυτού του κεφαλαίου, η ελεύθερη βούλησή μας ε-ξαρτάται από το αν έχουμε πνευματική διάκριση και θέλη-ση.

Mπορούμε ν’ απορρίψουμε ή ν’ αντισταθούμε σ’ αυτάπου μας στέλνει ο κοσμικός μας λογαριασμός (του οποίουτο ενημερωτικό αντίγραφο δεχόμαστε συνεχώς). Mπορεί ν’απορρίψουμε ένα γεγονός σα λάθος ή σαν αδικία. Mπο-ρούμε ν’ αμφιβάλλουμε για τη δικαιοσύνη ή τη σοφία τουKοσμικού μας Λογιστή. Mπορούμε να τον κατηγορήσουμεότι δε χειρίζεται σωστά τον λογαριασμό μας. Mπορούμενα νιώσουμε κατάθλιψη, αδυναμία, ανημπόρια ή πως εί-μαστε θύμα υπερφυσικών δυνάμεων. Nα πιστέψουμε ότιαυτά που μας συμβαίνουν είναι αποτέλεσμα του καπρί-τσιου ενός παιχνιδιάρη ή άδικου Θεού. Ή μπορούμε να συ-νειδητοποιήσουμε ότι ο,τιδήποτε μας συμβαίνει, βρίσκεταισε απόλυτη αρμονία με τον κοσμικό μας λογαριασμό.Mπορούμε να έχουμε εμπιστοσύνη ότι ο κοσμικός μας λο-γιστής ξέρει τί κάνει, και ούτε τιμωρεί, ούτε ανταμοίβει,αλλά απλώς ενημερώνει το λογαριασμό μας κι εμείς ει-σπράττουμε (ή όχι) ανάλογα. Έτσι μπορούμε να δεχτούμεαυτά που έχουν συμβεί μέχρι τώρα σαν απόλυτα δίκαιακαι σωστά.

Mπορούμε να ζητήσουμε βοήθεια για το πώς πρέπει ν’αντιδράσουμε σ’ αυτές τις καταστάσεις πιο αποτελεσμα-τικά, για ν’ αναπτυχθούμε πνευματικά και να βελτιώσουμετην κατάσταση του λογαριασμού μας. Mπορούμε να δε-χτούμε κάθε εμπειρία σα μιά ευκαιρία για αυτογνωσία,βελτίωση και ανάπτυξη του εαυτού μας. Mπορεί λοιπόν ναείναι μοίρα όταν ο αγαπημένος μου μ’ εγκαταλείπει ή ε-γκαταλείπει το σώμα του. Aλλά είναι ελεύθερη βούλησήμου ν’ αντιδράσω θετικά ή αρνητικά σ’ αυτό. Mπορώ ν’ α-φήσω τον εαυτό μου να αισθανθεί πόνο, φόβο, θυμό, κα-τάθλιψη ή γενικά μιά αρνητικότητα προς τη ζωή. Mπορώνα ψάξω αμέσως να βρω κάποιον άλλον, για να καλύψωτον πόνο, την ανασφάλεια και το φόβο που αισθάνομαι.Mπορώ να στραφώ στα ηρεμιστικά, στο ποτό ή σ’ άλλεςχημικές ουσίες για να ναρκώσω τον νου και ν’ απαλύνωτον πόνο.


Mπορώ όμως και να χρησιμοποιήσω αυτήν την εμπει-ρία για να καταλάβω οτι η ζωή σ’ αυτό το υλικό σώμα εί-ναι πολύ εύθραυστη κι ότι δεν μπορώ να εξαρτώμαι στ’ α-λήθεια παρά μόνο από τον εαυτό μου και ότι πρέπει ν’αναπτύξω την πνευματική μου φύση, την πίστη, τη συγκέ-ντρωση, την αυτοκυριαρχία μου και να προχωρήσω στηνπνευματική μου εξέλιξη.

H ζωή είναι λοιπόν σαν ένα παιχνίδι με χαρτιά. Tαχαρτιά που μας μοιράζει ο κοσμικός παίκτης είναι η μοίραμας· μιά μοίρα όμως που τη δημιούργησαν οι προηγούμε-νές μας σκέψεις, τα λόγια και οι πράξεις, καθώς και οι πε-ποιθήσεις που έχουμε τώρα. Tο πώς θα παίξουμε αυτά ταχαρτιά είναι η ελεύθερή μας βούληση. Παίξτε τα έξυπνακαι θα έχετε καλύτερα αποτελέσματα στο μέλλον.

H. TI MΠOPOYME NA MAΘOYMEAΠO AYTA ΠOY MAΣ ΣYMBAINOYN.

Σύμφωνα μ’ αυτά που έχουμε πει μέχρι τώρα, αυτά ταδιάφορα γεγονότα στη ζωή μας είναι ακριβώς αυτά πουεμείς έχουμε δημιουργήσει, με τις δικές μας προηγούμενεςπράξεις και τις τωρινές σκέψεις, τα λόγια και τις πράξειςμας. Φαίνεται όμως να είναι ακριβώς αυτό που χρειαζό-μαστε για να συνεχίσουμε τη διαδικασία της ανάπτυξηςμας σαν πνεύματα μέσα στην εξέλιξη, από ένα χαμηλό σ’ένα ανώτερο επίπεδο συνειδητότητας. Eίναι πιο αποτελε-σματικό να δούμε αυτά τα γεγονότα σαν πιθανές εμπειρίεςμάθησης, παρά σαν κάποιο είδος τιμωρίας. Θα ήταν κα-λύτερα, αντί να βλέπουμε αυτά τα γεγονότα σαν κάτι πουπρέπει να υποστούμε, για “να πληρώσουμε γι αυτά που έ-χουμε κάνει”, να τα δούμε σαν ευκαιρίες που μας προσφέ-ρει η ζωή, για να ωριμάσουμε συγκινησιακά, νοητικά καιπνευματικά. Όπως έχουμε ήδη αναφέρει, μπορούμε ναδιαλέξουμε πώς θ’ αντιδράσουμε. Mπορούμε ν’ αντιδρά-σουμε με φόβο, με άρνηση, μ’ επιθετικότητα ή με κάποιοείδος φυγής. Mπορούμε όμως ν’ αντιδράσουμε ψάχνονταςγια την εσωτερική δύναμη που χρειαζόμαστε για να ξεπε-ράσουμε το συγκεκριμένο πρόβλημα. H ελευθερία που θαέχουμε ν’ αντιδράσουμε θετικά ή αρνητικά σε κάποιο συ-γκεκριμένο γεγονός, θα εξαρτηθεί από το πόσο έχουμε ε-λευθερωθεί από τους φόβους μας και από το αν πιστεύ-ουμε οι ίδιοι ότι είμαστε αδύναμοι και ο κόσμος γύρω μας


γεμάτος κινδύνους. Bλέπουμε λοιπόν πάλι οτι η "ελεύθερηβούλησή" μας εξαρτάται απόλυτα από το βαθμό που έ-χουμε αναπτύξει την ελευθερία από τους προγραμματι-σμούς μας και τους συγκινησιακούς μηχανισμούς, απότους φόβους και τις προσδοκίες που μας αναγκάζουν ναγινόμαστε ρομπότ, ανίκανα να συλλάβουνε καν μιά διαφο-ρετική αντίδραση σ’ ένα συγκεκριμένο ερέθισμα. Eχουμε “ε-λεύθερη βούληση” μόνο αν έχουμε εργαστεί για ν’ αναπτύ-ξουμε αυτήν τη “βούληση” ενάντια στη μηχανική καισυνηθισμένη συναισθηματική, νοητική και σωματική λει-τουργία. Aυτήν την ελευθερία μπορεί να την αποκτήσει κα-νείς μέσα από την αυτοανάλυση και τη σοβαρή πνευματι-κή προσπάθεια, μέσα από διάφορα συστήματα καιτεχνικές.

Θ. AYTO ΠOY MΠOPOYME NA MAΘOYMEAΠO MIA APPΩΣTIA.

Aς πάρουμε μερικά παραδείγματα: H αρρώστια είναιένα απ’ αυτά τα “μοιραία” συμβάντα στη ζωή μας, πουμοιάζει άλλες φορές να έχει σχέση με το πώς ζούμε τηζωή μας τώρα και άλλες φορές να μην έχει. Aκόμη κι αυτοίπου κάνουν ό,τι είναι σωστό για το σώμα και το πνεύματους, αρρωσταίνουν καμιά φορά ή παθαίνουν ατυχήματα.Άρα είναι κάτι που μπορούμε να ελέγξουμε κάπως, αλλάπου δεν έχουμε τη δύναμη να ελέγξουμε τελείως. Mπορούμελοιπόν να υποθέσουμε ότι μιά αρρώστια έχει κάτι να μαςδιδάξει στις περισσότερες περιπτώσεις. Eίτε για το τί κά-νουμε που δημιουργεί την έλλειψη ισορροπίας, που απο-καλούμε αρρώστια ή για τη συμπεριφορά και τις δυνάμειςπου μπορούμε ν’ αναπτύξουμε αντιμετωπίζοντάς την. Aςδούμε μερικά παραδείγματα από τα μαθήματα που μπο-ρούμε να διδαχτούμε, αντιμετωπίζοντας μιά αρρώστια.

1. Mπορεί να μάθουμε πώς να διορθώσουμε τη δια-τροφή μας. Mπορεί ν’ ανακαλύψουμε ότι ο τρόπος πουτρώμε είναι η αιτία που το σώμα μας (άρα και ο νους μας)χάνει την ισορροπία ή τη ζωτικότητά του, οπότε θα είναιαπαραίτητο ν’ αλλάξουμε τις διαιτητικές μας συνήθειες.Aυτές οι αλλαγές μπορούν μετά ν’ αλλάξουν τη δόνηση ήτην ποιότητα του σώματος και του νου, ώστε να γίνουνπιο ευαίσθητα σε ανώτερες πνευματικές ενέργειες, ευαί-


σθητες δυνάμεις και αλήθειες. M’ αυτόν τον τρόπο η εξέλι-ξή μας γενικά βοηθιέται από την αντίδρασή μας στην αρ-ρώστια.

2. Mπορεί να μάθουμε να χαλαρώνουμε και να πά-ψουμε να τρέχουμε συνεχώς. Nα βρούμε έναν πιο αρμονι-κό ρυθμό ζωής, όπου δε θα είμαστε ούτε υπερκινητικοί,ούτε αδρανείς. Aυτή η επανεκτίμηση της ρουτίνας μας καιτου επιπέδου της δραστηριότητάς μας, θα χρησιμεύσειστη δημιουργία ενός μεγαλύτερου βαθμού γενικής αρμο-νίας, που θα οφελήσει όλα τα επίπεδα και τις πλευρές τηςζωής μας, συμπεριλαμβανομένων και των πνευματικώνμας ικανοτήτων και των σχέσεών μας και όχι μόνο την κα-τάσταση του υλικού σώματος. Έτσι η αρρώστια έρχεταιγια να μας μάθει την αρμονία και τον ρυθμό, κάτι που μέ-χρι τώρα έχουμε αγνοήσει.

3. Eίναι γνωστό οτι οι αρνητικές μας σκέψεις και αι-σθήματα όπως η ανησυχία, ο φόβος, η πικρία, η μεμψι-μοιρία, η ζήλεια, η αγωνία και η αδυναμία ή η ανικανότη-τα, παίζουν ένα σημαντικό ρόλο στο βαθμό τηςαντίστασης που θα έχει το σώμα και ο νους απέναντι στηναρρώστια. Έτσι μιά αρρώστια μπορεί να μας αναγκάσεινα παρατηρήσουμε, να αναλύσουμε και να προσπαθή-σουμε ν’ αλλάξουμε αυτές τις συναισθηματικές και νοη-τικές συνήθειες, ώστε να μπορέσουμε να γίνουμε καλά καινα μείνουμε καλά. Aυτή η αλλαγή στο σχήμα των σκέψεωνμας , βοηθάει πολύ να εξελιχτούμε συναισθηματικά, νοητι-κά και πνευματικά.

4. Mιά αρρώστια είναι συχνά μειωτική. Mερικοί απόμας χρειάζονται αυτό το μάθημα ταπεινοφροσύνης. Συ-χνά έχουμε μιά ιδιαίτερα μεγάλη ιδέα για το σώμα και τονου μας και νομίζουμε ότι είμαστε κατά κάποιο τρόπο τοκέντρο του σύμπαντος ή ότι είμαστε ανώτεροι ή πιο σημα-ντικοί από άλλους ανθρώπους. Tο γεγονός λοιπόν ότι έναμικρόβιο τόσο μικρό, που δεν μπορούμε καν να δούμε, μαςοριζοντιώνει, μας βάζει στη θέση μας. H ανάγκη να δε-χτούμε βοήθεια από άλλους και η συνειδητοποίηση ότιαυτό το σώμα δεν είναι παρά μιά προσωρινή ύπαρξη καιμιά εύθραυστη πραγματικότητα εδώ πάνω στη γη, μπορείνα δημιουργήσει μιά πιο καθαρή αντίληψη της υλικής μας


υπόστασης. Eτσι μπορούμε να μάθουμε την ταπεινοφρο-σύνη και να δούμε τη σχέση της προσωπικότητάς μας μετο σύμπαν και τη ζωή, με μιά πιο σωστή προοπτική.

5. Mπορούμε να μάθουμε να δεχόμαστε την αγάπηκαι τη φροντίδα από τους άλλους. Mερικοί από μας εί-μαστε προγραμματισμένοι να δίνουμε μόνο και να μη δεχό-μαστε. Πιστεύουμε οτι αυτό είναι αλτρουϊσμός, αλλά μπο-ρεί να είναι και μεγάλος εγωισμός. Mπορεί να μη θέλουμενα βρεθούμε σε θέση να χρωστάμε κάτι σε κάποιον (κι αυτόείναι μιά ένδειξη ότι αισθανόμαστε ξεχωριστότητα). Mπο-ρεί να αισθανόμαστε ότι πρέπει να δίνουμε περισσότεροαπ’ όσο παίρνουμε, για να είμαστε"καλύτεροι” από τουςάλλους ή να αξίζουμε την εκτίμηση και την αγάπη τους. Έ-τσι μέσα από μιά αρρώστια μερικοί μπορούν να μάθουν ναδέχονται από τους άλλους βοήθεια ή ότι αξίζουν την αγά-πη και την παραδοχή, ακόμη κι αν δεν μπορούν ν’ ανταπο-δώσουν τίποτε.

6. Mιά αρρώστια μπορεί να μας αναγκάσει να σταμα-τήσουμε κάθε δραστηριότητα, για ένα αρκετά μεγάλοχρονικό διάστημα. Aυτή η ησυχία μπορεί να γίνει ένα ερέ-θισμα για βαθύτερη σκέψη γύρω από τη ζωή, γύρω από τοτί κάνουμε, πού πάμε και αν κάνουμε αυτό που πραγματι-κά θέλουμε. Πολλοί άνθρωποι εμπλέκονται σ’ έναν τρόποζωής που βασίζεται σε ορισμένες ανάγκες, που έχουν μιάδεδομένη χρονική περίοδο, αλλά ενώ, με τα χρόνια πουπερνούν, καινούριες ανάγκες παίρνουν τη θέση των πα-λιών, δε βρίσκουν το χρόνο να κάνουν τις αντίστοιχες αλ-λαγές στη ζωή τους. Έτσι η αρρώστια μας δίνει συχνά τηνευκαιρία να σταθούμε και να σκεφτούμε πιο σοβαρά γι’αυτό που ζητάμε στη ζωή, κι αν προχωράμε σωστά προςαυτόν το σκοπό.

7. Tα τελευταία χρόνια έχουν δημιουργηθεί κι αναπτυ-χθεί πολλά συστήματα προβολής θετικής σκέψης. Aυτέςοι τεχνικές νοητικής προβολής έχουν με επιτυχία δημιουρ-γήσει αγωγές και θεραπείες για μιά μεγάλη γκάμα σωματι-κών προβλημάτων, από αρθριτικά μέχρι καρκίνο και υ-πέρταση. Tις τελευταίες δεκαετίες, χιλιάδες άνθρωποι σ’όλο τον κόσμο παρακινήθηκαν από την ανάγκη να γιατρέ-ψουν τον εαυτό τους από κάποια αρρώστια ή πρόβλημα,


να μάθουν να διοχετεύουν αυτές τις θετικές δυνάμεις. Kαιανεξάρτητα από το τί συμβαίνει με την αρρώστια, αυτή ηκαινούρια θετική δύναμη παραμένει σαν ένα διανοητικόχαρακτηριστικό, που μόλις αποκτήσαμε. Πολλοί άνθρωποιδε θα είχαν ποτέ αναπτύξει αυτήν τη νοητική δύναμη χω-ρίς το κίνητρο της αρρώστιας.

8. Xρειάζεται όλοι να παίξουμε έναν πιο δραστήριορόλο στη δημιουργία της υγείας και της ευτυχίας μας.Πολύ λίγοι άνθρωποι συνειδητοποιούν ότι αυτοί οι ίδιοιείναι απόλυτα υπεύθυνοι για την υγεία, την ευτυχία, τηναρμονία και την επιτυχία στη ζωή τους και ότι κανέναςάλλος δεν μπορεί ούτε να τους τα δώσει, αλλά ούτε και ναέχει την ευθύνη για το αν θα τα έχουν ή όχι στη ζωή τους.Kανένας άλλος δεν μπορεί να δημιουργήσει τη δικιά μας υ-γεία ή ευτυχία. Eίναι δικιά μας ευθύνη. Mπορεί λοιπόν μιάαρρώστια να είναι ο μόνος τρόπος για να το συνειδητο-ποιήσουμε αυτό και ν’ αναλάβουμε τελικά ένα δραστήριορόλο στη δημιουργία της υγείας, ευτυχίας και αρμονίαςμας.

9. Συχνά μιά αρρώστια είναι μιά ευκαιρία να εξετά-σουμε και να επανεκτιμήσουμε τις αξίες μας στη ζωή.Aυτό συμβαίνει προπαντός όταν η αρρώστια μας οδηγείστη συνειδητοποίηση ότι αυτό το σώμα είναι μόνο προ-σωρινό και ότι οι μέρες μας εδώ σ’ αυτόν τον πλανήτη εί-ναι μετρημένες. Aυτή η καινούρια αντίληψη της ζωής γίνε-ται αιτία να εξετάσουμε βαθύτερα το σκοπό της ζωήςγενικά, άρα και το σκοπό της δικιάς μας ζωής και πώς θαθέλαμε να τον πραγματοποιήσουμε. Πολλοί είναι οι άν-θρωποι που μέσα από μιά σοβαρή αρρώστια ή μιά εμπει-ρία που τους έφερε πολύ κοντά στο θάνατο, έκαναν ριζι-κές αλλαγές στη ζωή τους.

10. Oταν υπάρχει σοβαρός πόνος λόγω της αρρώ-στιας, μας δίνεται η ευκαιρία να μάθουμε να χειριζόμα-στε τον πόνο. Ένας τρόπος να τον αντιμετωπίσουμε είναιν’ αποταυτιστούμε από την περιοχή που πονά. Oτανστρέφουμε την προσοχή μας αλλού, το μήνυμα του πόνουδεν κατακλύζει τη συνειδητότητά μας. Oταν μπορέσουμενα καταλάβουμε και ακόμη περισσότερο να βιώσουμε τογεγονός ότι η συνειδητότητά μας είναι ξεχωριστή από το


σώμα μας, τότε θα μπορέσουμε να υπερβούμε τον πόνο. Hεμπειρία αυτή, η ικανότητα να αισθανθούμε τη συνειδητήμας ύπαρξη σαν ανεξάρτητη από το υλικό μας σώμα, είναιένα μεγάλο βοήθημα στον πνευματικό μας δρόμο. Aυτό τογεγονός εξετάζεται επιστημονικά τώρα, στις περιπτώσειςπου οι άνθρωποι φτάνουν πολύ κοντά στο θάνατο καιφεύγουν από το σώμα τους, που είναι συχνά κλινικά νε-κρό, ενώ συγχρόνως έχουν απόλυτη αίσθηση του τί γίνεταικαι λέγεται. H συνειδητότητά τους λειτουργεί ανεξάρτητααπό το νου, το νευρικό σύστημα και τις αισθήσεις. Aυτόείναι ένα από τα πιο σημαντικά πνευματικά μαθήματα: εί-μαστε πνεύμα και όχι ύλη. Eίναι επίσης κάτι που μπορούμενα μάθουμε με την επαφή μας με την αρρώστια.

11. Πολλοί άνθρωποι στρέφονται στο Θεό όταν έχουνπροβλήματα. Eίναι λυπηρό ότι χρειάζεται να έχουμε προ-βλήματα για να αισθανθούμε την ανάγκη να επικοινωνή-σουμε με μιά τόσο σημαντική πλευρά της πραγματικότη-τάς μας, όπως είναι η δημιουργική δύναμη, η δύναμη πουστηρίζει όλα όσα υπάρχουν. Eίμαστε όμως δυστυχώς ακό-μη αρκετά επιπόλαιοι και χρειαζόμαστε ένα σοβαρό πρό-βλημα για να κοιτάξουμε τα πράγματα πιο σοβαρά. Mιάαρρώστια λοιπόν μπορεί να γίνει η αιτία για ν’ αποκτήσεικάποιος μιά βαθύτερη επαφή με το Θεό και ν’ αναπτύξειαυτήν τη σχέση πιο σοβαρά και συνειδητά. Mπορεί να ελ-πίζει κανείς ότι αυτή η συνήθεια θα συνεχιστεί και μετά,όταν δε θα υπάρχει πια πρόβλημα.

12. Tο να παραδοθεί κάποιος, όπως και να προσπα-θεί δυναμικά είναι μιά ποιότητα που πρέπει να μάθει καινα τελειοποιήσει. Yπάρχουν στιγμές που χρειάζεται νασυγκεντρώσουμε όλη μας την ενέργεια και ικανότητα για ν’αλλάξουμε ή να διορθώσουμε κάτι. Yπάρχουν όμως στιγ-μές που χρειάζεται να μάθει κάποιος να παραδίνεται. Tιςπερισσότερες στιγμές χρειαζόμαστε ένα συνδυασμό. Xρει-άζεται να κάνουμε τη μεγαλύτερη προσπάθεια που μπο-ρούμε, ενώ συγχρόνως παραδίνουμε το αποτέλεσμα στοΘεό ή τη ζωή. Aυτό είναι το μυστικό της ζωής: να προ-σπαθούμε να κάνουμε το καλύτερο και να μπορούμε να δε-χτούμε οποιοδήποτε αποτέλεσμα.

Aυτό βέβαια δε σημαίνει οτι θα έπρεπε να επιδιώξουμεν’ αρρωστήσουμε για να διδαχτούμε αυτά τα μαθήματα.


Σημαίνει όμως ότι, όταν έχουμε ένα πρόβλημα, αντί να φο-βόμαστε, να πικραινόμαστε, ν’ ανησυχούμε και να παρα-πονιόμαστε, είναι πολύ πιο αποτελεσματικό να το εξετά-σουμε, για να προσπαθήσουμε να καταλάβουμε τίμπορούμε να μάθουμε απ’ αυτό και πώς θα το λύσουμε.Aυτή είναι η ελεύθερη βούλησή μας, η ικανότητα ν’ αντιμε-τωπίσουμε και να μάθουμε από τα γεγονότα στη ζωή μας.Eίναι λοιπόν στο χέρι μας. Eίναι δικιά μας επιλογή.

I. TI MΠOPOYME NA MAΘOYME AΠO TO ΘANATOENOΣ AΓAΠHMENOY ΠPOΣΩΠOY.

Aς εξετάσουμε τώρα το ίδιο ερώτημα σε σχέση με τοχωρισμό από κάποιον που αγαπάμε είτε γιατί χωρίζουν οιδρόμοι μας, είτε γιατί εγκατέλειψε το υλικό του σώμα. Aςπάρουμε το παράδειγμα ενός (ή μιάς) συζύγου που έχουμεσυνηθίσει, στον οποίο βασιζόμαστε και στον οποίο είμα-στε πιθανότατα προσκολλημένοι. Tί μπορούμε να μάθουμεστην περίπτωση που χωρίζουν οι δρόμοι μας, δηλαδή πή-ραμε διαζύγιο ή βρισκόμαστε σε διάσταση; Aν κάναμε ό,τιήταν δυνατό για να σώσουμε την κατάσταση και παρόλααυτά περνάμε την εμπειρία του χωρισμού (έστω και προ-σωρινά), τί μπορούμε να μάθουμε;

1. Mπορούμε μ’ αυτήν την ευκαιρία να εξετάσουμε τησυμπεριφορά μας και τις πεποιθήσεις μας για τον εαυ-τό μας, τον άλλο, και τη σχέση γενικά, ώστε να καταλά-βουμε κατά πόσο συμβάλλαμε κι εμείς στη δυσαρμονία. Θ’ανακαλύψουμε σίγουρα αδυναμίες, ελαττώματα και επα-ναλαμβανόμενες αρνητικές σκέψεις, που μπορούμε να α-ναλύσουμε και από τις οποίες να προσπαθήσουμε ν’ α-παλλαγούμε. Eτσι, στην περίπτωση που ξαναβρεθούμεμαζί ή φτιάξουμε μιά άλλη σχέση, δε θα ξανακάνουμε ταίδια λάθη. Θα έχουμε επίσης αποκτήσει περισσότερη αυ-τογνωσία και συναισθηματική και πνευματική ωριμότητα.

2. Mπορούμε να μάθουμε ν’ αγαπάμε τον άλλο ανε-ξάρτητα από τη συμπεριφορά του ή το γεγονός ότι μαςεγκατέλειψε. Mπορούμε να μάθουμε να συγχωρούμε. Nαμάθουμε να ευχόμαστε για τον άλλον να είναι καλά και ευ-τυχής, ό, τι κι αν κάνει, όπου κι αν βρίσκεται, μ’ όποιον κιαν βρίσκεται. H αγάπη χωρίς όρους είναι ένα δύσκολο, αλ-


λά αναπόφευκτο μάθημα στον πνευματικό δρόμο. Δενχρειάζεται ασφαλώς να το μάθει κάποιος απαραίτητα μ’αυτόν τον τρόπο. Eίναι όμως ένας από τους πολλούς τρό-πους για να μάθει κανείς.

3. Kαθώς μένουμε ν’ αντιμετωπίσουμε τη ζωή μόνοι,θα αισθανθούμε κάποιο κενό, ίσως και φόβο ή ανασφά-λεια. Σ’ αυτήν την περίπτωση υπάρχουν διάφορες λύσεις.Mερικοί προσπαθούν να βρουν κάποιον αμέσως, για νακαλύψουν το εσωτερικό κενό και την ανασφάλειά τους.Άλλοι παθαίνουν κατάθλιψη και αποσύρονται από τηζωή, καμιά φορά με τη βοήθεια ηρεμιστικών, ναρκωτικώνή του αλκοόλ. Yπάρχει όμως και άλλη λύση. Mπορούμε ν’αντιμετωπίσουμε το φόβο της μοναξιάς, να περάσουμεαυτήν την εμπειρία και ν’ ανακαλύψουμε την πληρότητακαι τη δύναμη που υπάρχει μέσα μας. Aυτή η προσπά-θεια που κάνει κανείς για ν’ αναπτύξει την εσωτερική τουδύναμη, συχνά τον οδηγεί σε μιά πνευματική αναζήτηση,που τον οφελεί σε όλα τα επίπεδα της ζωής του και α-σφαλώς και στις μελλοντικές του σχέσεις, όπου θα μπορείπια να δημιουργήσει μιά σχέση από αγάπη και όχι από α-νάγκη ή εξάρτηση.

Ένα μάθημα λοιπόν, είναι ότι μπορούμε να ζήσουμεμόνοι μας, ότι μπορούμε ν’ αντιμετωπίσουμε τη ζωή μόνοιμας, ότι έχουμε τη δύναμη να το κάνουμε. Aυτό δε σημαίνειοτι θα ήταν καλό να διακόψουμε μιά σχέση που έχουμε,μόνο και μόνο για ν’ ανακαλύψουμε αυτό το γεγονός. Mπο-ρούμε να το μάθουμε διατηρώντας την τωρινή μας σχέση.Eίναι πολύ περισσότερα τα μαθήματα που μαθαίνουμεβελτιώνοντας τον εαυτό μας, ώστε η σχέση να είναι ομαλή,γεμάτη αγάπη και αρμονία. Aν όμως παρόλες τις προ-σπάθειες να βελτιώσουμε τον εαυτό μας και τη σχέση μας,δεν υπάρχει ελπίδα, τότε καλό θα είναι μ’ αυτήν την ευκαι-ρία ν’ αντιμετωπίσουμε το φόβο της μοναξιάς και να δου-λέψουμε μ’ αυτόν και την ανασφάλειά μας, πριν σπεύσου-με να δημιουργήσουμε μιά νέα σχέση.

4. Oταν δημιουργούμε σχέσεις με τους ανθρώπους γύ-ρω μας, αναζητάμε την ασφάλεια, την ευτυχία, την ολο-κλήρωση, την επιβεβαίωση και την απόλαυση. Aργά ήγρήγορα όμως συνειδητοποιούμε ότι δεν μπορούν οι άλλοινα μας βοηθήσουν πραγματικά να δημιουργήσουμε αυτά


τα συναισθήματα. Oταν το καταλάβουμε αυτό καλά, θαπροσπαθήσουμε να βρούμε αυτό που ζητάμε μέσα απότην πνευματική σχέση με τον εσώτερο εαυτό, ένανπνευματικό δάσκαλο ή το Θεό. Πολλοί άνθρωποι, μετάαπό μιά απογοήτευση ή πολλές απογοητεύσεις στρέφο-νται τελικά στην ανάπτυξη μιάς βαθύτερης πνευματικήςζωής, βρίσκοντας μέσα τους ή στη σχέση τους με τον Θεόαυτό που μέχρι τώρα αναζητούσαν στους άλλους ανθρώ-πους. Aυτό δε σημαίνει ότι δεν αγαπούν ή δε φροντίζουντους άλλους. Σημαίνει οτι δεν ελπίζουν να κερδίσουν κάτιαπό τους άλλους, αλλά είναι ευτυχείς να δίνουν στους άλ-λους. Mπορούν να δέχονται από τους άλλους, αλλά να μηνπροσδοκούν τίποτα απ’ αυτούς. Tότε μπορούν να είναι στ’αλήθεια ευτυχείς και για πρώτη φορά ν’ αγαπούν τον άλ-λον αληθινά, ανεξάρτητα από το τί θα κάνει.

Yπάρχουν κι άλλα πιθανά μαθήματα, όταν ο αγαπη-μένος μας άνθρωπος εγκαταλείπει το υλικό του σώμα.

5. H αντιμετώπιση ενός θανάτου είναι συνήθως μιάδύσκολη και θλιβερή εμπειρία. Mπορεί όμως να είναι έναχτύπημα που χρειαζόμαστε, για να σκεφτούμε πιο σοβαράγια τη ζωή και να συνειδητοποιήσουμε ότι βρισκόμαστεεδώ μόνο προσωρινά. Ότι αυτά τα υλικά σώματα και όλατα αντικείμενα και οι υλικές απολαύσεις που αναζητάμε,δεν είναι παρά προσωρινές πηγές μιάς επιφανειακής καιβραχύβιας ασφάλειας απ’ όπου θα πρέπει τελικά να πα-ραιτηθούμε. Aυτό δε σημαίνει ότι δεν πρέπει να χαιρόμα-στε τη ζωή και όλες τις υλικές και μη απολαύσεις που μαςπροσφέρει, αλλά σημαίνει ότι χρειάζεται ν’ ασχοληθούμεπιο πολύ με το να κοιτάζουμε πιο προσεχτικά αυτό πουβρίσκεται πίσω από την υλική πραγματικότητα. Σημαίνειότι καλό θα ήταν να ερευνήσουμε τη φύση της ανθρώπινηςψυχής, τί συμβαίνει τη στιγμή του θανάτου και πώς μπο-ρούμε να ζήσουμε τη ζωή μας, έτσι ώστε, ταυτόχρονα, νατην ευχαριστιόμαστε όσο γίνεται περισσότερο και να ετοι-μαζόμαστε για την αναπόφευκτη στιγμή της αναχώρησηςτης δικιάς μας ή ενός αγαπημένου μας. Έτσι ο θάνατος ε-νός αγαπημένου μας είναι μιά ευκαιρία να σκεφτούμε πιοσοβαρά για τη ζωή, να αναθεωρήσουμε τις αξίες και τοντρόπο ζωής μας και να δώσουμε μεγαλύτερη σημασία στησυγκινησιακή, νοητική και πνευματική ωριμότητα και εξέ-λιξη.


6. Όταν συμβαίνει κάτι που δε θέλουμε να συμβεί, συ-χνά αισθανόμαστε ότι γίνεται κάποια αδικία και θυμώνου-με μ’ αυτόν που θεωρούμε υπεύθυνο. Στην περίπτωση ενόςθανάτου κάποιου αγαπημένου προσώπου μπορεί να αι-σθανόμαστε ότι ο Θεός είναι υπεύθυνος, αφού μας έχουνπει ότι Eκείνος ελέγχει αυτά τα θέματα. Mπορούμε βέβαιανα μείνουμε μ’ αυτό το συναίσθημα της αδικίας και το πα-ράπονο ή το θυμό που συνεπάγεται, για την υπόλοιπηζωή μας. Mπορούμε όμως να ξεπεράσουμε αυτήν τη δοκι-μασία της πίστης μας και να πιστέψουμε στη σοφία τουθεϊκού σχεδίου, να πιστέψουμε ότι κάθε πνεύμα έχει απο-φασίσει πότε θα εγκαταλείψει το σώμα του και ότι δεν υ-πάρχουν λάθη, ατυχήματα ή αδικία. Aν μπορέσουμε ν’ α-ναπτύξουμε μιά τέτοια πίστη από αυτήν την εμπειρία,τότε θα μάθουμε να έχουμε την ίδια πίστη και σε άλλες πε-ριπτώσεις. Aυτή η ικανότητα μας επιτρέπει να παραμέ-νουμε ελεύθεροι από το φόβο του τί θα συμβεί. Γιατί συμ-βαίνει μόνο αυτό που χρειάζεται να γίνει. Aυτό δε μαςαπαλλάσσει όμως από την ανάγκη να σκεφτούμε, ν’ ανα-λύσουμε, ν’ αποφασίσουμε και να δράσουμε. Δε μας α-παλλάσσει από τη δράση, αλλά από την αγωνία του απο-τελέσματος, από το φόβο της αποτυχίας των πράξεώνμας. Έτσι είμαστε πολύ πιο ελεύθεροι να δράσουμε σύμ-φωνα μ’ αυτό που πιστεύουμε, που αισθανόμαστε, παράαπό το φόβο για το αποτέλεσμα ή τί θα πούνε οι άλλοι.

H πίστη σ’ ένα θεϊκό σχέδιο μας απελευθερώνει απότην πικρία, το παράπονο και το θυμό απέναντι σε ανθρώ-πους που μας “έβλαψαν” στο παρελθόν. Eίναι πολύ πιοχρήσιμο να δεχτούμε ένα γεγονός, που για κάποιο λόγο έ-πρεπε να συμβεί και να αποδεσμευτούμε από τ’ αρνητικάσυναισθήματα. Δε σημαίνει ότι αφήνουμε τους ανθρώπουςνα μας κάνουν ό,τι θέλουν στο παρόν, αλλά αποδεσμευό-μαστε από την αρνητικότητα του παρελθόντος.

Yπάρχουν λοιπόν πολλά μαθήματα που μπορούμε ναδιδαχτούμε όταν χάνουμε έναν αγαπημένο μας από χωρι-σμό ή θάνατο. H εκλογή είναι δικιά μας. Mπορούμε να κά-νουμε ό, τι βρίσκεται μέσα στις δυνατότητές μας, για να ε-μποδίσουμε ένα τέτοιο γεγονός και ασφαλώς έχουμε καιτην ελεύθερη βούληση και το καθήκον να το κάνουμε. Aν ό-μως, παρόλες τις προσπάθειες, χάσουμε την παρουσίααυτού του ανθρώπου απ’ την ζωή μας, τότε είναι ελεύθερηβούλησή μας αν θ’ αντιδράσουμε αρνητικά με παράπονο,


φόβο ή θυμό, ή θετικά και εποικοδομητικά με δύναμη καιαγάπη. O καθένας μπορεί να διαλέξει για τον εαυτό του.

K. H POH TOY ΠOTAMOY

Aς δούμε ένα τελευταίο παράδειγμα, ενός ποταμούπου ρέει, (καθώς κοιτάζουμε το σχεδιάγραμμα, από τηνδεξιά πλευρά της σελίδας προς τ’ αριστερά). Eίναι το πο-τάμι της ζωής, της εξέλιξης, το ποτάμι της σταδιακής τε-λειοποίησης της ανθρωπότητας και της δημιουργίας. Hροή του ποταμού αντιπροσωπεύει το θεϊκό σχέδιο, τηνκατεύθυνση που ακολουθεί η διαδικασία της εξέλιξης.Όλα τα όντα, άνθρωποι, ζώα, φυτά, έντομα, μικρόβια,ακόμη και μέταλλα, όλη η Δημιουργία, βουνά, θάλασσες,ήλιοι, άστρα και γαλαξίες, ρέουν μ’ αυτό το ποτάμι. Eσείςκι εγώ ρέουμε επίσης μ’ αυτό το ποτάμι.

H ροή αυτού του ποταμού δημιουργεί τα γεγονότα πουαποκαλούμε «μοίρα». Δεν είναι γεγονότα που προέρχονταιαπό κάποια ανώτερη δύναμη. Δημιουργούνται από τοντρόπο που συλλογικά σκεπτόμαστε και λειτουργούμε.Kάθε μιά σκέψη, λέξη και πράξη δημιουργούν μιά διατα-ραχή και μιά κίνηση σ’ αυτό το ποτάμι, που είναι μεγάλοσα μιά απέραντη θάλασσα που κινείται προς μιά κατεύ-θυνση. Oι συλλογικές μας σκέψεις, συναισθήματα καιπράξεις, δημιουργούν αυτό που ονομάζουμε υλική πραγ-ματικότητα και τα γεγονότα που βιώνουμε.

Aυτά τα γεγονότα είναι ακριβώς τα ερεθίσματα πουχρειαζόμαστε για να κινούμαστε με την κατεύθυνση πουρέει ο ποταμός. Oταν κινούμαστε αντίθετα με τη ροή τουποταμού, είναι φυσικό ο ποταμός να μας σπρώχνει πίσωμε την ίδια δύναμη που καταβάλλουμε εμείς για να πάμε ε-μπρός. Aν η αντίληψη και η σκέψη μας είναι αρκετά διαυ-γείς, αυτή η δύναμη θα μας κάνει να γυρίσουμε και ν’ αρ-χίσουμε πάλι να ρέουμε με τη φορά του ποταμού. Aν προ-σπαθήσουμε να κινηθούμε προς τις όχθες του ποταμούκαι να κρατηθούμε εκεί, θα μας σπρώχνει συνέχεια με δύ-ναμη, μέχρι να σταματήσουμε να κρατιόμαστε και να συ-νεχίσουμε να ρέουμε προς την κατεύθυνση που είμαστεπροορισμένοι ν’ ακολουθήσουμε τελικά.

Έτσι η ελεύθερη βούλησή μας συνίσταται είτε στο ν’αντιστεκόμαστε και να καθυστερούμε τη ροή μας από τοφόβο και την ξεχωριστότητα προς την αγάπη και την ενό-


τητα, είτε στο να ρέουμε ελεύθερα, χωρίς αντίσταση καιακόμη ίσως να βοηθήσουμε τον εαυτό μας να ρέει πιογρήγορα στο ποτάμι της εξέλιξης. Eλεύθερη βούληση είναιλοιπόν να ρέουμε ή όχι, ν’ αντιστεκόμαστε, ν’ απορρί-πτουμε, να φοβόμαστε και να κρατιόμαστε, ή να έχουμεπίστη στη ροή του ποταμού.

Πρέπει όμως να θυμόμαστε ότι το μάθημα δεν είναι ναδεχόμαστε πάντα αυτό που συμβαίνει. Kαμιά φορά το μά-θημα είναι να βρούμε μεγαλύτερη εσωτερική δύναμη, ναξεπεράσουμε το φόβο και να παλέψουμε χωρίς προσκόλ-ληση ή αρνητικά συναισθήματα γι’ αυτό που πιστεύουμε.Mερικές φορές, το μάθημα είναι να δεχτούμε περισσότερα,άλλες πάλι φορές είναι να κάνουμε μεγαλύτερη προσπά-θεια. Πρέπει να καλλιεργήσουμε τη διαύγεια και τη διάκρι-ση, που θα μας επιτρέπουν να καταλαβαίνουμε ποιό είναιαυτό το μάθημα. «Πατέρα, δώσε μου τη δύναμη ν’ αλλάξωό, τι μπορώ, την γαλήνη να δεχτώ ό, τι δεν μπορώ ν’ αλ-λάξω και τη σοφία να καταλαβαίνω την διαφορά.»

Aς δούμε τώρα ποιές είναι αυτές οι πράξεις που αντι-στέκονται στη ροή του ποταμού. Eφόσον ο ποταμός κυλά-ει προς την εκδήλωση της εσωτερικής μας δύναμης καιτης πνευματικής μας ενότητας με όλα τα πλάσματα, ο-ποιαδήποτε πράξη που είναι εμπόδιο σ’ αυτά, αντιστέκε-ται στη ροή του ποταμού. Όποτε φερόμαστε εγωιστικά,προσκολλούμαστε σε εξωτερικές μορφές ασφάλειας, επι-βεβαίωσης ή δύναμης, όποτε οι πράξεις μας βασίζονταισε αρνητικά συναισθήματα, όπως είναι ο φόβος, ο πόνος,η ζήλεια, ο θυμός, το μίσος κλπ. , τότε αντιστεκόμαστεστη ροή του ποταμού.

Πώς μπορούμε να κινούμαστε με τη ροή; Kάνονταςπράξεις που μας απελευθερώνουν από συναισθήματα α-δυναμίας κι απ’ την ανάγκη να γαντζωθούμε στις όχθεςτου ποταμού. Mε πνευματικές πειθαρχίες, με το να βασι-ζόμαστε όλο και περισσότερο στη δική μας δύναμη και όχιστη δύναμη των άλλων και άρα με το να πιστεύουμε πε-ρισσότερο στον εαυτό μας. Mε το να βασίζονται οι πρά-ξεις μας στη συμπόνια και την αγάπη και με το να προ-σφέρουμε στους συνανθρώπους μας, που ρέουν κι αυτοίστο ίδιο ποτάμι. Mε την ανάπτυξη της επαφής με τις εσω-τερικές πνευματικές μας διαστάσεις, έτσι ώστε να δεχόμα-στε δύναμη και καθοδήγηση από μέσα μας. Mε την πίστηότι ο ποταμός ξέρει πού μας πηγαίνει, ότι μπορούμε να έ-


χουμε EMΠIΣTOΣYNH στη ζωή, σε όσα μας έφερε στο πα-ρελθόν, σε όσα θα μας φέρει στο μέλλον.

Aυτό σημαίνει ότι δε θα υπάρχουν συναισθήματα αδι-κίας, αφού ο ποταμός μας έδωσε σε κάθε στιγμή της ζωήςμας, ακριβώς αυτό που χρειαζόμασταν για ν’ αναπτυ-χθούμε, ανεξάρτητα από το αν εμείς επωφεληθήκαμε απότην ευκαιρία ή όχι.

O ποταμός απλούστατα μας έδωσε και μας δίνει τηναντανάκλαση των δικών μας σκέψεων, λόγων και πράξε-ων, από το παρελθόν και από το παρόν.

Aυτό σημαίνει ότι δε θα φοβόμαστε το μέλλον, γιατίθα μας φέρνει μόνο ό, τι μας χρειάζεται για ν’ αναπτυ-χθούμε. Tο ίδιο ισχύει και για τους αγαπημένους μας. Δενχρειάζεται ν’ ανησυχούμε γι αυτούς. H ζωή τους δίνει καιθα τους δίνει πάντοτε αυτό ακριβώς που σαν ψυχές στηνεξέλιξη χρειάζονται για να προχωρούν στο ποτάμι. Kι αςθυμόμαστε, η ανησυχία μας δεν τους βοηθά καθόλου.Aντίθετα τους βλάπτει, γιατί τους στέλνουμε το μήνυμα(υποσυνείδητα αν όχι συνειδητά) ότι δεν έχουμε εμπιστο-σύνη στην ικανότητά τους να χειριστούν και να ξεπερά-σουν τις δυσκολίες που παρουσιάζονται στη ζωή τους.Παίρνουν από μας αυτό το μήνυμα (ανεξάρτητα αν το εκ-φράζουμε ή όχι - είναι αρκετό ν’ ανησυχούμε μέσα μας),ότι δεν πιστεύουμε στη διάκριση , τη διαύγεια και την ε-σωτερική δύναμη που έχουν για ν’ αντιμετωπίσουν τηζωή.

Mπορούμε λοιπόν να ζούμε με μιά εσωτερική αίσθησηγαλήνης και ελευθερίας. Mπορούμε να ζούμε μιά ανοικτήχαρούμενη ζωή, γεμάτη αγάπη. Oλες μας οι ανησυχίεςείναι ψευδαισθήσεις που βασίζονται στην παλιά μας ά-γνοια. H ζωή είναι απλή , εύκολη και καθένας από μαςμπορεί να είναι ένα δημιουργικό, ευτυχισμένο και χρήσιμοπλάσμα, φτάνει να το αποφασίσει.

O συγγραφέας Pίτσαρντ Mπάχ μεταχειρίζεται το ίδιοπαράδειγμα στην εισαγωγή του βιβλίου τουΨEYΔAIΣΘHΣEIΣ - OI ΠEPIΠETEIEΣ ENOΣ ΔIΣTAKTIKOYMEΣΣIA.

9. Kι είπε εκείνος στα πλήθη: «Bαθιά μέσα στον καθέναμας βρίσκεται η δύναμη, που συναινεί στην υγεία ή τηναρρώστια, τον πλούτο ή τη φτώχεια, τη λευτεριά ή τησκλαβιά. Eμείς οι ίδιοι, τα κυβερνάμε όλα αυτά και κανέ-


νας άλλος.»10. Ένας μυλωνάς μίλησε τότε και είπε: «Eύκολο να το

λες εσύ, Kύριε, γιατί είσαι προικισμένος με χαρίσματα,που δεν τα έχουμε εμείς και δεν είσαι αναγκασμένος να κο-πιάσεις όπως εμείς. O άνθρωπος, ωστόσο, πρέπει ναδουλεύει σ’ αυτόν τον κόσμο για να βγάζει το ψωμί του.»

11. Kι ο Mεσσίας αποκρίθηκε: «Yπήρχε μιά φορά στηνκοίτη ενός μεγάλου, κρυστάλλινου ποταμού ένα χωριόαπό ζωντανά όντα.

12. »Tο ποτάμι κυλούσε αθόρυβα τα νερά του πάνωαπό τα πλάσματα εκεί τα νεαρά και γέρικα, πλούσια καιφτωχά, καλά και κακά, καθώς το ρεύμα ακολουθούσε τοδικό του δρόμο, ξέροντας μόνο το δικό του κρυστάλλινοεαυτό.

13. »Kάθε πλάσμα, με το δικό του τρόπο, κρατιότανγερά στα φυτά και τους βράχους της κοίτης του ποταμού,αφού η προσκόλληση ήταν ο τρόπος ζωής τους και η α-ντίσταση στο ρεύμα το μόνο που είχαν μάθει από τότε πουγεννήθηκαν.

14. »Mα, τελικά, ένα από τα πλάσματα αυτά είπε:“Bαρέθηκα να ζω κολλημένος στο ίδιο σημείο. Kαι μόλοπου δεν μπορώ να το δω με τα μάτια μου, έχω ωστόσοτην πεποίθηση πως αυτό το ρεύμα ξέρει πού πηγαίνει. Θ’αφεθώ να με παρασύρει κι ας με πάει όπου θέλει, γιατί ανμείνω εδώ προσκολλημένο θα πεθάνω από πλήξη.”

15. »T’ άλλα πλάσματα γέλασαν και του είπαν:“Aνόητε, αν κάνεις αυτό που λες, αυτό το ρεύμα που σεμαγεύει θα σε κατασκίσει πάνω στους βράχους και θα σεσκοτώσει πολύ πιο γρήγορα από την πλήξη.”

16. »Eκείνο όμως δεν έδωσε σημασία και παίρνονταςβαθιά αναπνοή αφέθηκε να ξεκολλήσει από την θέση του.Kαι τότε το ρεύμα το αναποδογύρισε, και παρασύροντάςτο το ’ριξε με δύναμη στα γειτονικά βράχια.

17. »Mα, καθώς εκείνο αρνήθηκε να ξαναπροσκολλη-θεί στο βράχο, το ρεύμα το ανασήκωσε, ελευθερώνοντάςτο από το βυθό, κι ούτε ξανάπεσε, ούτε ξανακτύπησεπουθενά.

18. »Kαθώς προχωρούσε με το ρεύμα, άλλα πλάσματαπου δεν το ήξεραν, βλέποντάς το φώναζαν: “Θαύμα,Θαύμα! Eνα πλάσμα σαν κι εμάς κινείται ελεύθερο. Ω, κοι-τάχτε, δείτε το Mεσσία που έρχεται να μας σώσει!”

19. »Kι εκείνο που ταξίδευε με το ρεύμα είπε: “Δεν είμαι


περισσότερο Mεσσίας από σας. Tο ποτάμι με χαρά μας ε-λευθερώνει, ανασηκώνοντάς μας από το βυθό, φτάνει ναέχουμε εμείς την τόλμη ν’ αφεθούμε σ’ αυτό. O πραγματι-κός σκοπός της ζωής μας είναι αυτό το ταξίδι, αυτή η πε-ριπέτεια”.

20. »T’ άλλα ωστόσο, ολοένα και πιο πολύ, φώναζαναποκαλώντας το “Σωτήρα”, ενώ κρατιόντουσαν γερά προ-σκολλημένα στο υπόβαθρό τους κι όταν ξαναγύρισαν νατο κοιτάξουν, εκείνο είχε φύγει αφήνοντάς τα να φτιά-χνουν θρύλους για κάποιο Σωτήρα.»

Kαθένας από μας είναι ένας Mεσσίας σε εξέλιξη.Kαθένας από μας είναι το θείο στη διαδικασία της εξέλι-ξης των ικανοτήτων του να εκφράσει αυτήν τη θεία κατά-σταση στο σωματικό και νοητικό επίπεδο. O ποταμός θαμας κρατήσει στην επιφάνεια σίγουρα, φτάνει να έχουμεπίστη σ’ αυτόν. Πίστη στο Θεό. Aυτά τα απλά λόγια πουακούγαμε σαν παιδιά. Mετά από τόσες αναζητήσεις,τόσες φιλοσοφίες, τόσες τεχνικές, ξαναγυρίζουμε σ’ αυτήντην απλή συνταγή. Πίστη στη μία οικουμενική συνειδητό-τητα, που είναι η αιτία και η κινητήρια δύναμη κάθε πλά-σματος και αντικειμένου. Πίστη στο ότι βρισκόμαστε στηγη μόνο προσωρινά, για να περάσουμε τη διαδικασία τηςμάθησης. Πίστη στο ότι είμαστε αθάνατοι και τίποτα δενμπορεί να μας βλάψει ποτέ, ακόμη κι αν χάσουμε τα προ-σωρινά σώματα.

Oτιδήποτε μας συμβαίνει , είναι για να μας βοηθήσει.Oταν σε μερικές περιπτώσεις αντιστεκόμαστε, αυτό πουσυμβαίνει μπορεί να μας αναγκάσει να γυρίσουμε πίσωστην απλή πίστη. «Aν δε γίνετε σαν τα παιδιά, δεν μπο-ρείτε να μπείτε στη Bασιλεία των Oυρανών». H ελεύθερηβούληση λοιπόν, εξαρτάται από το πώς θ’ αντιδράσουμεστα γεγονότα: θ’ αντισταθούμε, θ’ απορρίψουμε και θαφοβηθούμε, δημιουργώντας έτσι περισσότερο πόνο γιατον εαυτό μας και τους άλλους; ή θ’ αντιμετωπίσουμε ταγεγονότα σα μαθήματα και θα προσπαθήσουμε να ωφε-ληθούμε απ’ αυτά; Eσείς τί διαλέγετε;

Φαίνεται ότι, τελικά, η ελεύθερη βούλησή μας έγκειταιστο πόσο ικανοί είμαστε να ενώσουμε την ατομική μας θέ-ληση με την Oικουμενική Θέληση του Θεϊκού Σχεδίου. Eάνμπορέσουμε να εγκαταλείψουμε τις προσωπικές μας επι-θυμίες και προσκολλήσεις και επιθυμούμε μόνο το καλύτε-


ρο για όλους, τότε θα ενωθούμε με την Oικουμενική ροήτης ζωής, που μας στηρίζει και μας οδηγεί. Oι ανάγκεςμας (όχι οι επιθυμίες μας) φροντίζονται και αισθανόμαστεενωμένοι με όλες τις υπάρξεις. Παρόλο που ακόμη μαθαί-νουμε μέσα από τον νόμο του Kάρμα, έχουμε πια κατανοή-σει τον νόμο του Nτάρμα και της Aγάπης.

Όταν μάθουμε ν’ αφήνουμε την ατομική θέληση ν’ α-πορροφάται από την Oικουμενική Θέληση, τότε το “εγώ”μικραίνει. Όταν το “εγώ” έχει λιγότερες απαιτήσεις, ταυτί-ζεται λιγότερο με το σώμα και με το νου. Δημιουργείται λι-γότερο Kάρμα κι απελευθερώνεται κανείς από τους καρμι-κούς περιορισμούς. Έχουμε να διαλέξουμε ανάμεσα στονεγωισμό και τον αλτρουϊσμό.

Aυτή η υπέρβαση των καρμικών καταστάσεων μοιάζεινα γίνεται σε στάδια.

1. Eνεργούμε για να ικανοποιήσουμε τις εγωιστικέςμας ανάγκες, επιθυμώντας κάποια αποτελέσματαγια τον εαυτό μας.

2. Aρχίζουμε να ενεργούμε αναζητώντας αποτελέ-σματα για τους άλλους.

3. Mαθαίνουμε να ενεργούμε αποταυτισμένοι, αφιε-ρώνοντας όλα τ’ αποτελέσματα στο Θεό. M’ αυτόντον τρόπο, παρόλο που ενεργούμε εντατικά και ει-λικρινά, είμαστε διατεθειμένοι να δεχτούμε οποιο-δήποτε αποτέλεσμα, σα να είναι ακριβώς αυτό πουχρειάζεται εκείνη τη στιγμή.

4. Όταν ενεργούμε χωρίς ν’ αναζητάμε τ’ αποτελέ-σματα ή να παραμένουμε σ’ αυτά, παύουμε να δη-μιουργούμε καινούργιο Kάρμα.

Θυμηθείτε ότι δεν αρνιόμαστε την πράξη, αλλά τ’ α-ποτελέσματά της.

Λ. ΛIΓA ENΔIAΦEPONTA ΛOΓIA ΓIA TH METENΣAPKΩΣH

Oι περισσότεροι άνθρωποι δεν έχουν συνειδητοποιή-σει πόσοι δυτικοί διανοούμενοι, που χαίρουν ιδιαίτερης ε-κτίμησης, έχουν δεχτεί την ιδέα της μετενσάρκωσης. Oι α-ναφορές που ακολουθούν μπορεί να σας ενδιαφέρουν καιμπορεί ακόμη και να σας εκπλήξουν.


IHΣOYΣ NAZΩPAIOΣ: «Tίνα με λέγουσιν οι άνθρωποιείναι τον Yιόν του ανθρώπου;» Kαι οι μαθητές απάντησαν:«Oι μεν Iωνάννην τον βαπτιστήν, άλλοι δε Hλίαν, έτεροι δεIερεμίαν ή έναν των προφητών». «Aμήν λέγω υμίν, ουκ ε-γήγερται εν γεννητοίς γυναικών μείζων Iωάννου του βα-πτιστού. Kαι ει θέλετε δέξασθαι, αυτός εστίν Hλίας ο μέλ-λων έρχεσθαι· ο έχων ώτα ακούειν ακουέτω.»

Kατά Mατθαίον 16: 13-14, 11: 11, 14-15ΠΛATΩN: Ω έφηβε ή νεανία, που νομίζεις πως σε πα-

ραμέλησαν οι Θεοί, μάθε πως αν γίνεις χειρότερος θα παςστις χειρότερες ψυχές ή αν γίνεις καλύτερος στις καλύτε-ρες και σε κάθε διαδοχή ζωής και θανάτου θα πράξεις καιθα υποφέρεις, ό,τι αρμόζει σε κάθε μία. Aυτή είναι η δι-καιοσύνη των ουρανών, που ούτε εσύ ούτε κανείς άλλοςδυστυχισμένος θα μπορέσει να καυχηθεί πως ξέφυγε ποτέ.Aν πεις, είμαι μικρός και θα κρυφτώ στα έγκατα της γης ήείμαι μεγάλος και θα πετάξω στους ουρανούς, δεν είσαιούτε τόσο μικρός, ούτε τόσο μεγάλος για να πληρώσεις τοανάλογο τίμημα. Kαι πιστεύεις θρασύτατε, πως σου είναιάχρηστη αυτή η γνώση; - Aυτός που δεν την έχει, δεν μπο-ρεί ποτέ να σχηματίσει σωστή γνώμη για την ευτυχία ή τηδυστυχία στη ζωή ή να συζητήσει λογικά πάνω σ’ αυτές.

Nόμοι (1)EPMHΣ TPIΣMEΓIΣTOΣ: H Ψυχή περνά από μορφή σε

μορφή κι οι κατοικίες που αλλάζει στην πορεία της είναιπάμπολλες. Eγκαταλείπεις το σαρκίον σου σαν παλιόρούχο και σα ρούχο τ’ αναδιπλώνεις. Yπάρχεις από πολύπαλιά, ώ ψυχή του ανθρώπου, ναι υπάρχεις από πάντα.

Aιγυπτιακά Aπόκρυφα AποσπάσματαALBERT SCHWEITZER: Xάρη στη θεωρία της μετενσάρ-

κωσης, η Iνδική σκέψη μπορεί να συμφιλιωθεί με το γεγο-νός ότι τόσοι πολλοί άνθρωποι ασχολούνται ακόμα με ταγήινα στη σκέψη και στην πράξη. Aν παραδεχτούμε πωςέχουμε μόνο μία ύπαρξη, τότε αντιμετωπίζουμε το άλυτοπρόβλημα τί απογίνεται το πνευματικό “εγώ”, που έχειχάσει κάθε επαφή με το Aιώνιο. Όσοι πιστεύουν στη θεω-ρία της μετενσάρκωσης, δεν έχουν κανένα τέτοιο πρόβλη-μα. Γι’ αυτούς η μη πνευματική αυτή τάση σημαίνει μόνο,πως οι άντρες και οι γυναίκες που την έχουν, δεν έχουν


φτάσει ακόμα σ’ αυτό το σημείο της εξέλιξής τους, που νατους επιτρέπει να γνωρίζουν την αλήθεια και να την ε-φαρμόζουν στην πράξη. Έτσι λοιπόν, η θεωρία της μετεν-σάρκωσης δίνει μιά πολύ παρήγορη ερμηνεία της πραγ-ματικότητας, χάρη στην οποία η Iνδική σκέψη ξεπερνάει ε-μπόδια που δυσκολεύουν τους θεωρητικούς της Eυρώπης.

«H Iνδική σκέψη κι η Aνάπτυξή της.»BENJAMIN FRANKLIN: Eφόσον υπάρχω στον κόσμο,

πιστεύω πως θα εξακολουθήσω να υπάρχω με τη μία ήτην άλλη μορφή· και παρόλες τις δοκιμασίες που συχνάδιανθίζουν την ανθρώπινη ζωή, δε θα ’χω αντίρρηση γιαμία επανέκδοση της δικιάς μου, ελπίζοντας μονάχα πωςτα ERRATA (σφάλματα) της παλιάς θα έχουν διορθωθεί.

«Eπιστολές»GOETHE: Eίμαι σίγουρος πως έχω βρεθεί εδώ που βρί-

σκομαι σήμερα χίλιες φορές και ελπίζω να ξαναβρεθώάλλες τόσες. Όταν κάποιος αναλογίζεται την αιωνιότητατου σύμπαντος, δεν μπορεί να δεχτεί καμία άλλη ανθρώ-πινη μοίρα, παρά την τελική συμμετοχή των Mονάδων ήΨυχών, πρόθυμων συνεργών, στην υπέρτατη ευδαιμονίατων θεών. Tο έργο της δημιουργίας θ’ ανατεθεί σ’ αυτές. Oάνθρωπος είναι ο διάλογος ανάμεσα στη Φύση και το Θεό.Σ’ άλλους πλανήτες, αυτός ο διάλογος θα πρέπει να γίνε-ται σ’ ανώτερο επίπεδο.

«Διάλογος με τον Γιοχάννες Φάλκ» CARL JUNG: H ζωή μου, όπως τη ζούσα, μου θύμιζε

συχνά ένα διήγημα, που δεν έχει ούτε αρχή ούτε τέλος.Eίχα το συναίσθημα πως ήμουνα ένα κομμάτι της ιστο-ρίας, μία παράγραφος που της έλειπε η προηγούμενη καιη επόμενη φράση. Mου ήταν εύκολο να φανταστώ πωςείχα ζήσει σε προηγούμενους αιώνες και πως είχα αντιμε-τωπίσει ερωτήματα, που δεν ήμουν ακόμα σε θέση να α-παντήσω· πως θα’ πρεπε να γεννηθώ ξανά γιατί δεν είχαεκπληρώσει το έργο που μου είχε ανατεθεί. Όταν πεθάνω,οι πράξεις μου θα μ’ ακολουθήσουν - έτσι φαντάζομαιπως θα συμβεί· θα πάρω μαζί μου ό, τι έχω πράξει. Στομεταξύ όμως είναι σημαντικό να εξασφαλίσω πως δε θαφτάσω στο τέλος με άδεια χέρια.

«Aναμνήσεις, Όνειρα, Σκέψεις»


TOLSTOY: Πόσο ενδιαφέρον θα ήταν να γράψει κανείςγια τις εμπειρίες σ’ αυτήν τη ζωή, ενός ανθρώπου πουαυτοκτόνησε στην προηγούμενη· πως και πάλι θα σκό-νταφτε στις ίδιες δυσκολίες που είχαν παρουσιαστεί καιπριν, ώσπου να συνειδητοποιήσει ότι πρέπει να ξεπλη-ρώσει κάποτε το χρέος του. Oι πράξεις της προηγούμενηςζωής δίνουν κατεύθυνση στην τωρινή. Aυτό οι Iνδοί το ο-νομάζουν Kάρμα.

«Hμερολόγιο και άλλα γραπτά»NIETZSCHE: Tο δόγμα μου είναι: Zήσε έτσι ώστε να ε-

πιθυμείς να ζήσεις ξανά· αυτό είναι το καθήκον σου -γιατί έτσι κι αλλιώς θα ξαναζήσεις. Aυτό το δόγμα είναιπολύ συγκαταβατικό μ’ όσους δεν το ασπάζονται. Δεν μι-λάει ούτε για κόλαση, ούτε απειλεί. Όποιος δεν το πιστεύ-ει, έχει μισοκοιμισμένη συνείδηση. Aς φυλαχτούμε από τονα διδάξουμε ένα τέτοιο δόγμα σαν να ’ταν μία θρησκείαπου ξαφνικά ανακαλύψαμε. Πρέπει να το αφομοιώσουμεαργά -αργά και ολόκληρες γενιές να στηριχθούν πάνω τουκαι να καρποφορήσουν χάρη σ’ αυτό, για να μπορέσει ναεξελιχθεί σ’ ένα μεγάλο δέντρο, που θα προστατεύσει με τηφυλλωσιά του ολόκληρη την ανθρωπότητα.

«Aιώνιος Γυρισμός»GIORDANO BRUNO: Πίστευα και πιστεύω πως οι

ψυχές είναι αθάνατες. Σα Kαθολικός, θα ’λεγα πως δε με-ταπηδούν από σώμα σε σώμα, αλλά πάνε στον παράδει-σο, το καθαρτήριο ή την κόλαση. Έχω όμως μελετήσειπολύ το θέμα και μιλώντας σα φιλόσοφος, λέω πως μιάκι η ψυχή δε συναντιέται δίχως σώμα, αλλά ούτε είναισώμα, ίσως να βρίσκεται πότε στο ένα και πότε στο άλλοσώμα και να περνά από σώμα σε σώμα. Aπό το Πνεύμα,τη ζωή του Σύμπαντος, πηγάζει η ζωή κι η ψυχή του κάθετι που έχει ψυχή και ζωή.

«H Δίκη του Mπρούνο από την Iερή Eξέταση»BALZAC: Ποιός ξέρει πόσες σαρκικές μορφές δεν έχει

πάρει ο κληρονόμος των ουρανών, προτού μπορέσει να ε-κτιμήσει τη σιωπή και την απομόνωση, που δεν είναιπαρά το προαύλιο των Πνευματικών Kόσμων; Mπορεί ναχρειαστεί μία ολόκληρη ζωή για να κερδιθούν οι αρετές,που θα σβήσουν τα σφάλματα της προηγούμενης. Oι αρε-


τές που αποκτάμε, που σταθεροποιούνται σιγά-σιγά μέσαμας, είναι οι αόρατοι κρίκοι, που ενώνουν κάθε μία απότις ζωές μας με την προηγούμενη και που μονάχα τοπνεύμα θυμάται, μιά κι η Ύλη δεν έχει μνήμη για τα πνευ-ματικά ζητήματα. H απέραντη κληρονομιά του παρελθό-ντος στο παρόν είναι η μυστική πηγή της ανθρώπινης με-γαλοφυΐας.

«Σεραφίτα»TOMAS HUXLEY: Mε τη θεωρία της μετενσάρκωσης,

όποια κι αν είναι η προέλευσή της, η Bραχμανική καιBουδιστική σκέψη ανακάλυψε τον τρόπο να παρουσιάσειστον άνθρωπο μία πιθανοφανή εξήγηση για τα γεγονότατου Σύμπαντος. Mονάχα μία πολύ πρόχειρη και βιαστικήμελέτη θα μπορούσε να την απορρίψει σαν παράλογη.Όπως και η θεωρία της εξέλιξης, έτσι κι η θεωρία της με-τενσάρκωσης έχει τις ρίζες της στον κόσμο της πραγματι-κότητας.

«Eξέλιξη και Hθική»HENRIK IBSEN: Yπάρχει κάποιος που παρουσιάζεται

στο ρου της ανθρώπινης ιστορίας, κατά ορισμένα χρονικάδιαστήματα. Mοιάζει με τον καβαλλάρη που δαμάζει έναάγριο άτι. Ξανά και ξανά το άτι τον πετάει στη γη, αυτόςόμως είναι πάλι καβάλα στη σέλα, κάθε φορά πιο σταθε-ρός και πιο έμπειρος. Ίσαμε σήμερα, στις διάφορες εν-σαρκώσεις του, ο καβαλλάρης χρειάστηκε πάντα να ξανα-φύγει. Ποιός ξέρει πόσο συχνά διάβηκε ανάμεσά μας αφούκανένας δεν τον αναγνώρισε.

«O Aυτοκράτορας Tζούλιαν»HENRY DAVID THOREAU: Όσο πίσω μπορώ να θυμη-

θώ, πάντα αναφέρθηκα υποσυνείδητα στις εμπειρίες μιάςπροηγούμενης ζωής. Έζησα στην Iουδαία οχτακόσια χρό-νια πριν, ποτέ όμως δεν έμαθα πως υπήρξε ένας Xριστόςανάμεσα στους συγχρόνους μου. Όπως έβλεπα τα άστρα,όταν ήμουν ένας βοσκός στην Aσσυρία, έτσι τα βλέπω καιτώρα σαν κάτοικος της Nέας Aγγλίας.

«Eπιστολές και Hμερολόγια»WILLIAM BETLER YEATS: O άνθρωπος ζει και πεθαίνει

πολλές φορές. Eίτε πεθάνει στο κρεββάτι του, είτε τον ξα-


πλώσει νεκρό μία σφαίρα, το χειρότερο που έχει να φοβη-θεί είναι ένας σύντομος χωρισμός από τα αγαπημέναπρόσωπα. Παρόλο που οι νεκροθάφτες μοχθούν σκληρά,με φτυάρια κοφτερά και μπράτσα ατσαλένια, δεν πετυ-χαίνουν τίποτα άλλο παρά να βάλουν πίσω τους θαμμέ-νους στην ανθρώπινη διάνοια.

«Kάτω από το Mπεν Mπούλμπεν»WALT WHITMAN: Γνωρίζω πως είμαι αθάνατος.

Δίχως άλλο έχω πεθάνει χιλιάδες φορές ως τώρα, όμωςγελάω μ’ αυτό που σεις ονομάζετε αποσύνθεση και γνω-ρίζω την απεραντοσύνη του χρόνου. Σήμερα, πριν ξημε-ρώσει σκαρφάλωσα σ’ ένα λόφο και αντίκρισα τον ένα-στρο ουρανό. Kαι είπα στο πνεύμα μου: «Όταν αποκτή-σουμε όλα αυτά τα άστρα και τις χαρές και τις γνώσειςπου θα μας δώσουν, θα νιώθουμε ικανοποιημένοι και γε-μάτοι;» Kαι το πνεύμα μου μου είπε: «Όχι, γιατί δεν είναιπαρά ένα σκαλοπάτι για να συνεχίσουμε πιο πέρα.»

«Φυλλαράκια Γρασίδι»


KEΦAΛAIO 12O KYKΛOΣ TΩNΠAPOPMHΣEΩN

Tώρα αρχίζουμε να έχουμε μιά πιο ολοκληρωμένηεικόνα. Eίμαστε αθάνατες ψυχές που ήρθαμε στη γη γιανα συνεχίσουμε την εξελικτική μας πορεία. Eρχόμαστε,φέρνοντας μαζί μας τάσεις, που είναι μιά συνέχεια τουτρόπου που ζούσαμε και σκεφτόμασταν στο παρελθόν.Aυτές οι τάσεις καθορίζουν σ’ ένα μεγάλο βαθμό καιαυτά που θα μας συμβούν και το πώς θ’ αντιδράσουμεσ’ αυτά που θα μας συμβούν. Aν δεν μπορέσουμε να ε-λευθερωθούμε από αυτές τις τάσεις, δε θα έχουμε ούτεελεύθερη βούληση, ούτε ευτυχία, ούτε πραγματική ελευ-θερία. Iσως το ακόλουθο διάγραμμα να μας βοηθήσεινα το καταλάβουμε αυτό καλύτερα.

A. OI TAΣEIΣ

Στο σημείο 1 στην κορυφή του κύκλου, έχουμε τις διά-φορες τάσεις, που η ψυχή έχει ήδη συσσωρεύσει και ανα-πτύξει. Aυτά τα «samskaras», όπως λέγονται, είναι και θε-τικά και αρνητικά και επηρεάζουν όλες τις πλευρές καιόλα τα επίπεδα της ύπαρξής μας. Σχηματίζουν τον τρόποπου συνηθίζουμε να σκεφτόμαστε και να αισθανόμαστεκαι τη ροπή μας προς ορισμένα συναισθήματα, πεποιθή-σεις, ή φόβους. Mπορεί κάποιος να φέρει μαζί του και ν’αναπτύξει νωρίς στη ζωή του, τάσεις για φόβο, κτητικό-τητα, απροσεξία, θυμό, χαρά, αγάπη, εγωισμό, χορό, ζω-γραφική, αριθμητική, γεωγραφία, τη φύση και έναν ατε-λείωτο κατάλογο από άλλες ιδιότητες, ταλέντα, ενδιαφέ-


ροντα και ικανότητες. Oτιδήποτε γνωρίζουμε και κάνουμε,χαρακτηρίζεται απο αυτούς τους παράγοντες.

H βασική αιτία ύπαρξής τους, βρίσκεται σε καταστά-σεις από προηγούμενες ζωές, αλλά έχουν ενισχυθεί απότις καταστάσεις της παρούσας ζωής μας, ιδιαίτερα τωνπαιδικών μας χρόνων. Mην ξεχνάτε ότι αυτές οι ενέργειεςστο αιτιατό μας σώμα υπαγορεύουν το είδος των γονιών,παιδιών και δασκάλων μας, αλλά και του περιβάλλοντοςκαι των γεγονότων που θα βιώσουμε στα παιδικά μαςχρόνια. Oλα αυτά είναι προσχεδιασμένα πριν μπούμε σ’αυτά τα υλικά σώματα. Mόνο αργότερα, καθώς μεγαλώ-νουμε, έχουμε πραγματικά την ευκαιρία να βιώσουμε τηδυνατότητα της ελεύθερης βούλησης σ’ αυτήν τη ζωή. Tαπαιδικά χρόνια είναι απλά μιά συνέχεια προηγούμενωντάσεων και μιά σκηνή, που εμείς οι ίδιοι έχουμε στήσει γιανα δυναμώσουμε ή να φέρουμε στην επιφάνεια ορισμένεςτάσεις που θέλουμε να δουλέψουμε αργότερα σ’ αυτήν τηνενσάρκωση.

Για παράδειγμα, αν κάποιος θέλει να δουλέψει πάνωστην εσωτερική ασφάλεια, μπορεί να διαλέξει να γεννηθείσαν παιδί που το εγκατέλειψαν οι γονείς του, ώστε ναγίνει ιδιαίτερα ευαίσθητος σ’ αυτό το σημείο. Mπορεί, ανθέλει να δουλέψει πάνω στην αυτοπαραδοχή, να διαλέξειένα παιδικό περιβάλλον που θα τον απορρίψει, πράγμαπου θα γίνει αιτία ν’ ασχοληθεί αργότερα με το θέμα τηςπροσωπικής του αξίας. Yπάρχουν απεριόριστες πιθανό-τητες για να διαλέξει μιά ψυχή, όταν δημιουργεί ένα παι-δικό περιβάλλον, για χάρη της μελλοντικής του ανάπτυξηςσ’ αυτήν τη ζωή. Mερικοί απ’ αυτούς τους παράγοντες θαείναι ευχάριστοι και άλλοι, δυσάρεστοι. Δεν είναι πάντωςούτε «τύχη», ούτε αδικία. Eίναι ακριβώς αυτό που χρειάζε-ται αυτήν τη στιγμή για να προχωρήσει στην εξέλιξή της.

B. YΠOΣYNEIΔHTEΣ ΠAPOPMHΣEIΣ

Aυτές οι τάσεις λοιπόν, που βρίσκονται στο κέντροτης ενσαρκωμένης μας ύπαρξης, (όχι στο κέντρο τηςπνευματικής μας ύπαρξης, που είναι πέρα απ’ όλη αυτήντη διαδικασία, αφού είναι απεριόριστη ζωή-συνειδητότη-τα-ευδαιμονία), είναι αυτό που δραστηριοποιεί, και ωςένα βαθμό ελέγχει, τον καθένα από μας, σε κάθε στιγμήτης ζωής του. Aρχίζουν να εκφράζονται σαν υποσυνείδη-


τες σκέψεις ή συναισθηματικές παρορμήσεις (σημείο 2 στοσχεδιάγραμμα). Σπάνια μπορούμε να τις αντιληφθούμεστο υποσυνείδητο επίπεδο. Aλλά μπορούμε να τις προσέ-ξουμε όταν είμαστε πολύ συγκεντρωμένοι εσωτερικά,όπως στο διαλογισμό ή τη βαθιά χαλάρωση. Δεν είναι α-κριβώς συγκεκριμένες σκέψεις. Eίναι κάτι πιο λεπτό.Kαθώς ανεβαίνουν προς την επιφάνεια του νου, τότε εκ-δηλώνονται σαν συγκεκριμένες σκέψεις, συναισθήματα ήεπιθυμίες. Στα όνειρα μπορεί να εκδηλωθούν σαν εικόνες ήφανταστικά γεγονότα.

Όπως το βλαστάρι φυτρώνει από τον σπόρο, έτσι κιαυτές οι υποσυνείδητες παρορμήσεις, φυτρώνουν απο τα«samskaras». Aυτή η τάση ή παρόρμηση είναι το φύτροτου «samskara», που τώρα αναζητάει να εκδηλωθεί σασκέψη και τελικά να πραγματοποιηθεί σα δράση. Oταναυτή η διαδικασία ενός «samskara» που αναπτύσσεται σετάση συνοδευτεί και από την πράξη, τότε είμαστε απλώςένα ρομπότ, στο έλεος των προηγούμενων μας τάσεων.Δεν είμαστε ελεύθεροι.

Aυτή η αυτόματη έκφραση της παρόρμησης, συμβαί-νει με τον ακόλουθο τρόπο. Aν της επιτρέψουμε, γίνεταιαυτόματα μιά συνειδητή σκέψη, συναίσθημα ή επιθυμία,(σημείο 3). Mόνο άνθρωποι πολύ προχωρημένοι στο δια-λογισμό και στον έλεγχο της νοητικής λειτουργίας, μπο-ρούν ν’ αναστείλουν αυτήν τη διαδικασία με τη θέλησητους. O έλεγχος είναι ευκολότερος όταν δεν υπάρχουν έ-ντονα εξωτερικά ερεθίσματα, όπως στο διαλογισμό. Eίναιπιο δύσκολο όταν είναι κανείς απασχολημένος με τις κα-θημερινές του ασχολίες. Eίναι όμως δυνατό, μετά απόχρόνια διαλογισμού, αυτοανάλυσης και ανάπτυξης τηςπνευματικής διάκρισης και της θέλησης, να μπορεί κανείςνα διαλέγει συνειδητά ποιές παρορμήσεις θα εκδηλώνο-νται σα σκέψεις και ποιές όχι. Aυτό δεν έχει απολύτωςκαμιά σχέση με την καταπίεση των συγκινήσεων και τωνσυναισθημάτων. Eχει να κάνει με την εξάλειψη της πηγήςτους. Για παράδειγμα, αν στο διπλανό δωμάτιο παίζειπολύ δυνατή μουσική, μπορεί να προσπαθήσουμε να ε-μποδίσουμε το θόρυβο να μας φτάνει, βουλώνοντας τιςπόρτες και τα παράθυρα. Aυτό δε σταματάει τη μουσική.Eίναι πάντα εκεί. Mπορούμε όμως, να πάμε στο διπλανόδωμάτιο και να κλείσουμε τη μουσική. Aυτό δεν είναι κα-ταπίεση, αλλά εξάλειψη της πηγής. Στην περίπτωση του


σπόρου και του φύτρου, μπορούμε να διαλέξουμε ποιάφύτρα θ’ αφήσουμε να γίνουν φυτώρια και ν’ αφαιρέσου-με τα υπόλοιπα.

Γ. ΣYXNA ΣYNAIΣΘHMATA

Ένα πιο αληθινό παράδειγμα θα ήταν η τάση για εκδί-κηση ή μιά έντονη επιθυμία. Aρχίζουμε να αισθανόμαστεαυτήν την τάση μέσα μας. Yπάρχει μιά ενέργεια που κα-τευθύνεται εκεί. Διαλογιζόμαστε και ηρεμούμε το νου απ’όλες τις ενοχλήσεις, υπερβαίνοντας αυτό το επίδεδο λει-τουργίας. Eπιτρέπουμε στην παρόρμηση αυτή να περάσειπέρα απ’ το νου, μέσα από τα κανάλια της ενέργειας. Έτσιδε χρειάζεται να εκφραστεί υλικά αυτήν τη στιγμή. Θαμπορούσαμε επίσης να την αναλύσουμε και να θυμηθούμεπόσες φορές στο παρελθόν αφήσαμε συναισθήματα εκδί-κησης ή μιά έντονη επιθυμία να μας σπρώξουν σε μιάπράξη. Aς θυμηθούμε τα αποτελέσματα κι ας αναρωτη-θούμε: «Eίμουνα ευτυχισμένος μ’ αυτά τ’ αποτελέσματα;Πόσες φορές το έχω κάνει αυτό; Πόσες φορές έχω αφήσειτον εαυτό μου να τον κινητοποιήσει αυτή η παρόρμηση;Eίμουνα ευτυχισμένος μετά; Πόση ευτυχία μου έφερε; Θέλωστ’ αλήθεια να κατευθυνθώ εκεί που με πάει αυτή η πα-ρόρμηση αυτήν τη στιγμή;»

Δε λέμε ότι η έντονη επιθυμία για οτιδήποτε ή η εκδή-λωση είναι κάτι κακό ή ότι δεν πρέπει να το κάνουμε. Aςαναρωτηθούμε: «Θέλω στ’ αλήθεια να το κάνω αυτό;Πιστεύω πραγματικά ότι θα με κάνει ευτυχισμένο; Ήμήπως δεν είναι παρά ένας αυτόματος μηχανισμός από τοπαρελθόν, που μ’ ελέγχει χρόνια τώρα; Θα ήθελα πραγμα-τικά να ελευθερωθώ από αυτήν την τάση. Δε μου προσφέ-ρει τίποτα.» Aυτό δεν είναι καταπίεση συναισθημάτων ήεπιθυμιών. Eίναι υπέρβαση μέσα απο τη παρατήρηση, τηνανάλυση, τη διαύγεια και τη σωστή κρίση.

Mπορούμε σταδιακά ν’ αναπτύξουμε την ίδια διάκρισηγια συναισθήματα όπως ο φόβος, η απόρριψη ή η κατω-τερότητα. Όταν έχουμε καλλιεργήσει στο αιτιατό σώμα τέ-τοια συναισθήματα μέσα απο τις εμπειρίες μας σ’ αυτήνκαι άλλες ζωές, είναι εύκολο να μπλεχτούμε μ’ αυτά,ακόμη κι όταν δεν υπάρχουν εξωτερικές αιτίες για να τααισθανόμαστε. Mπορεί απλά να έχουμε αποκτήσει τη συ-νήθεια να αισθανόμαστε φόβο, απόρριψη ή κατωτερότη-


τα. Eτσι παίρνουμε ένα τελείως ουδέτερο ή ακόμη και θετι-κό γεγονός και το ερμηνεύουμε αρνητικά, μέσα από τα συ-νηθισμένα μας συναισθηματικά πρότυπα.

Δ. EΞEIΣ KAI AKATANIKHTEΣ EΠIΘYMIEΣ

Tο ίδιο μπορεί να ισχύει και για τις ανάγκες και επι-θυμίες μας. Mπορεί να τις έχουμε μάθει και να τις έχουμεδημιουργήσει σα σκεπτομορφές στο υποσυνείδητο, πουμας έχουν γίνει συνήθεια έτσι ώστε να πιστεύουμε αληθινάότι χρειαζόμαστε ή επιθυμούμε κάτι πάρα πολύ, ενώ α-πλούστατα, στην πραγματικότητα, δεν είναι παρά η συ-νήθεια της επιθυμίας που εμείς οι ίδιοι έχουμε δημιουργή-σει. Aυτή είναι η διαδικασία της δημιουργίας μιάς έξηςπου μπορεί να μας παγιδέψει σε μιά μεγάλη ποικιλία αυ-τοδημιούργητων φυλακών. Συχνά, φτάνουμε σε κάποιοστάδιο της εξέλιξής μας, όπου συνειδητοποιούμε ότι δεθέλουμε πια μία συγκεκριμένη δραστηριότητα ή ουσία,όπως είναι ο καφές, τα τσιγάρα, το σεξ,τα ηρεμιστικά, ταοινοπνευματώδη ή ακόμη και το αλάτι, γιατί έχουμε κατα-λάβει ότι μας βλάπτει (ή για κάποιο άλλο λόγο) και όμωςδεν μπορούμε να σταματήσουμε. Έχουν ριζώσει στο αιτια-τό μας σώμα. H τάση μας γι’ αυτά είναι πιο δυνατή απότο νου. Aυτή η υποσυνείδητη σκέψη ή τάση είναι τόσο δυ-νατή που αποκλείεται να μη γίνει μιά συγκεκριμένη σκε-πτομορφή (σημείο 3). Aυτή η σκεπτομορφή γίνεται πολύδυνατή και ταυτιζόμαστε μαζί της (σημείο 4).Tαυτιζόμαστε μ’ αυτήν την πλευρά του εαυτού μας που ε-πιθυμεί και δρούμε σύμφωνα μ’ αυτήν (σημείο 5), βιώνο-ντας προσωρινά την απόλαυση, αλλά τελικά τη δυστυχία,ίσως την ενοχή ή την κακή υγεία. Tώρα η τάση έχει σφρα-γιστεί ακόμη πιο βαθιά και η συνήθεια είναι δυνατότερη.

Aυτό είναι το πρόβλημα που αντιμετωπίζει και ο ναρ-κομανής. Aκόμη και όταν θέλει να θεραπευτεί, η δύναμητης τάσης είναι τόσο δυνατή που η μόνη λύση είναι ναβρίσκεται κάπου, που δεν μπορεί να βρεί το ναρκωτικόπου τόσο επιθυμεί. Eίμαστε όμως, όλοι ναρκωμανείς ωςένα σημείο. O καθένας μας έχει το δικό του ναρκωτικό καιτη δική του δόση. Mπορεί αυτό το ναρκωτικό να είναι τοφαγητό, το σεξ, το οινόπνευμα, τα ηρεμιστικά, η κουβέντα,η δουλειά, οι φιλοφρονήσεις, η τηλεόραση (ακόμη και κά-ποιο συγκεκριμένο πρόγραμμα), οι συγκρούσεις (ναι, μερι-


κοί έχουν μιά ακαταμάχητη επιθυμία να συγκρούονται), ήακόμη και η απόρριψη (μερικοί έχουν συνηθίσει να τους α-πορρίπτουν και χρειάζονται την εβδομαδιαία τους δόση).Kάποιος μπορεί να έχει μιά έξη στο να τον κακομεταχειρί-ζονται και να τον αδικούν και να δημιουργεί ο ίδιος υπο-συνείδητα τέτοιες καταστάσεις. Γι’ άλλους, έξη μπορεί ναείναι τα χαρτιά, η παρακολούθηση των σπορ, τα πάρτυ,το χρήμα, τα υλικά αντικείμενα, τα ψώνια ή τα καινούργιαρούχα. Mπορεί σε κάποιον να γίνουν έξη οι ασκήσεις, οιτεχνικές αναπνοής, η χαλάρωση και ο διαλογισμός.

Aυτές οι συνήθειες έχουν καταγραφεί στο υποσυνεί-δητό μας (που είναι το ψυχολογικό όργανο για το αιτιατόσώμα, σ’ αυτήν την ενσάρκωση). Aπαιτούν να επαναλαμ-βάνονται. Aν δεν αναπτύξουμε τη διάκριση και τη θέλησημας, θα είμαστε στο έλεός τους. Πρέπει επίσης να καταλά-βουμε ότι αυτές οι συνήθειες δεν είναι τίποτα κακό, απόμόνες τους. Δε μιλάμε για καλό και για κακό ή για αμαρτία.Mας ενδιαφέρει απλά να είμαστε κύριοι της ζωής μας καινα μπορούμε να κάνουμε αυτό που πραγματικά θέλουμε,όχι αυτό που μας υποχρεώνουν οι συνήθειες μας να κά-νουμε. Mας ενδιαφέρει επίσης να βρούμε αυτό που μαςκάνει αληθινά ευτυχείς και μας βοηθάει ν’ αναπτυχθούμεπνευματικά. Tο ερώτημα εδώ δεν είναι «τί είναι καλό και τίείναι κακό», αλλά τί είναι χρήσιμο και τί καταστρέπτικογια την ευτυχία, την αρμονία και την εξέλιξή μας.

E. O ΠΛHPHΣ KYKΛOΣ

Bλέπουμε τώρα την πλήρη εικόνα. Eρχόμαστε σ’ αυτήντην ενσάρκωση με τις διάφορες τάσεις ήδη γραμμένες στοβάθος του νου μας. Oι παιδικές μας εμπειρίες, άλλες τιςδυναμώνουν κι άλλες τις εξασθενίζουν. Kαι αφού έχουμεδιαλέξει αυτό το παιδικό περιβάλλον πριν ενσαρκωθούμε,βλέπουμε πως έχουμε φτάσει στην ενηλικίωση, ολοκλη-ρωτικά προγραμματισμένοι, από τρία πράγματα:

1. Aυτά που φέρνουμε από προηγούμενες ζωές.2. Tους προγραμματισμούς που μας δημιούργησαν οι

γονείς και η κοινωνία σ’ αυτήν τη ζωή.3. Tις εμπειρίες αυτής της ζωής.Aυτά δημιουργούν το χαρακτήρα μας, που είναι μάλ-

λον δύσκαμπτος και εδραιωμένος σε συγκεκριμένες θέσεις


και τρόπους συμπεριφοράς. Γι’ αυτό λένε: «O χαρακτήραςγεννιέται, δε γίνεται.» Aυτό όμως, είναι κοντόφθαλμο.Mοιάζει να ισχύει για τους περισσότερους ανθρώπους καιγια το λίγο διάστημα που τους γνωρίζουμε. H αλήθειαόμως είναι ότι ο χαρακτήρας αλλάζει συνεχώς, αλλά αλ-λάζει τόσο σιγά, που δεν μπορούμε να το καταλάβουμεμέρα με τη μέρα. Eίναι γεγονός ότι μόνο ένα μικρό κομμάτιτης κοινωνίας ασχολείται πραγματικά με το να βελτιώσειτο χαρακτήρα του. H μεταμόρφωση του χαρακτήρα είναι ηβάση κάθε θρησκείας και της οικουμενικής φιλοσοφίας.Eίναι ακριβώς αυτό με το οποίο ασχολείται και τούτο τοβιβλίο. Όταν διαβάζουμε για να συσσωρεύουμε γνώσεις,χάνουμε τον καιρό μας. Tο διάβασμα έχει νόημα όταν γίνε-ται ερέθισμα και οδηγός για τη μεταμόρφωση του χαρα-κτήρα.

Oι τάσεις λοιπόν, παράγουν υποσυνείδητες παρορμή-σεις, που είναι σαν τα φύτρα των σπόρων. Aυτά ταφύτρα μετά, γίνονται φυτώρια που είναι οι σκέψεις και οιμορφές των επιθυμιών μέσα στο νου. Tα φυτώρια γίνο-νται σιγά-σιγά μεγάλα φυτά, με τη μορφή της ταύτισης μ’αυτές τις σκεπτομορφές. Aυτά τα φυτά βγάζουν λουλού-δια, που είναι οι πράξεις που βασίζονται σ’ αυτές τιςσκεπτομορφές. Tα λουλούδια γίνονται φρούτα κι αυτά ταφρούτα φέρνουν καινούριους σπόρους, που είναι το απο-τέλεσμα των πράξεων αυτών. Aυτά τ’ αποτελέσματα (και-νούριοι σπόροι) εμφυτεύονται στο αιτιατό σώμα και σεκάποιο σημείο στο μέλλον ξαναφυτρώνουν, γίνονται δη-λαδή λεπτές υποσυνείδητες παρορμήσεις.

Eίναι ένας πλήρης κύκλος, όπου είμαστε μηχανικά δε-μένοι, εκτός αν μπορέσουμε ν’ αναπτύξουμε πνευματικήδιάκριση και να συνειδητοποιήσουμε ότι στην πραγματι-κότητα δε χρειάζεται να εμπλεκόμαστε σε κανένα απ’ αυτάτα στάδια. Aυτά γίνονται μόνα τους. Eμείς δεν είμαστεπαρά οι παρατηρητές αυτών που συμβαίνουν. Eίμαστε οαιώνιος, ανεπηρέαστος παρατηρητής, η αγνή συνειδητό-τητα, που παρακολουθεί όλα όσα συμβαίνουν. Oταν ταυ-τιζόμαστε με τον ηθοποιό και τ’ αποτελέσματα, υποφέ-ρουμε. Oταν συνειδητοποιούμε τον αληθινό μας εαυτό,που είναι τελείως ανεξάρτητος απ’ αυτόν τον κύκλο, τότεείμαστε ελεύθεροι.


Z. H AΠEΛEYΘEPΩΣH

Πώς μπορούμε τώρα ν’ αρχίσουμε να ελευθερωνόμα-στε από αυτό το μπλέξιμο; Θυμηθείτε λιγάκι TON IΣTOTΩN ΠPOΣKOΛ-ΛHΣEΩN (κεφάλαιο 8, διάγραμμα 15). Aςπούμε εδώ με λίγα λόγια μερικούς από τους τρόπους.Tους αναφέρουμε σύντομα εδώ, γιατί τους έχουμε εξηγή-σει με λεπτομέρειες σε άλλα βιβλία.

1. H κάθε είδους ΠEIΘAPXIA, είναι ένας δραστικόςτρόπος για ν’ αναπτύξουμε τη θέλησή μας. Για παράδειγ-μα, η δύναμη της θέλησης που αναπτύσσουμε όταν νυ-στεύουμε, μπορεί να χρησιμοποηθεί για την αντιμετώπισηάλλων συνηθειών και επιθυμιών. Aυτό θα το συζητήσουμελεπτομερέστερα στο επόμενο κεφάλαιο.

2. H ΠPOΣEYXH, είναι μιά μέθοδος με την οποία μπο-ρεί ο νους να εστιαστεί σε μιά ανώτερη πνευματική κατεύ-θυνση, για να ελευθερωθεί απο τον κύκλο των παρορμή-σεων και τον ιστό της προσκόλλησης. H προσευχή μπορείνα γίνεται με τον παραδοσιακό τρόπο που μας μαθαίνει ηθρησκεία μας ή μπορεί να είναι μιά απλή, ειλικρινής επι-κοινωνία ανάμεσα σε μας και το Θείο. H συνεχής επανά-ληψη του ονόματος του Θεού ή μιάς προσευχής, στο διά-στημα της ημέρας , είναι ένας εξαιρετικά δυνατός τρόποςγια να ελευθερώσουμε το νου από τη βίαιη επίθεση των υ-ποσυνείδητων παρορμήσεων. H παραδοσιακή προσευχήγια τους Xριστιανούς, είναι «KYPIE IHΣOY XPIΣTE, EΛEHΣONME.» Oι Iνδουϊστές μπορεί να μεταχειρίζονται το «HARIRAMA, HARI KRISHNA», ή «OM NAMAH SHIVAYA.» ΈναςBουδιστής μπορεί να μεταχειριστεί το «OM MANE PADMEHUM.» Όλες οι θρησκείες έχουν αναγνωρίσει ότι η συνεχήςπροσευχή είναι ένα πολύτιμο εργαλείο. Mπορεί να γίνεταικάτω από οποιεσδήποτε συνθήκες, οδηγώντας, περπα-τώντας, δουλεύοντας, περιμένοντας. (Aυτό το θέμα θα τοσυζητήσουμε με περισσότερες λεπτομέρειες στο βιβλίο «HTEXNH TOY ΔIAΛOΓIΣMOY» ).

3. H AYTOANAΛYΣH είναι ακόμη ένα εξαιρετικά πολύ-τιμο εργαλείο για να σκίσουμε το πέπλο της άγνοιας, πουδημιουργείται από αυτόν τον ιστό των προσκολλήσεωνκαι των τάσεων. H ανάλυση αυτή μπορεί να γίνεται όποτε


έχουμε αρνητικά συναισθήματα. Δύο είναι οι λόγοι πουείναι πιο αποτελεσματικοί τότε. O ένας είναι ότι τα αρνη-τικά συναισθήματα είναι μιά ένδειξη ότι εκείνη τη στιγμήελεγχόμαστε από την άγνοια, την ταύτιση και την προ-σκόλληση. Διαφορετικά δε θα τα είχαμε. Eίναι σα να ψά-χνεις για τη φωτιά, όταν βλέπεις καπνό. O καπνός είναι τ’αρνητικά συναισθήματα και η φωτιά είναι η άγνοια και ηπροσκόλληση, που είναι συνέπειά της. O δεύτερος λόγοςείναι ότι έχουμε σημαντικότερα κίνητρα για να προσπαθή-σουμε να καταλάβουμε τί μας συμβαίνει, όταν είμαστε δυ-στυχείς. Γιατί η αλήθεια είναι ότι δε μας ενδιαφέρει ν’ α-ναλύσουμε τα συναισθήματα της ευτυχίας και να ελευθε-ρωθούμε από αυτά. Aς τ’ αφήσουμε όμως αυτά προς τοπαρόν. (Aν τ’ αναλύσουμε μπορεί ν’ ανακαλύψουμε ότιείναι κι αυτά βασισμένα σε μιά ψευδαίσθηση. Γι’ αυτό αςτ’ αφήσουμε για τώρα.)

Aρχίζουμε την ανάλυση με το ερώτημα: «Tί αισθάνο-μαι;» Kάνουμε έναν κατάλογο μ’ αυτά που αισθανόμαστεεκείνη τη στιγμή. Aς πούμε ότι αισθανόμαστε απόρριψη,πόνο, κατωτερότητα και θυμό. H επόμενη ερώτηση είναι:«Tί είναι αυτό που θέλω αυτήν τη στιγμή και δεν το παίρ-νω;» Mπορούμε ακόμη να ρωτήσουμε: «Σε τί είμαι προ-σκολλημένος εδώ;» H έρευνά μας μπορεί να μας αποκαλύ-ψει ότι είμαστε προσκολλημένοι στο να μας δείξει ο σύ-ντροφός μας τρυφερότητα ή στο να είμαστε το κέντρο τηςπροσοχής σε μιά ομάδα ή στην επιτυχία των παιδιών μαςστο σχολείο. Eχουμε τώρα βρει την προσκόλληση ή μιάαπό τις προσκολλήσεις, που είναι η αιτία των συναισθη-μάτων που έχουμε.

Tώρα ρωτάμε: «Tί πιστεύω που με κάνει να είμαι προ-σκολλημένος σ’ αυτό; Tί πιστεύω που με κάνει να νομίζωότι πρέπει να έχω αυτό το πράγμα, για να νιώθω ευτυχής,ασφαλής ή άξιος;» H έρευνά μας μπορεί να ξεσκεπάσειπεποιθήσεις όπως: «Aξίζω μόνο όταν ο συντροφός μου,μου δείχνει τρυφερότητα. O σύντροφός μου μ’ αγαπάειαφού μου δείχνει τρυφερότητα. Όταν δεν το κάνει αυτό, θαπει ότι δε μ’ αγαπάει. Aν δε μ’ αγαπάει, δεν αξίζω τηναγάπη. Aν δε μ’ αγαπάει, είμαι μόνος. Όταν είμαι μόνος δενιώθω σίγουρος. Δεν είμαι ασφαλής.»

Mιά άλλη σειρά πεποιθήσεων μπορεί να είναι: «Aξίζωμόνο όταν οι άλλοι αναγνωρίζουν την αξία μου.Aναγνωρίζουν την αξία μου μόνο όταν μου δίνουν σημα-


σία. Aξίζω μόνο όταν δίνουν μεγαλύτερη σημασία σ’ εμένααπό τους άλλους. Όταν δε δίνουν μεγαλύτερη προσοχή σ’εμένα από τους άλλους, τότε δεν αξίζω και δεν αισθάνο-μαι ασφαλής. Δεν μπορώ να είμαι ευτυχής. Πρέπει να έχωτην προσοχή τους.»

Aσφαλώς, κανένας άνθρωπος δε λέει τέτοια πράγμα-τα στον εαυτό του. Aυτές είναι υποσυνείδητες πεποιθή-σεις, που εκδηλώνονται πολύ γρήγορα και βαθιά μέσα στονου μας και δεν μπορούμε να τις αντιληφθούμε συνειδητά.Συνειδητοποιούμε μόνο τ’ αποτελέσματα τους στο νου καιστο σώμα. Mπορεί ακόμη να μη μπορούμε να καθορίσουμετί ακριβώς αισθανόμαστε. Ίσως αντιληφθούμε μόνο μιά έ-νταση στο στομάχι, στον αυχένα, στο κεφάλι κλπ. Aυτοί οιαντανακλαστικοί μηχανισμοί μας έχουν κυριολεκτικά στοέλεός τους. Aλλά μπορούν να λειτουργούν μόνο στο σκο-τάδι. Mόλις ρίξουμε το φως της συνειδητής σκέψης πάνωτους, αρχίζουν να χάνουν τη δύναμη που εξασκούν πάνωμας.

Στην περίπτωση του παραδείγματος για τα παιδιάμας, οι πεποιθήσεις μπορεί να είναι κάπως έτσι: «Eίμαι ογονιός του παιδιού. Eίμαι υπεύθυνος για την επίδοσή του.Όταν πηγαίνει καλά, είμαι άξιος. Όσο πηγαίνει καλά, θαέχω την αναγνώρηση των γύρω μου. Aν πηγαίνει καλά, θαπετύχει επαγγελματικά και υλικά. Aν πετύχει υλικά, θαείναι ευτυχισμένος Aν δεν πάει καλά, είμαι εγώ υπεύθυνος.Δεν αξίζω. Θα γελοιοποιηθώ στα μάτια του κόσμου.»

Πολλές απ’ αυτές τις αλήθειες είναι σχετικές και όχιπραγματικά αληθινές. Mπορεί κανείς ν’ αρχίσει να ελευθε-ρώνεται απ’ αυτές με το να σκεφτεί πιο λογικά. Aς δούμεένα παράδειγμα: «H αξία μου δεν εξαρτάται από το αν οιάλλοι μου δείχνουν τρυφερότητα, μου δίνουν σημασία ήαπ’ το αν το παιδί πάει καλά στο σχολείο.» Eχω δει γονείςπου έχουν μεγαλώσει με μεγάλη ευσυνειδησία τα παιδιάτους κι όμως αυτά δεν πήγαν καλά στο σχολείο και άλ-λους που ασχολήθηκαν πολύ λίγο και τα παιδιά τουςπήγαν θαυμάσια. «H προσπάθεια των γονιών δεν είναιπαρά ένας από τους παράγοντες που επηρεάζουν την ε-πίδοση των παιδιών. Πρέπει να θυμόμαστε ότι το παιδίφέρνει μαζί του τάσεις στο αιτιατό του σώμα, που μετρά-νε το ίδιο ή και περισσότερο από τη στάση ή τις ικανότη-τες των γονιών του. Eτσι, μ’ αυτόν τον τρόπο μπορούμε ναεξαλείψουμε τις λαθεμένες αντιλήψεις και ν’ αποκτήσουμε


μεγαλύτερη διαύγεια.» (Aυτήν τη διαδικασία την εξηγούμεμε λεπτομέρειες στο βιβλίο «H ΨYXOΛOΓIA THΣEYTYXIAΣ».

Mπορούμε όμως τώρα, να κάνουμε ένα βήμα ακόμη,φιλοσοφικά. Mπορούμε ν’ αναρωτηθούμε: «Mε ποιό ρόλοταυτίζομαι αυτήν τη στιγμή, που μου δημιουργεί αυτές τιςπεποιθήσεις και τις προσκολλήσεις που συνεπάγονται;Ποιός πιστεύω ότι είμαι;» Θα θυμόσαστε ότι ο συνδετικόςκρίκος ανάμεσα στην άγνοια της πνευματικής μας φύσηςκαι των προσκολλήσεων που αποκτούμε, είναι οι ρόλοι μετους οποίους ταυτιζόμαστε.

Στο σχετικό παράδειγμα, όπου μας είναι απαραίτητηη τρυφερότητα του συντρόφου, μπορεί να ταυτιζόμαστεμε το ρόλο του συντρόφου του ανθρώπου απ’ τον οποίονζητάμε τρυφερότητα. Σίγουρα ταυτιζόμαστε με το ρόλοτου σώματος και της προσωπικότητας. Mπορεί ακόμη ναταυτιζόμαστε με το ρόλο του παιδιού, που χρειάζεται επι-βεβαίωση της αγάπης των άλλων.

Tο επόμενο βήμα στη διαδικασία της απελευθέρωσηςείναι να θυμηθούμε και να επιβεβαιώσουμε την αλήθειαστον εαυτό μας. «Δεν είμαι ο σύντροφος του άλλου. Eίμαιμιά αιώνια ψυχή, που έχει παίξει το ρόλο του συντρόφουμε χιλιάδες ψυχές σε χιλιάδες ζωές. Eίμαι μιά ψυχή καιμαθαίνω ν’ αγαπάω μέσα από αυτόν το ρόλο της σχέσης.Θέλω να είμαι ειλικρινής, ανοικτός, στοργικός και αφο-σιωμένος σ’ αυτήν τη σχέση. Aλλά δεν υπάρχει λόγος νααισθάνομαι ότι δεν αξίζω απλά και μόνο γιατί ο άλλοςδεν μπορεί να εκφράσει τρυφερότητα. Aξίζω και τηναγάπη και τον σεβασμό, ανεξάρτητα από το αν ο άλλοςμπορεί να τα εκφράσει ή όχι. Δεν είμαι αυτό το σώμα ,ούτε η προσωπικότητα. Aκόμη και αν κάποιος τα απορρί-πτει ή δεν τους δίνει σημασία, αυτό δεν έχει καμία συνέ-πεια για την πραγματική μου ύπαρξη. Δεν είμαι παιδί. Δενείμαι θύμα. Δε χρειάζομαι τη σιγουριά ή την έγκριση απόκανέναν. Eίμαι αιώνια συνειδητότητα. Eίμαι άφθαρτος.Eίμαι η θεϊκή συνειδητότητα, που εκδηλώνεται μέσα απόαυτό το σώμα και το νου.»

Aς πάρουμε την περίπτωση του γονιού και του παιδι-ού. «Δεν είμαι γονιός. Eίμαι μιά αιώνια ψυχή που παίζει τορόλο του γονιού μιάς άλλης αιώνιας ψυχής, που συμφώ-νησε να παίξει το ρόλο του παιδιού για ένα διάστημα, γιαν’ αναπτυχθούμε και οι δύο πνευματικά μέσα απ’ αυτήν τη


διαδικασία. Tο καθήκον μου είναι ν’ αγαπάω και να φρο-ντίζω αυτήν την ψυχή και να της προσφέρω κάθε ευκαι-ρία ν’ αναπτυχθεί σαν προσωπικότητα και σαν ψυχή.Eυθύνομαι για την προσπάθεια που θα κάνω και όχιγια τ’ αποτελέσματά της. T’ αποτελέσματα εξαρτώνταιαπ’ το παιδί και από τις τάσεις και το σενάριο ζωής πουέχει φέρει μαζί του. Θα το βοηθήσω όσο μπορώ, αλλά δενυπάρχει λόγος ν’ ανησυχώ για το μέλλον του, ούτε να α-ξιολογώ τον εαυτό μου, σε σχέση με τις ακαδημαϊκές τουεπιδόσεις. Δεν είμαι αυτό το σώμα, ούτε αυτή η προσωπι-κότητα. Eίμαι η αιώνια, θεϊκή συνειδητότητα, που έχωπροσωρινά πάρει αυτήν τη μορφή με σκοπό ν’ αναπτύξωτην ικανότητα μου να εκφράζω το θεϊκό μου δυναμικό στουλικό επίπεδο.»

Aυτός ο τρόπος σκέψης μπορεί να φαίνεται περίεργοςσε μερικούς, ακόμη και μη ρεαλιστικός και αστείος.Σύμφωνα με την οικουμενική φιλοσοφία όμως, είναι η μο-ναδική αλήθεια. Eτσι ακριβώς αντιλήφθηκε ο Σωκράτηςκαι άλλοι μεγάλοι φιλόσοφοι τα καθημερινά τους προβλή-ματα και σχέσεις.

Aς αναλογιστούμε για λίγο αυτά τα σχόλια πάνω στησύγκριση ανάμεσα στο Φαίδωνα του Πλάτωνα και τις θε-ωρίες της Aνατολικής Φιλοσοφίας, από το βιβλίοΠΛATΩNAΣ KAI BEΔIKOΣ IΔEAΛIΣMOΣ, του SwamiParamananda:

«Aπό πού προέρχονται οι πόλεμοι και οι διαμάχεςκαι η διχόνοια; Aπό πού αλλού παρά από το σώμα καιτις επιθυμίες του σώματος. Γιατί οι πόλεμοι δημιουρ-γούνται από την αγάπη για χρήμα και το χρήμα πρέπειν’ αποκτηθεί για το χατήρι και την εξυπηρέτηση τουσώματος. Συνέπεια όλων αυτών είναι ότι ο χρόνος πουέπρεπε να δίνουμε στη φιλοσοφία πάει χαμένος αλλού.Eπί πλέον, ακόμη και αν υπάρχει χρόνος και διάθεσηγια τη φιλοσοφία, το σώμα μας δημιουργεί σύγχυση,μπέρδεμα και φόβο την ώρα της θεώρησης και μας ε-μποδίζει να δούμε την αλήθεια. H πείρα όλων δείχνειότι αν είναι να έχουμε τέλεια γνώση, πρέπει ν’ απαλ-λαγούμε από το σώμα και τότε η ψυχή θα δει τα πράγ-ματα όπως αληθινά είναι. Yποθέτω ότι σ’ αυτήν τηνπαρούσα ζωή, πλησιάζουμε το περισσότερο δυνατόστη γνώση, όταν αισθανόμαστε το λιγότερο δυνατό εν-διαφέρον ή ανησυχία για το σώμα και δεν είμαστε ε-


μποτισμένοι με τη σωματική φύση, αλλά παραμένουμεαγνοί μέχρι την ώρα που ο Θεός θα έχει την ευχαρίστη-ση να μας ελευθερώσει.

» Όσο παραμένουμε απόλυτα ταυτισμένοι με τοσώμα, δεν έχουμε καμία πρόσβαση στο βασίλειο τηςψυχής. Δεν αποκτούμε όμως ψυχική διορατικότητα μετο να καταστρέφουμε το σώμα, αλλά με το να μάθουμεπώς να διακρίνουμε ανάμεσα στο πνευματικό και τουλικό, το αιώνιο και το φθαρτό και με την υπέρβασητων καταστάσεων της ενσώματης ζωής, που συνεχώςαλλάζουν. “H αίσθηση της ζέστης, του κρύου, της από-λαυσης και του πόνου, γεννιέται από την επαφή τωναισθήσεων με τα αντικείμενα των αισθήσεων και αυτάέχουν αρχή και τέλος, είναι εφήμερα. Γι’ αυτό, αντέξτετα. Aυτός που είναι γαλήνιος και δεν πλήτεται απόαυτές τις αισθήσεις, αλλά παραμένει ο ίδιος στην από-λαυση και τον πόνο, είναι άξιος να κερδίσει την αθανα-σία”. Aυτά είναι τα λόγια του Sri Krishna, ενώ οΠλάτωνας το εκφράζει έτσι: “Kαι η σκέψη είναι καλύτε-ρη όταν ο νους είναι συγκεντρωμένος στον εαυτό τουκαι τίποτα δεν τον ενοχλεί - ούτε οι ήχοι, ούτε αυτά πουβλέπει, ούτε ο πόνος, ούτε η απόλαυση· έχει όσο το δυ-νατό λιγότερη ταύτιση με το σώμα και δεν έχει καμίασωματική αίσθηση ή συναίσθημα, αλλά επιδιώκειαπλώς να υπάρχει.”

» Oι Iνδο-Aριανοί δεν καταδικάζουν το σώμα, ούτεθεωρούν ότι αυτό το ίδιο είναι κάτι κακό. Γίνεται όμως,λένε, όταν αμελούμε να το αντιμετωπίζουμε απλά σανένα εργαλειο και θεωρούμε ότι είναι το παν. Όσο πα-ραμένουμε ολοκληρωτικά απορροφημένοι από το υλικόεπίπεδο, η ψυχή πρέπει να αισθάνεται σα φυλακισμένηαφού δεν έχει την ελευθερία να εκφραστεί αληθινά. Σ’αυτό, η Iνδική φιλοσοφία συμφωνεί με τον Πλάτωναόταν αυτός λέει: “Tί άλλο είναι ο εξαγνισμός παρά ότανη ψυχή αποσυνδέεται από το σώμα , όταν συγκεντρώ-νεται και ανασυγκροτείται μακριά από το σώμα καιόλες του τις εκδηλώσεις και μένει μόνη με τον εαυτό τηςόσο μπορεί, τώρα και στο μέλλον, απελευθερωμένηαπό τα δεσμά του σώματος;”.

» Aυτή η απελευθέρωση, όμως, δεν ακολουθείταιαπό το σωματικό θάνατο. Aντίθετα, ο θάνατος μόνοςτου δε μας ελευθερώνει. Aν δεν έχουμε βιώσει μιά ζωή


χωριστά από το σώμα, ενώ βρισκόμαστε μέσα στοσώμα, δε θα μας την αποκαλύψει ο θάνατος. Oύτε απο-κτούμε αυτήν την απελευθέρωση από τα υλικά δεσμάμέσα από τον αυτοβασανισμό ή την εξάσκηση αυστη-ρών πειθαρχιών. Θα την αποκτήσουμε μόνο μέσα απότην απόλυτη γνώση της φύσης της ψυχής μας. Oι ελευ-θέρες ψυχές, ακόμη κι όταν μπλεχτούν μέσα στο χάοςτης καθημερινής ζωής, ποτέ δεν καταβάλλονται από τησύγχιση, γιατί γνωρίζουν πώς να ξεχωρίζουν το ουσια-στικό από το μη ουσιαστικό».

Bλέπουμε ότι αυτού του είδους η σκέψη δεν ήταν ά-γνωστη στους αρχαίους φιλόσοφους. H αλήθεια υπάρχειπαντού και πάντοτε. Δεν μπορεί να είναι διαφορετική απόχρόνο σε χρόνο ή από μέρος σε μέρος. Mπορεί ν’ αλλάζειμόνο ο τρόπος που εκφράζεται. Aυτή η μέθοδος της πνευ-ματικής έρευνας είναι ένα ιδιαίτερα πολύτιμο εργαλείο,για να σκίσουμε τον ιστό της ταύτισης, που σκεπάζει τηνκαθημερινή μας αλληλεπίδραση με τον υλικό κόσμο. Oιάλλοι μπορεί να μην καταλαβαίνουν πάντοτε το πώς εμείςαντιλαμβανόμαστε την πραγματικότητα, αλλά αυτό δενείναι παρά μιά δοκιμασία για να δούμε πόσο αφοσιωμένοιείμαστε στην αλήθεια. O Σωκράτης συνάντησε αυτό τοπρόβλημα και το εκφράζει έτσι: «Eχω γνωρίσει ανθρώ-πους που ήταν κυριολεκτικά έτοιμοι να με δαγκώσουν,γιατί τους στέρησα την αγαπημένη τους τρέλλα. Δεν μπο-ρούν ν’ αντιληφθούν ότι είχα αγαθή πρόθεση, ότι κανέναςΘεός δεν είναι εχθρός του ανθρώπου, ούτε κι εγώ άλλω-στε, αλλά η θρησκεία δε μου επιτρέπει ποτέ να παραδε-χθώ ένα ψέμα ή ν’ αποκρύψω την αλήθεια.»

Yπάρχει όμως μιά βασική διαφορά ανάμεσα στη θέσητου Σωκράτη και τη δική μας. Eκείνος ήταν ένας πνευματι-κός δάσκαλος. Tο dharma (καθήκον) του ήταν ν’ αφυπνίζειτους ανθρώπους για να γνωρίσουν την αλήθεια. Mιά αλή-θεια που ο ίδιος τη ζούσε, γιατί ζούσε μιά πολύ αυστηρήζωή με ελάχιστες ανέσεις. Eμείς μπορεί να μην ζούμεακόμη αυτήν την αλήθεια και το dharma μας να μην είναιακόμη ν’ αφυπνίζουμε τους άλλους, αλλά να προσπαθή-σουμε ν’ αφυπνίσουμε τον εαυτό μας. Γι’ αυτό είναι προτι-μότερο να μη μιλάμε πολύ γι’ αυτά τα πράγματα στην οι-κογένειά μας ή στον κοινωνικό ή επαγγελματικό μαςκύκλο, εκτός αν οι άλλοι ενδιαφέρονται πραγματικά καιείναι σε θέση να καταλάβουνε. Mην παίζετε το ρόλο του


σωτήρα. Προσπαθείστε να καταλάβετε εσείς και να εφαρ-μόσετε αυτές τις ιδέες στη ζωή σας, όσο πιο σιωπηλάμπορείτε. Θ’ αποφύγετε έτσι πολλές παρεξηγήσεις και πι-θανές συγκρούσεις με τους γύρω σας. Tο δικό σας παρά-δειγμα, σα γαλήνιου και στοργικού ανθρώπου, θα λέειπολύ περισσότερα από τα διδάγματα και τα κυρήγματάσας.

Aς συνεχίσουμε τώρα με την έρευνά μας για τους τρό-πους με τους οποίους μπορούμε να ξεφύγουμε από τονιστό της προσκόλλησης.

4. O ΔIAΛOΓIΣMOΣ είναι μιά ανεκτίμητη τεχνική για νακαταλάβουμε το νου και να ελέγξουμε το πώς δουλεύει. Mετον καθημερινό διαλογισμό μπορεί κανείς να υπερβεί τηλειτουργία του νου και να βιώσει την αγνή συνειδητότητα,ελεύθερος από τάσεις και σκεπτομορφές. (Aυτές τις τεχνι-κές τις εξηγούμε με λεπτομέρειες στο βιβλίο «H TEXNHTOY ΔIAΛOΓIΣMOY - OXTΩ BHMATA ΠPOΣ THNΠNEYMATIKH TEΛEIOTHTA».

5. OI AΠOMONΩΣEIΣ, όπου μπορούμε κάθε τόσο να ε-γκαταλείπουμε τις καθημερινές μας ευθύνες και έννοιες,βοηθούν πάρα πολύ. Aυτό δεν το συστήνουμε σαν απομό-νωση από τη ζωή, αλλά μάλλον σαν έναν τρόπο για ναδούμε τις προτεραιότητες και τις ασχολίες μας με κάποιαπροοπτική και σα μιά προετοιμασία, για μιά πιο αποτελε-σματική και αρμονική ζωή. Oλοι μας θα έπρεπε να έχουμετην ευκαιρία να μένουμε μόνοι μας , χωρίς καμία ευθύνηγια μερικές μέρες, τουλάχιστον τρεις φορές το χρόνο. Aυτήη μοναχικότητα, που είναι πολύ διαφορετική από τη μο-ναξιά, θα μας επιτρέψει να στραφούμε προς τα μέσα καινα επικοινωνήσουμε με τον εσώτερο εαυτό μας. Θα μπο-ρέσουμε να βιώσουμε την ηρεμία και την ολοκλήρωση πουυπάρχουν στο κέντρο της ύπαρξης μας και να πάρουμε ε-σωτερικές οδηγίες για την κατεύθυνση της ζωής μας.

H κάμπια είναι μιά ύπαρξη που μόνο παίρνει από τηζωή. Tρώει όλων των ειδών τα φυτά και τα δέντρα, κατα-στρέφοντάς τα πολλές φορές μέσα στην απληστία της.Kάποια στιγμή όμως, απομονώνεται, χτίζοντας γύρω τηςένα κουκούλι. Στη διάρκεια αυτής της απομόνωσης, μετάαπό διάφορες ενδοκρινικές μεταλλαγές, μεταμορφώνεταισε μιά υπέροχη πεταλούδα. Eμφανίζεται μέσα από το


κουκούλι μιά τελείως διαφορετική ύπαρξη. Δεν τρώει σχε-δόν καθόλου πια και προσφέρει ομορφιά και γαλήνη σ’αυτούς που τη βλέπουν.

Έτσι είμαστε κι εμείς τώρα, που παίρνουμε πολύ πε-ρισσότερα απ’ ότι προσφέρουμε στον κόσμο. Eίμαστε κυ-ριολεκτικά σαν παράσιτα, που απομυζούν τους πόρουςτης γης, με μιά ταχύτητα που οδηγεί γρήγορα στην ολικήκαταστροφή του περιβάλλοντος. H μόνη μας ελπίδα είναινα μεταμορφωθούμε σε πεταλούδες. Aυτό μπορεί να γίνει,μόνο αν περάσουμε από το στάδιο του κουκουλιού.Xρειάζεται να μένουμε μόνοι μας μερικές μέρες το χρόνο,για να συναντήσουμε και να γνωρίσουμε τον αληθινόεαυτό μας. Oπως είπε και ο Πλάτωνας: «H σκέψη είναι κα-λύτερη όταν είναι συγκεντρωμένη στον εαυτό της και δεντην ενοχλεί τίποτα - ούτε ήχοι, ούτε θεάματα, ούτε απο-λαύσεις, όταν ασχολείται ελάχιστα με το σώμα και δεν έχεισωματική αίσθηση ή συναισθήματα, αλλά επιθυμεί μόνονα υπάρχει». Aυτό θα μπορούσε να ερμηνευτεί σαν απομό-νωση ή διαλογισμός.

6. H ΠPOΣΦOPA KAΘE ΠPAΞHΣ KAI TA AΠOTE-ΛEΣMATA THΣ ΣTO ΘEO. Aυτό είναι το κλειδί για το πώςμπορεί να βρίσκεται κανείς μέσα στον κόσμο, με όλες τιςευθύνες μιάς οικογένειας κι ενός επαγγέλματος και παρό-λα αυτά να είναι γαλήνιος. Kαι ο λόγος γι’ αυτό είναι ότιδεν είναι οι υποχρεώσεις μας που μας καταβάλλουν. Δενείναι η σωματική δραστηριότητα που μας κουράζει. Tαπροβλήματά μας δημιουργούνται μάλλον από το άγχοςμας, την έλλειψη αυτοπεποίθησης και τους φόβους σχετι-κά με τ’ αποτελέσματα των προσπαθειών μας. Όταν θεω-ρήσουμε τους εαυτούς μας προσωρινούς κάτοικους , επι-σκέπτες του πλανήτη Γη, στους οποίους έχουν εμπιστευτείτη φροντίδα των όντων και των πραγμάτων που βρίσκο-νται εδώ, τότε θα αισθανθούμε διαφορετικά. Όταν συνει-δητοποιήσουμε ότι τίποτα δε μας ανήκει, ούτε καν τοσπίτι μας, το αυτοκίνητό μας, ο ή η σύζυγος ή το παιδίμας, ούτε ακόμη αυτό το σώμα μας, αλλά ότι αυτά δενείναι παρά μορφές, που μας τις εμπιστεύθηκαν για να τιςφροντίζουμε, τότε θα τ’ αντιληφθούμε όλα διαφορετικά.Όταν καταλάβουμε ότι βρισκόμαστε εδώ με βασικό σκοπόνα βελτιώσουμε την ικανότητα να εκδηλώνουμε την έμφυ-τη θεϊκότητά μας, τότε θα αισθανθούμε διαφορετικά.


Όταν καταλάβουμε ότι κάθε ευθύνη που έχουμε και κάθεπράξη που κάνουμε έχουν βασικά αυτόν το σκοπό, να μαςπροσφέρουν την ευκαιρία να εκδηλώσουμε το εσωτερικόθεϊκό δυναμικό μας, τότε θα εκτελούμε κάθε πράξη με με-γαλύτερη γαλήνη, διαύγεια και αποτελεσματικότητα.

H γνώση θα μας επιτρέψει να φροντίζουμε τις ευθύνεςμας και να εκτελούμε κάθε πράξη, σαν προσφορά στη MίαΘεϊκή Συνειδητότητα, ή στο Θεό ή το Xριστό, ή σε όποιοντέλος πάντων αντιπροσωπεύει, για την προσωπικότητάμας, την ανώτατη πραγματικότητα. Oταν δρούμε με αυτότον τρόπο, οι σπόροι των πράξεών μας δεν καταγράφο-νται στο αιτιατό σώμα. Προσφέρονται στη θεϊκή συνειδη-τότητα και δεν εισχωρούν στο ατομικό αιτιατό σώμα.Aυτό είναι το κλειδί στην ελευθερία. ENEPΓEITE XΩPIΣΠPOΣKOΛΛHΣH ΣTO AΠOTEΛEΣMA TΩN ΠPAΞEΩN ΣAΣ.

Mερικοί μπορεί να ρωτήσουν: «Γιατί να κάνω προ-σπάθεια, αν δεν ελπίζω να κερδίσω κάτι;» Σ’ αυτούς θ’ α-παντούσα: «Tί κερδίζει μιά μηλιά όταν παράγει μήλα; Tοδέντρο δεν κερδίζει τίποτα για τον εαυτό του. Oύτε προ-σπαθεί να επιβάλλει αυτό που θα συμβεί στα μήλα, αν θαγίνουν άλλα δέντρα, ή τροφή για τα ζώα, ή μηλόζουμο ήμήλο γλυκό. Tο dharma (προορισμός) αυτού του δέντρουείναι να παράγει μήλα. Eίναι το dharma του ανθρώπου ναδημιουργήσει και να καλυτερέψει την ποιότητα της ζωήςπάνω στη γη. H μιά δύναμη που μας κινεί είναι η ανάγκηνα εκπληρώσουμε το dharma μας και να δημιουργήσουμε.H δεύτερη δύναμη είναι η αγάπη. Δε θα κάνουμε προσπά-θειες για να κερδίσουμε κάτι, θα κάνουμε προσπάθειεςαπό αγάπη για τους γύρω μας.»

Mπορεί να πείτε: «Mα, κάθε φορά που κάνουμε μιάπροσπάθεια, ακόμη και αλτρουϊστικά και για κάποιονάλλον, πάλι έχουμε κάποιο συγκεκριμένο σκοπό, κάποιοαποτέλεσμα στο νου.» Nαι, αυτό είναι αλήθεια. Aλλά δενείναι εκεί το πρόβλημα. Δεν είναι αυτό που δημιουργεί τηνένταση. Aυτό που δημιουργεί τον πόνο, είναι ότι εξαρτά-ται η ευτυχία μας απο το αποτέλεσμα. Γι’ αυτό, είναι κα-λύτερα να προτιμάμε μεν ένα συγκεκριμένο αποτέλεσμα,αλλά και να μπορούμε να δεχτούμε το αποτέλεσμα που τε-λικά θα προκύψει. Δε θα είμαστε δυστυχείς, αν το αποτέ-λεσμα που είχαμε στο νου δεν πραγματοποιηθεί, γιατί έ-χουμε απόλυτη εμπιστοσύνη, ότι η παγκόσμια συνειδητό-τητα αντανακλά το τέλειο αποτέλεσμα, αν λάβουμε μάλι-


στα υπόψη μας τα εκατομμύρια παράγοντες, που εμείς δεγνωρίζουμε καν. Aυτό δε σημαίνει ότι παραιτούμαστε απότην προσπάθεια. Συνεχίζουμε με την ίδια χαρούμενη δημι-ουργική δραστηριότητα και ενώ μπορεί να έχουμε ένα α-ποτέλεσμα στο νου, δεχόμαστε οποιοδήποτε αποτέλεσμαεκδηλωθεί. Aυτό είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό σημείοκαι θα επανέλθουμε.

7. ΣKEΦTEITE TIΣ ANTIΘETEΣ ΘETIKEΣ ΣKEΨEIΣ. Έναςάλλος τρόπος για να προσανατολίσει κανείς θετικά μιάνοητική κατάσταση, όπου βρίσκεται χαμένος σε αρνητικέςσκέψεις, είναι να σκέφτεται το αντίθετο. Aς σταθεί σε κά-ποια απόσταση και ας παρατηρήσει ότι σκέφτεται αρνη-τικά και, με τη θέληση του, ας κάνει την αντίθετη θετικήσκέψη. Έτσι, όταν κάποιος αισθάνεται θυμό, μπορεί νασκεφτεί τη γαλήνη, την κατανόηση και τη συμπόνια. Όταναισθάνεται φόβο, το θάρρος και όταν αισθάνεται μίσος,να φαντάζεται την αγάπη. M’ αυτόν τον τρόπο ο νους θ’αναπρογραμματιστεί θετικά.

Aυτό δεν έχει σχέση με την καταπίεση του φόβου ή τουμίσους. Δεν καταπιέζουμε τα αισθήματα. Aπλώς τα αγνο-ούμε και στρέφουμε τη συγκέντρωση μας σε άλλη σκέψη. Hυποσυνείδητη τάση ήρθε στο νου μας μηχανικά , από συ-νήθεια. Δεν είναι ο αληθινός μας Eαυτός. O αληθινός μαςEαυτός είναι αγνή συνειδητότητα. Aυτός ο φόβος ή τομίσος έρχονται από τον προγραμματισμένο εαυτό, πουέχει ελάχιστη σχέση με τον αληθινό Eαυτό. Όταν φαντα-στούμε ότι αισθανόμαστε δυνατοί, γεμάτοι συγχώρεση καιαγάπη, την ώρα που αντιμετωπίζουμε μιά κατάσταση,τότε εξασκούμε το δικαίωμά μας να πειραματιζόμαστε καινα διαλέγουμε το περιεχόμενο του νου μας. Eίναι δικαίωμάμας να διαλέγουμε και να κατευθύνουμε την κατάστασητου νου μας.

8. H AΠOTAYTIΣH AΠO TO ΣΩMA. H τέλεια λύσηόμως, είναι να σταματήσουμε να ταυτιζόμαστε τόσο πολύμε το σώμα και τη προσωπικότητα. Eιναι τόσο εύκολο ναδει κανείς την αλήθεια αυτής της λύσης. Aς υποθέσουμεότι έχετε έναν πόνο στο σώμα. Όταν κοιμόσαστε, αισθα-νόσαστε αυτόν τον πόνο; Πού πήγε ο πόνος; Όταν ξυπνά-τε είναι ακόμη εκεί, άρα είναι μέσα στο σώμα. Στη διάρκειαόμως του ύπνου σταματήσατε να ταυτιζόσαστε με το


σώμα και ο πόνος δεν καταγραφότανε στη συνειδητότητάσας. Tο ίδιο συμβαίνει κι όταν είσαστε απορροφημένοι σεμιά ενδιαφέρουσα συζήτηση, σ’ ένα έργο ή μιά συναρπα-στική δραστηριότητα· ξεχνάτε τον πόνο. Eχετε σταματήσεινα ταυτίζεστε με το σώμα. Eίναι λοιπόν απλό.Σταματείστε να ταυτίζεστε με το σώμα. Σταματείστε νασυγκεντρώνεστε στο σώμα. Yπερβείτε το σώμα και θα υ-περβείτε τον πόνο και τις απολαύσεις του σώματος. Eίναιόμως δύσκολο να υπερβούμε το σώμα, όταν μας έχουνγίνει έξεις οι σωματικές απολαύσεις, όπως το φαγητό, οιανέσεις, το σεξ. Oσο πιο πολύ ενδίδουμε στις ευχάριστεςσωματικές απολαύσεις, τόσο πιο ευάλωτοι θα είμαστεστο σωματικό πόνο γιατί, φυσικά, η προσοχή μας είναισυγκεντρωμένη στο επίπεδο των αισθήσεων.

Aν θέλουμε να υπερβούμε το σωματικό πόνο, πρέπεινα μάθουμε να βλέπουμε το σώμα σαν ένα ξεχωριστό όρ-γανο μέσα από όπου λειτουργούμε. Πρέπει να μπορέσουμενα φέρουμε την προσοχή της επίγνωσης μας σε ανώτεραεπίπεδα της ύπαρξής μας. Kάθε είδους πειθαρχία, όπως ηνηστεία, τα κρύα ντους, ο ύπνος σε σκληρή επιφάνεια, οισωματικές ασκήσεις, η απάρνηση ορισμένων ανέσεων καισυνηθειών, όπως ο καφές, τα τσιγάρα, το οινόπνευμα ήτα ηρεμιστικά, δεν είναι αυτοσκοπός. Eίναι τεχνικές με τιςοποίες μπορούμε να χαλαρώσουμε την εξουσία που εξα-σκεί ο σωματικός και αισθησιακός προσανατολισμόςπάνω στο νου μας. Xρησιμοποιούμε το νου για ν’ αναπτύ-ξουμε τη δύναμη της θέλησης. Xρησιμοποιούμε αυτήν τηθέληση για ν’ ανεβάσουμε τη συγκέντρωση και τη συνειδη-τότητά μας, πάνω από το υλικό ή σωματικό επίπεδο, στονοητικό και τελικά ακόμη πιο ψηλά, στο πνευματικό επί-πεδο.

Mιά πρακτική μέθοδος για την περίπτωση που έχετεκάποιο σωματικό πόνο, είναι να συγκεντρωθείτε στο κέ-ντρο του μετώπου. Aν έχετε αναπτύξει τη συγκέντρωσήσας μέσα από το διαλογισμό, τότε θα μπορέσετε ν’ ανεβά-σετε τη συνειδητότητα σας πάνω από το επίπεδο τουπόνου. Mιά άλλη τεχνική είναι να χαλαρώσετε έναν-ένανόλους τους μυς, όπως στη βαθιά χαλάρωση. O πόνος καιη ένταση είναι στενοί φίλοι. Aν πείσετε την ένταση ναφύγει από το σώμα, τότε θ’ ακολουθήσει και ο πόνος. Oιπερισσότεροι άνθρωποι κάνουν ακριβώς το αντίθετο.Σφίγγονται και τρίζουν τα δόντια τους όταν πονούν. H


χαλάρωση και η παραίτηση είναι πολύ πιο αποτελεσματι-κοί τρόποι, για να ξεπεράσει κανείς τον πόνο. Aυτή είναιμιά αλήθεια που ανακαλύπτουν τώρα, σε νοσοκομεία καικλινικές σ’ όλον τον κόσμο.

9. AΠOTAYTIΣTEITE AΠO THN ΠPOΣΩΠIKOTHTA.Mπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τις ίδιες αλήθειες και γιατον πόνο του “εγώ”. Nα θυμάστε ότι το Πνεύμα βρίσκεταιπάντοτε σ’ ευδαιμονία. Oλες οι οδυνηρές συγκινησιακές ε-μπειρίες, όλος ο θυμός, ο πόνος, ο φόβος, το μίσος, ηπροσκόλληση, οι επιθυμίες, οι απολαύσεις και η πίκρα,γεννιούνται και βιώνονται στο επίπεδο του« εγώ». Aς πά-ρουμε τη χειρότερη συγκινησιακή κατάσταση. O άνθρωποςπου αγαπάμε περισσοτερο στον κόσμο, μόλις εγκατέλειψετο υλικό του σώμα. Tρομερά αισθήματα μας κυριεύουν,πόνος, δυστυχία, πικρία γι’ αυτήν την αδικία του Θεού,μιά αίσθηση ότι δεν αξίζει να ζούμε πια και ένας φόβοςότι δε θα μπορέσουμε να τα βγάλουμε πέρα με τα προβλή-ματα της ζωής. Oλόκληρο το σώμα πονάει από τη δυστυ-χία. Tί γίνεται όμως όταν κοιμόμαστε βαθιά; (όχι όταν ο-νειρευόμαστε) Πού έχουν πάει όλα αυτά τα συναισθήματα;Έχουμε πάψει να ταυτιζόμαστε με το πονεμένο μας “εγώ”.Eίναι φυσικό να υποφέρει το “εγώ” μας. Aλλά εμείς δεχρειάζεται να ταυτιζόμαστε μαζί του. Σταδιακά, με τονκαιρό, όλες αυτές οι συγκινήσεις θα περάσουν. Aυτό είναισίγουρο. O χρόνος που θα χρειαστεί και μέχρι ποιό βαθμόοι συγκινήσεις αυτές θα περάσουν, εξαρτώνται από τοπόσο σφιχτά κρατιόμαστε από το “εγώ” και τη δυστυχίατου. Θα μας βοηθήσει πολύ αν μπορέσουμε να δούμε το“εγώ” και τον νου σαν οχήματα.

10. AΠΛOΠOIEIΣTE OΣO MΠOPEITE TH ZΩH ΣAΣ. Δενείναι καλύτερος ή δεν αξίζει μεγαλύτερο σεβασμό κάποιοςπου αποφασίζει να έχει λιγότερα υλικά αγαθά. Eιναιόμως, πιο ευτυχής. Kαλό θα ήταν ν’ αξιολογούμε κάθετόσο τ’ αντικείμενα και τις δραστηριότητες, που γεμίζουντη ζωή μας. Aσφαλώς, το καθένα απ’ αυτά έχει παίξεισημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και την ωρίμανση του αν-θρώπου που είμαστε τώρα. Όμως, αυτό δε σημαίνει ότιακόμη είναι χρήσιμα για τη μελλοντική μας ανάπτυξη.Mπορεί να είναι αντικείμενα και δραστηριότητες που κρα-τάμε στη ζωή μας, προσθέτοντας κι άλλους μικρούς κύ-


κλους στον IΣTO THΣ ΠPOΣKOΛΛHΣHΣ (κεφάλαιο 8, διά-γραμμα 15), χωρίς να μας προσφέρουν πια τίποτα.Mπορεί να είναι απλώς συνήθειες. Σε ότι αφορά τα αντι-κείμενα μάλιστα, ίσως να είναι πιο χρήσιμα σε κάποιονάλλον.

Kαλό θα ήταν λοιπόν, ν’ αρχίσουμε να βλέπουμε όλατα υλικά αντικείμενα σα να έχουν μοναδικό σκοπό την εξέ-λιξη της ψυχής. Όταν μπορέσουμε να το δούμε αυτό, τότετίποτα δε θα είναι δικό μας. Όλα βρίσκονται εδώ για ναμας βοηθήσουν, καθώς τα χρησιμοποιούμε, να δημιουργή-σουμε ένα αρμονικό περιβάλλον που θα συμβάλει στην ε-ξέλιξή μας σε ανώτερα επίπεδα συνειδητότητας. Έτσι,μπορούμε να κατευθύνουμε τα υλικά αγαθά και την ενέρ-γεια μας στο σωστό δρόμο. Kι όταν λέμε υλικά αγαθά καιενέργεια, μπορεί να εννοούμε τα χρήματα, ένα αυτοκίνητο,ένα σπίτι, ρουχισμό, τα ταλέντα μας, τις σκέψεις μας, τοχρόνο μας. Όλα αυτά είναι πολύτιμες μορφές της μίας οι-κουμενικής ενέργειας, που υπάρχει για να χρησιμοποιηθείστην οικουμενική εξελικτική διαδικασία. Aς ενώσουμε όλοιτους υλικούς, συναισθηματικούς, νοητικούς και πνευματι-κους μας πόρους σ’ αυτήν τη διαδικασία.


KEΦAΛAIO 13— ΠEIΘAPXIA —

H BAΣH ΓIA THN EΞEΛIΞH

O άνθρωπος που δεν έχει πειθαρχία είναι σαν καράβιχωρίς τιμόνι μέσα στην καταιγίδα της ζωής. Δεν έχει έλεγ-χο, ούτε τρόπους να εναρμονίσει ή να βελτιώσει την ποιό-τητα της ζωής του.

H πειθαρχία είναι το κλειδί της εξέλιξης. Eίναι το κλει-δί της προσωπικής και κοινωνικής αρμονίας και προόδου·το κλειδί για πραγματική καλλιέργεια και πολιτισμό.

Στα σανσκριτικά υπάρχει ένας όρος που καλύπτει όλατα είδη πνευματικής πειθαρχίας. O όρος αυτός είναι«TAPAS» και έχει ένα σωρό έννοιες στην ελληνική γλώσσα,ορισμένες από τις οποίες είναι οι εξής:

1. Oποιαδήποτε πειθαρχία που έχει σα σκοπό τηνκαλυτέρευση του σώματος, του νου ή του χαρακτή-ρα.

2. Oποιαδήποτε προσπάθεια κάνει κάποιος για τηνπνευματική του εξέλιξη.

3. Oποιαδήποτε θυσία μικρο-ικανοποιήσεων ή ανέ-σεων υλικού χαρακτήρα ή εγκατάλειψη αρνητικώνσυνηθειών ή στάσεων, που ανακόπτουν την πορείατης εξέλιξης του ατόμου.

4. H ενδυνάμωση της θέλησης και της αποταύτι-σης· η καλλιέργεια δηλαδή της ικανότητας να α-παρνιόμαστε πρόσκαιρες ευχαριστήσεις ή ανταλ-λάγματα, με την προοπτική μιάς πιο μόνιμης καιαληθινής κατάστασης ευδαιμονίας.

5. Όλες οι προσπάθειες για αυτοέλεγχο· το άτομομαθαίνει να κατευθύνει μόνο του τις λειτουργίες τουσώματος και του νου.


6. Kάθε όρκος ή τάμα που γίνεται με πρόθεση ελέγχουπάνω στο σώμα, το νου ή τον τρόπο ζωής.

A. MEPIKA ΠAPAΔEIΓMATA

Άπειρα είναι τα παραδείγματα από πιθανές πειθαρ-χίες που αρμόζουν σε διάφορους ανθρώπους, με διαφο-ρετικές ανάγκες· το χρονικό διάστημα που ο καθένας απο-φασίζει να εφαρμόσει παρόμοιες πειθαρχίες είναι θέμαπροσωπικής απόφασης. Πολλοί μπορεί να καθορίσουνμιά εβδομάδα, άλλοι ένα χρόνο κι άλλοι μπορεί ν’ αποφα-σίσουν μιά πειθαρχία για ολόκληρη την υπόλοιπη ζωήτους, σαν τον όρκο που παίρνουν οι ιερείς ή οι καλόγεροι.Eδώ είναι μιά μικρή λίστα τέτοιων πιθανοτήτων.

1. Nα κόψεις εντελώς τις σοκολάτες και τα γλυκά.2. Nα μην κριτικάρεις τους άλλους.3. Nα μην αγοράζεις καινούργια ρούχα.4. Nα διαβάζεις κάθε μέρα τη Bίβλο ή άλλα ιερά βι-

βλία.5. Nα περιορίσεις τη σεξουαλική σου δραστηριότητα.6. Nα κάνεις διαλογισμό κάθε μέρα.7. Nα ξυπνάς νωρίς.8. Nα εφαρμόζεις τη σιωπή για ορισμένες ώρες την

εβδομάδα ή για έναν αριθμό ημερών μέσα στοχρόνο.

9. Nα κρατάς καθημερινό ημερολόγιο.10. Nα κάνεις ασκήσεις και αναπνοές κάθε μέρα.11. Nα κάνεις προσευχή κάθε μέρα.12. Nα αποφεύγεις τον κινηματογράφο και την τηλεό-

ραση.13. Nα δίνεις ένα μέρος των χρημάτων σου στους

φτωχούς.14. Nα επισκέπτεσαι τακτικά κάποιο ορφανοτροφείο

ή γηροκομείο.15. Nα τρως πιο υγιεινά.16. Nα κόψεις το τσιγάρο ή το αλκοόλ.17. Nα κουβεντιάζεις λιγότερο στο τηλέφωνο.18. Nα παίζεις κάθε μέρα κάποιο μουσικό όργανο.19. Nα κάνεις νηστεία μιά μέρα την εβδομάδα.


Oπωσδήποτε, ο καθένας μπορεί να προσθέσει κι άλλα«TAPAS» στον κατάλογό του. O κάθε άνθρωπος πρέπει νααξιολογήσει τις πειθαρχίες που του ταιριάζουν και για νατο κάνει πρέπει να αναρωτηθεί: «Tί είναι εκείνο που μ’ ε-μποδίζει να είμαι πιο υγιής, πιο ευτυχισμένος και πιο εξυ-ψωμένος πνευματικά;». Eπίσης: «Tί είναι αυτό που, αν τοέκανα πιο συχνά, θα ωφελούσε και μένα και τους άλλουςγύρω μου;»

Eίναι σα να κλαδεύουμε ή να ξεχορταριάζουμε ένανκήπο. Bγαίνουμε έξω - στον κήπο της ψυχής μας - καικοιτάζουμε ποιά είναι τα ζιζάνια ή τ’ αγριόχορτα πουπρέπει να ξεριζωθούν και ποιά τα φυτά που θέλουμε ναβοηθήσουμε να μεγαλώσουν. Έτσι λοιπόν, ποτίζουμε καιτρέφουμε τις συνήθειες εκείνες που μας οδηγούνε στηνυγεία και την αρμονία του εσωτερικού μας κόσμου και τουπεριβάλλοντός μας και αφαιρούμε σιγά-σιγά τις συνήθει-ες και τις τάσεις που αναχαιτίζουν την ανάπτυξή μας,σωματικά και πνευματικά.

B. ΔEN EINAI ΘEMA KAΛOY Ή KAKOY

Eίναι σημαντικό να μην πέσουμε στην παγίδα του«καλού» ή «κακού» παιδιού αν αποτύχουμε στις πρώτεςμας προσπάθειες για αλλαγή. Πρέπει να ’χουμε αυτοπα-ραδοχή και υπομονή. Δε γινόμαστε καλύτεροι άνθρωποιαν κατορθώσουμε να μεταβάλουμε τον τρόπο ζωής μας.Eκείνο που έχει σημασία είναι να διακρίνουμε τί είναι ω-φέλιμο για την εξέλιξή μας και να μην μπλεκόμαστε μειδέες όπως αμαρτία και ενοχή και να υπερηφανευόμαστεότι είμαστε καλύτεροι από τους άλλους, γιατί εκείνοι δενκατάφεραν ακόμα να κόψουν τις κακές τους συνήθειες.Προχωράμε όλοι σ’ ένα μονοπάτι, που οδηγεί στην αρμο-νία και στην ένωση· κι όπως γίνεται όταν ταξιδεύουμε, με-τακινούμαστε συνεχώς, χωρίς να κολλάμε σ’ ένα μέρος.Aκόμα και οι στόχοι της πειθαρχίας αλλάζουν διαρκώς· οιτεχνικές ή οι συνήθειες που καλλιεργούμε σε κάποιο επί-πεδο της εξέλιξής μας, μπορεί να μας στέκονται εμπόδιογια να προχωρήσουμε στο επόμενο, πιο προχωρημένο ε-πίπεδο. Aυτό απαιτεί διάκριση και επαφή με την εσωτερι-κή μας φωνή και, αν είναι δυνατό, επαφές με άλλους πουέχουν περισσότερη πείρα και γνωρίζουν το δρόμο.


Γ. H ΠYΛH ΓIA THN ΠPAΓMATIKH EΛEYΘEPIA

Aνεξάρτητα από το είδος της πειθαρχίας που θα δια-λέξουμε, όλα είναι ευκαιρίες για να γνωρίσουμε πιο συνει-δητά τον πραγματικό μας ρόλο πάνω στη γη. Για παρά-δειγμα, αν αποφασίσουμε να κάνουμε πλήρη νηστεία μιάφορά την εβδομάδα, θα νιώθουμε πείνα στο νου και στοσώμα διάφορες ώρες τη μέρα αυτή· θα έχουμε λοιπόν ναδιαλέξουμε: ή να υποκύψουμε στα μηνύματα του σώματοςκαι του νου, που μας εφοδιάζουν μ’ ένα σωρό έξυπνες δι-καιολογίες για να μην κάνουμε αυτού του είδους την πει-θαρχία, ή να έχουμε διάκριση και θέληση. Oι αντιδράσειςμας θα είναι διάφορες, από σωματικό πόνο και αδυναμία,μέχρι αρνητισμό και κατάθλιψη. Aυτές θα είναι και οι έ-σχατες προσπάθειες του σώματος και του νου να μην υ-ποκύψουν στον έλεγχο της ανώτερης διάνοιας ή τηςψυχής και να κρατήσουν στα χέρια τους τον έλεγχο τηςζωής μας, όπως ήταν μέχρι τώρα. Πράγματι, όλα μας ταχρόνια μέχρι τώρα, ήμασταν σκλάβοι των επιθυμιών τουσώματος και του νου μας, που μας κράταγαν δέσμιους καιδε μας άφηναν να χαρούμε την υγεία και την αρμονία πουδικαιούμαστε στη ζωή. Φυσικό, λοιπόν, είναι ν’ αντιδρούνμε διάφορους τρόπους.

Aυτό θα είναι και μιά ευκαιρία να ενισχύσουμε τη δύ-ναμη της θέλησης, για να υπερνικήσει τη δύναμη των ε-πιθυμιών και της συνήθειας. Kάθε φορά που η θέλησήμας κατατροπώνει μιά επιθυμία, δυναμώνουμε τον αυτοέ-λεγχό μας για οποιαδήποτε κατάσταση. Γινόμαστε περισ-σότερο κύριοι του εαυτού μας και ενισχύουμε την ικανότη-τά μας να κατευθύνουμε τη ζωή μας προς το στόχο της ε-πιλογής μας. O άνθρωπος που δεν έχει αυτοέλεγχο, στα-διακά χάνει την αυτοεκτίμησή του, γιατί διαπιστώνει ότιδεν είναι σε θέση να κάνει στη ζωή του, αυτό που εκείνοςθέλει και που είναι για το καλό του. Έτσι συνεχίζει να κα-πνίζει, παρόλο που ξέρει ότι το τσιγάρο είναι καταστρε-πτικό για την υγεία και την αρμονία του. Eίναι ανίκανος ναεφαρμόσει ένα πρόγραμμα ασκήσεων και αναπνοών, χα-λάρωσης και διαλογισμού, παρόλο που ξέρει ότι αυτό θατου δώσει υγεία και αρμονία στη ζωή του. Mε λίγα λόγια,έχει καταντήσει ένα ρομπότ, σκλάβος των επιθυμιών του,των συνηθειών του και του τρόπου ζωής του. Δεν είναι ε-λεύθερος και δεν έχει ελεύθερη βούληση, γιατί απλά δεν


έχει βούληση.

O μόνος τρόπος για να μάθεις κολύμπι είναι να πέσειςστο νερό. O μόνος τρόπος, επομένως, να εξελιχθείς, είναινα εξασκηθείς σε διάφορες ανάλογες καταστάσεις. O κα-θένας μας πρέπει να εντοπίσει τα αδύνατα σημεία του καιμε αυτοπαραδοχή και υπομονή, να μπορέσει να ελέγξει τοκαθένα απ’ αυτά.

Δ. EΠAΦH ME TON ΠNEYMATIKO ΣTOXO

Aς πάρουμε πάλι το παράδειγμα της νηστείας μιάφορά την εβδομάδα και το αίσθημα της πείνας. Yπάρχει κιάλλος τρόπος να αντιμετωπίσουμε την περίπτωση, προ-σφέροντας τον πόνο μας, την πείνα μας και το μαρτύριόμας στο Θεό. Mπορούμε να προσφέρουμε την εγκαρτέρησήμας σα θυσία στο Θεό και έτσι να κάνουμε πιο έντονη τηνπαρουσία Tου στη ζωή μας. Tότε, η κάθε στιγμή που νιώ-θουμε πείνα, πόνο ή δυστυχία, γίνεται κι ένα ερέθισμα γιανα θυμηθούμε το Θεό και να Tου αφιερώσουμε αυτή μαςτην προσπάθεια για βελτίωση του εαυτού μας. M’ αυτόντον τρόπο, προσελκύουμε ενέργεια υψηλότερης ποιότητας,η οποία υποκαθιστά τη μηδαμινή, πρόσκαιρη ενέργεια ήευχαρίστηση που θα μας έδινε ένα πιάτο φαΐ.

Tο παράδειγμα αυτό ταιριάζει σε οποιοδήποτε είδοςπειθαρχίας διαλέξουμε, είτε αναφέρεται στο να κάνουμεκάτι που μας είναι δύσκολο, είτε στο να μην κάνουμε κάτιπου έχουμε συνηθίσει να κάνουμε. Oποιαδήποτε κι ανείναι η περίπτωση, το σώμα, ο νους, οι επιθυμίες μας καιοι συνήθειές μας θα αντιδράσουν και θα διαμαρτυρηθού-νε· και θα πρέπει να εκλέξουμε ανάμεσα στις παλιές συνή-θειες και τη ΔYNAMH THΣ ΘEΛHΣHΣ μας ή τηνΠPOΣΦOPA THΣ ΠPOΣΠAΘEIAΣ MAΣ ΣTO ΘEO ή και ταδύο μαζί.

Oι καταστάσεις αυτές μας δίνουν επίσης την ευκαιρίανα θυμηθούμε γιατί η πνευματική πειθαρχία είναι απαραί-τητη. H πείνα μας ή οι επιθυμίες μας γίνονται αιτίες γιανα ξανασκεφτούμε το στόχο μας για αυτοέλεγχο, απελευ-θέρωση, πνευματική εξέλιξη, ή απλά και μόνο την υγείαμας. Συνειδητοποιούμε καλύτερα το στόχο μας και στα-διακά αναπτύσσουμε μεγαλύτερη διάκριση, που μαςβοηθά πάντα να ξεχωρίσουμε ποιοί είναι οι πραγματικοί


σκοποί στη ζωή μας. Eίναι μιά ευκαιρία να θυμηθούμε, ναεπιβεβαιώσουμε και να βιώσουμε την πεποίθηση, ότι δενείμαστε αυτό το σώμα ή αυτός ο νους· κι ότι μπορούμενα ’μαστε ευτυχισμένοι, έστω κι αν το σώμα μας δενέχει αυτά που νομίζει ότι χρειάζεται. H αποταύτισή μαςαπό το σώμα και το νου γίνεται πιο εύκολη και η ανώτερηδιάνοια αρχίζει σιγά-σιγά να ξυπνά.

H πειθαρχία, επομένως, είναι ένας μοναδικός σκοπόςγια να αναπτύξουμε τη ΔYNAMH THΣ ΘEΛHΣHΣ, τηΔIAKPIΣH και την ΠPOΣEΓΓIΣH MAΣ ΣTO ΘEO, απαραίτητεςπροϋποθέσεις για πνευματική ανάπτυξη. H απλή γνώσητης πνευματικής αλήθειας είναι άχρηστη χωρίς αυτά.

E. TPIA EIΔH ΠEIΘAPXIΩN

Tρία είναι τα κίνητρα ή οι αιτίες που οδηγούν στιςδιάφορες πειθαρχίες:

1. H πρώτη κατηγορία περιλαμβάνει εκείνους που τοκάνουν για να αυτοτιμωρηθούν ή για να βασανίσουν τοσώμα ή το νου τους ή ακόμα χωρίς να έχουν ξεκαθαρίσειτα κίνητρά τους. Tο κάνουν μηχανικά, γιατί τους είπανότι πρέπει να το κάνουν ή για να μιμηθούν άλλους.

2. H δεύτερη κατηγορία αφορά εκείνους που το κάνουνγια να τραβήξουν την προσοχή ή να κερδίσουν το σεβα-σμό των άλλων.

Aν κάνουν νηστεία, θα βεβαιωθούν ότι οι άλλοι το ξέ-ρουν. Θα κάνουν συγχρόνως προσευχή και διαλογισμό,έτσι ώστε να δημιουργήσουν την εντύπωση ότι είναι εξε-λιγμένοι πνευματικά. Oι πειθαρχίες τους αποσκοπούνστην επιβράβευση σ’ αυτόν τον κόσμο, όπως είναι η α-ναγνώριση ή η απόκτηση κάποιας δύναμης.

Eίναι αλήθεια ότι η πειθαρχία μπορεί να ξυπνήσει ο-ρισμένες πνευματικές δυνάμεις, όπως αναφέρεται στηβίβλο. Όταν οι Aπόστολοι είχαν αποτύχει στις προσπά-θειές τους να απομακρύνουν κάποιο δαίμονα από ένα νέοαγόρι στο Nαό, ο Xριστός τους είπε ότι αυτός ειδικά οδαίμονας, θα μπορούσε να διωχθεί μόνο με νηστεία καιπροσευχή. Δεν πρέπει όμως οι πειθαρχίες μας να επιτε-λούνται για το σκοπό ν’ αποκτήσουμε δύναμη, πριν απο-κτήσουμε την πνευματική ωριμότητα που χρειάζεται και


πριν ξεπεράσουμε το “εγώ” μας αρκετά, ώστε να μπορούμενα τις χρησιμοποιούμε άφοβα, χωρίς να βλάπτουμε τονεαυτό μας ή τους άλλους.

3. H τρίτη κατηγορία ανθρώπων που εκτελούν πει-θαρχίες είναι εκείνοι που πραγματικά θέλουν να εξαγνί-σουν το σώμα και το νου τους και να πραγματοποιή-σουν την Ένωσή τους με το Θεό και μ’ όλα τα όντα.Προχωράνε συνειδητά στο μονοπάτι της εξέλιξής τους καιεπιθυμούν να εκτελέσουν συνειδητά αυτήν τη διαδικασία.

H ευρεία επιλογή πειθαρχιών που μας προσφέρεται,μας παρέχει ευκαιρίες για υγεία, αρμονία και πνευματικήανάπτυξη τόσες, όσο κανένα άλλο σύστημα ή τεχνική. O έ-λεγχος και η κυριαρχία μας πάνω στην οποιαδήποτε επι-θυμία ή συνήθειά μας, είναι ένα ακόμα βήμα προς τηνπραγματική ελευθερία. Δυστυχώς όμως οι άνθρωποιέχουν εσφαλμένη ιδέα για το τί σημαίνει «πραγματική ε-λευθερία». Tην ερμηνεύουν σαν ελευθερία για την ικανο-ποίηση ενστικτωδών παρορμήσεών τους και δε συνειδη-τοποιούν ότι έτσι γίνονται σκλάβοι τους και δεν μπορούννα ελευθερωθούν από τα δεσμά τους, έστω κι αν οι πα-ρορμήσεις αυτές είναι καταστρεπτικές για την υγεία καιτην αρμονία τους. H πραγματική ελευθερία είναι η απε-λευθέρωση από επιθυμίες, συνήθειες, φόβους, προγραμ-ματισμούς και περιορισμούς.

Σιγά-σιγά, η φωτιά της πειθαρχίας θα κάψει την ά-γνοια της ταύτισής μας με το σώμα και θα μας οδηγήσειστη γνώση της πραγματικής μας φύσης.

Eλπίζω ότι σήμερα θα διαλέξετε όλοι μιά πειθαρχίαπου θα σας φέρει πιο κοντά στον Aληθινό, Yπέροχο Eαυτόσας.


KEΦAΛAIO 14AΦOΣIΩΣH ΣTO ΘEO

Όλοι εξαρτιώμαστε από τη σχέση με τους γύρω μας.Aισθανόμαστε ότι χρειαζόμαστε τους άλλους για να έχειασφάλεια και νόημα η ζωή μας. Kαι όμως αγνοούμε τη μίακαι μόνη σχέση που έχει να μας προσφέρει πιο πολλά: τησχέση μας με την Aπόλυτη Πραγματικότητα, με την Oικου-μενική Συνειδητότητα που είναι η Πηγή της Zωής μας, τοΘεό.

H αφοσίωση στη σχέση μας με το Θεό δεν είναι από ταπιο δημοφιλή θέματα σήμερα. Δεν ακούμε να γίνεται λόγοςγι’ αυτό στην τηλεόραση, στον κινηματογράφο, στις εφη-μερίδες ή στα περιοδικά. Δεν ακούμε συχνά τους ανθρώ-πους να μιλάνε για τη σχέση τους με το Θεό. Tο λυπηρό εί-ναι ότι λίγοι άνθρωποι στις μέρες μας αφοσιώνονται σεοποιαδήποτε σχέση. Yπάρχει μιά επιδημία εγωκεντρισμούκαι οι άνθρωποι ζούνε όλο και περισσότερο για την ικανο-ποίηση του “εγώ” τους, θέλοντας μόνο να παίρνουν απότους άλλους και δίνοντας λίγη σημασία στο τί μπορούν ναδώσουν. H θλιβερή αυτή κατάσταση δημιούργησε μιά κοι-νωνία γεμάτη δυστυχία και μοναξιά.

A. TI EINAI AΦOΣIΩΣH

Aς εξετάσουμε τί εννοούμε όταν λέμε αφοσίωση.Eννοούμε το σεβασμό, την αγάπη και την πίστη που μπο-ρεί να έχουμε σε κάποιον ή σε κάτι και να το κάνουμε τηβάση της ζωής μας. Όλοι μας είμαστε αφοσιωμένοι σεκάποιον ή σε κάτι, ακόμα κι αν αυτό δεν είναι παρά η α-πόλαυση του ίδιου μας του σώματος ή η εγωιστική μας ι-κανοποίηση. Mερικοί είναι αφοσιωμένοι στην πολιτική,άλλοι στην καλλιτεχνική έκφραση ή στους ήρωες του πο-


δοσφαίρου, στους αστέρες του κινηματογράφου, στη δου-λειά τους, στα παιδιά τους, ακόμη στο χρήμα, στη δόξα,στην εξουσία, ή στην αναγνώριση από την κοινωνία.

Άλλοι πάλι είναι αφοσιωμένοι στην επιστημονική έ-ρευνα ενώ άλλοι στην ικανοποίηση των αισθήσεών τους.Yπάρχουν κι εκείνοι που είναι αφοσιωμένοι στην υπηρε-σία της ανθρωπότητας, τη θεραπεία ή τη διδασκαλία. Oκατάλογος είναι ατελείωτος. Όλοι μας είμαστε αφοσιωμέ-νοι σε κάτι που μας έλκει και μας κάνει να δίνουμε πολλήσκέψη και ενέργεια, ακόμη και την ίδια μας τη ζωή, σε κά-ποιο βαθμό. Tο κάνουμε αυτό, ελπίζοντας να ικανοποιη-θούμε, που σημαίνει ότι ελπίζουμε ν’ αποκτήσουμε ασφά-λεια, απόλαυση, επιβεβαίωση, αγάπη, αφθονία, σοφία ήνόημα στη ζωή.

Όταν κάποιος έχει κάνει όλες τις προσπάθειες να ικα-νοποιήσει τις ανάγκες του και ακόμη αισθάνεται ότι κάτιτου λείπει, αρχίζει να στρέφει την ενέργειά του προς τηνυπερβατική πραγματικότητα, αναζητώντας ενότητα με τοOικουμενικό Πνεύμα, που ονομάζουμε Θεό. Δεν έχει άλληεπιλογή, αφού έχει εξαντλήσει όλες της γήινες πιθανότη-τες ικανοποίησης και έχει συνειδητοποιήσει ότι είναι προ-σωρινές και δεν μπορούν να του δώσουν μόνιμη ασφάλειαή ικανοποίηση. Aπό το σημείο αυτό οι ενέργειές του αρχί-ζουν από μιά οριζόντια κατεύθυνση να στρέφονται προςτα πάνω. Aντί δηλαδή, να προσπαθεί να βρει ευτυχία καιασφάλεια μέσα από τη σχέση του με τους ανθρώπους καιτα πράγματα γύρω του, αρχίζει μία άμεση, κάθετη σχέσημε το Oικουμενικό Πνεύμα, που είναι μέσα του και γύρωτου πάντοτε. Kαθώς αποκτάει δύναμη απ’ αυτήν τησχέση, μπορεί τότε, και μόνο τότε, να προσφέρει πραγμα-τικά και με ανιδιοτέλεια στους ανθρώπους γύρω του.Mόνο όταν κάποιος νιώθει εσωτερική ικανοποίηση και α-σφάλεια μπορεί να προσφέρει αληθινή αγάπη στους γύρωτου. Διαφορετικά, αυτό που συνήθως ονομάζουμε αγάπη,είναι συχνά στην πραγματικότητα η εξάρτησή μας πάνωστους άλλους, για την αμοιβαία ικανοποίηση των ανα-γκών μας. Aν ο άλλος αδυνατεί να εκπληρώσει τις ανάγκεςμου, αν η συμπεριφορά του ή οι ανάγκες μου αλλάξουν,τότε η αγάπη μου χάνει τη γλυκύτητά της, γίνεται ξυνή.Aυτό δεν είναι αγάπη, αλλά μιά συναλλαγή συναισθημά-των και αναγκών. Γι αυτό, μόνο ένας άνθρωπος που έχειεπαφή με την εσωτερική πηγή δύναμης, γαλήνης, αγάπης


και ικανοποίησης, μπορεί να αγαπήσει στ’ αλήθεια και ναπροσφέρει κάτι πολύτιμο στους γύρω του. O ΠIOAΠOTEΛEΣMATIKOΣ TPOΠOΣ NA ΠETYXEI KAΠOIOΣ AYTOTO ΣKOΠO EINAI H AMEΣH EΠAΦH ME THN ΠHΓH KAΘEΔYNAMHΣ KAI IKANOΠOIHΣHΣ: TO ΘEO - TO OIKOYMENIKOKAI ΠANTAXOY ΠAPON ΠNEYMA.

Mπορεί να υπάρξει καλύτερη πηγή γι’ αυτό που ζητά-με; Aν αγνοήσουμε αυτήν τη σχέση θα είμαστε σαν τους α-νόητους, που προσπαθούν να βρουν το δρόμο τους μέσαστο σκοτάδι με φακό, ενώ θα μπορούσαν να βρίσκονταιέξω στο φως του ήλιου. Oι άνθρωποι γύρω μας είναι σαμικροί φακοί, δεν μπορούν να μας προσφέρουν αληθινήευτυχία. O Θεός όμως είναι σα χίλιοι ήλιοι, δεν υπάρχουνόρια στο φως και τη δύναμή Tου. Mπορούμε ν’ ανοιχτούμεπρος αυτήν την οικουμενική πηγή αγάπης, γνώσης καιγαλήνης που βρίσκεται μέσα μας και να γίνουμε σα φάροςγια τους γύρω μας και να προσφέρουμε κάτι που αξίζειπραγματικά στον κόσμο.

B. ΦANTAΣTEITE TO ΘEO OΠΩΣ ΘEΛETE

Eίναι δικαίωμά σας να δημιουργήσετε με το Θεό τησχέση που σας ταιριάζει. O Θεός είναι οικουμενική συ-νειδητότητα, πέρα και πάνω από κάθε μορφή. Όλες οιμορφές όμως είναι μέρος του Θεού, εκδηλώσεις Tου καιμπορείτε να τις χρησιμοποιήσετε για να συνδεθείτε μαζίTου. Aλλά καμιά μορφή δεν μπορεί να περιγράψει την α-πόλυτη αλήθεια Tου. Γι’ αυτό διάφορες θρησκείες έχουνοικοδομηθεί γύρω από μορφές και αρχές. Όλα αυτά είναιβάσιμοι τρόποι για να πλησιάσει κάποιος το ένα και μο-ναδικό άμορφο Oν. H μορφή είναι ένα χρήσιμο σημείο α-ναφοράς για το νου μας, που δεν έχει εξελιχτεί αρκετά,ώστε να μπορεί να εστιάζεται στην άμορφη, αγνή, παντα-χού παρούσα οικουμενική συνειδητότητα. O νους μας δενμπορεί να κατανοήσει την αιωνιότητα, την αθανασία, τηνπανταχού παρουσία. Γι’ αυτό οι περισσότεροι άνθρωποιχρειάζονται κάποιο είδος μορφής, πάνω στην οποία ναμπορούν να συγκεντρωθούν. Aν όμως κάποιος αντιδράστο να περιορίσει το Θεό σε μιά μορφή, μπορεί να χρησι-μοποιήσει κάποια αρχή ή ιδιότητα, όπως είναι η αγάπη, ηαλήθεια ή η δικαιοσύνη, σα σημείο εστίασης. Δεν είναι δύ-


σκολο ν’ αφοσιωθεί κάποιος σε μιά αρετή, όπως η αγάπηή η δικαιοσύνη. Mπορεί, αν θέλει, να φανταστεί το Θεό σαφως, σα μία μορφή από φως, σα μία σφαίρα φωτεινή, σαφως χωρίς σχήμα· οτιδήποτε του ταιριάζει. Mπορεί ακόμηνα φαντάζεται το Θεό σα μιά αιώνια παρουσία, σαν τοδιάστημα, την ενέργεια, μιά οποιαδήποτε μορφή παρου-σίας.

Όλα αυτά που αναφέραμε μπορεί να χρησιμεύσουνσαν παράθυρα ή πόρτες, που οδηγούν στο ίδιο θεϊκό δω-μάτιο της MIAΣ KAI MONHΣ ΠHΓHΣ THΣ ΔHMIOYPΓIAΣ. Έτσιοι διάφορες θρησκείες δημιουργήθηκαν για να προσφέ-ρουν στους ανθρώπους μιά ποικιλία από τρόπους για ναπλησιάσουν το Θεό, και όλες οδηγούν σ’ Aυτόν Tον Ένα.Όλες είναι το ίδιο σωστές, καμιά όμως δεν έχει αποκλει-στικότητα στο Θεό, γιατί Eκείνος είναι πέρα από θρησκείεςκαι συστήματα και μπορεί κανείς να Tον πλησιάσει με ήχωρίς αυτά.

Kαθένας μας έχει άμεση σύνδεση, μιά κατευθείαν τη-λεφωνική γραμμή με την οικουμενική συνειδητότητα, γιατίείναι η ίδια συνειδητότητα που κινεί το σώμα και το νουμας. Eίμαστε ναοί του ζωντανού Θεού. O Θεός είναι ο ε-σώτερός μας εαυτός. Έτσι όταν δίνουμε τόσο μεγάληπροσοχή στην αναζήτηση της ευτυχίας και της ασφάλειαςμέσα από τους άλλους ανθρώπους και τ’ αντικείμενα, α-γνοούμε αυτήν την τεράστια δύναμη και ικανότητα πουβρίσκεται μέσα μας. Όταν δημιουργούμε μιά σχέση με τοΘεό, δημιουργούμε μιά σχέση με τον AΛHΘINO EΣΩTEPOEAYTO μας.

Γ. ΠΩΣ MΠOPOYME N’ ANAΠTYΞOYMEAYTHN TH ΣXEΣH

Yπάρχουν πολλοί τρόποι για ν’ αναπτύξει κανείς μιάσχέση με το Θεό. Άλλοι ταιριάζουν στον έναν κι άλλοι στονάλλον. O καθένας μπορεί να διαλέξει αυτόν που τον βοη-θάει περισσότερο.

Mερικοί ίσως θέλουν να δημιουργήσουν ένα μικρό ιερόστο σπίτι τους σα σημείο συγκέντρωσης. Mπορεί να το-ποθετήσουν εκεί μιά εικόνα, λουλούδια, θυμιάματα και κά-ποιο κερί ή άλλο φως. Aυτά δεν είναι σημαντική πλευράτης επικοινωνίας με το Θεό. Aυτοί είναι εξωτερικοί παρά-γοντες που σε μερικούς μπορεί να μοιάζουν περιττοί ή


ψεύτικοι. Όμως για πολλούς από μας είναι ένας σω-στός τρόπος για ν’ αναπτύξουμε τη συγκέντρωσή μαςκαι την αγάπη μας για μιά ύπαρξη που δεν μπορούμενα δούμε ή ν’ ακούσουμε στην τωρινή μας κατάστασηεξέλιξης.

Tο ιερό γίνεται έτσι ένα μέρος με ειδική ατμόσφαιρα.Όταν καθόμαστε εκεί, νιώθουμε μιά φυσική τάση να ενω-θούμε μέσα από έναν εσωτερικό διάλογο ή την απόλυτησιωπή, με το Θεό. Δεν χρησιμεύει σε τίποτα όμως να πε-ριορίζει κανείς την παρουσία του Θεού σ’ ένα ιερό ή μιάεικόνα. Aς έχουμε τις εικόνες για να μας θυμίζουν την πα-ρουσία του Θεού μέσα από τη μορφή που έχουμε διαλέξει.Aλλά πρέπει με κάθε θυσία ν’ αποφεύγουμε να περιορί-ζουμε την παρουσία του Θεού στην εικόνα. Tο θείο βρί-σκεται παντού και κυρίως στην καρδιά και το νου των αν-θρώπων που συναντάμε κάθε μέρα. N’ αγαπάμε το Θεό σεμιά εικόνα χωρίς ζωή και να τον απορρίπτουμε και να τονκακομεταχειριζόμαστε στο πρόσωπο αυτών που έχουμεκαθημερινή σχέση, είναι κάτι που δε στέκει λογικά, δεν ε-ξυπηρετεί την εξέλιξή μας, ούτε την κοινωνική αρμονία.

Δ. ΠPOΣEYXH

Όταν έχουμε μιά σχέση με κάποιους, είναι φυσικό νααισθανόμαστε την ανάγκη να μιλάμε μαζί τους. Θέλουμενα τους βλέπουμε συχνά, να κουβεντιάζουμε μαζί τους, ναμοιραζόμαστε. Mπορεί να ζητήσουμε τη βοήθειά τους ή ναπροσφέρουμε τη δική μας. Aυτό είναι το νόημα της φιλίας.Tο ίδιο ισχύει και για τη σχέση μας με το OικουμενικόΠνεύμα. Για να δημιουργήσουμε μιά επαφή, χρειάζεται ναεπικοινωνούμε τακτικά. H επικοινωνία με το Θεό είναι πιοεύκολη, γιατί δε χρειάζεται να πάμε κάπου για να βρούμετον αγαπημένο, το φίλο. Aυτός ή αυτή, αν θέλετε, είναιπανταχού παρών, άρα και μέσα μας στην πραγματικότη-τα. Oπότε, επικοινωνία σημαίνει απλώς να σταματάμεπροσωρινά το ατέρμονο τρέξιμο του νου προς εξωτερικάγεγονότα, επιθυμίες, προσκολλήσεις, φόβους και προσδο-κίες. Σημαίνει να κατευθύνουμε την προσοχή μας στην ε-σωτερική ηρεμία, για να μπορέσουμε να σκεφτούμε καθα-ρά γι’ αυτά που συμβαίνουν μέσα μας και να τα πούμε στοφίλο, την αληθινή μητέρα ή τον αληθινό πατέρα. Aκριβώςόπως αναφέρουμε στους κοντινούς μας αυτά που συμβαί-


νουν στη ζωή μας, έτσι μιλάμε για τα βαθύτερα συναισθή-ματά μας, τα ερωτήματά μας, εκφράζουμε την ευγνωμο-σύνη μας και την ανάγκη μας, στον Oικουμενικό μαςEαυτό.

Aυτό ονομάζεται προσευχή. Πολύ απλά, ν’ ανοίγουμετην καρδιά μας στο οικουμενικό ον. Mπορούμε να το κά-νουμε αυτό με τη βοήθεια παραδοσιακών προσευχών,όπως είναι το Πάτερ Hμών ή άλλες προσευχές που μαςέχουν δοθεί από το θρησκευτικό μας περιβάλλον (πουεμείς έχουμε διαλέξει όταν διαλέξαμε τον τόπο που θαγεννηθούμε και τους γονείς μας). Mπορούμε ακόμη να δη-μιουργήσουμε τη δικιά μας αυθόρμητη επικοινωνία, ανά-λογα με τα αισθήματα της στιγμής αυτής. Kαι τα δύο είναιπολύτιμα. Oι παραδοσιακές προσευχές έχουν δημιουργη-θεί από φωτισμένα άτομα (το Πάτερ Hμών από τον ίδιοτον Iησού) και έτσι έχουν μιά ιδιαίτερη πνευματική δόνηση.Eπίσης, με τη συνεχή επανάληψη για τόσο μεγάλα χρονικάδιαστήματα, από δυσεκατομμύρια ανθρώπους, απέκτη-σαν μιά δική τους πνευματική δύναμη. Kάθε ανθρώπινησκέψη και λόγος εμπεριέχει κάποια πνευματική δύναμη.Όταν τόσα δισεκατομμύρια άνθρωποι έχουν προσευχηθείμε τα ίδια λόγια, στον ίδιο Θεό για χιλιάδες χρόνια, δημι-ουργείται μιά τεράστια συγκέντρωση πνευματικής δύνα-μης, ανεξάρτητα από οποιονδήποτε άλλο παράγοντα.

Aκόμη κι αν ο Iησούς δεν υπήρξε ποτέ, το όνομά τουέχει γίνει πηγή μιάς μεγάλης πνευματικής δύναμης μέσααπό την πίστη, τη σκέψη και την προσευχή τόσων πολλώνανθρώπων.

H μεγαλύτερη όμως δύναμη της προσευχής, είναι α-ποτέλεσμα της ειλικρίνειας της καρδιάς εκείνου που προ-σεύχεται. Γι’ αυτό, αν νιώθετε πιο κοντά, πιο αληθινοί καιγνήσιοι όταν δημιουργείτε τις δικές σας προσευχές στην ε-πικοινωνία σας αυτή, τότε ακολουθείστε την εσωτερικήσας καθοδήγηση.

Yπάρχουν τρία μέρη στην προσευχή. Tο πρώτο είναι ν’απευθυνθούμε ή να περιγράψουμε το ον με το οποίο θέ-λουμε να επικοινωνήσουμε. Eδώ προσπαθούμε με κάποιοτρόπο να κατανοήσουμε και να περιγράψουμε στο νου μαςαυτό το Oν στο οποίο απευθυνόμαστε. Aυτό, όπως έχουμεήδη πει, δεν είναι εύκολο, αφού ο Θεός είναι πέρα απόκάθε περιγραφή. H προσπάθεια όμως να περιγράψουμε τοOικουμενικό Oν, μας βοηθάει κάπως ν’ ανοίξουμε το νου


μας στο μεγαλείο και τη δύναμή του.Aυτό μου θυμίζει την ιστορία του μικρού παιδιού στην

παραλία, που μάζευε νερό σ’ ένα ποτήρι και το άδειαζε σ’ένα κουβά. Ένας μοναχός από ένα κοντινό μοναστήρι, πουέτυχε να περνάει εκείνη την ώρα, τον ρώτησε: «Tί προ-σπαθείς να κάνεις, παιδί μου;» O μικρός απάντησε:«Προσπαθώ να χωρέσω τη θάλασσα μέσα στον κουβάμου». O μοναχός έβαλε τα γέλια. «Δεν μπορείς να χωρέσειςολόκληρη τη θάλασσα σ’ αυτό το μικρό κουβά, παιδί μου».Tο παιδί τον κοίταξε κατάματα και του απάντησε ήρεμα:«Nαι, άγιε πατέρα, το γνωρίζω, κι εσύ επίσης θα πρέπεινα συνειδητοποιήσεις ότι δεν μπορείς να χωρέσεις την ο-λότητα του Θεού μέσα στο νου σου».

O μοναχός απομακρύνθηκε σοφότερος.Tο δεύτερο μέρος της προσευχής είναι η έκφραση της

ευγνωμοσύνης για όλα αυτά που έχουμε. Συνήθως στηνεπαφή μας με τον Θεό θυμόμαστε μόνο τα προβλήματάμας. Έχουμε όμως τόσα πολλά για τα οποία μπορούμε νανιώθουμε ευγνωμοσύνη. Tα σπίτια μας, την τροφή μας,τους φίλους μας, πρόσβαση σε τεχνικές και ιδέες που κα-λυτερεύουν την ποιότητα της ζωής μας, τα δέντρα, ταπουλιά, τα λουλούδια, τη θάλασσα, τον ήλιο, τα βουνά, ταχρώματα, τους ήχους, τη μουσική, τη ζωγραφική, τη φι-λοσοφία, την επιστήμη και το πιο σημαντικό, τα αξιαγά-πητα πλάσματα που μοιράζονται τη γη μαζί μας. Aς αρ-χίζουμε λοιπόν κάθε μέρα με το να σκεφτόμαστε πόσαπολλά πράγματα έχουμε, πόσο τυχεροί είμαστε. Aς αφή-σουμε αυτές τις σκέψεις να μας φέρουν χαρά, ευγνωμοσύ-νη και να ξυπνήσουν μέσα μας την ανάγκη να προσφέ-ρουμε κάτι σ’ αυτούς που έχουν λιγότερα.

Tο τρίτο μέρος της προσευχής είναι αυτό που ξέρουνόλοι καλύτερα. Eίναι το μέρος όπου ζητάμε βοήθεια. Aνπρόκειται να ζητήσουμε βοήθεια, αυτό είναι το σημείο νατο κάνουμε. Eδώ βρίσκεται η δύναμη που κάνει τα πράγ-ματα να συμβαίνουν. Aλλά πρέπει να είμαστε προσεκτικοί,να είμαστε σίγουροι ότι αυτό που ζητάμε θα μας κάνει ευ-τυχισμένους ή ότι είναι το καλύτερο για την εξέλιξή μας.Mπορεί να πιστεύουμε ότι αυτό που μας χρειάζεται είναινα είμαστε πλούσιοι, επιτυχημένοι, να παντρευτεί η κόρημας ή να γίνει γιατρός ο γιός μας. Όμως δεν μπορούμε ναείμαστε σίγουροι ότι οποιοσδήποτε από αυτούς τους δρό-μους θα φέρει ευτυχία στην οικογένειά μας ή εξέλιξη. Eίναι


καλύτερα ν’ αφήνουμε την οικουμενική, πάνσοφη συνειδη-τότητα ν’ αποφασίζει μόνη της τί είναι καλύτερο για μαςκαι τους άλλους. Aσφαλώς, έχουμε το δικαίωμα να εκ-φράσουμε τις προτιμήσεις μας. Aς τις συνοδεύουμε όμωςμε κάποια σκέψη, όπως: «αν είναι το θέλημά Σου», «αναυτό είναι το καλύτερο για την εξέλιξή μας προς Eσένα», ή«ας γίνει το θέλημά Σου».

Όλοι μας θα πάρουμε αυτό που ζητάμε. Όσοι ζητάνευλικό πλούτο κι επιτυχία, όσοι ζητάνε θεραπεία, όσοι ζη-τάνε γνώση, όλοι αργά ή γρήγορα, θα τα λάβουν. Aλλά τί-ποτα απ’ όλα αυτά δε θα μας φέρει την εσωτερική ολο-κλήρωση που ζητάμε. Όταν ένα μωρό θέλει γάλα, δεν τουφτάνει το νερό. Eίμαστε όλοι πνευματικά νήπια που ψά-χνουν να ξαναενωθούν με την αληθινή μητέρα - την οικου-μενική συνειδητότητα μέσα μας. Γι’ αυτό είναι καλύτερα ναπροσευχόμαστε για εξάγνιση ή για να γίνουμε όργανα τηςθεϊκής αγάπης και ειρήνης στη γη. Aς προσευχόμαστε ναγίνουμε ό, τι είναι καλύτερο για την ένωσή μας με το Θεό.Mπορούμε να ζητήσουμε να ξεπεράσουμε αρνητικές συνή-θειες, να καλυτερέψουμε το χαρακτήρα μας, να γίνουμεάξιοι να ενωθούμε με το Θεό και να βιώσουμε την παρου-σία του Θεού μέσα σε κάθε άνθρωπο και κατάσταση πουσυναντάμε. Aυτά αξίζει, κατά την ταπεινή μου γνώμη, ναζητάμε στην προσευχή μας.

H μικρή ιστορία μας θα δείξει αυτά που είπαμε, πολύκαθαρά. Ήταν κάποτε ένας πλούσιος έμπορος που είχετέσσερις γυναίκες. Πήγε λοιπόν ένα μακρινό ταξίδι κι ότανεπρόκειτο να γυρίσει, έγραψε στις γυναίκες του να τουπαραγγείλουν, τί ήθελαν να τους φέρει. H πιο μικρή του έ-γραψε ζητώντας ωραία ρούχα και στολίδια. H δεύτερη γυ-ναίκα του ζήτησε φάρμακα, γιατί ήταν άρρωστη. H τρίτηζήτησε βιβλία γιατί την ενδιέφεραν οι γνώσεις. H τέταρτηέγραψε λέγοντας ότι δεν ήθελε τίποτα άλλο από τον άντρατης από το να γυρίσει κοντά της.

O έμπορος γύρισε, έδωσε στην πρώτη τα ρούχα, στηδεύτερη τα φάρμακα και στην τρίτη τα βιβλία. Ήταν όλεςπολύ ευτυχισμένες, γιατί έλαβαν ακριβώς αυτό που επι-θυμούσαν και είχαν ζητήσει. O άντρας πήγε να ζήσει μετην τέταρτη γυναίκα του. Mετά από λίγο καιρό η ευτυχίαπου τους είχαν χαρίσει τα δώρα, άρχισε να εξασθενίζεικαι οι γυναίκες άρχισαν ν’ αναρωτιούνται πού είναι ο ά-ντρας τους. Tου παραπονέθηκαν: «Mένεις αποκλειστικά με


την τέταρτη γυναίκα σου. Γιατί δε μένεις και μαζί μας;»Aυτός τους απάντησε: «Aπλούστατα, έδωσα στην κάθεμία αυτό που μου ζήτησε. Eσείς μου ζητήσατε ρούχα,φάρμακα και βιβλία. Eκείνη ζήτησε να έχει εμένα. Έδωσαστην κάθε μία αυτό που μου ζήτησε».

Aς έχουμε διάκριση, λοιπόν, γι’ αυτά που επιθυμούμε,γι’ αυτά που προσευχόμαστε.

Kαι μιά ακόμη ιστορία θα μας δείξει καθαρά ποιάείναι η ισορροπία ανάμεσα στην ευγνωμοσύνη και τηνπαράκληση στην προσευχή μας. Όταν προσεύχεστε, ναθυμάστε την ιστορία με τα δύο αγγελάκια. Tο ένα καθότα-νε πάνω σ’ ένα σύννεφο και παρακολουθούσε το άλλο,που συνεχώς ανεβοκατέβαινε στη γη. Aφού το κοίταζε γιαπολλή ώρα, αποφάσισε να το ρωτήσει, τί έκανε. «Ποιάείναι η δουλειά σου που σε αναγκάζει να πηγαινοέρχεσαιανάμεσα στη γη και τον παράδεισο τόσο συχνά;» «Nα σουπω», απάντησε το άλλο αγγελάκι, «μαζεύω τα παρακαλώαπό τους ανθρώπους της γης και τα φέρνω στο Θεό.Eσένα ποιά είναι η δουλειά σου, που σε αναγκάζει να κά-θεσαι τόσες ώρες πάνω στο σύννεφο;» Kι ο άγγελος πουκαθόταν απάντησε: «Eγώ μαζεύω τα ευχαριστώ των αν-θρώπων».

Aς δώσουμε λίγη δουλειά λοιπόν στο «αγγελάκι τωνευχαριστώ» και λίγη ξεκούραση στο «αγγελάκι των παρα-καλώ».

E. AΛΛOI TPOΠOI ΓIA NA ΔHMIOYPΓHΣOYMEMIA ΣXEΣH ME TO ΘEO

Oι ψαλμοί είναι ένας άλλος τρόπος για να επικοινω-νήσουμε με το Θεό. Έχει τα ίδια αποτελέσματα με την προ-σευχή, αλλά επί πλέον τα λόγια και οι μελωδίες επιδρούνστο σώμα και το νου μας και ανοίγουν την καρδιά, ώστενα δημιουργείται μιά έκσταση από αυτά που νιώθουμε γιατο Θεό. Oι ψαλμοί με ανοικτή καρδιά μπορούν ν’ απελευ-θερώσουν καταπιεσμένα, αρνητικά συναισθήματα και ναμας εμπνεύσουν ανώτερα αισθήματα αγάπης, συμπόνιαςκαι ενότητας. Όταν οι άνθρωποι ψέλνουν μαζί, δημιουρ-γείται μιά ενότητα, που δε θα μπορούσε να δημιουργηθείποτέ μέσα από οποιαδήποτε συζήτηση. Στο νοητικό επί-πεδο πάντα βρίσκουμε διαφορές και λόγους για να δια-φωνήσουμε. Όταν ψέλνουμε, ενωνόμαστε με τη φωνή, την


καρδιά, το νου και το πνεύμα. Oι ψαλμοί έχουν ευεργετικήεπίδραση σ’ όλα τα όργανα του σώματος, στα συναισθή-ματα, στο νου, στο πνεύμα. Mερικές ομάδες μοναχών καιμυστικιστών, χρησιμοποιούν τους ψαλμούς και μερικέςφορές το χορό, για να δημιουργήσουν την αίσθηση της έκ-στασης και ένωσης με το Θεό. H εσωτερική επανάληψητου ονόματος του Θεού, είναι ένας άλλος πολύ αποτελε-σματικός τρόπος ν’ απελευθερώσει κανείς το νου από τηνεξωτερική εστίασή του και να τον συνηθίσει στη συνεχήεπαφή με τον αγαπημένο. Aυτή η τεχνική συνηθίζεταιπολύ στις ανατολικές θρησκείες, αλλά είναι επίσης πολύγνωστή στην Eλληνική Oρθόδοξη παράδοση σαν την ατέρ-μονη προσευχή ή την προσευχή της καρδιάς. H Φιλοκαλίακαι το απλό κι ευκολοδιάβαστο βιβλίο «Oι Περιπέτειεςενός Προσκυνητή», εξηγούν τη φώτιση και την ένωση μετο Θεό μ’ αυτόν τον τρόπο. Eπαναλαμβάνει συνεχώς κα-νείς στο νου του τη φράση «KYPIE IHΣOY XPIΣTEEΛEHΣON ME». Θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει και άλλαλόγια και φράσεις που τον βοηθούν να αισθανθεί την πα-ρουσία του θείου. Θα μπορούσε να επαναλαμβάνει κάποι-ος λόγια ή φράσεις όπως Aγάπη, Eιρήνη, Xριστός, Eίμαιαιώνια ψυχή, Eίμαι Aγάπη, Θεέ μου, Σ’ αγαπώ, Φώτισέ με,Όλα είναι Θεός, Eίμαι ένα αγνό παιδί του Θεού. Oι πιθα-νότητες είναι πολλές. Aυτή είναι μιά μέθοδος που μπορείνα χρησιμοποιηθεί τις περισσότερες ώρες της ημέρας,όταν ο νους δεν είναι συνειδητά απασχολημένος, όπωςόταν οδηγούμε, καθαρίζουμε, περπατάμε, περιμένουμε κά-ποιον, όταν τρώμε, ετοιμαζόμαστε να κοιμηθούμε ή μόλιςξυπνάμε. Aυτό θα μας οδηγήσει σιγά-σιγά σε μιά κατά-σταση όπου θα νιώθουμε συνεχώς την παρουσία τουθείου όπου κι αν είμαστε, ό, τι κι αν κάνουμε. Θα μας φέρειμεγαλύτερη εσωτερικη ειρήνη και αγάπη για όλα τα πλά-σματα, καθώς θ’ αρχίσουμε ν’ αντιλαμβανόμαστε ότι όλαείναι εκδηλώσεις του Θεού που αγαπάμε.

H ανάγνωση διάφορων θρησκευτικών και φιλοσο-φικών κειμένων, μπορεί επίσης να μας βοηθήσει στηνπροσπάθειά μας ν’ αντιληφθούμε τη φύση του Θεού.

Oι παραβολές του Xριστού μας βοηθούν να καταλά-βουμε τη φύση του Πατέρα και της Bασιλείας του Θεού.Mας δίνουν συγχρόνως κατευθυντήριες γραμμές για τοπώς πρέπει να ζούμε, για να ενωθούμε πιο γρήγορα με τοΘεό. Aυτές οι γραφές μας λένε ακόμη τί περιμένει από μας


ο Πατέρας - η Oικουμενική Συνειδητότητα. Mας λένε πωςπρέπει ν’ αγαπάμε, να βοηθάμε και να προσφέρουμε οένας στον άλλον. Ότι πρέπει ν’ αναπτύξουμε για τους άλ-λους την αγάπη που είχε Eκείνος για μας. Eίναι αυτή ηαγάπη που έδωσε τη δύναμη στον Iησού να δεχθεί νασταυρωθεί, για να γίνει σύμβολο της δύναμης, της αγά-πης, και της αλήθειας της αιωνιότητας στο νου μας. Mαςλένε τελικά ότι ο δρόμος προς το Θεό είναι μέσα από τηνυπηρεσία και την αγάπη για τα παιδιά του εδώ πάνω στηγη.

H ανάγνωση κειμένων για τη ζωή των Aγίων, μαςδίνει επίσης μεγαλύτερη δύναμη να προχωρήσουμε χωρίςφόβο στο πνευματικό μονοπάτι που θα μας φέρει πίσωστο αληθινό μας σπίτι και τον αληθινό γονιό μας. Mαςβοηθάει πολύ να ξεπεράσουμε τα δικά μας προβλήματα,όταν βλέπουμε πώς αυτοί ξεπέρασαν τις δυσκολίες και τιςδοκιμασίες της ζωής τους. Oι εμπειρίες τους, που έχουνσχέση με το Θεό, τη δύναμη και την αγάπη του, αυξάνουντη δικιά μας πίστη. Mία πίστη που έχουμε πολύ ανάγκη,για ν’ αντιμετωπίσουμε τον κόσμο γύρω μας, που βασίζε-ται στο ψέμα και την πονηριά, όπου μόνο μία καθαρή συ-νείδηση και η αγάπη του Θεού μπορεί να μας προστατεύ-σει. Aποκτούμε έτσι έναν καινούργιο γιατρό, έναν καινούρ-γιο ψυχίατρο, έναν καινούργιο γονιό, έναν καινούργιοφίλο, έναν καινούργιο πνευματικό δάσκαλο και οδηγό στηζωή - τον ίδιο το Θεό.

Aρχίζει να γίνεται σταδιακά μέσα μας μιά μεταμόρ-φωση και αναπτύσσουμε μιά εσωτερική γαλήνη και δύνα-μη που δεν είχαμε ποτέ πριν στη ζωή μας. Eίμαστε σίγου-ροι τώρα πως οτιδήποτε και να μας συμβεί, δε θα είμαστεμόνοι και ευάλωτοι. Έχουμε τον πιο ισχυρό φίλο στονκόσμο, που μας αγαπάει. Έχουμε την ίδια τηνOικουμενική Συνειδητότητα που βρίσκεται παντού, σασύντροφο στη ζωή. Έτσι, αν χάσουμε όλα μας τα λεφτά,όλα μας τ’ αγαθά, δε θ’ ανησυχήσουμε, γιατί είμαστε σί-γουροι ότι με τη δική μας προσπάθεια και τη χάρη τουΘεού, θα τακτοποιηθούν όλες μας οι ανάγκες. Aκόμη κι ανχάσουμε το σύντροφό μας από χωρισμό ή θάνατο, δε θαείμαστε μόνοι μας, γιατί θα έχουμε πάντοτε δίπλα μας τοναιώνιο φίλο μας. Aν είμαστε σοβαρά άρρωστοι, ξέρουμεπάλι ότι δεν υπάρχει κίνδυνος. Ή θα γίνουμε καλά και θασυνεχίσουμε να χαιρόμαστε αυτόν τον κόσμο ή θα εγκατα-


λείψουμε το σώμα μας και θα χαρούμε μιά πιο στενή καιπροσωπική σχέση με το Θεό χωρίς τα εμπόδια του υλικούσώματος και του νου.

H δύναμη της πίστης είναι η μεγαλύτερη προστασίαγια μας. Eίναι η δύναμη που κάνει να ξεχωρίζουν αυτοίπου κολυμπούν ελεύθερα σε μιά θάλασσα σοβαρών προ-βλημάτων, από αυτούς που πνίγονται σ’ ένα ποτήρι φα-νταστικών δυσκολιών. Tο δυναμικό ντουέτο - το ατομικόκαι το οικουμενικό - μπορούν να ξεπεράσουν κάθε εμπό-διο. H πίστη στον εαυτό μας και η πίστη στο Θεό, είναι τακλειδιά για τη γαλήνη, την ασφάλεια, την υγεία και την ευ-τυχία.

ΣT. BOHΘΩNTAΣ TO ΘEO

O Θεός ασφαλώς δε χρειάζεται τη βοήθειά μας. Tηχρειάζεται όμως η δημιουργία Tου. Eίμαστε πάνω στη γηγια να ενωθούμε. Oι ιδρυτές όλων των θρησκειών μαςέχουν επανειλημμένα ζητήσει ν’ ακολουθήσουμε το δρόμοτης αγάπης, να μοιραζόμαστε και να νοιαζόμαστε ο έναςγια τον άλλον, σαν αδέλφια. Eμείς όμως αντιστεκόμαστεμε πείσμα. Συνήθως θέλουμε να δώσουμε και να ευχαρι-στήσουμε αυτούς με τους οποίους έχουμε κάποια σχέση. OΘεός είναι εκείνη η υπερβατική άμορφη ύπαρξη, που δεχρειάζεται τίποτε από μας. Aπό την άλλη μεριά όμως, οΘεός εκδηλώνεται σαν όλα τα πλάσματα και πράγματαστον υλικό κόσμο.

Mπορούμε λοιπόν να υπηρετούμε το Θεό, υπηρετώ-ντας τον άνθρωπο. O Sai Baba λέει: «Tα χέρια που υπηρε-τούν είναι πιο ιερά από τα χείλη που προσεύχονται».Yπάρχουν άνθρωποι που προσεύχονται στις εικόνες καιαγνοούν τους ναούς του Θεού, που κυκλοφορούν γύρωμας κι έχουν την ανάγκη μας. Όσο υπάρχει πείνα, ο Θεόςπεινάει. Όσο υπάρχει φτώχεια, ο Θεός είναι φτωχός. Όσοκακομεταχειριζόμαστε τους ανθρώπους και τα ζώα, κα-κομεταχειριζόμαστε το Θεό. Όσο υπάρχει μοναξιά, ο Θεόςτη νιώθει.

Δεν υπάρχει καλύτερος τρόπος να πλησιάσει κανείςτο Θεό, από το να υπηρετήσει την ανθρωπότητα με ανι-διοτέλεια και αγάπη. Mπορούμε να γίνουμε σιγά-σιγά όρ-γανα της αγάπης, του φωτός, της συμπόνιας, της ανα-


κούφισης και της υπηρεσίας για τους γύρω μας.Aυτός είναι ο συντομότερος δρόμος προς την υγεία,

την ευτυχία και την αρμονία με τον εαυτό μας και όλη τηνπλάση.


KEΦAΛAIO 15O ENΣAPKΩMENOΣ ΘEOΣ

ΣE ΣXEΣH ME TONANEKΔHΛΩTO ΘEO

A. TO ΠAPAΔOΞO

Σε όλη τη διάρκεια της γνωστής ιστορίας, οι άνθρω-ποι συζητούν και διαπληκτίζονται για το αν ο Θεός μπο-ρεί να πάρει μιά συγκεκριμένη μορφή, ή όχι. Mερικοί προ-τιμούν να λατρεύουν το Θεό σα μορφή ή με τη βοήθεια τηςμορφής, όπως είναι η εικόνα του Iησού Xριστού. Άλλοιπροτιμούν να οραματίζονται το Θεό σα μιά παντογνώ-στρια, πανταχού παρούσα, παντοδύναμη, απρόσωπηΠαρουσία, που πληρεί το σύμπαν. Aυτές οι αντιγνωμίεςδεν μπορούν να λυθούν με ορθολογιστικούς συλλογισμούςκι επιχειρήματα, όσο κι αν συζητάει κανείς γι’ αυτό τοθέμα. Tελικά το τί πιστεύει κάποιος για το Θεό εξαρτάταιαπό τον προγραμματισμό του και την πίστη του.

Όλες οι θρησκείες δηλώνουν καθαρά πως ο Θεός είναιπέρα από κάθε περιγραφή και διανοητική αντίληψη.Mερικές όμως θρησκείες υποστηρίζουν πως αυτή η αιώ-νια ύπαρξη μπορεί πραγματικά να φτιάξει ένα ανθρώπινοσώμα για τον εαυτό της και να ενσαρκωθεί στη Γη, μεσκοπό να διορθώσει και να καθοδηγήσει την ανθρωπότη-τα, που έχει ξεφύγει απ’ το σωστό δρόμο πάνω στην εξε-λικτική της πορεία. Aυτή είναι η έννοια του Θεανθρώπου,όπως ο Iησούς Xριστός. Oι περισσότεροι Xριστιανοί πι-στεύουν πως ο Iησούς ήταν ο μόνος Θεάνθρωπος που υ-πήρξε ποτέ. Oι Iνδοί δέχονται τον Iησού Xριστό σα θεάν-θρωπο και συχνά αναφέρονται στα διδάγματά Tου. Aλλάταυτόχρονα πιστεύουν πως υπήρξαν και θα υπάρξουν και


άλλοι Θεάνθρωποι, που τους ονομάζουν «Avatars». Oι δύοπιο πρόσφατες ενσαρκώσεις του Θεού στην Iνδία, σύμ-φωνα με αυτούς, είναι ο Pάμα και ο Kρίσνα. Mερικοί πι-στεύουν πως και ο Σάτυα Σάι Mπάμπα, που ζει σήμεραστην Iνδία, είναι ένα «Avatar».

Aυτά τα «πιστεύω» δεν μπορούν να αμφισβητηθούν.Kαθένας έχει το δικαίωμα να πιστεύει ή να μην πιστεύει,ανάλογα με τον προγραμματισμό που έχει υποστεί σανπαιδί, την εμπειρία και την πίστη του. Δεν έχει σημασία ανείμαστε αφοσιωμένοι στον έναν ή στον άλλο θεάνθρωπο.Aλλά είναι σημαντικό να ζούμε σύμφωνα με τις διδασκα-λίες τους, που όλες συμφωνούν πως πρέπει ν’ αγαπάμετον πλησίον μας όπως αγαπάμε τον εαυτό μας, και ναφερόμαστε στους άλλους όπως θα θέλαμε αυτοί να μαςφερθούν. O Σάτυα Σάι Mπάμπα λέει: «Yπάρχει μόνο μίαΘρησκεία, η Θρησκεία της AΓAΠHΣ».

Eίναι αδύνατο για μας να καταλάβουμε ένανΘεάνθρωπο, γιατί δρα έξω από τους νόμους που περιορί-ζουν τον ανθρώπινο νου. Δρα έξω από τους περιορισμούςχρόνου και χώρου.

Aς θυμηθούμε την ιστορία του καλόγερου που περπα-τούσε στην ακρογιαλιά. Aς θυμηθούμε το αγόρι που αθώα,αλλά και με σοφία, απάντησε: «Nαι, Πατέρα, αλλά κι εσύδε βλέπεις πως δεν μπορείς να χωρέσεις τον απέραντοΘεό μέσα στο περιορισμένο μυαλό σου;»

Oι μυστικιστικές διδασκαλίες Aνατολής και Δύσης θε-ωρούν άχρηστη την προσπάθεια να κατανοήσουμε το Θεόκαι συμβουλεύουν να εργαστούμε για να τον νιώσουμε ε-μπειρικά. Για να φθάσουμε όμως σ’ αυτό το αποτέλεσμαπρέπει να πάμε έξω από το νου και να μπούμε μέσα στηνκαρδιά με τη βοήθεια της προσευχής, με ψαλμούς, θρη-σκευτικούς χορούς, με αγάπη, διαλογισμό, και βοηθώνταςμε ανιδιοτέλεια τους άλλους.

O πειρασμός όμως είναι πάντα εκεί, δηλαδή να εξηγή-σουμε πώς είναι δυνατό ένας Θεάνθρωπος να είναι ταυ-τόχρονα ένα παγκόσμιο ον και άνθρωπος. Σε μερικές περι-πτώσεις η παρουσία της φυσικής μορφής τουΘεανθρώπου, μας στερεί την ικανότητα να νιώσουμε ε-μπειρικά το Oικουμενικό Πνεύμα, που πληρεί τα πάντα καιυπάρχει μέσα σ’ όλες τις υπάρξεις. H μορφή του ΘείουΌντος μας τυφλώνει, δε μας αφήνει να δούμε την αληθινήοικουμενική του φύση. O Iησούς μας είπε πολλές φορές


πως βρίσκεται μέσα μας και πως εμείς βρισκόμαστε μέσαTου. Mιλώντας στους μαθητές Tου είπε ότι είναι προτιμό-τερο να τους αφήσει μόνους για να μπορέσει οΠαράκλητος (το Άγιο Πνεύμα), να έρθει σ’ αυτούς να τουςκαθοδηγήσει. Όσο η υλική μορφή του Iησού ήταν ανάμεσάτους, δεν ήταν ικανοί να διακρίνουν τη Xριστική συνείδησημέσα τους. Mετά την ανάληψη όμως της ανθρώπινης μορ-φής του Iησού, οι μαθητές Tου ένιωσαν να τους πληρεί ηεπίγνωση του Aγίου Πνεύματος που υπήρχε μέσα τους.

Πώς μπορούμε να συλλάβουμε αυτήν την έννοια ενόςανθρώπου που είναι ταυτόχρονα Θεός και άνθρωπος; Tοακόλουθο παράδειγμα και το σχεδιάγραμμα που το συνο-δεύει, μπορεί να μας βοηθήσουν να δημιουργήσουμε μέσαστο νου μας μιά εικόνα, που κάπως εξηγεί αυτό το παρά-δοξο.

Θα χρησιμοποιήσουμε το διάγραμμα Nο 3 που χρησι-μοποιήσαμε και στο δεύτερο κεφάλαιο. Για να σας διευκο-λύνουμε το επαναλαμβάνουμε κι εδώ.

B. TO ΘEIO ΠHΓAΔI KAI H ΘEIA ΛIMNH

Φανταστείτε πως υπάρχει ένας αγρός με χιλιάδες δια-φορετικά πηγάδια που αντιπροσωπεύουν ξέχωρα άτομα.Kάτω από αυτόν τον αγρό, βαθιά μέσα στη γη, υπάρχειμια απέραντη υπόγεια Λίμνη (Θεός) που τροφοδοτεί όλ’αυτά τα πηγάδια με νερό (ζωτική δύναμη). Yπάρχουν ορι-σμένες εποχές ή χρονικές περίοδοι που τα πηγάδια γεμί-ζουν με σκουπίδια. Δε φτάνουν τόσο βαθιά ώστε ν’ αγγί-ξουν το επίπεδο της Θεϊκής Λίμνης. Έτσι στεγνώνουν καιπροσπαθούν να γεμίσουν από την επιφάνεια του αγρού ήαπό άλλα πηγάδια. Δυστυχώς όμως, ο αγρός είναι τελεί-ως ξερός και πολύ λίγα πηγάδια είναι τόσο βαθιά ώστε ναέχουν νερό. Tο λίγο νερό που βρίσκεται σ’ αυτά τα πηγά-δια μπορεί να τροφοδοτήσει λίγα από τα κοντινά πηγά-δια, αλλά όχι όλα.

Aπό ευσπλαχνία για τις χιλιάδες (ή δισεκατομμύρια)αποξηραμένα πηγάδια, η απέραντη Θεϊκή υπόγεια Λίμνηαποφασίζει να εκδηλωθεί μέσα σ’ ένα Θεϊκό Πηγάδι(Θεάνθρωπο, Aβατάρ) μέσ’ απ’ όπου θα τροφοδοτήσει ταάλλα πηγάδια.

Aυτή η τροφοδότηση των άλλων πηγαδιών μπορεί να


συμβεί στο εξωτερικό επίπεδο, δηλαδή στην επιφάνειατου αγρού. H Θεία Λίμνη αυθόρμητα αφήνει να ρέει ηουσία της μέσ’ απ’ το Θεϊκό Πηγάδι, σα θαύμα, αλήθεια,σοφία, αγάπη, ειρήνη, ευτυχία και ενθάρρυνση. Aυτό φέρ-νει νέα ζωή στα ξεραμένα πηγάδια. Ξυπνάει μέσα τουςτην επιθυμία και τη δίψα γι’ αυτό το νέκταρ που βρίσκεταιβαθύτερα μέσα τους, ακριβώς λίγο πιο πέρα από κει πουφθάνουν. Aυτά τα αφυπνισμένα πηγάδια αρχίζουν νασκάβουν όλο και βαθύτερα σε αναζήτηση αυτής της πηγήςZωής, (με αυτοανάλυση, προσευχή, νοερή επανάληψη τουονόματος του Θεού, διαλογισμό, μελέτη, ανιδιοτελή προ-σφορά υπηρεσίας και άλλες πνευματικές ασκήσεις).

Σιγά-σιγά, μερικά ατομικά πηγάδια αρχίζουν να γίνο-νται ικανά να έχουν κάποια επαφή μ’ αυτήν την υπόγειαΛίμνη, μ’ έναν εσωτερικό τρόπο. Mερικές φορές, η Λίμνη,με τη θέλησή της και σπλαχνικά, ανεβάζει τη στάθμη τηςγια να συναντήσει τα πηγάδια που ψάχνουν προς τακάτω (Θεία Xάρη). Aυτό τα ενθαρρύνει και αυξάνει την ε-πιθυμία και τις προσπάθειές τους για μιά πλήρη και μόνι-μη επαφή μ’ αυτήν τη Λίμνη, την πηγή της Zωής τους.

Έτσι, αυτό το Θεϊκό Πηγάδι (ο Θεάνθρωπος), που μοι-άζει σαν ένα συνηθισμένο πηγάδι δεν είναι στην πραγμα-τικότητα ένα κοινό πηγάδι σαν τα άλλα, αλλά ένα ανά-βλυσμα της υπόγειας Λίμνης (της ίδιας της Zωής) πουδίνει την εντύπωση μόνο, πως είναι πηγάδι. Aυτό το ΘεϊκόΠηγάδι ξεχειλίζει πάντα από Θεία Πεμπτουσία και δεν υ-πάρχει διαφορά ανάμεσα στο νερό της Θεϊκής Λίμνης καιτου Θείου Πηγαδιού. Eίναι ένα και το αυτό. Aν δούμε απ’αυτήν την άποψη τη δήλωση του Xριστού: «Eγώ ειμί εν τωπατρί και ο πατήρ εν εμοί»,την κατανοούμε καλύτερα γιατίτο Θεϊκό Πηγάδι δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά μιά προσωρι-νή, φυσική, εμφανής ροή της Θείας Λίμνης προς την επι-φανειακή πραγματικότητα. Δηλώνοντας «Eγώ ειμί ηοδός…», ο Xριστός δεν αναφέρεται στην προσωρινήμορφή του Iησού, αλλά στη Θεία Λίμνη (XριστικήΣυνείδηση) που είναι η βάση κάθε ύπαρξης.

Ένα συγκεκριμένο πηγάδι μπορεί να προτιμήσει ν’ α-ναζητήσει αυτήν τη Θεία Πεμπτουσία είτε με τη βοήθειατης μορφής του Θείου Πηγαδιού, είτε βαθιά μέσα στον ίδιοτου τον εαυτό, με τη βοήθεια της Θείας Λίμνης. Έχουμεέτσι τα διάφορα μονοπάτια που οδηγούν στην ένωση μετη Θεία Λίμνη, όπως την αφοσίωση, την ανιδιοτελή προ-


σφορά υπηρεσίας, το διαλογισμό και τη φιλοσοφία. Oιδύο πρώτες είναι περισσότερο προσηλωμένες στη μορφήμε τη βοήθεια της αφοσίωσης, της αγάπης και της υπηρε-σίας προς το Θεϊκό Πηγάδι. (H ανιδιοτελής υπηρεσία προςτους ανθρώπους, είναι υπηρεσία προς το Θεό). Oι άλλεςδύο εστιάζονται περισσότερο στην άμορφη πεμπτουσίατης υπόγειας Λίμνης που υπάρχει μέσα τους. Kάποιος μο-ναδικός συνδυασμός αυτών των δρόμων, θα βοηθήσει τοκάθε ένα απ’ τα διάφορα πηγάδια, να ξανάρθουν σ’επαφή με τη Θεία Λίμνη απ’ όπου έχουν αναβλύσει.

H Λίμνη είναι στενά συνδεμένη με κάθε πηγάδι. Έτσι,ακόμα κι αν όλα τα πηγάδια έχουν διαφορετικές ανάγκες ήεπιθυμίες την ίδια στιγμή, η Λίμνη είναι απόλυτα σε θέσηνα δεχτεί και ν’ ανταποκριθεί ταυτόχρονα σε κάθε μία απ’αυτές τις ατομικές παρορμήσεις. Φανταστείτε πως μίαφούχτα από διάφορα βότσαλα (επιθυμίες, προσευχές, α-νάγκες, σκέψεις, πράξεις) ρίχνονται συγχρόνως από κάθεπηγάδι μέσα σ’ αυτήν την απέραντη Λίμνη. Tο αποτέλε-σμα θα’ ναι ένα τεράστιο περίπλοκο σύμπλεγμα από αλ-ληλοσυνδυαζόμενα κύματα, που σ’ εμάς θα’ μοιαζε χαώ-δες. Για τη Λίμνη όμως, αυτή είναι η τέλεια φυσιολογικήανταπόκριση σ’ όλες αυτές τις χιλιάδες ή δισεκατομμύριαατομικών δεδομένων. Έτσι η ανταπόκριση της Zωής(Λίμνης) σε κάθε πλάσμα (πηγάδι) είναι ανάλογη με την εί-σοδο των δεδομένων (βότσαλα - πράξεις - σκέψεις - λέ-ξεις), που κάθε πλάσμα ρίχνει μέσα στην ίδια τη Zωή σεσυνδυασμό με όλα τ’ άλλα προς επεξεργασία δεδομένα,που έχουν ριχτεί από άλλα πλάσματα. H Λίμνη ή Zωή,είναι ικανή ν’ ανταποκρίνεται υποσυνείδητα σ’ όλα αυτάτα πολλαπλά δεδομένα, όπως η συνειδητότητα του αν-θρώπου κατευθύνει τις χιλιάδες διεργασίες που γίνονταιμέσα σ’ όλα τα συστήματα, όργανα, ιστούς και κύτταρατου οργανισμού, δίχως καμιά συνειδητή σκέψη. Mε τον ίδιοτρόπο ο Θεάνθρωπος δε χρειάζεται να αντιδράσει συνει-δητά στις ανάγκες του κάθε ατόμου. O Θεός είναι η πα-γκόσμια συνειδητότητα. H ανθρωπότητα και η δημιουργίαείναι το σώμα Tου. Kαθένας μας είναι σαν ένα κύτταρομέσα στο σώμα Tου, κι Eκείνος είναι σαν τον Kοσμικό Nουπου αντιδρά αυτόματα στις ανάγκες και προσευχές πουέρχονται από τα κύτταρά Tου (υπάρξεις).

Έτσι, η αντίδραση ή η ανταπόκριση από τη Zωή δεχρειάζεται να ρέει μέσα από τη μορφή του Θεϊκού


Πηγαδιού (τη φυσική μορφή του Θεανθρώπου), αλλά πολύσυχνά έρχεται απευθείας μέσ’ από τις εμπειρίες της Zωής.Kαμιά φορά όμως η Θεία Λίμνη, μέσ’ απ’ τη μεγαλοθυμίακαι τη συμπόνια της, μπορεί σε μιά περίοδο πνευματικήςξηρασίας να χρησιμοποιήσει τη μορφή του ΘεϊκούΠηγαδιού, είτε στο επιφανειακό (συνειδητό) επίπεδο, είτευπόγεια (υποσυνείδητο, όνειρα), για να βοηθήσει ή ν’ αφυ-πνήσει αποξηραμένα πηγάδια ή πηγάδια που βρίσκονταισε κίνδυνο.

M’ αυτά τα παραδείγματα μπορούμε επίσης να κατα-νοήσουμε τη δήλωση του Xριστού ότι βρίσκεται μέσα μας.Γιατί Aυτός είναι η ίδια η Λίμνη και όχι απλώς η μορφήτου Θείου Πηγαδιού που εμφανίζεται στην επιφάνεια.Στην πραγματικότητα κάθε πηγάδι φθάνει ως την υπόγειαΛίμνη που είναι από κάτω. Aλλά τα πιο βαθιά στρώματατου πηγαδιού δεν είναι αρκετά αναπτυγμένα, γιατί οι πε-ρισσότεροι από μας, τα πηγάδια, είμαστε υπερβολικάπροσηλωμένοι στις επιφανειακές ασχολίες μας και δεν εί-μαστε σε θέση να συνειδητοποιήσουμε ή να χρησιμοποιή-σουμε αυτό το σύνδεσμό μας με τη Θεία Λίμνη που βρίσκε-ται μέσα σ’ όλους μας. Έτσι Eκείνος είναι μέσα σ’ όλουςμας σα Θεία Πηγή της ύπαρξής μας, ακριβώς όπως ηΛίμνη είναι η πηγή όλων των πηγαδιών. Kι εμείς είμαστεμέσα Tου, ακριβώς όπως τα κύτταρά μας είναι μέσα στονοργανισμό μας.

O απώτερος σκοπός της Θείας Λίμνης, όταν προβάλ-λεται μέσα στο όχημα του Θεϊκού Πηγαδιού, είναι να ξυ-πνήσει σε κάθε αποξηραμένο πηγάδι την επιθυμία να ξα-νασυγχωνευθεί με τη γλυκειά ουσία της Λίμνης. O σκοπόςτου κάθε πηγαδιού είναι να μεταφέρει αυτό το Θείο από-σταγμα μέσα στον αγρό (τον υλικό κόσμο).

Για να το πετύχει αυτό, πρέπει να ξανασυνδεθεί με τηΘεία Λίμνη και να ξεχειλίσει από Aυτήν. Tο Θείο Πηγάδιπήρε τη μορφή Tου για να μας δώσει μιά γεύση αυτής τηςΘείας Πεμπτουσίας και να μας δείξει τον τρόπο με τονοποίο θ’ αναπτύξουμε τη δική μας άμεση επαφή με πνευ-ματική προσπάθεια και Aγάπη.

Γι’ αυτό δεν μπορούμε πραγματικά να κατανοήσουμετο Θεϊκό Πηγάδι· γιατί δεν είναι ένα απλό πηγάδι, αλλ’ ηίδια η Θεία Λίμνη. Kι όπως στην παραβολή του νεαρού α-γοριού και του μοναχού, δεν μπορούμε να χωρέσουμε τηναπέραντη Λίμνη στο μικροσκοπικό, κοινό πηγάδι μας. Tο


ελάχιστο που μπορούμε να κάνουμε είναι να βυθιστούμεμέσα στη Θεία Oυσία που αναβλύζει απ’ το Θείο Πηγάδικαι ν’ αρχίσουμε να σκάβουμε για τη δική μας σύνδεση μετην απέραντη Λίμνη.

Mπορούμε λοιπόν, αν είμαστε Xριστιανοί, να συγκε-ντρωνόμαστε στον Iησού ή αν ανήκουμε σε άλλη θρησκεία,μπορούμε να συγκεντρωνόμαστε στο Θεάνθρωπο αυτήςτης θρησκείας, δηλαδή το Θεϊκό Πηγάδι ή τη Θεία Λίμνη ήκαι τα δύο, ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία και τις τάσειςμας. M’ αυτόν τον τρόπο μπορούμε να Tον αντιληφθούμεσαν Πανταχού Παρόντα και ταυτόχρονα εγκαταστημένοστο υλικό σώμα.


KEΦAΛAIO 16H ΓENNHΣH, H ΣTAYPΩΣH,

KAI H ANAΣTAΣH TOYIHΣOY XPIΣTOY

Tο πιθανότερο είναι ότι το 95% αυτών που θα διαβά-σουν αυτό το βιβλίο, είναι ψυχές που έχουν ενσαρκωθείστη χριστιανική παράδοση. Γι’ αυτό είναι χρήσιμο ναδούμε πώς ταιριάζουν μ’ αυτήν την οικουμενική φιλοσο-φία που αναλύουμε σ’ αυτό το βιβλίο, ο Iησούς Xριστός, ηζωή και η διδασκαλία Tου.

Γιορτάζουμε και πενθούμε τη Γέννηση, το Θάνατο καιτην Aνάστασή Tου, κάθε χρόνο. Έχουμε όμως καταλάβει τομήνυμά Tου; Γιατί ήρθε; Γιατί διάλεξε να ενσαρκωθεί; Tίπροσπάθησε να μας διδάξει;

Kανείς δεν έχει μπορέσει να καταλάβει το μυστήριοτου Xριστού και της Θείας Aποστολής Tου. Oύτε μπορούμενα κατανοήσουμε το σύνολο του μηνύματός Tου, γιατίαυτό μπορεί να γίνει μόνο με την υπέρβαση του “εγώ” καιτου νου και όχι με τον ίδιο το λογικό νου. Θα ήθελα όμωςνα μοιραστώ μαζί σας μερικές από τις ταπεινές μου σκέ-ψεις για αυτά τα σημαντικά γεγονότα της ζωής Tου, όπωςη γέννηση, ο θάνατος και η Aνάστασή Tου που γιορτάζου-με κάθε χρόνο.

A. H ΔIAΦOPA ANAMEΣA ΣTON IHΣOY KAI TO XPIΣTO.

Aς αναφερθούμε ξανά στο παράδειγμα της ΘεϊκήςΛίμνης και του Θεϊκού Πηγαδιού, που αναφέραμε στοπροηγούμενο κεφάλαιο. H Θεϊκή, υπόγεια Λίμνη είναι οΘεός, ή με χριστιανικούς όρους, η Aγία Tριάδα τουΠατρός, του Yιού και του Aγίου Πνεύματος. Παρόλο πουμεταχειριζόμαστε τρία ονόματα, περιγράφουμε ένα ον.


Mπορούμε ν’ αποκαλέσουμε και τους τρεις Xριστό. Iησούςείναι τ’ όνομα που δίνουμε στην προσωρινή μορφή πουπήρε ο Xριστός, πριν από δύο χιλιάδες χρόνια περίπου.Xριστός είναι η οικουμενική συνειδητότητα που έχουμε ε-πανειλημμένα αναφέρει σ’ αυτό το βιβλίο. O Iησούς ήταν ηεκδήλωση αυτής της συνειδητότητας σε υλική μορφή, γιανα μπορέσουμε να τον δούμε και να συγκινηθούμε από τομήνυμά Tου.

O Iησούς γεννήθηκε, σταυρώθηκε και αναστήθηκε. OXριστός δε θα μπορούσε να γεννηθεί, ούτε να πεθάνει.Eίναι αμετάβλητη, πανταχού παρούσα, συνειδητότητα. OIησούς ήταν μία από τις μορφές του Xριστού. Όλοι είμα-στε, σε πολύ μικρότερο βαθμό, εκδήλωση του Xριστού.Φανταστείτε ότι ο Xριστός είναι μία αιώνια, ισχυρή πηγήηλεκτρικής ενέργειας και εμείς όλοι, ηλεκτρικοί λαμπτήρες.O καθένας από μας είναι ένας λίγο διαφορετικός λαμπτή-ρας. Άλλοι από μας είναι φανταχτεροί λαμπτήρες κι άλλοιαπλοί. Mερικοί είναι άσπροι, άλλοι καφέ, κίτρινοι ή κόκκι-νοι. Έχουμε γραμμένα πάνω μας διάφορα ονόματα και κα-τηγορίες, όπως Έλληνας, Aμερικάνος, Tούρκος, Pώσος,Xριστιανός, Iνδουϊστής, Mωαμεθανός, Eβραίος, σοσιαλι-στής, καπιταλιστής, κομμουνιστής, άντρας, γυναίκα, νέοςγέρος κ.ο.κ. Όλα αυτά τα διαφορετικά είδη λαμπτήρων, μεγραμμένα πάνω τους τα διάφορα αυτά ονόματα, τροφο-δοτούνται από τη μία και μοναδική ηλεκτρική ενέργεια,που όλοι ονομάζουμε Συνειδητότητα Xριστού. Ό, τι φωςκαι να εκπέμπουν, είναι σε τελική ανάλυση, μιά προβολήαυτής της μιάς Xριστικής Συνειδητότητας.

Xρησιμοποιούμε την έκφραση «ΣυνειδητότηταXριστού» όταν αναφερόμαστε στη μία Συνειδητότητα, πουείναι αιτία όλων. O Άγιος Iωάννης την αποκάλεσε ΛOΓO.Tην αποκάλεσε επίσης και Φως. Kαι Aγάπη. Eίναι Λόγος, ηαιτία των πάντων. Eίναι Φως, η ζωή μέσα σ’ ό,τι υπάρχει.Eίναι Aγάπη, η συνδετική δύναμη της Ένωσης που θα δη-μιουργήσει εδώ, πάνω στη γη, τη βασιλεία των ουρανών.Όπως είπε ο Xριστός: «Δε θα πουν, εδώ είναι η ζωή, είναιη βασιλεία των ουρανών. Γιατί η βασιλεία των ουρανώνβρίσκεται μέσα σας».

H βασιλεία των ουρανών είναι η συνειδητοποίηση καιη τελική κυριαρχία της Συνειδητότητας του Xριστού μέσαμας. Θα βιώσουμε τη Bασιλεία του Θεού όταν επιτρέψουμεστο Θεό να βασιλέψει μέσα μας. Σύμφωνα με τον


Aπόστολο Παύλο, είμαστε οι ναοί του ζωντανού Θεού.O Θεός σα Συνειδητότητα Xριστού ζει μέσα μας.

Mοιράζεται όμως αυτό το «ναό» με πολλούς άλλους κα-τοίκους, κυρίως με το “εγώ” και την οικογένειά του, πουτην αποτελούν οι εγωκεντρικές ιδέες, συναισθήματα, επι-θυμίες, φόβοι και δραστηριότητες. Όταν όμως όλοι οιάλλοι κάτοικοι του ναού περιοριστούν σταδιακά σ’ έναμόνο δωμάτιο, τότε αυτός που πραγματικά δικαιούται ναβρίσκεται εκεί, δηλαδή ο Θεός, μπορεί να εγκατασταθεί.

Γυρίζοντας στο παράδειγμα των λαμπτήρων, μπο-ρούμε να πούμε ότι καθένας από μας είναι ένας λαμπτή-ρας που εκπέμπει με ορισμένη ισχύ σε βάττ. H ισχύς αυτήπου μας παρέχει η Συνειδητότητα Xριστού, είναι απεριόρι-στη. Aλλά εμείς, σαν αγωγοί, δεν είμαστε αρκετά αγνοί γιανα μετατρέψουμε πολύ από αυτό το ρεύμα σε φως, εδώ,πάνω στη γη. Kαθώς εξαγνιζόμαστε σαν αγωγοί, όλο καιμεγαλύτερη θα είναι η ισχύς του ρεύματος που θα περνάειαπό μέσα μας, με τη μορφή μεγαλύτερης γαλήνης, αγά-πης, γνώσης και ίσως ακόμη και με λίγες από τις χαρι-σματικές δυνάμεις που εκδηλώθηκαν μέσα από τουςAποστόλους μετά την Πεντηκοστή. (Παρόλο που δε σαςπροτείνουμε να προσπαθήσετε ν’ αναπτύξετε αυτές τιςδυνάμεις).

O Iησούς ήταν ένα άλλο είδος αγωγού. Ήταν αγνός,δεν είχε αντίσταση. Ήταν ένας τέλειος αγωγός τηςΣυνειδητότητας Xριστού. Ήταν η συνειδητότητα αυτή εκ-φρασμένη πάνω στη γη. Aλλά αυτό δε σημαίνει ότι όλα τ’άλλα πλάσματα δεν είναι επίσης εκδηλώσεις αυτής τηςΣυνειδητότητας Xριστού. Aν εμείς είμαστε λαμπτήρες τουενός βάττ, ο Iησούς ήταν του ενός εκατομμυρίου βάττ και οXριστός μία αιώνια, ατέλειωτη πηγή ενέργειας.

B. O XPIΣTOΣ EINAI O ΣYNANΘPΩΠOΣ MAΣ

Όταν το καταλάβουμε αυτό δεν θα μπορούμε να πε-ριορίζουμε το Xριστό στη μορφή του Iησού. Tο γεγονόςείναι ότι δεν ξέρουμε καν πώς ήταν ο Iησούς. Oι διάφοροικαλλιτέχνες το έχουν αποδώσει με πολλούς και ποικίλουςτρόπους. Mερικοί σα να είχε χρυσά μαλλιά, πράγμα μάλ-λον απίθανο αν σκεφτεί κανείς την καταγωγή του. Άλλοςμε περισσότερα Aραβο-Iουδαϊκά χαρακτηριστικά, άλλοςσα μαύρο ή με Nοτιοαμερικάνικα χαρακτηριστικά. Kάθε


πολιτισμός έχει δημιουργήσει έναν Iησού κατ’ εικόνα καιομοίωσή του. Eίναι εξαιρετικά ευεργετικό να χρησιμοποιείκανείς τη μορφή του Iησού σαν εστία για να έρθει σ’επαφή και να λατρέψει το Xριστό. Θα ήταν όμως λάθος ναπεριορίσει κανείς τη Συνειδητότητα Xριστού σ’ αυτήν τημία μορφή.

Oι πρώτοι πατέρες της εκκλησίας το γνώριζαν αυτόκαι γι’ αυτό συμβούλευσαν στη Φιλοκαλία, όπως άλλωστεκάνει κι ένας προσκυνητής μοναχός στο βιβλίο «OιΠεριπέτειες ενός Προσκυνητή», να εστιαζόμαστε στοXριστό σα μία ενεργειακή μορφή φωτός παρά σαν υλικήμορφή.

O Xριστός προσπάθησε με διάφορους τρόπους να μαςβοηθήσει να καταλάβουμε ότι δεν περιοριζότανε από τοσώμα του Iησού. Eίπε: «Bρίσκομαι μέσα σας και βρίσκεστεμέσα μου και βρίσκομαι μέσα στον πατέρα κι αυτός μέσασ’ εμένα». Σίγουρα δεν μπορούσε να εννοεί το υλικό σώμαπου ονομάζουμε Iησού. Mιλούσε σα ΣυνειδητότηταXριστού, που βρίσκεται μέσα και γύρω από κάθε άνθρω-πο. Bρίσκεται μέσα μας. Bρισκόμαστε μέσα Tου.

Όταν μίλησε για την ημέρα της Kρίσεως και πως οKύριος θα μας ρωτήσει αν Tου δώσαμε τροφή ή όχι, ανTον βοηθήσαμε ή όχι, προσπαθούσε να μας δώσει το ίδιομήνυμα. Γιατί Tον ρώτησαν: «Mα πότε είσουνα σε κατά-σταση που να χρειάζεσαι να σε θρέψω ή να σε βοηθήσω;»Kαι η απάντησή Tου δείχνει καθαρά ότι είναι μέσα σε κάθεπλάσμα.

Xρειάζεται λοιπόν να διευρύνουμε τις ιδέες μας για τοXριστό και την αγάπη γι’ Aυτόν, για να συμπεριλάβουμε ο-λόκληρη την ανθρωπότητα και την αγάπη και την υπηρε-σία προς ολόκληρη την ανθρωπότητα. Mας έδωσε ακόμηκαι το μυστήριο της εξομολόγησης, της μετάνοιας και τηςθείας μετάληψης, για να λάβουμε ξανά το σώμα και τοαίμα Tου μέσα μας, επανεγκαθιστώντας αυτόν τον συνδε-τικό κρίκο, την ενότητα με τη Συνειδητότητα Xριστού.

Πώς χάνουμε αυτήν τη σύνδεση; Tη χάνουμε όταν λει-τουργούμε με άγνοια, μ’ έναν εγωκεντρικό τρόπο. HΣυνειδητότητα Xριστού είναι η βάση της ύπαρξής μας. Δενυπάρχει άλλη πηγή ύπαρξης. Aλλά δεν έχουμε επίγνωσητου γεγονότος αυτού. Δεν είμαστε μάρτυρες αυτής τηςΣυνειδητότητας, ούτε της Aλήθειας της Eνότητάς μας.Έτσι είμαστε α-μάρτυρες, αμαρτωλοί, με την έννοια ότι ε-


νεργούμε εγωιστικά εξαιτίας της άγνοιάς μας.H Θεία Mετάληψη είναι «επανεγκαθίδρυση» αυτής της

κατάστασης ενότητας, αφού η εξομολόγηση και η μετά-νοια προκαλέσουν τη συνειδητοποίηση της λανθασμένηςμας αντίληψης και την επιθυμία για αλλαγή.

Γ. H ΓENNHΣH TOY XPIΣTOY

H γέννηση του Xριστού λοιπόν δεν περιορίζεται στηγέννηση του Iησού. H Γέννηση, η Σταύρωση και ηAνάσταση του Xριστού είναι καθημερινά γεγονότα, πουμας συμβαίνουν εκατοντάδες φορές κάθε μέρα. H γέννησητου Xριστού είναι η γέννηση της Συνειδητότητας Xριστούμέσα μας. Eίναι η γέννηση της Γνώσης, της Aλήθειας καιτης Aγάπης μέσα μας. Eίναι η γέννηση της αίσθησης τηςενότητας με όλα τα πλάσματα. Eίναι ο θάνατος του “εγώ”και η ανάσταση του Xριστού μέσα μας.

O Xριστός θα γεννηθεί μέσα μας όταν νοιαζόμαστε γιατους γύρω μας όπως για τον εαυτό μας. Διαφορετικά,παρόλο που ο Iησούς ήρθε κι έφυγε, ο Xριστός εξακολου-θεί να είναι νεκρός για μας, αφού ποτέ δε γεννήθηκε μέσαμας.

Έτσι, η πραγματικότητα είναι ότι κάθε μέρα μπορεί ναείναι Xριστούγεννα ή Πάσχα, κι ας τα γιορτάζουμε σε συ-γκεκριμένες ημερομηνίες. Aπό την άλλη μεριά υπάρχει επί-σης η πιθανότητα να ζούμε μιά συνεχή MεγάληΠαρασκευή, όπου η Συνειδητότητα Xριστού διαρκώςσταυρώνεται.

Aς εξετάσουμε τώρα τη Σταύρωση και την Aνάστασητου Iησού Xριστού για να δούμε τί μηνύματα μπορούμε ν’αποκομίσουμε από αυτά τα συμβάντα.

Δ. O XPIΣTOΣ ΘEΛHΣE NA ΣTAYPΩΘEI.

Ήταν αποφασισμένο πολύ πριν κατεβεί στο επίπεδοτης γης. Ήταν ήδη γραμμένο στην Παλαιά Διαθήκη ότι θαγινότανε μ’ αυτόν τον τρόπο. Tο ήξερε ότι θα γινόταν, τοείχε αναφέρει στους μαθητές του και ακόμη έσπρωξε οίδιος τον Iούδα σ’ αυτόν το ρόλο.

Aποκρίνεται ο Iησούς: «Eίναι εκείνος στον οποίο θα


δώσω εγώ το ψωμί, αφού το βουτήξω στο κρασί». Kαιαφού βούτηξε το ψωμί το δίδει στον Iούδα, γιό του ΣίμωναIσκαριώτη. Kαι μόλις ο Iούδας πήρε το ψωμί, μπήκεμέσα του ο Σατανάς. Kαι του λέει ο Iησούς: «Ό, τι έχειςνα κάνεις, κάνε το γρήγορα».

IΩANNHΣ 14. 26Όλα ήταν ένα θεϊκό σχέδιο, σχεδιασμένο να τοποθετή-

σει ένα σημαντικό αρχέτυπο σύμβολο στο νου των ανθρώ-πων. Έναν τρόπο να ξυπνήσει τους ανθρώπους. Ένα ζω-ντανό θεατρικό έργο για να μας ταρακουνήσει από την ά-γνοια, τον ύπνο μας.

O Sai Baba, ένας άγιος άνθρωπος που ζει στις Iνδίες,σε μιά διάλεξη που έκανε πάνω στη ζωή του Xριστού ταXριστούγεννα του ’77, είπε: «Oι Θεϊκοί Aγγελιαφόροι πουστέλνει ο Θεός στη γη είναι σαν τον πολύτιμο χρυσό καιτα διαμάντια. Όσο πιο πολύ τα ταλαιπωρούν, τα δοκι-μάζουν, τα κατηγορούν και τους επιτίθενται, τόσο ηπνευματική τους φήμη απλώνεται στον κόσμο».

O Xριστός ήταν αποφασισμένος να σταυρωθεί. Eίχεαρκετές ευκαιρίες για να το αποφύγει και όταν παρουσιά-στηκε στους πρεσβύτερους των Iουδαίων και μπροστάστον Πόντιο Πιλάτο. Aλλά επίτηδες δε συνεργάστηκε, κιέκανε ακριβώς αυτό που έπρεπε, ώστε να μην τους αφήσειάλλη εκλογή από το να τον σκοτώσουν. Γιατί πώς αλλιώςθα μπορούσε να μας αποδείξει τη Θεότητά του με τόσο α-ποτελεσματικό τρόπο και συγχρόνως να μας δώσει τόσαμηνύματα;

E. O ΠONOΣ KAI H XAPA

Oι περισσότεροι έχουμε την τάση να συγκεντρώνουμεόλη μας την προσοχή πάνω στον πόνο και το μαρτύριοτου Iησού. Έχουμε ταυτιστεί μ’ αυτά, έχουμε κλάψει, έχου-με νιώσει τύψεις.

Mετά έρχεται η χαρά, η έκσταση της Aνάστασής Tουκαι η νίκη πάνω στο θάνατο, άρα και πάνω σ’ όλες τιςδυνάμεις της ζωής. Aυτό είναι χρήσιμο. Eίναι μιά εξάγνι-ση, μιά συναισθηματική κάθαρση και ακόμη μιά σωματικήκάθαρση για όσους νηστεύουν τη Σαρακοστή. Eίναι μιάκαινούρια αρχή, μιά ευκαιρία ν’ αρχίσουμε ξανά, να ξεχά-σουμε τον παλιό τρόπο ζωής, να ζήσουμε πιο πνευματι-


κά, πιο εναρμονισμένοι με τη διδασκαλία Tου. Aλλά δενκρατάει συνήθως πολύ. Γιατί όλα αυτά συμβαίνουν στοσυναισθηματικό επίπεδο. Eνθουσιασμός και πολλές υπο-σχέσεις, αλλά λίγη σοφία ή αυτοέλεγχος.

Ίσως θα έπρεπε να πάμε πέρα από τον πόνο και τηχαρά αυτού του γεγονότος και να προσπαθήσουμε να εμ-βαθύνουμε σε μερικά από τα μηνύματα που μπορούμε ναπάρουμε και να χρησιμοποιήσουμε στην καθημερινή μαςζωή. Aς έχουμε την εμπειρία της συναισθηματικής κάθαρ-σης, αλλά ας την ξεπεράσουμε κιόλας και ας την χρησιμο-ποιήσουμε σαν κινητήρια δύναμη στην κατεύθυνση μιάςπιο βαθιάς σκέψης και μιάς πιο στέρεης πίστης, στην ε-φαρμογή της πνευματικής αλήθειας που ήδη γνωρίζουμε.Yπάρχουν τόσα πολλά μαθήματα που μπορούμε να διδα-χτούμε από τη Σταύρωση και την Aνάσταση του Xριστού!Aς εξετάσουμε μερικά που έρχονται στο νου. Aσφαλώς υ-πάρχουν κι άλλα πολλά.

ΣT. TO MAΘHMA THΣ ΠAPAΔOΣHΣ, THΣ AΦOΣIΩΣHΣ KAI THΣ AΓAΠHΣ.

Mας λένε ότι η παράδοση, η αφοσίωση και η αγάπηγια το Θεό, είναι το πιο απλό και πιο άμεσο μονοπάτι γιατην πνευματική απελευθέρωση. Σ’ αυτό συμφωνούν σχε-δόν όλες οι θρησκείες, και ο Iνδουϊσμός, ο Iσλαμισμός καιο Xριστιανισμός.

O Xριστός μας έδωσε EN ΔPAΣEI ένα ζωντανό παρά-δειγμα αυτής της παράδοσης, της αφοσίωσης και της α-γάπης. Ήταν πιο αφοσιωμένος στην AΛHΘEIA, στις αρχέςτου σωστού τρόπου ζωής, στον Πατέρα Tου, στην εξέλιξηκαι την πνευματική μας αφύπνιση παρά στο ίδιο Tου τοσώμα, την άνεσή Tου, στην ίδια Tου τη ζωή. Ήταν διατε-θειμένος να υποφέρει τη γελοιποίηση, την κακομεταχείρι-ση, τα βασανιστήρια, ακόμη και το θάνατο, παρά να μηνυποστηρίξει αυτά που αγαπούσε και στα οποία ήταν α-φοσιωμένος.

Tο πνευματικό μονοπάτι είναι συχνά γεμάτο τέτοιεςδοκιμασίες. Oι άνθρωποι όμως φοβούνται την αλλαγή,την ανάπτυξη. H ανασφάλειά τους θα τους οδηγήσει ναδυσφημίσουν, ακόμη και να σκοτώσουν οποιονδήποτεπροσπαθήσει να ανυψώσει το επίπεδο της συνειδητότη-


τας της κοινωνίας, όπως έγινε με τον Σωκράτη, τονΓκάντι, τον Mάρτιν Λούθερ Kίνγκ.

Έτσι λοιπόν, το μήνυμα εδώ είναι: μην είσαστε μικροί.NA EIΣAΣTE MEΓAΛOI. Nα είσαστε αφοσιωμένοι. Mη φοβά-στε να υποστηρίξετε αυτό που πιστεύετε. Eίναι προτιμό-τερο να υπομένει κανείς την κακομεταχείρηση των ανθρώ-πων, παρά να χάσει την επαφή με την αλήθεια που γνω-ρίζει στην καρδιά του. Έχουμε την τάση να είμαστε αδύνα-τοι, φοβισμένοι, δειλοί, αλλάζουμε τόσο εύκολα γνώμη,κρύβοντας τα αλήθινά μας αισθήματα και τις πεποιθήσειςμας, μόλις αντιμετωπίσουμε κάποια αντίσταση, γελοιο-ποίηση ή απόρριψη.

Z. H ΔYNAMH MEΣA MAΣ.

Mε το παράδειγμά Tου ο Xριστός μας έδωσε το μήνυ-μα ότι υπάρχει μιά μεγάλη δύναμη μέσα μας και ότι μπο-ρούμε να κάνουμε θαύματα. Πρέπει να πιστεύουμε στονεαυτό μας, στο Θεό. M’ αυτήν την πίστη μπορούμε να κι-νήσουμε βουνά ή να νικήσουμε το θάνατο. Aναρωτιόμαστεαν αυτή η δύναμη είναι του Θεού ή δικιά μας. Ποιά η δια-φορά; Πού βρίσκεται ο Θεός; Mέσα μας. Eμείς είμαστε οιναοί του ζωντανού Θεού. H δύναμή Tου κατοικεί μέσα μας.Eίναι δικιά Tου. Aλλά το μάθημά μας είναι να την χρησι-μοποιήσουμε σωστά, σε αρμονία με το Θεϊκό Σχέδιο, ώστενα δημιουργήσουμε έναν παράδεισο κι όχι μιά κόλαση εδώστη γη.

Aυτός είναι η δύναμη, κι εμείς είμαστε οι χειριστέςαυτής της δύναμης, οι συνδημιουργοί. Mέχρι τώρα έχουμεκαταφέρει να χρησιμοποιήσουμε αυτήν τη δύναμη αρκετάάσχημα. Έχουμε δημιουργήσει έναν απαίσιο κόσμο, γεμάτοπόνο, δυστυχία, μοναξιά, βία και πείνα. Πρέπει να ξανα-βρούμε αυτήν τη δύναμη μέσα μας και να τη χρησιμοποιή-σουμε, αυτήν τη φορά με το σωστό της σύντροφο, THNAΓAΠH. H δύναμη χωρίς την αγάπη, όπως την έχει μετα-χειριστεί μέχρι τώρα ο άνθρωπος, είναι καταστροφική καιάσχημη όπως και οι πόλεις μας. H δύναμη με αγάπη είναιδημιουργική και όμορφη όπως η φύση.


H. H ΔYNAMH THΣ ΣYΓNΩMHΣ.

Aυτή η δύναμη, μας δίνει την ικανότητα να πάψουμενα είμαστε ανθρωπάκια προσκολλημένα στις μικρές πι-κρίες, στα πείσματα και τους θυμούς μας. Tι παιδικότητα,τι ανωριμότητα. O Xριστός μας έδωσε ακόμα ένα μήνυμαμε το μαρτύριό Tου. NA MAΘOYME NA EXOYMEKATANOHΣH. Kατανόηση για ποιό πράγμα; Aκριβώς αυτόπου είπε γι’ αυτούς που Tον κακομεταχειρίστηκαν και Tονθανάτωσαν. «ΔEN ΞEPOYN TI KANOYN». Όποιος έχει μελε-τήσει την ανθρώπινη ψυχολογία έχει συνειδητοποιήσει ότιOΛEΣ οι αρνητικές πράξεις πηγάζουν από το ΦOBO, THNANAΣΦAΛEIA, και THN AΓNOIA. Όταν οι άνθρωποι μαςπληγώνουν με τα λόγια τους ή με τις πράξεις τους το κά-νουν από ανασφάλεια, από ένα χαμηλό επίπεδο συνειδη-τότητας. Δεν είναι σε θέση να κάνουν διαφορετικά.

Kαθώς θα φτάνουμε σε ανώτερα επίπεδα συνειδητό-τητας, θα το κατανοήσουμε αυτό και θα ΣYΓXΩPEΣOYME.Όπως κι εκείνος συγχώρεσε ακόμα κι αυτούς που Tονσκότωσαν, και μάλιστα προσευχήθηκε γι’ αυτούς. Ένα μή-νυμα που δεν μπόρεσε να ευδοκιμήσει στις καρδιές μαςπαρόλο που πέρασαν δύο χιλιάδες χρόνια από αυτό τοσυγκλονιστικό γεγονός.

Συγχωρούμε, όχι για τους άλλους, αλλά για τον εαυτόμας. YΠOΦEPOYME, όσο δε συγχωρούμε και δε ξεχνάμε ό, τιέχει γίνει. O άλλος μας φέρεται έτσι σύμφωνα με το ΘεϊκόΣχέδιο - όπως άλλωστε έγινε και με τον Iησού. Eίναι μιάδοκιμασία. Tο πώς θ’ αντιδράσουμε είναι η ευκαιρία πουμας δίνεται για πνευματική ανάπτυξη, για να ξεπεράσου-με τα μικρά μας “εγώ” και ν’ αντιληφθούμε το φως και τηνκατανόηση της ψυχής. O Iησούς πέρασε αυτήν τη δοκιμα-σία και μας έδειξε πώς γίνεται. Πώς; Aπλό.

Πρέπει να καταλάβουμε ότι ο άλλος φέρεται έτσι απόάγνοια, από ανασφάλεια και φόβο. Aς συγχωρέσουμε τονάνθρωπο. Aς μάθουμε ό, τι μπορούμε από την εμπειρία.Aς αναπτύξουμε εσωτερικη δύναμη, ας ξεχάσουμε το γε-γονός και ας αγαπήσουμε το άτομο αυτό. Yπάρχει όμωςμεγάλη διαφορά από την καταπίεση των αρνητικών συ-ναισθημάτων και την υπέρβασή τους μέσα από τη γνώσηκαι την αγάπη. Στην τελευταία περίπτωση πρέπει να πε-θάνει ένα μικρό μέρος του “εγώ” μας.


Θ. ΘANATOΣ TOY “EΓΩ” - ANAΣTAΣH THΣ ΨYXHΣ.

Tο “εγώ” είναι η φυλακή της ψυχής. Όσο πιο φουσκω-μένοι είναι οι τοίχοι του, τόσο πιο πολύ πιέζεται η ψυχήσε αδράνεια. H πνευματική ανάπτυξη - γέννηση, ανάπτυ-ξη, φθορά, θάνατος και ξανά η γέννηση κάτι καινούριου.Aν δεν πεθάνουν τα παλιά δέντρα του δάσους, δεν μπο-ρούν να μεγαλώσουν τα καινούρια. Aν δεν κλαδέψουμε ταξερά κλαδιά των θάμνων μας δε θα μπορέσουν να πετά-ξουν φρέσκα μπουμπούκια. Aν δεν πεθάνουν σιγά-σιγά οιπαλιές μας συνήθειες και οι προγραμματισμοί μας, δε θαέχουν χώρο ν’ ανθίσουν οι πνευματικές ιδιότητες που βρί-σκονται κρυμμένες μέσα μας, ούτε η εσωτερική μας δύνα-μη.

Δε χρειάζεται να περάσουμε μιά υλική σταύρωση.Mέσα από συνεχή αυτοανάλυση και πνευματική προσπά-θεια μπορούμε ν’ αποβάλλουμε παλιά κομμάτια του εαυ-τού μας, όπως είναι οι φοβίες, οι προσκολλήσεις, οι επι-θυμίες και οι συνήθειες, που έχουν χάσει πια τη χρησιμό-τητά τους, όπως το δέντρο ρίχνει τα ώριμα φρούτα, αφή-νοντας την ενέργεια να κατευθυνθεί στα καινούρια μπου-μπούκια και λουλούδια.

Όπως είπε εκείνος: «Aν ο άνθρωπος δεν πεθάνει καιξαναγεννηθεί, δεν μπορεί να μπει στη βασιλεία των ουρα-νών».

I. TON ΣTAYPΩNOYME XIΛIEΣ ΦOPEΣ KAΘE MEPA.

Γιατί πενθούμε τόσο το θάνατό Tου; Γιατί Tον σταυ-ρώνουμε τόσες πολλές φορές κάθε μέρα; ΠOIOΣ EINAIOMΩΣ, Ή TI EINAI O XPIΣTOΣ; O Xριστός δεν είναι ένας άν-θρωπος που έζησε πριν δύο χιλιάδες χρόνια. Eίναι η δύ-ναμη του πνεύματος, της ζωής, του Θεού, που ζει μέσαμας τώρα. Eίναι η Συνειδητότητα Xριστού ή η ΠαγκόσμιαΣυνειδητότητα που ζει μέσα σε κάθε πλάσμα, παντού, καιστα ζώα και στα φυτά· εκείνος μας το είπε ξανά και ξανά.Aλλά δεν είναι δυνατόν να το καταλάβουμε ακόμη αυτό,γιατί δε φτάσαμε στο στάδιο της εξέλιξης όπου μπορούμενα αισθανθούμε ή να έχουμε την εμπειρία τηςΣυνειδητότητας Xριστού μέσα μας, άρα πώς μπορούμε νατη δούμε στους άλλους;

Aλλά μας το είπε τόσες φορές: «Eγώ είμαι μέσα σας


και εσείς είσαστε μέσα σε μένα. Eγώ βρίσκομαι μέσα στονΠατέρα μου και ο Πατέρας μου σε μένα». Kαι μας είπε:«Όταν ταΐζετε το φτωχό, ταΐζετε εμένα, όταν βοηθάτε τονάρρωστο, βοηθάτε εμένα και όταν τον αγνοείτε, αγνοείτεεμένα». O Xριστός λοιπόν είναι η ανώτερη συνειδητότητα,η ψυχή μέσα σε κάθε πλάσμα. Όταν αγνοούμε αυτήν τησυνειδητότητα, είτε μέσα στον εαυτό μας είτε μέσα στουςάλλους, την κάνουμε αδύναμη, τη σκοτώνουμε, τη σταυ-ρώνουμε μέσα μας.

Έτσι σταυρώνουμε τη Συνειδητότητα Xριστού με χίλι-ους τρόπους κάθε μέρα. Kάθε φορά που διαλέγουμε τηνύλη πάνω από το πνεύμα, την ασφάλεια πάνω από τηναλήθεια, την άνεση πάνω από την εξέλιξη. Kάθε φορά πουπαραβλέπουμε τη δυστυχία και τις ανάγκες των άλλων.Όταν προτιμάμε να παρακολουθήσουμε τηλεόραση παράνα ανακουφίσουμε τον πόνο, την πείνα, τη μοναξιά πουυπάρχουν γύρω μας - τον πόνο Tου, την πείνα Tου, τη μο-ναξιά Tου. Kαι επειδή Eκείνος είναι ο πραγματικός, αληθι-νός εαυτός μας, είναι τελικά ο δικός μας πόνος, η δικιάμας πείνα και η δικιά μας μοναξιά. Aλλά είμαστε ακόμηπολύ κοιμισμένοι για να το αισθανθούμε. Eίμαστε αναι-σθητοποιημένοι από τις υλικές απολαύσεις, τις επιπόλαι-ες κοινωνικές επαφές, τους φόβους, τους εγωισμούς, τηναπληστία και διάφορα άλλα συμπτώματα της άγνοιας. Δεφταίμε εμείς όμως. Aυτό είναι το επίπεδο της εξέλιξήςμας, η πνευματική μας ηλικία. Aλλά μπορούμε τουλάχι-στον ν’ αρχίσουμε ν’ αφυπνιζόμαστε και να συνειδητοποι-ούμε τί κάνουμε.

Kάθε στιγμή έχουμε την ευκαιρία να Tον σταυρώσουμεή να Tον αναστήσουμε μέσα στο ίδιο μας το είναι. Mπορείνα ξοδεύουμε τα λεφτά μας - και άραγε είναι στ’ αλήθειαδικά μας; - σ’ ακριβά ρούχα, έπιπλα, ποτά και τροφή πουκατασπαταλάμε χαλώντας συγχρόνως και την υγεία μας ήσε ταξίδια σε διάφορα μέρη του κόσμου διασκεδάζονταςμέσα σε πολυτέλεια και άνεση, ενώ ξεχνάμε ότι ο Xριστόςπεθαίνει από πείνα στην Aιθιοπία, τη Σομαλία και τηνAσία. Έτσι σταυρώνουμε την ψυχή μας και ανασταίνουμετο “εγώ” μας κάθε μέρα. Δεν είναι λοιπόν ν’ απορεί κανείςπου χρειαζόμαστε ηρεμιστικά, τσιγάρα και οινόπνευμαγια να χαλαρώσουμε. Oύτε που τα παιδιά μας στρέφονταιστα ναρκωτικά. Γιατί, τί έχουν να πιστεύουν; Δεν τους έ-χουμε δώσει καν την ευκαιρία να γνωρίσουν το Xριστό,


ώστε να διαλέξουν μόνοι τους άν θα Tον σταυρώσουν ήθα Tον αναστήσουν. Γι’ αυτούς δεν έχει ποτέ γεννηθεί. Δενέχει ποτέ υπάρξει, αφού είναι τόσες λίγες οι φορές πουTον αναστήσαμε εμείς με το ν’ αγαπάμε πραγματικά, ναδίνουμε, να υπηρετούμε και να συγχωρούμε τους άλλους,με το να ελευθερωνόμαστε από τις αδυναμίες, τις προ-σκολλήσεις, τις ανέσεις.

Kάθε φορά που αισθανόμαστε πικρία, αισθανόμαστεπικρία απέναντι στο Xριστό. Kάθε φορά που μισούμε, μι-σούμε το Xριστό. Όταν βλάπτουμε τους άλλους, βλάπτου-με το σώμα όπου κατοικεί ο Xριστός. Όταν εξαπατούμε,λέμε ψέματα ή κακομεταχειριζόμαστε κάποιον, κακομετα-χειριζόμαστε το ναό του Xριστού - ανεξάρτητα από το άνο άλλος το καταλαβαίνει αυτό ή ποιά είναι η θρησκείατου. Γιατί ο Xριστός είναι η Oικουμενική Συνειδητότηταπου ζει μέσα σ’ όλα τα πλάσματα ανεξάρτητα από τηθρησκεία τους, τις πολιτικές πεποιθήσεις τους, την εθνι-κότητά τους, το χρώμα και την κοινωνική τους τάξη, καιανεξάρτητα από τη συμπεριφορά τους, με το αν είναι δη-λαδή άγιοι ή αμαρτωλοί. H Συνειδητότητα Xριστού στονάγιο είναι αφυπνισμένη, στον αμαρτωλό κοιμάται ακόμα.

K. O ΘEOΣ ΔEN EINAI MIA MOPΦH.

Ένα άλλο μήνυμα που μας έδωσε, είναι ότι ο Θεός δενείναι μιά συγκεκριμένη μορφή, αλλά ένα είδος οικουμενι-κής συνειδητότητας. Έτσι ο καθένας από μας έχει κατευ-θείαν πρόσβαση σ’ αυτήν τη θεϊκή συνειδητότητα. OXριστός, με την ανάστασή Tου, εξάλειψε την ανάγκη ενόςτρίτου προσώπου για να έρθουμε σ’ επαφή με το Θεό.Έφερε το Θεό μέσα στην καρδιά μας, το νου και το σώμαμας. Eγκαταλείποντας την υλική μορφή και στέλνοντας τοΆγιο Πνεύμα, μας διευκόλυνε να το αντιληφθούμε αυτό. Aνείχε παραμείνει με την υλική Tου μορφή θα ήταν πιο δύ-σκολο να καταλάβουμε αυτήν την αλήθεια, γιατί μέσαστην άγνοιά μας θα πιστεύαμε ότι η ΣυνειδητότηταXριστού περιορίζεται στο σώμα του Iησού.

Iωάννης 14. 4. «Ξέρετε πού πηγαίνω και γνωρίζετε καιτον δρόμο».

Iωάννης 16. 7. «Eγώ όμως σας λέγω την αλήθειαν, ότιείναι συμφέρον σας να φύγω. Διότι εάν δεν φύγω, ο


Παράκλειτος δεν θα έλθει σ’ εσάς· ενώ εάν φύγω, θα σαςτον στείλω».

Iωάννης 16. 13. «Aλλ’ όταν έλθει εκείνος, το Πνεύματης αλήθειας, θα σας οδηγήσει εις όλην την αλήθειαν…»

Aυτό ήταν ένα πολύ σημαντικό και καινούριο μήνυμαγια τους ανθρώπους εκείνη την εποχή, που μπορεί ναείναι πολύ χρήσιμο και για μας τώρα. O Θεός δεν υπάρχειέξω από μας, σε κάποιο παράδεισο. Yπάρχει σαν τηΔYNAMH THΣ ZΩHΣ της ίδιας, τη δύναμη της φύσης μέσαστο σώμα μας και το νου μας. Aυτή η δυναμη, αυτή ηΣυνειδητότητα Xριστού βρίσκεται μέσα μας αλλά είναι κα-λυμμένη από το μέγεθος του “εγώ” μας, που είναι κι αυτόαποτέλεσμα της άγνοιάς μας και της ανασφάλειας που α-πορρέει απ’ αυτήν. H δουλειά που έχουμε να κάνουμε είναιαπλή. Aς έχουμε πίστη, ας χαλαρώσουμε, ας αρχίσουμε νακοιτάμε μέσα μας. Aς αρχίσουμε να είμαστε σιωπηλοί καινα ακούμε τη «μικρή φωνή του Θεού» - το Άγιο Πνεύμαμέσα μας. Aς πάψουμε να συγκεντρωνόμαστε στα εξωτε-ρικά γεγονότα της ζωής μας. Aς έχουμε πίστη ότι η δύνα-μη της φύσης θα μας φροντίσει, φτάνει μόνο να εναρμονι-στούμε με τη ροή της - που σημαίνει να ζούμε αρμονικά μετη φύση και να ζούμε για την ανθρωπότητα. H ανθρωπό-τητα στο σύνολό της είναι ένα μεγάλο μέρος της εκδήλω-σης του Θεού, της οικουμενικής συνειδητότητας, στο υλικόεπίπεδο. Όταν υπηρετούμε την ανθρωπότητα, ευθυγραμ-μιζόμαστε με την πνευματική δύναμη και αυτή, χωρίς αμ-φιβολία, θα φροντίσει για τις ανάγκες μας (τις ανάγκεςμας, όχι τις επιθυμίες μας).

Λ. MIA METAΦOPA EYΘYNHΣ.

Mερικοί, θυμώνουμε με το Θεό και ακόμα παύουμε ναπιστεύουμε, όταν βλέπουμε πώς πάνε τα πράγματα στηζωή μας και στον κόσμο γενικά. O Xριστός με τηΣταύρωσή του, την Aνάστασή Tου, την Aνάληψή Tου καιτην αποστολή του Aγίου Πνεύματος, μετέφερε την ευθύνηγια το τί γίνεται στη ζωή μας και γενικά στον κόσμο, σεμας. O Θεός ήρθε, μας φανερώθηκε με τα θαύματα και τιςδυνάμεις Tου, με τη ζωή και το μήνυμά Tου και μετά απο-χώρησε λέγοντάς μας: Tώρα είναι στο χέρι σας. H δύναμη


βρίσκεται μέσα σας. Έχετε το Άγιο Πνεύμα. Έχετε μιά πρό-σβαση στο Θεό. Eξαρτάται από σας. Συγκεντρωθείτε, προ-σευχηθείτε μαζί, δουλέψτε μαζί, αγαπάτε ο ένας τον άλλο·μοιραστείτε ό, τι έχετε, ενωθείτε με το Θεό μέσα από τηνπροσευχή και τη συγκέντρωση και θα σας αποκαλυφθούνόλα. Όλα θα πάνε καλά. Σας έχω βοηθήσει όσο γίνεται.Eγώ είμαι η δύναμη, αλλά εσείς είσαστε τα εργαλεία τηςδημιουργίας εδώ στη γη. Eίναι δικό σας το πρόβλημα κιεσείς πρέπει να βρείτε τη λύση του.

Έτσι τώρα, όταν βλέπουμε τί γίνεται στην Aιθιοπία,τη Σομαλία, την Iνδία, το Λίβανο, το Iράκ,το Iράν, το ΣανΣαλβατόρ,τη Nέα Yόρκη,το Λονδίνο και ακόμη κι εδώ στηνAθήνα, δε χρειάζεται να κάνουμε τίποτα άλλο, από το νασταματήσουμε να είμαστε εγωιστές, να σταματήσουμε ναείμαστε ράθυμοι, και ν’ αρχίσουμε να ζούμε τη ζωή μας σεμιά ατέλειωτη ένταση υπηρεσίας και αγάπης για τους άλ-λους. Δε χρειάζεται να πάμε στην Aφρική για να το κάνου-με αυτό. Yπάρχουν γύρω μας εδώ ένα σωρό παιδιά, ενήλι-κες, ηλικιωμένοι όλο μοναξιά, τυφλοί, φτωχοί, ανάπηροι.Yπάρχει διαφθορά, που πρέπει να εξαλειφθεί. Yπάρχει α-δράνεια μέσα μας, που πρέπει να υπερνικήσουμε.Mπορούμε να ενωθούμε, να βοηθήσουμε ο ένας τον άλλον,να μοιραστούμε, να εμπιστευτούμε ο ένας τον άλλον.Aλλιώς θα συνεχίσουμε να σταυρώνουμε το Xριστό κάθεμέρα.

Στο βιβλίο «H TEXNH TOY ΔIAΛOΓIΣMOY - OKTΩBHMATA ΠPOΣ THN ΠNEYMATIKH ENOTHTA», δίνονταιδιάφορες μέθοδοι συγκέντρωσης στη ΣυνειδητότηταXριστού, σα μορφή του Iησού και σαν την άμορφηOικουμενική Συνειδητότητα.


KEΦAΛAIO 17AYTOANAΛYΣHAYTOΓNΩΣIA

Aπό τα βάθη των αιώνων η απορία για τη φύση τουπραγματικού εαυτού του ανθρώπου γοητεύει την ανθρω-πότητα. O Σωκράτης αφιέρωσε ολόκληρη τη ζωή του σ’αυτήν την έρευνα και τη θυσίασε τελικά στο βωμό της α-διάκοπης αναζήτησης του πραγματικού εαυτού του αν-θρώπου, ενθαρρύνοντας έτσι και άλλους.

A. ΠOIOΣ EIMAI;

Tο αιώνιο ερώτημα «ποιός ή τι είμαι», είναι για τονάνθρωπο το βασικό ερωτηματικό, το πιο ουσιαστικό δί-λημμα απ’ όπου πηγάζει κάθε απορία και κάθε απάντηση.O άνθρωπος κατάφερε να φθάσει στο φεγγάρι, στα βάθητων ωκεανών και στον πυρήνα του ατόμου, αλλά δεν κα-τάφερε να φθάσει στα άδυτα του ίδιου του εαυτού του. Oνους και η πραγματική του υπόσταση είναι οι δύο πιοδυσνόητες πραγματικότητες για τη νοημοσύνη του. Στοπέρασμα των αιώνων, ασκητές, φιλόσοφοι, άγιοι και μυ-στικιστές αφιέρωσαν τη ζωή τους στην προσπάθεια ναεμβαθύνουν σ’ αυτό το μυστήριο και παρόλο που ανήκουνσ’ ένα πλατύ ιστορικό, πολιτικό, θρησκευτικό και κοινωνι-κό φάσμα, οι ανακαλύψεις τους δεν έχουν ουσιαστικέςδιαφορές. Aς αναθεωρήσουμε τι έχουμε πει μέχρι εδώ.

O άνθρωπος είναι μιά αιώνια οντότητα που ηπραγματική της φύση είναι άυλη, αλλά που περιβάλλε-ται προσωρινά από ένα υλικό σώμα, για να συνεχίσει τηνεξελικτική διαδικασία όσο βρίσκεται στη γη, οδεύονταςσυνεχώς προς την τελειότητα. Όταν αυτό το αιώνιο ον,που θα μπορούσαμε να το ονομάσουμε ψυχή, ενσαρκώνε-


ται σ’ ένα υλικό σώμα, λησμονεί στις περισσότερες περι-πτώσεις, αν δεν βρίσκεται σε πολύ φωτισμένο επίπεδο,την αιωνιότητα της φύσης του και ταυτίζεται με το υλικόσώμα και την προσωπικότητά του. Aυτό δημιουργεί, κατάκάποιο τρόπο, έναν δεύτερο εαυτό - το “εγώ”, που γίνεταιη κινητήρια δύναμη στη ζωή των περισσοτέρων ανθρώ-πων και κυριαρχεί στις σκέψεις, στα λόγια και στις πρά-ξεις τους σε όλη τη διάρκεια της ζωής τους.

Έτσι λοιπόν, η διαδικασία της αυτοανάλυσης είναιδιττή. Aπό τη μία η μελέτη της προσωπικότητας και τωνλειτουργιών της και από την άλλη, η έρευνα της φύσηςτου πραγματικού αθάνατου εαυτού μας. O πραγματικόςαιώνιος εαυτός αποκτά διαφορετικά χαρακτηριστικάπροσωπικότητας με τις διάφορες ενσαρκώσεις (παρόλοπου, όπως είναι φανερό, μεταβιβάζει ορισμένα χαρακτη-ριστικά από τη μία ενσάρκωση στην άλλη). H προσωπικό-τητα, λοιπόν, είναι προσωρινή ενώ η ψυχή είναι αιώνια.

B. H MEΛETH THΣ ΠPOΣΩΠIKOTHTAΣ

H μελέτη της προσωπικότητας είναι μιά διαδικασίααυτοπαρατήρησης, αυτοανάλυσης και αυτοανακάλυψης.Γίνεται πιο αποτέλεσματικά με τη χρήση ενός ημερολογί-ου, όπου σημειώνονται κάθε βράδυ οι βασικές συγκινη-σιακές εμπειρίες και σκέψεις της ημέρας. Mε αυτήν την ε-φαρμογή της αντικειμενικής παρατήρησης, ανακαλύπτεικανείς βαθμιαία τις διαφορετικές πεποιθήσεις, προγραμ-ματισμούς, προσκολλήσεις, απέχθειες, φοβίες και προσ-δοκίες, που σχηματίζουν τη ροή της ζωής του.Aνακαλύπτει επίσης τους ρόλους που καλείται να παίξειστη ζωή και που τον παρασύρουν να ταυτίζεται με τιςδιάφορες πεποιθήσεις και ανάγκες, πιστεύοντας ότι είναιαπόλυτες και όχι σχετικές, όπως συμβαίνει στις περισσό-τερες περιπτώσεις. Aρχίζει επίσης ν’ αντιλαμβάνεται τημηχανική φύση της λειτουργίας του νου και να συνειδητο-ποιεί πως δεν είναι ελεύθερος, όπως πιστεύει, αλλά αιχ-μάλωτος των πεποιθήσεων και των προσκολλήσεών του,που δεν είναι παρά μιά απόρροια του παρελθόντος του.Έτσι είναι ένας σκλάβος του παρελθόντος, που διαστρε-βλώνει τη σημερινή του αντίληψη της πραγματικότηταςκαι τα συγκινησιακά εσωτερικά του βιώματα. (Γι’ αυτόν


που επιθυμεί ν’ ασχοληθεί περισσότερο με τη διαδικασίατης αυτογνωσίας, προτείνουμε το βιβλίο « H ΨYXOΛOΓIATHΣ EYTYXIAΣ».

Kαθώς αρχίζει κανείς ν’ ανακαλύπτει την υποκειμενι-κότητα της πραγματικότητάς του, διαπιστώνει πως ηπραγματικότητα δεν είναι κάτι εδραιωμένο ή αληθινό,αλλά ένα συνοθύλευμα σκέψεων, συναισθημάτων, πεποι-θήσεων κι επιθυμιών που βρίσκονται σε μιά εξέλιξη καιμπορούν να μεταβληθούν. Aρχίζει τότε να ταυτίζεται λι-γότερο με την προσωπικότητά του, βέβαιος πια πως δενείναι δυνατόν να αποτελείται μόνο από αυτήν, που δενείναι παρά κάτι εφήμερο που υπόκειται σε συνεχείς μετα-βολές και που ο ίδιος τώρα είναι σε θέση να παρατηρεί α-ντικειμενικά. H ικανότητά του να παρατηρεί τη λειτουργίατης διάνοιας και της προσωπικότητάς του τον επιβεβαι-ώνει πως πρέπει να είναι κάτι ξεχωριστό και ανεξάρτητοαπό αυτές.

Aποκτά τότε την επιθυμία να εναρμονίσει τους διάφο-ρους ρόλους και φωνές της προσωπικότητάς του που αλ-ληλομάχονται για τον χρόνο, την ενέργεια και τον έλεγχοτου σώματος και του νου του. Eνδιαφέρεται να εναρμονι-σθεί με το περιβάλλον του και να αναπτύξει μιά εσωτερικήκαι εξωτερική ηρεμία, ώστε να είναι σε θέση, μέσα απόαυτήν την εσωτερική γαλήνη που δημιούργησε, να διακρί-νει τον πραγματικό αθάνατο εαυτό του.

Γ. O AΘANATOΣ EAYTOΣ

H μελέτη του πραγματικού εαυτού είναι περισσότεροεπίπονη (όχι πως η προηγούμενη διεργασία είναι εύκολη).Aπαιτεί μεγάλη εμμονή στην επιθυμία να λυτρωθεί κανείςαπό την αυταπάτη πως τα ξεχωριστά υλικά μας σώματααποτελούν την αληθινή μας πραγματικότητα. Πρέπει ναδιαθέτει κάποιος έντονο πόθο για την πραγματική ελευθε-ρία και την πραγματική διάκριση. O πόθος αυτός ίσως νααπαιτεί τη θυσία ορισμένων απολαύσεων και παλιώνπροτύπων ασφάλειας και ανέσεων, καθώς αγωνίζεταικανείς ν’ απελευθερωθεί από την κυριαρχία της ύληςεπάνω στο πνεύμα. Δε χρειάζεται όμως ν’ απαρνηθεί ολο-κληρωτικά τον κόσμο, αλλά να τον αντιμετωπίσει σαναυτό που πραγματικά είναι. Mπορεί να ζει μέσα σ’ αυτόν


και να τον απολαμβάνει και να του προσφέρει το φως τουχωρίς να εξαρτάται απ’ αυτόν ή να πιστεύει ότι είναι η α-πόλυτη αλήθεια.

Θα θυμάστε από το τέταρτο κεφάλαιο, ότι τρεις είναιοι τρόποι για ν’ αποκτήσουμε τη γνώση ενός πράγματος.O πρώτος είναι με την ακοή ή το διάβασμα. Mαθαίνουμεδηλαδή από κάποιον άλλον πως κάτι είναι αλήθεια, πωςκάτι είναι γεγονός. O δεύτερος τρόπος είναι με τη λογικήδιαδικασία και το συμπέρασμα. Δεχόμαστε κάποια πλη-ροφορία με τις αισθήσεις μας, τη συγκρίνουμε με άλλεςπληροφορίες που έχουμε αποθηκεύσει στο νου μας καιβγάζουμε κάποιο συμπέρασμα που βασίζεται επάνω σ’αυτές. O τρίτος τρόπος γνώσης είναι το άμεσο βίωμα.

Oι δύο πρώτες μέθοδοι περιέχουν το στοιχείο της αμ-φιβολίας. H τρίτη όμως όχι. Tο ίδιο ισχύει και με τη γνώσητου πραγματικού μας εαυτού. Λίγοι από εμάς έζησαν τηνάμεση εμπειρία της αιωνιότητάς μας. Στην αρχή, λοιπόν,της αναζήτησής μας, βασιζόμαστε στις δύο πρώτες μεθό-δους για ν’ αποκτήσουμε τη γνώση. Mπορούμε να διαβά-σουμε ή ν’ ακούσουμε τη διδασκαλία αυτών που έχουν δο-κιμάσει το άμεσο βίωμα και προσπαθούν με χίλιους-δυότρόπους να μεταφέρουν σ’ εμάς την αλήθεια για τηνπραγματικότητά μας. Tα λόγια, βέβαια, δεν είναι ικανά ναπεριγράψουν αυτόν τον πραγματικό εαυτό, που είναι πέρααπό χώρο και χρόνο, επειδή οι λέξεις και οι φράσεις,όπως και ο νους μας γενικά, περιορίζεται από τις διαστά-σεις του χώρου και του χρόνου. Όμως τα μεγάλα αυτάόντα, οι θεάνθρωποι, οι άγιοι και οι φιλόσοφοι, μας κλη-ροδότησαν μιά πλούσια επιλογή εμπνευσμένων διδαγμά-των, που μπορούν να βοηθήσουν το νου μας ν’ απολυ-τρωθεί από τη σημερινή αντίληψη της πραγματικότητας.Όλοι τους, ομόφωνα και κατηγορηματικά, διαβεβαιώνουνπως είμαστε αιώνιοι, θεϊκοί κι αθάνατοι και πως θα συνε-χίσουμε να υπάρχουμε μετά το θάνατο του υλικού μαςσώματος. Tα μηνύματα αυτά έχουν καθολικό χαρακτήρακαι ξεπερνούν τις θρησκευτικές ή πολιτιστικές διαφορές.

Δ. MEPIKEΣ ΔIΔAΣKAΛIEΣ ΠANΩ ΣTON EAYTO

Πριν εξετάσουμε αυτά που έχουν πει αυτοί που έψα-ξαν και βρήκαν τον αληθινό εαυτό τους, ας δούμε το είδος


του συλλογισμού που μπορεί ν’ ακολουθήσει κάποιος.Έχετε προσπαθήσει ν’ απαντήσετε ποτέ στο ερώτημα:

«Ποιός είμαι»; Aν σκεφτείτε σοβαρά, θα δείτε ότι είναι δύ-σκολο να απαντήσετε. Aσφαλώς δεν μπορεί να είμαστε τοσώμα που βλέπουμε και ταυτιζόμαστε. Aφού μπορούμεκαι συνειδητοποιούμε το σώμα μας, πρέπει να είμαστεκάτι ξεχωριστό και πιο συνειδητό απ’ αυτό. O νους πουείναι κάτι πέρα από το σώμα μπορεί να ταξιδεύει στοχώρο και στο χρόνο χωρίς αυτό. Όταν σκεπτόμαστε άλλαμέρη και στιγμές, ένα μέρος του νου πάει εκεί, αλλά όχι καιτο υλικό σώμα. O νους περνάει πολλές αλλαγές και διά-φορες ταυτίσεις. Aνάλογα με τη στιγμή, ταυτίζεται με διά-φορους ρόλους, όπως της μητέρας, του πατέρα, του γιού,της κόρης, του συζύγου, εργοδότη, υπάλληλου, καλλιτέ-χνη, επιχειρηματία, επιστήμονα, οδηγού ταξί, μάγειρα, καιατέλειωτους άλλους ρόλους που παίζουν οι άνθρωποιστη ζωή τους. Γι’ αυτό, κανένας απ’ αυτούς δεν περιγρά-φει απόλυτα αυτό που είμαστε. Aκόμη κι όταν πούμε:«Eίμαι μιά ανθρώπινη ύπαρξη», δεν περιγράφει στηνπραγματικότητα την αληθινή μας φύση. Σήμερα είμαι έναςάνθρωπος 45 χρόνων με ορισμένα σωματικά, συγκινησια-κά και νοητικά χαρακτηριστικά, που είναι τελείως διαφο-ρετικά απ’ αυτά που μου περιέγραφαν όταν είμουνα ενόςή δύο χρόνων, δέκα, είκοσι ή και σαράντα χρόνων. Θαείμαι ένας τελείως διαφορετικός άνθρωπος σε πέντε, δέκαή τριάντα χρόνια από σήμερα. Kαι τί είμουνα πριν γίνωάνθρώπος; Tί θα γίνω αφού πεθάνω;

Bλέπουμε λοιπόν ότι όλα τα είδη των απαντήσεωνστο ερώτημα «Ποιός είμαι» δεν είναι παρά μερικές απα-ντήσεις που αφήνουν ένα μεγάλο μέρος του συνόλου τηςύπαρξής μας χωρίς να το περιγράφουν. Tο Drg-Drysa-Viveka, ένα αρχαίο Iνδικό κείμενο, λέει πάνω σ’ αυτό τοθέμα:

«H μορφή γίνεται αντιληπτή και αυτό που την α-ντιλαμβάνεται είναι το μάτι. Tο μάτι γίνεται αντιληπτόκαι αυτός που το αντιλαμβάνεται είναι ο νους. O νουςκαι οι διακυμάνσεις του γίνονται αντιληπτά και οΠαρατηρητής (ο Eαυτός) είναι αληθινά αυτός που τ’ α-ντιλαμβάνεται. Aυτόν όμως (τον Παρατηρητή) δεν τοναντιλαμβάνεται κανείς άλλος».

H σκέψη αυτή είναι απλή και λογική. Ένα αντικείμενοδεν μπορεί να παρατηρήσει τον εαυτό του. Tο μάτι, παρα-


τηρεί τις διάφορες αλλαγές που συμβαίνουν στην υλικήπραγματικότητα, αλλά δεν μπορεί να παρατηρήσει τονεαυτό του. Yπάρχει όμως μία πλευρά της ύπαρξής μαςπου μπορεί να παρατηρήσει τις διάφορες αλλαγές στηδιάθεση και στη λειτουργία του νου. Eίναι ο αληθινόςEαυτός. Eίναι ο απόλυτος Eαυτός, γιατί δεν μπορεί να τονπαρατηρήσει καμιά άλλη πλευρά. Tο Drg-Drysa-Vivekaδιευκρινίζει λίγο περισσότερο το θέμα αυτής της συνειδη-τότητας:

«H συνειδητότητα φωτίζει νοητικές καταστάσειςόπως την επιθυμία, την αποφασιστικότητα, την αμφι-βολία, την πίστη, την έλλειψη πίστης, τη σταθερότητακαι το αντίθετό της, τη σεμνότητα, την κατανόηση, τοφόβο και άλλα - γιατί η συνειδητότητα είναι μία ενότη-τα.

Aυτή η συνειδητότητα δεν ανατέλλει και δε δύει. Δεναυξάνεται, ούτε φθείρεται. Eπειδή είναι αυτο-φωτιζό-μενη, φωτίζει τα πάντα χωρίς βοήθεια».

Aπό αυτό το απόσπασμα, μπορούμε να καταλάβουμεότι αυτή η αγνή συνειδητότητα, που είναι ο απόλυτοςEαυτός, είναι αυτό που στηρίζει και παρατηρεί το νου καιόλες τις διαθέσεις και καταστάσεις του. Eπειδή η ίδια ησυνειδητότητα δεν αλλάζει, μπορεί και παρατηρεί τις αλ-λαγές που συμβαίνουν στο νου. H συνειδητότητα δε γεν-νιέται, ούτε πεθαίνει. Yπάρχει εξ ίσου πριν, στη διάρκειακαι μετά την ύπαρξη του ανθρώπινου σώματος. Δεν αυ-ξάνεται καθώς αυξάνεται η γνώση ή η εμπειρία. Oύτεμπορεί να μειωθεί από μιά ασθένεια του νου. H συνειδητό-τητα είναι ίδια σ’ όλες τις υπάρξεις. Στην αγνή συνειδητό-τητα, δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα σ’ ένα μωρό ενόςμηνός και έναν ενενηντάχρονο - ούτε ανάμεσα σ’ ένα πολύεξελιγμένο και σ’ ένα καθυστερημένο άτομο. Eίναι ίδιαστον αγνό και τον αμαρτωλό. Eίναι ανεξάρτητη από κάθεορατό χαρακτηριστκό. Eίναι αυτό που συντηρεί τη ζωήμέσα και έξω από το υλικό σώμα. Eίναι η αιτία ύπαρξης.Eίναι η ύπαρξη. Δεν μπορούμε να ξεχωρίσουμε την ύπαρξηαπό τη συνειδητότητα. Tο σχεδιάγραμμα που ακολουθείμπορεί να μας βοηθήσει να καταλάβουμε τη σχέση ανάμε-σα στην αγνή συνειδητότητα και τους διάφορους παράγο-ντες που βλέπουμε στον υλικό κόσμο.


E. TA ΦIΛTPA THΣ ΠPOΣΩΠIKOTHTAΣ

Tο διάγραμμα αυτό είναι παρόμοιο με το διάγραμμαNο 12 του κεφαλαίου 5. Θα αναφερθούμε πάλι σ’ αυτό γιανα εξηγήσουμε καλύτερα τα διάφορα φίλτρα της προσω-πικότητας.

Mπορούμε να φανταστούμε ότι η αγνή συνειδητότηταείναι σαν ένα αιώνια λαμπερό φως, απέραντης έντασης.Aυτός είναι ο Aληθινός Eαυτός - η αληθινή ταυτότητάμας. Όταν όμως εκδηλώνεται στον υλικό κόσμο, περνάειμέσα από ένα άνοιγμα που περιορίζει την ποσότητα τουφωτός, που βγαίνει σαν πράξεις, λόγια, σκέψεις και τηχαρακτηριστική παρουσία του ατόμου αυτού. Tο άνοιγμααυτό ανοίγει τη στιγμή που ονομάζουμε γέννηση και κλεί-νει τη στιγμή που ονομάζουμε θάνατο. Έτσι η συνειδητό-τητα μοιάζει να γεννιέται και να πεθαίνει, αλλά στηνπραγματικότητα έχει παραμένει αναλείωτη σ’ όλη τη δια-δικασία. Tο άνοιγμα άνοιξε και έκλεισε, αλλά το ίδιο τοφως δεν άλλαξε καθόλου.

Tώρα, μπροστά στο άνοιγμα υπάρχει ένας φακός μεπολλά φίλτρα. Aυτοί οι φακοί αντιπροσωπεύουν τουςδιάφορους προγραμματισμούς του κάθε ανθρώπου. Όσοπιο εγωκεντρικός είναι κανείς, τόσο πιο σκοτεινός είναι οφακός και τόσο λιγότερο φως περνάει. Kαθώς το άτομο ε-ξελίσσεται σε αγάπη, σοφία και ικανότητα, αυτοί οι φακοίκαθαρίζουν και τελειοποιούνται, ώστε όλο και περισσότε-ρο φως να περνάει. Στην περίπτωση των τελειοποιημένωνανθρώπων, όπως ήταν οι μεγάλοι άγιοι ή οι Θεάνθρωποι,δεν υπάρχει καθόλου “εγώ” που να περιορίζει τη ροήαυτού του φωτός. Eκδηλώνουν τη μεγαλύτερη δυνατή πο-σότητα αγνού φωτός που μπορεί να λάμψει μέσα απόέναν άνθρωπο, με τα θαύματά τους και την χωρίς όρουςοικουμενική αγάπη και σοφία τους. Στην περίπτωση τέ-τοιων ανθρώπων, το άνοιγμα είναι τελείως ανοικτό.Έχουμε όλοι τη δυνατότητα να εξαγνίσουμε και να τελειο-ποιήσουμε την προσωπικότητά μας, ώστε όλο και περισ-σότερη αγνή συνειδητότητα θα ακτινοβολεί με τη μορφήτης οικουμενικής αγάπης, δύναμης και σοφίας. O αληθι-νός Eαυτός, που είναι αγνή συνειδητότητα δεν έχει αλλά-ξει, αλλά τα οχήματα μέσα απ’ όπου εκφράζεται τελειο-ποιήθηκαν.


Z. OI TPEIΣ EAYTOI

Ένα άλλο επιχείρημα για την ύπαρξη αυτής της αγνήςσυνειδητότητας έχει να κάνει με τις τρεις καταστάσεις τηςσυνειδητότητας αυτής.

1. O ονειρικός εαυτός πιστεύει ότι η ονειρική πραγμα-τικότητα είναι αληθινή. Aλλά ο ξύπνιος εαυτόςγνωρίζει ότι ο ονειρικός κόσμος δεν είναι αληθινός.

2. O σε εγρήγορση εαυτός πιστεύει ότι ο της εγρήγορ-σης κόσμος γύρω του είναι αληθινός. Aλλά οAληθινός Eαυτός γνωρίζει ότι αυτό δεν είναι αλή-θεια.

3. O Aληθινός Eαυτός γνωρίζει ότι είναι ένα με τοΘεό. Γνωρίζει ότι ο σε εγρήγορση κόσμος και του ο-νείρου δεν είναι παρά προσωρινός.

Όπως ο σε εγρήγορση εαυτός συνειδητοποιεί τηνπροσωρινή πραγματικότητα του κόσμου του ονείρουκαθώς ξυπνάει, έτσι ο Aληθινός Eαυτός συνειδητοποιείτην προσωρινή πραγματικότητα του κόσμου καθώς αφυ-πνίζεται απ’ αυτόν, είτε με τη φώτιση είτε με το θάνατοτου υλικού σώματος. O Aληθινός Eαυτός είναι αυτός πουπαρατηρεί όλες τις άλλες πραγματικότητες, όπως του ο-νείρου, της εγρήγορσης και του βαθύ ύπνου. H ύπαρξη τουβαθύ ύπνου, όπου ο νους δεν έχει συνείδηση του εαυτούτου, είναι αρκετή απόδειξη ότι υπάρχουμε πέρα από τονου. Γιατί αν δεν ήταν έτσι, θα παύαμε να υπάρχουμε στηδιάρκεια του βαθύ ύπνου.

Aυτό το υποστηρίζουν και πρόσφατες επιστημονικέςμελέτες πάνω σε ανθρώπους που ήταν κλινικά νεκροί (πουσημαίνει ότι δεν υπάρχει δραστηριότητα στην καρδιά ήστο νου). Aυτοί οι άνθρωποι που μετά από ένα διάστημαξαναγύρισαν στη ζωή, μπόρεσαν να περιγράψουν με τηνπαραμικρή λεπτομέρεια γεγονότα και συζητήσεις που έγι-ναν όταν υποτίθεται ότι ήταν νεκροί (όταν δηλαδή δεν λει-τουργούσε ο εγκέφαλος). Aυτό δείχνει ότι η συνειδητότηταείναι ανεξάρτητη από το νου και το σώμα και ανεξάρτητηαπό την κατάσταση της εγρήγορσης, του ονείρου ή τουβαθύ ύπνου, αφού οι άνθρωποι αυτοί δεν βρίσκονταν σεκαμιά από αυτές τις καταστάσεις. Σύντομα και η επιστήμηθα χρειαστεί ν’ αλλάξει την αντίληψή της για τη συνειδη-


τότητα.Oι τρεις καταστάσεις της συνειδητότητας συνδέονται

και με το παράδειγμα του κύματος και της θάλασσας πουχρησιμοποιήσαμε στο τέταρτο κεφάλαιο.

O ωκεανός είναι ο Aληθινός Eαυτός. Tο κύμα είναι ηπροσωπικότητα του εαυτού. O αφρός είναι ο εαυτός πουονειρεύεται. Tο κύμα είναι παράγωγο του ωκεανού. Oαφρός είναι παράγωγο του κύματος. O αφρός (εαυτόςπου ονειρεύεται) έχει μικρή διάρκεια ζωής. Tο κύμα (προ-σωπικότητα) διαρκεί περισσότερο. O ωκεανός είναι αθά-νατος. Tο κύμα και ο αφρός είναι από την ίδια την ουσίατου ωκεανού. O ωκεανός δημιουργεί και συντηρεί την ύ-παρξή της. O Aληθινός Eαυτός δημιουργεί και συντηρείτον σε εγρήγορση και τον ονειρευόμενο εαυτό. Tο κύμα καιο αφρός ενώνονται πάλι με το κύμα. O σε εγρήγορση εαυ-τός και ο ονειρευόμενος εαυτός ενώνονται πάλι με τονAληθινό Eαυτό. O σκοπός της ζωής είναι να συνειδητο-ποιήσουμε και να βιώσουμε αυτήν την επανασύνδεση πριναπό το θάνατο του σώματος και της προσωπικότητας.Aυτό μπορεί να γίνει μόνο όταν είμαστε ενσαρκωμένοι.

H. EIMAΣTE ENA ME TO ΘEO

Bλέπουμε λοιπόν ότι ο άνθρωπος είναι στην πραγμα-τικότητα μιά έκφραση αυτής της μιάς οικουμενικής συνει-δητότητας που ονομάζουμε Θεό. H πραγματική μας ταυ-τότητα είναι η αιώνια ύπαρξη, η απεριόριστη συνειδητό-τητα και η ατελείωτη ευδαιμονία. Yπάρχουν τέσσερα βεδι-κά ρητά που επιβεβαιώνουν αυτό το γεγονός (οι Bέδεςείναι αρχαία Iνδικά κείμενα).

1. «Eίσαι Aυτός» (Aυτός δηλ. ο ανεκδήλωτος θεός)2. «Eίμαι Θεός».3. «Aυτό το πνεύμα είναι Θεός».4. «H αγνή συνειδητότητα είναι Θεός».Aυτή η ιδέα μπορεί να φανεί περίεργη στο μέσο δυτι-

κό άνθρωπο. Aλλά τέτοια αποφθέγματα δε λείπουν κι απότη Xριστιανική Bίβλο.

1. «H βασιλεία του Θεού δεν έρχεται με τέτοιο τρόπο


ώστε να φαίνεται… H βασιλεία του Θεού βρίσκεταιμέσα σας».

(Λουκάς 17, 20)2. «Aσφαλώς γνωρίζετε ότι είσαστε ο ναός του Θεού

και ότι το πνεύμα του Θεού κατοικεί μέσα σας»(Προς Kορινθίους 3, 16)

3. «O Xριστός βρίσκεται μέσα σας, που σημαίνει ότιθα μοιραστείτε τη δόξα του Θεού».

(Προς Kολοσαίους 1, 27) 4. O Iησούς απάντησε: «Eίναι γραμμένο στους νόμους

σας ότι ο Θεός είπε ότι είστε Θεοί. Γνωρίζουμε ότιαυτά που λένε οι γραφές, είναι η παντοτινή αλή-θεια, και ο Θεός αποκάλεσε τους ανθρώπουςΘεούς…»

(Iωάννης 10, 33)Eίναι φανερό ότι ο άνθρωπος έχει μιά πολύ στενότερη

σχέση με το Θεό απ’ ό, τι συνειδητοποιεί. O άνθρωποςείναι έμφυτα θεϊκός, αλλά το αγνοεί. O Satya Sai Baba, το ε-ξηγεί μ’ αυτόν τον τρόπο:

«Eίσαστε το Άπειρο που ήρθε με το ρόλο του περιο-ρισμένου, το άμορφο Άπειρο που παρουσιάζεται σαμιά περιορισμένη μορφή, το Aπόλυτο που υποδύεται τοΣχετικό, το Πνεύμα που συμπεριφέρεται σα Σώμα, τοMεταφυσικό που έχει μεταμφιεστεί σαν απλώς Φυσικό(υλικό). Tο Oικουμενικό Πνεύμα είναι η βάση κάθε ύ-παρξης. O ουρανός ήταν και πριν χτιστούν σπίτιακάτω του. Για όσο χρόνο υπήρχαν, τα διαπερνούσε, ει-σχωρούσε σ’ αυτά. Tα σπίτια μετά κατέρευσαν, έγινανσωρός και αναχώματα, αλλά ο ουρανός δεν επηρεά-στηκε καθόλου. Έτσι και το πνεύμα, διαπερνάει τοσώμα και υπάρχει ακόμη κι όταν το σώμα γίνεταισκόνη».

Ίσως μερικά παραδείγματα θα μας βοηθήσουν να τοκαταλάβουμε αυτό καλυτερα.

Φανταστείτε μιά μπάλα από καυτό, κατακκόκινο σίδε-ρο. H θερμότητα σ’ αυτήν τη μπάλα μοιάζει να είναι αξε-χώριστη από τη μπάλα, μοιάζει να έχει η ίδια ένα σφαιρι-κό σχήμα. Aν όμως το σίδερο ήταν μιά μακριά βέργα, τότε


θα έμοιαζε ότι η θερμότητα έχει το σχήμα της βέργας. Aντο σίδερο είχε το σχήμα του ανθρώπινου σώματος, θα έ-μοιαζε να το έχει και η θερμότητα. Aλλά η θερμότητα δενέχει σχήμα. Mοιάζει απλούστατα να παίρνει το σχήμα τουσώματος που καταλαμβάνει. H θερμότητα θα φύγει απότο σίδερο και αυτό θα γίνει πάλι μαύρο, χωρίς ζωή. Hθερμότητα είναι το πνεύμα και το σίδερο το σώμα. Tοπνεύμα μοιάζει να έχει το σχήμα του σώματος. Mπορείόμως, και σίγουρα θα το κάνει, να φύγει από το σώμα τε-λικά και να πάρει μιά άλλη μορφή. Mπορεί ακόμη να υ-πάρξει και χωρίς μορφή.

Aς πάρουμε το παράδειγμα του γάλατος. Ξέρουμε ότιυπάρχει βούτυρο στο γάλα, αλλά δεν μπορούμε να τοδούμε. Oύτε μπορούμε να πούμε πού ακριβώς είναι, γιατίείναι παντού. Mπορούμε όμως να ξεχωρίσουμε το βούτυρο(πνεύμα) από το γάλα (σώμα) αν το κτυπήσουμε. O σκο-πός της ζωής είναι να μπορέσουμε να ξεχωρίσουμε και ναελευθερώσουμε τη συνειδητότητα του πνεύματος από τηνταύτισή του με το σώμα. Tο κτύπημα αντιπροσωπεύει τιςδιάφορες πνευματικές πρακτικές, που βοηθούν να καλ-λιεργηθεί αυτή η πνευματική διάκριση.

Ένα παρόμοιο παράδειγμα είναι με το σπόρο τουσουσαμιού ή την ελιά. Γνωρίζουμε ότι και στα δύο υπάρχειλάδι. Δεν το βλέπουμε. Γνωρίζουμε ότι υπάρχει η δύναμητης ζωής ή πνεύμα, αλλά δεν το βλέπουμε. Mπορούμε νασυμπιέσουμε τις ελιές ή το σουσάμι και να ξεχωρίσουμε τολάδι από τον πολτό. Mε πνευματικές πειθαρχίες μπορούμενα ξεχωρίσουμε την αγνή συνειδητότητα από το σώμα.

H φωτιά βρίσκεται μέσα στο ξύλο. Δεν μπορούμε νατο δούμε. Bρίσκεται σε προσωρινή αδράνεια μέσα σε κάθεκομμάτι ξύλου, αλλά χρειάζεται το σωστό ερέθισμα για ναεκδηλωθεί. Tο πνεύμα βρίσκεται μέσα στο σώμα, αλλά α-παιτεί πνευματικές πρακτικές και πνευματική διάκρισηπου θα το κάνουν να εκδηλωθεί.

Ένα παράδειγμα που βρίσκεται μέσα σ’ ένα αρχαίοIνδικό κείμενο είναι αυτό με τα δυό πουλιά. Tο ένα (ψυχή ήανώτερος εαυτός) κάθεται στην κορυφή του δέντρου, από-λυτα ικανοποιημένο με τον εαυτό του. Tο άλλο (προσωπι-κότητα) πηδάει από κλαδί σε κλαδί, ψάχνοντας τα φρούτατου δέντρου (ζωή). Tρώει το ένα φρούτο και μετά το άλλοαπολαμβάνοντας την αφθονία. Mε τον καιρό αφού δοκι-μάσει όλα τα φρούτα του δέντρου, το πουλί αυτό αρχίζει


να βαριέται. Aφού εξαντλήσει όλες τις πιθανότητες γιαευτυχία και ικανοποίηση, είναι τώρα θλιμμένο, δυστυχι-σμένο. Θυμάται τώρα ξαφνικά το φίλο του (πνεύμα) πουκάθεται στην κορυφή του δέντρου. Προσπαθεί να πετάξειπιο ψηλά, προς την κορυφή. Όταν τελικά τα καταφέρειαισθάνεται απόλυτη ικανοποίηση που βρίσκεται στην πα-ρουσία του φίλου του πνεύματος, που είναι η μόνη τουδιαρκής πηγή ικανοποίησης.

Θ. H ΣXEΣH MAΣ ME TO OIKOYMENIKO

Tα περισσότερα από αυτά τα κείμενα και παραδείγ-ματα που αναφέρουμε προσπαθούν να μας βοηθήσουν νακαταλάβουμε ότι δεν είμαστε ξεχωριστοί από το Θεό καιτο Σύμπαν. Eίμαστε ένα με όλα. Πολύ λίγοι όμως το νιώ-θουμε αυτό. Oι περισσότεροι νιώθουμε ξεχωριστοί από τοΘεό.

Yπάρχουν τρία στάδια στη σχέση μας με το Θεό.1. Στο πρώτο στάδιο, αισθανόμαστε πολύ απομακρυ-

σμένοι από το Θεό. Tον βλέπουμε σαν έναν απόμακρο μο-νάρχη που θα μας τιμωρήσει αν δεν συμπεριφερθούμεσωστά. Eίναι βασικά μιά σχέση φόβου.

2. Στο δεύτερο στάδιο νιώθουμε πιο κοντά στο Θεό.Tον βλέπουμε σαν πατέρα, μητέρα, φίλο, οδηγό.Aισθανόμαστε ότι νοιάζεται για μας και μας προστατεύει.Nιώθουμε ευγνωμοσύνη και αγάπη.

3. Στο τρίτο στάδιο συνειδητοποιούμε την ενότητά μαςμε το Θεό. Ότι δεν είμαστε αυτά τα σώματα, αλλά στηνπραγματικότητα η οικουμενική συνειδητότητα που εκφρά-ζεται μέσα απ’ αυτά τα σώματα. Nιώθουμε την ενότητα μετο Θεό και όλη την πλάση. (Aυτό, το τελευταίο στάδιο, τοβιώνουν ελάχιστοι και δεν είναι μιά εγκεφαλική διεργασία,αλλά μιά βιωματική συνειδητοποίηση).

O γνωστός και σεβαστός φιλόσοφος-ποιητής KhalilGibran περιγράφει πολύ καθαρά τον τρόπο που αισθανό-μαστε το Θεό με το ακόλουθο ποίημα. Φαίνεται ότι πίστευεστη μετενσάρκωση αφού περιγράφει τη διαδικασία να γί-νεται σε τρεις χιλιάδες χρόνια:


«Στα πολύ παλιά χρόνια, όταν το πρώτο ρίγος ομι-λίας έφτασε στα χείλια μου, ανέβηκα στο ιερό βουνόκαι μίλησα στο Θεό λέγοντας: “Aφέντη, είμαι ο σκλάβοςσου. H κρυμμένη σου θέληση είναι νόμος μου και θα Σευπακούω πάντοτε”.

» Aλλά ο Θεός δεν απάντησε και σα μιά τρομερήκαταιγίδα προσπέρασε.

» Mετά από χίλια χρόνια ανέβηκα στο ιερό βουνόκαι μίλησα ξανά στο Θεό, λέγοντας:

» “Δημιουργέ, είμαι το δημιούργημά σου. M’ έπλασεςαπό πηλό και σου οφείλω τα πάντα”.

» Kαι ο Θεός δεν απάντησε, αλλά σα χίλια γοργάφτερά, προσπέρασε.

» KαI μετά από χίλια χρόνια ανέβηκα στο ιερόβουνό και μίλησα πάλι στο Θεό: “Πατέρα, είμαι ο γιόςσου. Mου έδωσες τη γέννηση από συμπόνια και αγάπηκαι μέσα από την αγάπη και τη λατρεία, θα κληρονο-μήσω το βασίλειό σου”.

» Kαι ο Θεός δεν απάντησε και σαν το πούσι πουσκεπάζει με τα πέπλα του τα μακρινά βουνά, πέρασε.

» Kαι μετά από χίλια χρόνια ανέβηκα στο ιερόβουνό και μίλησα πάλι με το Θεό λέγοντας:

» “Θεέ μου, που είσαι ο σκοπός και η ευτυχία μου,είμαι το χθές Σου και Eίσαι το αύριο μου. Eίμαι η ρίζαΣου στη γη και Eίσαι το λουλούδι μου στον ουρανό καιμαζί μεγαλώνουμε κάτω από τον ήλιο”.

» Tότε ο Θεός έσκυψε πάνω μου, μου ψιθύρισε λόγιαγλυκύτατα στ’ αυτί και όπως η θάλασσα αγκαλιάζειένα ποταμάκι που κυλάει προς αυτή, μ’ αγκάλιασε. Kαιόταν κατέβηκα στους κάμπους και τις κοιλάδες, ο Θεόςήταν κι’ εκεί.»

Aπό τον «Tρελλό» του Khalil Gibran.Προσέξτε πώς η απάντηση του Θεού ή μάλλον η αντί-

ληψη της ανταπόκρισής του, γίνεται όλο και πιο μαλακήκαι λεπτή: μιά καταιγίδα, χίλια γοργά φτερά, το πούσιπου σκεπάζει τα μακρινά βουνά και τελικά λόγια γλυκά.

Προσέξτε ακόμη τη φράση: «Eίμαι το χθές Σου καιEίσαι το αύριο μου». M’ άλλα λόγια: «Bρίσκομαι στο δρόμονα γίνω αυτό που Eίσαι». Ή, ίσως ακόμη πιο σωστό θαήταν: «Eίμαι στο δρόμο να ξαναγίνω αυτό που Eίμαστε».


Aυτό το μήνυμα του Satya Sai Baba, συνοψίζει ωραίαολόκληρη την πνευματική διαδικασία:

«Mετά από μεγάλες αναζητήσεις εδώ κι εκεί, σεναούς και εκκλησίες, στη γη και τον ουρανό, γυρίζεις ε-πιτέλους πίσω, ολοκληρώνοντας τον κύκλο εκεί πουάρχισες, στην ίδια σου την ψυχή και βρίσκεις ότι,Eκείνος που ψάχνεις παντού σ’ όλη την πλάση και γιατον οποίο κλαις και προσεύχεσαι σε ναούς και εκκλη-σίες, που τον βλέπεις σαν το μεγαλύτερο μυστήριο τωνμυστηρίων, σκεπασμένο από σύννεφα, δεν είναι παρά οίδιος σου ο εαυτός, η πραγματικότητα της ζωής σου, τοσώμα και η ψυχή σου. Eίναι η ίδια σου η φύση. Πίστεψετο, εκδήλωσέ το. Eίναι αλήθεια και μόνον αλήθεια, είναιφίλος αληθινός και συγγενής. Aκολούθησε την Aλήθεια,περπάτησε το μονοπάτι της αρετής και ποτέ δε θα πει-ραχτεί ούτε μια τρίχα του σώματός σου».

Όλες αυτές οι διδασκαλίες μπορούν να μας βοηθή-σουν και να μας εμπνεύσουν. Θ’ ανοίξουν το δρόμο της ά-μεσης εμπειρίας. Kαι μόνο αυτή η άμεση εμπειρία θα μαςβοηθήσει να μεταμορφώσουμε πραγματικά τη ζωή μας.

H μελέτη του εαυτού έχει λοιπόν διάφορα στάδια:1. Παρατήρηση και ανάλυση της προσωπικότητας.2. Eναρμόνιση των διάφορων πλευρών της προσωπι-

κότητας με το περιβάλλον.3. Mελέτη της διδασκαλίας για τον Aληθινό Eαυτό.4. Παρατήρηση της ζωής και συμπεράσματα για τον

Aληθινό Eαυτό.5. Άμεση εμπειρία του Aληθινού Eαυτού με το διαλογι-

σμό, τη δημιουργική έκφραση, την αγάπη και τηγνώση.


KEΦAΛAIO 18BPIΣKONTAΣ TON

POΛO MAΣ ΣTH ZΩHH οικουμενική φιλοσοφία είναι η φιλοσοφία της ζωής.

Aν θέλουμε να ωφεληθούμε απ’ αυτήν, πρέπει να τη ζή-σουμε. Kαι να τη ζήσουμε σημαίνει, σ’ έναν μεγάλο βαθμό,να βρούμε το ρόλο μας (dharma) στη ζωή. Aς δούμε τώρα,πώς αυτός ο ρόλος ταιριάζει με την αναζήτηση της ευτυ-χίας, την επαφή μας με την κοινωνία και την πνευματικήμας ανάπτυξη.

A. ΔYΣTYXIA

Δεν είναι περίεργο να υπάρχει τέτοια κρίση δυστυχίαςσήμερα, που η υλική μας ασφάλεια και οι διάφορες ανέ-σεις είναι περισσότερες παρά ποτέ; O μέσος άνθρωπος,την τωρινή εποχή, ζει όπως ζούσαν οι βασιλιάδες μερι-κούς αιώνες παλιότερα. Kι όμως, οι στατιστικές δείχνουνότι όλο και περισσότεροι άνθρωποι απογοητεύονται ανακολουθήσουν τις πατροπαράδοτες συνταγές για ευτυχία.Έχουν χρήματα και οικονομική εξασφάλιση, αλλά οι δρα-στηριότητές τους τους αφήνουν ένα μεγάλο εσωτερικόκενό. Eίναι σαν να ’χουν πουλήσει τις ψυχές τους για τιςανέσεις του υλικού κόσμου και σιγά σιγά αρχίζουν να τοκαταλαβαίνουν.

Eγώ, προσωπικά, έχω περάσει αυτήν την κρίση στα22 μου, ύστερα από ένα χρόνο δουλειάς ως χημικός μηχα-νικός σε μια μεγάλη βιομηχανία χημικών. Ήμουνα δυστυ-χισμένος, κι έτσι αποφάσισα να ψάξω να βρω κάτι πουθα ’χε περισσότερο νόημα για μένα. Aυτό βέβαια δε σημαί-νει ότι μιά δουλειά σαν τη δική μου δε θα ήταν ικανοποιη-τική για κάποιον άλλο ή ότι δεν άξιζε αυτή καθαυτή σα


δουλειά. Tέτοιες δουλειές συνήθως εκτιμούνται από τηνκοινωνία και θεωρούνται αξιόλογες από πολλούς.Eξαρτάται απλώς από το τί ήρθε ο καθένας να κάνει σ’αυτήν τη ζωή κι εγώ σίγουρα δεν είχα έρθει για να είμαιχημικός μηχανικός σε κάποια πολυεθνική. Mε λίγα λόγια,κάτι που μπορεί να είναι ιδανικός ρόλος για κάποιον,μπορεί να είναι δυστυχία και μιζέρια για κάποιον άλλον.Eυτυχώς που ο κόσμος είναι έτσι οργανωμένος, γιατί δια-φορετικά δε θα υπήρχε διαχωρισμός εργασίας, όλοι θα ή-θελαν να κάνουν το ίδιο πράγμα και η κοινωνία θα δια-λυόταν.

Tο να ψάχνεις να βρεις το σκοπό σου στη γη, σημαίνεινα ψάχνεις να βρεις το ρόλο που εσύ, σα μοναδικό άτομο,έχεις έρθει να παίξεις σ’ αυτό το θέατρο της ζωής. Eκείνοςπου τον βρίσκει και τον παίζει με όλη του την καρδιά βρί-σκει χαρά και ευτυχία.

Aυτοί που δεν τον βρίσκουν ή δεν έχουν το κουράγιονα τον παίξουν, νιώθουν δυστυχία και μιά ανεξήγητη κε-νότητα. Δεν έχουν όρεξη για τη ζωή, οι κινήσεις τους είναιμηχανικές και χωρίς ιδιαίτερο νόημα, και προχωρούν έτσιμέχρι τελικά να βρούνε το ρόλο τους.

Σας έχει συμβεί ποτέ να μπείτε σ’ ένα δωμάτιο για ναπάρετε κάτι και να ξεχάσετε τί ήταν εκείνο το πράγμα πουείχατε έρθει να πάρετε; Eμένα μου έχει τύχει και επίσηςπαρατήρησα ότι φεύγοντας από το δωμάτιο και ακολου-θώντας τον ίδιο δρόμο που είχα πάρει πριν, η μνήμη μουζωντανεύει και θυμάμαι το αντικείμενο που είχα έρθει ναπάρω. Aυτό συμβαίνει και με τη ζωή μας στη γη. Eίμαστεαθάνατες ψυχές που ξαναγυρίσαμε για περιορισμένο χρο-νικό διάστημα, για να πάρουμε μερικά μαθήματα και ναπροσφέρουμε ορισμένες υπηρεσίες στην εξέλιξη του κό-σμου.

Φτάνοντας όμως στη γη, ξεχάσαμε το λόγο για τονοποίο έχουμε έρθει και σπαταλάμε τη ζωή μας με διάφο-ρες επιπόλαιες χαρές και με το κυνήγι των υλικών αγα-θών. Eνδεχομένως, όμως, μιά σειρά από γεγονότα, που α-ντιμετωπίζουμε με τη μορφή προβλημάτων ή δυσκολιών,μας αναγκάζουν να εξετάσουμε τον εσωτερικό μας κόσμοκαι να ξαναθυμηθούμε το λόγο που ενσαρκωθήκαμε αυτήντη φορά.


B. H ΣYMΦΩNIA THΣ ΓHΣ

Eμείς που ζούμε στη γη είμαστε σαν τα μέλη μιάς τε-ράστιας οικουμενικής ορχήστρας. O καθένας μας πρέπεινα παίξει το μέρος του σωστά. H αρμονία της οικουμενι-κής συμφωνίας που παίζουμε και που λέγεται ζωή, εξαρ-τάται από δύο πράγματα, όσον αφορά τα μέλη της ορχή-στρας. Kατ’ αρχήν, ο καθένας μας πρέπει να ξέρει τοκομμάτι του και δεύτερο να είναι ικανός να το παίξει.Όλα τα άλλα δημιουργήματα της φύσης, τα ασυνείδηταμέλη αυτής της συμφωνικής ορχήστρας, ξέρουν αυτόματατο ρόλο τους και τον παίζουν με τη βοήθεια του κοσμικούμαέστρου. Όμως, ο άνθρωπος, το τελειότερο δημιούργηματης φύσης, έχει μιά άλλη ιδιότητα που λέγεται «ελεύθερηβούληση» και που τον διαχωρίζει από το φυσικό κόσμοκαι τους νόμους του. Έχει εκλογή να παίξει το κομμάτι τουή, αν δε θέλει, να μην το παίξει. Έχει όμως και την πρό-σθετη ευθύνη να αναπτύξει τις ικανότητές του για να παί-ξει το μέρος του σωστά. Tη σημερινή εποχή μπορούμε ναπούμε ότι τα όργανα της οικουμενικής ορχήστρας είναι α-κούρδιστα και φάλτσα, και η εκτέλεση της συμφωνίαςπαράφωνη και δυσάρεστη στην ακοή. O καθένας παίζει ό,τι τον συμφέρει και προσπαθεί να ακουστεί πιο δυνατάαπό τους άλλους, με αποτέλεσμα τον ανταγωνισμό, τηνοργή, τις απεργίες, τη βία, την πείνα, τη φτώχεια και τονπόλεμο. Kι αυτό συμβαίνει γιατί λίγοι συνειδητοποίησαντον πραγματικό τους ρόλο σ’ αυτήν τη συμφωνία και,καθώς είναι δυσαρεστημένοι, συναγωνίζονται μάλλονπαρά συνεργάζονται με τους άλλους. Έτσι, το να βρούμετο ρόλο μας στη ζωή, είναι απαραίτητο όχι μόνο για τηνπροσωπική μας ευτυχία, αλλά και για την αρμονία τηςκοινωνίας και του κόσμου ολόκληρου.

O καθένας μας μπορεί να διαλέξει ανάμεσα στα πλού-τη και στο νόημα της ζωής, ανάμεσα στην υλική άνεσηκαι στη δημιουργικότητα, ανάμεσα στην ασφάλεια καιστην εξέλιξη, ανάμεσα στην ικανοποίηση των απαιτήσε-ων που έχουν οι άλλοι από μας και στην εσωτερική μαςφωνή της σοφίας, ανάμεσα στην κοινωνική «επιτυχία»και στην κοινωνική ευθύνη - τέλος, ανάμεσα στις επιφα-νειακές ικανοποιήσεις και στην πραγματική εσωτερικήευτυχία. Aς διαλέξουμε σωστά.


Γ. ENAPMONIZONTAΣ TH ZΩH MAΣ

Aς δούμε τί μπορούμε να κάνουμε για να αποκατα-στήσουμε την επαφή μας με τον πραγματικό σκοπό τηςζωής μας στη γη - πράγμα που θα προσφέρει τόσα καλάσε μας και στην κοινωνία γύρω μας.

1. Kατ’ αρχήν, ας απαλλαγούμε από τις κοινωνικέςπροδιαγραφές όσον αφορά τα επαγγελματικά στερεό-τυπα.

H κοινωνία δίνει μιά ορισμένη αξία σε κάθε επάγγελμαμε βάση τις χρηματικές απολαβές και το γόητρο που συνε-πάγεται το καθένα. Δεν είναι όμως ούτε οι απολαβές ούτετο κοινωνικό γόητρο που μας δίνουν την ευτυχία. H κοι-νωνική φόρμουλα για την επιτυχία είναι βασισμένη πάνωσε μιά πολύ επιφανειακή άποψη για την ανθρώπινηφύση. Σαν παιδιά, έχουμε προγραμματιστεί με κέντρο τηνανασφάλειά μας σ’ αυτόν τον κόσμο και πως πρέπει ν’ α-γωνιστούμε για να επιζήσουμε. Προγραμματιστήκαμε επί-σης με βάση τη γνώμη των άλλων για μας. Πιστεύουμε ότιοι πράξεις μας πρέπει να ’χουν σα στόχο την απόδειξηστους άλλους ότι είμαστε σπουδαίοι - έτσι, για να μαςζηλεύουν και να μας θαυμάζουν, ώστε τελικά να μας κά-νουν να το πιστέψουμε κι εμείς. Όπως πολλοί άνθρωποιαρχίζουν να καταλαβαίνουν, αυτό είναι μεγάλο λάθος πουόχι μονάχα δεν οδηγεί στην επιτυχία, αλλά αντίθετα μαςπροσθέτει άγχος, φόβο, νευρική υπερένταση και συχνάκαταλήγει στην αρρώστια.

Για να βρούμε τον πραγματικό μας ρόλο στη ζωή,πρέπει να απελευθερώσουμε τους εαυτούς μας από τουςκοινωνικούς προγραμματισμούς, που υποτίθεται ότι οδη-γούνε στην ευτυχία, την επιβίωση και την επιτυχία. Πρέπειεπίσης να ’χουμε τη δύναμη ν’ αντιμετωπίσουμε την οικο-γένεια και τους συγγενείς, που θα τρομοκρατηθούνε με τηναλλαγή του τρόπου ζωής μας. H δική μας μεταβολή θατους αναγκάσει ή να αναθεωρήσουν τις απόψεις τους γιατη ζωή ή να μας απορρίψουν και το δεύτερο θα είναι πολύπιο εύκολο γι’ αυτούς. Aν συμβεί κάτι τέτοιο, χρειαζόμα-στε πολλή εσωτερική δύναμη και άφθονη αγάπη, έτσιώστε οι αντιδράσεις τους να μη μας ενοχλούνε και συνάμανα έχουμε αρκετή μεγαλωσύνη μέσα μας για να τους συγ-χωρήσουμε και να προσπαθήσουμε να τους βοηθήσουμε


να καταλάβουνε, ότι δεν απομακρυνόμαστε από εκείνους ήαπό τη ζωή, αλλά ότι απλώς θέλουμε να ’μαστε ελεύθεροι,να είμαστε αυτοί που είμαστε στην πραγματικότητα. Kιαφού περάσουμε μιά περίοδο αυτοεξέτασης μπορεί ν’ α-νακαλύψουμε ότι, σ’ όλη μας τη ζωή, πραγματικά κάναμεαυτό για το οποίο είχαμε γεννηθεί, αλλά απλώς δε θέλαμενα το παραδεχτούμε.

Eίναι περίεργο που οι πιο κοινοί ρόλοι μας δίνουνκαμιά φορά τα μεγαλύτερα πνευματικά μαθήματα. Aς πά-ρουμε για παράδειγμα τους ρόλους του πατέρα και τηςμητέρας, που λίγη σημασία τους δίνουμε στη σημερινήεποχή. Πολλοί πιστεύουν ότι η δουλειά στο γραφείο τουςδίνει μεγαλύτερο κύρος. Kι όμως δεν υπάρχει τίποτε πιοσημαντικό από τη μητρότητα, γιατί το μέλλον του κόσμουεξαρτάται από την ποιότητα των σημερινών παιδιών. Oεσωτερικός τους κόσμος και η ποιότητα της υπόστασήςτους και της συμπεριφοράς τους είναι το αποτέλεσμα τηςπροσοχής και της αγάπης που είχανε πάρει σαν παιδιά.Πολλοί γονείς πιστεύουν ότι προσφέρουν περισσότεραστα παιδιά τους εξασφαλίζοντάς τους μιά καλύτερη μόρ-φωση. Λάθος, γιατί η ποιότητα του ανθρώπου δεν εξαρ-τάται από τη μόρφωσή του, αλλά από το χαρακτήρα του.

2. Πρέπει να ξεπεράσουμε τους φόβους μας, τοφόβο μας, δηλαδή, ότι δε θα ’μαστε ικανοί να εκπληρώ-σουμε αυτό για το οποίο ήρθαμε, το φόβο μας για το τί θασκεφτούν οι άλλοι, το φόβο μας για το ότι δε θα τα βγά-λουμε πέρα οικονομικά. Έχουμε εγγύηση από το Θεό ότι,αν εκτελούμε το έργο Tου, οι ανάγκες μας θα καλύπτονταιόπως γίνεται με τα πουλιά και με τα λουλούδια. Πρέπειόμως να είναι πράγματι το EPΓO TOY, (που είναι άλλωστετο ίδιο με τον πραγματικό μας ρόλο στη ζωή) κι όχι ορόλος που το “εγώ” μας θέλει να παίξει. Πρέπει να ξεπε-ράσουμε το φόβο ότι δεν είμαστε τέλειοι σ’ αυτό που κά-νουμε, το φόβο ότι μπορεί να κάνουμε ένα λάθος.Bρισκόμαστε όλοι σε μιά περίοδο εξέλιξης. Aν είμασταντέλειοι, δε θα είχαμε ενσαρκωθεί, δε θα υπήρχε λόγος ναξανάρθουμε στη γη. H ύπαρξή μας και μόνο πιστοποιεί ότιδεν είμαστε τέλειοι. Aς το δεχτούμε και ας δεχτούμε ότιπαρόλα αυτά, είμαστε εντάξει κι ότι έχουμε το δικαίωμανα κάνουμε λάθη, καθώς μαθαίνουμε πάντα κάτι καινούρ-γιο στη ζωή.


Πρέπει επίσης να ξεπεράσουμε τους φόβους μας γιαορισμένα πράγματα και ορισμένες καταστάσεις, όπως τοαεροπλάνο, το ασανσέρ, τα καράβια, τα νοσοκομεία, τησκόνη, τα μικρόβια, ορισμένες κατηγορίες ανθρώπων, ορι-σμένα ζώα, κλπ. Oι φόβοι μας στέκονται εμπόδιο στην εκ-πλήρωση των ρόλων μας εδώ πάνω στη γη. Θέλουμε ναγίνουμε εύηχα όργανα της Θείας Θέλησης, ικανά να παί-ξουμε οτιδήποτε μέρος μας ζητήσει ο κοσμικός μαέστροςκαι οι φόβοι μας αποτελούν εμπόδιο σ’ αυτό.

Δ. H EΠITYXIA ΔEN EINAI AΠAPAITHTH

Πρέπει επίσης ν’ απελευθερωθούμε από την υπερ-βολική μας προσκόλληση στην επιτυχία, σα μέτροαξίας και ικανότητας. Δεν είναι απαραίτητο να επιτύ-χουμε. Σημασία έχει τα κίνητρά μας να είναι αγνά και νακάνουμε το καλύτερο που μπορούμε. Tα αποτελέσματατων προσπαθειών μας δεν εξαρτώνται μόνο από τηνπροσπάθεια αυτή καθαυτή, αλλά κι από ένα σωρό άλλουςπαράγοντες που έχουν να κάνουν με το παρελθόν μας, τηνκοινωνία και τον κόσμο ολόκληρο.

Aς πάρουμε τα μεγάλα παραδείγματα θάρρους, πουμας παραθέτει η ιστορία. Oι άνθρωποι αυτοί, είχαν επιτύ-χει σύμφωνα με τα δικά μας μέτρα; Θα μπορούσαμε ναπούμε ότι ο Xριστός απέτυχε; Πόσοι μέσα στα τελευταίαδύο χιλιάδες χρόνια ζήσανε σύμφωνα με το μήνυμά του;Ήταν παντογνώστης και ήξερε ότι θα σταυρωθεί. Ήξερεότι λίγοι άνθρωποι θα ’ταν ικανοί να ζήσουν όπως ακρι-βώς μας το είχε ζητήσει. Kι όμως, πρόσφερε τη ζωή τουκαι τελικά και το σώμα του, για να εκπληρώσει το σκοπότου ρόλου του. Tο ίδιο και ο Ghandi, ο Martin Luther Kingκαι ο Σωκράτης. Θεωρούνται επιτυχημένοι αυτοί; Όλοιθανατώθηκαν από τα χέρια της κοινωνίας όπου ζούσαν.

Δεν είναι απαραίτητο να επιτύχουμε. Πρέπει μονάχανα ’μαστε σίγουροι ότι πιστεύουμε σ’ αυτό που κάνουμε,ότι πραγματικά θα προσφέρει κάτι, έστω και μηδαμινό,στην εξέλιξη του ανθρώπου και στην ανακάλυψη τουπραγματικού του εαυτού. Aυτή η προσφορά στην ανθρώ-πινη εξέλιξη μπορεί να εμφανισθεί με διάφορες μορφές,όπως χτίζοντας σπίτια για να ζούνε άνθρωποι, καθαρί-ζοντας τους δρόμους ή ανατρέφοντας παιδιά κι ακόμασυμβάλλοντας στην εκπαίδευση, δημιουργώντας ομορφιά


μέσω της τέχνης, μαγειρεύοντας υγιεινές τροφές, βάζο-ντας τάξη και καθαριότητα στο περιβάλλον ή ακούγονταςκάποιον να μας διηγείται να προβλήματά του. O κατάλο-γος είναι ατελείωτος.

Ίσως, σ’ αυτό το σημείο, θα ’πρεπε να θυμηθούμε τοσανσκριτικό όρο «Dharma» που αναφέραμε στο κεφάλαιο9. Θα θυμόσαστε ότι μιά «νταρμική» πράξη είναι εκείνηπου βρίσκεται σε αρμονία με τους οικουμενικούς νόμους,πράγμα που σημαίνει ότι προσφέρει κάτι στο σύνολο καιδε βλάπτει κανέναν. Aκολουθεί το νόμο «μην κάνεις στουςάλλους ό, τι δε θέλεις να σου κάνουν εσένα» και από τηάλλη θετική πλευρά, «κάνε στους άλλους ό, τι θέλεις νακάνουν σε σένα». Όλοι οι ρόλοι που είναι σε αρμονία με τοσύμπαν, είναι σε αρμονία μ’ αυτήν την κατευθυντήριαγραμμή. Ωστόσο καμιά βιοποριστική εργασία δεν είναι α-πόλυτα «νταρμική» ή σε πλήρη αρμονία με το σύμπαν.Eκείνο που δίνει σε μιά πράξη την υφή του «ντάρμα» είναιη ανιδιοτέλεια των κινήτρων και η μη προσκόλληση στοαποτέλεσμα. Aυτό αφορά ακόμα και την περίπτωση πουτο αποτέλεσμα έχει σα στόχο την ευημερία κάποιου άλλου.Πολλές φορές, μας δημιουργείται άγχος για την έκβασηθεμάτων σε σχέση με άλλους, γιατί πιστεύουμε ότι οιάλλοι είναι αυτά τα σώματα και οι προσωπικότητες πουξέρουμε και βλέπουμε μπροστά μας. Ξεχνάμε ότι είμαστεαθάνατες ψυχές που πήραμε αυτό το σώμα προσωρινάγια να μάθουμε ορισμένα μαθήματα στη γη και ότι τα μα-θήματα αυτά προϋποθέτουν να βιώσουμε συγκεκριμένεςκαταστάσεις ή εμπειρίες.

Eπομένως, μιά «νταρμική» πράξη είναι εκείνη που δεσυνδέεται με προσωπικά κέρδη ή την έκβαση κάποιου α-ποτελέσματος. Σημαίνει επίσης ότι είμαστε πρόθυμοι ναπροσφέρουμε κάποια υπηρεσία χωρίς αναγνώριση.Aναγνωρίζουμε ότι βρήκαμε το «νταρμικό» μας ρόλο στηζωή, απλώς και μόνο γιατί νιώθουμε ικανοποίηση κάνο-ντας την πράξη αυτή καθαυτή. Mπορούμε να δεχτούμε κά-ποια αμοιβή για να εξασφαλίσουμε τα προς το ζειν, γιαμας και για κείνους που εξαρτώνται από μας. Aλλά, γιατον περισσότερο κόσμο, η αμοιβή είναι πολύ μεγαλύτερηαπ’ ότι πραγματικά χρειάζονται για την επιβίωση και τηνεξέλιξή τους. Aυτό δημιουργεί κενά σε άλλα σημεία τουσυνόλου της ανθρωπότητας και καταστρέφει την αρμονίατης συμφωνίας της γης. Άρα, ο ρόλος μας στη ζωή είναι


κάτι που θα χαιρόμασταν να κάνουμε και χωρίς αμοιβή,παρόλο που μπορούμε να δεχτούμε κάποια αμοιβή, αναυτό είναι απαραίτητο για την επιβίωση και την εξέλιξήμας.

E. EXOYME ΛIΓH ΠIΣTH

Eκείνοι που πιστεύουν ότι είναι υποχρεωμένοι ν’ αφή-σουν μεγάλες περιουσίες στα παιδιά τους, κατά τη γνώμημου, κάνουν λάθος. Πιστεύω ότι η μεταβίβαση της κληρο-νομιάς υποβιβάζει την αξία των εσωτερικών πηγών τουπαιδιού και συχνά δημιουργεί δυσάρεστες καταστάσειςμεταξύ των κληρονόμων. Θα ’ταν καλύτερα ν’ αφήναμεστα παιδιά μας εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, αγάπη, εν-διαφέρον για τις ανάγκες του συνόλου και την ευημερίατης ανθρωπότητας, παρά σπίτια, μετρητά και έπιπλα. Hψυχολογία του μέσου ανθρώπου είναι βασισμένη πάνωστην ψυχολογία της ανασφάλειας και της ανικανότηταςνα επιζήσει χωρίς κάποια βοήθεια εκ μέρους των γονιών.Παρόλο που ο Θεός υποσχέθηκε ότι θα μας φροντίζει, ηπίστη μας είναι μικρή. Tα χρήματα κι ο χρόνος θα μπο-ρούσαν να ’χουν σα στόχο κοινωνικά έργα και την ευημε-ρία της κοινωνίας σα σύνολο. H συνηθισμένη νοοτροπίαβασίζεται σε μιά πολύ στενή αντίληψη της οικογένειας,ότι η οικογένεια είναι μόνο εκείνοι που έχουν δεσμούς αί-ματος με μένα και με το φυσικό μου σώμα. Aποτελούμεόλοι μιά οικουμενική, πνευματική οικογένεια και αν εξακο-λουθήσουμε να σκεφτόμαστε τόσο ρηχά, δε θ’ αργήσουμενα εκλείψουμε σαν είδος από τη γη.

Z. EΠAΦH ME THN EΣΩTEPIKH MAΣ ΦΩNH

Πρέπει ν’ αναπτύξουμε μιά βαθύτερη επαφή με τηνεσωτερική μας φωνή, μέσω της προσευχής, της σιωπήςκαι του διαλογισμού. Πρέπει να καθησυχάσουμε το νουμας απ’ όλες τις άλλες φωνές που ακούγονται, έτσι ώστενα μπορέσουμε να ξεχωρίσουμε τη μικρή φωνή της εσωτε-ρικής μας σοφίας, που προσπαθεί να ακουστεί. Bαθιάμέσα μας, έχουμε επίγνωση του ρόλου που ήρθαμε ναπαίξουμε, αλλά είμαστε πολύ γεμάτοι από τις γνώμες τωνάλλων για να μπορέσουμε ν’ ακούσουμε. Kαλά θα ’κανε ο


καθένας μας ν’ αποσυρότανε μόνος του για λίγες μέρεςκάθε χρόνο, (οπωσδήποτε οι άλλοι θα μπορέσουν να επι-ζήσουν χωρίς εσένα κι εσύ χωρίς εκείνους). Δε μιλάμε γιατέλεια απομόνωση από την κοινωνία, αλλά για εσωτερικήάπομόνωση για ένα μικρό χρονικό διάστημα, για να έρ-θουμε σ’ επαφή με τον πραγματικό μας εαυτό και να μπο-ρέσουμε μετά να προσφέρουμε πολύ περισσότερα στουςάλλους. O καθημερινός διαλογισμός, πρωί και βράδυ, θαμας βοηθήσει ν’ αναπτύξουμε και να διατηρήσουμε τηνεπαφή μ’ αυτήν την εσωτερική μας φωνή.

5. Eίπαμε ότι η δεύτερη προϋπόθεση για να παίξουμετο ρόλο μας στη συμφωνία της γης, είναι να είμαστε ικα-νοί να τον παίξουμε. Aυτό σημαίνει ότι πρέπει να εναρ-μονίσουμε τα όργανα της έκφρασης εδώ στη γη, δηλαδήτο σώμα και το νου. Aν είμαστε συνέχεια άρρωστοι, κου-ρασμένοι ή νευρικοί, φοβισμένοι ή ταραγμένοι, δεν μπο-ρούμε να παίξουμε το ρόλο μας, έστω κι αν τον ξέρουμεκαλά. Πρέπει να εφαρμόζουμε τις διάφορες τεχνικές γιανα φτιάξουμε ένα υγιές σώμα κι έναν καθαρό νου - τεχνι-κές σαν τις ασκήσεις, τις αναπνοές, την υγιεινή φυσικήτροφή, τη βαθιά χαλάρωση και τη θετική σκέψη. Mε τηνκαθημερινή εφαρμογή αυτών των τεχνικών, το σώμα και ονους μας θ’ αποκτήσουν την ικανότητα να εκφράζουναυτήν την όμορφη αρμονική συμφωνία που λέγεται ZΩH.

H πρώτη μας δουλειά είναι να κουρδίσουμε τα όργανάμας. Kανένας μουσικός δε θα τολμούσε να παίξει το κομ-μάτι του χωρίς να κουρδίσει το όργανό του και να το συγ-χρονίσει με τους άλλους. Πρέπει να καταλάβουμε ότι οι α-σκήσεις, οι αναπνοές, η χαλάρωση και ο διαλογισμός δενείναι χάσιμο χρόνου. Eίναι βασικές προϋποθέσεις για ναμπορέσουμε να παίξουμε το ρόλο μας αρμονικά. Πολλέςφορές απορώ πώς είναι δυνατόν οι άνθρωποι να παρα-μελούν αυτά τα απλά μέσα για ν’ αποκτήσουν υγεία καιαρμονία στη ζωή τους. Eίναι σα να κρατάνε όλοι ένα φακόκαι συγχρόνως να φωνάζουνε: «Bοήθεια, δεν μπορώ ναδω στα σκοτεινά». Aν εκείνοι οι ίδιοι δεν είναι πρόθυμοι ναβάλουν αυτήν την ελάχιστη πειθαρχία στη ζωή τους για ν’αποκτήσουν υγεία και αρμονία, τουλάχιστον ας μη ζαλί-ζουν τους άλλους με προβλήματα που είναι εντελώς στοχέρι τους να ξεπεράσουν.


H. O ΘEΪKOΣ ΠAIKTHΣ

Tο όργανο πρέπει να παραδοθεί ανεπιφύλακταστον παίκτη. Eίμαστε όλοι όργανα του OικουμενικούMαέστρου. Aν πούμε στον Oικουμενικό Mαέστρο: «Όχι, δεθέλω να παίξω αυτήν τη μελωδία, δε μ’ αρέσει, θέλω ένακαλύτερο κομμάτι, έναν ηγετικό ρόλο», τότε δεν είμαστεχρήσιμοι στον οικουμενικό μουσικό που έχει ανάγκη απόσυνεργάσιμα και ανιδιοτελή όργανα, για να δημιουργήσειτην αρμονία του μέσα στα πλαίσια αυτής της τεράστιαςορχήστρας. Tο να βρούμε το ρόλο μας στη ζωή σημαίνεινα είμαστε ανοιχτοί σε οποιοδήποτε ρόλο είναι χρήσιμοςστο σύμπαν, εδώ και τώρα. Πρέπει ν’ αγνοήσουμε τις α-νάγκες του “εγώ” μας και να συνειδητοποιήσουμε ότι μερι-κές φορές θα κληθούμε να επιτελέσουμε μεγάλα έργα καιάλλες, μηδαμινά καθήκοντα, που τα θεωρούμε ασήμαντα.Όλα όμως είναι σημαντικά για την αρμονία του συνόλου.

Πρέπει να περάσουμε το τεστ της ταπεινοφροσύνηςκαι να παραδοθούμε στο Θείο για να βρούμε το ρόλο μας.O Xριστός, σαν παράδειγμα ταπεινοφροσύνης, έπλυνε ταπόδια των μαθητών του, δείχνοντας έτσι ότι η ταπεινο-φροσύνη είναι απαραίτητη για να περάσουμε μετά σε υ-ψηλότερα πεδία συνειδητότητας. Όταν ο άνθρωπος νιώ-θει την ιδιαίτερη εσωτερική του αξία, δεν ενδιαφέρεται γιατην εξωτερική αναγνώριση που θα του εξασφαλίσει ορόλος του στη ζωή.

Ψάχνοντας για το ρόλο μας στη ζωή, πρέπει να ανα-ρωτηθούμε: «Πώς μπορώ να βελτιώσω την κατάστασηστη γη πριν φύγω απ’ αυτήν; Tί μπορώ να κάνω για να ε-πικρατήσει περισσότερη υγεία, περισσότερη ευτυχία καιπερισσότερη αρμονία γι’ αυτούς που ζούνε γύρω μου;»Aυτοί που παίζουν το σκοπό τους έξω από την αρμονίατης κοσμικής συμφωνίας δεν είναι πολύ χρήσιμοι στονOικουμενικό Mαέστρο.

Mπορούμε να προσευχηθούμε για να εξαγνιστούμεκαι να αναπλαστούμε, καθοδηγούμενοι, στα πλάσιατου ρόλου μας, σαν όργανα Θείας Aρμονίας πάνω στηγη.

Mε την προσευχή και την ειλικρινή προσήλωση μπο-ρούμε να γίνουμε μετασχηματιστές πνευματικής ενέργειαςσε υλική αρμονία. Σαν τα φυτά που παίρνουν την ηλιακήενέργεια από τον ήλιο και τη χρησιμοποιούνε για να ενώ-


σουν τους υδατάνθρακες με το οξυγόνο και να φτιάξουνζάχαρη, άμυλα και άλλα θρεπτικά συστατικά, έτσι κι εμείςμπορούμε να χρησιμοποιήσουμε πνευματική ενέργεια γιανα δημιουργήσουμε σκέψεις, ιδέες, λόγια και πράξεις πουθα ’καναν τον κόσμο καλύτερο. Mε τον καθημερινό διαλο-γισμό μπορούμε να αφομοιώνουμε πνευματική ενέργειακαι εσωτερική ηρεμία και να τη διοχετεύουμε στους άλλουςγύρω μας με τη μορφή αγάπης, συμπόνιας, κατανόησηςκαι εξυπηρέτησης, κι αυτό θα μας δώσει ευτυχία και εσω-τερική αγαλλίαση. Θα είμαστε τριγυρισμένοι από αγάπηκαι αρμονία, γιατί η ζωή είναι καθρέφτης. Mην περιμένειςόμως ο καθρέφτης ν’ αντικατοπτρίσει τις σημερινές σουπράξεις αμέσως. H ζωή είναι ένας καθρέφτης αργού αντι-κατοπτρισμού και τώρα καθρεφτίζει τις πράξεις σου τουπαρελθόντος. Aλλά αν συνεχίσεις να διοχετεύεις αγάπηκαι συγνώμη, αν συνεχίσεις να υπηρετείς τους άλλους,κάποια ώρα θ’ αρχίσεις να ’χεις συναίσθηση της χαράςπου δίνει η αγάπη, της ενότητας και της αδελφοσύνης σ’αυτόν τον κόσμο.

Aκολούθησε την ενόρασή σου. Nα ’χεις πίστη στη δι-αίσθησή σου, παρόλο που στην αρχή μπορεί να κάνειςλάθη. Ίσως ν’ ακολουθήσεις ορισμένους δρόμους που ο-δηγούν σε αδιέξοδο ή να κάνεις ορισμένες υπερβολές. Δενυπάρχει όμως άλλος τρόπος για να ’ρθεις σ’ επαφή με τηνεσωτερική σου φωνή, παρά μονάχα να την πιστέψεις.Στην αρχή θα είναι η φωνή του “εγώ”, σιγά-σιγά όμως θ’αποκτήσεις διάκριση και θα είσαι σε θέση να ξεχωρίζειςτη μιά φωνή από την άλλη και στο τέλος οι δύο φωνές θαγίνουν μία. Πίστεψε ότι είσαι θείο όργανο που βρίσκεσαιεδώ για να επιτελέσεις μιά ορισμένη αποστολή, που θαωφελήσει εσένα και συγχρόνως ολόκληρο τον κόσμο.Δώσε την καρδιά σου στην ανακάλυψη αυτού του ρόλου,μπορεί άλλωστε να τον έχεις κιόλας βρει κι αυτό θα το κα-ταλάβεις αν νιώθεις ευτυχία, πληρότητα και αρμονία στονεσωτερικό σου κόσμο και στο περιβάλλον σου. Kάτι τέ-τοιο, βέβαια, δε σημαίνει ότι όλος ο κόσμος πρέπει να σ’αγαπά, αλλά ότι εσύ θα νιώθεις αγάπη για όλους και θααισθάνεσαι αρμονικά απέναντί τους, αδιάφορο πώς εκεί-νοι αισθάνονται για σένα. H καλύτερη ένδειξη ότι βρήκαμετο ρόλο μας στη ζωή είναι όταν νιώθουμε ευτυχισμένοικαι χαρούμενοι κι όταν χαιρόμαστε το πρωινό ξύπνημα,γιατί η καινούργια μέρα θα μας δώσει ικανοποίηση γι’


αυτό που έχουμε να κάνουμε.Aνακάλυψε και καλλιέργησε τα ταλέντα σου. Θα σε

οδηγήσουν στο σκοπό για τον οποίο ήρθες στη γη. Tα τα-λέντα σου είναι τα εργαλεία που έφερες μαζί σου σ’ αυτήντην ενσάρκωση, για να εκπληρώσεις τα καθήκοντα πουέχουν σχέση με το ρόλο σου. H αναγνώριση και αξιοποίη-ση των ταλέντων σου θα σε βοηθήσουν να ανακαλύψειςτελικά το ρόλο που ήρθες να παίξεις.

Aς ανακεφαλαιώσουμε τώρα τα βήματα που πρέπει ν’ακολουθήσουμε για ν’ ανακαλύψουμε το ρόλο μας στηζωή:

1. Nα απελευθερωθούμε από τους κοινωνικούς προ-γραμματισμούς.

2. Nα ξεπεράσουμε τους φόβους μας και τις πεποιθή-σεις που μας περιορίζουν.

3. Nα αποσπαστούμε από την προσκόλλησή μας στοαποτέλεσμα.

4. Nα δημιουργήσουμε επαφή με την εσωτερική μαςφωνή.

5. N’ αναπτύξουμε σωματική και νοητική αρμονία.6. Nα παραδοθούμε στη Θεία Θέληση.7. Nα προσευχόμαστε καθημερινά να γίνουμε όργανο

του Θεού.8. N’ ακολουθούμε τη διαίσθησή μας.9. N’ ανακαλύψουμε και να αναπτύξουμε τα ταλέντα

μας.Σας εύχομαι υγεία, χαρά και αρμονική συνένωση με

την Oικογένεια της Aνθρωπότητας.


KEΦAΛAIO 19OI KINΔYNOI ΣTON

ΠNEYMATIKO ΔPOMOΣε κάθε όψη της ζωής υπάρχουν κίνδυνοι και λάθη ό-

που μπορεί να περιπέσει κανείς. Tο ίδιο μπορεί να συμβείστον καθένα που ακολουθεί οποιοδήποτε πνευματικό μο-νοπάτι. Σε κάθε ταξίδι υπάρχει ο κίνδυνος να πάρει κάποι-ος λάθος δρόμο ή να χαλάσει το όχημά του ή να σταματή-σει κάπου στο δρόμο και να ξεχάσει τον αρχικό τουπροορισμό. Eδώ θα κοιτάξουμε τώρα μερικές απ’ αυτές τιςπιθανές παγίδες στις οποίες μπορεί να πέσει ο πνευματι-κός αναζητητής.

A. OI ΣTOXOI THΣ ΠNEYMATIKHΣ ZΩHΣ

Θα μπορούσαμε να εκφράσουμε μερικούς από τουςβασικούς στόχους της πνευματικής ζωής με τους ακόλου-θους τρόπους:

1. Mιά διεύρυνση πέρα από το “εγώ” και την προ-σωπικότητα έως ότου επιτευχθεί ένωση με το πα-γκόσμιο θεϊκό στοιχείο, αυτό που ονομάζουμε Θεό.

2. H ανάπτυξη των αρετών της AΓAΠHΣ, EIPHNHΣ,AΛHΘEIAΣ, OPΘHΣ ΠPAΞHΣ KAI MH-BIAΣ.

3. H εκδήλωση και πραγματοποίηση του εσωτερι-κού πνευματικού δυναμικού μας εδώ πάνω στηγη μέσα από τις πνευματικές ιδιότητες της αγά-πης, της υπηρεσίας και της δημιουργικότητας.

4. Tο ξεπέρασμα των πέπλων της άγνοιας και η α-ποκάλυψη του φωτός της πνευματικής ζωής καιτης σοφίας.


5. H ανακάλυψη της YΠEPTATHΣ AΛHΘEIAΣ, πουείναι η βάση όλης αυτής της πραγματικότητας πουβιώνουμε.

6. H εδραίωση μιάς τέλειας δυναμικής αρμονίας α-νάμεσα στις πνευματικές, νοητικές, συναισθηματι-κές και σωματικές όψεις στη ζωή μας.

7. H διεύρυνση της προσωπικής αγάπης έως ότουμεταβληθεί σε ΠAΓKOΣMIA AΓAΠH για όλα ταπλάσματα.

8. H διεύρυνση του περιορισμένου ατομικού νου έωςότου ενωθεί με τον παγκόσμιο νου, που περιλαμ-βάνει όλη τη Γνώση.

9. H καλλιέργεια μιάς εσωτερικής πνευματικής ει-ρήνης, που παραμένει ανεπηρέαστη ανεξάρτητααπό εξωτερικά γεγονότα.

10. Hικανότητα να κρατηθεί ο νους εντελώς συγκε-ντρωμένος πάνω στο ENA ΠAΓKOΣMIO ON όσο ταμάτια βλέπουν έναν κόσμο πολλαπλών διαφορετι-κών αντικειμένων.

Aυτοί είναι μόνο μερικοί από τους τρόπους για να εκ-φράσουμε μερικούς από τους βασικούς στόχους της πνευ-ματικής ζωής, ανεξάρτητα από το ποιά θρησκεία ή μονο-πάτι ακολουθεί κανείς. Aς κοιτάξουμε τώρα μερικά από τασυνηθισμένα λάθη που τείνουμε να κάνουμε καθώς προ-σπαθούμε να εκπληρώσουμε αυτούς τους στόχους.

B. TO ΠAIXNIΔI TOY «EMEIΣ KI AYTOI»

Σ’ όλη τη διάρκεια της ιστορίας έχει υπάρξει δυστυ-χώς μιά λαθεμένη τάση ανάμεσα στις πνευματικές ομάδεςκαι τις θρησκείες, να ξεχωρίζουν τον εαυτό τους απόάλλες ομάδες ή θρησκείες και να ισχυρίζονται ότι το δικότους σύστημα ή ο δικός τους δάσκαλος ή η δική τους μέ-θοδος ή ο δικός τους Θεός είναι ο καλύτερος και ο μοναδι-κός τρόπος για τη λύτρωση. Nιώθουν ξεχωριστοί απότους άλλους και σε μερικές περιπτώσεις νιώθουν αντα-γωνισμό. Nιώθουν ότι πρέπει να πείσουν τους άλλους ότιείναι σε λάθος δρόμο. Πιστεύουν ότι πρέπει να πιέσουντους άλλους να δεχτούν τη δική τους αλήθεια που θεω-


ρούν σαν τη μοναδική αλήθεια. Έχουν γίνει πολλά έκτροπακαι πόλεμοι στο όνομα της λύτρωσης της ψυχής τωνάλλων ανθρώπων.

O Θεός δεν είναι τόσο μικρός, ώστε να περιορίζεται σεμιά θρησκεία, ομάδα ή ειδική τεχνική. O Θεός είναι ολό-κληρη η ζωή. Aυτός ζει μέσα σε όλους τους ανθρώπουςκαι είναι διαθέσιμος σε όλους τους ανθρώπους, μέσω τωνδιαφορετικών τρόπων που έχουν μάθει οι άνθρωποι ναχρησιμοποιούν για να πλησιάσουν τον εσωτερικό τουςεαυτό δια μέσου των εποχών.

H αλήθεια εκφράζεται με πολύ χιούμορ στην ακόλου-θη παραβολή: Yπήρχε ένα χωριό που όλοι οι κάτοικοί τουήταν τυφλοί. (Aυτό αντιπροσωπεύει εμάς που είμαστεπνευματικά τυφλοί). Mιά μέρα ένας τεράστιος ελέφανταςμπήκε στο χωριό κάνοντας τρομερό θόρυβο. Oι κάτοικοιβγήκαν όλοι τρέχοντας να δούνε τί ήταν αυτό το τεράστιοον. O βασιλιάς του χωριού κάλεσε τους πέντε σοφούς πουήταν κι αυτοί τυφλοί και τους διέταξε να καθορίσουν τηφύση αυτού του όντος που μπήκε στο χωριό τους και πουήταν φανερά θεϊκό.

O πρώτος σοφός πλησίασε τον ελέφαντα από τοπλάι. Aφού τον ακούμπησε καλά-καλά, αποφάνθηκε ότιήταν «ένας πελώριος τοίχος που κουνιότανε». O δεύτεροςσοφός έπεσε πάνω στην προβοσκίδα του ελέφαντα καιδιέψευσε τον πρώτο λέγοντας: «όχι, είναι ένας τεράστιοςσωλήνας που κινείται μόνος του». O τρίτος ακούμπησε τοαυτί του ελέφαντα και δήλωσε: «Όχι, είναι ένα μεγάλοφύλλο που κινείται από μόνο του».

O τέταρτος σοφός ακούμπησε τα πόδια του ελέφαντακαι είπε: «Oι άλλοι δεν ξέρω τί λένε, αυτά είναι κορμοί δέ-ντρων που κουνιούνται μόνοι τους». O τελευταίος σοφόςπλησίασε κι αυτός για να ξεκαθαρίσει τα πράγματα καιδυστυχώς τα μπέρδεψε περισσότερο όταν, ακουμπώνταςτην ουρά του ελέφαντα, δήλωσε ότι είναι φίδι.

O βασιλιάς, οι πέντε σοφοί και οι χωρικοί ακόμα δενέχουν μπορέσει να λύσουν αυτό το μυστήριο. Έχουν χωρι-στεί σε πέντε στρατόπεδα και το καθένα θεωρεί ότι μόνοαυτό κατέχει την αλήθεια. Kανένας τους δεν είχε αρκετήδιορατικότητα για να καταλάβει ότι είχαν όλοι αγγίξειμέρος της ίδιας πραγματικότητας. Ότι είχαν όλοι εν μέρειδίκιο, αλλά ότι το ον που προσπαθούν ν’ αντιληφθούνείναι πολύ μεγάλο για να περιοριστεί σε ιδέες και περι-


γραφές.Eίναι φανερό τι θέλει να πει. O Θεός είναι ο ελέφα-

ντας. Όλες οι θρησκείες ενώ αντιλαμβάνονται, αγαπούνκαι λατρεύουν την ίδια απόλυτη πραγματικότητα, την πε-ριγράφουν μ’ έναν λίγο διαφορετικό τρόπο.

(Aν κάποιος κοιτάξει λίγο πιο προσεκτικά, η διαφοράείναι θέμα σημασιολογίας). Όλες οι θρησκείες και ταπνευματικά μονοπάτια είναι σωστά και έγκυρα γι’ αυτούςπου τ’ ακολουθούν. Mπορεί να είναι σωστά για μας καιμπορεί να μην είναι. Δεν χρειάζεται ν’ αλλάξουμε και να α-κολουθήσουμε μιά άλλη θρησκεία. Mπορούμε να ακολου-θήσουμε το δικό μας σύστημα και ταυτόχρονα να σεβόμα-στε το σύστημα των άλλων.

Aυτό δε σημαίνει ότι μπορούμε να συνδυάσουμε όλατα άλλα συστήματα ή τις θρησκείες. Tα γλυκά φρούτα,όπως τα κεράσια και οι γιαρμάδες είναι καλό φαγητό. Tοίδιο καλό φαγητό όμως είναι και τα μαγειρεμένα φασόλια.Aν όμως τα ανακατέψουμε και τα φάμε μαζί, θα δημιουρ-γήσουμε προβλήματα στην πέψη. Tο ίδιο συμβαίνει ότανπροσπαθούμε να ανακατέψουμε πολλά πνευματικά μονο-πάτια ή θρησκείες μαζί. Eίναι αλήθεια ότι όλα έχουν τονίδιο στόχο, ότι όλα στοχεύουν στο ίδιο ΠAΓKOΣMIO ON.Όμως ακολουθούν διαφορετικούς δρόμους. Δεν μπορούμενα ξεκινήσουμε για τη Θεσσαλονίκη μέσω Bόλου και σταμέσα του δρόμου να αποφασίσουμε ότι πρέπει να περά-σουμε κι από τους Δελφούς και ν’ αλλάξουμε δρόμο, γιατίέτσι θα χάσουμε πολύ χρόνο και μπορεί να μη φθάσουμεποτέ στον προορισμό μας.

Γ. ΠNEYMATIKH YΠEPHΦANEIA

Oι άνθρωποι που δε δέχονται αρκετά τον εαυτό τους ήπου δεν έχουν εσωτερική αυτοπεποίθηση και σιγουριά,τείνουν να χρησιμοποιούν το πνευματικό μονοπάτι με τονίδιο τρόπο που χρησιμοποιούν κάθε άλλη κατάσταση τηςζωής τους, για να αποδείξουν ότι είναι καλύτεροι απότους άλλους. Έτσι καλλιεργούν αυτό που ονομάζεταιπνευματική υπερηφάνεια, το χειρότερο είδος υπερηφάνει-ας.

Όταν ο Xριστός ενσαρκώθηκε σαν άνθρωπος αρνήθη-κε να κριτικάρει ή να καταδικάσει κανέναν, εκτός από τους


γραμματείς και τους φαρισαίους που είχαν τοποθετήσειτον εαυτό τους υπεράνω των κοινών ανθρώπων. Tο νανομίζει κάποιος ότι είναι καλύτερος από τους άλλους, ε-πειδή προσεύχεται ή διαλογίζεται ή είναι χορτοφάγος ήδιαβάζει πνευματικά βιβλία ή επειδή γνωρίζει μερικάστοιχεία φιλοσοφίας ή ψυχολογίας ή επειδή κάνει ανιδιο-τελή υπηρεσία ή δωρίζει χρήματα, είναι μιά πολύ σοβαρήπαγίδα και μεγάλο λάθος στον πνευματικό δρόμο. ΌλοιEIMAΣTE IΣOI. Δεν είμαστε ούτε καλύτεροι, ούτε χειρότεροιαπό κανένα άλλο ον. Όλα τα όντα είναι ίσα παιδιά τουΘεού. Eμείς βοηθάμε τον εαυτό μας να γίνουμε πιο αγνέςεκφράσεις της θεϊκής αγάπης και της σοφίας μέσω τηςπροσευχής, του διαλογισμού, της ανιδιοτελούς υπηρεσίαςκλπ. κι αυτό δε μας κάνει ανώτερους από τους άλλους.Mήπως άραγε ο φοιτητής του πανεπιστημίου είναι καλύ-τερος από τον μαθητή του δημοτικού, επειδή ξέρει περισ-σότερα πράγματα;

Ένας άνθρωπος που έχει πνευματική υπερηφάνεια δεδιαφέρει καθόλου από εκείνους τους ανθρώπους πουείναι χαμένοι μέσα στα κοινωνικά παιχνίδια της αυτοεπι-βεβαίωσης. Aπλά, κουβαλά μαζί του, στην πνευματική τουζωή, το ίδιο παιχνίδι. Aντί να μετρά πόσα σπίτια, λεφτά,αυτοκίνητα, πόση περιουσία, πόσες σημαντικές γνωριμίεςκι επαφές, πόσες ικανότητες έχει, αρχίζει να μετρά πόσεςώρες προσευχήθηκε, διαλογίστηκε ή υπηρέτησε τους άλ-λους, πόσα χρόνια είναι χορτοφάγος κλπ. Tο ίδιο παιχνίδιπαίζεται σε διαφορετικά ταμπλώ.

Oπουδήποτε υπάρχει υπερηφάνεια, τότε υπάρχει επί-σης και η πιθανότητα ενοχής. Όσο μετράμε την αξία μαςανάλογα μ’ αυτό που κάνουμε σε σύγκριση μ’ αυτό πουκάνουν οι άλλοι, συνέχεια θα κλυδωνιζόμαστε ανάμεσαστην υπερηφάνεια ότι «είμαστε καλύτεροι» από τους άλ-λους και την ενοχή ότι «είμαστε κατώτεροι».

Ένας άνθρωπος που έχει αληθινή πνευματική όρασηποτέ δε θα κοιτούσε αφ’ υψηλού κανένα άλλο όν, ό, τι κιαν έκανε ή δεν έκανε εκείνο. Θα έβλεπε όλα τα όντα σαν εκ-δηλώσεις της Mίας Παγκόσμιας Συνειδητότητας θεωρώ-ντας και τον εαυτό του, μέρος της.

Όταν είναι κάποιος πιασμένος στην παγίδα να προ-σπαθεί να φαίνεται πνευματικός στους άλλους, δηλαδή π.χ. όταν προσεύχεται δυνατά και δημόσια ή όταν ανακοι-νώνει ότι είναι χορτοφάγος ή όταν λέει σε όλους πόσες


μέρες κάνει νηστεία για να το ξέρουν, τότε μπορεί να περι-πέσει σε μιά άλλη παγίδα: Mπορεί να προσπαθεί να φαί-νεται ή να είναι κάτι άλλο απ’ αυτό που στ’ αλήθειαείναι. Mπορεί πραγματικά να εξαπατήσει τον εαυτό τουκαι να πεισθεί ότι δε νιώθει πια θυμό ή φόβο ή ζήλεια.Πιστεύει ότι αυτά δεν είναι πνευματικά κι επειδή θέλει ναείναι «καλός» ή «πνευματικός», θα αρνείται ότι ο ίδιος έχειαυτά τα συναισθήματα. Bεβαίως οι άλλοι βλέπουν τηνπραγματικότητα. Kαι μπορεί έτσι να αποτραπούν από τοπνευματικό μονοπάτι και με το δίκιο τους να το καταδικά-ζουν, λίγο μετά από μιά τέτοια εμπειρία απλής υποκρι-σίας και αυταπάτης που βλέπουν.

Πρέπει να δεχόμαστε τον εαυτό μας ακριβώς όπωςείναι. Πρέπει να συγχωρούμε τον εαυτό μας για οποιαδή-ποτε ενοχή ή ντροπή νιώθουμε. Eίναι εντάξει να είμαστεατελείς. Eίμαστε σε μιά διαδικασία εξέλιξης από τηζωώδη κατάσταση στην ανθρώπινη κατάσταση κι απόεκεί στη θεϊκή κατάσταση. Eίναι εντελώς φυσικό να υπάρ-χουν ακόμα μερικά στοιχεία από τη ζωώδη κατάστασημέσα μας. Aυτά είναι το αποτέλεσμα φόβου και άγνοιας,όχι κακίας. Kανένας δεν είναι κακός. Όλες οι «κακές πρά-ξεις» προέρχονται από άγνοια και φόβο. Έτσι μπορούμενα είμαστε ειλικρινείς γι’ αυτό που μας συμβαίνει. Tότεμπορούμε να το αντιμετωπίσουμε και να το ξεπεράσουμεή να το αλλάξουμε πιο γρήγορα κι εύκολα. Aν αρνηθούμετην ύπαρξή του μέσα μας, τότε δε θα έχουμε καν την ευ-καιρία να ελευθερωθούμε απ’ αυτήν την τάση.

Δεν είμαστε μικρά παιδάκια πια να έχουμε να δώσου-με λόγο στη μαμά μας και στον μπαμπά μας. Eίμαστε ενή-λικες κι έχουμε το δικαίωμα να ζούμε όπως νομίζουμε ότιείναι σωστό. O Θεός έτσι κι αλλιώς βλέπει και νιώθει ό, τινιώθουμε και κάνουμε. Έτσι, από ποιόν κρυβόμαστε λοι-πόν; Mήπως κρυβόμαστε από τους άλλους γύρω μας, πουτους έχουμε βάλει στο ρόλο της μαμάς μας ή του μπαμπάμας, ώστε να μας δεχτούν ή να μας απορρίψουν ή να μαςπουν αν είμαστε «καλά» ή «κακά» αγόρια και κορίτσια;

Πρέπει να δεχτούμε ότι όλα τα συναισθήματα πουπερνούν από το νου μας δεν είναι ο αληθινός μας εαυτός.Aυτές είναι οι προσωρινές κινήσεις ή αντιδράσεις πουπερνούν από το είναι μας. H αληθινή μας ύπαρξη είναι


πολύ μεγαλύτερη. Aυτή είναι μόνιμη. Δεν αλλάζει. Eμείςδεν είμαστε ούτε οι σκέψεις μας, ούτε οι συγκινήσεις μας.Oι συγκινήσεις είναι προσωρινές και εναλλασσόμενες κα-ταστάσεις που περνούν από μέσα μας και προξενούνταιαπό προγραμματισμούς που έχουν εγγραφεί στο αιτιατόμας σώμα πριν από χιλιάδες χρόνια. Mπορούμε να τιςπαρατηρήσουμε και να τις δεχτούμε και να τις αφήσουμενα φύγουν, ακριβώς όπως βλέπουμε ένα ξερό φύλλο ναέρχεται παρασυρόμενο πάνω στα νερά ενός ποταμού, ναπερνά μπροστά απ’ τα μάτια μας και να φεύγει μέχρι ναεξαφανιστεί από την όρασή μας. Όταν δεχόμαστε ταπραγματικά μας συναισθήματα, τότε αυτά περνούν καιφεύγουν μ’ αυτόν τον τρόπο. Όταν τα αρνιόμαστε ή τακαλύπτουμε, τότε αυτά παραμένουν μέσα μας περιμένο-ντας ή να εκφραστούν ή να βρουν κάποια άλλη διέξοδο σαλύση.

Δ. TO KYNHΓI TΩN EMΠEIPIΩN

H αλήθεια δεν υπόκειται σε αλλαγή. Eίναι πέρα από ε-μπειρίες και από τα εναλλασσόμενα φαινόμενα. Kι όμωςπολλοί πνευματικοί αναζητητές παγιδεύονται στο παιχνί-δι του να κυνηγούν ασυνήθιστες εμπειρίες. Όταν η μπλο-καρισμένη ενέργεια απελευθερώνονται μέσω τεχνικών,όπως είναι η προσευχή, ο διαλογισμός, η νηστεία, ανα-πνευστικές ασκήσεις, πνευματικές θεραπείες κ.λ.π., μπο-ρεί το άτομο να νιώσει να περνούν από το νου του πολλέςδιαφορετικές εμπειρίες. Aλλά αυτές οι εμπειρίες οφείλο-νται απλά στη διέγερση των εσωτερικών αισθητηρίων ορ-γάνων από την ξαφνική ροή της απελευθερωμένης ενέρ-γειας που ήταν μπλοκαρισμένη. Aπό μόνες τους αυτές οιεμπειρίες έχουν πολύ λίγη πνευματική αξία. Mερικά συ-στήματα ενθαρρύνουν τους μαθητές τους να μιλούν γι’αυτές τις εμπειρίες, σα να είναι ο σκοπός της πνευματικήςπροσπάθειας. Aυτό ίσως να είναι χρήσιμο για να αναπτυ-χθεί ένας ενθουσιασμός στους οπαδούς αυτού του μονο-πατιού, αλλά μπορεί επίσης να προξενήσει και πολλέςαρνητικές παρενέργειες. Mπορεί να αναπτυχθούν συναι-σθήματα κατωτερότητας και ζήλειας σε όσους δεν έχουντέτοιες εμπειρίες. Aυτοί που τις έχουν μπορεί να αρχίσουννα νιώθουν ότι είναι καλύτεροι, πιο ανεπτυγμένοι απότους άλλους. Mπορεί να αναπτύξουν ένα τεράστιο “εγώ”.Oι πνευματικοί αναζητητές μπορεί να ξοδεύουν τον καιρό


τους κυνηγώντας τέτοιες εμπειρίες, αντί να συγκεντρώνο-νται στον πραγματικό πνευματικό στόχο, δηλαδή τον εξα-γνισμό του χαρακτήρα και την υπέρβαση της ταύτισης μετο νου και τα περιεχόμενά του. Έτσι μπορεί κάποιος να α-ναζητά να έχει απλά και μόνο διάφορες εμπειρίες και ναπαρατήσει τη σοβαρή πνευματική προσπάθεια. Eμπειρίεςμπορεί κάποιος να έχει επίσης με διάφορα ναρκωτικάόπως το χασίς, το LSD, τα ηρεμιστικά, το αλκοόλ. Θαέκανε η χρήση τέτοιων μέσων, κάποιον που έχει «εμπει-ρίες» απ’ αυτά, πνευματικό άνθρωπο;

Ένα άλλο πρόβλημα δημιουργείται όταν προσπαθούμενα έχουμε συγκεκριμένες εμπειρίες στο διαλογισμό ή σεάλλες πνευματικές τεχνικές. Mπορεί να προσπαθούμε νααναπαράγουμε εμπειρίες που είχαμε στο παρελθόν ήάλλες που ακούσαμε άλλους να περιγράφουν. Aυτό εμπο-δίζει τη φυσική ροή της ενέργειας και την ανάπτυξή μας.Έτσι μπορεί να προσπαθήσουμε να ξαναδημιουργήσουμεεμπειρίες που δεν έχουν νόημα για μας σ’ αυτό ειδικά τοστάδιο της ανάπτυξης όπου βρισκόμαστε.

Έτσι απλά κουβαλάμε μαζί μας την ανάγκη μας γιααισθησιακή διέγερση και στο πνευματικό πεδίο, όπου τέ-τοιες «εμπειρίες» αντικαθιστούν τα τσιγάρα μας, το αλκο-όλ μας και τις κοινωνικές μας σχέσεις. Aυτό μπορεί ναείναι ένα χρήσιμο στάδιο στην εξέλιξή μας, αλλά θα ήτανλάθος να παραμείνουμε σ’ αυτό το στάδιο αντί να προχω-ρήσουμε. Eπιπλέον κατά ένα περίεργο και όμως σοφότρόπο, αυτές οι εμπειρίες τείνουν να έρχονται στην αρχήτου πνευματικού μας ταξιδιού και τείνουν να λιγοστεύουνκαθώς προχωράμε. Aντικαθιστώνται από μιά ανάμειξητης πνευματικής μας ουσίας μέσα στην καθημερινή μαςζωή με τη μορφή μιας αγάπης, μιάς εσωτερικής ειρήνηςκαι μιάς καθαρότητας του νου, που διευρύνονται όλο καιπερισσότερο και τις νιώθουμε σ’ όλη τη διάρκεια τηςμέρας.

E. ΠNEYMATIKH ΦYΓH

Mερικοί άνθρωποι μπαίνουν στην πνευματική ζωή σαμιά φυγή από τον υλικό κόσμο που νιώθουν ανίκανοι νατον χειριστούν. Στις περισσότερες περιπτώσεις που αυτόείναι το κίνητρο, γίνεται πολύ λίγη πνευματική πρόοδος.


Πρέπει να κατανοήσουμε ότι η προσπάθεια τηςAYTOKYPIAPXIAΣ και η ανάπτυξη των πνευματικών ιδιοτή-των είναι το πιο δύσκολο απ’ τα ανθρώπινα επιτεύγματα.O υλικός και ο κοινωνικός κόσμος υπάρχουν ώστε η ψυχήνα εξασκήσει τις έμφυτες δυνάμεις της και κάποτε να μπειμέσα στον πνευματικό δρόμο. Ένα άτομο που νιώθει υ-περβολικά αδύναμο ή εύθραυστο για να τα βγάλει πέραμέσα στον κοινωνικό, οικονομικό ή υλικό κόσμο είναι μάλ-λον απίθανο ότι θα έχει την απαιτούμενη εσωτερική δύνα-μη για να πετύχει σ’ αυτήν την ανθρώπινη περιπέτεια πουείναι η πιο δύσκολη.

Δεν πρέπει όμως να μπερδεύουμε αυτού του είδους τηφυγή με την κατάσταση εκείνη όπου κάποιος έχει δει τιέχει να του προσφέρει ο κόσμος, το έχει γευτεί, ανεξάρτη-τα από τη χρονική διάρκεια που το έχει γευτεί, και βρίσκειότι δεν του αρέσει. Σ’ αυτήν την περίπτωση, δεν είναι ότι οάτομο δεν μπορεί να τα βγάλει πέρα ή να πετύχει στονυλικό κόσμο, αλλά απλά ότι έχει συνειδητοποιήσει πωςδεν έχει τίποτα να του προσφέρει. Έχει φτάσει σ’ ένα ση-μείο όπου συνειδητοποιεί ότι τα χρήματα, η απόκτηση υ-λικών αγαθών, οι επαγγελματικές θέσεις ή οι κοινωνικέςθέσεις δεν έχουν να του προσφέρουν μόνιμη ευτυχία.Ψάχνει για κάτι βαθύτερο, πιο μόνιμο, πιο αληθινό, κάτιπου να ικανοποιεί τις ανώτερες ανάγκες του.

Θα έπρεπε να βεβαιωθούμε ότι δεν μπαίνουμε σε έναπνευματικό μονοπάτι επειδή προσπαθούμε να ξεφύγουμεαπό τον κόσμο. Πρέπει να αντιμετωπίσουμε τον κόσμο, νατελειοποιήσουμε τις ικανότητές μας να τον χειριζόμαστεκαι μετά να τον ξεπεράσουμε. H πραγματική δοκιμασίαγια την πνευματική μας ανάπτυξη φαίνεται από τις αντι-δράσεις μας με τον κόσμο που μας περιβάλλει. Δε σημαίνειτίποτα να πάμε μέσα σε ένα δάσος ν’ απομονωθούμε καινα λέμε ότι έχουμε υπερνικήσει το φόβο ή το θυμό.Mπορούμε να υπερνικήσουμε το φόβο και το θυμό μέσαστην οικογένειά μας, μέσα στις επαγγελματικές και κοινω-νικές υποχρεώσεις μας και δυσκολίες; Aυτό είναι το πραγ-ματικό τεστ της πνευματικότητάς μας. Έτσι, μπορούμε ναχρησιμοποιούμε τις καταστάσεις που μας δημιουργούν οιοικογενειακές μας υποχρεώσεις, τα επαγγελματικά μαςκαθήκοντα και οι κοινωνικές μας επαφές, σαν ευκαιρίεςγια να εφαρμόσουμε τις πνευματικές αρετές που θέλουμενα αναπτύξουμε.


Bέβαια είναι χρήσιμο να παίρνουμε πού και πού χρόνογια να πάμε μέσα μας και να έρθουμε σ’ επαφή με το κέ-ντρο της γαλήνης και της ενότητας που βρίσκεται μέσαμας. Aυτό μπορούμε να το κάνουμε κάνοντας καθημερινάδιαλογισμό και πού και πού να παίρνουμε μέρος σε σεμι-νάρια που προσφέρουν περισυλλογή και διαρκούν έναΣαββατοκύριακο ή 10 μέρες ή ένα μήνα το καλοκαίρι, γιανα φορτίσουμε πάλι τις μπαταρίες μας και για ν’ αναλύ-σουμε πιο αντικειμενικά τους στόχους μας και τις στάσειςμας στη ζωή. Aυτό δεν είναι για κανένα λόγο φυγή. Aυτόείναι ένα σέρβις που κάνουμε στο όχημα του σώματος καιτου νου, ώστε να γίνουν πιο αποτελεσματικά εργαλεία, γιανα τα βγάλουν πέρα καλύτερα στις εγκόσμιες υποχρεώ-σεις τους. Tο ίδιο δεν κάνουμε και με όλα τα εργαλεία καιτα μηχανήματά μας;

Έτσι δεν υπάρχει πραγματική σύγκρουση ανάμεσαστην πνευματική και την εγκόσμια, υλική μας ζωή. Όλη ηζωή είναι πνευματική. Eίμαστε πνεύματα και στο κέντροτης ύπαρξής μας είμαστε πνευματικοί. Oι πνευματικές τε-χνικές και καθοδηγήσεις υπάρχουν για να έρθουμε σ’επαφή και να εκδηλώσουμε αυτήν την πνευματικότητα,που ήδη υπάρχει, και εξωτερικά, στη διανοητική, συναι-σθηματική και σωματική μας ζωή. Oι πνευματικές τεχνι-κές μας προσφέρουν έναν τρόπο για να εναρμονίσουμε τοσώμα μας, το νου μας και τη διάνοιά μας για να μπορέ-σουμε να λειτουργήσουμε μέσα στον υλικό κόσμο με πε-ρισσότερη έμπνευση, δημιουργικότητα κι αρμονία. Tα ε-γκόσμια καθήκοντά μας που αφορούν τον υλικό κόσμο,μας προσφέρουν ένα μέσο για να εκφράσουμε τις έμφυτεςπνευματικές μας ποιότητες, όπως είναι η αγάπη, η ειρήνη,η αλήθεια, η ορθή δράση, η συμπόνια, η συγχώρεση και ημη βία.

Aυτό μπορούμε επίσης να το καταλάβουμε χρησιμο-ποιώντας το παράδειγμα ενός κασετόφωνου ενωμένου μεένα καλώδιο που είναι στην πρίζα και συνδέεται με τοκύριο δίκτυο ηλεκτρισμού στο σπίτι. Για να κυλήσει τορεύμα, πρέπει το καλώδιο να είναι στην πρίζα και στο κα-σετόφωνο. Aν είναι μόνο στον τοίχο και όχι στο κασετό-φωνο, δε θα κυλήσει το ρεύμα. Aν είναι μόνο στο κασετό-φωνο και όχι στον τοίχο, πάλι το ίδιο αποτέλεσμα θα έ-χουμε. Tο ρεύμα αντιπροσωπεύει την πνευματική μας ε-νέργεια, που πάντα περιμένει μέσα μας να κυλήσει έξω


στον υλικό κόσμο. Tο κασετόφωνο αντιπροσωπεύει τιςδημιουργικές και παραγωγικές μας δραστηριότητες, τακαθήκοντά μας και τις εγκόσμιες σχέσεις μας. Aν δεν έχου-με τίποτα να κάνουμε, τότε η ενέργεια δεν έχει πουθενά ναπάει και παραμένει μέσα μας λιμνάζοντας. Aν, απ’ τηνάλλη μεριά, δεν είμαστε σ’ επαφή με το κέντρο της πνευ-ματικής ενέργειας μέσα μας, τότε θα κάνουμε όλες αυτέςτις πράξεις μηχανικά, χωρίς καθαρότητα ή έμπνευση. Hδημιουργικότητά μας και η παραγωγικότητά μας θα είναιελάχιστη ή θα είναι εγωκεντρική, πράγμα που σημαίνει ότιαργά ή γρήγορα θα μας δημιουργήσει προβλήματα και δυ-στυχία.

ΣT. ΠNEYMATIKH ΦIΛOΔOΞIA

Oι άνθρωποι που έχουν την τάση για διάφορους λό-γους να είναι γενικά φιλόδοξοι, κουβαλούν αυτήν την ιδιό-τητα μαζί τους στις πνευματικές τους προσπάθειες.Mπορεί να ανυπομονούν για αποτελέσματα. Aν δεν έχουνάμεσα αποτελέσματα, μπορεί να απογοητευτούν και να ε-γκαταλείψουν την προσπάθεια. Δε συνειδητοποιούν ότιαυτή η προσπάθεια είναι κάτι που παίρνει ολόκληρη τηζωή και, αν πιστεύετε στη μετενσάρκωση, ακόμα και πολ-λές ζωές. Σ’ αυτό το μονοπάτι η YΠOMONH είναι απαραί-τητη. Kάποιος που έχει υπομονή οπωσδήποτε θα πετύχει.Eκτός από την υπομονή χρειάζεται εξάσκηση και επιμονή.Aν κάποιος εξασκείται καθημερινά και επιμείνει για πολλάχρόνια, έχοντας υπομονή για τις αργές αλλαγές που συμ-βαίνουν στο χαρακτήρα του και στη ζωή του, τότε στα-διακά θα μετατραπεί σε ένα άτομο που θα νιώθει ικανο-ποίηση, πληρότητα, ειρήνη κι ευτυχία.

Όσοι δεν έχουν υπομονή, συχνά καταλήγουν να «ψω-νίζουν» από τα «πνευματικά σουπερμάρκετ» που υπάρ-χουν γύρω τους, ψάχνοντας για «γρηγορότερες μεθόδους»,που δεν απαιτούν προσπάθεια και δίνουν «αποτελέσματααμέσως». Bέβαια, αυτό είναι ένα χάσιμο χρόνου. Eίναι σαντον άνθρωπο που θέλει να σκάψει ένα πηγάδι για να βρεινερό. Mπορεί να σκάψει σε ένα μέρος του αγρού πέντεμέτρα. Aφού το κάνει αυτό μπορεί να απογοητευθεί και ναπάει σε μιά άλλη περιοχή και ν’ αρχίσει να σκάβει. Tότε,αφού δε βρίσκει νερό γρήγορα, μπορεί να πάει πάλι σε μιά


άλλη περιοχή, νομίζοντας ότι θα έχει γρήγορα αποτελέ-σματα. M’ αυτόν τον τρόπο μπορεί να σκάψει παραπάνωαπό 25 μέτρα. Tο νερό μπορεί να βρίσκεται σε βάθος 18μέτρων. Θα το είχε βρει μέχρι τότε αν είχε την υπομονή καιτην επιμονή να συνεχίσει να σκάβει βαθύτερα στην πρώτητρύπα.

Mε τον ίδιο τρόπο οι άνθρωποι τείνουν να αλλάζουναπό το ένα σύστημα στο άλλο, και δεν εμβαθύνουν αρκετάσε κανένα σύστημα, ώστε να έχουν κάποιο πραγματικό ό-φελος πριν αλλάξουν επιπόλαια τη θρησκεία τους, το σύ-στημα που ακολουθούν ή τον πνευματικό τους δάσκαλο,ελπίζοντας ότι έτσι θα έχουν γρηγορότερα αποτελέσματαχωρίς να κάνουν καμιά σοβαρή και βαθιά προσπάθεια.

Άλλοι διασκορπίζουν την ενέργειά τους προσπαθώ-ντας να ακολουθήσουν ταυτόχρονα πολλά μονοπάτια, συ-στήματα ή τεχνικές. Δε θέλουν να αφήσουν ακάλυπτηκαμιά πιθανότητα, μήπως και κάποιος προχωρήσει πιογρήγορα απ’ αυτούς. Tρέχουν πίσω από κάθε καινούριατεχνική που έρχεται στην πόλη, ελπίζοντας ότι «αυτή θαείναι η τέλεια». Eλπίζουν να βρουν κάποιο θαυματουργόσύστημα που δε θα απαιτεί καθόλου προσπάθεια και πουθα τους δώσει γρήγορα αποτελέσματα και, αν είναι δυνα-τόν, πολλές ψυχικές δυνάμεις. Aυτού του είδους οι άνθρω-ποι μπορεί με τον καιρό να συνειδητοποιήσουν ότι ο δρό-μος είναι μακρύς και δύσκολος και ότι χρειάζεται αντοχήκαι σοβαρή προσπάθεια. Mπορεί να ανακαλύψουν ότι υ-πάρχουν ορισμένες οδηγίες και τεχνικές που είναι κοινέςσε όλα τα συστήματα που δοκίμασαν. Mπορεί επίσης ναανακαλύψουν ότι η δύναμη και η σοφία για τις οποίεςψάχνουν εξωτερικά σε όλα αυτά τα συστήματα και τουςδασκάλους, στην πραγματικότητα είναι μέσα τους. Σ’αυτήν την περίπτωση θα περιορίσουν όλο αυτό το μάταιοκυνηγητό, θα σταματήσουν να ελπίζουν γι’ αυτό το και-νούριο θαυματουργό σύστημα που θα τους απελευθερώ-σει στη στιγμή και θα κατασταλάξουν σ’ ένα μονοπάτι, θατο ακολουθήσουν σε βάθος και θα εφαρμόσουν την απα-ραίτητη πειθαρχία για να κάνουν πραγματικές και μόνιμεςαλλαγές στη ζωή τους.

Όσοι δεν φθάσουν σ’ αυτήν τη συνειδητοποίηση θασυνεχίσουν να συλλέγουν βιβλία, δασκάλους, συστήματα,τεχνικές, κλπ. ακριβώς όπως πριν μάζευαν χρήματα, κο-σμήματα, ρούχα και κοινωνικές επαφές. Eπίσης θα είναι


εύκολα θύματα για τα διάφορα συστήματα που ξεφυτρώ-νουν από τη μεγάλη πνευματική Yπεραγορά της Δύσης,που ισχυρίζονται ότι μπορούν να δώσουν στους οπαδούςτους καταπληκτικές δυνάμεις σε χρόνο μηδέν, χωρίς προ-σπάθεια, χωρίς θυσία, χωρίς προετοιμασία και χωρίς ε-ξάγνιση του χαρακτήρα. H μόνη προϋπόθεση είναι τα χρή-ματα.

Tέτοια συστήματα τώρα τελευταία έρχονται στηνEλλάδα. Mιά τέτοια ομάδα ισχυρίζεται ότι τα μέλη τηςέχουν τη δύναμη να ανοίξουν την επαφή με τη θεϊκή κο-σμική ενέργεια απλά κάνοντας μερικά σύμβολα με τα χέριαπάνω απ’ το κεφάλι κάποιου. Ότι μετά από μιά τέτοιαμύηση θα μπορεί κάποιος να περάσει θεραπευτική ενέρ-γεια σε άλλους. Διατείνονται ότι δε χρειάζεται κανένας ε-ξαγνισμός, ούτε να συγκεντρώνεται κανείς σ’ αυτό πουκάνει. Iσχυρίζονται ότι υπάρχουν μηχανικά κλειδιά γιατην παγκόσμια ενέργεια που δεν έχουν καμιά σχέση μετην ποιότητα του ανθρώπου μέσα απ’ τον οποίο ρέει ηενέργεια. Tο γεγονός ότι χρεώνουν υψηλές τιμές γι’ αυτήντη θαυματουργή μύηση φαίνεται να προσελκύει ανθρώ-πους που εντυπωσιάζονται και από την ιδέα ότι θα έχουνμεγαλύτερες δυνάμεις απ’ τους άλλους γύρω τους και απ’οτιδήποτε έχει υψηλή τιμή.

Bέβαια είναι μάλλον απίθανο ότι θα μπορούσε κάποι-ος να πάθει κάτι από ένα τέτοιο σύστημα. Eίναι μάλλοναπλά σα να πληρώνεις κάποιον για να σου πει ότι τοστομάχι σου χωνεύει ή ότι ο νους σου σκέπτεται. Ήδη εί-μαστε όλοι συνδεμένοι με τη θεϊκή πηγή της κοσμικήςενέργειας. Eίμαστε όλοι εκδηλώσεις της κοσμικής ενέργει-ας που πάντα κυλά μέσα από μας. H ποσότητα της κο-σμικής ενέργειας που μπορούμε να περάσουμε σε άλλουςποτέ δε θα εξαρτάται από μερικά μαγικά σύμβολα πουκάνει κάποιος άλλος πάνω μας (εκτός κι αν αυτό το άτομοείναι ένα φωτισμένο ον). Άλλο είναι να περνάς ενέργεια σεένα άλλο άτομο και εντελώς άλλο να ισχυρίζεται ότι τουδίνεις τη δύναμη να θεραπεύει άλλους. Oι ψυχικές δυνά-μεις, τα ταλέντα και οι ικανότητες είναι το αποτέλεσμασυνεχούς πρακτικής εξάσκησης σ’ αυτές τις ικανότητες,σε συνδυασμό με το άνοιγμά μας σ’ αυτήν την κοσμικήπηγή της ζωής και της δύναμης. H ικανότητα να περνάκανείς θεραπευτική ενέργεια σ’ ένα άλλο άτομο ή ακόμακαι στον εαυτό μας ήδη υπάρχει μέσα μας. Ίσως ένα τέ-


τοιο σεμινάριο να μας ενέπνεε να συγκεντρωθούμε σ’αυτήν την ενέργεια και να τη χρησιμοποιήσουμε. Όμως δενπρέπει να νομίζουμε ούτε για μιά στιγμή ότι κάποιαμύηση ή μαγικά σύμβολα που έκανε κάποιος από πάνωμας με ένα μυστηριώδη τρόπο είναι υπεύθυνα για την ε-νέργεια που κυλά μέσα από μας. H ικανότητά μας να περ-νάμε σαν κανάλια ενέργεια, εξαρτάται από τη λειτουργίαπέντε βασικών πραγμάτων:

1. Tο χρονικό διάστημα και την έντονη προσπάθειαπου έχουμε επενδύσει στην εξάσκηση αυτής της ι-κανότητας σ’ αυτήν τη ζωή καθώς και σε προη-γούμενες ζωές.

2. Tην καθαρότητα του σώματος, των συναισθημά-των, του νου και της ψυχής που είναι τα οχήματαμέσα απ’ όπου μεταβιβάζεται αυτή η ενέργεια.

3. Tο βαθμό εξέλιξης της Aγάπης και της Γνώσης μας.4. Tο βαθμό παράδοσής μας στο Θεό.5. Tην ικανότητά μας να συγκεντρωνόμαστε σ’ αυτήν

την πηγή της ανώτερης ενέργειας και να αφήνουμετο νου να βγαίνει απ’ τη μέση, ώστε να μπορεί η ε-νέργεια να κυλά ελεύθερα.

Tο να λέμε ότι μπορούμε να μεταβιβάζουμε μιά ικανό-τητα σε κάποιον άλλον είναι σα να λέμε ότι είμαστε Θεός.Mόνο Aυτός έχει τη ικανότητα να χαρίζει τέτοιες ικανότη-τες, όπως έδειξε με την κάθοδο του Aγίου Πνεύματοςστους Aποστόλους. Kαι ποτέ δεν μπορούμε να είμαστε σί-γουροι ότι αυτές οι ικανότητες δεν είχαν ήδη αναπτυχθείσε προηγούμενες ζωές και ότι τώρα απλά ξεμπλοκαρί-στηκαν. Aλλιώς θα ήταν σα να λέγαμε ότι θα σου δώσωτην ικανότητα να ζωγραφίζεις, να χορεύεις ή να μιλάς μιάάλλη γλώσσα. Mπορώ να σου δώσω ενέργεια, έμπνευση,τεχνικές, πίστη και αγάπη, αλλά δεν μπορώ να σου δώσωμιά ικανότητα. Eίτε την είχες ήδη αναπτύξει (ανεξάρτητααπό το αν τώρα την εκδηλώνεις στη ζωή σου) ή βρίσκεταιτώρα στη διαδικασία όπου την αναπτύσσεις.

Aυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό να το θυμόμαστε στοπνευματικό μονοπάτι. Aλλιώς μπορεί να πέσουμε θύματασε διάφορους ανθρώπους που δεν είναι αγνοί, έχουν μερι-κές δυνάμεις και ισχυρίζονται ότι μπορούν να προξενή-σουν διάφορες σημαντικές αλλαγές στη ζωή μας. Mόνοεμείς μπορούμε να κάνουμε τις αλλαγές. Έτσι, μπορούμε


να σταματήσουμε να ψωνίζουμε ολόγυρα σπαταλώνταςτα χρήματά μας, το χρόνο και την ενέργειά μας, προσπα-θώντας να βρούμε ένα σύστημα που θα κάνει τη δουλειάγια μας. Aυτά τα πράγματα τα λέω όχι για να κριτικάρωένα ιδιαίτερο σύστημα, γιατί υπάρχουν πολλά.

Nιώθω ότι είναι αναγκαίο να επιστήσω την προσοχήσ’ αυτά τα γεγονότα και τις λογικές σκέψεις γιατί μου έχειπροξενήσει κατάπληξη και απογοήτευση το γεγονός ότιμπορούν αρκετά έξυπνοι άνθρωποι να μην έχουν τη λογι-κή ή τον κοινό νου να σκεφτούν αυτά τα ολοφάνερα στοι-χεία και σπαταλούν το χρόνο τους και την ενέργειά τουςκαι κάνουν και τους άλλους να κάνουν το ίδιο. Θα ήτανκαλύτερο αν ξόδευαν το χρόνο τους σε κάποια ειλικρινήπνευματική εξάσκηση, όπως η αυτοανάλυση, η προσευχή,ο διαλογισμός, υπηρεσία προς την ανθρωπότητα, αντί νατρέχουν πίσω από κάθε καινούριο προϊόν που βγαίνει στοπνευματικό σουπερμάρκετ. Aυτή είναι η εποχή των ψευδο-προφητών και ένα από τα χαρακτηριστικά τους είναι ηαισχροκέρδεια.

Aς κλείσουμε αυτό το τμήμα με κάτι που έχει πει οΣάιMπάμπα:

«H δύναμη του καθενός είναι μέσα του. Δεν είναιδυνατό να δοθεί αυτή η δύναμη σε κάποιο άλλο άτομο.M’ αυτόν τον τρόπο, αν επιτρέψουμε σε ένα αδύναμομυαλό να κυριαρχήσει επάνω μας, αν αρχίσουμε νατρέχουμε από το ένα μέρος στο άλλο (αναζητώνταςπαραψυχικές δυνάμεις), πότε θα αποκτήσουμε δύναμηστο νου μας και πότε θα μπορέσουμε να κυριαρχήσουμεπάνω του; Θα πρέπει να μπορέσουμε να ακολουθήσου-με μιά σκέψη, ένα μονοπάτι.

Δε χρειάζεται κανείς να αναζητήσει την πνευματικήδύναμη, γυρίζοντας γύρω στον κόσμο και ξοδεύονταςπολλά χρήματα. Kαθήστε στο σπίτι σας, αναπτύξτε τημέσα στον εαυτό σας. Mιά τέτοια πνευματική δύναμηείναι μέσα σε ΣAΣ. Δε χρειάζεται να την ψάχνετε εδώ κιεκεί. O Θεός δεν είναι εξωτερικός· ο Θεός δεν είναι έξωαπό σας· ο Θεός είναι μέσα σας».


Z. H ANAZHTHΣH ΠNEYMATIKΩN ΔYNAMEΩN

Στο προηγούμενο μέρος αναφέραμε το συνηθισμένολάθος που κάνουν πολλοί να αναζητούν πνευματικές δυ-νάμεις και ικανότητες έξω από τον εαυτό τους και ιδίωςμέσω μιάς τεχνικής που ισχυρίζεται κάποιος ότι είναι εύ-κολη και γρήγορη. Eδώ θα κοιτάξουμε αν μερικές πνευμα-τικές δυνάμεις αξίζουν να τις αναζητήσουμε. H απάντησηγια το αν η ανάπτυξη πνευματικών δυνάμεων θα είναι ευ-εργετική ή καταστρεπτική για την πνευματική μας ανά-πτυξη εξαρτάται από τις απαντήσεις σ’ αυτά τα ερωτή-ματα:

1. Σε ποιό επίπεδο έχουμε ξεπεράσει τον εγωισμό μαςκαι νιώθουμε ενότητα με όλους;

2. Σε ποιό επίπεδο έχουμε αναπτύξει παγκόσμιααγάπη και σοφία;

3. Ποιό είναι το κίνητό μας για να αναπτύξουμε αυτέςτις δυνάμεις;

4. Ποιό είναι το «Nτάρμα» μας ή ο ρόλος μας κατά τηδιάρκεια αυτής της ζωής;

Θα χρησιμοποιήσουμε τις δυνάμεις και τις ικανότητέςμας στη ζωή ανάλογα με το επίπεδο της συνειδητότητάςμας και των κινήτρων μας. Aν βασικά είμαστε ακόμα ταυ-τισμένοι με το ξεχωριστό “εγώ” μας και ακόμα δεν έχουμεαναπτύξει αγάπη για όλα τα πλάσματα, τότε αυτές οι δυ-νάμεις μπορεί να είναι επικίνδυνες στα χέρια μας. Δε θα έ-χουμε τη διάκριση να τις χρησιμοποιήσουμε σωστά.Aκριβώς όπως δε θα αφήναμε ένα μικρό παιδάκι να παί-ζει με μαχαίρια και σπίρτα που είναι ισχυρά εργαλεία καιγια το καλό και για να προξενήσουν βλάβη, το ίδιο ισχύεικαι για τις διάφορες πνευματικές δυνάμεις όπως είναι τααστρικά ταξίδια, η ικανότητα να διαβάζει κανείς τις σκέ-ψεις των άλλων, το να προβλέπει κανείς το μέλλον, ναβλέπει τις αύρες, η ικανότητα να θεραπεύει, κ. α.

Aν γνωρίζουμε τις σκέψεις των άλλων, είμαστε αρκετάανεπτυγμένοι ώστε να τους αγαπάμε παρόλες τις σκέψειςτους; Aν ξέρουμε ότι κάποιο δυσάρεστο γεγονός περιμένειστο μέλλον για μας ή για τους αγαπημένους μας, έχουμετην πίστη στο θεϊκό σχέδιο, στην αθανασία και την α-φθαρσία μας ώστε να μην ανησυχούμε και να μην έχουμεαγωνία για το μέλλον; Ξέρουμε ποιός θα έπρεπε να θερα-


πευτεί και ποιός θα έπρεπε να εξακολουθήσει να πάσχειαπό την αρρώστια του ή το πρόβλημά του για χάρη τηςπνευματικής του ανάπτυξης;

Tο επίπεδο της εξέλιξής μας και τα κίνητρά μας παί-ζουν έναν ουσιώδη ρόλο προκειμένου να αποφασίσουμεαν η ανάπτυξη πνευματικών δυνάμεων θα είναι κάτι ευερ-γετικό ή καταστρεπτικό για μας. Mήπως το κίνητρό μαςείναι να κερδίσουμε την αποδοχή και την εκτίμηση απότους άλλους μέσα απ’ αυτές τις ικανότητες; Mήπως στακρυφά αναζητούμε να έχουμε εξουσία πάνω στους άλ-λους; Mήπως το “εγώ” μας ταυτίζεται μ’ αυτές τις δυνά-μεις, ώστε ν’ αρχίσουμε να σκεφτόμαστε ότι είμαστε καλύ-τεροι από τους άλλους, επειδή έχουμε αυτές τις δυνάμεις;Σ’ αυτές τις περιπτώσεις, όχι μόνο θα μπλοκαριστεί ηπνευματική μας εξέλιξη, αλλά επιπλέον θα πέσουμε χαμη-λότερα. Eίμαστε έτοιμοι να χρησιμοποιήσουμε αυτές τιςδυνάμεις και τις ικανότητες μόνο για το καλό της ανθρω-πότητας και όχι για τις δικές μας προσωπικές ανάγκες;

H χρήση πνευματικών δυνάμεων έχει επίσης κι άλλεςαρνητικές επιπτώσεις. H ενέργειά μας διοχετεύεται με τοσκοπό να έχουμε ένα αποτέλεσμα στον προσωρινό κόσμοκαι δεν ανεβαίνει σε υψηλότερα κέντρα συνειδητότητας, α-γάπης και σοφίας.

Aυτοί που ακολούθησαν αυτόν το δρόμο πριν από μαςέχουν προτείνει ότι θα ήταν καλύτερα να στοχεύσουμεστον εξαγνισμό μας και τη μεταμόρφωση του χαρακτήραμας και την ανάπτυξη της παγκόσμιας αγάπης και της α-πόλυτης σοφίας πρώτα, και τότε αυτές οι δυνάμεις θα έλ-θουν από μόνες τους σαν επακόλουθα.

Έτσι, δε θα έπρεπε να είναι αυτές οι δυνάμεις οι στό-χοι στην πνευματικη ζωή. O στόχος είναι η συνειδητοποί-ηση του Aληθινού Eαυτού, που είναι πέρα από όλα αυτά.Aν, καθώς προχωράμε προς αυτόν το στόχο εκδηλωθούνδιάφορες ικανότητες, τότε μπορούμε να τις χρησιμοποιή-σουμε, αλλά με πολλή διάκριση και ποτέ για αμοιβή ή έ-παινο από τους άλλους.

H. MΠEPΔEYONTAΣ THN TEXNIKH ME TO ΣKOΠO

Yπάρχει μιά τάση ανάμεσα στους πνευματικούς ανα-ζητητές να συγχέουν τις διάφορες τεχνικές που χρησιμο-


ποιούν, με τον ίδιο το στόχο. Mπορεί να νομίζουν ότι οστόχος είναι να διαλογίζονται πολλές ώρες ή να είναι τέ-λειοι χορτοφάγοι ή να ψέλνουν όσο το δυνατό περισσότε-ρες ώρες ή να έχουν όσο το δυνατό λιγότερα υλικά αγαθάή να υπηρετούν όσο το δυνατό περισσότερους ανθρώ-πους. Aυτές είναι τεχνικές, είναι τα μέσα προς έναν στόχοκαι όχι ο ίδιος ο στόχος. Δεν πρέπει να αξιολογούμε τονεαυτό μας ή τους άλλους πάνω σ’ αυτήν τη βάση. Oύτε θαήταν σοφό να θεοποιήσουμε αυτές τις τεχνικές. Eίναι οιδιάφορες βάρκες που παίρνουμε για να διασχίσουμε τονωκεανό της ψευδαίσθησης μέχρι να φτάσουμε στην ακτήτης πραγματικότητας. O στόχος μας είναι η συνειδητο-ποίηση της MIAΣ AΠOΛYTHΣ AΛHΘEIAΣ - TOY ΘEOY. Όλαόσα χρησιμοποιούμε στο δρόμο είναι οι διάφορες βάρκεςπου μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε για ένα χρονικό διά-στημα και με τον καιρό να τις αλλάξουμε για κάποια άλληπου είναι πιο αποτελεσματική για τα συγκεκριμένα εκείνανερά απ’ όπου περνάμε. Έτσι, κανένα σύστημα, καμιάθρησκεία δεν είναι στόχος. Eίναι τα μέσα για το στόχο,βάρκες που μας βοηθούν να διασχίσουμε τα δύσκολα νεράτης ζωής με λιγότερα προβλήματα και καθυστερήσεις. Oστόχος όλων των θρησκειών είναι ένας - ο Θεός. Kαι οΘεός είναι Aγάπη.

Έτσι το μέτρο της πνευματικής μας ανάπτυξης ή επι-πέδου δεν είναι πόσες ώρες κάνουμε διαλογισμό ή προ-σευχόμαστε ή υπηρετούμε τους άλλους ή πόσο αγνή είναιη διατροφή μας. Tο επίπεδο της πνευματικότητάς μαςφαίνεται από το πόσο εκδηλώνονται οι θεϊκές ιδιότητεςτης Aγάπης, της Eιρήνης, της Aρμονίας, της Aυτογνωσίαςκαι του Aισθήματος της Eνότητας με όλους μέσα στη ζωήμας.

Kαθώς πλησιάζουμε τις όχθες τις φώτισης, τότε ανα-γκαστικά θα αφήσουμε πίσω όλες τις τεχνικές και θα λει-τουργούμε εντελώς από μέσα μας, έχοντας στο νου μαςπάντα την υπέρτατη αλήθεια ότι υπάρχει μόνο MIAΣYNEIΔHTOTHTA που ζει μέσα σε όλα τα πλάσματα,ακόμα και στα άψυχα αντικείμενα αυτού του κόσμου.Σταδιακά θα συνειδητοποιήσουμε ότι ο αληθινός μαςEAYTOΣ είναι αυτή η μία συνειδητότητα και πως ό, τι βλέ-πουμε είναι ο δικός μας εαυτός και πως είμαστε όλα όσαβλέπουμε.

Aλλά ακόμα κι αυτό είναι ένας κίνδυνος μέσα στον


πνευματικό δρόμο. Mερικοί δάσκαλοι όπως οKρισναμούρτι ενθαρρύνουν τους μαθητές τους να παρα-τήσουν όλες τις τεχνικές και τις «πνευματικές πατερίτσες»αμέσως. O Kρισναμούρτι είχε απόλυτο δίκιο σ’ αυτό πουέλεγε για τον εαυτό του όπως και για μερικές άλλες ψυχέςπάνω στη γη, που μπορεί να είναι στο δικό του επίπεδο.Aλλά εμείς οι υπόλοιποι εξακολουθούμε να χρειαζόμαστεαυτές τις πνευματικές «βάρκες» που μας βοηθούν να επι-πλέουμε πάνω στη θάλασσα της ψευδαίσθησης, μέχρι ναέρθουμε πιο κοντά στην ακτή της αυτοπραγμάτωσης καιόταν η απόσταση είναι μικρή και τα νερά δεν είναι τόσοβαθιά και έχουμε ήδη αναπτύξει τους πνευματικούς μαςμυς, τότε μπορούμε ν’ αφήσουμε τις τεχνικές. Aυτοί οι μα-θητές που δεν έχουν ακόμα αναπτύξει καθαρότητα τουνου, μιά σχετική απόσταση απ’ τα πράγματα και διάκρισηανάμεσα στο αληθινό και το πρόσκαιρο, μάλλον θα υπο-φέρουν και η πρόοδός τους θα είναι αργή αν παρατήσουναυτές τις χρήσιμες τεχνικές υπερβολικά νωρίς.

Θ. ΣYMΠEPAΣMATA

Σα συμπέρασμα ας ανακεφαλαιώσουμε αυτά που α-ναφέραμε σ’ αυτό το κεφάλαιο.

1. Aκριβώς όπως σε όλες τις άλλες πλευρές τηςζωής, ακόμα και στο πνευματικό μονοπάτι υπάρ-χουν αδιέξοδα, παρακάμψεις, λακούβες και λαθε-μένοι δρόμοι όπου μπορεί να βρεθούμε από λάθος.

2. Aυτά δεν μπορούμε να τα αποφύγουμε και μάλισταείναι μέρος της διαδικασίας της μάθησης απ’ όπουέχουμε να περάσουμε και μας βοηθούν, αν είμαστεαρκετά έξυπνοι, να τα δούμε και να μάθουμε απ’αυτά.

3. Παρόλο που υπάρχουν αυτές οι διάφορες παγίδες,ο στόχος αξίζει τον κόπο, στο τέλος πάντα μαθαί-νουμε και αυτό είναι θετικό.

4. Mπορούμε να αποφύγουμε μερικές απ’ αυτές τιςπαγίδες αν ακολουθήσουμε μερικές γενικές κατευ-θυντήριες γραμμές:α) Πρέπει πάντα να είμαστε AΛHΘINOI ME TON

EΣΩTEPIKO EAYTO MAΣ. Aυτός πρέπει να είναιο τελικός οδηγός μας. Mη δέχεστε τίποτε από


κανέναν, όσο μεγάλος και σοφός κι αν φαίνεται,αν δεν τον αισθάνεστε σαν κάτι καλό με την ε-σωτερική σας συνείδηση και διαίσθηση.Πιστεύετε στον εαυτό σας και ακολουθείτε την ε-σωτερική σας παρόρμηση.

β) Nα θυμάστε ότι ο ΘEOΣ EINAI MEΣA ΣAΣ. Oπνευματικός δρόμος δεν είναι ένας εξωτερικόςδρόμος, όπου χρειάζεται ν’ αλλάξουμε τα ρούχαμας και τα ονόματά μας, να παραιτηθούμε απότα υπάρχοντά μας και τις εγκόσμιες υποχρεώ-σεις μας. O Θεός είναι μέσα μας TΩPA. Eίναι ησυνειδητότητα που είναι EMEIΣ, όταν το σώμακαι το “εγώ” παραμερίσουν.

γ) NA ΠPOTIMATE EΣΩTEPIKH ΠPOΣΠAΘEIA καιόχι εξωτερικές αλλαγές και εξωτερική βοήθειααπό άλλους. Mπορούμε να πάρουμε συμβουλές,ενθάρρυνση, αγάπη και έμπνευση από άλλους.Aλλά μόνο εμείς μπορούμε να κάνουμε τις εσω-τερικές αλλαγές που χρειαζόμαστε να κάνουμε.

δ) Nα θυμάστε ότι O ΣTOXOΣ EINAI ΠAΓKOΣMIAAΓAΠH και AΠEPIOPIΣTH ΣOΦIA. Aυτό σημαίνειαυτογνωσία και όχι φανταστικές εμπειρίες ήπνευματικές δυνάμεις. O στόχος είναι να ξεπε-ραστεί η ταύτιση με το σώμα και το “εγώ” καιέτσι να έχουμε την εμπειρία του ΠαγκόσμιουEαυτού μας - του Θεού.

ε) Nα εξασκείτε συνεχή AYTOΠAPATHPHΣH, ανα-λύοντας πάντα τα κίνητρά σας, τις επιθυμίεςσας, τις προσκολλήσεις σας και τους προγραμ-ματισμούς σας πίσω από κάθε σκέψη, λέξη καιπράξη. Aυτό θα προλάβει πολλά λάθη και πολύπόνο.

στ) NA EIΣTE TAKTIKOI ΣTHN EΞAΣKHΣH TΩNΠNEYMATIKΩN ΠEIΘAPXIΩN. Nα επιμείνετεστην προσπάθεια με πάρα πολλή υπομονή όσοναφορά τα αποτελέσματα. Nα συνειδητοποιήσετεότι η μεταμόρφωση του χαρακτήρα είναι μιάπολύ αργή διαδικασία, γιατί οι τάσεις που υ-πάρχουν μέσα στο χαρακτήρα μας έχουν ανα-πτυχθεί μετά από εκατομμύρια χρόνια ανθρώ-πινης εξέλιξης από τη ζωώδη κατάσταση.


Xρειάζεται χρόνος.ζ) NA AΓAΠATE OΛOYΣ XΩPIΣ OPOYΣ - KAI TON

EAYTO ΣAΣ. H αγάπη είναι το πιο άμεσο και πιοασφαλές μονοπάτι εξέλιξης. H αγάπη εξαλείφειεμπόδια και μας προστατεύει από όλους τουςκινδύνους.

η) Nα συνειδητοποιήσετε ότι δεν υπάρχειANAΠTYΞH XΩPIΣ ΠEIΘAPXIA και συνεχήΣYΓKENTPΩΣH ΣTIΣ YΠEPTATEΣ AΛHΘEIEΣ.

5. H ΠNEYMATIKOTHTA ΠPEΠEI NA ΔIAΠOTIZEI THNKAΘHMEPINH MAΣ ZΩH, αλλιώς είναι απλώς έναάδειο, χωρίς νόημα παιχνίδι. Πρέπει να εκφράζεταισαν αυξημένη αγάπη, υπομονή, κατανόηση, συ-μπόνια και ειρήνη στις ανθρώπινες συναλλαγέςμας και αντιδράσεις μας.

Eύχομαι ο Θεός να ευλογήσει τις προσπάθειές σας.Aς ολοκληρώσουμε αυτό το κεφάλαιο με την ιστορία

για τον πνευματικό αναζητητή που δεν ήταν ικανοποιημέ-νος με την τεχνική που του είχε δώσει ο δάσκαλός του.Πήγε λοιπόν στο δάσκαλο και παραπονέθηκε: «Tόσα χρό-νια τώρα εξασκώ αυτές τις τεχνικές και ακόμη δεν φωτί-στηκα. Πρέπει να με διδάξεις κάτι άλλο για να προχωρή-σω πιο γρήγορα».

O δάσκαλος χαμογέλασε ήρεμα και του ζήτησε να πάειμαζί του στο ποτάμι. O μαθητής ήταν ενθουσιασμένοςγιατί τώρα θα διδασκόταν την τεχνική που θα τον φώτιζε.

Όταν έφτασαν, ο δάσκαλος είπε: «Tώρα θέλω να βά-λεις το πρόσωπό σου πολύ κοντά στο νερό και να κοιτά-ξεις τον πάτο». Mόλις ο μαθητής το έκανε αυτό, ο δάσκα-λος του έσπρωξε το κεφάλι μέσα στο νερό και το κράτησεεκεί με τα χέρια του σχεδόν ένα λεπτό. O μαθητής προ-σπαθούσε να ελευθερωθεί, αλλά ο δάσκαλος τον κρατούσεεκεί με δύναμη.

Tέλος, κάποια στιγμή, ο δάσκαλος ελευθέρωσε το κε-φάλι του μαθητή του που ανασηκώθηκε προσπαθώντας ν’αναπνεύσει. O μαθητής κοίταζε το δάσκαλο σα χαμένος,προσπαθώντας να καταλάβει γιατί το είχε κάνει αυτό.

O δάσκαλος τον ρώτησε χαμογελώντας ήρεμα: «Tίσκεφτόσουνα εκεί κάτω;» O μαθητής του φώναξε απότο-


μα: «Mα, να ελευθερωθώ, βέβαια, για να μπορέσω ν’ ανα-πνεύσω». O δάσκαλος ρώτησε: «Δεν είχες άλλες σκέψεις,άλλες επιθυμίες;» «Όχι», απάντησε ο μαθητής, «πώς μπο-ρούσα; Ήθελα με πάθος να ελευθερωθώ, να ζήσω».

«Aκριβώς», απάντησε ο δάσκαλος, «βλέπεις πως ότανεπιθυμείς τη φώτιση με τέτοιο πάθος και δεν έχεις άλλεςεπιθυμίες, τότε θα φωτιστείς».

Aυτό που θέλει να πει η ιστορία είναι ότι η εξέλιξήμας δεν εξαρτάται από τις τεχνικές που μεταχειριζόμαστεή το σύστημα που ακολουθούμε, αλλά από το βαθμό πουεπιθυμούμε να ελευθερωθούμε από την άγνοια και τουςπεριορισμούς μας.


KEΦAΛAIO 20H OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIAEN ΔPAΣEI — TO KΛEIΔI THΣ

AΛHΘINHΣ EYTYXIAΣΌλοι μας προσπαθούμε να είμαστε ευτυχισμένοι· είναι

ο κύριος σκοπός της ζωής κάθε ανθρώπου. Yπάρχουν ό-μως ορισμένες προϋποθέσεις για να είναι κανείς ευτυχής·μεταξύ άλλων η ασφάλεια, η παραδοχή και η αγάπη.

Έτσι, συνέχεια, ακόμη και στα όνειρά μας, προσπα-θούμε να βρούμε αυτές τις σπάνιες και φευγαλέες κατα-στάσεις του νου. Γνωρίζετε όμως πολλούς ανθρώπουςπου αισθάνονται αρκετή ικανοποίηση, ασφάλεια και αγά-πη ώστε να είναι σχεδόν συνέχεια ευτυχείς; Tί συμβαίνειλοιπόν; Γιατί δεν πετυχαίνουν οι προσπάθειές μας;

Tο βασικό πρόβλημα είναι ότι η ζωή, οι πράξεις μαςκαι τα λόγια μας, δεν είναι έκφραση αυτής της απόλυτηςαλήθειας που συζητάμε. H ζωή μας έχει αποσυνδεθεί απότην αλήθεια και άρα και από τη γαλήνη, την αγάπη, τη χα-ρά. Aς δούμε πώς συνέβη αυτό.

A. MEPIKEΣ BAΣIKEΣ ΛAΘEMENEΣ ANTIΛHΨEIΣ

O άνθρωπος έχει φτάσει σ’ αυτήν την κατάσταση τηςδυσαρέσκειας εξαιτίας ορισμένων λαθεμένων αντιλήψεωνγια τη φύση της ζωής και ακόμη για την ίδια την ύπαρξήτου. Aς τις εξετάσουμε:


1. H ΠEΠOIΘHΣH OTI ΔEN YΠAPXOYN APKETOIΠOPOI ΓIA NA IKANOΠOIHΘOYN OΛOI, είναι ένα κύριο ε-μπόδιο στην ευτυχία. Oι άνθρωποι, επειδή πιστεύουν ότιδεν υπάρχουν αρκετά για όλους, προσπαθούν να εξασφα-λίσουν ό, τι μπορούν για τον εαυτό τους και το στενό τουςκύκλο, συχνά σε βάρος των άλλων. Aυτό οδηγεί στον α-νταγωνισμό, την επιθετικότητα, τον εγωισμό, την απλη-στία και, γενικά, στη συσσώρευση τροφής, χρημάτων καιγενικά αγαθών από μερικούς, ενώ άλλοι δεν έχουν τίποτα.

H αλήθεια όμως είναι ότι υπάρχουν άφθονοι πόροιστη γη για να είναι όλοι ευτυχείς, αλλά δεν είναι σωστάμοιρασμένοι. Aλλού βρίσκονται συγκεντρωμένοι και αλλούδεν υπάρχουν καθόλου. Tο αποτέλεσμα μοιάζει μ’ αυτόπου θα γινότανε αν το αίμα στο σώμα μας άρχιζε να μα-ζεύεται σ’ ένα μέρος και, κατά συνέπεια, δεν υπήρχε αρκε-τό για να φτάσει στα υπόλοιπα μέρη. Kαι τα υπερφορτω-μένα και τα χωρίς καθόλου αίμα μέρη του σώματος, θακινδύνευαν σοβαρά να πάθουν σοβαρή βλάβη.

Aυτό ακριβώς είναι που συμβαίνει και στη γη σήμερα.Mερικές περιοχές της γης υποφέρουν πνευματικά, επειδήέχουν πολλά και άλλες υποφέρουν σωματικά και νοητικά,επειδή δεν έχουν αρκετά. Tελικά σε καμία περιοχή δεν είναιευτυχισμένοι οι άνθρωποι. Kάτω από το πρίσμα τηςπνευματικής αλήθειας που συζητάμε, θα χρειαστεί να ξα-νασκεφτούμε αν είναι δυνατό να βρούμε πραγματικά τηνευτυχία και ν’ αναπτυχθούμε πνευματικά, συσσωρεύονταςχρήματα ή υλικά αγαθά, τη στιγμή που άλλοι δεν έχουν ναφάνε ή δεν έχουν στέγη πάνω από το κεφάλι τους. Πρέπειν’ αναρωτηθούμε αν είναι καθόλου ηθικό να μαζεύουμεκοσμήματα, γούνες, ρούχα, έπιπλα και άλλα αντικείμεναπου εμποδίζουν τη ροή της οικονομικής ενέργειας (που δενείναι παρά μιά άλλη μορφή της πνευματικής ενέργειας).Aυτή η οικονομική ενέργεια ή ενέργεια χρόνου που έχει ε-γκλωβιστεί σ’ ένα κόσμημα ή σε περισσότερα ρούχα ή έπι-πλα που χρειαζόμαστε, θα μπορούσε να χρησιμεύσει γιανα προωθήσει αξίες όπως είναι η παιδεία, η αναδάσωσητης γης ή η δημιουργία εργασίας για τους φτωχούς.

Aν θέλουμε στ’ αλήθεια να βρούμε την αλήθεια ή να α-ναπτυχθούμε πνευματικά, θα πρέπει να εξετάσουμε προ-σεκτικά πώς χειριζόμαστε την οικονομική μας ενέργεια καιτο χρόνο μας, σε σχέση με τις πνευματικές αλήθειες.


2. O ANΘPΩΠOΣ AIΣΘANETAI ΣAN ENA KENO ΔOXEIOΠOY ΠPEΠEI NA ΓEMIΣEI. Eπειδή ακριβώς αισθάνεταικενός, από έλλειψη εσωτερικής ασφάλειας, ικανοποίησηςκαι ηρεμίας, νιώθει την ανάγκη να παίρνει, να μαζεύει, ναγεμίζει τον εαυτό του με κάθε τρόπο που νομίζει ότι θατου ανακουφίσει το αίσθημα του κενού. Aυτό που πιστεύειότι θα τον γεμίσει, αλλάζει από κούκλες και παιχνίδια, σεμοτοσυκλέτες, στο άλλο φύλο, στο γάμο, τα παιδιά, στηνεπιτυχία, τα χρήματα, τ’ αντικείμενα, την κοινωνική θέσηκαι μετά; Oι γνωστές συνταγές για ευτυχία έχουν αποτύ-χει. Tα έχει κάνει όλα, θα ’πρεπε να είναι ευτυχής τώρα.Aλλά δεν είναι. Tο σώμα του είναι άρρωστο, έχει ένα σωρόπροβλήματα, δεν μπορεί να επικοινωνήσει με τους άλ-λους, δεν είναι ικανοποιημένος, ήρεμος, δεν έχει αγάπη.Mήπως χτύπαγε λάθος πόρτες;

Mήπως η βασική μας ιδέα για τη φύση του ανθρώπουείναι λαθεμένη; Mήπως δεν είμαστε κενά δοχεία, αλλάάδεια κανάλια απ’ όπου ρέει η ζωή; Oπότε δεν πρέπει νανομίζουμε πως μπορούμε να δημιουργήσουμε μιά στατικήκατάσταση, όπου γεμίζοντας κάτι θα παραμείνει γεμάτο.Eίχαμε ελπίσει ότι μπορούμε να γεμίσουμε το κενό μας δο-χείο με μιά καινούρια δουλειά, χρήματα, εμπειρίες, παρα-δοχή, αγάπη κλπ. και ότι θα αισθανόμαστε πάντα γεμάτοικαι πάντα ευτυχισμένοι. Aλλά δε γίνεται έτσι, γιατί η ζωήείναι ανάπτυξη, αλλαγή, εξέλιξη. Tο νερό που δεν κινείταιγίνεται βάλτος, γεμίζει μύκητες, αρρώστια. H ιδέα τουκενού δοχείου είναι μιά άρνηση της ζωής. Eίναι ζωντανόςθάνατος. Tο να κρατιόμαστε από το παρελθόν, είναι σα ναμην εμπιστευόμαστε τη ζωή. Tο να μη αφήνουμε τη ζωήνα ρέει από μέσα μας, είναι αποτέλεσμα έλλειψης πίστηςστη ζωή, στο Θεϊκό Σχέδιο και στην υπόσχεση του Xριστούότι οι ανάγκες μας θα φροντιστούν εφόσον ζούμε σ’ αρ-μονία με τη θέληση του Θεού.

Aν λοιπόν, αντί για κενά δοχεία, μπορούσαμε να φα-νταστούμε ότι είμαστε κενά κανάλια μέσα απ’ όπου ρέει ηζωή και το Θεϊκό Σχέδιο, τότε θα καταλαβαίναμε ότι η α-σφάλεια, η ικανοποίηση και η επιβεβαίωση, είναι δυναμι-κές διαδικασίες και το ερέθισμα γι’ αυτά τα συναισθήματασυνέχεια αλλάζει. Θα μπορούσαμε τότε ν’ απαλλαγούμεαπ’ την ανάγκη να είμαστε προσκολλημένοι διαρκώς σεκάτι, να συσσωρεύουμε, να προσπαθούμε να ελέγχουμεκαταστάσεις και ανθρώπους. Eπειδή πέρυσι αισθανόμα-


σταν ασφαλείς ή ευτυχείς με κάποια κατάσταση ή εμπει-ρία, δε σημαίνει ότι πρέπει να προσκολληθούμε με κάθετρόπο σ’ αυτήν την ξεπερασμένη πια πηγή. H εξέλιξη τουανθρώπου απαιτεί και εξέλιξη στα αντικείμενα που τουδημιουργούν την αίσθηση της ευτυχίας και της ασφάλει-ας. Γιατί να νομίζουμε πως δεν μπορουμε να είμαστε ευ-τυχείς με κάτι καινούριο που δεν έχουμε ακούσει ή δοκιμά-σει ποτέ; Tο αντικείμενο που αφήνουμε να γίνει το κλειδίτης ευτυχίας μας εξελίσσεται συνεχώς μέχρι να γίνει ησχέση μας με το Θεό ή τον Aνώτερο Eαυτό μας. Tότε, η αί-σθηση της ασφάλειας ή της ευτυχίας δε θα μας εγκαταλεί-ψει ποτέ, γιατί δε θα εξαρτάται από κάποιο προσωρινό ε-ρέθισμα.

B. ΠΩΣ NA ΔIATHPHΣOYME TH POH

Aς υποθέσουμε ότι πραγματικά είμαστε άδεια κανάλιαπου από τη μία μεριά είναι συνδεμένα με την κοσμικήπηγή της ζωής και από την άλλη με την υλική πραγματι-κότητα που υπάρχει γύρω μας. Aς δούμε τώρα, τί μπο-ρούμε να κάνουμε για να διατηρήσουμε τη ροή αυτής τηςενέργειας, ώστε να δεχόμαστε πάντοτε απ’ την Πηγή αυτήόλων των Aγαθών και όλης της Kαλοσύνης. H απάντησηείναι απλή: ν’ αδειάζουμε συνέχεια το κάτω μέρος τουκαναλιού. Όσο περισσότερο δίνουμε, όσο δηλαδή αδειά-ζουμε το κανάλι πιο πολύ, τόσο περισσότερο μπορούμε ναδεχτούμε. Δημιουργούμε ένα εσωτερικό κενό με το να δί-νουμε ό, τι έχουμε στους γύρω μας. Tο κενό αυτό γεμίζειαπό την Kοσμική Πηγή· και τότε βιώνουμε μιά συνεχή κα-τάσταση αφθονίας, χωρίς το άγχος, το φόβο, τον αντα-γωνισμό και το συναίσθημα της ξεχωριστότητας, που μα-στίζει την κοινωνία μας σήμερα.

H σκέψη ότι μπορούμε να κερδίσουμε περισσότερα δί-νοντας, παρά παίρνοντας, μπορεί να φανεί παράλογηστην αρχή. Kαι δεν εννοούμε απλώς να κερδίζουμε πνευ-ματικά. Eννοούμε να κερδίζουμε χρήματα, ασφάλεια,τροφή, παραδοχή, γνώση, αυτοεκτίμηση, ικανοποίηση,αγάπη και ευτυχία. Aλλ’ αυτή δεν είναι μιά καινούριασκέψη. Όλες οι θρησκείες μιλάνε γι’ αυτήν την αλήθεια.Λίγοι όμως από μας την πιστεύουν πραγματικά.Aποκαλούμαστε Xριστιανοί, αλλά τελικά πολύ λίγο πι-


στεύουμε τις αλήθειες που μας είπε ο Xριστός. Aκριβώς τοίδιο μπορεί να πει κανείς για την πλειοψηφία τωνBουδιστών, των Iσραηλιτών, των Iνδουϊστών, τωνMωαμεθανών και των πιστών όλων των άλλων θρησκει-ών. Έτσι, δεν πιστεύουμε και στην πραγματικότητα τηςΘεϊκής Pοής, στο ότι κερδίζουμε περισσότερα με το να δί-νουμε. Mοιάζει υπερβολικά καλό. Mερικοί μάλιστα δε δέχο-νται καθόλου μιά τέτοια συζήτηση· τους θυμίζει κατηχη-τικό. Aισθάνονται ότι σα διανοούμενοι ή επιστήμονες, δενμπορούν να δεχτούν έναν τέτοιο απλοϊκό τρόπο σκέψης.Kαι τους καταλαβαίνω αυτούς τους ανθρώπους και τοντρόπο που σκέπτονται, γιατί κι εγώ, σα χημικός μηχανι-κός, σκεπτόμουνα έτσι κάποτε. Aλλά ο ΠPAΓMATIKOΣEΠIΣTHMONAΣ ΠEIPAMATIZETAI, δεν απορρίπτει ιδέεςκαι τεχνικές, χωρίς πρώτα να τις δοκιμάσει. Γι’ αυτό προ-τείνω σ’ αυτούς που εκτιμάνε την αλήθεια, να ερευνήσουν,ν’ αναλύσουν και ν’ αποδείξουν στον εαυτό τους αν αυτέςοι ιδέες που ακούνε είναι αξιόπιστες ή όχι. Aν δεν έχειςδοκιμάσει κάτι, το πολύ που μπορείς να πεις, είναι «δενξέρω» ή «δεν το ’χω δοκιμάσει ποτέ» ή «δε θέλω να το δο-κιμάσω». Aυτό θα ήταν πιο ειλικρινές, πιο επιστημονικό.

Tα τελευταία διακόσια χρόνια, πειραματιζόμαστε μετην ιδέα ότι η αφθονία φέρνει ευτυχία. Bλέπουμε καθαράότι αυτό δεν είναι αλήθεια. Pωτήστε τα παιδιά σας αν πι-στεύουν ότι πέτυχε η συνταγή μας για την ευτυχία. Eκείνοπου έχουμε πετύχει είναι να γίνουμε παράσιτα πάνω στηγη, καταναλώνοντας απερίγραπτες ποσότητες φυσικώνπόρων, όπως πετρέλαιο, τροφή, μέταλλα, και δίνοντας σ’αντάλλαγμα τεράστιες ποσότητες μόλυνσης και αποβλή-των που καταστρέφουν τα δάση, τη θάλασσα, ορισμέναείδη ζώων, διαταράσσοντας τελείως κάθε ίχνος αρμονίαςπάνω στη γη. Kαι παρόλα αυτά, δεν είμαστε ευτυχισμένοι·καταστρέψαμε όλη την ομορφιά και την ειρήνη και ακόμαδε γίναμε ευτυχείς. Mάλλον είμαστε πιο δυσαρεστημένοι. Oθεσμός της οικογένειας αμφισβητείται, πολλοί γάμοι απο-τυχαίνουν, η αγάπη είναι σπάνια· και η έλλειψη εμπιστο-σύνης, ο φόβος και ο θυμός ελέγχουν κάθε επίπεδο τηςκοινωνίας. Pωτήστε τα παιδιά σας, τί βλέπουν και ανα-ρωτηθείτε γιατί έχουν απορρίψει αυτήν την κοινωνία καιτους τρόπους της; Γιατί δε μελετούν, γιατί δε σέβονταιτους μεγαλύτερους και την κοινωνία; Tι να σεβαστούν


όμως; Για πόσους από τους πολιτικούς, τους δικηγόρους,τους δασκάλους, τους ιερωμένους ή για οποιονδήποτεάντρα, ή γυναίκα θα μπορούσε ένα παιδί να πει: «Θαήθελα να είμαι σαν αυτόν ή σαν αυτή»;

Ίσως είμαι λίγο υπερβολικός, αλλά νομίζω ότι ήρθε ηώρα να κάνουμε ορισμένες δραστικές αλλαγές στον τρόποπου σκεπτόμαστε και φερόμαστε. Διαφορετικά το μέλλοντης ανθρωπότητας δε διαγράφεται και τόσο ευχάριστο.Όμως, ας δούμε τί έχουμε να κερδίσουμε αν υιοθετήσουμετην καινούρια ιδέα, ότι μπορούμε να γίνουμε ευτυχισμένοιμε το να δίνουμε.

Γ. KEPΔIZOYME ΔINONTAΣ

Aς εξετάσουμε εδώ μερικούς απ’ τους τρόπους πουμπορεί η ζωή μας να εμπλουτιστεί με το να ζούμε πιοπολύ για τους άλλους. Όταν λέμε να δίνουμε στους άλ-λους εννοούμε σ’ οποιοδήποτε επίπεδο. Aυτό μπορεί νασημαίνει χρήματα, ρουχισμό ή άλλα αντικείμενα, τροφή, έ-πιπλα, βιβλία, χρόνο, συντροφιά, ιδέες, αγάπη, φιλία, ε-νέργεια, προσευχή, θετικές σκέψεις, χαρά, ένα χαμόγελο ήοποιαδήποτε άλλη υλική, συναισθηματική, νοητική ήπνευματική προσφορά.

O δέκτης της προσφοράς μας μπορεί να είναι τα ορ-φανά, οι φτωχοί, οι ηλικιωμένοι, οι ανάπηροι, οι τυφλοί,οι κωφάλαλοι, οι σοβαρά άρρωστοι, οι δυστυχισμένοι,αυτοί που πάσχουν από μοναξιά ή οποιοσδήποτε άλλοςάνθρωπος ή ομάδα που χρειάζεται βοήθεια. Πώς λοιπόνκερδίζουμε δίνοντας μ’ αυτόν τον τρόπο;

1. ΠAYOYME NA EIMAΣTE ΣYΓKENTPΩMENOI ΣTO“EΓΩ”MAΣ. Όσο πιο πολύ ελέγχεται από τις ανάγκες του“εγώ” του, τόσο πιο δυστυχής είναι ο άνθρωπος και τόσοπιο πίσω μένει στην πνευματική του ανάπτυξη. Tο «EΓΩ»πρέπει να υπηρετεί την ψυχή, αλλά στις περισσότερες πε-ριπτώσεις η ψυχή υπηρετεί το “εγώ”. Eίμαστε ψυχές ενσω-ματωμένες και το« εγώ» μας υπάρχει για να μπορούμε ναεπικοινωνούμε με τον κόσμο γύρω μας. Όταν όλη μέρατρέχουμε πίσω απ’ τις διάφορες ανάγκες του “εγώ” μας,για επιβεβαίωση, απόλαυση και ασφάλεια, τότε δεν είμα-στε ελεύθεροι άνθρωποι. Eίμαστε φυλακισμένοι απ’ τις α-νάγκες μας.


Έτσι, αν θυσιάζουμε μερικές ώρες την εβδομάδα προ-σφέροντας στους άλλους, αρχίζουμε να βάζουμε το “εγώ”μας στη θέση του, σα να του λέμε: «Πάψε να είσαι σαν ένακακομαθημένο παιδί, που θέλει όλη την προσοχή, το χρόνοκαι την ενέργεια για τον εαυτό του. Άρχισε να σκέπτεσαικαι τους άλλους». Aρχίζουμε να χαλαρώνουμε τη συγκέ-ντρωση πάνω στο “εγώ” και η ενέργεια αρχίζει να πηγαί-νει προς τα έξω, προς τους άλλους· κι όχι διαρκώς προςτην προσωπική μας ικανοποίηση.

2. ΞEΠEPNAME THN KYPIAPXIA ΠOY EXOYN ΠANΩMAΣ OI ΠPOΣKOΛΛHΣEIΣ KAI OI EΠIΘYMIEΣ MAΣ. Eίμαστεσκλάβοι των προσκολλήσεων και των επιθυμιών που κυ-βερνάνε τη ζωή μας, αναγκάζοντάς μας να σπαταλάμε τιςπερισσότερες ώρες μας κυνηγώντας τες. Aκόμη, σπατα-λάμε ώρες ανησυχώντας αν θα πετύχουμε ή αν θα μπορέ-σουμε να κρατήσουμε αυτά που αποκτήσαμε· ή ακόμη,νιώθοντας πικρία γι’ αυτούς που είναι εμπόδια στην εκ-πλήρωση των επιθυμιών μας. Πόση σπατάλη χρόνου, ε-νέργειας, χρήματος, σκέψης και ανθρώπινου δυναμικού!Kαι χωρίς κανένα αποτέλεσμα· χωρίς ευτυχία ή ικανοποί-ηση.

Δοκιμάστε αυτήν την καινούρια συνταγή για ευτυχίακαι αποφασίστε τί σας δίνει πιο βαθιά και διαρκή ευτυχία;Nα βλέπετε τηλεόραση ή να δώσετε λίγο χρόνο σ’ έναν άν-θρωπο που αισθάνεται μοναξιά ή σ’ ένα ορφανό που έχειανάγκη από βοήθεια στα μαθήματά του ή που χρειάζεταιλίγη αγάπη και στοργή; Nομίζετε πραγματικά ότι πηγαί-νοντας σε μιά ταβέρνα θα νιώσετε μεγαλύτερη ευτυχίααπό το να βοηθήσετε έναν άρρωστο ή να διαβάσετε βιβλίακαι κασέτες για τους τυφλούς; Nομίζετε πως τα καινούρ-για σας ρούχα είναι πιο σημαντικά απ’ το να δώσετε χρή-ματα για τις σαράντα χιλιάδες παιδιά που πεθαίνουνKAΘHMEPINA, γιατί δεν έχουν αρκετή τροφή και φάρμακα;Ποιό θα σας δώσει μεγαλύτερη χαρά; Aυτό το κομμάτι ύ-φασμα ή η συνεισφορά για τη ζωή πάνω στη γη;

Πρέπει ν’ αρχίσουμε να καταλαβαίνουμε τη διαφοράανάμεσα στα μέσα για την ευτυχία και την ίδια την ευτυ-χία. Tα μπερδεύουμε. Ένα καινούργιο ρούχο δεν είναι ευτυ-χία. Oύτε το σεξ ή το σινεμά και η τηλεόραση· ή μία και-νούργια δουλειά ή μία καινούργια ερωτική σχέση.Eπιτρέπουμε σ’ αυτές τις εμπειρίες να διεγείρουν το αί-


σθημα της ευτυχίας μέσα μας. Θα μπορούσαμε ν’ αφή-σουμε άλλες αιτίες να δημιουργήσουν αυτό το αίσθημαευτυχίας. Aς μη μείνουμε κολλημένοι σε φθαρμένους τρό-πους ευτυχίας· γιατί απλούστατα δε μας κάνουν πια ευ-τυχισμένους όπως πριν.

3. ANAΠTYΣΣOYME ENA AIΣΘHMA ENOTHTAΣ,AΔEΛΦOΣYNHΣ KAI AΓAΠHΣ ME TOYΣ AΛΛOYΣ. Όλοι θέ-λουμε την αγάπη. Mας κάνει ευτυχισμένους να μας αγα-πάνε.

Aπαιτούμε αγάπη από τους άλλους και παραπονιό-μαστε όταν δεν μας αγαπούν· αλλά δοκιμάσαμε ποτέ τονπιο σίγουρο τρόπο ν’ αποκτήσουμε αγάπη, ΔINONTAΣAΓAΠH; Nαι, είναι εκατό τα εκατό σίγουρο ότι αυτοί πουδίνουν πιο πολύ αγάπη, παίρνουν περισσότερη αγάπη.Eφόσον βέβαια, δίνουν αγάπη χωρίς να ζητάνε ανταλλάγ-ματα. Γιατί αν ζητάνε ανταλλάγματα, όπως όταν θέλουμενα μας αγαπάει κι ο άλλος, να μας κάνει τα χατήρια μας,να μας ευγνωμονεί ή ν’ ανταποκρίνεται σε κάποιες προσ-δοκίες μας, τότε αυτό που μας επιστρέφουν δεν είναιαγάπη, αλλά ανταλλάγματα· και πρέπει να μπορέσουμε ν’αποδεσμευτούμε απ’ αυτά και τελικά, να δώσουμε αληθινήαγάπη, χωρίς όρους και χωρίς ανταλλάγματα.

Όταν δίνουμε, μαθαίνουμε ν’ αγαπάμε, να αισθανόμα-στε κοντά στους άλλους, να νοιαζόμαστε για τις ανάγκεςτους, τα αισθήματά τους, την ευτυχία τους. Aρχίζουμε ναέχουμε μιά πολύ στενή σχέση μαζί τους, σαν αδέλφια πουζουν μαζί και βοηθάνε ο ένας τον άλλον. Aρχίζουμε να αι-σθανόμαστε σαν κύτταρα μέσα στο σώμα της ανθρωπό-τητας, σα διαφορετικά μέρη του συνόλου. Tα αισθήματατης ξεχωριστότητας σιγά-σιγά εξασθενούν, όπως και τοαίσθημα της μοναξιάς· και αρχίζουμε να αισθανόμαστεENOTHTA με τους άλλους που είναι σημάδι προχωρημέ-νης πνευματικής ανάπτυξης.

Tόσοι άνθρωποι κάθονται σπίτι τους και κλαίνε γιατίείναι μόνοι· γιατί κανείς δεν τους αγαπάει. Θα μπορούσα-νε πολύ εύκολα να λύσουν αυτό το πρόβλημα αν φροντί-ζανε να δούνε τί μπορούν να κάνουν για όλους τους άλ-λους μοναχικούς ανθρώπους που χρειάζονται φιλία. Έτσι,κανένας δε θα ήταν μόνος.

4. APXIZOYME NA AIΣΘANOMAΣTE XPHΣIMOI: H ZΩH


MAΣ EXEI ENA KAINOYPΓIO NOHMA. Όταν αρχίσουμε ναυπηρετούμε τους άλλους, γεμίζουμε με μιά καινούρια διά-θεση για τη ζωή. Συνειδητοποιούμε πως έχουμε κάτι ναπροσφέρουμε, πως η ύπαρξή μας έχει κάποιο σκοπό, πωςσυνεισφέρουμε κι εμείς με τον τρόπο μας για έναν καλύτε-ρο κόσμο. Aυτό που μπορεί να κάνει ο καθένας μόνος του,είναι περιορισμένο· όμως, αν όλοι άρχιζαν να προσφέ-ρουν, έστω και λίγες ώρες κάθε εβδομάδα, τότε ο κόσμοςολόκληρος θα μεταμορφωνότανε, όχι μόνο από τη δουλειάπου θα πρόσφεραν όλοι, αλλά και απ’ την αγάπη που θαεκφραζότανε και το καινούριο αίσθημα εμπιστοσύνης πουθα αναπτυσσότανε ανάμεσα στους ανθρώπους.

Όλοι θα ήταν πιο ήρεμοι, με λιγότερο φόβο και θαβρίσκονταν σε ειρήνη με τον εαυτό τους. Όλοι οι πόλεμοιανάμεσα στους ανθρώπους τρέφονται απ’ το φόβο καιτην έλλειψη εμπιστοσύνης.

M’ αυτόν τον καινούριο σκοπό πια στη ζωή του, γίνε-ται κανείς λιγότερο εξαρτημένος απ’ τις παλιές σχέσειςκαι τους παλιούς ρόλους, που νόμιζε σαν απόλυτα απα-ραίτητους για την ευτυχία του και την ασφάλειά του.Aρχίζει να καταλαβαίνει πως ακόμα κι αν έχανε τους φί-λους του, την οικογένειά του κι όλα του τ’ αγαθά, θα μπο-ρούσε να συνεχίσει, γιατί είναι μέλος της οικουμενικής οι-κογένειας και έχει πάντα ένα ρόλο να παίξει, ένα σκοπό ναεκπληρώσει.

5. APXIZOYME N’ ANAKAΛYΠTOYME TI MAΣ KPATAEIΠPOΣKOΛΛHMENOYΣ. H προσφορά της ανιδιοτελούς υ-πηρεσίας, μας βοηθάει να καταλάβουμε ακριβώς, πόση α-νιδιοτέλεια ή εγωισμός υπάρχει μέσα σ’ αυτό που προ-σφέρουμε. Oι περισσότεροι από μας, όταν αρχίζουμε μίατέτοια δραστηριότητα, κάνουμε πολύ περισσότερα για τονεαυτό μας, παρά για τους άλλους. Πολλοί μάλιστα, κριτι-κάρουν την ανιδιοτελή υπηρεσία, ακριβώς γι’ αυτό τολόγο. Όμως, ο μόνος τρόπος να μάθεις να κολυμπάς, είναινα βουτήξεις στο νερό. Έτσι, μαθαίνουμε τις προσκολλή-σεις μας και πού βρίσκεται ο εγωισμός σ’ αυτό που προ-σφέρουμε, περνώντας μέσα απ’ τις διάφορες δοκιμασίεςτης ανιδιοτελούς υπηρεσίας. Όταν στην πραγματικότηταδίνουμε για να κάνουμε τους άλλους να μας αγαπάνε,ίσως οι άλλοι να μας φερθούν άσχημα, όταν ανακαλύψουν


ότι δίνουμε προσδοκώντας κάτι. Mπορεί να μην το κάνουνσυνειδητά. Tους μεταχειρίζεται η ζωή, για να μας διδάξειένα μάθημα. Όταν μεταχειριζόμαστε μία τέτοια δραστη-ριότητα για να φανούμε σπουδαίοι στα μάτια των άλλων,για να κερδίσουμε το θαυμασμό ή το σεβασμό τους, θ’ α-ποτύχουμε, θα αισθανθούμε απογοητευμένοι και αδικημέ-νοι. Aν πιστεύουμε ότι ο άλλος θα ’πρεπε να μας δείξει ευ-γνωμοσύνη για ό, τι κάναμε γι’ αυτόν, μπορεί να μαςδώσει ακριβώς το αντίθετο· έτσι, θ’ αναγκαστούμε να ε-γκαταλείψουμε αυτό το κίνητρο. Όταν είμαστε προσκολ-λημένοι σε συγκεκριμένα αποτελέσματα για τις προσπά-θειές μας, η ζωή θα μας διδάξει πολύ γρήγορα, να εγκα-ταλείψουμε αυτήν την προσκόλληση και να κάνουμε τηνπράξη απλώς και μόνο γιατί βλέπουμε πως πρέπει ναγίνει.

M’ αυτόν τον τρόπο, θα μάθουμε να δίνουμε πραγμα-τικά χωρίς εγωισμό, μη ζητώντας τίποτα σαν αντάλλαγ-μα, ούτε καν συγκεκριμένα αποτελέσματα ή επιτυχία στιςπροσπάθειές μας. H μηλιά δε ζητάει ανταμοιβή που μαςπροσφέρει τα μήλα της. Oύτε φουσκώνει από εγωισμό γι’αυτό που έχει κάνει. Oύτε ενδιαφέρεται τί θα γίνει το μήλο,αν θα το φάει ένας άνθρωπος, ένα ζώο, αν θα γίνει ένακαινούργιο δέντρο, χυμός ή ξύδι ή αν τελικά σαπίσει καιγίνει λίπασμα. Έχει κάνει το καθήκον της· έχει παίξει τορόλο της πάνω στη γη.

Aυτός είναι ο τρόπος που πρέπει κι εμείς να εκτελούμεοποιαδήποτε υπηρεσία σαν ένα ρόλο που ήρθαμε να παί-ξουμε. Kάνουμε αυτό που πρέπει να κάνουμε· XAIPOMAΣTEΠOY TO KANOYME. H ανταμοιβή μας είναι η χαρά τηςπράξης που κάνουμε.

6. MΠAINOYME MEΣA ΣTHN KOΣMIKH POH THΣKAΛOΣYNHΣ ΠANΩ ΣTH ΓH. Όσο πιο πολύ παραδινόμα-στε και αφηνόμαστε, τόσο πιο πολύ όλα έρχονται με τομέρος μας. H ζωή αρχίζει να μας δίνει χρήματα, ρούχα,τροφή, απόλαυση, γνώση, παραδοχή, φιλία και αγάπη· ό,τι δηλαδή χρειαζόμαστε για να είμαστε αληθινά ευτυχι-σμένοι. Όλα μας δίνονται, όχι όταν προσπαθούμε να τ’ α-ποκτήσουμε, αλλά όταν προσπαθούμε να δώσουμε και ναγίνουμε χρήσιμοι.

Aρχίζουμε να αισθανόμαστε σαν όργανα μιάς


Aνώτερης Δύναμης που μέσα από μας δουλεύει για να εκ-πληρώσει το σκοπό της εδώ πάνω στη γη. Aρχίζουμε νααισθανόμαστε μιά σχέση μ’ αυτήν την Aνώτερη Δύναμη,στις σιωπηλές στιγμές του διαλογισμού μας, στην προ-σευχή μας και ακόμη και στη διάρκεια των δραστηριοτή-των μας. Tην αισθανόμαστε σα μία συνεχή παρουσία πουικανοποιεί τις ανάγκες μας και μας δίνει ό, τι χρειαζόμα-στε για να δουλεύουμε και να εκπληρώνουμε το σκοπόμας, που είναι να δημιουργήσουμε έναν καλύτερο και πιοαρμονικό κόσμο. Γινόμαστε μετασχηματιστές της πνευμα-τικής ενέργειας. Ένας μετασχηματιστής μετατρέπει έναείδος ενέργειας σ’ ένα άλλο. Tα φυτά παίρνουν την ενέρ-γεια του ήλιου και τη μετατρέπουν σε κάτι χρήσιμο, όπωςείναι η χημική ένωση που δημιουργεί την τροφή. O άνθρω-πος μπορεί να πάρει την πνευματική ενέργεια και να τημετατρέψει σε ιδέες, σκέψεις, λόγια και πράξεις που μπο-ρούν να φέρουν αφθονία, ευχαρίστηση, υγεία, ευτυχία καιαρμονία σε όλους.

Όταν αρχίσουμε να προσφέρουμε όλο και περισσότε-ρη ενέργεια προς την ανιδιοτελή υπηρεσία, μπαίνουμε κιεμείς σ’ αυτήν την ευλογημένη ροή ενέργειας, όπου συνε-χώς παίρνουμε από μία πνευματική πηγή που βρίσκεταιμέσα μας και δίνουμε προς όλες τις κατευθύνσεις, σ’ αυ-τούς που έχουν ανάγκη γύρω μας. Ξεπερνάμε την ανάγκηνα μας βοηθάνε οι άλλοι άνθρωποι. H βοήθεια που χρεια-ζόμαστε και το αίσθημα της ασφάλειας, αρχίζουν να έρ-χονται από ανώτερα επίπεδα. Γινόμαστε φως αγάπης καιειρήνης σε μία κοινωνία που υποφέρει και φοβάται τοσκοτάδι που πέφτει σιγά-σιγά.

Aρχίζουμε να προσφέρουμε κάθε πράξη και κάθε προ-σπάθεια σ’ αυτήν τη Θεϊκή Δύναμη. T’ αποτελέσματα είναιδική της ευθύνη, όχι δική μας. Eίμαστε τα όργανα, όχιαυτοί που αποφασίζουν, που σχεδιάζουν. Tο κατσαβίδικαι το σφυρί δεν ενδιαφέρονται πώς πάει το κτίριο.Aφήνονται να τα χρησιμοποιήσουν για τα διάφορα έργαπου πρέπει να γίνουν. Oύτε χρειάζεται ν’ ανησυχούμε ανοι προσπάθειές μας θα φέρουν αποτελέσματα. T’ αποτε-λέσματα εξαρτώνται από πολλούς άλλους παράγοντεςέξω από τη μικρή μας προσπάθεια. Tο μόνο που χρειάζε-ται να κάνουμε είναι να ρωτήσουμε τον εαυτό μας αν αυτόπου κάνουμε μας φαίνεται σωστό και σημαντικό και ανναι, τότε να προχωρήσουμε χωρίς να μας απασχολούν τ’


αποτελέσματα.7. EPXOMAΣTE Σ’ EΠAΦH ME THN ΠPAΓMATIKH ΠHΓH

THΣ EYTYXIAΣ. H αληθινή ευτυχία έρχεται με τη διάλυσητης άγνοιας. Aυτός που ζει στην άγνοια δεν μπορεί νανιώσει πραγματική ευτυχία. Άγνοια είναι η πεποίθησηπως είμαστε ξεχωριστά όντα. Aυτό το αίσθημα της ξεχω-ριστότητας είναι η κύρια αιτία της δυστυχίας και της έ-ντασης στον κόσμο σήμερα. Όλες οι θρησκείες και οιπνευματικές φιλοσοφίες βεβαιώνουν ότι η αλήθεια είναιακριβώς το αντίθετο. Ότι είμαστε εκδηλώσεις του ενόςOικουμενικού Όντος που ονομάζεται Θεός. Στην πραγμα-τικότητα, υπάρχει μόνο Ένα Πνεύμα που προβάλλεται μετη μορφή όλων των όντων και αντικειμένων που βλέπουμεγύρω μας. Aκριβώς όπως ο ήλιος καθρεφτίζεται σα χιλιά-δες ήλιοι πάνω σ’ αμέτρητες υδάτινες επιφάνειες. Όμως οήλιος είναι ένας. Έτσι, υπάρχει μόνο ένα Πνεύμα.

H αληθινή ευτυχία έρχεται όταν αρχίσει κανείς να αι-σθάνεται κοντά με τους γύρω του, όταν αρχίσει να διαλύε-ται η αίσθηση της ξεχωριστότητας που αισθάνεται καιαρχίσει να νιώθει την ενότητα ανάμεσα στον εαυτό του καιτους άλλους. Γι’ αυτό και ο ερωτικός οργασμός φέρνει τέ-τοια έκσταση στους περισσότερους ανθρώπους. Γιατί χά-νουν για λίγο την αίσθηση ότι είναι χωριστοί κι ενώνονταισωματικά, συναισθηματικά, νοητικά κι ακόμη και πνευμα-τικά, μ’ έναν άλλον άνθρωπο. Aυτό το αίσθημα της εσω-τερικής ευτυχίας, αρχίζει να γεμίζει τη ζωή ενός ανθρώ-που, καθώς αρχίζει να αισθάνεται μιά πνευματική ένωσημε τους άλλους, ανεξάρτητα από τις πολιτικές, θρησκευ-τικές, κοινωνικές πεποιθήσεις ή σχέσεις, ανεξάρτητα απότην εμφάνιση, την ηλικία ή το φύλο και ανεξάρτητα απότη στάση και τις συνήθειές τους. Για πρώτη φορά στηζωή του θα αισθανθεί την AΓAΠH XΩPIΣ OPOYΣ, που είναιη AΛHΘINH EYTYXIA.

Δε χρειάζεται πια τίποτ’ άλλο. Oι ανάγκες του είναιτώρα πολύ λίγες. Σπαταλάει ελάχιστο χρόνο για να τις ι-κανοποιεί γιατί τώρα, ικανοποιούνται απ’ την ίδια τηζωή. Eίναι μέσα στη ροή και χαίρεται συνεχώς. Eίναιμέρος της ζωής κι όχι αποκομμένος απ’ αυτήν, απ’ τονπεριοριστικό κύκλο των προσκολλήσεών του. Όλα τα όνταανήκουν στην οικογένειά του· όλοι είναι δικοί του. Έχει ε-πιτέλους βρει την ευτυχία.


ΤΡΟΠΟΙ ΝΑ ΣΥΝΕΧΙΣΕΤΕ ΤΗΝ ΜΕΛΕΤΗ,ΤΗΝ ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΣΑΣ

Αν δεν λαμβάνετε ήδη τα ενημερωτικά email και sms απόμας, στείλτε ένα email στο[email protected] με το τίτλο ΔΕΛΤΙΟ.Γράψτε την πόλη και το κινητό σας.

1. Θα βρείτε πάνω από 950 από τα βίντεο μας δωρεάνστο Youtube

http://www.youtube.com/user/HliasRobertNajemy

2. Συμμετέχετε σε ομάδες αυτογνωσίας στην πόλη σας.Μάθετε πως και που γίνονται ομάδες και δείτε τα πρώτα10 μαθήματα δωρεάν στοhttp://www.armonikizoi.com/2012/aytognosia

3. Γίνεστε μέλη του Facebook της Αρμονικής Ζωής γιατην πόλη σας. Μάθετε την διεύθυνση στο http://www.armonikizoi.com/2013/facebook

4. Δείτε την λίστα των CD και DVD στο http://www.ar-monikizoi.com/store/cd-dvd

5. Δείτε την λίστα των σεμιναρίων σε βίντεο στο ίντερνετστο http://www.armonikizoi.com/store/products/catego-ry/el_store_other_products

6. Παραγγείλτε βιβλία, ομιλίες, σεμινάρια και τεχνικέςχαλάρωσης σε CD, DVD, Ντοσιέ με σεμινάρια ή σαν λίνκςστο ίντερνετ. http://www.armonikizoi.com/store-el

7. Μπορείτε να βρείτε τις δραστηριότητες μας στοhttp://www.armonikizoi.com/el_sem

8. Πάνω από 450 Δωρεάν Downloads ήδη βρίσκονται στοhttp://www.armonikizoi.com/el_downloads

9. Περίπου 300 Δωρεάν Άρθρα βρίσκονται στοhttp://www.armonikizoi.com/greek-articles

10. Κάντε ραντεβού με έναν συντονιστή στην περιοχήσας. http://www.armonikizoi.com/2012/aytognosia

11. Έλατε να μείνετε μαζί μας και να ξεκουραστείτε ή καινα παρακολουθήσετε Δραστηριότητες Σαββατοκύριακου.http://www.armonikizoi.com/el_sem


Bιβλία του Pόμπερτ Hλία NατζέμυΤιμοκατάλογο 25/10/2013

τηλ. / φαξ 22990 40314 email [email protected]

ΑΠΟ ΕΚΔΟΣΕΙΣ OΛIΣTIKH APMONIA -

22990 40314, 22990 40316

1. ΣXEΣEIΣ ΣYNEIΔHTHΣ AΓAΠHΣ

2. ENEPΓEIAKH ΨYXOΛOΓIA

3. ANΩTEPOΣ ΠPOOPIΣMOΣ TOY ANΘPΩΠOY

4. ΣAPAM - H Περιπέτειες μίας Ψυχής -

5. OPAMA ZΩHΣ

6. ΑΥΤΟΓΝΩΣΙΑ

7. OI ΠEPIΠETEIEΣ TOY ΠETPOY & OI AΛHΘEIEΣ

8. ANΘPΩΠINH APMONIA - ΑΑ τόμος 1

9. H AΓΑΠΗ ΕΙΝΑΙ ΕΠΙΛΟΓΗ

10. ΑΓΑΠΗ ΚΑΙ ΣΥΓΧΩΡΕΣΗ - Α.Α. τόμος 2

11. ΣTOXAΣMOI ZΩHΣ

12. ΓΙΟΓΚΑ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΑΡΜΟΝΙΑ

13. Η ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΝΑ ΕΙΣΑΙ Ο ΕΑΥΤΟΣ ΣΟΥ

14α. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΕΠΟΧΕΣ ΑΑ.

Τόμος 3 AM

14β. ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΟΝΤΑΣ ΔΥΣΚΟΛΕΣ ΕΠΟΧΕΣ ΑΑ.

Τόμος 3 ΕΓΧ

15. ΕΙΚΟΣΙ ΠΕΝΤΕ ΤΡΟΠΟΙ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΟΥΜΕ

ΤΗΝ ΙΔΑΝΙΚΗ ΖΩΗ

16. ΕΓΧΕΙΡΙΔΙΟ ΕΠΙΒΙΩΣΗΣ, ΕΞΕΛΙΞΗΣ + ΕΥΤΥΧΙΑΣ

– ΣΤΗΝ ΚΡΙΣΗ

17. ΟΙ ΡΟΛΟΙ ΠΟΥ ΠΑΙΖΟΥΜΕ ΣΑΝ ΨΥΧΕΣ


18. ΘΕΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΣ - ΦΙΛΟΣΟΦΙΚΕΣ ΘΕΣΕΙΣ

(Ομαδ. Συν)

ΝΕΟ 19. ΘΕΡΑΠΕΥΟΝΤΑΣ ΤΟ ΕΣΩΤΕΡΙΚΟ ΠΑΙΔΙ, ΤΟ

ΥΠΟΣΥΝΕΙΔΗΤΟ, ΚΥΤΤΑΡΙΚΕΣ ΜΝΗΜΕΣ

20. ΔΙΑΤΡΟΦΗ ΓΙΑ ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ ΖΩΝΤΑΝΙΑ

To ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΤΗΣ ΑΓΑΠΗΣ 15.00 Ε

DVD & CD με ομιλίες και τεχνικές χαλάρωσης

64 Κάρτες με Θετικά αισιόδοξα μηνύματα

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΑΡΜΟΝΙΚΗ ΖΩΗ 210-677-5013

21. “AYTOΘEPAΠEIA”

22. “ΨYXOΛOΓIA THΣ EYTYXIAΣ”

23. “H TEXNH TOY ΔIAΛOΓIΣMOY”

24. “EMEIΣ & OI ΣXEΣΕIΣ MAΣ”

25. “OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA”

26. “O MYΣTIKOΣ KYKΛOΣ THΣ ZΩHΣ”

27. “ΘAYMATA AΓAΠHΣ KAI ΓNΩΣHΣ”

28. “ΣYΓXPONEΣ ΠAPABOΛEΣ”

29. “MAΣAZ KAI ΠNEYMATIKH ΘEPAΠEIA”

30. «ΑΣ ΚΟΥΒΕΝΤΙΑΣΟΥΜΕ»

31. ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΕΣ ΤΟΥ ΣΑΤΥΑ ΣΑΪ ΜΠΑΜΠΑ

APMONIKH ZΩH

ΓPIBA 23, XAΛANΔPI 6818220 Ή 6818151

www.armonikizoi.com

email: [email protected]


· ΠEPIEXOMENA KE ΦAΛAIO EIΣAΓΩΓ H - OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA 1. TI EINAI H OIKOYMENIKH...

Documents

Transcript of · ΠEPIEXOMENA KE ΦAΛAIO EIΣAΓΩΓ H - OIKOYMENIKH ΦIΛOΣOΦIA 1. TI EINAI H OIKOYMENIKH...