ENVIROPLAN Μ ΕΛΕΤΗΤΙΚΗ · (ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ) « ... ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ...

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ

ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ – ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ – ΗΠΕΙΡΟΥ

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗΣ ΠΕΡΙΟΔΟΥ 2007-2013

Ευρωπαϊκή Ένωση Ευρωπαϊκό Ταμείο

Περιφερειακής Ανάπτυξης

«Με τη συγχρηματοδότηση της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης»

ΕΡΓΟ:

ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟ ΣΧΕΔΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ

Γ ΄ Φ Α Σ Η : Σ Χ Ε Δ Ι Α Δ Ρ Α Σ Η Σ

ΑΝΑΔΟΧΟΣ:

E N V I R O P L A N Μ Ε Λ Ε Τ Η Τ Ι Κ Η Σ Υ Μ Β Ο Υ Λ Ο Ι Α Ν Α Π Τ Υ Ξ Ι Α Κ Ω Ν & Τ Ε Χ Ν Ι Κ Ω Ν Έ Ρ Γ Ω Ν Α . Ε .

ΣΥΝΤΑΞΗ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ ΣΦΡΑΓΙΔΑ - ΥΠΟΓΡΑΦΗ

ΔΕΚΕΜΒΡΙΟΣ 2011

ΣΤΑΔΙΟ ΜΕΛΕΤΗΣ

Αγ. Κωνσταντίνου 40, 15124 Μαρούσι Τηλ.: 210.6105127-8 Fax: 210.6105138 e-mail: [email protected] Γ΄ ΦΑΣΗ

(ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ)

«ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΣΤΗΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΗΠΕΙΡΟΥ» - Γ΄ΦΑΣΗ

ENVIROPLAN A.E. Σελ.1

Γ΄ ΦΑΣΗ: ΣΧΕΔΙΑ ΔΡΑΣΗΣ

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ...............................................................................................................................7

1. ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΣΧΕΔΙΩΝ ΔΡΑΣΗΣ ................................................................................11

1.1. ΣΥΝΟΨΗ ΒΑΣΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΤΟΥ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ .......................11

1.2. ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗΣ ................................................................................................15

1.3. ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΤΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ ΔΡΑΣΗΣ ............................15 1.3.1. Συγκρότηση εναλλακτικών προσεγγίσεων........................................................... 16 1.3.2. Αξιολόγηση εναλλακτικών προσεγγίσεων............................................................ 18 1.3.3. Επιλογή καταλληλότερης εναλλακτικής προσέγγισης.......................................... 19

2. ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ «ΠΡΑΣΙΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ, ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ» ....................21

2.1. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΕΡΓΩΝ ΑΠΕ ΜΕ ΠΡΟΤΥΠΟ ΕΠΙΔΕΙΚΤΙΚΟ ΧΑΡΑΚΤΗΡΑ.................................22 2.1.1. Ταυτότητα δράσης................................................................................................ 22 2.1.2. Αναλυτική περιγραφή ........................................................................................... 22 2.1.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ................................................................................. 23 2.1.4. Τρόπος υλοποίησης............................................................................................. 24

2.2. ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΠΙΚΟΥ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟΥ ΔΥΝΑΜΙΚΟΥ.........................27 2.2.1. Ταυτότητα δράσης................................................................................................ 27 2.2.2. Αναλυτική περιγραφή ........................................................................................... 27 2.2.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ................................................................................. 28 2.2.4. Τρόπος υλοποίησης............................................................................................. 29

2.3. ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗΣ ΕΞΟΙΚΟΝΟΜΗΣΗΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ .......................31 2.3.1. Ταυτότητα δράσης................................................................................................ 31 2.3.2. Αναλυτική περιγραφή ........................................................................................... 31 2.3.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ................................................................................. 32 2.3.4. Τρόπος υλοποίησης............................................................................................. 34

2.4. ΣΤΡΟΦΗ ΣΤΗΝ ΠΡΑΣΙΝΗ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ ΚΡΙΣΙΜΩΝ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ ΓΙΑ ΤΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ

ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΩΝ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΩΝ.................................................................................37

2.4.1. Ταυτότητα δράσης................................................................................................ 37 2.4.2. Αναλυτική περιγραφή ........................................................................................... 37



2.4.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ................................................................................. 39 2.4.4. Τρόπος υλοποίησης............................................................................................. 40

2.5. ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ ΝΕΑΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΕ ΚΛΑΔΟΥΣ ΤΗΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ..........................................................................................................42

2.5.1. Ταυτότητα δράσης................................................................................................ 42 2.5.2. Αναλυτική περιγραφή ........................................................................................... 43 2.5.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ................................................................................. 43 2.5.4. Τρόπος υλοποίησης............................................................................................. 44

2.6. ΠΡΟΩΘΗΣΗ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΠΡΟΜΗΘΕΙΩΝ ΣΤΙΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΗΣ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ..............48 2.6.1. Ταυτότητα δράσης................................................................................................ 48 2.6.2. Αναλυτική περιγραφή ........................................................................................... 48 2.6.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ................................................................................. 51 2.6.4. Τρόπος υλοποίησης............................................................................................. 52

2.7. ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ ΣΤΙΣ ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΤΙΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ .............................................................................54


2.8. ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΔΙΑΔΙΚΤΥΑΚΟΥ ΚΟΜΒΟΥ ΑΓΟΡΑΣ B2B ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΡΟΒΟΛΗ ΚΑΙ ΕΤΑΙΡΙΚΗ ΑΓΟΡΑ ΠΡΑΣΙΝΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΚΑΙ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ...........................................59 2.8.1. Ταυτότητα δράσης................................................................................................ 59 2.8.2. Αναλυτική περιγραφή ........................................................................................... 59 2.8.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ................................................................................. 61 2.8.4. Τρόπος υλοποίησης............................................................................................. 62

2.9. ΑΝΑΠΛΑΣΕΙΣ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ..........................................................................................65


2.10. ΤΟΝΩΣΗ ΣΥΛΛΟΓΙΚΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΣΤΗΝ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ.............................................................................................................68 2.10.1. Ταυτότητα δράσης................................................................................................ 68 2.10.2. Αναλυτική περιγραφή ........................................................................................... 69 2.10.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ................................................................................. 70 2.10.4. Τρόπος υλοποίησης............................................................................................. 70



2.11. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΠΟΛΕΟΔΟΜΙΑΣ ΣΕ ΝΕΕΣ ΑΝΑΠΤΥΞΕΙΣ .......................................73 2.11.1. Ταυτότητα δράσης................................................................................................ 73 2.11.2. Αναλυτική περιγραφή ........................................................................................... 73 2.11.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ................................................................................. 76 2.11.4. Τρόπος υλοποίησης............................................................................................. 76

3. ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ «ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥ ΦΥΣΙΚΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ» ..............................................................................................................79

3.1. ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ, ΧΑΡΤΟΓΡΑΦΗΣΗ ΚΑΙ ΑΠΟΤΙΜΗΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ..................................................................................................80


3.2. ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ ΔΡΑΣΕΩΝ ΠΟΥ ΕΝΙΣΧΥΟΥΝ ΤΙΣ ΒΑΣΙΚΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΕΣ ΑΝΤΙΠΡΟΣΩΠΕΥΤΙΚΩΝ Η ΥΠΟΒΑΘΜΙΣΜΕΝΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ, ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟ ΠΡΑΚΤΙΚΩΝ ΠΟΥ ΥΠΟΒΑΘΜΙΖΟΥΝ

ΤΗ ΒΙΟΠΟΙΚΙΛΟΤΗΤΑ ...............................................................................................86 3.2.1. Ταυτότητα δράσης................................................................................................ 86 3.2.2. Αναλυτική περιγραφή ........................................................................................... 87 3.2.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ................................................................................. 87 3.2.4. Τρόπος υλοποίησης............................................................................................. 88

3.3. ΥΠΟΒΟΗΘΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΣΧΕΔΙΩΝ ΚΑΙ ΜΕΤΡΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΟΜΕΝΩΝ ΠΕΡΙΟΧΩΝ ΚΑΙ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑΣ ΜΕΤΑΞΥ

ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΑΥΤΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΦΟΡΕΩΝ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ...........................................92 3.3.1. Ταυτότητα δράσης................................................................................................ 92 3.3.2. Αναλυτική περιγραφή ........................................................................................... 92 3.3.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ................................................................................. 93 3.3.4. Τρόπος υλοποίησης............................................................................................. 94

3.4. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΩΝ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΩΝ ΠΟΥ ΣΤΟΧΕΥΟΥΝ ΣΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΚΑΙΝΟΤΟΜΩΝ ΠΡΟΪΟΝΤΩΝ ΑΠΟ ΦΥΣΙΚΕΣ ΥΛΕΣ ΚΑΙ ΣΤΗΝ

ΚΑΙΝΟΤΟΜΟ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ Η ΤΟΝΩΣΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΟΙΚΟΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ..........................97 3.4.1. Ταυτότητα δράσης................................................................................................ 97 3.4.2. Αναλυτική περιγραφή ........................................................................................... 98 3.4.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ................................................................................. 99 3.4.4. Τρόπος υλοποίησης........................................................................................... 100



3.5. ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΚΑΙ ΦΟΡΕΩΝ ΜΕ ΡΥΘΜΙΣΤΙΚΟ ΡΟΛΟ ΣΤΗΝ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΘΕΣΜΩΝ ΚΑΙ ΜΗΧΑΝΙΣΜΩΝ ΠΟΥ ΣΥΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΤΗΝ

ΑΠΟΔΟΤΙΚΗ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΦΥΣΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ .............................................................103 3.5.1. Ταυτότητα δράσης.............................................................................................. 103 3.5.2. Αναλυτική περιγραφή ......................................................................................... 104 3.5.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ............................................................................... 106 3.5.4. Τρόπος υλοποίησης........................................................................................... 106

3.6. ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ ΕΡΓΩΝ ΑΠΟΔΟΤΙΚΗΣ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗΣ ΝΕΡΟΥ .......................................108 3.6.1. Ταυτότητα δράσης.............................................................................................. 108 3.6.2. Αναλυτική περιγραφή ......................................................................................... 108 3.6.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ............................................................................... 111 3.6.4. Τρόπος υλοποίησης........................................................................................... 111

3.7. ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΕΙΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΔΑΣΩΝ .......................................................115

3.7.1. Ταυτότητα δράσης.............................................................................................. 115 3.7.2. Αναλυτική περιγραφή ......................................................................................... 115 3.7.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ............................................................................... 118 3.7.4. Τρόπος υλοποίησης........................................................................................... 118

3.8. ΠΡΟΛΗΨΗ ΚΑΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΩΝ ΚΙΝΔΥΝΩΝ ..................................121 3.8.1. Ταυτότητα δράσης.............................................................................................. 121 3.8.2. Αναλυτική περιγραφή ......................................................................................... 121 3.8.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ............................................................................... 123 3.8.4. Τρόπος υλοποίησης........................................................................................... 123

4. ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ «ΕΝΣΩΜΑΤΩΣΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗΣ ΔΙΑΣΤΑΣΗΣ ΣΤΟΥΣ ΚΥΡΙΟΥΣ ΠΑΡΑΓΩΓΙΚΟΥΣ ΤΟΜΕΙΣ».....................................126

4.1. ΟΛΟΚΛΗΡΩΜΕΝΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΛΟΥΤΙΣΜΟΣ ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΩΝ .............................................................................127 4.1.1. Ταυτότητα δράσης.............................................................................................. 127 4.1.2. Αναλυτική περιγραφή ......................................................................................... 128 4.1.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ............................................................................... 131 4.1.4. Τρόπος υλοποίησης........................................................................................... 132

4.2. ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑΣ, ΜΕ ΤΗΝ ΕΝΙΣΧΥΣΗ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΕΩΝ, ΔΡΑΣΕΩΝ ΠΡΟΒΟΛΗΣ, ΥΠΟΣΤΗΡΙΚΤΙΚΩΝ ΑΝΑΓΚΩΝ ΚΑΙ ΝΕΩΝ ΒΙΟΚΑΛΛΙΕΡΓΗΤΩΝ ...............................................................................................135

4.2.1. Ταυτότητα δράσης.............................................................................................. 135 4.2.2. Αναλυτική περιγραφή ......................................................................................... 136 4.2.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ............................................................................... 138



4.2.4. Τρόπος υλοποίησης........................................................................................... 139

4.3. ΠΡΑΣΙΝΗ ΚΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ΚΑΙ ΠΤΗΝΟΤΡΟΦΙΑ ...........................................................141 4.3.1. Ταυτότητα δράσης.............................................................................................. 141 4.3.2. Αναλυτική περιγραφή ......................................................................................... 142 4.3.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ............................................................................... 145 4.3.4. Τρόπος υλοποίησης........................................................................................... 146

4.4. ΠΡΑΣΙΝΗ ΑΛΙΕΙΑ ...................................................................................................148


4.5. Η ΟΡΘΗ ΔΑΣΙΚΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΩΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑ ..............155


4.6. ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΝΕΩΝ ΚΑΙ ΕΚΣΥΓΧΡΟΝΙΣΜΟΣ ΥΦΙΣΤΑΜΕΝΩΝ ΟΙΚΟΤΟΥΡΙΣΤΙΚΩΝ ΥΠΟΔΟΜΩΝ ΚΑΙ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΩΝ ........................................................................162 4.6.1. Ταυτότητα δράσης.............................................................................................. 162 4.6.2. Αναλυτική περιγραφή ......................................................................................... 163 4.6.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ............................................................................... 166 4.6.4. Τρόπος υλοποίησης........................................................................................... 166

4.7. ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΚΑΙ ΔΙΑΧΥΣΗ ΤΗΣ ΓΝΩΣΗΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΙΣ ΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΑΠΑΙΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΠΡΑΣΙΝΟΥ ΤΟΥΡΙΣΜΟΥ.................................................................168 4.7.1. Ταυτότητα δράσης.............................................................................................. 168 4.7.2. Αναλυτική περιγραφή ......................................................................................... 168 4.7.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα ............................................................................... 169 4.7.4. Τρόπος υλοποίησης........................................................................................... 169

5. ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ «ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ» ..................................................................................................................171

5.1. ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ.........................172


5.2. ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΙΑΚΟΥ ΣΧΕΔΙΟΥ ....................................176




6. ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΙΣΜΟΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ......................181

7. ΑΝΑΛΥΤΙΚΗ ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΣΥΝΟΛΙΚΟΥ ΚΟΣΤΟΥΣ ...................................................192

8. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΡΙΣΙΜΩΝ ΣΗΜΕΙΩΝ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΩΝ ΔΡΑΣΕΩΝ ..................................................................................................................207

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ......................................................................................................................209



ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Η Ενδιάμεση Διαχειριστική Αρχή της Περιφέρειας Ηπείρου, ανέθεσε στην εταιρεία μελετών «ENVIROPLAN Μελετητική Σύμβουλοι Αναπτυξιακών και Τεχνικών Έργων Α.E.» την εκπόνηση του «Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου», με σύμβαση που υπεγράφη την 30η Δεκεμβρίου 2010.

Αντικείμενο της σύμβασης είναι η κατάρτιση ενός Επιχειρησιακού Σχεδίου για την προώθηση της Πράσινης Ανάπτυξης στην Περιφέρειας Ηπείρου, στο πλαίσιο του οποίου:

- Θα προταθούν συγκεκριμένες δράσεις που θα εξυπηρετούν τους στόχους της Πράσινης Ανάπτυξης στην Περιφέρεια Ηπείρου, λαμβάνοντας υπόψη τους υφιστάμενους περιορισμούς και όρια.

- Θα προταθούν δράσεις ενίσχυσης της Πράσινης Επιχειρηματικότητας που προσιδιάζουν στην περιοχή της Ηπείρου (όπως σε τομείς ενέργειας, διαχείρισης απορριμμάτων και νερών, στον αγροδιατροφικό τομέα κ.ά.).

- Θα μελετηθούν δράσεις και σε άλλους τομείς, όπως στο φυσικό περιβάλλον (ποτάμια, λίμνες, δάση), στην τεχνολογία και τη βιομηχανία, στα κτίρια, την ανάπτυξη νέων υποδομών στις πόλεις, την περιβαλλοντική εκπαίδευση κ.ά.

Όλες οι προτεινόμενες δράσεις, θα έχουν μετρήσιμους στόχους και αναμενόμενα αποτελέσματα καθώς και προβλεπόμενο χρονοδιάγραμμα ολοκλήρωσης τους.

Ο σκοπός του έργου είναι να αποτυπώσει και να ποσοτικοποιήσει την στρατηγική του Επιχειρησιακού Σχεδιασμού και των Σχεδίων Δράσης για την Πράσινη Ανάπτυξη που δύναται να εφαρμοσθούν στην περιοχή της Ηπείρου, προκειμένου να εξυπηρετηθούν οι γενικότεροι στόχοι της αυτής καθώς και οι στόχοι των εποπτευομένων φορέων αυτής διασφαλίζοντας το περιβάλλον.

Το Επιχειρησιακό Σχέδιο που θα καταρτιστεί θα διαρθρώνεται στις παρακάτω φάσεις, που θα αποτελέσουν αντίστοιχα και τα παραδοτέα της υπό ανάθεσης μελέτης:

ΦΑΣΗ / ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Α: Ανάλυση Υφιστάμενης Κατάστασης

ΦΑΣΗ / ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Β: Επιχειρησιακός Σχεδιασμός Υλοποίησης

ΦΑΣΗ / ΠΑΡΑΔΟΤΕΟ Γ: Σχέδια δράσης

Μέχρι τώρα, έχει υποβληθεί από τον Ανάδοχο:

η Α΄ Φάση της σύμβασης που αφορά την «Ανάλυση της Υφιστάμενης Κατάστασης». Η Α΄ Φάση υποβλήθηκε εμπρόθεσμα τον Φεβρουάριο του 2011 (αρ. πρωτ. ΕΔΑ 858/01-



03-2011) και εν συνεχεία συμπληρώθηκε σύμφωνα με τις παρατηρήσεις των Πρακτικών της Επιτροπής.

η Β΄ Φάση της σύμβασης που αφορά το «Επιχειρησιακό Σχεδιασμό». Η Β΄ Φάση υποβλήθηκε εμπρόθεσμα τον Μάιο του 2011 (αρ. πρωτ. ΕΔΑ 2093/01-06-2011) και εν συνεχεία συμπληρώθηκε σύμφωνα με τις παρατηρήσεις του Πρακτικού της Επιτροπής.

Το παρόν παραδοτέο, αποτελεί το προϊόν των εργασιών της Γ΄ φάσης του έργου, δηλαδή της εκπόνησης των Σχεδίων Δράσης, και αποτελείται από δύο κύρια μέρη, όπως θα παρουσιασθούν συνοπτικά ακολούθως.

Αντικείμενο της φάσης αυτής είναι η ετοιμασία λεπτομερών Σχεδίων Δράσης τα οποία θα υποστηρίζουν την υλοποίηση και παρακολούθηση των δράσεων και έργων που καθορίσθηκαν στο πλαίσιο του Επιχειρησιακού Σχεδιασμού.

Στο 1ο μέρος (Γ.1) παρουσιάζονται τα αναλυτικά σχέδια δράσης για το σύνολο των έργων που προτείνονται στα πλαίσια του Επιχειρησιακού Σχεδίου της Περιφέρειας Ηπείρου. Τα σχέδια αυτά αφορούν στις δράσεις οι οποίες παρουσιάστηκαν ήδη στα πλαίσια του προηγούμενου παραδοτέου, ελαφρώς τροποποιημένες σε ορισμένες περιπτώσεις, ανάλογα με τις συστάσεις της Αναθέτουσας Αρχής, κατά το πλαίσιο έγκρισης και παραλαβής του εν λόγω παραδοτέου. Οι δράσεις παρουσιάζονται στο παρόν παραδοτέο με τη σειρά που είχαν στο προηγούμενο παραδοτέο. Ειδικότερα:

Αρχικά, παρουσιάζονται τα γενικά στοιχεία της δράσης (τίτλος, προϋπολογισμός, μέτρο στο οποίο εντάσσεται κ.λπ.) επιχειρώντας να δοθεί η ταυτότητά της με μια πρώτη σύντομη ματιά.

Στη συνέχεια υπάρχει αναλυτική περιγραφή του φυσικού αντικειμένου της κάθε δράσης. Στο σημείο αυτό η κάθε δράση αναλύεται στα έργα από τα οποία ενδεχομένως αποτελείται και γίνεται αναφορά στην ανάγκη (όπου απαιτείται) εκπόνησης προκαταρκτικής μελέτης για την υλοποίηση της δράσης ή κάποιου έργου που συμπεριλαμβάνεται σε αυτή.

Ακολούθως γίνεται τεκμηρίωση της σκοπιμότητας και εφικτότητας της κάθε δράσης, εξειδικεύοντας κατ’ αυτό τον τρόπο τη γενική και συνολική τεκμηρίωση των δράσεων η οποία παρουσιάστηκε στο Παραδοτέο Β΄ Φάσης, με αναφορά στην σκοπιμότητα και αναγκαιότητα των προτεινόμενων έργων, στα αναμενόμενα αποτελέσματα (οφέλη και αλλαγές), στην εφικτότητα της δράσης, στην επιλεξιμότητά της – τεκμηρίωση που φτάνει σε επίπεδο κατηγορίας πράξης Μέτρου – και τέλος στη συνέργια που παρουσιάζει το έργο ή τα έργα της δράσης με άλλους φορείς και έργα.

Κατόπιν γίνεται αναφορά στον τρόπο υλοποίησης της κάθε δράσης, συνοψίζοντας τις ενέργειες που πρέπει να γίνουν, προτείνοντας δείκτες για την παρακολούθηση του έργου.

Το σχέδιο δράσης ολοκληρώνεται με το χρονικό και οικονομικό προγραμματισμό της δράσης. Στις ενότητες αυτές παρουσιάζονται, ο χρονοπρογραμματισμός της καθεμίας



ξεχωριστά, ο προϋπολογισμός της, η χρονική κατανομή κόστους, η κατανομή και οι πηγές της χρηματοδότησής της. Όλα τα οικονομικά μεγέθη αφορούν τιμές συμπεριλαμβανόμενου του ΦΠΑ.

Στο 2ο μέρος (Γ.2), γίνεται ο συνολικός προγραμματισμός υλοποίησης των δράσεων. Παρουσιάζεται αρχικά ο συνολικός χρονικός προγραμματισμός των δράσεων έτσι όπως έχει αναθεωρηθεί κατά την τρίτη φάση του Επιχειρησιακού Σχεδίου. Στη συνέχεια ακολουθεί η αναλυτική εκτίμηση του συνολικού κόστους και το παραδοτέο ολοκληρώνεται με την συνοπτική παρουσίαση των κρίσιμων σημείων στην υλοποίηση των δράσεων.



Μέρος Γ.1: ΑΝΑΛΥΤΙΚΑ ΣΧΕΔΙΑ ΔΡΑΣΗΣ



1. ΔΙΑΡΘΡΩΣΗ ΣΧΕΔΙΩΝ ΔΡΑΣΗΣ

Στο κεφάλαιο αυτό αναλύεται ο σχεδιασμός οργάνωσης και εφαρμογής του Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου, με την συγκρότηση και αξιολόγηση εναλλακτικών προσεγγίσεων ως προς τη διάρθρωση των απαραίτητων Σχεδίων Δράσης, καθώς και με την επιλογή και παρουσίαση της προσέγγισης που εντοπίζεται ως καταλληλότερη.

1.1. Σύνοψη βασικών χαρακτηριστικών του Επιχειρησιακού Σχεδίου

Το Επιχειρησιακό Σχέδιο για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Περιφέρεια Ηπείρου δομείται γύρω από την εξής στρατηγική επιδίωξη: «Εμπλουτισμός του αναπτυξιακού μοντέλου της Περιφέρειας με τη δυναμική της αξιοποίησης του περιβαλλοντικού κεφαλαίου στο πλαίσιο της αειφορίας και της οικονομίας της γνώσης»

Αποσκοπείται με αυτή την στρατηγική επιδίωξη η κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη υιοθέτηση πρακτικών, μεθόδων και προσεγγίσεων της πράσινης ανάπτυξης, με την ένταξή τους στα σημερινά πρότυπα παραγωγικών και οικονομικών δραστηριοτήτων της Περιφέρειας, τα οποία με τον τρόπο αυτό αναμένεται να στραφούν βαθμιαία προς κατευθύνσεις που θα συνδυάζουν την προστασία του περιβάλλοντος με την αξιοποίησή του ως φυσικό κεφάλαιο, αξιοποιώντας και ωθώντας σε περαιτέρω ανάπτυξη την καινοτομία και την οικονομία της γνώσης.

Η στρατηγική επιδίωξη εμπλουτισμού του αναπτυξιακού μοντέλου της Περιφέρειας με τη δυναμική της αξιοποίησης του περιβαλλοντικού κεφαλαίου στο πλαίσιο της αειφορίας και της οικονομίας της γνώση, επιμερίζεται σε τρεις στόχους:

• Στόχος 1: Πράσινη οικονομία σε δράση: ενέργεια, επιχειρηματικότητα, κατανάλωση, αστικές παρεμβάσεις

• Στόχος 2: Αειφόρος αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου • Στόχος 3: Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους

παραγωγικούς τομείς

Η επίτευξη των τριών παραπάνω στόχων πράσινης ανάπτυξης στην Ήπειρο, προωθείται με δράσεις που ταιριάζουν στις ιδιαιτερότητες της Περιφέρειας και απευθύνονται ισορροπημένα σε τομείς – κλειδιά του δημόσιου, αυτοδιοικητικού και ιδιωτικού τομέα. Οι δράσεις αυτές ομαδοποιούνται σε άξονες κοινού προσανατολισμού, οι οποίοι με τη σειρά τους



αντιστοιχίζονται σε έναν από τους τρεις στόχους. Η διάρθρωση αυτή οδηγεί σε ένα απλό και συγχρόνως αποτελεσματικό επιχειρησιακό σχεδιασμό, όπου οι απαραίτητες κάθε φορά ενέργειες εντάσσονται σε ένα σαφές και εύληπτο πλαίσιο ιεραρχημένης στοχοθεσίας.

Η διάρθρωση στόχων – αξόνων – δράσεων για το Επιχειρησιακό Πράσινης Ανάπτυξης στην Περιφέρεια Ηπείρου, που παρουσιάσθηκε αναλυτικά στη Β΄ φάση, συνοψίζεται στον ακόλουθο πίνακα.

Πίνακας 1: Συνοπτική παρουσίαση της διάρθρωσης στόχων – αξόνων – δράσεων του Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Ήπειρο

Αρίθμηση Στόχοι – Άξονες - Δράσεις

1. Πράσινη οικονομία σε δράση: ενέργεια, επιχειρηματικότητα, κατανάλωση, αστικές παρεμβάσεις Επιχειρείται η εκκίνηση νέων ή η ενίσχυση υπαρχουσών δραστηριοτήτων πράσινης οικονομίας στους τομείς κλειδιά, ήτοι στην ενέργεια, στην επιχειρηματικότητα, στην κατανάλωση και στον αστικό χώρο. Η πράσινη οικονομία δομείται γύρω από την έννοια της ενσωμάτωσης της περιβαλλοντικής διάστασης και του συνεπαγόμενου οφέλους και κόστους στα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παράγονται ή καταναλώνονται επηρεάζοντας τους φυσικούς πόρους και τις συνθήκες διαβίωσης του πληθυσμού.

1.1. Πράσινη ενέργεια

1.1.1. Ενίσχυση έργων ΑΠΕ με πρότυπο επιδεικτικό χαρακτήρα

1.1.2. Αποτελεσματική αξιοποίηση τοπικού ενεργειακού δυναμικού

1.1.3. Ενθάρρυνση ενεργειακής εξοικονόμησης και αποδοτικότητας

1.2. Πράσινη επιχειρηματικότητα

1.2.1. Στροφή στην πράσινη επιχείρηση με την ενθάρρυνση κρίσιμων επενδύσεων για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών επιδόσεων υφιστάμενων επιχειρήσεων

1.2.2. Ενθάρρυνση νέας επιχειρηματικότητας σε κλάδους της πράσινης οικονομίας

1.3. Πράσινη κατανάλωση

1.3.1 Προώθηση πράσινων προμηθειών στις Υπηρεσίες της Αυτοδιοίκησης

1.3.2. Ενθάρρυνση στις επιλογές πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών στις επιχειρήσεις της Περιφέρειας

1.3.3. Δημιουργία διαδικτυακού κόμβου αγοράς Β2Β για την προβολή και εταιρική αγορά πράσινων προϊόντων και υπηρεσιών

1.4. Πράσινες γειτονιές

1.4.1. Αναπλάσεις πρασίνου

1.4.2. Προώθηση δράσεων συλλογικής αποτελεσματικότητας στην αξιοποίηση της ενέργειας

1.4.3. Ενίσχυση πράσινης πολεοδομίας σε νέες αναπτύξεις



2. Αειφόρος αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου Η Περιφέρεια Ηπείρου χαρακτηρίζεται από πολύ μεγάλη ποικιλία φυσικών οικοσυστημάτων, κυρίως αγροτικών, δασικών, υγροτοπικών και θαλάσσιων, τα οποία παρέχουν υπηρεσίες και προϊόντα θεμελιώδη για τη διατήρηση και βελτίωση της ποιότητας ζωής. Η αξία αυτών των υπηρεσιών και προϊόντων είναι σημαντική, όπως και το κόστος από την απώλεια της βιολογικής ποικιλότητας ή της οικοσυστημικής ευρωστίας. Στο πλαίσιο αυτό, το περιβάλλον αντιμετωπίζεται ως αναπτυξιακό απόθεμα και επιχειρείται η αειφόρος αξιοποίηση του φυσικού κεφαλαίου.

2.1. Αναγνώριση, χαρτογράφηση και αποτίμηση υπηρεσιών οικοσυστήματος

2.1.1. Αναγνώριση και χαρτογράφηση της συνεισφοράς των οικοσυστημάτων στην ικανοποίηση των βασικών αναγκών του πληθυσμού της Περιφέρειας

2.1.2. Εκτίμηση των βασικών οικονομικών μεγεθών που σχετίζονται με την αξία των υπηρεσιών οικοσυστήματος, του κόστους υποβάθμισης και του οφέλους βελτίωσής τους

2.2. Τόνωση οικοσυστημάτων και προστασία βιοποικιλότητας

2.2.1. Ενθάρρυνση δράσεων που ενισχύουν τις βασικές λειτουργίες αντιπροσωπευτικών ή υποβαθμισμένων οικοσυστημάτων

2.2.2. Υποβοήθηση εφαρμογής σχεδίων και μέτρων διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών

2.2.3. Ενίσχυση προγραμμάτων συνεργασίας μεταξύ Υπηρεσιών Αυτοδιοίκησης και Φορέων Διαχείρισης προστατευόμενων περιοχών

2.2.4. Ενημέρωση και ευαισθητοποίηση για τον περιορισμό πρακτικών που υποβαθμίζουν τη βιοποικιλότητα

2.3. Έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων φυσικών προϊόντων και υπηρεσιών

2.3.1. Ενίσχυση ερευνητικών προγραμμάτων που στοχεύουν στην ανάπτυξη καινοτόμων προϊόντων από φυσικές ύλες σε τομείς-κλειδιά, όπως η φαρμακολογία, η κοσμητική και η αγροτική παραγωγή

2.3.2. Ενίσχυση ερευνητικών προγραμμάτων για την καινοτόμο αξιοποίηση ή τόνωση υπηρεσιών οικοσυστήματος, σε ζητήματα όπως η επεξεργασία αποβλήτων, o εμπλουτισμός του εδάφους και η παραγωγή ενέργειας από βιοαέρια

2.4. Αποδοτική αξιοποίηση φυσικών πόρων

2.4.1. Ενίσχυση των υπηρεσιών και φορέων με ρυθμιστικό ρόλο στην εφαρμογή θεσμών και μηχανισμών που συσχετίζονται με την αποδοτική αξιοποίηση φυσικών πόρων

2.4.2. Ενθάρρυνση έργων αποδοτικής αξιοποίησης νερού

2.4.3. Προστασία και αειφορική διαχείριση δασών

2.4.4. Πρόληψη και αντιμετώπιση περιβαλλοντικών κινδύνων



3. Ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικούς τομείς Η ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης στους κύριους παραγωγικούς τομείς είναι εφικτό να αποτελέσει καταλύτη αναπτυξιακών ωθήσεων, προς τις κατευθύνσεις της υψηλότερης προστιθέμενης αξίας, της αυξημένης ελκυστικότητας και της μεγαλύτερης ανταγωνιστικότητας των παραγόμενων προϊόντων και υπηρεσιών.

3.1. Αειφόρος γεωργία

3.1.1. Ολοκληρωμένες παρεμβάσεις αγροτικής αναγέννησης με έμφαση στις διαστάσεις της περιβαλλοντικής προστασίας, της αξιοποίησης των τοπικών φυσικών πόρων και στην υψηλή προστιθέμενη αξία των προϊόντων

3.1.2. Ενθάρρυνση βιοκαλλιέργειας, με την ενίσχυση πιστοποιήσεων, δράσεων προβολής και υποστηρικτικών αναγκών

3.1.3. Εμπλουτισμός των καλλιεργειών με νέα είδη που παρουσιάζουν ευοίωνες προοπτικές και με νέες ποικιλίες των ήδη καλλιεργούμενων ειδών

3.1.4. Ενίσχυση νέων βιοκαλλιεργητών

3.2. Πράσινη διάσταση στη ζωική παραγωγή

3.2.1. Πράσινη κτηνοτροφία, με ενίσχυση πιστοποιήσεων, δράσεων προβολής και υποστηρικτικών αναγκών

3.2.2. Πράσινη πτηνοτροφία, με ενίσχυση όλων των απαραίτητων δράσεων για τη μετάβαση υφιστάμενων συμβατικών μονάδων σε βιολογικές

3.2.3. Πράσινη αλιεία, με ενίσχυση των δράσεων εφαρμογής της νέων κανονισμών, προστασίας των φυσικών ιχθυοτόπων και εισαγωγής πράσινων επιλογών στην ιχθυοκαλλιέργεια

3.3. Η ορθή δασική διαχείριση ως συγκριτικό αναπτυξιακό πλεονέκτημα

3.3.1. Ανάδειξη της αειφορικής διαχείρισης δασών ως συγκριτικό πλεονέκτημα, με ενίσχυση δράσεων πιστοποίησης

3.3.2. Ενημέρωση και κατάρτιση του ανθρώπινου δυναμικού των κλάδων προϊόντων ξύλου για τις νέες τάσεις και απαιτήσεις που σχετίζονται με τα αγαθά από δάση ορθής διαχείρισης

3.4. Πράσινος τουρισμός

3.4.1. Ανάπτυξη οικοτουριστικών υποδομών και δραστηριοτήτων

3.4.2. Εκσυγχρονισμός υφιστάμενων μονάδων για τη βελτίωση των περιβαλλοντικών τους επιδόσεων

3.4.3. Δράσεις κατάρτισης και διάχυσης της γνώσης σχετικά με τις τάσεις και απαιτήσεις του πράσινου τουρισμού



1.2. Αναγκαιότητα υποστηρικτών δράσεων οργάνωσης και παρακολούθησης

Οι δράσεις του παραπάνω πίνακα αφορούν στις επιμέρους («κάθετες») ενέργειες που είναι απαραίτητες για την προώθηση της πράσινης ανάπτυξης στους κρίσιμους για την Περιφέρεια Ηπείρου τομείς. Για την ομαλή οργάνωση και παρακολούθηση της υλοποίησής τους, χρειάζεται μια συνολική («οριζόντια») επιπρόσθετη ομάδα δράσεων, με κύριο στόχο την υποστήριξη εφαρμογής του Επιχειρησιακού Σχεδίου. Σχηματικά, η ομάδα αυτή θα μπορούσε να γίνει αντιληπτή ως ένας πρόσθετος τέταρτος στόχος με τίτλο «Υποστήριξη εφαρμογής του Επιχειρησιακού Σχεδίου», με δύο άξονες, οργανωτική υποστήριξη και παρακολούθηση, αποτελούμενους από τις δράσεις που παρουσιάζονται στον επόμενο πίνακα.

Πίνακας 2: Διάρθρωση στόχου – αξόνων – δράσεων για την Υποστήριξη εφαρμογής του Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Ήπειρο

Αρίθμηση Στόχος – Άξονες - Δράσεις

4. Υποστήριξη εφαρμογής Επιχειρησιακού Σχεδίου Οριζόντια υποστήριξη της εφαρμογής των δράσεων που περιλαμβάνονται στους τρεις θεματικούς στόχους του Επιχειρησιακού Σχεδίου.

4.1. Οργανωτική υποστήριξη εφαρμογής Επιχειρησιακού Σχεδίου

4.1.1. Διαχείριση καθημερινών αναγκών

4.1.2. Ψηφιακή υποδομή δικτύωσης και επικοινωνίας

4.1.3. Υποστήριξη ενεργειών εκπαίδευσης – κατάρτισης

4.1.4. Υποστήριξη ενεργειών δημοσιότητας

4.2. Παρακολούθηση εφαρμογής Επιχειρησιακού Σχεδίου

4.2.1. Προετοιμασία υλικού παρακολούθησης

4.2.2. Συλλογή δεδομένων

4.2.2. Επεξεργασία και αξιολόγηση στοιχείων

1.3. Εναλλακτικές προσεγγίσεις διάρθρωσης των σχεδίων δράσης

Η διάρθρωση των σχεδίων δράσης που είναι απαραίτητα για την εφαρμογή του Επιχειρησιακού Σχεδίου δεν είναι εκ των προτέρων δεδομένη. Στην προσπάθεια επιλογής της βέλτιστης λύσης, η ομάδα μελέτης συγκρότησε και αξιολόγησε εναλλακτικές προσεγγίσεις που αντιμετωπίζουν το ζήτημα με διαφορετικά μίγματα απλότητας, συνεκτικότητας και οργανωτικών απαιτήσεων.



1.3.1. Συγκρότηση εναλλακτικών προσεγγίσεων

Με βάση την παραπάνω δομή του Επιχειρησιακού Σχεδίου για την Πράσινη Ανάπτυξη στην Ήπειρο, συγκροτήθηκαν και αξιολογήθηκαν οι ακόλουθες εναλλακτικές προσεγγίσεις ως προς τη διάρθρωση των σχεδίων δράσης για την οργάνωση και υλοποίηση του σχεδίου:

Προσέγγιση Α: Σχέδια δράσης ανά στόχο του σχεδίου.

Διαμορφώνονται τέσσερα σχέδια δράσης, ένα για κάθε θεματικό στόχο και ένα για την υποστήριξη εφαρμογής του σχεδίου. Στο κάθε σχέδιο δράσης επιχειρείται συνδυασμένη εφαρμογή των δράσεων που συναποτελούν το στόχο. Ως αποτέλεσμα, η εσωτερική απλότητα του κάθε σχεδίου είναι περιορισμένη, σε αντίθεση με τη συνεκτικότητά του που είναι αυξημένη. Οι διαδικασίες συντονισμού για τη συνδυασμένη εφαρμογή των σχεδίων δράσης δεν αναμένεται να είναι ιδιαίτερα απαιτητικές. Τα τρία θεματικά σχέδια δράσης μπορούν να έχουν αρκετή ανεξαρτησία κατά τη διάρκεια εφαρμογής τους.

Επισημαίνεται πάντως ότι το σχέδιο δράσης κάθε θεματικού στόχου καθώς και το σχέδιο δράσης υποστήριξης εφαρμογής του σχεδίου, οφείλουν να ταυτοποιούν την κάθε δράση ξεχωριστά και μόνο για τις ανάγκες συνδυασμένης υλοποίησης δράσεων ορισμένες δράσεις να ομαδοποιούνται σε μία, με αποτέλεσμα:

• Στο σχέδιο δράσης του πρώτου θεματικού στόχου και οι έντεκα δράσεις του στόχου αυτού, να παρουσιάζονται ανεξάρτητες.

• Στο σχέδιο δράσης του δεύτερου θεματικού στόχου οι δώδεκα δράσεις του στόχου αυτού, να επιμερίζονται σε οκτώ δράσεις.

• Στο σχέδιο δράσης του τρίτου θεματικού στόχου οι δώδεκα δράσεις του στόχου αυτού, να επιμερίζονται σε επτά δράσεις

• Στο σχέδιο δράσης που διαμορφώθηκε για την υποστήριξη εφαρμογής του σχεδίου, οι επτά δράσεις της οριζόντιας υποστήριξης να επιμερίζονται σε δύο.

Έτσι οι συνολικά σαρανταδύο (42) δράσεις του Επιχειρησιακού Σχεδίου να επιμερίζονται ανά σχέδιο δράσης, ως ακολούθως:

1. Σε έντεκα (11) από τις έντεκα (11) δράσεις του 1ου στόχου

2. Σε οκτώ (8) από τις δώδεκα (12) δράσεις του 2ου στόχου

3. Σε επτά (7) από τις δώδεκα (12) δράσεις του 3ου στόχου

4. Σε δύο (2) από τις επτά (7) δράσεις για την υποστήριξη εφαρμογής του Επιχειρησιακού Σχεδίου

Στην προσέγγιση Α΄, διαμορφώνονται τέσσερα (4) σχέδια δράσης για εικοσιοκτώ (28) διαφορετικές ταυτότητες δράσεων, με αντίστοιχο κάθε φορά φυσικό αντικείμενο, οικονομικό αντικείμενο και χρονοπρογραμματισμό.



Προσέγγιση Β: Σχέδια δράσης ανά άξονα του σχεδίου.

Διαμορφώνονται δεκατέσσερα σχέδια δράσης (ένα ανά άξονα των τριών θεματικών στόχων, συν δύο ακόμη για τους άξονες της υποστήριξης εφαρμογής). Το κάθε σχέδιο εστιάζει στην προώθηση των δράσεων που συναποτελούν τον άξονα με τον οποίο συνδέεται. Ως αποτέλεσμα, η εσωτερική απλότητα του κάθε σχεδίου είναι αυξημένη, αλλά η συνεκτικότητα μεταξύ των σχεδίων είναι σχετικώς δύσκολο να διασφαλιστεί στην πράξη. Επιπλέον, χρειάζονται πρόσθετες διαδικασίες συντονισμού για τον ομαλό συνδυασμό εφαρμογής των σχεδίων.

Έτσι οι συνολικά σαρανταδύο (42) δράσεις του Επιχειρησιακού Σχεδίου να επιμερίζονται ανά σχέδιο δράσης, ως ακολούθως:

1. Σε τρεις (3) από τις τρεις (3) δράσεις του άξονα «πράσινη ενέργεια» του 1ου στόχου

2. Σε δύο (2) από τις δύο (2) δράσεις του άξονα «πράσινη επιχειρηματικότητα» του 1ου στόχου

3. Σε τρεις (3) από τις τρεις (3) δράσεις του άξονα «πράσινη κατανάλωση» του 1ου στόχου

4. Σε τρεις (3) από τις τρεις (3) δράσεις του άξονα «πράσινες γειτονίες» του 1ου στόχου

5. Σε μία (1) από τις δύο (2) δράσεις του άξονα «αναγνώριση, χαρτογράφηση και αποτίμηση υπηρεσιών οικοσυστήματος» του 2ου στόχου

6. Σε δύο (2) από τις τέσσερις (4) δράσεις του άξονα «τόνωση οικοσυστημάτων και προστασία βιοποικιλότητας» του 2ου στόχου

7. Σε μία (1) από τις δύο (2) δράσεις του άξονα «έρευνα και ανάπτυξη καινοτόμων φυσικών προϊόντων και υπηρεσιών» του 2ου στόχου

8. Σε τέσσερις (4) από τις τέσσερις (4) δράσεις του άξονα «αποδοτική αξιοποίηση φυσικών πόρων» του 2ου στόχου

9. Σε δύο (2) από τις τέσσερις (4) δράσεις του άξονα «αειφόρος γεωργία» του 3ου στόχου

10. Σε δύο (2) από τις τρεις (3) δράσεις του άξονα «πράσινη διάσταση στη ζωική παραγωγή» του 3ου στόχου

11. Σε μια (1) από τις δύο (2) δράσεις του άξονα «η ορθή δασική διαχείριση ως συγκριτικό αναπτυξιακό πλεονέκτημα» του 3ου στόχου

12. Σε δύο (2) από τις τρεις (3) δράσεις του άξονα «πράσινος τουρισμός» του 3ου στόχου

13. Σε μία (1) από τις τέσσερις (4) δράσεις του άξονα «οργανωτική υποστήριξη εφαρμογής Επιχειρησιακού Σχεδίου»

14. Σε μια (1) από τις τρεις (3) δράσεις του άξονα «παρακολούθηση εφαρμογής Επιχειρησιακού Σχεδίου»

Στην προσέγγιση Β΄, διαμορφώνονται δεκατέσσερα (14) σχέδια δράσης για εικοσιοκτώ (28) διαφορετικές ταυτότητες δράσεων, με αντίστοιχο κάθε φορά φυσικό αντικείμενο, οικονομικό αντικείμενο και χρονοπρογραμματισμό.



Προσέγγιση Γ: Σχέδια δράσης ανά επιμέρους δράση κάθε άξονα

Διαμορφώνονται σαράντα δύο σχέδια δράσης (ένα ανά δράση των τριών θεματικών στόχων, συν επτά ακόμη για τις δράσεις της υποστήριξης εφαρμογής). Το κάθε σχέδιο εστιάζει στην προώθηση της δράσης με την οποία συνδέεται. Ως αποτέλεσμα, η εσωτερική απλότητα του κάθε σχεδίου είναι ιδιαίτερα αυξημένη, αλλά η συνεκτικότητα μεταξύ των σχεδίων είναι πολύ δύσκολο να διασφαλιστεί στην πράξη. Επιπλέον, χρειάζονται εντατικές πρόσθετες διαδικασίες συντονισμού για τον ομαλό συνδυασμό εφαρμογής των σχεδίων.

Στην προσέγγιση Γ΄, διαμορφώνονται σαρανταδύο (42) σχέδια δράσης χωρίς να υιοθετείται η επιλογή συνδυασμένης υλοποίησης όσων δράσεων έχουν κοινές ανάγκες και επιδιώξεις.

1.3.2. Αξιολόγηση εναλλακτικών προσεγγίσεων

Το τελικό κριτήριο επιλογής της καταλληλότερης από τις παραπάνω προσεγγίσεις ως προς τη διάρθρωση των σχεδίων δράσης θα πρέπει να είναι η αποτελεσματικότητά τους. Αυτή μπορεί να αναλυθεί στις εξής συνιστώσες:

− εσωτερική απλότητα σχεδίων, η οποία είναι σημαντική για την αποτελεσματικότητα του καθενός εξ αυτών,

− συνεκτικότητα μεταξύ σχεδίων, η οποία είναι σημαντική για τα αθροιστικά και συνεργιστικά αποτελέσματα της εφαρμογής του συνόλου,

− απαιτήσεις συντονισμού, οι οποίες ρυθμίζουν το μέγεθος της προσπάθειας που χρειάζεται η εφαρμογή του Επιχειρησιακού Σχεδίου μέσω των σχεδίων δράσης.

Η βαθμολόγηση των τριών εναλλακτικών προσεγγίσεων στην κλίμακα 1-10 ως προς τα παραπάνω κριτήρια προκύπτει από τα χαρακτηριστικά που αναφέρθηκαν στην προηγούμενη ενότητα και παρουσιάζεται στον επόμενο πίνακα.

Πίνακας 3: Βαθμολόγηση εναλλακτικών προσεγγίσεων διάρθρωσης των σχεδίων δράσης

Εναλλακτική προσέγγιση Κριτήριο

Α Β Γ

Εσωτερική απλότητα σχεδίων 3 6 9

Συνεκτικότητα μεταξύ σχεδίων 9 6 3

Απαιτήσεις συντονισμού 9 6 3

Συνολική αποτελεσματικότητα 21 18 15



1.3.3. Επιλογή καταλληλότερης εναλλακτικής προσέγγισης

Όπως προκύπτει από τη βαθμολόγηση του παραπάνω πίνακα, ως καταλληλότερη προσέγγιση στη διάρθρωση των σχεδίων δράσης προβάλλει η Α, δηλαδή η διαμόρφωση τεσσάρων σχεδίων δράσης, ένα για καθένα από τους τρεις θεματικούς στόχους και ένα για την υποστήριξη εφαρμογής του σχεδίου. Ο σχεδιασμός υλοποίησης των σαρανταδύο (42) δράσεων του Επιχειρησιακού Σχεδίου (35 δράσεις του Επιχειρησιακού Σχεδίου και 7 δράσεις για την υποστήριξη εφαρμογής του) επιμερίζεται σε τέσσερα ανεξάρτητα (4) σχέδια δράσης και σε εικοσιοκτώ (28) διαφορετικές ταυτότητες δράσεων (με φυσικό αντικείμενο, οικονομικό αντικείμενο και χρονοπρογραμματισμό), μετά την συνένωση ορισμένων δράσεων με κοινές οργανωτικές ανάγκες. Με τον τρόπο αυτό αφενός τηρούνται οι απαιτήσεις των συμβατικών στοιχείων του μέρους Γ.1 του παραδοτέου, και αφετέρου διαφαίνεται ότι εξασφαλίζεται το βέλτιστο μίγμα χαρακτηριστικών λειτουργικότητας και ευχέρειας στην υλοποίηση του Επιχειρησιακού Σχεδίου, που εν τέλει αναμένεται να μεγιστοποιήσει την αποτελεσματικότητα εφαρμογής του.

Εποπτικά η διάρθρωση των τριανταπέντε δράσεων του Επιχειρησιακού Σχεδίου και των επτά δράσεων που διαμορφώθηκαν για την υποστήριξη εφαρμογής του στα τέσσερα σχέδια δράσης παρουσιάζεται στο διάγραμμα που ακολουθεί.

Ο σχεδιασμός υλοποίησης για καθεμιά από τις εικοσιοκτώ αυτές δράσεις παρουσιάζεται στις επόμενες ενότητες.



Διάγραμμα 1: Συνοπτική παρουσίαση διάρθρωσης 4 Σχεδίων δράσης– Προσέγγιση Α΄



2. ΣΧΕΔΙΟ ΔΡΑΣΗΣ «ΠΡΑΣΙΝΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ – ΕΝΕΡΓΕΙΑ, ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ, ΚΑΤΑΝΑΛΩΣΗ, ΑΣΤΙΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ»

Το Σχέδιο Δράσης «Πράσινη οικονομία – ενέργεια, επιχειρηματικότητα, κατανάλωση, αστικές παρεμβάσεις» αποσκοπεί στην αποτελεσματική υλοποίηση των δράσεων που συνδυαστικά θα επιτύχουν το Στόχο 1 του Επιχειρησιακού Σχεδίου.

Πρόκειται για την επιδίωξη εκκίνησης νέων ή την ενίσχυση υπαρχουσών δραστηριοτήτων πράσινης οικονομίας στους τομείς-κλειδιά, δηλαδή στην ενέργεια, στην επιχειρηματικότητα, στην κατανάλωση και στον αστικό χώρο. Πράσινη οικονομία σημαίνει ενσωμάτωση της περιβαλλοντικής διάστασης και του συνεπαγόμενου οφέλους και κόστους στα προϊόντα και τις υπηρεσίες που παράγονται ή καταναλώνονται επηρεάζοντας τους φυσικούς πόρους και τις συνθήκες διαβίωσης του πληθυσμού.

Ο στόχος αυτός επιδιώκεται μέσω των τεσσάρων αξόνων που συνολικά περιλαμβάνουν έντεκα δράσεις, όπως αναφέρει ο Πίνακας 1 (σελ. 12). Ο σχεδιασμός υλοποίησης για καθεμιά από τις δράσεις αυτές παρουσιάζεται στις επόμενες ενότητες.



2.1. Ενίσχυση έργων ΑΠΕ με πρότυπο επιδεικτικό χαρακτήρα

2.1.1. Ταυτότητα δράσης

Τίτλος Ενίσχυση έργων ΑΠΕ με πρότυπο επιδεικτικό χαρακτήρα

Κωδικός 1.1.1 Άξονας 1.1. – Πράσινη ενέργεια

Αντικείμενο

Επιδιώκεται η ευαισθητοποίηση – ενημέρωση μεγάλων κοινωνικών ομάδων και ταυτόχρονα η ενίσχυση της παραγωγής ανανεώσιμης ενέργειας. Τελικό ζητούμενο είναι η αλλαγή στάσης απέναντι στις ΑΠΕ, όχι μόνο στο επίπεδο της αποδοχής τους αλλά και σε αυτό της ενεργητικής ενσωμάτωσής τους στο αστικό και φυσικό περιβάλλον

Βασικές κατηγορίες ενεργειών

Ενίσχυση επενδύσεων στα παραπάνω έργα ΑΠΕ με αξιοποίηση των ενεργών χρηματοδοτήσεων από τα Επιχειρησιακά Προγράμματα της 4ης προγραμματικής περιόδου.

εκατομμύρια € 12 Προϋπολογισμός

% επί συνόλου 2,0

Πηγές χρηματοδοτικής ενίσχυσης

ΕΠΠΕΡΑΑ – ΑΠ 1: Προστασία ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος και αστικές μεταφορές - Αντιμετώπιση κλιματικής αλλαγής & ΑΠΕ

ΕΠΑΝ ΙΙ – ΑΠ 4: Ολοκλήρωση του ενεργειακού συστήματος της χώρας και ενίσχυση της αειφορίας

Άλλες: ΕΠ Θ-ΣΕ-Η – ΑΠ 3 - ΚΘΠ 42 «Ανανεώσιμη ενέργεια: Υδροηλεκτική, γεωθεσμική και άλλες μορφές ενέργειες

Νέος Επενδυτικός Νόμος (Ν. 3908/2011, ΦΕΚ Α΄8)

Πρόγραμμα Intelligent Energy Europe, τρέχουσα και μελλοντικές προσκλήσεις (http://ec.europa.eu/energy/intelligent)

2.1.2. Αναλυτική περιγραφή

Η δράση «Ενίσχυση έργων ΑΠΕ με πρότυπο επιδεικτικό χαρακτήρα» αποσκοπεί στην προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ειδικότερος στόχος αποτελεί ο συνδυασμός της αύξησης στην παραγόμενης από ΑΠΕ ισχύος και της στροφής της κοινής γνώμης σε φιλικότερες για τις ΑΠΕ αντιλήψεις.

Ενδεικτικά, τα βασικά είδη έργων που ενισχύονται μέσω της δράσης αυτής είναι:

Φωτοβολταϊκές εγκαταστάσεις σε σχολεία ή δημόσια κτίρια με μεγάλη προσέλευση κοινού.

Καινοτόμες εφαρμογές ΑΠΕ (εύκαμπτα φωτοβολταϊκά σε κτίρια, σκίαστρα θέσεων στάθμευσης με φωτοβολταϊκό υπόστεγο, εφαρμογές αξιοποίησης γεωθερμικού δυναμικού σε κτίρια, νέες μορφές εκμετάλλευσης αιολικής ενέργειας οικιακής ή αστικής κλίμακας κ.ά.).



Μετάβαση διατάξεων ΑΠΕ από πειραματική κλίμακα σε κλίμακα ευρείας χρήσης (π.χ. ηλιοθερμία, παραγωγή-αποθήκευση-αξιοποίηση υδρογόνου1 κ.ά.)

2.1.3. Σκοπιμότητα και εφικτότητα

Η σκοπιμότητα της δράσης «Ενίσχυση έργων ΑΠΕ με πρότυπο επιδεικτικό χαρακτήρα» συνδέεται με την κεντρική θέση που κατέχει η ανανεώσιμη ενέργεια στη συνολική έννοια της πράσινης ανάπτυξης. Συγχρόνως, η δράση αποτελεί εξειδίκευση εκείνου του μέρους της συνολικής στόχευσης του Επιχειρησιακού Σχεδίου που επιδιώκει τη διάχυση των πρωτοβουλιών πράσινης ανάπτυξης σε όσο το δυνατόν ευρύτερες ομάδες κοινού και ενδιαφερόμενων (σε αντίθεση με τις επικρατούσες συνθήκες, στις οποίες οι επενδύσεις στην πράσινη ανάπτυξη πραγματοποιούνται μόνο από λίγους μεγάλους σχηματισμούς, οι οποίοι καρπώνονται και τα βασικά κέρδη). Τέλος, επιδιώκεται η εγκατάσταση ΑΠΕ εντός ή όσο γίνεται πλησιέστερα στους χώρους καθημερινής συνύπαρξης των τοπικών κοινωνιών, ώστε αφενός να κατανοηθεί ότι η κλίμακα και οι επεμβάσεις που απαιτούν τέτοιου είδους έργα είναι απολύτως ανεκτές από το φυσικό ή ανθρωπογενές περιβάλλον, αφετέρου οι εικόνες των ΑΠΕ μέσα στην πόλη, στο περιαστικό τοπίο ή στον αγροτικό χώρο να αρχίσουν να εντάσσονται στις συλλογικές παραστάσεις των πολιτών της Περιφέρειας.

Η εφικτότητα της δράσης είναι διασφαλισμένη, καθότι αποτελεί εξειδίκευση ανάλογων πρωτοβουλιών σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο, οι οποίες ενισχύονται από τα εν εξελίξει επιχειρησιακά προγράμματα του ΕΣΠΑ και από ad hoc εργαλεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (όπως το πρόγραμμα Intelligent Energy Europe) και, δεδομένου ότι οι ΑΠΕ είναι βασική συνιστώσα της ευρωπαϊκής στρατηγικής 20-20-20, θεωρείται ευλόγως αναμενόμενη η εμφάνιση πρόσθετων ευκαιριών ενίσχυσης στο άμεσο μέλλον.

Τα βασικά είδη έργων που ενδεικτικά προτάθηκε να αποτελέσουν τον κορμό της εξεταζόμενης δράσης, είναι στο σύνολό τους επιλέξιμα προς ενίσχυση είτε από το ΕΠΠΕΡΑΑ είτε από το ΕΠΑΝ ΙΙ, ενώ εκείνα που ενσωματώνουν ικανό βαθμό καινοτομίας είναι επιλέξιμα από τα τρέχοντα ad hoc εργαλεία της Ένωσης και κατά πάσα πιθανότητα και από τα μελλοντικά αντίστοιχα.

1 Ένα πρακτικό παράδειγμα εφαρμογής της ενεργειακής τεχνολογίας του υδρογόνου: Αστικό επιβατικό λεωφορείο επίδειξης μήκους 12m κινούμενο με κυψέλες υδρογόνου (PEMFC) και ηλεκτρικές μπαταρίες τύπου NiMH, που κατασκευάστηκε από την εταιρία MAN στα πλαίσια του προγράμματος ARGEMUC και τέθηκε σε λειτουργία τον Μάιο του 2004 στο αεροδρόμιο του Μονάχου της Γερμανίας



2.1.4. Τρόπος υλοποίησης

Η υλοποίηση της δράσης περιλαμβάνει ενέργειες προς τρεις κατευθύνσεις:

Τόνωση επενδυτικού ενδιαφέροντος για έργα ΑΠΕ με πρότυπο ή επιδεικτικό χαρακτήρα, μέσω λεπτομερούς ενημέρωσης για τις ευκαιρίες που ο τομέας προσφέρει, με παράλληλη κινητοποίηση φορέων που έως σήμερα βρίσκονται εκτός του πεδίου των ΑΠΕ, όπως σχολικές επιτροπές, Δήμοι και εταιρείες τους, επιχειρήσεις με μεγάλα κτίρια (εμπορικά κέντρα, συσκευαστήρια τροφίμων κ.ά.).

Και τα δύο αυτά ζητούμενα (τόνωση επενδυτικού ενδιαφέροντος, κινητοποίηση φορέων εκτός πεδίου ΑΠΕ) επιδιώκονται κυρίως με τη διενέργεια συνεχών και ουσιαστικών δράσεων ενημέρωσης, όπως παρουσιάσεις σε τοπικό επίπεδο, ιστοσελίδες με ουσιαστικές, εύληπτες και επίκαιρες πληροφορίες, προωθητικά μηνύματα σε έντυπο και ηλεκτρονικό Τύπο κ.ά.

Εντατική συνεργασία με τους κεντρικούς φορείς προώθησης των ΑΠΕ (κυρίως με την Υπηρεσία Εξυπηρέτησης Επενδυτών για έργα Α.Π.Ε. του ΥΠΕΚΑ, το Κέντρο Ανανεώσιμων Πηγών και Εξοικονόμησης Ενέργειας και τη Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας) και με αυτούς των σχετικών χρηματοδοτικών μέσων (κυρίως ΕΠΠΕΡΑΑ και ΕΠΑΝ ΙΙ), ώστε να επιτευχθεί συντονισμένα η ενίσχυση των έργων που εμπίπτουν στο πλαίσιο της παρούσας δράσης.

Η συντονισμένη ενίσχυση περιλαμβάνει τη διαμόρφωση προσκλήσεων για εντάξεις έργων ΑΠΕ, την εκχώρηση πόρων και αρμοδιοτήτων σε περιφερειακό επίπεδο εάν αυτό προκύψει ότι θα επιταχύνει τη δράση, την προσέλκυση νέων χρηματοδοτήσεων, καθώς και τη λεπτομερή ενημέρωση από τους φορείς που προαναφέρθηκαν σχετικά με την εξέλιξη των εθνικών πρωτοβουλιών για την ανανεώσιμη ενέργεια (π.χ. «Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την επίτευξη της συμβολής των ΑΠΕ στην τελική κατανάλωση ενέργειας σε ποσοστό 20% έως το 2020») και των ανάλογων κοινοτικών πρωτοβουλιών, όπως και σειρά θεμάτων (χωροταξίας, δυναμικού ανά είδος ΑΠΕ, δικτύων, τιμολόγησης, ενίσχυσης των καινοτόμων μορφών ΑΠΕ κ.ά.).

Υποστήριξη των φορέων που θα ενταχθούν στη δράση, από την αρχή της εκδήλωσης του ενδιαφέροντός τους μέχρι την έναρξη λειτουργίας του έργου.

Η υποστήριξη αυτή περιλαμβάνει την καθοδήγηση των υποψήφιων στο καταλληλότερο για την πρότασή τους χρηματοδοτικό μέσο, την υποστήριξη της διαδικασίας ένταξης στην οποία συμπεριλαμβάνονται και τα στάδια αδειοδότησης και τέλος την προβολή του αποτελέσματος στο γενικό κοιν�

ENVIROPLAN Μ ΕΛΕΤΗΤΙΚΗ · (ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ) « ... ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ...

Documents

Transcript of ENVIROPLAN Μ ΕΛΕΤΗΤΙΚΗ · (ΤΕΛΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ) « ... ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ...