elektor 176 04-1997

Απρίλιος 1997 • Αριθ. Τεύχους 176 • Δρχ. 800

Περιεχόμενα αρ.τεύχαυς 176 έτας 1997

σελ.24 Μίκτης ήχου ελεγχό

μενος από μικροεπεξεργαστή.

19 Ηλεκτρονικά Νέσ

20 Γεννήτρια χαμηλών συχνοτήτων με μπαταρίες.

Μια απλή γεννήτρια ημιτονοειδούς σήματος με παρά πολύ λίγες παραμορφώσεις .

lδανική γ ια έλενχο συσκευών ήχου και χαμηλής συχνότητας.

34 ΚΙνητή τηλεφωνία

Με αυτό το κατατοπιστικό άρθρο θα γίνουν κατανοητές οι λειτουργίες και ΟΙ

μέλλουσες εξελίξεις της κινητής τηλεφωνίας .

29 Εύκολος υπολογισμός κυκλωμάτων.

Στο πέμπτο και τελευταίο άρθρο της σειράς μαθημάτων ασχολούμαστε με τα

προβλήματα που μπορούν να παρουσιασθούν κατά την εξομοίωση των ταλαντω

τών.

24 Μίκτης ήχου ελεγχόμενος από μικροεπεξεργαατή.

Ο μίκτης αυτός καταργε ί το πρόβλημα του θορύβου των ποτενσιομέτρων πετυ

χαίvοντας μια ολική παραμόρφωση και θόρυβο μόνο 0,007% με οηοοθεσειο 63dBσε βήματα του 1d8.

σελ.20 Γεννή τριο χαμηλων

συχνοτήτων με μπαταρίες.

40 Ηλεκτρονική ααφάλεια γενικής χρήαης για αυνεχές και

εναλλασόμενο ρεύμα.

Μια ασφάλεια που μπορεί να ρυθμιστεί και προς το ρεύμα και προς την ταχύτητα.

48 Το μικρό εργαστήριο

Στο δεύτερο μέρος ασχολούμαστε με ένα εργαατήριο με αρκετά πιο αυξημένες

απαιτήσεις από ότι είχαμε στο πρώτο άρθρο μας.

46

52

58

Προαομοίωση φορτιζόμενηςμπαταρίας.

Ενα ενεργό φορτίο που προσομοιώνει τις άδειες ή μισοάδειες επαναφορτιζόμε

νες μπαταρίες.

ΠρογραμματιστήςEPROMΕνας έξυπνος προγραμματιστής σε παρά πολύ καλή τιμή για EPROM 27(C)64εώς και 27(C)512.

Λογισμικό για ηλεκτρονικά

'ΈDWΙΝ NC" το πακέτο σχεδ ίασης και προσομοίωσης ηλεκτρονικών κυκλωμάτων.

σελ. 40 ΗλεκτρονΙΚή ασφάλεια

γενικής χρήαης για αυνεχές και

εναλλασόμενο ρεύμα.

59 Ο δαίμονας

Καλή Ανάσταση

Ελέκτορ 4(97

αελ.52 Προγραμματιατής EPROM

Για τον άλλο μήνα

Ψηφιοκό όργονο μέτρηοης RLCΈνα όργανο aξιώσεων ικα-

νό να μετρήσει οντίοταοη,

αυτεπαγωγή , χωρητικότητα,

συντελεστή ποιότητας Q και

συντελεστή απωλειών, για να

αναφέρουμε επιγραμματικά

τις δυνατότητές του. Πρόκει

ται για τη δεύτερη κατασκευή

που δημooιΕUεται στο Ελέκτορ

και βασίζεται σε ολοκληρωμέ

νο κύκλωμα επεξεργασίας ψη

φ ιακών σημάτων DSP.Σα βαθ

μίδα απεικόνισης χρησιμοποιεί

μια μονάδα LCD δύσ γραμ-

μών των 16 χαρακτήρων. Το

όργανο απεικονίζει την κύρια

και τη δευτερεύουσα συμπεριφορά του μετρούμενου εξαρτήματος ταυτόχρονα, έχο

ντας βασική ακρίβεια 0,25%. Σημειώστε κα ι το πλέον εντυπωσιακό της όλης κατα

σκευής : για να πετύχε ι όλα τα παραπάνω απαιτεί από εσάς μόνο μία ρύθμιση !

Συναγερμός κατοικίας με δύο καλώδια κσ ι έναν PIC.ΤΟ κύκλωμα αυτό είνα ι σε

θέση να ελέγξει πέντε ομάδες

ανιχνευτών ή διακοπτών . Βα

σίζεται σε βρόγχους ρεύματος.

που υλοποιούνται με τη βοή

θεια δύο καλωδίων και ελέγ

χονται από ένα μlκροελεγκτή

P/C. Η παρουσία του PIC εγ

γυάται την αναγνώριση ενός

ανοικτού Π.χ. παραθύρου , οπό

τε γίνετα ι η ανάλογη ειδοποίη

ση . Κάθε θρόνχοο διαθέτε ι το

δικό TOU ενδεικτικό (LΕΟ) , ενώ

ένας ηλεκτρονόμος ενεργο-

ποιείται όταν διεγερθεί ένας

τουλάχιστον ανιχνευτής .

Μετατροπέας από οπτικούς σε ομοαξονικούς συνδετήρες.

Αυτή η κατασκευή αποτελεί-

ται από δύο πλακέτες: μία που

μετατρέπει τα σήματα SfPDIFενός οπτικού συνδετήρα στα

ισοδύναμα ηλεκτρ ικά ηου οδη

γούν ένα ομοαξονικό καλώδιο,

και μία δεύτερη που πραγμα

τοποιεί το αντίστροφο. Τα δύο

κυκλώματα βασίζονται στα

εξαρτήματα TosLίnk της Toshiba και αποτείνονται στους

λάτρεις του καλού ήχου . Χρη

σιμοποιώντας τα, θα μπορούν

τώρα πλέον να συνδέουν εύ

κολα τα CD και τα DΑΤ με

τον υπόλοιπο ψηφιακό εξοπλι-

σμό που διαθέτουν .

Πολύμετρα συνδεόμενα σε PCΈνα μεγάλο πλήθος φηφω-

κών πολυμέτρων είναι σήμε

ρα εξοπλισμένο με κυκλώμα

τα που επιτρέπουν τη σειρια

κή δ ιασύνδεσή τους με προ

σωπικούς υπολογιστές. Η δια

οϋνόεοη αυτή κάνει δυνατή

την καταγραφή των μετρού

μενων μεγεθών και τη μετέ

πειτα επεξεργασ ία τους από

τον υπολογ ιστή . Σ' αυτό το

άρθρο, περ ιγράφσυμε τις δυ

νατότητες πσυ παρέχοντα ι

από το "ζευγάρωμα" των δύο

συσκευών .

Χρόνος 140ς, Αριθ. Τεύχους 175, Απρίλιος '97

Μηνιαίο περιοδικό σύγχρονης ηλεκτρον ικής . Κυκλοφορεί στις

αρχές κάθε μήνα εκτός lούλιου/Αύγουστοu, που εκδίδεται ένα διπ;

τεύχος. ΤΟ περιοδικό Ελέκτσρ κυκλοφορεί και στην Ολλανδία,

Αγγλία, Γερμανία, Βέλγιο, Γαλλία, Πορτογαλία , Ισπανία, Ιταλία,

Σουηδία, Φινλανδία, Ινδία (αγγλική έκδοση), Πακιστάν (αγγλική

έκδοση) και Ισραέλ.

Ελεκτορ

Ιδιοκτησία ΕΛΕΚΤΟΡ ΕΠΕ. Το Ελέκτορ είναι μια έκδοση του

Segment b.V. (Sρec ial Interest Media)

Εκδότης: Ε. Ξανθούλη

Γραφείο: Αριστείδου 16, 1767 1, ΚαλλιθέαΤηλ και Fax 95.65.344Τηλ 95.77.189

Σύντbξη εξωτερικού:

Διεύθυνση: Mr. J.H. Boermann

Αρχισυντάκτης: Ρ.Ε.L Kersemakers bc

Συντονιστής: K.S.M. Wa lraven, Ing.

Εργαστήριο Ελέκτορ: Ing. Α. Giesberts, Ir. L.F.H. Lemmens,Ing. AM.J. Rieljes. J.f BonekampΓραμματεία: H.M.J. Wilmes, H.M.M.J. HennekensΣύντοξη Ελλάδος: Σ. Δημητρίου, Π'Χελιώτηο, Χρ. Σαλάπας,

Σ. Σπανοδήμος, Ν. Στρατάκος

Γραφείο: Σ. Σπύρου , Ι. Σταύρακας

Συνδρομές: Σπυρίδων Σπύρου

Τιμή Τεύχους 800 δρχ.

Συνδρομές 8000 δρχ.

Συνδρομή Οργανισμών και Δημόσιων Υπηρεσιών ' 16CXX> δρχ.

Int. Advertising: Pos tbox 75, 6190 ΑΒ Beek, Hollandlel. 0031-46-4389444, lax: 4370161

Υπεύθυνος: Paul ΚΟΟΥΕκτύπωοη: Ν.Δέρ6ης, Προύοοης 1, Ταύρος, τηλ34.6 5.427

Συγγραφικά δικαιώματα και πνευματική ιδιοκτησία

Ολα τα άρθρα, σχέδια , σχήματα, σι κατασκευές και τα τυπωμένα

κυκλωματα που δημοσιεύουμε είναι ιδιοκτησία του περιοδικού, που

προστατεύεται απο τον νόμο . Η ανατύπωση και διανομή με οποιον

δήποτε τρόπο και οποιουδήποτε μέρους χρειάζεται την γραπτή

άδεια του εκδότη.

Ευρεσιτεχνίες και σήματα

Για τα διάφορα κυκλώματα και κατασκευές που δημοσιεύονται στο

Ελεκτορ είναι δυνατόν να έχουν δηλωθεί ευρεσιτεχνίες ή να προ

στατεύονται απο τον νόμο περί σημάτων. Η κατασκευή και η εμπο

ρία αυτών · των κυκλωμάτων γίνεται μόνο κατόπιν αδείας του εφευ

ρέτη ή του ιδιοκτήτη της ευρεσιτεχνίας ή του σήματος . Η κατα

σκευή επιτρέπεται μόνο για επιστημονικούς σκοπούς ή για τελείως

ατομική χρήση.

Αρθρα και κατασκευές για δημοσιευση

Ο εκδότης δεν είναι υποχρεωμένος να επιστρέψει άρθρα ή κατα

σκευές που του στέλνονται. Εαν ο εκδότης αποφασίσει να τυπώσει

ένα άρθρο και συμφωνήσει και ο συγγραφέας τότε ο εκδότης έχει

δικαίωμα ανατύπωσης.

Νόμοι και διατάγματα που αφορούν τις τηλεπικοινωνίες

Πρέπει να τηρούνται με προσοχή οι νόμοι και τα διατάγματα που

αφορούν τις τηλεπικοινωνίες ε ιδ ικά σε ότι αφορά την αγορά, κατα

σκευή και λειτουργία τηλεπικοινωνιακών συσκευών. Ο εκδότης δεν

φέρνει καμία ευθύνη για την οκριθεία και την λειτουργικότητα των

δημοσιευμένων άρθρων και κατσκευών.

• IFYOU:

• ι.ονε YOUR JOB ι

• ΟΑΕΑΜ ΤΟ ΜΑΚΕ ΜΟΝΕΥ WITH ΙΤ !

• ΑΝΟ IF YOUR JOB IS ΟΝΕ OFΤΗΕ FOLLOWINGS :

1) Technical Sales. 2) Technical Support.3) Secretarial. 4) Customer SERVICE.

5) Accounts Credit ControlThen Please Call οη us Immediately, by sending

your hand written C.V. to fax ηο.:

+ (01) - 59.11.161

We are the Market Leader in ουι Field dealingwith hi-tech non consumable industrial products.

We want to expand ουτ already successfull teamby appointing new and fresh professionals with

the following qualifications and skills:

1) Νο military obligations. 2) Bilingual(English-Greek), full language skills both oral and

written. 3) Νο matter of Sex, Religion ΟΓ Colorof Skin. 4) Age υρ to 40. 5) Driving License for

both motor-bike & car. 6) Ability to ProduceResults. 7) Communication & Coordination Skills.

• WE OFFER:• Unlimited amount of money,

• which will be based on:1) Α serious based basic salary. 2) Bonus on both:

Individual's and Team's produced Results.3) Best Feelings of Human Values based Working

Environment

Our Company's goal is to offer high QualityCustomer Service in order to fulfill, Customer

Needs & Requirements as quickly and reliable aspossible. Of course we anticipate that this goal,

will increase ουτ turn over and profit, while it willmake ουΓ Personnel more Rich and Happy.

DARLAS ELECTRONICSΡΟ ΒΟΧ 41017, 12210 EGALEO-GREECE

E/ect,onics

• ΠΟΜΠΟΙ • ΦΩΤΟΡΥΘΜΙΚΑ • ΤΡΟΦΟΔΟΤΙΚΑ • ΔΕΚΤΕΣ •ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΙ ΗΧΟΙ • ΕΝΙΣΧΥΤΕΣ • ΠΡΟΕΝΙΣΧΥΤΕΣ • νυ

METERS. ECHO. ΟΡΓΑΝΑ. ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΙ •ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΙ • ΦΟΡΤιΣΤΕΣ • ΥΙDΕΟ TV.

νU-METERS

1002: ν_υ_ METER ΜΕ ΙΕΟ κατόλληλο Υια προααρ

μογή σε οποιονδήποτε ενισχυτή ή κασετόφωvο αυτο

τοκινήτο υ

1039:ν.υ _ ΜΕΤΕΑ ΜΕ ΟΡΓΑΝΑ STEREO. Κατόλληλογια κάθε ενισχυτή 0,1 μέχρι 100WΑΠ. Πλήρες μαζί

με τα όργανα

1067:ν_υ _ Μ ΕΤΕΑ ΜΕ ΙΕθ STEREO. ΣυνεΡΥόζεταιμε όλους τους ενισχυτές της SMART ΚΙΤ. Τροφοδο

σ ία 1 2ν DC. Κατάλληλο για οποιονδήποτε ενισχυτή

αλλά και για το αυτοκίνητο

1102:ν.υ . ΜΕΤΕΑ STEREO ΜΕ 14 ΙΕD. Με 15 ΙΕD

από 7 σε κάθε κανάλι που λειτουργούν αντιδιαμετρι

κά. MoVTtpvo σχεδίαση

1103:POWER ΜΕΤΕΑ ΜΕ ΙΕΟ . Μπορεί να μπει στα

ηχεία ή στον ενισχυτή . Μετράει μέχρι 100WΑΠ. Δενχρειάζετα ι τροφοδοσία

1024: opOENIΣXVΤHΣ ΜΙΚΡΟΦΩΝΟΥ . Τροφοδοσία

9·20V.Απόκριση συχvότητας 40ΗΖ-1 0ΚΗΖ . Εξοδος

200mV1032 :opOENIΣ XVΤHΣ STEREO TONE-CONTROL. Ε

ξοδος 0,5V μέχρι 3,5V. Οσρομόρφωση 0,02%. Απόκριση συχvότητας 1 0 ΗΖ·25ΚΖ

1050: o pOEN IΣXVΤHΣ Hi-Fi 3 ΕΙΣΟΔΩΝ με έξοδο

γ ια ηχογράφηση. Φίλτρο SCRATCH και διακόπτης

MONO/STEREO. Τόση εξόδου 1,5V

1052: opOENIΣXVΤHΣ ΜΟΝΟ 3 ΕΙΣΟΔΩΝ με ανε

ξάρτητη ρύθμιση για κάθε είσοδο, κατάλληλος για

πομπούς FM Κ.α.

1057:ΩΡΟΕΝΙΣΧΥΤΗΣ ΚΕΦΛΛΗΣ ΚΑΣΕΤΟΦΩΝΟΥ.

Ενας προεν ισχυτής STEREO με εξαιρετικές επιδό

σε ις . Τροφοδοσία 12V DC. Απόκριση συχνότητας

20ΗΖ-40ΚΗΖ

1070: ΩPOENIΣXVΤHΣ Hi-FiΜΕ ΔΥΝΑΤΟΤΗΤΑ Τ/Χ :

Ενας προενισχυτής για απαιτητικούς με DCControlsκαι δυνατότητα τηλεχειρισμού

1071: ΕΩΙΛΟΓΕΑΣ 4 ΕίΣΟΔΩΝ Τ/Χ. Προσθέτε ι στο

κιτ 1070 τέσσερ ις ηλεκτρονικούς διακόπτες με DCCONTROi. και έξοδο ΥΙΟ ηχογρόφη ση:

1091: ΩPOENIΣXVΤHΣ ΚlθΑΡΑΣ . Ο ι φίλοι της μουσι

κής θα ενθουσιαστούν από αυτό το κ ιτ. Εχει BASS&ΤΑΕΒΙΕ CONTROlS κα ι συνδέεται σε οποιονδήποτε

evlσxuTή

1126: npOENIIXVΤHI ΓΙΑ ΜΙΚΡΟΦΩΝΙΚΗ. Κατα

σκευάστε μια μικροφωνική με επαγγελματικές προ

διαγραφές και ελάχιστα χρήματα

1127:ΤΟΝΕ CONTROL ΓΙΑ ΜΙΚΡΟΦΩΝΙΚΗ _ Μονόδα

τόνου για ένα ή περ ισσότερα κιτ 1126. Διαθέτει

MASTER VOi.UME, BASS & TREBi.E

ΗΧΟΣΗΙ-FΙ

ΠΡΟΕΝΙΣΧΥΤΕΣ

1023: ΟΡΟΕΝΙΣΧΥΤΗΣ STEREO ΔΥΝΑΜΙ ΚΗΣ ΚΕΦΑ

ΛΗΣ . Τροφοδοσία 12-15V. Απόκριση συχνότητας

20ΗΖ-20ΚΗΖ. Ευαισθησία εισόδου 3-5mV. Εξοδος

150mV

1112:ΟΡΟΠΑΣιΑ ΜΕΓΑΦΟΝΩΝ ΜΕ ΚΑΩΥΠΕΡΗ

ΣΗ. Καθ ιιοτερε ί τη σύνδεση των μεγαφώνω ... στο ...evlσxuTή και προστατεύε ι τα ακριβά σας μεγάφωνα

από ιηερφοριώοεκ,

1119:ΕΝΣΥΡΜΑΤΗ ΗΧΟΓΡΑΦΗΣΗ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ.

Ενεργοποιεί αυτόματα οποιοδήποτε κοοειοφωνο ρο

λις σηκώσουμε το ακουστικό του τηλεφώνου . Χρήσι

μη γ ια την καταγραφή συνομιλιών, παραγγελιών,

εντολών κ.λ.π.

1122: ΡΕΛΛΑΙ ΚΛΗΣΕΩΣ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ. Μια κατα

σκευή που σε σύνδεση με κουδούνι , κόρνα ή φως

μπορεί να δώσει ηχητικό ή φωτεινό σήμα κάθε φορά

που χτυπάει το τηλέφωνο

1125: ΦΡΑΓΗ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ. Ξεφουσκώστε το λογα

ρ ιασό τομ ΟΤΕ από τα...κρυφά τηλεφωνήματα. Συν

δέεται εύκολα στη γραμμή κα ι κόβει τα υπεραστικά ή

τα αστικά τηλέφωνήματα

1130: ΑΝΤιΟΑΡΑΚΟΛΟΥΟΗΤιΚΟ ΤΗΛΕΦΩΝΟΥ. Ε

ξουδετερώστε τους κοριού ς . Σας δείχνει ονηορακο

λουθείται το τηλέφωνά σας

1010: STEREO ΜΙΧΕΑ 3 ΕΙΣΟΔΩΝ, Μ Ε MONITORκατάλληλο για DISCO, πομπούς , Hi-Fi κ.λ.π. Παρο

μόρφωση 0.05%:1012:ΗΛΕΚΤΡΙΚΟ ΒΑθΟΣ κατάλληλο γαι μικροφωνι

κές, πομπούς κ.λ.π . Ριιθμιζόμενος βαθμός αντήχη

οητ ; Τόση 1 2ν DC1012Α: ΗΛΕΚΤΡΟΝ ΙΚΟ εοω . Ηλεκτρονικ ό 100%χωρίς ελατήρ ι α. Κατάλληλο για πομnούς, DISCOκ.λ. π.

1016:ΚΥΚΛΩΜΑ ΟΡΟΠΑΣΙΑΣ ΜΕΓΑΦΩΝΩ Ν. Ορο

στατεύε ι τα ηχεία σας από τα ΡΕΑΚ του ενισχυτή.

Αποφεύγεται η περίπτωση καταστροφής των μεγα

φώνων .

1043: 8ΑΩΜΙΔΑ LOUDNESS STEREO. Μία ενεΡΥη

βαθμίδα loυdness που θα δώσει νέα διάσταση στις

μουσικές σας απολαύσεις .

1044: ΓΡΑΦΙΚΟΣ ΙΣΟΠΑΟΜΙΠΗΣ . Με πέντε ηεριο

χές συχνοτήτων . Περιοχές ρύ θμισης : 60ΗΖ, 250ΗΖ,

1ΚΗΖ , 4ΚΗΖ, 1 6ΚΗΖ. Τροφοδοσία 12VOC

r:ιιtJΓ!] G.J

ΤΗΛΕΦΩΝΙΚΑ

ΕΝΙΣΧΥΤΕΣ

1025:ΕΝΙΣΧΥΤΗΣ 7WHi-Fi. Τροφοδοοίο 9-18V. Απόκριση συχνοτήτων 40ΗΖ-20ΗΖ . Ενας μικρός ενι

σχυτής με μεγάλη απόδοση

1033: E NIΣXVΤHΣ Hi-Fi, 60WΑΠ RMS. Απόκριση5- 15000ΗΖ. Πσρομόρφωση 0,05%1040: ΕΝΙΣΧΥΤΗΣ Hi·Fi 10WΑΠ . Εvας απλός στην

κατασκευή τελικός ενισχυτής αλλά με πολύ καλές

επιδόσεις

1041:ΕΝΙΙΧΥΤΗΣ Hi-F"j 25WΑΠ. Ενας πραγματικός

εν ισχυτής Hj·Fi με εκπληκτικές δυνατότητες . Ι δανι

κός για Boosler αυτοκινήτου 1 2ν

1046: ΕΝΙΣΧΥΤΗΣ Hj·Fi 25WΑΠ. Το μεγάλο σας

στερεοφωνικό συγκρότημα. Ιδανικό για αυτοκίνητο

(Booster)1077: ENIΣXVΤHΣ Hi-Fi 1 00WΑΠ Ενος ενισχυτής

Hi-Fi με εξαιρετικές επιδόσεις που θα ενθουσιάσει

τους πλέον απαιτητικούς του καλού ήχου. Τροφοδο

σία 4QV DG

1100: ΟΑΟΚΛΗΡΩΜΕΝΟΣ ENIΣXVΤHΣ 2,18 WΑΠΔιαθέτει 4 εισόδους και DC ConIrol. Εχει volume,balance, bass & treb!e controls. Το ιδαν ι κό οτερεο

φωνικό με ελάχιστα χρήματα . Ιδανικός για

WAi.KMAN.1109: ΕΝΙ ΣΧΥΤΗΣ Hi-Fi 40WΑΠ. Τελικός ενισχυτής

40Watt. Ευαισθησία εισόδου 850 mV. Τροφοδοσία35-45V. Ρεύμα 5Α

1113:ΤΕΛΙΚΟΣ ΕΝΙΣΧΥΤΗΣ 2,18 WΑΠ Στερεοφω

νικός ενισχυτής 2x18W. Ευαισθησία εισόδου 250mV.Αντίσταση εισόδου 500ΚΟ . Λόγος σήματος προς θό

ρυβο 80db. Τροφοδοσία 18ν DC

1059: ΕΝΙΣΧΥΤΗΣ ΤΗΛΕΦΠΝΟΥ. Σας επιτρέπει να

κάνετε ακρόαση από απόσταση , χωρίς να κρατάτε το

ακουστικό στο χέρι

ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟ

1019: ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΣ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ με 1Ρlπλό οϋ

στημα ηροσωοια. Τάση 6·12V. Χρόνος εισόδου ,

εξόδου και διάρκεια συναγερμού

1034: ΕΝΔ ΕΙ ΚΤιΚΟ ΜΠΑΤΑΡΙΑΣ ΑΥΤΟΚΙ ΝΗΤΟΥ.

Δείχνει κάθε στιγμή τ/ν κατάσταση της μπαταρίας

του αυτοκινήτου . Οι ενδείξεις παρέχοντα ι από τρία

led πράσινο. ΠOΡΤ OKaλλ ί, κόκκινο

1058: ΗΑΕΚΤΡΟΝΙ ΚΗ ΑΝΑΦΑΕΞΗ. Γισ νσβελπώσετε

τις επ ιδόσεις του αυτοκινήτου σος , να μειώσετε ης

φθορές σης πλατ ίνες κα ι ΤΩ μπουζί, να έχετε αω

νομία στην βενζίνη

1069: ΦΟΟΡΙΣΜΟΣ ΜΕ 12ν OC.Ανάβει λυχνίσ φθο

ρισμού με 12V OC. Κατάλληλο για το σκάφος, το

camping την εξοχή

1082: ΒΟΛΤΟΜΕΤΡΟ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ ΜΕ ΙΕΟ . Ενο

χρήσιμο όργανο για το αυτοκίνητό σας . Δείχνει κάθε

στιγμή τ/ν κατάσταση τ/ς μπαταρίας

1085: ΤΡΟΦΟΔΟTl ΚΟ/ΜΕΤΑΤΡΟΠΕΑΣ 12ν OC σε

6Π ,5/9VDC. Μετατρέπει τα 1 2ν σε 6Π,5 ή 9 και

σας επιτρέπε\ να χρησιμοποιήσετε οποιαδήποτε συ

σκευή (WALKMAN κ .λ. η.) στο αυτοκίνητο

1086: ΦΩΤΟΡΥΟΜ ΙΚΟ ΑΥΤΟΚ ίΝΗΤΟΥ . Μια μ ίνι

DISCO στο αυτοκίνητό σας . Διαθέτει 3 κονόλια με 6ΙΕD το καθένα

1088: Κ ΙΠ Ο IΠΠΟΤΗΣ ΤΗΣ ΑΣΦΜΤΟΥ . Ενο θαυμά

σιο αξεσουάρ για το αυτοκίνητό σας. Αισθανθείτε σαν

σταρ τ/ς τν οδηγώντας το ΚΙΤ . Προσθέστε στο αυ

τοκίνητό σας τώρα τα φώτα του ΚΙΤ

1093:ΡΥΟΜΙΣΤΗΣ ΚΑΟΑΡΙΣΤΗΡΩΝ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤΟΥ.

Ρυθμίζει την ταχύτητα λειτουργίας των υαλοκαθαρι

στήρων του αυτοκ ινήτου στο επιθυμητό σημείο ανά

λΟΥσ με τη βροχή

1115:ΚΑθΥΣΤΕΡΗΣ Η ΕΣΠΤΕ ΡΙΚΟΥ ΦΟTlΣΜΟΥ ΑΥ·

ΤΟΚ ΙΝΗΤΟΥ. Καθυστερεί γ ια μερικά δευτερόλεmα

το σβήσιμο της πλαφονιέρας δίνοντάς σας χρόνο για

να βόλετε το κλει δί στη μηχανή και να δέσετε τις

ζώνες

1120: ΣΤΡΟΦΟΜΕΤΡΟ AUTO·MOTO ΜΕ ΙΕΟ . Ενο

απλό στροφόμετρο με LΕΟ κατάλληλο για το αυτοκί

νητο αλλά και τ/ μοτοσυκλέτα σας

1128: FLASHER Il XYOS 12ν OC. Κατάλληλο γιο

συναγερμούς , πα ιχνίδια , σηματοδοτήσεις , συστήμα

τα πpoεtδoπoίησης κ.λ.π.

ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΑ

1011: ΣΥΝΑΓΕΡΜΟΣ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΑΣ . Γ ιο νο οσφο

λίσετε το αγαπημένο σας δίτροχο . Διεγείρεται με το

κούνημα και κλείνει ρελέ . Χρόνος συναγερμού και

αυτόματο rese!1066: ΕΝΔΟΣΥΝΕΝΝΟΗΣΗ ΜΟΤΟΣΥΚΛΕΤΑΣ. Εχει

ελάχιστη κατανάλωση , Κατάλληλο για μηχανές ή ό

που αλλού υπάρχει ανάγκη επικοινωνίας . Τροφοδο:oia3-12VDC

ΚΙΤ ΓΙΑ ΜΟΥΣΙΚΗ

1018: ΗΛΕΚΤΡΟ ΝΙΚΟ ΤΡΕΜΟΛΟ ΚΙΟΑΡΑΣ . ΟΙ φίλοι

της μουσικής θα ενθουσ ιαστούν με τις δυνατότητες

αυτού του kit.Μπορούν πολύ εύκολα να ηροοέέοοω

θαυμάσια εφφέ στην κιθάρα τους

1053: ΜΕΤΡΟΝΟΜΟΙ , Ενα κύκλωμα για να μην χά

νουν το χρόνο τους α μουσ ικόφιλοι Πολύ απλό στην

συναρμολόγηση

1054: ΜΙΧΕΑ 4 ΕΙ ΣΟΔΩΝ ΓΙΑ ΜΟΥΣ Ι ΚΑ ΟΡΓΑΝΑ.

Μια χρήσιμη κατασκευή για τους μουσικόφιλους που

τετραπλασιάζει και μιξάρει τις εισόδους του εν ισχυτή

τους . Ετσι σε κάθε είσοδο μπορούν τώρα να συνδε

θούν μέχρι 4 μουσικά όργανα

SMART BOXES• ETOIMA' ΤΡΥΠΗΜ ΕΝΑ' ΜΕΤΑΞΟΤΥΠΗΜΕΝΑ

ΤΥΠΟ1 κιτ S ΔIΑΗΑΙΕI1 ΤιΜΗ ΤVΠ01 ΚΙΤ S ΔΙΑΗΑ1Ε I1 Τ1 ΜΗ

2059 1059 8. 9,5Χ13 ,4Χ4 ,5 2066 1066 81 9,5Χ13,4Χ4 ,5

2014 1074 81 9.5Χ1 3,4Χ4 , 5 2033 1033 ,~ 24,8Χ44Χ 1 1 ,4

(ιιι:Ι)2075 1075 81 9, 5Χ13,4Χ4, 5 2036 1036 81 9.5Χ13,4Χ4 ,5

2063 1083 Β2 15Χ1 4 , 6Χ6 2037 1037 Β2 1 5Χ14 ,6Χ6

2067 1087 81 9,5Χ13,4Χ4,5 2045 1045 Β1 9,5Χ13, 4Χ4 , 5

2096 1096 Μ5 2SX20,4X11 2047 1047 81 9SX13AX4.52100 1100 Μ7 31 ,2Χ24,3Χ7,7 2058 1058 Μ3 14 , 2Χ7, 2Χ6,2

2101 1101 Β5 25Χ20,4Χ11 2001 1001 Β5 8X6,SX2,S

(ΩΙΙΙ§)2107 1107 81 9.5Χ1 3 , 4Χ4 , 5 2006 1006 81 9.5Χ13 , 4Χ4 ,5

2119 1119 Β5 25Χ20,4Χ1 1 2007 1007 Μ' 25Χ20,4Χ1 1

2122 1122 81 9,5Χ13 , 4Χ4,5 2009 1009 66 10Χ6.5Χ3

2123 1123 81 9.5Χ1 3,4Χ4 , 5 2011 11011 ΜΙ 6,00,2:<2,621 24 1124 81 9,5Χ13,4Χ4 ,5 2014 1014 Β2 1 5Χ1 4 ,6Χ6

2125 1125 81 9,5Χ1 3 , 4Χ4 , 5 2015 1015 85 25Χ20ΑΧ1 1 (-J2129 1129 82 1 5Χ14 ,6Χ6 2019 1019 Μ2 1 0Χ6.5Χ3

2133 1133 82 1SX14,6X6 2022 1022 66 10Χ6.5Χ3

2138 1138 Μ5 25Χ20, 4Χ 1 1 2026 1026 82 15Χ1 4,6Χ6

Ι#~.,<;<;<; ΕΤΟΙ ΜΕΣ

ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣΜΟΝΤΑΡΙΣΜ ΕΝΕΙ- ΔΟΚIΜΑ1ΜΕ ΝΕΙ

ΜΕ ΤΗΝ ΕΓΓΥΗΣΗ ΤΗ1 SMARTELECTRONICS5006 ΦΟΤΟΡΥθΜlκΟ ΜΟΝΟ 8Ο(Ι WΑΠ

5007 ΤΡΟΦΟΔΟΤ1ΚΩ 3-3OV / 2.5Α

5011 ΣΎNAΓ'EP MOr ΜΟΤΟΙΥ!(ΛΕ ΠΑΙ

5014 ΑΣΥΡΜΑ ΤΟ φΩΤΟΡΥθΜ!ΚΩ 3 ΚANAΛ'QN

5015 ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΣ KOVNOVΠOΔΙΩΚTHΣ

5019 Ι ΣYJWEPMO Σ ΑΥΤΟΚΙΝΗΤOV

"" OEPIΠ?EeoMENAΦQTA

5ΟΟδ TRAHSlStOA TESTER

5037 Ι OΙSCO STROBO l lGHT

5059 EMIXYTHITHΛt:ΦΩNOY

5Ο6δ ΕΝΔΟΣΥΝΝΕΝΟΗΣΗ MστOΣVΚΛEΠΑΙ

5075 ΗΛΕΚΤΡΟΝlκο ΖΑΡΙ

5087 TliYRtSTOR • TRIAC TESTtR

5096 ΤΡΟΦΟΔΟτικσ 2·m1 5Α

5100 ΟΛΟΚΛΗPQΜΗfOΣ Ε ΝιΣΧΥΤΗΙ 2Χ 1 βW

5107 ΗΛΕΚΤΡΟΝ!ΚΟ ΠΡΟ-no

5119 ΕΝΣΥΡΜΑΤΗ ΚXOΓf'AΦHΣHTtt>\fOQHQY

5122 ΡΕΜΙ ΚΛΗΣΕΟΣ1ΗΛΕΦΟΝΟΥ

5125 ΦΡΑΓΉ THΛtΦΩNOY

5129 ΓΕΝΙIΗΤΡΙΑ ΑΡΝΗΤΙΚΟΝ ΙΟΝΤΟΝ

5131) ANΠΠAPAΚOΛOYθtmΚO THι\E tΩNOY

5133 ΦΟΤΟΡΥθΜIΚΟ 2X800 WAH

~ ΤΗΛΕΦΩΝΗΣΤΕ ΜΑΣ

Μ ΓΙΑ ΑΝΑΛΥΤΙΚΟ ΚΑΤΑΛΟΓΟ

ElectronicsSMARΤ ELECTRONICS ΕΠΕ'ο Αγ. Κωνσταντίνου39, 104 37Αθήνα ο Τηλ. : 52.30.453 - Fax: 52.45.474 ΤΙΧ: 22.23.60 CMOSο νΠΟΚΑΤΑΣΤΗΜΑ: Χαλκοκονδύλη 14, 106 77 Αθήνα ο Τηλ . : 36.18.984

"ΑΤΟΜΙΚΗ"

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ

avlyyoC; 30 Αθηνα

τ-κ 106.82Τηλ.3806S27 3804648

AX.97.19938

e-mail: artet@ath"forthnet.gr

"ΑΤΟΜΙΚΗ"

ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΑ

K avly y oC; 30 Αθήνα

τ-κ 106.82Τηλ.3806S27 3804648ΑΧ.97. 19938

FILMSArιJΔ[J(ΕΠΕΣ

~ COMPUTER DESIGN

ΜΕΤΑΤΡΟ Π Η ΑΠΟ θΕΩΡΗΤιΚΟ ΣΕ ΠΛΑΚΕΤΑ

ΜΟΝΗ-Δ Ι ΠΛΗ ΟΨΗ,ΜΑΣΚΑ ,ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟ .

ΕΠΑΝΑΣΧΕΔΙΑΣΗ

ΤΩΝ ΠΑΛ ΙΩΝ ΣΑΣ ΧΕΙ ΡΟΠΟ Ι ΗΤΩΝ ΣΧΕΔΙΩΝ

ΓΙΑ Β ΕΛΤΙΩΣΗ - Π ΟΙ ΟΤΗΤΑ & ΠΑΡΟΥΣ Ι Α

ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΣΕ Ι Σ -FΙΙΜS ΑΠΟ ΔΙΣΚΕΤΤΕΣ

ΣΜIΚΡΥΝΣΕΙΣ - ΑΝΤΙ ΓΡΑΦΕΣ - ΕΠΑΝΑΛΗΨΕΙΣ

ΟΠΟΙΑΔΗ ΠΟΤΕ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΗ ΕΠΕΜΒΑΣΗ

ΓΙ Α ΑΛΛΑΓΕΣ ΔΙΟΡθΩΣΕ Ι Σ.

ΔΟΚIΜΑΣΤιΚΕΣ ΠΛΑΚΕΤΕΣ

θΑΝ.ΤΣΙΩΤΑΣ ΤΗΛ 9510305ΔΗΜΗΤΡΑΚΟΠΟΥΛΟΥ132. ΚΑΛΛΙθΕΑ FAX

ιιι ιιι

SEMICON 2 ....ι

<t -ΑΙΟΛΟΥ 104. ΑΘΗΝΑ

Ζ 0 1- :J: Χ0ιιι UU W ιιι W ~

ΤΗΛ 3253626 3225670 zil:z Wu..:!!rn m Ι- _FAX 3216063 ObW ....ι<tΟii:Χ:>....ι1l: Ζ

αoU:!!UWrnII:II:ZrnW~ iL!!:1I:!!!ui:J22<t;;!~~:>!i:~1-Ζ<tιιι....ιI-ΙΙΙ:!!:J:Χ:!!:!!ιιι<t....ιΟ

Ηλεκτρολυτικοί • •Πυκνωτές ΜΚΡ/ΜΚΤ • •Multilayer Ceramic • • •Ειδ ικο ί πυ κνωτές • • • • •Πυκνωτές SMD • • •RFΠυκνωτές •Ρελέδες •Φερρίτες • •Power &Ην MOSFETS • • ••IGBT· MCTI IGBTMODULES • •IntelligentPower IC • •VarIstors•Serg estors • •Audio•Video IC • •ADC •DAC• ονΜ • •Logic· DSP •Microcontroilers • •CPLD Ι FPGA •MemorIes SRAM •DRAM· PROM • •SIMS· Memory cards •RFPower Transistors • •RFPower Modules •RFpassive • •Telecom IC • • •SLIC · C.O.I.•CODEC • •ΑΝ Ι DIG SW · DTMF • •DIG Phone Comp •basIc Rate Interface •ISDN •Opto&Laser opto • •

ALPHA CIRCUITS

Αφο: Βοuλγαρέλη Ο.Ε.

ΕΠΙΜΕΤΑΛΛΩΣΗ • ΠΟΛΥΕΠΙΠΕΔΑ

24ΩΡΗ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗ ΠΡΩΤΟΤΥΠΩΝ

Μ.Αλεξάνδρου 131 (πρ.λεωφ. Αοπράπυργου)

Α.Λι όοιο Αθήνο

Τηλ . : 2474563FAXIMODEM: 2474636

ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ - ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΑΣ

Δ(ΑΓΝ.I.lΣ II

Ι ) Κo-\TAl.lrE~nfE:\IQ~ ΕΞ.\ΜΗΜΛΤΩ:-.J .

~ ) ΑΓΝΩ-ηΏ:,\ Ε:ΞΑΡΤΗ\ΙΛΤΩ:\.

:J) EΞΛ PΊH\ι.\TΩ~ ΛΓ~Ω~ΤΩJ'\ ΚλΙ ΚΑΤλΣΤΡF.\fΜ ΕJ\Ωl\" \ι.\ι ι.

η ΕΞ.υ'l'Η\fΑΤΩ\Ι ΠΟ\" Ι Η.>οι.; Ε lΤλΙ i\"A Κλ.ΤΑΣΤΡΑΦΟΥΝ.

5) BΛΛB E~ ΤΥΙΙΩ\ΙΕΝΌ\" ΚΥκ.\ΩΜι\ΤΟΣ.

6) ΑΙΤΙΩΝ ΒΛΑΒΗΣ.

~ϊ:.· tΙJ1ΛΕΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΙΣ ATAHMf:I'ON If. 41'.1.j()~:1I ΑΙ1ΖΙΜΕ ΤΛ κ.1ΤΑΣΤΙΈΜΜΕΝΑ

F:ΞΑ Ρτ/ΙΜΛΊ:-ι. El'ΓΛ~.:ΊHPHλ·H { [ΚΙ~.:ΟΛI(JJω:lI ΛΑΙ ΛΙΕ ΠΙΣΤΟΠOlΙ ΙΠλ"() E,fElXOY

:::::::: PHltlPPIDIS .RC;B. .

ο

Για τα τυπωμενα σαςΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΚΕΥΕΣ

ενα τηλεφωνημα αρκει.

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΕΣ ΚΑΙ ΟIΚIΑΚΕΣ ΕΦΑΡΜΟΓΕΣ

ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΜΕ ΒΑΣΗ τονε ΜΙΚΡΟΕΠΕΞΕΡΓΑΣΤΕΣ

Εχουμε ολα τα τεuxη του* ΑΥΤΟΜΑΤΙΣΜΟΙ

* ΤΡΟΦΟΔΟΤΙ ΚΑ

* ΦΟΡΤΙΣΤΕΣ ΜΠΑΤΑΡΙΩΝ

* ΟΡΓΑΝΑ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ - ΕΛΕΓΧΟΥ

* ΣΥΣΚΕΥΕΣ ΤΗΛΕΧΕΙΡΙΣΜΟΥ

* ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ

. . .. .

4 · ι: 1 ΟΙ 6 Β Ει

ΑΝΑΛΑΜΒΑΝΟΥΜΕ ΤΗΝ ΣΧΕΔΙΑΣΗ ΚΑΙ ΠΑΡΑΓΟΓΗ

τον ΗΛΕΚΤΡΟΝlκον_ΤΜΗΜΑΤΟΣ

ΟΠΟΙΑΣΔΗΠΟΤΕ ΜΗΧΑΝΗΣ -=--ΣΥΣΚΕΥΗΣΑκακιών 52, 15125 Μαρούσι

ΤΗΛ. 6840175 - 6823461 FAX 6891198

~_.A.-.S_

(seas)ΚιιCelestion_ speakers

2 STUDIO ΑΚΡΟΑΣΕΩΝ

ΗΙ· FI • ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΑ

K"'=NTPd ΑΝΤΙΠ ΡΟΣΩΠΕΙΕΣ . ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ ΠΩΛΗΣΗ : ΧΟΝΔΡΙΚΗ . ΛΙΑΝΙΚΗ'ΜΕΓΛΦΩΝον , ΜΙΞΓΑΦΩΝΑ • ΗΧΕΙΑ • ΚΙΤ. ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΕΚΕΥΗΕι'" . ~. . J Λ. ΚΑΡΑΜΠΕΤΣΑΝΟΣ & ΣΙΑ Ο.Ε.

Κατακουζηνού 10 & Κάν ιγγος Τ.Κ .Ι 06 77 ΑΘΗ ΝΑ Τηλ. 3 826.2 76 3 8 2 5 .6 17

~KEFI4

BEVmA scan·SpeaK

~AUOIOΟ Μ ΕΓΑΦΩΝΑ

Ο ΚΑΜΠ ΙΝ ΕΣ

Ο ΦΙΛΤΡΑ (CROSSOV ER)ο ΗΧΟΑΠΟΡΡΟΦΗΤΙΚΑ

ο ΗΧΟΠ ΕΡΑΤΟ ΥΦΑΣΜΑ

Ο ΑΚΡΟΔΕΚΤΕΣ

Ο ΕΙΔ Ι ΚΕΣ ΒΙ ΔΕΣ ΣΤΗ ΡΙΞ ΗΣ

Ο ΚΛΙΠ Σ

Ο ΚΑΛΩΔ ΙΑ

Ο ΠΗΝ ΙΑ . ΠΥΚΝΩΤΕΣ . ΑΝΤΙΣΤΑΣΕΙΣ

Ο ΤΑΙΝΙ ΕΣ ΣΤΕΓΑΝΟΠΟΙΗΣΗΣ

ο ΠΛΑΚΕΤΕΣ

Ο ΑΝΤΙΚΡΑΔΑΣΜΙΚΕΣ ΑΚΙΔΕΣ

Ο ΒΑΣΕΙΣ ΗΧΕΙΩΝ

ο ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙ ΚΕΣ ΓΩΝ Ι ΕΣ

Ο ΣΙΤΕΣ Μ ΕΓΑΦΩΝΩΝ

Ο ΧΕ Ι ΡΟΛΑΒΕΣ

Ο ΑΚΟΥΣΤΙΚΟΙ ΦΑΚΟ Ι

Ο ΦΥΛΛΑ Π ΙΣΣΑΣ

ο ΠΟΔΑΡΑ ΚΙΑ ΒΑΣΕΙΣ

ο ΠΛΑΣΤ Ι ΚΟΠΟΙΗΣΗ ΚΩΝΩΝ

~~

~~

304 ΚυκΛώματα

Τα «304 """λώματα»πωλοί>νται,

σε βιβλιοπωλεία, Καταστήματα

Ηλεκτρονι"ών"αι από τα Γραφεία

το" Περιοδικοϋμας.

Ηλεκτρονικά Νέα

Πυκνωτές με βάση το πυρίτιο.

Με πολύ καλύτερες ιδιότητες από τους συνηθισμένους.

Οι πυκνωτές είναι ένα από τα

παλαιότερα στοιχεία στην ηλε

κτροτεχνία. Σχεδόν κάθε τεχνικό

μουσείο , που σέβεται τον εαυτό

του, έχει και κάποιον πυκνωτή από

το τέλος του περασμένου ή τις

αρχές αυτού ταυ αιώνα. Αυτοί οι

πυκνωτές χρησιμοποιούνται συ

νήθως για την μελέτη ηλεκτρο

στατικών φαινομένων. Παρ' όλα

τα χρόνια που πέρασαν η μορφή

των πυκνωτών δεν έχει αλλάξει

και πολύ από τότε. Ο πυκνωτής

γενικά αποτελείται από δυο με

ταλλικά φύλλα και ανάμεσα σ'

αυτά κάποιο μη αγώγιμο υλικό ,

το διηλεκτρικό. Παρ ' όλη την

φαινομενικά απλή κατασκευή του

ο πυκνωτής παραμένει ένα υλικδ

μεγάλου κόστους. Ο τζίρος όλων

των πυκνωτών παγκοσμίως είναι

περίπου ίδιος με τον τζίρο όλων

των ημιαγωγών. Ο λόγος για το

μεγάλο κόστος είναι ότι η ποιό

τητα του διηλεκτρικού και η γεω

μετρική διάταξη των μεταλλικών

φύλων και του διηλεκτρικού δεν

δίνουν ικανοποιητικά αποτελέσμα

τα. Ένας ιδανικός πυκνωτής πρέ-

πει να είναι πολύ μικρός σε

όγκο, να μην μεταβάλλεται η

χωρητικότητα ούτε από την

θερμοκρασία ούτε με την συ

χνότητα και να αντέχει υψη

λές τάσεις. Δεν πρέπει επίσης

να υπάρχε ι καμία απώλεια

ενέργειας. Επειδή η βελτίωση

των συνηθισμένων πυκνωτών

δεν απέδιδε πλέον και πολλά

πράγματα, οι τεχνικοί της Siemens στο Μόναχο άλλαξαν

τελείως την τεχνολογία. Για

την παραγωγή πυκνωτών χρη

σιμοποιούσαν την τεχνολογία

κατασκευής ολοκληρωμένων.

Με ηλεκτροχημική μέθοδο δη

μιούργησαν ένα είδος κηρύ

θρας, με ένα πλάτος οπής

μόνο 2μm κα ι ένα βάθος

1 65μm. Τα εσωτερ ικά τοιχώ

ματα της οπής είναι το ένα

ηλεκτρόδιο , πάνω δε σ' αυτά

βρίσκεται το διηλεκτρικό το

σποίο αποτελείται από ένα

στρώμα οξειδίου του πυριτίου, ένα

στρώμα νιτριδίου του πυριτίου και

ξανά ένα στρώμα οξειδίου του πυ

ριτίου (nW.Q). Τέλος πάνω στο

διηλεκτρικό εξαχνώνεται ένα λε

πτό στρώμα πολυπυριτίοu το

οποίο χρησιμεύει σαν δεύτερο

ηλεκτρόδιο (οπλισμός) του πυκνω

τή. Με αυτή την τεχνική η χωρη

τικότητα είναι κατά 85 φορές με

γαλύτερη από αυτή των κοινών

πυκνωτών του ιδίου όγκου. Εκτός

αυτού και άλλα χαρακτηριστικά

εμφανίζονται καλύτερα από τους

κοινούς πυκνωτές όπως Π.χ η

σταθερότητα στην θερμοκρασία,

και ο ι λιγότερες απώλειες. Μερι

κά χαρακτηριστικά του νέου πυ

κνωτή είναι καλύτερα και από

αυτά των κεραμικών πυκνωτών

με πολυμερές διηλεκτρικό. Επει

δή η τεχνική των ολοκληρωμέ

νων είναι πλέον κοινή η εταιρεία

υπολογίζει ότι σύντομα θα αρχί

οει η μαζική παραγωγή τους.

γη)η) / )2/)2/) ////////)//ηη)η)//η) / /)η/////)//ηη/// /////<2//)//)//)/// )//)//)//)//)////////N//2?))V)Z)w/22/22/22/2/N//w/V27Vvn//2//2//2//2Zλ

ΟΑΑΜ ενός γίγα bit.Με πρώτη την Sa msung ισχυρί

ζεται ότι θα είναι η πρώτη η οποία

κατασκεύασε μια δυναμική μνήμη

1Gbit. Στο έργο της αυτό η εται

ρεία έδωσε το όνομα "thechampionchip" όπου μέσα σε μια

επιφάνεια 570mm2 υπάρχουν

1.074.000.000 χώροι αποθήκευ

σης. Πριν από λίγο καιρό ο διευ

θυντής του τμήματος ημιαγωγών

της εταιρείας Y.W.Lee παρουσία

σε με αρκετή υπερηφάνεια στην

Σεούλ μια ΟΑΑΜ 1Gbit. Το ολο

κληρωμένο αυτό θα είναι ένα από

τα βασικότερα στις νέες τηλεο

ράσεις μ εγ άλης ευκρ ίνε ιας

Ελέκτορ 4/97

(Ηοτν) και στα μελλοντικά πο

λυμέσα. Το ολοκληρωμένο είναι

σε τεχνολογία CMOS με γεωμε

τρία των 0,1 8μm. Τροφοδοτείται

με 1,8V και 2V και έτσι έχει μι

κρή κατανάλωση ενεργείας. ' Εχει

μεγάλη πυκνότητα ολοκλήρωσης

αλλά η τεχνολογία δεν έχει αξε

πέραστες δυσκολίες. Κατά τον κ.

Lee το ηροίόν είναι έτοιμο για

μαζική παραγωγή. Η μνήμη έχει

χρόνο ιιροοεοοη; μόνο 30 ns. Στααρχικά ολοκληρωμένα έχουν προ

στεθεί επί πλέον χώροι μνήμης

οι οποίοι αντικαθιστούν τυχόν

χαλασμένους που προήλθαν από

την παραγωγή. Με αυτό τον τρό

πο έχουν μειωθεί κατά πολύ χα

λασμένα ολοκληρωμένα της πα

ραγωγής. Η επένδυση κόστισε

στην Samsung 200 εκατ. δολά

ρια και απασχόλησε 12Ο ερευνη

τές για δυόμισι χρόνια. Οι εφαρ

μογές του νέου ολοκληρωμένου

αρχίζουν από τα PC τα μεγάλα

συστήματα τα ιατρικά μηχανήμα

τα, τα συστήματα τηλεφωνίας με

εικόνα και τελειώνουν σε παιχνί

δια. Μερικοί διφθόζονττκ; αυτές

τις γραμμές θα έχουν αρχίσει να

τρίβουν τα χέρια τους, αλλά θα

πρέπει να κρατήσουν την όρεξη

τους για τις αρχές του 200 0 όπου

θα βγουν τα πρώτα κομμάτια από

την παραγωγή. Η Samsung ήταν

η πρώτη που έβγαλε το 1992 την

DΑΑΜ των 62Mbit δύο χρόνια

μετά την DΑΑΜ των 256Mbit και

τώρα την 1Gbit. Η ίδια εταιρεία

κατέχει 15% της αγοράς σε δυ

ναμικές μνήμες το οποίο είναι και

το μεγαλύτερο από όλες τις άλ

λες .

Αγορά

Ψηφιακοί παλμογράφοι χείρος απο

την TektronixInternet-Forum της Eagle

Πολλές ερωτήσεις και απαντή

σεις έχουν καταχωρηθεί θεματι

κά έτσι ώστε το "Forum" να απο

τελεί ανεκτίμητη πηγή πλροφο

ριών γ ια ιδέες και τρόπους σχε

δίασης πλακετών. Το "Forum" έχει

χωρισθεί σε δύο τημήματα, ένα

''γερμανόφωνο'' και ένα ''αγγλό

φωνο" μετ τα ίδια όμως περιεχό

μενα. Απο το lnternet μπορεί κα

νείς να κατεβάσει και την νέα

έκδοση επίδειξης (Demo ) του

προγράμματος Eagle.

' o~", ' ,· " F.".,"'J '."" '"-' 1. " '0' ο " ο." " ". ι .(. Ι " ,," μ , '

B, ..ιJ. " iE, :;m"~41 !ΟΓυ π , Ι:ΑGLΕ/GeΓmanf l e chSuΡ

,~ •._ li':" ,~,!;:,,;;:,:,,,,~,~, " f-·~ ,,~ ·, · ,·,~" ,",,-' ie--m~/' K ""'"

1" " "·,11""""· 11 · ·" "· ·11 ........" 1= ' . .... Ι

Η εταιρία Cad εοιι που έχει

στην αγορά λογιαμικό για την

σχεδίαση πλακετών με το όνομα

Eagle χρησιμοποιε ί εδώ και λί

γες εθόομάόεο το lnternet σαν

χώρο ανταλλαγής πληροφορίών

που αφορούν τα προγράμματα

της, στη διεύθυνση http://www.cadsoft.de .Σ'αυτή την διεύθυνση μπορούν

οι χρήστες των προγραμμάτων

να θέσουν τις ερωτήσεις τους, οι

οπο ίες θα απαντηθούν απο το

τεχνικό προσωπικό της εταιρίας.

με καλά ευδιάκριτα στοιχεία και

σήματα.

Εκτός αυτών, αξιοπρόσεκτα εί

ναι και τα ηλεκτρικά χορσκτηρι

στικό τους. Η συχνότητα τους

μπορε ί να φθάσει μέχρ ι τα 200ΜΗΖ, ενω η ευαισθησία τα 5 mV

ανα υποδιαίρεση, η ελάχιστη και

τα 50V η μέγ ιατη .Η δειγματολη

ψ ία αρχίζει σπα 250 MS{sec . και

φθάνει το 1GS/s για την καλύτε

ρη έκδοση της σειράς. Εχουν δύο

κανάλια (διπλού ίχνους) και η βάση

χρόνου φθάνει τα 2 πs!υποδ ιαί

ρεση εώς τα 50s/υποδιαίρεση.

Με τους δύο οριζοντίους και δύο

κάθετους ευθύγραμους δρομείς

μπορούμε να μετρήσουμε χρόνο,

τάση και φάση.

Το όργανο μπορεί να λειτουρ

γήσει και σαν πολύμετρο 3 και

3 /4 ψηφίων για περιοχές τάσεων

40 0 mV εώς 880V και αντιστά

σεων 400Ω εως 4 0 ΜΩ.

Για περισσότερες πληροφορίες

Ε. Θεοδώρου και Σία ΕΕ

Αυτομέδοντος 311635 Αθήνα

Η εταιρία Tektroniχ είναι γνω

στή στους ηλεκτρονικούς εδώ και

πολλά χρόνιο για τους παλμογρά

φους της.

ΑΠΩ τα ενδιαφέροντα όργανα

της είναι η σειρά THS 700, η

οποία περιλαμβάνε ι τέσσερεις

παλμογράφους χείρο,ς διαστά

σεων 177 χ 217 χ 5 1 χιλιοστ.

και θάροικ; κάτω σπα 1,5 kg. Η

οθόνη των παλμογράφων αυτών

εμφανίζεται αρκετά μεγάλη και

"'/~·'C<W$<>fIC","- , '.~.'.' .~' "~ ' . "" ' :~.'-,, ," " ' ."._--,..-,,:,-~..

Ψ<2/<2/<2/2/2022/22/2«2<<2 <<2/<2< <2/22//22/22 2n2/<2< <2< <2« 2<<2<<222222220222 ":2<2/«2<2/<2/<222 2//2222227202222/2«2«2/<22 <22 <2<2/<<22 <2222/222222222221

Ειδήσεις Νέο ΒιΒλιοπωλείο "Παπασωρηρίου" στην

Θεσσαλονίκη.

Νέο κατάατημα της Alpha στην Αθήνα

Η εταιρία συστημάτων ασφα

λείας Alpha Security system ΙΤΟ

εγκαινιάζει το νέο της κατάστη

μα στην Αθήνα στις 29 -3-97 , Δοιράνης 138 Καλλιθέα.

Η εταιρία θα δέχεται απο τις

1Ο πμ εως τις 7 μμ όσους θέ

λουν να γνωρίσουν απο κοντά τα

προιόντα της και να περάσουν

ευχάριστα.

Τα εγκαίνια θα γίνουν στις 7μμ.

Τηλ. 95 .79.750Κ. Γεροστεργίου

Τα γνωστά εξειδικευμένα βιβλιο

πωλεία "Παπασωτηρ ίου " άνο ιξαν

το έκτο θιθλιοηωλείο τους στην

Θεσσαλονίκη για να εξυπηρετή

σουν το κοινό της Βόρειας Ελλά

δας.

Το βιβλιοπωλείο διαθέτει όλες

τις σειρές των βιβλίων και των

περιοδικών που διαθέτουν και τα

καταστήματα Αθηνών καθώς και

ένα πλήρεςτμήμα Multimedia με

CD,ROM.

Η εταιρία απο οτι μαθαίνουμε

έχει σκοπό να λειτουργήσει και

άλλα βιβλιοπωλε ία ειδ ικά στον

χώρο των πολυμέσων (Multimedia).

ΤΟ νέο βιβλιοπωλείο βρίσκεται

στην

Εθνικής Αμύνης 40ΣυντριΒάνι

Θεσσαλονίκη

19

Η γεννήτρια χαμηλών συ

χνοτήτων (AF) είναι απαραί

τητο εργαλείο για τον έλεγ

χο κυκλωμάτ ων ήχου. Ο ι πε-

ρισσότερες γεννήτρι ες AFχαμηλής τιμής παρουσιάζουν

μάλλον υψηλή αρμονική πα

ραμόρφωση. Η γεννήτρια

που περιγράφουμε βασίζεται

σε ένα ταλαντωτή Wien που

έχει πολύ μικρή παραμόρ

φωση, με τροφοδοσία από

μια μπαταρία 9 V. Η κατανά

λωση ρεύματος είναι πολύ

μικρή κι έτσι η μπαταρ ία

διαρκε ί για πάρα πολύ καιρό ,

ενώ η παραμόρφωση σήμα

τος είναι στη χειρότερη πε

ρίπτωση 0.25%.

Παράμετροι

Μετρημένε ς υπό τάση εξόδου 1ν rms και υπό τάση τροφοδοσίας 7.5 V.

Περιοχή συχνοτήτων

Κυματομορφή εξόδου

ΤόΟΤ) εξόδου

Σφάλμα τόοης εξόδου

Αντίσταση εξόδου

15 ΗΖ - 150 kHz σε τέσσερις περιοχές

ημιτονική

μεταΒλητή μεταξύ 0,01 ν και 1 V rms< +/- 0.2 dB

50Ω

Elektor GB3FFT AMP1(dB;) νs Ο(ΗΖ)

ΠαρσμόρφωΟΤ)

15 ΗΖ - 150 kHz30 ΗΖ - 15 kHz40 ΗΖ - 10 kHz60 ΗΖ - 1.5 kHz

. 100 ΗΖ

1 kHz10 kHz100 kHz

Τροφοδοσία:

Κατανάλωση ρεύματος

< 0.25%< 0.1%< 0.05%< 0.03%< 0.045%< 0.015 %< 0.035 %< 0. 158 %

μπαταρία 9 Vπερίπου 7.5 mA

20

0.0 <.0Ct 4.00k 6,00. 8.00k 10.0k 12.0k 14.01< 1 6.01ι 18.0k 2Q.Ok

Ελέκτορ 4/97

Κ2

9 7 000 3 - 11

3ν6Θ-ι!

Θ ΘIC1 IC2

φ φ

. εν4e--1----J

ο

* spannungsangaben bezogen auf Schal lungsmasse

* tensίοns ind iq uees par rapport a la masse

* spanningen t en op zichle νan massa

* νoltages with respecl 10 ground

R' • Κ1 •47Ω

,,

ι ο ι = LF535

IC2 = ΤΙΟ72

~ -1V2 ... - 0 V6

~ ΟΥ75<9- 825 mV

L_O-__~::'-~::'-~::'- ~':'::': ~~.J ΙΜ385ΙΡ1 ,2

R" R4 3ν .

"οσ +ο '"ο

1 00μ

>ον

1

Σχήμα 1. Το κύκλωμα της

γεννήτριας AF με ταλαντωτή

Wien ελεγχόμενο από FET

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΚΥΚΛΩΜΑΤΟΣ

ΤΟ Σχήμα 1 δείχνει το κύκλωμα της γεννή

τριας AF. Πρόκειτα ι γ ια ένα ταλαντωτή Wien,με δυνατότητα συνεχούς ρύθμισης της συ

χνότητας ταλαντώσεων σε έκταση 1Ο: 1 μέσω

ενός διπλού ποτενσιόμετρου (Α2) και με τέσ

σερις περιοχές συχνοτήτων, επιλεγόμενες

μέσω μεταγωγού ($1). Η ρύθμιση του βέλτι

στου πλάτους ταλαντώσεων για την ελαχι

στοποίηση της αρμονικής παραμόρφωσης γί

νεται μέσω ενός FET που οδηγείται από ένα

ανορθωτή Ι ολοκληρωτή. Οι περιοχές συ

χνοτήτων καθορίζονται από τους C11-C 17,C19 και C20.Στην ανώτερη περιοχή συχνοτήτων (15kHz

- 150kHz) η παραμόρφωση αυξάνεται ελα

φρά λόγω των παρασιτικών χωρητικοτήτων

των IC, των πλακετών κλπ. Ο ταλαντωτής

σχηματίζεται από το IC2a και ταηεριφερε ιο

κά του εξαρτήματα. Η βελτιστοποίηση και ο

έλεγχος του πλάτους των ταλαντώσεων μπο

ρεί να γίνει με διάφορους τρόπους, που όλοι

τους επεμβαίνουν στο κύκλωμα αρνητικής

ανάδρασης του τελεστικού που σχηματίζει

τον ταλαντωτή Wien. Αν το ρεύμα ανάδρα-

σης του βρόχου είναι μεγά

λο, μπορούν να χρησιμο

ποιηθούν για την αυτόματη

ρύθμιση του πλάτους θερ

μίστορ PTC ή μια πολύ μι-

κρή λυχν ία πυράκτωσης. Για

μικρότερο ρεύμα βρόχου ανάδρασης, όπως

είναι η περ ίπτωσή μας , μπορε ί να χρησιμο

ποιηθούν αντιπαράλληλες δίοδοι παράλληλα

στην R16, αλλά συνήθως η παραμόρφωση

υποφέρει Στο κύκλωμά μας χρησιμοποιούμε

ένα FET (Τ1) που δρα σαν αντίσταση ελεγ

χόμενη από ένα ανορθωτή και ολοκληρωτή

που προηγείται του IC2b.Προς τούτο, η τάση εξόδου του ταλαντωτή,

λαμβάνεται μέσω της Α6 και ανορθώνεται από

την Ο 1. Στη συνέχεια, η ανορθωμένη τάση

εξομαλύνεται από τους C5, C18, C7, C8κατά περίπτωση περιοχής συχνοτήτων και

οδηγεί τον τελεστικό IC2b, που η έξοδός του

ελέγχει την αγωγιμότητα του Τ 1 μέσω της

R15. Η δίοδος IC3 παρέχει μια τάση αναφο

ράς που επιβάλλεται στην μη αναστρέφουσα

είσοδο του IC2b μέσω του Ρ 1 . Με αυτό τον

τρόπο, η πόλωση του Τ 1εξαρτάται μόνο από το

πλάτος του ανορθωμένου

σήματος εξόδου του ταλα-

ντωτή Wien και από τη

ρύθμιση του Ρ1, αλλά όχι

από την τιμή της τάσης τροφοδοσίας.

Η ΟΙ πρέπει να είναι τύπου Schottky νια να

έχει μ ικρή πτώση τάσης στα άκρα της και

έτσι να μην εξαφανίζει το προς ανόρθωση

σήμα, αν αυτό είναι μ ικρού πλάτους.

Η αλλαγή των πυκνωτών ολοκλήρωσης (C5,C18, C7, C8) ανάλαγα με την περιοχή αυ

χνοτήτων που έχει επιλεγεί είναι αναγκαία

για να παρέχει τον σωστό χρόνο απόκρισης

στον έλεγχο του πλάτους εξόδου, σε σχέση

με τη συχνότητά του. Έτσι, στη χαμηλή πε

ριοχή συχνοτήτων υπάρχε ι η μέγιστη χωρη

τικότητα, ενώ στην υψηλότερη, η μικρότερη .

Η R13 εξασφαλίζει την εκάστοτε σταθερά

χρόνου του ολοκληρωτή, σε συνδυασμό με

την χωρητικότητα που έχει επιλεγεί. Οι Α5

και R14 κρατούν φορτισμένους τους C7 και

C8 αντίστοιχα, για να μειώνεται ο χρόνος

αποκατάστασης του κυκλώματος κατά την

Ελέκτορ 4(97 21

2 Κατάλογος υλικών

Αντιστάσεις

ΑΙ Α6, Α17 = 4.7kQ

Α2 - 2.2 ΚΩ (βλέπε κείμενο)

R3, Α10, Α13 , Α15 .. 100kQ

R4. R5. Α14 = 22 ΚΩ

Α7 .. 220 ΚΩ

R8, Α 1 2 = 10 ΚΩ

R9 .. 47Ω

R11 " 150 ΚΩ

R16 .. 5.6 ΚΩ

Α 1 8 .. 100Ω

Α 1 9 .. 8.2 ΚΩ

Ρ 1 .. 50kQ οριζόντιο πολύστροφο

προρυθμιζόμενο

Ρ2 .. στερεοφωνικό 50 ΚΩ, συρόμενο,

λογαριθμικό

Ρ3 .. 1Ο ΚΩ ποτενσιόμετρο λογαριθμικό

Πυκνωτές

C1 -100nF

C2. C8 .. 100μF, 16 V. όρθιος

οε, C4 = 470 μF, 16 V. όρθ ιος

οε - 100 μF, 16 V, όρθιος

C6 - 100 μF, 3 ν, όρθιος

C7 - 220 μF, 16 V,όρθιος

C9 - 10 μF, 16 ν, όρθιος

C10" 10 pF

C11,C15 .. 220 nF

C12,C14 = 22 nF,πολυστερίνης

C17 = 40 pF, τρίμμερ

C18 '" 470 μF, 16 ν, όρθιος

C19 .. 220 pf, πολυστερίνης

C20 .. 180 pF, πολυστερίνης

Ημιογωγοί

Ο 1 .. ΒΑΤ85

D2 - 1N4148

Ο3 LED, υψηλής απόδοσης

Τ 1 .. BF256A

Ολοκληρωμένα

IC1 = LF353

IC2 .. TL072CN

IC3 '" LM385LP1.2

Δωφορα

Κ 1 .. υποδοχή BNC

Κ2,Κ3 '" ακίδες πλακέτας

ΒΙ 1 = μπαταρία 9V και επαφές

S1 = ηεριστροφικόο μεταγωγός 3Ρ4Τ

52 " 1 Ρ1Τ

αλλαγή περιοχών λειτουργίας.

Η χαρακτηριστική εισόδου Ι εξόδου του Τ1είναι μη-γραμμική και αυτό είναι δυσμενές

για τον έλεγχο της παραμόρφωσης. Για την

ελαχιστοποίηση του ιιροθλήμοτοο. η πόλωση

του Τ1 οψγκροτείται στο χαμηλότερο και

γραμμικό τμήμα της χαρακτηριστικής του,

μέσω της R2.Το δικτύωμα ανάδρασης Α3-Α1 5 αυξάνει την

συνολική γραμμικότητα, συγκρατώντας την

τάση πύλης στο μισό της τάσης εκροής . Ο

C6 απομονώνε ι τη συνεχή τόση οδήγησης

της πύλης από το κύκλωμα ανάδρασης του

22

Σχήμα 2. Το τυπωμtνο και

η διάταξη εξαρτημάτων

ταλαντωτή.

Η τάση δρομέα του λογαριθμικού ποτενσιό

μετρου Ρ3 ελέγχει έμμεσα το Τ1 και καθορί

ζει το πλάτος του σήματος εξόδου του ταλα

ντωτή . Επιλέχθηκε λογαριθμικό ποτενσιόμε

τρο για να μπορεί να ρυθμίζει με άνεση το

πλάτος του σήματος εξόδου ακόμη και όταν

αυτό είναι πολύ μικρό.

Το IC1 δεν χρειάζεται αντιστάθμιση εκτρο

πής επειδή αυτή ανέρχεται σε λίγα μόλις mVστο παρόν κύκλωμα.

Ο τελεστικός IC1b παρέχει εικονική γη

στο υπόλοιπο κύκλωμα, στα 2/3 της τάσης

τροφοόοοίσο, λόγω των τιμών των R1Ο/Α11.Αυτή η ασυνήθιστη πόλωση, αντl της μισής

της τάσης τροφοδοσίας που χρησιμοποιείται

αυνήθως, επιμηκύνει κάπως την ζωή της μπα

ταρίας στο οψνκεκριμένο κύκλωμα. Ο C1 σηο

ζευγνύα τις υψηλές συχνότητες από τον διαι

ρέτη πόλωσης.

Το ενδεικτικό τροφοδοσίας Ο3 άγει μόλις 1mA συντείνσντας στην μακροζωία της μηα

ταρΙας. Θα μπορούσε στη θέση του να χρησι-

μοποιηθεί ένα μικρό όργανο κινητού πηνίου,

που άγει περίπου 150 μΑ, με διαφορετική

βέβαια τιμή στην R19.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

Το τυπωμένο και η διάταξη εξαρτημάτων

της γεννήτριας AF υπάρχουν στο Σχήμα 2.Η κατασκευή είναι σχετικά εύκολη. Προσέξτε

να τοποθετήσετε σωστά όλα τα εξαρτήματα

και θέθαιο προσέξτε ιδ ιαίτερα τις πολικότη

τες. Μη ξεχάσετε το γεφύρωμα κοντά στην

R18. Τα πρσρυθμιζόμενα και ο περιστροφι

κός μεταγωγός τοποθετούνται πάνω στην

πλακέτα, αλλά το συρόμενο ποτενσιόμετρο,

το LΕΟ, η υποδοχή BNC, η μπαταρία και ο

διακόπτης ΤραΡοδοσίας πρέπει να τοποθε

τηθoίJν στο κουτί της συσκευής. Αν το Ρ3

έχει μεταλλικό άξονα. αυτός θα πρέπει να

γειωθεί.

Φροντίστε να στηρίξετε κατάλληλα την μπα

ταρία με ένα λuγισμένO έλασμα Ι σφιγκτήρα

στο εσωτερικό του κουτιού, γ ια να μην μετα

κινείται μέσα στο κουτί.

Το συρόμενο ποτενσιόμετρο στερεώνεται σε

μονωτικούς στυλίσκους μήκους 30 mm. Το

Ελέκτορ 4(9 7

"

Σχήμα 3. Στην τελειωμένη κα

ταακευή του πρωτοτύπου έχει

αφαιρεθε' το κάλυμμα του κου

τιού.

3

Σχήμσ 4. Itιόδειγμσ πρόσαψης γισ

τη γεννήτρια AF αε σμίκρυνση.

Κατά τις ρυθμίσεις στην υψηλότερη περιο

χή συχνστήτων, ρυθμίστε τον C17 μέχρις ότου

η τόση εξόδου στα 150 kHz να γίνει η ίδια με

αυτή των άλλων περιοχών. Ας σημειωθεί ότι

η παρασιτική χωρητικότητα του Ρ2 μπορεί

να προκαλέσει απόκλιση των πραγματικών

ορίων συχνότητας από τις ονομαστικές τιμές

τους.

15

POWERoυTPUΤ

80ft.

Ο

ΓFRΕQUΕΝCΥ ΗΖ-,

χΙ00 Ι x lk

X ΙO~XιOlι

4

επαναλάβετε τη διαδικασlα για τις υπόλοιπες

περιοχές συχνοτήτων.

Κατά την διάρκεια αυτών των ρυθμίσεων,

προσέχετε την τόση ελέγχου, όπως τη δεί

χνει το ψηφιακό Βολτόμετρο. Θα πρέπει να

είναι περίπου -0.9ν ως προς τη γη, αλλά

μπορεί να μεταΒάλλεται από -0.6 μέχρι -1.2V. Σε καμία περίπτωση δεν θα πρέπε ι να ξε

περάσ ει τα -1.4 ν ή να γίνει θετική. Αν γίνει

-1.4 ν, μειώστε την τιμή της Α2 όπως χρειά

ζεται (κατά 50- 100Ω περίπου) . Αν γlνει θετι

κή, αυξήστε την τιμή της R2.Κατά τις ρυθμίσεις , η τάση εξόδου δεν

πρέπει να μεταβάλλεται περισσότερο από 0.2dB από την τιμή του 1ν rms. Αν φύγει εκτός

της περιοχής ο.977-1 .023ν, σημαίνει ότι σι

πυκνωτές της γέφυρας Wien έχσυν άνισες

τιμές. Αν η τόση εξόδου εlναι υπερΒολική, οι

τιμές των C11-C 13 είναι πολύ μεγάλες ή

αυτές των C14-C15 πολύ μικρές.

μεταλλικό σώμα του θα πρέπει να γειωθεί,

με βίδες στα (μετολλικό) κουτί της αυακευής,

που και ουτό ενώνεται με τη γη του κυκλώ

ματος.

Ανοίξτε προσεκτικά όλες τις απαραίτητες

τρύπες στο κουτί της συοκευής πριν τοπο

θετήσετε μέσα σε αυτό την πλακέτα. Ιδιαίτε

ρη προσοχή θέλει το κόψιμο του συρόμενου

ποτενσιόμετρου. Το Σχήμα 4 παρουσιάζει ένα

υπόδειγμα ηρόοοψηο της αuoκευής. Τελειώ

νοντας τα κατασκευαστικά, καλωδιώστε τα

εξαρτήματα της τιρόοοφηο στην πλακέτα. Η

υποδοχή BNC χρειάζεται οπωσδήποτε ομοα

ξονικό καλώδιο.

ργΘΜIΣΗ

Για τη ρύθμιση και τον έλεγχο της γεννή

τριας απαιτούνται ένας παλμογράφος, ένα

ψηφιακό πσλύμετρο και ένα βολτόμετρο ακου

στών συχνοτήτων. Ο παλμογράφος και το

βολτόμετρο AF συνδέονται παράλληλα στην

έξοδο του κυκλώματος, ενώ το ψηφιοκό πο

λύμετρο ουνδέεται από την έξοδο του IC2bμέχρι τη γη.

Επιλέξτε την περιοχή 15kHz - 150 kHz και

βάλτε το Ρ3 τελείως ανοικτό και το Ρ2 στη

μέση της διαδρομής του. Περιμένετε μερικά

δευτερόλεπτα για να αποκατασταθούν οι τά

σεις συνεχούς ρεύματος στους πυκνωτές και

να σταθεροποιηθεί η τόση εξόδου. Όταν αρ

γότερα το Ρ2 θα ρυθμιστεί σε άλλη θέση,

περιμένετε μερικά δευτερόλεπτα μέχρι να

σταθεροποιηθεl και πάλι το κύκλωμα

Ρυθμίστε πρooδεUΤΙKά το Ρ1 μέχρι η τόση

εξόδou να γlνει 1 ν rms. Βεβαιωθείτε ότι ο

ταλαντωτής λειτουργεί στα ακρότατα της

περιοχής συχνοτήτων. Αν όλα είναι εντάξει,

Επιλέγοντας τα υλικά

OUTPUT ν

~o" 0.2

0.030.5

0.02 ffi0.01

Ο 1

/Α F- GENE/lATO/l

/

/

6

12

10

4

21.5

Ι

Για ένα κύκλωμα που πρέπει να αινδυάζει την χαμηλή τάση τροφοδοσίας με την χαμηλή κατανάλωση

ρεύματος τη χαμηλή πaρaμ6ρφωση και τη σταθερότητα σιιxvότητας λειτουργίας. θα πρέπει η επιλογή των

ε{αρτ/μάτων να γίνει με ιδιαίτερη προσοχή. Τaύrα δεν σημruνει ότι τα εξαρτήματα θα είναι αναΥκοοπκά

πολύ αιφι8ά. Έτσι. οι τελεστιχοί που δι~αμε να είναι nίπoυ ΤΙ 072 και LF353 που χωρίς να είναι πολύ

ακρι8οί, συνδυάζουν την χαμηλή πaρaμ6ρφωaη με τη μεγάλη ταχύτητα εξόδου και την ικανότητα λειτου,r

γίας ακόμη και σε χαμηλή τάση τροφοδοσίας. ενώ είναι πολύ κοινοί στο εμπόριο.

Τα διηλεκτρΙΧά των πυκνωτών του διιmιώματoς Wien πρέπει να είναι καλής ποιότητας. Σwιστούμε τ/

χρήση mJκvωτών πoλυnρoπυλενΙoυ (ΜΚΡ) ή πολυστερίνης. Οι rwκνωτές μεγαλύτερης τιμής πρέπει να εiναι

(MKC) Αν δεν γίνεται αλλιώς, μπορείτε να χρησιμοποιήσετε πυκνωτές πολυεστέρα (ΜΚΤ), αλλά οπωσδήποτε

ΟΧΙ κεραμικούς. Εκτός αυτού, οι χωρητικότητα κάθε ζευγαριού πιικvωτών πρέπει να μην αποκλίνει από τον

ένα στον άλλο περισσότερο από 5 %.

Πα να είναι η ρύθμιση ΣUXνότ/τας γραμμική, το πpopuθμιζόμενo Ρ2 πρέπει να είναι λογαριθμικό. Ο

δρομέας του και ο δεξι6ς αKρoδiKτ/ς. καθώς το κοιτάμε με τον άξονα προς το πρ6οωπό μας και τις ακίδες

προς τα επάνω, πρέπει να 8ρaxυΚ/H(λωθoύν. Σε aUI!J τ/ν κατασκευή πρέπει οπωσδήποτε η πραγματική τιμή

του Ρ2 να μην είναι κάτω των 50 ΚΩ. Η ανοχή αυτών των προρυθμιζομένων είναι nιπlκά 20% περίπου και

αυτό θα μποραύσε να κάνει την πραγματική τιμή του ποτενσιόμετρου να πέσει κάτω από τα 45 ΚΩ Αν

μετρήσετε κάτι τέτοιο στο Ρ2, οι τιμές των R 1 και R 17 πρέπει να ελαττωθούν στα 4.2 ή ΚΟΙ στα 3.9 ΚΩ.

970003-F

Ελέκταρ 4197 23

υπό Τ. Giesberts

Μίκτης ήχου ελεγΧόμενος

από μικροεπεξεργαστή

κστσργεί οριστικά το πρόΒλημσ του θορύΒου των ποτενσιόμετρων

Παράμετροι

,. 8 ελεγχόμενες είσοδοι ήχου

,. όλα τα σήματα εισόδου μπορούν να κατευθυνθούν σπιν δεξιά ή αριστερή έ.;οδο

• μέγιστη εξααθένηση 63 dB αε Βήματα ταυ 1 dB,. λειτουργία φίμωσης

,. αυτόματη φίμωση κατά την επι80λή τροφοδοσίας

,. απομονωμένες γραμμές εισόδων και εξόδων - δεν απαιτούνται εξωτερικοί απομονωτές

• λ6γος σήματος - προς θ6ρυΒο 82 dB με περιθώριο 10dB δυνομικής περιοχής

• παρaμ6ρφωση (ΤΗΟ+Ν) 0.007%,. τυποποιημένο τρισύρματο σειριακό ενδιάμεσο επικοινωνίας

,. ο αριθμός των καναλιών μπορεί να αυξηθεί

,.μεγάλη περιοχή εφαρμογών: πολυμέσα. κάρτες ήχου PC, μίκτες studio, μουσικά όργανα.

και πολλά άλλα.

Στο τεύχος αυτό

σας παρουσιάζουμε

ένα πρωτοποριακό

μίκτη ελεγχόμενο

από μικροεπεξεργα

στή. Όλοι οι χειρι

σμοί του γίνονται

από ψηφιακά ελεγ

χόμενους ενισχυτές

~ (DCA). Οι θέσεις

των ποτενσιόμετρων

ανιχνεύονται από

ένα μικροεπεξεργα

στή που ελέγχει στη

συνέχεια τους DCA.Σε ένα μελλοντικό

άρθρο θα μπορούσα

με να αντικαταστή

σουμε τελείως τα

ποτενσιόμετρα ελέγ

χου με λογισμικό .

Ετσι καταστέλλονται

οι θόρυβοι που

προέρχονται απο

την μετακίνηση των

ποτενσιομέτρων.

24

Η μόχη μεταξύ της ψηφισκήο και της ανά

λογικής τεχνολογίας φαίνεται να κλείνει υπέρ

της ψηφισκήο. Έχαυμε ήδη φηφισκή εγγρα

φή ψηφιακό έλεγχα, φηφιοκή TV, ψηφιακή

τηλεφωνία, κλπ. Η αναλογική τεχνολογία δεν

πρόκειται βέβαια να εκλείψει, απλά θα περιο

ριστεί σε οριομένους πολύ εξειδ ικευμένους

τομείς. Οι μΙκτες ήχου αποτελούν παραδο-

σιακά ένα από τα οχυρά της αναλογικής τε

χνολογίας. Να όμως ποο παρουσιάζουμε τώρα

ένα μίκτη ψηφιακού τύπου. Διαθέτει ακόμη

ποτενσιόμετρα, αλλά αυτά άγουν συνεχές

ρεύμα και όχι το ωφέλιμο σήμα. Το όλο κύ

κλωμα αποτελείται από μόλις δύο ολοκληρω

μένα, το ένα τελείως ψηφιακό και το άλλο

μισό ψηφιακό , μ ισό αναλογικό. Δεν υπάρχουν

. Ελεκτορ 4197

970031- 12

SYS TEU ΙοΙ υ ΤΕ

ΟΑΤΑουτ

QK

DA"WWRi"i'Eτχ"ο

' 00'Μ

' "' ..ACOI.I

AGNO

970037 · 13

σθησης που επιλέγει τον καταχωρητή του

κατάλληλου καναλιού εισόδου, για να γίνουν

στη συνέχεια λειτουργίες εξασθένησης. Υπάρ

χουν δύο τρόποι: αν το bit 7 (MSB) είναι 1,το SS M2163 αντιλαμβάνεται το byte σαν διεύ

θυνση. Αν είναι Ο , το αντιλαμβάνεται σαν byteδεδομένων. Κανονικό αποστέλλεται πρώτα το

byte διεύθυνσης. τούτο δείχνει σε ποιο από

τα οκτω κανάλια εισόδου πρέπει να αλλαχθεί

η εξασθένηση και τσ αν τα σήματα οδεύουν

στο αριστερό ή το δεξί κανάλι εξόδου ή και

στα δύο. Στη συνέχεια αποστέλλεται ένα byteδεδομένων που καθορίζει τον βαθμό εξασθέ

νησης του επιλεγμένου καναλιού. Ακολουθεί

συνήθως ένα byte διεύθυνσης και ένα byteδεδομένων για το επόμενο κανάλι. Είναι πά

ντως εφικτό να γραφτεί μια σειρά από byte

OCA : DlG fTA LLY CONTROI.LεO A TTENUATOR

[ oe,

SSM2 163

LJj-PflLJj νοι ΤΑαΕ

FlEFEFlENCECENERATOR

r-oc.>

rWΊ ι...':::= "-

OUTF'UT ~

SWIτCHING

OCA LJ ΝΕ1ν/ΟΑΚ

--{>-r;::::::=1=Ή- SHIFT

REGISTEAOCA ΑΝΟ,

~ess

~DECOOER

.Ι oeA

~

'Ν'

1 ' Ν '

Σχήμα 2 . Το αναλο

γικό μέρος του μίκτη

με τον εξασθενητή.

τους διακόπτες μετσ

γωγής του σήματος

ατο δεξιό ή αριστερό

κανάλι και τους απο

μονωτές.

R2

"" "SEL ECT

Α63 1 0F 63DECODER

U fXERBUFFERAUP

Σχήμα 1. Απαποιημtνοδιάγραμμα του ψηφιακού

ελεγχόμενου μίκτη.

AGNO ΑΤΤΙ ΝΤ10Ν νΑ ιυΕ

FRQIJ ΟΑ ΤΑ RE GIS TER

ΝΟΤΕ : O"L Υ α-ιΕ OF EIG HT αiANNELS

SHOWN FOR CLARITY

ATTιNUA TOFI

'Ν '

2

ται ο αναλογικός διακόπτης.

Ο απομονωτής που ακολου

θεί κάθε διακόπτη αντισταθ

μίζε ι την όποια εξασθένη

ση εισάγει ο αναλογικός

διακόπτης, ενώ εξσοφαλί

ζει σταθερή αντίσταση εξό

δαυ, άσχετα με τη ρύθμιση

της εξααθένησης.

Το ενεργοποιημένα κανά

λια του μίκτη αθροίζονται

κατόπιν στην έξοδο που

έχοιΝ διοχετευθεί. από ένα

μίκτη - ενισχυτή. Η έξοδος

του αθροιστή μπορε ί να

δώσει ρεύμα 500μΑ οε εξω

τερικό φορτίο.

Ψηφιακό ενδιάμεσο

Το ψηφιακό ενδιάμεσο

αποτελείται από δύο συστή

ματα των 8 καταχωρητών

δεδομένων με σειριακή

επικοινωνία.(-

Σχήμα 3). Ταένα σύστημα

καταχωρητών

κρατά τα bίt

ελέγχαυ μίξης

αριστερά Ι δε-

ξιά , ενώ το άλλο κρατά την

τιμή εξααθένη -

σης, που έχει 6bit.Για την προ

σπέλ αση τ ου

SSM2 163 , α

ελεγκτής γρά

φε ι μ ια τ ιμή

στον σειρ ια κό

καταχωρητή ολί-

ΤΟ SSM21 63Το SSM2 163 αποτελείται από ένα αναλογι

κό τμήμα επεξεργασίας σήματος και ένα ψη

φιακό τμήμα ελέγχου. Η εξασθένηση των ΚΟ

ναλιών και οι λειτουργίες μίξης ελέγχονται

από ψηφιακούς καταχωρητές, στους οποίους

τα δεδομένα ελέγχου εισέρχονται σειριακά.

Υπάρχει επίοης μια καλωδιωμένη είσοδος

φίμωσης, που φιμώνει όλα μαζί τα κανάλια.

ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Το κύκλωμα βασίζεται στο ολοκληρωμένο

SSM2 163 της Analog Devices. Πρόκειται για

ένα ψηφιακά ελεγχάμενα μίκτη aX2. Τα σήμα

μίας από τις 8 εισόδους μπορεί να αναμει

χθεί με κάποια άλλη ή άλλες υπό ψηφιακό

και να εμφανιστεί στη στερεοφωνική έξοδο.

Το Σχήμα 1 παρουσιάζει ένα απλοποιημένο

λειτουργικό διάγραμμα του ολοκληρωμένου.

Η εξασθένηση κάθε καναλιού εισόδου ανέρ

χεται σε 63d B οε βήματα του 1 dB και μπο

ρεί επίσης να γίνει πλήρης φίμωση. Επίσης,

μια είσοδος μπορεί να κατευθυνθεί σε οποιο

δήποτε από τα δύο ή και στα δύο κανάλια

εξόδου. Για την επικοινωνία υπάρχει ένα τυ

ποποιημένο σειρ ιακό ενδιάμεσο τριών γραμ

μών, καθώς και μια θύρα Data Out, που επι

τρέπει την παράλληλη ούνδεση πολλών ICτου ιδίου τύπου.

Τα σήμα ελέγχου της πλακέτας μίξης παρέ

χεται από έναν μικροελεγκτή ST62T25, που

σαρώνει γρήγορα τις τάοεις των δρομέων

των ποτενσιόμετρων και μετατρέπει αυτές

τις πληροφορίες .σε ένα θ-ψήφιο κώδικα. Ο

ελεγκτής παρακολουθεί επίσης τη θέση δύο

διακοπτών σε κάθε είσοδο, έτσι που ο χρή

στης να μπορεί να κατευθύνει κάθε κανάλι

ε ισόδου στη αριστερή ή τη δεξιά είσοδο ή και

στις δύο. Η πληροφορία αυτή περιλαμβάνεται

στον κώδικα ελέγχου.

καθόλου τρανζίστορ ή τελεστικοί - και όμως

δουλεύει μια χαρά !

Αναλαγικά τμήμα .

Η διαδρομή του αναλογικού σήματος φαίνε

ται στο Σχήμα 2. Κάθε είοοδοτ; έχει ονομα

στική αντίσταση 1 0kΩ και ouμπεριφέρεται οον

ένα ψηφιακό ελεγχόμενο ποτενσιόμετρο της

ίδιας τιμής. Η αντίσταση εισόδου παραμένει

σταθερή, άσχετα με την εξασθένηση που έχει

επιλεγεί. Κατά συνέπεια. η πηγή του σήματος

δεν βλέπει μιγαδική ή μεταβλητή αντίσταση

φορτίου σε καμία περίπτωση.

Η εξασθενημένη είσοδος επιβάλλεται στις

εισόδσυς του αριστερού και του δεξιού κανα

λιού του μίκτη. Κόθε κανάλι του μίκτη αποτε

λείται από ένα αναλογικό διακόπτη και ενι

οχυτή απομόνωσης. Αν επιλεγεί το συγκεκρ ι

μένο κανάλι , μέσω ενός αντιστοίχου bit στονκαταχωρητή ελέγχου του μίκτη, ενεργοποιεί-

EAtKΤOΡ 4197 25

3

ΤΟ ~n~NUATOR τo υIXIΞR

&"" TCttES SWlTCHES

ΑΠΕΝυΑΤ ΟΗ ιεFT/FHGHT

ιενει ctιANNH

~" CONTROlιAΤCKE!> LATCHES

(281Τ,,)

(f>BfT,, )RESET ~"

.Μ

w;ι;o e-L l-J-I

ΟΑ1Α ΙΝ L--&c;--;;;;;;-;;:;-;;;;;;-;;~ακ '-~~ Ι

ΙΠΙΠΕ

970037 · 14

σει το 1 ΜΗΖ.

Ο χρονισμός του κατοχωρητή ολίσθησης

ενεργοποιε ίται όταν η είσοδος WRITE είναι

χαμηλή. Συνεπώς, η ακίδα WRITE χρησιμεύει

και για επιλογή ολοκληρωμένου, σε περίπτω

ση περισσοτέρων του ενός. Τα δεδομένα του

καταχωρητή ολίσθησης μεταφέρονται στα

συστήματα καταχωρητων με την άφιξη του

μετώπου του παλμού LOAD. Στις περισσότε

ρες περιπτώσεις, οι παλμοί WRITE και LqADσυνενώνονται, σχηματίζοντας ένα παραδοσιακό

ενδ ιάμεσο τριών γραμμών. Το Σχήμα 4 διευ

κρινίζει σψτή τη διαδ ικασία .

Για την ενεργοποίηση της μεταφοράς δεδο

μένων, οι είσοδοι WRITE και LΟΑΟ γίνονται

λογικό ο. Τα σειριακά δεδομένα των 8 bit μεπρώτο το MSB, εισάγονται στην είσοδο ΟΑΤΑ

ΙΝ και χρονίζονται προς τον καταχωρητή

ολίσθησης στα μέτωπα του παλμού χρονισμού..

μώνεται αυτόματα κατά την έναρξη της λει

τουργίας του . Η φίμωση δεν επηρεάζει τα

δεδομένα ή τις διευθύνσεις που έχουν ήδη

δοθεί οτους καταχωρητές ελέγχου των εξα

σθενητων.

Μορφή σειριακών δεδομένων εισόδου

Τα δεδομένα γράφονται στο SSM2163 σε

δύο byte των 8bit. Το Σχήμα 5 παρουσιάζει

τη μορφή των σειριακών δεδομένων εισόδου.

Το πρώτο byte που αποστέλλεται περιέχει τη

διεύθυνση του καναλιού και τα bit ελέγχου

μίξης Αριστερά Ι Δεξιά.. Το byte διεύθυνσης

αναγνωρίζεται από το ότι έχει το περ ισσότε

ρο σημοντικό ψηφίο του (MSB) λογικό 1.Το δεύτερο byte περιέχει τα δεδομένα, δη

λοδή την τιμή εξασθένηοης. Τα 6 λιγάτερο

σημαντικά ψηφία (LSB) αυτού του byte καθο

ρίζουν την εξασθένηση, από Ο έως - 63dB Το

1 - -- ..... ,...-... ,-...... __- ..... ,....-~ , - ...... r-..... ,....-"-....., r - -ΟΑΤΑ

0 - - -

CLK4Σχήμα 3. ΣχήμαTlκ6 διά

γραμμα του σειριακού εν

διάμεσσυ ταυ SSM 2163.

970037 - 15

Ι

MSB αυτού του byte πρέ

πει να είναι λογικό ο.

Η κανονική μορφή δεδο

μένων που στέλνονται στο

SSM2163 είναι ένο byteδιεύθυνσης ακολουθούμε

νο από ένα byte δεδομένων εξασθένησης. Σε

μερικές περιπτώσεις χρειάζεται να σταλεί μόνο

ένα byte. Για παράδειγμα, οι στάθμες εξασθέ

νησης δεν επηρεάζονται από την είσοδο

ΜυΤΕ. Για την αποφίμωση ενός φιμωμένου

καναλιού, αρκεί η αποστολή ενός byte διεύ

θυνσης με την πληροφορία κατανομής Αρι

στερά Ι Δεξιά. Μαζί με το κανάλι επανέρχεται

και η στάθμη εξασθένησης που είχε ρυθμι

στεί πριν τη φίμωση. Εκτός αυτού, αφού στα-

λε ί το byte διεύθυνσης,

μπορούν να σταλούν δια

δοχικά byte εξαοθένησης

για το ίδιο κανάλι, χωρίς

την ανάγκη επανάληψης

Σχήμσ 4. Με χαμηλή στάθ

μη του WRITE και ΙΟΑΟ με

ταφέρονται τα δεδομένα

αταμ κσταχωρητή αλίσθηαης.

Σχήμα 5. Οι τιμές των δύα

byte των 8 bit το κάθε ένα.

WRIΤE & LOA D1\,

Ο '- ...J

Τα δεδομένα μανδαλώνονται

στο μέτωπο των παλμών

WRITE και LΟΑΟ (που έχουν

συνενωθεί). Αν τα δεδομένα

αφορούν διεύθυνση, ενημερώ

νεται ο έλεγχος της μίξης .

Αν τα δεδομένα είναι κάποια τιμή εξοοθέ

νησης. το μέτωπο του παλμούWRITE Ι LΟΑΟ

ενημερώνουν για την νέα τιμή εξασθένησης.

Είσοδος φίμωαης (ΜυΤΕ) .

Η ακίδα φίμωσης (MUTE) ενεργοποιείται με

λογικό 1 και όταν διεγερθεί φιμώνει όλα τα

κανάλια ειοόδου και εξόδου, ανεξάρτητα από

το σήμα χρονισμού (ασύγχρονα) . Οι περιοσό

τερες ακίδες του μικροεπεξεργαστή είναι σε

κατάσταση υψηλής αντίστα-

σης ή λειτουργούν σαν είσο

δοι κατά την έναρξη λειτουρ

γίας του ολοκληρωμένου.

Επομένως το SSM2163 φι-

Είσοδοι σειριακών δεδομένων ελέγχου.

Το SSM2163 παρέχει ένα απλό σειριακό εν

διάμεοο επικοινωνίας με 3 ή 4 γραμμές. Τα

δεδομένα εισάγονται στην ακίδα ΟΑΤΑ ΙΝ,. Η

ακίδα CLK γία χρονισμό. Η συχνότητα χρονι

σμού των δεδομένων εισόδου μπορεί να φτά-

δεδομένων, για το ίδιο κανάλι ΒέΒαια, που σε

αυτή την περίπτωση θα αλλάζει διαδοχικά η

εξασθένησή ταυ. Με αυτό τον τρόπο μπορεί

να γίνεται μεταβολή στάθμης σε ένα κανάλι,

χωρίς να χρειάζεται να γράφεται συνεχώς η

διεύθυνσή του. Αν, για παράδειγμα, κατά τη

μείωση της έντασης ενός καναλιού σταλεί μια

σειρά τιμών στην ίδια διεύθυνση, αρκεί προς

τούτο μια μόνο διαδικασία εγγραφής στον

καταχωρητή διευθύνσεων

Αν η είσοδος φίμωσης γίνει λογικό 1, όλατα κανάλια φιμώνονται, χωρίς να αλλάξουν οι

προεπιλεγμένες κατευθύνσεις και εξασθενή

σεις ενός εκάστου. Η φίμωση επιβάλλεται

αυτόματα κατά την έναρξη λειτουργίας του

μίκτη , ώστε , να αποφεύγονται οι όποιο ι θόρυ

βοι ενεργοποίησης.

LSBLSB MSBMSB

..rrADDRESS MODE Γ ΟΑΤΑ ΜΟΟΕ ΟΑΤΑ ΑΠΕΝυΑΤΙΟΝSELECTlON

ADDRESS Γ ΟΑΤΑΟ Ο Ο Ο Ο Ο Ο"Β

IΝΡυΤ CHANNEL 1 1 Χ Χ Ο Ο Ο Ο ΧΟ Ο Ο Ο Ο 1 -1d B

I NPUΤ CHANNEL 2 1 Χ Χ R Ο Ο 1 Ο Χ

ΙΝΡUT CHANNEL 3 1 Χ ΧΙ

Ι Ο 1 Ο Ο Χ Ο Ο Ο Ο 1 Ο -εσε

IΝρυτ CHANNEL 4 1 Χ ΧΕ

G Ο 1 1 Ο ΧF

IΝρυτ CHANNEL 5 1 Χ ΧΤ

Η 1 Ο Ο Ο Χ

IΝρυτ CHANNEL 6 1 Χ Χ Τ 1 Ο 1 Ο Χ

ΙΝρυτ CHANNEL 7 1 Χ Χ 1 1 Ο Ο Χ

IΝρυτ CHANNEL 8 1 Χ Χ 1 1 1 Ο Χ

QUTPUT SELECT -.J - 1 1 1 1 Ο 1 -61dB

1 = SELECTED, Ο = ΝΟΤ SELECTED L ΙΝρυτ SELECΤ 1 1 1 1 1 Ο -62 dB

Χ " -οοκτ CARE", SHADED AREA = ΟΑΤΑ 1 1 1 1 1 1 -63dB

5

970037 - 16

26 Ελέκτορ 4/97

970037 . 11

-,ν

5ν~5ν

Ρ7Α25

Ρ8Α29

Q 10 ' Q 10 '

C7 C8

R2::I!30n515

A3~30Π

Q5 14 516

Q QΑ28

6ΡI

Q 5 17

ψ~63να Α34~ , 10~

5 1 φ

28 νοο να;

Q SYSΤEM ΜυτΕ,ACOM 13

1 νlΝ 1 •52 22ν lΝ2 IC2Q 2 , 14

3 νlΝ3 νουτι L20

Q 4 ν lΝ4 •9 DATAOUT5 ν lΝ5

18 156 ν l Ν6 vουΤΑ R

ιι7

16 νΙΝΊ SSM21638 ν l Ν8 ,

SHIELDΡ4Α1 3

Ρ3

27 ,Q Q .ι.~DΑΤΑΙΝ SHIELD .ι.10 '

28 19Α36 CLΚ 5ΗΙΕΙΟC4 25 21

WΑΠΕ SHIELD

R1:!30n24

ίD23

SHIELD

5 7 55 17

Q Q τ:fΠ~63νΑ15

~1358 56

Q Q 23 Θ Τ1ΜΕΑ2

ΡΑ4Α16 , εPC' ΝΜΙ

22ΡΑ' 5ν,PCo

εν +sv SV 21 27ΟΡΑβ ΡΑΟ

e-:ι=ι:--Θ β

PCO IC1ΡΑ'

26 C20 25 WΡΑ' ΡΑ'

~9

ΡΑ324PC,

19ΡΒΟ ST62T25

~.ι.12Ρ Β,

Ρ6,.

ΡΒ '

Q 13ΡΒβ

17RES ET

ιιΡΒ'

14ΡΒ'

R1:!30n 16ΡΒ3

15 νρρ 1059 511

Q Q .ι.

Α19 3 285 10 51 2

Q Q

Σχήμα 6. Το κύκλωμα του μίκτη με οχτώ κανάλια: "στο κανάλι 2.(Ρ2, 53,54) φαίνεται πως πρέπει να συνδεθούντο ποτενσιόμετροκαι

ΟΙ διακόπτες για το αριστερό και το δεξιό κανάλι.

--

της διεύθυνσης. Έτσι, το βαθμιαίο σβήσιμο

της έντασης ενός καναλιού μπορεί να γίνει

αυξάνοντας απλά την τιμή των δεδομένων

εξασθένησης που εισάγονται στο SS M2163.

Ελέκτορ 4/97 27

έλεγχος Iιέιιω 1I1KPOελεγKΤιj

Ο μιροελεΥκτής που χΡηοιμ.οποιείται σrην πλακέτα του μiκτη είναι το $Τ62Τ25 της 5GS· Thomson.Διαθέ τει 20 γpaι.ψές Ι/Ο που μπορούν να λειτουργήσουν oov είσοδοι ή έ{οδοι, οε διάφορους QUVδuσ.

ομούς, 16 από αυτές τις γραμμές μπορούν να ενωθούν με τον ενσωματωμένο μετατροπέα ADC για να

σχημαηα:ιυν ης γραμμές μέσω των οποίων λαμΒάνονται οι πληροφορίες των ποτενσιόμετρων κοι των

διακoπrών.

Το λογισμικό κάνει συνεχώς δειγματοληψία των ποτενσιόμετρων και των διακoππtιν. Τα αποτελέσματα

των δειγματοληψιών, αφού μετατραπούν οε ψηφιακά από τον μετατροπέα Α/ο, καταχωρούνται στην

εσωτερική ΑΑΜ "Όταν έστω και μία από τις ρυθμίσεις έχει αλλόξει, ο μικροελεγκτής περνόει όλα τα

νέα δεδομένα στο /G μΙξης.

Η κατανομή των γραμμών προς τα ποτενσιόμετρα και τους διακόπτες είναι μάλλον ακατάστατη στο

κύκΛωμα Αυτό προκλήθηκε από την ανάγκη να γινει το τυπωμένο κατά το δυνατό ευκολότερο.

Σημειώστε ότι οι γραμμές ΡΑο • ΡΑ3 δεν μπορούν να ενωθούν με τον ADG.

Ψηφιακό αήμα προς το /C μίξης.

Η αποστολή δεδομένων σw SSM2163 είναι πολύ απλή.

Τρεις γραμμές από τη θύρα Α του 562Τ25 μεταφέ

ρουν τα σήματα GLK WRITE κσι τα δεδομένα. Με αυτή

την τοπολογΕα της θύρας, αυτό δεν μπορεί να γΙνει με

άμεσο μηδενισμό και επανάθεση των bit της θύρας

αυτής. Η έλλειψη χώρου εδώ μας περιορίζει για περισ

σότερες εξηγήσεις.970037 - 17

send tomixer board

in it ia l izat io n

scanningpotentiometers

n

Αναλογικό σε ψηφιακό.

Ο απλούστερος τρόπος λειτουργΙας του ADGστους ελεγκτές τύπου 8Τ62 είναι να αρχΕσει η μετατρα

πή και να περιμ.ένει ο μετατροπέας σε ένα Βρόχο μέχρι να γίνει λογικό 1 το bit εoc (end ο(

conνersIon, τέλος μετατροπής) .οπώτ μπορεί να συνεχιστεί η κανονική επεξεργασία τοι.ι προγράμμα

τος. Από άπΟψη λογισμικού αυτό μπορεί να δείχνει εντάξει,. αλλά στην πράξη, για λόγους εξωγενών και

ενδωγενών θοΡύ8ων, η ακρίΒεια μετατροπής δεν μπσρεi να ξεπεράσει τα 6 bit Με τη χρήση μιας

εντολής WAIT, παι σταματά ένα μεγάλο τμήμα του επεξεργαστή, μπορεί να επέλθει μια σημαντική

θελ τίωση. Ο ADC προκαλεl μια διακοπή όταν γΙνεται λογικό 1 το σήμα EOG και τότε ξαναξεκινά ο

επεξεργαστής.

Το SSM2163 χρησιμoπoιεi μόνο 6 bίt για τη ρύθμιση της εξαοθένησης και roνεπώς δεν πειράζει αν

αγνοηθούν τα δύο λιγότερο σημαντικό (L88) ψηφία του ADC.Πoρά ταύτα, αυτό δεν αρκεΙ για την

επίτευξη μιας σταθερής ρύθμισης του IG μΙξης για ολόκληρη τ/ν nεpIo)(rj ελέΥχαι των ποτενσιόμε

τρων. Σε μερικές περιπrώσεις αναΒ0σ8ήνει η 02, επισημαίνοντας τη μεταφορά νέων δεδομένων. Τούτο

tfνaI φυσικό αυταπόδεικτο, επειδή ακόμη και αν αγνοηθούν τα δύο Ι88, εξακολουθούν να επιδρούν στο

ούστημα. Αν το bit 1 είναι λογικό 1, μεταΒολή ενός

μόνο Ι58 αρκεΙ για να επιδράσει οε ανώτερης στάθ

μης bit που σχετίζονται προς αυτά

Ί17άρχουν τρόποι επίλυσης αυτού του πρ06λήμαΤDς.

Θα μΠΟfXJ.ύοε να γίνεται δειγματοληψία κάθε ηοπνσω

μέτρου δύο φορές διαδοχικά και να λαμΒάνεται ο μέ.

οος όρος των δύο τιμών. Στο κύκλωμά μας χρησιμσ-

ποιείται ένας απλός τρόπος: Διατηρούνται και τα Β bit

της πληρoφoρIaς ΚΟ1 το επόμενο δείγμα γίνεται δεκτό

μόνο αν διαφέρει κατά περιοοότερο από τα δύο LSBαπό την προηγούμενη πληροφορία ΤΟ θέμα aυτό δη

μιουργεί λιγότερα πΡ08λήματα κατά την καταγραφή

της Kατdστασης των διακoπrών. εδώ ισ){ύοιιν μόνο τέο

σερις καταστάσεις, οπότε λΙγος θόρυ8ος ή η ανοχή

των ανπστάσεων Τα! διαιρέτη τάσης δεν έΧουν μεγά

λη σημασία


ΤΟ Σχήμα 6 δείχνει το κύκλωμα του ψηφιο

κού μ{κτ/. Όλες οι συνδέσεις μεταξύ των ει

σόδωνι στο αριστερό μέρος του σχήματος

και των εξόδων, στο δεξιό, ηρέηει να γίνουν

με ομοαξονικό (θωρακισμένο) καλώδιο. Ο

θώρακος του καλωδίου γειώνεται

Η D2 ανάβει όταν αποστέλλονται δεδομένα

στο IC2.Ο ελεγκτής IC1 παρέχει τα απαιτούμενα

σήματα ελέγχου. Οι ακlδες Ι /Ο. ΡΑ,. ΡΑ , . ΡΑ,

εlνα ι α ι έξοδοι DATA, CLK και WRITE - LΟΑΟαντίστοιχα. Οι 16 ακίδες Ι/Ο στο αριστερό

μέρος του IC λειτουργούν σαν αναλογικές

είσοδοι. Σε αυτές γίνεται διαδοχική δειγμα

τοληψ ία και τα δεδομένα τους μετατρέπο

νται σε σήμα ελέγχου για το IC2.Τα σήματα εισόδου του IC1 είναι οποκλει

σηκό συνεχείς τάσεις. Η εξασθένηση για το

κάθε κανάλι εισόδου. καθώς και η ιιληροφο

ρΙα διευθύνσεων ρυθμίζονται μέσω ωμικών

διαιρετών τάσης. Οι δρομείς των συρόμενων

ποτενσιόμετρων που καθορίζουν τις εξασθε

νήοεκ; συνδέονται στα άκρα Ρ 1 , Ρ2 κλπ. Τα

υπόλοιπα άκρα των ποτενσιόμετρων συνδέο

νται στα +5V και στη γη (OV) αντίστοιχα. Με

τον δρομέα κοντά στη γη, η εξασθένηση που

τελικά προκαλείτα ι είνα ι μεγάλη και βαίνε ι

μειού μενη καθώς ο δρομέας μετακινείται προς

τα +Sv. Η πληροφορία αριστερού ή δεξιού

καναλιού εξόδου παράγεται από διαιρέτες με

τρεις αντιστάσεις σε σειρά. Οι επί μέρους

αντιστάσεις μετάγονται μέσω δύο διακοπτών.

Για παράδειγμα, στο κανάλι 2, αν και οι δύο

διακόπτες είναι ανοικτοί, η τάση στην ένωση

των R7 και Α8 είναι περίπου 1.3 V. Σε οψτή

την περίπτωση το σήμα εισόδου δεν εμφανί

ζεται στην έξοδο. Με TovS3 κλειστό και TovS4ανοικτό, η τάση στην ένωση των Α7-R8 είναι

περίπου 1.8 V και το σήμα εισόδου εμφανίζε

ται στο αριστερό κανάλι της εξόδου. Με τον

S4 κλειστό και τον S3 ανοικτό, η τάση στην

ένωση των Α7-R8 είναι περίπου 2.5 V και το

σήμα εισόδου εμφανίζεται στο δεξιό κανάλι

εξόδου. 'Οταν και οι δύο διακόπτες είναι κλει

στοί, η τάση επί της Α8 είναι S ν και το

σήμα εμφανίζεται και στις δύο εξόδους.

Για την εκτέλεση όλων αυτών των λειτουρ

γιών φορτώνεται ένα ειδικό πρόγραμμα στο

ST62T25. Η μετατροπή των συνεχών τά

σεων εισόδου σε σήμα ελέγχου του IC2 περι

γράφεται στο ένθετο.

Το IC1 τροφοδοτείται με ..-5V ενώ το IC2με +J-Sv. Η Ο 1 είναι ενδεικτική λειτουργίας.

Το γεφύρωμα JP 1 γειώνει τους θώρακες των

ομοαξονικών καλωδίων, για την αποφυγή

παρασιτικών παρεμΒολών.


Εύκολος υπολογισμός κυκλωμάτων

μια σύντομη σειρά μαθημάτων πάνω στην εξομοίωση ηλεκτρονικών κυκλωμάτων

Μέρος 5 :ΠροΒλήματα με τους ταλαντωτές

. ~ ~ ~ · i - ' ' . "". ~τ-τ_~ .. ' :J ~ . ~ . ",," _ _; __ ~~ ,. "\; '';;:' .

Στο πέμπτο και τελευταίο

μέρος αυτής της σύντο

μης σειράς μαθημάτων, θα

αναφερθούμε στα προβλή

ματα που μπορούν να πα

ρουσιασθούν στους διάφο

ρους τύπους ταλαντωτών,

όπως επίσης και στον

τρόπο που μπορούμε να

τα αντιμετωπίσουμε.

1 •. _'οα.

Είναι φανερό ότι η διαφορά δυναμικού στα

διαδικασία της εξομοίωσης, αλλά μη βιαστεί

τε να χαρείτε, γιατί μάλλον κάτι δεν πάει

καλά Ενώ θα περψένατε να δείτε τρεις με

ταθσλλόμενετ; κυματομορφές, θα δείτε τρεις

οριζόντιες γραμμές. Η πρώτη από αυτές θα

αντιπροαι:ιπεύει την ν(1 ) που μένει σταθερή

στα 4,1 ν, η δεύτερη την V(2) που μένει

αταθερή στα 0,9 V και η τρίτη την Υ(5)-Υ(1)

που είναι καθηλωμένη στα 4,2 ν. ο ταλαντω

τής προφανώς δεν παράγει ταλαντώσε ις .

Πατήατε τα καυμπί ΑΡιθμητικής εξόδαυ (Νυ

meric Output) για να δείτε τι συμβαίνει. Η

οθόνη που θα εμφανιοθεί τότε θα σας δείξει

τι έχει προκύψει από τον υπολογισμό της

Ανόλυσης του Σημείου Λειτουργίας του κυ

κλώματος, που υπολογίζεται αυτόματα κάθε ~

φορά που ζητάμε Ανάλυση Μεταβατικών. Οι

τάσεις κόμβων, που θα δείτε να εμφανίζονται

στην οθόνη, θα είναι οι εξής:

Το πρώτο κύκλωμα που θα μας απασχολή

σει στο άρθρο αυτού -του μήνα φαίνεται στο

αχ. 39 . Πρόκειται για έναν ταλαντωτή που

Βασίζεται σε δύο διπολικά τρανζίστορ, ενός

τύπου ΝΡΝ και ενός τύπου ΡΝΡ. Ο ταλαντω

τής αυτός μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε πολ

λές εφαρμογές όπως Π.χ. για να αναβοσβήνει

μια δίοδο LΕD ή για να παράγει έναν ακου

στικό τόνο. Η συχνότητα ταλάντωσης του

εξαρτάται από την τιμή του C 1 και τον λόγο

των Α1 και R2. Συναρμολογήστε το κύκλωμα

χρησιμοποιώντας τα μοντέλα τρανζίστορ που

σημειώνονται, ή κάποια άλλα που θα διαλέξε

τε από το πλαίσιο επιλογής του Παραθύρου

Εξαρτημάτων. Επιλέξτε Analysis TransientAnaJysis και στη σuνέχεια, μπαίνοντας στο

Παράθυρο Ορίων της Ανάλυσης Μεταβατικών,

εισάγετε στα πλαίσια Time Range και Maximum Time Step τις τιμές 0.35 και 1 ι:n αντίστοι

χα. Μη ξεχάσετε επίσης να "τσεκάρετε" και

το πλαίσιο Auto Scale Ranges. Ορίστε κατό

πιν τις κατάλληλες παραμέτρους έτσι ώστε

να μπορέσετε να απεικονίσετε τις ν(1 ), ν(2)

και Υ(5)-Υ(1) (δηλ. τη διαφορά δυναμικαύ στα

άκρα του C 1) σε συνάρτηση με το χρόνο Τ.

Ζητήστε από το MC5 να ηροχωρήοει στη

Ελέκταρ 4/9 7

Υ( 1) = 4.14V

Υ(3) = 8.33VΥ(5) · 8.33V

Υ(2) • 0.882VΥ(4) • εν

άκρα του C 1 είναι μηδενική, κάτι που αποτε

λεί μια ξεκάθαρη ένδειξη ότι τiπoτα δε συμ

βαίνει ή πρόκειται να συμβεί στο κύκλωμα.

Στην ίδια οθόνη, θα δείτε να προσδιορίζονται

επίσης και οι ουνθήκεο λειτουργίας των τραν

ζίστορ, μεταξύ των οποίων περιλαμβάνονται

και οι παρακάτω:

Για τα ΟΙ (ΝΡΝ) : Vbe = 0.0882V και ίο =4.9mA

Για τα 02 (ΡΝΡ) : Vbe = -0.669V και ίο =

0.9mA

Οι στάθμες των τάσεων στο κύκλωμα είναι

σχεδόν dυτές που απαιτούνται για να ηροκα

λέσoUΝ την έναρξη ταλαντώσεων, αλλά όχι

επαρκείς για να συμΒεί αυτό.

Καταστάσεις σαν και την παραπάνω ουνα

ντώνται αρκετές φορές όταν το SPICE επι

χειρεί να αναλύσει κυκλώματα ταλαντωτών

και ειδικότερα αυτού του τύπου. Το ίδιο μπο

ρεί να συμβεί επίσης _και με πολλές ακόμα

μορφά; ανάδρασης. Η Ανάλυση του Σημείου

Λειτουργίας οδηγεί το κύκλωμα σε μια στα

θερή κατάσταση, ίσως όχι τόσο σαφώς καθο

ρισμένη αλλά σίγουρα σταθερή, έτσι ώστε η

29

•Α1 = Α2

Α3 = Α4

C1 = C2ΟΙ = 02

L- .- +-_ -{ Q

..,

, ι· ~ -;

Δna lys is !::1elp -; 40ι=J1 ,ψl lol , Ι , ,ι πι' ,II!"Im;;]QG @E\JI""I" 1"~I""I-I,,,,, I+ I ' IDI[d1

. , .Menu

39 ~ Eile,-I :~;:I H � ~;' j ·;: � ι- Ι

960 102 - 14

- -; '

Σχ. 42. Κυματομορφές των ση

μάτων που αντιστοιχούν στα

ρεύματα 8άσης και συλλέκτη

του Ο2 του αχ. 39.

tI "lp -;

10 1' 1 ·- ·ί · ' 1 .1 ~1eJ1""I<Ξ\ΙΙ!§1;·1/11:]1/ IlIIli!I!lCIiI

Σχ. 40. Βασικό κύκλωμα αστα

θούς πολυδονητή.

λία να συναρμολογήσε ι αυτό το κύκλωμα και

να προσπαθήοει να το "ξεκινήσει", τροποποιώ

ντας την τιμή ενός εξαρτήματος. Σημειώνου

με πάντως, ότι δεν είναι πάντα εύκολο να

βρούμε το εξάρτημα εκείνο που επεμθοίνο

ντας σ' αυτό θα προκαλέσουμε την έναρξη

ταλαντώσεων.

Αρχικές Συνθήκες

Αλλοιώνοντας τις τιμές των αντιστάσεων

TO':J κυκλώματος του οχ. 39 είναι δυνατόν να

προκαλέσετε εύκολα την έναρξη ταλαντώσεων,

γι' αυτό άλλωστε σας το προτείναμε σαν άσκη

ση. Θα διαπιστώσετε όμως ότι η μέθοδος αυτή,

όσο βολική και αν φαίνεται, ηαρουοιόζει ένα

βασικό μειονέκτημα. Η συχνότητα των ταλα

ντώσεων, όπως και η διάρκεια των δύο ημι

περιόδων της αναδεικνυόμενης κυματομορ

φής , αλλάζουν σημαντικά.

·,c( q2)

9.5IJm

4.5IJm

7.00m

2.00m

12 00m

42-,

Συμμετρία

Ένα παρόμοιο "κόλλημα" συμβαίνει και με

το κύκλωμα του ασταθούς πολυδονητή που

φαίνεται στο οχ. 40 . Εδώ, όλα τα εξαρτήμο

τα που χρησιμοποιούνται σχηματίζουν δύο ίδια

ζεύγη συζευγμένα μεταξύ τους, με οηοτέλε

σμα η Ανάλυση Σημείου Λειτουργίας να μηο

λογίζει συμμετρικές τάσεις και ρεύματα. Το

κύκλωμα, κάτω από αυτές τις συνθήκες, οδη

γείται σε μια απόλυτα σταθερή κατάσταση

και φυσικά κάθε άλλο παρά "ξεκινάει" να πα

ράγει ταλαντώσεις . Σ' ένα πραγματικό κύκλωμα

υπάρχουν πάντοτε μικροδιαφορές μεταξύ δύο

όμοιων (θεωρητικά) εξαρτημάτων, με συνέ

πεια η ασυμμετρία των ρευμάτων και των

τάσεων να προκαλεί την οδήγηση των εξό

δων σε μια συγκεκριμένη κατάσταση, που με

τη σειρά της εκκινεί τη διαδικασία παραγω

γής ταλαντώσεων. Μια λύση στο πρόβλημα

της αδυναμίας εξομοίωσης αυτού του κυκλώ

ματος είναι να διαφοροποιήσουμε εσκεμμένα

την τιμή ενός εξαρτήματος, έτσι ώστε να δια

ταράξουμε τη συμμετρία. Η απλούστατη ενέρ

γεια που μπορούμε να κάνουμε γι' αυτό το

σκοπό, είναι να αυξήσουμε την τιμή της αντί

στασης σ' έναν από τους δύο όμοιους κλά

δους.

Αφήνουμε στον αναγνώστη την ηρωτοθου-

~eMonl e Car lo Ηείρ -;

'OOm

Σχ. 39. Ταλαντωτής που Βα

σίζεται σε ένα διπολικό τραν

ζίστορ ΝΡΝ και ένα διπολικό

τρανζίστορ ΡΝΡ.

000 Oicm;-~--"'':!-Υ(5)-Υ(I)

8.00 1= - .,-- = - ",----'- "'- - - -

Σχ. '11. Μ' αυτές τις γραφι

κές παραστάσεις γίνεται σα

φής η λειτουργία του ταλαντω

τή του οχ. 39.

::~:-rι e-~::cdOm fιlJm 12!Jm 180m 240m 3JJm

ν(5) " >(3)

Ανάλυση Μεταβατικών να μπορεί πάντοτε να

ξεκινάει χωρίς ταλαντώσεις . Τέτοιες όμως

σταθερές καταστάοεις δεν υφίστανται ποτέ

κατά τη δ ιάρκεια της εκκίνησης ενός πραγ

ματικού κυκλώματος ταλαντωτή. Σ ' ένα τέ

τοιο κύκλωμα, οι αμελητέες διαρροές ή μετσ

βολές ρευμάτων, που προέρχονται κατά κα

νόνα από τη θέρμανση των εξαρτημάτων,

μπορούν να παράγουν τάσεις ικανές να προ

καλέσουν την εκκίνηση των ταλαντώσεων. Από

την άλλη μεριά, ας μη βιαστούμε να απορρί

ψουμε και την περίπτωση όπου το κύκλωμα

μπορεί πραγματικά να αδυνατεί να εκκινήσει

λόγω της ίδιας της σχεδίασής του.

30 Ελέκτορ 4197

1u------- -.!9 yl 11, I U" , 51<) ~~" 'ΙE1 'f.i- Y sin\ I UUUU1) '- --1 ---Ι·' RIΙ l oM~ ς.

- , -

~ ; '

.. Ρ

, Ι ~ ; 1_ File .Edit Win dows OptiollS Tr~ lI s i e nt Sc ope Monte C~ rl o Help ; 1

Ι ~ μ8 1 ,Ρ,I~It:ΨJj _';Ψ8*Ε LI ? II~IDI ~ Ι ·" ·1" Ι · · .! 1~t!i$u~[pJ 1 ®. Ι e.1~

ί;;)J 1i!!.11!iill!SJ ίilίJl" · I · Η ·' Ι · ·11 ;1 >1 Ι ,. 412101/1:::;1"'1" 1I · - I;\ Ι , ;T>-I,A~·Ι 1 1 -Y 1 ..t'!~[Z]

3.:Ο ί Γ -- :- _ _~ T.mp"a,"r ." 27 ~_ -- 1

! ί\ C I~· •

Ξ~ j\\7 c\ \ \ νVΑ \1· I I ~Y ~IOm 0.40m O.80m 1 20m 1. 50 Γη 2m

'd!J • •i2)

οερηοο

Όπως φαίνεται οπό την τιμή της τάσης Vbe

Σχ. 44. Στο σχήμα αυτό Βλέπου

με την επίδραση του σήμστος εξό

δου της πηγής Ε1 στη συχνότητα

εξόδου του Χ1 του σχ. 43.

τιμή . Για να διαπιστώσετε τι αλλαγές έχουν

προκληθεί μετά από αυτή τη ρύθμιση , ανοίξw

τε το Παράθυρο Ορίων της Ανάλυσης Μετα

βατικών και "τσεκάρετε" το πλαίσιο OperatingPoint Only (Σημε ίο Λειτουργίας Μόνο). Ξεκι

νήστε την ανάλυση, και πατήστε το κουμπί

Numeric Output, το οποίο απεικονίζε ι τα απο

τελέσματα της Ανάλυσης του Σημείου Λει

τουργίας . Οι τιμές που θα δείτε θα είνα ι οι

εξής :

Σχ. 43. Βασικό κύκλωμα στο

οποίο φαίνεται η τοποθέτηση

και η διασύνδεση ενός μαKΡO~

κυκλώματος.

Ευτυχώς το SP ICE έχε ι να οας προοφέρε ι

ένα διαφορετικό τρόπο για να "ξεκινάει" τους

~αλαντωτές που σχεδ ιάζετε. Σύμφωνα μ' αυ

τον, η εκκίνηση γίνεται δυνατή με τον καθο

ρισμό συγκεκριμένων αρχικών συνθηκών, που

επιβάλλονται στο κύκλωμα προτού "τρέξει" η

Ανάλυση Μεταβατικών . Μπορούμε επομένως,

ε ίτε από τη μελέτη του κυκλώματος είτε (με

ρικές φορές) από κάποια επ ιτυχή πρόβλεψη,

να ορίσουμε την τάση ενός (ή περισσότερων)

κόμβων σε κάποιες τιμές που πιστεύουμε ότι

θα οδηγήσουν το κύκλωμά μας σε ταλαντώ

σεις. Στο συγκεκριμένο κύκλωμα, φαίνεται ότι

είναι καλύτερο να οδηγήσουμε το Ο2 σε πλήρη

αγωγιμότητα. Αυτό γίνεται πολύ εύκολα αν

επιβάλλουμε , στη βάση του (κόμθοο 3), μια

τάση μικρότερη από την τάση ηρεμίας των

8,33 ν. Έτσι, εάν αυτή μειωθεί Π .χ. στα 7 ν,

το τρανζίστορ θα γίνει πλήρως αγώγιμο , επι

τρέποντας να περάσει μέσα από τον συλλέ

κτη του ένα ισχυρό ρεύμα. Το ρεύμα αυτό θα

δ ιέρχεται ταυτόχρονα και μέσα από τη βάση

του Ο 1 , προκαλώντας και τη δική του αγωγι

μότητα .

Οι αρχικές συνθήκες ορίζονται με τη χρήση

της εντολής .IC. Για να δείτε πως μπορείτε

να τη χρησιμοποιήσετε, τερματίστε την Ανά

λυση Μεταβατι κών και ενεργοποιε ίστε το

Παράθυρο Κειμένου κάνοντας "κλικ" στο μι

κρό τετράγωνο στην κάτω δεξιά γωνία του

παράθυρου όπου εμφανίζεται το κύκλωμα. Θα

δείτε τότε τις εντολές που ορίζουν τη συ

μπεριφορά των τρανζίστορ. Πληκτρολογήστε

κάτω από αυτές :

.IC V(3) = 7

V(1) = 2.07VV(3) = 7.00VV(5) = 7.00V

V(2) = 2.89VV(4 ) = 9ν

Σχ. 45. Διάγραμμα κυκλώμα

τος ενός τυπικού ταλαντωτή

Hart/ey.

45

'Οτον αρχίσει η διαδικασία της ανάλυσης ,

θα δείτε ότι η τάση του σημείου λειτουργίας

του κόμβου 3 έχει τεθεί στα 7 ν και ότι οι

τάσεις των υπολοίπων κόμβων του κυκλώμα

τος έχουν υπολογισθεί με βάση αυτήν την

46

Σχ. 46. Βαθμιαία αύξηση του πλά~

τους των ταλαντώσεων στην έξo~

δο του ταλαντωτή Hartley.

--- --i

•..~i --

0,00 Ι .~_._~~__ .._. .~.__Ο υ 1 2f1υ »ω 361J u

illJ

2400 -

• , Ι

~ File E.dit Wind" ...s Qμtions Trans ienl .s.cape Monte Carlo l:!e lp ;

Ι , ,,"Ρ@41Ο: IΠ1':Ψ"Ψ" I ? 11 :Ξ.dEllσl ' I ~I " Ι . I ISIii'5lD~1EJ 1 "'-Ι ",-IIZ§J

.,. Ρ• 1

Ι ι' .. ;~ Eile Edit .!;.o mpa nent Wind aws .Qplio ns Bn~ lys i s !! e lp *

~

Menu

Ελέκroρ 4/97 3 1

αντίστασης φορτίου , που εδώ αντιπροσωπεύε

ται από την R3.

.MODEL PULSE PUL( )Προτού προχωρήσετε παρακάτω, διαγράΨ

τε την εντολή .JC έτσι ώστε να μην υφίστα

ται πλέον η αρχική διέγερση. Εισάγετε κατό

πιν τις παρακάτω παραμέτρους πσυ ορίζουν

τσ μοντέλο του παλμού:

Μακροκuκλώματα

Στο 30 μέρος αυτης της σειράς είδαμε το

πως μπορούμε να δημιουργήσουμε ένα πολυ

σύνθετο εξάρτημα, όπως Π.χ. έναν τελεστικό

ενισχυτή , χρησιμοποιώντας τα βασικά στοι

χεία του SPICE (αντιστάσεις, πυκνωτές , τραν

ζίστορ κ .λτι) , Το υποκύκλωμα που είχαμε δη

μιουργήσει τότε και αντιστοιχούσε σ' ένα τε-

Η οθόνη Βοήθειας θα σας επιτρέψει να αντι

ληφθείτε τη σημασία των παραπάνω παραμέ

τρων, αν φυσικά επιλέξετε Purse Source. Τοαποτέλεσμα που θα προκύψει από τις παρα

πάνω ενέργειες είναι ότι ο ταλσντωτή; θα

αρχίσει να εργάζεται μετά από μία καθυστέ

ρηαη ίση με 100 msec. Ζητήοτε στη αυνέ

χεια από το MC5 να επιχειρήσει Ανάλυση

Μεταβατικών, για να δείτε εάν σ ταλαντωτής

σας μπορεί να "ξεκ ινήσει" τροφοδοτούμενος

με τον συνηθισμένο τρόπο. Το γεγονός ότι ο

πυκνωτής έχει αρχικά μηδενικά φορτία στους

οπλισμούς του προκαλεί ροή ρεύματος. που

με τη σειρά της επιτρέπει την εκκίνηση των

ταλαντώσεων.

νΟΝΕ-9

P2· 100mP4- 300m

νΖΕΑΟ-Ο

Pl - 100mP3- 300mPS-300m

Πηγή παλμώνΤην πηγή αυτή μπορείτε να τη χρησιμο

ποιήσετε για να προκαλέσετε μια στιγμιαία

αύξηση οπό Ο στα 9 ν της τάσης τροφοδο

σίας του ταλαντωτή. Η ρύθμιση αυτή θα σας

επιτρέψει να ελέγξετε το κατά πόσον μπορεί

ο ταλαντωτής να "ξεκινήσει" χωρίς την αρχι

κή διέγερση των 7 V. Χρησιμοποιώντας τον

Δείκτη Επιλογής (Select Cursor), κάντε "κλικ"

πάνω στη μηαταρίο ν ι , πιέζοντας κατόπιν το

πλήκτρο Delete του πληκτρολογίου σας γ ια

να την αφαιρέσετε από το κύκλωμα. Ενεργο

ποιείστε τσ μενού των Εξαρτημάτων, επιλέξ

τε Pulse Source (Πηγή Παλμών) και τοποθε

τήστε το σύμΒολο, που θα δείτε να εμφανίζε

ται στην οθόνη, στο κενό που άφησε η πηγή

V1. Από το πλαίσιο, που φαίνεται στο δεξιό

μέρος της οθόνης, επιλέξτε το μοντέλο του

παλμού (PULSE model). Στην περιοχή κειμέ

νου, θα δείτε τότε ότι έχει προστεθεί η πα

ρακάτω μισοτελειωμένη εντολή καθορισμού

μοντέλου:

κατάσταση αγωγιμότητας (ΟΝ). Τότε, μέσα από

την επαφή βάσης - εκπομπού του Ο1. θα

περάσει ρεύμα βάσης, αναγκάζοντας και το

δείπερο τρανζίστορ να οδηγηθεί σε αγωγι

μότητα. Η κατάσταση αυτή είναι η δεύτερη

σταθερή κατάσταση του κυκλώματος. Μόλις

συμβεί αυτό. η τάση V(1) θα υποστεί μια από

τομη μείωση. ψαοθιθόζοντικ; ταυτόχρονα και

την v (s). Η ν(3) όμως θα ποραμένει στα 8,4V περίπου (μια πτώση τάσης διόδου κάτω

από τα 9 V), αναγκάζοντας τον C 1 να φορτί

ζεται βαθμιαία για μια ακόμα φορά, αποκό

πτοντας μ' αυτόν τον τρόπο το 02 και συνε

πώς το 0 1, Σ' αυτό το σημείο , ο ταλαντωτής

έχει ολοκληρώσει έναν πλήρη κύκλο. Αξιο

ποιώντας τις δυνατότητες μέτρησης του χρό

νου που απεικονίζεται στον οριζόντιο άξονα,

μπσρείτε να μετρήσετε την περίσδο του πα

ραγόμενου σήματος και να τη βρείτε ίση με

74,525 msec, χρόνος που αντιστοιχεί σε συ

χνότητα 13,4 ΗΖ. Το τρίτο γρόφημα του αχ.

41 δείχνει τη διαφορά δυναμικού στα άκρα

του C 1, καθώς αυτός φορτίζεται και εκφορτί

ζεται κατά τη διάρκεια της παραγωγής ταλα

ντώσεων. Προσέξτε την εκθετική καμπύλη

φόρτισης και εκφόρτισης του εξαρτήματος.

Το αχ. 41 μας βοηθάει να καταλάβουμε το

πόσο χρήσ ιμο μπορεί να μας φονεί ένα πρό

γραμμα εξομοίωσης, όταν προσπαθούμε να

ερμηνεύσουμε τον τρόπο λειτουργίας ενός

κυκλώματος. Μπορούμε ακόμα να το χρησι

μοποιήσουμε για να διαπιστώσουμε κατά πόσο

το κύκλωμα εργάζεται μέσα σε κάποια "σοφο

λή" όρια. Και εδώ θα επανέλθουμε σε κάτι

που έχει άμεση σχέση μ' αυτά που είχαμε

σημειώσει παραπάνω: το ρεύμα συλλέκτη, που

διαρρέει το Ο2, είναι το ίδιο υψηλό κατά τη

διάρκεια των ταλαντώσεων, όσο και τη στιγ

μή της εκκίνησης; Για να απαντήσετε σ' αυ

τήν την ερώτηση, επαναλάβετε όλες τις διο

δικοαίες εκτέλεσης της εξομοίωσης, αλλά αυτή

τη φορά ζητήστε από το MC5 να σας δείξει

τις κυματομορφές IΒ(Ο2) και IC(Q2), αι οποίες

αντιστοιχούν στα ρεύματα βάσης και συλλέ

κτη του Ο2 (αχ. 42). Τα γραφήματα δείχνουν

ότι το ρεύμα συλλέκτη παρουσιάζει μια κορυ

φή στο 10,75 mA, που σημαίνει ότι το 2Ν39 06

εργάζεται μέσα στα "ασφαλή" όρια της λει

τουργίας του. Το ρεύμα της βάσης είναι πολύ

μικρό για νο το δείτε ευκρινώς. Ζητώντας

όμως την απεικόνιση του IB(Q2)·SO, μεγεθύνεται η κυματομορφή, σπότε εύκολα διαπι

στώνετε πως το ρεύμα αυτό έχει τιμή ίση με

0.1 mA. Παρόμοιες κυματσμορφές μπορούν

να χρησιμοποιηθούν για τον έλεγχο και άλ

λων ακόμα μεταβλητών του κυκλώματος .

Απεικονίζοντας για παράδειγμα την κυματο

μορφή που ορίζεται από τη αχέοη ί(Α3)·(ν

(1)-ν(4)) , μπορείτε να δείτε το πως μετσθάλ

λεται η ισχύς που καταναλώνεται πάνω στην

αντίσταση φορτίου R3. Διεκπεραιώστε αυτόν

τον έλεγχο για να εκτιμήσετε την ισχύ της

που είναι ίση με 2 V περίπου, αλλά και από

το ρεύμα συλλέκτη που είναι 1,27 Α, το τραν

ζίστορ 02 έχει οδηγηθεί σε κατάσταση αγω

γιμότητας. Εδώ όμως πρέπει να προσέξετε

και κάτι ακόμα το ρεύμα συλλέκτη του τραν

ζίστορ ξεπερνά κατά πσλύ τις δυνατότητες

του 2Ν3906 που χρησιμοποιείται στο κύκλω

μα. Αν η υπέρΒαση αυτή συμβεί σ' ένα πραγ

ματικό κύκλωμα, όχι μόνο το συγκεκριμένο

τρανζίστορ, αλλά και το Ο1 θα καταστρα

φούν αμέσως. Η χρήση των προγραμμάτων

εξομοίωσης εκμηδενίζει αυτόν τον κίνδυνο,

γλυτώνοντάς σας από τα έξοδα αντικατάστα

σης των τρανζίστορ, στην περίπτωση που

ε ίχατε κατασκευάσει αυτό το κύκλωμα με

πραγματικά υλικά. Φυσικά, στη συνέχεια θα

πρέπει να ελέγξετε ότι αυτά τα υψηλά ρεύ

ματα θα είναι σημαντικά μειωμένα όταν ο

ταλοντωτής εργάζεται κανονικά.

Για να μπορέσετε να δείτε αν το κύκλωμα

παράγει ταλαντώσεις, αρκεί να aκυριίχJετε την

επιλογή Operating Point Only και να επιλέξε

τε Αυπ. Τα αποτελέσματα που θα δείτε θα

σας πείσουν ότι ο ταλαντωτής εργάζεται

πράγματι σύμφωνα με τα προσδοκώμενα. Οι

πλέον χρήσιμες γραφικές παραστάσεις , που

είναι σε θέση να σας βοηθήσουν να κατανοή

σετε τη λειτουργία του ταλαντωτή, είναι αυ

τές που φαίνονται στο σχ. 41 , (Σημειώνουμε

ότι ο ορ ιζόντιος άξονας είναι θαθμονομημέ

νος σε μονάδες χρόνου) . Για να μπορούν να

ξεχωρίζουν μεταξύ τους, στην περίπτωση που

θελήσετε να τις εκτυπώσετε σε μονόχρωμο

εκτυπωτή, είναι σκόπιμο να πατήσετε το κου

μπί Tokens (μεσαία γραμμή, 40 κουμπί από

δεξιά) . Οι δύο πρώτες καμπύλες απεικονίζουν

τις κυματομορφεονϊ ι ) και V(2), από τις οποίες

ηροκϋπτει αφαιρετικά ότι και τα δύο τρανζί

στορ είναι ταυτόχρονα σε κατάσταση αποκο

πής. Αυτό συμβαίνει τις χρονικές περιόδους

όπου η κυμοτομορφή ν(1) έχει θετική τόση

και η κυμοτομορφή V(2) "οηκώνεται" ελαφρά

λόγω του ρεύματος που ρέει από το 0 2 στο

Ο1,Όταν το Ο1 μεταφέρεται σε κατάσταση

αποκοπής (OFF), σημειώνεται μια απότομη

αύξηοη της τόαης ν( 1), η οποίο εξονογκόζει

την τάση V(5) να ανέβει αμέσως στα 16 V.Οιαντιστάσεις Α 1 και Α2 συμπεριφέρονται σαν

ένος διοιρέτης τόσης, οπότε η τόση ν(3)

αυξάνεται και αυτή το ίδιο απότομα. με συνέ

πεια το τρανζίστορ 0 2 να οδηγείται σε κατά

σταση αποκοπής. Όλες οι παραπάνω ενέρ

γειες έχουν σα συνέπεια το μηδενισμό του

ρεύματος βάσης του Q 1. διατηρώντας το σε

κατάσταση αποκοπής. Το κύκλωμ.α τότε βρί

σκεται στη μια από τις δύο σταθερές κατα

στάσεις του. Μόλις συμβεί αυτό, η τάση V(5)αρχίζει να μειώνεται λόγω των διαρροών προς

τη γη που προκαλούνται από τις R1 και R2.Κόποια ατιγμή η τόση ουτή, αλλά και η ν(3) ,

θα αποκτήσουν τέτοιες τιμές που θα αναγκά

σουν το τρανζίστορ 02 να οδηγηθεί πάλι σε


λεστικό ενισχυτή καθορίσθηκε μόνο μια φορά,

αλλά μπορούσε να αναφέρεται μέσα στο αρ

χείο καλωδιώσεων όσες φορές ήταν αναγκαίο.

Τα υποκυκλώματα αποτελούν ένα αναπόσπα

στο κομμάτι του SPICE και, από τη στιγμή

που ορισθούν, "τρέχουν" πάντοτε κάτω από

τις ίδιες παραμέτρους. Αν θέλουμε ένα ήδη

ορισμένο υποκύκλωμα να "τρέξει" κάτω από

διαφορετικές συνθήκες, τότε θα πρέπει να

το ορίσουμε για δεύτερη φορά, δίνοντάς του

τις νέες επιθυμητές παραμέτρους και φυσικά

ένα διαφορετικό όνομα Τα μακροκυκλώματα

(macro) συμπεριφέρονται με τον ίδιο περί

που τρόπο, αν και δεν αποτελούν μέρος του

SPICE.Το αρχείο καλωδίωσης ενός μακροκυ

κλώματος καθορίζεται και αυτό μία φορά, αλλά

οι παράμετροι που καθορίζουν τη λε ιτουργία

του ορίζονται διαφορετικά κάθε φορά που το

καλούμε. Σύμφωνα μ' αυτό το σκεmικό, σαν

μακροκύκλωμα μπορεί να θεωρηθεί και ένα

Βασικό εξάρτημα όπως είναι Π.χ. μια αντίστα

ση. Πράγματι, κάθε φορά που τοποθετούμε

μέσα σ' ένα κύκλωμα μια αντίσταση, ορίζουμε

υποχρεωτικά την τιμή της και προαιρετικά

τον συντελεστή θερμικής εξάρτισής της. Το

ίδιο κάνουμε και για τα μακροκυκλώματα. Τα

μακροκυκλώματα, όπως και τα υποκυκλώμα

τα , αποτελούνται από λιγοστά ή πολλές φο

ρές από αρκετό εξαρτήματα . Το MC5 παρέ

χει ένα μεγόλο πλήθος βααικών εξαρτημό

των, τα οποία ονομάζει Δομικά Στοιχεία με

Αναλογική Συμπεριφορό (Analog Βehaνίοra l

Building Blocks). Μερικά απ' αυτά, όπως π.χ. ο

ενισχυτής ΑΜΡ και ο ταλαντωτής ελεγχόμε

νος με τάση (VCO), αποδεικνύονται χρήσιμα

στα περισσότερα αναλογικά κυκλώματα. Κά

ποια άλλα όπως το οιν, το οποίο παράγει το

αποτέλεσμα της διαίρεσης ενός αναλογικού

σήματος με ένα άλλο, ή το SLlP το οποίο

παρέχει το μοντέλο ενός Βρόγχου υστέρη

σης, είναι περισσότερο κατάλληλα για τη χρή

ση σε μοντέλα συστημάτων ελέγχου. Ο ακρι

Βής τρόπος που λειτουργούν μπορεί να γίνει

αντιληπτός αναλύοντας το ηλεκτρονικό κύ

κλωμα που τα περιγράφει. Κάτι τέτοιο όμως

δεν είναι απαραίτητο να ουμΒαίνει τις περ ισ

σότερες φορές Τα Δομικά αυτά Στοιχεία απο

τελούν δηλαδή, ένα είδος "μαύρων κουτιών"

που χρησιμοποιείται για τη μοντελοποίηση

συστημάτων.

Θέλοντας να δώσουμε ένα παράδειγμα μα

κροκυκλώματος και ταυτόχρονα να παραμεί

νουμε στο πνεύμα των κυκλωμάτων που πα

ρουσιάσαμε αυτό το μήνα, θα αναφερθούμε

στο vC O που, ως γνωστόν, δεν είναι τίποτα

άλλο παρά ένα κύκλωμα ταλαντωτή. Μπορεί

τε να εξετάσετε τη δομή του εκτελώντας

την παρακάτω ακολουθία εντολών: File OpenVCo.CIR. Το VCO αποτελείται από μία πηγή

ελεγχόμενη από τάση , της οποίας η είσοδος

είνα ι η ακίδα ΡίπΑ, ενώ η έξοδός της ανα

πτύσσεται στα άκρα μιας αντίστασης. Ο πυ-


κνωτής ενεργεί σαν ολοκληρωτής και η ελεγ

χόμενη από τάση πηγή τάσης παράγει στην

έξοδό της, ακίδα PinB, μια συνημιτονική κυ

μστομορφή. της_οποίας η συχνότητα εξαρτά

ται από τη διαφορά δυναμικού στα άκρα του

πυκνωτή. Στο κύκλωμα αυτό ορίζονται τρεις

παράμετροι: το πλάτος του σήματος εξόδου

νρ σε Volt, η κεντρική συχνότητα 10 σε ΗΖ και

η ευαισθησία συχνότητας kf σε ΗΖ/νοιι Για

να συμπεριλάΒετε αυτό το μακροκύκλωμα μέοο

σε μια συνθετότερη σχεδίαση (σχ. 43), εκτε

λέστε την παρακάτω ακσλουθία εντολών:

Component Ana log Primitives Macros VCO.Αφού τοποθετήσετε το VCO πάνω στο κύ

κλωμα. το Παράθυρο Εξαρτημάτων θα σας

ζητήσει να εισάγετε κάποιες πληραρσρίες στο

πεδίο Value. Η πρώτη πληραρορία που ζη

τάει έχει ήδη τοποθετηθεί αυτόματα. Μετά

από αυτήν, πληκτρολογήστε (2, 10Κ, 5Κ) για

να δηλώσετε πλάτος 2 ν, κεντρική συχνότη

τα 1Ο ΚΗΖ και ευαισθησία συχνότητας 5 ΚΗΖ/

V.Η Ε 1 είναι μια πηγή συναρτήσεων τύπου

NFV. Μόλις την τοποθετήσετε, πληκτρολογή

στε στο πεδlο VALUE την τιμή 3<sίn( 1 000

O*t). Ο ορισμός αυτός θα εξαναγκάσει την

πηγή να παράγει μια ημιτονική κυματομορφή

πλότους 3 ~ συχνότητας 10000/2π ~ 1592ΗΖ, με σκοπό τη διαμόρφωση της συχνότη

τας του VCo. Η αντίσταση R1 αποτελεί την

αντίσταση φορτίου του κυκλώματος.

Για να δείτε την έξοδο του νοο, ζητήστε

από το MC5 να προχωρήσει σε Ανάλυση Με

ταβατικών. Στο παράθυρο που θα ανοίξε ι,

ορίστε Time Range - 2m και Maximum TimeStep = 1υ (για να πάρετε ομαλά μετοθολλό

μενες καμπύλες) . Μη ξεχάσετε να "τσεκάρε

τε" το πλαίσιο Auto Scale Ranges και φυσικά

να επιλέξετε την απεικόνιση των κυματομορ

φών V(1) ΚΟΙ V(2) οε ουνόρτηση με το χρό

νο. Τα αποτελέσματα της εξομοίωσης μπο

ρείτε να τα δείτε στο οχ . 44, όπου φαίνεταιη ημιτονική έξοδος της πηγής Ε1 και το απο

τέλεσμα της επίδρασής της οτην έξοδο V(2)του Χ1. Πειραματισθείτε αλλάζοντας τη ouχνότητα και το πλάτος του σήματος διαμόρ

φωσης. όπως επίσης και τις παραμέτρους του

νοο,

Ταλαντωτής HartleyΟ ταλαντωτής αυτός αποτελεί έναν από τους

πιο συνηθισμένους ταλαντωτές που παράγουν

στην έξοδό τους ημιτονική τάση. Βασίζει τη

λειτουργία του σε ένα παράλληλα συντονι

σμένο κύκλωμα πυκνωτή - πηνίου , πάνω στο

οποίο έχει αροθλεφθεί μία λήψη απαραίτητη

για τη συντήρηση των ταλαντώσεων (οχ. 45).Η τάση στη Βάση του τρανζίστορ διατηρείται

σταθερή με τη Βοήθεια του πυκνωτή C1. Ηεπιστροφή μέρους του σήματος εξόδου προς

τον εκπομπό του τρανζίστορ , μέσω του C3,επηρεάζει την τάση της επαφής θάοηο - εκ-

πομπού. Το κύκλωμα απαιτεί και αυτό μ ια

αρχική δ ιέγερση προκειμένου να αρχίσει την

παραγωγή ταλαντώσεων. (Η διέγερση αυτή

παράγεται συνήθως τη στιγμή που τροφοδο

τείται το κύκλωμα) . Αυτό οφείλεται στο ότι

το κύκλωμα Βασίζεται στην τάση ανασύζευ

ξης, που φθάνει από το συντονισμένο κύκλω

μα μέσω του C3. Πρόκειται για μια δυναμική

διαδικασία η οποία δεν υιιοοτηρίζετοι από την

Ανάλυση του Σημείου Λειτουργίας που παρέ

χει το MC5.Θα αρχίσουμε τη μελέτη του κυκλώματος

καθορίζοντας:

.IC ν(2)~5

Η παρουσία αυτής της παραμέτρου εξανα

γκάζει το τρανζίστορ να οδηγηθεί σε κατά

σταση αγωγιμότητας, προκαλώντας την ανά

πτυξη μιας σημαντικής διαφοράς δυναμικού

στα άκρα του κυκλώματος συντονισμού. Αυτή

αναγκάζει με τη σειρά της το κύκλωμα να

αρχίσει την παραγωγή ταλαντώσεων. Η έξο

δος λαμβάνεται από τον κόμΒο 1, δηλαδή

από το συλλέκτη του τρανζίστορ . Ανοίξτε στη

συνέχεια το παράθυρο Καθορισμού Ορίων της

Ανάλυσης Μεταβατικών και ορίστε στο πεδίο

Time Range την τιμή 0.6 m και στο πεδίο

Maximum Time Step την τιμή 1u. "Τρέχοντας"

την εξομοίωση, παράγεται η κυματομορφή που

φαίνεται στο οχ. 46, στην οποία βλέπουμε

την προοδευτική αύξηση του πλάτους των

παραγόμενων ταλαντώσεων έως ότου αυτές

φτάσουν στη μέγιστη τιμή τους. Συνήθως, η

έξοδος αυτού του κυκλώματος λαμβάνεται από

ένα πηνίο τυλιγμένο στον ίδ ιο πυρήνα που

είναι τυλιγμένα τα πηνία Ι1/L2. Φυσικά, σ '

ένα πραγματικό κύκλωμα δεν υπάρχουν δύο

διαφορετ ικά πηνία Ι 1/L2, αλλά μόνο ένα

εφοδιασμένο με μία λήψη.

Είναι αρκετά ενδιαφέρον να μελετήσουμε

αυτό το κύκλωμα μεταΒάλλοντας τις τιμές

του πυκνωτή C2 και των πηνίων Ι1/L2. Το τι

θα συμβεί αν μεταβάλλουμε τη χωρητικότητα

του C3, είναι μάλλον αδύνατο να το προΒλέ

ψουμε. Αν αυτή γίνει αρκετά μεγάλη, μπορεί

να υπερφορτώσει το κύκλωμα συντονισμού

και να αλλάξει τη συχνότητά του. Εάν γίνει

πολύ μικρή, ίQ(ι,)ς να μην είναι σε θέση να

παρέχει το σήμα ανασύζευξης που είναι απα

ραίτητο για τη συντήρηση των ταλαντώσεων.

Ελέγξατε το κατά πόσο το κύκλωμα αυτό

μπορεί να αρχίσει να παράγει από μόνο του

ταλαντώσεις χωρίς την επιβολή διέγερσης.

Μ ια περισσότερο εμπεριστατωμένη μελέτη

αυτού του κυκλώματος θα αποκαλύψει πσλλά

ακόμα από τα χαρακτηριστικά της λειτουρ

γίας του. Τη μελέτη αυτή όμως την αφήνου

με στη Βούληση των αναγνωστών μας.

33

Κινητή τηλεφωνία----

Η θεαματική είαοδος των κινητών

τηλεπικοινωνιών ο' όλες οχεδόν τις

χώρες του κόσμου είναι πλέον γεγο

νόο, Η ευρεία αποδοχή όλων των κι

νητών υπηρεσιών, σε συνδυασμό με

το χαμηλό κόστος των ίδιων των συ

σκευών κινητής τηλεφωνίας, έχουν

αφήοε ι μακριά τις εποχές που ένα

κινητό τηλέφωνσ αυτσκινήτου κόστιζε

μια περιουσία, Σήμερα, τα κινητά τη

λέφωνα προσφέρονται δωρεάν με

την αγορά καινσύριων ελαστικών για

τσ αυτοκίνητο σας ή με την εμφάνι

ση των φωτογραφιών που τραβήξατε

στις διακοπές σος. Αν όμως η χρήση

των κινητών τηλεφώνων φαίνεται οε

όλους τόσο οικεία, δεν είναι σίγουρα

τα ίδια γνωσταί και οι τρόποι που ερ

γάζονται οι θαυμαστές αυτές συ

σκευές. Το άρθρο ουτό επιχειρεί να

ρίξει φως στη δομή και τη λειτουργία

των κυψελωτών τηλεφων ικών δι

κτύων, χωρίς να παραλείπει να σκια

γραφήσει το μέλλον της κινητής τη

λεπ ικοινωνίας.

34

Το σύστημα που κυριαρχεί στις σημερινές

κινητές τηλεφωνικές υπηρεσίες είναι το ψη

φιακό σίιστημα GSM. Τα αρχικά αυτά αντι

στοιχούσαν αρχικά στις λέξεις Groupe Speciale Mobile, αλλά σχετικά πρόσφατα άλλαξαν

σε Global System fOΓ Mobile telecommunicatιο-ι προκειμένου να περιγράψΟυν με όσο το

δυνατόν καλύτερο τρόπο, το Ευρωπαϊκό πρό

τυπο κινητής τηλεφωνίας. Τα κινητά τηλέ

φωνα που χρησιμοποιούνται σ ' αυτό το 00στημα, είναι μικρές φορητές τηλεφωνικές

συσκευές που μπορούν άνετα να χωρέσουν

στην τσέπη μας. Φuσικά δεν έχουν καμία σχέση

με τα 'Όσύρματο" τηλέφωνα "00 χΡησιμοποιού

με στο σπίτι ή στο γραφείο μας, εκτός ίσως

από το ότι έχουν την ίδ ια εξωτερική μορφή.

Παλαιότερα, προτού καθιερωθεί το GSM. οι

κινητές επικοινωνίες πραγματοποιούνταν με

τη βοήθεια αναλογικών δικτύων. Οι συσκευές

που χρησιμοποιούνταν τότε απαιτούσαν με

γάλες ισχείς εκπομπής. γεγονός που τις έκα

νε ογκώδεις, βαριές και φυσικά δύσκολα με

ταφερόμενες. Ο χαρακτηρισμός των παλαιών

αυτών συσκευών σαν "φορητέο" ακούγονται

περισσότερο σα σχήμα λόγου παρά σαν κυ

ριολεκτική περιγραφή. Παρ ' όλα αυτά, η ανα

λογική κινητή τηλεφωνία έχει υποστε ί από

τότε πολλές θελιιώοεκ. Δεν είναι λίγα τα

μέρη που χρησιμοποιούνται ακόμα αναλογικά

δίκτυα. Ας επιχειρήσουμε όμως μια μικρή

χρονική αναδρομή.

Τα πρωτεία για την εγκατάσταση του πρώ

του δικτύου τα διεκδικεί η Αμερικανική εται

ρία ΑΤ&Τ που το 1946 έθεσε σε λειτουργία

το πρώτο σύστημα κινητής τηλεφωνίας. Το

δίκτυό της βασιζόταν σ' έναν πομποδέκτη FMέξι μόλις καναλιών, ο οποίος ήταν εγκατα

στημένος στο St. Louis της πολιτείας Μισού

ρι των ΗΠΑ. Η χωρητικότητα αυτού του ouστήματος ήταν εξαιρετικά περιορισμένη, αφού

μέσα από κάθε κανάλι μπορούσε να εξυπηρε

τηθεί μόνο μια συνδιάλεξη κάθε φορά Ένας

τηλεφωνητής θριοκότσν πάντα σε ετοιμότη

τα για να πραγματοποιεί τις συνδέσεις , αφού

η επιλογή του καλούμενου συνδρομητή δεν

μπορούσε να γίνει κατευθείαν από τον κα

λούντα. Συνολικά εγκαταστάθηκαν 25 τέτοια

δίκτυα, που όλα λειτουργούσαν σύμφωνα με

τσ ίδιο σκεπτικό.

Το κύριο μειονέκτημα εκείνου του συστήμα

τος ήταν η περιορισμένη χωρητικότητα, χα

ρακτηριστικό που στάθηκε υπεύθυνο για τη

στασιμότητα της εξέλιξής του. Ένα νέο όμως

σύστημα επρόκειτο σύντομα να δημιουργη

θείο

Περισσότερη χωρητικότητα

Οι ολοένα αυξανόμενες απαιτήσεις για υπη-

Ελέκτορ 4(97

970019 · 11

97 00,9 · 17

1

σύνδεσης. Έτσι εσείς

μπορείτε να ταξιδεύε

τε άνετα με το αυτο

κίνητο, με το τραίνο

ή με το σκάφος σας

και να είστε βέβαιοι

ότι το δίκτυο θα

ανταποκριθεί σε κάθε

εισερχόμενη ή εξερ

χόμενη κλήση από το

κινητό τηλέφωνό σας.

Σήμερα, η κυψελωτή

μορφή των δικτύων είναι η μόνη που εγγυά

ται την καλύτερη αξιοποίηση του εύρους ζώ

νης και των καναλιών που διατίθενται για

την κ ινητή τηλεφωνία.

Δίκτυο ΝΜΤ, η αναλογική

προσέγγιση

Στην Ευρώπη οι χώρες εκείνες που έπαιξαν

καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη της κινητής

τηλεφωνίας ήταν οι Σκανδινφθικεο. Η Σουηδι

κή Ericsson ιδιαίτερα, ήταν εκείνη που διατη

ρούσε τον ηγετικό ρόλο στα περισσότερα από

τα πρώτα Ευρωπαϊκά δίκτυα . Το τηλεπ ικοινω

ν ιακό πρότυπο με το όνομα ΝΜΤ (NordicMobile Telephone, Σκανδιναβική Κινητή Τηλε

φωνία) ήταν εκε ίνο που κυριαρχούσε στον

τομέα των αναλογικών επικοινωνιών για πολλά

χρόνια . Δίκτυα τύπου ΝΜΤ λειτουργούσαν για

πολύ καιρό σε αρκετές χώρες, χρησιμοηοιώ

ντας διαφορετικές περιοχές συχνοτήτων: μ ια

περιοχή γύρω απά τα 450 ΜΗΖ (ΝΜΤ-450) ή

μιο άλλη γύρω από τα 900 ΜΗΖ (ΝΜΤ-900)

τελευταία . Στα δίκτυα που έκαναν χρήση της

πρώτης περιοχής οι πομποί εξέπεμπαν στα

Σχ. 1. Η χωρητικότητα ενός

ασύρματου τηλεφωνικού δι

κτύου αυξάνεται σημαντικά

εφαρμόζοντας την ,κυψελωτή

δομή (a). Σε μια τέτοια περί~

πτωση όμως, οι γειτονικοί ανα

μεταδότες θα πρiπει να μην

χρησιμοποιούν τις ίδιες συχνό

τητες.

960019 -1 2

φορητά

τηλέφωνα

(DECT)κινητά

τηλέφωνα

(GSM)

τείται από κάθε πομπό μπορεί να είναι και

αυτή μικρή, έτσι ώστε ο ι διαθέσιμες συχνότη

τες να μπορούν να χρησιμοποιούνται από πε

ρισσότερους του ενός αναμεταδότες. Επομέ

νως, όσο πιο μικρές είναι οι κυΨέλες, τόσο

πιο πολλές κλήσεις θα μπορεί να εξυπηρετεί

το δίκτυο μιας περιοχής. Δυστυχώς όμως, τσ

κόστος της υποδομής σε μ ια τέτοια περίπτω

ση, αυξάνεται κατακόρυφα, αφού κάθε κυψέ

λη θα πρέπει να διαθέτει τον δικό της πλή

ρως εξοπλισμένο πομποδέκτη.

Η δομή ενός κυψελωτού τηλεφωνικού δι

κτύου σκιαγραφείται στο οχ. 1. Όπως παρα

τηρείτε στο κάτω μέρος του σχεδ ίου (b), οι

γειτονικοί αναμεταδότες ουδέποτε χρησιμο

ποιούν τις ίδ ιες συχνότητες για την σύνδεσή

τους με τις κινητές συσκευές. Θα πρέπει βέ

βα ια , γ ια τη στοιχειώδη λειτουργία του δι

κτύου, να υφίστανται μερικές ακόμα διασυν

δέσεις που εκ των πραγμάτων δεν μπορούν

να φαίνονται στο σχήμα. Αναφερόμαστε σε

αυτές που υποστηρίζουν την μεταφορά δε

δομένων μεταξύ των αναμεταδοτών, τόσο για

τη σύνδεσή τους με το υφιστάμενο δίκτυο

υπολογιστών, όσο και για τη σύνδεση των

υπολογιστών με το υπάρχον ακίνητο τηλε

φωνικό δίκτυο.

Δεν είναι όμως μόνο οι σχετικά υψηλές συ

χνότητες (UHF/SHF) που έκαναν πραγματι

κότητα την ιδέα των κυψελω-

τών δικτύων που παρουσίασε

η Bell Laboratories το 1947.Είναι και η μεγάλη εξέλιξη και

διάδοση των υπολογιστών, που

κάνοντας πραγματικότητα τη

χρήοη μεγά

λων Βάσεων

Δεδομένων

όπως και την

ψηφιοποίηοη

των αναλογι

κών σημάτων,

συνέτειναν σημαντικά στην

εγκατάσταση των πρώτων δι

κτύων. Οι ζεύξεις μέσω των

οποίων 'μετοφεροντοι δεδομέ

να, χωρίς φυσικά να τα ακούει

ή να τα αντιλαμβάνεται ο χρή

-στης του δικτύου, επιτρέπουν

στους αναμεταδότες να γνω

ρίζουν όλα τα στοιχεία μιας

10...30k m

Σχ. 2. ΤΟ μέγεθος της κυψέλης

εξαρτάται από τις απώλειες δια

δρομής και την ισχύ εκπομπής.

Τα πρώτα δίκτυα υποστήριξης τη

λεφωνικής επικοινωνίας μέσα από

αυτοκίνητα χρησιμοποιούσαν με

γάλες κυψέλες. Σε αντίθεση μ '

αυτά, τα δίκτυα GSM Βασίζονται

σε μικρότερες, ενώ τα πάσης

φύσεως ασύρματα τηλέφωνα που

χρησιμοποιούντοι στα σπίτια ή στα

γραφεία (π.χ. DECT) χρησιμο

ποιούν μικρο·κυψέλες.

παλαιά τηλ. αυτοκινήτων

2

ρεσίες κινητής τηλεφωνίας ήταν αυτές που

έδωσαν το έναυσμα στις τηλεφωνικές εται

ρίες να αναζητήσουν τρόπους επαύξησης της

χωρητικότητας των ασύρματων δικτύων τους.

Οι θελτιώοειο , που έγιναν στην τεχνολογία

εκπομπής και λήψης FM, είχαν σαν αποτέλε

σμα τη μείωση του εύρους ζώνης της κάθε

ζεύξης από τα 120 ΚΗΖ που χρησιμοποιού

νταν αρχικά στα 25 ΚΗΖ. Επ ιπλέον η λει

τουργία σε ομάδες (trunking), η χρήση δηλα

δή πολλών καναλιών σε μια συγκεκρ ιμένη

περιοχή, έκανε δυνατή τη δημιουργία ενός

δικτύου που επέτρεπε τη δέσμευση οποιου

δήποτε ελεύθερο υ καναλιού για μία σύνδεση

Η λειτουργία trunking είχε σαν αποτέλεσμα

την πραγματοπο ίηση σημαντικών βελτιώσεων

σε σχέση με τα παλαιότερα συστήματα όπου

το ίδιο κανάλι χρησιμοποιούταν πάντοτε για

την λειτουργία μιας σύνδεσης. Τα ηλεκτρονι

κά κυκλώματα που υποστήριζαν τη λειτουρ

γία μεταγωγής μεταξύ των καναλιών, γίνο

νταν Βαθμιαία όλο και πιο πολύπλοκα, προ

σπαθώντας να επωφεληθούν όσο το δυνατόν

περισσότερο από τα πλεονεκτήματα του συ

στήματος trunking.Το 1947, η εταιρία Bell Laborator ies κατο

χύρωσε ένα σύστημα που έμελλε να γίνει η

βάση του πιο σημαντικού γνωρίσματος της

κινητής τηλεφωνίας: την κυψελωτή δομή των

δικτύου των χρησιμοποιούμενων αναμεταδο

τών. Έπρεπε βέβαια να περάσουν αρκετά

χρόνια, να φθάσουμε στο 1983, για να μπο

ρέσουν τα συμπεράσματα που είχαν προκύ

ψει τότε, να βρουν πρακτική και εμπορική

χρήση στα σύγχρονα δίκτυα . Σ' ένα κυψελω

τό ασύρματο δ ίκτυο

επικοινωνίας , όλη η

καλυπτόμενη περ ιοχή

χωρίζετα ι σε μικρά

τμήμα-α που ονομάζο

νται κυψέλες. Μέοα σε

κάθε μια κυψέλη, που

έχει διάμετρο μερ ικά

χιλιόμετρα, επιτρέπε

ται η χρήση μερικών

μόνο συχνοτήτων (ρα

διοφωνικών καναλιών).

Επε ιδή η περιοχή που

αντιστοιχεί σε κάθε κυ

ψέλη είναι σχετικά μι

κρή , η ισχύς που απαι-

ΕλέκτοΡ 4/97 35

θηκε σημαντικά. Το αποτέλεσμα αυτής της

απόφασης, όπως το βλέπουμε άλλωστε σή

μερα, είνα ι πως οποιοσδήποτε κάτοχος κινη

τού τηλεφώνου μπορεί πλέον να ταξιδεύει

σε οποιαδήποτε χώρα καλύπτει η συμφωνία

της CEPT, έχοντας αδιάκοπα τηλεφωνική

υπαατήριξη.

Η δεύτερη απόφαση απαιτούσε τη χορήγη

ση δύο περιοχών συχνοτήτων γύρω από τα

900 ΜΗΖ, προκειμένου να γίνει δυνατή η

εγκατάσταση των δικτύων. Το 1986 εκχωρή

θηκαν οι δύο αυτές περιοχές. που η κάθε μια

είχε εύρος 25 ΜΗΖ. με άμεσες ouνέπειες τόσο

τη γέννηση του συστήματος GSM όσο και

την δημιουργία μιας ενιαίας αγοράς ψηφια

κής κινητής τηλεφωνίας στην Ευρώπη . Η

πρακτική χρήση των δύο αυτών περιοχώ ν

συχνοτήτων φαίνεται στο οχ. 3.Δύο διαφορετικές φάσεις έχουν καθορισθεί

για την μετεξέλιξη ταυ GSM. Η πρώτη πρα

βλέπει την υποστήριξη των περισσότερων

βασικών υπηρεσιών, ενώ η δεύτερη που απο

τελείτα ι από δύο επεκτάσεις , προβλέπει τη

μείωση του εύρους ζώνης στο μισό του αρχι

κού, έτσι ώστε να αυξηθεί η χωρητικότητα

του δικτύου. Τα σημερινά δίκτυα πληρούν τις

προδιαγραφές της πρώτης φάσης, προσφέ

ροντας δυνατότητα μετάδοσης ομιλίας ή δε

δομένων, όπως επίσης και διάφορες τηλε

υπηρεσίες σαν αυτή της μετάδοσης σύντο

μων μηνυμάτων μήκους 160 χαρακτήρων το

παλύ (SMS. Shart Message Service) ή φαξ.

Παρέχεται επίσης και η δυνατότητα πληκτρο

λόγησης ειδικών αρ ιθμών σε περ ίπτωση ανά

γκης. Δε λείπουν φυσικά και αρκετές υπηρε

σ ίες που είναι γνωστές και από τα ενσύρματα

ακ ίνητα δίκτυα, όπως Π.χ . η φραγή κλήσεων

προς ορισμένους αριθμούς ή η προώθηση

κλήσης, εάν φυσικά το ζητήσει ο πελάτης

του δικτύου. Το συνολικό πακέτο υπηρεσιών

ενός δικτύου GSM (ή η "οομφων ία" όπως

συνηθ ίζουν να το ονομάζουν ορισμένες εται

ρίες) μετατρέπει το κινητό τηλέφωνο σ' ένα

βολικό και ταυτόχρονα ευέλικτο μέσο επικοι

νωνίας .

Το ποιες από τις παραπάνω υπηρεσίες θα

παρέχοντα ι τελ ικά στσν χρήστη του κινητσύ

τηλεφώνου εξαρτάται από την ίδια την εται

ρία (Cellnet. Vodaphone - Te restet. Pana phonστην Ελλάδα) που έχει εγκαταστήσει το δί

κτυσ, αλλά και από τα χαρακτηριστικά του

ίδιου του κινητού τηλεφώνου. Τα φθηνότερα

από αυτά είναι κατάλληλα μόνο για τη μετά

δοση ομιλίας . Τα πιο εξελιγμένα υποοτηρί

ζουν την ανταλλαγή ούντομων μηνυμάτων

(SMS), ενώ τα κυκλώματα διασύνδεσης με

υπολογιστή που περιλαμβάνουν, κάνουν δυ

νατή την εύκολη μεταφορά δεδομένων. Οι

τελευταίες δυνατότητες επιτρέπουν στους

κατόχους τους να πραγματοποιούν τις ανα

ζητήσεις τους στο Δίκτυο Internet ή να στέλ

νουν, μέσω του τηλεφώνου τους, τα μηνύμα

τα που γράφουν στο πληκτρολόγιο του υπο

λογιστή τους. Προϋπόθεση για όλα τα παρα

πάνω είναι η χρήση κατάλληλου μόντεμ.

Πολλά από τα κινητά τηλέφωνα GSM υπο

στηρίζουν την αποστολή ή λήψη σύντομων

Σχ. 3. Στα αυατήματα GSM η

επ/κοινων{σ μεταξύ της τηλε

φωνικής συσκευής και του το

πικού αναμεταδότη πρσγμaτο

ποιεΙτοl με τη Βοήθεια δύο πε

ριοχών συχνοτήτων. Μια για τη

μετάδοση από τη συσκευή στον

αναμεταδότη (890·9 15 ΜΗΖ.

uplίnk) και μια αντίθετης φο

ρός (935·960 ΜΗΖ, da wn/ink) .

Το δίκτυο GSMΣτην υπόλοιπη Ευρώπη, τα πολλά και δια

φορεηκά πρότυπα δημιουργούσαν ' έντονα

προβλήματα στις τηλεπικοινωνίες, μέχρι τη

στιγμή που παρουσιάσθηκε το σύστημα GSM.Τότε η CEPT (Conference ΕυΓΟΡθθΠΠθ desPostes et des Telecommunications) ανέλαβε

την πρωτοβουλία να προωθήσει το σύστημα

αυτό διατυπώνοντας δύο απαράσεις-κλειδιά

για τη μετεξέλιξή του. Η πρώτη από αυτές

όριζε πως ένας κάτοχος κινητού τηλεφώνου

GSM θα μπορούσε να χρησιμοποιεί το τηλέ

φωνό του. ακόμα και έξω από τα όρια της

χώρας του. Αυτό προϋπόθετε μια συμφωνία

περιαγωγής (roaming agreement) μεταξύ των

παροχέων υπηρεσιών κινητής τηλεφωνίας των

διαφόρων χωρών, οι οποίοι θα αναλάμβαναν

πλέον να εξυπηρετούν ο ένας τους πελάτες

του άλλου στις περιοχές που θα ήταν εγκα

ταστημένο το δίκτυό τους. Η απόφαση αυτή

δημιούργησε ένα ουσιαστικά ενιαίο τηλεπι

κοινωνιακό δίκτυο, αλλά και μια μεγάλη αγο

ρά οφοά όλες οι τηλεφωνικές συσκευές που

θα διατείθονταν στην Ευρώπη θα είχαν στην

πραγματικότητα την ίδια μορφή. Έτσι, το

κόστος των συσκευών (που οι περισσότερες

κατασκευάζονται στην Άπω Ανατολή) μειώ-

Σχ. 4. Κόθε μια από τις δύα

περιοχές ουχνοτήτων που έχουν

εκχωρηθεf ατα GSM χωρfζανται

οε 124 κανάλια, που το κάθε ένα

έχει εύρας 200 ΚΗΖ.

χνότητες εκπομπής γύρω οη. : ι α 890 ΜΗΖ

και συχνότητες λήψης γύρω από τα 935 ΜΗΖ.

Οι κυψέλες τους είχαν μικρότερη διάμετρο

ξεκινώντας από το 0,5 και φθάνοντας στα 30χιλιόμετρα το πολύ (βλέπε οχ. 2). Γι αυτό το

λόγο άλλωστε τα δίκτυα αυτά επέτρεψαν για

πρώτη φορά την χρήση κινητών τηλεφώνων

μεγέθους τσέπης. Η ιοχύς εκπομπής των τη

λεφώνων ήταν ίση με 1 W, ενώ για τα τηλέ

φωνα που ήταν εγκατεστημένα σε αυτοκίνη

τα η ιοχύς αυτή έφθανε τα 6 W. Τα περισσό

τερα από τα εναπομείναντα αναλογικά δίκτυα

κινητής τηλεφωνίας που υπάρχουν σήμερα

βασίζονται στο πρότυπο ΝΜΤ-900. Οι υπηρε

σίες που παρέχουν περιορίζονται στη μετά

δοση ομιλίας . Η μεταφορά δεδομένων είναι

μια υπηρεσία που δεν υποστηρίζεται, αν και

τσ εύρος ζώνης των 3 ΚΗΖ επιτρέπει τη χρήση

μόντεμ χαμηλής ταχύτητας.

915ΜΗ.Ζ

9600 19 -1 4

αναμετδότης9700 19 · 13

uplink

downlink(935 .•.960ΜΗΖ)

αναμεταδότης

,ο,,",

, ,--.--200kHz

κινητό

uplink(89Q.••915MHz)

450 ΜΗΖ, ενώ οι δέκτες ελάμ6άναν στα 460ΜΗΖ. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα ένα εύρος

ζώνης ίσο με το διπλάσιο των 4,5 ΜΗΖ. Το

εύρος ζώνης του κάθε καναλιού ήταν ίσο με

25 ΚΗΖ. Οι κυΨέλες που χρησιμοποιούνται

από στα συγκεκριμένα δίκτυα έχουν διάμε

ΤΡΟ από 2 έως 50 χιλιόμετρα.

Τα δίκτυα ΝΜΤ-900 χρησιμοποιούσαν συ-

3

J uplink downlίnk L890 91' 93' 960 ΜΗΖ, , , ,, , , ,, 25ΜΗΖ , , 25ΜΗΖ ,,,

4

890IιΙΗΖ

--- ------ ---- ------ -- ---- -

36Ελέκτορ 4/97

πραγματοποιείται με τη βοήθεια των πλήκτρων

της ίδιας συσκευής.

Αρχιτεκτονική του

συστήματος GSMΗ ανάπτυξη του συστήματος GSM είχε σαν

οδηγό ένα σύνολο απαιτήσεων τις οποίες θα

έπρεπε να πληρούν όλα τα εγκαθιστώμενα

δίκτυα. Ορίσθηκε λοιπόν πως θα πρέπει:

• να υπάρχει ένα ενισίο σύστημα μετάδοσης

σε όλες οι χώρες

• να επιτρέπει τη χρήση κινητών τηλεφώ

νων μεγέθους τσέπης

• να υπάρχει δυνατότητα εξυπηρέτησης

πολλών χρηστών από το ίδιο κανάλι

• να έχει καλή ποιότητα ομιλίας

• να έχει προστασία από υποκλοπές

• να δεσμεύει τις περιοχές συχνοτήτων

μετοξύ: 850-9 15 ΜΗΖ ΚΟΙ 935-960 ΜΗΖ

Μόνο ένα σύγχρονο, αμιγές ψηφιακό σύστημα

αποδείχθηκε ότι μπορούσε να ανταποκριθεί

σε όλες τις παραπάνω απαιτήσεις. Σ ' ένα

αναλογικό σύστημα μετάδοσης, η πραγματο

πο ιούμενη ζεύξη θα πρέπει να διατηρείται

ενεργή καθ' όλη τη διάρκε ιά της , κάτι που

δεν είνα ι απαραίτητο σ ' ένα ψηφιακό που

βασίζεται σε τεχνικές καταμερισμού χρόνου

(ΤDΜΑ, Time Division Multiple Access). Στοσύστημα GSM, κάθε μΙα διαθέσιμη περιοχή

συχνοτήτων χωρίζεται σε 124 κανάλια εύ

ρους ζώνης 20 0 ΚΗΖ. Το κάθε ένα από αυτά

υποδιαιρείται στη συνέχεια ως προς το χρό

νο, ώστε να αποκτά 8 χρονικές εσοχές. Σαν

αποτέλεσμα, έχουμε ένα σήμα καταμερισμέ-

Σχ.6. Τα πλέον Βελτιωμένα κινητά τη

λέφωνα GSM μπορούν να συνδεθούν μ '

.έναν υπολογιστή. Αυτή η ευκολία δη

μιουργεί νέες και αρκετά ενδιαφέρου

σες δυνατότητες στους χρήστες των

συσκευών αυτών.

Σχ. 5, Η καθαρά ψηφιακή δαμή

του GSM επιτρέπει την υποδιαί·

ρεση του κάθε ενός καναλιού σε

οκτώ χρονικές "εσοχές", που η

κάθε μια τους διαρκεί 0,577 msec.

970019 -15

νο και ως προς τη συχνότητα και ως προς το

χρόνο (σήμα FDMA Ι ΤΟΜΑ). Στο αχ. 4 βλέ

πουμε το πως η κάθε περιοχή χωρίζεται σε

124 κανάλια, ενώ στο αχ. 5 βλέπουμε το

πως τεμαχίζεται το κάθε ένα από αυτά σε 8χρονικές εσοχές των 0,577 msec η κάθε μια.

Με αυτόν τον τρόπο γίνεται δυνατή η ταυτό

χρονη εξυπηρέτηση 8 συνδιαλέξεων μέσο οπό

κάθε κανάλι Ο αναμεταδότης της κυψέλης

χρησιμοποιεί επομένως μόνο ένα ζεύ'Υος πο

μπού / δέκτη προκειμένου να εξυπηρετήσει

τις συνδιαλέξεις αυτές. Χρησιμοποιώντας δια

μόρφωση GMSK (Gaussian Minimum ShiftKeying) είνα ι δυνατή η αποστολή 148 δυαδι

κών ψηφίων πληροφορίας σε κάθε χρονική

εσοχή. Επειδή υπάρχουν 8 χρονικές εσοχές,

το κάθε πλαίοιο των 4.6 16 msec εκπέμπεται

σαν ένα πακέτο των 1184 ψηφίων. Μετά την

ψηφιοήοίηση το σήμα ομιλίας κωδικοποιείται

σύμφωνα με τους κανόνες της μεθόδου Adaptive PCM. Αυτή η διαδικασία παράγει μια

ακολουθία δυαδικών ψηφίων που εκπέμπεται

με ταχύτητα 13 Kbit/sec και αντιπροσωπεύει

την πληροφορία ομιλίας . Σ ' αυτή την ακολου

θία προστίθεται και άλλη μια η οποία την

επαυξάνει κατά 9.8 Kbit/sec, μεταφέροντας

πληροφορία σχετική με την κωδικοποίηση του

καναλιού (περιλαμβάνει ανίχνευση / διόρθω

ση σφαλμάτων και ουγχρονισμό) . Ο ρυθμάς

που μετοόίόοντοι τελικά τα δεδομένα εύκολα

προκύπτει ότι είναι ίσος με 22.8 Kbit/sec.Το κινητό τηλέφωνο εκπέμπει σε μια συ

χνάτητο μετοξύ 890 και 915 ΜΗΖ (uplink),ενώ ο αναμεταδότης της κυψέλης χρήσιμο

ποιεί μια συχνότητα μεταξύ 93 5 και 960 ΜΗΖ

(dowπlink). ·Οπως ονοφέρθηκε προηγουμένως,

η περιοχή συχνοτήτων χωρίζεται σε υποπε

ριοχές των 200 ΚΗΖ. Θεωρητικά, ο χωρισμός

αυτός επιτρέπει την ανάδειξη 124 καναλιών

που είναι διαθέσιμα σε κάθε μια από τις δύο

περιοχές εκπομπής και λήψης.

Η χρήση όμως αυτών των καναλιών υποπί-

ι slo t ti meι O.577ms

_.;...--;..ι ';:XPO~' νος εοωχής'ι ·Ι

TDMA χρόνος επανάληψrς

ι_ _ _ ..:4::..1:.:6:::rn:::s:...... :

ι

5

6

μηνυμάτων SMS, όπως Π.χ. "το φαγητό ψή

θηκε" ή "τηλεφώνησε αμέσως στο γραφείο" ,

σε ή από άλλα κινητά τηλέφωνα. Τα κείμενα

SMS λαμβάνονται χωρίς ο χρήστης του τη

λεφώνου να αντιλαμβάνεται την ίδια τη δια

δικασία λήψης. Από τη στιγμή που ληφθούν

και επεξεργαστούν από τα κυκλώματα του

τηλεφώνου, μπορούν να απεικονίζονται στην

οθόνη της συσκευής για όσο χρονικό διάστη

μα αυτή είναι συνδεδεμένη με το δίκτυο. Σε

αρκετές περιπτώσεις είναι δυνατή η διασύν

δεση ενός υπολογιστή με ένα κινητό τηλέ

φωνο. χωρίς να είναι αναγκαία η παρουσία

ενός ειδικού μόντεμ. Στην περίπτωση αυτή, ο

υπολογιστής χρησιμοποιείται για να διεκπε

ραιώνει με πιο αποδοτικό τρόπο τις μεταδό

σεις των μηνυμάτων SMS. Για το σκοπό αυτό

μετατρέπεται , με το κατάλληλο λογισμικό, σ'

ένα απλό τερματικό που επικοινωνεί με το

κινητό τηλέφωνο, χρησιμοποιώντας τον τυ

ποποιημένο κώδικα ASCII. Σημειώνουμε πά

ντως πως, ακόμα και όταν χρησιμοποιείται

ένας εξωτερικός υπολογιστής, τα μηνύματα

SMS που μεταδίδονται εξακολουθούν να υπό

κεινται στους περιορισμούς του συστήματος

μετάδοσης.

Εκτός από τις τυποποιημένες υπηρεσίες

SMS, πολλά δίκτυα έχουν στη διάθεσή τους

έναν ακόμα "διακομιστή" γνωστό με το όνομα

GIN server. Αυτός ο διακομιστής προσφέρει

διάφορες πληροφορίες οτους ουνδρομητές

του δικτύου , θασιζόμενοο στη μετάδοση ση

μάτων SMS. Οι πληροφορ ίες αυτές περιλαμ

βάνουν την κίνηση στους δρόμους, το δελτίο

καιρού ή τις τρέχουσες εξελίξε ις στο χρημα

τιστήριο . Είναι δυνατή ακόμα η εκπομπή και

η λήψη φαξ ή μηνυμάτων ηλεκτρονικού τα

χυδρομείου (e-mail) μέσω αυτού του διακομι

στή, χωρίς να απαιτείται η σύνδεση υπολογι

στή στο κινητό τηλέφωνο. Τα λαμβανόμενα

μηνύματα, που έχουν μήκος το πολύ 160χαρακτήρες, απεικονίζονται στην οθόνη του

τηλεφώνου, ενώ η αποστολή των μηνυμάτων


DCS-1800Οι ολοένα μεγαλύτεροι ρυθμοί που το ού

στημα GSM εξαπλώνεται στις περισσότερες

χώρες, σύντομα αναμένεται ότι θα οδηγή

σσυν τις υποδομές που βρίσκονται πίσω από

το σύστημα αυτό να αγγίξουν τόσο τα θεω

ρητικά όσο και τα πρακτικά τους όρια. Δεν

προκαλεί επομένως έκπληξη το γεγονός που

όλο και περισσότερο ακούγεται ένα νέο σύ

στημα κινητής τηλεφωνίας που αναμένεται

να δώσει λύση εκεί που τα προβλήματα του

GSM αρχίζουν να γίνονται δυσεπίλυτα. Πρό

κειται για το σύστημα DCS-1800 που τα αρ

χικά του σημαίνουν Digita l Cellular System(Ψηφιακό Κυψελωτό Σύστημα) και αντιπρο

σωπεύε ι ένα συμπληρωματικό τηλεφωνικό

δίΚTUQ:..-Στη Μεγάλη Βρετανία, το δίκτυο αυτό,

που είναι γνωστό με το όνομα One Two One,εγκαταστάθηκε τον Σετιιέμθριο του 1993 από

την εταιρία Mercury. Η κύρια διαφορά του

συστήματος DCS από το GSM είναι οι υψη

λότερες συχνότητες λειτουργίας του πρώ

του. Μιλώντας πιο συγκεκριμένα, το DCS-1800χρηοιμοποιεί δύο περιοχές συχνοτήτων: μία

μεταξύ 1710 και 1785 ΜΗΖ (uplink) και μία

μεταξύ των 1805 και 1880 ΜΗΖ (downlink).

δέκτη (ονορετσδότη} ότι η σύνδεση έχει δια

κοπεί, εισάγεται από το κινητό σκόπιμα θόρυ

βος ο οποίος ξεγελάει το δέκτη κάνοντας

τον να νομίσει ότι η σύνδεση είναι συνεχής

και όχι διακοπτόμενη όπως συμβαίνει πραγ

ματικά.

Η ισχύς ταυ φορέα '\ψηλής Συχνότ/τας (RF)που εκπέμπεται από ένα κινητό τηλέφωνο

GSM, ταξινομείται κατά κατηγορίες. Τα συνη

θισμένα κινητά τηλέφωνα τσέπης (κατηγορία

4) έχαυν ισχύ εξόδαυ ίοη με 2 Watt, τη στιγ

μή που ένα κινητό τηλέφωνο αυτοκινήτου που

ανήκει στην κατηγορία 2 εκπέμπει με 8 Wattπερίπου. Προϊόντα κινητής τηλεφωνίας που

να εκπέμπουν σύμφωνα με τους κανονισμούς

των δύο άλλων κατηγοριών σπάνια συναντώ

νται σήμερα. Η ισχύς εξόδου όλων των συ

σκευών μπορεί να μειώνεται κατά βούληση

σε 15 επίπεδα που το καθένα απέχει 2 dBαπό το προηγούμενο.

Το μέγιατο μέγεθος τηο κυψέλης προοδια

ρίζεται ακόμα και από την μέγιστη καθυστέ

ρηση διάδοσης που είναι επιτρεπτή μεταξύ

του πομπού και του δέκτη. Στην πράξη, οι

περισσότερες κυψέλες έχουν μέγιστη ακτίνα

ίση με 35 χιλιόμετρα. Πολλές βέβαια εταιρ ίες

παροχής υπηρεσιών GSM διατηρούν τις κυ

ψέλες τους πολύ πιο μικρές, αφού για μια

τόσο μεγάλη κυψέλη η ισχύς του κινητού

τηλεφώνου είναι τις περ ισσότερες φορές

ανεπαρκής. Ο συγχρονισμός συχνότητας και

φάσης είναι δυνατός όταν οι ταχύτητες με

τις οποίες κινε ίται ο κάτοχος της τηλεφωνι

κής συσκευής είναι μικρότερες των 250 χι

λιομέτρων J ώρα. Έτοι λοιπόν αν είστε οδη

γός" αυτοκινήτων Formula 1 ή ταξιδεύετε με

ένα τραίνο που ξεπερνάει αυτήν την ταχύτη

τα, μη σας φανεί παράξενο αν αντιμετωηιοε

τε προβλήματα στην επικοινωνία μέσω του

δικτύου GSM.

Σύστημα

χρέωσης

λές με γειτονικά δ ίκτυα άλλων υπηρεσιών που

δεν έχουν σχέση με το σύστημα GSM. Κάτιακόμα που πρέπει να αναφερθεί είναι και το

γεγονός ότι η διαθέσιμη περιοχή σοχνοτή

των δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί όλη από

μια τηλεφωνική εταιρία, αλλά πρέπει να μοι

ρασθεί μεταξύ των εταιριών που έχουν εγκα

ταστήσει τα δ ίκτυά τους σε μια συγκεκριμένη

περιοχή.

Όπως αναφέραμε προηγουμένως, η διαμόρ

φωση που χρησιμοποιείται για τη μετάδοση

τη; ψηφιακής τιληροφορκκ; είναι η GΜSκ.

Το κύριο πλεονέκτημα αυτής της διομόρφω

σης είναι ότι τίποτα δεν εκπέμπεται όταν

απουσιάζει η πληροφορία ομιλίας. Αποτέλε

σμα αυτού του απλού γεγονότος είναι η με

γαλύτερη διάρκεια της μπαταρίας του κινη

τού, αφού δεν καταναλώνεται ισχύς όταν ο

χρήστης του τηλεφώνου δε μιλάει στο μικρό

φωνο της συσκευής. Επειδή όμως η απουσία

φορέα, που προκαλείται από μια τέτοια ηερί

πτωση, μπορεί να δώσει τη ψευδαίσθηση στο

Σύστημα

χρέωσης

Χρεώσεις δεδομένων

Ανταλλαγη λεπτομερειών κλήσεων

μια φορό την ημέρα

Τμήμα εκκαθαρίσεων λογαριασμών

,-,

-,-,

-,

Σύστημα

χρέωσης

//

//

/

,,_,,~----γ<, /'''''''---....ι..-Ι-, /, /, /, /-, /

-, /_ __ ::ι..-::.. _---- - - - ---- C7 Διεθνές δίκτυο

δεδομένων , πραγματικού

χρόνου

Σχ. 7. Σ' αυτό το σχεδιάγραμμα φαί·

νετσι πως είναι δυνατόν να πρσγματο·

ποιηθείμια υπερπόντια κλήση. Στο υψη

λότερο επίπεδο, τα ενσύρματα (ακίνη·

τα) τηλεφωνικά δίκτυα επικοινωνούν

μεταξύ τους όπως σε κάθε συνηθισμέ

νη υπεραστική συνδιάλεξη. Στο δΙκτυο

GSM, η καταχώρηση των στοιχείων

όλων των ξένων χρηστών πραγματο

ποιείται στον Κατσχωρητή Τοποθεσίας

Επισκtπτη (VLR) κσι στσν Κστσχωρη

τή Τοποθεσίας Κατοικίας (HLR).

7

πτει σε κάποιους πρακτικούς περιορισμούς.

Επειδή το εύρος ζώνης του κάθε καναλιού

ξεπερνά τα 200 ΚΗΖ, είναι δύσκολο να Χρη

σιμοποιηθούν δύο γειτονικά κανάλια μέσα στην

ίδια κυψέλη. Σημειώνουμε επίσης ότι τα κσ

νόλια 1 και 124 δεν χρησιμοποιούνται καθό

λου προκειμένου να αποφευχθούν ηορεμθο-

38 . EλtKTOP 4/9 7

Όλα τα άλλα χαρακτηριστικά του συστήμα

τος, όπως π.χ. η δομή του δικτύου , η κωδικό

ποίηση ή η απόκρυψη είναι ίδια μ' αυτά του

GSM. Στο σύστημα DCS χρησιμοποιούνται δύο

περιοχές των 75 ΜΗΖ. Οι περιοχές αυτές

παρέχουν 372 κανάλια, έναντι των 124 που

παρείχαν οι περιοχές των 900 ΜΗΖ. Με τη

διαδικασία καταμερισμού χρόνου ΤΟΜΑ που

Χf:ίησιμοποιε ίται επίσης από το DCS, η συνο

λική χωρητικότητα φθάνει τα 2976 κανάλια.

Υπάρχουν όμως και άλλες διαφορές. Ο ι απω

λειες διαδρομής σ' ένα σήμα συχνότητας 1800ΜΗΖ είναι πολύ πιο μεγάλες από αυτές που

υφίσταται ένα σήμα των 900 ΜΗΖ. Έτσι η

εξασθένηση του σήματος είναι κατά 6 έως 8dB μεγαλύτερη από αυτή του σήματος GSM.Αν λοιπόν χρησιμοποιείται από τα κινητά τη

λέφωνα DCS η ίδια ισχύς εκπομπής που χρη

σιμοποιείται από τα GSM, η εμΒέλειά τους θα

είναι μικρότερη, γεγονός που οδηγεί στο συ

μπέρασμα ότι το μέγεθος των κυψελών πρέ

πει να είναι υποχρεωτικά μικρότερο από τα

ήδη υπάρχοντα. Αυτή η αδυναμία αντιμετω

πίζεται όμως με τον εξυπνότερο δυνατό τρό

πο. Το γεγονός ότι η ιοχύς των κινητών τη

λεφώνων περιορίζεται μεταξύ των 0,25 έως

1 W, επιτρέπε ι στα διάφορα κανάλια να χρη

σιμοποιούνται πολύ περισσότερες φορές από

τις γειτονικές κυψέλες . Στην πράξη, η μέγι

στη διάμετρος μιας κυψέλης είναι περ ίπου 8χιλιόμετρα. Η χωρητικότητα καναλιών του

συστήματος DCS είναι κατά τρεις φορές με

γαλύτερη από αυτή του δικτύου GSM. Στη

Γερμαν ία, το δίκτυο E-Nel , που είναι τύπου

DCS, έχει χωρητικότητα ικανή να εξυπηρε

τήσει 30 εκατομμύρια χρήστες, ένα αριθμό

που κρίνεται πολύ περισσότερο από ικσνο

ποιητικός για τις ανάγκες της αγοράς.

Ο κόσμος της πληροφορικής μέσα

από το GSMΣε αντίθεση με τα αναλογικά δίκτυα που

είνα ι σε θέση να μεταφέρουν μόνο αναλογική

πληροφορία , τα δίκτυα GSM, λόγω της ίδιας

της φύσης τους , μπορούν να μεταφέρουν

ευκολότερα την ψηφιακή . Ανάμεσα στα πα

ραδείγ ματα που επιθεθα ιωνουν αυτή τη δυ

νατότητα περιλαμβάνοντα ι οι ζεύξε ις με δί

κτυα υπολογιστών, η εκπομπή μηνυμάτων φαξ

η εκπομπή και η λήψη e-mail και γιατί όχι η

φυλλομέτρηση σελίδων του δικτύου ΙΠΙθΓΠθ!.

Για να μπορέσει κάποιος χρήστης να επω

φεληθεί από αυτές τις υπηρεσίες , οφείλε ι να

ενημερώσε ι την εταιρία, με το δίκτυο της

οποίας είναι συνδεδεμένο το κινητό του , ότι

επιθυμεί να χρησιμοποιήσει το κινητό για δια

κίνηση δεδομένων. Η εταιρία τότε του παρέ

χει ένα δεύτερο αρ ιθμό κλήσης. Ενώνοντας

τότε τον συνδετήρα που βρίσκεται στη βάση

του τηλεφώνου με τον προσωπικό του υπο

λογιστή, μπορεί ο χρήστης να "μπει" στο

GSMnet χρησιμοποιώντας ένα μόντεμ κατάλ

ληλο γι' αυτήν την εργασία. Τα μόντεμ GSMανταποκρίνονται και αυτά στο σύνολο εντο

λών Hayes με αποτέλεσμα να μπορούν να

ελεγχθούν χωρίς κανένα πρόΒλημα από ένα

Ελέκτορ 4(97

συνηθισμένο λογισμικό επικοινωνιών. Σ ' ότι

αφορά την ταχύτητα μετάδοσης, το εύρος

του κάθε καναλιού GSM επιτρέπει τη μετά

δοοη με ταχύτητα 22.8 Kbit{sec. Αυτή μπο

ρεί να την εκμεταλλευθεί το μόντεμ για να

ανταλλάξει δεδομένα με δύο διαφορετικές με

θόδους πραγματοποιώντας "δ ιαφανείς" μετα

δόσεις (traπspareπt) ή ''αδ ιαφανείς'' (noπ-t rans

pareπt). Εάν χρησιμοποιηθεί η πρώτη μέθο

δος, το ίδ ιο το μόντεμ οφείλει να ενθέσει,

μέσα στο συρμό των πληροφοριών που εκπέ

μπει, τις επιπλέον πληροφορ ίες που έχουν

σα σκοπό την ανίχνευση και τη διόρθωση των

σφαλμάτων από τα κυκλώματα του δέκτη. Εάν

προτιμηθεί η "αδιαφανής" μέθοδος, τότε το

ίδιο το δίκτυο GSM είναι υποχρεωμένο να

αναλάβε ι την παραπάνω πρωτοΒουλία . Η ρύθ

μιση αυτή θέτε ι σε λε ιτουργία το Πρωτόκολ

λο Ραδισζεύξεων (ΑΙΡ' Radio Liπ k Protocol)το οποίο εγγυάται την χωρίς σφάλματα με

τάδοση της πληροφορίας. Πακέτα των 60ψηφίων προϋποθέτουν άλλα 24 για τη διόρ

θωση πιθανών σφαλμάτων. Στην περίπτωση

που το σφάλμα δε μπορεί να διορθωθεί , τότε

επαναλαμβάνεται η αποστολή του πακέτου .

Επειδή το 10% της χωρητικότητας του κονο

λιού έχει ηροθλεφθεί να ανταποκρίνεται σε

τέτοιου είδους δραστηριότητες, είναι συχνά

πιθανό να επαναλαμβάνεται η αποστολή ενός

πακέτου χωρίς να μειώνεται η χωρητικότητα

του καναλιού . Το αντίτιμο γι' αυτή την απαλ

λαγμένη από σφάλματα μετάδοση : είναι η

μειωμένη πραγματική ταχύτητα μετάδοσης

της χρήοιμης πληροφορίας. Στην πράξη οι

πραγματικές ταχύτητες μετάδοσης των δε

δομένων κυμαίνονται μεταξύ των 2400 και

9600 baud, τιμές που εξαρτώνται από την

μέθοδο και τις συνθήκες μετάδοσης.

Υπερπόντιες κλήσειςΤο πιο σημαντικό πλεονέκτημα του συστή

ματος GSM είναι ο παγκόσμιος χαρακτήρας

του. Πολλές τηλεφωνικές εταιρίες έχουν ήδη

εγκαταστήσει δίκτυα GSM σε δεκάδες χώρες

του κόσμου, ενώ πολλές ακόμα αναμένεται

να εγκαταστήσουν καινούρια στο άμεσο μέλ

λον. Το αποτέλεσμα του ' διεθνούς αυτού χα

ρακτήρα είναι ότι ένας συνδρομητής του δι

κτύου μπορεί να χρησιμοποιήσει το κινητό

του ακόμα και έξω από τα όρια της δικής του

χώρας, διατηρώντας τον δικό του αριθμό

κλήσης, όπου και αν βρεθεί. Έτσι , αν κάποιος

είναι συνδεδεμένος στο παγκόσμιο αυτό δί

κτυο, δεν έχε ι πλέσν καμιά σημασία αν συνο

μιλεί από μια χώρα της Ευρώπης ή από την

άλλη μεριά της γης, όπως π.χ. το Hong-Kongή την Αυστραλία. Ένα παράδειγμα θα μπο

ρούσε να μας πείσει για το πως μπορεί να

γίνει μ ια τέτοια σύνδεση. Από τη στιγμή που

ο χρήστης εισάγει μέσα στο κινητό του την

Κάρτα Αναγνώρ ισης (SIM, Subscri ber Identification Module) και το θέσει σε λε ιτουργία ,

πραγματοποιείται από τη συσκευή μια διαδι

κασία αναγνώρισης του υπάρχοντος δικτύου.

Η τηλεφωνική εταιρ ία που, ας υποθέσουμε

ότι Βρίσκεται στο Hong-Kong, αναγνωρίζει τον

επισκέπτη που στην περίπτωση αυτή υποθέ-

τουμε ότι είναι ένας Βρετανός με σύνδεση ' σ'

ένα από τα δίκτυα της χώρας του. Βασική

προϋπόθεση για να λειτουργήσει η όλη δ ια

δ ικασία είναι να έχε ι γίνε ι εκ των προτέρων

μια συμφωνία περιαγωγής (roaming agreement) μεταξύ των δύο εταιριών . Εάν πράγματι

συμβαίνει αυτό, ο υπολογιστής του δικτύου

θα αναζητήσει τα στοιχεία του επισκέπτη σε

μια μεγάλη Βάση Δεδομένων που ονομάζεται

Καταχωρητής Τοποθεσίας Επισκέπτη (VLR,ψιε'ισ Location Register). Στη συνέχεια Χρη

σιμοποιώντας μια γραμμή μεταφοράς δεδο

μένων, θα ζητηθούν πληροφορίες σχετικές

με τον επισκέπτη από τη Βρετανική εταιρία.

Οι πληροφορίες αυτές Βρίσκονται στον Κα

ταχωρητή Τοποθεσίας Κατοικίας (HLR, HomeLocation Register) του Βρετανικού Δικτύου (π.χ.

Cellnet). Από εκεί αποστέλλονται σε μερικά

δευτερόλεπτα στο Hong-Kong. Η τηλεφωνική

εταιρία του Hong-Kong ενημερώνεται τότε για

τα πρσνόμια του συνδρομητή, όπως επίσης

και το αν είναι επιτρεπτή η χρήση του αριθ

μού κλήσης του κινητού. Εάν όλα βρεθούν

εντάξει, τότε η τηλεφωνική εταιρία του HongKong επιτρέπε ι στο Βρετανό επισκέπτη να

χρησιμοποιήσε ι το κινητό του . Από τη στιγμή

εκείνη και μετά, η τοποθεσία που βρίσκε ται ο

συνδρσμητής είναι γνωστή στη Βρετανική

τηλεφων ική εταιρία. Όλες οι κλήσεις προς

τον συνδρομητή θα αποστέλλονται τότε αυ

τόματα στο Hong-Kong, ενώ ο ίδιος ο συν

δρομητής θα μπορεί να τηλεφωνεί από το

Hong-Kong σε οποιοδήποτε μέρος του κό

σμου. Κάθε μέρα, ο ι δύο τηλεφωνικές εται

ρ ίες (στην πραγματικότητα ο ι δύο υπολογι

στές τουο) επικοινωνούν μεταξύ τους, ανταλ

λάσσοντας στοιχε ία που αφορούν τη χρέωση

τσυ χρήστη της τηλεφωνικής συσκευής. Ένα

αντίγραφο του λογαρ ιασμού που αποστέλλε

ται στο χρήστη, κρατείται στη Δανία ή το

Λουξεμβούργο, στσ Data Clearing House των

δύο αυτών χωρών. Το ισοζύγιο του κόστους

μεταξύ των δύο εταιριών παροχής τηλεφωνι

κών υπηρεσιών ρυθμίζεται διαμέσου ενός ει

δικού γραφείου που είναι εγκαταστημένο στην

Ελβετία , και είναι γνωστό με το όνομα Financia l Clearing House. Στις περ ισσότερες ηερι

πτώσεις, το ισοζύγιο των θιθλίων σημαίνει

ότι επιβεβαιώνονται οι αμοιβαία παραοχεθεί

σες υπηρεσίες για την ανεύρεση τυχόν σφαλ

μάτων που ίσως έχουν προκύψει.

(970019)

39

Ηλεκτρονική ασφάλεια γενικής χρήσης

για συνεΧές και εναλλασσόμενο ρεύμα

Η ηλεκτρονική μας ασφά

λεια βασίζεται στην ανί-

χνευση της τιμής του

ρεύματος και στην ενερ

γοποίηση ενός διακόπτη

κατωφλίου. Η υλοποίησή

ΌΜΩς της είναι πολυπλο

κότερη απ'ότι η αρχή λει

τουργείας της. Η ασφά

λεια μας απαιτείται να

αποκρίνεται όχι στη στιγ

μιαία τιμή του ρεύματος,

γιατί τότε θα λειτουργού

σε σε κάθε βραχύβια αιχ

μή ρεύματος, αλλά στον

παράγοντα 12t, όπως ακρι

βώς κανούν οι κοινές

ασφάλειες. Το πλεονέκτη

μα της ηλεκτρονικής

ασφάλειας είναι ότι δεν

φθείρεται και ότι μπορεί

να ρυθμιστεί για διάφορες

τιμές ρεύματος, ενώ η

απόκρισή της είναι καλύ

τερη από αυτή των ασφα

λειών σύρματος

Κύριες προδιαγραφές

40

Εφαρμογή:

Καταλληλότητα:

Περιοχή ρεύματος διέγερσης (Ιη) :

Ρύθμιση χράνου καθυστέρησης (121):Τροφοδοσία:

Ειδικά χαρακτηριστικά :

Αυτόματη ασφάλεια με ρύθμιση

ρεύματος και ταχύτητας απόκρισης

Για συνεχές και εναλλασσόμενο ρεύμα

50mA - 1 Α

ΤΤ μέχρι FF, βλέπε κείμενο

ενσωματωμένο τροφοδοτικό στην

πλακέτα με μετασχηματιστή τροφοδοσίας

κατάλληλη επίσης για αοφάλεια 220V.βλέπε ειδ ικές οδηγίες στο τέλος του κειμένου..

ΕλέκτοΡ 4/97

power suppry --@

~f-Θ ''" ..ιτι> ~

U.L~ reIay

ι-. .!1.' ι-.φΛ10 ------±-_ t- Γ- V +

~ 960096 · 14

+ 1 2ν

10 20---ι~~ """", ."

1.4 2.8 4 .2 5.6 7 8.4 9.8 11.2 12.6 14---. Ι 960096 ·13

Σχήμα 3 Το λειταυργικά διάγραμμα της

ηλεκτρονικής ασφάλειας

Σχήμα 1. Οι χαρακτηριατικές της ηλε

κτρονικής ασφάλειας για μέγιστο και ελά~

~C1'e. όπως κσι στις ααφάλειες σύρ·

ματος, ο όρος F t αυξάνει εκθετικά προς

το ελάχιστο ρεύμα διέγερσης

l(ί , Ο)

2

1ΛΕΙΤΟΥΡΓιΚΟ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ

Το Σχήμα 3 δείχνει το λει

τουργικό διάγραμμα της ηλε

κτρονικής ασφάλειας . Για το

σχηματισμό του όρου 12t το

κύ κλωμα μετρά το ρεύμα,

υψώνει την τιμή του στο τε

τράγωνο και ακολούθως το

συσχετίζει με τον παράγοντα

του χρόνου, μέσω ενός ολο

κληρωτή ρυθμιζόμενης σταθε

ράς χρόνου.

Η τιμή του ρεύματος τιαρσ

κολουθείται από την πτώση

τάσης σε μια αντίσταση ειοό

δου. Η αντίστοιχη τάση ενι

σχύεται από ένα διαφορικό

ενισχυτή με απολαβή ρυθμι

ζόμενη από τον χρήστη. που

με αυτή τη ρύθμιση καθορίζει

το ονομαστικό ρεύμα της ηλε-

κτρονικής ασφάλειας. Η τάση

εξόδου ανατροφοδοτείται σε ένα κύκλωμα τε

τραγωνισμού, ακολουθούμενο από ένα (μη-ιδα

ν ικό) ολοκληρωτή. Η σταθε-

ρά χρόνου του ολοκληρωτή

καθορίζει τον παράγοντα t

στον όρο 12t. Η απόκρ ιση της

ηλεκτρονικής ασφάλειας μπο

ρεί να ρύθμιστεί από πολύ

γρήγορη (FF) μέχρι πολύ

αργή (ΤΤ) . Ακολουθεί ένας

απομονωτής με προκοθορ ι

σμένο κατώφλ ι δ ιέγερσης,

που οδηγεί τον ηλεκτρονόμο

εξόδου μέσω ενός τρανζίστορ.

Η σύνδεση του ηλεκτρονόμου είναι τέτοια που

να απενεργοποιε ίται μόλις διεγερθεί η ηλε

κτρονική ασφάλεια. Ο απομονωτής κατωφλίου

διαθέτει επίσης ένα διακόπτη μηδενισμού (Βλέ

πε Σχήμα 4). Το τροφοδοτικά της διάταξης

παρέχει συμμετρική τροφοδοσία για την λει-

3

Από αυτή τη σχέση φαίνεται ότι το σύρμα

της ααράλειας τήκεται ανταποκρινόμενο στον

παράγοντα 12tΣτο Διάγραμμα Α φαίνεται η χαρακτη ρι

στική τήξης μιας κοινής ασφάλειας.

Η ΠΑΡΑΜΕΤΡΟΣ Ι' tΤο Διάγραμμα Α (αελ.40) παρουοιάζει τη

χαρακτηριστική μιας κοινής ασφάλειας. Πα·

ρατηρούμε σε αυτό το διάγραμμα ότι μετά

την υπέρΒαση του ονομαστικού ρεύματος της

ασφάλειας ( ΙΝ) ο απαιτούμενος χρόνος για

την τήξη της μειώνεται εκθετικά, καθώς αυ

ξάνει το ρεύμα που διαρρέει την ασφάλεια

( Ι ι)' Το Διάγραμμα Β εμφανίζει ένα σμήνος

χαρακτηριστικών , που ανήκουν σε ασφάλειες

ταχείας τήξης , με διαφορετικό γινόμενο 12t

η κάθε μία . Κατ' ουσία ο όρος 12t καθορίζει

το πόσο καμπυλωμένη ε ίναι η αντίστοιχη χα

ρακτηριστική .

Τα χαρακτηριστικά της ηλεκτρονικής ασφά

λειας που περιγράφουμε μοιάζουν με αυτά

των κοινών ασφαλειών. Το Σχήμα 1 δείχνει

την περιοχή μεταΒολής των χαρακτηριστι

κών της ηλεκτρονικής ασφάλειας , καθώς η

συμπεριφορά της ελέγχεται από ένα ποτεν

σιόμετρο.

ΤΟ ονομαστικό ρεύμα ΙΝ της ηλεκτρονικής

ασφάλειας μπορεί να ρυθμιστεί από 50 mA

μέχρι 1 Α. Στο Σχήμα 1 η επάνω καμπύλη

αντιστοιχεί σε ΙΝ= 1Α, οπότε το ρεύμα τήξης

είναι 1.28 Α για μια αντίστοιχη ασφάλεια

σύρματος. Εκτός αυτού, η επάνω καμπύλη

αντιστοιχεί σε βραδεία ενεργοποίηση της

ασφάλειας (ΤΤ) ενώ η κάτω σε ταχψτατη

(FF). Οποιαδήποτε συμπεριφορά ανάμεσα σε

αυτά τα όρια ρυθμίζεται από τον χρήστη. οι

αντίστοιχοι ακρότατοι χρόνοι ενεργοποίησης

("τήξης") είναι 20 sec (ΤΤ) και o.02sec (FF).Η διακεκομμένη οριζόντιο γραμμή στο Ξχή

μα είναι ο ελάχιστος χρόνος ενεργοποίησης

της ηλεκτρονικής ασφάλειας . Πρόκειται ου

σιαστικά για τον χρόνο απενεργοποίησης του

ηλεκτρονόμου του κυκλώματος 'και όχι του

ηλεκτρονικού μέρους του.

Το Σχήμα 2 δείχνει ότι η παράμετρος 12 t

της ηλεκτρονικής ασφάλειας έχει σταθερή

απόκριση , που αυξάνει εκθετικά προς την

κατεύθυνση του ΙΝ, ακριΒώς όπως και σε μια

ασφάλεια σύρματος.

Ε= 12 '*R'*t

Μια κοινή ηλεκτρική ασφάλεια προστατεύει

από υπερβολικό ρεύμα την διάταξη την οποία

υπηρετεί , λειώνοντας όταν το ρεύμα υπερ

βεί κάποια τιμή για ορισμένο χρόνο. Το λιώ

σιμο του σύρματός απαιτεί βέβαια κάποια

ενέργεια για να γίνει Αν η αντίσταση του

ούρματος έχει τιμή R πριν την τήξη της, η

ενέργεια που πρέπει να προσδοθεί στο οϋρ

μα για να προκαλέσει την τήξη του είναι

Ελέκτορ 4(9 7 41

τουργία των τελεστικών και του κυκλώματος

τετραγωνισμού.


ΤΟ Σχήμα 4 δεlχνει το κύκλωμα της ηλε

κτρονικής ασφάλειας. Η αντίσταση ανίχνευ

σης ρεύματος είναι η R12, κοντά οτις επα

φές Κ2. Οι επαφές του ηλεκτρονόμου έχουν

συνδεθεί έτσι που να διακόπτουν το ρεύμα

μέσα από το προστατευόμενο κύκλωμα και

την R12, αν ανιχνευθεί υπέρβαση ρεύματος.

Η R12 μπορεί να άγει συνεχώς μέχρι 7 Α. Με

τιμή 0.1 Ω, η R12 πρακαλεί mώoη τάσης

0.1V/A. · Η πτώση τάσης επl της Α 1 2 οδηγεl

μέσω της Α 1 τον τελεστικό IC3a Οι 0 5,06

Το AD633JN (IC4) κάνει τετραγωνισμά του

σήματος ε ισόδου . Πρόκειται γιο ένα πολλα

πλασιαστή 4 τεταρτημορίων, που πολλαπλα

σιάζει τα σήματα που ετιιθάλλοντσι στις εισό

δους του με σημαντική ακρίβεια και σταθερό

τητα. Το IC4 έχει εύρος ζώνης 1 ΜΗΖ και

ταχύτητα εξΟΟου 20 V/μs. Στην εφορμογή

μας οι είσοδοί του έχουν παραλληλιστεί με

ταξύ τους, οπότε η έξοδος είναι το τετράγω

νο του σήματος εισόδου. Κατά συνέπεια, η

τάση εξόδου είναι θετική, ανεξάρτητα της πο

λικότητας του σήματος εισόδου. Το σήμα εξό

δου μπορεί να γραφτεί σαν

είναι γ ια Ρ3 = ΟΩ, ενώ η κάτω για Ρ3 = 1Ο

ΜΩ. Στο Σχήμα 2 επίαης , η χαροκτηριmική Ι'

t ισχύει για Ρ3 - Ο Ω.

Ο ολοκληρωτής ακολουθείται από ένα ανι

χνευτή κορυφών (IC3b) που εδώ λειτουργεί

σαν συγκριτής. Για να έχει η ηλεκτρονική

ααράλεια τη μεγαλύτερη δυνατή περιοχή διέ

γερσης, η οτάθμη ανοφοράς του οονκριτή

έχει τεθεί στα 100mV μέσω των Α7/R8. Η

περιοχή διέγερσης είναι κατ ' αυτό τον τρόπο

(10V/ 100mV) ~ 100:1.

Μόλις το σήμα εισόδου του οψνκριτή ξεπε

ράσει τα 100mV, η έξοδός του γίνεται από

χαμηλή υψηλή. και συγκρατείται υψηλή μέσω

της D7. Ο S1 είνοι ο μοναδικός τρόπος αλ-

4.,

10 0k

960096 -11

1 2ν

~ -1 ν2 _ +1 ν2

(!)- -10V - . 10V

~ -oν - . 10ν

@)ο 10 0m V

~ -1 0ν; 1 0ν

•IC3

I-''--+----+--~-{- 12ν

I-'r-- - - -t-- --,-{+ 1 2ν

IC3 =ΤΙΟ82Κ2

~~

Θ φ .,1 00Ω

Κ 1

Σχήμα 4. Τσ κύκλωμα της ηλε

κτρονικής ασφάλειας

μαζί με την R1 σχηματίζουν ένα περιοριστή,

που προστατεύει την είσοδο του IC3a από

υπερβολικό σήμα. Η ενίσχυση τάσης του IC3a

είναι

Αν (R3+R4+Ρ2)Ά 1 2/R3

δηλαδή. η ενίσχυση τάσης εξαρτάται από

τη ρύθ μιση του Ρ2, Αν υπάρχει εκτροπή συ

νεχούς , μιιορει να εξουδετερωθεί από το

προρυθμιζόμενο Ρ1.

όπου Uo είναι η τάση εξόδου του IC4. Το

περιθώριο οδήγησης του IC4 είναι μέχρι 1ΟV.Το Σχήμα 5 δεlχνει την τόση εξάδου οαν

ουνάρτηση του ρεύματος δια της Α 1 2 , για

ονομαστικό ρεύμα της ηλεκτρονικής ασφά

λειας IΗ-1 Α. και ρεύμα απόκρισης ΙΜ= 1.28 Α.

Το όριο οδήγησης του IC4 αντιστοιχεί τότε

οε 12.8 Α.

Ο ολοκληρωτής που ακολουθεί (Α5 , Ρ3,

C7) καθορίζει μέσω του Ρ3 το χρόνο διέγερ

σης 1.. Το προρυθμιζόμενο Ρ3 (Ο - 1Ο ΜΩ)

επιτρέπει τον προκαθορισμό μιας μάλλον γρή

γορης ή αργής απόκρ ισης της ηλεκτρονικής

ασφάλειας . Στο Σχήμα ' 1, η επάνω καμπύλη

λαγής της κλειδωμένης πλέον κατάmασης

του συγκριτή. Η D7 συνδέεται στην ένωση

των Α5/Ρ3 για να μην επηρεόζει την εlοοδο

του οψγκριτή με το ρεύμα διαρροής της. Έτσι

χρησιμοποιείται η κοινότατη 1 Ν4148 αντί

κάποιας οκριθήο διόδου για την συγκράτηση

του συγκριτή.

Εκτός από τον ηλεκτρονόμο, ο OuγKριτής

οδηγεί δύο LEO. Το κόκκινο επισημαίνει τη

διέγερση της ασφάλειας , ενώ το πράσινο

υποδηλώνει ότι η ασφάλεια δεν έχει διεγερ

θείο Ο ηλεκτρονόμος είναι συνδεμένος έτσι

που να απενεργοποιε ίται όταν διεγείρεται η

ασφάλεια. Αυτό εΙναι περισσότερο αξιόπιστο

από το να διεγειρόταν όταν ενεργοποιηθεί η


Σχήμα 5 Η τάση εξάδαυ ταυ κυ

Μώ~roς uφα~~~ούοοvοο

νάρτηση του ρεύματος της ασφά

λειας, για ονομαστικό ρεύμα 1 Α

12.t(i 0 )10 == ~...:=:...

ί' 1 _Ι:-----ιιιιιιιιι-=

0.1 ,..,.,~~!!!!!!~~I!IIII!II-!!!!!!_·- ==iiiiliiiί;.;; --=

0.01ο 1.4 2.8 4.2 5.6 7 8.4 9.8 11.2 12.6 14-----+ ί 960096 · 13

5μου ελαπώνεται , οπό

τε χρησιμοποιε ίτ αι

ένας πολύ μικρός με

τασχηματιστής τροφο

δοοίας (1.5 VA).

3. Με μειωμένο ρεύ

μα πηνίου στον ηλε

κτρανόμα, λιγότερη

ενέργεια αποθηκεύε-

ται με τη μορφή μαγνητικού πεδίου, οπότε

μειώνεται ο χρόνος αποδιέγερσης του ηλε

κτρονόμου.

ασφάλεια. Εκτός αυτού, ο χρόνος άφεσης του

οπλισμού του είνα ι μικρότερος από τον χρό

νο έλξης. Προφανώς αυτά ωφελούν τον ελά

χιστο χρόνο ενεργοποίησης της ηλεκτρονι

κής αοφάλειας . (δ ιάοτικτη γραμμή στα 4ms.στο Σχήμα 1.)Η ζένερ D1Ο συνδέεται σε σειρά με τον

εκπομπό του Τ1, παρέχοντας τα εξής πλεο

νεκτήματα:

1.Το τρανζίστορ αποκόβει στα σίγουρα, όταν

η οδήγησή του απά την έξοδο τou οψνκριτή

δεν φτάνει την τάση τροφοδοσίας (ΠαJ πά

ντο ouμΒαίνει στην πράξη) .

2. Η κατανάλωση ρεύματος του ηλεκτρονό-

όπου UIh - 100mV, λόγω των R8/R7. και Α

είναι η ενίσχυση τάσης του IC3a όπως καθο-

Ith

= (1Ο UIh)" '/A ;h

ι, R3/(R3+R4+Ρ2)Ά12 [Α]Σχήμα 6 το τυπωμένο και η

διάταξη εξαρτημάτων. Στην

πλακtτα περιλαμΒάνεται ολό

κληρο το τροφοδοτικό.

Ι ' t = (Α5+Ρ3)' C7'UIh' 10/A'

ενώ για τον όρο

Ι ' t μπαρούμε να γράψουμε

ρίζεται από το Ρ2. Κατά συνέπεια,

-Ι- "\ )..

ΙΤΑΙ

Ι"I~

6

Το τροφοδοτικό ε{ναι συμΒατικό , συμμετρι

κής παροχής με σταθεροποίηση στα +1- 12V_ Χάρη στη μεσαία λήψη του μετασχηματι

στή, γίνεται πλήρης ανόρθωση μέσω γέφυ

ρας. Ας δούμε τώρα σε συντομία ένα συσχε

τισμό μεταξύ του ελάχιστου ρεύματος διέ

γερσης και του παράγοντα 12t

Το ελάχιστα ρεύμα διέγερσης της ασφάλειας

είναι


Α1 , Α 11 ~ 100 ΚΩ

Α2 ~ 1 ΜΩΑ3, Α7 ~ 1 ΚΩ

Α4 ~ 6kΩ8

Α5 ~ 10kΩ

Α6 ~ 100Ω

Α8 ~ 120kΩ

Α9 , Α1 0 ~ 4kΩ7

Α 1 2 ~ Ο, 1Ω, 5WΡ 1 = 25kΩ, προρυθμιζόμενο, οριζόντιο

Ρ2 ~ 250 ΚΩ πρσρυθμιζόμενο ή πο

τενσιόμετρο πλαστικού άξονα, βλέπε

κείμενο

Ρ3 = προρυθμιζόμενο ή ποτενσιόμε

τρο πλαστικού άξονα, 1Ο ΜΩ, 5ΜΩ ή

4μΩ7, βλέπε κείμενο.

Πυκνωτές

C1, C2 ~ 220μF, 35 Υ, όρθιος

C3, C6 ~ 100 nF, κεραμ ικάς

C7 ~ 3μ3 ή 6μ8, ακίδες στσ 5-22.5mm, βλέπε κείμενο

C8 ~ 1μF, 25V, όρθιοςΗμιαγωγοί

D1-D4 , Ο11 • iN4001D5, Ο6 ~ 1V4/0.5W, ζένερΟ7 ~ 1Ν4148

Ο8 ~ πράοινο ΙΕΟ υψηλής απόδοσης

Ο9 ~ κόκκινο ΙΕΟ υψηλής απόδοσης

ΟlΟ ~ 4V3/0.5W, ζένερ

Τ 1 ~ BC557 Β

IC1 ~ 78 12IC2 ~ 7912IC3 ~ TL082CPIC4 ~ AD633JN (Analog DevIces)Διάφορα

ΤΓ 1 ~ μετασχηματιστής 220/2Χ 15,1.5VAS1 = πιεστικός διακόπτης, κάνει επα

φή πιεζόμενος, Βλέπε κείμενο.

Κ 1,Κ2 = διπολικές επαφές πλακέτας,

ακίδες στα 7.5mm.Re1 ~ ηλεκτρονόμος, V23057-B0006Α20 1 (Siemens) (24V/ 1kΩ2)

Κουτί 120X65X40mm.

Κατάλογος υλικών


Ελέκτορ 4/97

0.2 0.4 0 .6 0.8Ι' Ι ιouι••) -.I' Ι ΙΙUO'I

I~ _ -17

~

Jl}i !τl - 1

ο, -- - -- - ---:

Ι. t, . 10In_ Io g l

1"1νalυθ οΙ a Iu seI~ .ι" '" 1'1 ......

~ }- c-

--.~\'.- . , ....

rι;+i_.

Ι ,"" < Ι Ν 1 ~ .t,, < I 't .... _.

-+Iog l

τ

~•;;ε

~~

~/1m .• •• • • • • • • •• •• • • • • • • • • •• •• • • •• • • • • -

nomInal mlnJπ:ιumcurre nt meItin~

'Ν cuIrren

".. / m

ι

ί

Τιμή Ρ Ι

Εκφράζει πιν απαιτούμενη ενέργεια για την τήξη τ/ς ασφάλειας. Αν το ρεύμα έχει τη μορφή

περιοδικών παλμών, το ύψος τους δεν πρέπει να ξεπερνά το 50% - 80% του ονομαστικού

ρεύματος της ασφάλειας

Διόρκεια παλμικού ρεύματος

Πρόκειται για τον αριθμό των παλμών ρεύματος που μπορεί να ανεχθεί μια ασφάλεια χωρίς

νο ' τ/χθεί από πι σuooώpευση θερμικής ενέργειας από τον όρο Ρ t .

Μέγιστο ρεύμα διακοπής στο κύκλωμα

Η μέγιστη τιμή ρεύματος παυ μπαρεί να διακόψει η πικόμενη aσφάλεια Κατά την επιλογή

του ονομαστικού ρεύματος θα πρέπει να ληφθούν υπ' όψη τα στιγμιαία υπέρ-ρεύματα, Π.χ από

την αρχική φόρτιση των ηλεκτρολυτικών πυκνωτών ενός τραΡοδοτικού.

Μείωση ρεύματος με την αύξηση της θερμοκρασίσς.

Σε θερμοκρασία περιΒάλλοντος άνω των 25 cC, το ονομαστικό ρεύμα της ασφάλειας πρέπει

να θεωρείται μειούμενο κατά 5% περίπου για κάθε 1(»C αύξησης της θερμοκρασίας και κατά

τι λιγότερο για τις ασφάλειες ταχείας τήξης.

Συμπεριφαρά τήξης Ι

Είναι ο λόγος μεταξύ του ελάχιστου ρεύματος π']ξης Ι", και του ονομαστικού ρεύματος ΙΝ(Βλέπε Διάγραμμα Α). Συνήθως, 1.25< Ι (~/" / Ι,) <2

Ελάχιστο ρεύμα τήξης, Ι"

Είναι η τιμη του ρεύματος που έπει τα από αημaVΤΙKό χρόνο προκαλεί την έναρξη της τήξης.(

Βλέπε Διάγραμμα Α). Η λειτουργία Π]ς ασφάλειας υπό αυτό τα ρεύμα είναι εξαιρετικά αναξιό

πιστη και η τήξη μπορεί να επέλθει ανά πάσα στιγμή, με την παραμικρή αύξηση του ρεύματος

ή της θερμοκρασίας.

Ονομαστική τάση UN

Η μέγιστη τιμή τάσης που η ασφάλεια μπορεί να δεχτεί, χωρίς κίνδυνο δημιουργίας τόξου

μετά την τήξη της

Ονομαστικό ρεύμα '",Η τιμή αυτής της παραμέτρου αναΥΡάφεται ΣΥVΉθως στο σώμα της ασφάλειας και σύμφωνα

με την IEC εκφράζει τη μέγιστη τιμή ρεύματος που μπορεί να άγει ouvεχώς η οσφάλεια χωρίς

κίνδυνο τήξης, κατασΤΡαΡής ή πρόκλησης ζημίας (π.χ. από υπερθέρμανση).. ΤΟ ονομαστικό

ρεύμα αντιστοιχεί στο 60% περίπου του ρεύματος τήΕ;ης.

Χαρακτηριστική τήξης

Είναι η καμπύλη χρόνου / ρεύματος που παρουσιάζει tM

σαν συνάρτηση του ρεύματος δια της

ααφάλειας Ι ίΒλέπε Διάγραμμα Β).

ΤΤ = πολύ Βραδεία τήξη

Τ ~ θραδεία τήξη

Μ = μέση καθυστέρηση (σπάνιο είδος)

F = ταχεία τήξη

FF = ταχύταπι τήξη

Τα 8ασικά κριτήρια επιλΟΥης μικρών ασφαλειών είναι τα ακόλουθα:

Χρόνος τήξης, '",Είναι α χρόνος που χρειάζεται για την τήξη του σύρματος, από τη στιγμή που το ρεύμα της

ασφάλειας θα ισούται ή θα υπερΒαίνει το Ι", (Βλέπε Διάγραμμα Α)

Σχήμα και μtγεθος

Οι τρεις κύριες κατηγορίες είναι:

~μlνιαToύpες ασφάλειες, διαστάσεων 5X20mm στην Ευρώπη ή 6.3X32mm στην Αμερική, με

ανάλογες aαφaλειoθήκες.

.. υπό-μινιατούρες ασφriλειες για άμεση τοποθέτηση στην πλακέτα. 'rtιάρxoυν και οε τεχνολο

γία SMA (επιφaνειaκιjς στήριξης).

.. Ασφάλειες για χρήση στο αυτοκίνητο

Περί ασφαλειών και των παραμέτρων τους.

ΧΡόνος σπινθηρισμού

Σε τψές ρεύματος > ω*IΝ • μετά την τήξη πις ασφάλειας προκαλείται σπινθήρας, που καθυστε

ρεί την πλήρη διακοmj του ρεύματος. Σε αυτή την περίπτωση, ο πραγματικός χρόνος διακσ

πής του ρεύματος είναι το άθροισμα του χρόνου τήξης t", και του χρόνου σπινθηρισμού t...

44

επιγραφή και βέβοια θαθμονόμηοη.

Αν θελήσετε να συνδέσετε την ηλεκτρονική

ασφάλε ια άμεσα στο δίκτυο , μπορείτε να το

κάνετε, αλλά θα πρέπει να προσέξετε τ/ν

περίπτωση ηλεκτροπληξίας. Προς τούτο, το

κουτί και οι άξονες των ποτενσιόμετρων πρέ

πει να είναι οπωσδήποτε από πλαστικό. Ο S 1

πρέπει να έχει πλαστικό ή Βακελλιτένιο μο

χλό, ενώ τα LΕΟ πρέπει να μπουν σε θήκες

ασφαλείας..

και ο χρόνος διέγερσης της ασφάλειας . Στη

συνέχεια, η πλακέτα της συσκευής θα τοπο

θετηθεί μέσα στο κουτί της συοκευής που

προστατεύει και θα προβάλλουν στην πρόσο

ψή της μόνο τα δύο LΕΟ και ο S1.Στη δεύτερη περίπτωση, που η ηλεκτρονι

κή ασφάλεια είναι φορητή, τοποθετείστε την

σε ένα κατάλληλο κουτί από άθραυστο πλα

στικό (ABS). Εκτός από τα LΕΟ και τον S1,θα

πρέπει να προβάλλουν στην πρόσοψη τα Ρ2

και Ρ3 . Θα πρέπει να τους βάλετε κάποια

-'~"-- ΔO P γΦ O P I K H τν

~Πληρες σετ μ ε κατοπτρο (π ιατο)85cm LNB. στερεοφωνι κο

δεκτη 200 καναλιων

_ _ _ και τηλεχειριστη ρι ο ""'-==19"ihidI SMART ElECl RQNICS ΕΠΕ

. Αγ κωνσωνυνοο 39. Αθηνο 10437E/ectronIcs Τηλ 52300 00 - 523 1555

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ, ΡΥΘΜΙΣΗ

ΕΦΑΡΜΟΓΗ

ΤΟ Σχήμα 6 παρουσιάζει το τυπωμένο και

τη διόταξη εξαρτημότων της ηλεκτρονικής

ασφάλειας. Η όλη κατασκευή είναι εύκολη,

αρκεί να βάλετε οωστά τα εξαρτήματα και

τις πολικότητες. Μην ξεχάσετε τα τρία γεφυ

ρώματα της πλακέτας. Ο C7 έχει εναλλακτι

κές οπές στην πλακέτα. γιατί κuκλαρορεί στο

εμπόρ ιο σε διάφορα μεγέθη. Αν δεν Βρείτε

προρψθμιζόμενο ατα 1Ο ΜΩ. μειώστε την τιμή

του στη μεγαλύτερη που μπορείτε να Βρείτε

στο εμπόριο, αυξάνοντας αντίστοιχα τον C7.

Έτσι , αν Βρείτε προρυθμιζόμενο στα 4Μ7,

0'C7 θα πρέπει να γίνει 6μ8 ή 3μ3//3μ3. Η

ρύθμιση χρειάζεται κάποια προσοχή. ΑκσλουΜ

θείστε προς τούτο τα εξής Βήματα :1. Στρέψτε το Ρ2 στη μέγιατη αντίστασή

του - τελείως αριστερά. Για τη ρύθμιση της

τάσης εκτροπής συνδέστε ένα ψηφιακό ηο

λύμετρο μεταξύ της ακίδας 1 του IC3a και

της γης και ρυθμίστε το Ρ 1 γ ια ένδειξη του

οργάνου Ο V.2. Στρέψτε το Ρ2 τελείως δεξιά κα ι συνδέ

στε ένα εργαστηριακό τροφοδοτικό στις επα

φές Κ2 . Αν το τροφοδοτικό σας ρυθμίζει μόνο

την τάση, συνδέστε μια αντίσταση σε σειρά

με ένα ψηφιακό αμπερόμετρο μεταξύ της

εξόδου του και των επαφών Κ2. Ρυθμίστε το

ρεύμα εξόδου του τροφοδοτικού ελέγχοντας

την τάση εξόδου του. Ρυθμίστε το τροφοδο

τικό να δίνει ρεύμα περίπου 1.2 φορές το

ονομαστικό ρεύμα ΙΝ της ασφάλειας. Ρυθμί

στε τώρα προσεκτικά το Ρ2 μέχρι να ανάψει

το κόκκινο LED.3. Χρησιμοποιώντας το Ρ3 , μπορείτε να κα

θορίσετε την ταχύτητα αντίδρασης τηο ασφά

λειας. από παλύ γρήγαρη (Ρ3 στραμμένα τε

λείως δεξιό) μέχρι πολύ αργή (Ρ3 στραμμένα

τελείως αριστερά). Αν θέλετε να καταγράψε

τε προσεκτικότερα τη χαρακτηριστική της

ααράλειας, υπολογίστε τ/ν εξίσωση για το 12t για διάφορες τιμές του Ρ3 ή κάνετε παρεμ

βαλή όρων στα Σχήμα 1.Για το εναλλασσόμενο η λειτουργία του KU

κλώματος είναι η ίδια και ισχύουν οι ρυθμί

σεις του συνεχούς. Λάβετε υπ' όψη όμως ότι

ο τετραγωνισμός της κuματομορφής γίνεται

ως προς την ενεργό τιμή και όχι την τιμή

κορυφής. Κατά συνέπεια, στο εναλλασσόμε

νο, το μέγιστο ρεύμα μειώνεται

Οι χρήσεις της ηλεκτρονικής ασφάλειας εί

ναι δύο. Την χρησιμοποιείτε σαν σταθερή "εσω

τερική ασφάλεια" σε μια συσκευή ή την κάνε

τε "φορητη", για χρήοη π.χ. ατο εργαστήριο

σας .

Στ/ν πρώτη περίπτωση, τα Ρ2 και Ρ3 θα

πρέπει να ρυθμιστούν μόνο μία φορό, όπως

προαναφέρεται , για να καθοριστεί το ρεύμα

12 t (R5+Ρ3 )*C7Ίth2

Ελέκτσρ 4197 45

Προσομοίωση φορτιζόμενης,

μπαταριας

ενεργό φορτίο για δοκιμές

Σας παρουσιάζουμε

εδώ ένα ενεργό

φορτίο που προσο

μοιώνει την συμπε

ριφορά άδειων ή

σχεδόν άδειων επα

ναφορτιζόμενων

μπαταριών. Η κατα

σκευή αυτή χρησι

μεύει στην σχεδίαση

παλμοτροφοδοτικών

φόρτισης μπατα-

ριών, που μπορεί

πλέον να γίνει χω

ρίς την ανάγκη

ύπαρξης μισό

άδειων μπαταριών

που θα χρησιμοποιη

θούν για τις δοκι

μές.

46

Το κύκλωμα προσομοίωσης μπαταρίας είναι

ουσιαστικά ένα ενεργό φορτίο που μπορεί να

καταπίνει διάφορες τιμές ρεύματος από τον

φορτιστή υπό σταθερή πολική τάση. Με αυτό

τον τρόπο συμπεριφέρεται σαν μία επανα

φορτιζόμενη μπαταρία υπό φόρτιση. Ο χρή

στης μπορεί να ρυθμίσει την κατάσταση της

"μιιστορίαο", δηλαδή το πόσο άδεια ή γεμάτη

θα δείχνει προς το παλμστροφοδοτικό .

Η δυναμική αντίσταση που παρουσιάζε ι προς

τον φορτιστή είναι περίπου 0.5 Ω για όλες

τις συχνότητες που μας ενδιαφέρουν.


ΤΟ κύκλωμα τη συσκευής υπάρχει στο Σχή

μα 1 Το ενεργό φορτίο είναι ουσιαστικά το

DarJington ισχύος Τ 1 , που καταλήγει στις

επαφές εξόδου Κ 1. Πρόκειται για ένα παράλ-

ληλο ρυθμιστή ρεύματος, που καταλήγει να

συγκρατεί σταθερή την τάση που αναπτύσσε

ται στις επαφές Κ 1 . Το Τ1 ελέγχεται από τον

ταχύ τελεστικό IC1a. Η τάση τροφοδοσίας

του όλου κυκλώματος είνα ι ασύμμετρη.

Ο τελεστικός συγκρίνει την πολική τάση της

Κ1 με την προκαθορισμένη από τον χρήστη

μέσω του Ρ 1 Η συνολική τάση επί των D3,Ο4 είναι περίπου 2.5 V. Η Α6 είνα ι περιορι

στική ρεύματος. Με τον S 1 κλειστό, η περιο

χή τάσεων που ρυθμίζει το Ρ1 είναι από 02.5 V. Με τον S 1 ανοικτό, η περιοχή τάσεων

που ρυθμίζει το Ρ 1 γίνεται 0-5v.Η ενίσχυση συνεχούς τάσης που κάνει το

IC1a είναι Αν = 1+R3/R4 = 4. Τούτο σημαίνει

ότι για τη διαδρομή του Ρ 1 που προαναφέρ

θηκε, η τάση εξόδου του τελεστικού μετα

Βάλλεται από 3.5-20 ν, κατά την θέληση του

Ελέκτορ 4/97

9700 06 - 11

270μ 1 Νεεν 4002

C4 Ο2

ΤΙΡ125

Ημιαγωγο(

D1 = ΒΑΤ85

D2 = 1 Ν4002

D3,D4 '" LT1004-2.5Τ1 = Τ!Ρ 125Ολοκληρωμένα

!C1 = LΤ1211

Διάφσρα

Κ 1 = διπολική εησφή πλακέτας

$1 = μονοπολικός διακόπτη; 1Ρ1Τ

F1 '" ασφάλεια 6ραδείας τήξης 4Α

και ασφαλειοθήκη πλακέτας .

4<ατάλογος υλικών


Α1 '" 1,2 ΚΩ

R2'" 5600Α3 '" 30 ΚΩ, 1%Α4"'10 ΚΩ,1%

Α5 '" 0.47Ω, 5WΑ6 '" 820ΩΡ 1 = 10 ΚΩ, ιrN

Πυκνωτές

C1,C3 '" 33 nFC2 = 100nFC4 = 220 μF, 25V, όρθιος

Σχήμα 1 ΤΟ κύκλωμα του

προσομοιωτή φΟΡTlζόμενης

μπαταρίας

Ο4

2 χ

ΙΤ1 004

-2.5

1

Π"'~Α3

30k

1%C3 Α5 F1

ΟΩ47

~33 " Ο1 5W 4Α

Α6

820ΩΒΑΤ85

C2Κ1

+

2

χρήστη.

Η λειτουργία στην χαμηλή περιοχή τάσεων

μπορεί να βελτιωθεί χρησιμοποιώντας ζένερ

στα 1.2 ν στις θέσεις των 03/04 και κάνο

ντας την Α4 ~ 1.8 ΚΩ.

Η τροφοδοσία του κυκλώματος γίνεται από

την τάση φόρτισης μέσω της D1, ενώ ο C2φιλτράρει τις όποιες διακυμάνσεις αυτής της

τάσης, κατά τις βραχείες δ ιακοπές που κάνει

το παλμστροφοδοτικό στην τάση τροφοδο

σίας για τη δειγματοληψία φόρτισης.

Τα υπόλοιπα εξαρτήματα σχηματίζουν επί

μέρους προστατευτικές διατάξεις .

Ο ι R1 ΚΟΙ R2 περιορίζουν σε ασφαλή όρια

το ρεύμα οδήγησης του Τ1 και επίσης προ

καλούν την άμεση έναρξη αγωγιμότητας του

Τ1 , όταν αυτό απαιτείται Ταυτόχρονα, κατα

στέλλουν την πιθανότητα ανάπτυξης παρασι

τικών ταλαντώσεων.

Η Α5 καθορ ίζε ι την αντίσταση εξόδου του

συστήματος, ενώ δρα σαν περιοριστική ρεύ

ματος , για το Τ 1 , προστατεύοντάς το από

καταστροφή λόγω υπερβολικού ρεύματος. Η

Ασφάλεια F1 αποτελεί πρόσθετη προστασία.

Η Ο2 προστατεύει το Τ1 από σύνδεση του

παλμοτροφοδοτικού υπό ανάστροφη πολικό

τητα. Ο C4 εξαλείφει τις ανεπιθύμητες γρή

γορες διακυμάνσεις της τάσης εξόδου.

ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ

Το Σχήμα 2 παρουσιάζει το τυπωμένο και

τη διάταξη εξαρτημάτων του προσομοιωτή

φορτιζόμενων μπαταριών . Η όλη κατασκευή

είναι πανεύκολη και ίσως να μη χρειάζεται

ούτε καν να μπει σε κουτί. Αν δεν χρησιμο

ποιήσετε κουτί , στερεώστε κατάλληλα το

ποτενσιόμετρο σε μια γωνιά αλουμινίου. Καλό

είναι επίσης να βάλετε ένα μικρό ψυγείο στο

Τ 1 , αν και αυτό δεν είναι απαραίτητο.

Αν θέλετε, μπορείτε να συνδέσετε παράλ

ληλα στις επαφές Κ1 ένα βολτόμετρο.

Το πρωτότυπο έδειξε ότι μπορεί να υπο

στηρίξει ρεύματα φόρτισης από 30mA μέχρι

3 Α, υπό σταθερή τάση εξόδου.

Κατά την προσομο ίωση μπαταριών υπό

φόρτιση, μπορείτε να αυξήσετε λίγο τ/ν ρύθ

μιση τάσης, έτσι που ο φορτιστής να συμπε

ριφέρεται σαν να έχει συνδεθεί προς μια

πλήρως φορτισμένη μπαταρία. , οπότε μειώ

νεται το ρεύμα μέσα από τον προσομοιωτή.

Αντίθετα, μειώνοντας την τάση αναφοράς

μέσω του Ρ1, ο προσομοιωτής συμπεριφέρε

ται σαν τελείως εκφορτισμένη μπαταρία, οπότε

το παλμοτροφοδοτικό παρέχει το μέγιστο

επιτρεπτό ρεύμα φόρτισης.

Σχήμα 2. Το τuπωμtνο και η διάταξη

εξαρτημάτων του προσομοιωτή φορτι

ζόμενης μπαταρίας.

Ελέκτορ 4197 47

κάποια τροφοδοτικά που παρέχουν σταθερό

ποιημένες τάσεις. τυπικά στα 3,4,5.6.9 και 12V

(κάποιες τάσεις μπορεί να λείπουν από το

ουνκεκριμενο τροφοδοτικό που θα Βρείτε) . Η

οοθαρή αντιμετώπιση του πρ08λήματος γίνε

ται με ένα σταθεροποιημένο τροφοδοτικό

μεταβλητής τάσης. Πολύ συνηθισμένοι τύποι

είναι οι Ο (ή 1.2) V - 30 V στο 1 ή 2 Α. Αν

δουλεύετε με μεγαλύτερα ρεύματα, θα χρεια

στε ίτε ίσως την ίδ ια περιοχή ρύθμισης τά

σης, αλλά στα 5 Α. Οι ασχολούμενοι με τε

λεστικούς ενισχυτές και μικρούς ενισχυτές

ισχύος ήχου χρειάζονται ένα συμμετρικό τρο

φοδοτικό, με έξοδο περίπου +/- 0· 15 V, στο

1 Α. Το ίδιο τροφοδοτικό μπορεί να λειτουρ

γήσει και σαν απλής πολικότητας, στην πε

ριοχή 0-3 0V. 1 Α.

Ο ρυθμιζόμενος περιoρισrής ρεύματος εξό

δου δεν είναι κατ' αρχήν απαραίτητος, πλην

όμως είναι πολύ χρήσιμος. Λειτουργεί σαν

ρυθμιζόμενη ηλεκτρονική ααράλεια και αν τον

έχετε ρυθμίσει σωστά, δηλαδή λΙγο παραπά

νω από το μέγιστο αοφαλές ρεύμα του KU

κλώματός σας, μπορεί να σώσει όχι μόνο το

κύκλωμά σος οπό καταστροφή λόγω υπερβο

λικού ρεύματος, αλλά καμία φορά και το ίδ ιο

το τροφοδοτικό. Οπωσδήποτε, τροφοδοτικό\

Τα όσα περιγράψαμε στο πρώτο μέρος auτού του άρθρου (Ελέκτορ. Φε6ρουάριος 1997.σελ 52 ) αρκούν για τις πολύ βασικές εργα

σίες σε ένα ηλεκτρονικό εργαστήριο. Αν θε

λήσετε να κάνετε ανίχνευση βλάβης σε κά

ποια συσκευή και ακόμη δυοκολότερα, σε ένα

εργσοτηριακό όργανο, θα χρειαστείτε αρκε

τά περισσότερα από το κολλητήρι, το πολύ

μέτρο και το πολύπριζο ή το απλό τροφοδο

τικό τοίχου . Είναι αλήθεια πως οι επαγγελμα

τικές εργαστηριακές συσκευές εϊνοι αρκετά

ακριΒές για ένα ερασιτέχνη , έστω και αν αξί

ζουν απoλίJτως τα λεφτά τους . Στο δεύτερο

μέρος αυτού του άρθρου, θα σας πούμε πώς

μπορείτε να έχετε καλά αποτελέσματα χρη

σιμοποιώντας φθηνότερες συσκευές.

ΤΡΟΦΟΔΟTlΚΟ

Το τροφοδοτικό είναι εκ των ων ουκ άνευ

σε ένα ηλεκτρονικό εργαστήριο. Είναι αλή

θεια πως μερικές φορές, ένα αοταθεροπσίη

το τροφοδοτικό, με παροχή 0.5 - 0.7 Α στα 9ή στα 12 V ορκεί για κάποιους απλούς πειρα

ματισμούς. Ακόμη καλύτερα αν Βρείτε κάποιο

με περισσότερες τάσεις εξόδου. σι οποίες

όμως εμφανίζουν μεγάλη διακύμανση με την

τιμή του ρεύματος φορτίου , Ίσως εντοπίσετε

" Στο πρώτο μέρος αυτού

του άρθρου περιοριστή

καμε στα απολύτως απα

ραίτητα για τον εξοπλι

σμό ενός στοιχειώδους

εργαστηρίου και αναφερ

θήκαμε με συντομία σε

μερικές προδιαγραφές

οργάνων. Στο δεύτερο

μέρος θα εξετάσουμε λε

πτομερέστερα τα όργανα

που απαιτούνται συνήθως

σε ένα ηλεκτρονικό ερ

γαστήριο. Κάθε ένα από

τα όργανα που θα ανα-

φέρουμε μπορεί να αγο

ραστε ί ξεχωριστά, κατά

τις οικονομικές σας δυ

νατότητες. Το βασικό που

πρέπει να ξέρετε είναι

ότι υπάρχει τόση ποικιλία

τιμών και οργάνων στο

εμπόριο που δεν χρειά

ζεται να είστε πλούσιος

για να αποκτήσετε ένα

μικρό ηλεκτρονικό εργα

στήριο. Κυρίως όμως

μπορείτε να κατασκευά

σετε θαυμάσια εργαστη

ριακά όργανα μεγάλων

δυνατοτήτων απο τα δη

μοσιεύματα του Ελέκτορ.

_Το μικρό εργαστήριοΜέρος 2Όργανα

~ργασTηρίoυ

48 Ελέκτορ 4197

'(\ ~ t ,~..

- - "•

•• •

..o:ιιιt~""'"

O\.IAL. TIlACK""GDC I'()'Wf:RSιIPPι.-Y

• • •

\/U1ftIl1l/ 4 0 1

/b!i!l!i••.... TOP\~"'R[) Eι€ctm:: r<SΤRUΜΙΝΙΙ;00_ Ι ΤΟ

Σχήμα 1. Τροφοδοτικά υπάρχουν διαφόρων ειδών, από το στοιχειώδες

adap toT (αριοτερό) μtχρι το οτοθερσποιημtνο και ρυθμιζόμενο ουμμετρι

κό τροφοδοτικό (δεξιά), που δεν αποτελεί όμως το τέλος της ποικιλίας.

1

2

ΠΟΛΥΜΠΡΟ

Το πολύμετρο είναι το Βασικότερο εργαλείο

για κάθε τεχνικό ή μηχανικό. Τα αναλoγ~Kά

πολύμετρα θεωρούνται πλέον απηρχαιωμένο

είδος για τις περισσότερες εφαρμογές. Μέ

χρι προ τινός διατηρούσαν το έσχατο πλεο

νέκτημα ότι μπορούν να δείξουν με την κίνη

ση της Βελόνας τους την μεταΒολή κάποιου

σήματος. Σήμερα πλέον υπάρχουν ψηφιακά

πολύμετρα που εκτός από την αριθμητική τιμή ,

απεικονίζουν αναλογικό το μετρούμενο μέγε

θος, με μία αυξομειούμενη γραμμή (μπάρα).

Τα ψηφιακά πολύμετρα πλεονεκτούν έναντι

των αναλογικών επειδή έχουν σταθερή και

υψηλή αντίσταση εισόδου σε όλες τις κλίμα

κες (σλ/ά μη ατοθερή οε άλες τις αυχνάτη

τες). παρουσιάζουν επίσης μεγάλη ακρίΒεια,

δεδομένη αναγνωσιμότητα μέτρησης, και αρ

κετά μπορούν να μετρήσουν σε σημαντικά

υψηλές συχνάτητες (τουλάχιστον μερικά kHz).Διαθέτουν επίσης πρόσθετες ενσωματωμένες

λειτουργίες , όπως μέτρηση συχνότητας, χω

ρητικότηταο , παραμέτρων τρανζίστορ κλπ. Ότι

και αν αγοράσετε πάντως, φροντίστε να δια

θέτει μέτρηση ρεύματος στο εναλλασσόμενο.

Αν αγοράσετε αναλογ ικό , επιλέξτε αυτό με

τα περισσότερα ΚΩ/ν. Επιλέγοντας ψηφισκό

πολύμετρο, αν μπορείτε, προτιμείστε κάποιο

αυτόματης επιλογής κλίμακας, (autoranging)ώστε να μη χρειάζεται να αλλάζετε εσείς την

κλίμακα στις μετρήσεις. Έχετε τέλος υπ' όψη

ότι ένα καπασιτόμετρο ενσωματωμένο σε ένα

πολύμετρο κοστίζει λιγότερο από ένα καπα

σιτόμετρο σάν ανεξάρτητη συσκευή.

Σχήμα 2. Οι τιμές των ψηφιακών πο

λυμέτρων ποικίλουν, ανάλογα με την

ποιότητα από περ[που 5000 δρχ μtχρl

το υπεeδεκαπλάσιο τουλάχιστον.

που δεν διαθέτει αποτελεσματική ηλεκτρονι

κή ασφάλεια κατά τυχαίας Βραχυκύκλωσης της

εξόδου του απλά δεν ζει για πολύ σε κανένα

εργοστήριο...Η τελική απόφαση για το τι πρέ

πει να αγοράσετε συναρτόται με το τι ακρι

βώς θα δουλεύετε και θέθσκι, με τα χρήματα

που διαθέτετε.

ΓΕΝΝΗΤΡΙΑ ΣΗΜΑΤΟΣ

Σε ορισμένους ελέγχους χρειάζεται οπωσ

δήποτε κάποιο σήμα εισόδου. Ο απλούστε

ρος τρόπος παραγωγής οοτοο του σήματος

είναι ένας ημιτονικός ταλαντωτής στο 1kHzκαι ένας απομονωτής εξόδου. Τέτοια κυκλώ

ματα εμφανίζονται κάθε λίγο σε διάφορα ηλε

κτρονικά περιοδικά, αλλά μάλλον σπανίζουν

στο εμπόριο σαν έτοιμες συσκευές. Για οοθο

ρότερη εργασία χρειάζεται μια γεννήτρια

χαμηλών (AF), που παρέχει οπωσδήποτε ημι

τονικό και συνήθως και τετραγωνικό σήμα σε

ολόκληρο το ακουστό φάσμα τουλάχιστον, με

Ελtκτορ 4/97 49

3

,_ ....---'.0 00

0;&.

...".....- ~ " (,'''''''Q&'."". ~. ~.

τη δυνατότητα αποθήκευσης του φαινομένου

που μας ενδιαφέρει σε κάποια κυματομορφή.

Μπορούν να αποθηκεύσουν φαινόμενα ή γε

γονότα που συμβαίνουν μια φορό, ή πολύ

γρήγορα, ή ακόμη και πολύ αργά σήματα που

θα θέλαμε να δούμε σε υψηλότερη συχνότη

τα. Μπορούν επίσης να κάνουν δειγματολη

ψία (ανάλογα τον τύπο βέβαια) σε σήματα με

ευκρίνεια και να τα απεικονίσουν σαν ισοδύ

ναμη κυματομορφή χαμηλότερης συχνότητας.

Η τιμή ενός τέτοιου παλμογράφου είναι πε

ρίπου 400000 δρχ.

Μια ελκυστική εναλλακτική λύση γ ια όσους

ερασιτέχνες διαθέτουν υπολογιστή είναι ένα

ενδ ιάμεσο κύκλωμα που προσαρμόζει στην

παράλληλη θύρα επικοινωνίας του υπολογι

στή και επιτρέπει την λειτουργία της οθόνης

του υπολογιστή σαν παλμογράφου AF. Η τιμή

του στ/ν Αγγλία είναι περίπου 25000 δρχ.

(ότι πληρώνετε, αγοράζετε)

δυνατότητα ρύθμισης του πλάτους εξόδου.

Υπάρχουν επίσης οι γεννήτριες συναρτήσεων

που παρέχουν ημίτονο, τετράγωνο και τρί

γωνο σαν κuματσμορφή εξόδου. Για εργασία

σε ραδιοσυχνότητες, χρειάζεται μια γεννή

τρια ραδιοσυχνοτήτων. Το σήμα εξόδου τ/ς

μπορεί να διαμορφωθεί , αν χρειαστείτε κάτι

τέτοιο .

ΠΑΛΜΟΓΡΑΦΟΣ

ο παλμογράφος επιτρέπει την οπτική ΠΩ

ρακολούθηση των διαφόρων ηλεκτρικών ση

μάτων. Με αυτό τον τρόπο, από την απεικό

νισή του εξάγονται άμεσα οι πληροφορίες

περιόδου και πλάτους της κuματομσρφής,

καθώς και η σχετική φάοη, προκειμένου για

απεικόνιση δύο καναλιών. Η συχνότητα τηο

4

50

Σχήμα 3. Γεννήτριες υπ6Ρχαwγια κάθε είδους σήμα που μπα·

ρε(τε να φανταστείτε.

κuματομορφής προκύmει σαν το αντίστροφο

της απεικονιζόμενης περιόδου. Οι περισσό

τεροι παλμογράφοι είναι για τοποθέτηση στον

πάγκο, αλλά υπάρχουν και φορητά μοντέλα

για όσους κάνουν εργασίες σε χώρο εκτός

εργαστηρ ίου.

Αν εργάζεστε συνήθως στην περισχή AF,ένας παλμογράφος 20 ΜΗΖ δύο καναλιών είναι

υπεραρκετός. Για συσκευές ραδιοσυχνοτήτων

χρειάζεστε ένα παλμογράφο 40/60ΜΗΖ και

ίσως 100 ΜΗΖ. , με 3 κανάλια, που κοστίζει

περίπου 35 0000 δρχ..Οι παλμογράφοι ψηφιακής μνήμης παρέχουν

ΣΥΧΝΟΜΕΤΡΟ

Το συχνόμετρο επιτρέπει την μέτρηση συ

χνότητας και είναι ιδιαίτερα χρήσιμο σε ερ

γασίες ραδιοοψχνόιητοο. Συχνά αποκαλείται

λανθασμένα 'Όπαριθμητής ουχνότηταο" - "fr

equency counter~ Με το συχνόμετρο μπορεί- )τε να μετρήσετε την συχνότητα εξόδου τα

λαντωτών, πομπών, ενισχυτών RF καθώς και

περίοδο σε κυματομορφές χαμηλής συχνό

τητας (αν πληρώσετε ανάλογα) . Αν δεν σας

χρειάζεται η ακρίβεια του συχνόμετρου στις

μετρήοεκ; σας, ή αν δεν διαθέτετε τα αντίστοιχα χρήματα, δοκιμάστε ένα dip-meter (όρ

γανο συντονισμού) . Είναι ένα ενεργό και πα

θητικό « ατό ρύθμιση) όργανο απορρόφησης

RF. Χρησιμοποιείται από τους ρόδ ιο- και TVερασιτέχνες από καταβολής ηλεκτρονικής.

ΕΙΔΙΚΑ ΟΡΓΑΝΑ

Για τη μέτρηση στάθμης λογικών παλμών,

είναι πολύ χρήοιμος ένας λογικός ανιχνευ

τής (Iogic probe) που ανιχνεύει απλά αν ο

παλμός είναι λογικό 1 ή Ο.

Κατά πολύ πολυπλοκότερος και ακριθόιε

ρος είναι ένας λογικός αναλυτής, που επι

τρέπει στην οθόνη του την ταυτόχρονη ηα

ρακολούθηση πολλών λογικών σημάτων. · Ενας

τέτοιος αναλυτής παρουσιάστηκε από το Ελέ

κτορ τον ίοθνιο του 1996 .Για αναλογικά σήματα AF, χρειάζετα ι ένας

αναλυτής audio. Μπορεί να μετρήσει ολίσθη

ση συχνότητας, λόγο σήματος προς θόρυ60

Σχήμα 4. Ο παλμογρ6·

φας αποτελεί θεμελιώ

δες εργασrηpιαK6 6ργα

νο. Υπ6ρχει σε πολλούς

τύπους, ποιότητες και

τιμές.

Ελέκτορ 4/97

και παραμόρφωση. Η τιμή του είναι μάλλον 5απαγορευτική για το ερασιτεχνικό εργσοτή-

ριο.

ΑΚΡΟΔΕΚΤΕΣ: ΚΑΙ ΚΑΛΩΔΙΑ

Τα ακριΒότερα όργανα. δηλαδή παλμογρό

φος, γεννήτρια, συχνόμετρο, συνοδεύονται από

ειδικά καλώδια και ακροδέκτες. Τα καλώδια

αυτά συνήθως καταλήγουν σε βύσμα BNC από

την μια μεριά και σε ελατηριωτό ράμφος με

κροκοδειλάκι γείωσης από την άλλη. Για την

μέτρηση υψηλών τάσεων υπάρχουν ειδικοί

ακροδέκτες με εξααθενητή 1Ο: 1 ή και 100:1.το πλεονέκτημα των εξασθενητών αυτών εί

ναι ότι μειώνουν τη χωρητικότητα του καλω

δίου και της εισόδσυ του παλμογράφου, όπως

αυτές φαίνονται από το μετρούμενο σημείο.

Συνεπώς η μέτρηση γίνεται ακριβέστερα από

ότι με ένα ακροδέκτη 1:1. (Χ 1 probe)Οι αγωγοί σύνδεσης ΠΟλυμέτρων, τροφο

δοτικών, κλπ. πρέπει να είναι από ανθεκτικό

εύκαμπτο καλώδιο, καλά μονωμένο και το

μονωτικό τους να αντέχει σε υψηλή θερμο

κρασία (για πιθανή τυχαία επαφή με το κολ

λητήρι). Τα άκρα τους τερματίζονται τυπικά

σε μπανάνες όπου προσαρμόζονται άλλα βύ

σματα. Πολύ χρήσιμος είναι ένας προσαρμο

στήρας BNC σε μπανάνες.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ:

Όπως αναφέρθηκε και στο πρώτο μέρος

αυτού του άρθρου, υπάρχουν πολλά ακόμη

όργανα ελέγχου στην αγορά. Ο χρόνος και η

εργασία σας θα υποδείξουν τι ακριβώς απαι

τείται για το δικό σας εργαστήριο. Οπως ανα

φέραμε, αξιόπιστα όργανα μπορείτε να έχετε

απο διάφορες κατασκευές του Ελέκτορ όπως

τροφοδοτικά, συχνόμετρα, γεννήτριες λογι

κοί αναλυτές κλπ. σε καλές τιμές και με πολύ

Μερικές συμΒουλές

"""" ''"',,' .

μεγάλες δυνατότητες αρκεί να έχετε λίγο

χρόνο.

Σχήμα 5. Το σuχν6μετρο είναι τα

καλύτερο όργανο για μετρήσεις RF.Μια οικονομική λύση είναι το όργανο

ένδειξης ουντομιομού (dip - meter)

)

Ο καλύτερος τρόπος για να κωττε επαφή οε διάφορες οι.ιοκευές είναι να διαθέτετε

μια συλλογή από 8ύσματα διαφόρων ειδών. Βρίσκετε αιπό που χρειάζεστε. και ή

γαντζώνετε στις επαφές του απ" ευθείας τους ακροδέΧΤες, ή κολλάτε οε aυτές

μονόκλωνα καλώδια μήκους λίγων cm και γαντζώνετε τον ακροδέκτη στα καλώδια.

Χειροποίητα πρα:ισρμoσrικά οπό ένα nίτΊo Βύσματος σε άλλο, πχ RCA - BNC.ακoυσnκά -8ύσμα Ο/Ν κλπ είναι πολύ χρήσιμα Χρήσιμα επίσης είναι και τα καλώδια

με τα κροκοδειλάκια.

Υποτίθεται ότι έχετε Kάμπoaα κοιψάπα από κάθε τιμή πυκνωτή και αντίστασης της

σειράς Ε- 12. Αν δεν έχετε μια αντίστοιχη σειρά aσφαλεIών' φροντίστε να απoκrη.

σετε, γιατί οι aaφάλεIες ΣUVΗθίζoυν να καίγονται ακριΒώς όταν δεν πρέπει (π.χ.

Σά88ατο, μόλις κλείοοw τα καταστήματα ηλεκτρονικών)

Αν δουλεύετε σuoκευές ΑΙ'; χρειάζεστε ένα ωμικό φορτίο 50 ή 75 Ω.

Πα να μετρήσετε τ/ν έξοδο ενός ενιΣXUτ/ ισχύος, θάλτε του σαν φορτΙο μια

αντίσταση ισχύος 8Ω περlπου. Πα θραXιJθιες μετρήσεις, αρκούν προς τούτο δύο

αντιστάσεις σύρματος 15Ωj10W συνδεμένες παράλληλα.

Ελεκτσρ 4/97

Η τάοη πρέπει να μετριέται πάντα υπό φορτία Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στις

μπαταρlες, που όταν είναι άδειες ο;κεΟΟν, πaρoυaιάζoυν την ονομαστική

πολική τάση εν κενό. αλλά δεν έχουν πλέον ικαv6τητα πaιxιχτκ ρεύματος.

Οι λυχνίες πυράκτωσης, σε διάφορες τάσεις λειτουργίας και ιοχύος είναι

πολύ χρήσιμες για τον έι\ε}'Χο Τέτοιων καταστάσεων.

Οι επισκευές συνεπάγονται μερικές φορές και μηχανικά προ8λήματα Με

λίγο μπαμπάκι και καθαρό οινόπνευμα μπορείτε να καθαρίσετε την κεφαλή

και τον κινητήριο άξονα εv6ς κασετόφωνου. Τα θορυ8ώδη ποτενοιόμετρα

διορθώνοvroι με CQIItact sρray. Ένα ίχνος λαδιού ραπτομηχανής μπορεί

να ελευθερώσει αμέσως τον κολλημένο άξονα κάποιου κασετάΡωνου. Οι

άΧρηστες (και καλά καθαρισμένες) οδοντόΒουρτσες είνω ότι πρέπει για

τον καθαρισμό επαφών διακοπτών και ηλεκτρaνόμων. Τέλος, ένα sprayυγροποιημένου αέρα (/iquid aίη μπορεl να διώξει με ένα φύσημα ακαθαρ

οίες σπό οκόνη ή μaλoύπες. που ouVΉθως συσσωρεύονται στο εσωτερικό

των τηλεοράσεων.

51

Προγραμματιστής

EPROM

.Πραγραμματlζε ι τις ΕΡΑΟΜ 2764 , 27128, 272 56 και 27512.• Διαβάζει το περιεχόμενο των ΕΡΑΟΜ για να συγκριθεί με το περιεχόμενο ενός

αρχεlαυ ή άλλης ΕΡΑΟΜ

• Απλή τροφοδααία 15 ν

• Συνεργάζεται με υπολογιστές με θύρα ΕΡΡ

Λογισμικό κατάλληλο για Windows 3. 1, 3.11 και 95

• Διορθωτής HEX/ASCII για την αλλαγή ταυ περιεχομέναυ της EPROM.

Έξυπνος προγραμματιστής σε χαμηλή τιμή

Ο προγραμματιστής , που

σας παρουσιάζουμε , ήταν

μία από τις θρσθευμενεο κα

τασκευές στο διαγωνισμό

96/97 του ΕΛΕΚΤΟΡ. Το

περιοδικό, σε συνεργασίαμε

το δημιουργότου κυκλώμα

τος, σχεδίασε το κατάλλη

λο τυπωμένο κύκλωμα και

βελτίωσε το πρόγραμμα,

έτσι ώστε να γίνει μία ολο

κληρωμένη κατασκευή. Ο

προγραμματιστήςσυνδέεται

στην παράλληλη θύρα των

περισσότερων σύγχρονων

υπολογιστών και μπορεί να

προγραμματίσει τις EPROΜ DIL των σειρών 27(C)64,27(C) 128, 27(C)256 και

27(C)512.

Τεχνικά χαρακτηριστικά

52

Παρ' όλα τα χρόνια που έχουν περάσει, από

την εμφάνιοη των ΕΡΑΟΜ στην αγορά, τα

ολοκληρωμένα αυτά χρησιμοποιούνται ευρέως

στα συστήματα μικροϋπολογιστών. Στις EPRΟΜ μπορούμε να αποθηκεύσουμε προγράμ

ματα και δεδομένα για τουλάχιστον 1Ο χρό

νια. Αφού προγρομματιστεί η μνήμη, μηοροθμε

να τη διαβάσουμε σαν μία σuνηθισμένη ROM.Στην περίmωση που χρειαστεί να αλλάξουμε

κάτι στο πρόγραμμα, σβήνουμε το περιεχό

μενο της ΕΡΑΟΜ και την επαναπρογραμμα

τίζοuμε. Για να σβηστεί η ΕΡΑΟΜ , την εκθέ

τουμε για 30 ως 60 λεπτά σε υπεριώδη ακτι

νοβολία.

Στ/ν αγορά υπάρχουν διάφοροι προγραμ

μα:rιστές EPROM. Οι περισσότεροι από ου

τούς συνοδεύονται από το κατάλληλο πρό

γραμμα, που επιτρέπει τ/ν ανάγνωση και τ/ν

αλλαγή των δεδομένων που πρόκειται να

προγραμματιστούν. Το κόστος των έτοιμων

προγραμματιστών είναι , τις πε ρισσότερες

φορεο, απαγορευτικό για τους ερασιτέχνες

και τις μικρές επιχειρήσεις . Ευτυχώς υπάρχει

όμως η λύση. Το σύστημα που σας παρουσιά

ζουμε επιτρέπει τόσο τον προγραμματισμό

των EPROM, όσο και τ/ν ανάγνωση και αλ

λαγή των περιεχομένων τηο. ΤΟ κόστος τ/ς

κατασκευής έχει κρατηθεί σε χαμηλό επίπε

δα. Ο προγραμματιατής αtNεργάζεται με όλα

τα PC με επεξεργαστή 486 ή Pentium, πουέχουν αμφίδρομη . θύρα εκτυπωτή. Η θύρα

Ελέκτορ 4/97

1ADDRESS νlΗ

ν"

DΑΤΑ νlΗινοι-ι

VILI Voι.ΟΑΤΑ ΙΝ STABL.E

παλμού προγραμματισμού. Για να προγραμ

ματιστούν οι παλαιότεροι τύποι ΕΡΑΟΜ, ήθε

λαν έναν παλμό με διάρκεια 50 ms. Με την

εμφάνιση των ΕΡΑΟΜ μεγάλης χωρητικότη

τας, ανακαλύφθηκαν οι έξυπνοι αλγόριθμοι,

με αποτέλεσμα να επιταχυνθεί σημαντικά η

διαδικασία προγραμματισμού.

Σχήμα 1. Η σειρά που πρέπει

να εμφανιστούν τα σήματα και

οι τάσεις για τον προγραμμα

τισμό της EPROM.

ν"ν"ν",

Ε ν"

ν.

πρέπει να προγραμματιστεί

για να λειτουργήσει οον ΕΡΡ

(Enhanced Parallel Port) ή

οον ECP (Enhanced Comm

unicatIon Port). Χάρη στην

αμφίδρομη θύρα επικοινω-

νίας απλοποιείται η σχεδία-

ση του εξωτερ ικού κυκλώματος και επιταχύ

νεται η διαδικασία του προγραμματισμού.

Σχεδόν όλα τα σύγχρονα PC έχουν αμφίδρο

μη θύρα εκτύπωσης.

Το λογισμικό του προγραμματιστή εκτελεί

ται σε περιβάλλον Windows 3.1, 3.11 και WIN

95 . Η λειτουργία ΕΡΡ ενεργοποιε ίται μέσα

από το λογισμικό . Για τον προγραμματισμό

χρησιμοποιούνται ειδικοί αλγόριθμοι που επι

ταχύνουν τη διαδικασία. Παράλληλα, υπάρχει

η δυνατότητα να επεξεργαστούμε τα δεδο

μένα (οε δεκαεξαδική ή ASCII μορφή) , πριν

τα γράψουμε ατην EPROM.

Η EPRO MΟι ΕΡROΜ (Erasable Prσgrammable Read

Only Memory) είναι ολοκληρωμένα που μπο

ρούν να αποθηκεύσουν ψηφιακά δεδομένα για

διάστημα, τουλάχιστον, 10 χρόνων. Ο προ

γραμματισμός τσυς γίνεται με τη χρήση ειδι

κού αλγορίθμοο και με την εφαρμογή της

κατάλληλης τάοης προγραμματισμού. Στο

σχήμα 1 φαίνεται ο χρονισμός των σημάτων

κατά τσν προνρομρατωμό της EPROM. Πρά

κειται για το διάγραμμα ενός έξυπνου προ

γραμματιστή. Αρχικά εμφανίζεται στο δίαυλο

διευθύνσεων η επιθυμητή διεύθυνση που θέ

λουμε να προγραμματίσουμε και ενεργοηοιεί

ται η τάση προγραμματισμσύ Vpp (12,5 V).Στη συνέχεια τοποθετείται O'(~ δίαυλο δεδο

μένων η ψηφιακή λέξη που πρόκειται να απο

θηκευτεί στη μνήμη. Ο ηρογραρματιομόο ξε

κινά εφαρμόζοντας έναν παλμό με διάρκεια

1 ms στη" είσοδσ Ε ( Enable) της EPROM.Αφού τελειώσει ο παλμός προγραμματισμού,

η ψηφ ιακή λέξη δ ιαβάζεται από την ΕΡΑΟΜ

....te»ι tcEs

I~-------

' 70010 · 11

(σήματα ΟΕ και Ε ενερ

γά) και συγκρίνεται με τη

λέξη που θέλουμε να προ

γραμματίσουμε. Αν σι δύο

πληροφορίες διαφέρcυν,

εφαρμάζεται ξανά στην

ΕΡΑΟΜ ένας καινσύριος παλμάς προνρσμμα

τισμού 1 ms. Αυτή η διαδικασία μπορεί να

επαναληφθεί μέχρι 20 φορές. 'Οταν τα δεδο

μένα αντιγραφούν σωστά στη μνήμη, εφαρ

μόζονται μερικοί πρόσθετοι παλμο ί προγραμ

ματισμού . Το πλήθος των πρόσθετων παλ

μών είναι ίδιο με τους παλμούς που χρειά

στηκαν για τον προγραμματισμό της EPAO~

Μ.

Για τον προγραμματισμό των ΕΡΑΟΜ υπάρ

χουν διάφοροι 6ασικο! aλγόριθμοι. Ορισμένοι

κατασκευαστές, για παράδειγμα, προτείνουν

τη χρήση τάσης τροφοδσσίας 6 V, αντί για 5

νι κατά τον προγραμματισμό. Άλλοι πάλι, συ

νιστούν σα μέγιστο πληθος παλμών προγραμ

ματισμού (1 ms) τους 25, ενώ άλλοι προτεί

νουν σα μέγιστη διάρκεια των παλμών τα 0,1ms. Για να είμσοτε σίγουροι για τ/ν καλή

λειτουργία των EPROM, πρέπει να ακολου

θούμε πιστά τους αλγορίθμους προγραμματι

σμού των καταοκευαστών, Στην πράξη, όμως,

όλοι οι αλγόριθμοι φοίνετοι να λειτουργούν

το ίδιο σωστά. Για παράδειγμα, με τη μέθοδο

των παλμών 1 ms μπορούμε να προγραμμα

τίσουμε επιτυχώς τους παλιούς τύπους EPRΟΜ, που οι καταοκευαστές πρότειναν διάρ

κεια παλμών 50 ms. Ακόμα κι αν η εγγραφή

αποτύχει , η ΕΡROΜ δεν πρόκειται να πάθει

βλάβη.

Η σημαντικότερη διαφορά ανάμεσα σ' έναν

έξυπνο και ένα συνηθισμένο αλγόριθμο προ

γραμματιομού βρίσκεται στη διάρκεια του

Σχήμα 2. Στο λογικό διάγραμμα φαίνεται

ο αΑγ6ριθμος προγραμματισμού των EPRΟΜ. Με τη μέθοδο αυτή μειώνεται ο χρό

νος προγραμl:!ρτισl!.ού.

SI ART

I_ τ '_ . ~...ιχ-- · 5"Ι. 1

ΙΟ : SI""" APDRESSΙό : ΠΟΙ' foOOAESSJ(: CDLIH1ΈRVALUE

MAXlUUfιl 42_11Y1Ί!

M,NIMUM , ."". !8 YTEHG: NO GO

Ελέκτορ 4197 53

",100Ω

82 43

Ι "(j)

",ισ

'"• ,,,~ ,,,

ισ ι

5νι±} 1 ~ rΘ5ν

"::: lJ. JJ ];00 "2 3 .. 5

~-----'''!J ' "

rt - -;:::==j"tl '"15 Ρ72

16 Ρ73"

STROBE

AUTOFEEO

00

ERROR

~

'"ο

ω

SLCΤIH ..~

ο-.!!...,0--"",

Σχήμα 3. Το κύκλωμα του προγραμμα

τιστή EPROM. Ο προγραμματιστής συν~

δέεται στην παράλληλη θύρα ΕΡΡ, που

έχουν τα περιασότερα σύγχρονα PC.

"

""

114 115

,.-!! .:c C)(Q ~

IC6b~ :τ δ ~•

α •

: ι 'ι.,_ _ 4..!'4.ι;c,;;-ιIC:d .9 ι ~0.r.cp11~~'0 13

γούνται στους ακροδέκτες Ρ20 ως Ρ23, που

συμπεριφέρονται σαν έξοδοι Η λειταιργία της

ανάγνωσης τελειώνει μόλις αλλάξει η λογική

κατάσταση της γραμμής PROG απά χαμηλή

σε υψηλή. Από κάθε μΙα από τις θύρες Ρ4.

Ρ5, Ρ6 και Ρ7 χρησιμοποιούνται ταυτόχρονα

μάνο τρία ψηφία. Κάθε γραμμή εξόδου εκτε

λεί ξεχωριστή λειτουργία σ' αυτό όμως θα

αναφέρουμε λεmομερέστερα παρακάτω.

Οι απομονωτές IC2, IC3 και 1C4 συνδέονται

στ«; γραμμές δεδομένων της παράλληλης

θύρας. Κατά την εφαρμογή της τάσης τρο

φοδοσίας, η φορά των δεδομένων στις γραμ

μές Ι/Ο του IC2 είναι τυχαία. Για την τιροστα

σία του PC και του κυκλώματος συνδέσαμε

σε σειρά με τους ακροδέκτες 2 ως 9 του

0 00

Ο"

0 0>

Ο"

20 CS

11 DΒΟ

12 ΟΒ1

13 ΟΒ2

15 ΟΒ3

16 ΟΒ4

11 0 85

" ...~PP1 Α15

O~

Ο"

Ο"

ο"

""-27 Α14

"IC2 O~ r"3ΕΝ 1

3ΕΝ2 1

r'

,r ν'ι ~ h00 " 1 00α ~ ,ν' ."~ ~

' 00 0,

"ω ..

100 0 • ".. ~' 00 0 • "

~ " ' 00 " • "'" " 100Ω

Ι "" "

,".. .. ~ • "~

74HCΤ245

~ ,ε3 J00 ,

ιο ~ 'ν~οι

," "'

ω • " ".. • " "Ο. • " Μ

'" Ι " "" • " Μ

ΟΙ • " "74HCT573

~,ε4]

00 ,10 ~ ν' " Μ

σι ," Μ

ω • " "".. ," "'Ι

~,

" ."'" ι " .""

,"""------' "

74 HCT573

5ν

~ ~~ τ.1.,"$~10 10 10

"'"

πουμε ότι οι μόνες εντολές που μπορούμε

να δώσουμε στο ολοκληρωμένο είναι της ανά

γνωσης και τηο εγγραφής. Οι λογικές εντα

λές ΟΑLΟ και ΑΝLΟ δεν χρησιμοποιούνται

οτην εφαρμαγή. Η γραμμή /ΙΝΤ της θύρας

Centronics επιλέγει τη διαδικασία ανάγνωσης

ή εγγραφής, ενώ τα σήματα /STROBE και /AUTOFEED διαλέγουν τον επιθυμητό κατα

χωρητή. Οι γραμμές Ρ20 και Ρ23 εκτελαύν

δ ιπλή λειτουργία. Η λειτουργία τους εξορτά-


Αμφίδρομες θύρες Centronics

ολοκληρωμένου 8 αντιστάσεις των 100 Ω. Οι

γραμμές · δεδομένων συνδέονται στη θετική

τάση τροφοδοσίας με 8 αντιστάσεις πρόσδε

σης. Οι μανδαλωτές IC3 και IC4 χρησιμεύουν

για την αποθήκευση των διευθύνσεων της

EPROM. Ο απομονωτής IC2 αποθηκεύει τα 8ψηφία δεδομένων, που ανταλλάσσονται ανά

μεσα στο PC και τον προγραμματιστή. Ο ι

έξοδοι του ολοκληρωμένου συνδέονται απευ

θείας στις γραμμές δεδομένων της EPROMπου θέλουμε να προγραμματίσουμε . Τα ολο

κληρωμένα που αποθηκεύουν τη διεύθυνση

που θέλουμε να προσπελάσουμε ενεργοποιού

νται μέσω των σημάτων στους ακροδέκτες

ΡΊΟ και ΡΊ 1 . Η φορά των δεδομένων, μέσα

από το IC2, ελέγχεται από τη στάθμη στη

γραμμή Ρ40. ΤΟ ίδ ιο σήμα χρησιμεύει για τον

έλεγχο της εισόδου ΟΕ (Read{Write ) της

EPROM. Το IC2 ενεργοποιείται από τη γραμ

μή Ρ4 1.

Οι παλμοί προγραμματισμού 1 ms παράγο

νται από το μονοσταθή πολυδονητή IC6a. Γιανα λειτουργήσει το ολοκληρωμένο σαν μονο

σταθής πολυδονητής συνδέουμε την έξοδο ,

4

Η λειτουργία ΕΡΡ της παράλληλης θύρας χρησιμοποιείται για πρώτη φορά σε κατασκευή του

ΕΛΕΚΤΟΡ. Οι συνηθισμένες παράλληλες θύρες των υπολογιστών είναι γνωστές σα θύρες

Centronics. Η θύρα χρησιμοποιεί για την επικοινωνία 8 εξόδους (γραμμές δεδομένων) και

μερικές γραμμές ελέγχου. Στη θεωρία, οι γραμμές δεδομένων μπορούν να χρησιμοποιηθούν

σαν έξοδοι ανοιχτού συλλέκτη. Η λύση αυτή δεν αρκεί για τον έλεγχο πολύπλοκων εξωτερικών

συσκευών. Πα να επιταχυνθεί η ταχύτητα μεταφοράς των δεδομένων μέσα από την παράλληλη

Οι καταχωρητές της θύρας ΕΡΡ

Ονομκαταχ. Βασική διεύθ. Λειτουργία R/W Περιγραφή

Δεδομένα SPP +0 SPP/EPP W Δεδομένα SPP/EPP

Είσοδοι ελέγχου SPP +1 SPP/EPP R Ανάγνωση κατάσrασης εισόδων ελέγχου

Έξοδοι ελέγχου SPP +2 SPP/EPP W ΜεταΒολή κατάσταοης εξόδων ελέγχου

Θύρα διευθύνσεων ΕΡΡ +3 ΕΡΡ R/W Παράγει παλμούς ανάγνωσης / εγγραφής

διευθύνσεων

Θύρα δεδομένων ΕΡΡ +4 ΕΡΡ R/W Παράγει παλμούς ανάγνωσης/εγγραφής

δεδομένων

AΠΡOσδιόρισroς +5 .+7 ΕΡΡ Διευθύνσεις γενικής χρήσης, κατάλληλες

για Ι/Ο 16 & 32 bit.

θύρα, οι εταιρείες κατασκευής υπολογιστών σκέφτ/καν να τους δώσουν καινούριες δυνατότη

τες. Η συνηθισμένη θύρα εκτύπωσης (SPP = Standard Parallel Por t) έχει τρεις καταχωρητές.

Τα 8 ψηφία της πληροφορίας, που πρόκειται να σταλούν στη θύρα, γράφονται στον καταχωρη

τή 1. Ο καταχωρητής αυτός προοπελαύνεται στη Βασική διεύθυνση Ι/Ο της θύρας (π.χ. 378Η).

Στ/ Βασική διεύθυνση + 1 (καταχωρητής 2) μπορούμε να διαΒάσουμε τ/ν κατάσταση των 5εισόδων ελέγχου τ/ς θύρας. Μέσω του καταχωρητή 3, που Βρίσκεται στη 6aσlκή διεύθυνση +

2, μπορούμε να αλλάξουμε τ/ν κατάσταση των 4 εξόδων ελέγχου.

Οι καινούριες παράλληλες θύρες (ΕΡΡ) υποστ/ρίζουν ορισμένες πρόσθετες δυνατότ/τες. Οι

εταιρείες fntef, Χίrcοm και Ζenίth Data Systems έθεσαν πρώτες τις προδιαγραφές που πρέπει

να έχουν οι σύγχρονες παράλληλες θύρες. Η Intel, θασιζόμενη σ' αυτή την κίνηση παρουσίασε

τον ολοκληρωμένο προσαρμογέα 82360 για παράλληλες θύρες. Πα την τυποποίηση των

προδιαγραφών της καινούριας παράλληλης θύρας ασχολήθηκε η οργάνωση IΕΕΕ-1284.

Στο κύκλωμα που σας παρουσιάζουμε, εκμεταλλευόμαστε μόνο ένα μικρό ποσοστό από τις

δυνατότ/τες τ/ς καινούριας θύρας. Μία πλήρης ανάλυση θα καταλάμΒανε πολλές σελίδες στο

περιοδlκό. Αν θέλετε περισσότερες πληροφορίες γύρω από Τις δυνατότητες ECP & ΕΡΡ,

μπορείτε να ανατρέξετε στη διεύθυνση http://WWWFAPQ.COM του Internet. Εκεί γίνεται

λεπτομερής αναφορά στις προδιαγραφές τ/ς IΕΕΕ·1284.

Το λογισμικό

Από όλες τις δυνατότ/τες της θύρας ΕΡΡ, στο κύκλωμα του προγραμματιστή χρησιμοποιούμε

μόνο τ/ν αμφίδρομη επικοινωνία. Αυτή ενεργοποιείται μέσω του πέμπτου ψηφίου του τρίτου

καταχωρητή. Το ψηφίο αυτό ονομάζεται PCD και καθορίζει την φορά των δεδομένων. Πα να

έχει σημασία το ψηφίο, πρέπει να θέσουμε τ/ν παράλληλη θύρα σε κατάσταση ECP ή ΕΡΡ. Πα

να γίνει αυτό, πρέπει να γράψουμε μία εντολή στον καταχωρητή κατάστασης λειτουργίας

(ECR). Ο καταχωρητής Βρίσκεται στη διεύθυνση "Βασική διεύθυνση παράλληλης θύρας" + 402.Όσοι υπολογιστές έχουν απλή παράλληλη θύρα. αυτή η διεύθυνση δεν χρησιμοποιείται.

Ελεκτορ 4/97

Σχήμα 4. Η αρχιτεκτονική του

ολοκληρωμενου 8243 (/Cl) της

/ntel.

Πίνακας 1. Αποκωδικοποίηση εντολών και

πpoaπ{;λαoη θυρών του 8243

Ρ21 Ρ20 Address code

Ο Ο Ραπ 4

Ο 1 Ραπ 5

1 Ο Ραπ 6

1 1 Ραπ 7

Ρ23 Ρ22 /nstruction co de

Ο Ο Read

Ο 1 Write

1 Ο ORLD

1 1 ΑΝΙΟ

Q στην είσοδο ·Τ Το PC ελέγχει την παρέ

λευση του χρόνου 1 ms μέσω της γραμμής

ACK. Ο μονοσταθής σκανδαλίζεται από τον

ακροδέκτη Ρ62 του ICI . Οι άλλες δύο γραμ

μές της θύρας 6 (Ρ60 και Ρ6 1) καθορίζουν

την τάση που εφαρμόζεται στον ακροδέκτη

22 της EPROM (γείωση, νοο ή 12,5 V). Ημεταγωγή γίνεται μέσω των απομονωτών

ανοιχτού συλλέκτη του ICl, των τρανζίστορ

Τ 1, Τ2 και μερ ικών αντιστάσεων.

Η περιγραφή του κυκλώματος τελειώνει με

το τροφοδοτικό . Η τάση για τη λειτουργία

του προγραμματιστή παρέχεται από ένα κοι

νό τροφοδοτικό του εμπορίου. Τα περ ισσότε

ρα έτοιμα τροφοδοτικά με ονομαστική τάση

12 ν δίνουν στην έξοδο 15 V. Η δίοδος Ο3

προστατεύε ι το κύκλω μα από ανάστροφη σύν

δεση της τόσης τροφοδοσ ίας . Το IC9 (LΜ31 7)

σταθεροποιεί την τάση στα 12,5 V. Το IC8παράγει την τάση των 5 ν για την τροφοδο

σία των λογικών ολοκληρωμένων.

ΣυναρμολόγησηΗ πλακέτα διπλής όψης του προγραμματι

στή EPROM φαίνεται στο σχήμα 5. Η πλακέ-

55

5

56

Κατάλογος εξαρτημοτων

Αντιστάσεις:

A 1.•.R8,R10 ,R12 = 100 Ω

R9 .. Ομάδο αντιστάσεων (SIL) 8 χ 407

Α 11 .. 12 Κ

R13,R18 = 1 Κ

R14,R15,R19,R20 " 10 Κ

Α 1B,R22 = 2Κ2

A 17,R21 = 68 Ω

Α23 .. 220 Ω

Α24 .. 1 Κ98

Α25 .. Ομάδα αντιστάσεων (StL) 4 χ 4Κ7

Πυκνωτές:

σι.σε.σε = 100 nF

C7.C9 = 10 μF/63 V όρθιος

C10 " 100 μF/25 ν όρθιος

Ημιαγωγοt

01 ,0 2 = 1 Ν41 48

0 3 .. 1 Ν4001

Τ 1 ,Τ2 = BC327-40

IC1 - 82(C)43

IC2 .. 74HCT24 5

IC3,IC4 = 74HCT573

IC5 '"' 74HCT08

IC6 ,. HC(T)4538

IC7 .. 74(LS)06

1GB .. 7805

1C9 .. LΜ317Τ

Επίσης:

Κ 1 .. Συνδετήρας 0 8-25 με ακροδέκτες υπό

γωνία

Κ2 .. Βιδωτός ουνδετήροτ; 2 εηοφων

Ρ1 .. Βάση ZIF 28 επαφών (Aries, Farnel l)

Τυπωμένο κύκλωμα (9700 10- 1)

Λογισμικό (CD-AOM Eleclronics Software 96 -97

Σχήμα 5. Η πλακέτα ταυ πρα

γραμματιατή ε(ναl διπλής

όψης. Οι EPROM παυ πρόκει

ται να προγραμματιστούν θα

τοποθετούνται στη Βάση ZIF.Η 8άση Βρίσκεται στο κέντρο

της πλακέτας. Τα τυπωμένα

απεικονίζονται στο 75 % του

πραγματικού τους μεγέθους.

τα μπορεί να τοποθετηθεί στο κατόλληλο κουτί

. Οι τέσσερις Βάσεις στις γωνίες του κουτιού

πρέπει να κοπούν, ώστε να "καθίσε ι" σωστά η

πλακέτα. Μην κόψετε τελείως τις Βάσεις, κα

θώς πάνω σ' αυτές βιδώνουν οι βίδες που

συγκρατούν την πλακέτα. Ο συνδετήρας DB25 τ/ς παράλληλης θύρας πρέπει να προε

ξέχει στο μέσον της στενής πλευράς του

κουτιού. Εκτός από το άνοιγμα για το συνδε

τήρα Κ1 πρέπει να ανοίξουμε μία μικρή τρύ

πα, από όπου θα περάσουν τα καλώδια τρο

φοδοσίας (αυνδετήρας Κ2) . Κολλήστε όλα τα

εξαρτήματα στην πλακέτα εκτός από τα ολο

κληρωμένα (ιδια ίτερα τα IC8 και IC9). Συνδέ-

Ελέκτορ 4/97

Ιι

/

Σχήμα 7. Ο έταιμας πραγραμ

ματιατής EPROM.

)

~

00

' "'"'"

Μ Μ

~

'"~

~

~

~

00 00

970010 ."

κλωμα του προγραμματιστή είναι συνδεδεμέ

νο στον υπολογιστή. Γι ' αυτό στέλνει ένα σύ

ντομα παλμό στη γρομμή Ρ72 ταυ IC1 (8243).Αν το κύκλωμα δεν απαντήοει, εμφανίζεται

στην οθόνη του υπολογιστή το αντίστοιχο

μήνυμα λάθαυς (ΝΟ HARDWARE). Αν τα κύ

κλωμα αυμπεριφερθεί οωστά, εμφανίζεται στην

οθόνη το μήνυμα "8 id irect ional mode". Μετά

από αuτό, ο προγραμματιστής είναι έτοιμος

για λειτουργία. Το λογισμικό έχει τη δυνατό

τητα να συνεργαστεί με αμφίδρομες και με

απλές θύρες Centron ics. Στην τελευταία πε

ρίπτωση χρειάζονται ορ ισμένες τροποπο ιή

σεις στο κύκλωμα. Τις απαραίτητες αλλαγές,

μαζί με το σχέδιο τηο πλακέτας , μπορείτε να

τις βρείτε στο CD-ROM. Την πλακέτα για τις

απλές θύρες Centronics πρέπει να την κατα

σκευάσετε μόνοι σας.

Σχήμα 8. Η διάταξη των ακρα

δεκτών στις EPROM 27(C)64,27(C)1 2 8, 27(C)256 και

2 7(C)5 12.

8

Το λογιομlκό

Τα λογιαμικό ταυ προγρομματιστή ΕΡΑΟΜ

βρίσκεται στο CD-ROM Elec tronics Software

96-97. Το πρόγραμμα βρίσκεται στον κατά

λογο NL\0 1 και ονομάζεται promme r.exe. Το

CD-ROM έχει αρ ιθμό παραγγελίας 9760031. Πριν ξεκινήσετε βεβαιωθείτε ότι είναι ενερ

γοπαιημένη η λειτουργία SPPΙΕΡΡ της πα

ράλληλης θύρας ΙΡΤ 1 (378Η) . Για να την

ενεργοποιήσετε αρκεί, ουνήθως, να το δηλώ

σετε στις επιλογές του 8108. Στην περίπτω

ση που ο υπολογιστής σας δεν έχει ομφ ίδρο

μη θύρα Ce ntronics, πρέπει να αγοράσετε μία

πρόσθετη κάρτα επέκτασης με θύρα εκτυπω

τή ΕΡΡ.

Στη συνέχεια αντιγράψτε τα αρχεία του

προγράμματος από το CD-ROM σε ένα κατά

λογο του σκληρού δίσκου και ξεκινήστε τ/ν

εφορμονή. Το πρόγραμμα ελέγχει αν το κύ-

είναι 378Η.

ΝΟΟ&" ·'· j _Η- Ι χ ι

~M" EJ:;rom !rιlo

rr IJ] F.I~ 1 17H 4'~ ?I ~"1 ;$' ':- I ~ ;; Ι <f,ι ?? Curι e nι ΤΥΡθ: 216~.. • • •AOORESS ΟΑΤΑ ASOI

οεο ΗΕΧ

00000 $0000 ~)1 )0 30)))') 4 6 ) 0 ) 0 ). ) ) ) . Β Η ~6 )~ ~ 1 0 0 ) ') F O O ~ ) ' C ' F 4

00016 εοωα ) ] ) 4 4 2 )2 )0 )) )2 ] ] ]1 3 2 46 )) 1 1 )1 1 1 32 3 4 62 0 3 2 ] 12 F) 13 12000 1 2 $ 0 0 2 0 46 )1 ) 9 31 ]6 ) 4 4Ι ] 4 1 1 4 1 ]2 ΟΟ ΟΑ ]λ ] 1 1 0 F 3')36 4D 41A 2 0 0 :100004 8 $ 0 0 3 0 3Ο 33 Η 46 10 1 0 14 31 34 Ι ~ 3 4 3 4 1 ,& 11 ] ,& 31 03 Α Ρ Ο Ο ,& 1 4 Ε 4 ,& Ι Ι Ι1

000 64 $ 0 040 3 2 3 0 ] 2 ] 0 ] 2 11 3 4 3 4 34 19 1 4.η 3 ':\ ]3 3 .. 3 .. 2 02 0 2 1 4 " 4. ') 4. ~S3 4. ,&

00060 $ OOSO 3 ,& 1 1 1 .. 1 1 3 2 3 0 3 6 38 00 ΟΑ ]λ ]0 32 ] 0 31 4.2 4.14.12 068 0 3 :020 38000')6 $ 0 0 6 0 4.6 3 0 ) 0 32 ]0 ]2 31 .. 6 .. 2 0 0 ΟΑ 3Α 11 3 0 ) 0 3 0 F0020 2 1F6 0 0 :100000 112 $001 0 ] 0 .. ':Ι ] 0 ]0 .. ) 32 3 8 .. ] ]8 1S ]8 Η 11 ,&':1 ]8 3 ':1 0 ~0 0C28 C8 ':1 8AIE8 ':1

00128 $ 0 08 0 3 8 4.3 3 1 Η 4 1 4 ' 1 1 ,&4Η -16 11 η 3'1 4 3 31 3 0 8 C IDA E I DAFIE1CI000 1 .... $ 0 0 9 0 ] 1 .. ,& 3 1 4 2 J1 4,& ΟΟ ΟΑ 3Α 31 3 0 3 0 3 0 1 1 ,1,:1 3 0 1D I B1 DO O : I 0001E O00160 $ΟΟΑΟ 3 0 ·15 ,16 32 Ι ,& 46 4 4 4':1 4 S 33 f] 4.6 4 ) 3 8 4 3 31 OEF 2 D FDE E 3 CF C8 Cl0 01 16 $ 0 08 0 .. .. 38 44 3 14':1 3 8 3~ 31 4 S 38 Η 38),:1 3 1 4 Ι 3 8 D 8D I E8 S 1 E8A 8 ':\ I D 800 1 9 2 $ OOCO 4 3 -1':\ 3 4 00 ΟΑ ]Α 31 3 0 3 0 30 32 4':1 ) 0 3 Ο Η 3 2 CE ,& OD : I 0 0 02 E OO0 20 02 08 $ 0 00 0 38 43 4':1 ) ':131 31 4 3 33 3 9 34 3 0 4 6 3!:! 3Ο 3 0 3 '" 8C E S I 1C3 9 4 0 F ,:\OO40 0 22 4 $ΟΟΕΟ 3 0 3!:! 3 1 37 38 3 0 3 2 ,& 4 31 3~ 11 3 7 3 0 3 0 3 ':13 9 0 ':\1 7 80 2 0 1 ~ 1 1 0 0 S 9

0 0 2 40 $ΟΟΡΟ OD ΟΑ ]λ 31 ) 0 3 0 3 0 33 4 5 3 0 1 0 Η 3!:! 3 1 1 8 43 OO : 1 0 0 0 3 E O OE S I8C

~.._._... • --

- ~ ~ J , II4 00~T~ I I ~?._.

ι , ~~Iηo~ ~ilta~ 3018

6

7

Σχήμα 6. Το λογισμικό του

προγραμματιστή εκτελείται σε

περι8άλλανWίndαws 3.1, 3. 11και 95.

στε την τάση τροφοδοσίας κι ελέγξτε με ένα

πολύμετρο την τάση στα άκρα του C 1Ο. Η

τάση πρέπει να είναι τουλάχιστον 15 V. Στ/συνέχεια μετρήστε τ/ν τάση στα άκρα του

C9 (12,5 V) και ταυ C7 (5 V). Οι δύο παραπά

νω τάσεις έχουν ανοχή 0,25 V. Για να μετα

θάλλετε λίγο την τάση 12,5 V αρκεί να αλλά

ξουμε την τιμή της αντίστασης R24. Αφούβεβαιωθείτε ότι οι τάσεις είναι σωστές, μπο

ρείτε να τοποθετήοετε και τα υπόλοιπα ολο

κληρωμένα στην πλακέτα (εκτός από την ΕΡ

ΑΟΜ).

Για να συνδέσετε τον προγραμματιστή με

τη θύρα LΡΤ1 του υπολογιστή χρησιμοποιή

στε ένα καλώδιο επέκτασης για παράλληλη

θύρα (αροενικό DB-25 αε θηλυκά DB-25). Ηδιεύθυναη 1/0 της θύρος ΙΡΤ1 πρέπει να

Ελέκταρ 4/97 57

' όΙXJ

ι .., ι "ι

• επιτρέπει το ζουμάρισμα των σχεδίων σε διά

φορες κλίμακες

• επιχειρεί ανασχεδίαση του κυκλώματος όταν

χρειάζεται να εκτελεσθούν πολύπλοκοι υπο

λογιομοί

• περιλαμβάνει ένα εντυπωσιακά μεγάλο αριθ

μό βιβλιοθηκών

• περιέχει εκτεταμένες θιθλιοθήκετ; μικροεπε

ξεργαστών, ειδικά για τις οικογένειες 28ωα, 80χχχ και θθκκ

• κάνει δυνατή την τροποποίηση των ιδιοτή

των ενός εξαρτήματος με απλό τρόπο

Συνοψίζοντας μπορούμε να πούμε ότι μείναμε

εντυπωσιασμένοι από την πολυπλοκότητα του

πακέτου , που όμως είναι αναμενόμενη αν σκε

φθοιΊμε το πλήθος των επιλογών και των δυνα

τοτήτων που μας προσφέρει.

περισσότερες πληροφορίες αηοτσθείτε στην

διεύθυνση :

EDW in NC Ltd. Ρ.ο. Βοκ 2957, Epping, EssexCM16 7RS. Το!. (01992) 570006,

Fax (0 1922) 570220. Emai l: [email protected]Κ distributor: Swift Designs Ltd ., Business &

Techno logy Centre, Bessemer Drive, StevenageSG1 2ΟΧ. Tel. (01438) 3 10133, ιεα (01438)722751 .

Email: [email protected]: http://www.bahnhof.se/-visionics

~l(CL(;αl

oS2Gc.lΙ I ?!O':iJ( C4 I;' ~)

,S4ί\.""ό 1 5)S51:51<"S6(1)ESεn

ο. 2Grj.t, . ~OOμ, "OO~" Βaσμ, 1,",T,rn.

κάτω προγράμματα:

EDWin [project name]: δημιουργεί ένα χώρο

μέσα στον οποίο αναπτύσσεται η εφαρ

μογή σας

EDWin Schematic Captυre: επιτρέπει την σχε

δίαση του ηλεκτρονικού κυκλώματος

EDWin PostprocessingEDWin Mixed Mode Simu!ator: ξεκινάει την

προσομοίωση του κυκλώματος

EDWin Diagram Generator: μεταφέρει στο χαρτί

την δουλειά σας

EDWin Edit Device : υποστηρίζει τον καθορισμό

των ιδιοτήτων των εξαρτημάτων

EDWin Library Editor (βιβλιοθήκη)

και πολλά ακόμα...

Αυτό το μήνα επιχειρούμε μια

σύντομη παρουσίαση του EDWίπ NC, ενός πακέτου λογισ μι

κού με πάρα πολλές χρήσεις.

Για να σας δώσουμ ε μια πρώτη

ιδέα για το τι μπορεί να κάνε ι,

αναφέρο υμε πως μέσα σ' αυτό

βρήκαμε προγράμμα τα σχεδία-

σης ηλεκτρονικών κυκλωμά

των , προσομοίωσης, αλλά και

σχεδίασης τυπωμένων κυκλω

μάτων .

Λογισμικό για ηλεκτρονικά

Edwin NC

Το EDWin NC έκδοση 1.43 έφθασε πρόσφατα

στα γραφεία μας , συσκευασμένο σ' ένα αρκετά

εντυπωσιακό κουτί (βλέπε φωτογραφία). Μέσα

ο' αυτό βρήκαμε μια δισκέτα, και αναπόφευκτα,

κάτι πολύ συνηθισμένο στις μέρες μας , ένα CDROM. Η τρέχουσα έκδοση του λογισμικού ουνο

δεύεται επίσης και οπό ένα μικρό εγχειρίδιο των

50 σελίδων, το οποίο εξοικειώνει σε μικρό χρο

νικό διάστημα τον χρήστη στις θαοικέο (κατ'

σρχήν) λειτουργίες του πακέτου . Εδώ βέβαια,

δίκαια θα μπορούσε να ρωτήσει κάποιος , για το

που θα βρει το σύνολο των οδηγιών που χρειά

ζονται προκειμένου να χειρισθε ί ένα τέτοιο ηα

κέτο. Και εδώ όμως υπάρχει η απάντηση . Μέσα

στο CD-ROM υπάρχει ένας υποκατάλογος , με

το μάλλον αντιπροσωπευτικό όνομα Manual, πουμέσα στα 8 Mbytes που περιέχε ι, προσφέρει όλες

τις πληροφορίες που χρειάζεστε . Αν τις θέλετε

τυπωμένες, δεν έχετε παρά να ζεστάνετε τον

εκτυπωτή σας και να ετοιμαστείτε για μια (πο

λύωρη) εκτύπωση.

Το EDWin NC χαρακτηρίζεται από ένα είδος

πυρήνα, που περιλαμβάνει το πρόγραμμα σχε

δίασης ηλεκτρονικών κυκλωμάτων, όπως και το

πρόγραμμα σχεδίασης τυπωμένων πλακετών. Τα

δύο αυτά προγράμματα χρησιμοποιούν τα ίδια

αρχεία (net list). Μετά από αυτά μπορείτε να φορ

τώσετε και να 'τρέξετε' το πρόγραμμα της προ

σομοίωσης.

Το πρώτο πράγμα που μας εντυπωσίασε μόλις

ξεκινήσαμε το πρόγραμμα, κάνοντας δ ιπλό "κλικ"

πάνω στο εικονίδιο του EDWin NC, ήταν η γραμμή

εργασιών (taskbar) που παρουσιάσθηκε στην

οθόνη. Σύμφωνα με το σχεδιαστή του προγράμ

ματος μπορούμε , χρησιμοποιώντας την, να ξεκι

νήσουμε οποιοδήποτε πρόγραμμα. Το πιο φρό

νιμο φυσικά είναι να ξεκινήσουμε την περιήγη

σή μας στο πακέτο ζητώντας απλά πράγματα,

κάτι που είναι εύκολο να γίνει αν αναζητήσουμε

τα παραδείγματα που έχουν αποθηκευτεί στον

υποκατάλογο jEDWIN.

Ο υποκατάλογος αυτός περιλαμβάνει τα παρα-


ΟΔαίμονας

Υπολογιστής BASIC σον datalogg_,

(ΟκτώΒριος 96) Σελ 36

Από τον κατάλογο του προ

γράμματος λείπουν τα ονόματα

των μεταΒλητών και εηκέτες.Ε

ΤΟ! έχουμε:

LOG-MAX, START-LOG,

COM-CHR, LOG-RAM,LOG-DATA, READ·MAXIM και

DUMP-PRT,Στο compiler καλύτερα να αντι

καταστθεί το:

WHILE DUMP-PTRG ΜΑΧ ΟΟ

με το;

WHILE DUMP-PTR GMAX ΟΟ

'Ελεγχος SIMM(Μάρτιος 96) Σελ 20Αν δοκιμάσετε γρήγορα SIMM,

συμβαίνε ι μια μανδάλωση κοι βγαί

νει το μήνυμα ότι το SIMM έχει

πρόβλημα. Αυτό μπορεί να συμ

βεί επειδή ο απομονωτής IC 13χρησιμοποιεί το σήμα RDbar για

αναστροφή της κaτεύθυνσής του,

ενώ το SIMM χρησιμοποιε ί το

σήμα WRba,.Το πρόβλημα αυτό λύνεται ως

εξής:

a) Αποσυνδέστε την ακίδα 1του IC 113 και οονϋεοτε την στην

ακίδα 12 ταυ IC8 (μη χρηαιμα

ποιούμενος ως τώρα αναστρο

φέας).

b) Aπoouνδέστε την ακίδα 13

του IC8 και σuνδέστε τη στην

ακίδα 12 ταυ IC7 (WR)c) Απσσuνδέστε τ/ν ακίδα 19

του IC 13 και συνδέστε τη στ/ν

ακίδα 2 του IC8

Δύο πληκτρολόγια στο ίδιο PC(Σεητέμθριοτ; 96) Σελ 55

Επειδή οι αντιστόοεις Α5 και

Α6 μπορεί να είναι πολύ μεγό.λο

·φορτίο για το IC1. το PC μπορεί

να μη λαμβάνει σήμα, έστω και

αν τα LΕD δείχνουν ότι ένα από

Ελέκτορ 4/97

α πληκτρολόγια είναι ενεργό. Η

λΟαη εΙναι η αΟξηαη της τιμής

των R5,R6 στο 1 kQ. Αν τώρα τα

LΕD δεν ανάβουν αρκετά, αντι

καταστήστε τα με υψηλής λα

μπρότητας.

ΜπαΡΟΥεννήτρlα μέρος 20

(ΝοέμΒριος 96) Σελ 60Η έξοδος θ-VHS μπαρεί να τα

λαντώνει Το πρόβλημα αυτό διορ

θώνεται συνδέοντας ένα κεραμι

κό πυκνωτή 330 pFαπό την ενω

αη των R16/C3 ως τη γη του

C11, ατην όψη χαλκού της πλα

κέτας - Βλέπε το παρατιθέμενο

οχήμα. Ο C 14 πρέπει να αυξηθεί

από 100 nF στα 470 nF.Το περίβλημα του διαμορφωτή

θα πρέπει να κολληθεί στη γη

της πλακέτας. Προς τούτο βόλτε

συρματάκια στις γωνίες τ~υ δια

μορφωτή , ανοίξτε αντίστοιχες

τρύπες στην πλακέτα, ή ξύστε το

μονωτικό Βερνίκι στα σημεία εκεί

να και κολλήστε το περίβλημα του

διαμορφωτή κατ' ευθείαν στη γη

της πλακέτας.

Φορτιστής μπαταριών με το

υ2402Β

(Μάιος 96) Σελ 64Στο κύκλωμα της διάταξης. ο

διακόπτης S2a (κοντά ατην Α22)

πρέπει να διορθωθεί σε S2c.

Επέκταση της βάσης χρόνου

για παλμογράφους

(Δεκέμβριος 95 ) Σελ 48Ορισμένοι αναγνώστες ανέφε

ραν προβλήματα με τις ΑΑΜ που

χρησιμοποιούνται στο κύκλωμα.

Για αυτές τις ΑΑΜ, φαίνεται ότι

χρειάζεται κάποιος χρόνος μετα

ξύ των καταστάσεων "address

stable" - (σταθερή διεΟθυναη) κοι

"write enable Iow"-(η ενεργοποίη

αη εγγραφής είναι λογικό Ο) .

Υπάρχουν δύο λύσεις .

1. Στη θέαη του IC13 χρηαιμα

παιείστε τα GM76C28A της GoIdstaΓ. Ε ίναι η ΑΑΜ που χρησιμο

ποιήσαμε. και στο πρωτότυπο.

2~ Τροποποιείστε την πλακέτα

έτσι:

- Ξεκαλλήστε την εσοη ταυ IC9.- κοφτε τη σύνδεση μεταξύ των

ακίδων 1 και 2 του IC9 , στην όψη

εξαρτημάτων της πλακέτας.

- Βάλτε μια νέα βάση ολοκλη

ρωμένου.

- Συνδέστε ένα μικρού μήκοικ;

μονωμένο σύρμα μεταξύ της οκί

δας 2 του IC9 και της ακίδας 10του IC6.

Η τελευταία λύση εισάγει κσ

θυστέρηοη 238 ns ατη γραμμή

WE, επιτρέποντας στο κύκλωμα

να συνεργαστεί και με ΑΑΜ που

έχουν διαφορετική προδιαγραφή

από t"s = Ο

Λογικός αναλυτής 64 καναλιών

( Ι ούνιος 1996) Σελ 23. οριθ.

πλοκέτας 960033-2dΌσοι χρησιμοποιήσοιΝ την έτοι-

H600 33-2d

μη πλακέτα αυτής της κατασκευής

θα πρέπει να προσέξουν ότι οι

πυκνωτές C2 5, C35 και C45 δεν

ιτεριλαμθάνοντοι στο κύκλωμα

που δημοσιεύσαμε. ούτε στο τυ

πωμένο. Πρόκειται για πυκνωτές

1 0μF/1 6V που κάνουν πρόοθετη

απόζευξη.

Τα κανάλια 48-64 (p,obe Ο) δεν

είναι διαθέσιμα επειδή το IC40δεν μπορεί να επιλεγεΙ Για να

διορθωθεί το πρόβλημα αυτό,

γειώστε τις ακίδες 28 (CSO bar)και 32 (CS1ba,) ταυ IC40 (βλέπε

σχέδιο). ηδια διόρθωση πρέπει να

γίνει στο ομόλογο κύκλωμα της

άλλης οελίδας.

Τέλος, στην κύρια πλακέτα οι

λωρίδες χαλκού είναι πολύ κο

ντά στις ακίδες 49 /50 του συν

δετήρα Κ4. Προσέξτε μην γί

νουν βραχυκυκλώματα με την

κόλληαη.

59

)

Ηλεκτρομαγνητική αυμΒατότητα

Φίλτρα φερριτη που XpηoιμoΠOιoύvΤOI οτο σημε{ο

εκείνα που τα καλώδια εισερXOVΤαι rj εξέρχονται

απδ το μεταλλικό περίΒλημα του κουτιού.

ι

)να λαμβάνεται πρόνοια ώστε να περια

ρίζεται στο ελάχιστο η εκπομπή και η

επίδραση τη; πaρooιτικής αιmνo6oλίας.

Πολύ καλή τακτική έχει αποδειχθεί ότι

είναι η χρήση ενός τιmoπoιημtνoυ φίλ

τρου δικτύου, του οποίοο το μεταλλικό

στέλεχος καλό είναι να έρχεται σε άμε

ση επαφή με το κουτί της κατασκευής ή

το μεταλλικό τη; πλαίσιο. Ένα τέτοιο

φίλτρο δεν είναι εύκολο να κατοσκευα

στεί με υλικά του εμπορίου, γι ' αυτό εί

ναι προτιμότερη η αγορά ενός που θα

περιλαμβάνε ι επ ιπλέον ενσωματωμένη

υποδοχή καλωδίσυ, ασφαλειοθήκη κοι

διοκόπτη on/off. Η χρήση ενός τέτοιου

φίλτρου προόγει, εκτός των άλλων, και

την ασφάλεια της κατοοκευής στο σύνα

λό της. ηροτοα χρησιμοποιηθεί, θα ηρέ

πει να εξασφαλίζεται ότι το πρωτειJoν

τou τερματίζεται στη χαιχικτηριστική ΤOll

αντίσταση, που οονήθω; aντιπρoσωπεύε

ται από ένα δικτύωμα σειράς αποτελού

μενα από μια αντίσταση 50 Ω, 1 W κα ι

έναν πυκνωτή 10 nF, 25 0 V.

Οι μετασχηματιστές δικτUoυ θα πρέπει

να συνοδεύονται οπό παρόμοια δικτυώ

ματα RC, τοποθετημένα στα ΠΡωτεύο

ντα και στο δευτερεύοντα τυλίγματα

τους. Το ίδιο θα πρέπει να α.ιμ6αίνει και

με τις γέφupες ανόρθωσης. Το ρεύμα

φόρτισης κορυφής του ΠUΚΝωτή εξομά

λυνσης, θα πρέπει να περιορίζεται από

την εσωτερική αντίσταση ΤOlJ μετασχη

ματιστή ή από άλλες αντιστάσεις συνδε

ομολογημένες σε σειρά. Για ακόμα με

γαλύτερη προστασία, προτείνεται η το

ποθέτηση , μεταξύ της φάσης και του

ουδέτερου του δικτύου, ενόςVarfstor 25 0

ν, 2 W. Στην πλευρά του δευτερεύο

vτoς, είναι απαραίτητο να τοποθετείται

ένας υπ06ιβοστής μετα6οτικών φαινομέ

νων, κατά προτίμηση αμέσως μετά τον

πυκνωτή εξομόλΙΝσης.

Εάν το τραΡοδοτικό χρησιμοποιείται με

ψηφιακά KUΚλώματα, μια επαγωγή , το

ποθετημένη στους ακροδέκτες του δεu

τερεύοντος τυλίγματος του μετασχημα

τιστή, μπορεί να περιορίσει σημαντικά

Τυπικά φ{λτρα δικτύου με ενσωματωμένη υποδοχή για

θηλυκό φις και διακόπτη ON/O FF. Το μεταλλικό aτέ

λεχός τους θα πρέπει νο έχει πολύ καλή επαφή με το

μεταλλικό περi8λημα του κοιπιΟΟ.

Υπολογιστές

Οι υπολογιστές ανήκουν στην πρώτη

ομάδα συσκευών που καλύmε ι η οδηγία.

Αιποί, και ειδικότερα οι μικροεπεξεργα

στές ποο περιέχουν , αποτελούν τ ις ηε

ριοοότερες και ισχυρότερες πηγές πα

ρασιΤ1Κής ακτινο6ολίας. Βέβαια, είναι και

οι ίδ ιοι ευαίσθητα σε εξωτερικές παρεμ

βολές, λόγω του τρόπου που οι εντoλtς

διακινούνται μtσo ο' αυτούς. Τα OU)(Vά

"κoλλήματα~ που τολοιπωροι)ν τους χΡη..

στες τους, επι6ε60ιώνouν αυτήν την αοι

οθηαα

γνητικά παράσιτα έχουν θεσμοθετηθεί

σχετικά πρόσφατα. Σύμφωνα μ ' αυτές,

αν η στάθμη των παρεμβολών που υφι

ατανται σ' ένα χώρο είνC;Ι μικρότερη από

ένα καθορισμένο όριο, τότε μια συσκευή

ποο λειτουργεί μέοα σ' αυτόν αρείλει να

εργάζεται χωρίς κανένα απολύτως πρό

βλημα. Οι προδιαγραφές αυτές είναι

πολλές και καλύπτοον ένα μεγάλο nλη..

θος συσκευών που μπορεί να αποδει

Xθoίiv πηγές ηλεκτρομαγνητικών παρεμ

βολών.

Τροφοδοτικό

Σε οποιοδήποτε τροφοδοτικό θα πρέπε ι

Κουτιά

Ένας υπολογιστής συναρμολογημένος

στο σπίτι μπορε ί να είναι σύμφωνος με

την οδηγία ηλεκτρομαγνητικής ουμθα

τότητας μόνο εάν το κουτί, μέσα στο

οποίο έχει τοποθετηθεί, είναι μεταλλικό.

Μια λιγότερο αυστηρή υπόδειξη πρ06λt

πει, αντi για κουτί, τη χρήση ενός με

ταλλικού πλαισίου σχήματος Ι, το οποίο

θα καλίππει το κάτω και το πίσω μέρος

της κατασκευής. "Ολα τα καλώδια θα

πρέπει να καταλήγουν α ' αυτές τις με

ταλλ ικές επιφάνειες ή, αν αυτό δεν ε ί

ναι δυνατόν, να φιλτράρονται Εόν στο

μπροστινό μέρος της καταοκευής πρέ

πει να τοποθετηθούν ουνδετήρεο τότε ,

αντί για πλαίοιο Τύπου Ι, θα πρέπει να

χρησιμοποιηθεί πλαίσιο τύπου UΑκόμα καλύτερα αποτελέσματα επ ιτυγ

χάνονται εάν τοποθετηθεί μια χάλκινη

λωρίδα πλάτους 20 rnm και πάχους 1

mm σε όλο το πλάτος του πλαισίου της

πίσω πλευράς. Η λωρίδα αυτή θα πρέπει

να στερεωθεί με Βίδες που θα απέχουν

μεταξύ τους 50 mm. Πάνω οτην ίδια

λωρίδα, θα πρέπει επ ίαης να έχουν προ

βλεφθεί σημε ία για την εύκολη γείωσή

της.

·Ενα κλειστό μεταλλικό κουτί αποτελεί

φυσικά την καλύτερη επιλογή ανάμεσα

στα πλαίαια τύπου Ι και U. Αξίζει να

σrμειώσαψε ότι ένα κουτί περιορίζει ση

μαντικά όχι μόνο την d;oδσ, αλλά και

την είσοδο της πορασιΤ1Κής ακτινο6ο

λίας στο ηλεκτρονικό κίικλωμα.

Αντοχή έναντ ι των παρεμβολών

Οι προδιαγραφές πou προοδιορίζοον την

αντοχή μιας συσκευής στα ηλεκτρομα-

ΓlατΙ τόσο ενδιαφέρον για την ηλε

κτρομαγνητική συμβοτότητα;

Αυτό που αναμένετα ι να επlτεuχθεί μα

κροπρόθεσμα, όταν όλες οι ηλεκτρικές

και ηλεκτρανικές ουσκευές στο χώρο του

σπιτιΟΟ, του γραφείοu ή της θ ιομηχσ

νίας γίνouν ηλεκτρομαγνητικά συμβατές,

είναι η αρμσν""ή OWεΡγΟΟα μεταξύ τwς,

χωρίς καμία αρνητική αλληλεπίδραση.

Οι εκδότες του Ελέκτορ Βεβαιώνουν ότ ι

οι σχεδ ιάσε ις που παρουσιάζονται στο

περ ιοδικό είναι σύμφωνες με την οδη

για της Ευρωπαϊκής Ένωσης. 'Όηοψ κρί

νεται ότι είναι απαραίτητες επιπλέον

επεξηγήσεις, αυτές δίδονται μέοο από

το άρθρο. Εάν όμως η κατοοκευή που

δrμooιεύεται δεν πληροί τις προϋποθέ

σεις της οδηγίας, αυτό ίσως να αρείλε

ται σε κάποιο λάθος κατά την κοτοοκευή

όπως π.χ λάθος επιλογής υλικών οπότε

Βέβαια δεν ευθυνόμαστε σαν περιοδι κό

εάν υπάρξουν κάποιες επιβλαβεΙς ουνέ

πειες.

Μερικο ί βέβαια θα πουν ότι εδώ δεν

συμφωνούν για ενναίο τύπο πρίζας και

θα συζητούμε για ακτινο6ολίες. Γ1αρ' όλα

αυτά όμως το nρό6λημα όμως το πρό

βλημα των ακτινο6ολιών είναι πολύ 00-

βαρό.

Το όρθρο αυτό εστιόζεt το ενδιαφέρον

του α' όλα εκείνα τα σημεία που ηρσια

να ηροοεχει κάθε αναγνώστης όταν συ

ναρμολαγεί μία καταοκευή, έτσι ώστε

ουτή να είναι σύμφωνη με την οδηγία.

Φυσlκά, οι υποδείξεις που αναφέρονται

δεν είναι απαραίτητο να ακολουθούνται

σε όλες τις κατασκεutς. Μια άλλη σειρά

υποδείξεων , που αφορά ειδικά τις 00

σκευές ήχου. δεν πρέπει να θεωρηθεί

νέο, αφού επανειλημμtνως έχει επιση

μανθεί για τον έλεγχο τη; ποιότητος

των ΣUΓκεKριμένων κατοοκευών.

Το περιοδικό Ελέκτορ κα ι η οδηγία

Ακτινοβολία

Η πιο γνωσn'ι μορφή ηλεκτρομαγνητι

κής συμβατότητας είναι η ακτινο6ολία

που εκπέμπεται παραοιτικά από ένα κύ

κλωμα, ε ίτε μέσα από το ίδιο το κουτί

που την περιλαμβάνε ι, είτε μέσα από τα

καλώδια που σΙΝδέονται μ' αυτό. Εκτός

από τον περιορισμό αυτής της ακτινο

βολίας, η οδηγία της ΕυΡωπαίκής ·Ενω

σης πρ06λέπειότι το ίδιο ουτό κύκλωμα

. δε θα πρέπει να ε ισάγει παρασιτικές

μορφές ενέργειας στις γραμμές τοο

ηλεκτρικώ δικτύου. Δε θα πρέπει επί

σης νο ακτινο6ολεΙ ενέργεια othε στην

περιοχή των χαμηλών συχνοτήτων.

Οι ερασιτέχνες

ηλεκτρονικοί, που

εK~τασ K ε υ άζoυν

μονοι τους τον

δικό τους οαιοκά

ηλεκτρονικό εξα

πλιομό, δεν είναι

%>ιιο'-1-$2 υποχρεωμένο ι να

επικολλούν τη ν

ετικέτα CE πάνω

στις καταοκευές

τους.

Ετικέτα CE

Νομοθεσία

Ο ιδιοκατοοκεψοσμενο; ηλεκτρονικός

εξοπλισμός επιτρέπεται να χρησιμοποιεί

ται μόνο εφόσον είναι σύμφωνος με την

οδηγία. 'Ετσι, αν μετά από κάποιο έλεγ

χο διαπιστωθεί ότι μισ οιοκωή δεν πλη

ροί τις πρoίiπoθέσεις της οδηγιας , ο

κατασκευαστής της ε ίνα ι πιθανό να κλη

θεΙ για να καταβάλλε ι αποζημ ιώσε ις για

τις βλάβες που τυχόν έχουν ηροαηθει

Από την ι η Ιανουαρ ίου 1996, όλες οι

κατασκευές οικιακού εξοπλισμού πρέπει

να πληΡαιν τις προδιαγραφές ήλεκτρο

μαγνητικής συμΒατότητας που προ6λέ

πει η οδηνίο 89/ 33 6/eec τη; Ευρωπαϊ

κής Ένωσης. Σύμφωνα μ' αυτήν, καμία

ηλεκτρονική αοκευή δε θα πρέπει να

προκαλεί παρεμβολές ή να ε(ναι ΕUΑι

σθητη σε πορεμβαλές προερχόμενεςaπό

άλλες. Εδώ, με τον όρο παρεμβολή εν

νοούμε όλα εκε ίνα τα φαινόμενα που

μπορούν να ηροκολεοουν ηλεκτρομαγνη

τικές διαταραχές στις γραμμές του ηλε

κτρικού δικτύου, όπως είναι π.χ. οι εκκε

νώσεις ηλεκτρικών φορτίων ή τα ηλε

κτρομαγνητικά πεδία.

c

Τα φiλτρα τύπου Τ και n εγγυώνται ότι τα παρασιτικό 07jματα δεν μπορούν να εξέλθouv. αλλό ούτε

και να εισέλθουν, στο εσωτερικό μιας ouoκευής μΈCΩ των "αλωδι'ων που μεταφέρουν χΡrjoιμα

σήματα. Είναι διαθέσιμα οε πολλές μορφές ώστε να αντέχουν οε χαμηλά ή ισχυρά ρεύματα και να

αποκόπτουν χαμηλές ή υψηλής συχνόπιτες_

την ακτινοβολία. Αν το τροφοδοτικό

προορίζετάι να τροφοδοτήοει κυκλώμα

τα ακουστικών οψχνοτήτων . εlναι απα

ραίτητη η τοποθέτηση μιας γειωμένης

μεταλλικής θωράκισης μεταξύ του πρω

τεύοντος και του δευτερεύοντος. Η ούν

δεσή της με τη γη θα πρέπει να γίνει μ'

ένα καλώδιο μικρού μήκους.

Το τροφοδοτικό θα αραια να εξακολou

θεί να aπoδίδει την ονομαστική τάση εξό

δου, ακόμα και όταν οομ6aiνouν διακο

πές στο δίκτυσ διάρκειας lσης με 4 το

πολύ περιόδους. Το lδιο θα πρέπει νο

ισχUει και όταν η τόση του δικτύου με

τα6άλλεται μεταξύ +10% και ·20%0 της

ονομαστικής της τιμής.

Περ ιφερειακές σuoκευές και Υειώοεις

Όλα τα καλώδια που προέρχονται ή κα

ταλήγουν σε περιφερειακές σιισκευές.

όπως π.χ. σκθητήρα; μέτρησης ή ηλε

κτρονόμοος . θα πρέπει να εισέρχονται

στο κουτί ή στο πλαίσιο περνώντας μέσα

από την μεταλλ ική τοο επιφάνεια. Οι

γfX1μμές γείωσης aυτών των καλωδίων

θα πρέπει να συνδέοντα ι κατευθείαν

στους αντlστοιχους ακροδέκτες στο εσω

τερικό του κουτιού ή του πλαιοίου, μέσω

αγωγών μικρότερων από 50 mm. Όταν

χρησιμοπαιούνται φις ή πρίζες, το κα

λώδιο της γείωσης (εάν υπάρχει) θα

πρέπει να κολλιέται στην αντlστοιχη

ακίδα γείωσης του συνδετήρα ή στο με

ταλλικό του περίβλημα.

Γενικότερα, οποιαδήποτε αθωράκιστα

καλώδια ή δέσμες καλωδίων θα πρέπει

να έχουν από έναν δακτύλιο κατασκευα

σμένσ από φερρίτη μήκους τουλάχιστον

30 mm, τοποθετημένο γύρω από αυτό.

Ο δακτύλιος τοποθετε ίται έξω από το

κουτί τη; κατασκευής. Τυπικό ηαρόδειγ

μα προστασίας με χρήση δαKτuλίoυ βλέ

πουμε στο καλώδιο που συνδέε ι την

οθόνη με το κοοτί του υπολογιστή.

Οι ακίδες των συνδετήρων με χαρακτη

ριστική aντίσταση 150 Ω, θα πρέΠει να

συνοδεύονται από μια ωμική αντiσταoη

ίδιας τιμής κολλημένης στο εσωτερικό

τοο συνδετήρα. Όποο ΔWατόν είναι από

τεχνική άπΟψη, στο ίδ ιο σημείο θα πρέ·

πει να σuνδtεται και ένας ΠUKνωτής του

οποίου το άλλο άκρο θα καταλήγει στη

γη. Για την ολοκλήρωση της κατασκευής,

μπoρσίiν επ ίσης να χρησιμοποιηθούν

φίλτρα τύποο Τ ή Π, μέσα από τα οποία

διέρχεται το χρήσιμο σήμα. Σ' όλες τις

άλλες περιπτώσεις , για οποιαδήποτε

μεταφορά σήματος μέσα στο κουτί θα

πρέπει να χρησιμοποιούνται θωρακισμέ

να καλώδια. Οι συμμετρικές γραμμές

μεταφοράς θα πρέπει να KαΤOOKεUΆζo

ντα ι από θωρακισμένα καλώδια, των

οποίων οι θωρακίσεις είναι αναγκαίο να

καταλήγουν στη γη και από τα δύο άκρα

της σύνδεσης.

Ο ι επιφάνειες των τυπωμένων κυκλω

μάτων που χρησιμοποιούνται για θωρα

κίσεις θα πρέπει και αυτές να συνδέο

νται στην πλησιέστερη ακΙδα γείωσης του

κουτιού , μέσω μιας εύκαμπτης επίrιεδης

μεταλλικής λωρίδας ή ενός καλωδίου.

Ηλεκτροοτατική εκφόρτιοη (ESD)

Όλα τα εξαρτήματα μιας συσκευής που

είναι τοποθετημένα στις εξωτερικές επι

φάνειές της και είναι πιθανόν να οκοο

μπήσει κάποιος, καλό είναι να κατασκευό

ζονται από μονωτικά και αντιστατικά

υλικά. Όλα τα εξαρτήματα που είνοι το

παθετημένα στις εξωτερικές επιφάνειές

της , αλλά καταληΥow και στο εσωτερι

κό τ/ς, όπως π.χ. τα ποτενσιόμετρα ή ot

λαβές (άξονες) των διακοmών, πρέπει

οπωσδήποτε να γειώνονται. Όλες οι εί·

οοδοι ή οι έξοδοι., των οποίων τα καλώ

δια ή τις ακίδες των συνδετήρων μπο

Ρεί να τις αγγίξει ο χρήστης, πρέπει να

περιβάλλονται από μια γειωμένη μεταλ·

λική θωράκιση, έτοι ώστε να μπορεί

οπαοδήποτε ηλεκτρικό φορτίο να οδη

γηθεί εύκολα προς τη γη. Αυτό είναι

πολύ mo εύκολο να εmτευχθεί, αν χΡη.

σιμοποιούνται συνδετ/ρες των οποΙων

οι ακΙδες ή σι εσοχές είναι "βυθισμένοι·

στο εσωτερικό τακ, όπως "-χ. συνδετ/

ρες τύnou sub D.

Συσκευές ήχου

Η πιο σημαντική απαίτηση από μια συ

σκευή ήχου είναι η αντοχή της στα ηλε

κτρομαγνητικά ηαρόοιτα Για τις αοκαεο

αυτές προτείνετα ι η χρήση θωρακισμέ

νων καλωδίων σε οποιαδήποτε βαθμίδα

τους. Όπου αυτό δεν είναι δυνατό, όπως

η.χ. στα καλώδια που οδηγούν τα ηχεία,

θα πρέπει να χρησιμοποιούνται φίλτρα.

Για το σκοπό αυτό διατίθενται στην αγο

ρά φίλτρα υψηλών ρευμάτων τύπου Τ

και Π, που δεν επηρεάζουν καθόλου την

αναπαραγωγή των χαμηλών συχνοτήτων

(μπάσων). Αυτά τα φθ.τρο. συνδέονται

με κάθε αγωγό και τοαοθετοϋντσι στα

τοιχώματα των μεταλλικών κουτιών που

περιστοιχίζουν τους συνδετήρες των

ηχείων.

Μαγνητικά πεδία χαμηλής συχνότητας

Τα θωρακισμένα καλώδια στο εσωτερικό

μιας ΣuΣκΕuΉς δεν εμποδίζουν ΔUΣτυ·

χώς την ακτινοβολία χαμηλής σuxνότη·

τας (μικρότερη από μερικό ΚΗΖ) , που

εκπέμπει ένας μετασχηματισπ')ς τραρσ

δοσίας, να εισέλθει μέοο στους αγωγούς

ποο nρoφuλάoooιN. Γι' αυτό το λόγο, τα

καλώδια θα πρέπει να στερεώνονται όσο

το δυνατόν πιο κοντά στα μεταλλικό

τοιχώματα της σ..ισκευής. Επιπλέον, το

μεταλλικό τους πλέγμα θα πρέπει να

συνδέεται, από τη μια μεριά του καλω.

δίou, σε μια ακίδα γείωσης. Στις περι·

mώσεις που οι εmδράσεις εξακολουθούν

να είναι σημαντικές, προτείνεται η το

ποθέπ)ση της βαθμίδας τροφοδοοίας στο

εσωτερικό ενός στσάλινου κουτιού. Με·

τασχηματιστές ειδικής κατασκευής (δα

KΤUλ ΙOειδε ίς, ή αλλιώς τοροειδείς) μειώ

νουν ακόμα περισσότερο την ένταση των

παρασιτικών μαγνητικών πεδ Ιων που

παράγονται, με αποτέλεσμα την περαι

τέρω μείωση του Βόμβου .

Πεδία υψηλής συχνότητας

Τα πεδία υψηλής συχνότητας, που πα-

ράγovται στο εσωτερικό των κουτιών,

δεν πρέπει να διαπερνούν το μεταλλικό

κουτί που περιέχει την κατοοκεφή Όλα

τα εξωτερ ικά καλώδια οκοισηκών ου

χνοτήτων θα πρέπει να θωρακίζονται,

σιινδέοντας το πλέγμα τους σ' ένα εξω

τερικό σημείο γείωσης. Αυτό φυοικά

πρoίiπoθέτει τη χρήση συνδετήρων που

είναι μεταλλικοί σ' όλη τοικ την επ ιφά

νεια. Όλα τα εσωτερικά καλώδια που

καταλήγουν στους σuvδετήρες, θα πρέ

πει να έχotN σwδεδεμένo το πλέγμα

τους στο εσωτερικό του σuvδετήρα.

Για λόγους που έχαΝ σχέση με το επι

δερμικό φαινόμενο, το πόχος των τοι

χωμάτων τω μεταλλικού κοιπιού θα

πρέπει να είναι μεγαλύτερο από 2 Γm1,

ώστε να εξοοφαλίζεται η απoμόνUXΠΊ των

εσωτερικών πεδίων από τα εξωτερικά.

Οι τρύπες που θα ανοιχθούν στα τοιχώ

ματα του κοοτιοο θα πρέπει να έχουν

διάμετρο μ ικρότερη από 20 mrn ή, εάν

αυτό δεν είναι δυνατό, να KαλύrπOνται

μ' ένα μεταλλικό πλέγμα.

Ψύκτες

Οι απαγωγείς θερμότητας (ψύκτες) εί

ναι καλύτερο να τοαοθετοοντοι στο εσω

τερικό του κουτιού και να γειώνονται σε

πολλά σημεία. Ψύκτρες που μένουν

αγείωτες σε κυκλώματα παλμοτροφοδο

τικών (μεταγωγής) προξενούν, σχεδόν

πάντοτε, προβλήματα. Για τον περιορι

σμό των παρασίτων είναι επίσης καλό

να τοποθετείται ένα γειωμένο φύλλο

μεταξύ των τρανζίστορ και του ψοκτη .

Ο Ι τρίιπες που ενδεχομένως έχουν Όνοι.

χθε ί για Την κυκλοφορία του αέρα, θα

ηρεηει να είναι καλυμμένες με μεταλλι

κά πλέγματα, εκτός και αν είναι μικρό

τερες των 20 mm. Τuχόν ανεμιστήρες

στερεώνονται στο εσωτερικό του κου

τιού.

Κσλώδισ

Τα καλώδια που χρησιμοποιούνται στ ις

α.ισκεuές συμπεριφέρονται συχνά σαν κε

ρα ίες εκπομΠής Ι λήψης. Το ίδιο ισχύει

και για τα θωpaιι;ιoμένα καλώδια. Το rιN:γ

μα ενός θωρακισμένου καλωδίου θα πρέ

πει να εφωττετοι ομοιόμορφα στην με

ταλλική επ ιφόνεια του σuvδετήρα που

καταλήγει Θα πρέπει ακόμα να μπορεί

να συμπεριφέρεται σαν αγωγός στστρο

φής, έτοι ώστε να θωρακίζει και το μα

γνητικό πεδίο. Για τη θωράκιση ένσνn

μαγνητικών πεδlων χαμηλής συχνότη

τας είναι καλύτερο να χρησιμοποιούνται

θωρακισμένα συστρεμμένα καλώδια. Αν

χρησιμοποιούνται. καλωδιοταινίες , είνα/

σκόπιμο κόθε αγωγός ποο μεταφέρει ένα

χρήσιμο σήμα να περιστοιχίζεταΙ. όπου

αυτό είναι ΔWατ6ν, από δύο άλλως ποο

θα μεταφέρουν το δυναμικό της γης.

Συνιστάται επίσης να είναι θωρακισμέ·

νες από την μια επιφάνειά τως ή γύρω

• γύρω. Τα καλώδια που μετοφεροον

σήματα με συχνότητα μεγαλύτερη aπό

10 ΚΗΖ και δεν φιλτράρονται στο εσω

τερικό της cιuoκεUΉς, θα πρέπει να αu

νοδείισνται από έναν δακτυλιοειδή φερ

ρίτη ο οποίος, στην περίπτωση αυτή,

συμπεριφέρεται σαν επαγωγή.

Πλακέτες τυπωμένων κυκλωμάτων

Οι πλακέτες που συνοδεύουν κάθε κα

τασκευή του Ελέκτορ περιλαμβάνουν επι

μεταλλωμένες οπές οι οποίες σuνδέσ

νται με τη γη του κυκλώματος. Με αυ

τόν τον τρόπο, για να επιτυγχάνεται η

καλύτερη δυνατή ΣUνδεση της πλακέ

τας με τη γη του κυκλώματος . Όπου

είναι απαραΙτητο, οι πλακέτες περιλαμ

βάνουν επίσης ένα τυπωμένο πλέγμα το

οποίο μπορεί να κολληθε!, εφοοον είναι

εφικτό, σε μια ακίδα γείωσης. ΟΙ ηλοκέ

τες που έχουν σχεδιαστεί μ' αυτόν τον

τρόπο, δεν περιλαμΒάνουν οψνήθω; κα

νένα άλλο σημείο γείωσης, ούτε διαθέ

τουν επιμεταλλωμένες οπές για την Eξa

οφάλιση περαιτέρω θωράκισης.

ι

Οδηγίες ασφαλείας

Σχ. 1. Αριστερά: Μια συσκευή ΚατηγορΙας Ι τροφοδοτεΙται από έναν διπλά μονωμένο μετασχηματιστή. "Ολες οι επιφά

νειες που μπορεί να αγγΙξει ο κάτοχός της πρέπει να είναι προσεκτικά γειωμένες. Οι έξοδσι δεν εΙναι αναγκαία να έχουν

γείωση. Δεξιά: Μισ συσκευή ΚστηγορΙας 11 τροφοδοτούμενη από έναν διπλά μονωμένο μετσσχηματιστή .

96S006-11

)

θεί σε συσκευές οι οποίες τρο

φοδοτούνται από μετασχηματι

στές που έχουν μονωμένα μετα

ξύ τους τα τυλίγματα του πρω

τεύοντος και του δευτερεύοντος.

2.Ένας διακόπτης ON/OFF δεν

είναι απαραίτητο να τοποθετηθεί

στο καλώδιο τροφοδοσίας, αν ο

μετοοχημοηστήο έχει απομονω

μένα μεταξύ τους τα δύο τυλίγ

ματο και ταυτόχρονα η κατανά

λωσή του στην κατάσταση OFF

είναι μικρότερη από 1Ο W. Στηνπερίmωση αατή, θα πρέπει να

υπάρχει οmική ένδειξη για το

πότε η συσκευή είνοι συνδεδεμέ

νη στο δίκτυο.

3. Δεν απαιτείται καθόλου δια

κόπτης αν η συσκευή έχει κατα

νάλωση μικρότερη των 1Ο W και

ε ίναι μόνιμα συνδεδεμένη στο δί

κτυο, όπως συμΒαίνει π,χ. σ ' έναν

ενισχυτή κεραίας. Οποιαδήποτε

συσκευή δεν πληροί τις τιαροηά

νω ηροθηοθέοεκ; πρέπει να εί

vmεξοπλισμένη μ' ένΟΥ διπλό δια

κόπτη ΟΝ/ΟΠ Τα εξαρτήμοτα

που χρησιμοποιούνται σε ηεριο

ριστές παρασίτων, όπως π.χ.

ασφάλειες, πηνία, πυκνωτές και

αντιστάσεις, δεν είναι αναγκαίο

να τίθενται εντός ή εκτός λει

τουργίας με διακόπτες. Γι' αυτά

προτείνεται, χωρίς να είναι όμως

υποχρεωτικό, να παρεμβάλλονται

πριν τον διακόπτη, μέσω μιας

ασφάλειας. Ποτέ δεν πρέπει να

κολλιούνται ο ι αγωγοί, που μετα

φέρουν την τάση του δικτύου, κα

τευθείαν στο τυπωμένο κύκλωμα.

Χρησιμοποιείστε για το σκοπό

αυτό μεταλλικές επαφές (κλέμες) .

Η γείωση που φθάνει από το δί

κτυο θα πρέπει να καταλήγα σ'

όλα τα εξαρτήματα που πρέπει

να γειωθούν, με τη βοήθεια ενός

κιτρινοπράσινου καλωδίου. Δώστε

ιδιαίτερη προσοχή στα εξαρτή

ματα εκείνα που έχουν μεταλλι

κούς αξονίσκους, όπως Π.χ. πο

τενσιόμετρα η διακόπτες. Αν αυ

τούς τους αγγlζει ο χρήστης της

συσκευής, θα πρέπει οηωοδήηο-

κρότερη από την προβλεπόμενη.

Προσπαθήστε ακόμα τα καλώδια

αυτά να τα έχετε όσο το δυνα

τόν πιο κοντά μεταξύ τους. Στο

πίσω μέρος της κατασκευής σας,

εκεί που φθάνουν τα καλώδια του

δικτύου, φροντίζετε να χρησιμο

ποιείτε υποδοχές εγκεκριμένες

από τους αρμόδιους οργανισμούς

οι οποίες να περιλαμβάνουν επι

πλέον σσφσλειοθήκη και διακό

πτη ON/OFF (χωνευτό φις ή

μπρίζες) . Σημειώστε ότι το σχό

λιο του κατασκευαστή που ανα

γράφεται στο στέλεχος των UΠQ

δοχών, τονίζοντας ότι είναι "κα

τάλληλες για 250 ν", δε σημαί

νει υποχρεωτικά ότι είναι εγκε

κριμένες . Απλώς δηλώνει ότι δεν

καταστρέφονται σε τάσεις μικρό

τερες από αυτές που σημειώνο

νται. Εάν δε χρησιμοποιε ίτε τέ

τοιου είδους υποδοχές, στερεό

στε τα καλώδια όσο το δυνατόν

πιο οταθερά στα σημεία εκείνα

που εισέρχονται στην κατασκευή

σος, χρησιμοποιώντας στuπειoθλί

πτες ή πλαστικούς σφιχτήρες.

'Οοον αφορά τώρα το είδος των

διακοπτών που θα θέτουν εντός

και εκτός λειτουργίας τη OUOKεuή,

σημειώνουμε τα παρακάτω:

1. · Ενας μονοπολικός διακόπτης

ON/OFF μπορεί να χρησιμοποιη-

965006 ·1 2

CLASS Π

Κατηγορία Ι

Η πρώτη κατηγορία ηρουηοθέ

τει τη μόνωση όλων των επιφα

νειών , που μπορεί να αγγίξει ο

κάτοχος της συσκευής, από τις

γραμμές τροφοδοσίας. Η συσκευή

πρέπει να αντέχει σε τάσεις 2120V. Για να μην υπάρχει περίπτωση

να δημιουργηθεί σπινθήρας, θα

πρέπει η απόσταση δύο αντίθετα

φορτισμένων σημείων να είναι με

γαλύτερη από 3 mm. Θα πρέπει

ακόμα όλες οι επιφάνειες να εί

ναι γειωμένες.

Κατηγορία 1IΟι απαιτήσεις αυτής της κατη

γορίας είναι όμοιες μ' αυτές της

προηγούμενης. Εξαίρεση αποτε

λεί η στάθμη ελέγχου των μονώ

σεων που είναι ίση με 4240 VΩς εκ τούτου , η απόσταση μετα

ξύ των "επικ ίνδυνων" σημε ίων

πρέπει να είναι μεγαλύτερη από

6 mm.Πρακτική αντιμετώπιση

·Ενας κανόνας που πάντοτε θα

σας οδηγεί σε σωστά αποτελέ

σματα λέει ότι τα καλώδια που

μεταφέραΝ την τάση του δΙKΠkιu

θα πρέπει να απέχουν όσο το δυ

νατόν περιοοότερο από οποιαδή

ποτε άλλα εξαρτήματα. Η από

σταση αυτή δε θα πρέπει φuσικά,

σε καμία περίmωση, να είναι μι-

Ι ~~,.{)- --Q +_ ο Ζ

Ι~ ~~~

:;Ξi'-<:)-- --- - - - --Q ..... w~

f--------<I( 11. ..... ~ ~

Οι κανόνες ασφαλείας που

έχουν σχέση με τις ηλεκτρονικές

συσκευές αναφέροντα ι κυρίως

στην τόση του δικτύου των 220~ 240 νι δεν αγνοούν όμως και

όλλες κρlοιμες παραμέτρους

όπως Π.χ. τη θερμοκρασία των

σημείων της συσκευής που μπο

ρεί να αγγίξει ο κάτοχός τους, ή

ακόμα και την ηιθονότητα πρό

κλησης πυρκαϊάς. Τα περισσότε

ρα προΒλήματα, που μπορούν να

έχουν σαν αιτία το δίκτυο ηλε

κτρικής ενέργειας, μποραίν να

αποφευχθούν με τη χρήση εγκε

κριμένων και κατάλληλων, για το

εκάστοτε δίκτυο, τροφοδοιικών.

Σ' ότι αφορά τον εξοπλισμό που

τροωοδοτείται, διακρίνουμε δύο

κοτηγσρlες μόνωσης:

Κατηγορία Ι :Απλή μόνωση που

απαιτεί πάντοτε καλώδιο ιροφο

δοσίας με τρεις αγωγούς (περι

λαμβάνει και γείωση) .

Κατηγορία 11: Διπλή μόνωση πω

απαιτεί καλώδιο τροφοδοσίας με

δύο αγωγούς (χωρίς γείωοη).

Όπως γίνεται αντιληπτό, πάντα

η προτιμώμενη κατηγορία είναι

η δεύτερη. Όταν το καπάκι της

συσκευής είναι κλειστό, όλα τα

μέρη της που μπορεί κάποιος να

αγγίξει πρέπει να θρίοκοντοι στο

δυναμικό της γης.

~-Ξ--Ι--j--Ι--~ ΤOUCHABLE CONDUCnNGPARTS

(CASE.SWΠCHES, ETC.)• •

τε να γειωθούν. Κοντά σε κάθε

ασφάλεια, ακόμα και αν αυτή εί

ναι τοποθετημένη πάνω σε τu

πωμένο κύκλωμα,. πρέπει να βρί

σκεται κολλημένη μια μικρή ετι

κέτα στην οποία θα αναγράφεται

η αντοχή της. Σε μια από τις δύο

πλευρές τ/ς συσκευής ή στο πίσω

μέρος της, θα πρέπει να υπάρχει

επίσης μια ετικέτα στην οποία θα

αναφέρεται η ταυτότητα της συ

σκευής, όπως και η τάση Ι συ

χνότητα του δ ικτύου που προο

ρίζεται να συνδεθεί. Εάν η συ

σκευή τροφοδοτείται μόνο από το

δίκτυο, μην αμελήσετε να τοπο

θετήσετε και το σύμβολο ( - )Σε nepImωoη βλάβης δεν θα αρέ

πει να υπάρχει κανένας κίνδυνος

για τον κάτοχο της. Η θερμοκρα

σία της συσκευής δεν θα πρέπει

ποτέ να αγγίζει τόσο υψηλές τι

μές ώστε να προξενεί εγκαύμα·

τα σ' εκείνον που θα την αγγίξει

ή ακόμα και κίνδυνο πυρκαϊάς.

'Ολοι αυτοί οι κίνδυνοι μπορούν

να περιορισθούν με την επιλογή

κατάλληλων ασφαλειών, μιας προ

σεγμένης κατασκευής, με την

χρήση μονωτήρων και φυσικά

ενός συστήματος ψύξης. αποτε

λούμενο είτε από ψύκτες είτε από

ανεμιστήρες. Η αντοχή μιας βρα

δείας τήξεως ασφάλειας πρέπει

να είναι ίση , το πολύ, με το 1,25της τιμής του ρεύματος λειτουρ

γίας, ενώ αυτή μιας ταχείας τή

ξεως, ίση με την τιμή του ρεύμα

τος αυτού. Οι γρήγορες ασφά

λειες χρησιμοποιούνται εκεί όπου

ο μετασχηματιστής τροφοδοσίας

έχει πολλά δευτερεύοντα τυλίγ

ματα. Αν όμως μετά το δικτύωμα

ανόρθωσης υπάρχε ι ένας ηλε

κτρολυτικότ; πυκνωτής μεγάλης

χωρητικότητας, τότε είναι ανα

γκαία η τοποθέτηση αργών αοφο

λειών προκειμένου να αντιμετω

πισθούν οι α ιχμές του αρχικού

ρεύματος φόρτισης. Η συσκευή θα

πρέπει να είναι στιβαρή. Επανα

λαμβανόμενες πτώσεις από ύψος

50 mm δεν θα πρέπει να προξε

νούν προβλήματα στη λειτουργία

τηο. Ισχυρότερες κροόοεκ δεν θο

πρέπει να προκαλούν χαλάρωση

των συνδέσμων των μετασχημα

τιστών, των ηλεκτρολυτικών πυ

κνωτών ή άλλων σημαντικών

εξαρτημάτων. Μη χρησιμοποιε ί

τε υλικά αμφίθοληο ποιότητας ή

εύ κολα αναφλέξιμα που μπορούν

νο προκολέοουν έκλυση δηλητη

ριωδών αερίων. Κοντύνετε τις

βίδες που πλησιάζουν πολύ με τα

άλλα εξαρτήματα. Κρατείστε τα

καλώδια ή τα εξαρτήματα, που

μεταφέρουν την παροχή του δι

κτύου, μακριά από τις τρύπες

εξαερισμΟΟ έτσι ώστε η εσκεμ

μένη ή όχι "είσοόοο" ενός κατσα

βιδ ιού ή άλλου ανεπιθύμητου με

ταλλικού αντικειμένου μέσα από

αυτές, να μην υπάρχει περίπτω

ση να προκαλέσει ζημιά.

Μετασκηματιστέο

Στο σχ. 1 φαίνεται ο τρόπος με

τον οποίο πρέπει να συνδεθεί

ένας μετασχηματιστής στο δίκτυο,

έτσι ώστε να πληροί τους κανό

νες ασφαλείας . Αν και φαίνεται

ξεκάθορο η χρήση ενάς διπλού

δισκόητη ON/OFF, ouτάς εύκολο

μπορεί να αντικατασταθεί μ ' έναν

απλό, αφού και στις δύο ιιερυττώ

σεις τα τυλ ίγματα των μετασχη

ματιστών είναι απομονω μένα .

Έχει φυσικά θεωρηθεί ότι οι με

τασχηματιστές δεν πρόκειται ποτέ

να υποστού ν βραχυκυκ λώματα και

γι ' αυτόν το λόγο δεν έχουν το

ποθετηθ εί οσφάλε ιες στο πρω

τεύον . Εάν αυτό δεν ισχύε ι, θα

πρέπει να τοποθετηθεί απαρα ι

τήτως μια ασφάλεια . Στα δύο

επιμέρους διαγράμματα του οχ.

1 φαίνεται πότε απαιτείται μονή

ή διπλή μόνωση.

Εργασθείτε με

ασφάλεια

Από τη στιγμή που ανοίγετε μια

συσκευή, υπάρχουν αρκετοί ακό

μα κίνδυνοι. Οι περισσότεροι από

αυτούς μπορούν να εξαλειφθούν

αν προηγουμένως έχετε σφοιρε

σει το καλώδιο τροφοδοσίας από

την πρίζα. Επειδή όμως πολλοί

από τους ελέγχους που πρέπει

να κάνετε απαιτούν την παρου

σία τάσης τροφοδοσίας , μια καλή

(και ασφαλής) κίνηση θα ήταν να

εξοπλίσετε τον κεντρικό ηλεκτρι

κό πίνακα ή τις πρfζες του εργα

στηρίου σας μ' έναν ευαίσθητο

όιοκόπτη διαρροής (ρελέ προ

στασfας) τουλάχιστον στα 30 mA.Διακόmες διαρροής με ευαισθη

σία καλύτερη από 30 mA μπο

ρούν να χρησιμοποιηθούν μόνο

όταν το ρεύμα διαρροής αναμέ

νεται να είναι μικρότερο από 30mA, κάτι -που σπάνια συμβαίνει .

Σχ . 2. Είνα ι προτεινόμενα, αΑλό κα ι αρκετά βολικό, να συναρμσλσγείτε τις

κατασκευές σας σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Κατηγορίας 11 . Σε μ ια

τέτοια ηερηηωοη τα σημεία που πρέπει να προοέξετε είνοl τσ εξής:

1. Χρησιμοποιήστε ένα καλώδισ τροφοδοσίος με ενσωματωμένη πρίζα .

2. Στερεώστε τα καλώδια της τροφοδοσίας στο πίσω μέρος του κουτιού

με τέτο ιο τρόπο ώστε να είναι ακλόνητα, χρησιμοποιόντας το είδικο κολλάρο

σύσφιξης .

3. Κολλήστε μια ετικέτα κοντά στην οσφόλε ια της συσκευής στην οποία θο

σημε ιώνονται η τάση κα ι η συχνότητα του δικτύου τροφοδοσίας , όπως επίσης

κα ι το ρεύμα αντοχής της ίδιας της ασφάλε ιας .

4. Χρησιμοποιήστε στη θέση του δισκόmη τροφοδοσίας έναν γ ια τον οποίον

θσ ξέρετε ότι είνα ι εγκεκριμένος . Αυτός δε θσ πρέπει να έχει μεταλλικό

μοχλό, σφού τα μέταλλα είναι καλοί αγωγοί του ηλεκτρισμού , εκτός εάν είνα ι

καλό μονωμένος .

5. Περάστε τα καλώδια από τις τρίιπες των μεταλλικών ακροδεκτών του δια

κόπτη και κολλήστε τα.

6, Χρησιμοπο ιήστε (μακαρόνια) για επ ιπλέον μόνωση.

7. Η απόσταση των οκροδεκτών του μετασχηματιστή από οποιοδήποτε άλλο

εξόρτημο πρέπει να είναι μεγαλύτερη ή ίση με 6 χιλιοστό .

θ . Χρησιμοποιήστε κολώδια με μόνωση μεγαλύτερη ή ίση με 4 mm κα ι διατομή

2....0'75 mm2 γισ ρεύματα <6Α.

9. Δεν υπόρχουν ε ιδικές απαιτήοε ις για την πλακέτα ή το κίικλωμα, εκτός από

το ότι πρέπει να ε ίνα ι σωστά και γερό στερεωμένα.

10. Τη γείωση του κυκλώματος μπορείτε να την αγγίζετε , αφού ο μετασχημα

Τιατής έχε ι διπλή μόνωση

11. Αν κα ι το κουτ ί μπορεί να είναι μεταλλικό , αφού ο μετασχηματιστής είναι

διπλό μονωμένος, είνα ι καλύτερο νο χρησιμοπο ιήσετε ένα ίδ ιων δ ιαστόσεων

πλοστικό .

ΟΙ πaρaπάνω οδηγίες σταχιιολοΥήθη-

καν με μεγάλη πρoσoxr'ι από τους συ

ντάκτες του Ελέι<τορ. Παρ' όλα αυτά, οι

εκδότες του περιοδικού δε φέρουν κα-

μία ευθύνη για οποιαδήποτε απώλεια ή

καταστροφή που ενδεχομένως θα μπο

ρούσε να προκληθεl άμεσα ή έμμεσα

από αυτές.

/

- .--- -- -,----- --- - _.,- -"- -

FLUKEΞ®

Ψηφιακός

Παλμογράφος "και Πολύμετρο

True - RMSμε δυνατότητα

,καταγραφης

και σύνδεσης .

με PC&Εκτυπωτή.

Fluke Providesthe Tools thatKeep the WorldUp and Running.

FLUK E .Authorized Distributor

ΓΕΩΡΓΙΟΣ Δ. ΖΗΣ & ΣΙΑ Ο.Ε .

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΑΝΤιΠΡΟΣΩΠΕIΑ

Ζaχaρίτσα 27 ' 117 41 Κουκάκι Αθήνα

τηλ. (01) 9221581 lax.:(01) 9249087

New ScopeMeter® Β

50.. . 100 ΜΗΖ

CAT 111 - 600 V ", ,,~

'y ιβl errus Χ/Ρ ~ιιs:-_az;:~- .,..---~>

elektor 176 04-1997

Documents

Transcript of elektor 176 04-1997