ΕΛ ΓΚΡΕΚΟ, Ο ΕΛΛΗΝΑΣ Ο εισηγητής του μανιερισμού

2014-15

ΕΥΑ ΜΑΚΡΥΓΙΑΝΝΗ

3ο ΓΕ.Λ. ΙΛΙΟΥ

EL GRECO

ΚΡΗΤΗ

Ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος, ή όπως είναι γνωστός ‘’EL GRECO’’, γεννήθηκε στις 5 Νοεμβρίου 1541 στο Ηράκλειο της Κρήτης, από εύπορη οικογένεια στην περίοδο της ενετοκρατίας. Ο πατέρας του, Γεώργιος, ήταν φοροσυλλέκτης και έμπορος, ενώ είχε ένα μεγαλύτερο αδελφό,τον Μανούσο,ο οποίος ακολούθησε τα βήματα του πατέρα τους. Δεν είναι ξεκάθαρο αν η οικογένεια Θεοτοκόπουλου ανήκε στους χριστιανούς ορθόδοξους ή στους καθολικούς. Οι περισσότερες ενδείξεις μας παραπέμπουν στο οτι ήταν ορθόδοξοι,

διότι δεν είναι εγγεγραμμένοι στο καταστατικό των καθολικών της εποχής. Υπάρχει όμως πιθανότητα να εντάχθηκε αργότερα ο Δομήνικος με την θέληση του.Βαφτίστηκε Κυριάκος και πήρε το όνομα του EL GRECO ή κατά την παραμονή του στην Ισπανία ή στην Ιταλία.Οι περισσότεροι ιστορικοί υποστηρίζουν ότι πήρε το ψευδώνυμό του στην Ιταλία. Στην Κρήτη υπολογίζεται ότι έκανε τα πρώτα μαθήματα βυζαντινής τέχνης και αγιογραφίας με δασκάλους Σιναΐτες μοναχούς.Μελέτησε την Κλασική και Αρχαία Ελληνική Γραμματεία με δάσκαλο τον Ιωάννη Γρυπιώτη.Το 1563 εξασκούσε επίσημα το επάγγελμα του ζωγράφου και

το 1566 του δόθηκε το δικαίωμα να πουλήσει έναν πίνακα του,πράγμα πολύ σπουδαίο για έναν νέο ζωγράφο εκείνη την εποχή.

ΙΤΑΛΙΑ

Η Κρήτη άνηκε στην Βενετία και, όπως ήταν φυσικό, ο Δομήνικος επέλεξε να συνεχίσει εκεί τις σπουδές του. Έτσι, το 1567 εγκαταλείπει την Κρήτη και μεταφέρεται στην Βενετία, όπου μένει μέχρι το 1570.Τα τρία χρόνια που έμεινε στη Βενετία επηρεάστηκε

από τους Τιτσιάνο και Τιντορέτο, εφόσον και οι δυο υπήρξαν δάσκαλοι του.Ακόμα, έμαθε την τέχνη της ελαιογραφίας και άρχισε να ζωγραφίζει σε μουσαμά και όχι πια σε ξύλο.Το 1570 μετακομίζει στην Ρώμη.Η παρουσία του στη Ρώμη πιστοποιείται από μια επιστολή του Τζούλιο Κλόβιο, στην οποία παρουσιάζει τον Θεοτοκόπουλο στο καρδινάλιο Αλεσάντρο Φαρνέζ. Εκεί γνώρισε μεγάλο ανταγωνισμό. Αμφισβήτησε έντονα τον Μιχαήλ Άγγελο και αυτό φανερώνεται κυρίως από συζητήσεις του με τον Φρανθίσκο Πατσέκο.Τον θεωρούσε καλό άνθρωπο αλλά ανίκανο να ζωγραφίζει.Παράλληλα επηρεάστηκε απο εκείνον αλλά και

απο τους Τσιτσιάνο,Κλόβιο και Ραφαήλ, γι’ αυτό και «Η εκδίωξη των εμπόρων» (πίνακας του Θεοτοκόπουλου) θεωρείται ως πράξη θαυμασμού και σεβασμού ως προς τους καλλιτέχνες αυτούς. Αργότερα, την ίδια περίοδο γνώρισε τον Φαρνέζε,υποστηρικτή του,και άρχισε να δουλεύει για εκείνον. Η απόφασή του αυτή δεν αποδείχθηκε καρποφόρα, καθώς δεν ανέλαβε πολλές δουλειές κατά την παραμονή του.Το 1572 εκδιώχνεται από το παλάτι και από τον Φαρνέζε.Σις 18 Σεπτέμβρη της ίδιας χρονιάς κάνει αίτηση ,με το όνομα Domenico Greco σε μια ομάδα ζωγράφων του Αγίου Λουκά,επιλέγοντας να γίνει αυτόνομος ζωγράφος.

Εξαιτίας του έντονου ανταγωνισμού και της δεινής οικονομικής κατάστασης εγκατέλειψε την Ιταλία και έπλευσε για την Ισπανία.

ΙΣΠΑΝΙΑ

Το 1577 υπολογίζεται ότι μεταφέρθηκε στην Ισπανία,αρχικά στη Μαρδίτη και ύστερα στο Τολέδο.Οι ιστορικοί πιστεύουν ότι ο EL GRECO επέλεξε την Ισπανία,διότι μπορούσε να ικανοποιήσει τις ανάγκες των Ιταλών καλλιτεχνών με τις εισαγωγές χρυσού και αργύρου από την Αμερική. Αρχικά εργαζόταν στο παλάτι της Μαδρίτης, όπου ζωγράφισε κάποιους από τους πιο γνωστούς πίνακες του όπως ‘’Το μαρτύριο του αγίου Μαυρίκιου’’.Το 1582 γίνεται αντιληπτός απο τον βασιλία Φίλιππο,ο οποίος ενυπωσιάζεται με τη ζωγραφική του

Δομήνικου και του ζητά να μετακομίσει στο Τολέδο.Το 1578 γεννιέται ο γιος του,Χόρχε Μανουέλ(Γεώργιος Εμμανουήλ),με την Χερόνιμα δε λας Κουέμπας, η οποία πέθανε στη γέννα.Ο γιος του που έχει πρωταγωνιστήσει σε πολλούς πίνακες του Δομίνικου,κατάφερε να γίνει ένας από τους σημαντικότερους αρχιτέκτονες της πόλης και μεταξύ των έργων του είναι τα σχέδια του δημαρχείου της πόλης.Με τον πατέρα του υπήρξαν συνεργάτες απο 1597 και το όνομα του αναφέρεται σε πολλά έγραφα του Τολέδο.Το 1586 ο ιερέας της ενορίας του Αγίου Θωμά του ανέθεσε την παραγγελεία για τον πίνακα

‘’Η ταφή του κόμη Οργάθ’’ που θεωρείται μέχρι και σήμερα ένα απο τα καλύτερα έργα του. Αν και η Ισπανία του πρόσφερε πολλές χαρές μαζί με αυτές ήρθε και η καταδίκη του στην Ιερά εξέταση. Οι λόγοι που τον έφεραν σε αυτή τη κατάσταση είναι η αγάπη του να δείχνει στους πίνακες του την αντίθεση μεταξύ του κακού και του καλού με τον δικό του έντονο τρόπο. Στον πίνακα του Εσπόλιο τους φάνηκε περίεργο που το κεφάλι του Χριστού ήταν στο ίδιο ύψος με αυτά των βασανιστών του.

Ακόμη ένας λόγος της καταδίκης του ήταν οτι η πηγή του φωτός προέρχεται απο το εσωτερικό του Χριστού,που και αυτός ο ίδιος παρουσιάζεται σαν αποτέλεσμα της μείξης των δυο φύσεων του. Είναι

άνθρωπος γήινος,φθαρτός,θνητός που όμως η θυσία τον κάνει θεό. Τέλος οι τρείς Μαρίες, κάτω αριστερά του πίνακα, δεν αναφέρονται στη Βίβλο. Η ασυνήθιστη για την εποχή επιλογή του να απεικονίσει τον Φερνάντο Νίνο ντε Γκεβάρα με τα γυαλιά του είναι ακόμη μια αιτία που ο Δομίνικος βρέθηκε στην Ιερά Εξέταση.

ΓΕΝΙΚΟΤΕΡΑ Η ΖΩΗ ΤΟΥ

Του άρεσε η πολυτέλεια και ο πλούτος και μια απο τις αγαπημένες του συνήθειες ήταν να έχει ορχήστρα την ώρα του δείπνου. Ζούσε σε ένα μεγάλο σπίτι εικοσιτεσσάρων δωματίων στο παλάτι του Μαρκήσιου στη Βιλένα.

ΤΑ ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΤΟΥ ΧΡΟΝΙΑ

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του ο EL GRECO τα πέρασε πολύ φτωχικά.Για πολλούς πίνακες του δεν πληρωνόταν και χαλούσε τα χρήματα του στα δικαστήρια για οικονομικές διαφορές.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΑΚΜΗΣ Το διάστημα 1600-1607 ο EL GRECO γνώρισε την απόλυτη δόξα.Η τελευταία παραγγελεία που ανέλαβε ήταν σε συνεργασία με τον γίο του για το νοσοκομείο Ταβέρα του Τολέδου.Δεν κατάφερε να τελιώσει ποτέ το έργο του εφόσον πέθανε στις 7 Απριλίου το 1614 σε ηλικία 73 χρόνων.

ΜΕΤΑ ΤΟ ΘΑΝΑΤΟ ΤΟΥ Αρχικά θάφτηκε, με δική του επιθυμία,στο ναό του αγίου Δομήνικου στο Τολέδο.Το 1619,όμως ο γιος του μετέφερε τα λείψανα του στην εκκλησία του Σαν Τορκουάτο,η οποία καταστράφηκε το 19ο αιώνα, με αποτέλεσμα να χαθεί το φέρετρο του.

ΣΥΝΟΛΙΚΟ ΕΡΓΟ

Σύμφωνα με απογραφή του γιου του μετά το θάνατο του πατέρα του,ο Δομήνικος Θεοτοκόπουλος είχε φιλοτεχνήσει: 143 ολοκληρωμένους πίνακες 45 γύψινα ή πήλινα προπλάσματα 150 σχέδια 30 σχέδια για ρετάμπλ 200 χαρακτικά έργα

ΠΙΝΑΚΕΣ ΤΟΥ EL GRECO

«ΜΑΡΙΑ ΜΑΓΔΑΛΗΝΗ»

Αυτοπροσωπογραφία

«Η Πέμπτη Σφραγίδα της Αποκαλύψεως», (1608-14, λάδι σε μουσαμά, 222,3 x 193 εκ., Νέα Υόρκη, Μητροπολιτικό Μουσείο.

«Η εκδίωξη των εμπόρων»

«The Holy Family»

«Λαοκόων»

«Η κυρία με τη γούνα», 1580

«The Burial of Count Orgaz, 1586»

«Συναυλία των Αγγέλων»

«Τhe coronation of the virgin»

"St.Peter in Tears"

Ο Χριστός αίρων τον Σταυρόν

Μαρία Μαγδαληνή

ΠΗΓΕΣ

http://www.sansimera.gr/biographies/811#ixzz3SSmj49y3

www.artlessons.gr

http://www.matia.gr/7/73/7304_1_8.html

http://pyroessalogotimis.blogspot.gr/2012/03.el-greco