EL EL

EL

EL 1 EL

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες 20122010 COM(2010) 774 τελικό Παράρτηmicroα Α Κεφάλαιο 1

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α της

Πρότασης

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για το ευρωπαϊκό σύστηmicroα εθνικών και περιφερειακών λογαριασmicroών της Ευρωπαϊκής Ένωσης

EL 2 EL

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

101 Το ευρωπαϊκό σύστηmicroα εθνικών και περιφερειακών λογαριασmicroών (εφεξής laquoΕΣΛ 2010raquo ή laquoΕΣΛraquo) είναι ένα διεθνώς συmicroβατό λογιστικό πλαίσιο για τη συστηmicroατική και λεπτοmicroερή περιγραφή microιας συνολικής οικονοmicroίας (δηλ περιφέρειας χώρας ή οmicroάδας χωρών) των συνιστωσών της και των σχέσεών της microε άλλες συνολικές οικονοmicroίες

102 Ο προκάτοχος του ΕΣΛ 2010 (το ΕΣΟΛ 95) δηmicroοσιεύτηκε το 1996 Το εγχειρίδιο του ΕΣΛ 2010 έχει την ίδια διάρθρωση microε το ΕΣΟΛ 95 όσον αφορά τα πρώτα δεκατρία κεφάλαια αλλά στη συνέχεια έχει ένδεκα νέα κεφάλαια που εξετάζουν πτυχές της συστήmicroατος οι οποίες αντικατοπτρίζουν τις εξελίξεις στη microέτρηση των σύγχρονων οικονοmicroιών ή στη χρήση του ΕΣΛ 2010 στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ)

103 Το παρόν εγχειρίδιο διαρθρώνεται ως εξής Το κεφάλαιο 1 καλύπτει τα βασικά χαρακτηριστικά του συστήmicroατος από πλευράς όρων και εννοιών καθορίζει τις αρχές του ΕΣΛ και περιγράφει τις θεmicroελιώδεις στατιστικές microονάδες και τις οmicroαδοποιήσεις τους ∆ίνει microια γενική εικόνα της ακολουθίας λογαριασmicroών και περιγράφει συνοπτικά τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη και τον ρόλο των πινάκων προσφοράςndashχρήσεων και του πλαισίου εισροώνndashεκροών Το κεφάλαιο 2 περιγράφει τις θεσmicroικές microονάδες που χρησιmicroοποιούνται στη microέτρηση της οικονοmicroίας και τον τρόπο microε τον οποίο οι εν λόγω microονάδες ταξινοmicroούνται σε τοmicroείς και σε άλλες οmicroάδες έτσι ώστε να microπορούν να γίνονται αναλύσεις Το κεφάλαιο 3 περιγράφει όλες τις συναλλαγές που αφορούν τα προϊόντα (αγαθά και υπηρεσίες) καθώς και τα microη παραχθέντα περιουσιακά στοιχεία στο σύστηmicroα Το κεφάλαιο 4 περιγράφει όλες τις οικονοmicroικές συναλλαγές οι οποίες διανέmicroουν και αναδιανέmicroουν το εισόδηmicroα και τον πλούτο στην οικονοmicroία Το κεφάλαιο 5 περιγράφει τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές που γίνονται στην οικονοmicroία Το κεφάλαιο 6 περιγράφει τις microεταβολές που microπορεί να επέλθουν στην αξία των περιουσιακών στοιχείων microέσω microη οικονοmicroικών γεγονότων ή λόγω microεταβολών των τιmicroών Το κεφάλαιο 7 περιγράφει τους ισολογισmicroούς και το σύστηmicroα ταξινόmicroησης των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων Το κεφάλαιο 8 περιγράφει την ακολουθία των λογαριασmicroών και τα εξισωτικά microεγέθη κάθε λογαριασmicroού Το κεφάλαιο 9 περιγράφει τους πίνακες προσφοράς και χρήσεων και τον ρόλο τους στον συνδυασmicroό των microεγεθών του εισοδήmicroατος της παραγωγής και των δαπανών στην οικονοmicroία Επίσης περιγράφει τους πίνακες εισροώνndashεκροών που microπορούν να προκύψουν από τους πίνακες προσφοράς και χρήσεων Το κεφάλαιο 10 περιγράφει την εννοιολογική βάση για τα microεγέθη τιmicroών και όγκου που σχετίζονται microε τις ονοmicroαστικές αξίες που βρίσκονται στους λογαριασmicroούς Το κεφάλαιο 11 περιγράφει τα microεγέθη του πληθυσmicroού και της αγοράς εργασίας τα οποία microπορούν να χρησιmicroοποιούνται microε τα microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών στην οικονοmicroική ανάλυση Το κεφάλαιο 12 πραγmicroατοποιεί σύντοmicroη περιγραφή των

EL 3 EL

τριmicroηνιαίων εθνικών λογαριασmicroών και εξηγεί τη διαφορά έmicroφασης των εν λόγω λογαριασmicroών σε σχέση microε τους ετήσιους λογαριασmicroούς

104 Το κεφάλαιο 13 περιγράφει τους σκοπούς τις έννοιες και τα ζητήmicroατα κατάρτισης ενός συνόλου περιφερειακών λογαριασmicroών Το κεφάλαιο 14 καλύπτει τη microέτρηση των χρηmicroατοοικονοmicroικών υπηρεσιών που παρέχονται από ενδιάmicroεσους χρηmicroατοοικονοmicroικούς οργανισmicroούς και χρηmicroατοδοτούνται microέσω της καθαρής είσπραξης τόκωνmiddot το εν λόγω κεφάλαιο αποτελεί καρπό πολυετών προσπαθειών έρευνας και ανάπτυξης που κατέβαλαν τα κράτη microέλη προκειmicroένου να διαθέτουν ένα microέγεθος microέτρησης το οποίο να είναι σταθερό και εναρmicroονισmicroένο σε όλα τα κράτη microέλη Το κεφάλαιο 15 σχετικά microε τις συmicroβάσεις τις microισθώσεις και τις άδειες είναι απαραίτητο για την περιγραφή ενός τοmicroέα microε αυξανόmicroενη σηmicroασία στους εθνικούς λογαριασmicroούς Τα κεφάλαια 16 και 17 σχετικά microε τις ασφαλίσεις την κοινωνική ασφάλιση και τις συντάξεις περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο αντιmicroετωπίζονται οι εν λόγω ρυθmicroίσεις στους εθνικούς λογαριασmicroούς καθώς τα ζητήmicroατα αναδιανοmicroής παρουσιάζουν όλο και microεγαλύτερο ενδιαφέρον λόγω της πληθυσmicroιακής γήρανσης Το κεφάλαιο 18 καλύπτει τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής που είναι το ισοδύναmicroο στους εθνικούς λογαριασmicroούς των λογαριασmicroών του συστήmicroατος microέτρησης του ισοζυγίου πληρωmicroών Το κεφάλαιο 19 σχετικά microε τους ευρωπαϊκούς λογαριασmicroούς είναι επίσης νέο και καλύπτει πτυχές των εθνικών λογαριασmicroών στις οποίες οι ευρωπαϊκές θεσmicroικές και εmicroπορικές ρυθmicroίσεις δηmicroιουργούν ζητήmicroατα που απαιτούν εναρmicroονισmicroένη προσέγγιση Το κεφάλαιο 20 περιγράφει τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ενός τοmicroέα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος καθώς τα ζητήmicroατα δηmicroοσιονοmicroικής σύνεσης εκ microέρους των κρατών microελών εξακολουθούν να έχουν ουσιαστική σηmicroασία για την εφαρmicroογή της οικονοmicroικής πολιτικής στην ΕΕ Το κεφάλαιο 21 περιγράφει τη σχέση microεταξύ επιχειρηmicroατικών και εθνικών λογαριασmicroώνmiddot πρόκειται για τοmicroέα αυξανόmicroενου ενδιαφέροντος αφού οι πολυεθνικές εταιρείες αντιπροσωπεύουν ένα συνεχώς αυξανόmicroενο microερίδιο του ΑΕγχΠ όλων των χωρών Το κεφάλαιο 22 περιγράφει τη σχέση των δορυφορικών λογαριασmicroών microε τους κύριους εθνικούς λογαριασmicroούς Τα κεφάλαια 23 και 24 εξυπηρετούν σκοπούς αναφοράςmiddot το κεφάλαιο 23 παραθέτει τις ταξινοmicroήσεις που χρησιmicroοποιούνται για τους τοmicroείς τις δραστηριότητες και τα προϊόντα στο ΕΣΛ 2010 ενώ το κεφάλαιο 24 παραθέτει την πλήρη ακολουθία λογαριασmicroών για κάθε τοmicroέα

105 Το ΕΣΛ 2010 είναι πλήρως συmicroβατό microε τις παγκόσmicroιες κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς δηλ microε το System of National Accounts (Σύστηmicroα εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραmicromicroές καταρτίστηκαν από κοινού από τον Οργανισmicroό Ηνωmicroένων Εθνών (ΟΗΕ) το ∆ιεθνές Νοmicroισmicroατικό Ταmicroείο (∆ΝΤ) τη Στατιστική Υπηρεσία των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Eurostat) τον Οργανισmicroό Οικονοmicroικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και τη ∆ιεθνή Τράπεζα Το ΕΣΛ 2010 επικεντρώνεται στις συνθήκες και τις ανάγκες δεδοmicroένων της ΕΕ Όπως το SNA 2008 το ΕΣΛ 2010 είναι εναρmicroονισmicroένο microε τις έννοιες και τις ταξινοmicroήσεις που χρησιmicroοποιούνται σε πολλές άλλες κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές Χαρακτηριστικά παραδείγmicroατα είναι οι στατιστικές της απασχόλησης οι στατιστικές της βιοmicroηχανικής παραγωγής και οι στατιστικές του εξωτερικού εmicroπορίου Συνεπώς το ΕΣΛ 2010 χρησιmicroεύει ως το κεντρικό πλαίσιο

EL 4 EL

αναφοράς για τις κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές της ΕΕ και των κρατών microελών της

106 Το πλαίσιο του ΕΣΛ αποτελείται από δύο βασικά σύνολα πινάκων

α) τους λογαριασmicroούς των θεσmicroικών τοmicroέωνmiddot

β) το πλαίσιο εισροώνndashεκροών και τους λογαριασmicroούς κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

107 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί παρέχουν κατά θεσmicroικό τοmicroέα microια συστηmicroατική περιγραφή των διαφόρων σταδίων της οικονοmicroικής διεργασίας παραγωγή δηmicroιουργία εισοδήmicroατος διανοmicroή εισοδήmicroατος αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος χρήση εισοδήmicroατος και χρηmicroατοοικονοmicroική και microη χρηmicroατοοικονοmicroική συσσώρευση Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί περιλαmicroβάνουν επίσης ισολογισmicroούς οι οποίοι περιγράφουν τα αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων και την καθαρή θέση κατά την αρχή και το τέλος της λογιστικής περιόδου

108 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών microέσω των πινάκων προσφοράς και χρήσεων περιγράφει microε περισσότερη λεπτοmicroέρεια την παραγωγική διεργασία (διάρθρωση κόστους δηmicroιουργούmicroενο εισόδηmicroα και απασχόληση) και τις ροές αγαθών και υπηρεσιών (παραγωγή εισαγωγές εξαγωγές τελική κατανάλωση ενδιάmicroεση ανάλωση και σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου κατά οmicroάδα προϊόντων) ∆ύο σηmicroαντικές λογιστικές οντότητες αντικατοπτρίζονται σrsquo αυτό το πλαίσιο το άθροισmicroα των εσόδων που δηmicroιουργούνται σε έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας είναι ίσο microε την προστιθέmicroενη αξία που παράγεται από τον εν λόγω κλάδοmiddot και για οποιοδήποτε προϊόν ή οmicroάδα προϊόντων η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση

109 Το ΕΣΛ περιλαmicroβάνει έννοιες σχετικές microε τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Οι έννοιες αυτές αφορούν τους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και το πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων

110 Το ΕΣΛ 2010 δεν περιορίζεται στους ετήσιους εθνικούς λογαριασmicroούς αλλά εφαρmicroόζεται και για τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς καθώς και για τους λογαριασmicroούς που αναφέρονται σε microικρότερες ή microεγαλύτερες περιόδους Εφαρmicroόζεται επίσης στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

111 Το ΕΣΛ συνυπάρχει microε το SNA λόγω των χρήσεων των microεγεθών των εθνικών λογαριασmicroών στην ΕΕ Τα κράτη microέλη της ΕΕ είναι υπεύθυνα για την κατάρτιση και την παρουσίαση των εθνικών λογαριασmicroών τους έτσι ώστε να περιγράφεται η οικονοmicroική κατάσταση των χωρών τους Τα κράτη microέλη καταρτίζουν επίσης ένα σύνολο λογαριασmicroών οι οποίοι υποβάλλονται στην Επιτροπή (Eurostat) στο πλαίσιο ενός κανονιστικού προγράmicromicroατος διαβίβασης στοιχείων τα οποία χρησιmicroοποιούνται σε βασικούς τοmicroείς της κοινωνικής οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής της Ένωσης Τα στοιχεία αυτά χρησιmicroοποιούνται πχ για τον καθορισmicroό των χρηmicroατικών συνεισφορών των κρατών microελών στον προϋπολογισmicroό της ΕΕ microέσω του laquoτέταρτου πόρουraquo για την ενίσχυση των περιφερειών της ΕΕ microέσω του προγράmicromicroατος για τα διαρθρωτικά ταmicroεία και για την παρακολούθηση των

EL 5 EL

οικονοmicroικών επιδόσεων των κρατών microελών στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείmicromicroατος και του συmicroφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης

112 Για να κατανέmicroονται οι εισφορές και οι παροχές σύmicroφωνα microε microεγέθη που καταρτίζονται και παρουσιάζονται microε αυστηρά συνεκτικό τρόπο οι οικονοmicroικές στατιστικές που χρησιmicroοποιούνται γιrsquo αυτούς τους σκοπούς πρέπει να καταρτίζονται σύmicroφωνα microε τις ίδιες έννοιες και τους ίδιους κανόνες Το ΕΣΛ είναι ένας κανονισmicroός ο οποίος καθορίζει τους κανόνες τις συmicroβάσεις τους ορισmicroούς και τις ταξινοmicroήσεις που πρέπει να εφαρmicroόζονται από τα κράτη microέλη κατά την παραγωγή των εθνικών λογαριασmicroών που περιλαmicroβάνονται στο πρόγραmicromicroα διαβίβασης στοιχείων όπως ορίζεται στο παράρτηmicroα Β του παρόντος κανονισmicroού

113 Λόγω των πολύ microεγάλων χρηmicroατικών ποσών που διακυβεύονται στο σύστηmicroα εισφορών και παροχών το οποίο διαχειρίζεται η ΕΕ έχει πολύ microεγάλη σηmicroασία η συνεκτική εφαρmicroογή του συστήmicroατος microέτρησης σε κάθε κράτος microέλος Ως εκ τούτου είναι σηmicroαντικό να υιοθετηθεί microια επιφυλακτική προσέγγιση για τις εκτιmicroήσεις που δεν microπορούν να παρατηρηθούν άmicroεσα στην αγορά αποφεύγοντας τη χρήση διαδικασιών βασιζόmicroενων σε microοντέλα για την εκτίmicroηση των microεγεθών στους εθνικούς λογαριασmicroούς

114 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις ειδικότερες και ακριβέστερες από τις έννοιες του SNA πράγmicroα που αποσκοπεί στη διασφάλιση της microεγαλύτερης δυνατής συνεκτικότητας microεταξύ των microεγεθών των κρατών microελών τα οποία προκύπτουν από τους εθνικούς λογαριασmicroούς Η θεmicroελιώδης αυτή απαίτηση για αξιόπιστες και συνεκτικές εκτιmicroήσεις είχε ως αποτέλεσmicroα τον προσδιορισmicroό ενός βασικού συνόλου εθνικών λογαριασmicroών στην ΕΕ Όταν το επίπεδο συνεκτικότητας των microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών είναι ανεπαρκές οι εν λόγω εκτιmicroήσεις περιλαmicroβάνονται γενικά στους λεγόmicroενους laquomicroη βασικούς λογαριασmicroούςraquo οι οποίοι καλύπτουν τους συmicroπληρωmicroατικούς πίνακες και τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς

Παράδειγmicroα τοmicroέα στον οποίο η ΕΕ έκρινε αναγκαίο να είναι επιφυλακτική στο ΕΣΛ 2010 αποτελεί ο τοmicroέας των συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων Το επιχείρηmicroα της microέτρησης των εν λόγω υποχρεώσεων microε σκοπό την ενίσχυση της οικονοmicroικής ανάλυσης είναι ισχυρό αλλά η θεmicroελιώδης για την ΕΕ απαίτηση να παράγονται λογαριασmicroοί που να είναι συνεκτικοί τόσο διαχρονικά όσο και διαχωρικά επέβαλε την υιοθέτηση επιφυλακτικής προσέγγισης

EL 6 EL

Παγκοσmicroιοποίηση

116 Η αυξανόmicroενη παγκοσmicroιοποίηση της οικονοmicroίας ενίσχυσε τις διεθνείς εmicroπορικές συναλλαγές σε όλες τις microορφές τους και κατέστησε δυσχερέστερη για τις διάφορες χώρες την καταγραφή των εγχώριων οικονοmicroικών τους δραστηριοτήτων στους εθνικούς λογαριασmicroούς τους Η παγκοσmicroιοποίηση είναι η δυναmicroική και πολυδιάστατη διαδικασία microε την οποία οι εθνικοί πόροι αποκτούν microεγαλύτερη διεθνή κινητικότητα ενώ οι εθνικές οικονοmicroίες αποκτούν όλο και microεγαλύτερη αλληλεξάρτηση Το στοιχείο της παγκοσmicroιοποίησης που εν δυνάmicroει προκαλεί τα περισσότερα προβλήmicroατα microετρήσεων για τους εθνικούς λογαριασmicroούς είναι το αυξανόmicroενο ποσοστό των διεθνών συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται από πολυεθνικές εταιρείες όπου οι διασυνοριακές συναλλαγές γίνονται microεταξύ microητρικών θυγατρικών και συνδεδεmicroένων εταιρειών Υπάρχουν όmicroως και άλλες προκλήσεις microερικές από τις οποίες παρατίθενται στον παρακάτω λεπτοmicroερέστερο κατάλογο

1) τιmicroολόγηση microεταβιβάσεων microεταξύ συνδεδεmicroένων εταιρειών (αποτίmicroηση εισαγωγών και εξαγωγών)middot

2) αύξηση των συmicroφωνιών υπεργολαβίας για τη microεταποίηση πρώτων υλών (tolling agreements) όπου πραγmicroατοποιείται εmicroπορία αγαθών από χώρα σε χώρα χωρίς αλλαγή κυριότητας (αγαθά προς microεταποίηση) και αύξηση του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίουmiddot

3) διεθνές εmicroπόριο microέσω του διαδικτύου τόσο για τις εταιρείες όσο και για τα νοικοκυριάmiddot

4) εmicroπορία και χρήση περιουσιακών στοιχείων διανοητικής ιδιοκτησίας σε ολόκληρο τον κόσmicroοmiddot

5) εργαζόmicroενοι στην αλλοδαπή που microεταβιβάζουν σηmicroαντικά ποσά στην οικογένειά τους στην επικράτεια της χώρας καταγωγής τους (εmicroβάσmicroατα εργαζοmicroένων microέρος των προσωπικών microεταβιβάσεων)middot

6) πολυεθνικές εταιρείες που ασκούν τις επιχειρηmicroατικές τους δραστηριότητες πέρα από τα εθνικά σύνορα ώστε να microεγιστοποιήσουν την αποδοτικότητα της παραγωγής και να ελαχιστοποιήσουν τη συνολική φορολογική τους επιβάρυνση Αυτό microπορεί να οδηγήσει σε τεχνητές εταιρικές δοmicroές που ενδέχεται να microην αντικατοπτρίζουν την οικονοmicroική πραγmicroατικότηταmiddot

7) χρήση υπεράκτιων χρηmicroατοοικονοmicroικών φορέων (οντότητες ειδικού σκοπού και άλλες microορφές) για τη χρηmicroατοδότηση παγκόσmicroιων δραστηριοτήτωνmiddot

8) επανεξαγωγές αγαθών και στην ΕΕ microεταφορά αγαθών microεταξύ κρατών microελών microετά την είσοδό τους στην οικονοmicroική ένωση (οιονεί microεταφορά)middot

EL 7 EL

9) αύξηση των ξένων άmicroεσων επενδύσεων και ανάγκη προσδιορισmicroού και κατανοmicroής των ροών άmicroεσων επενδύσεων

117 Όλες αυτές οι όλο και πιο συνηθισmicroένες πτυχές της παγκοσmicroιοποίησης καθιστούν την καταγραφή και την ακριβή microέτρηση των διασυνοριακών ροών microια όλο και microεγαλύτερη πρόκληση για τους εθνικούς στατιστικούς υπαλλήλους Ακόmicroη και microε ένα ολοκληρωmicroένο και αξιόπιστο σύστηmicroα συλλογής και microέτρησης για τις καταχωρίσεις του τοmicroέα της αλλοδαπής (και συνεπώς για τους διεθνείς λογαριασmicroούς του ισοζυγίου πληρωmicroών) η παγκοσmicroιοποίηση θα αυξήσει την ανάγκη καταβολής πρόσθετων προσπαθειών ώστε να διατηρηθεί η ποιότητα των εθνικών λογαριασmicroών για όλες τις οικονοmicroίες και τις οmicroαδοποιήσεις οικονοmicroιών

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ

Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική

118 Το πλαίσιο του ΕΣΛ microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για την ανάλυση και αξιολόγηση των εξής

α) ∆ιάρθρωση microιας συνολικής οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα χρησιmicroοποιούmicroενων microεγεθών είναι τα ακόλουθα

1) προστιθέmicroενη αξία και απασχόληση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot

2) προστιθέmicroενη αξία και απασχόληση κατά περιφέρειαmiddot

3) διανεmicroόmicroενο εισόδηmicroα κατά τοmicroέαmiddot

4) εισαγωγές και εξαγωγές κατά οmicroάδα προϊόντωνmiddot

5) τελική καταναλωτική δαπάνη κατά λειτουργική θέση και κατά οmicroάδα προϊόντωνmiddot

6) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και απόθεmicroα πάγιου κεφαλαίου κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot

7) σύνθεση των αποθεmicroάτων και των ροών των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων κατά είδος στοιχείου και κατά τοmicroέα

β) Συγκεκριmicroένα τmicroήmicroατα ή πτυχές microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) τραπεζικό σύστηmicroα και χρηmicroατοοικονοmicroικός τοmicroέας στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

2) ρόλος της γενικής κυβέρνησης και της χρηmicroατοοικονοmicroικής της θέσηςmiddot

3) οικονοmicroία microιας συγκεκριmicroένης περιφέρειας (σε σύγκριση microε την οικονοmicroία του συνόλου της χώρας)middot

EL 8 EL

4) αποταmicroίευση των νοικοκυριών και επίπεδα χρέους

γ) ∆ιαχρονική ανάπτυξη microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) ανάλυση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠmiddot

2) ανάλυση του πληθωρισmicroούmiddot

3) ανάλυση των εποχικών χαρακτηριστικών των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούςmiddot

4) ανάλυση της microεταβολής της σηmicroασίας συγκεκριmicroένων χρηmicroατοοικονοmicroικών microέσων διαχρονικά πχ αυξανόmicroενη σηmicroασία των χρηmicroατοοικονοmicroικών παραγώγωνmiddot

5) σύγκριση των βιοmicroηχανικών δοmicroών της εθνικής οικονοmicroίας σε microακροχρόνια βάση

δ) Συνολική οικονοmicroία σε σχέση microε άλλες οικονοmicroίες Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) σύγκριση των ρόλων και του microεγέθους της γενικής κυβέρνησης στα κράτη microέλη της ΕΕmiddot

2) ανάλυση των αλληλεξαρτήσεων microεταξύ των οικονοmicroιών της ΕΕmiddot

3) ανάλυση της σύνθεσης και του προορισmicroού των εξαγωγών της ΕΕmiddot

4) σύγκριση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠ ή του κατά κεφαλήν διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος στην ΕΕ και σε άλλες ανεπτυγmicroένες οικονοmicroίες

119 Για την ΕΕ και τα κράτη microέλη της τα στοιχεία που λαmicroβάνονται microε βάση το πλαίσιο ΕΣΛ διαδραmicroατίζουν πολύ σηmicroαντικό ρόλο στη διαmicroόρφωση και παρακολούθηση της κοινωνικής και οικονοmicroικής πολιτικής τους

Στα ακόλουθα παραδείγmicroατα παρατίθενται χρήσεις του πλαισίου ΕΣΛ

α) παρακολούθηση και καθοδήγηση της χάραξης microακροοικονοmicroικών και νοmicroισmicroατικών πολιτικών στην ευρωζώνη και καθορισmicroός κριτηρίων σύγκλισης για την οικονοmicroική και νοmicroισmicroατική ένωση (ΟΝΕ) υπό τη microορφή στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών (πχ ποσοστά αύξησης του ΑΕγχΠ)middot

β) καθορισmicroός κριτηρίων για τη διαδικασία υπερβολικού ελλείmicromicroατος microέτρηση του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος και του δηmicroόσιου χρέουςmiddot

γ) παροχή χρηmicroατοοικονοmicroικής στήριξης σε περιφέρειες της ΕΕ για την κατανοmicroή των χορηγούmicroενων κεφαλαίων στις περιφέρειες χρησιmicroοποιούνται στατιστικές των περιφερειακών λογαριασmicroώνmiddot

EL 9 EL

δ) καθορισmicroός των ιδίων πόρων του προϋπολογισmicroού της ΕΕ Αυτοί εξαρτώνται από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών microε τρεις τρόπους

1) οι συνολικοί πόροι της ΕΕ καθορίζονται ως εκατοστιαίο ποσοστό του αθροίσmicroατος των ακαθάριστων εθνικών εισοδηmicroάτων (ΑΕΕ) των κρατών microελώνmiddot

2) ο τρίτος ίδιος πόρος της ΕΕ είναι ο ίδιος πόρος ΦΠΑ Οι συνεισφορές από τα κράτη microέλη για τον πόρο αυτόν καθορίζονται σε microεγάλο βαθmicroό από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών επειδή τα εν λόγω στοιχεία χρησιmicroοποιούνται για τον υπολογισmicroό του microέσου ποσοστού ΦΠΑmiddot

3) τα σχετικά microεγέθη της συνεισφοράς του κάθε κράτους microέλους για τον τέταρτο ίδιο πόρο της ΕΕ βασίζονται σε εκτιmicroήσεις του ακαθάριστου εθνικού εισοδήmicroατός τους Οι εν λόγω εκτιmicroήσεις αποτελούν τη βάση για την πλειονότητα των πληρωmicroών των κρατών microελών

Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ

120 Για να εξασφαλιστεί ισορροπία microεταξύ των αναγκών για στοιχεία και των δυνατοτήτων συλλογής στοιχείων οι έννοιες του ΕΣΛ έχουν διάφορα σηmicroαντικά χαρακτηριστικά Τα χαρακτηριστικά είναι ότι οι λογαριασmicroοί είναι

α) διεθνώς συmicroβατοίmiddot

β) εναρmicroονισmicroένοι microε άλλα κοινωνικά και οικονοmicroικά στατιστικά συστήmicroαταmiddot

γ) συνεπείςmiddot

δ) λειτουργικοί δηλ microετρήσιmicroοι στην πράξηmiddot

ε) διαφορετικοί από τις περισσότερες διοικητικές έννοιεςmiddot

στ) παγιωmicroένοι και σταθεροί για microεγάλη χρονική περίοδοmiddot

ζ) εστιασmicroένοι στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρουςmiddot

η) εφαρmicroόσιmicroοι σε διάφορες καταστάσεις και για διάφορους σκοπούς

121 Οι έννοιες είναι διεθνώς συmicroβατές γιατί

α) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι συmicroβατές microε τις έννοιες των παγκόσmicroιων κατευθυντήριων γραmicromicroών για τους εθνικούς λογαριασmicroούς δηλ microε τις έννοιες του SNAmiddot

β) για τα κράτη microέλη της ΕΕ το ΕΣΛ είναι το πρότυπο για την υποβολή στοιχείων σχετικών microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς σε όλους τους διεθνείς οργανισmicroούςmiddot

EL 10 EL

Η διεθνής συmicroβατότητα των εννοιών έχει ουσιαστική σηmicroασία κατά τη σύγκριση στατιστικών διαφόρων χωρών

122 Οι έννοιες είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις έννοιες άλλων κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών Επειδή το ΕΣΛ χρησιmicroοποιεί έννοιες και ταξινοmicroήσεις (πχ NACE αναθ 2) οι οποίες χρησιmicroοποιούνται και για άλλες κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές των κρατών microελών της ΕΕ πχ στις στατιστικές της βιοmicroηχανικής παραγωγής τις στατιστικές του εξωτερικού εmicroπορίου και τις στατιστικές της απασχόλησης οι εννοιολογικές διαφορές ελαχιστοποιήθηκαν Επιπλέον οι εν λόγω έννοιες και ταξινοmicroήσεις της ΕΕ είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες του Οργανισmicroού Ηνωmicroένων Εθνών

Η εναρmicroόνιση αυτή microε τις κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές βοηθά στη σύνδεση microε τα εν λόγω στοιχεία και στη σύγκριση microrsquo αυτά έτσι ώστε να microπορεί να διασφαλιστεί η ποιότητα των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών Επιπλέον οι πληροφορίες που περιέχονται στις συγκεκριmicroένες στατιστικές microπορούν να συσχετιστούν καλύτερα microε τις γενικές στατιστικές σχετικά microε την εθνική οικονοmicroία

123 Οι κοινές έννοιες που χρησιmicroοποιούνται σε όλο το πλαίσιο της εθνικής λογιστικής και στα άλλα συστήmicroατα κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών επιτρέπουν τη δηmicroιουργία συνεκτικών microεγεθών Έτσι microπορούν πχ να υπολογιστούν τα ακόλουθα

α) στοιχεία για την παραγωγικότητα όπως η προστιθέmicroενη αξία ανά δεδουλευmicroένη ώρα (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών της προστιθεmicroένης αξίας και των δεδουλευmicroένων ωρών)middot

β) εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα κατά κεφαλήν (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του εθνικού διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και των microεγεθών πληθυσmicroού)middot

γ) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου ως εκατοστιαίο ποσοστό του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των ορισmicroών αυτών των ροών και αποθεmicroάτων)middot

δ) δηmicroόσιο έλλειmicromicroα και δηmicroόσιο χρέος ως εκατοστιαία ποσοστά του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος του δηmicroόσιου χρέους και του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος)

Χάρη σrsquo αυτή την εσωτερική συνέπεια των εννοιών microπορούν επίσης να γίνονται ορισmicroένες εκτιmicroήσεις βάσει υπολοίπων πχ η αποταmicroίευση microπορεί να εκτιmicroάται ως η διαφορά microεταξύ του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και της τελικής καταναλωτικής δαπάνης

124 Οι έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ εφαρmicroόζονται microε τρόπο που διευκολύνει τη συλλογή των στοιχείων και τις microετρήσεις Ο λειτουργικός χαρακτήρας εκφράζεται microε πολλούς τρόπους στις οδηγίες κατάρτισης των λογαριασmicroών

EL 11 EL

α) ορισmicroένες δραστηριότητες ή στοιχεία περιγράφονται microόνο όταν έχουν σηmicroαντικό microέγεθος Για παράδειγmicroα η παραγωγή αγαθών από νοικοκυριά για ίδιο λογαριασmicroό όπως η ύφανση ενδυmicroάτων και η παραγωγή κεραmicroικών δεν πρέπει να καταγράφονται ως παραγωγή επειδή η εν λόγω παραγωγή δεν είναι σηmicroαντική για τις χώρες της ΕΕmiddot

β) ορισmicroένες έννοιες συνοδεύονται από οδηγίες σχετικά microε τον τρόπο εκτίmicroησής τους Για παράδειγmicroα στον ορισmicroό της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου γίνεται αναφορά στη γραmicromicroική απόσβεση Για την εκτίmicroηση του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου πρέπει να εφαρmicroόζεται η microέθοδος διαρκούς απογραφής όταν δεν υπάρχουν άmicroεσες πληροφορίες σχετικά microε το απόθεmicroα πάγιων περιουσιακών στοιχείων Άλλο παράδειγmicroα είναι η αποτίmicroηση της παραγωγής για ίδιο λογαριασmicroό καταρχήν θα πρέπει να γίνεται σε βασικές τιmicroές αλλά αν χρειάζεται ως προσέγγιση των βασικών τιmicroών microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί το άθροισmicroα των διαφόρων στοιχείων του κόστους

γ) έχουν υιοθετηθεί ορισmicroένες συmicroβάσεις Για παράδειγmicroα κατά σύmicroβαση οι συλλογικές υπηρεσίες που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης ταξινοmicroούνται όλες ως τελική καταναλωτική δαπάνη

125 Ωστόσο τα στοιχεία που χρειάζονται για τις στατιστικές σχετικά microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς ενδέχεται να microην microπορούν να συλλεγούν άmicroεσα αφού οι έννοιες στις οποίες βασίζονται τα εν λόγω στοιχεία διαφέρουν συνήθως από τις έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές των διοικητικών στοιχείων Χαρακτηριστικά παραδείγmicroατα διοικητικών πηγών είναι οι επιχειρηmicroατικοί λογαριασmicroοί τα στοιχεία για διάφορα είδη φόρων (ΦΠΑ ατοmicroικός φόρος εισοδήmicroατος εισαγωγικοί δασmicroοί κλπ) στοιχεία κοινωνικών ασφαλίσεων και στοιχεία από εποπτικά όργανα τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών Αυτά τα διοικητικά στοιχεία χρησιmicroεύουν συχνά ως εισροές για την κατάρτιση των εθνικών λογαριασmicroών Γενικά τα εν λόγω στοιχεία τροποποιούνται ώστε να συmicromicroορφωθούν microε το ΕΣΛ

Οι έννοιες του ΕΣΛ διαφέρουν συνήθως από τις αντίστοιχες διοικητικές έννοιες κατά τα εξής

α) οι διοικητικές έννοιες διαφέρουν από χώρα σε χώρα Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διεθνής συmicroβατότηταmiddot

β) οι διοικητικές έννοιες microεταβάλλονται διαχρονικά Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διαχρονική συγκρισιmicroότητα middot

γ) οι έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές διοικητικών στοιχείων δεν είναι συνήθως συνεπείς microεταξύ των διαφόρων διοικητικών συστηmicroάτων Ωστόσο η σύνδεση και η σύγκριση στοιχείων που έχει ουσιαστική σηmicroασία για την κατάρτιση των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών είναι δυνατή microόνο microε ένα συνεπές σύνολο εννοιώνmiddot

δ) οι διοικητικές έννοιες δεν είναι γενικά οι βέλτιστες για την πραγmicroατοποίηση οικονοmicroικών αναλύσεων και για την αξιολόγηση της οικονοmicroικής πολιτικής

EL 12 EL

126 Εντούτοις οι πηγές διοικητικών στοιχείων καλύπτουν πολύ ικανοποιητικά τις ανάγκες στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και λοιπών στατιστικών επειδή

α) έννοιες και ταξινοmicroήσεις που έχουν αρχικά δηmicroιουργηθεί για στατιστικούς σκοπούς microπορούν επίσης να χρησιmicroοποιούνται για διοικητικούς σκοπούς πχ ταξινόmicroηση των δαπανών της γενικής κυβέρνησης κατά είδοςmiddot

β) οι πηγές διοικητικών στοιχείων microπορεί να λαmicroβάνουν ρητά υπόψη τις (ξεχωριστές) ανάγκες στοιχείων των στατιστικώνmiddot αυτό ισχύει για παράδειγmicroα στο σύστηmicroα Intrastat για την παροχή πληροφοριών σχετικά microε τις παραδόσεις αγαθών microεταξύ κρατών microελών της ΕΕ

127 Οι κύριες έννοιες του ΕΣΛ είναι παγιωmicroένες και σταθερές για microεγάλο χρονικό διάστηmicroα επειδή

α) έχουν εγκριθεί ως διεθνές πρότυπο για πολλά χρόνιαmiddot

β) στις διαδοχικές διεθνείς κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς πολύ λίγες από τις βασικές έννοιες αλλάζουν

Αυτή η εννοιολογική συνέχεια microειώνει την ανάγκη επανυπολογισmicroού των χρονολογικών σειρών Επιπλέον περιορίζει την έκθεση των εννοιών σε εθνικές και διεθνείς πολιτικές πιέσεις Για τους λόγους αυτούς τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών έχουν χρησιmicroεύσει ως αντικειmicroενική βάση δεδοmicroένων για την οικονοmicroική πολιτική και την οικονοmicroική ανάλυση

128 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι εστιασmicroένες στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρους Τα αποθέmicroατα και οι ροές που δεν είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους ή που δεν έχουν σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

Η αρχή αυτή δεν εφαρmicroόζεται αυστηρά επειδή θα πρέπει επίσης να λαmicroβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις για συνέπεια και οι ανάγκες των χρηστών Για παράδειγmicroα απαιτείται για λόγους συνέπειας να καταγράφεται ως παραγωγή η αξία των συλλογικών υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση επειδή η πληρωmicroή αmicroοιβών στους εργαζοmicroένους και η αγορά κάθε είδους αγαθών και υπηρεσιών από φορείς της γενικής κυβέρνησης είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Επιπλέον για σκοπούς οικονοmicroικής ανάλυσης και πολιτικής η περιγραφή των συλλογικών υπηρεσιών της γενικής κυβέρνησης σε σχέση microε την υπόλοιπη εθνική οικονοmicroία αυξάνει τη χρησιmicroότητα των εθνικών λογαριασmicroών ως συνόλου

129 Το πεδίο εφαρmicroογής των εννοιών του ΕΣΛ microπορεί να αναδειχθεί microε την εξέταση ορισmicroένων σηmicroαντικών οριακών περιπτώσεων

Τα παρακάτω καταγράφονται εντός του ορίου παραγωγής του ΕΣΛ (βλ σηmicroεία 307 έως 309)

α) παραγωγή ατοmicroικών και συλλογικών υπηρεσιών από τη γενική κυβέρνησηmiddot

EL 13 EL

β) παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό από ιδιοκατοίκησηmiddot

γ) παραγωγή αγαθών για ιδία τελική κατανάλωση πχ γεωργικών προϊόντωνmiddot

δ) κατασκευή για ίδιο λογαριασmicroό περιλαmicroβανοmicroένης της κατασκευής από νοικοκυριάmiddot

ε) παραγωγή υπηρεσιών από αmicroειβόmicroενο οικιακό προσωπικόmiddot

στ) εκτροφή ιχθύων σε ιχθυοτροφείαmiddot

ζ) παραγωγή απαγορευmicroένη διά νόmicroου εφόσον όλες οι microονάδες που εmicroπλέκονται στη συναλλαγή συmicromicroετέχουν εθελοντικάmiddot

η) παραγωγή τα έσοδα της οποίας δεν δηλώνονται όλα στις φορολογικές αρχές πχ λαθραία παραγωγή υφασmicroάτων

130 Τα παρακάτω δεν εmicroπίπτουν στο όριο παραγωγής του ΕΣΛ και δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό πχ καθαρισmicroός παρασκευή γευmicroάτων ή φροντίδα ασθενών ή ηλικιωmicroένωνmiddot

β) εθελοντικές υπηρεσίες που δεν έχουν ως αποτέλεσmicroα την παραγωγή αγαθών πχ φροντίδα και καθαρισmicroός χωρίς αmicroοιβήmiddot

γ) φυσική αναπαραγωγή ιχθύων στην ανοικτή θάλασσα

131 Το ΕΣΛ καταγράφει όλες τις εκροές που προέρχονται από παραγωγή η οποία πραγmicroατοποιείται εντός του ορίου παραγωγής Εντούτοις οι εκροές (παραγωγή) των βοηθητικών δραστηριοτήτων δεν καταγράφονται Όλες οι εισροές που αναλώνονται από microια βοηθητική δραστηριότητα αντιmicroετωπίζονται ως εισροές στη δραστηριότητα που υποστηρίζει Αν microια επιχείρηση που πραγmicroατοποιεί microόνο βοηθητικές δραστηριότητες είναι στατιστικά παρατηρήσιmicroη microε την έννοια ότι υπάρχουν άmicroεσα διαθέσιmicroοι ξεχωριστοί λογαριασmicroοί για την παραγωγή που πραγmicroατοποιεί ή αν βρίσκεται σε τόπο γεωγραφικά διαφορετικό από τις επιχειρήσεις που εξυπηρετεί πρέπει να καταγραφεί ως ξεχωριστή microονάδα και να ταξινοmicroηθεί στον κλάδο που αντιστοιχεί στην κύρια δραστηριότητά της τόσο στους εθνικούς όσο και στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς Αν δεν υπάρχουν διαθέσιmicroα κατάλληλα βασικά στοιχεία η παραγωγή της βοηθητικής δραστηριότητας microπορεί να εκτιmicroηθεί ως το άθροισmicroα των στοιχείων του κόστους

132 Αν οι δραστηριότητες θεωρούνται παραγωγή και οι εκροές τους καταγράφονται τότε καταγράφονται επίσης και το αντίστοιχο εισόδηmicroα η αντίστοιχη απασχόληση η αντίστοιχη τελική κατανάλωση κλπ Για παράδειγmicroα αν η παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό λόγω ιδιοκατοίκησης καταγράφεται ως παραγωγή καταγράφονται επίσης το εισόδηmicroα και η τελική καταναλωτική δαπάνη που δηmicroιουργούνται από την εν λόγω παραγωγή για τους συγκεκριmicroένους

EL 14 EL

ιδιοκατοικούντες Έτσι διατηρείται η συνεκτικότητα microε το σύστηmicroα των στατιστικών εργασίας όπου δεν καταγράφεται απασχόληση για ιδιοκτησία κατοικιών Το αντίστροφο ισχύει όταν οι δραστηριότητες δεν καταγράφονται ως παραγωγή οι οικιακές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό δεν δηmicroιουργούν εισόδηmicroα και τελική καταναλωτική δαπάνη και εποmicroένως δεν υπάρχει απασχόληση

133 Το ΕΣΛ περιέχει επίσης ορισmicroένες συmicroβάσεις πχ

α) αποτίmicroηση της παραγωγής των φορέων της γενικής κυβέρνησηςmiddot

β) αποτίmicroηση της παραγωγής των ασφαλιστικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών χρηmicroατοοικονοmicroικής διαmicroεσολάβησης που microετρούνται έmicromicroεσαmiddot

γ) καταγραφή όλων των συλλογικών υπηρεσιών που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση ως τελική καταναλωτική δαπάνη και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωση

Ταξινόmicroηση κατά τοmicroέα

134 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί δηmicroιουργούνται microε την κατανοmicroή των microονάδων σε τοmicroείς πράγmicroα που επιτρέπει να παρουσιάζονται οι συναλλαγές και τα εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών κατά τοmicroέα Η παρουσίαση κατά τοmicroέα αποκαλύπτει πολλά βασικά microεγέθη για σκοπούς οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής Οι κύριοι τοmicroείς είναι τα νοικοκυριά η γενική κυβέρνηση οι εταιρείες (χρηmicroατοοικονοmicroικές και microη χρηmicroατοοικονοmicroικές) τα microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) και η αλλοδαπή

Η διάκριση microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων είναι σηmicroαντική Μια οντότητα ελεγχόmicroενη από τη γενική κυβέρνηση η οποία εmicroφανίζεται ως εταιρεία παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων ταξινοmicroείται στον τοmicroέα των εταιρειών έξω από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης Συνεπώς τα επίπεδα του ελλείmicromicroατος και του χρέους της εταιρείας δεν συνυπολογίζονται στο έλλειmicromicroα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης

135 Είναι σηmicroαντικό να καθοριστούν σαφή και ολοκληρωmicroένα κριτήρια για την κατανοmicroή των οντοτήτων σε τοmicroείς

Ο δηmicroόσιος τοmicroέας αποτελείται στην οικονοmicroία από όλες τις θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους που ελέγχονται από τη γενική κυβέρνηση Ο ιδιωτικός τοmicroέας αποτελείται από όλες τις υπόλοιπες microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

Στον πίνακα 11 παρατίθενται τα κριτήρια που χρησιmicroοποιούνται για τη διάκριση microεταξύ του δηmicroόσιου και του ιδιωτικού τοmicroέα και στον δηmicroόσιο τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης και του τοmicroέα των δηmicroόσιων επιχειρήσεων ενώ στον ιδιωτικό τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα των ΜΚΙΕΝ και του τοmicroέα των ιδιωτικών επιχειρήσεων

EL 15 EL

Πίνακας 11

Κριτήρια Έλεγχος από τη γενική κυβέρνηση

(δηmicroόσιος τοmicroέας)

Έλεγχος από τον ιδιωτικό τοmicroέα

(ιδιωτικός τοmicroέας)

Μη εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

Γενική κυβέρνηση

ΜΚΙΕΝ

Εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

∆ηmicroόσιες επιχειρήσεις

Ιδιωτικές επιχειρήσεις

136 Ως έλεγχος ορίζεται η ικανότητα καθορισmicroού της γενικής πολιτικής ή προγράmicromicroατος microιας θεσmicroικής microονάδας Πλήρης ορισmicroός του ελέγχου δίνεται στο σηmicroείο 226

137 Ο διαχωρισmicroός microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και συνεπώς για τις οντότητες του δηmicroόσιου τοmicroέα η κατάταξή τους στον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τοmicroέα των δηmicroοσίων επιχειρήσεων αποφασίζεται microε βάση τον ακόλουθο κανόνα

Μια δραστηριότητα θεωρείται δραστηριότητα παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων όταν τα αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες αποτελούν αντικείmicroενο εmicroπορίας υπό τους ακόλουθους όρους

1) οι πωλητές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση των κερδών τους σε microακροπρόθεσmicroη βάση πωλώντας αγαθά και υπηρεσίες ελεύθερα στην αγορά σε οποιονδήποτε είναι διατεθειmicroένος να πληρώσει τη ζητούmicroενη τιmicroήmiddot

2) οι αγοραστές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση του οφέλους τους δεδοmicroένων των περιορισmicroένων πόρων τους αγοράζοντας προϊόντα τα οποία ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους στην προσφερόmicroενη τιmicroήmiddot

3) υπάρχουν αποτελεσmicroατικές αγορές όπου οι πολίτες και οι αγοραστές έχουν πρόσβαση στην αγορά και πληροφορίες σχετικά microrsquo αυτή Μια αγορά microπορεί να λειτουργεί αποτελεσmicroατικά ακόmicroη και αν δεν πληρούνται απόλυτα οι εν λόγω όροι

138 Το επίπεδο λεπτοmicroέρειας του εννοιολογικού πλαισίου του ΕΣΛ παρέχει δυνατότητες ευελιξίας ορισmicroένες έννοιες δεν εmicroφανίζονται ρητά στο ΕΣΛ microπορούν όmicroως εύκολα να παραχθούν απrsquo αυτό Παράδειγmicroα αποτελεί η δηmicroιουργία νέων τοmicroέων microε αναδιάταξη των υποτοmicroέων που ορίζονται στο ΕΣΛ

139 Η ευελιξία εκφράζεται επίσης microε τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων κριτηρίων που δεν έρχονται σε σύγκρουση microε τη λογική του συστήmicroατος Για παράδειγmicroα τα κριτήρια αυτά microπορούν να επιτρέψουν την κατάρτιση λογαριασmicroών για υποτοmicroείς microε βάση το microέγεθος της απασχόλησης για τις παραγωγικές microονάδες ή το microέγεθος του

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 1 EL

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΠΙΤΡΟΠΗ

Βρυξέλλες 20122010 COM(2010) 774 τελικό Παράρτηmicroα Α Κεφάλαιο 1

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α της

Πρότασης

ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ

για το ευρωπαϊκό σύστηmicroα εθνικών και περιφερειακών λογαριασmicroών της Ευρωπαϊκής Ένωσης

EL 2 EL

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

101 Το ευρωπαϊκό σύστηmicroα εθνικών και περιφερειακών λογαριασmicroών (εφεξής laquoΕΣΛ 2010raquo ή laquoΕΣΛraquo) είναι ένα διεθνώς συmicroβατό λογιστικό πλαίσιο για τη συστηmicroατική και λεπτοmicroερή περιγραφή microιας συνολικής οικονοmicroίας (δηλ περιφέρειας χώρας ή οmicroάδας χωρών) των συνιστωσών της και των σχέσεών της microε άλλες συνολικές οικονοmicroίες

102 Ο προκάτοχος του ΕΣΛ 2010 (το ΕΣΟΛ 95) δηmicroοσιεύτηκε το 1996 Το εγχειρίδιο του ΕΣΛ 2010 έχει την ίδια διάρθρωση microε το ΕΣΟΛ 95 όσον αφορά τα πρώτα δεκατρία κεφάλαια αλλά στη συνέχεια έχει ένδεκα νέα κεφάλαια που εξετάζουν πτυχές της συστήmicroατος οι οποίες αντικατοπτρίζουν τις εξελίξεις στη microέτρηση των σύγχρονων οικονοmicroιών ή στη χρήση του ΕΣΛ 2010 στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ)

103 Το παρόν εγχειρίδιο διαρθρώνεται ως εξής Το κεφάλαιο 1 καλύπτει τα βασικά χαρακτηριστικά του συστήmicroατος από πλευράς όρων και εννοιών καθορίζει τις αρχές του ΕΣΛ και περιγράφει τις θεmicroελιώδεις στατιστικές microονάδες και τις οmicroαδοποιήσεις τους ∆ίνει microια γενική εικόνα της ακολουθίας λογαριασmicroών και περιγράφει συνοπτικά τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη και τον ρόλο των πινάκων προσφοράςndashχρήσεων και του πλαισίου εισροώνndashεκροών Το κεφάλαιο 2 περιγράφει τις θεσmicroικές microονάδες που χρησιmicroοποιούνται στη microέτρηση της οικονοmicroίας και τον τρόπο microε τον οποίο οι εν λόγω microονάδες ταξινοmicroούνται σε τοmicroείς και σε άλλες οmicroάδες έτσι ώστε να microπορούν να γίνονται αναλύσεις Το κεφάλαιο 3 περιγράφει όλες τις συναλλαγές που αφορούν τα προϊόντα (αγαθά και υπηρεσίες) καθώς και τα microη παραχθέντα περιουσιακά στοιχεία στο σύστηmicroα Το κεφάλαιο 4 περιγράφει όλες τις οικονοmicroικές συναλλαγές οι οποίες διανέmicroουν και αναδιανέmicroουν το εισόδηmicroα και τον πλούτο στην οικονοmicroία Το κεφάλαιο 5 περιγράφει τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές που γίνονται στην οικονοmicroία Το κεφάλαιο 6 περιγράφει τις microεταβολές που microπορεί να επέλθουν στην αξία των περιουσιακών στοιχείων microέσω microη οικονοmicroικών γεγονότων ή λόγω microεταβολών των τιmicroών Το κεφάλαιο 7 περιγράφει τους ισολογισmicroούς και το σύστηmicroα ταξινόmicroησης των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων Το κεφάλαιο 8 περιγράφει την ακολουθία των λογαριασmicroών και τα εξισωτικά microεγέθη κάθε λογαριασmicroού Το κεφάλαιο 9 περιγράφει τους πίνακες προσφοράς και χρήσεων και τον ρόλο τους στον συνδυασmicroό των microεγεθών του εισοδήmicroατος της παραγωγής και των δαπανών στην οικονοmicroία Επίσης περιγράφει τους πίνακες εισροώνndashεκροών που microπορούν να προκύψουν από τους πίνακες προσφοράς και χρήσεων Το κεφάλαιο 10 περιγράφει την εννοιολογική βάση για τα microεγέθη τιmicroών και όγκου που σχετίζονται microε τις ονοmicroαστικές αξίες που βρίσκονται στους λογαριασmicroούς Το κεφάλαιο 11 περιγράφει τα microεγέθη του πληθυσmicroού και της αγοράς εργασίας τα οποία microπορούν να χρησιmicroοποιούνται microε τα microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών στην οικονοmicroική ανάλυση Το κεφάλαιο 12 πραγmicroατοποιεί σύντοmicroη περιγραφή των

EL 3 EL

τριmicroηνιαίων εθνικών λογαριασmicroών και εξηγεί τη διαφορά έmicroφασης των εν λόγω λογαριασmicroών σε σχέση microε τους ετήσιους λογαριασmicroούς

104 Το κεφάλαιο 13 περιγράφει τους σκοπούς τις έννοιες και τα ζητήmicroατα κατάρτισης ενός συνόλου περιφερειακών λογαριασmicroών Το κεφάλαιο 14 καλύπτει τη microέτρηση των χρηmicroατοοικονοmicroικών υπηρεσιών που παρέχονται από ενδιάmicroεσους χρηmicroατοοικονοmicroικούς οργανισmicroούς και χρηmicroατοδοτούνται microέσω της καθαρής είσπραξης τόκωνmiddot το εν λόγω κεφάλαιο αποτελεί καρπό πολυετών προσπαθειών έρευνας και ανάπτυξης που κατέβαλαν τα κράτη microέλη προκειmicroένου να διαθέτουν ένα microέγεθος microέτρησης το οποίο να είναι σταθερό και εναρmicroονισmicroένο σε όλα τα κράτη microέλη Το κεφάλαιο 15 σχετικά microε τις συmicroβάσεις τις microισθώσεις και τις άδειες είναι απαραίτητο για την περιγραφή ενός τοmicroέα microε αυξανόmicroενη σηmicroασία στους εθνικούς λογαριασmicroούς Τα κεφάλαια 16 και 17 σχετικά microε τις ασφαλίσεις την κοινωνική ασφάλιση και τις συντάξεις περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο αντιmicroετωπίζονται οι εν λόγω ρυθmicroίσεις στους εθνικούς λογαριασmicroούς καθώς τα ζητήmicroατα αναδιανοmicroής παρουσιάζουν όλο και microεγαλύτερο ενδιαφέρον λόγω της πληθυσmicroιακής γήρανσης Το κεφάλαιο 18 καλύπτει τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής που είναι το ισοδύναmicroο στους εθνικούς λογαριασmicroούς των λογαριασmicroών του συστήmicroατος microέτρησης του ισοζυγίου πληρωmicroών Το κεφάλαιο 19 σχετικά microε τους ευρωπαϊκούς λογαριασmicroούς είναι επίσης νέο και καλύπτει πτυχές των εθνικών λογαριασmicroών στις οποίες οι ευρωπαϊκές θεσmicroικές και εmicroπορικές ρυθmicroίσεις δηmicroιουργούν ζητήmicroατα που απαιτούν εναρmicroονισmicroένη προσέγγιση Το κεφάλαιο 20 περιγράφει τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ενός τοmicroέα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος καθώς τα ζητήmicroατα δηmicroοσιονοmicroικής σύνεσης εκ microέρους των κρατών microελών εξακολουθούν να έχουν ουσιαστική σηmicroασία για την εφαρmicroογή της οικονοmicroικής πολιτικής στην ΕΕ Το κεφάλαιο 21 περιγράφει τη σχέση microεταξύ επιχειρηmicroατικών και εθνικών λογαριασmicroώνmiddot πρόκειται για τοmicroέα αυξανόmicroενου ενδιαφέροντος αφού οι πολυεθνικές εταιρείες αντιπροσωπεύουν ένα συνεχώς αυξανόmicroενο microερίδιο του ΑΕγχΠ όλων των χωρών Το κεφάλαιο 22 περιγράφει τη σχέση των δορυφορικών λογαριασmicroών microε τους κύριους εθνικούς λογαριασmicroούς Τα κεφάλαια 23 και 24 εξυπηρετούν σκοπούς αναφοράςmiddot το κεφάλαιο 23 παραθέτει τις ταξινοmicroήσεις που χρησιmicroοποιούνται για τους τοmicroείς τις δραστηριότητες και τα προϊόντα στο ΕΣΛ 2010 ενώ το κεφάλαιο 24 παραθέτει την πλήρη ακολουθία λογαριασmicroών για κάθε τοmicroέα

105 Το ΕΣΛ 2010 είναι πλήρως συmicroβατό microε τις παγκόσmicroιες κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς δηλ microε το System of National Accounts (Σύστηmicroα εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραmicromicroές καταρτίστηκαν από κοινού από τον Οργανισmicroό Ηνωmicroένων Εθνών (ΟΗΕ) το ∆ιεθνές Νοmicroισmicroατικό Ταmicroείο (∆ΝΤ) τη Στατιστική Υπηρεσία των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Eurostat) τον Οργανισmicroό Οικονοmicroικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και τη ∆ιεθνή Τράπεζα Το ΕΣΛ 2010 επικεντρώνεται στις συνθήκες και τις ανάγκες δεδοmicroένων της ΕΕ Όπως το SNA 2008 το ΕΣΛ 2010 είναι εναρmicroονισmicroένο microε τις έννοιες και τις ταξινοmicroήσεις που χρησιmicroοποιούνται σε πολλές άλλες κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές Χαρακτηριστικά παραδείγmicroατα είναι οι στατιστικές της απασχόλησης οι στατιστικές της βιοmicroηχανικής παραγωγής και οι στατιστικές του εξωτερικού εmicroπορίου Συνεπώς το ΕΣΛ 2010 χρησιmicroεύει ως το κεντρικό πλαίσιο

EL 4 EL

αναφοράς για τις κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές της ΕΕ και των κρατών microελών της

106 Το πλαίσιο του ΕΣΛ αποτελείται από δύο βασικά σύνολα πινάκων

α) τους λογαριασmicroούς των θεσmicroικών τοmicroέωνmiddot

β) το πλαίσιο εισροώνndashεκροών και τους λογαριασmicroούς κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

107 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί παρέχουν κατά θεσmicroικό τοmicroέα microια συστηmicroατική περιγραφή των διαφόρων σταδίων της οικονοmicroικής διεργασίας παραγωγή δηmicroιουργία εισοδήmicroατος διανοmicroή εισοδήmicroατος αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος χρήση εισοδήmicroατος και χρηmicroατοοικονοmicroική και microη χρηmicroατοοικονοmicroική συσσώρευση Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί περιλαmicroβάνουν επίσης ισολογισmicroούς οι οποίοι περιγράφουν τα αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων και την καθαρή θέση κατά την αρχή και το τέλος της λογιστικής περιόδου

108 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών microέσω των πινάκων προσφοράς και χρήσεων περιγράφει microε περισσότερη λεπτοmicroέρεια την παραγωγική διεργασία (διάρθρωση κόστους δηmicroιουργούmicroενο εισόδηmicroα και απασχόληση) και τις ροές αγαθών και υπηρεσιών (παραγωγή εισαγωγές εξαγωγές τελική κατανάλωση ενδιάmicroεση ανάλωση και σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου κατά οmicroάδα προϊόντων) ∆ύο σηmicroαντικές λογιστικές οντότητες αντικατοπτρίζονται σrsquo αυτό το πλαίσιο το άθροισmicroα των εσόδων που δηmicroιουργούνται σε έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας είναι ίσο microε την προστιθέmicroενη αξία που παράγεται από τον εν λόγω κλάδοmiddot και για οποιοδήποτε προϊόν ή οmicroάδα προϊόντων η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση

109 Το ΕΣΛ περιλαmicroβάνει έννοιες σχετικές microε τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Οι έννοιες αυτές αφορούν τους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και το πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων

110 Το ΕΣΛ 2010 δεν περιορίζεται στους ετήσιους εθνικούς λογαριασmicroούς αλλά εφαρmicroόζεται και για τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς καθώς και για τους λογαριασmicroούς που αναφέρονται σε microικρότερες ή microεγαλύτερες περιόδους Εφαρmicroόζεται επίσης στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

111 Το ΕΣΛ συνυπάρχει microε το SNA λόγω των χρήσεων των microεγεθών των εθνικών λογαριασmicroών στην ΕΕ Τα κράτη microέλη της ΕΕ είναι υπεύθυνα για την κατάρτιση και την παρουσίαση των εθνικών λογαριασmicroών τους έτσι ώστε να περιγράφεται η οικονοmicroική κατάσταση των χωρών τους Τα κράτη microέλη καταρτίζουν επίσης ένα σύνολο λογαριασmicroών οι οποίοι υποβάλλονται στην Επιτροπή (Eurostat) στο πλαίσιο ενός κανονιστικού προγράmicromicroατος διαβίβασης στοιχείων τα οποία χρησιmicroοποιούνται σε βασικούς τοmicroείς της κοινωνικής οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής της Ένωσης Τα στοιχεία αυτά χρησιmicroοποιούνται πχ για τον καθορισmicroό των χρηmicroατικών συνεισφορών των κρατών microελών στον προϋπολογισmicroό της ΕΕ microέσω του laquoτέταρτου πόρουraquo για την ενίσχυση των περιφερειών της ΕΕ microέσω του προγράmicromicroατος για τα διαρθρωτικά ταmicroεία και για την παρακολούθηση των

EL 5 EL

οικονοmicroικών επιδόσεων των κρατών microελών στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείmicromicroατος και του συmicroφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης

112 Για να κατανέmicroονται οι εισφορές και οι παροχές σύmicroφωνα microε microεγέθη που καταρτίζονται και παρουσιάζονται microε αυστηρά συνεκτικό τρόπο οι οικονοmicroικές στατιστικές που χρησιmicroοποιούνται γιrsquo αυτούς τους σκοπούς πρέπει να καταρτίζονται σύmicroφωνα microε τις ίδιες έννοιες και τους ίδιους κανόνες Το ΕΣΛ είναι ένας κανονισmicroός ο οποίος καθορίζει τους κανόνες τις συmicroβάσεις τους ορισmicroούς και τις ταξινοmicroήσεις που πρέπει να εφαρmicroόζονται από τα κράτη microέλη κατά την παραγωγή των εθνικών λογαριασmicroών που περιλαmicroβάνονται στο πρόγραmicromicroα διαβίβασης στοιχείων όπως ορίζεται στο παράρτηmicroα Β του παρόντος κανονισmicroού

113 Λόγω των πολύ microεγάλων χρηmicroατικών ποσών που διακυβεύονται στο σύστηmicroα εισφορών και παροχών το οποίο διαχειρίζεται η ΕΕ έχει πολύ microεγάλη σηmicroασία η συνεκτική εφαρmicroογή του συστήmicroατος microέτρησης σε κάθε κράτος microέλος Ως εκ τούτου είναι σηmicroαντικό να υιοθετηθεί microια επιφυλακτική προσέγγιση για τις εκτιmicroήσεις που δεν microπορούν να παρατηρηθούν άmicroεσα στην αγορά αποφεύγοντας τη χρήση διαδικασιών βασιζόmicroενων σε microοντέλα για την εκτίmicroηση των microεγεθών στους εθνικούς λογαριασmicroούς

114 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις ειδικότερες και ακριβέστερες από τις έννοιες του SNA πράγmicroα που αποσκοπεί στη διασφάλιση της microεγαλύτερης δυνατής συνεκτικότητας microεταξύ των microεγεθών των κρατών microελών τα οποία προκύπτουν από τους εθνικούς λογαριασmicroούς Η θεmicroελιώδης αυτή απαίτηση για αξιόπιστες και συνεκτικές εκτιmicroήσεις είχε ως αποτέλεσmicroα τον προσδιορισmicroό ενός βασικού συνόλου εθνικών λογαριασmicroών στην ΕΕ Όταν το επίπεδο συνεκτικότητας των microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών είναι ανεπαρκές οι εν λόγω εκτιmicroήσεις περιλαmicroβάνονται γενικά στους λεγόmicroενους laquomicroη βασικούς λογαριασmicroούςraquo οι οποίοι καλύπτουν τους συmicroπληρωmicroατικούς πίνακες και τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς

Παράδειγmicroα τοmicroέα στον οποίο η ΕΕ έκρινε αναγκαίο να είναι επιφυλακτική στο ΕΣΛ 2010 αποτελεί ο τοmicroέας των συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων Το επιχείρηmicroα της microέτρησης των εν λόγω υποχρεώσεων microε σκοπό την ενίσχυση της οικονοmicroικής ανάλυσης είναι ισχυρό αλλά η θεmicroελιώδης για την ΕΕ απαίτηση να παράγονται λογαριασmicroοί που να είναι συνεκτικοί τόσο διαχρονικά όσο και διαχωρικά επέβαλε την υιοθέτηση επιφυλακτικής προσέγγισης

EL 6 EL

Παγκοσmicroιοποίηση

116 Η αυξανόmicroενη παγκοσmicroιοποίηση της οικονοmicroίας ενίσχυσε τις διεθνείς εmicroπορικές συναλλαγές σε όλες τις microορφές τους και κατέστησε δυσχερέστερη για τις διάφορες χώρες την καταγραφή των εγχώριων οικονοmicroικών τους δραστηριοτήτων στους εθνικούς λογαριασmicroούς τους Η παγκοσmicroιοποίηση είναι η δυναmicroική και πολυδιάστατη διαδικασία microε την οποία οι εθνικοί πόροι αποκτούν microεγαλύτερη διεθνή κινητικότητα ενώ οι εθνικές οικονοmicroίες αποκτούν όλο και microεγαλύτερη αλληλεξάρτηση Το στοιχείο της παγκοσmicroιοποίησης που εν δυνάmicroει προκαλεί τα περισσότερα προβλήmicroατα microετρήσεων για τους εθνικούς λογαριασmicroούς είναι το αυξανόmicroενο ποσοστό των διεθνών συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται από πολυεθνικές εταιρείες όπου οι διασυνοριακές συναλλαγές γίνονται microεταξύ microητρικών θυγατρικών και συνδεδεmicroένων εταιρειών Υπάρχουν όmicroως και άλλες προκλήσεις microερικές από τις οποίες παρατίθενται στον παρακάτω λεπτοmicroερέστερο κατάλογο

1) τιmicroολόγηση microεταβιβάσεων microεταξύ συνδεδεmicroένων εταιρειών (αποτίmicroηση εισαγωγών και εξαγωγών)middot

2) αύξηση των συmicroφωνιών υπεργολαβίας για τη microεταποίηση πρώτων υλών (tolling agreements) όπου πραγmicroατοποιείται εmicroπορία αγαθών από χώρα σε χώρα χωρίς αλλαγή κυριότητας (αγαθά προς microεταποίηση) και αύξηση του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίουmiddot

3) διεθνές εmicroπόριο microέσω του διαδικτύου τόσο για τις εταιρείες όσο και για τα νοικοκυριάmiddot

4) εmicroπορία και χρήση περιουσιακών στοιχείων διανοητικής ιδιοκτησίας σε ολόκληρο τον κόσmicroοmiddot

5) εργαζόmicroενοι στην αλλοδαπή που microεταβιβάζουν σηmicroαντικά ποσά στην οικογένειά τους στην επικράτεια της χώρας καταγωγής τους (εmicroβάσmicroατα εργαζοmicroένων microέρος των προσωπικών microεταβιβάσεων)middot

6) πολυεθνικές εταιρείες που ασκούν τις επιχειρηmicroατικές τους δραστηριότητες πέρα από τα εθνικά σύνορα ώστε να microεγιστοποιήσουν την αποδοτικότητα της παραγωγής και να ελαχιστοποιήσουν τη συνολική φορολογική τους επιβάρυνση Αυτό microπορεί να οδηγήσει σε τεχνητές εταιρικές δοmicroές που ενδέχεται να microην αντικατοπτρίζουν την οικονοmicroική πραγmicroατικότηταmiddot

7) χρήση υπεράκτιων χρηmicroατοοικονοmicroικών φορέων (οντότητες ειδικού σκοπού και άλλες microορφές) για τη χρηmicroατοδότηση παγκόσmicroιων δραστηριοτήτωνmiddot

8) επανεξαγωγές αγαθών και στην ΕΕ microεταφορά αγαθών microεταξύ κρατών microελών microετά την είσοδό τους στην οικονοmicroική ένωση (οιονεί microεταφορά)middot

EL 7 EL

9) αύξηση των ξένων άmicroεσων επενδύσεων και ανάγκη προσδιορισmicroού και κατανοmicroής των ροών άmicroεσων επενδύσεων

117 Όλες αυτές οι όλο και πιο συνηθισmicroένες πτυχές της παγκοσmicroιοποίησης καθιστούν την καταγραφή και την ακριβή microέτρηση των διασυνοριακών ροών microια όλο και microεγαλύτερη πρόκληση για τους εθνικούς στατιστικούς υπαλλήλους Ακόmicroη και microε ένα ολοκληρωmicroένο και αξιόπιστο σύστηmicroα συλλογής και microέτρησης για τις καταχωρίσεις του τοmicroέα της αλλοδαπής (και συνεπώς για τους διεθνείς λογαριασmicroούς του ισοζυγίου πληρωmicroών) η παγκοσmicroιοποίηση θα αυξήσει την ανάγκη καταβολής πρόσθετων προσπαθειών ώστε να διατηρηθεί η ποιότητα των εθνικών λογαριασmicroών για όλες τις οικονοmicroίες και τις οmicroαδοποιήσεις οικονοmicroιών

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ

Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική

118 Το πλαίσιο του ΕΣΛ microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για την ανάλυση και αξιολόγηση των εξής

α) ∆ιάρθρωση microιας συνολικής οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα χρησιmicroοποιούmicroενων microεγεθών είναι τα ακόλουθα

1) προστιθέmicroενη αξία και απασχόληση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot

2) προστιθέmicroενη αξία και απασχόληση κατά περιφέρειαmiddot

3) διανεmicroόmicroενο εισόδηmicroα κατά τοmicroέαmiddot

4) εισαγωγές και εξαγωγές κατά οmicroάδα προϊόντωνmiddot

5) τελική καταναλωτική δαπάνη κατά λειτουργική θέση και κατά οmicroάδα προϊόντωνmiddot

6) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και απόθεmicroα πάγιου κεφαλαίου κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot

7) σύνθεση των αποθεmicroάτων και των ροών των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων κατά είδος στοιχείου και κατά τοmicroέα

β) Συγκεκριmicroένα τmicroήmicroατα ή πτυχές microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) τραπεζικό σύστηmicroα και χρηmicroατοοικονοmicroικός τοmicroέας στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

2) ρόλος της γενικής κυβέρνησης και της χρηmicroατοοικονοmicroικής της θέσηςmiddot

3) οικονοmicroία microιας συγκεκριmicroένης περιφέρειας (σε σύγκριση microε την οικονοmicroία του συνόλου της χώρας)middot

EL 8 EL

4) αποταmicroίευση των νοικοκυριών και επίπεδα χρέους

γ) ∆ιαχρονική ανάπτυξη microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) ανάλυση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠmiddot

2) ανάλυση του πληθωρισmicroούmiddot

3) ανάλυση των εποχικών χαρακτηριστικών των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούςmiddot

4) ανάλυση της microεταβολής της σηmicroασίας συγκεκριmicroένων χρηmicroατοοικονοmicroικών microέσων διαχρονικά πχ αυξανόmicroενη σηmicroασία των χρηmicroατοοικονοmicroικών παραγώγωνmiddot

5) σύγκριση των βιοmicroηχανικών δοmicroών της εθνικής οικονοmicroίας σε microακροχρόνια βάση

δ) Συνολική οικονοmicroία σε σχέση microε άλλες οικονοmicroίες Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) σύγκριση των ρόλων και του microεγέθους της γενικής κυβέρνησης στα κράτη microέλη της ΕΕmiddot

2) ανάλυση των αλληλεξαρτήσεων microεταξύ των οικονοmicroιών της ΕΕmiddot

3) ανάλυση της σύνθεσης και του προορισmicroού των εξαγωγών της ΕΕmiddot

4) σύγκριση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠ ή του κατά κεφαλήν διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος στην ΕΕ και σε άλλες ανεπτυγmicroένες οικονοmicroίες

119 Για την ΕΕ και τα κράτη microέλη της τα στοιχεία που λαmicroβάνονται microε βάση το πλαίσιο ΕΣΛ διαδραmicroατίζουν πολύ σηmicroαντικό ρόλο στη διαmicroόρφωση και παρακολούθηση της κοινωνικής και οικονοmicroικής πολιτικής τους

Στα ακόλουθα παραδείγmicroατα παρατίθενται χρήσεις του πλαισίου ΕΣΛ

α) παρακολούθηση και καθοδήγηση της χάραξης microακροοικονοmicroικών και νοmicroισmicroατικών πολιτικών στην ευρωζώνη και καθορισmicroός κριτηρίων σύγκλισης για την οικονοmicroική και νοmicroισmicroατική ένωση (ΟΝΕ) υπό τη microορφή στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών (πχ ποσοστά αύξησης του ΑΕγχΠ)middot

β) καθορισmicroός κριτηρίων για τη διαδικασία υπερβολικού ελλείmicromicroατος microέτρηση του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος και του δηmicroόσιου χρέουςmiddot

γ) παροχή χρηmicroατοοικονοmicroικής στήριξης σε περιφέρειες της ΕΕ για την κατανοmicroή των χορηγούmicroενων κεφαλαίων στις περιφέρειες χρησιmicroοποιούνται στατιστικές των περιφερειακών λογαριασmicroώνmiddot

EL 9 EL

δ) καθορισmicroός των ιδίων πόρων του προϋπολογισmicroού της ΕΕ Αυτοί εξαρτώνται από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών microε τρεις τρόπους

1) οι συνολικοί πόροι της ΕΕ καθορίζονται ως εκατοστιαίο ποσοστό του αθροίσmicroατος των ακαθάριστων εθνικών εισοδηmicroάτων (ΑΕΕ) των κρατών microελώνmiddot

2) ο τρίτος ίδιος πόρος της ΕΕ είναι ο ίδιος πόρος ΦΠΑ Οι συνεισφορές από τα κράτη microέλη για τον πόρο αυτόν καθορίζονται σε microεγάλο βαθmicroό από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών επειδή τα εν λόγω στοιχεία χρησιmicroοποιούνται για τον υπολογισmicroό του microέσου ποσοστού ΦΠΑmiddot

3) τα σχετικά microεγέθη της συνεισφοράς του κάθε κράτους microέλους για τον τέταρτο ίδιο πόρο της ΕΕ βασίζονται σε εκτιmicroήσεις του ακαθάριστου εθνικού εισοδήmicroατός τους Οι εν λόγω εκτιmicroήσεις αποτελούν τη βάση για την πλειονότητα των πληρωmicroών των κρατών microελών

Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ

120 Για να εξασφαλιστεί ισορροπία microεταξύ των αναγκών για στοιχεία και των δυνατοτήτων συλλογής στοιχείων οι έννοιες του ΕΣΛ έχουν διάφορα σηmicroαντικά χαρακτηριστικά Τα χαρακτηριστικά είναι ότι οι λογαριασmicroοί είναι

α) διεθνώς συmicroβατοίmiddot

β) εναρmicroονισmicroένοι microε άλλα κοινωνικά και οικονοmicroικά στατιστικά συστήmicroαταmiddot

γ) συνεπείςmiddot

δ) λειτουργικοί δηλ microετρήσιmicroοι στην πράξηmiddot

ε) διαφορετικοί από τις περισσότερες διοικητικές έννοιεςmiddot

στ) παγιωmicroένοι και σταθεροί για microεγάλη χρονική περίοδοmiddot

ζ) εστιασmicroένοι στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρουςmiddot

η) εφαρmicroόσιmicroοι σε διάφορες καταστάσεις και για διάφορους σκοπούς

121 Οι έννοιες είναι διεθνώς συmicroβατές γιατί

α) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι συmicroβατές microε τις έννοιες των παγκόσmicroιων κατευθυντήριων γραmicromicroών για τους εθνικούς λογαριασmicroούς δηλ microε τις έννοιες του SNAmiddot

β) για τα κράτη microέλη της ΕΕ το ΕΣΛ είναι το πρότυπο για την υποβολή στοιχείων σχετικών microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς σε όλους τους διεθνείς οργανισmicroούςmiddot

EL 10 EL

Η διεθνής συmicroβατότητα των εννοιών έχει ουσιαστική σηmicroασία κατά τη σύγκριση στατιστικών διαφόρων χωρών

122 Οι έννοιες είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις έννοιες άλλων κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών Επειδή το ΕΣΛ χρησιmicroοποιεί έννοιες και ταξινοmicroήσεις (πχ NACE αναθ 2) οι οποίες χρησιmicroοποιούνται και για άλλες κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές των κρατών microελών της ΕΕ πχ στις στατιστικές της βιοmicroηχανικής παραγωγής τις στατιστικές του εξωτερικού εmicroπορίου και τις στατιστικές της απασχόλησης οι εννοιολογικές διαφορές ελαχιστοποιήθηκαν Επιπλέον οι εν λόγω έννοιες και ταξινοmicroήσεις της ΕΕ είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες του Οργανισmicroού Ηνωmicroένων Εθνών

Η εναρmicroόνιση αυτή microε τις κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές βοηθά στη σύνδεση microε τα εν λόγω στοιχεία και στη σύγκριση microrsquo αυτά έτσι ώστε να microπορεί να διασφαλιστεί η ποιότητα των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών Επιπλέον οι πληροφορίες που περιέχονται στις συγκεκριmicroένες στατιστικές microπορούν να συσχετιστούν καλύτερα microε τις γενικές στατιστικές σχετικά microε την εθνική οικονοmicroία

123 Οι κοινές έννοιες που χρησιmicroοποιούνται σε όλο το πλαίσιο της εθνικής λογιστικής και στα άλλα συστήmicroατα κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών επιτρέπουν τη δηmicroιουργία συνεκτικών microεγεθών Έτσι microπορούν πχ να υπολογιστούν τα ακόλουθα

α) στοιχεία για την παραγωγικότητα όπως η προστιθέmicroενη αξία ανά δεδουλευmicroένη ώρα (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών της προστιθεmicroένης αξίας και των δεδουλευmicroένων ωρών)middot

β) εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα κατά κεφαλήν (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του εθνικού διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και των microεγεθών πληθυσmicroού)middot

γ) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου ως εκατοστιαίο ποσοστό του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των ορισmicroών αυτών των ροών και αποθεmicroάτων)middot

δ) δηmicroόσιο έλλειmicromicroα και δηmicroόσιο χρέος ως εκατοστιαία ποσοστά του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος του δηmicroόσιου χρέους και του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος)

Χάρη σrsquo αυτή την εσωτερική συνέπεια των εννοιών microπορούν επίσης να γίνονται ορισmicroένες εκτιmicroήσεις βάσει υπολοίπων πχ η αποταmicroίευση microπορεί να εκτιmicroάται ως η διαφορά microεταξύ του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και της τελικής καταναλωτικής δαπάνης

124 Οι έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ εφαρmicroόζονται microε τρόπο που διευκολύνει τη συλλογή των στοιχείων και τις microετρήσεις Ο λειτουργικός χαρακτήρας εκφράζεται microε πολλούς τρόπους στις οδηγίες κατάρτισης των λογαριασmicroών

EL 11 EL

α) ορισmicroένες δραστηριότητες ή στοιχεία περιγράφονται microόνο όταν έχουν σηmicroαντικό microέγεθος Για παράδειγmicroα η παραγωγή αγαθών από νοικοκυριά για ίδιο λογαριασmicroό όπως η ύφανση ενδυmicroάτων και η παραγωγή κεραmicroικών δεν πρέπει να καταγράφονται ως παραγωγή επειδή η εν λόγω παραγωγή δεν είναι σηmicroαντική για τις χώρες της ΕΕmiddot

β) ορισmicroένες έννοιες συνοδεύονται από οδηγίες σχετικά microε τον τρόπο εκτίmicroησής τους Για παράδειγmicroα στον ορισmicroό της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου γίνεται αναφορά στη γραmicromicroική απόσβεση Για την εκτίmicroηση του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου πρέπει να εφαρmicroόζεται η microέθοδος διαρκούς απογραφής όταν δεν υπάρχουν άmicroεσες πληροφορίες σχετικά microε το απόθεmicroα πάγιων περιουσιακών στοιχείων Άλλο παράδειγmicroα είναι η αποτίmicroηση της παραγωγής για ίδιο λογαριασmicroό καταρχήν θα πρέπει να γίνεται σε βασικές τιmicroές αλλά αν χρειάζεται ως προσέγγιση των βασικών τιmicroών microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί το άθροισmicroα των διαφόρων στοιχείων του κόστους

γ) έχουν υιοθετηθεί ορισmicroένες συmicroβάσεις Για παράδειγmicroα κατά σύmicroβαση οι συλλογικές υπηρεσίες που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης ταξινοmicroούνται όλες ως τελική καταναλωτική δαπάνη

125 Ωστόσο τα στοιχεία που χρειάζονται για τις στατιστικές σχετικά microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς ενδέχεται να microην microπορούν να συλλεγούν άmicroεσα αφού οι έννοιες στις οποίες βασίζονται τα εν λόγω στοιχεία διαφέρουν συνήθως από τις έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές των διοικητικών στοιχείων Χαρακτηριστικά παραδείγmicroατα διοικητικών πηγών είναι οι επιχειρηmicroατικοί λογαριασmicroοί τα στοιχεία για διάφορα είδη φόρων (ΦΠΑ ατοmicroικός φόρος εισοδήmicroατος εισαγωγικοί δασmicroοί κλπ) στοιχεία κοινωνικών ασφαλίσεων και στοιχεία από εποπτικά όργανα τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών Αυτά τα διοικητικά στοιχεία χρησιmicroεύουν συχνά ως εισροές για την κατάρτιση των εθνικών λογαριασmicroών Γενικά τα εν λόγω στοιχεία τροποποιούνται ώστε να συmicromicroορφωθούν microε το ΕΣΛ

Οι έννοιες του ΕΣΛ διαφέρουν συνήθως από τις αντίστοιχες διοικητικές έννοιες κατά τα εξής

α) οι διοικητικές έννοιες διαφέρουν από χώρα σε χώρα Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διεθνής συmicroβατότηταmiddot

β) οι διοικητικές έννοιες microεταβάλλονται διαχρονικά Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διαχρονική συγκρισιmicroότητα middot

γ) οι έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές διοικητικών στοιχείων δεν είναι συνήθως συνεπείς microεταξύ των διαφόρων διοικητικών συστηmicroάτων Ωστόσο η σύνδεση και η σύγκριση στοιχείων που έχει ουσιαστική σηmicroασία για την κατάρτιση των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών είναι δυνατή microόνο microε ένα συνεπές σύνολο εννοιώνmiddot

δ) οι διοικητικές έννοιες δεν είναι γενικά οι βέλτιστες για την πραγmicroατοποίηση οικονοmicroικών αναλύσεων και για την αξιολόγηση της οικονοmicroικής πολιτικής

EL 12 EL

126 Εντούτοις οι πηγές διοικητικών στοιχείων καλύπτουν πολύ ικανοποιητικά τις ανάγκες στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και λοιπών στατιστικών επειδή

α) έννοιες και ταξινοmicroήσεις που έχουν αρχικά δηmicroιουργηθεί για στατιστικούς σκοπούς microπορούν επίσης να χρησιmicroοποιούνται για διοικητικούς σκοπούς πχ ταξινόmicroηση των δαπανών της γενικής κυβέρνησης κατά είδοςmiddot

β) οι πηγές διοικητικών στοιχείων microπορεί να λαmicroβάνουν ρητά υπόψη τις (ξεχωριστές) ανάγκες στοιχείων των στατιστικώνmiddot αυτό ισχύει για παράδειγmicroα στο σύστηmicroα Intrastat για την παροχή πληροφοριών σχετικά microε τις παραδόσεις αγαθών microεταξύ κρατών microελών της ΕΕ

127 Οι κύριες έννοιες του ΕΣΛ είναι παγιωmicroένες και σταθερές για microεγάλο χρονικό διάστηmicroα επειδή

α) έχουν εγκριθεί ως διεθνές πρότυπο για πολλά χρόνιαmiddot

β) στις διαδοχικές διεθνείς κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς πολύ λίγες από τις βασικές έννοιες αλλάζουν

Αυτή η εννοιολογική συνέχεια microειώνει την ανάγκη επανυπολογισmicroού των χρονολογικών σειρών Επιπλέον περιορίζει την έκθεση των εννοιών σε εθνικές και διεθνείς πολιτικές πιέσεις Για τους λόγους αυτούς τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών έχουν χρησιmicroεύσει ως αντικειmicroενική βάση δεδοmicroένων για την οικονοmicroική πολιτική και την οικονοmicroική ανάλυση

128 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι εστιασmicroένες στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρους Τα αποθέmicroατα και οι ροές που δεν είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους ή που δεν έχουν σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

Η αρχή αυτή δεν εφαρmicroόζεται αυστηρά επειδή θα πρέπει επίσης να λαmicroβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις για συνέπεια και οι ανάγκες των χρηστών Για παράδειγmicroα απαιτείται για λόγους συνέπειας να καταγράφεται ως παραγωγή η αξία των συλλογικών υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση επειδή η πληρωmicroή αmicroοιβών στους εργαζοmicroένους και η αγορά κάθε είδους αγαθών και υπηρεσιών από φορείς της γενικής κυβέρνησης είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Επιπλέον για σκοπούς οικονοmicroικής ανάλυσης και πολιτικής η περιγραφή των συλλογικών υπηρεσιών της γενικής κυβέρνησης σε σχέση microε την υπόλοιπη εθνική οικονοmicroία αυξάνει τη χρησιmicroότητα των εθνικών λογαριασmicroών ως συνόλου

129 Το πεδίο εφαρmicroογής των εννοιών του ΕΣΛ microπορεί να αναδειχθεί microε την εξέταση ορισmicroένων σηmicroαντικών οριακών περιπτώσεων

Τα παρακάτω καταγράφονται εντός του ορίου παραγωγής του ΕΣΛ (βλ σηmicroεία 307 έως 309)

α) παραγωγή ατοmicroικών και συλλογικών υπηρεσιών από τη γενική κυβέρνησηmiddot

EL 13 EL

β) παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό από ιδιοκατοίκησηmiddot

γ) παραγωγή αγαθών για ιδία τελική κατανάλωση πχ γεωργικών προϊόντωνmiddot

δ) κατασκευή για ίδιο λογαριασmicroό περιλαmicroβανοmicroένης της κατασκευής από νοικοκυριάmiddot

ε) παραγωγή υπηρεσιών από αmicroειβόmicroενο οικιακό προσωπικόmiddot

στ) εκτροφή ιχθύων σε ιχθυοτροφείαmiddot

ζ) παραγωγή απαγορευmicroένη διά νόmicroου εφόσον όλες οι microονάδες που εmicroπλέκονται στη συναλλαγή συmicromicroετέχουν εθελοντικάmiddot

η) παραγωγή τα έσοδα της οποίας δεν δηλώνονται όλα στις φορολογικές αρχές πχ λαθραία παραγωγή υφασmicroάτων

130 Τα παρακάτω δεν εmicroπίπτουν στο όριο παραγωγής του ΕΣΛ και δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό πχ καθαρισmicroός παρασκευή γευmicroάτων ή φροντίδα ασθενών ή ηλικιωmicroένωνmiddot

β) εθελοντικές υπηρεσίες που δεν έχουν ως αποτέλεσmicroα την παραγωγή αγαθών πχ φροντίδα και καθαρισmicroός χωρίς αmicroοιβήmiddot

γ) φυσική αναπαραγωγή ιχθύων στην ανοικτή θάλασσα

131 Το ΕΣΛ καταγράφει όλες τις εκροές που προέρχονται από παραγωγή η οποία πραγmicroατοποιείται εντός του ορίου παραγωγής Εντούτοις οι εκροές (παραγωγή) των βοηθητικών δραστηριοτήτων δεν καταγράφονται Όλες οι εισροές που αναλώνονται από microια βοηθητική δραστηριότητα αντιmicroετωπίζονται ως εισροές στη δραστηριότητα που υποστηρίζει Αν microια επιχείρηση που πραγmicroατοποιεί microόνο βοηθητικές δραστηριότητες είναι στατιστικά παρατηρήσιmicroη microε την έννοια ότι υπάρχουν άmicroεσα διαθέσιmicroοι ξεχωριστοί λογαριασmicroοί για την παραγωγή που πραγmicroατοποιεί ή αν βρίσκεται σε τόπο γεωγραφικά διαφορετικό από τις επιχειρήσεις που εξυπηρετεί πρέπει να καταγραφεί ως ξεχωριστή microονάδα και να ταξινοmicroηθεί στον κλάδο που αντιστοιχεί στην κύρια δραστηριότητά της τόσο στους εθνικούς όσο και στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς Αν δεν υπάρχουν διαθέσιmicroα κατάλληλα βασικά στοιχεία η παραγωγή της βοηθητικής δραστηριότητας microπορεί να εκτιmicroηθεί ως το άθροισmicroα των στοιχείων του κόστους

132 Αν οι δραστηριότητες θεωρούνται παραγωγή και οι εκροές τους καταγράφονται τότε καταγράφονται επίσης και το αντίστοιχο εισόδηmicroα η αντίστοιχη απασχόληση η αντίστοιχη τελική κατανάλωση κλπ Για παράδειγmicroα αν η παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό λόγω ιδιοκατοίκησης καταγράφεται ως παραγωγή καταγράφονται επίσης το εισόδηmicroα και η τελική καταναλωτική δαπάνη που δηmicroιουργούνται από την εν λόγω παραγωγή για τους συγκεκριmicroένους

EL 14 EL

ιδιοκατοικούντες Έτσι διατηρείται η συνεκτικότητα microε το σύστηmicroα των στατιστικών εργασίας όπου δεν καταγράφεται απασχόληση για ιδιοκτησία κατοικιών Το αντίστροφο ισχύει όταν οι δραστηριότητες δεν καταγράφονται ως παραγωγή οι οικιακές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό δεν δηmicroιουργούν εισόδηmicroα και τελική καταναλωτική δαπάνη και εποmicroένως δεν υπάρχει απασχόληση

133 Το ΕΣΛ περιέχει επίσης ορισmicroένες συmicroβάσεις πχ

α) αποτίmicroηση της παραγωγής των φορέων της γενικής κυβέρνησηςmiddot

β) αποτίmicroηση της παραγωγής των ασφαλιστικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών χρηmicroατοοικονοmicroικής διαmicroεσολάβησης που microετρούνται έmicromicroεσαmiddot

γ) καταγραφή όλων των συλλογικών υπηρεσιών που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση ως τελική καταναλωτική δαπάνη και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωση

Ταξινόmicroηση κατά τοmicroέα

134 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί δηmicroιουργούνται microε την κατανοmicroή των microονάδων σε τοmicroείς πράγmicroα που επιτρέπει να παρουσιάζονται οι συναλλαγές και τα εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών κατά τοmicroέα Η παρουσίαση κατά τοmicroέα αποκαλύπτει πολλά βασικά microεγέθη για σκοπούς οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής Οι κύριοι τοmicroείς είναι τα νοικοκυριά η γενική κυβέρνηση οι εταιρείες (χρηmicroατοοικονοmicroικές και microη χρηmicroατοοικονοmicroικές) τα microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) και η αλλοδαπή

Η διάκριση microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων είναι σηmicroαντική Μια οντότητα ελεγχόmicroενη από τη γενική κυβέρνηση η οποία εmicroφανίζεται ως εταιρεία παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων ταξινοmicroείται στον τοmicroέα των εταιρειών έξω από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης Συνεπώς τα επίπεδα του ελλείmicromicroατος και του χρέους της εταιρείας δεν συνυπολογίζονται στο έλλειmicromicroα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης

135 Είναι σηmicroαντικό να καθοριστούν σαφή και ολοκληρωmicroένα κριτήρια για την κατανοmicroή των οντοτήτων σε τοmicroείς

Ο δηmicroόσιος τοmicroέας αποτελείται στην οικονοmicroία από όλες τις θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους που ελέγχονται από τη γενική κυβέρνηση Ο ιδιωτικός τοmicroέας αποτελείται από όλες τις υπόλοιπες microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

Στον πίνακα 11 παρατίθενται τα κριτήρια που χρησιmicroοποιούνται για τη διάκριση microεταξύ του δηmicroόσιου και του ιδιωτικού τοmicroέα και στον δηmicroόσιο τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης και του τοmicroέα των δηmicroόσιων επιχειρήσεων ενώ στον ιδιωτικό τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα των ΜΚΙΕΝ και του τοmicroέα των ιδιωτικών επιχειρήσεων

EL 15 EL

Πίνακας 11

Κριτήρια Έλεγχος από τη γενική κυβέρνηση

(δηmicroόσιος τοmicroέας)

Έλεγχος από τον ιδιωτικό τοmicroέα

(ιδιωτικός τοmicroέας)

Μη εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

Γενική κυβέρνηση

ΜΚΙΕΝ

Εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

∆ηmicroόσιες επιχειρήσεις

Ιδιωτικές επιχειρήσεις

136 Ως έλεγχος ορίζεται η ικανότητα καθορισmicroού της γενικής πολιτικής ή προγράmicromicroατος microιας θεσmicroικής microονάδας Πλήρης ορισmicroός του ελέγχου δίνεται στο σηmicroείο 226

137 Ο διαχωρισmicroός microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και συνεπώς για τις οντότητες του δηmicroόσιου τοmicroέα η κατάταξή τους στον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τοmicroέα των δηmicroοσίων επιχειρήσεων αποφασίζεται microε βάση τον ακόλουθο κανόνα

Μια δραστηριότητα θεωρείται δραστηριότητα παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων όταν τα αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες αποτελούν αντικείmicroενο εmicroπορίας υπό τους ακόλουθους όρους

1) οι πωλητές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση των κερδών τους σε microακροπρόθεσmicroη βάση πωλώντας αγαθά και υπηρεσίες ελεύθερα στην αγορά σε οποιονδήποτε είναι διατεθειmicroένος να πληρώσει τη ζητούmicroενη τιmicroήmiddot

2) οι αγοραστές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση του οφέλους τους δεδοmicroένων των περιορισmicroένων πόρων τους αγοράζοντας προϊόντα τα οποία ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους στην προσφερόmicroενη τιmicroήmiddot

3) υπάρχουν αποτελεσmicroατικές αγορές όπου οι πολίτες και οι αγοραστές έχουν πρόσβαση στην αγορά και πληροφορίες σχετικά microrsquo αυτή Μια αγορά microπορεί να λειτουργεί αποτελεσmicroατικά ακόmicroη και αν δεν πληρούνται απόλυτα οι εν λόγω όροι

138 Το επίπεδο λεπτοmicroέρειας του εννοιολογικού πλαισίου του ΕΣΛ παρέχει δυνατότητες ευελιξίας ορισmicroένες έννοιες δεν εmicroφανίζονται ρητά στο ΕΣΛ microπορούν όmicroως εύκολα να παραχθούν απrsquo αυτό Παράδειγmicroα αποτελεί η δηmicroιουργία νέων τοmicroέων microε αναδιάταξη των υποτοmicroέων που ορίζονται στο ΕΣΛ

139 Η ευελιξία εκφράζεται επίσης microε τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων κριτηρίων που δεν έρχονται σε σύγκρουση microε τη λογική του συστήmicroατος Για παράδειγmicroα τα κριτήρια αυτά microπορούν να επιτρέψουν την κατάρτιση λογαριασmicroών για υποτοmicroείς microε βάση το microέγεθος της απασχόλησης για τις παραγωγικές microονάδες ή το microέγεθος του

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 2 EL

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Α

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 1 ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΚΑΙ ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ

ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ

101 Το ευρωπαϊκό σύστηmicroα εθνικών και περιφερειακών λογαριασmicroών (εφεξής laquoΕΣΛ 2010raquo ή laquoΕΣΛraquo) είναι ένα διεθνώς συmicroβατό λογιστικό πλαίσιο για τη συστηmicroατική και λεπτοmicroερή περιγραφή microιας συνολικής οικονοmicroίας (δηλ περιφέρειας χώρας ή οmicroάδας χωρών) των συνιστωσών της και των σχέσεών της microε άλλες συνολικές οικονοmicroίες

102 Ο προκάτοχος του ΕΣΛ 2010 (το ΕΣΟΛ 95) δηmicroοσιεύτηκε το 1996 Το εγχειρίδιο του ΕΣΛ 2010 έχει την ίδια διάρθρωση microε το ΕΣΟΛ 95 όσον αφορά τα πρώτα δεκατρία κεφάλαια αλλά στη συνέχεια έχει ένδεκα νέα κεφάλαια που εξετάζουν πτυχές της συστήmicroατος οι οποίες αντικατοπτρίζουν τις εξελίξεις στη microέτρηση των σύγχρονων οικονοmicroιών ή στη χρήση του ΕΣΛ 2010 στην Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ)

103 Το παρόν εγχειρίδιο διαρθρώνεται ως εξής Το κεφάλαιο 1 καλύπτει τα βασικά χαρακτηριστικά του συστήmicroατος από πλευράς όρων και εννοιών καθορίζει τις αρχές του ΕΣΛ και περιγράφει τις θεmicroελιώδεις στατιστικές microονάδες και τις οmicroαδοποιήσεις τους ∆ίνει microια γενική εικόνα της ακολουθίας λογαριασmicroών και περιγράφει συνοπτικά τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη και τον ρόλο των πινάκων προσφοράςndashχρήσεων και του πλαισίου εισροώνndashεκροών Το κεφάλαιο 2 περιγράφει τις θεσmicroικές microονάδες που χρησιmicroοποιούνται στη microέτρηση της οικονοmicroίας και τον τρόπο microε τον οποίο οι εν λόγω microονάδες ταξινοmicroούνται σε τοmicroείς και σε άλλες οmicroάδες έτσι ώστε να microπορούν να γίνονται αναλύσεις Το κεφάλαιο 3 περιγράφει όλες τις συναλλαγές που αφορούν τα προϊόντα (αγαθά και υπηρεσίες) καθώς και τα microη παραχθέντα περιουσιακά στοιχεία στο σύστηmicroα Το κεφάλαιο 4 περιγράφει όλες τις οικονοmicroικές συναλλαγές οι οποίες διανέmicroουν και αναδιανέmicroουν το εισόδηmicroα και τον πλούτο στην οικονοmicroία Το κεφάλαιο 5 περιγράφει τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές που γίνονται στην οικονοmicroία Το κεφάλαιο 6 περιγράφει τις microεταβολές που microπορεί να επέλθουν στην αξία των περιουσιακών στοιχείων microέσω microη οικονοmicroικών γεγονότων ή λόγω microεταβολών των τιmicroών Το κεφάλαιο 7 περιγράφει τους ισολογισmicroούς και το σύστηmicroα ταξινόmicroησης των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων Το κεφάλαιο 8 περιγράφει την ακολουθία των λογαριασmicroών και τα εξισωτικά microεγέθη κάθε λογαριασmicroού Το κεφάλαιο 9 περιγράφει τους πίνακες προσφοράς και χρήσεων και τον ρόλο τους στον συνδυασmicroό των microεγεθών του εισοδήmicroατος της παραγωγής και των δαπανών στην οικονοmicroία Επίσης περιγράφει τους πίνακες εισροώνndashεκροών που microπορούν να προκύψουν από τους πίνακες προσφοράς και χρήσεων Το κεφάλαιο 10 περιγράφει την εννοιολογική βάση για τα microεγέθη τιmicroών και όγκου που σχετίζονται microε τις ονοmicroαστικές αξίες που βρίσκονται στους λογαριασmicroούς Το κεφάλαιο 11 περιγράφει τα microεγέθη του πληθυσmicroού και της αγοράς εργασίας τα οποία microπορούν να χρησιmicroοποιούνται microε τα microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών στην οικονοmicroική ανάλυση Το κεφάλαιο 12 πραγmicroατοποιεί σύντοmicroη περιγραφή των

EL 3 EL

τριmicroηνιαίων εθνικών λογαριασmicroών και εξηγεί τη διαφορά έmicroφασης των εν λόγω λογαριασmicroών σε σχέση microε τους ετήσιους λογαριασmicroούς

104 Το κεφάλαιο 13 περιγράφει τους σκοπούς τις έννοιες και τα ζητήmicroατα κατάρτισης ενός συνόλου περιφερειακών λογαριασmicroών Το κεφάλαιο 14 καλύπτει τη microέτρηση των χρηmicroατοοικονοmicroικών υπηρεσιών που παρέχονται από ενδιάmicroεσους χρηmicroατοοικονοmicroικούς οργανισmicroούς και χρηmicroατοδοτούνται microέσω της καθαρής είσπραξης τόκωνmiddot το εν λόγω κεφάλαιο αποτελεί καρπό πολυετών προσπαθειών έρευνας και ανάπτυξης που κατέβαλαν τα κράτη microέλη προκειmicroένου να διαθέτουν ένα microέγεθος microέτρησης το οποίο να είναι σταθερό και εναρmicroονισmicroένο σε όλα τα κράτη microέλη Το κεφάλαιο 15 σχετικά microε τις συmicroβάσεις τις microισθώσεις και τις άδειες είναι απαραίτητο για την περιγραφή ενός τοmicroέα microε αυξανόmicroενη σηmicroασία στους εθνικούς λογαριασmicroούς Τα κεφάλαια 16 και 17 σχετικά microε τις ασφαλίσεις την κοινωνική ασφάλιση και τις συντάξεις περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο αντιmicroετωπίζονται οι εν λόγω ρυθmicroίσεις στους εθνικούς λογαριασmicroούς καθώς τα ζητήmicroατα αναδιανοmicroής παρουσιάζουν όλο και microεγαλύτερο ενδιαφέρον λόγω της πληθυσmicroιακής γήρανσης Το κεφάλαιο 18 καλύπτει τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής που είναι το ισοδύναmicroο στους εθνικούς λογαριασmicroούς των λογαριασmicroών του συστήmicroατος microέτρησης του ισοζυγίου πληρωmicroών Το κεφάλαιο 19 σχετικά microε τους ευρωπαϊκούς λογαριασmicroούς είναι επίσης νέο και καλύπτει πτυχές των εθνικών λογαριασmicroών στις οποίες οι ευρωπαϊκές θεσmicroικές και εmicroπορικές ρυθmicroίσεις δηmicroιουργούν ζητήmicroατα που απαιτούν εναρmicroονισmicroένη προσέγγιση Το κεφάλαιο 20 περιγράφει τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ενός τοmicroέα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος καθώς τα ζητήmicroατα δηmicroοσιονοmicroικής σύνεσης εκ microέρους των κρατών microελών εξακολουθούν να έχουν ουσιαστική σηmicroασία για την εφαρmicroογή της οικονοmicroικής πολιτικής στην ΕΕ Το κεφάλαιο 21 περιγράφει τη σχέση microεταξύ επιχειρηmicroατικών και εθνικών λογαριασmicroώνmiddot πρόκειται για τοmicroέα αυξανόmicroενου ενδιαφέροντος αφού οι πολυεθνικές εταιρείες αντιπροσωπεύουν ένα συνεχώς αυξανόmicroενο microερίδιο του ΑΕγχΠ όλων των χωρών Το κεφάλαιο 22 περιγράφει τη σχέση των δορυφορικών λογαριασmicroών microε τους κύριους εθνικούς λογαριασmicroούς Τα κεφάλαια 23 και 24 εξυπηρετούν σκοπούς αναφοράςmiddot το κεφάλαιο 23 παραθέτει τις ταξινοmicroήσεις που χρησιmicroοποιούνται για τους τοmicroείς τις δραστηριότητες και τα προϊόντα στο ΕΣΛ 2010 ενώ το κεφάλαιο 24 παραθέτει την πλήρη ακολουθία λογαριασmicroών για κάθε τοmicroέα

105 Το ΕΣΛ 2010 είναι πλήρως συmicroβατό microε τις παγκόσmicroιες κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς δηλ microε το System of National Accounts (Σύστηmicroα εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραmicromicroές καταρτίστηκαν από κοινού από τον Οργανισmicroό Ηνωmicroένων Εθνών (ΟΗΕ) το ∆ιεθνές Νοmicroισmicroατικό Ταmicroείο (∆ΝΤ) τη Στατιστική Υπηρεσία των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Eurostat) τον Οργανισmicroό Οικονοmicroικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και τη ∆ιεθνή Τράπεζα Το ΕΣΛ 2010 επικεντρώνεται στις συνθήκες και τις ανάγκες δεδοmicroένων της ΕΕ Όπως το SNA 2008 το ΕΣΛ 2010 είναι εναρmicroονισmicroένο microε τις έννοιες και τις ταξινοmicroήσεις που χρησιmicroοποιούνται σε πολλές άλλες κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές Χαρακτηριστικά παραδείγmicroατα είναι οι στατιστικές της απασχόλησης οι στατιστικές της βιοmicroηχανικής παραγωγής και οι στατιστικές του εξωτερικού εmicroπορίου Συνεπώς το ΕΣΛ 2010 χρησιmicroεύει ως το κεντρικό πλαίσιο

EL 4 EL

αναφοράς για τις κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές της ΕΕ και των κρατών microελών της

106 Το πλαίσιο του ΕΣΛ αποτελείται από δύο βασικά σύνολα πινάκων

α) τους λογαριασmicroούς των θεσmicroικών τοmicroέωνmiddot

β) το πλαίσιο εισροώνndashεκροών και τους λογαριασmicroούς κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

107 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί παρέχουν κατά θεσmicroικό τοmicroέα microια συστηmicroατική περιγραφή των διαφόρων σταδίων της οικονοmicroικής διεργασίας παραγωγή δηmicroιουργία εισοδήmicroατος διανοmicroή εισοδήmicroατος αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος χρήση εισοδήmicroατος και χρηmicroατοοικονοmicroική και microη χρηmicroατοοικονοmicroική συσσώρευση Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί περιλαmicroβάνουν επίσης ισολογισmicroούς οι οποίοι περιγράφουν τα αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων και την καθαρή θέση κατά την αρχή και το τέλος της λογιστικής περιόδου

108 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών microέσω των πινάκων προσφοράς και χρήσεων περιγράφει microε περισσότερη λεπτοmicroέρεια την παραγωγική διεργασία (διάρθρωση κόστους δηmicroιουργούmicroενο εισόδηmicroα και απασχόληση) και τις ροές αγαθών και υπηρεσιών (παραγωγή εισαγωγές εξαγωγές τελική κατανάλωση ενδιάmicroεση ανάλωση και σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου κατά οmicroάδα προϊόντων) ∆ύο σηmicroαντικές λογιστικές οντότητες αντικατοπτρίζονται σrsquo αυτό το πλαίσιο το άθροισmicroα των εσόδων που δηmicroιουργούνται σε έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας είναι ίσο microε την προστιθέmicroενη αξία που παράγεται από τον εν λόγω κλάδοmiddot και για οποιοδήποτε προϊόν ή οmicroάδα προϊόντων η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση

109 Το ΕΣΛ περιλαmicroβάνει έννοιες σχετικές microε τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Οι έννοιες αυτές αφορούν τους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και το πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων

110 Το ΕΣΛ 2010 δεν περιορίζεται στους ετήσιους εθνικούς λογαριασmicroούς αλλά εφαρmicroόζεται και για τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς καθώς και για τους λογαριασmicroούς που αναφέρονται σε microικρότερες ή microεγαλύτερες περιόδους Εφαρmicroόζεται επίσης στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

111 Το ΕΣΛ συνυπάρχει microε το SNA λόγω των χρήσεων των microεγεθών των εθνικών λογαριασmicroών στην ΕΕ Τα κράτη microέλη της ΕΕ είναι υπεύθυνα για την κατάρτιση και την παρουσίαση των εθνικών λογαριασmicroών τους έτσι ώστε να περιγράφεται η οικονοmicroική κατάσταση των χωρών τους Τα κράτη microέλη καταρτίζουν επίσης ένα σύνολο λογαριασmicroών οι οποίοι υποβάλλονται στην Επιτροπή (Eurostat) στο πλαίσιο ενός κανονιστικού προγράmicromicroατος διαβίβασης στοιχείων τα οποία χρησιmicroοποιούνται σε βασικούς τοmicroείς της κοινωνικής οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής της Ένωσης Τα στοιχεία αυτά χρησιmicroοποιούνται πχ για τον καθορισmicroό των χρηmicroατικών συνεισφορών των κρατών microελών στον προϋπολογισmicroό της ΕΕ microέσω του laquoτέταρτου πόρουraquo για την ενίσχυση των περιφερειών της ΕΕ microέσω του προγράmicromicroατος για τα διαρθρωτικά ταmicroεία και για την παρακολούθηση των

EL 5 EL

οικονοmicroικών επιδόσεων των κρατών microελών στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείmicromicroατος και του συmicroφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης

112 Για να κατανέmicroονται οι εισφορές και οι παροχές σύmicroφωνα microε microεγέθη που καταρτίζονται και παρουσιάζονται microε αυστηρά συνεκτικό τρόπο οι οικονοmicroικές στατιστικές που χρησιmicroοποιούνται γιrsquo αυτούς τους σκοπούς πρέπει να καταρτίζονται σύmicroφωνα microε τις ίδιες έννοιες και τους ίδιους κανόνες Το ΕΣΛ είναι ένας κανονισmicroός ο οποίος καθορίζει τους κανόνες τις συmicroβάσεις τους ορισmicroούς και τις ταξινοmicroήσεις που πρέπει να εφαρmicroόζονται από τα κράτη microέλη κατά την παραγωγή των εθνικών λογαριασmicroών που περιλαmicroβάνονται στο πρόγραmicromicroα διαβίβασης στοιχείων όπως ορίζεται στο παράρτηmicroα Β του παρόντος κανονισmicroού

113 Λόγω των πολύ microεγάλων χρηmicroατικών ποσών που διακυβεύονται στο σύστηmicroα εισφορών και παροχών το οποίο διαχειρίζεται η ΕΕ έχει πολύ microεγάλη σηmicroασία η συνεκτική εφαρmicroογή του συστήmicroατος microέτρησης σε κάθε κράτος microέλος Ως εκ τούτου είναι σηmicroαντικό να υιοθετηθεί microια επιφυλακτική προσέγγιση για τις εκτιmicroήσεις που δεν microπορούν να παρατηρηθούν άmicroεσα στην αγορά αποφεύγοντας τη χρήση διαδικασιών βασιζόmicroενων σε microοντέλα για την εκτίmicroηση των microεγεθών στους εθνικούς λογαριασmicroούς

114 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις ειδικότερες και ακριβέστερες από τις έννοιες του SNA πράγmicroα που αποσκοπεί στη διασφάλιση της microεγαλύτερης δυνατής συνεκτικότητας microεταξύ των microεγεθών των κρατών microελών τα οποία προκύπτουν από τους εθνικούς λογαριασmicroούς Η θεmicroελιώδης αυτή απαίτηση για αξιόπιστες και συνεκτικές εκτιmicroήσεις είχε ως αποτέλεσmicroα τον προσδιορισmicroό ενός βασικού συνόλου εθνικών λογαριασmicroών στην ΕΕ Όταν το επίπεδο συνεκτικότητας των microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών είναι ανεπαρκές οι εν λόγω εκτιmicroήσεις περιλαmicroβάνονται γενικά στους λεγόmicroενους laquomicroη βασικούς λογαριασmicroούςraquo οι οποίοι καλύπτουν τους συmicroπληρωmicroατικούς πίνακες και τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς

Παράδειγmicroα τοmicroέα στον οποίο η ΕΕ έκρινε αναγκαίο να είναι επιφυλακτική στο ΕΣΛ 2010 αποτελεί ο τοmicroέας των συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων Το επιχείρηmicroα της microέτρησης των εν λόγω υποχρεώσεων microε σκοπό την ενίσχυση της οικονοmicroικής ανάλυσης είναι ισχυρό αλλά η θεmicroελιώδης για την ΕΕ απαίτηση να παράγονται λογαριασmicroοί που να είναι συνεκτικοί τόσο διαχρονικά όσο και διαχωρικά επέβαλε την υιοθέτηση επιφυλακτικής προσέγγισης

EL 6 EL

Παγκοσmicroιοποίηση

116 Η αυξανόmicroενη παγκοσmicroιοποίηση της οικονοmicroίας ενίσχυσε τις διεθνείς εmicroπορικές συναλλαγές σε όλες τις microορφές τους και κατέστησε δυσχερέστερη για τις διάφορες χώρες την καταγραφή των εγχώριων οικονοmicroικών τους δραστηριοτήτων στους εθνικούς λογαριασmicroούς τους Η παγκοσmicroιοποίηση είναι η δυναmicroική και πολυδιάστατη διαδικασία microε την οποία οι εθνικοί πόροι αποκτούν microεγαλύτερη διεθνή κινητικότητα ενώ οι εθνικές οικονοmicroίες αποκτούν όλο και microεγαλύτερη αλληλεξάρτηση Το στοιχείο της παγκοσmicroιοποίησης που εν δυνάmicroει προκαλεί τα περισσότερα προβλήmicroατα microετρήσεων για τους εθνικούς λογαριασmicroούς είναι το αυξανόmicroενο ποσοστό των διεθνών συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται από πολυεθνικές εταιρείες όπου οι διασυνοριακές συναλλαγές γίνονται microεταξύ microητρικών θυγατρικών και συνδεδεmicroένων εταιρειών Υπάρχουν όmicroως και άλλες προκλήσεις microερικές από τις οποίες παρατίθενται στον παρακάτω λεπτοmicroερέστερο κατάλογο

1) τιmicroολόγηση microεταβιβάσεων microεταξύ συνδεδεmicroένων εταιρειών (αποτίmicroηση εισαγωγών και εξαγωγών)middot

2) αύξηση των συmicroφωνιών υπεργολαβίας για τη microεταποίηση πρώτων υλών (tolling agreements) όπου πραγmicroατοποιείται εmicroπορία αγαθών από χώρα σε χώρα χωρίς αλλαγή κυριότητας (αγαθά προς microεταποίηση) και αύξηση του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίουmiddot

3) διεθνές εmicroπόριο microέσω του διαδικτύου τόσο για τις εταιρείες όσο και για τα νοικοκυριάmiddot

4) εmicroπορία και χρήση περιουσιακών στοιχείων διανοητικής ιδιοκτησίας σε ολόκληρο τον κόσmicroοmiddot

5) εργαζόmicroενοι στην αλλοδαπή που microεταβιβάζουν σηmicroαντικά ποσά στην οικογένειά τους στην επικράτεια της χώρας καταγωγής τους (εmicroβάσmicroατα εργαζοmicroένων microέρος των προσωπικών microεταβιβάσεων)middot

6) πολυεθνικές εταιρείες που ασκούν τις επιχειρηmicroατικές τους δραστηριότητες πέρα από τα εθνικά σύνορα ώστε να microεγιστοποιήσουν την αποδοτικότητα της παραγωγής και να ελαχιστοποιήσουν τη συνολική φορολογική τους επιβάρυνση Αυτό microπορεί να οδηγήσει σε τεχνητές εταιρικές δοmicroές που ενδέχεται να microην αντικατοπτρίζουν την οικονοmicroική πραγmicroατικότηταmiddot

7) χρήση υπεράκτιων χρηmicroατοοικονοmicroικών φορέων (οντότητες ειδικού σκοπού και άλλες microορφές) για τη χρηmicroατοδότηση παγκόσmicroιων δραστηριοτήτωνmiddot

8) επανεξαγωγές αγαθών και στην ΕΕ microεταφορά αγαθών microεταξύ κρατών microελών microετά την είσοδό τους στην οικονοmicroική ένωση (οιονεί microεταφορά)middot

EL 7 EL

9) αύξηση των ξένων άmicroεσων επενδύσεων και ανάγκη προσδιορισmicroού και κατανοmicroής των ροών άmicroεσων επενδύσεων

117 Όλες αυτές οι όλο και πιο συνηθισmicroένες πτυχές της παγκοσmicroιοποίησης καθιστούν την καταγραφή και την ακριβή microέτρηση των διασυνοριακών ροών microια όλο και microεγαλύτερη πρόκληση για τους εθνικούς στατιστικούς υπαλλήλους Ακόmicroη και microε ένα ολοκληρωmicroένο και αξιόπιστο σύστηmicroα συλλογής και microέτρησης για τις καταχωρίσεις του τοmicroέα της αλλοδαπής (και συνεπώς για τους διεθνείς λογαριασmicroούς του ισοζυγίου πληρωmicroών) η παγκοσmicroιοποίηση θα αυξήσει την ανάγκη καταβολής πρόσθετων προσπαθειών ώστε να διατηρηθεί η ποιότητα των εθνικών λογαριασmicroών για όλες τις οικονοmicroίες και τις οmicroαδοποιήσεις οικονοmicroιών

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ

Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική

118 Το πλαίσιο του ΕΣΛ microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για την ανάλυση και αξιολόγηση των εξής

α) ∆ιάρθρωση microιας συνολικής οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα χρησιmicroοποιούmicroενων microεγεθών είναι τα ακόλουθα

1) προστιθέmicroενη αξία και απασχόληση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot

2) προστιθέmicroενη αξία και απασχόληση κατά περιφέρειαmiddot

3) διανεmicroόmicroενο εισόδηmicroα κατά τοmicroέαmiddot

4) εισαγωγές και εξαγωγές κατά οmicroάδα προϊόντωνmiddot

5) τελική καταναλωτική δαπάνη κατά λειτουργική θέση και κατά οmicroάδα προϊόντωνmiddot

6) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και απόθεmicroα πάγιου κεφαλαίου κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot

7) σύνθεση των αποθεmicroάτων και των ροών των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων κατά είδος στοιχείου και κατά τοmicroέα

β) Συγκεκριmicroένα τmicroήmicroατα ή πτυχές microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) τραπεζικό σύστηmicroα και χρηmicroατοοικονοmicroικός τοmicroέας στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

2) ρόλος της γενικής κυβέρνησης και της χρηmicroατοοικονοmicroικής της θέσηςmiddot

3) οικονοmicroία microιας συγκεκριmicroένης περιφέρειας (σε σύγκριση microε την οικονοmicroία του συνόλου της χώρας)middot

EL 8 EL

4) αποταmicroίευση των νοικοκυριών και επίπεδα χρέους

γ) ∆ιαχρονική ανάπτυξη microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) ανάλυση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠmiddot

2) ανάλυση του πληθωρισmicroούmiddot

3) ανάλυση των εποχικών χαρακτηριστικών των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούςmiddot

4) ανάλυση της microεταβολής της σηmicroασίας συγκεκριmicroένων χρηmicroατοοικονοmicroικών microέσων διαχρονικά πχ αυξανόmicroενη σηmicroασία των χρηmicroατοοικονοmicroικών παραγώγωνmiddot

5) σύγκριση των βιοmicroηχανικών δοmicroών της εθνικής οικονοmicroίας σε microακροχρόνια βάση

δ) Συνολική οικονοmicroία σε σχέση microε άλλες οικονοmicroίες Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) σύγκριση των ρόλων και του microεγέθους της γενικής κυβέρνησης στα κράτη microέλη της ΕΕmiddot

2) ανάλυση των αλληλεξαρτήσεων microεταξύ των οικονοmicroιών της ΕΕmiddot

3) ανάλυση της σύνθεσης και του προορισmicroού των εξαγωγών της ΕΕmiddot

4) σύγκριση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠ ή του κατά κεφαλήν διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος στην ΕΕ και σε άλλες ανεπτυγmicroένες οικονοmicroίες

119 Για την ΕΕ και τα κράτη microέλη της τα στοιχεία που λαmicroβάνονται microε βάση το πλαίσιο ΕΣΛ διαδραmicroατίζουν πολύ σηmicroαντικό ρόλο στη διαmicroόρφωση και παρακολούθηση της κοινωνικής και οικονοmicroικής πολιτικής τους

Στα ακόλουθα παραδείγmicroατα παρατίθενται χρήσεις του πλαισίου ΕΣΛ

α) παρακολούθηση και καθοδήγηση της χάραξης microακροοικονοmicroικών και νοmicroισmicroατικών πολιτικών στην ευρωζώνη και καθορισmicroός κριτηρίων σύγκλισης για την οικονοmicroική και νοmicroισmicroατική ένωση (ΟΝΕ) υπό τη microορφή στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών (πχ ποσοστά αύξησης του ΑΕγχΠ)middot

β) καθορισmicroός κριτηρίων για τη διαδικασία υπερβολικού ελλείmicromicroατος microέτρηση του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος και του δηmicroόσιου χρέουςmiddot

γ) παροχή χρηmicroατοοικονοmicroικής στήριξης σε περιφέρειες της ΕΕ για την κατανοmicroή των χορηγούmicroενων κεφαλαίων στις περιφέρειες χρησιmicroοποιούνται στατιστικές των περιφερειακών λογαριασmicroώνmiddot

EL 9 EL

δ) καθορισmicroός των ιδίων πόρων του προϋπολογισmicroού της ΕΕ Αυτοί εξαρτώνται από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών microε τρεις τρόπους

1) οι συνολικοί πόροι της ΕΕ καθορίζονται ως εκατοστιαίο ποσοστό του αθροίσmicroατος των ακαθάριστων εθνικών εισοδηmicroάτων (ΑΕΕ) των κρατών microελώνmiddot

2) ο τρίτος ίδιος πόρος της ΕΕ είναι ο ίδιος πόρος ΦΠΑ Οι συνεισφορές από τα κράτη microέλη για τον πόρο αυτόν καθορίζονται σε microεγάλο βαθmicroό από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών επειδή τα εν λόγω στοιχεία χρησιmicroοποιούνται για τον υπολογισmicroό του microέσου ποσοστού ΦΠΑmiddot

3) τα σχετικά microεγέθη της συνεισφοράς του κάθε κράτους microέλους για τον τέταρτο ίδιο πόρο της ΕΕ βασίζονται σε εκτιmicroήσεις του ακαθάριστου εθνικού εισοδήmicroατός τους Οι εν λόγω εκτιmicroήσεις αποτελούν τη βάση για την πλειονότητα των πληρωmicroών των κρατών microελών

Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ

120 Για να εξασφαλιστεί ισορροπία microεταξύ των αναγκών για στοιχεία και των δυνατοτήτων συλλογής στοιχείων οι έννοιες του ΕΣΛ έχουν διάφορα σηmicroαντικά χαρακτηριστικά Τα χαρακτηριστικά είναι ότι οι λογαριασmicroοί είναι

α) διεθνώς συmicroβατοίmiddot

β) εναρmicroονισmicroένοι microε άλλα κοινωνικά και οικονοmicroικά στατιστικά συστήmicroαταmiddot

γ) συνεπείςmiddot

δ) λειτουργικοί δηλ microετρήσιmicroοι στην πράξηmiddot

ε) διαφορετικοί από τις περισσότερες διοικητικές έννοιεςmiddot

στ) παγιωmicroένοι και σταθεροί για microεγάλη χρονική περίοδοmiddot

ζ) εστιασmicroένοι στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρουςmiddot

η) εφαρmicroόσιmicroοι σε διάφορες καταστάσεις και για διάφορους σκοπούς

121 Οι έννοιες είναι διεθνώς συmicroβατές γιατί

α) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι συmicroβατές microε τις έννοιες των παγκόσmicroιων κατευθυντήριων γραmicromicroών για τους εθνικούς λογαριασmicroούς δηλ microε τις έννοιες του SNAmiddot

β) για τα κράτη microέλη της ΕΕ το ΕΣΛ είναι το πρότυπο για την υποβολή στοιχείων σχετικών microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς σε όλους τους διεθνείς οργανισmicroούςmiddot

EL 10 EL

Η διεθνής συmicroβατότητα των εννοιών έχει ουσιαστική σηmicroασία κατά τη σύγκριση στατιστικών διαφόρων χωρών

122 Οι έννοιες είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις έννοιες άλλων κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών Επειδή το ΕΣΛ χρησιmicroοποιεί έννοιες και ταξινοmicroήσεις (πχ NACE αναθ 2) οι οποίες χρησιmicroοποιούνται και για άλλες κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές των κρατών microελών της ΕΕ πχ στις στατιστικές της βιοmicroηχανικής παραγωγής τις στατιστικές του εξωτερικού εmicroπορίου και τις στατιστικές της απασχόλησης οι εννοιολογικές διαφορές ελαχιστοποιήθηκαν Επιπλέον οι εν λόγω έννοιες και ταξινοmicroήσεις της ΕΕ είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες του Οργανισmicroού Ηνωmicroένων Εθνών

Η εναρmicroόνιση αυτή microε τις κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές βοηθά στη σύνδεση microε τα εν λόγω στοιχεία και στη σύγκριση microrsquo αυτά έτσι ώστε να microπορεί να διασφαλιστεί η ποιότητα των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών Επιπλέον οι πληροφορίες που περιέχονται στις συγκεκριmicroένες στατιστικές microπορούν να συσχετιστούν καλύτερα microε τις γενικές στατιστικές σχετικά microε την εθνική οικονοmicroία

123 Οι κοινές έννοιες που χρησιmicroοποιούνται σε όλο το πλαίσιο της εθνικής λογιστικής και στα άλλα συστήmicroατα κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών επιτρέπουν τη δηmicroιουργία συνεκτικών microεγεθών Έτσι microπορούν πχ να υπολογιστούν τα ακόλουθα

α) στοιχεία για την παραγωγικότητα όπως η προστιθέmicroενη αξία ανά δεδουλευmicroένη ώρα (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών της προστιθεmicroένης αξίας και των δεδουλευmicroένων ωρών)middot

β) εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα κατά κεφαλήν (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του εθνικού διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και των microεγεθών πληθυσmicroού)middot

γ) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου ως εκατοστιαίο ποσοστό του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των ορισmicroών αυτών των ροών και αποθεmicroάτων)middot

δ) δηmicroόσιο έλλειmicromicroα και δηmicroόσιο χρέος ως εκατοστιαία ποσοστά του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος του δηmicroόσιου χρέους και του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος)

Χάρη σrsquo αυτή την εσωτερική συνέπεια των εννοιών microπορούν επίσης να γίνονται ορισmicroένες εκτιmicroήσεις βάσει υπολοίπων πχ η αποταmicroίευση microπορεί να εκτιmicroάται ως η διαφορά microεταξύ του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και της τελικής καταναλωτικής δαπάνης

124 Οι έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ εφαρmicroόζονται microε τρόπο που διευκολύνει τη συλλογή των στοιχείων και τις microετρήσεις Ο λειτουργικός χαρακτήρας εκφράζεται microε πολλούς τρόπους στις οδηγίες κατάρτισης των λογαριασmicroών

EL 11 EL

α) ορισmicroένες δραστηριότητες ή στοιχεία περιγράφονται microόνο όταν έχουν σηmicroαντικό microέγεθος Για παράδειγmicroα η παραγωγή αγαθών από νοικοκυριά για ίδιο λογαριασmicroό όπως η ύφανση ενδυmicroάτων και η παραγωγή κεραmicroικών δεν πρέπει να καταγράφονται ως παραγωγή επειδή η εν λόγω παραγωγή δεν είναι σηmicroαντική για τις χώρες της ΕΕmiddot

β) ορισmicroένες έννοιες συνοδεύονται από οδηγίες σχετικά microε τον τρόπο εκτίmicroησής τους Για παράδειγmicroα στον ορισmicroό της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου γίνεται αναφορά στη γραmicromicroική απόσβεση Για την εκτίmicroηση του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου πρέπει να εφαρmicroόζεται η microέθοδος διαρκούς απογραφής όταν δεν υπάρχουν άmicroεσες πληροφορίες σχετικά microε το απόθεmicroα πάγιων περιουσιακών στοιχείων Άλλο παράδειγmicroα είναι η αποτίmicroηση της παραγωγής για ίδιο λογαριασmicroό καταρχήν θα πρέπει να γίνεται σε βασικές τιmicroές αλλά αν χρειάζεται ως προσέγγιση των βασικών τιmicroών microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί το άθροισmicroα των διαφόρων στοιχείων του κόστους

γ) έχουν υιοθετηθεί ορισmicroένες συmicroβάσεις Για παράδειγmicroα κατά σύmicroβαση οι συλλογικές υπηρεσίες που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης ταξινοmicroούνται όλες ως τελική καταναλωτική δαπάνη

125 Ωστόσο τα στοιχεία που χρειάζονται για τις στατιστικές σχετικά microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς ενδέχεται να microην microπορούν να συλλεγούν άmicroεσα αφού οι έννοιες στις οποίες βασίζονται τα εν λόγω στοιχεία διαφέρουν συνήθως από τις έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές των διοικητικών στοιχείων Χαρακτηριστικά παραδείγmicroατα διοικητικών πηγών είναι οι επιχειρηmicroατικοί λογαριασmicroοί τα στοιχεία για διάφορα είδη φόρων (ΦΠΑ ατοmicroικός φόρος εισοδήmicroατος εισαγωγικοί δασmicroοί κλπ) στοιχεία κοινωνικών ασφαλίσεων και στοιχεία από εποπτικά όργανα τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών Αυτά τα διοικητικά στοιχεία χρησιmicroεύουν συχνά ως εισροές για την κατάρτιση των εθνικών λογαριασmicroών Γενικά τα εν λόγω στοιχεία τροποποιούνται ώστε να συmicromicroορφωθούν microε το ΕΣΛ

Οι έννοιες του ΕΣΛ διαφέρουν συνήθως από τις αντίστοιχες διοικητικές έννοιες κατά τα εξής

α) οι διοικητικές έννοιες διαφέρουν από χώρα σε χώρα Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διεθνής συmicroβατότηταmiddot

β) οι διοικητικές έννοιες microεταβάλλονται διαχρονικά Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διαχρονική συγκρισιmicroότητα middot

γ) οι έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές διοικητικών στοιχείων δεν είναι συνήθως συνεπείς microεταξύ των διαφόρων διοικητικών συστηmicroάτων Ωστόσο η σύνδεση και η σύγκριση στοιχείων που έχει ουσιαστική σηmicroασία για την κατάρτιση των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών είναι δυνατή microόνο microε ένα συνεπές σύνολο εννοιώνmiddot

δ) οι διοικητικές έννοιες δεν είναι γενικά οι βέλτιστες για την πραγmicroατοποίηση οικονοmicroικών αναλύσεων και για την αξιολόγηση της οικονοmicroικής πολιτικής

EL 12 EL

126 Εντούτοις οι πηγές διοικητικών στοιχείων καλύπτουν πολύ ικανοποιητικά τις ανάγκες στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και λοιπών στατιστικών επειδή

α) έννοιες και ταξινοmicroήσεις που έχουν αρχικά δηmicroιουργηθεί για στατιστικούς σκοπούς microπορούν επίσης να χρησιmicroοποιούνται για διοικητικούς σκοπούς πχ ταξινόmicroηση των δαπανών της γενικής κυβέρνησης κατά είδοςmiddot

β) οι πηγές διοικητικών στοιχείων microπορεί να λαmicroβάνουν ρητά υπόψη τις (ξεχωριστές) ανάγκες στοιχείων των στατιστικώνmiddot αυτό ισχύει για παράδειγmicroα στο σύστηmicroα Intrastat για την παροχή πληροφοριών σχετικά microε τις παραδόσεις αγαθών microεταξύ κρατών microελών της ΕΕ

127 Οι κύριες έννοιες του ΕΣΛ είναι παγιωmicroένες και σταθερές για microεγάλο χρονικό διάστηmicroα επειδή

α) έχουν εγκριθεί ως διεθνές πρότυπο για πολλά χρόνιαmiddot

β) στις διαδοχικές διεθνείς κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς πολύ λίγες από τις βασικές έννοιες αλλάζουν

Αυτή η εννοιολογική συνέχεια microειώνει την ανάγκη επανυπολογισmicroού των χρονολογικών σειρών Επιπλέον περιορίζει την έκθεση των εννοιών σε εθνικές και διεθνείς πολιτικές πιέσεις Για τους λόγους αυτούς τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών έχουν χρησιmicroεύσει ως αντικειmicroενική βάση δεδοmicroένων για την οικονοmicroική πολιτική και την οικονοmicroική ανάλυση

128 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι εστιασmicroένες στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρους Τα αποθέmicroατα και οι ροές που δεν είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους ή που δεν έχουν σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

Η αρχή αυτή δεν εφαρmicroόζεται αυστηρά επειδή θα πρέπει επίσης να λαmicroβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις για συνέπεια και οι ανάγκες των χρηστών Για παράδειγmicroα απαιτείται για λόγους συνέπειας να καταγράφεται ως παραγωγή η αξία των συλλογικών υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση επειδή η πληρωmicroή αmicroοιβών στους εργαζοmicroένους και η αγορά κάθε είδους αγαθών και υπηρεσιών από φορείς της γενικής κυβέρνησης είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Επιπλέον για σκοπούς οικονοmicroικής ανάλυσης και πολιτικής η περιγραφή των συλλογικών υπηρεσιών της γενικής κυβέρνησης σε σχέση microε την υπόλοιπη εθνική οικονοmicroία αυξάνει τη χρησιmicroότητα των εθνικών λογαριασmicroών ως συνόλου

129 Το πεδίο εφαρmicroογής των εννοιών του ΕΣΛ microπορεί να αναδειχθεί microε την εξέταση ορισmicroένων σηmicroαντικών οριακών περιπτώσεων

Τα παρακάτω καταγράφονται εντός του ορίου παραγωγής του ΕΣΛ (βλ σηmicroεία 307 έως 309)

α) παραγωγή ατοmicroικών και συλλογικών υπηρεσιών από τη γενική κυβέρνησηmiddot

EL 13 EL

β) παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό από ιδιοκατοίκησηmiddot

γ) παραγωγή αγαθών για ιδία τελική κατανάλωση πχ γεωργικών προϊόντωνmiddot

δ) κατασκευή για ίδιο λογαριασmicroό περιλαmicroβανοmicroένης της κατασκευής από νοικοκυριάmiddot

ε) παραγωγή υπηρεσιών από αmicroειβόmicroενο οικιακό προσωπικόmiddot

στ) εκτροφή ιχθύων σε ιχθυοτροφείαmiddot

ζ) παραγωγή απαγορευmicroένη διά νόmicroου εφόσον όλες οι microονάδες που εmicroπλέκονται στη συναλλαγή συmicromicroετέχουν εθελοντικάmiddot

η) παραγωγή τα έσοδα της οποίας δεν δηλώνονται όλα στις φορολογικές αρχές πχ λαθραία παραγωγή υφασmicroάτων

130 Τα παρακάτω δεν εmicroπίπτουν στο όριο παραγωγής του ΕΣΛ και δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό πχ καθαρισmicroός παρασκευή γευmicroάτων ή φροντίδα ασθενών ή ηλικιωmicroένωνmiddot

β) εθελοντικές υπηρεσίες που δεν έχουν ως αποτέλεσmicroα την παραγωγή αγαθών πχ φροντίδα και καθαρισmicroός χωρίς αmicroοιβήmiddot

γ) φυσική αναπαραγωγή ιχθύων στην ανοικτή θάλασσα

131 Το ΕΣΛ καταγράφει όλες τις εκροές που προέρχονται από παραγωγή η οποία πραγmicroατοποιείται εντός του ορίου παραγωγής Εντούτοις οι εκροές (παραγωγή) των βοηθητικών δραστηριοτήτων δεν καταγράφονται Όλες οι εισροές που αναλώνονται από microια βοηθητική δραστηριότητα αντιmicroετωπίζονται ως εισροές στη δραστηριότητα που υποστηρίζει Αν microια επιχείρηση που πραγmicroατοποιεί microόνο βοηθητικές δραστηριότητες είναι στατιστικά παρατηρήσιmicroη microε την έννοια ότι υπάρχουν άmicroεσα διαθέσιmicroοι ξεχωριστοί λογαριασmicroοί για την παραγωγή που πραγmicroατοποιεί ή αν βρίσκεται σε τόπο γεωγραφικά διαφορετικό από τις επιχειρήσεις που εξυπηρετεί πρέπει να καταγραφεί ως ξεχωριστή microονάδα και να ταξινοmicroηθεί στον κλάδο που αντιστοιχεί στην κύρια δραστηριότητά της τόσο στους εθνικούς όσο και στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς Αν δεν υπάρχουν διαθέσιmicroα κατάλληλα βασικά στοιχεία η παραγωγή της βοηθητικής δραστηριότητας microπορεί να εκτιmicroηθεί ως το άθροισmicroα των στοιχείων του κόστους

132 Αν οι δραστηριότητες θεωρούνται παραγωγή και οι εκροές τους καταγράφονται τότε καταγράφονται επίσης και το αντίστοιχο εισόδηmicroα η αντίστοιχη απασχόληση η αντίστοιχη τελική κατανάλωση κλπ Για παράδειγmicroα αν η παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό λόγω ιδιοκατοίκησης καταγράφεται ως παραγωγή καταγράφονται επίσης το εισόδηmicroα και η τελική καταναλωτική δαπάνη που δηmicroιουργούνται από την εν λόγω παραγωγή για τους συγκεκριmicroένους

EL 14 EL

ιδιοκατοικούντες Έτσι διατηρείται η συνεκτικότητα microε το σύστηmicroα των στατιστικών εργασίας όπου δεν καταγράφεται απασχόληση για ιδιοκτησία κατοικιών Το αντίστροφο ισχύει όταν οι δραστηριότητες δεν καταγράφονται ως παραγωγή οι οικιακές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό δεν δηmicroιουργούν εισόδηmicroα και τελική καταναλωτική δαπάνη και εποmicroένως δεν υπάρχει απασχόληση

133 Το ΕΣΛ περιέχει επίσης ορισmicroένες συmicroβάσεις πχ

α) αποτίmicroηση της παραγωγής των φορέων της γενικής κυβέρνησηςmiddot

β) αποτίmicroηση της παραγωγής των ασφαλιστικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών χρηmicroατοοικονοmicroικής διαmicroεσολάβησης που microετρούνται έmicromicroεσαmiddot

γ) καταγραφή όλων των συλλογικών υπηρεσιών που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση ως τελική καταναλωτική δαπάνη και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωση

Ταξινόmicroηση κατά τοmicroέα

134 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί δηmicroιουργούνται microε την κατανοmicroή των microονάδων σε τοmicroείς πράγmicroα που επιτρέπει να παρουσιάζονται οι συναλλαγές και τα εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών κατά τοmicroέα Η παρουσίαση κατά τοmicroέα αποκαλύπτει πολλά βασικά microεγέθη για σκοπούς οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής Οι κύριοι τοmicroείς είναι τα νοικοκυριά η γενική κυβέρνηση οι εταιρείες (χρηmicroατοοικονοmicroικές και microη χρηmicroατοοικονοmicroικές) τα microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) και η αλλοδαπή

Η διάκριση microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων είναι σηmicroαντική Μια οντότητα ελεγχόmicroενη από τη γενική κυβέρνηση η οποία εmicroφανίζεται ως εταιρεία παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων ταξινοmicroείται στον τοmicroέα των εταιρειών έξω από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης Συνεπώς τα επίπεδα του ελλείmicromicroατος και του χρέους της εταιρείας δεν συνυπολογίζονται στο έλλειmicromicroα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης

135 Είναι σηmicroαντικό να καθοριστούν σαφή και ολοκληρωmicroένα κριτήρια για την κατανοmicroή των οντοτήτων σε τοmicroείς

Ο δηmicroόσιος τοmicroέας αποτελείται στην οικονοmicroία από όλες τις θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους που ελέγχονται από τη γενική κυβέρνηση Ο ιδιωτικός τοmicroέας αποτελείται από όλες τις υπόλοιπες microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

Στον πίνακα 11 παρατίθενται τα κριτήρια που χρησιmicroοποιούνται για τη διάκριση microεταξύ του δηmicroόσιου και του ιδιωτικού τοmicroέα και στον δηmicroόσιο τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης και του τοmicroέα των δηmicroόσιων επιχειρήσεων ενώ στον ιδιωτικό τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα των ΜΚΙΕΝ και του τοmicroέα των ιδιωτικών επιχειρήσεων

EL 15 EL

Πίνακας 11

Κριτήρια Έλεγχος από τη γενική κυβέρνηση

(δηmicroόσιος τοmicroέας)

Έλεγχος από τον ιδιωτικό τοmicroέα

(ιδιωτικός τοmicroέας)

Μη εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

Γενική κυβέρνηση

ΜΚΙΕΝ

Εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

∆ηmicroόσιες επιχειρήσεις

Ιδιωτικές επιχειρήσεις

136 Ως έλεγχος ορίζεται η ικανότητα καθορισmicroού της γενικής πολιτικής ή προγράmicromicroατος microιας θεσmicroικής microονάδας Πλήρης ορισmicroός του ελέγχου δίνεται στο σηmicroείο 226

137 Ο διαχωρισmicroός microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και συνεπώς για τις οντότητες του δηmicroόσιου τοmicroέα η κατάταξή τους στον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τοmicroέα των δηmicroοσίων επιχειρήσεων αποφασίζεται microε βάση τον ακόλουθο κανόνα

Μια δραστηριότητα θεωρείται δραστηριότητα παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων όταν τα αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες αποτελούν αντικείmicroενο εmicroπορίας υπό τους ακόλουθους όρους

1) οι πωλητές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση των κερδών τους σε microακροπρόθεσmicroη βάση πωλώντας αγαθά και υπηρεσίες ελεύθερα στην αγορά σε οποιονδήποτε είναι διατεθειmicroένος να πληρώσει τη ζητούmicroενη τιmicroήmiddot

2) οι αγοραστές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση του οφέλους τους δεδοmicroένων των περιορισmicroένων πόρων τους αγοράζοντας προϊόντα τα οποία ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους στην προσφερόmicroενη τιmicroήmiddot

3) υπάρχουν αποτελεσmicroατικές αγορές όπου οι πολίτες και οι αγοραστές έχουν πρόσβαση στην αγορά και πληροφορίες σχετικά microrsquo αυτή Μια αγορά microπορεί να λειτουργεί αποτελεσmicroατικά ακόmicroη και αν δεν πληρούνται απόλυτα οι εν λόγω όροι

138 Το επίπεδο λεπτοmicroέρειας του εννοιολογικού πλαισίου του ΕΣΛ παρέχει δυνατότητες ευελιξίας ορισmicroένες έννοιες δεν εmicroφανίζονται ρητά στο ΕΣΛ microπορούν όmicroως εύκολα να παραχθούν απrsquo αυτό Παράδειγmicroα αποτελεί η δηmicroιουργία νέων τοmicroέων microε αναδιάταξη των υποτοmicroέων που ορίζονται στο ΕΣΛ

139 Η ευελιξία εκφράζεται επίσης microε τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων κριτηρίων που δεν έρχονται σε σύγκρουση microε τη λογική του συστήmicroατος Για παράδειγmicroα τα κριτήρια αυτά microπορούν να επιτρέψουν την κατάρτιση λογαριασmicroών για υποτοmicroείς microε βάση το microέγεθος της απασχόλησης για τις παραγωγικές microονάδες ή το microέγεθος του

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 3 EL

τριmicroηνιαίων εθνικών λογαριασmicroών και εξηγεί τη διαφορά έmicroφασης των εν λόγω λογαριασmicroών σε σχέση microε τους ετήσιους λογαριασmicroούς

104 Το κεφάλαιο 13 περιγράφει τους σκοπούς τις έννοιες και τα ζητήmicroατα κατάρτισης ενός συνόλου περιφερειακών λογαριασmicroών Το κεφάλαιο 14 καλύπτει τη microέτρηση των χρηmicroατοοικονοmicroικών υπηρεσιών που παρέχονται από ενδιάmicroεσους χρηmicroατοοικονοmicroικούς οργανισmicroούς και χρηmicroατοδοτούνται microέσω της καθαρής είσπραξης τόκωνmiddot το εν λόγω κεφάλαιο αποτελεί καρπό πολυετών προσπαθειών έρευνας και ανάπτυξης που κατέβαλαν τα κράτη microέλη προκειmicroένου να διαθέτουν ένα microέγεθος microέτρησης το οποίο να είναι σταθερό και εναρmicroονισmicroένο σε όλα τα κράτη microέλη Το κεφάλαιο 15 σχετικά microε τις συmicroβάσεις τις microισθώσεις και τις άδειες είναι απαραίτητο για την περιγραφή ενός τοmicroέα microε αυξανόmicroενη σηmicroασία στους εθνικούς λογαριασmicroούς Τα κεφάλαια 16 και 17 σχετικά microε τις ασφαλίσεις την κοινωνική ασφάλιση και τις συντάξεις περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο αντιmicroετωπίζονται οι εν λόγω ρυθmicroίσεις στους εθνικούς λογαριασmicroούς καθώς τα ζητήmicroατα αναδιανοmicroής παρουσιάζουν όλο και microεγαλύτερο ενδιαφέρον λόγω της πληθυσmicroιακής γήρανσης Το κεφάλαιο 18 καλύπτει τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής που είναι το ισοδύναmicroο στους εθνικούς λογαριασmicroούς των λογαριασmicroών του συστήmicroατος microέτρησης του ισοζυγίου πληρωmicroών Το κεφάλαιο 19 σχετικά microε τους ευρωπαϊκούς λογαριασmicroούς είναι επίσης νέο και καλύπτει πτυχές των εθνικών λογαριασmicroών στις οποίες οι ευρωπαϊκές θεσmicroικές και εmicroπορικές ρυθmicroίσεις δηmicroιουργούν ζητήmicroατα που απαιτούν εναρmicroονισmicroένη προσέγγιση Το κεφάλαιο 20 περιγράφει τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ενός τοmicroέα ιδιαίτερου ενδιαφέροντος καθώς τα ζητήmicroατα δηmicroοσιονοmicroικής σύνεσης εκ microέρους των κρατών microελών εξακολουθούν να έχουν ουσιαστική σηmicroασία για την εφαρmicroογή της οικονοmicroικής πολιτικής στην ΕΕ Το κεφάλαιο 21 περιγράφει τη σχέση microεταξύ επιχειρηmicroατικών και εθνικών λογαριασmicroώνmiddot πρόκειται για τοmicroέα αυξανόmicroενου ενδιαφέροντος αφού οι πολυεθνικές εταιρείες αντιπροσωπεύουν ένα συνεχώς αυξανόmicroενο microερίδιο του ΑΕγχΠ όλων των χωρών Το κεφάλαιο 22 περιγράφει τη σχέση των δορυφορικών λογαριασmicroών microε τους κύριους εθνικούς λογαριασmicroούς Τα κεφάλαια 23 και 24 εξυπηρετούν σκοπούς αναφοράςmiddot το κεφάλαιο 23 παραθέτει τις ταξινοmicroήσεις που χρησιmicroοποιούνται για τους τοmicroείς τις δραστηριότητες και τα προϊόντα στο ΕΣΛ 2010 ενώ το κεφάλαιο 24 παραθέτει την πλήρη ακολουθία λογαριασmicroών για κάθε τοmicroέα

105 Το ΕΣΛ 2010 είναι πλήρως συmicroβατό microε τις παγκόσmicroιες κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς δηλ microε το System of National Accounts (Σύστηmicroα εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) Οι εν λόγω κατευθυντήριες γραmicromicroές καταρτίστηκαν από κοινού από τον Οργανισmicroό Ηνωmicroένων Εθνών (ΟΗΕ) το ∆ιεθνές Νοmicroισmicroατικό Ταmicroείο (∆ΝΤ) τη Στατιστική Υπηρεσία των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Eurostat) τον Οργανισmicroό Οικονοmicroικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ) και τη ∆ιεθνή Τράπεζα Το ΕΣΛ 2010 επικεντρώνεται στις συνθήκες και τις ανάγκες δεδοmicroένων της ΕΕ Όπως το SNA 2008 το ΕΣΛ 2010 είναι εναρmicroονισmicroένο microε τις έννοιες και τις ταξινοmicroήσεις που χρησιmicroοποιούνται σε πολλές άλλες κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές Χαρακτηριστικά παραδείγmicroατα είναι οι στατιστικές της απασχόλησης οι στατιστικές της βιοmicroηχανικής παραγωγής και οι στατιστικές του εξωτερικού εmicroπορίου Συνεπώς το ΕΣΛ 2010 χρησιmicroεύει ως το κεντρικό πλαίσιο

EL 4 EL

αναφοράς για τις κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές της ΕΕ και των κρατών microελών της

106 Το πλαίσιο του ΕΣΛ αποτελείται από δύο βασικά σύνολα πινάκων

α) τους λογαριασmicroούς των θεσmicroικών τοmicroέωνmiddot

β) το πλαίσιο εισροώνndashεκροών και τους λογαριασmicroούς κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

107 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί παρέχουν κατά θεσmicroικό τοmicroέα microια συστηmicroατική περιγραφή των διαφόρων σταδίων της οικονοmicroικής διεργασίας παραγωγή δηmicroιουργία εισοδήmicroατος διανοmicroή εισοδήmicroατος αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος χρήση εισοδήmicroατος και χρηmicroατοοικονοmicroική και microη χρηmicroατοοικονοmicroική συσσώρευση Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί περιλαmicroβάνουν επίσης ισολογισmicroούς οι οποίοι περιγράφουν τα αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων και την καθαρή θέση κατά την αρχή και το τέλος της λογιστικής περιόδου

108 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών microέσω των πινάκων προσφοράς και χρήσεων περιγράφει microε περισσότερη λεπτοmicroέρεια την παραγωγική διεργασία (διάρθρωση κόστους δηmicroιουργούmicroενο εισόδηmicroα και απασχόληση) και τις ροές αγαθών και υπηρεσιών (παραγωγή εισαγωγές εξαγωγές τελική κατανάλωση ενδιάmicroεση ανάλωση και σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου κατά οmicroάδα προϊόντων) ∆ύο σηmicroαντικές λογιστικές οντότητες αντικατοπτρίζονται σrsquo αυτό το πλαίσιο το άθροισmicroα των εσόδων που δηmicroιουργούνται σε έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας είναι ίσο microε την προστιθέmicroενη αξία που παράγεται από τον εν λόγω κλάδοmiddot και για οποιοδήποτε προϊόν ή οmicroάδα προϊόντων η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση

109 Το ΕΣΛ περιλαmicroβάνει έννοιες σχετικές microε τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Οι έννοιες αυτές αφορούν τους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και το πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων

110 Το ΕΣΛ 2010 δεν περιορίζεται στους ετήσιους εθνικούς λογαριασmicroούς αλλά εφαρmicroόζεται και για τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς καθώς και για τους λογαριασmicroούς που αναφέρονται σε microικρότερες ή microεγαλύτερες περιόδους Εφαρmicroόζεται επίσης στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

111 Το ΕΣΛ συνυπάρχει microε το SNA λόγω των χρήσεων των microεγεθών των εθνικών λογαριασmicroών στην ΕΕ Τα κράτη microέλη της ΕΕ είναι υπεύθυνα για την κατάρτιση και την παρουσίαση των εθνικών λογαριασmicroών τους έτσι ώστε να περιγράφεται η οικονοmicroική κατάσταση των χωρών τους Τα κράτη microέλη καταρτίζουν επίσης ένα σύνολο λογαριασmicroών οι οποίοι υποβάλλονται στην Επιτροπή (Eurostat) στο πλαίσιο ενός κανονιστικού προγράmicromicroατος διαβίβασης στοιχείων τα οποία χρησιmicroοποιούνται σε βασικούς τοmicroείς της κοινωνικής οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής της Ένωσης Τα στοιχεία αυτά χρησιmicroοποιούνται πχ για τον καθορισmicroό των χρηmicroατικών συνεισφορών των κρατών microελών στον προϋπολογισmicroό της ΕΕ microέσω του laquoτέταρτου πόρουraquo για την ενίσχυση των περιφερειών της ΕΕ microέσω του προγράmicromicroατος για τα διαρθρωτικά ταmicroεία και για την παρακολούθηση των

EL 5 EL

οικονοmicroικών επιδόσεων των κρατών microελών στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείmicromicroατος και του συmicroφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης

112 Για να κατανέmicroονται οι εισφορές και οι παροχές σύmicroφωνα microε microεγέθη που καταρτίζονται και παρουσιάζονται microε αυστηρά συνεκτικό τρόπο οι οικονοmicroικές στατιστικές που χρησιmicroοποιούνται γιrsquo αυτούς τους σκοπούς πρέπει να καταρτίζονται σύmicroφωνα microε τις ίδιες έννοιες και τους ίδιους κανόνες Το ΕΣΛ είναι ένας κανονισmicroός ο οποίος καθορίζει τους κανόνες τις συmicroβάσεις τους ορισmicroούς και τις ταξινοmicroήσεις που πρέπει να εφαρmicroόζονται από τα κράτη microέλη κατά την παραγωγή των εθνικών λογαριασmicroών που περιλαmicroβάνονται στο πρόγραmicromicroα διαβίβασης στοιχείων όπως ορίζεται στο παράρτηmicroα Β του παρόντος κανονισmicroού

113 Λόγω των πολύ microεγάλων χρηmicroατικών ποσών που διακυβεύονται στο σύστηmicroα εισφορών και παροχών το οποίο διαχειρίζεται η ΕΕ έχει πολύ microεγάλη σηmicroασία η συνεκτική εφαρmicroογή του συστήmicroατος microέτρησης σε κάθε κράτος microέλος Ως εκ τούτου είναι σηmicroαντικό να υιοθετηθεί microια επιφυλακτική προσέγγιση για τις εκτιmicroήσεις που δεν microπορούν να παρατηρηθούν άmicroεσα στην αγορά αποφεύγοντας τη χρήση διαδικασιών βασιζόmicroενων σε microοντέλα για την εκτίmicroηση των microεγεθών στους εθνικούς λογαριασmicroούς

114 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις ειδικότερες και ακριβέστερες από τις έννοιες του SNA πράγmicroα που αποσκοπεί στη διασφάλιση της microεγαλύτερης δυνατής συνεκτικότητας microεταξύ των microεγεθών των κρατών microελών τα οποία προκύπτουν από τους εθνικούς λογαριασmicroούς Η θεmicroελιώδης αυτή απαίτηση για αξιόπιστες και συνεκτικές εκτιmicroήσεις είχε ως αποτέλεσmicroα τον προσδιορισmicroό ενός βασικού συνόλου εθνικών λογαριασmicroών στην ΕΕ Όταν το επίπεδο συνεκτικότητας των microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών είναι ανεπαρκές οι εν λόγω εκτιmicroήσεις περιλαmicroβάνονται γενικά στους λεγόmicroενους laquomicroη βασικούς λογαριασmicroούςraquo οι οποίοι καλύπτουν τους συmicroπληρωmicroατικούς πίνακες και τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς

Παράδειγmicroα τοmicroέα στον οποίο η ΕΕ έκρινε αναγκαίο να είναι επιφυλακτική στο ΕΣΛ 2010 αποτελεί ο τοmicroέας των συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων Το επιχείρηmicroα της microέτρησης των εν λόγω υποχρεώσεων microε σκοπό την ενίσχυση της οικονοmicroικής ανάλυσης είναι ισχυρό αλλά η θεmicroελιώδης για την ΕΕ απαίτηση να παράγονται λογαριασmicroοί που να είναι συνεκτικοί τόσο διαχρονικά όσο και διαχωρικά επέβαλε την υιοθέτηση επιφυλακτικής προσέγγισης

EL 6 EL

Παγκοσmicroιοποίηση

116 Η αυξανόmicroενη παγκοσmicroιοποίηση της οικονοmicroίας ενίσχυσε τις διεθνείς εmicroπορικές συναλλαγές σε όλες τις microορφές τους και κατέστησε δυσχερέστερη για τις διάφορες χώρες την καταγραφή των εγχώριων οικονοmicroικών τους δραστηριοτήτων στους εθνικούς λογαριασmicroούς τους Η παγκοσmicroιοποίηση είναι η δυναmicroική και πολυδιάστατη διαδικασία microε την οποία οι εθνικοί πόροι αποκτούν microεγαλύτερη διεθνή κινητικότητα ενώ οι εθνικές οικονοmicroίες αποκτούν όλο και microεγαλύτερη αλληλεξάρτηση Το στοιχείο της παγκοσmicroιοποίησης που εν δυνάmicroει προκαλεί τα περισσότερα προβλήmicroατα microετρήσεων για τους εθνικούς λογαριασmicroούς είναι το αυξανόmicroενο ποσοστό των διεθνών συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται από πολυεθνικές εταιρείες όπου οι διασυνοριακές συναλλαγές γίνονται microεταξύ microητρικών θυγατρικών και συνδεδεmicroένων εταιρειών Υπάρχουν όmicroως και άλλες προκλήσεις microερικές από τις οποίες παρατίθενται στον παρακάτω λεπτοmicroερέστερο κατάλογο

1) τιmicroολόγηση microεταβιβάσεων microεταξύ συνδεδεmicroένων εταιρειών (αποτίmicroηση εισαγωγών και εξαγωγών)middot

2) αύξηση των συmicroφωνιών υπεργολαβίας για τη microεταποίηση πρώτων υλών (tolling agreements) όπου πραγmicroατοποιείται εmicroπορία αγαθών από χώρα σε χώρα χωρίς αλλαγή κυριότητας (αγαθά προς microεταποίηση) και αύξηση του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίουmiddot

3) διεθνές εmicroπόριο microέσω του διαδικτύου τόσο για τις εταιρείες όσο και για τα νοικοκυριάmiddot

4) εmicroπορία και χρήση περιουσιακών στοιχείων διανοητικής ιδιοκτησίας σε ολόκληρο τον κόσmicroοmiddot

5) εργαζόmicroενοι στην αλλοδαπή που microεταβιβάζουν σηmicroαντικά ποσά στην οικογένειά τους στην επικράτεια της χώρας καταγωγής τους (εmicroβάσmicroατα εργαζοmicroένων microέρος των προσωπικών microεταβιβάσεων)middot

6) πολυεθνικές εταιρείες που ασκούν τις επιχειρηmicroατικές τους δραστηριότητες πέρα από τα εθνικά σύνορα ώστε να microεγιστοποιήσουν την αποδοτικότητα της παραγωγής και να ελαχιστοποιήσουν τη συνολική φορολογική τους επιβάρυνση Αυτό microπορεί να οδηγήσει σε τεχνητές εταιρικές δοmicroές που ενδέχεται να microην αντικατοπτρίζουν την οικονοmicroική πραγmicroατικότηταmiddot

7) χρήση υπεράκτιων χρηmicroατοοικονοmicroικών φορέων (οντότητες ειδικού σκοπού και άλλες microορφές) για τη χρηmicroατοδότηση παγκόσmicroιων δραστηριοτήτωνmiddot

8) επανεξαγωγές αγαθών και στην ΕΕ microεταφορά αγαθών microεταξύ κρατών microελών microετά την είσοδό τους στην οικονοmicroική ένωση (οιονεί microεταφορά)middot

EL 7 EL

9) αύξηση των ξένων άmicroεσων επενδύσεων και ανάγκη προσδιορισmicroού και κατανοmicroής των ροών άmicroεσων επενδύσεων

117 Όλες αυτές οι όλο και πιο συνηθισmicroένες πτυχές της παγκοσmicroιοποίησης καθιστούν την καταγραφή και την ακριβή microέτρηση των διασυνοριακών ροών microια όλο και microεγαλύτερη πρόκληση για τους εθνικούς στατιστικούς υπαλλήλους Ακόmicroη και microε ένα ολοκληρωmicroένο και αξιόπιστο σύστηmicroα συλλογής και microέτρησης για τις καταχωρίσεις του τοmicroέα της αλλοδαπής (και συνεπώς για τους διεθνείς λογαριασmicroούς του ισοζυγίου πληρωmicroών) η παγκοσmicroιοποίηση θα αυξήσει την ανάγκη καταβολής πρόσθετων προσπαθειών ώστε να διατηρηθεί η ποιότητα των εθνικών λογαριασmicroών για όλες τις οικονοmicroίες και τις οmicroαδοποιήσεις οικονοmicroιών

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ

Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική

118 Το πλαίσιο του ΕΣΛ microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για την ανάλυση και αξιολόγηση των εξής

α) ∆ιάρθρωση microιας συνολικής οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα χρησιmicroοποιούmicroενων microεγεθών είναι τα ακόλουθα

1) προστιθέmicroενη αξία και απασχόληση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot

2) προστιθέmicroενη αξία και απασχόληση κατά περιφέρειαmiddot

3) διανεmicroόmicroενο εισόδηmicroα κατά τοmicroέαmiddot

4) εισαγωγές και εξαγωγές κατά οmicroάδα προϊόντωνmiddot

5) τελική καταναλωτική δαπάνη κατά λειτουργική θέση και κατά οmicroάδα προϊόντωνmiddot

6) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και απόθεmicroα πάγιου κεφαλαίου κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot

7) σύνθεση των αποθεmicroάτων και των ροών των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων κατά είδος στοιχείου και κατά τοmicroέα

β) Συγκεκριmicroένα τmicroήmicroατα ή πτυχές microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) τραπεζικό σύστηmicroα και χρηmicroατοοικονοmicroικός τοmicroέας στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

2) ρόλος της γενικής κυβέρνησης και της χρηmicroατοοικονοmicroικής της θέσηςmiddot

3) οικονοmicroία microιας συγκεκριmicroένης περιφέρειας (σε σύγκριση microε την οικονοmicroία του συνόλου της χώρας)middot

EL 8 EL

4) αποταmicroίευση των νοικοκυριών και επίπεδα χρέους

γ) ∆ιαχρονική ανάπτυξη microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) ανάλυση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠmiddot

2) ανάλυση του πληθωρισmicroούmiddot

3) ανάλυση των εποχικών χαρακτηριστικών των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούςmiddot

4) ανάλυση της microεταβολής της σηmicroασίας συγκεκριmicroένων χρηmicroατοοικονοmicroικών microέσων διαχρονικά πχ αυξανόmicroενη σηmicroασία των χρηmicroατοοικονοmicroικών παραγώγωνmiddot

5) σύγκριση των βιοmicroηχανικών δοmicroών της εθνικής οικονοmicroίας σε microακροχρόνια βάση

δ) Συνολική οικονοmicroία σε σχέση microε άλλες οικονοmicroίες Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) σύγκριση των ρόλων και του microεγέθους της γενικής κυβέρνησης στα κράτη microέλη της ΕΕmiddot

2) ανάλυση των αλληλεξαρτήσεων microεταξύ των οικονοmicroιών της ΕΕmiddot

3) ανάλυση της σύνθεσης και του προορισmicroού των εξαγωγών της ΕΕmiddot

4) σύγκριση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠ ή του κατά κεφαλήν διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος στην ΕΕ και σε άλλες ανεπτυγmicroένες οικονοmicroίες

119 Για την ΕΕ και τα κράτη microέλη της τα στοιχεία που λαmicroβάνονται microε βάση το πλαίσιο ΕΣΛ διαδραmicroατίζουν πολύ σηmicroαντικό ρόλο στη διαmicroόρφωση και παρακολούθηση της κοινωνικής και οικονοmicroικής πολιτικής τους

Στα ακόλουθα παραδείγmicroατα παρατίθενται χρήσεις του πλαισίου ΕΣΛ

α) παρακολούθηση και καθοδήγηση της χάραξης microακροοικονοmicroικών και νοmicroισmicroατικών πολιτικών στην ευρωζώνη και καθορισmicroός κριτηρίων σύγκλισης για την οικονοmicroική και νοmicroισmicroατική ένωση (ΟΝΕ) υπό τη microορφή στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών (πχ ποσοστά αύξησης του ΑΕγχΠ)middot

β) καθορισmicroός κριτηρίων για τη διαδικασία υπερβολικού ελλείmicromicroατος microέτρηση του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος και του δηmicroόσιου χρέουςmiddot

γ) παροχή χρηmicroατοοικονοmicroικής στήριξης σε περιφέρειες της ΕΕ για την κατανοmicroή των χορηγούmicroενων κεφαλαίων στις περιφέρειες χρησιmicroοποιούνται στατιστικές των περιφερειακών λογαριασmicroώνmiddot

EL 9 EL

δ) καθορισmicroός των ιδίων πόρων του προϋπολογισmicroού της ΕΕ Αυτοί εξαρτώνται από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών microε τρεις τρόπους

1) οι συνολικοί πόροι της ΕΕ καθορίζονται ως εκατοστιαίο ποσοστό του αθροίσmicroατος των ακαθάριστων εθνικών εισοδηmicroάτων (ΑΕΕ) των κρατών microελώνmiddot

2) ο τρίτος ίδιος πόρος της ΕΕ είναι ο ίδιος πόρος ΦΠΑ Οι συνεισφορές από τα κράτη microέλη για τον πόρο αυτόν καθορίζονται σε microεγάλο βαθmicroό από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών επειδή τα εν λόγω στοιχεία χρησιmicroοποιούνται για τον υπολογισmicroό του microέσου ποσοστού ΦΠΑmiddot

3) τα σχετικά microεγέθη της συνεισφοράς του κάθε κράτους microέλους για τον τέταρτο ίδιο πόρο της ΕΕ βασίζονται σε εκτιmicroήσεις του ακαθάριστου εθνικού εισοδήmicroατός τους Οι εν λόγω εκτιmicroήσεις αποτελούν τη βάση για την πλειονότητα των πληρωmicroών των κρατών microελών

Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ

120 Για να εξασφαλιστεί ισορροπία microεταξύ των αναγκών για στοιχεία και των δυνατοτήτων συλλογής στοιχείων οι έννοιες του ΕΣΛ έχουν διάφορα σηmicroαντικά χαρακτηριστικά Τα χαρακτηριστικά είναι ότι οι λογαριασmicroοί είναι

α) διεθνώς συmicroβατοίmiddot

β) εναρmicroονισmicroένοι microε άλλα κοινωνικά και οικονοmicroικά στατιστικά συστήmicroαταmiddot

γ) συνεπείςmiddot

δ) λειτουργικοί δηλ microετρήσιmicroοι στην πράξηmiddot

ε) διαφορετικοί από τις περισσότερες διοικητικές έννοιεςmiddot

στ) παγιωmicroένοι και σταθεροί για microεγάλη χρονική περίοδοmiddot

ζ) εστιασmicroένοι στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρουςmiddot

η) εφαρmicroόσιmicroοι σε διάφορες καταστάσεις και για διάφορους σκοπούς

121 Οι έννοιες είναι διεθνώς συmicroβατές γιατί

α) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι συmicroβατές microε τις έννοιες των παγκόσmicroιων κατευθυντήριων γραmicromicroών για τους εθνικούς λογαριασmicroούς δηλ microε τις έννοιες του SNAmiddot

β) για τα κράτη microέλη της ΕΕ το ΕΣΛ είναι το πρότυπο για την υποβολή στοιχείων σχετικών microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς σε όλους τους διεθνείς οργανισmicroούςmiddot

EL 10 EL

Η διεθνής συmicroβατότητα των εννοιών έχει ουσιαστική σηmicroασία κατά τη σύγκριση στατιστικών διαφόρων χωρών

122 Οι έννοιες είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις έννοιες άλλων κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών Επειδή το ΕΣΛ χρησιmicroοποιεί έννοιες και ταξινοmicroήσεις (πχ NACE αναθ 2) οι οποίες χρησιmicroοποιούνται και για άλλες κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές των κρατών microελών της ΕΕ πχ στις στατιστικές της βιοmicroηχανικής παραγωγής τις στατιστικές του εξωτερικού εmicroπορίου και τις στατιστικές της απασχόλησης οι εννοιολογικές διαφορές ελαχιστοποιήθηκαν Επιπλέον οι εν λόγω έννοιες και ταξινοmicroήσεις της ΕΕ είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες του Οργανισmicroού Ηνωmicroένων Εθνών

Η εναρmicroόνιση αυτή microε τις κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές βοηθά στη σύνδεση microε τα εν λόγω στοιχεία και στη σύγκριση microrsquo αυτά έτσι ώστε να microπορεί να διασφαλιστεί η ποιότητα των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών Επιπλέον οι πληροφορίες που περιέχονται στις συγκεκριmicroένες στατιστικές microπορούν να συσχετιστούν καλύτερα microε τις γενικές στατιστικές σχετικά microε την εθνική οικονοmicroία

123 Οι κοινές έννοιες που χρησιmicroοποιούνται σε όλο το πλαίσιο της εθνικής λογιστικής και στα άλλα συστήmicroατα κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών επιτρέπουν τη δηmicroιουργία συνεκτικών microεγεθών Έτσι microπορούν πχ να υπολογιστούν τα ακόλουθα

α) στοιχεία για την παραγωγικότητα όπως η προστιθέmicroενη αξία ανά δεδουλευmicroένη ώρα (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών της προστιθεmicroένης αξίας και των δεδουλευmicroένων ωρών)middot

β) εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα κατά κεφαλήν (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του εθνικού διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και των microεγεθών πληθυσmicroού)middot

γ) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου ως εκατοστιαίο ποσοστό του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των ορισmicroών αυτών των ροών και αποθεmicroάτων)middot

δ) δηmicroόσιο έλλειmicromicroα και δηmicroόσιο χρέος ως εκατοστιαία ποσοστά του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος του δηmicroόσιου χρέους και του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος)

Χάρη σrsquo αυτή την εσωτερική συνέπεια των εννοιών microπορούν επίσης να γίνονται ορισmicroένες εκτιmicroήσεις βάσει υπολοίπων πχ η αποταmicroίευση microπορεί να εκτιmicroάται ως η διαφορά microεταξύ του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και της τελικής καταναλωτικής δαπάνης

124 Οι έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ εφαρmicroόζονται microε τρόπο που διευκολύνει τη συλλογή των στοιχείων και τις microετρήσεις Ο λειτουργικός χαρακτήρας εκφράζεται microε πολλούς τρόπους στις οδηγίες κατάρτισης των λογαριασmicroών

EL 11 EL

α) ορισmicroένες δραστηριότητες ή στοιχεία περιγράφονται microόνο όταν έχουν σηmicroαντικό microέγεθος Για παράδειγmicroα η παραγωγή αγαθών από νοικοκυριά για ίδιο λογαριασmicroό όπως η ύφανση ενδυmicroάτων και η παραγωγή κεραmicroικών δεν πρέπει να καταγράφονται ως παραγωγή επειδή η εν λόγω παραγωγή δεν είναι σηmicroαντική για τις χώρες της ΕΕmiddot

β) ορισmicroένες έννοιες συνοδεύονται από οδηγίες σχετικά microε τον τρόπο εκτίmicroησής τους Για παράδειγmicroα στον ορισmicroό της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου γίνεται αναφορά στη γραmicromicroική απόσβεση Για την εκτίmicroηση του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου πρέπει να εφαρmicroόζεται η microέθοδος διαρκούς απογραφής όταν δεν υπάρχουν άmicroεσες πληροφορίες σχετικά microε το απόθεmicroα πάγιων περιουσιακών στοιχείων Άλλο παράδειγmicroα είναι η αποτίmicroηση της παραγωγής για ίδιο λογαριασmicroό καταρχήν θα πρέπει να γίνεται σε βασικές τιmicroές αλλά αν χρειάζεται ως προσέγγιση των βασικών τιmicroών microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί το άθροισmicroα των διαφόρων στοιχείων του κόστους

γ) έχουν υιοθετηθεί ορισmicroένες συmicroβάσεις Για παράδειγmicroα κατά σύmicroβαση οι συλλογικές υπηρεσίες που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης ταξινοmicroούνται όλες ως τελική καταναλωτική δαπάνη

125 Ωστόσο τα στοιχεία που χρειάζονται για τις στατιστικές σχετικά microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς ενδέχεται να microην microπορούν να συλλεγούν άmicroεσα αφού οι έννοιες στις οποίες βασίζονται τα εν λόγω στοιχεία διαφέρουν συνήθως από τις έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές των διοικητικών στοιχείων Χαρακτηριστικά παραδείγmicroατα διοικητικών πηγών είναι οι επιχειρηmicroατικοί λογαριασmicroοί τα στοιχεία για διάφορα είδη φόρων (ΦΠΑ ατοmicroικός φόρος εισοδήmicroατος εισαγωγικοί δασmicroοί κλπ) στοιχεία κοινωνικών ασφαλίσεων και στοιχεία από εποπτικά όργανα τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών Αυτά τα διοικητικά στοιχεία χρησιmicroεύουν συχνά ως εισροές για την κατάρτιση των εθνικών λογαριασmicroών Γενικά τα εν λόγω στοιχεία τροποποιούνται ώστε να συmicromicroορφωθούν microε το ΕΣΛ

Οι έννοιες του ΕΣΛ διαφέρουν συνήθως από τις αντίστοιχες διοικητικές έννοιες κατά τα εξής

α) οι διοικητικές έννοιες διαφέρουν από χώρα σε χώρα Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διεθνής συmicroβατότηταmiddot

β) οι διοικητικές έννοιες microεταβάλλονται διαχρονικά Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διαχρονική συγκρισιmicroότητα middot

γ) οι έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές διοικητικών στοιχείων δεν είναι συνήθως συνεπείς microεταξύ των διαφόρων διοικητικών συστηmicroάτων Ωστόσο η σύνδεση και η σύγκριση στοιχείων που έχει ουσιαστική σηmicroασία για την κατάρτιση των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών είναι δυνατή microόνο microε ένα συνεπές σύνολο εννοιώνmiddot

δ) οι διοικητικές έννοιες δεν είναι γενικά οι βέλτιστες για την πραγmicroατοποίηση οικονοmicroικών αναλύσεων και για την αξιολόγηση της οικονοmicroικής πολιτικής

EL 12 EL

126 Εντούτοις οι πηγές διοικητικών στοιχείων καλύπτουν πολύ ικανοποιητικά τις ανάγκες στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και λοιπών στατιστικών επειδή

α) έννοιες και ταξινοmicroήσεις που έχουν αρχικά δηmicroιουργηθεί για στατιστικούς σκοπούς microπορούν επίσης να χρησιmicroοποιούνται για διοικητικούς σκοπούς πχ ταξινόmicroηση των δαπανών της γενικής κυβέρνησης κατά είδοςmiddot

β) οι πηγές διοικητικών στοιχείων microπορεί να λαmicroβάνουν ρητά υπόψη τις (ξεχωριστές) ανάγκες στοιχείων των στατιστικώνmiddot αυτό ισχύει για παράδειγmicroα στο σύστηmicroα Intrastat για την παροχή πληροφοριών σχετικά microε τις παραδόσεις αγαθών microεταξύ κρατών microελών της ΕΕ

127 Οι κύριες έννοιες του ΕΣΛ είναι παγιωmicroένες και σταθερές για microεγάλο χρονικό διάστηmicroα επειδή

α) έχουν εγκριθεί ως διεθνές πρότυπο για πολλά χρόνιαmiddot

β) στις διαδοχικές διεθνείς κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς πολύ λίγες από τις βασικές έννοιες αλλάζουν

Αυτή η εννοιολογική συνέχεια microειώνει την ανάγκη επανυπολογισmicroού των χρονολογικών σειρών Επιπλέον περιορίζει την έκθεση των εννοιών σε εθνικές και διεθνείς πολιτικές πιέσεις Για τους λόγους αυτούς τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών έχουν χρησιmicroεύσει ως αντικειmicroενική βάση δεδοmicroένων για την οικονοmicroική πολιτική και την οικονοmicroική ανάλυση

128 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι εστιασmicroένες στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρους Τα αποθέmicroατα και οι ροές που δεν είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους ή που δεν έχουν σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

Η αρχή αυτή δεν εφαρmicroόζεται αυστηρά επειδή θα πρέπει επίσης να λαmicroβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις για συνέπεια και οι ανάγκες των χρηστών Για παράδειγmicroα απαιτείται για λόγους συνέπειας να καταγράφεται ως παραγωγή η αξία των συλλογικών υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση επειδή η πληρωmicroή αmicroοιβών στους εργαζοmicroένους και η αγορά κάθε είδους αγαθών και υπηρεσιών από φορείς της γενικής κυβέρνησης είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Επιπλέον για σκοπούς οικονοmicroικής ανάλυσης και πολιτικής η περιγραφή των συλλογικών υπηρεσιών της γενικής κυβέρνησης σε σχέση microε την υπόλοιπη εθνική οικονοmicroία αυξάνει τη χρησιmicroότητα των εθνικών λογαριασmicroών ως συνόλου

129 Το πεδίο εφαρmicroογής των εννοιών του ΕΣΛ microπορεί να αναδειχθεί microε την εξέταση ορισmicroένων σηmicroαντικών οριακών περιπτώσεων

Τα παρακάτω καταγράφονται εντός του ορίου παραγωγής του ΕΣΛ (βλ σηmicroεία 307 έως 309)

α) παραγωγή ατοmicroικών και συλλογικών υπηρεσιών από τη γενική κυβέρνησηmiddot

EL 13 EL

β) παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό από ιδιοκατοίκησηmiddot

γ) παραγωγή αγαθών για ιδία τελική κατανάλωση πχ γεωργικών προϊόντωνmiddot

δ) κατασκευή για ίδιο λογαριασmicroό περιλαmicroβανοmicroένης της κατασκευής από νοικοκυριάmiddot

ε) παραγωγή υπηρεσιών από αmicroειβόmicroενο οικιακό προσωπικόmiddot

στ) εκτροφή ιχθύων σε ιχθυοτροφείαmiddot

ζ) παραγωγή απαγορευmicroένη διά νόmicroου εφόσον όλες οι microονάδες που εmicroπλέκονται στη συναλλαγή συmicromicroετέχουν εθελοντικάmiddot

η) παραγωγή τα έσοδα της οποίας δεν δηλώνονται όλα στις φορολογικές αρχές πχ λαθραία παραγωγή υφασmicroάτων

130 Τα παρακάτω δεν εmicroπίπτουν στο όριο παραγωγής του ΕΣΛ και δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό πχ καθαρισmicroός παρασκευή γευmicroάτων ή φροντίδα ασθενών ή ηλικιωmicroένωνmiddot

β) εθελοντικές υπηρεσίες που δεν έχουν ως αποτέλεσmicroα την παραγωγή αγαθών πχ φροντίδα και καθαρισmicroός χωρίς αmicroοιβήmiddot

γ) φυσική αναπαραγωγή ιχθύων στην ανοικτή θάλασσα

131 Το ΕΣΛ καταγράφει όλες τις εκροές που προέρχονται από παραγωγή η οποία πραγmicroατοποιείται εντός του ορίου παραγωγής Εντούτοις οι εκροές (παραγωγή) των βοηθητικών δραστηριοτήτων δεν καταγράφονται Όλες οι εισροές που αναλώνονται από microια βοηθητική δραστηριότητα αντιmicroετωπίζονται ως εισροές στη δραστηριότητα που υποστηρίζει Αν microια επιχείρηση που πραγmicroατοποιεί microόνο βοηθητικές δραστηριότητες είναι στατιστικά παρατηρήσιmicroη microε την έννοια ότι υπάρχουν άmicroεσα διαθέσιmicroοι ξεχωριστοί λογαριασmicroοί για την παραγωγή που πραγmicroατοποιεί ή αν βρίσκεται σε τόπο γεωγραφικά διαφορετικό από τις επιχειρήσεις που εξυπηρετεί πρέπει να καταγραφεί ως ξεχωριστή microονάδα και να ταξινοmicroηθεί στον κλάδο που αντιστοιχεί στην κύρια δραστηριότητά της τόσο στους εθνικούς όσο και στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς Αν δεν υπάρχουν διαθέσιmicroα κατάλληλα βασικά στοιχεία η παραγωγή της βοηθητικής δραστηριότητας microπορεί να εκτιmicroηθεί ως το άθροισmicroα των στοιχείων του κόστους

132 Αν οι δραστηριότητες θεωρούνται παραγωγή και οι εκροές τους καταγράφονται τότε καταγράφονται επίσης και το αντίστοιχο εισόδηmicroα η αντίστοιχη απασχόληση η αντίστοιχη τελική κατανάλωση κλπ Για παράδειγmicroα αν η παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό λόγω ιδιοκατοίκησης καταγράφεται ως παραγωγή καταγράφονται επίσης το εισόδηmicroα και η τελική καταναλωτική δαπάνη που δηmicroιουργούνται από την εν λόγω παραγωγή για τους συγκεκριmicroένους

EL 14 EL

ιδιοκατοικούντες Έτσι διατηρείται η συνεκτικότητα microε το σύστηmicroα των στατιστικών εργασίας όπου δεν καταγράφεται απασχόληση για ιδιοκτησία κατοικιών Το αντίστροφο ισχύει όταν οι δραστηριότητες δεν καταγράφονται ως παραγωγή οι οικιακές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό δεν δηmicroιουργούν εισόδηmicroα και τελική καταναλωτική δαπάνη και εποmicroένως δεν υπάρχει απασχόληση

133 Το ΕΣΛ περιέχει επίσης ορισmicroένες συmicroβάσεις πχ

α) αποτίmicroηση της παραγωγής των φορέων της γενικής κυβέρνησηςmiddot

β) αποτίmicroηση της παραγωγής των ασφαλιστικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών χρηmicroατοοικονοmicroικής διαmicroεσολάβησης που microετρούνται έmicromicroεσαmiddot

γ) καταγραφή όλων των συλλογικών υπηρεσιών που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση ως τελική καταναλωτική δαπάνη και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωση

Ταξινόmicroηση κατά τοmicroέα

134 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί δηmicroιουργούνται microε την κατανοmicroή των microονάδων σε τοmicroείς πράγmicroα που επιτρέπει να παρουσιάζονται οι συναλλαγές και τα εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών κατά τοmicroέα Η παρουσίαση κατά τοmicroέα αποκαλύπτει πολλά βασικά microεγέθη για σκοπούς οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής Οι κύριοι τοmicroείς είναι τα νοικοκυριά η γενική κυβέρνηση οι εταιρείες (χρηmicroατοοικονοmicroικές και microη χρηmicroατοοικονοmicroικές) τα microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) και η αλλοδαπή

Η διάκριση microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων είναι σηmicroαντική Μια οντότητα ελεγχόmicroενη από τη γενική κυβέρνηση η οποία εmicroφανίζεται ως εταιρεία παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων ταξινοmicroείται στον τοmicroέα των εταιρειών έξω από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης Συνεπώς τα επίπεδα του ελλείmicromicroατος και του χρέους της εταιρείας δεν συνυπολογίζονται στο έλλειmicromicroα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης

135 Είναι σηmicroαντικό να καθοριστούν σαφή και ολοκληρωmicroένα κριτήρια για την κατανοmicroή των οντοτήτων σε τοmicroείς

Ο δηmicroόσιος τοmicroέας αποτελείται στην οικονοmicroία από όλες τις θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους που ελέγχονται από τη γενική κυβέρνηση Ο ιδιωτικός τοmicroέας αποτελείται από όλες τις υπόλοιπες microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

Στον πίνακα 11 παρατίθενται τα κριτήρια που χρησιmicroοποιούνται για τη διάκριση microεταξύ του δηmicroόσιου και του ιδιωτικού τοmicroέα και στον δηmicroόσιο τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης και του τοmicroέα των δηmicroόσιων επιχειρήσεων ενώ στον ιδιωτικό τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα των ΜΚΙΕΝ και του τοmicroέα των ιδιωτικών επιχειρήσεων

EL 15 EL

Πίνακας 11

Κριτήρια Έλεγχος από τη γενική κυβέρνηση

(δηmicroόσιος τοmicroέας)

Έλεγχος από τον ιδιωτικό τοmicroέα

(ιδιωτικός τοmicroέας)

Μη εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

Γενική κυβέρνηση

ΜΚΙΕΝ

Εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

∆ηmicroόσιες επιχειρήσεις

Ιδιωτικές επιχειρήσεις

136 Ως έλεγχος ορίζεται η ικανότητα καθορισmicroού της γενικής πολιτικής ή προγράmicromicroατος microιας θεσmicroικής microονάδας Πλήρης ορισmicroός του ελέγχου δίνεται στο σηmicroείο 226

137 Ο διαχωρισmicroός microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και συνεπώς για τις οντότητες του δηmicroόσιου τοmicroέα η κατάταξή τους στον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τοmicroέα των δηmicroοσίων επιχειρήσεων αποφασίζεται microε βάση τον ακόλουθο κανόνα

Μια δραστηριότητα θεωρείται δραστηριότητα παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων όταν τα αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες αποτελούν αντικείmicroενο εmicroπορίας υπό τους ακόλουθους όρους

1) οι πωλητές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση των κερδών τους σε microακροπρόθεσmicroη βάση πωλώντας αγαθά και υπηρεσίες ελεύθερα στην αγορά σε οποιονδήποτε είναι διατεθειmicroένος να πληρώσει τη ζητούmicroενη τιmicroήmiddot

2) οι αγοραστές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση του οφέλους τους δεδοmicroένων των περιορισmicroένων πόρων τους αγοράζοντας προϊόντα τα οποία ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους στην προσφερόmicroενη τιmicroήmiddot

3) υπάρχουν αποτελεσmicroατικές αγορές όπου οι πολίτες και οι αγοραστές έχουν πρόσβαση στην αγορά και πληροφορίες σχετικά microrsquo αυτή Μια αγορά microπορεί να λειτουργεί αποτελεσmicroατικά ακόmicroη και αν δεν πληρούνται απόλυτα οι εν λόγω όροι

138 Το επίπεδο λεπτοmicroέρειας του εννοιολογικού πλαισίου του ΕΣΛ παρέχει δυνατότητες ευελιξίας ορισmicroένες έννοιες δεν εmicroφανίζονται ρητά στο ΕΣΛ microπορούν όmicroως εύκολα να παραχθούν απrsquo αυτό Παράδειγmicroα αποτελεί η δηmicroιουργία νέων τοmicroέων microε αναδιάταξη των υποτοmicroέων που ορίζονται στο ΕΣΛ

139 Η ευελιξία εκφράζεται επίσης microε τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων κριτηρίων που δεν έρχονται σε σύγκρουση microε τη λογική του συστήmicroατος Για παράδειγmicroα τα κριτήρια αυτά microπορούν να επιτρέψουν την κατάρτιση λογαριασmicroών για υποτοmicroείς microε βάση το microέγεθος της απασχόλησης για τις παραγωγικές microονάδες ή το microέγεθος του

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 4 EL

αναφοράς για τις κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές της ΕΕ και των κρατών microελών της

106 Το πλαίσιο του ΕΣΛ αποτελείται από δύο βασικά σύνολα πινάκων

α) τους λογαριασmicroούς των θεσmicroικών τοmicroέωνmiddot

β) το πλαίσιο εισροώνndashεκροών και τους λογαριασmicroούς κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

107 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί παρέχουν κατά θεσmicroικό τοmicroέα microια συστηmicroατική περιγραφή των διαφόρων σταδίων της οικονοmicroικής διεργασίας παραγωγή δηmicroιουργία εισοδήmicroατος διανοmicroή εισοδήmicroατος αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος χρήση εισοδήmicroατος και χρηmicroατοοικονοmicroική και microη χρηmicroατοοικονοmicroική συσσώρευση Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί περιλαmicroβάνουν επίσης ισολογισmicroούς οι οποίοι περιγράφουν τα αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων και την καθαρή θέση κατά την αρχή και το τέλος της λογιστικής περιόδου

108 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών microέσω των πινάκων προσφοράς και χρήσεων περιγράφει microε περισσότερη λεπτοmicroέρεια την παραγωγική διεργασία (διάρθρωση κόστους δηmicroιουργούmicroενο εισόδηmicroα και απασχόληση) και τις ροές αγαθών και υπηρεσιών (παραγωγή εισαγωγές εξαγωγές τελική κατανάλωση ενδιάmicroεση ανάλωση και σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου κατά οmicroάδα προϊόντων) ∆ύο σηmicroαντικές λογιστικές οντότητες αντικατοπτρίζονται σrsquo αυτό το πλαίσιο το άθροισmicroα των εσόδων που δηmicroιουργούνται σε έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας είναι ίσο microε την προστιθέmicroενη αξία που παράγεται από τον εν λόγω κλάδοmiddot και για οποιοδήποτε προϊόν ή οmicroάδα προϊόντων η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση

109 Το ΕΣΛ περιλαmicroβάνει έννοιες σχετικές microε τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Οι έννοιες αυτές αφορούν τους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και το πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων

110 Το ΕΣΛ 2010 δεν περιορίζεται στους ετήσιους εθνικούς λογαριασmicroούς αλλά εφαρmicroόζεται και για τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς καθώς και για τους λογαριασmicroούς που αναφέρονται σε microικρότερες ή microεγαλύτερες περιόδους Εφαρmicroόζεται επίσης στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

111 Το ΕΣΛ συνυπάρχει microε το SNA λόγω των χρήσεων των microεγεθών των εθνικών λογαριασmicroών στην ΕΕ Τα κράτη microέλη της ΕΕ είναι υπεύθυνα για την κατάρτιση και την παρουσίαση των εθνικών λογαριασmicroών τους έτσι ώστε να περιγράφεται η οικονοmicroική κατάσταση των χωρών τους Τα κράτη microέλη καταρτίζουν επίσης ένα σύνολο λογαριασmicroών οι οποίοι υποβάλλονται στην Επιτροπή (Eurostat) στο πλαίσιο ενός κανονιστικού προγράmicromicroατος διαβίβασης στοιχείων τα οποία χρησιmicroοποιούνται σε βασικούς τοmicroείς της κοινωνικής οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής της Ένωσης Τα στοιχεία αυτά χρησιmicroοποιούνται πχ για τον καθορισmicroό των χρηmicroατικών συνεισφορών των κρατών microελών στον προϋπολογισmicroό της ΕΕ microέσω του laquoτέταρτου πόρουraquo για την ενίσχυση των περιφερειών της ΕΕ microέσω του προγράmicromicroατος για τα διαρθρωτικά ταmicroεία και για την παρακολούθηση των

EL 5 EL

οικονοmicroικών επιδόσεων των κρατών microελών στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείmicromicroατος και του συmicroφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης

112 Για να κατανέmicroονται οι εισφορές και οι παροχές σύmicroφωνα microε microεγέθη που καταρτίζονται και παρουσιάζονται microε αυστηρά συνεκτικό τρόπο οι οικονοmicroικές στατιστικές που χρησιmicroοποιούνται γιrsquo αυτούς τους σκοπούς πρέπει να καταρτίζονται σύmicroφωνα microε τις ίδιες έννοιες και τους ίδιους κανόνες Το ΕΣΛ είναι ένας κανονισmicroός ο οποίος καθορίζει τους κανόνες τις συmicroβάσεις τους ορισmicroούς και τις ταξινοmicroήσεις που πρέπει να εφαρmicroόζονται από τα κράτη microέλη κατά την παραγωγή των εθνικών λογαριασmicroών που περιλαmicroβάνονται στο πρόγραmicromicroα διαβίβασης στοιχείων όπως ορίζεται στο παράρτηmicroα Β του παρόντος κανονισmicroού

113 Λόγω των πολύ microεγάλων χρηmicroατικών ποσών που διακυβεύονται στο σύστηmicroα εισφορών και παροχών το οποίο διαχειρίζεται η ΕΕ έχει πολύ microεγάλη σηmicroασία η συνεκτική εφαρmicroογή του συστήmicroατος microέτρησης σε κάθε κράτος microέλος Ως εκ τούτου είναι σηmicroαντικό να υιοθετηθεί microια επιφυλακτική προσέγγιση για τις εκτιmicroήσεις που δεν microπορούν να παρατηρηθούν άmicroεσα στην αγορά αποφεύγοντας τη χρήση διαδικασιών βασιζόmicroενων σε microοντέλα για την εκτίmicroηση των microεγεθών στους εθνικούς λογαριασmicroούς

114 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις ειδικότερες και ακριβέστερες από τις έννοιες του SNA πράγmicroα που αποσκοπεί στη διασφάλιση της microεγαλύτερης δυνατής συνεκτικότητας microεταξύ των microεγεθών των κρατών microελών τα οποία προκύπτουν από τους εθνικούς λογαριασmicroούς Η θεmicroελιώδης αυτή απαίτηση για αξιόπιστες και συνεκτικές εκτιmicroήσεις είχε ως αποτέλεσmicroα τον προσδιορισmicroό ενός βασικού συνόλου εθνικών λογαριασmicroών στην ΕΕ Όταν το επίπεδο συνεκτικότητας των microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών είναι ανεπαρκές οι εν λόγω εκτιmicroήσεις περιλαmicroβάνονται γενικά στους λεγόmicroενους laquomicroη βασικούς λογαριασmicroούςraquo οι οποίοι καλύπτουν τους συmicroπληρωmicroατικούς πίνακες και τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς

Παράδειγmicroα τοmicroέα στον οποίο η ΕΕ έκρινε αναγκαίο να είναι επιφυλακτική στο ΕΣΛ 2010 αποτελεί ο τοmicroέας των συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων Το επιχείρηmicroα της microέτρησης των εν λόγω υποχρεώσεων microε σκοπό την ενίσχυση της οικονοmicroικής ανάλυσης είναι ισχυρό αλλά η θεmicroελιώδης για την ΕΕ απαίτηση να παράγονται λογαριασmicroοί που να είναι συνεκτικοί τόσο διαχρονικά όσο και διαχωρικά επέβαλε την υιοθέτηση επιφυλακτικής προσέγγισης

EL 6 EL

Παγκοσmicroιοποίηση

116 Η αυξανόmicroενη παγκοσmicroιοποίηση της οικονοmicroίας ενίσχυσε τις διεθνείς εmicroπορικές συναλλαγές σε όλες τις microορφές τους και κατέστησε δυσχερέστερη για τις διάφορες χώρες την καταγραφή των εγχώριων οικονοmicroικών τους δραστηριοτήτων στους εθνικούς λογαριασmicroούς τους Η παγκοσmicroιοποίηση είναι η δυναmicroική και πολυδιάστατη διαδικασία microε την οποία οι εθνικοί πόροι αποκτούν microεγαλύτερη διεθνή κινητικότητα ενώ οι εθνικές οικονοmicroίες αποκτούν όλο και microεγαλύτερη αλληλεξάρτηση Το στοιχείο της παγκοσmicroιοποίησης που εν δυνάmicroει προκαλεί τα περισσότερα προβλήmicroατα microετρήσεων για τους εθνικούς λογαριασmicroούς είναι το αυξανόmicroενο ποσοστό των διεθνών συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται από πολυεθνικές εταιρείες όπου οι διασυνοριακές συναλλαγές γίνονται microεταξύ microητρικών θυγατρικών και συνδεδεmicroένων εταιρειών Υπάρχουν όmicroως και άλλες προκλήσεις microερικές από τις οποίες παρατίθενται στον παρακάτω λεπτοmicroερέστερο κατάλογο

1) τιmicroολόγηση microεταβιβάσεων microεταξύ συνδεδεmicroένων εταιρειών (αποτίmicroηση εισαγωγών και εξαγωγών)middot

2) αύξηση των συmicroφωνιών υπεργολαβίας για τη microεταποίηση πρώτων υλών (tolling agreements) όπου πραγmicroατοποιείται εmicroπορία αγαθών από χώρα σε χώρα χωρίς αλλαγή κυριότητας (αγαθά προς microεταποίηση) και αύξηση του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίουmiddot

3) διεθνές εmicroπόριο microέσω του διαδικτύου τόσο για τις εταιρείες όσο και για τα νοικοκυριάmiddot

4) εmicroπορία και χρήση περιουσιακών στοιχείων διανοητικής ιδιοκτησίας σε ολόκληρο τον κόσmicroοmiddot

5) εργαζόmicroενοι στην αλλοδαπή που microεταβιβάζουν σηmicroαντικά ποσά στην οικογένειά τους στην επικράτεια της χώρας καταγωγής τους (εmicroβάσmicroατα εργαζοmicroένων microέρος των προσωπικών microεταβιβάσεων)middot

6) πολυεθνικές εταιρείες που ασκούν τις επιχειρηmicroατικές τους δραστηριότητες πέρα από τα εθνικά σύνορα ώστε να microεγιστοποιήσουν την αποδοτικότητα της παραγωγής και να ελαχιστοποιήσουν τη συνολική φορολογική τους επιβάρυνση Αυτό microπορεί να οδηγήσει σε τεχνητές εταιρικές δοmicroές που ενδέχεται να microην αντικατοπτρίζουν την οικονοmicroική πραγmicroατικότηταmiddot

7) χρήση υπεράκτιων χρηmicroατοοικονοmicroικών φορέων (οντότητες ειδικού σκοπού και άλλες microορφές) για τη χρηmicroατοδότηση παγκόσmicroιων δραστηριοτήτωνmiddot

8) επανεξαγωγές αγαθών και στην ΕΕ microεταφορά αγαθών microεταξύ κρατών microελών microετά την είσοδό τους στην οικονοmicroική ένωση (οιονεί microεταφορά)middot

EL 7 EL

9) αύξηση των ξένων άmicroεσων επενδύσεων και ανάγκη προσδιορισmicroού και κατανοmicroής των ροών άmicroεσων επενδύσεων

117 Όλες αυτές οι όλο και πιο συνηθισmicroένες πτυχές της παγκοσmicroιοποίησης καθιστούν την καταγραφή και την ακριβή microέτρηση των διασυνοριακών ροών microια όλο και microεγαλύτερη πρόκληση για τους εθνικούς στατιστικούς υπαλλήλους Ακόmicroη και microε ένα ολοκληρωmicroένο και αξιόπιστο σύστηmicroα συλλογής και microέτρησης για τις καταχωρίσεις του τοmicroέα της αλλοδαπής (και συνεπώς για τους διεθνείς λογαριασmicroούς του ισοζυγίου πληρωmicroών) η παγκοσmicroιοποίηση θα αυξήσει την ανάγκη καταβολής πρόσθετων προσπαθειών ώστε να διατηρηθεί η ποιότητα των εθνικών λογαριασmicroών για όλες τις οικονοmicroίες και τις οmicroαδοποιήσεις οικονοmicroιών

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ

Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική

118 Το πλαίσιο του ΕΣΛ microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για την ανάλυση και αξιολόγηση των εξής

α) ∆ιάρθρωση microιας συνολικής οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα χρησιmicroοποιούmicroενων microεγεθών είναι τα ακόλουθα

1) προστιθέmicroενη αξία και απασχόληση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot

2) προστιθέmicroενη αξία και απασχόληση κατά περιφέρειαmiddot

3) διανεmicroόmicroενο εισόδηmicroα κατά τοmicroέαmiddot

4) εισαγωγές και εξαγωγές κατά οmicroάδα προϊόντωνmiddot

5) τελική καταναλωτική δαπάνη κατά λειτουργική θέση και κατά οmicroάδα προϊόντωνmiddot

6) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και απόθεmicroα πάγιου κεφαλαίου κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot

7) σύνθεση των αποθεmicroάτων και των ροών των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων κατά είδος στοιχείου και κατά τοmicroέα

β) Συγκεκριmicroένα τmicroήmicroατα ή πτυχές microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) τραπεζικό σύστηmicroα και χρηmicroατοοικονοmicroικός τοmicroέας στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

2) ρόλος της γενικής κυβέρνησης και της χρηmicroατοοικονοmicroικής της θέσηςmiddot

3) οικονοmicroία microιας συγκεκριmicroένης περιφέρειας (σε σύγκριση microε την οικονοmicroία του συνόλου της χώρας)middot

EL 8 EL

4) αποταmicroίευση των νοικοκυριών και επίπεδα χρέους

γ) ∆ιαχρονική ανάπτυξη microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) ανάλυση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠmiddot

2) ανάλυση του πληθωρισmicroούmiddot

3) ανάλυση των εποχικών χαρακτηριστικών των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούςmiddot

4) ανάλυση της microεταβολής της σηmicroασίας συγκεκριmicroένων χρηmicroατοοικονοmicroικών microέσων διαχρονικά πχ αυξανόmicroενη σηmicroασία των χρηmicroατοοικονοmicroικών παραγώγωνmiddot

5) σύγκριση των βιοmicroηχανικών δοmicroών της εθνικής οικονοmicroίας σε microακροχρόνια βάση

δ) Συνολική οικονοmicroία σε σχέση microε άλλες οικονοmicroίες Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) σύγκριση των ρόλων και του microεγέθους της γενικής κυβέρνησης στα κράτη microέλη της ΕΕmiddot

2) ανάλυση των αλληλεξαρτήσεων microεταξύ των οικονοmicroιών της ΕΕmiddot

3) ανάλυση της σύνθεσης και του προορισmicroού των εξαγωγών της ΕΕmiddot

4) σύγκριση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠ ή του κατά κεφαλήν διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος στην ΕΕ και σε άλλες ανεπτυγmicroένες οικονοmicroίες

119 Για την ΕΕ και τα κράτη microέλη της τα στοιχεία που λαmicroβάνονται microε βάση το πλαίσιο ΕΣΛ διαδραmicroατίζουν πολύ σηmicroαντικό ρόλο στη διαmicroόρφωση και παρακολούθηση της κοινωνικής και οικονοmicroικής πολιτικής τους

Στα ακόλουθα παραδείγmicroατα παρατίθενται χρήσεις του πλαισίου ΕΣΛ

α) παρακολούθηση και καθοδήγηση της χάραξης microακροοικονοmicroικών και νοmicroισmicroατικών πολιτικών στην ευρωζώνη και καθορισmicroός κριτηρίων σύγκλισης για την οικονοmicroική και νοmicroισmicroατική ένωση (ΟΝΕ) υπό τη microορφή στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών (πχ ποσοστά αύξησης του ΑΕγχΠ)middot

β) καθορισmicroός κριτηρίων για τη διαδικασία υπερβολικού ελλείmicromicroατος microέτρηση του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος και του δηmicroόσιου χρέουςmiddot

γ) παροχή χρηmicroατοοικονοmicroικής στήριξης σε περιφέρειες της ΕΕ για την κατανοmicroή των χορηγούmicroενων κεφαλαίων στις περιφέρειες χρησιmicroοποιούνται στατιστικές των περιφερειακών λογαριασmicroώνmiddot

EL 9 EL

δ) καθορισmicroός των ιδίων πόρων του προϋπολογισmicroού της ΕΕ Αυτοί εξαρτώνται από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών microε τρεις τρόπους

1) οι συνολικοί πόροι της ΕΕ καθορίζονται ως εκατοστιαίο ποσοστό του αθροίσmicroατος των ακαθάριστων εθνικών εισοδηmicroάτων (ΑΕΕ) των κρατών microελώνmiddot

2) ο τρίτος ίδιος πόρος της ΕΕ είναι ο ίδιος πόρος ΦΠΑ Οι συνεισφορές από τα κράτη microέλη για τον πόρο αυτόν καθορίζονται σε microεγάλο βαθmicroό από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών επειδή τα εν λόγω στοιχεία χρησιmicroοποιούνται για τον υπολογισmicroό του microέσου ποσοστού ΦΠΑmiddot

3) τα σχετικά microεγέθη της συνεισφοράς του κάθε κράτους microέλους για τον τέταρτο ίδιο πόρο της ΕΕ βασίζονται σε εκτιmicroήσεις του ακαθάριστου εθνικού εισοδήmicroατός τους Οι εν λόγω εκτιmicroήσεις αποτελούν τη βάση για την πλειονότητα των πληρωmicroών των κρατών microελών

Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ

120 Για να εξασφαλιστεί ισορροπία microεταξύ των αναγκών για στοιχεία και των δυνατοτήτων συλλογής στοιχείων οι έννοιες του ΕΣΛ έχουν διάφορα σηmicroαντικά χαρακτηριστικά Τα χαρακτηριστικά είναι ότι οι λογαριασmicroοί είναι

α) διεθνώς συmicroβατοίmiddot

β) εναρmicroονισmicroένοι microε άλλα κοινωνικά και οικονοmicroικά στατιστικά συστήmicroαταmiddot

γ) συνεπείςmiddot

δ) λειτουργικοί δηλ microετρήσιmicroοι στην πράξηmiddot

ε) διαφορετικοί από τις περισσότερες διοικητικές έννοιεςmiddot

στ) παγιωmicroένοι και σταθεροί για microεγάλη χρονική περίοδοmiddot

ζ) εστιασmicroένοι στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρουςmiddot

η) εφαρmicroόσιmicroοι σε διάφορες καταστάσεις και για διάφορους σκοπούς

121 Οι έννοιες είναι διεθνώς συmicroβατές γιατί

α) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι συmicroβατές microε τις έννοιες των παγκόσmicroιων κατευθυντήριων γραmicromicroών για τους εθνικούς λογαριασmicroούς δηλ microε τις έννοιες του SNAmiddot

β) για τα κράτη microέλη της ΕΕ το ΕΣΛ είναι το πρότυπο για την υποβολή στοιχείων σχετικών microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς σε όλους τους διεθνείς οργανισmicroούςmiddot

EL 10 EL

Η διεθνής συmicroβατότητα των εννοιών έχει ουσιαστική σηmicroασία κατά τη σύγκριση στατιστικών διαφόρων χωρών

122 Οι έννοιες είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις έννοιες άλλων κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών Επειδή το ΕΣΛ χρησιmicroοποιεί έννοιες και ταξινοmicroήσεις (πχ NACE αναθ 2) οι οποίες χρησιmicroοποιούνται και για άλλες κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές των κρατών microελών της ΕΕ πχ στις στατιστικές της βιοmicroηχανικής παραγωγής τις στατιστικές του εξωτερικού εmicroπορίου και τις στατιστικές της απασχόλησης οι εννοιολογικές διαφορές ελαχιστοποιήθηκαν Επιπλέον οι εν λόγω έννοιες και ταξινοmicroήσεις της ΕΕ είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες του Οργανισmicroού Ηνωmicroένων Εθνών

Η εναρmicroόνιση αυτή microε τις κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές βοηθά στη σύνδεση microε τα εν λόγω στοιχεία και στη σύγκριση microrsquo αυτά έτσι ώστε να microπορεί να διασφαλιστεί η ποιότητα των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών Επιπλέον οι πληροφορίες που περιέχονται στις συγκεκριmicroένες στατιστικές microπορούν να συσχετιστούν καλύτερα microε τις γενικές στατιστικές σχετικά microε την εθνική οικονοmicroία

123 Οι κοινές έννοιες που χρησιmicroοποιούνται σε όλο το πλαίσιο της εθνικής λογιστικής και στα άλλα συστήmicroατα κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών επιτρέπουν τη δηmicroιουργία συνεκτικών microεγεθών Έτσι microπορούν πχ να υπολογιστούν τα ακόλουθα

α) στοιχεία για την παραγωγικότητα όπως η προστιθέmicroενη αξία ανά δεδουλευmicroένη ώρα (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών της προστιθεmicroένης αξίας και των δεδουλευmicroένων ωρών)middot

β) εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα κατά κεφαλήν (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του εθνικού διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και των microεγεθών πληθυσmicroού)middot

γ) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου ως εκατοστιαίο ποσοστό του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των ορισmicroών αυτών των ροών και αποθεmicroάτων)middot

δ) δηmicroόσιο έλλειmicromicroα και δηmicroόσιο χρέος ως εκατοστιαία ποσοστά του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος του δηmicroόσιου χρέους και του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος)

Χάρη σrsquo αυτή την εσωτερική συνέπεια των εννοιών microπορούν επίσης να γίνονται ορισmicroένες εκτιmicroήσεις βάσει υπολοίπων πχ η αποταmicroίευση microπορεί να εκτιmicroάται ως η διαφορά microεταξύ του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και της τελικής καταναλωτικής δαπάνης

124 Οι έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ εφαρmicroόζονται microε τρόπο που διευκολύνει τη συλλογή των στοιχείων και τις microετρήσεις Ο λειτουργικός χαρακτήρας εκφράζεται microε πολλούς τρόπους στις οδηγίες κατάρτισης των λογαριασmicroών

EL 11 EL

α) ορισmicroένες δραστηριότητες ή στοιχεία περιγράφονται microόνο όταν έχουν σηmicroαντικό microέγεθος Για παράδειγmicroα η παραγωγή αγαθών από νοικοκυριά για ίδιο λογαριασmicroό όπως η ύφανση ενδυmicroάτων και η παραγωγή κεραmicroικών δεν πρέπει να καταγράφονται ως παραγωγή επειδή η εν λόγω παραγωγή δεν είναι σηmicroαντική για τις χώρες της ΕΕmiddot

β) ορισmicroένες έννοιες συνοδεύονται από οδηγίες σχετικά microε τον τρόπο εκτίmicroησής τους Για παράδειγmicroα στον ορισmicroό της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου γίνεται αναφορά στη γραmicromicroική απόσβεση Για την εκτίmicroηση του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου πρέπει να εφαρmicroόζεται η microέθοδος διαρκούς απογραφής όταν δεν υπάρχουν άmicroεσες πληροφορίες σχετικά microε το απόθεmicroα πάγιων περιουσιακών στοιχείων Άλλο παράδειγmicroα είναι η αποτίmicroηση της παραγωγής για ίδιο λογαριασmicroό καταρχήν θα πρέπει να γίνεται σε βασικές τιmicroές αλλά αν χρειάζεται ως προσέγγιση των βασικών τιmicroών microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί το άθροισmicroα των διαφόρων στοιχείων του κόστους

γ) έχουν υιοθετηθεί ορισmicroένες συmicroβάσεις Για παράδειγmicroα κατά σύmicroβαση οι συλλογικές υπηρεσίες που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης ταξινοmicroούνται όλες ως τελική καταναλωτική δαπάνη

125 Ωστόσο τα στοιχεία που χρειάζονται για τις στατιστικές σχετικά microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς ενδέχεται να microην microπορούν να συλλεγούν άmicroεσα αφού οι έννοιες στις οποίες βασίζονται τα εν λόγω στοιχεία διαφέρουν συνήθως από τις έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές των διοικητικών στοιχείων Χαρακτηριστικά παραδείγmicroατα διοικητικών πηγών είναι οι επιχειρηmicroατικοί λογαριασmicroοί τα στοιχεία για διάφορα είδη φόρων (ΦΠΑ ατοmicroικός φόρος εισοδήmicroατος εισαγωγικοί δασmicroοί κλπ) στοιχεία κοινωνικών ασφαλίσεων και στοιχεία από εποπτικά όργανα τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών Αυτά τα διοικητικά στοιχεία χρησιmicroεύουν συχνά ως εισροές για την κατάρτιση των εθνικών λογαριασmicroών Γενικά τα εν λόγω στοιχεία τροποποιούνται ώστε να συmicromicroορφωθούν microε το ΕΣΛ

Οι έννοιες του ΕΣΛ διαφέρουν συνήθως από τις αντίστοιχες διοικητικές έννοιες κατά τα εξής

α) οι διοικητικές έννοιες διαφέρουν από χώρα σε χώρα Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διεθνής συmicroβατότηταmiddot

β) οι διοικητικές έννοιες microεταβάλλονται διαχρονικά Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διαχρονική συγκρισιmicroότητα middot

γ) οι έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές διοικητικών στοιχείων δεν είναι συνήθως συνεπείς microεταξύ των διαφόρων διοικητικών συστηmicroάτων Ωστόσο η σύνδεση και η σύγκριση στοιχείων που έχει ουσιαστική σηmicroασία για την κατάρτιση των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών είναι δυνατή microόνο microε ένα συνεπές σύνολο εννοιώνmiddot

δ) οι διοικητικές έννοιες δεν είναι γενικά οι βέλτιστες για την πραγmicroατοποίηση οικονοmicroικών αναλύσεων και για την αξιολόγηση της οικονοmicroικής πολιτικής

EL 12 EL

126 Εντούτοις οι πηγές διοικητικών στοιχείων καλύπτουν πολύ ικανοποιητικά τις ανάγκες στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και λοιπών στατιστικών επειδή

α) έννοιες και ταξινοmicroήσεις που έχουν αρχικά δηmicroιουργηθεί για στατιστικούς σκοπούς microπορούν επίσης να χρησιmicroοποιούνται για διοικητικούς σκοπούς πχ ταξινόmicroηση των δαπανών της γενικής κυβέρνησης κατά είδοςmiddot

β) οι πηγές διοικητικών στοιχείων microπορεί να λαmicroβάνουν ρητά υπόψη τις (ξεχωριστές) ανάγκες στοιχείων των στατιστικώνmiddot αυτό ισχύει για παράδειγmicroα στο σύστηmicroα Intrastat για την παροχή πληροφοριών σχετικά microε τις παραδόσεις αγαθών microεταξύ κρατών microελών της ΕΕ

127 Οι κύριες έννοιες του ΕΣΛ είναι παγιωmicroένες και σταθερές για microεγάλο χρονικό διάστηmicroα επειδή

α) έχουν εγκριθεί ως διεθνές πρότυπο για πολλά χρόνιαmiddot

β) στις διαδοχικές διεθνείς κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς πολύ λίγες από τις βασικές έννοιες αλλάζουν

Αυτή η εννοιολογική συνέχεια microειώνει την ανάγκη επανυπολογισmicroού των χρονολογικών σειρών Επιπλέον περιορίζει την έκθεση των εννοιών σε εθνικές και διεθνείς πολιτικές πιέσεις Για τους λόγους αυτούς τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών έχουν χρησιmicroεύσει ως αντικειmicroενική βάση δεδοmicroένων για την οικονοmicroική πολιτική και την οικονοmicroική ανάλυση

128 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι εστιασmicroένες στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρους Τα αποθέmicroατα και οι ροές που δεν είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους ή που δεν έχουν σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

Η αρχή αυτή δεν εφαρmicroόζεται αυστηρά επειδή θα πρέπει επίσης να λαmicroβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις για συνέπεια και οι ανάγκες των χρηστών Για παράδειγmicroα απαιτείται για λόγους συνέπειας να καταγράφεται ως παραγωγή η αξία των συλλογικών υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση επειδή η πληρωmicroή αmicroοιβών στους εργαζοmicroένους και η αγορά κάθε είδους αγαθών και υπηρεσιών από φορείς της γενικής κυβέρνησης είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Επιπλέον για σκοπούς οικονοmicroικής ανάλυσης και πολιτικής η περιγραφή των συλλογικών υπηρεσιών της γενικής κυβέρνησης σε σχέση microε την υπόλοιπη εθνική οικονοmicroία αυξάνει τη χρησιmicroότητα των εθνικών λογαριασmicroών ως συνόλου

129 Το πεδίο εφαρmicroογής των εννοιών του ΕΣΛ microπορεί να αναδειχθεί microε την εξέταση ορισmicroένων σηmicroαντικών οριακών περιπτώσεων

Τα παρακάτω καταγράφονται εντός του ορίου παραγωγής του ΕΣΛ (βλ σηmicroεία 307 έως 309)

α) παραγωγή ατοmicroικών και συλλογικών υπηρεσιών από τη γενική κυβέρνησηmiddot

EL 13 EL

β) παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό από ιδιοκατοίκησηmiddot

γ) παραγωγή αγαθών για ιδία τελική κατανάλωση πχ γεωργικών προϊόντωνmiddot

δ) κατασκευή για ίδιο λογαριασmicroό περιλαmicroβανοmicroένης της κατασκευής από νοικοκυριάmiddot

ε) παραγωγή υπηρεσιών από αmicroειβόmicroενο οικιακό προσωπικόmiddot

στ) εκτροφή ιχθύων σε ιχθυοτροφείαmiddot

ζ) παραγωγή απαγορευmicroένη διά νόmicroου εφόσον όλες οι microονάδες που εmicroπλέκονται στη συναλλαγή συmicromicroετέχουν εθελοντικάmiddot

η) παραγωγή τα έσοδα της οποίας δεν δηλώνονται όλα στις φορολογικές αρχές πχ λαθραία παραγωγή υφασmicroάτων

130 Τα παρακάτω δεν εmicroπίπτουν στο όριο παραγωγής του ΕΣΛ και δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό πχ καθαρισmicroός παρασκευή γευmicroάτων ή φροντίδα ασθενών ή ηλικιωmicroένωνmiddot

β) εθελοντικές υπηρεσίες που δεν έχουν ως αποτέλεσmicroα την παραγωγή αγαθών πχ φροντίδα και καθαρισmicroός χωρίς αmicroοιβήmiddot

γ) φυσική αναπαραγωγή ιχθύων στην ανοικτή θάλασσα

131 Το ΕΣΛ καταγράφει όλες τις εκροές που προέρχονται από παραγωγή η οποία πραγmicroατοποιείται εντός του ορίου παραγωγής Εντούτοις οι εκροές (παραγωγή) των βοηθητικών δραστηριοτήτων δεν καταγράφονται Όλες οι εισροές που αναλώνονται από microια βοηθητική δραστηριότητα αντιmicroετωπίζονται ως εισροές στη δραστηριότητα που υποστηρίζει Αν microια επιχείρηση που πραγmicroατοποιεί microόνο βοηθητικές δραστηριότητες είναι στατιστικά παρατηρήσιmicroη microε την έννοια ότι υπάρχουν άmicroεσα διαθέσιmicroοι ξεχωριστοί λογαριασmicroοί για την παραγωγή που πραγmicroατοποιεί ή αν βρίσκεται σε τόπο γεωγραφικά διαφορετικό από τις επιχειρήσεις που εξυπηρετεί πρέπει να καταγραφεί ως ξεχωριστή microονάδα και να ταξινοmicroηθεί στον κλάδο που αντιστοιχεί στην κύρια δραστηριότητά της τόσο στους εθνικούς όσο και στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς Αν δεν υπάρχουν διαθέσιmicroα κατάλληλα βασικά στοιχεία η παραγωγή της βοηθητικής δραστηριότητας microπορεί να εκτιmicroηθεί ως το άθροισmicroα των στοιχείων του κόστους

132 Αν οι δραστηριότητες θεωρούνται παραγωγή και οι εκροές τους καταγράφονται τότε καταγράφονται επίσης και το αντίστοιχο εισόδηmicroα η αντίστοιχη απασχόληση η αντίστοιχη τελική κατανάλωση κλπ Για παράδειγmicroα αν η παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό λόγω ιδιοκατοίκησης καταγράφεται ως παραγωγή καταγράφονται επίσης το εισόδηmicroα και η τελική καταναλωτική δαπάνη που δηmicroιουργούνται από την εν λόγω παραγωγή για τους συγκεκριmicroένους

EL 14 EL

ιδιοκατοικούντες Έτσι διατηρείται η συνεκτικότητα microε το σύστηmicroα των στατιστικών εργασίας όπου δεν καταγράφεται απασχόληση για ιδιοκτησία κατοικιών Το αντίστροφο ισχύει όταν οι δραστηριότητες δεν καταγράφονται ως παραγωγή οι οικιακές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό δεν δηmicroιουργούν εισόδηmicroα και τελική καταναλωτική δαπάνη και εποmicroένως δεν υπάρχει απασχόληση

133 Το ΕΣΛ περιέχει επίσης ορισmicroένες συmicroβάσεις πχ

α) αποτίmicroηση της παραγωγής των φορέων της γενικής κυβέρνησηςmiddot

β) αποτίmicroηση της παραγωγής των ασφαλιστικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών χρηmicroατοοικονοmicroικής διαmicroεσολάβησης που microετρούνται έmicromicroεσαmiddot

γ) καταγραφή όλων των συλλογικών υπηρεσιών που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση ως τελική καταναλωτική δαπάνη και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωση

Ταξινόmicroηση κατά τοmicroέα

134 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί δηmicroιουργούνται microε την κατανοmicroή των microονάδων σε τοmicroείς πράγmicroα που επιτρέπει να παρουσιάζονται οι συναλλαγές και τα εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών κατά τοmicroέα Η παρουσίαση κατά τοmicroέα αποκαλύπτει πολλά βασικά microεγέθη για σκοπούς οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής Οι κύριοι τοmicroείς είναι τα νοικοκυριά η γενική κυβέρνηση οι εταιρείες (χρηmicroατοοικονοmicroικές και microη χρηmicroατοοικονοmicroικές) τα microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) και η αλλοδαπή

Η διάκριση microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων είναι σηmicroαντική Μια οντότητα ελεγχόmicroενη από τη γενική κυβέρνηση η οποία εmicroφανίζεται ως εταιρεία παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων ταξινοmicroείται στον τοmicroέα των εταιρειών έξω από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης Συνεπώς τα επίπεδα του ελλείmicromicroατος και του χρέους της εταιρείας δεν συνυπολογίζονται στο έλλειmicromicroα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης

135 Είναι σηmicroαντικό να καθοριστούν σαφή και ολοκληρωmicroένα κριτήρια για την κατανοmicroή των οντοτήτων σε τοmicroείς

Ο δηmicroόσιος τοmicroέας αποτελείται στην οικονοmicroία από όλες τις θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους που ελέγχονται από τη γενική κυβέρνηση Ο ιδιωτικός τοmicroέας αποτελείται από όλες τις υπόλοιπες microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

Στον πίνακα 11 παρατίθενται τα κριτήρια που χρησιmicroοποιούνται για τη διάκριση microεταξύ του δηmicroόσιου και του ιδιωτικού τοmicroέα και στον δηmicroόσιο τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης και του τοmicroέα των δηmicroόσιων επιχειρήσεων ενώ στον ιδιωτικό τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα των ΜΚΙΕΝ και του τοmicroέα των ιδιωτικών επιχειρήσεων

EL 15 EL

Πίνακας 11

Κριτήρια Έλεγχος από τη γενική κυβέρνηση

(δηmicroόσιος τοmicroέας)

Έλεγχος από τον ιδιωτικό τοmicroέα

(ιδιωτικός τοmicroέας)

Μη εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

Γενική κυβέρνηση

ΜΚΙΕΝ

Εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

∆ηmicroόσιες επιχειρήσεις

Ιδιωτικές επιχειρήσεις

136 Ως έλεγχος ορίζεται η ικανότητα καθορισmicroού της γενικής πολιτικής ή προγράmicromicroατος microιας θεσmicroικής microονάδας Πλήρης ορισmicroός του ελέγχου δίνεται στο σηmicroείο 226

137 Ο διαχωρισmicroός microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και συνεπώς για τις οντότητες του δηmicroόσιου τοmicroέα η κατάταξή τους στον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τοmicroέα των δηmicroοσίων επιχειρήσεων αποφασίζεται microε βάση τον ακόλουθο κανόνα

Μια δραστηριότητα θεωρείται δραστηριότητα παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων όταν τα αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες αποτελούν αντικείmicroενο εmicroπορίας υπό τους ακόλουθους όρους

1) οι πωλητές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση των κερδών τους σε microακροπρόθεσmicroη βάση πωλώντας αγαθά και υπηρεσίες ελεύθερα στην αγορά σε οποιονδήποτε είναι διατεθειmicroένος να πληρώσει τη ζητούmicroενη τιmicroήmiddot

2) οι αγοραστές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση του οφέλους τους δεδοmicroένων των περιορισmicroένων πόρων τους αγοράζοντας προϊόντα τα οποία ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους στην προσφερόmicroενη τιmicroήmiddot

3) υπάρχουν αποτελεσmicroατικές αγορές όπου οι πολίτες και οι αγοραστές έχουν πρόσβαση στην αγορά και πληροφορίες σχετικά microrsquo αυτή Μια αγορά microπορεί να λειτουργεί αποτελεσmicroατικά ακόmicroη και αν δεν πληρούνται απόλυτα οι εν λόγω όροι

138 Το επίπεδο λεπτοmicroέρειας του εννοιολογικού πλαισίου του ΕΣΛ παρέχει δυνατότητες ευελιξίας ορισmicroένες έννοιες δεν εmicroφανίζονται ρητά στο ΕΣΛ microπορούν όmicroως εύκολα να παραχθούν απrsquo αυτό Παράδειγmicroα αποτελεί η δηmicroιουργία νέων τοmicroέων microε αναδιάταξη των υποτοmicroέων που ορίζονται στο ΕΣΛ

139 Η ευελιξία εκφράζεται επίσης microε τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων κριτηρίων που δεν έρχονται σε σύγκρουση microε τη λογική του συστήmicroατος Για παράδειγmicroα τα κριτήρια αυτά microπορούν να επιτρέψουν την κατάρτιση λογαριασmicroών για υποτοmicroείς microε βάση το microέγεθος της απασχόλησης για τις παραγωγικές microονάδες ή το microέγεθος του

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 5 EL

οικονοmicroικών επιδόσεων των κρατών microελών στο πλαίσιο της διαδικασίας υπερβολικού ελλείmicromicroατος και του συmicroφώνου σταθερότητας και ανάπτυξης

112 Για να κατανέmicroονται οι εισφορές και οι παροχές σύmicroφωνα microε microεγέθη που καταρτίζονται και παρουσιάζονται microε αυστηρά συνεκτικό τρόπο οι οικονοmicroικές στατιστικές που χρησιmicroοποιούνται γιrsquo αυτούς τους σκοπούς πρέπει να καταρτίζονται σύmicroφωνα microε τις ίδιες έννοιες και τους ίδιους κανόνες Το ΕΣΛ είναι ένας κανονισmicroός ο οποίος καθορίζει τους κανόνες τις συmicroβάσεις τους ορισmicroούς και τις ταξινοmicroήσεις που πρέπει να εφαρmicroόζονται από τα κράτη microέλη κατά την παραγωγή των εθνικών λογαριασmicroών που περιλαmicroβάνονται στο πρόγραmicromicroα διαβίβασης στοιχείων όπως ορίζεται στο παράρτηmicroα Β του παρόντος κανονισmicroού

113 Λόγω των πολύ microεγάλων χρηmicroατικών ποσών που διακυβεύονται στο σύστηmicroα εισφορών και παροχών το οποίο διαχειρίζεται η ΕΕ έχει πολύ microεγάλη σηmicroασία η συνεκτική εφαρmicroογή του συστήmicroατος microέτρησης σε κάθε κράτος microέλος Ως εκ τούτου είναι σηmicroαντικό να υιοθετηθεί microια επιφυλακτική προσέγγιση για τις εκτιmicroήσεις που δεν microπορούν να παρατηρηθούν άmicroεσα στην αγορά αποφεύγοντας τη χρήση διαδικασιών βασιζόmicroενων σε microοντέλα για την εκτίmicroηση των microεγεθών στους εθνικούς λογαριασmicroούς

114 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις ειδικότερες και ακριβέστερες από τις έννοιες του SNA πράγmicroα που αποσκοπεί στη διασφάλιση της microεγαλύτερης δυνατής συνεκτικότητας microεταξύ των microεγεθών των κρατών microελών τα οποία προκύπτουν από τους εθνικούς λογαριασmicroούς Η θεmicroελιώδης αυτή απαίτηση για αξιόπιστες και συνεκτικές εκτιmicroήσεις είχε ως αποτέλεσmicroα τον προσδιορισmicroό ενός βασικού συνόλου εθνικών λογαριασmicroών στην ΕΕ Όταν το επίπεδο συνεκτικότητας των microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών είναι ανεπαρκές οι εν λόγω εκτιmicroήσεις περιλαmicroβάνονται γενικά στους λεγόmicroενους laquomicroη βασικούς λογαριασmicroούςraquo οι οποίοι καλύπτουν τους συmicroπληρωmicroατικούς πίνακες και τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς

Παράδειγmicroα τοmicroέα στον οποίο η ΕΕ έκρινε αναγκαίο να είναι επιφυλακτική στο ΕΣΛ 2010 αποτελεί ο τοmicroέας των συνταξιοδοτικών υποχρεώσεων Το επιχείρηmicroα της microέτρησης των εν λόγω υποχρεώσεων microε σκοπό την ενίσχυση της οικονοmicroικής ανάλυσης είναι ισχυρό αλλά η θεmicroελιώδης για την ΕΕ απαίτηση να παράγονται λογαριασmicroοί που να είναι συνεκτικοί τόσο διαχρονικά όσο και διαχωρικά επέβαλε την υιοθέτηση επιφυλακτικής προσέγγισης

EL 6 EL

Παγκοσmicroιοποίηση

116 Η αυξανόmicroενη παγκοσmicroιοποίηση της οικονοmicroίας ενίσχυσε τις διεθνείς εmicroπορικές συναλλαγές σε όλες τις microορφές τους και κατέστησε δυσχερέστερη για τις διάφορες χώρες την καταγραφή των εγχώριων οικονοmicroικών τους δραστηριοτήτων στους εθνικούς λογαριασmicroούς τους Η παγκοσmicroιοποίηση είναι η δυναmicroική και πολυδιάστατη διαδικασία microε την οποία οι εθνικοί πόροι αποκτούν microεγαλύτερη διεθνή κινητικότητα ενώ οι εθνικές οικονοmicroίες αποκτούν όλο και microεγαλύτερη αλληλεξάρτηση Το στοιχείο της παγκοσmicroιοποίησης που εν δυνάmicroει προκαλεί τα περισσότερα προβλήmicroατα microετρήσεων για τους εθνικούς λογαριασmicroούς είναι το αυξανόmicroενο ποσοστό των διεθνών συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται από πολυεθνικές εταιρείες όπου οι διασυνοριακές συναλλαγές γίνονται microεταξύ microητρικών θυγατρικών και συνδεδεmicroένων εταιρειών Υπάρχουν όmicroως και άλλες προκλήσεις microερικές από τις οποίες παρατίθενται στον παρακάτω λεπτοmicroερέστερο κατάλογο

1) τιmicroολόγηση microεταβιβάσεων microεταξύ συνδεδεmicroένων εταιρειών (αποτίmicroηση εισαγωγών και εξαγωγών)middot

2) αύξηση των συmicroφωνιών υπεργολαβίας για τη microεταποίηση πρώτων υλών (tolling agreements) όπου πραγmicroατοποιείται εmicroπορία αγαθών από χώρα σε χώρα χωρίς αλλαγή κυριότητας (αγαθά προς microεταποίηση) και αύξηση του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίουmiddot

3) διεθνές εmicroπόριο microέσω του διαδικτύου τόσο για τις εταιρείες όσο και για τα νοικοκυριάmiddot

4) εmicroπορία και χρήση περιουσιακών στοιχείων διανοητικής ιδιοκτησίας σε ολόκληρο τον κόσmicroοmiddot

5) εργαζόmicroενοι στην αλλοδαπή που microεταβιβάζουν σηmicroαντικά ποσά στην οικογένειά τους στην επικράτεια της χώρας καταγωγής τους (εmicroβάσmicroατα εργαζοmicroένων microέρος των προσωπικών microεταβιβάσεων)middot

6) πολυεθνικές εταιρείες που ασκούν τις επιχειρηmicroατικές τους δραστηριότητες πέρα από τα εθνικά σύνορα ώστε να microεγιστοποιήσουν την αποδοτικότητα της παραγωγής και να ελαχιστοποιήσουν τη συνολική φορολογική τους επιβάρυνση Αυτό microπορεί να οδηγήσει σε τεχνητές εταιρικές δοmicroές που ενδέχεται να microην αντικατοπτρίζουν την οικονοmicroική πραγmicroατικότηταmiddot

7) χρήση υπεράκτιων χρηmicroατοοικονοmicroικών φορέων (οντότητες ειδικού σκοπού και άλλες microορφές) για τη χρηmicroατοδότηση παγκόσmicroιων δραστηριοτήτωνmiddot

8) επανεξαγωγές αγαθών και στην ΕΕ microεταφορά αγαθών microεταξύ κρατών microελών microετά την είσοδό τους στην οικονοmicroική ένωση (οιονεί microεταφορά)middot

EL 7 EL

9) αύξηση των ξένων άmicroεσων επενδύσεων και ανάγκη προσδιορισmicroού και κατανοmicroής των ροών άmicroεσων επενδύσεων

117 Όλες αυτές οι όλο και πιο συνηθισmicroένες πτυχές της παγκοσmicroιοποίησης καθιστούν την καταγραφή και την ακριβή microέτρηση των διασυνοριακών ροών microια όλο και microεγαλύτερη πρόκληση για τους εθνικούς στατιστικούς υπαλλήλους Ακόmicroη και microε ένα ολοκληρωmicroένο και αξιόπιστο σύστηmicroα συλλογής και microέτρησης για τις καταχωρίσεις του τοmicroέα της αλλοδαπής (και συνεπώς για τους διεθνείς λογαριασmicroούς του ισοζυγίου πληρωmicroών) η παγκοσmicroιοποίηση θα αυξήσει την ανάγκη καταβολής πρόσθετων προσπαθειών ώστε να διατηρηθεί η ποιότητα των εθνικών λογαριασmicroών για όλες τις οικονοmicroίες και τις οmicroαδοποιήσεις οικονοmicroιών

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ

Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική

118 Το πλαίσιο του ΕΣΛ microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για την ανάλυση και αξιολόγηση των εξής

α) ∆ιάρθρωση microιας συνολικής οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα χρησιmicroοποιούmicroενων microεγεθών είναι τα ακόλουθα

1) προστιθέmicroενη αξία και απασχόληση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot

2) προστιθέmicroενη αξία και απασχόληση κατά περιφέρειαmiddot

3) διανεmicroόmicroενο εισόδηmicroα κατά τοmicroέαmiddot

4) εισαγωγές και εξαγωγές κατά οmicroάδα προϊόντωνmiddot

5) τελική καταναλωτική δαπάνη κατά λειτουργική θέση και κατά οmicroάδα προϊόντωνmiddot

6) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και απόθεmicroα πάγιου κεφαλαίου κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot

7) σύνθεση των αποθεmicroάτων και των ροών των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων κατά είδος στοιχείου και κατά τοmicroέα

β) Συγκεκριmicroένα τmicroήmicroατα ή πτυχές microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) τραπεζικό σύστηmicroα και χρηmicroατοοικονοmicroικός τοmicroέας στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

2) ρόλος της γενικής κυβέρνησης και της χρηmicroατοοικονοmicroικής της θέσηςmiddot

3) οικονοmicroία microιας συγκεκριmicroένης περιφέρειας (σε σύγκριση microε την οικονοmicroία του συνόλου της χώρας)middot

EL 8 EL

4) αποταmicroίευση των νοικοκυριών και επίπεδα χρέους

γ) ∆ιαχρονική ανάπτυξη microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) ανάλυση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠmiddot

2) ανάλυση του πληθωρισmicroούmiddot

3) ανάλυση των εποχικών χαρακτηριστικών των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούςmiddot

4) ανάλυση της microεταβολής της σηmicroασίας συγκεκριmicroένων χρηmicroατοοικονοmicroικών microέσων διαχρονικά πχ αυξανόmicroενη σηmicroασία των χρηmicroατοοικονοmicroικών παραγώγωνmiddot

5) σύγκριση των βιοmicroηχανικών δοmicroών της εθνικής οικονοmicroίας σε microακροχρόνια βάση

δ) Συνολική οικονοmicroία σε σχέση microε άλλες οικονοmicroίες Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) σύγκριση των ρόλων και του microεγέθους της γενικής κυβέρνησης στα κράτη microέλη της ΕΕmiddot

2) ανάλυση των αλληλεξαρτήσεων microεταξύ των οικονοmicroιών της ΕΕmiddot

3) ανάλυση της σύνθεσης και του προορισmicroού των εξαγωγών της ΕΕmiddot

4) σύγκριση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠ ή του κατά κεφαλήν διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος στην ΕΕ και σε άλλες ανεπτυγmicroένες οικονοmicroίες

119 Για την ΕΕ και τα κράτη microέλη της τα στοιχεία που λαmicroβάνονται microε βάση το πλαίσιο ΕΣΛ διαδραmicroατίζουν πολύ σηmicroαντικό ρόλο στη διαmicroόρφωση και παρακολούθηση της κοινωνικής και οικονοmicroικής πολιτικής τους

Στα ακόλουθα παραδείγmicroατα παρατίθενται χρήσεις του πλαισίου ΕΣΛ

α) παρακολούθηση και καθοδήγηση της χάραξης microακροοικονοmicroικών και νοmicroισmicroατικών πολιτικών στην ευρωζώνη και καθορισmicroός κριτηρίων σύγκλισης για την οικονοmicroική και νοmicroισmicroατική ένωση (ΟΝΕ) υπό τη microορφή στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών (πχ ποσοστά αύξησης του ΑΕγχΠ)middot

β) καθορισmicroός κριτηρίων για τη διαδικασία υπερβολικού ελλείmicromicroατος microέτρηση του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος και του δηmicroόσιου χρέουςmiddot

γ) παροχή χρηmicroατοοικονοmicroικής στήριξης σε περιφέρειες της ΕΕ για την κατανοmicroή των χορηγούmicroενων κεφαλαίων στις περιφέρειες χρησιmicroοποιούνται στατιστικές των περιφερειακών λογαριασmicroώνmiddot

EL 9 EL

δ) καθορισmicroός των ιδίων πόρων του προϋπολογισmicroού της ΕΕ Αυτοί εξαρτώνται από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών microε τρεις τρόπους

1) οι συνολικοί πόροι της ΕΕ καθορίζονται ως εκατοστιαίο ποσοστό του αθροίσmicroατος των ακαθάριστων εθνικών εισοδηmicroάτων (ΑΕΕ) των κρατών microελώνmiddot

2) ο τρίτος ίδιος πόρος της ΕΕ είναι ο ίδιος πόρος ΦΠΑ Οι συνεισφορές από τα κράτη microέλη για τον πόρο αυτόν καθορίζονται σε microεγάλο βαθmicroό από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών επειδή τα εν λόγω στοιχεία χρησιmicroοποιούνται για τον υπολογισmicroό του microέσου ποσοστού ΦΠΑmiddot

3) τα σχετικά microεγέθη της συνεισφοράς του κάθε κράτους microέλους για τον τέταρτο ίδιο πόρο της ΕΕ βασίζονται σε εκτιmicroήσεις του ακαθάριστου εθνικού εισοδήmicroατός τους Οι εν λόγω εκτιmicroήσεις αποτελούν τη βάση για την πλειονότητα των πληρωmicroών των κρατών microελών

Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ

120 Για να εξασφαλιστεί ισορροπία microεταξύ των αναγκών για στοιχεία και των δυνατοτήτων συλλογής στοιχείων οι έννοιες του ΕΣΛ έχουν διάφορα σηmicroαντικά χαρακτηριστικά Τα χαρακτηριστικά είναι ότι οι λογαριασmicroοί είναι

α) διεθνώς συmicroβατοίmiddot

β) εναρmicroονισmicroένοι microε άλλα κοινωνικά και οικονοmicroικά στατιστικά συστήmicroαταmiddot

γ) συνεπείςmiddot

δ) λειτουργικοί δηλ microετρήσιmicroοι στην πράξηmiddot

ε) διαφορετικοί από τις περισσότερες διοικητικές έννοιεςmiddot

στ) παγιωmicroένοι και σταθεροί για microεγάλη χρονική περίοδοmiddot

ζ) εστιασmicroένοι στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρουςmiddot

η) εφαρmicroόσιmicroοι σε διάφορες καταστάσεις και για διάφορους σκοπούς

121 Οι έννοιες είναι διεθνώς συmicroβατές γιατί

α) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι συmicroβατές microε τις έννοιες των παγκόσmicroιων κατευθυντήριων γραmicromicroών για τους εθνικούς λογαριασmicroούς δηλ microε τις έννοιες του SNAmiddot

β) για τα κράτη microέλη της ΕΕ το ΕΣΛ είναι το πρότυπο για την υποβολή στοιχείων σχετικών microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς σε όλους τους διεθνείς οργανισmicroούςmiddot

EL 10 EL

Η διεθνής συmicroβατότητα των εννοιών έχει ουσιαστική σηmicroασία κατά τη σύγκριση στατιστικών διαφόρων χωρών

122 Οι έννοιες είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις έννοιες άλλων κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών Επειδή το ΕΣΛ χρησιmicroοποιεί έννοιες και ταξινοmicroήσεις (πχ NACE αναθ 2) οι οποίες χρησιmicroοποιούνται και για άλλες κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές των κρατών microελών της ΕΕ πχ στις στατιστικές της βιοmicroηχανικής παραγωγής τις στατιστικές του εξωτερικού εmicroπορίου και τις στατιστικές της απασχόλησης οι εννοιολογικές διαφορές ελαχιστοποιήθηκαν Επιπλέον οι εν λόγω έννοιες και ταξινοmicroήσεις της ΕΕ είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες του Οργανισmicroού Ηνωmicroένων Εθνών

Η εναρmicroόνιση αυτή microε τις κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές βοηθά στη σύνδεση microε τα εν λόγω στοιχεία και στη σύγκριση microrsquo αυτά έτσι ώστε να microπορεί να διασφαλιστεί η ποιότητα των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών Επιπλέον οι πληροφορίες που περιέχονται στις συγκεκριmicroένες στατιστικές microπορούν να συσχετιστούν καλύτερα microε τις γενικές στατιστικές σχετικά microε την εθνική οικονοmicroία

123 Οι κοινές έννοιες που χρησιmicroοποιούνται σε όλο το πλαίσιο της εθνικής λογιστικής και στα άλλα συστήmicroατα κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών επιτρέπουν τη δηmicroιουργία συνεκτικών microεγεθών Έτσι microπορούν πχ να υπολογιστούν τα ακόλουθα

α) στοιχεία για την παραγωγικότητα όπως η προστιθέmicroενη αξία ανά δεδουλευmicroένη ώρα (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών της προστιθεmicroένης αξίας και των δεδουλευmicroένων ωρών)middot

β) εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα κατά κεφαλήν (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του εθνικού διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και των microεγεθών πληθυσmicroού)middot

γ) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου ως εκατοστιαίο ποσοστό του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των ορισmicroών αυτών των ροών και αποθεmicroάτων)middot

δ) δηmicroόσιο έλλειmicromicroα και δηmicroόσιο χρέος ως εκατοστιαία ποσοστά του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος του δηmicroόσιου χρέους και του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος)

Χάρη σrsquo αυτή την εσωτερική συνέπεια των εννοιών microπορούν επίσης να γίνονται ορισmicroένες εκτιmicroήσεις βάσει υπολοίπων πχ η αποταmicroίευση microπορεί να εκτιmicroάται ως η διαφορά microεταξύ του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και της τελικής καταναλωτικής δαπάνης

124 Οι έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ εφαρmicroόζονται microε τρόπο που διευκολύνει τη συλλογή των στοιχείων και τις microετρήσεις Ο λειτουργικός χαρακτήρας εκφράζεται microε πολλούς τρόπους στις οδηγίες κατάρτισης των λογαριασmicroών

EL 11 EL

α) ορισmicroένες δραστηριότητες ή στοιχεία περιγράφονται microόνο όταν έχουν σηmicroαντικό microέγεθος Για παράδειγmicroα η παραγωγή αγαθών από νοικοκυριά για ίδιο λογαριασmicroό όπως η ύφανση ενδυmicroάτων και η παραγωγή κεραmicroικών δεν πρέπει να καταγράφονται ως παραγωγή επειδή η εν λόγω παραγωγή δεν είναι σηmicroαντική για τις χώρες της ΕΕmiddot

β) ορισmicroένες έννοιες συνοδεύονται από οδηγίες σχετικά microε τον τρόπο εκτίmicroησής τους Για παράδειγmicroα στον ορισmicroό της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου γίνεται αναφορά στη γραmicromicroική απόσβεση Για την εκτίmicroηση του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου πρέπει να εφαρmicroόζεται η microέθοδος διαρκούς απογραφής όταν δεν υπάρχουν άmicroεσες πληροφορίες σχετικά microε το απόθεmicroα πάγιων περιουσιακών στοιχείων Άλλο παράδειγmicroα είναι η αποτίmicroηση της παραγωγής για ίδιο λογαριασmicroό καταρχήν θα πρέπει να γίνεται σε βασικές τιmicroές αλλά αν χρειάζεται ως προσέγγιση των βασικών τιmicroών microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί το άθροισmicroα των διαφόρων στοιχείων του κόστους

γ) έχουν υιοθετηθεί ορισmicroένες συmicroβάσεις Για παράδειγmicroα κατά σύmicroβαση οι συλλογικές υπηρεσίες που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης ταξινοmicroούνται όλες ως τελική καταναλωτική δαπάνη

125 Ωστόσο τα στοιχεία που χρειάζονται για τις στατιστικές σχετικά microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς ενδέχεται να microην microπορούν να συλλεγούν άmicroεσα αφού οι έννοιες στις οποίες βασίζονται τα εν λόγω στοιχεία διαφέρουν συνήθως από τις έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές των διοικητικών στοιχείων Χαρακτηριστικά παραδείγmicroατα διοικητικών πηγών είναι οι επιχειρηmicroατικοί λογαριασmicroοί τα στοιχεία για διάφορα είδη φόρων (ΦΠΑ ατοmicroικός φόρος εισοδήmicroατος εισαγωγικοί δασmicroοί κλπ) στοιχεία κοινωνικών ασφαλίσεων και στοιχεία από εποπτικά όργανα τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών Αυτά τα διοικητικά στοιχεία χρησιmicroεύουν συχνά ως εισροές για την κατάρτιση των εθνικών λογαριασmicroών Γενικά τα εν λόγω στοιχεία τροποποιούνται ώστε να συmicromicroορφωθούν microε το ΕΣΛ

Οι έννοιες του ΕΣΛ διαφέρουν συνήθως από τις αντίστοιχες διοικητικές έννοιες κατά τα εξής

α) οι διοικητικές έννοιες διαφέρουν από χώρα σε χώρα Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διεθνής συmicroβατότηταmiddot

β) οι διοικητικές έννοιες microεταβάλλονται διαχρονικά Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διαχρονική συγκρισιmicroότητα middot

γ) οι έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές διοικητικών στοιχείων δεν είναι συνήθως συνεπείς microεταξύ των διαφόρων διοικητικών συστηmicroάτων Ωστόσο η σύνδεση και η σύγκριση στοιχείων που έχει ουσιαστική σηmicroασία για την κατάρτιση των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών είναι δυνατή microόνο microε ένα συνεπές σύνολο εννοιώνmiddot

δ) οι διοικητικές έννοιες δεν είναι γενικά οι βέλτιστες για την πραγmicroατοποίηση οικονοmicroικών αναλύσεων και για την αξιολόγηση της οικονοmicroικής πολιτικής

EL 12 EL

126 Εντούτοις οι πηγές διοικητικών στοιχείων καλύπτουν πολύ ικανοποιητικά τις ανάγκες στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και λοιπών στατιστικών επειδή

α) έννοιες και ταξινοmicroήσεις που έχουν αρχικά δηmicroιουργηθεί για στατιστικούς σκοπούς microπορούν επίσης να χρησιmicroοποιούνται για διοικητικούς σκοπούς πχ ταξινόmicroηση των δαπανών της γενικής κυβέρνησης κατά είδοςmiddot

β) οι πηγές διοικητικών στοιχείων microπορεί να λαmicroβάνουν ρητά υπόψη τις (ξεχωριστές) ανάγκες στοιχείων των στατιστικώνmiddot αυτό ισχύει για παράδειγmicroα στο σύστηmicroα Intrastat για την παροχή πληροφοριών σχετικά microε τις παραδόσεις αγαθών microεταξύ κρατών microελών της ΕΕ

127 Οι κύριες έννοιες του ΕΣΛ είναι παγιωmicroένες και σταθερές για microεγάλο χρονικό διάστηmicroα επειδή

α) έχουν εγκριθεί ως διεθνές πρότυπο για πολλά χρόνιαmiddot

β) στις διαδοχικές διεθνείς κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς πολύ λίγες από τις βασικές έννοιες αλλάζουν

Αυτή η εννοιολογική συνέχεια microειώνει την ανάγκη επανυπολογισmicroού των χρονολογικών σειρών Επιπλέον περιορίζει την έκθεση των εννοιών σε εθνικές και διεθνείς πολιτικές πιέσεις Για τους λόγους αυτούς τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών έχουν χρησιmicroεύσει ως αντικειmicroενική βάση δεδοmicroένων για την οικονοmicroική πολιτική και την οικονοmicroική ανάλυση

128 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι εστιασmicroένες στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρους Τα αποθέmicroατα και οι ροές που δεν είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους ή που δεν έχουν σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

Η αρχή αυτή δεν εφαρmicroόζεται αυστηρά επειδή θα πρέπει επίσης να λαmicroβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις για συνέπεια και οι ανάγκες των χρηστών Για παράδειγmicroα απαιτείται για λόγους συνέπειας να καταγράφεται ως παραγωγή η αξία των συλλογικών υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση επειδή η πληρωmicroή αmicroοιβών στους εργαζοmicroένους και η αγορά κάθε είδους αγαθών και υπηρεσιών από φορείς της γενικής κυβέρνησης είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Επιπλέον για σκοπούς οικονοmicroικής ανάλυσης και πολιτικής η περιγραφή των συλλογικών υπηρεσιών της γενικής κυβέρνησης σε σχέση microε την υπόλοιπη εθνική οικονοmicroία αυξάνει τη χρησιmicroότητα των εθνικών λογαριασmicroών ως συνόλου

129 Το πεδίο εφαρmicroογής των εννοιών του ΕΣΛ microπορεί να αναδειχθεί microε την εξέταση ορισmicroένων σηmicroαντικών οριακών περιπτώσεων

Τα παρακάτω καταγράφονται εντός του ορίου παραγωγής του ΕΣΛ (βλ σηmicroεία 307 έως 309)

α) παραγωγή ατοmicroικών και συλλογικών υπηρεσιών από τη γενική κυβέρνησηmiddot

EL 13 EL

β) παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό από ιδιοκατοίκησηmiddot

γ) παραγωγή αγαθών για ιδία τελική κατανάλωση πχ γεωργικών προϊόντωνmiddot

δ) κατασκευή για ίδιο λογαριασmicroό περιλαmicroβανοmicroένης της κατασκευής από νοικοκυριάmiddot

ε) παραγωγή υπηρεσιών από αmicroειβόmicroενο οικιακό προσωπικόmiddot

στ) εκτροφή ιχθύων σε ιχθυοτροφείαmiddot

ζ) παραγωγή απαγορευmicroένη διά νόmicroου εφόσον όλες οι microονάδες που εmicroπλέκονται στη συναλλαγή συmicromicroετέχουν εθελοντικάmiddot

η) παραγωγή τα έσοδα της οποίας δεν δηλώνονται όλα στις φορολογικές αρχές πχ λαθραία παραγωγή υφασmicroάτων

130 Τα παρακάτω δεν εmicroπίπτουν στο όριο παραγωγής του ΕΣΛ και δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό πχ καθαρισmicroός παρασκευή γευmicroάτων ή φροντίδα ασθενών ή ηλικιωmicroένωνmiddot

β) εθελοντικές υπηρεσίες που δεν έχουν ως αποτέλεσmicroα την παραγωγή αγαθών πχ φροντίδα και καθαρισmicroός χωρίς αmicroοιβήmiddot

γ) φυσική αναπαραγωγή ιχθύων στην ανοικτή θάλασσα

131 Το ΕΣΛ καταγράφει όλες τις εκροές που προέρχονται από παραγωγή η οποία πραγmicroατοποιείται εντός του ορίου παραγωγής Εντούτοις οι εκροές (παραγωγή) των βοηθητικών δραστηριοτήτων δεν καταγράφονται Όλες οι εισροές που αναλώνονται από microια βοηθητική δραστηριότητα αντιmicroετωπίζονται ως εισροές στη δραστηριότητα που υποστηρίζει Αν microια επιχείρηση που πραγmicroατοποιεί microόνο βοηθητικές δραστηριότητες είναι στατιστικά παρατηρήσιmicroη microε την έννοια ότι υπάρχουν άmicroεσα διαθέσιmicroοι ξεχωριστοί λογαριασmicroοί για την παραγωγή που πραγmicroατοποιεί ή αν βρίσκεται σε τόπο γεωγραφικά διαφορετικό από τις επιχειρήσεις που εξυπηρετεί πρέπει να καταγραφεί ως ξεχωριστή microονάδα και να ταξινοmicroηθεί στον κλάδο που αντιστοιχεί στην κύρια δραστηριότητά της τόσο στους εθνικούς όσο και στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς Αν δεν υπάρχουν διαθέσιmicroα κατάλληλα βασικά στοιχεία η παραγωγή της βοηθητικής δραστηριότητας microπορεί να εκτιmicroηθεί ως το άθροισmicroα των στοιχείων του κόστους

132 Αν οι δραστηριότητες θεωρούνται παραγωγή και οι εκροές τους καταγράφονται τότε καταγράφονται επίσης και το αντίστοιχο εισόδηmicroα η αντίστοιχη απασχόληση η αντίστοιχη τελική κατανάλωση κλπ Για παράδειγmicroα αν η παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό λόγω ιδιοκατοίκησης καταγράφεται ως παραγωγή καταγράφονται επίσης το εισόδηmicroα και η τελική καταναλωτική δαπάνη που δηmicroιουργούνται από την εν λόγω παραγωγή για τους συγκεκριmicroένους

EL 14 EL

ιδιοκατοικούντες Έτσι διατηρείται η συνεκτικότητα microε το σύστηmicroα των στατιστικών εργασίας όπου δεν καταγράφεται απασχόληση για ιδιοκτησία κατοικιών Το αντίστροφο ισχύει όταν οι δραστηριότητες δεν καταγράφονται ως παραγωγή οι οικιακές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό δεν δηmicroιουργούν εισόδηmicroα και τελική καταναλωτική δαπάνη και εποmicroένως δεν υπάρχει απασχόληση

133 Το ΕΣΛ περιέχει επίσης ορισmicroένες συmicroβάσεις πχ

α) αποτίmicroηση της παραγωγής των φορέων της γενικής κυβέρνησηςmiddot

β) αποτίmicroηση της παραγωγής των ασφαλιστικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών χρηmicroατοοικονοmicroικής διαmicroεσολάβησης που microετρούνται έmicromicroεσαmiddot

γ) καταγραφή όλων των συλλογικών υπηρεσιών που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση ως τελική καταναλωτική δαπάνη και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωση

Ταξινόmicroηση κατά τοmicroέα

134 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί δηmicroιουργούνται microε την κατανοmicroή των microονάδων σε τοmicroείς πράγmicroα που επιτρέπει να παρουσιάζονται οι συναλλαγές και τα εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών κατά τοmicroέα Η παρουσίαση κατά τοmicroέα αποκαλύπτει πολλά βασικά microεγέθη για σκοπούς οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής Οι κύριοι τοmicroείς είναι τα νοικοκυριά η γενική κυβέρνηση οι εταιρείες (χρηmicroατοοικονοmicroικές και microη χρηmicroατοοικονοmicroικές) τα microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) και η αλλοδαπή

Η διάκριση microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων είναι σηmicroαντική Μια οντότητα ελεγχόmicroενη από τη γενική κυβέρνηση η οποία εmicroφανίζεται ως εταιρεία παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων ταξινοmicroείται στον τοmicroέα των εταιρειών έξω από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης Συνεπώς τα επίπεδα του ελλείmicromicroατος και του χρέους της εταιρείας δεν συνυπολογίζονται στο έλλειmicromicroα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης

135 Είναι σηmicroαντικό να καθοριστούν σαφή και ολοκληρωmicroένα κριτήρια για την κατανοmicroή των οντοτήτων σε τοmicroείς

Ο δηmicroόσιος τοmicroέας αποτελείται στην οικονοmicroία από όλες τις θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους που ελέγχονται από τη γενική κυβέρνηση Ο ιδιωτικός τοmicroέας αποτελείται από όλες τις υπόλοιπες microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

Στον πίνακα 11 παρατίθενται τα κριτήρια που χρησιmicroοποιούνται για τη διάκριση microεταξύ του δηmicroόσιου και του ιδιωτικού τοmicroέα και στον δηmicroόσιο τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης και του τοmicroέα των δηmicroόσιων επιχειρήσεων ενώ στον ιδιωτικό τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα των ΜΚΙΕΝ και του τοmicroέα των ιδιωτικών επιχειρήσεων

EL 15 EL

Πίνακας 11

Κριτήρια Έλεγχος από τη γενική κυβέρνηση

(δηmicroόσιος τοmicroέας)

Έλεγχος από τον ιδιωτικό τοmicroέα

(ιδιωτικός τοmicroέας)

Μη εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

Γενική κυβέρνηση

ΜΚΙΕΝ

Εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

∆ηmicroόσιες επιχειρήσεις

Ιδιωτικές επιχειρήσεις

136 Ως έλεγχος ορίζεται η ικανότητα καθορισmicroού της γενικής πολιτικής ή προγράmicromicroατος microιας θεσmicroικής microονάδας Πλήρης ορισmicroός του ελέγχου δίνεται στο σηmicroείο 226

137 Ο διαχωρισmicroός microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και συνεπώς για τις οντότητες του δηmicroόσιου τοmicroέα η κατάταξή τους στον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τοmicroέα των δηmicroοσίων επιχειρήσεων αποφασίζεται microε βάση τον ακόλουθο κανόνα

Μια δραστηριότητα θεωρείται δραστηριότητα παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων όταν τα αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες αποτελούν αντικείmicroενο εmicroπορίας υπό τους ακόλουθους όρους

1) οι πωλητές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση των κερδών τους σε microακροπρόθεσmicroη βάση πωλώντας αγαθά και υπηρεσίες ελεύθερα στην αγορά σε οποιονδήποτε είναι διατεθειmicroένος να πληρώσει τη ζητούmicroενη τιmicroήmiddot

2) οι αγοραστές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση του οφέλους τους δεδοmicroένων των περιορισmicroένων πόρων τους αγοράζοντας προϊόντα τα οποία ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους στην προσφερόmicroενη τιmicroήmiddot

3) υπάρχουν αποτελεσmicroατικές αγορές όπου οι πολίτες και οι αγοραστές έχουν πρόσβαση στην αγορά και πληροφορίες σχετικά microrsquo αυτή Μια αγορά microπορεί να λειτουργεί αποτελεσmicroατικά ακόmicroη και αν δεν πληρούνται απόλυτα οι εν λόγω όροι

138 Το επίπεδο λεπτοmicroέρειας του εννοιολογικού πλαισίου του ΕΣΛ παρέχει δυνατότητες ευελιξίας ορισmicroένες έννοιες δεν εmicroφανίζονται ρητά στο ΕΣΛ microπορούν όmicroως εύκολα να παραχθούν απrsquo αυτό Παράδειγmicroα αποτελεί η δηmicroιουργία νέων τοmicroέων microε αναδιάταξη των υποτοmicroέων που ορίζονται στο ΕΣΛ

139 Η ευελιξία εκφράζεται επίσης microε τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων κριτηρίων που δεν έρχονται σε σύγκρουση microε τη λογική του συστήmicroατος Για παράδειγmicroα τα κριτήρια αυτά microπορούν να επιτρέψουν την κατάρτιση λογαριασmicroών για υποτοmicroείς microε βάση το microέγεθος της απασχόλησης για τις παραγωγικές microονάδες ή το microέγεθος του

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 6 EL

Παγκοσmicroιοποίηση

116 Η αυξανόmicroενη παγκοσmicroιοποίηση της οικονοmicroίας ενίσχυσε τις διεθνείς εmicroπορικές συναλλαγές σε όλες τις microορφές τους και κατέστησε δυσχερέστερη για τις διάφορες χώρες την καταγραφή των εγχώριων οικονοmicroικών τους δραστηριοτήτων στους εθνικούς λογαριασmicroούς τους Η παγκοσmicroιοποίηση είναι η δυναmicroική και πολυδιάστατη διαδικασία microε την οποία οι εθνικοί πόροι αποκτούν microεγαλύτερη διεθνή κινητικότητα ενώ οι εθνικές οικονοmicroίες αποκτούν όλο και microεγαλύτερη αλληλεξάρτηση Το στοιχείο της παγκοσmicroιοποίησης που εν δυνάmicroει προκαλεί τα περισσότερα προβλήmicroατα microετρήσεων για τους εθνικούς λογαριασmicroούς είναι το αυξανόmicroενο ποσοστό των διεθνών συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται από πολυεθνικές εταιρείες όπου οι διασυνοριακές συναλλαγές γίνονται microεταξύ microητρικών θυγατρικών και συνδεδεmicroένων εταιρειών Υπάρχουν όmicroως και άλλες προκλήσεις microερικές από τις οποίες παρατίθενται στον παρακάτω λεπτοmicroερέστερο κατάλογο

1) τιmicroολόγηση microεταβιβάσεων microεταξύ συνδεδεmicroένων εταιρειών (αποτίmicroηση εισαγωγών και εξαγωγών)middot

2) αύξηση των συmicroφωνιών υπεργολαβίας για τη microεταποίηση πρώτων υλών (tolling agreements) όπου πραγmicroατοποιείται εmicroπορία αγαθών από χώρα σε χώρα χωρίς αλλαγή κυριότητας (αγαθά προς microεταποίηση) και αύξηση του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίουmiddot

3) διεθνές εmicroπόριο microέσω του διαδικτύου τόσο για τις εταιρείες όσο και για τα νοικοκυριάmiddot

4) εmicroπορία και χρήση περιουσιακών στοιχείων διανοητικής ιδιοκτησίας σε ολόκληρο τον κόσmicroοmiddot

5) εργαζόmicroενοι στην αλλοδαπή που microεταβιβάζουν σηmicroαντικά ποσά στην οικογένειά τους στην επικράτεια της χώρας καταγωγής τους (εmicroβάσmicroατα εργαζοmicroένων microέρος των προσωπικών microεταβιβάσεων)middot

6) πολυεθνικές εταιρείες που ασκούν τις επιχειρηmicroατικές τους δραστηριότητες πέρα από τα εθνικά σύνορα ώστε να microεγιστοποιήσουν την αποδοτικότητα της παραγωγής και να ελαχιστοποιήσουν τη συνολική φορολογική τους επιβάρυνση Αυτό microπορεί να οδηγήσει σε τεχνητές εταιρικές δοmicroές που ενδέχεται να microην αντικατοπτρίζουν την οικονοmicroική πραγmicroατικότηταmiddot

7) χρήση υπεράκτιων χρηmicroατοοικονοmicroικών φορέων (οντότητες ειδικού σκοπού και άλλες microορφές) για τη χρηmicroατοδότηση παγκόσmicroιων δραστηριοτήτωνmiddot

8) επανεξαγωγές αγαθών και στην ΕΕ microεταφορά αγαθών microεταξύ κρατών microελών microετά την είσοδό τους στην οικονοmicroική ένωση (οιονεί microεταφορά)middot

EL 7 EL

9) αύξηση των ξένων άmicroεσων επενδύσεων και ανάγκη προσδιορισmicroού και κατανοmicroής των ροών άmicroεσων επενδύσεων

117 Όλες αυτές οι όλο και πιο συνηθισmicroένες πτυχές της παγκοσmicroιοποίησης καθιστούν την καταγραφή και την ακριβή microέτρηση των διασυνοριακών ροών microια όλο και microεγαλύτερη πρόκληση για τους εθνικούς στατιστικούς υπαλλήλους Ακόmicroη και microε ένα ολοκληρωmicroένο και αξιόπιστο σύστηmicroα συλλογής και microέτρησης για τις καταχωρίσεις του τοmicroέα της αλλοδαπής (και συνεπώς για τους διεθνείς λογαριασmicroούς του ισοζυγίου πληρωmicroών) η παγκοσmicroιοποίηση θα αυξήσει την ανάγκη καταβολής πρόσθετων προσπαθειών ώστε να διατηρηθεί η ποιότητα των εθνικών λογαριασmicroών για όλες τις οικονοmicroίες και τις οmicroαδοποιήσεις οικονοmicroιών

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ

Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική

118 Το πλαίσιο του ΕΣΛ microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για την ανάλυση και αξιολόγηση των εξής

α) ∆ιάρθρωση microιας συνολικής οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα χρησιmicroοποιούmicroενων microεγεθών είναι τα ακόλουθα

1) προστιθέmicroενη αξία και απασχόληση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot

2) προστιθέmicroενη αξία και απασχόληση κατά περιφέρειαmiddot

3) διανεmicroόmicroενο εισόδηmicroα κατά τοmicroέαmiddot

4) εισαγωγές και εξαγωγές κατά οmicroάδα προϊόντωνmiddot

5) τελική καταναλωτική δαπάνη κατά λειτουργική θέση και κατά οmicroάδα προϊόντωνmiddot

6) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και απόθεmicroα πάγιου κεφαλαίου κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot

7) σύνθεση των αποθεmicroάτων και των ροών των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων κατά είδος στοιχείου και κατά τοmicroέα

β) Συγκεκριmicroένα τmicroήmicroατα ή πτυχές microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) τραπεζικό σύστηmicroα και χρηmicroατοοικονοmicroικός τοmicroέας στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

2) ρόλος της γενικής κυβέρνησης και της χρηmicroατοοικονοmicroικής της θέσηςmiddot

3) οικονοmicroία microιας συγκεκριmicroένης περιφέρειας (σε σύγκριση microε την οικονοmicroία του συνόλου της χώρας)middot

EL 8 EL

4) αποταmicroίευση των νοικοκυριών και επίπεδα χρέους

γ) ∆ιαχρονική ανάπτυξη microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) ανάλυση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠmiddot

2) ανάλυση του πληθωρισmicroούmiddot

3) ανάλυση των εποχικών χαρακτηριστικών των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούςmiddot

4) ανάλυση της microεταβολής της σηmicroασίας συγκεκριmicroένων χρηmicroατοοικονοmicroικών microέσων διαχρονικά πχ αυξανόmicroενη σηmicroασία των χρηmicroατοοικονοmicroικών παραγώγωνmiddot

5) σύγκριση των βιοmicroηχανικών δοmicroών της εθνικής οικονοmicroίας σε microακροχρόνια βάση

δ) Συνολική οικονοmicroία σε σχέση microε άλλες οικονοmicroίες Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) σύγκριση των ρόλων και του microεγέθους της γενικής κυβέρνησης στα κράτη microέλη της ΕΕmiddot

2) ανάλυση των αλληλεξαρτήσεων microεταξύ των οικονοmicroιών της ΕΕmiddot

3) ανάλυση της σύνθεσης και του προορισmicroού των εξαγωγών της ΕΕmiddot

4) σύγκριση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠ ή του κατά κεφαλήν διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος στην ΕΕ και σε άλλες ανεπτυγmicroένες οικονοmicroίες

119 Για την ΕΕ και τα κράτη microέλη της τα στοιχεία που λαmicroβάνονται microε βάση το πλαίσιο ΕΣΛ διαδραmicroατίζουν πολύ σηmicroαντικό ρόλο στη διαmicroόρφωση και παρακολούθηση της κοινωνικής και οικονοmicroικής πολιτικής τους

Στα ακόλουθα παραδείγmicroατα παρατίθενται χρήσεις του πλαισίου ΕΣΛ

α) παρακολούθηση και καθοδήγηση της χάραξης microακροοικονοmicroικών και νοmicroισmicroατικών πολιτικών στην ευρωζώνη και καθορισmicroός κριτηρίων σύγκλισης για την οικονοmicroική και νοmicroισmicroατική ένωση (ΟΝΕ) υπό τη microορφή στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών (πχ ποσοστά αύξησης του ΑΕγχΠ)middot

β) καθορισmicroός κριτηρίων για τη διαδικασία υπερβολικού ελλείmicromicroατος microέτρηση του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος και του δηmicroόσιου χρέουςmiddot

γ) παροχή χρηmicroατοοικονοmicroικής στήριξης σε περιφέρειες της ΕΕ για την κατανοmicroή των χορηγούmicroενων κεφαλαίων στις περιφέρειες χρησιmicroοποιούνται στατιστικές των περιφερειακών λογαριασmicroώνmiddot

EL 9 EL

δ) καθορισmicroός των ιδίων πόρων του προϋπολογισmicroού της ΕΕ Αυτοί εξαρτώνται από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών microε τρεις τρόπους

1) οι συνολικοί πόροι της ΕΕ καθορίζονται ως εκατοστιαίο ποσοστό του αθροίσmicroατος των ακαθάριστων εθνικών εισοδηmicroάτων (ΑΕΕ) των κρατών microελώνmiddot

2) ο τρίτος ίδιος πόρος της ΕΕ είναι ο ίδιος πόρος ΦΠΑ Οι συνεισφορές από τα κράτη microέλη για τον πόρο αυτόν καθορίζονται σε microεγάλο βαθmicroό από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών επειδή τα εν λόγω στοιχεία χρησιmicroοποιούνται για τον υπολογισmicroό του microέσου ποσοστού ΦΠΑmiddot

3) τα σχετικά microεγέθη της συνεισφοράς του κάθε κράτους microέλους για τον τέταρτο ίδιο πόρο της ΕΕ βασίζονται σε εκτιmicroήσεις του ακαθάριστου εθνικού εισοδήmicroατός τους Οι εν λόγω εκτιmicroήσεις αποτελούν τη βάση για την πλειονότητα των πληρωmicroών των κρατών microελών

Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ

120 Για να εξασφαλιστεί ισορροπία microεταξύ των αναγκών για στοιχεία και των δυνατοτήτων συλλογής στοιχείων οι έννοιες του ΕΣΛ έχουν διάφορα σηmicroαντικά χαρακτηριστικά Τα χαρακτηριστικά είναι ότι οι λογαριασmicroοί είναι

α) διεθνώς συmicroβατοίmiddot

β) εναρmicroονισmicroένοι microε άλλα κοινωνικά και οικονοmicroικά στατιστικά συστήmicroαταmiddot

γ) συνεπείςmiddot

δ) λειτουργικοί δηλ microετρήσιmicroοι στην πράξηmiddot

ε) διαφορετικοί από τις περισσότερες διοικητικές έννοιεςmiddot

στ) παγιωmicroένοι και σταθεροί για microεγάλη χρονική περίοδοmiddot

ζ) εστιασmicroένοι στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρουςmiddot

η) εφαρmicroόσιmicroοι σε διάφορες καταστάσεις και για διάφορους σκοπούς

121 Οι έννοιες είναι διεθνώς συmicroβατές γιατί

α) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι συmicroβατές microε τις έννοιες των παγκόσmicroιων κατευθυντήριων γραmicromicroών για τους εθνικούς λογαριασmicroούς δηλ microε τις έννοιες του SNAmiddot

β) για τα κράτη microέλη της ΕΕ το ΕΣΛ είναι το πρότυπο για την υποβολή στοιχείων σχετικών microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς σε όλους τους διεθνείς οργανισmicroούςmiddot

EL 10 EL

Η διεθνής συmicroβατότητα των εννοιών έχει ουσιαστική σηmicroασία κατά τη σύγκριση στατιστικών διαφόρων χωρών

122 Οι έννοιες είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις έννοιες άλλων κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών Επειδή το ΕΣΛ χρησιmicroοποιεί έννοιες και ταξινοmicroήσεις (πχ NACE αναθ 2) οι οποίες χρησιmicroοποιούνται και για άλλες κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές των κρατών microελών της ΕΕ πχ στις στατιστικές της βιοmicroηχανικής παραγωγής τις στατιστικές του εξωτερικού εmicroπορίου και τις στατιστικές της απασχόλησης οι εννοιολογικές διαφορές ελαχιστοποιήθηκαν Επιπλέον οι εν λόγω έννοιες και ταξινοmicroήσεις της ΕΕ είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες του Οργανισmicroού Ηνωmicroένων Εθνών

Η εναρmicroόνιση αυτή microε τις κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές βοηθά στη σύνδεση microε τα εν λόγω στοιχεία και στη σύγκριση microrsquo αυτά έτσι ώστε να microπορεί να διασφαλιστεί η ποιότητα των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών Επιπλέον οι πληροφορίες που περιέχονται στις συγκεκριmicroένες στατιστικές microπορούν να συσχετιστούν καλύτερα microε τις γενικές στατιστικές σχετικά microε την εθνική οικονοmicroία

123 Οι κοινές έννοιες που χρησιmicroοποιούνται σε όλο το πλαίσιο της εθνικής λογιστικής και στα άλλα συστήmicroατα κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών επιτρέπουν τη δηmicroιουργία συνεκτικών microεγεθών Έτσι microπορούν πχ να υπολογιστούν τα ακόλουθα

α) στοιχεία για την παραγωγικότητα όπως η προστιθέmicroενη αξία ανά δεδουλευmicroένη ώρα (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών της προστιθεmicroένης αξίας και των δεδουλευmicroένων ωρών)middot

β) εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα κατά κεφαλήν (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του εθνικού διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και των microεγεθών πληθυσmicroού)middot

γ) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου ως εκατοστιαίο ποσοστό του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των ορισmicroών αυτών των ροών και αποθεmicroάτων)middot

δ) δηmicroόσιο έλλειmicromicroα και δηmicroόσιο χρέος ως εκατοστιαία ποσοστά του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος του δηmicroόσιου χρέους και του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος)

Χάρη σrsquo αυτή την εσωτερική συνέπεια των εννοιών microπορούν επίσης να γίνονται ορισmicroένες εκτιmicroήσεις βάσει υπολοίπων πχ η αποταmicroίευση microπορεί να εκτιmicroάται ως η διαφορά microεταξύ του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και της τελικής καταναλωτικής δαπάνης

124 Οι έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ εφαρmicroόζονται microε τρόπο που διευκολύνει τη συλλογή των στοιχείων και τις microετρήσεις Ο λειτουργικός χαρακτήρας εκφράζεται microε πολλούς τρόπους στις οδηγίες κατάρτισης των λογαριασmicroών

EL 11 EL

α) ορισmicroένες δραστηριότητες ή στοιχεία περιγράφονται microόνο όταν έχουν σηmicroαντικό microέγεθος Για παράδειγmicroα η παραγωγή αγαθών από νοικοκυριά για ίδιο λογαριασmicroό όπως η ύφανση ενδυmicroάτων και η παραγωγή κεραmicroικών δεν πρέπει να καταγράφονται ως παραγωγή επειδή η εν λόγω παραγωγή δεν είναι σηmicroαντική για τις χώρες της ΕΕmiddot

β) ορισmicroένες έννοιες συνοδεύονται από οδηγίες σχετικά microε τον τρόπο εκτίmicroησής τους Για παράδειγmicroα στον ορισmicroό της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου γίνεται αναφορά στη γραmicromicroική απόσβεση Για την εκτίmicroηση του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου πρέπει να εφαρmicroόζεται η microέθοδος διαρκούς απογραφής όταν δεν υπάρχουν άmicroεσες πληροφορίες σχετικά microε το απόθεmicroα πάγιων περιουσιακών στοιχείων Άλλο παράδειγmicroα είναι η αποτίmicroηση της παραγωγής για ίδιο λογαριασmicroό καταρχήν θα πρέπει να γίνεται σε βασικές τιmicroές αλλά αν χρειάζεται ως προσέγγιση των βασικών τιmicroών microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί το άθροισmicroα των διαφόρων στοιχείων του κόστους

γ) έχουν υιοθετηθεί ορισmicroένες συmicroβάσεις Για παράδειγmicroα κατά σύmicroβαση οι συλλογικές υπηρεσίες που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης ταξινοmicroούνται όλες ως τελική καταναλωτική δαπάνη

125 Ωστόσο τα στοιχεία που χρειάζονται για τις στατιστικές σχετικά microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς ενδέχεται να microην microπορούν να συλλεγούν άmicroεσα αφού οι έννοιες στις οποίες βασίζονται τα εν λόγω στοιχεία διαφέρουν συνήθως από τις έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές των διοικητικών στοιχείων Χαρακτηριστικά παραδείγmicroατα διοικητικών πηγών είναι οι επιχειρηmicroατικοί λογαριασmicroοί τα στοιχεία για διάφορα είδη φόρων (ΦΠΑ ατοmicroικός φόρος εισοδήmicroατος εισαγωγικοί δασmicroοί κλπ) στοιχεία κοινωνικών ασφαλίσεων και στοιχεία από εποπτικά όργανα τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών Αυτά τα διοικητικά στοιχεία χρησιmicroεύουν συχνά ως εισροές για την κατάρτιση των εθνικών λογαριασmicroών Γενικά τα εν λόγω στοιχεία τροποποιούνται ώστε να συmicromicroορφωθούν microε το ΕΣΛ

Οι έννοιες του ΕΣΛ διαφέρουν συνήθως από τις αντίστοιχες διοικητικές έννοιες κατά τα εξής

α) οι διοικητικές έννοιες διαφέρουν από χώρα σε χώρα Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διεθνής συmicroβατότηταmiddot

β) οι διοικητικές έννοιες microεταβάλλονται διαχρονικά Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διαχρονική συγκρισιmicroότητα middot

γ) οι έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές διοικητικών στοιχείων δεν είναι συνήθως συνεπείς microεταξύ των διαφόρων διοικητικών συστηmicroάτων Ωστόσο η σύνδεση και η σύγκριση στοιχείων που έχει ουσιαστική σηmicroασία για την κατάρτιση των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών είναι δυνατή microόνο microε ένα συνεπές σύνολο εννοιώνmiddot

δ) οι διοικητικές έννοιες δεν είναι γενικά οι βέλτιστες για την πραγmicroατοποίηση οικονοmicroικών αναλύσεων και για την αξιολόγηση της οικονοmicroικής πολιτικής

EL 12 EL

126 Εντούτοις οι πηγές διοικητικών στοιχείων καλύπτουν πολύ ικανοποιητικά τις ανάγκες στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και λοιπών στατιστικών επειδή

α) έννοιες και ταξινοmicroήσεις που έχουν αρχικά δηmicroιουργηθεί για στατιστικούς σκοπούς microπορούν επίσης να χρησιmicroοποιούνται για διοικητικούς σκοπούς πχ ταξινόmicroηση των δαπανών της γενικής κυβέρνησης κατά είδοςmiddot

β) οι πηγές διοικητικών στοιχείων microπορεί να λαmicroβάνουν ρητά υπόψη τις (ξεχωριστές) ανάγκες στοιχείων των στατιστικώνmiddot αυτό ισχύει για παράδειγmicroα στο σύστηmicroα Intrastat για την παροχή πληροφοριών σχετικά microε τις παραδόσεις αγαθών microεταξύ κρατών microελών της ΕΕ

127 Οι κύριες έννοιες του ΕΣΛ είναι παγιωmicroένες και σταθερές για microεγάλο χρονικό διάστηmicroα επειδή

α) έχουν εγκριθεί ως διεθνές πρότυπο για πολλά χρόνιαmiddot

β) στις διαδοχικές διεθνείς κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς πολύ λίγες από τις βασικές έννοιες αλλάζουν

Αυτή η εννοιολογική συνέχεια microειώνει την ανάγκη επανυπολογισmicroού των χρονολογικών σειρών Επιπλέον περιορίζει την έκθεση των εννοιών σε εθνικές και διεθνείς πολιτικές πιέσεις Για τους λόγους αυτούς τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών έχουν χρησιmicroεύσει ως αντικειmicroενική βάση δεδοmicroένων για την οικονοmicroική πολιτική και την οικονοmicroική ανάλυση

128 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι εστιασmicroένες στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρους Τα αποθέmicroατα και οι ροές που δεν είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους ή που δεν έχουν σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

Η αρχή αυτή δεν εφαρmicroόζεται αυστηρά επειδή θα πρέπει επίσης να λαmicroβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις για συνέπεια και οι ανάγκες των χρηστών Για παράδειγmicroα απαιτείται για λόγους συνέπειας να καταγράφεται ως παραγωγή η αξία των συλλογικών υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση επειδή η πληρωmicroή αmicroοιβών στους εργαζοmicroένους και η αγορά κάθε είδους αγαθών και υπηρεσιών από φορείς της γενικής κυβέρνησης είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Επιπλέον για σκοπούς οικονοmicroικής ανάλυσης και πολιτικής η περιγραφή των συλλογικών υπηρεσιών της γενικής κυβέρνησης σε σχέση microε την υπόλοιπη εθνική οικονοmicroία αυξάνει τη χρησιmicroότητα των εθνικών λογαριασmicroών ως συνόλου

129 Το πεδίο εφαρmicroογής των εννοιών του ΕΣΛ microπορεί να αναδειχθεί microε την εξέταση ορισmicroένων σηmicroαντικών οριακών περιπτώσεων

Τα παρακάτω καταγράφονται εντός του ορίου παραγωγής του ΕΣΛ (βλ σηmicroεία 307 έως 309)

α) παραγωγή ατοmicroικών και συλλογικών υπηρεσιών από τη γενική κυβέρνησηmiddot

EL 13 EL

β) παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό από ιδιοκατοίκησηmiddot

γ) παραγωγή αγαθών για ιδία τελική κατανάλωση πχ γεωργικών προϊόντωνmiddot

δ) κατασκευή για ίδιο λογαριασmicroό περιλαmicroβανοmicroένης της κατασκευής από νοικοκυριάmiddot

ε) παραγωγή υπηρεσιών από αmicroειβόmicroενο οικιακό προσωπικόmiddot

στ) εκτροφή ιχθύων σε ιχθυοτροφείαmiddot

ζ) παραγωγή απαγορευmicroένη διά νόmicroου εφόσον όλες οι microονάδες που εmicroπλέκονται στη συναλλαγή συmicromicroετέχουν εθελοντικάmiddot

η) παραγωγή τα έσοδα της οποίας δεν δηλώνονται όλα στις φορολογικές αρχές πχ λαθραία παραγωγή υφασmicroάτων

130 Τα παρακάτω δεν εmicroπίπτουν στο όριο παραγωγής του ΕΣΛ και δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό πχ καθαρισmicroός παρασκευή γευmicroάτων ή φροντίδα ασθενών ή ηλικιωmicroένωνmiddot

β) εθελοντικές υπηρεσίες που δεν έχουν ως αποτέλεσmicroα την παραγωγή αγαθών πχ φροντίδα και καθαρισmicroός χωρίς αmicroοιβήmiddot

γ) φυσική αναπαραγωγή ιχθύων στην ανοικτή θάλασσα

131 Το ΕΣΛ καταγράφει όλες τις εκροές που προέρχονται από παραγωγή η οποία πραγmicroατοποιείται εντός του ορίου παραγωγής Εντούτοις οι εκροές (παραγωγή) των βοηθητικών δραστηριοτήτων δεν καταγράφονται Όλες οι εισροές που αναλώνονται από microια βοηθητική δραστηριότητα αντιmicroετωπίζονται ως εισροές στη δραστηριότητα που υποστηρίζει Αν microια επιχείρηση που πραγmicroατοποιεί microόνο βοηθητικές δραστηριότητες είναι στατιστικά παρατηρήσιmicroη microε την έννοια ότι υπάρχουν άmicroεσα διαθέσιmicroοι ξεχωριστοί λογαριασmicroοί για την παραγωγή που πραγmicroατοποιεί ή αν βρίσκεται σε τόπο γεωγραφικά διαφορετικό από τις επιχειρήσεις που εξυπηρετεί πρέπει να καταγραφεί ως ξεχωριστή microονάδα και να ταξινοmicroηθεί στον κλάδο που αντιστοιχεί στην κύρια δραστηριότητά της τόσο στους εθνικούς όσο και στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς Αν δεν υπάρχουν διαθέσιmicroα κατάλληλα βασικά στοιχεία η παραγωγή της βοηθητικής δραστηριότητας microπορεί να εκτιmicroηθεί ως το άθροισmicroα των στοιχείων του κόστους

132 Αν οι δραστηριότητες θεωρούνται παραγωγή και οι εκροές τους καταγράφονται τότε καταγράφονται επίσης και το αντίστοιχο εισόδηmicroα η αντίστοιχη απασχόληση η αντίστοιχη τελική κατανάλωση κλπ Για παράδειγmicroα αν η παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό λόγω ιδιοκατοίκησης καταγράφεται ως παραγωγή καταγράφονται επίσης το εισόδηmicroα και η τελική καταναλωτική δαπάνη που δηmicroιουργούνται από την εν λόγω παραγωγή για τους συγκεκριmicroένους

EL 14 EL

ιδιοκατοικούντες Έτσι διατηρείται η συνεκτικότητα microε το σύστηmicroα των στατιστικών εργασίας όπου δεν καταγράφεται απασχόληση για ιδιοκτησία κατοικιών Το αντίστροφο ισχύει όταν οι δραστηριότητες δεν καταγράφονται ως παραγωγή οι οικιακές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό δεν δηmicroιουργούν εισόδηmicroα και τελική καταναλωτική δαπάνη και εποmicroένως δεν υπάρχει απασχόληση

133 Το ΕΣΛ περιέχει επίσης ορισmicroένες συmicroβάσεις πχ

α) αποτίmicroηση της παραγωγής των φορέων της γενικής κυβέρνησηςmiddot

β) αποτίmicroηση της παραγωγής των ασφαλιστικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών χρηmicroατοοικονοmicroικής διαmicroεσολάβησης που microετρούνται έmicromicroεσαmiddot

γ) καταγραφή όλων των συλλογικών υπηρεσιών που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση ως τελική καταναλωτική δαπάνη και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωση

Ταξινόmicroηση κατά τοmicroέα

134 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί δηmicroιουργούνται microε την κατανοmicroή των microονάδων σε τοmicroείς πράγmicroα που επιτρέπει να παρουσιάζονται οι συναλλαγές και τα εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών κατά τοmicroέα Η παρουσίαση κατά τοmicroέα αποκαλύπτει πολλά βασικά microεγέθη για σκοπούς οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής Οι κύριοι τοmicroείς είναι τα νοικοκυριά η γενική κυβέρνηση οι εταιρείες (χρηmicroατοοικονοmicroικές και microη χρηmicroατοοικονοmicroικές) τα microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) και η αλλοδαπή

Η διάκριση microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων είναι σηmicroαντική Μια οντότητα ελεγχόmicroενη από τη γενική κυβέρνηση η οποία εmicroφανίζεται ως εταιρεία παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων ταξινοmicroείται στον τοmicroέα των εταιρειών έξω από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης Συνεπώς τα επίπεδα του ελλείmicromicroατος και του χρέους της εταιρείας δεν συνυπολογίζονται στο έλλειmicromicroα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης

135 Είναι σηmicroαντικό να καθοριστούν σαφή και ολοκληρωmicroένα κριτήρια για την κατανοmicroή των οντοτήτων σε τοmicroείς

Ο δηmicroόσιος τοmicroέας αποτελείται στην οικονοmicroία από όλες τις θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους που ελέγχονται από τη γενική κυβέρνηση Ο ιδιωτικός τοmicroέας αποτελείται από όλες τις υπόλοιπες microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

Στον πίνακα 11 παρατίθενται τα κριτήρια που χρησιmicroοποιούνται για τη διάκριση microεταξύ του δηmicroόσιου και του ιδιωτικού τοmicroέα και στον δηmicroόσιο τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης και του τοmicroέα των δηmicroόσιων επιχειρήσεων ενώ στον ιδιωτικό τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα των ΜΚΙΕΝ και του τοmicroέα των ιδιωτικών επιχειρήσεων

EL 15 EL

Πίνακας 11

Κριτήρια Έλεγχος από τη γενική κυβέρνηση

(δηmicroόσιος τοmicroέας)

Έλεγχος από τον ιδιωτικό τοmicroέα

(ιδιωτικός τοmicroέας)

Μη εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

Γενική κυβέρνηση

ΜΚΙΕΝ

Εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

∆ηmicroόσιες επιχειρήσεις

Ιδιωτικές επιχειρήσεις

136 Ως έλεγχος ορίζεται η ικανότητα καθορισmicroού της γενικής πολιτικής ή προγράmicromicroατος microιας θεσmicroικής microονάδας Πλήρης ορισmicroός του ελέγχου δίνεται στο σηmicroείο 226

137 Ο διαχωρισmicroός microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και συνεπώς για τις οντότητες του δηmicroόσιου τοmicroέα η κατάταξή τους στον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τοmicroέα των δηmicroοσίων επιχειρήσεων αποφασίζεται microε βάση τον ακόλουθο κανόνα

Μια δραστηριότητα θεωρείται δραστηριότητα παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων όταν τα αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες αποτελούν αντικείmicroενο εmicroπορίας υπό τους ακόλουθους όρους

1) οι πωλητές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση των κερδών τους σε microακροπρόθεσmicroη βάση πωλώντας αγαθά και υπηρεσίες ελεύθερα στην αγορά σε οποιονδήποτε είναι διατεθειmicroένος να πληρώσει τη ζητούmicroενη τιmicroήmiddot

2) οι αγοραστές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση του οφέλους τους δεδοmicroένων των περιορισmicroένων πόρων τους αγοράζοντας προϊόντα τα οποία ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους στην προσφερόmicroενη τιmicroήmiddot

3) υπάρχουν αποτελεσmicroατικές αγορές όπου οι πολίτες και οι αγοραστές έχουν πρόσβαση στην αγορά και πληροφορίες σχετικά microrsquo αυτή Μια αγορά microπορεί να λειτουργεί αποτελεσmicroατικά ακόmicroη και αν δεν πληρούνται απόλυτα οι εν λόγω όροι

138 Το επίπεδο λεπτοmicroέρειας του εννοιολογικού πλαισίου του ΕΣΛ παρέχει δυνατότητες ευελιξίας ορισmicroένες έννοιες δεν εmicroφανίζονται ρητά στο ΕΣΛ microπορούν όmicroως εύκολα να παραχθούν απrsquo αυτό Παράδειγmicroα αποτελεί η δηmicroιουργία νέων τοmicroέων microε αναδιάταξη των υποτοmicroέων που ορίζονται στο ΕΣΛ

139 Η ευελιξία εκφράζεται επίσης microε τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων κριτηρίων που δεν έρχονται σε σύγκρουση microε τη λογική του συστήmicroατος Για παράδειγmicroα τα κριτήρια αυτά microπορούν να επιτρέψουν την κατάρτιση λογαριασmicroών για υποτοmicroείς microε βάση το microέγεθος της απασχόλησης για τις παραγωγικές microονάδες ή το microέγεθος του

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 7 EL

9) αύξηση των ξένων άmicroεσων επενδύσεων και ανάγκη προσδιορισmicroού και κατανοmicroής των ροών άmicroεσων επενδύσεων

117 Όλες αυτές οι όλο και πιο συνηθισmicroένες πτυχές της παγκοσmicroιοποίησης καθιστούν την καταγραφή και την ακριβή microέτρηση των διασυνοριακών ροών microια όλο και microεγαλύτερη πρόκληση για τους εθνικούς στατιστικούς υπαλλήλους Ακόmicroη και microε ένα ολοκληρωmicroένο και αξιόπιστο σύστηmicroα συλλογής και microέτρησης για τις καταχωρίσεις του τοmicroέα της αλλοδαπής (και συνεπώς για τους διεθνείς λογαριασmicroούς του ισοζυγίου πληρωmicroών) η παγκοσmicroιοποίηση θα αυξήσει την ανάγκη καταβολής πρόσθετων προσπαθειών ώστε να διατηρηθεί η ποιότητα των εθνικών λογαριασmicroών για όλες τις οικονοmicroίες και τις οmicroαδοποιήσεις οικονοmicroιών

ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ

Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική

118 Το πλαίσιο του ΕΣΛ microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για την ανάλυση και αξιολόγηση των εξής

α) ∆ιάρθρωση microιας συνολικής οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα χρησιmicroοποιούmicroενων microεγεθών είναι τα ακόλουθα

1) προστιθέmicroενη αξία και απασχόληση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot

2) προστιθέmicroενη αξία και απασχόληση κατά περιφέρειαmiddot

3) διανεmicroόmicroενο εισόδηmicroα κατά τοmicroέαmiddot

4) εισαγωγές και εξαγωγές κατά οmicroάδα προϊόντωνmiddot

5) τελική καταναλωτική δαπάνη κατά λειτουργική θέση και κατά οmicroάδα προϊόντωνmiddot

6) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και απόθεmicroα πάγιου κεφαλαίου κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot

7) σύνθεση των αποθεmicroάτων και των ροών των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων κατά είδος στοιχείου και κατά τοmicroέα

β) Συγκεκριmicroένα τmicroήmicroατα ή πτυχές microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) τραπεζικό σύστηmicroα και χρηmicroατοοικονοmicroικός τοmicroέας στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

2) ρόλος της γενικής κυβέρνησης και της χρηmicroατοοικονοmicroικής της θέσηςmiddot

3) οικονοmicroία microιας συγκεκριmicroένης περιφέρειας (σε σύγκριση microε την οικονοmicroία του συνόλου της χώρας)middot

EL 8 EL

4) αποταmicroίευση των νοικοκυριών και επίπεδα χρέους

γ) ∆ιαχρονική ανάπτυξη microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) ανάλυση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠmiddot

2) ανάλυση του πληθωρισmicroούmiddot

3) ανάλυση των εποχικών χαρακτηριστικών των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούςmiddot

4) ανάλυση της microεταβολής της σηmicroασίας συγκεκριmicroένων χρηmicroατοοικονοmicroικών microέσων διαχρονικά πχ αυξανόmicroενη σηmicroασία των χρηmicroατοοικονοmicroικών παραγώγωνmiddot

5) σύγκριση των βιοmicroηχανικών δοmicroών της εθνικής οικονοmicroίας σε microακροχρόνια βάση

δ) Συνολική οικονοmicroία σε σχέση microε άλλες οικονοmicroίες Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) σύγκριση των ρόλων και του microεγέθους της γενικής κυβέρνησης στα κράτη microέλη της ΕΕmiddot

2) ανάλυση των αλληλεξαρτήσεων microεταξύ των οικονοmicroιών της ΕΕmiddot

3) ανάλυση της σύνθεσης και του προορισmicroού των εξαγωγών της ΕΕmiddot

4) σύγκριση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠ ή του κατά κεφαλήν διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος στην ΕΕ και σε άλλες ανεπτυγmicroένες οικονοmicroίες

119 Για την ΕΕ και τα κράτη microέλη της τα στοιχεία που λαmicroβάνονται microε βάση το πλαίσιο ΕΣΛ διαδραmicroατίζουν πολύ σηmicroαντικό ρόλο στη διαmicroόρφωση και παρακολούθηση της κοινωνικής και οικονοmicroικής πολιτικής τους

Στα ακόλουθα παραδείγmicroατα παρατίθενται χρήσεις του πλαισίου ΕΣΛ

α) παρακολούθηση και καθοδήγηση της χάραξης microακροοικονοmicroικών και νοmicroισmicroατικών πολιτικών στην ευρωζώνη και καθορισmicroός κριτηρίων σύγκλισης για την οικονοmicroική και νοmicroισmicroατική ένωση (ΟΝΕ) υπό τη microορφή στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών (πχ ποσοστά αύξησης του ΑΕγχΠ)middot

β) καθορισmicroός κριτηρίων για τη διαδικασία υπερβολικού ελλείmicromicroατος microέτρηση του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος και του δηmicroόσιου χρέουςmiddot

γ) παροχή χρηmicroατοοικονοmicroικής στήριξης σε περιφέρειες της ΕΕ για την κατανοmicroή των χορηγούmicroενων κεφαλαίων στις περιφέρειες χρησιmicroοποιούνται στατιστικές των περιφερειακών λογαριασmicroώνmiddot

EL 9 EL

δ) καθορισmicroός των ιδίων πόρων του προϋπολογισmicroού της ΕΕ Αυτοί εξαρτώνται από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών microε τρεις τρόπους

1) οι συνολικοί πόροι της ΕΕ καθορίζονται ως εκατοστιαίο ποσοστό του αθροίσmicroατος των ακαθάριστων εθνικών εισοδηmicroάτων (ΑΕΕ) των κρατών microελώνmiddot

2) ο τρίτος ίδιος πόρος της ΕΕ είναι ο ίδιος πόρος ΦΠΑ Οι συνεισφορές από τα κράτη microέλη για τον πόρο αυτόν καθορίζονται σε microεγάλο βαθmicroό από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών επειδή τα εν λόγω στοιχεία χρησιmicroοποιούνται για τον υπολογισmicroό του microέσου ποσοστού ΦΠΑmiddot

3) τα σχετικά microεγέθη της συνεισφοράς του κάθε κράτους microέλους για τον τέταρτο ίδιο πόρο της ΕΕ βασίζονται σε εκτιmicroήσεις του ακαθάριστου εθνικού εισοδήmicroατός τους Οι εν λόγω εκτιmicroήσεις αποτελούν τη βάση για την πλειονότητα των πληρωmicroών των κρατών microελών

Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ

120 Για να εξασφαλιστεί ισορροπία microεταξύ των αναγκών για στοιχεία και των δυνατοτήτων συλλογής στοιχείων οι έννοιες του ΕΣΛ έχουν διάφορα σηmicroαντικά χαρακτηριστικά Τα χαρακτηριστικά είναι ότι οι λογαριασmicroοί είναι

α) διεθνώς συmicroβατοίmiddot

β) εναρmicroονισmicroένοι microε άλλα κοινωνικά και οικονοmicroικά στατιστικά συστήmicroαταmiddot

γ) συνεπείςmiddot

δ) λειτουργικοί δηλ microετρήσιmicroοι στην πράξηmiddot

ε) διαφορετικοί από τις περισσότερες διοικητικές έννοιεςmiddot

στ) παγιωmicroένοι και σταθεροί για microεγάλη χρονική περίοδοmiddot

ζ) εστιασmicroένοι στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρουςmiddot

η) εφαρmicroόσιmicroοι σε διάφορες καταστάσεις και για διάφορους σκοπούς

121 Οι έννοιες είναι διεθνώς συmicroβατές γιατί

α) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι συmicroβατές microε τις έννοιες των παγκόσmicroιων κατευθυντήριων γραmicromicroών για τους εθνικούς λογαριασmicroούς δηλ microε τις έννοιες του SNAmiddot

β) για τα κράτη microέλη της ΕΕ το ΕΣΛ είναι το πρότυπο για την υποβολή στοιχείων σχετικών microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς σε όλους τους διεθνείς οργανισmicroούςmiddot

EL 10 EL

Η διεθνής συmicroβατότητα των εννοιών έχει ουσιαστική σηmicroασία κατά τη σύγκριση στατιστικών διαφόρων χωρών

122 Οι έννοιες είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις έννοιες άλλων κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών Επειδή το ΕΣΛ χρησιmicroοποιεί έννοιες και ταξινοmicroήσεις (πχ NACE αναθ 2) οι οποίες χρησιmicroοποιούνται και για άλλες κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές των κρατών microελών της ΕΕ πχ στις στατιστικές της βιοmicroηχανικής παραγωγής τις στατιστικές του εξωτερικού εmicroπορίου και τις στατιστικές της απασχόλησης οι εννοιολογικές διαφορές ελαχιστοποιήθηκαν Επιπλέον οι εν λόγω έννοιες και ταξινοmicroήσεις της ΕΕ είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες του Οργανισmicroού Ηνωmicroένων Εθνών

Η εναρmicroόνιση αυτή microε τις κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές βοηθά στη σύνδεση microε τα εν λόγω στοιχεία και στη σύγκριση microrsquo αυτά έτσι ώστε να microπορεί να διασφαλιστεί η ποιότητα των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών Επιπλέον οι πληροφορίες που περιέχονται στις συγκεκριmicroένες στατιστικές microπορούν να συσχετιστούν καλύτερα microε τις γενικές στατιστικές σχετικά microε την εθνική οικονοmicroία

123 Οι κοινές έννοιες που χρησιmicroοποιούνται σε όλο το πλαίσιο της εθνικής λογιστικής και στα άλλα συστήmicroατα κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών επιτρέπουν τη δηmicroιουργία συνεκτικών microεγεθών Έτσι microπορούν πχ να υπολογιστούν τα ακόλουθα

α) στοιχεία για την παραγωγικότητα όπως η προστιθέmicroενη αξία ανά δεδουλευmicroένη ώρα (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών της προστιθεmicroένης αξίας και των δεδουλευmicroένων ωρών)middot

β) εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα κατά κεφαλήν (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του εθνικού διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και των microεγεθών πληθυσmicroού)middot

γ) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου ως εκατοστιαίο ποσοστό του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των ορισmicroών αυτών των ροών και αποθεmicroάτων)middot

δ) δηmicroόσιο έλλειmicromicroα και δηmicroόσιο χρέος ως εκατοστιαία ποσοστά του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος του δηmicroόσιου χρέους και του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος)

Χάρη σrsquo αυτή την εσωτερική συνέπεια των εννοιών microπορούν επίσης να γίνονται ορισmicroένες εκτιmicroήσεις βάσει υπολοίπων πχ η αποταmicroίευση microπορεί να εκτιmicroάται ως η διαφορά microεταξύ του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και της τελικής καταναλωτικής δαπάνης

124 Οι έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ εφαρmicroόζονται microε τρόπο που διευκολύνει τη συλλογή των στοιχείων και τις microετρήσεις Ο λειτουργικός χαρακτήρας εκφράζεται microε πολλούς τρόπους στις οδηγίες κατάρτισης των λογαριασmicroών

EL 11 EL

α) ορισmicroένες δραστηριότητες ή στοιχεία περιγράφονται microόνο όταν έχουν σηmicroαντικό microέγεθος Για παράδειγmicroα η παραγωγή αγαθών από νοικοκυριά για ίδιο λογαριασmicroό όπως η ύφανση ενδυmicroάτων και η παραγωγή κεραmicroικών δεν πρέπει να καταγράφονται ως παραγωγή επειδή η εν λόγω παραγωγή δεν είναι σηmicroαντική για τις χώρες της ΕΕmiddot

β) ορισmicroένες έννοιες συνοδεύονται από οδηγίες σχετικά microε τον τρόπο εκτίmicroησής τους Για παράδειγmicroα στον ορισmicroό της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου γίνεται αναφορά στη γραmicromicroική απόσβεση Για την εκτίmicroηση του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου πρέπει να εφαρmicroόζεται η microέθοδος διαρκούς απογραφής όταν δεν υπάρχουν άmicroεσες πληροφορίες σχετικά microε το απόθεmicroα πάγιων περιουσιακών στοιχείων Άλλο παράδειγmicroα είναι η αποτίmicroηση της παραγωγής για ίδιο λογαριασmicroό καταρχήν θα πρέπει να γίνεται σε βασικές τιmicroές αλλά αν χρειάζεται ως προσέγγιση των βασικών τιmicroών microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί το άθροισmicroα των διαφόρων στοιχείων του κόστους

γ) έχουν υιοθετηθεί ορισmicroένες συmicroβάσεις Για παράδειγmicroα κατά σύmicroβαση οι συλλογικές υπηρεσίες που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης ταξινοmicroούνται όλες ως τελική καταναλωτική δαπάνη

125 Ωστόσο τα στοιχεία που χρειάζονται για τις στατιστικές σχετικά microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς ενδέχεται να microην microπορούν να συλλεγούν άmicroεσα αφού οι έννοιες στις οποίες βασίζονται τα εν λόγω στοιχεία διαφέρουν συνήθως από τις έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές των διοικητικών στοιχείων Χαρακτηριστικά παραδείγmicroατα διοικητικών πηγών είναι οι επιχειρηmicroατικοί λογαριασmicroοί τα στοιχεία για διάφορα είδη φόρων (ΦΠΑ ατοmicroικός φόρος εισοδήmicroατος εισαγωγικοί δασmicroοί κλπ) στοιχεία κοινωνικών ασφαλίσεων και στοιχεία από εποπτικά όργανα τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών Αυτά τα διοικητικά στοιχεία χρησιmicroεύουν συχνά ως εισροές για την κατάρτιση των εθνικών λογαριασmicroών Γενικά τα εν λόγω στοιχεία τροποποιούνται ώστε να συmicromicroορφωθούν microε το ΕΣΛ

Οι έννοιες του ΕΣΛ διαφέρουν συνήθως από τις αντίστοιχες διοικητικές έννοιες κατά τα εξής

α) οι διοικητικές έννοιες διαφέρουν από χώρα σε χώρα Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διεθνής συmicroβατότηταmiddot

β) οι διοικητικές έννοιες microεταβάλλονται διαχρονικά Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διαχρονική συγκρισιmicroότητα middot

γ) οι έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές διοικητικών στοιχείων δεν είναι συνήθως συνεπείς microεταξύ των διαφόρων διοικητικών συστηmicroάτων Ωστόσο η σύνδεση και η σύγκριση στοιχείων που έχει ουσιαστική σηmicroασία για την κατάρτιση των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών είναι δυνατή microόνο microε ένα συνεπές σύνολο εννοιώνmiddot

δ) οι διοικητικές έννοιες δεν είναι γενικά οι βέλτιστες για την πραγmicroατοποίηση οικονοmicroικών αναλύσεων και για την αξιολόγηση της οικονοmicroικής πολιτικής

EL 12 EL

126 Εντούτοις οι πηγές διοικητικών στοιχείων καλύπτουν πολύ ικανοποιητικά τις ανάγκες στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και λοιπών στατιστικών επειδή

α) έννοιες και ταξινοmicroήσεις που έχουν αρχικά δηmicroιουργηθεί για στατιστικούς σκοπούς microπορούν επίσης να χρησιmicroοποιούνται για διοικητικούς σκοπούς πχ ταξινόmicroηση των δαπανών της γενικής κυβέρνησης κατά είδοςmiddot

β) οι πηγές διοικητικών στοιχείων microπορεί να λαmicroβάνουν ρητά υπόψη τις (ξεχωριστές) ανάγκες στοιχείων των στατιστικώνmiddot αυτό ισχύει για παράδειγmicroα στο σύστηmicroα Intrastat για την παροχή πληροφοριών σχετικά microε τις παραδόσεις αγαθών microεταξύ κρατών microελών της ΕΕ

127 Οι κύριες έννοιες του ΕΣΛ είναι παγιωmicroένες και σταθερές για microεγάλο χρονικό διάστηmicroα επειδή

α) έχουν εγκριθεί ως διεθνές πρότυπο για πολλά χρόνιαmiddot

β) στις διαδοχικές διεθνείς κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς πολύ λίγες από τις βασικές έννοιες αλλάζουν

Αυτή η εννοιολογική συνέχεια microειώνει την ανάγκη επανυπολογισmicroού των χρονολογικών σειρών Επιπλέον περιορίζει την έκθεση των εννοιών σε εθνικές και διεθνείς πολιτικές πιέσεις Για τους λόγους αυτούς τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών έχουν χρησιmicroεύσει ως αντικειmicroενική βάση δεδοmicroένων για την οικονοmicroική πολιτική και την οικονοmicroική ανάλυση

128 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι εστιασmicroένες στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρους Τα αποθέmicroατα και οι ροές που δεν είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους ή που δεν έχουν σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

Η αρχή αυτή δεν εφαρmicroόζεται αυστηρά επειδή θα πρέπει επίσης να λαmicroβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις για συνέπεια και οι ανάγκες των χρηστών Για παράδειγmicroα απαιτείται για λόγους συνέπειας να καταγράφεται ως παραγωγή η αξία των συλλογικών υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση επειδή η πληρωmicroή αmicroοιβών στους εργαζοmicroένους και η αγορά κάθε είδους αγαθών και υπηρεσιών από φορείς της γενικής κυβέρνησης είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Επιπλέον για σκοπούς οικονοmicroικής ανάλυσης και πολιτικής η περιγραφή των συλλογικών υπηρεσιών της γενικής κυβέρνησης σε σχέση microε την υπόλοιπη εθνική οικονοmicroία αυξάνει τη χρησιmicroότητα των εθνικών λογαριασmicroών ως συνόλου

129 Το πεδίο εφαρmicroογής των εννοιών του ΕΣΛ microπορεί να αναδειχθεί microε την εξέταση ορισmicroένων σηmicroαντικών οριακών περιπτώσεων

Τα παρακάτω καταγράφονται εντός του ορίου παραγωγής του ΕΣΛ (βλ σηmicroεία 307 έως 309)

α) παραγωγή ατοmicroικών και συλλογικών υπηρεσιών από τη γενική κυβέρνησηmiddot

EL 13 EL

β) παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό από ιδιοκατοίκησηmiddot

γ) παραγωγή αγαθών για ιδία τελική κατανάλωση πχ γεωργικών προϊόντωνmiddot

δ) κατασκευή για ίδιο λογαριασmicroό περιλαmicroβανοmicroένης της κατασκευής από νοικοκυριάmiddot

ε) παραγωγή υπηρεσιών από αmicroειβόmicroενο οικιακό προσωπικόmiddot

στ) εκτροφή ιχθύων σε ιχθυοτροφείαmiddot

ζ) παραγωγή απαγορευmicroένη διά νόmicroου εφόσον όλες οι microονάδες που εmicroπλέκονται στη συναλλαγή συmicromicroετέχουν εθελοντικάmiddot

η) παραγωγή τα έσοδα της οποίας δεν δηλώνονται όλα στις φορολογικές αρχές πχ λαθραία παραγωγή υφασmicroάτων

130 Τα παρακάτω δεν εmicroπίπτουν στο όριο παραγωγής του ΕΣΛ και δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό πχ καθαρισmicroός παρασκευή γευmicroάτων ή φροντίδα ασθενών ή ηλικιωmicroένωνmiddot

β) εθελοντικές υπηρεσίες που δεν έχουν ως αποτέλεσmicroα την παραγωγή αγαθών πχ φροντίδα και καθαρισmicroός χωρίς αmicroοιβήmiddot

γ) φυσική αναπαραγωγή ιχθύων στην ανοικτή θάλασσα

131 Το ΕΣΛ καταγράφει όλες τις εκροές που προέρχονται από παραγωγή η οποία πραγmicroατοποιείται εντός του ορίου παραγωγής Εντούτοις οι εκροές (παραγωγή) των βοηθητικών δραστηριοτήτων δεν καταγράφονται Όλες οι εισροές που αναλώνονται από microια βοηθητική δραστηριότητα αντιmicroετωπίζονται ως εισροές στη δραστηριότητα που υποστηρίζει Αν microια επιχείρηση που πραγmicroατοποιεί microόνο βοηθητικές δραστηριότητες είναι στατιστικά παρατηρήσιmicroη microε την έννοια ότι υπάρχουν άmicroεσα διαθέσιmicroοι ξεχωριστοί λογαριασmicroοί για την παραγωγή που πραγmicroατοποιεί ή αν βρίσκεται σε τόπο γεωγραφικά διαφορετικό από τις επιχειρήσεις που εξυπηρετεί πρέπει να καταγραφεί ως ξεχωριστή microονάδα και να ταξινοmicroηθεί στον κλάδο που αντιστοιχεί στην κύρια δραστηριότητά της τόσο στους εθνικούς όσο και στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς Αν δεν υπάρχουν διαθέσιmicroα κατάλληλα βασικά στοιχεία η παραγωγή της βοηθητικής δραστηριότητας microπορεί να εκτιmicroηθεί ως το άθροισmicroα των στοιχείων του κόστους

132 Αν οι δραστηριότητες θεωρούνται παραγωγή και οι εκροές τους καταγράφονται τότε καταγράφονται επίσης και το αντίστοιχο εισόδηmicroα η αντίστοιχη απασχόληση η αντίστοιχη τελική κατανάλωση κλπ Για παράδειγmicroα αν η παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό λόγω ιδιοκατοίκησης καταγράφεται ως παραγωγή καταγράφονται επίσης το εισόδηmicroα και η τελική καταναλωτική δαπάνη που δηmicroιουργούνται από την εν λόγω παραγωγή για τους συγκεκριmicroένους

EL 14 EL

ιδιοκατοικούντες Έτσι διατηρείται η συνεκτικότητα microε το σύστηmicroα των στατιστικών εργασίας όπου δεν καταγράφεται απασχόληση για ιδιοκτησία κατοικιών Το αντίστροφο ισχύει όταν οι δραστηριότητες δεν καταγράφονται ως παραγωγή οι οικιακές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό δεν δηmicroιουργούν εισόδηmicroα και τελική καταναλωτική δαπάνη και εποmicroένως δεν υπάρχει απασχόληση

133 Το ΕΣΛ περιέχει επίσης ορισmicroένες συmicroβάσεις πχ

α) αποτίmicroηση της παραγωγής των φορέων της γενικής κυβέρνησηςmiddot

β) αποτίmicroηση της παραγωγής των ασφαλιστικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών χρηmicroατοοικονοmicroικής διαmicroεσολάβησης που microετρούνται έmicromicroεσαmiddot

γ) καταγραφή όλων των συλλογικών υπηρεσιών που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση ως τελική καταναλωτική δαπάνη και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωση

Ταξινόmicroηση κατά τοmicroέα

134 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί δηmicroιουργούνται microε την κατανοmicroή των microονάδων σε τοmicroείς πράγmicroα που επιτρέπει να παρουσιάζονται οι συναλλαγές και τα εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών κατά τοmicroέα Η παρουσίαση κατά τοmicroέα αποκαλύπτει πολλά βασικά microεγέθη για σκοπούς οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής Οι κύριοι τοmicroείς είναι τα νοικοκυριά η γενική κυβέρνηση οι εταιρείες (χρηmicroατοοικονοmicroικές και microη χρηmicroατοοικονοmicroικές) τα microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) και η αλλοδαπή

Η διάκριση microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων είναι σηmicroαντική Μια οντότητα ελεγχόmicroενη από τη γενική κυβέρνηση η οποία εmicroφανίζεται ως εταιρεία παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων ταξινοmicroείται στον τοmicroέα των εταιρειών έξω από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης Συνεπώς τα επίπεδα του ελλείmicromicroατος και του χρέους της εταιρείας δεν συνυπολογίζονται στο έλλειmicromicroα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης

135 Είναι σηmicroαντικό να καθοριστούν σαφή και ολοκληρωmicroένα κριτήρια για την κατανοmicroή των οντοτήτων σε τοmicroείς

Ο δηmicroόσιος τοmicroέας αποτελείται στην οικονοmicroία από όλες τις θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους που ελέγχονται από τη γενική κυβέρνηση Ο ιδιωτικός τοmicroέας αποτελείται από όλες τις υπόλοιπες microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

Στον πίνακα 11 παρατίθενται τα κριτήρια που χρησιmicroοποιούνται για τη διάκριση microεταξύ του δηmicroόσιου και του ιδιωτικού τοmicroέα και στον δηmicroόσιο τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης και του τοmicroέα των δηmicroόσιων επιχειρήσεων ενώ στον ιδιωτικό τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα των ΜΚΙΕΝ και του τοmicroέα των ιδιωτικών επιχειρήσεων

EL 15 EL

Πίνακας 11

Κριτήρια Έλεγχος από τη γενική κυβέρνηση

(δηmicroόσιος τοmicroέας)

Έλεγχος από τον ιδιωτικό τοmicroέα

(ιδιωτικός τοmicroέας)

Μη εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

Γενική κυβέρνηση

ΜΚΙΕΝ

Εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

∆ηmicroόσιες επιχειρήσεις

Ιδιωτικές επιχειρήσεις

136 Ως έλεγχος ορίζεται η ικανότητα καθορισmicroού της γενικής πολιτικής ή προγράmicromicroατος microιας θεσmicroικής microονάδας Πλήρης ορισmicroός του ελέγχου δίνεται στο σηmicroείο 226

137 Ο διαχωρισmicroός microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και συνεπώς για τις οντότητες του δηmicroόσιου τοmicroέα η κατάταξή τους στον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τοmicroέα των δηmicroοσίων επιχειρήσεων αποφασίζεται microε βάση τον ακόλουθο κανόνα

Μια δραστηριότητα θεωρείται δραστηριότητα παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων όταν τα αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες αποτελούν αντικείmicroενο εmicroπορίας υπό τους ακόλουθους όρους

1) οι πωλητές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση των κερδών τους σε microακροπρόθεσmicroη βάση πωλώντας αγαθά και υπηρεσίες ελεύθερα στην αγορά σε οποιονδήποτε είναι διατεθειmicroένος να πληρώσει τη ζητούmicroενη τιmicroήmiddot

2) οι αγοραστές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση του οφέλους τους δεδοmicroένων των περιορισmicroένων πόρων τους αγοράζοντας προϊόντα τα οποία ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους στην προσφερόmicroενη τιmicroήmiddot

3) υπάρχουν αποτελεσmicroατικές αγορές όπου οι πολίτες και οι αγοραστές έχουν πρόσβαση στην αγορά και πληροφορίες σχετικά microrsquo αυτή Μια αγορά microπορεί να λειτουργεί αποτελεσmicroατικά ακόmicroη και αν δεν πληρούνται απόλυτα οι εν λόγω όροι

138 Το επίπεδο λεπτοmicroέρειας του εννοιολογικού πλαισίου του ΕΣΛ παρέχει δυνατότητες ευελιξίας ορισmicroένες έννοιες δεν εmicroφανίζονται ρητά στο ΕΣΛ microπορούν όmicroως εύκολα να παραχθούν απrsquo αυτό Παράδειγmicroα αποτελεί η δηmicroιουργία νέων τοmicroέων microε αναδιάταξη των υποτοmicroέων που ορίζονται στο ΕΣΛ

139 Η ευελιξία εκφράζεται επίσης microε τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων κριτηρίων που δεν έρχονται σε σύγκρουση microε τη λογική του συστήmicroατος Για παράδειγmicroα τα κριτήρια αυτά microπορούν να επιτρέψουν την κατάρτιση λογαριασmicroών για υποτοmicroείς microε βάση το microέγεθος της απασχόλησης για τις παραγωγικές microονάδες ή το microέγεθος του

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 8 EL

4) αποταmicroίευση των νοικοκυριών και επίπεδα χρέους

γ) ∆ιαχρονική ανάπτυξη microιας οικονοmicroίας Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) ανάλυση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠmiddot

2) ανάλυση του πληθωρισmicroούmiddot

3) ανάλυση των εποχικών χαρακτηριστικών των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούςmiddot

4) ανάλυση της microεταβολής της σηmicroασίας συγκεκριmicroένων χρηmicroατοοικονοmicroικών microέσων διαχρονικά πχ αυξανόmicroενη σηmicroασία των χρηmicroατοοικονοmicroικών παραγώγωνmiddot

5) σύγκριση των βιοmicroηχανικών δοmicroών της εθνικής οικονοmicroίας σε microακροχρόνια βάση

δ) Συνολική οικονοmicroία σε σχέση microε άλλες οικονοmicroίες Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

1) σύγκριση των ρόλων και του microεγέθους της γενικής κυβέρνησης στα κράτη microέλη της ΕΕmiddot

2) ανάλυση των αλληλεξαρτήσεων microεταξύ των οικονοmicroιών της ΕΕmiddot

3) ανάλυση της σύνθεσης και του προορισmicroού των εξαγωγών της ΕΕmiddot

4) σύγκριση των ποσοστών αύξησης του ΑΕγχΠ ή του κατά κεφαλήν διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος στην ΕΕ και σε άλλες ανεπτυγmicroένες οικονοmicroίες

119 Για την ΕΕ και τα κράτη microέλη της τα στοιχεία που λαmicroβάνονται microε βάση το πλαίσιο ΕΣΛ διαδραmicroατίζουν πολύ σηmicroαντικό ρόλο στη διαmicroόρφωση και παρακολούθηση της κοινωνικής και οικονοmicroικής πολιτικής τους

Στα ακόλουθα παραδείγmicroατα παρατίθενται χρήσεις του πλαισίου ΕΣΛ

α) παρακολούθηση και καθοδήγηση της χάραξης microακροοικονοmicroικών και νοmicroισmicroατικών πολιτικών στην ευρωζώνη και καθορισmicroός κριτηρίων σύγκλισης για την οικονοmicroική και νοmicroισmicroατική ένωση (ΟΝΕ) υπό τη microορφή στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών (πχ ποσοστά αύξησης του ΑΕγχΠ)middot

β) καθορισmicroός κριτηρίων για τη διαδικασία υπερβολικού ελλείmicromicroατος microέτρηση του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος και του δηmicroόσιου χρέουςmiddot

γ) παροχή χρηmicroατοοικονοmicroικής στήριξης σε περιφέρειες της ΕΕ για την κατανοmicroή των χορηγούmicroενων κεφαλαίων στις περιφέρειες χρησιmicroοποιούνται στατιστικές των περιφερειακών λογαριασmicroώνmiddot

EL 9 EL

δ) καθορισmicroός των ιδίων πόρων του προϋπολογισmicroού της ΕΕ Αυτοί εξαρτώνται από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών microε τρεις τρόπους

1) οι συνολικοί πόροι της ΕΕ καθορίζονται ως εκατοστιαίο ποσοστό του αθροίσmicroατος των ακαθάριστων εθνικών εισοδηmicroάτων (ΑΕΕ) των κρατών microελώνmiddot

2) ο τρίτος ίδιος πόρος της ΕΕ είναι ο ίδιος πόρος ΦΠΑ Οι συνεισφορές από τα κράτη microέλη για τον πόρο αυτόν καθορίζονται σε microεγάλο βαθmicroό από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών επειδή τα εν λόγω στοιχεία χρησιmicroοποιούνται για τον υπολογισmicroό του microέσου ποσοστού ΦΠΑmiddot

3) τα σχετικά microεγέθη της συνεισφοράς του κάθε κράτους microέλους για τον τέταρτο ίδιο πόρο της ΕΕ βασίζονται σε εκτιmicroήσεις του ακαθάριστου εθνικού εισοδήmicroατός τους Οι εν λόγω εκτιmicroήσεις αποτελούν τη βάση για την πλειονότητα των πληρωmicroών των κρατών microελών

Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ

120 Για να εξασφαλιστεί ισορροπία microεταξύ των αναγκών για στοιχεία και των δυνατοτήτων συλλογής στοιχείων οι έννοιες του ΕΣΛ έχουν διάφορα σηmicroαντικά χαρακτηριστικά Τα χαρακτηριστικά είναι ότι οι λογαριασmicroοί είναι

α) διεθνώς συmicroβατοίmiddot

β) εναρmicroονισmicroένοι microε άλλα κοινωνικά και οικονοmicroικά στατιστικά συστήmicroαταmiddot

γ) συνεπείςmiddot

δ) λειτουργικοί δηλ microετρήσιmicroοι στην πράξηmiddot

ε) διαφορετικοί από τις περισσότερες διοικητικές έννοιεςmiddot

στ) παγιωmicroένοι και σταθεροί για microεγάλη χρονική περίοδοmiddot

ζ) εστιασmicroένοι στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρουςmiddot

η) εφαρmicroόσιmicroοι σε διάφορες καταστάσεις και για διάφορους σκοπούς

121 Οι έννοιες είναι διεθνώς συmicroβατές γιατί

α) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι συmicroβατές microε τις έννοιες των παγκόσmicroιων κατευθυντήριων γραmicromicroών για τους εθνικούς λογαριασmicroούς δηλ microε τις έννοιες του SNAmiddot

β) για τα κράτη microέλη της ΕΕ το ΕΣΛ είναι το πρότυπο για την υποβολή στοιχείων σχετικών microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς σε όλους τους διεθνείς οργανισmicroούςmiddot

EL 10 EL

Η διεθνής συmicroβατότητα των εννοιών έχει ουσιαστική σηmicroασία κατά τη σύγκριση στατιστικών διαφόρων χωρών

122 Οι έννοιες είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις έννοιες άλλων κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών Επειδή το ΕΣΛ χρησιmicroοποιεί έννοιες και ταξινοmicroήσεις (πχ NACE αναθ 2) οι οποίες χρησιmicroοποιούνται και για άλλες κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές των κρατών microελών της ΕΕ πχ στις στατιστικές της βιοmicroηχανικής παραγωγής τις στατιστικές του εξωτερικού εmicroπορίου και τις στατιστικές της απασχόλησης οι εννοιολογικές διαφορές ελαχιστοποιήθηκαν Επιπλέον οι εν λόγω έννοιες και ταξινοmicroήσεις της ΕΕ είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες του Οργανισmicroού Ηνωmicroένων Εθνών

Η εναρmicroόνιση αυτή microε τις κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές βοηθά στη σύνδεση microε τα εν λόγω στοιχεία και στη σύγκριση microrsquo αυτά έτσι ώστε να microπορεί να διασφαλιστεί η ποιότητα των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών Επιπλέον οι πληροφορίες που περιέχονται στις συγκεκριmicroένες στατιστικές microπορούν να συσχετιστούν καλύτερα microε τις γενικές στατιστικές σχετικά microε την εθνική οικονοmicroία

123 Οι κοινές έννοιες που χρησιmicroοποιούνται σε όλο το πλαίσιο της εθνικής λογιστικής και στα άλλα συστήmicroατα κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών επιτρέπουν τη δηmicroιουργία συνεκτικών microεγεθών Έτσι microπορούν πχ να υπολογιστούν τα ακόλουθα

α) στοιχεία για την παραγωγικότητα όπως η προστιθέmicroενη αξία ανά δεδουλευmicroένη ώρα (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών της προστιθεmicroένης αξίας και των δεδουλευmicroένων ωρών)middot

β) εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα κατά κεφαλήν (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του εθνικού διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και των microεγεθών πληθυσmicroού)middot

γ) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου ως εκατοστιαίο ποσοστό του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των ορισmicroών αυτών των ροών και αποθεmicroάτων)middot

δ) δηmicroόσιο έλλειmicromicroα και δηmicroόσιο χρέος ως εκατοστιαία ποσοστά του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος του δηmicroόσιου χρέους και του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος)

Χάρη σrsquo αυτή την εσωτερική συνέπεια των εννοιών microπορούν επίσης να γίνονται ορισmicroένες εκτιmicroήσεις βάσει υπολοίπων πχ η αποταmicroίευση microπορεί να εκτιmicroάται ως η διαφορά microεταξύ του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και της τελικής καταναλωτικής δαπάνης

124 Οι έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ εφαρmicroόζονται microε τρόπο που διευκολύνει τη συλλογή των στοιχείων και τις microετρήσεις Ο λειτουργικός χαρακτήρας εκφράζεται microε πολλούς τρόπους στις οδηγίες κατάρτισης των λογαριασmicroών

EL 11 EL

α) ορισmicroένες δραστηριότητες ή στοιχεία περιγράφονται microόνο όταν έχουν σηmicroαντικό microέγεθος Για παράδειγmicroα η παραγωγή αγαθών από νοικοκυριά για ίδιο λογαριασmicroό όπως η ύφανση ενδυmicroάτων και η παραγωγή κεραmicroικών δεν πρέπει να καταγράφονται ως παραγωγή επειδή η εν λόγω παραγωγή δεν είναι σηmicroαντική για τις χώρες της ΕΕmiddot

β) ορισmicroένες έννοιες συνοδεύονται από οδηγίες σχετικά microε τον τρόπο εκτίmicroησής τους Για παράδειγmicroα στον ορισmicroό της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου γίνεται αναφορά στη γραmicromicroική απόσβεση Για την εκτίmicroηση του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου πρέπει να εφαρmicroόζεται η microέθοδος διαρκούς απογραφής όταν δεν υπάρχουν άmicroεσες πληροφορίες σχετικά microε το απόθεmicroα πάγιων περιουσιακών στοιχείων Άλλο παράδειγmicroα είναι η αποτίmicroηση της παραγωγής για ίδιο λογαριασmicroό καταρχήν θα πρέπει να γίνεται σε βασικές τιmicroές αλλά αν χρειάζεται ως προσέγγιση των βασικών τιmicroών microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί το άθροισmicroα των διαφόρων στοιχείων του κόστους

γ) έχουν υιοθετηθεί ορισmicroένες συmicroβάσεις Για παράδειγmicroα κατά σύmicroβαση οι συλλογικές υπηρεσίες που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης ταξινοmicroούνται όλες ως τελική καταναλωτική δαπάνη

125 Ωστόσο τα στοιχεία που χρειάζονται για τις στατιστικές σχετικά microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς ενδέχεται να microην microπορούν να συλλεγούν άmicroεσα αφού οι έννοιες στις οποίες βασίζονται τα εν λόγω στοιχεία διαφέρουν συνήθως από τις έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές των διοικητικών στοιχείων Χαρακτηριστικά παραδείγmicroατα διοικητικών πηγών είναι οι επιχειρηmicroατικοί λογαριασmicroοί τα στοιχεία για διάφορα είδη φόρων (ΦΠΑ ατοmicroικός φόρος εισοδήmicroατος εισαγωγικοί δασmicroοί κλπ) στοιχεία κοινωνικών ασφαλίσεων και στοιχεία από εποπτικά όργανα τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών Αυτά τα διοικητικά στοιχεία χρησιmicroεύουν συχνά ως εισροές για την κατάρτιση των εθνικών λογαριασmicroών Γενικά τα εν λόγω στοιχεία τροποποιούνται ώστε να συmicromicroορφωθούν microε το ΕΣΛ

Οι έννοιες του ΕΣΛ διαφέρουν συνήθως από τις αντίστοιχες διοικητικές έννοιες κατά τα εξής

α) οι διοικητικές έννοιες διαφέρουν από χώρα σε χώρα Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διεθνής συmicroβατότηταmiddot

β) οι διοικητικές έννοιες microεταβάλλονται διαχρονικά Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διαχρονική συγκρισιmicroότητα middot

γ) οι έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές διοικητικών στοιχείων δεν είναι συνήθως συνεπείς microεταξύ των διαφόρων διοικητικών συστηmicroάτων Ωστόσο η σύνδεση και η σύγκριση στοιχείων που έχει ουσιαστική σηmicroασία για την κατάρτιση των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών είναι δυνατή microόνο microε ένα συνεπές σύνολο εννοιώνmiddot

δ) οι διοικητικές έννοιες δεν είναι γενικά οι βέλτιστες για την πραγmicroατοποίηση οικονοmicroικών αναλύσεων και για την αξιολόγηση της οικονοmicroικής πολιτικής

EL 12 EL

126 Εντούτοις οι πηγές διοικητικών στοιχείων καλύπτουν πολύ ικανοποιητικά τις ανάγκες στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και λοιπών στατιστικών επειδή

α) έννοιες και ταξινοmicroήσεις που έχουν αρχικά δηmicroιουργηθεί για στατιστικούς σκοπούς microπορούν επίσης να χρησιmicroοποιούνται για διοικητικούς σκοπούς πχ ταξινόmicroηση των δαπανών της γενικής κυβέρνησης κατά είδοςmiddot

β) οι πηγές διοικητικών στοιχείων microπορεί να λαmicroβάνουν ρητά υπόψη τις (ξεχωριστές) ανάγκες στοιχείων των στατιστικώνmiddot αυτό ισχύει για παράδειγmicroα στο σύστηmicroα Intrastat για την παροχή πληροφοριών σχετικά microε τις παραδόσεις αγαθών microεταξύ κρατών microελών της ΕΕ

127 Οι κύριες έννοιες του ΕΣΛ είναι παγιωmicroένες και σταθερές για microεγάλο χρονικό διάστηmicroα επειδή

α) έχουν εγκριθεί ως διεθνές πρότυπο για πολλά χρόνιαmiddot

β) στις διαδοχικές διεθνείς κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς πολύ λίγες από τις βασικές έννοιες αλλάζουν

Αυτή η εννοιολογική συνέχεια microειώνει την ανάγκη επανυπολογισmicroού των χρονολογικών σειρών Επιπλέον περιορίζει την έκθεση των εννοιών σε εθνικές και διεθνείς πολιτικές πιέσεις Για τους λόγους αυτούς τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών έχουν χρησιmicroεύσει ως αντικειmicroενική βάση δεδοmicroένων για την οικονοmicroική πολιτική και την οικονοmicroική ανάλυση

128 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι εστιασmicroένες στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρους Τα αποθέmicroατα και οι ροές που δεν είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους ή που δεν έχουν σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

Η αρχή αυτή δεν εφαρmicroόζεται αυστηρά επειδή θα πρέπει επίσης να λαmicroβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις για συνέπεια και οι ανάγκες των χρηστών Για παράδειγmicroα απαιτείται για λόγους συνέπειας να καταγράφεται ως παραγωγή η αξία των συλλογικών υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση επειδή η πληρωmicroή αmicroοιβών στους εργαζοmicroένους και η αγορά κάθε είδους αγαθών και υπηρεσιών από φορείς της γενικής κυβέρνησης είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Επιπλέον για σκοπούς οικονοmicroικής ανάλυσης και πολιτικής η περιγραφή των συλλογικών υπηρεσιών της γενικής κυβέρνησης σε σχέση microε την υπόλοιπη εθνική οικονοmicroία αυξάνει τη χρησιmicroότητα των εθνικών λογαριασmicroών ως συνόλου

129 Το πεδίο εφαρmicroογής των εννοιών του ΕΣΛ microπορεί να αναδειχθεί microε την εξέταση ορισmicroένων σηmicroαντικών οριακών περιπτώσεων

Τα παρακάτω καταγράφονται εντός του ορίου παραγωγής του ΕΣΛ (βλ σηmicroεία 307 έως 309)

α) παραγωγή ατοmicroικών και συλλογικών υπηρεσιών από τη γενική κυβέρνησηmiddot

EL 13 EL

β) παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό από ιδιοκατοίκησηmiddot

γ) παραγωγή αγαθών για ιδία τελική κατανάλωση πχ γεωργικών προϊόντωνmiddot

δ) κατασκευή για ίδιο λογαριασmicroό περιλαmicroβανοmicroένης της κατασκευής από νοικοκυριάmiddot

ε) παραγωγή υπηρεσιών από αmicroειβόmicroενο οικιακό προσωπικόmiddot

στ) εκτροφή ιχθύων σε ιχθυοτροφείαmiddot

ζ) παραγωγή απαγορευmicroένη διά νόmicroου εφόσον όλες οι microονάδες που εmicroπλέκονται στη συναλλαγή συmicromicroετέχουν εθελοντικάmiddot

η) παραγωγή τα έσοδα της οποίας δεν δηλώνονται όλα στις φορολογικές αρχές πχ λαθραία παραγωγή υφασmicroάτων

130 Τα παρακάτω δεν εmicroπίπτουν στο όριο παραγωγής του ΕΣΛ και δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό πχ καθαρισmicroός παρασκευή γευmicroάτων ή φροντίδα ασθενών ή ηλικιωmicroένωνmiddot

β) εθελοντικές υπηρεσίες που δεν έχουν ως αποτέλεσmicroα την παραγωγή αγαθών πχ φροντίδα και καθαρισmicroός χωρίς αmicroοιβήmiddot

γ) φυσική αναπαραγωγή ιχθύων στην ανοικτή θάλασσα

131 Το ΕΣΛ καταγράφει όλες τις εκροές που προέρχονται από παραγωγή η οποία πραγmicroατοποιείται εντός του ορίου παραγωγής Εντούτοις οι εκροές (παραγωγή) των βοηθητικών δραστηριοτήτων δεν καταγράφονται Όλες οι εισροές που αναλώνονται από microια βοηθητική δραστηριότητα αντιmicroετωπίζονται ως εισροές στη δραστηριότητα που υποστηρίζει Αν microια επιχείρηση που πραγmicroατοποιεί microόνο βοηθητικές δραστηριότητες είναι στατιστικά παρατηρήσιmicroη microε την έννοια ότι υπάρχουν άmicroεσα διαθέσιmicroοι ξεχωριστοί λογαριασmicroοί για την παραγωγή που πραγmicroατοποιεί ή αν βρίσκεται σε τόπο γεωγραφικά διαφορετικό από τις επιχειρήσεις που εξυπηρετεί πρέπει να καταγραφεί ως ξεχωριστή microονάδα και να ταξινοmicroηθεί στον κλάδο που αντιστοιχεί στην κύρια δραστηριότητά της τόσο στους εθνικούς όσο και στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς Αν δεν υπάρχουν διαθέσιmicroα κατάλληλα βασικά στοιχεία η παραγωγή της βοηθητικής δραστηριότητας microπορεί να εκτιmicroηθεί ως το άθροισmicroα των στοιχείων του κόστους

132 Αν οι δραστηριότητες θεωρούνται παραγωγή και οι εκροές τους καταγράφονται τότε καταγράφονται επίσης και το αντίστοιχο εισόδηmicroα η αντίστοιχη απασχόληση η αντίστοιχη τελική κατανάλωση κλπ Για παράδειγmicroα αν η παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό λόγω ιδιοκατοίκησης καταγράφεται ως παραγωγή καταγράφονται επίσης το εισόδηmicroα και η τελική καταναλωτική δαπάνη που δηmicroιουργούνται από την εν λόγω παραγωγή για τους συγκεκριmicroένους

EL 14 EL

ιδιοκατοικούντες Έτσι διατηρείται η συνεκτικότητα microε το σύστηmicroα των στατιστικών εργασίας όπου δεν καταγράφεται απασχόληση για ιδιοκτησία κατοικιών Το αντίστροφο ισχύει όταν οι δραστηριότητες δεν καταγράφονται ως παραγωγή οι οικιακές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό δεν δηmicroιουργούν εισόδηmicroα και τελική καταναλωτική δαπάνη και εποmicroένως δεν υπάρχει απασχόληση

133 Το ΕΣΛ περιέχει επίσης ορισmicroένες συmicroβάσεις πχ

α) αποτίmicroηση της παραγωγής των φορέων της γενικής κυβέρνησηςmiddot

β) αποτίmicroηση της παραγωγής των ασφαλιστικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών χρηmicroατοοικονοmicroικής διαmicroεσολάβησης που microετρούνται έmicromicroεσαmiddot

γ) καταγραφή όλων των συλλογικών υπηρεσιών που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση ως τελική καταναλωτική δαπάνη και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωση

Ταξινόmicroηση κατά τοmicroέα

134 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί δηmicroιουργούνται microε την κατανοmicroή των microονάδων σε τοmicroείς πράγmicroα που επιτρέπει να παρουσιάζονται οι συναλλαγές και τα εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών κατά τοmicroέα Η παρουσίαση κατά τοmicroέα αποκαλύπτει πολλά βασικά microεγέθη για σκοπούς οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής Οι κύριοι τοmicroείς είναι τα νοικοκυριά η γενική κυβέρνηση οι εταιρείες (χρηmicroατοοικονοmicroικές και microη χρηmicroατοοικονοmicroικές) τα microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) και η αλλοδαπή

Η διάκριση microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων είναι σηmicroαντική Μια οντότητα ελεγχόmicroενη από τη γενική κυβέρνηση η οποία εmicroφανίζεται ως εταιρεία παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων ταξινοmicroείται στον τοmicroέα των εταιρειών έξω από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης Συνεπώς τα επίπεδα του ελλείmicromicroατος και του χρέους της εταιρείας δεν συνυπολογίζονται στο έλλειmicromicroα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης

135 Είναι σηmicroαντικό να καθοριστούν σαφή και ολοκληρωmicroένα κριτήρια για την κατανοmicroή των οντοτήτων σε τοmicroείς

Ο δηmicroόσιος τοmicroέας αποτελείται στην οικονοmicroία από όλες τις θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους που ελέγχονται από τη γενική κυβέρνηση Ο ιδιωτικός τοmicroέας αποτελείται από όλες τις υπόλοιπες microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

Στον πίνακα 11 παρατίθενται τα κριτήρια που χρησιmicroοποιούνται για τη διάκριση microεταξύ του δηmicroόσιου και του ιδιωτικού τοmicroέα και στον δηmicroόσιο τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης και του τοmicroέα των δηmicroόσιων επιχειρήσεων ενώ στον ιδιωτικό τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα των ΜΚΙΕΝ και του τοmicroέα των ιδιωτικών επιχειρήσεων

EL 15 EL

Πίνακας 11

Κριτήρια Έλεγχος από τη γενική κυβέρνηση

(δηmicroόσιος τοmicroέας)

Έλεγχος από τον ιδιωτικό τοmicroέα

(ιδιωτικός τοmicroέας)

Μη εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

Γενική κυβέρνηση

ΜΚΙΕΝ

Εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

∆ηmicroόσιες επιχειρήσεις

Ιδιωτικές επιχειρήσεις

136 Ως έλεγχος ορίζεται η ικανότητα καθορισmicroού της γενικής πολιτικής ή προγράmicromicroατος microιας θεσmicroικής microονάδας Πλήρης ορισmicroός του ελέγχου δίνεται στο σηmicroείο 226

137 Ο διαχωρισmicroός microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και συνεπώς για τις οντότητες του δηmicroόσιου τοmicroέα η κατάταξή τους στον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τοmicroέα των δηmicroοσίων επιχειρήσεων αποφασίζεται microε βάση τον ακόλουθο κανόνα

Μια δραστηριότητα θεωρείται δραστηριότητα παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων όταν τα αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες αποτελούν αντικείmicroενο εmicroπορίας υπό τους ακόλουθους όρους

1) οι πωλητές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση των κερδών τους σε microακροπρόθεσmicroη βάση πωλώντας αγαθά και υπηρεσίες ελεύθερα στην αγορά σε οποιονδήποτε είναι διατεθειmicroένος να πληρώσει τη ζητούmicroενη τιmicroήmiddot

2) οι αγοραστές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση του οφέλους τους δεδοmicroένων των περιορισmicroένων πόρων τους αγοράζοντας προϊόντα τα οποία ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους στην προσφερόmicroενη τιmicroήmiddot

3) υπάρχουν αποτελεσmicroατικές αγορές όπου οι πολίτες και οι αγοραστές έχουν πρόσβαση στην αγορά και πληροφορίες σχετικά microrsquo αυτή Μια αγορά microπορεί να λειτουργεί αποτελεσmicroατικά ακόmicroη και αν δεν πληρούνται απόλυτα οι εν λόγω όροι

138 Το επίπεδο λεπτοmicroέρειας του εννοιολογικού πλαισίου του ΕΣΛ παρέχει δυνατότητες ευελιξίας ορισmicroένες έννοιες δεν εmicroφανίζονται ρητά στο ΕΣΛ microπορούν όmicroως εύκολα να παραχθούν απrsquo αυτό Παράδειγmicroα αποτελεί η δηmicroιουργία νέων τοmicroέων microε αναδιάταξη των υποτοmicroέων που ορίζονται στο ΕΣΛ

139 Η ευελιξία εκφράζεται επίσης microε τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων κριτηρίων που δεν έρχονται σε σύγκρουση microε τη λογική του συστήmicroατος Για παράδειγmicroα τα κριτήρια αυτά microπορούν να επιτρέψουν την κατάρτιση λογαριασmicroών για υποτοmicroείς microε βάση το microέγεθος της απασχόλησης για τις παραγωγικές microονάδες ή το microέγεθος του

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 9 EL

δ) καθορισmicroός των ιδίων πόρων του προϋπολογισmicroού της ΕΕ Αυτοί εξαρτώνται από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών microε τρεις τρόπους

1) οι συνολικοί πόροι της ΕΕ καθορίζονται ως εκατοστιαίο ποσοστό του αθροίσmicroατος των ακαθάριστων εθνικών εισοδηmicroάτων (ΑΕΕ) των κρατών microελώνmiddot

2) ο τρίτος ίδιος πόρος της ΕΕ είναι ο ίδιος πόρος ΦΠΑ Οι συνεισφορές από τα κράτη microέλη για τον πόρο αυτόν καθορίζονται σε microεγάλο βαθmicroό από τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών επειδή τα εν λόγω στοιχεία χρησιmicroοποιούνται για τον υπολογισmicroό του microέσου ποσοστού ΦΠΑmiddot

3) τα σχετικά microεγέθη της συνεισφοράς του κάθε κράτους microέλους για τον τέταρτο ίδιο πόρο της ΕΕ βασίζονται σε εκτιmicroήσεις του ακαθάριστου εθνικού εισοδήmicroατός τους Οι εν λόγω εκτιmicroήσεις αποτελούν τη βάση για την πλειονότητα των πληρωmicroών των κρατών microελών

Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ

120 Για να εξασφαλιστεί ισορροπία microεταξύ των αναγκών για στοιχεία και των δυνατοτήτων συλλογής στοιχείων οι έννοιες του ΕΣΛ έχουν διάφορα σηmicroαντικά χαρακτηριστικά Τα χαρακτηριστικά είναι ότι οι λογαριασmicroοί είναι

α) διεθνώς συmicroβατοίmiddot

β) εναρmicroονισmicroένοι microε άλλα κοινωνικά και οικονοmicroικά στατιστικά συστήmicroαταmiddot

γ) συνεπείςmiddot

δ) λειτουργικοί δηλ microετρήσιmicroοι στην πράξηmiddot

ε) διαφορετικοί από τις περισσότερες διοικητικές έννοιεςmiddot

στ) παγιωmicroένοι και σταθεροί για microεγάλη χρονική περίοδοmiddot

ζ) εστιασmicroένοι στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρουςmiddot

η) εφαρmicroόσιmicroοι σε διάφορες καταστάσεις και για διάφορους σκοπούς

121 Οι έννοιες είναι διεθνώς συmicroβατές γιατί

α) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι συmicroβατές microε τις έννοιες των παγκόσmicroιων κατευθυντήριων γραmicromicroών για τους εθνικούς λογαριασmicroούς δηλ microε τις έννοιες του SNAmiddot

β) για τα κράτη microέλη της ΕΕ το ΕΣΛ είναι το πρότυπο για την υποβολή στοιχείων σχετικών microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς σε όλους τους διεθνείς οργανισmicroούςmiddot

EL 10 EL

Η διεθνής συmicroβατότητα των εννοιών έχει ουσιαστική σηmicroασία κατά τη σύγκριση στατιστικών διαφόρων χωρών

122 Οι έννοιες είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις έννοιες άλλων κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών Επειδή το ΕΣΛ χρησιmicroοποιεί έννοιες και ταξινοmicroήσεις (πχ NACE αναθ 2) οι οποίες χρησιmicroοποιούνται και για άλλες κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές των κρατών microελών της ΕΕ πχ στις στατιστικές της βιοmicroηχανικής παραγωγής τις στατιστικές του εξωτερικού εmicroπορίου και τις στατιστικές της απασχόλησης οι εννοιολογικές διαφορές ελαχιστοποιήθηκαν Επιπλέον οι εν λόγω έννοιες και ταξινοmicroήσεις της ΕΕ είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες του Οργανισmicroού Ηνωmicroένων Εθνών

Η εναρmicroόνιση αυτή microε τις κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές βοηθά στη σύνδεση microε τα εν λόγω στοιχεία και στη σύγκριση microrsquo αυτά έτσι ώστε να microπορεί να διασφαλιστεί η ποιότητα των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών Επιπλέον οι πληροφορίες που περιέχονται στις συγκεκριmicroένες στατιστικές microπορούν να συσχετιστούν καλύτερα microε τις γενικές στατιστικές σχετικά microε την εθνική οικονοmicroία

123 Οι κοινές έννοιες που χρησιmicroοποιούνται σε όλο το πλαίσιο της εθνικής λογιστικής και στα άλλα συστήmicroατα κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών επιτρέπουν τη δηmicroιουργία συνεκτικών microεγεθών Έτσι microπορούν πχ να υπολογιστούν τα ακόλουθα

α) στοιχεία για την παραγωγικότητα όπως η προστιθέmicroενη αξία ανά δεδουλευmicroένη ώρα (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών της προστιθεmicroένης αξίας και των δεδουλευmicroένων ωρών)middot

β) εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα κατά κεφαλήν (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του εθνικού διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και των microεγεθών πληθυσmicroού)middot

γ) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου ως εκατοστιαίο ποσοστό του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των ορισmicroών αυτών των ροών και αποθεmicroάτων)middot

δ) δηmicroόσιο έλλειmicromicroα και δηmicroόσιο χρέος ως εκατοστιαία ποσοστά του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος του δηmicroόσιου χρέους και του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος)

Χάρη σrsquo αυτή την εσωτερική συνέπεια των εννοιών microπορούν επίσης να γίνονται ορισmicroένες εκτιmicroήσεις βάσει υπολοίπων πχ η αποταmicroίευση microπορεί να εκτιmicroάται ως η διαφορά microεταξύ του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και της τελικής καταναλωτικής δαπάνης

124 Οι έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ εφαρmicroόζονται microε τρόπο που διευκολύνει τη συλλογή των στοιχείων και τις microετρήσεις Ο λειτουργικός χαρακτήρας εκφράζεται microε πολλούς τρόπους στις οδηγίες κατάρτισης των λογαριασmicroών

EL 11 EL

α) ορισmicroένες δραστηριότητες ή στοιχεία περιγράφονται microόνο όταν έχουν σηmicroαντικό microέγεθος Για παράδειγmicroα η παραγωγή αγαθών από νοικοκυριά για ίδιο λογαριασmicroό όπως η ύφανση ενδυmicroάτων και η παραγωγή κεραmicroικών δεν πρέπει να καταγράφονται ως παραγωγή επειδή η εν λόγω παραγωγή δεν είναι σηmicroαντική για τις χώρες της ΕΕmiddot

β) ορισmicroένες έννοιες συνοδεύονται από οδηγίες σχετικά microε τον τρόπο εκτίmicroησής τους Για παράδειγmicroα στον ορισmicroό της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου γίνεται αναφορά στη γραmicromicroική απόσβεση Για την εκτίmicroηση του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου πρέπει να εφαρmicroόζεται η microέθοδος διαρκούς απογραφής όταν δεν υπάρχουν άmicroεσες πληροφορίες σχετικά microε το απόθεmicroα πάγιων περιουσιακών στοιχείων Άλλο παράδειγmicroα είναι η αποτίmicroηση της παραγωγής για ίδιο λογαριασmicroό καταρχήν θα πρέπει να γίνεται σε βασικές τιmicroές αλλά αν χρειάζεται ως προσέγγιση των βασικών τιmicroών microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί το άθροισmicroα των διαφόρων στοιχείων του κόστους

γ) έχουν υιοθετηθεί ορισmicroένες συmicroβάσεις Για παράδειγmicroα κατά σύmicroβαση οι συλλογικές υπηρεσίες που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης ταξινοmicroούνται όλες ως τελική καταναλωτική δαπάνη

125 Ωστόσο τα στοιχεία που χρειάζονται για τις στατιστικές σχετικά microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς ενδέχεται να microην microπορούν να συλλεγούν άmicroεσα αφού οι έννοιες στις οποίες βασίζονται τα εν λόγω στοιχεία διαφέρουν συνήθως από τις έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές των διοικητικών στοιχείων Χαρακτηριστικά παραδείγmicroατα διοικητικών πηγών είναι οι επιχειρηmicroατικοί λογαριασmicroοί τα στοιχεία για διάφορα είδη φόρων (ΦΠΑ ατοmicroικός φόρος εισοδήmicroατος εισαγωγικοί δασmicroοί κλπ) στοιχεία κοινωνικών ασφαλίσεων και στοιχεία από εποπτικά όργανα τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών Αυτά τα διοικητικά στοιχεία χρησιmicroεύουν συχνά ως εισροές για την κατάρτιση των εθνικών λογαριασmicroών Γενικά τα εν λόγω στοιχεία τροποποιούνται ώστε να συmicromicroορφωθούν microε το ΕΣΛ

Οι έννοιες του ΕΣΛ διαφέρουν συνήθως από τις αντίστοιχες διοικητικές έννοιες κατά τα εξής

α) οι διοικητικές έννοιες διαφέρουν από χώρα σε χώρα Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διεθνής συmicroβατότηταmiddot

β) οι διοικητικές έννοιες microεταβάλλονται διαχρονικά Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διαχρονική συγκρισιmicroότητα middot

γ) οι έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές διοικητικών στοιχείων δεν είναι συνήθως συνεπείς microεταξύ των διαφόρων διοικητικών συστηmicroάτων Ωστόσο η σύνδεση και η σύγκριση στοιχείων που έχει ουσιαστική σηmicroασία για την κατάρτιση των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών είναι δυνατή microόνο microε ένα συνεπές σύνολο εννοιώνmiddot

δ) οι διοικητικές έννοιες δεν είναι γενικά οι βέλτιστες για την πραγmicroατοποίηση οικονοmicroικών αναλύσεων και για την αξιολόγηση της οικονοmicroικής πολιτικής

EL 12 EL

126 Εντούτοις οι πηγές διοικητικών στοιχείων καλύπτουν πολύ ικανοποιητικά τις ανάγκες στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και λοιπών στατιστικών επειδή

α) έννοιες και ταξινοmicroήσεις που έχουν αρχικά δηmicroιουργηθεί για στατιστικούς σκοπούς microπορούν επίσης να χρησιmicroοποιούνται για διοικητικούς σκοπούς πχ ταξινόmicroηση των δαπανών της γενικής κυβέρνησης κατά είδοςmiddot

β) οι πηγές διοικητικών στοιχείων microπορεί να λαmicroβάνουν ρητά υπόψη τις (ξεχωριστές) ανάγκες στοιχείων των στατιστικώνmiddot αυτό ισχύει για παράδειγmicroα στο σύστηmicroα Intrastat για την παροχή πληροφοριών σχετικά microε τις παραδόσεις αγαθών microεταξύ κρατών microελών της ΕΕ

127 Οι κύριες έννοιες του ΕΣΛ είναι παγιωmicroένες και σταθερές για microεγάλο χρονικό διάστηmicroα επειδή

α) έχουν εγκριθεί ως διεθνές πρότυπο για πολλά χρόνιαmiddot

β) στις διαδοχικές διεθνείς κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς πολύ λίγες από τις βασικές έννοιες αλλάζουν

Αυτή η εννοιολογική συνέχεια microειώνει την ανάγκη επανυπολογισmicroού των χρονολογικών σειρών Επιπλέον περιορίζει την έκθεση των εννοιών σε εθνικές και διεθνείς πολιτικές πιέσεις Για τους λόγους αυτούς τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών έχουν χρησιmicroεύσει ως αντικειmicroενική βάση δεδοmicroένων για την οικονοmicroική πολιτική και την οικονοmicroική ανάλυση

128 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι εστιασmicroένες στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρους Τα αποθέmicroατα και οι ροές που δεν είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους ή που δεν έχουν σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

Η αρχή αυτή δεν εφαρmicroόζεται αυστηρά επειδή θα πρέπει επίσης να λαmicroβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις για συνέπεια και οι ανάγκες των χρηστών Για παράδειγmicroα απαιτείται για λόγους συνέπειας να καταγράφεται ως παραγωγή η αξία των συλλογικών υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση επειδή η πληρωmicroή αmicroοιβών στους εργαζοmicroένους και η αγορά κάθε είδους αγαθών και υπηρεσιών από φορείς της γενικής κυβέρνησης είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Επιπλέον για σκοπούς οικονοmicroικής ανάλυσης και πολιτικής η περιγραφή των συλλογικών υπηρεσιών της γενικής κυβέρνησης σε σχέση microε την υπόλοιπη εθνική οικονοmicroία αυξάνει τη χρησιmicroότητα των εθνικών λογαριασmicroών ως συνόλου

129 Το πεδίο εφαρmicroογής των εννοιών του ΕΣΛ microπορεί να αναδειχθεί microε την εξέταση ορισmicroένων σηmicroαντικών οριακών περιπτώσεων

Τα παρακάτω καταγράφονται εντός του ορίου παραγωγής του ΕΣΛ (βλ σηmicroεία 307 έως 309)

α) παραγωγή ατοmicroικών και συλλογικών υπηρεσιών από τη γενική κυβέρνησηmiddot

EL 13 EL

β) παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό από ιδιοκατοίκησηmiddot

γ) παραγωγή αγαθών για ιδία τελική κατανάλωση πχ γεωργικών προϊόντωνmiddot

δ) κατασκευή για ίδιο λογαριασmicroό περιλαmicroβανοmicroένης της κατασκευής από νοικοκυριάmiddot

ε) παραγωγή υπηρεσιών από αmicroειβόmicroενο οικιακό προσωπικόmiddot

στ) εκτροφή ιχθύων σε ιχθυοτροφείαmiddot

ζ) παραγωγή απαγορευmicroένη διά νόmicroου εφόσον όλες οι microονάδες που εmicroπλέκονται στη συναλλαγή συmicromicroετέχουν εθελοντικάmiddot

η) παραγωγή τα έσοδα της οποίας δεν δηλώνονται όλα στις φορολογικές αρχές πχ λαθραία παραγωγή υφασmicroάτων

130 Τα παρακάτω δεν εmicroπίπτουν στο όριο παραγωγής του ΕΣΛ και δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό πχ καθαρισmicroός παρασκευή γευmicroάτων ή φροντίδα ασθενών ή ηλικιωmicroένωνmiddot

β) εθελοντικές υπηρεσίες που δεν έχουν ως αποτέλεσmicroα την παραγωγή αγαθών πχ φροντίδα και καθαρισmicroός χωρίς αmicroοιβήmiddot

γ) φυσική αναπαραγωγή ιχθύων στην ανοικτή θάλασσα

131 Το ΕΣΛ καταγράφει όλες τις εκροές που προέρχονται από παραγωγή η οποία πραγmicroατοποιείται εντός του ορίου παραγωγής Εντούτοις οι εκροές (παραγωγή) των βοηθητικών δραστηριοτήτων δεν καταγράφονται Όλες οι εισροές που αναλώνονται από microια βοηθητική δραστηριότητα αντιmicroετωπίζονται ως εισροές στη δραστηριότητα που υποστηρίζει Αν microια επιχείρηση που πραγmicroατοποιεί microόνο βοηθητικές δραστηριότητες είναι στατιστικά παρατηρήσιmicroη microε την έννοια ότι υπάρχουν άmicroεσα διαθέσιmicroοι ξεχωριστοί λογαριασmicroοί για την παραγωγή που πραγmicroατοποιεί ή αν βρίσκεται σε τόπο γεωγραφικά διαφορετικό από τις επιχειρήσεις που εξυπηρετεί πρέπει να καταγραφεί ως ξεχωριστή microονάδα και να ταξινοmicroηθεί στον κλάδο που αντιστοιχεί στην κύρια δραστηριότητά της τόσο στους εθνικούς όσο και στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς Αν δεν υπάρχουν διαθέσιmicroα κατάλληλα βασικά στοιχεία η παραγωγή της βοηθητικής δραστηριότητας microπορεί να εκτιmicroηθεί ως το άθροισmicroα των στοιχείων του κόστους

132 Αν οι δραστηριότητες θεωρούνται παραγωγή και οι εκροές τους καταγράφονται τότε καταγράφονται επίσης και το αντίστοιχο εισόδηmicroα η αντίστοιχη απασχόληση η αντίστοιχη τελική κατανάλωση κλπ Για παράδειγmicroα αν η παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό λόγω ιδιοκατοίκησης καταγράφεται ως παραγωγή καταγράφονται επίσης το εισόδηmicroα και η τελική καταναλωτική δαπάνη που δηmicroιουργούνται από την εν λόγω παραγωγή για τους συγκεκριmicroένους

EL 14 EL

ιδιοκατοικούντες Έτσι διατηρείται η συνεκτικότητα microε το σύστηmicroα των στατιστικών εργασίας όπου δεν καταγράφεται απασχόληση για ιδιοκτησία κατοικιών Το αντίστροφο ισχύει όταν οι δραστηριότητες δεν καταγράφονται ως παραγωγή οι οικιακές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό δεν δηmicroιουργούν εισόδηmicroα και τελική καταναλωτική δαπάνη και εποmicroένως δεν υπάρχει απασχόληση

133 Το ΕΣΛ περιέχει επίσης ορισmicroένες συmicroβάσεις πχ

α) αποτίmicroηση της παραγωγής των φορέων της γενικής κυβέρνησηςmiddot

β) αποτίmicroηση της παραγωγής των ασφαλιστικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών χρηmicroατοοικονοmicroικής διαmicroεσολάβησης που microετρούνται έmicromicroεσαmiddot

γ) καταγραφή όλων των συλλογικών υπηρεσιών που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση ως τελική καταναλωτική δαπάνη και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωση

Ταξινόmicroηση κατά τοmicroέα

134 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί δηmicroιουργούνται microε την κατανοmicroή των microονάδων σε τοmicroείς πράγmicroα που επιτρέπει να παρουσιάζονται οι συναλλαγές και τα εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών κατά τοmicroέα Η παρουσίαση κατά τοmicroέα αποκαλύπτει πολλά βασικά microεγέθη για σκοπούς οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής Οι κύριοι τοmicroείς είναι τα νοικοκυριά η γενική κυβέρνηση οι εταιρείες (χρηmicroατοοικονοmicroικές και microη χρηmicroατοοικονοmicroικές) τα microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) και η αλλοδαπή

Η διάκριση microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων είναι σηmicroαντική Μια οντότητα ελεγχόmicroενη από τη γενική κυβέρνηση η οποία εmicroφανίζεται ως εταιρεία παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων ταξινοmicroείται στον τοmicroέα των εταιρειών έξω από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης Συνεπώς τα επίπεδα του ελλείmicromicroατος και του χρέους της εταιρείας δεν συνυπολογίζονται στο έλλειmicromicroα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης

135 Είναι σηmicroαντικό να καθοριστούν σαφή και ολοκληρωmicroένα κριτήρια για την κατανοmicroή των οντοτήτων σε τοmicroείς

Ο δηmicroόσιος τοmicroέας αποτελείται στην οικονοmicroία από όλες τις θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους που ελέγχονται από τη γενική κυβέρνηση Ο ιδιωτικός τοmicroέας αποτελείται από όλες τις υπόλοιπες microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

Στον πίνακα 11 παρατίθενται τα κριτήρια που χρησιmicroοποιούνται για τη διάκριση microεταξύ του δηmicroόσιου και του ιδιωτικού τοmicroέα και στον δηmicroόσιο τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης και του τοmicroέα των δηmicroόσιων επιχειρήσεων ενώ στον ιδιωτικό τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα των ΜΚΙΕΝ και του τοmicroέα των ιδιωτικών επιχειρήσεων

EL 15 EL

Πίνακας 11

Κριτήρια Έλεγχος από τη γενική κυβέρνηση

(δηmicroόσιος τοmicroέας)

Έλεγχος από τον ιδιωτικό τοmicroέα

(ιδιωτικός τοmicroέας)

Μη εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

Γενική κυβέρνηση

ΜΚΙΕΝ

Εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

∆ηmicroόσιες επιχειρήσεις

Ιδιωτικές επιχειρήσεις

136 Ως έλεγχος ορίζεται η ικανότητα καθορισmicroού της γενικής πολιτικής ή προγράmicromicroατος microιας θεσmicroικής microονάδας Πλήρης ορισmicroός του ελέγχου δίνεται στο σηmicroείο 226

137 Ο διαχωρισmicroός microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και συνεπώς για τις οντότητες του δηmicroόσιου τοmicroέα η κατάταξή τους στον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τοmicroέα των δηmicroοσίων επιχειρήσεων αποφασίζεται microε βάση τον ακόλουθο κανόνα

Μια δραστηριότητα θεωρείται δραστηριότητα παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων όταν τα αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες αποτελούν αντικείmicroενο εmicroπορίας υπό τους ακόλουθους όρους

1) οι πωλητές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση των κερδών τους σε microακροπρόθεσmicroη βάση πωλώντας αγαθά και υπηρεσίες ελεύθερα στην αγορά σε οποιονδήποτε είναι διατεθειmicroένος να πληρώσει τη ζητούmicroενη τιmicroήmiddot

2) οι αγοραστές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση του οφέλους τους δεδοmicroένων των περιορισmicroένων πόρων τους αγοράζοντας προϊόντα τα οποία ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους στην προσφερόmicroενη τιmicroήmiddot

3) υπάρχουν αποτελεσmicroατικές αγορές όπου οι πολίτες και οι αγοραστές έχουν πρόσβαση στην αγορά και πληροφορίες σχετικά microrsquo αυτή Μια αγορά microπορεί να λειτουργεί αποτελεσmicroατικά ακόmicroη και αν δεν πληρούνται απόλυτα οι εν λόγω όροι

138 Το επίπεδο λεπτοmicroέρειας του εννοιολογικού πλαισίου του ΕΣΛ παρέχει δυνατότητες ευελιξίας ορισmicroένες έννοιες δεν εmicroφανίζονται ρητά στο ΕΣΛ microπορούν όmicroως εύκολα να παραχθούν απrsquo αυτό Παράδειγmicroα αποτελεί η δηmicroιουργία νέων τοmicroέων microε αναδιάταξη των υποτοmicroέων που ορίζονται στο ΕΣΛ

139 Η ευελιξία εκφράζεται επίσης microε τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων κριτηρίων που δεν έρχονται σε σύγκρουση microε τη λογική του συστήmicroατος Για παράδειγmicroα τα κριτήρια αυτά microπορούν να επιτρέψουν την κατάρτιση λογαριασmicroών για υποτοmicroείς microε βάση το microέγεθος της απασχόλησης για τις παραγωγικές microονάδες ή το microέγεθος του

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 10 EL

Η διεθνής συmicroβατότητα των εννοιών έχει ουσιαστική σηmicroασία κατά τη σύγκριση στατιστικών διαφόρων χωρών

122 Οι έννοιες είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις έννοιες άλλων κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών Επειδή το ΕΣΛ χρησιmicroοποιεί έννοιες και ταξινοmicroήσεις (πχ NACE αναθ 2) οι οποίες χρησιmicroοποιούνται και για άλλες κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές των κρατών microελών της ΕΕ πχ στις στατιστικές της βιοmicroηχανικής παραγωγής τις στατιστικές του εξωτερικού εmicroπορίου και τις στατιστικές της απασχόλησης οι εννοιολογικές διαφορές ελαχιστοποιήθηκαν Επιπλέον οι εν λόγω έννοιες και ταξινοmicroήσεις της ΕΕ είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες του Οργανισmicroού Ηνωmicroένων Εθνών

Η εναρmicroόνιση αυτή microε τις κοινωνικές και οικονοmicroικές στατιστικές βοηθά στη σύνδεση microε τα εν λόγω στοιχεία και στη σύγκριση microrsquo αυτά έτσι ώστε να microπορεί να διασφαλιστεί η ποιότητα των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών Επιπλέον οι πληροφορίες που περιέχονται στις συγκεκριmicroένες στατιστικές microπορούν να συσχετιστούν καλύτερα microε τις γενικές στατιστικές σχετικά microε την εθνική οικονοmicroία

123 Οι κοινές έννοιες που χρησιmicroοποιούνται σε όλο το πλαίσιο της εθνικής λογιστικής και στα άλλα συστήmicroατα κοινωνικών και οικονοmicroικών στατιστικών επιτρέπουν τη δηmicroιουργία συνεκτικών microεγεθών Έτσι microπορούν πχ να υπολογιστούν τα ακόλουθα

α) στοιχεία για την παραγωγικότητα όπως η προστιθέmicroενη αξία ανά δεδουλευmicroένη ώρα (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών της προστιθεmicroένης αξίας και των δεδουλευmicroένων ωρών)middot

β) εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα κατά κεφαλήν (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του εθνικού διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και των microεγεθών πληθυσmicroού)middot

γ) σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου ως εκατοστιαίο ποσοστό του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου (εδώ απαιτείται συνέπεια microεταξύ των ορισmicroών αυτών των ροών και αποθεmicroάτων)middot

δ) δηmicroόσιο έλλειmicromicroα και δηmicroόσιο χρέος ως εκατοστιαία ποσοστά του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος (για τα στοιχεία αυτά απαιτείται συνέπεια microεταξύ των εννοιών του δηmicroόσιου ελλείmicromicroατος του δηmicroόσιου χρέους και του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος)

Χάρη σrsquo αυτή την εσωτερική συνέπεια των εννοιών microπορούν επίσης να γίνονται ορισmicroένες εκτιmicroήσεις βάσει υπολοίπων πχ η αποταmicroίευση microπορεί να εκτιmicroάται ως η διαφορά microεταξύ του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος και της τελικής καταναλωτικής δαπάνης

124 Οι έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ εφαρmicroόζονται microε τρόπο που διευκολύνει τη συλλογή των στοιχείων και τις microετρήσεις Ο λειτουργικός χαρακτήρας εκφράζεται microε πολλούς τρόπους στις οδηγίες κατάρτισης των λογαριασmicroών

EL 11 EL

α) ορισmicroένες δραστηριότητες ή στοιχεία περιγράφονται microόνο όταν έχουν σηmicroαντικό microέγεθος Για παράδειγmicroα η παραγωγή αγαθών από νοικοκυριά για ίδιο λογαριασmicroό όπως η ύφανση ενδυmicroάτων και η παραγωγή κεραmicroικών δεν πρέπει να καταγράφονται ως παραγωγή επειδή η εν λόγω παραγωγή δεν είναι σηmicroαντική για τις χώρες της ΕΕmiddot

β) ορισmicroένες έννοιες συνοδεύονται από οδηγίες σχετικά microε τον τρόπο εκτίmicroησής τους Για παράδειγmicroα στον ορισmicroό της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου γίνεται αναφορά στη γραmicromicroική απόσβεση Για την εκτίmicroηση του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου πρέπει να εφαρmicroόζεται η microέθοδος διαρκούς απογραφής όταν δεν υπάρχουν άmicroεσες πληροφορίες σχετικά microε το απόθεmicroα πάγιων περιουσιακών στοιχείων Άλλο παράδειγmicroα είναι η αποτίmicroηση της παραγωγής για ίδιο λογαριασmicroό καταρχήν θα πρέπει να γίνεται σε βασικές τιmicroές αλλά αν χρειάζεται ως προσέγγιση των βασικών τιmicroών microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί το άθροισmicroα των διαφόρων στοιχείων του κόστους

γ) έχουν υιοθετηθεί ορισmicroένες συmicroβάσεις Για παράδειγmicroα κατά σύmicroβαση οι συλλογικές υπηρεσίες που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης ταξινοmicroούνται όλες ως τελική καταναλωτική δαπάνη

125 Ωστόσο τα στοιχεία που χρειάζονται για τις στατιστικές σχετικά microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς ενδέχεται να microην microπορούν να συλλεγούν άmicroεσα αφού οι έννοιες στις οποίες βασίζονται τα εν λόγω στοιχεία διαφέρουν συνήθως από τις έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές των διοικητικών στοιχείων Χαρακτηριστικά παραδείγmicroατα διοικητικών πηγών είναι οι επιχειρηmicroατικοί λογαριασmicroοί τα στοιχεία για διάφορα είδη φόρων (ΦΠΑ ατοmicroικός φόρος εισοδήmicroατος εισαγωγικοί δασmicroοί κλπ) στοιχεία κοινωνικών ασφαλίσεων και στοιχεία από εποπτικά όργανα τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών Αυτά τα διοικητικά στοιχεία χρησιmicroεύουν συχνά ως εισροές για την κατάρτιση των εθνικών λογαριασmicroών Γενικά τα εν λόγω στοιχεία τροποποιούνται ώστε να συmicromicroορφωθούν microε το ΕΣΛ

Οι έννοιες του ΕΣΛ διαφέρουν συνήθως από τις αντίστοιχες διοικητικές έννοιες κατά τα εξής

α) οι διοικητικές έννοιες διαφέρουν από χώρα σε χώρα Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διεθνής συmicroβατότηταmiddot

β) οι διοικητικές έννοιες microεταβάλλονται διαχρονικά Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διαχρονική συγκρισιmicroότητα middot

γ) οι έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές διοικητικών στοιχείων δεν είναι συνήθως συνεπείς microεταξύ των διαφόρων διοικητικών συστηmicroάτων Ωστόσο η σύνδεση και η σύγκριση στοιχείων που έχει ουσιαστική σηmicroασία για την κατάρτιση των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών είναι δυνατή microόνο microε ένα συνεπές σύνολο εννοιώνmiddot

δ) οι διοικητικές έννοιες δεν είναι γενικά οι βέλτιστες για την πραγmicroατοποίηση οικονοmicroικών αναλύσεων και για την αξιολόγηση της οικονοmicroικής πολιτικής

EL 12 EL

126 Εντούτοις οι πηγές διοικητικών στοιχείων καλύπτουν πολύ ικανοποιητικά τις ανάγκες στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και λοιπών στατιστικών επειδή

α) έννοιες και ταξινοmicroήσεις που έχουν αρχικά δηmicroιουργηθεί για στατιστικούς σκοπούς microπορούν επίσης να χρησιmicroοποιούνται για διοικητικούς σκοπούς πχ ταξινόmicroηση των δαπανών της γενικής κυβέρνησης κατά είδοςmiddot

β) οι πηγές διοικητικών στοιχείων microπορεί να λαmicroβάνουν ρητά υπόψη τις (ξεχωριστές) ανάγκες στοιχείων των στατιστικώνmiddot αυτό ισχύει για παράδειγmicroα στο σύστηmicroα Intrastat για την παροχή πληροφοριών σχετικά microε τις παραδόσεις αγαθών microεταξύ κρατών microελών της ΕΕ

127 Οι κύριες έννοιες του ΕΣΛ είναι παγιωmicroένες και σταθερές για microεγάλο χρονικό διάστηmicroα επειδή

α) έχουν εγκριθεί ως διεθνές πρότυπο για πολλά χρόνιαmiddot

β) στις διαδοχικές διεθνείς κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς πολύ λίγες από τις βασικές έννοιες αλλάζουν

Αυτή η εννοιολογική συνέχεια microειώνει την ανάγκη επανυπολογισmicroού των χρονολογικών σειρών Επιπλέον περιορίζει την έκθεση των εννοιών σε εθνικές και διεθνείς πολιτικές πιέσεις Για τους λόγους αυτούς τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών έχουν χρησιmicroεύσει ως αντικειmicroενική βάση δεδοmicroένων για την οικονοmicroική πολιτική και την οικονοmicroική ανάλυση

128 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι εστιασmicroένες στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρους Τα αποθέmicroατα και οι ροές που δεν είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους ή που δεν έχουν σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

Η αρχή αυτή δεν εφαρmicroόζεται αυστηρά επειδή θα πρέπει επίσης να λαmicroβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις για συνέπεια και οι ανάγκες των χρηστών Για παράδειγmicroα απαιτείται για λόγους συνέπειας να καταγράφεται ως παραγωγή η αξία των συλλογικών υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση επειδή η πληρωmicroή αmicroοιβών στους εργαζοmicroένους και η αγορά κάθε είδους αγαθών και υπηρεσιών από φορείς της γενικής κυβέρνησης είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Επιπλέον για σκοπούς οικονοmicroικής ανάλυσης και πολιτικής η περιγραφή των συλλογικών υπηρεσιών της γενικής κυβέρνησης σε σχέση microε την υπόλοιπη εθνική οικονοmicroία αυξάνει τη χρησιmicroότητα των εθνικών λογαριασmicroών ως συνόλου

129 Το πεδίο εφαρmicroογής των εννοιών του ΕΣΛ microπορεί να αναδειχθεί microε την εξέταση ορισmicroένων σηmicroαντικών οριακών περιπτώσεων

Τα παρακάτω καταγράφονται εντός του ορίου παραγωγής του ΕΣΛ (βλ σηmicroεία 307 έως 309)

α) παραγωγή ατοmicroικών και συλλογικών υπηρεσιών από τη γενική κυβέρνησηmiddot

EL 13 EL

β) παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό από ιδιοκατοίκησηmiddot

γ) παραγωγή αγαθών για ιδία τελική κατανάλωση πχ γεωργικών προϊόντωνmiddot

δ) κατασκευή για ίδιο λογαριασmicroό περιλαmicroβανοmicroένης της κατασκευής από νοικοκυριάmiddot

ε) παραγωγή υπηρεσιών από αmicroειβόmicroενο οικιακό προσωπικόmiddot

στ) εκτροφή ιχθύων σε ιχθυοτροφείαmiddot

ζ) παραγωγή απαγορευmicroένη διά νόmicroου εφόσον όλες οι microονάδες που εmicroπλέκονται στη συναλλαγή συmicromicroετέχουν εθελοντικάmiddot

η) παραγωγή τα έσοδα της οποίας δεν δηλώνονται όλα στις φορολογικές αρχές πχ λαθραία παραγωγή υφασmicroάτων

130 Τα παρακάτω δεν εmicroπίπτουν στο όριο παραγωγής του ΕΣΛ και δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό πχ καθαρισmicroός παρασκευή γευmicroάτων ή φροντίδα ασθενών ή ηλικιωmicroένωνmiddot

β) εθελοντικές υπηρεσίες που δεν έχουν ως αποτέλεσmicroα την παραγωγή αγαθών πχ φροντίδα και καθαρισmicroός χωρίς αmicroοιβήmiddot

γ) φυσική αναπαραγωγή ιχθύων στην ανοικτή θάλασσα

131 Το ΕΣΛ καταγράφει όλες τις εκροές που προέρχονται από παραγωγή η οποία πραγmicroατοποιείται εντός του ορίου παραγωγής Εντούτοις οι εκροές (παραγωγή) των βοηθητικών δραστηριοτήτων δεν καταγράφονται Όλες οι εισροές που αναλώνονται από microια βοηθητική δραστηριότητα αντιmicroετωπίζονται ως εισροές στη δραστηριότητα που υποστηρίζει Αν microια επιχείρηση που πραγmicroατοποιεί microόνο βοηθητικές δραστηριότητες είναι στατιστικά παρατηρήσιmicroη microε την έννοια ότι υπάρχουν άmicroεσα διαθέσιmicroοι ξεχωριστοί λογαριασmicroοί για την παραγωγή που πραγmicroατοποιεί ή αν βρίσκεται σε τόπο γεωγραφικά διαφορετικό από τις επιχειρήσεις που εξυπηρετεί πρέπει να καταγραφεί ως ξεχωριστή microονάδα και να ταξινοmicroηθεί στον κλάδο που αντιστοιχεί στην κύρια δραστηριότητά της τόσο στους εθνικούς όσο και στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς Αν δεν υπάρχουν διαθέσιmicroα κατάλληλα βασικά στοιχεία η παραγωγή της βοηθητικής δραστηριότητας microπορεί να εκτιmicroηθεί ως το άθροισmicroα των στοιχείων του κόστους

132 Αν οι δραστηριότητες θεωρούνται παραγωγή και οι εκροές τους καταγράφονται τότε καταγράφονται επίσης και το αντίστοιχο εισόδηmicroα η αντίστοιχη απασχόληση η αντίστοιχη τελική κατανάλωση κλπ Για παράδειγmicroα αν η παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό λόγω ιδιοκατοίκησης καταγράφεται ως παραγωγή καταγράφονται επίσης το εισόδηmicroα και η τελική καταναλωτική δαπάνη που δηmicroιουργούνται από την εν λόγω παραγωγή για τους συγκεκριmicroένους

EL 14 EL

ιδιοκατοικούντες Έτσι διατηρείται η συνεκτικότητα microε το σύστηmicroα των στατιστικών εργασίας όπου δεν καταγράφεται απασχόληση για ιδιοκτησία κατοικιών Το αντίστροφο ισχύει όταν οι δραστηριότητες δεν καταγράφονται ως παραγωγή οι οικιακές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό δεν δηmicroιουργούν εισόδηmicroα και τελική καταναλωτική δαπάνη και εποmicroένως δεν υπάρχει απασχόληση

133 Το ΕΣΛ περιέχει επίσης ορισmicroένες συmicroβάσεις πχ

α) αποτίmicroηση της παραγωγής των φορέων της γενικής κυβέρνησηςmiddot

β) αποτίmicroηση της παραγωγής των ασφαλιστικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών χρηmicroατοοικονοmicroικής διαmicroεσολάβησης που microετρούνται έmicromicroεσαmiddot

γ) καταγραφή όλων των συλλογικών υπηρεσιών που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση ως τελική καταναλωτική δαπάνη και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωση

Ταξινόmicroηση κατά τοmicroέα

134 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί δηmicroιουργούνται microε την κατανοmicroή των microονάδων σε τοmicroείς πράγmicroα που επιτρέπει να παρουσιάζονται οι συναλλαγές και τα εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών κατά τοmicroέα Η παρουσίαση κατά τοmicroέα αποκαλύπτει πολλά βασικά microεγέθη για σκοπούς οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής Οι κύριοι τοmicroείς είναι τα νοικοκυριά η γενική κυβέρνηση οι εταιρείες (χρηmicroατοοικονοmicroικές και microη χρηmicroατοοικονοmicroικές) τα microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) και η αλλοδαπή

Η διάκριση microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων είναι σηmicroαντική Μια οντότητα ελεγχόmicroενη από τη γενική κυβέρνηση η οποία εmicroφανίζεται ως εταιρεία παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων ταξινοmicroείται στον τοmicroέα των εταιρειών έξω από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης Συνεπώς τα επίπεδα του ελλείmicromicroατος και του χρέους της εταιρείας δεν συνυπολογίζονται στο έλλειmicromicroα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης

135 Είναι σηmicroαντικό να καθοριστούν σαφή και ολοκληρωmicroένα κριτήρια για την κατανοmicroή των οντοτήτων σε τοmicroείς

Ο δηmicroόσιος τοmicroέας αποτελείται στην οικονοmicroία από όλες τις θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους που ελέγχονται από τη γενική κυβέρνηση Ο ιδιωτικός τοmicroέας αποτελείται από όλες τις υπόλοιπες microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

Στον πίνακα 11 παρατίθενται τα κριτήρια που χρησιmicroοποιούνται για τη διάκριση microεταξύ του δηmicroόσιου και του ιδιωτικού τοmicroέα και στον δηmicroόσιο τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης και του τοmicroέα των δηmicroόσιων επιχειρήσεων ενώ στον ιδιωτικό τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα των ΜΚΙΕΝ και του τοmicroέα των ιδιωτικών επιχειρήσεων

EL 15 EL

Πίνακας 11

Κριτήρια Έλεγχος από τη γενική κυβέρνηση

(δηmicroόσιος τοmicroέας)

Έλεγχος από τον ιδιωτικό τοmicroέα

(ιδιωτικός τοmicroέας)

Μη εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

Γενική κυβέρνηση

ΜΚΙΕΝ

Εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

∆ηmicroόσιες επιχειρήσεις

Ιδιωτικές επιχειρήσεις

136 Ως έλεγχος ορίζεται η ικανότητα καθορισmicroού της γενικής πολιτικής ή προγράmicromicroατος microιας θεσmicroικής microονάδας Πλήρης ορισmicroός του ελέγχου δίνεται στο σηmicroείο 226

137 Ο διαχωρισmicroός microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και συνεπώς για τις οντότητες του δηmicroόσιου τοmicroέα η κατάταξή τους στον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τοmicroέα των δηmicroοσίων επιχειρήσεων αποφασίζεται microε βάση τον ακόλουθο κανόνα

Μια δραστηριότητα θεωρείται δραστηριότητα παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων όταν τα αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες αποτελούν αντικείmicroενο εmicroπορίας υπό τους ακόλουθους όρους

1) οι πωλητές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση των κερδών τους σε microακροπρόθεσmicroη βάση πωλώντας αγαθά και υπηρεσίες ελεύθερα στην αγορά σε οποιονδήποτε είναι διατεθειmicroένος να πληρώσει τη ζητούmicroενη τιmicroήmiddot

2) οι αγοραστές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση του οφέλους τους δεδοmicroένων των περιορισmicroένων πόρων τους αγοράζοντας προϊόντα τα οποία ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους στην προσφερόmicroενη τιmicroήmiddot

3) υπάρχουν αποτελεσmicroατικές αγορές όπου οι πολίτες και οι αγοραστές έχουν πρόσβαση στην αγορά και πληροφορίες σχετικά microrsquo αυτή Μια αγορά microπορεί να λειτουργεί αποτελεσmicroατικά ακόmicroη και αν δεν πληρούνται απόλυτα οι εν λόγω όροι

138 Το επίπεδο λεπτοmicroέρειας του εννοιολογικού πλαισίου του ΕΣΛ παρέχει δυνατότητες ευελιξίας ορισmicroένες έννοιες δεν εmicroφανίζονται ρητά στο ΕΣΛ microπορούν όmicroως εύκολα να παραχθούν απrsquo αυτό Παράδειγmicroα αποτελεί η δηmicroιουργία νέων τοmicroέων microε αναδιάταξη των υποτοmicroέων που ορίζονται στο ΕΣΛ

139 Η ευελιξία εκφράζεται επίσης microε τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων κριτηρίων που δεν έρχονται σε σύγκρουση microε τη λογική του συστήmicroατος Για παράδειγmicroα τα κριτήρια αυτά microπορούν να επιτρέψουν την κατάρτιση λογαριασmicroών για υποτοmicroείς microε βάση το microέγεθος της απασχόλησης για τις παραγωγικές microονάδες ή το microέγεθος του

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 11 EL

α) ορισmicroένες δραστηριότητες ή στοιχεία περιγράφονται microόνο όταν έχουν σηmicroαντικό microέγεθος Για παράδειγmicroα η παραγωγή αγαθών από νοικοκυριά για ίδιο λογαριασmicroό όπως η ύφανση ενδυmicroάτων και η παραγωγή κεραmicroικών δεν πρέπει να καταγράφονται ως παραγωγή επειδή η εν λόγω παραγωγή δεν είναι σηmicroαντική για τις χώρες της ΕΕmiddot

β) ορισmicroένες έννοιες συνοδεύονται από οδηγίες σχετικά microε τον τρόπο εκτίmicroησής τους Για παράδειγmicroα στον ορισmicroό της ανάλωσης πάγιου κεφαλαίου γίνεται αναφορά στη γραmicromicroική απόσβεση Για την εκτίmicroηση του αποθέmicroατος πάγιου κεφαλαίου πρέπει να εφαρmicroόζεται η microέθοδος διαρκούς απογραφής όταν δεν υπάρχουν άmicroεσες πληροφορίες σχετικά microε το απόθεmicroα πάγιων περιουσιακών στοιχείων Άλλο παράδειγmicroα είναι η αποτίmicroηση της παραγωγής για ίδιο λογαριασmicroό καταρχήν θα πρέπει να γίνεται σε βασικές τιmicroές αλλά αν χρειάζεται ως προσέγγιση των βασικών τιmicroών microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί το άθροισmicroα των διαφόρων στοιχείων του κόστους

γ) έχουν υιοθετηθεί ορισmicroένες συmicroβάσεις Για παράδειγmicroα κατά σύmicroβαση οι συλλογικές υπηρεσίες που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης ταξινοmicroούνται όλες ως τελική καταναλωτική δαπάνη

125 Ωστόσο τα στοιχεία που χρειάζονται για τις στατιστικές σχετικά microε τους εθνικούς λογαριασmicroούς ενδέχεται να microην microπορούν να συλλεγούν άmicroεσα αφού οι έννοιες στις οποίες βασίζονται τα εν λόγω στοιχεία διαφέρουν συνήθως από τις έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές των διοικητικών στοιχείων Χαρακτηριστικά παραδείγmicroατα διοικητικών πηγών είναι οι επιχειρηmicroατικοί λογαριασmicroοί τα στοιχεία για διάφορα είδη φόρων (ΦΠΑ ατοmicroικός φόρος εισοδήmicroατος εισαγωγικοί δασmicroοί κλπ) στοιχεία κοινωνικών ασφαλίσεων και στοιχεία από εποπτικά όργανα τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών Αυτά τα διοικητικά στοιχεία χρησιmicroεύουν συχνά ως εισροές για την κατάρτιση των εθνικών λογαριασmicroών Γενικά τα εν λόγω στοιχεία τροποποιούνται ώστε να συmicromicroορφωθούν microε το ΕΣΛ

Οι έννοιες του ΕΣΛ διαφέρουν συνήθως από τις αντίστοιχες διοικητικές έννοιες κατά τα εξής

α) οι διοικητικές έννοιες διαφέρουν από χώρα σε χώρα Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διεθνής συmicroβατότηταmiddot

β) οι διοικητικές έννοιες microεταβάλλονται διαχρονικά Κατά συνέπεια microε τη χρήση διοικητικών εννοιών δεν microπορεί να επιτευχθεί διαχρονική συγκρισιmicroότητα middot

γ) οι έννοιες στις οποίες βασίζονται οι πηγές διοικητικών στοιχείων δεν είναι συνήθως συνεπείς microεταξύ των διαφόρων διοικητικών συστηmicroάτων Ωστόσο η σύνδεση και η σύγκριση στοιχείων που έχει ουσιαστική σηmicroασία για την κατάρτιση των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών είναι δυνατή microόνο microε ένα συνεπές σύνολο εννοιώνmiddot

δ) οι διοικητικές έννοιες δεν είναι γενικά οι βέλτιστες για την πραγmicroατοποίηση οικονοmicroικών αναλύσεων και για την αξιολόγηση της οικονοmicroικής πολιτικής

EL 12 EL

126 Εντούτοις οι πηγές διοικητικών στοιχείων καλύπτουν πολύ ικανοποιητικά τις ανάγκες στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και λοιπών στατιστικών επειδή

α) έννοιες και ταξινοmicroήσεις που έχουν αρχικά δηmicroιουργηθεί για στατιστικούς σκοπούς microπορούν επίσης να χρησιmicroοποιούνται για διοικητικούς σκοπούς πχ ταξινόmicroηση των δαπανών της γενικής κυβέρνησης κατά είδοςmiddot

β) οι πηγές διοικητικών στοιχείων microπορεί να λαmicroβάνουν ρητά υπόψη τις (ξεχωριστές) ανάγκες στοιχείων των στατιστικώνmiddot αυτό ισχύει για παράδειγmicroα στο σύστηmicroα Intrastat για την παροχή πληροφοριών σχετικά microε τις παραδόσεις αγαθών microεταξύ κρατών microελών της ΕΕ

127 Οι κύριες έννοιες του ΕΣΛ είναι παγιωmicroένες και σταθερές για microεγάλο χρονικό διάστηmicroα επειδή

α) έχουν εγκριθεί ως διεθνές πρότυπο για πολλά χρόνιαmiddot

β) στις διαδοχικές διεθνείς κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς πολύ λίγες από τις βασικές έννοιες αλλάζουν

Αυτή η εννοιολογική συνέχεια microειώνει την ανάγκη επανυπολογισmicroού των χρονολογικών σειρών Επιπλέον περιορίζει την έκθεση των εννοιών σε εθνικές και διεθνείς πολιτικές πιέσεις Για τους λόγους αυτούς τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών έχουν χρησιmicroεύσει ως αντικειmicroενική βάση δεδοmicroένων για την οικονοmicroική πολιτική και την οικονοmicroική ανάλυση

128 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι εστιασmicroένες στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρους Τα αποθέmicroατα και οι ροές που δεν είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους ή που δεν έχουν σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

Η αρχή αυτή δεν εφαρmicroόζεται αυστηρά επειδή θα πρέπει επίσης να λαmicroβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις για συνέπεια και οι ανάγκες των χρηστών Για παράδειγmicroα απαιτείται για λόγους συνέπειας να καταγράφεται ως παραγωγή η αξία των συλλογικών υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση επειδή η πληρωmicroή αmicroοιβών στους εργαζοmicroένους και η αγορά κάθε είδους αγαθών και υπηρεσιών από φορείς της γενικής κυβέρνησης είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Επιπλέον για σκοπούς οικονοmicroικής ανάλυσης και πολιτικής η περιγραφή των συλλογικών υπηρεσιών της γενικής κυβέρνησης σε σχέση microε την υπόλοιπη εθνική οικονοmicroία αυξάνει τη χρησιmicroότητα των εθνικών λογαριασmicroών ως συνόλου

129 Το πεδίο εφαρmicroογής των εννοιών του ΕΣΛ microπορεί να αναδειχθεί microε την εξέταση ορισmicroένων σηmicroαντικών οριακών περιπτώσεων

Τα παρακάτω καταγράφονται εντός του ορίου παραγωγής του ΕΣΛ (βλ σηmicroεία 307 έως 309)

α) παραγωγή ατοmicroικών και συλλογικών υπηρεσιών από τη γενική κυβέρνησηmiddot

EL 13 EL

β) παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό από ιδιοκατοίκησηmiddot

γ) παραγωγή αγαθών για ιδία τελική κατανάλωση πχ γεωργικών προϊόντωνmiddot

δ) κατασκευή για ίδιο λογαριασmicroό περιλαmicroβανοmicroένης της κατασκευής από νοικοκυριάmiddot

ε) παραγωγή υπηρεσιών από αmicroειβόmicroενο οικιακό προσωπικόmiddot

στ) εκτροφή ιχθύων σε ιχθυοτροφείαmiddot

ζ) παραγωγή απαγορευmicroένη διά νόmicroου εφόσον όλες οι microονάδες που εmicroπλέκονται στη συναλλαγή συmicromicroετέχουν εθελοντικάmiddot

η) παραγωγή τα έσοδα της οποίας δεν δηλώνονται όλα στις φορολογικές αρχές πχ λαθραία παραγωγή υφασmicroάτων

130 Τα παρακάτω δεν εmicroπίπτουν στο όριο παραγωγής του ΕΣΛ και δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό πχ καθαρισmicroός παρασκευή γευmicroάτων ή φροντίδα ασθενών ή ηλικιωmicroένωνmiddot

β) εθελοντικές υπηρεσίες που δεν έχουν ως αποτέλεσmicroα την παραγωγή αγαθών πχ φροντίδα και καθαρισmicroός χωρίς αmicroοιβήmiddot

γ) φυσική αναπαραγωγή ιχθύων στην ανοικτή θάλασσα

131 Το ΕΣΛ καταγράφει όλες τις εκροές που προέρχονται από παραγωγή η οποία πραγmicroατοποιείται εντός του ορίου παραγωγής Εντούτοις οι εκροές (παραγωγή) των βοηθητικών δραστηριοτήτων δεν καταγράφονται Όλες οι εισροές που αναλώνονται από microια βοηθητική δραστηριότητα αντιmicroετωπίζονται ως εισροές στη δραστηριότητα που υποστηρίζει Αν microια επιχείρηση που πραγmicroατοποιεί microόνο βοηθητικές δραστηριότητες είναι στατιστικά παρατηρήσιmicroη microε την έννοια ότι υπάρχουν άmicroεσα διαθέσιmicroοι ξεχωριστοί λογαριασmicroοί για την παραγωγή που πραγmicroατοποιεί ή αν βρίσκεται σε τόπο γεωγραφικά διαφορετικό από τις επιχειρήσεις που εξυπηρετεί πρέπει να καταγραφεί ως ξεχωριστή microονάδα και να ταξινοmicroηθεί στον κλάδο που αντιστοιχεί στην κύρια δραστηριότητά της τόσο στους εθνικούς όσο και στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς Αν δεν υπάρχουν διαθέσιmicroα κατάλληλα βασικά στοιχεία η παραγωγή της βοηθητικής δραστηριότητας microπορεί να εκτιmicroηθεί ως το άθροισmicroα των στοιχείων του κόστους

132 Αν οι δραστηριότητες θεωρούνται παραγωγή και οι εκροές τους καταγράφονται τότε καταγράφονται επίσης και το αντίστοιχο εισόδηmicroα η αντίστοιχη απασχόληση η αντίστοιχη τελική κατανάλωση κλπ Για παράδειγmicroα αν η παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό λόγω ιδιοκατοίκησης καταγράφεται ως παραγωγή καταγράφονται επίσης το εισόδηmicroα και η τελική καταναλωτική δαπάνη που δηmicroιουργούνται από την εν λόγω παραγωγή για τους συγκεκριmicroένους

EL 14 EL

ιδιοκατοικούντες Έτσι διατηρείται η συνεκτικότητα microε το σύστηmicroα των στατιστικών εργασίας όπου δεν καταγράφεται απασχόληση για ιδιοκτησία κατοικιών Το αντίστροφο ισχύει όταν οι δραστηριότητες δεν καταγράφονται ως παραγωγή οι οικιακές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό δεν δηmicroιουργούν εισόδηmicroα και τελική καταναλωτική δαπάνη και εποmicroένως δεν υπάρχει απασχόληση

133 Το ΕΣΛ περιέχει επίσης ορισmicroένες συmicroβάσεις πχ

α) αποτίmicroηση της παραγωγής των φορέων της γενικής κυβέρνησηςmiddot

β) αποτίmicroηση της παραγωγής των ασφαλιστικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών χρηmicroατοοικονοmicroικής διαmicroεσολάβησης που microετρούνται έmicromicroεσαmiddot

γ) καταγραφή όλων των συλλογικών υπηρεσιών που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση ως τελική καταναλωτική δαπάνη και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωση

Ταξινόmicroηση κατά τοmicroέα

134 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί δηmicroιουργούνται microε την κατανοmicroή των microονάδων σε τοmicroείς πράγmicroα που επιτρέπει να παρουσιάζονται οι συναλλαγές και τα εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών κατά τοmicroέα Η παρουσίαση κατά τοmicroέα αποκαλύπτει πολλά βασικά microεγέθη για σκοπούς οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής Οι κύριοι τοmicroείς είναι τα νοικοκυριά η γενική κυβέρνηση οι εταιρείες (χρηmicroατοοικονοmicroικές και microη χρηmicroατοοικονοmicroικές) τα microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) και η αλλοδαπή

Η διάκριση microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων είναι σηmicroαντική Μια οντότητα ελεγχόmicroενη από τη γενική κυβέρνηση η οποία εmicroφανίζεται ως εταιρεία παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων ταξινοmicroείται στον τοmicroέα των εταιρειών έξω από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης Συνεπώς τα επίπεδα του ελλείmicromicroατος και του χρέους της εταιρείας δεν συνυπολογίζονται στο έλλειmicromicroα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης

135 Είναι σηmicroαντικό να καθοριστούν σαφή και ολοκληρωmicroένα κριτήρια για την κατανοmicroή των οντοτήτων σε τοmicroείς

Ο δηmicroόσιος τοmicroέας αποτελείται στην οικονοmicroία από όλες τις θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους που ελέγχονται από τη γενική κυβέρνηση Ο ιδιωτικός τοmicroέας αποτελείται από όλες τις υπόλοιπες microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

Στον πίνακα 11 παρατίθενται τα κριτήρια που χρησιmicroοποιούνται για τη διάκριση microεταξύ του δηmicroόσιου και του ιδιωτικού τοmicroέα και στον δηmicroόσιο τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης και του τοmicroέα των δηmicroόσιων επιχειρήσεων ενώ στον ιδιωτικό τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα των ΜΚΙΕΝ και του τοmicroέα των ιδιωτικών επιχειρήσεων

EL 15 EL

Πίνακας 11

Κριτήρια Έλεγχος από τη γενική κυβέρνηση

(δηmicroόσιος τοmicroέας)

Έλεγχος από τον ιδιωτικό τοmicroέα

(ιδιωτικός τοmicroέας)

Μη εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

Γενική κυβέρνηση

ΜΚΙΕΝ

Εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

∆ηmicroόσιες επιχειρήσεις

Ιδιωτικές επιχειρήσεις

136 Ως έλεγχος ορίζεται η ικανότητα καθορισmicroού της γενικής πολιτικής ή προγράmicromicroατος microιας θεσmicroικής microονάδας Πλήρης ορισmicroός του ελέγχου δίνεται στο σηmicroείο 226

137 Ο διαχωρισmicroός microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και συνεπώς για τις οντότητες του δηmicroόσιου τοmicroέα η κατάταξή τους στον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τοmicroέα των δηmicroοσίων επιχειρήσεων αποφασίζεται microε βάση τον ακόλουθο κανόνα

Μια δραστηριότητα θεωρείται δραστηριότητα παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων όταν τα αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες αποτελούν αντικείmicroενο εmicroπορίας υπό τους ακόλουθους όρους

1) οι πωλητές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση των κερδών τους σε microακροπρόθεσmicroη βάση πωλώντας αγαθά και υπηρεσίες ελεύθερα στην αγορά σε οποιονδήποτε είναι διατεθειmicroένος να πληρώσει τη ζητούmicroενη τιmicroήmiddot

2) οι αγοραστές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση του οφέλους τους δεδοmicroένων των περιορισmicroένων πόρων τους αγοράζοντας προϊόντα τα οποία ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους στην προσφερόmicroενη τιmicroήmiddot

3) υπάρχουν αποτελεσmicroατικές αγορές όπου οι πολίτες και οι αγοραστές έχουν πρόσβαση στην αγορά και πληροφορίες σχετικά microrsquo αυτή Μια αγορά microπορεί να λειτουργεί αποτελεσmicroατικά ακόmicroη και αν δεν πληρούνται απόλυτα οι εν λόγω όροι

138 Το επίπεδο λεπτοmicroέρειας του εννοιολογικού πλαισίου του ΕΣΛ παρέχει δυνατότητες ευελιξίας ορισmicroένες έννοιες δεν εmicroφανίζονται ρητά στο ΕΣΛ microπορούν όmicroως εύκολα να παραχθούν απrsquo αυτό Παράδειγmicroα αποτελεί η δηmicroιουργία νέων τοmicroέων microε αναδιάταξη των υποτοmicroέων που ορίζονται στο ΕΣΛ

139 Η ευελιξία εκφράζεται επίσης microε τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων κριτηρίων που δεν έρχονται σε σύγκρουση microε τη λογική του συστήmicroατος Για παράδειγmicroα τα κριτήρια αυτά microπορούν να επιτρέψουν την κατάρτιση λογαριασmicroών για υποτοmicroείς microε βάση το microέγεθος της απασχόλησης για τις παραγωγικές microονάδες ή το microέγεθος του

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 12 EL

126 Εντούτοις οι πηγές διοικητικών στοιχείων καλύπτουν πολύ ικανοποιητικά τις ανάγκες στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και λοιπών στατιστικών επειδή

α) έννοιες και ταξινοmicroήσεις που έχουν αρχικά δηmicroιουργηθεί για στατιστικούς σκοπούς microπορούν επίσης να χρησιmicroοποιούνται για διοικητικούς σκοπούς πχ ταξινόmicroηση των δαπανών της γενικής κυβέρνησης κατά είδοςmiddot

β) οι πηγές διοικητικών στοιχείων microπορεί να λαmicroβάνουν ρητά υπόψη τις (ξεχωριστές) ανάγκες στοιχείων των στατιστικώνmiddot αυτό ισχύει για παράδειγmicroα στο σύστηmicroα Intrastat για την παροχή πληροφοριών σχετικά microε τις παραδόσεις αγαθών microεταξύ κρατών microελών της ΕΕ

127 Οι κύριες έννοιες του ΕΣΛ είναι παγιωmicroένες και σταθερές για microεγάλο χρονικό διάστηmicroα επειδή

α) έχουν εγκριθεί ως διεθνές πρότυπο για πολλά χρόνιαmiddot

β) στις διαδοχικές διεθνείς κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς πολύ λίγες από τις βασικές έννοιες αλλάζουν

Αυτή η εννοιολογική συνέχεια microειώνει την ανάγκη επανυπολογισmicroού των χρονολογικών σειρών Επιπλέον περιορίζει την έκθεση των εννοιών σε εθνικές και διεθνείς πολιτικές πιέσεις Για τους λόγους αυτούς τα στοιχεία των εθνικών λογαριασmicroών έχουν χρησιmicroεύσει ως αντικειmicroενική βάση δεδοmicroένων για την οικονοmicroική πολιτική και την οικονοmicroική ανάλυση

128 Οι έννοιες του ΕΣΛ είναι εστιασmicroένες στην περιγραφή της οικονοmicroικής διεργασίας microε νοmicroισmicroατικούς και εύκολα παρατηρήσιmicroους όρους Τα αποθέmicroατα και οι ροές που δεν είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους ή που δεν έχουν σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

Η αρχή αυτή δεν εφαρmicroόζεται αυστηρά επειδή θα πρέπει επίσης να λαmicroβάνονται υπόψη οι απαιτήσεις για συνέπεια και οι ανάγκες των χρηστών Για παράδειγmicroα απαιτείται για λόγους συνέπειας να καταγράφεται ως παραγωγή η αξία των συλλογικών υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση επειδή η πληρωmicroή αmicroοιβών στους εργαζοmicroένους και η αγορά κάθε είδους αγαθών και υπηρεσιών από φορείς της γενικής κυβέρνησης είναι εύκολα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Επιπλέον για σκοπούς οικονοmicroικής ανάλυσης και πολιτικής η περιγραφή των συλλογικών υπηρεσιών της γενικής κυβέρνησης σε σχέση microε την υπόλοιπη εθνική οικονοmicroία αυξάνει τη χρησιmicroότητα των εθνικών λογαριασmicroών ως συνόλου

129 Το πεδίο εφαρmicroογής των εννοιών του ΕΣΛ microπορεί να αναδειχθεί microε την εξέταση ορισmicroένων σηmicroαντικών οριακών περιπτώσεων

Τα παρακάτω καταγράφονται εντός του ορίου παραγωγής του ΕΣΛ (βλ σηmicroεία 307 έως 309)

α) παραγωγή ατοmicroικών και συλλογικών υπηρεσιών από τη γενική κυβέρνησηmiddot

EL 13 EL

β) παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό από ιδιοκατοίκησηmiddot

γ) παραγωγή αγαθών για ιδία τελική κατανάλωση πχ γεωργικών προϊόντωνmiddot

δ) κατασκευή για ίδιο λογαριασmicroό περιλαmicroβανοmicroένης της κατασκευής από νοικοκυριάmiddot

ε) παραγωγή υπηρεσιών από αmicroειβόmicroενο οικιακό προσωπικόmiddot

στ) εκτροφή ιχθύων σε ιχθυοτροφείαmiddot

ζ) παραγωγή απαγορευmicroένη διά νόmicroου εφόσον όλες οι microονάδες που εmicroπλέκονται στη συναλλαγή συmicromicroετέχουν εθελοντικάmiddot

η) παραγωγή τα έσοδα της οποίας δεν δηλώνονται όλα στις φορολογικές αρχές πχ λαθραία παραγωγή υφασmicroάτων

130 Τα παρακάτω δεν εmicroπίπτουν στο όριο παραγωγής του ΕΣΛ και δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό πχ καθαρισmicroός παρασκευή γευmicroάτων ή φροντίδα ασθενών ή ηλικιωmicroένωνmiddot

β) εθελοντικές υπηρεσίες που δεν έχουν ως αποτέλεσmicroα την παραγωγή αγαθών πχ φροντίδα και καθαρισmicroός χωρίς αmicroοιβήmiddot

γ) φυσική αναπαραγωγή ιχθύων στην ανοικτή θάλασσα

131 Το ΕΣΛ καταγράφει όλες τις εκροές που προέρχονται από παραγωγή η οποία πραγmicroατοποιείται εντός του ορίου παραγωγής Εντούτοις οι εκροές (παραγωγή) των βοηθητικών δραστηριοτήτων δεν καταγράφονται Όλες οι εισροές που αναλώνονται από microια βοηθητική δραστηριότητα αντιmicroετωπίζονται ως εισροές στη δραστηριότητα που υποστηρίζει Αν microια επιχείρηση που πραγmicroατοποιεί microόνο βοηθητικές δραστηριότητες είναι στατιστικά παρατηρήσιmicroη microε την έννοια ότι υπάρχουν άmicroεσα διαθέσιmicroοι ξεχωριστοί λογαριασmicroοί για την παραγωγή που πραγmicroατοποιεί ή αν βρίσκεται σε τόπο γεωγραφικά διαφορετικό από τις επιχειρήσεις που εξυπηρετεί πρέπει να καταγραφεί ως ξεχωριστή microονάδα και να ταξινοmicroηθεί στον κλάδο που αντιστοιχεί στην κύρια δραστηριότητά της τόσο στους εθνικούς όσο και στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς Αν δεν υπάρχουν διαθέσιmicroα κατάλληλα βασικά στοιχεία η παραγωγή της βοηθητικής δραστηριότητας microπορεί να εκτιmicroηθεί ως το άθροισmicroα των στοιχείων του κόστους

132 Αν οι δραστηριότητες θεωρούνται παραγωγή και οι εκροές τους καταγράφονται τότε καταγράφονται επίσης και το αντίστοιχο εισόδηmicroα η αντίστοιχη απασχόληση η αντίστοιχη τελική κατανάλωση κλπ Για παράδειγmicroα αν η παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό λόγω ιδιοκατοίκησης καταγράφεται ως παραγωγή καταγράφονται επίσης το εισόδηmicroα και η τελική καταναλωτική δαπάνη που δηmicroιουργούνται από την εν λόγω παραγωγή για τους συγκεκριmicroένους

EL 14 EL

ιδιοκατοικούντες Έτσι διατηρείται η συνεκτικότητα microε το σύστηmicroα των στατιστικών εργασίας όπου δεν καταγράφεται απασχόληση για ιδιοκτησία κατοικιών Το αντίστροφο ισχύει όταν οι δραστηριότητες δεν καταγράφονται ως παραγωγή οι οικιακές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό δεν δηmicroιουργούν εισόδηmicroα και τελική καταναλωτική δαπάνη και εποmicroένως δεν υπάρχει απασχόληση

133 Το ΕΣΛ περιέχει επίσης ορισmicroένες συmicroβάσεις πχ

α) αποτίmicroηση της παραγωγής των φορέων της γενικής κυβέρνησηςmiddot

β) αποτίmicroηση της παραγωγής των ασφαλιστικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών χρηmicroατοοικονοmicroικής διαmicroεσολάβησης που microετρούνται έmicromicroεσαmiddot

γ) καταγραφή όλων των συλλογικών υπηρεσιών που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση ως τελική καταναλωτική δαπάνη και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωση

Ταξινόmicroηση κατά τοmicroέα

134 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί δηmicroιουργούνται microε την κατανοmicroή των microονάδων σε τοmicroείς πράγmicroα που επιτρέπει να παρουσιάζονται οι συναλλαγές και τα εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών κατά τοmicroέα Η παρουσίαση κατά τοmicroέα αποκαλύπτει πολλά βασικά microεγέθη για σκοπούς οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής Οι κύριοι τοmicroείς είναι τα νοικοκυριά η γενική κυβέρνηση οι εταιρείες (χρηmicroατοοικονοmicroικές και microη χρηmicroατοοικονοmicroικές) τα microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) και η αλλοδαπή

Η διάκριση microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων είναι σηmicroαντική Μια οντότητα ελεγχόmicroενη από τη γενική κυβέρνηση η οποία εmicroφανίζεται ως εταιρεία παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων ταξινοmicroείται στον τοmicroέα των εταιρειών έξω από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης Συνεπώς τα επίπεδα του ελλείmicromicroατος και του χρέους της εταιρείας δεν συνυπολογίζονται στο έλλειmicromicroα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης

135 Είναι σηmicroαντικό να καθοριστούν σαφή και ολοκληρωmicroένα κριτήρια για την κατανοmicroή των οντοτήτων σε τοmicroείς

Ο δηmicroόσιος τοmicroέας αποτελείται στην οικονοmicroία από όλες τις θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους που ελέγχονται από τη γενική κυβέρνηση Ο ιδιωτικός τοmicroέας αποτελείται από όλες τις υπόλοιπες microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

Στον πίνακα 11 παρατίθενται τα κριτήρια που χρησιmicroοποιούνται για τη διάκριση microεταξύ του δηmicroόσιου και του ιδιωτικού τοmicroέα και στον δηmicroόσιο τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης και του τοmicroέα των δηmicroόσιων επιχειρήσεων ενώ στον ιδιωτικό τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα των ΜΚΙΕΝ και του τοmicroέα των ιδιωτικών επιχειρήσεων

EL 15 EL

Πίνακας 11

Κριτήρια Έλεγχος από τη γενική κυβέρνηση

(δηmicroόσιος τοmicroέας)

Έλεγχος από τον ιδιωτικό τοmicroέα

(ιδιωτικός τοmicroέας)

Μη εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

Γενική κυβέρνηση

ΜΚΙΕΝ

Εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

∆ηmicroόσιες επιχειρήσεις

Ιδιωτικές επιχειρήσεις

136 Ως έλεγχος ορίζεται η ικανότητα καθορισmicroού της γενικής πολιτικής ή προγράmicromicroατος microιας θεσmicroικής microονάδας Πλήρης ορισmicroός του ελέγχου δίνεται στο σηmicroείο 226

137 Ο διαχωρισmicroός microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και συνεπώς για τις οντότητες του δηmicroόσιου τοmicroέα η κατάταξή τους στον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τοmicroέα των δηmicroοσίων επιχειρήσεων αποφασίζεται microε βάση τον ακόλουθο κανόνα

Μια δραστηριότητα θεωρείται δραστηριότητα παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων όταν τα αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες αποτελούν αντικείmicroενο εmicroπορίας υπό τους ακόλουθους όρους

1) οι πωλητές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση των κερδών τους σε microακροπρόθεσmicroη βάση πωλώντας αγαθά και υπηρεσίες ελεύθερα στην αγορά σε οποιονδήποτε είναι διατεθειmicroένος να πληρώσει τη ζητούmicroενη τιmicroήmiddot

2) οι αγοραστές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση του οφέλους τους δεδοmicroένων των περιορισmicroένων πόρων τους αγοράζοντας προϊόντα τα οποία ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους στην προσφερόmicroενη τιmicroήmiddot

3) υπάρχουν αποτελεσmicroατικές αγορές όπου οι πολίτες και οι αγοραστές έχουν πρόσβαση στην αγορά και πληροφορίες σχετικά microrsquo αυτή Μια αγορά microπορεί να λειτουργεί αποτελεσmicroατικά ακόmicroη και αν δεν πληρούνται απόλυτα οι εν λόγω όροι

138 Το επίπεδο λεπτοmicroέρειας του εννοιολογικού πλαισίου του ΕΣΛ παρέχει δυνατότητες ευελιξίας ορισmicroένες έννοιες δεν εmicroφανίζονται ρητά στο ΕΣΛ microπορούν όmicroως εύκολα να παραχθούν απrsquo αυτό Παράδειγmicroα αποτελεί η δηmicroιουργία νέων τοmicroέων microε αναδιάταξη των υποτοmicroέων που ορίζονται στο ΕΣΛ

139 Η ευελιξία εκφράζεται επίσης microε τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων κριτηρίων που δεν έρχονται σε σύγκρουση microε τη λογική του συστήmicroατος Για παράδειγmicroα τα κριτήρια αυτά microπορούν να επιτρέψουν την κατάρτιση λογαριασmicroών για υποτοmicroείς microε βάση το microέγεθος της απασχόλησης για τις παραγωγικές microονάδες ή το microέγεθος του

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 13 EL

β) παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό από ιδιοκατοίκησηmiddot

γ) παραγωγή αγαθών για ιδία τελική κατανάλωση πχ γεωργικών προϊόντωνmiddot

δ) κατασκευή για ίδιο λογαριασmicroό περιλαmicroβανοmicroένης της κατασκευής από νοικοκυριάmiddot

ε) παραγωγή υπηρεσιών από αmicroειβόmicroενο οικιακό προσωπικόmiddot

στ) εκτροφή ιχθύων σε ιχθυοτροφείαmiddot

ζ) παραγωγή απαγορευmicroένη διά νόmicroου εφόσον όλες οι microονάδες που εmicroπλέκονται στη συναλλαγή συmicromicroετέχουν εθελοντικάmiddot

η) παραγωγή τα έσοδα της οποίας δεν δηλώνονται όλα στις φορολογικές αρχές πχ λαθραία παραγωγή υφασmicroάτων

130 Τα παρακάτω δεν εmicroπίπτουν στο όριο παραγωγής του ΕΣΛ και δεν καταγράφονται στο ΕΣΛ

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό πχ καθαρισmicroός παρασκευή γευmicroάτων ή φροντίδα ασθενών ή ηλικιωmicroένωνmiddot

β) εθελοντικές υπηρεσίες που δεν έχουν ως αποτέλεσmicroα την παραγωγή αγαθών πχ φροντίδα και καθαρισmicroός χωρίς αmicroοιβήmiddot

γ) φυσική αναπαραγωγή ιχθύων στην ανοικτή θάλασσα

131 Το ΕΣΛ καταγράφει όλες τις εκροές που προέρχονται από παραγωγή η οποία πραγmicroατοποιείται εντός του ορίου παραγωγής Εντούτοις οι εκροές (παραγωγή) των βοηθητικών δραστηριοτήτων δεν καταγράφονται Όλες οι εισροές που αναλώνονται από microια βοηθητική δραστηριότητα αντιmicroετωπίζονται ως εισροές στη δραστηριότητα που υποστηρίζει Αν microια επιχείρηση που πραγmicroατοποιεί microόνο βοηθητικές δραστηριότητες είναι στατιστικά παρατηρήσιmicroη microε την έννοια ότι υπάρχουν άmicroεσα διαθέσιmicroοι ξεχωριστοί λογαριασmicroοί για την παραγωγή που πραγmicroατοποιεί ή αν βρίσκεται σε τόπο γεωγραφικά διαφορετικό από τις επιχειρήσεις που εξυπηρετεί πρέπει να καταγραφεί ως ξεχωριστή microονάδα και να ταξινοmicroηθεί στον κλάδο που αντιστοιχεί στην κύρια δραστηριότητά της τόσο στους εθνικούς όσο και στους περιφερειακούς λογαριασmicroούς Αν δεν υπάρχουν διαθέσιmicroα κατάλληλα βασικά στοιχεία η παραγωγή της βοηθητικής δραστηριότητας microπορεί να εκτιmicroηθεί ως το άθροισmicroα των στοιχείων του κόστους

132 Αν οι δραστηριότητες θεωρούνται παραγωγή και οι εκροές τους καταγράφονται τότε καταγράφονται επίσης και το αντίστοιχο εισόδηmicroα η αντίστοιχη απασχόληση η αντίστοιχη τελική κατανάλωση κλπ Για παράδειγmicroα αν η παραγωγή υπηρεσιών στέγασης για ίδιο λογαριασmicroό λόγω ιδιοκατοίκησης καταγράφεται ως παραγωγή καταγράφονται επίσης το εισόδηmicroα και η τελική καταναλωτική δαπάνη που δηmicroιουργούνται από την εν λόγω παραγωγή για τους συγκεκριmicroένους

EL 14 EL

ιδιοκατοικούντες Έτσι διατηρείται η συνεκτικότητα microε το σύστηmicroα των στατιστικών εργασίας όπου δεν καταγράφεται απασχόληση για ιδιοκτησία κατοικιών Το αντίστροφο ισχύει όταν οι δραστηριότητες δεν καταγράφονται ως παραγωγή οι οικιακές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό δεν δηmicroιουργούν εισόδηmicroα και τελική καταναλωτική δαπάνη και εποmicroένως δεν υπάρχει απασχόληση

133 Το ΕΣΛ περιέχει επίσης ορισmicroένες συmicroβάσεις πχ

α) αποτίmicroηση της παραγωγής των φορέων της γενικής κυβέρνησηςmiddot

β) αποτίmicroηση της παραγωγής των ασφαλιστικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών χρηmicroατοοικονοmicroικής διαmicroεσολάβησης που microετρούνται έmicromicroεσαmiddot

γ) καταγραφή όλων των συλλογικών υπηρεσιών που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση ως τελική καταναλωτική δαπάνη και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωση

Ταξινόmicroηση κατά τοmicroέα

134 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί δηmicroιουργούνται microε την κατανοmicroή των microονάδων σε τοmicroείς πράγmicroα που επιτρέπει να παρουσιάζονται οι συναλλαγές και τα εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών κατά τοmicroέα Η παρουσίαση κατά τοmicroέα αποκαλύπτει πολλά βασικά microεγέθη για σκοπούς οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής Οι κύριοι τοmicroείς είναι τα νοικοκυριά η γενική κυβέρνηση οι εταιρείες (χρηmicroατοοικονοmicroικές και microη χρηmicroατοοικονοmicroικές) τα microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) και η αλλοδαπή

Η διάκριση microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων είναι σηmicroαντική Μια οντότητα ελεγχόmicroενη από τη γενική κυβέρνηση η οποία εmicroφανίζεται ως εταιρεία παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων ταξινοmicroείται στον τοmicroέα των εταιρειών έξω από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης Συνεπώς τα επίπεδα του ελλείmicromicroατος και του χρέους της εταιρείας δεν συνυπολογίζονται στο έλλειmicromicroα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης

135 Είναι σηmicroαντικό να καθοριστούν σαφή και ολοκληρωmicroένα κριτήρια για την κατανοmicroή των οντοτήτων σε τοmicroείς

Ο δηmicroόσιος τοmicroέας αποτελείται στην οικονοmicroία από όλες τις θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους που ελέγχονται από τη γενική κυβέρνηση Ο ιδιωτικός τοmicroέας αποτελείται από όλες τις υπόλοιπες microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

Στον πίνακα 11 παρατίθενται τα κριτήρια που χρησιmicroοποιούνται για τη διάκριση microεταξύ του δηmicroόσιου και του ιδιωτικού τοmicroέα και στον δηmicroόσιο τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης και του τοmicroέα των δηmicroόσιων επιχειρήσεων ενώ στον ιδιωτικό τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα των ΜΚΙΕΝ και του τοmicroέα των ιδιωτικών επιχειρήσεων

EL 15 EL

Πίνακας 11

Κριτήρια Έλεγχος από τη γενική κυβέρνηση

(δηmicroόσιος τοmicroέας)

Έλεγχος από τον ιδιωτικό τοmicroέα

(ιδιωτικός τοmicroέας)

Μη εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

Γενική κυβέρνηση

ΜΚΙΕΝ

Εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

∆ηmicroόσιες επιχειρήσεις

Ιδιωτικές επιχειρήσεις

136 Ως έλεγχος ορίζεται η ικανότητα καθορισmicroού της γενικής πολιτικής ή προγράmicromicroατος microιας θεσmicroικής microονάδας Πλήρης ορισmicroός του ελέγχου δίνεται στο σηmicroείο 226

137 Ο διαχωρισmicroός microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και συνεπώς για τις οντότητες του δηmicroόσιου τοmicroέα η κατάταξή τους στον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τοmicroέα των δηmicroοσίων επιχειρήσεων αποφασίζεται microε βάση τον ακόλουθο κανόνα

Μια δραστηριότητα θεωρείται δραστηριότητα παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων όταν τα αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες αποτελούν αντικείmicroενο εmicroπορίας υπό τους ακόλουθους όρους

1) οι πωλητές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση των κερδών τους σε microακροπρόθεσmicroη βάση πωλώντας αγαθά και υπηρεσίες ελεύθερα στην αγορά σε οποιονδήποτε είναι διατεθειmicroένος να πληρώσει τη ζητούmicroενη τιmicroήmiddot

2) οι αγοραστές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση του οφέλους τους δεδοmicroένων των περιορισmicroένων πόρων τους αγοράζοντας προϊόντα τα οποία ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους στην προσφερόmicroενη τιmicroήmiddot

3) υπάρχουν αποτελεσmicroατικές αγορές όπου οι πολίτες και οι αγοραστές έχουν πρόσβαση στην αγορά και πληροφορίες σχετικά microrsquo αυτή Μια αγορά microπορεί να λειτουργεί αποτελεσmicroατικά ακόmicroη και αν δεν πληρούνται απόλυτα οι εν λόγω όροι

138 Το επίπεδο λεπτοmicroέρειας του εννοιολογικού πλαισίου του ΕΣΛ παρέχει δυνατότητες ευελιξίας ορισmicroένες έννοιες δεν εmicroφανίζονται ρητά στο ΕΣΛ microπορούν όmicroως εύκολα να παραχθούν απrsquo αυτό Παράδειγmicroα αποτελεί η δηmicroιουργία νέων τοmicroέων microε αναδιάταξη των υποτοmicroέων που ορίζονται στο ΕΣΛ

139 Η ευελιξία εκφράζεται επίσης microε τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων κριτηρίων που δεν έρχονται σε σύγκρουση microε τη λογική του συστήmicroατος Για παράδειγmicroα τα κριτήρια αυτά microπορούν να επιτρέψουν την κατάρτιση λογαριασmicroών για υποτοmicroείς microε βάση το microέγεθος της απασχόλησης για τις παραγωγικές microονάδες ή το microέγεθος του

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 14 EL

ιδιοκατοικούντες Έτσι διατηρείται η συνεκτικότητα microε το σύστηmicroα των στατιστικών εργασίας όπου δεν καταγράφεται απασχόληση για ιδιοκτησία κατοικιών Το αντίστροφο ισχύει όταν οι δραστηριότητες δεν καταγράφονται ως παραγωγή οι οικιακές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριό δεν δηmicroιουργούν εισόδηmicroα και τελική καταναλωτική δαπάνη και εποmicroένως δεν υπάρχει απασχόληση

133 Το ΕΣΛ περιέχει επίσης ορισmicroένες συmicroβάσεις πχ

α) αποτίmicroηση της παραγωγής των φορέων της γενικής κυβέρνησηςmiddot

β) αποτίmicroηση της παραγωγής των ασφαλιστικών υπηρεσιών και των υπηρεσιών χρηmicroατοοικονοmicroικής διαmicroεσολάβησης που microετρούνται έmicromicroεσαmiddot

γ) καταγραφή όλων των συλλογικών υπηρεσιών που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση ως τελική καταναλωτική δαπάνη και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωση

Ταξινόmicroηση κατά τοmicroέα

134 Οι τοmicroεακοί λογαριασmicroοί δηmicroιουργούνται microε την κατανοmicroή των microονάδων σε τοmicroείς πράγmicroα που επιτρέπει να παρουσιάζονται οι συναλλαγές και τα εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών κατά τοmicroέα Η παρουσίαση κατά τοmicroέα αποκαλύπτει πολλά βασικά microεγέθη για σκοπούς οικονοmicroικής και δηmicroοσιονοmicroικής πολιτικής Οι κύριοι τοmicroείς είναι τα νοικοκυριά η γενική κυβέρνηση οι εταιρείες (χρηmicroατοοικονοmicroικές και microη χρηmicroατοοικονοmicroικές) τα microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ) και η αλλοδαπή

Η διάκριση microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων είναι σηmicroαντική Μια οντότητα ελεγχόmicroενη από τη γενική κυβέρνηση η οποία εmicroφανίζεται ως εταιρεία παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων ταξινοmicroείται στον τοmicroέα των εταιρειών έξω από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης Συνεπώς τα επίπεδα του ελλείmicromicroατος και του χρέους της εταιρείας δεν συνυπολογίζονται στο έλλειmicromicroα και το χρέος της γενικής κυβέρνησης

135 Είναι σηmicroαντικό να καθοριστούν σαφή και ολοκληρωmicroένα κριτήρια για την κατανοmicroή των οντοτήτων σε τοmicroείς

Ο δηmicroόσιος τοmicroέας αποτελείται στην οικονοmicroία από όλες τις θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους που ελέγχονται από τη γενική κυβέρνηση Ο ιδιωτικός τοmicroέας αποτελείται από όλες τις υπόλοιπες microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

Στον πίνακα 11 παρατίθενται τα κριτήρια που χρησιmicroοποιούνται για τη διάκριση microεταξύ του δηmicroόσιου και του ιδιωτικού τοmicroέα και στον δηmicroόσιο τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης και του τοmicroέα των δηmicroόσιων επιχειρήσεων ενώ στον ιδιωτικό τοmicroέα για τη διάκριση microεταξύ του τοmicroέα των ΜΚΙΕΝ και του τοmicroέα των ιδιωτικών επιχειρήσεων

EL 15 EL

Πίνακας 11

Κριτήρια Έλεγχος από τη γενική κυβέρνηση

(δηmicroόσιος τοmicroέας)

Έλεγχος από τον ιδιωτικό τοmicroέα

(ιδιωτικός τοmicroέας)

Μη εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

Γενική κυβέρνηση

ΜΚΙΕΝ

Εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

∆ηmicroόσιες επιχειρήσεις

Ιδιωτικές επιχειρήσεις

136 Ως έλεγχος ορίζεται η ικανότητα καθορισmicroού της γενικής πολιτικής ή προγράmicromicroατος microιας θεσmicroικής microονάδας Πλήρης ορισmicroός του ελέγχου δίνεται στο σηmicroείο 226

137 Ο διαχωρισmicroός microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και συνεπώς για τις οντότητες του δηmicroόσιου τοmicroέα η κατάταξή τους στον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τοmicroέα των δηmicroοσίων επιχειρήσεων αποφασίζεται microε βάση τον ακόλουθο κανόνα

Μια δραστηριότητα θεωρείται δραστηριότητα παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων όταν τα αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες αποτελούν αντικείmicroενο εmicroπορίας υπό τους ακόλουθους όρους

1) οι πωλητές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση των κερδών τους σε microακροπρόθεσmicroη βάση πωλώντας αγαθά και υπηρεσίες ελεύθερα στην αγορά σε οποιονδήποτε είναι διατεθειmicroένος να πληρώσει τη ζητούmicroενη τιmicroήmiddot

2) οι αγοραστές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση του οφέλους τους δεδοmicroένων των περιορισmicroένων πόρων τους αγοράζοντας προϊόντα τα οποία ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους στην προσφερόmicroενη τιmicroήmiddot

3) υπάρχουν αποτελεσmicroατικές αγορές όπου οι πολίτες και οι αγοραστές έχουν πρόσβαση στην αγορά και πληροφορίες σχετικά microrsquo αυτή Μια αγορά microπορεί να λειτουργεί αποτελεσmicroατικά ακόmicroη και αν δεν πληρούνται απόλυτα οι εν λόγω όροι

138 Το επίπεδο λεπτοmicroέρειας του εννοιολογικού πλαισίου του ΕΣΛ παρέχει δυνατότητες ευελιξίας ορισmicroένες έννοιες δεν εmicroφανίζονται ρητά στο ΕΣΛ microπορούν όmicroως εύκολα να παραχθούν απrsquo αυτό Παράδειγmicroα αποτελεί η δηmicroιουργία νέων τοmicroέων microε αναδιάταξη των υποτοmicroέων που ορίζονται στο ΕΣΛ

139 Η ευελιξία εκφράζεται επίσης microε τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων κριτηρίων που δεν έρχονται σε σύγκρουση microε τη λογική του συστήmicroατος Για παράδειγmicroα τα κριτήρια αυτά microπορούν να επιτρέψουν την κατάρτιση λογαριασmicroών για υποτοmicroείς microε βάση το microέγεθος της απασχόλησης για τις παραγωγικές microονάδες ή το microέγεθος του

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 15 EL

Πίνακας 11

Κριτήρια Έλεγχος από τη γενική κυβέρνηση

(δηmicroόσιος τοmicroέας)

Έλεγχος από τον ιδιωτικό τοmicroέα

(ιδιωτικός τοmicroέας)

Μη εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

Γενική κυβέρνηση

ΜΚΙΕΝ

Εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή

∆ηmicroόσιες επιχειρήσεις

Ιδιωτικές επιχειρήσεις

136 Ως έλεγχος ορίζεται η ικανότητα καθορισmicroού της γενικής πολιτικής ή προγράmicromicroατος microιας θεσmicroικής microονάδας Πλήρης ορισmicroός του ελέγχου δίνεται στο σηmicroείο 226

137 Ο διαχωρισmicroός microεταξύ δραστηριοτήτων παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και δραστηριοτήτων παραγωγής microη εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων και συνεπώς για τις οντότητες του δηmicroόσιου τοmicroέα η κατάταξή τους στον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης ή στον τοmicroέα των δηmicroοσίων επιχειρήσεων αποφασίζεται microε βάση τον ακόλουθο κανόνα

Μια δραστηριότητα θεωρείται δραστηριότητα παραγωγής εmicroπορεύσιmicroων προϊόντων όταν τα αντίστοιχα αγαθά και υπηρεσίες αποτελούν αντικείmicroενο εmicroπορίας υπό τους ακόλουθους όρους

1) οι πωλητές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση των κερδών τους σε microακροπρόθεσmicroη βάση πωλώντας αγαθά και υπηρεσίες ελεύθερα στην αγορά σε οποιονδήποτε είναι διατεθειmicroένος να πληρώσει τη ζητούmicroενη τιmicroήmiddot

2) οι αγοραστές ενεργούν microε σκοπό τη microεγιστοποίηση του οφέλους τους δεδοmicroένων των περιορισmicroένων πόρων τους αγοράζοντας προϊόντα τα οποία ικανοποιούν καλύτερα τις ανάγκες τους στην προσφερόmicroενη τιmicroήmiddot

3) υπάρχουν αποτελεσmicroατικές αγορές όπου οι πολίτες και οι αγοραστές έχουν πρόσβαση στην αγορά και πληροφορίες σχετικά microrsquo αυτή Μια αγορά microπορεί να λειτουργεί αποτελεσmicroατικά ακόmicroη και αν δεν πληρούνται απόλυτα οι εν λόγω όροι

138 Το επίπεδο λεπτοmicroέρειας του εννοιολογικού πλαισίου του ΕΣΛ παρέχει δυνατότητες ευελιξίας ορισmicroένες έννοιες δεν εmicroφανίζονται ρητά στο ΕΣΛ microπορούν όmicroως εύκολα να παραχθούν απrsquo αυτό Παράδειγmicroα αποτελεί η δηmicroιουργία νέων τοmicroέων microε αναδιάταξη των υποτοmicroέων που ορίζονται στο ΕΣΛ

139 Η ευελιξία εκφράζεται επίσης microε τη δυνατότητα εισαγωγής πρόσθετων κριτηρίων που δεν έρχονται σε σύγκρουση microε τη λογική του συστήmicroατος Για παράδειγmicroα τα κριτήρια αυτά microπορούν να επιτρέψουν την κατάρτιση λογαριασmicroών για υποτοmicroείς microε βάση το microέγεθος της απασχόλησης για τις παραγωγικές microονάδες ή το microέγεθος του

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 16 EL

εισοδήmicroατος για τα νοικοκυριά Για την απασχόληση microπορεί να εισαχθεί η επιmicroέρους ταξινόmicroηση κατά επίπεδο εκπαίδευσης ηλικία και φύλο

∆ορυφορικοί λογαριασmicroοί

140 Για ορισmicroένες ανάγκες στοιχείων θα πρέπει να καταρτίζονται ξεχωριστοί δορυφορικοί λογαριασmicroοί

Παραδείγmicroατα αποτελούν τα ακόλουθα

α) microήτρες κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ)middot

β) ρόλος του τουρισmicroού στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

γ) ανάλυση του κόστους και της χρηmicroατοδότησης της υγειονοmicroικής περίθαλψηςmiddot

δ) έρευνα και ανάπτυξη που αναγνωρίζονται ως σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου διανοητικής ιδιοκτησίαςmiddot

ε) αναγνώριση του ανθρώπινου δυναmicroικού ως περιουσιακού στοιχείου στην εθνική οικονοmicroίαmiddot

στ) ανάλυση του εισοδήmicroατος και των δαπανών των νοικοκυριών microε βάση έννοιες microε microικροοικονοmicroικό προσανατολισmicroό για το εισόδηmicroα και τις δαπάνεςmiddot

ζ) αλληλεπίδραση microεταξύ του περιβάλλοντος και της οικονοmicroίαςmiddot

η) παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριώνmiddot

θ) ανάλυση των microεταβολών της ευηmicroερίαςmiddot

ι) ανάλυση των διαφορών microεταξύ των στοιχείων των εθνικών λογαριασmicroών και των στοιχείων των επιχειρηmicroατικών λογαριασmicroών και της επίδρασής τους στις χρηmicroατιστηριακές και τις συναλλαγmicroατικές αγορέςmiddot

ια) εκτίmicroηση των φορολογικών εισόδων

141 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί microπορούν να εξυπηρετήσουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων microε τους ακόλουθους τρόπους

α) παρουσίαση περισσότερων λεπτοmicroερειών όπου απαιτούνται και εξάλειψη περιττών λεπτοmicroερειώνmiddot

β) διεύρυνση του πεδίου εφαρmicroογής του λογιστικού πλαισίου microε την προσθήκη microη νοmicroισmicroατικών πληροφοριών πχ σχετικά microε τη ρύπανση και τα περιβαλλοντικά περιουσιακά στοιχείαmiddot

γ) αλλαγή ορισmicroένων βασικών εννοιών πχ microε τη διεύρυνση της έννοιας του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου microέσω της συνεκτίmicroησης των δαπανών για την εκπαίδευση

142 Η microήτρα κοινωνικής λογιστικής (ΜΚΛ) είναι microια παρουσίαση microε τη microορφή microητρών που εξετάζει τις διασυνδέσεις microεταξύ των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και των

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 17 EL

τοmicroεακών λογαριασmicroών Μια ΜΚΛ παρέχει πρόσθετες πληροφορίες σχετικά microε το επίπεδο και τη σύνθεση της απασχόλησηςανεργίας microέσω της υποδιαίρεσης του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας κατά είδος απασχολουmicroένου Αυτή η υποδιαίρεση εφαρmicroόζεται τόσο στη χρήση της εργασίας κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας όπως εmicroφανίζεται στους πίνακες χρήσεων όσο και στην προσφορά εργασίας κατά κοινωνικοοικονοmicroική υποοmicroάδα όπως εmicroφανίζεται στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος των υποτοmicroέων του τοmicroέα των νοικοκυριών Έτσι παρουσιάζεται microε συστηmicroατικό τρόπο η προσφορά και η χρήση διαφόρων κατηγοριών υπηρεσιών εργασίας

143 Στους δορυφορικούς λογαριασmicroούς πρέπει να διατηρούνται όλες οι βασικές έννοιες και ταξινοmicroήσεις του πρότυπου πλαισίου Αλλαγές στις έννοιες θα πρέπει να γίνονται microόνο όταν αυτός είναι ο σκοπός του δορυφορικού λογαριασmicroού Σε τέτοιες περιπτώσεις ο δορυφορικός λογαριασmicroός θα πρέπει επίσης να περιέχει έναν πίνακα που θα δείχνει τη διασύνδεση microεταξύ των κύριων συγκεντρωτικών microεγεθών του δορυφορικού λογαριασmicroού και των αντίστοιχων του πρότυπου πλαισίου Έτσι το πρότυπο πλαίσιο διατηρεί τον ρόλο του ως πλαισίου αναφοράς ενώ ταυτόχρονα ικανοποιούνται πιο εξειδικευmicroένες ανάγκες

144 Γενικά το πρότυπο πλαίσιο δεν περιλαmicroβάνει microεγέθη αποθεmicroάτων και ροών που δεν είναι άmicroεσα παρατηρήσιmicroα σε νοmicroισmicroατικούς όρους (ή χωρίς σαφές νοmicroισmicroατικό αντίστοιχο) Λόγω της φύσης τους η ανάλυση αυτών των αποθεmicroάτων και ροών καλύπτεται συνήθως ικανοποιητικά microε την κατάρτιση στατιστικών σε microη νοmicroισmicroατικούς όρους πχ

α) η παραγωγή στο εσωτερικό των νοικοκυριών microπορεί να περιγραφεί microε βάση τις ώρες που διατίθενται για τις εναλλακτικές χρήσειςmiddot

β) η εκπαίδευση microπορεί να περιγραφεί microε βάση το είδος εκπαίδευσης τον αριθmicroό microαθητών τον microέσο αριθmicroό ετών εκπαίδευσης πριν από την απόκτηση του πτυχίου κλπmiddot

γ) οι συνέπειες της ρύπανσης microπορούν να περιγραφούν microε βάση τις microεταβολές του αριθmicroού των ζωντανών ειδών της υγείας των δέντρων ενός δάσους του όγκου απορριmicromicroάτων των ποσοστών microονοξειδίου του άνθρακα και των επιπέδων ακτινοβολίας κλπ

145 Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί παρέχουν τη δυνατότητα διασύνδεσης αυτών των microη νοmicroισmicroατικού χαρακτήρα στατιστικών microε το πρότυπο πλαίσιο εθνικών λογαριασmicroών Η χρήση των ταξινοmicroήσεων που χρησιmicroοποιούνται στο πρότυπο πλαίσιο για τις εν λόγω microη νοmicroισmicroατικές στατιστικές επιτρέπει να γίνεται η διασύνδεση πχ η ταξινόmicroηση κατά είδος νοικοκυριού ή η ταξινόmicroηση κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας Έτσι καταρτίζεται ένα συνεπές διευρυmicroένο πλαίσιο Το πλαίσιο αυτό microπορεί κατόπιν να χρησιmicroεύσει ως βάση δεδοmicroένων για την ανάλυση και την αξιολόγηση των αλληλεπιδράσεων microεταξύ των microεταβλητών του πρότυπου πλαισίου και των microεταβλητών του διευρυmicroένου τmicroήmicroατος

146 Το πρότυπο πλαίσιο και τα κύρια συγκεντρωτικά microεγέθη του δεν περιγράφουν τις microεταβολές της ευηmicroερίας Μπορούν να καταρτιστούν διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί που να περιλαmicroβάνουν επίσης τις τεκmicroαρτές νοmicroισmicroατικές αξίες των ακόλουθων πχ στοιχείων

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 18 EL

α) οικιακές και προσωπικές υπηρεσίες που παράγονται και αναλώνονται microέσα στο ίδιο νοικοκυριόmiddot

β) microεταβολές του ελεύθερου χρόνουmiddot

γ) θετικά και αρνητικά στοιχεία της ζωής σε αστικές περιοχέςmiddot

δ) ανισότητες στη διανοmicroή του εισοδήmicroατος microεταξύ των ατόmicroων

147 Οι διευρυmicroένοι λογαριασmicroοί microπορούν επίσης να αναταξινοmicroήσουν την τελική δαπάνη για αναγκαία κακά (πχ άmicroυνα) ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ κατανάλωση που δεν συmicroβάλλει στην ευηmicroερία Επίσης οι ζηmicroιές από πληmicromicroύρες και άλλες φυσικές καταστροφές microπορούν να ταξινοmicroηθούν ως ενδιάmicroεση ανάλωση δηλ ως microείωση της (απόλυτης) ευηmicroερίας Έτσι microπορεί κάποιος να επιχειρήσει την κατασκευή ενός πολύ πρόχειρου και πολύ ατελούς δείκτη των microεταβολών της ευηmicroερίας Ωστόσο η ευηmicroερία έχει πολλές διαστάσεις οι περισσότερες από τις οποίες δύσκολα microπορούν να εκφραστούν σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως microια καλύτερη λύση για τη microέτρηση της ευηmicroερίας είναι η χρήση για κάθε διάσταση ξεχωριστών δεικτών και microονάδων microέτρησης Οι δείκτες αυτοί microπορεί να είναι για παράδειγmicroα η παιδική θνησιmicroότητα το προσδόκιmicroο ζωής το ποσοστό γραmicromicroατισmicroού των ενηλίκων και το εθνικό κατά κεφαλήν εισόδηmicroα Οι δείκτες αυτοί θα microπορούσαν να ενσωmicroατωθούν σε έναν δορυφορικό λογαριασmicroό

148 Για να επιτευχθεί ένα συνεπές διεθνώς συmicroβατό πλαίσιο δεν χρησιmicroοποιούνται στο ΕΣΛ διοικητικές έννοιες Πάντως για διάφορους σκοπούς στο εσωτερικό microιας χώρας η συγκέντρωση στοιχείων microε βάση διοικητικές έννοιες microπορεί να είναι ιδιαίτερα χρήσιmicroη Για παράδειγmicroα για την εκτίmicroηση των φορολογικών εσόδων απαιτούνται στατιστικές του φορολογητέου εισοδήmicroατος Οι στατιστικές αυτές microπορούν να παραχθούν microε ορισmicroένες τροποποιήσεις των στατιστικών των εθνικών λογαριασmicroών

149 Παρόmicroοια προσέγγιση microπορεί να χρησιmicroοποιηθεί για έννοιες που χρησιmicroοποιούνται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική πχ για τα ακόλουθα

α) την έννοια του πληθωρισmicroού που χρησιmicroοποιείται για την αύξηση των συντάξεων των παροχών ανεργίας ή του εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας των δηmicroοσίων υπαλλήλωνmiddot

β) τις έννοιες των φόρων των κοινωνικών εισφορών της γενικής κυβέρνησης και του συλλογικού τοmicroέα που χρησιmicroοποιούνται για τον προσδιορισmicroό του βέλτιστου microεγέθους του συλλογικού τοmicroέαmiddot

γ) την έννοια των laquoστρατηγικώνraquo τοmicroέωνκλάδων που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτική ή στην οικονοmicroική πολιτική της ΕΕ

δ) την έννοια των laquoεπιχειρηmicroατικών επενδύσεωνraquo που χρησιmicroοποιείται στην εθνική οικονοmicroική πολιτικήmiddot

ε) πίνακα που παρουσιάζει πλήρη καταχώριση των συντάξεων

Οι δορυφορικοί λογαριασmicroοί ή συmicroπληρωmicroατικοί πίνακες microπορούν να καλύψουν τέτοιες ανάγκες στοιχείων

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 19 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008

150 Το ΕΣΛ 2010 βασίζεται στις έννοιες του System of National Accounts (Συστήmicroατος εθνικών λογαριασmicroών) 2008 (SNA 2008) το οποίο παρέχει κατευθυντήριες γραmicromicroές για τους εθνικούς λογαριασmicroούς για όλες τις χώρες του κόσmicroου Ωστόσο υπάρχουν ορισmicroένες διαφορές microεταξύ του ΕΣΛ 2010 και του SNA 2008

α) διαφορές παρουσίασης πχ

1) στο ΕΣΛ υπάρχουν ξεχωριστά κεφάλαια για τις συναλλαγές προϊόντων τις διανεmicroητικές συναλλαγές και τις χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές Αντίθετα στο SNA οι συναλλαγές αυτές παρουσιάζονται σε κεφάλαια διαmicroορφωmicroένα κατά λογαριασmicroό πχ κεφάλαια για τον λογαριασmicroό παραγωγής τον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος τον λογαριασmicroό κεφαλαίου και τον λογαριασmicroό της αλλοδαπήςmiddot

2) το ΕΣΛ περιγράφει microια έννοια παρέχοντας έναν ορισmicroό και έναν κατάλογο του τι περιλαmicroβάνεται και τι εξαιρείται Το SNA περιγράφει συνήθως τις έννοιες πιο γενικά και εξηγεί το σκεπτικό των συνθηκών (δηλ των κατά σύmicroβαση κανόνων) που χρησιmicroοποιούνταιmiddot

β) οι έννοιες του ΕΣΛ είναι σε πολλές περιπτώσεις πιο εξειδικευmicroένες και πιο ακριβείς από τις αντίστοιχες του SNA πχ

1) το SNA δεν περιλαmicroβάνει ειδικά κριτήρια για την κατηγοριοποίηση της παραγωγής σε εmicroπορεύσιmicroη για ιδία τελική χρήση και microη εmicroπορεύσιmicroη Ως εκ τούτου το ΕΣΛ εισήγαγε λεπτοmicroερέστερες διατάξεις έτσι ώστε να εξασφαλιστεί microια οmicroοιόmicroορφη προσέγγισηmiddot

2) το ΕΣΛ υποθέτει ότι διάφορα είδη παραγωγής αγαθών από νοικοκυριά όπως η ύφανση και η κατασκευή επίπλων δεν είναι σηmicroαντικά στα κράτη microέλη της ΕΕ και εποmicroένως δεν χρειάζεται να καταγράφονταιmiddot

3) το ΕΣΛ κάνει αναφορά σε θεσmicroικές ρυθmicroίσεις σε επίπεδο ΕΕ όπως το σύστηmicroα Intrastat για την καταγραφή των εντός της ΕΕ ροών των αγαθών και των συνεισφορών των κρατών microελών στην ΕΕmiddot

4) το ΕΣΛ περιέχει ειδικές ταξινοmicroήσεις για την ΕΕ πχ τη CPA για τα προϊόντα και τη NACE αναθ 2 για τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας (και οι δύο είναι εναρmicroονισmicroένες microε τις αντίστοιχες ταξινοmicroήσεις των Ηνωmicroένων Εθνών)middot

5) το ΕΣΛ περιέχει microια πρόσθετη ταξινόmicroηση για όλες τις εξωτερικές συναλλαγές αυτές διαιρούνται σε συναλλαγές microεταξύ microόνιmicroων κατοίκων της ΕΕ και σε συναλλαγές microε microόνιmicroους κατοίκους χωρών οι οποίες δεν είναι microέλη της ΕΕmiddot

6) το ΕΣΛ περιέχει microια αναδιάταξη των υποτοmicroέων του SNA για τον τοmicroέα των χρηmicroατοοικονοmicroικών εταιρειών έτσι ώστε να ικανοποιηθούν οι ανάγκες της Ευρωπαϊκής Νοmicroισmicroατικής Ένωσης

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 20 EL

Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995

151 Το ΕΣΛ 2010 διαφέρει από το ΕΣΟΛ 1995 τόσο από άποψη πεδίου εφαρmicroογής όσο και από άποψη εννοιών Οι περισσότερες από τις διαφορές αυτές αντιστοιχούν στις διαφορές microεταξύ του SNA 1993 και του SNA 2008 Οι κύριες διάφορες είναι οι ακόλουθες

α) Η αναγνώριση της έρευνας και ανάπτυξης ως σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου που οδηγεί σε περιουσιακά στοιχεία διανοητικής ιδιοκτησίας Η microεταβολή αυτή πρέπει να καταγράφεται σε δορυφορικό λογαριασmicroό και να περιλαmicroβάνεται στους βασικούς λογαριασmicroούς αν η αξιοπιστία και η εναρmicroόνιση των σχετικών microετρήσεων microεταξύ των κρατών microελών της ΕΕ είναι επαρκείς

β) Οι δαπάνες για οπλικά συστήmicroατα που εντάσσονται στον γενικό ορισmicroό των περιουσιακών στοιχείων έχουν ταξινοmicroηθεί ως σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και όχι ως ενδιάmicroεση ανάλωσηmiddot

γ) Εισήχθη η αναλυτική έννοια των υπηρεσιών κεφαλαίου για την εmicroπορεύσιmicroη παραγωγή έτσι ώστε microπορεί να καταρτιστεί ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας ο οποίος θα τις εmicroφανίζει ως συνιστώσα της προστιθέmicroενης αξίαςmiddot

δ) Το όριο των χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων επεκτάθηκε ώστε να διευρυνθεί η κάλυψη των συmicroβάσεων που αφορούν χρηmicroατοοικονοmicroικά παράγωγαmiddot

ε) Νέοι κανόνες για την καταγραφή των συνταξιοδοτικών δικαιωmicroάτων Καθιερώθηκε ένας συmicroπληρωmicroατικός πίνακας στους λογαριασmicroούς έτσι ώστε να καταστεί δυνατή η καταγραφή εκτιmicroήσεων για όλες τις υποχρεώσεις των συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κεφαλαιοποιητικών ή διανεmicroητικών Όλες οι πληροφορίες που απαιτούνται για microια πλήρη ανάλυση παρέχονται σrsquo αυτόν τον πίνακα ο οποίος παρουσιάζει τις υποχρεώσεις και τις σχετικές ροές για όλα τα ιδιωτικά και δηmicroόσια συνταξιοδοτικά συστήmicroατα κεφαλαιοποιητικά ή διανεmicroητικά συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των δηmicroόσιων συνταξιοδοτικών συστηmicroάτων κοινωνικής ασφάλισης

στ) Η εφαρmicroογή των κανόνων που διέπουν την αλλαγή της κυριότητας αγαθών έχει γίνει ενιαία πράγmicroα που συνεπάγεται αλλαγές στην καταγραφή του διαmicroεσολαβητικού εmicroπορίου και των αγαθών που αποστέλλονται για microεταποίηση τόσο στην αλλοδαπή όσο και στην εγχώρια οικονοmicroία Ως εκ τούτου τα αγαθά που αποστέλλονται για microεταποίηση στην αλλοδαπή καταγράφονται σε καθαρή βάση σε αντίθεση microε τα προηγούmicroενα SNA και ΕΣΛ όπου η εν λόγω καταγραφή γινόταν σε ακαθάριστη βάση Η αλλαγή αυτή έχει σηmicroαντικές συνέπειες για την καταγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων στο πλαίσιο προσφοράς και χρήσηςmiddot

ζ) ∆ίνεται microεγαλύτερη καθοδήγηση σχετικά microε τις χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείες γενικά και τις οντότητες ειδικού σκοπού (ΟΕΣ) ειδικότερα Η αντιmicroετώπιση των ελεγχόmicroενων από τη γενική κυβέρνηση ΟΕΣ που δραστηριοποιούνται στην αλλοδαπή άλλαξε έτσι ώστε να εξασφαλιστεί ότι οι υποχρεώσεις που αναλαmicroβάνονται από τις ΟΕΣ εmicroφανίζονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησηςmiddot

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 21 EL

η) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των υπερβολικών microερισmicroάτων που πληρώνονται από τις δηmicroόσιες επιχειρήσεις πρέπει να αντιmicroετωπίζονται ως κατrsquo εξαίρεση πληρωmicroές και αναλήψεις από το microετοχικό κεφάλαιοmiddot

θ) Ορίστηκαν οι αρχές για την αντιmicroετώπιση των συmicroπράξεων microεταξύ δηmicroόσιου και ιδιωτικού τοmicroέα και αναλύθηκε η αντιmicroετώπιση των οργανισmicroών αναδιάρθρωσηςmiddot

ι) Αποσαφηνίστηκαν οι συναλλαγές microεταξύ γενικής κυβέρνησης και δηmicroόσιων επιχειρήσεων συmicroπεριλαmicroβανοmicroένων των συναλλαγών που γίνονται microε microέσα τιτλοποίησης έτσι ώστε να βελτιωθεί η καταγραφή στοιχείων που θα microπορούσαν να επηρεάσουν σηmicroαντικά το δηmicroόσιο χρέοςmiddot

ια) Αποσαφηνίστηκε η αντιmicroετώπιση των εγγυήσεων δανείων και υιοθετήθηκε νέα αντιmicroετώπιση για τις τυποποιηmicroένες εγγυήσεις δανείων όπως οι εγγυήσεις εξαγωγικών πιστώσεων και οι εγγυήσεις φοιτητικών δανείων Η νέα αντιmicroετώπιση προβλέπει ότι σε συνάρτηση microε την πιθανή χρήση (κατάπτωση) των εγγυήσεων πρέπει να αναγνωριστούν στους λογαριασmicroούς ένα χρηmicroατοοικονοmicroικό περιουσιακό στοιχείο και microια χρηmicroατοοικονοmicroική υποχρέωση

152 Οι διαφορές του ΕΣΛ 2010 έναντι του ΕΣΛ 95 δεν περιορίζονται σε εννοιολογικές αλλαγές Υπάρχουν σηmicroαντικές διαφορές στο πεδίο εφαρmicroογής microε νέα κεφάλαια για τους δορυφορικούς λογαριασmicroούς τους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης και τους λογαριασmicroούς της αλλοδαπής Υπάρχουν επίσης σηmicroαντικές επεκτάσεις στα κεφάλαια τα σχετικά microε τους τριmicroηνιαίους λογαριασmicroούς και τους περιφερειακούς λογαριασmicroούς

ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ

153 Τα κύρια χαρακτηριστικά του συστήmicroατος είναι τα ακόλουθα

α) οι στατιστικές microονάδες και η οmicroαδοποίησή τουςmiddot

β) οι ροές και τα αποθέmicroαταmiddot

γ) το σύστηmicroα λογαριασmicroών και τα συγκεντρωτικά microεγέθηmiddot

δ) το πλαίσιο εισροών-εκροών

ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑ∆ΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑ∆ΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ

154 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί δύο είδη microονάδων και δύο αντίστοιχους τρόπους υποδιαίρεσης της οικονοmicroίας που διαφέρουν σηmicroαντικά microεταξύ τους και εξυπηρετούν ξεχωριστούς αναλυτικούς σκοπούς

155 Ο πρώτος σκοπός της περιγραφής του εισοδήmicroατος της δαπάνης και των χρηmicroατοοικονοmicroικών ροών καθώς και των ισολογισmicroών επιτυγχάνεται microε την οmicroαδοποίηση των θεσmicroικών microονάδων σε τοmicroείς microε βάση τις κύριες λειτουργίες τους τη συmicroπεριφορά τους και τους στόχους τους

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 22 EL

156 Ο δεύτερος σκοπός της περιγραφής των παραγωγικών διεργασιών και της ανάλυσης των εισροών-εκροών επιτυγχάνεται από το σύστηmicroα microε την οmicroαδοποίηση των τοπικών microονάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας (τοπικές ΜΟ∆) σε κλάδους microε βάση το είδος δραστηριότητάς τους Μια δραστηριότητα χαρακτηρίζεται από microια εισροή προϊόντων microια παραγωγική διεργασία και microια εκροή προϊόντων

Θεσmicroικές microονάδες και τοmicroείς

157 Οι θεσmicroικές microονάδες είναι οικονοmicroικές οντότητες που microπορούν να κατέχουν αγαθά και περιουσιακά στοιχεία να αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις και να επιδίδονται σε οικονοmicroικές δραστηριότητες και συναλλαγές microε άλλες microονάδες Για τους σκοπούς του συστήmicroατος οι θεσmicroικές microονάδες οmicroαδοποιούνται σε πέντε αλληλοαποκλειόmicroενους εγχώριους θεσmicroικούς τοmicroείς

α) microη χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

β) χρηmicroατοοικονοmicroικές εταιρείεςmiddot

γ) γενική κυβέρνησηmiddot

δ) νοικοκυριάmiddot

ε) microη κερδοσκοπικά ιδρύmicroατα που εξυπηρετούν νοικοκυριά

Οι πέντε αυτοί τοmicroείς απαρτίζουν τη συνολική εγχώρια οικονοmicroία Επίσης ο κάθε τοmicroέας υποδιαιρείται σε υποτοmicroείς Το σύστηmicroα επιτρέπει την κατάρτιση ενός πλήρους συνόλου λογαριασmicroών ροών και ισολογισmicroών για κάθε τοmicroέα και κάθε υποτοmicroέα καθώς και για τη συνολική οικονοmicroία Οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microπορούν να αλληλεπιδρούν microrsquo αυτούς τους πέντε εγχώριους τοmicroείς Επιπλέον παρουσιάζονται οι αλληλεπιδράσεις microεταξύ των εγχώριων τοmicroέων και ενός έκτου τοmicroέα του τοmicroέα της αλλοδαπής

Τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και κλάδοι οικονοmicroικής δραστηριότητας

158 Όταν οι θεσmicroικές microονάδες ασκούν περισσότερες από microία δραστηριότητες διαχωρίζονται microε βάση το είδος δραστηριότητας Η έννοια της τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας (ΜΟ∆) επιτρέπει την πραγmicroατοποίηση της εν λόγω παρουσίασης

Μια τοπική ΜΟ∆ περιλαmicroβάνει όλα τα microέρη microιας θεσmicroικής microονάδας υπό την ιδιότητά της ως παραγωγού που βρίσκονται στην ίδια ή σε γειτονικές τοποθεσίες και που συmicroβάλλουν στην άσκηση microιας δραστηριότητας σε επίπεδο τάξης (τετραψήφιο) της NACE αναθ 2

159 Για κάθε δευτερεύουσα δραστηριότητα καταγράφονται τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότηταςmiddot ωστόσο αν δεν είναι διαθέσιmicroα τα λογιστικά έγγραφα που είναι αναγκαία για την ξεχωριστή περιγραφή των εν λόγω δραστηριοτήτων microια τοπική microονάδα οικονοmicroικής δραστηριότητας θα συνδυάζει πολλές δευτερεύουσες δραστηριότητες Η οmicroάδα όλων των τοπικών ΜΟ∆ που επιδίδονται στο ίδιο ή σε παρόmicroοιο είδος δραστηριότητας αποτελεί έναν κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 23 EL

Μια θεσmicroική microονάδα περιέχει microία ή περισσότερες τοπικές ΜΟ∆middot microια τοπική ΜΟ∆ ανήκει σε microία και microόνο microία θεσmicroική microονάδα

160 Για την ανάλυση της παραγωγικής διεργασίας χρησιmicroοποιείται microια αναλυτική microονάδα παραγωγής Η microονάδα αυτή είναι παρατηρήσιmicroη microόνο όταν microια τοπική ΜΟ∆ παράγει ένα είδος προϊόντος χωρίς δευτερεύουσες δραστηριότητες Η εν λόγω microονάδα είναι γνωστή ως microονάδα οmicroοιογενούς παραγωγής Οι οmicroαδοποιήσεις των microονάδων αυτών απαρτίζουν οmicroοιογενείς κλάδους

Μονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι και microη microόνιmicroοι κάτοικοιmiddot συνολική οικονοmicroία και αλλοδαπή

161 Η συνολική οικονοmicroία ορίζεται microε βάση τις microονάδες microόνιmicroους κατοίκους Μια microονάδα θεωρείται microόνιmicroος κάτοικος microιας χώρας όταν έχει ένα κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αυτής δηλ όταν επιδίδεται για microεγάλη χρονική περίοδο (τουλάχιστον ένα έτος) σε οικονοmicroικές δραστηριότητες στην εν λόγω επικράτεια Οι θεσmicroικοί τοmicroείς που αναφέρονται ανωτέρω είναι οmicroάδες θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων

162 Ορισmicroένες microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε microονάδες microη microόνιmicroους κατοίκους (δηλαδή microε microονάδες που είναι microόνιmicroοι κάτοικοι άλλων οικονοmicroιών) Οι συναλλαγές αυτές είναι οι εξωτερικές συναλλαγές της οικονοmicroίας και οmicroαδοποιούνται στον λογαριασmicroό της αλλοδαπής Έτσι η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο ενός θεσmicroικού τοmicroέα microολονότι οι microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι περιλαmicroβάνονται microόνο αν πραγmicroατοποιούν συναλλαγές microε θεσmicroικές microονάδες microόνιmicroους κατοίκους

163 Οι πλασmicroατικές microονάδες microόνιmicroοι κάτοικοι που αντιmicroετωπίζονται από το σύστηmicroα ως θεσmicroικές microονάδες ορίζονται ως εξής

α) τmicroήmicroατα microονάδων microη microόνιmicroων κατοίκων που έχουν κέντρο οικονοmicroικού συmicroφέροντος (συνήθως που πραγmicroατοποιούν οικονοmicroικές συναλλαγές τουλάχιστον για ένα έτος) στην οικονοmicroική επικράτεια της χώραςmiddot

β) microονάδες microη microόνιmicroοι κάτοικοι microε την ιδιότητά τους ως ιδιοκτητών γης ή κτιρίων στην οικονοmicroική επικράτεια της χώρας αλλά microόνο εφόσον πρόκειται για συναλλαγές που αφορούν αυτή τη γη ή τα εν λόγω κτίρια

ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ

164 Καταγράφονται δύο βασικά είδη πληροφοριών οι ροές και τα αποθέmicroατα

Οι ροές αφορούν ενέργειες και αποτελέσmicroατα γεγονότων που συmicroβαίνουν microέσα σε microια δεδοmicroένη χρονική περίοδο ενώ τα αποθέmicroατα αφορούν θέσεις σε microια συγκεκριmicroένη χρονική στιγmicroή

Ροές

165 Οι ροές αντανακλούν τη δηmicroιουργία τον microετασχηmicroατισmicroό την ανταλλαγή τη microεταβίβαση ή την εξαφάνιση οικονοmicroικής αξίας Συνεπάγονται microεταβολές της αξίας των περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας Οι

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 24 EL

οικονοmicroικές ροές είναι δύο ειδών συναλλαγές και λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

Οι συναλλαγές εmicroφανίζονται σε όλους τους λογαριασmicroούς και σε όλους τους πίνακες όπου εmicroφανίζονται ροές microε εξαίρεση τον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου περιουσιακών στοιχείων και τον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Οι λοιπές microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων εmicroφανίζονται microόνο σrsquo αυτούς τους δύο λογαριασmicroούς

Οι στοιχειώδεις συναλλαγές και λοιπές ροές οmicroαδοποιούνται σε έναν σχετικά microικρό αριθmicroό κατηγοριών ανάλογα microε τη φύση τους

Συναλλαγές

166 Η συναλλαγή είναι οικονοmicroική ροή που προκύπτει είτε από την αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων οι οποίες ενεργούν microε κοινή συmicroφωνία είτε από ενέργεια στο εσωτερικό microιας θεσmicroικής microονάδας η οποία (ενέργεια) είναι χρήσιmicroο να αντιmicroετωπίζεται ως συναλλαγή επειδή η microονάδα λειτουργεί υπό δύο διαφορετικές ιδιότητες Οι συναλλαγές διαιρούνται σε τέσσερις κύριες οmicroάδες

α) Συναλλαγές προϊόντων

που περιγράφουν την καταγωγή (εγχώρια παραγωγή ή εισαγωγές) και τη χρήση (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου mdashπου καλύπτει την ανάλωση πάγιου κεφαλαίουmdash ή εξαγωγές) των προϊόντωνmiddot

β) ∆ιανεmicroητικές συναλλαγές

που περιγράφουν τον τρόπο microε τον οποίο η προστιθέmicroενη αξία που δηmicroιουργείται από την παραγωγή κατανέmicroεται στην εργασία το κεφάλαιο και τη γενική κυβέρνηση καθώς και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος και του πλούτου (φόροι εισοδήmicroατος και περιουσίας και λοιπές microεταβιβάσεις)

γ) Χρηmicroατοοικονοmicroικές συναλλαγές

που περιγράφουν την καθαρή απόκτηση χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων ή την καθαρή ανάληψη υποχρεώσεων για κάθε είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου Οι συναλλαγές αυτές πραγmicroατοποιούνται τόσο ως αντίστοιχα microη χρηmicroατοοικονοmicroικών συναλλαγών όσο και ως συναλλαγές που αφορούν microόνο χρηmicroατοοικονοmicroικά microέσα

δ) Συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνονται στις τρεις ανωτέρω οmicroάδες

αποκτήσεις microείον διαθέσεις microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων

Ιδιότητες των συναλλαγών

Αλληλεπιδράσεις και συναλλαγές εντός των microονάδων

167 Οι περισσότερες συναλλαγές είναι αλληλεπιδράσεις microεταξύ δύο ή περισσοτέρων θεσmicroικών microονάδων Ωστόσο το σύστηmicroα καταγράφει ως συναλλαγές και ορισmicroένες ενέργειες που γίνονται εντός των θεσmicroικών microονάδων Ο σκοπός της καταγραφής

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 25 EL

αυτών των εντός των microονάδων συναλλαγών είναι η παροχή microιας πιο χρήσιmicroης από αναλυτική άποψη εικόνας της παραγωγής των τελικών χρήσεων και του κόστους

168 Η ανάλωση πάγιου κεφαλαίου που καταγράφεται ως κόστος στο σύστηmicroα είναι microια σηmicroαντική συναλλαγή στο εσωτερικό microονάδας Οι περισσότερες από τις άλλες συναλλαγές στο εσωτερικό microονάδων είναι συναλλαγές προϊόντων που κατά κανόνα καταγράφονται όταν θεσmicroικές microονάδες που λειτουργούν τόσο ως παραγωγοί όσο και ως τελικοί καταναλωτές επιλέγουν να αναλώσουν microέρος του προϊόντος που έχουν παραγάγει οι ίδιες Αυτό συmicroβαίνει συχνά στην περίπτωση των νοικοκυριών και της γενικής κυβέρνησης

169 Καταγράφεται όλη η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για τελικές χρήσεις microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα Η παραγωγή για ίδιο λογαριασmicroό που χρησιmicroοποιείται για ενδιάmicroεση ανάλωση microέσα στην ίδια θεσmicroική microονάδα καταγράφεται microόνο όταν η παραγωγή και η ενδιάmicroεση ανάλωση πραγmicroατοποιούνται σε διαφορετικές τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας στο εσωτερικό της ίδιας θεσmicroικής microονάδας Το προϊόν που παράγεται και χρησιmicroοποιείται ως ενδιάmicroεση ανάλωση στο εσωτερικό της ίδιας τοπικής microονάδας οικονοmicroικής δραστηριότητας δεν καταγράφεται

Χρηmicroατικές έναντι microη χρηmicroατικών συναλλαγών

170 Οι συναλλαγές είναι χρηmicroατικές συναλλαγές όταν οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες καταβάλλουν ή εισπράττουν πληρωmicroές ή αναλαmicroβάνουν υποχρεώσεις ή αποκτούν περιουσιακά στοιχεία εκφρασmicroένα σε νοmicroισmicroατικές microονάδες

Οι συναλλαγές που δεν περιλαmicroβάνουν την ανταλλαγή microετρητών ή περιουσιακών στοιχείων ή υποχρεώσεων εκφρασmicroένων σε νοmicroισmicroατικές microονάδες είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Οι συναλλαγές στο εσωτερικό των microονάδων είναι microη χρηmicroατικές συναλλαγές Μη χρηmicroατικές συναλλαγές όπου εmicroπλέκονται περισσότερες από microία θεσmicroικές microονάδες εmicroφανίζονται στις συναλλαγές προϊόντων [ανταλλαγή προϊόντων (αντιπραγmicroατισmicroός)] τις διανεmicroητικές συναλλαγές (αmicroοιβή σε είδος microεταβιβάσεις σε είδος κλπ) και τις λοιπές συναλλαγές (ανταλλαγή microη παραχθέντων microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων) Το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις συναλλαγές σε νοmicroισmicroατικούς όρους Εποmicroένως οι αξίες που θα πρέπει να καταγράφονται για τις microη χρηmicroατικές συναλλαγές πρέπει να microετρούνται έmicromicroεσα ή να εκτιmicroώνται microε άλλους τρόπους

Συναλλαγές microε και χωρίς αντιστάθmicroισmicroα

171 Οι συναλλαγές στις οποίες συmicromicroετέχουν περισσότερες από microία microονάδες είναι δύο ειδών Μπορεί να είναι laquoκάτι για κάτιraquo δηλαδή συναλλαγές microε κάποιο αντιστάθmicroισmicroα ή microπορεί να είναι laquoκάτι για τίποταraquo δηλαδή συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Οι πρώτες είναι ανταλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων δηλ παροχή αγαθών υπηρεσιών ή περιουσιακών στοιχείων έναντι κάποιου αντισταθmicroίσmicroατος πχ χρήmicroατος Οι δεύτερες είναι πληρωmicroές σε χρήmicroα ή σε είδος από microια θεσmicroική microονάδα προς άλλη χωρίς αντιστάθmicroισmicroα Συναλλαγές microε αντιστάθmicroισmicroα απαντούν και στις τέσσερις οmicroάδες συναλλαγών ενώ οι συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα είναι κυρίως διανεmicroητικές συναλλαγές για παράδειγmicroα φόροι παροχές κοινωνικής πρόνοιας ή δωρεές Οι εν λόγω συναλλαγές χωρίς αντιστάθmicroισmicroα ονοmicroάζονται microεταβιβάσεις

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 26 EL

Αναδιάρθρωση συναλλαγών

172 Οι συναλλαγές καταγράφονται microε τον ίδιο τρόπο όπως εmicroφανίζονται στις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες Ωστόσο ορισmicroένες συναλλαγές αναδιαρθρώνονται έτσι ώστε να εmicroφανιστούν σαφέστερα οι υποκείmicroενες οικονοmicroικές σχέσεις Η αναδιάρθρωση των συναλλαγών microπορεί να γίνει microε τρεις τρόπους αναδροmicroολόγηση επιmicroερισmicroό και προσδιορισmicroό του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

Αναδροmicroολόγηση

173 Μια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τις εmicroπλεκόmicroενες microονάδες σαν να πραγmicroατοποιείται απευθείας microεταξύ των microονάδων Α και Γ microπορεί να καταγραφεί στους λογαριασmicroούς σαν να πραγmicroατοποιείται έmicromicroεσα microέσω microιας τρίτης microονάδας Β Έτσι η microία συναλλαγή microεταξύ των Α και Γ καταγράφεται ως δύο συναλλαγές microία microεταξύ Α και Β και microία microεταξύ Β και Γ Στην περίπτωση αυτή η συναλλαγή υφίσταται αναδροmicroολόγηση

174 Παράδειγmicroα αναδροmicroολόγησης είναι ο τρόπος που καταγράφονται στους λογαριασmicroούς οι εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές που καταβάλλονται απευθείας από τους εργοδότες στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Το σύστηmicroα καταγράφει αυτές τις πληρωmicroές ως δύο συναλλαγές οι εργοδότες καταβάλλουν τις εργοδοτικές κοινωνικές εισφορές στους εργαζοmicroένους τους και οι εργαζόmicroενοι καταβάλλουν τις ίδιες εισφορές στους οργανισmicroούς κοινωνικής ασφάλισης Όπως συmicroβαίνει microε κάθε αναδροmicroολόγηση ο σκοπός είναι να αναδειχθεί η οικονοmicroική ουσία που βρίσκεται πίσω από τη συναλλαγή που στην προκειmicroένη περίπτωση είναι η παρουσίαση των εργοδοτικών κοινωνικών εισφορών ως εισφορών που καταβάλλονται υπέρ των εργαζοmicroένων

175 Ένας άλλος τύπος αναδροmicroολόγησης είναι να καταγράφονται οι συναλλαγές σαν να πραγmicroατοποιούνται microεταξύ δύο ή περισσότερων θεσmicroικών microονάδων microολονότι σύmicroφωνα microε τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη δεν πραγmicroατοποιείται καmicroία συναλλαγή Σχετικό παράδειγmicroα είναι η αντιmicroετώπιση του εισοδήmicroατος περιουσίας ορισmicroένων ασφαλιστικών ταmicroείων το οποίο παρακρατείται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις Το σύστηmicroα καταγράφει αυτό το εισόδηmicroα περιουσίας σαν να καταβάλλεται από τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις στους κατόχους ασφαλιστήριων συmicroβολαίων οι οποίοι microε τη σειρά τους επιστρέφουν το ίδιο ποσό στις ασφαλιστικές επιχειρήσεις ως συmicroπληρωmicroατικά ασφάλιστρα

Επιmicroερισmicroός

176 Όταν microια συναλλαγή που εmicroφανίζεται για τα εmicroπλεκόmicroενα microέρη ως microία microόνο συναλλαγή καταγράφεται ως δύο ή περισσότερες συναλλαγές που ταξινοmicroούνται διαφορετικά η συναλλαγή υφίσταται επιmicroερισmicroό Ο επιmicroερισmicroός δεν σηmicroαίνει την εmicroπλοκή πρόσθετων microονάδων στις συναλλαγές

177 Η πληρωmicroή ασφαλίστρων για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών είναι microια χαρακτηριστική περίπτωση επιmicroερισmicroένης συναλλαγής Μολονότι οι κάτοχοι ασφαλιστήριων συmicroβολαίων και οι ασφαλιστές θεωρούν τις πληρωmicroές αυτές ως microία συναλλαγή το σύστηmicroα τις διαιρεί σε δύο διαφορετικές συναλλαγές πληρωmicroές για την παροχή υπηρεσιών ασφάλισης κατά ζηmicroιών και καθαρά ασφάλιστρα για ασφαλίσεις κατά ζηmicroιών Η καταγραφή της πώλησης ενός προϊόντος ως πώλησης του προϊόντος και πώλησης ενός εmicroπορικού περιθωρίου είναι άλλο ένα παράδειγmicroα επιmicroερισmicroού

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 27 EL

Προσδιορισmicroός του κύριου microέρους microιας συναλλαγής

178 Όταν microια microονάδα πραγmicroατοποιεί microια συναλλαγή για λογαριασmicroό άλλης microονάδας (της κύριας) και χρηmicroατοδοτείται απrsquo αυτή τη microονάδα η συναλλαγή καταγράφεται αποκλειστικά στους λογαριασmicroούς του κύριου microέρους Κατά κανόνα δεν θα πρέπει κανείς να παρακάmicroπτει αυτή την αρχή και να προσπαθεί για παράδειγmicroα να καταχωρίζει φόρους ή επιδοτήσεις στους τελικούς πληρωτές ή στους τελικούς δικαιούχους microε βάση την υιοθέτηση παραδοχών

Σχετικό παράδειγmicroα είναι η είσπραξη φόρων από microια microονάδα της γενικής κυβέρνησης για λογαριασmicroό άλλης Ο φόρος καταχωρίζεται στη microονάδα γενικής κυβέρνησης η οποία

α) ασκεί την εξουσία επιβολής του φόρου (είτε ως κύρια microονάδα είτε microε εξουσιοδότηση της κύριας microονάδας) και

β) έχει την τελική διακριτική ευχέρεια να καθορίσει και να διαφοροποιήσει τον συντελεστή του φόρου

Οριακές περιπτώσεις

179 Σύmicroφωνα microε τον ορισmicroό της συναλλαγής οποιαδήποτε αλληλεπίδραση microεταξύ θεσmicroικών microονάδων πρέπει να γίνεται microε κοινή συmicroφωνία Όταν πραγmicroατοποιείται microια συναλλαγή microε κοινή συmicroφωνία εννοείται ότι οι θεσmicroικές microονάδες γνωρίζουν γιrsquo αυτήν και συγκατατίθενται Οι πληρωmicroές των φόρων και των προστίmicroων γίνονται microε κοινή συmicroφωνία υπό την έννοια ότι ο οφειλέτης είναι πολίτης που υπόκειται στη νοmicroοθεσία της χώρας Ωστόσο η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση δεν θεωρείται συναλλαγή ακόmicroη και αν επιβάλλεται από τον νόmicroο

Οι παράνοmicroες οικονοmicroικές ενέργειες θεωρούνται συναλλαγές όταν όλες οι εmicroπλεκόmicroενες microονάδες ενεργούν κατόπιν κοινής συmicroφωνίας Έτσι οι αγορές οι πωλήσεις ή οι ανταλλαγές παράνοmicroων ναρκωτικών ή κλοπιmicroαίων είναι συναλλαγές ενώ η κλοπή δεν είναι

Λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων

180 Οι λοιπές microεταβολές περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις microεταβολές που δεν είναι αποτέλεσmicroα συναλλαγών Πρόκειται

α) είτε για λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεωνmiddot

β) είτε για κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

Λοιπές microεταβολές του όγκου περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

181 Οι δαπάνες αυτές υποδιαιρούνται σε τρεις βασικές κατηγορίες

α) κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων microε τρόπους διαφορετικούς από τις συναλλαγέςmiddot

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 28 EL

β) microεταβολές στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων microη οικονοmicroικού χαρακτήραmiddot

γ) microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής

182 Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας α) (κανονική εmicroφάνιση και εξαφάνιση περιουσιακών στοιχείων) είναι η ανακάλυψη ή η εξάντληση πόρων του υπεδάφους και η φυσική αύξηση microη καλλιεργούmicroενων βιολογικών πόρων Παραδείγmicroατα microεταβολών της κατηγορίας β) (microεταβολές λόγω εξαιρετικών microη αναmicroενόmicroενων γεγονότων) είναι οι απώλειες περιουσιακών στοιχείων λόγω φυσικών καταστροφών πολέmicroου ή σοβαρών εγκληmicroατικών ενεργειών Η microονοmicroερής ακύρωση χρέους και η κατάσχεση περιουσιακών στοιχείων χωρίς αποζηmicroίωση ανήκουν επίσης στην κατηγορία β) Παράδειγmicroα microεταβολών της κατηγορίας γ) (microεταβολές ταξινόmicroησης και δοmicroής) είναι η αναταξινόmicroηση microιας θεσmicroικής microονάδας από έναν τοmicroέα σε άλλον

Κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης

183 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης είναι αποτέλεσmicroα microεταβολών των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων Αφορούν όλα τα είδη χρηmicroατοοικονοmicroικών και microη χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων καθώς και τις υποχρεώσεις Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης προκύπτουν για τους κατόχους περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων αποκλειστικά ως αποτέλεσmicroα της διακράτησης των περιουσιακών στοιχείων ή των υποχρεώσεων για κάποιο χρονικό διάστηmicroα χωρίς να τα microετασχηmicroατίζουν microε οποιονδήποτε τρόπο

184 Τα κέρδη και οι ζηmicroίες διακράτησης που microετρούνται microε βάση τις τρέχουσες αγοραίες τιmicroές καλούνται ονοmicroαστικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης Αυτά microπορούν να αναλυθούν σε ουδέτερα κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν τις microεταβολές του γενικού επιπέδου τιmicroών και σε πραγmicroατικά κέρδη και ζηmicroίες διακράτησης που αντανακλούν microεταβολές των τιmicroών των περιουσιακών στοιχείων πάνω από τη microεταβολή του γενικού επιπέδου τιmicroών

Αποθέmicroατα

185 Τα αποθέmicroατα είναι τα περιουσιακά στοιχεία και οι υποχρεώσεις που κατέχει κάποιος σε microια χρονική στιγmicroή Τα αποθέmicroατα καταγράφονται στην αρχή και στο τέλος κάθε λογιστικής περιόδου Οι λογαριασmicroοί που παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα καλούνται ισολογισmicroοί

186 Καταγράφονται επίσης αποθέmicroατα για τον πληθυσmicroό και την απασχόληση Εντούτοις τα αποθέmicroατα αυτά καταγράφονται ως microέσες τιmicroές για όλη τη λογιστική περίοδο Καταγράφονται αποθέmicroατα για όλα τα περιουσιακά στοιχεία που εmicroπίπτουν στα όρια του συστήmicroατοςmiddot δηλ για χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις και για microη χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία τόσο παραχθέντα όσο και microη παραχθέντα Ωστόσο η κάλυψη περιορίζεται στα περιουσιακά στοιχεία που χρησιmicroοποιούνται στην οικονοmicroική δραστηριότητα και που υπόκεινται σε δικαιώmicroατα κυριότητας

187 Έτσι δεν καταγράφονται αποθέmicroατα για περιουσιακά στοιχεία όπως το ανθρώπινο δυναmicroικό και οι φυσικοί πόροι που δεν ανήκουν σε κανέναν

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 29 EL

Μέσα στα όριά του το σύστηmicroα καταγράφει διεξοδικά το σύνολο και των ροών και των αποθεmicroάτων Αυτό σηmicroαίνει ότι όλες οι microεταβολές αποθεmicroάτων microπορούν να εξηγηθούν πλήρως microε τις καταγραφείσες ροές

ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ

Λογιστικοί κανόνες

188 Ο λογαριασmicroός καταγράφει τις microεταβολές της αξίας microιας microονάδας η ενός τοmicroέα σε ανάλογα microε τη φύση των οικονοmicroικών ροών που εmicroφανίζονται στον λογαριασmicroό Πρόκειται για πίνακα microε δύο στήλες Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί είναι εκείνοι που παρουσιάζουν την παραγωγή τη δηmicroιουργία και την κατανοmicroή του εισοδήmicroατος τη διανοmicroή και την αναδιανοmicroή του εισοδήmicroατος καθώς και τη χρήση του Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης είναι οι λογαριασmicroοί κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί καθώς και οι λοιποί λογαριασmicroοί microεταβολών του όγκου

Ορολογία για τις δύο πλευρές των λογαριασmicroών

189 Το σύστηmicroα χρησιmicroοποιεί τον όρο laquoπόροιraquo για τη δεξιά πλευρά των τρεχόντων λογαριασmicroών όπου εmicroφανίζονται οι συναλλαγές που αυξάνουν την οικονοmicroική αξία microιας microονάδας ή ενός τοmicroέα Η αριστερή πλευρά των λογαριασmicroών δείχνει τις laquoχρήσειςraquo δηλαδή τις συναλλαγές που microειώνουν την οικονοmicroική αξία Η δεξιά πλευρά των λογαριασmicroών συσσώρευσης καλείται laquomicroεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσηςraquo ενώ η αριστερή πλευρά καλείται laquomicroεταβολές περιουσιακών στοιχείωνraquo Οι ισολογισmicroοί εmicroφανίζονται microε τις laquoυποχρεώσεις και την καθαρή θέσηraquo (που είναι η διαφορά microεταξύ περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων) στη δεξιά πλευρά και τα laquoπεριουσιακά στοιχείαraquo στην αριστερή Η σύγκριση δύο διαδοχικών ισολογισmicroών δείχνει τις microεταβολές των υποχρεώσεων και της καθαρής θέσης καθώς και τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων

190 Στο ΕΣΛ γίνεται διάκριση microεταξύ νοmicroικής κυριότητας και οικονοmicroικής κυριότητας Το κριτήριο για την καταγραφή της microεταβίβασης αγαθών από microια microονάδα σε άλλη είναι ότι η οικονοmicroική κυριότητα περνά από τη microία στην άλλη Ο νόmicroιmicroος κύριος είναι η microονάδα που δικαιούται βάσει του νόmicroου να απολαmicroβάνει τα οφέλη που απορρέουν από την κατοχή του αγαθού Ωστόσο ο νόmicroιmicroος κύριος microπορεί να συmicroβληθεί microε άλλη microονάδα ώστε η εν λόγω microονάδα να αποδεχθεί τους κινδύνους και τα οφέλη από τη χρήση των αγαθών στην παραγωγή έναντι συmicroφωνηθείσας πληρωmicroής Πρόκειται για συmicroφωνία χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης στο πλαίσιο της οποίας οι πληρωmicroές αντικατοπτρίζουν microόνο τη διάθεση του περιουσιακού στοιχείου από τον εκmicroισθωτή στον microισθωτή Για παράδειγmicroα όταν microια τράπεζα έχει τη νοmicroική κυριότητα ενός αεροσκάφους αλλά συνάπτει σύmicroβαση χρηmicroατοδοτικής microίσθωσης microε αεροπορική εταιρεία για τη λειτουργία του αεροσκάφους τότε η αεροπορική εταιρεία φέρεται ως ιδιοκτήτρια του αεροσκάφους όσον αφορά τις συναλλαγές στους λογαριασmicroούς Παράλληλα καθώς η αεροπορική εταιρία εmicroφανίζεται ότι αγοράζει το αεροσκάφος τεκmicroαίρεται δάνειο από την τράπεζα προς την αεροπορική εταιρεία το οποίο αντικατοπτρίζει τα οφειλόmicroενα στο microέλλον ποσά για τη χρήση του αεροσκάφους

∆ιπλογραφίατετραπλογραφία

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 30 EL

191 Για microια microονάδα ή έναν τοmicroέα οι εθνικοί λογαριασmicroοί βασίζονται στην αρχή της διπλογραφίας Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές microία φορά ως πόρος (ή ως microεταβολή υποχρεώσεων) και microία φορά ως χρήση (ή ως microεταβολή περιουσιακών στοιχείων) Το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως πόροι ή microεταβολές υποχρεώσεων και το σύνολο των συναλλαγών που καταγράφονται ως χρήσεις ή microεταβολές περιουσιακών στοιχείων πρέπει να ισούνται microεταξύ τους πράγmicroα που επιτρέπει τον έλεγχο της συνέπειας των λογαριασmicroών

192 Οι εθνικοί λογαριασmicroοί mdashmicroε όλες τις microονάδες και όλους τους τοmicroείςmdash βασίζονται στην αρχή της τετραπλογραφίας δεδοmicroένου ότι οι περισσότερες συναλλαγές αφορούν δύο θεσmicroικές microονάδες Κάθε συναλλαγή πρέπει να καταγράφεται δύο φορές από τα δύο microέρη που υπεισέρχονται στη συναλλαγή Για παράδειγmicroα microια κοινωνική παροχή σε χρήmicroα που καταβάλλεται από microονάδα της γενικής κυβέρνησης σε νοικοκυριό καταγράφεται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης ως χρήση στο πλαίσιο των microεταβιβάσεων και ως αρνητική απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στο πλαίσιο των microετρητών και των καταθέσεωνmiddot στους λογαριασmicroούς του τοmicroέα των νοικοκυριών καταγράφεται ως πόρος στις microεταβιβάσεις και ως απόκτηση περιουσιακών στοιχείων στα microετρητά και τις καταθέσεις

193 Οι συναλλαγές στο εσωτερικό της ίδιας microονάδας (όπως η ανάλωση προϊόντος από την ίδια microονάδα που το παρήγαγε) απαιτούν microόνο δύο εγγραφές οι αξίες των οποίων πρέπει να υπολογίζονται κατrsquo εκτίmicroηση

Αποτίmicroηση

194 Με εξαίρεση ορισmicroένες microεταβλητές που αφορούν τον πληθυσmicroό και την εργασία το σύστηmicroα εmicroφανίζει όλες τις ροές και όλα τα αποθέmicroατα σε νοmicroισmicroατικούς όρους Οι ροές και τα αποθέmicroατα microετρούνται σύmicroφωνα microε την ανταλλακτική αξία τους δηλ την αξία microε την οποία οι ροές και τα αποθέmicroατα ανταλλάσσονται ή θα microπορούσαν να ανταλλαγούν microε χρήmicroατα Έτσι οι αγοραίες τιmicroές είναι το βασικό στοιχείο αναφοράς του ΕΣΛ για την αποτίmicroηση

195 Στην περίπτωση των χρηmicroατικών συναλλαγών και των χρηmicroατικών διαθεσίmicroων και χρηmicroατικών υποχρεώσεων οι απαιτούmicroενες αξίες είναι άmicroεσα διαθέσιmicroες Στις περισσότερες άλλες περιπτώσεις η προτιmicroώmicroενη microέθοδος αποτίmicroησης είναι η αναφορά σε αγοραίες τιmicroές για ανάλογα αγαθά υπηρεσίες ή περιουσιακά στοιχεία Η microέθοδος αυτή χρησιmicroοποιείται πχ για τις ανταλλαγές σε είδος (αντιπραγmicroατισmicroός) και για τις υπηρεσίες στέγασης λόγω ιδιοκατοίκησης Όταν δεν είναι διαθέσιmicroες αγοραίες τιmicroές για ανάλογα προϊόντα πχ στην περίπτωση microη εmicroπορεύσιmicroων υπηρεσιών που παράγονται από τη γενική κυβέρνηση γίνεται αποτίmicroηση microε βάση το συνολικό κόστος παραγωγής Αν δεν υπάρχει αγοραία τιmicroή στην οποία να γίνει αναφορά οι ροές και τα αποθέmicroατα microπορούν να αποτιmicroώνται microε βάση την προεξοφληmicroένη παρούσα αξία των προσδοκώmicroενων microελλοντικών προσόδων Η τελευταία αυτή microέθοδος πρέπει να χρησιmicroοποιείται microόνο ως τελευταία λύση

196 Τα αποθέmicroατα αποτιmicroώνται σε τρέχουσες τιmicroές κατά τη χρονική στιγmicroή στην οποία αναφέρεται ο ισολογισmicroός και όχι τη στιγmicroή παραγωγής ή απόκτησης των αγαθών ή των περιουσιακών στοιχείων που απαρτίζουν τα αποθέmicroατα Είναι απαραίτητη η αποτίmicroηση των αποθεmicroάτων microε βάση την κατrsquo εκτίmicroηση τρέχουσα αξία απόκτησης ή το τρέχον κόστος παραγωγής

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 31 EL

Ειδικές αποτιmicroήσεις σχετικά microε τα προϊόντα

197 Λόγω του κόστους microεταφοράς των εmicroπορικών περιθωρίων και των φόρων microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ο παραγωγός και ο χρήστης ενός δεδοmicroένου προϊόντος συνήθως βλέπουν διαφορετικά την αξία του Για να συmicroβαδίζει όσο το δυνατόν περισσότερο microε τις απόψεις των δύο microερών της συναλλαγής το σύστηmicroα καταγράφει όλες τις χρήσεις σε τιmicroές αγοραστή που περιλαmicroβάνουν το κόστος microεταφοράς τα εmicroπορικά περιθώρια και τους φόρους microείον τις επιδοτήσεις επί των προϊόντων ενώ η παραγωγή καταγράφεται σε βασικές τιmicroές που δεν περιλαmicroβάνουν τα ανωτέρω στοιχεία

198 Οι εισαγωγές και οι εξαγωγές προϊόντων καταγράφονται microε βάση την αξία τους στα σύνορα Οι συνολικές εισαγωγές και εξαγωγές αποτιmicroώνται στα τελωνειακά σύνορα του εξαγωγέα ή ελεύθερα στο πλοίο (FOB) Οι αλλοδαπές υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microεταξύ των συνόρων του εισαγωγέα και του εξαγωγέα δεν περιλαmicroβάνονται στην αξία των εmicroπορευmicroάτων αλλά καταγράφονται στις υπηρεσίες Επειδή microπορεί να microην είναι δυνατή η διάθεση των αξιών FOB για λεπτοmicroερείς αναλύσεις των προϊόντων οι πίνακες που περιέχουν πληροφορίες για το εξωτερικό εmicroπόριο παρουσιάζουν τις εισαγωγές αποτιmicroηmicroένες στα τελωνειακά σύνορα του εισαγωγέα (αξία CIF) Όλες οι υπηρεσίες microεταφορών και ασφάλισης microέχρι τα σύνορα του εισαγωγέα περιλαmicroβάνονται στην αξία των εισαγόmicroενων αγαθών Αν οι υπηρεσίες αυτές αφορούν εγχώριες υπηρεσίες στην παρουσίαση αυτή γίνεται microια συνολική προσαρmicroογή FOBCIF

Αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές

199 Η αποτίmicroηση σε σταθερές τιmicroές σηmicroαίνει την αποτίmicroηση των ροών και των αποθεmicroάτων σε microια λογιστική περίοδο microε βάση τις τιmicroές microιας προηγούmicroενης περιόδου Ο σκοπός της αποτίmicroησης σε σταθερές τιmicroές είναι η ανάλυση των διαχρονικών microεταβολών των αξιών των ροών και των αποθεmicroάτων σε microεταβολές της τιmicroής και microεταβολές του όγκου Οι ροές και τα αποθέmicroατα σε σταθερές τιmicroές εκφράζονται microε βάση τον όγκο

1100 Πολλές ροές και αποθέmicroατα πχ το εισόδηmicroα δεν έχουν δικές τους διαστάσεις τιmicroής και ποσότητας Ωστόσο η αγοραστική δύναmicroη αυτών των microεταβλητών microπορεί να προσδιοριστεί microε τον αποπληθωρισmicroό των τρεχουσών αξιών microε βάση έναν κατάλληλο δείκτη τιmicroών πχ τον δείκτη τιmicroών για τελικές εθνικές χρήσεις microε εξαίρεση τις microεταβολές σε αποθέmicroατα Οι αποπληθωρισmicroένες ροές και αποθέmicroατα εκφράζονται επίσης σε πραγmicroατικούς όρους Παράδειγmicroα αποτελεί το πραγmicroατικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

Χρόνος καταγραφής

1101 Οι ροές καταγράφονται σε δεδουλευmicroένη βάση δηλαδή όταν δηmicroιουργείται microετασχηmicroατίζεται ή εξαφανίζεται η οικονοmicroική αξία ή όταν εmicroφανίζονται microετασχηmicroατίζονται ή διαγράφονται απαιτήσεις και υποχρεώσεις

1102 Το προϊόν καταγράφεται όταν παράγεται και όχι όταν το πληρώνει ο αγοραστής Η πώληση ενός περιουσιακού στοιχείου καταγράφεται όταν αλλάζει κυριότητα το περιουσιακό στοιχείο και όχι όταν πραγmicroατοποιείται η αντίστοιχη πληρωmicroή Οι τόκοι καταγράφονται κατά τη λογιστική περίοδο την οποία αφορούν ασχέτως του αν πραγmicroατικά πληρώνονται ή όχι κατά την περίοδο αυτή Η καταγραφή σε

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 32 EL

δεδουλευmicroένη βάση εφαρmicroόζεται σε όλες τις ροές τόσο νοmicroισmicroατικές όσο και microη νοmicroισmicroατικές καθώς και στο εσωτερικό microιας microονάδας ή microεταξύ microονάδων

1103 Ενδέχεται να κριθεί αναγκαία η ελαστική εφαρmicroογή αυτής της προσέγγισης για τους φόρους και τις λοιπές ροές που αφορούν τη γενική κυβέρνηση που συχνά καταγράφονται στους λογαριασmicroούς της γενικής κυβέρνησης σε ταmicroειακή βάση Ενδέχεται να είναι δύσκολο να γίνει ακριβής microετατροπή αυτών των ροών από ταmicroειακή σε δεδουλευmicroένη βάση και ως εκ τούτου microπορεί να χρησιmicroοποιείται microια προσεγγιστική microέθοδος

1104 Κατά παρέκκλιση από τη γενική αρχή που διέπει την καταγραφή των φόρων και των κοινωνικών εισφορών οι πληρωτέοι στη γενική κυβέρνηση φόροι και κοινωνικές εισφορές microπορούν να καταγράφονται είτε χωρίς το τmicroήmicroα που δεν προβλέπεται να εισπραχθεί είτε microε το τmicroήmicroα αυτό Αν το εν λόγω τmicroήmicroα περιλαmicroβάνεται θα πρέπει να εξουδετερώνεται στην ίδια λογιστική περίοδο microε κάποια κεφαλαιακή microεταβίβαση από τη γενική κυβέρνηση προς τους σχετικούς τοmicroείς

1105 Οι ροές πρέπει να καταγράφονται στην ίδια χρονική στιγmicroή για όλες τις εmicroπλεκόmicroενες θεσmicroικές microονάδες και σε όλους τους λογαριασmicroούς Οι θεσmicroικές microονάδες δεν εφαρmicroόζουν πάντα τους ίδιους λογιστικούς κανόνες Ακόmicroη και αν τους εφαρmicroόζουν ενδέχεται να εmicroφανιστούν διαφορές στην καταγραφή για πρακτικούς λόγους όπως η καθυστέρηση στην επικοινωνία Κατά συνέπεια οι συναλλαγές microπορεί να καταγράφονται σε διαφορετικούς χρόνους από τους σχετικούς συναλλασσοmicroένους Αυτές οι αντιστοιχίες πρέπει να εξαλείφονται microε προσαρmicroογές

Ενοποίηση και εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

Ενοποίηση

1106 Η ενοποίηση αφορά την εξάλειψη τόσο από τις χρήσεις όσο και από τους πόρους των συναλλαγών που πραγmicroατοποιούνται microεταξύ microονάδων όταν οι microονάδες αυτές οmicroαδοποιούνται και την εξάλειψη των αντίστοιχων χρηmicroατοοικονοmicroικών περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων Αυτό συmicroβαίνει συνήθως όταν συνδυάζονται οι λογαριασmicroοί των υποτοmicroέων της γενικής κυβέρνησης

1107 Για υποτοmicroείς ή τοmicroείς οι ροές και τα αποθέmicroατα microεταξύ των microονάδων που τους απαρτίζουν δεν ενοποιούνται microεταξύ των microονάδων για λόγους αρχής

1108 Ωστόσο microπορούν να καταρτιστούν ενοποιηmicroένοι λογαριασmicroοί για συmicroπληρωmicroατικές παρουσιάσεις και αναλύσεις Οι πληροφορίες για τις συναλλαγές αυτών των (υπο)τοmicroέων microε άλλους τοmicroείς και η αντίστοιχη laquoεξωτερικήraquo χρηmicroατοοικονοmicroική θέση microπορεί να έχουν microεγαλύτερο ενδιαφέρον από τα συνολικά ακαθάριστα στοιχεία

1109 Επιπλέον οι λογαριασmicroοί και οι πίνακες που παρουσιάζουν τη σχέση πιστωτήοφειλέτη παρέχουν αναλυτική εικόνα της χρηmicroατοδότησης της οικονοmicroίας και θεωρούνται πολύ χρήσιmicroοι για την κατανόηση των διαύλων microέσω των οποίων τα χρηmicroατοοικονοmicroικά πλεονάσmicroατα κινούνται από τους τελικούς δανειστές προς τους τελικούς δανειζόmicroενους

Εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 33 EL

1110 Οι επιmicroέρους microονάδες ή τοmicroείς microπορεί να έχουν το ίδιο είδος συναλλαγής τόσο ως χρήση όσο και ως πόρο (πχ πληρώνουν αλλά και εισπράττουν τόκους) και το ίδιο είδος χρηmicroατοοικονοmicroικού microέσου τόσο ως περιουσιακό στοιχείο όσο και ως υποχρέωση Η προσέγγιση στο ΕΣΛ είναι η καταγραφή των microεγεθών ως ακαθάριστων microε εξαίρεση τον εκκαθαριστικό συmicroψηφισmicroό που ενυπάρχει στις ίδιες τις ταξινοmicroήσεις

1111 Ο εκκαθαριστικός συmicroψηφισmicroός περιλαmicroβάνεται σιωπηρά σε διάφορες κατηγορίες συναλλαγών microε πιο χαρακτηριστικό παράδειγmicroα τις laquomicroεταβολές αποθεmicroάτωνraquo που υπογραmicromicroίζει τον αναλυτικά σηmicroαντικό χαρακτήρα του συνολικού σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου σε σχέση microε την παρακολούθηση των καθηmicroερινών προσθηκών και αφαιρέσεων Επίσης microε ελάχιστες εξαιρέσεις ο χρηmicroατοοικονοmicroικός λογαριασmicroός και οι λογαριασmicroοί λοιπόν microεταβολών των περιουσιακών στοιχείων καταγράφουν τις αυξήσεις των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων ως καθαρές εmicroφανίζοντας τις τελικές συνέπειες αυτών των ειδών των ροών στο τέλος της λογιστικής περιόδου

Λογαριασmicroοί εξισωτικά microεγέθη και συγκεντρωτικά microεγέθη

1112 Για τις microονάδες ή τις οmicroάδες microονάδων διαφορετικοί λογαριασmicroοί καταγράφουν συναλλαγές οι οποίες συνδέονται microε microια πτυχή της οικονοmicroικής ζωής (πχ την παραγωγή) Στον λογαριασmicroό της παραγωγής οι συναλλαγές δεν θα παρουσιάζουν ισορροπία (δηλαδή δεν θα είναι ισοσκελισmicroένες) microεταξύ των χρήσεων και των πόρων χωρίς την εισαγωγή ενός εξισωτικού microεγέθους Οmicroοίως microεταξύ του συνόλου των περιουσιακών στοιχείων και του συνόλου των υποχρεώσεων microιας θεσmicroικής microονάδας ή τοmicroέα πρέπει να εισάγεται ένα εξισωτικό microέγεθος (καθαρή θέση) Τα εξισωτικά microεγέθη είναι από τη φύση τους χρήσιmicroα microεγέθη microέτρησης των οικονοmicroικών επιδόσεων Όταν αθροίζονται για το σύνολο της οικονοmicroίας αποτελούν σηmicroαντικά συγκεντρωτικά microεγέθη

Ακολουθία λογαριασmicroών

1113 Το σύστηmicroα βασίζεται σε microια ακολουθία αλληλένδετων λογαριασmicroών Η πλήρης ακολουθία λογαριασmicroών γα τις θεσmicroικές microονάδες και τους τοmicroείς αποτελείται από τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroούς συσσώρευσης και ισολογισmicroούς

1114 Οι τρέχοντες λογαριασmicroοί αφορούν την παραγωγή τη δηmicroιουργία διανοmicroή και αναδιανοmicroή εισοδήmicroατος και τη χρήση αυτού του εισοδήmicroατος microε τη microορφή τελικής κατανάλωσης Οι λογαριασmicroοί συσσώρευσης καλύπτουν τις microεταβολές των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και τις microεταβολές της καθαρής θέσης (που είναι η διαφορά για κάθε θεσmicroική microονάδα ή οmicroάδα microονάδων microεταξύ των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων) Οι ισολογισmicroοί παρουσιάζουν τα αποθέmicroατα των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων και την καθαρή θέση

1115 Η ακολουθία λογαριασmicroών για τις τοπικές microονάδες οικονοmicroικής δραστηριότητας και τους κλάδους οικονοmicroικής δραστηριότητας περιορίζεται στους πρώτους τρέχοντες λογαριασmicroούς λογαριασmicroό παραγωγής και λογαριασmicroό δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος όπου εξισωτικό microέγεθος είναι το λειτουργικό πλεόνασmicroα

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 34 EL

Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών

1116 Ο λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιών εmicroφανίζει για την οικονοmicroία ως σύνολο ή για οmicroάδες προϊόντων τους συνολικούς πόρους (παραγωγή και εισαγωγές) και τις συνολικές χρήσεις αγαθών και υπηρεσιών (ενδιάmicroεση ανάλωση τελική κατανάλωση microεταβολές αποθεmicroάτων ακαθάριστο σχηmicroατισmicroό πάγιου κεφαλαίου αγορές microείον πωλήσεις τιmicroαλφών και εξαγωγές) Ο λογαριασmicroός αυτός δεν είναι λογαριασmicroός κατά την έννοια των υπόλοιπων λογαριασmicroών της ακολουθίας και δεν δηmicroιουργεί εξισωτικό microέγεθος που microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό της ακολουθίας Είναι microάλλον η παρουσίαση σε microορφή πίνακα microιας λογιστικής ταυτότητας βάσει της οποίας η προσφορά είναι ίση microε τη ζήτηση για όλα τα προϊόντα και τις οmicroάδες προϊόντων στην οικονοmicroία

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής

1117 Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καλύπτει τις συναλλαγές microεταξύ θεσmicroικών microονάδων microόνιmicroων κατοίκων και microη microόνιmicroων κατοίκων και τα σχετικά αποθέmicroατα περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων

∆εδοmicroένου ότι στη λογιστική δοmicroή η αλλοδαπή διαδραmicroατίζει ρόλο παρόmicroοιο microε τον ρόλο θεσmicroικού τοmicroέα ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής καταρτίζεται από την άποψη της αλλοδαπής Ένας πόρος της αλλοδαπής είναι χρήση για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως Αν ένα εξισωτικό microέγεθος είναι θετικό αυτό σηmicroαίνει πλεόνασmicroα για την αλλοδαπή και έλλειmicromicroα για το σύνολο της οικονοmicroίας και αντιστρόφως αν το εξισωτικό microέγεθος είναι αρνητικό

Ο λογαριασmicroός της αλλοδαπής διαφέρει από τους υπόλοιπους τοmicroεακούς λογαριασmicroούς κατά το ότι δεν εmicroφανίζει όλες τις λογιστικές συναλλαγές που πραγmicroατοποιούνται στην αλλοδαπή αλλά microόνο εκείνες που έχουν αντίστοιχη συναλλαγή στην εγχώρια οικονοmicroία η οποία microετριέται

Εξισωτικά microεγέθη

1118 Ένα εξισωτικό microέγεθος προκύπτει microε την αφαίρεση της συνολικής αξίας των εγγραφών της microιας πλευράς ενός λογαριασmicroού από τη συνολική αξία της άλλης πλευράς

Τα εξισωτικά microεγέθη ενσωmicroατώνουν πολλές πληροφορίες και περιλαmicroβάνουν ορισmicroένες από τις πιο σηmicroαντικές εγγραφές των λογαριασmicroών όπως φαίνεται από τα ακόλουθα παραδείγmicroατα εξισωτικών microεγεθών προστιθέmicroενη αξία λειτουργικό πλεόνασmicroα διαθέσιmicroο εισόδηmicroα αποταmicroίευση καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης

Το ακόλουθο διάγραmicromicroα παρουσιάζει την ακολουθία λογαριασmicroών υπό microορφή ροών (όλα τα εξισωτικά microεγέθη επισηmicroαίνονται microε έντονα στοιχεία)

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 35 EL

∆ιάγραmicromicroα της ακολουθίας λογαριασmicroών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 36 EL

1119 Ο πρώτος λογαριασmicroός στην ακολουθία είναι ο λογαριασmicroός παραγωγής ο οποίος καταγράφει την εκροή (παραγωγή) και τις εισροές της παραγωγικής διεργασίας microε εξισωτικό microέγεθος την προστιθέmicroενη αξία

1120 Η προστιθέmicroενη αξία microεταβιβάζεται στον επόmicroενο λογαριασmicroό που είναι ο λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος Εδώ καταγράφονται οι αmicroοιβές (εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας) των εργαζοmicroένων που συmicromicroετέχουν στην παραγωγική διεργασία και οι φόροι που οφείλονται στη γενική κυβέρνηση λόγω της παραγωγής έτσι ώστε το λειτουργικό πλεόνασmicroα (ή το microεικτό εισόδηmicroα των αυτοαπασχολουmicroένων του τοmicroέα των νοικοκυριών) να microπορεί να προκύψει ως το εξισωτικό microέγεθος για κάθε τοmicroέα Αυτό το στάδιο είναι αναγκαίο για να microπορεί να microετρηθεί το ποσό της προστιθέmicroενης αξίας που παραmicroένει στον τοmicroέα ο οποίος παράγει ως λειτουργικό πλεόνασmicroα ή microεικτό εισόδηmicroα

1121 Κατόπιν η προστιθέmicroενη αξία υποδιαιρούmicroενη microεταξύ εισοδήmicroατος εξαρτηmicroένης εργασίας φόρων και λειτουργικού πλεονάσmicroατος microεικτού εισοδήmicroατος microεταβιβάζεται microrsquo αυτή την υποδιαίρεση στον λογαριασmicroό διανοmicroής πρωτογενούς εισοδήmicroατος Η υποδιαίρεση επιτρέπει την κατανοmicroή κάθε εισοδηmicroατικού παράγοντα στον τοmicroέα που εισπράττει σε αντιδιαστολή microε τον τοmicroέα που παράγει Για παράδειγmicroα όλα τα εισοδήmicroατα εξαρτηmicroένης εργασίας κατανέmicroονται microεταξύ του τοmicroέα των νοικοκυριών και του τοmicroέα της αλλοδαπής ενώ το λειτουργικό πλεόνασmicroα παραmicroένει στον τοmicroέα των εταιρειών όπου δηmicroιουργείται Επίσης στον λογαριασmicroό αυτό καταγράφονται οι ροές εισοδήmicroατος περιουσίας προς τον τοmicroέα καθώς και οι ροές που εξέρχονται από τον τοmicroέα Έτσι το εξισωτικό microέγεθος είναι το ισοζύγιο πρωτογενών εισοδηmicroάτων που εισρέουν στον τοmicroέα

1122 Ο επόmicroενος λογαριασmicroός δηλαδή ο λογαριασmicroός δευτερογενούς διανοmicroής εισοδήmicroατος καταγράφει την αναδιανοmicroή των εν λόγω εισοδηmicroάτων microέσω των microεταβιβάσεων Τα κύρια microέσα αναδιανοmicroής είναι οι φόροι που επιβάλλονται από τη γενική κυβέρνηση στα νοικοκυριά και οι κοινωνικές παροχές προς τα νοικοκυριά Το εξισωτικό microέγεθος είναι το διαθέσιmicroο εισόδηmicroα

1123 Η κύρια ακολουθία των βασικών λογαριασmicroών συνεχίζεται microε τον λογαριασmicroό χρήσης διαθέσιmicroου εισοδήmicroατοςmiddot έναν σηmicroαντικό λογαριασmicroό για τον τοmicroέα των νοικοκυριών δεδοmicroένου ότι εδώ καταγράφεται η τελική δαπάνη των νοικοκυριών microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση των νοικοκυριών

1124 Συγχρόνως δηmicroιουργείται ένας παράλληλος λογαριασmicroός ο λογαριασmicroός αναδιανοmicroής εισοδήmicroατος σε είδος Ο λογαριασmicroός αυτός έχει τον ειδικό σκοπό να παρουσιάσει τις κοινωνικές microεταβιβάσεις σε είδος ως τεκmicroαρτή microεταβίβαση από τον τοmicroέα της γενικής κυβέρνησης στον τοmicroέα των νοικοκυριών έτσι ώστε το εισόδηmicroα των νοικοκυριών να microπορεί να αυξηθεί κατά την αξία των επιmicroέρους υπηρεσιών που παρέχονται από φορείς της γενικής κυβέρνησης Στον επόmicroενο λογαριασmicroό τον λογαριασmicroό χρήσης προσαρmicroοσmicroένου διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος η χρήση του διαθέσιmicroου εισοδήmicroατος από τα νοικοκυριά αυξάνει κατά το ίδιο ποσό όπως θα συνέβαινε αν ο τοmicroέας των νοικοκυριών αγόραζε τις επιmicroέρους υπηρεσίες που παρέχονται από τη γενική κυβέρνηση Οι δύο αυτές τεκmicroαρτές microεταβιβάσεις εξουδετερώνονται microε εξισωτικό microέγεθος την αποταmicroίευση οmicroοίως microε την αποταmicroίευση στην κύρια ακολουθία λογαριασmicroών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 37 EL

1125 Η αποταmicroίευση microεταβιβάζεται στον λογαριασmicroό κεφαλαίου όπου χρησιmicroοποιείται για τη χρηmicroατοδότηση του σχηmicroατισmicroού κεφαλαίου επιτρέποντας κεφαλαιακές microεταβιβάσεις εντός και εκτός των τοmicroέων Η ελλιπής ή η υπερβολική δαπάνη για την απόκτηση πραγmicroατικών περιουσιακών στοιχείων έχει ως αποτέλεσmicroα το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης ή καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo Η καθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης δανείων είναι πλεόνασmicroα που δανείζεται σε τρίτους ενώ η καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησης είναι η χρηmicroατοδότηση ενός ελλείmicromicroατος

1126 Στο τέλος εmicroφανίζονται οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί όπου παρουσιάζεται λεπτοmicroερώς η χορήγηση και λήψη δανείων κάθε τοmicroέα microε εξισωτικό microέγεθος την καθαρή ικανότητα ή ανάγκη χρηmicroατοδότησης Αυτό το microέγεθος θα πρέπει να ταυτίζεται microε το εξισωτικό microέγεθος laquoκαθαρή ικανότητα χρηmicroατοδότησης καθαρή ανάγκη χρηmicroατοδότησηςraquo του λογαριασmicroού κεφαλαίου ενώ οποιαδήποτε διαφορά πρέπει να είναι απόκλιση microέτρησης microεταξύ πραγmicroατικής και χρηmicroατοοικονοmicroικής καταγραφής της οικονοmicroικής δραστηριότητας

1127 Όσον αφορά την τελευταία γραmicromicroή του διαγράmicromicroατος ο λογαριασmicroός αριστερά είναι ο ισολογισmicroός ανοίγmicroατος ο οποίος δείχνει το επίπεδο όλων των περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων τόσο πραγmicroατικών όσο και χρηmicroατοοικονοmicroικών στην αρχή microιας συγκεκριmicroένης περιόδου Ο πλούτος microιας οικονοmicroίας microετριέται microε την καθαρή θέση της (περιουσιακά στοιχεία microείον υποχρεώσεις) η οποία εmicroφανίζεται στο κάτω microέρος του ισολογισmicroού

1128 Από τα αριστερά προς τα δεξιά των ισολογισmicroών ανοίγmicroατος καταγράφονται οι διάφορες microεταβολές που συmicroβαίνουν στα περιουσιακά στοιχεία και τις υποχρεώσεις κατά την περίοδο του λογαριασmicroού Ο λογαριασmicroός κεφαλαίου και οι χρηmicroατοοικονοmicroικοί λογαριασmicroοί παρουσιάζουν τις microεταβολές λόγω συναλλαγών στα πραγmicroατικά περιουσιακά στοιχεία και στα χρηmicroατοοικονοmicroικά περιουσιακά στοιχεία και υποχρεώσεις αντίστοιχα Αν δεν υπήρχαν άλλες συνέπειες αυτό θα microας επέτρεπε να υπολογίσουmicroε αmicroέσως τη θέση κλεισίmicroατος προσθέτοντας τις microεταβολές στη θέση ανοίγmicroατος

1129 Αλλά microπορούν να συmicroβούν microεταβολές εκτός του οικονοmicroικού κύκλου παραγωγής και κατανάλωσης οι οποίες θα επηρεάσουν τις αξίες των περιουσιακών στοιχείων και των υποχρεώσεων κατά την περίοδο κλεισίmicroατος Ένα είδος microεταβολής είναι η microεταβολή του όγκου περιουσιακών στοιχείων mdashπραγmicroατικές microεταβολές στο πάγιο κεφάλαιο οι οποίες προκαλούνται από γεγονότα που δεν αποτελούν microέρος της οικονοmicroίας Ένα παράδειγmicroα θα ήταν η ζηmicroία που προκαλείται από microια microεγάλη καταστροφή πχ από έναν microεγάλο σεισmicroό όπου σηmicroαντική ποσότητα περιουσιακών στοιχείων καταστρέφεται όχι microέσω οικονοmicroικής συναλλαγής ανταλλαγής ή microεταβίβασης Η εν λόγω ζηmicroία πρέπει να καταγραφεί στον λογαριασmicroό λοιπών microεταβολών του όγκου ώστε να εξηγεί το χαmicroηλότερο επίπεδο περιουσιακών στοιχείων απrsquo αυτό που θα αναmicroενόταν microε βάση την εξέλιξη των οικονοmicroικών γεγονότων και microόνο Ένας δεύτερος τρόπος microε τον οποίο microπορεί να microεταβληθεί η αξία των περιουσιακών στοιχείων (και των υποχρεώσεων) όχι ως αποτέλεσmicroα οικονοmicroικής συναλλαγής είναι microέσω microιας microεταβολής της τιmicroής microε συνέπεια κέρδη καιή ζηmicroίες διακράτησης στο απόθεmicroα περιουσιακών στοιχείων Η microεταβολή αυτή καταγράφεται στον λογαριασmicroό αναπροσαρmicroογής Η συνεκτίmicroηση των δύο αυτών επιπλέον συνεπειών στις αξίες του αποθέmicroατος περιουσιακών στοιχείων και υποχρεώσεων επιτρέπει την εκτίmicroηση των αξιών του ισολογισmicroού κλεισίmicroατος ως τη

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 38 EL

θέση ανοίγmicroατος προσαρmicroοσmicroένη microε βάση τις microεταβολές των λογαριασmicroών των ροών της τελευταίας γραmicromicroής του διαγράmicromicroατος

Συγκεντρωτικά microεγέθη

1130 Τα συγκεντρωτικά microεγέθη είναι σύνθετες αξίες οι οποίες microετρούν το αποτέλεσmicroα της δραστηριότητας της συνολικής οικονοmicroίαςmiddot για παράδειγmicroα παραγωγή προστιθέmicroενη αξία διαθέσιmicroο εισόδηmicroα τελική κατανάλωση αποταmicroίευση σχηmicroατισmicroός κεφαλαίου κλπ Μολονότι ο υπολογισmicroός των συγκεντρωτικών microεγεθών δεν είναι ο microοναδικός σκοπός του ΕΣΛ τα microεγέθη αυτά είναι σηmicroαντικά ως συνοπτικοί δείκτες για σκοπούς microακροοικονοmicroικής ανάλυσης και για διαχρονικές ή διαχωρικές συγκρίσεις

1131 ∆ιακρίνονται δύο είδη συγκεντρωτικών microεγεθών

α) συγκεντρωτικά microεγέθη που αναφέρονται άmicroεσα σε συναλλαγές στο σύστηmicroα όπως η παραγωγή αγαθών και υπηρεσιών η τελική κατανάλωση ο ακαθάριστος σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου το εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας κλπmiddot

β) συγκεντρωτικά microεγέθη που αντιπροσωπεύουν εξισωτικά microεγέθη των λογαριασmicroών όπως το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΑΕγχΠ) το λειτουργικό πλεόνασmicroα της συνολικής οικονοmicroίας το ακαθάριστο εθνικό εισόδηmicroα (ΑΕΕ) το εθνικό διαθέσιmicroο εισόδηmicroα η αποταmicroίευση το εξωτερικό ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών η καθαρή θέση της συνολικής οικονοmicroίας (εθνικός πλούτος)

1132 Υπάρχουν σηmicroαντικές χρήσεις για τα κατά κεφαλήν microεγέθη των εθνικών λογαριασmicroών Για τα microεγάλα συγκεντρωτικά microεγέθη όπως το ΑΕγχΠ ή το εθνικό εισόδηmicroα ή η τελική κατανάλωση των νοικοκυριών ο παρανοmicroαστής που χρησιmicroοποιείται συνήθως είναι ο συνολικός πληθυσmicroός (microόνιmicroων κατοίκων) Όταν χρησιmicroοποιούνται υποτοmicroείς στους λογαριασmicroούς ή σε microέρος των λογαριασmicroών του τοmicroέα των νοικοκυριών χρησιmicroοποιούνται επίσης στοιχεία για τον αριθmicroό των νοικοκυριών και τον αριθmicroό ατόmicroων που ανήκουν σε κάθε υποτοmicroέα

ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό microέγεθος

1133 Το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕγχΠ) είναι ένα από τα βασικά συγκεντρωτικά microεγέθη του ΕΣΛ Το ΑΕγχΠ microετρά τη συνολική οικονοmicroική δραστηριότητα που πραγmicroατοποιείται σε microια οικονοmicroική επικράτεια η οποία (δραστηριότητα) οδηγεί σε παραγωγή που ικανοποιεί τις τελικές απαιτήσεις της οικονοmicroίας Υπάρχουν τρεις τρόποι microέτρησης του ΑΕγχΠ σε αγοραίες τιmicroές

1) η προσέγγιση της παραγωγής ως το άθροισmicroα των προστιθέmicroενων αξιών όλων των δραστηριοτήτων που παράγουν αγαθά και υπηρεσίες συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντωνmiddot

2) η προσέγγιση των δαπανών ως το σύνολο όλων των τελικών δαπανών που πραγmicroατοποιούνται είτε για την κατανάλωση της τελικής παραγωγής της οικονοmicroίας είτε για την αύξηση του πλούτου συν τις εξαγωγές και microείον τις εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 39 EL

3) η προσέγγιση του εισοδήmicroατος ως το σύνολο όλων των εισοδηmicroάτων που αποκτώνται κατά τη διαδικασία παραγωγής αγαθών και υπηρεσιών συν τους φόρους και microείον τις επιδοτήσεις προϊόντων

1134 Αυτές οι τρεις προσεγγίσεις για τη microέτρηση του ΑΕγχΠ αντικατοπτρίζουν επίσης τους διάφορους τρόπους microε τους οποίους microπορεί να εξεταστεί το ΑΕγχΠ από την άποψη των συνιστωσών του Η προστιθέmicroενη αξία microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά θεσmicroικό τοmicroέα και κατά είδος δραστηριότητας ή κλάδο που συmicroβάλλει στο σύνολο πχ γεωργία microεταποίηση κατασκευές υπηρεσίες κλπ

Οι τελικές δαπάνες microπορούν να υποδιαιρεθούν κατά είδος δαπάνες νοικοκυριών τελική δαπάνη ΜΚΙΕΝ τελική δαπάνη της γενικής κυβέρνησης microεταβολές αποθεmicroάτων σχηmicroατισmicroός πάγιου κεφαλαίου και εξαγωγές microείον το κόστος των εισαγωγών

Το συνολικό εισόδηmicroα που αποκτάται microπορεί να υποδιαιρεθεί κατά είδος εισοδήmicroατος εισόδηmicroα εξαρτηmicroένης εργασίας και λειτουργικό πλεόνασmicroα

1135 Για να επιτευχθεί η βέλτιστη εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ τα στοιχεία αυτών των τριών προσεγγίσεων εισάγονται σε ένα πλαίσιο προσφοράς και χρήσεων πράγmicroα που επιτρέπει τον συνδυασmicroό των εκτιmicroήσεων για την προστιθέmicroενη αξία και το εισόδηmicroα κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης για τα προϊόντα Η ολοκληρωmicroένη αυτή προσέγγιση εξασφαλίζει συνεκτικότητα microεταξύ των συνιστωσών του ΑΕγχΠ και καλύτερη εκτίmicroηση του επιπέδου του ΑΕγχΠ απrsquo ότι αν εφαρmicroοζόταν microόνο microία από τις τρεις προσεγγίσεις Αφαιρώντας την ανάλωση πάγιου κεφαλαίου από το ΑΕγχΠ έχουmicroε το καθαρό εγχώριο προϊόν σε αγοραίες τιmicroές (ΚΕγχΠ)

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 40 EL

ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ

1136 Το πλαίσιο εισροώνndashεκροών (ΕισndashΕκ) συγκεντρώνει τα συστατικά microέρη της ακαθάριστης προστιθέmicroενης αξίας (ΑΠΑ) τις εισροές και εκροές του κλάδου οικονοmicroικής δραστηριότητας την προσφορά και τη ζήτηση των προϊόντων καθώς και τη σύνθεση των χρήσεων και των πόρων σε όλους τους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας Το εν λόγω πλαίσιο υποδιαιρεί την οικονοmicroία έτσι ώστε να παρουσιάζονται οι συναλλαγές όλων των αγαθών και υπηρεσιών microεταξύ των κλάδων οικονοmicroικής δραστηριότητας και των τελικών καταναλωτών για microια συγκεκριmicroένη περίοδο (πχ για ένα τρίmicroηνο) Οι πληροφορίες microπορούν να παρουσιάζονται microε δύο τρόπους

bull microε πίνακες προσφοράς και χρήσεωνmiddot και

bull microε συmicromicroετρικούς πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 41 EL

Πίνακες προσφοράς και χρήσεων

1137 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων παρουσιάζουν τη συνολική οικονοmicroία κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας (πχ αυτοκινητοβιοmicroηχανία) και κατά προϊόντα (πχ αθλητικά είδη) Οι πίνακες δείχνουν τις σχέσεις microεταξύ των συστατικών microερών της ΑΠΑ των εισροών και εκροών των κλάδων καθώς και της προσφοράς και ζήτησης προϊόντων Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων συνδέουν τους διάφορους θεσmicroικούς τοmicroείς της οικονοmicroίας (πχ δηmicroόσιες επιχειρήσεις) παρέχοντας λεπτοmicroερή στοιχεία για τις εισαγωγές και τις εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών τις δηmicroόσιες δαπάνες τις δαπάνες των νοικοκυριών και των ΜΚΙΕΝ καθώς και τον σχηmicroατισmicroό κεφαλαίου

1138 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων επιτρέπουν την εξέταση της συνεκτικότητας και της συνοχής των συστατικών των εθνικών λογαριασmicroών σε ένα ενιαίο λεπτοmicroερές πλαίσιο και ενσωmicroατώνοντας τα συστατικά των τριών προσεγγίσεων για τη microέτρηση του ακαθάριστου εθνικού προϊόντος (δηλαδή παραγωγή εισόδηmicroα και δαπάνες) επιτρέπουν την ενιαία εκτίmicroηση του ΑΕγχΠ

1139 Οι πίνακες προσφοράς και χρήσεων όταν εξισορροπούνται microε ολοκληρωmicroένο τρόπο παρέχουν επίσης συνοχή και συνεκτικότητα συνδέοντας τα συστατικά των ακόλουθων τριών λογαριασmicroών

1) λογαριασmicroός αγαθών και υπηρεσιώνmiddot

2) λογαριασmicroός παραγωγής (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)middot και

3) λογαριασmicroός δηmicroιουργίας εισοδήmicroατος (κατά κλάδο οικονοmicroικής δραστηριότητας και κατά θεσmicroικό τοmicroέα)

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

EL 42 EL

Συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών

1140 Οι συmicromicroετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών προκύπτουν από τα στοιχεία των πινάκων προσφοράς και χρήσεων και από άλλες πρόσθετες πηγές και διαmicroορφώνουν τη θεωρητική βάση για microελλοντικές αναλύσεις

1141 Οι εν λόγω πίνακες περιέχουν συmicromicroετρικούς πίνακες (προϊόν microε προϊόν ή κλάδο microε κλάδο) την αντίστροφη microήτρα του Leontief και άλλες διαγνωστικές αναλύσεις όπως πολλαπλασιαστές παραγωγής Οι πίνακες αυτοί παρουσιάζουν ξεχωριστά την κατανάλωση των εγχωρίως παραγόmicroενων και των εισαγόmicroενων αγαθών και υπηρεσιών παρέχοντας ένα θεωρητικό πλαίσιο για περαιτέρω διαρθρωτική ανάλυση της οικονοmicroίας συmicroπεριλαmicroβανοmicroένης της σύνθεσης καθώς και του αντικτύπου των microεταβολών της τελικής ζήτησης στην οικονοmicroία

• ΓΕΝΙΚΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ
• Παγκοσμιοποίηση
• ΧΡΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΕΣΛ
• Πλαίσιο για ανάλυση και πολιτική
• Χαρακτηριστικά των εννοιών του ΕΣΛ
• Το ΕΣΛ 2010 και το SNA 2008
• Το ΕΣΛ 2010 και το ΕΣΟΛ 1995
• ΒΑΣΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΤΟΥ ΕΣΛ ΩΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ
• ΟΙ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΕΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΚΑΙ Η ΟΜΑΔΟΠΟΙΗΣΗ ΤΟΥΣ
• ΟΙ ΡΟΕΣ ΚΑΙ ΤΑ ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ
• • ΤΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΛΟΓΑΡΙΑΣΜΩΝ ΚΑΙ ΤΑ ΣΥΓΚΕΝΤΡΩΤΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ
  • Ακολουθία λογαριασμών
  • Ο λογαριασμός αγαθών και υπηρεσιών
  • Ο λογαριασμός της αλλοδαπής
  • Εξισωτικά μεγέθη
  • Συγκεντρωτικά μεγέθη
  • ΑΕγχΠ ένα βασικό συγκεντρωτικό μέγεθος
  • ΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΕΙΣΡΟΩΝndashΕΚΡΟΩΝ
  • Πίνακες προσφοράς και χρήσεων
  • Συμμετρικοί πίνακες εισροώνndashεκροών