DISSERTATIO PHILOLOGICA; - uu.diva-portal.org1178420/FULLTEXT01.pdf · 34 DEJEHOVAH...

28
J~Ö- rrja DISSERTATIO PHILOLOGICA; DE NOMINE DI VIΝ O SANCTISSIMO CUJUS PARTEM POSTERIOREM, CONSENSU AMPLISS. FACÜLT. PHILOS. IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSI, PR ALS IDE, Vi Rio Celeberrimo*, :no ANDREA BOBERG, L. L. O. O. PROFESSi. REG. & Ordin. PRO GRADU rUBLICO ERUDITORUM EXAMINI SUBM1TTIT S. Reg. Maj. Stipendi ari us, CHRISTIANUS FORS NER, ANGERMANNUS. IN AUDITOR. CAROL. MAJORI, DIE III. JUNIJ, ANNI MJDCCXLVI. HORIS, ANTE MERIDIEM, SOLITIS. 1ioTM2C Typis LAURENTII SALVIL \

Transcript of DISSERTATIO PHILOLOGICA; - uu.diva-portal.org1178420/FULLTEXT01.pdf · 34 DEJEHOVAH...

J~Ö-rrja

DISSERTATIO PHILOLOGICA;DE

NOMINE DI VIΝ O SANCTISSIMO

CUJUSPARTEM POSTERIOREM,

CONSENSU AMPLISS. FACÜLT. PHILOS.IN REGIA ACADEMIA UPSALIENSI,

PR ALS IDE,Vi Rio Celeberrimo*,

:no ANDREABOBERG,

L. L. O. O. PROFESSi. REG. & Ordin.PRO GRADU

rUBLICO ERUDITORUM EXAMINI SUBM1TTITS. Reg. Maj. Stipendi ari us,

CHRISTIANUS FORS NER,ANGERMANNUS.

IN AUDITOR. CAROL. MAJORI, DIE III. JUNIJ,ANNI MJDCCXLVI.

HORIS, ANTE MERIDIEM, SOLITIS.

1ioTM2CTypis LAURENTII SALVIL

\

S:ffi Κ:ΛΕ Μ:TISMAGN.fi FIDEI VIRO,

Reverendißmo ΨATRI'DOMINO,MAG.OLAVO K10RNING,

S. S. Theologie DOCTORI Celeberrimo,Norlandiarum Occidentalitim

SUPERINTENDENT I Graviffimo,Ven. Confiß. Hernefand. PR/ESIDl JEquißmoyRég. Gymnafii Scholarumque per Dioeceiliii

EPHORO AdcuratiffimOj

MJECENAT1 ΜΑΧΙΜΟ.

/iVter Hyperhoreos, Reverendißme Pater, quijamUti adventum Timm exfpetfant, gratulabundaquemente excipere geßiunt, refpice, humillime psto,

me ^ e humili quidem atque agreßi prodeuntem cafa,nemini tarnen devoto cordis adfeäu cedentem. Equi-dem non aujus effem, de facte Tibi, ReverendißimePater, ignotus, /?////£ bandpolitum xvaS-ov, cras-foque ehboratum tomo, #//$//£ /üwf omnia, of¬ferre5 nifi contineret duicijßmum hocce, ^ ätoreFönte hauflum, refrigertum% lgnofcas igitur, Reve¬rendißime Pater, pro viribus gratulabundumac devotijfimum meum teßificaturus animum, dißer-

ta-

tatiofiem hane qualemcunque Celeberrimo NomintTu9 jacram facere fußineam; quam β benigno érferette vultu exceperis, erit, de quo mihi in finumagnopere gratidari queam; utpote cum fpem faciatcertijpmam in poßerum Patrocinio Tuo me Juffultumtri, Faxit DOMINUS DEus Exercituum ο ttuvJo-κρβίαρ, qui Te Pr<eßulem Ecclefii<z Hyperbore<ε con-ßituit, ut quam diutijpme vivas^ vigeas, floreas; ßcEccleßa Chrißi habebit Praßdium, Patria fulcrum,Familia Tua Nobili/ßma decus ér folatium atque e-go AUcenatem Maximum, Exoptatijßmum.

REVERENDISSIMI NOMINIS IUI

Cukor humillimus,GHRISTIANUS FORSNER,

VIRQ Admodum Referenda atque Praclariflimo,

Mag. LAURENT I O~

RAMSTR0M,S. S. Theologiae, in Reg. Gymnafio Hernofand.

LECTORI Prim. Dexterrimo, Ven. Conilft. ADSES-SORI Graviffimo. PATRONO, omni honoris &

reverentiae cultu profequcndo.

Vrac/arrffmo VfJRO,

Mag. [ A G O B O UNTO,InRegioGymnaiio Hirnoiänd,Grxcx Lingua LECTORIDexterrimo, nec nonVen. Confifforii ADSESSORI

iEquiffimo, PATRONO, quavis animi obfer*vantia profequendo.

Multum Referenda atque ClariffwtoD: no JONjE TÖRN STEN,

COMMINISTRO in Nsetra Digniilimo,FAUTORI, jugiter venerando.

pErtenuem hane lucubrationem, Vobis, PATRONI& FAUTORES Optimi,in perpetuse reverentiae &

obférvantiiE pignus, ob infignem fibi declaratam bene-volentiam (Sr favorem, cum voto, pro perenni Vehrafelicitate, ardentiffimo, offert facramque facit, ad ci-neres permaniurus,

Admodum Reverend. & Prseclariffimorum,Multum Reverend, atque Clariflim.

NOM1NUM VESTRORUM

Cultor obfervantiffimus,CHRISTIANUS FORSNER.

A xcu il,

CAPUT TERTIUM4De Nominibus ΠΊίΤ conjunctim confiderads*

§. I,

Xcellentiffimum iilud Dei Epithe¬ton , cujus cum NomineSan£fciffimo jfift* propiorem medi¬tationem in Parte dijjertationis no-fira Priori promifimus nos perie-cuturos, & nunc, Bono cum Deo9adgredimur, tam miro diverioque

modo reliqua Nomina Dei Auguftiffima, mite &poft illud (a.) in Sacro Codice locata, adornant at-que magnificant, üt eorum variatio illuftris, exConcordmjtiis Bibitortim eruta, commode ad ClaJJesieu Titulos ialtem Undecim redigi poffit. Quibus,quum non fortuiti fint, nec caiu quodam in S.Literis additi, fed finguli haud dubie iapientiifimo

A Dei

(a.) Habet quidem XYI&OV plura Nomina Divina & E-pithetapo/i ié, quam «wir#*» & ultimum in Tabula Sequen-ti cxhibitum, ut, Zach. iz;u i Chr. 17:24,2, Sani>7;2^

*·- it - ' * .'i* i · .. ■' *

34 DE JEHOVAHDei confilio exprefii, noftra qualiacunque adponc-remus ^ελετ^*?*, qua nempe occafione unusquis-que eorum iecundum iiibilratam materiam a Viris&£θ7τνΐνς·οις adhibitus fit. Aft, cum huic noilro co*natui obilet Sc anguilia temporis Sc ingenii mei te-nuitas, qiiominus eos omnes föllicite & iecundumeorum Emphafin inquirere atque enodare pofiimjEos tantum in praeiens receniere volui, quum hunecommuniifimum moxrrilT maxime illuilrant, ueoccafio aliis eruditione Sc ingenio prceflantioribusfuam in illis exercendi induilriam praebeatur. Fre-quentiifimus omnium eilTit. I. ηκ» ίΤΠ» iSam.i,3-Zach. ι, 3. ter_ repet.&c.

Sed minus frequentesTit. II. πΐίΟϊ Pial. LXXX, 8. Sc verC15.Tit. III. mxwrbx mrr 2 Sam.V, 10.1Reg.XIX,10,Tit. IV. ryifrOV crnStf mnTfiLXXX^.PfiLXXXIVjO,Tit. V. mos nirr »ntf Pf. LXIX, 7. Jefi III, 15.Tit. VI. rwsm mrr ητκπ Jefi III, 1. Cap. X, 33.Tit. VII. rrwpNii Jefi x, ks.Tit. VIEmottn rtasmrr HofiXII, 6. Am, VI,, 14.Tit. IX. Arnos. IX, 5.Tit. X. ίΤϊϊΟ¥Π 'hVkΓ^Τ-ΠΝ Am. III, 13,Tit. XI. '.mmrirnWnft' Am, V, 16.

$- II"

Jet. 44:7. Ff. wA Jef. 1-if. Sed quum haec in pri-wo finju characleriilice reflringi videantur ad popu*

ZEBAOTH. 35

§. II.Quum ex mira hac variatione Sc conilruQrio-

ne videamus Nomen mrr non femper hmnediatepraponi voci /T&OY, ar&iffime tarnen cum hac perAccentus Conjunäivos cohserere (b;), & nos prae-terea ex regulis Grammaticurum, imprimis ex Ca-nombus Scriptum S. convicb iimus, venerandumillud Nomen numquam in Statu ConflruBo feu re-gimine collocari, vocemque iequencem mpY noncommodius, quam in Cafu Seamdo feu. Genitiveverti pofle, JEHÖFAH, vel Dominus Exercituum;Ideoque hic fhtuimus Ellipfin nominis TtSk (c.),innixi iequentibus rationibus. Nam (i.) Ipia Scri-ptura S. nobis non folum ilippeditat nomen viSn

A 2 (d)Ium Ifraeliticum, & illa, quae pracedunt max in his-ce locis, conveniant cum aliquo ex τitulis adlatis,ea praetermiiimus, ut icopo noflro non adeo inier-vientia. Alias numerarentur Tituli Oäodum, ad-dito titulo illo magnifico ex Jel. 44:6.

^b.) Aug, Varemus in Decad. Mos. Paraich, rooc? p. 108.dicit: rrx?* licet non ieparetur a JEHOVA, tamennon regitur a τω nm< : nexus non eil Regminis; necunius nominis.

(C.) Solent nonnulli ulerenyml fententiam ita referre,ac frpro niS« inter Nomina Divina rétulerit in-deque eum reprehendunt, quia «nw ipium illudp'ntot eft, in Statu Regimims pontum. Sed id quidemHieronymo in mentem vix venit, Ortus inde erroreil, quod literis Lat. icripiérit ELOE, cum dicerevellet ELOAH, aeque ac νoach 6t Noe efferri ibletSic Budd. in Ind. Theol. Dog. Lib. Ii, c. 1. §, ?

36 DE fEHQPAH(d.) commode fupplendum in Elliptica (e.) &; con-ciia ifta locutione, quoties nominat ilimmum Nu.men niiOy 'rhxmiT, ut videre licet in Tit. III. (f.);fed etjam eandem vocem iisdem fere phrafibus ad-hibet, quando vocat Deum iiipremnm »nSx ffiJTöwn Jon. 1,9. wvük W?« nw 2 Chr. XX, 6. (2.)Haud infrequens eil ejusmodi Ellipßs in LinguaS. tum Veteris Teil, ut: Exod. VI, 25. rVDttw$r\fubintelle8:o ex comm. 14. m capita pa-trum. cl. Pf. CXX, 7-tum Novi. Ex. gr. Matth.X, 2. Ιάκωβος o τχΖέβε&ήχ feil. cf.Vers.3. cum CCn-tum aliis in utraque (g). (3.) LXX. Interpreteshaud obicure hane EWpfin innuunt, qui 1 Sam.

1, 11.

(d.) N011 iölum totics nirrj ied etjam quoties τηκ &nynS* immediate conftruuntur cum τω mw, fubau-diendum νΛ*. Cf. Danzit interp. §. 23. p. m. 52. &Hiller. Are. K. & K. p. 210.

(e.) Ratio y cur tamfepe omittaturhoc nomeii »nS», par¬tim efie poterit ipfe genius Linguae Hebr,cui iaepiusbrevitas eft conveniens, evitata· verborum phraiiuni-que prolixitate; partim ipfa materia traeftatioms; quamob cauiTam in stik mere Mftowo frequentier eft hu-jus vocabuli Eltipßs, quam in Dogmatho & Trophetico,

(£) Lora, licet non omnia, qua? integram & maximenaturalem haue locutionem agnoicunt, collegeruiitTamovius in Exercitat. Bibl pag. 368. Et GUjfius inPhilolog. S. pag. 6g 1.

(g.) Vid. C. T. iPahhcr. Diflert de Ellipiibtis Hebräis*éc Lamk Bos de Ellipiibus Grafts;

ZEBAOTH. 37

I, ti. tranfluleruntnK3¥rri!T κύρος eåm <ταβ*ωΒ· (*),& Sacer Scriptor Αττΰχχλυφε&ς cap. IV, 8- qui vertitillud ex Jei" VI, 3. Κυςιοςοθεος o παν]οχξάτωξ. (4.) Me-ritiffimi de Philologia Viri, Glajjius, Buxtorfius,Danzius, Stocklus, aliique hane fepe nominatamEllipfin in iiiis Scriptis urgent ac aefendunt. (5.)Si rtiNSii oSd , exercituum, P£ LXVIII, 13.& nuQ¥ Ht?» Principes exercituum, 1 Reg. II, 5. re-£te vertantur per Genitimm, cur non rfifcOV inhoc facro nexu per eundem; quum idem iit vo-cabulum, licet generdliorem habeat fenjum, quodmox videbimus? (6.) Si denique per Adpoßtionemverteretur, ut GuJJetius vult, vel ut videtur Leus-deno, JEHOVAH Exercitus, vel Dominus Cohortes,vel Dens (qui eil) Exercitus plures, ieniiis redun-daret obfeurior, durior, & nimis remotus. Cui-"vis igitur, ad hacc sdtendenti, pateicit, quod non"fit melior, nec iimplicior, nec commodior träns- *ferendi ratio, quam quse fit per Cafum Secundum&u"Genitivum (h), hoc modo: JEHOVAH^ vel Dornt-"ms Dens Exercituumr."

Α 3 §. ΠΙς*} Grotius exiftimat in Annot. ad h. ί. plus fuifie inCodidbus atiis; confentiente etjam, vel pnreunteLud. capello in notis Criticis ad 1. cit. Ted perperaiirac proinde nierito cailigatus a Cr/ov/o, provocantehie ad confenium omnium Codicum* vid. Bibi JUIuilr.

(h.) Vid. Hildebrand DiiTert, de imajrrm* §. 2. ρ. zC*

3g DE JEHOVΑΠ§. 1IL

Hinc patet vocabulum nifcötf eile SuhßantivumReifum Genitivi Cafus, quod aNoraine mir mediacctantum, per fubintelle&um Conßruftum, regi-tur(i)·· Eumque Cafum hic denotare Objefium, opti-me ex Regula D. D. Danzii de Subflantivo Redo (k)colligimus. Quod non poteft eile aliquod Singula¬re , quoniam fcimus , praeter ea, quae in ilriÖiorifenfuveniunt fub nomine tOtf vel riliOJf (1), plu-res alios etiam exercitus Deum habere , licet fubaliis nominibus: ut Locuftam, melolantham, bruchum& erucam , quas DEus ipie Joel. II, 25. nominat

exercitum fuum magnum: Σφήκας feu cra-broms, qui vocantur Sap. XII, 8· 00ff01 ™ ^Pa'Ίο7Γί3χΘέχ, Prcecurfores exercitus Dei: <rpa)ivpctj& «Vä,exercitus fuos, per quos Matth. XXlI, 7. intelligitDEus (λ) copias Romanorum, & (#)famem, peftemac ieditionem (m): Eledos, Vocatos& Fideles, qui di-cuntur Apoc. XIX , 14. τα fpajenfielet 7Λ év τω xpamCf. Jef XIII, 3,4. Denique Diabolum 7™ KorpoKpå-

75 αιώνος τ*7*, cum multis iiiis Legionibus, utfatentur ipii Marc. V, 9. & Luc. VIII, 30. (n) quique

ad-

(i) Adeo, inquit Aug, Farenius in Decad.Mof Parafch»FhtiW p. 108 datur ΠΊΠ* - - Re$or, & Γ»1ίΟ¥, quse regun-tur, feu funtin regimine Dei.

(k) Vid. Ejus Interp. Ebraeo Chald.cap.1. §. 22. p. m. 3 r;Conil. Glaft Phil. S.Lib. III.tr. 1 p.108·

(I) De quibus egimus cap. II. §. XII.(111) Vid. c. StockiiNovum Teil, ad h. I.(n) ExiftimatJ. U. Hildtbrand in Difl. de }BHQVAE Zebaoth»

ZEBAflTH. 39

adpellantur Exercitus inferndlis. Unde merito ex-Glamemus cumProph.Joele,c.II,n. vnno "TKD Ma¬gnus valde (eft) Exercitus vel caftra Ipfius! Et qusra-muscumBildadoJob.XXV,3.V"inA mlSumeftnumerus turmis Ejus ? Ideoque Objeäum aliquodgenerale & tmiverfale in hac formula intelligi debet,circa qucd DEus, tamquam fummus Imperator, ra-tione providentiae fiias veriatur, cui omnes hi exer¬citus^ ccdefles <£r terreftres^ militent. Sed generalktstradi non poteft, quam quod habetur Gen. capjl,I. CttO* bl· Cf.PPXXXIII,0. JeiiXLV, 12. Nam (i)manifeftum eft in 1. c. Sujftxum voc. (o) reipice-re voces prsecedentes; DWH Caeltm, nempe Jide-reum, & reliqua eo ipe&antia;atque ptfn terramfeil globum terraqueum, qui ccelo contradiftinguitur.(2) Particulam Sn hic fumi, ut in quam pluribüs aliis

fcri-

p.47. Satanam in iftislocis fubvoc. Aeyeuv fibifimilequid «jo* adfe<ftafle, adeoque mentitum efle,quo" Chrifto hujus illuftriflimi tituli honorem derogaret,fibiquc magni dscmonum Principis gloriam vindicaret,Nam segre nbi perfuadere poteft,tot fuiffe in horiiine iftomiierrimo, quot 111 Legione (vid. stock, ad Matth,XXI, f 3. ) olim numerabantur. SedLucas 1. c.apcr-te rationem hujus adpellationis addit, dicens: οτ^αι-fioviA τγοΤ&αεισ-ηλ^εν εις avJov, Quod in fententiic fua?fubiidium adducit ex Matth XII,4f. & Luc. XI, 26,fcieudum eft ibi per Synecdochen efle numru?» ctrtum proincerto, ut: i, Sam. II, Ϊ.

lo) Hoc voc. interpretantur LXX. Mo-pw, & iecundum

4o DE JEHOVAHicripmrae locis, univerfallterSc diflrihutive pro fin-gulis generum, nullo excepto, tam manifefta ex¬empla in utroque Teft. probant, ut adfenfiim nul-lus facile negare pofiit. (3) Angelos etiam peromnem hunc exercitum intelligi ex Neh. IX, 6. con-ftat: exercitus coelorum Tibi ··. JEHOVAH) fe incur-vant. Exercitus utique coeli Deo ie incurvans, aliuseflenequit, quam Angelorum, qui & alibi (ρ) exer¬citus cpmmemorantur. Atque fic ex loco adlato in-telligimus omnes exercitus Angelorum, ftellarum,quarumvis creaturarum, cum rationalium & irratio-nalium, tum animatarum & inanimacarum, Verbo :omnia, quae Deo in triplici Ejus regnopQtentids,gra*tia, & gloria fubje&afunt(*)

§· iv.Quid Igitur conveiiientius, quam fhtuere pri-

mam hujus Divinae denominationis Qrigimm, ejus-qüe

illos Vulgatus omatum;fed huic veriioni repugnat E-tymologta & Analogia Grammatica; quia «dx habet «tnon% in fine. Viå.clerfcus in h.l. ubi inconftantiam GrtVerfionis circa hoc vocab. arguit.

(p)Vid Cap IL$tXII. not. γ. Difiert, n. Prior.(*) Omnia, inquit F*gius ad 1. c. veniunt adpellatione

Ixercirus'y eo quod DEus per illa fuain Divinam infini-tamque potentiam, non aliter atqne Rex aliquis percopias fuas exferit, Hinc poftea in Divinis Litéris,rnaxime in Prophetis, nat* funt iilius modi Dei ad-pellationes, rmajj-nm, quod feil ipfe fit Do-minui exercituumjttm cwleßium^ tum terreßtium, quo eospro

ZEUAOTH, $que primarhtm rejpefium ex infigni & umverialihocce Effefitt, jam ut Objedo confiderato, dedudhimeiTe?Quippe (i)non folum ipfum vocabulum (q)eandem agnofcit radicem & eundem habet fignifica-tum;fed etiam fumitur colledive utnwi- (2) Hocce vo-cabuio indicatur quidquid in ccelo & terra continetur,quod optime reiponaet adpellationi in Scriptura S.haud infrequenti, utpote cum fummum numenvoceturpNn vtao awrr mrr JEHOVW^ Denseceli,8cDeus terra,Ge.η.XXIV, 3. NpwV,Π. Δεσ-ποίης των χξανων zcti της γης , κ]ιςης των u£tzjavyβατίλευς xjlcrzåg er*., Judit. IX, 12.Cf. Gen. XIV, 19. 22.Deut. IV, 39. JoCII, u. Κυξζς τέ a^civis ζα) της γης,Matth. XI, 25. Luc. Χ, 21. Adb XVII, 24 Szc. κίξκςTTcttfav. AdbX, 36. Quo etiam reipexit fine dubioDivinus ψάλτης ΡΕ LXXXIX,9. vs imtOH ΠΊΓΡΠ» |ΌΠ ^OyOjEHOVAH, DEus Zebaotb (Exercituum)quisficut Tu fortis JAH. Ubinon folum hanc Augu-itamphraiinquoadejus figmficationem explicarevideturcum Deo tribuit robur immenium -& fortitudinem inf*nitam; ied & innuere ipiiim r* primarium re-ipedhim, & unde origo hujus voc. fit derivanda,quandomox addit in comm. 12. pj* qS ηκ ow7ui[unt cosli^ etiam Tua eß terra. (3) τω m&öX inter-

Β dum-natu iuo agit, regit, & moderatur, fine quo nihilefficiunt.

(q) Liceat, inquit Orufiut, in Annot.ad JofuamCap V,14. exponere illud mir tm yj trincep Exercituum Dmini,ut fit fing, pro Plura/i,

42 DE JEHOVAHdum prxfigkur π (r), quod praeter Articulum (s) cor*,mode denotare poteft notam univerfalitatis (t), hocfeil fenfu JEHOPAH, DEus omnium Exercituum, quiecelimi & terram implent. (4) fine dubio LXXInterpretes& Sacri Scriptores N, Ted. hoc generalis-jimum Dei ObjeAum intellexere, qui transtuleruntFflifcäf· per voc. ttaFJok^uJup , de quo deineeps a&urierimiis, (5; Si conje&urae liceat indulgere, non ad«niodum improbabile videtur, Yet. Eccleiiam, audi·ta exfrequenti Genefeosle&ione phrafioN^ *73 nonFolum ut excellentiffirnum Epitheton Deo tribuifte;fed etiam loco 72 Sd pofuifle hoc voc. in Humer0 fluirali ad omnem hunc exercitum, ieu multitudinem, ii-gnificandum. (6) Viri eximiaseruditionis & acutiiümijiidjcii farna celeberrimi, Lutberus, Calovius , Glas-Jus, Buxtorfius, Schmiäius, Coccejus , Drußus , G>-zelius, Michaelis, Danzius, Stockius, & compluresalii, inde enatam eile hanc adpellationem rviiOtf con-

ftan-

(r) Vid. Tit. VIII. IX. &Xin Tabula,(s) Offendimus quoque Articulum π prarfixum τοπικοίin profano nexu, ut: 1 Chr. 27:3.. maasr? n» So quae phra-fis fua fignificatione videtur coineidere cum αΥηπ n» Sa2,Reg,atqueita habere notionem dißributham& ««iper/d/f^quum ejusdem fit forma atqueffliOsr»,quasin Tabula noftra apparent; ied latius hoc voc. exten-di non poteft, quam ad qmütbet exercicus, quorumPrin-eipibus prafuit ihmmus Regis Davidis Dux Jaicho-bnam de filiis PerezL

(t) Cf. i>. u.Dmzü Iaterp. Ehr. Chakl, Cap, Ii, §. 6σ,Ρ*

/

ZEBÄOW. 43

former in fbis fcriptis innuunt, Quis ergo dubitet re-eeptas fubicribere fententiiE?

§. V. .

Sed quam venerändum Nomen irij&nf inSacro hocce nexu primum omnino occurrat i Sam.I, 3. alii huic voci anguitiores pofuere limi-tes, ejusque ampliffimum ambitum coar&aruimQuprum in nurnero (1.) iunt Dofiores Judaofmn^qui ajunt, Deum vocari Dominum. Exercituum re*.

ipe&u rhyo ntöGß?' Exercituum, quos habet in Su-perioribus, five ccelo, per quos haud dubie Ange*los intélligunt; & HDD ΓϊΐίΟϊ exercituum inferiorum,

pne>, qui funt Ifraelitae, utpote nomine ηΐίΤtftkys denotati, Exod. XII, 41. (11). (2.) Pripremiententias illorum partem fequi videtur Camp. Vi*tringa (w.); qui, poftquam conceiiit, merito qui-dem Deum vocari n»G¥ mn»> tum DominiiEjus am-pliffimi refpe£tu, cui Angeli, confiliorum Dei ex-fequendorum Miniitri, homines, Sc univerfa naturia rerum eil fubje&a; tum ratione Providentia,cujus Legibus ordine, iis ab Imperatore pnfefcri-pto, parent; tmec iubjicit: nec tarnen mihi efl du-bium\ quin in hac adpellatione primus & propriusfit refpeäus ad ANGELOS, Divina Providentia mi¬nijiros , Sc qime feqq, (3.) Poileriorern vero tueri

B 2 , vult

(u,) Vid, Kimcbi comment. in Jeft cap. 1:9,

(wVj In comment ad Je£ 1: 9.

44 VE JEHOVAHvult Joh, Spencertis (χ), quum monet, Deum Re~gern etjam Militärem, inter liraelitas cli-m fuifle$quia in exercitu Iiraelitico Deus ipie, fummi Du-cis titulum gerens & munus obiens, voluit copiasIfraeliticas dici mrv nWW, femet vero miOtf mn\Deinde addit: Deum hoc titulo toties inßgniri, quodin exercitu Ifraelitico fummi Ducis nomen & offi¬cium olim tenuiffet: quod probat ex Pil XXIV ,

7. $. 9. Atque inde concludit; titulum illum Deoadhafjje, quod hello fotens ejjet, & potentia fuabellica tot gloriofa Jpecimina, in deferto cum primis,edidijjet. (4.) Job. U. Hildebrand (y.) autem cre-dibile ducit, Deum hunc titulum accepiiie ex ma¬gna illa multitudine Iiraelitarum, quae, inftaringen-tis exercitus, quotannis Schiluntem confluxit, de-votum fuum cultum Deo prseftandi eaufia, & E-jus praeiidium, in rebus iliis defendendis, contrahoflium vim & impetum implorandi. Quod prs-cipue probare vult ex Area foederis, quae 1 Sam.V. 7. 8. vocatur Area Dei Ijraelis; Pofleriori ve¬ro Sam. VI, 2, Area 7* JEHOVAH Zebaoth.(5".) Alii (z) denique reftringunt hujus adpellatio-nis primarium refpefium ad Ecclefiam militantem, in

nuil-

(x ) In DiiTert. de Theocratia Judaica, quse eft inTradt ejus de Legibus Hebr. Ritual ρ 179. Etcum eo outloVm inTracl. S, t. Jud. JEHOV7E Ze¬baoth pag. 17. feqq.

(y) In DiiTert. de JEHOVAH Zebaoth. p. 34. 3f, 36,(z.) Ut. Gußetius in conimcnt. Ling. Hebr. pag. yoy.ubi Ratuit hane adpellationem primario tribui Ch*i-

ZEBAOTH. 45mukös exercitus divifam, quibus, adverilis hoftes(iveCärmks, iive bpirituales pugnäntibus,Deus adefttamquam fummus Dux, eosque vel ducit, vel ca-ftra metantes tuetur. Quam typice in mrr rvifcOtfreprseientatam & adumbratam loca Prophetica de»monflrare, in primis Je£ IX, 6. contendunt.

§. VI.Pise quidem flint omnes hx fententise, quasrecen-fuimus, nec fuo fundamentoinScriptura S. deftituivi-

dentur: immo plures aliae addi pofilint, quum·,Deus ubique fuos habeat exercitus, qui pro Ejus,gloria & hominum piorum akterna falute militant, ,Sed ab hoc vel illo Objeélo peculiari primam hujus.denominationis originem, primariumque reipeäumfuiile derivatum, id quidem a nobis impetrare nonpofllimus, ut credamus. Quippe Γι.) nusquam in-venimtis hunc titulum adeo Specialiter ad Ange-los, licet fint ceteris creaturis dignitate excellen-tiores, Dei primarii miniftri, reftringi, ut reliqui

B 3 Ejusilo Filio Dei, hominum Mediatori; non quidem Eicompetere credit ratione Perfon#, fed ratione Corpo¬ris Myflici, quod eil Ecclefia. Et Sam, Andre# in Dis-fert de Praßdio Ecclefi<e Militantis, ad Pii XLVI, i-8„'

qu£C habetur in τhefauro Diip. Tbeol. Pbilol. p. 645·. His-ce favere videtur c, Vitvinga 1. c, refpettu tamen ft*cundarto, hiEC dicens: Senfη pvriKeajepca & fublimioY&tarnen veriffimo, Deus Abrahami adpellatur DominusExercituum, refpeclu Sanftorum, voluutati nutibusqueEjus, Angelorum Ctxkfiium inilar, parentium in his ter-ris, qui Eccleßam faciunt»

46 DE JEHOVAHEjus exercitm excludantur. Si ab his primariodeicenderet haec adpellatio, potius fortade ex illu»ilri eorum adparitione in forma vifibili, Gen.XXXII, 3. G£ 2 Reg. VI, 17. Ρί. XXXIV, $yfurparetur voc. ΓΉΠΟ. Quin Sc differentiam ali-quam indicare videtur ipfum Femininum Genus vo*eis niNJEfi cum de Angeiis, ubi dicuntur Exerci-tus Dei, occurrat in Mafculino wy£y Pf CHI,2:1 ρ & CXLVni, 2. (2.) Nec commode hocDei Epitheton unice refpieere poteft mm nteqfc ex-ercitus Demini, qui ex /Egypro adicenderunt.Namque, ii ex hisee; fine dubio mentio illius imLibris Moßs, prsefertim IV. & V. ut & Joiuae& Judicum ßepius injefla fuiffet. Verofimilius ugitur videte, Ifraelitas ob ingentem fuam multi-tudinem hic & in aliis locis adiimilari numerofijß-.mo Dei exercitui, haud aliter ac Exercitus Davi-clis, ι Chr. XII, 22. Cf. Deut. X, 22. ubi ejusmo-di fit comparatio, Modirieatur quidem in nonnul-Ijs Jocis nomen rfifrO^ adjefta aliqua limka-tione, ad 7w SfrW feu populum Jfmeliticum reiphciente; verum inde nihil aliud elici poteft, quamquod hunc populum peculiari feedere fibi Deusadjunxerit, voluntatem iuam eis manifeftarit, &Meifiam, Salvatorem generis humani, ex ipfis o-riundum promiierit (a): eamque ob eauflam Rex,Diix, Ρroteclor, Reäemtor, portis & SanÜus IJrae-lis ßepiilime in S. Cod. JEHOVAH Zebaoth nun-

- cu-

(a.) Vid. C. Stock. Nt Teil, ad Luc. 1, 6g.

ΖΕΒΛΟΤΗ. 47mipemi*. (3·) Nec faeile ex illa Ifraelitarum, Sehr*Imitem iter fäcientium, ibique Deum celebran-tdiim, multitudine, hax adpellatio primario deductpoteft. · Haee enim multicudo, numquam didturcirca ejusmodi Feftum vel in alia eoncionefed ßepe, ut: Job* XVIII, ι.Ή fny omniscongregatio filiortim IJraelis. 2 Sam. VI, 19. pon

Univerfus popidus, tota multitudo IJraelis.2Reg. XXIII, 21. omnis populus. 2 Chr. V, 3 .Omnisvir Ijrael, &c. Pari etjam modo in aliis verbo-rum formulis, ut: 1 Sam. IX. 16. Unges Saulem,ait JEHOVAH Samuel i, in Ducem fuper popidumrnetm Ifraelem. Sic 2 Sam. VI, 21. dicit David, iceile Prineipem fuper populum 75 JEHOVAH, fuperIfraelem. Ceterum hoc voc. ΠΚ2¥5 hne hocce iä-cro nexu, magis proprio deiignat exercitus militä¬res Ifraelitarum, quam univerjum populum, ut: 1Reg. II,5.PfXX,i2.quialias vpeantur OHtüniOXrrSD,omnis exercitus fortium, 2 Sam. X,7. Argumentum ve-ro ex collatione di&orum ante cit. haud tarlti eil: mo-menti; ut rem confieiat, quantumvis licet adornatuniipecioie; nam Area Foederis in eadem hiftoria vo-

catur & ßmpliciter ο*Π^Π pTS*> Area Dei. 2 Sam,VI, 4. (4.) Ex ienfu ίίΐσ Myftico, etil SanAi & Fi*deles ßepe ob graviißmam fiiam luelam & tenta*tionem merito ferunt nomen Militis Spiritualis, &vere conflieuunt exercitum Dei viventis, in exercitu ;

Ifraelitico Exod. XII, 41. & 1 Sam. XVII, 36. ty-pice repraeientatum, atque habent Deum, Regem

g4 DE JE HO VAHDucem, fummumque Imperatorem, cujus? volunta-ti nutibusque in bis terris pareant; eo minus ta¬rnen hsec primaria hujus Epitheti c/r/go haberi pot-eft, quo certius conftat, hunc exercitum militan¬tem plerumque, Proh dolor! eile CDjföD (b.)sreßduum ficut partim Je£ I, 9. Cf. Rom. IX, 29.et μ,ιχρον TToifAviov parvulum gregem Luc. XII, 32.Quid? quod tempore Elise ad tarn exiguam cater-vam reciaclum, ut conqueratur Vir Dei, ι Reg.XIX, 14, fe folum reliaum ejfe in hiice cailris;quem tarnen coniöletur Dens vers. ig. quöd intereaJiiperflites fibi fccißet in Jfraele feptem millia rniii-tum, qui non rranfiverint in cailra Baalis. Quidvero eil tam exiguus numerus in relatione ad nu-'meroiiilimum illum, qui habetur Gen. II, 1?

§. VII.Vidimus omnes craturas, quas continet cselum

8c tzmjngenere defignari per voc. niiGtf nobis jam comiiderandum erit, an jEpitheton iolius Dei 7retv]oKßoC]up{c\

quod(b.) Vocem bpdu tanqtum partim^ Jei. r, 9, pertinere adantecedentem Tip rcliquiäs^ innuit Acceutus Major At-nacbus illi fubfcriptus. Vid. C. Vitringa. Ad h. l.p.44.

(c) Rad. Cudwortus in Syft. Jntell. Univerfi cap. 1V.§.XVIII. pag. 390 tradit: Horum Apollinem in HieYoglyphicisreferre, quod /Egyptii naturam feu Deurn infinitepotentem venerati fint, quiuniverium orbem & fece-rit & moderetur, feu πΑν]οχξα)οςΑ, ferpentisqueima-gine virtutes ejus oculis exhibuerint; Ted AcutiCJoan L. Moshemius in not. 97. rationibus haud con-temnendis exifiimat, hunc 7ταν]οκξάΊοξα, apud Horm

ΖΕΕΛΟ ΤΗ. 49

quod 3LXX Interp. frequentiffime, &S. Scripte* esΜ.Teil, decies ejus loco adhibuerunt, fit eifeil icquipollens 1 Sine dubio hi per vrdvjoxfctj^ gerie-raliffiraam -7? · fignificationem fiio sevo probatamexa&iffime exprefierunt. Nam vi vocis denotat roV*£«7?f iciL s'', qui owne robur, virn ac potentiamhabet;; vel πάν. κξαίος ίις πάν]* εχοίΐα,, qui omne in ο-mnesresrobur Imperium habet (d) ; vél utiiiud ex-plicant icriptores Grarci. Hefycbio eil παν]οκ^Μξ οeeog5 * omnipotens Dens, qui omnibusbnperat. Cyrulo Hiercjolymitam (e) c έξχσ-ιάζω^qui omnibus imperat, qui omnibus dominatur: ma¬gis peripicue adhuc Pachymeri (f) λεγί]αι παν]ΰχ(>ά.7a>e> 071 πάντων KPctj&ixai,e£ya-ia£et^ και εττΛξχ&η e£%<rta tzvj&τοις άιοικαμενοις&πα<η? dicitlir πα.ν]θκξάΊ&)ξ, ψΙΙ Ortwibusimperat& dommatur, poteßas Ejus omnibus\qui ab qfo gubernantur (g). Atque fic illis denotatDeum omnipotentem, cujus imperium exteridit. jfe adomnes res in hoc univerio. Qua etiam ratione o-ptime convenit cum adpellationibus Dei in Vet. Teil,ut: (h), Dens omnipotensjfeu infinita poten-

C tia

fignificare hominem magna inilruclum potentia, &nulli legi lubjedlum. Nihil tarnen eerte deficit.

(d) Mintert. Lex. Gr.N. Teil, dt «frwC Clav,N.Teil.(e) In Catech. IUuin. VIII.p. 74·(fjPag. 66γ,(g) Qui plurés huius voc. explicatimles defidcrat, adeai

Théiaur. Ecclefift. Tom. II. p.^62.(h) A LXX. Interp. etiam reddiiur WJofc^^Job*

■* 37: λ3* Itß*ll ο τάΰΤΑηα ποιηπας^ Job.VIII; 3·

5ö DE JEHÖVAΗtia valens , Gen. XVII,i. το,π Sx, abfolutew-lidm& prdpotem,IfcutX,i7. Sru ?K, Dettsmagnus,cujus Majeftatem nullus finitus Angelorum vei ho-mintim intdiechis adaeqtiate comprehendere poteft ymulto minus ei refiftere, Deut. VII, 21.tDD

3111 potentia & robore eft maximus & validifjmusob. XXXVI, 5. Quse Hebraica quoque Dei Epithetavidemus uiurpata efle ante receptam illam Dei deno-minationem Zebaoth; quod non partim fever ienten-tiae noftra de generalio#i 75 riföQX fignificatu. Exqui-busjam conftat, quod , quantum ad rei fignificatieveritatem, κυξίος παν]α{>)οα\ωξ 2 Cor..VI, ig. vei magisemphatice okv^jcouo ψ^και ο ερχόμενος ο τταν]οκξΰί]άύξΑρΟ.Ι,g. idem fit ac Π)ίΟ£ ΓΠίΤ. Sic ο ®εος ο Travjczpct]^ Apoc»XVI, 14. cap. XIX, 15*. fit tyrhtt rmw. Et κίριοςο Θεος ο. TTuijoKpctj^ Apoc. IV, g. cap.XI, 17. cap» XV, 3.cap. XVI, 7. cap. XIX, 6. cap. XXI, 2a. fit idem acnw 'nSx mn> (i)-

f. VIII.Hiice ex Sacris Literis & reliqua antiquitate de

ονοματολογία Nominis MW pramifiis ac intel*leÖis, ipia ratio tra€tandi, jure quafi a nobis efflagi-tare videtur, ut Sandiifimihujus nominis fenfwnfeußgnißeatimem tradamus. Sed in hac re exponendaveremur, ne Agurr qui, cum humant ingenii arro-gantiam obtundere vellet, nobis & hoc, velut inex-plicabile finitae natura viribus Problewa proponat lob

ven-

(i) C£ Aug, Vmnn Pec, adMol, Paraich. ww pag. iq&.

ΖΕΒΑΟΤΆ

vendam: Quis flattut omnesfims term ? qmdmmenEjus?· ér quod nomen flii Ejus? Prov. XXX, 4. Cf.Jud.XIII, r& Apoc,XIX,ig. Unde jure difcimus ,

quam curtam bolem eile humano intelleOrui ad men-mrandamDivinte eilentiae Sc perfeclionum abyifum ,

&, quidquid de hoc Sc reliquis Dei nominibus icien-dum eil-, rationem fibi reliclam penetrarc 11011 pofle:attamen prteeunte Divino Spiritu, diqualem Ejuscognidonem homini, debitis icratinii fubfidiis redeutenti, haud denegandam putamus. Ideoque Scnos, priusquam hane rem maximi momenti adgré-dimur, nonnullos Dei titulos ex Sacro God pröferrevolumus, quibtis Yiri ®so$ryeurot iuoimum Nuniendiftinxerunt a diis fi&itiis ieu Pi.XCVi, 5 ;illos prtefertim, qui cum hoc Augiiftiffinio viden-tur habere aliquam convenientiam. AntiquiffimusScriptor omnium Mofes Déut.X,l7,adpellat Deum:JEHOVAH - - qui ipfe eftDTiKil TM οτΐτκπDens deorum,& Dominus dommorum, Densmagnus,pa¬téns Ér formidabilis. Cf. 1Chr.XXIX, 11.12. Neh. /, 5. EtPaulus inPrioriEpift. adTimoth.VI, 15:16. vocatEurn:ö μακάριος και μόνος Δυνατής, οΒατιλευς των βα<τιλευον]ων9και Κύριος των κυριευόν]ων, κ. τ, Λ. Cf. Apoc. XVII, 14. ScXIX, 16. Quibus locis videmus DEum vocari fu-premum Dominum ac Regem, cui in univerfum o-mnes dii, omniumque gentium ac populorum dominiSc reges i unacum quibusviscreaturis fubjeHi fnnt,&:in quibus ille fumma Majeftate & potentia. fe pol¬len tem oikndit. Saltem ex hifce prceraiflis facile

Ca con-

52 DE JE HOVAHconcludere licebit, nomen San&iifimum fi ΓΠίΤ*ü ilri&e iiimatur haec Augufta phrafis, in genuinailia iignificatione, denotare: Ens aterηum, α quo ο-,mnes creatur# caießesér terreßres dependent atque re-gunturv vel latius, rette etiamiignificare: Supremumatqae unkum Dominum Monarcharn, qui omnibus¬in hoc unherfo creaturisfapientijßme pr<eeft, illisque ,

pro nutu fuo, in F.ccleßce &fidelium in primis proteflUmiemy atque maiormn vindiäamy πανΊοκξ*)οξΜως u-titur.

§. IX.Ex hifce haOenus adlatis facile cuivis patet,ve~

nerandum hoc Nomen rrootf HW effe Soli Deo pro¬prium y St nulli creatura commtmicabile. Nam nonΙοίum EcciefTa priica TudseorumDeo hoc nomen uniceirihuit, i Sam, XVII,45. Pil LXXXIX.9. fed etiamDens ipie i'ibi ioli hunc Titulum vindicat Jer.XLVI,18. Am.V, 27. Atque iic tot! Sacro-iantlas Trinita-ti haud dubie competrt; quod Sc Canticum Seraphi-micum comprobat,Je£VI,3. rmw nur &Τψ &Τψ OTpSunflusy Sanflus\ Sanftus, Dommus (DLus) Exerektuum, Ubi manifefte apparet , iermonem eile de tri-hus realiter dißinftis* neque enimtrina vocis ejusdemrepetitio trahi poteft vel debet ad Superlatfyi nota-tionem, aut ad affeäus vehementiam (k) defignandam;

ied

(fe) I ra vifumfuit Job. Bnxtorfio Νep. in Cstalcffis Saerkj cap.LXX. qui docet , ejusmodi rcpetitiones nihil aliudinnre¬re y ['rater eximiam rst, de qua sigxtur^ pr<efiantiamy autafftclusychzmentitm ♦· addudis,m iententiac iiiac fubfidium, Iocisjer. 7:4. &1 Sam. 19; 1. Hoc ditlum poflerius affeitm

zebaoth:jféd non iblumhoc loco Jeiajano fit firrnum rte&itur ar¬gumentum pro Trinitate perfönarum probanda adver-iiisJudseos vel Judaizantes,rite explicatis locis Jer.VII,,4, cap.XXII, 29. Ez. XXI, 27; quaepariter triptkitatemcum imitatecon/un&aiBhabent (1); verum etiamdifer-tis verbis innu itur, hane denominationem niiCBf rhn»;per hoc ter ingeminatum p conpctere &Patri, &Filio,&SpirituiSanflo.Poflet id ipium ultra dementeneundo per loca S. Codieisy hunc Divinas MajeftatisTitulum exhibentia, exCharaQbribus hypoftaticis di-ftinguenda & dijudicanda, cuinam potiilimum Per-iomc hic & ifthic proxime conveniant; ceterum hxcmeditatio cum a noilro inftifuto, forraflis & iphaeraardiori, paullo fic remotior, aliis reÖtius curam hane

C 3 fub-vehementiam i»mere f largimuFf led hic elTe, Ut ill illo &inTheii adlatis, trinam imme&ate repetitionem, nega¬mus ex interpofito oft»*» Illud vero Jer,. 7:4 cumduobus reliquis

(1) Optitne & erudite ex fcriptfs Joiephi & RabbrnorumexplicatDanzius in Interp, Hebr. Chald. cap; I, ξ, 14.n. 3 . p» ni. i 6. & feqq. Templum f innu it, tangitur j nu¬meraquidem tmkumyféå tribus conitans partibus: qua-rum cuiqfue nomen etiam apud Joiephum com-petit Unde R. Joieph Kimchi, ex ailegatione filii,.commen i. in K c; fdeo, art, tribus vicibus repeti itrrrrVyn lemplum Domimquia hx tres partes ,. leihVefiibulum, Templum , acPdntm'y id,quod TempFum dr¬ei tur, conflituebant. Didum jer. XX ii: 29. ubi px terrepetitur, ex R. Sal. Jarchi verbis i ta vindfcat. Nomi¬ne terra ifraeih tres comprehendebantur terrse:Traftus träns Jordanm, (Sf GaliUat» Qu&m etiam filllili

S4 DEJEHOVAHfublimörem relinquendam cenierous. Nonxinila hutcipe&antia fuppeditat jo.Ulr. Hildebrand (m).

§. X.Hiec jam iunt, quas ηob is de Sanfliflitno Noml·

ΓΠίΎ ex occailone dicenda videbantur. Hocfortaifis adhuc monendum fupered, ut, quumcoil·ftet, hoc maxime venerandum Nomen ehe foliusDei proprium , quod non iine profundiffinja animi

ve-

do dividi, ex Cod. ScheYüth c. 9. d. 2. probat: Locumdenique Ez. 21:27. ubimp ter ed repetitum cx Abar-banelis conienfu, F, i8f, c. 4,1, 2 feq. illudrat. Cuminquit: Sub^erfionem , Stib\erfionem , Sub\>erßontm poiiameam (Coronam, veri. prarced), reipicit eo ipfo ad tresReges idos, quos removit Nebucadnezar ab imperioJudar, feil, Jojtcbim^ &Zedscbiam, &C. Qüi-bus haud diflimilia tradunt in fuis commentariisKim-chi & Rafchii, qua: brevitatis cauiTa praferimus, Lo-cis hiice ita explicatis, quse alias ad lenium hujus di-dli jeiajani infringendum ab harreticis adduci iolent,non videmus, ut icribit egregie C, vitrmga in h. 1.quare trina haec repctuio abiis laltem, qui hoc Myfieri-r\um in Deo agnoicunt, illuc non referatur. Q>uodetiam ed Judicium Seb. SchmiAii, prardantifiirni inter-pretis. Ja vero magnopere dolendum, ipiis Chridi-anis vileicere atque cnervari argumenta, qusacerrimiS. Triados adveriarii Judiri, licet impradentes &aliudagentes, corroborata dederunt Prseterea etiam i/Wdigito quafi mondrant & reipiciunt verba v4 8, Ouhibit tiobis* & Scriptores Ν. Teil. in τω "'π1 videntP/ttrem, Frlium & Spiritum.

(m) In Didert. ikpius laud. Cap. II, membr. III, §,4,

ΖΕΒΛΟΤΗ. 5Sveneratione cqgitari debet, nobis non ioliim cavea-mus, ne inie ευλaßsta & quadam animi reverentia il-lucl pronunciemos, illoque m rebus vanis atqueludicris abutamur : fed etiam, quuni fciamus, nobisiemper difficillimam luBam & graviffimam tentatio-η era effe, cum nobjsmet ipiis & mundo, tum πξοςτ&ς κοα-μοζραΙορας.Ίχ· amog τά%·(η\ qui numquam nonexcubant & vigilant in noftram perniciem, qui-(jue eminilS, πcitri reV βελεα-ι 'Jotg πεπυρωραενοις (ο), Co¬lli!HUS Tuig ριεΒοΜαις dvjcav (ρ.) nos iemper adpe-tunt; τω niRT* Π1ΓΡ jugiter adhaereamus, cui Sacra-mento nos, obftrinximus, καλχς ?ρατια]ας (q.) futu-ros. Cujus gratiam & auxilium ß 3toi πάσ-ης προ-rsv%tjg και ό'εητεως impIoreillUS εν παν]ί καίξω ev πευ/αα]ί(r.), non deerit nobis ο Βυρεος της πίτεας (s.) συνπανοπλία τα Θεα (t,). Å οπλα ^g ς·parεtag (u.) εν^υσά/αε-vet (χ.) και evJvvaptxptsvoi εν τω κρατεί Tyg ισχύος τα Κυρία(y.) Σαβαωβ- τα παν]οκρα]ορος, tamquam exercitus be-ne diipoiitus, magna animi alacritate 8c eoneitatofpiritu, hofces iftos infeftiilimos debellabimus, do·

nec

(11) Eph. Vi, 12*(0) Vers. 16.(p) Vers ir.(q) 2 Timothy IF, 3».(r) Eph. VI, 18·(s) Eph. VI,(1) Vers. »i.(u) 2 Cor. X, 4»(χ) Eph VI, 14,(y; Vers,

φ JEHOVAH ΖΕΒΛΟΤΗ.tiec tandem cum ro t? &ξΓ)φκάιπλί&ει ς-ξΛτιάς xpav'a (ζ),fummo Duci gloriarn cribuentes, in omnem aeterni-,tatem Triumphali cantico acclamemus: #np i^nptmix mn» trnp Αγιος ^ άγιος, άγιος, Κύριος ο Θεός ο τταήο·Κξά]<ύξ) 0 qVj κΛί ο αν κάϊ ο' 's ξχο'μένος.

.iVD5^3(ζ) Luc» II,

\