dimitris Nathanael - From objective Human Factors towards subjective Thinking-Acting

12
Από τον «ανθρώπινο παράγοντα» στην υποκειμενική «σκέψη – δράση» Δημήτρης Ναθαναήλ Ελληνική Εταιρία Εργονομίας

Transcript of dimitris Nathanael - From objective Human Factors towards subjective Thinking-Acting

Page 1: dimitris Nathanael - From objective Human Factors towards subjective Thinking-Acting

Από τον «ανθρώπινο παράγοντα» στην υποκειμενική «σκέψη – δράση»

Δημήτρης ΝαθαναήλΕλληνική Εταιρία Εργονομίας

Page 2: dimitris Nathanael - From objective Human Factors towards subjective Thinking-Acting

Eργονομία & ΥποκειμενικότηταΗ εφαρμοσμένη επιστήμη που έχει ως αντικείμενο τη βελτίωση της ανθρώπινης απόδοσης, υγείας και ευεξίας μέσω της συμβολής στο σχεδιασμό εργαλείων, μηχανών, μεθόδων και περιβάλλοντος εργασίας

ΥγείαΣωματική

ψυχική

ΑπόδοσηΠαραγωγικόαποτέλεσμα

Ανάπτυξημάθηση, εξέλιξη

ΕυδαιμονίαΠαιχνίδι, χαρά

ΑξίεςΚοινωνικέςπολιτισμικές

Ορίζονται όλα τα παραπάνω αντικειμενικά;

«Κουραστικό – αλλά πολύ διασκεδαστικό»«Δύσκολο – αλλά τόσο ελκυστικό»«Εύκολα – αλλά τόσο βαρετό»«Ελκυστικό – αλλά είναι ντροπή!»

Page 3: dimitris Nathanael - From objective Human Factors towards subjective Thinking-Acting

Από το Χρήσιμο

στο Εύχρηστο

στο «βγάζει νόημα»

Ανθρώπινη δραστηριότητα

Αποκόμηση βιώματος

Νοηματική συνέπεια

Ανθρώπινος παράγοντας

Ευκολία χρήσης

Αρχές ευχρηστίας

Γνωσιοκρατική ματιά Φαινομενολογική ματιά

Λειτουργικές απαιτήσεις

Δυνατότητα χρήσης

Τεχνική αξιοπιστία

Τεχνοκρατική ματιά

Εξέλιξη των κρίσιμων ζητημάτων στα συστήματα ανθρώπου - μηχανής

Page 4: dimitris Nathanael - From objective Human Factors towards subjective Thinking-Acting

Γνωσιοκρατική Θεώρηση

E E

Είσοδος μέσω αισθήσεων

Έξοδος μέσω μυών

Συμβολοποίηση

Προθέσεις δράσης

Γνωστικός κύκλος

Συμπεριφορικός κύκλος

Θόρυβος - συγκείμενο

Περιβάλλον Νους

Συμβολικός κώδικαςΛογικές πράξεις

Σώμα

• Περιβάλλον, Σώμα και Νους αντιμετωπίζονται ως τρεις ανεξάρτητες οντότητες

• Το Περιβάλλον θεωρείται αντικειμενικό και ανεξάρτητο από το δράστη.

• Το Σώμα δρα ως είσοδος - έξοδος μεταξύ του Περιβάλλοντος και του Νου.

• Ο Νους κατασκευάζει συμβολικές αναπαραστάσεις του Περιβάλλοντος, πραγματοποιεί λογικές πράξεις και μέσω του Σώματος, απαντά στο Περιβάλλον.

• Το συγκείμενο (context) αντιμετωπίζεται ως εξωγενής παράγοντας θορύβου.

Page 5: dimitris Nathanael - From objective Human Factors towards subjective Thinking-Acting

Γνωσιοκρατική Θεώρηση

• Ο άνθρωπος είναι δομικά εγκατεστημένος στο περιβάλλον.

• Το συγκείμενο διαμορφώνεται συνεχώς από τη σχέση δράστη με το περιβάλλον του

• Η όποια νοητική αναπαράσταση αποτελεί ερμηνεία ή οποία μπορεί να ενσωματώνεται σε βίωμα και να επιδέχεται με τη σειρά της νέα ερμηνεία.

• Μέσω της σημείωσης (π.χ. γλώσσας), ο άνθρωπος μπορεί να στοχάζεται αέναα ακόμη και πάνω στους στοχασμούς του

Φαινομενολογική Θεώρηση

E E E

Αντίληψη

Δράση

ΑπρόσκοπτηΣκέψη-δράση

Ανα-στοχαστικήΣκέψη δράση

Θεωρητική σκέψηΜετα-στοχασμός

Ερμηνεία

Ενσωμάτωση

Σημείωση

Συγκείμενο

Αίσθηση

E EE EE

Αντίληψη

Δράση

ΑπρόσκοπτηΣκέψη-δράση

Ανα-στοχαστικήΣκέψη δράση

Θεωρητική σκέψηΜετα-στοχασμός

Ερμηνεία

Ενσωμάτωση

Σημείωση

Συγκείμενο

Αίσθηση

Page 6: dimitris Nathanael - From objective Human Factors towards subjective Thinking-Acting

δυνητικό

Τρόποι βιώματος, κύκλοι ζώσας εμπειρίας & προθετικότητα

• Βιώνουμε με πάνω από έναν τρόπους

• Μια χρονική διαδοχή τρόπων ορίζει ένα κύκλο ζώσας εμπειρίας

• Κάθε κύκλος στοχεύει /έλκεται προς κάτι που κείτεται έναντι, ένα «Αντι-κείμενο προσοχής

• Η ιδιότητα αυτή της ανθρώπινης εμπειρίας ονομάζεται προθετικότητα

• Έκφανση αυτής είναι οι προθέσεις & οι προσδοκίες

δυνητικό

δυνητικό

Προθετικότηταintentionality

Φυσική δράση

Αντίληψη

Διανόηση

Αίσθηση

Storyboarding in depth…Διαδοχή από προτεινόμενα«Αντι-κείμενα»

Page 7: dimitris Nathanael - From objective Human Factors towards subjective Thinking-Acting

Ζώσα εμπειρία & επίπεδα συνείδησης

1. Ζώσα ροή (flow) – αίσθηση, δε λεκτικοποιείται

2. Προ-συνειδητή σκέψη-δράση, δυνητικά λεκτικοποιήσιμη (βλέπε «touchpoints»)

3. Συνειδητή εμπειρία - πάντα απολογιστική, πάντα παρελθόν (βλέπε τελική αίσθηση)

Ζων Παρόν t(i-1)

Ερμηνείες > > > > συσωρευόμενο παρελθόν > > > > Ερμηνείες

Σημ. Στιγμή t(i)Σημ. Στιγμή t(i-1)

Ζων Παρόν t(i) Ζων Παρόν t(i+1)ένστικτα

ορμές

ένστικτα

ορμές

προθέσεις

προσδοκίες

προθέσεις

προσδοκίες

προθέσεις

προσδοκίες 2

1

3

Page 8: dimitris Nathanael - From objective Human Factors towards subjective Thinking-Acting

Φαινομενολογικές μεταβλητέςμπορούν να μελετηθούν;

Ξάφνιασμα/κατάρρευσηαγωνία

αναμονή

άρνηση

εμπιστοσύνη

ικανοποίησηδέσμευση

νοσταλγία

επιθυμία

κινητοποίηση

σιγουριά

αβεβαιότητα

Δεν είναι καθαρά υποκειμενικές;

Page 9: dimitris Nathanael - From objective Human Factors towards subjective Thinking-Acting

Υποκειμενικότητα = αυτονομία της εμπειρίας

Δι-υποκειμενικότητα = η δυνατότητα ομάδων ανθρώπων να βιώνουν ομοειδείς υποκειμενικότητες

«καθιερωμένα», «έξεις», habitus & πρακτικές … (από τον Αριστοτέλη έως τον Bourdieu)

Υποκειμενικότητα δε σημαίνει ούτε αυθαιρεσία ούτε τυχαιότητα

Page 10: dimitris Nathanael - From objective Human Factors towards subjective Thinking-Acting

Πως;

• Βαθειά παρατήρηση άδηλων πρακτικών

• Άμεση εμπλοκή και θέση δεύτερου προσώπου

• Εθνογραφικές, συμμετοχικές παρατηρήσεις

• Φωναχτή σκέψη/ αυτο-αντιπαράθεση

• Συναντήσεις αντιπαράθεσης (confrontation sessions)

Καινοτόμες ή και πανάρχαιες μέθοδοι που καλείστε να εφεύρετε / ανακαλύψετε

Page 11: dimitris Nathanael - From objective Human Factors towards subjective Thinking-Acting

Σχεδιασμός για την εμπειρία δε στοχεύει απλά στην «ευχαρίστηση» στοχεύει στο βίωμα και το νόημα

• Δίνοντας ρυθμό και εμπλουτίζοντας μια αναπόφευκτη αναμονή σε ένα νοσοκομείο

• Μειώνοντας την αβεβαιότητα μιας ηλεκτρονικής συναλλαγής με μια υπηρεσία

• Βοηθώντας στην εξισορρόπηση αντικρουόμενων απαιτήσεων και στη λήψη απόφασης

• Μειώνοντας τις αισθαντικές επιπτώσεις μιας αρνητικής κατάστασης

• Ισχυροποιώντας την πεποίθηση προσωπικής επιτυχίας σε εκπαιδευτικές εφαρμογές

Page 12: dimitris Nathanael - From objective Human Factors towards subjective Thinking-Acting

Σχεδιασμός εμπειρίας = οξύμωρο;

Μπορούμε να σχεδιάσουμε τη ροή σκέψης – δράσης του άλλου;

• Σχεδιάζω – προτείνω Σχεδιάζω – επιβάλλω

Ο σχεδιασμός για την εμπειρία οφείλει να σέβεται την αυτονομία του προσώπου που θα

κληθεί να τη βιώσει

• Οι προβλέψεις του σχεδιαστή δεν είναι απλά σωστές ή λάθος – είναι προτάσεις –

δυνητική πραγματικότητα του μέλλοντος

• Αναγκαία η ηθική τοποθέτηση του σχεδιαστή

Η εμπειρία δε σχεδιάζεται, επηρεάζεται με, φυσικές και σημειολογικές ανοχές, με

σεβασμό στην αυτονομία του καθενός