dim-nestor.att.sch.grdim-nestor.att.sch.gr/old/images/000_simiosisGramatikis... · Web...

Σημειώσεις Γραμματικής (Για τη Δ΄ τάξη)

ΑΡΒΑΝΙΤΗ ΜΑΡΙΑΑΘΗΝΑ 2013

http://www.google.gr/imgres?start=369&sa=X&biw=1920&bih=964&tbs=ic:gray&tbm=isch&tbnid=uf9zmwzAtl1x-M:&imgrefurl=http://www.pps.k12.or.us/schools/madison/2491.htm&docid=l6dDHreW8kKQbM&imgurl=http://www.bookslibros.com/images/writing%252520cartoon.jpg&w=444&h=437&ei=AJ1RUrvKHOTY4QTYrYHICg&zoom=1&ved=1t:3588,r:93,s:300,i:283&iact=rc&page=9&tbnh=180&tbnw=209&ndsp=28&tx=72&ty=57%00%E5%A1%B9%EF%92%81%E1%B4%BB%E4%A1%BF%E2%B2%AF%E5%B6%82%E8%97%84%E6%8C%A7%00%00%EA%AE%A5


ΤΑ ΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΠΕΖΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ ΠΕΖΑ Α α Ν ν Β β Ξ ξ Γ γ Ο ο Δ δ Π π Ε ε Ρ ρ Ζ ζ Σ σ Η η Τ τ Θ θ Υ υ Ι ι Φ φ Κ κ Χ χ Λ λ Ψ ψ Μ μ Ω ω

ΦΩΝΗΕΝΤΑΤα γράμματα που μπορούν να σχηματίσουν μόνα τους συλλαβή λέγονται φωνήεντα.

Τα φωνήεντα είναι εφτά: α, ε, ο, ω, η, ι, υ.

ΔΙΨΗΦΑ ΦΩΝΗΕΝΤΑ: αι, ει, οι, ου, υι

ΣΥΜΦΩΝΑΤα γράμματα που δε μπορούν να σχηματίσουν μόνα τους συλλαβή λέγονται σύμφωνα.

Τα σύμφωνα είναι δεκαεφτά:β, γ, δ, ζ, θ, κ, λ, μ, ν, ξ, π, ρ, σ, τ, φ, χ, ψ.

ΔΙΨΗΦΑ ΣΥΜΦΩΝΑ: μπ, ντ, γκ, τσ, τζ

Αρβανίτη Μαρία, 2013-14 1


ΣΥΛΛΑΒΙΣΜΟΣ ΚΑΝΟΝΕΣ:

Ένα φωνήεν μπορεί να αποτελέσει μόνο του συλλαβή: α –έ – ρας

Ένα σύμφωνο ανάμεσα σε δυο φωνήεντα συλλαβίζεται με το δεύτερο φωνήεν : έ – να

Δύο σύμφωνα ανάμεσα σε δυο φωνήεντα συλλαβίζονται με το δεύτερο φωνήεν μόνο όταν αρχίζει από αυτά ελληνική λέξη:

κα – θρέ- φτης (από θρ αρχίζουν λέξεις όπως θρόνος, θρανίο.... από φτ αρχίζουν λέξεις όπως φτυάρι, φταίω....)

Διαφορετικά χωρίζονται: άρ – χη – γός (από ρχ δεν αρχίζει ελληνική λέξη)

Τρία σύμφωνα ανάμεσα σε δυο φωνήεντα συλλαβίζονται με το δεύτερο φωνήεν μόνο όταν αρχίζει από τα δύο πρώτα ελληνική λέξη:

κά - στρο ( στ αρχίζει ελληνική λέξη)

αν – θρω - πος (από νθ δεν αρχίζει ελληνική λέξη γι αυτό τα χωρίζουμε) Τα δύο όμοια σύμφωνα χωρίζονται: άλ - λος, άμ - μος …..

Δε χωρίζονται στο συλλαβισμό:α) τα δίψηφα φωνήεντα (αι, ει, οι, υι, ου ): π.χ. παι – δί, σχο – λεί –οβ) τα αυ και ευ: π.χ πα-λεύ-ω, α – νά - παυ – ση,

γ) οι δίφθογγοι (δυο φωνήεντα που προφέρονται σε μια συλαβή) αη – δό – νι, κο – ρόι – δο, κά-ποιος ......

Η ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΣΥΛΛΑΒΩΝ

Η τελευταία συλλαβή μιας λέξης είναι η λήγουσα.

Η προτελευταία συλλαβή μιας λέξης είναι η παραλήγουσα.

Η τρίτη συλλαβή από το τέλος είναι η προπαραλήγουσα. προπαραλήγουσα π.χ. γραμ – μα – τό – ση – μο λήγουσα παραλήγουσα

2 Αρβανίτη Μαρία, 2013-14


ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΤΩΝ ΛΕΞΕΩΝ ΜΕ ΒΑΣΗ ΤΟΝ ΤΟΝΙΣΜΟ ΤΟΥΣ

Οι λέξεις που τονίζονται στη λήγουσα λέγονται οξύτονες (π.χ. νε- ρό) Οι λέξεις που τονίζονται στην παραλήγουσα λέγονται παροξύτονες. (π.χ. γά–

λα)Οι λέξεις που τονίζονται στην προπαραλήγουσα λέγονται προπαροξύτονες (π.χ. ά-λο-γο)

ΜΟΝΟΣΥΛΛΑΒΕΣ – ΔΙΣΥΛΛΑΒΕΣ – ΠΟΛΥΣΥΛΛΑΒΕΣ ΛΕΞΕΙΣ

Οι λέξεις που αποτελούνται από μία συλλαβή λέγονται μονοσύλλαβες (γιος, μια, και, …..)

Οι λέξεις που αποτελούνται από δύο συλλαβές λέγονται δισύλλαβες(κό-τα, πόρ-τα, μι-κρός….)

Οι λέξεις που αποτελούνται από τρεις συλλαβές λέγονται τρισύλλαβες(κα-λά-θι, πε-πό-νι……)

Οι λέξεις που αποτελούνται από τέσσερις και περισσότερες συλλαβές ονομάζονται πολυσύλλαβες(ε-κα-τομ-μύ-ρι-ο, α-πο-τέ-λε-σμα, ει-κό-νι-σμα ….)

ΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ- ΑΝΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ

Τα ουσιαστικά που έχουν ίσες συλλαβές στον ενικό και πληθυντικό αριθμό λέγονται ισοσύλλαβα.

π.χ. δά-σκα-λος δά-σκα-λοι

Τα ουσιαστικά που στον πληθυντικό αριθμό έχουν μία συλλαβή παραπάνω λέγονται ανισοσύλλαβα.π.χ. παπ-πούς παπ-πού-δες



ΠΑΘΗ ΦΩΝΗΕΝΤΩΝ

1. Έκθλιψη. Φεύγει το τελευταίο φωνήεν μιας λέξης όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν.

π.χ. με έδιωξε – μ’ έδιωξε το όνειρο - τ’ όνειρο για αυτό - γι’ αυτό και όμως - κι όμως

2. Αφαίρεση. Φεύγει το πρώτο φωνήεν της δεύτερης λέξης.π.χ. μου έδωσε – μου ’δωσε τα έφερε -- τα ’φερε που είχες - που ’χες

3. Αποκοπή. Φεύγει το τελευταίο φωνήεν μιας λέξης όταν η επόμενη αρχίζει από σύμφωνο.π.χ. λύσε το – λύσ’ το στείλε το – στείλ’ το

4. Συγκοπή μπορεί να πάθει ένα φωνήεν που βρίσκεται ανάμεσα σε δυο σύμφωνα μέσα στην ίδια λέξη:

π.χ. κορυφή – κορφή κόψετε – κόψτε

5. Το επίρρημα μέσα: α) Γίνεται μεσ’ όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από φωνήεν. π.χ. Μέσ’ από την καρδιά μου. β) Γίνεται μες όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από σ. π.χ. Μες στο δάσος.



ΣΗΜΕΙΑ ΣΤΙΞΗΣ

Τα σημεία στίξης είναι σημάδια που τα χρησιμοποιούμε όταν γράφουμε και μας βοηθούν να διαβάσουμε το κείμενο και να καταλάβουμε καλύτερα το νόημά του. Τα σημεία στίξης είναι τα εξής: η τελεία ( . ), το ερωτηματικό ( ; ), το κόμμα ( , ), το θαυμαστικό ( ! ), τα αποσιωπητικά ( … ), τα εισαγωγικά ( « » ), η διπλή τελεία ( : ), και η παύλα ( - ).

Η τελεία ( . )Η τελεία χρησιμοποιείται:-Στο τέλος μίας πρότασης που έχει ολοκληρωμένο νόημα. Σ’ αυτό το σημείο σταματά για λίγο η φωνή μας. Π.χ.: Ήρθε ο μπαμπάς. Είναι πολύ κουρασμένος.

Μετά την τελεία αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα.

Το ερωτηματικό ( ; )Το ερωτηματικό χρησιμοποιείται στο τέλος μιας πρότασης με την οποία ρωτάμε κάτι. Μετά το ερωτηματικό αρχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα αν το νόημα της πρότασης έχει ολοκληρωθεί. Π.χ.: Πού ήσουν όλη μέρα;Αν το νόημα δεν έχει ολοκληρωθεί, συνεχίζουμε με μικρό γράμμα.Π.χ.: Ποιος θα σβήσει τον πίνακα; ρώτησε η δασκάλα.

Το κόμμα ( , )

Το κόμμα το χρησιμοποιείται:

- 'Όταν θέλουμε να χωρίσουμε ασύνδετες λέξεις ή φράσεις που είναι στη σειρά. πχ: Τα αγαπημένα μου χρώματα είναι το κόκκινο, το πράσινο, το κίτρινο, το ροζ και το μωβ. Φάγαμε, ήπιαμε, χορέψαμε, διασκεδάσαμε.

- Όταν θέλουμε να χωρίσουμε την κλητική προσφώνηση από την υπόλοιπη πρόταση. πχ: Μάρκο, δώσε μου την ξύστρα.

- Όταν θέλουμε να χωρίσουμε μικρότερες φράσεις που εξηγούν κάτι μέσα σε μία πρόταση. πχ: Η Αθήνα, η πρωτεύουσα της Ελλάδας, οργάνωσε τους Ολυμπιακούς αγώνες του 2004.

Προσοχή: Δεν μπαίνει κόμμα πριν από τα: και, κι, ούτε, μήτε, ή .



Το θαυμαστικό ( ! )

Το θαυμαστικό χρησιμοποιείται έπειτα από επιφωνήματα ή φράσεις που εκφράζουν ευχή, χαρά, λύπη, θαυμασμό, φόβο, ελπίδα κτλ. Π.χ.:

Τι όμορφο μωρό! Χρόνια πολλά! Θεέ μου, τι έπαθα! Μπράβο! Τα κατάφερες.

Τα αποσιωπητικά ( … )

Τα αποσιωπητικά χρησιμοποιούνται: - Όταν θέλουμε να δείξουμε συγκίνηση ή έντονα συναισθήματα (ντροπή ή φόβο). Π.χ.: Τη στιγμή που κάποιος ήταν έτοιμος να με πιάσει ... ξύπνησα.

- Όταν θέλουμε να αποσιωπήσουμε κάτι: Π.χ.: Μην το ξανακάνεις αυτό γιατί θα ...

- Όταν δε λέμε κάτι επειδή είναι γνωστό. Π.χ.: Ο Νίκος άρχισε να μετρά: ένα, δύο...

Διπλή τελεία ( : )Η διπλή τελεία χρησιμοποιείται:

- γράφουμε τα λόγια ενός ανθρώπου ακριβώς όπως τα είπε. Π.χ.: Η Σοφία είπε: «Θέλεις να παίξουμε μπάλα;»

- Όταν παραθέτουμε παροιμίες ή γνωμικά. Π.χ.: Μια λαϊκή παροιμία λέει: «Στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα».

- Όταν απαριθμούμε πράγματα. Π.χ.: Αγόρασα ό,τι μπορείς να φανταστείς: γλυκά, σοκολάτες, καραμέλες, κτλ.- -

- Όταν θέλουμε να εξηγήσουμε κάτι. Π.χ.: Το πρόβλημα θα το λύσετε έτσι: πρώτα θα βρείτε πόσα ήταν τα πορτοκάλια και ύστερα θα...

Προσοχή:Μετά τη διπλή τελεία συνεχίζουμε με μικρό γράμμα όταν απαριθμούμε πράγματα ή επεξηγούμε κάτι. Μετά τη διπλή τελεία συνεχίζουμε με κεφαλαίο γράμμα όταν ακολουθούν τα λόγια ενός ανθρώπου ακριβώς όπως τα είπε ή παροιμία ή ρητό.



Τα εισαγωγικά ( « » )Τα εισαγωγικά χρησιμοποιούνται:

- Όταν θέλουμε να γράψουμε τα λόγια ενός προσώπου ακριβώς έτσι όπως τα είπε. Π.χ.: Ο Παύλος είπε: «Έκανα όλα μου τα μαθήματα».

- Όταν θέλουμε να παραθέσουμε διάφορες εκφράσεις, παροιμίες, γνωμικά. Π.χ.: «Τα πήρε στο κρανίο» μ' αυτά που άκουγε.

- Σε τίτλους βιβλίων, περιοδικών, εφημερίδων, έργων κ.λπ. Π.χ.: «Ο μικρός πρίγκιπας» είναι ένα εξαιρετικό βιβλίο. Διάβασα χτες στην «Ελευθεροτυπία» ένα ενδιαφέρον άρθρο.

Η παύλα ( - )

Η παύλα χρησιμοποιείται στο διάλογο για να φανεί η αλλαγή του προσώπου που μιλάει. Η παύλα μπαίνει στην αρχή της ομιλίας κάθε προσώπου. Π.χ.:

- Γεια σου, Γιάννη. Τι κάνεις;- Γεια σου Καίτη. Καλά είμαι. Πού ήσουν χθες;- Είχα μάθημα. Γιατί;- Γιατί σ’ έπαιρνα τηλέφωνο και δεν απαντούσες.

Προσοχή: Κάθε φορά που μιλάει άλλο πρόσωπο και χρησιμοποιούμε παύλα, πρέπει να αλλάζουμε σειρά και να ξεκινάμε τα λόγια του άλλου προσώπου από την επόμενη σειρά.



ΚΥΡΙΟΛΕΞΙΑ – ΜΕΤΑΦΟΡΑ – ΠΑΡΟΜΟΙΩΣΗ - ΠΡΟΣΩΠΟΠΟΙΗΣΗ

1. Κυριολεξία.Κυριολεξία έχουμε όταν οι λέξεις χρησιμοποιούνται με την κανονική τους σημασία.π.χ. χρυσό δαχτυλίδι, γλυκό κρασί

2. Μεταφορά. Μεταφορά έχουμε όταν οι λέξεις χρησιμοποιούνται με διαφορετική σημασία από την κανονική. π.χ. χρυσή καρδιά, γλυκά λόγια

3. Παρομοίωση.Για να τονίσουμε μια ιδιότητα ενός προσώπου, ενός ζώου ή ενός πράγματος το συγκρίνουμε (= παρομοιάζουμε) με κάτι άλλο που έχει την ίδια ιδιότητα σε μεγαλύτερο βαθμό.π.χ. Τρέχει σαν λαγός. Είναι κίτρινος σαν το λεμόνι.

4. Προσωποποίηση.Είναι το σχήμα του λόγου με το οποίο τα άψυχα παρουσιάζονται με ανθρώπινες ιδιότητες.π.χ. Μου παράγγειλε τ’ αηδόνι. Ο Όλυμπος κι ο Κίσαβος τα δυο βουνά μαλώνουν.



ΟΜΩΝΥΜΑ – ΠΑΡΩΝΥΜΑ - ΤΑΥΤΟΣΗΜΑ - ΣΥΝΩΝΥΜΑ ΑΝΤΙΘΕΤΑ

1. Ομώνυμα (ή ομόηχα). Λέξεις που έχουν την ίδια προφορά αλλά διαφορετική σημασία και ορθογραφία:π.χ. ψηλός (έχει μεγάλο ύψος) – ψιλός (= λεπτός) λίρα (το νόμισμα) - λύρα (το μουσικό όργανο)

τα λίπη (το πάχος) - η λύπη (στεναχώρια) το κλίμα (καιρικές συνθήκες) – το κλήμα (αμπέλι)

2. Παρώνυμα. Λέξεις που μοιάζουν στην προφορά αλλά διαφέρουν στη σημασία.π.χ. αμυγδαλές (οι αδένες) – αμυγδαλιές (τα δέντρα) παίρνω - περνώ σχολείο - σχόλιο

3. Ταυτόσημα. Λέξεις που έχουν την ίδια ακριβώς σημασία: π.χ. άδειο – κενό πετεινός - κόκορας στέγη – σκεπή

4. Συνώνυμα. Διαφέρουν στην προφορά αλλά έχουν την ίδια περίπου σημασίαπ.χ. βλέπω – κοιτάζω – παρατηρώ – αγναντεύω – παρακολουθώ.... δρόμος – οδός – μονοπάτι – στράτα – λεωφόρος.....

5. Αντίθετα (ή αντώνυμα). Λέξεις που έχουν εντελώς αντίθετο νόημα. π.χ. κρύο – ζέστη μέσα – έξω.



ΤΑ ΜΕΡΗ ΤΟΥ ΛΟΓΟΥ

Τα μέρη του λόγου είναι 10: Α. Κλιτά (αλλάζουν μορφή μέσα στο λόγο):

1. Άρθρο2. Ουσιαστικό3. Επίθετο4. Αντωνυμία5. Ρήμα6. Μετοχή

Β. Άκλιτα (δεν αλλάζουν μορφή μέσα στο λόγο):1. Επίρρημα2. Πρόθεση3. Σύνδεσμος4. Επιφώνημα



ΑΡΘΡΑ

Tα γένη είναι τρία: αρσενικό, θηλυκό, ουδέτερο.α) Το αρσενικό παίρνει το άρθρο ο. π.χ. ο πατέραςβ) Το θηλυκό παίρνει το άρθρο η. π.χ. η μητέραγ) Το ουδέτερο παίρνει το άρθρο το. π.χ. το παιδί 1. Κλίση του οριστικού άρθρου Ενικός αριθμός

Αρσενικό Θηλυκό ΟυδέτεροΟνομαστική ο η τοΓενική του της τουΑιτιατική τον τη(ν)* τοΚλητική --- --- --- Πληθυντικός αριθμόςΟνομαστική οι οι τα Γενική των των τωνΑιτιατική τους τις ταΚλητική --- --- ---

2. Κλίση του αόριστου άρθρου Ενικός αριθμός

Αρσενικό Θηλυκό ΟυδέτεροΟνομαστική ένας μια έναΓενική ενός μιας ενόςΑιτιατική έναν μια έναΚλητική --- --- ---

ΠΡΟΣΟΧΗ:* Το τελικό ν μπαίνει όταν η επόμενη λέξη αρχίζει από:α) φωνήεν (α, ε, ο, ω, η, ι, υ) β) τα σύμφωνα: κ, π, τ, ξ, ψ, μπ, ντ, γκ


Άρθρα είναι οι μικρές λέξεις που μπαίνουν μπροστά ουσιαστικά και επίθετα και φανερώνουν το γένος τους.

Τα άρθρα είναι: α) το οριστικό: ο, η, το β) το αόριστο: ένας, μια, ένα


ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Παραδείγματα: Πρόσωπα (παππούς, Κώστας, μητέρα κ.λ.π) Ζώα (σκύλος, ελάφι, πουλί κ.λ.π) Πράγματα ( μολύβι, σπίτι, τρένο κ.λ.π) Ενέργεια (κολύμπι, τρέξιμο, κ.λ.π) Κατάσταση (χαρά, λύπη, πόνος κ.λ.π.) Ιδιότητα ( ευγένεια, τεμπελιά κ.λ π.)

Όσα ουσιαστικά φανερώνουν πρόσωπο, ζώο, πράγμα λέγονται συγκεκριμένα. Όσα φανερώνουν ενέργεια, κατάσταση ή ιδιότητα λέγονται αφηρημένα.

ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμόςο γιατρός οι γιατροίο εργάτης οι εργάτεςο/η γραμματέας οι γραμματείς

η φωνή οι φωνέςη πόλη οι πόλεις

το καράβι* τα καράβιατο κάστρο τα κάστρατο κράτος τα κράτη

* Εξαιρούνται κάποια ουδέτερα που τελειώνουν σε –υ: βράδυ, δάκρυ, δίχτυ, δόρυ, στάχυ, οξύ.

Αυτά σχηματίζουν τον πληθυντικό ως εξής:


Ουσιαστικά λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν πρόσωπα, ζώα, πράγματα, ενέργεια, κατάσταση, ιδιότητα.

το βράδυ - τα βράδια

το δάκρυ -τα δάκρυατο δίχτυ - τα δίχτυατο στάχυ - τα στάχυα

το οξύ - τα οξέατο δόρυ - τα δόρατα


ΚΥΡΙΑ ΟΝΟΜΑΤΑ

Κύρια ονόματα λέγονται τα ουσιαστικά που φανερώνουν ένα ορισμένο πρόσωπο, ζώο ή πράγμα.

(π.χ. Μαρία, Πέτρος, Παρθενώνας, Αργώ κ.λ.π.)

Έτσι κύρια ονόματα είναι: τα ονόματα των ανθρώπων (Δημήτρης, Ιωάννα, Άρης...) τα ονόματα των ζώων (Μάγκας, Άργος .....) τα ονόματα των ημερών (Δευτέρα, Τρίτη....) τα ονόματα των μηνών ( Ιανουάριος, Φεβρουάριος....) τα ονόματα των εορτών (Χριστούγεννα, Πάσχα....) τα γεωγραφικά ονόματα (ηπείρων, χωρών, πόλεων, χωριών, βουνών,

ποταμών, λιμνών, θαλασσών ωκεανών, νησιών, κόλπων, ακρωτηρίων κ.λ.π.) τα εθνικά ονόματα (Έλληνας, Ελληνίδα, Ιταλός, Ιταλίδα...)* οι τίτλοι λογοτεχνικών έργων (Ρωμιοσύνη, Άξιον Εστί....) οι τίτλοι ιδρυμάτων (Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο, Πλανητάριο...) τα ονόματα έργων τέχνης (Ηνίοχος, Καρυάτιδες...) τα ονόματα πλοίων ( Έλλη, Τιτανικός, Αργώ...) τα ονόματα οδών, πλατειών....

Τα κύρια ονόματα γράφονται με το πρώτο γράμμα κεφαλαίο:

* Προσοχή : Τα επίθετα δεν είναι κύρια ονόματα για αυτό γράφονται με μικρά γράμματα.

π.χ ελληνικός-ή-ό, γαλλικός-ή-ό.......

Κοινά ουσιαστικάΤα ουσιαστικά που αναφέρονται σε κάθε πρόσωπο, ζώο ή πράγμα του ίδιου

είδους λέγονται κοινά ουσιαστικά.



ΚΛΙΣΗ ΑΡΣΕΝΙΚΩΝ Α. ΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ

1. Αρσενικά σε –ος (οξύτονο) (παροξύτονο) ( προπαροξύτονο) (σύνθετο προπαρ.)

Ενικός αριθμόςΟνομ. ο ουρανός ο δρόμος ο άγγελος ο ανθόκηποςΓεν. του ουρανού του δρόμου του αγγέλου του ανθόκηπουΑιτ. τον ουρανό τον δρόμο τον άγγελο τον ανθόκηποΚλητ. -- ουρανέ -- δρόμε -- άγγελε -- ανθόκηπε

Πληθυντικός αριθμόςΟνομ. οι ουρανοί οι δρόμοι οι άγγελοι οι ανθόκηποιΓεν. των ουρανών των δρόμων των αγγέλων των ανθόκηπωνΑιτ. τους ουρανούς τους δρόμους τους αγγέλους τους ανθόκηποςΚλητ. -- ουρανοί -- δρόμοι -- άγγελοι -- ανθόκηποι

(οι σύνθετες λέξεις δεν κατεβάζουν τον τόνο

2. Αρσενικά σε –ας (τρισύλλαβο παροξ.) (δισύλ. παροξ.) (προπαροξύτονο)

Ενικός αριθμόςΟνομ. ο αγώνας ο μήνας ο άρχονταςΓεν. του αγώνα του μήνα του άρχονταΑιτ. τον αγώνα τον μήνα τον άρχονταΚλητ. -- αγώνα -- μήνα -- άρχοντα

Πληθυντικός αριθμόςΟνομ. οι αγώνες οι μήνες οι άρχοντεςΓεν. των αγώνων των μηνών των αρχόντωνΑιτ. τους αγώνες τους μήνες τους άρχοντεςΚλητ. -- αγώνες -- μήνες -- άρχοντες

3. Αρσενικά σε –ης Ενικός αριθμός

Ονομ. ο ναύτης ο μαθητήςΓεν. του ναύτη του μαθητήΑιτ. τον ναύτη τον μαθητήΚλητ. -- ναύτη -- μαθητήΠληθυντικός αριθμόςΟνομ. οι ναύτες οι μαθητέςΓεν. των ναυτών των μαθητώνΑιτ. τους ναύτες τους μαθητέςΚλητ. -- ναύτες -- μαθητές



Β. ΑΝΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ

1. Σε -ας Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός

Ονομ. ο παπάς οι παπάδεςΓεν. του παπά των παπάδωνΑιτ. τον παπά τους παπάδεςΚλητ. -- παπά -- παπάδες

2. Σε -ης Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμόςΟνομ. ο βαρκάρης οι βαρκάρηδεςΓεν. του βαρκάρη των βαρκάρηδωνΑιτ. τον βαρκάρη τους βαρκάρηδεςΚλητ. -- βαρκάρη -- βαρκάρηδες

3.Σε –ες Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμός

Ονομ. ο καναπές οι καναπέδεςΓεν. του καναπέ των καναπέδωνΑιτ. τον καναπέ τους καναπέδεςΚλητ. -- καναπέ -- καναπέδες

4. Σε –ους Ενικός αριθμός Πληθυντικός αριθμόςΟνομ. ο παππούς οι παππούδεςΓεν. του παππού των παππούδωνΑιτ. τον παππού τους παππούδεςΚλητ. -- παππού -- παππούδες



ΚΛΙΣΗ ΘΗΛΥΚΩΝΑ. ΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ

1. Θηλυκά σε –α. (οξύτονο) (παροξύτονο) (παροξύτονο)

Ενικός αριθμόςΟνομ. η καρδιά η χώρα η ελπίδαΓεν. της καρδιάς της χώρας της ελπίδαςΑιτ. την καρδιά τη χώρα την ελπίδαΚλητ. -- καρδιά -- χώρα -- ελπίδα

Πληθυντικός αριθμόςΟνομ. οι καρδιές οι χώρες οι ελπίδεςΓεν. των καρδιών των χωρών των ελπίδων Αιτ. τις καρδιές τις χώρες τις ελπίδεςΚλητ. -- καρδιές -- χώρες -- ελπίδες

2. Θηλυκά σε –η. (οξύτονο) (παροξύτονο) (παροξύτονο) (προπαροξύτονο)

Ενικός αριθμόςΟνομ. η ψυχή η τέχνη η λέξη η δύναμη Γεν. της ψυχής της τέχνης της λέξης της δύναμης Αιτ. την ψυχή την τέχνη τη λέξη τη δύναμηΚλητ. -- ψυχή -- τέχνη -- λέξη -- δύναμη

Πληθυντικός αριθμόςΟνομ. οι ψυχές οι τέχνες οι λέξεις οι δυνάμειςΓεν. των ψυχών των τεχνών των λέξεων των δυνάμεωνΑιτ. τις ψυχές τις τέχνες τις λέξεις τις δυνάμειςΚλητ. -- ψυχές -- τέχνες -- λέξεις -- δυνάμεις

3. Θηλυκά σε –ος.Ενικός αριθμός

Ονομ. η οδός η διάμετροςΓεν. της οδού της διαμέτρουΑιτ. την οδό τη διάμετροΚλητ. (οδό) -- (διάμετρο)

Πληθυντικός αριθμόςΟνομ. οι οδοί οι διάμετροιΓεν. των οδών των διαμέτρωνΑιτ. τις οδούς τις διαμέτρουςΚλητ. -- οδοί -- διάμετροι



4. Θηλυκά σε –ω.

Ενικός αριθμόςΟνομ. η Καλυψώ η ΦρόσωΓεν. της Καλυψώς της ΦρόσωςΑιτ. την Καλυψώ τη ΦρόσωΚλητ. -- Καλυψώ -- Φρόσω

Β. ΑΝΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ

Ενικός αριθμόςΟνομ. η αλεπού η γιαγιάΓεν. της αλεπούς της γιαγιάςΑιτ. την αλεπού τη γιαγιάΚλητ. -- αλεπού -- γιαγιά Πληθυντικός αριθμόςΟνομ. οι αλεπούδες οι γιαγιάδεςΓεν. των αλεπούδων των γιαγιάδωνΑιτ. τις αλεπούδες τις γιαγιάδεςΚλητ. -- αλεπούδες -- γιαγιάδες



ΚΛΙΣΗ ΟΥΔΕΤΕΡΩΝ

Α. ΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ1. Ουδέτερα σε –ο.

(οξύτονο) (παροξύτονο) (προπαροξύτονο)Ενικός αριθμός

Ονομ. το βουνό το θρανίο το θέατροΓεν. του βουνού του θρανίου του θεάτρουΑιτ. το βουνό το θρανίο το θέατροΚλητ. -- βουνό -- θρανίο -- θέατρο

Πληθυντικός αριθμόςΟνομ. τα βουνά τα θρανία τα θέατρα Γεν. των βουνών των θρανίων των θεάτρωνΑιτ. τα βουνά τα θρανία τα θέατραΚλητ. -- βουνά -- θρανία -- θέατρα

2. Ουδέτερα σε –ι. (οξύτονο) (παροξύτονο) Ενικός αριθμόςΟνομ. το σπαθί το τραγούδιΓεν. του σπαθιού του τραγουδιούΑιτ. το σπαθί το τραγούδιΚλητ. -- σπαθί -- τραγούδι Πληθυντικός αριθμόςΟνομ. τα σπαθιά τα τραγούδιαΓεν. των σπαθιών των τραγουδιώνΑιτ. τα σπαθιά τα τραγούδιαΚλητ. -- σπαθιά -- τραγούδια

3. Ουδέτερα σε –ος. Ενικός αριθμόςΟνομ. το κράτος το έδαφοςΓεν. του κράτους του εδάφουςΑιτ. το κράτος το έδαφοςΚλητ. -- κράτος -- έδαφος Πληθυντικός αριθμόςΟνομ. τα κράτη τα εδάφηΓεν. των κρατών των εδαφώνΑιτ. τα κράτη τα εδάφηΚλητ. -- κράτη -- εδάφη



Β. ΑΝΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑΟυδέτερα σε –μα και –σιμο.

Ενικός αριθμόςΟνομ. το σώμα το μάθημα το δέσιμοΓεν. του σώματος του μαθήματος του δεσίματοςΑιτ. το σώμα το μάθημα το δέσιμοΚλητ. -- σώμα -- μάθημα -- δέσιμο

Πληθυντικός αριθμόςΟνομ. τα σώματα τα μαθήματα τα δεσίματαΓεν. των σωμάτων των μαθημάτων των δεσιμάτωνΑιτ. τα σώματα τα μαθήματα τα δεσίματαΚλητ. -- σώματα -- μαθήματα -- δεσίματα

Γ. ΙΔΙΟΚΛΙΤΑ ΟΥΔΕΤΕΡΑ1. Ουδέτερα σε –ν.

Ενικός αριθμός

Πληθυντικός αριθμόςΟνομ. τα προϊόντα τα καθήκοντα τα φωνήενταΓεν. των προϊόντων των καθηκόντων των φωνηέντωνΑιτ. τα προϊόντα τα καθήκοντα τα φωνήενταΚλητ. -- προϊόντα -- καθήκοντα -- φωνήεντα

2. Ουδέτερα σε -υ Ενικός αριθμός

Ονομ. το οξύ το δόρυΓεν. του οξέος του δόρατοςΑιτ. το οξύ το δόρυΚλητ. -- οξύ -- δόρυ

Πληθυντικός αριθμόςΟνομ. τα οξέα τα δόραταΓεν. των οξέων των δοράτωνΑιτ. τα οξέα τα δόραταΚλητ. -- οξέα -- δόρατα

Τα ουδέτερα που τελειώνουν σε –υ είναι : βράδυ, δάκρυ, δίχτυ, δόρυ, στάχυ, οξύ.


Ονομ. το προϊόν το καθήκον το φωνήενΓεν. του προϊόντος του καθήκοντος του φωνήεντοςΑιτ το προϊόν το καθήκον το φωνήενΚλητ. -- προϊόν -- καθήκον -- φωνήεν

Προσοχή:

το βράδυ - τα βράδια

το δάκρυ -τα δάκρυατο δίχτυ - τα δίχτυατο στάχυ – τα στάχυα

το οξύ - τα οξέατο δόρυ – τα δόρατα


ΕΠΙΘΕΤΑ

Ορισμός: Οι λέξεις που φανερώνουν τι λογής είναι το ουσιαστικό λέγονται επίθετα.Τα επίθετα σχηματίζουν και τα τρία γένη. π.χ. καλός, καλή, καλό

Καταλήξεις επιθέτων: -ικος –η –ο (βιαστικός, -ή, -ό) -ινος –η –ο (πέτρινος, -η, -ο) -ιμος –η –ο (φρόνιμος, -η, -ο) -ωτος –η –ο (αγκαθωτός, -ή, -ό)

-ωπος –η –ο (κοκκινωπός, -ή, -ό)

Επίθετα σε –υς -ια –υ: Βαθύς – βαθιά - βαθύ Πλατύς – πλατιά – πλατύ Μακρύς – μακριά – μακρύ Φαρδύς – φαρδιά – φαρδύ Παχύς – παχιά – παχύ Ελαφρύς – ελαφριά – ελαφρύ

Εξαιρέσεις:

ΠΡΟΣΟΧΗ! Οι λέξεις σε –μενος, -μενη, -μενο είναι μετοχές (κι όχι επίθετα).


φωτεινός, σκοτεινός, ορεινός, ταπεινός, υγιεινός, δανεικός, θηλυκός, εύθυμος, πρόθυμος, επώνυμος, υπεύθυνος, ανεύθυνοςδιάσημος, άσχημος, έρημος, περίφημος, φτηνόςέτοιμος


ΤΑ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΑ (ΒΑΘΜΟΙ) ΤΟΥ ΕΠΙΘΕΤΟΥ. Οι βαθμοί του επιθέτου είναι τρεις: ο θετικός βαθμός ο συγκριτικός βαθμός ο υπερθετικός βαθμόςα) Επίθετα θετικού βαθμού λέγονται αυτά που φανερώνουν ότι ένα ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα: π.χ. Ο Όλυμπος είναι ψηλός.β) Επίθετα συγκριτικού βαθμού λέγονται τα επίθετα που φανερώνουν ότι ένα ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα σε μεγαλύτερο βαθμό από ένα άλλο. π.χ. Ο Όλυμπος είναι ψηλότερος (πιο ψηλός) από τον Πάρνωνα.Γ) Επίθετα υπερθετικού βαθμού λέγονται τα επίθετα που φανερώνουν ότι ένα ουσιαστικό έχει ένα γνώρισμα σε μεγαλύτερο βαθμό από όλα τα όμοιά του: Π.χ. Ο Όλυμπος είναι το ψηλότερο (το πιο ψηλό) βουνό της Ελλάδας.

ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΘΕΤΙΚΩΝ1. Ο συγκριτικός βαθμός σχηματίζεται: α) με τις καταλήξεις: -ότερος, -ότερη, -ότερο

-ύτερος, -ύτερη, -ύτερο β) με το επίρρημα πιο + το θετικό βαθμό

2. Ο υπερθετικός βαθμός σχηματίζεται : α) με τις καταλήξεις: -ότατος, -ότατη, -ότατο -ύτατος, -ύτατη, -ύτατο β) με το άρθρο + το επίρρημα πιο + το θετικό βαθμό γ) με το άρθρο + συγκριτικό βαθμό δ) με το επίρρημα πολύ + θετικό βαθμό

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ:

ΘΕΤΙΚΟΣ ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΟΣ ΥΠΕΡΘΕΤΙΚΟΣπλούσιος πλουσιότερος

πιο πλούσιοςπλουσιότατοςο πιο πλούσιοςο πλουσιότεροςπολύ πλούσιος

παχύς παχύτεροςπιο παχύς

παχύτατοςο πιο παχύςο παχύτεροςπολύ παχύς



ΚΛΙΣΗ ΕΠΙΘΕΤΩΝ

Τα επίθετα κατά την κλίση τους δεν κατεβάζουν τον τόνο.

1.Επίθετα σε –ος –η –ο Επίρρημα: Ε ν ι κ ό ς α ρ ι θ μ ό ς όμορφαΟνομ. ο όμορφος η όμορφη το όμορφοΓεν. του όμορφου της όμορφης του όμορφουΑιτ. τον όμορφο την όμορφη το όμορφοΚλητ. -- όμορφε -- όμορφη -- όμορφο

Π λ η θ υ ν τ ι κ ό ς α ρ ι θ μ ό ςΟνομ. οι όμορφοι οι όμορφες τα όμορφα Γεν. των όμορφων των όμορφων των όμορφωνΑιτ. τους όμορφους τις όμορφες τα όμορφαΚλητ. -- όμορφοι -- όμορφες -- όμορφα

2. Επίθετα σε –ος –α –ο Επίρρημα: Ε ν ι κ ό ς α ρ ι θ μ ό ς ωραίαΟνομ. ο ωραίος η ωραία το ωραίοΓεν. του ωραίου της ωραίας του ωραίου Αιτ. τον ωραίο την ωραία το ωραίοΚλητ. -- ωραίε -- ωραία -- ωραίο Π λ η θ υ ν τ ι κ ό ς α ρ ι θ μ ό ςΟνομ. οι ωραίοι οι ωραίες τα ωραίαΓεν. των ωραίων των ωραίων των ωραίωνΑιτ. τους ωραίους τις ωραίες τα ωραίαΚλητ. -- ωραίοι -- ωραίες -- ωραία



3. Επίθετα σε –ος –ιά –ό Επίρρημα:

Ενικός αριθμός γλυκάΟνομ. ο γλυκός η γλυκιά το γλυκό Γεν. του γλυκού της γλυκιάς του γλυκούΑιτ. τον γλυκό τη γλυκιά το γλυκόΚλητ. -- γλυκέ -- γλυκιά -- γλυκό Πληθυντικός αριθμόςΟνομ. οι γλυκοί οι γλυκές τα γλυκάΓεν. των γλυκών των γλυκών των γλυκώνΑιτ. τους γλυκούς τις γλυκές τα γλυκάΚλητ. -- γλυκοί -- γλυκές -- γλυκά

4. Επίθετα σε –υς –ια –υ

Ε ν ι κ ό ς α ρ ι θ μ ό ςΟνομ. ο πλατύς η πλατιά το πλατύΓεν. του πλατιού της πλατιάς του πλατιού Αιτ. τον πλατύ την πλατιά το πλατύΚλητ. -- πλατύ -- πλατιά -- πλατύ

Π λ η θ υ ν τ ι κ ό ς α ρ ι θ μ ό ςΟνομ. οι πλατιοί οι πλατιές τα πλατιάΓεν. των πλατιών των πλατιών των πλατιών Αιτ. τους πλατιούς τις πλατιές τα πλατιάΚλητ. -- πλατιοί -- πλατιές -- πλατιά

5. Επίθετα σε –ης –ια –ι

Ε ν ι κ ό ς α ρ ι θ μ ό ςΟνομ. ο καφετής η καφετιά το καφετίΓεν. του καφετιού της καφετιάς του καφετιούΑιτ. τον καφετή την καφετιά το καφετίΚλητ. -- καφετή -- καφετιά -- καφετί Π λ η θ υ ν τ ι κ ό ς α ρ ι θ μ ό ςΟνομ. οι καφετιοί οι καφετιές τα καφετιάΓεν. των καφετιών των καφετιών των καφετιώνΑιτ. τους καφετιούς τις καφετιές τα καφετιάΚλητ. -- καφετιοί -- καφετιές -- καφετιά



6. Επίθετα σε –ης –α –ικο

Ε ν ι κ ό ς α ρ ι θ μ ό ςΟνομ. ο ζηλιάρης η ζηλιάρα το ζηλιάρικοΓεν. του ζηλιάρη της ζηλιάρας του ζηλιάρικουΑιτ. τον ζηλιάρη τη ζηλιάρα το ζηλιάρικοΚλητ. -- ζηλιάρη -- ζηλιάρα -- ζηλιάρικο Π λ η θ υ ν τ ι κ ό ς α ρ ι θ μ ό ςOνομ. οι ζηλιάρηδες οι ζηλιάρες τα ζηλιάρικαΓεν. των ζηλιάρηδων ------ των ζηλιάρικωνΑιτ. τους ζηλιάρηδες τις ζηλιάρες τα ζηλιάρικαΚλιτ. -- ζηλιάρηδες -- ζηλιάρες -- ζηλιάρικα

Κλίση του επιθέτου: ο πολύς - η πολλή – το πολύ Επίρρημα: πολύ Ε ν ι κ ό ς α ρ ι θ μ ό ς

Ονομ. ο πολύς η πολλή το πολύΓεν. ------ της πολλής -----Αιτ. τον πολύ την πολλή το πολύΚλητ. ------ ----- ----- Π λ η θ υ ν τ ι κ ό ς α ρ ι θ μ ό ςΟνομ. οι πολλοί οι πολλές τα πολλάΓεν. των πολλών των πολλών των πολλώνΑιτ. τους πολλούς τις πολλές τα πολλάΚλητ. -- πολλοί -- πολλές -- πολλά



ΑΝΤΩΝΥΜΙΕΣ

Οι αντωνυμίες είναι οχτώ ειδών: Προσωπικές, κτητικές, αυτοπαθείς, οριστικές, δεικτικές, αναφορικές, ερωτηματικές, αόριστες. 1. Προσωπικές αντωνυμίες.

Οι προσωπικές αντωνυμίες φανερώνουν τα τρία πρόσωπα του λόγου: Α΄ πρόσωπο: εγώ Β΄ πρόσωπο: εσύ

Γ΄ πρόσωπο: αυτός –ή -ό

Ενικός αριθμόςα΄ πρόσωπο β΄ πρόσωπο γ΄ πρόσωπο

Ονομ. εγώ εσύ αυτός αυτή αυτόΓεν. εμένα (μου) εσένα (σου) αυτού (του) αυτής (της) αυτού (του)Αιτ. εμένα (με) εσένα (σε) αυτόν (τον) αυτή(ν) (την) αυτό (το)Κλητ. -------- εσύ ---------- ---------- --------

πληθυντικός αριθμόςΟνομ. εμείς εσείς αυτοί αυτές αυτάΓεν. εμάς (μας) εσάς (σας) αυτών (τους) αυτών (τους) αυτών (τους)Αιτ. εμάς (μας) εσάς (σας) αυτούς (τους) αυτές (τις, τες) αυτά (τα)Κλητ. ---------- εσείς ---------- ------------- ----------

2. Κτητικές αντωνυμίεςΟι κτητικές αντωνυμίες φανερώνουν σε ποιον ανήκει κάτι:

δικός –ή -ό (μου, σου, του, της, μας, σας, τους) δικοί –ές –ά (μου, σου, του, της, μας, σας, τους)

3. Ερωτηματικές : (Τις μεταχειριζόμαστε όταν ρωτάμε)

ποιος, ποια, ποιο κλίνονται σαν επίθετα πόσος, πόση, πόσο » » τι άκλιτο


Οι λέξεις που μπαίνουν αντί για τα ονόματα λέγονται αντωνυμίες.


4.Δεικτικές: ( Τις χρησιμοποιούμε όταν δείχνουμε)

αυτός, αυτή, αυτό (ε)τούτος, (ε)τούτη, (ε)τούτο εκείνος, εκείνη, εκείνο κλίνονται σαν επίθετα τέτοιος, τέτοια, τέτοιο τόσος, τόση, τόσο

5. Αυτοπαθείς: (Φανερώνουν πως το ίδιο πρόσωπο που ενεργεί δέχεται την ενέργεια).

ο εαυτός μου/σου/του/της/μας/σας/τους του εαυτού μου/σου/του/της/μας/σας/τους τον εαυτό μου/σου/του/της/μας/σας/τους

των εαυτών μας/σας/τους τους εαυτούς μας/σας/τους

6. Αναφορικές: (Με αυτές ολόκληρη πρόταση αποδίδεται σε μια άλλη λέξη)

που ό,τι ο οποίος, η οποία, το οποίο όποιος, όποια, όποιο όσος, όση, πόσο

7. Οριστικές:(Ορίζουν και ξεχωρίζουν κάτι από άλλα του ίδιου είδους) ο ίδιος, η ίδια, το ίδιο μόνος, μόνη, μόνο

8. Αόριστες: (Τις μεταχειριζόμαστε για ένα πρόσωπο ή πράγμα, που δεν το ονομάζουμε, γιατί δεν το ξέρουμε ή γιατί δε θέλουμε). ένας, μια (μία), ένα κανένας (κανείς), καμιά (καμία), κανένα κάποιος, κάποια, κάποιο μερικοί, μερικές, μερικά κάμποσος, κάμποση, κάμποσο

καθένας, καθεμιά, καθένα κάθε, καθετί κάτι, κατιτί τίποτε (τίποτα) (ο, η, το ) δείνα, (ο, η, το) τάδε άλλος, άλλη, άλλο



ΡΗΜΑΤΑ

π.χ. Η μητέρα μαγειρεύει.

Τα δέντρα καίγονται από τη φωτιά. Ο πατέρας κοιμάται.

ΚΑΤΑΛΗΞΕΙΣ ΡΗΜΑΤΩΝ

Καταλήξεις Παραδείγματα Εξαιρέσεις - ιζω χτίζω, ποτίζω,

αρχίζω ......αθροίζω, δανείζω, δακρύζω, πήζω, πρήζω, συγχύζω, αναβλύζω, κατακλύζω, κελαρύζω.

- ωνω απλώνω, φορτώνω ....... ------------------- - αινω μπαίνω, πηγαίνω ............. μένω, δένω, πλένω - αβω ανάβω, ράβω, σκάβω ..... παύω - ευω χορεύω, μαντεύω ...... κλέβω -υνω ντύνω, ελαφρύνω

ΒΟΗΘΗΤΙΚΑ ΡΗΜΑΤΑ

1. Το βοηθητικό ρήμα έχω:Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλονταςέχω είχα θα έχωέχεις είχες θα έχειςέχει είχε θα έχειέχουμε, έχομε είχαμε θα έχουμε (έχομε), έχετε είχατε θα έχετεέχουν είχαν θα έχουν

2.Το βοηθητικό ρήμα είμαι:Ενεστώτας Παρατατικός Μέλλονταςείμαι ήμουν θα είμαιείσαι ήσουν θα είσαιείναι ήταν θα είναιείμαστε ήμαστε θα είμαστεείστε ήσαστε θα είστεείναι ήταν θα είναι


Ρήματα λέγονται οι λέξεις που φανερώνουν πως κάποιος ενεργεί ή παθαίνει ή βρίσκεται σε μια κατάσταση.


ΟΙ ΧΡΟΝΟΙ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣΧρόνοι Τι φανερώνουν παραδείγματα

Ενεστώτας Φανερώνει κάτι που γίνεται τώρα ή πολύ συχνά στο παρόν.

γράφω

Παρατατικός Φανερώνει κάτι που γινόταν στο παρελθόν εξακολουθητικά.

έγραφα

Αόριστος Φανερώνει κάτι που έγινε στο παρελθόν(πριν) και παρουσιάζεται σαν να έγινε σε μια στιγμή.

έγραψα

Μέλλοντας εξακολουθητικός

Φανερώνει κάτι που θα γίνεται στο μέλλον (μετά) εξακολουθητικά.

θα γράφω

Μέλλοντας στιγμιαίος (συνοπτικός)

Φανερώνει κάτι που θα γίνει στο μέλλον (μετά) σε μια στιγμή.

θα γράψω

Παρακείμενος Φανερώνει κάτι που έχει γίνει στο παρελθόν και είναι τελειωμένο.

έχω γράψει

Υπερσυντέλικος Φανερώνει κάτι που ήταν τελειωμένο στο παρελθόν πριν γίνει κάτι άλλο.

είχα γράψει

Συντελεσμένος μέλλοντας

Φανερώνει κάτι που θα είναι τελειωμένο στο μέλλον σε μια ορισμένη στιγμή.

θα έχω γράψει

ΟΙ ΕΓΚΛΙΣΕΙΣ ΤΟΥ ΡΗΜΑΤΟΣ

Οριστική Φανερώνει το βέβαιο και το πραγματικό.Υποτακτική Φανερώνει αυτό που θέλουμε να γίνει ή το αβέβαιο.Προστακτική Φανερώνει προσταγή, παράκληση, ευχή.Απαρέμφατο Είναι άκλιτο και χρησιμεύει για να σχηματίζονται

διάφοροι χρόνοι.



Ενεργητική φωνήΡήμα: χάνω

ΧΡΟΝΟΙ Οριστική Υποτακτική Προστακτική Απαρέμφατο Μετοχή

Ενε

στώ

τας

χάνω να χάνωχάνε

χάνετε

χάνει χάνονταςχάνεις να χάνειςχάνει να χάνειχάνουμε να χάνουμεχάνετε να χάνετεχάνουν να χάνουν

Παρ

ατατ

ικός

έχαναέχανεςέχανεχάναμεχάνατεέχαναν

Αόρ

ιστο

ς

έχασα να χάσωχάσε

χάστε

χάσειέχασες να χάσειςέχασε να χάσειχάσαμε να χάσουμεχάσατε να χάσετεέχασαν να χάσουν

Εξα

κολο

υθητ

ι-κό

ς μ

έλλο

ντας

θα χάνωθα χάνειςθα χάνειθα χάνουμεθα χάνετεθα χάνουν

Στι

γμια

ίος

μέλλ

οντα

ς

θα χάσωθα χάσειςθα χάσειθα χάσουμεθα χάσετεθα χάσουν

Παρ

ακεί

μενο

ς έχω χάσει να έχω χάσειέχεις χάσει να έχεις χάσειέχει χάσει να έχει χάσειέχουμε χάσει να έχουμε χάσειέχετε χάσει να έχετε χάσειέχουν χάσει να έχουν χάσει

Υπε

ρσυν

τέλι

-κο

ς

είχα χάσειείχες χάσειείχε χάσειείχαμε χάσειείχατε χάσειείχαν χάσει

Συν

τελε

σμέ-

νος

μέλλ

οντα

ς

θα έχω χάσει θα έχεις χάσειθα έχει χάσειθα έχουμε χάσειθα έχετε χάσειθα έχουν χάσει


Πρώτη συζυγία


Παθητική φωνήΡήμα: χάνομαι


Ενε

στώ

τας

χάνομαι να χάνομαι(χάνου)

(χάνεστε)

χάνεσαι να χάνεσαιχάνεται να χάνεταιχανόμαστε να χανόμαστεχάνεστε να χάνεστεχάνονται να χάνονται

Παρ

ατατ

ικός

χανόμουνχανόσουνχανότανχανόμαστε -όμαστανχανόσαστεχάνονταν

Αόρ

ιστο

ς

χάθηκα να χαθώχάσου

χαθείτε

χαθείχάθηκες να χαθείςχάθηκε να χαθείχαθήκαμε να χαθούμεχαθήκατε να χαθείτεχάθηκαν να χαθούν

Εξα

κολο

υθητ

ι-κό

ς μ

έλλο

ντας

θα χάνομαιθα χάνεσαιθα χάνεταιθα χανόμαστεθα χάνεστεθα χάνονται

Στι

γμια

ίος

μέλλ

οντα

ς

θα χαθώθα χαθείςθα χαθείθα χαθούμεθα χαθείτεθα χαθούν

Παρ

ακεί

μενο

ς

έχω χαθεί να έχω χαθεί

χαμένος-η-οέχεις χαθεί να έχεις χαθεί έχει χαθεί να έχει χαθεί έχουμε χαθεί να έχουμε χαθεί έχετε χαθεί να έχετε χαθεί έχουν χαθεί να έχουν χαθεί

Υπε

ρσυν

τέλι

-κος

είχα χαθεί είχες χαθεί είχε χαθεί είχαμε χαθεί είχατε χαθεί είχαν χαθεί

Συν

τελε

σμέ-

νος

μέλλ

οντα

ς

θα έχω χαθεί θα έχεις χαθεί θα έχει χαθεί θα έχουμε χαθεί θα έχετε χαθεί θα έχουν χαθεί




Ενεργητική φωνήΡήμα: χτενίζω


Ενε

στώ

τας

χτενίζω να χτενίζωχτένιζε

χτενίζετε

χτενίζει χτενίζονταςχτενίζεις να χτενίζειςχτενίζει να χτενίζειχτενίζουμε να χτενίζουμεχτενίζετε να χτενίζετεχτενίζουν να χτενίζουν

Παρ

ατατ

ικός

χτένιζαχτένιζεςχτένιζεχτενίζαμεχτενίζατεχτένιζαν

Αόρ

ιστο

ς

χτένισα να χτενίσωχτένισε

χτενίστε

χτενίσειχτένισες να χτενίσειςχτένισε να χτενίσειχτενίσαμε να χτενίσουμεχτενίσατε να χτενίσετεχτένισαν να χτενίσουν

Εξα

κολο

υθητ

ι-κό

ς μ

έλλο

ντας

θα χτενίζωθα χτενίζειςθα χτενίζειθα χτενίζουμεθα χτενίζετεθα χτενίζουν

Στι

γμια

ίος

μέλλ

οντα

ς

θα χτενίσωθα χτενίσειςθα χτενίσειθα χτενίσουμεθα χτενίσετεθα χτενίσουν

Παρ

ακεί

μενο

ς έχω χτενίσει να έχω χτενίσειέχεις χτενίσει να έχεις χτενίσειέχει χτενίσει να έχει χτενίσειέχουμε χτενίσει να έχουμε χτενίσειέχετε χτενίσει να έχετε χτενίσειέχουν χτενίσει να έχουν χτενίσει

Υπε

ρσυν

τέλι

-κο

ς

είχα χτενίσειείχες χτενίσειείχε χτενίσει είχαμε χτενίσειείχατε χτενίσειείχαν χτενίσει

Συν

τελε

σμέ-

νος

μέλλ

οντα

ς

θα έχω χτενίσειθα έχεις χτενίσειθα έχει χτενίσειθα έχουμε χτενίσειθα έχετε χτενίσειθα έχουν χτενίσει




Παθητική φωνήΡήμα: χτενίζομαι


Ενε

στώ

τας

χτενίζομαι να χτενίζομαι(χτενίζου)

(χτενίζεστε)

χτενίζεσαι να χτενίζεσαιχτενίζεται να χτενίζεταιχτενιζόμαστε να χτενιζόμαστεχτενίζεστε να χτενίζεστεχτενίζονται να χτενίζονται

Παρ

ατατ

ικός

χτενιζόμουνχτενιζόσουνχτενιζότανχτενιζόμαστε -όμαστανχτενιζόσαστεχτενίζονταν

Αόρ

ιστο

ς

χτενίστηκα να χτενιστώχτενίσου

χτενιστείτε

χτενιστείχτενίστηκες να χτενιστείςχτενίστηκε να χτενιστείχτενιστήκαμε να χτενιστούμεχτενιστήκατε να χτενιστείτεχτενίστηκαν να χτενιστούν

Εξα

κολο

υθητ

ι-κό

ς μ

έλλο

ντας

θα χτενίζομαιθα χτενίζεσαιθα χτενίζεταιθα χτενιζόμαστεθα χτενίζεστεθα χτενίζονται

Στι

γμια

ίος

μέλλ

οντα

ς

θα χτενιστώθα χτενιστείςθα χτενιστείθα χτενιστούμεθα χτενιστείτεθα χτενιστούν

Παρ

ακεί

μενο

ς

έχω χτενιστεί να έχω χτενιστεί

χτενισμένος-η-οέχεις χτενιστεί να έχεις χτενιστεί έχει χτενιστεί να έχει χτενιστεί έχουμε χτενιστεί να έχουμε χτενιστεί έχετε χτενιστεί να έχετε χτενιστεί έχουν χτενιστεί να έχουν χτενιστεί

Υπε

ρσυν

τέλι

-κο

ς

είχα χτενιστείείχες χτενιστείείχε χτενιστείείχαμε χτενιστείείχατε χτενιστείείχαν χτενιστεί

Συν

τελε

σμέ-

νος

μέλλ

οντα

ς

θα έχω χτενιστεί θα έχεις χτενιστεί θα έχει χτενιστεί θα έχουμε χτενιστεί θα έχετε χτενιστεί θα έχουν χτενιστεί




Ενεργητική φωνήΡήμα: απλώνω


Ενε

στώ

τας

απλώνω να απλώνωάπλωνε

απλώνετε

απλώνει απλώνονταςαπλώνεις να απλώνειςαπλώνει να απλώνειαπλώνουμε να απλώνουμεαπλώνετε να απλώνετεαπλώνουν να απλώνουν

Παρ

ατατ

ικός

άπλωναάπλωνεςάπλωνεαπλώναμεαπλώνατεάπλωναν

Αόρ

ιστο

ς

άπλωσα να απλώσωάπλωσε

απλώστε

απλώσειάπλωσες να απλώσειςάπλωσε να απλώσειαπλώσαμε να απλώσουμεαπλώσατε να απλώσετεάπλωσαν να απλώσουν

Εξα

κολο

υθητ

ι-κό

ς μ

έλλο

ντας

θα απλώνωθα απλώνειςθα απλώνειθα απλώνουμεθα απλώνετεθα απλώνουν

Στι

γμια

ίος

μέλλ

οντα

ς

θα απλώσωθα απλώσειςθα απλώσειθα απλώσουμεθα απλώσετεθα απλώσουν

Παρ

ακεί

μενο

ς

έχω απλώσει να έχω απλώσειέχεις απλώσει να έχεις απλώσειέχει απλώσει να έχει απλώσειέχουμε απλώσει να έχουμε απλώσειέχετε απλώσει να έχετε απλώσειέχουν απλώσει να έχουν απλώσει

Υπε

ρσυν

τέλι

-κο

ς

είχα απλώσειείχες απλώσειείχε απλώσειείχαμε απλώσειείχατε απλώσειείχαν απλώσει

Συν

τελε

σμέ-

νος

μέλλ

οντα

ς

θα έχω απλώσειθα έχεις απλώσειθα έχει απλώσειθα έχουμε απλώσειθα έχετε απλώσειθα έχουν απλώσει




Παθητική φωνήΡήμα: απλώνομαι


Ενε

στώ

τας

απλώνομαι να απλώνομαι(απλώνου)

(απλώνεστε)

απλώνεσαι να απλώνεσαιαπλώνεται να απλώνεταιαπλωνόμαστε να απλωνόμαστεαπλώνεστε να απλώνεστεαπλώνονται να απλώνονται

Παρ

ατατ

ικός

απλωνόμουναπλωνόσουναπλωνόταναπλωνόμαστεαπλωνόσαστεαπλώνονταν

Αόρ

ιστο

ς

απλώθηκα να απλωθώαπλώσου

απλωθείτε

απλωθείαπλώθηκες να απλωθείςαπλώθηκε να απλωθείαπλωθήκαμε να απλωθούμεαπλωθήκατε να απλωθείτεαπλώθηκαν να απλωθούν

Εξα

κολο

υθητ

ι-κό

ς μ

έλλο

ντας

να απλώνομαινα απλώνεσαινα απλώνεταινα απλωνόμαστενα απλώνεστενα απλώνονται

Στι

γμια

ίος

μέλλ

οντα

ς

θα απλωθώθα απλωθείςθα απλωθείθα απλωθούμεθα απλωθείτεθα απλωθούν

Παρ

ακεί

μενο

ς

έχω απλωθεί να έχω απλωθεί

απλωμένος-η-ο

έχεις απλωθεί να έχεις απλωθεί έχει απλωθεί να έχει απλωθεί έχουμε απλωθεί να έχουμε απλωθεί έχετε απλωθεί να έχετε απλωθεί έχουν απλωθεί να έχουν απλωθεί

Υπε

ρσυν

τέλι

-κο

ς

είχα απλωθεί είχες απλωθείείχε απλωθεί είχαμε απλωθεί είχατε απλωθείείχαν απλωθεί

Συν

τελε

σμέ-

νος

μέλλ

οντα

ς

θα έχω απλωθεί θα έχεις απλωθεί θα έχει απλωθείθα έχουμε απλωθεί θα έχετε απλωθεί θα έχουν απλωθεί




Ενεργητική φωνή πρώτη τάξηΡήμα: αγαπώ


Ενε

στώ

τας

αγαπώ να αγαπώαγάπα

αγαπάτε

αγαπώνταςαγαπάς να αγαπάςαγαπά να αγαπάαγαπούμε –άμε να αγαπούμε –άμεαγαπάτε να αγαπάτεαγαπούν να αγαπούν

Παρ

ατατ

ικός

αγαπούσααγαπούσεςαγαπούσεαγαπούσαμεαγαπούσατεαγαπούσαν

Αόρ

ιστο

ς

αγάπησα να αγαπήσωαγάπησε

αγαπήστε

αγαπήσειαγάπησες να αγαπήσειςαγάπησε να αγαπήσειαγαπήσαμε να αγαπήσουμεαγαπήσατε να αγαπήσετεαγάπησαν να αγαπήσουν

Εξα

κολο

υθητ

ι-κό

ς μ

έλλο

ντας

θα αγαπώθα αγαπάςθα αγαπάθα αγαπούμε –άμεθα αγαπάτεθα αγαπούν

Στι

γμια

ίος

μέλλ

οντα

ς

θα αγαπήσωθα αγαπήσειςθα αγαπήσειθα αγαπήσουμεθα αγαπήσετεθα αγαπήσουν

Παρ

ακεί

μενο

ς έχω αγαπήσει να έχω αγαπήσειέχεις αγαπήσει να έχεις αγαπήσειέχει αγαπήσει να έχει αγαπήσειέχουμε αγαπήσει να έχουμε αγαπήσειέχετε αγαπήσει να έχετε αγαπήσειέχουν αγαπήσει να έχουν αγαπήσει

Υπε

ρσυν

τέλι

-κο

ς

είχα αγαπήσειείχες αγαπήσειείχε αγαπήσειείχαμε αγαπήσειείχατε αγαπήσειείχαν αγαπήσει

Συν

τελε

σμέ-

νος

μέλλ

οντα

ς

θα έχω αγαπήσει θα έχεις αγαπήσειθα έχει αγαπήσειθα έχουμε αγαπήσειθα έχετε αγαπήσειθα έχουν αγαπήσει


Δεύτερη συζυγία


Παθητική φωνή Πρώτη τάξηΡήμα: αγαπιέμαι


Ενε

στώ

τας

αγαπιέμαι να αγαπιέμαι_______

________

αγαπιέσαι να αγαπιέσαιαγαπιέται να αγαπιέταιαγαπιόμαστε να αγαπιόμαστεαγαπιέστε να αγαπιέστεαγαπιούνται να αγαπιούνται

Παρ

ατατ

ικός

αγαπιόμουναγαπιόσουναγαπιόταναγαπιόμαστε -όμασταναγαπιόσαστεαγαπιόνταν

Αόρ

ιστο

ς

αγαπήθηκα να αγαπηθώαγαπήσου

αγαπηθείτε

αγαπηθείαγαπήθηκες να αγαπηθείςαγαπήθηκε να αγαπηθείαγαπηθήκαμε να αγαπηθούμεαγαπηθήκατε να αγαπηθείτεαγαπήθηκαν να αγαπηθούν

Εξα

κολο

υθητ

ι-κό

ς μ

έλλο

ντας

θα αγαπιέμαιθα αγαπιέσαιθα αγαπιέταιθα αγαπιόμαστεθα αγαπιέστεθα αγαπιούνται

Στι

γμια

ίος

μέλλ

οντα

ς

θα αγαπηθώθα αγαπηθείςθα αγαπηθείθα αγαπηθούμεθα αγαπηθείτεθα αγαπηθούν

Παρ

ακεί

μενο

ς έχω αγαπηθεί να έχω αγαπηθεί

αγαπημένος-η-ο

έχεις αγαπηθεί να έχεις αγαπηθεί έχει αγαπηθεί να έχει αγαπηθεί έχουμε αγαπηθεί να έχουμε αγαπηθεί έχετε αγαπηθεί να έχετε αγαπηθεί έχουν αγαπηθεί να έχουν αγαπηθεί

Υπε

ρσυν

τέλι

-κο

ς

είχα αγαπηθεί είχες αγαπηθείείχε αγαπηθεί είχαμε αγαπηθείείχατε αγαπηθείείχαν αγαπηθεί

Συν

τελε

σμέ-

νος

μέλλ

οντα

ς

θα έχω αγαπηθεί θα έχεις αγαπηθείθα έχει αγαπηθεί θα έχουμε αγαπηθεί θα έχετε αγαπηθεί θα έχουν αγαπηθεί




Ενεργητική φωνή Δεύτερη τάξηΡήμα: κινώ


Ενε

στώ

τας

κινώ να κινώκίνει

κινείτε

κινώνταςκινείς να κινείςκινεί να κινείκινούμε να κινούμεκινείτε να κινείτεκινούν να κινούν

Παρ

ατατ

ικός

κινούσακινούσεςκινούσεκινούσαμεκινούσατεκινούσαν

Αόρ

ιστο

ς

κίνησα να κινήσωκίνησε

κινήστε

κινήσεικίνησες να κινήσειςκίνησε να κινήσεικινήσαμε να κινήσουμεκινήσατε να κινήσετεκίνησαν να κινήσουν

Εξα

κολο

υθητ

ι-κό

ς μ

έλλο

ντας

θα κινώ θα κινείςθα κινείθα κινούμεθα κινείτεθα κινούν

Στι

γμια

ίος

μέλλ

οντα

ς

θα κινήσωθα κινήσειςθα κινήσειθα κινήσουμεθα κινήσετεθα κινήσουν

Παρ

ακεί

μενο

ς έχω κινήσει να έχω κινήσει έχεις κινήσει να έχεις κινήσει έχει κινήσει να έχει κινήσειέχουμε κινήσει να έχουμε κινήσειέχετε κινήσει να έχετε κινήσειέχουν κινήσει να έχουν κινήσει

Υπε

ρσυν

τέλι

-κο

ς

είχα κινήσειείχες κινήσειείχε κινήσειείχαμε κινήσειείχατε κινήσειείχαν κινήσει

Συν

τελε

σμέ-

νος

μέλλ

οντα

ς

θα έχω κινήσει θα έχεις κινήσειθα έχει κινήσειθα έχουμε κινήσειθα έχετε κινήσειθα έχουν κινήσει




Παθητική φωνή Δεύτερη τάξηΡήμα: κινούμαι


Ενε

στώ

τας

κινούμαι να κινούμαι_______

________

κινείσαι να κινείσαικινείται να κινείταικινούμαστε να κινούμαστεκινείστε να κινείστεκινούνται να κινούνται

Παρ

ατατ

ικός

κινούμουνκινούσουνκινούτανκινούμαστεκινούσαστεκινούνταν

Αόρ

ιστο

ς

κινήθηκα να κινηθώκινήσου

κινηθείτε

κινηθείκινήθηκες να κινηθείςκινήθηκε να κινηθείκινηθήκαμε να κινηθούμεκινηθήκατε να κινηθείτεκινήθηκαν να κινηθούν

Εξα

κολο

υθητ

ι-κό

ς μ

έλλο

ντας

θα κινούμαιθα κινείσαιθα κινείταιθα κινούμαστεθα κινείστεθα κινούνται

Στι

γμια

ίος

μέλλ

οντα

ς

θα κινηθώθα κινηθείςθα κινηθείθα κινηθούμεθα κινηθείτεθα κινηθούν

Παρ

ακεί

μενο

ς έχω κινηθεί να έχω κινηθεί

κινημένος-η-ο

έχεις κινηθεί να έχεις κινηθείέχει κινηθεί να έχει κινηθείέχουμε κινηθεί να έχουμε κινηθείέχετε κινηθεί να έχετε κινηθείέχουν κινηθεί να έχουν κινηθεί

Υπε

ρσυν

τέλι

-κο

ς

είχα κινηθείείχες κινηθείείχε κινηθείείχαμε κινηθείείχατε κινηθείείχαν κινηθεί

Συν

τελε

σμέ-

νος

μέλλ

οντα

ς

θα έχω κινηθεί θα έχεις κινηθείθα έχει κινηθείθα έχουμε κινηθεί θα έχετε κινηθείθα έχουν κινηθεί




ΤΑ ΡΗΜΑΤΑ: ΛΑΛΩ, ΘΥΜΟΥΜΑΙ, ΣΤΕΡΟΥΜΑΙ

Το ρήμα: λαλώ.ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣλαλώ λαλούσα λάλησαλαλείς λαλούσες λάλησεςλαλεί λαλούσε λάλησελαλούμε λαλούσαμε λαλήσαμελαλείτε λαλούσατε λαλήσατελαλούν λαλούσαν λάλησαν

Το ρήμα: θυμούμαι.ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣθυμούμαι θυμόμουν θυμήθηκαθυμάσαι θυμόσουν θυμήθηκεςθυμάται θυμόταν θυμήθηκεθυμούμαστε θυμόμαστε θυμηθήκαμεθυμάστε θυμόσαστε θυμηθήκατεθυμούνται θυμόνταν θυμήθηκαν

Το ρήμα: στερούμαι.ΠΑΘΗΤΙΚΗ ΦΩΝΗ

ΕΝΕΣΤΩΤΑΣ ΠΑΡΑΤΑΤΙΚΟΣ ΑΟΡΙΣΤΟΣστερούμαι στερούμουν στερήθηκαστερείσαι στερούσουν στερήθηκεςστερείται στερούνταν στερήθηκεστερούμαστε στερούμαστε στερηθήκαμεστερείστε στερούσαστε στερηθήκατεστερούνται στερούνταν στερήθηκαν

Οι υπόλοιποι χρόνοι των ρημάτων σχηματίζονται κανονικά



Η ΜΕΤΟΧΗ

Οι μετοχές σχηματίζονται από τα ρήματα και είναι δύο ειδών:

α) Ενεργητική μετοχή με κατάληξη -οντας ή -ώντας. π.χ. τρέχω - τρέχοντας γελώ -γελώντας παίζω - παίζοντας πηδώ - πηδώντας

β) Παθητική μετοχή με κατάληξη -μενος, -μενη, -μενο. Η παθητική μετοχή κλίνεται όπως τα επίθετα.

δένομαι – δεμένος, -δεμένη, -δεμένοντύνομαι – ντυμένος –ντυμένη, -ντυμένο



ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ

Ορισμός: Οι άκλιτες λέξεις που προσδιορίζουν κυρίως ρήματα και φανερώνουν τόπο, τρόπο, χρόνο, ποσό, κ.ά λέγονται επιρρήματα.

ΠΙΝΑΚΑΣ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΩΝ

1.ΤΟΠΙΚΑ πού;

2.ΧΡΟΝΙΚΑ πότε;

3.ΤΡΟΠΙΚΑ πώς;

4.ΠΟΣΟΤΙΚΑπόσο;

εδώ, εκεί, κάπου τότε, τώρα, κάπως, έτσι, κάμποσο,παντού, πουθενά ποτέ, κάποτε, αλλιώς, ως, πολύ, λίγο,πάνω, κάτω, κάπου κάπου, αλλιώτικα, λιγάκι, αρκετά, μέσα, έξω,αλλού πότε πότε, ευτυχώς, σχεδόν, καθόλουμπρος, πίσω, άλλοτε, όποτε, δυστυχώς, διόλου, ολότελαδεξιά, αριστερά αμέσως, ευθύς, ιδίως, κυρίως, ολωσδιόλου, πλάι, δίπλα, κιόλας, ήδη, πια, καλώς, ακριβώς, περίπου,

εξίσου...κοντά, μακριά, ακόμα, πάλι, διαρκώς, τυχόν, απέναντι, γύρω, συχνά, ξανά, ειδεμή, επίσης,ολόγυρα, πέρα, συνήθως, έπειτα καλά, κακά, μεταξύ, ύστερα, έπειτα, σιγά, χωριστά,ανάμεσα, κατόπιν, νωρίς, μόνο, βόρεια, νότια, αργά, χτες, μονάχα

(μοναχά)ανατολικά, δυτικά κ.λ.π.

προχτές, σήμερα, αύριομεθαύριο,φέτος, πέρσι,πρόπερσι, του χρόνου .....

ΒΕΒΑΙΩΤΙΚΑ ΔΙΣΤΑΚΤΙΚΑ ΑΡΝΗΤΙΚΑναι, μάλιστα, ίσως, τάχα, δήθεν, όχι, δε(ν), μη(ν), βέβαια, βεβαιότατα, πιθανόν, άραγε όχι βέβαια.αλήθεια, σωστά,

ΠΩΣ ΞΕΧΩΡΙΖΩ ΤΑ ΕΠΙΘΕΤΑ ΑΠΟ ΤΑ ΕΠΙΡΡΗΜΑΤΑ:

α) Τα επίθετα προσδιορίζουν μόνο ουσιαστικά. (π.χ. Καλά παιδιά. )

β) Τα επιρρήματα προσδιορίζουν : ρήματα, επίθετα κι επιρρήματα.(π.χ. Περάσαμε καλά. Είναι πολύ όμορφη μέρα. Ήρθες λίγο νωρίς.)



ΠΡΟΘΕΣΕΙΣ

Ορισμός: Προθέσεις είναι οι άκλιτες λέξεις που μπαίνουν μπροστά από τα ονόματα ή τα επιρρήματα, για να φανερώσουν μαζί τους τόπο, χρόνο, τρόπο, αιτία, ποσό κ.λ.π.

Οι προθέσεις είναι: με, σε, για, ως, προς, μετά, κατά, παρά, αντί(ς), από, δίχως, χωρίς, ίσαμε

Απαρχαιωμένες προθέσεις: δια, εκ-εξ, εν, περί, προ, υπέρ, υπό, επί, συν πλην, μείον

ΠΡΟΣΟΧΗ:Οι λέξεις με, σε όταν σημαίνουν εμένα, εσένα είναι προσωπικές αντωνυμίες και συνοδεύουν ρήματα μπροστά από τα ρήματα:π.χ. Με ρώτησε. (Με = εμένα.) Σε είδα. (Σε = εσένα.) Πάρε με τηλέφωνο. (με = εμένα)



ΣΥΝΔΕΣΜΟΙ

Ορισμός: Σύνδεσμοι λέγονται οι άκλιτες λέξεις που συνδέουν λέξεις ή προτάσεις.

Τα είδη των συνδέσμων Είδη Σύνδεσμοι1. Συμπλεκτικοί και (κι), ούτε, μήτε, ουδέ, μηδέ2. Διαχωριστικοί ή, είτε3. Αντιθετικοί μα, αλλά, παρά, όμως, ωστόσο, ενώ, αν και,

μολονότι, μόνο4. Συμπερασματικοί λοιπόν, ώστε, άρα, επομένως, που5. Επεξηγηματικός δηλαδή6. Ειδικοί πως, που, ότι7. Χρονικοί όταν, σαν, ενώ, καθώς, αφού, αφότου, πριν (να),

μόλις, προτού, ώσπου, ωσότου, όσο που, όποτε8. Αιτιολογικοί γιατί, επειδή, αφού9. Υποθετικοί αν, σαν, άμα10. Τελικοί να, για να11. Διστακτικοί μη(ν), μήπως12. Συγκριτικός παρά

ΠΡΟΣΟΧΗ:

1. Το σαν στις παρομοιώσεις είναι τροπικό επίρρημα. 2. Η λέξη ότι όταν σημαίνει οτιδήποτε (ή αυτό που) είναι αναφορική αντωνυμία

και γράφεται ό,τι. 3. Το που όταν σημαίνει οποίος-α-ο είναι αναφορική αντωνυμία



ΕΠΙΦΩΝΗΜΑΤΑ

Επιφωνήματα είναι οι άκλιτες λέξεις που εκφράζουν συναισθήματα.

Τα επιφωνήματα συνοδεύονται από θαυμαστικό και φανερώνουν:

1. θαυμασμό: α! ο! ποπό!2. απορία: α! μπα!3. πόνο, λύπη: αχ! ωχ! αλίμονο!4. χαρά: γιούπι! ζήτω! χα χα!5. ευχή: μακάρι! είθε! άμποτε!6. έπαινο: μπράβο! εύγε!7. κάλεσμα: ε! ω!8. περίπαιγμα: ε! ου! αχαχούχα!9. στενοχώρια, αηδία: ου! πουφ! πα πα πα!10. παρακίνηση: άιντε! άμε! μαρς! στοπ! αλτ! αέρα!11. αβεβαιότητα: χμ! 12. άρνηση: α μπα!

Επιπλέον στο λόγο χρησιμοποιούμε και πολλές επιφωνηματικές εκφράσεις όπως:

Κρίμα!Φρίκη!

Θεέ μου!Κακομοίρη μου!Μα την αλήθεια!

Σε καλό σου!Περαστικά!Να σε χαρά!

Χρόνια πολλά!Να ζήσεις!


dim-nestor.att.sch.grdim-nestor.att.sch.gr/old/images/000_simiosisGramatikis... · Web...

Documents

Transcript of dim-nestor.att.sch.grdim-nestor.att.sch.gr/old/images/000_simiosisGramatikis... · Web...