Κομοτηνή, 02/06/2016

Προς τη Σύγλητο του. Δ.Π.Θ.:

Θέμα:

‘Μελέτη μηχανισμού εντοπισμού λογοκλοπής στην Ανώτερη Εκπαίδευση και καλών πρακτικών’

Μετά από προσεκτική μελέτη της διεθνούς βιβλιογραφίας και των καλών πρακτικών που εφαρμόζονται στο χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης σε παγκόσμιο επίπεδο σχετικά με την Λογοκλοπή, παρατίθενται οι βασικές αρχές και εργαλεία χρήσης για την εύρεση και την αποφυγή της. Αναπτύσσεται ο τρόπος εντοπισμού της, το νομοθετικό πλαίσιο των Ιδρυμάτων, οι τακτικές ποινής των φοιτητών/ καθηγητών και τέλος, προτείνεται η σύνταξη ενός εγχειριδίου- κώδικα δεοντολογίας για το Δ.Π.Θ. καθώς και η χρήση ενός λογισμικού που έχει αποδειχθεί ως ένα χρήσιμο εργαλείο κατά της λογοκλοπής τόσο σε μεγάλα Ευρωπαϊκά όσο και σε πανεπιστήμια της Βορείου Αμερικής.

1. Μορφές λογοκλοπής

Λογοκλοπή είναι η «παράνομη οικειοποίηση» και «κλοπή και δημοσίευση» ενός άλλου συγγραφέα «της γλώσσας, των σκέψεων, των ιδεών, ή εκφράσεων» και της εκπροσώπησης αυτών ως αρχικής εργασίας κάποιου (MERRIAM-WEBSTER ONLINE DICTIONARY).

Παρακάτω παρατίθεται μία μακρά λίστα των μορφών λογοκλοπής στην εποχή του διαδικτύου [1]:

• Οικειοποίηση και παρουσίαση δουλειά άλλου

• Αντιγραφή λέξεων ιδεών χωρίς αναφορά

• Να μην τίθεται απόσπασμα σε εισαγωγικά

• Λανθασμένες πληροφορίες σχετικά με την πηγή ενός αποσπάσματος

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 1

• Αναδιατύπωση αντιγράφοντας την δομή της πρότασης χωρίς αναφορά

• Αντιγραφή λέξεων ή ιδεών από μία πηγή που αποτελεί την πλειονότητα της δουλειάς, είτε υπάρχουν αναφορές είτε όχι

• Αντιγραφή μέσων (κυρίως εικόνων) από ιστοσελίδες και παρουσίασή τους σε εργασίες ή άλλες ιστοσελίδες

• Δημιουργία ενός βίντεο χρησιμοποιώντας υλικών άλλων ή χρησιμοποιώντας μουσική που προστατεύονται τα πνευματικά δικαιώματα ως μέρος του soundtrack

• Εκτέλεση μουσικής με προστατευμένα πνευματικά δικαιώματα (διασκευή)

• Σύνθεση μουσική που δανείζεται μεγάλο κομμάτι άλλης σύνθεσης

• Φωτογραφία ή σάρωση μια εικόνας με προστατευόμενα πνευματικά δικαιώματα (για παράδειγμα: χρήση εικόνας εξωφύλλου βιβλίου για παρουσίασή του σε κάποια ιστοσελίδα)

• Καταγραφή ήχου ή βίντεο που στο βάθος παίζει μουσική ή βίντεο με προστασία πνευματικών δικαιωμάτων

• Αναδημιουργία οπτικού έργου στο ίδιο μέσο. (Για παράδειγμα: Λήψη φωτογραφίας που καν η χρήση της ίδιας σύνθεσης και θέματος ως φωτογραφία άλλου)

• Δημιουργώντας ένα εικαστικό έργο σε διαφορετικό μέσο (Για παράδειγμα: δημιουργώντας ένα πίνακα ζωγραφικής που μοιάζει εξαιρετικά με τη φωτογραφία κάποιου άλλου)

• Αναμιγνύοντας ή μεταβάλλοντας εικόνες, βίντεο, ή ήχο με προστασία πνευματικών δικαιωμάτων ακόμα και με πρωτότυπο τρόπο.

Συγγραφική λογοκλοπή [2]:

• The Ghost Writer: Ο συγγραφέας αναδημιουργεί κάποιου άλλου την εργασία, λέξη προς λέξη, ως δικοί του/ της.

• The Photocopy: Ο συγγραφέας αντιγράφει τις σημαντικές μερίδες του κειμένου κατ' ευθείαν από μια ενιαία πηγή, χωρίς καμιά αλλαγή.

• The Potluck Paper: Ο συγγραφέας προσπαθεί να μεταμφιέσει τον πλαγιαρισμό με την αντιγραφή από διαφορετικές πηγές,

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 2

διαστρεβλώνοντας τις προτάσεις για να τις καταστήσει κατάλληλες για το σκοπό του, διατηρώντας το μεγαλύτερο μέρος της αρχικής διατύπωσης.

• The Poor Disguise: Αν και ο συγγραφέας έχει διατηρήσει το ουσιαστικό περιεχόμενο της πηγής, αλλάζει την εμφάνιση του εγγράφου ελαφρώς, με την αλλαγή των βασικών λέξεων και των φράσεων κλειδιών.

• The Labor of Laziness: Ο συγγραφέας παίρνει το χρόνο να παραφράσει το μεγαλύτερο μέρος του εγγράφου από άλλες πηγές και το κάνει να ταιριάζει σχεδόν όλο με το σκοπό του, αντί να αφιερώσει χρόνο σε μια αυθεντική εργασία.

• The Self-Steale: Ο συγγραφέας "δανείζεται" γενναιόδωρα από την προηγούμενη εργασία του/ της, παραβιάζοντας τις πολιτικές σχετικά με την προσδοκία της πρωτοτυπίας που υιοθετείται κοντά στα περισσότερα ακαδημαϊκά ιδρύματα.

• The Ghost Writer: Ο συγγραφέας αναδημιουργεί κάποιου άλλου την εργασία, λέξη προς λέξη, ως δικοί του/ της.

• The Photocopy: Ο συγγραφέας αντιγράφει τις σημαντικές μερίδες του κειμένου κατ' ευθείαν από μια ενιαία πηγή, χωρίς καμιά αλλαγή.

• The Potluck Paper: Ο συγγραφέας προσπαθεί να μεταμφιέσει τον πλαγιαρισμό με την αντιγραφή από διαφορετικές πηγές, διαστρεβλώνοντας τις προτάσεις για να τις καταστήσει κατάλληλες για το σκοπό του, διατηρώντας το μεγαλύτερο μέρος της αρχικής διατύπωσης.

• The Poor Disguise: Αν και ο συγγραφέας έχει διατηρήσει το ουσιαστικό περιεχόμενο της πηγής, αλλάζει την εμφάνιση του εγγράφου ελαφρώς, με την αλλαγή των βασικών λέξεων και των φράσεων κλειδιών.

• The Labor of Laziness: Ο συγγραφέας παίρνει το χρόνο να παραφράσει το μεγαλύτερο μέρος του εγγράφου από άλλες πηγές και το κάνει να ταιριάζει σχεδόν όλο με το σκοπό του, αντί να αφιερώσει χρόνο σε μια αυθεντική εργασία.

• The Self-Steale: Ο συγγραφέας "δανείζεται" γενναιόδωρα από την προηγούμενη εργασία του/ της, παραβιάζοντας τις πολιτικές σχετικά

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 3

με την προσδοκία της πρωτοτυπίας που υιοθετείται κοντά στα περισσότερα ακαδημαϊκά ιδρύματα.

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 4

2. Σχέση με πνευματικά δικαιώματα και νομοθετικό πλαίσιο

Το ποινικό ή αστικό δίκαιο δεν περιλαμβάνει καμία νομική έννοια του όρου της λογοκλοπής. Η λογοκλοπή ωστόσο, είναι διαφορετική έννοια από την παραβίαση των πνευματικών δικαιωμάτων. Η παραβίαση πνευματικών δικαιωμάτων αποτελεί παραβίαση των δικαιωμάτων του κατόχου αυτών, όταν η χρήση του υλικού περιορίζεται από πνευματικά δικαιώματα χρησιμοποιείται χωρίς συγκατάθεση. (Νόμος 2121/1993- ΦΕΚ Α 25 1993 - Θέση σε ισχύ : 04.03.1993)[3]. Η λογοκλοπή μπορεί να συντελείται ανεξάρτητα από το εάν το υλικό προστατεύεται από πνευματικά δικαιώματα.

Η έννοια της λογοκλοπής ουσιαστικά ασχολείται με την αύξηση της υπεραξίας της φήμης του λογοκλόπου συγγραφέα που επιτυγχάνεται μέσα από ψευδείς ισχυρισμούς της πατρότητας. Αποτελεί ηθικό αδίκημα κατά το λογοκλόπου κοινού και ενάντια σε καθένα που παράσχει όφελος σε αντάλλαγμα στον λογοκλόπο [4].

3. Ακαδημαϊκή λογοκλοπή- Πειθαρχικά παραπτώματα

Δεν υπάρχει παγκοσμίως υιοθετημένος ορισμός ακαδημαϊκής λογοκλοπής.

Σύμφωνα με την Dr. Teddi Fishman, καθηγήτρια επικοινωνίας και ρητορικής στο Cleamson College [5], λογοκλοπή συμβαίνει όταν κάποιος:

• Χρησιμοποιεί λέξεις, ιδέες ή προϊόντα εργασίας.

• Αποδίδει την προέλευση σε άλλο αναγνωρίσιμο πρόσωπο ή πηγή.

• Δεν αποδίδει την προέλευση της εργασίας στην πηγή από την οποία έχει ληφθεί.

• Σε κατάσταση όπου υπάρχει νόμιμη προσδοκία της αρχικής πατρότητας.

• Σκοπεύει να επιτύχει κάποιο όφελος, καταξίωση ή κέρδος που δεν χρειάζεται να είναι οικονομικό.

Ενώ o Dr. Bela Gipp, καθηγητής Πληροφορικής στο University of Konstanz, ορίζει την λογοκλοπή ως «Την χρήση ιδεών, εννοιών, λέξεων, ή δομές χωρίς κατάλληλα αναγνώριση της πηγής, για να επωφεληθούν σε ένα περιβάλλον όπου αναμένεται η πρωτοτυπία»[5].

Το κάθε ακαδημαϊκό ίδρυμα συνήθως ορίζει το πλαίσιο δεοντολογίας του και παραθέτει τον δικό τους ορισμό για την λογοκλοπή. Για παράδειγμα

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 5

παρακάτω παρατίθενται οι ορισμοί του πλαγιαρισμού από διεθνή ιδρύματα τόσο της Ευρώπης όσο και της Βορείου Αμερικής (όπως δίνεται ο ορισμός στον ιστότοπο, παρατίθεται η μετάφραση).

Το Stanford University θεωρεί την λογοκλοπή ως «χρήση, χωρίς να δοθεί εύλογη και κατάλληλη καταξίωση ή αναγνώριση στον συγγραφέα ή την πηγή, στο πρωτότυπο έργο ενός άλλου ατόμου, είτε η εργασία αυτή αποτελείται από κώδικα, τύπους, ιδέες, γλώσσα, έρευνα, στρατηγικές, γραπτώς ή με άλλο τρόπο» [6].

Το Yale University κρίνει την λογοκλοπή ως «...χρήση ενός άλλου της εργασίας, των λέξεων, ή των ιδεών χωρίς απόδοση», που περιλαμβάνει «... χρησιμοποιώντας μια πηγή της γλώσσας χωρίς αναφέροντας, χρησιμοποιώντας τις πληροφορίες από μια πηγή χωρίς απόδοση, και παραφράζοντας μια πηγή σε μια μορφή που μένει πολύ κοντά στο πρωτότυπο» [7].

Το Princeton University αντιλαμβάνεται την λογοκλοπή ως «σκόπιμη» χρήση «της γλώσσας κάποιου άλλου, των ιδεών ή άλλου πρωτότυπου υλικού (όχι κοινής γνώσης) χωρίς να αναγνωρίζει την πηγή του» [8].

Το Brown University ορίζει την λογοκλοπή ως «... οικειοποίηση των ιδεών ενός άλλου ατόμου ή των λέξεων (προφορικό ή γραπτό) χωρίς να αποδίδονται αυτές οι λέξεις ή ιδέες στην αληθινή πηγή τους» [9].

Το University of Sheffield ορίζει ως λογοκλοπή το να περνά κάποιος τη δουλειά άλλου ως δική του, είτε σκοπίμως είτε όχι, προς όφελός του. Αυτή η δουλειά μπορεί να περιλαμβάνει ιδέες, συνθέσεις, σχέδια, εικόνες, κώδικα ηλεκτρονικών υπολογιστών και φυσικά λέξεις. Η λίστα της λογοκλοπής δεν εξαντλείται. Το όφελος για παράδειγμα θα μπορούσε να είναι ένας βαθμός στις εξετάσεις ή ένα βραβείο σε επίπεδο έρευνας. [10]

Το La Sapienza Universita di Roma ορίζει ως λογοκλοπή την ολική ή μερική εκμετάλλευση της ιδέας τρίτων και εκφράζεται από παρόμοια χαρακτηριστικά γνωρίσματα. Η εφαρμογή των κυρώσεων που προβλέπονται στο άρθρο. 16 R.D.L. 20 Ιουν του 1935 n. 1071 που αναφέρονται στα στοιχεία β (προσωρινή απαγόρευση από ένα ή περισσότερα μαθήματα), και γ (την αναστολή ενός ή περισσοτέρων εξεταστικών περιόδων) εναπόκειται στο Συμβούλιο της Σχολής, μετά την έκθεση του Πρύτανη ή τον Κοσμήτορα της Σχολής [11].

Στο Oxford University ως λογοκλοπή θεωρείται να παρουσιάζει κανείς το έργο ή τις ιδέες κάποιου άλλου σαν τη δική του, με ή χωρίς τη συγκατάθεσή του, ενσωματώνοντάς την στην εργασία του χωρίς πλήρη αναγνώριση.

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 6

Οποιοδήποτε δημοσιευμένο και αδημοσίευτο υλικό, είτε σε χειρόγραφη, έντυπη ή ηλεκτρονική μορφή, καλύπτεται από τον ορισμό αυτό. Λογοκλοπή μπορεί να είναι εκούσια ή απερίσκεπτη, ή ακούσια. Σύμφωνα με τους κανονισμούς για τις εξετάσεις, εκ προθέσεως ή αλόγιστα, η λογοκλοπή αποτελεί πειθαρχικό παράπτωμα [12].

Το Cornell University ορίζει ως λογοκλοπή την παραποίηση της πνευματικής εργασίας κάποιου άλλου - ιδεών, πληροφοριών, εγγράφων, σκέψεων. Με άλλα λόγια, είναι κατάχρηση του υλικού της πηγής. Είτε εκούσια ή ακούσια, η λογοκλοπή είναι μια σοβαρή παραβίαση του Κώδικα ακαδημαϊκή ακεραιότητα του Cornell [13].

Το Harvard University: Όλες οι εργασίες που υποβάλλονται για την πίστωση αναμένεται να είναι έργο του μαθητή. Κατά την προετοιμασία όλων των εργασιών και άλλες γραπτών, οι μαθητές θα πρέπει να δίνουν πάντα μεγάλη προσοχή για να διακρίνονται οι δικές τους ιδέες και γνώσεις από τις πληροφορίες που προέρχονται από άλλες πηγές. Ο όρος «πηγές» δεν περιλαμβάνει μόνο δημοσιευμένα πρωτογενή και δευτερογενή υλικά, αλλά και πληροφορίες και απόψεις που αποκτήθηκαν άμεσα από άλλους (Οδηγός του Χάρβαρντ για την χρήση Πηγών τμήμα 3.20: Harvard University Πηγές για φοιτητές). Λογοκλοπή ή παραποίηση των αποτελεσμάτων της έρευνας θα οδηγήσει κανονικά σε απαίτηση για την ανάκληση ή την αποβολή [14].

Το MIT θεωρεί ότι λογοκλοπή συμβαίνει όταν χρησιμοποιεί κανείς τις λέξεις, τις ιδέες, τους ισχυρισμούς, τα δεδομένα ή στοιχεία κάποιου άλλου και δεν αναγνωρίζει ότι το έχει πράξει. Εκπαιδευτές, επόπτες διατριβών αποφασίζουν πώς να χειριστούν τις παραβιάσεις της ακαδημαϊκής ακεραιότητας για κάθε περίπτωση χωριστά, και υπάρχουν τρεις επιλογές: Μείωση βαθμού, εκ νέου ανάθεση εργασίας ή εξετάσεις. Η Επιτροπή συνιστά ο φοιτητής είτε να μπει σε διαθεσιμότητα είτε να αποβληθεί, στην οποία περίπτωση η τελική κύρωση καθορίζεται από τον Πρόεδρο [15].

Η ελληνική νομοθεσία για τα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδερύματα ορίζει το νομοθετικό πλαίσιο γενικά για τα πειθαρχικά παραπτώματα. Δε σημειώνεται διαφροποίηση σαφής για τη λογοκλοπή, όπως αναφέρθηκε προγενέστερα. Σύμφωνα με το άρθρο 23 του Γενικού Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας των Α.Ε.I. (ΦEK 220, 3.11.2008): «Πειθαρχικά παραπτώματα για τα μέλη Δ.Ε.Π. ή Ε.Π., Ε.Ε.ΔΙ.Π. ή Ε.ΔΙ.Π., Ε.Τ.Ε.Π. και το λοιπό βοηθητικό και έκτακτο διδακτικό− εκπαιδευτικό προσωπικό των Α.Ε.Ι., καθώς και για τους προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοιτητές ή σπουδαστές και υποψήφιους διδάκτορες συνιστούν η παραβίαση των κείμενων διατάξεων της νομοθεσίας για τα Α.Ε.Ι., η παραβίαση των αποφάσεων των οργάνων του ιδρύματος και η παραβίαση των κανόνων συμπεριφοράς που πρέπει να

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 7

επιδεικνύουν τα μέλη της ακαδημαϊκής κοινότητας, ώστε να μην διαταράσσεται η δημοκρατική λειτουργία και να μην θίγεται το κύρος του Α.Ε.Ι. και των λειτουργών του. Ειδικότερα, πειθαρχικά παραπτώματα συνιστούν ιδίως: α) Η συνειδητή αποσιώπηση της άμεσης ή έμμεσης συνεισφοράς άλλων προσώπων στο αντικείμενο της επιστημονικής τους έρευνας και διδασκαλίας» [16].

Επομένως, αν το Ίδρυμα ορίζει ως πειθαρχικό παράπτωμα την διαπίστωση πλαγιαρισμού πρέπει να εφαρμόζεται το άρθρο 23 του Γενικού Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας των Α.Ε.I. (ΦEK 220, 3.11.2008): «Ένορκη διοικητική εξέταση (Ε.Δ.Ε.) ενεργείται κάθε φορά που η υπηρεσία έχει σοβαρές υπόνοιες ή σαφείς ενδείξεις για τη διάπραξη πειθαρχικού παραπτώματος» (Ν. 2683/99 Άρθρο 127, Φ.Ε.Κ.19 Α΄) [17]. Λεπτομέρειες σχετικά με την διερεύνηση των πειθαρχικών παραπτωμάτων βρίσκει κανείς στον Πρότυπο Γενικό Κανονισμό των ΑΕΙ, αρ. 11 (ΦΕΚ 220/3.11.2008) και το άρθρο 51 παρ2 του Εσωτερικού Κανονισμού Λειτουργίας του Πανεπιστημίου (ΥΑΦ.1231/Β1/ 425/5.9.2000 ΦΕΚ. 1099/5.9.2000 τ.Β’) [18]: «η διερεύνηση των καταγγελλόμενων, και η κίνηση της πειθαρχικής διαδικασίας ανήκει στον διευθυντή του Τομέα, στον Πρόεδρο του Τμήματος...». «Η δίωξη και η τιμωρία πειθαρχικών παραπτωμάτων αποτελεί καθήκον των πειθαρχικών οργάνων». Η παράβαση του καθήκοντος αυτού «συνιστά το κατά την περ. και  της παρ.1 του άρθρου 107 του παρόντος πειθαρχικό παράπτωμα».  

Συμπεραίνεται λοιπόν, πώς επαφίεται στην κρίση του Ιδρύματος και των ανώτατων οργάνων του η διερεύνηση και η επιβολή ποινής μετά τη διαπίστωση του πλαγιαρισμού, με την προϋπόθεση το Ίδρυμα να ορίσει τη λογοκλοπή ως έννοια και ως πειθαρχικό παράπτωμα.

4. Κώδικας Δεοντολογίας- Συνέπειες

Σύμφωνα με τον Διεθνή Κώδικα Επιστημονικής Δεοντολογίας (http :// www . publicationethics . org . uk / ) η λογοκλοπή καταγγέλλεται στο Τμήμα του Πανεπιστήμιου του ερευνητή. Η συνήθης τιμωρία είναι παύση του διορισμού στο πανεπιστήμιο.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι η περίπτωση του Καθηγητή Yu. Παρέλειψε να αναφέρει το όνομα ενός συν-συγγραφέα. Eίχε παραλείψει επίσης να αναφέρει ως συγγραφείς δύο προηγούμενους σπουδαστές στο Virginia Tech. Απομακρύνθηκε για πάντα από το πανεπιστήμιο [Yu V. Peterson, 13 F.3d 1413-1415 (10thCir. 1993)] [19].

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 8

Στην σχετική αναφορά The COPE Report 2002 αναφέρεται πληθώρα περιπτώσεων όπου έχουν διαπιστωθεί λογοκλοπές στην ακαδημαϊκή ζωή και οι σχετικές ποινές [19].

Οι βασικές πρακτικές των Ιδρυμάτων παγκοσμίως, τόσο στην Ευρώπη όσο και στη Βόρεια Αμερική, αφορούν τόσο ενέργειες σχετικά με την ενημέρωση των φοιτητών για τους τρόπους αποφυγής της λογοκλοπής [20] [21] αλλά και των συνεπειών πράξης της [22], [23]. Μάλιστα, μεγάλα Ιδρύματα του εξωτερικού έχουν θεσπίσει κανονισμούς δεοντολογίας και έχουν αναπτύξει μηχανισμούς εντοπισμού που στηρίζονται σε ολοκληρωμένα λογισμικά.

Στην περίπτωση διαπίστωσης λογοκλοπημένου εγγράφου/ εργασίας από πλευράς σπουδαστή τα περισσότερα ιδρύματα ακολουθούν την εξής διαδικασία:

1. Ορίζεται επιτροπή εξέτασης του λογοκλοπημένου εγγράφου

2. Αποφασίζεται από το Συμβούλιο του Τμήματος ή του Ιδρύματος μία από τις εξής ποινές:

a. Επανεξέταση και επανακατάθεση της εργασίας

b. Βαθμολογική ποινή σε κάθε περίπτωση

c. Αποβολή από εξεταστικές περιόδους, τον αριθμό των οποίων ορίζει η επιτροπή

d. Αποβολή από το Ίδρυμα και παύση καθηκόντων και προνομίων

5. Προτεινόμενο λογισμικό Turnitin

Με τη ανάπτυξη των πληροφοριακών συστημάτων και των τεχνολογιών αιχμής (ΙΤ) η έρευνα αναφορικά με αλγορύθμους εντοπισμού λογοκλοπής στο χώρο της εκπαίδευσης έχει προχωρήσει σημαντικά [24], [25], [26]. Μάλιστα, διατίθεται πληθώρα λογισμικών εντοπισμού πλαγιαρισμού, είτε δωρεάν είτε κατόπιν πληρωμής. Για παράδειγμα, από τα πιο διαδεδομένα είναι: DupliChecker, CopyLeaks, PaperRater, Plagiarisma, PlagiarismChecker, Plagium, PlagScan, PlagTracker, Quetext, Viper, HotBot, Infoseek και πολλά άλλα. Τα χαρακτηριστικά, πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα διαφέρουν.

Πολλά πανεπιστήμια της αλλοδαπής (Stanford University, UCLA, Cambridge University, Edinburgh University, San Diego University, Drexel, Florida International University, University of Evasville, Central Oregon community

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 9

College, Eastern Michigan University, Lindeswood University, Collin College, Citrus College, etc) χρησιμοποιούν το λογισμικό Turnitin (http://turnitin.com/ , Σχήμα 1).

Πρόκειται για ένα διεθνώς αναγνωρισμένο λογισμικό που χρησιμοποιείται ευρέως από ακαδημαϊκά ιδρύματα. Μάλιστα, το έτος 2016 βραβεύθηκε με το Global Innovation Award, θεωρούμενο ως ένα άριστο λογισμικό που υποβοηθά την αριστεία στο πανεπιστήμιο.(Σχήμα 2)

Μάλιστα, το συγκεκριμένο λογισμικό διαθέτει στρατηγική εκπαίδευσης των φοιτητών για τη σωστή συγγραφή δοκιμίων και εργασιών ώστε να αποφεύγεται η λογοκλοπή και να καλλιεργείται η κουλτούρα καινοτομίας. Δίνεται η δυνατότητα στους φοιτητές να χρησιμοποιούν το λογισμικό ατομικά και να γράφουν σωστά εργασίες και διατριβές.

Σχήμα 1: Ιστότοπος λογισμικού εντοπισμού Turnitin

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 10

Σχήμα 2: Βραβείο Global Innovation Award 2016 του λογισμικού εύρεσης λογοκλοπής Turnitin

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 11

Το λογισμικό Turnitin μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως:

Εργαλείο για των Ακαδημαϊκών μονάδων/ Ιδρύματος ως βάση σωστής διδασκαλίας, εκπαίδευσης και πληροφόρησης. Στην αρχή της χρονιάς σαρώνονται εργασίες φοιτητών και στο τέλος της χρονιάς διαπιστώνεται η αυθεντικότητά τους. Κατ’ αυτόν τον τρόπο αντιμετωπίζονται τυχών προβλήματα.

• Εργαλείο εντοπισμού των πιθανών λογοκλόπων και να λειτουργήσει ως ερέθισμα για υιοθέτηση καλών πρακτικών.

• Βοήθημα των εξεταστών να εντοπίσουν την προέκταση και την πηγή του προϊόντος της λογοκλοπής που έχει κατατεθεί για αξιολόγηση και βαθμολογία.

Αξίζει να σημειωθεί ότι οι Σχολές και τα Τμήματα που χρησιμοποιούν το Turnitin ως εργαλείο εντοπισμού πρέπει να καθορίσουν το κανονιστικό πλαίσιο χρήσης του. Δηλαδή, αν χρησιμοποιείται σε συστηματική ή δειγματοληψική βάση ή εάν οι εξεταστές το χρησιμοποιούν ευρέως ως το εργαλείο σάρωσης των εργασιών που κατατίθενται ηλεκτρονικά για αξιολόγηση.

Σημειώνεται έντονα, ότι κανένα λογισμικό δεν είναι ικανό να αποφασίσει αν ένα έγγραφο είναι προϊόν λογοκλοπής. Η ικανότητα του λογισμικού έγκειται μόνο στο να εντοπίζει και να τονίζει το μέρος κειμένου που συναντάται σε άλλες πηγές.

Στην περίπτωση που το Τμήμα αποφασίσει τον έλεγχο λογοκλοπής, το Ίδρυμα καταθέτει την εργασία μαζί με το όνομα και την ηλεκτρονική διεύθυνση του φοιτητή, τις λεπτομέρειες του μαθήματος και του Ιδρύματος. Αυτή η πληροφορία αποθηκεύεται σε βάση δεδομένων και συγκρίνεται. Κατ’ αυτόν τον τρόπο, τα στοιχεία της βάσης δεδομένων μπορούν να χρησιμοποιηθούν μεταξύ των Ιδρυμάτων, της ημεδαπής και της αλλοδαπής τόσο σε χώρες εντός και εκτός Ευρωπαϊκής ένωσης.

Το λογισμικό εντοπίζει τις αντιστοιχίες κειμένου στην ίδια γλώσσα. Δεν έχει δυνατότητα εντοπισμού αντιστοιχίας λόγω μετάφρασης. Για αυτή τη χρήση παρέχεται κατόπιν αμοιβής πρόσθετος κώδικας. Η πηγή της πληροφορίας φανερώνεται μόνος την περίπτωση που ζητηθεί άδεια από το αντίστοιχο πανεπιστήμιο και από τον συγγραφέα. Σημαντικό ζήτημα είναι ότι διασφαλίζεται η προστασία των προσωπικών δεδομένων των φοιτητών και συγγραφέων αλλά και τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας όταν προκύπτει ανάλογο ζήτημα.

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 12

Στο παρόν έγγραφο δεν αναλύονται τεχνικές λεπτομέρειες της λειτουργίας του λογισμικού, αλλά το περίγραμμα και οι βασικές αρχές. Το υπολογιστικό κόστος είναι σχετικά μικρό και κυμαίνεται από μερικά λεπτά για μικρές εργασίες έως μία ώρα για διατριβές. Η εργασία προς έλεγχο λογοκλοπής υποβάλλεται ηλεκτρονικά (υποστηρίζονται διάφορες μορφές: Word, RTF, PDF και άλλες . υποστηρίζει 30 γλώσσες (Chinese (simplified and traditional), Japanese, Thai, Korean, Catalan, Croatian, Czech, Danish, Dutch, Finnish, French, German, Hungarian, Italian, Polish, Norwegian (Bokmal, Nynorsk), Portuguese, Romanian, Serbian, Slovak, Slovenian, Spanish, Swedish, Αrabic, Greek, Hebrew, Farsi, Russian, and Turkish) μεταξύ των οποίων και η ελληνική. Δεν χρειάζεται ιδαιτερη εγκατάσταση κάποιας εφαρμογής καθώς το Turnitin δέχεται την προς εξέταση εργασία σε μία από τις παρακάτω πλατφόρμες:

Blackboard Learn;

Moodle;

PebblePad;

website: www.submit.ac.uk.

Η βάση δεδομένων με την οποία ελέγχει το Turnitin αποτελείται από:

• προγενέστερες καταγραφές στο Turnitin

• ιστοσελίδες, περιλαμβάνοντας αρχείο διαγραμμένων/ αλλαγμένων ιστοσελίδων

• υλικό από ιστοτόπους με συλλογή υλικού όπως το Project Gutenberg

• επιλεγμένες υπηρεσίες συνδρομής, όπως συνδρομές σε περιοδικά

Οι περιορισμοί/ αδυναμίες του Turnitin είναι:

• εντοπισμός λογοκλοπής από βιβλία ή ‘παλαιές’ πηγές που δεν διατίθενται ηλεκτρονικά στο διαδίκτυο

• εντοπισμός σε βάσεις δεδομένων και συλλογές που προστατεύονται από κωδικό

• εντοπισμός προϊόντος λογοκλοπής από μετάφραση μη- Αγγλικής πηγής

• έρευνα σε όλα τα περιοδικά

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 13

• εντοπισμός εικόνων, σχημάτων, γραφημάτων που μετά τη λογοκλοπή παρουσιάζονται ως εικόνες

• απαίτηση λεπτομερούς μελέτης της παραγόμενης έκθεσης ώστε να διαπιστωθεί τελικά η αθώα σύμπτωση από το προϊόν λογοκλοπής.

• Δεν αναγνωρίζει ghost-written εργασίες από πλήρως πρωτότυπο υλικό

• Παρουσιάζει προβλήματα χρονικής ολοκλήρωσης με την αυξημένη χρήση

• Δεν υποκαθιστά την κουλτούρα και την πειθαρχεία στη συγγραφή κειμένων και στην καινοτομία.

Το κόστος του λογισμικού είναι ετήσιο και ανέρχεται σε $648.38 ανά έτος. Πρόσθετα, για τη διάθεσή ακι χρήση του από φοιτητές (ως καλή πρακτική και ενίσχυση της κουλτούρα καινοτομίας και πρωτοτυπίας) ορίζεται κόστος υπηρεσιών ανά φοιτητή. ($0.75/φοιτητή: αποφυγή λογοκλοπής, $0.25/φοιτητή: αξιολόγηση από τρίτους, $0.25/φοιτητή: βαθμολογικό πακέτο-δεν πωλείται χωριστά). Οι υπηρεσίες εκπαίδευσης και υποστήριξης κυμαίνονται από $126 διαδυκτιακά έως $1260 δια ζώσης, ενώ η υποστήριξη εξαρτάται από τον προμηθευτή του λογισμικού.

Στον Πίνακα 1 συνοψίζονται τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα των διαφορετικών τρόπων χρήσης του λογισμικού όπως καταγράφονται από το Oxford University [27].

Πίνακας 1: Πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα τρόπου χρήσης λογισμικού έυρεσης πλαγιαρισμού

Μέθοδος χρήσης

Πλεονεκτήματα Μειονεκτήματα

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 14

Εξετ

άζον

τας

ύποπ

τες

υποθ

έσει

ς Λιγότερο κοστοβόρα επιλογή

Οι φοιτητές των οποίων οι εργασίες ελέγχονται μπορεί να θέσουν ζητήματα ίσης μεταχείρησης. Η Σχολή ή το Τμήμα πρέπει νανδιασφαλίζουν ότι οι διαδικασίες είναι διαφανείς και δεν υπάρχουν αδικίες

Αυτή η επιλογή μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματική ως αποτρεπτικό μέτρο και όχι ώς κοινή τακτική

Οριζ

όντι

ο μέ

τρο

Οριζόντιος έλεγχος θα βοηθούσε να εντοπιστούν αντιγραφές μεταξύ συμμαθητών

Πιθανώς είναι ένα πιο δίκαιο μέτρο που μπορεί να αποβεί πιο αποτελεσματικό στην αποφυγή της λογοκλοπής

Αποτελεί την πιο κοστοβόρα μέθοδο: απαιτούνται οικονομικοί και ανθρώπινοι πόροι

Το λογισμικό διαθέτει καποιους περιρισμούς σχετικά με οριζόντιο έλεγχο λογοκλοπής κάτι που μπορει να δημιουργήσει προβλήματα εμπιστοσύνης, αποφυγής και τελικά εγκατάληψης της προώθησης καλών πρακτικών που είναι πιο αποτελεσματικές

Τυχη

ματι

κός

έλεγ

χος

Θα μπορούσε να συμβάλλει στον έλεγχο του πλαγιαρισμού

Οι φοιτητές των οποίων οι εργασίες ελέγχονται μπορεί να θέσουν ζητήματα ίσης μεταχείρησης. Η Σχολή ή το Τμήμα πρέπει νανδιασφαλίζουν ότι οι διαδικασίες είναι διαφανείς και δεν υπάρχουν αδικίες

Αυτή η επιλογή μπορεί να είναι λιγότερο αποτελεσματική ως αποτρεπτικό μέτρο και όχι ώς κοινή τακτική

6. Βιβλιογραφία

[1] Τσάκος Ζαφείριος,05/2016,΄Στρατηγικές Και Τεχνολογίες Εντοπισμού Και Αντιμετώπισης Πλαγιαρισμου’, Μεταπτυχιακό Πρόγραμμα Σπουδών «Υπηρεσίες Πληροφόρησης Σε Ψηφιακό Περιβάλλον», Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Αρχειονομίας και Βιβλιοθηκονομίας

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 15

[2] W. Sutherland-Smith, 2008, ‘Plagiarism: The Internet and Student Writing: Improving Academic Integrity’, Journal of Higher Education Policy and Management, Vol. 32, No. 1, February 2010, 5–16

[3] Νόμος 2121/1993- ΦΕΚ Α 25 1993 - Θέση σε ισχύ : 04.03.1993

[4]https://el.wikipedia.org/wiki/%CE%9B%CE%BF%CE%B3%CE%BF%CE%BA%CE%BB%CE%BF%CF%80%CE%AE

[4] T. Fishman, 2009, “We know it when we see it” is not good enough: toward a standard definition of plagiarism that transcends theft, fraud, and copyright’, 4th Asia Pacific Conference on Educational Integrity (4APCEI), University of Wollongong NSW Australia

[5] B. Gipp, 2013, ’Citation-based Plagiarism Detection Detecting Disguised and Cross-language Plagiarism using Citation Pattern Analysis’, PhD Dissertation, Otto-von-Guericke-Universität Magdeburg, Springer

[6]https://communitystandards.stanford.edu/student-conduct-process/honor-code-and-fundamental-standard/additional-resources/what-plagiarism

[7]http://ctl.yale.edu/writing/using-sources/understanding-and-avoiding-plagiarism/what-plagiarism

[8] http://www.princeton.edu/pr/pub/integrity/pages/intro/index.htm

[9] http://library.brown.edu/libweb/plagiarism.php

[10] https://www.sheffield.ac.uk/physics/teaching/plagiarism-collusion

[11]https://web.uniroma1.it/fac_economia/sites/default/files/allegati/All_D%20Linee%20guida%20sul%20plagio%20Giunta%2020%20novembre%202014.pdf

[12]https :// www . google . it / url ? sa = t & rct = j & q =& esrc = s & source = web & cd =1& cad = rja & uact =8& ved = 0 ahUKEwjx 46 XR 54 bNAhVKchQKHeaGCB 0 QFggnMAA & url = https %3 A %2 F %2 Fwww . ox . ac . uk %2 Fstudents %2 Facademic %2 Fguidance %2 Fskills %2 Fplagiarism & usg = AFQjCNGs 076 WhIW 8 eh _ Zqw 8 bGK 91 VDLLbQ & b vm = bv .123325700, d . bGs

[13] http :// cuinfo . cornell . edu / aic . cfm

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 16

[14]http :// isites . harvard . edu / icb / icb . do ? keyword = k 70847& pageid = icb . page 355322

[15]https :// www . google . it / url ? sa = t & rct = j & q =& esrc = s & source = web & cd =1& cad = rja & uact =8& sqi = 2& ved =0 ahUKEwjZmof 554 bNAhXEwxQKHR 35 AukQFggnMAA & url = ht tps %3 A %2 F %2 Fintegrity . mit . edu %2 Fhandbook %2 Fwhat - plagiarism & usg = AFQjCNGO 64 jF 3 zIazGha 9 tQ 4 LQ 5 xexEI 0 w & bvm = bv . 123325700, d . bGs

[16] Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, Αριθμός Φύλλου 220, 3.Νοεμβρίου.2008, (ΦΕΚ 220, 3.11.2008)

[17]. 2683/99 Άρθρο 127, Φ.Ε.Κ.19 Α΄

[18] ΥΑΦ.1231/Β1/ 425/5.9.2000 ΦΕΚ. 1099/5.9.2000 τ.Β’

[19] The COPE Report 2002: Annual Report of the Committee on Publication Ethics, BMJ Books 2002, www.publicationethics.org.uk

[20] T. Bretag,2013, ‘Challenges in Addressing Plagiarism in Education’, PLOS Medicine, Volume 10 | Issue 12 | e1001574

[21] John Walker, 1998, Student Plagiarism in Universities: What are we Doing About it?, Higher Education Research & Development, Vol. 17, No. 1

[22] John D.Armstrong II, 1993, ’Plagiarism: What Is It, Whom Does It Offend, and How Does One Deal with It?, AJR 1993;161:479-484 0361-803X/93/1613-0479, American Roentgen Ray Society

[23] C. Park, 2003, ‘In Other (People's) Words: Plagiarism by university students--literature and lessons’, Assessment & Evaluation in Higher Education, Vol. 28, No. 5

[24] K. M Ala-Mutka, 2005, ‘A Survey of Automated Assessment Approaches for Programming Assignments’, Computer Science Education, Vol. 15, No. 2, June 2005, pp. 83 – 102

[25] S. Jain, IACSIT, M. Singhal, and Axita Shah, 2016, ‘Exploring the Usage of Existing Plagiarism Tools for Automated Student Assessment for Java Program’, International Journal of Information and Education Technology, Vol. 6, No. 3

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 17

[26] L. Bilic-Zulle, J. Azman, V. Frkovic and M. Petrovecki,2008, ‘Is There an Effective Approach to Deterring Students from Plagiarizing?’, Sci Eng Ethics, 14:139–147, DOI 10.1007/s11948-007-9037-2

[27] Policy on the use of Turnitin UK text-matching software at the University of Cambridge, http://www.admin.cam.ac.uk/univ/plagiarism/examiners/detection.html, 31/05/2016

Μελέτη για την Λογοκλοπή ǀ 18