De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2...

16
m V"W2 Exercitatio Pbiloßphicä^ De r ationis Ad VE RAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parte μ Posteriorem, Gonfmtiente Incluto Colkg. PhilofophlOpfalienß ' pr^side VIR O C EL EB E Dn. i ο η Α ν ν ε Eloqu. &Polit. Prof.Reg, 5c Skytt« PRO GRA DU, Puhlice Ventilandam exponü Wredianus Alumnus, Laurentius Μ. Wasenberg» Stockholmiensis., In Audit, Carol, Major.d. IV, Junii, An. MDCCXXXh Horis ante meriäiem confuetk. UPSALlrf, Literxs WERNERIANIS. U" ^ & . -

Transcript of De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2...

Page 1: De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2 ExercitatioPbiloßphicä^ De rationis Ad VERAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parteμ

mV"W2

Exercitatio Pbiloßphicä^De

rationisAd

VERAM RELIGIONEMmanüductione,

CUJUSParteμ Posteriorem,

Gonfmtiente Incluto Colkg.PhilofophlOpfalienß'

pr^sideVIR O CEL EBE

Dn. i ο η Αν ν εEloqu. &Polit. Prof.Reg, 5c Skytt«

PRO GRA DU,Puhlice Ventilandam exponüWredianus Alumnus,

Laurentius Μ. Wasenberg»Stockholmiensis.,

In Audit, Carol, Major.d. IV, Junii,An. MDCCXXXh

Horis ante meriäiem confuetk.

UPSALlrf, Literxs WERNERIANIS.U"^ & . -

Page 2: De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2 ExercitatioPbiloßphicä^ De rationis Ad VERAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parteμ

Honoratijjimo DOMINO,Dn. magno Wasenberg,

111. Comiti Ax. W. SPARRE a rationibus»parenti Optirno atque Cariflimo.

Ρ Ro tantis beneficiis, quibus Mc> Pater Optime, peromnem juventutem meam mattaß i , japius moleßummihi vifum fuit, quod nunquam, animi mei grati·

tudinem fatis potuerim explicarei atque jam quidem cumsillam declarare, ac palam confiteri Vellern , non conßteripoßum aliud> nifi quod nequeam ea, qu<e volo, dicere,& quod ea tarnen , ^#4? volo , parvi fint, 4^ omnes pater-»44· <·«>*.*/ atque moleßiaa. Namque (£ ip/a gravitatefacillimw fuifti, indu/gentia fumma providens ita , ut,

ludis puerilibus pariter, ad ßnceram pietatem , C ^0-nefia quavis ftudia incitatus fuerim atque dubius. Ego au~tern quia identidem edixi, nihil f prater animum pracepto·rum Tuorum obfervantißimum, penes Me eße, å»»? jamnunc,exercitatione hac Academiia j fignificare Tibi volui. Optoéiutem j ut quem Ipfe ex peregrinationibut Tuis, animum ergaJbeum & patriam tetulißi , eundem ego quoque profeftionetnea jam infianti, aliquo modo poffim adumbrare: fic fietyut maturiora^ ex maturiore qvovis atatis me* tempore, B,D%proveniant„ Deum tnfuper humillime oro (S obteßor , »iHonoratiffimis (il optimü parentibus mel*, quam diutiffime in·ter nos agentibusf quavU lata & profpera undique eveniant)dum confeius mei ero, permanfurus

PARENTIS Honoratiffimi & Cariffimi

obedientiiTImus Fflius

Laurentius Wasenberg.

Page 3: De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2 ExercitatioPbiloßphicä^ De rationis Ad VERAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parteμ

/. ν. a l

CAPUT ALTERUM,Qucmadmodum Revelatio Divina a falfis

& commentitiis fecernatur.

$. XXVI.Fundamenta hujm confiderationit, & gradm

ad cetera jaciuntur.Ν priori exercitationis noftrse parte o-ftendimus, cultum Dei verum Deoque acce-ptum efTe neminem, niii qui ad DivinamRevelationem conformatus fit ; quod etiam

hasc revelatio in orbe terrarum alicubi exiflat,,ibidem comprehendimus: reftat igitur, quod hu?jus fcriptionis proprium conftitutum eil, ut, quavia Divina hscce oracula inveftigemus & exqui·ramus, aperiatur. Nam vero, cum lubricum fit& periculofum, revelationi euipiam adfeniionemadjungere, eo folum, quod ipfa pronunciet, Di¬vinam fe efTe; quippe & fpurciilima? qua?vis idmaxime faciuntß): nimis igitur improbabile eft,atque etiam a fapientia fummi Numinis alienum,humanum genus in tarn praecipitem locum eifecommiflum, ut, jadla quaft alea, quisque ad quam*vis revelationem deferatur, adh^refcatque, necquserere poiiit ultro, quaenam vere divina iit,ad veram felicitatem perducens. Quod cum ita

Ε fit,a) Plurihus id exemplis & fimilibus illuilrat Placcius 1. de Phil, Mor«

prsecip, fruciu $,4.

Page 4: De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2 ExercitatioPbiloßphicä^ De rationis Ad VERAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parteμ

S )' ° C Üil t, mmime difHdamus, ejusmodl irriignia, veluifcnotas Divina, quam quaerimus , revelationi inejje ,quae illam ab aliis, ut fi&is captioilsque praeiti-ftigiis, ornnino' poflint feparare. De hoc igitureft principio laborandum, ut, quibus rebus ve*ra ab adulterinis maxime diftet, feu qualis ßtDivina revelatio y explorate poflimus judicare«.

§. XXVIL.Revelatwips Sf rationis everitates inter

fe contendmtw..Yires idcirco ihfelléétus noftri onraes mqui-

ramus, utr, quid poflint ad hane rem , quidVedebeant efficere, inteiligamus. Hominis etenimnatura etiamß omnino dépravata ßt, atque itanos fa?pius pro vero, tanquam nubem, faifum«iamplexemur: attamen perfapientiam ac benigni-tatem Dei, etiamnum credamus , fenfus noftrosvera nunciare, atque circa horum impreflas ima·gines, menrem noftram, nec ailucinari, nec deci*gi, §> 5. a) Tum etiam ratio noilra ex his ge¬

nera-

<*)Unie videas B, L, qurae Γ,' c; ad probandam veritarem viförum addu*ximus, eadem hic quoque, etiamir cogn-oicimus·nos eife corruptos, va-kre : fedieet, iäpientia Dei non permifit, quod genus kmanum eo dc-laberetur, quin, quid verum fit, quidve Tecus, poilit invenire. Coni icri-ptores moralium, de ratione naturaliter redla, paiTIm : in quam rem e-gregie eriam · diiputat Cick Acad. quaeft.1,.4. ad i nit. ubi dia quoque con-elufio eificitur! quare , qui aut uifüm , Aut ajfenfkm is omnemacltonem iolltt e ^vita. Quo ipfo conveliere rationem eörum omniura*facile eft , qui rationi uoftrae, quia corrupta eft, parum Ä4«i tribuendumcontendunt»

Page 5: De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2 ExercitatioPbiloßphicä^ De rationis Ad VERAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parteμ

ireraliores icTeas dedücens , tum rerum effentias?rntimius contem plans, quas rebus quibusvis con·formes, aut disjun&as clare & d'tflinäe pervidet }fedes quoque iuas & fundamenta, in rebus ipiis,fimiliter habere, neceile eft. Ubi autem notjo-nes förmantur rebus convenientes, Ibi vere ju-dicare dicimur, quocirca ratio in his iemper ve*re judicat£). Illae porro veritates, quia fieri nonpotefr, ut una fint non veras, omnes neceifariajfunt c ): patec idcirco, quicqiiid explorate nobis per-ceptum fit, propter perfediones Bei, necejjario ve*rum ejfe. Hinc vero rede concluditur , fiqui-·

Ε 2 demV) Clara autem & diftin&a perceptio, qüae uhice rationi fidem fui ju-

dicii faciar, ea putetur, quas cum vivido lénfu mentem noftram intrat 8c:afficit, qaamqüe, per iuas intemas notas, ab aliis omnibus dignofeimus, ■conf. Ar, artis eog. 1. g, & Logicas recentiorum quasvis,

c) Unde intelligitur, diftinttionem veritatum a recentioribus uiurpatamvqua alteras neceiTanas, contingentes alteras autumant, Vid. UiusPhil.Woliiin Theo!, Diic. prasU 2, IO. obicuram efte & difficilem; nam eflentiae reTüm,quse, ad eorum mentem, veritates neceiTanas pariant, prout ad intelleftuns·noftrum cognofcentem referuntur, nihil aliud fünt, niii conteptus & notio-nes clarae ac evidentes, qua: rerum omnia, faltem pleraque 5c intima at-tributa modosque compleftuntür t quin 6c cifentialiumplurium compléxione»vis δί natura rei cujusquc planius explicabitur, Vid. &WolfiiOntol.tJ. 143, feq,.Itaque veritates, - quas contingentes exiftimant, pariter quoque eifentiis re¬rum fundantur, adeoque quam eil neceftarium, triangulum habere tria'latera tresque angulos, quia id de eifentia trianguii concipimus; tarn eftneceftarium, hoc corpus Tic eie afftäum, aut, hoc in loco efTe pofitum,^quia id ad eftentiam ipfius pertinere videmus; utraque idcirco hoec veritas,eodem plane modo, immutabilis & neceflaria eft, Hinc vero id, quod vö-lui, firmiter comprehenditw: liquidem omnis eflentiarum cognitio,ex ideisclaris &-diftin£his promanat, conf. J, Lockius de Int, hum, >; ι.& harum viciflim veritas, ex perfe&iönibus Dei unke demonftratür, aDeoomnem noftram cognirionem dependere, afque adeo non pofte not un«quam rationt, nifi propter Dettm, fidem trebnere Conf, de eetao, WolSOntol, ^ 499,

Page 6: De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2 ExercitatioPbiloßphicä^ De rationis Ad VERAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parteμ

3^ Μ ) ο ( SSdem alio nobis modo d) nGti patefacit Divina_jfapientia, qua?nam fit illa vera revelatio, ratio-nem , qua apertae iunt tot verifates , tamque_»praeelarae, pro duce & face nobis provifam eile:quocirca maxime officii noftri eil, confiderare,quid in cauiTa religionis, velut arce omnis huma¬na? lapiencias ac felicitatis, certi & explorafi habe-mus, h. e. neceiTario verum cognoicimusi').

xxviii.

Revelatio rationi &que acßbi conßet.Neceflaria? itaque iunt omnes veritates, quas

per rationem adfequimur, adeoque & illa, quamde revelatione tenemus , quod fit , mamfeßut'wmentis Divin<e, de modo ipfuis juflitidt fatisfaciendi,atque omnitim vitdt ofßciorum conformatione, §. 24.Jarn vero liquidem fapienciflimus Deus res, proutfunc, perfeåiifime cognoicit, omnes etiam veri-tates intelledlu iuo infinite comple&itur; cum igl·tur mens nobis Divina patefiat, brutum eile 8cplane truncum oportet, qui aliud , praeter cer-tifii·

d~) Extraordinario puta, ubi, ut nc contra cuipidem, Ii. e, fortitudi-Bcm Dei amplius calcitrare poteris , ilc figna quaedam Divinas Ma^eftatispraeientiam conteilantur & exprimunt.

c) Valde igitur inconilderatum eil eorum inftitutum , qui rationinihil hic loci concedere volunt ; in metu enimvero ponunt, ne fortequandam injuriam" revelatis veritatibus inferat, earunrve majeftatem quidminu^t; nam fi a'iter illi ipfi, ut facile eft, vocabulum rationis explicent,eoncedant tarnen, facultatem quandam in homine veritates apprehenden-tetn, atque ita illas quoque, quae revelatae iunt. Rationalis autem cultusDei noftri eil hominibus intelligennbus inju iftus, quod fi non eilet, nul-lo ünquam paclo, a veritatibus rationis peripedis divelli, atque ad cultuaaYerum Dei perduci poflemus.

Page 7: De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2 ExercitatioPbiloßphicä^ De rationis Ad VERAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parteμ

Μ ) ο C i *7tiilimas verifates nobis detegi fufpicefur; quo»circa revelatio pariter & ratio noilra mceßario ve-re judicat: quia vero res, qua? cuique veritaüifubje&a eil, una & eadem eil , non poteil co-gnitio ejus vera, nifi una & eadem efTe, Qua>propter veritates revelatae veritatibus quantub'scun-que rationis, nullo modo contravenire & adveriaripojjunt a). Tum etiam de reveiationis veritatibusinter fe, eadem conclufio eil, quod omnes con-jun&iffim# erunt, atque ita revelatio fibi Omni¬bus partibus ar&iilime confentiat.

§i XXIX.Perfe&iones Divwas cxpresßores reddet,

nullo modo Udat4Deinde oracuia hxcce, quia Divinam meu¬

tern aperiunt, nihil quidquam contineant, quodnon Divina mente dignum, nihil quod non per-fe&ionibus Dei a ratione percognitis ξ. 4. omniex parte convenientifiimum fit, adeoque gloriamfummi JSluminis quam maxime illuftret & amplifi-cec. Non itacg pronunciet aliquid, aut de Deo, nidpurum ac majeilatis pleniffimum, aut de hörni-nibus, quod cum natura? noilra? lege ullo modopugnec, atque ita nihil conniveat quidquam vf-

tiis«) Quam vero haec res, de rationis & reveiationis convenientia con-

troverfa lit, & iummorum vnorum difTidiis ac contentionibus nobilitata*no« iinit haec contrafta brevitas, ut expjicetur. Videfis Wolf. fhil uius'jnThcol, Diic. prael I, f feq, Conf, Huetu Conc, &c.C, 2. &. j, 10. frceleiBemoait. dc Ccrtid. icufus öcc. 2; 1»

Page 8: De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2 ExercitatioPbiloßphicä^ De rationis Ad VERAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parteμ

5* η ) ® c mtiis homfnum", aut Iis quid licentias concedatquin officia iua omnino ©mnia perfe<fte exfequan-tur* qui itaque, ad revelationis normam & pras-icriptum, re<fte vivunt, fanöi fint & integri , &ab omnibus iniquitatibus ac iordibus alieai.

■$. XXX.§htmam fint veritMcs vcveUtL·

Åtqui homines, corruptionis ac perverfitatisfuse confcii, germanam & efTentialem Del jtifti-tiam requirere iciunt, ut ipß iatisfiat. §» 18- n. a·iriodum autem omnino nefciunt: hoc igitur pras-cipuum & plane neceilarium Divina? revelationismunus eft , ut de teg at explanetque modum , qu§fandiffimum Numen placart voler; atqui cum nul-la creatura hoc efficere poffit §. 2t. ex ipfo Di-vinas Majeftatis altiflimo ilnu, promanaturum aii-quid, fperamus, in hurnani generis reftituti-o-nem ac reconciliationem. Huic igitur maxima¬rum rerum ignorationi, in qua mortales verfan-tur, iubveniat revelatio , atque etiam omnibusiis, quse homines ignorant, eorum tarnen fciretnagnopere referat, ut funt, de origine tum ani-mae tum corporis, tum mundi; de fine fuo, &ila tu poft feceilum ex hoc corpore: de malis, qui#bus circumiepti fumus, & Intimi cordis noftriperverfitate; a) praeiertim de conditione noftra,poft reconciliationem fa clam, & vitas totius, ad

nu-

*) Vide',^fi placcr, DifT. Placcii deEbil, Mor. fiuiä. }! h

Page 9: De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2 ExercitatioPbiloßphicä^ De rationis Ad VERAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parteμ

m ) ° ( m wnutum fummi Numinis inftitutione £), tum verornaxime de infiniti noftri Dei natura & perfe*öiotiibus &c. In his autem opertis & abdiris re¬bus, fi quid revelatio contineat, quod intelligen¬tia noftrs vim ac notionem fuperet , quodquecapere nulla acie fua ratio poteft , id Myftermmnuncupamus. Deus autem, qui eft Sc manet fem-piternum admirationis noftra? obje&um, multa_ienimvero ejusmodi de fe manifeftavit, qua?, qua«lia fint, mente nulla adiequi poflumus. Myderiaigitur plurima reveiationi ine/Je , valde probabileeft, circa illa vero, pra?cife Deo credere debe-musr), nec enim ratio iis refiftat, cum videat,ad naturam multa fieri, quorum rationem , in-volutam Sc perconditam, expedire non poftimusiabfonum Sc άσϋςα]ov eft, afieverare, rationem iiscontradicere, qua? fugiant omne ipfius acumen d),ea enim folum adverfari rationi, luculentiilimumeft, qua? a clare Sc diftimfte ipfius perceptis h. e.veritatibus necefiariis, diftentiunt. Sed de revela*tione, qualis in fe fit, ha&enus.

$. XXXI.Quid de modo reveUttonis tenendum.

Jamvero percontari intereft, quemadmodum femanifeftet Deus, fignificefque voluntatem iuam_.

F HocO Quemadmodufm ad illam, quas §. praec, nominata eft, perfe&am fan~

ftitatem perveniamus, novamne quandam naturam confequamur, jufti Screfti tenacem, an aliter quodammodo fiat, quod a'Sev tv ήμΐν χ.*.τΰχξ'μ<* fit,O Conf. Huetii Concördia rationis Sc rev. c. 4. Sc t'lacius 1. c. g, 2,Ί) Vid. Diic. prad. i; u. feq, in Phil, Wolf, &c. ufu in Theol.

Page 10: De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2 ExercitatioPbiloßphicä^ De rationis Ad VERAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parteμ

40 gg ) o C ÜHoc autem cum πολυμε^ως κ) πολυίξόπως fieri pos-fit, fic quidem fieri, perclarum eft, quod detnobis Deus certas vias ad fignificationum feien-tiam h. e. fic exprimaü mentem fuam, ut plane in·telligamus, tum quod Divina ipia fit, tum quidhominibus notum velit : igitur quoquomodo ho-mines alloquatur Deus ö), id quidem fumma cu-ra eft diipiciendum, ut m ci ratione aut phanta-fiae lufibus ifthoc \ßuere poffit, aut ex ulla arte &difciplina, aut dolo & pr^fligiis fiat: pr^cipue au¬tem obfervetur, ut adiint nota? illa?, quas (§.§. pra?c.)nominavimus, Quia vero Deus omnibus, quibuspoteft, benefacit, alios, ut omnes fimiles fumus,§.36. neutiquam ad fe evehit, alios vero prorfusa le repellit; quocirca cum nobis & multis aliiseveniat, quod revelationes immediatas nunquamaccipiamus , illas aut nuspiam fufas eiTe, autjam-diu defiiiTe, admodum vero fimile eft; atqueitaquod Dens per quoädam genus fcrtptnr<e, volunta·fem fuam hominibus crediderit, quae ad totius gene-ris noftri cognitionem, & piam cuftodiam tradu-catur; quin & fapientius hoc videtur, quod &fraudibus captionibusque non a?que infeftum fit,& imbecillitati humane mirifice fubveniat. Haecautem icriptura, pro eo, quod Divinas perfe&io-nes adumbrabit, tum perfpicua erit, ad inftituen-dos informandosque mortalium animos, tum gra¬vis ac plane Divina, ad eosdem vincendos & con-firmandos: tum ipiä fcriptio non fit ullo modo in-

epta,/») Conf. Γι lubet, Dii£ Heidai de Rev, §, 37, icq. & DifT, Steinau de

eod, arg ig,

Page 11: De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2 ExercitatioPbiloßphicä^ De rationis Ad VERAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parteμ

^ ) o ( 1 41

epta, aut mendofa, aut infolens. Similiter autem,per ea, qua? fupra conclufimtis, antiqutfjimam ejjeprobabile eft b) 5c ad univerium genus humanumJapienter c) propagatam 5 denique 5c fic confervatafit, ut nuilus criminari poiiit, corruptam illatn& immutatam efte.

§. XXXII.Per miracuta & prophettas flabiliatur.Ha?c vero omnia, fiquidem ad dubios anirnos,

nedum pervicaces , convincendos non adeo va-lent; nihil addubitari poteft fingularibus quibus-dam fignis atque notis Veram revelationem planedefignari. Accedit, quod faspius in hoc mundoobfervatum fit a), quasdam ita, cadere, ut ex na¬tural! caufarum confecutione, non proficiicantur,illa, qua? miracula nuncupare folemus; hsecautem,a nullo alio, praeter ipfum Deum, pra?ftari pos-fint&); atqui cum finis miracuiorum, in hac com-muni rerum natura ordinatiflima, non contine-tur c)9 efficitur itaque, veram revelationem, quasDei voluntatem exponit, obfervatis miraculk tefti*ficatam eile; 5c quidem necefTario veram , quseeiusmodi invi&o Divinae potenti® figno indotatanon eft. Atque, fiquidem inftin&us Divini 5ccceleftes jamdiu hominibus non contingunt, 5c

F 2 per-l>) Gonf, Placii 1. de Phil.Mor, fruftu, J.c ) Vid, Fiaccius 1, c, 3: 5. Proeleus de eertit, fcnfus &c, τJ g.a) Conf.Grot, D. V.R. c-ij 15. & 16. p. 98, Mülleri Difl. de Miracul.f 2·Γφl) Vid. Pfaffii Inft.Theol, 3: 2, p, 648, iq. & Bülf, Dil. 216.0 Conti, BuJf, 1, ct 224, fq,

Page 12: De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2 ExercitatioPbiloßphicä^ De rationis Ad VERAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parteμ

4Z , -K ) o ( K

permagni tamen hominum fcire interéft, quid fu¬turum fit, & qua? Divinse ceconomias futurus fla¬tus; videtur Divina? fapientias & benignitatis eile,earum rerum prasfignificationes hominibus dare,qua? nulla arte humana prasnoici queant, quasq;contingentes & fortuitas nos opinamur: illas enimfolus omnino Deus prasdicere ,x h. e. prophetiam-,dare poterit d)% Concluditur hinc, Divinam reve-lationem multas comple&i prasdiåiones , ac vi-ciflim, quas prophetiis conjfiicua fit , Divinam efTe& genuinam.

§. XXXIII.S. S:ti teßimonio ßabthatur.

Denique & multas rationes funt, cur firmitercredamus , Deum huic revelatas icripturas divi¬nam quandam vim conjunxifie , qua? confcientiamfuam cujusque de Dei prasfentis operatione con-firmec, & plane tranquillet: hoc autem eft, quodintermm Spiritus Dei teftimonium vocamus, quocir-ca & tale veras revelationi inefie confidimus, hocautem fi adfit, indubitatum Divinas revelationisargumentum habemus omniaque reliqua fuperans.Unde fapientiflime , & divinitus omnino, å pioHebrasorum Rege diåum eft : —'»q Ώ2Ί: mir τjö nw why ttdj υκτ ι quo & Pia¬tonis illud inEpin. religionem nefciri perpetuoii μή άυΐ'ος ο $εός νφηγοΐτο.

$. χχχιν,[ *0 Conf. Huetii Dem. Evang, cujus axioma 4, p,2I» fic toahct; omni« j>re-fbettcA facultas α De0 eft,

Page 13: De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2 ExercitatioPbiloßphicä^ De rationis Ad VERAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parteμ

m ) ° c 43

§. XXXIV.Gentilwm & Muslimorim cultus improbatur.

Jam igitur ad confiderandas quaseunque reve-lationes pie adplicemur. Atqui Genttfium quiderruoracula & Divtnationes > tam cacca fuperftitione ob-rutas , reperies ut mens, etiam faniorum gentiliumplane ab i-is abhorreat a)', nec fåne revelationem ta-lem, qualem exiliere nos fupra ζ8. feq. com-probavimus, apud illos ullo modo invenies. DoMuslimorum autem revelatione > quam Alkoran , feuAlphurkan nominant, clariilime patebit, hac ipfa, ni¬hil eiTe humana , non modo Divina , mente magisindignum· Nam & plurima ibi congefta cernunturfigmenta oppido abfurdiiiima , quarque omni racioniplane adverfantur b)\ tum etiam ipfa iibi minimoconilat* quod & de fui origine turpiter fibi contra-dicat c) & multa contineat decreta diiTentanea d).Omnis deinde eorum religio , in externis tantumritibus poiita eil > qui in impuriiiima» ut ipiius Ma-humetis e) vita , hominem purum fervabunt f) ni¬hil de juftitia Dei» nihil prorfus de expiatione Deodigna profitetur 'j at qualis tandem eil illa revelatio?§. $0. Alkoran autem de Mahumede pronunciat: nen.Aliud Tibi dicitur, η iß quoå dtUum eil ante Te , Λ^οβο-

F 3 Iis

λ) Omnes quippe pagani ineptos Deos, vel certe plures coluére, quodrationi noftrae aperte repugnat, Hinc 1, 2, de Div. Cic, omnem hanc genti¬lium iuperftitionem, tum,quibus hasc ftabilita pütabatur, miraculorum, di-vinationumque finceritatem Sc fidem omnino exagitat Sc convellit. conf,Morusens 1. c. p. Jgg. feq. 393, ieq. Grotius 1, e. 1,4. §< g. Sc 9, it. Pfaffii Inft.1 5. p. 189. feq. v

6) Vid, Morn.l, c, p. 607. lequ. Grotius 6, 10. Sc Hornbeck, ium, Con-trov. 1. paffim, c) Homb, 1. c. p, 119 Sc 129 fequ' d) Horn, p, 19,

e) Homb, p, lij, Grotius 1, c. 6\ 4. Sc Morn. 1. proxitne.c,/) Horn. p, 145. feq.

Page 14: De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2 ExercitatioPbiloßphicä^ De rationis Ad VERAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parteμ

44 ^ ® ^ füIis g ) feil. ChriOti , quod quam fit mendacium a fa-pieritia Dei longiffime remotum , quivis Chriftiano-rum facillime viderit, Denique nulla hic miracula,·nulla vaticinia afpicias, nec cum i is fe mifTum, fedcum armis profitetur Mahumed b). Quis igitur exhis non clariiline inteliigit novi hujus hominisimportunitatem , qui, nullo idoneo teftimonio or-natus, injungit, quas voluerit, religionis leges > &ne abfurdas queraris» tanquam pro aris» interdicitvehementiifime, ne quid in re religionis aliquandojnquiras i X

5. xxxv.Scripturam S. veram ejje revelationem.

Judaeorum igitur & Chriftianorum oracula reilant>ut jam omnium mentio fatfta fit a). Atque Judxo-rum revelatio, contra atque paganae omnes, unurruDeum commonftrat b), nec unquam veritates ratio-nis evertit, verum confirmat c) $ tum ipfa fibi fan-ftiffima harmonia, omni ex parte connexa eft d),Hacc tollit vagas opiniones & ignorationum tenebras,quac omnem gentilium philofophiam obfeurarunt *)>

falu-

g~) Hornb, I, c. p. 119. undc in probandis 5c rcjiciendis Chriftianorum ia-cris, multa abfurda 5c fibi repugnantia efFutit,

h) Grot. 1. c. 6:7. it. Mornaeus p. 608 /) Grot, 6: 2..«) Samaritani etenim, & alii, Judaeorum revelationem 5c gentilium va-

nitates conjungebant,έ) Unde Tacitus Hift, I. cum Judaeorum mores deformare & turpica-

X% laboret, hoc tarnen fatetur. Jttd&t mentc (åla, nnumque nttmen wteHi-gttnt, profanas, qm Deum imagines , infpec.es bomrnum effngant, furst'mum illud ξ$ aiernttm neque mutabtle neque interiturum, at quam hseccofilentiunt cum illacogitatione, quam de Infinito noftroDeo accepimus?^. 4,

c) Vid. HuetiiConcord, Rat. & Rev, !, 4, & 2, conf, Grot, 1, c. 3; II, öc12. Placcii ufus Phil. Mor, 4: 2.d) Coaf Grot,3; 13, c) Flaecins I, c, 4; i.

Page 15: De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2 ExercitatioPbiloßphicä^ De rationis Ad VERAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parteμ

8! ) ο C m 4Τialutisque viam fandtiifirne patefacitj nam & modumexplanat, quo juftitia: Dei p&ccatores expiabuntur,per venturum videlicet mundi fervatorem , Meßlanz_»didtum, cujus fandiflima, fupra humanam fortemj,vita, & innocentiffima, pro tollendis pecqatis, morspramunciatur/), in cujus rei perpetuam fidem, ritusquoque ac facrificia Judasorum funt inftituta^), adhaec»ratio vivendi hic prasfcribitur omnino fapientiflflma,longeque humanum genium fuperans h). Tandertuantiquiilimus /) fcriptor Mofes, qui primus hane re-velationem literis exaravit l), multijugis miraculismincium fe Dei eflfe declaravit, tum hacc, pariter acpofterior omnis revelatio prophetiis , ad longa tem¬porum intervalla, eventu comprobatis luculenter eftconteftata n), Inter illa autem vaticinia, quae de ipfo-rum Meffia praedidla funt, jamdudum impleta eflfe de-bent <?), atque inficiantibus licet, miro errore, Judatis,in falvatore noftro ΘΒΛ^ξωττω omnino omnia perfe-élidime efFe&a funt ρ) , iicut & ipfe Divinis miracu-lis q) & gloriofa refurredtione r) demonftratus eft filiusDei. Hic autem meditator nofter , tollens umbrasillas futurorum , nova oracula prioribus conjunxit,illa nimirum, quac per Apoftolos, fervos Dei humilli-mos, tum mirificis dotibus madfatos, Spiritus S. Di-vino inftindlu accepta & edita funt s). Hunc autemcomplexum eloquiorum Dei, Scripturam Sacram appel¬

lamus,f) Uti evidentiiTima funt vaticiuia , quorum colle&a quaidam vid. ap.Mom. 1, c. p. 4g5. feq, g) Vid, Grotius 1, c, 5. g,h) Conf. Jac. Abbadie S33ari)Cff tlltb ®ett}t$)dt btl* Religion3; 2. o. 177 in not. i) Gror, ], c, 1,15, Mörilaeus p, 405»Huetii Dem, Ev, p, 66, feq, fufiffime demonftrat»m) Gröt, 1, mox c, Sc Mornaeus p, 461, ») Grot, 1, 17,o) Grot, 1, c, Sc Mornsus c, 29, De Judaiimo autem conf, Grot, 1, c,1, 5, Sc Mom, 1, c, p, 492, féq,/) Mom, c, 23, Abbadie 1, c, 4! 9, Hüctii Dem, prop, 9, p, 595»7) Conf, Ci, proxime cir, r) Mom, p, 617, t) Grot, 2\ 19],

Page 16: De r ationis - uu.diva-portal.orguu.diva-portal.org/smash/get/diva2:1258610/FULLTEXT01.pdfm V"W2 ExercitatioPbiloßphicä^ De rationis Ad VERAM RELIGIONEM manüductione, CUJUS Parteμ

4* ΜΙ) o ( ^lamus, quae etjam Divino ac puriftimo ftilo compre-henfa eil, & per omnia mundi fecula fapientifiWepropagäta & confervata t). Quin & Divino Spiritus S.teftimonio, confirmati Chriftianorum animi> hilaresfuerunt, adverfus mortem, & omnis genens dirifli-mos cruciatus, Quid quod apud omnes gentes vefti-gia apparent rerum? quas ex hac revelatione adopta-runt: atque ita nubes etiam teftium veritatis, ex ipfisChriftianorum hoftibus ? poteft excitari u),

δ, XXXVI,Lutheranorum verum ejje religionem.

Ita de Divina revelatione plane convidli j fi ra-tioni propter Deum credimus, §.17. n, c, quis un-quam dubitabit Deo ipfi > in S. S:ra loquenti , fiderrL»plane, Divinam habere ? Unde pro axiomatibus & evi-dentiflimis veritatibus , fufcipere debemus, quicquidquacunque de re ibidem eft patefacftum a) ita efficitur»ut ratio maneat h t'τιχκοη τηςτως , & unice jubeamurεξίυναν τας γξαφας: quod ii pie hat, nihil eft dubiijquin libri EvangeJicorum > quos fymbolicos cognomi-nantr fidem mereantur; quia docftrina Chrifti & Apo-ftolorum fundati funt. Nam vero reliquar Chriftiano¬rum fedtae, partim quibusdam temporariis bonis, par¬tim deftinatis fententiis deditae, fcripturam perfpicuamin quibusdam deferunt. Quid autem de falute müde-lium habendum diffkilis quaeftio eft,· b) nos fane ex ra-tione, tum etiam revelatione edodti, cum Divino vate,gloriam Tuam , Domine , celebremus —Vv γΛηjn Ό

PC Μ 8. : "jmott unde etiam contradtis-iimam hanc exercitationem

FI Ν IΑ Μ U S./) Grot, γ 1^, u) Gror, 1, c, ι, §, 16,a) Summarn corum, fi placct V, in Pfaffii Infi:, Theo), Prol, 2, Ad Rc-

chenb, fund, Relig, prudentum 2, 5cb) V, Pfanner Theol, c. 22, öc Pfaffii Infi:, p. 3g, iéq.