CS 001-008:Layout 1 · ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Η ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ...

Αρχαία ελληνική γλώσσαΓacute Γυμνασίου

ΜΙΧΑΛΗΣ ΣΑΡΡΗΣ

CS 001-008Layout 1 122008 1022 AM Page 3

bull ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Η Ελένη και η καταστροφή της ΤροίαςΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 9

Βacute ΜΕΡΟΣ Επανάληψη ύλης Ετυμολογίας Βacute Γυμνασίου 17

Γacute ΜΕΡΟΣ Επανάληψη ύλης Γραμματικής ndash Σύνταξης Βacute Γυμνασίου 19

Δacute ΜΕΡΟΣ Το παράθεμα από τον Μένανδρο 25

Εacute ΜΕΡΟΣ Επεξεργασία παράλληλων κειμένων 26

bull ΕΝΟΤΗΤΑ 2 Θυσία για την πατρίδαΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 28

Βacute ΜΕΡΟΣ Λεξιλογικά ndash Ετυμολογικά 36

Γacute ΜΕΡΟΣ Γραμματική ndash Σύνταξη 38

Δacute ΜΕΡΟΣ Το παράθεμα από τον Θουκυδίδη 41

Εacute ΜΕΡΟΣ Επεξεργασία παράλληλου κειμένου 42

bull ΕΝΟΤΗΤΑ 3 Η κατοχή της εξουσίας δεν εγγυάται την ευτυχίαΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 43


Γacute ΜΕΡΟΣ Γραμματική 55

Δacute ΜΕΡΟΣ Το παράθεμα από τον Σοφοκλή 58


bull ΕΝΟΤΗΤΑ 4 Τα πλεονεκτήματα της ειρήνηςΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 60



Δacute ΜΕΡΟΣ Το παράθεμα από τον Πλάτωνα 76


bull ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Η ισονομία των πολιτών εγγύηση της δημοκρατίαςΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 80



Δacute ΜΕΡΟΣ Το παράθεμα από τον Δημοσθένη 95


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

CS 001-008Layout 1 122008 1022 AM Page 5

bull ΕΝΟΤΗΤΑ 6 Η μουσική εξημερώνειΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 97





bull ΕΝΟΤΗΤΑ 7 Η επιστήμη στην υπηρεσία της άμυνας του κράτουςΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 115





bull ΕΝΟΤΗΤΑ 8 Ένα παράδειγμα σεβασμού προς τους γονείςΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 135





bull ΕΝΟΤΗΤΑ 9 Οι νόμοι επισκέπτονται τον Σωκράτη στη φυλακήΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 154


Γacute ΜΕΡΟΣ Σύνταξη 166

Δacute ΜΕΡΟΣ Το παράθεμα από τον απόστολο Παύλο 172


bull ΕΝΟΤΗΤΑ 10 Μια τιμητική εξορίαΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 175



Δacute ΜΕΡΟΣ Το παράθεμα από τον Πλούταρχο 192


bull ΕΝΟΤΗΤΑ 11 Επικίνδυνες συμμαχίεςΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 195





6 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ndash Γacute ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

CS 001-008Layout 1 122008 1022 AM Page 6

bull ΕΝΟΤΗΤΑ 12 Θεϊκές αδυναμίεςΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 213





bull Ομόρριζα 237

bull Αρχικοί χρόνοι ρημάτων 246

bull Κλίσεις αντωνυμιών 293

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 7

CS 001-008Layout 1 122008 1022 AM Page 7

CS 001-008Layout 1 122008 1022 AM Page 8

Ο Ηρόδοτος γεννήθηκε γύρω στο 485 πΧ στην Αλικαρνασσόπόλη των νοτιοδυτικών παραλίων της Μ Ασίας Καταγόταναπό επιφανή οικογένεια Ταξίδεψε σε πολλές περιοχές της Ελ-

λάδας στην Αίγυπτο στη Φοινίκη στη Μεσοποταμία στη Σκυθία στις ακτές τηςΜαύρης Θάλασσας και στην Κάτω Ιταλία Τα γεγονότα που αναμφισβήτητα ση-μάδεψαν την παιδική του ηλικία ήταν οι Περσικοί πόλεμοι που συγκλόνισαντόσο τον περσικό όσο και τον ελληνικό κόσμο Πέθανε μετά το 430 πΧ Ο Ρωμαίοςπολιτικός ρήτορας και φιλόσοφος Κικέρων τον αποκάλεσε πατέρα της Ιστορίαςγιατί θεώρησε ότι ήταν ο πρώτος στην ιστορία των γραμμάτων άξιος του ονόμα-τος του ιστορικού

Το έργο του Ηροδότου είναι το αρχαιότερο πεζό κείμενο τουδυτικού πολιτισμού που σώθηκε ολόκληρο Το κατεξοχήν αντι-κείμενό του είναι οι Μηδικοί πόλεμοι η σύγκρουση Ελλήνων

και Περσών Ο κύριος άξονας της ιστορικής αφήγησης καλύπτει την περίοδο 494-479 πΧ Ο ίδιος ο συγγραφέας του το χαρακτηρίζει ἱστορίην (= έρευνα) Οι Αλε-ξανδρινοί φιλόλογοι το διαίρεσαν σε εννέα βιβλία και το τιτλοφόρησαν ἩροδότουΜοῦσαι επειδή σε καθένα από τα εννέα βιβλία έδωσαν το όνομα μιας από τιςεννέα θεότητες των γραμμάτων και των τεχνών τις Μούσες

Πρόκειται για διασκευή του κεφαλαίου 120 του 2ου βιβλίου τηςἹστορίης του Ηροδότου Το βιβλίο αυτό είναι εξολοκλήρουαφιερωμένο στην Αίγυπτο (εξετάζεται η φύση της χώρας και

κάθε πτυχή της ζωής των Αιγυπτίων) Άξια προσοχής είναι όσα λέγονται για τονΤρωικό πόλεμο Ο πατέρας της Ιστορίας πείθεται από τους Αιγύπτιους ιερείς γιατην παρουσία της Ελένης στην Αίγυπτο και όχι στην Τροία και δικαιολογεί αυτήτην εκτίμησή του

Η Ελένη και η καταστροφή της Τροίας

ΕΙΣΑΓΩΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

Ο συγγραφέας

Το έργο του

1ΕΝΟΤΗΤΑ1

11

A´ MEΡΟΣΕισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια

Το κείμενοτης Ενότητας

CS 009-027 1 ENOTHTAqxpLayout 1 122008 1023 AM Page 9

10 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΓΛΩΣΣΑ ndash Γ´ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ

ΑΠΟΔΟΣΗ ΣΤΗ ΝΕΑ ΕΛΛΗΝΙΚΗΑΡΧΑΙΟ ΚΕΙΜΕΝΟ

ΚΕΙΜΕΝΟ ndash ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΣΕ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ22Εἰ Ἑλένη ἦν ἐν Ἰλίῳ οἱ Τρῶες ἀπέδοντο ἂν αὐτὴν τοῖς

Ἕλλησιν ἑκόντος γε ἢ ἄκοντος Ἀλεξάνδρου

Οὐ γὰρ δὴ οὕτω γε φρενοβλαβὴς ἦν ὁΠρίαμος

οὐδὲ οἱ ἄλλοι Τρῶες ὥστε ἐβούλοντο κινδυνεύειν τοῖς

σφετέροις σώμασι καὶ τοῖς τέκνοις καὶ τῇ πόλει

ὅπως Ἀλέξανδρος συνοικῇ Ἑλένῃ

Εἰ δέ τοι καὶ ἐγίγνωσκον ταῦτα

ἐν τοῖς πρώτοις χρόνοις ἐπεὶ πολλοὶ μὲν τῶν ἄλλων Τρώων

ἀπώλλυντο μάλιστα δὲ [ἀπώλλυντο] οἱ υἱεῖς αὑτοῦ

ὁπότε συμμίσγοιεν τοῖς Ἕλλησιν

Πρίαμος εἰ καὶ αὐτὸς συνῴκει Ἑλένῃ

ἀπέδωκεν ἂν αὐτὴν Μενελάῳ ἵνα αὐτὸς καὶ οἱ ὑπήκοοι αὐτοῦ ἀπαλ-

λαγεῖεν τῶν παρόντων κακῶν

Ἀλλὰ [Τρῶες] γὰρ οὐκ εἶχον Ἑλένηνἀποδοῦναι

οὐδὲ οἱ Ἕλληνες ἐπίστευον αὐτοῖς λέγουσιν τὴν ἀλήθειαν

ὡς μὲν ἐγὼ γνώμην ἀποφαίνομαι τοῦ δαιμονίου παρασκευάζοντος ὅπως πανωλεθρίᾳ ἀπολόμενοι

Αν η Ελένη βρισκόταν στην Τροίαοι Τρώες θα την έδιναν πίσω στους

Έλληνεςμε ή χωρίς τη θέληση βέβαια του Αλε-

ξάνδρουΓιατί βέβαια δεν ήταν τόσο παρά-

φρων ο Πρίαμοςούτε και οι άλλοι Τρώεςώστε να θέλουν να θέτουν σε κίνδυνο

τη ζωή τη δική τους και των παι-διών τους και την πόλη τους

για να ζει ο Αλέξανδρος μαζί με τηνΕλένη

Κι αν βέβαια (οι Τρώες) είχαν αυτή τηγνώμη

τα πρώτα χρόνιαόταν (αργότερα) πολλοί από τους υπό-

λοιπους Τρώες έχαναν τη ζωή τουςndashκαι προπαντός οι γιοι τους (έχα-ναν τη ζωή τους)ndash

κάθε φορά που συγκρούονταν με τουςΈλληνες

ο Πρίαμος αν ακόμη και ο ίδιος συζούσε με την

Ελένη θα την έδινε πίσω στον Μενέλαομε σκοπό ο ίδιος και οι υπήκοοί του να

απαλλαγούν από τις παρούσεςσυμφορές

Αλλά (οι Τρώες) βέβαια δεν είχαν τηνΕλένη ώστε να την επιστρέψουν

ούτε οι Έλληνες τους πίστευαν μολο-νότι αυτοί έλεγαν την αλήθεια

όπως εγώ νομίζωεπειδή ο θεός μηχανευότανπροκειμένουμε την ολοκληρωτική καταστροφή τους1

1 Κατά λέξη αφού καταστραφούν ολοκληρωτικά

CS 009-027 1 ENOTHTAqxpLayout 1 122008 1023 AM 0

ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Η ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ ΤΡΟΙΑΣ 11

Ο Ηρόδοτος υιοθετεί την άποψη ότι η Ελένη δε βρισκόταν στην Τροία Υποστη-ρίζει πως αν συνέβαινε το αντίθετο οι Τρώες θα την έδιναν πίσω ήθελε δεν ήθελεο Αλέξανδρος (Πάρης) Κι αυτό για τους εξής λόγους α γιατί ο Αλέξανδρος (Πά-ρης) δεν είχε το δικαίωμα να λάβει αποφάσεις σε βάρος του λαού του β γιατί δενήταν ούτε ο Πρίαμος ούτε οι άλλοι Τρώες τόσο τρελοί που να θέλουν να βάλουνσε κίνδυνο τους πάντες και τα πάντα μόνο και μόνο για να συζούν ο Αλέξανδροςκαι η Ελένη γ γιατί ο Πρίαμος ακόμα κι αν συζούσε ο ίδιος μrsquo αυτήν βλέπονταςπολλούς Τρώες και κυρίως τους γιους του να χάνονται στις συγκρούσεις με τουςΈλληνες εξαιτίας της θα επιδίωκε την απαλλαγή τόσο του ίδιου του εαυτού τουόσο και των υπηκόων του από τις συμφορές Στη συνέχεια εκφράζει τη γνώμη ότιοι Τρώες αν και ήταν ειλικρινείς δεν κατάφεραν να πείσουν τους Έλληνες ότι δενείχαν την Ελένη κι αυτό επειδή ο θεός με την ολοκληρωτική καταστροφή τωνΤρώων ήθελε να γίνει σαφές στους ανθρώπους ότι τα μεγάλα αδικήματα οι θεοίτα τιμωρούν με μεγάλες ποινές

ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ33

ποιήσωσι καταφανὲς τοῖς ἀνθρώποιςτοῦτο

ὡς καὶ αἱ παρὰ τῶν θεῶν τιμωρίαιτῶν μεγάλων ἀδικημάτων εἰσὶ μεγάλαι

να κάνουν ολοφάνερο στους ανθρώ-πους αυτό

ότι δηλαδή και οι εκ μέρους των θεών τιμωρίες για τις μεγάλες αδικίεςείναι μεγάλες

ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ44Ἰλίῳ ουσ βacute κλ (δοτ εν) ἡ Ἴλιος καιτὸ Ἴλιον (= η πόλη του Ίλου η Τροία)ἀπέδοντο οριστ αορ μφ (γacute πληθ) τουρήμ ἀποδίδομαι (= δίνω κάτι με τη θέ-λησή μου επιστρέφω) ἀπέδοντο ἄνδυνητική οριστική (= θα έδιναν πίσω θαείχαν δώσει πίσω)τοῖς Ἕλλησιν ουσ γacute κλ αρσ γένους(δοτ πληθ) ὁ Ἕλληνας οἱ Τρῶες ουσ γacute κλ αρσ γένους ονομεν ὁ Τρώς ἑκόντος επιθ αρσ γένους (γεν εν) γacuteκλ ἑκών ἑκοῦσα ἑκὸν (= που κάνεικάτι εκούσια με τη θέλησή του)

γὲ = βέβαια μάλιστα πράγματι τουλά-χιστονἄκοντος επίθ γacute κλ αρσ γένους (γενεν) ὁ ἄκων ἡ ἄκουσα τὸ ἆκον (= αθέ-λητος ακούσιος αναγκαστικός χωρίςτη θέληση ἑκόντος γε ἢ ἄκοντοςἈλεξάνδρου = με τη θέληση βέβαια ήόχι του Αλεξάνδρουδὴ = πράγματι αλήθειαοὕτω(ς) επίρρ (= έτσι με αυτό τοντρόπο) [όταν συνοδεύει επίθ ή επίρρ]τόσο τόσο πολύ οὐ γὰρ δὴ οὕτω γε φρενοβλαβὴς ἦν ὁΠρίαμος = γιατί βέβαια δεν ήταν τόσοπαράφρων ο Πρίαμος


σφετέροις κτητική αντων γacute προσώπουγια πολλούς κτήτορες ουδ γένους δοτπληθ σφέτερος σφετέρα σφέτερον(= δικός τους αυτός που ανήκει σrsquo αυ-τούς)κινδυνεύειν απρμφ ενεργ ενεστ τουρήμ κινδυνεύω (= επιχειρώ επικίνδυνηπράξη ριψοκινδυνεύω διατρέχω κίν-δυνο)ἐβούλοντο οριστ παρατατ μφ (γacute πληθ) του ρήμ βούλομαι (= θέλω επι-θυμώ) ὥστε τοῖς σφετέροις σώμασι καὶ τοῖς τέ-κνοις καὶ τῇ πόλει κινδυνεύειν ἐβούλο-ντο = ὥστε ἐβούλοντο κινδυνεύειν τοῖςσφετέροις σώμασι καὶ τοῖς τέκνοις καὶ τῇπόλει (= ώστε ήθελαν να θέτουν σε κίν-δυνο τη ζωή τη δική τους και των παι-διών τους και την πόλη)συνοικῇ υποτακτ ενεργ ενεστ (γacute εν)του συνηρ ρήμ συνοικέω συνοικῶ (= [+δοτ] κατοικώ μένω μαζί με κάποιονσυγκατοικώ συζώ)τοί μόριο (= βέβαια οπωσδήποτε εξά-παντος)ἐγίγνωσκον οριστ ενεργ παρατ (γacuteπληθ) του ρήμ γιγνώσκω (= [+ αιτιατ]γνωρίζω ξέρω διακρίνω μαθαίνω πα-ρατηρώ)εἰ ταῦτα ἐγίγνωσκον = αν είχαν αυτή τηγνώμηἐπεί σύνδ (εδώ) χρονικός (= όταν αφού)μάλιστα επίρρ υπερθετ βαθμού (= κυ-ρίως κατεξοχήν περισσότερο από κάθεάλλο) οἱ υἱεῖς ουσ αρσ γένους (ονομ πληθ)ὁ υἱὸς (= γιος) οἱ αὑτοῦ υἱεῖς = οι δι-κοί του γιοιὁπότε (εδώ) χρονικός σύνδ (= κάθεφορά που)συμμίσγοιεν ευκτ ενεργ ενεστ (γacute

πληθ) του ρήμ συμμίσγω που είναι επι-κός και ιωνικός τύπος του συμμείγνυμι(= αναμειγνύω ανακατώνω κάτι μεάλλο επικοινωνώ συγκρούομαι)ἀπώλλυντο οριστ παρατατ μφ (γacuteπληθ) του ρήμ ἀπόλλυμαι (= χάνομαιφονεύομαι καταστρέφομαι αφανίζο-μαι)συνῴκει οριστ ενεργ παρατ (γacute εν)του συνηρ ρήμ συνοικέω συνοικῶ (= [+δοτ ] κατοικώ μένω μαζί με κάποιονσυγκατοικώ συζώ) ἀπέδωκεν οριστ ενεργ αορ (γacute εν) τουρήμ ἀποδίδωμι (= δίνω πίσω επιστρέφωότι πήρα επιστρέφω κάτι που οφείλω)ἀπέδωκεν ἄν δυνητική οριστική (= θαέδινε πίσω θα είχε δώσει πίσω)ἵνα = για ναοἱ ὑπήκοοι = υπήκοοιἀπαλλαγεῖεν ευκτ παθητ αορ βacute (γacuteπληθ) του ρήμ ἀπαλλάττομαι ή ἀπαλ-λάσσομαι (= [+ γεν] ελευθερώνομαιαπαλλάσσομαι γλιτώνω από κάτι)παρόντων μτχ ενεστ (γεν πληθ ουδγένους) του ρήμ πάρειμι (= είμαι παρώνπαρευρίσκομαι) εἶχον οριστ ενεργ παρατ (γacute πληθ)του ρήμ ἔχω οὐ γὰρ εἶχον Ἑλένην ἀποδοῦναι = διότιδεν είχαν την Ελένη ώστε να την επι-στρέψουνλέγουσιν μτχ ενεργ ενεστ (δοτ πληθαρσ γένους) του ρήμ λέγω τὴν ἀλήθειαν ουσ αacute κλ θηλ γένους(αιτιατ εν) ἡ ἀλήθειαἐπίστευον οριστ ενεργ παρατ (γacute πληθ)του ρήμ πιστεύω (= [+ δοτ] έχω εμπι-στοσύνη πεποίθηση σε κάποιον ή κάτι)οὐδὲ λέγουσιν αὐτοῖς τὴν ἀλήθειαν ἐπί-στευον οἱ Ἕλληνες = ούτε τους πίστευαν



οι Έλληνες παρrsquo όλο που αυτοί έλεγαντην αλήθειαἀποφαίνομαι = εκφράζω γνώμη ὡς ἐγὼ γνώμην ἀποφαίνομαι = όπωςεγώ πιστεύω κατά τη γνώμη μουτοῦ δαιμονίου ουσ βacute κλ ουδ γένους(γεν εν) τὸ δαιμόνιον τοῦ δαιμονίου (= το θείο η θεότητα ο θεός) παρασκευάζοντος μτχ ενεργ ενεστ (γενεν ουδ γένους) του ρήμ παρασκευάζω(= ετοιμάζω μηχανεύομαι προξενώ) τοῦ δαιμονίου παρασκευάζοντος = ε-πειδή ο θεός μηχανευότανὅπως (εδώ) τελικός σύνδ (= για να)πανωλεθρίᾳ ουσ αacute κλ θηλ γένους

(δοτ εν) ἡ πανωλεθρία (= πλήρης συ-ντριβή τέλεια καταστροφή αφανισμός)ἀπολόμενοι μτχ αορ βacute μφ (ονομπληθ αρσ γένους) του ρήμ ἀπόλλυμαικαταφανές επίθ γacute κλ ουδ γένους (αι-τιατ εν) ὁ καταφανής ἡ καταφανής τὸκαταφανὲς (= ολοφάνερος προφανής) ποιήσωσι υποτακτ ενεργ αορ (γacuteπληθ) του ρήμ ποιέω ποιῶ (= κάνω κα-τασκευάζω καθιστώὅπως πανωλεθρίᾳ ἀπολόμενοι κατα-φανὲς τοῦτο τοῖς ἀνθρώποις ποιήσωσι =για να κάνουν με την ολοκληρωτικήτους καταστροφή ολοφάνερο στους αν-θρώπους αυτό


ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΥΠΩΝ55Α ΧΡΟΝΙΚΕΣἦν ἐστί(ν) ἦν ἔσται ἐγένετο γέγο-νε(ν) ἐγεγόνεικινδυνεύειν κινδυνεύειν κινδυνεύσεινκινδυνεῦσαι κεκινδυνευκέναιἐβούλοντο βούλονται ἐβούλοντο καιἠβούλοντο βουλήσονται ἐβουλήθησανκαι ἠβουλήθησαν βεβούληνται ἐβε-βούληντοσυνοικῇ συνοικῇ συνοικήσῃ συνῳκη-κὼς ᾖἐγίγνωσκον γιγνώσκουσι(ν) ἐγίγνω-σκον γνώσονται ἔγνωσαν ἐγνώκα-σι(ν) ἐγνώκεσανσυνῴκει συνοικεῖ συνῴκει συνοικήσεισυνῴκησε(ν) συνῴκηκε(ν) συνῳκήκειἀπαλλαγεῖεν ἀπαλλάττοιντο και ἀπαλ-λάσσοιντο ἀπαλλάξοιντο ndash (παθ αacute)ἀπαλλαχθήσοιντο ndash (παθ βacute) ἀπαλλα-γήσοιντο ἀπαλλάξαιντο ndash (παθ αacute)ἀπαλλαχθείησανἀπαλλαχθεῖεν ndash (παθ

βacute) ἀπαλλαγείησανἀπαλλαγεῖεν ἀπηλ-λαγμένοι εἶενπαρόντων παρόντων παρεσομένωνπαραγενομένων παραγεγονότωνεἶχον ἔχουσι(ν) εἶχον ἕξουσι(ν) ndash σχή-σουσι(ν) ἔσχον ἐσχήκασι(ν) ἐσχήκε-σανλέγουσιν λέγουσι(ν) λέξουσι(ν) ndash ἐ-ροῦσι(ν) λέξασι(ν) ndash εἰποῦσι(ν) εἰρη-κόσι(ν)ἐπίστευον πιστεύουσι(ν) ἐπίστευον πι-στεύσουσι(ν) ἐπίστευσαν πεπιστεύ-κασι(ν) ἐπεπιστεύκεσανἀποφαίνομαι ἀποφαίνομαι ἀπεφαι-νόμην ἀποφανοῦμαι ndash (παθητ βacute) ἀπο-φανήσομαι ἀπεφηνάμην ndash (παθητ αacute)ἀπεφάνθην ndash (παθητ βacute) ἀπεφάνηνἀποπέφασμαι ἀπεπεφάσμηνπαρασκευάζοντος παρασκευάζοντοςπαρασκευάσοντος παρασκευάσαντοςπαρεσκευακότος



ποιήσωσι ποιῶσι(ν) ποιήσωσι(ν) πε-ποιηκότες ὦσι(ν)εἰσί εἰσί(ν) ἦσαν ἔσονται ἐγένοντογεγόνασι(ν) ἐγεγόνεσαν

Β ΕΓΚΛΙΤΙΚΕΣ (amp ΑΠΡΜΦ ΜΤΧ)συνοικῇ συνοικεῖ συνοικῇ συνοικοῖσυνοικοίη συνοικείτω (ΑΠΡΜΦ συνοι-κεῖν ΜΤΧ συνοικῶν συνοικοῦσα συ-νοικοῦν)συμμίσγοιεν συμμίσγουσι(ν) συμμί-σγωσι(ν) συμμίσγοιεν συμμισγόντωνσυμμισγέτωσαν (ΑΠΡΜΦ συμμίσγεινΜΤΧ συμμίσγων συμμίσγουσα συμ-μίσγον)

ἀπαλλαγεῖεν ἀπηλλάγησαν ἀπαλλα-γῶσι(ν) ἀπαλλαγείησαν ἀπαλλα-γεῖεν ἀπαλλαγέντων ἀπαλλαγήτωσαν(ΑΠΡΜΦ ἀπαλλαγῆναι ΜΤΧ ἀπαλλα-γείς ἀπαλλαγεῖσα ἀπαλλαγέν)ἀποφαίνομαι ἀποφαίνομαι ἀποφαί-νωμαι ἀποφαινοίμην mdash (ΑΠΡΜΦ ἀπο-φαίνεσθαι ΜΤΧ ἀποφαινόμενος ἀπο-φαινομένη ἀποφαινόμενον)ποιήσωσι ἐποίησαν ποιήσωσι(ν) ποιή-σαιενποιήσειαν ποιησάντωνποιησά-τωσαν (ΑΠΡΜΦ ποιῆσαι ΜΤΧ ποιή-σας ποιήσασα ποιῆσαν)εἰσί εἰσί(ν) ὦσι(ν) εἴησανεἶεν ἔστωνὄντωνἔστωσαν (ΑΠΡΜΦ εἶναι ΜΤΧὤν οὖσα ὄν)

ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΩΝ ΟΡΩΝ661 εἰ ἐν Ἰλίῳ Ἑλένη ἦν δευτ υποθετικήπρότ bull ἦν ρήμα bull Ἑλένη υποκ bull ἐνἸλίῳ εμπρόθετος προσδιορ τόπου(στάσης σε τόπο) Υποθετικός λόγος εἰ ἦν rarr ἀπέδοντοἄν μη πραγματικό αντίθετο του πραγ-ματικού 2 ἀπέδοντο ἂν αὐτὴν τοῖς Ἕλλησιν οἱΤρῶες ἑκόντος γε ἢ ἄκοντος Ἀλεξάν-δρου κύρια πρότ κρίσης bull ἀπέδοντοἄν ρήμα bull οἱ Τρῶες υποκ bull αὐτὴν =Ἑλένην άμεσο αντικ bull τοῖς Ἕλλησινέμμεσο αντικ bull Ἀλεξάνδρου υποκ ενναπόλυτης εναντιωματικής μτχ ὄντοςbull ἑκόντος ἄκοντος κατηγορούμ στοἈλεξάνδρου 3 οὐ γὰρ δὴ οὕτω γε φρενοβλαβὴς ἦνὁ Πρίαμος κύρια πρότ bull ἦν ρήμα bull ὁΠρίαμος υποκ bull φρενοβλαβής κατη-γορούμ bull οὕτω επιρρηματ προσδ τουποσού στο φρενοβλαβής

4 οὐδὲ οἱ ἄλλοι Τρῶες [ἦσαν οὕτωφρενοβλαβεῖς] κύρια πρότ bull εννἦσαν ρήμα bull οἱ Τρῶες υποκ bull οἱἄλλοι επιθετικός προσδ 5 ὥστε τοῖς σφετέροις σώμασι καὶ τοῖςτέκνοις καὶ τῇ πόλει κινδυνεύειν ἐβού-λοντο δευτ συμπερασματική πρότ bull ἐβούλοντο ρήμα bull ενν ὁ Πρίαμος οἱΤρῶες υποκ ρήμ και απαρμφ (ταυ-τοπροσωπία) bull κινδυνεύειν τελαπρμφ αντικ bull τοῖς σώμασι τοῖς τέ-κνοις τῇ πόλει δοτ της αναφοράς bull τοῖς σφετέροις επιθετικός προσδ6 ὅπως Ἀλέξανδρος Ἑλένῃ συνοικῇδευτ τελική πρόταση bull συνοικῇ ρήμαbull Ἀλέξανδρος υποκ bull Ἑλένῃ αντικ 7 εἰ δέ τοι ἐν τοῖς πρώτοις χρόνοιςταῦτα ἐγίγνωσκον δευτ υποθετικήπρότ bull ἐγίγνωσκον ρήμα bull ενν ὁ Πρία-μος οἱ Τρῶες υποκ ρήμ bull ταῦτααντικ του ρήμ ἐγίγνωσκον bull ἐν τοῖς



χρόνοις εμπρόθ προσδ χρόνου bull τοῖςπρώτοις επιθετικός προσδ Υποθετικός λόγος εἰ ἐγίγνωσκον rarrἀπέδωκεν ἄν μη πραγματικό αντίθετοτου πραγματικού8 ἐπεὶ πολλοὶ μὲν τῶν ἄλλων Τρώωνμάλιστα δὲ οἱ αὑτοῦ υἱεῖς ἀπώλλυντοδευτ χρονική πρότ bull ἀπώλλυντο ρήμαbull πολλοὶ οἱ υἱεῖς υποκ bull τῶν Τρώωνγεν διαιρετική στο πολλοὶ bull τῶν ἄλλωνεπιθετικός προσδ bull οἱ αὑτοῦ επιθετι-κός προσδ 9 ὁπότε [Τρῶες] συμμίσγοιεν τοῖςἝλλησιν δευτ χρονική πρότ bull συμμί-σγοιεν ρήμα bull ενν Τρῶες υποκ bull τοῖςἝλλησιν αντικ 10 Πρίαμος ἀπέδωκεν ἂν αὐτὴν Μενε-λάῳ κύρια πρότ bull ἀπέδωκεν ἄν ρήμαbull Πρίαμος υποκ του ρήμ bull αὐτὴν (=Ἑλένην) άμεσο αντικ bull Μενελάῳ έμ-μεσο αντικ11 εἰ καὶ αὐτὸς Ἑλένῃ συνῴκει δευτυποθετική πρότ bull συνῴκει ρήμα bull εννοὗτος (= Πρίαμος) υποκ bull αὐτός κα-τηγορηματικός προσδιορ bull Ἑλένῃαντικ Υποθετικός λόγος εἰ συνῴκειrarr ἀπέ-δωκεν ἄν μη πραγματικό αντίθετο τουπραγματικού 12 ἵνα αὐτὸς καὶ οἱ ὑπήκοοι αὐτοῦἀπαλλαγεῖεν τῶν παρόντων κακῶνδευτ τελική πρότ bull ἀπαλλαγεῖεν ρήμα(ευκτική πλαγίου λόγου) bull ενν οὗτος οἱὑπήκοοι υποκ bull αὐτός κατηγορηματι-κός προσδ bull τῶν κακῶν αντικ bull τῶν πα-ρόντων επιθετ μτχ επιθετικός προσ-διορ bull αὐτοῦ (= τοῦ Πριάμου) γενκτητική στο οἱ ὑπήκοοι13 οὐ γὰρ εἶχον [Τρῶες] Ἑλένην ἀπο-δοῦναι κύρια πρότ bull εἶχον ρήμα

bull ενν Τρῶες υποκ bull Ἑλένην αντικ bull ἀποδοῦναι απρμφ του αποτελέσμα-τος bull Τρῶες υποκ bull Ἑλένην άμεσοαντικ του απρμφ bull ενν τοῖς Ἕλλησινέμμεσο αντικ του απρμφ14 οὐδὲ λέγουσιν αὐτοῖς τὴν ἀλήθειανἐπίστευον οἱ Ἕλληνες τοῦ δαιμονίουπαρασκευάζοντος κύρια πρότ bull ἐπί-στευον ρήμα bull οἱ Ἕλληνες υποκ bull αὐτοῖς (= Τρωσίν) αντικ bull λέγουσινεναντιωματική μτχ συνημμένη στοαὐτοῖς bull τὴν ἀλήθειαν αντικ της μτχ bull παρασκευάζοντος αιτιολογική μτχγεν απόλυτη bull τοῦ δαιμονίου υποκ τηςμτχ παρασκευάζοντος15 ὡς μὲν ἐγὼ γνώμην ἀποφαίνομαιδευτ αναφορική πρότ bull ἀποφαίνομαιρήμα bull ἐγώ υποκ bull γνώμην αντικ 16 ὅπως πανωλεθρίᾳ ἀπολόμενοι[Τρῶες] καταφανὲς τοῦτο τοῖς ἀνθρώ-ποις ποιήσωσι δευτ τελική πρότ bull ποι-ήσωσι ρήμα bull ενν Τρῶες υποκ bull τοῦτο αντικ bull καταφανές κατηγο-ρούμ bull τοῖς ἀνθρώποις δοτική αντι-κειμενική στο καταφανὲς bull ἀπολόμε-νοι χρονική (ή τροπική) μτχ συ-νημμένη στο ενν Τρῶες bull πανωλεθρίᾳδοτική του τρόπου στη μτχ ἀπολόμε-νοι 17 ὡς τῶν μεγάλων ἀδικημάτων με-γάλαι εἰσὶ καὶ αἱ τιμωρίαι παρὰ τῶνθεῶν δευτ ειδική πρότmiddot έχει θέση επε-ξήγησης στο τοῦτο (πρότ 16) bull εἰσίρήμα bull αἱ τιμωρίαι υποκ bull μεγάλαικατηγορούμ bull παρὰ τῶν θεῶν εμπρόθπροσδ προέλευσης στο αἱ τιμωρίαιbull τῶν ἀδικημάτων γεν αντικειμενικήστο αἱ τιμωρίαι bull τῶν μεγάλων επιθετι-κός προσδ


1 Πώς τεκμηριώνει ο Ηρόδοτος την άποψη ότι η Ελένη δε βρισκόταν στην Τροία Ο Ηρόδοτος υιοθετώντας την άποψη των Αιγύπτιων ιερέων υποστηρίζει ότι

η Ελένη δε συζούσε στην Τροία με τον Αλέξανδρο αλλά βρισκόταν στην ΑίγυπτοΤην άποψή του αυτή τεκμηριώνει με τα ακόλουθα επιχειρήματα α ο Αλέξανδρος δεν είχε το δικαίωμα να πάρει αποφάσεις σε βάρος του λαού του β ούτε ο Πρίαμος ούτε οι άλλοι Τρώες ήταν τόσο τρελοί (φρενοβλαβεῖς) ώστε να

θέλουν να βάλουν σε κίνδυνο τους πάντες και τα πάντα μόνο και μόνο για νασυζεί ο Αλέξανδρος με την Ελένη

γ ο Πρίαμος ακόμα κι αν συζούσε ο ίδιος μrsquo αυτήν βλέποντας πολλούς Τρώεςκαι κυρίως τους γιους του να χάνονται στις συγκρούσεις με τους Έλληνες εξαι-τίας της θα επιδίωκε την απαλλαγή τόσο του ίδιου του εαυτού του όσο και τωνυπηκόων του από τις συμφορέςΣχολιάζοντας την επιχειρηματολογία αυτή θα λέγαμε ότι ο ιστορικός εξηγεί τη

μυθολογική-ποιητική παράδοση με τη λογική

2 Πού αποδίδει ο Ηρόδοτος την αδυναμία των Τρώων να πείσουν τους Έλλη-νες ότι η Ελένη δε βρισκόταν στα χέρια τουςΟι acuteΕλληνες απαίτησαν από τους Τρώες την επιστροφή της Ελένης την οποία

είχε απαγάγει ο Αλέξανδρος (Πάρης) Οι Τρώες όμως δεν είχαν την Ελένη για νατους την επιστρέψουν επειδή αυτή βρισκόταν στην Αίγυπτο Μολονότι οι Τρώεςέλεγαν την αλήθεια οι Έλληνες δεν τους πίστευαν Κι αυτό γιατί στην υπόθεση είχεπαρέμβει ενεργά το θεῖον το οποίο συνεργούσε στην καταστροφή τους

3 Με ποιο κίνητρο παρεμβαίνει το θεῖον στη διαμάχη Ελλήνων και Τρώων σύμ-φωνα με τον ΗρόδοτοΟι Τρώες δε γίνονται πιστευτοί από τους Έλληνες όταν τους λένε ότι δεν

έχουν την Ελένη Κι αυτό όχι επειδή ψεύδονται αλλά γιατί έχει παρέμβει ενεργάτο θεῖον Κίνητρο αυτής της παρέμβασής του είναι η αποκατάσταση της τάξης ηοποία διασαλεύτηκε με την αγνωμοσύνη του Πάρη προς τον Μενέλαο που τον φι-λοξενούσε Η τάξη θα αποκατασταθεί με την ολοσχερή καταστροφή της ΤροίαςΈτσι το θεῖον θα επιτύχει αυτό που επιδιώκει να καταστήσει δηλαδή σαφέςστους ανθρώπους ότι τα σοβαρά αμαρτήματα επισύρουν ολέθριες συνέπειεςστους δράστες τους και ότι το έγκλημα δε μένει ατιμώρητο

4 Να αναζητήσετε στην Ὀδύσσεια περιπτώσεις τιμωρίας θνητών από θεούς Δια-κρίνετε διαφορές μεταξύ Ομήρου και Ηροδότου στον τρόπο παρέμβασηςτου θείου


ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ77


Οι θεοί στον Όμηρο συμπεριφέρονται σχεδόν σαν απλοί θνητοί Η θετική ή ηαρνητική στάση τους απέναντι στους θνητούς εξαρτάται από τις συμπάθειες ή τιςαντιπάθειές τους Έτσι μπορούμε να συμπεράνουμε ότι στον Όμηρο δεν απαντάένα πάγιο σχήμα ερμηνείας και πρόβλεψης της συμπεριφοράς των θεών απέναντισε συγκεκριμένους θνητούς Τη θέση αυτή έρχεται να επιβεβαιώσει η διαμετρικάαντίθετη συμπεριφορά της Αθηνάς απέναντι στον Οδυσσέα και στον Έκτορα (φι-λική απέναντι στον πρώτο και εχθρική απέναντι στον δεύτερο)

Αντίθετα με ότι παρατηρείται στον Όμηρο στον Ηρόδοτο το θεῖον παρεμ-βαίνει κάθε φορά που ξεπερνιούνται τα όρια και παρατηρείται υπέρβαση του μέ-τρου Κι αυτό με σκοπό την τιμωρία του δράστη και την αποκατάσταση της τάξης

5 Πώς αντιμετωπίζονται τα ανθρώπινα σφάλματα από τον Θεό σύμφωνα με τηδιδασκαλία του ΧριστούΟ Θεός σύμφωνα με την Καινή Διαθήκη είναι φιλεύσπλαχνος αντιμετωπίζει

με αγάπη όλους τους ανθρώπους συγχωρεί όσους αμαρτάνουν και μετανοούν

B´ MEΡΟΣΕπανάληψη ύλης Ετυμολογίας Βacute Γυμνασίου

1 Να σχηματίσετε ουσιαστικά ή επίθετα της αε χρησιμοποιώντας τα παρακάτωσυνθετικά μέρη σὺν + ἔχω (ουσ) συνοχὴ ὑπὲρ + μέγεθος (επίθ) ὑπερμεγέθης λόχος + ἄγω (ουσ) λοχαγὸς ναῦς + ἄρχω (ουσ) ναύαρχος ἐπὶ + οὐρανὸς (επίθ) ἐπουράνιος βαρὺς + θυμὸς (επίθ) βαρύθυμος ἴσος + βάρος (επίθ) ἰσοβαρὴς ἄξιος + θαυμάζω (επίθ) ἀξιοθαύμαστος διὰ + γράφω (ουσ) διαγραφὴ


ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ


2 Να δοθούν παράγωγα της αε από τις παρακάτω σύνθετες λέξεις Να εξετά-σετε επιπλέον ποια από αυτά χρησιμοποιούνται στη νε με την ίδια ή παρό-μοια σημασία

ρήματα ουσιαστικά ρηματικά επίθετασε -τος ή -τέος

ἀτυχὴς ἀτυχέω -ῶ εὐγενὴς εὐγένεια διαβαίνω διαβατός διαβατέος

εὐεργέτης εὐεργετέω -ῶ ἀμελὴς ἀμέλεια προτιμῶ προτιμητέος οἰκοδόμος οἰκοδομέω -ῶ ἀντιγράφω ἀντιγραφὴ ἀποδέχομαι ἀποδεκτός

ἀποδεκτέον ἀσθενὴς ἀσθενέω -ῶ ἄτακτος ἀταξία ἐκλέγω ἐκλεκτός

ἐκλεκτέος Από τις παράγωγες λέξεις δε χρησιμοποιούνται καθόλου στη νε οι διαβατέος

ἀποδεκτέον και ἐκλεκτέοςΟι υπόλοιπες χρησιμοποιούνται στη νε με την ίδια ή παρόμοια σημασία

3 Να χωρίσετε τις παρακάτω λέξεις σε κατηγορίες ανάλογα με το μέρος του λό-γου στο οποίο ανήκει το αacute συνθετικό τους (λέξη κλιτή ουσιαστικό επίθετορήμα λέξη άκλιτη επίρρημα πρόθεση μόριο) και στη συνέχεια να γράψετετα συνθετικά τους μέρη ἡ ἀποβολή ἡ συγγραφή ὁ συναγερμός ὁ εὐγενήςὁ ἐπιθετικός ὁ φιλαλήθης ὁ λιθοβόλος ὁ δύσβατος ἡ εὐπρεπής ἡ διακοπή

bull αacute συνθετικό λέξη κλιτήφιλαλήθης φίλος (επίθ) + ἀλήθεια λιθοβόλος λίθος (ουσ) + βάλλω

bull αacute συνθετικό λέξη άκλιτηἀποβολή ἀπὸ (πρόθ) + βολὴ (lt βάλλω) συγγραφή σὺν (πρόθ) + γραφὴ (lt γράφω) συναγερμός σὺν (πρόθ) + ἀγείρω (= συγκεντρώνω)εὐγενής εὖ (επίρρ) + γένοςἐπιθετικός ἐπὶ (πρόθ) + θετικὸς (lt τίθημι)δύσβατος δυσ- (μόριο) + βατὸς (lt βαίνω)εὐπρεπής εὖ (επίρρ) + πρέπωδιακοπή διὰ (πρόθ) + κοπὴ (lt κόπτω)

4 Να αναλυθούν οι σύνθετες λέξεις στα συνθετικά μέρη τους χειροποίητος χεὶρ + ποιέω ποιῶ μισάνθρωπος μισέω -ῶ + ἄνθρωπος

λιθοτόμος λίθος + τέμνω κακοδαίμων κακὸς + δαίμων

πολύκαρπος πολὺς + καρπὸς δίδραχμον δύο + δραχμὴ

ἀκρόπολις ἄκρα + πόλις δημοκρατία δῆμος + κράτος



ΕΝΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ ΠΛΗΘΥΝΤΙΚΟΣ ΑΡΙΘΜΟΣ


5 Ποια η μεταφορική σημασία των λέξεων λιμήν λάμπω ὁδός λευκός ὑφαίνωφάος-φῶς στη νε

λέξη μεταφορική σημασία στη νε λιμὴν καταφύγιολάμπω είμαι επιφανής διακρίνομαι είμαι πολύ καθαρόςὁδὸς το μέσο η μέθοδος ο τρόποςλευκὸς ευτυχής χαρούμενος αθώος καθαρός (για ήχο) ευκρινής ὑφαίνω κατασκευάζω μηχανορραφώ φάος-φῶς γνώση διαφώτιση σοφία

Γ´ MEΡΟΣΕπανάληψη ύλης Γραμματικής ndash Σύνταξης Βacute Γυμνασίου

1 Να κλίνετε τη φράση τῶν παρόντων κακῶν και στους δύο αριθμούς

ονομ τὸ παρὸν κακὸν τὰ παρόντα κακὰ γεν τοῦ παρόντος κακοῦ τῶν παρόντων κακῶν δοτ τῷ παρόντι κακῷ τοῖς παροῦσι κακοῖς αιτ τὸ παρὸν κακὸν τὰ παρόντα κακὰ κλητ (ὦ) παρὸν κακὸν (ὦ) παρόντα κακὰ

2 Να βρείτε τα τριτόκλιτα επίθετα του κειμένου και να γράψετε την ονομαστικήενικού των τριών γενών τουςbull ἑκόντος ὁ ἑκών ἡ ἑκοῦσα τὸ ἑκὸνbull ἄκοντος ὁ ἄκων ἡ ἄκουσα τὸ ἆκονbull φρενοβλαβής ὁ φρενοβλαβής ἡ φρενοβλαβής τὸ φρενοβλαβὲςbull καταφανές ὁ καταφανής ἡ καταφανής τὸ καταφανὲς



3 Να συμπληρώσετε τον πίνακα με τους τύπους των ρημάτων στα πρόσωπα τηςευκτικής των χρόνων που ζητούνται

ρήμα πρόσωπο ενεστώτας αόριστος παρακείμενος κινδυνεύω γacute εν κινδυνεύοι κινδυνεύσαι κεκινδυνευκώς -υῖα -ὸς εἴη

κινδυνεύσειενλύω γacute πληθ λύοιεν λύσαιενλύσειαν λελυκότες -υῖαι -ότα

εἴησανεἶεν γράφω βacute εν γράφοις γράψαιςγράψειας γεγραφώς -υῖα -ὸς εἴης νομίζω αacute πληθ νομίζοιμεν νομίσαιμεν νενομικότες -υῖαι -ότα

εἴημενεἶμεν

4 Να γράψετε τη γενική και δοτική ενικού και πληθυντικού των παρακάτω ου-σιαστικών

γεν εν δοτ εν γεν πληθ δοτ πληθ ὁ γραφεὺς τοῦ γραφέως τῷ γραφεῖ τῶν γραφέων τοῖς γραφεῦσι(ν)ἡ δρᾶσις τῆς δράσεως τῇ δράσει τῶν δράσεων ταῖς δράσεσι(ν)τὸ πρᾶγμα τοῦ πράγματος τῷ πράγματι τῶν πραγμάτων τοῖς πράγμασι(ν)ὁ πατὴρ τοῦ πατρὸς τῷ πατρὶ τῶν πατέρων τοῖς πατράσι(ν)ὁ ῥήτωρ τοῦ ῥήτορος τῷ ῥήτορι τῶν ῥητόρων τοῖς ῥήτορσι(ν)ὁ σωτὴρ τοῦ σωτῆρος τῷ σωτῆρι τῶν σωτήρων τοῖς σωτῆρσι(ν)ἡ χελιδὼν τῆς χελιδόνος τῇ χελιδόνι τῶν χελιδόνων ταῖς χελιδόσι(ν)ὁ Ἕλλην τοῦ Ἕλληνος τῷ Ἕλληνι τῶν Ἑλλήνων τοῖς Ἕλλησι(ν)οἱ Τρῶες τοῦ Τρωὸς τῷ Τρωὶ τῶν Τρώων τοῖς Τρωσί(ν)

5 Να μεταφέρετε τα ρήματα στους τύπους που ζητούνται

βλάπτω αacute πληθ οριστ αορ εφ ἐβλάψαμεν παρέχω γacute εν υποτ ενεστ εφ παρέχῃ πράττω βacute εν ευκτ ενεστ εφ πράττοιςἀκούω βacute πληθ προστ ενεστ μφ ἀκούεσθεκομίζω γacute πληθ οριστ παρακ μφ κεκομισμένοι -αι -α εἰσὶ(ν)

6 Να βρείτε τα απαρέμφατα των παρακάτω φράσεων και να τα αναγνωρίσετεσυντακτικά α Δοκεῖ μοι διαφέρειν ἀνὴρ τῶν ἄλλων ζῴωνβ Ὁμολογεῖται τὴν πόλιν ἡμῶν ἀρχαιοτάτην εἶναιγ Ὅμηρος ἔφη ποιμένα λαῶν εἶναι τὸν ἀγαθὸν στρατηγόνδ Συμβουλεύω ὑμῖν τὸν ἄνδρα τοῦτον ἐκποδὼν ποιεῖσθαι (= να απομακρύ-

νετε)



α διαφέρειν ειδικό απρμφ αντικ του προσωπικού ρήμ δοκεῖ υποκ τουαπρμφ ἀνὴρ (ταυτοπροσωπία)

β εἶναι ειδικό απρμφ υποκ του απρόσωπου ρήμ ὁμολογεῖται υποκ τουαπρμφ τὴν πόλιν (με την πτώση του έχει συμφωνήσει και το επίθ ἀρχαιο-τάτην επειδή είναι κατηγορούμενό του)

γ εἶναι ειδικό απρμφ αντικ του ρήμ ἔφη υποκ του απρμφ τὸν στρατηγὸν(ετεροπροσωπία)

δ ποιεῖσθαι τελικό απρμφ αντικ του ρήμ συμβουλεύω υποκ του απρμφενν ὑμᾶς

[Μετάφραση των παραδειγμάτων στη νέα ελληνικήα Μου φαίνεται ότινομίζω ότικατά τη γνώμη μου ο άνθρωπος διαφέρει από τους άλλους

ζώντες οργανισμούςβ Γίνεται δεκτό ότι η πόλη μας είναι πολύ παλιάγ Ο Όμηρος έλεγεείπε ότι ο γενναίος στρατηγός είναι ηγεμόνας λαώνδ Σας συμβουλεύω να απομακρύνετε αυτόν τον άντρα]

7 Να εντοπίσετε τις μετοχές των παρακάτω φράσεων και να τις αναγνωρίσετεσυντακτικάα Σωκράτης φανερὸς ἦν θεραπεύων τοὺς θεοὺς μάλιστα τῶν ἄλλων ἀνθρώ-

πωνβ Οὐδενὸς ἀντιπάλου παρόντος ἐνόμισε καταπρᾶξαι ἄν (= ότι θα μπορούσε

να καταφέρει) τι τῇ πόλει ἀγαθόνγ Δίκαια λέγοντες πολλοὶ ἄδικα ποιοῦσινδ Τῇ ἐπιούσῃ νυκτὶ (= την επόμενη νύχτα) ἔφθασαν παρελθόντες (= πρόλαβαν

να ξεπεράσουν) τὴν τῶν Ἀθηναίων οἰκοδομίανε Ἀθηναῖοι ἀπέπλευσαν εἰς Νάξον καὶ Κατάνην διαχειμάσοντες (= για να ξε-

χειμωνιάσουν)α θεραπεύων κατηγορηματική μτχ από το φανερὸς ἦνβ παρόντος αιτιολογική μετοχή σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού της αι-

τίας στο ἐνόμισε καταπρᾶξαι ἄν απόλυτη επειδή το υποκείμενό της (ἀντι-πάλου) δεν έχει άλλη συντακτική θέση στην πρόταση

γ λέγοντες εναντιωματική μτχ σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού τηςεναντίωσης στο ἄδικα ποιοῦσιν συνημμένη επειδή το υποκείμενό της (πολ-λοὶ) είναι και υποκείμενο του ρήματος της πρότασης

δ ἐπιούσῃ επιθετική μτχ σε θέση επιθετικού προσδιορισμού στο υποκείμενότης (τῇ νυκτί)

δ παρελθόντες κατηγορηματική μτχ από το ρήμα ἔφθασαν (φθάνω + κατη-γορηματ μτχ = προφταίνω να προλαβαίνω να)

ε διαχειμάσοντες τελική μτχ σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του σκο-πού στο κίνησης σημαντικό ρήμα ἀπέπλευσαν συνημμένη επειδή το υπο-κείμενό της (Ἀθηναῖοι) είναι και υποκείμενο του ρήματος της πρότασης



[Μετάφραση των παραδειγμάτων στη νέα ελληνικήα Ήταν φανερό ότι ο Σωκράτης λάτρευε τους θεούς περισσότερο από τους άλλους αν-

θρώπουςβ Επειδή δεν παρουσιαζόταν κανείς αντίπαλος νόμισε ότι θα μπορούσε να καταφέρει

κάτι ωφέλιμο για την πόλη τουγ Πολλοί μολονότι μιλούν δίκαια πράττουν άδικαδ Την επόμενη νύχτα πρόλαβαν να ξεπεράσουν το οικοδόμηματο τείχος των Αθηναίωνε Οι Αθηναίοι απέπλευσαν στη Νάξο και στην Κατάνη για να ξεχειμωνιάσουν (εκεί)]

8 Στις παρακάτω φράσεις να επισημάνετε και να χαρακτηρίσετε τους τρόπουςσύνδεσης (παρατακτική υποτακτική) όρων ή προτάσεων α Χρήμασιν οὐ μόνον δικαίως ἀλλὰ καὶ ἐλευθερίως ἐχρῆτοβ Οἱ Ἀθηναῖοι ἐπυνθάνοντο ὅτι αἱ νῆες ἐν Κερκύρᾳ ἤδη εἰσὶ τῶν Πελοπον-

νησίωνγ Φημὶ δεῖν ἐκείνους μὲν ἀπολέσθαι (= να θανατωθούν) ὅτι ἠσέβησαν ἐμὲ δὲ

σῴζεσθαι ὅτι μηδὲν ἡμάρτηκα (= δεν έχω διαπράξει καμία αδικία)δ Οὐδεὶς ἂν ὀνειδίσειε (= δε θα κορόιδευε) τυφλῷ ἀλλὰ μᾶλλον ἐλεήσαι (= θα

τον λυπόταν)α Παρατακτική συμπλεκτική σύνδεση όρων τα οὐ μόνον ndash ἀλλὰ καὶ συνδέ-

ουν τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς του τρόπου δικαίως και ἐλευθε-ρίως Πιο συγκεκριμένα έχουμε περίπτωση επιδοτικής συμπλοκής με κα-ταφατικά και τα δύο μέλη

β Υποτακτική σύνδεση η δευτ ειδική πρότ ὅτι αἱ νῆες ἐν Κερκύρᾳ ἤδη εἰσὶτῶν Πελοποννησίων συνδέεται με την κύρια πρότ Οἱ Ἀθηναῖοι ἐπυνθάνον-το με τον υποτακτικό σύνδ ὅτι

γ Παρατακτική αντιθετική σύνδεση όρων με τα μὲν ndash δέ ἐκείνους μὲν ἀπο-λέσθαι ndash ἐμὲ δὲ σῴζεσθαι Υποτακτική σύνδεση οι δευτ αιτιολογικές προτ ὅτι ἠσέβησαν ndash ὅτι μηδὲνἡμάρτηκα συνδέονται με την κύρια πρότ με τον υποτακτικό σύνδ ὅτι

δ Παρατακτική αντιθετική σύνδεση κύριων προτάσεων με τα οὐδεὶς ndash ἀλλάΟὐδεὶς ἂν ὀνειδίσειε τυφλῷ ἀλλὰ μᾶλλον ἐλεήσαι

[Μετάφραση των παραδειγμάτων στη νέα ελληνικήα (Ο Αγησίλαος) χρησιμοποιούσε τα χρήματα όχι μόνο δίκαια αλλά και γενναιόδωρα β Οι Αθηναίοι πληροφορούνταν ότι τα πλοία των Πελοποννησίων βρίσκονται ήδη στην

Κέρκυραγ Λέω ότι εκείνοι πρέπει να θανατωθούν επειδή έδειξαν ασέβεια ενώ εγώ να σωθώ

επειδή δεν έχω διαπράξει καμιά αδικίαδ Κανείς δε θα κορόιδευε έναν τυφλό αλλά μάλλον θα τον λυπόταν]

9 Στις παρακάτω φράσεις να επισημάνετε και να χαρακτηρίσετε τους ομοιό-πτωτους και ετερόπτωτους ονοματικούς προσδιορισμούς α Τούτῳ πολλοὶ τῶν νεωτέρων προσέχουσι τὸν νοῦν (= στρέφουν την προ-

σοχή τους)



β Πᾶσιν ἀνθρώποις ὁ πᾶς χρόνος οὐχ ἱκανὸς (= αρκετός) λόγον ἴσον παρα-σκευάσαι τοῖς τούτων ἔργοις

γ Τύραννος ἐναντίος ἐλευθερίᾳ καὶ νόμῳ ἐστίνδ Οὗτος οὖν ὁ ταῦτα ποιήσας θανάτῳ τῷ ἀλγίστῳ (= με τον πιο επώδυνο)

ἀπώλετο λιμῷε Ἀρίστανδρος ἀνὴρ Τελμισσεύς μάντις θαρρεῖν (= να έχει θάρρος) ἐκέ-

λευσεν Ἀλέξανδρονστ Ἐξέτασιν καὶ δοκιμασίαν ποιεῖται τοῦ Φεραίων ἱππικοῦζ Πολλῶν χρημάτων κρείττων (= ανώτερος) ὁ παρὰ τοῦ πλήθους ἔπαινοςη Ἡδίστῃ τῇ γλώττῃ ἀπεκρίνατο (= απάντησε με πολύ γλυκά λόγια)α τῶν νεωτέρων ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορ γεν διαιρετική στο

πολλοίβ πᾶσιν ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορ κατηγορηματικός προσδιορ

στο ἀνθρώποιςὁ πᾶς ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορ επιθετικός προσδιορ στο χρόνοςἴσον ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορ επιθετικός προσδιορ στο λόγοντοῖς τούτων ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορ επιθετικός προσδιορ στοἔργοιςτοῖς ἔργοις ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορ δοτική αντικειμενικήστο ἴσον

γ ἐλευθερίᾳ ndash νόμῳ ετερόπτωτοι ονοματικοί προσδιορ δοτικές αντικειμε-νικές στο ἐναντίος

δ ὁ ποιήσας ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορ επιθετική μτχ ως επιθε-τικός προσδιορ στο οὗτοςτῷ ἀλγίστῳ ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορ επιθετικός προσδιορ στοθανάτῳλιμῷ ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορ επεξήγηση στο θανάτῳ

ε ἀνήρ ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορ παράθεση στο ἈρίστανδροςΤελμισσεύς ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορ επιθετικός προσδιορστο ἀνήρμάντις ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορ παράθεση στο Ἀρίστανδρος

στ τοῦ ἱππικοῦ ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορ γεν αντικειμενική σταἐξέτασιν ndash δοκιμασίαντοῦ Φεραίων ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορ επιθετικός προσδιορστο ἱππικοῦ

ζ πολλῶν ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορ επιθετικός προσδιορ στοχρημάτωνχρημάτων ετερόπτωτος ονοματικός προσδιορ γεν συγκριτική στο κρείττωνὁ παρὰ τοῦ πλήθους ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορ επιθετικόςπροσδιορ στο ἔπαινος

η ἡδίστῃ ομοιόπτωτος ονοματικός προσδιορ κατηγορηματικός προσδιορστο τῇ γλώττῃ



[Μετάφραση των παραδειγμάτων στη νέα ελληνικήα Πολλοί από τους νεότερους στρέφουν την προσοχή τους σrsquo αυτόνβ Όλος ο χρόνος δεν είναι αρκετός σε όλους τους ανθρώπους να ετοιμάσουν λόγο ισά-

ξιο με τα έργα αυτώνγ Ο τύραννος είναι αντίθετος στην ελευθερία και στον νόμοδ Αυτός λοιπόν που έκανε αυτά πέθανε με τον πιο επώδυνο θάνατο δηλαδή από πείναε Ο Αρίστανδρος άντρας από την Τελμισσό (ο) μάντης προέτρεψε τον Αλέξανδρο να

έχει θάρροςστ Επιθεωρεί και εξετάζει το ιππικό των Φεραίωνζ Ο έπαινος του λαού είναι ανώτερος από πολλά χρήματαη Απάντησε με πολύ γλυκά λόγια]

10 Στις παρακάτω φράσεις να επισημάνετε και να χαρακτηρίσετε τους επιρρη-ματικούς προσδιορισμούςα Ἐκεῖνοι διὰ τοὺς ἐν Πειραιεῖ κινδύνους ὑπὸ πάντων ἀνθρώπων ζηλοῦνταιβ Ἐχώρουν (= βάδιζαν) ἐκ τῶν οἰκιῶν πρὸς αὐτούςγ Πολλοὶ Ἀθηναῖοι τῷ λιμῷ ἀπέθανονδ Ταχέως τὸν ποταμὸν διέβαινονε Τοῦ αὐτοῦ θέρους οὐ πολλῷ ὕστερον ἀφίκοντο εἰς τὴν χώραν

στ Μόναι αἱ Ἀμαζόνες ὡπλισμέναι ἦσαν σιδήρῳη Νομίζω πᾶσαν φύσιν μαθήσει καὶ μελέτῃ πρὸς ἀνδρείαν αὔξεσθαια διὰ τοὺς κινδύνους εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας

στο ψυχικού πάθους σημαντικό ρήμα ζηλοῦνταιἐν Πειραιεῖ εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου (στάσησε τόπο)ὑπ(ὸ) ἀνθρώπων εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του ποιητικούαιτίου στο ρήμα ζηλοῦνται

β ἐκ τῶν οἰκιῶν εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου (κί-νηση από τόπο) στο ρήμα ἐχώρουνπρὸς αὐτούς εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός στο ρήμα ἐχώρουν(δηλώνει την κατεύθυνση σε πρόσωπο)

γ τῷ λιμῷ δοτική σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού της αιτίας στορήμα ἀπέθανον

δ ταχέως επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα διέβαινονε τοῦ θέρους γενική σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του χρόνου στο

ρήμα ἀφίκοντοπολλῷ δοτική σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του ποσού (δοτικήμέτρου ή διαφοράς) στο επίρρημα ὕστερονὕστερον επιρρηματικός προσδιορισμός του χρόνου στο ρήμα ἀφίκοντοεἰς τὴν χώραν εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του τόπου (τέρμακίνησης) στο ρήμα ἀφίκοντο

στ σιδήρῳ δοτική σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του οργάνου στοὡπλισμέναι ἦσαν



η μαθήσει ndash μελέτῃ δοτικές σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού τουμέσου στο αὔξεσθαιπρὸς ἀνδρείαν εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός του σκοπού στοαὔξεσθαι

[Μετάφραση των παραδειγμάτων στη νέα ελληνικήα Εκείνοι μακαρίζονται από όλους τους ανθρώπουςεκείνους τους μακαρίζουν όλοι οι άν-

θρωποι για τους αγώνες τους στον Πειραιάβ Βάδιζαν από τα σπίτια προς αυτούςγ Πολλοί Αθηναίοι πέθαναν από πείναδ Γρήγορα περνούσαν το ποτάμιε Το ίδιο θέρος λίγο (όχι πολύ) αργότερα έφτασαν στη χώρα

στ Μόνο οι Αμαζόνες ήταν οπλισμένες με σιδερένια όπλαη Νομίζω ότι κάθε άνθρωπος με τη μάθηση και την άσκηση προκόβει στην ανδρεία]

Δacute MEΡΟΣ

Το παράθεμα από τον Μένανδρο

Ερμηνευτικά σχόλια και στοιχεία Ο άνθρωπος που δε γνωρίζει γράμματα αδυνατεί να αντιληφθεί την ουσία

των πραγμάτων να κατανοήσει την πραγματικότητα να διακρίνει το σω-στό από το λάθος να αντικρίσει την πραγματικότητα κατάματα Ζει σrsquoέναν κόσμο εικονικό γεμάτο ψευδαισθήσεις κι οφθαλμαπάτες σrsquo έναν κό-σμο εντυπώσεων και όχι ουσίας Για να μπορέσει να απαλλαγεί από αυτή τηδυσάρεστη κατάσταση και να συνειδητοποιήσει πού ακριβώς βρίσκεταικαι τι επιβάλλεται να πράττει στη ζωή του προκειμένου να αρχίσει να ζειπραγματικά και να δίνει νόημα στη ζωή του οφείλει να ενδιαφερθεί για τημόρφωσή του και για την ποιότητα της παιδείας του για laquoτα μάτια του πνεύ-ματος και της ψυχής τουraquo διαφορετικά θα ζει διαρκώς βυθισμένος στο σκο-τάδι της άγνοιας και της αμάθειας θα νομίζει ότι βλέπει τα πάντα ενώ στηνπραγματικότητα δε θα βλέπει τίποτε το αξιόλογο και θα επιβεβαιώνει κα-θημερινά με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο τη διαχρονικού κύρουςάποψη του Μενάνδρου



Eacute MEΡΟΣEπεξεργασία παράλληλων κειμένων

Β´ παράλληλο κείμενο

Έκανε όσα έκανε [η Ελένη] είτε σύμφωνα με τους σκοπούς της Τύχης τα σχέδιατων θεών και τις αποφάσεις του πεπρωμένου είτε επειδή αρπάχτηκε με τη βία είτεεπειδή πείσθηκε με λόγια είτε επειδή κυριεύτηκε από έρωτα Αν λοιπόν είναι τοπρώτο αξίζει την ευθύνη να την έχει μόνο ο υπαίτιοςmiddot γιατί είναι αδύνατον ναεμποδίσει κανείς τη θεϊκή θέληση με την ανθρώπινη προνοητικότητα [hellip] Αν λοι-πόν πρέπει να αποδώσουμε την ευθύνη στην Τύχη και στον θεό την Ελένη πρέ-πει οπωσδήποτε να την απαλλάξουμε από την κακή φήμη

1 Ποιες εκδοχές σχετικά με τον μύθο της Ελένης προσφέρουν τα παραπάνω απο-σπάσματα bull Ο Γ Σεφέρης στο ποίημά του laquoΕλένηraquo επεξεργάζεται σχετικά με τον μύθο

της Ελένης την εκδοχή ότι η πανέμορφη γυναίκα του Μενέλαου βρισκότανστην Αίγυπτο και όχι στην Τροία πως στην πόλη του Πριάμου ήταν μόνοτο είδωλό της ότι με το είδωλο αυτό πλάγιαζε ο Πάρης πως γιrsquo αυτό το εί-δωλο οι Έλληνες σφάζονταν δέκα ολόκληρα χρόνια και ότι όλα αυτά ήτανμια απάτη των θεών

bull Στο απόσπασμα από το έργο του Γοργία Ἑλένης ἐγκώμιον η φυγή της Ελέ-νης με τον Πάρη δεν οφείλεται στην προσωπική της βούληση αλλά ή στουςθεούς και στην τύχη ή στην αρπαγή της με τη βία ή στο ότι πείστηκε με λόγιαή τέλος στο ότι υπέκυψε στα βέλη του έρωτα συνεπώς οφείλεται σε παρά-γοντες ανώτερους από την ανθρώπινη βούληση γεγονός που την απαλλάσ-σει από κάθε ευθύνη για την πράξη της

2 Ποια κοινά στοιχεία συνδέουν τα παραπάνω αποσπάσματα με το κείμενο τηςΕνότηταςΠαρατηρώντας κανείς προσεκτικά τα παράλληλα κείμενα και το κείμενο της

Ενότητας μπορεί να διακρίνει την ύπαρξη κοινών στοιχείων μεταξύ τουςbull Και τα τρία κείμενα πραγματεύονται τον μύθο της ωραίας Ελένηςbull Τόσο στο κείμενο του Σεφέρη (πρώτο παράλληλο) όσο και σε αυτό του Ηρο-

δότου (κείμενο Ενότητας) δεν υιοθετείται η ομηρική εκδοχή ότι η γυναίκα


ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ11

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΠΑΡΑΛΛΗΛΩΝ ΚΕΙΜΕΝΩΝ22


του Μενέλαου βρισκόταν στην Τροία Και στα δύο κείμενα υποστηρίζεταιότι η Ελένη δε βρισκόταν στην πόλη του Πριάμου

bull Και στα τρία κείμενα γίνεται αναφορά στον σημαντικό ρόλο των θεώνστην υπόθεση με την Ελένη

3 Γνωρίζετε άλλα έργα βασισμένα στον μύθο της ωραίας ΕλένηςΜέχρι τώρα έχουμε δει πως ο μύθος της ωραίας Ελένης έχει εμπνεύσει τον Ηρό-

δοτο τον Γ Σεφέρη τον Γοργία τον Λεοντίνο τον Όμηρο Από όσα ακολουθούνόμως φαίνεται πως ο μύθος αυτός είχε τόσο μεγάλη απήχηση που εμφύσησε δη-μιουργική πνοή όχι μόνο στους λογοτέχνες αλλά και στους ανθρώπους της τέχνηςόλων των εποχών Ενδεικτικά αναφέρουμε ότι με τον μύθο αυτόν ασχολήθηκανκαι οι τρεις μεγάλοι τραγικοί ποιητές της αρχαιότητας (Ευριπίδης Αισχύλος Σο-φοκλής) ο ποιητής Στησίχορος με το ποίημα Παλινῳδία ο ρήτορας Ισοκράτης μετον επιδεικτικό λόγο Ἑλένη ο Θεόκριτος με το ποίημα Ἑλένης ἐπιθαλάμιος οι Λα-τίνοι ποιητές Βεργίλιος και Οβίδιος ο Γιάννης Ρίτσος με τη δική του laquoΕλένηraquo κά

Όσον αφορά τους ανθρώπους της τέχνης οι καλλιτέχνες όλων των εποχώνεμπνεύστηκαν από το σύμβολο της γυναικείας ομορφιάς και απαθανάτισανστιγμές της ζωής της όπως η απαγωγή της από τον Θησέα και κυρίως από τονΠάρη η συνάντησή της με τον Μενέλαο μετά την άλωση της Τροίας και η επι-στροφή της στη Σπάρτη (απεικονίσεις σε σαρκοφάγους αγγεία τοιχογραφίεςχάλκινα ελάσματα νομίσματα ζωγραφικοί πίνακες κά)



Ο Λυσίας έζησε την περίοδο 445-380 πΧ Διδάχτηκε τη ρητο-ρική από τον Τεισία στους Θουρίους της Κάτω ΙταλίαςΑσκούσε το επάγγελμα του λογογράφου Συνέγραφε επrsquo αμοιβή

δικανικούς κυρίως λόγους για λογαριασμό των πελατών του τους οποίους οι ίδιοιεκφωνούσαν στα δικαστήρια Ως λογογράφος έχαιρε μεγάλης εκτίμησης Χαρα-κτηρίζεται ως ο διαπρεπέστερος λογογράφος της αρχαιότητας

Οι λόγοι που έγραψε ή φέρεται να έγραψε ο Λυσίας ανέρχο-νται σε μερικές εκατοντάδες (425) Σήμερα μας είναι γνωστοί172 τίτλοι Το έργο του έχει σημαντική ιστορική αξία Περιέχει

σπουδαίες μαρτυρίες για την πολιτική την κοινωνική και την οικονομική ζωή τωνΑθηνών του 5ου και του 4ου αι πΧ

Ο Ἐπιτάφιος ανήκει στους επιδεικτικούς λόγους του ΛυσίαΓράφτηκε για να εκφωνηθεί στον Κεραμεικό προς τιμήν εκεί-νων που έπεσαν στο Λέχαιο της Κορινθίας (Κορινθιακός πό-

λεμος) το 387 πΧ Τον λόγο εκφώνησε ο Αρχίνος που είχε επιλεγεί από τους Αθη-ναίους γιrsquo αυτόν τον σκοπό Το κείμενο της Ενότητας είναι μέρος του επιλόγου τουλόγου Σrsquo αυτό ο ρήτορας προσπαθώντας να παρηγορήσει τους συγγενείς των γεν-ναίων νεκρών επιχειρεί μια φιλοσοφική θεώρηση του θανάτου

Θυσία για την πατρίδα




2ΕΝΟΤΗΤΑ2

11




ΚΕΙΜΕΝΟ ndash ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ ΣΕ ΑΝΤΙΣΤΟΙΧΙΣΗ22Ὥστε προσήκειἡγεῖσθαι εὐδαιμονεστάτους τούτους

Επομένως ταιριάζεινα θεωρούμε πολύ ευτυχισμένους αυ-

τούς


ΕΝΟΤΗΤΑ 2 ΘΥΣΙΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΤΡΙΔΑ 29

1 Έτσι μεταφράζουμε την αναφορική αντωνυμία όταν εισάγει δευτ αναφορική-αιτιολογικήπρόταση Αλλιώς που

2 Οι μτχ ἐπιτρέψαντες ἀναμείναντες ἐκλεξάμενοι επεξηγούν το οὕτω (τὸν βίον ἐτελεύτησαν)Είναι τροπικές χωρίς βέβαια να αποκλείεται και η χρονική σημασία

3 Αλλιώς αφού διάλεξαν (βλ σημείωση 2)4 Αλλιώς δέχονται το πένθος5 Πιο ελεύθερα με την ιδέα ότι αυτοί που έχουν σκοτωθεί στον πόλεμο είναι άξιοι να τιμώνται

με τις ίδιες τιμές με τους αθανάτους [hellip] να τιμώνται με τις ίδιες τιμές με τις οποίες τιμώνταικαι οι αθάνατοι

οἵτινες κινδυνεύσαντες ὑπὲρ μεγίστων καὶ

καλλίστων οὕτω ἐτελεύτησαν τὸν βίον οὐκ ἐπιτρέψαντες περὶ αὑτῶν τῇ τύχῃ

οὐδrsquo ἀναμείναντες τὸν αὐτόματον θά-νατον

ἀλλrsquo ἐκλεξάμενοι τὸν κάλλιστον

Καὶ γάρ τοι ἀγήρατοι μέν [εἰσιν] αἱ μνῆμαι αὐτῶν

ζηλωταὶ δὲ ὑπὸ πάντων ἀνθρώπωναἱ τιμαί

οἳ πενθοῦνται μὲν διὰ τὴν φύσιν

ὡς θνητοί ὑμνοῦνται δὲ διὰ τὴν ἀρετὴν ὡς ἀθά-

νατοι Καὶ γάρ τοι θάπτονται δημοσίᾳ

καὶ τίθενται ἐπrsquo αὐτοῖς ἀγῶνες ῥώμηςκαὶ σοφίας καὶ πλούτου

ὡς ὄντας τοὺς τετελευτηκότας ἐν τῷ πολέμῳ καὶ τοὺς ἀθανάτους ἀξίους τιμᾶσθαι ταῖς αὐταῖς τιμαῖςἘγὼ μὲν οὖν αὐτοὺς καὶ μακαρίζω τοῦ

θανάτου καὶ ζηλῶ καὶ οἶμαι μόνοις τούτοις ἀνθρώπων κρεῖττον

εἶναι γενέσθαι

γιατί (αυτοί)1 αφού κινδύνεψαν για τα πιο μεγάλα και

πιο ωραία ιδανικάέτσι τέλειωσαν τη ζωήχωρίς δηλαδή2 να εμπιστευτούν τους

εαυτούς τους στην τύχηκαι χωρίς να περιμένουν τον φυσικό

θάνατοαλλά επιλέγοντας3 τον πιο ωραίο (θά-

νατο) Και γιrsquo αυτό βέβαιααγέραστες είναι οι αναμνήσεις αυτώνκαι αξιοζήλευτες από όλους τους αν-

θρώπους οι τιμές τους αυτοί βέβαια πενθούνται4 λόγω της φύ-

σης τους ως θνητοί που είναιυμνούνται όμως λόγω της γενναιότη-

τάς τους σαν αθάνατοιΚαι γιrsquo αυτό βέβαια θάβονται με δημό-

σια φροντίδακαι καθιερώνονται προς τιμήν τους

αγώνες δύναμης σοφίας και πλού-του

με την ιδέα ότι είναι αυτοί που έχουν σκοτωθεί στον πόλεμοκαι οι αθάνατοι άξιοι να τιμώνται με τις ίδιες τιμές5Εγώ λοιπόν αυτούς και τους καλοτυ-

χίζω για τον θάνατό τουςκαι τους ζηλεύωκαι νομίζω ότιμόνο αυτοί από τους ανθρώπους άξιζαν

περισσότερο να ζήσουν


προσήκει οριστ ενεργ ενεστ (γacute εν) τουαπρόσ ρήμ προσήκει (= [+ τελ απρμφ]ταιριάζει κάποιος να αρμόζει να)

εὐδαιμονεστάτους επίθ βacute κλ (υπερθβαθμού) αρσ γένους (αιτιατ πληθ) ὁεὐδαιμονέστατος ἡ εὐδαιμονεστάτητὸ εὐδαιμονέστατον (= πολύ ευτυχι-σμένος πολύ καλότυχος) ΘΕΤ ὁ ἡεὐδαίμων τὸ εὔδαιμον ΣΥΓΚΡ ὁεὐδαιμονέστερος ἡ εὐδαιμονεστέρατὸ εὐδαιμονέστερον

ἡγεῖσθαι απρμφ ενεστ μφ του συ-νηρ ρήμ ἡγέομαι -οῦμαι (= νομίζωθεωρώ)

μεγίστων επίθ βacute κλ (υπερθ βαθμού)ουδ γένους (γεν πληθ) ὁ μέγιστος ἡ

μεγίστη τὸ μέγιστον (= πολύ μεγάλοςο πιο μεγάλος) ΘΕΤ ὁ μέγας ἡ μεγά-λη τὸ μέγα ΣΥΓΚΡ ὁ μείζων ἡ μείζωντὸ μεῖζον

καλλίστων επίθ βacute κλ (υπερθ βαθ-μού) ουδ γένους (γεν πληθ) ὁ κάλλι-στος ἡ καλλίστη τὸ κάλλιστον (= πολύωραίος ο πιο ωραίος) ΘΕΤ ὁ καλός ἡκαλή τὸ καλόν ΣΥΓΚΡ ὁ καλλίων ἡκαλλίων τὸ κάλλιον

κινδυνεύσαντες μτχ ενεργ αορ (ο-νομ πληθ αρσ γένους) του ρήμ κιν-δυνεύω (= διατρέχω κίνδυνο αγωνίζο-μαι)

ἐτελεύτησαν οριστ ενεργ αορ (γacuteπληθ) του συνηρ ρήμ τελευτάω -ῶ


ΓΛΩΣΣΙΚΑ ΣΧΟΛΙΑ44

ΝΟΗΜΑΤΙΚΗ ΑΠΟΔΟΣΗ ΤΟΥ ΚΕΙΜΕΝΟΥ33Ο ρήτορας στην προσπάθειά του να παρηγορήσει τους συγγενείς των νεκρών λέειότι αυτοί (οι συγγενείς) πρέπει να θεωρούν ευτυχισμένους αυτούς που προτίμησαν(δηλαδή τους προκείμενους νεκρούς) τον όμορφο θάνατο από πίστη στα ωραι-ότερα και σπουδαιότερα αγαθά παρά τον θάνατο που έρχεται μόνος του Αυτοίοι νεκροί κέρδισαν την αιώνια μνήμη και αξιοζήλευτες τιμές και ενώ ήταν θνητοίκέρδισαν την αθανασία χάρη στην αρετή τους Αυτός εξάλλου είναι ο λόγος πουθάβονται με δημόσια δαπάνη και απολαμβάνουν τιμές ισάξιες με αυτές των αθα-νάτων Κλείνοντας ο ρήτορας καλοτυχίζει τους νεκρούς για τον τρόπο που πέ-θαναν και τους ζηλεύει ακόμη θεωρεί περισσότερο άξιους για ζωή εκείνους πουαν και θνητοί λόγω της αρετής τους άφησαν μνημεία αθάνατα

οἵτινες ἐπειδὴ ἔτυχον θνητῶν σωμάτων διὰ τὴν ἀρετὴν αὑτῶν κατέλιπον ἀθά-

νατον μνήμην

γιατί αυτοί1 αφού6 έλαβαν θνητά σώματα λόγω της γενναιότητάς τους άφησαν

πίσω μνήμη αθάνατη

6 Πιο ελεύθερα αν και είχαν θνητά σώματα



(= τελειώνω) τελευτῶ τὸν βίον =(για ανθρώπους) πεθαίνω

ἐπιτρέψαντες μτχ ενεργ αορ (ονομπληθ αρσ γένους) του ρήμ ἐπιτρέπω(= εμπιστεύομαι αναθέτω)

αὑτῶν (και ἑαυτῶν) αυτοπαθητική α-ντων γacute προσ αρσ γένους (γεν πληθ)

οὐκ ἐπιτρέψαντες περὶ αὑτῶν τῇ τύχῃ= χωρίς να εμπιστευτούν τους εαυτούςτους στην τύχη

ἀναμείναντες μτχ ενεργ αορ (ονομπληθ αρσ γένους) του ρήμ ἀναμένω(= αναμένω προσμένω υπομένω υπο-φέρω)

αὐτόματον επίθ βacute κλ αρσ γένους(αιτιατ εν) ὁ αὐτόματος ἡ αὐτόματοςκαι ἡ αὐτομάτη τὸ αὐτόματον (= αυτόςπου ενεργεί ή γίνεται αυτόματα αυ-θόρμητος) ὁ αὐτόματος θάνατος= ο φυσικός θάνατος

ἐκλεξάμενοι μτχ αορ μφ (ονομπληθ αρσ γένους) του ρήμ ἐκλέγομαι(= εκλέγω επιλέγω διαλέγω προτιμώ)

κάλλιστον επίθ βacute κλ (υπερθ βαθ-μού) αρσ γένους (αιτιατ εν) ὁ κάλλι-στος ἡ καλλίστη τὸ κάλλιστον

καὶ γάρ τοι = και πραγματικά και γιrsquoαυτό βέβαια

ἀγήρατοι επίθ βacute κλ θηλ γένους (ο-νομ πληθ) ὁ ἀγήρατος ἡ ἀγήρατοςτὸ ἀγήρατον (= αγέραστος αιώνιος)

ζηλωταί επίθ βacute κλ θηλ γένους (ο-νομ πληθ) ὁ ζηλωτός ἡ ζηλωτὴ και ἡζηλωτός τὸ ζηλωτὸν (= αξιοθαύμα-στος αξιοζήλευτος)

πάντων αόριστη αντων αρσ γένους(γεν πληθ) πᾶς πᾶσα πᾶν (= καθέ-νας [στον πληθ] όλοι)

οἵ αναφορική αντων αρσ γένους(ονομ πληθ) ὅς ἥ ὃ (= ο οποίος που)

πενθοῦνται οριστ ενεστ μφ (γacute πληθ)του συνηρ ρήμ πενθέομαι -οῦμαι (= εί-μαι αντικείμενο πένθους θρηνούμαι)

ὑμνοῦνται οριστ ενεστ μφ (γacute πληθ)του συνηρ ρήμ ὑμνέομαι -οῦμαι(= υμνούμαι εξυμνούμαι)

διὰ τὴν ἀρετὴν = εξυμνούνται λόγωτης ανδρείας λόγω της γενναιότητας

θάπτονται οριστ ενεστ μφ (γacute πληθ)του ρήμ θάπτομαι (= θάβομαι εντα-φιάζομαι)

δημοσίᾳ δοτ ως επίρρ (= με δημόσιαφροντίδα)

ἀγῶνες ουσ γacute κλ αρσ γένους (ονομπληθ) ὁ ἀγὼν (= αγώνας συναγωνι-σμός άμιλλα στο θέατρο ή στη μάχηγια το βραβείο)

τίθενται οριστ ενεστ μφ (γacute πληθ)του ρήμ τίθεμαι (= τοποθετούμαι ρί-χνομαι)

ῥώμη ἡ ουσ αacute κλ (= σωματική δύνα-μη ευρωστία ανδρεία τόλμη θάρρος)

τοὺς τετελευτηκότας μτχ ενεργ πα-ρακ (αιτιατ πληθ ndash αρσ ) του συνηρρήμ τελευτάω -ῶ

τιμᾶσθαι απρμφ ενεστ μφ του συ-νηρ ρήμ τιμάομαι -ῶμαι (= απολαμ-βάνω τιμή σεβασμό [+ δοτ του μέσου]με τιμούν με διάφορες υλικές ή ηθικέςπροσφορές)

μακαρίζω οριστ ενεργ ενεστ (αacute εν)του ρήμ μακαρίζω (= καλοτυχίζω κά-ποιον για κάτι)

ζηλῶ οριστ ενεργ ενεστ (αacute εν) τουσυνηρ ρήμ ζηλόω -ῶ (= μακαρίζωmiddot ζη-λεύω κάποιον για κάτι)

οἶμαι οριστ ενεστ μφ (αacute εν) τουρήμ οἴομαι και οἶμαι (= [+ ειδ απρμφ]νομίζω θεωρώ)

κρεῖττον επίθ γacute κλ (συγκρ βαθμού)



ουδ γένους (ονομ εν) ὁἡ κρείτ-τ(σσ)ων τὸ κρεῖττ(σσ)ον (= ανώτεροςισχυρότερος) ΘΕΤ ὁ ἀγαθός ἡ ἀγα-θή τὸ ἀγαθόν ΥΠΕΡΘ ὁ κράτιστος ἡκρατίστη τὸ κράτιστον κρεῖττονεἶναι απρμφ ενεστ της απρόσ έκ-φρασης κρεῖττόν ἐστι

γενέσθαι απρμφ μέσου αορ βacute τουρήμ γίγνομαι (= λαμβάνω ύπαρξηγεννιέμαι γίνομαι)

ἔτυχον οριστ ενεργ αορ βacute (γacute πληθ)του ρήμ τυγχάνω (= βρίσκω πετυχαί-νω παίρνω αποκτώ)

ἀθάνατον επίθ βacute κλ θηλ γένους (αι-τιατ εν) ὁἡ ἀθάνατος τὸ ἀθάνατον

κατέλιπον οριστ ενεργ αορ βacute (γacuteπληθ) του ρήμ καταλείπω (= αφήνωαφήνω κληρονομιά κληροδοτώ)

ΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΡΗΜΑΤΙΚΩΝ ΤΥΠΩΝ55Α ΧΡΟΝΙΚΕΣἡγεῖσθαι ἡγεῖσθαι ἡγήσεσθαι ἡγήσα-σθαι ndash (παθ) ἡγηθῆναι ἡγῆσθαικινδυνεύσαντες κινδυνεύοντες κινδυ-νεύσοντες κινδυνεύσαντες κεκινδυ-νευκότεςἐτελεύτησαν τελευτῶσι(ν) ἐτελεύτωντελευτήσουσι(ν) ἐτελεύτησαν τετελευ-τήκασι(ν) ἐτετελευτήκεσανἐπιτρέψαντες ἐπιτρέποντες ἐπιτρέ-ψοντες ἐπιτρέψαντες ἐπιτετροφότεςἀναμείναντες ἀναμένοντες ἀναμε-νοῦντες ἀναμείναντες ἀναμεμενηκό-τεςἐκλεξάμενοι ἐκλεγόμενοι mdash ἐκλεξά-μενοι ἐκλελεγμένοιθάπτονται θάπτονται ἐθάπτοντο ndash(παθ βacute) ταφήσονται (παθ βacute) ἐτάφη-σαν τεθαμμένοι εἰσί(ν) τεθαμμένοιἦσαντίθενται τίθενται ἐτίθεντο θήσονταιndash (παθ) τεθήσονται ἔθεντο ndash (παθ)ἐτέθησαν τέθεινται ndash κεῖνται ἔκειντοὄντας ὄντας ἐσομένους γενομένουςγεγονόταςτετελευτηκότας τελευτῶντας τελευτή-

σοντας τελευτήσαντας τετελευτηκό-ταςτιμᾶσθαι τιμᾶσθαι τιμήσεσθαι ndash (παθ)τιμηθήσεσθαι (παθ) τιμηθῆναι τε-τιμῆσθαιμακαρίζω μακαρίζω ἐμακάριζον μα-καριῶ ἐμακάρισαζηλῶ ζηλῶ ἐζήλουν ζηλώσω ἐζήλω-σα ἐζήλωκαοἶμαι οἴομαι ndash οἶμαι ᾠόμην ndash ᾤμηνοἰήσομαι ᾠήθηνγενέσθαι γίγνεσθαι γενήσεσθαι γενέ-σθαι γεγενῆσθαι ndash γεγονέναιἔτυχον τυγχάνουσι(ν) ἐτύγχανον τεύ-ξονται ἔτυχον τετυχήκασι(ν) τετυχη-κότες ἦσανκατέλιπον καταλείπουσι(ν) κατέλειπονκαταλείψουσι(ν) κατέλιπον καταλελοί-πασι(ν) κατελελοίπεσαν

Β ΕΓΚΛΙΤΙΚΕΣ (amp ΑΠΡΜΦ ΜΤΧ)ἐτελεύτησαν ἐτελεύτησαν τελευτήσω-σι(ν) τελευτήσαιεντελευτήσειαν τελευ-τησάντωντελευτησάτωσαν (ΑΠΡΜΦτελευτῆσαι ΜΤΧ τελευτήσας τελευ-τήσασα τελευτῆσαν)



ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΣΥΝΤΑΚΤΙΚΩΝ ΟΡΩΝ66

πενθοῦνται πενθοῦνται πενθῶνταιπενθοῖντο πενθείσθωνπενθείσθωσαν(ΑΠΡΜΦ πενθεῖσθαι ΜΤΧ πενθούμε-νος πενθουμένη πενθούμενον)ὑμνοῦνται ὑμνοῦνται ὑμνῶνταιὑμνοῖντο ὑμνείσθωνὑμνείσθωσαν(ΑΠΡΜΦ ὑμνεῖσθαι ΜΤΧ ὑμνούμε-νος ὑμνουμένη ὑμνούμενον)θάπτονται θάπτονται θάπτωνται θά-πτοιντο θαπτέσθωνθαπτέσθωσαν(ΑΠΡΜΦ θάπτεσθαι ΜΤΧ θαπτόμε-νος θαπτομένη θαπτόμενον)μακαρίζω μακαρίζω μακαρίζω μακα-ρίζοιμι mdash (ΑΠΡΜΦ μακαρίζειν ΜΤΧμακαρίζων μακαρίζουσα μακαρίζον)

ζηλῶ ζηλῶ ζηλῶ ζηλοῖμιζηλοίην mdash(ΑΠΡΜΦ ζηλοῦν ΜΤΧ ζηλῶν ζη-λοῦσα ζηλοῦν)οἶμαι οἴομαι ndash οἶμαι οἴωμαι οἰοίμηνmdash(ΑΠΡΜΦ οἴεσθαι ΜΤΧ οἰόμενοςοἰομένη οἰόμενον)ἔτυχον ἔτυχον τύχωσι(ν) τύχοιεν τυ-χόντων (ΑΠΡΜΦ τυχεῖν ΜΤΧ τυχώντυχοῦσα τυχόν)κατέλιπον κατέλιπον καταλίπωσι(ν)καταλίποιεν καταλιπόντων (ΑΠΡΜΦκαταλιπεῖν ΜΤΧ καταλιπών καταλι-ποῦσα καταλιπόν)

1 Ὥστε προσήκει τούτους εὐδαιμονε-στάτους ἡγεῖσθαι κύρια πρότbull προσήκει ρήμα απρόσωπο bull ἡγεῖ-σθαι τελ απρμφ υποκ του απρόσω-που ρήμ προσήκει bull ενν ἡμᾶς υποκτου απρμφ ἡγεῖσθαι bull εὐδαιμονεστά-τους κατηγορούμ στο τούτους

2 οἵτινες ὑπὲρ μεγίστων καὶ καλλί-στων κινδυνεύσαντες οὕτω τὸν βίονἐτελεύτησαν οὐκ ἐπιτρέψαντες περὶαὑτῶν τῇ τύχῃ οὐδrsquo ἀναμείναντες τὸναὐτόματον θάνατον ἀλλrsquo ἐκλεξάμενοιτὸν κάλλιστον δευτ αναφορική αιτιο-λογική πρότ bull ἐτελεύτησαν ρήμα bull οἵτινες υποκ bull τὸν βίον αντικ bull οὕ-τω επιρρηματ προσδ τρόπου bull κινδυ-νεύσαντες συνημμένη χρονική μτχbull ὑπὲρ μεγίστων (ὑπὲρ) καλλίστωνεμπρόθ προσδ σκοπού bull (οὐκ) ἐπιτρέ-ψαντες ἀναμείναντες ἐκλεξάμενοισυνημμένες τροπικές (ή χρονικές) μτχbull περὶ αὑτῶν εμπρόθ προσδ αναφο-ράς στη μτχ (οὐκ) ἐπιτρέψαντες bull τῇ

τύχῃ αντικ της μτχ (οὐκ) ἐπιτρέψαν-τες bull τὸν θάνατον αντικ της μτχ ἀνα-μείναντες bull τὸν αὐτόματον επιθετικόςπροσδ bull τὸν κάλλιστον (ενν θάνατον)αντικ της μτχ ἐκλεξάμενοι

3 Καὶ γάρ τοι ἀγήρατοι μὲν αὐτῶν αἱμνῆμαι ζηλωταὶ δὲ ὑπὸ πάντων ἀν-θρώπων αἱ τιμαί (εἰσι) κύρια πρότ bull ενν εἰσί ρήμα bull αἱ μνῆμαι αἱ τιμαίυποκ bull ἀγήρατοι ζηλωταί κατηγο-ρούμ bull αὐτῶν γεν αντικειμενική στοαἱ μνῆμαι bull ὑπὸ ἀνθρώπων ποιητικόαίτιο στο ζηλωταὶ bull πάντων κατηγορη-ματικός προσδ

4 οἳ πενθοῦνται μὲν διὰ τὴν φύσιν ὡςθνητοί κύρια πρότ bull πενθοῦνται ρή-μα bull οἵ υποκ bull διὰ τὴν φύσιν εμπρόθπροσδ αιτίας bull ὡς θνητοί βραχυλογι-κή έκφραση αντί ὡς πενθοῦνται θνη-τοί

5 ὑμνοῦνται δὲ ὡς ἀθάνατοι διὰ τὴνἀρετήν κύρια πρότ bull ὑμνοῦνται ρήμαbull οἵ ενν υποκ του ρήμ ὑμνοῦνται



bull διὰ τὴν ἀρετήν εμπρόθ επιρρηματπροσδιορ της αιτίας (αναγκαστικό αί-τιο) στο ρήμα ὑμνοῦνται bull ὡς ἀθάνα-τοι βραχυλογική έκφραση αντί ὡςὑμνοῦνται ἀθάνατοι

6 Καὶ γάρ τοι θάπτονται δημοσίᾳ κύ-ρια πρότ bull θάπτονται ρήμα bull εννοὗτοι (= οἱ νεκροί) υποκ bull δημοσίᾳδοτική τρόπου

7 καὶ ἀγῶνες τίθενται ἐπrsquo αὐτοῖςῥώμης καὶ σοφίας καὶ πλούτου ὡςἀξίους ὄντας τοὺς ἐν τῷ πολέμῳ τετε-λευτηκότας ταῖς αὐταῖς τιμαῖς καὶτοὺς ἀθανάτους τιμᾶσθαι κύρια πρότbull τίθενται ρήμα bull ἀγῶνες υποκ bull ῥώμης σοφίας πλούτου γεν υπο-κειμενικές στο ἀγῶνες bull ἐπrsquo αὐτοῖς ε-μπρόθ προσδ σκοπού bull ὡς ὄντας αι-τιολογική μτχ (υποκειμενικής αιτιολο-γίας αιτιατική απόλυτη) bull τοὺς τετε-λευτηκότας (επιθετική μτχ) τοὺς ἀθα-νάτους υποκ της μτχ (ὡς) ὄντας καιτου απρμφ τιμᾶσθαι bull ἐν τῷ πολέμῳεμπρόθ προσδ χρόνου bull ἀξίους κατη-γορούμ στα τοὺς τετελευτηκότας τοὺς ἀθανάτους bull τιμᾶσθαι απρμφτης αναφοράς από το ἀξίους bull ταῖς τι-μαῖς δοτική (οργανική) του τρόπουστο τιμᾶσθαι bull ταῖς αὐταῖς επιθετικόςπροσδ

8 Ἐγὼ μὲν οὖν αὐτοὺς καὶ μακαρίζωτοῦ θανάτου κύρια πρότ bull μακαρίζωρήμα bull ἐγώ υποκ bull αὐτούς αντικ bull τοῦ θανάτου γενική της αιτίας

9 καὶ ζηλῶ κύρια πρότ bull ζηλῶ ρήμαbull ενν ἐγώ υποκ bull ενν αὐτούς αντικbull ενν τοῦ θανάτου γενική της αιτίας

10 καὶ μόνοις τούτοις ἀνθρώπωνοἶμαι κρεῖττον εἶναι γενέσθαι κύριαπρότ bull οἶμαι ρήμα bull ενν ἐγώ υποκ bull κρεῖττον εἶναι ειδικό απρμφ αντικ bull τούτοις δοτική προσωπική στηναπρόσωπη έκφραση κρεῖττον εἶναι bull μό-νοις κατηγορηματικός προσδ bull ἀνθρώ-πων γενική διαιρετική στο τούτοις bull γε-νέσθαι τελικό απρμφ υποκ της απρό-σωπης έκφρασης κρεῖττον εἶναι

11 οἵτινες ἀθάνατον μνήμην διὰ τὴνἀρετὴν αὑτῶν κατέλιπον δευτ ανα-φορική αιτιολογική πρότ bull κατέλιπονρήμα bull οἵτινες υποκ bull μνήμην αντικbull ἀθάνατον επιθετικός προσδ bull διὰτὴν ἀρετήν εμπρόθ προσδιορ της αι-τίας στο κατέλιπον bull αὑτῶν γενικήκτητική

12 ἐπειδὴ θνητῶν σωμάτων ἔτυχονδευτ αιτιολογική πρότ bull ἔτυχον ρήμαbull ενν οὗτοι υποκ bull σωμάτων αντικ bull θνητῶν επιθετικός προσδ

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ771 Ποιοι αξίζουν σύμφωνα με το κείμενο να θεωρούνται πραγματικά ευδαί-

μονες και γιατί Αυτοί που αγωνίζονται με γενναιότητα για την ελευθερία το μεγαλείο και την

τιμή της πατρίδας και θυσιάζονται για τα μέγιστα και κάλλιστα ιδανικά είναι άξιοικατά τον ρήτορα να θεωρούνται πραγματικά ευδαίμονες Και δεν έχει άδικοαφού οι ήρωες νεκροί με το να μην εμπιστεύονται τους εαυτούς τους στην τύχημε το να μην περιμένουν τον φυσικό θάνατο αλλά με το να επιλέγουν τον ωραι-



ότερο αυτόν δηλαδή που προέρχεται από τον αγώνα για την πατρίδα καταφέρ-νουν να αντέξουν στη φθορά του χρόνου να κερδίσουν την αιωνιότητα να εξα-σφαλίσουν την υστεροφημία να υμνούνται ως αθάνατοι να απολαμβάνουν τιμέςίδιες με αυτές των αθανάτων να κάνουν τους ζωντανούς να τους καλοτυχίζουνκαι να τους ζηλεύουν

2 Για ποιους λόγους οι νεκροί πολεμιστές της πόλης θεωρούνται άξιοι ιδιαίτε-ρων τιμώνΟι νεκροί πολεμιστές της πόλης οι νεκροί ήρωες αυτοί που με γενναιότητα και

αυτοθυσία αγωνίστηκαν για τα μέγιστα και κάλλιστα ιδανικά αυτοί που με τηναρετή τους κατάφεραν να αναιρέσουν τη φυσική αντίθεση θνητὸς ndash ἀθάνατος θά-πτονται με δημόσια φροντίδα και τιμώνται με αγώνες δύναμης σοφίας και πλού-του Η απόδοση αυτών των ιδιαίτερων τιμών οφείλεται στο γεγονός ότι η προ-σφορά τους θεωρείται εξέχουσας σημασίας Η παλικαριά η αυτοθυσία και οηρωικός θάνατός τους στο πεδίο της μάχης δεν τους κατατάσσουν μόνο στη χο-ρεία των ηρώων και των αθανάτων αλλά και τους καθιστούν άξιους να τιμώνταιμε τις ίδιες τιμές που τιμώνται και οι αθάνατοι θεοί Προεκτείνοντας θα λέγαμεπως με την ποιότητα της προσφοράς τους δεν εξασφαλίζουν μόνο την υστεροφη-μία και την αθανασία για τους εαυτούς τους γίνονται επίσης πρότυπα μίμησης γιατις επερχόμενες γενιές και δοξάζουν την πόλη της οποίας ήταν πολίτες

3 οἳ πενθοῦνται μὲν διὰ τὴν φύσιν ὡς θνητοί ὑμνοῦνται δὲ ὡς ἀθάνατοι διὰ τὴνἀρετήν Να σχολιάσετε τη χρήση του σχήματος της αντίθεσης στο απόσπασμαΟι νεκροί πολεμιστές ως απλοί άνθρωποι έχουν θνητὴν φύσιν γιrsquo αυτό και εί-

ναι αντικείμενο πένθους Οι νεκροί όμως ήρωες πολεμιστές αυτοί που έπεσαν στοπεδίο της μάχης πολεμώντας για τα μέγιστα και κάλλιστα ιδανικά διέθεταν καικάτι επιπλέον κάτι που διαφοροποιεί τους ανθρώπους ἀρετήν γενναιότητα πα-λικαριά Χάρη σrsquo αυτήν κατάφεραν να αντιμετωπίσουν τη φθοροποιό δύναμη τουχρόνου να συμβιβάσουν κάτι που εκ φύσεως δείχνει ασυμβίβαστο δηλαδή η συ-νύπαρξη του θνητού με το αθάνατο να ανατρέψουν και να ακυρώσουν τη φυσικήαντίθεση θνητὸς ndash ἀθάνατος και να μετατρέψουν το πένθος σε ύμνο

4 Σε ποιες περιπτώσεις και με ποιες εκδηλώσεις τιμώνται στις μέρες μας όσοι θυ-σιάζονται για την πατρίδα Ποιες ομοιότητες και διαφορές διακρίνετε σεσχέση με όσα αναφέρονται στο κείμενοΠαρά το γεγονός ότι ζούμε σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από τη ρευ-

στότητα των αξιών τη θεοποίηση του χρήματος και την έμφαση στα υλικάαγαθά η θυσία για την πατρίδα εξακολουθεί να θεωρείται υπέρτατο χρέος τουανθρώπου να αναγνωρίζεται και να τιμάται Μπορεί βέβαια οι αποδιδόμενες τι-μές να μην είναι οι πρέπουσες να είναι δηλαδή υποδεέστερες της προσφοράς τωνηρώων όμως το μέγεθος και η αξία της προσφοράς τους κατά βάθος από κανέ-ναν δεν αμφισβητείται Είναι δυνατόν για παράδειγμα να αμφισβητήσει κανείς



ΑΠΑΝΤΗΣΗ ΣΤΗΝ ΑΣΚΗΣΗ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ11

τα κίνητρα και τη σπουδαιότητα του αγώνα και της θυσίας των αγωνιστών τουέπους της Αλβανίας ή να μην αναγνωρίσει την προσφορά προς την πατρίδα τουσμηναγού Κωνσταντίνου Ηλιάκη ο οποίος σκοτώθηκε τον Μάη του 2006 στηνπροσπάθειά του να αναχαιτίσει τουρκικό μαχητικό που είχε παραβιάσει τον ελ-ληνικό εναέριο χώρο

Οι εκδηλώσεις τιμής γιrsquo αυτούς που θυσιάζονται για την πατρίδα είναι πολ-λές και ποικίλες ταφή με δημόσια δαπάνη πάνδημες τελετές ομιλίες εθνικές επέ-τειοι παρελάσεις καταθέσεις στεφάνων σχολικές γιορτές θεατρικές παραστά-σεις στήσιμο ανδριάντων και μνημείων δοξολογίες παρασημοφορήσειςαπονομή μεταλλίου αρετής και αυτοθυσίας (στον Κ Ηλιάκη για παράδειγμα ηΑκαδημία Αθηνών απένειμε το αργυρό μετάλλιο αρετής και αυτοθυσίας) κτλ

Από ότι φαίνεται ορισμένες από τις εκδηλώσεις τιμής που αναφέρονται στοκείμενο (ταφή με δημόσια φροντίδα πάνδημες τελετές) συνηθίζονται και σήμεραΕκείνο που δεν είναι δυνατό να εξακριβωθεί και να συγκριθεί είναι το κατά πόσοη συμμετοχή σrsquo αυτές ήταν αποτέλεσμα συνειδητής επιλογής και πίστης ή εθιμο-τυπικής διαδικασίας ίσως και περιέργειας

B´ MEΡΟΣΛεξιλογικά mdash Ετυμολογικά

(Επανάληψη μέρους της θεωρίας της Αacute τάξης)

Να συμπληρώσετε την τρίτη στήλη με τις κατάλληλες λέξεις της αε και ναγράψετε στην τέταρτη στήλη όπου χρειάζεται τι δηλώνουν

Ουσιαστικά παράγωγα από ρήματα

πρωτότυπη παραγωγική παράγωγη δηλώνει λέξη κατάληξη λέξηγίγνομαι -εὺς ὁ γο-νεὺς πρόσωπο που ενεργεί(θ γεν-) -σις ἡ γένε-σις ενέργεια ἡγέομαι -της ὁ ἡγέ-της πρόσωπο που ενεργεί ἡγοῦμαι -μὼν ὁ ἡγε-μὼν πρόσωπο που ενεργεί θάπτω -ὴ ἡ ταφ-ὴ ενέργεια



τίθημι (θ θε-) -σις ἡ θέ-σις κατάσταση τιμάω τιμῶ -τὴς ὁ τιμη-τὴς πρόσωπο που ενεργεί

-σις ἡ τίμη-σις ενέργεια -μα τὸ τίμη-μα αποτέλεσμα ενέργειας

τρέπω (θ τροπ-) -ὴ ἡ τροπ-ὴ ενέργεια -ος ὁ τρόπ-ος ενέργεια

τυγχάνω -η ἡ τύχ-η κατάσταση (θ τυχ-)φύω -σις ἡ φύ-σις κατάσταση

1 Να γράψετε ουσιαστικά της αε παράγωγα των ρ μένω ἐκλέγω και ποιῶ και νατα εντάξετε σε κατηγορίες ανάλογα με αυτό που δηλώνουν

πρόσωπο ενέργεια κατάσταση αποτέλεσμα που ενεργεί ενέργειας

μένω μονὴ ἐκλέγω ἐκλέκτωρ ἐκλογεὺς ἐκλογὴ ποιῶ ποιητὴς ποίησις ποίημα

2 Να σχηματίσετε σύνθετα της αε με τις λέξεις που δίνονταιαὐτὸς + τέλος ὁ αὐτοτελὴςαὐτὸς + χεὶρ ὁ αὐτόχειρ (= αυτός που κάνει κάτι με τα ίδια

του τα χέρια αυτός που αυτοκτονεί)αὐτὸς + σχέδιος ὁ αὐτοσχέδιοςαὐτὸς + ὁράω ὁρῶ ὁ αὐτόπτης (πβ νε ο αυτόπτης μάρτυρας) (θ μέλλ ὀπ-)

3 Για καθένα από τα παρακάτω ουσιαστικά της νε να βρείτε έναν ετυμολογικάσυγγενή ρηματικό τύπο από το κείμενο της Ενότητας θήκη τίθενταικατάλοιπο κατέλιπονδυστυχία ἔτυχον τύχῃεπιτροπή ἐπιτρέψαντεςγενεά γενέσθαιουσία ὄντας εἶναικατάλογος ἐκλεξάμενοιενταφιασμός θάπτονται

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ22



4 Να γράψετε ουσιαστικά και επίθετα της νε ομόρριζα των ρημάτων που δί-νονται

ρήμα ουσιαστικό επίθετο προστίθημι (= προσθέτω) προσθήκη πρόσθεση πρόσθετος προσθετικός παρατίθημι (= παραθέτω) παράθεση παράθεμα παραθετικός ἀνατρέπω ανατροπή ανατροπέας ανατρεπτικός ὑποτιμάω -ῶ υποτίμηση υποτιμητικός ἐκλέγω εκλέκτορας εκλογή εκλεκτός εκλεκτικός

εκλόγιμος πάρειμι παρουσία παρών

Γ´ MEΡΟΣΓραμματική mdash Σύνταξη

Γ2 Σύνταξη

Ποιες μετοχές του κειμένου της Ενότητας έχουν επιρρηματική σημασίαbull κινδυνεύσαντες χρονική μτχ σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού του χρό-

νου στο ρήμα ἐτελεύτησανbull ἐπιτρέψαντες ndash ἀναμείναντες ndash ἐκλεξάμενοι τροπικές μτχ σε θέση επεξήγη-

σης στον επιρρηματικό προσδιορισμό του τρόπου οὕτωbull (ὡς) ὄντας αιτιολογική μτχ σε θέση επιρρηματικού προσδιορισμού της αιτίας

στο ρήμα τίθενται

Στην ακόλουθη φράση να εντοπίσετε το επίρρημα και να βρείτε τι δηλώνειοὕτω τὸν βίον ἐτελεύτησανοὕτω επιρρηματικός προσδιορισμός του τρόπου στο ρήμα ἐτελεύτησαν

ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΣΤΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΘΕΩΡΙΑΣΤΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ11



7 Το επίθετο ἄφθονος σχηματίζει και ανώμαλα παραθετικά ἀφθονέστερος ἀφθονέστατος

1 Να γράψετε τους τύπους των επιθέτων που ζητούνται στις παρενθέσεις συνήθης (ονομ πληθ ουδ συγκρ) συνηθέστεραεὐδαίμων (αιτ εν ουδ υπερθ) εὐδαιμονέστατονσαφὴς (δοτ εν αρσ υπερθ) σαφεστάτῳὑψηλὸς (ονομ πληθ θηλ συγκρ) ὑψηλότεραιἐλεήμων (αιτ πληθ αρσ συγκρ) ἐλεημονεστέρους

2 Να μεταφέρετε τα επίθετα στον συγκριτικό βαθμό στο γένος στον αριθμό καιστην πτώση όπου βρίσκονται βέβαιον (αρσ) ἄξιοι δεινούς ἀφθόνων (ουδ)νέανβέβαιον βεβαιότερον ἄξιοι ἀξιώτεροι δεινοὺς δεινοτέρους ἀφθόνων ἀφθονωτέρων7 νέαν νεωτέραν

3 Να συμπληρώσετε τις φράσεις με τους κατάλληλους τύπους συγκριτικού καιυπερθετικού βαθμού

συγκριτικός υπερθετικόςτοῦ (καλὸς) καλλίονος καλλίστου νεανίουτῇ (μεγάλη) μείζονι μεγίστῃ ἐλπίδιτὸν (κακὸς) κακίονακακίω κάκιστον διδάσκαλον

χείροναχείρω χείριστονοἱ (πολὺς) πλείονεςπλείους πλεῖστοι πολῖταιτὰς (ὀλίγη) μείοναςμείους ὀλιγίστας τιμὰς

4 Να βρείτε τις πλάγιες πτώσεις που λειτουργούν ως επιρρηματικοί προσδιορι-σμοί και να δηλώσετε την επιρρηματική σχέση που εκφράζουν α Ἡ μὲν μήτηρ ἀπῆλθε Κῦρος δὲ κατέμενε καὶ αὐτοῦ ἐτρέφετοβ Ἕκτῳ δὲ ἔτει Σαμίοις καὶ Μιλησίοις πόλεμος ἐγένετο περὶ Πριήνηςγ Τοσαύτῃ σπουδῇ καὶ προθυμίᾳ τότrsquo ἐχώρουνδ Τί (= γιατί) τηνικάδε ἀφῖξαι (= έχεις έρθει τόσο νωρίς) ὦ Κρίτωνα αὐτοῦ γενική που δηλώνει τόπο προσδιορίζει το ρήμα ἐτρέφετοβ ἔτει δοτική που δηλώνει τον χρόνο προσδιορίζει το ρήμα ἐγένετογ σπουδῇ ndash προθυμίᾳ δοτικές που δηλώνουν τον τρόπο προσδιορίζουν το

ρήμα ἐχώρουνδ τί αιτιατική που δηλώνει την αιτία προσδιορίζει το ρήμα ἀφῖξαι (οριστ πα-

ρακ)



[Μετάφραση των παραδειγμάτων στη νέα ελληνικήα Η μητέρα του (Κύρου) έφυγε ενώ ο ίδιος (ο Κύρος) παρέμεινε και ανατρεφόταν εκείβ Τον έκτο χρόνο (μετά από έξι χρόνια) κηρύχτηκε πόλεμος ανάμεσα στους Σαμίους και

στους Μιλησίους για την Πριήνη γ Με τόση βιασύνη και προθυμία τότε προχωρούσανδ Γιατί Κρίτωνα έχεις έρθει τόσο νωρίς]

5 Να βρείτε τους επιρρηματικούς προσδιορισμούς των παρακάτω προτάσεωνκαι να δηλώσετε την επιρρηματική σχέση που εκφράζουν α Προστάται ὑμεῖς ἑβδομήκοντα ἔτη καὶ τρία τῶν Ἑλλήνων ἐγένεσθεβ Ἡ κτῆσις πιστῶν φίλων ἐστὶν οὐδαμῶς σὺν τῇ βίᾳ ἀλλὰ μᾶλλον σὺν τῇ εὐερ-

γεσίᾳγ Παρὰ ταύτην τὴν πόλιν ἦν πυραμὶς λιθίνη τὸ μὲν εὖρος ἑνὸς πλέθρου τὸ δὲ

ὕψος δύο πλέθρωνδ Ἀκούσαντες ταῦτα οἱ ἔφοροι ἔπεμψαν πρὸς Δερκυλίδαν καὶ ἐκέλευον

αὐτὸν διαβαίνειν σὺν τῷ στρατεύματι ἐπὶ Καρίανε Ἐν τῷ αὐτῷ θέρει μετὰ τὴν Λέσβου ἅλωσιν Ἀθηναῖοι Νικίου στρατηγοῦντος

ἐστράτευσαν ἐπὶ Μινῴαν τὴν νῆσονα ἔτη αιτιατική σε θέση επιρρηματ προσδιορ που δηλώνει τον χρόνο προσ-

διορίζει το ρήμα ἐγένεσθεβ οὐδαμῶς επιρρηματικός προσδιορ του τρόπου στο ρήμα ἐστίν

σὺν τῇ βίᾳ ndash σὺν τῇ εὐεργεσίᾳ εμπρόθ επιρρηματ προσδιορ του τρόπουστο ρήμα ἐστίνμᾶλλον επιρρηματ προσδιορ του ποσού στο ρήμα ἐστίν

γ παρὰ τὴν πόλιν εμπρόθ επιρρηματ προσδιορ του τόπου (πιο συγκεκρι-μένα δηλώνει το πλησίον) στο ρήμα ἦντὸ εὖρος ndash τὸ ὕψος αιτιατικές σε θέση επιρρηματ προσδιορ που δηλώνουντην αναφορά προσδιορίζουν το ρήμα ἦν

δ ἀκούσαντες χρονική μτχ σε θέση επιρρηματ προσδιορ του χρόνου στορήμα ἔπεμψανπρὸς Δερκυλίδαν εμπρόθ επιρρηματ προσδιορ του τόπου (πιο συγκεκρι-μένα δηλώνει κατεύθυνση σε πρόσωπο) προσδιορίζει το ρήμα ἔπεμψανσὺν τῷ στρατεύματι εμπρόθ επιρρηματ προσδιορ της συνοδείας στοαπρμφ διαβαίνεινἐπὶ Καρίαν εμπρόθ επιρρηματ προσδιορ του τόπου (πιο συγκεκριμένα δη-λώνει [σκόπιμη εχθρική] κατεύθυνση) προσδιορίζει το απρμφ διαβαίνειν

ε ἐν τῷ θέρει εμπρόθ επιρρηματ προσδιορ του χρόνου στο ρήμα ἐστρά-τευσανμετὰ τὴν ἅλωσιν εμπρόθ επιρρηματ προσδιορ του χρόνου στο ρήμαἐστράτευσανστρατηγοῦντος χρονική μτχ σε θέση επιρρηματ προσδιορ του χρόνου στορήμα ἐστράτευσαν




ἐπὶ Μινῴαν εμπρόθ επιρρηματ προσδιορ που δηλώνει εχθρική κατεύ-θυνση προσδιορίζει το ρήμα ἐστράτευσαν

[Μετάφραση των παραδειγμάτων στη νέα ελληνικήα Εσείς υπήρξατε ηγεμόνες των Ελλήνων για εβδομήντα τρία χρόνιαβ Η απόκτηση πιστών φίλων σε καμία περίπτωση δε γίνεται με τη βία αλλά μάλλον με την

ευεργεσίαγ Κοντά σrsquo αυτή την πόλη υπήρχε μία πυραμίδα από πέτρα ένα πλέθρο στο πλάτος και

δύο πλέθρα στο ύψοςδ Οι έφοροι όταν άκουσαν αυτά έστειλαν απεσταλμένους στον Δερκυλίδα και τον διέ-

ταξαν να περάσει με το στράτευμά του στην Καρίαε Το ίδιο θέρος μετά την άλωση της Λέσβου οι Αθηναίοι με στρατηγό τον Νικία εκστρά-

τευσαν εναντίον του νησιού Μινώα]

Δacute MEΡΟΣ

Το παράθεμα από τον Θουκυδίδη

Ερμηνευτικά σχόλια και στοιχεία Όταν μία πόλη βρίσκεται στο σύνολό της σε ακμή έχει τη δυνατότητα να

προσφέρει τις υπηρεσίες και τα αγαθά της σε κάθε πολίτη Έτσι συμβάλ-λει στη βελτίωση της ζωής των πολιτών και απομακρύνει τον κίνδυνο κοι-νωνικών εντάσεων συγκρούσεων και αναταραχών Αντίθετα όταν βρί-σκεται σε μαρασμό και δυστυχία αδυνατεί να ωφελήσει τους πολίτες τηςέστω κι αν κάποια μεμονωμένα άτομα ευημερούν

Με αυτή τη σκέψη ο ιστορικός θέλει να υπογραμμίσει τη μεγάλη σημα-σία που έχει για το άτομο και την πόλη να επιδιώκεται η ευημερία της πό-λης συνολικά Την ορθότητα της σκέψης του έρχεται να επιβεβαιώσει τοακόλουθο παράδειγμα αν το δημόσιο ταμείο είναι γεμάτο και γίνεται σω-στή διαχείριση τότε όλοι οι πολίτες ωφελούνται οι μισθοί και οι συντάξειςικανοποιούν η υγεία η πρόνοια και η παιδεία δεν υποχρηματοδοτούνταικατασκευάζονται έργα υποδομής κτλ Αντίθετα με άδειο το δημόσιο ταμείοκαι με γεμάτες τις τσέπες κάποιων και λίγων όλα τα προηγούμενα δεν υφί-στανται τουναντίον υπάρχει εκμετάλλευση κοινωνική ανισότητα και αδι-κία οι διαμαρτυρίες και οι διαδηλώσεις φουντώνουν το σύνολο δεν είναιευχαριστημένο κτλ


Eacute MEΡΟΣEπεξεργασία παράλληλου κειμένου

Πρώτα πρώτα με αντάλλαγμα μικρό χρόνο της ζωής τους αφήνουν για πολύχρόνο και για πάντα αγέραστη δόξα μέσα στην οποία τα παιδιά τους θα ανα-τραφούν έχοντας ένα φημισμένο όνομα και οι γονείς τους θα γηροκομηθούν απο-λαμβάνοντας τον γενικό θαυμασμό έχοντας για παρηγοριά στο πένθος τους τηδόξα αυτών Έπειτα χωρίς να δοκιμάζονται από αρρώστιες στο σώμα και δίχωςνα έχουν λύπες στην ψυχή όπως αυτές που έχουν οι ζωντανοί με όσα τους έχουνσυμβεί απολαμβάνουν τις καθιερωμένες τιμές με μεγάλη τιμή και πολλή δόξαΓιατί πώς δεν πρέπει να θεωρούνται ευδαίμονες αυτοί τους οποίους θάβει όλη ηπατρίδα με δημόσια φροντίδα που απολαμβάνουν μόνο αυτοί επαίνους απόόλους τους ανθρώπους που τους αγαπούν όχι μόνο οι συγγενείς και οι συμπολί-τες τους αλλά και όλος ο τόπος που πρέπει να ονομάζουμε Ελλάδα και που στοπένθος τους έχει συμμετάσχει το μεγαλύτερο μέρος της οικουμένης

1 Σύμφωνα με το παραπάνω παράλληλο κείμενο ποιο κέρδος αποκομίζουν οιπεσόντες στο πεδίο της μάχηςΤο κέρδος των πεσόντων στο πεδίο της μάχης είναι πολλαπλό Πρώτα απrsquo όλα

αφήνουν για πάντα δόξα αγέραστη η οποία θα είναι επωφελής για τα παιδιά και τουςγονείς τους Στη συνέχεια απολαμβάνουν τις καθιερωμένες τιμές με μεγάλη τιμή καιπολλή δόξα χωρίς να προσβάλλονται από σωματικές αρρώστιες και δίχως να γεύο-νται λύπες Τέλος η πατρίδα τούς θάβει με δημόσια φροντίδα είναι οι μόνοι που απο-λαμβάνουν κοινούς επαίνους τους ποθεί ολόκληρη η Ελλάδα και στο πένθος τουςέχει συμμετάσχει ολόκληρη σχεδόν η οικουμένη συνεπώς θεωρούνται ευδαίμονες

2 Τόσο το παραπάνω απόσπασμα όσο και το κείμενο της Ενότητας ανήκουν σεεπιτάφιους λόγους Ποιες θεματικές και υφολογικές ομοιότητες εντοπίζετεανάμεσα στα δύο αποσπάσματαα Θεματικές ομοιότητες

bull κερδίζουν αγέραστη δόξα bull απολαμβάνουν τις καθιερωμένες τιμέςbull θάπτονται με δημόσια bull αξίζει να θεωρούνται ευτυχισμένοι

φροντίδα β Υφολογικές ομοιότητες

bull χρήση επιθέτων bull αξιοθαύμαστη σύνδεση αντίθετων εννοιών





bull ΕΝΟΤΗΤΑ 1 Η Ελένη και η καταστροφή της ΤροίαςΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 9

Βacute ΜΕΡΟΣ Επανάληψη ύλης Ετυμολογίας Βacute Γυμνασίου 17

Γacute ΜΕΡΟΣ Επανάληψη ύλης Γραμματικής ndash Σύνταξης Βacute Γυμνασίου 19



bull ΕΝΟΤΗΤΑ 2 Θυσία για την πατρίδαΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 28



Δacute ΜΕΡΟΣ Το παράθεμα από τον Θουκυδίδη 41


bull ΕΝΟΤΗΤΑ 3 Η κατοχή της εξουσίας δεν εγγυάται την ευτυχίαΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 43



Δacute ΜΕΡΟΣ Το παράθεμα από τον Σοφοκλή 58


bull ΕΝΟΤΗΤΑ 4 Τα πλεονεκτήματα της ειρήνηςΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 60





bull ΕΝΟΤΗΤΑ 5 Η ισονομία των πολιτών εγγύηση της δημοκρατίαςΑacute ΜΕΡΟΣ Εισαγωγικά ndash Κείμενο ndash Μετάφραση ndash Γλωσσικά σχόλια 80



Δacute ΜΕΡΟΣ Το παράθεμα από τον Δημοσθένη 95


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

CS 001-008Layout 1 122008 1022 AM Page 5
































CS 001-008Layout 1 122008 1022 AM Page 6










CS 001-008Layout 1 122008 1022 AM Page 7

CS 001-008Layout 1 122008 1022 AM Page 8











1ΕΝΟΤΗΤΑ1

11

































































































































νετε)




































σοχή τους)


































Δacute MEΡΟΣ




































2ΕΝΟΤΗΤΑ2

11






τούς
























































































































































Γ2 Σύνταξη

















ρακ)
























Δacute MEΡΟΣ

















































CS 001-008Layout 1 122008 1022 AM Page 6










CS 001-008Layout 1 122008 1022 AM Page 7

CS 001-008Layout 1 122008 1022 AM Page 8











1ΕΝΟΤΗΤΑ1

11

































































































































νετε)




































σοχή τους)


































Δacute MEΡΟΣ




































2ΕΝΟΤΗΤΑ2

11






τούς
























































































































































Γ2 Σύνταξη

















ρακ)
























Δacute MEΡΟΣ



























CS 001-008Layout 1 122008 1022 AM Page 7

CS 001-008Layout 1 122008 1022 AM Page 8











1ΕΝΟΤΗΤΑ1

11

































































































































νετε)




































σοχή τους)


































Δacute MEΡΟΣ




































2ΕΝΟΤΗΤΑ2

11






τούς
























































































































































Γ2 Σύνταξη

















ρακ)
























Δacute MEΡΟΣ


















CS 001-008Layout 1 122008 1022 AM Page 8











1ΕΝΟΤΗΤΑ1

11

































































































































νετε)




































σοχή τους)


































Δacute MEΡΟΣ




































2ΕΝΟΤΗΤΑ2

11






τούς
























































































































































Γ2 Σύνταξη

















ρακ)
























Δacute MEΡΟΣ




























1ΕΝΟΤΗΤΑ1

11

































































































































νετε)




































σοχή τους)


































Δacute MEΡΟΣ




































2ΕΝΟΤΗΤΑ2

11






τούς
























































































































































Γ2 Σύνταξη

















ρακ)
























Δacute MEΡΟΣ















































































































































νετε)




































σοχή τους)


































Δacute MEΡΟΣ




































2ΕΝΟΤΗΤΑ2

11






τούς
























































































































































Γ2 Σύνταξη

















ρακ)
























Δacute MEΡΟΣ



















































σοχή τους)


































Δacute MEΡΟΣ




































2ΕΝΟΤΗΤΑ2

11






τούς
























































































































































Γ2 Σύνταξη

















ρακ)
























Δacute MEΡΟΣ

















































Δacute MEΡΟΣ




































2ΕΝΟΤΗΤΑ2

11






τούς
























































































































































Γ2 Σύνταξη

















ρακ)
























Δacute MEΡΟΣ
















































2ΕΝΟΤΗΤΑ2

11






τούς
























































































































































Γ2 Σύνταξη

















ρακ)
























Δacute MEΡΟΣ








































































































































































Γ2 Σύνταξη

















ρακ)
























Δacute MEΡΟΣ



























ρακ)
























Δacute MEΡΟΣ







































Δacute MEΡΟΣ


















CS 001-008:Layout 1 · ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Η ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ...

Documents

Transcript of CS 001-008:Layout 1 · ΕΝΟΤΗΤΑ 1: Η ΕΛΕΝΗ ΚΑΙ Η ΚΑΤΑΣΤΡΟΦΗ ΤΗΣ...