Creative Collaboration€¦ · Web viewΗ καταγραφή και η ερμηνεία τους...

ΔΕΛΤΙΟ ΤΥΠΟΥ

ATHENS EQUUS 2010

ΑΝΟΙΧΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΠΤΥΞΗΑντιμετωπίζοντας την οικονομική κρίση με την ενθάρρυνση της

πολιτιστικής ευαισθητοποίησης και της συμμετοχής

22 Ιουνίου 2010Αμφιθέατρο Υπουργείο Πολιτισμού, Μπουμπουλίνας 20

Το Ανεξάρτητο Συμβούλιο Τεχνών υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού και με την ευγενική στήριξη του Υπουργείου Οικονομικών διοργάνωσε ανοιχτό επιστημονικό συνέδριο με θέμα την πολιτιστική οικονομία και ανάπτυξη και τη συμβολή της πολιτιστικής ευαισθητοποίησης στην βιωσιμότητα των καλλιτεχνών και φορέων και στην ποιότητα του παραγόμενου έργου σε μια εποχή οικονομικής κρίσης.

Στόχος του Ανεξάρτητου Συμβουλίου Τεχνών είναι να αναδείξει μοντέλα διαχείρισης, προώθησης και χρηματοδότησης στο χώρο του πολιτισμού και των τεχνών στοχεύοντας σε προτάσεις ποιοτικών αναβαθμίσεων.

Στο συνέδριο συμμετείχαν επαγγελματίες που προέρχονται από διαφορετικούς κλάδους του πολιτιστικού και καλλιτεχνικού γίγνεσθαι και της πολιτιστικής διαχείρισης, πολιτικής και των τεχνών από Ελλάδα και το εξωτερικό. Οι παρευρισκόμενοι εξέφρασαν τις απόψεις τους αναφερόμενοι στις συνθήκες τις οποίες δραστηριοποιούνται ελληνικοί και αλλοδαποί φορείς προβάλλοντας συγκριτικά στατιστικά στοιχεία και τις ανάγκες ή τα στοιχεία τα οποία καθορίζουν τη συμπεριφορά των πολιτιστικών οργανισμών και των ατόμων στους τομείς πολιτιστικής ή καλλιτεχνικής δράσης. Στις συζητήσεις που έγιναν προτάθηκαν τεχνικά πρακτικές λύσεις που σχετίζονται με την οικονομία, τη δημόσια διοίκηση και την ανάπτυξη του πολιτισμού ενθαρρύνοντας έτσι την επικοινωνία, τη συνεργασία αλλά και την αντίθεση.

Ο Παναγιώτης Neufelt, Πρόεδρος του Ανεξάρτητου Συμβουλίου Τεχνών (IARC), μεταξύ των άλλων εξέφρασε το ερώτημα “Πόσο μπορεί να αντέξει η οικονομία μιας χώρας στις εσωτερικές ή εξωγενείς πιέσεις που ασκούνται αν δεν έχει (η χώρα) οργανωμένες πολιτιστικές ή πολιτισμικά υγιείς δομές και μηχανισμούς στήριξης και ανάπτυξης;”.

Τα αποτελέσματα της συμπεριφοράς των πολιτιστικών φορέων ή των ατόμων που δραστηριοποιούνται στο χώρο των τεχνών, εκδηλώνονται ως φαινόμενα σε επίπεδο οικονομίας και διαχείρισης. Η καταγραφή και η ερμηνεία τους είναι αναγκαία. Τα αποτελέσματα είναι αναγκαία για εξειδικευμένες μετρήσεις ή αξιολογήσεις οικονομικού, διαχειριστικού και κοινωνικού ενδιαφέροντος. Με αυτό τον τρόπο στηρίζουμε την πολιτεία, τα επαγγελματικά σωματεία, τους φορείς και τους καλλιτέχνες στο δύσκολο τους έργο.

Το συνέδριο διοργάνωσε το Ανεξάρτητο Συμβούλιο Τεχνών με τη στήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και των αρμόδιων τμημάτων του και με τη συμβολή των εταιρειών iForce Communications και Vertigo (Internet Services). Χορηγός του συνεδρίου ήταν η αεροπορική εταιρεία Ciel Airlines, S.A..

Κατά την έναρξη η Γ. Γραμματέας του Ανεξάρτητου Συμβουλίου Τεχνών κυρία Όλγα Γρατσανίτη καλωσόρισε τους αξιότιμους προσκεκλημένους και τους ακροατές και ευχαρίστησε τον σπόνσορα, αυτούς που συνέβαλαν και τους συμμετέχοντες εκφράζοντας την προσδοκία η “εκδήλωση να αποτελέσει το έναυσμα για μια σειρά παρόμοιες συναντήσεις και εκδηλώσεις στο μέλλον”.

Λαμβάνοντας το λόγο η συντονίστρια της εκδήλωσης κυρία Ginger Freeman Ζαΐμη, Επιμελήτρια Καλών Τεχνών, Εκδότη και Συνεργάτης της εταιρείας iForce Communications παρουσίασε κατά σειρά αναλυτικά τους ομιλητές δίνοντας το λόγο στον κύριο Παναγιώτη Νόιφελτ, Πρόεδρο του Ανεξάρτητου Συμβουλίου Τεχνών (IARC) και Πρόεδρο και Διευθύνοντα Σύμβουλο της εταιρείας Ciel Airlines, S.A.

ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΤΗΣ ΟΜΙΛΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΝΟΙΦΕΛΤΟ κύριος Νόιφελτ, αφιερώνοντας την ομιλία του στον υιό του Chris Laurence, εξήγγειλε την έναρξη του συνεδρίου και ξεκίνησε την ομιλία του παραθέτοντας και αναλύοντας συγκριτικά την κινέζικη παροιμία που λέει “αλίμονο σε αυτόν που κοιτά το δάχτυλο που δείχνει το φεγγάρι…”. “Οι καλλιτέχνες” είπε “και οι φορείς πολλές φορές μπαίνουν σε ένα αδιέξοδο τούνελ σκέψης και αυτό γιατί αφ ενός τους καθηλώνει η πραγματικότητα και η καθημερινότητα και αφ εταίρου η σύγκρουση ανάμεσα στην ποιότητα και την οικονομία είναι αρκετά ισχυρή, τόσο που να δημιουργεί τροχοπέδη σε διαδικασίες ουσίας που αυτές όμως σχετίζονται και αφορούν καθαρά την καλλιτεχνία σε ένα πρώτο στάδιο”. Ο Πρόεδρος του IARC είπε πως “Το Ανεξάρτητο Συμβούλιο Τεχνών έχει στόχο τη βελτίωση του περιβάλλοντος των τεχνών και του πολιτισμού, ενθαρρύνοντας και προβάλλοντας νέες και καινοτόμες δομές, τάσεις και στοιχεία σχετικά με τη διαχείριση, την αγορά, την προβολή και τη χρηματοδότηση. Τα παραπάνω ως δράσεις συμβάλλουν στην κατανόηση των τομέων της πολιτιστικής πολιτικής και οικονομίας, της πολιτιστικής διαχείρισης, καλλιτεχνικής παραγωγής και του επιχειρείν, στις παρακάτω αναφερόμενες μορφές των τεχνών: Λογοτεχνία και Έντυπο, Μουσική, Χορός, Θέατρο, Λυρικό και Μουσικό Θέατρο, Εικαστικές Τέχνες, Κινηματογράφος, Φωτογραφία, Τέχνη και Τεχνολογία, Διακρατικές Σχέσεις Καλλιτεχνών και Μουσεία, Αρχαιολογικοί Χώροι, Μνημεία και Αρχαία Θέατρα (ως ανεξάρτητοι τομείς). Οι τρόποι στήριξης είναι οι εξής: καταγραφή και αξιολόγηση των αναγκών καθώς και των προβλημάτων που αφορούν στις κατηγορίες των τεχνών που υποστηρίζει, παρουσίαση πρακτικών λύσεων, τρόπων διαχείρισης και μεθόδων χρηματοδότησης, εκπαίδευση καλλιτεχνών και φορέων σχετικά με τις βασικές και εξειδικευμένες αρχές πολιτιστικής διαχείρισης, αγοράς, προώθησης και χρηματοδότησης του καλλιτεχνικού έργου και διεύρυνση του επικοινωνιακού ορίζοντα των καλλιτεχνών, των φορέων και του έργου τους, και η προβολή προτάσεων τους σε εθνικό ή διεθνές επίπεδο. Τα μέσα που χρησιμοποιούνται για τη διεξαγωγή εργασιών είναι η ενημέρωση των ενδιαφερομένων μέσα από επιστημονικά συνέδρια σε θέματα διαχείρισης, προώθησης και χρηματοδότησης, η χρήση του διαδικτύου ως μέσο εκπαίδευσης και μέσο πληροφόρησης σε στα ανάλογα θέματα, η επαφή με τοπικούς, εθνικούς, ευρωπαϊκούς και γενικά διεθνείς κρατικούς ή μη φορείς, η αξιοποίηση και η προώθηση προγραμμάτων, η συμμετοχή και διοργάνωση συνεδρίων, ημερίδων, εκδηλώσεων, παρουσιάσεων, σεμιναρίων και εκπαιδευτικών προγραμμάτων. Το IARC δεν είναι επαγγελματικό σωματείο, ως φορέας έρχεται για να στηρίξει τα σωματεία και τους φορείς προτείνοντας και παρέχοντας καθαρή πληροφόρηση και μια σειρά από εργαλεία διαχείρισης. Ο κύριος Νόιφελτ αφού ανέλυσε τα τρία βασικά μοντέλα πολιτιστικής πολιτικής και διαχείρισης δηλαδή τη Βρετανική προσέγγιση μέσα από τις δημιουργικές βιομηχανίες (creative industries), τη Γαλλική προσέγγιση μέσα από τις πολιτιστικές βιομηχανίες (cultural industries) και τη Σκανδιναβική προσέγγιση οικονομία των εμπειριών (the experience economy), μετέφερε στους ακροατές τις διεθνείς αντιλήψεις σχετικά. Μεταξύ των άλλων ανέφερε ότι “…στην Ελλάδα δεν υπάρχουν ειδικές

of 35

καταγραφές και πολλές φορές ούτε και ερμηνείες των υπαρχόντων καταγραφών που να σχετίζονται με την καθημερινή συμπεριφορά των πολιτιστικών φορέων. Γενικότερα υπάρχει μια αναξιοπιστία στα παραγόμενα στατιστικά αποτελέσματα για πολλούς λόγους μερικοί από τους οποίους είναι γιατί 1. τα στοιχεία δεν συνδέονται πολλές

of 35

φορές μεταξύ τους άρα λειτουργούν ως αποσπασματικές ασύνδετες αξίες 2. δεν συνδέονται συγκριτικά με άλλες βιομηχανίες ή τομείς του κοινωνικού ιστού και πολιτιστικού γίγνεσθαι και 3. δύσκολα όλα τα παραπάνω συνδέονται με το ΑΕΠ και την παραγωγικότητα του τόπου. Σήμερα υπάρχει ένα πνεύμα αισιοδοξίας που δίνει νέο αέρα στις διαδικασίες λόγω των πολλαπλών αλλαγών που επιδέχεται η κοινωνία μας και φυσικά λόγω της οικονομικής κρίσης και παγκόσμιας ύφεσης. “Στην Ελλάδα” συνέχισε “διεθνείς έγκυρες καταγραφές (2003 UN) παρουσιάζουν πως οι επαγγελματίες στα πολιτιστικά ήταν 97.000 το 2003 τη στιγμή που στη Γαλλία ήταν 496.300, στην Αγγλία 883.300 και στη Γερμανία 957.000. Οι εργαζόμενοι στον τουρισμό στην Ελλάδα καταγράφονται ως 139.400, στη Γαλλία 618.300, στην Ιταλία 622.900, τη Μ. Βρετανία 1.065.700 και στη Γερμανία 1.138.200. Παραλογισμός που καταδεικνύει πως τα 15.000 χιλιόμετρα των παραλιών, τα εκατοντάδες προσβάσιμα νησιά (80 περίπου κατοικήσιμα), η διαφορετικότητα των τοπίων, η πληθώρα των μουσείων και των αρχαιολογικών χώρων και τόπων αλλά και η φύση και οι τόποι αναψυχής και διασκέδασης που προσφέρονται ή δεν είναι αρκετά για να κινήσουν το ενδιαφέρον των Ελλήνων να ασχοληθούν πιο ενεργά με αυτά ή η παραοικονομία καλά κρατεί. Το σύνολο των εργαζομένων και δραστηριοποιημένων σε πολιτιστικές δράσεις ηλικιακά στην Ελλάδα αναλύονται ως εξής από 15-24: 8%, από 25-49: 76,9% και από 50 και άνω: 15%. Ο κύριος Νόιφελτ τόνισε πως οι μελέτες δείχνουν πως ένα μεγάλο ποσοστό των απασχολούμενων στις τέχνες και στα πολιτιστικά θεωρεί τη δραστηριότητα του ή ακόμα το επάγγελμα του ως το δευτερεύον του επάγγελμα, αυτό θολώνει τις αναλύσεις καθώς οι προσδιορισμοί δεν είναι καθαροί και ολοκληρωμένοι. Η πολιτεία θα πρέπει να δημιουργήσει τις ασφαλιστικές δικλείδες και τους μηχανισμούς ώστε να αποδώσει μεγαλύτερη κοινωνική και οικονομική ασφάλεια και κίνητρα σε αυτούς που δραστηριοποιούνται στο χώρο του πολιτισμού ώστε να παραχθούν μετρήσιμες αξίες και ξεκάθαροι δείκτες παραγωγικότητας ανά τομέα πολιτισμού. Πιο αναλυτικά έθεσε πιθανό στόχο το σύνολο των εργαζομένων και δραστηριοποιημένων σε πολιτιστικές δράσεις ηλικιακά στην Ελλάδα να διαφοροποιηθεί ποιοτικά και ποσοτικά στα εξής ποσοστά: από 15-24: 10%, από 25-49: 70% και από 50 και άνω: 20%. Η ποσοτική μείωση των ηλικιών 25-49 από 76,9% σε 70% είναι προσωρινή και καταδεικνύει την ποιοτική αναβάθμιση η οποία είναι εν δυνάμει ικανή να δημιουργήσει ιδιαίτερες αλλαγές και ραγδαία αύξηση των υποαπασχολούμενων μελλοντικών επαγγελματιών, ενδυναμώνοντας τον κύριο κορμό των επαγγελματιών και δίνοντας κίνητρα ώστε να εργαστούν εστιασμένα και να θεωρήσουν το επάγγελμα τους ως πρωτεύον. Επίσης μελέτες από το 1999 και μετά μας παρουσιάζουν πως το 20,8% του πληθυσμού της Ελλάδας είναι εγγεγραμμένο και δραστηριοποιείται σε φορείς εκπαιδευτικούς, πολιτιστικούς, μουσικούς, καλλιτεχνικούς κ.α. ενώ μόνο το 11,8% συνεισφέρει εθελοντικά χρόνο σε ανάλογες δράσεις αυτή η μέτρηση μας φέρνει σε μια πρωτιά καθώς στις περισσότερες χώρες του εξωτερικού συμβαίνει το αντίθετο δηλαδή τον πολίτη στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες του εξωτερικού τον ενδιαφέρει περισσότερο να συμμετέχει ενεργά παρά να κατέχει διοικητικά αξιώματα και θέσεις.

of 35

Μελέτες επίσης της UNCTAD παρουσιάζουν πως το ισοζύγιο εισαγωγών-εξαγωγών σε πολιτιστικά αγαθά, υπηρεσίες και προϊόντα είναι περίπου ένα προς τρία αρνητικό ανάλογα πράγμα που σημαίνει πως ούτε παράγουμε, ούτε πακετάρουμε, ούτε εξάγουμε ούτε διανέμουμε, ούτε προωθούμε, ούτε ακολουθούμε τις ανάγκες της αγοράς του πολιτισμού και των δημιουργικών βιομηχανιών, αφήνοντας ανταγωνιστικά κέντρα να καρπώνονται μερίδια της αγοράς που γεωπολιτικά, κατά είδος και ποιότητα ανήκουν στην Ελλάδα (με δύο χιλιάδες παραγωγές το φεστιβάλ του Εδιμβούργου αν σαιζόν, δεν είναι τυχαία η παγκόσμια εμβέλεια του).

ΠΩΣ Η ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΜΠΟΡΕΙ ΝΑ ΔΗΜΙΟΥΡΓΗΣΕΙ ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΚΕΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΕΣ Κλείνοντας και αναφερόμενος σε σύγχρονα επιτυχημένα και καινοτόμα μοντέλα διοίκησης, Ο κύριος Νόιφελτ πρότεινε λύσεις τις οποίες η κυβέρνηση θα μπορούσε να χρησιμοποιήσει ώστε να εισάγει σε σύντομο εύλογο χρονικό

of 35

διάστημα τουλάχιστον έξι δις σε ευρώ από στοχευμένες δράσεις και καλή διαχείριση των παραγωγικών μονάδων του

of 35

πολιτισμού και όχι μόνο και πιο ειδικά μόνο από τους τομείς που πολιτισμού (δίχως να συμπεριλαμβάνει το αθλητισμό ή τα μεγάλα δημόσια έργα).

Πιο αναλυτικά ανέφερε λαμβάνοντας υπόψη τα παραπάνω και με τακτική αξιοποίηση του ανθρωπίνου δυναμικού που δραστηριοποιείται στο χώρο των δημιουργικών και πολιτιστικών βιομηχανιών και βιοτεχνιών, αναπτυξιακή πολιτική και στοχευμένες δράσεις (εισαγωγές – εξαγωγές) σε τομείς των δημιουργικών βιομηχανιών, θα μπορούσαν να αποδώσουν τουλάχιστον 2 δισεκατομμύρια παραπάνω σε ετήσια βάση με τρέχουσες τιμές συναλλαγών στα ανάλογα προϊόντα, αγαθά και υπηρεσίες που προσφέρει η χώρα. Επίσης με τεχνικές corporate fundraising και ανταποδοτικές σχέσεις θα μπορούσαν να ενθαρρυνθούν περισσότερες επιχειρήσεις ώστε να χρηματοδοτήσουν ή να επενδύσουν στους δημιουργικούς τομείς ή στους προμηθευτές αυξάνοντας τα έσοδα για την πολιτεία σε τουλάχιστον 1 δις (διαχείριση εσωτερικού). Με εύστοχες επίσης δράσεις στα κέντρα και στην περιφέρεια με αύξηση των ατόμων που

of 35

δραστηριοποιούνται κατά 15% και ποσοτική μετατόπιση των ηλικιών που δραστηριοποιούνται στα πολιτιστικά, ενθαρρύνοντας τα άτομα ηλικίας 50 και άνω να ενεργοποιηθούν

of 35

στους τομείς του πολιτισμού και των τεχνών θα δημιουργούσε έσοδο της τάξης έως του 1 δις ετησίως. Η αξιοποίηση των διεθνών προγραμμάτων και διακρατικών συμφωνιών, και ανταλλαγών μπορεί να αποφέρει επιπλέον έως και 1 δις ετησίως το ελάχιστο. Ειδική μελέτη των ποσοτικών και ποιοτικών στοιχείων των προϊόντων, των υπηρεσιών και των επισκεπτών του εξωτερικού (ζήτηση – προσφορά – ορμές και έλξεις) στον τομέα του τουρισμού θα έδινε το έναυσμα για καλύτερη παροχή προϊόντων και υπηρεσιών αποτελέσματα που μπορούν να επηρεάσουν άμεσα και την ανάπτυξη ή τη διαμόρφωση των υποδομών αυξάνοντας τουλάχιστον 10% τα έσοδα (σε επίπεδο Experience Economy). Τέλος ειδικές καταγραφές και μελέτες σε επίπεδο ανάλυσης επί της συμπεριφοράς των στοιχείων που επηρεάζουν την οικονομία του πολιτισμού και της πολιτιστικής διαχείρισης θα μπορούσαν να αποδώσουν την πραγματική εικόνα του περιβάλλοντος των τεχνών και των πολιτιστικών στοιχείων –και όχι σε βάθος χρόνου- προσβλέποντας με ρεαλιστική απεικόνιση των στοιχείων ώστε να 1. να αυξήσουν τα έσοδα από ΦΠΑ, 2. να μετατρέψει μαύρα κεφάλαια σε φορολογητέα ποσά μέσα από την προβολή και δημιουργία κινήτρων, εισάγοντας τουλάχιστον 1 με 3 δις σε κεφάλαια καθώς η αλλαγή στη συμπεριφορά θα στρέψει και θα ενθαρρύνει το ενδιαφέρον και στις εξαγωγές. Αν η πολιτεία θα ήθελε να χωρίσει την πολιτιστική πολιτική και στρατηγική σε άξονες τότε αυτοί καλό θα ήταν να είναι: I. ΕΥΑΙΣΘΗΤΟΠΟΙΗΣΗ & ΕΝΘΑΡΡΥΝΣΗ, II. ΑΠΟΔΟΧΗ & ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ, III. ΘΕΣΜΟΘΕΤΗΣΗ & ΕΦΑΡΜΟΓΗ, VI. ΜΟΡΦΩΣΗ & ΚΑΛΛΙΕΡΓΕΙΑ, V. ΠΑΡΑΓΩΓΗ & ΔΙΑΧΥΣΗ, VI. ΣΤΑΘΕΡΟΤΗΤΑ & ΣΥΝΕΧΕΙΑ.

ΤΟ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΤΗΣ ΒΡΑΖΙΛΙΑΣΛίγο πριν ολοκληρώσει την εισήγηση του ο Πρόεδρος του IARC είπε πως “το παράδειγμα του Augusto Boal (μεγάλος Δάσκαλος, Σκηνοθέτης και Ανθρωπιστής) στη Βραζιλία είναι χαρακτηριστικό. Ο Boal από τη στιγμή που πέρασε από το θέατρο των καταπιεσμένων στην πολιτική έθεσε ως στόχο την ευημερία του πολίτη και την αναβάθμιση των χαμηλών κοινωνικών τάξεων. Έβαλε τους ηθοποιούς του να ηγηθούν ομάδων επιστημόνων (κοινωνιολόγων, οικονομολόγων και ανθρωπολόγων – και όχι το αντίθετο) και “περπάτησε” όπως πάντα έκανε στα δρομάκια από τις φαβέλες, στα χωριά και τους δρόμους της πόλης και ρώτησε τους απλούς πολίτες τι είναι αυτό που θέλουν από την πολιτεία για να γίνουν ευτυχισμένοι. Κατάφερε από τις σαράντα (40) εισηγήσεις του ως πολιτικός να περάσει δεκατρείς (13) οι οποίες όμως άλλαξαν μια για πάντα τον τρόπο με τον οποίον η πολιτεία αντιλαμβανόταν τις βασικές ανάγκες των πολιτών της”.

of 35

Ολοκληρώνοντας ο κύριος Νόιφελτ είπε “Δεν έχουμε την πολυτέλεια ως χώρα να γυρνάμε την πλάτη στην ανάπτυξη και την αναβάθμιση τομέων όπως οι τομείς του πολιτισμού που είναι άρρηκτα συνδεδεμένοι με τον ΑΕΠ, την ευημερία του πολίτη, την πρόνοια, την

of 35

παραγωγικότητα και τη βιωσιμότητα συστημάτων και φορέων, είναι αναγκαίο να ξεπεράσουμε τις αδυναμίες μας και να δούμε επιτέλους αυτό το φεγγάρι.”.

Το λόγο πήρε μέσω τηλεδιάσκεψης και ζωντανής παρουσίασης η κυρία Edna dos Santos -Duisenberg από τη Γενεύη, επικεφαλής του τμήματος Δημιουργικής Οικονομίας και Βιομηχανιών του UNCTAD (o οργανισμός των Ηνωμένων Εθνών για το Εμπόριο και την Ανάπτυξη). H κυρία Dos Santos Duisenberg αφού χαιρέτησε τους παρευρισκόμενους και συνεχάρηκε τους διοργανωτές και τον κύριο Νόιφελτ για την πρωτοβουλία, αναφέρθηκε αναλυτικά σε τρεις περιοχές πολιτιστικής διαχείρισης, τις αντανακλάσεις της αγοράς που σχετίζονται με 1. την παγκόσμια οικονομική κρίση και την ανάκαμψη της, 2. τους τομείς των δημιουργικών βιομηχανιών ως ένα δυναμικό στοιχείο της κοινωνίας μας και 3. το πώς η δημιουργική οικονομία οδηγεί την απασχόληση, το εμπόριο και την καινοτομία.Η κυρία dos Santos Duisenberg ανέφερε πως υπάρχουν συστημικές ελλείψεις που οδηγούν σε διαχειριστικές και κοινωνικές κατακρημνίσεις ενώ η αστάθεια και η αβεβαιότητα δημιουργούν ζοφερές προοπτικές. Αυτό μαζί με τη νέα πραγματικότητα που γεννάται από επιδείνωση των παγκόσμιων ανισορροπιών μεταξύ των πλούσιων και φτωχών δηλαδή νέες μορφές ταξικής πάλης δημιουργούν ένα τοπίο δύσκολο, φαινομενικά απροσπέλαστο και δύσκολο στην κατανόηση του πολλές φορές. Και ενώ η κρίση καλά κρατεί υπάρχουν δείγματα ανάκαμψης, με την Ασία να εκπλήσσει τους πάντες. Η ανάγκη για στρατηγικές για την αειφόρο ανάπτυξη είναι επιτακτική. Είναι ανάγκη να εντάξουμε την ηθική στις αξίες της οικονομίας και των εταιρικών συναλλαγών. Οι χώρες είναι αναγκαίο να διαφοροποιήσουν τις οικονομίες τους και να τονώσουν την εγχώρια ζήτηση, να αναβαθμίσουν τους νόμους, τους κανόνες και τα όργανα (ελεγκτικά ή διαχειριστικά) προσαρμόζοντας τις νέες πραγματικότητες. Με απότομη πτώση του παγκόσμιου ΑΕΠ 2,6 % , με την παγκόσμια ανεργία να σκαρφαλώνει από το 5,9 το 2008 σε 7,5% το 2009 και μείωση των θέσεων εργασίας, αυτό επηρέασε περίπου 210 εκατομμύρια ανθρώπους. Το διεθνές εμπόριο μειώθηκε κατά 8% το 2009, ενώ παρατηρήθηκε παγκόσμια ύφεση των άμεσων ξένων επενδύσεων κατά 15% το 2008 πράγμα που υπονόμευσε την απασχόληση, την οικονομική ανάπτυξη και κοινωνική ευημερία. Για να περάσουν σε παγκόσμιο επίπεδο οι διαδικασίες των οικονομικών μεταρρυθμίσεων είναι ανάγκη να προχωρήσουμε πέρα από την οικονομία, σε μια πιο ολιστική προσέγγιση της οικονομίας, της τεχνολογίας και του πολιτισμού και στη δημιουργία συνεργιών ανάμεσα σε αυτούς τους τομείς. Η Δημιουργική Οικονομία είναι μια εφικτή επιλογή. Η ιδέα της δημιουργικής οικονομίας κερδίζει έδαφος στις στρατηγικές της οικονομικής σκέψης, της δημιουργικότητας, της γνώσης και της πρόσβασης στην ενημέρωση και όλα αυτά αποτελούν ενθάρρυνση της οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής συνοχής. Ο σύγχρονος κόσμος όλο και περισσότερο κυριαρχείται από εικόνες, ήχους, κείμενα και σύμβολα (σχόλιο ακροατή βλέπετε μελέτη Laurie Anderson για την τις κοινωνικές συνοχές μέσα από τη σύγχρονη λειτουργία και κατανόηση των συμβόλων). Η οικονομία και η τεχνολογία επηρεάζονται με τον τρόπο που τα δημιουργικά προϊόντα γεννώνται, παράγονται, ή αναπαράγονται και διανέμονται. Σήμερα νέα πρότυπα κατανάλωσης δημιουργούνται.

of 35

Η δημιουργική οικονομία φέρνει νέα δυναμική στον τομέα του παγκόσμιου εμπορίου με 8,7% σε ετήσια αύξηση κατά την περίοδο 2000-2005. Στην Ευρώπη, η δημιουργική οικονομία ως αποτέλεσμα έχει κύκλο εργασιών 655 δις ευρώ δημιουργώντας περίπου 5,5 εκατομμύρια θέσεις εργασίας μόνο το 2003. Δημιουργικές βιομηχανίες συμβάλλουν στην παραγωγή, την προστιθέμενη αξία, το εισόδημα και το ισοζύγιο πληρωμών, που συμβάλλουν σε περίπου 2 με 6% του ΑΕΠ (ΟΟΣΑ). Οι δημιουργικές υπηρεσίες αυξάνονται με 11% ετήσια αύξηση 2000-2005 (διαφήμιση, την αρχιτεκτονική, ψηφιακά προϊόντα. Ενδεικτικός είναι ο πίνακας εξαγωγών χωρών της ευρωπαϊκής ένωσης. Η Ελλάδα έχει τις δυνατότητες να συμπεριληφθεί ενεργά στο χάρτη.

Υπάρχουν ξεκάθαρες επιλογές για την αντιμετώπιση της κρίσης της παγκόσμιας οικονομίας αλλά και για την ανάπτυξη μετά την λήξη της περιόδου κρίσης. Δεν υπάρχει σχεδόν καμία στιγμή της ζωής μας που να μην είναι συνδεδεμένη έμμεσα ή άμεσα με τις δημιουργικές βιομηχανίες ή τις πολιτιστικές δράσεις. Ξυπνάμε το πρωί, ακούμε ραδιόφωνο ή μουσική τρώμε πρωινό το οποίο το επιλέξαμε μέσα από κάποια διαφήμιση ή διαδικασία επιλογής, περπατάμε σε πεζοδρόμιο με ειδικές διαγραμμίσεις και με σύμβολα που μας δείχνουν προορισμούς ή μας προειδοποιούν για κάτι κ.α.

of 35

Για μια βιώσιμη ανάκαμψη, χρειαζόμαστε: νέες επενδύσεις, νέες προσλήψεις, νέους μηχανισμούς για τη χρηματοδότηση των δημιουργικών επιχειρήσεων, νέες ευκαιρίες για τις ταχέως αναπτυσσόμενους τομείς πολιτισμού, νέα χρήματα από εκείνους που έχουν χρήμα (άρα δημιουργία νέων κινήτρων).

Οι συσχετισμοί και αλληλεπίδραση των προβολών και των τομέων, καθώς αυτές ανακυκλώνονται και επαναπροσδιορίζονται ακολουθούν σταθερές τροχιές και διαδικασίες. Μια διαχείριση είναι αναγκαίο να ακολουθεί τις νόρμες και τις φόρμες τον καταιγισμό προβολών και προτάσεων, καθώς επίσης και τα παραγόμενα έργα όπως αυτά παρουσιάζονται, καθώς αυτά όλα μπορούν να παρουσιάσουν με ανάγλυφο τρόπο τις ανάγκες και τις δυναμικές των χώρων ξεχωριστά αλλά και στο σύνολο τους.

Είναι αναγκαίο να φέρουμε πίσω την εμπιστοσύνη των μικρών επενδυτών και των δημιουργικών επιχειρηματιών, στρατηγικών πολιτικών για τη δημιουργική οικονομία, Ο ρόλος της κυβέρνησης θα πρέπει να είναι ρόλος μεσολαβητή, να εγκαθιστά μηχανισμούς δημιουργώντας νέα εργαλεία για την ενίσχυση του κανονιστικού και θεσμικού πλαισίου…”.

Ακολούθησε παρέμβαση του Αναπληρωτή Καθηγητή κύριου Γιώργου Κ. Γκαντζιά από το Τμήμα Πολιτισμικής Τεχνολογίας και Επικοινωνίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, Πολιτισμικής Διαχείρισης, Νέων Τεχνολογιών & Στρατηγικής, ο οποίος αναφερόμενος στη νέα οικονομία στην δημιουργική οικονομία σε σχέση με τις νέες τεχνολογίες και την ιδέα του ψηφιακού παγκόσμιου νομίσματος καθώς και τη σύγκρουση δολαρίου με ευρώ ρώτησε “πώς όλα αυτά επηρεάζουν τις πολιτιστικές-πολιτισμικές αξίες, αρχές και παραγωγικές διαδικασίες των δημιουργικών βιομηχανιών σε παγκόσμιο επίπεδο;”.

Η κυρία Dos Santos Duisenberg απάντησε λέγοντας αυτή είναι μια πολύ ενδιαφέρουσα αντανάκλαση της αγοράς και πως στη νέα οικονομία σε σχέση με την δημιουργική οικονομία δημιουργούνται νέα δεδομένα σε αυτό που λέγεται συνεργατική δημιουργικότητα (collaborative creativity) δηλαδή η δημιουργία μηχανισμών που επιτρέπουν στα άτομα και τις επιχειρήσεις να καινοτομήσουν μαζί με κέντρο τη βασική έρευνα στις πολιτιστικές εξελίξεις που στόχο έχει την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και κοινωνικής ευημερίας ή στο πως φορείς μπορούν να μας ενθαρρύνουν ώστε να κάνουμε το καλύτερο μέσα από την ανθρώπινη παρόρμηση που οδηγεί στην συνεργατική δημιουργικότητα. Σήμερα παραγωγοί κινηματογράφου αντί να πηγαίνουν σε παραδοσιακά κέντρα με στόχο να λάβουν οικονομική ενίσχυση ή χρηματοδότηση για να παράξουν μια ταινία, ανεβάζουν το project τους στο internet. “Νομίζω επίσης” συνέχισε “πως ο ρόλος των κοινωνικών ιστοτόπων (sites) έχει αλλάξει πολύ το περιβάλλον και έχουν ανοίξει τους ορίζοντες προβολής, προώθησης και συνεργατικής δημιουργικότητας ανάμεσα σε άτομα

of 35

ή φορείς που μοιράζονται το ίδιο ή ανάλογο πολιτιστικό υπόβαθρο ή ιδέες και προερχόμενοι από διαφορετικούς καλλιτεχνικούς τομείς ή χώρους όπως ο

of 35

κινηματογράφος, το θέατρο, η μουσική ή τα ψηφιακά-ηλεκτρονικά παιχνίδια (video games). Στη Βραζιλία στη μουσική βιομηχανία για παράδειγμα νέοι έφτιαξαν σε πειραματικό επίπεδο νέους ψηφιακούς ιστοτόπους όπου μουσικοί συγκεντρώνονται για να ανταλλάξουν ιδέες όπως επίσης και πάλι στα βόρεια της Βραζιλίας όπου ομάδες νέων δημιούργησαν μια νέα μορφή συναλλαγής με δικές τους νομισματικές αξίες για να μπορέσουν να ανταλλάξουν την μουσική που ήθελαν να ακούσουν μα δε μπορούσαν να πληρώσουν στο εμπόριο. Βλέπω όμως τη δημιουργία νέων μορφών συναλλαγών με τη βοήθεια της τεχνολογίας και του διαδικτύου.

Το λόγο πήρε μετά ο Καθηγητής κύριος Δημήτρης Μπουραντάς, Καθηγητής Μάνατζμεντ & Ανθρώπινων Πόρων, Διευθυντής Executive MBA, Συν-διευθυντής MSc in Human Resources Management, Οικονομικό Πανεπιστήμιο. Ο κος Μπουραντάς αναλύοντας σκέψεις για την ανάπτυξη της πολιτισμικής οικονομίας αναφέρθηκε σε λέξεις κλειδιά οι οποίες αφορούν την πολιτιστική πολιτική και οικονομία και καθορίζουν σε γενικές γραμμές τις συμπεριφορές της αγοράς. Πιο συγκεκριμένα είπε: “Δεδομένων των περιορισμών του διεθνούς ανταγωνισμού και της έλλειψης πόρων, το τι είμαστε είτε ως επαγγελματίες, είτε ως κλάδοι του πολιτισμού… είμαστε αποτελέσματα των επιλογών μας. Και βέβαια έτσι όπως είμαστε ως χώρα, και με την συγκυρία της κρίσης στην οποία έχει περιέλθει η χώρα και που δεν είναι συγκυρία γιατί θα αργήσει να μας αποχωριστεί, πιστεύω πως είναι εθνική αναγκαιότητα, διότι εμείς λίγα παράγουμε σε αυτή την χώρα, η ανταγωνιστικότητα των κλάδων του πολιτισμού και ειδικότερα σε επίπεδο οικονομίας, καθώς το ανθρώπινο δυναμικό τα ταλέντα, οι δυνατότητες, οι ικανότητες, είναι πολύ σημαντικός πόρος που μπορεί να δημιουργήσει ανταγωνιστικά πλεονεκτήματα, που σημαίνει πρακτικά ότι μέσα από την ανταγωνιστικότητα αυτού του κλάδου μπορεί και εξαγωγές να κάνει και να επαναπροσδιορίσει τις ανάγκες των εισαγωγών. Οι ιδέες και οι τοποθετήσεις σε επίπεδο ανταγωνιστικότητας, αγοράς και πολιτείας, κινούνται μέσα από συγκεκριμένες φόρμες που δημιουργούνται από έννοιες όπως η επιχειρηματικότητα καθώς, αν δε σκεφτεί κάποιος επιχειρηματικά όταν αναλαμβάνει μια επαγγελματική δράση, τότε δεν δημιουργεί ούτε ανάπτυξη ούτε ανταγωνιστικότητα. Με την έννοια επιχειρηματικότητα δεν εννοώ απαραίτητα την ιδιωτική επιχείρηση ή τον καπιταλισμό ή την ιδιοκτησία , επιχειρηματικότητα πρέπει να υπάρχει παντού μέσα στο πανεπιστήμια ή μέσα σε μια δημόσια επιχείρηση αφού το βασικό στοιχείο της επιχειρηματικότητας είναι η πρωτοβουλία/ες μέσα από νέους συνδυασμούς, μέσα από καινοτόμες ιδέες, παίρνοντας ρίσκο και επενδύοντας, αυτό μπορεί να υπάρχει παντού και βέβαια επιχειρηματικός μπορεί και να σημαίνει αποτελεσματική αξιοποίηση των πόρων. Πάνω σε αυτό το στοιχείο συνδυάζεται η έννοια της ευκαιρίας, και με τον τρόπο που εξελίσσεται το μοντέλο κατανάλωσης – μιλώντας μελλοντικά- πιστεύω ότι είναι αναγκαίο να βλέπουμε το παρόν μέσα από το μέλλον και όχι αντίστροφα. Αν δούμε λοιπόν την τάση του μοντέλου κατανάλωσης, η αίσθηση μου είναι ότι οδηγεί σε υπαρξιακά αδιέξοδα και από τη στιγμή που οι κοινωνίες οδηγούνται σε υπαρξιακά αδιέξοδα θέτουν επί τάπητος υπαρξιακά ερωτήματα. Πιστεύω ότι αυτό το σύγχρονο μοντέλο κατανάλωσης είναι λάθος και θα μας οδηγήσει αναγκαστικά σε μια αναγέννηση στον πολιτισμό και αυτό αποτελεί μια ευκαιρία για να σκεφτεί κανείς επιχειρηματικά γιατί επιχειρηματικότητα είναι να εντοπίζει κανείς ευκαιρίες, κατανοώντας ότι γνωρίζοντας τις ανάγκες των καταναλωτών και των κοινωνιών μπορεί και να τις ικανοποιεί. Άρα η λέξη ευκαιρία έχει να κάνει ακριβώς με την ανάπτυξη μιας χώρας μιας εταιρείας μιας ιδέας. Παλαιότερα λέγαμε πάνε μπροστά είτε ως επιχειρηματίες είτε ως οργανισμοί είτε ως χώρες αυτοί που κάνουν τα σωστά πράγματα… σωστά. Σήμερα αυτή η συνθήκη είναι αναγκαία όχι όμως απαραίτητα ικανή. Σε αυτό πρέπει να συμπληρωθεί ότι πάνε μπροστά αυτοί που ταυτόχρονα μαζί με τα σωστά πράγματα που τα κάνουν σωστά, κάνουν και τα πράγματα διαφορετικά και αυτό σημαίνει “out of the box thinking”. Σημαίνει σκέψη καινοτομική, δημιουργική, να σκεφτούμε το ασύλληπτο δηλαδή “think the

of 35

unthinkable” και έχουμε τα μυαλά να τα κάνουμε απλά χρειάζονται οι συνθήκες το context για να διαμορφωθεί, επίσης πάνω σε αυτό και με αυτό για να αναγνωρίσουμε τις ανάγκες και να πάμε πιο μπροστά χρειάζεται να κατανοήσουμε στο μυαλό μας κι ως επαγγελματίες, κι ως οργανισμοί, κι ως χώρα ποια είναι τα προαπαιτούμενα και ποιοι είναι οι παράγοντες που κάνουν τη διαφορά. Δηλαδή τα να έχει ένα αυτοκίνητο ρόδες, κουβούκλιο, μηχανή, καθίσματα,

of 35

σασί, φρένα είναι προαπαιτούμενο αλλιώς δεν θα ήταν αυτοκίνητο. Δε γίνονται όμως όλα τα μοντέλα των αυτοκινήτων επιτυχημένα. Άρα πρέπει κανείς να σκεφτεί το να έχω ένα βιβλίο, μια ταινία ή ένα θεατρικό έργο, πρέπει να έχει ηθοποιούς πρέπει να έχει σενάριο αυτά είναι προαπαιτούμενα, άρα πρέπει κανείς να σκέφτεται τους παράγοντες διαφοράς. Μετά από όλα αυτά είναι αναγκαίο να θέσουμε τα σωστά ερωτήματα. Αν θέλουμε να αναπτύξουμε και να κάνουμε σημαντικό και ανταγωνιστικό τον κλάδο είναι αναγκαίο να θέσουμε τα σωστά στρατηγικά ερωτήματα. Πρώτο στρατηγικό ερώτημα είναι πως θα αναπτυχθώ. Πως θα φέρω τζίρο. Αυτό έχει δυο διαστάσεις: σε ποιες αγορές, ποια προϊόντα. Κλασική στρατηγική σκέψη δεδομένων των πόρων, των δυναμικών και των προϊόντων που διαθέτουμε και που μπορούμε να γίνουμε εμείς ανταγωνιστικοί. Αυτό μπορεί να είναι η αγορά του τουρισμού, μπορεί να είναι άλλοι τομείς της αγοράς, σίγουρα όμως θέλει εστίαση, δε μπορούμε να πάμε σε όλες τις αγορές και δεν μπορούμε να δίνουμε τα πάντα. Αυτά τα ερωτήματα πρέπει να απαντηθούν μέσα από μελέτη. Αν δεν απαιτηθούν όμως αυτά τότε θα κάνουμε πράγματα γενικά και όπως κι αν έρθουν και αυτό θα μας οδηγήσει σε μια κατάσταση active-non-action. Δραστηριότητες και χρηματοδοτήσεις άνευ αποτελέσματος. Και εδώ καλούμαστε να απαντήσουμε στο επόμενο ερώτημα το οποίο είναι πως θα ανταγωνιστούμε; Όταν ανταγωνίζεται κάποιος κάποιον είναι γιατί να προτιμούν τα δικά μου τα προϊόντα από του άλλου αυτό και στις Ελληνικές τις αγορές και στο εξωτερικό. Εδώ οι αρχές είναι δύο ή ανταγωνίζεσαι μέσα από κόστος ή ανταγωνίζεσαι μέσα από διαφοροποίηση. Εμείς εδώ σα χώρα λόγω των χαρακτηριστικών μας μπορούμε να ανταγωνιστούμε αλλοδαπά προϊόντα και υπηρεσίες λόγω της διαφοροποίησης. Αυτό σημαίνει και περιεχόμενο προϊόντος ή υπηρεσίας, σημαίνει και ποιότητα, σημαίνει και national branding, γιατί και στον πολιτισμό και στο εμπόριο είναι επιβεβλημένη ανάγκη να δημιουργήσουμε εθνικό branding, διότι αυτό είναι διαφοροποίηση, χωρίς βέβαια να παραβλέπουμε τα δίκτυα διανομής. Το επόμενο ερώτημα στο οποίο αναφέρθηκαν και ο κύριος Νόιφελτ και η κυρία dos Santos αφορά στις συνέργειες (με την ευρωπαϊκή έννοια του όρου), μεταξύ ατόμων, εταιρειών, φορέων, δικτύων διανομής ή κλάδων. Οι συνέργειες είναι σημαντικές γιατί ο ανταγωνισμός είναι σκληρός οι άνθρωποι θέλουμε την καλύτερη δυνατή ποιότητα με το ελάχιστο δυνατό κόστος και κατά συνέπεια και οικονομίες κλίμακας. Άρα οι στρατηγικές συνέργειες είναι απαραίτητες και αυτές θα εξασφαλίζουν τις δομές και τις οικονομίες κλίματος άρα μιλάμε για την ισχύ εν τη ενώσει. Για να γίνουν όμως όλα αυτά χρειάζεσαι όραμα γιατί αν ονειρευτείς θα κάνεις κάτι, κι αν κάνεις κάτι θα ονειρευτείς. Μια τέτοια αντιμετώπιση όμως ενώ χρειάζεται όνειρο χρειάζεται κυρίως γεγονότα με πολύ συγκεκριμένο σχεδιασμό, πολύ συγκεκριμένους στόχους, δράσεις, δέσμευση, πειθαρχία, συνεπεία και συνέχεια και φυσικά χρειάζεται κανείς εργαλεία, δομές, όχι περίπλοκες αλλά δομές εφικτές και ευέλικτες είτε σε επίπεδο κλάδων είτε σε επίπεδο οργανισμού, και σωστά συστήματα ελέγχου, γιατί αν κάτι δεν είναι μετρήσιμο, δεν μπορεί να ελεγχθεί, να Άρα μεταφορικά χρειάζονται οι σωστοί άνθρωποι μέσα στο λεωφορείο, πράγμα που έχει να κάνει με σύστημα αναγνώρισης, επιλογών και ανταμοιβής, μηχανισμούς κριτηρίων και αξιολόγησης. Άρα τίθεται ζήτημα νοοτροπίας…”

Η Επίκουρη Καθηγήτρια κυρία Μπέτυ Τσακαρέστου από το τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, Πάντειο Πανεπιστήμιο λαμβάνοντας το λόγο από την κυρία Freeman θεωρώντας πως το ερώτημα που θέτει η ημερίδα του ATHENS EQUUS είναι το εξής το ότι “αν ο πολιτισμός μπορεί να αποτελέσει την πλατφόρμα εκείνη που μπορεί να μας δώσει την ώθηση για να κάνουμε το επόμενο βήμα.”, για να συνεχίσει “πως ακούμε καθημερινά από τα media πως η κρίση είναι η ευκαιρία, θα έλεγα πως η σημαντική ευκαιρία που μας δίνει είναι η ευκαιρία να στοχαστούμε και να δράσουμε. Όλες οι διαπιστώσεις και όλες οι ιδέες που δεν τις θέτουμε για πρώτη φορά στο τραπέζι ίσως είναι μια στιγμή όπου οι λέξεις μας, οι προτάσεις μας και οι σκέψεις μας αποκτούν για πρώτη φορά ένα στέρεο πάτημα στο έδαφος. Ποιο έδαφος; της καινούργιας συγκυρίας. Θα τοποθετηθώ αμέσως

of 35

στο ερώτημα αν ο πολιτισμός είναι μια πλατφόρμα ή ίσως αν είναι η κύρια πλατφόρμα για να μπορέσουμε να κάνουμε το επόμενο βήμα και θα απαντήσω θετικά και θα αντιστρέψω ενδεχομένως μια γνωστή παραδοχή που έχει την καταγωγή της, ίσως, από τη μαρξιστική θεωρία με μια ιδέα μιας πυραμίδας όπου υπάρχει μια βάση οικονομική και πάνω σε αυτή χτίζονται όλα τα υπόλοιπα. Σήμερα είμαστε έξω από αυτές τις πυραμίδες και είμαστε μέσα σε μια παγκόσμια κοινωνία η οποία έχει στο σχήμα του δικτύου, του network, του

of 35

διαδικτύου τη μόνη πλατφόρμα πάνω στην οποία μπορούμε να δράσουμε είτε κοινωνικά, είτε πολιτικά. Είναι λοιπόν μια πλατφόρμα πολιτισμού δηλαδή μια πλατφόρμα από τη μια πλευρά αξιών και από την άλλη δράσεων. Άρα εδώ είναι το πεδίο. Στην Ελλάδα εξακολουθεί να υπάρχει μια μακρά συζήτηση γύρω από τον πολιτισμό και θα την αναφέρω επιγραμματικά γιατί για να μιλήσουμε για τον πολιτισμό ως ευκαιρία θα πρέπει να δούμε αν έχουμε τα φόντα έστω κι αν τόσο πολύ τα επικαλούμαστε. Θα έλεγα λοιπόν πως εδώ έχουμε μια μεγάλη δυστοκία και δυσκολία ιδεολογικής φύσης καθώς για πάρα πολλά χρόνια βλέπουμε τον πολιτισμό αποκομμένο από όλες τις άλλες κοινωνικές, πολιτικές και κυρίως οικονομικές δράσεις. Μιλάμε εδώ για Creative Economy – Δημιουργική Οικονομία αυτό από μόνο του σαν όρος σημαίνει μια οικονομία που στηρίζεται στο σύνολο των κοινωνικών δυνάμεων και άρα των δυνάμεων που εμπεριέχουν ιδέες γνώσεις επιστημοσύνη και επομένως μια ελευθερία σκέψης. Μα δεν τα έχουμε όλα αυτά; Αναρωτιέμαι αν όντως τα έχουμε. Είμαστε μια κοινωνία με πάρα πολλά κλισέ και στερεότυπα μια κοινωνία που φοβάται πάρα πολύ να αποτύχει. Θα υιοθετήσω μια φράση που είπαν κάποιοι άλλοι συνάδελφοι από τις Ηνωμένες Πολιτείες όταν κοιτούσαν τι γίνεται στην Ευρώπη γιατί η Ευρώπη έβλεπε σε δημιουργικότητα και καινοτομία και είχαν μια φράση που έλεγε “φοβάστε να αποτύχετε” για αυτό και το δικό τους το σύνθημα είναι fail-forward-fast. Να μη φοβόμαστε να αποτύχουμε γιατί το κόστος σήμερα σε μια ψηφιακή οικονομία είναι χαμηλό. Ας δοκιμάσουμε. Θα έλεγα πως το εγχείρημα μας σήμερα είναι 1. μπορούμε να κινητοποιήσουμε τις δυνάμεις που έχουμε σαν κοινωνία, 2. ως θεσμοί, μπορούν οι θεσμοί να αποκτήσουν την ελαστικότητα την ευελιξία ώστε να αφήσουν τους ανθρώπους να δημιουργήσουν; Το Υπουργείο μπορεί να γίνει Facilitator; Μπορεί να εμπιστευθεί πρώτα από όλους τους ανθρώπους που έχει μέσα; Μπορεί να εμπιστευθεί τους πολίτες; Όπως είπε και ο κύριος Μπουραντάς έχουμε πάρα πολλές δράσεις και δεν έχουμε αποτέλεσμα. Αυτό είναι ένα επόμενο στοίχημα: πως θα φέρουμε αυτά τα νησάκια τα σκόρπια τα οποία δε συνδέονται μεταξύ τους με ένα σχέδιο δημιουργικότητας. Μια ακόμα φράση που ακούγεται πολύ είναι η συνεργατική δημιουργία και η συνεργατική καινοτομία την ακούσαμε ως συνέργεια.

O σκηνοθέτης κύριος Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος (και Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Θεάτρου του Νέου Κόσμου), ο οποίος λόγω κωλύματος δεν μπόρεσε να παρευρεθεί στο συνέδριο, έστειλε κείμενο γύρω από τις δυνατότητες αλλά και ελλείψεις που δημιουργούνται στο χώρο των παραστατικών τεχνών. Ειδικότερα αναφέρει πως “δεν υπάρχουν θεσπισμένοι διαχειριστικοί μηχανισμοί (και αυτό μπορεί να ισχύει και σε άλλες χώρες) οι οποίοι να προβλέπουν, να αντιλαμβάνονται και να εξετάζουν τις δυνατότητες του χώρου των παραστατικών και άλλων τεχνών, μηχανισμοί οι οποίοι να συνδέονται με το υπουργείο πολιτισμού, να αντλούν έγκαιρα πληροφόρηση που να σχετίζεται με τις τάσεις της «αγοράς» του πολιτισμού και πιο ειδικά με τις παραστατικές τέχνες, οι οποίες συμβάλλουν σε μεγάλο βαθμό στην κοινωνική ομαλότητα και αποτελούν δείκτη κοινωνικής ευρυθμίας. Ούτε υπάρχουν οι μηχανισμοί που τουλάχιστον εν δυνάμει να είναι ικανοί να εξομαλύνουν τις σχέσεις αγοράς, νομοθέτη και φορολογικού συστήματος. Δεν υπάρχουν λοιπόν μηχανισμοί ο οποίοι έγκαιρα να αντιδρούν και να στηρίζουν, όπου αυτό είναι εφικτό, τον καλλιτέχνη και τους φορείς. Τα λέω αυτά έχοντας βιώσει -μέσα από τα χρόνια που ενεργά συμμετέχω στο θεατρικό γίγνεσθαι- και τις δύο όψεις του νομίσματος, όντας στο τιμόνι ενός φορέα όπως το Θέατρο του Νέου Κόσμου, που με πολύ κόπο και κόστος (όπως βέβαια και άλλοι φορείς) έχει δημιουργήσει σταθερές αξίες, έχει ωφεληθεί από την πολιτεία, και έχει παράξει τα ανάλογα και ίσως παραπάνω. Είναι σημαντικό λοιπόν να δημιουργηθούν αυτοί οι μηχανισμοί, ώστε ποιοτικά και ποσοτικά να ωφεληθούν κράτος και φορείς ή καλλιτέχνες.”

Ο κύριος Γιάννης Πούλιος, Σύμβουλος διαχείρισης πολιτισμικής κληρονομιάς σε παρέμβαση του αναφέρθηκε στα παρακάτω: Η διαχείριση και οικονομία του

of 35

πολιτισμού αφορά σε δύο μεγάλους τομείς: τις σύγχρονες μορφές πολιτισμικής και καλλιτεχνικής δημιουργίας και την πολιτισμική κληρονομιά.Από την ανάλυση των στατιστικών στοιχείων προκύπτει ότι, για τις σύγχρονες μορφές πολιτισμού, τα ελληνικά οικονομικά μεγέθη βρίσκονται σε σχετική ακολουθία με τα

of 35

αντίστοιχα ευρωπαϊκά. Αντιθέτως, αναφορικά με την πολιτισμική κληρονομιά, παρατηρείται μια πολύ σημαντική υστέρηση στα ελληνικά οικονομικά μεγέθη. Αυτή η υστέρηση οφείλεται εν μέρει στην απουσία επαρκών στατιστικών στοιχείων για την Ελλάδα. Συγχρόνως, όμως, καταδεικνύει και μια αδυναμία του παρελθόντος και παρόντος – αλλά και μια δυνατότητα και προοπτική για το μέλλον, ιδίως στην τωρινή περίοδο οικονομικής κρίσης: την ανάγκη ανάδειξης της πολιτισμικής κληρονομιάς ως μοχλού ανάπτυξης.

Ο κύριος Φωκίων Ζαΐμης Πρόεδρος της εταιρείας iFeorce Communications και Γ. Γραμματέας του Ινστιτούτου Ανάπτυξης Δυτικής Ελλάδας, ζήτησε το λόγο ώστε να απευθύνει ερώτημα στον κύριο Καθηγητή κύριο Μπουραντά ζητώντας “να διαφοροποιήσει λίγο την τοποθέτηση του όσον αφορά την παραγωγή πρωτογενούς πολιτισμού και την αξιοποίηση του ήδη υπάρχοντος πολιτισμού καθώς νομίζω είπε πως είναι δύο πολύ διαφορετικά πράγματα προφανώς το δεύτερο είναι νομίζω και πιο κοντά στο θέμα της ημερίδας. Ελλάδα έχει από αρχαιοτάτων χρόνων ένα πολιτιστικό αγαθό που όμως αυτό μπορεί να το αξιοποιήσει καλύτερα για να παράξει όφελος εμπορικό, τζίρο για την χώρα δηλαδή για τις επιχειρήσεις, για το κράτος το οποίο έχει τεράστιο οικονομικό πρόβλημα και βέβαια σε ένα παγκόσμιο περιβάλλον όπου έχουν πέσει τα σύνορα όπου έχουν διαμορφωθεί άλλες καταστάσεις.

Και το δεύτερο είναι εντελώς διαφορετικό, “υπάρχει πρωτογενής παραγωγή πολιτισμού σήμερα από νέους καλλιτέχνες και πώς αυτή την παραγωγή μπορεί η πολιτεία μας να την ενθαρρύνει και ΑΝ μπορεί να την ενθαρρύνει και αν και πώς είναι αναγκαίο να την ενθαρρύνει.”.

ΔΕΥΤΕΡΟΛΟΓΙΕΣ ΚΑΙ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣΚύριος Δ. Μπουραντάς: Αν κατάλαβα καλά, τον διαχωρισμό τον κατάλαβα, τον πολιτισμό που κουβαλάμε τόσα χρόνια και αυτό που παράγεται όλα αυτά τα χρόνια εγώ πάω σε μια πιο ολιστική προσέγγιση είτε είναι marketing, είτε είναι προϊόν, είτε είναι management, να πω ένα απλό παράδειγμα κι αυτό που έλεγα συνέργειες δε θα πάω στον τουρισμό γιατί είναι εύκολη η συνέργεια του υφισταμένου πολιτισμού με τον τουρισμό το θέμα είναι εδώ πέρα τα προϊόντα δεν είναι όπως είναι όπως είναι αυτό εδώ το μολυβί. Θα σας πω ένα παράδειγμα Θα μπορούσαμε να έχουμε την πρώτη πιο φημισμένη και πιο μεγάλη η την μεγαλύτερη αρχαιολογική σχολή του κόσμου. Τι σημαίνει αυτό; πως αν είχαμε δεκαπέντε χιλιάδες ανθρώπους να σπουδάζουν εδώ, μη λέτε δεκαπέντε πείτε δέκα χιλιάδες, νομίζω το νούμερο είναι εφικτό και πολύ ρεαλιστικό, θα είχε κανείς δέκα χιλιάδες θέσεις εργασίας στην πατρίδα του, γιατί ο κάθε ξένος φοιτητής που σπουδάζει σε μια χώρα, τρώει, πίνει, κοιμάται… κάνει τότε δημιουργεί μια νέα θέση εργασίας. Ταυτόχρονα πάμε σε αυτό που έλεγε ο Παναγιώτης (Νόιφελτ) “word of mouth” και τα λοιπά, όταν βγάζεις τους ανθρώπους -αυτούς που τους έφερες ως φοιτητές- έξω τι κάνεις; Έχεις μια πολύ ισχυρή διαφήμιση και λες ελάτε εδώ να σας δείξουμε εμείς τον πολιτισμό μας, το έχεις περάσει το μήνυμα δηλαδή ο πρωτογενής υφιστάμενος πολιτισμός όχι αυτός που παράγεται τώρα θα πρέπει να φύγουμε έξω από τα στερεότυπα να τον προβάλουμε να κάνουμε διαφήμιση να φέρνουμε τους τουρίστες να επισκέπτονται τον τόπο πρέπει να το συνδυάσουμε σε τέτοιου είδους concepts

Κυρία Μ. Τσακαρέστου: Θα ήθελα να κάνω και εγώ μια παρέμβαση η νοοτροπία που έχουμε εδώ στην Ελλάδα σε σχέση με τις χώρες του εξωτερικού, αυτό δηλαδή που αλλάζει πολύ είναι η ιδέα της μετακίνησης και του ταξιδιού που μπορεί να γίνει για τουριστικούς λόγους ή για μια σειρά από άλλους λόγους. Μία από τις στρατηγικές που ήδη είδαμε εδώ πέρα είναι το κομμάτι της για παράδειγμα της αναγέννησης των πόλεων το “City Branding”. Θεωρώντας ότι ένα από τα πράγματα τα οποία σήμερα αλλάζουν είναι ότι δεν ανταγωνίζονται τόσο πολύ

of 35

τα κράτη μεταξύ τους, η Ελλάδα με την Τουρκία, με την Ισπανία με την Πορτογαλία έστω και σε επίπεδο τουριστικής αναμέτρησης αλλά αυτό στο οποίο αναμετρώνται κυρίως είναι προορισμοί όπως είναι οι πόλεις. Οι πόλεις λοιπόν σήμερα έχουν γίνει τα νέα σήματα

of 35

κατατεθέντα στην παγκόσμια σκηνή και όχι τα κράτη Αυτός είναι ο μεγαλύτερος κράχτης γιατί το σκεπτικό δεν είναι στην πόλη που θέλω να επισκεφτώ αλλά στην πόλη που αξίζει να ζω, να ζει κανείς. Όχι πόλη από όπου εγώ θα είναι περαστικός αλλά η πόλη, οι άνθρωποι που την κατοικούν και την επισκέπτονται είναι μια πόλη παράδειγμα. Αυτό αλλάζει πολύ το σκεπτικό ως προς τον τουρισμό αλλά και μας λέει κάτι για το τι σημαίνει να επενδύσει κανείς στην ποιότητα που την αναφέραμε και τι σημαίνει τελικά να επενδύσει κανείς σε πόλεις. Οι δείκτες που βάζει το περιοδικό και είναι και διεθνείς δείκτες είναι πάρα πολλοί και ενδιαφέροντες πρώτον ποιότητα των media, ποιότητα των νερών, ποιότητα όταν έχουμε parking ποιότητα των κτηρίων, δείκτης εκπαίδευσης, δείκτης για το αν υπάρχει αποδοχή των μεταναστών ή των ομάδων οι οποίες είναι σε μειονότητα σε μια χώρα και ούτω καθ’ εξής.

Κύριος Π. Νόιφελτ: Η πολιτιστική διαχείριση εμφανίζεται σε διάφορες μορφές. Σε μια πιο ειδική μορφή της έχει να κάνει με τη διαχείριση ευρύτερων πολιτισμικών, κοινωνικοπολιτικών και οικονομικών επιδράσεων και μεταβολών στο χώρο του πολιτισμού, μεταβολές που ηγούνται ή ακολουθούν το πολιτιστικό-καλλιτεχνικό έργο, κατά το παρόν (όπως η κάλυψη σύγχρονων αναγκών παραγωγής και προβολής πολιτιστικού έργου), κατά το παρελθόν (ανάγκη συντήρησης, διερεύνησης, μελέτης ή προβολής στοιχείων πολιτισμού άλλων εποχών) και στο μέλλον (ανάγκη αναγνώρισης στοιχείων που έμμεσα ή άμεσα είναι εν-δυνάμει ικανά να επηρεάσουν θετικά ή αρνητικά τη διαχείριση ή το περιβάλλον στο οποίο δρουν και αναπτύσσονται φορείς πολιτισμού).

Σε καμία περίπτωση δε θα πρέπει να μπερδεύουμε την πολιτιστική διαχείριση που ασκεί ένας κρατικός φορέα ή ένας επαγγελματίας με την πολιτιστική πολιτική που ασκούν οι πολιτικοί. Η πολιτική εξουσία ασκεί πολιτιστική πολιτική, η οποία εκφράζεται μέσα από την κρατική διαχείριση ή τους λοιπούς φορείς. Όλοι οι υπόλοιποι θα πρέπει να αντιλαμβάνονται, αντιδρούν ή όχι επί των αποφάσεων ή θα πρέπει να κάνουν πολιτιστική αντιπολίτευση. Στην περίπτωση που η πολιτιστική πολιτική ενός τόπου δεν καθορίζεται, δεν αποκωδικοποιείται από τους τρίτους, δεν είναι εμφανής και δεν εκφράζεται ξεκάθαρα τότε αυτοί που κάνουν πολιτιστική αντιπολίτευση θα πρέπει να κάνουν αντίσταση στην πολιτική άπνοια και ανομβρία πιέζοντας για δράση από αυτούς που είναι εν δυνάμει ικανοί και θέσει υποχρεωμένοι να ασκήσουν πολιτιστική πολιτική.

Αν εμείς καταλάβουμε τους λόγους για τους οποίους ο επισκέπτης μας κάνει την τιμή να μας επισκεφθεί και βάλουμε τον εαυτό μας στη θέση του θα δούμε πως η αρχική ορμή που τον κάνει να πάει από το ένα μέρος στο άλλο είναι πιο σημαντική από την έλξη που προκαλούν τα προσφερόμενα προϊόντα και οι υπηρεσίες.

Και είναι πιο σημαντική η ορμή, γιατί η ορμή είναι αυτή που τον οδηγεί να πάρει μια αρχική απόφαση, η ορμή του είναι αυτή που τον κάνει να πληρώσει για να απολαύσει νέες εμπειρίες.

Η έλξη προς ένα προϊόν όμως είναι αυτή που θα τον κάνει να διαφημίσει τις νέες αυτές εμπειρίες στο στενό του περιβάλλον. Αυτή η διαφήμιση δημιουργεί τις νέες ορμές ανάμεσα σε επαγγελματίες ή ταξιδιώτες. Άρα έλξη προς το προϊόν είναι αυτή που θα τον κάνει να επιστρέψει στο τόπο των διακοπών του και πάλι για να ξαναζήσει την ανάμνηση και την ικανοποίηση.

Η ορμή όμως κάπως δημιουργείται, κάποιος θα πρέπει να ενθαρρύνει τον επισκέπτη. Ας μη του δημιουργήσει ένας φορέας την ορμή και θα δείτε που πάει η έλξη.

of 35

Ακολούθησε η λήξη του συνεδρίου από την κυρία Ginger Freeman Ζαΐμη και τον κύριο Παναγιώτη Νόιφελτ.

of 35

Ευχαριστίες

To Προεδρείο του IARC ευχαριστεί εκ βαθέων για την στήριξη τους, την υπευθυνότητα που επέδειξαν και την αφοσίωσή τους στο έργο τους παρακάτω φορείς Υπουργεία, Αξιωματούχους, Μη Κρατικούς Οργανισμούς, Τομείς και Άτομα από όλους τους χώρους, αυτούς που συμμετείχαν και αυτούς που δεν τα κατάφεραν να παραστούν που όμως στήριξαν με τη θετικότητα τους το έργο μας:

Πρωθυπουργό της Ελλάδας και Υπουργό Εξωτερικών κύριο Γιώργο Παπανδρέου ο οποίος έμπρακτα έχει δείξει το ειδικό και ιδιωτικό του ενδιαφέρον στην προώθηση της ιδέας συνεργασίας κρατικών φορέων και μη κυβερνητικών οργανώσεων (ΜΚΟ), του εθελοντισμού, καθώς επίσης και για τη στήριξη κινήσεων και δράσεων που συμβάλουν στην ομαλή ανάπτυξη των ΜΚΟ στους τομείς του πολιτισμού και γενικότερα της κοινωνικής προσφοράς, και τις κυρίες Σπανάκη και Μπουρή.

Υπουργείο Πολιτισμού: Υπουργό Πολιτισμού κυριο Παύλο Γερουλάνο, τη Γ. Γ. Πολιτισμού κα Λίνα Μενδόνη, τους υπεύθυνους Γραφείων: Υπουργού Πολιτισμού Β. Χαραλαμπογιάννη, Α. Κοτανίδη, Μ. Λούπη, Γ. Ρούσου, ειδικά ευχαριστούμε τον κο Π. Πολυχρονόπουλο Συνεργάτη Γ. Γραμματέα πολιτισμού, Μ. Παπαγιανακοπούλου, Γραφείο τύπου κα Μπαλάφα, Τομέα Συνεδρίων κες Γαλάνη, Ταξιαρχοπούλου και Καβάλη καθώς επίσης και τη διεύθυνση ηλεκτρονικών μέσων και τον υπεύθυνο διαδικτύου και εφαρμογών και την ομάδα τεχνικών για την υποστήριξη τους στο ακέραιο. Πιο ειδικά τον κύριο Κώστα Χατζιχρήστο Διευθυντή Τμήματος Ηλεκτρονικής Διαχείρισης, τον ειδικό δικτύων και ηλεκτρονικών μέσων κύριο Βασίλη Κουμαντάκη τους ηχολήπτες κυρίους Στέλιο Στυλιανού και τον Παναγιώτη Σκοπετέα καθώς επίσης και τον κύριο Φώτη Γρηγορακάκη, για την φιλοξενία.

Υπουργείο Οικονομικών: Υπουργό κύριο Γιώργο Παπακωνσταντίνου και την Διευθύντρια δημοσίων σχέσεων Υπουργού κυρία Ισμήνη Φραγκιουδάκη και την κυρία Καρπαθοπούλου.

Για το ενδιαφέρον τους και την ευαισθησία που έχουν επιδείξει για τα ζητήματα πολιτιστικής οικονομίας και ανάπτυξης και για τη στήριξη τους, τους Βουλευτές κο Γιώργο Ι. Χαραλαμπόπουλο (υπεύθυνο και για θέματα περιφερειακής ανάπτυξης) και την Υπεύθυνη γραφείου κυρία Νινέτα Πολυδωρίδη καθώς επίσης και την Βουλευτή επικρατείας υπεύθυνη για θέματα τουρισμού κυρία Μάγια Τσόκλη και την συνεργάτιδα της Δρ. Παναγιώτα Κουρή – Τογια.

Ευχαριστούμε θερμά τους κυρίους Δημάρχους Παναγιώτη Φωτιάδη Δήμαρχο Αχαρνών και Ανδρέα Παχατουρίδη Δήμαρχο Περιστερίου για την συμβολή τους σε θέματα πολιτιστικής διαχείρισης καθώς επίσης και τους υποψήφιους δημάρχους κυρίους Βασίλη Τσατσαράγκο (δήμος Γλυφάδας - ΠΟΛΚΕΟΑ) και Γιώργο Χριστόπουλο (δήμος Ραφήνας) για τη συμμετοχή τους στο συνέδριο.

Το Σωματείο Ελλήνων Ηθοποιών τον Πρόεδρο κύριο Λεωνίδα Βαρδαρό, τους κυρίους Σταθη Βούτο, Φώτη Αρμένη και Ανδρέα Κουτσουρέλη για τα εύστοχα σχόλια τους μετά τη λήξη του συνεδρίου για την προβολή, ευαισθησία και τη συμμετοχή τους, την Κρατική Σχολή Ορχηστικής Τέχνης και πιο ειδικά την κυρία Παυλίνα Βερέμη και τη συνεργάτιδα της κυρία Βίκη Κολοβού για τη συμμετοχή τους, την ΜΚΟ Time Heritage και τις τις κυρίες Αφροδίτη Καμάρα και Αφροδίτη Χατζόγλου, τη Σχολή Καλών Τεχνών και πιο ειδικά τον κύριο Γιάννη Μελανίτη, τον πολυχώρο ABOUT και πιο ειδικά την κυρία Μαρία Αλούπη και τον κύριο Ανδρέα Κ. Δικτυόπουλο τους δημοσιογράφους της εφημερίδας Ριζοσπάστης για τη συμμετοχή τους στο συνέδριο και για τις πολύ ενδιαφέρουσες και σημαντικές παρατηρήσεις τους οι οποίες αποτελούν υλικό για μελέτη

of 35

και περίσκεψη, την κυρία Μαριαλένα Σπυροπούλου δημοσιογράφο της City Press (για το εξαιρετικό της ενδιαφέρον σε θέματα πολιτιστικής διαχείρισης).

Για τη συμβολή, την παρουσία ή το ενδιαφέρον τους στο συνέδριο ATHENS EQUUS 2010 ευχαριστούμε:τον επιχειρηματία κύριο Φωκίων Ζαΐμη

of 35

τον Δ. Υ. ΥΠΠΟΤ κύριο Μάριο Κωστάκητην Δρ. Ασπασία Λούβη-Κιζήτην εικαστικό κυρία Κλεωπάτρα Μουρσελάτην ηθοποιό και σκηνοθέτη κυρία Άντζελα Μπρούσκουτον μουσικό-συνθέτη κύριο Γιάννη Νόιφελντειδικά την κυρία Κατερίνα Κοσκινά (Κρατικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης – Ίδρυμα Κωστόπουλου)την κυρία Μένη Στρογκύλη (Ίδρυμα Κωστόπουλου)τον Καθηγητή (Παν. Αιγαίου) Γιώργο Γκαντζιάτην Πολ. Μηχανικό Μαρία Μπουλούκουτην υπεύθυνη πολ. διαχείρισης (SYMVOLI) Βίκη Παπαδημητρίουτον εικαστικό Κωστή Τριανταφύλλουτην διοργανώτρια εκδηλώσεων Νίκη Τσιάντητον οικονομολόγο Ευθύμιο Τζώρτζητον εμπειρογνώμονα σε θέματα κινηματογράφου και σεναρίου Αλέξανδρο Κακαβάτην εκδότρια Adriana Martinez Guerreroτη χορογράφο Bru Palmieriτη σχεδιάστρια μόδας και αντιπρόεδρο IARC Tsuia Iwaiτον ειδικό σε θέματα αγοράς, marketing και προώθησης Πάυλο Σταμνάτον ειδικό σε θέματα διαχείρισης και αγοράς (AVID PLANNING) και λάτρη της όπερας Γιάννη Σέττατην Βασιλική Καραφυλλούδητον εικαστικό Γιάννη Σκαρπερότην υπευθυνη πολιτιστικής διαχείρισης (iForce Com) Ηλεκτρα Λάζαρητη συνεργάτιδα iForce Νάσια την διοργανώτρια πολιτιστικών εκδηλώσεων Κωνσταντίνα Γεωργίουτην κυρία Πλατανιάτην Δώρα Γιαννακάκη (ΣΚΑΙ για την καλή επικοινωνία)τον Προεδρο της ΜΚΟ “Διάζωμα” Στάυρο Μπένοτον καθηγητή (Open Univercity - cultural economy co author) Michael Prykeτον καθηγητή (Copenhagen Business School Cultural Economy) Dr. Paul du Gayτην Βουζελάκου Ειρήνη (British Council)μια ειδική ευχαριστία στην την Alison Weedall (British Council)τον εκδότη κύριο Γιώργο Ζαρκαδάκητον καθηγητή κυριο Tony Bennetτον κύριο (CEO Hellas Servers) Φίλιππο Βλαχοτον Δρ. Γιάννη Πούλιο (ειδικό σύμβουλο πολιτιστικής κληρονομιάς)τον μουσικό και οργανοποιό κύριο Κωνσταντίνο Κοτζαμπόπουλοτην κυρία Ρένα Δαμίγου (Τοπική Αυτοδιοίκηση Χίου που κατάφερε να εμπνεύσει με την κατάθεση της σε επίπεδο διαχείρισης)

Το IARC ευχαριστεί την κυρία Ginger Freeman – Ζαίμη για τη συμβολή της και το συντονισμό του συνεδρίου καθώς επίσης για τα εποικοδομητικά της σχόλια κατά τη διάρκεια του συνεδρίου και μετά. Αξίζει να σημειωθεί η αγάπη της κυρίας Freeman – Ζαίμη για την Ελλάδα και η παγκόσμια προβολή της χώρας μας μέσα από τις σελίδες του GREECE CHIC ενός εκλεπτυσμένου καταλόγου υπηρεσιών, παροχών και υποδομών στον τομέα του τουρισμού, των ξενοδοχείων και των τόπων.

Ο πρόεδρος του IARC ευχαριστεί προσωπικά του κύριο Μάκη Ανδρωνόπουλο όπου χωρίς τις δικές του προτροπές και ενθαρρύνσεις το συνέδριο θα ήταν λιγότερο.

Επίσης ευχαριστεί εκ βαθέων την Ελένη Μπόρα συγκριτική φιλόλογο και λογοτέχνη, σύντροφο, μητέρα και φίλη για την αμέριστη στήριξη της, ανιδιοτέλεια, αγάπη και αφοσίωση στις τέχνες και τον πολιτισμό.

of 35

Τέλος το Προεδρείο του IARC

Πρόεδρος: Παναγιώτης ΝόιφελτΓραμματέας Όλγα ΓρατσανίτηΤαμίας: Ιωάννης ΑγγουράςA’ Αντιπρόεδρος: Άρης ΣιναβέληςB’ Αντιπρόεδρος: Tsuya Iwai

Τα πρακτικά του συνεδρίου πριν την έκδοσή τους θα προ-δημοσιευτούν σε ελληνικό blog, ενώ η έκδοση των πρακτικών θα είναι μεταφρασμένη σε πέντε βασικές ξένες γλώσσες και δύο λιγότερο διαδεδομένες.

Ευχαριστούν τα μέλη του IARC για την στήριξη τους και τους ομιλητές για τις πλούσιες και σημαντικές τους τοποθετήσεις.

Πληροφορίες: Όλγα Γρατσανίτη, T: 2103616800, K: 6942817481, K: 6994647000,W: www.independentartscouncil.org, E: [email protected]

Χορηγός Υποστηρικτής Χορηγός Επικοινωνίας

Με την ευγενική στήριξη των funds . gr , iforce . gr , sponsorship . gr , και

vertigo . gr

of 35

http://www.vertigo.gr/

http://www.sponsorship.gr/

http://www.iforce.gr/

http://www.funds.gr/

mailto:[email protected]

http://www.independentartscouncil.org/

http://www.culture.gr/

http://www.cielairlines.com/

http://www.iforce.gr/

http://www.vertigo.gr/

ΤΑ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΤΩΝ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΩΝ ΜΕ ΣΕΙΡΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ

Όλγα Γρατσανίτη

Γεννήθηκε και μεγάλωσε στα Ιωάννινα. Σπούδασε Κλασική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων και Θεατρολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών. Παράλληλα με τις σπουδές της στην Αθήνα, παρακολούθησε σεμινάρια υποκριτικής, χορού και τραγουδιού στο Θέατρο των Αλλαγών. Συνέχισε μεταπτυχιακές σπουδές της στo Goldsmiths College του Πανεπιστήμιου Λονδίνου στο τομέα της Πολιτιστικής Διαχείρισης και Πολιτιστικής Πολιτικής (MA in Arts Administration and Cultural Policy).

Από το 2003 έως σήμερα έχει εργαστεί στον οργανισμό National Campaign for the Arts στο Λονδίνο, στην iForce Επικοινωνίες ως υπεύθυνη οργάνωσης συνεδρίου, στην εταιρεία παραγωγής G.M.I.Corporation ως βοηθός παραγωγής και στο British Council ως project co-ordinator στο τμήμα οργάνωσης πολιτιστικών εκδηλώσεων. Παράλληλα έχει αναλάβει την οργάνωση διάφορων παραγωγών είτε ως υπεύθυνη χορηγιών και δημοσίων σχέσεων είτε ως υπεύθυνη παραγωγής σε δράσεις και εκδηλώσεις διαφόρων καλλιτεχνών και φορέων.

Στο τομέα της Διδασκαλίας, έχει διδάξει Θεατρική Αγωγή σε ολοήμερα δημοτικά σχολεία και στο τμήμα Προσχολικής Αγωγής του ΤΕΙ Αθηνών, ως εργαστηριακός συνεργάτης διδάσκοντας Θεατρικό Παιχνίδι.

Είναι ιδρυτικό μέλος του και Γενική Γραμματέας του Ανεξάρτητου Συμβουλίου Τεχνών, μέλος του Πανελληνίου Συλλόγου Θεατρολόγων και του Διεθνούς Ινστιτούτου Θεάτρου.

Ginger Freeman - Ζαϊμη

Επιμελήτρια εικαστικών τεχνών, εκδότης, σύμβουλος και φιλέλληνας. Συνεργάστηκε με το Fortune 500 και έχει επηρεαστεί πολύ από τον Frank Lloyd Wright, Meis van der Rohe και Richard Neutra καθώς και από τις εργασίες στην αστική ανάπτυξη και αρχιτεκτονική στη Νέα Υόρκη, στο Seagram Building.

Έχει σπουδάσει ιστορία της τέχνης και εικαστικές και οπτικές τέχνες, αρχιτεκτονική και οικονομία. Η δουλειά της έχει παρουσιάσει δουλειά της σε διεθνές επίπεδο, όπως η Ευρωπαϊκή Biennale, Manifesta και έργα της εκτίθενται σε διάφορα κέντρα για τη σύγχρονη τέχνη. Οι κριτικές της για την τέχνη και αρχιτεκτονική όπως επίσης και αστική ανάπτυξη και τουρισμός έχουν δημοσιευθεί σε εκδόσεις και περιοδικά κατά την τελευταία δεκαετία. Ενώ έχει υπηρετήσει με τις υπηρεσίες της τις τέχνες μέσα από αναθέσεις έργου και επιμελητείας από διεθνείς συλλογές και ιδρύματα.

φωτογραφικό έργο της μπορεί να ενσωματωθεί σε διάφορα είδη: Αρχιτεκτονική της Αρχαιότητας και Πολεοδομίας και του αφηρημένου χαρακτήρα. Το συμβουλευτικό έργο και την τέχνη είναι εμπνευσμένο από την επικά φιλοσοφικά ποιητικά και λογοτεχνικά έργα όπως οι ορφικοί ύμνοι, Λουκρήτιος, ΑΞΙΟΝ ΕΣΤΙ Οδυσσέα Ελύτη και Κ. Καβάφη.

of 35

Έχει συμμετάσχει σε δράσεις και οργανώσει εκδώσεις, εκδώσει όπως: Desert Breath, το βιβλίο, μια επίγεια εγκατάσταση τέχνης στην Αίγυπτο από D.A.S.T. και άλλα ενώ προσεχώς αναμένονται φωτογραφικές ανθολογίες της Αθήνας με τίτλο «Αρχιτεκτονική του Φωτός με δοκίμια από τον Αλέξανδρο Ν. Τομπάζη, τον Αρχιτέκτονα και Ole Bouman, Αρχιτέκτονα και Διευθυντή του Ολλανδικού Ινστιτούτου Αρχιτεκτονικής (NAi).

Παναγιώτης Νόιφελτ

Ο Παναγιώτης έχει διπλό ακαδημαϊκό και επαγγελματικό υπόβαθρο με καταβολές από το χώρο των τεχνών και της αεροπορίας. Χαρακτηρίζεται από την ιδιαιτερότητα και την αναλυτικότητα της σκέψης του.

Αυτοδημιούργητος, οργανωτικός, με επιχειρηματικό πνεύμα και με καθιερωμένη εμπειρία σε θέματα διαχείρισης και διεύθυνσης μεσαίων επιχειρήσεων. Αποτελεσματικός στην εργασία, με άνεση επικοινωνίας σε όλα τα επίπεδα, έχει την ικανότητα ανάπτυξης προγραμμάτων και διαχείρισης προσωπικού.

Η ειλικρίνεια και η φιλικότητα της προσωπικότητας του σε συνδυασμό με την δημιουργική σκέψη και την ανιδιοτέλεια του χαρακτήρα του είναι το ελκτικό στοιχείο που του χάρισε ισχυρές και σταθερές ανθρώπινες σχέσεις σε όλα τα επίπεδα των κοινωνικών, εμπορικών, πολιτιστικών και πολιτικών κύκλων.

ΙΚΑΝΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙ ΕΠΙΤΕΥΓΜΑΤΑ1988-2009

Στηρίζει φορείς και άτομα ως εξωτερικός και ειδικός σύμβουλος σε θέματα πολιτιστικής διαχείρισης και πολιτιστικής πολιτικής αλλά και επιχειρησιακής διαχείρισης και οικονομικών αεροπορικών εταιρειών και αεροδρομίων στον ιδιωτικό τομέα (ως σήμερα).

of 35

Τακτικά από το 1997 συμμετέχει σε συνέδρια και πανεπιστημιακές δράσεις της Ελλάδας και του εξωτερικού ως ομιλητής.

Ιδρύει και Προεδρεύει στην Ciel Airlines S.A. με έδρα την Αθήνα. (2005- σήμερα)

Maintenance, Evaluation and Survey System for the Airside (MESSA). Έρευνα/μελέτη για προτεινόμενο σύστημα επίγειας διαχείρισης για την Συντήρηση, Αξιολόγηση & Στατιστική έρευνα των Υποδομών του Αερολιμένα Αθηνών «Ελ. Βενιζέλος» Airside Services Department, (Αθήνα 2004).

Ως φοιτητής του London Metropolitan University στο τμήμα Aviation Management and Operations, BSc Degree, SOAS MSc Financial Management, ανέπτυξε και παρουσίασε προσωπικές και ομαδικές εργασίες σε θέματα αεροπορικών εταιρειών και αεροδρομίων. (Λονδίνο 2002).

Ίδρυσε το Ανεξάρτητο Συμβούλιο Τεχνών (ΜΚΟ), με στόχο την προώθηση έρευνας, μοντέλων διαχείρισης και χρηματοδότησης στις τέχνες (Λονδίνο–Αθήνα 1998- σήμερα).

Ίδρυσε το Συμβούλιο Τεχνών Αθηνών (ΜΚΟ) που παρέχει στήριξη σε πολιτιστικούς φορείς σε θέματα διαχείρισης τις παραστατικές και οπτικοακουστικές τέχνες.(Αθήνα 2000- σήμερα).

Παρήγαγε και προώθησε σειρά προτάσεων, προϊόντων πληροφορικής τεχνολογίας και διαδικτύου μέσα από την εταιρεία του Ciel We Produce Dreams Company (Λονδίνο-Αθήνα 1999-2007).

Παρουσίασε μια σειρά (39) από επιχειρηματικές και καλλιτεχνικές παραγωγές μέσω της Ciel και πέτυχε υψηλή ποιότητα αποτελεσμάτων. (Λονδίνο-Αθήνα 1998- σήμερα).

Σπούδασε υποκριτική και σκηνοθεσία στις σχολές και συνεργάστηκε με άτομα και φορείς όπως: Μουστάκη-Βεάκη, Εργαστήρι Υποκριτικής Ακης Δαβής, Ρουλα Πατεράκη, Hiyashi Hideki, Primavera Boman, Monica Pagneux, Middlesex University, Riverside Studios, Old Vic Theatre κ.α. (Λονδίνο-Αθήνα 1988-1997).

Δημήτρης Μπουραντάς

Ο Δημήτρης Μπουραντάς είναι καθηγητής του Μάνατζμεντ, Διευθυντής του Μεταπτυχιακού Προγράμματος Διοίκησης Επιχειρήσεων για στελέχη (Executive MBA) και Διευθυντής του

of 35

Μεταπτυχιακού Προγράμματος (MSc) Διοίκησης Ανθρωπίνων Πόρων στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Έχει διευθύνει μεγάλο αριθμό ερευνητικών προγραμμάτων για το Μάνατζμεντ στην Ελλάδα και έχει συγγράψει 5 βιβλία. Εργασίες του έχουν δημοσιευθεί στα πλέον έγκυρα διεθνή επιστημονικά περιοδικά μεταξύ των οποίων τα: Organization Science, Organization Studies, European Management Journal, Scandinavian Management Journal, Long Range Planning, Journal of Applied Business Research, Journal of Managerial Psychology, Journal of Global Marketing, Revue Francaise de Gestion, International Studies of Management and Organization, Technology Analysis and Strategic Management, International Journal of Human Resources Management, Leadership Quarterly, Employees Relations κ.α. Επίσης έχει επιβλέψει διδακτορικές διατριβές στις οποίες έχουν απονεμηθεί το πρώτο και το δεύτερο Ευρωπαϊκό βραβείο.

Διαθέτει πολύχρονη επαγγελματική εμπειρία έχοντας εργαστεί ως στέλεχος, σύμβουλος και εκπαιδευτής για διεθνείς Οργανισμούς όπως Ε.Ε, ΟΟΣΑ και CIHEAM και για μεγάλο αριθμό ελληνικών και πολυεθνικών επιχειρήσεων μεταξύ των οποίων οι: ΤΙΤΑΝ, Εurobank, Nestle, Coca Cola, Diageo, Unilever, Vodafone, Cosmote, Barclays, Citibank, Bayer, Oracle, Rank Xerox, BAT, Schneider, SAP, Alpha Bank, Εθνική Τράπεζα, ΑΤΕ, Εμπορική Τράπεζα, Εγνατία Τράπεζα, Μινέρβα, Carrefour, Pepsico, Marks & Spencer, Boehringer Ing., ΕΛΤΑ, ΟΣΕ, ΔΕΗ, Logic Dis, Αλουμύλ, Α.Β. Βασιλόπουλος, Apivita, Βιβεχρώμ, Bosch, Alico, Interamerican.

Ο Δημήτρης Μπουραντάς εξειδικεύεται στην ανάπτυξη ηγετικών στελεχών και ομάδων, στη διοίκηση των αλλαγών, στη διοίκηση της εταιρικής κουλτούρας και στη στρατηγική ευθυγράμμιση των επιχειρήσεων και οργανισμών. Έχει βραβευθεί, επανειλημμένα, με τον «Τίτλο Υψηλής Διδακτικής Επίδοσης» από το Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών. Μεγάλος αριθμός συνεντεύξεών του έχει φιλοξενηθεί στον ημερήσιο και περιοδικό τύπο, καθώς και στο ραδιόφωνο και την τηλεόραση.

Δρ. Μπέττυ Τσακαρέστου

Δρ. Μπέττυ Τσακαρέστου ([email protected]) είναι Επίκουρη Καθηγήτρια στο Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού, στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και επικεφαλής του Εργαστηρίου Διαφήμισης και Δημοσίων Σχέσεων στο οικείο Τμήμα. Διδάσκει « Θεωρία και Πρακτική της Διαφήμισης και των Δημοσίων Σχέσεων», «Επιχειρησιακή Ηθική και Υπευθυνότητα», «Κοινωνικά Ζητήματα και Επιχειρηματικές Πρακτικές», «Ολοκληρωμένη Επικοινωνία σε Πολιτιστικούς Οργανισμούς, Επιχειρήσεις και ΜΜΕ», «Διαχείριση Κρίσεων» σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό

of 35

επίπεδο. Η έρευνα, οι δημοσιεύσεις και οι ανακοινώσεις της τα τελευταία χρόνια επικεντρώνονται στα πεδία της διαφήμισης και των δημοσίων σχέσεων, της εταιρικής φήμης και της διαχείρισης μαρκών, της εταιρικής κοινωνικής ευθύνης και της υπεύθυνης κατανάλωσης. Είναι μέλος επιστημονικών ενώσεων, μέλος της Επιστημονικής Επιτροπής του European Business Ethics Network (EBEN)-GR, μέλος του Δ.Σ. και της Επιτροπής Ερευνών και Μελετών του Ινστιτούτου Επικοινωνίας. Παρέχει ερευνητικό και συμβουλευτικό έργο σε επιχειρήσεις και μη-κερδοσκοπικούς οργανισμούς στους τομείς της επικοινωνίας, της οργανωσιακής κουλτούρας, της ανάπτυξης διοικητικών ικανοτήτων, της κοινωνικής ευθύνης εταιριών και οργανισμών και της στρατηγικής καταναλωτή.

Edna Dos Santos-Duisenberg - Chief, Creative Industries Programme, UNCTAD

Edna dos Santos-Duisenberg is a development economist who started her international career at the United Nations in 1983. She joined the Minerals & Metals Branch of the Commodities Division of UNCTAD in Geneva, and for 12 years was in charge of intergovernmental action in the area of iron ore and steel-related commodities. In 1995 she joined the Cabinet of the Secretary General and was Chef de Cabinet for 10 years.

In 2005 Ms. Dos Santos became Chief, Creative Industries Programme of UNCTAD. In this capacity, has been leading UNCTAD's policy-oriented, research and technical cooperation work on this innovative topic. She put forward a number of pro-active initiatives for promoting international and national action in the area of creative industries, hence creative economy.

She has been sensitizing governments and creative practitioners about the development dimension and the economic potential of the creative industries to diversify sources of income and increase trade gains in developing countries. She revitalized and is the Chairperson of the UN- Multi-Agency Informal Group on Creative Industries. She is building synergies among the UN system and promoting joint-projects for enhancing the creative economy in developing countries.

Paul du Gay (ΔΕΝ ΚΑΤΑΦΕΡΕ ΝΑ ΠΑΡΕΥΡΕΘΕΙ ΣΤΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ)

of 35

http://www.unctad.org/Templates/StartPage.asp?intItemID=2068

Education:Degree Year Subject Institution Country PhD 1992 Sociology The Open University UK MA 1988 Sociology University of Durham UK

Academic positions - previous:Position Institution Country

Membership of boards, etc.:The Journal of Cultural Economy; Management and Organizational History; The Journal of Sociology

Reviewer:Consumption, Markets and Culture for Routledge (USA). Culture, Representation and Identities, (book series) for Sage Publications. The Journal of Education, Pedagogy and Cultural Studies

PhD supervision:E.McFall, Ph.D. (1997, completed 2001), N.Kobayashi-Hillary (2006-)

Primary research areas

The sociology of organizational life and consumer culture

Sociologies and histories of identity

Subjectivity and personhood

Bureaucracy and public management

Selected publicationsOrganizing Identity: persons and organizations ‘after theory’, pp.193, Sage Publications, 2007, ISBN 978-1-4129-0011-9 and ISBN 4129-0012-6(pbk) ‘Take an issue: cultural economy and finance’ (with M. Pryke 50% each) Economy and Society, Volume 36, Issue 3 August 2007 , pages 339 – 354, ISSN 0308-5147 print/1469-5766 online ‘Organizing Conduct, Making Up People’, in E.McFall, P. du Gay & S. Carter (eds.) Conduct: sociology and social worlds , pp.1-13, 2008 Manchester: MUP ISBN 978-0-7190-7813-2 (pbk) ‘’Without Affection or Enthusiasm’’: problems of involvement and attachment in responsive public management’, Organization, Vol. 15, No. 3, 2008, pages 335-353, ISSN 1350-5084 ‘Max Weber and the Moral Economy of Office’, Journal of Cultural Economy, Vol.1, No.2, 2008, pages129-144, ISSN 1753-0350 print/1753-0369 online ‘In Defence of Mandarins: recovering the ‘core business’ of public management’, in Management and Organizational History 4 (4); 359-384 ISSN: 1744-9359 2010

of 35

Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος

Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1953. Τελείωσε τη δραματική σχολή του Ωδείου Αθηνών. Εργάστηκε ως ηθοποιός μέχρι το 1992, οπόταν στράφηκε κυρίως στη σκηνοθεσία.Στο Εθνικό Θέατρο, στο ΚΘΒΕ, σε ΔΗΠΕΘΕ και στο ελεύθερο θέατρο έχει σκηνοθετήσει τα έργα: Ο ήχος του όπλου της Λ. Αναγνωστάκη, Το φιόρο του Λεβάντε του Γ. Ξενόπουλου, Η πόλη που πρίγκιπάς της ήταν ένα παιδί του Μοντερλάν, Το καινούργιο σπίτι και Ο υπηρέτης δύο αφεντάδων του Γκολντόνι, Οι δύο ευγενείς από τη Βερόνα του Σαίξπηρ, Η μαύρη κωμωδία του Π. Σάφερ, Οι τρομεροί γονείς του Ζαν Κοκτώ, Ποιος ανακάλυψε την Αμερική της Χ. Σπηλιώτη, Ο βασιλικός του Α. Μάτεσι, Μαχαίρι στην κότα του Ντ. Χάρροουερ, Αχαρνείς του Αριστοφάνη.Το 1995 παρουσίασε με τη Νέα Σκηνή Τέχνης, που ιδρύθηκε με δική του πρωτοβουλία, τη Φιλονικία του Μαριβώ. Στο Θέατρο του Νέου Κόσμου, τη μόνιμη στέγη που απέκτησε ο θίασος το 1997, έχει επίσης σκηνοθετήσει τα έργα Κοινός Λόγος, πάνω σε κείμενα από το ομώνυμο βιβλίο της Έλλης Παπαδημητρίου, Βρομιά του Ρ. Σνάιντερ, Ο Περλιμπλίν και η Μπελίσα του Λόρκα, Δύο Θεοί του Λ. Χρηστίδη, Εδουάρδος Β΄ του Μάρλοου (Ηρώδειο, Ελληνικό Φεστιβάλ 2000), Παίζοντας με τη φωτιά του Στρίντμπεργκ, Τέλος του παιχνιδιού του Μπέκετ, Τολμηρές πολαρόιντ του Μ. Ρέιβενχιλ, Ο γλάρος του Τσέχοφ, Ο υπολοχαγός του Ίνισμορ του Μάρτιν Μακ Ντόνα, Βόυτσεκ του Μπύχνερ, Οι σεξουαλικές νευρώσεις των γονιών μας του Λ. Μπαίρφους, Τα κοκκινομπλέ πατίνια του Στ. Τσιώλη, Οθέλλος του Σαίξπηρ (Ηρώδειο, Ελληνικό Φεστιβάλ 2006), Καθόλου καλά της Ούρσουλα Ράνι Σάρμα, Motortown του Σάιμον Στήβενς, Εχθροί εξ αίματος του Αρκά, Σφαγείο του Ιλάν Χατσόρ, Τρωάδες του Ευριπίδη και τέλος το έργο Τέσσερις αχτίδες συν μία ή Το μεγάλο μπλουμ του Μπρίλη της Ρεγγίνας Καπετανάκη και του Βασίλη Ρίσβα για παιδιά που νοσηλεύονται σε νοσοκομεία.Το 2008 συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο Αλβανίας και σκηνοθέτησε τις Τρωάδες του Ευριπίδη με Αλβανούς ηθοποιούς.Έχει διδάξει υποκριτική στη δραματική σχολή του Εθνικού Θεάτρου.

of 35

Creative Collaboration€¦ · Web viewΗ καταγραφή και η ερμηνεία τους...

Documents

Transcript of Creative Collaboration€¦ · Web viewΗ καταγραφή και η ερμηνεία τους...