CMYK - Hellenic Society of Oral Medicine a1 Επιτροπές...

1

Χαιρετισµός ΠροέδρουΕπιτροπές

Αγαπητοί Συνάδελφοι,

Τρία χρόνια πριν είχα αναλάβει το βάρος της ευθύνης γιατην πρώτη επίσηµη διοργάνωση της Ελληνικής Εταιρείας Πα-θολογίας Στόµατος σε Πανελλαδικό επίπεδο.

Σήµερα, συνεπείς στην υπόσχεσή µας για τη συνέχιση τουθεσµού του Πανελληνίου Συνεδρίου Στοµατολογίας έχου-µε τη χαρά να σας καλωσορίσουµε στο 2ο Πανελλήνιο Συ-νέδριο Στοµατολογίας το οποίο διεξάγεται στο ξενοδοχείοΧίλτον, 13 και 14 Σεπτεµβρίου 2012.

Το φετινό µήνυµα του Συνεδρίου τονίζει ότι η αναβάθµισητης αποστολής του σύγχρονου Οδοντιάτρου στην παροχήυπηρεσιών στοµατικής υγείας απαιτεί τη στενή συνεργασίαµεταξύ της Στοµατολογίας και των άλλων οδοντιατρικών ει-δικοτήτων.

Η εξοικείωση του Οδοντιάτρου µε συχνές παθολογικές κα-ταστάσεις της στοµατικής κοιλότητας µέσα από την πα-ρουσίαση αντιπροσωπευτικών κλινικών περιστατικών,σύντοµων εισηγήσεων, αντιπαραθέσεων διαδραστικού χα-ρακτήρα και ελεύθερων ανακοινώσεων, έρχεται να δώσειµια άλλη διάσταση στο πρόβληµα της στοµατικής και τηςγενικής υγείας.

Η βαθειά οικονοµική κρίση η οποία ταλανίζει τη χώρα µαςτα τελευταία χρόνια και επηρεάζει όλες τις εκδηλώσεις τηςκαθηµερινής ζωής, δεν µπόρεσε να επιδράσει αρνητικά στηνπρόοδο της επιστήµης και στην προαγωγή της γνώσης στοχώρο της Στοµατολογίας.

Αντίθετα, οι προσπάθειες της Οργανωτικής Επιτροπής ενι-σχύθηκαν από τη θετική απόκριση και την ενεργό συµµε-τοχή σας στην Πανελλαδική αυτή πρόσκληση και σας ευ-χαριστώ όλους θερµά.

Η σηµαντική αυτή εκδήλωση, έρχεται φέτος να συναντήσειστον ίδιο χώρο και το 11ο Πανευρωπαϊκό Συνέδριο Στο-µατολογίας (11th Biennial Congress of EAOM), ένα θε-σµοθετηµένο κορυφαίο γεγονός το οποίο έχουµε την τιµήσαν διοργανώτρια χώρα να υποδεχτούµε για πρώτη φοράστην Ελλάδα.Ελπίζουµε να δοθεί η ευκαιρία σε Έλληνες και συναδέλφουςαπό το εξωτερικό να ανταλλάξουν ιδέες και να αναπτύξουνσυνεργασίες µε γνώµονα την εξέλιξη της Οδοντιατρικής επι-στήµης και τη βελτίωση της φροντίδας των οδοντιατρικώνασθενών.

Καθηγήτρια Αλεξάνδρα Σκλαβούνου-ΑνδρικοπούλουΠρόεδρος του Συνεδρίου

Οργανωτική Επιτροπή -∆.Σ. Ελληνικής ΕταιρείαςΠαθολογίας Στόµατος

Πρόεδρος:Αλεξάνδρα Σκλαβούνου

Αντιπρόεδρος:Απόστολος Επιβατιανός

Γραµµατέας:Κωνσταντίνος Τόσιος

Ταµίας:Νικόλαος Νικητάκης

Μέλη:Παναγιώτα ΟικονοµοπούλουΕυαγγελία ΠιπέρηΕυανθία Χρυσοµάλη

Τιµητική Επιτροπή

Μπαζοπούλου-Κυρκανίδου ΕυτέρπηΠαπαναγιώτου Παναγιώτης

Επιστηµονική Eπιτροπή

Αλεξανδρίδης ΚωνσταντίνοςΑντωνιάδης ΚωνσταντίνοςΒρότσος ΙωάννηςΕπιβατιανός ΑπόστολοςΛίνκ-Τσατσούλη ΊριςΜαρκόπουλος ΑναστάσιοςΜουτσόπουλος ΧαράλαµποςΝικητάκης ΝικόλαοςΝούτσης ΚωνσταντίνοςΟικονοµοπούλου ΠαναγιώταΠατσούρης ΕυστράτιοςΠιπέρη ΕυαγγελίαΠουλόπουλος ΑθανάσιοςΣκλαβούνου ΑλεξάνδραΣκουτέλης ΑθανάσιοςΤζιούφας ΑθανάσιοςΤόσιος ΚωνσταντίνοςΤσιχλάκης ΚωνσταντίνοςΧατζηστάµου ΙουλίαΧρυσοµάλη Ευανθία

CMYK

Π ε ρ ι ε χ ό µ ε ν α

Σελίδα

Οµιλητές- Συντονιστές................................................................................................................3-4

Συνοπτικό Επιστηµονικό Πρόγραµµα ..........................................................................................5

Επιστηµονικό Πρόγραµµα ......................................................................................................6-13

Γενικές Πληροφορίες .................................................................................................................14

Περιλήψεις Κατευθυνόµενου Προγράµµατος ......................................................................18-45

Περιλήψεις Προφορικών Ανακοινώσεων .............................................................................46-54

Περιλήψεις Αναρτηµένων Ανακοινώσεων ...........................................................................55-69

Ευρετήριο Συγγραφέων ........................................................................................................70-72

Ευχαριστίες .................................................................................................................................73

2

Ο µ ι λ η τ έ ς - Σ υ ν τ ο ν ι σ τ έ ς

3

Georgiou A. Dr., BDS MDSc FRACDSOral Pathology/Oral Medicine Unit, Westmead Centre for Oral Health,Sydney West Area Health Service, Sydney, Australia

Yarom N. Dr., Director Oral Medicine Clinic, Department of Oral & MaxillofacialSurgery, Sheba Medical Center, Tel-Hashomer, Israel

Αλεξανδρίδης Κ. Kαθηγητής, Κλινική Στοµατικής & Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής,Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Ανδρεάδης ∆. Λέκτορας Στοµατολογίας, Εργαστήριο Στοµατολογίας, ΟδοντιατρικήΣχολή, ΑΠΘ

Αντωνιάδης Κ. Καθηγητής, Κλινική Στοµατικής & Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής,Οδοντιατρική Σχολή, ΑΠΘ

Αντωνίου Α. Αναπληρωτής Καθηγητής Ακτινολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ,Αρεταίειο Νοσοκοµείο

Βασιλοπούλου Ε. Επιστηµονική Συνεργάτης, Εργαστήριο Στοµατολογίας, ΟδοντιατρικήΣχολή, ΕΚΠΑ

Βρότσος Ι. Καθηγητής, Εργαστήριο Περιοδοντολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Γκούβερης Ι. Υποψήφιος ∆ιδάκτωρ, Εργαστήριο Στοµατολογίας, ΟδοντιατρικήΣχολή, ΕΚΠΑ

∆ασκαλόπουλος Α. Υποψήφιος ∆ιδάκτωρ, Εργαστήριο Στοµατολογίας, ΟδοντιατρικήΣχολή, ΕΚΠΑ

∆ερέκα Ξ. Λέκτορας, Εργαστήριο Περιοδοντολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

∆ιαµαντή Σ. Υποψήφια ∆ιδάκτωρ, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή,ΕΚΠΑ, ∆ιευθύντρια Στοµατολογικού Τµήµατος, 251 Γενικό ΝοσοκοµείοΑεροπορίας

∆οντά Αικ. Επικ. Καθηγήτρια ∆ιαγνωστικής και Ακτινολογίας Στόµατος,Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

∆ουκουδάκη Α. Στοµατολόγος, τ. Αναπλ. Καθηγήτρια, Temple University, USA

Ζερβού Φ. ∆ιευθύντρια - Συντονίστρια Οδοντιατρικού Τµήµατος και ΕιδικήςΜονάδας ΑΜΕΑ, Ασκληπιείο Βούλας

Κανδαράκη Χ. ∆ιευθύντρια Κυτταρολογικού Εργαστηρίου ΠΓΝ, Νοσοκοµείο“Ο Ευαγγελισµός”

Καραθανάση Β. Υποψήφια ∆ιδάκτωρ, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή,ΕΚΠΑ

Καργάκος Σ.Ι. Ιστορικός - Συγγραφέας

Κατσουράκης Μ. ∆ιευθυντής, Οδοντιατρικό Τµήµα, Γ.Ν. Λάρισας

CMYK

Κουρέας Α. Επίκ. Καθηγητής Ακτινολογίας, Αρεταίειο Νοσοκοµείο

Λινκ – Τσατσούλη Ι. Επίκ. Καθηγήτρια, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΑΠΘ

Μανταλενάκης Κ. Γναθοχειρουργός

Μαραγκού Π. ∆ρ., Msc, Επιµελήτρια Α’, Κέντρο Υγείας Μεγάρων

Μαρκόπουλος Α. Καθηγητής, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΑΠΘ

Ματιάκης Α. Λέκτορας, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΑΠΘ

Μποµπέτσης Γ. Λέκτορας, Εργαστήριο Περιοδοντολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Νικητάκης Ν. Επίκ. Καθηγητής, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Οικονοµοπούλου Π. Αν. Καθηγήτρια, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή,ΕΚΠΑ

Πετσίνης Β. Λέκτορας, Κλινική Στοµατικής & Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής,Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Πιπέρη Ε. Λέκτορας, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Πουλόπουλος Α. Επίκ. Καθηγητής, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή,ΑΠΘ

Προδροµίδης Γ. Υποψήφιος ∆ιδάκτωρ, Εργαστήριο Στοµατολογίας, ΟδοντιατρικήΣχολή, ΕΚΠΑ

Σαµαρά Α. Οδοντίατρος, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια, Εργαστήριο Στοµατολογίας,Οδοντιατρική Σχολή, ΑΠΘ

Σκλαβούνου Α. Καθηγήτρια, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Σφακιανού Α. Μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Εργαστήριο Στοµατολογίας, ΟδοντιατρικήΣχολή, ΕΚΠΑ

Τόσιος Κ. Επίκ. Καθηγητής, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Τούτουζας Ι. ∆ιδάκτωρ, Επιστηµονικός Συνεργάτης, Εργαστήριο Στοµατολογίας,Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Τσιχλάκης Κ. Καθηγητής, Κλινική ∆ιαγνωστικής & Ακτινολογίας Στόµατος,Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Χατζηστάµου Ι. Λέκτορας Ιστοπαθολογίας, Εργαστήριο Βασικών ΙατροβιολογικώνΕπιστηµών, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Χρυσοµάλη Ε. Επίκ. Καθηγήτρια Στοµατολογίας, Εργαστήριο Στοµατολογίας,Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

4

Πέµπτη 13 Σεπτεµβρίου 2012

ΩΡΕΣ Αίθουσα Τερψιχόρη Β

08:30-09:00 ΕΓΓΡΑΦΕΣ

09:00-09:15 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ-ΕΝΑΡΞΗ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟΥ

09:15-09:30 ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΟΜΙΛΙΑ

09:30-10:15 ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ΙΙΑΤΡΟΓΕΝΕΙΣ ΒΛΑΒΕΣ ΤΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ:ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ

10:15-11:30 ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ΙΙΤΑ ΟΥΛΑ ΩΣ ΠΕ∆ΙΟ ΕΠΙ∆ΡΑΣΗΣ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΩΝΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ

11:30-12:00 ∆ΙΑΛΕΙΜΜΑ ΚΑΦΕ - ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ

12:00-13:30 ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ΙΙΙΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΑΧΗΛΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΧΩΡΑΣ: ∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

13:30-14:30 ∆ Ι Α Λ Ε Ι Μ Μ Α

14:30-15:15 ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ΙVΠΑΘΗΣΕΙΣ ΧΕΙΛΕΩΝ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑΣ: ΤΟΠΙΚΟ Ή ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟ ΝΟΣΗΜΑ;

15:15-16:15 ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ VΦΛΕΓΜΟΝΗ Ή ΝΕΟΠΛΑΣΙΑ; ΕΝΑ ∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ∆ΙΛΗΜΜΑ

16:15-17:00 ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗΣΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ: ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗΉ LASER


17:30-19:00 ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ VIΝΕΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΚΛΙΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

Παρασκευή 14 Σεπτεµβρίου 2012


09:00-09:30 ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ VIIΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ

09:30-10:45 Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ε Σ Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Ε Ι Σ Ι

10:45-12:00 Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ε Σ Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Ε Ι Σ Ι Ι

5

ΣυνοπτικόΕπιστηµονικό Πρόγραµµα

CMYK

6

Επιστηµονικό Πρόγραµµα



08:30-09:00 ΕΓΓΡΑΦΕΣ

09:00-09:15 ΧΑΙΡΕΤΙΣΜΟΙ-ΕΝΑΡΞΗ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟΥ

09:15-09:30 ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΑ ΟΜΙΛΙΑ«Από το στόµα σου και στου Θεού το αυτί»Σαράντος Ι. Καργάκος

09:30-10:15 ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ΙΙΑΤΡΟΓΕΝΕΙΣ ΒΛΑΒΕΣ ΤΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ:ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝΠροεδρεύοντες: Κ. Τόσιος - Α. Πουλόπουλος

Προδροµίδης Γ. - Γκούβερης Ι. - Καραθανάση Β.

10:15-11:30 ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ΙΙΤΑ ΟΥΛΑ ΩΣ ΠΕ∆ΙΟ ΕΠΙ∆ΡΑΣΗΣ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝΠροεδρεύοντες: Ι. Βρότσος - Ε. Χρυσοµάλη

Εισαγωγή: Ταξινόµηση Περιοδοντικών ΝόσωνΜποµπέτσης Γ.Ι. Παθήσεις των ούλων που επηρεάζονται από συστηµατικούς παράγοντες:

α) ενδοκρινικές µεταβολές/διαταραχές∆ερέκα Ξ.β) αιµατολογικά νοσήµαταΛίνκ-Τσατσούλη Ι.

ΙΙ. Εκδηλώσεις από τα ούλα δερµατοβλεννογόνιων νοσηµάτων και άλλωνπαθολογικών καταστάσεωνΠουλόπουλος Α.

ΙΙΙ. Νοσήµατα των ούλων που οφείλονται σε ειδικό λοιµογόνο παράγονταΤούτουζας Ι.


12:00-13:30 ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ΙΙΙΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΑΧΗΛΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΧΩΡΑΣ: ∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗΠροεδρεύοντες: Κ. Αντωνιάδης - Π. Οικονοµοπούλου

Ι. ΤαξινόµησηΑντωνιάδης Κ.

ΙΙ. Απεικονιστικές διαγνωστικές τεχνικές:α) ΥπερηχογράφηµαΑντωνίου Α.β) Αξονική - µαγνητική τοµογραφίαΚουρέας Α.

ΙΙΙ. Ακτινογραφία - σιαλογραφίαΤσιχλάκης Κ.

IV. FNA στη διάγνωση τραχηλικών παθήσεων: Πλεονεκτήµατα - ΠεριορισµοίΚανδαράκη Χ.

13:30-14:30 ∆ Ι Α Λ Ε Ι Μ Μ Α



14:30-15:15 ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ΙVΠΑΘΗΣΕΙΣ ΧΕΙΛΕΩΝ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑΣ: ΤΟΠΙΚΟ Ή ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟ ΝΟΣΗΜΑ;Προεδρεύοντες: Ζερβού Φ. - Κατσουράκης Μ.

Ι. ΓλωσσίτιδεςΟικονοµοπούλου Π.

ΙΙ. ΧειλίτιδεςΠιπέρη Ε. - Ανδρεάδης ∆.

15:15-16:15 ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ VΦΛΕΓΜΟΝΗ Ή ΝΕΟΠΛΑΣΙΑ; ΕΝΑ ∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ∆ΙΛΗΜΜΑΠροεδρεύοντες: Νικητάκης Ν. - Λινκ-Τσατσούλη Ι.

∆ιαµαντή Σ. - Νικητάκης Ν. - Μαρκόπoυλος Α. - Σαµαρά Α.

16:15-17:00 ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗΣΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ:ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Ή LASERΠροεδρεύων: Αλεξανδρίδης Κ.

Μανταλενάκης Κ. - Πετσίνης Β.

17:00-17:30 ∆ΙΑΛΕΙΜΜΑ ΚΑΦΕ – ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ

17:30-19:00 ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ VIΝΕΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΚΛΙΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣΠροεδρεύοντες: Μαρκόπουλος Α. - ∆ουκουδάκη Α.

I. Οδοντικά Eµφυτεύµατα στον ασθενή που λαµβάνει διφωσφονικά:Ενδείξεις και Περιορισµοί«Dental implants in patients under biphosphonate therapy»Yarom N.

ΙΙ. Οδοντιατρική αντιµετώπιση στον ασθενή µε συστηµατικό νόσηµα«Dental treatment in patients with systemic disease»Georgiou A.

III. HPV λοίµωξη και καρκίνος του στόµατος: Μελέτες του ΕργαστηρίουΣτοµατολογίας, ΕΚΠΑΕισαγωγή Σκλαβούνου Α.Βασιλοπούλου Ε. - ∆ασκαλόπουλος Α. - Σφακιανού Α.

ΙV. Το σάλιο ως βιολογικό υλικό διαγνωστικών εφαρµογών:∆υνατότητες και ΠροοπτικέςΧρυσοµάλη Ε.

7

CMYK



09:00-9:30 ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ VIIΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣΠροεδρεύοντες: Πιπέρη Ε. - Ματιάκης Α.

Ι. Βιοψία: Ενδείξεις - ΑντενδείξειςΤόσιος Κ.

ΙΙ. ∆ιαγνωστικές προσεγγίσεις και µελλοντικές προοπτικέςΧατζηστάµου Ι.

09:30-10:45 Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ε Σ Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Ε Ι Σ IΠροεδρεύοντες: Οικονοµοπούλου Π. - Ανδρεάδης ∆.

ΠΑ1. Ο∆ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΣ ΦΟΒΟΣ. ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣΣΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝKοκκορέ Α., ∆οντά Α., Καραγιάννη Κ.Κλινική ∆ιαγνωστικής και Ακτινολογίας Στόµατος, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΠΑ2. ΟΣΤΕΟΧΟΝ∆ΡΙΝΗ ΜΕΤΑΠΛΑΣΙΑ ΣΤΗ ΝΩ∆Η ΦΑΤΝΙΑΚΗ ΑΚΡΟΛΟΦΙΑ:ΜΙΑ ΣΠΑΝΙΑ ΑΝΤΙ∆ΡΑΣΤΙΚΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΒΛΑΒΗΚατσούλας Ν.1, Χρυσοµάλη Ε.1, Χούπης Κ.21Εργαστήριο Στοµατολογίας, 2Κλινική Στοµατικής & Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής,Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΠΑ3. A∆ΑΜΑΝΤΙΝΟΒΛΑΣΤΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΥ. ΑΝΑΦΟΡΑΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΚεραµιδάς Τ.1, Χριστόπουλος Π.1, Χρυσοµάλη Ε.21Εργαστήριο Στοµατολογίας, 2Κλινική Στατιστικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής,Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΠΑ4. ΘΗΛΩΜΑΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ. ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ –ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠHΣΗΑρβανίτη Ε.1, ∆ιαµαντή Σ.21Επιµελήτρια Οδοντοθεραπευτικού Τµ., 2∆ιευθύντρια Στοµατολογικού Τµ., 251 Γεν.Νοσοκοµείο Αεροπορίας

ΠΑ5. ΚΑΘ’ ΕΞΗ ΧΕΙΛΙΤΙ∆Α. ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ∆ελλή Κ., Πιπέρη Ε., Μερκουρέα Σ., Σκλαβούνου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΠΑ6. ΜΥΕΛΟ∆ΥΣΠΛΑΣΤΙΚΟ ΣΥΝ∆ΡΟΜΟ ΜΕ ΕΝ∆ΟΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥΚυριλή Τ., Σαµαρά Α., Πουλόπουλος Α., Ανδρεάδης ∆., Μαρκόπουλος Α.,Επιβατιανός Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΑΠΘ

8



ΠΑ7. ΟΖΩ∆ΗΣ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ Η ΣΥΝ∆ΡΟΜΟ BOURNEVILLE-PRINGLE. ΑΝΑΦΟΡΑΜΙΑΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣΣαµαρά Α., Κυριλή Τ., Πουλόπουλος Α., Ανδρεάδης ∆., Μαρκόπουλος Α.,Επιβατιανός Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΑΠΘ

ΠΑ8. ΧΡΟΝΙΑ ∆ΗΞΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ∆ηµητρίου Α.1, Μαραγκού Π.2, Ζερβού-Βάλβη Φ.11Οδοντιατρικό Τµήµα Γ.Ν. «Ασκληπιείο Βούλας», 2Κέντρο Υγείας Μεγάρων

10:45-12:00 Π Ρ Ο Φ Ο Ρ Ι Κ Ε Σ Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Ε Ι Σ ΙΙΠροεδρεύοντες: Πουλόπουλος Α. - Χατζηστάµου Ι.

ΠΑ9. ∆ΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗΣ ΕΡΠΗΤΙΚΗ ΣΤΟΜΑΤΙΤΙ∆Α. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΛυκουρέσης ∆.1, Μερκουρέα Σ.2, ∆οντά Α.1, Νικητάκης Ν.2,Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.21Κλινική ∆ιαγνωστικής και Ακτινολογίας Στόµατος, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ,2Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΠΑ10. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΒΛΑΒΗ ΤΗΣ ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΥ ΣΕΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΑΥΞΗΜΕΝΗ ΠΑΡΑΘΟΡΜΟΝΗ. ΦΑΙΟΣ ΟΓΚΟΣ;Φόρα Ε.1, Μελακόπουλος Ι.2, Τόσιος Κ.1, Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.11Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Ιδιωτικό Oδοντιατρείο

ΠΑ11. ΕΝΤΟΠΙΣΜΕΝΗ ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΠΟΓΓΙΩΤΙΚΗ ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΩΝ ΟΥΛΩΝ:ΚΛΙΝΙΚΟΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 13 ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣΑργύρης Π.1, Παπανάκου-Τζανετάκη Σ.1, Μερκουρέα Σ.1, Τόσιος Κ.1,Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.1, Κούτλας Ι.21Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Τµήµα ΠαθολογίαςΣτόµατος, Οδοντιατρική Σχολή, Πανεπιστήµιο Μινεσότα, ΗΠΑ

ΠΑ12. ΑΝΟΣΟΪΣΤΟΧΗΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ∆ΕΙΚΤΩΝΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΠΟΛΛΑΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ MCM2 ΚΑΙ ΚI-67 ΣΤΟΝ ΟΜΑΛΟ ΛΕΙΧΗΝΑΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΙΚΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥΚαράγεωργας Α., Τόσιος Κ., Πιπέρη Ε., Σκλαβούνου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΠΑ13. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ ΤΟΠΙΚΟΥ ΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙ∆ΟΥΣ ΚΑΙΚΥΚΛΟΣΠΟΡΙΝΗΣ ΣΤΟΝ ΟΜΑΛΟ ΛΕΙΧΗΝΑ ΣΤΟΜΑΤΟΣΓεωργάκη Μ., Νικητάκης Ν., ∆ιαµαντή Σ., Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

9

CMYK



ΠΑ14. ΕΜΜΕΝΟΥΣΑ ∆ΙΟΓΚΩΣΗ ΧΕΙΛΕΩΝ ΣΕ ΠΑΙ∆Ι: ΣΤΟΜΑΤΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΚΟΚΚΙΩΜΑΤΩΣΗ Η ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ ΚΟΚΚΙΩΜΑΤΩ∆ΟΥΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣΝΟΣΟΥ; ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣΤιτσινίδης Σ.1, ∆ασκαλόπουλος Α.1, Νικητάκης Ν.,1Αθανασάκη Κ.,2 Σάρα Α.2,∆ιαµαντή Σ.,1 Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.11Εργαστήριο Στοµατολογίας Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Α΄ Παιδιατρική Κλινική,Iατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, Νοσοκοµείο Παίδων «Αγία Σοφία»

ΠΑ15. ΕΛΚΩΤΙΚΟΣ ΛΕΙΧΗΝΑΣ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ ΠΑΡΕΙΑΣ ΜΕ ΠΙΘΑΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗΣΕ ΑΚΑΝΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΕΠΙΘΗΛΙΩΜΑΚαραµάνου Μ., Ναούµ X., Νούτσης Κ.∆ερµατολογικό Tµήµα, Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισµός»

ΠΑ16. ΜΕΛΑΧΡΩΣΗ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑΣ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ3 ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝΑνδρικοπούλου Ε.1, Γκίλας Χ.2, Τόσιος Κ.2, Πιπέρη Ε.2, Σκλαβούνου Α.21Μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Εργαστήριο Στοµατολογίας,Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

10

ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣ

Πέµπτη 13 Σεπτεµβρίου 2012, 11.30 - 12.00

Α Ν Α Ρ Τ Η Μ Ε Ν Ε Σ Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Ε Ι Σ ΙΠροεδρεύοντες: Tόσιος K. – ∆οντά Αικ.

ΑΑ1. ΜΟΝΗΡΗΣ ΟΣΤΙΚΗ ΚΥΣΤΗ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥΚαλογήρου Ε.Μ.1, Μελακόπουλος Ι.2, Τόσιος Κ.3, Χατζηστάµου Ι.4, Σκλαβούνου Α.31Τελειόφοιτη φοιτήτρια, 2Γναθοπροσωπικός Χειρουργός - Ιδιώτης, 3Εργαστήριο Στοµατολογίας,Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 4Εργαστήριο Βασικών Ιατροβιολογικών Επιστηµών, Οδοντιατρική Σχολή,ΕΚΠΑ

ΑΑ2. ΑΝΟΣΟΪΣΤΟΧΗΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΪΝΗΣ ΣΥΝΟ∆ΟΥ GRP78/BIPΣΕ ΚΟΙΝΗ ΠΕΜΦΙΓΑΠαναγιώτου E.1, Φαρµάκη E.2, Κίττας Χ.3,Τζέρµπος Φ.4, Σκλαβούνου Α.5, Χατζηστάµου Ι.11Εργ. Βασικών Ιατροβιολογικών Επιστηµών, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Εργ. Βιολογικής Χηµείας,Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 3Εργ. Ιστολογίας και Εµβυολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 4Κλινική Στοµατικήςκαι Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής, Οδοντιατρική Σχολή, 5 Εργαστήριο Στοµατολογίας, ΟδοντιατρικήΣχολή, ΕΚΠΑ

ΑΑ3. ΠΡΩΤΟΠΑΘΕΣ ΜΕΛΑΝΩΜΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ. ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ∆ιαµαντή Σ.1, Μανιός Κ.2, Ανδρέου Α.11Στοµατολογικό Τµήµα, 2Οδοντιατρικό Τµήµα, 251 Γενικό Νοσοκοµείο Αεροπορίας

ΑΑ4. ΝΕΥΡΟΑΓΓΕΙΑΚΟ ΑΜΑΡΤΩΜΑ. ΑΝΑΦΟΡΑ ∆ΥΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ∆ελλή Κ.1, Τόσιος Κ.1, Πιπέρη Ε.1, Χατζηστάµου Ι.2, Σκλαβούνου Α.11Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Εργαστήριο Βασικών ΙατροβιολογικώνΕπιστηµών, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΑΑ5. ΣΤΟΜΑΤΟΚΟΛΠΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΩΣ ΠΡΩΤΗ ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ ΜΟΝΟΚΥΣΤΙΚΟΥΑ∆ΑΜΑΝΤΙΝΟΒΛΑΣΤΩΜΑΤΟΣ ΑΝΩ ΓΝΑΘΟΥ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΚιοσπές Π.1, Καλφαρέντζος Ε.2, Πετσίνης Β.2, Πιπέρη Ε.3, Σκλαβούνου Α.3, Αλεξανδρίδης Κ.21Τελειόφοιτος φοιτητής, 2Κλινική Στοµατικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής, ΕΚΠΑ, ΠΓΝ «ΟΕυαγγελισµός», 3Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΑΑ6. ΧΩΡΙΣΤΩΜΑ ΠΛΑΓΙΑΣ ΤΡΑΧΗΛΙΚΗΣ ΧΩΡΑΣ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ∆ελλή Κ.1, Κωστάκης Γ.2, Παπανάκου-Τζανεττάκη Σ.1, Πιπέρη Ε.1, Στυλιανάκη Σ.3,Χατζηστάµου Ι.3, Σκλαβούνου–Ανδρικοπούλου Α.1, Αλεξανδρίδης Κ.21Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Κλινική Στοµατικής και ΓναθοπροσωπικήςΧειρουργικής, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 3Φοιτήτρια, 4Λέκτορας, Εργαστήριο Βασικών IατροβιολογικώνΕπιστηµών, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΑΑ7. ΟΖΩ∆ΗΣ ΠΕΡΙΤΟΝΙΪΤΙ∆Α ΣΤΟ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟ ΤΟΥ ΑΝΩ ΧΕΙΛΟΥΣ: ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΠΑΝΙΑΣΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΑγουρόπουλος Α.1, Προδροµίδης Γ.2, Ανδρικοπούλου Ε.3, Γκίλας Χ.2, Τιτσινίδης Σ.2, Νικητάκης Ν.2,Παπαγιαννούλη Ε.1, Σκλαβούνου Α.21Εργαστήριο Παιδοδοντιατρικής, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Εργαστήριο Στοµατολογίας, ΟδοντιατρικήΣχολή, ΕΚΠΑ, 3Μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΑΑ8. ΜΕΓΑΛΟΒΛΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ ΜΕ ΠΡΩΤΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΚΟΙΛΟΤΗΤΑ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΠαπανάκου–Τζανετάκη Σ., Πιπέρη Ε., Τόσιος Κ., Σκλαβούνου–Ανδρικοπούλου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

11

CMYK

ΑΑ9. ΚΟΚΚΙΩΜΑ ΣΙΛΙΚΟΝΗΣ ΣΤΟ ΑΝΩ ΧΕΙΛΟΣ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣΜερκουρέα Σ.1, Πιπέρη Ε.1, Βλαχοδηµητρόπουλος ∆.2, Νικητάκης Ν.1, Χρυσοµάλη Ε.1,Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.11Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ 2Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας,Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΑΑ10. ΥΠΟΤΡΟΠΙΑΖΟΝ ΑΠΟΣΤΗΜΑ ΓΛΩΣΣΑΣΜερκουρέα Σ.1, Χρυσοµάλη Ε.1, Τούτουζας Ι.1, Χριστόπουλος Π.2, Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.11 Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2 Κλινική Στοµατικής και ΓναθοπροσωπικήςΧειρουργικής, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΑΑ11. ΜΟΝΟΚΥΣΤΙΚΟ Α∆ΑΜΑΝΤΙΝΟΒΛΑΣΤΩΜΑ ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΥ. ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΚήττας ∆.1, Βακάλης Μ.2, Ασηµάκη-Βλαχοπούλου Α.3, Πετρίκης Α.4, Τσόβα Σ.5, Ράπης Θ.61Χειρ. Οδοντίατρος – Ειδικευθείς στη Στοµατολογία, 2Χειρ. Οδοντίατρος, 3∆ρ. Παθολογοανατόµος,4Στοµατογναθοπροσωπικός Χειρουργός – Β’ Επιµελητής ΓΝΘΧ Kλινικής, 5ΣτοµατογναθοπροσωπικόςΧειρουργός, 6∆ρ., ∆ρ. Στοµατογναθοπροσωπικός Χειρουργός-Χειρουργός Κεφαλής και Τραχήλου,∆ιευθυντής ΓΝΘΧ Κλινικής Γ.Ν. Χατζηκώστα Ιωαννίνων

ΑΑ12. ΒΛΑΣΤΙΚΗ ΜΥΡΜΗΚΙΩ∆ΗΣ ΛΕΥΚΟΠΛΑΚΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΥΣΑΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗ ∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΑργύρης Π., Παπανάκου-Τζανετάκη Σ., Κατσούλας Ν., Νικητάκης Ν., Σκλαβούνου - Ανδρικοπούλου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Πέµπτη 13 Σεπτεµβρίου 2012, 17.00 - 17.30

Α Ν Α Ρ Τ Η Μ Ε Ν Ε Σ Α Ν Α Κ Ο Ι Ν Ω Σ Ε Ι Σ Ι ΙΠροεδρεύοντες: Λινκ-Τσατσούλη Ι. – Μαραγκού Π.

ΑΑ13. ΑΣΥΝΗΘΗ ΛΙΠΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝ ΚΛΙΝΙΚΩΝΚΑΙ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ∆ΥΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝΑργύρης Π., Γκίλας Χ., Πιπέρη Ε., Νικητάκης Ν., Τόσιος Κ., Σκλαβούνου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΑΑ14. ΛΙΠΩΜΑΤΑ ΣΤΟΜΑΤΟΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΧΩΡΑΣ. ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝΕλευθεριάδης Ε., Λεβέντης Μ., Ελευθεριάδη Η., Ελευθεριάδη Α., Τιτσινίδης Σ.Τοµέας Χειρουργικής και Παθολογίας Στόµατος, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΑΑ15. ΣΤΟΜΑΤΙΚΕΣ ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ ∆ΙΣΚΟΕΙ∆ΟΥΣ ΕΡΥΘΗΜΑΤΩ∆ΟΥΣ ΛΥΚΟΥ. ΚΛΙΝΙΚΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗΜΕΛΕΤΗ 18 ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ∆ελλή Κ., Πιπέρη Ε., Χρυσοµάλη Ε., Νικητάκης Ν., Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΑΑ16. ΗΩΣΙΝΟΦΙΛΟ ΕΛΚΟΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ∆Η ΑΡΘΡΙΤΙ∆Α. ΑΝΑΦΟΡΑΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΑρβανιτίδου Ι., Γεωργάκη Μ., Τόσιος Κ., Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΑΑ17. ΝΕΚΡΩΤΙΚΗ ΣΙΑΛΑ∆ΕΝΟΜΕΤΑΠΛΑΣΙΑ: ΚΛΙΝΙΚΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 8 ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝΓκίλας Χ., Τόσιος Κ., Πιπέρη Ε., Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

12

ΑΑ18. ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ ΕΚ ΤΟΥ ΕΚΦΟΡΗΤΙΚΟΥ ΠΟΡΟΥ ΥΠΟΓΝΑΘΙΟΥ ΣΙΑΛΟΓΟΝΟΥ Α∆ΕΝΑ.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΜπούσιος Β.1, Μερκουρέα Σ.2, ∆έσκος ∆.3, Πουλιανίτης Ν.4, Νικητάκης Ν.2, Παπαδογεωργάκης Ν.11Κλινική Στοµατικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής, ΕΚΠΑ, ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισµός»,2Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 3Μονάδα Αντιµετώπισης ΟγκολογικούΑσθενή, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 4Τµήµα Παθολογικής Ανατοµικής, ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισµός»

ΑΑ19. ΜΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΩΣΗ ΣΕ ΠΑΙ∆ΙΑ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝΟ∆ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΤζουανάκη Α., Αγγελοπούλου Μ., Εµµανουήλ ∆.Εργαστήριο Παιδοδοντιατρικής, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΑΑ20. ΜΕΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΤΗΣ ΑΝΩ ΓΝΑΘΟΥ ΣΕ Ε∆ΑΦΟΣ ΟΣΤΕΟΝΕΚΡΩΣΗΣ.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΜερκουρέα Σ.1, Βλαχοδηµήτρη Μ. 2, Πεπελάση-Κωστοπούλου Ε. 2, Πιπέρη Ε.1,Χατζηστάµου Ι.3, Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.11Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Εργαστήριο Περιοδοντολογίας, ΟδοντιατρικήΣχολή, ΕΚΠΑ, 3Εργαστήριο Βασικών Ιατροβιολογικών Επιστηµών, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΑΑ21. ΑΜΦΟΤΕΡΟΠΛΕΥΡΗ ∆ΙΟΓΚΩΣΗ ΜΕΙΖΟΝΩΝ ΣΙΑΛΟΓΟΝΩΝ Α∆ΕΝΩΝ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΗΜΕ ΛΗΨΗ ΒΑΛΠΡΟΪΚΟΥ ΟΞΕΟΣ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΑργύρης Π.1, ∆ελλή Κ.1, Πιπέρη Ε.1, Καµπέρος Γ.1, Σφακιανού Αικ.1, ∆ασκαλόπουλος Α.1,Τζουανάκη Αικ.2, Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.11Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Εργαστήριο Παιδοδοντιατρικής, ΟδοντιατρικήΣχολή, ΕΚΠΑ

ΑΑ22. ∆ΕΣΜΟΠΛΑΣΤΙΚΟ Α∆ΑΜΑΝΤΙΝΟΒΛΑΣΤΩΜΑ ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΥ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝΚΛΙΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΑΝΙΑΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΓκίλας Χ.Ε.1, Αργύρης Π.Π.1, Χούπης Κ.2, Τόσιος Κ.Ι.1, Σκλαβούνου Α.11Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Kλινική Στοµατικής και ΓναθοπροσωπικήςΧειρουργικής, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΑΑ23. ΛΕΙΟΜΥΟΣΑΡΚΩΜΑ ΤΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΟκτσελόγλου Β.1, Μερκουρέα Σ.2, Χρονάς Η.1, Νικητάκης Ν.2, Γκουτζάνης Λ.1, Παπαδογεωργάκης Ν.11Κλινική Στοµατικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής, ΕΚΠΑ, ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισµός»,2Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

13

CMYK

14

Γ ε ν ι κ έ ς Π λ η ρ ο φ ο ρ ί ε ςΧΡΟΝΟΣ - ΤΟΠΟΣΤο Συνέδριο πραγµατοποιείται 13 & 14 Σεπτεµβρίου 2012, στο ξενοδοχείο Hilton στην Αθήνα.

ΓΛΩΣΣΑΕπίσηµη Γλώσσα του Συνεδρίου είναι η Ελληνική. Οι διαλέξεις των ξένων οµιλητών θα γίνουνστην Αγγλική γλώσσα.

ΠΡΟΦΟΡΙΚΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣΗ διάρκεια της κάθε Προφορικής Ανακοίνωσης είναι (8) λεπτά και (2) λεπτά συζήτηση.Παρακαλούµε ο χρόνος να τηρηθεί αυστηρά. Οι Προφορικές Ανακοινώσεις θα παρουσιαστούνστην αντίστοιχη συνεδρία την Παρασκευή 14 Σεπτεµβρίου το πρωί.

ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΕΣ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΙΣΗ Ανάρτηση των Αναρτηµένων Ανακοινώσεων, θα πρέπει να γίνει στην ειδική θέση µε τον αριθµόπου αναφέρεται στο Τελικό Πρόγραµµα, την Πέµπτη 13 Σεπτεµβρίου µεταξύ 08:30 π.µ. - 09:00π.µ., ενώ η Απόσυρσή τους, θα πρέπει να γίνει την ίδια µέρα µεταξύ 19:00 µ.µ. - 19:30 µ.µ.Ο παρουσιάζων συγγραφέας θα πρέπει να στέκεται δίπλα από το Poster του, την Πέµπτη 13Σεπτεµβρίου στο ∆ιάλειµµα καφέ που θα πραγµατοποιηθεί µεταξύ 11:30 π.µ. - 12:00 µ.µ. ή 17:00µ.µ. - 17:30 µ.µ. βάσει του τελικού προγράµµατος για παρουσίαση διάρκειας 3’ σε µέλη τηςΕπιστηµονικής Επιτροπής ή/και σύνεδρους.

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΕΙΣ ΜΕΣΩ Η/ΥΗ αίθουσα διεξαγωγής του Συνεδρίου θα είναι εξοπλισµένη µε video projector για παρουσιάσειςµέσω Η/Υ. Το υλικό θα πρέπει να παραδίδεται µία τουλάχιστον ώρα πριν την συνεδρίαση στηνειδική γραµµατεία που θα είναι τοποθετηµένη στην είσοδο της συνεδριακής αίθουσας.

ΕΚΘΕΣΗΣτον ευρύτερο χώρο του Συνεδρίου θα λειτουργεί Έκθεση φαρµακευτικών προϊόντων, ιατρικώνοργάνων & µηχανηµάτων

∆ΙΚΑΙΩΜΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗΣ Έως τις 30 Ιουνίου 2012 Μετά τις 30 Ιουνίου 2012

Γενική Συµµετοχή 80 € 100 €

Η Εγγραφή στο συνέδριο περιλαµβάνει:• Παρακολούθηση των επιστηµονικών συνεδριάσεων του 2ου Πανελληνίου Συνεδρίου Στοµατολογίας• Συνεδριακό υλικό & πιστοποιητικό συµµετοχής• ∆ιαλείµµατα καφέ

∆ΙΑΜΟΝΗΗµερήσιες Τιµές ∆ωµατίων µε πρωινό & φόρους

Όνοµα Ξενοδοχείου Κατηγορία Μονόκλινο/∆ίκλινο

ATHENS HILTON 5* 165 €

ΑΚΥΡΩΣΕΙΣ (όλα τα αιτήµατα ακυρώσεων πρέπει να αποστέλλονται γραπτώς µε e-mail ή φαξ)• Για ακύρωση εγγραφής µέχρι τις 16 Ιουνίου 2012, υπάρχουν ακυρωτικά τέλη 20€• Για ακύρωση εγγραφής µεταξύ 16 Ιουνίου και 1ης Σεπτεµβρίου 2012, υπάρχουν ακυρωτικά τέλη 50%• Για ακύρωση εγγραφής µετά την 1η Σεπτεµβρίου 2012, υπάρχουν ακυρωτικά τέλη 100%• Για ακυρώσεις δωµατίων µέχρι τις 16 Ιουνίου 2012, δεν υπάρχουν ακυρωτικά τέλη• Για ακυρώσεις δωµατίων από τις 16 Ιουνίου µέχρι 13 Αυγούστου 2012, υπάρχουν 50% ακυ-

ρωτικά επί του συνόλου των διανυκτερεύσεων• Για ακυρώσεις δωµατίων από τις 13 Αυγούστου 2012 και µετά, υπάρχουν 100% ακυρωτικά του

συνόλου των διανυκτερεύσεων.

ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ ΣΥΝΕ∆ΡΙΟΥERA ΕΠΕ Ασκληπιού 17, 106 80 – ΑθήναΤηλ.: 210 3634944, 3632950, Fax: 210 3631690E-mail: [email protected], Web Site: www.era.gr

Π Ε Ρ Ι Λ Η Ψ Ε Ι Σ

17

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΚΑΤΕΥΘΥΝΟΜΕΝΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ΙΙΑΤΡΟΓΕΝΕΙΣ ΒΛΑΒΕΣ ΤΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ:

ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΚΛΙΝΙΚΩΝ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΩΝ

ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΥΛΩΝ ΠΟΥ ΣΥΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑΠροδροµίδης Γ., Γκούβερης Ι., Καραθανάση Β., Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Κατά την άσκηση της οδοντιατρικής µπορούν να προκληθούν βλάβες στο στοµατικό βλεννογόνο,από τις οποίες άλλες είναι σκόπιµες, όπως το τραύµα που δηµιουργείται από µία εξαγωγή, άλλεςτυχαίες, όπως ένα αιµάτωµα που αναπτύσσεται κατά την τέλεση της τοπικής αναισθησίας, καιάλλες οφείλονται σε λάθη ή παραλείψεις του θεράποντος, όπως το χηµικό έγκαυµα που προκα-λείται από τη διαρροή των υλικών λεύκανσης. Οι «ακούσιες», άρα και µη-προβλέψιµες, βλάβεςµπορούν να αποτελέσουν αιτία σηµαντικής ενόχλησης για τον ασθενή, αλλά και προβληµατι-σµού για τον θεράποντα, και να γίνουν αιτία για την ανάπτυξη προστριβών µεταξύ τους.Αναφορικά µε την αιτιολογία τους, οι οι ιατρογενείς βλάβες του στοµατικού βλεννογόνου µπο-ρούν να διακριθούν σε τοπικής ή συστηµατικής αρχής, ενώ ιδιαίτερη κατηγορία αποτελούν οιβλάβες που µπορούν να προκύψουν κατά την ογκολογική θεραπεία.Οι βλάβες τοπικής αρχής είναι συχνότερες και µπορεί να οφείλονται σε φυσικούς ή χηµικούς πα-ράγοντες, ή σε αλλεργικές αντιδράσεις που αναπτύσσονται κυρίως σε σχέση µε οδοντιατρικάυλικά. Αρκετά συνηθισµένες είναι αυτές που αναπτύσσονται σε κινητές ή ακίνητες προσθετικέςεργασίες, υλικά αλλά και χηµικά διαλύµατα που χρησιµοποιούνται στο στόµα µε τη µορφή δια-κλυσµών, αντισηπτικών κλπ. Οι αλλεργικές αντιδράσεις σε οδοντιατρικά υλικά αποκτούν όλο καιµεγαλύτερη σηµασία, καθώς ο σύγχρονος οδοντίατρος καλείται να διαχειριστεί καθηµερινά πολλάνέα οδοντιατρικά υλικά. Η πλέον συνηθισµένη είναι η λειχηνοειδής αντίδραση στο οδοντιατρικόαµάλγαµα.Οι βλάβες συστηµατικής αρχής οφείλονται κατά κανόνα σε φάρµακα, Στην καθηµερινή πράξη οοδοντίατρος αντιµετωπίζει ασθενείς µε ιατρικά προβλήµατα, οι οποίοι λαµβάνουν είτε βραχυ-χρόνια είτε µακροχρόνια φάρµακα που είναι δυνατόν να δηµιουργήσουν διογκώσεις, οξείες ελ-κοδιαβρωτικές βλάβες, ή ακόµη και δυσχρωµιές.Τέλος, ειδική επίσης κατηγορία αποτελούν οι ογκολογικοί ασθενείς που βρίσκονται σε αντινεο-πλασµατική αγωγή και µπορεί να αναπτύξουν ως επιπλοκή της αγωγής επώδυνες βλάβες στοβλεννογόνο ή και νεκρώσεις στα οστά.Ο οδοντίατρος γνωρίζοντας τις βλάβες που µπορεί να προκληθούν στο στοµατικό βλεννογόνοείναι σε θέση να τις διαγνώσει έγκαιρα και να τις αντιµετωπίσει αποτελεσµατικά. Σηµαντικότερη,ωστόσο, παραµένει η πρόληψή τους που µπορεί να επιτευχθεί µόνον µε τη σε βάθος γνώση τηςεκάστοτε αγωγής (επεµβατικής ή φαρµακευτικής). Γιατί σαφώς errare humanum est (το λάθοςείναι ανθρώπινο), αλλά αυτό που πρέπει να πρυτανεύει κατά την αντιµετώπιση του ασθενούςείναι η αρχή του ωφελέειν ή µη βλάπτειν.Στο στρογγυλό τραπέζι θα παρουσιαστούν σηµαντικές από πλευράς συχνότητας ή κλινικής ση-µασίας ιατρογενείς βλάβες του βλεννογόνου του στόµατος που µπορούν να προκληθούν κατά τηνάσκηση της οδοντιατρικής, µέσω της περιγραφής αντιπροσωπευτικών περιστατικών.

18

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ΙΙΤΑ ΟΥΛΑ ΩΣ ΠΕ∆ΙΟ ΕΠΙ∆ΡΑΣΗΣ ΤΟΠΙΚΩΝ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΩΝ ΠΑΡΑΓΟΝΤΩΝ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΠΕΡΙΟ∆ΟΝΤΙΚΩΝ ΝΟΣΩΝΜποµπέτσης Γ., Λέκτορας, Εργαστήριο Περιοδοντολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Αρκετές στοµατολογικές βλάβες εντοπίζονται στην περιοχή των ούλων και του βλεννογόνου. Γιατην ορθότερη διάγνωση και θεραπευτική αντιµετώπισή τους είναι ανάγκη να διαχωρίζονται απότα περιοδοντικά νοσήµατα. Το 1999 πραγµατοποιήθηκε ένα διεθνές Workshop για την ταξινό-µηση των περιοδοντικών νόσων και καταστάσεων για να αντικαταστήσει την ήδη υπάρχουσα τα-ξινόµηση του 1989. Οι κυριότεροι λόγοι που επέβαλαν αυτή την τροποποίηση ήταν ηαλληλοεπικάλυψη κάποιων περιοδοντικών νοσηµάτων σε διαφορετικές κατηγορίες, η έλλειψηειδικής κατηγορίας για τα νοσήµατα που περιορίζονται στα ούλα, η αδόκιµη έµφαση στην ηλικίαεµφάνισης και στο ρυθµό εξέλιξης της νόσου, και τέλος, τα ανεπαρκή κριτήρια ταξινόµησης τωνπεριοδοντικών νοσηµάτων στις διάφορες κατηγορίες.Με βάσει τη νέα ταξινόµηση έγιναν, συνοπτικά, οι ακόλουθες παρεµβάσεις:1) Έγινε προσθήκη ξεχωριστής κατηγορίας για τα νοσήµατα που περιορίζονται στα ούλα.2) Έγινε αντικατάσταση του όρου «περιοδοντίτιδα ενηλίκων» µε τον όρο «χρόνια περιοδοντί-

τιδα».3) Έγινε αντικατάσταση των όρων «εφηβική περιοδοντίτιδα» και «ταχέως εξελισσόµενη περιο-

δοντίτιδα» µε τον όρο «επιθετική περιοδοντίτιδα».4) ∆όθηκαν περισσότερες επεξηγήσεις/διευκρινήσεις για τον όρο «περιοδοντίτιδα ως εκδήλωση

συστηµατικών νοσηµάτων».5) Έγινε αντικατάσταση των όρων «ελκονεκρωτική περιοδοντίτιδα» και «ελκονεκρωτική ουλί-

τιδα» µε «νεκρωτική περιοδοντική νόσο».6) Έγινε προσθήκη ξεχωριστής κατηγορίας για τα περιοδοντικά αποστήµατα.7) Έγινε προσθήκη ξεχωριστής κατηγορίας για τις περιοδοντικές-ενδοδοντικές βλάβες.8) Έγινε προσθήκη ξεχωριστής κατηγορίας για τις αναπτυξιακές και επίκτητες ανατοµικές παραλ-

λαγές και καταστάσεις.

19


ΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΥΛΩΝ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΝΤΑΙ ΑΠΟ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟΥΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ:Α) ΕΝ∆ΟΚΡΙΝΙΚΕΣ ΜΕΤΑΒΟΛΕΣ/∆ΙΑΤΑΡΑΧΕΣ∆ερέκα Ξ., Λέκτορας, Εργαστήριο Περιοδοντολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Είναι ερευνητικά τεκµηριωµένο ότι οι περιοδοντικοί ιστοί και κυρίως τα ούλα και το φατνιακόοστούν εµπλέκονται σε αρκετές συστηµατικές νοσολογικές καταστάσεις. Οι µεταβολές στην αρχι-τεκτονική δοµή τους, µορφολογία και υφή αντικατοπτρίζουν την απόκριση ενός επιρρεπούς ξε-νιστή στα συστατικά της οδοντικής µικροβιακής πλάκας. Οι ενδοκρινικές διαταραχές οι οποίες,όπως είναι γνωστό, τροποποιούν τον ανοσολογικό µηχανισµό του ξενιστή συχνά καθορίζουν τηνεξέλιξη της µικροβιακής προσβολής των ούλων. Η παρουσία του µικροβιακού φορτίου στις πε-ρισσότερες περιπτώσεις θεωρείται απαραίτητη για την εµφάνιση της φλεγµονής ενώ η διαδροµήτης διαφοροποιείται από τυχόν υποκείµενες ενδοκρινικές µεταβολές. Έτσι, ο σακχαρώδης διαβή-της, οι διακυµάνσεις των ορµονών του φύλου (στην εφηβική ηλικία, την κύηση, τον έµµηνοκύκλο, την λήψη αντισυλληπτικών και την εµµηνόπαυση), η παχυσαρκία και το στρες µεταβάλ-λουν την φλεγµονώδη αντίδραση των ούλων στον µικροβιακό παράγοντα και τροποποιούν τηνκλινική εικόνα. Συγκεκριµένα, ο σακχαρώδης διαβήτης συσχετίζεται µε αρκετές καταστάσεις στηνστοµατική κοιλότητα όπως µεταβολές στην ροή και την σύσταση του σάλιου, αυξηµένη επίπτωσηµολύνσεων και διαταραγµένη επούλωση. Επιπλέον, τα ερευνητικά δεδοµένα υποστηρίζουν ότιυπάρχει συχνά συσχέτιση σακχαρώδους διαβήτη και αυξηµένης επίπτωσης ουλίτιδας και περιο-δοντίτιδας ενώ φαίνεται ότι περισσότερο σηµαντικά είναι τα κλινικά σηµεία και συµπτώµατα σε πε-ριπτώσεις φτωχού γλυκαιµικού ελέγχου. Κατά την εφηβεία, την κύηση και την λήψηαντισυλληπτικών οι διακυµάνσεις στα επίπεδα των ορµονών επηρεάζουν την απόκριση του ξενι-στή στην µικροβιακή προσβολή οδηγώντας σε φλεγµονώδεις διεργασίες οι οποίες περιορίζονταιστους µαλθακούς κυρίως ιστούς µε τα κλινικά χαρακτηριστικά της ουλίτιδας. Κατά την εµµηνό-παυση όπου υπάρχει µειωµένη παραγωγή και έκκριση των ορµονών, τα δηµοσιευµένα κλινικάστοιχεία υποστηρίζουν ότι οι ορµονικές µεταβολές συνδέονται περισσότερο µε αποφλοιωτικέςφλεγµονώδεις αλλοιώσεις των ούλων ενώ ο παθογενετικός µηχανισµός δεν έχει πλήρως απο-σαφηνισθεί. Τελευταία, το ενδιαφέρον των ερευνητών εστιάζεται στην συσχέτιση της οστεοπό-ρωσης που αρκετά συχνά εµφανίζεται κατά την εµµηνόπαυση και της πιθανής επιρρέπειας γιαεµφάνιση περιοδοντίτιδας. Η παχυσαρκία είναι ένα φαινόµενο της σύγχρονης εποχής και είναιπλέον σαφές ότι ο λιπώδης ιστός αποτελεί ένα σύνθετο και µεταβολικά ενεργό ενδοκρινές όργανοπου παίζει σηµαντικό ρόλο στον µεταβολικό έλεγχο. Φαίνεται ότι εµπλέκεται σε αρκετές φλεγ-µονώδεις διεργασίες που αφορούν µεταξύ άλλων και στον συνδετικό ιστό των ούλων. Το στρεςόπως και άλλοι ψυχοσωµατικοί παράγοντες είναι δυνατόν να αποδιοργανώσουν τον ανοσολογικόµηχανισµό και δυνητικά να διαφοροποιήσουν την αντίδραση του ξενιστή απελευθερώνοντας αυ-ξηµένα επίπεδα γλυκοκορτικοειδών και κυρίως κορτιζόλης στην κυκλοφορία. Αν και ο υποκεί-µενος µηχανισµός δεν έχει πλήρως διευκρινισθεί, υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις για την εµπλοκή τουστρες στην εµφάνιση της νεκρωτικής ελκώδους ουλίτιδας και περιοδοντίτιδας.

20


ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ ΤΩΝ ΟΥΛΩΝ ΠΟΥ ΣΥΣΧΕΤΙΖΟΝΤΑΙ ΜΕ ΑΙΜΑΤΟΛΟΓΙΚΑ ΝΟΣΗΜΑΤΑΛίνκ-Τσατσούλη Ι., Επικ. Καθηγήτρια, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΑΠΘ

Τα αιµατολογικά νοσήµατα εµφανίζουν συχνά εκδηλώσεις στην στοµατογναθική περιοχή και ει-δικότερα στα ούλα. Οι εκδηλώσεις αυτές παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον οδοντίατρο,διότι δεν είναι λίγες οι φορές όπου αυτός θα είναι ο πρώτος που θα υποψιαστεί την ύπαρξη αι-µατολογικού νοσήµατος, αφού είναι δυνατόν να εµφανιστούν κάποιες βλάβες στη στοµατική κοι-λότητα και τα ούλα προτού εκδηλωθεί το υποκείµενο νόσηµα µε τη γενική του συµπτωµατολογία.Συνεπώς η διαρκής ενηµέρωση για τα νοσήµατα αυτά, όπως και η γνώση των κλινικών ευρηµά-των τους στα ούλα σε συνδυασµό µε την ενδελεχή κλινική εξέταση και τα εργαστηριακά ευρή-µατα, µπορεί να προσφέρει κατά περίπτωση, την έγκαιρη διάγνωση.Επίσης σηµαντική παράµετρος για την ολοκληρωµένη αντιµετώπιση του ασθενή που πάσχει απότο συγκεκριµένο αιµατολογικό νόσηµα, αποτελεί η ακριβής καταγραφή του ιατρικού ιστορικούτου, η οποία θα πρέπει να οδηγήσει στην αξιολόγηση και την πιθανή συσχέτιση ή όχι µε το συγ-κεκριµένο νόσηµα των ενδοστοµατικών ευρηµάτων. Στη συνέχεια θα καταρτιστεί το σχέδιο θε-ραπείας ενδεχοµένως και µε τη συνδροµή του θεράποντα αιµατολόγου-ογκολόγου, ώστε ναεξασφαλιστεί η σωστή διάγνωση, και η χωρίς επιπλοκές συνολική οδοντιατρική αντιµετώπιση τουασθενούς.

Οι νοσολογικές οντότητες που θα παρουσιασθούν και θα συζητηθούν χωρίζονται σε τρεις ενότη-τες που είναι:

1. Νοσήµατα που σχετίζονται µε τα ερυθρά αιµοσφαίρια όπου περιλαµβάνονται σιδηροπενικήαναιµία, το Σύνδροµο Plummer-Vinson, η απλαστική αναιµία, η µεγαλοβλαστικές αναιµίες, ηαιµολυτική αναιµία, η θαλασσαιµία και η δρεπανοκυττταρική νόσος.

2. Νοσήµατα που σχετίζονται µε τα λευκά αιµοσφαίρια όπως:οι λευκοπενίες (ουδετεροπενία, κυκλική ουδετεροπενία, ακοκκιοκυτταραιµία) και οι λευχαι-µίες (οξείες και χρόνιες).

3. Αιµορραγικά νοσήµατα και καταστάσεις όπως:οι πορφύρες, η θροµβοπενία, οι αιµορροφιλίες και η νόσος του Willebrand

21


ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ ΑΠΟ ΤΑ ΟΥΛΑ ∆ΕΡΜΑΤΟΒΛΕΝΝΟΓΟΝΙΩΝ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΛΛΩΝΠΑΘΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝΠουλόπουλος Α., Επίκουρος Καθηγητής, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΑΠΘ

Με τον όρο δερµατο-βλεννογόνιοι νόσοι αναφέρονται οι νόσοι που στην κλινική τους εικόνα εµ-φανίζεται σηµειολογία από το δέρµα και τους βλεννογόνους περιλαµβάνοντας και το βλεννογόνοτου στόµατος. Οι κλινικές εκδηλώσεις που εντοπίζονται στα ούλα σε κάποιες από τις δερµατο-βλεννογόνιους νόσους είναι σηµαντικές για διαγνωστικούς, και θεραπευτικούς λόγους. Οι ση-µαντικότερες από τις νόσους αυτές που παρουσιάζουν εκδηλώσεις στα ούλα και θαπαρουσιαστούν, είναι οι ποµφολυγώδεις-δερµατοβλεννογόνιες νόσοι που περιλαµβάνουν τονοµαλό λειχήνα, το καλόηθες πεµφιγοειδές, την πέµφιγα, οι δερµατο-βλεννογόνιες νόσοι απόυπερευαισθησία, µε κυριότερο το πολύµορφο ερύθηµα. Ακόµη θα παρουσιαστεί ο ερυθηµατώ-δης λύκος που αποτελεί νόσηµα του κολλαγόνου και που εµφανίζει εκδηλώσεις στα ούλα.Επίσης θεωρείται σκόπιµο να αναφερθούν οι περιπτώσεις που ως παρενέργεια από τη λήψη φαρ-µάκων εξαιτίας υποκείµενης νόσου, είναι δυνατό να προκληθεί διόγκωση των ούλων. Τα κυ-ριότερα φάρµακα που προκαλούν διόγκωση αυτού του τύπου, είναι η φαινυντοίνη, ηκυκλοσπορίνη, και οι ανταγωνιστές του ασβεστίου.Ακόµη θα παρουσιαστούν η κοκκιωµάτωση του Wegener και οι ιστιοκυτταρώσεις από τα κύτ-ταρα του Langerhans, που αν και αποτελούν σπάνιες παθολογικές καταστάσεις αρκετά συχνάεµφανίζουν εκδηλώσεις στα ούλα.Επιπρόσθετα θα γίνει ιδιαίτερη αναφορά στα κακοήθη νεοπλάσµατα που είναι δυνατό να εκδη-λωθούν στα ούλα, περιλαµβάνοντας το κυριότερο από αυτά το ακανθοκυτταρικό καρκίνωµα.Συµπερασµατικά η διαρκής ενηµέρωση του οδοντιάτρου, για τα νοσήµατα αυτά, και ειδικότεραη γνώση των κλινικών ευρηµάτων τους στα ούλα σε συνδυασµό µε την ακριβή καταγραφή τουιατρικού ιστορικού του ασθενή, τη λεπτοµερειακή κλινική εξέταση και τα εργαστηριακά ευρή-µατα, µπορεί να προσφέρουν καθοριστικά, στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπευτική αντιµετώ-πιση τους.

22


ΝΟΣΗΜΑΤΑ ΤΩΝ ΟΥΛΩΝ ΟΦΕΙΛΟΜΕΝΑ ΣΕ ΕΙ∆ΙΚΟ ΛΟΙΜΟΓΟΝΟ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΤούτουζας Ι., ∆ιδάκτωρ, Επιστηµονικός Συνεργάτης, Εργαστήριο Στοµατολογίας, ΟδοντιατρικήΣχολή, ΕΚΠΑ

Τα ούλα αποτελούν σηµείο εκδήλωσης τόσο τοπικών φλεγµονωδών παραγόντων, όσο και συ-στηµατικών νοσηµάτων. Ειδικοί λοιµογόνοι παράγοντες µπορεί να προκαλέσουν βλάβες στα ούλαόπως βακτηρίδια, ιοί και µύκητες. Ο οδοντίατρος πρέπει να γνωρίζει τις κλινικές εκδηλώσεις αυτώντων νοσηµάτων ώστε να οδηγηθεί στη σωστή διαγνωστική προσέγγιση για την αντιµετώπισή τουςή και να προβεί στις κατάλληλες εξετάσεις για τη διάγνωση πιθανού συστηµατικού νοσήµατος.Η οξεία ελκονεκρωτική ουλίτιδα αποτελεί τοπική βακτηριδιακή λοίµωξη που οφείλεται στο Fu-sobacterium nucleatum, στην Borellia vincentii αλλά και στην Prevotella intermedia καθώς και σεάλλα είδη σπειροχαιτών (PROS) που αποικούν τη στοµατική κοιλότητα. Εµφανίζεται συνήθως σενεαρά άτοµα µε τη µορφή κρατηροειδών ελκώσεων που εδράζονται στα ούλα και συνοδεύον-ται από κακοσµία, σιαλόρροια, επώδυνη λεµφαδενίτιδα και συχνά µε ήπια πυρετική κίνηση.Το γραµµοειδές ερύθηµα των ούλων οφείλεται στo µύκητα Candida Albicans, εµφανίζεται ως µίαευδιάκριτη ταινιοειδής ερυθρότητα στην παρυφή των ελευθέρων ούλων και σχετίζεται, όπωςσυχνά και η προηγούµενη βλάβη, µε προσβολή από τον ιό HIV. Στη φυµατιώδη ουλίτιδα, δευτε-ροπαθή και σπανιότερα πρωτοπαθή, που οφείλεται στο Mycobacterium tuberculosis, τα ούλα εµ-φανίζονται οιδηµατώδη µε έντονη διάχυτη ή εντοπισµένη ερυθρότητα και κοκκιωµατώδη ή καιθηλωµατώδη επιφάνεια. Η πρωτοπαθής και δευτεροπαθής ερπητική ουλοστοµατίτιδα και το σάρ-κωµα Kaposi συνιστούν βλάβες ιογενούς αιτιολογίας. Η πρωτοπαθής ερπητική ουλοστοµατίτιδαοφείλεται στον ιό του απλού έρπητα (HSV). Εµφανίζεται µε τη µορφή µικρών φυσαλίδων που κα-ταλείπουν ελκώσεις και διαβρώσεις στα ούλα και στον υπόλοιπο βλεννογόνο του στόµατος. Ταούλα είναι οιδηµατώδη και αιµορραγικά και υπάρχουν γενικότερα συµπτώµατα κακουχίας και πυ-ρετός. Η δευτεροπαθής ερπητική ουλοστοµατίτιδα εµφανίζει ηπιότερη κλινική εικόνα, µε την πα-ρουσία µικρών, επώδυνων, συρρεουσών ελκώσεων στην περιοχή κυρίως των υπερωίων ούλων.Το σάρκωµα Kaposi είναι νεόπλασµα αγγειακής προέλευσης που οφείλεται στον ιό HSV-8 και σχε-τίζεται στενά µε HIV λοίµωξη. Εµφανίζεται είτε µε τη µορφή διάχυτης υπερπλασίας των ούλων ήως εντοπισµένος όγκος φαιής ή κυανέρυθρης χροιάς.Συµπερασµατικά, ο οδοντίατρος είναι σηµαντικό να µπορεί να διαγνώσει και να διαφοροδιαγνώ-σει τις προαναφερόµενες βλάβες στα ούλα και όπου είναι εφικτό να αντιµετωπίσει τον αιτιολογικόπαράγοντα ή να παραπέµψει τον ασθενή για την περαιτέρω διερεύνηση γενικότερου νοσήµατος.

23

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ΙΙΙΠΑΘΗΣΕΙΣ ΤΗΣ ΤΡΑΧΗΛΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΧΩΡΑΣ: ∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

∆ΙΟΓΚΩΣΕΙΣ ΣΤΟΝ ΤΡΑΧΗΛΟΑντωνιάδης Κ., Καθηγητής, Κλινική Στοµατικής & Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής, ΟδοντιατρικήΣχολή, ΑΠΘ

Οι διογκώσεις στον τράχηλο αποτελούν συχνό κλινικό πρόβληµα. Η διαδικασία της διάγνωσηςαπαιτεί ενδελεχή συνεκτίµηση πολλών παραγόντων γιατί τις περισσότερες φορές οι διογκώσειςαποτελούν δευτερογενή εκδήλωση και η πρωτογενής νόσος εντοπίζεται στη στοµατογναθοπρο-σωπική περιοχή ή σε και πιο αποµακρυσµένη θέση.Η εµβρυολογία και ανατοµία της περιοχής µαζί µε τις δυνατότητες της απεικόνισης βοηθούν αρ-χικά στη διάκριση της πρωτοπαθούς ή δευτεροπαθούς νόσου και σε δεύτερο επίπεδο στη διά-γνωση και στο σχέδιο αποτελεσµατικής θεραπείας Ο πρόσθιος τράχηλος και οι ενδοκρινείς αδένεςτου έχουν βραγχιογενή προέλευση. Η τοπογραφική ανατοµία αποτελεί βασικό άξονα προσέγγι-σης και µαζί µε την εµβρυογένεση της περιοχής δίνουν τη δυνατότητα της εκτίµησης και συνεκτί-µησης των απεικονιστικών ευρηµάτων και των άλλων παρακληνικών πληροφοριών για τηδιάγνωση, τη σταδιοποίηση και την ορθή αντιµετώπιση της κάθε κατάστασης.Οι διογκώσεις στο τράχηλο µπορεί να ταξινοµηθούν σε συγγενείς ή αναπτυξιακές ανωµαλίες, σεφλεγµονές, σε νεοπλασίες της περιοχής και σε µεταστατική νόσο.

24


Η ΥΠΕΡΗΧΟΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑ ΣΤΗ ∆ΙΑΓΝΩΣΗ ΤΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ ΤΟΥ ΤΡΑΧΗΛΟΥ ΚΑΙ ΜΑΛΑΚΩΝΜΟΡΙΩΝ ΤΟΥ ΣΠΛΑΓΧΝΙΚΟΥ ΚΡΑΝΙΟΥΑντωνίου Α.Γ., Αν. Καθ. Ακτινολογίας, Νοσ. «Αρεταίειο», Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Η υπερηχοτοµογραφία αναπτύχθηκε παράλληλα µε τις άλλες απεικονιστικές µεθόδους και σήµεραθεωρείται ως η πρώτη µέθοδος απεικόνισης µετά την κλινική εξέταση στις παθήσεις των µαλακώνµορίων ιδιαίτερα στη διάγνωση της σύστασης, επέκτασης της νόσου στα παρακείµενα ανατοµικάµόρια και αποµακρυσµένης µεταστατικής νόσου. Οι εφαρµογές της µεθόδου στο τράχηλο είναιευρύτατες και περιλαµβάνουν τη µελέτη του θυρεοειδούς, παραθυρεοειδών αδένων νοµότοπωνή έκτοπων στο τράχηλο, παθήσεις των µεγάλων αγγείων, νεοπλάσµατα µυών, ή ασυνήθη νεο-πλάσµατα όπως τα χηµειοδεκτώµατα των καρωτιδικών σωµατίων και πνευµονογαστρικού νεύρου.Οι παθολογικοί λεµφαδένες είτε ως µεταστατικοί είτε ως πρωτοπαθής νόσος του λεµφικού και αι-µοποιητικού συστήµατος έχουν ιδιαίτερα χαρακτηριστικά διαταραχής της εσωτερικής αρχιτεκτο-νικής και αγγείωσης που µελετάται µε την έγχρωµη καταγραφή του φαινοµένου Doppler.Στο πρόσωπο η υπερηχοτοµογραφία συµπληρώνει τη κλινική εξέταση στις παθήσεις των µυώναπό την απλή λειτουργική υπερτροφία των µασητήρων µέχρι τα σπάνια νεοπλάσµατα καλοήθηή κακοήθη και τη σταδιοποίηση αυτών. Ιδιαίτερη εφαρµογή έχουµε στις παθήσεις των σιελογό-νων αδένων που περιλαµβάνουν την απλή λιθίαση, αυτοάνοσα νοσήµατα, φλεγµονές και νεο-πλάσµατα. Πρέπει να τονισθεί ότι συχνά απαιτείται συµπληρωµατικός απεικονιστικός έλεγχος µετην απλή ακτινογραφία, σιελογραφία και αξονική ή µαγνητική Τοµογραφία πού προσφέρουνσηµαντικά καλύτερη χαρτογράφηση της ανατοµίας και επέκτασης της νόσου όπως πχ. στον εν τωβάθει λοβό της παρωτίδος. Η υπερηχοτοµογραφία λόγω του χαµηλού κόστους και της απουσίαςακτινοβολίας είναι δυνατό να χρησιµοποιηθεί για τη διαχρονική παρακολούθηση της εξέλιξηςτης νόσου και του θεραπευτικού αποτελέσµατος είναι ιδιαίτερα ανεκτή σε όλες τις ηλικίες τωνασθενών ενώ παράλληλα ως οδηγός στη κυτταρολογική εξέταση µε λεπτή βελόνα να δώσει πλη-ροφορίες για τη φύση µίας χωροκατακτητικής εξεργασίας.Συµπερασµατικά η υπερηχοτοµογραφία είναι η πρώτης απεικονιστική µέθοδος που ακολουθείτην κλινική εξέταση είτε για την επιβεβαίωση της κλινικής εικόνας είτε στη διαφορική διάγνωση.

25


ΑΞΟΝΙΚΗ - ΜΑΓΝΗΤΙΚΗ ΤΟΜΟΓΡΑΦΙΑΚουρέας Α., Επικ. Καθηγητής Ακτινολογίας, Νοσ. «Αρεταίειο», Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Η οµιλία θα επικεντρωθεί στις κυριότερες παθήσεις που αφορούν τον στοµατοφάρυγγα, τουςυπογναθίους σιελογόνους αδένες, τις παρωτίδες και τους τραχηλικούς λεµφαδένες.

Σε ότι αφορά τον στοµατοφάρυγγα θα γίνει αναφορά στις κακοήθεις παθήσεις και στον τρόπο µετον οποίο απεικονίζονται στην υπολογιστική και µαγνητική τοµογραφία. Αρχίζοντας από τον καρ-κίνο του στοµατοφάρυγγα ο οποίος είναι κυρίως πλακώδους τύπου και έχει µεγαλύτερη επίπτωσησε άνδρες ηλικίας 50 – 70 ετών. Στην εγκάρσια απεικόνιση παρατηρούµε µια µάζα η οποία πα-ρουσιάζει έντονη σκιαγραφική ενίσχυση µετά την ενδοφλέβιο χορήγηση σκιαγραφικού µέσου. Ορόλος της απεικόνισης είναι κυρίως η σωστή σταδιοποίηση της νόσου τόσο τοπικά όσο και ηακριβής εκτίµηση των επιχωρίων τραχηλικών λεµφαδένων αλλά και η ανάδειξη αποµακρυσµέ-νων µεταστάσεων.

Στις κακοήθειες εκτός του στοµατοφάρυγγα θα περιληφθούν οι όγκοι των σιελογόνων αδένων(υπογναθίων και παρωτίδων). Οι κυριότεροι κακοήθεις όγκοι είναι το βλεννοεπιδερµοειδές καρ-κίνωµα και το αδενοειδές κυστικό καρκίνωµα. Οι µικρότεροι όγκοι έχουν συνήθως σαφώς περι-γεγραµµένα όρια και παρουσιάζουν οµοιογενή σκιαγραφική ενίσχυση ενώ οι µεγαλύτεροι όγκοιπαρουσιάζουν ασαφή όρια µε ανοµοιογενή σκιαγραφική ενίσχυση και κεντρικές περιοχές νέ-κρωσης. Στις καλοήθεις παθήσεις των σιελογόνων αδένων θα περιληφθούν οι καλοήθεις όγκοιόπως το πολύµορφο αδένωµα, ο όγκος του Warthin, οι καλοήθεις λεµφοεπιθηλιακές κύστεις σεασθενείς µε AIDS, τα συστηµατικά αυτοάνοσα νοσήµατα (σύνδροµο Sjogren), οι σιελαδενίτιδες καιτέλος η λιθίαση των σιελογόνων αδένων. Βασική µέθοδος εξέτασης στην ανάδειξη των λίθωνείναι και η µαγνητική σιεολογραφία ειδικά σε περιπτώσεις όπου ο καθετηριασµός των πόρων τωνσιελογόνων αδένων δεν είναι εφικτός.

Τέλος θα γίνει αναφορά στην απεικόνιση των τραχηλικών λεµφαδένων µε την υπολογιστική καιµαγνητική τοµογραφία και στο τρόπο µε τον οποίο θα γίνει η δαφοροδιάγνωση µεταξύ κακοήθωνκαι καλοήθων αντιδραστικών λεµφαδένων.

26


ΑΚΤΙΝΟΓΡΑΦΙΑ – ΣΙΑΛΟΓΡΑΦΙΑΤσιχλάκης Κ., Καθηγητής, Κλινική ∆ιαγνωστικής και Ακτινολογίας Στόµατος, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Ορισµένες φορές ο ακτινολογικός έλεγχος µε τις συµβατικές ακτινογραφίες µπορεί να αποβεί κα-θοριστικός για τη διάγνωση των παθήσεων της τραχηλοπροσωπικής χώρας.Η πανοραµική ακτινογραφία, οι ενδοστοµατικές οπισθοφατνιακές ακτινογραφίες και η ακτινο-γραφία δήξεως είναι οι πλέον συχνά χρησιµοποιούµενες ακτινογραφίες για την απεικόνιση τουοδοντογναθικού συστήµατος και εφόσον οι τραχηλικές διογκώσεις είναι οδοντικής αιτιολογίας, ηδιάγνωση τίθεται από τις εξετάσεις αυτές και µόνο.Με την κωνικής δέσµης οδοντιατρική υπολογιστική τοµογραφία µπορούν επίσης να απεικονι-στούν και στις τρεις διστάσεις του χώρου αλλοιώσεις των γνάθων που να σχετίζονται µε τραχηλι-κές διογκώσεις. Τέλος µε την απλή ακτινολογική εξέταση ή µε την οδοντιατρική υπολογιστικήτοµογραφία είναι δυνατόν να απεικονιστούν ενασβεστιώσεις των µαλακών µορίων, όπως σιαλό-λιθοι, που θα οδηγήσουν στη τελική διάγνωση µιας παθολογικής κατάστασης της τραχηλοπρο-σωπικής χώρας.Η σιαλογραφία είναι µια κλασσική µέθοδος απεικονιστικής µελέτης των µειζόνων σιαλογόνωναδένων, κυρίως της παρωτίδας και του υπογναθίου αδένα. Αποτελεί µια ειδική ακτινογραφικήµέθοδο µε την οποία απεικονίζεται το σύστηµα των εκφορητικών πόρων και των αδενοκυψελώντων σιαλογόνων αδένων, κατόπιν έγχυσης ακτινοσκιερής ουσίας µέσα στον κύριο πόρο του υπόµελέτη αδένα.Η σιαλογραφία βοηθάει σηµαντικά στη διαγνωστική διερεύνηση διαφόρων παθήσεων των σια-λογόνων αδένων, στη µελέτη της λειτουργίας αυτών καθώς και στον αποκλεισµό διαφόρων πα-θολογικών καταστάσεων των σιαλογόνων αδένων που µπορεί να συγχέονται µε άλλης αιτιολογίαςδιογκώσεις της τραχηλοπροσωπικής χώρας.Στην εισήγηση αυτή θα περιγραφούν αναλυτικά η τεχνική της σιαλογραφίας, οι ενδείξεις και αν-τενδείξεις αυτής καθώς και η αξιολόγηση των σιαλογραφηµάτων. Τέλος θα γίνει παράθεση κλι-νικών περιστατικών που η ορθή αξιολόγηση των σιαλογραφικών ευρηµάτων ήταν πρωταρχικήςσηµασίας για τη διαφορική διάγνωση των παθήσεων αυτών.

27


FNA ΣΤΗ ∆ΙΑΓΝΩΣΗ ΤΡΑΧΗΛΙΚΩΝ ΠΑΘΗΣΕΩΝ. ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ-ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙΚανδαράκη Χ., ∆ιευθύντρια Κυτταρολογικού Εργαστηρίου ΠΓΝ «Ο Ευαγγελισµός»

Οι διογκώσεις της περιοχής του τραχήλου αποτελούν ένα συχνό κλινικό πρόβληµα. Η παρακέν-τηση µε λεπτή βελόνα(FNA) θεωρείται µια αξιόλογη προεγχειρητική µέθοδος για την διάγνωση,την παρακολούθηση και σταδιοποίηση του αρρώστου µε αλλοίωση στην περιοχή του τραχήλου.Για τις επιφανειακές αλλοιώσεις γίνεται µε ψηλάφηση της αλλοίωσης και στη συνέχεια FNA, µε ήχωρίς υπερηχογραφική καθοδήγηση. Για τις εν τω βάθει αλλοιώσεις µε υπερηχογραφική καθο-δήγηση.Η κυτταρολογική εξέταση µε αναρρόφηση υλικού µε λεπτή βελόνα από την περιοχή της αλλοί-ωσης του τραχήλου απαντά εάν η αλλοίωση είναι καλοήθης ή κακοήθης, τύπο αλλοίωσης, εάναφορά τον σιελογόνο αδένα, τον θυρεοειδή, λεµφαδένα ή κάτι άλλο. Επίσης εάν είναι πρωτο-παθές νεόπλασµα ή µεταστατικό.Αποτελεί µια µέθοδο που έχει πολλά πλεονεκτήµατα, όπως γρήγορη διάγνωση, είναι εύχρηστη,επαναλήψιµη, ασφαλής, συντελεί στην αποφυγή άσκοπων χειρουργείων ή οδηγεί στο σωστό σχε-διασµό των χειρουργείων όταν αυτά κρίνονται απαραίτητα.Με τη χρήση της FNA η κλινική αντιµετώπιση µπορεί να προσανατολιστεί σε άλλες µορφές θε-ραπείας(χηµειοθεραπεία ή ακτινοβολία.)Επίσης η διαγνωστική ακρίβεια στις περισσότερες µελέτες είναι υψηλή (87% έως 98%) [1].Όµως η αλληλοεπικάλυψη των κυτταρολογικών χαρακτηριστικών, ιδιαίτερα στους σιελογόνουςαδένες, η έλλειψη αντιπροσωπευτικού δείγµατος και η απουσία ικανής ποσότητος υλικού ώστε ναεφαρµοστούν ειδικές ανοσοκυτταροχηµικές µέθοδοι είτε κυτταροµετρία ροής, οδηγούν σε δια-γνωστικά προβλήµατα.Για την επίλυση αυτών των προβληµάτων, σηµαντικό ρόλο έχει η κλινικοεργαστηριακή εκτίµησητου περιστατικού [2].Αντενδείξεις για FNA στην περιοχή του τραχήλου αποτελούν η αιµοραγική διάθεση του αρρώ-στου, η φλεγµονή του δέρµατος στη θέση της αλλοίωσης και ο εξαιρετικά µη συνεργαζόµενος άρ-ρωστος.Οι επιπλοκές της FNA είναι σπάνιες. Τέτοιες είναι διάφορα µικροαιµατώµατα, πόνος στο πρόσωποκαι δηµιουργία εµφράκτου.Βάσει των ανωτέρω, η FNA συµβάλει σηµαντικά στην διάγνωση και αξιολόγηση των αλλοιώσεωντου τραχήλου και πρέπει να τύχει ευρύτερης αποδοχής.

[1] US-guided Fine-Needle Aspiration of Major Salivary Gland Masses and Adjacent LymphNodes:Accuracy and Impact on Clinical Decision Making.Sharma G, Jung A.S, Maceri D. R, Rice D.H, Martin S.E, Grant E.GRadiology vol259, No2, May 2011[2] Diagnostic Difficulties in the Interpretation of Fine Needle Aspirate Samples in Salivary Le-sions: diagnostic pitfalls revisited. Daneshbod Y, Daneshbod K, Khademi B. Acta Cytolologica2009 Jan-Feb; 53(1): 53-70

28

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ΙVΠΑΘΗΣΕΙΣ ΧΕΙΛΕΩΝ ΚΑΙ ΓΛΩΣΣΑΣ: ΤΟΠΙΚΟ Ή ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟ ΝΟΣΗΜΑ;

ΓΛΩΣΣΙΤΙ∆ΕΣΟικονοµοπούλου Π., Αναπλ. Καθηγήτρια, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Η ανασκόπηση αυτή στοχεύει στην παρουσίαση των πλέον συχνών παθήσεων της γλώσσας, όπωςδιακριβώνονται µετά από πολυετή υπηρεσία σε δευτεροβάθµιο κέντρο περίθαλψης.Στην πρώτη κατηγορία κατατάσσονται φυσιολογικές ανατοµικές δοµές, όπως οι φυλλοειδείς θηλέςκαι οι υπογευστικές νευρογενείς πλάκες που µπορούν να διογκωθούν και να προκαλέσουν ανη-συχία στον ασθενή και τον µη ειδικό.Η δεύτερη κατηγορία περιλαµβάνει τις σχετικά εύκολα αναγνωριζόµενες βλάβες της αυλακωτής,γεωγραφικής και τριχωτής γλώσσας. Η µέση ροµβοειδής γλωσσίτιδα επίσης κατατάσσεται στην κα-τηγορία αυτή, αλλά η διάγνωσή της είναι δυνατόν να απαιτήσει βιοψία (ένα χαρακτηριστικό ιστο-παθολογικό εύρηµα είναι η παρουσία ινώδους ταινίας µεταξύ µυός και αποψιλωµένουεπιφανειακού βλεννογόνου).Στην τρίτη κατηγορία εντάσσονται λευκές πλάκες, αποκολλούµενες ή µη, όπως διάφορες µορ-φές καντιντίασης και λειχήνα, και πολλαπλές ελκώσεις, όπως πέµφιγα.Η επόµενη κατηγορία χαρακτηρίζεται από ατροφία των τριχοειδών θηλών που καταλήγει σε ποι-κίλου βαθµού λεία γλώσσα και αντιπροσωπεύει στοµατική εκδήλωση ποικίλων αναιµιών (συ-νήθως σιδηροπενική, λιγότερο συχνά µεγαλοβλαστική). Τονίζεται ότι ατροφία των τριχοειδώνθηλών / λεία γλώσσα δεν είναι σηµείο γήρατος. Η ξηρή, ”λοβιώδης” γλώσσα που συναντάται στοσύνδροµο Sjögren δεν θα πρέπει να παρερµηνεύεται ως ατροφική.Ακολουθεί η ευρεία κατηγορία των µονήρων ελκώσεων, οξέων ή χρoνίων, στην οποία περιλαµ-βάνονται αντιδραστικές βλάβες του τύπου της τραυµατικής έλκωσης και TUGSE µέχρι κακοήθειςνεοπλασίες µε πλέον συχνή το συµβατικό ακανθοκυτταρικό καρκίνωµα (οι σχετικοί µε λοίµωξηHPV16 όγκοι της βάσης της γλώσσας / στοµατοφάρυγγα δεν εξετάζονται εδώ). Το ακανθοκυττα-ρικό καρκίνωµα µπορεί να συνοδεύεται από ή να απαντά υπό µορφή λευκών, ερυθρών ή µικτώνπλακών. Καλοήθεις ογκόµορφες βλάβες της γλώσσας αντιπροσωπεύονται από θηλώµατα, ινώ-δεις πολύποδες, πυογόνο κοκκίωµα και, σπάνια, κοκκιοκυτταρικούς όγκους.Στην τελευταία κατηγορία υπάγονται ποικίλες συγγενείς ή επίκτητες αγγειακές βλάβες που κυ-µαίνονται από το διάχυτο λεµφαγγείωµα και το σηραγγώδες αιµαγγείωµα έως το σάρκωµα Ka-posi για τη διάγνωση του οποίου χρησιµοποιείται ανοσοïστοχηµεία για HHV8.Για την πληρότητα της παρουσίασης αναφέρονται, τέλος, ασθενείς µε ψυχογενούς αιτιολογίας”γλωσσοδυνίες” (συνήθως ενήλικες γυναίκες χωρίς κλινική σηµειολογία και φυσιολογικές ερ-γαστηριακές εξετάσεις).

29


ΧΕΙΛΙΤΙ∆ΕΣΠιπέρη Ε., Λέκτορας, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Μία πληθώρα νοσηµάτων µπορεί να προσβάλλουν την περιοχή των χειλέων, διαταράσσοντας τηφυσιολογική αρχιτεκτονική και λειτουργία τους. Με τον γενικό όρο χειλίτιδα περιγράφεται κάθεφλεγµονώδης βλάβη των χειλέων, η οποία µπορεί να αποτελεί εντοπισµένη φλεγµονώδη εξερ-γασία ποικίλης αιτιολογίας ή εκδήλωση συστηµατικών νοσηµάτων.Η κοκκιωµατώδης χειλίτιδα-ΚΧ (Cheilitis Granulomatosa, Μiescher’s Cheilitis) συνιστά µία σπά-νια φλεγµονώδη νόσο, η οποία οφείλεται σε κοκκιωµατώδη διήθηση των χειλέων άγνωστης αι-τιολογίας. Η νόσος χαρακτηρίζεται αρχικά από την εµφάνιση αιφνίδιας, ανώδυνης και συνήθωςδιάχυτης διόγκωσης του άνω ή κάτω χείλους, η οποία στη συνέχεια µεταπίπτει σε υποτροπιά-ζουσα και τελικά σε επιµένουσα διόγκωση ελαστικής σύστασης. Η ΚΧ είτε ως µεµονωµένη οντό-τητα, είτε ως εκδήλωση του συνδρόµου Melkersson-Rosenthal, το οποίο χαρακτηρίζεταιεπιπρόσθετα από υποτροπιάζουσα πάρεση του προσωπικού νεύρου και αυλακωτή γλώσσα είτεσε συνδυασµό µε άλλα κλινικά ευρήµατα µπορεί να αποτελεί εκδήλωση της ΣτοµατοπροσωπικήςΚοκκιωµάτωσης (ΣΚ), µίας ετερογενούς οµάδας κοκκιωµατωδών βλαβών πολυπαραγοντικής αι-τιολογίας που περιορίζονται στα µαλακά µόρια της στοµατοπροσωπικής περιοχής ή µπορεί νασυνιστά εκδήλωση συστηµατικών νοσηµάτων όπως η νόσος Crohn και η σαρκοείδωση.Η διαφορική διάγνωση της ΚΧ στην οξεία φάση περιλαµβάνει κυρίως το αγγειοοίδηµα ενώ στοστάδιο της µόνιµης διόγκωσης τη νόσο Crohn, τη σαρκοείδωση, την αµυλοείδωση, όγκους τωνελασσόνων σιαλογόνων αδένων και την αδενική χειλίτιδα. Η τελική διάγνωση απαιτεί τη λήψη λε-πτοµερούς ιστορικού και βιοψίας ενώ η αποκάλυψη της παρουσίας των κοκκιωµάτων επιβάλλειτη διενέργεια περαιτέρω εργαστηριακού ελέγχου για τον αποκλεισµό συστηµατικής νόσου (νόσοςCrohn, σαρκοείδωση, χρόνια κοκκιωµατώδης νόσος, ειδικών λοιµώξεων π.χ. φυµατίωση καιλέπρα), εν τω βάθει µυκητιάσεων, αντίδρασης ξένου σώµατος κ.α. Η θεραπεία της ΚΧ κατευθύ-νεται κυρίως στην αποµάκρυνση τυχόν τοπικών αιτιολογικών παραγόντων και στην ενδοϊστική έγ-χυση κορτικοστεροειδών ή στη χορήγηση ανοσοτροποιητικών φαρµάκων ενώ σε µη ανταπόκρισηπροτείνεται η χορήγηση του αντιλεπρικού φαρµάκου κλοφαζιµίνη και ο συνδυασµός χειλεο-πλαστικής και χρήσης κορτικοστεροειδών.Η αδενική χειλίτιδα-Α∆Χ (Cheilitis Glandularis) αποτελεί µία ασυνήθη φλεγµονώδη νόσο τωνελασσόνων σιαλογόνων αδένων συνηθέστερα του κάτω χείλους, ασαφούς αιτιολογίας. Η νόσοςπροσβάλλει συνήθως άνδρες µέσης ηλικίας και ταξινοµείται ανάλογα µε την βαρύτητα σε 3 κλι-νικούς τύπους: 1) απλός, 2) επιπολής πυώδης (νόσος του Baelz) και 3) εν τω βάθει πυώδης (chei-litis glandularis apostematosa). Οι δύο τελευταίοι τύποι συνοδεύονται από βακτηριακήεπιλοίµωξη ενώ σε ποσοστό 18-35% η ΑΧ έχει συσχετισθεί µε την ανάπτυξη ακανθοκυτταρικούκαρκινώµατος του υπερκείµενου επιθηλίου. Σε αρχικά στάδια παρατηρείται απολέπιση και ξηρό-τητα των χειλέων και ακολούθως λοβωτή διόγκωση µε διάσπαρτα εξέρυθρα στίγµατα, τα οποίααντιπροσωπεύουν τα φλεγµαίνοντα στόµια των εκφορητικών πόρων από τα οποία εξέρχεται κατάτην άσκηση πίεσης βλεννώδες υλικό. Η διαφορική διάγνωση περιλαµβάνει την κοκκιωµατώδη καιτην απολεπιστική χειλίτιδα, τις πολλαπλές βλεννοκήλες και την κυστική ίνωση. Ιστολογικά, πα-ρατηρείται εικόνα χρόνιας σιαλαδενίτιδας µε διεύρυνση των εκφορητικών πόρων ενώ θεραπευ-τικά συνιστάται ενδοϊστική έγχυση κορτικοστεροειδών και χορήγηση αντιβιοτικών και σεβαρύτερες καταστάσεις χειρουργική αντιµετώπιση.Η απολεπιστική χειλίτιδα-ΑΠΧ (Exfoliative Cheilitis) αποτελεί πολυπαραγοντικής αιτιολογίαςχρόνια φλεγµονώδη νόσο του ερυθρού κρασπέδου των χειλέων, η οποία χαρακτηρίζεται απόξηρότητα, επίµονη απολέπιση και σχηµατισµό ραγάδων, συχνά ως αποτέλεσµα καθ’έξην λειχής,δήξης, ή αποµύζησης του χείλους. Στο 87% των περιπτώσεων συνυπάρχουν ψυχιατρικά προ-βλήµατα ενώ ποσοστό 47% των ασθενών εµφανίζει δυσλειτουργία του θυρεοειδούς αδένα. Ηθεραπεία της ΑΠΧ αποτελεί πρόκληση και απαιτεί συχνά συνδυαστική προσέγγιση. Η εξάλειψη τουχρόνιου τραύµατος οδηγεί συνήθως σε ίαση ενώ ευεργετικά αποτελέσµατα εµφανίζουν η ψυχο-θεραπεία και η χορήγηση ήπιων αντικαταθλιπτικών. Χορηγούνται επίσης τοπικά ή συστηµατικάκορτικοστεροειδή, βιταµίνες, κερατολυτικά και φωτοπροστατευτικά σκευάσµατα, αντιµικροβιακά

30

και αντιµυκητιασικά ενώ σε ανθεκτικές περιπτώσεις εφαρµόζονται κρυοθεραπεία και ανοσοτρο-ποποιητικά φάρµακα.Η χειλίτιδα εξ’ επαφής (Contact Cheilitis) αποτελεί φλεγµονώδη αντίδραση των χειλέων σε αλ-λεργιογόνους ή ερεθιστικούς παράγοντες και χαρακτηρίζεται κλινικά από ερύθηµα, οίδηµα, βλα-τιδοφυσαλιδώδες εξάνθηµα, ραγάδες και εφελκίδες. Η αντίδραση µπορεί να οφείλεται στηνεπαφή µε πληθώρα ερεθιστικών (ερεθιστική-τοξική χειλίτιδα εξ’ επαφής) ή αλλεργιογόνων πα-ραγόντων (αλλεργική χειλίτιδα εξ’ επαφής) που περιέχονται σε καλλυντικά, οδοντιατρικά υλικάκαι προϊόντα στοµατικής υγιεινής, τροφές ή φάρµακα, σε περιβαλλοντικούς παράγοντες όπως ηξηρότητα, η υπερβολική ζέστη, το ψύχος και η υγρασία ή µπορεί να αποτελεί αποτέλεσµα φωτο-τοξικότητας (φωτοτοξική χειλίτιδα εξ’ επαφής). Η αναγνώριση και αποµάκρυνση του υπεύθυ-νου παράγοντα, µε τη διενέργεια αλλεργικών επιδερµιδικών δοκιµασιών (patch tests) εφ’όσοναπαιτείται, οδηγεί σε ύφεση των συµπτωµάτων και συµβάλλει στην αποφυγή υποτροπών ενώ ητοπική εφαρµογή κορτικοστεροειδών είναι θεραπευτική.

31


ΧΕΙΛΙΤΙ∆ΕΣΑνδρεάδης ∆., Λέκτορας, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΑΠΘ

Τα χείλη (δέρµα, ερυθρό κράσπεδο και βλεννογόνια µοίρα) µπορεί να αποτελέσουν πεδίο εµφά-νισης εκδηλώσεων τόσο τοπικού χαρακτήρα όσο και στα πλαίσια συστηµατικών διαταραχών τουοργανισµού.Το ερυθρό κράσπεδο αποτελεί την πλέον συνήθη θέση εκδήλωσης της δευτεροπαθούς ερπητι-κής λοίµωξης µε τη µορφή του επιχείλιου έρπη. Οφείλεται στον ιό του έρπη τύπου 1 (HSV-1)(σπανιότερα στον 2) που εξαιτίας της µερικής ανοσίας, που εγκαταλείπει η αντίστοιχη πρωτοπα-θής λοίµωξη, διατηρείται σε λανθάνουσα µορφή κυρίως στα γασσέρειο γάγγλιο και επαναδρα-στηριοποιείται ή λόγω εξωγενούς νέας λοίµωξης µε τροποποιηµένο στέλεχος. Στην εµφάνιση τουεπιχείλιου έρπη συµβάλουν καθοριστικά µη ειδικοί εκλυτικοί παράγοντες όπως πχ κοινό κρυο-λόγηµα, ψύχος, τυχαίος τραυµατισµός, έµµηνος ρύση, ηλιακή ακτινοβολία, άγχος κτλ. Εκδηλώ-νεται µε επώδυνες φυσαλιδώδεις βλάβες στο ερυθρό κράσπεδο µε πιθανότητα επέκτασης και στοδέρµα, περιστοµατικά και αφορά κυρίως γυναίκες. Από τις βλάβες µπορεί να µεταδοθεί ο ιός έωςπερίπου 5 ηµέρες µετά την εµφάνιση των κλινικών σηµείων. Προηγείται αίσθηµα κνησµού ή καύ-σου και ερυθρότητα ή/και οίδηµα, 1-2 ηµέρες πριν, στο σηµείο που θα εµφανιστούν οι φυσαλί-δες που κατόπιν σπάζουν αφήνοντας διαβρώσεις καλυπτόµενες µε φαιόχρωµες εφελκίδεςδιαρκώντας 6-10 ηµέρες χωρίς σχηµατισµό ουλής. Εξαίρεση αποτελούν ασθενείς µε ανοσοανε-πάρκεια/ανοσοκαταστολή (φαρµακευτική, ΗΙV λοίµωξη κ.α.) που η κλινική εικόνα µπορεί να είναιβαρύτερη. ∆ιαφορική διάγνωση θα πρέπει να γίνει από αυτοάνοσης αρχής νοσήµατα και κυρίωςτο πολύµορφο ερύθηµα, το συφιλιδικό έλκος, τυχόν τραύµα, και το µολυσµατικό κηρίο. Η θε-ραπευτική αντιµετώπιση περιλαµβάνει την τοπική εφαρµογή αντιικών φαρµάκων (πχ ακυκλο-βίρη) ή συστηµατικά σε ασθενείς µε βεβαρυµένο ιστορικό.Η συγχειλίτδα αποτελεί φλεγµονώδη κατάσταση, που εντοπίζεται τις περισσότερες φορές αµφο-τερόπλευρα στις συγχειλίες-γωνίες του στόµατος. Μπορεί να οφείλεται σε µια σειρά από ετερο-γενή αίτια, µεµονωµένα ή σε συνέργεια, όπως µηχανικά: ως αποτέλεσµα µείωσης τηςκατακόρυφης διάστασης από κακότεχνες προσθετικές εργασίες, κακή διατροφή, συστηµατικέςδιαταραχές: όπως νοσήµατα του γαστρεντερικού συστήµατος που οδηγούν σε έλλειψη βιταµινώνκυρίως του συµπλέγµατος Β, σιδηροπενική αναιµία, σακχαρώδη διαβήτη, ξηροστοµία, κάπνισµα,λήψη φαρµάκων πχ κορτικοστεροειδών, ανοσοανεπάρκεια/ανοσοκαταστολή πχ ΗΙV λοίµωξη,λοιµογόνους παράγοντες όπως Candida albicans, Staphylococcous aureous. Εµφανίζεται και σταδύο φύλα, σε κάθε ηλικία, κυρίως όµως σε µεγαλύτερης ηλικίας ασθενείς. Κλινικά οι γωνίες τουστόµατος είναι επώδυνες, εµφανίζονται εξέρυθρες µε ραγάδες, που πολλές φορές καλύπτονταιαπό λευκές πλάκες ή εφελκίδες, και παρουσιάζουν τάση ακτινωτής επέκτασης προς το δέρµα. Θε-ραπευτικά θα πρέπει να εντοπίζονται και να αντιµετωπίζονται αποτελεσµατικά οι προαναφερθέν-τες αιτιολογικοί παράγοντες πχ µε χορήγηση βιταµινών, σιδήρου, ρύθµιση του σακχαρώδηδιαβήτη, ανύψωση κατακόρυφης διάστασης, τοπική εφαρµογή αντιµυκητιασικών, αντιµικροβια-κών & αντιφλεγµονωδών παραγόντων κτλ.Στο ερυθρό κράσπεδο, ιδίως του κάτω χείλους εµφανίζεται αρκετά συχνά η λεγόµενη ακτινική χει-λίτιδα, που αποτελεί προκαρκινική βλάβη και οφείλεται στην µακροχρόνια έκθεση στην ηλιακήακτινοβολία. Αφορά ηλικίες άνω των 40, κυρίως το ανδρικό φύλο και άτοµα, που απασχολούν-ται στην ύπαιθρο. Κλινικά, στο ερυθρό κράσπεδο, αρχικά παρατηρείται ερυθρότητα, ήπιο οίδηµαµε σχηµατισµό λεπτών εφελκίδων, προοδευτικά όµως αποκτά λευκάζουσα χροιά, ξηρότητα, µελέπια και µικροδιαβρώσεις ή εξελκώσεις-ραγάδες που καλύπτονται από ψευδοµεµβράνες, υπάρ-χει απώλεια της φυσιολογικής ρυτίδωσης, και του ορίου µεταξύ ερυθρού κρασπέδου και δέρ-µατος. Μικροσκοπικά το επιθήλιο παρουσιάζει λέπτυνση ή κατ΄ τόπους υπερπλασία, µε ποικίλουβαθµού ατυπία, ενώ στο υποκείµενο χόριο περιέχει βασεόφιλες περιοχές λόγω αποδόµησης τηςελαστίνης, µειωµένη αγγείωση και µικρή λεµφοκυτταρική διήθηση. Η διαφορική διάγνωση πε-ριλαµβάνει την εξ επαφής και την απολεπιστική χειλίτιδα, τον οµαλό λειχήνα και τον ερυθηµατώδηλύκο, τη σκληροδερµία, τη λευκοπλακία και το ακανθοκυτταρικό καρκίνωµα. Λόγω της αυξηµέ-νης πιθανότητας εκδήλωσης ακανθοκυτταρικού καρκινώµατος, η αντιµετώπιση ξεκινά από την

32

πρόληψη µε προστασία από την ηλιακή ακτινοβολία και τοπική εφαρµογή ηλιο-προστατευτικώναλοιφών. Ανάλογα µε την κλινική εικόνα, τη χρονιότητα της βλάβης και τη ιστολογική εικόναµπορεί να γίνει αφαίρεση της βλάβης χειρουργικά ή µε κρυοχειρουργική, αφαίρεση µε laser κτλή να χρησιµοποιηθούν αλοιφές πχ µε βιταµίνη Α, παντοθενικό οξύ, κορτικοστεροειδή, µε ανο-σορυθµιστικούς παράγοντες (πχ imiquimod 5%), ενώ και η φωτοδυναµική θεραπεία µε 5-αµινο-λεβουλινικό οξύ αποτελεί πολλά υποσχόµενη µελέτη.

33

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ VΦΛΕΓΜΟΝΗ Ή ΝΕΟΠΛΑΣΙΑ; ΕΝΑ ∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ∆ΙΛΗΜΜΑ

∆ιαµαντή Σ.1, Νικητάκης Ν.21 Υποψήφια ∆ιδάκτωρ, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ,∆ιευθύντρια Στοµατολογικού Τµήµατος, 251 Γενικό Νοσοκοµείο Αεροπορίας, 2 Επ. Καθηγητής,Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Η φλεγµονή και η νεοπλασία αποτελούν δύο θεµελιώδεις παθολογικές διεργασίες, οι οποίες απο-τελούν την παθοφυσιολογική βάση µίας πληθώρας νοσολογικών οντοτήτων που προσβάλλουντη στοµατοπροσωπική χώρα. Ως φλεγµονή ορίζεται η βασική αντίδραση του ανοσοποιητικού συ-στήµατος σε λοίµωξη ή ερεθισµό η οποία χαρακτηρίζεται από τα παρακάτω κλινικά σηµεία καισυµπτώµατα: ερυθρότητα, θερµότητα, διόγκωση, πόνος και απώλεια της λειτουργικότητας. Ωςνεοπλασία ορίζεται ο ανεξέλεγκτος, αυτόνοµος και άναρχος πολλαπλασιασµός των κυττάρων, οοποίος ανάλογα µε την ικανότητα µεταστατικής εξάπλωσης διακρίνεται σε καλοήθη ή κακοήθη.Φλεγµονή και νεοπλασία µπορεί να συνυπάρχουν ή ακόµη και να σχετίζονται µεταξύ τους. Ένανεόπλασµα µπορεί να προκαλέσει µία ανοσολογικής αρχής φλεγµονώδη αντίδραση, η οποίααποσκοπεί στην καταστολή ή τον περιορισµό της νεοπλασίας αλλά έχει επίσης τη δυνατότητα,λειτουργώντας αντίστροφα, να επάγει (διά µέσου της παραγωγής κυτταροκινών) τον πολλαπλα-σιασµό των νεοπλασµατικών κυττάρων, την καταστολή της απόπτωσης και την αύξηση της αγ-γειογένεσης. Από την άλλη πλευρά, η χρόνια φλεγµονή µπορεί να οδηγήσει στην ανάπτυξηνεοπλασιών, για παράδειγµα ιδιοπαθείς φλεγµονώδεις νόσοι του εντέρου, όπως ελκώδης κολί-τιδα και νόσος του Crohn, προδιαθέτουν σε ανάπτυξη κακοήθων νεοπλασµάτων του πεπτικού σω-λήνα, ενώ και ο οµαλός λειχήνας του στόµατος, µία ανοσολογικής αρχής φλεγµονώδης νόσος,παριστά µία προκαρκινική κατάσταση.Από κλινικής και διαγνωστικής σκοπιάς, φλεγµονή και νεοπλασία συχνά µοιράζονται παρόµοιακλινικά χαρακτηριστικά έτσι ώστε η διάκριση µεταξύ φλεγµονωδών και νεοπλασµατικών οντο-τήτων να παρουσιάζει διαγνωστικές δυσκολίες. Ειδικότερα, µια διόγκωση ή όγκος µπορεί να αν-τιπροσωπεύει οίδηµα που οφείλεται σε φλεγµονή ή κυτταρικό πολλαπλασιασµό οφειλόµενο σενεοπλασία. Επιπλέον, απώλεια ουσίας που κλινικά εµφανίζεται µε τη µορφή έλκωσης µπορεί ναοφείλεται σε ιστική καταστροφή λόγω φλεγµονής ή σε νέκρωση των ιστών λόγω κακοήθειας.Επίσης, ερυθρότητα του βλεννογόνου µπορεί να αποδίδεται σε υπεραιµία λόγω φλεγµονής ή σεατροφικές και δυσπλαστικές αλλοιώσεις του επιθηλίου λόγω µίας προκαρκινικής βλάβης τουτύπου της ερυθροπλακίας.Στο πρώτο µέρος της συνεδρίας, θα συζητηθούν τα διαφοροδιαγνωστικά προβλήµατα που προ-κύπτουν κατά την αξιολόγηση διογκώσεων φλεγµονώδους ή νεοπλασµατικής αρχής ανάλογα µετην εντόπισή τους σε συγκεκριµένες περιοχές της στοµατικής κοιλότητας, όπως στο έδαφος τουστόµατος, τα ούλα, την υπερώα, τη γλώσσα και τα χείλη. Θα παρουσιαστούν δύο κλινικά περι-στατικά που αφορούν σε περιπτώσεις διογκώσεων της στοµατικής κοιλότητας µε έµφαση στηνκλινική διαφορική διάγνωση µεταξύ φλεγµονωδών και νεοπλασµατικών παθήσεων.

34

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ VΦΛΕΓΜΟΝΗ Ή ΝΕΟΠΛΑΣΙΑ; ΕΝΑ ∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΟ ∆ΙΛΗΜΜΑ

Σαµαρά Α.1, Μαρκόπουλος Α.21 Οδοντίατρος, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΑΠΘ,2 Καθηγητής Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΑΠΘ

Η φλεγµονή και η νεοπλασία από κλινικής πλευράς εµφανίζουν συχνά κοινά χαρακτηριστικά έτσιώστε να παρουσιάζονται διαγνωστικές δυσκολίες. Ειδικότερα, µια έλκωση µπορεί να οφείλεται σεπαρουσία φλεγµονής ή σε νέκρωση των ιστών λόγω κακοήθειας. Σε άλλες περιπτώσεις η φλεγ-µονή και η νεοπλασία µπορεί να συνυπάρχουν ή και να σχετίζονται µεταξύ τους.

Σκοπός αυτής της συνεδρίας είναι αφενός η συζήτηση των διαφοροδιαγνωστικών προβληµάτωνπου προκύπτουν κατά την αξιολόγηση ελκώσεων φλεγµονώδους ή νεοπλασµατικής αρχής σεδιάφορες περιοχές της στοµατικής κοιλότητας καθώς και η παρουσίαση και συζήτηση τριών πε-ριστατικών ασθενών, που κατά την κλινική εξέταση διαπιστώθηκαν αλλοιώσεις τοπικής φλεγµο-νής, διαφορετικής κλινικής εικόνας και εντόπισής, στους οποίους τελικά διεγνώσθη νεοπλασία,µετά από ιστοπαθολογική εξέταση.

Οι ασθενείς προσήλθαν στην κλινική της Στοµατολογίας του ΑΠΘ, παραπονούµενοι για την πα-ρουσία επώδυνων αλλοιώσεων, που παρέµεναν για χρονικό διάστηµα µηνών και στις τρεις πε-ριπτώσεις, χωρίς ενδείξεις υποστροφής.

Το πρώτο περιστατικό αφορά έναν άνδρα 71 ετών, µε ιστορικό υπέρτασης και βρογχικού άσθµα-τος, ο οποίος το Μάρτιο του 2010 προσήλθε για διερεύνηση διαβρωτικών αλλοιώσεων στο ερυ-θρό κράσπεδο του κάτω χείλους δεξιά, που παρουσίαζε για 40 ηµέρες. Ο ασθενής, λόγω τηςενασχόλησής του µε αγροτικές εργασίες, ανέφερε συµπτώµατα ξηρότητας και αιµορραγίας των χει-λέων κατά την έκθεσή του στο ήλιο. Πιθανές κλινικές διαγνώσεις ήταν τραυµατισµός κατά τη δήξητων χειλέων, ακτινική χειλίτιδα ή απλά ξηρότητα, λόγω αφυδάτωσής τους. Η µη εξάλειψη τωνσυµπτωµάτων, µας οδήγησε σε πραγµατοποίηση ιστολογικής εξέτασης, απ’όπου διαγνώστηκανµέσης βαρύτητας δυσπλαστικές αλλοιώσεις του επιθηλίου.

Στη δεύτερη περίπτωση, µια 55χρονη γυναίκα µε ελεύθερο ιατρικό ιστορικό, παρουσιάστηκε τονΙούνιο του 2012, µε συµπτώµατα αιµωδίας και πόνου κατά τη λήψη ορισµένων τροφών. Κατά τηνκλινική εξέταση διαπιστώθηκε η ύπαρξη µιας έλκωσης στο δεξιό πλάγιο χείλος της γλώσσας, αν-τιστοίχως του σπασµένου #44, διαστάσεων 0.5εκ. σε διάµετρο, καθαρά χείλη και αβαθή πυθµένα,λευκωπής χροιάς, µε ελαφρά σκληρία κατά την ψηλάφηση, την οποία εµφάνισε πρό τριµήνου.Θέσαµε ως πιθανή κλινική διάγνωση το χρόνιο τραυµατικό έλκος, αλλά το πόρισµα της ιστοπα-θολογικής εξέτασης ήταν καρκίνωµα από πλακώδες επιθήλιο, καλής διαφοροποίησης.

Το τελευταίο περιστατικό αφορά έναν άνδρα ηλικίας 76 ετών, ο οποίος εξετάστηκε τον Ιανουάριοτου 2011 στην κλινική µας, όπου καταγράφηκε η παρουσία έλκωσης στο δεξιό πλάγιο χείλος καικάτω επιφάνεια της γλώσσας, από 2µήνου. Ο ασθενής είχε υπέρταση και λάµβανε αντιπηκτικήαγωγή, λόγω κολπική µαρµαρυγής, ενώ φορούσε κάτω µερική οδοντοστοιχία, την οποία διατη-ρούσε 20 χρόνια. Η συµπτωµατολογία που ανέφερε, περιοριζόταν στην αδυναµία λήψης αλµυ-ρών και ξινών τροφών, λόγω ερεθισµού της περιοχής. Λόγω της προχωρηµένης του ηλικίας,αποφασίστηκε η συντηρητική αντιµετώπιση του έλκους, το οποίο θεωρήθηκε τραυµατικό. Η µηυποχώρησή του, µας οδήγησε σε βιοψία, όπου και διαγνώστηκε διηθητικό καρκίνωµα από πλα-κώδες επιθήλιο, καλής διαφοροποίησης.

35

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗΣΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ: ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Ή LASER

∆ρ. Μανταλενάκης Κ., Γναθοχειρουργός

Παρόλο που τα Laser χρησιµοποιούνται ευρύτατα στην Ιατρική τα τελευταία 35 χρόνια, στην Γνα-θοχειρουργική και την Οδοντιατρική γενικότερα καθιερώθηκαν τα τελευταία 15 χρόνια αποτε-λώντας ένα αξιόπιστο εργαλείο στην καθηµερινή πράξη.Οι ενδείξεις για την χρήση των χειρουργικών Laser στους διάφορους ιστούς προσδιορίζεται απότην αλληλεπίδραση αυτών µε τα διάφορα µήκη κύµατος. Η απορρόφηση της ακτινοβολίας Laserπροάγει βασικά θερµικά κυρίως αποτελέσµατα.Σε ιστολογικές τοµές παρουσιάζονται διαφορετικά αποτελέσµατα στον στοµατικό βλεννογόνο, καιδιαφορετικά στο οστούν των γνάθων που καθορίζουν την επούλωση των ιστών. Συνεπώς δια-µορφώνονται διαφορετικές ενδείξεις για την εφαρµογή του κάθε µήκους κύµατος.Πλεονεκτήµατα χρήσης των Laser είναι η αιµόσταση και ακρίβεια των τοµών, η επιλεκτικότητατου κάθε µήκους κύµατος για τα διάφορα χρωµοφόρα των ιστών, η µη δηµιουργία ουλών και ηδυνατότητα µη συρραφής και επούλωσης κατά δεύτερο σκοπό (χειρουργική χαλινών, υπερπλα-σιών, και καλοηθών όγκων). Επίσης ο περιορισµός του µετεγχειρητικού πόνου, αιµατώµατος, οι-δήµατος και τέλος η βιοδιέγερση.Μειονεκτήµατα της χειρουργικής µε laser είναι ο µεγαλύτερος χρόνος επέµβασης σε σχέση µε τηνσυµβατική χειρουργική µε νυστέρι για συγκεκριµένες επεµβάσεις, η καθυστερηµένη επούλωση,το κόστος απόκτησης των συσκευών laser (ένα µήκος κύµατος δεν επαρκεί για όλες τις περιπτώ-σεις), και η επιπλέον εξειδίκευση.Με την σωστή εφαρµογή των Laser υπάρχει η δυνατότητα αποδόµησης (εξάχνωσης) µόνο τουιστού στόχου χωρίς βλάβη στους παρακείµενους ιστούς περιορίζοντας τις επιπλοκές της επού-λωσης. Η χειρουργική µε laser περιορίζει την φλεγµονώδη αντίδραση µε την µείωση της έκκρι-σης των διαµεσολαβητών της φλεγµονής (κυττοκινών) ενώ ταυτόχρονα µε την βακτηριοκτόνοτοπική δράση τους περιορίζουν την µόλυνση του τραύµατος.Η Χειρουργική µε Laser δεν µπορεί να θεωρηθεί πανάκεια. Η αυξανόµενη γνώση που έχει απο-κτηθεί τα τελευταία χρόνια, αλλά και τα διαφορετικά µήκη κύµατος που επιτρέπουν την επιλεκτι-κότητα του ιστού στόχου µε ελάχιστη θερµική βλάβη των παρακειµένων ιστών η Χειρουργική µεLaser σε πολλές περιπτώσεις έχει σαφή προτερήµατα σε σχέση µε την συµβατική χειρουργική.

36

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ ΑΝΤΙΠΑΡΑΘΕΣΗΣΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ: ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ Ή LASER

Πετσίνης Β., Λέκτορας, Κλινική Στοµατικής & Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής, Οδοντιατρική Σχολή,ΕΚΠΑ

Τα νοσήµατα που εµφανίζουν κλινικές εκδηλώσεις στην στοµατική κοιλότητα είναι πολλά σεαριθµό, µε µεγάλη ποικιλία κλινικών εκδηλώσεων και φυσικά διαφορετική παθογένεια. Η επιτυ-χής αντιµετώπισή τους βασίζεται ασφαλώς στην σωστή διαγνωστική µεθοδολογία η οποία θα εξα-σφαλίσει την ορθή τελική διάγνωση και βέβαια στην επιλογή της κατάλληλης, κατά περίπτωση,θεραπευτικής αντιµετώπισης.

Η θεραπεία των νοσηµάτων του στόµατος περιλαµβάνει µεγάλη ποικιλία µέσων και τεχνικών καιη τελική επιλογή της εξαρτάται αποφασιστικά από την φύση του κάθε νοσήµατος. Έτσι, µεγάλοςαριθµός νόσων του στόµατος αντιµετωπίζονται µε αµιγώς φαρµακευτική αγωγή, κυρίως λόγωτης συστηµατικής τους φύσης η οποία απαιτεί γενικευµένη αντιµετώπιση. Συχνά επίσης η φαρ-µακευτική αγωγή είναι η µόνη που απαιτείται σε περιπτώσεις εντοπισµένων µόνο στο στόµα νο-σηµάτων φλεγµονώδους αιτιολογίας.

Ωστόσο αποφασιστική είναι η συµµετοχή της χειρουργικής θεραπείας, σε πληθώρα νοσηµάτωντου στόµατος κυρίως όµως στα νεοπλάσµατα, καλοήθη και κακοήθη. Η χειρουργική αντιµετώπισηέχει την δυνατότητα, τις περισσότερες φορές, να αντιµετωπίσει ριζικά το πρόβληµα και σε περι-πτώσεις κακοήθων νοσηµάτων να επιτύχει υψηλά ποσοστά πλήρους θεραπείας, σε συνδυασµόβέβαια µε άλλες µορφές θεραπείας όπως η ακτινοθεραπεία και η χηµειοθεραπεία.

Στην παρούσα συνεδρία αντιπαράθεσης θα παρουσιαστούν αναλυτικά οι ενδείξεις χρήσης τηςχειρουργικής θεραπείας στην αντιµετώπιση των νοσηµάτων του στόµατος, τα πλεονεκτήµατα καιτα µειονεκτήµατά της καθώς και τα όρια της αποτελεσµατικότητάς της. Θα παρουσιαστούν συµ-βατικές χειρουργικές τεχνικές που χρησιµοποιούνται σε µια µεγάλη ποικιλία νοσηµάτων του στό-µατος, όπου µόνον µε αυτές είναι δυνατή η αποτελεσµατική θεραπεία σε αντίθεση µε άλλανοσήµατα όπου και εναλλακτικές µέθοδοι, όπως η χρήση τεχνικών Laser, θα µπορούσαν να δώ-σουν ανάλογα ή ενδεχοµένως καλύτερα αποτελέσµατα. Θα αναλυθούν τα πλεονεκτήµατα καιµειονεκτήµατα διαφόρων συµβατικών χειρουργικών τεχνικών, µε έµφαση στην επιλογή της ορθήςµεθόδου κατά περίπτωση, ώστε να είναι σε θέση ο γιατρός που κάνει την διάγνωση του νοσήµα-τος να έχει εκ των προτέρων υπόψη του τις δυνατότητες και τους περιορισµούς της κάθε µεθόδουκαι να κατευθύνει σωστά τον ασθενή του.

37

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ VΙΝΕΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ ΣΕ ΘΕΜΑΤΑ ΚΛΙΝΙΚΟΥ ΚΑΙ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΟΥ ΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΝΤΟΣ

I. Ο∆ΟΝΤΙΚΑ ΕΜΦΥΤΕΥΜΑΤΑ ΣΤΟΝ ΑΣΘΕΝΗ ΠΟΥ ΛΑΜΒΑΝΕΙ ∆ΙΦΩΣΦΟΝΙΚΑ: ΕΝ∆ΕΙΞΕΙΣΚΑΙ ΠΕΡΙΟΡΙΣΜΟΙ«Dental implants in patients under biphosphonate therapy»Yarom N., Director, Oral Medicine Clinic, Department of Oral and Maxillofacial Surgery, ShebaMedical Center, Tel-Hashomer, Israel. Department of Oral Pathology and Oral Medicine, School ofDental Medicine, Tel-Aviv University, Tel-Aviv, Israel

Drug induced osteonecrosis of the jaw is a devastating drug adverse reaction mainly associatedwith long-term bisphosphonates use. Bisphosphonate related ostenecrosis of the jaw (BRONJ)is relatively common among cancer patients receiving parenteral bisphosphonates therapy; how-ever it might occur in osteoporosis patients using bisphosphonates orally. In many cases, thedevelopment of BRONJ is associated with dento-alveolar surgery. Therefore, dental treatmentplan for patients using bisphosphonates should be modified according to the patients' medicalstatus, route of bisphosphonates administration and dental needs.Dental implants placement might result in BRONJ; however, BRONJ seems to develop also aroundwell osteointegrated implants. The placement of dental implants is contraindicated in cancerpatient using parenteral bisphosphonates. The placement of dental implants in osteoporosis pa-tients is not contraindicated. However, the risk for BRONJ should be stratified according theknown risk factors (accumulative dose, age, smoking etc.) and informed consent should be ob-tained. Recently, few bone turnover and genetic markers were suggested for the prediction ofthe development of BRONJ.The aim of this lecture is to present the current knowledge and available guidelines regardingthe placement of dental implants in patients receiving bisphosphonates.

38


ΙΙ. Ο∆ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗ ΣΤΟΝ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΟ ΝΟΣΗΜΑ«Dental treatment in patients with systemic disease»Georgiou Α., BDS (Adel), MDSc (Syd), MRACDS (Oral Med), FRACDS, FICD, Staff Specialist in Oral MedicineOral Pathology, Westmead Centre for Oral Health, Clinical Lecturer, The University of Sydney

The presentation will discuss the principles of delivering dental treatment to patients with sys-temic disease with a particular focus on reviewing established protocols and highlighting newgroups of challenging medical patients who present for dental management.

The technical aspects of learning dentistry as a student are focussed on procedural elements ingenerally fit and healthy patients. The interrelationship of oral health and general systemichealth are constantly reinforced during training years and typically it is in the final years of den-tistry where knowledge and clinical skills start to merge and interweave theoretical applicationin practice. The importance of taking a comprehensive and systematic medical history is in-grained in dental students to become standard practice with every patient but it is the inter-pretation and significance of this collected information that is integral to the delivery of safedental care in a patient with a medical condition.

Utilising a systematic medical history the nature, severity and stability of a medical condition canbe established. When evaluating the risk for the planned dental procedure it is the stabilitywhich can bear greater weight than the severity of the condition. The functional capacity andemotional status of the patient can be determined during the interview process of obtaining themedical history from the patient, whilst there is opportunity to establish rapport. There are dif-ficulties that will be encountered with any self-reported medical history related to accuracy,unco-operative patients who fail to see the significance of providing this information in additionto language, cultural and communication problems.

Data trends over the past 20 years demonstrate the population are living longer with Australia’slife expectancy at birth and at age 65 were among the highest in the world when compared withthe 34 member countries of the OECD (Organisation for Economic Co-operation and Develop-ment)1. The prevalence of chronic disease has increased, indicating people are living longer withchronic disease when compared to incidence data. The number of prescriptions dispensed bycommunity pharmacies increased significantly to an estimated 270 million prescriptions in 2010,a growth of 51.1% from 180 million in 1996. With a current projected resident population ofAustralia at 22,714, 6352 it is clear that many patients seeking dental treatment will have a sys-temic disease and, or be on prescribed medication.

With each medical condition or systemic disease there are important medical and dental con-siderations:

Medical Considerations Dental-related ConsiderationsPathophysiology of disease Nature of dental treatment

(urgent / routine / preventive)Severity and stability of disease Duration of dental treatmentFitness of patient for procedure Pain control selectionOro-dental manifestations Modifications to dental managementPreparation for possible emergencies Effects of dental treatment on systemic diseasePre-operative investigations required Effects of dental management on systemic medicationsMonitoring during dentalmanagement indicated Pharmacological choices

39

When considering if a patient with systemic disease is able to undergo the planned dental pro-cedure and faced with interpreting blood tests there are three main questions that need to beaddressed;

1. Will the patient stop bleeding?2. Can the patient fight infection?3. Does the patient have the ability to heal?

Historically, the main focus areas of general dental management in the setting of systemic dis-ease were infective endocarditis prophylaxis and the warfarinised patient with antibiotics givenone-hour prior and warfarin stopped two days before dental extraction, respectively. With evi-dence-based approach to patient management, infective endocarditis prophylaxis has been com-pletely reviewed (and overhauled in some countries) as has the recommendations for ceasingwarfarin.

With medical advances, people are living longer; more specifically they are living with chronic dis-ease. Emerging groups of patients with complex medical histories present for dental manage-ment, with a new list of challenges and considerations for the dentist.

Specific examples discussed include:• Late effects of treatment for childhood cancer• Transitional care, particularly for patients with Osteogenesis Imperfecta and Cystic Fibrosis tak-

ing bisphosphonates at a young age and for a significant period of time• Solid organ transplant recipients• Peripheral blood stem cell transplant patients• Graft versus Host disease• Patients with metastatic disease• Immunocompromised patients

_______________________________

1 Australia’s Health 2012. The thirteenth biennial health report of the Australian Institute of Health and Wel-fare. www.aihw.gov.au

2 Australian Bureau of Statistics www.abs.gov.au accessed 30th August 20122 Australian Bureau of Statistics. Accessed 30th August 2010 www.abs.gov.au

40


HPV ΛΟΙΜΩΞΗ ΚΑΙ ΚΑΡΚΙΝΟΣ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ: ΜΕΛΕΤΕΣ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥΣΤΟΜΑΤΟΛΟΓΙΑΣ ΕΚΠΑΒασιλοπούλου Ε., ∆ασκαλόπουλος Α., Σφακιανού Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο ιός των ανθρώπινων θηλωµάτων (HPV) ανήκει σε µια οµάδα µικρών DNA ιών πουπροσβάλλουν το δέρµα και τους βλεννογόνους, όπως του στόµατος και των γεννητικών οργάνων.Περισσότερoι από 150 διαφορετικoί υπότυποι του HPV έχουν ταυτοποιηθεί και µε βάση το ογ-κογενετικό τους δυναµικό έχουν ταξινοµηθεί σε ιούς υψηλής επικινδυνότητας (HR-HPVs) και χα-µηλής επικινδυνότητας (LR-HPVs). Πλήθος ερευνητικών µελετών έχουν αποκαλύψει την παρουσίατου ιού σε φυσιολογικό βλεννογόνο, σε καλοήθεις και δυνητικά κακοήθεις βλάβες, καθώς καισε ακανθοκυτταρικά καρκινώµατα (ΑΚ) του στόµατος. Παράλληλα έρευνες σε µοριακό επίπεδοεπιχειρούν να µελετήσουν τη συµµετοχή του ιού στους µηχανισµούς της στοµατικής καρκινογέ-νεσης.ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός των µελετών του Εργαστηρίου Στοµατολογίας ήταν ο προσδιορισµός του πο-σοστού ανίχνευσης του ιού HPV σε φυσιολογικό βλεννογόνο, προκαρκινικές βλάβες και σε ΑΚτου στόµατος στον Ελληνικό πληθυσµό, καθώς και η συσχέτιση της παρουσίας του µε την τρο-ποποίηση της έκφρασης µορίων που εµπλέκονται στην καρκινογένεση, όπως του NF-κB.ΥΛΙΚΑ – ΜΕΘΟ∆ΟΙ: Το υλικό των µελετών προήλθε από το αρχείο των βιοψιών του ΕργαστηρίουΣτοµατολογίας του ΕΚΠΑ, ενώ χρησιµοποιήθηκαν και επιχρίσµατα φυσιολογικού στοµατικούβλεννογόνου που ελήφθησαν από ασθενείς της κλινικής. Οι µέθοδοι που χρησιµοποιήθηκανήταν η Polymerase Chaine Reaction-PCR και ο in situ υβριδισµός για την ανίχνευση συγκεκριµέ-νων στελεχών του ιού (HR-HPVs και LR-HPVs), η χρώση Παπανικολάου για µελέτη των κυτταρο-λογικών χαρακτηριστικών και η ανοσοϊστοχηµεία για την ανίχνευση του µορίου NF-κB.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Στα επιχρίσµατα που ελήφθησαν από φυσιολογικό στοµατικό βλεννογόνο oΗPV ανιχνεύθηκε µε τη µέθοδο PCR σε ποσοστό 40% µε συχνότερη εντόπιση τη µαλθακή υπε-ρώα (80%) και ο HPV6 συνιστούσε το πιο συχνό στέλεχος (40%). HR-HPVs ανιχνεύθηκαν σε πο-σοστό 20%. ∆ιαπιστώθηκε αρνητική συσχέτιση µεταξύ HPV και κυτταρολογικών ατυπιών τωνκερατινοκυττάρων. Συνεπώς η λήψη κυτταρολογικών επιχρισµάτων δε φαίνεται να αποτελεί αξιό-πιστο κριτήριο για την παρουσία ή µη του HPV.Η µελέτη της παρουσίας HR-HPV µε τη µέθοδο του in-situ υβριδισµού σε ιστολογικά παρα-σκευάσµατα στόµατος έδειξε θετικότητα στο 20% των περιπτώσεων φυσιολογικού ιστού. Το πο-σοστό αυτό ανήλθε σε 53,13% στο σύνολο των προκαρκινικών βλαβών, ενώ στην κατηγορίατου ΑΚ θετικό ήταν το 62,5% των περιπτώσεων. Η στατιστική ανάλυση µεταξύ του συνολικούανοσοϊστοχηµικού σκορ για το µόριο NF-κB p65 και της παρουσίας HPV-HR έδειξε ότι, εκτός απότην κατηγορία του φυσιολογικού ιστού, σε όλες τις υπόλοιπες κατηγορίες βλαβών δεν παρατη-ρήθηκαν σηµαντικές διαφορές, άρα η παρουσία του ιού HPV δε σχετίζεται µε τα επίπεδα NF-κB p65στις προκαρκινικές βλάβες και το ΑΚ στόµατος.Η µελέτη της παρουσίας HR-HPV µε τη µέθοδο PCR σε ιστολογικά παρασκευάσµατα AK στόµατοςσυµπεριέλαβε 65 περιπτώσεις ΑΚ γλώσσας. Ο HPV DNA ανιχνεύθηκε σε 49 (75,3%) από τις 65περιπτώσεις. Τα HR στελέχη που βρέθηκαν ήταν τα 16,31,33,35,45,51,58,66,68,70 ενώ από τα LRτα 40.43.45 Το συχνότερο στέλεχος ήταν το HPV70 (21 περιπτώσεις-32,3%) και ακολούθησαν ταHPV31 (17 περιπτώσεις-26,1%), και HPV35 (12 περιπτώσεις-18,4%). Το HPV16 βρέθηκε σε 9 µόνοπεριπτώσεις (13,8%), ενώ το HPV18 δεν βρέθηκε σε καµµία περιπτωση. Πραγµατοποιήθηκε συ-σχέτιση της παρουσίας και του τύπου των στελεχών HPV σύµφωνα µε τα ιστολογικά χαρακτηρι-στικά των όγκων κατά το σύστηµα Anneroth και διαπιστώθηκαν αξιοσηµείωτες διαφορές µεταξύHPV θετικών και αρνητικών όγκων καθώς και HR και LR στελεχών.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Ο ιός HPV ανιχνεύεται τόσο σε φυσιολογικό ιστό, όσο και σε προκαρκινικέςβλάβες και ΑΚ στόµατος. Η συσχέτιση του µε την καρκινογένεση χρήζει περαιτέρω έρευνας.

41


ΤΟ ΣΑΛΙΟ ΩΣ ΒΙΟΛΟΓΙΚΟ ΥΛΙΚΟ ∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΩΝ ΕΦΑΡΜΟΓΩΝ: ∆ΥΝΑΤΟΤΗΤΕΣ ΚΑΙΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣΧρυσοµάλη E., Επικ. Καθηγήτρια, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Το σάλιο εµπεριέχει ένα ευρύ φάσµα κυτταρικών δοµών, ηλεκτρολυτών, ορµονών, ενζύµων καιµικροοργανισµών, που το καθιστούν ιδιαίτερα χρήσιµο ως βιολογικό υλικό µελέτης. Περισσό-τερα από 2400 µόρια πρωτεϊνικής σύστασης έχουν αποµονωθεί στο σάλιο ο ρόλος των οποίωνσυνδέεται µε ποικίλες λειτουργίες. Το ενδιαφέρον πρόσφατων ερευνών εστιάζεται στην ανίχνευσηστο σάλιο διαφόρων βιοδεικτών (biomarkers) ικανών να εκτιµηθούν τόσο ποσοτικά όσο και ποι-οτικά. Η πρόοδος της βιοτεχνολογίας µε την εφαρµογή της προτεοµικής (proteomics, transcrip-tomics) και άλλων σύγχρονων µοριακών τεχνικών προσφέρει πολλές δυνατότητες, διευρύνονταςτις διαγνωστικές προοπτικές της σιαλο-ανάλυσης, εκτός από τις νόσους του στόµατος και σε γενι-κότερα νοσήµατα συµπεριλαµβανοµένου του καρκίνου. Η ανάλυση του σάλιου ως βιολογικούυγρού έχει προφανή πλεονεκτήµατα σε σύγκριση µε τον ορό του αίµατος, λόγω της µη επεµβα-τικής δειγµατοληπτικής τεχνικής, η οποία εκτός του ότι δεν απαιτεί ιδιαίτερη ιατρική εξειδίκευση,µπορεί να χρησιµοποιηθεί ως µέθοδος σε µελέτες ευρείας κλίµακας ελέγχου ασθενών ή στο γε-νικό πληθυσµό. Η ανίχνευση πρωτεϊνικών µορίων ή άλλων στοιχείων που µέσω της κυκλοφο-ρίας του αίµατος καταλήγουν στο έκκριµα των σιαλογόνων αδένων αποκτά ιδιαίτερη αξία για τησαφέστερη κατανόηση της παθογένειας διαφόρων νοσηµάτων τοπικής φλεγµονώδους αιτιολο-γίας, όπως η περιοδοντίτιδα, ή οι άφθες αλλά και γενικών νόσων. Η διερεύνηση της έκφρασηςγονιδίων ή αυτοαντισωµάτων στο σάλιο µπορεί να δώσει ευρύτερη διαγνωστική προοπτική σε νο-σήµατα αυτοάνοσης αρχής. Τα επίπεδα των αυτοαντισωµάτων SSA, SSB, που ανευρίσκονται στονορό ασθενών µε σύνδροµο Sjogren, παρατηρούνται ιδιαίτερα αυξηµένα στο σάλιο αυτών τωνασθενών, εύρηµα που δυνητικά θα µπορούσε να απλουστεύσει τη διαγνωστική διαδικασία. Με-ταβολές της σύστασης του σάλιου είναι δυνατόν να αντανακλούν έµµεσα τις διαταραχές της λει-τουργίας των σιαλογόνων αδένων. Ορισµένες σιαλικές πρωτείνες, όπως η αµυλάση, η ανυδράσηVI ελαττώνονται σε ασθενείς µε σύνδροµο Sjogren, σε αντίθεση µε τη λυσοζύµη τη βήτα-2-µικροσφαιρίνη και τη λακτοφερίνη, οι τιµές των οποίων ανευρίσκονται αυξηµένες συγκριτικά µεεκείνες υγιών ατόµων. Ασθενείς µε διαβρωτική µορφή οµαλού λειχήνα του στόµατος παρουσιά-ζουν στο σάλιο αυξηµένα επίπεδα κυτοκινών, INFγ, TNFα, ή του TNF-υποδοχέα 2. Η εκτίµηση τηςµείωσης των επιπέδων των παραπάνω µορίων µετά από χορήγηση κορτικοστεροειδών µπορείνα αποτελέσει µία πρακτική εφαρµογή της σιαλοανάλυσης ως µεθόδου αποτελεσµατικότηταςενός φαρµάκου ή ανταπόκρισης της νόσου σε ένα σχέδιο θεραπείας. Η επαφή του σάλιου µε νε-οπλασµατικά κυτταρικά στοιχεία και η πιθανή επίδραση της δραστηριότητας ή των παραγώγωντους αποτελούν αντικείµενο της σύγχρονης έρευνας. Στο σάλιο ασθενών µε ακανθοκυτταρικόκαρκίνωµα του στόµατος έχουν ανιχνευθεί αυξηµένα επίπεδα ιντερλευκινών (IL1, IL6, IL8), αντι-γόνων ή παραγόντων (CD44, TNFα, καρκινοεµβρυϊκό αντιγόνο). Η δυνατότητα κλινικής εφαρµο-γής της µέσω του σάλιου ανίχνευσης βιοδεικτών-σχετιζόµενων µε τη πρόγνωση διαφόρων τύπωνκαρκινωµάτων συνιστά µία υποσχόµενη µελλοντική προοπτική. Ωστόσο, απαιτείται προσεκτικήαξιολόγηση των πληροφοριών που µπορούν να αντληθούν µέσω της σιαλοανάλυσης και των πι-θανών συσχετίσεων, δεδοµένου ότι η δράση των πρωτεϊνών δυνητικά επηρεάζεται ποικιλοτρό-πως σε παθολογικές καταστάσεις ανάλογα µε τις αλληλεπιδράσεις που διενεργούνται τόσο µεταξύπρωτεϊνών/υποδοχέων όσο και µε ποικίλα άλλα µόρια του µικροπεριβάλλοντος.

42

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ VIIΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ

ΒΙΟΨΙΑ: ΕΝ∆ΕΙΞΕΙΣ-ΑΝΤΕΝ∆ΕΙΞΕΙΣΤόσιος Κ.Ι., Επικ. Καθηγητής, Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Ο γενικός οδοντίατρος καλείται συχνά να αντιµετωπίσει παθολογικές καταστάσεις των µαλακώνή των σκληρών ιστών της στοµατογναθικής περιοχής που βρίσκονται έξω από το πλαίσιο των συ-νηθισµένων παθήσεων των δοντιών και των ούλων. Τα νοσήµατα αυτά µπορεί να αποτελούν τηναιτία προσέλευσης του ασθενούς, καθώς όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια αναγνωρίζε-ται ο ρόλος του οδοντιάτρου ως υπεύθυνου για την υγεία του στόµατος, ή µπορεί να αποκαλύ-πτονται τυχαία στη διάρκεια άλλη οδοντιατρικής πράξης. Η διάγνωση πολλών από αυτές τιςπαθολογικές καταστάσεις µπορεί να γίνει µε το ιστορικό και την κλινική εξέταση. Για την τεκµη-ρίωση της διάγνωσης όµως και την θέση της τελικής διάγνωσης είναι κατά κανόνα απαραίτητο ναγίνουν εργαστηριακές εξετάσεις.Η ιστοπαθολογική εξέταση, δηλαδή η µελέτη της λεπτής υφής των παθολογικών ιστών µε τοοπτικό µικροσκόπιο, δεν είναι µόνον η πιο συχνή εργαστηριακή εξέταση για τη διάγνωση των πα-θολογικών καταστάσεων του στόµατος, αλλά παραµένει ο «χρυσός κανόνας» µε βάση τον οποίοκρίνονται οι άλλες τεχνικές.Η χειρουργική βιοψία είναι µία απλή και αποδεκτή από τον ασθενή επέµβαση που εφαρµόζεταισε εύκολα προσπελάσιµες βλάβες, όπως είναι οι περισσότερες βλάβες της στοµατικής κοιλότηταςκαι των γνάθων. Ο γενικός οδοντίατρος µπορεί να διενεργήσει χειρουργικές βιοψίες, µερικές ήολικές, για την επιτυχηµένη εκτέλεση των οποίων πρέπει να θυµάται τον τελικό σκοπό της βιοψίαςπου είναι η εξασφάλιση υλικού κατάλληλου για ιστοπαθολογική εξέταση. Επειδή στην βιοψίαεµπλέκονται άµεσα ο κλινικός γιατρός που θα αφαιρέσει το ιστοτεµάχιο και ο εργαστηριακός πουθα το εξετάσει µικροσκοπικά, είναι απαραίτητη η καλή συνεργασία και συνεννόηση µεταξύ τους,ιδιαίτερα από την πλευρά του κλινικού γιατρού που έχει τον απόλυτο έλεγχο στο υλικό που θαµελετήσει ο εργαστηριακός.Ως γενική αρχή, βιοψία στη στοµατογναθική περιοχή γίνεται σε παθολογικές καταστάσεις όπουυπάρχει στοιχειώδης βλάβη. Στην παρουσίαση περιγράφονται οι βασικές ενδείξεις και αντενδεί-ξεις της βιοψίας, καθώς και άλλες παράµετροι κρίσιµες για την επιτυχία της, όπως η επιλογή τηςθέσης λήψης της βιοψίας, οι τεχνικές µονιµοποίησης, και η συµπλήρωση του παραπεµπτικού ση-µειώµατος.

43

ΣΥΝΕ∆ΡΙΑ VIIΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΤΑΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ

ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ∆ΙΕΡΕΥΝΗΣΗ ΝΟΣΗΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ: ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΕΙΣΚΑΙ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣΧατζηστάµου I., Λέκτορας Ιστοπαθολογίας, Εργαστήριο Βασικών Ιατροβιολογικών Επιστηµών,Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Η σωστή περίθαλψη των ασθενών είναι θέµα οµαδικής δουλειάς και συνεργασίας γιατρών πολ-λών διαφορετικών ειδικοτήτων. Ο ρόλος του παθολογοανατόµου στην οµάδα της παροχής πε-ρίθαλψης αποκτά συνεχώς µεγαλύτερη σηµασία, λόγω των αυξανόµενων δυνατοτήτων που τουπαρέχουν οι νέες τεχνικές που έχει στη διάθεσή του. Έτσι, η καλή συνεργασία του παθολογοα-νατόµου µε τον κλινικό γιατρό είναι πλέον αυταπόδεικτη για τη σωστή θεραπευτική αντιµετώπισητου ασθενούς µε απώτερω σκοπό αυτής της διαδικασίας την ασφαλή διάγνωση που ως γνωστόαποτελεί το πρώτο βήµα στο τρίπτυχο διάγνωση –πρόγνωση-θεραπεία.Η µελέτη των ιστολογικών παρασκευασµάτων στο σύγχρονο ιστοπαθολογικό εργαστήριο γίνεταιπια όχι µόνο µε τις κλασσικές τεχνικές ρουτίνας (χρώση Αιµατοξυλίνη-Ηωσίνη) και τις ιστοχηµι-κές χρώσεις αλλά και την εφαρµογή της τεχνικής της ανοσοϊστοχηµείας που έχει καταλυτικό ρόλοτόσο σε πρακτικό όσο και σε θεωρητικό επίπεδο. Ιδιαίτερα στον τοµέα της διάγνωσης των νεο-πλασµάτων, η εφαρµογή των τεχνικών της ανοσοϊστοχηµείας αποτέλεσε κατά γενική οµολογία µιαπραγµατική επανάσταση. Πρόκειται στην ουσία για µια τεχνική που συνδυάζει την ιστοπαθολογίαµε την ανοσολογία και τη χηµεία και πετυχαίνουµε να καταστήσουµε ορατά διάφορα αντιγόνα σειστούς και κύτταρα.Τα τελευταία χρόνια είναι σηµαντική η συµβολή της ανοσοϊστοχηµείας στην απόφαση για το θε-ραπευτικό χειρισµό του ασθενούς. Το πιο γνωστό παράδειγµα αποτελεί το αντιγόνο HER-2(erbB2/neu), το οποίο υπερεκφράζεται στο 20-25% των περιπτώσεων καρκίνου του µαστού. Ταεπίπεδα του σχετίζονται µε την πρόγνωση και την παθογένεση του καρκίνου του µαστού, έχουνυψηλότερες τιµές στα νεοπλασµατικά από τα φυσιολογικά κύτταρα και ανιχνεύονται τόσο στηνπρωτοπαθή εντόπιση, όσο και στις µεταστατικές εστίες.Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες έχουν επιτευχθεί µεγάλα βήµατα προόδου στην κατανόηση των πα-θογενετικών µηχανισµών των ποµφολυγωδών νοσηµάτων του δέρµατος και του στοµατικούβλεννογόνου. Μια σηµαντική µερίδα της προόδου αυτής οφείλεται στη χρήση του ανοσοφθορι-σµού που διευκόλυνε τη διερεύνηση της ανοσολογικής βάσης αυτών των νοσηµάτων. Ο ανοσο-φθορισµός είναι µια εργαστηριακή µέθοδος που χρησιµοποιείται για την απόδειξη της παρουσίαςαντισωµάτων τόσο σε ιστούς όσο και σε σωµατικά υγρά. Ο άµεσος ανοσοφθορισµός είναι µια τε-χνική ενός σταδίου, µέσω του οποίου πραγµατοποιείται ο προσδιορισµός της ύπαρξης και ο κα-θορισµόςτου τύπου της εναπόθεσης in vivo ανοσοδραστικών ουσιών στους βλεννογόνους και τοδέρµα των ασθενών.Τεράστια πρόοδο έχουν επιφέρει και οι νέες µοριακές µεθοδολογίες που επιτρέπουν τη διαφο-ροποίηση νεοπλασµάτων που µορφολογικά δείχνουν ταυτόσηµα. Για παράδειγµα, η τεχνολογίατων µικροσυστοιχιών DNA επιτρέπει την ανάλυση της γονιδιακής έκφρασης µε ταυτόχρονη µελέτηµεγάλου αριθµού γονιδίων. Έτσι, αποκτούµε τη συνολική εικόνα του γονιδιακού προφίλ τουόγκου που εξετάζουµε και µπορούµε να παρακολουθήσουµε τις µεταβολές που συµβαίνουν κατάτην πορεία της νόσου. Η ανάλυση του σχεδίου έκφρασης µπορεί επίσης να αξιοποιηθεί, σε συν-δυασµό µε τα κλινικά στοιχεία, για την ταυτοποίηση νέων δεικτών που θα χρησιµεύσουν στηνπρόγνωση της µεταστατικότητας του όγκου.Οι µικροσυστοιχίες DNA µπορούν επίσης να χρησιµοποιηθούν στην επιλογή της αποτελεσµατι-κότερης χηµειοθεραπευτικής αγωγής. Η τεχνολογία αυτή συµβάλλει στην καλύτερη οµαδοποίησητων ασθενών και στη χρήση εξατοµικευµένων θεραπευτικών µεθόδων, για µεγαλύτερη αποτε-λεσµατικότητα, µικρότερη τοξικότητα και καλύτερη ανταπόκριση στη θεραπευτική αγωγή. Μελέ-τες αυτού του είδους είναι δυνατόν επίσης να παράσχουν πληροφορίες για τον ακριβή µηχανισµόδράσης διαφόρων φαρµάκων ή να οδηγήσουν στην ταυτοποίηση δεικτών ανταπόκρισης στη θε-ραπευτική αγωγή, καθώς και στον προσδιορισµό δεικτών που βοηθούν στην πρόβλεψη πιθανώνπαρενεργειών.Η τεχνολογία των µικροσυστοιχιών του cDNA προβλέπεται να γίνει στο προσεχές µέλλον ένα πο-

44

λύτιµο εργαλείο στην κλινική πράξη, το οποίο θα οδηγήσει σε νέες µεθόδους διάγνωσης και αν-τιµετώπισης µεγάλου αριθµού ασθενειών. Με τη µείωση του κόστους και της πολυπλοκότητας τηςσυγκεκριµένης ανάλυσης επιτρέπεται η εισαγωγή της στα παθολογοανατοµικά εργαστήρια και ηεφαρµογή της σαν εξέταση ρουτίνας.Συνοπτικά, µπορούµε να πούµε ότι ο παθολογοανατόµος προσαρµόζοντας τις νέες αυτές µορια-κές µεθοδολογίες στην διαγνωστική του ρουτίνα µπορεί πλέον να αντλεί πληροφορίες οι οποίεςµε µεγάλη ειδικότητα και ευαισθησία του δίνουν τη δυνατότητα να προβλέψει το πώς θα εξελιχ-θεί κάποιος όγκος, το µεταστατικό του δυναµικό καθώς και την απόκρισή του σε συγκεκριµένεςαντικαρκινικές θεραπείες.

45

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΠΡΟΦΟΡΙΚΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ

ΠΑ1. Ο∆ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΟΣ ΦΟΒΟΣ. ΣΥΧΝΟΤΗΤΑ ΕΜΦΑΝΙΣΗΣ ΚΑΙ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΥΓΕΙΑ ΕΝΗΛΙΚΩΝ ΑΣΘΕΝΩΝKοκκορέ Α., ∆οντά Α., Καραγιάννη Κ.Κλινική ∆ιαγνωστικής και Ακτινολογίας Στόµατος, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

Ως οδοντιατρικός φόβος περιγράφεται η κατάσταση που εµπεριέχει συναισθήµατα έντασης, φό-βου, άγχους γεγονός που καθιστά την επίσκεψη στον οδοντίατρο ιδιαίτερα δυσάρεστη.ΣΚΟΠΟΣ: να συσχετίσει τον οδοντιατρικό φόβο µε τη στοµατική υγεία και µε ορισµένα επιδηµιο-λογικά χαρακτηριστικά όπως το φύλο, την ηλικία, τη µόρφωση, τον τόπο διαµονής και να αξιο-λογήσει τη σχέση του µε τη συχνότητα και την αιτία προσέλευσης στον οδοντίατρο.ΥΛΙΚΑ-ΜΕΘΟ∆ΟΙ: 101 ενήλικες ασθενείς συµπλήρωσαν ερωτηµατολόγιο το οποίο περιελάµβα-νε δύο µέτρα εκτίµησης του οδοντιατρικού φόβου (MDAS και FS) και ερωτήσεις σχετικά µε ορι-σµένα επιδηµιολογικά χαρακτηριστικά, τη συχνότητα και την αιτία επίσκεψης στον οδοντίατρο. Ηστοµατική κατάσταση των ασθενών αξιολογήθηκε µετά την κλινική και ακτινογραφική εξέταση τωνασθενών.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η συχνότητα του υπερβολικού οδοντιατρικού φόβου όπως εκτιµήθηκε από τηνFS και MDAS ήταν 13,86% και 14,85% αντίστοιχα. Συνολικά το 37,62% -σύµφωνα µε την FS καιτο 33,66% -σύµφωνα µε την MDAS - των ασθενών ανέφερε µέτριο ως υπερβολικό οδοντιατρικόφόβο. Βρέθηκε θετική συσχέτιση µεταξύ FS και MDAS σε επίπεδο στατιστικής σηµαντικότητας 5%.Οι γυναίκες ανέφεραν ότι φοβούνται περισσότερο σε σχέση µε τους άνδρες σε βαθµό στατιστικάσηµαντικό. Παρατηρήθηκε αρνητική συσχέτιση µεταξύ οδοντιατρικού φόβου και ηλικίας σε βαθ-µό στατιστικά σηµαντικό. ∆εν παρατηρήθηκε στατιστικά σηµαντική σχέση µεταξύ οδοντιατρικούφόβου και µόρφωσης, τόπου διαµονής, συχνότητας και αιτίας επίσκεψης στον οδοντίατρο. Θετι-κή συσχέτιση παρατηρήθηκε µεταξύ οδοντιατρικού φόβου και αριθµού ελλειπόντων δοντιών καιαρνητική συσχέτιση µεταξύ του φόβου και του αριθµού των εµφραχθέντων δοντιών, σε βαθµόστατιστικά σηµαντικό.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η συχνότητα εµφάνισης του οδοντιατρικού φόβου σε δείγµα ενηλίκων ασθε-νών φαίνεται υψηλή. Ο οδοντιατρικός φόβος δείχνει να σχετίζεται µε ορισµένα επιδηµιολογικά χα-ρακτηριστικά όπως το φύλο, την ηλικία και φαίνεται να έχει δυσµενείς επιπτώσεις στη στοµατι-κή υγεία των ασθενών.

ΠΑ2. ΟΣΤΕΟΧΟΝ∆ΡΙΝΗ ΜΕΤΑΠΛΑΣΙΑ ΣΤΗ ΝΩ∆Η ΦΑΤΝΙΑΚΗ ΑΚΡΟΛΟΦΙΑ: ΜΙΑ ΣΠΑΝΙΑΑΝΤΙ∆ΡΑΣΤΙΚΗΣ ΦΥΣΕΩΣ ΒΛΑΒΗΚατσούλας Ν.1, Χρυσοµάλη Ε.1, Χούπης Κ. 2

1Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Κλινική Στοµατικής & ΓναθοπροσωπικήςΧειρουργικής, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η οστεοχονδρογενής µεταπλασία ως αντιδραστικής φύσεως υπερπλαστική βλάβη θε-ωρείται σπάνια, αφού µέχρι σήµερα στη βιβλιογραφία αναφέρονται 24 περιπτώσεις σε νωδούς ασθε-νείς.ΣΚΟΠΟΣ: Η παρούσα εργασία αναφέρεται στην ανάπτυξη οστεοχόνδρινου µεταπλαστικού ιστούστη νωδή φατνιακή ακρολοφία ασθενούς που έφερε ατελούς εφαρµογής ολική οδοντοστοιχία κάτωγνάθου. Τα κλινικά, ακτινογραφικά και ιστοπαθολογικά χαρακτηριστικά αυτής της οντότητας ανα-λύονται µε σκοπό να επισηµανθούν οι πιθανοί τοπικοί αιτιολογικοί παράγοντες που µπορεί να συµ-βάλλουν στην εµφάνισή της.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Γυναίκα 80 ετών παραπέµφθηκε από τον οδοντίατρό της για αξιολό-γηση και θεραπευτική αντιµετώπιση υποβλεννογόνιου ογκιδίου που εντοπιζόταν στην νωδή φατ-νιακή ακρολοφία της πρόσθιας µοίρας της κάτω γνάθου. Η ασθενής ήταν διαβητική, έφερε ολι-κές οδοντοστοιχίες από 20ετίας και πριν από 4 περίπου εβδοµάδες είχε υποβληθεί σε αφαίρεσηυπολειµµατικών ακρορριζίων των τοµέων στην αντίστοιχη περιοχή. Ακτινογραφικά διαπιστώθη-κε περιγεγραµµένη βλάβη µε ασαφείς ακτινοσκιερές εστίες. Μετά την ολική χειρουργική αφαίρε-ση της βλάβης, η ιστολογική εξέταση έδειξε κυτταροβριθή ινώδη συνδετικό ιστό µε εστίες χον-δροµόρφου υαλινοποίησης, στις οποίες τα χονδροκύτταρα ήταν κατά τόπους διπύρηνα. Οι χον-δρόµορφες περιοχές παρουσίαζαν µετάπτωση σε οστεοειδές µε ευµεγέθεις οστικές κρύπτες. Η διά-

46

γνωση που τέθηκε ήταν αντιδραστική οστεοχόνδρινη µεταπλασία της περιοχής από το χρόνιο τραύ-µα της αντίστοιχης ολικής οδοντοστοιχίας. Η πρόγνωση της βλάβης, όπως και η µετεγχειρητική πο-ρεία της ασθενούς, ήταν άριστη.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η εµφάνιση αντιδραστικής υπερπλασίας µε ανάπτυξη µεταπλαστικού χονδρικούή οστεοχόνδρινου ιστού, ως αποτέλεσµα ήπιου χρόνιου ερεθισµού από τεχνητές οδοντοστοιχίες,µπορεί να δηµιουργήσει διαγνωστικό δίληµµα στον κλινικό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η µελέτη τωνιστοπαθολογικών χαρακτηριστικών της βλάβης είναι καθοριστική για την τελική διάγνωση και τηνολοκληρωµένη θεραπευτική αντιµετώπιση του ασθενούς.

ΠΑ3. A∆ΑΜΑΝΤΙΝΟΒΛΑΣΤΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΥ. ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΚεραµιδάς Τ.1, Χριστόπουλος Π.1, Χρυσοµάλη Ε.21Κλινική Στοµατικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής, 2Εργαστήριο Στοµατολογίας, ΟδοντιατρικήΣχολή, ΕΚΠΑ

Το αδαµαντινοβλαστικό καρκίνωµα (ΑΚ) είναι ένας εξαιρετικά σπάνιος κακοήθης οδοντογενής όγ-κος που αναπτύσσεται στις γνάθους είτε de novo ή δευτερογενώς από τη κακοήθη εξαλλαγή ενόςπροϋπάρχοντος αδαµαντινοβλαστώµατος. Το ΑΚ διαχωρίζεται από το κακόηθες αδαµαντινοβλά-στωµα που συνιστά επιθετικό τύπο αδαµαντινοβλαστώµατος µε δυνατότητα “µετάστασης” σε απο-µακρυσµένες από τις γνάθους περιοχές, διατηρώντας όµως τους ιστολογικούς χαρακτήρες του αδα-µαντινοβλαστώµατος. Το ΑΚ εντοπίζεται συχνότερα στην κάτω γνάθο, εµφανίζει αναπλαστικά ιστο-λογικά χαρακτηριστικά, όπως κυτταρική ατυπία και µιτώσεις και χαρακτηρίζεται από τοπικά επι-θετική συµπεριφορά µε διηθητική τάση και υψηλό ποσοστό υποτροπής.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Η παρούσα περίπτωση αναφέρεται σε γυναίκα ηλικίας 71 ετών, η οποίαπροσήλθε µε δύο µηνών ιστορικό ευµεγέθους διόγκωσης στην κάτω γνάθο δεξιά. Η διόγκωσηεµφάνιζε µεγάλες διαστάσεις επεκτεινόµενη στον τράχηλο µέχρι κάτωθεν του ύψους του υοειδούςοστού. Η διαγνωστική βιοψία και ιστολογική εξέταση έδειξε κακόηθες επιθηλιακό νεόπλασµα µεµορφολογικούς χαρακτήρες συµβατούς µε αδαµαντινοβλαστικό καρκίνωµα αναπτυχθέν σε έδα-φος αδαµαντινοβλαστώµατος, θυλακιώδους τύπου. Ο απεικονιστικός έλεγχος µε MRI σπλαγχνι-κού κρανίου, τραχήλου ανέδειξε τη µεγάλη έκταση της βλάβης, γεγονός που καθιστούσε ανέφι-κτη τη χειρουργική αφαίρεσή της, καθώς η απαιτούµενη χειρουργική εκτοµή θα ήταν ακρωτηριαστική,µε σηµαντικές λειτουργικές και αισθητικές επιπτώσεις. Η ασθενής υποβλήθηκε σε ακτινοθεραπείαµε κάποιου βαθµού ανταπόκριση και µείωση της έκτασης της αρχικής βλάβης. Στη φάση αυτή συ-νεστήθη χειρουργική αφαίρεση του όγκου, η οποία όµως δεν έγινε δεκτή από την ασθενή. Οκτώµήνες µετά την αρχική διάγνωση η ασθενής είναι εν ζωή, παρόλο που ο όγκος εµφανίζει κλινικάµικρού βαθµού αύξηση των διαστάσεών του µετά την ακτινοθεραπεία.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η σπανιότητα αυτού του νεοπλάσµατος στη βιβλιογραφία, η εµπειρία σχετικά µετη θεραπεία, τη βιολογική συµπεριφορά και τη πρόγνωση του ΑΚ είναι περιοσµένη.

ΠΑ4. ΘΗΛΩΜΑΤΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ. ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ – ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗΑΝΑΣΚΟΠHΣΗΑρβανίτη Ε.1, ∆ιαµαντή Σ.21Επιµελήτρια Οδοντοθεραπευτικού Τµ., 2∆ιευθύντρια Στοµατολογικού Τµ., 251 Γεν. ΝοσοκοµείοΑεροπορίας

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Οι ιοί των ανθρωπίνων θηλωµάτων (HPV) είναι µια οµάδα DNA ιών που ανήκουν στηνοικογένεια των ιών Papova. Από τους εκατό και πλέον γνωστούς τύπους HPV τουλάχιστον είκο-σι πέντε έχουν ανιχνευθεί σε βλάβες της στοµατικής κοιλότητας. Στις βλάβες αυτές ανήκουν το θή-λωµα, το οξυτενές κονδύλωµα, η κοινή µυρµηκία και η εστιακή επιθηλιακή υπερπλασία. Κλινι-κά εµφανίζονται σαν µονήρεις µικρές βλάβες ή µε την µορφή πολλαπλών οζιδίων µε τάση συ-νάθροισης, χρώµατος λευκού ή ρόδινου, µε ανώµαλη ανθοκραµβοειδή επιφάνεια και µαλακή σύ-σταση. Συνηθέστερα έχουν βάση µισχωτή δεν αποκλείεται όµως να είναι και άµισχη. Εµφανίζον-ται και στα δύο φύλλα, σε όλες τις ηλικίες. Εντοπίζονται στο ερυθρό κράσπεδο των χειλέων, τηγλώσσα, την υπερώα ή σε οποιοδήποτε άλλο σηµείο του στοµατικού βλεννογόνου. Ιστολογικάπαρατηρούνται: υπερπλασία του επιθηλίου µε ορθοκερατίνωση ή παρακερατίνωση, υπερακάν-θωση, πάχυνση και επιµήκυνση των επιθηλιακών καταδύσεων. Συνήθως παρατηρούνται στις εν-διάµεσες στιβάβες του επιθηλίου και κοιλοκύτταρα τα οποία θεωρούνται ως το πιο αξιόπιστο µορ-

47

φολογικό κριτήριο ενδεικτικό HPV λοίµωξης. Με την HPV λοίµωξη συχνά συσχετίζεται και η πα-ρουσία παρακερατινωσικών κυττάρων µεµονωµένων ή σε οµάδες.ΣΚΟΠΟΣ: Η αναφορά των περιπτώσεων του Στοµατολογικού Τµήµατος του 251 Γενικού ΝοσοκοµείουΑεροπορίας (ΓΝΑ) που εµφανίζουν σε ιστοπαθολογικό επίπεδο υφή θηλωµατώδους βλάβης.ΜΕΘΟ∆ΟΣ: Ανασκόπηση των κλινικών και ιστοπαθολογικών δεδοµένων περιπτώσεων ασθενώντου τµήµατος κατά το χρονικό διάστηµα 2007-2011. Περιλαµβάνονται ασθενείς που εξετάστηκανκλινικά και υπεβλήθησαν σε βιοψία δειγµάτων βλεννογόνου στόµατος.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Στο σύνολό τους τα παρασκευάσµατα εµφάνιζαν υφή θηλωµατώδους βλάβης,ενώ σε ορισµένα παρατηρήθηκαν επιµέρους χαρακτήρες συµβατοί µε ιογενή αιτιολογία.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Τα ευρήµατα συναινούν µε τα δεδοµένα της βιβλιογραφίας που συσχετίζουν ταθηλώµατα της στοµατικής κοιλότητας µε τους ιούς των ανθρωπίνων θηλωµάτων.

ΠΑ5. ΚΑΘ’ ΕΞΗ ΧΕΙΛΙΤΙ∆Α. ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣ∆ελλή Κ., Πιπέρη Ε., Μερκουρέα Σ., Σκλαβούνου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η απολεπιστική χειλίτιδα (ΑΧ) αποτελεί πολυπαραγοντικής αιτιολογίας χρόνια φλεγ-µονώδη νόσο του ερυθρού κρασπέδου των χειλέων, η οποία χαρακτηρίζεται από ξηρότητα, επί-µονη απολέπιση και σχηµατισµό ραγάδων. Η καθ’ έξη χειλίτιδα (ΚΕΧ) αποτελεί τύπο ΑΧ και απο-δίδεται σε χρόνιο ερεθισµό, ως αποτέλεσµα επαναλαµβανόµενης λειχής, δήξης, αποµύζησης ή απο-λέπισης του χείλους.ΣΚΟΠΟΣ: η παρουσίαση περίπτωσης ΚΕΧ και η συζήτηση της αιτιοπαθογένειας και αντιµετώπισηςτης νόσου.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Γυναίκα 69 ετών προσήλθε στο Εξωτερικό Ιατρείο Στοµατολογίας τουΓΝΑ «Ο Ευαγγελισµός» για την αξιολόγηση βλάβης στο κάτω χείλος, η οποία είχε πρωτοεµφανι-στεί σε νεαρή ηλικία. Η βλάβη εµφανιζόταν χωρίς προφανή λόγο και απέδραµε δίχως θεραπεία,εµφανίζοντας υφέσεις και εξάρσεις που διαρκούσαν µήνες έως χρόνια. Προηγούµενη βιοψία καιιστοπαθολογική εξέταση έθετε τη διάγνωση ακτινικής κεράτωσης αλλά η ίδια αρνείτο έκθεση στηνηλιακή ακτινοβολία. Η ασθενής ήταν ιδιαίτερα αγχώδης και έπασχε από φαρµακευτικά ρυθµιζό-µενο υποθυρεοειδισµό.Κλινικά, παρατηρήθηκε επώδυνη βαθιά ραγάδα στη µεσότητα του ερυθρού κρασπέδου του κάτωχείλους, καλυπτόµενη από κατά θέσεις αιµορραγική εφελκίδα ενώ ο στοµατικός βλεννογόνος ήτανφυσιολογικός. Η ασθενής παραδέχτηκε απρόθυµα τακτική λειχή και αποµάκρυνση των εφελκί-δων. Η κλινική διάγνωση ήταν ραγάδα κάτω χείλους λόγω αυτοτραυµατισµού στην περιοχή τηςµετεγχειρητικής ουλής. Χορηγήθηκε συνδυασµός αλοιφών µικοναζόλης και φουσιδικού οξέος-βηταµεθαζόνης και τονίστηκε η αποφυγή αυτό-τραυµατισµού ενώ συστήθηκε ψυχιατρική εκτίµη-ση, την οποία όµως η ασθενής αρνήθηκε. ∆εκαπέντε ηµέρες αργότερα διαπιστώθηκε σχεδόν πλή-ρης ίαση µε παραµονή διάβρωσης ελαχίστων διαστάσεων.ΣΥΖΗΤΗΣΗ: ΚΕΧ ονοµάζεται η χρόνια χειλίτιδα που αποδεδειγµένα συσχετίζεται µε αυτοπροκαλούµε-νο τραύµα. Στο 87% των περιπτώσεων συνυπάρχουν ψυχιατρικά προβλήµατα, συχνά στα πλαίσια δια-ταραχών της προσωπικότητας, ενώ ποσοστό 47% των ασθενών εµφανίζει δυσλειτουργία του θυρε-οειδούς αδένα, όπως στην περίπτωσή µας, η οποία πιθανόν συµβάλλει στην ψυχολογική αστάθεια.Η θεραπεία αποτελεί πρόκληση και απαιτεί συχνά συνδυαστική προσέγγιση. Η εξάλειψη του χρό-νιου τραύµατος οδηγεί συνήθως σε ίαση ενώ ευεργετικά αποτελέσµατα εµφανίζουν η ψυχοθεραπείακαι η χορήγηση ήπιων αντικαταθλιπτικών. Χορηγούνται επίσης τοπικά αντιµικροβιακά, αντιµυκητιασικάκαι ανοσοτροποποιητικά σκευάσµατα ενώ σε ανθεκτικές περιπτώσεις εφαρµόζεται κρυοθεραπείαή χειρουργική αφαίρεση και πλαστική.

ΠΑ6. ΜΥΕΛΟ∆ΥΣΠΛΑΣΤΙΚΟ ΣΥΝ∆ΡΟΜΟ ΜΕ ΕΝ∆ΟΣΤΟΜΑΤΙΚΗ ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥΚυριλή Τ., Σαµαρά Α., Πουλόπουλος Α., Ανδρεάδης ∆., Μαρκόπουλος Α., Επιβατιανός Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΑΠΘ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Τα µυελοδυσπλαστικά σύνδροµα (myelodysplastic syndromes,MDS) αποτελούν ετε-ρογενή οµάδα νόσων, κλωνικής καταγωγής, που προέρχονται από το πολυδύναµο προγονικόκύτταρο. Χαρακτηρίζονται από ανεπαρκή αιµοποίηση µε αποτέλεσµα ποσοτικές και ποιοτικές δια-

48

ταραχές µίας ή περισσοτέρων σειρών του µυελού των οστών και αυξηµένη συχνότητα εξέλιξηςσε οξεία µυελογενή λευχαιµία (acute myelogenous leukemia,AML).ΣΚΟΠΟΣ: Παρουσίαση και συζήτηση περιστατικού µυελοδυσπλαστικού συνδρόµου µε ενδοστο-µατικές εκδηλώσεις που προσήλθε στην κλινική της Στοµατολογίας του Α.Π.Θ.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ: Ασθενής 75 ετών, προσήλθε στην κλινική µας, µε ιστορικό µυελο-δυσπλαστικού συνδρόµου (από το 2007), υπέρτασης και υπερθυρεοειδισµού, για διερεύνηση, επώ-δυνης κατά την ψηλάφηση, ακανόνιστου σχήµατος, ερυθρής και κατά τόπους κυανέρυθρης χροι-άς, διόγκωσης στην περιοχή των προστοµιακών και γλωσσικών ούλων των προσθίων οδόντωντης κάτω γνάθου (#33-#43) που εµφανίστηκε πριν από 15 ηµέρες. Η ασθενής ανέφερε αύξηση τουµεγέθους της αλλοίωσης, η οποία κατά την κλινική εξέταση διαπιστώθηκε ότι κάλυπτε την προ-στοµιακή επιφάνεια των οδόντων της προσθετικής αποκατάστασης σε έκταση από 0.5 έως 2 εκ.Η εµφάνιση της βλάβης αποδόθηκε αρχικά σε ερεθισµό εξαιτίας της τοποθέτησης προσωρινής προ-σθετικής αποκατάστασης από ακρυλικό. Ζητήθηκε γραπτή συγκατάθεση από τον θεράποντα ια-τρό-αιµατολόγο της ασθενούς για διενέργεια βιοψίας-χειρουργικής αφαίρεσης. Σε επανεξέταση τηςασθενούς µετά από 20 µέρες από τη χειρουργική αφαίρεση, δεν καταγράφηκε υποτροπή.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Τα ιστολογικά ευρήµατα (πυκνές, διάχυτες διηθήσεις από µεγάλα κύτταρα µεηωσινόφιλο κυτταρόπλασµα και ακανόνιστους, στρόγγυλου σχήµατος πυρήνες µε εµφανές πυ-ρήνιο και αυξηµένο αριθµό πυρηνοκινησιών χωρίς επιθηλιακές ατυπίες) ήταν συµβατά µε την διά-γνωση του προϋπάρχοντος αιµατολογικού συνδρόµου. Η ασθενής παραπέµφθηκε σε εξειδικευ-µένο κέντρο για θεραπευτική αντιµετώπιση.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η εµφάνιση ενδοστοµατικών αλλοιώσεων σε ασθενείς µε µυελοδυσπλαστικό σύν-δροµο είναι σχετικά σπάνια. Λόγω του ασυµπτωµατικού του χαρακτήρα, σε συνδυασµό µε την µη-ει-δική κλινική ενδοστοµατική εικόνα, είναι σηµαντικό για τον οδοντίατρο η γνώση της σηµειολογίας τουµε σκοπό την αποφυγή λανθασµένης διάγνωσης και την επιλογή αποτελεσµατικής θεραπείας.

ΠΑ7. ΟΖΩ∆ΗΣ ΣΚΛΗΡΥΝΣΗ Η ΣΥΝ∆ΡΟΜΟ BOURNEVILLE-PRINGLE. ΑΝΑΦΟΡΑ ΜΙΑΣΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣΣαµαρά Α., Κυριλή Τ., Πουλόπουλος Α., Ανδρεάδης ∆., Μαρκόπουλος Α., Επιβατιανός Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΑΠΘ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η Οζώδης Σκλήρυνση ή Σύνδροµο Bourneville-Pringle είναι µια νευροδερµάτωση, που κλη-ρονοµείται µε τον κυρίαρχο αυτοσωµατικό χαρακτήρα. Απαντάται στις 1:10.000 γεννήσεις. Προκαλεί-ται από µετάλλαξη σε δύο ογκοκατασταλτικά γονίδια (TSc1-TSc2). Συνυπάρχει µε επιληψία, νοητική υστέ-ρηση και αγγειοϊνώµατα του προσώπου. Ένδοστοµατικές αλλοιώσεις ανευρίσκονται στο 10-15% τωνασθενών που περιλαµβάνουν κυρίως ινώδεις πλάκες ή οζίδια και υποπλασία της αδαµαντίνης. Η πρό-γνωση της νόσου εξαρτάται από την κλινική εικόνα, ενώ η θεραπεία της είναι συµπτωµατική.ΣΚΟΠΟΣ: Η παρουσίαση µιας περίπτωσης ασθενούς µε οζώδη σκλήρυνση µε εκδηλώσεις στο δέρ-µα του προσώπου και ενδοστοµατικές βλάβες καθώς και ανασκόπηση της βιβλιογραφίας.ΥΛΙΚΑ και ΜΕΘΟ∆ΟΛΟΓΙΑ: Το περιστατικό αφορά µια 32χρονη ασθενή, µε διεγνωσµένο το Σύν-δροµο Bourneville-Pringle από το 2005, κατόπιν αξιολόγησης κλινικών, εργαστηριακών ευρηµάτων(ταυτοποίηση µετάλλαξης DNA, στο γονίδιο TSc1) και CT άνω και κάτω κοιλίας/MRI εγκεφάλου.Η ασθενής προσήλθε στην κλινική της Στοµατολογίας του ΑΠΘ για διερεύνηση πολλαπλών ανώ-δυνων διογκώσεων στα προστοµιακά ούλα της κάτω γνάθου, στη ραχιαία επιφάνεια της γλώσ-σας και στις µεσοδόντιες θηλές µεταξύ #22-#23 και #32-#33, απ’ όπου διενεργήθηκε βιοψία και ιστο-παθολογική εξέταση. Ζητήθηκε αιµατολογικός έλεγχος, υπερηχογράφηµα καρδιάς (U/S) και πρό-σφατες ακτινολογικές εξετάσεις.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι αιµατολογικές εξετάσεις και το U/S καρδιάς της ασθενούς ήταν φυσιολογι-κά. Οι πρόσφατες CT άνω και κάτω κοιλίας και MRI εγκεφάλου, δεν παρουσίαζαν µεταβολές τουαριθµού και του µεγέθους των όζων στην αριστερή κοιλία και στο φλοιό και υποφλοιό των εγ-κεφαλικών ηµισφαιρίων, σε σύγκριση µε τις αρχικές-προηγούµενες αντίστοιχες απεικονίσεις. Τοπόρισµα της ιστολογικής εξέτασης έδειξε χρόνια φλεγµονώδη αντίδραση των ούλων.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Εξαιτίας του ασυµπτωµατικού χαρακτήρα τους, οι ενδοστοµατικές αλλοιώσειςτης οζώδους σκλήρυνσης ή Συνδρόµου Bourneville-Pringle, µπορεί εύκολα να αγνοηθούν απότον οδοντίατρο ή/και να εκληφθούν ως εκδηλώσεις άλλων νοσηµάτων. Επισηµαίνουµε τη σηµασίατης λήψης ενός πλήρους ιατρικού ιστορικού από κάθε ασθενή και της γνώσης της κλινικής ση-µειολογίας του συνδρόµου.

49

ΠΑ8. ΧΡΟΝΙΑ ∆ΗΞΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ∆ηµητρίου Α.1, Μαραγκού Π.2, Ζερβού-Βάλβη Φ.11Οδοντιατρικό Τµήµα Γ.Ν. «Ασκληπιείο Βούλας», 2Κέντρο Υγείας Μεγάρων

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο όρος χρόνια δήξη (Χ.∆.) αναφέρεται στην κατάσταση εκείνη όπου το άτοµο συνη-θίζει να δαγκώνει ήπια τον στοµατικό του βλεννογόνο και να αποσπά µε τα δόντια του επιπολήςτµήµατα του επιθηλίου. Λόγω του ότι η Χ.∆. δεν είναι σπάνια έξη, προκαλεί βλάβες στο βλεννο-γόνο των παρειών, των χειλέων και της γλώσσας και συχνά µπορεί να αποτελέσει διαφοροδια-γνωστικό πρόβληµα, θεωρείται αναγκαίο να γνωρίζει ο οδοντίατρος την κλινική εικόνα που προ-καλεί έτσι ώστε να βοηθήσει τον ασθενή του στην αντιµετωπισή της.ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της εργασίας αυτής είναι να µελετήσει τους κλινικούς χαρακτήρες της Χ.∆. σε ασθε-νείς που προσήλθαν στο Στοµατολογικό Ιατρείο (Σ.Ι.), Οδοντιατρικού Τµήµατος Γενικού Νοσοκοµείου.ΜΕΘΟ∆ΟΛΟΓΙΑ: Έγινε κριτική αξιολόγηση και ανάλυση των φακέλων 30 περιπτώσεων Χ.∆. από600 φακέλους τυχαία επιλεγέντων ασθενών που εξετάσθηκαν στο Σ.Ι. κατά το χρονικό διάστηµα2006-2012. Στις 30 αυτές περιπτώσεις δεν συµπεριλαµβάνονται εκείνες στις οποίες δεν τεκµηριώθηκεεπαρκώς ότι οι παρατηρηθείσες βλάβες οφείλονται πράγµατι στη συνήθεια της χρόνιας δήξης.ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗ-ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ:1. Οι περιπτώσεις Χ.∆. ήταν 30, ποσοστό 5% στο σύνολο των εξετασθέντων φακέλων. Το ποσοστό

αυτό θεωρούµε ότι είναι υποεκτιµηµένο διότι σε περιπτώσεις µε ήπιες βλάβες δεν είχε δηµι-ουργηθεί φάκελος.

2. Από τους ασθενείς αυτούς οι 7 είχαν παραπεµφθεί από ιδιώτες οδοντίατρους και ιατρούς άλ-λων ειδικοτήτων.

3. Τα 2/3 των ασθενών ήταν γυναίκες.4. Τα 3/5 των περιπτώσεων αφορούσαν σε άτοµα άνω των 40 ετών.5. Στα 2/3 των περιπτώσεων οι βλάβες εντοπίζονταν στο βλεννογόνο της παρειάς είτε αποκλει-

στικά (στο ήµισυ των περιπτώσεων) είτε σε συνδυασµό µε άλλη θέση (γλώσσα ή χείλος).6. Στο ήµισυ περίπου των ασθενών η Χ.∆. είχε προκαλέσει γραµµοειδή υπερπλασία του παρει-

ακού βλεννογόνου (“linea alba”) και στα 2/5 διαβρώσεις.7. Πλέον του ενός τρίτου των ασθενών ανέφεραν ψυχογενή επιβάρυνση. Στη βλαπτική επίδρα-

ση της Χ.∆. συχνά συνέδραµαν και άλλα αίτια όπως η ύπαρξη οξύαιχµων δοντιών, εµφράξε-ων ή προσθετικών εργασιών.

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Ο οδοντίατρος πρέπει να είναι εξοικειωµένος µε τις βλάβες που µπορούν να προκλη-θούν στο στοµατικό βλεννογόνο από τη βλαπτική συνήθεια της Χ.∆. προκειµένου να ενηµερώνει κα-τάλληλα τον ασθενή του, ο οποίος όχι σπάνια µπορεί να χρειάζεται και ψυχολογική υποστήριξη.

ΠΑ9. ∆ΕΥΤΕΡΟΠΑΘΗΣ ΕΡΠΗΤΙΚΗ ΣΤΟΜΑΤΙΤΙ∆Α. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΛυκουρέσης ∆.1, Μερκουρέα Σ.2, ∆οντά Α.1, Νικητάκης Ν.2, Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.21Κλινική ∆ιαγνωστικής και Ακτινολογίας Στόµατος, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2ΕργαστήριοΣτοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο ιός του απλού έρπητα (HSV) είναι το πιο γνωστό µέλος της οικογένειας των ερπητοϊών. Πρό-κειται για έναν DNA ιό µε δύο υπότυπους, τον HSV-1 και τον HSV-2, οι οποίοι διαφέρουν µεταξύ τουςως προς τη δοµή και την επιδηµιολογία των λοιµώξεων που προκαλούν. Οι κλινικά εµφανείς λοιµώ-ξεις του στόµατος από τον HSV-1 (και σπανιότερα τον HSV-2) διακρίνονται στην πρωτοπαθή ερπητικήουλοστοµατίτιδα και στις δευτεροπαθείς υποτροπιάζουσες ερπητολοιµώξεις. Συχνότερη µορφή δευτε-ροπαθούς ερπητολοίµωξης στη στοµατοπροσωπική χώρα αποτελεί ο επιχείλιος έρπης, αλλά πιο σπά-νια η υποτροπή µπορεί να αφορά το στοµατικό βλεννογόνο. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η πα-ρουσίαση µιας περίπτωσης υποτροπιάζουσας ερπητολοίµωξης µε εντόπιση στο βλεννογόνο της υπερώας.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: Άνδρας 67 ετών προσήλθε παραπονούµενος για επώδυνες βλάβες στηνυπερώα. Ο ασθενής ανέφερε πως οι βλάβες εµφανίστηκαν πριν από 5 ηµέρες µε τη µορφή φυ-σαλίδων,οι οποίες αυξήθηκαν σταδιακά σε µέγεθος και ερράγησαν. Παρόµοιες βλάβες είχαν εµ-φανιστεί και πριν από ένα έτος και είχαν αποδράµει αυτόµατα. Επίσης, αναφέρθηκε διάχυτος πό-νος στο δεξιό ηµιµόριο της άνω γνάθου και στα σύστοιχα δόντια, χωρίς παθολογικά ευρήµατα σεδοκιµασία ζωτικότητας. Κατά την κλινική εξέταση παρατηρήθηκαν συρρέουσες στικτές διαβρώσειςµε ερυθρή άλω στο δεξιό ηµιµόριο της σκληράς υπερώας. Με αυτά τα δεδοµένα τέθηκε η κλινι-κή διάγνωση δευτεροπαθούς ερπητολοίµωξης και δόθηκαν οδηγίες για τοπική εφαρµογή ακυ-κλοβίρης. Ο ασθενής προσήλθε για επανεξέταση ύστερα από µία εβδοµάδα αναφέροντας σηµαντική

50

βελτίωση των συµπτωµάτων. Κατά την κλινική εξέταση παρατηρήθηκε αποδροµή των βλαβών.ΣΥΖΗΤΗΣΗ: Η δευτεροπαθής ερπητολοίµωξη του στοµατικού βλεννογόνου είναι λιγότερο συνηθισµένηαπό τον επιχείλιο έρπητα και θορυβεί τους ασθενείς, κυρίως λόγω του συνοδού πόνου. Ο οδοντίατρος οφεί-λει να είναι εξοικειωµένος µε αυτή την οντότητα και σε θέση να τη διαφοροδιαγνώσει από άλλες φυσαλι-δώδεις και διαβρωτικές βλάβες του στοµατικού βλεννογόνου, όπως νοσήµατα ανοσολογικής αρχής.

ΠΑ10. ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΒΛΑΒΗ ΤΗΣ ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΥ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕΑΥΞΗΜΕΝΗ ΠΑΡΑΘΟΡΜΟΝΗ. ΦΑΙΟΣ ΟΓΚΟΣ;Φόρα Ε.1, Μελακόπουλος Ι.2, Τόσιος Κ.1, Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.11Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Ιδιωτικό Οδοντιατρείο

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Το κεντρικό γιγαντοκυτταρικό κοκκίωµα είναι µια καλοήθης χωροκατακτητική εξεργασίααντιδραστικής φύσεως, η οποία αναπτύσσεται σχεδόν αποκλειστικά στα οστά των γνάθων. Ανή-κει στις γιγαντοκυτταρικές βλάβες, κοινό ιστοπαθολογικό χαρακτηριστικό των οποίων είναι η ύπαρ-ξη πολυπύρηνων γιγαντοκυττάρων. Ανάλογη µικροσκοπική εικόνα παρουσιάζουν και άλλες βλά-βες, όπως οι φαιοί όγκοι που αναπτύσσονται σε ασθενείς µε υπερπαραθυρεοειδισµό.ΣΚΟΠΟΣ: της εργασίας είναι η παρουσίαση περίπτωσης κεντρικού γιγαντοκυτταρικού κοκκιώµα-τος σε άνδρα ηλικίας 79 ετών.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Η βλάβη έγινε τυχαία αντιληπτή σε πανοραµική ακτινογραφία, που λήφθη-κε στα πλαίσια προπροσθετικού ελέγχου, ως πολύχωρη ακτινοδιαυγαστική περιοχη στο δεξιό ηµιµόριοτου σώµατος της κάτω γνάθου. Η ιστοπαθολογική εξέταση, µετά απο µερική βιοψία, έδειξε καλοήθη γι-γαντοκυτταρική βλάβη και στα πλαίσια της διερεύνησης έγινε βιοχηµικός έλεγχος, ο οποίος έδειξε αυξηµένητιµή παραθορµόνης. Ωστόσο, ο παραπέρα ενδοκρινολογικός έλεγχος απέκλεισε το ενδεχόµενο υπερ-παραθυρεοειδισµού και η αυξηµένη τιµή παραθορµόνης αποδόθηκε στην ηλικία του ασθενούς.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η διάγνωση καλοήθους γιγαντοκυτταρικής βλάβης των γνάθων απαιτεί την πε-ραιτέρω διερεύνηση του ασθενούς για τον αποκλεισµό άλλων νοσηµάτων µε παρόµοια ιστοπα-θολογική εικόνα. Οι κατάλληλες παρακλινικές εξετάσεις και η συνεργασία µε άλλες ιατρικές ειδι-κότητες είναι απαραίτητες για την ορθή και πλήρη αντιµετώπιση τέτοιων περιστατικών.

ΠΑ11. ΕΝΤΟΠΙΣΜΕΝΗ ΝΕΑΝΙΚΗ ΣΠΟΓΓΙΩΤΙΚΗ ΥΠΕΡΠΛΑΣΙΑ ΤΩΝ ΟΥΛΩΝ: ΚΛΙΝΙΚΟΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΜΕΛΕΤΗ 13 ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ ΚΑΙ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣΑργύρης Π.1, Παπανάκου-Τζανετάκη Σ.1, Μερκουρέα Σ.1, Τόσιος Κ.1, Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.1, Κούτλας Ι.21Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Τµήµα Παθολογίας Στόµατος, ΟδοντιατρικήΣχολή, Πανεπιστήµιο Μινεσότα, ΗΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η Εντοπισµένη Νεανική Σπογγιωτική Υπερπλασία των Ούλων (ΕΝΣΥΟ) αποτελεί µία πρό-σφατα αναγνωρισµένη παθολογική εξεργασία φλεγµονώδους αιτιολογίας, µε αποκλειστική εντόπισηστους ουλικούς ιστούς. Η ΕΝΣΥΟ απαντάται κυρίως, σε παιδιά και εφήβους (ΜΟ:11,8 έτη) µε προ-τίµηση προς το γυναικείο φύλο (Θ:Α=2,3:1). Κλινικά, η βλάβη εµφανίζεται ως µονήρης, καλά πε-ριγεγραµµένη, υπεγερµένη πλάκα ή όγκος, µε έντονο ερυθρό χρώµα και µικροθηλώδη ή κοκκώδηεπιφάνεια, ενώ η παρουσία της δεν έχει, µέχρι τώρα, συσχετισθεί µε κάποιον τοπικό αιτιολογι-κό παράγοντα. Σε ιστολογικό επίπεδο, παρατηρείται υπερπλασία του υπερκείµενου επιθηλίου, µε-σοκυττάριο οίδηµα και έντονη εξωκύττωση από πολυµορφοπύρηνα ουδετερόφιλα κοκκιοκύτταρα.ΣΚΟΠΟΣ: Η παρούσα µελέτη έχει ως στόχο να εξετάσει τα κλινικοστατιστικά χαρακτηριστικά 13περιπτώσεων ΕΝΣΥΟ και ταυτόχρονα να συζητήσει την κατάλληλη µεθοδολογία για την ορθή διά-γνωση και αντιµετώπιση αυτής της οντότητας.ΜΕΘΟ∆ΟΙ: Μελετήθηκαν οι περιπτώσεις ΕΝΣΥΟ που προέκυψαν από το ιστοπαθολογικό αρχείοτου Τµήµατος Παθολογίας Στόµατος της Οδοντιατρικής Σχολής, Πανεπιστήµιο Μινεσότα, ΗΠΑ (13περιπτώσεις, περίοδος 2008-2012). Πληροφορίες που αφορούσαν το φύλο και την ηλικία των ασθε-νών καθώς και την ακριβή εντόπιση της βλαβών συγκεντρώθηκαν και οµαδοποιήθηκαν αντιστοίχως.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι 13 περιπτώσεις µε ιστοπαθολογική διάγνωση ΕΝΣΥΟ χαρακτηρίζονταν µι-κροσκοπικά από υπερπλασία του καλυπτικού επιθηλίου, σπογγίωση και ποικίλου βαθµού φλεγ-µονώδη διήθηση και αντιστοιχούσαν σε 8 (61,5%) άνδρες και 5 (38,5%) γυναίκες µε αναλογίαΑ:Γ=1,6:1. Η ηλικία κυµαινόταν από 9 έως 14 έτη (ΜΟ:11,07). Η συντριπτική πλειοψηφία των βλα-βών, 12/13 (92,3%) εντοπίζονταν στα προστοµιακά ούλα των προσθίων δοντιών της άνω γνάθου

51

µε µία µόνο περίπτωση (7,7%) σε αντίστοιχη περιοχή των δοντιών του κάτω φραγµού.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η ΕΝΣΥΟ συνιστά µία νέα, ενδιαφέρουσα οντότητα που συχνά υποδιαγιγνώ-σκεται λόγω της µεγάλης οµοιότητας των χαρακτηριστικών της µε άλλες αντιδραστικές βλάβες τωνούλων όπως το πυογόνο κοκκίωµα. Παρά την καλοήθη βιολογική συµπεριφορά της νόσου, η εν-τόπισή της στην αισθητική ζώνη των ούλων απασχολεί ιδιαίτερα τους ασθενείς, µε την ολική χει-ρουργική αφαίρεση της βλάβης να παραµένει η τελική θεραπεία εκλογής.

ΠΑ12. ΑΝΟΣΟΪΣΤΟΧΗΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΤΩΝ ∆ΕΙΚΤΩΝ ΚΥΤΤΑΡΙΚΟΥ ΠΟΛΛΑ-ΠΛΑΣΙΑΣΜΟΥ MCM2 ΚΑΙ ΚI-67 ΣΤΟΝ ΟΜΑΛΟ ΛΕΙΧΗΝΑ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΙΚΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥΚαράγεωργας Α., Τόσιος Κ., Πιπέρη Ε., Σκλαβούνου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο οµαλός λειχήνας αποτελεί µία χρόνια φλεγµονώδη νόσο του στοµατικού βλεννο-γόνου που προσβάλλει το 0,5%-2,2% του γενικού πληθυσµού και κατατάσσεται στα δυνητικώςκακοήθη νοσήµατα, δηλαδή στα νοσήµατα που συνδέονται µε αυξηµένο κίνδυνο κακοήθους εξαλ-λαγής. Μέχρι σήµερα δεν έχει περιγραφεί κάποιος αξιόπιστος προγνωστικός δείκτης που να µπο-ρεί να προσδιορίζει κίνδυνο κακοήθους εξαλλαγής στις βλάβες του οµαλού λειχήνα.ΣΚΟΠΟΣ: η ανοσοϊστοχηµική διερεύνηση της έκφρασης των πρωτεϊνών MCM2 και Ki-67, που απο-τελούν δείκτες κυτταρικού πολλαπλασιασµού, σε βλάβες οµαλού λειχήνα του στόµατος και η µε-ταξύ τους σύγκριση.ΥΛΙΚΟ ΚΑΙ ΜΕΘΟ∆ΟΙ: Το υλικό της µελέτης αποτέλεσαν 30 ιστολογικά παρασκευάσµατα από ασθενείςµε κλινική διάγνωση οµαλού λειχήνα και ιστολογικά χαρακτηριστικά που πληρούν τα καθιερωµένα κρι-τήρια, που προέρχονταν από το αρχείο του Εργαστηρίου Στοµατολογίας της Οδοντιατρικής Σχολής τουΕθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστηµίου Αθηνών. Τα αντισώµατα που χρησιµοποιήθηκαν ήταν τοanti-MCM2 (BM28) µονοκλωνικό αντίσωµα ποντικού (clone 46, mouse IgG1, BD Transduction Labo-ratories, USA) καθώς και το µονοκλωνικό αντίσωµα ποντικού MIB-1 (MIB-1, clone sp6 Immunotech, We-stbrook, Maine, USA). Η αξιολόγηση έγινε σε τρεις αντιπροσωπευτικές περιοχές από κάθε παρασκεύα-σµα της µελέτης που εξετάστηκαν σε οπτικό µικροσκόπιο.όλα τα επιθηλιακά κύτταρα στις περιοχές πουεπιλέχθηκαν καταµετρήθηκαν και χαρακτηρίστηκαν ως θετικά ή αρνητικά. Το ποσοστό % των θετικώνκυττάρων επί του συνόλου των καταµετρηθέντων κυττάρων αποτελεί το δείκτη πολλαπλασιασµού ( δεί-κτης MCM2, δείκτης Ki-67) o οποίος αξιολογήθηκε σε κάθε περίπτωση.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Το ποσοστό των γυναικών ασθενών ήταν 57,3% ενώ των αντρών 43,3%. Η κα-τανοµή των ασθενών σε σχέση µε την ηλικία δείχνει τις γυναίκες να πλειοψηφούν στην ηλικιακήοµάδα 50-80 ενώ οι άντρες στην οµάδα 30-50. Η ανάλυση της έκφρασης των MCM2 και Ki-67 έδει-ξε ότι η αναλογία των θετικών κυττάρων εµφανίζεται σηµαντικά υψηλότερη στη χρώση µε τη πρω-τεΐνη MCM2 σε σύγκριση µε τη πρωτεΐνη Ki-67 και ποιο συγκεκριµένα κατά 2,5 φορές. Επίσης πα-ρατηρήθηκε έλλειψη κανονικότητας κατανοµής της έκφρασης των MCM2 και Ki-67 µε υψηλό-τερη απόκλιση για την MCM2 και οριακή για την Ki-67.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: H πρωτεΐνη MCM2 αποτελεί ποιο ευαίσθητο δείκτη κυτταρικού πολλαπλασιασµούστον οµαλό λειχήνα του στόµατος, συγκριτικά µε την πρωτεΐνη Ki-67. Η αυξηµένη έκφραση τηςMCM2 επιβεβαιώνει την αύξηση στο ρυθµό κυτταρικού πολλαπλασιασµού που παρατηρείται στονοµαλό λειχήνα του στόµατος.

ΠΑ13. ΚΛΙΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΣΥΓΚΡΙΣΗΣ ΤΟΠΙΚΟΥ ΚΟΡΤΙΚΟΣΤΕΡΟΕΙ∆ΟΥΣ ΚΑΙ ΚΥΚΛΟΣΠΟΡΙΝΗΣΣΤΟΝ ΟΜΑΛΟ ΛΕΙΧΗΝΑ ΣΤΟΜΑΤΟΣΓεωργάκη Μ., Νικητάκης Ν., ∆ιαµαντή Σ., Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο οµαλός λειχήνας (ΟΛ) αποτελεί µία συχνή δερµατοβλεννογόνια νόσο ανοσολογικήςαρχής, που µπορεί να προσβάλλει το βλεννογόνο του στόµατος. ∆ιάφορες θεραπευτικές µέθοδοιέχουν εφαρµοστεί µε συχνότερη τη χρήση κορτικοστεροειδών και ανοσοκατασταλτικών.ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της µελέτης είναι η σύγκριση της αποτελεσµατικότητας και των παρενεργειών τηςτοπικής χρήσης κορτικοστεροειδούς και κυκλοσπορίνης στο συµπτωµατικό ΟΛ του στόµατος.ΜΕΘΟ∆ΟΣ: Τριάντα δύο ασθενείς µε ιστοπαθολογικά επιβεβαιωµένο συµπτωµατικό ΟΛ τυχαι-οποιήθηκαν σε 2 οµάδες και υποβλήθηκαν σε τοπική αγωγή µε δεξαµεθαζόνη 2mg/5ml ή κυ-κλοσπορίνη 100mg/ml για 4 εβδοµάδες. Σε εβδοµαδιαία βάση αξιολογήθηκαν τα κλινικά σηµεία

52

(σε κλίµακα 0-5), ο πόνος (σε κλίµακα VAS 0-10), η δυσφαγία και η δυσκολία στην οµιλία και οιπιθανές παρενέργειες. Η παρακολούθηση των ασθενών έγινε για συνολικά 6 µήνες.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Ο µέσος όρος κλινικής βαρύτητας για τις εβδοµάδες 0, 1, 2, 3, 4 ήταν 4.16, 3.15, 2.56,2.46 και 2.07 για την οµάδα δεξαµεθαζόνης (Ο∆) και 3.42, 3.5, 2.85, 3.0 και 2.5 για την οµάδα κυκλο-σπορίνης (ΟΚ). Αντίστοιχα, ο µέσος όρος βαρύτητας πόνου ήταν 4.08, 2.83, 2.26, 1.42, 1.3 για την Ο∆ και4.05, 3.57, 4.05, 3.21, 2.10 για την ΟΚ. Μετά από 4 εβδοµάδες θεραπείας το ποσοστό ασθενών µε δυσ-γαφία και δυσκολία στην οµιλία µειώθηκε από 83,33% και 27,77% σε 6,25 % και 0% αντίστοιχα στην Ο∆,ενώ από 86,1% και 29,51% σε 17,70% και 14,31% στην οµάδα ΟΚ. Όσο αφορά στις παρενέργειες, 35,29%της Ο∆ ανέπτυξαν καντιντίαση, σε σύγκριση µε 15,42% της ΟΚ. Ωστόσο στο τέλος της 6-µήνης παρακο-λούθησης η διαφορά στην ανταπόκριση των δύο φαρµάκων δεν ήταν στατιστικά σηµαντική.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Παρά το µικρό σχετικά αριθµό ασθενών, η τοπική χρήση δεξαµεθαζόνης φαί-νεται να προκαλεί µεγαλύτερη κλινική βελτίωση σε σχέση µε την κυκλοσπορίνη. Ωστόσο περισ-σότερες µελέτες µε µεγαλύτερο αριθµό ασθενών είναι απαραίτητο να εφαρµοστούν για την καλύτερηκατανόηση των διαφορών της αποτελεσµατικότητας και ασφάλειας τοπικών φαρµακευτικών σκευα-σµάτων στην αντιµετώπιση του συµπτωµατικού οµαλού λειχήνα.

ΠΑ14. ΕΜΜΕΝΟΥΣΑ ∆ΙΟΓΚΩΣΗ ΧΕΙΛΕΩΝ ΣΕ ΠΑΙ∆Ι: ΣΤΟΜΑΤΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΚΟΚΚΙΩΜΑΤΩ-ΣΗ Η ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ ΚΟΚΚΙΩΜΑΤΩ∆ΟΥΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗΣ ΝΟΣΟΥ; ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΚΑΙ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ ΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣΤιτσινίδης Σ.1, ∆ασκαλόπουλος Α.1, Νικητάκης Ν.,1Αθανασάκη Κ.,2 Σάρα Α.2, ∆ιαµαντή Σ.1,Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.11Εργαστήριο Στοµατολογίας Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Α΄ Παιδιατρική Κλινική, ΕΚΠΑ, ΝοσοκοµείοΠαίδων «Αγία Σοφία»

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η στοµατοπροσωπική κοκκιωµάτωση (Orofacial Granulomatosis - OFG) αποτελεί µία αινιγµατικήνοσολογική οντότητα µε κύρια χαρακτηριστικά την αιφνίδια, χωρίς εµφανή αίτια, υποτροπιάζουσα ή µό-νιµη διόγκωση µαλακών ιστών στη στοµατοπροσωπική χώρα, συνηθέστερα στα χείλη, καθώς και την ιστο-λογική εικόνα κοκκιωµατώδους φλεγµονής. Η κλινική εικόνα της OFG περιλαµβάνει επίσης ενδοστοµα-τικές αλλοιώσεις (πτυχώσεις, οζίδια, ελκώσεις, οσχεοειδής γλώσσα) καθώς και νευρολογικά σηµεία, όπωςπαράλυσηπροσωπικούκαι γλωσσοδυνία. Παρόµοιακλινικήκαι ιστολογικήεικόναµπορούνναπροκαλέσουντοπικές νόσοι, όπως η παρουσία ξένου σώµατος ή η εν τω βάθει µυκητιάση, και συστηµατικές νόσοι, όπωςη νόσος Crohn, η σαρκοείδωση, η φυµατίωση, η λέπρα και η χρόνια κοκκιωµατώδης νόσος. Ως αίτια OFGαναφέρονται η γενετική προδιάθεση, µικροοργανισµοί, αλλεργικές καταστάσεις και ανοσολογικοί παράγοντες,ενώ η συσχέτιση µε τη νόσο Crohn δεν έχει πλήρως διευκρινιστεί. Η θεραπευτική αντιµετώπιση περιλαµβάνεισυνήθως τη χορήγηση κορτικοστεροειδών σε διάφορες µορφές.ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της εργασίας είναι η ανασκόπηση της βιβλιογραφίας όσο αφορά στην αιτιοπα-θογένεια, τα κλινικά χαρακτηριστικά, τη διαφορική διάγνωση και τη θεραπευτική αντιµετώπιση τηςOFG, καθώς και η παρουσίαση µιας κλινικής περίπτωσης.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Αγόρι ηλικίας 7 ετών προσκοµίστηκε στην Α΄ Παιδιατρική Κλινική του Γε-νικού Νοσκοκοµείου Παίδων «Η Αγία Σοφία» µε επίµονη έντονη διόγκωση χειλέων και επώδυνες βλά-βες στο στοµατικό βλεννογόνο διάρκειας περίπου 6 µηνών. Κατά τη λήψη του ιατρικού ιστορικού ανα-φέρθηκαν αίσθηµα καύσου του στόµατος και δυσφαγία, απώλεια βάρους, καθώς και αιµορραγικές κε-νώσεις και γαστρεντερικές ενοχλήσεις. Ο ασθενής παραπέµφθηκε στην Κλινική Στοµατολογίας της Οδον-τιατρικής Σχολής Αθηνών για περαιτέρω διερεύνηση και θεραπευτική αντιµετώπιση. Η κλινική εξέτα-ση αποκάλυψε διάχυτη, επώδυνη διόγκωση και απολέπιση των χειλέων µε αιµορραγικές εφελκίδες,καθώς και πτυχώσεις και γραµµοειδείς εξελκώσεις στις ουλοχειλικές και ουλοπαρειακές αύλακες τηςάνω και κάτω γνάθου. Επίσης παρατηρήθηκε εικόνα ατροφικής γλώσσας. Στη διαφορική διάγνωση συµ-περιελήφθησαν τοπικές και συστηµατικές νόσοι που προκαλούν κοκκιωµατώδη φλεγµονή και προ-σβάλλουν το στοµατικό βλεννογόνο. Πραγµατοποιήθηκε µερική βιοψία του κάτω χείλους, η οποία απο-κάλυψε εικόνα κοκκιωµατώδους φλεγµονής. Η περαιτέρω διαγνωστική µεθοδολογία περιέλαβε αι-µατολογικές και ακτινολογικές εξετάσεις καθώς και παραποµπή για γαστρεντερολογική συνεκτίµηση.Αν και η κολονοσκόπηση έδειξε εικόνα φλεγµονής χωρίς σαφείς ενδείξεις νόσου Crohn, η παρουσίαδεµρατικής πτυχής στην περιπρωκτική περιοχή, το ιστορικό αιµορραγικών κενώσεων και οι στοµατι-κές εκδηλώσεις έθεσαν την υποψία αρχόµενης νόσου Crohn.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η διαφοροδιάγνωση σε περιπτώσεις διογκώσεων στη στοµατοπροσωπική χώραµε ιστολογική εικόνα κοκκιωµατώδους φλεγµονής περιλαµβάνει ποικιλία τοπικών και συστηµα-τικών νόσων και απαιτεί συνεργασία ιατρικών ειδικοτήτων για την πλήρη διερεύνησή της.

53

ΠΑ15. ΕΛΚΩΤΙΚΟΣ ΛΕΙΧΗΝΑΣ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ ΠΑΡΕΙΑΣ ΜΕ ΠΙΘΑΝΗ ΕΞΕΛΙΞΗ ΣΕΑΚΑΝΘΟΚΥΤΤΑΡΙΚΟ ΕΠΙΘΗΛΙΩΜΑΚαραµάνου Μ., Ναούµ X., Νούτσης Κ.∆ερµατολογικό Τµήµα, Γ.Ν.Α. «Ο Ευαγγελισµός»

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο οµαλός λειχήνας (ΟΛ) είναι µια αυτοάνοση νόσος, που απαντάται στο 0,1-4% του γενι-κού πληθυσµού, µε χαρακτηριστικές εκδηλώσεις από το δέρµα και το στοµατικό βλεννογόνο. Οι στο-µατικές εκδηλώσεις µπορεί να προηγούνται εκείνων του δέρµατος ή να αποτελούν τη µοναδική εκδήλωσητης νόσου. Στον βλεννογόνο του στόµατος, ο ΟΛ µπορεί να εµφανίζεται µε τις παρακάτω µορφές: δι-κτυωτή, υπερτροφική, φυσαλιδώδη, ατροφική, διαβρωτική ενώ τα πλέον συνήθη σηµεία εντόπισηςείναι ο παρειακός βλεννογόνος, η γλώσσα, η µαλακή υπερώα και ο βλεννογόνος των χειλέων. Η δια-βρωτική µορφή του ΟΛ αποτελεί παράγοντα κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου χωρίς να έχει απο-δειχθεί πλήρως ότι σχετίζεται µε την εξέλιξή του.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Στην παρούσα ανακοίνωση αναλύεται περιστατικό ασθενούς 63 ετών µειστορικό διαγνωσµένου ιστολογικά και ανοσοϊστοχηµικά δισκοειδούς ερυθηµατώδους λύκου (∆ΕΛ)από εικοσαετίας και ΟΛ βλεννογόνου παρειάς από δεκαεπταετίας. Η ασθενής λαµβάνει θεραπεία εναλ-λακτικής ιατρικής και για τα δυο αυτοάνοσα νοσήµατα και αποφεύγει τη λήψη της συνιστώµενης θε-ραπευτικής αγωγής. Προσέρχεται µε επώδυνη ελκωτική βλάβη στον βλεννογόνο της παρειάς, σε λει-χηνοποιηµένο έδαφος, που µορφολογικά είναι συµβατή µε βλεννογονικό ακανθοκυτταρικό επιθηλίωµα.Έγινε νέα λήψη ιστοτεµαχιδίου για ιστολογική εξέταση και άµεσο ανοσοφθορισµό.

ΠΑ16. ΜΕΛΑΧΡΩΣΗ ΣΤΟΜΑΤΟΣ ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗΣ ΑΙΤΙΟΛΟΓΙΑΣ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ 3 ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝΑνδρικοπούλου Ε.1, Γκίλας Χ.2, Τόσιος Κ.2, Πιπέρη Ε.2, Σκλαβούνου Α.21Μεταπτυχιακή φοιτήτρια, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Εργαστήριο Στοµατολογίας,Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Πλήθος φαρµακευτικών παραγόντων έχουν ενοχοποιηθεί για την πρόκληση µελα-χρωµατικών βλαβών του στοµατικού βλεννογόνου, µεταξύ των οποίων ανθελονοσιακά, χηµει-οθεραπευτικά, τετρακυκλίνες, φαινοθειαζίνες, αντιρετροϊκά, η κινιδίνη, η κλοφαζαµίνη κ.α. Η ανε-πιθύµητη αυτή ενέργεια, ανάλογα µε το φάρµακο, µπορεί να οφείλεται σε εναπόθεση µεταβολι-τών του στον βλεννογόνο ή στην ενεργοποίηση της οδού παραγωγής της µελανίνης.ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της εργασίας είναι η παρουσίαση 3 περιπτώσεων µελάγχρωσης του στόµατοςφαρµακευτικής αιτιολογίας.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ: Η πρώτη περίπτωση αφορά γυναίκα 63 ετών η οποία λάµβανε τοανθελονοσιακό σκεύασµα υδροξυχλωροκίνη για την αντιµετώπιση ρευµατοειδούς αρθρίτιδας καιη οποία προσήλθε παραπονούµενη για µελανές βλάβες στον βλεννογόνο και το κράσπεδο τουκάτω χείλους. Κατά την κλινική εξέταση διαπιστώθηκαν επίσης πολλαπλές µελανές κηλίδες στονβλεννογόνο των παρειών και της σκληρής υπερώας. Λήφθηκε ιστοτεµάχιο για ιστοπαθολογική εξέ-ταση η οποία αποκάλυψε εναπόθεση κοκκίων µελανίνης κατά µήκος της βασικής στιβάδας του επι-θηλίου και υποεπιθηλιακά στο χόριο.Παρόµοια περίπτωση ασθενούς γυναίκας 57 ετών η οποία λάµβανε σκεύασµα υδροξυχλωροκί-νης για συστηµατικό ερυθηµατώδη λύκο και προσήλθε παραπονούµενη για µελανές βλάβες τωνούλων. Η κλινική εξέταση έδειξε πολλαπλές µελαχρωµατικές κηλίδες στα προστοµιακά ούλα τηςάνω και κάτω γνάθου καθώς και στο βλεννογόνο των χειλέων. Μετά και την ιστολογική εξέταση,η µελάχρωση αποδόθηκε στο λαµβανόµενο φάρµακο.Τέλος, άνδρας 58 ετών παραπέµφθηκε για τυχαίο εύρηµα µεγάλης µελαχρωµατικής πλάκας στησκληρή υπερώα. Έπασχε από χρόνια µυελογενή λευχαιµία και ελάµβανε το χηµειοθεραπευτικόιµατινίµπη. Η ιστολογική εξέταση έδειξε εναπόθεση µελανίνης στην θηλώδη µοίρα του χορίου καιη βλάβη αποδόθηκε στο χηµειοθεραπευτικό φάρµακο.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η µελάχρωση του βλεννογόνου του στόµατος αποτελεί παρενέργεια πολλών φαρ-µάκων. Η ολοένα και αυξανόµενη χρήση των ανθελενοθιακών φαρµάκων για ρευµατολογικά νο-σήµατα καθιστά απαραίτητη την γνώση της παρενέργειας αυτής από τον οδοντίατρο και τον ειδι-κό στοµατολόγο.Η εφαρµογή νέων φαρµάκων όπως η ιµατινίµπη µπορεί να οδηγήσει σε ανάλογες παρενέργειες.Η µελάχρωση οφειλόµενη στην ιµατινίµπη περιγράφηκε για πρώτη φορά το 2009 και µέχρι σή-µερα έχουν αναφερθεί µόλις 6 περιπτώσεις, όλες εντοπιζόµενες στην υπερώα.

54

ΠΕΡΙΛΗΨΕΙΣ ΑΝΑΡΤΗΜΕΝΩΝ ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΕΩΝ

ΑΑ1. ΜΟΝΗΡΗΣ ΟΣΤΙΚΗ ΚΥΣΤΗ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥΚαλογήρου Ε.Μ.1, Μελακόπουλος Ι.2, Τόσιος Κ.3, Χατζηστάµου Ι.4, Σκλαβούνου Α.31Τελειόφοιτη φοιτήτρια, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Γναθοπροσωπικός Χειρουργός, Ιδιώτης,3Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 4Λέκτορας, Εργαστήριο ΒασικώνΙατροβιολογικών Επιστηµών, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η µονήρης οστική κύστη είναι µία ψευδοκύστη που εντοπίζεται συχνότερα στο βραχιόνιοκαι το µηριαίο οστούν, και σπάνια στα οστά των γνάθων. Αποτελεί το 0,6-1% των ενδοστικών βλα-βών της στοµατογναθικής χώρας και περιγράφεται στη βιβλιογραφία µε πολλά ονόµατα όπως τραυ-µατική, απλή οστική, αιµορραγική, κύστη από εξαγγείωση, ιδιοπαθή οστική, εξελικτική οστική κοι-λότητα, µε το «µονήρης κύστη» να καθιερώνεται από τον Παγκόσµιο Οργανισµό Υγείας το 1992.Εµφανίζεται συνήθως ως µονήρης βλάβη στις οπίσθιες περιοχές της κάτω γνάθου. ∆εν υπάρχειαξιόλογη προτίµηση φύλου και οι περισσότεροι ασθενείς βρίσκονται συνήθως στη δεύτερη δε-καετία της ζωής τους. Οι διαστάσεις της ποικίλουν µεταξύ 1-10εκ., είναι συνήθως ασυµπτωµατι-κή και ανακαλύπτεται σε τυχαίο ακτινογραφικό έλεγχο των γνάθων. Σπανιότερα µπορεί να προ-καλέσει έκπτυξη των συµπαγών πετάλων της κάτω γνάθου και, κατά συνέπεια, διόγκωση και µε-τακίνηση των δοντιών, αλλά χωρίς να επηρεάσει τη ζωτικότητά τους. Ακτινογραφικά, απεικονίζε-ται συνήθως ως µονόχωρη ακτινοδιαύγαση µε σαφή όρια, η οποία εισέρχεται µεταξύ των ριζώντων δοντιών, δηµιουργώντας χαρακτηριστική «δαντελωτή εικόνα». Χειρουργικά, διαπιστώνεταιπως η κοιλότητα είναι κενή, και µικροσκοπικά δεν επενδύεται από επιθήλιο. Μπορεί να περιέχειχαλαρό συνδετικό ιστό, οστικές δοκίδες, εναποθέσεις κολλαγόνου ή αιµοσιδηρίνης και πολυπύ-ρηνα γιγαντοκύτταρα. Η παθογένειά της είναι πολυπαραγοντική. Η θεραπείας της συνήθως επέρ-χεται µετά από διάνοιξη και απόξεση, ενώ απαιτείται µετεγχειρητική παρακολούθηση για την επι-βεβαίωση της διάγνωσης και την έγκαιρη διαπίστωση τυχόν υποτροπών της.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Παρουσιάζεται περίπτωση µονήρους οστικής κύστης σε γυναίκα 32ετών που εµφανίστηκε µε τη µορφή καλά περιγεγραµµένης διαύγασης ακρορριζικά του κάτω µό-νιµου κυνόδοντα. Λόγω της ακτινογραφικής εικόνας διαγνώστηκε ως ακρορριζική κύστη, αν καιτο δόντι αντέδρασε κατά τη δοκιµασία διάνοιξης. Μετά την ενδοδοντική θεραπεία έγινε προσπά-θεια χειρουργικής αφαίρεσης της ακρορριζικής αλλοίωσης, οπότε διαπιστώθηκε πως ήταν κενή.Από τη µικροσκοπική εξέταση των ιστών που αφαιρέθηκαν µε απόξεση τέθηκε η διάγνωση απλήςοστικής κύστης.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η ορθή διαγνωστική µεθοδολογία είναι απαραίτητη κατά την αξιολόγηση των ακτι-νοδιαυγαστικών αλλοιώσεων των γνάθων, ακόµη και όταν αυτές εντοπίζονται ακρορριζικά, κα-θώς κάθε ακρορριζική αλλοίωση δεν είναι κατ’ ανάγκη φλεγµονώδης οδοντογενής κύστη.

ΑΑ2. ΑΝΟΣΟΪΣΤΟΧΗΜΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΕΚΦΡΑΣΗΣ ΤΗΣ ΠΡΩΤΕΪΝΗΣ ΣΥΝΟ∆ΟΥGRP78/BIP ΣΕ ΚΟΙΝΗ ΠΕΜΦΙΓΑΠαναγιώτου E.1, Φαρµάκη E.2, Κίττας Χ.3,Τζέρµπος Φ.4, Σκλαβούνου Α.5, Χατζηστάµου Ι.11Εργ. Βασικών Ιατροβιολογικών Επιστηµών, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Εργ. Βιολογικής Χηµείας,Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 3Εργ. Ιστολογίας και Εµβυολογίας, Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 4Κλινική Στοµατικήςκαι Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής, Οδοντιατρική Σχολή, Αθήνα, 5 Εργ. Στοµατολογίας, ΟδοντιατρικήΣχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η κοινή πέµφιγα αποτελεί ένα συχνό χρόνιο ποµφολυγώδες νόσηµα του δέρµατος καιτων βλεννογόνων, αυτοάνοσης αιτιολογίας, µε χαρακτηριστικό ιστολογικό εύρηµα την αποκόλ-ληση του επιθηλίου και το σχηµατισµό φυσσαλίδων ή ποµφόλυγων που καταλήγουν σε επώδυνεςδιαβρώσεις. Πρόσφατες µελέτες δείχνουν πως στον αιτιοπαθογενετικό µηχανισµό της νόσου εκτόςαπό ύπαρξη συγκεκριµένων αυτο-αντισωµάτων, έναντι της πρωτεΐνης των δεσµοσωµάτων, δε-σµογλεϊνη (Dsg3), σηµαντικό ρόλο έχει πιθανά και η πρόκληση στρες του ενδοπλασµατικού δι-κτύου και η επαγωγή της απόκρισης σε µη ορθά αναδιπλωµένες πρωτεϊνες (unfolded protein re-sponse, UPR). Η πρωτεΐνη συνοδός GRP78/BiP είναι ο κυριώτερος ρυθµιστής της κυτταρικής από-κρισης και η έκφρασή της επηρεάζεται από διάφορους περιβαλλοντικούς και φυσιολογικούς πα-ράγοντες διαταράσσοντας έτσι τη λειτουργία του ενδοπλασµατικού δικτύου και την οµοιόστασητων κυττάρων.

55

ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟ∆ΟΣ: 42 περιπτώσεις κοινής πέµφιγας µελετήθηκαν µε τη µέθοδο της ανοσοϊστοχηµείαςγια την έκφραση της GRP78/BiP. Η παρουσία του αντιγόνου αποκαλύφθηκε µε χρώση µε διαµι-νοβενζιδίνη (DAB). Τα δείγµατα συλλέχθηκαν από το αρχείο του Εργαστηρίου της Ιστολογίας καιΕµβρυολογίας, της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών.AΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Η έκφραση της GRP78/BiP (κυτταροπλασµατική εντόπιση) ανιχνεύθηκε κατά πε-ριοχές σε όλες τις υπό εξέταση περιπτώσεις µε συγκεκριµένη εντόπιση στα κερατινοκύτταρα στηνπεριοχή της αποκόλλησης του επιθηλίου. ∆εν παρατηρήθηκε έκφραση της πρωτεΐνης στη λοιπήµοίρα της ακανθωτής στιβάδας ή στο παρακείµενο φυσιολογικό επιθήλιο.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η παρούσα µελέτη δείχνει για πρώτη φορά στη διεθνή βιβλιογραφία την εν-τοπισµένη υπερέκφραση της πρωτεΐνης συνοδού GRP78/BiP, σε κερατινοκύτταρα στην περιοχή τηςαποκόλλησης του επιθηλίου σε περιπτώσεις κοινής πέµφιγας, στο στοµατικό βλεννογόνο. Τα συγ-κεκριµένα ευρήµατα είναι ενδεικτικά για την πιθανή συµµετοχή στην ανάπτυξη της κοινής πεµφι-γας, πέρα από τον ανοσολογικό αιτιοπαθογενετικό µηχανισµό, ενός βιοχηµικού µονοπατιού πουσχετίζεται µε το στρες του ενδοπλασµατικού δικτύου. Το αν η βιοχηµική αυτή απόκριση σχετίζε-ται αιτιολογικά µε την πέµφιγα ή αποτελεί αντισταθµιστικό µηχανισµό αποκατάστασης της κυττα-ρικής οµοιοστασίας παραµένει υπό διερεύνηση. Είναι όµως πιθανό η απόκριση UPR που σχετίζε-ται µε το στρες του Ε∆ να παίζει σηµαντικό ρόλο στη δυσλειτουργία του στοµατικού βλενογόνουκατά τη νοσολογική αυτή οντότητα. Περισσότερες µελέτες απαιτούνται για την κατανόηση της εµ-πλοκής του στρες του Ε∆ στην αιτιοπαθογένειας της νόσου και την πιθανή θεραπευτική της αντι-µετώπιση χωρίς τη χρήση κορτικοστεροειδών µε τις γνωστές ανεπιθύµητες ενέργειες.

ΑΑ3. ΠΡΩΤΟΠΑΘΕΣ ΜΕΛΑΝΩΜΑ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ. ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ.ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗ∆ιαµαντή Σ.1, Μανιός Κ.2, Ανδρέου Α.11Στοµατολογικό Τµήµα, 2Οδοντιατρικό Τµήµα, 251 Γενικού Νοσοκοµείου Αεροπορίας

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Το πρωτοπαθές ενδοστοµατικό µελάνωµα αποτελεί ένα σπάνιο κακόηθες νεόπλασµα.Αντιπροσωπεύει το 1-2% όλων των κακοηθειών της στοµατικής κοιλότητας και το 0.2-8% όλωντων µελανωµάτων του σώµατος. Εµφανίζεται συχνότερα σε άνδρες ηλικίας 40-70 χρόνων.Οι συχνότερες ενδοστοµατικές θέσεις εντόπισης του είναι: η σκληρή υπερώα, τα ούλα της άνω γνά-θου και ακολουθούν τα ούλα της κάτω γνάθου, η γλώσσα, ο παρειακός βλεννογόνος και τα χεί-λη. Η κλινική του εικόνα ποικίλλει από επίπεδη µελαγχρωµατική βλάβη ως εξωφυτικό ελκωµέ-νο ογκίδιο. Η πρόγνωση του είναι φτωχή, µε πενταετή επιβίωση περίπου στο 15%.ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Άνδρας 37 ετών µε ελεύθερο ιατρικό ιστορικό προσήλθε στο ΣτοµατολογικόΤµήµα του 251 Γ.Ν.Α για να εξετασθεί για ανώδυνη µελαγχρωµατική βλάβη στην περιοχή των ούλωντης δεξιάς άνω γνάθου, διάρκειας µερικών ετών. Κατά την κλινική εξέταση διαπιστώθηκε µελανόφαιηεπίπεδη αλλοίωση στα προστοµιακά και υπερώια ούλα στην περιοχή 15-16 καθώς και στο δεξιό ήµι-συ της σκληρής υπερώας. Πραγµατοποιήθηκε βιοψία επιλεγµένων περιοχών της βλάβης και η ιστο-παθολογική εξέταση έδειξε ότι πρόκειται για µελάνωµα κάθετης φάσης ανάπτυξης (ατρακτοκυτταρικό)µε συνύπαρξη µελανώµατος σε οριζόντια φάση ανάπτυξης (εφηλιοειδές). Στη συνέχεια έγινε πλήρης αι-µατολογικός και ακτινολογικός έλεγχος (αξονική τοµογραφία τραχήλου-σπλαχνικού κρανίου, άνω- κάτωκοιλίας, θώρακος-µεσοθωρακίου, υπέρηχος άνω-κάτω κοιλίας, σπινθηρογράφηµα οστών) και ο ασθε-νής προγραµµατίσθηκε για χειρουργική επέµβαση. Τρία χρόνια µετά είναι ελεύθερος νόσου.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Το πρωτοπαθές ενδοστοµατικό µελάνωµα είναι µια σπάνια οντότητα. Η αθόρυβηκλινική του εικόνα, το µέγεθος των βλαβών αλλά και οι περιοχές εντόπισης του, αποτελούν αι-τίες που καθυστερούν την διάγνωση του. Κρίνεται λοιπόν σκόπιµο σε όλες τις µελαγχρωµατικέςενδοστοµατικές βλάβες οι οποίες δεν είναι στίξη αµαλγάµατος ή φυλετική µελάγχρωση να διενεργείταιχειρουργική αφαίρεση και ιστοπαθολογική εξέταση.

ΑΑ4. ΝΕΥΡΟΑΓΓΕΙΑΚΟ ΑΜΑΡΤΩΜΑ. ΑΝΑΦΟΡΑ ∆ΥΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ∆ελλή Κ.1, Τόσιος Κ.1, Πιπέρη Ε.1, Χατζηστάµου Ι.2, Σκλαβούνου Α.11Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Εργαστήριο Βασικών ΙατροβιολογικώνΕπιστηµών, Τοµέας Βασικών Επιστηµών και Βιολογίας Στόµατος, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Το αµάρτωµα συνιστά δυσπλαστικής αρχής καλοήθη βλάβη, η οποία οφείλεται στηνυπερβολική και κατά τρόπο ανώµαλο και ανοργάνωτο ανάπτυξη διαφόρων τύπων κυττάρων, ταοποία υπάρχουν φυσιολογικά σε µία περιοχή. Το νευροαγγειακό αµάρτωµα-ΝΑ (neurovascular

56

57

hamartoma) αποτελεί µία σπάνια οντότητα, η οποία µπορεί να εντοπίζεται στο δέρµα ή στο στο-µατικό βλεννογόνο και χαρακτηρίζεται από τον υπέρµετρο πολλαπλασιασµό νευροαγγειακών δο-µών.ΣΚΟΠΟΣ: η παρουσίαση δύο νέων περιπτώσεων νευροαγγειακού αµαρτώµατος του στοµατικούβλεννογόνου και η ανασκόπηση όλων των περιπτώσεων ενδοστοµατικού ΝΑ της διεθνούς βι-βλιογραφίας.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ: Γυναίκες ηλικίας 76 και 55 ετών προσήλθαν για την αξιολόγηση ανώ-δυνων, αιµορραγικών ογκιδίων στην κορυφή της γλώσσας, διάρκειας 8 µηνών και 1 εβδοµάδαςαντίστοιχα. Οι βλάβες εµφάνιζαν κυανέρυθρη χροιά, ευρεία βάση και ελαστική σύσταση. Το ια-τρικό ιστορικό ήταν ελεύθερο ενώ δεν αναφέρονταν προηγούµενος τραυµατισµός της περιοχής.Η πιθανή διάγνωση περιελάµβανε το πυογόνο κοκκίωµα και τον φλεβικό κιρσό. Ακολούθησε ολι-κή χειρουργική αφαίρεση και ιστοπαθολογική εξέταση, η οποία αποκάλυψε και στις δύο περιπτώσειςτην παρουσία υποεπιθηλιακά αλλά και σε βαθύτερες θέσεις πολυάριθµων, µικρολοβιδιακών αθροί-σεων πυκνά διατεταγµένων, ποικιλοµεγέθων αγγειακών χώρων, µερικοί εκ των οποίων εµφάνι-ζαν πεπαχυσµένο µυϊκό τοίχωµα, και συνοδών νεύρων, σε υπόστρωµα χαλαρού ινώδους συν-δετικού ιστού µε διάχυτη, ήπια, χρόνια φλεγµονώδη διήθηση. H ανοσοϊστοχηµική διερεύνηση µεαντισώµατα έναντι των S-100 και CD34 επιβεβαίωσε τη στενή σχέση των αγγειονευρικών δεµα-τίων µεταξύ τους και η διάγνωση που τέθηκε ήταν ΝΑ.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Το ΝΑ αποτελεί ασυνήθη οντότητα µε 27 µόνο αναφορές περιπτώσεων στο βλεννογόνοτου στόµατος µέχρι σήµερα στη διεθνή βιβλιογραφία. Η βλάβη µπορεί να είναι συγγενής ή να εµφανί-ζεται σε µέσης ηλικίας άτοµα και συχνότερα σε γυναίκες, ως µικρό εξωφυτικό ογκίδιο µε ιδιαίτερη προ-τίµηση για το βλεννογόνο της ραχιαίας επιφάνειας της γλώσσας, κλινικά χαρακτηριστικά αντιδραστικήςβλάβης και έντονα αιµορραγική διάθεση λόγω της υποκείµενης αγγειοβρίθειας. Συµπερασµατικά, τo ΝΑαποτελεί µία σπάνια οντότητα, η οποία πρέπει να συγκαταλέγεται στη διαφορική διάγνωση αιµορραγι-κών ογκιδίων µικρών διαστάσεων στη στοµατική κοιλότητα.

ΑΑ5. ΣΤΟΜΑΤΟΚΟΛΠΙΚΗ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑ ΩΣ ΠΡΩΤΗ ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ ΜΟΝΟΚΥΣΤΙΚΟΥΑ∆ΑΜΑΝΤΙΝΟΒΛΑΣΤΩΜΑΤΟΣ ΑΝΩ ΓΝΑΘΟΥ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΚιοσπές Π.1, Καλφαρέντζος Ε.2, Πετσίνης Β.2, Πιπέρη Ε.3, Σκλαβούνου Α.3, Αλεξανδρίδης Κ.21Τελειόφοιτος φοιτητής Οδοντιατρικής Σχολής, ΕΚΠΑ, 2Κλινική Στοµατικής και ΓναθοπροσωπικήςΧειρουργικής, ΓΝΑ «Ο Ευαγγελισµός», 3Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Το αδαµαντινοβλάστωµα (ΑΜ) αποτελεί καλόηθες, τοπικά διηθητικό οδοντογενές νε-όπλασµα επιθηλιακής προέλευσης, χωρίς ενεργοποίηση του µεσεγχύµατος. Τα ΑΜ αποτελούν το10% όλων των νεοπλασµάτων που απαντώνται στις γνάθους. Εµφανίζουν ιδιαίτερη προτίµηση γιατην κάτω γνάθο (ΚΓ), µε µόνο 15-20% των περιπτώσεων να εντοπίζονται στην άνω γνάθο (ΑΓ). Ακτι-νογραφικά, παρατηρείται συνήθως µονόχωρη ή πολύχωρη ακτινοδιαύγαση µε σαφή ή ασαφή όρια.Το ΑΜ αυξάνεται αργά και εκδηλώνεται συνήθως ως ασυµπτωµατική διόγκωση ενώ στην ΑΓ µπο-ρεί σπανιότερα να σχετίζεται µε ρινική απόφραξη, πόνο και ανάπτυξη στοµατοκολπικής επικοινωνίας.ΣΚΟΠΟΣ: Η παρουσίαση περίπτωσης ασθενούς µε συµπτώµατα στοµατοκολπικής επικοινωνίας ωςπρώτη εκδήλωση µονοκυστικού ΑΜ της ΑΓ.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Ασθενής ηλικίας 63 ετών προσήλθε για την αντιµετώπιση στοµατο-κολπικής επικοινωνίας, η οποία είχε αναπτυχθεί µετά από αναφερόµενη εξαγωγή στην περιοχήτου 26 σε χώρα της αλλοδαπής, προ 2 ετών. Όπως ανέφερε ο ασθενής, δεν είχε προηγηθεί ακτι-νογραφικός έλεγχος. Κλινικά παρατηρούνταν χρόνιο στοµατοκολπικό συρίγγιο, χωρίς στοιχεία ενερ-γού φλεγµονής. Η δοκιµασία Valsalva ήταν θετική. Η πανοραµική ακτινογραφία αποκάλυψε µο-νόχωρη ευµεγέθη ακτινοδιαύγαση µε σαφή όρια και συνοδό διάτρηση του οστικού εδάφους τουιγµορείου. Η πιθανή διάγνωση ήταν υπολειµµατική κύστη. Ο ασθενής υπεβλήθη σε εκπυρήνισητης βλάβης και χειρουργική σύγκλειση της επικοινωνίας µε χρήση µισχωτού κρηµνού από τη σύ-στοιχη λιπώδη σφαίρα της παρειάς. Ο εξαιρεθείς ιστός απεστάλη για ιστοπαθολογική εξέταση, ηοποία έθεσε τη διάγνωση τοιχωµατικού µονοκυστικού ΑΜ, θυλακιώδους και ακανθωτού τύπου.Η µετεγχειρητική πορεία του ασθενούς ήταν οµαλή ενώ κατά τις προγραµµατισµένες επανεξετά-σεις 3 και 9 µήνες µετά δεν παρατηρείται υποτροπή.ΣΥΖΗΤΗΣΗ: Συνηθέστερη αιτία πρόκλησης στοµατοκολπικής επικοινωνίας αποτελούν οι εξαγω-γές οπισθίων δοντιών της ΑΓ. Πρόσθετο επιβαρυντικό παράγοντα µπορεί να αποτελέσει η παρουσίαοστεολυτικών εξεργασιών, όπως στην περίπτωσή µας, λόγω τοπικής απορρόφησης και περαιτέ-ρω αποδυνάµωσης του λεπτού στρώµατος οστού που παρεµβάλλεται µεταξύ δοντιού και αερο-

φόρου κοιλότητας.Συζητείται η σηµασία του προεγχειρητικού απεικονιστικού ελέγχου και της ιστο-παθολογικής εξέτασης των µαλακών ιστών που συναφαιρούνται κατά την εξαγωγή δοντιών, κα-θώς συχνά µπορεί να υποκρύπτονται µη φλεγµονώδεις εξεργασίες ή νεοπλάσµατα, όπως το αδα-µαντινοβλάστωµα.

ΑΑ6. ΧΩΡΙΣΤΩΜΑ ΠΛΑΓΙΑΣ ΤΡΑΧΗΛΙΚΗΣ ΧΩΡΑΣ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ∆ελλή Κ.1, Κωστάκης Γ.2, Παπανάκου-Τζανεττάκη Σ.1, Πιπέρη Ε.1, Στυλιανάκη Σ.3, Χατζηστάµου Ι.4,Σκλαβούνου–Ανδρικοπούλου Α.1, Αλεξανδρίδης Κ.21Eργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Κλινική Στοµατικής και ΓναθοπροσωπικήςΧειρουργικής, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 3Φοιτήτρια Οδοντιατρικής, 4Λέκτορας Ιστοπαθολογίας,Εργαστήριο Βασικών Ιατροβιολογικών Επιστηµών, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Το χωρίστωµα αποτελεί δυσπλαστικής αρχής βλάβη, η οποία χαρακτηρίζεται από τηνέκτοπη παρουσία φυσιολογικών ιστών σε µία περιοχή. Τα χονδροδερµατικά κατάλοιπα βραγχια-κών τόξων-Χ∆ΚΒΤ (Cervical Chondrocutaneous Branchial Renmants) αποτελούν µία εξαιρετικά ασυ-νήθη οντότητα που εντοπίζεται αποκλειστικά στην πλάγια περιοχή του τραχήλου και συγκαταλέ-γεται στην κατηγορία των χωριστωµάτων. Η βλάβη εµφανίζεται εκ γενετής και πιστεύεται ότι προ-έρχεται από τις καταβολές του δεύτερου φαρυγγικού τόξου. Στη βιβλιογραφία αναφέρονται συ-νολικά λιγότερα από 40 περιστατικά και µόλις 8 µε αµφοτερόπλευρη εντόπιση. Κλινικά, προσο-µοιάζει µε τη βραγχιακή κύστη ενώ ιστολογικά η παρουσία ώριµου υαλοειδούς χόνδρου σε υπό-στρωµα πυκνού ινώδους συνδετικού ιστού είναι διαγνωστική.ΣΚΟΠΟΣ: Η παρουσίαση µίας σπάνιας περίπτωσης χωριστώµατος στην πλάγια µοίρα του τραχή-λου µε χαρακτηριστικά Χ∆ΚΒΤ.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Γυναίκα ηλικίας 23 ετών προσήλθε για την αφαίρεση συγγενούς τραχη-λικής βλάβης. Κλινικά, παρατηρήθηκε καλά περιγεγραµµένο, άµισχο ογκίδιο στο κατώτατο τριτηµό-ριο του αριστερού τραχήλου πρόσθια του στερνοκλειδοµαστοειδούς µυός, διαστάσεων 0,7x0,4x0,2εκ και υπόσκληρης σύστασης. Η βλάβη ήταν ασυµπτωµατική, ευκίνητη και καλύπτονταν από φυσιο-λογικό δέρµα ενώ δεν παρουσίαζε κλινικά σηµεία φλεγµονής. Το ιατρικό ιστορικό της ασθενούς ήτανελεύθερο. και συστήθηκε ολική βιοψία-εξαίρεση. Ιστοπαθολογικά, παρατηρήθηκε τεµάχιο δέρµατοςστα βαθύτερα όρια του οποίου αναγνωρίζονταν εναπόθεση υαλοειδούς χόνδρου µε άφθονες κρύπτεςπληρούµενες από ώριµα χονδροκύτταρα που περιβάλλονταν από λεπτή ζώνη πυκνού ινώδους συν-δετικού ιστού ενώ σε παρακείµενες θέσεις διακρίνονταν διατοµές τριχοθυλακίων και αθροίσεις ώριµωνλιποκυττάρων και τέθηκε η διάγνωση χωριστώµατος συµβατού µε Χ∆ΚΒΤ. Η µετεγχειρητική πορεία τηςασθενούς ήταν οµαλή και έξι µήνες µετά δεν παρατηρείται υποτροπή.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Τα Χ∆ΚΒΤ αποτελούν σπάνια συγγενή εξεργασία της πλάγιας τραχηλιής µοίρας.Η σηµασία της αναγνώρισής τους έγκειται στην υψηλή συχνότητα συνύπαρξής τους µε άλλες βλά-βες δυσπλαστικής αρχής π.χ. υπερωϊοσχιστία, νευροαισθητήρια κώφωση, εκδηλώσεις από το ανα-πνευστικό, γαστρεντερικό, καρδιαγγειακό ή ουροποιογεννητικό σύστηµα ενώ σπάνια µπορεί νασυνοδεύει σύνδροµα όπως τα Goldenhar και Treacher-Collins και για το λόγο αυτό απαιτείται επι-µελής κλινική και απεικονιστική διευρεύνηση. Θεραπεία εκλογής αποτελεί η ολική χειρουργικήεξαίρεση, η οποία συνήθως πραγµατοποιείται για αισθητικούς λόγους, ενώ δεν έχουν αναφερθείπεριπτώσεις υποτροπών.

ΑΑ7. ΟΖΩ∆ΗΣ ΠΕΡΙΤΟΝΙΪΤΙ∆Α ΣΤΟ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟ ΤΟΥ ΑΝΩ ΧΕΙΛΟΥΣ: ΑΝΑΦΟΡΑ ΣΠΑΝΙΑΣΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΑγουρόπουλος Α.1, Προδροµίδης Γ.2, Ανδρικοπούλου Ε.3, Γκίλας Χ.2, Τιτσινίδης Σ.2, Νικητάκης Ν.2,Παπαγιαννούλη Ε.1, Σκλαβούνου Α.21Εργαστήριο Παιδοδοντιατρικής, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Εργαστήριο Στοµατολογίας,Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η οζώδης περιτονιΐτιδα αποτελεί µία καλοήθη ψευδοσαρκωµατώδη οντότητα αποτε-λούµενη κυρίως από ινοβλάστες και µυοϊνοβλαστες. Παρατηρείται κυρίως στα άνω άκρα ενώ µόνοτο 20% των περιπτώσεων εµφανίζεται στην περιοχή κεφαλής και τραχήλου. Προσβολή της στο-µατικής κοιλότητας θεωρείται εξαιρετικά σπάνια.ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Αγόρι 16 ετών παραπέµφθηκε στην κλινική της Στοµατολογίας της Οδον-τιατρικής Σχολής του Πανεπιστηµίου Αθηνών για διερεύνηση ασυµπτωµατικής διόγκωσης στο άνω

58

χείλος διάρκειας περίπου 2 ετών. Κλινική εξέταση αποκάλυψε έναν καλά περιγεγραµµένο υπο-βλεννογόνιο όγκο, µεγίστης διαµέτρου 2εκ., ελαστικής σύστασης, καλυπτόµενο από φυσιολογι-κό βλεννογόνο. Η κλινική διαφορική διάγνωση περιελάµβανε κυρίως όγκους ελασσόνων σιαλογόνωναδένων και µεσεγχυµατικής προέλευσης. Η βλάβη αφαιρέθηκε χειρουργικά µε προσεκτική παρασκευήτων παρακείµενων ιστών. Η µικροσκοπική εξέταση έδειξε πυκνό και κατά τόπους χαλαρό συνδε-τικό ιστό µε αθροίσεις ατρακτοειδών κυττάρων µε χαρακτηριστικά ινοβλαστών και µυοϊβλαστών.∆ιακρίνονταν επίσης οζώδεις σχηµατισµοί αυξηµένης κυτταροβρίθειας χωρίς ενδείξεις πλειοµορ-φισµού ή αυξηµένης µιτωτικής δραστηριότητας. Επίσης, µεταξύ των κυττάρων της βλάβης παρα-τηρήθηκαν περιοχές υαλινοποίησης, ολιγάριθµα διάσπαρτα γιγαντοκύτταρα και κύτταρα χρόνιαςφλεγµονής. Τα κύτταρα της βλάβης επεκτείνονταν µεταξύ των παρακείµενων γραµµωτών µυικώνινών, οι οποίες εµφανίζαν εκφυλιστικές αλλοιώσεις.Ανοσοϊστοχηµικός έλεγχος κατέδειξε θετικότητα για βιµεντίνη και ακτίνη στα κύτταρα της βλάβης,τα οποία ήταν αρνητικά για δεσµίνη, CD68, πανκερατίνη, ΕΜΑ, ΑLK, CD34 και S-100. O πολλα-πλασιαστικός δείκτης Ki67 ήταν θετικός σε 3-5% των κυττάρων της βλάβης. Τέθηκε η τελική διά-γνωση καλοήθους αντιδραστικής ινοβλαστικής/µυοϊνοβλαστικής βλάβης µε χαρακτηριστικάοζώδους περιτονιΐτιδας.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η γνώση των επιµέρους κλινικών, µικροσκοπικών και ανοσοϊστοχηµικών χαρα-κτηριστικών της οζώδους περιτονιΐτιδας είναι απαραίτητη για τη διαφορική της διάγνωση από άλλαυποβλεννογόνια ογκίδια του στοµατικού βλεννογόνου, συµπεριλαµβανοµένων βλαβών µεσεγ-χυµατικής φύσης µε τοπικά επιθετική ή και κακοήθη συµπεριφορά, ώστε να αποφευχθεί τυχόν ακρω-τηριαστική χειρουργική θεραπεία του ασθενούς.

ΑΑ8. ΜΕΓΑΛΟΒΛΑΣΤΙΚΗ ΑΝΑΙΜΙΑ ΜΕ ΠΡΩΤΗ ΚΛΙΝΙΚΗ ΕΚ∆ΗΛΩΣΗ ΑΠΟ ΤΗ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΚΟΙΛΟΤΗΤΑ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΠαπανάκου–Τζανετάκη Σ., Πιπέρη Ε., Τόσιος Κ., Σκλαβούνου–Ανδρικοπούλου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η Μεγαλοβλαστική Αναιµία (ΜΒΑ) είναι ένας γενικός όρος που συµπεριλαµβάνει µίαοµάδα νοσηµάτων µε συγκεκριµένες µορφολογικές και λειτουργικές διαταραχές, συνηθέστερη τωνοποίων αποτελεί η έλλειψη κοβαλαµίνης (Βιταµίνη 12 - Β12) που καταλήγει σε αναστολή σύνθε-σης του κυτταρικού DNA. Η αδυναµία ολοκλήρωσης του κυτταρικού κύκλου επηρεάζει πρωτίστωςκύτταρα µε ταχύ ρυθµό αναδιπλασιασµού όπως τα αιµοποιητικά και τα επιθηλιακά κύτταρα τουγαστρεντερικού σωλήνα. Η έλλειψη Β12 µπορεί να οφείλεται σε πληθώρα αιτίων και οδηγεί στηνεµφάνιση ενός ευρέως φάσµατος αιµατολογικών και συχνά µη αναστρέψιµων νευροψυχικών δια-ταραχών, ενώ στο στοµατικό βλεννογόνο εκδηλώνεται κυρίως µε ατροφική γλωσσίτιδα και σπα-νιότερα µε ερύθηµα ή/και άτυπες ελκώσεις.ΣΚΟΠΟΣ: H παρουσίαση περίπτωσης ΜΒΑ λόγω έλλειψης Β12 µε πρώτη εκδήλωση από το στο-µατικό βλεννογόνο.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Γυναίκα ηλικίας 67 ετών προσήλθε παραπονούµενη για υποτροπιά-ζουσες, ήπια επώδυνες ενδοστοµατικές βλάβες τον τελευταίο χρόνο, για τις οποίες είχε τεθεί κλι-νική διάγνωση ποµφολυγώδους νοσήµατος και χορηγούνταν συστηµατικά κορτικοστεροειδή (πρεδ-νιζολόνη 5mg x 3/ηµερησίως). Η ασθενής λάµβανε επίσης, χρόνια αγωγή για υποθυρεοειδισµό,σακχαρώδη διαβήτη, υπερχοληστεριναιµία και οισοφαγική παλινδρόµηση. Κλινικά, παρατηρούντανεξέρυθρες περιοχές και διάσπαρτες µικροδιαβρώσεις καλυπτόµενες από ψευδοµεµβράνη στις πα-ρειές, στη µαλθακή υπερώα, στη γλώσσα και στα χείλη. Η πιθανή διάγνωση περιελάµβανε τη ΜΒΑλόγω φαρµακευτικής αγωγής και το υποτροπιάζον πολύµορφο ερύθηµα αντίστοιχα. Μετά από δια-κοπή της κορτικοστεροειδούς αγωγής, ακολούθησε λήψη βιοψίας από περιοχή ερυθήµατος γιαιστολογική εξέταση και άµεσο ανοσοφθορισµό και ζητήθηκε λεπτοµερής αιµατολογικός έλεγχος,ο οποίος κατέδειξε µακροκυτταρική αναιµία και σοβαρή έλλειψη Β12. Ιστολογικά, παρατηρήθη-κε ατροφία και εξέλκωση του επιθηλίου µε συνοδό αύξηση της αναλογίας πυρήνα/πρωτοπλάσµατοςτων κυττάρων, παρουσία αραιοχρωµατικών πυρήνων µε εµφανή πυρήνια και περιφερική κατα-νοµή της χρωµατίνης καθώς και ήπια χρόνια φλεγµονώδη διήθηση του υποκείµενου συνδετικούιστού και τέθηκε η διάγνωση µη ειδικής έλκωσης µε δυσπλαστικές αλλοιώσεις λόγω ΜΒΑ, ενώο άµεσος ανοσοφθορισµός ήταν αρνητικός. Η ασθενής παραπέµφθηκε ακολούθως σε ειδικό πα-θολόγο/αιµατολόγο για περαιτέρω εργαστηριακή διερεύνηση και αντιµετώπιση, η οποία περιελάµβανετην ενδοµυϊκή, σε µηνιαία βάση, χορήγηση κυανοκοβαλαµίνης. Μία εβδοµάδα µετά την αρχικήέγχυση παρατηρήθηκε πλήρης υποστροφή των βλαβών.

59

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Οι εκδηλώσεις της ΜΒΑ από το στοµατικό βλεννογόνο µπορεί να είναι άτυπες ήνα µιµούνται ποικίλα νοσήµατα και για το λόγο αυτό απαιτείται υψηλός δείκτης υποψίας, λήψη λε-πτοµερούς ιατρικού ιστορικού και εργαστηριακή διερεύνηση καθώς η έγκαιρη διάγνωση είναι κα-θοριστική για τη θεραπεία και πρόγνωση της διαταραχής.

ΑΑ9. ΚΟΚΚΙΩΜΑ ΣΙΛΙΚΟΝΗΣ ΣΤΟ ΑΝΩ ΧΕΙΛΟΣ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΚΑΙ ΑΝΑΣΚΟΠΗΣΗΤΗΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑΣΜερκουρέα Σ.1, Πιπέρη Ε.1, Βλαχοδηµητρόπουλος ∆.2, Νικητάκης Ν.1, Χρυσοµάλη Ε.1,Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.11Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Εργαστήριο Ιατροδικαστικής και Τοξικολογίας,Ιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η εφαρµογή ενέσιµων εµφυτευµάτων (fillers) µε στόχο την αύξηση του όγκου των µαλα-κών µορίων της στοµατοπροσωπικής χώρας έχει παρουσιάσει αξιοσηµείωτη αύξηση τα τελευταία50 χρόνια. Τα διαθέσιµα υλικά διακρίνονται σε βιολογικά, µε κυριότερους εκπροσώπους το κολλα-γόνο και το υαλουρονικό οξύ και σε αλλοπλαστικά, στα οποία συµπεριλαµβάνονται η σιλικόνη καιτο µεθακρυλικό. Την τελευταία δεκαετία, ωστόσο, παρατηρείται µείωση στην εφαρµογή εµφυτευµά-των υγρής ενέσιµης σιλικόνης (ΥΕΣ), λόγω των όψιµων κυρίως ανεπιθύµητων ενεργειών όπως η αν-τίδραση ξένου σώµατος και η µετανάστευση του υλικού σε αποµακρυσµένες περιοχές.ΣΚΟΠΟΣ: η παρουσίαση περίπτωσης αντίδρασης ξένου σώµατος στο άνω χείλος, µετά από εµφύτευσηΥΕΣ.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Γυναίκα ηλικίας 50 ετών προσήλθε παραπονούµενη για αργά αυξα-νόµενη, ασυµπτωµατική βλάβη στο άνω χείλος, διάρκειας 6 µηνών. Το ιατρικό ιστορικό της ασθε-νούς ήταν ελεύθερο ενώ αναφερόταν εφαρµογή ΥΕΣ στην περιοχή για αισθητικούς σκοπούς 5 έτηπριν. Κλινικά, παρατηρήθηκε υποβλεννογόνιο ογκίδιο διαστάσεων 0,7 x 0,5 εκ. και ελαστικής σύ-στασης στο άνω χείλος ενώ ο υπερκείµενος βλεννογόνος ήταν φυσιολογικός. Η διαφορική διά-γνωση περιελάµβανε το κοκκίωµα ξένου σώµατος και νεοπλάσµατα µεσεγχυµατικού ιστού και ελασ-σόνων σιαλογόνων αδένων και συστήθηκε ολική βιοψία-εξαίρεση. Ιστοπαθολογικά, παρατηρή-θηκαν πολυάριθµοι, ποικιλοµεγέθεις, υποστρόγγυλοι διαυγείς κυστικοί χώροι σε υπόστρωµα ινώ-δους συνδετικού ιστού, οι οποίοι κατά περιοχές εµφάνιζαν φυσαλιδώδη µορφολογία και περιέ-κλειαν άµορφο ηωσινόφιλο υλικό ενώ περιβάλλονταν από άφθονα κενοτοπιώδη µακροφάγα ιστιο-κύτταρα και πολυπύρηνα γιγαντοκύτταρα τύπου ξένου σώµατος και τέθηκε η τελική διάγνωση τουκοκκιώµατος σιλικόνης. Η µετεγχειρητική πορεία της ασθενούς ήταν οµαλή ενώ 3 έτη µετά δεν πα-ρατηρείται υποτροπή.ΣΥΖΗΤΗΣΗ: Τα κοκκιώµατα ξένου σώµατος που οφείλονται στα ενέσιµα εµφυτεύµατα σιλικόνηςµπορεί να εκδηλώνονται κλινικά είτε ως µονήρη ή πολλαπλά ογκίδια ή ως διάχυτες διογκώσεις,µόνιµες ή υποτροπιάζουσες. Η ιστοπαθολογική εικόνα διαφοροποιείται ανάλογα µε το είδος τηςσιλικόνης (γέλη, υγρή, ελαστοµερές) και την περιοχή εµφύτευσης. Ειδικά στις περιπτώσεις ΥΕΣ, στηνιστοπαθολογική διαφορική διάγνωση συµπεριλαµβάνεται και το λιποσάρκωµα. Λαµβάνοντας υπό-ψη τη µακρά συνήθως περίοδο µέχρι την εµφάνιση της βλάβης, την πιθανότητα µετανάστευσηςτου υλικού µακριά από την περιοχή έγχυσης αλλά και το γεγονός πως οι ασθενείς συχνά αποκρύπτουνπληροφορίες σχετικά µε τις κοσµητικές επεµβάσεις, η λήψη πλήρους και λεπτοµερούς ιστορικούείναι εξαιρετικής σηµασίας για τη διάγνωση.

ΑΑ10. ΥΠΟΤΡΟΠΙΑΖΟΝ ΑΠΟΣΤΗΜΑ ΓΛΩΣΣΑΣΜερκουρέα Σ.1, Χρυσοµάλη Ε.1, Τούτουζας Ι.1, Χριστόπουλος Π.2, Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.11 Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2 Κλινική Στοµατικής και ΓναθοπροσωπικήςΧειρουργικής, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο σχηµατισµός αποστήµατος στη γλώσσα είναι µια σπάνια κατάσταση, η οποία σε ορι-σµένες περιπτώσεις µπορεί να οφείλεται σε είσοδο ξένου σώµατος. Συνήθως εκδηλώνεται ως οξεία,επώδυνη διόγκωση στο πρόσθιο τριτηµόριο της γλώσσας και µπορεί να προσοµοιάζει κλινικά µεκύστη ή αιµάτωµα. Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η παρουσίαση µιας περίπτωσης υπο-τροπιάζοντος γλωσσικού αποστήµατος λόγω εισόδου ξένου σώµατος.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Γυναίκα 54 ετών προσήλθε παραπονούµενη για βλάβη στη γλώσσα. Η ασθε-νής ανέφερε την παρουσία επώδυνης διόγκωσης στο αριστερό ηµιµόριο της γλώσσας, διάρκειας 5 ηµε-

60

ρών. Παρόµοια βλάβη είχε παρουσιαστεί στην ίδια θέση και πριν από 2 εβδοµάδες, αλλά υποχώρη-σε αυτόµατα εντός 2 ηµερών. Το ιατρικό ιστορικό της ασθενούς περιελάµβανε τη λήψη διφωσφονικούσκευάσµατος λόγω οστεοπενίας, κορτιζόνης λόγω αυτοάνοσης χολοστατικής ηπατίτιδας και Τ4 λόγωυποθυρεοειδισµού. Κατά την κλινική εξέταση διαπιστώθηκε η παρουσία περιγεγραµµένης διόγκωσηςστο αριστερό πλάγιο χείλος της γλώσσας. Η βλάβη ήταν επώδυνη στην ψηλάφηση και αµυδρώς κλυ-δάζουσα. Με τα δεδοµένα αυτά τέθηκε η πιθανή κλινική διάγνωση του σχηµατισµού αποστήµατος λόγωτραυµατισµού-εισόδου ξένου σώµατος. Χορηγήθηκε αντιβίωση και συστήθηκε η διενέργεια FNA. Η κυτ-ταρολογική εξέταση ανέδειξε την παρουσία επιθηλιακών κυττάρων µε φλεγµονώδεις αλλοιώσεις, χω-ρίς στοιχεία κακοήθους νεοπλασµατικής εξεργασίας. Η ασθενής προσήλθε για επανεξέταση ύστερα απόµία εβδοµάδα, διαπιστώθηκε µείωση του µεγέθους της βλάβης και αποφασίστηκε η πραγµατοποίησηβιοψίας. Ακολούθησε ιστοπαθολογική εξέταση και τέθηκε η τελική διάγνωση αποστηµατοποιηθείσαςφλεγµονής. Η παρουσία αφρωδών ιστιοκυττάρων και πολυπύρηνων γιγαντοκυττάρων τύπου ξένουσώµατος επιβεβαίωσαν την κλινική διάγνωση. Ύστερα από 2 µήνες η ασθενής προσήλθε µε υποτρο-πή της διόγκωσης της γλώσσας, η οποία συνοδευόταν από διόγκωση του σύστοιχου λεµφαδένα. Ηβλάβη υπεστράφη αυτόµατα ύστερα από δύο ηµέρες.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Παρά το γεγονός ότι η γλώσσα εύκολα υφίσταται τραυµατισµούς, ο σχηµατι-σµός αποστήµατος λόγω της εισόδου ξένου σώµατος σπανίως απαντάται. Οι αναφορές παρόµοι-ων περιστατικών στην αγγλόφωνη βιβλιογραφία είναι περιορισµένες και στις περισσότερες απόαυτές ως ξένο σώµα αναγνωρίζεται κάποιο κόκαλο ψαριού, κατεαγότα τµήµατα δοντιών ή άλλααιχµηρά αντικείµενα. Με την προαναφερθείσα περίπτωση υπογραµµίζεται η σηµασία της ιστοπα-θολογικής εξέτασης στην τεκµηρίωση της τελικής διάγνωσης, καθώς η ασθενής αδυνατούσε νασυνδυάσει την πρώτη εµφάνιση της βλάβης µε τραυµατισµό της γλώσσας.

ΑΑ11. ΜΟΝΟΚΥΣΤΙΚΟ Α∆ΑΜΑΝΤΙΝΟΒΛΑΣΤΩΜΑ ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΥ. ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΚήττας ∆. 1, Βακάλης Μ.2, Ασηµάκη-Βλαχοπούλου Α.3, Πετρίκης Α.4, Τσόβα Σ.5, Ράπης Θ.61Χειρ. Οδοντίατρος – Ειδικευθείς στη Στοµατολογία, 2Χειρ. Οδοντίατρος, 3∆ρ. Παθολογοανατόµος,4Στοµατογναθοπροσωπικός Xειρουργός – Β’ Επιµελητής ΓΝΘΧ κλινικής, 5ΣτοµατογναθοπροσωπικόςXειρουργός, 6∆ρ., ∆ρ. Στοµατογναθοπροσωπικός Χειρουργός - Χειρουργός Κεφαλής και Τραχήλου,∆ιευθυντής ΓΝΘΧ Kλινικής Γ.Ν. Χατζηκώστα Ιωαννίνων

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Το αδαµαντινοβλάστωµα αποτελεί έναν καλοήθη οδοντογενή όγκο των γνάθων, µε αργή ανά-πτυξη και τοπική διηθητική ικανότητα. ∆ιακρίνεται στο κοινό ή συµπαγές ή πολυκυστικό, στο µονοκυ-στικό και στο περιφερικό. Εντοπίζεται συχνότερα στην 3η-5η δεκαετία της ζωής, µε µικρή προτίµηση στουςάνδρες και εδράζεται κυρίως στην κάτω γνάθο, στην περιοχή των οπισθίων δοντιών. Το µονοκυστικόαδαµαντινοβλάστωµα προσοµοιάζει σε οδοντοφόρο κύστη και εµφανίζεται συχνότερα στα παιδιά.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ: Ασθενής ηλικίας 13 ετών προσήλθε στο Στοµατολογικό ιατρείο µεανώδυνη, εξωφυτική βλάβη του βλεννογόνου των ούλων του δεύτερου κάτω γοµφίου (∆Ε). Εµ-φάνιζε έµµισχο ογκίδιο, µεγέθους 3 εκ., µαλακής σύστασης, ερυθρής χροιάς, αιµορραγικού στηνπίεση, λοβώδους εξελκωµένης επιφάνειας και ακανόνιστου σχήµατος. Ο ασθενής ανέφερε αργήανάπτυξη της βλάβης για 3 µήνες. Το ορθοπαντοµογράφηµα φανέρωσε ευµεγέθη ακτινοδιαυγαστικήπεριοχή στον κλάδο της κάτω γνάθου. Έγινε λήψη ιστοτεµαχιδίου (µερική βιοψία) µε ιστοπαθο-λογική εκτίµηση αδαµαντινοβλαστώµατος. Ο ασθενής παραπέµπθηκε στη ΓΝΘΧ κλινική για πε-ραιτέρω θεραπεία. Υπό γενική αναισθησία έγινε χειρουργική εξαίρεση της βλάβης σε υγιή όρια.Η τελική διάγνωση ήταν µονοκυστικό αδαµαντινοβλάστωµα τοιχωµατικού τύπου. Ο ασθενής πα-ρακολουθείται τακτικά και 6 µήνες µετά την επέµβαση δεν εµφανίζει υποτροπές.ΣΥΖΗΤΗΣΗ: Το µονοκυστικό αδαµαντινοβλάστωµα είναι συχνό στις µικρές ηλικίες, µε 50% εµφάνισηστη 2η δεκαετία της ζωής, ιδιαίτερα δε στην κάτω γνάθο µε την εικόνα οδοντοφόρου κύστης τωνγοµφίων οδόντων. Η αιτιοπαθογένεια είναι άγνωστη, αλλά πιθανολογείται πως αποτελεί de novoνεόπλασµα ή νεοπλασµατική µετάπτωση επιθηλιακού κυστικού σχηµατισµού. Η διαφορική διά-γνωση γίνεται από την οδοντοφόρο κύστη, οδοντογενή κερατινοκύστη, υπολλειµατικές κύστειςκαι γιγαντοκυτταρικούς όγκους.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Οι όγκοι της στοµατικής κοιλότητας αποτελούν διαγνωστική πρόκληση για τοΣτοµατολόγο. Η γνώση της κλινικής εικόνας και συµπεριφοράς τους οδηγούν στην έγκαιρη διά-γνωση. Η θεραπεία των καλοηθών οδοντογενών όγκων των γνάθων έχει περιέλθει σε νέα βάσητα τελευταία έτη. Η συντηρητική, εντός υγιών ιστών αντιµετώπιση, σκοπεύει στην αποφυγή σηµαντικώνλειτουργικών και αισθητικών διαταραχών του προσώπου, ειδικά σε νέα άτοµα, µε συχνότερη όµωςτην πιθανότητα υποτροπών.

61

ΑΑ12. ΒΛΑΣΤΙΚΗ ΜΥΡΜΗΚΙΩ∆ΗΣ ΛΕΥΚΟΠΛΑΚΙΑ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗΕΝ∆ΙΑΦΕΡΟΥΣΑΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗ ∆ΙΑΓΝΩΣΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΚΑΙΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΑργύρης Π., Παπανάκου-Τζανετάκη Σ., Κατσούλας Ν., Νικητάκης Ν., Σκλαβούνου - Ανδρικοπούλου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η Βλαστική Μυρµηκιώδης Λευκοπλακία (ΒΜΛ) συνιστά σπάνια, διακριτή, µορφή λευ-κοπλακίας η οποία προσβάλλει κυρίως γυναίκες µέσης ηλικίας (Γ:Α= 4:1), δίχως εµφανή αιτιολογικήσυσχέτιση µε τη συνήθεια του καπνίσµατος. Στα αρχικά στάδια, η ΒΜΛ εµφανίζεται κλινικά µε τηµορφή «αθώων», µονήρων, περιορισµένης έκτασης, λευκών υπερκερατινωσικών πλακών. Προ-οδευτικά, οι βλάβες αυξάνονται σε διαστάσεις και αριθµό αποκτώντας θηλωµατώδη επιφάνεια, πι-θανώς εναλλασσόµενες µε εξέρυθρες, ατροφικές ή διαβρωτικές περιοχές. Ιδιαίτερο γνώρισµα τηςνόσου είναι η αυξηµένη προδιάθεση για κακοήθη εξαλλαγή σε ακανθοκυτταρικό καρκίνωµα τουστόµατος σε ποσοστό που κυµαίνεται από 70-100% των περιπτώσεων.ΣΚΟΠΟΣ: Η παρουσίαση των κλινικών και ιστοπαθολογικών χαρακτηριστικών µίας ενδιαφέρου-σας περίπτωσης ΒΜΛ εστιάζοντας στη διαγνωστική προσέγγιση και θεραπευτική αντιµετώπιση.ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Γυναίκα 64 ετών, µη καπνίστρια, προσήλθε για αξιολόγηση πολλαπλών,ασυµπτωµατικών, λευκωπών, ενδοστοµατικών βλαβών οι οποίες παρουσιάστηκαν σταδιακά σεχρονικό διάστηµα 11 ετών. Το ιατρικό ιστορικό της ασθενούς ήταν ελεύθερο. Η κλινική εξέτασηαποκάλυψε την παρουσία λευκών, µη αποκολλώµενων πλακών οµοιογενούς µορφολογίας πουκατανέµονταν αµφοτερόπλευρα στις παρειές, τα πλάγια χείλη και την κοιλιακή επιφάνεια της γλώσ-σας, το έδαφος του στόµατος, τη σκληρή υπερώα και τα ούλα και συνδυάζονταν κατά τόπους µεερυθρές, ατροφικές εστίες. Ακολούθησε λήψη βιοπτικού υλικού από διαφορετικές περιοχές καιιστοπαθολογική εξέταση. Τα ευρήµατα συνηγορούσαν υπέρ επιθηλιακής υπερπλασίας και η ασθε-νής εντάχθηκε σε τρίµηνο πρόγραµµα επανεξετάσεων. Στις µετέπειτα επανεξετάσεις, η κλινική ει-κόνα των βλαβών εµφάνισε µεταβολές µεταξύ των οποίων αύξηση του µεγέθους, ανάπτυξη µυρ-µηκιώδους διαµόρφωσης της επιφάνειας καθώς και εµφάνιση αβαθών ελκώσεων. Η λήψη νέωνδιαγνωστικών βιοψιών κρίθηκε αναγκαία και αποκάλυψε ποικίλου βαθµού επιθηλιακή δυσπλα-σία µε ή χωρίς λειχηνοειδή φλεγµονή. Συνεκτιµώντας τα κλινικά και µικροσκοπικά χαρακτηριστικάτων βλαβών τέθηκε η διάγνωση της ΒΜΛ. Η ασθενής προγραµµατίστηκε για σταδιακή πλήρη αφαί-ρεση των βλαβών και τακτική παρακολούθηση.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η ΒΜΛ αποτελεί ιδιαίτερη νοσολογική οντότητα µε ήπια πρώιµα σηµεία αλλάπροοδευτική εξέλιξη, υψηλό ποσοστό υποτροπών ακόµη και µετά από ευρεία χειρουργική εξαί-ρεση, καθώς και αυξηµένο κίνδυνο κακοήθους εξαλλαγής. Η έγκαιρη και έγκυρη διάγνωση τηςνόσου απαιτεί υψηλό δείκτη υποψίας εκ µέρους του ειδικού, ο οποίος καλείται να επιδείξει εγρή-γορση και µεθοδικότητα για την ορθή και αποτελεσµατική αντιµετώπιση της ΒΜΛ.

ΑΑ13. ΑΣΥΝΗΘΗ ΛΙΠΩΜΑΤΑ ΤΗΣ ΣΤΟΜΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΛΟΤΗΤΑΣ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝΚΛΙΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ∆ΥΟ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝΑργύρης Π., Γκίλας Χ., Πιπέρη Ε., Νικητάκης Ν., Τόσιος Κ., Σκλαβούνου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Το λίπωµα αποτελεί τον συχνότερο καλοήθη όγκο µεσεγχυµατικής προέλευσης του αν-θρωπίνου σώµατος. Προσβάλλει κυρίως άτοµα µέσης ηλικίας, µε προτίµηση για το γυναικείο φύλο.Στην περιοχή κεφαλής-τραχήλου εντοπίζεται το 15-20% των λιπωµάτων, ενώ µόλις 1-4% αφο-ρούν τη στοµατική κοιλότητα, αντιπροσωπεύοντας το 0,1-5% των καλοήθων νεοπλασµάτων τουστόµατος. Κλινικά, το λίπωµα εµφανίζεται ως αργά αυξανόµενο, ασυµπτωµατικό, καλά περιγε-γραµµένο ογκίδιο λείας επιφανείας, µαλακής ή ελαστικής σύστασης και φυσιολογικής ή υποκίτρινηςχροιάς. Μικροσκοπικά, έχουν περιγραφεί ποικίλοι ιστολογικοί τύποι λιπώµατος µε συχνότερο τονκοινό (50%), και σπανιότερους το ατρακτοκυτταρικό, το πλειόµορφο, το χονδροειδές και το χον-δρόµορφο λίπωµα.ΣΚΟΠΟΣ: Η παρουσίαση των κλινικών και ιστοπαθολογικών χαρακτηριστικών δύο περιπτώσεωνασυνήθων λιπωµάτων του στόµατος.ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ: 1η Περίπτωση: Γυναίκα 63 ετών, µη καπνίστρια, προσήλθε για αξιολόγησηκαλά περιγεγραµµένου, ανώδυνου ογκιδίου φυσιολογικής χροιάς, ελαστικής σύστασης, λείας επι-φανείας, µεγίστης διαµέτρου 0,7 εκ. στη ραχιαία επιφάνεια της γλώσσας. Το ιατρικό ιστορικό τηςασθενούς περιελάµβανε υπερθυρεοειδισµό και καλοήθη ινώδη κυστική µαστοπάθεια. Ακολού-

62

θησε ολική βιοψία της βλάβης και ιστοπαθολογική εξέταση. 2η Περίπτωση: Γυναίκα 57 ετών, µηκαπνίστρια, παρουσίασε ογκίδιο µε σαφή όρια, ευρεία βάση, ρόδινη χροιά, ελαστική σύσταση, λείαεπιφανεία, µεγίστης διαµέτρου 0,5 εκ. και εντόπιση στη ραχιαία επιφάνεια της γλώσσας µπροστάαπό το γευστικό λάµδα. Η ασθενής βρισκόταν υπό αγωγή για αρτηριακή υπέρταση. Πραγµατο-ποιήθηκε ολική εξαίρεση και ιστοπαθολογική εξέταση της αλλοίωσης.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: 1η Περίπτωση: Η µικροσκοπική εξέταση απεκάλυψε αθροίσεις άφθονων ώρι-µων λιποκυττάρων σε υπόστρωµα αγγειοβριθούς και κυτταροβριθούς ινώδους συνδετικού ιστούσε συνδυασµό µε περιοχή υαλοειδούς χόνδρου. Η τελική διάγνωση ήταν χονδρόµορφο λίπωµα.2η ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ: Οι ιστοπαθολογικοί χαρακτήρες της βλάβης περιελάµβαναν πληθυσµό ατρακτό-µορφων κυττάρων µε υπερχρωµατικούς ή φυσαλιδώδεις πυρήνες και ευκρινή κατά θέσεις πυρήνια,χωρίς εµφανή µιτωτική δραστηριότητα, και µεταξύ αυτών διάσπαρτα ώριµα λιποκύτταρα. Ανο-σοϊστοχηµικά, τα κύτταρα εξέφραζαν το δείκτη CD34. Με βάση αυτά τα ευρήµατα τέθηκε η διά-γνωση ατρακτοκυτταρικού λιπώµατος.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Το λίπωµα αποτελεί µεσεγχυµατικής προέλευσης νεόπλασµα µε ποικίλους ιστο-λογικούς υπότυπους, γεγονός το οποίο µπορεί να θέσει διαφοροδιαγνωστικούς προβληµατισµούςαπό άλλους καλοήθεις και κακοήθεις όγκους. Τα κυτταρολογικά χαρακτηριστικά, η σχέση µε τιςπαρακείµενες ανατοµικές δοµές και το ανοσοϊστοχηµικό προφίλ συµβάλλουν στην ορθή διάγνωση.Η ολική χειρουργική αφαίρεση της βλάβης παραµένει θεραπεία εκλογής.

ΑΑ14. ΛΙΠΩΜΑΤΑ ΣΤΟΜΑΤΟΓΝΑΘΟΠΡΟΣΩΠΙΚΗΣ ΧΩΡΑΣ. ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝΕλευθεριάδης Ε., Λεβέντης Μ., Ελευθεριάδη Η., Ελευθεριάδη Α., Τιτσινίδης Σ.Τοµέας Χειρουργικής και Παθολογίας Στόµατος, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Τα λιπώµατα αποτελούν καλοήθεις νεοπλασίες του λιπώδους ιστού. Είναι δυνατό νααναπτυχθούν σε οποιαδήποτε περιοχή του ανθρώπινου σώµατος, ενώ εµφανίζονται σε ποσοστό20% περίπου στην περιοχή της κεφαλής και του τραχήλου. Εντός της στοµατικής κοιλότητας ανα-πτύσσονται σπανιότερα, συνήθως ως ανώδυνες, καλά περιγεγραµµένες, µαλθακής σύστασης, ευ-κίνητες µάζες εντός του υποβλεννογόνιου συνδετικού ιστού. Σε ορισµένες περιπτώσεις µπορεί ναεµφανισθούν βαθύτερα εντός της παρειάς. Θεραπεία εκλογής αποτελή η χειρουγική αφαίρεση.ΣΚΟΠΟΣ: της παρούσας ανακοίνωσης είναι η παρουσίαση δύο περιπτώσεων λιπωµάτων µε εν-τόπιση στο κάτω χείλος και την παρειά αντίστοιχα.ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ: Περιγράφονται τα κλινικά και απεικονιστικά χαρακτηριστικών τους, ηδιαφορική διάγνωση, η θεραπευτική προσέγγισή τους και τα ιστοπαθολογικά ευρήµατα, ενώ γί-νεται ανάλυση των σύγχρονων βιβλιογραφικών δεδοµένων.

ΑΑ15. ΣΤΟΜΑΤΙΚΕΣ ΕΚ∆ΗΛΩΣΕΙΣ ∆ΙΣΚΟΕΙ∆ΟΥΣ ΕΡΥΘΗΜΑΤΩ∆ΟΥΣ ΛΥΚΟΥ.ΚΛΙΝΙΚΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 18 ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝ∆ελλή Κ., Πιπέρη Ε., Χρυσοµάλη Ε., Νικητάκης Ν., Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Ο ∆ισκοειδής Ερυθηµατώδης Λύκος (∆ΕΛ) αποτελεί χρόνια αυτοάνοση δερµατο-βλεννογόνια νόσο. Στοµατικές εκδηλώσεις ∆ΕΛ παρατηρούνται στο 20% των ασθενών, οι οποί-ες χαρακτηρίζονται τυπικά από κεντρικές περιοχές ατροφίας µε ακτινωτή διάταξη λευκών βλατί-δων και γραµµώσεων περιφερικά (δισκοειδείς βλάβες) και σπανιότερα από ερύθηµα ή λευκές πλά-κες. Αυτές οι εκδηλώσεις µπορεί να προηγούνται της εµφάνισης των δερµατικών βλαβών ή/καινα αποτελούν τη µόνη εκδήλωση, ενώ µπορεί να παρατηρηθούν και στον Συστηµατικό Ερυθη-µατώδη Λύκο. Η νόσος θεωρείται προκαρκινική κατάσταση, καθώς έχουν περιγραφεί περιπτώσειςανάπτυξης ακανθοκυτταρικού καρκινώµατος (ΑΚ) σε έδαφος βλαβών ∆ΕΛ.ΣΚΟΠΟΣ: η κλινικοπαθολογική µελέτη 18 περιπτώσεων ∆ΕΛ και η πιθανή συσχέτιση µε προ-καρκινικές βλάβες ή ΑΚ του στόµατος.ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟ∆ΟΣ: Από το αρχείο του Εργαστηρίου της Στοµατολογίας αναζητήθηκαν αναδροµι-κά (1970-2012) οι περιπτώσεις µε διάγνωση ∆ΕΛ. Η µελέτη περιελάµβανε την επεξεργασία των κλι-νικών στοιχείων από τα παραπεµπτικά των ιστολογικών εξετάσεων και την επαναξιολόγηση τωνευρηµάτων σε ιστολογικές τοµές.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Από το σύνολο των 29.878 βιοψιών του αρχείου ανευρέθησαν 18 περιπτώσεις∆ΕΛ (0,06 %), εκ των οποίων 16 ήταν γυναίκες. Η µέση ηλικία των ασθενών ήταν 45,1 έτη ( min-

63

max: 24-72, SD ±15,79) και η µέση διάρκεια των βλαβών 26,2 µήνες. Σε 12/18 περιπτώσεις ανα-φέρονταν δισκοειδείς βλάβες µε συχνότερη εντόπιση την παρειά (11/18). Στο 88,9% των ασθενώνοι στοµατικές βλάβες αποτελούσαν την πρώτη εκδήλωση ενώ σε 2 περιπτώσεις προϋπήρχε δερ-µατικός ∆ΕΛ. Τα ιστοπαθολογικά ευρήµατα περιελάµβαναν επιθηλιακή υπερπλασία µε εναλ-λασσόµενες περιοχές ατροφίας, κατά θέσεις υδρωπική εκφύλιση των κυττάρων της βασικής στι-βάδας, καθώς και πάχυνση της βασικής µεµβράνης µε τη µορφή υποεπιθηλιακής ηωσινόφιλης ται-νίας. Η θηλώδης µοίρα του χορίου εµφανιζόταν οιδηµατώδης, ενώ λεµφοκυτταρική φλεγµονώ-δη διήθηση παρατηρήθηκε υποεπιθηλιακά και εν τω βάθει σε περιαγγειακές θέσεις. Ενδοεπιθη-λιακό καρκίνωµα αναπτύχθηκε σε 1/18 ασθενείς µε ∆ΕΛ, ενώ ΑΚ κάτω χείλους εµφανίσθηκε σεµία άλλη περίπτωση µε ιστορικό δερµατικού ∆ΕΛ και υπό µακροχρόνια αγωγή µε υδροξυχλω-ροκίνη.ΣΥΖΗΤΗΣΗ: Οι στοµατικές εκδηλώσεις του ∆ΕΛ συχνά προηγούνται της εµφάνισης των δερµατι-κών βλαβών, ενώ συνήθως µιµούνται κλινικά και ιστοπαθολογικά τον οµαλό λειχήνα. Ο ∆ΕΛ απο-τελεί προκαρκινική κατάσταση κατά συνέπεια απαιτείται στενή παρακολούθηση των ασθενών µεµακροχρόνια νόσο, ιδιαίτερα όταν λαµβάνουν ανοσοκατασταλτική αγωγή.

ΑΑ16. ΗΩΣΙΝΟΦΙΛΟ ΕΛΚΟΣ ΓΛΩΣΣΑΣ ΣΕ ΑΣΘΕΝΗ ΜΕ ΡΕΥΜΑΤΟΕΙ∆Η ΑΡΘΡΙΤΙ∆Α.ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΑρβανιτίδου Ι., Γεωργάκη Μ., Τόσιος Κ., Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Το ηωσινόφιλο έλκος συνιστά µια ασυνήθη αυτοπεριοριζόµενη βλάβη του στοµατικούβλεννογόνου µε τυπικά κλινικά χαρακτηριστικά την ταχεία ανάπτυξη, το µέγεθος από µερικά χι-λιοστά σε πολλά εκατοστά, τα επηρµένα και υπόσκληρα χείλη και την εντόπισή του στα πλάγιαχείλη ή στην κορυφή της γλώσσας. Η ιστοπαθολογική εκτίµηση της βλάβης συνιστάται για τον απο-κλεισµό κακοήθειας ή άλλων ελκώσεων µε παρόµοια κλινική εικόνα.Η ρευµατοειδής αρθρίτιδα είναι µια χρόνια φλεγµονώδης, αυτοάνοση και εξελικτική νόσος, πουπροσβάλλει κατ’ εξοχήν τις αρθρώσεις, αλλά όχι σπάνια και διάφορα άλλα όργανα . Στη θερα-πευτική της αντιµετώπιση χορηγούνται, µεταξύ άλλων, νοσοτροποποιητικά φάρµακα µε κυριότεροεκπρόσωπο τη µεθοτρεξάτη . Στις παρενέργειες του φαρµάκου περιλαµβάνεται η εµφάνιση ελ-κώσεων στη στοµατική κοιλότητα λόγω ανεπάρκειας του φυλλικού οξέος, οι οποίες υποστρέφουνµε τη διακοπή χορήγησής του.ΣΚΟΠΟΣ: Παρουσιάζεται περίπτωση ηωσινόφιλου έλκους στη γλώσσα ασθενούς µε ρευµατοει-δή αρθρίτιδα, µετά από θεραπεία µε πρεδνιζόνη και µεθοτρεξάτη. ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Άν-δρας 55 ετών παραπέµφθηκε για αξιολόγηση έλκωσης στο αριστερό πλάγιο χείλος της γλώσ-σας διάρκειας 1 µηνός που προκαλούσε δυσφαγία και δυσκαταποσία. Στο ιατρικό ιστορικό ανα-φερόταν ρευµατοειδής αρθρίτιδας για τη θεραπεία της οποίας ελάµβανε κορτικοστεροειδή (πρεδ-νιζολόνη 60 mg ηµερησίως για 2 µήνες, την οποία διέκοψε µε δική του απόφαση), καθώς και ενέ-σιµη µεθοτρεξάτη(10mg εβδοµαδιαίως) για 12 εβδοµάδες (διακοπή προ 2µήνου). Ο ασθενής ήτανκαπνιστής για 30 έτη.Κατά την κλινική εξέταση διαπιστώθηκε έλκωση µε ακανόνιστα όρια, υπόσκληρα και επηρµέναχείλη και νεκρωτικό πυθµένα, διαστάσεων 3x2 cm στο πλάγιο χείλος της γλώσσας αριστερά Επι-πλέον, παρατηρήθηκαν δύο έλκη σαφώς περιγεγραµµένα και µε οµαλά χείλη διαστάσεων 1x0,5cm το καθένα στο δεξί πλάγιο χείλος της γλώσσας . Οι τραχηλικοί λεµφαδένες ήταν διογκωµένοικαι ανώδυνοι στην υπογνάθια χώρα και στο πρόσθιο χείλος του στερνοκλειδοµαστοειδούς. Μετην κλινική διάγνωση ακανθοκυτταρικό καρκίνωµα ή έλκωση από µεθοτρεξάτη έγινε µερική βιο-ψία της βλάβης.Η ιστολογική εξέταση έδειξε ευρήµατα συµβατά µε ηωσινόφιλο έλκος. Στην επανεξέταση 7 ηµέ-ρες µετά τη βιοψία διαπιστώθηκε µερική υποστροφή της βλάβης.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Συζητείται η παθογένεση, η θορυβώδης κλινική εικόνα, η διαφορική διάγνω-ση του ηωσινόφιλου έλκους κυρίως από το ακανθοκυττάρο καρκίνωµα, καθώς και η αντιµετώ-πισή του.

64

AA17. ΝΕΚΡΩΤΙΚΗ ΣΙΑΛΑ∆ΕΝΟΜΕΤΑΠΛΑΣΙΑ: ΚΛΙΝΙΚΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 8 ΠΕΡΙΠΤΩΣΕΩΝΓκίλας Χ., Τόσιος Κ., Πιπέρη Ε., Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η Νεκρωτική ΣιαλαδενοΜεταπλασία (ΝΣΜ) αποτελεί µία καλοήθη αυτοϊώµενη φλεγ-µονώδη νόσο των σιαλογόνων αδένων, η οποία προσβάλλει συνήθως τους ελάσσονες σιαλογόνουςαδένες της σκληρής υπερώας. Η αιτιοπαθογένεια της ΝΣΜ παραµένει αδιευκρίνιστη αν και σύµ-φωνα µε την επικρατέστερη άποψη η νόσος οφείλεται σε ισχαιµική νέκρωση προκαλούµενη απότραύµα, τοπική αναισθησία, οδοντοστοιχίες, λοιµώξεις κλπ. Ιστοπαθολογικά, χαρακτηρίζεται απόνέκρωση των αδενοκυψελών, ακανθωτή µεταπλασία των εκφορητικών πόρων, έλκωση του επι-θηλίου και ψευδοεπιθηλιωµατοειδή υπερπλασία στις περιφερικές της έλκωσης θέσεις καθώς καισυνοδό φλεγµονώδη διήθηση. Οι Anneroth και Hansen1 το 1982 περιέγραψαν 4 διαδοχικά καισυχνά αλληλοεπικαλυπτόµενα ιστοµορφολογικά στάδια µε συγκεκριµένα ιστοπαθολογικά χα-ρακτηριστικά: το στάδιο του έµφρακτου ή νεκρωτικό, το στάδιο της απολυµατοποίησης, το στά-διο της έλκωσης και το στάδιο της επανόρθωσης.ΣΚΟΠΟΣ: η µελέτη των κλινικοπαθολογικών χαρακτηριστικών 8 περιπτώσεων νεκρωτικής σια-λαδενοµεταπλασίας και η συσχέτισή τους µε τα ιστοµορφολογικά στάδια της νόσου.ΥΛΙΚΟ-ΜΕΘΟ∆ΟΣ: Αναζητήθηκαν αναδροµικά όλες οι περιπτώσεις µε ιστολογική διάγνωση ΝΣΜαπό το αρχείο του Εργαστηρίου της Στοµατολογίας κατά το χρονικό διάστηµα 1980-2012. Η µε-λέτη περιελάµβανε την επεξεργασία των κλινικών στοιχείων από τα παραπεµπτικά των ιστολογι-κών εξετάσεων καθώς και την επαναξιολόγηση των ιστολογικών ευρηµάτων και την κατάταξη τωνβλαβών σε ιστοµορφολογικά στάδια.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Ανευρέθησαν 8 συνολικά περιπτώσεις σε σύνολο 25.312 βιοψιών (0,03%). Ηµέση ηλικία των ασθενών ήταν τα 40,6 έτη (min-max: 9-75, SD±21,3) ενώ ποσοστό 75 % αφορούσεσε γυναίκες (6/8). Όλες οι βλάβες εντοπίζονταν στην σκληρή υπερώα, εκ των οποίων 5 συνοδεύονταναπό ήπιο πόνο και µία περίπτωση από αναισθησία της σύστοιχης περιοχής. Ποσοστό 50% των πε-ριπτώσεων (4/8), εκ των οποίων 3 είχαν πιθανή κλινική διάγνωση πλειόµορφο αδένωµα, εµφά-νιζαν κλινική εικόνα όγκου λείας επιφάνειας και ελαστικής σύστασης και ιστοµορφολογικά αντι-στοιχούσαν στο στάδιο της απολυµατοποίησης. Τέσσερις περιπτώσεις, εκ των οποίων 2 εµφανί-σθηκαν ως εξελκωµένη διόγκωση και 2 είχαν κλινική εικόνα έλκωσης µε µαλακά υπεγερµένα χεί-λη, αντιστοιχούσαν ιστοµορφολογικά στο στάδιο της έλκωσης.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η κλινική και ιστοπαθολογική εικόνα της ΝΣΜ ποικίλει, ανάλογα µε το στάδιο εξέ-λιξης της νόσου και µπορεί να µιµείται κακοήθη νεοπλάσµατα όπως το βλεννοεπιδερµοειδές καιτο ακανθοκυτταρικό καρκίνωµα. Η γνώση του κλινικού και ιστοπαθολογικού εύρους της ΝΣΜ εί-ναι καθοριστικής σηµασίας για την ορθή διαφορική διάγνωση και την αποφυγή άσκοπης χειρουργικήςαντιµετώπισης.Anneroth G, Hansen LS. Necrotizing sialometaplasia. The relationship of its pathogenesis to itsclinical characteristics. Int J Oral Surg 1982, 11: 283-291.

AA18. ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ ΕΚ ΤΟΥ ΕΚΦΟΡΗΤΙΚΟΥ ΠΟΡΟΥ ΥΠΟΓΝΑΘΙΟΥ ΣΙΑΛΟΓΟΝΟΥ Α∆ΕΝΑ.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΜπούσιος Β.1, Μερκουρέα Σ.2, ∆έσκος ∆.3, Πουλιανίτης Ν.4, Νικητάκης Ν.2, Παπαδογεωργάκης Ν.11Κλινική Στοµατικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής, ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισµός», 2ΕργαστήριοΣτοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 3Μονάδα Αντιµετώπισης Ογκολογικού Ασθενή,Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 4Τµήµα Παθολογικής Ανατοµικής, ΠΓΝΑ «Ο Ευαγγελισµός»

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Τα κακοήθη νεοπλάσµατα των σιαλογόνων αδένων αποτελούν µια ιδιαίτερα ενδιαφέ-ρουσα κατηγορία νεοπλασµάτων τόσο σε κλινικό όσο και σε ιστοπαθολογικό επίπεδο. Μεταξύ τουσυνόλου των νεοπλασµάτων των σιαλογόνων αδένων, περίπου 10% εκπορεύονται από τους υπο-γνάθιους αδένες, εκ των οποίων περίπου το 40% είναι καρκινώµατα. Σκοπός της εργασίας αυτήςείναι η παρουσίαση µιας σπάνιας περίπτωσης πορογενούς καρκινώµατος (καρκινώµατος εκ τωνεκφορητικών πόρων - salivary duct carcinoma) του υπογνάθιου σιαλογόνου αδένα.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Άνδρας 75 ετών προσήλθε για αξιολόγηση ανώδυνης διόγκωσης στηδεξιά υπογνάθιο χώρα. Η βλάβη είχε γίνει αντιληπτή πριν από ένα χρόνο περίπου µε σταδιακή αύ-ξηση µεγέθους. Στο ιατρικό ιστορικό του ασθενούς αναφέρθηκε αρτηριακή υπέρταση υπό φαρ-µακευτική αγωγή. Κατά την κλινική εξέταση παρατηρήθηκε στερεώς προσφυόµενη, συµπαγής καιανώδυνη στη ψηλάφηση διόγκωση στη δεξιά υπογνάθιο χώρα, διαστάσεων 3.0Χ3.0Χ3.0 cm, η

65

οποία ήταν αντιληπτή τόσο εξωστοµατικά όσο και ενδοστοµατικά. Ο υπερκείµενος βλεννογόνοςτου εδάφους του στόµατος ήταν φυσιολογικός. Ακολούθησε απεικονιστικός έλεγχος µε αξονικήτοµογραφία σπλαγχνικού κρανίου και τραχήλου, ο οποίος ανέδειξε διόγκωση του δεξιού υπογνάθιουσιαλογόνου αδένα. Επίσης, πραγµατοποιήθηκε κυτταρολογική εξέταση δια αναρροφήσεως µε λε-πτή βελόνη µε ευρήµατα συµβατά µε κακοήθεια. Με την πιθανή κλινική διάγνωση κακοήθους νε-οπλάσµατος του υπογνάθιου σιαλογόνου αδένα, πραγµατοποιήθηκε µερική βιοψία και κατόπινιστοπαθολογικής και ανοσοϊστοχηµικής εξέταση, τέθηκε η τελική διάγνωση καρκινώµατος εκ τωνεκφορητικών πόρων µείζονος σιαλογόνου αδένα. Το ογκολογικό συµβούλιο έκρινε σκόπιµη τηνέναρξη χηµειοθεραπείας, µε στόχο τη µείωση του µεγέθους του όγκου και στη συνέχεια την ολι-κή χειρουργική εξαίρεσή του.ΣΥΖΗΤΗΣΗ: Το καρκίνωµα εκ των εκφορητικών πόρων είναι ένα σπάνιο κακόηθες νεόπλασµα καιαντιπροσωπεύει 0.5-3.9% των καρκινωµάτων των σιαλογόνων αδένων. Προσβάλλει συχνότεραάνδρες άνω των 50 ετών, µε συχνότερη θέση εντόπισης την παρωτίδα και ακολούθως τον υπο-γνάθιο, τον υπογλώσσιο και τους ελάσσονες σιαλογόνους αδένες. Η κλινική του εικόνα είναι µηπαθογνωµονική, αλλά ενδεικτική κακοήθους εξεργασίας. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η ιστο-παθολογική του εικόνα, καθώς η βλάβη πρέπει να διαφοροδιαγιγνώσκεται από ποικιλία άλλωναδενοκαρκινωµάτων των σιαλογόνων αδένων, ενώ παρουσιάζει επίσης σηµαντικές οµοιότητες µετο πορογενές καρκίνωµα του µαστού. Έγκαιρη διάγνωση θεωρείται καθοριστικής σηµασίας για τηνπρόγνωση του νεοπλάσµατος.

AA19. ΜΑΣΤΟΚΥΤΤΑΡΩΣΗ ΣΕ ΠΑΙ∆ΙΑ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΟΥ ΜΕ ΕΜΦΑΣΗ ΣΤΗΝΟ∆ΟΝΤΙΑΤΡΙΚΗ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΤζουανάκη Α., Αγγελοπούλου Μ., Εµµανουήλ ∆.Κλινική Παιδοδοντιατρικής, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η µαστοκυττάρωση περιλαµβάνει µια οµάδα νόσων, στις οποίες παρατηρείται συσσώρευσηµαστοκυττάρων σε έναν ή περισσότερους ιστούς. ∆ιακρίνεται σε δερµατική και συστηµατική. Πρό-κειται για σπάνια νόσο µε άγνωστη επίπτωση. Στα παιδιά, εµφανίζεται συνήθως κατά τον πρώτοχρόνο ζωής, µε δερµατική µορφή και συνήθως βελτιώνεται κατά την εφηβεία. Ανάµεσα στα συµ-πτώµατα της νόσου περιλαµβάνονται ο κνησµός, η υπόταση, η ναυτία και η ταχυκαρδία.ΣΚΟΠΟΣ: Σκοπός της παρούσας εργασίας είναι η περιγραφή της οδοντιατρικής αντιµετώπισης ενόςπαιδιού µε µαστοκυττάρωση.ΜΕΘΟ∆ΟΙ: Αγόρι 7 ετών προσήλθε στην Μεταπτυχιακή Κλινική Παιδοδοντιατρικής ΕΚΠΑ λόγωέκτοπης ανατολής των µόνιµων κεντρικών τοµέων της κάτω γνάθου. Ο νεαρός ασθενής εµφάνι-ζε ιστορικό µαστοκυττάρωσης και ο θεράπων ιατρός συνέστεινε την αποφυγή ορισµένων ουσιώνµεταξύ των οποίων και ορισµένα τοπικά αναισθητικά και φάρµακα γενικής αναισθησίας τα οποίααποτελούν ερεθιστικούς παράγοντες για την αποκοκκίωση των µαστοκυττάρων. Η εξωστοµατικήεξέταση αποκάλυψε παρουσία καφέχροων κηλίδων στην περιοχή του τραχήλου αµφοτερόπλευρακαι στις φάλαγγες των δακτύλων των χεριών, απουσία κνησµού. Η κλινική εξέταση των δοντιώναποκάλυψε έκτοπη ανατολή των κάτω κεντρικών τοµέων, όµορες τερηδονικές βλάβες στους νε-ογιλούς γοµφίους και οπίσθια σταυροειδή σύγκλειση. Το σχέδιο θεραπείας περιελάµβανε εξατο-µικευµένο προληπτικό πρόγραµµα και αποκατάσταση των τερηδονισµένων νεογιλών γοµφίων κα-θώς και κατασκευή µηχανήµατος διεύρυνσης της άνω γνάθου.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Το προληπτικό πρόγραµµα του ασθενούς περιελάµβανε βούρτσισµα 2 φορές/ηµέρα µε οδοντόκρεµα 1450ppm F, φθοριούχο διάλυµα 0.05% 1 φορά/ηµέρα, ανάλυση δίαιτας,καλύψεις οπών & σχισµών στους πρώτους µονίµους γοµφίους και φθορίωση ανά τρίµηνο στο ια-τρείο. Οι τερηδονικές βλάβες αποκαταστάθηκαν µε ανοξείδωτες στεφάνες και εµφράξεις σύνθε-της ρητίνης µε χρήση τοπικού αναισθητικού 4% HCL αρτικαίνη χωρίς να υπάρξουν αντιδράσειςυπερευαισθησίας.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η µαστοκυττάρωση αποτελεί σπάνια νόσο στα παιδιά,στα οποία θα πρέπει ναεφαρµόζεται πρωτόκολλο συχνής παρακολούθησης µε αποφυγή των ερεθιστικών παραγόντωνκατά την οδοντιατρική πράξη προκειµένου να αποφευχθούν αντιδράσεις υπερευαισθησίας.

66

AA20. ΜΕΤΑΣΤΑΤΙΚΟ ΚΑΡΚΙΝΩΜΑ ΠΝΕΥΜΟΝΑ ΤΗΣ ΑΝΩ ΓΝΑΘΟΥ ΣΕ Ε∆ΑΦΟΣΟΣΤΕΟΝΕΚΡΩΣΗΣ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΜερκουρέα Σ. 1, Βλαχοδηµήτρη Μ. 2, Πεπελάση-Κωστοπούλου Ε. 2, Πιπέρη Ε.1, Χατζηστάµου Ι.3,Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α1.1 Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Εργαστήριο Περιοδοντολογίας,Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 3Εργαστήριο Βασικών Ιατροβιολογικών Επιστηµών, ΟδοντιατρικήΣχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Το µεταστατικό καρκίνωµα αποτελεί την πιο συχνή µορφή καρκίνου των οστών. Η προ-σβολή του οστού των γνάθων θεωρείται γενικά ασυνήθης και όταν παρατηρείται, αφορά συχνό-τερα στην κάτω γνάθο σε ποσοστό 80% περίπου. Προκειµένου να αποφευχθεί η οστική µετάσταση,χορηγούνται στους ασθενείς διφωσφονικά σκευάσµατα παράλληλα µε αντινεοπλασµατικά φάρ-µακα. Τα αζωτούχα διφωσφονικά και σε µικρότερο ποσοστό τα αντι-αγγειογενετικά φάρµακα µπο-ρεί να προκαλέσουν οστεονέκρωση στις γνάθους, δηµιουργώντας ένα ακόµη πρόβληµα για τονασθενή.ΣΚΟΠΟΣ: η παρουσίαση ενός σπάνιου περιστατικού µεταστατικού καρκινώµατος πνεύµονα στηνάνω γνάθο, σε έδαφος οστεονέκρωσης από ζολενδρονικό οξύ.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Άνδρας ηλικίας 59 ετών προσήλθε για αξιολόγηση ανώδυνης βλά-βης στην άνω γνάθο διάρκειας 3 περίπου εβδοµάδων, στην περιοχή εξαγωγής του # 26 πριν από2 µήνες. Κατά τη λήψη του ατοµικού αναµνηστικού, ο ασθενής ανέφερε ιστορικό κακοήθους νε-οπλάσµατος των πνευµόνων, για την αντιµετώπιση του οποίου λάµβανε συστηµατικά αντινεο-πλασµατικούς παράγοντες (µπεβασιζουµάµπη και πεµετρεξετέλη) και διφωσφονικό σκεύασµα (ζο-λενδρονικό οξύ). Κατά την κλινική εξέταση διαπιστώθηκε η παρουσία εκτεθειµένου τµήµατος οστούστη θέση του ελλείποντος πρώτου γοµφίου άνω αριστερά (#26) και τέθηκε η πιθανή κλινική διά-γνωση της οστεονέκρωσης από διφωσφονικά. Στην κλινική διαφορική διάγνωση συµπεριελήφθηκαι η µετάσταση του νεοπλάσµατος των πνευµόνων. Πραγµατοποιήθηκε διαγνωστική βιοψία καιη µικροσκοπική εξέταση αποκάλυψε την παρουσία δοκίδων νεκρωµένου συµπαγούς οστού, αποι-κίες µικροοργανισµών και επιθηλιόµορφα κύτταρα εντός δύο µυελοχώρων. Η ανοσοϊστοχηµικήδιερεύνηση έθεσε την πιθανή διάγνωση του µεταστατικού καρκίνου πνεύµονα σε έδαφος οστεο-νέκρωσης από ζολενδρονικό οξύ και ο ασθενής παραπέµθηκε για περαιτέρω απεικονιστικό έλεγ-χο, ο οποίος και επιβεβαίωσε τη διάγνωση.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η συνύπαρξη µεταστατικής νόσου και οστεονέκρωσης των γνάθων είναι ιδιαίτε-ρα σπάνια. Ιδιαίτερα σηµαντικό ρόλο για τη διαγνωστική προσέγγιση έχει η λήψη λεπτοµερούς ιστο-ρικού ενώ έµφαση θα πρέπει να δίνεται στα φάρµακα τα οποία λαµβάνουν οι ασθενείς, µεταξύτων οποίων πρωτεύοντα ρόλο κατέχουν τα διφωσφονικά και οι αντι-αγγειογενετικοί παράγοντες.Ο οδοντίατρος οφείλει να λαµβάνει υπόψη την πιθανότητα τόσο της οστεονέκρωσης στις γνάθουςόσο και της πιθανής µετάστασης και να παραπέµπει κατάλληλα και έγκαιρα τον ασθενή.

AA21. ΑΜΦΟΤΕΡΟΠΛΕΥΡΗ ∆ΙΟΓΚΩΣΗ ΜΕΙΖΟΝΩΝ ΣΙΑΛΟΓΟΝΩΝ Α∆ΕΝΩΝ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΗΜΕ ΛΗΨΗ ΒΑΛΠΡΟΪΚΟΥ ΟΞΕΟΣ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΑργύρης Π.1, ∆ελλή Κ.1, Πιπέρη Ε.1, Καµπέρος Γ.1, Σφακιανού Αικ.1, ∆ασκαλόπουλος Α.1,Τζουανάκη Αικ.2, Σκλαβούνου-Ανδρικοπούλου Α.1.1 Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Εργαστήριο Παιδοδοντιατρικής,Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Η αµφοτερόπλευρη διόγκωση των µειζόνων σιαλογόνων αδένων µπορεί να αποτελείεκδήλωση ποικίλων παθολογικών καταστάσεων µεταξύ των οποίων συµπεριλαµβάνονται λοιµώξεις,νεοπλάσµατα, κοκκιωµατώδεις νόσοι, αυτοάνοσα νοσήµατα και η σιαλαδένωση. Ως σιαλαδένω-ση περιγράφεται η µη φλεγµονώδους, µη νεοπλασµατικής αιτιολογίας ασυµπτωµατική διόγκω-ση του παρεγχύµατος που σχετίζεται µε υποκείµενες συστηµατικές καταστάσεις όπως ο σακχαρώδηςδιαβήτης, η βουλιµία και ο αλκοολισµός, κοινό χαρακτηριστικό των οποίων αποτελεί η περιφε-ρική αυτόνοµη νευροπάθεια. Σπάνια, η σιαλαδένωση µπορεί να σχετίζεται µε τη µακροχρόνια ήµη χρήση διαφόρων φαρµάκων.ΣΚΟΠΟΣ: Η παρουσίαση περίπτωσης αµφοτερόπλευρης διόγκωσης των παρωτίδων και υπογνα-θίων σιαλογόνων αδένων σχετιζόµενη µε λήψη βαλπροϊκού οξέος.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Άνδρας 68 ετών, βαρύς καπνιστής και πότης, προσήλθε για αξιολό-γηση αµφοτερόπλευρης, ασυµπτωµατικής διόγκωσης των παρωτίδων διάρκειας µίας εβδοµάδας.

67

Συνοδός σιαλόρροια, ξηροστοµία ή µεταβολή των διαστάσεων κατά τη διάρκεια των γευµάτων δεναναφέρονταν. Ο ασθενής λάµβανε συστηµατική αγωγή για χρόνια αποφρακτική πνευµονοπάθεια,αρτηριακή υπέρταση και υπερχοληστεριναιµία ενώ τελούσε υπό αγωγή µε βαλπροϊκό οξύ τα τε-λευταία 10 έτη λόγω διπολικής διαταραχής. Κλινικά, παρατηρήθηκε αµφοτερόπλευρη διόγκωσηµαλθακής σύστασης των παρωτίδων και σε µικρότερη έκταση των υπογναθίων αδένων ενώ η ροήκαι σύσταση του σιάλου ήταν φυσιολογικές. Παρατηρήθηκαν επίσης διάχυτη ερυθρότητα στη σκλη-ρή υπερώα και στη ραχιαία επιφάνεια της γλώσσας καθώς και λευκές, κάθετες στον επιµήκη άξο-να, µη αποκολλώµενες πλάκες στα πλάγια χείλη της γλώσσας, συµβατές µε ερυθηµατώδη καν-τιντίαση και τριχωτή λευκοπλακία αντίστοιχα.Η διαφορική διάγνωση περιελάµβανε τη σιαλαδένωση λόγω υπερχοληστεριναιµίας, αλκοολισµούή χρόνιας λήψης βαλπροϊκού οξέος καθώς και την HIV-σχετιζόµενη διόγκωση των αδένων λόγωτης επιπρόσθετης παρουσίας καντιντίασης και τριχωτής λευκοπλακίας. Συστήθηκε πλήρης αιµα-τολογικός, βιοχηµικός και ορολογικός έλεγχος ο οποίος απέβη αρνητικός ενώ η απεικονιστική δι-ευρεύνηση µε υπερηχογράφηµα και αξονική τοµογραφία κατέδειξε µη ειδική ελαφρά διόγκωσητων αδένων χωρίς την παρουσία διάτασης των εκφορητικών πόρων, λίθων ή χωροκατακτητικώνεξεργασιών. Συνεκτιµώντας το ιατρικό και φαρµακευτικό ιστορικό του ασθενούς, την κλινική ση-µειολογία και τα αποτελέσµατα του παρακλινικού ελέγχου τέθηκε εξ΄αποκλεισµού η διάγνωση τηςδιόγκωσης µειζόνων σιαλογόνων αδένων λόγω χρόνιας λήψης βαλπροϊκού οξέος.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Η διόγκωση των σιαλογόνων αδένων φαρµακευτικής αιτολογίας είναι σπάνια.Η ορθή διάγνωση στην περίπτωση αυτή αποτελεί διαγνωστική πρόκληση για το σύγχρονο κλινι-κό και στηρίζεται στην λεπτοµερή λήψη ιατρικού ιστορικού και στην εκτεταµένη εργαστηριακή διε-ρεύνηση για τον αποκλεισµό άλλων παθολογικών οντοτήτων µε παρόµοια εικόνα.

AA22. ∆ΕΣΜΟΠΛΑΣΤΙΚΟ Α∆ΑΜΑΝΤΙΝΟΒΛΑΣΤΩΜΑ ΚΑΤΩ ΓΝΑΘΟΥ: ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΩΝΚΛΙΝΙΚΩΝ ΚΑΙ ΙΣΤΟΠΑΘΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΑΝΙΑΣ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣΓκίλας Χ.Ε.1, Αργύρης Π.Π.1, Χούπης Κ.2, Τόσιος Κ.Ι.1, Σκλαβούνου Α.11Εργαστήριο Στοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ, 2Κλινική Στοµατικής και ΓναθοπροσωπικήςΧειρουργικής, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Το αδαµαντινοβλάστωµα αποτελεί το συχνότερο νεόπλασµα οδοντογενούς προέλευ-σης. Προσβάλλει κυρίως άτοµα µέσης ηλικίας, 3η- 7η δεκαετία ζωής, µε ελαφρά προτίµηση προςτο ανδρικό φύλο και εκδηλώνεται, συνήθως, ως ακτινοδιαυγαστική χωροκατακτική εξεργασία στηνοπίσθια µοίρα της κάτω γνάθου µε ή χωρίς έκπτυξη του παρειακού και γλωσσικού πετάλου.Κλινικά και ακτινογραφικά, το αδαµαντινοβλάστωµα διακρίνεται σε κοινό ή πολυκυστικό (86%),µονοκυστικό (13%) και περιφερικό (1%). Σε µικροσκοπικό επίπεδο, το κοινό αδαµαντινοβλάστωµαπεριλαµβάνει έξι ιστολογικούς υπότυπους µε συνηθέστερο το θυλακιώδη και σπανιότερο το δε-σµοπλαστικό (∆Α). Το ∆Α αντιπροσωπεύει το 0,9-13% των αδαµαντινοβλαστωµάτων, µε µέση ηλι-κία ασθενών τα 41,9 έτη και συχνότερη εντόπιση στις πρόσθιες περιοχές των γνάθων. Η ακτινο-γραφική εικόνα κυµαίνεται από πολύχωρη έως και µικτού τύπου διαύγαση µε σκιάσεις (50%). Ηβιολογική συµπεριφορά του ∆Α είναι τοπικά επιθετική µε αυξηµένα ποσοστά υποτροπής.ΣΚΟΠΟΣ: Η παρουσίαση των κλινικών και ιστοπαθολογικών χαρακτηριστικών µίας ενδιαφέρου-σας περίπτωσης ∆Α µε εντόπιση στην κάτω γνάθο.ΑΝΑΦΟΡΑ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Άνδρας 80 ετών προσήλθε για αξιολόγηση ενδοστικής βλάβης της κάτωγνάθου. Το ορθοπαντοµογράφηµα του ασθενούς αποκάλυψε την παρουσία ευµεγέθους, σαφώςπεριγεγραµµένης πολύχωρης ακτινοδιαυγαστικής αλλοίωσης διαστάσεων 5x3x3 εκ. Η βλάβη εµ-φάνιζε ακτινογραφική όψη «κυρήθρας» και εκτεινόταν στην περιοχή αντίστοιχα των δοντιών #42-#45. Συστήθηκε περαιτέρω απεικονιστικός έλεγχος µε υπολογιστική τοµογραφία γνάθων (DentalScan) και πραγµατοποιήθηκε µερική βιοψία και ιστολογική εξέταση.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ: Οι µικροσκοπικοί χαρακτήρες της βλάβης περιελάµβαναν νησίδες και χορδέςοδοντογενούς επιθηλίου, τα περιφερικά κύτταρα του οποίου εµφανίζονταν κατά θέσεις κενοτοπιώδηµε πυκνοχρωµατικούς πυρήνες µέσα σε στρώµα αγγειοβριθούς, ινοµυξωµατώδους συνδετικούιστού. Σε παρακείµενες περιοχές αναγνωρίζονταν νεαρές οστεοδοκίδες. Το Dental Scan φανέρω-σε µια πολύχωρη ακτινοδιαυγαστική βλάβη µε πολλαπλά οστικά διαφράγµατα κεντρικά που επε-κτεινόταν από τη µέση γραµµή της κάτω γνάθου έως την εγγύς µοίρα του #45 δίχως εµπλοκή τουκάτω οστικού χείλους. Συνεκτιµώντας τα απεικονιστικά και ιστοπαθολογικά ευρήµατα τέθηκε η διά-γνωση του ∆Α. Αποφασίστηκε περιφερική οστεκτοµή και τοποθέτηση πλάκας γεφύρωσης. Ωστό-σο, ο ασθενής δεν προσήλθε για θεραπεία.

68

ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ: Το ∆Α συνιστά µία σπάνια νοσολογική οντότητα οδοντογενούς προέλευσης µειδιαίτερα κλινικά και µικροσκοπικά χαρακτηριστικά. Παρά την καλοήθη φύση του νεοπλάσµατος,η βιολογική του συµπεριφορά είναι επιθετική. Η αποτελεσµατική αντιµετώπιση παραµένει πρόκλησηγια το σύγχρονο χειρουργό µε την ευρεία χειρουργική εξαίρεση της βλάβης να παραµένει θερα-πεία εκλογής. Ο τακτικός επανέλεγχος κρίνεται απαραίτητος λόγω του αυξηµένου ποσοστού υπο-τροπών.

AA23. ΛΕΙΟΜΥΟΣΑΡΚΩΜΑ ΤΟΥ ΒΛΕΝΝΟΓΟΝΟΥ ΤΟΥ ΣΤΟΜΑΤΟΣ. ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩ-ΣΗΣΟκτσελόγλου Β. 1, Μερκουρέα Σ. 2, Χρονάς Η. 1, Νικητάκης Ν. 2, Γκουτζάνης Λ. 1,Παπαδογεωργάκης Ν. 1

1Κλινική Στοµατικής και Γναθοπροσωπικής Χειρουργικής, ΠΓΝΑ Ευαγγελισµός, 2ΕργαστήριοΣτοµατολογίας, Οδοντιατρική Σχολή, ΕΚΠΑ

ΕΙΣΑΓΩΓΗ: Το λειοµυοσάρκωµα είναι ένας κακοήθης όγκος µεσεγχυµατικής προέλευσης. Αντι-προσωπεύει 5-10% του συνόλου των σαρκωµάτων των µαλακών ιστών και εντοπίζεται συχνό-τερα στο τοίχωµα της µήτρας και στο γαστρεντερικό σωλήνα. Η εντόπισή του στη στοµατική κοι-λότητα είναι εξαιρετικά σπάνια και η συµπεριφορά του στη θέση αυτή είναι ιδιαίτερα επιθετική. Σκο-πός της παρούσας εργασίας είναι η παρουσίαση µίας περίπτωσης λειοµυοσαρκώµατος στο νωδόφατνιακό βλεννογόνο της άνω γνάθου, µε έµφαση στα ιστολογικά και ανοσοϊστοχηµικά χαρα-κτηριστικά και τη βιολογική συµπεριφορά της βλάβης.ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ: Γυναίκα 81 ετών προσήλθε για αξιολόγηση ανώδυνης βλάβης στονπρόσθιο νωδό φατνιακό βλεννογόνο της άνω γνάθου δεξιά. Η βλάβη είχε γίνει αντιληπτή για πρώ-τη φορά πριν από 8 µήνες και έκτοτε το µέγεθός της παρουσίαζε διαρκή αύξηση. Η ασθενής ανέ-φερε χαρακτηριστικά ότι δεν µπορούσε πλέον να τοποθετήσει την ολική της οδοντοστοιχία. Το ια-τρικό ιστορικό της ασθενούς περιελάµβανε φαρµακευτικά ρυθµιζόµενη αρτηριακή υπέρταση καιυπερχοληστερολαιµία. Κατά την κλινική εξέταση διαπιστώθηκε η παρουσία ανώδυνης διόγκωσηςµε υπόσκληρη σύσταση στο βλεννογόνο της νωδής φατνιακής ακρολοφίας άνω δεξιά. Η µέγιστηδιάµετρος της βλάβης ξεπερνούσε τα 4cm. Ο απεικονιστικός έλεγχος αποκάλυψε αρχόµενη διή-θηση του υποκείµενου οστού. Με την πιθανή κλινική διάγνωση κακοήθους νεοπλάσµατος µε-σεγχυµατικής προέλευσης, πραγµατοποιήθηκε µερική βιοψία και ύστερα από τον απαιτούµενο ιστο-λογικό και ανοσοϊστοχηµικό έλεγχο, τέθηκε η διάγνωση λειοµυοσαρκώµατος. Κατόπιν σύστασηςτου ογκολογικού συµβουλίου η ασθενής υπεβλήθη σε ευρεία εκτοµή της βλάβης και περιφερι-κή οστεκτοµή της άνω γνάθου. Με βάση την ιστολογική έκθεση συνεστήθη µετεγχειρητική ακτι-νοβολία, στην οποία η ασθενής αρνήθηκε να υποβληθεί. Μετά από 2 περίπου χρόνια εµφανίσθηκευποτροπή και όπως φάνηκε από την κλινική εξέταση και τον απεικονιστικό έλεγχο το νεόπλασµαείχε επεκταθεί στο δεξιό ιγµόρειο, τη βάση της ρινικής κοιλότητας και την φατνιακή απόφυση τηςάνω γνάθου αριστερά. Ακολούθησε δεύτερη επέµβαση κατά την οποία µετά από προσπέλαση κατάWeber – Ferguson το νεόπλασµα αφαιρέθηκε µε υφολική γναθεκτοµή. H αποκατάσταση έγινε µεχρήση αποφρακτήρα.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ: Η έντονα επιθετική συµπεριφορά του λειοµυοσαρκώµατος καθιστά κρίσιµη τηνέγκυρη και έγκαιρη διάγνωσή του. Με δεδοµένη τη δυσκολία στην ιστοπαθολογική διαφορική διά-γνωση µεταξύ καλοηθων και κακοηθων νεοπλασµάτων των λείων µυϊκών ινών αλλά και άλλωνατρακτοκυτταρικών βλαβών µεσεγχυµατικής ή µη προέλευσης, η ανοσοϊστοχηµεία κατέχει σηµαντικόρόλο στη διαγνωστική µεθοδολογία.

69

Georgiou A..................................................................................................................................39

Yarom N.......................................................................................................................................38

Αγγελοπούλου Μ. ......................................................................................................................66

Αγουρόπουλος Α. .......................................................................................................................58

Αθανασάκη Κ. .............................................................................................................................53

Αλεξανδρίδης Κ. ...................................................................................................................57, 58

Ανδρεάδης ∆. ........................................................................................................................48, 49

Ανδρεάδης ∆. ..............................................................................................................................32

Ανδρέου Α...................................................................................................................................56

Ανδρικοπούλου Ε. ................................................................................................................54, 58

Αντωνιάδης Κ. .............................................................................................................................24

Αντωνίου Α..................................................................................................................................25

Αρβανίτη Ε...................................................................................................................................47

Αρβανιτίδου Ι. .............................................................................................................................64

Αργύρης Π.................................................................................................................51, 62, 67, 68

Ασηµάκη-Βλαχοπούλου Α..........................................................................................................61

Βακάλης Μ. .................................................................................................................................61

Βασιλοπούλου Ε. ........................................................................................................................41

Βλαχοδηµήτρη Μ........................................................................................................................67

Βλαχοδηµητρόπουλος ∆.............................................................................................................60

Γεωργάκη Μ. .........................................................................................................................52, 64

Γκίλας Χ. ..............................................................................................................54, 58, 62, 65, 68

Γκούβερης Ι..................................................................................................................................18

Γκουτζάνης Λ. ..............................................................................................................................69

∆ασκαλόπουλος Α................................................................................................................41, 67

∆ελλή Κ. .............................................................................................................48, 56, 58, 63, 67

∆ερέκα Ξ......................................................................................................................................20

∆έσκος ∆. ....................................................................................................................................65

∆ηµητρίου Α. ..............................................................................................................................50

∆ιαµαντή Σ. .........................................................................................................34, 47, 52, 53, 56

∆οντά Α. ................................................................................................................................46, 50

Ελευθεριάδη Η. ...........................................................................................................................63

Ελευθεριάδης Ε. ..........................................................................................................................63

Εµµανουήλ ∆. .............................................................................................................................66

Επιβατιανός Α. .......................................................................................................................48, 49

Ζερβού-Βάλβη Φ.........................................................................................................................50

Καλογήρου Ε.Μ. .........................................................................................................................55

70

Ε υ ρ ε τ ή ρ ι ο Σ υ γ γ ρ α φ έ ω ν

Καλφαρέντζος Ε...........................................................................................................................57

Καµπέρος Γ. .................................................................................................................................67

Κανδαράκη Χ...............................................................................................................................28

Καράγεωργας Α...........................................................................................................................52

Καραγιάννη Κ. .............................................................................................................................46

Καραθανάση Β. ...........................................................................................................................18

Καραµάνου Μ. ............................................................................................................................54

Κατσούλας Ν. ........................................................................................................................46, 62

Κεραµιδάς Τ.................................................................................................................................47

Κήττας ∆. .....................................................................................................................................61

Κιοσπές Π. ...................................................................................................................................57

Κίττας Χ........................................................................................................................................55

Κοκκορέ Α. ..................................................................................................................................46

Κουρέας Α. ..................................................................................................................................26

Κούτλας Ι. ....................................................................................................................................51

Κυριλή Τ................................................................................................................................48, 49

Κωστάκης Γ..................................................................................................................................58

Λεβέντης Μ..................................................................................................................................63

Λινκ - Τσατσούλη Ι. .....................................................................................................................21

Λυκουρέσης ∆.............................................................................................................................50

Μανιός Κ. ....................................................................................................................................56

Μανταλενάκης Κ. ........................................................................................................................36

Μαραγκού Π. ..............................................................................................................................50

Μαρκόπουλος Α. ............................................................................................................35, 48, 49

Μελακόπουλος Ι. ..................................................................................................................51, 55

Μερκουρέα Σ. .........................................................................................48, 50, 51, 60, 65, 67, 69

Μποµπέτσης Γ. ............................................................................................................................19

Μπούσιος Β. ................................................................................................................................65

Ναούµ Χ. .....................................................................................................................................54

Νικητάκης Ν. ...............................................................................50, 52, 53, 58, 60, 62, 63, 65, 69

Νούτσης Κ. ..................................................................................................................................54

Οικονοµοπούλου Π. ...................................................................................................................29

Οκτσελόγλου Β. ..........................................................................................................................69

Παναγιώτου Ε. .............................................................................................................................55

Παπαγιαννούλη Ε........................................................................................................................58

Παπαδογεωργάκης Ν. ...........................................................................................................65, 69

Παπανάκου-Τζανεττάκη Σ..........................................................................................51, 58, 59, 62

71

Πεπελάση-Κωστοπούλου Ε. .......................................................................................................67

Πετρίκης Α. ..................................................................................................................................61

Πετσίνης Β. ............................................................................................................................37, 57

Πιπέρη Ε. ............................................................30, 48, 52, 54, 56, 57, 58, 59, 60, 62, 63, 65, 67

Πουλιανίτης Ν. ............................................................................................................................65

Πουλόπουλος Α..............................................................................................................22, 48, 49

Προδροµίδης Γ. .....................................................................................................................18, 58

Ράπης Θ. ......................................................................................................................................61

Σαµαρά Α. .......................................................................................................................35, 48, 49

Σάρα Α.........................................................................................................................................53

Σκλαβούνου Α. ..............47, 48, 50, 51, 52, 53, 54, 55, 56, 57, 58, 59, 60, 62, 63, 64, 65, 67, 68

Στυλιανάκη Σ. ..............................................................................................................................58

Σφακιανού Αικ.......................................................................................................................41, 67

Τζέρµπος Φ..................................................................................................................................55

Τζουανάκη Α. ........................................................................................................................66, 67

Τιτσινίδης Σ. .....................................................................................................................53, 58, 63

Τόσιος Κ. .........................................................................43, 51, 52, 54, 55, 56, 59, 62, 64, 65, 68

Τούτουζας Ι. .................................................................................................................................60

Τσιχλάκης Κ. ................................................................................................................................27

Τσόβα Σ........................................................................................................................................61

Φαρµάκη Ε. .................................................................................................................................55

Φόρα Ε. .......................................................................................................................................51

Χατζηστάµου Ι. ....................................................................................................44, 55, 56, 58, 67

Χούπης Κ...............................................................................................................................46, 68

Χριστόπουλος Π....................................................................................................................47, 60

Χρονάς Η. ....................................................................................................................................69

Χρυσοµάλη Ε. .....................................................................................................42, 46, 47, 60, 63

72

Ε υ χ α ρ ι σ τ ί ε ςΗ Ελληνική Εταιρεία Παθολογίας Στόµατος θα ήθελε να εκφράσει

τις ευχαριστίες της για την ενεργό συµµετοχή τους και συµβολή τουςστην πραγµατοποίηση του 2oυ Πανελληνίου Συνεδρίου της στους κάτωθι φορείς:

***Υπουργείο Υγείας & Κοινωνικής Αλληλεγγύης

Εθνικό & Καποδιστριακό Πανεπιστήµιο Αθηνών

***

Χάλκινος Χορηγός

Χορηγοί

Τα ονόµατα των Χορηγών αναφέρονται µε αλφαβητική σειρά

CMYK - Hellenic Society of Oral Medicine a1 Επιτροπές...

Documents

Transcript of CMYK - Hellenic Society of Oral Medicine a1 Επιτροπές...