Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

42

description

Ενεργειακή στρατηγική και τρομοκρατία

Transcript of Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Page 1: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση
Page 2: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

contents

Page 3: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Η γεωΠΟλιΤικΗ ΤΗσ ΟυκρΑΝιΑσ

VIKTORIYA SOLONYSHYN

ΔιΑσΤρεβλωΝΟΝΤΑσ ΤΟΝ ΠΟυΤιΝ

DR. MATTHEW CROSSTON

κΑζΑκσΤΑΝ: Ο ΔρΟμΟσ ΠρΟσ ΤΟ μελλΟΝ

JEANETTE "JJ" HARPER

Η ΤΟυρκιΑ Ο ΠΟλεμΟσ κΑι Οι ΑγωγΟι

GIANCARLO ELIA VALORI

Ο ρωσΟΤΟυρκικΟσ «ψυχρΟσ ΠΟλεμΟσ» σΤΟΝ κΑυκΑσΟ

TAYLOR MORSE

Η ΑΝΑγκΑιΑ συμμΑχιΑ

ANDY DEAHN

ρωσιΑ κΑι ιρΑΝ σχεΔιΑζΟυΝ ΤΗ ΝεΑ μεσΗ ΑΝΑΤΟλΗ

ANATOLII BARONIN

Η ΔιΑμΑχΗ ΤΟυ ΠΑλιΟυ με ΤΟ ΝεΟ σΤΟ ιρΑΝ

STEPHEN SARTY

ΔιΠλωμΑΤικΟι ελιγμΟι σΤΗΝ κΑσΠιΑ

DIANNE VALDEZ

εΝεργειΑκΗ σΤρΑΤΗγικΗ κΑι ΤρΟμΟκρΑΤιΑ

EVAN THOMSEN

Page 4: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Στο άρθρο 18 του Συντάγματος της Ου-κρανίας σημειώνεται: «Η εξωτερική πολι-τική της Ουκρανίας αποσκοπεί στηδιασφάλιση των εθνικών συμφερόντων

και της ασφάλειάς της, με τη διατήρηση της ειρηνι-κής και αμοιβαίας επωφελής συνεργασίας με τη διε-θνή κοινότητα, σύμφωνα με τις γενικά αποδεκτέςαρχές και τους κανόνες του διεθνούς δικαίου." Κατάτη διάρκεια των τελευταίων δέκα ετών επιβεβαι-ωνόταν η Ουκρανία, ως αντικείμενο των διεθνώνσχέσεων και αποκτούσε όλο και μια πιο συγκεκρι-μένη εικόνα.

ΣVIKTORIYA SOLONYSHYN

MA Student, Department of Internationaland European Studies, University of Piraeus, Greece

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Η γεωΠΟλιΤικΗ ΤΗσ ΟυκρΑΝιΑσ

ΗΠΑ-ΝΑΤΟ ΟυκρΑΝιΑ-ρωσικΗ ΟμΟσΠΟΝδιΑ

Page 5: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Μετά την ανακήρυξη της Ουκρανίας ως ανεξάρτητοκράτος, πολλά στάθηκαν ως εμπόδιο στο σχηματι-σμό μιας θετικής εικόνας προς τα έξω, δεδομένουακόμη και του γεγονότος ότι άνηκε στη ΣοβιετικήΈνωση, κάτι το οποίο συνέβαλε στην «επιφυλα-κτική» στάση απέναντι της. Επιπλέον, τα οικονομικάπροβλήματα, όπως ο πληθωρισμός, τα κλεισίματαεγκαταστάσεων, ο ρυθμός ανάπτυξης, κ.λπ., δημι-ούργησαν μια εικόνα αστάθειας. Τώρα, η Ουκρανίαελπίζει για μια συγκεκριμένη θέση της ΕυρωπαϊκήςΈνωσης, όσον αφορά τη μελλοντική ένταξή της σεαυτήν και όσον αφορά την εξωτερική της πολιτική,η οποία καθοδηγείται όχι απο το νόμο, όπως ορίζε-ται από το Σύνταγμα (άρθρο 92, σ.9) ,αλλά απο τις«βασικές κατευθυντήριες γραμμές της εξωτερικήςπολιτικής της Ουκρανίας », οι οποίες εγκρίθηκαναπό το Ανώτατο Συμβούλιο το 1993. Η Ουκρανίακατέχει μια ισορροπημένη, συνεκτική και αποφασι-στική εξωτερική πολιτική, ενώ αντίστοιχα, οι κύριεςκατευθύνσεις της σε γενικές γραμμές παραμένουναμετάβλητες από την ανεξαρτησία της το 1991.

Με την κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης, τοοποίο ήταν και το τελικό στάδιο στον προοδευτικόκατακερματισμό του μεγάλου σινοσοβιετικού κομ-μουνιστικού συνασπισμού, δημιουργήθηκε μιαμνημειώδη γεωπολιτική σύγχυση, με κυρίαρχο τηνΟυκρανία και την προσπάθεια της να βρει την γεω-γραφική της ταυτότητα στο νέο πολυπολικό σύ-στημα ισορροπίας δυνάμεων. Η Ουκρανία είναιευρωπαικό κράτος και αυτό έχει καθοριστεί απο τοιστορικό της παρελθόν, τη γεωγραφική της θέση,την ανεξαρτησία της προς τις πολιτιστικές παραδό-σεις του ευρωπαικού πολιτισμού, τη δημογραφικήσύνθεση του πληθυσμού της και τις δυνατότητεςτων οικονομικών σχέσεων με την Ευρώπη.

THE CASPIAN PROJECT 01

Page 6: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Όσον αφορά το ευρωπαικό καθεστώς της Ουκρα-νίας είναι ακόμη συζητήσιμο, διότι δεν είναι πάντακαθοριστικός παράγοντας η γεωγραφία, ενώ ο μα-κροπρόθεσμος προσανατολισμός προς τη Μόσχακαι το μακροχρόνιο χάσμα μεταξύ των δεσμών μετην Ευρώπη φαίνεται να δείχνουν το αντίθετο. Αλλάείναι δύσκολο να αρνηθεί κανείς και τα ιστορικά γε-γονότα.

Ο Ελληνορωμαϊκός πολιτισμός, με τη μορφή τουΧριστιανισμού, ήρθε στην Ουκρανία από το Νότο,από το Βυζάντιο - το πολιτιστικό κέντρο βάρους τωνμεσογειακών χωρών, περίπου την ίδια εποχή, ότανμετακόμιζε και στη Βόρεια Ευρώπη. Αργότερα οι δε-σμοί με την Κωνσταντινούπολη παραβιάστηκαν.Μετά την εισβολή των Μογγόλων-Τατάρων, η Ου-κρανία προσανατολίστηκε περισσότερο προς τηΔύση και τελικά έγινε μέρος του Πολωνο-Λιθουανι-κού κράτους. Η απειλή απο τους Πολωνούς ευγενείςώθησε τον ουκρανικό λαό, ο οποίος δημιούργησε

τις δικές του αυτόνομες κρατικές-δομές, προς τηνάλλη κατεύθυνση στην οποία βρισκόταν η ορθό-δοξη Μοσχοβία. Στη σύνθεση της Ρωσικής και Αυ-στρο- Ουγγρικής αυτοκρατορίας, η Ουκρανίαπαρήκμασε ως ανεξάρτητο έθνος αλλά διατήρησεέμμεση, μέσω της Μόσχας ή της Βιέννης, την επικοι-νωνία με τον ευρωπαϊκό πολιτισμό. Έτσι, η Ουκρα-νία ήταν πάντα συγκεντρωμένη στην Ευρώπη, όχιμόνο γεωγραφικά, αλλά και πολιτισμικά, όμως δενμπορούμε να αρνηθούμε και τις σημαντικές επιπτώ-σεις του τουρκικού-ισλαμικού Νότου και της Ανατο-λής που υπέστη.

Με την ανακήρυξη της ανεξαρτησίας (24 Αυγού-στου 1991) , η ενσωμάτωση της Ουκρανίας στις ευ-ρωπαϊκές δομές αυξήθηκε σημαντικά, αλλά αν τηναφήσουμε να ακολουθήσει την πορεία της ελεύ-θερη, μπορούμε να αναμένουμε την υπερβολικήεπέκταση της Δύσης, η οποία θα μπορούσε να χα-ρακτηριστεί ως δυσμενή εξέλιξη για το έθνος.

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Page 7: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Μπορεί να υπάρξει απειλή να μετατραπεί η Ουκρα-νία σε εξάρτημα πρώτων υλών της Ευρώπης, σεπρομηθευτή φθηνού εργατικού δυναμικού καιπνευματικών πόρων. Ως αποτέλεσμα θα αλλάξει ηκατεύθυνση της χώρας από τα βορειοανατολικάπρος τα νοτιοδυτικά. Η διαδικασία ένταξης της Ου-κρανίας στην Ευρώπη και στον κόσμο του πολιτι-σμού, πρέπει να ελέγχεται και να βασίζεται σε ορθήκαι συνεπή έννοια της γεωστρατηγικής. Η σημασίατου δυτικού προσανατολισμού των συμφερόντωντης εξωτερικής πολιτικής της Ουκρανίας προκαλεί-ται από την επιθυμία της ουκρανικής πολιτικής ελίτνα βρει μια ισορροπία της ρωσικής ηγεμονίας στονχώρο της πρώην ΕΣΣΔ και να αναζητήσει τις δυνα-τότητες εισαγωγής της χώρας στο σύστημα της διε-θνούς επικοινωνίας μέσω των κατάλληλωνευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων. Από τη Δύση πε-ρίμεναν ουσιαστική βοήθεια στον οικονομικότομέα και πολιτική υποστήριξη στη διεθνή σκηνή,ιδίως όσον αφορά στις σχέσεις με τη Ρωσία. Αλλάγενικά η Δύση έχει δείξει αρκετό ενδιαφέρον για τηνανάπτυξη των σχέσεων με τη Ρωσία ως "διάδοχο"της ΕΣΣΔ, ενώ τα νέα ανεξάρτητα κράτη θεωρήθη-καν, ως κάτι δευτερεύον και ακατανόητο.

Έχοντας κατακτήσει κάποιο επίπεδο διεθνούς ανα-γνώρισης, η Ουκρανία εξακολουθεί να στερείται τηνεγγύηση διατήρησης της ασφάλειάς της, τους αξιό-πιστους στρατηγικούς εταίρους και τους συμμάχουςτης. Οι περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες επικεντρώ-νονται στη Ρωσία, την φοβούνται και προσπαθούννα την πείσουν και να την πάρουν με το μέρος τους.Οι δυνατότητες της Ουκρανίας είναι λιγότερο ελκυ-στικές γι 'αυτούς, γνωρίζουν ελάχιστα γι' αυτήν. Επι-κίνδυνη τάση ήταν η απώλεια του ενδιαφέροντοςπρος την Ουκρανία από τις δυτικές χώρες, μετά τηνδιευθέτηση των ανησυχιών τους για την ασφάλειασχετικά με το ζήτημα του πυρηνικού αφοπλισμούστην Ουκρανία.

Δεδομένης της πολυπλοκότητας των διαδικασιώντης Ουκρανίας ως ισότιμο εταίρο στην ΕυρωπαϊκήΚοινότητα, υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας γύρω τηςενός πολιτικού και οικονομικού κενού. Ωστόσο, ηΔύση ανησυχεί για την αναβίωση της πολιτικής καιστρατιωτικής δύναμης της Ρωσίας και, ως εκ τού-του, υπο τη συνειδητοποίηση του κινδύνου αυτούείναι διατεθειμένη να παρέχει κάποια υποστήριξηστην Ουκρανία. Η Δύση προσελκύει στις δομές τηςτην Ουκρανία με στόχο να εμποδίσει τη στρατιω-τική και πολιτική προσέγγιση με τη Ρωσία, έστω καιαν δεν είναι σε θέση να παράσχει αληθινές εγγυή-σεις για την ασφάλεια της, δεν ενδιαφέρεται να δου-λεύει το στρατιωτικό δυναμικό της Ουκρανίας γιατη Ρωσία, και οι πιθανότητες της Ουκρανίας να εν-ταχθεί στο ΝΑΤΟ στο προσεχές μέλλον είναι προ-βληματικές. Δεν αποκλείεται να υπάρξει μιααπειλητική κατάσταση, όταν, σε περίπτωση σοβα-ρής σύγκρουσης μεταξύ της Ουκρανίας και της Ρω-σίας, η Δύση θα περιορίζεται με ηχηρές δηλώσειςκαι δηλώσεις που θα καταδικάζουν τις τελευταίες, ήακόμη και κρυφές συμφωνίες με την Ρωσία πίσωαπό την πλάτη της Ουκρανίας.

Η γεωπολιτική επιρροή των ΗΠΑ στο μετα-κομμου-νιστικό κράτος αποτελεί συνέχεια της γενικής πολι-τικής τους στην Κεντρική Ευρώπη, η οποία είναιβασισμένη στην ελκυστικότητα της περιοχής στιςευρωατλαντικές δομές. Αυτό οφείλεται στο Ευρω-Ατλαντικό Συμβούλιο Σύμπραξης, στο πρόγραμμα«Σύμπραξη για την Ειρήνη", έναν μηχανισμό συνερ-γασίας και την πλήρη ένταξη στη ΔυτικοευρωπαϊκήΈνωση, στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στις ευρωατ-λαντικές δομές. Μετά την επίσημη δήλωση αποδο-χής τριών κρατών της Κεντρικής Ευρώπης - τηνΠολωνία, την Ουγγαρία και την Τσεχική Δημοκρα-τία, εντείνεται η προσοχή στο ΝΑΤΟ, όσον αφορά ταμετα-κομμουνιστικά κράτη της Νότιας και Κεντρι-κής Ευρώπης.

THE CASPIAN PROJECT 01

Page 8: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Μια πρωτοβουλία των ΗΠΑ και της Ιταλίας, στις 3Οκτωβρίου του 1997 στη Σόφια, συνάντηση τωνΥπουργών Άμυνας της Νοτιοανατολικής και Κεντρι-κής Ευρώπης που επιθυμούσαν να ενταχθούν στηΣυμμαχία και τα αποτελέσματα της 43ης Γενικής Συ-νέλευσης της Ένωσης του Ατλαντικού Συμφώνου(ΑΤΑ) στη Σόφια, δείχνουν ότι το ενδιαφέρον για τηνΑλβανία, τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία έχει αυξηθείκαι υπάρχουν λόγοι να περιμένουν την εισαγωγήτους στο ΝΑΤΟ κατά το δεύτερο κύμα. Εξετάζεται ηδυνατότητα της οικονομικής ολοκλήρωσης στηνπεριοχή υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Πολιτειών.Έχει ήδη καθιερωθεί η οικονομική υπο-περιφερει-ακή οργάνωση που ονομάζεται η «Πρωτοβουλία γιατη συνεργασία στη Νοτιοανατολική Ευρώπη" (SECI).

Όσον αφορά τις προοπτικές της συνεργασίας με τηΔύση, η μέγιστη τιμή, η οποία μπορεί να ζητήσει ηΟυκρανία είναι η σταδιακή ενσωμάτωση της στιςδυτικές δομές, συμπεριλαμβανομένου και τουΝΑΤΟ. Το ευρωπαϊκό μονοπάτι της ολοκλήρωσηςείναι σίγουρα αναγκαίο, επειδή η Ουκρανία είναιένα ευρωπαϊκό κράτος. Στην Ευρώπη μπορεί κανείςνα βρίσκεται, είτε να είναι, είτε να υπάρχει αλλάπρος το παρόν η Ουκρανία εξακολουθεί να μην έχειπολλά με τα οποία θα μπορούσε να πάει προς τηΔύση, με εξαίρεση τις πρώτες ύλες και το φθηνό ερ-γατικό δυναμικό, το οποίο εμποδίζει σε μεγάλοβαθμό την ανάπτυξη των ισότιμων σχέσεων. Η Ου-κρανία έχει μια ειδική θέση σχετικά με το ΝΑΤΟ καιτη Ρωσία και τη Συνθήκη της Τασκένδης. Δηλώνον-τας τη δική της αυτοαποκαλούμενη ουδετερότητάτης, επιδιώκει να διατηρήσει μια ισορροπία σχέ-σεων μεταξύ της Ρωσίας και του ΝΑΤΟ, αν και μερι-κές φορές αισθάνεται περισσότερη πίεση, είτε αποτην μια πλευρά, είτε απο την άλλη. Αυτή η κατά-σταση δεν μπορεί να διαρκέσει πολύ.

Τελικά σύμφωνα με τις σχετικές εξωτερικές και εσω-τερικές δυνάμεις η Ουκρανία θα βρεθεί σε μια κα-τάσταση τελικής επιλογής, κάτι το οποίο είναιδύσκολο να προβλεφθεί τώρα. Η Ουκρανία κατέχειμια πολύ σημαντική στρατηγική θέση στην Νοτιοα-νατολική Ευρώπη, και έχει αρκετά μεγάλες δυνατό-τητες. Ωστόσο, ο σχηματισμός μιας στρατηγικήςσυμμαχίας έξω από το ΝΑΤΟ και τη Ρωσία, για πα-ράδειγμα, τη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα, φαν-τάζει ακόμη απίθανη αλλά η έμφαση για τηδημιουργία των δομών αυτών αυξάνεται συνεχώς.Ψάχνοντας μια αποδεκτή εναλλακτική λύση για τιςσχέσεις με τη Δύση και τη Ρωσία, στους διοικητι-κούς κύκλους της Πολωνίας, της Λιθουανίας καιάλλων χωρών, εκδηλώνεται η ιδέα της συνεργασίαςτης Βαλτικής και του Ευξείνου Πόντου, ως μια ζώνηασφάλειας στην περιοχή εκείνη. Η ελκυστικότητααυτής της ιδέας για την Ουκρανία είναι ότι ο σχημα-τισμός των περιφερειακών μπλοκ θα δημιουργήσειενα σταθερό διεθνές περιβάλλον για αυτήν και θααναστείλει τις επιθέσεις της Ρωσικής Ομοσπονδίαςστο έδαφός της και θα επιβεβαιώνει την ύπαρξηενός ανεξάρτητου κράτους.

Οι ουκρανό-ρωσικές σχέσεις έχουν κάθε λόγο να γί-νουν η κύρια ίντριγκα της ευρωπαϊκής πολιτικής.Είναι η Ουκρανία σε θέση να εκτελέσει τον στρατη-γικό στόχο της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης σε πλήρηκλίμακα, όχι μόνο για την επιδείνωση των σχέσεωνμε τη Ρωσία, αλλά το αντίθετο, δηλαδή τη σύνδεσημε την τελευταία? Η μη σύγκρουση μεταξύ των δύοχωρών για τους Ευρωπαίους, δεν είναι απλά επιθυ-μητή, αλλα είναι απαραίτητη, αλλιώς το ευρω-ου-κρανικό έργο δεν θα έχει καμία πιθανότηταεφαρμογής. Ωστόσο, η υπερβολική προσέγγιση με-ταξύ Μόσχας και Κιέβου, επίσης, δεν ανταποκρίνε-ται στα εθνικά συμφέροντα της Ουκρανίας ή τηςστρατηγικής της Δύσης.

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Page 9: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Έτσι, η εξωτερική πολιτική της Ουκρανίας, σε αυτοτο σημείο, αναγκάζεται να ισορροπήσει πάνω σταλεπτά όρια των δυνατοτήτων, που απαιτούν λεπτήπροσέγγιση και αληθινή τέχνη συμβιβασμού. Δύνα-ται έτσι να υπάρχει ένα σύστημα ελέγχων τόσο τηςΡωσίας όσο και της Δύσης. Στο μέλλον, αυτό αλλάκαι άλλες περιφερειακές δομές θα μπορέσουν να γί-νουν υποσυστήματα ενός ολοκληρωμένου ευρω-παϊκού συστήματος ασφάλειας. Όσον αφορά την πολιτική της Ουκρανίας για τηΡωσία σε διμερές επίπεδο, καθόλη τη πολυπλοκό-τητα της εγχώριας οικονομικής κατάστασης και τηςεξάρτησης της (οι λόγοι του όγδοου έτους της ανε-ξαρτησίας βασίζονται κυρίως στην εγχώρια αγορά)θα πρέπει τελικά να βγούν από τη βάση, για να κα-τανοηθούν οι δυνάμεις και οι δυνατότητες των50,000,000 ανθρώπων ενός κυρίαρχου ευρωπαϊκούκράτους αλλά και να επανεξετάσουν τις σχέσεις τηςμε το βόρειο-ανατολικό της γείτονα.

Είναι ουσιαστικά άστοχες οι προσπάθειες να εξετά-σει κανείς τις σχέσεις με τη Ρωσία, υπάρχουν όμωςως διχοτομημένες, πολικές εναλλακτικές λύσεις: είτεσυμφιλίωση, είτε πολιτική και οικονομική συνεργα-σία, είτε σύγκρουση και ανταγωνισμός. Η σωστήπροσέγγιση σε αυτές τις σχέσεις είναι να ειδωθούν,ως σύνθετο πολυδιάστατο συγκρότημα, το οποίοέχει τομείς συνεργασίας και τομείς συνεργασίας καιανταγωνισμού, ή ακόμα και μια άμεση αντιπαρά-θεση (όχι απαραίτητα στρατιωτική).

Όσον αφορά την κατοχή και την προσάρτηση τηςΚριμαίας, θα μπορούσε να ειπωθεί πως είναι το τε-λικό στάδιο πολλών προσπαθειών της Ρωσίας στοπλαίσιο της εσωτερικής σύγκρουσης που προέκυψεκαι πριν από την κατάρρευση της ΕΣΣΔ, το οποίοπέρασε διάφορα στάδια και τελικά οδήγησε στηνκατάληψη της χερσονήσου και του "υβριδιακού" πο-λέμου στο Donbass.

THE CASPIAN PROJECT 01

Page 10: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Οι σχέσεις μεταξύ Ρωσίας-Ουκρανίας βρίσκονται σετεντωμένου σκοινί, με τις Η.Π.Α και τη Δύση να παί-ζουν το ρόλο του διαμεσολαβητή με τυπικές καιάτυπες συμφωνίες, με αυστηρές κυρώσεις πουπλήττουν στη Ρωσία τους τομείς των τραπεζών, τηςάμυνας και του πετρελαίου, με την ελπίδα πως ηαυτή θα εκπληρώσει τις υποχρεώσεις που απορρέ-ουν απο τη συμφωνία εκεχειρίας του Μινσκ. Η Ου-κρανία και η Ρωσία ως δύο γειτονικά κυρίαρχακράτη έχουν πολλά κοινά όσον αφορά τις ιστορικέςτύχες των λαών τους. Ένα πράγμα που θα πρέπειόμως να κατανοηθεί βαθιά είναι οι στρατηγικοί στό-χοι και τα εθνικά συμφέροντα της κάθε χώρας ξε-χωριστά, κάτι το οποίο θα βοηθήσει στην ενεργήπραγματοποίηση "του δικού τους παιχνιδιού."

Η Πολιτική «να είσαι ο εαυτός σου» - δεν είναι μιαπολιτική της αυτοαπομόνωσης, αντιθέτως, είναι ηισχυρότερη πολιτική, μια πολιτική που έχει ως στόχονα αποκτήσει πραγματικό αυτοσεβασμό στην παγ-κόσμια κοινότητα. Αυτή η προσέγγιση θα πρέπει ναγίνει κυρίαρχη στις σχέσεις της Ουκρανίας με τηΡωσία. Θα πρέπει να είναι πολιτική σχέσης των δύοισότιμων κυρίαρχων κρατών και με βάση το διεθνέςδίκαιο να προσπαθούν να επεκτείνουν το πεδίοεφαρμογής μιας ενδεχόμενης συνεργασίας και ναπεριορίσουν το πεδίο της συνεργασίας και ανταγω-νισμού και της αντιπαράθεσης, γνωρίζοντας καλάότι τα δυο τελευταία θα είναι πάντα σε μια συγκε-κριμένη μορφή ύπαρξης. Αυτά τα κυρίαρχα ανεξάρ-τητα κράτη θα πρέπει να διεξάγουν τη δική τουςεσωτερική και εξωτερική πολιτική, να διακηρύσ-σουν την ουδετερότητα ή τη μη ευθυγράμμιση, ναδημιουργούν οικονομικές, πολιτικές και στρατιωτι-κές συμμαχίες, να οργανώνουν συμμαχίες και συνα-σπισμούς, αλλά να το πράττουν με βάση τα εθνικάσυμφέροντα και την εθνική ασφάλεια. Μόνο μια τέ-τοια προσέγγιση μπορεί να διασφαλίσει την αποτε-λεσματική εφαρμογή της εξωτερικής πολιτικήςστρατηγικής της Ουκρανίας στην πρώην ΣοβιετικήΈνωση και στην Ευρώπη ως σύνολο.

Υπήρχαν πολλές προσπάθειες εκ μέρους της Ρωσι-κής Ομοσπονδίας για κατοχή και προσάρτηση τηςΚριμαίας, η τελευταία προσπάθεια έγινε το Φε-βρουάριο του 2014, όπου και υλοποιήθηκε στη χερ-σόνησο, η ιδέα για αποσχιστικές τάσεις. Τοεπίκεντρο δεν ήταν οι εσωτερικές πολιτικές δυνά-μεις της Κριμαίας, αλλά η χρήση της στρατιωτικήςισχύος και των Ρώσων «Κοζάκων». Ο λόγος της μα-ζικής προδοσίας των «επιχειρηματιών» της πολιτι-κής δύναμης της –Κριμαικής οργάνωσης τουΚόμματος των Περιφερειών, δεν περιείχε καμία ιδε-ολογική συνιστώσα. Έτσι, η κατοχή και η προσάρ-τηση της Κριμαίας δεν ήταν το αποτέλεσμα τωναντιφάσεων μεταξύ των φιλο-ουκρανικών και τωναποσχιστικών πολιτικών ιδεολογιών. Εκτός αυτούτο Σύνταγμα της Ουκρανίας αλλά και της Κριμαίαςδεν προβλέπουν την διεξαγωγή του δημοψηφίσμα-τος. Η Ουκρανία δεν είναι συνομοσπονδία από τηνοποία μπορεί κάποιος να φύγει όποτε θέλει. Μετάτην ανεξαρτησία της Ουκρανίας το 1991, το Κίεβοέδωσε στην Κριμαία ένα αυτόνομο καθεστώς, εξαι-τίας της παρουσίας του ιστορικού λαού των Τατά-ρων στην χερσόνησο. Αυτό το καθεστώς έδωσεστην Κριμαία δικές της αρμοδιότητες και εξουσίεςοικονομικές και πολιτιστικές αλλά δεν της έδωσε τοδικαίωμα να εγκαταλείψει την Ουκρανία. Με βάσητο Διεθνές Δίκαιο κανένα δικαίωμα απόσχισης δενμπορεί να αναγνωριστεί. Ως αποτέλεσμα όμως, τοΜάρτιο του 2014 η κατοχή της Κριμαίας ήταν τοπρώτο βήμα όσον αφορά το σχέδιο του προέδρουΠούτιν. Το δεύτερο βήμα ήταν η δημιουργία χαοτι-κής κατάστασης στην Ανατολική πλευρά της Ου-κρανίας, με στόχο την αποδυνάμωση του Κιέβου.Δυστυχώς η κατάσταση αυτή ακόμη εκλαμβάνειχώρα, με τραγικές συνέπειες για το κράτος και τηνοικονομία.

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Page 11: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Παρακολουθώντας τα ειδησεογρα-φικά πρακτορεία της Δύσης, θα πα-ρατηρήσετε ορισμένες επαναλαμβανόμενες ερμηνείες σχετικά με

τη Ρωσία και τον Βλαντιμίρ Πούτιν. Αντί λοιπόννα διαφωτίσουν τους αναγνώστες τους σχετικάμε αυτή την πολύπλοκη χώρα και έναν εξίσουπολύπλοκο ηγέτη, αναλώνονται σε απλοϊκέςαναλύσεις που βασίζονται σε πέντε παραλλαγές:

Πprof. Matthew Crosston

Senior Editor, Caspian Project Director

Matthew Crosston is Professor of Political Science,Director of the International Security and Intelligence

Studies Program, and the Miller Chairat Bellevue University

Διαστρεβλωνοντασ τον Πουτιν

THE CASPIAN PROJECT 01

Page 12: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

1.Ο Πούτιν φαντασιώνεται την επιστροφή στο«ένδοξο Σοβιετικό παρελθόν». Η Ουκρανίαείναι μόνο το πρώτο βήμα.

Πράγματι, την τελευταία δεκαετία μέσω διεθνώνπρωτοβουλιών και συμβολικών κινήσεων, ο Πούτινυπενθύμισε επιτεύγματα και μέρος της ιστορίας τηςΣοβιετικής Ένωσης. Αυτό όμως που οι περισσότεροιστη Δύση αγνοούν, είναι η εσωτερική αντίληψη στηΡωσία ότι η διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης το 1991δεν ήταν απλώς μια ιστορική και πολιτική μετάβασησε μια νέα εποχή για το κράτος στο σύνολό του. Δε-δομένου ότι η διάλυση πραγματοποιήθηκε στοπλαίσιο του Ψυχρού Πολέμου και τον «ιδεολογικόπόλεμο» καπιταλισμού - κομμουνισμού, με τον κομ-μουνισμό να χάνει, οι περισσότεροι θεώρησαν πωςη διάλυση σήμαινε επίσης και την διαγραφή τηςιστορίας. Σαν να μην υπήρξε τίποτα που να αξίζεινα θυμόμαστε, να τιμούμε ή να μελετάμε μεταξύ1918-1991, δηλαδή 75 χρόνια ιστορικό κενό –εκτόςαν πρόκειται για αρνητικά γεγονότα εκείνης της πε-ριόδου, οπότε αξίζει να αναφερθούν. Αυτό απορρί-πτεται από τον Πούτιν, ο οποίος το θεωρεί ένα είδοςσυναισθηματικής Συνθήκης των Βερσαλλιών πουεπεβλήθη άδικα στην Ρωσία.

Η σύνδεση με την κατάσταση στην Ουκρανία όμωςείναι εντελώς παράλογη. Αν η Ρωσική Ομοσπονδίαήθελε πραγματικά την «επανασύσταση» της Σοβιε-τικής Ένωσης στο σύνολό της, θα μπορούσε να ξε-κινήσει από την ενσωμάτωση της ΑνατολικήςΟυκρανίας, βυθίζοντας την υπόλοιπη χώρα στοχάος.

2.Ο Πούτιν έχει εμμονή με τις Ηνωμένες Πολιτείες και ενεργεί επιζητώντας την προσοχήτους.

Συνήθως την αποκαλώ «παιδική ανάλυση» της ρω-σικής πολιτικής στις Ηνωμένες Πολιτείες, από αυτο-αποκαλούμενους εμπειρογνώμονες με αμφίβολεςγνώσεις της ρωσικής γλώσσας και αδιευκρίνιστεςπηγές. Αυτό όμως δεν τους εμποδίζει να μιλούνστην τηλεόραση ή να γράφουν αμέτρητα άρθρα δί-νοντας ένα ψυχολογικό προφίλ του Ρώσου ηγέτη,ως ένα κακομαθημένο παιδί που έχει ανάγκη νααναγνωρίζεται από τις ΗΠΑ ως «άνισος ισότιμοςεταίρος». Αυτό που οι περισσότεροι αποτυγχάνουννα δουν είναι ότι η θέση της Ρωσίας στην Ουκρανίαβασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε ένα στρατηγικό σχέ-διο που αγνοεί τη σημασία ή την ισχύ των Ηνωμέ-νων Πολιτειών.

3.Ο Πούτιν απαιτεί να αναγνωριστεί στη Ρωσίακαι πάλι το καθεστώς της υπερδύναμης.Η Ουκρανία είναι μια υπενθύμιση στον υπόλοιπο κόσμο.

Μέχρι τώρα ακόμη και οι πιο σκληροπυρηνικοί κρι-τικοί στη Δύση έχουν παραδεχθεί ότι η Ουκρανίαουσιαστικά σπατάλησε δύο δεκαετίες πολιτικά, οι-κονομικά και γεωστρατηγικά, λόγω πλήρους κακο-διαχείρισης και δυσλειτουργικών κυβερνήσεων.Παραδεχόμενοι αυτό από τη μία πλευρά και προ-σπαθώντας να το συνδέσετε με ρωσικές πρωτοβου-λίες στο εσωτερικό της Ουκρανίας, ως μέρος ενόςμεγαλύτερου σχεδίου, είναι απλά μια ανόητη στρα-τηγική χωρίς κοινή λογική.

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Page 13: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Αυτό είναι ακόμα πιο γελοίο, γιατί αρκεί να κοιτά-ξουμε όσα έχει πετύχει ο Πούτιν στο εσωτερικό τηςΡωσικής Ομοσπονδίας μετά το 2000 (στρατιωτικήαναδιάρθρωση, ενίσχυση του προϋπολογισμού,ανάπτυξη και αξιοποίηση φυσικών πόρων) και πουθα μπορούσε να τα προβάλλει στη διεθνή κοινό-τητα για να την πείσει πως η Ρωσία θα πρέπει να θε-ωρηθεί ως υπερδύναμη του 21ου αιώνα. Ηανάμειξη στην μετά Μεϊντάν Ουκρανία δεν του προ-σφέρει απολύτως τίποτα για την επίτευξη αυτού τουστόχου. Ο Πούτιν το γνωρίζει αυτό – το μυστήριοείναι γιατί δεν το καταλαβαίνει η Δύση.

4.Ο Πούτιν παραβιάζει το διεθνές δίκαιο, παρεμβαίνοντας στις ουκρανικές υποθέσεις.

Υπάρχει μια πολύ επιτυχημένη ταινία, «οι πειρατέςτης Καραϊβικής» όπου ο Captain Barbosa εξηγεί ότιο Κώδικας των Πειρατών είναι ένα σύνολο κατευ-θυντήριων γραμμών, τις οποίες ακολουθούμε, ή όχισύμφωνα με την κρίση μας. Αυτό είναι μια πολύ επι-τυχημένη περιγραφή της εφαρμογής του διεθνούςδικαίου ενάντια στην πραγματική στρατηγική τηςεξωτερικής πολιτικής: τα κράτη θα ήθελαν ή θαμπορούσαν να ακολουθούν το διεθνές δίκαιο, καιτο μεγαλύτερο ποσοστό, πράγματι το ακολουθούν–έως ότου έρθει σε ευθεία αντίθεση με το εθνικόσυμφέρον και τις προτεραιότητες της εξωτερικήςπολιτικής. Αυτό που εντυπωσιάζει τις Ηνωμένες Πο-λιτείες, είναι όταν η Ρωσία επιμένει ότι το βασικόμοντέλο χώρας που σχεδόν περιφρονεί το διεθνέςδίκαιο, είναι οι ΗΠΑ.

Αν θέλετε να χαλάσετε ένα πάρτι στην Ουάσιγκτον,απλά αναφέρετε πως ο Πούτιν πιστεύει πως οι πρά-ξεις του στην Ουκρανία αντανακλούν τις δραστη-ριότητες των Ηνωμένων Πολιτειών σε χώρες όπωςτο Ιράκ, το Αφγανιστάν, και τη Λιβύη, για να αναφέ-ρουμε μόνο μερικές. Μόνο που ο Πούτιν πιστεύειότι η «ανάμειξή» του στην Ουκρανία είναι πολύ πιοδικαιολογημένη και εξηγήσιμη από τις «παρεμβά-σεις» της Αμερικής σε αυτές τις χώρες. Εν ολίγοις, τοδιεθνές δίκαιο είναι ένα σύνολο από μυστηριώδειςκαι αντιφατικές ερμηνείες ανάλογα με την ισχύ καιτις προτεραιότητες. Η Ρωσία απλά το παραδέχεταιπιο εύκολα από ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες.

THE CASPIAN PROJECT 01

Page 14: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Η Ρωσία δεν είναι τέλεια. Η Ρωσία δεν είναι άμοιρηευθυνών. Καμία χώρα δεν είναι. Αλλά όταν αξιόπι-στοι ειδησεογραφικοί κολοσσοί όπως και αναλυτέςμε εμπειρία δεκαετιών, καταλήγουν στα ίδια σενά-ρια –τα οποία είναι τραβηγμένα αν όχι φανταστικά,τότε είναι καιρός να αναζητήσουμε μια νέα γενιάηγετών και εμπειρογνωμόνων που θα είναι πρόθυ-μοι να αναλύσουν αντικειμενικά τους στόχους τηςεξωτερικής πολιτικής, απαλλαγμένοι από στερεό-τυπα και προκαταλήψεις. Αυτή τη στιγμή το μέλλοντων αμερικανορωσικών σχέσεων εξαρτάται από τηνεμφάνιση αυτών των νέων φωνών.

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

5.Ο Πούτιν έχει βάλει εκατοντάδες, αν όχι χιλιά-δες, πράκτορες στην Ανατολική Ουκρανία, οιοποίοι προκαλούν τις ταραχές.

Αυτό το τελευταίο είναι απογοητευτικό απλά επειδήαγνοεί την πολιτική και στρατιωτική πραγματικό-τητα στο έδαφος της Ουκρανίας και ως εκ τούτουθα μπορούσε να επηρεάσει τη συνεχιζόμενη αιμα-τοχυσία. Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Ρωσίαέχει πράκτορες στο εσωτερικό της Ουκρανίας,πάντα είχε. Το ίδιο και οι ΗΠΑ, οι οποίες έχουν επί-σης πράκτορες στο εσωτερικό της Ρωσίας, κάποιοιμε άδεια, κάποιοι χωρίς. Αυτό όμως είναι μια διε-θνής πρακτική που ακολουθείται από όλα σχεδόντα κράτη. Η συγκεκριμένη επισήμανση όμως δημι-ουργεί στρεβλώσεις ώστε να εμφανιστεί η Ρωσία ωςο κύριος ένοχος των γεγονότων, ενώ η Ουκρανίαδεν φέρει καμία ευθύνη. Επίσης αποκρύπτει τηνύπαρξη φιλορωσικών ομάδων στο εσωτερικό τηςΟυκρανίας που πλέον δεν επιθυμούν να είναι μέροςτης. Η Δύση έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θέλει ναδει τη διάλυση της Ουκρανίας- αυτό όχι προς χάριντης ειρήνης και της ασφάλειας στην περιοχή, αλλάλόγω του γεγονότος πως αυτό θα καταλήξει αναμ-φίβολα υπέρ της Ρωσίας

Page 15: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

“The strong do what they have to doand the weak acceptwhat they haveto accept”

Thucydides

www.presscode.gr

Page 16: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

πό τα πέντε κράτη της Κεντρικής Ασίας,το Καζακστάν, Κιργιστάν, Τατζικιστάν,Τουρκμενιστάν, Ουζμπεκιστάν, το Κα-ζακστάν ήταν η τελευταία Σοβιετική Δη-

μοκρατία που αποχώρησε από την ΣοβιετικήΈνωση. Αυτό πιθανότατα οφείλεται στους στενούςοικονομικούς δεσμούς του με τη Ρωσία.Το Καζακ-στάν είναι επίσης γνωστό ως μια κοσμική, σύγ-χρονη, ευημερούσα και ανεκτική χώρα.Η πρόοδοςπου έχει σημειώσει δεν είναι τίποτα λιγότερο απόένα θαύμα παρά το ιστορικό του εποικισμού, τηςβαρβαρότητας, της καταστολής και των τραγωδιών.

JEANETTE "JJ" HARPER

Jeanette "JJ" Harper is a graduate student in theInternational Security and Intelligence Studiesprogram at Bellevue University in Omaha, NE,

USA. Α

ΚαζαΚστανο δρομοσ προσ το μελλον

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Page 17: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Το Καζακστάν έχει ένα πολύ ελεγχόμενο και συγκεν-τρωτικό πολίτευμα και όπως είναι σύνηθες για αυτότο είδος της διακυβέρνησης, το ακολουθεί η φήμητης διαφθοράς και της σπατάλης. Ωστόσο, ο ηγέτηςτου Narsultan Nazarbayev που ηγείται από την ανε-ξαρτησία της χώρας, είναι αρκετά δημοφιλής. Πρό-σφατα, αναδείχθηκε ως ένας από τους πέντεκορυφαίους ηγέτες του κόσμου. Η σταθερότητα καιη βελτίωση του βιοτικού επιπέδου του Καζακστάν,είναι αποτέλεσμα του οράματος και των πολιτικώντου. Ακόμα και η διαχείριση της έντασης που δημι-ουργείται κατά καιρούς από αυτονομιστές στα βό-ρεια της χώρας, είναι διαφορετική, κάτι που σίγουραέχει συμβάλλει στο να μην αντιμετωπίζει τα προ-βλήματα που μαστίζουν άλλες πρώην ΣοβιετικέςΔημοκρατίες.

Λόγω της σταθερότητας και της φιλελεύθερης οικο-νομίας το Καζακστάν έχει προσελκύσει πολλούς ξέ-νους επενδυτές που επιδιώκουν να επωφεληθούναπό τα τεράστια αποθέματά της χώρας σε φυσικούςπόρους, όπως πετρέλαιο, ουράνιο, και μεταλλεύ-ματα. Οι νέοι αγωγοί έδωσαν τη δυνατότητα πρό-σβασης σε νέες αγορές, καθώς μέχρι πρότινος ηβιομηχανία πετρελαίου και φυσικού αερίου του Κα-ζακστάν εξαρτιόνταν από τη ζήτηση της Ρωσίας γιααργό πετρέλαιο. Είναι επίσης πολύ πιθανό να γίνειο μεγαλύτερος παραγωγός ουρανίου στον κόσμο.

Ενώ το μέλλον του Καζακστάν φαίνεται πολύ φω-τεινό, εξακολουθεί να αντιμετωπίζει πολλές προ-κλήσεις. Χάρη στη σοβιετική βιομηχανική περίοδο,είναι μία από τις πιο μολυσμένες χώρες στονκόσμο.Η ρύπανση από την εκβιομηχάνιση σε συν-δυασμό με την επιβάρυνση που προκύπτει για το

περιβάλλον από την εξόρυξη των φυσικών πόρων,την αυξανόμενη αστικοποίηση και τα πεδία των σο-βιετικών πυρηνικών δοκιμών ανάγκασαν τη χώρανα επιχειρήσει να αλλάξει την οικονομία της και νααναδιοργανώσει ολόκληρη την οικονομική υπο-δομή της.

Οι περιοχές που συνδέονται με την σοβιετική αμυν-τική βιομηχανία και τις πυρηνικές δοκιμές είναι ρα-διενεργές και τοξικά χημικά θέτουν σε σοβαρόκίνδυνο την υγεία του τοπικού πληθυσμού και τηνπανίδα. Η χώρα ανέλαβε πολλές πρωτοβουλίες γιααυτό το ζήτημα και έχει υπογράψει διεθνείς περι-βαλλοντικές συμφωνίες με τη Σύμβαση των Ηνωμέ-νων Εθνών για τη Βιολογική Ποικιλότητα, ηΔιάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για το Περιβάλλονκαι την Ανάπτυξη, και το Φόρουμ του Κιότο για τιςκλιματικές αλλαγές. Έχει δεσμευτεί να γίνει πιο φι-λικό προς το περιβάλλον, ενώ ανακοίνωσε πρό-σφατα ότι η πολιτική της Πράσινης Οικονομίας θαγίνει μέρος της συνολικής εθνικής στρατηγικής ανά-πτυξης. Ένα άλλο πρόβλημα που αντιμετωπίζει τοΚαζακστάν είναι η αποξήρανση της λίμνης Αράλης.Αυτή η τραγωδία συχνά περιγράφεται ως μία απότις χειρότερες περιβαλλοντικές καταστροφές στονκόσμο.Η πρόκληση που επίσης αντιμετώπιζε το Καζακστάνήταν η δημιουργία, μέσα σε σύντομο χρονικό διά-στημα, μιας ελεύθερης οικονομίας απαλλαγμένηςαπό τις Σοβιετικές πρακτικές ελέγχου. Οι προσπά-θειες άρχισαν να αποδίδουν μετά το 1996, όταν κυ-ριάρχησε το επιχειρηματικό πνεύμα και βελτιώθηκετο οικονομικό κλίμα. Από τότε, η χώρα συνέχισε νακάνει θετικά βήματα προς την κατεύθυνση της οι-κονομικής ανεξαρτησίας της.

THE CASPIAN PROJECT 01

Page 18: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Τώρα όμως πρέπει να ασχοληθεί με ένα τυπικό πρό-βλημα για τα κράτη που εκτοξεύονται οικονομικάσε σύντομο χρονικό διάστημα: την ανισότητα τουπλούτου. Ακόμη και αν η χώρα έχει μεγάλα σχέδιαγια την αντιμετώπιση της φτώχειας, την έλλειψηπρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη και τις βα-σικές υπηρεσίες όπως η αποχέτευση και το καθαρόνερό, η πραγματικότητα είναι ότι μόνο οι άνθρωποιπου ζουν σε μεγάλες αστικές πόλεις απολαμβάνουντα οφέλη της βιώσιμης ανάπτυξης του Καζακστάν.Για την αντιμετώπιση του ζητήματος των ανθρώπωνπου ζουν σε απομακρυσμένες περιοχές, η χώρα έχειένα σχέδιο διαφοροποίησης της οικονομίας της καιτην ανάπτυξη ενός περισσότερο μεγαλεπήβολουσχεδίου που θα καταστήσει το Καζακστάν ένα περι-φερειακό οικονομικό και εμπορικό κέντρο, επιστρέ-φοντας στις ρίζες του Δρόμου του Μεταξιού.

Πολιτικά, το Καζακστάν κάνει πολύ αργά βήματαπρος τον εκδημοκρατισμό. Σύμφωνα με τονNazarbayev, η δημοκρατική αλλαγή θα πρέπει ναείναι μια αργή διαδικασία, αλλιώς η χώρα κινδυνεύεινα καταστραφεί από βιαστικές ή απερίσκεπτες απο-φάσεις. Το σχέδιο περιλαμβάνει την ενίσχυση τουκοινοβουλίου, τη μεταρρύθμιση της τοπικής αυτο-διοίκησης, την βελτίωση της απονομής δικαιοσύνηςκαι την ανάπτυξη πολιτικών κομμάτων.

Αλλά η έμφαση παραμένει στην οικονομία και είναιη πρώτη προτεραιότητα της χώρας. Κατά τη διάρ-κεια μιας πρόσφατης ομιλίας του ο Πρόεδρος υπο-σχέθηκε ότι το επόμενο στάδιο του εκδημοκρατισμού και των μεταρρυθμίσεων θα περιλαμβά-νει μεταρρυθμίσεις για την ενίσχυση της αποτελε-σματικότητας, της διαφάνειας και της λογοδοσίαςτης εκτελεστικής εξουσίας, μέτρα για την καταπο-λέμηση της διαφθοράς, καθώς και μέτρα για τηναποκέντρωση της κρατικής διοίκησης και την ανά-πτυξη της τοπικής αυτοδιοίκησης.

Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν αντιμετωπίσει εξετά-σει θετικά αυτές τις μεταρρυθμίσεις, θεωρώνταςπως το Καζακστάν κάνει ένα βήμα προς τη σωστήκατεύθυνση. Στην πραγματικότητα, ακόμη και ανεξακολουθεί, πολιτικά, να είναι στα σπάργανα, τοΚαζακστάν έχει αποδείξει ότι μπορεί να αντέξει τιςπιέσεις που προκύπτουν από ραγδαίες πολιτικές καιοικονομικές αλλαγές. Η διεθνής κοινότητα θεωρείτο Καζακστάν ως το πιο σταθερό από όλα τα κράτητης Κεντρικής Ασίας. Μέχρι στιγμής, έχει καταφέρεινα κερδίσει το στοίχημα. Για μια χώρα που φιλοδο-ξεί να γίνει μια από τις κορυφαίες 30 αναπτυγμένεςχώρες του κόσμου μέχρι το 2050, φαίνεται πως έχειθέσει τα απαραίτητα θεμέλια για την επίτευξη αυτούτου στόχου.

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Page 19: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

GIANCARLO ELIA VALORI

Professor Giancarlo Elia Valori is an eminent Italianeconomist and businessman. He holds prestigious

academic distinctions and national orders. Mr Valorihas lectured on international affairs and economics at

the world’s leading universities such as PekingUniversity, the Hebrew University of Jerusalem

and the Yeshiva University in New York.

Ηκατάρριψη του ρωσικού στρατιω-τικού αεροσκάφους, και η επίθεσητων «Τουρκμένων» τζιχαντιστών στοελικόπτερο που στάλθηκε από τη

βάση της Λατάκειας για τη διάσωση των δύο πι-λότων, αποτελεί σημείο χωρίς επιστροφή στησυνεχιζόμενη κρίση της Συρίας.Στην ανώφελη σύνοδο κορυφής των Παρισίωνγια την κλιματική αλλαγή –η οποία δεν έχειακόμη επιβεβαιωθεί, ο Τούρκος ΠρωθυπουργόςΝταβούτογλου, ο οποίος πριν από πολλά χρόνιαανέπτυξε τη θεωρία που είναι γνωστή ως «μηδε-νικά προβλήματα με τους γείτονες», είπε στον Γε-νικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ ότι η Τουρκία «δενέχει ζητήσει συγγνώμη γιατί έχει κάνει απλά τοκαθήκον της».

Δεν ωφελεί να συγκρίνουμε την ρωσική και ητουρκική εκδοχή για την κατάρριψη του ρωσι-κού στρατιωτικού αεροσκάφους, καθώς και οιδυο πιθανώς να μην λένε όλη την αλήθεια. Παρ'όλα αυτά, αξίζει να σημειωθεί ότι η Τουρκίααποφάσισε να καταρρίψει ένα ρωσικό στρατιω-τικό αεροσκάφος που παραβίασε για λίγα δευ-τερόλεπτα τον εναέριο χώρο της, θέτοντας σεκίνδυνο τα υπόλοιπα μέλη της Ατλαντικής Συμ-μαχίας, που ίσως αναγκαστούν να πολεμήσουνεναντίον της Ρωσίας –της μόνης χώρας που μά-χεται στρατιωτικά εναντίον του Ισλαμικού Κρά-τους (ISIS), το οποίο έχει εξαπολύσει πλήρητζιχάντ στην Ευρώπη.

HΗ Τουρκια

ο πολεμοςκαι οι αγωγοι

THE CASPIAN PROJECT 01

Page 20: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Η Ρωσία ισχυρίζεται επίσης ότι η Τουρκία αγοράζειπαράνομα πετρέλαιο από τον ISIS, το οποίο μεταξύάλλων, προέρχεται από Κουρδικές περιοχές. Πρό-σφατα οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών έδωσανστη δημοσιότητα μια φωτογραφία που δείχνει τονγαμπρό του Ερντογάν (και νεοδιορισμένο ΥπουργόΕνέργειας) να συνομιλεί με έναν πολύ γνωστό συ-νεργάτη του ISIS σε ένα εστιατόριο της Κωνσταντι-νούπολης. Μάλλον ήταν μια επαγγελματικήσυνάντηση.

Επιπλέον η Τουρκία, η οποία εκ των πραγμάτων δια-χειρίζεται τις μεταναστεύσεις ροές από εμπόλεμεςζώνες της Μεσοποταμίας στην Ευρώπη, έλαβε - σχε-δόν ως ανταμοιβή για την πολιτική και στρατιωτικήσυμπεριφορά της - € 3.000.000.000 (μόνο ως αρχή) για την ενσωμάτωση των μεταναστών της Συρίαςστην Τουρκία. Επιπλέον, η Ευρωπαϊκή Ένωση δημι-ούργησε μια διμερή σύνοδο κορυφής ΕΕ- Τουρκίαςπου θα πραγματοποιείται δύο φορές το χρόνο καιτο πολύ πιο σημαντικό, αποφάσισε το άνοιγμα τωνδιαπραγματεύσεων σχετικά με το κεφάλαιο 17, γιατην ένταξη της Τουρκίας στην Ένωση.

Τόσο ο πρώην πρόεδρος Σαρκοζί, όσο και η καγκε-λάριος Μέρκελ έχουν δηλώσει στο παρελθόν - καιορθώς - ότι είναι αντίθετοι στην ένταξη της Τουρ-κίας στην ΕΕ, για προφανείς στρατηγικούς και οικο-νομικούς λόγους. Μετά την ένταξη της Τουρκίαςστην Ευρωπαϊκή Ένωση, θα έχουμε 77 εκατομμύριαεπιπλέον μουσουλμάνους, που θα προστεθούνστους ήδη υπάρχοντες στην Ευρώπη και που αντι-προσωπεύουν το 8% του συνολικού ευρωπαϊκούπληθυσμού. Μια αργή και σχεδόν αόρατη κατά-κτηση - σύμφωνα με τις προβλέψεις ενός παλιούηγέτη της Μουσουλμανικής Αδελφότητας Mo-hammed Badie, ο οποίος, το 2010 είπε ότι η Ευρώπηθα γίνει ισλαμική μέσω της μετανάστευσης.

Σίγουρα τα χρήματα είναι δελεαστικά και η ικανό-τητα της Τουρκίας να εκβιάσει την ΕΕ είναι προφα-νής: τρεις πολύ σημαντικοί αγωγοί εκτείνονται απότην Ανατολία στα τουρκικά παράλια και είναι πλέονγνωστό ότι εκείνοι που υποστηρίζουν το ISIS θέ-λουν να αποτρέψουν τον αγωγό που θα πάει από τοΙράν μέσω της Συρίας και του Ιράκ μέχρι τις τουρκι-κές ακτές.

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Page 21: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Ο άλλος προτεινόμενος αγωγός ξεκινάει από τοΚατάρ (και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο το Εμι-ράτο υποστηρίζει τον Αλ-Μπαγκντάντι) μέσω τηςΣαουδικής Αραβίας μέχρι τα παράλια της Τουρκίας,ως συνήθως. Ως εκ τούτου, η Τουρκία δεν έχει ναχάσει από τον πόλεμο στο Χαλιφάτο ή με την παρα-μονή της στον άξονα της παλιάς Μεσοποταμίας.Εκτός από την κοινή πίστη (Σουνίτες), αυτός είναικαι ο λόγος που εξηγεί την αδράνεια της Τουρκίαςέναντι του Ισλαμικού Κράτους.

Όλοι πολεμούν εναντίον του Χαλιφάτου, όμως κα-νείς δεν διεξαγάγει έναν πραγματικό πόλεμο: η Ρω-σική Ομοσπονδία χτυπά στόχους των«μετριοπαθών τζιχαντιστών» (αυτό ακούγεταιαστείο, όμως έτσι ακριβώς αναφέρεται στα έγ-γραφα των ΗΠΑ), οι οποίοι είναι η προβολή εξου-σίας του άξονα Σαουδικής Αραβίας-ΗΠΑ, με τηνΕυρώπη να παίζει δευτερεύοντα ρόλο, χωρίς να κα-τανοεί ιδιαίτερα την κατάσταση.

Η Ρωσία έχει δημιουργήσει έναν άξονα με το Ιράνκαι στο μέλλον θα εισέλθει στην Ευρύτερη ΜέσηΑνατολή μέσω της Μεσογείου και της Συρίας στονΠερσικό Κόλπο, όπου επικεντρώνεται το 70% τουπαγκοσμίου εμπορίου πετρελαίου και φυσικού αε-ρίου. Επιπλέον, αν η Ρωσία θέλει να περιορίσει τουςτζιχαντιστές στην Τσετσενία και τις άλλες ισλαμικέςμειονότητες στην Κεντρική Ασία, θα πρέπει να πο-λεμήσει το ISIS σε Συρία και Ιράκ.

Από την άλλη πλευρά, το ΑΚΡ που είναι τώρα στηνεξουσία - το κόμμα που ίδρυσε ο Πρόεδρος Ερντο-γάν - ήταν ένα παρακλάδι της Τουρκικής Μουσουλ-μανικής Αδελφότητας, το οποίο είχε τεθεί εκτόςνόμου, γνωστό ως η συντηρητική πτέρυγα του κόμ-ματος του Ερμπακάν.

Η Τουρκία χρειάζεται τον Αλ-Μπαγκντάντι να διευ-θετήσει μια για πάντα το κουρδικό ζήτημα, «τωντούρκων των βουνών», δεδομένου ότι μέχρι πρό-σφατα δεν μπορούσαμε να τους αποκαλούμε με τοόνομά τους. Η Τουρκία θέλει να ενοποιήσει, κάτωαπό την εξουσία της, ολόκληρη την περιοχή τωντουρκμένων μέχρι την κινεζική Ξιν Γιάνγκ οργανώ-νοντας κινήματα τζιχαντιστών τα οποία παρακολου-θούνται στενά από τις κινεζικές μυστικές υπηρεσίες.Παρά την πρόσφατη συμφωνία με το Ιράν, οι Ηνω-μένες Πολιτείες τάσσονται στο πλευρό της Σαουδι-κής Αραβίας και δεν θέλουν να διαχειρίζονται πλέοντα προβλήματα στη Μέση Ανατολή. Πλέον, εναπό-κειται στην Ευρώπη να θέσει και να λύσει το πρό-βλημα, αν μπορεί να το πράξει.

Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεν ξέρει τι να κάνει και αυτήείναι η μοναδική γραμμή της εξωτερικής της πολι-τικής.Σίγουρα η σύγκρουση μεταξύ σουνιτών και σιιτώνθα συνεχισθεί και πέραν του ISIS και σε άλλα μέρητου κόσμου, ενώ τόσο η Ευρώπη όσο και το ΝΑΤΟθα συνεχίζουν να παραμένουν αδρανείς και οι Ηνω-μένες Πολιτείες θα χρησιμοποιούν τους λεγόμενους«μετριοπαθείς τζιχαντιστές» για να κηρύξουν τονπόλεμο στη Ρωσία. Καθαρή τρέλα.

THE CASPIAN PROJECT 01

Page 22: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

TAYLOR MORSE

Taylor Morse is currently a graduate student inthe International Security and Intelligence

Studies Program at Bellevue University inOmaha, NE, USA.

όρος «Ψυχρός Πόλεμος» συνήθωςφέρνει στον νου τον παγκόσμιο γεωπο-λιτικό ανταγωνισμό. Ωστόσο, στην πε-ριοχή του Καυκάσου και λόγω της

αυξανόμενης δραστηριότητας της Τουρκίας, έναςάλλος «Ψυχρός Πόλεμος» είναι προ των πυλών.Μέσα από τη δημιουργία στενών στρατιωτικών δε-σμών με τη Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν, η Τουρκίαδείχνει τον νέο γεωστρατηγικό της στόχο, που είναιη κυριαρχία στην περιοχή του Καυκάσου. Τα συμφέ-ροντα της Γεωργίας και του Αζερμπαϊτζάν, διαφο-ροποιούνται από τη Μόσχα και ευθυγραμμίζονταιμε το στόχο της Τουρκίας, δηλαδή του κυρίαρχουπαίκτη στην περιοχή, με αποτέλεσμα την έναρξηενός Ψυχρού Πολέμου μεταξύ της Ρωσίας και τηςΤουρκίας στον Καύκασο.

Ο

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Page 23: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Από την διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η Τουρκίαεπιδιώκει να επεκτείνει την επιρροή της στις πρώηνσοβιετικές δημοκρατίες στην περιοχή της Ευρασίας,κυρίως μέσω επιχειρηματικών και πολιτιστικώνδραστηριοτήτων, εκμεταλλευόμενη το τουρκικόυπόβαθρο ή τις μειονότητες που υπάρχουν σε αυτέςτις χώρες. Οι κινήσεις αυτές έχουν μεγάλη σημασίαγια την αναπτυσσόμενη τουρκική οικονομία και γιατην επέκταση της τουρκικής ήπιας δύναμης στηνπεριοχή. Ωστόσο η δημιουργία μεγάλης κλίμακαςστρατιωτικών δεσμών στην περιοχή υπογραμμίζειτην επιθυμία της Τουρκίας να διασφαλίσει αυτά τασυμφέροντα.

Η Τουρκία έχει πολλά να κερδίσει από την εδραίωσητων σχέσεων της με τη Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν,με πρωταρχικό τη συμμετοχή στο σύστημα αγωγώντης Κασπίας. Υπάρχουν όμως και άλλα οικονομικάκίνητρα που μπορούν να αποτελέσουν τη βάσηόπως η συμφωνία ελεύθερων συναλλαγών με τη Γε-ωργία. Το Αζερμπαϊτζάν επίσης είναι σημαντικός εμ-πορικός εταίρος. Όμως η διασφάλιση τηςπροστασίας των αγωγών μέσω αυτών των συμμα-χιών θα ωφελήσει την Τουρκία περισσότερο απόόλα.Μέσα από την εδραίωση αυτών των στενότε-ρων σχέσεων με τη Γεωργία και το Αζερμπαϊτζάν,

η Τουρκία θα αυξήσει την ήπια ισχύ της στην πε-ριοχή του Καυκάσου. Με τη Γεωργία υπάρχουν μι-κροί πολιτιστικοί δεσμοί, που μπορεί νααξιοποιηθούν περαιτέρω, όμως το κοινό συμφέρονείναι να κρατήσουν μακριά τους Ρώσους και πάνωσε αυτό χτίζει η Τουρκία αυτή την αμυντική συνερ-γασία.

Το Αζερμπαϊτζάν είναι κατά πλειοψηφία ένα Σιιτικόμουσουλμανικό κράτος και παρά το γεγονός πωςστην Τουρκία είναι Σουνίτες, το κοινό πολιτιστικόυπόβαθρο, έχει ήδη προετοιμάσει το δρόμο για τηντουρκική επιρροή στο Αζερμπαϊτζάν. Όπως και στηΓεωργία, κρατώντας τους Ρώσους μακριά, η θέσητης Τουρκίας στην περιοχή θα παγιωθεί. Ως εκ τού-του, η Τουρκία επιδιώκει να συνεχίσει την καθοδή-γηση αυτών των κρατών μακριά από τα ρωσικάσυμφέροντα, κάτω από τη δική της σφαίρα επιρ-ροής, μέσω και αυτής της αμυντικής συνεργασίας.Η Γεωργία έχει ίσως το μεγαλύτερο όφελος απόαυτήν την αμυντική συνεργασία. Έχοντας υποστείμια ήττα από τη Ρωσία στον πόλεμο του 2008, με τιςρωσικές δυνάμεις να υποστηρίζουν αποσχισθείσεςπεριοχές, η Γεωργία αναζήτησε περαιτέρω εγγυή-σεις ασφάλειας και την ένταξή της στο ΝΑΤΟ, χωρίςαποτέλεσμα μέχρι στιγμής.

Ο ΡωσΟτΟυΡκικΟσ «ψυχΡΟσ πΟλεμΟσ»

στΟν καυκασΟ

THE CASPIAN PROJECT 01

Page 24: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Αυτή η αμυντική συνεργασία θα μπορούσε να προ-σφέρει στη Γεωργία αυτό που ζητούσε. Επίσης οι δε-σμοί με την Τουρκία, ως μέλος του ΝΑΤΟ, θαδιευκολύνουν την επαναπροσέγγιση με τη Συμμα-χία και μπορεί να αναθερμανθεί η ενταξιακή τηςπροοπτική. Ως γνωστόν η ανεπίσημη στρατηγικήτου ΝΑΤΟ είναι η προσέγγιση κρατών της πρώηνΣοβιετικής Ένωσης και η αποκοπή τους από τηνεπιρροή της Ρωσίας –αυτό ευθυγραμμίζεται με τηστρατηγική της Τουρκίας για την απόκτηση επιρ-ροής στην περιοχή του Καυκάσου.

Το Αζερμπαϊτζάν μετά την ανεξαρτησία του, μετα-κινείται διαρκώς προς την Τουρκία, προς μεγάλη δυ-σαρέσκεια της Μόσχας και παρά το γεγονός πωςδεν έχει έρθει σε άμεση σύγκρουση με τη Ρωσία,όπως η Γεωργία, εξακολουθεί να νοιώθει πως απει-λείται. Η απομάκρυνση πρώην Σοβιετικών κρατώναπό τη Ρωσική επιρροή, έχει προκαλέσει την επιθε-τικότητα της Μόσχας και το Αζερμπαϊτζάν χρειάζε-ται έναν εξωτερικό εγγυητή της ασφάλειάς του.

Η κύρια ανασφάλεια για το Αζερμπαϊτζάν προέρχε-ται από την Αρμενία. Οι συγκρούσεις κατά τη δεκαε-τία του 1990 και οι πρόσφατες συγκρούσεις στασύνορα εξακολουθούν να είναι φρέσκες πληγές γιατο Αζερμπαϊτζάν. Στην Αρμενία σταθμεύει μεγάλοςαριθμός ρωσικών στρατευμάτων.

Οι αμυντικοί δεσμοί με μια περιφερειακή δύναμηόπως η Τουρκία, θα ενεργήσουν ως αποτρεπτικόςπαράγοντας. Ως εκ τούτου, όπως και στην περί-πτωση της Γεωργίας, τόσο το Αζερμπαϊτζάν, όσο καιη Τουρκία, θέλουν να κρατήσουν τους Ρώσους μα-κριά, ο καθένας για τα δικά του συμφέροντα.

Μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης, η Ρωσίαέχει επιδιώξει να διατηρήσει την επιρροή της στιςπρώην σοβιετικές δημοκρατίες. Αυτό έχει γίνει κυ-ρίως μέσω της σφυρηλάτησης οικονομικών δεσμώνκαι συμμαχιών, όμως έχει γίνει και μέσω επίδειξηςδύναμης και επιθετικότητας. Αυτός είναι εν πολλοίςο Ρωσικός τρόπος λειτουργίας κατά τη μετασοβιε-τική περίοδο και μέσω αυτού τέθηκαν οι βάσεις γιααυτό το νέο ψυχρό πόλεμο στον Καύκασο.

Η Ρωσία έχει ιστορικούς δεσμούς τόσο με τη Γεωρ-γία, όσο και το Αζερμπαϊτζάν, με την πάροδο τουχρόνου όμως απομακρύνθηκαν όπως και άλλαπρώην σοβιετικά κράτη. Οι συγκρούσεις τόσο με τηΓεωργία το 2008, όσο και με την Ουκρανία το 2014,άφησαν έντονο το στίγμα τους, δίνοντας την εντύ-πωση πως η Ρωσία είναι πρόθυμη να χρησιμοποι-ήσει βία για να πάρει αυτό που θέλει. Αυτό είναι καιτο κίνητρο για τις πρώην σοβιετικές δημοκρατίες νααναζητήσουν εξωτερική εγγύηση ασφάλειας.

Η Ρωσία επιθυμεί να είναι η κυρίαρχη δύναμη στηνπεριοχή του Καυκάσου και το έχει προσπαθήσει οι-κονομικά και στρατιωτικά, χωρίς -μέχρι στιγμής-αποτέλεσμα. Η αμυντική συμφωνία της Τουρκίας,μετά την αυξανόμενη οικονομική και πολιτιστικήεπιρροή, έθεσαν σε κίνηση την ψυχροπολεμική αν-τιπαράθεση. Μόνο ο χρόνος θα δείξει πως θα αντι-δράσει η Ρωσία στην αυξανόμενη τουρκικήεπιρροή.

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Page 25: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

κόλαση σας περιμένει. Η Ευρώπητρέμει, η Ρωσία πεθαίνει». Αυτό ήταντο μήνυμα σε ένα προπαγανδιστικόβίντεο του Ισλαμικού Κράτους που

δημοσιεύθηκε πριν λίγες μέρες, προβάλλονταςένα νέο όραμα για την ιδεολογία του ISIS.Με αυτή τη δήλωση το ISIS υποσχέθηκε να τιμω-ρήσει το Κρεμλίνο με οποιοδήποτε βίαιο μέσοκριθεί απαραίτητο.

H

ANDY DEAHN

Andy Deahn is a 2015 graduate with a Bachelorof Science degree from Bellevue University’s Interna-

tional Security and Intelligence Studies program.He is currently employed as a Field Service Engineer

at the Sierra Nevada Corporation (SNC) providingaerial surveillance and intelligence analysis for the

Department of Defense

Η αναγκαια συμμαχια

THE CASPIAN PROJECT 01

Page 26: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Οι πόλεμοι δεν διεξάγονται πλέον όπως παλιά, αλλάμέσω του επηρεασμού των ατόμων με ισχυρή θρη-σκευτική ταυτότητα και ακραίες ιδεολογίες. Και ενώοι Ηνωμένες Πολιτείες και πολλές άλλες δυτικές δυ-νάμεις έχουν εμπλακεί στον πόλεμο κατά της τρο-μοκρατίας κατά την τελευταία δεκαετία, οι πέντεχώρες της Κασπίας παρέμειναν έξω από αυτή τη λο-γική. Αυτό φαίνεται πως δεν ισχύει πλέον και θααπαιτηθούν νέες στρατηγικές συνεργασίες.

Από τα πέντε κράτη της Κασπίας, η Ρωσία έχει τηνμικρότερη μουσουλμανική μειονότητα συνολικά: το75% των Ρώσων είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι, 11%μουσουλμάνοι και το υπόλοιπο 14% αποτελείταιαπό Χριστιανούς καθολικούς, προτεστάντες ήάτομα χωρίς θρησκευτικές πεποιθήσεις. Αυτή η δη-μογραφική ανάλυση δείχνει πως πολιτισμικά, ηΡωσία δεν έχει πολλά κοινά στοιχεία με τους γείτο-νές της στην περιοχή της Κασπίας. Στο Ιράν, τοΑζερμπαϊτζάν, το Τουρκμενιστάν και το Καζακστάν,οι μουσουλμάνοι αποτελούν την πλειοψηφία.

Το Ιράν έχει βρεθεί στο στόχαστρο του ISIS λόγω τηςσιιτικής πλειοψηφίας και καθώς θεωρούνται αιρετι-κοί θα πρέπει να εξαλειφθούν. Στο Καζακστάν το63% του πληθυσμού είναι μουσουλμάνοι με ένα25% να είναι Χριστιανοί Ορθόδοξοι. Η Ρωσία επο-μένως δείχνει απομονωμένη από τις άλλες χώρεςτης περιοχής –υπό το θρησκευτικό πρίσμα. Αυτόδεν είναι απαραίτητα ένα μειονέκτημα, όμως θέτειορισμένα στρατηγικά εμπόδια.

Για παράδειγμα, όταν ξεκίνησαν οι Ρωσικοί αεροπο-ρικοί βομβαρδισμοί στη Συρία, η συντριπτική πλει-οψηφία της διεθνούς κοινότητας απέρριψε αυτήτην κίνηση, θεωρώντας πως το Κρεμλίνο προσπαθείαπλά να διατηρήσει τον Ασαντ στην εξουσία και ναανακτήσει τη χαμένη ισχύ του στη διεθνή σκακιέρα.Εγώ οφείλω να επιδοκιμάσω την ανάληψη δράσηςενάντια σε αυτή την άθλια εξτρεμιστική οργάνωση,όμως πρέπει να τονίσω πως στρατηγικά, θα έπρεπενα υπάρχει ένας επαρκής συντονισμός με τις υπό-λοιπες δυνάμεις που συμμετέχουν σε στρατιωτικέςεπιχειρήσεις κατά του ISIS. Η Ρωσία για να επικρα-τήσει θα πρέπει να συνεργαστεί και με τους άλλουςεμπλεκόμενους φορείς, κυρίως τις Ηνωμένες Πολι-τείες, λόγω της μακρόχρονης δέσμευσής τους στοαγώνα ενάντια στην τρομοκρατία.

Οι αεροπορικές επιδρομές είναι η νέα τάση για τηνκήρυξη πολέμου κατά τον 21ο αιώνα, όμως μιαστρατηγική που βασίζεται μόνο σε αυτές χωρίς τοσυνδυασμό των εναέριων και επίγειων δυνάμεων,δεν αρκεί για την αντιμετώπιση εξτρεμιστικών ορ-γανώσεων όπως το Ισλαμικό Κράτος. Αυτή η στρα-τηγική δεν δρα προληπτικά και αποτελεσματικά καιαποτελεί μια πρόσκαιρη αντίδραση, όπως οι βομ-βαρδισμοί που διεξήγαγε η ιορδανική πολεμική αε-ροπορία τον περασμένο Ιανουάριο και η Γαλλίαπριν λίγες εβδομάδες. Τον Οκτώβριο του 2015 μα-χητές στη Χερσόνησο του Σινά ανατίναξαν ένα ρω-σικό πολιτικό αεροσκάφος, σκοτώνοντας τους 224επιβάτες.

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Page 27: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Μπορεί ο συντονισμός των αντιτρομοκρατικών επι-χειρήσεων με τια άλλες χώρες να είναι «χτύπημα»για την Ρωσική υπερηφάνεια, μια ήττα στη ΜέσηΑνατολή θα ήταν πολύ πιο επιζήμια για την ρωσικήισχύ τόσο στη διεθνή σκηνή, όσο και στο εσωτερικότης χώρας με ανεπιθύμητες κοινωνικοπολιτικές επι-πτώσεις. Το Κρεμλίνο έχει πλέον δεχθεί σαφείς απει-λές και έχει περισσότερα να χάσει αν δεν υιοθετήσειμια άμεση συνεργασία, όχι μόνο λόγω του αυξημέ-νου κινδύνου διάχυσης των επιθέσεων σε ολό-κληρη τη Μέση Ανατολή, αλλά και λόγω τηςεπέκτασης του εξτρεμισμού στην ευρύτερη περιοχήτης Κασπίας. Το Τουρκμενιστάν δείχνει να ανησυχείιδιαίτερα για τις νέες προκλήσεις ασφάλειας, ενώ τιςίδιες ανησυχίες μοιράζεται και το Αζερμπαϊτζάν.

Αυτό εγείρει ένα σημαντικό ερώτημα: θα μπορούσεμια αμερικανορωσική στρατιωτική συνεργασία ναηγηθεί και να εμπνεύσει τον κόσμο, ώστε να εξαλει-φθεί η αυξανόμενη απειλή του βίαιου θρησκευτικούεξτρεμισμού; Μια τέτοια συνεργασία θα μπορούσενα αποκτήσει μια δυναμική, μόνο αν ξεπεραστεί ηπαραδοσιακή αντιπαλότητα και καχυποψία. Πολε-μώντας μόνοι, κανείς δεν εγγυάται τη νίκη, ενώ τοενδεχόμενο της ήττας θα ήταν καταστροφικό γιαόλους. Οι εξτρεμιστές του Ισλαμικού Κράτους μπο-ρεί να νικηθούν, μόνο αν συνεργαστούν Ρωσία καιΗνωμένες Πολιτείες.

THE CASPIAN PROJECT 01

Page 28: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

ενίσχυση της Ρωσοπερσικής συμμαχίαςστη Συρία, μπορεί να οδηγήσει στη βελ-τίωση της θέσης της Τεχεράνης στηΜέση Ανατολή και τη διατάραξη των

ισορροπιών σε διάφορα κράτη του Κόλπου.Υπάρχουν ισχυρές ενδείξεις της συνεργασίας καιτου συντονισμού πολιτικοστρατιωτικών δράσεωνμεταξύ του Ιράν και της Ρωσίας, που δείχνουν τηνενίσχυση της θέσης της Τεχεράνης στην περιοχή καιτην χρήση της από τη Μόσχα, για την υπονόμευσητης ηγεσίας της Σαουδικής Αραβίας όσον αφορά τησταθερότητα στον Κόλπο.

Η επιδείνωση των αμερικανορωσικών σχέσεων, πουπροκλήθηκε από την Ουκρανική κρίση, ανάγκασετην Μόσχα να επιστρέψει σε ψυχροπολεμικές μεθό-δους. Η Ρωσική ηγεσία υποθέτει ότι η εντατικοποί-ηση των παρεμβάσεών της σε συγκρούσεις στοεξωτερικό, μπορεί να είναι ένας αποτελεσματικός

H

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Ρωσια και ιΡαν

σχεδιαζουντη νεα Μεση

ανατολη

ANATOLII BARONIN

Anatolii Baronin is the Directorof the Da Vinci AG Analytic Group

Page 29: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

τρόπος για την ανανέωση της συνεργασίας της μετη Δύση, την άρση των κυρώσεων, αλλά και τηςσυμβιβαστικής λύσης σχετικά με τις γεωπολιτικέςσφαίρες επιρροής.

Τα ιρανικά στρατεύματα καταφτάνουν στη Συρίαμέσω του διεθνούς αερολιμένα Bassel al-Assad στηνεπαρχία Λατάκια, την ώρα που ο συριακός στρατόςξεκινά μια μεγάλη επίθεση βόρεια της στρατηγικήςπόλης Χομς και υποστηρίζεται από ρωσικά στρα-τιωτικά αεροσκάφη. Το αεροδρόμιο έχει γίνει έναςκοινός κόμβος για τις Ιρανικές και τις ρωσικές δυνά-μεις. Η Ρωσία, το Ιράν, η Συρία και το Ιράκ υπέγρα-ψαν συμφωνία ανταλλαγής πληροφοριών.Ορισμένες πληροφορίες διοχετεύονται στη Μόσχαμέσω Τεχεράνης από τις δυνάμεις της Χεζμπολά.Στις13 Οκτωβρίου, το Ιράκ ξεκίνησε βομβαρδισμούςθέσεων του Ισλαμικού Κράτους, με την υποστήριξηενός νέου κέντρου πληροφοριών που λειτουργείαπό τη Ρωσία, το Ιράν και τη Συρία.

Η βαθύτερη σύγκλιση μεταξύ Μόσχας και Τεχερά-νης για τη Συρία, έγινε σαφής τον περασμένο Απρί-λιο, μετά την επίσκεψη του Προέδρου τηςΕπιτροπής Εξωτερικής Πολιτικής και Εθνικής Ασφά-λειας της Ισλαμικής Συμβουλευτικής Συνέλευσηςτου Ιράν Alaeddin Boroujerdi στη Μόσχα. Επίσης, ηιρανική στρατιωτική υποστήριξη στη Συρία ξεκί-νησε μετά τη συνάντηση με τον πρόεδρο της βου-λής της Συρίας στη Δαμασκό. Το θέμα τηςσυζήτησης ήταν η κοινή επιχείρηση εναντίον τωνμαχητών της αντιπολίτευσης στη βορειοδυτικήΣυρία.

Η Μόσχα μπορεί να υποστηρίξει το Ιράν στην αντι-παράθεσή του με τη Σαουδική Αραβία και να χρη-σιμοποιήσει τις φιλοιρανικές κοινότητες Σιιτών γιανα αποσταθεροποιήσει αρκετά κράτη του Κόλπου.Οι εντάσεις μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και τουΙράν βρίσκονται στο υψηλότερο επίπεδο των τελευ-ταίων χρόνων.

THE CASPIAN PROJECT 01

Page 30: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Η Ρωσία μπορεί να ενθαρρύνει την Τεχεράνη ναχρησιμοποιήσει τις φιλοιρανικές πολιτικές ομάδεςτων Σιιτών, όπως τις Islahiyyah και Hezbollah Al-Hejaz και τους μαχητές στις περιοχές Al-Ahsa καιQatif στην ανατολική επαρχία, για να ταρακουνήσειτην ακεραιότητα του Βασιλείου. Οι ίδιες δράσεις θαμπορούσαν να δρομολογηθούν στο Μπαχρέιν, ταΗνωμένα Αραβικά Εμιράτα και ενδεχομένως στοΚουβέιτ. Αυτό το σενάριο θα προκαλέσει την εκτί-ναξη της τιμής του πετρελαίου, αποκλείοντας το εν-δεχόμενο ορισμένες χώρες της ΕΕ όπως η Πολωνίανα διαφοροποιήσουν τον εφοδιασμό τους, διατη-ρώντας τη ρωσική κυριαρχία στην ευρωπαϊκήαγορά.

Εν τω μεταξύ, το Ιράν έχει επεκτείνει την στρατιω-τική του παρουσία γύρω από την Σαουδική Αραβία:στα βόρεια του Ιράκ, και στο νότιο γείτονά της Σα-ουδικής Αραβίας την Υεμένη, ενώ οι υποστηριζόμε-νες από το Ιράν ομάδες της αντιπολίτευσης στοΜπαχρέιν δρουν προς τα ανατολικά. Το Ιράν επεν-δύει άφθονο ανθρώπινο δυναμικό και τα απαιτού-μενα κεφάλαια σε ένα σχέδιο που έχει ως στόχο ναπολιορκήσει τις χώρες του Κόλπου. Υπάρχει μια έμ-μεση αντιπαράθεση μεταξύ της Σαουδικής Αραβίαςκαι του Ιράν στη Συρία, καθώς δυνάμεις από Φρου-ρούς της Ιρανικής Επανάστασης, οδηγούν πολιτο-φυλακές από το Ιράκ, το Λίβανο και το Αφγανιστάνστη μάχη υποστηρίζοντας το καθεστώς Άσαντ.

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Page 31: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Η δημιουργία φιλοιρανικών κυβερνήσεων στακράτη του Κόλπου θα δημιουργήσει εντελώς νέα γε-ωπολιτικά δεδομένα στη Μέση Ανατολή.

Η Ρωσία επίσης μπορεί να ενδιαφέρεται για τη βελ-τίωση της θέσης του Ιράν στο Τατζικιστάν, το οποίοείναι σημείο εισόδου ισλαμιστών από το Αφγανι-στάν (που υποστηρίζονται από ορισμένους κύκλουςτου Περσικού Κόλπου) και αποτελεί σημαντικήαπειλή για τη Ρωσία από το Νότο. Η Ρωσία είναι ευά-λωτη στο νότο και αντιμετωπίζει τον κίνδυνο ανά-πτυξης δυνάμεων του ISIS στην Κεντρική Ασία, πολύκοντά στα σύνορα της Ρωσίας. Τα τελευταία χρόνια,το Τατζικιστάν βρίσκεται στο επίκεντρο του αντα-γωνισμού μεταξύ του Ιράν και της Σαουδικής Αρα-βίας, με την Τεχεράνη να αποκτά πρόσφατα το«πάνω χέρι».

Η ενίσχυση της Ρωσοπερσικής συμμαχίας είναι αρ-νητικός παράγοντας για τις Ηνωμένες Πολιτείες καιτη Δύση γενικότερα, καθώς αυξάνονται οι κίνδυνοιτοπικών συγκρούσεων και εσωτερικών αναταρα-χών στη Μέση Ανατολή, εξέλιξη που θα επηρεάσειαρνητικά και την παγκόσμια οικονομία.

Ταυτόχρονα, η Ρωσία προσπαθεί να χρησιμοποι-ήσει τις φιλοδοξίες του Ιράν για να υπονομεύσει τιςθέσεις των ΗΠΑ στην περιοχή του Περσικού Κόλ-που, να ισχυροποιηθεί στην παγκόσμια αγορά ενέρ-γειας και να συμπεριλάβει τον Σιιτικό άξονα τωνχωρών στη ρωσική γεωπολιτική επιρροή, ενάντιαστις Ηνωμένες Πολιτείες και τους συμμάχους τους.

THE CASPIAN PROJECT 01

Page 32: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

μεγάλος μετασχηματισμός του Ιράν σεένα σύγχρονο κράτος κατά την πε-ρίοδο της μοναρχίας των Παχλεβί, ηώθηση στην οικονομία και η δημιουρ-

γία δομών, είχε μεγάλο κόστος για τους Ιρανούς. Οιαγροτικές μεταρρυθμίσεις οδήγησαν μεγάλο μέροςτου πληθυσμού σε φτωχογειτονιές και παραγκου-πόλεις, στις παρυφές των μεγάλων πόλεων. Αυτή ηεπίπονη πορεία του εκσυγχρονισμού, τροφοδότησεμια έντονη δυσαρέσκεια, η οποία οδήγησε τελικάστην ανατροπή του Σάχη. Μετά την επανάσταση, ηεσωτερική πολιτική του Ιράν περιστρέφεται γύρωαπό δύο κύριες ιδεολογίες:

STEPHEN SARTY

Stephen Sarty is a graduate student in theInternational Security and Intelligence Studiesprogram at Bellevue University in Omaha, NE,USA. He is a former U.S. Marine and has lived

and worked in the Middle Eastfor the last 23 years.

Ο

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Η διαμαχΗ του παλιου με το νεο στο ιραν

Page 33: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Η μία διαπνέεται από τον έντονο εθνικισμό με βάσητα ιστορικά επιτεύγματα και τον πλούσιο πολιτισμόκαι η άλλη επικεντρώνεται στην προώθηση του Σιι-τικού Ισλάμ στην περιοχή.

Αυτές οι δύο ιδεολογίες έχουν δημιουργήσει μια τε-ράστια εσωτερική ένταση, με εκείνους που πι-στεύουν στην περσική μοναδικότητα καιεπιδιώκουν την επιστροφή στις ιστορικο-πολιτισμι-κές ρίζες, να συγκρούονται με αυτούς που εκπρο-σωπούν την θρησκευτικό-κοσμική πλευρά καιπροωθούν το Ιράν ως ηγέτη του μουσουλμανικούκόσμου και περιφερειακό πολιτικό ηγεμόνα.

Στην κορυφή της εξουσίας της Ισλαμικής Δημοκρα-τίας, βρίσκεται ο ανώτατος ηγέτης Αγιατολάχ Χαμε-νεΐ. Αυτός καθοδηγεί και ορίζει τις πολιτικές που θαακολουθήσει το κράτος τόσο στο εσωτερικό όσοκαι στις διεθνείς σχέσεις. Είναι επίσης επικεφαλήςτου στρατού και των μυστικών υπηρεσιών. Ο πρό-εδρος Ροχανί είναι ο επικεφαλής της εκτελεστικήςεξουσίας και βρίσκεται κάτω από τον ανώτατοηγέτη. Σε αντίθεση με την κοινή Δυτική έννοια τουπροέδρου, δεν ελέγχει τον στρατό, ούτε ορίζει τηνπολιτική ατζέντα, αλλά είναι επικεφαλής ενός περί-πλοκου πλέγματος συνυφασμένων κέντρων εξου-σίας, επίσημων και ανεπίσημων, που αποτελούν τηνκαρδιά της Δημοκρατίας και έχουν σχεδιαστεί μεαυτό τον τρόπο, ώστε μην μπορεί κανένας να αμφι-σβητήσει ή να θέσει σε κίνδυνο τις εξουσίες τουΑνώτατου Ηγέτη. Πριν από την εκλογή του Προ-έδρου Ροχανί, η διεθνής κοινότητα θέλοντας νααποτρέψει το Ιράν να αναπτύξει πυρηνικά όπλα, τουεπέβαλε εξοντωτικές κυρώσεις. Τα τεχνολογικά επι-τεύγματα του Ιράν είναι μια πηγή υπερηφάνειας καιως εκ τούτου, η ικανότητα ανάπτυξης του πυρηνι-κού προγράμματος έχει ενσωματωθεί στην ταυτό-τητα της χώρας -όχι μόνο ως ένα εργαλείο για τηνασφάλεια, αλλά και ως σημείο αναφοράς της εθνι-κής υπερηφάνειας, ενώ ως εργαλείο στην εσωτε-ρική πολιτική, εξακολουθεί να διαδραματίζεισημαντικό ρόλο.

Σήμερα, φαίνεται πως οι ιρανοί ηγέτες είναι πρόθυ-μοι να επανενταχθούν στη διεθνή κοινότητα. Στιςπρόσφατες προεδρικές εκλογές η βασική ατζέντααφορούσε την οικονομία. Η προεκλογική πλατ-φόρμα του Ροχανί βασίστηκε στην αποκατάστασητης οικονομίας, τη βελτίωση των σχέσεων με τηΔύση, τις ατομικές ελευθερίες και την ενίσχυση τωνδικαιωμάτων των γυναικών και με αυτήν εξελέγη τε-λικά πρόεδρος της χώρας. Στο ζήτημα των πυρηνι-κών ο Πρόεδρος Ροχανί θεωρείται μετριοπαθής.Είναι πρόθυμος να δεχτεί ορισμένους περιορισμούςσχετικά με το πρόγραμμα εμπλουτισμού ουρανίου,προκειμένου να αρθούν οι διεθνείς κυρώσεις και ναεπιστρέψει το Ιράν στη διεθνή παγκόσμια τάξη.

THE CASPIAN PROJECT 01

Page 34: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Ουσιαστικά, περπατά σε τεντωμένο σχοινί καθώςπροσπαθεί να διαφυλάξει την υποστήριξη του Χα-μενεΐ για να συνεχίσει τις απαραίτητες μεταρρυθμί-σεις στο εσωτερικό, ενώ στο πυρηνικό ζήτημαπρέπει να εμφανίσει πρόοδο έχοντας να αντιμετω-πίσει σημαντικά κέντρα εξουσίας που θεωρούν πωςένα πυρηνικό Ιράν είναι ο απαραίτητος γεωστρατη-γικός παράγοντας αποτροπής και διατήρησης τηςεξουσίας στο εσωτερικό.

Όμως η άρση των κυρώσεων θα επαναφέρει και έναάλλο ζήτημα το οποίο είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατους συντηρητικούς που κατέχουν αυτή τη στιγμήτο μεγαλύτερο μέρος της εξουσίας: το θέμα τωνξένων επενδύσεων και της ανάμειξης στο εσωτε-ρικό του Ιράν.

Λαμβάνοντας υπόψη τη βαθιά δυσπιστία, αυτό θαείναι ένα σημαντικό εμπόδιο καθώς η άρση των κυ-ρώσεων θα φέρει μια πλημύρα πολυεθνικών εται-ρειών που θα θέλουν να επενδύσουν. Το ερώτημαείναι αν θα θεωρηθούν νόμιμες επιχειρηματικές συ-ναλλαγές, ή ως μέρος ενός μεγαλύτερου σχεδίουτης Δύσης για τον τελικό έλεγχο του Ιράν.Το Ιράν βρίσκεται σε ένα σημαντικό σταυροδρόμιαυτή τη στιγμή. Είναι ακόμη πολύ νωρίς για ναπούμε αν η άρση των κυρώσεων και οι επικείμενεςξένες επενδύσεις θα αντιμετωπιστούν με ενθουσια-σμό ή δυσπιστία. Με την πλειοψηφία του λαού ναεπιθυμεί μεταρρυθμίσεις και επιστροφή στη διεθνήκοινότητα και τη συντηρητική ελίτ να προσπαθεί ναδιατηρηθεί στην εξουσία, μένει να δούμε το αποτέ-λεσμα αυτής της σιωπηρής διαμάχης για την επι-κράτηση.

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Page 35: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

“The society that

separates its scholars from

its warriors will have its

thinking done by cowards

and its fighting by fools”

Thucydides

www.moderndiplomacy.eu

Page 36: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

διπλωματικοι ελιγμοιστην κασπια

Page 37: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

μεσολάβηση της Τουρκίας ανάμεσα σεδύο αντίπαλες χώρες της Κασπίας, τοΤουρκμενιστάν και το Αζερμπαϊτζάν,ανέδειξε τις διπλωματικές της ικανότη-

τες στο γεωπολιτικό πεδίο, καθώς οι δυο αυτέςχώρες δεν είχαν ιδιαίτερα φιλικές σχέσεις έως σή-μερα.Όμως οι πρόσφατες πολιτικές συμφωνίες στοντομέα της ενέργειας, έδειξαν πως οι μεσολαβητικέςπροσπάθειες της Τουρκίας έχουν ιδιοτελή κίνητρα.Κάτω από την επιφάνεια αυτής της τριμερούς ένω-σης, υπό την Τουρκική ηγεσία, εμφανίζεται η πρό-θεση της πολιτικής εξάρτησης από την Τουρκία, ηοποία πέρα από την περιφερειακή σταθερότητα,επιδιώκει οικονομικά, πολιτικά και διπλωματικάοφέλη –την παγίωση της θέσης της ως περιφερει-ακή δύναμη.Το Τουρκμενιστάν και το Αζερμπαϊτζάν,ενώνει η κοινή επιθυμία για επέκταση στον ενεργει-ακό τομέα. Η Τουρκία φαίνεται πως έχει βοηθήσειαυτή την επιδίωξη, όχι απλά την αξιοποίηση του φυ-σικού αερίου και του πετρελαίου, αλλά τη συμμε-τοχή στα παγκόσμια δίκτυα διανομής ενέργειας.

ΗΣυμπτωματικά, οι δύο αυτές χώρες αντιμετωπίζουνπροβλήματα σε αυτό τον τομέα: Το Τουρκμενιστάνβλέπει τη μείωση των εξαγωγών λόγω της ρωσικήςοικονομικής συρρίκνωσης αλλά και της ενόχλησηςτης Μόσχας για τις στενότερες σχέσεις του με τηνΤουρκία. Το Αζερμπαϊτζάν αισθάνεται κάποια πίεσηαπό τη Ρωσία, λόγω του ενδιαφέροντος για την επέ-κταση των αγωγών πετρελαίου μέσω της Τουρκίας,σε μια προσπάθεια για τον εφοδιασμό της ΕΕ ηοποία φυσικά θα μειώσει την ενεργειακή εξάρτησηαπό την Ρωσία.

Η Τουρκία φαίνεται πως ανεβαίνει ταχύτερα τη γε-ωπολιτική σκάλα από τους γείτονές της στην Κα-σπία, και κατά κάποιο τρόπο έχει γίνει η οικονομικήδύναμη της περιοχής. Λόγω της οικονομικής ανά-πτυξης αλλά και λόγω της γεωγραφικής της θέσης,η Τουρκία έχει βρεθεί στο επίκεντρο πολλών πιεστι-κών προβλημάτων της εποχής: ο πόλεμος στηΣυρία, η αραβική άνοιξη, οι πολιτικές αλλαγές, οιενεργειακοί δρόμοι, ως το εμπόριο και τις πολιτικέςπου διέπουν τις οικονομίες των G20.

DIANNE VALDEZ

Dianne Valdez just completed her Master’s degree in the International Security and Intelli-gence Studies Program at Bellevue University in Omaha, NE, USA and continues her interests in

the geopolitics of this important region, along with political strife in Africa.

THE CASPIAN PROJECT 01

Page 38: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Φυσικά η διεθνής κοινότητα έχει αξιολογήσει θετικάτις τουρκικές διπλωματικές κινήσεις, διατηρώνταςτην εικόνα-σημείο αναφοράς, δηλαδή την πολιτικήσταθερότητα και την οικονομική ασφάλεια.Ωστόσο, αυτές οι κινήσεις αποβλέπουν στην αντι-μετώπιση των δικών της ενεργειακών προβλημά-των, στο όχι και τόσο μακρινό μέλλον.Οι ανάγκες της Τουρκίας για φυσικό αέριο έχουντριπλασιαστεί μέσα σε μια δεκαετία, καθώς οι σταθ-μοί παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας βασίζονταιπλέον περισσότερο στο φυσικό αέριο από τηνυδροηλεκτρική ενέργεια λόγω των ελάχιστων βρο-χοπτώσεων των τελευταίων ετών. Αυτές οι ανησυ-χίες οδηγούν τις προσπάθειες της Τουρκίας ναεδραιωθεί ως ενεργειακός κόμβος της ΕΕ, μεταφέ-ροντας φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν και τοΤουρκμενιστάν.Ο ρόλος της Τουρκίας στον ενεργειακό εφοδιασμότης ΕΕ θα της αποδώσει πολλαπλά οφέλη, περισσό-τερα από την ένταξη και την εύνοια της Ένωσης. Ταγεωπολιτικά και οικονομικά κέρδη που θα προκύ-ψουν θα της δώσουν σημαντικό πλεονέκτημαέναντι των γειτόνων της σε ανατολή και δύση.

Αν και αυτά τα σχέδια δεν έχουν αρχίσει να υλοποι-ούνται, η υποστήριξη των συμμάχων και ιδιαίτερατων αμερικανών είναι εμφανής.

Καθώς η Τουρκία ξεδιπλώνει τη στρατηγική της, δενείναι ο ενεργειακός σωτήρας της Ευρώπης ούτε οσυνωμότης ενάντια στη Ρωσία. Αντίθετα, η Τουρκίαφαίνεται να υλοποιεί μια οπορτουνιστική στρατη-γική, βασισμένη στα λάθη και τις παραλείψεις τωνάλλων. Η τακτική της Τουρκίας είναι αν μη τι άλλοαξιέπαινη, τουλάχιστον ως προς την επίδειξη διαί-σθησης και για την κατανόηση της πολυπλοκότηταςστην ανάπτυξη των στρατηγικών συνεργασιών.

Ωστόσο, αυτές οι φιλοδοξίες είναι πολύ πιθανό νααποτύχουν αν δεν διατηρηθεί μια διπλωματικήισορροπία μεταξύ όλων των παικτών της Κασπίας.Λαμβάνοντας υπόψη την αστάθεια της περιοχήςαλλά και τον μεγάλο συνεργάτη / αντίπαλο που βρί-σκεται στα βόρεια της Κασπίας Θάλασσας, δεν θαείναι καθόλου εύκολο και η Τουρκία θα πρέπει ναεπιδείξει ιδιαίτερα επιδέξιους διπλωματικούς ελιγ-μούς για να το πετύχει.

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Page 39: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

ΕνΕργΕιακη στρατηγικηκαι τρομοκρατια

Χορασαν

κούγεται πως το Ισλαμικό Κράτος (IS)είναι δημιούργημα των Ηνωμένων Πο-λιτειών με απώτερο στόχο τη Ρωσία,την Κίνα και το Ιράν. Αν και δεν θα ήταν

η πρώτη φορά που οι ΗΠΑ χρηματοδοτούσαν, εκ-παίδευαν, ή δημιουργούσαν παραστρατιωτικές εξ-τρεμιστικές ομάδες για την προώθηση τωνσυμφερόντων τους, αυτή η θεωρία ακούγεται πα-ρατραβηγμένη.Το σενάριο υποθέτει πως κάποια στιγμή πριν απότην εισβολή των ΗΠΑ στο Ιράκ, κάποιοι έθεσαν σεεφαρμογή μια σειρά από περίπλοκες γεωστρατηγι-κές κινήσεις, που θα δημιουργούσαν τις συνθήκεςγια την εμφάνιση μιας βάναυσης και αποτελεσματι-κής ομάδας που θα μπορούσε να προκαλέσει τιςΗνωμένες Πολιτείες.

A

THE CASPIAN PROJECT 01

EVAN THOMSEN

Evan Thomsen is a graduate of the International Securityand Intelligence Studies Program at Bellevue Universityin Omaha, NE and is currently a Master’s student at the

world-renown Elliott School of International Affairs atThe George Washington University in Washington, DC.He has just joined with the Eastern Congo Initiative as

Strategic Partnerships Officer.

Page 40: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Αν και απορρίπτω αυτό το σενάριο, διαπιστώνωπως υπάρχει ένα μικρό ψήγμα αλήθειας σε αυτή τηθεωρία συνομωσίας. Το IS αποτελεί πράγματι μεγα-λύτερο πρόβλημα για τη Ρωσία, την Κίνα και το Ιράνκαι οι ΗΠΑ το γνωρίζουν πολύ καλά.Κατ 'αρχάς, υπάρχει η πολιτική βούληση για την κα-ταπολέμηση του IS. Οι ΗΠΑ είναι πολιτικά εξαντλη-μένες μετά από περισσότερο από μια δεκαετίαπολέμων. Στο εσωτερικό της χώρας, έχουμε αύξησητων φυλετικών εντάσεων, μια δύσκολη οικονομικήπροοπτική, και τον μαραθώνιο της προεκλογικήςεκστρατείας των 18 μηνών. Σε διεθνές επίπεδο, αν-τιμετωπίζουμε μια εκνευρισμένη Ρωσία, μια ανερ-χόμενη Κίνα, και το συνεχιζόμενο δράμα τηςιρανικής πυρηνικής συμφωνίας. Χωρίς να έχει πραγ-ματοποιήσει μια επίθεση σε αμερικανικό έδαφος, τοIS είναι ειλικρινά εκτός προεκλογικής θεματολογίαςκαι απλά μια υποσημείωση στην ατζέντα του Εθνι-κού Συμβουλίου Ασφαλείας των ΗΠΑ. Αυτό εξηγείκαι τη δημόσια αμηχανία των στρατηγών καθώς καιτην απουσία ολοκληρωμένης στρατηγικής αντιμε-τώπισης. Ωστόσο, θα πρέπει να εστιάσουμε στιςαποφάσεις που λαμβάνονται, επειδή αυτές ακρι-βώς, διαμορφώνουν ένα νέο πεδίο γεωπολιτικήςμάχης: το Χορασάν.

Το Χορασάν είναι μια περιοχή που καλύπτει ένα με-γάλο μέρος του Αφγανιστάν, του Πακιστάν, τουΟυζμπεκιστάν, του Τατζικιστάν, του Τουρκμενιστάνκαι του Ιράν. Για το IS το Χορασάν αποτελεί το τελικόπεδίο μάχης, για τις περιφερειακές δυνάμεις, το Χο-ρασάν αντιπροσωπεύει το μέλλον της ενέργειας.

Ο έλεγχος και η πρόσβαση στην περιοχή, λόγω τηςιστορίας και της γεωγραφικής εγγύτητας, ήταν πα-ραδοσιακά προνόμιο της Ρωσίας και του Ιράν. Τηντελευταία δεκαετία αυτό το δίπολο κλονίστηκεκαθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ευρώπη και η Κίναδιεκδίκησαν το δικό τους μερίδιο στην «ενεργειακήπίτα». Αυτό για τις Κινεζικές εταιρείες έγινε σχετικάεύκολα, ενώ για τις δυτικές εταιρείες απαίτησευψηλό οικονομικό και πολιτικό κόστος.

Η Ευρώπη εξακολουθεί να εξαρτάται σημαντικάαπό τη ρωσική ενέργεια, η ιρανική οικονομία άντεξεπαρά τις κυρώσεις των ΗΠΑ και η Κίνα που δείχνειπιο σίγουρη για την ενεργειακή προοπτική της:αυτή είναι η σημερινή πραγματικότητα που για νααντιμετωπιστεί χρειάζεται να κατακλυστεί η αγοράμε νέες πηγές ενέργειας. Ο άλλος τρόπος είναι νααποσταθεροποιηθεί η περιοχή.

Για να επανέλθω και πάλι στη στρατηγική των ΗΠΑ,τρία είναι αυτά που πρέπει να έχουμε υπόψη μας:Αντιμετωπίζοντας την Ρωσία, που απέδειξε πωςείναι έτοιμη να χρησιμοποιήσει πλήρη ισχύ για ναπροασπίσει τα οικονομικά της συμφέροντα, οι Ηνω-μένες Πολιτείες έχουν δυο επιλογές: να σταματή-σουν την επέκταση του ΝΑΤΟ για να δώσουν τοναπαραίτητο χώρο στη Ρωσία και να επιδιώξουν τηνεξισορρόπηση στο ευρωπαϊκό εμπόριο και τηνενεργειακή εξάρτηση, ή να αυξήσουν την παρουσίατου ΝΑΤΟ μέσω στρατιωτικών συνεργασιών και επί-δειξης δύναμης, ώστε να υπονομεύσουν την ρω-σική περιφερειακή ενεργειακή ηγεμονία.

MODERN DIPLOMACY HELLENIC EDITION

Page 41: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

Βλέποντας τις κινήσεις του ΝΑΤΟ, παρατηρούμε τηνανάπτυξη μιας δημόσιας και ταυτόχρονα μιας συγ-καλυμμένης στρατηγικής για την ανατροπή τωνενεργειακών συσχετισμών.Δεύτερον, οι διαπραγματεύσεις με το Ιράν. Οι κυρώ-σεις έχουν μειωθεί και δεν έπληξαν τελικά την ιρα-νική οικονομία. Οι ΗΠΑ επέδειξαν ιδιαίτερηπροθυμία για να πετύχουν αυτή τη συμφωνία. Ηαπειλή του Ισλαμικού Κράτους ανησυχεί το Ιράν,που διακινδυνεύει την οικονομική σταθερότηταμαζί με την εθνική ασφάλεια. Η ανησυχία αυτή είναιεπίσης εμφανής στην συνεχιζόμενη υποστήριξηπρος το καθεστώς του Άσαντ. Η ιρανική υποστήριξηδεν αφορά τόσο την επίδειξη δύναμης, όσο τη δικήτους προστασία.

Τρίτον, καθώς η Κίνα επεκτείνει τη στρατηγική τηςεμβέλεια, συνειδητοποιεί τις μελλοντικές της ανάγ-κες και κινείται προς την μελλοντική διασφάλισητων απαραίτητων πόρων –από τρόφιμα, μέχρι μέ-ταλλα και ενέργεια. Ένα μεγάλο τμήμα αυτής τηςστρατηγικής αφορά τους ενεργειακούς πόρους τηςΚασπίας. Οι Κινέζοι έχουν δαπανήσει δισεκατομμύ-ρια για την ανάπτυξη των ενεργειακών υποδομώνσε μια από τις πιο επικίνδυνες και ασταθείς περιοχέςτου κόσμου. Είτε αυτό το εγχείρημα έχει σχεδιαστείγια να ενισχυθεί το στρατηγικό βάθος της Κίνας ήαποτελεί ένα ανάχωμα ενάντια στην οικονομικήσυρρίκνωση, οι ΗΠΑ έχουν γεωπολιτικό συμφέροννα ενεργούν τουλάχιστον ως μερικό εμπόδιο.Ο πό-λεμος δεν είναι μόνο πολιτική αλλά και οικονομίαμε άλλα μέσα.

Η περιοχή της Κασπίας, ή το Χορασάν αποτελούντον γόρδιο δεσμό των μεγάλων δυνάμεων σε επί-πεδο πολιτικής και οικονομίας. Το Ισλαμικό Κράτοςείναι μια πρόκληση για τις Ηνωμένες Πολιτείεςκαθώς αποτελεί μια αποτυχία της αμερικανικής εξω-τερικής πολιτικής στο παρών, αλλά και μια μοναδικήστρατηγική ευκαιρία στο εγγύς μέλλον. Αναμφίβολαοι αεροπορικές επιθέσεις των μη επανδρωμένων θασυνεχιστούν, όμως η τρέχουσα στρατηγική θα πρέ-πει να κατευθυνθεί προς μια επέμβαση καθοδηγού-μενη από τη Δύση. Περιμένω πως καθώς τοΙσλαμικό Κράτος κοιτάζει προς το Χορασάν, οι Ηνω-μένες Πολιτείες θα κοιτάζουν από την άλλη. Μόνοο χρόνος θα δείξει αν αυτή η στρατηγική δικαιωθείή τελικά θα προκαλέσει μεγαλύτερη ζημιά.

THE CASPIAN PROJECT 01

Page 42: Caspian Project 01 | Ελληνική Έκδοση

www.presscode.gr