ΕΠΙΛΟΓΗ 29

ΑΞΊΑ ΈΧΕΙ …ΝΑ ΜΟΙΡΆΖΕΣΑΙ ΤΙΣ ΓΝΏΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΠΌΨΕΙΣ ΣΟΥ

ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑΠΤΥΞΗ • ΑΞΙΑ • KNOWLEDGE • INVES

TMENT • DEVELOPMENT VALUE ΓΝΩΣΗ • ΕΠΕΝ∆ΥΣΗ • ΑΝΑ

BANKERS’CLUB

32 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 61

EFG EUROLIFE ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗEFG EUROLIFE ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗ

Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου

ΑΞΙΑ ΕΧΕΙ ΑΞΙΑ ΕΧΕΙ

BankersClub …ΝΑ ΜΟΙΡΑΖΕΣΑΙ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ & ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΟΥ

ΓΝΩ

ΣΗ

• Ε

ΠΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

ΠΤ

ΥΞ

Η •

ΑΞ

ΙΑ •

KN

OW

LED

GE

• IN

VES

TM

EN

T •

DE

VE

LOP

ME

NT

V

ALU

E

ΓΝ

ΩΣ

Η •

ΕΠ

ΕΝ

∆Υ

ΣΗ

• Α

ΝΑ

62 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΣυνένΤευξη ΑλΕξΑνδρος ςΑρρηγΕωργιου // EFG EuroliFE ΑΣφΑλιΣΤικη

αγωνας δ ρ ομου Ο Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου δεν χρειάζεται συστάσεις. Είναι manager της ασφαλιστικής αγοράς με μακρά εμπειρία. Εκτιμά ότι η ασφαλιστική αγορά βρίσκεται σήμερα σε ένα κομβικό σημείο. Οι εταιρείες έχουν μειωμένη καθαρή θέση λόγω της ύφεσης και ταυτόχρονα βρίσκονται αντιμέτωπες με την πρόκληση του Solvency II, την πρόκληση της αυξημένης κεφαλαιακής επάρκειας.

Από την ελενΑ ερμειδου

Βρίσκεστε στη Eurolife μετά από μια επιτυχημένη πο-ρεία στην Allianz Ελλάδος. Να σας πω. Συμπληρώ-νω φέτος αισίως 26 χρόνια στον χώρο των ασφα-λειών και από τις δυο πλευρές του Ατλαντικού, έχοντας ξεκινήσει από τις Γενικές Ασφάλειες. Το

διοικείν κάθε εταιρείας παρουσιάζει για τον manager ένα διαφορετικό σύνολο προκλήσεων, μπορώ πάντως να πω ότι ο ασφαλιστικός χώρος στα χρόνια που πέρασαν και στα χρόνια που έρχονται, μου επεφύλαξε και πιστεύω θα συνε-χίσει να μου προσφέρει, εξαιρετικά ενδιαφέρουσες εμπει-ρίες και την ευκαιρία να γνωρίζω και να συνεργάζομαι με εξαιρετικούς ανθρώπους.

Να περάσουμε στην ασφαλιστική αγορά τώρα. Η χώρα μας βρί-σκεται στα γρανάζια της ύφεσης κ. Σαρρηγεωργίου. Ποιές οι επιπτώσεις της στον κλάδο των ασφαλειών; Η ασφαλιστική αγορά βρίσκεται σήμερα σε ένα κομβικό σημείο. Την ώρα που τα στοιχεία του ενεργητικού και η καθαρή θέση των εταιρειών είναι απομειωμένες λόγω της κρί-σης, το Solvency II είναι προ των πυλών, αυξάνοντας δραστικά σε κάποιες περιπτώσεις τα απαιτούμενα κεφάλαια, ενώ ταυτόχρονα οι εποπτικές αρχές και οι εξελίξεις της αγοράς βάζουν τέλος σε νοσηρές πρα-κτικές δεκαετιών. Είναι σαφές ότι πολλές εταιρείες θα δυσκολευθούν. Είναι φυσιολογικό να υπάρξει συρ-ρίκνωση, με συγχωνεύσεις, εξαγορές αλλά και ενδε-χομένως αφαιρέσεις αδειών σε επίπεδο αφαλιστικών

εταιρειών και σε επίπεδο διαμεσολαβούντων. Όμως την επόμενη μέρα, κατά την εκτίμησή μου, σε 2-3 χρόνια από τώρα, λιγότερες, κεφαλαιακά ισχυρές, ανταγωνιστικές ασφαλιστικές εταιρείες θα μπορούν να προσβλέπουν στην ανάπτυξη στον χώρο της Ζωής κυρίως με το συνταξιοδοτικό αλλά και στον ευρύτερο χώρο των Γενικών Ασφαλίσεων.

Οι αλλαγές στο ασφαλιστικό ανοίγουν νέες προοπτικές για τον κλάδο της ιδιωτικής ασφάλισης; Έχουμε έναν κλάδο, τον κλάδο της ιδιωτικής ασφάλισης ο οποίος λειτουρ-γεί πια υπό την εποπτεία της Τράπεζας της Ελλάδος, με κριτήρια αξιοπιστίας που υπαγορεύονται πλέον ουσιαστικά από το Solvency II. Εδώ σημειώστε ότι Solvency II δεν σημαίνει μόνο κεφαλαιακή επάρκεια, αλλά και κανόνες για την αξιόπιστη λειτουργία μιας ασφαλιστικής εταιρείας και η οποία, μέσα σε θεσμικό πλαίσιο που θα καθορίσει η Πολιτεία και που θα εξα-σφαλίζει την υγιή λειτουργία του συστήματος, μπο-ρεί άμεσα να δώσει τη λύση που η κοινωνία χρειάζε-ται. Πιστεύω πως αν επιτευχθεί το 3πτυχο: φορολογι-κά κίνητρα, θεσμικό πλαίσιο και εποπτεία τότε είναι σίγουρο πως η ανάπτυξη στον χώρο του ασφαλιστι-κού θα είναι σημαντική. Θεωρώ επίσης πως είναι ση-μαντικό κάθε Έλληνας πολίτης να συνειδητοποιήσει πως από εδώ και στο εξής, συμπληρωματικά με την

ΕΠΙΛΟΓΗ 63

κοινωνική ασφάλιση, θα πρέπει ο ίδιος να αποταμι-εύσει κεφάλαια για τη δική του σύνταξη. Και δώ πρέ-πει να σημειώσουμε το προφανές: ότι οι νέοι πρέπει να αποταμιεύσουν κεφάλαια με μακροπρόθεσμο ορί-ζοντα ώστε να μπορέσουν να διατηρήσουν και στο μέλλον ένα καλό βιοτικό επίπεδο.

H μεταφορά της ΕΠΕΙΑ στην ΤτΕ πιστεύετε ότι θα συμβάλει θετι-κά στον κλάδο; Η ΕΠΕΙΑ αναμφισβήτητα επετέλεσε ση-μαντικό έργο, όμως η Τράπεζα της Ελλάδος είναι ένας έμπειρος εποπτικός οργανισμός με κύρος και εμβέ-λεια τέτοια που θα βοηθήσει –επιτελώντας με ταχύ-τητα και συνέπεια τον ρόλο της– στην αποκατάσταση της φήμης του θεσμού της ιδιωτικής ασφάλισης.

Πολλά έχουν ειπωθεί και γραφεί για τον θεσμό των δικτύων πρακτόρων στη χώρα, άλλοτε θετικά και άλλοτε πολύ λιγότερο. Ποιά η γνώμη σας για τον πολυσυζητημένο θεσμό του agency; Τί αλλάζει, υποκινούμενο από το σκηνικό της ύφεσης; Κοιτάξ-τε, εμείς στην EFG Eurolife Ασφαλιστική πιστεύουμε ότι στα χρόνια που έρχονται, θα αναδειχθούν εκείνοι οι διαμεσολαβούντες οι οποίοι με τις γνώσεις και τις υπηρεσίες που προσφέρουν θα δικαιολογούν την αμοιβή τους, εκείνοι οι οποίοι θα έχουν δημιουρ-γήσει τις προϋποθέσεις για να λειτουργούν στο νέο

ασφαλιστικό περιβάλλον υπεύθυνα, προσφέροντας στους πελάτες προστιθέμενη αξία. Έτσι, τα τελευταία χρόνια ένας από τους στρατηγικούς άξονες στους οποίους επενδύει η Eurolife είναι να δουλεύει με όλα τα δίκτυα εκείνα που προσθέτουν αξία στις σχέσεις τους με τον πελάτη. Με βάση αυτή τη στρατηγική, έχουμε διευρύνει τις συνεργασίες μας στον χώρο των μεσιτών και των πρακτόρων στον οποίο και μας ενδι-αφέρει ιδιαίτερα η περαιτέρω ανάπτυξη με δεδομένη και την ποιότητα των εργασιών και της συνεργασίας. Είναι προφανές ότι τόσο το bancassurance όσο και οι άλλοι μη παραδοσιακοί τρόποι πώλησης ήδη παίζουν ή θα παίξουν ρόλο στο μέλλον της διανομής ασφα-λιστικών προϊόντων. Όμως πιστεύω ακράδαντα ότι ο καλά ενημερωμένος επαγγελματίας ασφαλιστής θα συνεχίσει να επιτελεί το έργο του –να συμβουλεύει αποτελεσματικά τον πελάτη για το risk management

της οικογένειας ή της επιχείρησής του– χωρίς αντα-γωνισμό σε αυτό το επίπεδο. Από την άλλη πλευρά, ο ευκαιριακός, μη κατηρτισμένος διανομέας προϊόντων δεν έχει πια μέλλον.

Ας περάσουμε στην EFG Eurolife. Ο δικτυακός τόπος της εταιρεί-ας, πρόσφατα αναβαθμισμένος δίνει τη δυνατότητα για iphone application. Ναι, η εφαρμογή που δημιουργήσαμε για το i-phone είναι ένα από τα πιο ενδιαφέροντα χα-ρακτηριστικά του νέου site και παράλληλα, είναι η εφαρμογή που μας καθιστά την πρώτη ασφαλιστική εταιρεία στη χώρα που δίνει τη δυνατότητα στον πε-λάτη να οργανώσει τα στοιχεία που αφορούν στην ασφάλιση του αυτοκινήτου του κάνοντας τη ζωή του ευκολότερη. Γενικά, πιστεύω ότι το αναβαθμισμένο site της EFG Eurolife Ασφαλιστικής ξεχωρίζει για την υψηλή αισθητική του, το φιλικό του προφίλ, την εύ-κολη πλοήγηση και τη χρήση νέων εφαρμογών.

ΕΠΙΛΟΓΗ 63

«είναι σημαντικό κάθε έλ-ληνας πολίτης να συνειδη-τοποιήσει πως από εδώ και στο εξής, συμπληρωματικά με την κοινωνική ασφά-λιση, θα πρέπει ο ίδιος να αποταμιεύσει κεφάλαια για τη δική του σύνταξη.»

32 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 67

ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Βρασίδας Ζάβρας

ΑΞΙΑ ΕΧΕΙ …ΝΑ ΜΟΙΡΑΖΕΣΑΙ

BankersClub ’

ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ & ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΟΥ

68 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ CLUB

GREEN Bankers

O τραπεζικός δανεισµός για πράσινα προϊόντα και υπηρεσίες, παρουσιάζει αυξητικές τάσεις αποτελώντας µια ευχάριστη εξαίρεση στον κανόνα, υποστηρίζει σε συνέντευξή του στην «E» ο Βρασίδας Ζάβρας, γενικός διευθυντής της Τράπεζας Πειραιώς. O ίδιος µιλά για τις σηµερινές προκλήσεις των τραπεζών στο ενεργειακό κύµα της πράσινης ανάπτυξης, ενώ παρουσιάζει τις δράσεις της Τράπεζας Πειραιώς. στη χρηµατοδότηση πράσινων έργων και πρωτοβουλιών.

Συνέντευξη στον ΜΑΚΗ ΝΤΟΒΟΛΟ

Μ έσ α σ ε έ να π ε -ρ ι β ά λ λ ο ν σ τ ο

οποίο ο ρυθµός των συνολικών χο-ρηγήσεων κινείται σχεδόν σε µηδενι-κά επίπεδα, τί εικόνα παρουσιάζουν τα δανειακά προϊόντα που αφορούν πράσ ινε ς δράσε ις τόσο σε επίπε-δο ιδιωτών όσο και επιχειρήσεων; Ο τοµέας της πράσινης επιχειρηµατι-κότητας και των φιλοπεριβαλλοντικών καταναλωτικών επιλογών είναι µια ευ-χάριστη εξαίρεση στον κανόνα. O τρα-πεζικός δανεισµός για πράσινα προϊό-ντα και υπηρεσίες παρουσιάζει αυξη-τικές τάσεις, γεγονός ιδιαίτερης σηµα-σίας αν λάβει κανείς υπόψη του και τις

δύσκολες µέρες στην οικονοµία. Πρω-ταθλητής στην πράσινη αυτή κούρσα αναδεικνύονται σήµερα τα φωτοβολ-ταϊκά, αφού υπάρχει έντονο ενδιαφέ-ρον από πλευράς επενδυτών και από οικιακούς καταναλωτές που επιθυµούν να εγκαταστήσουν ένα φωτοβολταϊκό σύστηµα στην κατοικία τους. Η Τρά-πεζα Πειραιώς παρέχει όλη την γκάµα των σχετικών προϊόντων για τον κλάδο αυτό, µε ιδιαίτερα ευνοϊκά επιτόκια και ποσοστό δανεισµού που φτάνει και το 100% στην περίπτωση των οικιακών συστηµάτων. Σε άνοδο θα βρεθεί επί-σης και ο τοµέας των πράσινων στεγα-

στικών αφού µε τη νέα νοµοθεσία, οι πολίτες έχουν ένα επιπλέον κίνητρο να στραφούν σε κτίρια χαµηλότερης ενερ-γειακής κατανάλωσης.

Τα πράσινα δανειακά προϊόντα διαφορο-ποιούνται σε όρους χορήγησης σε σχέση µε τα υπόλοιπα δανειακά προϊόντα της τράπεζας; Φυσικά και διαφοροποιού-νται. Στην Τράπεζα Πειραιώς, πράσι-να προϊόντα θεωρούνται εκείνα που έχουν ως σκοπό «τη χρηµατοδότηση επιχειρήσεων και ιδιωτών οι οποίοι θέλουν να επενδύσουν σε προϊόντα και υπηρεσίες φιλικές προς το περι-

ΒΡΑΣΙΔΑΣ ΖΑΒΡΑΣ // ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 69

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚ

ΗΣ

µα δυνατότητας χρηµατοδότησης των ώριµων και σοβαρών επενδύσεων. Ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στις ανανεώ-σιµες πηγές ενέργειας, η νοµοθεσία παρέχει εγγυηµένα έσοδα 20ετίας για τον επενδυτή και αυτό εκτιµάται θετι-κά από τις τράπεζες.

Το πρόγραµµα Πράσινων Επενδύσεων ύψους 1,5 δισ. ευρώ που ανακοίνωσε η Πειραιώς τον περασµένο Φεβρουάριο µαζί µε τα υπουργεία Οικονοµίας και Περιβάλ-λοντος, σε τι στάδιο υλοποίησης βρίσκε-ται; Ο πρώτος άξονας που άρχισε ήδη να υλοποιείται αφορά σε εγκατάσταση µονάδων ΑΠΕ (πρωτίστως φωτοβολ-ταϊκών και δευτερευόντως βιοµάζας) σε βιοµηχανικά οικόπεδα εντός ΒΙΠΕ, καθώς και σε βιοµηχανικές στέγες. Ήδη, έχουν δεσµευτεί συνολικά περί τα 1.600 στρέµµατα εντός ΒΙΠΕ για εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, ενώ από τον Ιούνιο του 2010 ξεκίνησε το ειδικό πρόγραµµα της ΕΤΒΑ ΒΙΠΕ για τις βι-οµηχανικές στέγες και είναι σε πλήρη ανάπτυξη. Με την ανακοίνωση του προγράµµατος, υπήρξε έντονο επεν-δυτικό ενδιαφέρον τόσο από την Ελλά-δα όσο και από το εξωτερικό. Από την άλλη πλευρά και προσπαθώντας να «κρατήσουµε» ζωντανό το ενδιαφέρον των επενδυτών, περιµένουµε τη θεσµι-κή τακτοποίηση του νέου καθεστώτος για τα Βιοµηχανικά Πάρκα ώστε να υλοποιήσουµε και τους υπόλοιπους άξονες του προγράµµατος.

Ποιούς βραχυπρόθεσµους και µεσοπρό-θεσµους στόχους έχετε θέσει ως τράπεζα στον τοµέα της πράσινης επιχειρηµατι-κότητας; Σχεδιάζετε κάποια καινούργια προϊόντα; Εκτός από τη δέσµευση που ανακοινώθηκε τον περασµένο Φεβρουάριο για την προσέλκυση επενδύσεων ύψους 1,5 δισ. ευρώ, σηµαντικό είναι να αναφέρουµε πως ως το τέλος Ιουνίου του 2010, η Τράπε-ζα Πειραιώς είχε εγκρίνει χρηµατοδοτήσεις ύψους 770 εκατ. ευρώ, ενώ οι εκταµιεύσεις είχαν φτάσει τα 423 εκατ. ευρώ. Το πελατο-λόγιο µας στην πράσινη επιχειρηµατικότητα είχε ξεπεράσει τα 600 άτοµα και οι αρµό-διες Διευθύνσεις της Τράπεζας σχεδιάζουν νέα και καινοτόµα προϊόντα σε όλους τους τοµείς της πράσινης επιχειρηµατικότητας.

«Οι πράσινες αγορές είναι ακόµη σχετικά µικρές στη χώρα µας. Έτσι δεν τίθεται άµε-σα θέµα δυνατότητας χρηµατοδότησης των ώριµων και σοβαρών επενδύσεων».

βάλλον» και δίνονται πιο προνοµια-κοί όροι από ότι στα «παραδοσιακά» προϊόντα. Ανάλογα µε την κάθε πε-ρίπτωση, δίνονται είτε καλύτερα επι-τόκια, είτε εύκολες διαδικασίες, είτε λιγότερες εξασφαλίσεις, είτε δωρεάν έξοδα διαφόρων ελέγχων ή και συν-δυασµός των παραπάνω. Στόχος είναι τα προϊόντα αυτά να δηµιουργήσουν το κίνητρο για µια πράσινη στροφή της οικονοµίας.

Το τραπεζικό σύστηµα είναι ικανό να ικα-νοποιήσει την όποια ζήτηση υπάρξει για πράσινα δάνεια λόγω εγγυηµένων τιµών και επιδοτήσεων από την πλευρά του κρά-τους, ή η δυσµενής οικονοµική συγκυρία και οι ιδιαίτερες συνθήκες που αντιµετω-πίζουν οι ελληνικές τράπεζες θέτουν όρια στην ανάπτυξη αυτού του τοµέα χορηγή-σεων; Για την Τράπεζα Πειραιώς, η ενί-σχυση της πράσινης οικονοµίας αποτε-λεί βασικό στρατηγικό στόχο. Έχουµε δεσµευτεί να στηρίξουµε τις προσπά-θειες προς αυτή την κατεύθυνση, ιδι-αίτερα τώρα που η ροή του χρήµατος είναι περιορισµένη. Απόδειξη γι’ αυτό είναι ο µεγάλος αριθµός δανείων που δίνουµε σε δράσεις πράσινης επιχει-ρηµατικότητας. Οι πράσινες αγορές βέβαια είναι ακόµη σχετικά µικρές στη χώρα µας. Έτσι δεν τίθεται άµεσα θέ-

38 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 61

WINBANK - ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣWINBANK - ΤΡΑΠΕΖΑ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

Σωτήρης Συρµακέζης

ΑΞΙΑ ΕΧΕΙ ΑΞΙΑ ΕΧΕΙ

BankersClub…ΝΑ ΜΟΙΡΑΖΕΣΑΙ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ & ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΟΥ

62 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ CLUB

Η ΔΥΝΑΜΗ ΤΟΥ eBANKING

Ο Σωτήρης Συρµακέζης πρωτεργάτης της ηλεκτρονικής τράπεζας του Οµίλου Πειραιώς, έχει ξοδέψει άπειρες ώρες για το σηµερινό ηλεκτρονικό καµάρι της τράπεζας, τη winbank. Σήµερα δέκα χρόνια µετά, ο αναπληρωτής

γενικός διευθυντής της winbank, εξηγεί γιατί η επανάσταση της διαδικτυακής τραπεζικής στη χώρα έρχεται πολύ αργότερα, σε σχέση µε τις αρχικές εκτιµήσεις της αγοράς και µιλά για τα δυνατά σηµεία του ebanking

έναντι της παραδοσιακής τραπεζικής.

Ηταν περίπου µία δεκαετία πριν κ. Συρ-µακέζη που η τραπεζική αγορά ευαγ-γελίστηκε την επανάσταση στις σχέ-σεις τράπεζας-πελάτη στο όνοµα του ebanking και της ηλεκτρονικής τρα-πεζικής. Επανάσταση, που βλέπουµε

όµως να συµβαίνει δέκα χρόνια µετά. Κάπως έτσι είχε συµβεί. Η αγορά προσπαθούσε να µαντέψει τις εξελίξεις της επόµενης µέρας. Λίγο ως πολύ διατυπώνονταν ότι θα αλλάξουν οι ισορροπίες στις σχέσεις τράπεζας-πελάτη σχεδόν ριζικά, ότι θα κλείσουν τραπεζικά καταστήµατα και η πλειονότητα των πελατών θα εκτελεί τις συναλλαγές της µέσω του διαδικτύου. Αυτά όµως ήταν υπερβολές.

Υπερβολή που πήγαζε από τον ενθουσιασµό ή ήταν µία προσπάθεια µε στόχο την αύξηση εσόδων κάθε δραστηριότητας σχετικής µε το διαδίκτυο; Περισσότερο ενθουσιασµός µε τη νέα τεχνολογία αλλά και ως έναν βαθµό υποβολιµαία πραγµατικότητα. Μην ξεχνάµε ότι ήταν η εποχή του internet hype και έκδηλη ήταν η προθυµία καθετί που σχετίζεται µε το διαδίκτυο να προβάλλεται και να προωθείται ώστε οι µετοχές να ανεβαίνουν, όλα τα start ups νεοϊδρυθείσες εταιρείες και πρωτοβουλίες µε σχετική δραστηριότητα να βγαίνουν κερδισµένα, τα venture capitals να κερδίζουν σηµαντικά ποσά. Άρα λοιπόν καλλιεργούνταν εκείνη την εποχή οι υποσχέσεις που αναφέραµε. Και ήταν

Συνέντευξη στη ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

υπερβολές. Στην Ευρώπη υπήρξαν αλλαγές και ανακατα-τάξεις που προήλθαν από το ebanking και ευρύτερα τα δίκτυα ηλεκτρονικής τραπεζικής. Στην Αγγλία έκλεισαν καταστήµατα. Μπορούµε όµως να εξετάσουµε το ζήτηµα και αντίστροφα. Αν υποθέσουµε λοιπόν ότι δεν υπήρχε το internet banking, ο αριθµός των τραπεζικών κατα-στηµάτων θα ήταν όσος είναι σήµερα; Η απάντηση είναι απλή. Θα ήταν πολύ περισσότερα.

Και στην Ελλάδα; Στη χώρα µας, µολονότι οι τράπεζες καταβάλλουν µεγάλη προσπάθεια, ενώ αυξήθηκε η διείσδυση διαδικτύου που ήταν ιδιαίτερα πενιχρή πριν µερικά χρόνια, υπάρχουν πελάτες που αρνούνται να δε-χτούν ακόµη και την χρεωστική κάρτα για τα ATM’s. Οι τράπεζες δίνουν αγώνα για να µπορέσουν µαζί µε κάθε λογαριασµό να δώσουν και µία χρεωστική κάρτα και το πετυχαίνουν σήµερα σε ποσοστό 85-90%. Δυσθεώρητο νούµερο σε σχέση µε το παρελθόν. Αλλά και πάλι, υφί-σταται ένα ποσοστό περί το 10% που δεν θέλει χρεω-στική κάρτα (cash card). Και εάν ο πελάτης δεν επιθυµεί µία απλή cashcard πώς θα τον πείσεις για το internet banking; Εάν δηλαδή δεν πετυχαίνουµε το 100% χρήσης στο παραδοσιακό κανάλι που είναι τα ATMs, καταλα-βαίνετε ποια είναι σήµερα η πραγµατικότητα. Ανέφερα προχθές σε τραπεζικό στέλεχος µικρότερης τράπεζας στη χώρα ότι έχουµε στην Πειραιώς ποσοστό που πλησιά-

ΣΩΤΗΡΗΣ ΣΥΡΜΑΚΕΖΗΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 63

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚ

ΗΣ«Δεν θεωρώ ότι δεν έχουν

πιάσει τόπο οι επενδύσεις των τραπεζών επειδή δεν έχουµε πετύχει τα νούµερα που έχουν οι Ευρωπαίοι.»

64 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ CLUB BANKERS’ CLUB

ζει το 80% στις αναλήψεις στα ATMs ως µέρος του συνό-λου των αναλήψεων της τράπεζας. Η απάντηση που έλαβα είναι χαρακτηριστική του ότι ακόµα µία µερίδα Ελλήνων επιµένει παραδοσιακά. Και η απάντηση αυτή ήταν: «Μας πώς είναι δυνατόν να έχετε πιάσει το 80%;». Σήµερα λοι-πόν εξακολουθεί να υπάρχει ένα ποσοστό 20% που για τις αναλήψεις του προτιµά το γκισέ.

Τι δείχνουν όλα αυτά; Σηµαίνουν ότι όλος ο κόσµος δεν είναι φτιαγµένος για self-service, υπάρχει κόσµος που θέλει human assistant service, που ενδεχοµένως δεν έχει εµπιστοσύνη στον εαυτό του ότι µπορεί εκτελέσει την κλασική ανάληψη στο ATM σωστά. Το ζήτηµα είναι ψυχολογικό, κοινωνιολογικό κ.λπ.

Τα τελευταία 2-3 χρόνια η χώρα έχει αρχίσει να καταγράφει επιδόσεις στη διείσδυση του διαδικτύου που είναι ιδιαίτερα σηµαντικές εάν τις συγκρίνει κανείς µε ό,τι ίσχυε πριν µερικά χρόνια. Το ζήσαµε και εµείς αυτό στις τράπεζες. Είδαµε ξαφνικά µία απότοµη αύξηση στις εγγραφές του διαδικτύου.

Πιάνουν λοιπόν τόπο οι τραπεζικές επενδύσεις; Κοιτάξτε, να δούµε τα πράγµατα σφαιρικά. Αυτό λοιπόν που υποστήριζαν οι τραπεζικοί κύκλοι στην Αµερική όταν ανέπτυσσαν το διαδίκτυο και τις πλατφόρµες τραπεζικής εξυπηρέτησης –γιατί σήµερα έχει επιτευχθεί εκεί ο στό-χος της ωρίµανσης– είναι ότι όταν µία τράπεζα καταφέρει το 10-15% των ενεργών πελατών της να χρησιµοποιεί το internet banking, τότε έχει «πιάσει τόπο» η επένδυσή της και η τράπεζα µπορεί να χαµογελά. Εµείς είµαστε αυτή τη στιγµή στο 15% των εγγεγραµµένων και πλησιάζουµε στο 10% των ενεργών πελατών µας να κάνουν συναλλαγές µέ-σω διαδικτύου, άρα λοιπόν µπορούµε να λέµε αντίστοιχα ότι χαµογελάµε.

Δεν είναι πολύ µικρό το ποσοστό; Όχι, γιατί εδώ ισχύει ο νόµος του Παρέτο για το 80/20. Ναι µεν είναι λίγοι οι πελάτες, είναι όµως εξαιρετικά σηµαντικοί πελάτες. Χαµο-γελάµε λοιπόν συγκρίνοντας ποιες εργασίες εκτελούν οι τραπεζικοί πελάτες µέσω της διαδικτυακής τραπεζικής σε σχέση µε τους πελάτες που δεν χρησιµοποιούν το internet banking. Τι προκύπτει; Ότι οι πελάτες που είναι χρήστες της υπηρεσίας internet banking τη χρησιµοποιούν δέκα φορές το µήνα κατά µέσο όρο. Αυτό σηµαίνει ότι έρχο-νται σε επαφή µε την τράπεζα τουλάχιστον δέκα φορές το µήνα, στις οποίες η τράπεζα έχει τη δυνατότητα να τους µιλήσει, να τους θυµίσει ότι είναι εκεί. Στο κατάστηµα αντίστοιχα είναι µία φορά το δίµηνο. Ας δούµε όµως και τι είδους συναλλαγές πραγµατοποιούν. Προκύπτει ότι λόγου χάρη εκτελούν το 60-70% των συναλλαγών ΙΚΑ, ΤΕΒΕ ΦΠΑ, αν ο λόγος αφορά τις µικρές επιχειρήσεις, τους ελεύθερους επαγγελµατίες που είναι για την Τράπεζα Πει-ραιώς η ραχοκοκαλιά των πελατών της. Στους retail πελάτες προκύπτει αντίστοιχα ότι εκτελούν το 95% των πληρωµών των πιστωτικών καρτών τους µε χρέωση λογαριασµού. Δεν

πηγαίνουν δηλαδή στο κατάστηµα για να πληρώσουν την κάρτα τους. Να συµπληρώσω εδώ ότι από τους πελάτες που πηγαίνουν σε κατάστηµα για να πληρώσουν την κάρτα τους µε µετρητά και όχι µε χρέωση του λογαριασµού τους, το 40% χρησιµοποιεί το µηχάνηµα αυτοεξυπηρέτησης, το µηχάνηµα easypay. Αν λοιπόν αφαιρέσουµε αυτά τα δύο κανάλια µένει τελικά ένα κοµµάτι πελατών που χρησιµο-ποιεί το γκισέ που είναι οι παραδοσιακοί πελάτες που δεν θέλουν τη self service εξυπηρέτηση. Αυτούς τους κατηγορι-οποιήσαµε και εξετάσαµε το προφίλ τους. Είναι οι πελάτες που δεν πήραν χρεωστική κάρτα, είναι ηλικίας κατά µέσο όρο 55+ ετών και ζουν κυρίως στη βόρεια Ελλάδα.

Γιατί κυρίως στη βόρεια Ελλάδα; Τι να σας πω …εκεί διατηρούµε πολλά καταστήµατα. Μπορεί να υπάρχουν κάποια κοινωνιολογικά χαρακτηριστικά αλλά δεν έχουµε φθάσει σε τέτοιο βάθος.

Ας γυρίσουµε στις επενδύσεις. Οι πρώτες τραπεζικές επενδύσεις σε διαδικτυακές πλατφόρµες συναλλαγών έγιναν εδώ και περίπου δέκα χρόνια. Πρωτοστάτησαν εκείνη την εποχή η Πειραιώς και η Eurobank. Ακολούθησαν µετέπειτα οι άλλες τράπεζες. Πόσο κοστίζει τελικά το να είσαι µπροστά από την εποχή σου; Καταρχάς δεν πραγµατοποίησαν όλες οι τράπεζες επενδύσεις ίδιου µεγέθους. Υπήρχαν τράπεζες που έκαναν γαλαντόµες κινήσεις στην κατεύθυνση αυτή και άλλες όχι. Εµείς όχι. Οι επενδύσεις µας στη Winbank δεν ήταν τόσο µεγάλες σε σχέση µε άλλες τράπεζες. Αυτές αφορούν κυρίως budget πληροφορικής και δευτερευόντως budget marketing. Άρα λοιπόν στο κοµµάτι της πληροφορικής επειδή ξέρουµε τι πληρώνουµε εµείς και τι πληρώνουν οι άλλοι, εµείς πλη-ρώνουµε σαφώς λιγότερα. Πληρώναµε περισσότερα σε ορισµένες περιπτώσεις, εκεί όπου θεωρούµε ότι θα έχου-µε πολλαπλασιαστικά πολύ µεγαλύτερη παραγωγή. Αυτό ήταν το ένα. Το δεύτερο είναι ότι κάναµε την επένδυση, φέραµε κάποιους πελάτες στο διαδικτυακό κοµµάτι, στην περίπτωση της Πειραιώς πολύ περισσότερους αναλογικά σε σχέση µε άλλες τράπεζες.

Υπάρχει η εκτίµηση ότι η διαδικτυακή τραπεζική είναι αρωγός των τραπεζών στην αύξηση των πωλήσεών τους. Έτσι, είναι; Πράγµατι. Οι πελάτες που χρησιµοποιούν το internet banking αγοράζουν περισσότερα προϊόντα. Η αναλογία κατοχής προϊόντων µεταξύ διαδικτυακών και µη πελατών είναι περίπου 10:3. Και δεν είναι µόνον αυτά. Οι διαδικτυακοί πελάτες έχουν µεγαλύτερα έως πολύ µεγαλύτερα υπόλοιπα στους τραπεζικούς λογαριασµούς τους, κάνουν πολύ µεγαλύτερη χρήση των ορίων που έχουν στα χορηγητικά προϊόντα (δάνεια και κάρτες), έχουν περισσότερες υπηρεσίες (κάνουν εµβάσµατα, διατηρούν θυρίδες κ.λπ.), άρα είναι οι πολύ καλοί τραπεζικοί πελάτες. Το στοίχηµα είναι να τους κρατάς πιστούς, να αξιοποιείς αυτή τη καλή σχέση που αναπτύσσεται online. Λόγου χάρη, µε διείσδυση του internet banking στην πελατειακή

ΕΠΙΛΟΓΗ 65ΕΠΙΛΟΓΗ 65ΕΠΙΛΟΓΗ 65

ΣΩΤΗΡΗΣ ΣΥΡΜΑΚΕΖΗΣ

βάση στα επίπεδα 10%-12%, σε κάθε 100 πελάτες που κλείνουν τη σχέση τους, θα έπρεπε να βρίσκουµε 10 έως 12 χρήστες winbank. Αντ’ αυτού βρίσκουµε µόνον έναν. Τι σηµαίνει αυτό; Ότι όσο περισσότερο κόσµο κατευθύνεις στην self service εξυπηρέτηση µέσω διαδικτύου κυρίως αλλά και ευρύτερα στα κανάλια ηλεκτρονικής τραπεζικής, τόσο πιο πιστοί γίνονται, µένουν στην τράπεζα και δεν φεύγουν και καθώς µέ-νουν αγοράζουν περισσότερα προϊόντα. Μάλιστα έχουµε µετρήσει µέχρι και τον ρυθµό απόκτησης προϊόντων. Παρατηρήσαµε λοιπόν ότι οι πελάτες που εγγράφο-νται στην ηλεκτρονική τραπεζική αποκτούν τα επόµενα προϊόντα πιο γρήγορα σε σχέση µε τον ρυθµό που θα τα αποκτούσαν εάν δεν ήταν πελάτες της ηλεκτρονικής τραπεζικής. Φανταστείτε τη δυναµική που υπάρχει εάν δραστηριοποιηθούµε στην on line πώληση, κάτι που δεν κάνουµε καθόλου τώρα. Δεν πουλάµε προϊόντα on line µε εξαίρεση τη winbank direct που την ξεκινήσαµε πριν µερικούς µήνες. Αν λοιπόν αυτούς τους πελάτες που βρί-σκονται online και χαίρονται από ό,τι φαίνεται την εξυ-πηρέτησή τους, τους πουλήσεις προϊόντα, οι πιθανότητες να τα αγοράσουν online είναι πολύ περισσότερες σε σχέση µε τον παραδοσιακό τρόπο. Συνεπώς, για να τοπο-θετηθώ συνολικά στη συζήτησή µας, δεν θεωρώ ότι δεν έχουν πιάσει τόπο οι επενδύσεις µας επειδή δεν έχουµε πετύχει τα νούµερα που έχουν οι Ευρωπαίοι.

Τέλος, οι αδυναµίες της ηλεκτρονικής τραπεζικής; Η ασφάλεια είναι µόνο. Πάντα ήταν αυτό. Αλλά σήµερα για την Ελλάδα είναι περισσότερο συζήτηση παρά ουσία. Οι απάτες είναι ελάχιστες. Οι πελάτες που γίνονται θύµατα της ηλεκτρονικής απάτης είναι λίγοι, τα χρήµατα που χάνουν είναι απίστευτα λίγα –όταν λέω χάνονται, να διευκρινίσω ότι η τράπεζα τα χάνει όχι ο πελάτης– τα χρήµατα λοιπόν είναι τόσο λίγα που θεωρητικά θα µπορούσε η τράπεζα να σκεφτεί: «Καλύτερα να έχω αυτές τις µικρές απώλειες παρά να επενδύω στην ασφάλεια των συστηµάτων. Το κόστος των επενδύσεων είναι πολύ µεγαλύτερο από τις απώλειες».

Επενδύσεις στην ασφάλεια όµως γίνονται. Ναι. Αυτό συµβαίνει γιατί δεν θέλουµε ο πελάτης να πάθει το σοκ της απώλειας. Επενδύσεις όµως γίνονται και για έναν ακόµη λόγο. Δεν ξέρουµε τι µας επιφυλάσσει το µέλλον και επειδή πάντα οι τρόποι για να γίνονται οι απάτες εκδηλώνονται πρώτοι, πρώτα βλέπεις την απάτη και µετά κοιτάς πως θα την αντιµετωπίσεις, πάντα υπάρχει ο κίνδυνος κάποια απάτη να σου προκύψει ως µεγάλο πρόβληµα. Γι ‘αυτό πρέπει να είσαι προετοιµασµένος να καταλάβεις την απάτη, όχι να την αντιµετωπίσεις. Αυτό λέγεται fraud detection. Πρόκειται για αλγόριθµους που στηρίζονται σε θεωρία και µεθοδολογία τεχνητής νοηµοσύνης που προσπαθούν να µάθουν από τη συµπεριφορά του πελάτη και να καταλάβουν εάν κάποια εκδήλωση αυτής της συµπεριφοράς είναι λογική ή όχι βάσει του προφίλ που έχει εκδηλώσει µέχρι εκείνη τη στιγµή.Ph

oto

ΑΓΓ

ΕΛΟ

Σ ΣΤ

ΑΥΡΑ

ΚΗ

Σ

38 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 61

BANKERS’CLUBΑΞΙΑ ΕΧΕΙ …ΝΑ ΜΟΙΡΑΖΕΣΑΙ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΟΥ

ΕΘΝΙΚΗ FACTORS

Νέλλη Τζάκου-Λαµπροπούλου Αλέξανδρος Κοντόπουλος

62 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ CLUB

ΕΛΙΞΙΡΙΟ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΚΑΙ ΔΙΑΦΑΝΕΙΑΣ

Ανήκουν στους χρηµατοπιστωτικούς µάνατζερς που εστιάζουν στο πνεύµα και τις ανάγκες της εποχής τους µε µία διάθεση να αναπτύξουν εργασίες που µπορούν να συνδράµουν στην έξοδο της χώρας από την ύφεση. Ο λόγος για την Νέλλη Τζάκου-Λαµπροπούλου, γενική διευθύντρια Λειτουργιών και υπεύθυνη

των Ηλεκτρονικών Εργασιών και Εναλλακτικών Δικτύων καθώς και πρόεδρο της Εθνική Factors και τον Αλέξανδρο Κοντόπουλο, διευθύνοντα σύµβουλο της θυγατρικής εταιρείας factoring της Εθνικής Τράπεζας.

Θεσµός που λειτουργεί στην αγορά δεκαπέντε χρόνια περίπου, κα Τζά-κου και κ. Κοντόπουλε, η πρακτορεία επιχειρη-µατικών απαιτήσεων,

κατάφερε να αποκτήσει οντότητα στη χώρα µας µέσα στην κρίση, ακριβώς γιατί απο-τελεί αντίδοτο στην έλλειψη ρευστότητας. Αλέξανδρος Κοντόπουλος: Πράγµατι. Χρειάστηκε αρκετός χρόνος για να ει-σαχθεί στην αγορά και να γίνει ευρύ-τερα γνωστός στις επιχειρήσεις ο θε-σµός της πρακτορείας επιχειρηµατικών απαιτήσεων. Δεν σας κρύβω ότι επειδή η έννοια του factoring ήταν κάπως πα-ρεξηγηµένη στην αρχή της εισαγωγής του θεσµού στην αγορά, χρειάστηκε αρκετός χρόνος για να πειστεί το επι-χειρηµατικό κοινό για τα οφέλη του.

Τι µεγέθους είναι οι περισσότεροι πελάτες της αγοράς;Α. Κοντόπουλος: Εάν ορίσουµε έναν χώρο των µεσαίων επιχειρήσεων που κάνουν κύκλο εργασιών από 2,5 εκατ. έως 50 εκατ. ευρώ ετησίως, όπως και ορίζει σχετικά η ΤτΕ, εκεί συγκεντρώ-νεται το 80% του αριθµού των πελα-τών που κάνει χρήση των υπηρεσιών της πρακτορείας επιχειρηµατικών

απαιτήσεων. Βασική προϋπόθεση για µία εταιρεία να γίνει πελάτης του factoring είναι να έχει business to business. Το factoring δεν απευθύνεται στις εταιρείες που λειτουργούν retail.

Έχει γίνει λόγος για την αντικατάσταση των µεταχρονολογηµένων επιταγών, φαι-νόµενο που πήρε σηµαντικές διαστάσεις µέσα στην κρίση µε τις υπηρεσίες πρα-κτορείας επιχειρηµατικών απαιτήσεων. Το θέµα όµως επί του παρόντος φαίνεται να εξαντλείται µόνο σε συζητήσεις και χωρίς ουσιαστικές θεσµικές αλλαγές.Νέλλη Τζάκου-Λαµπροπούλου: Θα θέλαµε να προωθηθεί η αντικατά-σ ταση των µε ταχρονολογηµένων επιταγών µε το factoring. Γιατί η πρα-κτορεία επιχειρηµατικών απαιτήσεων µπορεί να προσφέρει µεγαλύτερη ασφάλεια στις συναλλαγές, µεγαλύ-τερη διαφάνεια, καλύτερο έλεγχο της πιστοδοτικής ικανότητας των οφειλε-τών και τελικά µία ουσιώδη λύση στο πρόβληµα των µεταχρονολογηµένων επιταγών. Είναι εξέλιξη που πρέπει να τη δούµε σταδιακά ως εφαρµο-γή αφού πρώτα θεσµοθετηθεί. Είναι σαφές ότι δεν µπορούµε να καταρ-γήσουµε τις επιταγές από τη µία µέρα στην άλλη. Εποµένως, πρέπει να λη-

φθεί η σχετική απόφαση, να δοθούν κίνητρα σ την επιχε ιρηµατ ικότητα ώστε µέσα σε ένα διάστηµα ενός µε δύο ετών ο τζίρος που γίνεται σήµε-ρα στις µεταχρονολογηµένες επιταγές να περάσει στο factoring. Η πρακτική των ιδιωτών να δίνουν µεταχρονολο-γηµένες επιταγές θα παραµείνει και είναι πρακτική που θα αργήσει να «πεθάνει», αφορά όµως µικρά µεγέ-θη. Ο µεγαλύτερος τζίρος γίνεται από τις επιχειρήσεις εάν δούµε το θέµα σε απόλυτα νούµερα, εποµένως εάν δοθούν κίνητρα στις επιχειρήσεις θα µπορέσει να υλοποιηθεί η µετάβαση. Πρακτική από την οποία θα έχει ση-µαντικά οφέλη και το Δηµόσιο καθώς θα εισπράττει µεγαλύτερους φόρους.

Το factoring µπορεί να βοηθήσει σηµα-ντικά το Δηµόσιο, ιδίως στη σηµερινή δύσκολη συγκυρία. Δεν αξιοποιείται όµως σε µεγάλο βαθµό. Α. Κοντόπουλος: Κοιτάξτε, η πρα-κτορεία επιχειρηµατικών απαιτήσε-ων µπορεί να βοηθήσει οπουδήποτε παρατηρούνται σηµαντικοί χρόνοι πίστωσης και όπου µία κατά κανόνα επαναληπτική συµπεριφορά στη σχέ-ση ενός προµηθευτή και ενός αγορα-στή. Δυστυχώς ορισµένα κοµµάτια

Συνέντευξη στη ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

ΝΕΛΛΗ ΤΖΑΚΟΥ-ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 63

«.»

του δηµόσιου τοµέα έχουν εξαιρετικά µακροχρόνιες περιόδους αποπληρω-µής ή και άγνωστους χρόνους πληρω-µής. Παρόλα αυτά τολµώ να πω ότι το factoring είναι µέσα σε αυτήν την αγο-ρά σε ένα ποσοστό που του αναλογεί και έχει χρηµατοδοτήσει πολλές επι-χειρήσεις για τις απαιτήσεις που έχουν από το ελληνικό δηµόσιο. Κάτι όµως που θα βοηθούσε εξαιρετικά θα ήταν η σωστή λογιστική και µηχανογραφι-κή οργάνωση του Δηµοσίου ώστε ανά πάσα στιγµή να µπορεί να δίνει και στον «φάκτορα» ως εκδοχέα της απαί-τησης, µία αναµενόµενη ηµεροµηνία πληρωµής και τουλάχιστον το ακριβές ποσό που οφείλει. Κάποιος που αγο-ράζει µία απαίτηση, εν προκειµένω ο

«φάκτορας» πρέπει να ξέρει τι αξία έχει αυτό που αγοράζει. Αυτό είναι επί του παρόντος δύσκολο σε αρκετές περιπτώσεις. Να σας δώσω ένα παρά-δειγµα, τα νοσοκοµεία που δεν έχουν µηχανογραφηµένο σύστηµα. Είναι πολύ συχνό φαινόµενο να καλούµε τα νοσοκοµεία που έχουν ένα υπόλοιπο στους προµηθευτές τους και να µην µπορούµε να έχουµε συνολική αποτί-µηση της κατάστασης. Είναι µία διαδι-κασία εξαιρετικά δυσχερής.

Στη συγκεκριµένη συγκυρία οι τράπεζες πρέπει να παίξουν ρόλο-κλειδί. Να γίνουν οι χρηµατοδότες της ανάπτυξης. Ταυτό-χρονα τους ζητείται να είναι ιδιαίτερα προ-σεκτικές στο ρίσκο που αναλαµβάνουν. Ως

µάνατζερς του χρηµατοπιστωτικού τοµέα πως θα σχολιάζατε την πρόκληση;Ν. Τζάκου: Το ζητούµενο από τον κό-σµο σήµερα δεν είναι τα µεγάλα ανα-πτυξιακά έργα. Σε αυτά, τουλάχιστον η Εθνική Τράπεζα πάντα είχε συµµε-τοχή, από τη διώρυγα της Κορίνθου µέχρι σήµερα που δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στη χρηµατοδότηση των ενεργειακών εγχειρηµάτων. Το πρό-βληµα όµως για τον κόσµο σήµερα είναι οι κακοπληρωτές, που είναι κυ-ρίως µικρές επιχειρήσεις.

Α. Κοντόπουλος: Να προσθέσω κάτι ακόµη. Οι προβλέψεις για το αεπ είναι αρνητικές για το 2010, ανεξάρτητα µε το δηµόσιο χρέος. Σε αρνητικές λοι-

Photo ΑΓΓΕΛΟΣ ΣΤΑΥΡΑΚΗΣ

64 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ CLUB

πόν προβλέψεις και σε καθεστώς µειω-µένων εργασιών σίγουρα και η πιστωτι-κή επέκταση θα είναι είτε σταθερή είτε αρνητική. Άρα λογικά εάν δεν περιµέ-νουµε από τις ελληνικές επιχειρήσεις να παράξουν περισσότερο δεν θα πρέπει να περιµένουµε και από τις ελληνικές τράπεζες να χρηµατοδοτήσουν περισ-σότερο. Και αυτό είναι το ένα σηµείο. Το δεύτερο είναι, και η κα Τζάκου το ξέρει πολύ καλύτερα, ότι η πολιτική της Εθνικής Τράπεζας είναι να στηρίξει τους πελάτες της, να προστατέψει τις επιχει-ρήσεις που παραδοσιακά είναι πελάτες της. Συνεπώς παρά τις αρνητικές προ-βλέψεις, η τράπεζα είναι εδώ και σαφώς δεν έχει σταµατήσει τις χορηγήσεις.

Ν. Τζάκου: Θα προσέθετα και κάτι άλλο που σχετίζεται άµεσα µε το factoring. Στην ουσία, µε τη γνώση που έχουµε σαν τράπεζα από τις χρηµατοδοτήσεις και τις αναλύσεις των πελατών που συ-νεργαζόµαστε, που είναι η πλειονότητα των επιχειρηµατιών, προστατεύουµε και τους πελάτες που έρχονται σε µας να κά-νουν factoring. Γιατί δεν είναι ο πελάτης που έρχεται, στην ουσία είναι ο οφειλέ-της του. Εποµένως, µε τη γνώση και την τεχνογνωσία που διαθέτει η τράπεζα και κάνοντας χρήση των µοντέλων πιστωτι-κής αξιολόγησης, όταν έλθει ο πελάτης, µπορείς να του πεις «πρόσεξε αυτόν τον πελάτη σου, έχει κακή συµπεριφο-ρά». Και αυτό µε στόχο την προστασία του δικού µας πελάτη. Να σας το πω απλά: Οι τράπεζες έχουν καλά µοντέλα

«Θα θέλαµε να προωθηθεί η αντικα-τάσταση των µεταχρονολογηµένων επι-ταγών µε το factoring. Γιατί η πρακτορεία επιχειρηµατικών απαιτήσεων µπορεί να προσφέρει µεγαλύτερη ασφάλεια στις συ-ναλλαγές, µεγαλύτερη διαφάνεια, καλύ-τερο έλεγχο της πιστοδοτικής ικανότητας των οφειλετών και ουσιαστικά µία ουσι-ώδη λύση στο πρόβληµα των µεταχρονο-λογηµένων επιταγών.»

ΝΕΛΛΗ ΤΖΑΚΟΥ-ΛΑΜΠΡΟΠΟΥΛΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΚΟΝΤΟΠΟΥΛΟΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 65

αξιολόγησης πιστωτικού κινδύνου, οι θυγατρικές factoring έχουν τεράστιες βάσεις δεδοµένων που δείχνουν για τον κάθε πελάτη τους πόσο συνεπείς είναι απέναντι στον προµηθευτή του ή τους προµηθευτές του. Αυτές οι βάσεις δεδοµένων συνεχώς διευρύ-νονται. Το πάντρεµα της εµπειρίας της αγοράς, το πως δηλαδή συµπεριφέ-ρεται ένας πελάτης στην αγορά και το πως εµφανίζονται τα οικονοµικά του στοιχεία, είναι ένας µοναδικός συνδυ-ασµός που σκιαγραφεί το προφίλ ενός πελάτη. Από κει και πέρα οι τράπεζες έχουν εξοικειωθεί µε το factoring και µπορούν να διακρίνουν πολύ εύκολα ποια επιχείρηση ενδεχοµένως θα ήταν λιγότερο κατάλληλη για έναν παραδο-σιακό τραπεζικό δανεισµό αλλά πάρα πολύ καλή για το factoring. Και αυτό αποδεικνύεται στο πόσο έχουν διευ-ρυνθεί οι εργασίες του factoring τα τελευταία χρόνια. Ο αριθµός των επι-χειρήσεων που απευθύνονται σήµε-ρα στην πρακτορεία επιχειρηµατικών απαιτήσεων σε σχέση µε 6-7 χρόνια πριν είναι αυξηµένος 150%. Και αυτό είναι προς όφελος της ελληνικής οικο-νοµίας. Χαρακτηριστικά να σηµειώσω ότι σαν ένδειξη του πόσο οι τράπεζες επενδύουν στο factoring, η Εθνική έκανε πέρυσι µία πολύ σοβαρή επέν-δυση συστήνοντας την Εθνική Factors, µε αρχικό µετοχικό κεφάλαιο 50 εκατ. ευρώ, που είναι και το µεγαλύτερο µε-τοχικό κεφάλαιο που είχε ποτέ ελληνι-κή εταιρεία. Το µέγεθος της επένδυσης αυτής δείχνει τη δέσµευση της τράπε-ζας σε αυτό το προϊόν που σκοπό έχει να χρηµατοδοτήσει το κεφάλαιο κί-νησης της ελληνικής επιχείρησης, της µικροµεσαίας ελληνικής επιχείρησης που είναι η καρδιά της οικονοµίας.

Ποιες είναι οι επιχειρήσεις σήµερα που κά-νουν χρήση του factoring;Α. Κοντόπουλος: Δεν υπάρχουν περιο-ρισµοί στους κλάδους, εµπόριο, βιοµη-χανία, υπηρεσίες µπορούν να είναι και είναι πελάτες του θεσµού. Π.χ. µία πο-λυεθνική που θα κάνει µόνο διαχειρι-στικές υπηρεσίες ή µόνο εισπρακτικές υπηρεσίες, µία πολυεθνική που θέλει να χρηµατοδοτηθεί τοπικά στην Ελλάδα γιατί αυτή τη γραµµή της έχει δώσει η

µητρική εταιρεία, µέχρι µία αµιγώς ελ-ληνική επιχείρηση, µία βιοτεχνία, ακό-µα και µία µικρή επιχείρηση που δεν έχει τον πάγιο εξοπλισµό ή άλλες εγγυ-ήσεις να παρέχει στην τράπεζα για πα-ραδοσιακό δανεισµό αλλά τι έχει; Την καθηµερινή της λειτουργία που λέγεται πωλήσεις. Αυτό και µόνο το στοιχείο, είναι ένα σηµαντικό στοιχείο που προ-σµετρείται θετικά για να κάνει µία επι-χείρηση factoring στην παρούσα χρο-νική στιγµή. Γιατί το ζητούµενο σήµερα είναι η ρευστότητα, η αξιολόγηση του πιστωτικού κινδύνου και η κάλυψή του κάποιες φορές. Είναι σαφές ότι σήµερα οι επιχειρήσεις βρίσκονται σε εγρήγορ-ση για να προστατευθούν και οι ίδιες. Π.χ. παλαιότερα δεν σκεφτόντουσαν τόσο πολύ να ασφαλίσουν τον κίνδυνο εκχωρώντας τις απαιτήσεις πληρωµής τους, σήµερα το κάνουν.

Ποιες οι επόµενες κινήσεις και οι στόχοι της Εθνική Factors; Ν. Τζάκου: Η στρατηγική µας προβλέ-πει κάθετη και οριζόντια ανάπτυξη. Στην κάθετη πρέπει να διεκδικήσουµε στην αγορά το µερίδιο που µας αντι-στοιχεί και στην οριζόντια πρέπει να αναπτυχθούµε στις χώρες παρουσίας του Οµίλου ΕΤΕ. Έχουµε ξεκινήσει τη θυγατρική στην Τουρκία, τη Βουλγα-ρία και µέχρι το Σεπτέµβριο θα έχου-µε και τη θυγατρική στη Ρουµανία. Στη Βουλγαρία, υπό κανονικές συνθή-κες, περιµένουµε να έχουµε τη δεύ-τερη θέση, ενώ στην Τουρκία µε τη Finansbank υπάρχει αντίστοιχα η επι-θετική στρατηγική να µπει µέσα στην πρώτη πεντάδα τα 2-3 πρώτα χρόνια λειτουργίας της.

«Το ζητούµενο σήµερα είναι η ρευστότητα, η αξιολόγηση του πιστωτικού κινδύνου και η κάλυψή του κάποιες φορές. Είναι σαφές ότι σήµερα οι επιχειρήσεις βρίσκονται σε εγρήγορση για να προστατευθούν και οι ίδιες. Π.χ. παλαιότερα δεν σκεφτόντουσαν τόσο πολύ να ασφαλίσουν τον κίνδυνο εκχωρώντας τις απαιτήσεις πληρωµής τους, σήµερα το κάνουν.»

32 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 33

BANKERS’CLUBΑΞΙΑ ΕΧΕΙ …ΝΑ ΜΟΙΡΑΖΕΣΑΙ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΟΥ

Άρης Ξενόφος

EFG ΑΕΔΑΚ

34 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ CLUB

Να ξεκινήσουµε κ. Ξενόφο µε την καρδιά των δραστηριοτήτων σας ως µάνατζερ. Η αγορά των αµοιβαίων κεφαλαίων δεν κινείται θετικά από τις αρχές του έτους και δεν υπάρχουν προσδοκίες ότι µπορεί το κλίµα να ανατραπεί σύντοµα. Κάπως έτσι είναι. Η αγορά φέτος

έχει υποχωρήσει 8-9%, µε το µεγαλύτερο µέρος αυτής της µείωσης να αφορά τα αµοιβαία κεφάλαια διαχείρισης διαθεσίµων που ουσιαστικά είναι κεφάλαια ισοδύναµα µε µία εναλλακτικής µορφής επένδυση. Παράλληλα, λόγω και της οικονοµικής στενότητας στην αγορά, είναι εύλογη τους τελευταίους 3-4 µήνες, η στροφή στις τραπεζικές καταθέσεις, λαµβάνοντας υπόψη ότι η αγορά των αµοιβαίων κεφαλαίων στη χώρα κυριαρχείται από τραπεζικά ιδρύµατα σε επίπεδο διανοµής. Με εξαίρεση λοιπόν αυτό το κοµµάτι, παρατηρούµε εισροές στα καθαρά επενδυτικά προϊόντα και κυρίως σε αυτά µε διεθνή προσανατολισµό όπως τα µετοχικά προϊόντα και τα fund of funds. Πρόκειται ουσιαστικά για εκείνο το πλέγµα των αµοιβαίων κεφαλαίων που προσφέρουν διέξοδο στις διεθνείς αγορές, ικανοποιώντας την ανάγκη για διασπορά του ρίσκου στο ευρύτερο κλίµα αβεβαιότητας και µακριά από το «ελληνικό ρίσκο» που επίσης είναι έντονο. Εποµένως, το πρώτο εξάµηνο του 2010, θα συµφωνήσω ότι οι συνθήκες είναι δύσκολες κυρίως λόγω των συνθηκών ρευστότητας αλλά ταυτόχρονα και ο Έλληνας επενδυτής θα έλεγα είναι «κουµπωµένος» σήµερα.

Είναι κυρίως θέµα ρευστότητας ή περισσότερο αρνητικής ψυχολογίας; Πιστεύω ότι το σηµερινό πρόβληµα είναι περισσότερο ζήτηµα ρευστότητας. Η ψυχολογία σίγουρα επιβαρύνει τις επενδύσεις αλλά πρέπει να της αναγνωρίσουµε και θετικά στοιχεία καθώς οδηγεί σε

ΚΟΚΤΕΙΛ ΚΙΝΔΥΝΩΝ

Συνέντευξη στη ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ

Ο διευθύνων σύµβουλος της EFG ΑΕΔΑΚ και πρόεδρος της Ένωσης Θεσµικών Επενδυτών, είναι ένας έµπειρος µάνατζερ, πάντα στην πρώτη γραµµή της θεσµικής διαχείρισης. Πιστεύει ότι ο τραπεζικός τοµέας αποτελεί τον τροφοδότη µηχανισµό της οικονοµίας, όµως η σηµερινή κατάσταση στην αγορά είναι ένα εκρηκτικό κοκτέιλ και µία δύσκολη εξίσωση στην οποία οι τράπεζες πρέπει να συνδυάσουν το ρίσκο, το κόστος, τις προοπτικές, πριν καταλήξουν στη

χρηµατοδότηση κάποιου εγχειρήµατος. Όταν ένας τέτοιος συνδυασµός αποτελέσει κεκτηµένο του συστήµατος, τότε αυτόµατα θα βρεθούµε πιο κοντά στην έξοδο από την τωρινή κρίση.

περαιτέρω διερεύνηση των επιλογών και αξιολόγηση των δυνατοτήτων που υπάρχουν στη χώρα αλλά και εκτός Ελλάδας. Άρα περισσότερο προς το κοµµάτι της ρευστότητας βλέπω να εστιάζεται το πρόβληµα, µία ρευστότητα που δυστυχώς περιορίζεται και λόγω των κεφαλαίων που αυτή τη στιγµή διοχετεύονται για να καλύψουν τις τρέχουσες ανάγκες των επενδυτών, στη µείωση της πιστωτικής επέκτασης που στερεί κεφάλαια από την αγορά και σε µία στροφή κεφαλαίων προς το εξωτερικό που οπωσδήποτε αναζητούσαν µία άλλη επιλογή περιορίζοντας ουσιαστικά το ρίσκο στην ελληνική αγορά.

Να σταθούµε σε αυτό. Στη φυγή των κεφαλαίων στο εξωτερικό. Πολλά λέγονται, αρκετά γράφονται. Τελικά υπάρχει φυγή κεφαλαίων στο εξωτερικό; Υπάρχει, αλλά για να είµαστε ειλικρινείς θα πρέπει κανείς να διαβάσει µε αντικειµενικότητα αυτή τη φυγή. Δηλαδή, υπάρχουν κεφάλαια που έχουν φύγει στο εξωτερικό αλλά έχουν παραµείνει εντός των ελληνικών οργανισµών. Όλοι οι ελληνικοί οργανισµοί έχουν παρουσία στην Κύπρο, το Λουξεµβούργο, το Λονδίνο. Έτσι, τα κεφάλαια που έχουν φύγει σε ένα βαθµό παρέµειναν µέσα στον οργανισµό. Άρα οι οργανισµοί διατηρούν τη ρευστότητά τους και την κεφαλαιακή επάρκεια τους. Σε αυτές τις περιπτώσεις η φυγή κεφαλαίων σχετίζεται µε την έλλειψη εµπιστοσύνης στη χώρα και όχι στα πιστωτικά ιδρύµατα. Ταυτόχρονα παρατηρείται στροφή κεφαλαίων προς επενδύσεις σε τίτλους του ελληνικού δηµοσίου, παρόλο που ενέχουν ρίσκο, αλλά και φυσική φυγή επενδυτικών κεφαλαίων για να καλυφθούν οι τρέχουσες ανάγκες καθώς η πιστωτική επέκταση έχει περιοριστεί σηµαντικά σε σχέση µε τους ρυθµούς που είχαµε βιώσει τα προηγούµενα χρόνια. Σίγουρα όµως ένα µέρος είναι πραγµατικά

ΑΡΗΣ ΞΕΝΟΦΟΣ

«Εάν η προηγούµενη κυβέρνηση στο ξεκίνηµα της δεύτερης θητείας της είχε λάβει µέτρα για τη µείωση των ελλειµµά-των, ίσως τα πράγµατα να ήταν καλύτερα σήµερα. Τελικά έπρεπε να βρε-θούµε µε την πλάτη στον τοί-χο για να µπο-ρέσουµε να ξε-περάσουµε την αναβλητικότη-τα, την ατολµία, το πολιτικό κόστος.»

ΕΠΙΛΟΓΗ 35

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚ

ΗΣ

36 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ CLUB

φυγή κεφαλαίων από τη χώρα αλλά αυτή νοµίζω είναι πάρα πολύ µικρή και κυρίως αφορά κεφάλαια όπως ενδεχοµένως ναυτιλιακά ή επιχειρηµατικά τα οποία λόγω δραστηριότητας πάντα είχαν σχέσεις µε το διεθνές πιστωτικό σύστηµα.

Ένας σηµαντικός αριθµός µικρών χαρτοφυλακίων αποσύρθηκε από την αγορά περί το 2001-2002, χαρτοφυλάκια κατά βάση που σχηµατίστηκαν τη διετία 1998-2000. Έκτοτε η αγορά λειτούργησε αρκετά µε µικροµεσαία χαρτοφυλάκια. Σήµερα, µε την κρίση στη χώρα, αποσύρονται και αυτά; Θα έλεγα όχι. Υπάρχει όµως µία συρρίκνωση, σε βάθος χρόνου, στα επενδυτικά χαρτοφυλάκια. Ας δούµε για παράδειγµα τον χώρο της θεσµικής διαχείρισης. Το 2005-2006 τα υπό διαχείριση κεφάλαια ήταν γύρω στα 30 δισ. ευρώ. Φυσικά ένα µεγάλο µέρος τους ήταν σε αµοιβαία κεφάλαια βραχυπρόθεσµης κατεύθυνσης όπως τα διαχείρισης διαθεσίµων. Σήµερα τα υπό διαχείριση κεφάλαια βρίσκονται στα 10 δισ. ευρώ, άρα έχουν υποχωρήσει στο 1/3. Μόνο και µόνο από αυτό µπορεί κανείς να καταλάβει ότι υπάρχει µία συρρίκνωση των επενδυτικών κεφαλαίων. Στην πορεία όµως των τελευταίων ετών, η θεσµική διαχείριση έχει αναπτυχθεί σε πολύ καλό βαθµό, και σε επιλογές που προσφέρει πλέον στους πελάτες και σε εξειδίκευση και σε τεχνικές διαχείρισης. Και αναφέροµαι κυρίως σε τεχνικές διαχείρισης κινδύνου που πλέον διακρίνει τα χαρτοφυλάκια και στις οποίες πρέπει να δίνεται βαρύτητα. Άρα επιλογές υπάρχουν!

Οι τράπεζες σήµερα βρίσκονται µπροστά σε µία αυτοαναιρούµενη πρόκληση. Οι κεντρικοί τραπεζίτες και η κυβέρνηση τις καλούν να αναλάβουν δράση ως χρηµατοδότες εξόδου από την ύφεση και ταυτόχρονα συστήνουν ιδιαίτερη προσοχή. Ως µάνατζερ του χρηµατοπιστωτικού τοµέα πώς θα σχολιάζατε αυτή την πραγµατικότητα; Ποια θέση πρέπει να πάρουν οι τράπεζες; Της άµυνας ή της επίθεσης; Κάπως έτσι είναι και αυτό πραγµατικά είναι ένα δύσκολο ζήτηµα για να αποφανθεί κανείς. Ο τραπεζικός τοµέας όµως ανέκαθεν ήταν και θα συνεχίσει και στο µέλλον να αποτελεί τον τροφοδότη µηχανισµό µίας οικονοµίας. Όλοι οι τοµείς όµως της οικονοµίας δεν είναι αναπτυξιακοί στην κατεύθυνση που θα ήθελε η κυβέρνηση και γενικά ο χρηµατοπιστωτικός κλάδος να χρηµατοδοτήσει. Και αυτό τόσο για λόγους επιχειρηµατικότητας αλλά και για λόγους ανάπτυξης. Παρενθετικά να σηµειώσω εδώ ότι η Eurobank συνειδητοποιηµένα δίνει βαρύτητα σε κλάδους ανάπτυξης όπως είναι ο τουρισµός, η ενέργεια, η εξωστρέφεια. Κλείνοντας την παρένθεση πιστεύω ότι θα πρέπει οι χρηµατοπιστωτικοί οργανισµοί που αποτελούν τη ραχοκοκαλιά της χώρας να εξετάζουν πιο συνειδητοποιηµένα και πιο στρατηγικά το πώς διοχετεύουν τη χορηγούµενη ρευστότητα, σε περίοδο που είναι ιδιαίτερα ακριβή και για τις τράπεζες. Πιστωτική

επέκταση συνεχίζει να υπάρχει αν και µε πάρα πολύ χαµηλότερους ρυθµούς σε σχέση µε ό,τι είχαµε συνηθίσει τα τελευταία 2-3 χρόνια. Όµως υπάρχει. Σήµερα ζούµε στην αγορά ένα κοκτέιλ κινδύνου που χαρακτηρίζεται από το υψηλό κόστος δανεισµού, όχι µόνο από τη πλευρά των πελατών που καλούνται να πάρουν ένα δάνειο αλλά και των ίδιων των τραπεζών καθώς λειτουργούν σε ένα διεθνές χρηµατοπιστωτικό σύστηµα και καλούνται να αντλήσουν ρευστότητα από το διεθνές σύστηµα. Άρα εδώ εντοπίζεται ένα αυξηµένο κόστος διαχείρισης του

χρήµατος, είναι ένα εκρηκτικό κοκτέιλ και µία δύσκολη εξίσωση, στην οποία οι τράπεζες να συνδυάσουν το ρίσκο, το κόστος, τις προοπτικές, πριν καταλήξουν στη χρηµατοδότηση κάποιου εγχειρήµατος.

Έναν τέτοιο συνδυασµό όµως, µία «µαγική συνταγή», αντίδοτο στη συγκυρία που να δίνει απτά αποτελέσµατα στην οικονοµία, δεν βλέπω ότι έχουν καταφέρει να πετύχουν έως σήµερα οι τράπεζες. Και αυτή νοµίζω ότι θα είναι η µεγάλη πρόκληση για το επόµενο διάστηµα. Είναι νωρίς ακόµα. Είµαστε στο κέντρο της αβεβαιότητας, στο επίκεντρο της κρίσης στην Ελλάδα. Ως εκ τούτου, εάν δεν υπάρξει µία βελτίωση στο κόστος χρήµατος, µία πίστωση χρόνου κυρίως στο κυβερνητικό επιτελείο για να αρχίσουν τα µέτρα που έχουν εξαγγελθεί να αποδίδουν και να αρχίσει το διεθνές σύστηµα να διαβλέπει µία προοπτική στη χώρα, ώστε και οι τράπεζες να δουν µε τη σειρά τους την προοπτική αυτή της ανάπτυξης και να αρχίσουν µέσα από νέους ρυθµούς -όχι τους υψηλούς του παρελθόντος γιατί ξέρετε η κρίση δίνει σε όλους µας µαθήµατα- να χρηµατοδοτούν την πραγµατική οικονοµία, εάν δεν γίνουν όλα αυτά, δεν θα δούµε αυτό που περιγράφετε. Όλοι περιµένουµε να δούµε το περιβάλλον να ξεκαθαρίζει.

Από την πλευρά τους οι θεσµικοί επενδυτές µπορούν να συµβάλλουν θετικά στη δύσκολη για τη χώρα, συγκυρία; Οι θεσµικοί επενδυτές, υπό τις υφιστάµενες συνθήκες

«Το έλλειµµα του τρίτου πυλώνα ασφάλισης στην Ελλάδα, το έλλειµ-µα κινήτρων που θα ενισχύσουν τη µακροπρόθεσµη συγκέντρωση κεφα-λαίων, αποδυναµώνει τους Έλληνες διαχειριστές από το να µπορούν να στηρίξουν την εσωτερική αγορά στη δεδοµένη συγκυρία.»

ΑΡΗΣ ΞΕΝΟΦΟΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 37

Είναι κεφάλαια της επόµενης π.χ. δεκαπενταετίας-εικοσαετίας για όταν θα επέλθει η σύνταξη. Εποµένως, το έλλειµµα αυτού του πλαισίου στην Ελλάδα, το έλλειµµα κινήτρων που θα ενίσχυαν τη µακροπρόθεσµη συγκέντρωση κεφαλαίων, αποδυναµώνει τους Έλληνες διαχειριστές από το να µπορούν να στηρίξουν την εσωτερική αγορά στη δεδοµένη συγκυρία.

Είναι άλλο ένα ζήτηµα που συζητάµε στη χώρα το λιγότερο την τελευταία δεκαετία. Έτσι είναι. Φανταστείτε εάν τα κεφάλαια της Ελλάδας βρίσκονταν σήµερα στα επίπεδα που ήταν πριν 4-5 χρόνια, περί τα 30 δισ. ευρώ, και εάν αυτά ήταν καθαρά επενδυτικά κεφάλαια και δεδοµένου ότι ο Έλληνας αν και έχει διάθεση να ρισκάρει, στις επενδύσεις του επιδεικνύει µία συντηρητικότητα, ένα πολύ µεγάλο µέρος αυτών των κεφαλαίων θα µπορούσε να δώσει ευχέρεια στο ελληνικό δηµόσιο να αντλήσει κεφάλαια απευθυνόµενο στην ελληνική αγορά.

Για να συνεχίσω στην ίδια θεµατική, πάρα πολλά χρόνια πριν η αγορά ζητούσε να προχωρήσουµε στον τρίτο πυλώνα ασφάλισης, µε σκοπό να λειτουργήσει ως ανάχωµα σε µία ενδεχόµενη κρίση στο µέλλον. Η κρίση ήρθε και µας βρήκε απροετοίµαστους. Ναι. Τι φταίει ενδεχοµένως; Ό,τι φταίει για όλα όσα συµβαίνουν στην Ελλάδα. Φταίει ενδεχοµένως η αναβλητικότητα, φταίει ενδεχοµένως ότι η Ελλάδα είχε την πολυτέλεια να ζήσει µία περίοδο υψηλών ρυθµών ανάπτυξης µε δανεικά, αυτή όµως η αναπτυξη έκρυψε µέσα της ανεπάρκειες του συστήµατος και ενίσχυσε την αναβλητικότητα. Γιατί τα ευαίσθητα θέµατα δυστυχώς παραδοσιακά στη χώρα µας, µεταφέρονταν από τη µια κυβέρνηση στην επόµενη. Μέχρι τη στιγµή που δεν µπορούσαν πια να αναβληθούν.

Αναβλητικότητα, καθυστερήσεις, λόγια. Δώσαµε άλλοθι στους κερδοσκόπους τελικά; Οι αγορές θέλουν πράγµατα συγκριµένα. Όταν υπάρχουν µόνο λόγια και δεν υπάρχουν έργα, οι αγορές το εκµεταλλεύονται. Να σηµειώσω ότι είµαι αντίθετος µε τη λέξη κερδοσκόπος. Όπως δεν έχετε ακούσει τη λέξη «χασοσκόπος», δεν υπάρχουν και κερδοσκόποι. Και ίσως είναι µία λάθος µεταφορά του αγγλικού όρου speculator και speculation που σηµαίνουν µία εκτίµηση γενικά των πραγµάτων. Αλλά αυτοί είναι οι κανόνες της αγοράς. Οι κερδοσκόποι δεν κερδίζουν πάντα, χάνουν και µάλιστα µεγάλα κεφάλαια σε ορισµένες περιπτώσεις. Το παιχνίδι αυτό κόστισε στην Ελλάδα. Όµως όταν µιλάµε για κερδοσκόπους, αναφερόµαστε σε επενδυτικούς οίκους που εκτιµούν καταστάσεις, διαβλέπουν µία πραγµατικότητα. Μπορεί να κερδίσουν, µπορεί να χάσουν. Όταν όµως η προοπτική του κέρδους τους ενισχύεται µε µια αναβλητικότητα ή µε φιλολογία που συνεχώς φορτίζει το περιβάλλον χωρίς να συνοδεύεται από πράξεις και τόλµη, δηµιουργείται ένα ντόµινο δυσκολιών και προβληµάτων.

διαχείρισης λίγα πράγµατα µπορούν να κάνουν. Συγκεκριµένα, τα κράτη όπου διαπιστώνουµε ότι υπάρχει µία σταθερότητα στα υπό διαχείριση κεφάλαια και όχι µόνο σταθερότητα αλλά και αύξηση, είναι κράτη στα οποία έχουν εδραιωθεί µηχανισµοί που υποστηρίζουν µία σταδιακή συγκέντρωση κεφαλαίου. Είναι κράτη που χτίζουν µία θετική προσέγγιση απέναντι στην επένδυση, µία µακροπρόθεσµη προοπτική. Στην Ελλάδα δυστυχώς αυτό δεν υπάρχει. Παράδειγµα σηµαντικό, δεν υπάρχουν συνταξιοδοτικοί µηχανισµοί που να µπορούν να υποκαταστήσουν, ως έναν βαθµό, τους φορείς συνταξιοδοτικής ασφάλισης.

Αναφέρεστε προφανώς στον τρίτο πυλώνα ασφάλισης, µηχανισµό που τα αναπτυγµένα κράτη έχουν κατακτήσει αρκετά χρόνια πριν. Ναι. Γιατί ο τρίτος πυλώνας ασφάλισης µε τη δοµή του επιτρέπει σταδιακά εισροές στο σύστηµα, δηµιουργεί ασφάλεια όταν οι συνθήκες δυσκολεύουν. Και αυτό γιατί τα κεφάλαια που διοχετεύονται στον τρίτο πυλώνα ασφάλισης είναι µακροπρόθεσµα κεφάλαια που ο κόσµος δεν ρευστοποιεί όταν βλέπει έναν κίνδυνο.

34 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 35

BANKERS’CLUBΑΞΙΑ ΕΧΕΙ …ΝΑ ΜΟΙΡΑΖΕΣΑΙ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΟΥ

Γεώργιος Τανισκίδης

Millennium Βank

36 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ CLUB

Έτος ύφεσης κ. Τανισκίδη για τη χώρα, το ευρύτερο κλίµα έγινε πιο βαρύ µετά και τη λήψη των σκληρών, αναγκαίων

όµως µέτρων από την κυβέρνηση. Πόσο επηρεάζονται οι ελληνικές τράπεζες από τη δυσµενή αυτή εικόνα;Να σας πω. Δεν υπάρχει αµφιβολία ότι δεν έχουµε παραδεισένια ατµόσφαιρα στη χώρα. Και δεν υπάρχει αµφιβολία ότι οι τράπεζες περνούν µία πολύ δύσκολη ατραπό. Αντιµετωπίζουν, σήµερα, πολλά θέµατα που καλούνται να επιλύσουν, µε κυριότερο το ζήτηµα της ρευστότητας. Εξίσου σοβαρό θέµα που απασχολεί τις τράπεζες είναι το γεγονός ότι αυξάνονται ραγδαία, µήνα µε τον µήνα µάλιστα, τα µη εξυπηρετούµενα δάνεια. Σε αυτά µπορούµε να προσθέσουµε ένα ακόµη στοιχείο. Η ελληνική κοινωνία αντιµετωπίζει τις τράπεζες µε επιφυλακτικότητα. Η αλήθεια είναι ότι ο κόσµος ξεχνά ότι, στην ουσία, οι τράπεζες στάθηκαν πάντοτε αρωγοί της ανάπτυξης. Και ξέρετε γιατί συµβαίνει αυτό; Μόνο και µόνο από το γεγονός ότι έχουµε δανειστεί. «Τι ωραία που είναι να µην πληρώσουµε ποτέ το δάνειο µας!», σκέφτεται µία µεγάλη µερίδα του κόσµου. Και αυτές οι σκέψεις οδηγούν τις εξελίξεις σε µία πιο δύσκολη καµπή.

Παρά τις δυσκολίες όµως, ανάπτυξη σηµαίνει και αύξηση των χορηγήσεων. Η ροή δανείων πώς µπορεί να αναθερµανθεί;Νοµίζω ότι αυτή τη στιγµή είναι αρκετά δύσκολο. Και αυτό γιατί, όπως σας είπα, η ρευστότητα είναι κάτι που απασχολεί γενικότερα το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα.

ΠΥΡΙΝΑ ΛΟΓΙΑ

Συνέντευξη στις ΘΩΜΗ ΜΕΛΙΔΟΥ, ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

Ο πρόεδρος της Millennium Βank, δεν τρέφει ψευδαισθήσεις. Δεν καταδέχεται τις εύκολες λύσεις, δεν κρύβεται πίσω από τα άλλοθι της όποιας συγκυρίας. Η πραγµατικότητα είναι εδώ, πρέπει να αντιµετωπιστεί χωρίς να υποτιµηθεί, ούτε να υπερτιµηθεί. Αυτή είναι και η φιλοσοφία του Γεωργίου Τανισκίδη. Πιστεύει ότι στη σηµερινή ιδιαίτερα απαιτητική συ-γκυρία, αν δεν πούµε τα πράγµατα µε το όνοµά τους, εάν δεν καταφέρουµε να συνειδητο-ποιήσει κάθε Έλληνας ότι δεν µπορούµε, ως χώρα, να ξοδεύουµε περισσότερα από όσα παράγουµε, καµία καλύτερη µέρα δεν θα ξηµερώσει στον τόπο.

Αλλά και πέρα από αυτό εάν κοιτάξουµε τα νοµοθετήµατα, και αναφέροµαι στη ρύθµιση οφειλών των επιχειρήσεων, διαπιστώνουµε ότι ένα νοµοσχέδιο που το αποκαλούµε «νοµοσχέδιο για την ενίσχυση της ρευστότητας», µόνο τη ρευστότητα δεν ενισχύει. Τα δάνεια δεν µπορούν να επιστραφούν στις τράπεζες και αυτό δυσκολεύει την κατάσταση. Στην πράξη το σχετικό νοµοσχέδιο θα έπρεπε να έχει άλλο τίτλο. Θα έπρεπε να το ονοµάσουµε «νοµοσχέδιο περί µη ρευστότητας». Τουλάχιστον σε αυτή την περίπτωση θα γνωρίζαµε τι µας συµβαίνει.

Τι χαρακτηριστικά θα έπρεπε δηλαδή να έχει; Το νοµοσχέδιο λέει «όποιοι χρωστάνε, ρυθµίστε». Δεν υπάρχει νοµοσχέδιο που να προβλέπει «βάλτε λεφτά στην αγορά». Εκείνο που θα µπορούσε να γίνει είναι, απλά, να αντιληφθούν οι Έλληνες ότι είναι σηµαντικότερο να γίνεται η απονοµή της δικαιοσύνης πολύ ταχύτερα. Δεν είναι δυνατόν, παραδείγµατος χάρη, να απαιτούνται έξι µήνες για να βγει µία διαταγή πληρωµής. Επίσης, και εξίσου σηµαντικό: Θα πρέπει να αντιληφθεί ο καθένας µας ότι όταν δανείζεται, δεν δανείζεται τα λεφτά κάποιας τράπεζας, δανείζεται τα λεφτά του ελληνικού λαού, των καταθετών. Αυτά δανείζει η τράπεζα. Και δεν είναι µόνο αυτό. Πρέπει να αντιληφθεί ο κάθε Έλληνας τον ορισµό της έννοιας λαϊκισµός. Και εµένα µου αρέσει να λαϊκίζω. Όµως όταν θα αποφασίσω να λαϊκίσω, θα λαϊκίσω µε το 90-95%. Δεν αντιλαµβάνοµαι καθόλου, το πώς λαϊκίζω µε το 5% που δεν πληρώνει τις οφειλές του στην τράπεζα, ενώ το υπόλοιπο 95% δεν αντιλαµβάνεται

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΑΝΙΣΚΙΔΗΣ

Α«Aποκαλούµε το νοµοσχέδιο για τη ρύθµιση οφειλών των επιχειρήσεων, ‘νοµοσχέδιο για την ενί-σχυση της ρευστότητας’. Μόνο τη ρευ-στότητα όµως δεν ενισχύει. Στην πράξη το σχετικό νο-µοσχέδιο θα έπρεπε να έχει άλλο τίτλο. Θα έπρεπε να το ονοµάσουµε ‘νοµοσχέδιο περί µη ρευ-στότητας’.»

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚ

ΗΣ

ΕΠΙΛΟΓΗ 37

38 ΕΠΙΛΟΓΗ

BANKERS’ CLUB

ότι στο τέλος της ηµέρας αυτό θα κληθεί να πληρώσει τον λογαριασµό. Πρέπει να εξηγηθούν τα πράγµατα στον κόσµο. Ότι όταν κάποιος δεν πληρώνει, κάποιος άλλος ή θα πληρώσει πολύ περισσότερο ή δεν θα πάρει ποτέ δάνειο γιατί τα κριτήρια θα δυσκολέψουν πάρα πολύ. Βρισκόµαστε λοιπόν στο σηµείο όπου πρέπει να πούµε τα πράγµατα µε το όνοµά τους. Γιατί χαϊδεύοντας τα αυτιά των κακοπληρωτών, το µόνο που κάνουµε είναι να χτυπάµε έντονα τους συνεπείς δανειολήπτες. Πρόσφατα, σηµειώθηκαν αυξήσεις στα επιτόκια των στεγαστικών δανείων από όλες τις τράπεζες. Γιατί; Γιατί ακόµα και στα στεγαστικά δάνεια καταφέραµε να δηµιουργήσουµε µία προσδοκία ότι "και να µην πληρώσεις δεν πειράζει διότι έχουµε αναστείλει τους πλειστηριασµούς ή γιατί θα βγει κάποιο άλλο νοµοσχέδιο που θα σου χαρίσει τις οφειλές ή κάτι άλλο". Οι τράπεζες βλέπουν τι συµβαίνει, και εύλογα αµύνονται για το καλό των καταθετών τους. Και η άµυνά τους είναι η αύξηση των επιτοκίων.

Τι ποσοστό των δανείων µπορεί να επηρεάσει ο πρόσφατος νόµος για τις ρυθµίσεις; Μόλις ένα 5% όπως είπατε;Ο πρόσφατος νόµος αναφέρεται και στα ενήµερα και στα µη ενήµερα δάνεια. Άρα λογικά δεν υπάρχει ποσοστό για το οποίο µπορούµε να µιλήσουµε, δεν υπάρχει διαχωρισµός σε ενήµερα και µη ενήµερα.

Και δεν είναι µόνον αυτά. Νοµίζω ότι οι τράπεζες βρίσκονται σήµερα ανάµεσα σε δύο αντικρουόµενες δυνάµεις. Από τη µία βρίσκονται οι κεντρικοί τραπεζίτες και λένε σας στηρίξαµε στην κρίση όχι για σας αλλά για να ενισχύσετε την οικονοµία και από την άλλη, η πραγµατικότητα που περιγράφετε.Πρέπει να εξηγήσω κάτι που αφορά τη χώρα µας. Ενώ η Ισλανδία και η Ιρλανδία ήταν δύο χώρες όπου οι τράπεζες λύγισαν, οι τράπεζες στην Ελλάδα διατήρησαν την υγιή οικονοµική τους εικόνα, έχουν µε δυο λόγια κάνει τον λογαριασµό τους. Στην Ελλάδα δεν λύγισαν οι τράπεζες. Λυγίζει το κράτος. Αυτή η διαφορά είναι πολύ σοβαρή.

Θα συνεχίσω στο ίδιο µήκος κύµατος. Σήµερα, είναι αυστηρότερες οι απαιτήσεις κεφαλαιακής επάρκειας για τις τράπεζες. Ζητείται να κρατούν περισσότερα αποθέµατα και ταυτόχρονα να παρέχουν περισσότερα δάνεια.Θα µου επιτρέψετε να σας πω, πολύ απλά, ότι δεν µπορούµε να δώσουµε περισσότερα δάνεια αν δεν έχουµε περισσότερα κεφάλαια, περισσότερες καταθέσεις, µεγαλύτερη ρευστότητα. Με ευχολόγια δεν γίνεται κάτι.

Επανερχόµαστε, εποµένως, στο θέµα της πολιτικής εξουσίας και το ρόλου της.Από πλευράς τραπεζών, σας τονίζω ότι οι Ελληνικές

τράπεζες στηρίζουν µε θέρµη το κράτος. Η πολιτική εξουσία, και νοµίζω ότι το έχει αντιληφθεί, εκείνο που πρέπει να κάνει είναι να επαναφέρει νοικοκυροσύνη στον τόπο. Δεν µπορούµε να ξοδεύουµε περισσότερα από όσα βγάζουµε. Επίσης πρέπει να αντιληφθούµε, όλοι οι Έλληνες, ότι δεν γίνεται να αποµυζούµε συνεχώς το κράτος. Ό,τι είχε µας το έδωσε. Το σπαταλήσαµε, ό,τι και εάν συνέβη τελείωσε. Τώρα πια πρέπει να βγάζουµε εµείς οι ίδιοι λεφτά για να τρέφουµε την οικογένεια.

Το έχουµε συνειδητοποιήσει αυτό κ. Τανισκίδη;Δεν είµαι σίγουρος πόσο το έχουµε συνειδητοποιήσει. Κάθε µέρα όµως που περνά, θεωρώ ότι όλο και περισσότεροι πυκνώνουν τις τάξεις αυτών που το συνειδητοποιούν. Όλο και περισσότεροι αντιλαµβάνονται ότι αυτός ο τόπος πρέπει κάτι να παράγει.

Ο επικείµενος επενδυτικός νόµος τι χαρακτηριστικά θα πρέπει να έχει; Ποιους τοµείς θα έπρεπε να στηρίξει ώστε να ανοίξουν ευκαιρίες χρηµατοδότησης από τις τράπεζες για να κινηθεί η οικονοµία; Μήπως είναι η υπερεκτιµηµένη η πράσινη οικονοµία που προβάλλεται τόσο;Η πράσινη ανάπτυξη είναι µία πάρα πολύ ωραία ιδέα. Φοβάµαι όµως ότι για να έχουµε εκκίνηση αυτής της προσπάθειας, και πάλι ο κόσµος προσβλέπει στο κράτος να βάλει το χέρι στην τσέπη. Δηλαδή περιµένει να υπάρχει επιδότηση για να κάνει ένα αιολικό πάρκο ή ένα φωτοβολταϊκό πάρκο. Στο µέτρο που αυτό ισχύει πάλι ζητάµε από ένα φτωχό κράτος, αντί εµείς να αναπτύξουµε ιδιωτική πρωτοβουλία και καινοτοµία.

Από το ΈΣΠΑ; Τουλάχιστον ας αξιοποιήσουµε επαρκώς τα ευρωπαϊκά κονδύλια.Όλα τα ευρωπαϊκά κονδύλια καλό είναι να τα αξιοποιούµε. Αν καταφέρουµε και τα αξιοποιήσουµε µε παραγωγικό σκοπό τότε νοµίζω ότι θα πάµε πολύ καλύτερα.

Από την εµπειρία σας πιστεύετε ότι οι αγκυλώσεις που προκαλεί η γραφειοκρατία, ο βραδυκίνητος κρατικός µηχανισµός είναι που κάνει την Ελλάδα να υστερεί σε επιχειρηµατικότητα ή είναι η επιχειρηµατικότητα πιο διστακτική στην Ελλάδα σε σχέση µε άλλες χώρες;Νοµίζω ότι η επιχειρηµατικότητα στην Ελλάδα δεν νοσεί επειδή οι Έλληνες αρνούνται να αναλάβουν κίνδυνο. Θέλω, δε, να σας πω το εξής: Πώς είναι δυνατόν ο Έλληνας να βγαίνει στο εξωτερικό, να αναλαµβάνει κινδύνους σε ξένο περιβάλλον και να µεγαλουργεί, αλλά στην Ελλάδα το όνειρο του µέσου Έλληνα να είναι να πάει στο Δηµόσιο, να δουλεύει κάποιες ώρες και µετά να φεύγει χωρίς να έχει κάνει τίποτα το παραγωγικό; Άρα δεν µπορώ να πιστέψω ότι οι Έλληνες υστερούν σε επιχειρηµατικότητα σε σχέση µε άλλους λαούς. Αντίθετα

θα έλεγα ότι υπερέχουν. Είναι το θεσµικό περιβάλλον που βάζει εµπόδια και η νοοτροπία που έχει δηµιουργηθεί, όχι η έλλειψη ικανότητας του Έλληνα.

Οι χορηγήσεις πώς αναµένετε ότι θα κινηθούν φέτος;Πάρα πολύ χαµηλά. Πάρα πολύ προσεκτικά.

Ο ρυθµός ανόδου των δανείων έχει υποχωρήσει στο 4%. Πιστεύετε ότι θα υποχωρήσει και άλλο;Να σας το πω αντίστροφα. Δεν βλέπω να αυξάνεται. Τα πιστωτικά κριτήρια σαφώς θα είναι πιο αυστηρά γιατί δεν γίνεται αλλιώς. Σήµερα οι δουλειές έχουν περιοριστεί. Περιορίζονται σε οποιοδήποτε κλάδο. Το µυαλό κάθε ανθρώπου που ονειρεύεται την ανάπτυξη δεν είναι σήµερα στην ανάπτυξη. Δεν είναι στην επίθεση. Είναι στην άµυνα.

Κλείνοντας κ. Τανισκίδη, ποιες είναι σήµερα οι προκλήσεις που αντιµετωπίζουν οι τράπεζες;Νοµίζω ότι πρέπει να αντιληφθούµε ότι οι τράπεζες δεν µπορούν να δίνουν δάνεια αφειδώς. Σε επίπεδο προκλήσεων, η τράπεζα που θα έχει το χαµηλότερο ποσοστό επισφαλειών, θα αντικρύσει µε σιγουριά την επόµενη ηµέρα. Οσον αφορά στην Τράπεζα Millennium, το 2010

θα δώσουµε απόλυτη βαρύτητα στη στήριξη των αναγκών των πελατών µας.Μια µεγάλη πρόκληση όµως, για το σύνολο του Τραπεζικού κλάδου, είναι το να ωριµάσει ο καταναλωτής, σε όλα τα επίπεδα. Επιτρέψτε µου να σας φέρω ένα παράδειγµα: Διατυπώνεται κριτική στις τράπεζες του τύπου «Πώς είναι δυνατόν να δώσατε σε κάποιον επτά πιστωτικές κάρτες;» Από την άλλη πλευρά, είµαι βέβαιος ότι αυτοί που διατυπώνουν αυτή την κριτική συγχρόνως θα υποστηρίζουν ότι η βάση δεδοµένων του Τειρεσία πρέπει να διατηρεί στοιχεία συναλλακτικής συµπεριφοράς µόνο της περασµένης εβδοµάδας! Άρα σε αυτή τη χώρα θέλουµε να µην δηλώνουµε το πραγµατικό µας εισόδηµα, να µην υπάρχουν ιστορικά στοιχεία πιστωτικής συµπεριφοράς αλλά, παρόλα αυτά, οι τράπεζες να χορηγούν συνέχεια και αφειδώς το σύστηµα. Αυτά δεν γίνονται. Ή θα πούµε ότι σοβαρευόµαστε, ότι θέλουµε πράγµατι να έχουµε ένα καλύτερο σύστηµα, µε τον Τειρεσία όπως έχει, και τους συµπατριώτες µας να δηλώνουν τα πραγµατικά εισοδήµατά τους ή ξεχάστε το, δεν µπορούµε να προχωρήσουµε άλλο έτσι. Και όσο δεν τα λέµε αυτά στον κόσµο τόσο τον κρατάµε σε άγνοια και η άγνοια δεν φέρνει καµία καλύτερη άνοιξη!

ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΤΑΝΙΣΚΙΔΗΣ

ν

«Πολύ απλά: Δεν µπορούµε να δώσουµε περισσότερα δάνεια, αν δεν έχουµε περισσότερα κεφάλαια, περισσότερες καταθέσεις, µεγαλύτερη ρευστότητα. Με ευχολόγια δεν γίνεται κάτι.»

ΕΠΙΛΟΓΗ 39

38 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΕΠΙΛΟΓΗ 39

BANKERS’CLUBΑΞΙΑ ΕΧΕΙ …ΝΑ ΜΟΙΡΑΖΕΣΑΙ ΤΙΣ ΓΝΩΣΕΙΣ ΚΑΙ ΤΙΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΣΟΥ

Φωκίων Καραβίας

Eurobank EFG

40 ΕΠΙΛΟΓΗ

ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΛΗΘΕΙΕΣ

Συνέντευξη στην ΕΛΕΝΑ ΕΡΜΕΙΔΟΥ

Ο γενικός διευθυντής, µέλος Εκτελεστικής Επιτροπής, Global Markets, Institutiοnal Asset Management & Transactional Services, της Eurobank EFG εκτιµά ότι η επιβράδυνση του ρυθµού πιστωτικής επέκτασης και χρηµατοδότησης της οικονοµίας, απόρροια της οικονοµικής ύφεσης, θα

συνεχιστεί το 2010. Αλλά, αν και θεωρεί παρακινδυνευµένη την οποιανδήποτε πρόβλεψη, καθώς στη χώρα µας τη διεθνή κρίση διαδέχεται µια σοβαρότατη δηµοσιονοµική, υπάρχουν ήδη κάποιες

ενδείξεις ότι ο ρυθµός αύξησης των µη εξυπηρετούµενων δανείων βαίνει µειούµενος, ιδίως στις χώρες της ΝΑ Ευρώπης, περιοχή που οι ελληνικές τράπεζες έχουν παρουσία.

Phot

o Α

ΓΓΕΛ

ΟΣ

ΣΤΑΥ

ΡΑΚ

ΗΣ

BANKERS’ CLUB

ΕΠΙΛΟΓΗ 41

ΦΩΚΙΩΝ ΚΑΡΑΒΙΑΣ

Καθόλου άσχηµες οι επιδόσεις των ελ-ληνικών τραπεζών µετά το ξέσπασµα

της διεθνούς χρηµατοπιστωτικής κρίσης και µέχρι σήµερα, έτσι δεν είναι κ. Καρα-βία; Αν και σίγουρα είχαν το ατού της µη έκθεσης σε τοξικά προϊόντα.

Ναι. Οι ελληνικές τράπεζες αντιµε-τώπισαν την κρίση έως σήµερα µε ιδι-αίτερη επιτυχία. Αυτή είναι η αλήθεια. Η έκθεσή τους σε σύνθετα τοξικά προϊόντα ήταν µηδενική. Παρέµειναν κερδοφόρες σχεδόν όλα τα τρίµηνα µετά την έναρξη της κρίσης, η κεφα-λαιακή τους επάρκεια είναι µεταξύ των υψηλότερων στην Ευρώπη, ενώ ο βαθµός µόχλευσης του ισολογισµού τους παρέµεινε σχετικά χαµηλός, πε-ρίπου στο µισό του αντίστοιχου µέ-σου όρου των ευρωπαϊκών τραπεζών.

Και σήµερα;Κοιτάξτε, στο νέο περιβάλλον, κυ-

ρίως λόγω της σηµαντικής επιβράδυν-σης της οικονοµίας, στην Ελλάδα και στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, τα ελ-ληνικά πιστωτικά ιδρύµατα έχουν να αντιµετωπίσουν προκλήσεις που σχε-

τίζονται: α) Με τις υψηλότερες προ-βλέψεις των αυξανόµενων µη εξυπη-ρετούµενων δανείων, β) τη στενότητα της ρευστότητας στην οικονοµία λόγω της δηµοσιονοµικής κρίσης στην Ελ-λάδα και του σηµαντικού ελλείµµατος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών και γ) το υψηλό κόστος καταθέσεων.

Ασπίδα προστασίας έναντι των προκλήσεων αυτών αποτελούν η υψη-λή κεφαλαιακή επάρκεια και η ιδιαί-τερα ικανοποιητική οργανική κερδο-φορία των τραπεζών. Για παράδειγµα, η Eurobank, µε βάση τα στοιχεία του

9µήνου του 2009, διατηρεί ισχυρή κεφαλαιακή επάρκεια µε τα βασικά ίδια κεφάλαια (Core Tier I) στο 10% σε σχέση µε το σταθµισµένο ενερ-γητικό της τράπεζας –αυξηµένα κατά 2% από το τέλος του 2008– ποσοστό σηµαντικά υψηλότερο από αυτό της πλειοψηφίας των ευρωπαϊκών τρα-πεζών. Επίσης, κατά το τρίτο τρίµηνο του 2009, η τράπεζα παρουσίασε ρε-κόρ κερδοφορίας πριν την αφαίρεση των προβλέψεων, παρά το υψηλότατο κόστος καταθέσεων. Γενικά µπορώ να σας πω ότι το ελληνικό τραπεζικό σύστηµα, παρά την έντονη κριτική που έχει δεχθεί τον τελευταίο καιρό, επέδειξε ευελιξία και κατανόηση στην αντιµετώπιση των δυσκολιών των πελατών προχωρώντας σε ρυθµίσεις των υποχρεώσεών τους όπου απαι-τούντο και ήταν δυνατό. Είναι σηµα-ντικό ότι το 2009, ο ρυθµός πιστωτι-κής επέκτασης παρέµεινε θετικός στο 4% σε αντίθεση µε την Ευρώπη όπου είναι αρνητικός. Βέβαια, τα περιθώρια των επιτοκίων των δανείων κινήθηκαν ανοδικά ως συνέπεια του υψηλότερου

κόστους άντλησης ρευστότητας από τις διεθνείς χρηµαταγορές, αλλά κυρί-ως λόγω των υψηλών επιτοκίων κατα-θέσεων στην Ελλάδα – τα υψηλότερα στην Ευρωζώνη µαζί µε την Κύπρο.

Σε όλη την Ευρώπη παραµένει το πρό-βληµα χρηµατοδότησης της πραγµατικής οικονοµίας. Πώς πιστεύετε να εξελιχθούν οι ρυθµοί ανόδου των χορηγήσεων των τραπεζών τους επόµενους µήνες;

Σε συνθήκες οικονοµικής ύφεσης όπως αυτή που βιώνουµε τόσο στην Ευρώπη όσο και στην Ελλάδα, είναι

αναµενόµενο ο ρυθµός πιστωτικής επέκτασης και χρηµατοδότησης της οικονοµίας να επιβραδύνεται. Σήµερα, σε παγκόσµιο επίπεδο, η µείωση της πιστωτικής επέκτασης είναι συνέπεια τόσο της µειωµένης ζήτησης για νέα δάνεια, αλλά και της περιορισµένης, λόγω των συνθηκών, προσφοράς. Συ-γκεκριµένα, η ζήτηση νέων δανείων µειώνεται τόσο από τις επιχειρήσεις λόγω της αναβολής επενδύσεων που οφείλεται σ τη χαµηλή οικονοµική ορατότητα και αβεβαιότητα, όσο και από τους ιδιώτες λόγω ελαττωµένης κατανάλωσης. Στον τοµέα της προ-σφοράς χρήµατος, σ την παρούσα φάση τόσο οι αυξηµένες απαιτήσεις κεφαλαιακής επάρκειας όσο και η ανάγκη µείωσης της µόχλευσης των ισολογισµών που θέτουν οι εποπτι-κές αρχές στις τράπεζες παγκοσµίως, έχουν επίσης ως συνέπεια τη µείωση της προσφοράς δανείων.

Ένας επιπλέον παράγοντας που επηρεάζει έµµεσα την πιστωτική επέ-κταση είναι το µέγεθος των καταθέσε-ων. Επειδή οι τράπεζες διαχειρίζονται

και δανείζουν τα χρήµατα των κατα-θετών τους κυρίως, η χρηµατοδότηση της οικονοµίας και ο ρυθµός πιστωτι-κής επέκτασης σαφώς επηρεάζονται και από τη µεταβολή των καταθέσεων στο σύστηµα συνολικά. Για το 2009 οι ενδείξεις είναι ότι οι συνολικές καταθέσεις µειώθηκαν, γεγονός που επίσης συµβάλλει στην επιβράδυνση του ρυθµού πιστωτικής επέκτασης. Ωστόσο, όπως σας είπα και λίγο πριν, στην Ελλάδα κατά το 2009, ο ρυθ-µός πιστωτικής επέκτασης παρέµεινε θετικός στο 4,2% σε αντίθεση µε την

«Η παρουσία του ελληνικού τραπεζικού συστήµατος στην

Νοτιοανατολική Ευρώπη είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαίο

να θεωρηθεί στρατηγικής και εθνικής σηµασίας και να ενισχυθεί

τουλάχιστον στα πλαίσια της οικονοµικής διπλωµατίας».

42 ΕΠΙΛΟΓΗ

Ευρώπη όπου κινήθηκε αρνητικά, σχεδόν στο -1%. Οι ΗΠΑ, επίσης, βιώνουν σηµαντική επι-βράδυνση της πιστωτικής επέκτασής τους. Είναι σηµαντικό να αναφέρουµε, ότι τα προηγούµενα χρόνια πριν την εκδήλωση της κρίσης, το ελληνι-κό τραπεζικό σύστηµα χρηµατοδότησε τις επιχει-ρήσεις και τους ιδιώτες εντατικά, µε αποτέλεσµα οι ρυθµοί πιστωτικής ανάπτυξης να κινηθούν στα επίπεδα του 20% ετησίως ή και υψηλότερα. Η επι-στροφή σε παρόµοιους ρυθµούς χρηµατοδότησης δεν είναι πιθανή για το άµεσο µέλλον µε προφα-νείς αρνητικές επιπτώσεις στην κατανάλωση και την ανάπτυξη.

Βλέπετε ότι θα υπάρξει µία διεύρυνση των επιτοκίων περιθωρίου στην Ελλάδα για το 2010, δεδοµένου ότι οι κίνδυνοι είναι αυξηµένοι;

Να σας πω. Λόγω της παγκόσµιας οικονοµι-κής κρίσης αλλά και του ειδικότερου δηµοσιονο-µικού προβλήµατος της ελληνικής οικονοµίας, το κόστος δανεισµού για το Ελληνικό Δηµόσιο, τις ελληνικές τράπεζες, τις επιχειρήσεις και τα νοικο-κυριά αυξήθηκε τόσο το 2008 όσο και το 2009. Συγκεκριµένα, το κόστος δανεισµού του Ελληνι-κού Δηµοσίου και των ελληνικών τραπεζών ως περιθώριο πάνω από τα επιτόκια των γερµανι-κών οµολόγων ή τα επιτόκια της διατραπεζικής σχεδόν δεκαπλασιάστηκε την τελευταία διετία. Για παράδειγµα, ενώ το Ελληνικό Δηµόσιο δανει-ζόταν στη 10ετία µε 20-30 µονάδες βάσης πάνω από το αντίστοιχο οµόλογο του γερµανικού δη-µοσίου, το περιθώριο αυτό διευρύνθηκε στην περιοχή των 200-300 µονάδων βάσης τόσο κατά το πρώτο τρίµηνο του 2009, λόγω της διεθνούς κρίσης, όσο και κατά τις τελευταίες εβδοµάδες του χρόνου, λόγω του ελληνικού δηµοσιονοµι-κού προβλήµατος. Αντίστοιχα, τα περιθώρια των δανείων κινήθηκαν ανοδικά ως συνέπεια του υψηλότερου κόστους άντλησης ρευστότητας από τις διεθνείς χρηµαταγορές, αλλά κυρίως λόγω των υψηλότατων επιτοκίων προθεσµιακών κατα-θέσεων. Οι ελληνικές τράπεζες πληρώνουν σήµε-ρα στις προθεσµιακές καταθέσεις πελατών πολύ υψηλά επιτόκια, σηµαντικά υψηλότερα από τη διατραπεζική αγορά. Έτσι, το περιθώριο (spread) των στεγαστικών ή επιχειρηµατικών δανείων αυ-ξήθηκε σηµαντικά, κατά δύο ή δυόµισι φορές σε σχέση µε τα επίπεδα πριν την κρίση.

Περαιτέρω αύξηση των επιτοκίων στην Ελλάδα για το 2010; Βλέπετε;

Αυτή θα εξαρτηθεί κυρίως από την εξέλιξη των δηµοσιονοµικών µεγεθών στη χώρα. Για να γίνει κατανοητή µία διάσταση του προβλήµατος, θα πρέπει να αναφερθεί ότι είµαστε ήδη σε ένα

BANKERS’ CLUB

ΕΠΙΛΟΓΗ 43

φαύλο κύκλο, όπου τα τεράστια ελ-λείµµατα τροφοδοτούν το δηµόσιο χρέος, το οποίο µε τη σειρά του, λόγω της δαπάνης των τόκων, τροφοδοτεί το έλλειµµα. Η δαπάνη για τόκους ως ποσοστό του ΑΕΠ ανέβηκε από 4,3% το 2007, σε 4,7% το 2008, σε 5,1% το 2009 και προβλέπεται να ανέλθει στο 5,3% το 2010. Και αυτό σε ένα περιβάλλον χαµηλών διατραπεζικών επιτοκίων, που δεν µπορεί να δια-τηρηθεί για πάντα. Εποµένως, αν το µέσο επιτόκιο του δηµοσίου χρέους διαµορφωθεί στα επόµενα δύο ή τρία έτη στο 5% από 4% σήµερα, και το χρέος της Κεντρικής Κυβέρνησης από 133% του ΑΕΠ το 2010 στο 150%, σενάριο δυστυχώς διόλου απίθανο, τότε η δαπάνη για τόκους θα ξεπε-ράσει το 7% καθιστώντας τη µείωση του ελλείµµατος στα επίπεδα του 3% σχεδόν αδύνατη. Αν οι αγορές θεω-ρήσουν µια τέτοια εξέλιξη ως πιθανή –πράγµα που συνέβη τις τελευταίες εβδοµάδες του 2009- θα απαιτήσουν ακόµη υψηλότερα περιθώρια δανει-σµού για το Δηµόσιο λόγω του αυ-ξηµένου κινδύνου της χώρας. Σε µια τέτοια περίπτωση θα είναι δυστυχώς αναπόφευκτη η περαιτέρω αύξηση των περιθωρίων των δανείων για επι-χειρήσεις και νοικοκυριά. Εποµένως, πέρα από τους άλλους προφανείς λόγους, η εξυγίανση των δηµοσίων οικονοµικών είναι απαραίτητη και για να µπορούν οι ελληνικές επιχειρήσεις και ιδιώτες να δανείζονται µε χαµηλά περιθώρια επιτοκίων.

Πόσο µπορεί να επηρεαστεί η κεφαλαιακή επάρκεια κάποιων τραπεζών από τα µη εξυπηρετούµενα δάνεια;

Είναι σηµαντικό να τονιστεί ότι η κεφαλαιακή επάρκεια του ελληνικού τραπεζικού συστήµατος δεν επηρε-άστηκε αρνητικά από την κρίση και τη σηµαντική αύξηση των µη εξυπη-ρετούµενων δανείων. Παρόλο που οι προβλέψεις διαµορφώθηκαν σε διπλάσια ή και τριπλάσια επίπεδα σε σχέση µε αυτά πριν την κρίση, τα ορ-γανικά έσοδα των τραπεζών στάθη-καν αρκετά και ικανά να τις απορρο-φήσουν. Έτσι, οι ελληνικές τράπεζες παρέµειναν κερδοφόρες σχεδόν όλα

τα τρίµηνα από την αρχή της κρίσης του 2007, χωρίς να επηρεαστεί η κε-φαλαιακή επάρκειά τους αρνητικά. Αντίθετα, αρκετές τράπεζες – µεταξύ αυτών και η Eurobank – βελτίωσαν τους κεφαλαιακούς τους δείκτες ση-µαντικά κατά τη διάρκεια του 2009. Σήµερα, οι ελληνικές τράπεζες εµφα-νίζουν κεφαλαιακή επάρκεια από τις υψηλότερες µεταξύ των ευρωπαϊκών τραπεζών. Συγχρόνως, αν και θα ήταν παρακινδυνευµένο να προχωρήσου-µε σε οποιαδήποτε πρόβλεψη, καθώς στη χώρα µας τη διεθνή οικονοµική κρίση διαδέχεται µια σοβαρότατη δηµοσιονοµική κρίση, υπάρχουν ήδη ενδείξεις ότι ο ρυθµός αύξησης των µη εξυπηρετούµενων δανείων βαίνει µειούµενος, ιδίως στις χώρες της Νο-τιοανατολικής Ευρώπης που οι ελλη-νικές τράπεζες έχουν παρουσία.

Πώς βλέπετε την κατάσταση στα Βαλκάνια, όπου οι ελληνικές τράπεζες και επιχειρή-

σεις έχουν ισχυρή παρουσία. Θα εξέλθουν πιο γρήγορα από την κρίση σε σχέση µε την Ελλάδα;

Η πρόσφατη διεθνής κρίση είχε ιδιαίτερα αρνητικές συνέπειες στις οικονοµίες των χωρών της Νοτιοανα-τολικής Ευρώπης, σε ορισµένες των οποίων υπήρξε αναγκαία η συντονι-σµένη παρέµβαση του Διεθνούς Νο-µισµατικού Ταµείου και της Ευρωπα-ϊκής Ένωσης ώστε να εξασφαλιστεί η σταθεροποίησή τους. Ως αποτέλεσµα της κρίσης ανεκόπη και η αναπτυξια-κή πορεία των ελληνικών και άλλων τραπεζών στην περιοχή. Ωστόσο, οι µακροοικονοµικές συνθήκες για τις χώρες της Νοτιοανατολικής Ευρώ-πης και των Βαλκανίων παραµένουν µεσοπρόθεσµα και µακροπρόθεσµα θετικές. Είναι ενδιαφέρον ότι οι κυ-βερνητικές και εποπτικές αρχές χω-ρών, όπως η Αυστρία, έχουν δηλώσει επανειληµµένως ότι η παρουσία των τραπεζών και επιχειρήσεών τους στην περιοχή είναι στρατηγικής σηµασίας. Στα πλαίσια αυτά, η παρουσία του ελ-ληνικού τραπεζικού συστήµατος στην Νοτιοανατολική Ευρώπη είναι περισ-σότερο από ποτέ αναγκαίο να θεωρη-θεί στρατηγικής και εθνικής σηµασί-ας και να ενισχυθεί τουλάχιστον στα πλαίσια της οικονοµικής διπλωµατίας. Ωστόσο, παράγοντες όπως η δηµοσι-ονοµική κρίση της Ελλάδος, η αρνητι-κή δηµοσιότητα, οι συνεχείς υποβαθ-µίσεις της χώρας αλλά και των τραπε-ζών από τους διεθνείς οίκους αξιολό-γησης, απειλούν την αναπτυξιακή πα-ρουσία των ελληνικών τραπεζών στην Νοτιοανατολική Ευρώπη. Για το 2010, αναµένεται ότι οι οικονοµίες των χω-ρών των Βαλκανίων θα εξέλθουν της κρίσης µε θετικούς ρυθµούς ανάπτυ-ξης. Αντίθετα, η Ελλάδα θα παραµεί-νει µε αρνητικό ρυθµό ανάπτυξης και το 2010. Οι οικονοµίες των χωρών της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, αν και εµ-φανίζουν σηµαντικά δηµοσιονοµικά ελλείµµατα και ελλείµµατα του ισοζυ-γίου τρεχουσών συναλλαγών, έχουν το πλεονέκτηµα του µικρού σχετικά δηµόσιου χρέους, κάτω του 50% του ΑΕΠ για την Τουρκία και πολύ χαµη-λότερου για τις υπόλοιπες χώρες ένα-ντι 115% στην Ελλάδα.

«Αν και η πιστω-τική επέκταση έχει παραµείνει θετική στην Ελ-λάδα, η επιστρο-φή σε παρόµοι-ους ρυθµούς χρηµατοδότησης δεν είναι πιθα-νή για το άµεσο µέλλον µε προ-φανείς αρνητικές επιπτώσεις στην κατανάλωση και την ανάπτυξη».

ΦΩΚΙΩΝ ΚΑΡΑΒΙΑΣ

32 ΕΠΙΛΟΓΗ