Aristotel 14 Knjiga Metafizike

7
Aristotel 14 Knjiga Metafizike [1087β] [1] ἀεὶ ἄξα πάληα ηὰ ἐλαληία θαζ᾽ ὑπνθεηκέλνπ θαὶ νὐζὲλ ρσξηζηόλ, ἀιι᾽ ὥζπεξ θαὶ θαίλεηαη νὐζὲλ νὐζίᾳ ἐλαληίνλ, θαὶ ιόγνο καξηπξεῖ. νὐζὲλ ἄξα ηλ ἐλαληίσλ θπξίσο ἀξρὴ πάλησλ ἀιι᾽ ἑηέξα. νἱ δὲ ηὸ ἕηεξνλ ηλ ἐλαληίσλ [5] ὕιελ πνηνῦζηλ, νἱ κὲλ ηῶ ἑλὶ [ηῶ ἴζῳ] ηὸ ἄληζνλ, ὡο ηνῦην ηὴλ ηνῦ πιήζνπο νὖζαλ θύζηλ, νἱ δὲ ηῶ ἑλὶ ηὸ πιζνο γελλληαη γὰξ νἱ ἀξηζκνὶ ηνῖο κὲλ ἐθ ηο ηνῦ ἀλίζνπ δπάδνο, ηνῦ κεγάινπ θαὶ κηθξνῦ, ηῶ δ᾽ ἐθ ηνῦ πιήζνπο, ὑπὸ ηο ηνῦ ἑλὸο δὲ νὐζίαο ἀκθνῖλ: θαὶ γὰξ ηὸ ἄληζνλ θαὶ ἓλ ιέγσλ [10] ηὰ ζηνηρεῖα, ηὸ δ᾽ ἄληζνλ ἐθ κεγάινπ θαὶ κηθξνῦ δπάδα, ὡο ἓλ ὄληα ηὸ ἄληζνλ θαὶ ηὸ κέγα θαὶ ηὸ κηθξὸλ ιέγεη, θαὶ νὐ δηνξίδεη ὅηη ιόγῳ ἀξηζκῶ δ᾽ νὔ. ἀιιὰ κὴλ θαὶ ηὰο ἀξρὰο ἃο ζηνηρεῖα θαινῦζηλ νὐ θαιο ἀπνδηδόαζηλ, νἱ κὲλ ηὸ κέγα θαὶ ηὸ κηθξὸλ ιέγνληεο κεηὰ ηνῦ ἑλόο, ηξία ηαῦηα [15] ζηνηρεῖα ηλ ἀξηζκλ, ηὰ κὲλ δύν ὕιελ ηὸ δ᾽ ἓλ ηὴλ κνξθήλ, νἱ δὲ ηὸ πνιὺ θαὶ ὀιίγνλ, ὅηη ηὸ κέγα θαὶ ηὸ κηθξὸλ κεγέζνπο νἰθεηόηεξα ηὴλ θύζηλ, νἱ δὲ ηὸ θαζόινπ κᾶιινλ ἐπὶ ηνύησλ, ηὸ ὑπεξέρνλ θαὶ ηὸ ὑπεξερόκελνλ. δηαθέξεη δὲ ηνύησλ νὐζὲλ ὡο εἰπεῖλ πξὸο ἔληα ηλ ζπκβαηλόλησλ, ἀιιὰ [20] πξὸο ηὰο ινγηθὰο κόλνλ δπζρεξείαο, ἃο θπιάηηνληαη δηὰ ηὸ θαὶ αὐηνὶ ινγηθὰο θέξεηλ ηὰο ἀπνδείμεηο. πιὴλ ηνῦ αὐηνῦ γε ιόγνπ ἐζηὶ ηὸ ὑπεξέρνλ θαὶ ὑπεξερόκελνλ εἶλαη ἀξρὰο ἀιιὰ κὴ ηὸ κέγα θαὶ ηὸ κηθξόλ, θαὶ ηὸλ ἀξηζκὸλ πξόηεξνλ ηο δπάδνο ἐθ ηλ ζηνηρείσλ: θαζόινπ γὰξ ἀκθόηεξα [25] κᾶιιόλ ἐζηηλ. λῦλ δὲ ηὸ κὲλ ιέγνπζη ηὸ δ᾽ νὐ ιέγνπζηλ. νἱ δὲ ηὸ ἕηεξνλ θαὶ ηὸ ἄιιν πξὸο ηὸ ἓλ ἀληηηηζέαζηλ, νἱ δὲ πιζνο θαὶ ηὸ ἕλ. εἰ δέ ἐζηηλ, ὥζπεξ βνύινληαη, ηὰ ὄληα ἐμ ἐλαληίσλ, ηῶ δὲ ἑλὶ νὐζὲλ ἐλαληίνλ εἴπεξ ἄξα κέιιεη, ηὸ πιζνο, ηὸ δ᾽ ἄληζνλ ηῶ ἴζῳ θαὶ ηὸ ἕηεξνλ ηῶ [30] ηαὐηῶ θαὶ ηὸ ἄιιν αὐηῶ, κάιηζηα κὲλ νἱ ηὸ ἓλ ηῶ πιήζεη ἀληηηηζέληεο ἔρνληαί ηηλνο δόμεο, νὐ κὴλ νὐδ᾽ νὗηνη ἱθαλο: ἔζηαη γὰξ ηὸ ἓλ ὀιίγνλ: πιζνο κὲλ γὰξ ὀιηγόηεηη ηὸ δὲ πνιὺ ηῶ ὀιίγῳ ἀληίθεηηαη. ηὸ δ᾽ ἓλ ὅηη κέηξνλ ζεκαίλεη, θαλεξόλ. θαὶ ἐλ παληὶ ἔζηη ηη ἕηεξνλ ὑπνθείκελνλ, νἷνλ ἐλ [35] ἁξκνλίᾳ δίεζηο, ἐλ δὲ κεγέζεη δάθηπινο πνὺο ηη ηνηνῦηνλ, ἐλ δὲ ῥπζκνῖο βάζηο ζπιιαβή: ὁκνίσο δὲ θαὶ ἐλ βάξεη ζηαζκόο ηηο ὡξηζκέλνο ἐζηίλ: θαὶ θαηὰ πάλησλ δὲ ηὸλ αὐηὸλ ηξόπνλ, [1088α] [1] ἐλ κὲλ ηνῖο πνηνῖο πνηόλ ηη, ἐλ δὲ ηνῖο πνζνῖο πνζόλ ηη, θαὶ ἀδηαίξεηνλ ηὸ κέηξνλ, ηὸ κὲλ θαηὰ ηὸ εἶδνο ηὸ δὲ πξὸο ηὴλ αἴζζεζηλ, ὡο νὐθ ὄληνο ηηλὸο ηνῦ ἑλὸο θαζ᾽ αὑηὸ νὐζίαο. θαὶ ηνῦην θαηὰ ιόγνλ: ζεκαίλεη γὰξ ηὸ ἓλ ὅηη κέηξνλ [5] πιήζνπο ηηλόο, θαὶ ἀξηζκὸο ὅηη πιζνο κεκεηξεκέλνλ θαὶ πιζνο κέηξσλ δηὸ θαὶ εὐιόγσο νὐθ ἔζηη ηὸ ἓλ ἀξηζκόο: νὐδὲ γὰξ ηὸ κέηξνλ κέηξα, ἀιι᾽ ἀξρὴ θαὶ ηὸ κέηξνλ θαὶ ηὸ ἕλ. δεῖ δὲ ἀεὶ ηὸ αὐηό ηη ὑπάξρεηλ πᾶζη ηὸ κέηξνλ, νἷνλ εἰ ἵππνη, ηὸ κέηξνλ ἵππνο, θαὶ εἰ ἄλζξσπνη, ἄλζξσπνο. [10] εἰ δ᾽ ἄλζξσπνο θαὶ ἵππνο θαὶ ζεόο, δῶνλ ἴζσο, θαὶ ἀξηζκὸο αὐηλ ἔζηαη δῶα. εἰ δ᾽ ἄλζξσπνο θαὶ ιεπθὸλ θαὶ βαδίδνλ, ἥθηζηα κὲλ ἀξηζκὸο ηνύησλ δηὰ ηὸ ηαὐηῶ πάληα ὑπάξρεηλ θαὶ ἑλὶ θαηὰ ἀξηζκόλ, ὅκσο δὲ γελλ ἔζηαη ἀξηζκὸο ηνύησλ, ηηλνο ἄιιεο ηνηαύηεο πξνζεγνξίαο. [15] νἱ δὲ ηὸ ἄληζνλ ὡο ἕλ ηη, ηὴλ δπάδα δὲ ἀόξηζηνλ πνηνῦληεο κεγάινπ θαὶ κηθξνῦ, πόξξσ ιίαλ ηλ δνθνύλησλ θαὶ δπλαηλ ιέγνπζηλ: πάζε ηε γὰξ ηαῦηα θαὶ ζπκβεβεθόηα κᾶιινλ ὑπνθείκελα ηνῖο ἀξηζκνῖο θαὶ ηνῖο κεγέζεζίλ ἐζηη, ηὸ πνιὺ θαὶ ὀιίγνλ ἀξηζκνῦ, θαὶ κέγα θαὶ κηθξὸλ κεγέζνπο, ὥζπεξ [20] ἄξηηνλ θαὶ πεξηηηόλ, θαὶ ιεῖνλ θαὶ ηξαρύ, θαὶ εὐζὺ θαὶ θακπύινλ: ἔηη δὲ πξὸο ηαύηῃ ηῆ ἁκαξηίᾳ θαὶ πξόο ηη ἀλάγθε εἶλαη ηὸ κέγα θαὶ ηὸ κηθξὸλ θαὶ ὅζα ηνηαῦηα: ηὸ δὲ πξόο ηη πάλησλ ἥθηζηα θύζηο ηηο νὐζία [ηλ θαηεγνξηλ] ἐζηη, θαὶ ὑζηέξα ηνῦ πνηνῦ θαὶ πνζνῦ: θαὶ πάζνο ηη ηνῦ πνζνῦ [25] ηὸ πξόο ηη, ὥζπεξ ἐιέρζε, ἀιι᾽ νὐρ ὕιε, εἴ ηη ἕηεξνλ θαὶ ηῶ ὅισο θνηλῶ πξόο ηη θαὶ ηνῖο κέξεζηλ αὐηνῦ θαὶ εἴδεζηλ. νὐζὲλ γάξ ἐζηηλ νὔηε κέγα νὔηε κηθξόλ, νὔηε πνιὺ νὔηε ὀιίγνλ, νὔηε ὅισο πξόο ηη, νὐρ ἕηεξόλ ηη ὂλ πνιὺ ὀιίγνλ κέγα κηθξὸλ πξόο ηί ἐζηηλ. ζεκεῖνλ δ᾽ ὅηη ἥθηζηα νὐζί [30] ηηο θαὶ ὄλ ηη ηὸ πξόο ηη ηὸ κόλνπ κὴ εἶλαη γέλεζηλ αὐηνῦ κεδὲ θζνξὰλ κεδὲ θίλεζηλ ὥζπεξ θαηὰ ηὸ πνζὸλ

Transcript of Aristotel 14 Knjiga Metafizike

Page 1: Aristotel 14 Knjiga Metafizike

Aristotel 14 Knjiga Metafizike

[1087β] [1] ἀεὶ ἄξα πάληα ηὰ ἐλαληία θαζ᾽ ὑπνθεηκέλνπ θαὶ νὐζὲλ ρσξηζηόλ, ἀιι᾽ ὥζπεξ θαὶ

θαίλεηαη νὐζὲλ νὐζίᾳ ἐλαληίνλ, θαὶ ὁ ιόγνο καξηπξεῖ. νὐζὲλ ἄξα ηλ ἐλαληίσλ θπξίσο ἀξρὴ

πάλησλ ἀιι᾽ ἑηέξα.

νἱ δὲ ηὸ ἕηεξνλ ηλ ἐλαληίσλ [5] ὕιελ πνηνῦζηλ, νἱ κὲλ ηῶ ἑλὶ [ηῶ ἴζῳ] ηὸ ἄληζνλ, ὡο ηνῦην

ηὴλ ηνῦ πιήζνπο νὖζαλ θύζηλ, νἱ δὲ ηῶ ἑλὶ ηὸ πιζνο (γελλληαη γὰξ νἱ ἀξηζκνὶ ηνῖο κὲλ ἐθ

ηο ηνῦ ἀλίζνπ δπάδνο, ηνῦ κεγάινπ θαὶ κηθξνῦ, ηῶ δ᾽ ἐθ ηνῦ πιήζνπο, ὑπὸ ηο ηνῦ ἑλὸο δὲ

νὐζίαο ἀκθνῖλ): θαὶ γὰξ ὁ ηὸ ἄληζνλ θαὶ ἓλ ιέγσλ [10] ηὰ ζηνηρεῖα, ηὸ δ᾽ ἄληζνλ ἐθ κεγάινπ

θαὶ κηθξνῦ δπάδα, ὡο ἓλ ὄληα ηὸ ἄληζνλ θαὶ ηὸ κέγα θαὶ ηὸ κηθξὸλ ιέγεη, θαὶ νὐ δηνξίδεη ὅηη

ιόγῳ ἀξηζκῶ δ᾽ νὔ. ἀιιὰ κὴλ θαὶ ηὰο ἀξρὰο ἃο ζηνηρεῖα θαινῦζηλ νὐ θαιο ἀπνδηδόαζηλ, νἱ

κὲλ ηὸ κέγα θαὶ ηὸ κηθξὸλ ιέγνληεο κεηὰ ηνῦ ἑλόο, ηξία ηαῦηα [15] ζηνηρεῖα ηλ ἀξηζκλ, ηὰ

κὲλ δύν ὕιελ ηὸ δ᾽ ἓλ ηὴλ κνξθήλ, νἱ δὲ ηὸ πνιὺ θαὶ ὀιίγνλ, ὅηη ηὸ κέγα θαὶ ηὸ κηθξὸλ

κεγέζνπο νἰθεηόηεξα ηὴλ θύζηλ, νἱ δὲ ηὸ θαζόινπ κᾶιινλ ἐπὶ ηνύησλ, ηὸ ὑπεξέρνλ θαὶ ηὸ

ὑπεξερόκελνλ. δηαθέξεη δὲ ηνύησλ νὐζὲλ ὡο εἰπεῖλ πξὸο ἔληα ηλ ζπκβαηλόλησλ, ἀιιὰ [20]

πξὸο ηὰο ινγηθὰο κόλνλ δπζρεξείαο, ἃο θπιάηηνληαη δηὰ ηὸ θαὶ αὐηνὶ ινγηθὰο θέξεηλ ηὰο

ἀπνδείμεηο. πιὴλ ηνῦ αὐηνῦ γε ιόγνπ ἐζηὶ ηὸ ὑπεξέρνλ θαὶ ὑπεξερόκελνλ εἶλαη ἀξρὰο ἀιιὰ κὴ

ηὸ κέγα θαὶ ηὸ κηθξόλ, θαὶ ηὸλ ἀξηζκὸλ πξόηεξνλ ηο δπάδνο ἐθ ηλ ζηνηρείσλ: θαζόινπ γὰξ

ἀκθόηεξα [25] κᾶιιόλ ἐζηηλ. λῦλ δὲ ηὸ κὲλ ιέγνπζη ηὸ δ᾽ νὐ ιέγνπζηλ. νἱ δὲ ηὸ ἕηεξνλ θαὶ ηὸ

ἄιιν πξὸο ηὸ ἓλ ἀληηηηζέαζηλ, νἱ δὲ πιζνο θαὶ ηὸ ἕλ. εἰ δέ ἐζηηλ, ὥζπεξ βνύινληαη, ηὰ ὄληα

ἐμ ἐλαληίσλ, ηῶ δὲ ἑλὶ ἢ νὐζὲλ ἐλαληίνλ ἢ εἴπεξ ἄξα κέιιεη, ηὸ πιζνο, ηὸ δ᾽ ἄληζνλ ηῶ ἴζῳ

θαὶ ηὸ ἕηεξνλ ηῶ [30] ηαὐηῶ θαὶ ηὸ ἄιιν αὐηῶ, κάιηζηα κὲλ νἱ ηὸ ἓλ ηῶ πιήζεη ἀληηηηζέληεο

ἔρνληαί ηηλνο δόμεο, νὐ κὴλ νὐδ᾽ νὗηνη ἱθαλο: ἔζηαη γὰξ ηὸ ἓλ ὀιίγνλ: πιζνο κὲλ γὰξ

ὀιηγόηεηη ηὸ δὲ πνιὺ ηῶ ὀιίγῳ ἀληίθεηηαη.

ηὸ δ᾽ ἓλ ὅηη κέηξνλ ζεκαίλεη, θαλεξόλ. θαὶ ἐλ παληὶ ἔζηη ηη ἕηεξνλ ὑπνθείκελνλ, νἷνλ ἐλ [35]

ἁξκνλίᾳ δίεζηο, ἐλ δὲ κεγέζεη δάθηπινο ἢ πνὺο ἤ ηη ηνηνῦηνλ, ἐλ δὲ ῥπζκνῖο βάζηο ἢ ζπιιαβή:

ὁκνίσο δὲ θαὶ ἐλ βάξεη ζηαζκόο ηηο ὡξηζκέλνο ἐζηίλ: θαὶ θαηὰ πάλησλ δὲ ηὸλ αὐηὸλ ηξόπνλ,

[1088α] [1] ἐλ κὲλ ηνῖο πνηνῖο πνηόλ ηη, ἐλ δὲ ηνῖο πνζνῖο πνζόλ ηη, θαὶ ἀδηαίξεηνλ ηὸ κέηξνλ,

ηὸ κὲλ θαηὰ ηὸ εἶδνο ηὸ δὲ πξὸο ηὴλ αἴζζεζηλ, ὡο νὐθ ὄληνο ηηλὸο ηνῦ ἑλὸο θαζ᾽ αὑηὸ νὐζίαο.

θαὶ ηνῦην θαηὰ ιόγνλ: ζεκαίλεη γὰξ ηὸ ἓλ ὅηη κέηξνλ [5] πιήζνπο ηηλόο, θαὶ ὁ ἀξηζκὸο ὅηη

πιζνο κεκεηξεκέλνλ θαὶ πιζνο κέηξσλ (δηὸ θαὶ εὐιόγσο νὐθ ἔζηη ηὸ ἓλ ἀξηζκόο: νὐδὲ

γὰξ ηὸ κέηξνλ κέηξα, ἀιι᾽ ἀξρὴ θαὶ ηὸ κέηξνλ θαὶ ηὸ ἕλ). δεῖ δὲ ἀεὶ ηὸ αὐηό ηη ὑπάξρεηλ

πᾶζη ηὸ κέηξνλ, νἷνλ εἰ ἵππνη, ηὸ κέηξνλ ἵππνο, θαὶ εἰ ἄλζξσπνη, ἄλζξσπνο. [10] εἰ δ᾽

ἄλζξσπνο θαὶ ἵππνο θαὶ ζεόο, δῶνλ ἴζσο, θαὶ ὁ ἀξηζκὸο αὐηλ ἔζηαη δῶα. εἰ δ᾽ ἄλζξσπνο θαὶ

ιεπθὸλ θαὶ βαδίδνλ, ἥθηζηα κὲλ ἀξηζκὸο ηνύησλ δηὰ ηὸ ηαὐηῶ πάληα ὑπάξρεηλ θαὶ ἑλὶ θαηὰ

ἀξηζκόλ, ὅκσο δὲ γελλ ἔζηαη ὁ ἀξηζκὸο ὁ ηνύησλ, ἤ ηηλνο ἄιιεο ηνηαύηεο πξνζεγνξίαο. [15]

νἱ δὲ ηὸ ἄληζνλ ὡο ἕλ ηη, ηὴλ δπάδα δὲ ἀόξηζηνλ πνηνῦληεο κεγάινπ θαὶ κηθξνῦ, πόξξσ ιίαλ

ηλ δνθνύλησλ θαὶ δπλαηλ ιέγνπζηλ: πάζε ηε γὰξ ηαῦηα θαὶ ζπκβεβεθόηα κᾶιινλ ἢ

ὑπνθείκελα ηνῖο ἀξηζκνῖο θαὶ ηνῖο κεγέζεζίλ ἐζηη, ηὸ πνιὺ θαὶ ὀιίγνλ ἀξηζκνῦ, θαὶ κέγα θαὶ

κηθξὸλ κεγέζνπο, ὥζπεξ [20] ἄξηηνλ θαὶ πεξηηηόλ, θαὶ ιεῖνλ θαὶ ηξαρύ, θαὶ εὐζὺ θαὶ

θακπύινλ: ἔηη δὲ πξὸο ηαύηῃ ηῆ ἁκαξηίᾳ θαὶ πξόο ηη ἀλάγθε εἶλαη ηὸ κέγα θαὶ ηὸ κηθξὸλ θαὶ

ὅζα ηνηαῦηα: ηὸ δὲ πξόο ηη πάλησλ ἥθηζηα θύζηο ηηο ἢ νὐζία [ηλ θαηεγνξηλ] ἐζηη, θαὶ

ὑζηέξα ηνῦ πνηνῦ θαὶ πνζνῦ: θαὶ πάζνο ηη ηνῦ πνζνῦ [25] ηὸ πξόο ηη, ὥζπεξ ἐιέρζε, ἀιι᾽ νὐρ

ὕιε, εἴ ηη ἕηεξνλ θαὶ ηῶ ὅισο θνηλῶ πξόο ηη θαὶ ηνῖο κέξεζηλ αὐηνῦ θαὶ εἴδεζηλ. νὐζὲλ γάξ

ἐζηηλ νὔηε κέγα νὔηε κηθξόλ, νὔηε πνιὺ νὔηε ὀιίγνλ, νὔηε ὅισο πξόο ηη, ὃ νὐρ ἕηεξόλ ηη ὂλ

πνιὺ ἢ ὀιίγνλ ἢ κέγα ἢ κηθξὸλ ἢ πξόο ηί ἐζηηλ. ζεκεῖνλ δ᾽ ὅηη ἥθηζηα νὐζί [30] ηηο θαὶ ὄλ ηη

ηὸ πξόο ηη ηὸ κόλνπ κὴ εἶλαη γέλεζηλ αὐηνῦ κεδὲ θζνξὰλ κεδὲ θίλεζηλ ὥζπεξ θαηὰ ηὸ πνζὸλ

Page 2: Aristotel 14 Knjiga Metafizike

αὔμεζηο θαὶ θζίζηο, θαηὰ ηὸ πνηὸλ ἀιινίσζηο, θαηὰ ηόπνλ θνξά, θαηὰ ηὴλ νὐζίαλ ἡ ἁπι

γέλεζηο θαὶ θζνξά,

ἀιι᾽ νὐ θαηὰ ηὸ πξόο ηη: ἄλεπ γὰξ ηνῦ θηλεζλαη ὁηὲ κὲλ κεῖδνλ ὁηὲ δὲ [35] ἔιαηηνλ ἢ ἴζνλ

ἔζηαη ζαηέξνπ θηλεζέληνο θαηὰ ηὸ πνζόλ.

[1088β] [1] ἀλάγθε ηε ἑθάζηνπ ὕιελ εἶλαη ηὸ δπλάκεη ηνηνῦηνλ, ὥζηε θαὶ νὐζίαο: ηὸ δὲ πξόο

ηη νὔηε δπλάκεη νὐζία νὔηε ἐλεξγείᾳ. ἄηνπνλ νὖλ, κᾶιινλ δὲ ἀδύλαηνλ, ηὸ νὐζίαο κὴ νὐζίαλ

πνηεῖλ ζηνηρεῖνλ θαὶ πξόηεξνλ: ὕζηεξνλ γὰξ πᾶζαη αἱ θαηεγνξίαη. ἔηη δὲ ηὰ [5] ζηνηρεῖα νὐ

θαηεγνξεῖηαη θαζ᾽ ὧλ ζηνηρεῖα, ηὸ δὲ πνιὺ θαὶ ὀιίγνλ θαὶ ρσξὶο θαὶ ἅκα θαηεγνξεῖηαη

ἀξηζκνῦ, θαὶ ηὸ καθξὸλ θαὶ ηὸ βξαρὺ γξακκο, θαὶ ἐπίπεδόλ ἐζηη θαὶ πιαηὺ θαὶ ζηελόλ. εἰ δὲ

δὴ θαὶ ἔζηη ηη πιζνο νὗ ηὸ κὲλ ἀεί, <ηὸ> ὀιίγνλ, νἷνλ ἡ δπάο (εἰ γὰξ πνιύ, ηὸ ἓλ ἂλ ὀιίγνλ

εἴε), [10] θἂλ πνιὺ ἁπιο εἴε, νἷνλ ἡ δεθὰο πνιύ, [θαὶ] εἰ ηαύηεο κή ἐζηη πιεῖνλ, ἢ ηὰ

κύξηα. πο νὖλ ἔζηαη νὕησο ἐμ ὀιίγνπ θαὶ πνιινῦ ὁ ἀξηζκόο; ἢ γὰξ ἄκθσ ἔδεη θαηεγνξεῖζζαη

ἢ κεδέηεξνλ: λῦλ δὲ ηὸ ἕηεξνλ κόλνλ θαηεγνξεῖηαη.

ἁπιο δὲ δεῖ ζθνπεῖλ, ἆξα δπλαηὸλ ηὰ ἀΐδηα ἐθ [15] ζηνηρείσλ ζπγθεῖζζαη; ὕιελ γὰξ ἕμεη:

ζύλζεηνλ γὰξ πᾶλ ηὸ ἐθ ζηνηρείσλ. εἰ ηνίλπλ ἀλάγθε, ἐμ νὗ ἐζηηλ, εἰ θαὶ ἀεὶ ἔζηη, θἄλ, εἰ

ἐγέλεην, ἐθ ηνύηνπ γίγλεζζαη, γίγλεηαη δὲ πᾶλ ἐθ ηνῦ δπλάκεη ὄληνο ηνῦην ὃ γίγλεηαη (νὐ γὰξ

ἂλ ἐγέλεην ἐθ ηνῦ ἀδπλάηνπ νὐδὲ ἦλ), ηὸ δὲ δπλαηὸλ ἐλδέρεηαη θαὶ ἐλεξγεῖλ [20] θαὶ κή, εἰ

θαὶ ὅηη κάιηζηα ἀεὶ ἔζηηλ ὁ ἀξηζκὸο ἢ ὁηηνῦλ ἄιιν ὕιελ ἔρνλ, ἐλδέρνηη᾽ ἂλ κὴ εἶλαη, ὥζπεξ

θαὶ ηὸ κίαλ ἡκέξαλ ἔρνλ θαὶ ηὸ ὁπνζανῦλ ἔηε: εἰ δ᾽ νὕησ, θαὶ ηὸ ηνζνῦηνλ ρξόλνλ νὗ κὴ ἔζηη

πέξαο. νὐθ ἂλ ηνίλπλ εἴε ἀΐδηα, εἴπεξ κὴ ἀΐδηνλ ηὸ ἐλδερόκελνλ κὴ εἶλαη, θαζάπεξ ἐλ ἄιινηο

ιόγνηο [25] ζπλέβε πξαγκαηεπζλαη. εἰ δέ ἐζηη ηὸ ιεγόκελνλ λῦλ ἀιεζὲο θαζόινπ, ὅηη

νὐδεκία ἐζηὶλ ἀΐδηνο νὐζία ἐὰλ κὴ ᾖ ἐλέξγεηα, ηὰ δὲ ζηνηρεῖα ὕιε ηο νὐζίαο, νὐδεκηᾶο ἂλ εἴε

ἀτδίνπ νὐζίαο ζηνηρεῖα ἐμ ὧλ ἐζηηλ ἐλππαξρόλησλ. εἰζὶ δέ ηηλεο νἳ δπάδα κὲλ ἀόξηζηνλ

πνηνῦζη ηὸ κεηὰ ηνῦ ἑλὸο ζηνηρεῖνλ, ηὸ δ᾽ ἄληζνλ [30] δπζρεξαίλνπζηλ εὐιόγσο δηὰ ηὰ

ζπκβαίλνληα ἀδύλαηα: νἷο ηνζαῦηα κόλνλ ἀθῄξεηαη ηλ δπζρεξλ ὅζα δηὰ ηὸ πνηεῖλ ηὸ

ἄληζνλ θαὶ ηὸ πξόο ηη ζηνηρεῖνλ ἀλαγθαῖα ζπκβαίλεη ηνῖο ιέγνπζηλ: ὅζα δὲ ρσξὶο ηαύηεο ηο

δόμεο, ηαῦηα θἀθείλνηο ὑπάξρεηλ ἀλαγθαῖνλ, ἐάλ ηε ηὸλ εἰδεηηθὸλ ἀξηζκὸλ ἐμ αὐηλ [35]

πνηζηλ ἐάλ ηε ηὸλ καζεκαηηθόλ.

πνιιὰ κὲλ νὖλ ηὰ αἴηηα ηο ἐπὶ ηαύηαο ηὰο αἰηίαο ἐθηξνπο,

[1089α] [1] κάιηζηα δὲ ηὸ ἀπνξζαη ἀξρατθο. ἔδνμε γὰξ αὐηνῖο πάλη᾽ ἔζεζζαη ἓλ ηὰ ὄληα,

αὐηὸ ηὸ ὄλ, εἰ κή ηηο ιύζεη θαὶ ὁκόζε βαδηεῖηαη ηῶ Παξκελίδνπ ιόγῳ "νὐ γὰξ κήπνηε ηνῦην

δακῆ, εἶλαη κὴ ἐόληα," [5] ἀιι᾽ ἀλάγθε εἶλαη ηὸ κὴ ὂλ δεῖμαη ὅηη ἔζηηλ: νὕησ γάξ, ἐθ ηνῦ

ὄληνο θαὶ ἄιινπ ηηλόο, ηὰ ὄληα ἔζεζζαη, εἰ πνιιά ἐζηηλ. θαίηνη πξηνλ κέλ, εἰ ηὸ ὂλ πνιιαρο

(ηὸ κὲλ γὰξ [ὅηη] νὐζίαλ ζεκαίλεη, ηὸ δ᾽ ὅηη πνηόλ, ηὸ δ᾽ ὅηη πνζόλ, θαὶ ηὰο ἄιιαο δὴ

θαηεγνξίαο), πνῖνλ νὖλ ηὰ ὄληα πάληα ἕλ, εἰ κὴ [10] ηὸ κὴ ὂλ ἔζηαη; πόηεξνλ αἱ νὐζίαη, ἢ ηὰ

πάζε θαὶ ηὰ ἄιια δὴ ὁκνίσο, ἢ πάληα, θαὶ ἔζηαη ἓλ ηὸ ηόδε θαὶ ηὸ ηνηόλδε θαὶ ηὸ ηνζόλδε θαὶ

ηὰ ἄιια ὅζα ἕλ ηη ζεκαίλεη; ἀιι᾽ ἄηνπνλ, κᾶιινλ δὲ ἀδύλαηνλ, ηὸ κίαλ θύζηλ ηηλὰ γελνκέλελ

αἰηίαλ εἶλαη ηνῦ ηνῦ ὄληνο ηὸ κὲλ ηόδε εἶλαη ηὸ δὲ ηνηόλδε ηὸ δὲ [15] ηνζόλδε ηὸ δὲ πνύ.

ἔπεηηα ἐθ πνίνπ κὴ ὄληνο θαὶ ὄληνο ηὰ ὄληα; πνιιαρο γὰξ θαὶ ηὸ κὴ ὄλ, ἐπεηδὴ θαὶ ηὸ ὄλ: θαὶ

ηὸ κὲλ κὴ ἄλζξσπνλ <εἶλαη> ζεκαίλεη ηὸ κὴ εἶλαη ηνδί, ηὸ δὲ κὴ εὐζὺ ηὸ κὴ εἶλαη ηνηνλδί, ηὸ

δὲ κὴ ηξίπερπ ηὸ κὴ εἶλαη ηνζνλδί. ἐθ πνίνπ νὖλ ὄληνο θαὶ κὴ ὄληνο πνιιὰ ηὰ ὄληα; [20]

βνύιεηαη κὲλ δὴ ηὸ ςεῦδνο θαὶ ηαύηελ ηὴλ θύζηλ ιέγεηλ ηὸ νὐθ ὄλ, ἐμ νὗ θαὶ ηνῦ ὄληνο πνιιὰ

ηὰ ὄληα, δηὸ θαὶ ἐιέγεην ὅηη δεῖ ςεῦδόο ηη ὑπνζέζζαη, ὥζπεξ θαὶ νἱ γεσκέηξαη ηὸ πνδηαίαλ

εἶλαη ηὴλ κὴ πνδηαίαλ: ἀδύλαηνλ δὲ ηαῦζ᾽ νὕησο ἔρεηλ, νὔηε γὰξ νἱ γεσκέηξαη ςεῦδνο νὐζὲλ

Page 3: Aristotel 14 Knjiga Metafizike

ὑπνηίζεληαη (νὐ γὰξ [25] ἐλ ηῶ ζπιινγηζκῶ ἡ πξόηαζηο), νὔηε ἐθ ηνῦ νὕησ κὴ ὄληνο ηὰ

ὄληα γίγλεηαη νὐδὲ θζείξεηαη. ἀιι᾽ ἐπεηδὴ ηὸ κὲλ θαηὰ ηὰο πηώζεηο κὴ ὂλ ἰζαρο ηαῖο

θαηεγνξίαηο ιέγεηαη, παξὰ ηνῦην δὲ ηὸ ὡο ςεῦδνο ιέγεηαη [ηὸ] κὴ ὂλ θαὶ ηὸ θαηὰ δύλακηλ, ἐθ

ηνύηνπ ἡ γέλεζίο ἐζηηλ, ἐθ ηνῦ κὴ ἀλζξώπνπ δπλάκεη δὲ ἀλζξώπνπ [30] ἄλζξσπνο, θαὶ ἐθ ηνῦ

κὴ ιεπθνῦ δπλάκεη δὲ ιεπθνῦ ιεπθόλ, ὁκνίσο ἐάλ ηε ἕλ ηη γίγλεηαη ἐάλ ηε πνιιά.

θαίλεηαη δὲ ἡ δήηεζηο πο πνιιὰ ηὸ ὂλ ηὸ θαηὰ ηὰο νὐζίαο ιεγόκελνλ: ἀξηζκνὶ γὰξ θαὶ κήθε

θαὶ ζώκαηα ηὰ γελλώκελά ἐζηηλ. ἄηνπνλ δὴ ηὸ ὅπσο κὲλ πνιιὰ ηὸ ὂλ ηὸ ηί ἐζηη δεηζαη, [35]

πο δὲ ἢ πνηὰ ἢ πνζά, κή. νὐ γὰξ δὴ ἡ δπὰο ἡ ἀόξηζηνο αἰηία νὐδὲ ηὸ κέγα θαὶ ηὸ κηθξὸλ ηνῦ

δύν ιεπθὰ ἢ πνιιὰ εἶλαη ρξώκαηα ἢ ρπκνὺο ἢ ζρήκαηα:

[1089β] [1] ἀξηζκνὶ γὰξ ἂλ θαὶ ηαῦηα ἦζαλ θαὶ κνλάδεο. ἀιιὰ κὴλ εἴ γε ηαῦη᾽ ἐπιζνλ, εἶδνλ

ἂλ ηὸ αἴηηνλ θαὶ ηὸ ἐλ ἐθείλνηο: ηὸ γὰξ αὐηὸ θαὶ ηὸ ἀλάινγνλ αἴηηνλ. αὕηε γὰξ ἡ παξέθβαζηο

αἰηία θαὶ ηνῦ ηὸ [5] ἀληηθείκελνλ δεηνῦληαο ηῶ ὄληη θαὶ ηῶ ἑλί, ἐμ νὗ θαὶ ηνύησλ ηὰ ὄληα, ηὸ

πξόο ηη θαὶ ηὸ ἄληζνλ ὑπνζεῖλαη, ὃ νὔη᾽ ἐλαληίνλ νὔη᾽ ἀπόθαζηο ἐθείλσλ, κία ηε θύζηο ηλ

ὄλησλ ὥζπεξ θαὶ ηὸ ηί θαὶ ηὸ πνῖνλ. θαὶ δεηεῖλ ἔδεη θαὶ ηνῦην, πο πνιιὰ ηὰ πξόο ηη ἀιι᾽ νὐρ

ἕλ: λῦλ δὲ πο κὲλ πνιιαὶ κνλάδεο [10] παξὰ ηὸ πξηνλ ἓλ δεηεῖηαη, πο δὲ πνιιὰ ἄληζα

παξὰ ηὸ ἄληζνλ νὐθέηη. θαίηνη ρξληαη θαὶ ιέγνπζη κέγα κηθξόλ, πνιὺ ὀιίγνλ, ἐμ ὧλ νἱ

ἀξηζκνί, καθξὸλ βξαρύ, ἐμ ὧλ ηὸ κθνο, πιαηὺ ζηελόλ, ἐμ ὧλ ηὸ ἐπίπεδνλ, βαζὺ ηαπεηλόλ, ἐμ

ὧλ νἱ ὄγθνη: θαὶ ἔηη δὴ πιείσ εἴδε ιέγνπζη ηνῦ πξόο ηη: [15] ηνύηνηο δὴ ηί αἴηηνλ ηνῦ πνιιὰ

εἶλαη;

ἀλάγθε κὲλ νὖλ, ὥζπεξ ιέγνκελ, ὑπνζεῖλαη ηὸ δπλάκεη ὂλ ἑθάζηῳ (ηνῦην δὲ

πξνζαπεθήλαην [17] ὁ ηαῦηα ιέγσλ, ηί ηὸ δπλάκεη ηόδε θαὶ νὐζία, κὴ ὂλ δὲ θαζ᾽ αὑηό, ὅηη ηὸ

πξόο ηη, ὥζπεξ εἰ εἶπε ηὸ πνηόλ, ὃ νὔηε δπλάκεη ἐζηὶ ηὸ ἓλ ἢ ηὸ ὂλ νὔηε ἀπόθαζηο ηνῦ ἑλὸο

νὐδὲ [20] ηνῦ ὄληνο ἀιι᾽ ἕλ ηη ηλ ὄλησλ), πνιύ ηε κᾶιινλ, ὥζπεξ ἐιέρζε, εἰ ἐδήηεη πο

πνιιὰ ηὰ ὄληα, κὴ ηὰ ἐλ ηῆ αὐηῆ θαηεγνξίᾳ δεηεῖλ, πο πνιιαὶ νὐζίαη ἢ πνιιὰ πνηά, ἀιιὰ

πο πνιιὰ ηὰ ὄληα: ηὰ κὲλ γὰξ νὐζίαη ηὰ δὲ πάζε ηὰ δὲ πξόο ηη. ἐπὶ κὲλ νὖλ ηλ ἄιισλ

θαηεγνξηλ ἔρεη ηηλὰ [25] θαὶ ἄιιελ ἐπίζηαζηλ πο πνιιά (δηὰ γὰξ ηὸ κὴ ρσξηζηὰ εἶλαη ηῶ

ηὸ ὑπνθείκελνλ πνιιὰ γίγλεζζαη θαὶ εἶλαη πνηά ηε πνιιὰ [εἶλαη] θαὶ πνζά: θαίηνη δεῖ γέ ηηλα

εἶλαη ὕιελ ἑθάζηῳ γέλεη, πιὴλ ρσξηζηὴλ ἀδύλαηνλ ηλ νὐζηλ): ἀιι᾽ ἐπὶ ηλ ηόδε ηη ἔρεη

ηηλὰ ιόγνλ πο πνιιὰ ηὸ ηόδε ηη, [30] εἰ κή ηη ἔζηαη θαὶ ηόδε ηη θαὶ θύζηο ηηο ηνηαύηε: αὕηε δέ

ἐζηηλ ἐθεῖζελ κᾶιινλ ἡ ἀπνξία, πο πνιιαὶ ἐλεξγείᾳ νὐζίαη ἀιι᾽ νὐ κία. ἀιιὰ κὴλ θαὶ εἰ κὴ

ηαὐηόλ ἐζηη ηὸ ηόδε θαὶ ηὸ πνζόλ, νὐ ιέγεηαη πο θαὶ δηὰ ηί πνιιὰ ηὰ ὄληα, ἀιιὰ πο πνζὰ

πνιιά. ὁ γὰξ ἀξηζκὸο πᾶο πνζόλ ηη ζεκαίλεη, [35] θαὶ ἡ κνλάο, εἰ κὴ κέηξνλ θαὶ ηὸ θαηὰ ηὸ

πνζὸλ ἀδηαίξεηνλ. εἰ κὲλ νὖλ ἕηεξνλ ηὸ πνζὸλ θαὶ ηὸ ηί ἐζηηλ, νὐ ιέγεηαη ηὸ ηί ἐζηηλ ἐθ ηίλνο

νὐδὲ πο πνιιά:

[1090α] [1] εἰ δὲ ηαὐηό, πνιιὰο ὑπνκέλεη ὁ ιέγσλ ἐλαληηώζεηο.

ἐπηζηήζεηε δ᾽ ἄλ ηηο ηὴλ ζθέςηλ θαὶ πεξὶ ηλ ἀξηζκλ πόζελ δεῖ ιαβεῖλ ηὴλ πίζηηλ ὡο εἰζίλ.

ηῶ κὲλ γὰξ ἰδέαο ηηζεκέλῳ παξέρνληαί ηηλ᾽ αἰηίαλ [5] ηνῖο νὖζηλ, εἴπεξ ἕθαζηνο ηλ ἀξηζκλ

ἰδέα ηηο ἡ δ᾽ ἰδέα ηνῖο ἄιινηο αἰηία ηνῦ εἶλαη ὃλ δή πνηε ηξόπνλ (ἔζησ γὰξ ὑπνθείκελνλ

αὐηνῖο ηνῦην): ηῶ δὲ ηνῦηνλ κὲλ ηὸλ ηξόπνλ νὐθ νἰνκέλῳ δηὰ ηὸ ηὰο ἐλνύζαο δπζρεξείαο

ὁξᾶλ πεξὶ ηὰο ἰδέαο ὥζηε δηά γε ηαῦηα κὴ πνηεῖλ ἀξηζκνύο, πνηνῦληη δὲ ἀξηζκὸλ [10] ηὸλ

καζεκαηηθόλ, πόζελ ηε ρξὴ πηζηεῦζαη ὡο ἔζηη ηνηνῦηνο ἀξηζκόο, θαὶ ηί ηνῖο ἄιινηο ρξήζηκνο;

νὐζελὸο γὰξ νὔηε θεζὶλ ὁ ιέγσλ αὐηὸλ εἶλαη, ἀιι᾽ ὡο αὐηήλ ηηλα ιέγεη θαζ᾽ αὑηὴλ θύζηλ

νὖζαλ, νὔηε θαίλεηαη ὢλ αἴηηνο: ηὰ γὰξ ζεσξήκαηα ηλ ἀξηζκεηηθλ πάληα θαὶ θαηὰ ηλ

αἰζζεηλ [15] ὑπάξμεη, θαζάπεξ ἐιέρζε.

Page 4: Aristotel 14 Knjiga Metafizike

νἱ κὲλ νὖλ ηηζέκελνη ηὰο ἰδέαο εἶλαη, θαὶ ἀξηζκνὺο αὐηὰο εἶλαη, <ηῶ> θαηὰ ηὴλ ἔθζεζηλ

ἑθάζηνπ παξὰ ηὰ πνιιὰ ιακβάλεηλ [ηὸ] ἕλ ηη ἕθαζηνλ πεηξληαί γε ιέγεηλ πσο δηὰ ηί ἔζηηλ, νὐ

κὴλ ἀιιὰ ἐπεὶ νὔηε ἀλαγθαῖα νὔηε δπλαηὰ ηαῦηα, [20] νὐδὲ ηὸλ ἀξηζκὸλ δηά γε ηαῦηα εἶλαη

ιεθηένλ: νἱ δὲ Ππζαγόξεηνη δηὰ ηὸ ὁξᾶλ πνιιὰ ηλ ἀξηζκλ πάζε ὑπάξρνληα ηνῖο αἰζζεηνῖο

ζώκαζηλ, εἶλαη κὲλ ἀξηζκνὺο ἐπνίεζαλ ηὰ ὄληα, νὐ ρσξηζηνὺο δέ, ἀιι᾽ ἐμ ἀξηζκλ ηὰ ὄληα:

δηὰ ηί δέ; ὅηη ηὰ πάζε ηὰ ηλ ἀξηζκλ ἐλ ἁξκνλίᾳ ὑπάξρεη θαὶ ἐλ [25] ηῶ νὐξαλῶ θαὶ ἐλ

πνιινῖο ἄιινηο. ηνῖο δὲ ηὸλ καζεκαηηθὸλ κόλνλ ιέγνπζηλ εἶλαη ἀξηζκὸλ νὐζὲλ ηνηνῦηνλ

ἐλδέρεηαη ιέγεηλ θαηὰ ηὰο ὑπνζέζεηο, ἀιι᾽ ὅηη νὐθ ἔζνληαη αὐηλ αἱ ἐπηζηκαη ἐιέγεην. ἡκεῖο

δέ θακελ εἶλαη, θαζάπεξ εἴπνκελ πξόηεξνλ. θαὶ δινλ ὅηη νὐ θερώξηζηαη ηὰ καζεκαηηθά: νὐ

γὰξ [30] ἂλ θερσξηζκέλσλ ηὰ πάζε ὑπξρελ ἐλ ηνῖο ζώκαζηλ. νἱ κὲλ νὖλ Ππζαγόξεηνη θαηὰ

κὲλ ηὸ ηνηνῦηνλ νὐζελὶ ἔλνρνί εἰζηλ, θαηὰ κέληνη ηὸ πνηεῖλ ἐμ ἀξηζκλ ηὰ θπζηθὰ ζώκαηα, ἐθ

κὴ ἐρόλησλ βάξνο κεδὲ θνπθόηεηα ἔρνληα θνπθόηεηα θαὶ βάξνο, ἐνίθαζη πεξὶ ἄιινπ

νὐξαλνῦ ιέγεηλ θαὶ ζσκάησλ ἀιι᾽ [35] νὐ ηλ αἰζζεηλ: νἱ δὲ ρσξηζηὸλ πνηνῦληεο, ὅηη ἐπὶ

ηλ αἰζζεηλ νὐθ ἔζηαη ηὰ ἀμηώκαηα, ἀιεζ δὲ ηὰ ιεγόκελα θαὶ ζαίλεη ηὴλ ςπρήλ, εἶλαί ηε

ὑπνιακβάλνπζη θαὶ ρσξηζηὰ εἶλαη: ὁκνίσο δὲ θαὶ ηὰ κεγέζε ηὰ καζεκαηηθά.

[1090β] [1] δινλ νὖλ ὅηη θαὶ ὁ ἐλαληηνύκελνο ιόγνο ηἀλαληία ἐξεῖ, θαὶ ὃ ἄξηη ἠπνξήζε

ιπηένλ ηνῖο νὕησ ιέγνπζη, δηὰ ηί νὐδακο ἐλ ηνῖο αἰζζεηνῖο ὑπαξρόλησλ ηὰ πάζε ὑπάξρεη

αὐηλ ἐλ ηνῖο αἰζζεηνῖο. [5] εἰζὶ δέ ηηλεο νἳ ἐθ ηνῦ πέξαηα εἶλαη θαὶ ἔζραηα ηὴλ ζηηγκὴλ κὲλ

γξακκο, ηαύηελ δ᾽ ἐπηπέδνπ, ηνῦην δὲ ηνῦ ζηεξενῦ, νἴνληαη εἶλαη ἀλάγθελ ηνηαύηαο θύζεηο

εἶλαη. δεῖ δὴ θαὶ ηνῦηνλ ὁξᾶλ ηὸλ ιόγνλ, κὴ ιίαλ ᾖ καιαθόο. νὔηε γὰξ νὐζίαη εἰζὶ ηὰ ἔζραηα

ἀιιὰ κᾶιινλ πάληα ηαῦηα πέξαηα [10] (ἐπεὶ θαὶ ηο βαδίζεσο θαὶ ὅισο θηλήζεσο ἔζηη ηη

πέξαο: ηνῦη᾽ νὖλ ἔζηαη ηόδε ηη θαὶ νὐζία ηηο: ἀιι᾽ ἄηνπνλ):

νὐ κὴλ ἀιιὰ εἰ θαὶ εἰζί, ηλδε ηλ αἰζζεηλ ἔζνληαη πάληα (ἐπὶ ηνύησλ γὰξ ὁ ιόγνο

εἴξεθελ): δηὰ ηί νὖλ ρσξηζηὰ ἔζηαη;

ἔηη δὲ ἐπηδεηήζεηελ ἄλ ηηο κὴ ιίαλ εὐρεξὴο ὢλ πεξὶ κὲλ ηνῦ ἀξηζκνῦ [15] παληὸο θαὶ ηλ

καζεκαηηθλ ηὸ κεζὲλ ζπκβάιιεζζαη ἀιιήινηο ηὰ πξόηεξα ηνῖο ὕζηεξνλ (κὴ ὄληνο γὰξ ηνῦ

ἀξηζκνῦ νὐζὲλ ἧηηνλ ηὰ κεγέζε ἔζηαη ηνῖο ηὰ καζεκαηηθὰ κόλνλ εἶλαη θακέλνηο, θαὶ ηνύησλ

κὴ ὄλησλ ἡ ςπρὴ θαὶ ηὰ ζώκαηα ηὰ αἰζζεηά: νὐθ ἔνηθε δ᾽ ἡ θύζηο ἐπεηζνδηώδεο νὖζα ἐθ ηλ

[20] θαηλνκέλσλ, ὥζπεξ κνρζεξὰ ηξαγῳδία): ηνῖο δὲ ηὰο ἰδέαο ηηζεκέλνηο ηνῦην κὲλ

ἐθθεύγεη—πνηνῦζη γὰξ ηὰ κεγέζε ἐθ ηο ὕιεο θαὶ ἀξηζκνῦ, ἐθ κὲλ ηο δπάδνο ηὰ κήθε, ἐθ

ηξηάδνο δ᾽ ἴζσο ηὰ ἐπίπεδα, ἐθ δὲ ηο ηεηξάδνο ηὰ ζηεξεὰ ἢ θαὶ ἐμ ἄιισλ ἀξηζκλ: δηαθέξεη

γὰξ νὐζέλ—, ἀιιὰ ηαῦηά [25] γε πόηεξνλ ἰδέαη ἔζνληαη, ἢ ηίο ὁ ηξόπνο αὐηλ, θαὶ ηί

ζπκβάιινληαη ηνῖο νὖζηλ; νὐζὲλ γάξ, ὥζπεξ νὐδὲ ηὰ καζεκαηηθά, νὐδὲ ηαῦηα ζπκβάιιεηαη.

ἀιιὰ κὴλ νὐδ᾽ ὑπάξρεη γε θαη᾽ αὐηλ νὐζὲλ ζεώξεκα, ἐὰλ κή ηηο βνύιεηαη θηλεῖλ ηὰ

καζεκαηηθὰ θαὶ πνηεῖλ ἰδίαο ηηλὰο δόμαο. ἔζηη δ᾽ νὐ ραιεπὸλ [30] ὁπνηαζνῦλ ὑπνζέζεηο

ιακβάλνληαο καθξνπνηεῖλ θαὶ ζπλείξεηλ. νὗηνη κὲλ νὖλ ηαύηῃ πξνζγιηρόκελνη ηαῖο ἰδέαηο ηὰ

καζεκαηηθὰ δηακαξηάλνπζηλ: νἱ δὲ πξηνη δύν ηνὺο ἀξηζκνὺο πνηήζαληεο, ηόλ ηε ηλ εἰδλ

θαὶ ηὸλ καζεκαηηθόλ, νὔη᾽ εἰξήθαζηλ νὔη᾽ ἔρνηελ ἂλ εἰπεῖλ πο θαὶ ἐθ ηίλνο ἔζηαη ὁ [35]

καζεκαηηθόο. πνηνῦζη γὰξ αὐηὸλ κεηαμὺ ηνῦ εἰδεηηθνῦ θαὶ ηνῦ αἰζζεηνῦ. εἰ κὲλ γὰξ ἐθ ηνῦ

κεγάινπ θαὶ κηθξνῦ, ὁ αὐηὸο ἐθείλῳ ἔζηαη ηῶ ηλ ἰδελ (ἐμ ἄιινπ δέ ηηλνο κηθξνῦ θαὶ

κεγάινπ ηὰ [γὰξ] κεγέζε πνηεῖ):

[1091α] [1] εἰ δ᾽ ἕηεξόλ ηη ἐξεῖ, πιείσ ηὰ ζηνηρεῖα ἐξεῖ: θαὶ εἰ ἕλ ηη ἑθαηέξνπ ἡ ἀξρή, θνηλόλ ηη

ἐπὶ ηνύησλ ἔζηαη ηὸ ἕλ, δεηεηένλ ηε πο θαὶ ηαῦηα πνιιὰ ηὸ ἓλ θαὶ ἅκα ηὸλ ἀξηζκὸλ γελέζζαη

ἄιισο ἢ ἐμ [5] ἑλὸο θαὶ δπάδνο ἀνξίζηνπ ἀδύλαηνλ θαη᾽ ἐθεῖλνλ. πάληα δὴ ηαῦηα ἄινγα, θαὶ

κάρεηαη θαὶ αὐηὰ ἑαπηνῖο θαὶ ηνῖο εὐιόγνηο, θαὶ ἔνηθελ ἐλ αὐηνῖο εἶλαη ὁ ηκσλίδνπ καθξὸο

Page 5: Aristotel 14 Knjiga Metafizike

ιόγνο: γίγλεηαη γὰξ ὁ καθξὸο ιόγνο ὥζπεξ ὁ ηλ δνύισλ ὅηαλ κεζὲλ ὑγηὲο ιέγσζηλ. θαίλεηαη

δὲ θαὶ αὐηὰ ηὰ ζηνηρεῖα [10] ηὸ κέγα θαὶ ηὸ κηθξὸλ βνᾶλ ὡο ἑιθόκελα: νὐ δύλαηαη γὰξ

νὐδακο γελλζαη ηὸλ ἀξηζκὸλ ἀιι᾽ ἢ ηὸλ ἀθ᾽ ἑλὸο δηπιαζηαδόκελνλ.

ἄηνπνλ δὲ θαὶ γέλεζηλ πνηεῖλ ἀτδίσλ ὄλησλ, κᾶιινλ δ᾽ ἕλ ηη ηλ ἀδπλάησλ. νἱ κὲλ νὖλ

Ππζαγόξεηνη πόηεξνλ νὐ πνηνῦζηλ ἢ πνηνῦζη γέλεζηλ νὐδὲλ δεῖ δηζηάδεηλ: [15] θαλεξο γὰξ

ιέγνπζηλ ὡο ηνῦ ἑλὸο ζπζηαζέληνο, εἴη᾽ ἐμ ἐπηπέδσλ εἴη᾽ ἐθ ρξνηᾶο εἴη᾽ ἐθ ζπέξκαηνο εἴη᾽ ἐμ

ὧλ ἀπνξνῦζηλ εἰπεῖλ, εὐζὺο ηὸ ἔγγηζηα ηνῦ ἀπείξνπ ὅηη εἵιθεην θαὶ ἐπεξαίλεην ὑπὸ ηνῦ

πέξαηνο. ἀιι᾽ ἐπεηδὴ θνζκνπνηνῦζη θαὶ θπζηθο βνύινληαη ιέγεηλ, δίθαηνλ αὐηνὺο ἐμεηάδεηλ

ηη πεξὶ [20] θύζεσο, ἐθ δὲ ηο λῦλ ἀθεῖλαη κεζόδνπ: ηὰο γὰξ ἐλ ηνῖο ἀθηλήηνηο δεηνῦκελ

ἀξράο, ὥζηε θαὶ ηλ ἀξηζκλ ηλ ηνηνύησλ ἐπηζθεπηένλ ηὴλ γέλεζηλ.

ηνῦ κὲλ νὖλ πεξηηηνῦ γέλεζηλ νὔ θαζηλ, ὡο δεινλόηη ηνῦ [24] ἀξηίνπ νὔζεο γελέζεσο: ηὸλ δ᾽

ἄξηηνλ πξηνλ ἐμ ἀλίζσλ ηηλὲο [25] θαηαζθεπάδνπζη ηνῦ κεγάινπ θαὶ κηθξνῦ ἰζαζζέλησλ.

ἀλάγθε νὖλ πξόηεξνλ ὑπάξρεηλ ηὴλ ἀληζόηεηα αὐηνῖο ηνῦ ἰζαζζλαη: εἰ δ᾽ ἀεὶ ἦζαλ ἰζαζκέλα,

νὐθ ἂλ ἦζαλ ἄληζα πξόηεξνλ (ηνῦ γὰξ ἀεὶ νὐθ ἔζηη πξόηεξνλ νὐζέλ), ὥζηε θαλεξὸλ ὅηη νὐ

ηνῦ ζεσξζαη ἕλεθελ πνηνῦζη ηὴλ γέλεζηλ ηλ ἀξηζκλ.

ἔρεη δ᾽ [30] ἀπνξίαλ θαὶ εὐπνξήζαληη ἐπηηίκεζηλ πο ἔρεη πξὸο ηὸ ἀγαζὸλ θαὶ ηὸ θαιὸλ ηὰ

ζηνηρεῖα θαὶ αἱ ἀξραί: ἀπνξίαλ κὲλ ηαύηελ, πόηεξόλ ἐζηί ηη ἐθείλσλ νἷνλ βνπιόκεζα ιέγεηλ

αὐηὸ ηὸ ἀγαζὸλ θαὶ ηὸ ἄξηζηνλ, ἢ νὔ, ἀιι᾽ ὑζηεξνγελ. παξὰ κὲλ γὰξ ηλ ζενιόγσλ ἔνηθελ

ὁκνινγεῖζζαη ηλ λῦλ ηηζίλ, νἳ νὔ [35] θαζηλ, ἀιιὰ πξνειζνύζεο ηο ηλ ὄλησλ θύζεσο θαὶ

ηὸ ἀγαζὸλ θαὶ ηὸ θαιὸλ ἐκθαίλεζζαη (ηνῦην δὲ πνηνῦζηλ εὐιαβνύκελνη ἀιεζηλὴλ

δπζρέξεηαλ ἣ ζπκβαίλεη ηνῖο ιέγνπζηλ, ὥζπεξ ἔληνη, ηὸ ἓλ ἀξρήλ:

[1091β] [1] ἔζηη δ᾽ ἡ δπζρέξεηα νὐ δηὰ ηὸ ηῆ ἀξρῆ ηὸ εὖ ἀπνδηδόλαη ὡο ὑπάξρνλ, ἀιιὰ δηὰ ηὸ

ηὸ ἓλ ἀξρὴλ θαὶ ἀξρὴλ ὡο ζηνηρεῖνλ θαὶ ηὸλ ἀξηζκὸλ ἐθ ηνῦ ἑλόο),

νἱ δὲ πνηεηαὶ νἱ ἀξραῖνη ηαύηῃ ὁκνίσο, ᾗ βαζηιεύεηλ θαὶ [5] ἄξρεηλ θαζὶλ νὐ ηνὺο πξώηνπο,

νἷνλ λύθηα θαὶ νὐξαλὸλ ἢ ράνο ἢ ὠθεαλόλ, ἀιιὰ ηὸλ Γία: νὐ κὴλ ἀιιὰ ηνύηνηο κὲλ δηὰ ηὸ

κεηαβάιιεηλ ηνὺο ἄξρνληαο ηλ ὄλησλ ζπκβαίλεη ηνηαῦηα ιέγεηλ, ἐπεὶ νἵ γε κεκηγκέλνη αὐηλ

[θαὶ] ηῶ κὴ κπζηθο πάληα ιέγεηλ, νἷνλ Φεξεθύδεο θαὶ ἕηεξνί ηηλεο, [10] ηὸ γελλζαλ πξηνλ

ἄξηζηνλ ηηζέαζη, θαὶ νἱ Μάγνη, θαὶ ηλ ὑζηέξσλ δὲ ζνθλ νἷνλ κπεδνθιο ηε θαὶ

Ἀλαμαγόξαο, ὁ κὲλ ηὴλ θηιίαλ ζηνηρεῖνλ ὁ δὲ ηὸλ λνῦλ ἀξρὴλ πνηήζαο. ηλ δὲ ηὰο ἀθηλήηνπο

νὐζίαο εἶλαη ιεγόλησλ νἱ κέλ θαζηλ αὐηὸ ηὸ ἓλ ηὸ ἀγαζὸλ αὐηὸ εἶλαη: νὐζίαλ κέληνη ηὸ ἓλ

αὐηνῦ [15] ᾤνλην εἶλαη κάιηζηα.

ἡ κὲλ νὖλ ἀπνξία αὕηε, πνηέξσο δεῖ ιέγεηλ: ζαπκαζηὸλ δ᾽ εἰ ηῶ πξώηῳ θαὶ ἀτδίῳ θαὶ

αὐηαξθεζηάηῳ ηνῦη᾽ αὐηὸ πξηνλ νὐρ ὡο ἀγαζὸλ ὑπάξρεη, ηὸ αὔηαξθεο θαὶ ἡ ζσηεξία. ἀιιὰ

κὴλ νὐ δη᾽ ἄιιν ηη ἄθζαξηνλ ἢ δηόηη εὖ ἔρεη, νὐδ᾽ αὔηαξθεο, ὥζηε ηὸ κὲλ θάλαη ηὴλ [20]

ἀξρὴλ ηνηαύηελ εἶλαη εὔινγνλ ἀιεζὲο εἶλαη, ηὸ κέληνη ηαύηελ εἶλαη ηὸ ἕλ, ἢ εἰ κὴ ηνῦην,

ζηνηρεῖόλ γε θαὶ ζηνηρεῖνλ ἀξηζκλ, ἀδύλαηνλ. ζπκβαίλεη γὰξ πνιιὴ δπζρέξεηα—ἣλ ἔληνη

θεύγνληεο ἀπεηξήθαζηλ, νἱ ηὸ ἓλ κὲλ ὁκνινγνῦληεο ἀξρὴλ εἶλαη πξώηελ θαὶ ζηνηρεῖνλ, ηνῦ

ἀξηζκνῦ δὲ ηνῦ καζεκαηηθνῦ [25] —ἅπαζαη γὰξ αἱ κνλάδεο γίγλνληαη ὅπεξ ἀγαζόλ ηη, θαὶ

πνιιή ηηο εὐπνξία ἀγαζλ. ἔηη εἰ ηὰ εἴδε ἀξηζκνί, ηὰ εἴδε πάληα ὅπεξ ἀγαζόλ ηη: ἀιιὰ κὴλ

ὅηνπ βνύιεηαη ηηζέησ ηηο εἶλαη ἰδέαο: εἰ κὲλ γὰξ ηλ ἀγαζλ κόλνλ, νὐθ ἔζνληαη νὐζίαη αἱ

ἰδέαη, εἰ δὲ θαὶ ηλ νὐζηλ, πάληα ηὰ δῶα θαὶ [30] ηὰ θπηὰ ἀγαζὰ θαὶ ηὰ κεηέρνληα. ηαῦηά ηε

δὴ ζπκβαίλεη ἄηνπα, θαὶ ηὸ ἐλαληίνλ ζηνηρεῖνλ, εἴηε πιζνο ὂλ εἴηε ηὸ ἄληζνλ θαὶ κέγα θαὶ

κηθξόλ, ηὸ θαθὸλ αὐηό (δηόπεξ ὁ κὲλ ἔθεπγε ηὸ ἀγαζὸλ πξνζάπηεηλ ηῶ ἑλὶ ὡο ἀλαγθαῖνλ ὄλ,

ἐπεηδὴ ἐμ ἐλαληίσλ ἡ γέλεζηο, ηὸ θαθὸλ ηὴλ ηνῦ πιήζνπο θύζηλ [35] εἶλαη: νἱ δὲ ιέγνπζη ηὸ

Page 6: Aristotel 14 Knjiga Metafizike

ἄληζνλ ηὴλ ηνῦ θαθνῦ θύζηλ): ζπκβαίλεη δὴ πάληα ηὰ ὄληα κεηέρεηλ ηνῦ θαθνῦ ἔμσ ἑλὸο

αὐηνῦ ηνῦ ἑλόο, θαὶ κᾶιινλ ἀθξάηνπ κεηέρεηλ ηνὺο ἀξηζκνὺο ἢ ηὰ κεγέζε,

[1092α] [1] θαὶ ηὸ θαθὸλ ηνῦ ἀγαζνῦ ρώξαλ εἶλαη, θαὶ κεηέρεηλ θαὶ ὀξέγεζζαη ηνῦ θζαξηηθνῦ:

θζαξηηθὸλ γὰξ ηνῦ ἐλαληίνπ ηὸ ἐλαληίνλ. θαὶ εἰ ὥζπεξ ἐιέγνκελ ὅηη ἡ ὕιε ἐζηὶ ηὸ δπλάκεη

ἕθαζηνλ, νἷνλ ππξὸο ηνῦ ἐλεξγείᾳ ηὸ δπλάκεη [5] πῦξ, ηὸ θαθὸλ ἔζηαη αὐηὸ ηὸ δπλάκεη

ἀγαζόλ. ηαῦηα δὴ πάληα ζπκβαίλεη, ηὸ κὲλ ὅηη ἀξρὴλ πᾶζαλ ζηνηρεῖνλ πνηνῦζη, ηὸ δ᾽ ὅηη

ηἀλαληία ἀξράο, ηὸ δ᾽ ὅηη ηὸ ἓλ ἀξρήλ, ηὸ δ᾽ ὅηη ηνὺο ἀξηζκνὺο ηὰο πξώηαο νὐζίαο θαὶ

ρσξηζηὰ θαὶ εἴδε.

εἰ νὖλ θαὶ ηὸ κὴ ηηζέλαη ηὸ ἀγαζὸλ ἐλ ηαῖο ἀξραῖο θαὶ [10] ηὸ ηηζέλαη νὕησο ἀδύλαηνλ, δινλ

ὅηη αἱ ἀξραὶ νὐθ ὀξζο ἀπνδίδνληαη νὐδὲ αἱ πξηαη νὐζίαη. νὐθ ὀξζο δ᾽ ὑπνιακβάλεη νὐδ᾽

εἴ ηηο παξεηθάδεη ηὰο ηνῦ ὅινπ ἀξρὰο ηῆ ηλ δῴσλ θαὶ θπηλ, ὅηη ἐμ ἀνξίζησλ ἀηειλ ηε ἀεὶ

ηὰ ηειεηόηεξα, δηὸ θαὶ ἐπὶ ηλ πξώησλ νὕησο ἔρεηλ θεζίλ, ὥζηε κεδὲ [15] ὄλ ηη εἶλαη ηὸ ἓλ

αὐηό. εἰζὶ γὰξ θαὶ ἐληαῦζα ηέιεηαη αἱ ἀξραὶ ἐμ ὧλ ηαῦηα: ἄλζξσπνο γὰξ ἄλζξσπνλ γελλᾷ, θαὶ

νὐθ ἔζηη ηὸ ζπέξκα πξηνλ. ἄηνπνλ δὲ θαὶ ηὸ ηόπνλ ἅκα ηνῖο ζηεξενῖο ηνῖο καζεκαηηθνῖο

πνηζαη (ὁ κὲλ γὰξ ηόπνο ηλ θαζ᾽ ἕθαζηνλ ἴδηνο, δηὸ ρσξηζηὰ ηόπῳ, ηὰ δὲ καζεκαηηθὰ [20]

νὐ πνύ), θαὶ ηὸ εἰπεῖλ κὲλ ὅηη πνὺ ἔζηαη, ηί δέ ἐζηηλ ὁ ηόπνο κή.

ἔδεη δὲ ηνὺο ιέγνληαο ἐθ ζηνηρείσλ εἶλαη ηὰ ὄληα θαὶ ηλ ὄλησλ ηὰ πξηα ηνὺο ἀξηζκνύο,

δηεινκέλνπο πο ἄιιν ἐμ ἄιινπ ἐζηίλ, νὕησ ιέγεηλ ηίλα ηξόπνλ ὁ ἀξηζκόο ἐζηηλ ἐθ ηλ

ἀξρλ. πόηεξνλ κίμεη; ἀιι᾽ νὔηε πᾶλ [25] κηθηόλ, ηό ηε γηγλόκελνλ ἕηεξνλ, νὐθ ἔζηαη ηε

ρσξηζηὸλ ηὸ ἓλ νὐδ᾽ ἑηέξα θύζηο: νἱ δὲ βνύινληαη. ἀιιὰ ζπλζέζεη, ὥζπεξ ζπιιαβή; ἀιιὰ

ζέζηλ ηε ἀλάγθε ὑπάξρεηλ, θαὶ ρσξὶο ὁ λνλ λνήζεη ηὸ ἓλ θαὶ ηὸ πιζνο. ηνῦη᾽ νὖλ ἔζηαη ὁ

ἀξηζκόο, κνλὰο θαὶ πιζνο, ἢ ηὸ ἓλ θαὶ ἄληζνλ. θαὶ ἐπεὶ ηὸ ἐθ ηηλλ [30] εἶλαη ἔζηη κὲλ ὡο

ἐλππαξρόλησλ ἔζηη δὲ ὡο νὔ, πνηέξσο ὁ ἀξηζκόο; νὕησο γὰξ ὡο ἐλππαξρόλησλ νὐθ ἔζηηλ ἀιι᾽

ἢ ὧλ γέλεζηο ἔζηηλ. ἀιι᾽ ὡο ἀπὸ ζπέξκαηνο; ἀιι᾽ νὐρ νἷόλ ηε ηνῦ ἀδηαηξέηνπ ηη ἀπειζεῖλ. ἀιι᾽

ὡο ἐθ ηνῦ ἐλαληίνπ κὴ ὑπνκέλνληνο; ἀιι᾽ ὅζα νὕησο ἔζηη, θαὶ ἐμ ἄιινπ ηηλόο ἐζηηλ [35]

ὑπνκέλνληνο. ἐπεὶ ηνίλπλ ηὸ ἓλ ὁ κὲλ ηῶ πιήζεη ὡο ἐλαληίνλ ηίζεζηλ,

[1092β] [1] ὁ δὲ ηῶ ἀλίζῳ, ὡο ἴζῳ ηῶ ἑλὶ ρξώκελνο, ὡο ἐμ ἐλαληίσλ εἴε ἂλ ὁ ἀξηζκόο: ἔζηηλ

ἄξα ηη ἕηεξνλ ἐμ νὗ ὑπνκέλνληνο θαὶ ζαηέξνπ ἐζηὶλ ἢ γέγνλελ. ἔηη ηί δή πνηε ηὰ κὲλ ἄιι᾽ ὅζα

ἐμ ἐλαληίσλ ἢ νἷο ἔζηηλ ἐλαληία θζείξεηαη θἂλ ἐθ [5] παληὸο ᾖ, ὁ δὲ ἀξηζκὸο νὔ; πεξὶ ηνύηνπ

γὰξ νὐζὲλ ιέγεηαη. θαίηνη θαὶ ἐλππάξρνλ θαὶ κὴ ἐλππάξρνλ θζείξεη ηὸ ἐλαληίνλ, νἷνλ ηὸ

λεῖθνο ηὸ κῖγκα (θαίηνη γε νὐθ ἔδεη: νὐ γὰξ ἐθείλῳ γε ἐλαληίνλ).

νὐζὲλ δὲ δηώξηζηαη νὐδὲ ὁπνηέξσο νἱ ἀξηζκνὶ αἴηηνη ηλ νὐζηλ θαὶ ηνῦ εἶλαη, πόηεξνλ ὡο

ὅξνη (νἷνλ αἱ [10] ζηηγκαὶ ηλ κεγεζλ, θαὶ ὡο Δὔξπηνο ἔηαηηε ηίο ἀξηζκὸο ηίλνο, νἷνλ ὁδὶ

κὲλ ἀλζξώπνπ ὁδὶ δὲ ἵππνπ, ὥζπεξ νἱ ηνὺο ἀξηζκνὺο ἄγνληεο εἰο ηὰ ζρήκαηα ηξίγσλνλ θαὶ

ηεηξάγσλνλ, νὕησο ἀθνκνηλ ηαῖο ςήθνηο ηὰο κνξθὰο ηλ θπηλ), ἢ ὅηη [ὁ] ιόγνο ἡ

ζπκθσλία ἀξηζκλ, ὁκνίσο δὲ θαὶ ἄλζξσπνο [15] θαὶ ηλ ἄιισλ ἕθαζηνλ; ηὰ δὲ δὴ πάζε πο

ἀξηζκνί, ηὸ ιεπθὸλ θαὶ γιπθὺ θαὶ ηὸ ζεξκόλ; ὅηη δὲ νὐρ νἱ ἀξηζκνὶ νὐζία νὐδὲ ηο κνξθο

αἴηηνη, δινλ: ὁ γὰξ ιόγνο ἡ νὐζία, ὁ δ᾽ ἀξηζκὸο ὕιε. νἷνλ ζαξθὸο ἢ ὀζηνῦ ἀξηζκὸο ἡ νὐζία

νὕησ, ηξία ππξὸο γο δὲ δύν: θαὶ ἀεὶ ὁ ἀξηζκὸο ὃο ἂλ ᾖ [20] ηηλλ ἐζηηλ, ἢ πύξηλνο ἢ γήτλνο ἢ

κνλαδηθόο, ἀιι᾽ ἡ νὐζία ηὸ ηνζόλδ᾽ εἶλαη πξὸο ηνζόλδε θαηὰ ηὴλ κῖμηλ: ηνῦην δ᾽ νὐθέηη

ἀξηζκὸο ἀιιὰ ιόγνο κίμεσο ἀξηζκλ ζσκαηηθλ ἢ ὁπνησλνῦλ. νὔηε νὖλ ηῶ πνηζαη αἴηηνο ὁ

ἀξηζκόο, νὔηε ὅισο ὁ ἀξηζκὸο νὔηε ὁ κνλαδηθόο, νὔηε ὕιε νὔηε ιόγνο θαὶ εἶδνο [25] ηλ

πξαγκάησλ. ἀιιὰ κὴλ νὐδ᾽ ὡο ηὸ νὗ ἕλεθα.

Page 7: Aristotel 14 Knjiga Metafizike

ἀπνξήζεηε δ᾽ ἄλ ηηο θαὶ ηί ηὸ εὖ ἐζηὶ ηὸ ἀπὸ ηλ ἀξηζκλ ηῶ ἐλ ἀξηζκῶ εἶλαη ηὴλ κῖμηλ, ἢ ἐλ

εὐινγίζηῳ ἢ ἐλ πεξηηηῶ. λπλὶ γὰξ νὐζὲλ ὑγηεηλόηεξνλ ηξὶο ηξία ἂλ ᾖ ηὸ [29] κειίθξαηνλ

θεθξακέλνλ, ἀιιὰ κᾶιινλ ὠθειήζεηελ ἂλ ἐλ [30] νὐζελὶ ιόγῳ ὂλ ὑδαξὲο δὲ ἢ ἐλ ἀξηζκῶ

ἄθξαηνλ ὄλ. ἔηη νἱ ιόγνη ἐλ πξνζζέζεη ἀξηζκλ εἰζὶλ νἱ ηλ κίμεσλ, νὐθ ἐλ ἀξηζκνῖο, νἷνλ

ηξία πξὸο δύν ἀιι᾽ νὐ ηξὶο δύν. ηὸ γὰξ αὐηὸ δεῖ γέλνο εἶλαη ἐλ ηαῖο πνιιαπιαζηώζεζηλ, ὥζηε

δεῖ κεηξεῖζζαη ηῶ ηε Α ηὸλ ζηνῖρνλ ἐθ᾽ νὗ ΑΒΓ θαὶ ηῶ Γ ηὸλ [35] ΓΔΕ: ὥζηε ηῶ αὐηῶ πάληα.

νὔθνπλ ἔζηαη ππξὸο ΒΔΓΕ θαὶ ὕδαηνο ἀξηζκὸο δὶο ηξία.

[1093α] [1] —εἰ δ᾽ ἀλάγθε πάληα ἀξηζκνῦ θνηλσλεῖλ, ἀλάγθε πνιιὰ ζπκβαίλεηλ ηὰ αὐηά, θαὶ ἀξηζκὸλ

ηὸλ αὐηὸλ ηῶδε θαὶ ἄιιῳ. ἆξ᾽ νὖλ ηνῦη᾽ αἴηηνλ θαὶ δηὰ ηνῦηό ἐζηη ηὸ πξᾶγκα, ἢ ἄδεινλ; νἷνλ ἔζηη ηηο

ηλ ηνῦ ἡιίνπ [5] θνξλ ἀξηζκόο, θαὶ πάιηλ ηλ ηο ζειήλεο, θαὶ ηλ δῴσλ γε ἑθάζηνπ ηνῦ βίνπ θαὶ

ἡιηθίαο: ηί νὖλ θσιύεη ἐλίνπο κὲλ ηνύησλ ηεηξαγώλνπο εἶλαη ἐλίνπο δὲ θύβνπο, θαὶ ἴζνπο ηνὺο δὲ

δηπιαζίνπο; νὐζὲλ γὰξ θσιύεη, ἀιι᾽ ἀλάγθε ἐλ ηνύηνηο ζηξέθεζζαη, εἰ ἀξηζκνῦ πάληα ἐθνηλώλεη.

ἐλεδέρεηό ηε ηὰ [10] δηαθέξνληα ὑπὸ ηὸλ αὐηὸλ ἀξηζκὸλ πίπηεηλ: ὥζη᾽ εἴ ηηζηλ ὁ αὐηὸο ἀξηζκὸο

ζπλεβεβήθεη, ηαὐηὰ ἂλ ἦλ ἀιιήινηο ἐθεῖλα ηὸ αὐηὸ εἶδνο ἀξηζκνῦ ἔρνληα, νἷνλ ἥιηνο θαὶ ζειήλε ηὰ

αὐηά. ἀιιὰ δηὰ ηί αἴηηα ηαῦηα; ἑπηὰ κὲλ θσλήεληα, ἑπηὰ δὲ ρνξδαὶ ἡ ἁξκνλία, ἑπηὰ δὲ αἱ πιεηάδεο, ἐλ

ἑπηὰ [15] δὲ ὀδόληαο βάιιεη (ἔληά γε, ἔληα δ᾽ νὔ), ἑπηὰ δὲ νἱ ἐπὶ Θήβαο. ἆξ᾽ νὖλ ὅηη ηνηνζδὶ ὁ

ἀξηζκὸο πέθπθελ, δηὰ ηνῦην ἢ ἐθεῖλνη ἐγέλνλην ἑπηὰ ἢ ἡ πιεηὰο ἑπηὰ ἀζηέξσλ ἐζηίλ; ἢ νἱ κὲλ δηὰ ηὰο

πύιαο ἢ ἄιιελ ηηλὰ αἰηίαλ, ηὴλ δὲ ἡκεῖο νὕησο ἀξηζκνῦκελ, ηὴλ δὲ ἄξθηνλ γε δώδεθα, νἱ δὲ πιείνπο:

[20] ἐπεὶ θαὶ ηὸ ΞΨΕ ζπκθσλίαο θαζὶλ εἶλαη, θαὶ ὅηη ἐθεῖλαη ηξεῖο, θαὶ ηαῦηα ηξία: ὅηη δὲ κπξία ἂλ εἴε

ηνηαῦηα, νὐζὲλ κέιεη (ηῶ γὰξ Γ θαὶ Ρ εἴε ἂλ ἓλ ζεκεῖνλ): εἰ δ᾽ ὅηη δηπιάζηνλ ηλ ἄιισλ ἕθαζηνλ,

ἄιιν δ᾽ νὔ, αἴηηνλ δ᾽ ὅηη ηξηλ ὄλησλ ηόπσλ ἓλ ἐθ᾽ ἑθάζηνπ ἐπηθέξεηαη ηῶ ζίγκα, δηὰ ηνῦην [25] ηξία

κόλνλ ἐζηὶλ ἀιι᾽ νὐρ ὅηη αἱ ζπκθσλίαη ηξεῖο, ἐπεὶ πιείνπο γε αἱ ζπκθσλίαη, ἐληαῦζα δ᾽ νὐθέηη

δύλαηαη. ὅκνηνη δὴ θαὶ νὗηνη ηνῖο ἀξραίνηο Ὁκεξηθνῖο, νἳ κηθξὰο ὁκνηόηεηαο ὁξζη κεγάιαο δὲ

παξνξζηλ. ιέγνπζη δέ ηηλεο ὅηη πνιιὰ ηνηαῦηα, νἷνλ αἵ ηε κέζαη ἡ κὲλ ἐλλέα ἡ δὲ ὀθηώ, [30] θαὶ ηὸ

ἔπνο δεθαεπηά, ἰζάξηζκνλ ηνύηνηο, βαίλεηαη δ᾽ ἐλ κὲλ ηῶ δεμηῶ ἐλλέα ζπιιαβαῖο, ἐλ δὲ ηῶ ἀξηζηεξῶ

ὀθηώ: [1093β] [1] θαὶ ὅηη ἴζνλ ηὸ δηάζηεκα ἔλ ηε ηνῖο γξάκκαζηλ ἀπὸ ηνῦ Α πξὸο ηὸ Ω, θαὶ

ἀπὸ ηνῦ βόκβπθνο ἐπὶ ηὴλ ὀμπηάηελ [λεάηελ] ἐλ αὐινῖο, ἧο ὁ ἀξηζκὸο ἴζνο ηῆ νὐινκειείᾳ ηνῦ

νὐξαλνῦ. [5] ὁξᾶλ δὲ δεῖ κὴ ηνηαῦηα νὐζεὶο ἂλ ἀπνξήζεηελ νὔηε ιέγεηλ νὔζ᾽ εὑξίζθεηλ ἐλ ηνῖο

ἀτδίνηο, ἐπεὶ θαὶ ἐλ ηνῖο θζαξηνῖο. ἀιι᾽ αἱ ἐλ ηνῖο ἀξηζκνῖο θύζεηο αἱ ἐπαηλνύκελαη θαὶ ηὰ

ηνύηνηο ἐλαληία θαὶ ὅισο ηὰ ἐλ ηνῖο καζήκαζηλ, ὡο κὲλ ιέγνπζί ηηλεο θαὶ αἴηηα πνηνῦζη ηο

θύζεσο, ἔνηθελ νὑησζί [10] γε ζθνπνπκέλνηο δηαθεύγεηλ (θαη᾽ νὐδέλα γὰξ ηξόπνλ ηλ

δησξηζκέλσλ πεξὶ ηὰο ἀξρὰο νὐδὲλ αὐηλ αἴηηνλ): ἔζηηλ ὡο κέληνη πνηνῦζη θαλεξὸλ ὅηη ηὸ

εὖ ὑπάξρεη θαὶ ηο ζπζηνηρίαο ἐζηὶ ηο ηνῦ θαινῦ ηὸ πεξηηηόλ, ηὸ εὐζύ, ηὸ ἰζάθηο ἴζνλ, αἱ

δπλάκεηο ἐλίσλ ἀξηζκλ: ἅκα γὰξ ὧξαη θαὶ ἀξηζκὸο ηνηνζδί: [15] θαὶ ηὰ ἄιια δὴ ὅζα

ζπλάγνπζηλ ἐθ ηλ καζεκαηηθλ ζεσξεκάησλ πάληα ηαύηελ ἔρεη ηὴλ δύλακηλ. δηὸ θαὶ ἔνηθε

ζπκπηώκαζηλ: ἔζηη γὰξ ζπκβεβεθόηα κέλ, ἀιι᾽ νἰθεῖα ἀιιήινηο πάληα, ἓλ δὲ ηῶ ἀλάινγνλ: ἐλ

ἑθάζηῃ γὰξ ηνῦ ὄληνο θαηεγνξίᾳ ἐζηὶ ηὸ ἀλάινγνλ, ὡο εὐζὺ ἐλ κήθεη νὕησο [20] ἐλ πιάηεη ηὸ

ὁκαιόλ, ἴζσο ἐλ ἀξηζκῶ ηὸ πεξηηηόλ, ἐλ δὲ ρξνηᾷ ηὸ ιεπθόλ.

ἔηη νὐρ νἱ ἐλ ηνῖο εἴδεζηλ ἀξηζκνὶ αἴηηνη ηλ ἁξκνληθλ θαὶ ηλ ηνηνύησλ (δηαθέξνπζη γὰξ

ἐθεῖλνη ἀιιήισλ νἱ ἴζνη εἴδεη: θαὶ γὰξ αἱ κνλάδεο): ὥζηε δηά γε ηαῦηα εἴδε νὐ πνηεηένλ. ηὰ

κὲλ νὖλ ζπκβαίλνληα ηαῦηά [25] ηε θἂλ ἔηη πιείσ ζπλαρζείε: ἔνηθε δὲ ηεθκήξηνλ εἶλαη ηὸ

πνιιὰ θαθνπαζεῖλ πεξὶ ηὴλ γέλεζηλ αὐηλ θαὶ κεδέλα ηξόπνλ δύλαζζαη ζπλεῖξαη ηνῦ κὴ

ρσξηζηὰ εἶλαη ηὰ καζεκαηηθὰ ηλ αἰζζεηλ, ὡο ἔληνη ιέγνπζη, κεδὲ ηαύηαο εἶλαη ηὰο ἀξράο.