ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΙΩΑΝΝΙΝΩΝΣΧΟΛΗ ΕΠΙΣΤΗΜΩΝ ΑΓΩΓΗΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΝΕΟΤΕΡΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ

ΚΑΙ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ

ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ Γ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥΟΜ. ΚΑΘΗΓΗΤΗΣ

apapaio@uoi.gr

ΣΥΛΛΟΓΗ Α. Γ. ΠΑΠΑΪΩΑΝΝΟΥ

ΑΡΧΕΙΟ ΤΥΠΟΥ (19ος -20ός αι.)

ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΜΟΥΣΕΙΟ (19ος αι.)

Η ΜΕΓΑΛΗ ΚΡΗΤΙΚΗ ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ (1866 – 1869)

Ο ΠΥΡΠΟΛΗΤΗΣ ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΣΚΟΥΛΑΣ (1845 - 1866)

Τετάρτη, 22 Νοεμβρίου 2017, ώρα 5.00΄μ.μ.

ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΤΜΗΜΑ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ

ΤΡΙΑΝΤΑ ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΙΔΡΥΣΗ ΤΟΥ(1987 – 2017)

Το Ιστορικό Μουσείο (19ος αι.). Η μεγάλη Κρητική Επανάσταση (1866 – 1869), Ο Πυρπολητής Εμμανουήλ Σκουλάς (1845 – 1866).Επιδίωξα στο Μουσείο αυτό να συγκεντρώσω μοναδικά, πολύτιμα και ιστορικά

αντικείμενα που αναδεικνύουν και υπηρετούν την αλήθεια. Η συγκρότηση του Μουσείου δεν αποβλέπει στην αισθητική συγκίνηση, αφού δεν έχει να παρουσιάσει έργα τέχνης. Τα εκθέματα με τον γενικό χαρακτηρισμό: ιστορικά αντικείμενα, εντάσσονται σε συγκεκρι-μένο περιβάλλον και χρόνο. Πέρα από την αναμφισβήτητη, γι' αυτό και αναπόφευκτη, ωφελιμότητά τους ο φοιτητικός κόσμος έχει την ευκαιρία να «βλέπει» τα μουσειακά αντικείμενα στο «αληθινό» τους περιβάλλον. Στη μεγάλη τους πλειοψηφία τα εκθέματα είναι απλά αντικείμενα καθημερινής ζωής και, κυρίως, βασικός οπλισμός εθνικός και διεθνής (όπλα Γαριβαλδινών), ο οποίος πρέπει να εξηγηθεί αρχικά στον φοιτητή και έπειτα σε κάθε επισκέπτη. Ειδική θέση κατέχουν, μέσα στο Εργαστήριο Ιστορίας, το Αρχείο και η Βιβλιοθήκη του Εμμανουήλ Σκουλά (1845 – 1866), τα οποία εμπλουτίζουν το Ιστορικό Μουσείο. Ο Εμμ. Σκουλάς είναι βέβαιο ότι είχε συγκροτήσει πλούσια Βιβλιο-θήκη, την οποία μπορούμε να θεωρήσουμε διαρκή και αψευδή μαρτυρία, προκειμένου να συγκροτήσουμε την προσωπικότητα, όχι μόνο ενός Δημοδιδασκάλου, αλλά κυρίως ενός διανοούμενου που βρισκόταν στο ύψος των απαιτήσεων της εποχής του.

Δεν αναφέρομαι σε καλλιτεχνικές αξίες, αλλά σε ιδιοκτησία προσωπική με ιστορικό παρονομαστή. Αρχείο, Βιβλιοθήκη και Μουσείο έχουν ως κύριο σκοπό τους τη μόρφωση, τη γνώση, την αλήθεια και εν συνόλω την απόδοση δικαιοσύνης. Είναι ευνόητο ότι δεν αποβλέπω στην επιβολή προσωπικών προτιμήσεων. Τα ιδρύματα αυτού του είδους έχουν κυρίως κοινωνικό χαρακτήρα, αφού ο βασικός σκοπός είναι η μόρφωση νέων ανθρώπων και κάθε φιλίστορα πολίτη.

Απόστολος Γ. ΠαπαϊωάννουΟμ. Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

Τα όπλα και οι ζώνες του Εμμανουήλ Σκουλά (1845-1866), δημοδιδάσκαλου, γαριβαλδινού επαναστάτη και πυρπολητή της Μονής του Αρκαδίου.

Ευχαριστώ και από τη θέση αυτή τον Περιφερειάρχη Ηπείρου Κ. Αλέξανδρο Καχριμάνη για τη στήριξή του στην ίδρυση του Αρχείου Τύπου και του Ιστορικού Μουσείου.

Το υπ. αριθ. 1 φύλλο (έτος α΄, 26 Μαρτίου 1899) της εφημ. «Ἀγών».

ονΗ εφημ. «Ἀγών», Α ἒτος, 26 Μαρτίου 1899 - 31 Μαρτίου 1900 - Φύλλα 1-54. Περιεχόμενα.

Πρόεδρος του ΤμήματοςΚαθηγήτρια Μαρία Σακελλαρίου

ΜΕ ΤΗΝ ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΣ ΗΠΕΙΡΟΥ

Τα Ἑλληνικά Χρονικά, ἐφημερίς πολιτική, ἐκδοθεῖσα ἐν Μεσολογγίῳ ὑπό τοῦ Δ. Ι. Μάγερ ἀπό α΄ Ἰανουαρίου 1824-20 Φευρ. 1826, μετατυπωθέντα ἐπιστασίᾳ κ΄ δαπάναις Κωνστ. Ν. Λεβίδου, ἐν Ἀθήναις 1840. Δεμένος τόμος, σ. 140+146+2 φ.χ.α. στο τέλος.

Γενική Ἐφημερίς τῆς Ἑλλάδος, τῶν χρόνων 1825-1826, 1827, 1828, 1829, σε φωτοτυπική αναπαρα-γωγή (αναστατική έκδοση), 1830 (πρωτότυπο). Ως έμβλημά της η Γενική Ἐφημερίς υιοθέτησε δάφνινο κύκλο στο εσωτερικό του οποίου δέσποζε η παράσταση ένθρονης θεάς Αθηνάς, με κλάδο ελιάς στο δεξί της χέρι και το ακόντιο στο αριστερό. Από τις 18 Οκτωβρίου 1830 το τυπογραφικό σήμα της Εφημερίδας μεταβάλλεται και αντικαθίσταται από το μυθικό πουλί του φοίνικα που συμβολίζει την αναγέννηση του έθνους.

Ἀγών, Δημοσιογραφικόν Ὂργανον Ἠπειρωτῶν καὶ Μακεδόνων κατά Παρασκευήν ἐκδιδόμενον ἐν Ἀθήναις, ἔτος Α΄, 26 Μαρτίου 1899-31 Μαρτίου 1900, αρ. φύλλ. 1-54.

Ἔτος Β´, 7 Ἀπριλίου 1900-30 Μαρτίου 1901, αρ. φύλλ. 55-106. Από το υπ' αριθμ. 63 φύλλο η εφημερίδα άλλαξε υπότιτλο και ονομαζόταν Ὀργανισμός ἐρεύνης τῶν ἠθικῶν καὶ ὑλικῶν δυνάμεων τοῦ ἑλληνικοῦ ἔθνους.

Ἔτος Γ΄, 6 Ἀπριλίου 1901-29 Μαρτίου 1902, αρ. φύλλ. 107-158. Υπεύθυνος της εφημερίδας φέρεται ο Ι. Λαμπρίδης που τα χρόνια αυτά δικηγορούσε στην Αθήνα.

Ἐμπορικός Ταχυδρόμος Τεργέστης, πανελλήνιον ὄργανον ἐμπορικόν, οἰκονομικόν καὶ ναυτηλιακόν ἐκδιδόμενον ἅπαξ τῆς ἑβδομάδος, ἐν Τεργέστῃ 8/20 Μαΐου 1882-16/28 Ἀπριλίου 1883, αρ. φύλλ. 1-50. Εκδότης και υπεύθυνος συντάκτης αναφέρεται ο Κωνσταντίνος Ν. Ταπούρος. Η εφημερίδα τυπωνόταν στο γνωστό τυπογραφείο της Τεργέστης Morterra et Co.

Ὁ Βρεττανικός Ἀστήρ, Λονδῖνον, άδετοι τόμοι Α΄-Δ΄ (1860-1863). Η εφημερίδα κάλυπτε τη διεθνή ειδησεογραφία. Η καταγραφή των γεγονότων σε συνδυασμό με την απαιτητική εκτύπωση και την εκπληκτική εικονογράφηση, αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία του ελληνικού τύπου.

Ἑλλάς, ἡμερησία πρωινή ἐφημερίς, ὄργανον τοῦ ἑλληνικοῦ λαοῦ, Ἀθῆναι, ἔτος Α΄, 6 Δεκεμβρίου 1944-2 Ἰανουαρίου 1945, αρ. φύλλ. 1-28. Φιλοκυβερνητικό φύλλο της κρίσιμης περιόδου του τότε πρωθυπουργού Γεωργίου Παπανδρέ-ου. Η εφημερίδα διευθυνόταν από επιτροπή.

Στο Αρχείο του Νομάρχη Ιωαννίνων Πολύβιου Μητσόπουλου (χρονική περίοδος 1945-1946), το οποίο εντοπίσαμε στο Ηράκλειο Κρήτης, έχει διασωθεί ο Ηπειρωτικός Τύπος της διετίας που αναφέρθηκε. Πρόκειται για εκατό περίπου φύλλα των εφημ. «Ἀγωνιστής», «Ἐθνικός Ἀγών», «Ἠπειρ-ωτικός Ἀγών», «Κραυγή» και «Κῆρυξ». Είναι υπό κατάταξη φύλλα των δύο τελευταίων δεκαετιών του 19ου αιώνα.

Το υπ. αριθ. φύλλ. 630, 15 Φλεβάρη 1946 της εφημ. «Ἀγωνιστής».Το υπ. αριθ. φύλλ. 198, 1 Ιανουαρίου 1946 της εφημ. «Ἐθνικός Ἀγών».Το υπ. αριθ. φύλλ. 4272, 3 Ιανουαρίου 1946 της εφημ. «Ἠπειρωτικός Ἀγών».Το υπ. αριθ. φύλλ. 7895, 4 Νοεμβρίου 1945 της εφημ. «Κῆρυξ».Το υπ. αριθ. φύλλ. 815, 16 Ιουλίου 1945 της εφημ. «Κραυγή».

Το υπ. αριθ. 9 φύλλο (έτος α΄, 16 Φεβρουαρίου 1899) της «Ἐπισήμου Ἐφημερίδος τῆς Κρητικῆς Πολιτείας».

Η Διαθήκη του Γεωργίου Αβέρωφ, Αλεξάνδρεια 1899, σ. 5

Ἀλέξανδρος Σ. Βυζάντιος (1841-1898)Αυτόγραφες επιστολές του γνωστού λογίου, εκδότη και δημοσιογράφου της εφημερίδας «Νέα Ἡμέρα τῆς

Τεργέστης» προς τον Βλάση Γαβριηλίδη (1848-1920), ιδρυτή της εφημερίδας «Ἀκρόπολις». Αναφέρονται κυρίως στην ελληνική πολιτική ζωή των δύο τελευταίων δεκαετιών του 19ου αιώνα. Φάκελος ένας (1), επιστολές 67.

Δημήτριος Σ. Λουκάτος (1908-2003)Χειρόγραφες εργασίες σπουδαστών της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημίας Ιωαννίνων των χρόνων

1965-1967 στο έκτακτο μάθημα Λαογραφίας που δίδαξε τα χρόνια αυτά ο Καθηγητής Δημ. Σ. Λουκάτος. Οι αυτόγραφες εργασίες έχουν δεθεί σε τρεις τόμους από τον διδάσκοντα και παραδόθηκαν από τον ίδιο προς αρχειοθέτη-ση και φύλαξη στο Εργαστήριο. Είναι το πρώτο αρχειακό απόκτημα του Εργαστηρίου. Τρεις (3) πανόδετοι τόμοι.

Πολύτιμο απόκτημα για τη Βιβλιοθήκη του Εργαστηρίου και τις Αρχειακές του Συλλογές, είναι η Προσφορά, η οποία προέρχεται από το Αρχείο του Ομότιμου Καθηγητή του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων Φάνη Κακριδή.

Ἀρχεῖο Χριστιανικῆς Δημογεροντίας Λασιθίου (ΑΧΔΛ)Ύστερα από συνεννόηση, επίσκεψη και αυτοψία στους χώρους φύλαξης του Αρχείου, το Εργαστήριο δια του

Διευθυντή εξέφρασε το ενδιαφέρον και ανέλαβε την επιστημονική στήριξη και αξιοποίηση του ΑΧΔΛ με την ηλεκτρονική καταγραφή των περιεχομένων του, την ταξινόμηση, την καταλογογράφηση, προκειμένου το υλικό να είναι προσπελάσιμο και πρόσφορο στην έρευνα.

Ἀλληλογραφία Παρθένιου Κελαϊδῆ (1830-1905)Οι έρευνες στο Ιστορικό Αρχείο Κρήτης (Χανιά) επικεντρώθηκαν στην αλληλογραφία του ιερωμένου

Παρθένιου Κελαϊδή, πολιτικού και επαναστάτη. Στο Εργαστήριο υπάρχει πλήρες αλφαβητικό ευρετήριο των επιστολογράφων. Ενδεικτικά αναφέρουμε τα ονόματα των Ελευθέριου Βενιζέλου, Αδελφών Βυζάντιου (Αλέξανδρου, Αναστάσιου), Ιωακείμ Γ΄, Παρθένιου Περίδη, Ιωάννου Σκαλτσούνη, Γρηγορίου Υψηλάντη, Ιωσήφ Χατζηδάκη, του «Φιλοκρητικοῦ Κομιτάτου ἐν Ἰταλίᾳ», κ.ά..

Ενδεικτικά σημειώνονται ορισμένες συλλογές:

Η ίδρυση του Εργαστηρίου Ιστορίας της Νεότερης Ελλάδας και Νεοελληνικού Πολιτισμού αποφασίστηκε ομόφωνα, έπειτα από πρότασή μου, στις 2 Απριλίου 1996, στην υπ' αριθμ. 135 Γενική Συνέλευση του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων. Υποτυπωδώς και ατύπως λειτουργούσε σε αίθουσα του Πανεπιστημίου, όταν το Τμήμα για μικρό χρονικό διάστημα στεγαζόταν ακόμη στην οδό Ιωάννου Δομπόλη. Άρχισε να λειτουργεί στο νέο κτίριο του Τμήματος στην Πανεπιστημιούπολη από τις αρχές Ιανουαρί-ου 1997.

Ίδρυση, λειτουργία

ΣκοπόςΤο Εργαστήριο έχει ως σκοπό να καλύψει τις εκπαιδευτικές και ερευνητικές ανάγκες,

όπως αυτές κάθε φορά παρουσιάζονται στα Τμήματα της Σχολής Επιστημών Αγωγής. Συγκεκριμένα ανταποκρίνεται στο γνωστικό αντικείμενο Ιστορίας της Νεότερης Ελλάδας και Νεοελληνικού Πολιτισμού και καλύπτει τους αιώνες του τουρκοπατημένου ελλαδικού χώρου, του νεότερου και σύγχρονου ελληνικού κράτους. Παράλληλα στο αυτό γνωστικό αντικείμενο υπάγονται όλες οι φιλοσοφικές, παιδαγωγικές, ανθρωπολογικές, οικονομικές και κοινωνικοϊσ-τορικές διαστάσεις του φαινομένου της παιδείας τόσο στον ελλαδικό χώρο, όσο και στις εστίες των Ελλήνων του εξωτερικού. Ειδικότερα το Εργαστήριο αποβλέπει στην ικανοποίηση των διδακτικών, ερευνητικών και γενικά επιστημονικών αναγκών των Τμημάτων της Σχολής Επιστημών Αγωγής, καθώς και άλλων Τμημάτων του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων σε προπτυ-χιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο στα αντικείμενα με τα οποία ασχολείται. Εξυπηρετεί συγκεκριμένες κοινωνικές ανάγκες στις περιπτώσεις εκείνες που ζητείται η συμμετοχή, η αρωγή και δραστηριοποίησή του, εφόσον αυτές υπάγονται στους σκοπούς και στα περιεχόμενα του Εργαστηρίου. Πραγματοποιεί ερευνητικά προγράμματα με σκοπό τη μελέτη, την προώθη-ση και αναζήτηση νέων μεθόδων στους τομείς της ιστορίας, της παιδείας και γενικά του πολιτισμού. Επιδιώκει τη συνεργασία στους τομείς που αναφέρθηκαν με μέλη άλλων Τμημά-των του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων και των άλλων Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων.

Στο γενικότερο πνεύμα της αμοιβαιότητας και της συλλογικής δράσης το Εργαστήριο επιζητεί κάθε συνεργασία με όλα τα ερευνητικά κέντρα και επιστημονικά ιδρύματα, ελληνικά και του εξωτερικού, εφόσον έχουν κοινούς στόχους με αυτούς του Εργαστηρίου.

ΕπιδιώξειςΦιλοδοξία και κύρια επιδίωξη του Εργαστηρίου ήταν από

την πρώτη στιγμή η μελέτη και προβολή του Νέου Ελληνισμού. Όπως άλλωστε αναφέρθηκε, στα αντικείμενα του Εργαστηρίου περιλαμβάνονται οι μεταβυζαντινές σπουδές, ο Ευρωπαϊκός και Νεοελληνικός Διαφωτισμός, η Ιστορία των ιδεών, η προεπανα-στατική περίοδος, τα χρόνια του Αγώνα, οι ελληνικοί και ευρωπαϊκοί 19ός και 20ός αιώνες, ο νεοελληνικός πολιτισμός, η ιστορία του χειρογράφου και του εντύπου, η ιστορία του τύπου, τα τεκμήρια της νεοελληνικής ιστορίας, η μελέτη της ιστορίας του παροικιακού ελληνισμού και γενικά η σπουδή της ιστορίας της νεοελληνικής παιδείας στην ευρύτερη διάστασή της. Ασφαλώς οι επιδιώξεις του Εργαστηρίου στρέφονται και στην προαγωγή βοηθητικών επιστημών, όπως είναι η Αρχειονομία, η Διπλωμα-τική, η Παλαιογραφία, η Επιγραφική και η Βιβλιοθηκονομία.

Η σελ. τίτλου του «Λεξικού του Ησύχιου», 1668.

Η σελ. τίτλου των «Μύθων του Αισώπου», Βασιλεία 1534.

Αρχειακές συλλογέςΗ απλή καταγραφή του αρχειακού υλικού του Εργαστηρίου έχει ως σκοπό να

ενημερώσει τον φοιτητή, τον ερευνητή και κάθε ενδιαφερόμενο. Το υλικό αυτό καταγράφεται με αλφαβητική σειρά, σημειώνεται δηλαδή το όνομα εκείνου που το δημιούργησε, του προσώπου στο οποίο παραπέμπει ή του αρμοδίου φορέα. Όπου αναγράφεται όνομα προσώπου, ταυτόχρονα σημειώνεται ο χρόνος γέννησης και θανάτου. Στις περιπτώσεις εκείνες που το αρχειακό υλικό έχει δημιουργηθεί από συγκεκριμένους φορείς παρέχονται πληροφορίες και ειδήσεις για τα χρόνια εκείνα στα οποία οι πηγές αναφέρονται.

Η χειρόγραφη επιστολή του Καθηγητή της Φιλοσοφικής Σχολής Δημητρίου Σ. Λουκάτου, με την οποία παρέδωσε τις χειρόγραφες εργασίες των σπουδαστών της Ζωσιμαίας Παιδαγωγικής Ακαδημί-ας Ιωαννίνων στον Α. Γ. Παπαϊωάννου.

ΠΡΟΣΚΛΗΣΗ

Η Πρόεδρος του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών, Καθηγή-τρια κ. Μαρία Σακελλαρίου και ο Διευθυντής του Εργαστηρίου Ιστορίας Νεότερης Ελλάδας και Νεοελληνικού Πολιτισμού, Ομ. Καθηγητής κ. Απόστολος Γ. Παπαϊωάννου, έχουν την τιμή να σας προσκαλέσουν στην Έναρξη της Λειτουργίας του Αρχείου Τύπου (19ος – 20ός αι.) και του Ιστορι-κού Μουσείου (19ος αι.) Η Μεγάλη Κρητική Επανάσταση (1866 – 1869), Ο Πυρπολητής Εμμανουήλ Σκουλάς (1845 – 1866), που θα γίνει την Τετάρτη, 22 Νοεμβρίου 2017, ώρα 17.00 (ισόγειο ΠΤΝ).

Ως Πρόεδρος του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών επισημαίνω την ιδιαίτερη σημασία που έχουν οι πρωτοβουλίες αυτές, οι οποίες αποβλέπουν στη συγκρότηση της συλλογικής μνήμης και στην αποκρυστάλλωση συγκεκριμένων νοοτροπιών και ιδεολογιών, οι οποίες αντιστοιχούν σε ανάληψη δραστηριοτήτων και σε συμπεριφορές ικανές να αποτελέσουν αρχές, κανόνες ακόμη και αξίες ζωής. Από την άλλη μεριά τόσο το Αρχείο Τύπου όσο και το Ιστορικό Μουσείο καθορισμένης εποχής προσφέρονται σε όλα τα επίπεδα της Παιδαγωγικής Επιστήμης και της Διδακτικής Πράξης, καθώς με τις κατάλληλες μεθοδολογικές κατευθύνσεις εύκολα μετατρέπονται σε αξίες χρήσης. Για τους φοιτητές μας, για τους μαθητές, όπως και για κάθε φιλίστορα, επισκέπτη και αναγνώστη, το Αρχείο Τύπου και το Ιστορικό Μουσείο είναι απολύτως προσεγγίσιμα, φιλόξενα και ικανά να αποτελέσουν όχι μόνο σημεία αναφοράς, αλλά κυρίως ισχυρά κίνητρα πραγματικών ενδιαφερόντων, δημιουργικών γνώσεων και καθοριστικών αυτοβουλιών.

Μαρία Σακελλαρίου Καθηγήτρια

Συμπληρώθηκαν ήδη τριάντα χρόνια από την ίδρυση και λειτουργία του Παιδαγωγικού Τμήματος Νηπιαγωγών (1987 – 2017) και είκοσι ένα χρόνια από τη σύσταση και λειτουργία του Εργαστηρίου Ιστορίας Νεότερης Ελλάδας και Νεοελληνικού Πολιτισμού (1996 – 2017). Νέοι επιστήμονες ανέλαβαν ερευνητικές δραστηριότητες με υψηλή συνείδηση επιστημονικής ευθύνης, αξιοποιώντας αρχικά το Αρχείο και τη Βιβλιοθήκη του Εργαστηρίου και ακολουθώντας τις οδηγίες και τις κατευθύνσεις του Διευθυντή. Οι ερευνητικές δραστηριότητες, οι επιστημονικές αναζητήσεις και η δημοσίευση μελετών και επιστημονικών άρθρων συνεχίζονται.

Με την ευκαιρία της συμπλήρωσης των χρόνων που αναφέρθηκαν αναδημο-σιεύονται ορισμένες από τις σημαντικότερες καταστατικές αρχές του.

Ιδιαίτερη σημασία έχει δοθεί στις Συλλογές, παλαιών και νέων εντύπων, με έκδηλη την επιστημονική τους αξιοποίηση στη δημιουργία Αρχείου Τύπου καθώς και στην ίδρυση Ιστορικού Μουσείου. Τα βασικότερα εκθέματα προέρχονται από τη Μεγάλη Κρητική Επανάσταση των χρόνων 1866 – 1869 και ανήκουν στον πυρπο-λητή της Μονής Αρκαδίου Εμμανουήλ Σκουλά (1845 – 1866). Πρόκειται για Συλλογές που δημιουργήθηκαν από τα ενδιαφέροντα του ιδρυτή του Εργαστηρίου με βασικούς στόχους την οργανική σχέση αυτών που αναφέρθηκαν με το κοινωνικό-ιστορικό γίγνεσθαι.

Το EX LIBRIS του Α.Γ.Π.

To Θωρηκτό Αβέρωφ

Είναι εμφανής η συνάρθρωση της κοινωνικοοικονομικής και πολιτικής ιστορίας με αυτή των ιδεών και των νοοτροπιών. Μέσα από μια τέτοια οπτική η Εφημερίδα στην προσπάθειά της να διασώσει το εφήμερο μεταμορφώνεται σε εξουσία και δύναμη, αποκτά καθοριστικό ρόλο, ικανό να επηρεάσει δραστηριότητες, απόψεις και σκέψεις, ακόμη και κοσμοθεωρίες.

Η ΒιβλιοθήκηΟ Διευθυντής του Εργαστηρίου, μόλις ανέλαβε καθήκοντα στο Παιδαγωγικό Τμήμα

Νηπιαγωγών της Σχολής Επιστημών Αγωγής του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, επισκέφθηκε τη Βιβλιοθήκη του Τμήματος, που τότε στεγαζόταν στα κτίρια της οδού Δομπόλη. Διαπίστωσε αμέσως σοβαρές ελλείψεις και κενά, ειδικά στο γνωστικό αντικείμενο στο οποίο είχε εκλεγεί. Σε ένα νεοσύστατο Τμήμα, είναι φυσικό να υπάρχουν ευάριθμα έντυπα όχι μόνο στον τομέα της ελληνικής ιστορίας, αλλά και σε άλλους κλάδους. Κάθε πανεπιστημιακή βιβλιοθήκη, όπως είναι ευνόητο, ικανοποιεί εκπαιδευτικούς, διδακτικούς και ερευνητικούς σκοπούς. Ωστόσο η συγκρότηση, ο εμπλουτισμός και η διαρκής ενημέρωσή της προσκρούουν στον ισχνό προϋπολο-γισμό και στην έλλειψη προσωπικού. Από την άλλη μεριά οι παλαιές εκδόσεις που ενδιαφέρουν τους μυημένους φιλολόγους και ιστορικούς είναι απρόσιτες, επειδή είναι δυσεύρετες. Έτσι ο Διευθυντής του Εργαστηρίου υποχρεώθηκε να μεταφέρει την προσωπική του βιβλιοθήκη, αυτή

που είχε δημιουργήσει στην Αθήνα, στο διάστημα της εξαετούς περίπου υπηρεσίας του στο Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο, στα Ιωάννινα, στο νέο Πανεπιστημιακό Τμήμα που εκλέχτηκε, προκειμένου να αντεπεξέλθει στις έρευνές του, στα διδακτικά του καθήκο-ντα και να βοηθήσει κατά το δυνατό τους φιλέρευνους φοιτητές του, έστω και ολίγους, όπως νόμιζε τότε.

Η Βιβλιοθήκη, αυτή που μετέφερε στο Εργαστήριο, αριθμεί σήμερα 50.000 τίτλους περίπου βιβλίων, ιστορικού και γενικότερα πολιτιστικού ενδιαφέροντος, η οποία είναι στη διάθεση των φοιτητών των Τμημάτων της Σχολής Επιστημών Αγωγής και κάθε άλλου Τμήματος ή Σχολής του Πανεπιστημίου.

Στοιχειωδώς κατέγραψε τα βιβλία σε ορισμένες βασικές κατηγορίες, προκειμένου να εξυπηρετηθεί ο ερευνητής και ο αναγνώστης. Ήδη, καταρτίζονται δύο κατάλογοι, ένας αλφαβητικός και ένας καθ' ύλην.

Οι βασικές κατηγορίες στις οποίες κατατάχθηκαν τα έντυπα είναι οι ακόλουθες: Βιβλιογραφία, Παλαιογραφία, Εγκυκλοπαίδεια, Περιοδικά, Γλωσσολογία, Κλασική φιλολογία, Βυζαντινή φιλολογία, Νεοελληνική φιλολογία, Ευρωπαϊκή φιλολογία, Γεωγρα-φία, Ιστορία, Ιστορία της Ηπείρου, Ιστορία των ελληνικών παροικιών του εξωτερικού, Λαογραφία, Αρχαιολογία, Παιδαγωγική, Φιλοσοφία, Πολιτικές Επιστήμες, Νομική, Ιατρική, Μαθηματικά – Φυσική, Θεολογία, Καλές Τέχνες.

Σε ειδικές βιβλιοθήκες τοποθετήθηκαν τα ελληνικά παλαιότυπα που εκδόθηκαν στις αρχές του 16ου αι. ώς το 1900. Τα έντυπα αυτά είναι περίπου πεντακόσια (500) και εξαιτίας της παλαιότητας και του περιεχομένου των παρουσιάζουν εξαιρετικό ενδιαφέρον.

Η σελ. τίτλου της «Γραμματικής» του Αθανασίου του Παρίου, Βενετία 1787.

Η σελ. τίτλου της «Γραμματικής» του Κωνσταντίνου Λάσκαρη, Βενετία 1811.

Αρχείο Τύπου (19ος - 20ός αι.).Ειδική αρχειακή κατηγορία αποτελούν οι

εφημερίδες του 19ου και 20ού αι., οι οποίες τοποθετήθηκαν σε ιδιαίτερη αρχειοθήκη. Αυτό το αρχείο τύπου συγκροτούν βιβλιοδετημένοι τόμοι, αλλά και άδετοι ή λυτά φύλλα έτοιμα προς κατάταξη και βιβλιοδεσία. Αυτού του είδους τα εγχειρήματα παρουσιάζουν πολλά προβλήματα, προέκρινα, ωστόσο, ως αναγκαία τη σύσταση ενός αρχείου τύπου, γιατί πρόκειται για τη διάσωση υλικού πολύ ενδιαφέροντος για το πλήθος των παντοειδών πληροφοριών και ειδήσεων ιστο-ρικών και όχι μόνον, και επειδή αντικατοπτρίζει την καθημερινή ζωή σε όλες τις εκφάνσεις της.

Το υπ. αριθ. 1 φύλλο (έτος ε΄, 2 Ιανουαρίου 1830) της «Γενικῆς Ἐφημερίδος τῆς Ἑλλάδος».