Aνθολόγιο Λογοτεχνικών...

Aνθολόγιο Λογοτεχνικών Kειµένων

Γ΄& ∆ ∆ηµοτικού

Στο σκολειό του κόσµου

ΣYΓΓPAΦEIΣ Άντα Kατσίκη-Γκίβαλου, Kαθηγήτρια του Πανεπιστηµίου AθηνώνΓιάννης Σ. Παπαδάτος, Σχολικός ΣύµβουλοςBίκυ Πάτσιου, Aναπλ. Kαθηγήτρια του Πανεπιστηµίου Aθηνών∆ηµήτρης Πολίτης, EκπαιδευτικόςΘεοδόσης Πυλαρινός, Λέκτορας του Iονίου Πανεπιστηµίου

KPITEΣ-AΞIOΛOΓHTEΣ Mένη Kανατσούλη, Aναπλ. Kαθηγήτρια του Πανεπιστηµίου AθηνώνEλένη Σάββα, Σχολικός ΣύµβουλοςMαρία Kουρκουµέλη, Eκπαιδευτικός

EIKONOΓPAΦHΣH ∆ιατσέντα Παρίση, Σκιτσογράφος - Eικονογράφος

ΦIΛOΛOΓIKH EΠIMEΛEIA Θεοδόσης Πυλαρινός, Σοφία Παπανδρέου, Φιλόλογοι

YΠEYΘYNOI TOY MAΘHMATOΣ Πέτρος Mπερερής, Xρίστος Παπαρίζος,

KATA TH ΣYΓΓPAΦH Σύµβουλοι του Παιδαγωγικού Iνστιτούτου

YΠEYΘYNH TOY YΠOEPΓOY Nικολέττα Γκλιάου, Mόνιµη Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Iνστιτούτου

EΞΩΦYΛΛO Θεόδωρος Πάντος, Eικαστικός Kαλλιτέχνης

ΠPOEKTYΠΩTIKEΣ

EPΓAΣIEΣ ACCESS Γραφικές Tέχνες A.E.

Γ΄ Κ.Π.Σ. / ΕΠΕΑΕΚ ΙΙ / Ενέργεια 2.2.1 / Κατηγορία Πράξεων 2.2.1.α: «Αναµόρφωση των προγραµµάτων σπουδών και συγγραφή νέων εκπαιδευτικών πακέτων»

ΠΑΙ∆ΑΓΩΓΙΚΟ ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟΜιχάλης Αγ. ΠαπαδόπουλοςΟµότιµος Καθηγητής του Α.Π.ΘΠρόεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Πράξη µε τίτλο: «Συγγραφή νέων βιβλίων και παραγωγή υποστηρικτικού εκπαιδευτικού υλικού µε βάσητο ∆ΕΠΠΣ και τα ΑΠΣ για το ∆ηµοτικό και το Nηπιαγωγείο»

Επιστηµονικός Υπεύθυνος ΈργουΓεώργιος ΤύπαςMόνιµος Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Αναπληρωτής Επιστηµονικός Υπεύθυνος ΈργουΓεώργιος ΟικονόµουMόνιµος Πάρεδρος του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου

Έργο συγχρηµατοδοτούµενο 75% από το Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταµείο και 25% από εθνικούς πόρους.

ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΠΑΙ∆ΕΙΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Π Α Ι ∆ Α Γ Ω Γ Ι Κ Ο Ι Ν Σ Τ Ι Τ Ο Υ Τ Ο

OPΓANIΣMOΣ EK∆OΣEΩΣ ∆I∆AKTIKΩN BIBΛIΩN

AΘHNA

Άντα Kατσίκη-Γκίβαλου Γιάννης Παπαδάτος Bίκυ Πάτσιου

∆ηµήτρης Πολίτης Θεοδόσης Πυλαρινός

ANA∆OXOΣ ΣYΓΓPAΦHΣ:

Aνθολόγιο Λογοτεχνικών Kειµένων

Γ΄& ∆ ∆ηµοτικού

Στο σκολειό του κόσµου

™ÙÔ ÛÎÔÏÂÈfi ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘

7

¶∂ƒπ∂ÃOª∂¡∞

«¶¤Û·Ó Ù' ¿ÓıË ÛÙËÓ Ô‰È¿ ÛÔ˘, ¿ÛÙÚ· Á¤ÌÈÛÂ Ô ÁÈ·Ïfi˜»∫EIMENA °IA TH ºY™H KAI THN OIKO§O°IA

Μάνος Κοντολέων, «Το πορτοκάλι και µια ηλιαχτίδα» .................................................................................................. 10

Λέο Μπουσκάλια, «Η πτώση του φύλλου που το έλεγαν Φρέντυ»................................................................... 12

Ντάιαν Σέλντον, «Το τραγούδι της φάλαινας»....................................................................................................................... 15

Ζωή Βαλάση, «Όπου η Τρελούτσικη γίνεται ένας ήλιος αρµυρός,

ήλιος θαλασσινός»..................................................................................................................................................................................... 19

Μαριανίνα Κριεζή – Ρεγγίνα Καπετανάκη, «Έκτατα µέτρα

στη Λιλιπούπολη για το νέφος».................................................................................................................................................... 23

Νίκος Γκάτσος, «Ο εφιάλτης της Περσεφόνης»................................................................................................................... 26

Χρήστος Μπουλώτης, «Η χελωνίτσα Καρέττα-Καρέττα

και το παλιό Φολκσβάγκεν».............................................................................................................................................................. 28

«K·È ¿ÌÂ. EÌ¿˜ ÚÔÛÌ¤ÓÂÈ ÙÔ ÛÈÙ¿ÎÈ»∫EIMENA °IA THN OIKO°ENEIA

Γιάννης Ρίτσος, «Πρωινό άστρο»........................................................................................................................................................ 34

Ρούντο Μόριτς, «Πώς βάφτηκαν κόκκινα τ’ αστεράκια» ............................................................................................. 36

Θέτη Χορτιάτη, «Λούνα παρκ, παππούλη µου!» ................................................................................................................... 39

Μερσέ Κόµπανυ, «Η ιστορία του Ερνέστου»........................................................................................................................... 41

«∫fiÎÎÈÓË ÎÏˆÛÙ‹ ‰ÂÌ¤ÓË...»∫EIMENA A¶O THN ¶APA¢O™H

Αίσωπος, «Λιοντάρι και αγριόχοιρος»............................................................................................................................................ 46

Τάσος Αποστολίδης, «Το λιοντάρι και το αγριογούρουνο» ...................................................................................... 48

Λαϊκό παραµύθι, «Ο ποντικός κι η θυγατέρα του» ........................................................................................................... 50

Χάρης Σακελλαρίου, «Ο θεός ∆ιόνυσος».................................................................................................................................... 53

Νανά Νικολάου, «Γλωσσοδέτης»........................................................................................................................................................ 57

«Παροιµίες»............................................................................................................................................................................................................... 58

«Παροιµιόµυθοι»................................................................................................................................................................................................... 58

«Αινίγµατα» ............................................................................................................................................................................................................... 59

«Λογοπαίχνιδο» .................................................................................................................................................................................................... 60

Παραµύθι από την Καλαβρία, «Ο µόχθος της µύγας» .................................................................................................... 61

Πιπίνα Τσιµικάλη, «Ο Πρασινοσκούφης»..................................................................................................................................... 63

Nανούρισµα, «Ύπνε µου, έπαρέ µου το» ..................................................................................................................................... 66

«æ·ÏÌˆ‰›Â˜ ÁÏ˘Î¤˜ ÌÂ Ù· ÚÒÙ· ÚÒÙ· ¢fiÍ· ™ÔÈ»∫EIMENA °IA TH £PH™KEIA

Νικηφόρος Βρεττάκος, «Η Ειρήνη, ο Ιησούς και το πουλί»....................................................................................... 68

Ραµπιντρανάθ Ταγκόρ, «Είσαι ο ουρανός ο απέραντος»............................................................................................ 70

Έλσα Χίου, «Ο Νορντίν στην εκκλησιά»....................................................................................................................................... 72

Ντίνα Χατζηνικολάου, «Η δική µου προσευχή» .................................................................................................................... 76

Κάλαντα, «Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα της Κεφαλονιάς»........................................................................................... 77

Βούλα Μάστορη, «Τότε που πήγαµε βόλτα τον Επιτάφιο» ....................................................................................... 79

Κώστας Βάρναλης, «Η µάνα του Χριστού»................................................................................................................................ 82

8

«ŸÌÔÚÊ‹ ÌÔ˘, Î·Ï‹, ÁÏ˘ÎÈ¿ ·ÙÚ›‰·»∫EIMENA A¶O THN I™TOPIA

Καλλιόπη Σφαέλλου, «Το ξύλινο άλογο».................................................................................................................................... 84

Νώντας Έλατος, «Ένας περίπατος στην πόλη» ................................................................................................................... 89

Ρήγας Βελεστινλής, «Θούριος»............................................................................................................................................................ 92

∆ηµοτικό τραγούδι, «Το µικρό κλεφτόπουλο» ..................................................................................................................... 94

∆ιονύσιος Σολωµός, «Ελεύθεροι πολιορκηµένοι» ............................................................................................................ 95

Κώστας Καρυωτάκης, «Ο ∆ιάκος»...................................................................................................................................................... 97

Άλκη Ζέη, «Οι Γερµανοί και οι πρόκες».......................................................................................................................................... 99

Λιλίκα Νάκου, «Ο Τζοβάνι»..................................................................................................................................................................... 104

Μάρω ∆ούκα, «Εδώ Πολυτεχνείο...»............................................................................................................................................ 110

∆ηµήτρης Ραβάνης-Ρεντής, «Χαρµόσυνο γεγονός» .................................................................................................. 113

Μαρία Πυλιώτου, «Χαρούµενοι χαρταετοί» .......................................................................................................................... 115

Κυριάκος Χαραλαµπίδης, «Αιγιαλούσα» .................................................................................................................................. 119

«YÁÂÈ¿ ÌÔ˘, ÏÔ‡ÙË ÌÔ˘»∫EIMENA °IA THN Y°EIA KAI TON A£§HTI™MO

Ευγένιος Τριβιζάς, «Η ∆όνα Τερηδόνα» ................................................................................................................................... 122

Σοφία Ζαραµπούκα, «Ο ωραίος ∆αρείος» ............................................................................................................................... 127

Τζιάνι Ροντάρι, «Ο µαύρος ήλιος» .................................................................................................................................................. 130

Μάρω Λοΐζου, «Η Κατερίνα και ο Αόρατος στο σκοτάδι»....................................................................................... 132

Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, «Η αιµοδοσία»................................................................................................... 135

Γρηγόριος Ξενόπουλος, «Ο πονόδοντος του Γκρινιάρη»........................................................................................ 138

Παντελής Καλιότσος, «Ένας αλλιώτικος ποδοσφαιρικός αγώνας»............................................................. 143

Αγγελική Βαρελλά, «Σπύρος Λούης» .......................................................................................................................................... 147

«¡· ÊÙÈ¿Íˆ ¤Ó·Ó ÎfiÛÌÔ Ô˘ Ù›ÔÙ· ‰Â ı· ÙÔ˘ ÏÂ›ÂÈ»∫EIMENA °IA THN KOINøNIA

Οδυσσέας Ελύτης, «Ο γλάρος»......................................................................................................................................................... 152

Λίτσα Ψαραύτη, «Το περιβόλι του Σαµίχ» ............................................................................................................................... 154

Γιώργος-Μενέλαος Μαρίνος, «Το τραγούδι του κλόουν» ...................................................................................... 158

Φωτεινή Φραγκούλη, «Παππούς και εγγονή»...................................................................................................................... 160

Ναζίµ Χικµέτ, «Ας δώσουµε τον κόσµο στα παιδιά»..................................................................................................... 164

«ªÂ ÚÔÔÚÈÛÌfi ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ÈÏÈÂÙ›·...»∫EIMENA °IA THN TEXNO§O°IA KAI THN E¶I™THMONIKH ºANTA™IA

Ρόαλντ Νταλ, «Η τρεχάλα».................................................................................................................................................................... 166

Ιούλιος Βερν, «Περίπατος στο βυθό της θάλασσας».................................................................................................... 169

Ντιντιέ Λεβύ, «Άντζελµαν» .................................................................................................................................................................... 173

Κίρα Σίνου, «Συνάντηση στο διάστηµα».................................................................................................................................... 178

BIB§IO°PAºIKO ™HMEIøMA ....................................................................................................................................................... 181

«¶¤Û·Ó Ù’ ¿ÓıË ÛÙËÓ Ô‰È¿ ÛÔ˘,¿ÛÙÚ· Á¤ÌÈÛÂ Ô ÁÈ·Ïfi˜»

Œ‚Á· ¤‚Á· ª·ÁÈÛÛ¿ÎÈ¯Ù‡· Ù‡· ÙÔ Ú·‚‰¿ÎÈÓÙÔ Î·È ÚÂ Î·È ÌÈ Î·È Ê·

ÌÂ˜ ÛÙ· ÚÔ˙ Ù· Û‡ÓÓÂÊ·.O‰˘ÛÛ¤·˜ ∂Ï‡ÙË˜

Μάνος Κοντολέων

ταν, κάποτε, µια µικρή ηλιαχτίδα. Μικρή, µα πολυταξιδεµένη.

Και πού δεν είχε πάει!

Είχε ταξιδέψει µέχρι τα πιο µακρινά αστέρια. Είχε διασχίσει το

διάστηµα σκαρφαλωµένη πάνω σε βιαστικούς γαλαξίες.

Μα πάντα γυρνούσε πίσω. Στη ζεστή αγκαλιά του ήλιου. Ώσπου

µια µέρα αποφάσισε να έρθει στη Γη. Και ήρθε.

Έπαιξε µε τα κύµατα. Κρύφτηκε µέσα στα σκοτεινά φυλλώµατα

των δέντρων. ∆ροσίστηκε στα νερά των ποταµών. Κουβέντιασε, καθι-

σµένη πάνω στα πέταλα µιας µαργαρίτας, µε τις µέλισσες και τις πετα-

λούδες. Ακούµπησε πάνω στις φτερούγες ενός αηδονιού και τραγού-

δησε µαζί του.

Και οι µέρες περνούσαν. «Πότε θα γυρίσεις πίσω;», τη ρωτούσε ο

ήλιος. «Αχ, είναι όµορφη η Γη!», του απαντούσε εκείνη. «Άσε µε να

µείνω για πάντα!».

O ήλιος δεν της το χάλασε το χατίρι. «Μείνε!», της είπε. Κι η ηλια-

χτίδα, χαρούµενη, άρχισε να ψάχνει να βρει το πού θα έστηνε το νέο

σπιτικό της.

Έψαξε εκεί που φυτρώνουν τα λουλούδια. Κι εκεί που υψώνονται

τα πεύκα. Εκεί που κοιµούνται τα ελάφια. Εκεί που ξεδιψούνε τα

πουλιά. Παντού ήταν όµορφα! Ποιο µέρος να πρωτοδιαλέξει;

Ώσπου µια µέρα συνάντησε ένα δέντρο. Μικρό ήταν. Μα είχε κατα-

πράσινα φύλλα, µε όµορφη µυρωδιά. Είχε και κάτι ολοστρόγγυλους

καρπούς, που κρεµόντουσαν από τα κλαδιά του.

Κάτω από τη φλούδα τους –κι αυτή µυρωδάτη ήταν– η ηλιαχτίδα

άκουσε τους χυµούς να την προσκαλούνε: «Σ’ εµάς µείνε!», είπαν.

«Σ’ αυτό το πορτοκάλι!». Κι έτσι έκανε.

Από τότε είναι που το πορτοκάλι έχει αυτό το λαµπερό χρώµα.

Όταν το πιάνεις στα χέρια σου, λες και κρατάς τον ήλιο. Ίδια µ’ αυτόν

λάµπει.

Το πορτοκάλι και µια ηλιαχτίδα

◊

10

11

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∏ ËÏÈ·¯Ù›‰· ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ì·˜ Ù·ÍÈ‰Â‡ÂÈ ÛÙË ÁË. K¿Ùˆ ‚Ï¤Ô˘ÌÂ ÌÈ· ÂÈÎfiÓ· ÌÂ

·ÓÙ·Ó·ÎÏ¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ÊˆÙfi˜. OÈ ËÏÈ·¯Ù›‰Â˜ ÙË˜ ÂÈÎfiÓ·˜ ·˘Ù‹˜ Ù·ÍÈ‰Â‡Ô˘Ó ÛÙËı¿Ï·ÛÛ·. ™˘˙ËÙ¿ÌÂ ÁÈ· Ù· Ù·Í›‰È· ÙˆÓ ‰‡Ô ËÏÈ·¯Ù›‰ˆÓ.

2. ™ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· Ì·˜ ÙÔ ÔÚÙÔÎ¿ÏÈ ‹ÚÂ ÙÔ Ï·ÌÂÚfi ÙÔ˘ ÚÒÌ· ·fi ÙËÓ ËÏÈ·¯Ù›‰·.°Ú¿ÊÔ˘ÌÂ ÙË ‰ÈÎ‹ Ì·˜ ÌÈÎÚ‹ ÈÛÙÔÚ›· ÁÈ· ÙÔ ¯ÚÒÌ· ÙË˜ ÓÙÔÌ¿Ù·˜, ÙÔ˘ Ì‹ÏÔ˘ ‹ÙË˜ ·Ù¿Ù·˜.

3. ∞ÎÔ‡ÌÂ ÙÔ ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÙÔ˘ ¡›ÎÔ˘ ∫˘Ô˘ÚÁÔ‡ «◊ÏÈÂ ÌÔ˘» (ÛÙ›¯ÔÈ §¤Ó·˜∫ÈÙÛÔÔ‡ÏÔ˘, ¡›ÎÔ˘ ∫˘Ô˘ÚÁÔ‡). º·ÓÙ·˙fiÌ·ÛÙÂ ÙÔ˘˜ ‹¯Ô˘˜ Î·È ÙÔ˘˜ ˙ˆÁÚ·-Ê›˙Ô˘ÌÂ ÌÂ ÚÒÌ·Ù·.

Γράφει πεζογραφία για παιδιά και για µεγάλους. Επίσης, ασχολείται

µε την κριτική του βιβλίου. Τα θέµατα των βιβλίων του αναφέρονται

στις οικογενειακές σχέσεις και στα καθηµερινά προβλήµατα του

ανθρώπου. Μερικά από τα έργα του: Κάποτε στην Ποντικούπολη,Ο Φωκίων ήταν ελάφι, Ο σκύλος... θα δείξει, Οι κάλτσες µε ταδώρα, Ο αδερφός της Ασπασίας, ∆οµήνικος.

Ευγένιος Τριβιζάς, Ο ήλιος της Λίζας, εκδ. Κέδρος.

Πρόταση για διάβασµα

Μάνος Κοντολέων (Αθήνα 1946)

Oι ηλιαχτίδες ταξιδεύουν (φωτογραφία: Pωµύλος Παρίσης)

Λέο Μπουσκάλια

γεµάτους φύλλα

απαλός ήχοςαπό την κίνηση

των φύλλων

δυνατό χτύπηµατου αέρα

δυνατάχτυπήµατα

Άνοιξη είχε περάσει. Το ίδιο και το Καλοκαίρι.

Το φύλλο που το έλεγαν Φρέντυ είχε µεγαλώσει.

Είχε εµφανιστεί για πρώτη φορά την Άνοιξη σαν ένας µικρός

βλαστός σ’ ένα µεγάλο κλωνάρι στην κορυφή ενός πανύψηλου

δέντρου.

Του Φρέντυ του άρεσε που ήταν φύλλο. Αγαπούσε το κλωνάρι του,

τους ανάλαφρους φυλλωτούς φίλους του, τη θέση του ψηλά στον

ουρανό, το θρόισµα που έφερνε ο άνεµος, τις ηλιαχτίδες που τον

ζέσταιναν, το φεγγάρι που τον σκέπαζε µε απαλές, άσπρες σκιές.

Ο Φρέντυ συµπαθούσε ιδιαίτερα τους ηλικιωµένους. Κάθονταν

πολύ ήσυχα πάνω στο γρασίδι και περνούσαν εκεί την ώρα τους σχεδόν

ακίνητοι. Μιλούσαν ψιθυριστά για τα περασµένα.

Και τα παιδιά ήταν επίσης διασκεδαστικά, παρ’ όλο που ορισµένες

φορές χάραζαν τα ονόµατά τους στον κορµό του δέντρου και έσκιζαν

τις φλούδες του. Ήταν, ωστόσο, διασκεδαστικό να τα βλέπεις να

τρέχουν αδιάκοπα και να γελούν τόσο πολύ.

Όµως, το Καλοκαίρι του Φρέντυ πέρασε γρήγορα.

Μια µέρα, ένα πολύ παράξενο πράγµα συνέβηκε. Η ίδια αύρα, το

ίδιο αεράκι, που σε άλλη εποχή έκανε τα φύλλα να χορεύουν ανάλα-

φρα, τώρα τα φυσούσε δυνατά πάνω στο κοτσάνι τους και τα τράνταζε

αγριεµένα. Μερικά φύλλα δεν άντεξαν το ανεµόδαρµα, κόπηκαν από

τα κλαράκια τους και βρέθηκαν να πετούν ψηλά στον αέρα. Στο τέλος,

έπεφταν µαλακά πάνω στη γη.

Ο Φρέντυ πρόσεξε ότι τ’ άλλα φύλλα συνέχισαν να πέφτουν. «Θα

ήρθε η ώρα τους», σκέφτηκε. Είδε, µάλιστα, ότι µερικά φύλλα αντιστέ-

κονταν για λίγο στις ριπές του ανέµου πριν πέσουν. Άλλα πάλι αφή-

νονταν να κοπούν από το κλωνάρι τους µε το πρώτο φύσηµα του

ανέµου κι έπεφταν απαλά στη γη.

Γρήγορα το δέντρο έµεινε σχεδόν γυµνό.

Η πτώση του φύλλου που το έλεγαν Φρέντυ

12

H

Τώρα ο Φρέντυ ήταν ολοµόναχος, το µόνο φύλλο που είχε αποµείνει

στο κλαδί.

Τα χαράµατα ο άνεµος πήρε τον Φρέντυ από το κλωνάρι του.

Καθόλου δεν πόνεσε. Ένιωσε να πλέει ήρεµα, απαλά και αθόρυβα

µέσα στο κενό, όλο προς τα κάτω.

Ο Φρέντυ έπεσε πάνω σ’ ένα σωρό από χιόνι. Κατά κάποιο τρόπο

ένιωσε να είναι µαλακά, ακόµα και ζεστά. Σ’ αυτή τη νέα του θέση

ήταν πιο άνετα από κάθε άλλη φορά. Έκλεισε τα µάτια του και

κοιµήθηκε. ∆εν ήξερε ότι ο ξερός και άχρηστος εαυτός του, όπως

τον νόµιζε τώρα, θα γινόταν ένα µε το νερό και θα χρησίµευε

να γίνει το δέντρο πιο δυνατό. Πιο πολύ απ’ όλα, δεν

ήξερε ότι εκεί, κοιµισµένα µέσα στο δέντρο

και τη γη, υπήρχαν κιόλας σχέδια για

να βγουν νέα φύλλα την Άνοιξη.

ο ξεραµένος

13

14

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ¶¿Óˆ ÛÙÔ ‰¤ÓÙÚÔ ÙÔ‡ ºÚ¤ÓÙ˘ Â›¯Â ÙË ÊˆÏÈ¿ ÙÔ˘ ¤Ó· Ô˘Ï›. ŸÙ·Ó ÁÂÓÓ‹ıËÎ·Ó

Ù· ÌÈÎÚ¿ ÙÔ˘, ÙÔ˘˜ ‰ÈËÁ‹ıËÎÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Ê‡ÏÏÔ˘ Ô˘ ÙÔ ¤ÏÂÁ·Ó ºÚ¤ÓÙ˘. ∆ÈÓ· ÙÔ˘˜ Â›Â;

2. ¶·›˙Ô˘ÌÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ºÚ¤ÓÙ˘ ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÙÔ ÛÒÌ·, ÙËÓ Î›ÓËÛË Î·È ÙËÓ¤ÎÊÚ·Û‹ Ì·˜.

3. º·ÓÙ¿˙ÔÌ·È ÙÔ ºÚ¤ÓÙ˘ ÛÂ Î¿ıÂ ÂÔ¯‹. ª·˙Â‡ˆ ‹ ˆÁÚ·Ê›˙ˆ Ê‡ÏÏ· ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎÒÓ‰¤ÓÙÚˆÓ Î·È ÊÙÈ¿¯Óˆ ÌÈ· Û˘ÓÂÈÎfiÓ· (ÎÔÏ¿˙).

Καθηγητής της Παιδαγωγικής και της Ψυχολογίας στο Πανεπιστή-µιο της Νότιας Καλιφόρνιας· έχει γράψει πολλά βιβλία που αναφέ-ρονται στις ανθρώπινες σχέσεις, στη δύναµη των ανθρώπινωνσυναισθηµάτων, και ειδικότερα της αγάπης. Τα πιο γνωστά βιβλίατου είναι: Να ζεις, ν’ αγαπάς και να µαθαίνεις, Λεωφορείο 9 γιατον Παράδεισο, Ν’ αγαπάµε ο ένας τον άλλο, Η πτώση του φύλλουπου το έλεγαν Φρέντυ.

Μάρω Λοΐζου, Ο αθάνατος γαϊ-δαράκος, εκδ. Πατάκη.Ιβάν Τουργκένιεφ, Αχ, κυνηγέ...κυνηγέ, εκδ. Παπαδόπουλος.

Προτάσεις για διάβασµα

Λέο Μπουσκάλια (Λος Άντζελες 1924-1998)

Nικόλαος Λύτρας(1883-1927),

Tο γαϊδουράκι

Το τραγούδι της φάλαινας

Ντάιαν Σέλντον

15

γιαγιά είπε µια ιστορία στη Λίλη.

«Μια φορά κι έναν καιρό», άρχισε, «ο ωκεανός ήταν γεµάτος

φάλαινες. Φάλαινες µεγάλες σαν τους λόφους κι ήρεµες σαν

το φεγγάρι. Ήταν τα πιο θαυµαστά πλάσµατα στον κόσµο».

Η Λίλη σκαρφάλωσε στα γόνατα της γιαγιάς της.

«Συνήθιζα να κάθοµαι στην άκρη της προβλήτας, περιµένοντας να

ακούσω τις φάλαινες», συνέχισε η γιαγιά.

«Μερικές φορές καθόµουνα εκεί όλη την ηµέρα κι όλη τη νύχτα.

Και τότε, εντελώς ξαφνικά, τις έβλεπα να ’ρχονται από πολύ µακριά.

Έσκιζαν το νερό, σαν να χόρευαν».

«Μα πώς ήξεραν ότι ήσουνα εκεί, γιαγιά;», ρώτησε η Λίλη. «Πώς

σε έβρισκαν;».

Η γιαγιά χαµογέλασε. «Α, µα πρέπει να έχεις πάντα µαζί σου κάτι

ξεχωριστό. Ένα τέλειο κοχύλι ή µια όµορφη πέτρα. Και αν οι φάλαινες

σε συµπαθήσουν, θα πάρουν το δώρο σου και θα σου δώσουν κι εκείνες

το δικό τους».

«Και τι µπορούσαν να σου δώσουνε, γιαγιά;», ρώτησε η Λίλη.

«Τι σου χάρισαν οι φάλαινες;».

Η γιαγιά αναστέναξε. «Μια δυο φορές», ψιθύρισε, «µια δυο φορές

µονάχα τις άκουσα να τραγουδάνε».

Ο θείος Φρειδερίκος µπήκε φουριόζος στο δωµάτιο.

«∆εν είσαι τίποτα άλλο παρά µια παράξενη γριά!», είπε θυµωµένος.

«Οι φάλαινες ήταν πολύ σηµαντικές για το κρέας τους, τα κόκαλά

τους και για το λίπος τους. Αν πρέπει να πεις κάτι στη Λίλη, οπωσ-

δήποτε, πες της τουλάχιστον κάτι χρήσιµο. Μην της γεµίζεις το κεφάλι

µε ανοησίες. Άκου, φάλαινες που τραγουδάνε!».

«Υπήρχαν φάλαινες εδώ, εκατοµµύρια χρόνια πριν εµφανιστούν

τα πλοία και οι πόλεις, ή ακόµα και οι άνθρωποι των σπηλαίων»,

H

άκουσε προσεχτικά

16

συνέχισε η γιαγιά της Λίλης. «Οι άνθρωποι συνήθιζαν να λένε πως

είχαν κάτι µαγικό».

«Οι άνθρωποι συνήθιζαν να τις τρώνε και να τις βράζουν, για να

πάρουν το λίπος», µουρµούρισε ο θείος Φρειδερίκος. Μετά τους γύρισε

την πλάτη και βγήκε έξω στον κήπο.

Η Λίλη ονειρεύτηκε τις φάλαινες.

Ήταν θεόρατες σαν τα βουνά µέσα στα όνειρά της, πιο γαλάζιες κι

απ’ τον ουρανό.

Τις άκουσε να τραγουδάνε µέσα στα όνειρά της, οι φωνές τους

ήταν ολόιδιες µε του ανέµου. Πήδηξαν έξω απ’ το νερό µέσα στα

όνειρά της και τη φώναξαν µε το όνοµά της.

Το επόµενο πρωί η Λίλη πήγε µια βόλτα µέχρι τον ωκεανό. Πήγε

εκεί, όπου κανένας δεν ψάρευε ή κολυµπούσε, ούτε άραζαν βαρκού-

λες.

Περπάτησε µέχρι την άκρη της παλιάς προβλήτας. Η θάλασσα ήταν

γαλήνια, ακίνητη σχεδόν. Έβγαλε ένα κίτρινο λουλούδι από την τσέπη

της και το πέταξε στο νερό.

«Αυτό είναι για σας», φώναξε.

Η Λίλη κάθισε στην άκρη της προβλήτας και περίµενε.

Περίµενε όλο το πρωί και όλο το απόγευµα.

Και τότε, καθώς έπεφτε το σούρουπο, ο θείος Φρειδερίκος κατέβηκε

από τους λόφους για να τη βρει. «Φτάνουν πια οι ανοησίες», της είπε.

«Γύρισε σπίτι. ∆ε θα σε αφήσω να περάσεις ονειροπολώντας ολό-

κληρη τη ζωή σου».

Εκείνη τη νύχτα, η Λίλη ξύπνησε απότοµα.

Το φως του φεγγαριού έλουζε το δωµάτιο. Ανασηκώθηκε και

αφουγκράστηκε. Στο σπίτι επικρατούσε απόλυτη ησυχία. Κατέβηκε

από το κρεβάτι και πλησίασε το παράθυρο. Κάτι ακουγόταν από µακριά,

πέρα από τους λόφους.

Βγήκε γρήγορα έξω κι άρχισε να τρέχει προς την παραλία.

Η καρδιά της κόντευε να σπάσει, όταν έφθασε στη θάλασσα.

Κι εκεί, πελώριες µέσα στον ωκεανό, βρισκόντουσαν οι φάλαινες.

Πηδούσαν και στριφογύριζαν, σα να χόρευαν στο φως του

φεγγαριού.

Το τραγούδι τους γέµιζε τη νύχτα.

Η Λίλη είδε το κίτρινο λουλούδι της να χορεύει κι αυτό πάνω στον

αφρό.

Πέρασαν πολλά λεπτά, µπορεί και ώρες. Ξαφνικά, η Λίλη ένιωσε

το παγωµένο αεράκι να διαπερνά το νυχτικό της, να ’χουν ξυλιάσει

τα γυµνά της πόδια. Ανατρίχιασε κι έτριψε τα µάτια της. Κι ύστερα ο

ωκεανός ήταν ακίνητος ξανά κι η νύχτα σκοτεινή και ήσυχη.

Νόµιζε πως ονειρευόταν. Σηκώθηκε όρθια και πήρε το δρόµο τού

γυρισµού. Και τότε, από πολύ, πολύ µακριά, καθώς ο άνεµος ανάσαινε,

άκουσε,

«Λίλη! Λίλη!».

Οι φάλαινες φώναζαν το όνοµά της.

17

18

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ÃˆÚÈ˙fiÌ·ÛÙÂ ÛÂ Ù¤ÛÛÂÚÈ˜ ÔÌ¿‰Â˜. ∫·ıÂÌÈ¿ ·fi ·˘Ù¤˜ ÁÚ¿ÊÂÈ ¤Ó·

ÁÚ¿ÌÌ· ÛÙÈ˜ Ê¿Ï·ÈÓÂ˜ ÂÎ Ì¤ÚÔ˘˜ ÙË˜ §›ÏË˜. ¢È·‚¿˙Ô˘ÌÂ fiÏÔÈ Ì·˙›ÙÔ ÂÚÈÂ¯fiÌÂÓÔ ÙˆÓ ·Ú¿ÍÂÓˆÓ ·˘ÙÒÓ ÂÈÛÙÔÏÒÓ.

2. ÃÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Ì·ÁÓËÙfiÊˆÓÔ, ·›ÚÓÔ˘ÌÂ Û˘Ó¤ÓÙÂ˘ÍË ·fi ÙÔ ıÂ›ÔÙË˜ §›ÏË˜. ∆Ô˘ ˙ËÙ¿ÌÂ Ó· Ì·˜ ÂÍËÁ‹ÛÂÈ ÙÈ˜ ·fi„ÂÈ˜ ÙÔ˘ Û¯ÂÙÈÎ¿ ÌÂ ÙÈ˜Ê¿Ï·ÈÓÂ˜ Î·È ÂÌÂ›˜ ÙÈ˜ Û˘˙ËÙ¿ÌÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË.

3. ™¯ËÌ·Ù›˙Ô˘ÌÂ ÙÔ ÂÚ›ÁÚ·ÌÌ· ÌÈ·˜ ÌÂÁ¿ÏË˜ Ê¿Ï·ÈÓ·˜, ÙÔ ÁÂÌ›˙Ô˘ÌÂ ÌÂÂÈÎfiÓÂ˜, ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· ÂÊËÌÂÚ›‰ˆÓ, ¿ÚıÚ· ÂÚÈÔ‰ÈÎÒÓ ‹ ÔÙÈ‰‹ÔÙÂ ¿ÏÏÔ Ô˘Ó· ¤¯ÂÈ ı¤Ì· Ù· ˙Ò· Ù· ÔÔ›· ÎÈÓ‰˘ÓÂ‡Ô˘Ó Ó· ÂÍ·Ê·ÓÈÛÙÔ‡Ó. °È· Î·Ï‡ÙÂÚËÂÓËÌ¤ÚˆÛË ÌÔÚÔ‡ÌÂ Ó· Û˘ÓÂÚÁ·ÛÙÔ‡ÌÂ Î·È ÌÂ ÔÈÎÔÏÔÁÈÎ¤˜ ÔÚÁ·ÓÒÛÂÈ˜, ÁÈ·Ó· Ì·˜ ÛÙÂ›ÏÔ˘Ó ¤ÓÙ˘Ô ÏÈÎfi.

Αγγλίδα συγγραφέας. Γράφει βιβλία για παιδιά και εφήβους. Μερι-κά έργα της: Η Κλάρα και ο Μπάστερ χορεύουν στο φεγγάρι, Κάτωαπ’ το φεγγάρι, Ο πλανήτης της Τζάνετ.

Ευγένιος Τριβιζάς, Η λαίµαργη φάλαινα, εκδ. Κέδρος.


Ντάιαν Σέλντον

Mεγάπτερη φάλαινα(επεξεργασία: ∆. Παρίση)

Ζωή Βαλάση

19

αχτιδούλα φτερούγισε πάνω στο κύµα.

– Όµορφος που ’ναι ο γιαλός! θαύµασε.

– Όµορφος που ’ναι ο Μάης! της αποκρίθηκε το σγουρό κύµα.

– Έλα µαζί µου, του είπε η αχτίδα. Θα σε σεργιανίσω στα τριαντά-

φυλλα και στα σπαρτά, θα σε φιλέψω κεράσια και µέλι.

– Έλα µαζί µου, της είπε το κύµα. Θα σε πάω στις βουλιαγµένες

πολιτείες και στα πέτρινα καράβια.

Η Τρελούτσικη κοντοστάθηκε µαγεµένη.

– Έλα, της ξανάπε το κύµα. Κατέβα λίγο και στο δικό µας κόσµο.

Εδώ κάτω είναι κρύο και σκοτεινιά. Ούτε φως ούτε παραµύθια. Έλα

να φτιάξουµε έναν ήλιο, έναν ήλιο δικό µας, αρµυρό, ήλιο θαλασσινό…

Η ηλιαχτίδα κοίταξε τα βουνά, τις πολιτείες και τον ουρανό. Τα

βουνά ονειρεύονταν, οι πολιτείες κουβεντιάζανε, ο ουρανός ήταν

χρυσός, γεµάτος Άνοιξη και ηλιαχτίδες.

– Εδώ δε µε χρειάζονται, µουρµούρισε η Τρελούτσικη. Κι ύστερα

φώναξε του Ήλιου:

– Ήλιε µου, άσε µε να κατεβώ στη θάλασσα, παρέα µε το φιλαράκο

µου το κύµα. Θα σεργιανίσουµε στις βουλιαγµένες πολιτείες και θα

ζεστάνουµε τα πέτρινα καράβια!

– Να πας, κορούλα µου, είπε ο Ήλιος.

– Όχι! φώναξε ο αέρας. ∆ε θα σ’ αφήσω να φύγεις. Είσαι παιδί δικό

µας. ∆ε θα πας στη θάλασσα!

– Σε παρακαλώ, κυρ αέρα µου, είπε και το κύµα. ∆ώσε µας την η-

λιαχτίδα και ζήτα ό,τι θες.

– Καλά… θα δούµε… Ώσπου να δύσει ο ήλιος θα σας απαντήσω.

Η Τρελούτσικη και το κύµα χαµογέλασαν.

– Θα ζεστάνουµε την άµµο και θ’ ανθίζουν ρόδα κι ανεµώνες, είπε

το κύµα.

Όπου η Τρελούτσικη γίνεται ένας ήλιος αρµυρός, ήλιος θαλασσινός

H

το µεγάλο βάθος

21

– Θα φωτίσουµε την άβυσσο και θα γνωριστούνε τα ψάρια και θα

γίνουν φίλοι, είπε η ηλιαχτίδα.

– Θα στολίσουµε µε σπίθες τα θαλασσινά κοράλια, είπε το κύµα.

– Θα νανουρίσουµε µε παραµύθια τα µικρά χταπόδια, µουρµούρισε

η αχτιδούλα.

– Θα ’ναι ωραία…, ψιθύρισε η θάλασσα.

Μα, σαν έφτασε το δειλινό και πριν πέσει το σκοτάδι, ο αέρας είπε:

– Κάναµε συµβούλιο µε τ’ άλλα πλάσµατα της φύσης κι αποφα-

σίσαµε να µην αφήσουµε την ηλιαχτίδα να φύγει…

– Αυτό είναι άδικο! φώναξε η Τρελούτσικη. Η θάλασσα µ’ έχει α-

νάγκη.

– … εκτός αν, συνέχισε ο αέρας, εκτός αν ένα πλάσµα της θάλασ-

σας έρθει σε µας!

Σώπασε η θάλασσα. Σώπασε η αχτιδούλα. Ο Ήλιος κούνησε το

κεφάλι του. Μια Τρελούτσικη ηλιαχτίδα µπορούσε να πάει στη θά-

λασσα. Μια Τρελούτσικη ηλιαχτίδα µπορούσε να πάει παντού. Μα

ποιο θαλασσινό θα άφηνε το νερό και την αρµύρα;

– Εγώ! είπε το σγουρό κύµα. Εγώ θ’ ανέβω στον ουρανό.

Γοργά γοργά η θάλασσα το ’πλυνε, το στόλισε, το φίλησε και το

’στειλε στη µαγική σπηλιά που ’ναι καταµεσής στο πέλαγο.

Γοργά γοργά ο Ήλιος στόλισε την Τρελούτσικη, τη φίλησε και την

έστειλε στη µαγική σπηλιά που ’ναι καµωµένη από αλάτι και κοχύλια.

Κι από κει, αφού γλυκοφιλήθηκαν κι ορκίστηκαν πάντα ν’ αγα-

πιούνται, το κύµα κι η αχτίδα, χώρισαν.

Το κύµα έγινε σύννεφο κι ανέβηκε στον ουρανό.

Κι η Τρελούτσικη βούτηξε στη θάλασσα κι έγινε ένας µικρός ήλιος

µε πουκαµισάκι από αλάτι κι αφρό, ήλιος αρµυρός, να φωτίζει τα ψα-

ράκια, να οµορφαίνει τα θαλασσινά λουλούδια, να λέει παραµύθια για

τα δελφίνια και τα φεγγαρόψαρα.

22

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. «£· Ó·ÓÔ˘Ú›ÛÔ˘ÌÂ ÌÂ ·Ú·Ì‡ıÈ· Ù· ÌÈÎÚ¿ ¯Ù·fi‰È·, ÌÔ˘ÚÌÔ‡ÚÈÛÂ

Ë ·¯ÙÈ‰Ô‡Ï·»: ™˘Óı¤ÛÙÂ Î·È ÛÂÈ˜, Ì·˙› ÌÂ ÙËÓ ·¯ÙÈ‰Ô‡Ï·, ¤Ó· Ó·-ÓÔ‡ÚÈÛÌ· ÁÈ· Ù· ¯Ù·fi‰È·. ∫·Ïfi ı· ‹Ù·Ó Ó· ¿ÚÂÙÂ Î·È Ï¤ÍÂÈ˜ Ì¤Û··fi ÙÔ ›‰ÈÔ ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ.

2. ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÂÙÂ ÁÈ· ‚˘ıÈÛÌ¤ÓÂ˜ ÔÏÈÙÂ›Â˜, ·ÊÔ‡ ÚÒÙ· ·ÓÙÏ‹ÛÂÙÂÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ·fi ÙË Ì˘ıÔÏÔÁ›· ‹ ·fi ÙÔÈÎ¤˜ ·Ú·‰fiÛÂÈ˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜.

3. µÚÂ›ÙÂ ÏÈÎfi (˙ˆÁÚ·ÊÈÎÔ‡˜ ›Ó·ÎÂ˜, ÙÚ·ÁÔ‡‰È·, ÔÈ‹Ì·Ù·, Ì‡ıÔ˘˜, ÂÈÎfiÓÂ˜ ·Ú-¯·ÈÔÏÔÁÈÎÔ‡ ÂÚÈÂ¯ÔÌ¤ÓÔ˘ Î.Ù.Ï.) ÁÈ· ÙÔ˘˜ ·¤ÚË‰Â˜ Î·È ÙÈ˜ ÔÓÔÌ·Û›Â˜ ÙÔ˘˜ ·fiÙËÓ ·Ú¯·ÈfiÙËÙ· ¤ˆ˜ Û‹ÌÂÚ·.

Σπούδασε νοµικά. Έχει γράψει παραµύθια, διηγήµατα και θεατρικάέργα. Ασχολείται και µε την κριτική του παιδικού βιβλίου. Στα έργατης εµπνέεται από τους θρύλους και τις παραδόσεις του λαού µας.Μερικά από αυτά είναι: Ιστορίες του ασηµένιου δάσους, Η επα-νάσταση των παραµυθιών, Ο κήπος των µεταµορφώσεων, Οκλέφτης των µαργαριταριών, Σχολείο παιχνιδιών.

Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Η οικογένεια του ήλιου, εκδ.Πατάκη.


Ζωή Βαλάση (Αθήνα 1945)

Μαριανίνα Κριεζή – Ρεγγίνα Καπετανάκη

23

O δήµαρχος Χαρχούδας δεν ενδιαφέρεται πραγµατικά για τη Λιλι-

πούπολη. Το συµφέρον του είναι πάνω απ’ όλα. Ο Πρίγκιπας, µορφω-

µένος συνεργάτης και ακόλουθός του, είναι το ίδιο πονηρός και

υποκριτής. Ο Σιδεροµάσας, µια µηχανή ανακύκλωσης, έπειτα από µια

κλοτσιά του δηµάρχου για την κακή της απόδοση, και ύστερα από µια

έκρηξη, καταστρέφεται και το νέφος κατακλύζει τη Λιλιπούπολη.

ηµοσιογράφος Μπρίνης: Εδώ Λιλιπούπολη, εδώ Λιλιπούπολη.

Σας µιλάει ο δηµοσιογράφος Μπρίνης. Γεια σας παιδιά! Τίποτα

δε σκιάζει τον ασυννέφιαστο µπλε ουρανό της Λιλιπούπολης.

Τίποτα δε σκιάζει την υγεία, την ευτυχία και την αισιοδοξία µας. Όλοι

οι Λιλιπουπολίτες δουλεύουν, παίζουνε ή πάνε περίπατο µε το χα-

µόγελο στα χείλη. Ακόµα και ο δήµαρχος της Λιλιπούπολης Χαρχούδας

επιτέλους πρόκοψε. Μαζί µε τον αχώριστο φίλο του τον Πρίγκιπα

έχουν ξεχυθεί στους δρόµους και µαζεύουν τα σκουπίδια.

Χαρχούδας: [βήχουν] Τι µαύρο σύννεφο είναι αυτό; Σκέπασε το

νοτιά, όλη τη Λιλιπούπολη.

Πρίγκιπας: Στα ’λεγα εγώ, Χαρχούδα, στα ’λεγα εγώ πως ο Σιδερο-

µάσας χωρίς φίλτρο είναι επικίνδυνος.

Χαρχούδας: Θα σε πνίξω, βρε! Πού είσαι να σε πνίξω πια; Να

ησυχάσω από σένα και τις ιδέες σου, που µου ’χουν καταστρέψει τη

Έκτακτα µέτρα στη Λιλιπούπολη για το νέφος

¢

µε αγωνία

καταστρέ-φατε

24

ζωή. Πού είσαι λέω; [βήχουν] Σκοτείνιασε

και δε σε βλέπω. Τσούζουνε τα µάτια µου.

Πρίγκιπας: Αντί να ψάχνεις εµένα [βήχει], ψάξε καλύτερα

δρόµο να ξεφύγουµε και κρυψώνα να κρυφτούµε [βήχει],

να εξαφανιστούµε πριν το πάρουν οι άλλοι µυρωδιά πως εµείς

δηµιουργήσαµε το νέφος [βήχει], γιατί θα µας γδάρουνε ζωντανούς.

∆ηµοσιογράφος Μπρίνης: Εδώ Λιλιπούπολη, εδώ Λιλιπούπολη.

Σας µιλάει ο δηµοσιογράφος Μπρίνης. Γεια σας παιδιά. Τι γεια σας,

που µας πλάκωσε το σύννεφο.

Παπαγάλος: Θα σκάσω, πνίγοµαι. Μπαίνει το νέφος… από τις χα-

ραµάδες µπαίνει.

∆ηµοσιογράφος Μπρίνης: Ακριβώς, αγαπητοί ακροατές. Από στιγµή

σε στιγµή θα βρεθούµε αγκαλιά µε το νέφος. ∆ήµαρχε Χαρχούδα,

δήµαρχε Χαρχούδα, ξύπνα.

Χαρχούδας: Τι έγινε, ρε παιδιά, µας πιάσανε;

∆ηµοσιογράφος Μπρίνης: ∆ήµαρχε Χαρχούδα, οι κάτοικοι της

Λιλιπούπολης περιµένουν εναγωνίως κάποια λύση.

Χαρχούδας: Α, για το νέφος πρόκειται; Φέρε εδώ το µικρόφωνο.

Λιλιπουπολίτες, Λιλιπουπολίτισσες, τόσα χρόνια ρηµάζατε τη φύση

κι όποιον πάρει το νέφος. Ου να χαθείτε, να χαθείτε! Την κάνατε τη

Λιλιπούπολη σαν τα µούτρα σας, αλλά ως γνωστόν ο Χαρχούδας είναι

µεγαλόψυχος. Γι’ αυτό σας συγχωρώ και σας τα απαγορεύω όλα.

Απαγορεύεται να ανάβετε καλοριφέρ, τζάκια, σόµπες, κεριά και σπίρτα.

Απαγορεύεται να τρέχετε µε τα πατίνια και να σηκώνετε σκόνη.

Απαγορεύεται να πετάτε στρακαστρούκες άµα δεν είναι γιορτή.

Επίσης, απαγορεύεται να τηγανίζετε ψάρια, για να µη µεγαλώσει το

νέφος, διότι τώρα τι είναι, ένα συννεφάκι είναι εκεί χάµω, θα το

συνηθίσετε. Γι’ αυτό µη µε πιέζετε άλλο. Είναι ώρα κοινής ησυχίας

[χασµουριέται].

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ™˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÁÈ· ÙÈ˜ ÚÔÙ¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ‰ËÌ¿Ú¯Ô˘ Ã·Ú¯Ô‡‰· Î·È Ì¤Û· ·fi ·˘Ù¤˜ ÚÔÛ·ı‹ÛÙÂ

Ó· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÙÂ ÙÔ ·Ú·ÎÙ‹Ú· ÙÔ˘.2. ∞ÎÔ‡ÌÂ ÙËÓ ÚÒÙË ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ ‰›ÛÎÔ˘ ∂‰Ò §ÈÏÈÔ‡ÔÏË («ª¿Û·, ™È‰ÂÚÔÌ¿Û·» Î·È

«∆Ô Ó¤ÊÔ˜») Î·È ÙÚ·ÁÔ˘‰¿ÌÂ Ù· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ÙÔ˘.

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Είναι στιχουργός, παραγωγός ραδιοφωνικώνεκποµπών και συγγραφέας βιβλίων για µικρά παιδιά. Μερικά από ταέργα της είναι: Aχ, γιατί να είµαι γάτα!, Είµαι ένας βάτραχος µικρούληςο Εµµανουήλ Α. Μπακακούλης, Μια τίγρη φοβερή, φοβερή και τροµερή!

Είναι χορογράφος και σκηνοθέτρια. ∆ιδάσκει µιούζικαλ και χορό στη∆ραµατική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου.

Σοφία Ζαραµπούκα, Το Βρωµοχώρι, εκδ. Κέδρος.


Ρεγγίνα Καπετανάκη

Μαριανίνα Κριεζή

25

Νίκος Γκάτσος

26

κεί που φύτρωνε φλησκούνι κι άγρια µέντα

κι έβγαζε η γη το πρώτο της κυκλάµινο

τώρα χωριάτες παζαρεύουν τα τσιµέντα

και τα πουλιά πέφτουν νεκρά στην υψικάµινο.

Εκεί που σµίγανε τα χέρια τους οι µύστες

ευλαβικά πριν µπουν στο τελεστήριο

τώρα πετάνε τ’ αποτσίγαρα οι τουρίστες

και το καινούργιο παν να δουν διυλιστήριο.

Εκεί που η θάλασσα γινόταν ευλογία

κι ήταν ευχή του κάµπου τα βελάσµατα

τώρα καµιόνια κουβαλάν στα ναυπηγεία

άδεια κορµιά σιδερικά παιδιά κι ελάσµατα.

Κοιµήσου Περσεφόνη

στην αγκαλιά της γης

στου κόσµου το µπαλκόνι

ποτέ µην ξαναβγείς.

Ο εφιάλτης της Περσεφόνης

E αρωµατικά

φυτά

εργοστάσιο µε µεγάλου ύψους καµίνια

αυτοί πουµυούσαν στα

Eλευσίνιαµυστήρια

µεταλλικέςπλάκες

27

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∆Ô Ô›ËÌ· ¤¯ÂÈ ÌÂÏÔÔÈËıÂ› ·fi ÙÔ ª¿ÓÔ Ã·Ù˙È‰¿ÎÈ. ∞ÎÔ‡ÌÂ ÙË ÌÔ˘ÛÈÎ‹ Î·È ¤ÂÈÙ·

¯ˆÚÈ˙fiÌ·ÛÙÂ ÛÂ ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜. ∏ Ì›· ÙÚ·ÁÔ˘‰¿ ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÚÒÙÔ˘˜ ÛÙ›¯Ô˘˜ Î¿ıÂÛÙÚÔÊ‹˜ Î·È Ë ¿ÏÏË ÙÔ˘˜ ‰‡Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Ô˘˜. ∆ËÓ ÙÂÏÂ˘Ù·›· ÛÙÚÔÊ‹ ÙËÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰¿ÌÂfiÏÔÈ Ì·˙›.

2. °È·Ù› Ô ÔÈËÙ‹˜ ·Ú·ÎÈÓÂ› ÙËÓ ¶ÂÚÛÂÊfiÓË Ó· ÌÂ›ÓÂÈ ÛÙËÓ «·ÁÎ·ÏÈ¿ ÙË˜ ÁË˜»; ∂ÛÂ›˜ÙÈ ı· Î¿Ó·ÙÂ ÁÈ· Ó· ‚ÁÂÈ ÛÙÔ «Ì·ÏÎfiÓÈ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘»;

3. ∏ ·Ú¿ÛÙ·ÛË ·fi ÙÔÓ ·Ú¯·›Ô ÎÚ·Ù‹Ú·(ÛÙËÓ ÂÈÎfiÓ· ‰›Ï·) ÂÈÎÔÓ›˙ÂÈ ÙËÓ ·Ú·-Á‹ ÙË˜ ¶ÂÚÛÂÊfiÓË˜ ·fi ÙÔÓ ¶ÏÔ‡ÙˆÓ·.ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· ‚ÚÂ›ÙÂ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ·fiÙË Ì˘ıÔÏÔÁ›· ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· ·˘Ùfi;

4. ™˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘ÌÂ ÏËÚÔÊÔÚÈ·Îfi ÏÈÎfiÁÈ· ÙÔ ·ÚÂÏıfiÓ ÙÔ˘ ‰ÈÎÔ‡ Ì·˜ ÙfiÔ˘Î·È ÙÔ Û˘ÁÎÚ›ÓÔ˘ÌÂ ÌÂ ÙÔ Û‹ÌÂÚ·.

Σηµαντικός ποιητής. Έχει γράψει στίχους για τραγούδια, που ταέχουν µελοποιήσει συνθέτες, όπως ο Μάνος Χατζιδάκις, ο ΜίκηςΘεοδωράκης, ο Σταύρος Ξαρχάκος. Από τα πιο γνωστά έργα τουείναι η ποιητική συλλογή Αµοργός.

Jean Gione, Ο άνθρωπος που φύτευε δέντρα, απόδοση Κ. Πούλος,εκδ. Παπαδόπουλος.


Νίκος Γκάτσος (Αρκαδία 1911 - Αθήνα 1992)

H αρπαγή της Περσεφόνης

Χρήστος Μπουλώτης

28

πρώτη λέξη που ψιθύρισε η χελωνίτσα Καρέττα-Καρέττα µε το

που βγήκε απ’ τ’ αυγό ήταν: «Αστέρια!!». Για την ακρίβεια, ανα-

σηκώνοντας το κεφάλι της είπε µε θαυµασµό: «Ποπό, αστέρια!».

Και τούτο γιατί γεννήθηκε στην άµµο, πλάι στ’ ακρογιάλι, µια κα-

λοκαιριάτικη νύχτα µε αστροφεγγιά, που εκατοµµύρια αστέρια, µικρά,

µεγάλα, µεγαλύτερα, κι ακόµη πιο µεγάλα, λαµπύριζαν ψηλά στον

ουρανό, τρεµόσβηναν, σαν να της έκλειναν φιλικά το µάτι. Κι εκείνη,

µαγεµένη απ’ την τόση οµορφιά, βάλθηκε να τα µετράει ένα ένα, χωρίς

όµως να ξέρει πως είναι αµέτρητα. Έτσι αποξεχάστηκε…

Και να ’ταν µόνο αυτό! Αντί να πάρει το δρόµο ευθύς για τη θάλασσα,

όπως έκαναν τ’ αδέλφια και τα πρώτα της ξαδέλφια που βγήκαν κι

εκείνα την ίδια νύχτα απ’ τ’ αυγό, τράβηξε ακριβώς στην αντίθετη

κατεύθυνση. Κι ήταν αυτό βαρύ σφάλµα, θανάσιµο που λένε οι µεγάλοι.

Γιατί η µικρή Καρέττα-Καρέττα, όπως οι γονείς της κι οι παππούδες

της, κι οι προπαππούδες της, αιώνες τώρα, από πάντα δηλαδή, ήταν

προορισµένη να ζει στις νερένιες γειτονιές, στη θάλασσα. Εκεί θα

ήταν το σπίτι της, όχι στη στεριά.

Ξεγελάστηκε, αλίµονο, απ’ τα φανάρια των αυτοκινήτων στη µεγάλη

λεωφόρο. Μπερδεύοντας το πάνω µε το κάτω, τα πέρασε κι αυτά γι’

αστέρια, τεράστια αστέρια.

Έκανε όπισθεν να δει καλύτερα, να καταλάβει, κι αυτό που αντίκρισε

την πληµµύρισε αναπάντεχη χαρά.

«Ένα άγαλµα!… ∆εν πιστεύω στα µάτια µου! Το άγαλµα της προ-

γιαγιάς µου, της αξιότιµης κυρίας Καρέττα-Καρέττα!», αναφώνησε.

«Η σοφή προγιαγιά µου! Αχ, τι τύχη που ’χω απόψε!».

Η χελωνίτσα Καρέττα-Καρέττα και το παλιό Φολκσβάγκεν

H

φώναξεδυνατά

θα πατούσες

29

«Σταµάτα, επιτέλους, τις ανοησίες, χελωνίτσα», ακούστηκε µια

βαριά φωνή. «∆εν είµαι η σοφή προγιαγιά σου. Ένα παλιό Φολκσ-

βάγκεν είµαι. Ένα σαραβαλιασµένο αυτοκίνητο. Κι αν έµπαινες στον

κόπο να µε προσέξεις λίγο καλύτερα, θα ’βλεπες, καλή µου, πως δε

µοιάζω και τόσο µε χελώνα. Με σκαθάρι µοιάζω. Κι εσύ… εσύ είσαι

µια ονειροπαρµένη χελωνίτσα που λοξοδρόµησε επικίνδυνα, που πριν

καλά καλά προφτάσει να βγει απ’ τ’ αυγό, θα πήγαινε αδικοχαµένη.

Γιατί, κακά τα ψέµατα, µόλις έσκαγες µύτη στην άσφαλτο θα σ’ έκαναν

λιώµα οι ρόδες…».

αναπαυτικάκαθίσµατα

31

Η µικρή χελωνίτσα Καρέττα-Καρέττα δε χόρταινε ν’ ακούει και να

βλέπει. Μπορεί, βέβαια, να µη σεργιάνισε στον ουρανό, µπορεί εκείνα

τα πελώρια αστέρια να µην ήταν παρά φανάρια αυτοκινήτων στη

µεγάλη λεωφόρο, µπορεί αυτό που νόµισε για το άγαλµα της σοφής

προγιαγιάς της να ήταν ένα παλιό Φολκσβάγκεν, όµως η ατυχία της

ήρθε κι έγινε τύχη… Κοίτα να δεις… Όλα τούτα τα παλιά αντικείµενα

στην παραλία… Ένας ολόκληρος κόσµος! Τι εµπειρίες κι ιστορίες!

Και σκέφτηκε η χελωνίτσα πως είχε να µάθει ακόµη ένα σωρό πράγ-

µατα απ’ το στόµα τους. Κι ύστερα σκέφτηκε φωναχτά:

«Φαίνεται πως όλα τα πετούν οι άνθρωποι, άµα παλιώσουν… Και για-

τί τα πετούν άραγε στην παραλία;».

«Α, µικρή µου χελωνίτσα», είπε µε την µπάσα φωνή του το παλιό

Φολκσβάγκεν, «τώρα περνάς στα δύσκολα. Οι άνθρωποι… Αλλά άσε

καλύτερα… Αυτό είναι µια θλιβερή ιστορία, θα ’παιρνε πολύ χρόνο

για να σου εξηγήσω. Μόνο κοίτα καλύτερα γύρω σου και θα δεις. Κι

άλλα κονσερβοκούτια, και κουτιά από κόλα λόκα –κόκα κόλα ήθελα

να πω– και νάιλον σακούλες. Πλήθος, σου λέω! Χαµός, συνωστισµός».

«Αλήθεια, σαν να έχετε δίκιο, κύριε Φολκσβάγκεν», διαπίστωσε

εκείνη. «Και δε µου λέτε, κύριε Φολκσβάγκεν, έχουν όλα τους φωνή;».

«Έχουν και παραέχουν. Όµως άκου τώρα προσεχτικά τι θα σου πω

και βάλε το καλά στο νου σου. Αρκετά όσα είδες κι έµαθες. Καιρός

να γυρίσεις στη θάλασσα. Αµέσως, τούτη τη στιγµή. Γιατί εσύ δεν εί-

σαι φτιαγµένη για στεριά, καλό µου κοριτσάκι. Έχουν δει τα µάτια

µου πολλές χελωνίτσες της γενιάς σου να χάνονται άδικα. Άλλες ξε-

στρατίζοντας σαν κι εσένα, κι άλλες πριν προλάβουν να βγουν απ’ το

αυγό. Μπήζουν απρόσεκτα οι παραθεριστές τις οµπρέλες τους στην

άµµο, παίζουν σαν τρελοκάτσικα ρακέτες, στήνουν τις ξαπλωτές

πολυθρόνες για ηλιοθεραπεία, αυτές τις δολοφόνες σεζλόγκ, και,

µ’ ένα κρααακ, πάνε τ’ αυγά, πάνε και τα Καρεττάκια-Καρεττάκια. Κάθε

φορά µε γέµιζε θλίψη ο χαµός τους. Μ’ εσένα όµως θα πονέσω. Αχ,

πολύ θα πονέσω! Πίστεψέ µε. Γιατί εσένα, µικρή µου χελωνίτσα, σε

συµπάθησα, σ’ έβαλα στην καρδιά µου. Βιάσου λοιπόν… ».

«Ναι, βιάσου», τη συµβούλεψε και το κονσερβοκούτι. «Κι εγώ σε

συµπάθησα. Και θα ’ταν, αλήθεια, κρίµα απ’ το Θεό να χαθείς».

32

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ ÛÂ ·ÚÙ› ÙÔ˘ Ì¤ÙÚÔ˘ ÌÈ· ÌÂÁ¿ÏË ·ÌÌÔ˘‰È¿. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÌÂ ¤ÂÈÙ·

ÌÈ· Û˘ÓÂÈÎfiÓ· (ÎÔÏ¿˙) ÌÂ ¯ÂÏˆÓ›ÙÛÂ˜ Î·È ‰È¿ÊÔÚ· ¿¯ÚËÛÙ· ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓ· (ÙÂ-ÓÂÎÂ‰¿ÎÈ·, Û·ÎÔ‡ÏÂ˜ Î·È ¿ÏÏ·).

2. ªÂ ÛÎËÓÈÎfi ÙÔ ÚÔËÁÔ‡ÌÂÓÔ ¤ÚÁÔ Ì·˜, ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘ÌÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË (·Ó ı¤ÏÔ˘ÌÂÎ·È ÛÂ ¿ÏÏÂ˜ Ù¿ÍÂÈ˜) ÙË Û˘Ó¿ÓÙËÛË Î·È ÙÔ ‰È¿ÏÔÁÔ ÙË˜ ÂÏˆÓ›ÙÛ·˜ Î·È ÙÔ˘ ºÔÏÎÛ-‚¿ÁÎÂÓ.

3. ∏ ÂÏÒÓ· ∫·Ú¤ÙÙ·-∫·Ú¤ÙÙ· ÎÔÏ˘Ì¿ ÛÙË ı¿Ï·ÛÛ·, fiÔ˘ ‚Ú›ÛÎÂÈ ÌÚÔÛÙ¿ ÙË˜ÙË Ê¿Ï·ÈÓ· ·fi ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· «∆Ô ÙÚ·ÁÔ‡‰È ÙË˜ Ê¿Ï·ÈÓ·˜» (ÛÂÏ. 15-16). ∆È Ó·Â›·Ó ¿Ú·ÁÂ ÔÈ ‰˘Ô ÙÔ˘˜;

Είναι αρχαιολόγος. Έχει γράψει παραµύθια και φανταστικές ιστο-ρίες µε θέµατα εµπνευσµένα από τη φύση, από την παράδοση τωνπαραµυθιών και την οµορφιά της παιδικής ηλικίας. Μερικά έργατου: Η παράξενη αγάπη του αλόγου και της λεύκας, Με τα φτεράτου Πήγασου, Το άγαλµα που κρύωνε, Ο Πινόκιο στην Αθήνα, Οκλέφτης των καρπουζιών.

Ντέιβιντ Μακ Κι, Ο Έλµερ και τα ξυλοπόδαρα, εκδ. Πατάκη.


Χρήστος Μπουλώτης (Λήµνος 1952)

Kαρέττα-Kαρέττα Mικρά νεογέννητα Kαρέττα-Kαρέττα

«K·È ¿ÌÂ. EÌ¿˜ ÚÔÛÌ¤ÓÂÈ ÙÔ ÛÈÙ¿ÎÈ»

∆Ô Û›ÙÈ Ô˘ ÁÂÓÓ‹ıËÎ· ›‰ÈÔ ÛÙËÓ ›‰È· ÛÙÚ¿Ù·,ÛÙ· Ì¿ÙÈ· ÌÔ˘ fiÏÔ „ÒÓÂÙ·È Î·È Ì’ fiÏ· ÙÔ˘ Ù· ÓÈ¿Ù·.

∫ˆÛÙ‹˜ ¶·Ï·Ì¿˜

34

ένα µαξιλάρι – φεγγαράκι

το παιδί µου αποκοιµήθηκε.

Όλη η πλάση στις µύτες των ποδιών

κοιτάζει απ’ το παράθυρό µας

κοιτάζει το παιδί µου που κοιµήθηκε.

Όλα τ’ αστέρια

µια µυγδαλιά ανθισµένη αστέρια

µπρος στο παράθυρό µας


Ο θεός των σπουργιτιών και των παιδιών

πίσω από µια κουρτίνα λουλουδένια


Σιγά, µανούλα,

σιγά.

Θα το ξυπνήσεις.

Τι θόρυβο που κάνει

η πορτούλα της καρδιάς σου

καθώς ανοιγοκλείνει

στον κήπο της χαράς.

Πρωινό άστρο

™’

Γιάννης Ρίτσος

35

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. O ÔÈËÙ‹˜, ÁÈ· Ó· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ ÙÔÓ ‡ÓÔ ÙÔ‡ ·È‰ÈÔ‡, ÚËÛÈÌÔÔÈÂ› ÂÈÎfiÓÂ˜ ·fi

ÙË Ê‡ÛË. ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· ÙÈ˜ ‚ÚÂ›ÙÂ ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ;2. ∆È ·ÈÛı¿ÓÂÙ·È Ë ÌËÙ¤Ú· fiÙ·Ó ‚Ï¤ÂÈ ÙÔ ÎÔÈÌÈÛÌ¤ÓÔ ·È‰› ÙË˜;3. ∆Ô Ô›ËÌ· ·˘Ùfi ÌÔÈ¿˙ÂÈ ÌÂ Ó·ÓÔ‡ÚÈÛÌ·. º¤ÚÓÔ˘ÌÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜ Ó·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù·

Î·È Ù· ‰È·‚¿˙Ô˘ÌÂ.

Από τους µεγαλύτερους ποιητές µας. Αγωνίστηκε για τη δηµο-κρατία και την ελευθερία. Τα ποιήµατά του συνήθως αντλούν ταθέµατά τους από την ιστορία, τη µυθολογία και τα προβλήµατατου σηµερινού ανθρώπου. Έχει γράψει και ποιήµατα που διαβά-ζονται ευχάριστα από τα παιδιά όπως: «Τα παιχνίδια τ’ ουρανούκαι του νερού», «Πρωινό άστρο», «Όνειρο καλοκαιρινού µεσηµε-ριού». Πολλά ποιήµατά του έχουν µελοποιηθεί. Άλλα έργα του εί-ναι: Το τραγούδι της αδελφής µου, Ρωµιοσύνη, Επιτάφιος.

Ιωάννα Καρατζαφέρη, Ένα πιάνο µε φτερά, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.Μάρω Λοΐζου, Και το µικρό παιδάκι τρέχει στην αγκαλιά της µαµάςτου να συναντήσει την αγάπη, εκδ. Πατάκη.


Γιάννης Ρίτσος (Μονεµβασία 1909 - Αθήνα 1990)

Ρούντο Μόριτς

ισορρόπησε

36

ήλιος έµοιαζε µ’ ένα πελώριο φανάρι στον ουρανό κι έβαφε

κόκκινο όλο τον κόσµο. Η λίµνη, τα λιβάδια, οι αγροί, όλα ρό-

διζαν από το φως του. Μόνο το πράσινο του δάσους είχε πάρει

ένα σκούρο τόνο καθώς το σούρουπο πλησίαζε.

Η µητέρα και το ζαρκαδάκι της είχαν πάρει δρόµο. Πήγαιναν σε µια

κοιλάδα µε τρυφερό χορτάρι κι ένα ρυάκι µε κρυσταλλένια νερά. Όµως

η αλεπού τούς πήρε από πίσω. Ήταν εύκολο ν’ ακολουθήσει τα ίχνη

τους, κι ο άνεµος τη βοηθούσε, γιατί φυσούσε αντίθετα, κι έτσι τα

ζαρκάδια δεν µπορούσαν να τη µυριστούν.

Η κοιλάδα ήταν µακριά και στενή. ∆εξιά κι αριστερά οι πλαγιές ήταν

γεµάτες χορτάρι, θάµνους, φτέρες και βράχια. Η αλεπού είχε καλούς

κρυψώνες. Η µητέρα του Αστρούλη άρχισε να τρώει, κι αυτός τη µι-

µήθηκε. Είχε µπόλικο γρασίδι εκεί τριγύρω.

Ωστόσο, αργά και προσεχτικά, η αλεπού πλησίαζε τα δυο ζώα που

ούτε την έβλεπαν ούτε τη µυρίζονταν. Ακόµα κι όταν αυτή σύρθηκε

µε την κοιλιά κι ήρθε πιο κοντά.

Η µητέρα χώθηκε πίσω από µια βατοµουριά. Έψαχνε να βρει ένα

τρυφερό χορτάρι ξένοιαστη, χωρίς να νιώθει τον κίνδυνο που παρα-

µόνευε. Για µερικές στιγµές το ζαρκαδάκι έµεινε µόνο, κι αυτό ακριβώς

περίµενε η αλεπού. Ζύγιασε το κορµί της, πήρε φόρα και τινάχτηκε

σαν αστραπή πάνω του.

Ο Αστρούλης κινήθηκε αµέσως. Ρίχτηκε στο πλάι κι έτσι η αλεπού

δεν µπόρεσε να ριχτεί στην πλάτη του. Έπεσε όµως πάνω του και τον

δάγκωσε στα πλευρά. Ευτυχώς ήταν ένα επιπόλαιο δάγκωµα. Ο Ασ-

τρούλης ξεφώνισε κι άρχισε να κλοτσάει δεξιά κι αριστερά µε τα µα-

κριά, λιγνά του πόδια. Η αλεπού έπεσε στο χορτάρι.

Η µητέρα έτρεξε αµέσως και ρίχτηκε στην αλεπού. Με τα σκληρά

νύχια των ποδιών της, της χτύπαγε το κοκκινότριχο κορµί της άσ-

πλαχνα, χωρίς σταµατηµό σαν να ’χε σφυριά. Τώρα η αλεπού δεν κοί-

ταζε το ζαρκαδάκι, αλλά πώς να γλιτώσει τη ζωή της. Οι οπλές τής

Πώς βάφτηκαν κόκκινα τ’ αστεράκια

O

τα νύχια

έτρεχε αίµα

προανάγγελλαν

37

µητέρας τη βάραγαν στα πλευρά και το κεφάλι. Από τα µεγάλα ήσυχα

µάτια της είχε χαθεί κάθε ηρεµία. Ήταν γεµάτα άγριο θυµό κι απελπισία.

Μετά από αυτή την επίθεση η αλεπού το έβαλε στα πόδια. Χώθηκε

πίσω από τις βατοµουριές κι εξαφανίστηκε, αλλά το µέρος είχε χάσει

πια για τον Αστρούλη την ασφάλειά του. Η µητέρα του είχε κλοτσήσει

µε τόση δύναµη, που την πόνεσε το χτυπηµένο της πόδι. Για µια στιγµή

µάλιστα φοβήθηκε µήπως της ξανανοίξει η πληγή.

Όσο για την αλεπού, είχε φάει τόσες κλοτσιές, που τώρα έτρεχε

κουτσαίνοντας, αξιολύπητη. Τυχερή ήµουνα, σκεπτόταν, που δε µου

έσπασε κανένα κόκαλο.

Ο Αστρούλης ήταν πάντα πεσµένος στο χώµα. Η πληγή ξεµάτωνε

συνέχεια και το ζαρκαδάκι έχανε δυνάµεις. Τ’ άσπρα αστεράκια πάνω

στο δέρµα του άρχισαν να βάφονται κόκκινα. Κόκκινα τροµαχτικά α-

στέρια που προµηνούσαν το θάνατο, αν το αίµα συνέχιζε να τρέχει.

Η µητέρα ακολούθησε για λίγο τη µοχθηρή αλεπού, αλλά ξαφνικά

την παράτησε και γύρισε βιαστικά στον Αστρούλη. Τον κοίταξε και τα

µάτια της ξανάγιναν ήρεµα και γλυκά. Ύστερα έσκυψε κι έγλειψε τη

µατωµένη πληγή του παιδιού της απαλά, γεµάτη στοργή και τρυφε-

ρότητα.

Ο Αστρούλης σάλεψε και τέντωσε τα πόδια του κι έστησε τ’ αυτιά

του. Όλα ήταν ήσυχα τώρα, ακόµα κι η πληγή του έπαψε να πονάει.

38

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∆· Ò· ÂÚ·Û›˙ÔÓÙ·È Ù· ÌÈÎÚ¿ ÙÔ˘˜, fiÙ·Ó ÎÈÓ‰˘ÓÂ‡Ô˘Ó. ªÔÚÂ›˜ Ó· ‰ÈËÁËıÂ›˜

·ÚfiÌÔÈÂ˜ ÈÛÙÔÚ›Â˜;2. ¶ÂÚÈÁÚ¿Êˆ ¤Ó· ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎfi Ô˘ ‰Â›¯ÓÂÈ ÙËÓ ·Á¿Ë ÙË˜ ÌËÙ¤Ú·˜ ÌÔ˘ ÁÈ· Ì¤Ó·.3. ºÙÈ¿¯ÓÔ˘ÌÂ ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô ÁÈ· ÙË ÌËÙ¤Ú·. ∫¿ıÂ ·È‰› ˙ˆÁÚ·Ê›˙ÂÈ ÌÈ· ÛÂÏ›‰· Î·È

ÁÚ¿ÊÂÈ Ï›Á· ÏfiÁÈ· ÁÈ· ÙË ‰ÈÎ‹ ÙÔ˘ ÌËÙ¤Ú·. ™˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘ÌÂ ÙÈ˜ ÛÂÏ›‰Â˜, ÙÈ˜«‰¤ÓÔ˘ÌÂ» fiÏÂ˜ Ì·˙› Î·È ‰›ÓÔ˘ÌÂ ¤Ó·Ó Ù›ÙÏÔ ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô.

Συγγραφέας παιδικών βιβλίων, υποψήφιος για το Bραβείο Άντερ-σεν το 1978, το 1982 και το 1986.

Αντώνης Μπενέκος, Ο Μπακ και οι φίλοι του, εκδ. Καστανιώτη.


Ρούντο Μόριτς (Rudo Moric) (Σλοβακία 1921 - 1985)

Φώκια Mονάχους-Mονάχους µε το µικρό της

Θέτη Χορτιάτη

39

χω µαγικό παππούλη

που ’ναι λούνα παρκ τρελό

έχει γόνατα αλογάκια

δίνω µια και καβαλώ

κάνω κούνια σε δυο χέρια

και τσουλήθρα σ’ αγκαλιά

παίζω ένα βουβό ταµπούρλο

τη µεγάλη του κοιλιά

φέγγουν πάνω του λαµπιόνια

µάτια πίσω από γυαλιά

τραγουδάει βραχνή κασέτα

και λαλεί σοφή µιλιά

έχει τσέπες µαγαζάκια

νύχτα µέρα ανοιχτά

παίρνω τσίκλες σοκολάτες

κι ό,τι θες χωρίς λεφτά

µα πληρώνω εισιτήριο

κι είναι ακριβό πολύ

για να µπω στο λούνα παρκ µου

δίνω σφυριχτό φιλί.

Λούνα παρκ, παππούλη µου!

Œ

40

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ ÛÂ ·ÚÙ› ÙÔ˘ Ì¤ÙÚÔ˘ ÙÔ ÙÚÂÏfi ÏÔ‡Ó· ·ÚÎ ÙÔ˘ Ì·ÁÈÎÔ‡

·Ô‡. 2. ªÔÚÂ›˜ Ó· ‰ÈËÁËıÂ›˜ ·ÛÙÂ›Â˜ ÈÛÙÔÚ›Â˜ ÌÂ ‹Úˆ· ÙÔ ‰ÈÎfi ÛÔ˘ ·Ô‡; 3. «∆Ú·ÁÔ˘‰¿ÂÈ ‚Ú·¯Ó‹ Î·Û¤Ù·»: ∏¯ÔÁÚ·ÊÒ ÙÔÓ ·Ô‡ ÌÔ˘ ‹ ÙÔÓ

·Ô‡ ÙˆÓ Ê›ÏˆÓ ÌÔ˘, fiÙ·Ó ÙÚ·ÁÔ˘‰¿ ‹ fiÙ·Ó Ï¤ÂÈ ÈÛÙÔÚ›Â˜ Î·È·Ú·Ì‡ıÈ·.

4. µÚ›ÛÎÔ˘ÌÂ ÛÂ ÌÈ· ‚È‚ÏÈÔı‹ÎË (ÙË˜ Ù¿ÍË˜, ÙÔ˘ Û¯ÔÏÂ›Ô˘ ‹ ÙÔ˘ ‰‹ÌÔ˘ÙË˜ ÂÚÈÔ¯‹˜ Ì·˜) ÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ ∑›ÁÎÚÈÓÙ §¿Ô˘ÌÂ, O ·Ô‡˜ Â-Ù¿ÂÈ (ÂÎ‰. ∫¿ÛÙˆÚ), Î·È ÙÔ ‰È·‚¿˙Ô˘ÌÂ. º·ÓÙ·˙fiÌ·ÛÙÂ Î·È ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ¤Ó·Ó ‰È¿ÏÔÁÔ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔ˘˜ ‰‡Ô ·Ô‡‰Â˜.

Έχει ασχοληθεί µε την πεζογραφία, το θέατρο και κυρίωςµε την ποίηση για παιδιά. Θέµατα των βιβλίων της είναιη φύση, η παράδοση και ο χαρούµενος παιδικός κόσµος.Τα ποιήµατά της µοιάζουν µε παιχνίδια της φαντασίαςµε τις λέξεις. Μερικά από τα έργα της: Ο δάσκαλος µετο βιολί και το αστέρι, Τα δέντρα µας, Το πανηγύρι, Παι-χνιδόγελα, Παιχνιδόλεξα, Είµαι του κόσµου ένα παιδί,Στη Βέροια στη Βεργίνα.

Ζασµίν Ντιµπέ, Ο τροµερός παππούς, µετάφραση Ειρ.Μάρρα, εκδ. Κέδρος.


Θέτη Χορτιάτη (Θεσσαλονίκη 1929)

Μερσέ Κόµπανυ

41

σηµερινή ηµέρα είναι πολύ σηµαντική για τον Ερνέστο: θαγιορτάσει µαζί µε τους γονείς του την ΗΜΕΡΑ ΠΟΥ ΗΡΘΕ ΣΤΟ

ΣΠΙΤΙ.Κάθε χρόνο, από τότε που υιοθέτησαν τον Ερνέστο, γιορτάζουν µε

µεγάλη επισηµότητα την επέτειο της ηµέρας που πήγαν και τον πήραν.Επίσης, κάθε χρόνο, διηγούνται στον µικρό, αυτό που εκείνος λέει

«η ιστορία µου». Ο Ερνέστος δεν κουράζεται ποτέ να την ακούει, και όσο µεγαλώνει

προσθέτει καινούριες ερωτήσεις.Τώρα, καθισµένος στα γόνατα της µητέρας του, µε τη γάτα στην α-

γκαλιά του, ετοιµάζεται να την ακούσει µε πολύ µεγάλη προσοχή.Και η µητέρα αρχίζει...– Πριν από πάρα, µα πάρα πολλές µέρες ήταν ένας άντρας και µια

γυναίκα που αγαπιόντουσαν.Ήταν πολύ ερωτευµένοι κι από τον έρωτα αυτόν γεννήθηκε ένα

µωρό.– Εγώ! διακόπτει ο µικρός.– Ναι, εσύ, και σου έδωσαν το όνοµα Ερνέστος. Όµως, αυτός ο

άντρας κι αυτή η γυναίκα δεν µπορούσαν να γίνουν γονείς ούτε να σεκρατήσουν κοντά τους.

– Γιατί; ∆ε µε αγαπούσαν;– Και βέβαια σε αγαπούσαν, αλλά για να γίνουν ένας άντρας και

µια γυναίκα γονείς δε φτάνει µόνο η αγάπη.– Λοιπόν, ενώ εκείνο το ζευγάρι απέκτησε ένα µωρό –εσένα–, εµάς

µας είπε ο γιατρός πως ποτέ δε θα µπορούσαµε να κάνουµε παιδί,παρ’ όλο που αγαπούσαµε ο ένας τον άλλον πάρα πολύ, επειδή κάτιµέσα στα σώµατά µας δε λειτουργούσε σωστά.

Αυτό µας έκανε να στενοχωρηθούµε, είπε ο πατέρας, γιατί και ηµαµά σου και εγώ θέλαµε πολύ ένα παιδάκι. Και η αγάπη µας ήταντόση, που αποφασίσαµε να υιοθετήσουµε ένα.

Η ιστορία του Ερνέστου

H

42

– Εµένα! πετάχτηκε ο Ερνέστος.

Η µητέρα χαµογέλασε και του χάιδεψε το µάγουλο:

– Ναι, εσένα, όµως άσε µε να συνεχίσω.

– Ναι, ναι...

– Τότε λοιπόν, επισκεφτήκαµε πολλά οικοτροφεία...

– Και εκεί σας περίµενα εγώ! Τα µατάκια του Ερνέστου έλαµπαν!

Τώρα θα άρχιζε το αγαπηµένο του κοµµάτι της ιστορίας.

– Ναι, εκεί µας περίµενες. Κι αυτό γιατί εκείνο το ζευγάρι που δεν

µπορούσε να σε κρατήσει σε είχε πάει εκεί όπου θα σε αναζητούσαν

κάποιοι άλλοι γονείς.

Μέχρι που έφτασε η µέρα που µας ειδοποίησαν να πάµε να σε πά-

ρουµε.

Σήµερα συµπληρώνονται πέντε χρόνια.

– Και το µαλλιαρό αρκουδάκι το αγόρασε ο µπαµπάς για το δρόµο,

έτσι;

– Ναι, απαντά ο πατέρας, ήθελα να είναι το πρώτο µας δώρο για

σένα.

– Έλα, όµως, συνέχισε, τι έκανα όταν σας είδα; Ήµουν όµορφος;

Η µητέρα πήρε το κεφαλάκι του στα δυο της χέρια και του έδωσε

ένα φιλί στην άκρη της µύτης.

– Ήσουν γλύκας! Φορούσες ένα µπλουζάκι κι ένα φορµάκι, αυτά που

τα φυλάµε ακόµα.

Ο µικρός ρωτάει:

– ∆εν περπατούσα ακόµη, έτσι;

– Όχι, µπουσουλούσες µόνο. Τα πρώτα βηµατάκια σου τα έκανες

εδώ στο σπίτι.

Ο µικρός όµως έχει το κεφάλι σκυµµένο και δείχνει συλλογισµένος.

Ξαφνικά ψιθυρίζει:

– Μαµά... εµένα... εµένα θα µου άρεσε περισσότερο να ήµουνα στην

κοιλιά σου.

– Κοίτα, το πιο σηµαντικό πράγµα για ένα παιδί είναι να ξέρει ότι το

αγαπούσαν και το ήθελαν απ’ την πρώτη στιγµή που το σκέφτηκαν.

Και µε εσένα έτσι έγινε.

∆εν σε είχαµε γνωρίσει ακόµη, κι όµως προετοιµάζαµε τον ερχοµό

σου.

43

Μιλούσαµε για σένα, αναρωτιόµασταν πώς θα ήσουν, τι θα κάναµε,

πώς θα σε µορφώναµε.

Κάναµε τα ίδια πράγµατα, µικρέ µου, όπως αν θα ήσουν µέσα µου.

Για µας, για την αγάπη µας για σένα, δεν έχει την παραµικρή σηµασία

που µας περίµενες σε άλλο µέρος.

Το σηµαντικό είναι πως τώρα είµαστε µαζί και αγαπάµε ο ένας τον

άλλον.

∆ε νοµίζεις κι εσύ ότι αυτό είναι που µετράει;

– Όµως...

Ο µικρός σµίγει τα φρύδια και επιµένει.

Επιµένει γιατί θέλει να είναι πολύ σίγουρος.

– Εσύ και ο µπαµπάς θα µε αγαπάτε πάντα το ίδιο, όπως και αν ή-

µουν στην κοιλιά σου;

– Μα και βέβαια, το ίδιο κι ακόµη περισσότερο.

Κι αν πήγαµε να σε πάρουµε, το κάναµε γιατί σε θέλαµε πολύ.

Γι’ αυτό, εδώ σε εµάς, η ΗΜΕΡΑ ΠΟΥ ΗΡΘΕΣ ΣΠΙΤΙ είναι ηµέρα µεγά-

λης γιορτής.

– Και ο µπαµπάς είναι ο δικός µου µπαµπάς-µπαµπάς κι εσύ είσαι

η δική µου µαµά-µαµά, έτσι;

– Κι εσύ το δικό µας παιδί-παιδί. Σε αγαπάµε, και καµιά φορά σε

µαλώνουµε, σαν παιδί µας που είσαι. Είµαστε µια πραγµατική οικο-

γένεια.

– Και δε... δε θα µε αφήσετε ποτέ, ε;

Οι γονείς του άρχισαν να γελάνε και ο µπαµπάς τού είπε:

– Να σε αφήσουµε; Ποτέ! Εσύ θα µας αφήσεις όταν θα ερωτευτείς

µια όµορφη κοπέλα.

Τώρα η µαµά τον αγκαλιάζει σφιχτά µε τρυφερότητα.

44

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. O ∂ÚÓ¤ÛÙÔ˜ ı¤ÏÂÈ Ó· ·ÎÔ‡ÂÈ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘. ∆È ¿ÏÏÔ ı· ‹ıÂÏÂ

Ó· ÚˆÙ‹ÛÂÈ ÙË ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘; 2. O ∂ÚÓ¤ÛÙÔ˜ ı· ÁÈÔÚÙ¿ÛÂÈ Ì·˙› ÌÂ ÙÔ˘˜ ÁÔÓÂ›˜ ÙÔ˘ «ÙËÓ ËÌ¤Ú· Ô˘ ‹ÚıÂ ÛÙÔ Û›ÙÈ».

ªÔÚÂ›˜ Ó· ÙË Ê·ÓÙ·ÛÙÂ›˜ Î·È Ó· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ˜ ÙË ÁÈÔÚÙ‹;3. N· ÚˆÙ‹ÛÂÈ˜ ÙÔ˘˜ ÁÔÓÂ›˜ ÛÔ˘ Ò˜ ‹Ù·Ó Ë ÚÒÙË Ì¤Ú· Ô˘ ‹ÚıÂ˜ ÂÛ‡ ÛÙÔ Û›ÙÈ

ÛÔ˘. N· ÁÚ¿„ÂÈ˜ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÛÔ˘ ‹ Ó· ÙËÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÈ˜ ÌÂ ÊˆÙÔÁÚ·Ê›Â˜ ÛÔ˘!4. ÃˆÚÈ˙fiÌ·ÛÙÂ ÛÂ ÔÌ¿‰Â˜ Î·È ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ ¤Ó· ÁÚ¿ÌÌ· ÛÙÔÓ ∂ÚÓ¤ÛÙÔ. ™ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ·

·ÓÙ·ÏÏ¿ÛÛÔ˘ÌÂ Ù· ÁÚ¿ÌÌ·Ù· Î·È Û˘˙ËÙ¿ÌÂ ÁÈ’ ·˘Ù¿.

Iσπανός συγγραφέας βιβλίων για παιδιά.

Ι.∆. Ιωαννίδης, Το κορίτσι µε τις δυο µητέρες, εκδ. Πατάκη.Κάρµεν ντε Ποσάδας, Το Κίβι, µετάφραση Τζένη Γαβαλάκη, εκδ.Πατάκη.


Mερσέ Kόµπανυ

Ήταν όλα τους παιδιά µου...

«∫fiÎÎÈÓË ÎÏˆÛÙ‹ ‰ÂÌ¤ÓË...»

O Î˘Ú-‚ÔÚÈ¿˜ Ô ‰ÚÔÛÂÚfi˜ÛÙË˜ Ì¿Ó·˜ ÙÔ˘ ËÁ·›ÓÂÈ– °ÈÂ Ì’, Ô‡ ’ÛÔ˘Ó ÙÂ˜,

Ô‡ ’ÛÔ˘Ó ÚÔ¯Ù¤˜,Ô‡ ’ÛÔ˘Ó ÙËÓ ¿ÏÏË Ó‡¯Ù· [...]

– ÃÚ˘ÛfiÓ ÁÈfiÓ Â‚›ÁÏÈ˙·ÛÙËÓ ·ÚÁ˘Ú‹ ÙÔ˘ ÎÔ‡ÓÈ·.

Αίσωπος

αγριογούρουνο

46

έσα στη µεγάλη κάψα του καλοκαιριού, βρέθηκαν ένα λιοντάρι

και ένας αγριόχοιρος κοντά σε µια µικρή πηγή, όπου έτρεχε

δροσερό νεράκι. Είχαν και οι δυο τους τέτοια δίψα, που δεν εί-

χαν την υποµονή να περιµένουν να πιει πρώτα ο ένας κι ύστερα ο άλ-

λος. Έσπρωξε το λιοντάρι µε τόση ορµή τον αγριόχοιρο, που ο αγριό-

χοιρος βρέθηκε δυο µέτρα πέρα από το νερό. Μα κι αυτός ορθώθηκε

στα γρήγορα και, πέφτοντας πάνω στο λιοντάρι, το αποµάκρυνε από

την πηγή. Κι αυτό συνεχίστηκε αρκετή ώρα. Έτσι που ούτε το ένα ούτε

το άλλο δεν είχαν καταφέρει να ξεδιψάσουν, µα ούτε να δροσιστούν

µε µια ρουφηξιά νερό. Πάλευαν του σκοτωµού πεισµατωµένα και,

παίρνοντας βαθιές ανάσες, σταµατούσαν ένα λεφτό, ξαναπαίρνανε

φόρα και ξανάρχιζαν. Είχαν και οι δυο καταξεσκιστεί, καταπληγιαστεί.

Τους είδαν από ψηλά δυο σαρκοβόρα, αρπακτικά πουλιά, γύπας

και κοράκι, κατέβηκαν χαµηλά και πετούσαν από πάνω τους, περιµέ-

νοντας πότε θα πέσουν πια ψόφια για να τα καταβροχθίσουν. Το λιο-

ντάρι κι ο αγριόχοιρος τα είδαν, κατάλαβαν το σχέδιό τους και τροµο-

κρατήθηκαν.

– Βλέπεις τι γίνεται από πάνω µας; είπε το λιοντάρι στον αγριόχοιρο.

Περιµένουν να αλληλοφαγωθούµε, για να γλεντήσουν µε τις σάρκες

µας.

– Καλά που το κατάλαβες. Εµένα δε µου αρέσει ποτέ η διχόνοια.

Με τη φιλική συνεννόηση τελειώνουν όµορφα και καλά όλες οι δου-

λειές... Θα είχαµε πιει το νεράκι µας, θα είχαµε ξεδιψάσει και δε θα

είχαµε γεµίσει πληγές.

Στάθηκαν µε τη σειρά τους µπρος στην πηγή, ήπιαν, ήπιαν µε την

ψυχή τους, ξεδίψασαν και ελεεινολογούσαν τους εαυτούς τους που

κόντεψαν µε το τυφλό πείσµα τους να κάµουν τα κορµιά τους πλούσιο

τραπέζι στα σαρκοβόρα πουλιά.

Λιοντάρι και αγριόχοιρος(Mύθος διασκευασµένος από τη συγγραφέα Έλλη Αλεξίου)

M

σαρκοφάγα

έριδα,τσακωµός

θεωρούσαναξιολύπητους

παράλογο

47

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. °Ú¿ÊÔ˘ÌÂ ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÛÂ ‰È¿ÏÔÁÔ. ∫·Ù·ÛÎÂ˘¿˙Ô˘ÌÂ Ì¿ÛÎÂ˜ ÙˆÓ ÚˆÙ·-

ÁˆÓÈÛÙÒÓ ÙÔ˘ Ì‡ıÔ˘ Î·È ÙÔÓ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡ÌÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜.2. ∂›Ó·È ÔÏÏ¤˜ ÔÈ ÊÚ¿ÛÂÈ˜ Ô˘ Ï¤ÂÈ Ô Ï·fi˜ ÁÈ· ÙË ‰È¯fiÓÔÈ·, fiˆ˜ «ÙÚÒÁÔÓÙ·È Û·Ó

Ù· ÎÔÎfiÚÈ·». ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· ‚ÚÂ›ÙÂ ÎÈ ¿ÏÏÂ˜; 3. ∏ ‰È¯fiÓÔÈ· Â›Ó·È Ë ·ÈÙ›· ÁÈ· ÔÏÏ¤˜ Î·Ù·ÛÙÚÔÊ¤˜. ∞˜ ÛÎÂÊÙÔ‡ÌÂ ÂÚÈÛÙ·ÙÈÎ¿ ‰È-

¯fiÓÔÈ·˜ ·fi ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ‹ ÙËÓ Î·ıËÌÂÚÈÓ‹ ˆ‹ Î·È ·˜ ÌÈÏ‹ÛÔ˘ÌÂ ÁÈ' ·˘Ù¿ Î·È Ù··ÔÙÂÏ¤ÛÌ·Ù¿ ÙÔ˘˜.

4. ÃˆÚÈ˙fiÌ·ÛÙÂ ÛÂ ÔÌ¿‰Â˜. ∫·ıÂÌÈ¿ ‰È·Ï¤ÁÂÈ ¤Ó·Ó Ì‡ıÔ ÙÔ˘ ∞ÈÛÒÔ˘ Î·È ÙÔÓ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÙËÓ Ù¿ÍË (ÌÂ ıÂ·ÙÚÈÎfi ·È¯Ó›‰È, ÎÔ˘ÎÏÔı¤·ÙÚÔ, ·ÓÙÔÌ›Ì· Î.¿.).

5. ™˘ÁÎÚ›ÓÔ˘ÌÂ ÙÔ Ì‡ıÔ ÙÔ˘ ∞ÈÛÒÔ˘, fiˆ˜ ÙÔÓ ‰È·ÛÎÂ‡·ÛÂ Ë ŒÏÏË ∞ÏÂÍ›Ô˘, ÌÂÙÔÓ ›‰ÈÔ Ì‡ıÔ, fiˆ˜ ÙÔÓ ‰È·ÛÎÂ‡·ÛÂ Ô ∆¿ÛÔ˜ ∞ÔÛÙÔÏ›‰Ë˜ Î·È ÙÔÓ ÂÈÎÔÓÔ-ÁÚ¿ÊËÛÂ Ô ∫ÒÛÙ·˜ µÔ˘ÙÛ¿˜ ÛÙÈ˜ ÛÂÏ›‰Â˜ 48-49 Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡Ó.

Μεγάλος µυθοποιός της αρχαιότητας. Έγινε παντού γνωστόςόχι µόνο για τους µύθους του, αλλά και για τα αστεία και ταανέκδοτα που έλεγε. Οι µύθοι του έχουν µεταφραστεί σεπολλές γλώσσες και από την αρχαιότητα ως σήµερα έχουνγίνει ευχάριστο ανάγνωσµα για µικρούς και µεγάλους.

Εργάστηκε ως δασκάλα. Έγραψε βιβλία για µικρούς και µεγάλουςπου τα χαρακτηρίζουν «τρυφερότητα και ανθρωπιά». Ο πόλεµος,η ειρήνη, ο αγώνας του ανθρώπου για τη δικαιοσύνη είναι τα κυριό-τερα θέµατα που την απασχολούν, ακόµη και στα βιβλία της γιαπαιδιά, όπως είναι: Ο Χοντρούλης και η Πηδηχτή, Ήθελε να την λέ-νε Κυρία, Ρωτώ και µαθαίνω.

Πιπίνα Τσιµικάλη, Παραµύθια του Αισώπου, εκδ. Αστήρ.Τ. Γκούνταλ, Ο αγώνας των πουλιών, εκδ. Σύγχρονοι Ορίζοντες.


Έλλη Αλεξίου (Ηράκλειο Κρήτης 1984 - Αθήνα 1988)

Αίσωπος (Φρυγία Μικράς Ασίας 7ος - 6ος αιώνας π.Χ.)

Aίσωπος(απόδοση ∆. Παρίση)

48

Tάσος Aποστολίδης – Kώστας Bουτσάς

Λαϊκό παραµύθι

σκεφτόταν

µε νοµίζεις δες

πήγαινε

σ’ αυτόν

50

ια φορά ήταν ένας ποντικός κι είχε µια θυγατέρα πολύ όµορφη.

Ήθελε να την παντρέψει, µα δεν ήθελε να τη δώσει σε ποντικό.

Κει που συλλογιότανε, βλέπει τον ήλιο να λάµπει.

Α! είπε µε το νου του, να γαµπρός για το κορίτσι µου· και χωρίς να

χάσει καιρό, την παίρνει και πάει στο παλάτι του ήλιου.

– Ήλιε, την παίρνεις τη θυγατέρα µου γυναίκα; ∆ε θέλω να τη δώσω

σ’ άλλονα τόσο όµορφη, µόνο σε σένα που ’σαι τόσο όµορφος και

δυνατός.

– Αχ! του λέει ο ήλιος, για να τον ξεφορτωθεί, δεν είµαι γω, όπως

µε θαρρείς, δυνατότερος απ’ όλους στον κόσµο. ∆ιε κείνα – να τα

σύννεφα, άµα µε πλακώσουνε, σκοτεινιάζω και τίποτα δεν µπορώ να

τα κάµω. Σύρε σ’ αυτά και χωρίς άλλο θα πετύχεις.

Ο καηµένος ο ποντικός τι να κάµει! σηκώνεται και πάει στα σύννεφα·

µα και κει σκούρα τα βρήκε.

– Βλέπεις το βοριά; του είπαν τα σύννεφα· αυτός όταν φυσά, εµείς

σκορπιζόµαστε και χάνουµε τα κοµµάτια µας· σύρε στο βοριά.

Τότε ο ποντικός παίρνει τη θυγατέρα του και πάει στο βοριά και του

λέει µε τι σκοπόν ήρθε σ’ αυτόνα.

– Μετά χαράς, καηµένε ποντικέ, θα την έπαιρνα την όµορφή σου

τη θυγατέρα, µα δεν είµαι γω, όπως µε θαρρείς, δυνατός. Σύρε κει σε

κείνο τον πύργο. Τον βλέπεις; Σαράντα χρόνια φυσώντας δεν µπόρεσα

να τον ρίξω κάτω.

Ο ποντικός κι η θυγατέρα του

M

περισσότερο

ήρθε στασυγκαλά του

52

Να µην τα πολυλογούµε, πηγαίνει και στον πύργο και του λέει τα

ίδια. Ο πύργος τότε γυρίζει και του λέει:

– Ποντικέ, ποντικέ, ακούς µια βοή µέσα στους τοίχους µου; Τι θαρ-

ρείς πως είναι; Αντρειωµένα θεριά, ποντικοί, που µε κατατρώνε και

κοντεύουνε να µε ρίξουνε κάτω. Απ’ τους ποντικούς πλειότερο

αντρειωµένος και δυνατός κανείς δεν είναι στον κόσµο και καθόλου

κανένα να µην ακούς.

Τότε ο ποντικός γίνηκεν η καρδιά του και δίνει την κόρη του σ’ έναν

αντρειωµένο και όµορφο ποντίκαρο.

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∞˜ Ê·ÓÙ·ÛÙÔ‡ÌÂ fiÙÈ Ë ÔÓÙÈÎ›Ó· ‰ÂÓ ·ÓÙÚÂ‡ÂÙ·È ÙÂÏÈÎ¿ ÌÂ ÙÔÓ ÔÓÙÈÎfi, ·ÏÏ¿

ÌÂ ÙÔÓ ‹ÏÈÔ ‹ Ù· Û‡ÓÓÂÊ· ‹ ÙÔ ‚ÔÚÈ¿ ‹ ÙÔÓ ‡ÚÁÔ. °Ú¿ÊÔ˘ÌÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘˜. 2. ∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ ÙÔ Á¿ÌÔ Ù‹˜ ÔÓÙÈÎ›Ó·˜ ÌÂ ÙÔ Á·ÌÚfi Ô˘ ¤¯Ô˘ÌÂ ‰È·Ï¤ÍÂÈ ÁÈ'

·˘Ù‹Ó.3. ¶Ò˜ ÓÈÒıÂÙÂ ÁÈ· ÙÔÓ ·Ù¤Ú·-ÔÓÙÈÎfi ÛÙËÓ ·Ú¯‹ Î·È Ò˜ ÛÙÔ Ù¤ÏÔ˜ ÙÔ˘ ·Ú·-

Ì˘ıÈÔ‡; 4. «∂›Ì·È ¤Ó·˜ ˆÚ·›Ô˜ ·ÚÔ˘Ú·›Ô˜, ÓÂ·Úfi˜ Î·È ÚˆÌ·Ï¤Ô˜». ∞ÎÔ‡ÌÂ ÙÔ ‰›ÛÎÔ ÙÔ‡

°. ∫Ô˘ÚÔ˘Ô‡ OÈ ‰Ú·¤ÙÂ˜ ÙË˜ ÛÎ·ÎÈ¤Ú·˜ (ÛÙ›¯ÔÈ ∂˘Á.∆ÚÈ‚È˙¿) ÁÈ· ÙÔÓ ˆÚ·›Ô·ÚÔ˘Ú·›Ô Î·È ‰ÈËÁÔ‡Ì·ÛÙÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·.

Λεία Χατζοπούλου-Καραβία, Η Ρίκι δεν είναι πια πιτσιρίκι, εκδ.Πατάκη.


να σκεφτεί

από τηνTυρρηνία,αρχαία χώρατης Iταλίας

σκούροκόκκινοπανωφόρι

53

ολλές φορές ο ∆ιόνυσος άφηνε τη χαρούµενη συντροφιά του

κι αποτραβιόταν σε κάποιαν απόµερη ερηµιά, για να καθίσει

για λίγο και να στοχαστεί µονάχος του.

Έτσι, κάποια µέρα βρέθηκε σε µιαν έρηµη ακρογιαλιά. Ξάπλωσε

κάτω στη ζεστή άµµο και τον πήρε ο ύπνος. Το κύµα από το πέλαγο

τον νανούριζε απαλά.

Κάποια στιγµή φάνηκε να πλησιάζει ένα καράβι. Ήταν Τυρρηνοί

πειρατές. Είδαν από µακριά τον ξαπλωµένο νέο µε τα ωραία, µαύρα,

σγουρά µαλλιά, που πέφτανε κυµατιστά στους γερούς του ώµους,

καθώς και τον πορφυρό επενδύτη που τον σκέπαζε, και νόµισαν πως

Ο θεός ∆ιόνυσος

¶

Χάρης Σακελλαρίου

Tο Mνηµείο του Λυσικράτη (Aθήνα, Πλάκα)

µεσαίο

ευκαιρία

54

ήταν κανένα πριγκιπόπουλο. Φτάνοντας, λοιπόν, κοντά, πήδησαν κάτω

απ’ το πλοίο, κι όπως ο ∆ιόνυσος ακόµα κοιµόταν, πέσαν πάνω του,

τον έδεσαν κι αφού τον φορτώθηκαν, τον έφεραν στο καράβι.

Ήταν γεµάτοι χαρά, γιατί έλπιζαν πως σίγουρα θα πάρουν πολλά

χρυσά και ασηµένια νοµίσµατα απ’ τους γονιούς του, για να τον λευ-

τερώσουν. Τον δένουν στο µεσιανό κατάρτι και µαζεύονται όλοι ολό-

γυρά του. Οι όψεις τους είν’ άγριες και απειλητικές:

– Λέγε µας ποιος είσαι..., του λένε.

Μα ξαφνικά τα σκοινιά που τον είχαν δέσει, λύνονται και πέφτουν

στα πόδια του σαν σάπιες κλωστές. Ο θεός κάθεται κάτω, ελεύθερος

πια, και τους κοιτάζει µε τα γελαστά µαύρα µάτια του. Όλοι έχουν µεί-

νει µε το στόµα ανοιχτό.

– ∆υστυχισµένοι, φωνάζει ο τιµονιέρης. Ποιος είν’ αυτός που αρπά-

ξατε και θέλετε να τον δέσετε; ∆εν το βλέπετε πως δεν έχετε να κά-

νετε µε άνθρωπο, αλλά µε θεό; ∆εν βλέπετε που δε µοιάζει µε τους θνη-

τούς ανθρώπους; Τι τον κρατάµε λοιπόν; Ελάτε γρήγορα να τον βγά-

λουµε στη στεριά και µην απλώσει κανένας χέρια πάνω του, για να

µη µας βρουν συµφορές που δεν τις φανταζόµαστε!...

Μα ο καπετάνιος δεν ήθελε να του φύγει απ’ τα χέρια τέτοιο κε-

λεπούρι. Γυρίζει αγριεµένος στον τιµονιέρη και του λέει:

– Πάψε, φοβιτσιάρη κι ονειροφαντασµένε, και κοίτα το τιµόνι και

πώς θα ωφεληθούµε καλύτερα απ’ τον άνεµο. Κι όσο για τούτον δω

τον καλοµαθηµένο, είναι δική µου δουλειά τι θα τον κάνω. Ελπίζω ν’

ανοίξει κάποτε το στόµα του και να µας µαρτυρήσει ποιοι είναι οι γο-

νιοί του. Τώρα που έπεσε στα χέρια µας, εύκολα δε γλιτώνει.

Κι έπιασε να δέσει και πάλι το νεαρό θεό.

Μα την ίδια στιγµή, πράγµατα παράξενα άρχισαν να γίνονται µπρος

στα µάτια τους. Γύρω γύρω στο πλοίο άρχισαν να τρέχουν κύµατα όχι

Παράσταση από το διάζωµα του Mνηµείου του Λυσικράτη

µουγκρίζει

55

από αρµυρό θαλασσινό νερό, αλλά από κρασί ολόξανθο και µυ-

ρωδάτο. Η ευωδιά του χύθηκε πάνω στο καράβι κι οι ναύτες δεν

χόρταιναν να την αναπνέουν.

Την ίδια στιγµή µια κληµατόβεργα ξεφύτρωσε από τη βάση τού κα-

ταρτιού, τυλίχτηκε ολόγυρά του, έφτασε ίσαµε την κορυφή του κι

ύστερα, γέρνοντας προς τα κάτω, φορτώθηκε µε ωραία, γυαλιστερά,

ρόδινα σταφύλια. Κι ένας κισσός τυλίχτηκε κι αυτός ολόγυρα στο κα-

τάρτι, που δε φαινόταν πια.

Βλέποντας όλα τούτα οι ναύτες, παρακαλούν γεµάτοι τρόµο τον τι-

µονιέρη να τους βγάλει στη στεριά. Ο τιµονιέρης το θέλει κι ο ίδιος κάτι

τέτοιο. Μα στο µεταξύ ο θεός χάθηκε από µπροστά τους και στη θέση

του παρουσιάστηκε ένα λιοντάρι που βρυχιέται τροµαχτικά. Οι ναύτες

κάνουν πίσω να φυλαχτούν. Μα στη µέση του πλοίου βλέπουν µια

γιγαντόσωµη αρκούδα, να στέκει στα πισινά της πόδια ολόρθη και να

τους κοιτάζει λαίµαργα, έτοιµη να τους αρπάξει.

Τα ’χουν χάσει οι άµοιροι οι ναύτες και δεν ξέρουν πια τι να κάνουν.

Μαζεύονται κι αυτοί ολόγυρα στον τιµονιέρη κι από µέσα τους παρα-

καλούν τους θεούς να τους γλιτώσουν από τούτα τα θεριά. Μα να! Το

λιοντάρι µ’ ένα τεράστιο πήδηµα, ορµά κατεπάνω τους κι αρπάζει τον

καπετάνιο. Οι ναύτες πήδησαν όλοι στη θάλασσα κι έγιναν δελφίνια.

Και ξαφνικά, όλα διαλύθηκαν. Το λιοντάρι έγινε πάλι ο ωραίος και

γελαστός νέος, που καθόταν πριν από λίγο δίπλα στο κατάρτι. Αγκά-

λιασε τον τιµονιέρη και του λέει:

– Μη φοβάσαι, καλέ µου τιµονιέρη. Είµαι ο θεός ∆ιόνυσος, ο γιος

του ∆ία και της Σεµέλης. Όταν σε βρίσκουν πίκρες και στενοχώριες,

εµένα να καλείς κι όλα θ’ αλλάζουν στη ζωή σου. Όλα θα ’ναι ωραία,

σαν ένα γλυκό όνειρο.

Κι ο θεός, αφήνοντας το πλοίο, χάθηκε µες στο δάσος, για να ξανα-

βρεί τη χαρούµενη συντροφιά του.

56

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ÃˆÚÈ˙fiÌ·ÛÙÂ ÛÂ ÔÌ¿‰Â˜, Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘ÌÂ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· ÙÔ ¢ÈfiÓ˘ÛÔ Î·È ÙÈ˜

ÁÈÔÚÙ¤˜ ÙÔ˘ Î·È ‡ÛÙÂÚ· ÙÈ˜ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘ÌÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË. 2. ™˘˙ËÙÔ‡ÌÂ ÁÈ· ÙÈ˜ ÔÌÔÈfiÙËÙÂ˜ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÈ˜ ·Ú¯·›Â˜ ÁÈÔÚÙ¤˜ ÙÔ˘ ¢ÈfiÓ˘ÛÔ˘ Î·È ÛÙÈ˜

Û‡Á¯ÚÔÓÂ˜ ÂÎ‰ËÏÒÛÂÈ˜ ÙÔ‡ Î·ÚÓ·‚·ÏÈÔ‡ ÛÙÈ˜ ‰È¿ÊÔÚÂ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜.3. OÈ ÂÚÈ¤ÙÂÈÂ˜ ÙÔ˘ ¢ÈfiÓ˘ÛÔ˘ ÌÂ ÙÔ˘˜ ∆˘ÚÚËÓÔ‡˜ ·Ó··ÚÈÛÙ¿ÓÔÓÙ·È ÛÙË ˙ˆÊfiÚÔ

ÙÔ˘ MÓËÌÂ›Ô˘ ÙÔ˘ §˘ÛÈÎÚ¿ÙË (ÛÙËÓ ∞ı‹Ó·). ªÔÚÔ‡ÌÂ Ó· ÙÔ ÂÈÛÎÂÊÙÔ‡ÌÂ ÁÈ· Ó··Ú·ÙËÚ‹ÛÔ˘ÌÂ ·fi ÎÔÓÙ¿ ÙÈ˜ ·Ú·ÛÙ¿ÛÂÈ˜, ‹ Ó· Ê¤ÚÔ˘ÌÂ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ’ ·˘Ùfi.

Έχει υπηρετήσει στην εκπαίδευση.Τα βιβλία του για µικρούς και µεγά-λους αναφέρονται στην ιστορίατου τόπου µας και στους αγώνεςτων ανθρώπων για καλύτερη ζωή.Έργα του για µικρoύς αναγνώστες:Τρία παιδιά χαµένα στο διάστηµα,Τα µικρά διαβολάκια, Ο θυµός τουΠοσειδώνα, Ο γίγαντας της Σαλα-µίνας.

Ελένη Χωρεάνθη, Ελληνική µυθο-λογία, εκδ. Ζαχαρόπουλος.Λούσυ Κόουτς – Άντονυ Λιούις,Αττικός ο παραµυθάς. 100 µύθοι α-πό την αρχαία ελληνική µυθολογία,µετάφραση Φίλιππος Μανδηλαράς,εκδ. Πατάκη.


Χάρης Σακελλαρίου (Θαυµακός Φθιώτιδας 1923)

Tο Mνηµείο του Λυσικράτη

Νανά Νικολάου

ια µέρα άσπρη ξέξασπρη

που εγώ δεν είχα µία

µε τον Ρουµποκοµπολογή

φύγαµε για Ρουµπία.

Στον κήπο όταν ετάιζε

µια πάπια µα ποια πάπια

του παπά µας του παχύ

τη φακή κατάπια.

Να τρέξει πήγε πίσω µου

µα κάτω κουβαριάστηκε

της καρέκλας το ποδάρι

ξεκαρεκλοποδαριάστηκε.

Ανέβηκα στη Τζιτζιριά

για να φωνάξω «κούι»

µα ο Τζιτζιµιτζιχότζιρας

ποτέ του δεν ακούει.

Όλου του κόσµου η Βαβέλ

σα γλωσσοδέτης µοιάζει

κι αν γλώσσεψες τη µπέρδα σου

κανέναν δεν τον νοιάζει.

M

Γλωσσοδέτης

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. µÚ›ÛÎÔ˘ÌÂ ÎÈ ¿ÏÏÔ˘˜ ÁÏˆÛÛÔ‰¤ÙÂ˜. ∫¿ıÂ ·È‰› Ï¤ÂÈ ÛˆÛÙ¿ ÙÔ ‰ÈÎfi

ÙÔ˘ ÁÏˆÛÛÔ‰¤ÙË. ∞Ó ‰ÂÓ Ù· Î·Ù·Ê¤ÚÂÈ, ÌÈÌÂ›Ù·È ¤Ó· ÒÔ. 2. ∞ÎÔ‡ÌÂ ÙÔ Ô›ËÌ·, ÌÂÏÔÔÈËÌ¤ÓÔ ·fi ÙÔ ‰›ÛÎÔ ÙÔ˘ ¡fiÙË ª·˘ÚÔ˘‰‹

Ã¿ÚÙÈÓÔ Î·Ú¿‚È.

Ηθοποιός και στιχουργός. Γεννήθηκε στην Αθήνα και σπού-δασε νοµικά και θέατρο. Έχει ιδρύσει το «Θίασο 81» καιπαρουσιάζει θεατρικά έργα για παιδιά.

Νανά Νικολάου

αντί:µπέρδεψες τηγλώσσα σου

57

Παροιµίες

καλύτερα

το µέρος πουκουρνιάζουν

58

Κάλλιο γαϊδουρόδενε παρά γαϊδουρογύρευε.(·fi ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·)

Μόνο τ’ αηδόνι µπορεί να καταλάβει το τριαντάφυλλο.(·fi ÙË µÔ˘ÏÁ·Ú›·)

Ο γνωστικός ποτέ δε βάζει µες στον κήπο του κατσίκα για κηπουρό.(·fi ÙËÓ O˘ÁÁ·Ú›·)

Άλλαξεν ο Μανωλιός

κι έβαλε τα ρούχ’ αλλιώς.

Κάηκε η γριά στο χυλό,

φυσάει και το γιαούρτι.

Η αλεπού, περιµένοντας

να πέσουν απ’ την κούρνια

οι κότες, ψόφησε απ’ την πείνα.(·fi ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰·)

Παροιµιόµυθοι

59

Αινίγµατα

Άµα βλέπω, δεν το βλέπω,

και το βλέπω όταν δεν βλέπω.

Του µιλώ και µου µιλά,

τραγουδώ, µου τραγουδά,

του γελάω, µου γελά.

Χοντρός χοντρός καλόγερος

µε γένια στο κεφάλι.

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. µÚ›ÛÎÔ˘ÌÂ ·ÚÔÈÌ›Â˜ ·fi ÙËÓ ∂ÏÏ¿‰· Î·È ·fi ¿ÏÏÂ˜ ¯ÒÚÂ˜, Î·È ÙÈ˜ ·Ó·-

ÎÔÈÓÒÓÔ˘ÌÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË.2. ŒÓ· ·È‰› ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙ÂÈ ÛÂ ·ÓÙÔÌ›Ì· fiÔÈ· ·ÚÔÈÌ›· ı¤ÏÂÈ Î·È Ù· ¿ÏÏ· ·È‰È¿

ÚÔÛ·ıÔ‡Ó Ó· ÙË Ì·ÓÙ¤„Ô˘Ó.3. ¢È·Ï¤ÁÔ˘ÌÂ (·ÙÔÌÈÎ¿ ‹ ÔÌ·‰ÈÎ¿) ¤Ó· ·fi Ù· ·ÈÓ›ÁÌ·Ù·. ∆Ô ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ Û' ¤Ó·

¯·ÚÙfiÓÈ Î·È ÙÔ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊÔ‡ÌÂ.

Γιώργος Ιωάννου, Παραµύθια του λαού µας, εκδ. Ερµής.Γιάννης Μπάρτζης, 66 φράσεις δυόµισι χιλιάδων ετών, εκδ. Κα-στανιώτη.


Λογοπαίχνιδο

είχαµε

60

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ¶·›˙Ô˘ÌÂ ÙÔ ÏÔÁÔ·›¯ÓÈ‰Ô Û‡ÌÊˆÓ· ÌÂ ÙÈ˜ ·Ú·Î¿Ùˆ Ô‰ËÁ›Â˜: ºÙÈ¿¯ÓÔ˘ÌÂ

¤Ó·Ó Î‡ÎÏÔ. ƒˆÙ¿ÌÂ fiÏÔÈ Ì·˙› «Ó· '¯·ÌÂ, ÙÈ Ó· '¯·ÌÂ;». O Î·ı¤Ó·˜ ÌÂ ÙË ÛÂÈÚ¿ÙÔ˘ Ï¤ÂÈ ÙÈ ı· ‹ıÂÏÂ Ó· ¤¯ÂÈ Î·È Û˘ÓÂ¯›˙Ô˘ÌÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÌÂ ÙÔÓ ›‰ÈÔ ÙÚfiÔ.

2. º¤ÚÓÔ˘ÌÂ Î·È ¿ÏÏ· ÏÔÁÔ·›¯ÓÈ‰· ‹ Ô‰ËÁ›Â˜ ÁÈ· ÔÌ·‰ÈÎ¿ ·È¯Ó›‰È·. ªÔÚÔ‡ÌÂÓ· Ù· ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÔ˘ÌÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ‹ Ó· Ù· ·›ÍÔ˘ÌÂ ÛÙËÓ ·˘Ï‹.

Θέτη Χορτιάτη, Τα παιχνιδόλεξα, εκδ. Κέδρος.Μαρούλα Κλιάφα – Ζωή Βαλάση, Ας παίξουµε πάλι, εκδ. Κέδρος.


– Να ’χαµε, τι να ’χαµε;

Να ’χαµε ένα γέρο, να φύλαγε τον κήπο,

τον κήπο µε τα πράσα, µε τα γαριφαλάκια.


Να ’χαµε ένα γάιδαρο να καβαλήσει ο γέρος,

ο γέρος ο καηµένος, ο κακοπαθηµένος,

που φύλαγε τον κήπο, τον κήπο µε τα πράσα, µε τα γαριφαλάκια.


Να ’χαµε έναν κόκορα να τσίµπαγε το γάιδαρο,

να γκρέµιζε το γέρο, το γέρο τον καηµένο, τον κακοπαθηµένο,

που φύλαγε τον κήπο, τον κήπο µε τα πράσα, µε τα γαριφαλάκια.


Να ’χαµε µιαν αλεπού, να ’τρωγε τον κόκορα,

που τσίµπησε το γάιδαρο, που γκρέµισε το γέρο,

το γέρο τον καηµένο, τον κακοπαθηµένο, που φύλαγε τον κήπο,

τον κήπο µε τα πράσα, µε τα γαριφαλάκια.

αγορά

Παραµύθι

61

Στο παζάρι χθες που πήγαείδα µια τεµπέλα µύγακαι µου ήρθε στο µυαλόπαραµύθι γελαστό.

εργαλείο γιατο όργωµατης γης

να ξεκουραστούν

ξυλιά

ρέπει να σας την πω τούτη την ιστορία, για να γελάσετε όπως

γέλασα κι εγώ, όταν µου την έφερε ο άνεµος στ’ αυτιά µου.

Ακούστε λοιπόν:

Ήταν µια µέρα µε τσουχτερό κρύο. Ένα κρύο παράξενο. Και σε κεί-

νο το αφάνταστο και παράξενο κρύο δύο βόδια σ’ έναν κάµπο τραβού-

σαν µε κόπο το άροτρο. Τραβούσαν και ίδρωναν, τραβούσαν και ίδρω-

ναν. Είχαν ξεκάµει πια τα καηµένα. Ο κύρης τους προσπαθούσε συνέ-

χεια να τους δίνει κουράγιο φωνάζοντας:

– Άιντε µπρος, καµάρια µου, και τελειώνουµε! Άιντε, παλικάρια µου!

Κι όταν εκείνα κοντοστέκονταν λιγάκι να ξαποστάσουν, έτρωγαν

µια δυνατή βιτσιά στα καπούλια και συνέχιζαν αδιαµαρτύρητα. Όπως

λοιπόν εκείνα όργωναν, περνά πετώντας µια µύγα και κάθεται στο κέ-

ρατο του ενός βοδιού. Βολεύεται, στηρίζεται καλά σε ένα αναπαυτικό

σηµείο και απολαµβάνει το θέαµα.

Ο µόχθος της µύγας

¶

62

Περνά από εκεί και µια αλεπού που βλέπει τη µύγα και της χαµογελά.

Καθώς γνωρίζονταν από παλιά, τη χαιρετά εγκάρδια:

– Καληµέρα, κουµπάρα µύγα.

– Καληµέρα και σε σένα, κουµπάρα αλεπού!

– Τι χαµπάρια, κουµπάρα µύγα; Τι γίνεται;

Και η µύγα µε βαθύ αναστεναγµό απάντησε στην αλεπού:

– Αχ, µα τι θέλεις να γίνεται, βρε κουµπάρα αλεπού; ∆ε βλέπεις; ...

Οργώνουµε!(·Ú·Ì‡ıÈ ·fi ÙËÓ K·Ï·‚Ú›·)

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. «∞¯, Ì· ÙÈ ı¤ÏÂÈ˜ Ó· Á›ÓÂÙ·È, ‚ÚÂ ÎÔ˘Ì¿Ú· ·ÏÂÔ‡; ¢Â ‚Ï¤ÂÈ˜; ... OÚÁÒÓÔ˘ÌÂ!»:

∞˜ Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘ÌÂ ÁÈ· ÙËÓ ·¿ÓÙËÛË ÙË˜ Ì‡Á·˜ ÛÙËÓ ·ÏÂÔ‡.2. ∆È ¿ÏÏÔ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Ô˘Ó ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘˜ Ë Ì‡Á· Î·È Ë ·ÏÂÔ‡; ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÌÂ

¤Ó·Ó ‰ÈÎfi Ì·˜ ‰È¿ÏÔÁÔ Î·È ÙÔÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘ÌÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË.3. ªÔÚÂ›˜ Ó· Û˘ÓÂ¯›ÛÂÈ˜ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·; ∆È Ê·ÓÙ¿˙ÂÛ·È fiÙÈ ¤ÁÈÓÂ ÌÂÙ¿;4. ∆Ô ·Ú·Ì‡ıÈ Ô˘ ‰È·‚¿Û·ÌÂ ÚÔ¤Ú¯ÂÙ·È ·fi ÙËÓ ∫·Ï·‚Ú›· ÙË˜ ∫¿Ùˆ πÙ·Ï›·˜.

ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· ·ÎÔ‡ÛÂÙÂ ÙÚ·ÁÔ‡‰È· ¿ÏÏˆÓ ÂÚÈÔ¯ÒÓ, fiÔ˘ ÌÈÏÔ‡Ó ÂÏÏËÓÈÎ¿ ·fiÙÔ ‰›ÛÎÔ ∏ ÂÏÏËÓÈÎ‹ ÌÔ˘ÛÈÎ‹ ·Ú¿‰ÔÛË ÙË˜ ∫¿Ùˆ πÙ·Ï›·˜ ÙÔ˘ ¶ÂÏÔÔÓÓËÛÈ·ÎÔ‡§·ÔÁÚ·ÊÈÎÔ‡ π‰Ú‡Ì·ÙÔ˜.

5. ¡· Ê¤ÚÂÙÂ ÂÈÎfiÓÂ˜ ‹ ÊˆÙÔÁÚ·Ê›Â˜ ÌÂ ‰È¿ÊÔÚ· ÁÂˆÚÁÈÎ¿ ÂÚÁ·ÏÂ›·. ∞Ó ¿Ú¯ÂÈÛÙËÓ ÂÚÈÔ¯‹ Û·˜ Ï·ÔÁÚ·ÊÈÎfi ÌÔ˘ÛÂ›Ô, ÌÔÚÂ›ÙÂ Ó· ÙÔ ÂÈÛÎÂÊıÂ›ÙÂ Î·È Ó··Ó·˙ËÙ‹ÛÂÙÂ Ù¤ÙÔÈ· ÂÚÁ·ÏÂ›·.

Μαρούλα Κλιάφα, Παραµύθια της Θεσσαλίας, εκδ. Κέδρος.


κλαδίβασιλικού,µε το οποίοο ιερέαςαγιάζει τουςπιστούς

Πιπίνα Τσιµικάλη

63

έρυσι την παραµονή των Φώτων έγινε το κακό. Όλοι οι καλι-

κάντζαροι που είχαν σκορπιστεί στα κεραµίδια και στις κα-

µινάδες των σπιτιών του χωριού ήταν έτοιµοι. Με το πρώτο που

θα ’βλεπαν τον παπα-Θύµιο να βγαίνει µε την αγιαστούρα του, θα

’φευγαν, θα ’τρεχαν κουτρουβαλώντας µακριά στ’ ανήλιαγο και πυκνό

δάσος, πίσω απ’ το ψηλό βουνό. Εκεί, κάτω από ένα γέρικο έλατο,

περίµενε ανοιχτή µια µικρή τρύπα που κατέβαινε, µε κάτι µικρούτσι-

κα σκαλοπάτια, βαθιά µέσα στην κατοικία τους.

Ήταν ένα σπήλαιο µικρούτσικο κι αυτό, µα όµορφο και γεµάτο από

λαµπερά γυαλιά και πετράδια, κόκκινα, πράσινα, κίτρινα, άσπρα και γα-

λάζια, που λαµποκοπούσαν σα να βρίσκονταν έξω και να τα χτύπαε το

φως κι ο ήλιος.

Μόλις έµπαινε κι ο τελευταίος καλικάντζαρος, η τρύπα έκλεινε µο-

ναχή της και δεν µπορούσε πια να βγει κανένας έξω στη γη, παρά µο-

νάχα του χρόνου τα Χριστούγεννα, που ξανάνοιγε πάλι µοναχή της.

Το ’ξεραν αυτό οι καλικάντζαροι, µα δεν τους ένοιαζε. Έτσι γινόταν

από παλιά, από τότε που βρέθηκαν, και είχαν συνηθίσει. Έπειτα, δεν

τους έλειπε και τίποτα µέσα στη σπηλιά. Και φαγητά είχε το κελάρι

τους και νεράκι καθαρό έβγαζε ο βράχος και βιβλία είχαν που τους

τα διάβαζε ο παππούς, και τη δουλειά τους. Άλλοι µαγείρευαν, άλλοι

συγύριζαν τη σπηλιά, άλλοι πελεκούσαν κι έδιναν όµορφα σχήµατα

στα πετράδια. Ως και µουσικοί ήταν ακόµα, που έπαιζαν όργανα στις

γιορτές. Χώρια πια που τα βράδια, γύρω στο µακρύ τραπέζι, έλεγε

καθένας την ιστορία του, πώς τα πέρασε τις δώδεκα µέρες πάνου στη

γη. Κοντολογίς, δεν περνούσανε και άσχηµα.

Εκείνη τη χρονιά, η πρώτη δουλειά του Πρασινοσκούφη, του µικρού

καλικάντζαρου, καθώς βγήκε πάνου στη γη, ήταν να τρέξει στα κερα-

µίδια του µύλου του µπαρµπα-Κώστα. Ήξερε πως ζυγώνει ο καιρός

που θα ’φτιαχνε η θεία Κώσταινα τις τηγανίτες. Κι απ’ όσες τηγανίτες

Ο Πρασινοσκούφης

¶

αποθήκηγια τρόφιµα

πλησιάζει

µε λίγα λόγια

έκλεβε

βαθούλωµα

64

είχε δοκιµάσει ο Πρασινοσκούφης, αυτές του άρεσαν πιο πολύ. Έξω

φαίνονταν ροδοκόκκινες και τραγανιστές, µα µόλις τις τρύπαγε το δόντι

γίνονταν µαλακές, σα λουκούµι, κι έλιωναν στο στόµα.

Από τα κεραµίδια ανέβηκε στην καµινάδα και γλίστρησε σιγά σιγά

πιο κάτου να ιδεί. Επιτυχία! Η θεία Κώσταινα έψηνε τηγανίτες, κι ο

µπαρµπα-Κώστας µε τα παιδιά καθισµένοι στο τραπέζι περίµεναν. Και

σε µια στιγµή που η µυλωνού σήκωσε τα µάτια της από το τηγάνι και κοί-

ταξε τον άντρα της, που κάτι της είπε, ο Πρασινοσκούφης βούτηξε κι

άρπαξε την πρώτη.

Κι η µυλωνού τηγάνιζε, κι ο Πρασινοσκούφης άπλωνε το χεράκι του

και σούφρωνε, όποτε έβρισκε ευκαιρία. Σιγά σιγά, µάλιστα, ξεθάρ-

ρεψε και τις βουτούσε στο βάζο µε το µέλι που ήταν δίπλα. Στο τέ-

λος έκρυψε και δύο, τις τελευταίες, σ’ ένα κούφωµα της καµινάδας,

για να τις φάει αργότερα.

Ε, από το µύλο του µπαρµπα-Κώστα δεν ξεκόλλησε ο Πρασινο-

σκούφης όλες τις ηµέρες, από του Χριστού µέχρι την παραµονή των

Φώτων! Καλύτερα να πούµε πως από το τζάκι του µπαρµπα-Κώστα δεν

ξεκόλλησε. Εκεί ήταν χωµένος και την παραµονή κι έτρωγε τηγα-

νίτες, κι ούτε άκουσε το σύνθηµα που έδωσε ο γερο-καλικάντζαρος,

ο παππούς του, που ήτανε και αρχηγός, για να σηκωθούν να φύγουν.

Σε λίγο που τις έφαγε ανέβηκε να ιδεί, µα ήταν αργά! Οι καλικάντζαροι

είχαν φύγει!

Άρχισε τότε να τρέχει κατά το δάσος µ’ όλα του τα δυνατά κι έφτασε

ίσα ίσα τη στιγµή που έκλεινε η πόρτα της σπηλιάς τους.

– Ω, δυστυχία µου, είπε τότε το κακόµοιρο, τι θα γίνω τώρα ολοµό-

ναχο: Πού να πάω και πού να σταθώ; Αν ήταν τουλάχιστο καλοκαίρι,

κάπου θα έβρισκα στο δάσος να τρυπώσω και να φάω τίποτα! Μα µε

τέτοιον καιρό θα κοκαλώσω!

Πραγµατικά, στο ψηλό και πυκνό δάσος δεν έβλεπες τίποτ’ άλλο

παρά ένα παχύ στρώµα κάτασπρου χιονιού, και τα δέντρα ήτανε κι

αυτά γεµάτα χιόνι, από την κορυφή µέχρι τα κάτω κλαδιά, που έγερναν

από το βάρος του. Το δάσος απλωνόταν ήσυχο και σιωπηλό, τ’ αγρίµια,

µικρά και µεγάλα, είχαν τρυπώσει στις φωλιές τους, και µονάχα κάπου

κάπου φαινόνταν πάνω στο χιόνι τίποτα αχνάρια από λύκο ή αλεπού. ίχνη, πατηµασιές

65

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∞ÊÔ‡ Ê·ÓÙ·ÛÙÂ›ÙÂ Ù· ÂÙÚ¿‰È· Ô˘ ¤ÊÙÈ·¯Ó·Ó ÔÈ Î·ÏÈÎ¿ÓÙ˙·ÚÔÈ, ÌÔÚÂ›ÙÂ Ó·

Î·Ù·ÛÎÂ˘¿ÛÂÙÂ Î·È ÛÂÈ˜ Ù· ‰ÈÎ¿ Û·˜, ·ÍÈÔÔÈÒÓÙ·˜ ‰È¿ÊÔÚ· ÌÈÎÚ¿ ·ÓÙÈÎÂ›ÌÂÓ·(¤ÚÏÂ˜, „ËÊ›‰Â˜, ·Ï›ÎÈ·).

2. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÌÂ ÌÂÏˆ‰›Â˜, ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÌÔ˘ÛÈÎ¿ fiÚÁ·Ó· (·ÎfiÌË Î·È·˘ÙÔÛ¯¤‰È·), Î·È ÙÈ˜ ÙÚ·ÁÔ˘‰¿ÌÂ.

3. ÃˆÚÈ˙fiÌ·ÛÙÂ ÛÂ ÔÌ¿‰Â˜. OÈ ÌÈÛ¤˜ ÁÚ¿ÊÔ˘Ó ‹ ‰ÈËÁÔ‡ÓÙ·È Ò˜ ¤Ú·ÛÂ ÔÎ·ÏÈÎ¿ÓÙ˙·ÚÔ˜ ÛÙÔ Û›ÙÈ ÙË˜ ıÂ›·˜ ∫ÒÛÙ·ÈÓ·˜, ÂÓÒ ÔÈ ˘fiÏÔÈÂ˜ ‰›ÓÔ˘Ó ¤Ó·‰È·ÊÔÚÂÙÈÎfi Ù¤ÏÔ˜ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ ¶Ú·ÛÈÓÔÛÎÔ‡ÊË.

4. µÚ›ÛÎÔ˘ÌÂ ÎÈ ¿ÏÏÂ˜ ÈÛÙÔÚ›Â˜ ÌÂ Î·ÏÈÎ¿ÓÙ˙·ÚÔ˘˜ Î·È ÙÈ˜ ‰Ú·Ì·ÙÔÔÈÔ‡ÌÂ.

Ασχολήθηκε περισσότερο µε το παραµύθι. Έχει κάνει καιµεταφράσεις. Άντλησε τα θέµατά της από τη φύση,την παράδοση και την ιστορία. Ορισµένα από ταέργα της είναι: Παραµύθια του Αισώπου, 50 νέαπαραµύθια, Ο χαρταετός, Η κόκκινη οµπρέλα, Ιστο-ρίες Κατοχής κ.ά.

Ζωή Βαλάση και Κατσιµιχαίοι, Το καλικαντζαράκι των Χριστου-γέννων, εκδ. Ελληνικά Γράµµατα.


Πιπίνα Τσιµικάλη (1903 - 1987)

– Άσχηµα τα πράγµατα! είπε ο Πρασινοσκούφης. Μα δεν τα ’χασε.

Έκαµε µερικές βόλτες έξω από την τρύπα της σπηλιάς και κοίταζε τ’

αχνάρια των παπουτσιών του. Ήταν µικρότερα από τ’ αχνάρια της

αλεπούς και πιο κοντά το ένα µε το άλλο. Κι ήταν φυσικό αυτό, γιατί

όλος όλος ο Πρασινοσκούφης δεν ήταν ψηλότερος από µια πιθαµή. Ευ-

τυχώς που η σκουφίτσα του ήταν ψηλή και µυτερή και του χάριζε λίγο

ανάστηµα. Έξαφνα χτύπησε το κεφάλι του.

– Βρε, είπε, δεν πηγαίνω πάλι στης θείας Κώσταινας να περάσω το

χειµώνα µου; Φωτιά στο τζάκι έχει και τον τρόπο τον ξέρω να σουφρώ-

νω τις πίτες από το τηγάνι της. Καλά θα περάσω!

Νανούρισµα

πήγαινε

66

πνε µου κι έπαρέ µου το, κι άµε το στα περβόλια

και την ποδιά του γέµισε τριαντάφυλλα και ρόδα.

Τα ρόδα να ’ν’ της µάνας του, τα µήλα του κυρού του

και τ’ άσπρα τα τριαντάφυλλα να ’ναι του σάντουλού του.

Ο ύπνος τρέφει τα µωρά κι ο κάµπος τα βοσκάρια,

κι έµενα το παιδάκι µου το τρέφουνε τα χάδια.

Ο ύπνος µου στα µάτια σου κι η γεια στην κεφαλή σου

κι η αγρυπνιά στον κύρη σου να κάµει το προικί σου.

Κοιµήσου που στο γάµο σου, στ’ αρραβωνιάσµατά σου

θ’ ανοίξουν ρόδα και ανθοί µέσα στην κάµαρά σου.

Τα χιόνια αλεύρια θα γενούν και τα βουνά δαµάλια

κι η θάλασσα γλυκό κρασί να πιουν τα παλικάρια.

Ύπνε µου, έπαρέ µου το

⁄

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. º¤ÚÓÔ˘ÌÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ó·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù· ÙË˜ ·ÙÚ›‰·˜ Ì·˜. ∆· ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘ÌÂ

ÛÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜ Î·È Û˘˙ËÙ¿ÌÂ ÁÈ’ ·˘Ù¿.2. ªÔÚÔ‡ÌÂ Ó· ÊÙÈ¿ÍÔ˘ÌÂ ¤Ó· ‚È‚Ï›Ô ÌÂ Ù· Ó·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù· ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ Ù‹˜ Ù¿-

ÍË˜ Ì·˜.3. ÃˆÚÈ˙fiÌ·ÛÙÂ ÛÂ ÔÌ¿‰Â˜Ø Ë Î¿ıÂ ÔÌ¿‰· ˆÁÚ·Ê›˙ÂÈ ÌÈ· ÂÈÎfiÓ· ÁÈ· Î¿ıÂ Ó·-

ÓÔ‡ÚÈÛÌ·, ‚¿˙ÂÈ ¤Ó·Ó Ù›ÙÏÔ Î·È ‰È·ÎÔÛÌÂ› ÙËÓ Ù¿ÍË.4. ª·ÁÓËÙÔÊˆÓÔ‡ÌÂ Ó·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù· Î·È Ù· ÙÚ·ÁÔ˘‰¿ÌÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ªÔÚÔ‡ÌÂ

Ó· ·ÎÔ‡ÛÔ˘ÌÂ Ó·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù· ·fi ÙÔÓ „ËÊÈ·Îfi ‰›ÛÎÔ ÙÔ˘ ¡›ÎÔ˘ ∫˘Ô˘ÚÁÔ‡¡·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù·, ÌÂ ÙË ™·‚‚›Ó· °È·ÓÓ¿ÙÔ˘, ‹ ·fi ÙËÓ Î·Û¤Ù· ¡·ÓÔ˘Ú›ÛÌ·Ù·,Ù·¯Ù·Ú›ÛÌ·Ù·, ÛÂ ÌÔ˘ÛÈÎ‹ §¿˙·ÚÔ˘ ∫Ô˘˙ÈÓfiÔ˘ÏÔ˘.

Νανουρίσµατα, Ταχταρίσµατα, Παινέµατα..., επιµ. ΜαργαρίταΚουλεντιανού, εκδ. Θυµάρι.


πατέρα

του νονού

όσα ζώαβόσκουν

υγεία

προίκα

µοσχάρια

«æ·ÏÌˆ‰›Â˜ ÁÏ˘Î¤˜ ÌÂ Ù· ÚÒÙ·ÚÒÙ· ¢fiÍ· ™ÔÈ»

∫¿ıÂ Ô˘ ·ÁÎ·ÏÈ¿˙ˆ ¤Ó·Ó¿ÓıÚˆÔ, ∫‡ÚÈÂ, ı·ÚÚÒ

ˆ˜ ÎÚÂÌÈ¤Ì·È ·fi ÙÔ Ï·ÈÌfi ÛÔ˘.

¡ÈÎËÊfiÚÔ˜ µÚÂÙÙ¿ÎÔ˜

Νικηφόρος Βρεττάκος

68

Η Ειρήνη, ο Ιησούς και το πουλί

κελαηδήµατα

αθόταν ο Ιησούς κοντά στο ποτάµι,

στη ρίζα ενός δέντρου

και περίµενε τη µητέρα του. ∆ίπλα στ’ αυτί του,

πάνω σ’ ένα κλαδί, που η πνοή του φωτός

περισσότερο

παρά το αγεράκι το σάλευε ανάλαφρα,

κελάηδαγε, αµέριµνο, ένα πουλί.

Απ’ το ράµφος του έσταζαν διάφανες τρίλλιες

στο ποτάµι που κύλαγε. Χαµογελούσε

ο Ιησούς.

Περιµένανε τη µητέρα του να τους φέρει

δυο δάχτυλα

µαύρο ψωµί. Η ζωή είναι όµορφη.

K

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. º·ÓÙ·˙fiÌ·ÛÙÂ ¤Ó·Ó ‰È¿ÏÔÁÔ ·Ó¿ÌÂÛ· ÛÙÔÓ πËÛÔ‡ Î·È ÙÔ Ô˘Ï›. ∆È ı·

ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Ô˘Ó, ¿Ú·ÁÂ, ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘˜;2. ¶Ò˜ ÓÈÒıÂÈ˜ ‰È·‚¿˙ÔÓÙ·˜ ÙË ÊÚ¿ÛË «∏ ˆ‹ Â›Ó·È fiÌÔÚÊË», ÌÂ ÙËÓ ÔÔ›·

ÙÂÏÂÈÒÓÂÈ ÙÔ Ô›ËÌ·;3. ¶ÔÈÂ˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ ‰ÈÎ·ÈÔÏÔÁÔ‡Ó ÙË Ï¤ÍË «∂ÈÚ‹ÓË» ÙÔ˘ Ù›ÙÏÔ˘

ÙÔ˘; 4. ∑ˆÁÚ·Ê›˙Ô˘ÌÂ fiÔÈ· ÂÈÎfiÓ· ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ Ì·˜ ¤Î·ÓÂ ÌÂÁ·Ï‡ÙÂÚË ÂÓÙ‡-

ˆÛË.

Λυρικός ποιητής, στο έργο του οποίου υπάρχει χαρούµενηδιάθεση, αισιοδοξία και αγάπη για τον άνθρωπο. Στις συλλο-γές Ο Ταΰγετος και η σιωπή και Ο χρόνος και το ποτάµι κυ-ριαρχεί η παρουσία της φύσης και η γενέθλια γη. Τα ποιή-µατά του κυκλοφορούν σε τρεις τόµους, Τα ποιήµατα Ι, ΙΙ, ΙΙΙ.

Φρόσω Χατόγλου, Καληµέρα ειρήνη, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.


Νικηφόρος Βρεττάκος (Σπάρτη 1911 - 1991)

69

Ραµπιντρανάθ Ταγκόρ

φτιαγµένα

70

ίσαι ο ουρανός ο απέραντος κι είσαι κι η µικρή φωλιά [...].

Η ακτίνα Σου έρχεται απάνω σε τούτη τη γη, τη δική µου,

µε αγκαλιά ορθάνοιχτη, όλη την ηµέρα, για να φέρει σα γυρίσει

πίσω στα πόδια Σου σύννεφα

γινωµένα από τα δάκρυά µου,

από τους στεναγµούς µου κι από τα τραγούδια µου [...].

Πάντα στη ζωή µου Σε αναζήτησα µε τα τραγούδια µου.

Ήταν αυτά που µ’ οδήγησαν από πόρτα σε πόρτα και µ’ αυτά ένιωσα

ολόγυρά µου, ψάχνοντας κι αγγίζοντας τον κόσµο µου.

Είσαι ο ουρανός ο απέραντος

E

71

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∆Ô ÎÂ›ÌÂÓÔ ·˘Ùfi Â›Ó·È ¤Ó· Â›‰Ô˜ ÚÔÛÂ˘¯‹˜ ÚÔ˜ ÙÔ £Âfi. ªÔÚÂ›˜ Ó· ÁÚ¿„ÂÈ˜

Î·È ÂÛ‡ ÌÈ· ÚÔÛÂ˘¯‹;2. À¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÈÁÌ¤˜ Ô˘ ÚÂÈ¿ÛÙËÎÂ Ó· ËÙ‹ÛÔ˘ÌÂ Î¿ÙÈ ÔÏ‡ Û˘ÁÎÂÎÚÈÌ¤ÓÔ ÛÙËÓ

ÚÔÛÂ˘¯‹ Ì·˜. ∞˜ ÌÈÏ‹ÛÔ˘ÌÂ ÁÈ' ·˘Ù¤˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Ì·˜.3. «∂›Û·È Ô Ô˘Ú·Ófi˜ Ô ·¤Ú·ÓÙÔ˜» – «¶¿ÓÙ· ÛÙË ˆ‹ ÌÔ˘ ™Â ·Ó·˙‹ÙËÛ· ÌÂ Ù· ÙÚ·-

ÁÔ‡‰È· ÌÔ˘»: ¶Ò˜ Î·Ù·Ï·‚·›ÓÂÙÂ ·˘Ù¤˜ ÙÈ˜ ÚÔÙ¿ÛÂÈ˜;

Ινδός ποιητής και µυθιστοριογράφος που τιµήθηκε µε το ΒραβείοΝόµπελ Λογοτεχνίας, το 1913. Έκανε πολλά ταξίδια και επισκέ-φθηκε ανάµεσα σε άλλες χώρες και την Ελλάδα. Έγραψε ποιήµαταγια τη φύση, την αγάπη και την παιδική αθωότητα. Παράλληλαασχολήθηκε µε πολιτικά και κοινωνικά θέµατα. Μερικά από τα βιβλίατου είναι: Εκατό ποιήµατα του Καµπίρ, Πυγολαµπίδες, Η θρησκείατου ανθρώπου.

Ραµπιντρανάθ Ταγκόρ (1861 - 1941)

Έλσα Χίου

δυο γιορτέςτην ίδια µέρα

γιαγιά

72

ην άλλη µέρα ξυπνήσανε κι ήταν κεφάτοι. Ήτανε Κυριακή και

διπλόσκολο. 21 Μαΐου, Κωνσταντίνου και Ελένης, γιόρταζε ο

πατέρας. Εκτός από τη νενέ, που δεν την αφήνανε τα ποδάρια

της, όλοι οι άλλοι ετοιµάζονταν για την εκκλησιά. Η µαµά είχε φτιάξει

άρτο και τον πήγε στην εκκλησιά αποβραδίς µέσα στο πανέρι µε την

ολοκέντητη πετσέτα. Τον ζύµωσε µόνη της µε ζάχαρη, κανέλα και

µαστίχα. Μοσκοµύρισε το σπίτι σαν τον έφερε από το φούρνο ροδο-

κόκκινο και πασπαλισµένο µε σουσάµι.

Ο Νορντίν δεν είχε ιδέα τι συνέβαινε. Οι γιορτινές καµπάνες τον τρο-

µάξανε. Ο Αργύρης ήθελε να τον πάρουν µαζί τους στην εκκλησιά, επέ-

µενε, αλλά ο πατέρας ήταν σκεφτικός.

– ∆εν ξέρω, είπε, αν πρέπει να τον πάρουµε, έχει άλλη πίστη. Κι ί-

σως κακοφανεί και του πατέρα του, του Μουσταφά.

Ο Νορντίν, άµα του εξήγησε η νενέ, είπε κι εκείνος πως κάτι τέτοιο,

να πάει δηλαδή σε χριστιανική εκκλησιά την ώρα της λειτουργίας,

µπορεί και να εξόργιζε τον πατέρα του. Αλλά ο ίδιος ήθελε πολύ να δει

τι κάνουν οι χριστιανοί στις εκκλησιές τους και πώς προσκυνούν το

δικό τους Αλλάχ. ∆ε θα ’λεγε τίποτα στον πατέρα του. Θα το κρατού-

σε µυστικό. Και θα ’ταν το µοναδικό τουρκάκι στον τόπο του που πά-

τησε σε χριστιανική εκκλησιά να λειτουργηθεί!

Τι το ’θελαν όµως να πάρουν τον Νορντίν στην εκκλησιά;

∆εν ήταν µόνο που σαν έφτασαν έβγαλε τα παπούτσια του και τα

άφησε πίσω από την πόρτα, αλλά πήρε και το χαλάκι που σκούπιζε ο κό-

σµος τα πόδια του, το ’βαλε µες στη µέση κι έπεσε γονατιστός

µπρούµυτα. Κάθε τόσο σήκωνε το κεφάλι, χτυπούσε τις παλάµες του

στο µωσαϊκό και ξανάπεφτε µε το κούτελο ν’ αγγίζει το πάτωµα. Οι

γυναίκες άρχισαν να ψουψουρίζουν κι η εκκλησάρισσα πήγε και τον

σήκωσε. Η µαµά τον πήρε από το χέρι και τον οδήγησε σ’ ένα στασίδι.

Μα ούτε κι εκεί κάθισε πάνω από πέντε λεπτά. Κατέβηκε και πήγε ίσα

Ο Νορντίν στην εκκλησιά

T

ξύλινοκάθισµα

73

στο δεσποτικό. Κάθισε στο θρόνο του δεσπότη κι άπλωσε τα χέρια του

στα σκαλιστά µπράτσα του, σαν να ’ταν ο Μέγας Βεζίρης των τζαµιών

και των ναών της Ανατολής. Από κει τον τράβηξε γρήγορα γρήγορα ο

πατέρας και τον πήρε κοντά του στο ψαλτήρι. Τον κρατούσε απ’ το

µανίκι και, µόλις έκανε να φύγει, τον τραβούσε, κι ο Νορντίν ησύχαζε.

Ο Αργύρης, ντυµένος διακάκι, ήτανε στο ιερό. Έβγαζε πότε πότε το

κεφάλι του από τη µικρή πύλη και παρακολουθούσε µε ανησυχία, αλ-

λά και µε ευθυµία, τα καµώµατα του Νορντίν.

Το επεισόδιο έγινε όταν ήταν να διαβάσει ο παπάς το ευαγγέλιο

και ο Αργύρης βγήκε κρατώντας το µικρό µανουάλι. Ο Νορντίν, ποιος

ξέρει πώς του φάνηκε, ξέφυγε από το χέρι του πατέρα κι έτρεξε σαν

µάλωσε

74

σίφουνας να πάρει από τα χέρια του Αργύρη το µανουάλι. Έγινε µια µι-

κροβαβούρα και τότε επενέβη ο επίτροπος. Έπιασε τον Νορντίν, τον

τράβηξε και, µαζί µε τον πατέρα, τον έβγαλε έξω. Έξω εκεί, µε χαµη-

λή και νευριασµένη φωνή, έψαλε τον αναβαλλόµενο στον πατέρα

και τον Αργύρη, που κουβάλησαν στην εκκλησιά ένα άγνωστο τρε-

λόπαιδο. Πού να ’ξερε ο επίτροπος πως το τρελόπαιδο αυτό ήταν ένα

τουρκάκι που δεν ήξερε πως, όταν ένα αγόρι είναι ντυµένο διακάκι,

δεν παίζει, αλλά παίρνει µέρος στη θεία λειτουργία!

Ο Νορντίν εντυπωσιάστηκε απ’ την εκκλησιά του χριστιανού Αλλάχ.

Όλο το µεσηµέρι τα κουβέντιαζε µε τη νενέ. ∆εν µπορούσε να χωνέψει

γιατί οι χριστιανοί κάνουν τέτοιες ζωγραφιές. Και τι άσκηµοι γέροι µε

µακριές γενειάδες ήταν αυτοί στους τοίχους! Και ποιοι ήταν εκείνοι

οι καβαλάρηδες, ο ένας µε τ’ άσπρο άλογο, που είχε χώσει το κοντάρι

του στην καρδιά ενός αγριάνθρωπου, κι ο άλλος µε το µαύρο άλογο,

που καρφώνει ένα δράκο; Και γιατί τόσες µωροµάνες µε τα µωρά στην

αγκαλιά και µια µάλιστα απ’ αυτές να το βυζαίνει κιόλας; Άσε την άλλη

που είχε τρία χέρια, και την άλλη, χωρίς µωρό στην αγκαλιά, που φο-

ρούσε µαντίλα µαύρη κι έµοιαζε µε χανούµ χωρίς φερετζέ! Κι εκείνος

ψηλά ψηλά τι έκανε και τον κάρφωσαν σε δυο ξύλα µε ανοιχτά χέρια,

και στο στήθος είχε µια λαβωµατιά και στο κεφάλι φορούσε στεφάνι

από αγκάθια; Και γιατί τους ανάβανε κεριά και τους φιλούσαν στις

πληγές τους, στα πόδια τους, και τις µωροµάνες στο µάγουλο;

Ζαλίστηκε η νενέ µε τις τόσες ερωτήσεις. Μάταια προσπαθούσε να

εξηγήσει στον Νορντίν πως οι ζωγραφιές απεικονίζουν τις µορφές των

αγίων της πίστης µας και πως µ’ αυτές επικοινωνούµε µε το πνεύµα

τους στον Ουρανό. Οι εικόνες είναι οι γέφυρες που ενώνουν τη σκέψη

των απλών ανθρώπων µε το αθάνατο πνεύµα της άγιας µορφής. Πώς

αλλιώς να χωρέσει το φτωχό µυαλό του ανθρώπου το Θεό του, αν

δεν τον στήσει απέναντί του, να τον βλέπει, να τον αγγίζει και να τον

παρακαλεί κοιτάζοντάς τον όρθιος και κατά πρόσωπο;

µουσουλµάνα κάλυµµα

του προσώπου

75

Πολλά του ’πε η νενέ τού Νορντίν για τους αγίους

και την Παναγία που κρατά το Χριστό και σκε-

πάζει όλα τα παιδιά του κόσµου, ακόµα και τα

τουρκάκια.

Ο Νορντίν άλλα κατάλαβε, άλλα όχι. Του

άρεσε πολύ όµως η ιστορία της παρθένας Μα-

ρίας, που σαν µητέρα του κόσµου προστατεύει

όλα τα παιδάκια, όπου κι αν ζούνε.

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ¶Ò˜ Û˘ÌÂÚÈÊ¤ÚıËÎÂ Ô ¡ÔÚÓÙ›Ó, fiÙ·Ó ‚Ú¤ıËÎÂ ÛÙË ¯ÚÈÛÙÈ·ÓÈÎ‹ ÂÎÎÏËÛ›·;

ªÔÚÂ›˜ Ó· ÂÍËÁ‹ÛÂÈ˜ ÙË Û˘ÌÂÚÈÊÔÚ¿ ·˘Ù‹;2. N· Ê¤ÚÂÙÂ ÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ ÁÈ· Ù· Ù˙·ÌÈ¿ ‹ Ó· ÂÈÛÎÂÊÙÂ›ÙÂ ¤Ó· Ù˙·Ì›, ·Ó ¿Ú¯ÂÈ

ÛÙÔÓ ÙfiÔ Û·˜.3. ∏ ¶·Ó·Á›· «Û·Ó ÌËÙ¤Ú· ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘ ÚÔÛÙ·ÙÂ‡ÂÈ fiÏ· Ù· ·È‰¿ÎÈ·, fiÔ˘ ÎÈ ·Ó

˙Ô‡ÓÂ». ∞˜ ÁÚ¿„Ô˘ÌÂ ÌÈ· ‰ÈÎ‹ Ì·˜ ÊÚ¿ÛË ÁÈ· ÙËÓ ¶·Ó·Á›· ‹ ÁÈ· ÙÔ £Âfi. 4. ªÔÚÂ›˜ Ó· ·ÊËÁËıÂ›˜ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ‡ ¡ÔÚÓÙ›Ó ÌÂ ‰ÈÎ¿ ÛÔ˘ ÏfiÁÈ·;

Μεγάλωσε στη Σάµο, όπου και ζει. Συνεργάζεται µε εφη-µερίδες και λογοτεχνικά περιοδικά. Έχει γράψει ποιή-µατα, διηγήµατα και µυθιστορήµατα για παιδιά και νέους.Η Νενέ η Σµυρνιά κυκλοφόρησε το 1996.

Henri Trοyat, Ανάµεσα σε δύο πατρίδες, µετάφραση Μελίνα Καρα-κώστα, εκδ. Μεταίχµιο.


Έλσα Χίου (Πειραιάς 1954)

Ντίνα Χατζηνικολάου

76

ην προσευχή που θα σας πω

κανείς δε µου την έχει µάθει.

Έρχετ’ απ’ της καρδιάς τα βάθη.

Φύλαγε, Θε µου, τα τριζόνια,

που γαληνεύουν τη νυχτιά.

Σώσε το δέντρο απ’ τη φωτιά!

Βοήθα τ’ ανέµελο τζιτζίκι

µη σταµατήσει το τραγούδι.

Κι από το ταπεινό λουλούδι

ίσαµε τ’ ανθρωπάκι εµένα,

όλα να ζουν ευτυχισµένα

τα πλάσµατα πάνω στη γη.

Η δική µου προσευχή

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∆È ¿ÏÏÔ ÓÔÌ›˙ÂÙÂ fiÙÈ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ˙ËÙ‹ÛÂÈ ÙÔ «·ÓıÚˆ¿ÎÈ» ÛÙËÓ ÚÔÛÂ˘¯‹

ÙÔ˘;2. ™ÙÔ Ô›ËÌ· ·˘Ùfi, fiˆ˜ Î·È ÛÙÔ Ô›ËÌ· ÙÔ˘ P. ∆·ÁÎfiÚ, ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È ‰‡Ô ÙÚfiÔÈ

ÚÔÛÂ˘¯‹˜. À¿Ú¯Ô˘Ó ÔÌÔÈfiÙËÙÂ˜ Î·È ‰È·ÊÔÚ¤˜ ·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜;

Ασχολήθηκε µε τη µουσική και τη λογοτεχνία. Έγραψε παραµύθια,µικρά θεατρικά έργα, καθώς και έργα για το κουκλοθέατρο. Ποιήµα-τα και διηγήµατά της έχουν περιληφθεί σε ανθολογίες και σχολικάβιβλία. Μερικά έργα της: Η Αγαπούλα του καλοκαιριού, Φέφε, ο µεγά-λος πιανίστας και άλλες ιστορίες.

Ντίνα Χατζηνικολάου (Αθήνα 1931)

T Θεέ

που ήρθαµε

Κάλαντα

77

Tα κάλαντα είναι τραγούδια που τα λένε συνήθως τα παιδιά την

παραµονή των µεγάλων εορτών της χριστιανοσύνης, πηγαίνοντας

από σπίτι σε σπίτι. Υπάρχουν κάλαντα των Χριστουγέννων, της Πρω-

τοχρονιάς (του Αγίου Βασιλείου), των Φώτων και του Σαββάτου του

Λαζάρου. Το περιεχόµενό τους, που έχει αρχικά σχέση µε τις παραπά-

νω γιορτές, περιλαµβάνει ευχές και εγκώµια γι’ αυτούς στους οποίους

ψάλλονται. Ακόµη, υπάρχουν διαφορές στα λόγια τους από περιοχή

σε περιοχή.

αυτό το σπίτι που ’ρταµε πέτρα να µη ραγίσει

κι ο νοικοκύρης του σπιτιού χρόνους πολλούς να ζήσει.

Αφέντη, αφέντη, ολάφεντε, αφέντη φηµισµένε,

στην ξενιτιά και τη Φραγκιά, στον κόσµο ξακουσµένε,

αφέντη µ’ ρήγα να σε δω ή µπάιλο στην Πόλη

και βασιλιά στον τόπο σου να σε τιµήσουν όλοι.

Πολλά είπαµε τ’ αφέντη µας· ας πούµε της κυράς µας.

Κυρά χρυσή και λυγερή, κυρά χαριτωµένη,

µε φρονιµάδες κι ευµορφιές εσύ ’σαι στολισµένη.

Κυρά µου, όταν βούλεσαι στην εκκλησιά να πάγεις,

να προσκυνήσεις το Θεό, την προσευχή να κάνεις,

βάνεις τον ήλιο πρόσωπο και το φεγγάρι στήθι

και του κοράκου το φτερό βάνεις γαϊτανοφρύδι.

Εσέ, κυρά µου, σου ’πρεπε βασίλισσα να γίνεις,

να κάθεσαι στο θρόνο σου, τις ευµορφιές να κρίνεις.

Κυρά µε τους πολλούς υιούς τους µοσκαναθρεµµένους

στην προκοπή και στα καλά καλοσυνηθισµένους,

που λούζεις τους, χτενίζεις τους και στο σχολειό τούς στέλνεις,

να µάθουν χάριν κι αρχοντιές, πολλά τους παραγγέρνεις.

Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα της Κεφαλονιάς

™’ µεγάλε αφέντη

αυτοκράτορα βάιλο (πρόξενο

της Bενετίας στην Kωνσταντινούπολη)

κοµψή

θέλεις

λεπτό καιόµορφοφρύδι, µαύ-ρου χρώµατος

ευγενική καιαρχοντικήσυµπεριφορά

παραγγέλλεις

78

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. OÈ Â˘¯¤˜ Ô˘ Ï¤ÁÔÓÙ·È ÛÙ· Î¿Ï·ÓÙ· ‰ËÏÒÓÔ˘Ó ÙÈ˜ ÂÈı˘Ì›Â˜ Ô˘ Â›¯·Ó ÔÈ Î¿ÙÔÈÎÔÈ

ÙË˜ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿˜ Ù· ·Ï·ÈfiÙÂÚ· ¯ÚfiÓÈ·. ¡· ‚ÚÂ›ÙÂ ÔÈÂ˜ Â›Ó·È ·˘Ù¤˜ ÔÈ Â˘¯¤˜.¶ÔÈ· ÂÈı˘Ì›· ÎÚ‡‚ÂÈ Ë Î·ıÂÌÈ¿;

2. ∞Ó ÁÚ¿Ê·ÙÂ ‰ÈÎ¿ Û·˜ Î¿Ï·ÓÙ· Û‹ÌÂÚ·, ÙÈ ı· Â˘¯fiÛ·ÛÙÂ ÛÙÈ˜ ÎfiÚÂ˜ ÙË˜ Î˘Ú¿˜;3. N· Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛÂÙÂ Î¿Ï·ÓÙ· ·fi ‰È¿ÊÔÚÂ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜. À¿Ú¯Ô˘Ó

Ï¤ÍÂÈ˜ ‹ ÊÚ¿ÛÂÈ˜ Ô˘ Â·Ó·Ï·Ì‚¿ÓÔÓÙ·È Û’ ·˘Ù¿;4. ∞ÊÔ‡ ·ÎÔ‡ÛÂÙÂ Î¿Ï·ÓÙ· ·fi ‰È¿ÊÔÚ· Ì¤ÚË, Ó· Û˘Óı¤ÛÂÙÂ ‰ÈÎ¿ Û·˜ ÚˆÙÔ-

¯ÚÔÓÈ¿ÙÈÎ· Î¿Ï·ÓÙ· ÌÂ Â˘¯¤˜ Ô˘ Ó· ÈÎ·ÓÔÔÈÔ‡Ó ÂÈı˘Ì›Â˜ Î·È fiÓÂÈÚ· ÙˆÓ·ÓıÚÒˆÓ ÙË˜ ÂÔ¯‹˜ Ì·˜.

5. ¡· Ì¿ıÂÙÂ Ù· Î¿Ï·ÓÙ· ÙË˜ ∫ÂÊ·ÏÔÓÈ¿˜ Î·È Ó· Ù· „¿ÏÂÙÂ ÛÙË ÚÈÛÙÔ˘ÁÂÓÓÈ¿ÙÈÎËÁÈÔÚÙ‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÂ›Ô˘ Û·˜.

Χρήστος Μπουλώτης, Επτά ιστοριούλες γιορτινές και παράξενες, επτά, εκδ. Πατάκη.

Πρόταση για διάβασµαKάλαντα (Mυτιλήνη)

όλες οι γενεές

ράντισαν µεαρώµατα

Βούλα Μάστορη

79

υτυχώς τα δάκρυα στέγνωσαν γρήγορα κοντά στη µαµά και

στον µπαµπά. Και µ’ άρεσε η εκκλησία έτσι µικρή που ήταν. Ού-

τε χώριζε κανείς τούς άντρες από τις γυναίκες. Κι ήταν γιοµάτη

γιαγιάδες και παππούδες, που άκουγαν ευχαριστηµένοι τον παπά που

έψελνε. Κοντά του στέκονταν λίγοι άντρες κι έκαναν τους ψάλτες.

Εµείς καθόµασταν σε κάτι ψηλές και στενές καρέκλες, µε πλάτη

και χέρια, όλο ξύλο, που έµοιαζαν µε κασετίνες.

Μπροστά µας ήταν ο Επιτάφιος γιοµάτος λουλούδια. Και δίπλα του

µερικά κορίτσια που τραγουδούσαν το «Αι γενεαί πάσαι …» και το

«Έρανον τον τάφον …». Α, τα έλεγαν τόσο ωραία! Ακουγόταν η φωνή

τής καθεµιάς ξεχωριστά! Σαν να τραγουδούσε µόνη της!

Κι ας έλεγε η µαµά έπειτα:

– Θεέ µου, τι παράφωνες οι µικρές!…

Εµένα µου άρεσαν.

Όπως µου άρεσε κι ο παπάς µας, που όλο µε κοίταζε και µου χαµο-

γελούσε. Και µε χάιδευε κιόλας σαν περνούσε από κοντά µου. Και δε θύ-

µωνε που πήγαινα ολοένα κι έπιανα τον Επιτάφιο. Ούτε όταν µύριζα τα

λουλούδια. Ούτε όταν πήρα µερικά να χαρίσω στη µαµά. Ούτε όταν πή-

γα στα κορίτσια και τραγούδησα κι εγώ:

– Θ’ αναστηθεί ο Χριστούληηηης!

Ένα, ξέρεις, ολότελα δικό µου τραγούδι. Μετά, οι άντρες που έκαναν

τους ψάλτες σήκωσαν τον Επιτάφιο. Κι όταν ο παππούλης ζήτησε ένα

νέο να σηκώσει το σταυρό, δεν πήγαινε κανένας. ∆εν έβρισκαν νέο.

Εµένα δε µ’ άφηναν γιατί, λέει, ήµουνα µικρός. Κι ήταν έτοιµος να

πάει ο µπαµπάς, αλλά στο τέλος κατέβασαν ένα αγόρι από την καµπά-

να πάνω.

Ύστερα, βγήκαµε όλοι έξω. Μπροστά ο σταυρός, µετά ο Επιτάφιος,

ο παππούλης, οι ψάλτες, τα κορίτσια και µετά όλοι εµείς. Κόλλησαν

έπειτα πάνω στον Επιτάφιο πολλά κίτρινα µικρά κεριά και τ’ άναψαν.

Τότε που πήγαµε βόλτα τον Επιτάφιο

E

80

Ανάψαµε κι εµείς τα δικά µας και ξεκινήσαµε για την «περιφορά». ∆ηλα-

δή, θα πηγαίναµε τον Επιτάφιο µια βόλτα στο χωριό. Έτσι είπε η µαµά,

που τη ρώτησα.

Στο δρόµο περπατούσαµε αργά. Πρώτα, γιατί έτσι κάνουν στον Επι-

τάφιο. Έπειτα, γιατί οι περισσότεροι ήταν γέροι, και τέλος, γιατί έπρε-

πε να προσέχουµε και τόσα πράγµατα: τις στρογγυλές πετρούλες,

τα σκαλιά, τα µπαλκόνια…

– Κατεβάστε λίγο τον Επιτάφιο! Θα ρίξει το µπαλκόνι κάτω! έλεγε

κι ο παππούλης σταµατώντας λίγο το ψάλσιµο.

Αλλά αυτός είχε και να προσέχει και τα κεριά.

– Όχι τώρα το κερί, κυρα-Τασία! Μετά!

– Σε βλέπω, κυρα-Καλλιόπη! Άσε κάτω το κερί!

Μετά την περιφορά θα πάρετε όλοι σας. Φτάνουν για όλους.

Τα ’λεγε σε µερικές γιαγιάδες που ήθελαν να πάρουν αγιασµένο, λέ-

ει, κερί από τον Επιτάφιο.

Αλλά δεν τις άρεσε να περιµένουν το µετά.

Eπιτάφιος (Eυαγγελίστρια, Σκιάθος)

81

Κι ήταν παντού νύχτα. Κανένα παράθυρο δεν είχε φως. Κι αυτή η

…πεθαµένη ησυχία…

– Πρόσεχε! θα µε κάψεις! Τι κόλλησες έτσι πάνω µου! είπε η µαµά

και µου πήρε το κερί.

Μ’ αγκάλιασε όµως.

Στο δρόµο σταµατήσαµε τρεις φορές. Τότε ήταν που είπαµε τα τρα-

γούδια των κοριτσιών. Το δικό µου τραγούδι δεν το ’ξερε κανένας.

Όταν φτάσαµε στην εκκλησία ξανά, οι ψάλ-

τες σήκωσαν τον Επιτάφιο ψηλά πά-

νω από την πόρτα κι όλοι εµείς πε-

ράσαµε από κάτω. Να, όπως παί-

ζουµε το «περνά περνά η µέλισ-

σα…».

Κι αγιασµένο κερί πήραµε

όλοι µας.

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ™Â ÔÈ· ÛËÌÂ›· ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ê·›ÓÂÙ·È Ë Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙÔ‡ ÚˆÙ·ÁˆÓÈÛÙ‹ ÛÙËÓ

ÙÂÏÂÙ‹;2. ¡· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÙÂ ÙËÓ ÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ‡ ∂ÈÙ·Ê›Ô˘ ÙË˜ ÁÂÈÙÔÓÈ¿˜ Û·˜ ‹ ÙË˜ ÂÚÈÔ¯‹˜

fiÔ˘ ¤¯ÂÙÂ ÂÚ¿ÛÂÈ ¤Ó· ¶¿Û¯·.3. °ÓˆÚ›˙ÂÙÂ ‰È·ÊÔÚÂÙÈÎ¿ ¤ıÈÌ· ÁÈ· ÙÔÓ ∂ÈÙ¿ÊÈÔ ·fi ¿ÏÏ· Ì¤ÚË ÙË˜ ∂ÏÏ¿‰·˜;4. ¶ÔÈÔ˜ Ù›ÙÏÔ˜ Û¿˜ ·Ú¤ÛÂÈ ÂÚÈÛÛfiÙÂÚÔ, ·˘Ùfi˜ Ô˘ ¤¯ÂÈ ÙÔ ·fiÛ·ÛÌ· ÙÔ˘ ‚È‚Ï›Ô˘

Û·˜ ‹ «Ë ÂÚÈÊÔÚ¿ ÙÔ˘ ∂ÈÙ·Ê›Ô˘», Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È Ì¤Û· ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ; ¡·ÂÍËÁ‹ÛÂÙÂ ÙËÓ ÚÔÙ›ÌËÛ‹ Û·˜.

Σύγχρονη πεζογράφος που συγγράφει βιβλία για παιδιά και νέους.Έχει γράψει µυθιστορήµατα κοινωνικού περιεχοµένου και µικρέςιστορίες. Μερικά από τα έργα της είναι: Ο καλεσµένος, Ο χιονάν-θρωπος πήρε τη µαµά, Το αυγουστιάτικο φεγγάρι, Εκείνη τη φορά(κεφάλαιο αυτού είναι και το κείµενο του βιβλίου µας).

Βούλα Μάστορη (Αγρίνιο 1945)

Κώστας Βάρναλης

πέθανες

τραβάω ταµαλλιά µου

από το πένθος

82

εύγεις πάνου στην άνοιξη, γιε µου καλέ µου,

Άνοιξή µου γλυκιά, γυρισµό που δεν έχεις.

Η οµορφιά σου βασίλεψε κίτρινη, γιε µου,

δεν µιλάς, δεν κοιτάς, πώς µαδιέµαι γλυκέ µου!

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ¡· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÙÂ Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÙË˜ ¶·Ó·Á›·˜-Ì¿Ó·˜.2. ™˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÁÈ· ÙËÓ ·ÚÔ˘Û›· ÙË˜ ÕÓÔÈÍË˜ ÛÙÔ Ô›ËÌ·.

Φιλόλογος, λογοτέχνης, µεταφραστής, κριτικός και δηµοσιογράφος. Τοέργο του έχει κοινωνικό περιεχόµενο. Έγραψε τα βιβλία Το φως που καίει,Σκλάβοι πολιορκηµένοι, Η αληθινή απολογία του Σωκράτη, Ο προσκυνητής.

Πηνελόπη ∆έλτα, Η ζωή του Χριστού, εκδ. Εστία.


Κώστας Βάρναλης (Πύργος Ανατολικής Ρωµυλίας 1884 - Αθήνα 1974)

ºΗ µάνα του Χριστού

«ŸÌÔÚÊ‹ ÌÔ˘, Î·Ï‹, ÁÏ˘ÎÈ¿ ·ÙÚ›‰·»

£¤ÏÂÈ ·ÚÂÙ‹Ó Î·È ÙfiÏÌËÓ Ë ÂÏÂ˘ıÂÚ›·.

∞Ó‰Ú¤·˜ ∫¿Ï‚Ô˜

Καλλιόπη Σφαέλλου

84

Το απόσπασµα που ακολουθεί είναι από τη διασκευή τής Ιλιάδας

του Οµήρου, που έκανε η συγγραφέας.

τσι µέσα σε λίγες µέρες οι Αχαιοί έχασαν τους δυο πιο

ανδρείους αρχηγούς τους, τον Αχιλλέα και τον Αίαντα, κι

η απώλεια αυτή αφόπλισε τους πολεµιστές. Άλλωστε δέ-

κα ολόκληρα χρόνια βρίσκονταν µακριά από τα σπίτια τους κακο-

παθαίνοντας στον ξένο αφιλόξενο τόπο. Άρχισαν λοιπόν να σιγο-

µουρµουρίζουν. Και τότε ο Οδυσσέας σκέφθηκε πως ήταν καιρός

να τελειώσει πια αυτή η εκστρατεία. Κι αφού οι δυο αξιότεροι από

τους αρχηγούς είχαν λείψει, ποια ελπίδα τους απόµεινε να κυριέ-

ψουν το Ίλιο µε τη δύναµη των όπλων;

∆υνατότερη όµως από τα όπλα είναι η πονηριά. Κι ακούστε τι

σοφίσθηκε ο παµπόνηρος Οδυσσέας:

Πήγε και πρότεινε στον Αγαµέµνονα να φτιάξουν µε ξύλα ένα

πελώριο άλογο, κούφιο στο εσωτερικό του, µε µια κρυφή καταπακτή

στο µέρος της κοιλιάς απ’ όπου θα µπορούσαν να µπαινοβγαίνουν

τέσσερις πέντε άνδρες. Θα διέδιδαν λοιπόν πως ετοιµάζονται να

φύγουν και πως άφηναν αυτό το ξύλινο οµοίωµα αλόγου σαν αφιέ-

ρωµα στον Απόλλωνα. Οι Τρώες σίγουρα θα έτρεχαν να παραλάβουν

και να µπάσουν στην πόλη τους την προσφορά αυτή στο θεό τους.

Και τότε οι κλεισµένοι στην κοιλιά του Αχαιοί τη νύχτα, όταν σκοτάδι

θ’ απλωνόταν στο Ίλιο, θα έβγαιναν και θ’ άνοιγαν τις πύλες των

τειχών για να εισορµήσουν οι σύντροφοί τους.

Έτσι και έγινε. Έφτιαξαν το ξύλινο πελώριο άλογο κι αφού µέσ’

στην κοιλιά του κρύφτηκαν ο Οδυσσέας µε τέσσερις συντρόφους

του, οι σύντροφοί τους το έσυραν κοντά στα τείχη αποχαιρετιστήριο

δώρο στον Απόλλωνα.

Το ξύλινο άλογο

Œ αποθάρρυνε

κοκκίνησε

85

Οι Τρώες πάνω από το τείχος το έβλεπαν µε θαυµασµό και περίµεναν

ανυπόµονα πότε οι Αχαιοί θ’ αποσύρονταν για να το µπάσουν στην

πόλη. Μόνον ο Έλενος, ο µάντης γιος του Πριάµου, τους φώναζε πως

αυτό ήταν τέχνασµα κι έπρεπε να µη ξεγελαστούν. Μα δεν τον άκου-

σαν. Έβαλαν µέσα στο Ίλιο το ξύλινο άλογο, τον «∆ούρειο ίππο», όπως

τ’ ονόµαζαν, και τη νύχτα στα σκοτεινά οι κλεισµένοι στο εσωτερικό

άνδρες ξεπήδησαν από την καταπακτή κι έτρε-

ξαν ν’ ανοίξουν διάπλατα τις πύλες του

τείχους.

Η Τροία ήταν χαµένη πια. Κι όταν σε λίγο

ο ορίζοντας πορφυρώθηκε, δεν ήταν από τον

ήλιο που ανέτειλε. Ήταν από την ανταύγεια

της φωτιάς που έκαιγε την πόλη του Πριάµου.

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∞˜ Ôı¤ÛÔ˘ÌÂ fiÙÈ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÂ›ÙÂ ·fi ÎÔÓÙ¿ Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔÓÙ·È

ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ. ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· Ù· ‰ÈËÁËıÂ›ÙÂ;2. ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙÂ fiÙÈ ¤ÏÂÁ·Ó ÌÂÙ·Í‡ ÙÔ˘˜ ÔÈ ÔÏÂÌÈÛÙ¤˜ Ô˘ ‹Ù·Ó ÎÚ˘ÌÌ¤ÓÔÈ ÛÙËÓ ÎÔÈÏÈ¿

ÙÔ˘ Í‡ÏÈÓÔ˘ ·ÏfiÁÔ˘;3. ¡· Û˘ÁÎÚ›ÓÂÙÂ ÙÔ ·Ú·Î¿Ùˆ ÂÈÎÔÓÔÁÚ·ÊËÌ¤ÓÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘ µ·Û›ÏË ƒÒÙ· ÌÂ ÙÔ

ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙË˜ ∫. ™Ê·¤ÏÏÔ˘. ¡· ‚ÚÂ›ÙÂ ÙÈ˜ ÔÌÔÈfiÙËÙÂ˜ Î·È ÙÈ˜ ‰È·ÊÔÚ¤˜.

ºTIANOYN §EEI, ENA ME°A§O A§O°O, TO ¢OYPEIOI¶¶O, ¶OY £A T’ AºH™OYN E¢ø AºIEPøMA

™TH XAPH TH™ KAI MO§I™ TE§EIø™EI £A ºY°OYN.

AYTO £A ¶Aø NA TO ANAºEPø ™TON ¶ATEPAMOY KAI BA™I§IA ¶PIAMO.

86

EPXETAI, EPXETAI ¶ANø ™TI™ PO¢E™KY§AEI H ™YMºOPA.

KA™AN¢PA, E§A KAT™E MAZI MA™ KI A™E ¶IA TI™ A¶AI™IE™ ¶POºHTEIE™.

¶EPA™E, ¶EPA™E KI E™Y ¢IOMH¢H,TE§EYTAIO™ £’ ANEBø E°ø.

™TO KA§O O¢Y™™EA. TøPA EMEI™ £A ¶APOYME TH™KA§A, ¢E £’ AºH™OYME KANENA ™HMA¢I O§O°YPA™A™ KAI TO ¶PøI ME TO EB°A TOY H§IOY £A M¶OYME

™TA ¶§OIA. ANTE KI O £EO™ BOH£O™.

TI B§E¶EI™ KA™AN¢PA;

ºøTIA KAI AIMA!

87

OI EX£POI MA™ EºY°AN, ANOIXTHKAN™TO ¶E§A°O KAI °INANE AºANTOI.

¶H°AN A¶O KEI ¶OY ’P£AN.

¶PE¶EI NA °KPEMI™OYME A¶O ¶ANø THN ¶Y§HNA MHN TO XA§A™OYME TO AºIEPøMA.

NAI, NAI, NAI, EM¶PO™ NA °KPEMI™OYME THN ¶Y§H. °KPEMI™TE THN ¶Y§H, °KPEMI™TE THN ¶Y§H!

™TA KOMMATIA NA ¶AN, ™TON XAMO!H £A§A™™A NA TOY™ KATA¶IEI.

88

∆ηµοσιογράφος και συγγραφέας βιβλίων για παιδιά. Tα θέµατά της τααντλεί από την ιστορία, τη µυθολογία και την κοινωνική ζωή. Mερικάαπό τα έργα της είναι: Tα αποµνηµονεύµατα ενός γάτου, Tο Aρκουδό-παιδο, H ώρα της αλήθειας.

Eίναι ο µεγαλύτερος αρχαίος Έλληνας επικός ποιητής. Λέγεται ότι γεν-νήθηκε στη Xίο ή στη Σµύρνη µεταξύ του 9ου και του 8ου π.X. αιώνα. Tρα-γούδησε τα κατορθώµατα των Eλλήνων στον Tρωικό πόλεµο και τις περι-πλανήσεις του Oδυσσέα ώσπου να γυρίσει στην πατρίδα του, την Iθάκη.Tα δύο έπη του, η Iλιάδα και η Oδύσσεια, θεωρούνται αξεπέραστα έργατης τέχνης και του λόγου.

Eλένη ∆ικαίου, O πόλεµος στην Tροία, εκδ.Πατάκη.Mενέλαος Στεφανίδης, Iλιάδα – Tρωικόςπόλεµος, εκδ. Σίγµα.


Όµηρος

Kαλλιόπη Σφαέλλου (Aλεξάνδρεια 1912 - Aθήνα 2001)

πανωφόρι

Νώντας Έλατος

89

αιρός πια να ξεκινήσουν. Η µητέρα φόρεσε στο Χάρη το µικρό

του ιµάτιο. Μέσα στο σπίτι φορούσε το χιτώνα, ένα πουκάµισο

να πούµε, που έφτανε ως τα γόνατα. Έπειτα του πέρασε στα πό-

δια τα πέδιλα. Στο σπίτι µέσα περπατούσε πάντοτε ξυπόλυτος. Ύστερα

οι αδερφούλες του, η Αγλαΐα και η Ροδόπη τον εφίλησαν. Θα νόµιζε

κανείς πως θα έφευγε για µακρινό ταξίδι.

Ο πατέρας του τότε τον επήρε από το χέρι, γιατί ήθελε την πρώτη

µέρα να τον οδηγήσει ο ίδιος στο δάσκαλο. Έτσι βγήκαν έξω και πίσω

τούς ακολουθούσε ο Λίχας. Οι δρόµοι στην Αθήνα ήταν πολύ στενοί

και τα σπίτια δεν είχαν παράθυρα προς το δρόµο. Έτσι σου φαινόταν

πως βάδιζες ανάµεσα σε δυο ψηλούς τοίχους µε πόρτες. Οι Αθηναίοι

δεν έχτιζαν πολυτελή σπίτια για τον εαυτό τους παρά για τους θεούς

που λάτρευαν. Ψηλά και πάνω από την πόλη φάνταζε ο πετρωτός λόφος,

η Ακρόπολη µε τους µαρµαρένιους ναούς. Οι ναοί αυτοί ήταν βαµµένοι

σε µερικές µεριές τους γαλάζιοι, κόκκινοι και χρυσοί και είχαν

παράξενες µορφές στα αετώµατα. Ω, πόσο έλαµπαν κάτω από τον

λαµπρόν ήλιο!

– Πατέρα, παρακάλεσε ο Χάρης, πάρε µε στην Ακρόπολη! Είµαι

αρκετά µεγάλος για να πάω.

– Θα σε πάω, να είσαι βέβαιος, του είπε ο πατέρας, µα σήµερα θα

πας στο σχολείο.

∆εν άργησαν να φθάσουν στον ανοιχτό χώρο της αγοράς. Τι θό-

ρυβος, ζωή και κίνηση και χρώµα! Σ’ ένα µέρος λιγωνόσουν από τις

µυρουδιές. Στη σειρά µε κάνιστρα όµορφες ανθοπώλιδες πουλούσαν

λουλούδια. Λουλούδια της άνοιξης, την εποχή που η Αθήνα πες πως

ήταν πνιγµένη στα λουλούδια.

– Πάρτε µενεξέδες, ζουµπούλια, τριαντάφυλλα!

Ένας περίπατος στην πόλη

K

πανέρια

τα τριγωνι-κά τµήµα-τα στηνπρόσοψητων αρχαί-ων ναών,πάνω απότις κολό-νες

ρούχα

90

– Εδώ τ’ αρχοντικά ιµάτια, φώναζε ένας ψηλός άνδρας που που-

λούσε λευκούς και πορφυρούς µανδύες.

– Παιγνίδια διάφορα για παιδιά, ξελαρυγγιζόταν άλλος που που-

λούσε µάλλινα και δερµάτινα τόπια κι άλλα τέτοια παιγνίδια.

Πρώτη φορά βρέθηκε ο Χάρης µέσα σ’ ένα τόσο θόρυβο, που ξε-

κούφαινε. Η ζωή του και η χαρά του ήταν ν’ ακούει θόρυβο, πολύ

θόρυβο.

– Στάσου µια στιγµή, πατέρα, παρακάλεσε ο Χάρης.

Περνούσαν από την Ποικίλη Στοά, τη ζωγραφισµένη από τον Πο-

λύγνωτο και τους φίλους του Μίκωνα και Πάναινο. Η στοά ήταν µα-

κριά, τετράπλευρη, µε τους τρεις τοίχους κλειστούς και µπροστά ανοι-

χτή και στηριγµένη σε κολόνες. Πρώτη φορά ο Χάρης έβλεπε ζωγρα-

φιές και µάλιστα τόσο ζωντανές. Το µάτι του πήρε τους πολεµιστές

που πατούσαν την Τροία, τις Αµαζόνες καβάλα στα άγρια άλογά τους

και τη µάχη του Μαραθώνα.

– Α, να η πρώτη συµπλοκή µε τους Πέρσες· να εκεί που τρέχουν

στους βάλτους· και τώρα στην παραλία· ω, νάτος ο Κυνέγειρος!…

Κι αυτά τη στιγµή που σταµάτησε ο πατέρας του, ο Θεαγένης, όχι

για να τον αφήσει να χαζέψει, παρά για να αγοράσει δυο κούκλες για

τις κόρες του, την Αγλαΐα και την Ροδόπη. Έπειτα τραβώντας τον από

το χέρι του είπε.

– Η αγορά δεν είναι κατάλληλο µέρος για παιδιά.

Bικέντιος Λάντσας (1822-1902), Aκρόπολη

91

– Ε, Θεαγένη, φώναξε ένας φίλος, πού πηγαίνεις τόσο βιαστικός;

– Πάω το γιο µου στο σχολείο, απάντησε περήφανα ο Θεαγένης.

Μόλις έβγαιναν από την αγορά τους χαιρέτησε άλλος φίλος, ο Επι-

κύδης.

– Πάµε στην Πνύκα, Θεαγένη. Ο Φιντίας θα µας µιλήσει για την αγορά

νέων πλοίων.

– Και βέβαια θα έλθω, απάντησε ο Θεαγένης. Πρώτα όµως πρέπει

να πάω το γιο µου στο σχολείο.

– Το γιο σου! Τι ωραία! είπε ο Επικύδης, που είχε µονάχα κορίτσια.

Ο Χάρης ένιωσε πως ο πατέρας του τον κρατούσε πιο σφιχτά.

Τι ωραίος που ήταν ο κόσµος!

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. O ÌÈÎÚfi˜ Ã¿ÚË˜ ËÁ·›ÓÂÈ ÚÒÙË Ì¤Ú· ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô. ∞fi ÔÈÂ˜ ÂÚÈÔ¯¤˜ ÂÚÓ¿

Î·È ÙÈ ‚Ï¤ÂÈ Á‡Úˆ ÙÔ˘; ªÔÚÂ›˜ Ó· Ù· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ˜ ÛÂ Ï›ÁÂ˜ ÁÚ·ÌÌ¤˜ ‹ Ó· Ê¤ÚÂÈ˜ÊˆÙÔÁÚ·Ê›Â˜, ÂÈÎfiÓÂ˜ Î.Ù.Ï. ÁÈ· ÙÔ˘˜ ÒÚÔ˘˜ ·˘ÙÔ‡˜;

2. ∆· ÎÔÚ›ÙÛÈ· ÛÙËÓ ·Ú¯·›· ∂ÏÏ¿‰· ‰ÂÓ ‹Á·ÈÓ·Ó Û¯ÔÏÂ›Ô. µÚÂ›ÙÂ ÛÂ ÔÈ· ÛËÌÂ›·ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ê·›ÓÂÙ·È ·˘Ùfi. ™˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË Û·˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÎ·›‰Â˘ÛË ·ÁÔÚÈÒÓÎ·È ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ ÙËÓ ÂÔ¯‹ ÂÎÂ›ÓË.

3. O Î·ı¤Ó·˜ Ì·˜ ı˘Ì¿Ù·È ÙËÓ ÚÒÙË ÙÔ˘ Ì¤Ú· ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Î·È ÌÈÏ¿ÂÈ ÁÈ’ ·˘Ù‹ÓÛÙÔ˘˜ ¿ÏÏÔ˘˜. °Ú¿ÊÂÈ Û’ ¤Ó· ¯·ÚÙ› ÙËÓ ÈÔ Â˘¯¿ÚÈÛÙË ÛÙÈÁÌ‹ ÙË˜ Î·È ÙÔ Î·ÚÊÈ-ÙÛÒÓÂÈ ÛÙÔÓ ›Ó·Î· ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂˆÓ ÙË˜ Ù¿ÍË˜.

4. O Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ ÚËÛÈÌÔÔÈÂ› ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ·˘Ùfi ‰È·ÏfiÁÔ˘˜ Î·È ÂÚÈÁÚ·Ê¤˜. ªÔ-ÚÂ›˜ Ó· ÍÂ¯ˆÚ›ÛÂÈ˜ ÙÈ˜ ÂÚÈÁÚ·Ê¤˜ Ô˘ ¿Ú¯Ô˘Ó; ∆È ÂÙ˘¯·›ÓÂÈ Ì’ ·˘Ù¤˜;

Ψευδώνυµο του Επαµεινώνδα Γ. Παπαµιχαήλ, ποιητή και εκπαι-δευτικού. Έγραψε τα πρώτα σχολικά βιβλία στη δηµοτική.

Βίτω Αγγελοπούλου, Η Ακρόπολη και η ιστορία της, εκδ. Κέδρος.Κωνσταντίνος Βέτσας – Μαρίζα Ντεκάστρο, Στην Αγορά των αρχαί-ων Αθηναίων, εκδ. Γνώση.


Νώντας Έλατος (1871 - 1951)

92

Ρήγας Βελεστινλής

Θούριος

ς πότε, παλικάρια, να ζούµεν στα στενά,

µονάχοι, σαν λιοντάρια, στες ράχες, στα βουνά;

Σπηλιές να κατοικούµεν, να βλέποµεν κλαδιά,

να φεύγοµ’ απ’ τον κόσµον, για την πικρή σκλαβιά;

Να χάνοµεν αδέλφια, πατρίδα και γονείς,

τους φίλους, τα παιδιά µας κι όλους τους συγγενείς;

Κάλλιο ’ναι µίας ώρας ελεύθερη ζωή,

παρά σαράντα χρόνοι σκλαβιά και φυλακή!

στις

εξαιτίας

ø

καλύτερα είναι

93

Ο Ρήγας Βελεστινλής (το πραγµατικό του όνοµα ήταν Αντώνιος Κυ-ριαζής) είναι ένας από τους πρωτοπόρους της Επανάστασης του 1821.Έζησε στην Κωνσταντινούπολη, στη Βλαχία και στη Βιέννη. Εκεί εξέ-δωσε ποιήµατα, προκηρύξεις και την περίφηµη Χάρτα του. Με τα έργατου θέλησε να ξεσηκώσει τον ελληνικό λαό και τους άλλους υπόδου-λους λαούς των Βαλκανίων ενάντια στους Τούρκους. Στο επαναστα-τικό τραγούδι, τον «Θούριο», υµνεί την ελευθερία και καταδικάζει τησκλαβιά. Πέθανε µαρτυρικά στο Βελιγράδι.

Γαλάτεια Γρηγοριάδου-Σουρέλη, Ρήγας Φεραίος. Ο τροβαδούρος τηςλευτεριάς, εκδ. Αποστολικής ∆ιακονίας της Εκκλησίας της Ελλάδος.


Ρήγας Βελεστινλής (Βελεστίνο Θεσσαλίας 1757 - Βελιγράδι 1798)

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· ÍÂ¯ˆÚ›ÛÂÙÂ ·fi

ÙÔÓ «£Ô‡ÚÈÔ» ÙÔ˘ ƒ‹Á· ÙÔ˘˜ÛÙ›¯Ô˘˜ Ô˘ Û·˜ ¿ÚÂÛ·Ó Î·ÈÓ· Û˘˙ËÙ‹ÛÂÙÂ ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜ ÛÙËÓÙ¿ÍË;

2. ¶ÔÈÂ˜ Û˘ÌÊÔÚ¤˜ ÚÔÎ·ÏÂ› ËÛÎÏ·‚È¿; ¡· ‚ÚÂ›ÙÂ ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂ-ÓÔ ÙÈ˜ Ï¤ÍÂÈ˜ ‹ ÙÈ˜ ÊÚ¿ÛÂÈ˜ ÌÂÙÈ˜ ÔÔ›Â˜ Ô ÔÈËÙ‹˜ ·Ó·Ê¤ÚÂ-Ù·È Û’ ·˘Ù¤˜.

3. ∞ÎÔ‡ÌÂ ÌÂÏÔÔÈËÌ¤ÓÔ ÙÔÓ«£Ô‡ÚÈÔ» Î·È ÙÔÓ ÙÚ·ÁÔ˘‰¿ÌÂfiÏÔÈ Ì·˙›.

H Xάρτα του Pήγα

∆ηµοτικό τραγούδι

µόνο ακονίζει

χρυσάφι να σε

στολίσω

94

ορεύουν τα κλεφτόπουλα, γλεντάνε τα καηµένα,

κι ένα µικρό κλεφτόπουλο δεν παίζει, δε χορεύει,

µόν’ τ’ άρµατα συγύραγε και το σπαθί τροχάει.

«Τουφέκι µου περήφανο, σπαθί µου παινεµένο,

πολλές φορές µε γλίτωσες, βόηθα και τούτ’ την ώρα,

να σ’ ασηµώσω µάλαµα να σε σµαλτώσω ασήµι …».

Το µικρό κλεφτόπουλο

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. °È·Ù› ÙÔ ÌÈÎÚfi ÎÏÂÊÙfiÔ˘ÏÔ «‰ÂÓ ·›˙ÂÈ, ‰Â ÔÚÂ‡ÂÈ»;2. ¶Ò˜ ÂÚÓ¿ ¤Ó· ÎÏÂÊÙfiÔ˘ÏÔ ÙË Ì¤Ú· ÙÔ˘ ÛÙ· ‚Ô˘Ó¿;

ªÔÚÂ›˜ Ó· ÙË Ê·ÓÙ·ÛÙÂ›˜ Î·È Ó· ÙËÓ ÂÚÈÁÚ¿„ÂÈ˜;3. ∆· ÎÏ¤ÊÙÈÎ· ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Â›Ó·È ‰ËÌÔÙÈÎ¿ ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÔ˘Ó

ÙË ˙ˆ‹ ÙˆÓ ·ÚÌ·ÙÔÏÒÓ Î·È ÙˆÓ ÎÏÂÊÙÒÓ. ¡· ‚ÚÂÈ˜ ¿ÏÏ· ‰ËÌÔÙÈÎ¿ÙÚ·ÁÔ‡‰È· Ô˘ Ó· ·Ó·Ê¤ÚÔÓÙ·È ÛÂ ¿ÏÏÂ˜ ÂÎ‰ËÏÒÛÂÈ˜ ÙË˜ ˆ‹˜.

4. ™ÙÔ Ô›ËÌ· ÙÔ˘ ¢ÈÔÓ‡ÛÈÔ˘ ™ÔÏˆÌÔ‡ «∂ÏÂ‡ıÂÚÔÈ ÔÏÈÔÚÎËÌ¤ÓÔÈ»Ô˘ ·ÎÔÏÔ˘ıÂ›, Ô ™Ô˘ÏÈÒÙË˜ ÌÈÏ¿ÂÈ ÛÙÔ ÙÔ˘Ê¤ÎÈ ÙÔ˘. ªÔÚÂ›˜ Ó· Û˘Á-ÎÚ›ÓÂÈ˜ Ù· ÏfiÁÈ· Ô˘ Ï¤ÓÂ ÙÔ ÎÏÂÊÙfiÔ˘ÏÔ Î·È Ô ™Ô˘ÏÈÒÙË˜ ÛÙÔ ÙÔ˘Ê¤ÎÈÙÔ˘˜; ¶ÔÈ· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· Ê·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó;

X

95

ορκίζεται

έρηµο

Tούρκος

κρα του τάφου σιωπή στον κάµπο βασιλεύει·

λαλεί πουλί, παίρνει σπυρί, κι η µάνα το ζηλεύει.

Τα µάτια η πείνα εµαύρισε· στα µάτια η µάνα µνέει·

στέκει ο Σουλιώτης ο καλός παράµερα και κλαίει:

«Έρµο τουφέκι σκοτεινό, τι σ’ έχω ’γω στο χέρι;

Οπού συ µου ’γινες βαρύ κι ο Αγαρηνός το ξέρει».

Ελεύθεροι πολιορκηµένοι

Το απόσπασµα αυτό είναι από το ποίηµα του ∆ιονυσίου Σολωµού «Ελεύθεροι

πολιορκηµένοι», που το σχεδίασε ο ποιητής τρεις φορές, χωρίς να το

ολοκληρώσει. Είναι Απρίλιος του 1826. Οι Τούρκοι πολιορκούν το

Μεσολόγγι. Οι κάτοικοι αρνούνται να παραδοθούν. Περνάνε φρικτές στιγµές.

Υποφέρουν από πείνα και αρρώστιες. Κι είναι άνοιξη. Η φύση, γεµάτη ζωή,

είναι σαν να θέλει να παρασύρει τους πολιορκηµένους µε την οµορφιά της.

Οι πολιορκηµένοι όµως βάζουν το χρέος για την πατρίδα πάνω από τη

ζωή τους.

∆ιονύσιος Σολωµός

Õ

Θεόδωρος Bρυζάκης (1814-1878), H Έξοδος του Mεσολογγίου

96

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. °È·Ù› Ë Ì¿Ó· ËÏÂ‡ÂÈ ÙÔ Ô˘Ï›;2. O ™Ô˘ÏÈÒÙË˜ ÎÔ˘‚ÂÓÙÈ¿˙ÂÈ ÌÂ ÙÔ ÙÔ˘Ê¤ÎÈ ÙÔ˘. ∆È ı¤ÏÔ˘Ó

Ó· Ô˘Ó Ù· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘;3. ∑ËÙ‹ÛÙÂ ·fi ¤Ó·Ó Ì·ıËÙ‹ ÙË˜ ™Ù΄Ù¿ÍË˜ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÂ›Ô˘ Û·˜ Ó· Û·˜ ÌÈÏ‹ÛÂÈ ÁÈ· ÙËÓ

ÔÏÈÔÚÎ›· ÙÔ˘ ªÂÛÔÏÔÁÁ›Ô˘ Î·È ÙËÓ ŒÍÔ‰Ô.4. ∞ÎÔ‡ÌÂ fiÏÔÈ Ì·˙› ÌÂÏÔÔÈËÌ¤ÓÔ ÙÔ Ô›ËÌ· ÛÙÔ ‰›ÛÎÔ ÙÔ˘ °È¿ÓÓË ª·ÚÎfiÔ˘ÏÔ˘

∂ÏÂ‡ıÂÚÔÈ ÔÏÈÔÚÎËÌ¤ÓÔÈ Î·È ÙÔ ÙÚ·ÁÔ˘‰¿ÌÂ.5. ¡· ·Ô‰ÒÛÂÙÂ ÙÔ Ô›ËÌ· ÌÂ ˆÁÚ·ÊÈ¤˜. ∫¿Ùˆ ·fi Î¿ıÂ ˆÁÚ·ÊÈ¿ Ó· ‚¿ÏÂÙÂ

ÙÈ˜ ·ÓÙ›ÛÙÔÈ¯Â˜ ÔÈËÙÈÎ¤˜ ÊÚ¿ÛÂÈ˜.

Είναι ο εθνικός µας ποιητής και ένας από τους πολύ σηµαντικούςΕυρωπαίους ποιητές. Σπούδασε στην Ιταλία. Έζησε την εποχή πουη Ελλάδα αγωνιζόταν να αποτινάξει τον τουρκικό ζυγό. Με την ποί-ησή του εκφράζει τους αγώνες των Ελλήνων για την απελευθέρωσήτους. Ακόµη, τον απασχολεί η αντίθεση ανάµεσα στη ζωή και στοθάνατο. Υπερασπίστηκε τη γλώσσα που µιλάµε σήµερα, τη δηµοτική.Έγραψε τον Ύµνο εις την Ελευθερίαν. Μερικά έργα του είναι: ΟΚρητικός, Η γυναίκα της Ζάκυθος, Ο πόρφυρας.

Ελένη Χωρεάνθη, Μεσολόγγι, η πολιτεία του νερού, εκδ. Κα-λέντης.Ντίνος ∆ηµόπουλος, Ο Μαστρο-Πολύξερος κι η µαγική του βάρκα,εκδ. Καστανιώτη.


∆ιονύσιος Σολωµός (Ζάκυνθος 1798 - Κέρκυρα 1857)

φως, λάµψη

Κώστας Καρυωτάκης

Ο Αθανάσιος ∆ιάκος ήταν ήρωας της Επανάστασης του 1821. Με λίγα

παλικάρια αντιστάθηκε στο γεφύρι της Αλαµάνας στους πολυπλη-

θέστερους Τούρκους. Ο θάνατός του υπήρξε µαρτυρικός.

έρα του Απρίλη.

Πράσινο λάµπος,

γελούσε ο κάµπος

µε το τριφύλλι.

Ως την εφίλει

το πρωινό θάµπος,

η φύση σάµπως

γλυκά να οµίλει.

Εκελαδούσαν

πουλιά, πετώντας

όλο πιο πάνω.

Τ’ άνθη ευωδούσαν.

Κι είπε απορώντας:

«Πώς να πεθάνω;»

Ο ∆ιάκος

M φιλούσε

98

Εργάστηκε ως δηµόσιος υπάλληλος. Ασχολήθηκε µε την ποίηση και µεµεταφράσεις ξένων ποιητών. Με το έργο του επηρέασε αρκετούς Έλληνεςλογοτέχνες. Έγραψε τις συλλογές Ο πόνος του ανθρώπου και των πραγµά-των, Νηπενθή και Ελεγεία και σάτιρες.

Τάκης Λάππας, Ο ήρωας της Αλαµάνας, εκδ. Πατάκη.


Κώστας Καρυωτάκης (Τρίπολη 1896 - Πρέβεζα 1928)

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ¢È¿‚·ÛÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÙÔ˘ Aı·Ó·Û›Ô˘

¢È¿ÎÔ˘ Î·È ÙÔÓ ÙÚfiÔ Ô˘ ·ÓÙÈÛÙ¿-ıËÎÂ ÛÙÔ˘˜ ∆Ô‡ÚÎÔ˘˜.

2. ∏ ·Ú¿‰ÔÛË ·Ó·Ê¤ÚÂÈ fiÙÈ Ô ¢È¿ÎÔ˜,ÚÔÙÔ‡ ‚·Û·ÓÈÛÙÂ›, Â›Â: «°È· ‰Â˜Î·ÈÚfi Ô˘ ‰È¿ÏÂÍÂ Ô ¿ÚÔ˜ Ó· ÌÂ ¿-ÚÂÈ, ÙÒÚ· Ô˘ ·Óı›˙Ô˘Ó Ù· ÎÏ·‰È¿Î·È ‚Á¿˙ÂÈ Ë ÁË˜ ÔÚÙ¿ÚÈ». ™˘ÌÊˆÓÂ›Ë ·Ú¿‰ÔÛË ÌÂ ÙÔ Ô›ËÌ· ÁÈ· ÙÔÓÙÚfiÔ Ô˘ ·ÓÙÈÌÂÙÒÈÛÂ Ô ¢È¿ÎÔ˜ÙÔ ı¿Ó·ÙÔ;

Θεόφιλος Xατζηµιχαήλ (1867-1934), Aθανάσιος ∆ιάκος

το είχανπάρει µετη βία

Iταλοίαστυ-νοµικοί

Άλκη Ζέη

99

Το µυθιστόρηµα της Άλκης Ζέη Ο µεγάλος περίπατος του Πέτρου

αναφέρεται στη γερµανική κατοχή, στην Αθήνα του 1941-44. Ο λαός

µέσα από τις οργανώσεις αντιστεκόταν όπως µπορούσε, µε απεργίες,

διαδηλώσεις, καταστροφές σε εγκαταστάσεις ή υλικά του εχθρού.

Ορισµένες φορές αντιστέκονταν και τα παιδιά µε το δικό τους τρόπο.

ε το σχολείο του Πέτρου ήτανε χειρότερα τα πράµατα. Το

είχανε επιτάξει οι καραµπινιέροι και τώρα τα µαθήµατα

γινόντανε σ’ ένα πρώην γκαράζ. Χάµω ήτανε πατηµένο χώµα

σκληρό, γεµάτο ξεραµένα λάδια. Από την τεράστια σιδερένια πόρτα,

ακόµα κι αν ήτανε κλειστή, έµπαινε κρύο. Σε κάθε γωνιά έκανε µάθηµα

κι από µια τάξη του ∆ηµοτικού και πολλές φορές, σαν έλειπε κανένας

δάσκαλος, κάνανε και δυο και τρεις τάξεις µαζί. Τελειώνανε στις δώ-

δεκα, γιατί µετά ερχότανε το Γυµνάσιο. Πολλές φορές, σα σχολνούσε,

συναντούσε το Γιάννη, που πήγαινε για µάθηµα. Από τα εβδοµήντα

παιδιά της τάξης του Πέτρου ήτανε ζήτηµα αν ήταν παρόντα κάθε

µέρα τα είκοσι. Ο κύριος Λουκάτος δε διάβαζε πια τον κατάλογο για

να βάλει «απών», κι ούτε ρωτούσε κανέναν, «γιατί άργησες;» σαν έφ-

τανε στη µέση του µαθήµατος. ∆εν κρατούσε πια βέργα, δεν έλεγε

«σκασµός» κι ούτε την αγαπηµένη του φράση, που την ξέρανε πια

απέξω κι ανακατωτά: «Θα σε στείλω να κόβεις ξύλα». Την πρώτη µέρα

που πήγανε για µάθηµα, τροµάξανε να τον γνωρίσουνε. Τους είπε

«καλά µου παιδάκια» και τους ρώτησε αν φάγανε το πρωί. Σήκωσε το

χέρι της µονάχα η Νιούρα, η κόρη του φούρναρη.

Από τη µέρα που τους είπε ο Γιάννης, την ώρα που σχολούσανε,

«Σας θέλω», πήρανε τη συνήθεια να έρχονται στις πέντε να τον περι-

µένουνε να σχολάσει. Στην αρχή ο Πέτρος νόµιζε πως θα τον θέλει

πάλι κάτι να του πει για την Αντιγόνη, µα ο Γιάννης, τούτη τη φορά,

ούτε τον ρώτησε τι κάνει η αδελφή του. Τους έπιασε από τους ώµους,

εκείνον και το Σωτήρη, και πήρανε κάτι σοκάκια, ώσπου βγήκανε στη

Οι Γερµανοί και οι πρόκες

M

κοντή καιφαρδιά

µπλούζα

100

µεγάλη λεωφόρο… Στάθηκαν σ’ ένα υψωµατάκι και χάζευαν τα τερά-

στια γερµανικά φορτηγά που περνούσανε και θαρρείς κι έλειωνε η ά-

σφαλτος από το βάρος τους.

– Τι διάολο κουβαλάνε; ρωτάει ο Σωτήρης.

– Πολεµικό υλικό, το πάνε στο Κέντρο χηµικού πολέµου, απάντησε

ο Γιάννης και κάτι ψαχούλευε µέσα στο µπλουζόν του.

Ύστερα τους κοίταξε πονηρά.

– Τι λέτε, τους σκάµε κανένα λάστιχο;

– Πώς; Πετάχτηκαν κι οι δυο µαζί.

Ο Γιάννης έβγαλε από το µπλουζόν του µια χαρτοσακούλα. Ήτανε

γεµάτη κοντόχοντρες πρόκες µε µεγάλο κεφάλι. Βάλθηκαν να τις

πετάνε µε φόρα, λες κι ήτανε χαρτοπόλεµος, κατά την άσφαλτο.

Κούρνιασαν µετά και περίµεναν το πρώτο αυτοκίνητο που προχωρούσε

αργά και βαριά. Ξαφνικά ακούστηκε ένας ξερός κρότος σαν πιστολιά.

Ο Σωτήρης κι ο Πέτρος κόλλησαν στη γη. Ο Γιάννης τους σφύριξε στο

αυτί:

το καρύδι,η προεξοχήστο λαρύγγι

101

– Έσκασε, έσκασε…, και το µπαλάκι χοροπηδούσε χαρούµενα στο

λαιµό του.

Με πολλή προφύλαξη κοιτάζανε κι οι τρεις τους το βαρύ φορτηγό

που είχε σταµατήσει λίγο πιο κάτω κι η µηχανή του λαχάνιαζε. Κατέ-

βηκε από µέσα ένας Γερµανός κι ύστερα άλλοι δυο και καταπιάστηκαν

ν’ αλλάξουνε τη ρόδα.

– Έχουνε δουλειά για ώρα, λέει ο Γιάννης. Τούτο δω είναι ολόκληρο

φρούριο.

– Οι δικές µου πρόκες ήτανε, είπε ο Σωτήρης, εγώ τις πέταξα κατά

κει.

– Τρέχα να το κοκορευτείς, τον ψευτοµάλωσε ο Γιάννης.

Πέρα από την ανηφόρα, ξεπρόβαλε η µούρη ενός άλλου φορτηγού.

102

Ο Γιάννης όµως τους πήρε βιαστικά από το χέρι και φύγανε. Σαν είχανε

φτάσει στα σοκάκια, ακούστηκε πάλι ο ξερός κρότος.

– Τώρα ήτανε οι δικές µου πρόκες, γέλασε ο Γιάννης.

Από τότε, ο Πέτρος κι ο Σωτήρης πήγαιναν κάθε τόσο στο

υψωµατάκι που κοίταζε τη µεγάλη λεωφόρο, αλλάζοντας πάντα στέκι

να µην τους επισηµάνουν οι Γερµανοί. Ο Γιάννης τους είχε µάθει πώς

να πετάνε τις πρόκες ακριβώς, δίχως να τις σπαταλάνε, κι ο ίδιος δεν

ερχότανε πια µαζί τους. Την τελευταία φορά πήγανε µ’ όλη την οµάδα

τού φουτµπόλ και το βρήκανε πως είναι πολύ πιο διασκεδαστικό.

Φουτµπόλ παίζεις κάθε µέρα. Έσκασε, όµως, µόνο ένα λάστιχο και

κοντέψανε να δαρθούνε, γιατί ο καθένας έλεγε πως ήτανε το δικό

του καρφί. ∆εν µπορέσανε να ξαναπάνε, άρχισε να φυσάει για µέρες

τόσο δυνατός αέρας, που οι πρόκες δεν έφταναν εκεί που τις

πετούσανε. Κι ύστερα ο Γιάννης δεν µπορούσε να βρει άλλα καρφιά.

– Να τινάξουµε ένα γερµανικό τρένο, είπε ο Σωτήρης, δε χρειάζονται

πρόκες.

Ο Γιάννης δε γέλασε καθόλου, σαν τ’ άκουσε, ούτε τον κορόιδεψε.

– Για το τρένο θα πάρω µονάχα τον Πέτρο, του είπε σοβαρά. Εσύ

είσαι ζαβολιάρης και θα λογαριάζεις όλα τα τρένα για δικά σου.

103

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∆È ÁÓÒÌË ¤¯ÂÙÂ, Ù· ·È‰È¿ ÚÔ¯ÒÚËÛ·Ó ÛÙÔ Û¯¤‰Èfi ÙÔ˘˜; ™˘ÓÂ¯›ÛÙÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·.2. ∞ÊÔ‡ ‚ÚÂ›ÙÂ ·fi ¿ÏÏ· ÏÔÁÔÙÂ¯ÓÈÎ¿ ¤ÚÁ· ·ÔÛ¿ÛÌ·Ù· Ô˘ Ó· ·ÊËÁÔ‡ÓÙ·È ÙË

Û˘ÌÌÂÙÔ¯‹ ÙˆÓ ·È‰ÈÒÓ, ·ÁÔÚÈÒÓ Î·È ÎÔÚÈÙÛÈÒÓ, ÛÙÔÓ ·ÁÒÓ· Î·Ù¿ ÙˆÓ Î·Ù·-ÎÙËÙÒÓ, Û˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÁÈ’ ·˘Ù¿.

3. °È·Ù› Ô ‰¿ÛÎ·ÏÔ˜ ‹Ù·Ó ÙfiÛÔ Î·Ïfi˜ ÌÂ ÙÔ˘˜ Ì·ıËÙ¤˜ ÙÔ˘; ¡· ·Ó·˙ËÙ‹ÛÂÙÂ ÙË ÊÚ¿-ÛË ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ Ô˘ ‰›ÓÂÈ ÙËÓ ·¿ÓÙËÛË.

4. O ·ÊËÁËÙ‹˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ, Û·Ó Ó· ‹Ù·Ó ÌÚÔÛÙ¿ Î·È Ó· Í¤ÚÂÈ Ù· ¿ÓÙ·, Ò˜ ¤ÚÈ¯Ó·ÓÙ· ·È‰È¿ ÚfiÎÂ˜ ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ. ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· ÌÂÙ·ÙÚ¤„ÂÙÂ ÙËÓ ÂÚÈÁÚ·Ê‹ ÛÂ ‰È¿ÏÔÁÔÎ·È Ó· ÙÔÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿ÛÂÙÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË;

5. ™·˜ ÂÚÓ¿ÂÈ ·’ ÙÔ Ì˘·Ïfi fiÙÈ Ë Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ ÌÔÚÂ› Ó· ‹ÚÂ Ì¤ÚÔ˜ ÛÙ· ÁÂÁÔÓfiÙ·Ô˘ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ;

Σύγχρονη πεζογράφος. Έγραψε βιβλία για παιδιά και µεγάλους.Τα θέµατά της τα αντλεί από δικά της βιώµατα, από την ιστορίατης χώρας µας και τους αγώνες του λαού µας. Ορισµένα έργα της:Μια Κυριακή του Απρίλη, Το καπλάνι της βιτρίνας, Η Αλίκη στη χώ-ρα των µαρµάρων, Η µοβ οµπρέλα.

∆. Ραβάνης-Ρεντής, Παιδιά της Αθήνας, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.Μπίλλυ Οικονόµου-Ρόζεν, Ο πόλεµος της Αντιγόνης, εκδ. Πατάκη.Λ. Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, Τραγούδι για τρεις, εκδ. Πατάκη.


Άλκη Ζέη (Αθήνα 1925)

Λιλίκα Νάκου

κλειδαριές

104

Ιταλογερµανική κατοχή στην Αθήνα. Πείνα και δυστυχία. Ο µικρός

Σπύρος τη µέρα ζητιανεύει και το βράδυ µαζί µε άλλα παιδιά κοιµάται

σε µια σπηλιά. Οι Γερµανοί έχουν συλλάβει τον πατέρα του και

αγωνίζεται ολοµόναχος να επιβιώσει. Στη σπηλιά θα γνωρίσει

απρόσµενα έναν Ιταλό στρατιώτη και θα γίνουν φίλοι. Το απόσπασµα

που ακολουθεί είναι από το βιβλίο Η κόλαση των παιδιών.

α πώς πιάσαµε φιλίες µε το Σπύρο. Περνούσε µια µέρα µπροστά

από το σπίτι, αδύνατος και ωχρούλης καθώς ήταν. Με ένα

µπερεδάκο στο κεφάλι και ένα τετράδιο στο χέρι. Του φώναξα:

«Τέτοια ώρα, στις δέκα το πρωί πάνε στο σχολείο τα καλά παιδιά;

Τρέχα! Θα σε µαλώσει ο δάσκαλος!».

Τότε αντιλήφθηκα ότι το παιδί περπατούσε µε κόπο. Το αγοράκι στα-

µάτησε και είπε:

«Ο δάσκαλος δε φωνάζει πια… Ξέρει ότι πεινάµε και κρυώνουµε…

Τα θρανία όλο αδειάζουν… Ο δάσκαλος δε θυµώνει πια…».

Τότε ρώτησα το µικρό, όχι από αδιακρισία, αλλά από ενδιαφέρον,

γιατί ήταν και γειτονόπουλό µας. Τον έβλεπα ταχτικά την ίδια ώρα να

περνά από το σπίτι.

«Τι έφαγες το πρωί;», του κάνω.

«Τι να φάω; Φλούδια από λεµόνια! Ο πατέρας τρώει το ίδιο. Από τα

λεµόνια θα σωθούµε, όσο βρίσκονται κι αυτά…».

«Και ο πατέρας σου πού δουλεύει;».

«Πού να δουλέψει; Έφτιαχνε πρώτα κλειδωνιές … Μα τώρα πια

κάθεται …».

Και ο Σπύρος ξαναπήρε το δρόµο. Βάδιζε σα να ’χε χιονίστρες στα

πόδια και τον πονούσαν.

Έτσι το λοιπόν πιάσαµε γνωριµία µε το Σπύρο.

Πέρασε καιρός.

Θυµάµαι ήταν µια παραµονή του Χριστού. Μαύρα Χριστούγεννα.

Ο Τζοβάνι

N

πρηξίµατααπό το

πολύ κρύο

105

ζητιανεύουµε

Έκανε ένα ξεροβόρι και χιόνιζε αραιά. Ο Σπύρος ήρθε και χτύπησε

την πόρτα µας.

«Πώς σ’ άφησε ο πατέρας σου να τριγυρνάς µε τέτοιο καιρό;», του

είπα, ανοίγοντας την πόρτα.

Τότε πρόσεξα πως ήταν και ξυπόλητος.

«Τον πατέρα µου τον πιάσανε οι Γερµανοί… Η µητριά µου πούλησε

τα πράγµατα κι έφυγε, δεν έχουµε πια σπιτικό!».

«Και συ τι κάνεις; Πού βρίσκεσαι; Γιατί δεν ήρθες εδώ σε µένα;».

«Μπα, βρήκα µια παρέα παιδιά, εδώ κατά το Λυκαβηττό που µια φο-

ρά µέναµε… Την ηµέρα διακονεύουµε, τη νύχτα κοιµόµαστε σε µια

σπηλιά πάνω από τον Άη Σιδέρη… Καλά είναι κει… Μόνο κρύωσα…

Βήχω, σα να ’χω πυρετό… Όλο διψώ… Κάτι καίει µέσα µου…».

Τον πήρα µέσα στο σπίτι, του έδωκα σταφίδες, το µόνο πράγµα που

είχαµε. Ζεστάθηκε λιγάκι κοντά στη φουφού και, καθώς άπλωσε να

ζεσταθούν τα παγωµένα χεράκια του, µου φάνηκε σαν ένα πουλάκι

πεσµένο απ’ τη φωλιά του.

Του είπα να µείνει κοντά µας. ∆εν ήθελε.

«Όχι!», µου κάνει. «∆εν αφήνω την παρέα! Τι θα πουν οι άλλοι; Μό-

νο που θα ’ρχουµαι να µου δίνεις νερό, γιατί όλο διψάω!».

Κι έφυγε.

Πέρασε πάλι κάµποσος καιρός από τότε.

Μια µέρα συναντώ το Σπύρο έξω. Φαινόταν πολύ καλύτερα από

πρώτα. ∆εν ήταν έτσι αδύνατος, ούτε τόσο ωχρούλης. Έµοιαζε µά-

λιστα και κεφάτος.

«Τώρα είµαι καλά!», µου λέει. «Έχω ένα φίλο που µ’ αγαπά και µου

δίνει φαΐ…».

«Και ποιος είναι αυτός; Είναι της παρέας σου;».

«Τι λες! Ο φίλος µου είναι φαντάρος. Είναι Ιταλός και λέγεται

Τζοβάνι!».

«Ιταλός;», κάνω εγώ µε απορία.

«Μάλιστα, Ιταλός! Γιατί τάχα; ∆ε βρίσκουνται ανάµεσά τους και

καλοί; ∆εν µπορεί να ’ναι όλοι τους κακοί!», έκανε ο Σπύρος µε την

παιδιάτικη λογική του.

«Καλά. Και συ πού τον γνώρισες τον Ιταλό; Κάτσε να µου πεις».

Και το αγόρι άρχισε να λέει ολόκληρη την ιστορία:

κιτρινούλης

107

φωλιά-ζουµε

τρέµαµεαπό το κρύο

µαζευτή-καµε

«Να! Πάνω στο Λυκαβηττό, που κουρνιάζουµε τη νύχτα, ήρθαν

εκεί κοντά στο φυλάκιο Ιταλοί και φυλάνε. Ένα βράδυ το λοιπόν, που

ήµαστε καµπόσα παιδιά χωµένα µέσ’ αυτού, µε το στοµάχι αδειανό

και τουρτουρίζαµε, ακούσαµε περπατησιές… Ζαρώσαµε το λοιπόν

ο ένας κοντά στον άλλον και περιµέναµε. Σε λιγάκι ήρθαν δύο Ιταλοί

και στάθηκαν µπροστά στη σπηλιά µας. Ένας από τους δύο άναψε ένα

φακό και τον έριξε µέσα. Μας τύφλωσε τα µάτια µε το φως. Ο διπλανός

µου τόσο φοβήθηκε, που άρχισε να κλαίει. Εγώ δεν µπορούσα να

βγάλω τσιµουδιά. Μόνο έτρεµα τόσο πολύ, που στάθηκε ο Ιταλός µε

το φακό και µε κοίταζε και κάτι είπε στον άλλον. Ούτε µας χτύπησαν,

ούτε µας διώξαν από κει. Φύγαν χωρίς να πούνε λέξη. Ακούγαµε τις

περπατησιές τους να χάνουνται στο σκοτάδι. «Φτηνά τη γλιτώσαµε

απόψε!», φώναξε ένας µεγάλος. «∆εν ξαναπατώ εγώ εδώ πέρα... Θα

πάω αλλού να κουρνιάσω…». Το ίδιο είπαν και τ’ άλλα παιδιά… Μεί-

ναµε δυο - τρεις. Είχαµε συνηθίσει τούτην τη σπηλιά και είµαστε και

της γειτονιάς. Καθήσαµε…

Το άλλο βράδυ πάµε στη σπηλιά και περιµέναµε ν’ ακούσουµε περ-

πατησιές. Θα µας φέρνανε και πάλι ψωµί; Σε λιγάκι ακούµε τα βήµατά

τους. ∆εν τους φοβόµαστε πια τόσο πολύ. Είχαµε ξεθαρρέψει. Ο

Ιταλός στάθηκε µπροστά στη σπηλιά, άναψε το φακό και ήρθε κοντά

µας. Έσκυψε πάνωθέ µας και µε το ένα του χέρι µάς χάιδευε τα µαλ-

λιά… Θυµήθηκα τον πατέρα µου, που καµιά φορά έκανε έτσι – κι

άρχισα σιγά να κλαίω. Πόσον καιρό, σκέφτηκα, χέρι ανθρώπου είχε

να µας χαϊδέψει, ψειριάρικα και βρόµικα καθώς είµαστε… Και δος του

τα δάκρυα να τρέχουν… Ο Ιταλός κάτι µου έλεγε στη γλώσσα του,

µα δεν καταλάβαινα. Άρχισε το λοιπόν τσάτρα - πάτρα τα ελληνικά.

Έλεγε πως είχε κι αυτός παιδιά και γυναίκα στην Ιταλία. Μας έδειξε

και µια φωτογραφία. Ήταν της κορούλας του. Τι όµορφη! Τη λέγανε

Λουτσία. Την κοίταζε και τα µάτια του δακρύσανε. Την άλλη µέρα

ξανάρθε, µας έφερε δυο φέτες ψωµί και λίγο τυρί…Ύστερα βγάζει

από το λαιµό του και περνά στο δικό µου ένα αλυσιδάκι µε µια

Παναγίτσα… Να, δες τηνε τι όµορφη που είναι!… Και από τότε

γενήκαµε πρώτοι φίλοι… Τώρα έρχεται κάθε βράδυ και κάτι µας φέρνει.

∆ε µας αφήνει δίχως ψωµί… Ένα βράδυ µας έφερε και παιχνίδια…

Τον φωνάζουµε Τζοβάνι και αυτός χαίρεται. Τον αγαπάµε πολύ. Με

τα κουτσοελληνικά του µας είπε πως δεν ήθελε σκοτωµούς, ούτε τον

πόλεµο… Σου λέω, είναι καλός άνθρωπος ο Τζοβάνι…».

Αυτά µου διηγήθηκε ο Σπύρος κι έτσι ησύχασα για την τύχη του.

Πέρασε πάλι κάµποσος καιρός.

Η ρόδα γύρισε της τύχης κι έφερε γρουσουζιά στους Ιταλούς. Όσοι

δεν ήταν φασίστες πήγαν µε τους Συµµάχους. Οι Γερµανοί όµως τους

µισούσαν.

Μια µέρα περνούσα από την οδό Πανεπιστηµίου. Είδα ένα λόχο Ιτα-

λών που ’χαν τα κακά τους χάλια. Οι άντρες ήταν κουρελιασµένοι, κα-

τακίτρινοι, ξενηστικωµένοι. Οι Γερµανοί τους πηγαίναν µε βρισιές. Ένας

φαντάρος δεν µπορούσε να σύρει τα πόδια του και ο λοχίας ο Γερ-

µαναράς τον βάρεσε. Σφίχτηκε η καρδιά µου.

Εκεί δα λοιπόν που καθόµουν και χάζευα, κάνω έτσι και ποιον βλέπω;

Το Σπύρο που βάδιζε κοντά στο φίλο του τον Τζοβάνι που κούτσαινε.

Του κρατούσε το σάκο και τον βοηθούσε να περπατάει, µ’ όλες τις

βρισιές που άκουγε απ’ το Γερµανό λοχία.

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ù· Î‡ÚÈ· ÚfiÛˆ· ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜; ªÔÚÂ›˜ Ó·

ÌÈÏ‹ÛÂÈ˜ ÌÂ Ï›Á· ÏfiÁÈ· ÁÈ· ÙÔ Î·ı¤Ó· ·fi ·˘Ù¿; 2. ™ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Ô ™‡ÚÔ˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÙË ÁÓˆÚÈÌ›· ÙÔ˘ ÌÂ ÙÔÓ

∆˙Ô‚¿ÓÈ. ¶Ò˜ ı· ÂÚÈ¤ÁÚ·ÊÂ Ô ∆˙Ô‚¿ÓÈ ÙË ÁÓˆÚÈÌ›· ·˘Ù‹;3. À¿Ú¯Ô˘Ó Î·È Û‹ÌÂÚ· ÒÚÂ˜ fiÔ˘ Á›ÓÂÙ·È fiÏÂÌÔ˜ Î·È

ÔÈ ¿ÓıÚˆÔÈ ‚·Û·Ó›˙ÔÓÙ·È ·fi ÙËÓ Â›Ó·. º¤ÚÓÔ˘ÌÂÏËÚÔÊÔÚ›Â˜ (·fi ÙË Unicef Î·È ÙËÓ ActionAid) Î·È ÙÈ˜·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘ÌÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË.

4. ™˘ÁÎÂÓÙÚÒÓÔ˘ÌÂ ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ‹ ¿ÏÏÔ ˘ÏÈÎfi ÁÈ· ÙÔ˘˜ÔÏ¤ÌÔ˘˜ Î·È Ù· ÚÔ‚Ï‹Ì·Ù· Ô˘ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡Ó, Î·È ÙÔÂÎı¤ÙÔ˘ÌÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË. ªÂ ·ÊÔÚÌ‹ ÙÔ ˘ÏÈÎfi ·˘Ùfi Û˘˙Ë-ÙÔ‡ÌÂ ÁÈ· ÙÈ˜ ·Ó¿ÁÎÂ˜ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ ÛÂ fiÏÂ˜ ÙÈ˜ ÂÔ¯¤˜.

108

109

Πεζογράφος και µουσικός. Τα έργα της αναφέρονται στην εφηβικήηλικία, στη θέση της γυναίκας, στα ανθρώπινα δικαιώµατα. Τα πιογνωστά από αυτά είναι: Γη της Βοιωτίας, Για µια καινούρια ζωή,Η κυρία Ντορεµί, Η κόλαση των παιδιών.

Γιώργης Κρόκος, Τα παιδιά της ειρήνης, εκδ. Καµπανά.


Λιλίκα Νάκου (Αθήνα 1903/4 - 1989)

Φωτογραφίες από τον καιρό της Kατοχής

Μάρω ∆ούκα

κεντρικήπύλη του

Πολυτεχνείου

ειδικάεκπαιδευµένα

110

Tο µυθιστόρηµα της Μάρως ∆ούκα Η αρχαία σκουριά αναφέρεται σε

πρόσφατα ιστορικά γεγονότα της πατρίδας µας. Το απόσπασµα που

ακολουθεί, σχολιάζει την εξέγερση του Πολυτεχνείου το Νοέµβριο του

1973. Φοιτητές, εργάτες και µαθητές είχαν κλειστεί µέσα στο κτίριο

του Πολυτεχνείου ζητώντας να πέσει το δικτατορικό καθεστώς που

είχε επιβληθεί στην Ελλάδα από το 1967. Το βράδυ της 17ης Νοεµβρίου

η στρατιωτική κυβέρνηση, για να τους διαλύσει, διέταξε το στρατό να

εισβάλει στο Πολυτεχνείο.

κούστηκαν οι σειρήνες του νοσοκοµειακού. Ήρθε και στάθηκε

µπροστά στην καγκελόπορτα. Το σηµάδευαν στα λάστιχα, απ’

την οδό Πολυτεχνείου η Αστυνοµία, απ’ το Ακροπόλ Παλάς οι

ελεύθεροι σκοπευτές, τα επίλεκτα Σώµατα Ασφαλείας. Μεταφέραν

σε πρόχειρα φορεία τους τραυµατίες. Ανοίγαµε χώρο και τους κοι-

τάζαµε. Μια κοπέλα δίπλα µου έµπηξε τα κλάµατα, φώναζε ότι δεν

µπορεί να βλέπει αίµατα. Έν’ αγόρι την παραµέρισε, κι αυτή συνέχιζε

ότι πώς βρέθηκε εδώ µέσα δεν το κατάλαβε. Κατέβηκε, λέει, τ’ απόγεµα

να δει τι γίνεται. Βούιξε η Αθήνα και κατέβηκε. Βλέπει τη συµµαθήτριά

της την Πούλια, και µπήκε στον αυλόγυρο. Κι όσο να πουν τα νέα

τούς αρχινούν οι αστυνοµικοί τα δακρυγόνα, πού να φύγει. Περίµενε

να ησυχάσουν τα πράγµατα, αντ’ αυτού, χειροτέρευαν. Και να σου

την τώρα εδώ µέσα, άγρια µεσάνυχτα. Θα πεθάνουν οι γονιοί της απ’

την αγωνία τους. Ένα δίσκο τούς είχε πει πως κατεβαίνει ν’ αγοράσει.

Αλλά πού ’ν’ την τώρα;

Πήγαινε να σκάσει σοβαρή και φοβισµένη· όσο την καλοκοίταζα, τό-

σο τη συµπονούσα. Έδειχνε αποσβολωµένη µ’ όλα που γίνονταν µπρος

στα µάτια της. Την αγκάλιασα και της λέω: µη φοβάσαι, εδώ µέσα είσαι

ασφαλής. Έρχεται και τ’ αγόρι από κοντά. Την παρηγορεί ότι περιφρου-

ρούµε γερά τα κάγκελα – είµαστε µια µεραρχία ψυχωµένοι που δε θα

τους αφήσουµε να περάσουν.

Εδώ Πολυτεχνείο…

A

αυλή

αέρια πουπροκαλούν

δάκρυα

έκπληκτη

είναι

προστατεύουµε στρατιωτική µονάδα

111

Έχοµε πληροφορηθεί ότι άρχισαν να κινούνται τανκς µε κατεύθυνση

το Πολυτεχνείο, ωστόσο πιστεύουµε ότι πρόκειται για εκφοβισµό και

τροµοκρατία. Τ’ ασφυξιογόνα που έριξαν ήταν η απόδειξη πως έχουν

χάσει την ψυχραιµία τους. Ήθελαν να πανικοβάλουν και να διαλύσουν

τις χιλιάδες του κόσµου που µας παραστέκονταν. Με την έκταση που

πήρε η κατάληψη, την απήχηση που έχει, θα ’ναι σαν να σκάβουν το

λάκκο τους, αν µας επιτεθούν. Και γενικά καθήκον µας, αυτήν τη νύ-

χτα, να ελπίζουµε. Απόψε πεθαίνει ο φασισµός και το πιστεύοµε.

∆εν µπορούσα ώρα 11.30΄ να φανταστώ το τέλος αυτής της νύχτας.

Ψάλλουν τον Εθνικό Ύµνο. Τ’ αυτοκίνητα του Ερυθρού Σταυρού δυσ-

κολεύονται απ’ τους πυροβολισµούς να σταµατήσουν µπροστά στην

πόρτα. Ψηλά, στο ταρατσάκι του θυρωρείου υπάρχουν ακόµη παιδιά.

H νύχτα στο Πολυτεχνείο (φωτογραφία)

αέρια πουδυσκολεύουντην αναπνοή

κυρίευση τουκτιρίου

112

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ¶Ò˜ ÓÈÒıÔ˘Ó ÙÔ ·ÁfiÚÈ Î·È Ë ÎÔ¤Ï· Ô˘ ‚Ú›ÛÎÔÓÙ·È Ì¤Û· ÛÙÔ ¶ÔÏ˘ÙÂ¯ÓÂ›Ô;2. ∞Ó Ë ÎÔ¤Ï· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ÂÈÎÔÈÓˆÓ‹ÛÂÈ ÌÂ ÙË ÌËÙ¤Ú· ÙË˜ ÛÙÔ ÙËÏ¤ÊˆÓÔ, ÙÈ ı·

ÙË˜ ¤ÏÂÁÂ;3. ™˘ÓÂ¯›˙Ô˘ÌÂ ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ. ∆È Ê·ÓÙ¿˙ÂÛÙÂ ‹ ÙÈ Í¤ÚÂÙÂ fiÙÈ ¤ÁÈÓÂ ÌÂÙ¿;4. µÚ›ÛÎÔ˘ÌÂ ·fi ¿ÏÏ· ÏÔÁÔÙÂ¯ÓÈÎ¿ ÎÂ›ÌÂÓ· Î·È Î·Ù·ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ ‰È¿ÊÔÚ· ÛËÌ·ÓÙÈÎ¿

ÁÂÁÔÓfiÙ· Ô˘ ‚Ô‹ıËÛ·Ó ÛÙÔ˘˜ ·ÁÒÓÂ˜ ÁÈ· ÙËÓ ÂÏÂ˘ıÂÚ›·. (ªÔÚÔ‡ÌÂ Ó· ·ÚÔ˘-ÛÈ¿ÛÔ˘ÌÂ Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· ·˘Ù¿, ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ Î·È ÊˆÙÔÁÚ·ÊÈÎfi ÏÈÎfi).

Σύγχρονη πεζογράφος. Σπούδασε αρχαιολογία. Τα θέµατα των βι-βλίων της τα αντλεί από το ιστορικό παρελθόν και από τη σύγχρο-νη πραγµατικότητα. Μερικά έργα της είναι: Η αρχαία σκουριά, Οιλεύκες ασάλευτες, Ένας σκούφος από πορφύρα, Η πηγάδα, Πού’ναι τα φτερά.

Βούλα Μάστορη, Κάτω απ’ την καρδιά της, εκδ. Πατάκη.Μαρία Καλογεράκη, Μαµά τι συνέβη στο Πολυτεχνείο, εκδ. Ελλη-νικά Γράµµατα.


Μάρω ∆ούκα (Χανιά 1947)

Στον αυλόγυρο του Πολυτεχνείου (φωτογραφία)

∆ηµήτρης Ραβάνης-Ρεντής

113

υτή τη στιγµή, Έλληνες, αυτή τη στιγµή,

στην πόρτα µας σταµάτησε ένα τανκ!

Ο λοχαγός σήκωσε το χέρι και µας χαιρέτησε!

Αυτή τη στιγµή, Έλληνες, αυτή τη στιγµή,

Ο στρατός είναι δικός µας,

δεν θα µας χτυπήσουν!

Αυτή τη στιγµή σήκωσε το χέρι και µας χαιρέτησε

ένας λοχαγός. ∆εν θα µας χτυπήσουν!

Μόνο το σίδερο είναι δικό τους,

οι καρδιές είναι δικές µας. ∆εν θα µας χτυπήσουν.

Αυτή τη στιγµή,

αδελφώνονται στους δρόµους

πολίτες και φαντάροι.

∆εν θα µας χτυπήσουν!

…ένα άλλο χέρι σηκώθηκε

και διέταξε “πυρ!”…».

Χαρµόσυνο γεγονός

“A

114

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∞ÎÔ‡ÌÂ ÙÔ Ì·ÁÓËÙÔÊˆÓËÌ¤ÓÔ ÓÙÔÎÔ˘Ì¤ÓÙÔ ÙË˜ ÂÍ¤ÁÂÚÛË˜ ÙÔ˘ ¶ÔÏ˘ÙÂ¯ÓÂ›Ô˘. 2. °Ú¿ÊÔ˘ÌÂ ÛÂ ·ÚÙfiÓÈ· Û˘Óı‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ¶ÔÏ˘ÙÂ¯ÓÂ›Ô˘, fiˆ˜ «∫¿Ùˆ Ë ÃÔ‡ÓÙ·»,

«æˆÌ›, ¶·È‰Â›·, ∂ÏÂ˘ıÂÚ›·» Î·È ¿ÏÏ·. ªÔÚÔ‡ÌÂ Ó· Ù· ·Ó·ÚÙ‹ÛÔ˘ÌÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË‹ ÛÙËÓ ·˘Ï‹ ÙÔ˘ Û¯ÔÏÂ›Ô˘ Ì·˜.

3. º·ÓÙ·˙fiÌ·ÛÙÂ fiÙÈ ·Ú·ÎÔÏÔ˘ıÔ‡ÌÂ ·fi ÎÔÓÙ¿ ÙËÓ ÂÍ¤ÁÂÚÛË ÙÔ˘ ¶ÔÏ˘ÙÂ¯ÓÂ›Ô˘.™ËÎÒÓÔ˘ÌÂ ÙÔ ¤ÚÈ Ì·˜ Î·È ·ÈÚÂÙÔ‡ÌÂ ÙÔ˘˜ ÊÔÈÙËÙ¤˜. ∆È ı· ÙÔ˘˜ Ï¤Á·ÌÂ;

4. ™˘˙ËÙÔ‡ÌÂ ÌÂ ÙÔ˘˜ ÁÔÓÂ›˜ Ì·˜ ÁÈ· Ù· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙÔ˘ ¶ÔÏ˘ÙÂ¯ÓÂ›Ô˘.

Έζησε ως πολιτικός πρόσφυ-γας για πολλά χρόνια στο εξω-τερικό, όπου ανέπτυξε πλού-σια λογοτεχνική δράση. ΣτηνΚατοχή ασχολήθηκε µε τοθέατρο του βουνού. Έγραψεµυθιστορήµατα, διηγήµατα,ποιήµατα και θεατρικά έργαγια παιδιά, καθώς και πολλάτραγούδια. Κυριότερα έργατου: Ο δροµάκος µε την πιπε-ριά, Μύθοι, µύθοι παραµύθι,Παιδιά της Αθήνας, Η ωραίαΕλένη των γαϊδάρων.

Ζωρζ Σαρή, Τα γενέθλια,εκδ. Πατάκη.


∆ηµήτρης Ραβάνης-Ρεντής (1925 - 1996)

Συνθήµατα του Πολυτεχνείου

Μαρία Πυλιώτου

115

Το διήγηµα αναφέρεται στην κατάσταση που ακολούθησε µετά την

εισβολή των Τούρκων στην Κύπρο το 1974 και το διαχωρισµό των

Ελληνοκύπριων από τους Τουρκοκύπριους.

ταν έφευγαν φορτωµένοι όλα τους τα πράγµατα, κανένας δεν

µπορούσε να πείσει το Γλαύκο πως δε θα γύριζε σύντοµα πίσω.

Κι όµως πέρασε ένας ολόκληρος χρόνος. Ο πόλεµος τελεί-

ωσε, οι πυροβολισµοί, οι βοµβαρδισµοί σταµάτησαν, κι αυτοί που έφευγαν

µέσα στη φωτιά αποφάσισαν να γυρίσουν. Το σπίτι τους βρισκόταν στα

«σύνορα».

Κανένας δεν µπορούσε να τους εµποδίσει: «Καλέ, δε φοβάστε; ∆υο

βήµατα πιο κάτω… Θεέ µου, αν ξαναρχίσουν;». Πιο πολύ απ’ όλους ή-

θελαν τα παιδιά. Ο Γλαύκος και η ∆ανάη. Ένα χρόνο µακριά από το σπίτι

τους το νοστάλγησαν. Την αυλή, τις βεράντες, τα δωµάτια. Και τη µεγάλη

ταράτσα. Σαν έφτασαν, δεν ένιωσαν τίποτα από το φόβο που προσπα-

θούσαν οι άλλοι συγγενείς και φίλοι να τους µεταδώσουν. Ήταν ένα ήρε-

µο απριλιάτικο δειλινό. Ο ουρανός στη δύση ολοκόκκινος έκανε τα δυο

παιδιά να µελαγχολήσουν και να νοσταλγήσουν τους παλιούς καλούς

φίλους.

Βοήθησαν όλοι και τακτοποιήθηκαν τα πάντα: έπιπλα, ρούχα, µαγειρικά

σκεύη, βιβλία, όλα µέχρι το βράδυ. Κοιµήθηκαν κουρασµένα, ωστόσο ικα-

νοποιηµένα που γύρισαν στο πατρικό τους σπίτι.

Ξηµέρωσε Κυριακή. Ανοιξιάτικη δροσερή. Τι έκπληξη, Θεέ µου. Στο

δωµάτιό τους ένας µεγάλος χαρταετός.

– Σ’ ευχαριστούµε, πατέρα.

Είναι σίγουρα πως κάθισε αργά το βράδυ να τους τον φτιάξει, για να

µπορέσει να τους χαρίσει την πρώτη κυριακάτικη χαρά στο δικό τους

σπίτι. Από µικρά παιδιά παίζανε µε τους χαρταετούς τέτοια εποχή. Μαζί

κι ο πατέρας που έκανε πάντα σα µικρό παιδί.

– Σ’ ευχαριστούµε, είπανε ξανά και τον φίλησαν.

Χαρούµενοι χαρταετοί

Ÿ

διαχωριστικήγραµµή

ανάµεσαστους Eλληνο-

κύπριους καιτους Tουρκο-

κύπριους

συνάντηση

116

Χαρούµενα και τα δυο ανέβηκαν στην ταράτσα. Ο αέρας πρωινός -

δροσερός φυσούσε από το Νότο. Και νάτος κιόλας ο χαρταετός όµορφος

- καµαρωτός να πετά κι όλο να τραβά κατά το Βορρά. Ο σπάγκος ήταν

µακρύς και γερός. Τον άφησαν όλο. Πόσο όµορφα νιώθανε. Σαν τον πα-

λιό καλό καιρό.

Ξαφνικά λίγο πιο κάτω κατά το Βορρά, λίγο πιο πέρα από τη «γραµµή»

από µια άλλη ταράτσα αντίκρυ, δυο άλλα παιδιά κουνούσαν τα χέρια χα-

ρούµενα και ξεφώνιζαν.

– Σίγουρα µας καλωσορίζουν, ψιθύρισε ο Γλαύκος.

– Πρέπει και µεις να φωνάξουµε να µας ακούσουν, σκέφτηκε η ∆ανάη.

– Τι να πούµε;

– Να, κάτι για να δείξουµε πως θέλουµε να ’µαστε «φίλοι».

∆υο ταράτσες, τέσσερα παιδιά, µια «γραµµή» ανάµεσά τους κι ένας

χαρταετός. Ακόµα κι ένα νήµα γερό που ξεκινά από τούτα τα παιδιά και

φτάνει µε το χαρταετό ως τ’ άλλα.

– Εγώ λέω να γράψουµε στο χαρταετό ένα µήνυµα.

– Κατάλαβα. ∆ηλαδή κάτι που να λέει πως δε θέλουµε πολέµους. Θέ-

λουµε να ζήσουµε αδελφωµένα…

Την άλλη µέρα ο χαρταετός έγραφε: «ΕΙΡΗΝΗ, ΑΓΑΠΗ». Ευτυχώς

φυσούσε πάλι από το Νότο. Τι όµορφα! Ακόµα κι ο ίδιος ο χαρταετός

βιαζόταν να πετάξει και να φτάσει γoργότερα στ’ αντικρινά παιδιά.

– Μα αν δεν ξέρουν ελληνικά; Αν δεν µπορέσουν να το διαβάσουν;

σκέφτηκε ο Γλαύκος.

– ∆εν έχει σηµασία, θα καταλάβουν. Θα το νιώσουν.

Πραγµατικά. Ήταν ένα χαρούµενο συναπάντηµα. Με χαρούµενα ξε-

φωνητά µια απ’ εδώ και µια απ’ εκεί πέρασαν όλο το δειλινό τους χωρίς

να βαρεθούν.

117

Την εποµένη σαν βγήκαν να πετάξουν το χαρταετό απογοητεύτηκαν.

Ο αέρας φυσούσε από το Βορρά.

– Πώς θα καταλάβουν οι φίλοι µας τώρα πως είµαστε στην ταράτσα;

Έµειναν αρκετή ώρα να κοιτάζουν λυπηµένα κατά τη µεριά των απέ-

ναντι φίλων. Πώς θα στείλουν σήµερα το µήνυµά τους;

Ξαφνικά ένας χαρταετός φάνηκε να ξεκινά από την άλλη µεριά και

να φτάνει ως τη δική τους ταράτσα. Πέρασε κι αυτός τη «γραµµή» πάνω

από τα φυλάκια και τα σύρµατα και νάτον περήφανος µπροστά τους. Κά-

τι έγραφε κι αυτός σε µια γλώσσα που δεν ήξεραν να τη διαβάσουν. Ό-

µως τα παιδιά κατάλαβαν, ένιωσαν το µήνυµά τους και φώναξαν χα-

ρούµενα:

– Ζήτω…

Ξεφώνιζαν κι αυτά, ξεφώνιζαν κι εκείνα. Ήταν µια χαρούµενη, τρελή

ανταλλαγή ζητωκραυγών, αγάπης, φιλίας. Βλέποντάς τα ένας ξένος πο-

τέ δεν θα πίστευε πως ένα χρόνο πριν η ανταλλαγή αυτή ήταν φωτιά,

σφαίρες, αίµα, θάνατος. Όχι, προς Θεού, η ανταλλαγή αυτή δε γινόταν

από παιδιά. Αν τα ρωτούσαν, θα ’ταν όλα αλλιώτικα…

Οι παιδικές καρδιές βρήκαν το φυσικό τους ρυθµό.

Ξέχασαν τα λάθη των µεγάλων.

∆υο ταράτσες, τέσσερα παιδιά, µια «γραµµή» ανάµεσά τους κι ένας

χαρταετός κάθε φορά που φυσά από Νότο ή από Βορρά. Και το νήµα τό-

σο γερό να ξεκινά πότε από τούτα κι άλλοτε από κείνα τα παιδιά και να

δένει γερά τις καρδιές τους.

– Αν τέτοιους χαρταετούς, σκέφτηκε η Μάνα, αφήσουµε όλοι να πε-

τάξουν, τότε θα σβήσουν από µόνες τους οι «γραµµές», τότε θα λειώσουν

τα σύρµατα. ∆εν θ’ αντέξουν κάτω από τέτοια αγάπη…

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙÂ fiÙÈ Û˘Ì‚ÔÏ›˙ÂÈ Ô ·ÚÙ·ÂÙfi˜ ÛÙÔ ‰È‹ÁËÌ· ·˘Ùfi;2. °È·Ù› ‰ÂÓ ÌÔÚÔ‡Ó Ó· Û˘Ó·ÓÙËıÔ‡Ó Ù· ·È‰È¿ Î·È Ó· ÂÙ¿ÍÔ˘Ó fiÏ· Ì·˙› ÙÔ‡˜

¯·ÚÙ·ÂÙÔ‡˜ ÙÔ˘˜; 3. ™˘Ó·ÓÙÈÔ‡ÓÙ·È ‰‡Ô ·È‰È¿, ¤Ó· ·fi Î¿ıÂ «ÌÂÚÈ¿», Î·È Û˘˙ËÙÔ‡Ó ÁÈ· ÙËÓ Î·Ù¿ÛÙ·ÛË

ÛÙÔ ÓËÛ› ÙÔ˘˜. ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· Ê·ÓÙ·ÛÙÂ›ÙÂ ÙÔ ‰È¿ÏÔÁfi ÙÔ˘˜;4. ÃˆÚÈ˙fiÌ·ÛÙÂ ÛÂ ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜ Î·È Ë Î·ıÂÌÈ¿ (‡ÛÙÂÚ· ·fi ÚÔÙ¿ÛÂÈ˜ ÙˆÓ ÌÂÏÒÓ

ÙË˜) ÚÔÙÂ›ÓÂÈ ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ÌÔÚÂ› Ó· Á›ÓÂÈ Ô ÎfiÛÌÔ˜ Ì·˜ Î·Ï‡ÙÂÚÔ˜.

∆ασκάλα και συγγραφέας βιβλίων για παιδιά. Τα θέµατά της είναιεµπνευσµένα από την ιστορία του νησιού της. Έγραψε τα βιβλία:Χαρούµενοι χαρταετοί, Τα παιδιά του ήλιου, Το κάστρο µας, Τοασηµένιο καπνιστήρι, Η αρβύλα που ’γινε βαρκούλα.

Φιλίσα Χατζηχάννα, Η Ντιντόν, οΠαβελάκης µου κι εγώ, εκδ. Κα-στανιώτη.Λεία Καραβία – Θερπίλ Ουράλ,Ένα θαλασσινό γεφύρι, εκδ. Φυ-τράκη.


Μαρία Πυλιώτου (Λευκόνοικο Κύπρου 1935)

118

Mετά την εισβολή, το 1974 (φωτογραφία)

ήρθε

Κυριάκος Χαραλαµπίδης

119

Το ποίηµα αυτό αναφέρεται στα γεγονότα που ακολούθησαν την εισβολή

των Τούρκων στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974, δηλαδή στην κατοχή ενός

µέρους του νησιού και στη βίαιη αποµάκρυνση των κατοίκων του. Το

συγκεκριµένο απόσπασµα περιγράφει ένα τέτοιο γεγονός.

υο µέρες πριν να φύγουµε ήρτε κείνος

που θα στρογγυλοκάθονταν στο σπίτι.

Γυρεύει το κλειδί. Του λέω: «Εγώ κλειδί

δεν έχω και δεν έχει το χωριό µας.

Εµείς ξεκλείδωτα είχαµε τα σπίτια

γιατί κανένας δεν καταδεχόταν

να µπει µέσα στου άλλου την αυλή».

∆εν είπε τίποτα, έφυγε, ξανάρτε

την άλλη µέρα. Του είπα: «Έλα πιάσε

τούτο το πιάτο, φώναξε τον σκύλο

να του το δώσεις να σε συνηθίσει,

για να µην κλαίει το κτηνόν µας όταν

θα ’χουµε φύγει». Το έπιασε, του φώναξε,

όµως ο σκύλος του ’δειξε τα δόντια.

Χαµαί το πιάτο. Κίνησε να φύγει.

Του λέω: «Μίαν χάριν από σένα·

έπαρε ως αύριον ’ποµονήν στ’ ανάθεµαν να πάµεν

κι ύστερα να ’ρτεις να ’µπεις µες στο σπίτι».

Την άλλη µέρα έδεσα τον σκύλο

να µην µας ακλουθά, το πλάσµαν του Θεού.

Του έβαλα φαΐ, νερό κι εµπήκαµε

ο άντρας µου κι εγώ στο φορτηγό.

Αιγιαλούσα

¢

το ζώο

χάµω

κάνευποµονή

ακολουθεί

120

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· ÂÚÈÁÚ¿„ÂÙÂ ÌÂ ‰ÈÎ¿ Û·˜ ÏfiÁÈ· ÙÔ ÁÂÁÔÓfi˜ Ô˘ ·Ó·Ê¤ÚÂÙ·È ÛÙÔ

Ô›ËÌ·;2. ¶Ô‡ Ê·ÓÙ¿˙ÂÛÙÂ fiÙÈ ‹Á·Ó ÌÂ ÙÔ ÊÔÚÙËÁfi ÔÈ È‰ÈÔÎÙ‹ÙÂ˜, fiÙ·Ó ‰ÈÒ¯ÙËÎ·Ó ·fi ÙÔ

Û›ÙÈ ÙÔ˘˜; ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· Û˘ÓÂ¯›ÛÂÙÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·;3. ∆È Ó· ¤ÁÈÓÂ Ô ÛÎ‡ÏÔ˜; 4. ∞ÊÔ‡ ‰È·‚¿ÛÂÙÂ ÌÂ ÚÔÛÔ¯‹ Ù· ÏfiÁÈ· ÙÔ˘ È‰ÈÔÎÙ‹ÙË ÙÔ˘ ÛÈÙÈÔ‡, Ó· ÌÈÏ‹ÛÂÙÂ

ÁÈ· Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù¿ ÙÔ˘. (ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÙÂ ÛÙ›¯Ô˘˜ Î·È ÊÚ¿ÛÂÈ˜‹ Ï¤ÍÂÈ˜ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜).

5. Ã¿ÓÂÙÂ Î¿ÙÈ Ô˘ ·Á·¿ÙÂ ÔÏ‡. ¶Ò˜ ÓÈÒıÂÙÂ; ∆È ı· ı¤Ï·ÙÂ ÂÎÂ›ÓË ÙË ÛÙÈÁÌ‹;

Ποιητής και εκπαιδευτικός. Μεγάλωσε στην Αµµόχωστο και σπού-δασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Πανεπιστήµιο της Αθήνας. Σταποιήµατά του τον απασχολεί κυρίως η µοίρα της Κύπρου και οι πε-ριπέτειες του ελληνισµού. Ποιητικές συλλογές του είναι οι εξής:Πρώτη πηγή, Η άγνοια του νερού, Το αγγείο µε τα σχήµατα, Αχαιώνακτή, Μεθιστορία, ∆οκίµιν.

Μαρία Πυλιώτου, Το ασηµένιο καπνιστήρι, εκδ. Πατάκη.


Κυριάκος Χαραλαµπίδης (Άχνα Κύπρου 1940)

Kύπρος, Kατεχόµενα (φωτογραφία)

«YÁÂÈ¿ ÌÔ˘, ÏÔ‡ÙË ÌÔ˘»

™ÙÔ ‰ÚfiÌÔ Î·È ÛÙÔ ¿ÏÂÌ· Î·È ÛÙÔ ÏÈı¿ÚÈ,

ÛÙˆÓ Â˘ÁÂÓÒÓ ∞ÁÒÓˆÓÏ¿Ì„Â ÙËÓ ÔÚÌ‹...

∫ˆÛÙ‹˜ ¶·Ï·Ì¿˜

Ευγένιος Τριβιζάς

122

ούσε κάποτε στην Ισπεπονία µια πεντάµορφη κυρά που τη

λέγανε ∆όνα Τερηδόνα. Η ∆όνα Τερηδόνα είχε το πιο γλυκό

και φωτεινό χαµόγελο του κόσµου. Όσο γλυκό και φωτεινό

όµως ήταν το χαµόγελό της, τόσο µοχθηρή και ύπουλη ήταν η ψυχή

της.

Κάθε πρωί η ∆όνα Τερηδόνα ρωτούσε τον καθρέφτη της, έναν

αστραφτερό καθρέφτη µε χρυσή, γυαλιστερή κορνίζα:

– Καθρέφτη, καθρεφτάκι, ποια στον κόσµο αυτό έχει το χαµόγελο

το πιο γλυκό;

– Αναµφισβήτητα εσείς, ∆όνα Τερηδόνα, και αυτό δεν το λέω για να

σας κολακέψω, απαντούσε ο καθρέφτης.

Η ∆όνα Τερηδόνα

Z

µεγάλοκαπέλο

σκοτεινά

123

Μια µέρα συνέβη κάτι το εντελώς αναπάντεχο. Η ∆όνα Τερηδόνα

ρώτησε, όπως συνήθιζε, τον πιστό της καθρέφτη:



– Το οµορφότερο χαµόγελο στον κόσµο το έχει η Λουκία.

– Τι έκανε, λέει; Λουκία; Ποια είναι αυτή η χαζο-Λουκία;

– ∆εν την ξέρεις;

– Όχι! Πού να την ξέρω;

– Είναι ένα κοριτσάκι, που µόλις µετακόµισε στη γειτονιά µας.

Την άλλη µέρα η ∆όνα Τερηδόνα έβαλε σε εφαρµογή το σατανικό

της σχέδιο. Πρώτα απ’ όλα έστειλε τρεις γορίλες µε σοµπρέρο, που εί-

χε στη δούλεψή της, να αρπάξουν τον οδοντογιατρό της περιοχής και

να τον φυλακίσουν στα ανήλιαγα υπόγεια του πύργου της.

Ύστερα άνοιξε ένα ζαχαροπλαστείο στην οδό Ουράνιου Τόξου, ακρι-

βώς απέναντι από το σπίτι που έµενε η Λουκία.

Όταν το άλλο πρωί η Λουκία βγήκε στο δρόµο, για να πάει στο σχο-

λείο, είδε το ζαχαροπλαστείο µε τις βιτρίνες φίσκα από τούρτες, σο-

κολατάκια, πάστες και λουκουµάκια. Τα λιγουρεύτηκε και µπήκε µέσα.

– Καληµέρα σας.

– Καληµέρα! τη γλυκοχαιρέτησε η ∆όνα Τερηδόνα µ’ ένα πλατύ χα-

µόγελο. Τι επιθυµείς, καλό µου κοριτσάκι;

– Αυτά εδώ τα γλειφιτζούρια, τα µεγάλα, τα στριφο-

γυριστά, µε τα τρία χρώµατα, πόσο έχουνε;

– ∆ωρεάν.

– Τότε θα πάρω ένα ή µάλλον τρία.

Κι αυτές εδώ οι τρούφες;

– Οι τρούφες; Για να δω τον τιµο-

κατάλογο… ∆ωρεάν!

– Αλήθεια; Βάλτε µου τότε µισό

κιλό ή µάλλον ενάµισι.

Η ∆όνα Τερηδόνα περί-

µενε µερικές µέρες, για

να δώσει τον καιρό στη

Λουκία να φάει τα ψώνια

της, και ρώτησε νωχελικά τον καθρέφτη:

γεµάτες

βαριεστηµένα

124



– Ε, δεν είπαµε; αποκρίθηκε ο καθρέφτης. Η Λουκία!

– Ποια Λουκία, µωρέ; Είσαι στα καλά σου; ∆ε χαλάσανε τα δόντια

της;

– Όχι.

– Γιατί;

– Επειδή η Λουκία δεν είναι καµιά χαζούλικη µικρούλα. Είναι τετρα-

πέρατη. Κάθε βράδυ πλένει καλά καλά τα δόντια της. Ποτέ, µα ποτέ

δεν το ξεχνάει.

Η ∆όνα Τερηδόνα κάλεσε τους γορίλες µε τα σοµπρέρο, τους έδωσε

ένα τσουβάλι και τους είπε:

– Πηγαίνετε στο σχολείο της Λουκίας. Μόλις τη δείτε να στρίβει

τη γωνία, ριχτείτε της, αρπάξτε την και κουβαλήστε την εδώ.

– Μάλιστα. Στις προσταγές σας.

Οι γορίλες πήρανε ένα τσουβάλι, ανεβήκανε στη µοτοσικλέτα τους,

πήγανε στο σχολείο και περιµένανε κρυµµένοι πίσω από µια βελανιδιά.

Μόλις είδανε τη Λουκία να βγαίνει, χυµήξανε, την αρπάξανε, τη

βάλανε στο τσουβάλι, την πήγανε στον πύργο και την κλειδώσανε

σε ένα δωµάτιο που το είχε ετοιµάσει ειδικά για το σκοπό αυτό η

∆όνα Τερηδόνα.

Κάθε µέρα οι γορίλες πήγαιναν στο κελί της Λουκίας τα πιο

εξαίσια ζαχαρωτά!

– Όχι! Όχι! Όχι!!! ∆ε θα τ’ αγγίξω, έλεγε µέσα της. ∆ε θα τ’

αγγίξω, γιατί δεν έχω µαζί µου οδοντόβουρτσα και θα χα-

λάσουνε τα δόντια µου αν τα φάω.

Όσο περνούσαν όµως οι µέρες και δεν έβαζε µπου-

κιά στο στόµα της, τόσο πιο δύσκολο ήταν να

αντιστέκεται στον πειρασµό.

Την έβδοµη µέρα οι γορίλες φέρανε στο κελί

µια υπέροχη, τεράστια, πανέµορφη,

δεκαώροφη γαµήλια τούρτα. Η

Λουκία δεν άντεξε

άλλο, άρπαξε το

ειλικρινή

κουτάλι, πήρε µια µεγάλη, µια πελώρια, µια τεράστια κουταλιά και

ετοιµάστηκε να τη βάλει στο στόµα της.

– Συγνώµη! άκουσε τότε µια ψιλή φωνίτσα. Εσύ είσαι η Λουκία;

– Ναι. Ποιος µιλάει;

– Εγώ. Το γκρίζο ποντίκι µε την κίτρινη ουρά. Εδώ στο πάτωµα. Σου

’φερα ένα µήνυµα. Είναι δεµένο στην ουρά µου µε µια κόκκινη κλωστή.

– Μήνυµα; Ποιος το στέλνει;

– ∆ιάβασέ το και θα δεις.

Η Λουκία πήρε το µήνυµα και το διάβασε.

Λουκία, Είµαι ο Θανάσης ο οδοντίατρος. Βρίσκοµαι φυλακισµένος στο

αντικρινό κελί. Σε θαυµάζω, Λουκία. Αλλά δεν υπάρχει λόγος ναχαλάς τη ζαχαρένια σου. Κάνε ό,τι σου πει ο Ποντικοσουρτα-φέρτας, το έµπιστο ποντίκι που σου έφερε το µήνυµα.

Με ανυπόκριτο θαυµασµόΘανάσης Πολφός

– Τι πρέπει να κάνω; ρώτησε η Λουκία.

– Να ξεγελάσεις τη ∆όνα Τερηδόνα, εξήγησε ο Ποντικοσουρτα-

φέρτας.

– Μπα, αλήθεια; Και πώς, παρακαλώ, θα την κάνω να πιστέψει ότι

έφαγα την τούρτα, αν δεν τη φάω;

– Θα τη φάω εγώ και η παρέα µου.

– Και πώς θα την κάνω να πιστέψει ότι χαλάσανε τα δόντια µου;

– Θα τα µαυρίσεις µε το καρβουνάκι.

– Ποιο καρβουνάκι;

– Αυτό που µου έδωσε ο κύριος Πολφός.

Πέσανε όλα πάνω στη γαµήλια τούρτα και ώσπου να πεις «πον-

τικοουρά», δεν είχε µείνει ούτε ψίχουλο. Στο µεταξύ η Λουκία

µαύρισε µε το καρβουνάκι τα δόντια της.

Εκείνη τη στιγµή ακούστηκαν βήµατα. Ήταν η ∆ό-

να Τερηδόνα και οι γορίλες που έρχονταν να δουν

αν η Λουκία είχε φάει την τούρτα.

– Για να δω τα δοντάκια σου, είπε µελιστάλαχτα

η ∆όνα Τερηδόνα. Για άνοιξε το στοµατάκι σου!

125

126

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ¢È·ÛÎÂ˘¿˙Ô˘ÌÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ÛÂ ÎfiÌÈÎ˜ Î·È ÙËÓ ·ÚÔ˘ÛÈ¿˙Ô˘ÌÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË.2. ªÔÈÚ·˙fiÌ·ÛÙÂ ÛÂ ÙÚÂÈ˜ ÔÌ¿‰Â˜: Ë ÚÒÙË ı· ÁÚ¿„ÂÈ ÁÈ· ÙË ¢fiÓ·, Ë ‰Â‡ÙÂÚË

ÁÈ· ÙË §Ô˘Î›· Î·È Ë ÙÚ›ÙË ÁÈ· ÙÔ Ì·ÁÈÎfi Î·ıÚ¤ÊÙË. ∫¿ıÂ ÔÌ¿‰· ‰È·‚¿˙ÂÈ ÙËÓÈÛÙÔÚ›· ÙË˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË.

3. ¢ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÌÂ ÌÈ· Ê·ÓÙ·ÛÙÈÎ‹ ËÚˆ›‰·, ÙË˜ ‰›ÓÔ˘ÌÂ ÙÔ fiÓÔÌ· «ª¿¯Ë ™˘Ó¿¯È»Î·È ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ ÙË ‚ÈÔÁÚ·Ê›· ÙË˜.

∆ιδάσκει σε Πανεπιστήµιο της Αγγλίας. Έχει γράψει παραµύθια, µυ-θιστορήµατα, θεατρικά έργα και ποιήµατα. Χρησιµοποιεί το χιούµορκαι τη φαντασία για να µιλήσει στα παιδιά για θέµατα όπως η κατα-στροφή της φύσης, η ειρήνη, οι σχέσεις των ανθρώπων. Μερικά απότα έργα του: Ο χιονάνθρωπος και το κορίτσι, Τα τρία µικρά λυκάκια,Το όνειρο του σκιάχτρου· οι σειρές: Η Χαρά και το Γκουντούν και Τονησί των πυροτεχνηµάτων, Φρουτοπία (κόµικς), Το τηγάνι του δήµιου.

Αγγελική Βαρελλά, «Το ελεφαντάκι που είχε πονόδοντο», από το βι-βλίο ∆ράκε, δράκε, είσ’ εδώ; εκδ. Πατάκη.


Ευγένιος Τριβιζάς (Αθήνα 1946)

– Ορίστε, χαµογέλασε η Λουκία.

– Βλέπω ότι µαυρίσανε τα δοντάκια σου.

– Αλήθεια; Τι κρίµα!

– Κατάµαυρα είναι. Έχουνε τα µαύρα τους τα χάλια. ∆ίνε του

τώρα. Και αν θες τη συµβουλή µου, µην πολυχαµογελάς, γιατί, αν

τύχει να σε δει κανείς, θα του κοπεί η χολή του, και ποιος τον σώζει!

– Ευχαριστώ για την ευγενική σας συµβουλή, καλή µου κυρία. Θα τη λάβω

σοβαρά υπ’ όψη µου. Μπορώ να πηγαίνω τώρα;

– Μπορείς! απάντησε η ∆όνα Τερηδόνα. Αφήστε την ελεύθερη, έδωσε

εντολή στους γορίλες. Και τον οδοντογιατρό επίσης. ∆εν τον χρειαζόµαστε

πια. Έτσι που έγιναν τα δόντια τής χαζούλας, δε θεραπεύονται µε τίποτα.

Σοφία Ζαραµπούκα

127

ποιος τον έβλεπε να κάθεται και να καµαρώνει στο παράθυροέσκαγε απ’ τη ζήλια του.Ήταν λεπτός µε πράσινα µάτια, γκρίζος, γυαλιστερός, µε

κόκκινο λουράκι. Αµίλητος, πίσω απ’ το τζάµι, καµιά φορά ακίνητος για ώρες, έµοιαζε

ψεύτικος.Ζούσε µε το αφεντικό του, τον κύριο Τίτο, που ήταν διαιτολόγος-

µουσικολόγος.Ήξερε δηλαδή όλες τις τροφές και τι πρέπει να τρώει ο καθένας, και

όλες τις µουσικές και τα όργανα.Κάθε πρωί ο ∆αρείος και ο διαιτολόγος Τίτος τρώγανε το ίδιο

πρωινό.Ένα αυγό, πορτοκαλάδα, γάλα και ψωµί µε µέλι.Ο ∆αρείος τηγανητό.Ο Τίτος βραστό.Ο ∆αρείος γάλα.Ο Τίτος πορτοκαλάδα.Ψωµί µε µέλι και οι δύο.Ο ∆αρείος βλέπει τηλεόραση µόνο αν έχει Μίκυ Μάους. Αλλιώς,

ξαπλώνει στον καναπέ και διαβάζει Μίκυ Μάους. Καµιά φορά ανεβαίνειστο πρεβάζι του παράθυρου και χαζεύει έξω τη νυχτερινή ζωή τωνάλλων γάτων. Εκεί, γύρω απ’ τις σακούλες µε τα σκουπίδια, είναι όλοιµαζεµένοι. Ένας γάτος έχει βρει κάτι καλό κι ο άλλος τον κυνηγάει.Ένας µικρούλης τρώει τσιπς και ένας ψωριάρης βρήκε µια πάστα µισο-φαγωµένη. «Αυτή είναι ζωή», λέει µέσα του ο ∆αρείος, «γεµάτη περι-πέτειες…».

Από βδοµάδα, δηλαδή τη ∆ευτέρα που µας έρχεται, ο Τίτος πάειταξίδι.

Ο ∆αρείος θα µείνει µόνος του εφτά µέρες.

Ο ωραίος ∆αρείος

Ÿ

µουσικόόργανο

µε χορδές

128

– Σου έχω αφήσει φαγητό, αλλά µην ξεχνάς κάθε µέρα τη σαλάτα,είπε, τον χάιδεψε, πήρε το λαγούτο του κι έφυγε.

Εκείνο το πρώτο βράδυ της ∆ευτέρας, χωρίς καθόλου να διστάσει, ο∆αρείος αποφάσισε να φάει έξω!

– Τι ωραία η ζωή του δρόµου…Τρία µερόνυχτα έµεινε έξω ο ∆αρείος. Γνωρίστηκε µε τον περιπτερά κι έφαγε γαριδάκια και σοκολάτες µε

την καρδιά του. Κοιµήθηκε κάτω απ’ τα σταµατηµένα αυτοκίνητα και η γούνα του γέ-

µισε λάδια.Είχε µπροστά του κάµποσες µέρες µέχρι να γυρίσει ο Τίτος. Έφαγε

ξανά µια πάστα, σκέτο πάχος από κρέας, µισό µπιφτέκι από κιµά, µεσάλτσα από µπουκάλι, και µαγιονέζα µε αυγά κι ένα σωρό τηγανητά.

Νόµιζε ότι θα σκάσει. Στοµάχιασε.«Ώρα να συµµαζευτώ», σκέφτηκε ο ∆αρείος. «∆εν αισθάνοµαι καλά».Αποχαιρέτησε την παρέα και πήγε να µπει

στο σπίτι του από την τρύπα της κουζίνας.Αδύνατον. Έβαλε το κεφάλι, αλλά δενπερνούσε η κοιλιά. Ο ∆αρείος είχεγίνει διπλός από την τρύπα.

«Τώρα τι θα γίνει; Πρέπει να κάνωδίαιτα µερικές µέρες, αλλιώς θα ’ρθει ο Τίτοςκαι θα είµαι ακόµα έξω».

Αλλά στο δρόµο δεν έχει καλό φαΐ: ψάρι,κρέας και σαλάτα, όσπρια, λαχανικά και φρού-τα, γάλα, γιαούρτι και τυρί, και από λίγο όλα.Έξω τρως ό,τι σου τύχει. «Θα φάω σκουπίδια,τι να κάνω, αλλά θα πάω στο γυµναστήριο»,σκέφτηκε.

Κάθε µέρα γυµναζότανε δύο ώρες,αλλά τίποτα. Έµενε το ίδιο χοντρός.Ώσπου ένα βράδυ είδε φως στο πα-ράθυρο του σπιτιού του.

Πήγε από κάτω και νιαούριζε να τονακούσει ο Τίτος. Άδικα ξελαιµιαζότανε.

129

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ¶·Ú·ÎÔÏÔ˘ı‹ÛÙÂ ÛÙËÓ ÙËÏÂfiÚ·ÛË ‰È·ÊËÌ›ÛÂÈ˜ ÁÈ· ÙÚÔÊ¤˜ Ô˘ Û·˜ ·Ú¤ÛÔ˘Ó, ·Ó Î·È

Í¤ÚÂÙÂ fiÙÈ ‰ÂÓ Â›Ó·È ÁÈÂÈÓ¤˜. ™˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÁÈ’ ·˘Ù¤˜ ÛÙËÓ Ù¿ÍË.2. ™˘˙ËÙ¿ÌÂ Î·È ÎÚ›ÓÔ˘ÌÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÙÈ˜ ‰È·ÊËÌ›ÛÂÈ˜ Ô˘ Û˘ÁÎÂÓÙÚÒÛ·ÌÂ. ªÂ ‚¿ÛË Ù·

Û˘ÌÂÚ¿ÛÌ·Ù¿ Ì·˜ ‰ËÌÈÔ˘ÚÁÔ‡ÌÂ ‰ÈÎ¤˜ Ì·˜ ‰È·ÊËÌ›ÛÂÈ˜, ÁÈ· Ó· ÚÔ‚¿ÏÔ˘ÌÂ ÙÈ˜ ÙÚÔ-Ê¤˜ Ô˘ ÚÔÙÂ›ÓÂÈ Ô ‰È·ÈÙÔÏfiÁÔ˜ ∆›ÙÔ˜. AÓ ¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔ Û¯ÔÏÂ›Ô Û·˜ Î¿ÌÂÚ· Î·È ‚›ÓÙÂÔ,ÌÔÚÂ›ÙÂ Ó· Ù· ÚËÛÈÌÔÔÈ‹ÛÂÙÂ ÁÈ· ÙËÓ ÚÔ‚ÔÏ‹ ÙÔ˘˜.

Έχει γράψει και έχει εικονογραφήσει παραµύθια, ιστορίες, µυθιστορή-µατα και θέατρο. Επίσης, διασκεύασε για µικρά παιδιά έργα αρχαίων Ελ-λήνων συγγραφέων. Μερικά βιβλία της: Στο δάσος, Το Βρωµοχώρι, Ειρή-νη Αριστοφάνη· οι σειρές: Μυθολογία και Φίλοι φίλοι καρδιοφίλοι.

Τζιλ Μέρφυ, Μία δίαιτα για ελέφαντες, εκδ. Ρώσση.


Σοφία Ζαραµπούκα (Αθήνα 1942)

Μέσα ακούγαν µουσική και τρώγαν µαριδίτσα.Να πάρει η ευχή, ήταν και Τρίτη, που έχουµε ψάρι. Ας ήταν και σκέτη σα-

λάτα, ας ήταν µπάµιες µε κοτόπουλο, αλλά ας του άνοιγε…Ο ∆αρείος κοιµήθηκε στο χαλάκι της εισόδου περιµένοντας.Το πρωί, βγαίνοντας, παρά λίγο να τον πατήσει ο Τίτος.– Πού ήσουνα; Πώς έχεις γίνει έτσι; Έλα, µπρος, πάµε στο φούρνο.– ∆εν αντέχω, δεν µπορώ. Πρώτα θέλω το αυγό µου, γάλα και ψωµί µε

µέλι.– Γάλα και ψωµί µε µέλι; Εσύ πρέπει να τρως µόνο σαλάτα για να βρεις

την παλιά σου φόρµα. Σε έχει πάρει η κάτω βόλτα. Πού ’ναι η ωραίαγούνα; Πού ’ναι η κοµψή σου µέση; Τι θα κάνουµε µε εσένα;

– Θα χορεύω, είπε ο ∆αρείος, θα χορεύω κάθε βράδυ, και θατρώω πρώτα σαλάτα και µετά λίγο κρέας, ψάρι, όσπρια και χόρτα,όλα τα λαχανικά και φρούτα, γάλα, γιαούρτι και τυρί. Ε, κι αν παςπάλι ταξίδι, µπορεί µια τόση δα µικρούλα σοκολάτα…

Τζιάνι Ροντάρι

130

Και οι γιατροί κάνουν λάθη πότε πότε. Και οι γονείς ανησυχούν µερικές

φορές χωρίς ιδιαίτερο λόγο. ∆ύο ιατρικά λάθη θα διορθωθούν έγκαιρα,

αν διαβάσετε προσεχτικά τη φρασούλα «είναι η έκλειψη του ήλιου»,

που συνοδεύει τη ζωγραφιά του κοριτσιού.

κόρη µου ζωγράφισε

ολόµαυρο έναν ήλιο.

Είχε βάλει γύρω γύρω

πού και πού καµιά ακτίνα

µε µπογιά πορτοκαλί.

Έκοψα λοιπόν το φύλλο

το ’δειξα σ’ ένα γιατρό

που αµέσως πήρε ύφος

λυπηµένο σοβαρό

και µου είπε ορθά κοφτά

«θα ’χει ψυχολογικά».

«Μέσα στο µυαλό της κρύβει κάτι

κι είναι λυπηµένη

και τα βλέπει όλα µαύρα η καηµένη,

µα αν το πρόβληµά της είναι

οφθαλµολογικό,

πήγαινε στον ειδικό

να της βάλει γιατρικό».

Ακούγοντας αυτά για το παιδί µου

από το φόβο παρά λίγο να κοπεί η αναπνοή µου.

Μα κοιτώντας πάλι, βρήκα σε µια γωνιά του φύλλου

µια φρασούλα που έλεγε: «είναι η έκλειψη του ήλιου».

Ο µαύρος ήλιος

H

131

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ¢È·‚¿ÛÙÂ ÙÔ Ô›ËÌ· Î·È ‰Â›ÍÙÂ ÌÂ ÏfiÁÈ· ÙÔ‡ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ fiÙÈ ÙÔ ·È‰› ‰ÂÓ ¤¯ÂÈ Î·Ó¤Ó·

Úfi‚ÏËÌ· ÁÂ›·˜.2. ∑ˆÁÚ·Ê›ÛÙÂ ÙÔ ‰ÈÎfi Û·˜ ·Ú¿ÍÂÓÔ ‹ÏÈÔ. ªËÓ ÍÂ¯¿ÛÂÙÂ Ó· ‰ËÏÒÛÂÙÂ ÌÂ ÌÈ· ÊÚ¿-

ÛË Ô‡ ÔÊÂ›ÏÂÙ·È Ë ·Ú·ÍÂÓÈ¿ ÙÔ˘.

Από τους µεγαλύτερους παραµυθάδες, Ιταλός στην καταγωγή· θε-ωρείται από τους ανανεωτές της σύγχρονης παιδικής λογοτεχνίας.Μερικά έργα του: Το βιβλίο µε τα λάθη, Ένα λεπτό κρεµµύδι, Πα-ραµύθια απ’ το τηλέφωνο.

Amelie Cantin, Ο πειρατής κόλλησε γρίπη, εκδ. Μεταίχµιο.


Τζιάνι Ροντάρι (1920 - 1980)

Μάρω Λοΐζου

132

Κατερίνα δε νυστάζει καθόλου. Ποτέ δε νυστάζει, άµα έχουνε

ξένους. Μόνο που, όσο περνάει η ώρα, θέλει να µαθαίνει όλο

και περισσότερα.

Θέλει να µάθει τι γεύση έχει το κρασί του µπαµπά, πόσα τσιγάρα υ-

πάρχουν µέσα στο πακέτο του κυρίου Τάκη και πώς ανοίγει και κλείνει

η τσάντα της κυρίας Γεωργίας. Και τότε η µαµά λέει: «Κατερίνα, αρκε-

τά. Γρήγορα στο κρεβάτι σου». Τρεις φορές της το λέει. Η Κατερίνα ό-

µως δεν ακούει.

«Το ξέρεις πως είναι αργά, µωρό µου. Πρέπει να πας για ύπνο».

Η µαµά την πιάνει από το χέρι και την οδηγεί στο δωµάτιό της. Τη βο-

ηθάει να γδυθεί και της στρώνει το κρεβάτι.

«Καληνύχτα, χρυσό µου», της λέει.

Τη σκεπάζει και της δίνει ένα φιλάκι στο µάγουλο.

«Μαµά, µην κλείσεις σήµερα το φως, σε παρακαλώ».

«Μην ακούω ανοησίες, Κατερίνα. Ξέρεις πολλούς ανθρώπους να

κοιµούνται µε το φως αναµµένο;».

«Ούτε και την πόρτα, µαµά».

«Σε παρακαλώ, Κατερίνα. Μα τι έχεις πάθει απόψε; Ολόκληρη κοπέ-

λα είσαι πια... Έλα, κλείσε τα µάτια σου και κοιµήσου... Γρήγορα...»,

λέει η µαµά και βγαίνει κλείνοντας πρώτα το φως και ύστερα την πόρ-

τα.

Στην αρχή η Κατερίνα δε βλέπει τίποτα. Όλα είναι σκοτάδι. ∆ε βλέ-

πει απολύτως τίποτα. Ούτε καν την Κατερίνα. «Κατερίνα!», φωνάζει

Η Κατερίνα και ο Αόρατος στο σκοτάδι

H

133

τροµαγµένη. ∆εν της απαντάει κανείς. Κι αυτή χώνει το κεφάλι της

κάτω από τα σκεπάσµατα και κλείνει τα µάτια της. Σφιχτά. Πολύ σφι-

χτά. Γκαπ, γκουπ, ακούει να χτυπά η καρδιά της. «Κατερίνα!», ξανα-

φωνάζει και την πιάνουµε τα κλάµατα. Τι σκληρή που είναι η µαµά!

Γιατί την άφησε µόνη, κατάµονη µέσα στο µαύρο σκοτάδι; Καθόλου

δεν τη λυπάται! Κι αν τη φάνε οι λύκοι; Κι αν τη δαγκώσουν τα σκυλιά;

Κι αν την πνίξουνε τα φίδια; Γίνεται µικρή σαν κoυβαράκι και τραβιέται

στην άκρη του κρεβατιού. Μένει ακίνητη και σφίγγει κι άλλο τα µάτια

της. Κόκκινα λαµπερά φωτάκια αστράφτουν παντού, σαν τα µάτια τής

µάγισσας στη σκοτεινή σπηλιά. «Βοήθεια!», φωνάζει κι αρχίζει να τρέ-

χει για να ξεφύγει. Όµως δε βρίσκει πουθενά την έξοδο της σπηλιάς.

Κι όλο τρέχει... κι όλο τρέχει... Πέφτει, σηκώνεται... Τα γόνατά της µα-

τώνουν, τα χέρια της γδέρνονται...

«Ψιτ, ψιτ», ακούει τότε µια φωνή. Η Κατερίνα κοιτάζει γύρω γύρω.

Παντού µαύρο πηχτό σκοτάδι. ∆ε βλέπει τίποτα. «Ψιτ, ψιτ», ξανακού-

γεται η φωνή.

«∆ε σε βλέπω. Πού είσαι;».

«Πώς θες να µε δεις, χαζή, αφού είµαι αόρατος και µ’ αυτό το σκο-

τάδι δεν µπορεί κανείς να δει ούτε τη µύτη του;».

«Τι θες να κάνω;».

«∆ώσ’ µου το χέρι σου».

Η Κατερίνα απλώνει δισταχτικά το δεξί της χέρι. Και τότε κάτι παρά-

ξενο συµβαίνει. Μια ζεστασιά την πληµµυρίζει. Μια ζεστασιά γαλάζια....

Τα υγρά γκρίζα τείχη της σπηλιάς σωριάζονται σε ερείπια και τα χιλιά-

δες κόκκινα µάτια της µάγισσας γίνονται εκατοµµύρια αστέρια και

134

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∆È ÊÔ‚¿Ù·È Ë ∫·ÙÂÚ›Ó·; ªÔÚÂ›˜ Ó· ˆÁÚ·Ê›ÛÂÈ˜ ÙÔ˘˜ Êfi‚Ô˘˜ ÙË˜;2. O ∞fiÚ·ÙÔ˜ ÎÈ ÂÛ‡ Ù·ÍÈ‰Â‡ÂÙÂ ÌÂ ÙËÓ ∫·ÙÂÚ›Ó· ÛÙÔ fiÓÂÈÚfi ÙË˜. ¶Ô‡ ·ÏÏÔ‡ ı· ÌÔ-

ÚÔ‡Û·ÙÂ Ó· ËÁ·›Ó·ÙÂ;3. ª›ÏËÛÂ, ·Ó ı¤ÏÂÈ˜, ÁÈ· ÙÔ˘˜ Êfi‚Ô˘˜ Ô˘ ·ÈÛı¿ÓÂÛ·È. ªÔÈ¿˙Ô˘Ó ÌÂ ·˘ÙÔ‡˜ ÙË˜ ∫·-

ÙÂÚ›Ó·˜ ‹ ÙˆÓ Û˘ÌÌ·ıËÙÒÓ ÛÔ˘;4. ∏ Ù¿ÍË Ì·˜ ¤¯ÂÈ ÙÔ ‰ÈÎfi ÙË˜ ∞fiÚ·ÙÔ. ∆È ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ ‹ ÙÈ ı· ı¤Ï·ÌÂ Ó· Î¿ÓÂÈ ÁÈ·

Ì·˜;

Έχει γράψει πολλά βιβλία για παιδιά. Το έργο της αναφέρεται στη µα-γεία της παιδικής ηλικίας, στο περιβάλλον, στην ελληνική παράδοση,στην παράδοση άλλων πολιτισµών, στην ειρήνη και στη συναδέλφωσητων λαών. Μερικά βιβλία της: Ήταν και δεν ήταν, Ένα παραµύθι µιαχώρα, Η Ονείρω, Η πολιτεία του βυθού, Οι περιπέτειες του χαµόγελου,Η νύχτα τρέχει να συναντήσει τη µέρα.

Ζίγκριντ Λάουµπε, Η Λία ζωγραφίζει, εκδ. Κάστωρ.


Μάρω Λοΐζου (Αθήνα 1940)

πλανήτες και γαλαξίες. Και η γαλάζια Κατερίνα ταξιδεύει ανάµεσά

τους, κρατώντας σφιχτά από το χέρι τον Αόρατο. ∆ε µιλάνε. ∆ε λένε

τίποτα. Μόνο γελάνε. «Χαχαχά», γελάει ο Αόρατος. «Χαχαχά», γελάει

η Κατερίνα.

«Μα επιτέλους!... Θα ξυπνήσεις καµιά φορά; Τι γέλια είναι αυτά;».

Η Κατερίνα ανοίγει ξαφνιασµένη τα µάτια της και βλέπει πάνω από

το προσκέφαλό της τη µαµά της να χαµογελάει και να προσπαθεί να

την ξυπνήσει. Κοιτάζει γύρω της απογοητευµένη. Ο ήλιος έχει πληµ-

µυρίσει το δωµάτιο.

«Πού πήγε ο Αόρατος;».

«Ποιος αόρατος;».

«Ο Αόρατος, µαµά...., που µου κρατούσε το χέρι

και µ’ έκανε γαλάζια...».

«Μου φαίνεται πως κοιµάσαι ακόµη, µωρό µου.

Ονειρεύεσαι κιόλας».

Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου

135

Ο Φίλιππος που διηγείται το περιστατικό αυτό, και ο Άρης, ο τραυµατίας

που χρειάζεται επειγόντως αίµα, ζουν στην ίδια οικογένεια. ∆εν είναι

όµως αδέρφια. Η µητέρα του πρώτου έχει παντρευτεί τον Ορέστη, τον

πατέρα του Άρη. Το χειρουργείο, η αιµοδοσία, η αγωνία θα γίνουν

αφορµή ώστε τα δυο παιδιά να έρθουν πιο κοντά το ένα στο άλλο.

Άρης είναι στο νοσοκοµείο. Είπανε πως θα ζήσει. ∆ηλαδή πρέ-

πει να ζήσει, γιατί αλλιώς...

Όταν τηλεφώνησε ο Ορέστης τη νύχτα, πετάχτηκα κι εγώ,

που µόλις είχα ξαπλώσει. Ντύθηκα κι ας µην ήθελε η µαµά. Πήγαµε

µαζί στο νοσοκοµείο. Βρήκαµε τον Ορέστη έξω από το χειρουργείο.

Μου φάνηκε γέρος κι αδύνατος, τόσο που τρόµαξα να τον γνωρίσω.

Μιλούσε µε κόπο, µας εξήγησε µε δυσκολία πώς έγινε η σύγκρουση.

Χρειαζόµαστε αίµα και η ώρα περνάει, µας κοίταξε σαν χαµένος.

– Ε, καλά, µην κάνεις έτσι, θα βρούµε, τον παρηγόρησε η µαµά. Θα

δώσουµε όλοι.

Τότε ξαφνικά έγειρε κείνος µέσα στις χούφτες του κι άρχισε να

κλαίει, όπως τα παιδιά.

– Έχει την πιο σπάνια οµάδα και δεν υπάρχει αυτή τη στιγµή, είπε

µε µια φωνή που δεν έµοιαζε µε τη δική του. Είναι νύχτα, έλεγε, και

δυσκολεύονται να βρουν αιµοδότη. ∆εν ωφελεί όσο αίµα κι αν δώ-

σουµε εµείς.

Η µαµά µου είχε γίνει κάτασπρη, έτρεµε ολόκληρη...

Μόνο από τύχη µπορεί πια να βρεθεί αίµα Όµικρον – ρέζους αρνη-

τικό. Και η ώρα περνάει...

Όµικρον – ρέζους αρνητικό; Όµικρον – ρέζους αρνητικό; ∆ηλαδή

αυτό που έγραφε η δική µου εξέταση, τότε που παραλίγο να κάνω εγ-

χείρηση αµυγδαλών, το θυµόµουν πολύ καλά! Την είχα φυλαγµένη

µε προσοχή την εξέταση, για να τη δώσω όταν θα ήταν να βγάλω ταυ-

τότητα.

Η αιµοδοσία

O

εγχείρηση

– Εγώ έχω τέτοιο αίµα! τους φώναξα.

Και χρειάστηκε να το φωνάξω κι εγώ δεν ξέρω πόσες φορές, για

να το πιστέψουν.

– ∆ε γίνεται να δώσει αίµα ο µικρός, απάντησε ο γιατρός, όταν τους

έπεισα να το πουν. ∆εν επιτρέπεται αιµοδοσία σε τόσο µικρή ηλικία.

Και η ώρα περνούσε.

– Λυπάµαι, τον πλησίασε κάποιος από τους γιατρούς. Αν δε βρεθεί

αίµα ως το πρωί, φοβάµαι πως θα είναι αργά πια για την επέµβαση.

Το µυαλό µου είχε σταµατήσει. Κατάλαβα µόνο πως βγήκε από µέ-

σα µου µια φωνή δυνατή.

– Πάρτε µου λίγο αίµα, επιτέλους! Πέστε πως είχα πέσει και είχα χτυ-

πήσει! ∆ε θα έχανα αίµα; Αφού έχετε εµένα εδώ µπροστά σας µ’ αυτή

την οµάδα, θα τον αφήσετε να πεθάνει;

136

137

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∫¿ÔÈÂ˜ ÊÔÚ¤˜ ·ÎÔ‡ÌÂ ÛÙÈ˜ ÂÈ‰‹ÛÂÈ˜ ‹ ‚Ï¤Ô˘ÌÂ ·Ó·ÎÔÈÓÒÛÂÈ˜ ÁÈ· ·ÈÌÔ‰ÔÛ›·.

™˘˙ËÙ¿ÌÂ ÁÈ· ÙÔ ı¤Ì· ·˘Ùfi ÛÙËÓ Ù¿ÍË.2. ¶Ò˜ ı· Â›ı·ÙÂ ¤Ó·Ó Ê›ÏÔ Û·˜ Ó· ‰ÒÛÂÈ ·›Ì· ÛÂ ÌÈ· ‰‡ÛÎÔÏË ÛÙÈÁÌ‹ ÂÓfi˜

Û˘Ó·ÓıÚÒÔ˘ Ì·˜;3. º·ÓÙ·ÛÙÂ›ÙÂ ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜. ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· ÙËÓ Â›ÙÂ ‹ Ó· ÙË ÁÚ¿„ÂÙÂ;

Συγγραφέας που έχει γράψει πολλά βιβλία για µικρά και µεγάλα παιδιά.Μερικά από τα θέµατα που την απασχολούν είναι οι σχέσεις γονιών-παιδιών, το πρόβληµα των ναρκωτικών, το διαζύγιο. Ορισµένα από ταέργα της: Γιούσουρι στην τσέπη, Κάθε µέρα παραµύθι κάθε βράδυκαληνύχτα, Παραµύθια από την Αφρική.

Ρενάτε Βελς, Τα φτερά του δράκου, µετάφραση Κίρα Σίνου, εκδ. Ψυ-

χογιός.


Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου (Αθήνα 1937)

Ο γιατρός µε κοίταξε σαστισµένος. Είπε κάτι σιγά µε τους άλλους

και ύστερα γύρισε προς το µέρος µου:

– Σύµφωνοι, είπε. Ας γίνει το τεστ.

Με πήγαν σ’ ένα δωµάτιο, ξάπλωσα, ο Ορέστης έφεγγε τώρα δίπλα

µου. Όλο και πιο νέος µου έµοιαζε, όλο και πιο νέος. Ένα τσίµπηµα

ένιωσα και τίποτ’ άλλο.

Στις οχτώ το πρωί µας είπαν πως η επέµβαση τέλειωσε, πως βρέθηκε

κι άλλο αίµα και πως ο Άρης ήταν «εκτός κινδύνου». Εµένα δε µ’ άφη-

σαν να τον δω. Με γύρισε στο σπίτι η µαµά, για να φάω καλά και να

κοιµηθώ – έτσι της είπαν οι γιατροί. Μ’ έφερε εδώ, λοιπόν, και ξαναπήγε

αµέσως στο νοσοκοµείο.

Πέρασα ολόκληρη τη µέρα µονάχος. Κάποτε ήθελα πάρα πολύ να

λείπανε όλοι και να µε άφηναν στην ησυχία µου. Τώρα το σπίτι µού φαί-

νεται παγωµένο, ξένο και άγριο. Και τι δε θα ’δινα, για να ήταν και οι άλ-

λοι εδώ, να είµαστε όλοι µαζί όπως πρώτα.

Γρηγόριος Ξενόπουλος

κουβάς

138

να πρωί η χήνα Μακρολαίµη παραπονέθηκε:

– Απόψε δεν µπόρεσα να κλείσω µάτι! Ο Γκρινιάρης δεν έπαψε

να βογγάει στιγµή.

– Κι εγώ το ίδιο, είπε η Ασπρούλα. Θα είναι άρρωστος ο καηµένος.

– Μα ναι! Του πονούν τα δόντια του. Μου το είπε χθες το βράδυ.

– Α, είναι φοβερό πράγµα ο πονόδοντος! Εµείς τα πουλιά δεν έ-

χουµε δόντια και δεν ξέρουµε, µα τα τετράποδα, που έχουν, ακούω

πως υποφέρουν συχνά. Τι να του κάνουµε του καηµένου του Γκρινιάρη;

Με τι περνά ο πονόδοντος;

Κανένα δεν ήξερε. Ούτε τ’ άλλα πουλιά που ρώτησαν –τον Φωνακλά,

τη Σεινάµενη, τον Πασά– ήξεραν κάποιο γιατρικό. Η Αστέρω είπε πως

ωφελεί πολύ το τριφύλλι το κόκκινο. Η καλή Ασπρούλα βρήκε λίγο

και το πήγε του Γκρινιάρη. Μα δεν του έκαµε τίποτα. Κι ο κακόµοιρος

ο χοίρος εξακολουθούσε να σκούζει απ’ τους πόνους.

Ρώτησαν τον Μέντιο και τον Αυτέα. Αυτοί είπαν πως ο πονόδοντος

περνά µε τον ασβέστη. Στην αυλή υπήρχε ένας κάδος µε λίγο ασβέ-

στη, από προχτές που είχαν ασπρίσει τους τοίχους. Τον κουβάλησαν

στο χοιροστάσιο κι ο Μέντιος µε τον Αυτέα έπιασαν τον Γκρινιάρη και

πολεµούσαν να του ασπρίσουν µε το πινέλο τα δόντια. Βοηθούσε κι η

Ασπρούλα. Βοηθούσαν στην επέµβαση αυτή κι άλλα πουλιά και ζώα

της αυλής.

Επιτέλους, κατάφεραν να αλείψουν µε τον ασβέστη όλα σχεδόν τα

δόντια του Γκρινιάρη, γιατί, ούτε ο ίδιος δεν ήξερε καλά ποιο ήταν εκεί-

νο που του πονούσε. Και κάθισαν ολόγυρα, περιµένοντας να σταµατήσει

τα βογγητά. Μα πού! Τίποτε δεν του έκαµε κι ο ασβέστης. Κι ο

κακόµοιρος εξακολουθούσε να βογγάει και να τσιρίζει από τους πό-

νους.

– ∆εν είναι δουλειά αυτή, είπε η Ασπρούλα, πάµε να ρωτήσουµε.

Να µάθουµε για κανένα άλλο γιατρικό.

Ο πονόδοντος του Γκρινιάρη

Œ

139

συγκεκριµένα

Πήγαν όλοι µαζί και βρήκαν τον Πασά το γάλο.

– Και δεν του το βγάζατε να ησυχάσουµε; είπε αυτός όταν άκουσε

τι συµβαίνει. Είναι το µόνο γιατρικό.

Αλήθεια, πώς δεν το είχαν συλλογιστεί; Έλυσαν τότε από ένα δεµάτι

άχυρο ένα µακρύ σπάγκο και γύρισαν όλοι στο χοιροστάσιο.

– ∆ε θέλω! ∆εν µπορώ! Αφήστε µε, άρχισε να φωνάζει ο Γκρινιάρης,

άµα του είπαν πως πρέπει να του βγάλουν το δόντι.

– Μα θα σου περάσει....

– Μη σώσει και µου περάσει...

Έφερε µεγάλη αντίσταση, µα οι άλλοι ήταν πολλοί και τον έκαναν

καλά. Ένα δόντι ορισµένως του πονούσε, γιατί τσίριζε δυνατότερα

όταν του το άγγιζαν. Ήταν το µπροστινό δεξιά. Του το έδεσαν λοιπόν

µε το σπάγκο κι ετοιµάστηκαν να τραβήξουν για να το ξεριζώσουν.

Το σπάγκο τον κρατούσαν ο Πασάς, ο Μέντιος και ο Αυτέας. Η Ασ-

προύλα έδωσε το σύνθηµα:

– Εµπρός! Έτοιµοι; Ένα! δύο! τρία!

Με το «τρία», όλοι άρχισαν να τραβούν µαζί.

140

Τον κακόµοιρο τον Γκρινιάρη! Πονούσε, ξεφώνιζε, κι αντί να σταθεί

στη θέση του ή να κάνει πίσω για να πεταχτεί το δόντι, πετάχτηκε

εκείνος µπροστά και του κάκου οι άλλοι τραβούσαν το σπάγκο.

– Στάσου, µωρέ κουτέ, του φωνάζουν. Νοµίζεις πως εσένα τραβούµε

ή το δόντι σου; Έτσι που κάνεις δε θα βγει ποτέ!

φώναζεςδυνατά

αντίθετα

Μα ο Γκρινιάρης δεν άκουγε τίποτα. Ησύχασε για µια στιγµή και

µόλις τον ξαναπόνεσε, πετιέται πάλι µπροστά ξεφωνίζοντας:

– Άι! Άι!

– ∆εν είναι δουλειά αυτή, λέει ο Πασάς. Πιάστε τον! Πιάστε τον, να

τελειώνουµε!

Του ρίχτηκαν µαζί όλα τα ζώα. Τον έπιασαν, τον ανάγκασαν να στα-

θεί ακίνητος κι οι δυο γαϊδαρέλοι άρχισαν πάλι να τραβούν. Μα του

κάκου! Ο Γκρινιάρης αντιστεκόταν µε τόση δύναµη, ώστε τους ξέ-

φευγε. Και πού να βγει το δόντι! Τον ξανάπιαναν, ξανατραβούσαν, µα

πάλι τα ίδια. Γίνονταν µαλλιά κουβάρια. Κι επειδή φώναζαν όλοι µα-

ζί κι ο Γκρινιάρης περισσότερο απ’ όλους, έκαναν τέτοιο θόρυβο, που

αναστατώθηκε όλη η αυλή και το σπίτι.

Έτρεξαν και τα σκυλιά, να δουν τι συµβαίνει και, όπως κάνουν

τα σκυλιά όταν βλέπουν καβγά, άρχισαν να γαβγίζουν µε θυµό.

Απεναντίας, οι γάτες, όταν είδαν εκείνη τη φασαρία, φοβή-

θηκαν και µε φουντωµένες τις ουρές έτρεξαν να κρυφτούν.

Σε µια στιγµή, που είχαν πέσει κάτω όλοι κι ετοιµάζονταν να

σηκωθούν και να ξαναρχίσουν, ο Γκρινιάρης τούς φώναξε:

– Σταθείτε! Μην κοπιάζετε άδικα. Κανένα δόντι δε µου πονά!

– Ψέµατα! φώναξε ο Πασάς. Φοβάται και γι’ αυτό το λέει.

– Όχι, όχι, σας ορκίζοµαι, είπε κλαίγοντας ο Γκρινιάρης. Ποτέ δε

µου πόνεσε δόντι.

– Και τότε, γιατί έσκουζες όλη νύχτα;

141

142

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ¶ÔÈ· Â›Ó·È Ù· Ò· Ô˘ Î·ÙÔÈÎÔ‡Ó ÛÙËÓ ·˘Ï‹; ∆È ÓÔÌ›˙ÂÙÂ fiÙÈ Ê·ÓÂÚÒÓÔ˘Ó Ù· ÔÓfiÌ·Ù¿

ÙÔ˘˜;2. º·ÓÙ·ÛÙÂ›ÙÂ ÙË ÛÎËÓ‹, fiÔ˘ Ô ª¤ÓÙÈÔ˜ Î·È Ô ∞˘Ù¤·˜ ·ÛÚ›˙Ô˘Ó ÌÂ ÙÔ ÈÓ¤ÏÔ Ù· ‰fiÓÙÈ·

ÙÔ˘ °ÎÚÈÓÈ¿ÚË. ∞Ó Ô °ÎÚÈÓÈ¿ÚË˜ ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ó· ÌÈÏ‹ÛÂÈ, ÙÈ ı· ÙÔ˘˜ ¤ÏÂÁÂ;3. ∆Ô ¿ıËÌ· ÙÔ˘ °ÎÚÈÓÈ¿ÚË Û¿˜ ı˘Ì›˙ÂÈ Î¿ÔÈ· ÚÔÛˆÈÎ‹ Û·˜ ÈÛÙÔÚ›· ‹ Î¿ÔÈ· ÈÛÙÔÚ›·

Ô˘ ¤¯ÂÙÂ ·ÎÔ‡ÛÂÈ; ªÈÏ‹ÛÙÂ ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó ÛÙËÓ Ù¿ÍË Û·˜.4. ¢Ú·Ì·ÙÔÔÈ‹ÛÙÂ ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Î·È ·›ÍÙÂ ÙÔ ÛÙËÓ Ù¿ÍË.

Πεζογράφος, συγγραφέας θεατρικών έργων και εκδότης του περιοδικούΗ ∆ιάπλασις των Παίδων (1879-1947), στο οποίο δηµοσίευσε το µεγα-λύτερο µέρος του έργου του για παιδιά. Ορισµένα από τα µυθιστορήµατάτου είναι η Μαργαρίτα Στέφα, η Αναδυοµένη, οι Πλούσιοι και φτωχοί.Πολύ γνωστά έργα του για παιδιά είναι: Ο µπέµπης αρχιλήσταρχος, Ηαδελφούλα µου.

Αυγή Παπάκου-Λάγου, Τα ζώα προειδοποιούν, εκδ. Σύγχρονη Εποχή.


Γρηγόριος Ξενόπουλος (Ζάκυνθος 1867 - Αθήνα 1951)

– Να, να σας πω. Πονούσε το στοµάχι µου, να γι’ αυτό. Είχα φάει

άγουρα, πράσινα µήλα, µήλα πολλά. Και για να µη µε πείτε λαίµαργο,

σας είπα ψέµατα πως είχα πονόδοντο.

– Μπα, τον κατέργαρο! Σου πέρασε τουλάχιστο τώρα;

– Μου πονεί ακόµα, µα λιγάκι. Θα περάσει. Εγώ, µια φορά, σας ευ-

χαριστώ που νοιαστήκατε για µένα.

– Μπα, σε καλό σου! Έλα, σ’ αφήνουµε τώρα. Ησύχασε. Άλλη όµως

φορά δε σε ξαναπιστεύουµε και να το ξέρεις. Ψεύτη!

Του έλυσαν το δόντι, έφυγαν και τον άφησαν µονάχο, σκυφτό, µε

τα χέρια σταυρωµένα πάνω στην κοιλιά, που πραγµατικά δεν του πο-

νούσε τώρα τόσο πολύ. «Πήγα να πεθάνω», συλλογιζόταν, «χώρια όσα

τράβηξα µε το ψέµα που είπα. Α, ποτέ στη ζωή µου δε θα ξαναφάω ά-

γουρα πράσινα µήλα».

λανθασµένεςγνώµες πουσχηµατίζονταιαπό πριν

αντίθετα

Παντελής Καλιότσος

143

Στο µυθιστόρηµα Ένα σακί µαλλιά το κεντρικό πρόσωπο είναι ένας

µικρός, ο Γιωργαρέλος. Μαζί του πρωταγωνιστούν ένας νέος δά-

σκαλος, η κυρία ∆ιονυσία που είναι δασκάλα, ένας παπάς· συµµε-

τέχουν και πολλοί συµµαθητές τού Γιωργαρέλου και οι κάτοικοι του

νησιού τους. Στο κείµενο που ακολουθεί, τα παιδιά, µε διαιτητή το

Γιωργαρέλο και τερµατοφύλακες τον παπά και το δάσκαλο, παίρνουν

µέρος σ’ έναν επεισοδιακό, όσο και αστείο, ποδοσφαιρικό αγώνα.

α παίξει κι ο δάσκαλος, τον πληροφόρησε ο Αριστείδης, αλλά

εκείνος, σαν να το βρήκε πολύ φυσικό, δεν έδειξε καµιά απο-

ρία.

Ο παπα-Μιχάλης είχε µάθει απ’ έξω τα λόγια του. Μόλις άκουσε τα

παιδιά να µαζεύονται στο προαύλιο, εµφανίστηκε στην πόρτα της εκ-

κλησίας και προσποιήθηκε τον έκπληκτο και τον χαρούµενο, µε αρκετή

επιτυχία, είναι η αλήθεια.

– Βρε, καλώς τα παιδιά! Πώς από δω;

– Ήρθαµε να παίξουµε µπάλα, του λέει ο δάσκαλος.

– Ωραία, θαυµάσια! Πολύ καλά κάνατε! (Αυτοσχεδίαζε κιόλας ο πα-

πάς). Την ευχή µου να ’χετε...

– Θέλετε να παίξετε κι εσείς, πάτερ, µαζί µας;

Εδώ χαµογελάει ντροπαλά. Τα παρακάτω λόγια ήταν ολοδικά του:

– Να παίξω µπάλα εννοείς, τέκνον µου; Όχι δα! Τι θα πουν τα παιδιά;

Τι θα πει η κυρία ∆ιονυσία όταν το µάθει;

– Γιατί, πάτερ µου; Κακό είναι;

– ∆ιόλου κακό! Απεναντίας µάλιστα, που είναι µια ωραία γυµναστι-

κή. Το ευλογηµένο παιχνίδι, όπως φυσικά και το ποδόσφαιρο, όχι µόνο

το επιτρέπει, αλλά και το συνιστά ο Πανάγαθος... Ας µην είχε ο κόσµος

τέτοιες προκαταλήψεις και θα σου ’λεγα ’γώ! Κάθε µέρα θα έπαιζα...

– Να παίξετε, να παίξετε! φώναξαν τα παιδιά.

Με τα πολλά, κι αφού έκανε λίγο ακόµα το δύσκολο, στο τέλος

Ένας αλλιώτικος ποδοσφαιρικός αγώνας

£

µέτρηµαπου γίνεται

µε τα πέλµαταδύο παικτών

144

δέχτηκε, κι έτσι, µπήκε στο γήπεδο, µ’ εντελώς φυσικό τρόπο (για να

µην πω µε το ζόρι), καθώς µάλιστα οι µικρότεροι δεν έδωσαν και πολ-

λή σηµασία στο γεγονός.

Οι αντίπαλες οµάδες, από οχτώ άτοµα η καθεµιά, είχαν γι’ αρχηγούς

τον Αριστείδη και το Φάνη. Αυτοί οι δυο βάλανε πόδια, διαλέγοντας

ο πρώτος τον δάσκαλο κι ο δεύτερος τον παπά, για να τους βάλουν

τερµατοφύλακες.

Τέλος πάντων, οι δύο οµάδες πήραν τη θέση τους στο γήπεδο. Ο

διαιτητής Γιωργαρέλος είχε πάντα κρεµασµένο στο λαιµό του το κλειδί

του σπιτιού του. Τώρα κρέµασε και τη σφυρίχτρα. Έστριψε το δεκάρικο,

για να δουν σε ποιον θα πέσει ο κατήφορος. Ύστερα στάθηκε στη σέν-

τρα πλάι στον πλάτανο και σφύριξε για το εναρκτήριο λάκτισµα. Ο

αγώνας άρχισε. Αµέσως όλος ο χώρος ζωήρεψε από µεγάλη κίνηση.

Οι φωνές αντηχούσαν διπλά µέσα στη λαγκαδιά:

– ∆ώσε πάσα Φάνηηη!

– Κατέβαινε, ρεεε!

– Έµπαινε, Ταξιάρχηηηη!

– Εδώ, Στρατηγέεε!

– Παίξε µπάλα, ρε κοιµίση Γαβρήλοοο!

Ανάµεσά τους ξεπεταγόταν συχνά και κυριαρχούσε µια πιο δυνατή,

παράταιρη και άγρια φωνή:

– Πίσω και σ’ έφαγα!

Ο Γιωργαρέλος έπρεπε να δείξει στον παπά κόκκινη κάρτα απ’ την

αρχή. ∆εν έπρεπε να τον αφήνει να βγαίνει απ’ το τέρµα του µόλις έ-

βλεπε τα σκούρα και να χιµάει απάνω στον επερχόµενο κυνηγό, µε την

ανατριχιαστική κραυγή «πίσω και σ’ έφαγα!», και να του παίρνει την µπά-

λα απ’ τα πόδια χωρίς πλονζόν, χωρίς τίποτα!

Ο παπα-Μιχάλης είχε µια δικαιολογία. Έφταιγε, λέει, το κατηφορικό

τέρµα, που του ’λαχε. Ήταν φυσικό να κατρακυλάει η µπάλα µόνη της

κατακεί, τραβώντας στο κατόπι της όλους τους παίκτες, αµυντικούς

κι επιθετικούς και να γίνεται, έτσι, συνωστισµός µπροστά στην εστία

του, ενώ ο άλλος τερµατοφύλακας καθότανε µε σταυρωµένα χέρια.

Γι’ αυτό και, παρ’ όλη την κραυγή του, έφαγε δεκατρία γκολ! Τότε κα-

το πρώτοχτύπηµα

της µπάλας

σύγκρουση

τέφυγε σε µεγαλύτερη ζαβολιά, να κλείσει το τέρµα του µισό µέτρο!

Και τότε µόνο, ο διαιτητής αναγκάστηκε να του βγάλει κίτρινη κάρτα,

µέσα σε θύελλα διαµαρτυριών και φωνές που τον κατηγορούσαν ότι

«πούλησε το παιχνίδι» και ότι έπρεπε να του βγάλει κόκκινη.

Αυτά για το πρώτο ηµίχρονο, γιατί το δεύτερο δεν πρόλαβε. Πριν

τελειώσει ο χρόνος, µερικοί εξαγριωµένοι, οι πιο µικροί της οµάδας,

όρµησαν εναντίον του διαιτητή, οι άλλοι έτρεξαν να τον υπερασπίσουν,

η σύρραξη γενικεύτηκε, και µε δυο λόγια το γήπεδο έγινε πεδίο µά-

χης. Μάταια ο παπάς µε το δάσκαλο έτρεχαν πάνω κάτω να τους χω-

ρίσουν. Ακόµα κι οι αρχηγοί των οµάδων, που ήταν οι πιο στενοί φίλοι,

ήρθαν στα χέρια.

– Εγώ νόµιζα ότι ο αθλητισµός συµφιλιώνει, δε διαιρεί, έλεγε ανή-

συχος ο παπάς. Ποπόοο! θα γίνουµε ρεζίλι, αν µας δει κάνα µάτι....

– Εσύ φταις, του ’λεγε ο δάσκαλος. Ήταν ανάγκη να ουρλιάζεις

«πίσω και σ’ έφαγα»; Ούτ’ ένα µωρό δε θα φώναζε έτσι.

– Συγνώµην, έκανε αµήχανος ο παπα-Μιχάλης, παρασύρθηκα κι

εγώ, ζητώ συγνώµην.... Είχα, βλέπεις, πολλά χρόνια να παίξω µπάλα

και...

– ... και σε πήρε κι εσένα η µπάλα! συµπλήρωσε ειρωνικά ο δά-

σκαλος. Επιτρέπεται να κλείνεις το τέρµα σου; Κανένα παιδί δεν το κά-

νει αυτό.

– Να δούµε τι θα ’κανες εσύ, αν σου τύχαινε η κατηφοριά!

– Πάντως, δε θα τροµοκρατούσα τον κόσµο πηδώντας από ψηλά.

Αυτό λέγεται αντιαθλητική συµπεριφορά. Εξάλλου, δεν έκανες ούτε

ένα πλονζόν.

– ∆εν έκανα πλονζόν; Κάνεις λάθος. Και τι είναι όλ’ αυτά;

Ο παπα-Μιχάλης έδειξε τα ράσα του που ήταν γεµάτα από εκείνα

τα αγκαθωτά σπόρια, τα λεγόµενα τσιµπούρια, ενώ άρχισε να ξεκολ-

λάει ένα ένα λέγοντας: «Ποπόοο!.... Θα χάσουν πάσαν ιδέα... θα γί-

νω ρεζίλι αν µε δει κάνα µάτι σ’ αυτό το χάλι... ∆εν έπρεπε ’γώ να παί-

ξω ποδόσφαιρο...». Αµέσως όµως, καθώς αντιλήφθηκε ότι η φασαρία

στο γήπεδο εξακολουθούσε, πήρε πάλι να τρέχει πάνω κάτω φω-

νάζοντας:

145

146

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ªÔÚÂ›˜ Ó· Î¿ÓÂÈ˜ ˆÓÙ·Ó‹ ÌÂÙ¿‰ÔÛË ÂÓfi˜ ·ÁÒÓ· Ô‰ÔÛÊ·›ÚÔ˘. (ªÔÚÂ›˜ ·ÎfiÌË Ó·

ÚÔÛı¤ÛÂÈ˜ Î·È ‰ÈÎ¤˜ ÛÔ˘ ÂÈÎfiÓÂ˜).2. À¿Ú¯Ô˘Ó ÛÙÔÈ¯Â›· ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Ô˘ ı˘Ì›˙Ô˘Ó ÙËÓ ¿Û¯ËÌË ÏÂ˘Ú¿ ÙÔ˘ Û‡Á¯ÚÔÓÔ˘ Ô‰Ô-

ÛÊ·›ÚÔ˘, ·ÏÏ¿ Ô Û˘ÁÁÚ·Ê¤·˜ Ù· ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÌÂ ÈÔ˘ÌÔÚÈÛÙÈÎfi ÙÚfiÔ. ªÔÚÂ›˜ Ó· ‚ÚÂÈ˜·˘Ù¿ Ù· ÛËÌÂ›· Î·È Ó· Ù· Û˘˙ËÙ‹ÛÂÈ˜ ÌÂ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ÛÔ˘;

3. ÃˆÚ›˙Ô˘ÌÂ ÙËÓ Ù¿ÍË ÛÂ ‰‡Ô ÔÌ¿‰Â˜: ∏ Ì›· ÂÙÔÈÌ¿˙ÂÈ ÂÚˆÙ‹ÛÂÈ˜ ÁÈ· Ó· ¿ÚÂÈ Û˘Ó¤ÓÙÂ˘ÍË·fi Î¿ÔÈÔÓ ‹Úˆ· ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ (·¿, ‰¿ÛÎ·ÏÔ ‹ °ÈˆÚÁ·Ú¤ÏÔ) Î·È Ë ¿ÏÏË ÂÙÔÈÌ¿˙ÂÙ·ÈÓ· ··ÓÙ‹ÛÂÈ, ·›ÚÓÔÓÙ·˜ ÙË ı¤ÛË Î¿ÔÈÔ˘ ·fi ÙÔ˘˜ ·Ú·¿Óˆ ‹ÚˆÂ˜.

Έχει γράψει βιβλία για µικρούς και µεγάλους µε θέµα την ειρήνη και τον πό-λεµο, την ανάγκη για συναδέλφωση των λαών, την παιδική ηλικία. Το γρά-ψιµό του χαρακτηρίζεται από ρεαλισµό και ποιητικότητα. ∆ικά του είναι ταέργα Τα ξύλινα σπαθιά, Η µύγα, Πατέρας και γιος, Το ιζεντόρε και τ’ αηδόνι,H σφεντόνα του ∆αβίδ.

Αγγελική Βαρελλά, Σε δυο τρελά ηµίχρονα, εκδ. Μίνωας.Γιοακίµ Μασάνεκ, Φέλιξ ο κεραυνός, µετάφραση Μ. Αγγελίδου, εκδ. Ψυ-χογιός.


Παντελής Καλιότσος (Αθήνα 1925)

– Ειρήνη, παιδιά µου! Μη µαλώνετε, σας παρακαλώ! Το λάθος είναι

δικό µου, εγώ φταίω! Εγώ φταίω, βρε παιδιά!... Κ.τ.λ., κ.τ.λ.

Στο τέλος καθίσαν όλοι σταυροπόδι ένα γύρο, για να ηρεµήσουνε

και να κάνουν απολογισµό. Ο δάσκαλος όρθιος. Ο παπάς κόβει βόλτες

αµήχανος και στενοχωρηµένος, µη βρίσκοντας τι να πει.

– Άκου, φίλε µου, να φωνάζει ένας παπάς: «Πίσω και σ’ έφαγα!»...

Χα χα... Αστείο δεν είναι; Χα χα χα...

Ξεκαρδίστηκαν όλοι βλέποντας τον παπά να γελάει µε τον εαυτό

του.

Ελάτε, λοιπόν, ας δώσουµε όλοι τα χέρια, λέει στο τέλος ο παπα-

Μιχάλης.

πρόχειρο, λαϊκόξενοδοχείο

147

Το κείµενο που ακολουθεί είναι απόσπασµα από το µυθιστόρηµα της

Αγγελικής Βαρελλά Καληµέρα, Ελπίδα και αναφέρεται στη ζωή της

Αθήνας στα τέλη του 19ου αιώνα και στην αναβίωση των Ολυµπιακών

Aγώνων (1896). Το κείµενο αναφέρεται στο αγώνισµα του µαραθώνιου

δρόµου, όπου πρώτος ολυµπιονίκης αναδείχτηκε ο Σπύρος Λούης.

το χάνι του Μιλτιάδη, στο Μαραθώνα, το µεσηµέρι, ήταν όλοι πα-

ρόντες.

Στις δύο ακριβώς δόθηκε το σήµα της εκκίνησης.

Σαν σαΐτα πετάχτηκε οδηγώντας την κούρσα ο Γάλλος. Πίσω του πή-

γαινε ο Αυστραλός Φλακ και παραπίσω οι Έλληνες, µια παρέα.

«Γιατί έχουν πάρει τόση φόρα;», αναρωτιόταν ο Λούης τρέχοντας

µαλακά. «Έχουµε ακόµη τόση απόσταση».

Μπροστά τους ο δρόµος άδειος, αλλά και από τις δυο µεριές στα ρεί-

θρα στριµωχνόταν κόσµος πολύς, που έκανε το τοπίο χρωµατιστό και

ενδιαφέρον.

Ο Λούης ένιωθε δίπλα του την ανάσα του κόσµου, τον παλµό του.

Οι Μαρουσιώτισσες, όλες, που κατέβηκαν από το χωριό, κι είχαν

µαζί τις κατσίκες τους, στέκονταν στην άκρη του σκονισµένου δρόµου

σ’ όλη τη διαδροµή και σκούπιζαν τα δάκρυα µε τις µαντίλες τους.

O ολυµπιονίκης Σπύρος Λούης (φωτογραφίες της εποχής)

™

Aγγελική Bαρελλά

Σπύρος Λούης

άκρες

τον υποδέχοντανµε ζητωκραυγές

παρακινούσε

τρελός από χαρά

148

– Σπύρο! Σπύρο! Άντε, παιδί µου! Με το καλό! τον επευφηµούσαν.

Παρ’ όλο που ένιωθε απερίγραπτη µοναξιά, χαµογελούσε συνεχώς

σ’ αυτή την Ελλάδα που τον συνόδευε. Κι ο πόθος να χαροποιήσει

αυτόν τον κόσµο θρονιάστηκε στην καρδιά του.

Έβαλε φόρα να προλάβει το Γάλλο και τον Αυστραλό. Η φωτιά, η

ελπίδα της νίκης, φούντωσε µέσα του και κόντευε να τον κάψει. Μετά

το 32ο χιλιόµετρο όλα εξελίχθηκαν ευνοϊκά γι’ αυτόν. Ο ένας µετά

τον άλλον οι αντίπαλοί του κουράζονταν και αποσύρονταν. Έβαλε τα

δυνατά του και πέρασε πρώτος, ακµαίος και κεφάτος. Ήταν βέβαιος

πια για τη νίκη του, αφού λυτρώθηκε από τους επικίνδυνους αντι-

πάλους του.

Όσο πλησίαζε προς τους Αµπελοκήπους, ο ενθουσιασµός τού κό-

σµου εκδηλωνόταν µε χίλιους δυο τρόπους λατρείας: Με λουλούδια,

µε στεφάνια, µε λυγµούς, µε συγκίνηση. Εκείνος, κάτασπρος από τη

σκόνη του δρόµου, µε µάτια λαµπερά, που γυάλιζαν σαν να είχε πυ-

ρετό, τους άκουγε, τους έβλεπε, τους αγαπούσε όλους, αποτύπωνε

χρώµατα, φυσιογνωµίες για να τις θυµάται µια ολόκληρη ζωή. Μέσα

στην υπερέντασή του θυµόταν πού και πού να σκουπίζει το µουστάκι

του από τον ιδρώτα.

– Κουράγιο! Κουράγιο! Λίγο ακόµα! τον παρότρυνε ο κόσµος πα-

ραληρώντας.

∆εν αισθανόταν κουρασµένος, αλλά µόνος, παράξενα µόνος, κι ας

τον συνόδευε η ψυχή του κόσµου, που λαχταρούσε µια νίκη, που θα

τους ενίσχυε την περηφάνια, που το είχαν τόσο ανάγκη.

Ο Λούης πετάει προς το στάδιο. Ηλιοκαµένος, µε τις ποδάρες του

ν’ ακροπατούν στο χώµα, να παίρνουν δύναµη και να τινάζονται ψηλά

για το επόµενο βήµα, το βήµα του θριάµβου.

Ο Λούης πετάει προς το στάδιο που περιµένει να τον υποδεχτεί ντυ-

µένο στα άσπρα του µάρµαρα.

Το αδιαχώρητο σ’ όλο του το µεγαλείο. Απόλυτη ησυχία. Έχει δο-

θεί η εντολή: «Μη φωνάζετε, µη χειροκροτείτε, µη συγκινήσετε το µα-

ραθωνοδρόµο, όποιος κι αν είναι».

Κανείς δεν προσέχει το αγώνισµα του άλµατος επί κοντώ που διε-

ξάγεται στο στίβο. Όλοι έχουν στραµµένα τα µάτια προς την πύλη

απ’ όπου θα µπει ο νικητής.

πρωτοφανήςπολυκοσµία

γίνεται

χάδι

149

Ο Λούης πετάει προς το στάδιο. Είναι σχεδόν απ’ έξω.

Είναι αδύνατο να βρίσκεται έστω και ένας εκείνη τη µέρα που να µη

θέλει µε όλη του την ψυχή να νικήσει στο µαραθώνιο Έλληνας. Ο µα-

ραθώνιος είναι υπόθεση ελληνική. Έλληνας πρέπει να τον κερδίσει.

Πέντε και είκοσι ακούγεται ο κρότος του τηλεβόλου. Πώς ανα-

τριχιάζει η θάλασσα όταν την ταράζει ξαφνικά ο άνεµος; Πώς γίνεται

όταν συγκινείσαι µε τη θωπεία της πασχαλιάτικης αύρας; Πώς γίνεται

όλος εκείνος ο κόσµος να είναι ενωµένος µ’ έναν πόθο και µια ευχή;

Σηκώνονται όλοι όρθιοι. ∆ε φωνάζουν. Περιµένουν. Με αγωνία. Με

µια καρδιά ν’ ανασαίνει στον ίδιο ρυθµό. Με δυο µάτια να βλέπουν προς

την είσοδο.

– Είναι Έλλην!

Ο αριθµός 17 υψώνεται στο κοντάρι. Είναι ο αριθµός της φανέλας

του Λούη.

Την ανυποµονησία τη διαδέχεται η ξέφρενη χαρά, ανοίγει ο δρόµος

να περάσει ο νικητής, ο κόσµος χειροκροτεί, αλαλάζει, κουνάει µα-

ντίλια, πετάει καπέλα, υψώνει σηµαιάκια, κλαίει και δίνει φιλιά.

O Λούης τερµατίζει (αναπαράσταση)

κραυγάζειθριαµβευτικά

150

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ¡· ·Ú·ÛÙ‹ÛÂÙÂ Ù· Î˘ÚÈfiÙÂÚ· ÁÂÁÔÓfiÙ· ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘ ÌÂ ÂÈÎfiÓÂ˜. ¡· ÁÚ¿„ÂÙÂ Ù›ÙÏÔ˘˜

ÁÈ· ÙÈ˜ ÂÈÎfiÓÂ˜, ÚËÛÈÌÔÔÈÒÓÙ·˜ ÊÚ¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ÎÂÈÌ¤ÓÔ˘.2. ¶Ò˜ ¤ÓÈˆıÂ Ô ™‡ÚÔ˜ §Ô‡Ë˜ Î·Ù¿ ÙË ‰È¿ÚÎÂÈ· ÙÔ˘ ·ÁÒÓ·; µÚÂ›ÙÂ ÂÎÊÚ¿ÛÂÈ˜

·fi ÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ Ô˘ ÙÔ ‰Â›¯ÓÔ˘Ó ·˘Ùfi.3. ¶Ò˜ ¤ÓÈˆı·Ó ÔÈ ŒÏÏËÓÂ˜ fiÛÔ ¤ÙÚÂ¯Â Ô ™‡ÚÔ˜ §Ô‡Ë˜ Î·È Ò˜ fiÙ·Ó Ó›ÎËÛÂ;4. ¡· Ê¤ÚÂÙÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÂÈÎfiÓÂ˜ ·fi ÙÔ˘˜ OÏ˘ÌÈ·ÎÔ‡˜ ∞ÁÒÓÂ˜ ÙÔ˘ 1896, ÙÔ˘ 2004

‹ ·fi ·ÁÒÓÂ˜ Ô˘ ¤ÁÈÓ·Ó ÛÂ ¿ÏÏÂ˜ ÒÚÂ˜. ¡· ÂÈÏ¤ÍÂÙÂ Î¿ÔÈÂ˜ ·fi ·˘Ù¤˜ Î·È Ó·ÊÙÈ¿ÍÂÙÂ ÙÔÓ «¶›Ó·Î· ÙˆÓ OÏ˘ÌÈ·ÎÒÓ ∞ÁÒÓˆÓ» ÙË˜ Ù¿ÍË˜ Û·˜.

Σπούδασε αρχαιολογία. Έχει ασχοληθεί µε όλα τα είδη του πεζούλόγου. Τα βιβλία της έχουν για θέµα τη φύση, την οικολογία, την

αρχαιοκαπηλία, τη βία στα γήπεδα, την τρίτη ηλικία, τη µυθολογίακαι είναι αισιόδοξα, γεµάτα φαντασία και χιούµορ. Μερικά από τα

έργα αυτά είναι: Φιλενάδα φουντουκιά µου, Αρχίζει το µατς, Σεδυο τρελά ηµίχρονα, Έξι εναντίον ενός, Ο Θεός αγαπά τα πουλιά.

Ζωή Βαλάση, Το χρυσό στεφάνι - Οι Αγώνες στους µύθους και σταπαραµύθια, εκδ. Ελληνικά Γράµµατα.Συγγραφείς Κύκλου Ελληνικού Παιδικού Βιβλίου, Αθάνατο ολυµπιακόπνεύµα, εκδ. Ψυχογιός.Κώστας Πούλος, Ο Σπύρος Λούης και οι πρώτοι Ολυµπιακοί Aγώνες,εκδ. Παπαδόπουλος.


Αγγελική Βαρελλά (Θεσσαλονίκη 1930)

Μια νικητήρια ιαχή κυλά πάνω στις κερκίδες. Ο αντίλαλος γίνεται

ήχος µεγάλος, σµίγει µε τον ήλιο, που πάει να βασιλέψει και βάφει

µε χρώµατα το λοφάκι του Αρδηττού, ύστερα επιστρέφει να σµίξει

µε τις µπάντες που παιανίζουν.

Εκεί, στο Παναθηναϊκό στάδιο, οι Έλληνες ξεφωνίζουν σ’ ένα χώρο

που τους ανήκει από παλιά. Ένα χώρο µε εθνικό παρελθόν, ένα χώρο

που αποκτά και εθνικό παρόν, µ’ ένα νερουλά από το Μαρούσι που έ-

τρεξε 40 χιλιόµετρα σε δύο ώρες, 58 πρώτα και 50 δευτερόλεπτα.

κραυγή

παίζουνµουσική

«N· ÊÙÈ¿Íˆ ¤Ó·Ó ÎfiÛÌÔ Ô˘ Ù›ÔÙ· ‰Â ı· ÙÔ˘ ÏÂ›ÂÈ»

BÏ¤ˆ ÙÈ˜ fiÏÂÈ˜ ÙÔ˘ ÎfiÛÌÔ˘Î·È ÛÙËÓ Ù‡¯Ë Î¿Óˆ ÙÔÓ Â·˘Ùfi

ÌÔ˘ ÔÏ›ÙË Î·ıÂÌÈ¿˜...BÏ¤ˆ ÚÒÌ·Ù·, ÔÏÈÙÈÛÌÔ‡˜,

ËÁ·›Óˆ ·Ó¿ÌÂÛ¿ ÙÔ˘˜ Î·È¯·ÈÚÂÙÒ ÙË˜ ÁË˜ fiÏÔ˘˜ ÙÔ˘˜

Î·ÙÔ›ÎÔ˘˜.O˘fiÏÙ O˘›ÙÌ·Ó

Οδυσσέας Ελύτης

παντοδύναµος

µέχρι

152

το κύµα πάει να κοιµηθεί

δεν έχει τι να φοβηθεί

Μήνας µπαίνει µήνας βγαίνει

γλάρος είναι και πηγαίνει

Από πόλεµο δεν ξέρει

ούτε τι θα πει µαχαίρι

Ο Θεός του ’δωκε φύκια

και χρωµατιστά χαλίκια

Αχ αλί κι αλίµονό µας

µες στον κόσµο το δικό µας

∆ε µυρίζουνε τα φύκια

δε γυαλίζουν τα χαλίκια

Χίλιοι δυο παραφυλάνε

σε κοιτάν και δε µιλάνε

Είσαι σήµερα µονάρχης

κι ώσαµ’ αύριο δεν υπάρχεις

Ο γλάρος

™

153153

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ¶Ò˜ ÂÚÓ¿ÂÈ Ô ÁÏ¿ÚÔ˜ ÙË ˆ‹ ÙÔ˘; µÚÂ˜ ÙÈ˜ ÊÚ¿ÛÂÈ˜ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ Ô˘ ÌÈÏÔ‡Ó

ÁÈ’ ·˘Ùfi.2. ¡ÔÌ›˙ÂÈ˜ ˆ˜ Ë ˆ‹ ÙÔ˘ ÁÏ¿ÚÔ˘ ÌÔÈ¿˙ÂÈ ÌÂ ÙË ˆ‹ ÙˆÓ ·ÓıÚÒˆÓ;3. ™ÙÈ˜ ‰‡Ô ÙÂÏÂ˘Ù·›Â˜ ÛÙÚÔÊ¤˜ Ô O‰. ∂Ï‡ÙË˜ Ì¿˜ ÂÚÈÁÚ¿ÊÂÈ ÌÂ ˆÓÙ·Ó¤˜ ÂÈÎfiÓÂ˜

ÙËÓ ÎÔÈÓˆÓ›·, ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ, fiÔ˘ ¤Ó·˜ ¿ÓıÚˆÔ˜ ÙË ÌÈ· Ì¤Ú· Â›Ó·È ·ÓÙÔ‰‡Ó·ÌÔ˜Î·È ÙËÓ ¿ÏÏË ¯¿ÓÂÈ Ù· ¿ÓÙ·. ™˘˙‹ÙËÛÂ ÌÂ ÙÔ˘˜ Û˘ÌÌ·ıËÙ¤˜ ÛÔ˘ ÙÔ ı¤Ì· ÛÙËÓÙ¿ÍË.

Από τους σηµαντικότερους ποιητές µας. Το 1979 τιµήθηκε µε τοΒραβείο Νόµπελ Λογοτεχνίας. Η ποίησή του είναι αισιόδοξη και ανα-φέρεται στη φύση, στην Ελλάδα και στον άνθρωπο. Πολλά ποιήµατάτου έχουν µελοποιηθεί από Έλληνες συνθέτες. Έργα του: Το άξιονεστί, Προσανατολισµοί, Ήλιος ο πρώτος, Τα ρω του έρωτα, Ο ήλιοςο ηλιάτορας.

Γιάννης Ρίτσος, Παιχνίδια τ’ ουρανού και του νερού, εκδ. Κέδρος.


Οδυσσέας Ελύτης (Ηράκλειο Κρήτης 1911 - Αθήνα 1996)

Λίτσα Ψαραύτη

154

Κατά τη διάρκεια του ∆εύτερου Παγκόσµιου πολέµου ο βοµβαρδισµός

της Σάµου αναγκάζει την οικογένεια της Βαγγελίτσας να ακολουθήσει

το δρόµο της προσφυγιάς στην Παλαιστίνη. Στο απόσπασµα που ακο-

λουθεί (από το µυθιστόρηµα «Tο διπλό ταξίδι») περιγράφεται η ζωή

στην έρηµο σ’ ένα στρατόπεδο κοντά στη Γάζα και στα γειτονικά περι-

βόλια, όπου η Βαγγελίτσα συναντά τη Ρασµίγια.

α πορτοκάλια για το «µαγαζί» µας τ’ αγοράζαµε από το Σαµίχ,

τον περιβολάρη. Τις περισσότερες φορές γέµιζε το δίχτυ µας χω-

ρίς να παίρνει τα δυο γροσάκια, χώρια που µας άφηνε και τρώ-

γαµε όσα θέλαµε. Είχε εφτά παιδιά, έξι αγόρια κι ένα κορίτσι, που τον

βοηθούσαν στο περιβόλι όταν γύριζαν από το σχολείο.

Το χωριατόσπιτο του Σαµίχ ήταν χτισµένο στην άκρη του περιβολιού,

κάτω από µια θεόρατη λεύκα. Οι ρίζες της ρουφούσαν νερό από το πη-

γάδι της αυλής και τα κλωνάρια της θέριεψαν κι έφταναν ως τον ου-

ρανό. Ήταν µια παραδεισένια γωνιά µέσα στη ζέστη και την ξεραΐλα

του στρατοπέδου. Τα φύλλα της, που τρεµούλιαζαν µε το παραµικρό

φύσηµα, σε καλούσαν να δροσιστείς στη σκιά της, ν’ ακουµπήσεις στον

κορµό της και να νιώσεις του χυµούς της ν’ ανεβαίνουν από τις ρίζες.

Όποια ώρα κι αν πηγαίναµε στο περιβόλι, βρίσκαµε τη Ζακίγια, τη

γυναίκα του Σαµίχ, να µαγειρεύει σκυφτή πάνω στη φωτιά. ∆ε θα ’ταν

πάνω από 35 χρονών. Το πρόσωπό της όµως, γερασµένο και στεγνό,

έδειχνε πως περνούσε πολλές ώρες στον αέρα και στον ήλιο. Μόλις

µας έβλεπε, σηκωνόταν όρθια και µας καλοδεχόταν µ’ ένα χείµαρρο

αραβικών. ∆ίπλωνε τα χέρια της πάνω στην κοιλιά της κι όπως ήταν

γεµάτα σηµάδια και σκασίµατα έµοιαζαν µε το γέρικο κορµό τής λεύ-

κας. Τις ώρες που δε µαγείρευε, έραβε γιορτινά φουστάνια, δικά της

και της κόρης της. Μαύρες φούστες, κεντηµένες µε γεωµετρικά σχή-

µατα –τρίγωνα, τετράγωνα– όµορφα συνταιριασµένα µε κυπαρίσσια,

Το περιβόλι του Σαµίχ

T

στάχυα, πουλιά, τόσο κόκκινα και βυσσινιά, που δεν µπορούσες να

κρατήσεις τα µάτια σου ανοιχτά.

Τη Ρασµίγια, την κόρη του Σαµίχ, τη γνώρισα όταν πρωτοπήγαµε στο

περιβόλι τους. Καθόταν κάτω από τη λεύκα και ξεκούκκιζε ένα ρόδι. Τα

χείλια της, τα δόντια της και τα δάχτυλά της είχαν βαφτεί µελιτζανιά.

Κοίταζα λαίµαργα το λαχταριστό ρόδι και το ’τρωγα µε τα µάτια µου.

... Σαν να βρέθηκα ξαφνικά στη δική µας νησιώτικη αυλή και να ’παι-

ζα µε τα παιδιά της γειτονιάς· η ροδιά µας ήταν φορτωµένη µε ώριµα

ρόδια µε σκασµένη φλούδα κι εµείς χιµούσαµε σαν τα σπουργίτια και

τσιµπολογούσαµε τα ρουµπινιά σπυριά....

Η Ρασµίγια διάλεξε το πιο µεγάλο ρόδι από το σωρό και µου το πρό-

σφερε. Ντράπηκα που δεν είχα κι εγώ κάτι να της χαρίσω.

– Θέλετε να σας δείξω τις ζωγραφιές µου, µέχρι να σας κόψει τα πορ-

τοκάλια ο πατέρας µου; πετάχτηκε και χωρίς να περιµένει απάντηση

έτρεξε στο χωριατόσπιτο.

– Μα πού έµαθε ελληνικά; απόρησε η Μαρούλα.

Τα στρατόπεδα εδώ γύρω είναι γεµάτα Έλληνες από το 1941. Όλοι

σχεδόν οι πρόσφυγες έρχονται κι αγοράζουν φρούτα και κηπευτικά και

είναι φυσικό να έχουν µάθει οι ντόπιοι τη γλώσσα µας.

Είχε δίκιο η Κασσιανή. Ο Λεωνίδας έλεγε πως µόλις µπήκαν οι Γερ-

µανοί στην Ελλάδα, ο στρατός µας πέρασε µε χίλιες δυο δυσκολίες στη

Μέση Ανατολή για να συνεχίσει τον αγώνα.

Η Ρασµίγια ήρθε πίσω τρεχάτη µε µια αγκαλιά χαρτιά. Καθίσαµε

οκλαδόν στο χώµα της αυλής. Ο αέρας λες και σταµάτησε να φυσάει

ανάµεσα στα φύλλα και τα κλωνάρια χαµήλωσαν πάνω από τα κεφάλια

155

είδοςυφάσµατος

156

µας, για να δουν το µαγικό κόσµο που φανερωνόταν µπροστά µας.

Πώς µπόρεσε η µικρή Ρασµίγια να χωρέσει τόση οµορφιά µέσα σ’

εκείνα τα παλιόχαρτα; Στο περιτύλιγµα του χασάπη, στην άσπρη κόλλα

όπου τυλίγει ο έµπορος το τσίτι, στο χαρτονένιο πάτο ενός κουτιού·

πού βρήκε τέτοιο γαλάζιο χρώµα για να φτιάξει τον ουρανό; Και τα

χωράφια, γιατί τα ζωγράφισε µενεξελιά, σαν να ήταν σπαρµένα µε µε-

νεξέδες; Κι αυτός ο ήλιος, στηµένος µεσούρανα, πώς έγινε τόσο φλο-

γερός και πρέπει να σκιάσεις τα µάτια σου για να µη σου τα θαµπώσει;

Οι ζωγραφιές περνούσαν από χέρι σε χέρι: µια αραγµένη βάρκα

που έρχεται και τη χαϊδεύει µουρµουριστά το κύµα· το πηγάδι της

157

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∏ ƒ·ÛÌ›ÁÈ· ‰Â›¯ÓÂÈ ÙÈ˜ ˙ˆÁÚ·ÊÈ¤˜ ÙË˜ ÛÙË µ·ÁÁÂÏ›ÙÛ·. ªÔÚÔ‡ÌÂ Ó· ÙÈ˜

Í·Ó·ÊÙÈ¿ÍÔ˘ÌÂ Î·È ÌÂÈ˜ ÌÂ ÚÒÌ·Ù· ‹ Ó· Î¿ÓÔ˘ÌÂ ÎÔÏ¿˙.2. ∏ µ·ÁÁÂÏ›ÙÛ· Î·È Ë ƒ·ÛÌ›ÁÈ· Á›ÓÔÓÙ·È Ê›ÏÂ˜. ∆È ÙÈ˜ Û˘Ó‰¤ÂÈ;3. ∆ËÓ ÈÛÙÔÚ›· ·ÊËÁÂ›Ù·È Ë µ·ÁÁÂÏ›ÙÛ·. ¶Ò˜ ı· ÙËÓ ¤ÏÂÁÂ ¿Ú·ÁÂ Ë ƒ·ÛÌ›ÁÈ·;

Η Λίτσα Ψαραύτη γεννήθηκε στη Σάµο και ζει στην Αθήνα. Έγραψε πολλάιστορικά, περιπετειώδη και κοινωνικά µυθιστορήµατα για παιδιά και νέους,αντλώντας τα θέµατά της από το παρελθόν το τόπου της και τη σύγχρονήτης πραγµατικότητα. Έργα της: Στα βήµατα του Σαµοθήριου, Με την Αν-δροµέδα στο γαλάζιο πλανήτη, Το αίνιγµα της πέτρινης γενειάδας, Ταδάκρυα της Περσεφόνης.

Τζέµη Τασάκου, Το ξεχασµένο µονοπάτι, εκδ. Ψυχογιός.


Λίτσα Ψαραύτη (Σάµος 1936)

αυλής µε τη βαριά αλυσίδα που ανεβάζει τον

κουβά αγκοµαχώντας· το πρόσωπο της Ζακίγια χαραγ-

µένο από αγωνία και πόνο.

Ένιωσα την ίδια ταραχή, όπως τότε που η Σάρα έβαζε τις νότες δί-

πλα δίπλα και το µυαλό αλάφρωνε και πέταγε µακριά.

– Θέλω να ζωγραφίσεις µιαν αυλή που να ’χει στη µέση µια ροδιά µε

τα πιο όµορφα ρόδια του κόσµου κι από κάτω παιδιά να παίζουν και να

σκαρφαλώνουν στα κλαδιά της.

– Θα τη ζωγραφίσω τη ροδιά σου και θα σου τη χαρίσω όταν ξανάρ-

θεις, µου υποσχέθηκε.

Στο δρόµο του γυρισµού δεν περπατούσα, πετούσα. Η καρδιά µου τρα-

γουδούσε: «Έχω µια καινούρια φιλενάδα, έχω µια καινούρια φιλενά-

δα...». Ήξερα σε ποια θα χάριζα εκείνο το παρατηµένο µπλοκ ζωγρα-

φικής και την κασετίνα µε τα χρωµατιστά µολύβια που µου είχε φέ-

ρει ο Λεωνίδας και τόσον καιρό δεν είχα καταφέρει ούτε να τ’ ανοίξω.

Γιώργος-Μενέλαος Μαρίνος

158

εν έχεις πού να κοιµηθείς

δανείσου το παπούτσι µου

δεν έχεις πού να ζεσταθείς

δανείσου την καρδιά µου

δεν έχεις πού να πιεις νερό

ξεδίψασε στο δάκρυ µου

δεν έχεις πού να ονειρευτείς

δανείσου τα όνειρά µου.

Κρύβω βαθιά στις τσέπες µου

δυο ψίχουλα ψωµί,

κρύβω τον ήλιο, τα πουλιά

κι ένα άσπρο γιασεµί

κι όλα θα γίνουν αύριο

καρβέλια, χρώµατα

για να χορτάσουν των παιδιών

µάτια και στόµατα.

Το τραγούδι του κλόουν

¢

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ™Â ÔÈÔ˘˜ ÌÈÏ¿ÂÈ Ô ÎÏfiÔ˘Ó ÛÙËÓ ÚÒÙË ÛÙÚÔÊ‹ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜;2. ∑ˆÁÚ·Ê›ÛÙÂ ÙÈ˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ Î·È ‚¿ÏÙÂ ·fi Î¿Ùˆ ‰ÈÎÔ‡˜ Û·˜ Ù›ÙÏÔ˘˜.3. ªÔÚÔ‡ÌÂ Ó· Î·Ù·ÛÎÂ˘¿ÛÔ˘ÌÂ ·fi ¯·ÚÙfiÓÈ ÙÔÓ ÎÏfiÔ˘Ó ÙË˜ Ù¿ÍË˜ Ì·˜. °Ú¿ÊÔ˘ÌÂ ÛÂ

¯·ÚÙfiÓÈ· Ù· fiÓÂÈÚ¿ Ì·˜ Î·È Ù· ‚¿˙Ô˘ÌÂ Ì¤Û· ÛÙÈ˜ ÙÛ¤Â˜ ÙÔ˘.4. ¶Ò˜ ı· ÌÔÚÔ‡ÛÂ Ô ÎfiÛÌÔ˜ Ó· Á›ÓÂÈ Î·Ï‡ÙÂÚÔ˜;

Είναι ποιητής, συνθέτης, παιδαγωγός και κλόουν.Έχει κυκλοφορήσει πολλούς δίσκους µε µουσικήγια παιδιά. Κυριότερα έργα του: Καραµελοχώρα,Ο κλόουν, Ιστορία ενός τσίρκου, Τα τραγούδιαµου, Το ποίηµα µε τα χρώµατα. Αχ! ειρήνη!

Ρένα Καρθαίου, Στα µονοπάτια του ήλιου,εκδ. Πατάκη.


Γιώργος-Μενέλαος Μαρίνος

Γιώργος-Mενέλαος Mαρίνος(φωτογραφία)

159

Φωτεινή Φραγκούλη

είδη άγριωνχόρτων

160

επέζευαν στο µεγάλο πλάτανο της κυρίας Ευστρατίας και ο

παππούς µάζευε χορτάρια. Της έδειχνε τα σχήµατα. Τα πικρο-

ράδικα, τα περδικοπατήµατα, τις καυκαλήθρες.

Ε, γούστο είχε, αλλά µετά από λίγο το Λενιώ βαριόταν κι έφευγε

γιαλό γιαλό.

«Αλλιώτικες που είναι οι θάλασσες και οι παραλίες το χειµώνα»,

σκεφτόταν.

Ξάφνου, µέσα στα ξύλα, στα πεταµένα µπουκάλια, στις

παρατηµένες και σχισµένες σαγιονάρες, τις παράταιρες, βλέπει ένα

παντοφλάκι, µα ένα παντοφλάκι!

«Ααα! Τι να ’ναι αυτό;», είπε µέσα της. «Σαν βαρκάκι, σαν γόνδολα».

Ήταν υφασµάτινο, µε χρυσοκλωστές και πολύχρωµα λουλούδια.

Ήταν βέβαια ταλαιπωρηµένο, αλλά στα νιάτα του πρέπει να έκανε

τράκες!

Ε, και να είχε τέτοια παπούτσια το Λενάκι, όλες οι φίλες της θα ζή-

λευαν και αυτή θα καµάρωνε. Βέβαια, δεν θα µπορούσε να τρέξει και

να παίξει µ’ αυτά τα παντοφλιά, αλλά θα τα είχε για τις καλές τις ώρες:

Παππούς και εγγονή

•

να εντυπωσίαζε

µικρό σακίδιο γεµάτο µικρή κυρία

ταξίδευεστη θάλασσα

για τα γενέθλια, για την εκκλησία, για τις γιορτές και τα πανηγύρια.

Τέτοιες σκέψεις έκανε, όταν κατέφθασε ο παππούς κρατώντας τόν

τορβά τίγκα στα χόρτα.

– Κουκ, κοκονέλιµ, ήρθα.

– Κοίτα παππού, ένα παντοφλάκι παράξενο.

– Πασουµάκι τούρκικο είναι, Λενιώ. Τέτοια φορούσαν τα χρόνια τα

παλιά οι πλούσιες Τουρκαλίτσες.

– Μου αρέσει πολύ, παππού!

– Εµ τι! Είναι δειχτερά τα πασούµια, όµορφα, πλουµιστά και χειρο-

ποίητα. Είδες ταξίδι, το άτιµο! Η θάλασσα µας το έφερε. Είδες τη

θάλασσα, Λενιώ!

– Να το πάρουµε µαζί µας, παππού;

– Τι να το κάνεις, µάτια µου. Εγώ λέγω να το ταξιδέψουµε απέναντι

να πάει να βρει το ταίρι του. Καλύτερα, ε;

Το σκέφτηκε λίγο η Ελένη:

– Καλά, ας το κάνουµε κι έτσι, του απάντησε.

Το έβαλε, λοιπόν, ο παππούς πάνω στο κύµα και είπε ψιθυριστά:

– Άντε στο καλό, άντε να βρεις το ταίρι σου.

Ύστερα, κοίταξε το πασουµάκι που αρµένιζε ανατολικά και είπε

µε χαµόγελο και πιο δυνατά:

– Χαιρετίσµατα!

εντυπωσιακά

161

είδος καϊκιού

162

Το έβλεπαν να ξεµακραίνει σαν µικροσκοπικό τρεχαντήρι και

φανταζόταν πια τα µύρια όσα η Ελένη µας.

Αργότερα, οι δυο τους, αφού άναψαν τα καντήλια στους Αγίους Αναρ-

γύρους, µπήκαν στα ιαµατικά λουτρά της Εφταλούς, για να κολατσίσουν

στα ζεστά. Έκανε κρύο, µην το ξεχνάµε. Χειµώνας βλέπετε, ήλιος µε

δόντια.

Παππούς και εγγονή έτρωγαν και χαλάρωναν στη θαλπωρή της

υγρής ζεστασιάς.

Μέσα από τις τρύπες του θόλου της σκεπής έβλεπαν το φως να µπαί-

νει, µατσάκια µατσάκια κυκλάµινα. Και από το µικρό παράθυρο στο βά-

θος, ο διάδροµος της θάλασσας. Μπλε, θυµωµένος απ’ τον Ντελή-

Βοριά.

Χράτσα-χρούτσα, ροκάνιζαν τα παξιµάδια οι δυο τους και µοσχο-

βολούσαν τα λουτρά κανέλα, µανταρίνι και δαφνόφυλλα.

Η πηγή έστελνε τη ζεστή ανάσα της στα µάγουλα και τα χέρια τους

µε µικρές, λεπτές φυσαλίδες, που ανάβλυζαν σταθερά και ρυθµικά

από τα χαλίκια της µεγάλης στέρνας.

– Πώς να την έλεγαν άραγε την Τουρκαλίτσα που έχασε το πασου-

µάκι της; είπε αφηρηµένα η Ελενίτσα.

– Μελτέµ! είπε ο παππούς µε σιγουριά. Μελτέµ, την έλεγαν και ήταν

νέα και όµορφη. Αγαπιότανε µε τον Αχµέτ. Κρυφά έφευγε από τη µάνα

της τα βράδια από την πίσω σκάλα του σπιτιού τους, την καφασωτή

και κατέβαινε στην αυλή τους, σιγοπατώντας. Εκεί αντάµωναν και τα

λέγανε ψιθυριστά µέσα στο σκοτεινό µπαξέ τους.

– Κοίτα απέναντι, Λενιώ, εκεί ήταν το σπίτι τους. Στο Μπαµπα-Γκα-

λέ, στο ακρωτήρι.

Ένα βράδυ όµως, η µάνα της είχε ύπνο ανήσυχο. Ξύπνησε, λοιπόν,

και κατέβηκε στον οντά τους, να φάει κανένα λουκουµάκι για να γλυ-

καθεί.

Την άκουσε που λες, Ελένη µου, η Μελτέµ, είδε και τη λάµπα που

άναψε και τρέχει να προλάβει να χωθεί στο µεντέρι της. Μέσα στη

φούρια, της ξέφυγε το πασουµάκι κι έµεινε στην αυλή!

πάρα πολλά

µε διχτυωτόπλέγµα κήπο

δωµάτιο

χαµηλόςκαναπές

163

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∆È Ó· ¤ÁÈÓ·Ó ¿Ú·ÁÂ Ë ªÂÏÙ¤Ì Î·È Ô ∞¯Ì¤Ù; ªÔÚÂ›˜ Ó· Û˘ÓÂ¯›ÛÂÈ˜ ÙÔ ·Ú·Ì‡ıÈ

ÙÔ˘ ·Ô‡;2. º·ÓÙ·ÛÙÂ›ÙÂ fiÙÈ Ô ·Ô‡˜ Ù‹˜ ªÂÏÙ¤Ì Î·È ÙÔ˘ ∞¯Ì¤Ù ÛÙËÓ ∆Ô˘ÚÎ›· ‚Ú‹ÎÂ ¤Ó·

·ÛÔ˘Ì¿ÎÈ ÙË˜ ∂Ï¤ÓË˜. ∆È ı· ¤ÏÂÁÂ ÛÙ· ‰ÈÎ¿ ÙÔ˘ ÂÁÁÔÓ¿ÎÈ·;3. ™˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÁÈ· Ù· Û˘Ó·ÈÛı‹Ì·Ù· ÙÔ˘ ·Ô‡ Î·È ÙË˜ ÂÁÁÔÓ‹˜.4. ∞Ó Ë ∂Ï¤ÓË ¤ÛÙÂÏÓÂ ¤Ó· ÁÚ¿ÌÌ· ÛÙË ªÂÏÙ¤Ì, ÙÈ ı· ÙË˜ ¤ÁÚ·ÊÂ;5. °Ú¿„ÙÂ ÈÛÙÔÚ›Â˜ Î·È ·Ú·Ì‡ıÈ· Ô˘ Û·˜ ‰ÈËÁÔ‡ÓÙ·È Ô ·Ô‡˜ Î·È Ë ÁÈ·ÁÈ¿ Î·È

ÊÙÈ¿ÍÙÂ ÙÔ «¶·Ú·Ì˘ıÔ‚È‚Ï›Ô» ÙË˜ Ù¿ÍË˜ Û·˜.

Είναι δασκάλα. Έχει γράψει παραµυθικές ιστορίες για µικρά παιδιά.Τα θέµατα των βιβλίων της είναι εµπνευσµένα από το νησί της, απότην παράδοση, από τη φύση και από τις σχέσεις των ανθρώπων.Μερικά από τα βιβλία της: Η Κυράνη του δάσους, Η Πορφυρένιακαι το µαντολίνο, Το χωραφάκι της αγάπης, Οι άγγελοι των κοχυ-λιών.

Χρήστος Μπουλώτης, Το άγαλµα που κρύωνε, εκδ. Πατάκη.Φιλίσα Χατζηχάννα, Ιστορίες του παππού χωρίς µουστάκι, εκδ.Ψυχογιός.


Φωτεινή Φραγκούλη (Μόλυβος Μυτιλήνης 1958)

Το πήρε ο σκύλος τού Αχµέτ και άρχισε τα παιχνίδια δίπλα στη θά-

λασσα. Ορµά ένα κύµα, του το παίρνει και να το στα δικά µας µέρη!

Γέλασε πλατιά ο παππούς:

– Πού τα σκαρφίζοµαι όλα τούτα! µονολόγησε. Πού τα κατεβάζει η

γκλάβα µου τέτοια παραµύθια!

– Σ’ αγαπώ, παππού µου, του είπε η Ελένη, µ’ όλη της την καρδιά.

Σ’ αγαπώ.

Εγώ να δεις, συκαλάκι µου.

µυαλό, κεφάλι

164

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ∆È ¿ÏÏÔ ı· ÌÔÚÔ‡Û·Ó Ó· Î¿ÓÔ˘Ó Ù· ·È‰È¿, ·Ó ¤·ÈÚÓ·Ó ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÛÙ· ¤ÚÈ· ÙÔ˘˜;2. ™ÙÔ Ô›ËÌ· Ô ÎfiÛÌÔ˜ ÌÔÈ¿˙ÂÈ ÌÂ «ÔÏ‡¯ÚˆÌÔ Ì·ÏfiÓÈ» Î·È ÌÂ «„›¯· ÔÏfi˙ÂÛÙÔ˘ „ˆÌÈÔ‡».

¶Ò˜ Î·Ù·Ï·‚·›ÓÂÙÂ ·˘Ù¤˜ ÙÈ˜ ÊÚ¿ÛÂÈ˜;3. ¶ÔÈ· ·fi ÙÈ˜ ÂÈÎfiÓÂ˜ ÙÔ˘ ÔÈ‹Ì·ÙÔ˜ ı· ‹ıÂÏÂ˜ Ó· ˆÁÚ·Ê›ÛÂÈ˜;4. «∞˜ ‰ÒÛÔ˘ÌÂ ÙÔÓ ÎfiÛÌÔ ÛÙ· ·È‰È¿»:

ñ ÙË˜ ∞ÊÚÈÎ‹˜ ñ ÙË˜ ∞Û›·˜ ñ ÙË˜ πÓ‰›·˜.º·ÓÙ·˙fiÌ·ÛÙÂ ÙÈ ı· ‹ıÂÏ·Ó ·˘Ù¿ Ù· ·È‰È¿ Î·È Í·Ó·ÁÚ¿ÊÔ˘ÌÂ ÙÔ Ô›ËÌ·. ªÔÚÔ‡ÌÂÓ· ·ÏÏ¿ÍÔ˘ÌÂ fiÔÈÂ˜ Ï¤ÍÂÈ˜ Î·È ÊÚ¿ÛÂÈ˜ ı¤ÏÔ˘ÌÂ ‹ Ó· ÚÔÛı¤ÛÔ˘ÌÂ ‰ÈÎ¤˜ Ì·˜.

Ένας από τους σηµαντικότερους Τούρκους ποιητές και θεατρικούς συγ-γραφείς του 20ού αιώνα. Στο έργο του κυριαρχούν οι ιδέες για ισότητατων ανθρώπων. Μερικά ποιητικά κείµενά του: Η πολιτεία που έχασε τηµιλιά της, Γράµµατα από τη φυλακή.

Ζωρζ Σαρή, Το γαϊτανάκι, εκδ. Πατάκη.


Ναζίµ Χικµέτ (Θεσσαλονίκη 1902 - Μόσχα 1963)

Ναζίµ Χικµέτ

ς δώσουµε τον κόσµο στα παιδιά έστω και για µια µέρα

ας τον δώσουµε να παίξουν σαν ένα πολύχρωµο µπαλόνι

να παίξουν τραγουδώντας ανάµεσα στ’ αστέρια

ας δώσουµε τον κόσµο στα παιδιά

σαν ένα τεράστιο µήλο, σαν ψίχα ολόζεστου ψωµιού

να χορτάσουν µια µέρα τουλάχιστον

ας δώσουµε τον κόσµο στα παιδιά

να µάθει έστω και για µια µέρα ο κόσµος τη φιλία

τα παιδιά θα πάρουν απ’ τα χέρια µας τον κόσµο

θα φυτέψουν αθάνατα δέντρα.

Ας δώσουµε τον κόσµο στα παιδιά

A

«MÂ ÚÔÔÚÈÛÌfi ÙËÓ ÂfiÌÂÓË ÈÏÈÂÙ›·...»

O ÂÊÂ˘Ú¤ÙË˜ Î‡ÚÈÔ˜ º¿ÓË˜·Ó·Î¿Ï˘„Â ‚ÂÓÙ¿ÏÈ·

Ô˘ ÙË ‚¿˙ÂÈ ÌÚÔ˜ ÛÙ· ÌÔ‡ÙÚ· Ì¤ÓÂÈ ·Î›ÓËÙË Ë ‚ÂÓÙ¿ÏÈ·Î·È ÎÔ˘Ó¿ÌÂ Ù· ÎÂÊ¿ÏÈ·.

°.-ª. ª·Ú›ÓÔ˜

Ρόαλντ Νταλ

166

Το κείµενο που θα διαβάσετε είναι από τη χιουµοριστική ιστορία τού

Ρόαλντ Νταλ Ο απίθανος κος Φοξ. Ο κύριος Φοξ είναι µια αλεπού που

κλέβει πότε πότε κοτόπουλα για να θρέψει τα τέσσερα αλεπουδάκια

της. Όµως τα αφεντικά των κοτόπουλων, οι κτηµατίες Μπόγκι ο χον-

τρός, Μπανς ο κοντός και Μπιν ο λεπτός, εξοργίζονται κι αποφασί-

ζουν να κυνηγήσουν µε µπουλντόζες τον κύριο Φοξ, ο οποίος µαζί µε

τα παιδιά του κρύβεται σε µια τρύπα ενός λόφου.

νας απελπισµένος αγώνας

δρόµου άρχισε, οι µηχανές

εναντίον των αλεπούδων. Στην

αρχή, ο λόφος έµοιαζε µε τη διπλανή

εικόνα.

Μια ώρα αργότερα, καθώς οι µηχανές

έτρωγαν όλο και περισσότερο χώµα από

την κορυφή, ο λόφος έµοιαζε µε την επά-

νω εικόνα:

Πού και πού οι αλεπούδες κέρδιζαν λί-

γο έδαφος, οι θόρυβοι ακούγονταν πιο µα-

κρινοί κι ο κύριος Φοξ έλεγε: «Θα τα καταφέρουµε! Είµαι βέβαιος πως

θα τα καταφέρουµε!». Όµως, λίγα λε-πτά αργότερα οι µηχανές

πλησίαζαν κι ο κρότος από τα πανίσχυρα φτυάρια ακουγόταν ολοένα

και πιο δυνατός. Τότε οι αλεπούδες έβλεπαν τη µυτερή άκρη, καθώς

κάποιο από τα φτυάρια έσκαβε τη γη ακριβώς πίσω τους.

– Προχωρήστε, αγάπες µου! λαχάνιαζε ο κύριος Φοξ. Μην τα παρατάτε.

– Προχωρήστε! φώναζε κι ο χοντρο-Μπόγκι στον Μπιν και στον

Μπανς. Όπου να ’ναι την πιάνουµε!

Η τρεχάλα

Œ

άνοιγµα στοανώτερο άκρο

167

– Την πήρε πουθενά το µάτι σου; ρω-

τούσε ο Μπιν.

– Όχι ακόµη, φώναζε ο Μπόγκι. Νο-

µίζω όµως πως είστε κοντά!

– Θα την αρπάξω µε τη φαγάνα µου!

φώναζε ο Μπανς. Θα την κόψω κοµµα-

τάκια!

Μέχρι το µεσηµέρι, πάντως, οι µηχα-

νές ήταν ακόµη εκεί. Εκεί ήταν και οι τα-

λαίπωρες αλεπούδες. Ο λόφος τώρα φαι-

νόταν κάπως έτσι:

Οι κτηµατίες δε σταµάτησαν ούτε για φαγητό. Ήταν αφοσιωµένοι

στη δουλειά τους.

– Έι! εκεί κάτω, κύριε Φοξ! αντήχησε η φωνή του Μπανς, καθώς έσκυ-

ψε από το τρακτέρ του. Ερχόµαστε να σε πιάσουµε.

– Έφαγες πια το τελευταίο σου κοτόπουλο! αντήχησε και η φωνή

τού Μπόγκι. ∆ε θα ξανατριγυρίσεις ποτέ πια ύποπτα στη δική µου φάρ-

µα.

Κάτι σαν τρέλα είχε πιάσει τους τρεις άντρες. Ο ξερακιανός Μπιν

και ο κοντοπίθαρος κοιλαράς Μπανς οδηγούσαν τις µηχανές τους σαν

µανιακοί, κάνοντας τα φτυάρια να σκάβουν µε καταπληκτική ταχύτητα.

Ο χοντρο-Μπόγκι χοροπηδούσε σαν καλικάντζαρος και φώναζε:

– Πιο γρήγορα! Πιο γρήγορα!

Μέχρι τις πέντε το απόγευµα να τι είχε γίνει στο λόφο:

Η τρύπα που είχαν σκάψει οι µηχανές έµοιαζε µε κρατήρα ηφαι-

στείου. Το θέαµα ήταν τόσο ασυνήθιστο, που πλήθη ανθρώπων είχαν

τρέξει από τα γύρω χωριά να ρίξουν µια µατιά. Στέκονταν στην άκρη

τού κρατήρα και κοιτούσαν κάτω τον Μπόγκι και τον Μπανς και τον

Μπιν.

– Έι! εκεί κάτω, Μπόγκι. Τι συµβαίνει;

– Κυνηγάµε µια αλεπού!

– Σίγουρα τρελαθήκατε!

Οι άνθρωποι βάλθηκαν να τους κοροϊδεύουν και να τους περιγελούν.

Και µόνο αυτό ήταν ικανό να κάνει τους τρεις κτηµατίες πιο έξαλλους,

168

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. OÈ ÎÙËÌ·Ù›Â˜, ÌÂ ÙË ‚Ô‹ıÂÈ· ÙË˜ ÙÂ¯ÓÔÏÔÁ›·˜, Î·Ù·ÛÙÚ¤„·ÓÂ ¤Ó·Ó ÔÏfiÎÏËÚÔ ÏfiÊÔ

ÁÈ· Ó· Î˘ÓËÁ‹ÛÔ˘Ó ÙÈ˜ ·ÏÂÔ‡‰Â˜. ™˘˙ËÙ‹ÛÙÂ ÛÙËÓ Ù¿ÍË ÁÈ’ ·˘Ù‹Ó ÙËÓ ÂÓ¤ÚÁÂÈ¿ ÙÔ˘˜.2. ¶Ô‡ Ï¤ÙÂ Ó· ‹Á·Ó ÔÈ ·ÏÂÔ‡‰Â˜ Î·È ‰ÂÓ ÙÈ˜ ¤È·Û·Ó ÔÈ ÙÚÂÈ˜ ÎÙËÌ·Ù›Â˜;3. ¢ÈËÁËıÂ›ÙÂ ÙËÓ ÈÛÙÔÚ›· ·fi ÙËÓ ÏÂ˘Ú¿ ÂÓfi˜ ·fi ÙÔ˘˜ ÙÚÂÈ˜ ÎÙËÌ·Ù›Â˜.4. °Ú¿„ÙÂ ÌÈ· ‰ÈÎ‹ Û·˜ ÈÛÙÔÚ›· ÌÂ ·ÚfiÌÔÈÔ ı¤Ì· Î·È ÂÈÎÔÓÔÁÚ·Ê‹ÛÙÂ ÙËÓ.

Είναι από τους γνωστότερους Άγγλους πεζογράφους. Τα βιβλία τουέχουν µεταφραστεί σε πολλές χώρες. Χρησιµοποίησε πολύ τη φαντα-σία και το χιούµορ. Από τα έργα του ξεχωρίζουν: Ματίλντα, Οι µά-γισσες, Ο απίθανος κος Φοξ, Το µαγικό δάχτυλο, Ο Τσάρλι και το ερ-γοστάσιο σοκολάτας, Τσάρλι ο πρωταθλητής του κόσµου, Ο Τζίµηςκαι το γιγαντοροδάκινο.

Ανδρέας Αγγελάκης, Μια αλεπού στην πλατεία Βάθης, εκδ. Πατάκη.


Ρόαλντ Νταλ (Ουαλία 1916 - 1990)

πιο πεισµατωµένους και πιο αποφασισµένους από ποτέ

να µην τα παρατήσουν µέχρι να πιάσουν τις αλεπούδες.

Έξω από την τρύπα της αλεπούς ο Μπόγκι, ο Μπανς

και ο Μπιν κάθονταν δίπλα στις σκηνές τους µε τα όπλα

τους στα γόνατά τους. Άρχισε να βρέχει. Το νερό έπεφτε

σε ρυάκια στο λαιµό των τριών αντρών και µέσα στα παπούτσια τους.

– ∆ε θα µείνει ακόµη για πολύ εκεί κάτω, είπε ο Μπόγκι.

– Το κτήνος θα πρέπει να ’χει πεθάνει από την πείνα, πρόσθεσε ο

Μπανς.

– Έτσι είναι, συµφώνησε ο Μπιν. Θα κάνει κάποια εξόρµηση από

στιγµή σε στιγµή. Να ’χετε τα όπλα σας έτοιµα.

Και κάθισαν δίπλα στην τρύπα, περιµένοντας την αλεπού να βγει

έξω.

Κι από όσο ξέρω, ακόµη περιµένουν.

ο χώροςτων µηχανών

στολέςτων δυτών

µε το ζόρι

αυτός πουψαρεύειµε καµάκι

Ιούλιος Βερν

169

Το τµήµα που θα διαβάσετε προέρχεται από το βιβλίο του Ιουλίου

Βερν Είκοσι χιλιάδες λεύγες κάτω από τις θάλασσες. Ο καθηγητής

αφηγείται την έξοδό του από τον Ναυτίλο, ένα φανταστικό υποβρύχιο,

και τον περίπατο στο βυθό της θάλασσας µε οδηγό τον πλοίαρχο Νέµο.

πό το µηχανοστάσιο περάσαµε σ’ ένα άλλο µικρό διαµέρισµα,

όπου υπήρχαν καµιά δωδεκαριά σκάφανδρα κι αρκετά όπλα.

Όταν είδε τα σκάφανδρα, ο Νεντ Λαντ έδειξε δυσφορία.

– Τα δάση, όπου θα πάµε, είναι υποβρύχια, του εξήγησα.

– Τότε καλά, µουρµούρισε. Αλλά µόνο αν µου το περάσουν µε το

στανιό, θα το φορέσω.

– Κανένας δεν σε υποχρεώνει, του είπε ο πλοίαρχος Νέµος.

– Κι ο Σύµβουλος τι θα κάνει; ρώτησε ο καµακιστής.

– Εγώ πηγαίνω παντού όπου πηγαίνει ο κύριος, απάντησε ο πιστός

υπηρέτης.

∆ύο άνδρες του πληρώµατος ήρθαν να µας βοηθήσουν για να φο-

ρέσουµε τις βαριές, αδιάβροχες εκείνες στολές που ήσαν φτιαγµένες

από ειδικό καουτσούκ, ικανό ν’ αντέχει. Τα παπούτσια κατέληγαν σε

βαριές σιδερένιες σόλες. Ο πλοίαρχος Νέµος, ένας σύντροφός του

γιγαντόσωµος, ο Σύµβουλος κι εγώ, φορέσαµε αυτές τις στολές και,

προτού µας βιδώσουν τις περικεφαλαίες, µας παρέδωσαν τα ντουφέκια

που θα παίρναµε µαζί µας. Ο πλοίαρχος Νέµος µου έδειξε το χειρισµό

τους.

– Είναι περίφηµο, του είπα. Αλλά πώς θα µπορέσουµε να κατέβουµε

στο βυθό της θάλασσας;

– Αυτή τη στιγµή, κύριε καθηγητά, ο «Ναυτίλος» είναι αραγµένος

σε βάθος δέκα µέτρων και δεν έχουµε τίποτε άλλο παρά να ξεκινή-

σουµε.

– Μα πώς θα βγούµε;

– Θα δείτε σε λίγο.

Περίπατος στο βυθό της θάλασσας

A

υδρόβιαζώα χωρίςαρθρώσεις

ζαρωµένη

170

Μας πέρασαν τις περικεφαλαίες και µας τις βίδωσαν. Υπήρχαν σ’

αυτές τρία ανοίγµατα, φραγµένα µε χοντρό γυαλί, άθραυστο, που

επέτρεπαν να βλέπει κανείς προς όλες τις διευθύνσεις. Έπειτα µας

έδεσαν στις πλάτες τις συσκευές µε τον πεπιεσµένο αέρα κι αρχίσαµε

ν’ αναπνέουµε κανονικά. ∆εν ένιωθα καµιά δυσφορία. Μου κρέµασαν

ένα ηλεκτρικό, ειδικό φανάρι στη ζώνη, και µου έδωσαν ένα ντουφέκι.

Ήµουν έτοιµος πια, αλλ’ έτσι όπως ήµουν ντυµένος, µου ήταν αδύνατο

να κάνω έστω κι ένα βήµα. Οι άντρες του πληρώµατος µας έσπρωξαν

σε µια διπλανή καµπίνα και κλείστηκε πίσω µας η στεγανή πόρτα. Βα-

θύ σκοτάδι απλωνόταν γύρω µας. Σε λίγο άκουσα ένα βόµβο κι ένιωσα

τα πόδια µου και, σιγά σιγά, όλο µου το σώµα να παγώνει. Είχαν ανοίξει

µιαν άλλη πόρτα και το νερό της θάλασσας είχε εισχωρήσει µέσα

στην καµπίνα, που, σε λίγο, την πληµµύρισε. Ένα ηµίφως απλώθηκε

τώρα γύρω µας. Μπορούσα να βαδίζω και, χωρίς να το καταλάβω σχε-

δόν, βρέθηκα στο βυθό της θάλασσας.

Είναι αδύνατο να περιγράψω τι ένιωθα την ώρα εκείνη.

Ο πλοίαρχος Νέµος πήγαινε µπροστά κι ο σύντροφός του ακολου-

θούσε, λίγα βήµατα πιο πίσω. Ο Σύµβουλος κι εγώ βαδίζαµε πλάι πλάι,

σα να µπορούσαµε ν’ ανταλλάξουµε τις εντυπώσεις µας. Όλα εκείνα

τα βαριά πράγµατα που φορούσαµε έχαναν από το βάρος τους τόσο,

όσο ήταν το νερό που µετατόπιζαν, κι έτσι µπορούσαµε να κινούµαστε

ελεύθερα.

Πάνω από το κεφάλι µου έβλεπα την επιφάνεια της θάλασσας που

ήταν γαλήνια. Βαδίζαµε πατώντας σε λεπτή άµµο, οµαλή κι όχι ρυτι-

δωµένη, όπως στους γιαλούς. Κι αυτή η αµµουδιά αντανακλούσε µε

καταπληκτική ένταση τις ακτίνες του ήλιου. Θα µε πιστέψουν άραγε,

άµα πω ότι στο βάθος εκείνο, κάπου δώδεκα µέτρα δηλαδή, έβλεπα

καθαρά, σα να ήµουν µέρα, στο ύπαιθρο;

Προχωρήσαµε έτσι κάπου ένα τέταρτο. Σιγά σιγά το σκάφος τού

«Ναυτίλου» χανόταν πίσω µας.

Σε λίγο άρχισα να διακρίνω κάτι βράχους. Η ώρα ήταν τότε δέκα κι

οι ακτίνες του ήλιου, καθώς έσπαζαν πάνω στην επιφάνεια της θά-

λασσας, έδιναν φαντασµαγορικά χρώµατα στην υποβρύχια άνθηση

που αντίκριζα. Πολυάριθµα µαλάκια ζούσαν στο µαγικό εκείνο βυθό

και πονούσε η καρδιά µου που τα πατούσα.

Tο δάσος του νησιού Kρέσπο

172

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. ¶Ò˜ Ê·ÓÙ¿˙ÂÛÙÂ ÙÔ ÓËÛ› ∫Ú¤ÛÔ Ô˘ Û˘Ó¿ÓÙËÛ·Ó ÛÙÔ ‰ÚfiÌÔ ÙÔ˘˜ ÔÈ ¿Ó‰ÚÂ˜ ÙÔ˘

¡·˘Ù›ÏÔ˘;2. ªÔÚÂ›ÙÂ Ó· Ê¤ÚÂÙÂ ÛÙÔ Ì˘·Ïfi Û·˜ ÙËÓ ÂÈÛÙÚÔÊ‹ ÙˆÓ ·Ó‰ÚÒÓ ÛÙÔÓ ¡·˘Ù›ÏÔ;3. ¢È·‚¿ÛÙÂ ÙË Û˘Ó¤¯ÂÈ· ÙË˜ ÈÛÙÔÚ›·˜ ÛÙÔ ‚È‚Ï›Ô ÙÔ˘ πÔ˘Ï›Ô˘ µÂÚÓ. ªÔÈ¿˙ÂÈ ·˘Ù‹ ÌÂ ÙË

Û˘Ó¤¯ÂÈ· Ô˘ ÂÛÂ›˜ ‰ÒÛ·ÙÂ ÛÙËÓ ÈÛÙÔÚ›·;

Γάλλος συγγραφέας, πατέρας του µυθιστορήµατος επιστηµονικής φαν-τασίας. Στα βιβλία του κυριαρχεί το φανταστικό, συνδυασµένο µε την περι-πέτεια στο διάστηµα, στους βυθούς της θάλασσας, στα πέρατα του κό-σµου. Από τα έργα του είναι γνωστά: Από τη γη στη σελήνη, Ταξίδι στο κέ-ντρο της γης, Ο δεκαπενταετής πλοίαρχος, Τα παιδιά του πλοιάρχου Γκραντ,Ο γύρος του κόσµου σε 80 µέρες.

Ρόαλντ Νταλ, Ο γυάλινος ανελκυστήρας, µετάφραση Κίρα Σίνου, εκδ.Ψυχογιός.


Ιούλιος Βέρν (1828 - 1905)

Μετά την αµµουδιά διασχίσαµε

µια έκταση γεµάτη φύκια, πελαγίσια φυτά, που ακόµα

τα κύµατα δεν τα ’χανε ξεριζώσει. Ήταν σαν ένα λιβάδι

από πυκνή χλόη. Συγχρόνως, πάνω από τα κεφάλια µας,

επέπλεαν άλλα φύκια.

Κόντευε πια µεσηµέρι. Ήδη το έδαφος άρχισε να γί-

νεται κατωφερικό, κι όταν φτάσαµε σε βάθος εκατό µέτρων,

γύρω µας απλώθηκε ένα κοκκινωπό λυκόφως. Ωστόσο, βλέπαµε αρ-

κετά και δεν ήταν ανάγκη να βάλουµε σ’ ενέργεια τις ηλεκτρικές µας

λυχνίες.

Ο πλοίαρχος Νέµος στάθηκε τότε και µου έδειξε µε το δάχτυλο κά-

τι σκοτεινούς όγκους που µόλις διακρίνονταν, σε µικρή απόσταση.

– Αυτό θα είναι το δάσος του νησιού Κρέσπο, σκέφτηκα.

Και δε γελιόµουν.

κατηφορικό

σούρουπο

λάµπες

Ντιντιέ Λεβύ

173

κύριος Άγγελος ήταν ένας πολύ παράξενος γείτονας. ∆εν

έβγαινε ποτέ από το σπίτι του, ούτε και µιλούσε σε κανέναν.

Μια µέρα, µε είχαν στείλει οι γονείς µου ν’ αγοράσω εφηµερί-

δα. Συνάντησα τον κύριο Άγγελο στη σκάλα.

– Μια στιγµή να σας βοηθήσω, του φώναξα. Πήρα το καροτσάκι του

και το σήκωσα.

– Ευχαριστώ, παιδί µου, µπορείς να πηγαίνεις τώρα, µου είπε. Σαν

να βιαζόταν πολύ να µε ξεφορτωθεί! Κι εγώ που µόλις είχα ανέβει ε-

πτά ορόφους για να τον βοηθήσω!

– Μήπως θα µπορούσα να έχω ένα ποτήρι νερό, παρακαλώ; τον ρώ-

τησα.

– Ε... µου έχουν κόψει το νερό, µου απάντησε µε ύφος όλο και πιο

αµήχανο. Τότε, µια κοροϊδευτική φωνούλα ακούστηκε από µέσα:

– ∆εν είναι σωστό να λέµε ψέµατα, κύριε Άγγελε! Από το βάθος

του διαµερίσµατος έκανε την εµφάνισή του ένα παράξενο µικρό ρο-

µπότ που προχωρούσε πάνω σε δύο ροδάκια.

– Καληµέρα, καληµέρα! είπε δυνατά. Χαίροµαι ιδιαιτέρως που βλέπω

και µια καινούρια φάτσα, έκανε το ροµπότ. Το όνοµά µου είναι Άλφι.

– Εµένα Αρνό. Μένω στον πρώτο, του απάντησα σφίγγοντάς του

το χέρι. Ενώ ο κύριος Άγγελος µου έβαζε ένα ποτήρι νερό, εγώ πα-

ρατηρούσα τα πάντα γύρω µου. Είχα κάνει ένα άλµα στο χρόνο. Όλα

ανήκαν σε µια άλλη εποχή: τα έπιπλα, τα φωτιστικά. Στους τοίχους

ήταν κρεµασµένοι πίνακες, φωτογραφίες και αφίσες ενός ανθρώπου

µε πελώρια φτερά.

– Ποιος είναι αυτός ο άνθρωπος; ρώτησα.

– Ένας παλιός µου φίλος, µου αποκρίθηκε ο κύριος Άγγελος.

– ∆εύτερο ψέµα σήµερα, κύριε Άγγελε, φώναξε το µικρό ροµπότ.

Έλα τώρα, Αρνό, δεν τον αναγνωρίζεις;

Παρατήρησα προσεκτικά µια αφίσα για κάµποση ώρα και ξαφνικά

φώναξα:

Άντζελµαν

O

παραµερίζουν

είπα µέσααπό τα δόντια µου

175

– Μα αυτός είστε σεις, κύριε Άγγελε!

– Αυτός είναι, πράγµατι, µου το επιβεβαίωσε ο Άλφι. Ο κύριος Άγγε-

λος, την εποχή του ήταν Άντζελµαν.

Πάνε χρόνια από τότε...

– Ο Άντζελµαν ήταν ο πρώτος σούπερ ήρωας, άρχισε να λέει ο Άλ-

φι, ενώ καθόταν στον καναπέ. Είναι αυτός που εµφανίστηκε πριν απ’

όλους τους άλλους: το Σούπερµαν, το Φάντοµαν, το Φλάσµαν... Έλα

κοντά µου, να σου δείξω κάτι, Αρνό. Το ροµπότ άνοιξε ένα άλµπουµ

µε φωτογραφίες.

Ο Άντζελµαν εµφανίστηκε για πρώτη φορά το 1938. Έσωσε ένα

κοριτσάκι βγάζοντάς το από ένα διαµέρισµα που είχε πάρει φωτιά.

Από τότε πρόσφερε τη βοήθειά του σε εκατοντάδες ανθρώπους σ’

όλο τον κόσµο. Όταν βρισκόταν εκτός κινδύνου, ο Άντζελµαν εξα-

φανιζόταν στον ουρανό κάνοντας τέτοια ακροβατικά, που ο κόσµος

έµενε µε το στόµα ανοιχτό. Κυκλοφόρησαν γραµµατόσηµα µε την ει-

κόνα του. Όλα τα παιδιά ήθελαν να αγοράσουν τη στολή τού Άν-

τζελµαν. Ο Άντζελµαν ήταν πια πραγµατικό είδωλο. Όµως, λίγο καιρό

αργότερα, έκαναν την εµφάνισή τους ο Φάντοµαν, ο Φλάσµαν και µερικοί

άλλοι, οι οποίοι άρχισαν να τον επισκιάζουν. Αυτοί οι νέοι σούπερ

ήρωες ήταν πιο δυνατοί, πιο γρήγοροι. Τα κατορθώµατα του Άντ-

ζελµαν δεν εντυπωσίαζαν πια κανέναν. Τα φτερά του σκούριασαν σι-

γά σιγά. Βγήκε στη σύνταξη. Εγκαταστάθηκε σε ένα διαµέρισµα µαζί

µε τον πιστό του σύντροφο, τον Άλφι, και από Άντζελµαν έγινε κύριος

Άγγελος. Ένας άνθρωπος σαν όλους τους άλλους – ή σχεδόν.

Ο Άλφι έκλεισε το άλµπουµ. Ο κύριος Άγγελος µας κοίταζε θλιµµέ-

νος και περήφανος µαζί. Εγώ ένιωθα έναν κόµπο στο λαιµό.

– Με περιµένουν οι γονείς µου, ψέλλισα.

– Πες µου, θα ξανάρθεις να µας δεις; ρώτησε ο Άλφι.

– Και βέβαια θα ’ρθω, είπα και τους έσφιξα το χέρι.

Ξαναπήγα πολλές φορές στο σπίτι του κυρίου Άγγελου και του πα-

ράξενου µικρού ροµπότ του. Ο Άλφι είναι απίστευτα φλύαρος, είχε

πάντα χιλιάδες πράγµατα να διηγηθεί για τον κύριο Άγγελο. Κατα-

λάβαινες πολύ καλά ότι τον λάτρευε. Όσο για τον κύριο Άγγελο, αυ-

τός περνούσε τα απογεύµατά του πάνω στη στέγη της πολυκατοικίας.

Έκανε διάφορους υπολογισµούς µε τη βοήθεια κάποιων παράξενων

176

οργάνων. Ο κύριος Άγγελος ήθελε να ξαναγίνει Άντζελµαν για

τελευταία φορά. Ο Άλφι κι εγώ παρακολουθούσαµε µαγεµένοι όλες

του τις προετοιµασίες.

Η µεγάλη µέρα έφτασε τελικά: Ντυµένος µε τη στολή του ο κύριος

Άγγελος αχτινοβολούσε.

– Μπορείς να αρχίσεις την αντίστροφη µέτρηση, Άλφι, φώναξε.

– 10, 9, 8...

Ο Άλφι έφτασε στο 0. Πάτησε το κουµπί που έβαλε σε κίνηση το

σύστηµα ανάφλεξης. Ο Άντζελµαν ξεδίπλωσε τα φτερά του και ση-

κώθηκε ψηλά στον αέρα µέσα σ’ ένα µεγαλειώδες σύννεφο καπνού.

Τέλεια απογείωση. Ο Άντζελµαν συνέχιζε να ανεβαίνει, κάνοντας εκ-

πληκτικά ακροβατικά. Μετά από λίγο δε φαινόταν παρά µία µικροσκο-

πική άσπρη κουκκίδα, που χάθηκε κι αυτή µέσα στον απέραντο ου-

ρανό.

Το σκοτάδι άρχισε να πέφτει. Ο Άλφι κι εγώ περιµέναµε να επι-

στρέψει.

– Μα τι κάνει τόση ώρα; είπα ανυπόµονος.

– Ο Άλφι σήκωσε τα µεγάλα µάτια του και µε κοίταξε.

– ∆ε θα ξαναγυρίσει, Αρνό.

– Τι εννοείς δε θα ξαναγυρίσει, Άλφι;

– Ο Άντζελµαν έφυγε, Αρνό. Για πάντα.

– Μα να φύγει έτσι, χωρίς ούτε ένα αντίο και να σ’ αφήσει ολο-

µόναχο!

177

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. °È· ÔÈÔ˘˜ ÏfiÁÔ˘˜ Ô Î‡ÚÈÔ˜ ÕÁÁÂÏÔ˜ ‹Ù·Ó ¤Ó·˜ ·Ú¿ÍÂÓÔ˜ ÁÂ›ÙÔÓ·˜;2. «ŸÙ·Ó ÛÔ˘ ÎÚ·Ù¿ÂÈ ÙÔ ¤ÚÈ ¤Ó·˜ Ê›ÏÔ˜, Ë ıÏ›„Ë ÂÙ¿ÂÈ ÁÚ‹ÁÔÚ· Ì·ÎÚÈ¿»:

¶Ò˜ ÓÈÒıÂÈ˜ ÂÛ‡ ÁÈ· ÙÔÓ Î·Ï‡ÙÂÚfi ÛÔ˘ Ê›ÏÔ ‹ ÙËÓ Î·Ï‡ÙÂÚ‹ ÛÔ˘ Ê›ÏË;3. O Î‡ÚÈÔ˜ ÕÁÁÂÏÔ˜ ÂÈÛÙÚ¤ÊÂÈ ÛÙË ÁÂÈÙÔÓÈ¿ Û·˜. ¶Ò˜ ı· ÙÔÓ Ô‰Â¯ÙÂ›ÙÂ;

Γάλλος δηµοσιογράφος. Έχει γράψει πολλές ιστορίες µε θέµα το παιδί καιτην καθηµερινότητά του. Το γράψιµό του διακρίνεται για την ευαισθησίακαι το χιούµορ του. Μερικά από τα βιβλία του, που δεν έχουν ακόµηµεταφραστεί στα ελληνικά είναι: Το φιλί, Ο Ερνέστος, Η γιαγιά Αλµπέρτα,Πετάω σαν πατάτα.

Σιλβέν Τριντέλ, Μακάρι να ήµουν ο ιπτάµενος ήρωας, µετάφραση ΕιρήνηΜάρρα, εκδ. Κέδρος.Ντιµίτρι Ινκιόφ, Τράνζης το µικρό ροµπότ, µετάφραση Κίρα Σίνου, εκδ.Ψυχογιός.

Πρoτάσεις για διάβασµα

Ντιντιέ Λεβύ (Didier Levy 1964)

– ∆ε µ’ άφησε ολοµόναχο αφού έχω εσένα, είπε απαλά ο Άλφι. Χρό-

νια ολόκληρα σχεδίαζε αυτό το ταξίδι. Το µόνο που περίµενε ήταν να

συναντήσει κάποιον στον οποίο θα µπορούσε να µε εµπιστευτεί. Κι

αυτός ο άνθρωπος είσαι εσύ, Αρνό.

Ο Άλφι ήρθε να µείνει σπίτι µας. Οι γονείς µου τον περνάνε για ένα

από κείνα τα γιαπωνέζικα ηλεκτρονικά παιχνίδια. Κάποτε ίσως να τους

διηγηθώ όλη την ιστορία... Ο Άλφι κι εγώ δε µιλάµε ποτέ για τον κύριο

Άγγελο. Είναι το µυστικό µας. Απλά, πού και πού, τα χαράµατα, όταν

όλος ο κόσµος ακόµα κοιµάται, ανεβαίνουµε στη στέγη και κοιτάζουµε

τον ουρανό. Αν αρχίσει να µε πιάνει θλίψη, ο Άλφι πιάνει µε το χέρι

του το χέρι µου. Κι όταν σου κρατάει το χέρι ένας φίλος, η θλίψη πετάει

γρήγορα µακριά.

Κίρα Σίνου

ξεπεράστηκε

µικρό σκάφος

178

Οµάδα επιστηµόνων από τη Γη ταξίδεψε σε έναν πλανήτη για να εγκα-

ταστήσει έναν σταθµό. Μαζί τους πήραν κι έναν µικρό, τον Κώστα.

Μόλις έφτασαν, αντίκρισαν ξαφνικά µια οµάδα εξωγήινων. Ο Μαρίνος,

ο πατέρας τού Κώστα, προσπάθησε να συνεννοηθεί µαζί τους, όµως

δεν τα κατάφερε. Ένας από τους εξωγήινους ύψωσε το χέρι του, δεί-

χνοντας κάτι στον ουρανό. Οι γήινοι νόµισαν ότι οι εξωγήινοι τους απει-

λούν κι ήταν έτοιµοι να τους επιτεθούν.

ύρισε το κεφάλι του. ∆ίπλα του στεκόταν ο µικρός εξωγήινος.

Ο Κώστας αντίκρισε µέσα από το γυαλί στο κράνος τα ορθά-

νοιχτα από το φόβο µάτια του παιδιού. Ο µικρός ένιωθε το ίδιο

όπως και αυτός. Καταλάβαινε πόσο κρίσιµη ήταν η στιγµή. Μα δεν πρέ-

πει να ήταν ο µόνος λόγος που τον πλησίασε ο µικρός εξωγήινος. Ο

Κώστας πρόσεξε ότι τα µάτια του µελετούσαν το δικό του κράνος

ψάχνοντας για κάτι. Το λεπτό χέρι σηκώθηκε ξαφνικά κι απλώθηκε.

Ο Κώστας έκανε να πισωπατήσει, µα το παιδί τον πρόλαβε. Ένα από

τα τρία δάχτυλα πάτησε κάποιο κουµπάκι στο κράνος και την ίδια στι-

γµή ο Κώστας άκουσε στ’ αυτιά του µια ψιλή φωνή. Και δεν την άκουγε

µονάχα, αλλά καταλάβαινε κιόλας τι του έλεγε:

– Πρέπει να τους σταµατήσουµε προτού γίνει το κακό. Οι δικοί σου

ξαφνιάστηκαν τόσο από την απρόσµενη συνάντηση, που δε σκέφτηκαν

να προσαρµόσουν το µήκος κύµατος της συσκευής σας, κι έτσι δεν

άκουσαν λέξη απ’ αυτά που προσπαθούσαν να τους πουν οι δικοί µου.

– Ωχ, τι πάθαµε! έκανε ο Κώστας, ώστε ο αυτόµατος µεταφραστής

λειτουργούσε, όµως το µήκος κύµατος ήταν λανθασµένο! Σωστά τα λες,

φίλε, τρέχα να το εξηγήσεις στους δικούς σου κι εγώ θα σταµατήσω

τους δικούς µου προτού είναι αργά.

Αργότερα, όταν ο κίνδυνος της συµπλοκής αποσοβήθηκε και οι

αστροναύτες από τους δυο διαφορετικούς κόσµους κάθονταν δίπλα

δίπλα κοντά στην άκατο, ο Μαρίνος ρώτησε:

Συνάντηση στο διάστηµα

°

180

¢Ú·ÛÙËÚÈfiÙËÙÂ˜1. µÚ›ÛÎÔ˘ÌÂ ÛÙÔ ÎÂ›ÌÂÓÔ ÙÔ˘˜ ÔÈÎ›ÏÔ˘˜ ÙÚfiÔ˘˜ ÌÂ ÙÔ˘˜ ÔÔ›Ô˘˜ ¯ÚËÛÈÌÔÔÈÂ›Ù·È Ë

ÙÂ¯ÓÔÏÔÁ›· Î·È Ù· ÂÈÙÂ‡ÁÌ·Ù¿ ÙË˜. ªÔÚÔ‡ÌÂ Ó· Û˘˙ËÙ‹ÛÔ˘ÌÂ ÁÈ’ ·˘ÙÔ‡˜.2. °Ú¿ÊÔ˘ÌÂ ¤Ó· ÎÂ›ÌÂÓÔ ÁÈ· ÌÈ· ÌÂÏÏÔÓÙÈÎ‹ Û˘Ó¿ÓÙËÛË ÙˆÓ ‰‡Ô ÎfiÛÌˆÓ (ÙˆÓ ·Ó-ıÚÒ-

ˆÓ ÙË˜ °Ë˜ Î·È ÙˆÓ fiÓÙˆÓ ÙÔ˘ Ï·Ó‹ÙË ·fi ÙÔ ∞ ÙÔ˘ ∫ÂÓÙ·‡ÚÔ˘).

Έχει γράψει διηγήµατα και µυθιστορήµατα για παιδιά και εφήβους. Mερικάέργα της είναι: Στη χώρα των µαµούθ, Tο αίνιγµα του πύργου, Tο τέλος τωντεράτων.

Ουµπέρτο Έκο, Οι τρεις κοσµοναύτες, εκδ. Ελληνικά Γράµµατα.


Kίρα Σίνου (Pοστόφ Pωσίας)

– Πώς βρεθήκατε εσείς εδώ; Προτού προσγειωθούµε ελέγξαµε κα-

λά τον αστεροειδή και δεν είδαµε κανένα διαστηµόπλοιο.

– Στείλαµε το διαστηµόπλοιό µας να µας φέρει τα υλικά που µας

χρειάζονται για το χτίσιµο.

– Πρόκειται να χτίσετε εδώ; πετάχτηκε ο ∆ηµοσθένης. Εδώ στην

ερηµιά;

– Ακριβώς εδώ, απάντησε ο αρχηγός των άλλων. Θα κατασκευάσου-

µε έναν ενδιάµεσο σταθµό. Ερχόµαστε από το Α του Κενταύρου. Ανα-

καλύψαµε ότι σ’ ένα µικρό ηλιακό σύστηµα στην άκρη του Γαλαξία µας

υπάρχει ένας πλανήτης όπου οι συνθήκες είναι κατάλληλες για την

ανάπτυξη οργανισµών οµοίων µε τους δικούς µας, κάτι πολύ σπάνιο σ’

ολόκληρο το διάστηµα, κι έτσι ξεκινήσαµε να τον εξερευνήσουµε.

– Χα, χα, χα! γέλασε ο πατέρας του Κώστα. Πρόκειται δηλαδή να

µας κάνετε επίσκεψη. Κοίτα όµως σύµπτωση! Και µεις έχουµε εντολή

να εγκαταστήσουµε εδώ αποθήκες καυσίµων για τα διαστηµόπλοιά

µας, που θα ταξιδέψουν στο δικό σας ηλιακό σύστηµα.

– Για φαντάσου! έκανε ένας από τους εξωγήινους. Να συνεργα-

στούµε τότε και να κατασκευάσουµε µαζί το διαπλανητικό σταθµό,

έτσι που να είναι κατάλληλος και για σας και για µας;

– Πολύ καλή ιδέα, συµφώνησε ο Μαρίνος. Ο σταθµός θα εξυπηρε-

τήσει όλους µας.

µικρό πλανήτη

181

BIBΛIOΓPAΦIKO ΣHMEIΩMA

Ο τίτλος του Ανθολογίου,Στο σκολειό του κόσµου, προέρχεται από τη«Φλογέρα του βασιλιά» του Κωστή Παλαµά.

«Πέσαν τ’ άνθη στην ποδιά σου, άστρα γέµισε ο γιαλός»

(κείµενα για τη φύση και την οικολογία)Ο τίτλος της ενότητας προέρχεται από το ποίηµα του Γιάννη Ρίτσου

«Παιχνίδια τ’ ουρανού και του νερού» (Ποιήµατα, τ. 3ος) και το µότο

από τον Ήλιο τον ηλιάτορα του Οδυσσέα Ελύτη.

1. Μάνος Κοντολέων, «Το πορτοκάλι και µια ηλια-χτίδα», από το βιβλίο Ένα συρτάρι γεµάτο όνειρα,Άγκυρα, Αθήνα 1988.

2. Λέο Μπουσκάλια, «Η πτώση του φύλλου που τοέλεγαν Φρέντυ», από το οµώνυµο βιβλίο, µετά-φραση Μπάµπη Γραµµένου, Γλάρος, Αθήνα 1991.

3. Ντάιαν Σέλντον, «Το τραγούδι της φάλαινας», απότο οµότιτλο βιβλίο, µετάφραση Ρένα Ρώσση-Ζαΐρη,Ρώσσης, Αθήνα 1995.

4. Ζωή Βαλάση, «Όπου η Τρελούτσικη γίνεται έναςήλιος αρµυρός, ήλιος θαλασσινός», από το βιβλίοΤα µαγικά µολύβια, Κέδρος, Αθήνα 31985.

5. Μαριανίνα Κριεζή – Ρεγγίνα Καπετανάκη, «Έκτακταµέτρα στη Λιλιπούπολη για το νέφος», από το δίσκοΕδώ Λιλιπούπολη.

6. Νίκος Γκάτσος, «Ο εφιάλτης της Περσεφόνης»,από το Φύσα, αεράκι, φύσα µε, µη χαµηλώνειςίσαµε, Ίκαρος, Αθήνα 31995.

7. Χρήστος Μπουλώτης, «Η χελωνίτσα Καρέττα-Καρέττα και το παλιό Φολκσβάγκεν», από το οµώ-νυµο βιβλίο, εκδ. Παπαδόπουλος, Αθήνα 1995.

«Και πάµε. Εµάς προσµένει το σπιτάκι»(κείµενα για την οικογένεια)

Ο τίτλος της ενότητας είναι από τη συλλογή του Κωστή Παλαµά «Τα δεκατετράστιχα» (Άπαντα, τ. 7ος) και το µότο από το ποίηµα

του ίδιου «Το σπίτι που γεννήθηκα»,της συλλογής «Τα παράκαιρα» (Άπαντα, τ. 7ος).

8. Γιάννης Ρίτσος, «Πρωινό άστρο», από τα Ποιήµα-τα 1930-1960 (2ος τόµος), Κέδρος, Αθήνα 51974.

9. Ρούντο Μόριτς, «Πώς βάφτηκαν κόκκινα τ’ αστε-ράκια», από το βιβλίο Ιστορίες του δάσους, µετά-φραση Ντίνας Σιδέρη – Κώστα Ασηµακόπουλου,∆ωρικός, Αθήνα χ.χ.

10. Θέτη Χορτιάτη, «Λούνα παρκ, παππούλη µου!», απότην Ανθολογία παιδικής ποίησης, Λιβάνης, Αθήνα2000.

11. Μερσέ Κόµπανυ, «Η ιστορία του Ερνέστου», απότο οµώνυµο βιβλίο, µετάφραση Τζένη Γαβαλάκη,Πατάκης, Αθήνα 52000.

«Κόκκινη κλωστή δεµένη…»(κείµενα από την παράδοση)

Ο τίτλος της ενότητας είναι στερεότυπη φράση των λαϊκών παραµυθιών. Tο µότο προέρχεται

από δηµοτικό τραγούδι.12. «Λιοντάρι και αγριόχοιρος», από το βιβλίο της Έλ-

λης Αλεξίου Μύθοι του Αισώπου, Καστανιώτης,Αθήνα 21986.

13. Τάσος Αποστολίδης – Κώστας Βουτσάς, «Τολιοντάρι και το αγριογούρουνο», από το βιβλίο Oιµύθοι του Aισώπου σε κόµικς, εκδ. Γράµµατα, Aθή-να χ.χ., τ. 1ος.

14. Λαϊκό παραµύθι, «Ο ποντικός κι η θυγατέρα του»,από τα Ελληνικά παραµύθια, τ. Α΄, εκλογή Γ.Α.Μέγα, Εστία, Αθήνα 111998.

15. Χάρης Σακελλαρίου, «Ο θεός ∆ιόνυσος», από τοβιβλίο Ελληνική µυθολογία (Οι θεοί), Μίνωας, Αθή-να χ.χ.

16. Νανά Νικολάου, «Γλωσσοδέτης», από τον ψηφιακόδίσκο του Νότη Μαυρουδή, Χάρτινο καράβι.

17. «Παροιµίες», από Το βιβλίο όλων των χωρών: Εικο-νογραφηµένος ποιητικός άτλαντας, ∆εληθανάσης,Αθήνα 31992.

18. «Παροιµιόµυθοι», από το βιβλίο Νεοελληνικοί πα-ροιµιόµυθοι, επιµ. ∆.Σ. Λουκάτος, Ερµής, Αθήνα1972.

19. «Αινίγµατα», από τα Νανουρίσµατα, Ταχταρίσµατα,Παινέµατα…, εκδ. Θυµάρι, Αθήνα 21994, και απότο βιβλίο του Μηνά Αλεξιάδη Καρπαθιακή λαογρα-φία, Όψεις του λαϊκού πολιτισµού, Πνευµατικό Κέν-τρο ∆ήµου Καρπάθου, Αθήνα 2001.

20. «Λογοπαίχνιδο», από τα Νανουρίσµατα, Ταχταρί-σµατα, Παινέµατα…, εκδ. Θυµάρι, Αθήνα 21994.

21. «Ο µόχθος της µύγας», από τα Παραµύθια της Κα-λαβρίας, λογοτεχνική απόδοση Παντελής Ζούρας,Ακρίτας, Αθήνα 2003.

22. Πιπίνα Τσιµικάλη, «Ο Πρασινοσκούφης», από το ο-µότιτλο βιβλίο, Αστήρ, Αθήνα 21958.

23. «Ύπνε µου, έπαρέ µου το», από τα Νανουρίσµατα,Ταχταρίσµατα, Παινέµατα…, εκδ. Θυµάρι, Αθήνα21994.

«Ψαλµωδίες γλυκές µε τα πρώτα πρώτα ∆όξα Σοι»(κείµενα για τη θρησκεία)

Ο τίτλος της ενότητας προέρχεται από Tο άξιον εστί του Οδυσσέα Ελύτη,

και το µότο από το ποίηµα «Πρόσωπο µε πρόσωπο»

της συλλογής Ηλιακός λύχνοςτου Νικηφόρου Βρεττάκου.

182

24. Νικηφόρος Βρεττάκος, «Η Ειρήνη, ο Ιησούς και τοπουλί», από τα Ποιήµατα, τ. Β΄, Τρία Φύλλα, Αθήνα21984.

25. Ραµπιντρανάθ Ταγκόρ, «Είσαι ο ουρανός ο απέρα-ντος», από τα Ποιήµατα, µετάφραση Κ. Τρικογλίδη,εκδόσεις Γ. Μόσχου, Αθήνα χ.χ.

26. Έλσα Χίου, «Ο Νορντίν στην εκκλησιά», από το βι-βλίο Η νενέ η Σµυρνιά, Καστανιώτης, Αθήνα 1993.

27. Ντίνα Χατζηνικολάου, «Η δική µου προσευχή», απότη συλλογή ποιηµάτων Χρυσό καλοκαίρι, Πατάκης,Αθήνα 1998.

28. «Πρωτοχρονιάτικα κάλαντα της Κεφαλονιάς» απότο ποίηµα «Άγιος Βασίλης» (Νικολάου ∆. Τζου-γανάτου, από το ανάτυπο «Πρωτοχρονιάτικα κάλα-ντα της Κεφαλονιάς», Παρνασσός, τ. ΙΘ΄, τχ. 1, Α-θήνα 1977).

29. Βούλα Μάστορη, «Τότε που πήγαµε βόλτα τον Επι-τάφιο», από το βιβλίο Εκείνη τη φορά, Πατάκης,Αθήνα 21997.

30. Κώστας Βάρναλης, «Η µάνα του Χριστού», από τοβιβλίο Ποιητικά, Κέδρος, Αθήνα 1956.

«Όµορφή µου, καλή, γλυκιά πατρίδα»(κείµενα από την Iστορία)

Ο τίτλος της ενότητας είναι από το ποίηµα του Λορέντζου Μαβίλη «Πατρίδα»

(Τα έργα του Λορέντζου Μαβίλη), και το µότο από την ωδή του Ανδρέα Κάλβου

«Εις Σάµον» (Λύρα).

31. Καλλιόπη Σφαέλλου, «Το ξύλινο άλογο», από τοβιβλίο Ιλιάδα (διασκευή), Άγκυρα, Αθήνα 1989.

32. Οµήρου Ιλιάδα. «Ο ∆ούρειος ίππος», κείµενα Βα-σίλη Ρώτα, εικονογράφηση Α. Αβαγιανού (Κλασ-σικά Εικονογραφηµένα, αρ. 1276).

33. Νώντας Έλατος, «Ένας περίπατος στην πόλη», απότο βιβλίο Ο Χάρης του Θεαγένη, Ιδεοθέατρον,Αθήνα 1999.

34. Pήγας Bελεστινλής, «Θούριος», από το βιβλίο Pή-γας, έρευνα, συναγωγή και µελέτη Λ.I. Bρανούση,Bασική Bιβλιοθήκη, αρ. 10, Aετός A.E., Aθήνα 1953.

35. «Το µικρό κλεφτόπουλο» (δηµοτικό τραγούδι), απότο βιβλίο του Ν. Γ. Πολίτου, Εκλογαί από τα τραγού-δια του ελληνικού λαού, εκδ. Ιστορική Έρευνα, Αθή-να χ.χ.

36. ∆ιονύσιος Σολωµός, «Eλεύθεροι πολιορκηµένοι»,από τον A΄ τόµο των Aπάντων, Ποιήµατα, επιµ.Λίνου Πολίτη, Ίκαρος, Aθήνα 1979.

37. Κώστας Καρυωτάκης, «O ∆ιάκος», από το βιβλίοΆπαντα τα ευρισκόµενα, τ. Α΄, Ερµής, Αθήνα 1983.

38. Άλκη Ζέη, «Οι Γερµανοί και οι πρόκες», από το βι-βλίο Ο µεγάλος περίπατος του Πέτρου, Κέδρος,Αθήνα 561996.

39. Λιλίκα Νάκου, «Ο Τζοβάνι», από τη συλλογή διηγη-µάτων Η κόλαση των παιδιών, Βιβλιοπωλείον της«Εστίας», Αθήνα χ.χ.

40. Μάρω ∆ούκα, «Εδώ Πολυτεχνείο…», από το βιβλίοΗ αρχαία σκουριά, Κέδρος, Αθήνα 21980.

41. ∆ηµήτρης Ραβάνης-Ρεντής, «Χαρµόσυνο γεγο-νός», από το βιβλίο Ρεπορτάζ για ένα ζεστό Νοέµ-βρη, Κέδρος, Αθήνα 1974.

42. Μαρία Πυλιώτου, «Χαρούµενοι χαρταετοί», απότην οµώνυµη συλλογή διηγηµάτων, Λευκωσία 1976.

43. Κυριάκος Χαραλαµπίδης, «Αιγιαλούσα», από την ποι-ητική συλλογή Αιγιαλούσης επίσκεψις, Άγρα, Αθήνα2003.

«Υγειά µου, πλούτη µου»(κείµενα για την υγεία και τον αθλητισµό)

Ο τίτλος της ενότητας προέρχεται από τις παροιµιώδεις φράσεις του λαού µας και

το µότο από το ποίηµα του Κωστή Παλαµά «Ο Ολυµπιακός ύµνος» της συλλογής

Η ασάλευτη ζωή.

44. Ευγένιος Τριβιζάς, «Η ∆όνα Τερηδόνα», από το βι-βλίο H ∆όνα Tερηδόνα και το µυστικό της γαµή-λιας τούρτας, Καλέντης, Αθήνα 2001.

45. Σοφία Ζαραµπούκα, «O ωραίος ∆αρείος», από τοοµότιτλο βιβλίο Ο ωραίος ∆αρείος, Πατάκης, Αθήνα32002.

46. Τζιάνι Ροντάρι, «Ο µαύρος ήλιος», από το δίσκο Ηηχώ και τα λάθη της (Σείριος LP SMH-85.020), πλευ-ρά Α΄, διασκευή: Άννα Μαργαριτοπούλου, µουσική:Λένα Πλάτωνος, τραγούδι: Σ. Γιαννάτου (στίχοι Gi-anni Rodari).

47. Μάρω Λοΐζου, «Η Κατερίνα και ο Αόρατος στο σκο-τάδι» από το οµότιτλο έργο, Πατάκης, Aθήνα 1988.

48. Λότη Πέτροβιτς-Ανδρουτσοπούλου, «Η αιµοδοσία»,από το Σπίτι για πέντε, Πατάκης, Αθήνα 1987.

49. Γρηγόριος Ξενόπουλος, «Ο πονόδοντος του Γκρι-νιάρη», από Τα πουλιά της αυλής, εκδόσεις ΑφοίΒλάσση, Αθήνα 1998.

50. Παντελής Καλιότσος, «Ένας αλλιώτικος ποδοσφαι-ρικός αγώνας», από το Ένα σακί µαλλιά, Πατάκης,Αθήνα 21997.

51. Αγγελική Βαρελλά, «Σπύρος Λούης», από το βιβλίοΚαληµέρα, Ελπίδα, Πατάκης, Αθήνα 2003.

«Να φτιάξω έναν κόσµο που τίποτα δε θα του λείπει»(κείµενα για την κοινωνία)

Ο τίτλος της ενότητας προέρχεται από το ποίηµα «Ανασύνθεση» του Νικηφόρου Βρεττάκου, της συλλογής

«Το βάθος του κόσµου» (Τα Ποιήµατα, τ. 2ος),και το µότο από το ποίηµα του Walt Witman

«Salut au monde» (Γουΐτµαν, µετάφραση Χ. Βλαβιανός,

εκδ. Πλέθρον, Αθήνα 1986).

52. Οδυσσέας Ελύτης, «Ο γλάρος», από Τα Ρω τουέρωτα, Ύψιλον, Αθήνα 131986.

183

53. Λίτσα Ψαραύτη, «Το περιβόλι του Σαµίχ», από Τοδιπλό ταξίδι, Πατάκης, Αθήνα 131997.

54. Γιώργος-Μενέλαος Μαρίνος, «Το τραγούδι τούκλόουν», από Τα τραγούδια µου, Κέδρος, Αθήνα1994.

55. Φωτεινή Φραγκούλη, «Παππούς και εγγονή», απόΤο µισό πιθάρι, Ελληνικά Γράµµατα, Αθήνα 2000.

56. Ναζίµ Χικµέτ, «Ας δώσουµε τον κόσµο στα παιδιά»,από το έργο Η στρατιά των πεινασµένων προχω-ρεί, µετάφραση Τάσος Ιορδάνογλου, εκδόσειςΠρόδροµος Κυρκόπουλος, Θεσσαλονίκη 1987.

«Με προορισµό την επόµενη χιλιετία…» (κείµενα για την τεχνολογία

και την επιστηµονική φαντασία)Ο τίτλος της ενότητας προέρχεται

από το ποίηµα «Προσεχής αποβίβαση»

του Τίτου Πατρίκιου (Αντικριστοί καθρέφτες),και το µότο από το ποίηµα

«Ο εφευρέτης κύριος Φάνης» του Γ.-Μ. Μαρίνου (Τα τραγούδια µου).

57. Ρόαλντ Νταλ, «Η τρεχάλα», από το βιβλίο Ο Απί-θανος κος Φοξ, µετάφραση Τόνια Καφετζάκη, Ψυ-χογιός, Αθήνα 42003.

58. Ιούλιος Βερν, «Περίπατος στο βυθό της θάλασσας»,από το έργο Είκοσι χιλιάδες λεύγες κάτω από τιςθάλασσες, Αστήρ, Αθήνα 1959.

59. Ντιντιέ Λεβύ (Didier Levy), «Άντζελµαν», από το ο-µότιτλο έργο, µετάφραση Λίλα Κονοµάρα, Παπα-δόπουλος, Αθήνα 2003.

60. Κίρα Σίνου, «Συνάντηση στο διάστηµα», από τη συλ-λογή διηγηµάτων Η Λι Σι και οι έξι πειρατές, Κέδρος,Αθήνα 31999.

YΠOMNHMA EIKONΩN

σ. 11 Oι ηλιαχτίδες ταξιδεύουν (φωτογραφία: PωµύλοςΠαρίσης).

σ. 14 Nικόλαος Λύτρας, Tο γαϊδουράκι, Eθνική Πινακοθήκη- Mουσείο Aλεξάνδρου Σούτζου.

σ. 18 Mεγάπτερη φάλαινα (επεξεργασία: ∆. Παρίση).σ. 27 H αρπαγή της Περσεφόνης (Eλληνική µυθολογία, Oι

θεοί, τ. 2ος, Eκδοτική Aθηνών, Aθήνα 1986).σ. 32 Kαρέττα-Kαρέττα (δεξιά), Mικρά νεογέννητα Kα-

ρέττα-Kαρέττα (αριστερά), Greece, Eλληνικός Oργα-νισµός Tουρισµού, 1995.

σ. 38 Φώκια Mονάχους-Mονάχους µε το µικρό της, Greece,ό.π., Aθήνα 1995.

σ. 44 Ήταν όλα τους παιδιά µου... Greece, ό.π., Aθήνασ. 47 Aίσωπος (απόδοση: ∆. Παρίση).σ. 53 Tο Mνηµείο του Λυσικράτη (Aθήνα, Πλάκα). Γκρα-

βούρα, αρχείο Bάσως Ψαράκη.σ. 54 Παράσταση από το διάζωµα του Mνηµείου του Λυσι-

κράτη (επεξεργασία: ∆. Παρίση).σ. 56 Tο Mνηµείο του Λυσικράτη (φωτογραφία: Pωµύλου

Παρίση).σ. 78 Kάλαντα (Mυτιλήνη). Φοίβος Aνωγειανάκης, Eλ-

ληνικά λαϊκά µουσικά όργανα, Eθνική Tράπεζα τηςEλλάδος, Aθήνα 1976.

σ. 80 Eπιτάφιος (Eυαγγελίστρια, Σκιάθος) (φωτογραφία:Pωµύλου Παρίση).

σ. 82 Tοιχογραφία της Mονής Σταυρονικήτα (επεξεργασία:∆. Παρίση).

σ. 90 Bικέντιος Λάντσας, Aκρόπολη. Xρύσανθος Xρήστου,Eθνική Πινακοθήκη, Eλληνική ζωγραφική 19ος-20όςαιώνας, Eκδοτική Aθηνών, Aθήνα 1992.

σ. 93 H Xάρτα του Pήγα. Iστορία του Nέου Eλληνισµού(1770-2000), εφηµ. Tα Nέα, Eλληνικά Γράµµατα,Aθήνα 2003, τ. 2ος.

σ. 95 Θεόδωρος Bρυζάκης, H Έξοδος του Mεσολογγίου.Xρύσανθος Xρήστου, Eθνική Πινακοθήκη, Eλληνικήζωγραφική 19ος-20ός αιώνας, Eκδοτική Aθηνών,Aθήνα 1992.

σ. 98 Θεόφιλος Xατζηµιχαήλ, Aθανάσιος ∆ιάκος. Θεό-φιλος, ζωγραφικοί πίνακες, ∆ήµος Mυτιλήνης – Mου-σείο Θεόφιλου, Aθήνα 1986.

σ. 109 Φωτογραφίες από τον καιρό της Kατοχής. Iστορίατου Nέου Eλληνισµού, ό.π.

σ. 111 H νύχτα στο Πολυτεχνείο (φωτογραφία). ΓιάννηςΦάτσης, Πολυτεχνείο ’73, εκδ. Kαστανιώτη, Aθήνα1983.

σ. 112 Στον αυλόγυρο του Πολυτεχνείου (φωτογραφία),ό.π.

σ. 114 Συνθήµατα του Πολυτεχνείου (φωτογραφία), ό.π.σ. 118 Mετά την εισβολή, το 1974 (φωτογραφία). H κατεχό-

µενη γη µας. Yπουργείο Παιδείας – ∆ιεύθυνση Eκπαί-δευσης – Yπηρεσία Aνάπτυξης Προγραµµάτων, Λευ-κωσία 1993.

σ. 120 Kύπρος, Kατεχόµενα (φωτογραφία), ό.π.σ. 147 O ολυµπιονίκης Σπύρος Λούης (φωτογραφίες της

εποχής). Oι Έλληνες ολυµπιονίκες, εφηµ. Eλεύθε-ρος Tύπος, Aθήνα.

σ. 149 O Λούης τερµατίζει (αναπαράσταση), ό.π.σ. 159 Γιώργος-Mενέλαος Mαρίνος (φωτογραφία), Tα τρα-

γούδια µου, Kέρδος, Aθήνα 1994.σ. 171 Tο δάσος του νησιού Kρέσπο. Iούλιος Bερν, 20.000

λεύκες υπό την θάλασσα, µετάφραση Γεωργίου ∆.Παπαϊωάννου, Eκδοτικός Oίκος Iωάννου Σιδέρη,Aθήνα χ.χ.

TEΛOΣ

Με απόφαση της Ελληνικής Κυβέρνησης τα διδακτικά βιβλία του∆ηµοτικού, του Γυµνασίου και του Λυκείου τυπώνονται από τονΟργανισµό Εκδόσεως ∆ιδακτικών Βιβλίων και διανέµονταιδωρεάν στα ∆ηµόσια Σχολεία. Τα βιβλία µπορεί να διατίθενταιπρος πώληση, όταν φέρουν βιβλιόσηµο προς απόδειξη τηςγνησιότητάς τους. Κάθε αντίτυπο που διατίθεται προς πώληση καιδε φέρει βιβλιόσηµο, θεωρείται κλεψίτυπο και ο παραβάτηςδιώκεται σύµφωνα µε τις διατάξεις του άρθρου 7, του Νόµου1129 της 15/21 Μαρτίου 1946 (ΦEK 1946, 108, A΄).

Απαγορεύεται η αναπαραγωγή οποιουδήποτε τµήµατος αυτού του βιβλίου, πουκαλύπτεται από δικαιώµατα (copyright), ή η χρήση του σε οποιαδήποτε µορφή, χωρίςτη γραπτή άδεια του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου.

BIBΛIOΣHMO

Aνθολόγιο Λογοτεχνικών...

Documents

Transcript of Aνθολόγιο Λογοτεχνικών...