androulakis-oles

ΕΤΣΙ ΚΑΝΟΥΝ ΟΛΕΣΟ ερωτικός βίος του καθηγητή «Νοστράδαμου»

ANDROULAKIS sel - DD final_Layout 1 11/10/2011 1:48 ΜΜ Page 3

ΤΑ ΒΙΒΛΙΑ ΤΟΥ ΜΙΜΗ ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗΣΤΙΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ

j

THE DREAM – Σκιές στην Αθήνα (Ονειρικοί διάλογοι), 1994

Ο σωσίας και οι δαίμονες του πάθους (Αλλόκοτες ιστορίες), 1995

Ο μυστικός Νοέμβρης, μυθιστόρημα, 1996

Το χαμένο μπλουζ, μυθιστόρημα, 1997

Μ ν, γυναικείο αντιμυθιστόρημα, 1999

Η γυναίκα της όγδοης μέρας (Μυστικός έρως – Απόκρυφος βίος), 2001

Τάνγκο του Τσε. Από την Τάνια στην Τίνα(Αφήγημα για την παγκοσμιοποίηση στον 21ο αιώνα), 2002

Βαμπίρ και κανίβαλοι (Το ρίσκο μιας νέας σύγκρουσης των γενεών), 2004

Ζητούνται αλχημιστές, 2005

Θηλυκό πόκερ (Συμφέρον και συμπάθεια), 2006

Λευκό κοτσύφι, blue tree, μαύρο καράβι(Το κραχ και οι σεισμικές μετατοπίσεις στον νέο καπιταλισμό), 2008

Ε, Πρόεδρε!, 2009

Η Έβδομη Αίσθηση (troika Μοίρα), 2010

Έτσι κάνουν όλες (Ο ερωτικός βίος του καθηγητή «Νοστράδαμου»), 2011


ΜΙΜΗΣ ΑΝΔΡΟΥΛΑΚΗΣ

ΕΤΣΙ ΚΑΝΟΥΝ ΟΛΕΣΟ ερωτικός βίος του καθηγητή «Νοστράδαμου»

��

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ


© Copyright Μίμης Ανδρουλάκης – Εκδόσεις Καστανιώτη Α.Ε.,Αθήνα 2011

Έτος 1ης έκδοσης: 2011

Aπαγορεύεται η αναδημοσίευση ή αναπαραγωγή του παρόντος έργου στο σύνολό του ή τμημάτων του με ο ποιον -δήποτε τρόπο, καθώς και η μετάφραση ή διασκευή του ή εκμετάλλευσή του με οποιονδήποτε τρόπο ανα πα -ραγωγής έργου λόγου ή τέχνης, σύμφωνα με τις διατάξεις του ν. 2121/1993 και της Διεθνούς Σύμβασης Βέρνης-Παρι-σιού, που κυρώθηκε με το ν. 100/1975. Επίσης απαγορεύεται η αναπαραγωγή της στοιχειο θεσίας, σελιδο ποίησης,εξωφύλλου και γενικότερα της όλης αισθητικής εμφάνισης του βιβλίου, με φωτοτυπικές, ηλεκτρονι κές ή οποιεσδήπο-τε άλλες μεθόδους, σύμφωνα με το άρθρο 51 του ν. 2121/1993.

ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΚΑΣΤΑΝΙΩΤΗ Α.Ε.Ζαλόγγου 11, 106 78 Αθήνα☎ 210-330.12.08 – 210-330.13.27 FAX: 210-384.24.31e-mail: [email protected]

www.kastaniotis.com

ISBN 978-960-03-5386-0


Κ Ε Φ Α Λ Α Ι Α

Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Σ Π Ο Υ Κ Ρ Υ Β Ο Υ Ν Κ Α Τ Ι

Το τελευταίο καλοκαίρι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11Το μυστικό της δεξαμένης . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13Μια τίγρη στο κλουβί . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17«Hotel California» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24Θηλυκή αντιφώνηση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

Γ Υ Ν Α Ι Κ Α Α Π Ο Α Ν Ε Μ Ο

The dream: η γυναίκα της ζωής του . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43Η γυναίκα με τη γαλάζια ομπρέλα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51«Προσωπική συμφωνία» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56Η σύγκρουσή μας: Gap εναντίον Con- . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64

Κλαμπ Σύγκλιση . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64Ελλάδα: ένα καναρίνι στο ορυχείο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68Ποτέ ακριβολόγοι! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72

Τ Ρ Ι Π Λ Η Α Γ Α Π Η

«Du Lac»: στο ίδιο κρεβάτι, το ίδιο βράδυ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 79Η «άπιστη» των Αθηνών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 88

Κάτω από το παρκέ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93Η Σειρήνα και το κτήνος με τις δύο ράχες . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98

Ι Ν Τ Ρ Ι Γ Κ Α Σ ’ Ε Ρ Ω Τ Ι Κ Ο Π Ε Ν Τ Α Γ Ω Ν Ο

Υπομανία σε τρεις πράξεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 113Απλά μαθήματα καριερισμού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 116Απροσδόκητες συμπτώσεις . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 120


Ερωτικό Ταμείο Ιδεών . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 124«Η Ίφις ποθεί την Ιάνθη» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 129Cosi fan tutte! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131

Ο Γ Α Λ Α Ζ Ι Ο Σ Α Γ Γ Ε Λ Ο Σ

Ανατομία, η μοίρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141Στη γάμπα! . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 141Τηλεφωνικό σύνδρομο . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 145Το πάθος ακρωτηριασμού . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 149Η γυναίκα που ξεχνούσε . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 154Ο «αριστερός» και ο «δεξιός» «Νοστράδαμος» . . . . . . . . . . . . . . . 156

Μ Ι Α Κ Υ Ρ Ι Α , Π Ε Ν Τ Ε Δ Ε Κ Α Π Ρ Ο Σ Ω Π Α

On line αγορά έρωτα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163e.match . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 163Μια biohacker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 170Η κυρία προέδρου . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 179Η Τζούλιαν ήταν Μιραμπέλα . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 183

Ο Χ Ι Η Γ Ε Τ Η ! Ε Ν Α Ν Φ Ι Λ Ο !

Ένας επαναστάτης στου Γαμησιού τη Χώρα . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191Πείραμα στην εντατική . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 191«Μάθε να ζεις δίχως τις απαντήσεις!» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 196Ο σκεπτικισμός και η μετριοπάθεια του «ίσως» . . . . . . . . . . . . . . . 201Το τεστ της Αριστεράς στο φανάρι . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 206Οι μεγαλομάρτυρες του σεξ: Αλέξης Ζορμπάς και

«Νοστράδαμος» . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 211La nada . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 219Το τέλος των προβλέψεων . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 222

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ


Γ Υ Ν Α Ι Κ Ε Σ Π Ο Υ Κ Ρ Υ Β Ο Υ Ν Κ Α Τ Ι��

Έχεις μια γεύση τρικυμίας στα χείλη –Μα πού γύριζες ολημερίς τη σκληρή ρέμβη τηςπέτρας και της θάλασσας

ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ


Το τελευταίο καλοκαίρι

Αντιπαθώ τα τηλέφωνα. Σταθερά ή κινητά, ο ήχος τους μου προ -καλεί έναν ακαθόριστο φόβο. Μεγάλωσα στην Κρήτη, σ’ ένασπίτι δίχως τηλέφωνο. Ύστερα, όταν ήρθα «επάνω», φοιτητής,πάλι δεν είχα, αλλά έτσι κι αλλιώς το απέφευγα. Τα παρακολου-θούσαν. Ίσως σκεφτείτε πως είμαι αθεράπευτα παλαιός, αλλά ηαλήθεια είναι ότι νοσταλγώ μια εποχή που για να βρούμε ένανφίλο ή έναν συγγενή, περνούσαμε να τον πετύχουμε στο μαγαζίή στο σπίτι του, ή αφήναμε παραγγελιά στον καφενέ. Ένας νέοςσήμερα είναι αδύνατον να φανταστεί ότι μερικές μόνο δεκαετίεςπριν δίναμε εφεδρικά ραντεβού με τα κορίτσια ή τους συντρό-φους στην παρανομία.

«Αν δεν έρθω την Κυριακή στις πέντε στο κανονισμένο ση-μείο, τότε έλα τρεις μέρες μετά στο ίδιο μέρος, την ίδια ώρα».

Ακόμα και τώρα, όταν περνώ από την Πατησίων, μια οικείαεικόνα με ξανακάνει είκοσι χρόνων, να περιμένω μαζί με άλλουςεπαρχιώτες –φοιτήτριες και φοιτητές, φαντάρους, ξέμπαρκους,υπηρέτριες– στην αίθουσα αναμονής του ΟΤΕ να με φωνάξει ητη λεφωνήτρια στον θάλαμο συνδιαλέξεων. Ανέλπιστες συναντή -σεις και νέες γνωριμίες γέμιζαν τον χρόνο της αναμονής. «Απόπού είσαι;» «Α, ξέρεις τον...;» Τέτοια.

Η αποστροφή μου, εξομολογούμαι, επεκτείνεται σε όλες τιςμορφές τεχνολογικής επικοινωνίας. Μα τι λέω; Σε κάθε επικοι-νωνία που αφήνει ίχνη. Δεν είχα ποτέ ούτε αλληλογραφία. Η πρώ -τη και η τελευταία ερωτική επιστολή που έγραψα στη ζωή μου


ήταν στο κελί μου, για λογαριασμό του προσωπικού φρουρού καιβασανιστή μου στο γερμανικό νούμερο, δύο με τέσσερις το πρωί.Αυτός αποπλάνησε με τη δική μου δανεική γλώσσα το κορίτσικι εγώ αυτόν σε μια μοιραία αλλά συναρπαστική περιπέτεια πουμας έδεσε για πάντα.

Παραμένω συνωμότης. Όχι πως έχω και τίποτα σπουδαίο νακρύψω. Έτσι, ελαφρά συνωμότης, δίχως αιτία. Σίγουρα ζω σεάλλη εποχή. Ποια; Αδυνατώ να προσδιορίσω το αν, το πότε καιτο πώς, ούτε καν ξέρω αν βρίσκεται στο μέλλον ή στο παρελθόν.Υπήρχε πάντως κάτι στο παιδικό βιολογικό μου ρολόι που μουάφησε κληρονομιά την ατυχία να διαισθάνομαι από τους πρώ-τους τον επερχόμενο κίνδυνο. Το δράμα συνεπώς να βλέπω την«ταινία» δυο φορές, τη μια στη φαντασία μου, τη δεύτερη στηνπραγματικότητα, σαν από φθαρμένη, κομμένη κόπια. Συμβαίνειειδικά στις ήρεμες εποχές, όταν οι εξελίξεις φαίνεται να βραδυ-πορούν, σαν να διστάζουν, σαν να θέλουν και να μη θέλουν, καινα τις συγκρατεί ένα τεχνητό φράγμα, ώσπου να επιταχυνθούνκαι να ξεσπάσουν απότομα και καταστροφικά. Είναι τότε ζήτη-μα χρόνου να ακολουθήσουν το ένα μετά το άλλο τα χτυπήματατης μοίρας, προσωπικά και συλλογικά. Κι αν έχεις καβατζάρειτον Ιούλη και πιάνεις Αύγουστο, ε, τότε το ’να φέρνει τ’ άλλο καιδεν έχεις καιρό όχι να σκεφτείς, μα ούτε ν’ ανασάνεις.

Ίσως πείτε πως εκτός από συνωμότης είμαι και προληπτικός.Τον Αύγουστο λένε δεν υπάρχουν ειδήσεις. Μα Αύγουστο του1914 ξέσπασε ο Πρώτος Παγκόσμιος πόλεμος. Είκοσι πέντε χρό-νια μετά, τον Αύγουστο του 1939, ξεκίνησε και ο Δεύτερος Παγκό -σμιος πόλεμος. Αύγουστο το σύμφωνο Μολότοφ – Ριμπέντροπ.Αύγουστο τα ναζιστικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Πολωνία.Αύγουστο του ’68 τερμάτισε η Άνοιξη της Πράγας, με την είσοδοτων στρατευμάτων του Συμφώνου της Βαρσοβίας. Αύγουστο του’89 ξεκίνησε η κατάρρευση του «υπαρκτού σοσιαλισμού», ότανη Ουγγαρία άνοιξε τα σύνορα με την Αυστρία. Αύγουστο του ’90ο Σαντάμ Χουσεΐν εισέβαλε στο Κουβέιτ. Αύγουστο του ’91 εκ-



δηλώθηκε το φαιδρό πραξικόπημα των σκληροπυρηνικών, γιανα εμποδίσει τη μετατροπή της Σοβιετικής Ένωσης σε ομοσπον-διακό κράτος, και τελικά επιτάχυνε τη διάλυσή της σε δεκαπέντεχωριστά κράτη. Αύγουστο του 1997 ξεκίνησε από την Ταϊλάνδηη ασιατική χρηματοοικονομική κρίση. Μα και τον Αύγουστο του2007, με την κατάρρευση της Bear Stearns, άρχισε η μεγάλη πα-γκόσμια οικονομική κρίση, που αναζωπυρώθηκε τον Αύγουστοτου 2008 και μπαίνει φέτος σε νέα φάση, τέταρτο Αύγουστο στησειρά.

Κι εκεί που λες «Αυτό ήταν, πάει, τέλειωσε», εκεί που οι ελπί -δες αναπτερώνονται, έρχεται ο Αύγουστος και γκρεμοτσακίζο-νται σ’ ένα βάραθρο τόσο βαθύ, που το μάτι δεν πιάνει τον πά-το. Μα εκτός από τις μεγάλες, τις ιστορικές ημερομηνίες του κα-ταραμένου μήνα, υπάρχουν και οι μικρές. Κι εγώ Αύγουστο έθα -ψα τον παππού μου, Αύγουστο τον πατέρα μου, Αύγουστο έφυ-γε κι ο Λεωνίδας. Μα δεν τον φοβάμαι για την πάρτη μου, όχι,μόνο για τους άλλους, γιατί, εξομολογούμαι, είναι μακράν ο κα-λύτερος και πιο δημιουργικός μου μήνας και οι πιθανότητες νατα τινάξω Αύγουστο είναι αμελητέες. Δεν τον φοβάμαι, αλλά κα -λού κακού τον Αύγουστο δεν σηκώνω τηλέφωνο. Χτυπά δεν χτυ -πά, το ίδιο κάνει, αλλά και όταν απλώνεται σιγή, η αγωνία μουμεγαλώνει όπως στα θρίλερ, έτσι που να λες κάτι φριχτό θα συμ-βεί από στιγμή σε στιγμή.

Το μυστικό της δεξαμενής

Αυτό ακριβώς το σκοτεινό συναίσθημα μου προκαλεί τώρα τοαναθεματισμένο επίμονο κουδούνισμα του τηλεφώνου μου. Ήτανη αγωνιώδης φωνή του αστυνομικού διευθυντή Χαλκίδας:

«Τρέξε, βρήκαν ημιθανή τον φίλο σου τον καθηγητή μέσα στηδεξαμενή του βρόχινου νερού. Το φαντάζεσαι; Εγκλωβισμένο!Τον έφερε ο Αλβανός εδώ, αλλά δεν τον κράτησαν. Είναι πολύ

ΕΤΣΙ ΚΑΝΟΥΝ ΟΛΕΣ


σοβαρό περιστατικό και τον στέλνουν τώρα στο “Γεώργιος Γεν-νηματάς” που εφημερεύει».

«Μα τι λες; Πώς βρέθηκε εκεί; Έπεσε;»«Όχι, δεν έχει ίχνη τραυματισμού από πτώση. Θα κατέβηκε

κανονικά από τη σκάλα να δει αν θέλει καθαρισμό, θα του ήρθεκαμιά σκοτοδίνη κι έμεινε εκεί. Από καρδιά, εγκεφαλικό; Είχεςακούσει να ’χει κάτι;»

«Όχι, ποτέ, το παραμικρό».«Φαντάσου, οι γιατροί λένε πως είναι αφυδατωμένος, πεσμέ-

νος μέσα σε είκοσι πόντους λασπόνερο. Θα λιποθύμησε πριν τηνπροχθεσινή μπόρα, που κατέβασε νερό από τις ταράτσες του. Η δε -ξαμενή ήταν ξερή μετά τον Δεκαπενταύγουστο, λέει ο Αλβανός».

«Αποκλείεις δηλαδή κάποια εγκληματική ενέργεια;»«Πλάκα κάνεις; Υπάρχει άνθρωπος στον κόσμο που να θέλει

το κακό του προφέσορα;»Ο Σέρλοκ Χολμς της Χαλκίδας είναι παιδί μάλαμα, άνθρω-

πος της παρέας, πρώτος στα δίχτυα, στις συρτές, στα παραγά-δια, αλλά, μεταξύ μας, το μυαλό του είναι πιο πολύ μυημένο στααπόκρυφα της τσιπούρας, της συναγρίδας και του ροφού παράστις οριακές ανθρώπινες υποθέσεις που απασχολούν μια σοβα-ρή αστυνομία. Είναι κοινός γνωστός μας, αφού μοιραστήκαμεμερικά νυχτέρια με τσίπουρα, όταν τα άγρια μπουρίνια τον έ -βγαζαν στον έρημο, κρυφό όρμο, που είναι δύσκολο να τον εντο -πίσεις ακόμα κι από αεροπλάνο. Εκεί, στον γκρεμό του, κρέμεταιτα τελευταία χρόνια το «μοναστήρι»-καταφύγιο του διάσημουκαθηγητή του Κολούμπια. Κάτω, εκεί που σκάει το κύμα, πολ-λές δεκαετίες στέκει ολομόναχο το σπίτι-ταβέρνα της Ξένιας, τρί -τη γενιά ψαράδων, που ανυπομονεί να προσφέρει τις ψαριές τουσυζύγου της στους σκαφάτους του καλοκαιριού.

Σ’ αυτή την κόγχη, στα πλευρά της Εύβοιας, απομονώνεταιδυο τρεις μήνες τον χρόνο ο ερημίτης φίλος μου, ο κοσμοπολίτηςκαθηγητής που το Bloomberg τον αποκαλεί «ο Έλληνας με τιςαπλές, καθαρές, συγκεκριμένες προγνώσεις». Παραλείπει το «κα -



μιά φορά λανθασμένες», όπως τον πειράζω. Ξεκίνησε φέτος νασυγγράφει το τετράτομο έργο 2050: The Next Forty Years – Έναςκόσμος για τα εγγόνια του γιου μου. Τώρα που έχει τελειώσει ηπρωταθλήτρια Δεκαετία των Λάθος Προβλέψεων σε όλο τον κό-σμο, ο φίλος μου έχει το κουράγιο να συγγράψει τις προγνώσειςγια τα επόμενα σαράντα χρόνια!

Κολλητοί πολλά χρόνια, μεγαλώσαμε σε διαφορετικές όχθεςτης ζωής και ανήκουμε σε διαφορετικές σχολές σκέψης. Υπερε-μπιστοσύνη εναντίον σκεπτικισμού. Σιγουριά εναντίον αμφιβο-λίας. Βεβαιότητα εναντίον διαχείρισης αβεβαιότητας. Ασφαλής,εντυπωσιακή πρόγνωση εναντίον πιθανοκρατικής σεναριακήςσκέψης. Το κοινό και τα παγκόσμια ΜΜΕ αναμφίβολα προτι-μούν την πρώτη. Τη δική του. Βγάζει μάτι.

Ναι, ο φίλος μου ο «Νοστράδαμος», όπως τον παρονομάζω, οάνθρωπος που ισχυρίζεται ότι μπορεί να κάνει ασφαλή επιστημο-νική πρόβλεψη για τα επόμενα πέντε λεπτά ή τις ερχόμενες πέντεδεκαετίες, απέτυχε να υπολογίσει τους κινδύνους από την κάθο-δο και ενδεχόμενη παγίδευσή του στην υπόγεια δεξαμενή τουσπιτιού του. Την ιδέα γι’ αυτήν, καθώς και για άλλες αρχιτεκτονι-κές επινοήσεις του σπιτιού, τις δανείστηκα προσωπικά από παλιάβενετσιάνικα και αραβικά σπίτια στις απόκρημνες ακτές της Με-σογείου. Το σπίτι να ελίσσεται και να παρακολουθεί τον γκρεμό.

Τη λέξη παγίδευση δεν την πέταξα τυχαία. Καθώς στρίβωαπό την Κατεχάκη για τη Μεσογείων προς το «Γεώργιος Γεννη-ματάς», η Έβδομη Αίσθησή μου κάθε λεπτό που περνά ανατρέ-πει την αναμενόμενη κατανομή των πιθανοτήτων ανάμεσα σταενδεχόμενα. Με προειδοποιεί ότι ο Σέρλοκ Χολμς της Χαλκίδαςκόλλησε στο επιθυμητό σενάριο και παρέβλεψε την πιθανότητανα εγκλωβίστηκε και να ενταφιάστηκε ζωντανός ο καθηγητήςστη δεξαμενή. Κάποιος μπορεί να σφράγισε πίσω του τη μεταλ-λική καταπακτή. Μα βρέθηκε ανοιχτή! Δεν δένει η ιστορία. Ίσωςεπέστρεψε έπειτα από μέρες και την άνοιξε. Το μετάνιωσε. Το’κανε για να εμφανιστεί ατύχημα. Ήταν όμως σίγουρος ότι ο κα-



θηγητής δεν θα ζούσε να μαρτυρήσει; Ο καθηγητής δεν είχε δειτον δράστη. Μπορεί. Κίνητρο; Υλικό ή άυλο; Εκδίκηση; Ο φίλοςμου ο καθηγητής, σε αντίθεση με τον προπάτορά του τον Νο-στράδαμο, δεν έδινε ασαφείς χρησμούς, ανοιχτούς σε όλες τις ερ -μηνείες. Έκανε απολύτως δεσμευτικές χρονολογημένες και συ-γκεκριμένες προγνώσεις. Έτσι έγραψε άρθρο στους Financial Ti -mes στα μέσα της δεκαετίας του ’90 με τίτλο 2001: Dow 40.000!Κάποιοι θα ρίσκαραν επικίνδυνα στο χρηματιστήριο της ΝέαςΥόρκης με βάση την πρόβλεψή του και έχασαν πολλά λεφτά. Ήτο 2006, σε ημίωρη ανάλυση στο Bloomberg, πρόγνωσε 2010: oil150$. Κάποιοι ίσως στοιχημάτισαν σε παράγωγα πετρελαίου μεβάση την πρόγνωσή του και καταστράφηκαν. Εδώ και ο προπά-τοράς του Νοστράδαμος, ο συγγραφέας των Προφητειών (1555),ζούσε συχνά υπό την απειλή του αποκεφαλισμού ή της Ιεράς Εξέ -τασης εξαιτίας μερικών προγνώσεών του. Τραβηγμένο. Απίθανο.Ο καθηγητής ήταν θεωρητικός αναλυτής, όχι σύμβουλος επεν-δύσεων. Τι άλλο μένει; Τυφλό, παράλογο μίσος. Ποιος; Κανένας.Σχιζοφρενής ο δράστης; Δολοφόνος δίχως αιτία; Κανένας υπο-ψήφιος! Καθώς μάλιστα έφευγε ο Αύγουστος, μετρημένοι σταδάχτυλα απόμεναν στον όρμο. Φλόγες ζηλοτυπίας μήπως;

Τρόμαξα με την τελευταία φευγαλέα υπόθεση, μα τώρα πουτον βλέπω, καθώς τον κατεβάζει το ΕΚΑΒ στα «Επείγοντα», ε -ξαντλημένο, κατακίτρινο, σε κώμα, ξεχνώ τους παράλογους φό-βους μου και γυρνώ στο σενάριο του Σέρλοκ Χολμς. Ρήξη ανευ-ρίσματος αορτής. Αγγειακό εγκεφαλικό επεισόδιο. Ό,τι θυμάμαιαπό τα βιβλία του Κρεμαστινού. Η φωνή της γιατρίνας στον διά -δρομο καθώς τον συνόδευα με το φορείο με αφυπνίζει:

«Έπαιρνε αντιυπερτασικά;» Όχι, ποτέ. «Αντικαταθληπτικά;» Κανένα φάρμακο. Φυσιολογικός. Ούτε χοληστερίνη, αθηρο-

σκλήρυνση ή αρτηριακή πίεση. Κανένα οικογενειακό ιστορικό.Τίποτα.



Μια τίγρη στο κλουβί

Τον ξενύχτησα στην εντατική. Λαγοκοιμόμουν το ξημέρωμα ότανμε επισκέφθηκε σαν όνειρο εικονογραφημένη η ιστορία του. Ηνύχτα δούλεψε καλά στο μυαλό μου. Είδα τη νύφη της Ξένιας,το θηλυκό αγρίμι που καταδικάστηκε σ’ αυτή τη γραφική εξο-ρία, να καταφθάνει καταμεσήμερο στο σπίτι του με τα τάπερ τηςταβέρνας. Γεμιστά, μπριάμ, κάτι τέτοιο. Τ’ αφήνει στο πέτρινοτραπέζι πάνω στην πνιγμένη από τους κέδρους δεξαμενή. Κάνεινα φύγει αθόρυβα, όπως της παράγγειλε η πεθερά της, μα κο-ντοστέκεται. Είναι σίγουρη, την παραφύλαγε. Στο βλέμμα της ένασιωπηλό μα άγριο κάλεσμα. Μια πυρκαγιά στα ξερά στάχυα.Μια πυρωμένη Δάφνη, νύμφη του Ευβοϊκού, πασχίζει από και-ρό να αποπλανήσει έναν ώριμο Φοίβο που μπορούσε να είναιπατέρας της. Κάθε πρωί, στο χάραμα, μπαίνει σιγά σιγά στη θά-λασσα, τινάζεται με λαγνεία όταν το δροσερό νερό φτάνει στοσταυροδρόμι των ποδιών της, η πλάτη της στραμμένη στο σπίτιτου, σίγουρη πως την κρυφοκοιτάζει, γδύνεται στο νερό κι αφή-νεται στα μάτια του σ’ ένα υγρό, μυστικό αγκάλιασμα. Τον προ-καλούσε όλο και πιο ριψοκίνδυνα. Έπαιζε με την αμηχανία του.Ένα απομεσήμερο, καθώς εκείνος έπινε τον καφέ του κάτω απότο μεγάλο πεύκο της ταβέρνας, έβγαλε τάχα διακριτικά το στή-θος της να βυζάξει το μωρό. Πάντα κάτι σκαρφιζόταν. Έτρεχεπρώτη να προφτάσει την πεθερά της στο σερβίρισμά του. Θαρ-ρείς και ποθούσε τον καθηγητή με τα μάτια μιας άλλης. Μιας δυ -νατής, ελκυστικής και ώριμης γυναίκας, που κέρδιζε αυτόματατην εμπιστοσύνη όλων. Ναι, η Ξένια, που θα μπορούσε να έχειοποιαδήποτε ηλικία ανάμεσα στα σαράντα και τα πενήντα, δια-φέντευε με στοργή και σιγουριά το μικρό της βασίλειο στην ερημιάτου όρμου. Αυτήν ήθελε να κατατροπώσει η μικρή, να της αφαι-ρέσει τα πρωτεία στη βαθιά σχέση οικειότητας που είχε διαμορ-φώσει με τον καθηγητή πάνω από μια δεκαετία. Η φρενίτιδα μιαςμιμητικής αντιζηλίας άναβε την ερωτική παραφορά της νύφης.


o


Εκείνη τη στιγμή, κάτω από τους κέδρους της δεξαμενής, δενδιακρίνω ποιος δίνει το έναυσμα, ανταλλάσσουν δυο λόγια, κάτισαν βρυχηθμό, πιο πολύ ακούγονται αγριεμένες οι ανάσες τους,δύσκολο να καταλάβεις ποιος τράβηξε πρώτος τον άλλο προς τησκάλα της στέρνας, από κει ξεκίνησε με λύσσα ο πόλεμος ανά-μεσα στα κορμιά τους πριν ακόμη κατέβουν στον πάτο. Τυλίχτη -κε πάνω του όπως το χταπόδι σφίγγει τον κάβουρα, μια ανδρό-γυνη βακχική συνεύρεση, μια ξένη προς τον δικό του παιγνιώδη,διαλογικό, ερωτικό τρόπο σεξουαλική βία και βάρβαρη λαγνεία.Εκεί, στο δροσερό ημίφως της δεξαμενής, ο βετεράνος στα μυ-στικά της κλινοπάλης ξεπερνά τον αρχικό αιφνιδιασμό του, πιά-νει γερά τα γκέμια της μικρής φοράδας, καθοδηγεί το ανυπά-κουο κορμί της, παίζει με το μυαλό της, αποδεσμεύει το ζωάκιμέσα της, ρυθμίζει κατά κύματα τα ξεσπάσματά της, πολλαπλα-σιασμένα με μια υπονοούμενη «αιμομικτική» παραφορά, με τηνψευδαίσθησή της πως σφετερίζεται τον εραστή της αντίζηλης,που έτυχε να γίνει μάνα της.

Εκεί, στον ξερό βυθό, σκηνοθέτησε η ίδια το πραγματικό ξε-παρθένεμά της έπειτα από τρία χρόνια γάμου και δύο γέννες,φυλακισμένη στον όρμο από τον γιο εκείνης, από τον άντρα της,που ό,τι ήξερε για γυναίκες ήταν από τις Ουκρανέζες στα μπαρτης Χαλκίδας. Ναι, εκείνος φοβικός και αδιάφορος στις σκοτει-νές επιθυμίες της ξεμάκραινε μέρα με τη μέρα, ιδιαίτερα μετά τημητρότητα, μια απουσία με πρόσχημα τις δουλειές του. Ένα γα-μήσι-ανταρσία σ’ ό,τι την έπνιγε και φυλάκιζε την ύπαρξή της, μετη μόνη γλώσσα που διέθετε για να μιλήσει, την πείνα του κορ-μιού της. Τη λαχτάρα για κάτι ανεπανόρθωτο, που θα ’φερνε ταπάνω κάτω. Ίσως και να εμβαθύνω αυθαίρετα και η εξήγηση τηςπαραφοράς αυτής της υπερπροστατευμένης νεαρής γυναίκαςνα είναι πιο απλή. Μπορεί απλώς να την παρακινεί ο εσωτερι-κός της δαίμονας, το ζώο που κρύβουμε όλοι μέσα μας. Κάποτε,στον τόπο μου, μια Ελληνοαμερικανίδα χήρα αφιέρωσε τη ζωήτης σε μια πανέμορφη γάτα Αγκύρας. Της έκανε μπάνιο δύο φο-



ρές την ημέρα, της μιλούσε, την έπαιζε, την τάιζε με φρέσκα φι-λέτα ψαριού, της έδινε φρέσκο άπαχο γάλα και νερό μπουκα -λιού. Και όμως κρυφά τη νύχτα η γάτα ξεπόρτιζε, πήγαινε σφαί-ρα να κυλιστεί στις ακαθαρσίες των σφαγείων και την έβλεπεςνα μαλλιοτραβιέται με τις αδέσποτες, τα κοπρόσκυλα και τουςαρουραίους για ένα βρομοάντερο. Η μικρή τίγρη στο κλουβί τουκρυφού όρμου θα είχε με το παραπάνω την καθολική ανθρώπι-νη επιθυμία να πάει πιο πέρα, να δοκιμάσει το άγνωστο, το δια-φορετικό, το αντίθετο απ’ τη συνηθισμένη ζωή της.

Όχι, δεν επένδυε στον καθηγητή, δεν περίμενε τίποτα απ’ αυ -τόν, τον στρατολόγησε, ακούσιο πρωταγωνιστή, για να ξετυλιχτείτο δράμα της μόνο και μόνο γιατί ήταν ο πιο ελκυστικός, εξωτι-κός και ακατανόητος στον δικό της κόσμο. Μια διασημότηταπου κρέμονταν από το στόμα του στη Νέα Υόρκη, στο Λονδίνοκαι στην Αθήνα, μα έναν δυο μήνες τον χρόνο ήταν οικότροφόςτους, απόλυτα εξαρτημένος από την πεθερά της. Μόνη της προ-καλεί την τραγική της μοίρα, που εκείνη τη στιγμή, στην κορύφω-ση του σπασμού της, συγχρονισμένη με την τελευταία της ερωτι-κή κραυ γή, κάνει τη φαρμακερή της εμφάνιση με τον γδούποκαι την αντήχηση της βαριάς μεταλλικής πλάκας, που τους θάβειζωντα νούς στο μαύρο σκοτάδι.

Σηκώνομαι να του ρίξω μια ματιά. Μια νεκρική μάσκα σημα-δεμένη από χθόνιο τρόμο.

«Δεν έχει επανέλθει», λέει η νοσοκόμα. Τι πικρή ειρωνεία! Στην τελευταία μας συνάντηση αυτός ο

αδιόρθωτος, μονομανής και απόλυτος στις προγνώσεις και στουςάκαμπτους προγραμματισμούς μού αναγγέλλει:

«Κοίτα, με βάση τον μέσο όρο της ζωής των γονιών μου, μουαπομένουν τριακόσιοι μήνες. Έχω προγραμματίσει με χρονοδιά -γραμμα τους πρώτους διακόσιους! Τόσες ακαδημαϊκές και επαγ -γελματικές εναλλαγές, τόσα βιβλία, τόσα ταξίδια, τόσες γυναί-κες. Φίλε, δεν μπορούμε πια να περιμένουμε πολύ μια γυναίκα.Η τέχνη της βραδύτητας που διδάσκεις είναι παιχνίδι για νέους.



Εμείς δεν έχουμε χρόνο... Δεν ανταποκρίνεται μια γυναίκα στηνπρόσκλησή μας; Ε, δεν θα πέσει η αυτοεκτίμησή μας. Θα τη συ-ναντήσουμε ίσως στην επόμενη στροφή. Μας εγκαταλείπει; Αςφύγει. Είμαστε σε μια ηλικία που ο έρωτας αποδέχεται τα πά-ντα. Και τις διαψεύσεις και τις προδοσίες. Ένα μόνο θέμα αρχήςαναγνωρίζουμε: Καμιά ευκαιρία χαμένη. Κάθε ευκαιρία την α -δράχνουμε και τη ζούμε με ένταση, σαν να ήταν η πρώτη και ητελευταία».

Ο σοφός «Νοστράδαμος» στην πρόγνωση και των κινδύνωνπαρέβλεψε μια θεμελιώδη αρχή. Ο κίνδυνος δεν είναι ποτέ εκείπου κοιτάς και τον περιμένεις. Πάντα έρχεται απ’ αλλού. Αντίθε -τα, ο δαιμόνιος προπάτοράς του, ο ξακουστός Νοστράδαμος,πρόβλεψε με ακρίβεια τον θάνατό του. «Την ανατολή δεν θα μεβρεις ζωντανό», είπε στον γραμματέα του. Πράγματι, το ξημέρω -μα βρέθηκε πεσμένος στο πάτωμα, δίπλα στο κρεβάτι του (Ιού-νιος 1566).

Άνθρωπος δεν μπορεί να φανταστεί, ούτε να περιγράψει ταόσα διαδραματίστηκαν εκεί όπου το μαύρο, που χωρίζει τη ζωήαπό τον θάνατο, είναι πιο μαύρο κι από την πιο μαύρη νύχτα τουχειμώνα. Εκεί που ο χρόνος μέρα με τη μέρα, ώρα με την ώρα,λεπτό με το λεπτό κατατρώει ωμή τη ζωή και τα ανθρώπινα κύτ-ταρα αυτοκανιβαλίζουν για να επιζήσουν λίγο ακόμα. Δυο πε-ταλούδες, που μόλις μπει το φθινόπωρο, μαραίνονται, ατονούν,ξεραίνονται και ύστερα πεθαίνουν. Δυο κεριά που σβήνουν, μασυνεχίζουν για λίγο να καπνίζουν. Εκείνη παραείναι μικρή καιο θάνατος της φαίνεται παράλογος, ξένος, ακατανόητος. Ότανάκουσε τα βήματα του αγνώστου να απομακρύνονται, ο πανι-κός, η αλλοφροσύνη, η υστερία, οι αυτοκαταστροφικοί τραυμα-τισμοί της, καθώς έγδερνε τα χέρια της στα τοιχώματα της δεξα-μενής, τα ουρλιαχτά για τα μωρά της εναλλάσσονταν με τη βου-βή της κατάρρευση. Με βία έριχνε το φταίξιμο σ’ εκείνον, που θαείχε γαμήσει παλαιότερα την Ξένια, η ζήλια της έβλεπε ό,τι ταμάτια και ο νους αδυνατούσαν και άφηνε ασυγκράτητη να ξε-



σπά η υποβόσκουσα μνησικακία για την πεθερά της. Αυτήν ενο-χοποιούσε προκαταβολικά.

«Ο άντρας μου έχει χωματουργικά έργα στη Λαμία», του φώ-ναζε. «Η σκύλα σου δεν μ’ εκδικείται που πρόδωσα τον γιο της,μα γιατί γάμησα εσένα».

Εκείνος μάταια επιχείρησε να ανασηκώσει την πλάκα. Είχεσφραγιστεί απ’ έξω. Ύστερα παρηγορούσε εκείνη και πιο πολύτον εαυτό του πως γρήγορα θα έρθει ο Αλβανός να καθαρίσειτη δεξαμενή.

«Θα μας ψάξουν, έχω αφήσει ανοιχτό το κινητό μου».Όταν εκείνη βυθίστηκε σ’ ένα σιωπηλό κλάμα, την ικέτευε, αν

θέλει να ξαναδεί τα μωρά της, να μην ξοδεύει δάκρυα, να μηνκινείται, να μην μιλά, να μην κατουρά, κι αν δεν μπορεί να κάνειαλλιώς, να τα πίνει, να κάνει την ελάχιστη δυνατή, σχεδόν μηδε-νική κατανάλωση οξυγόνου, καθώς και των υγρών του οργανι-σμού της.

«Πρόσεξε, πριν στον έρωτα έχασες πολλά υγρά. Ηρέμησε καιχαμήλωσε την αναπνοή σου όπως κάνουν στον διαλογισμό», τηςείπε για τελευταία φορά.

Τι παιχνίδια παίζει η μοίρα! Τι σκοτεινά προαισθήματα τονέκαναν να επιστρέφει, να με ρωτά και να ξαναρωτά για το δικόμου μαρτύριο της δίψας πριν σαράντα χρόνια στο τολ, στην καυ -τή λαμαρίνα της ΕΣΑ Καβάλας, όπως το διάβασε στο ΧαμένοΜπλουζ. Ήξερε καλά για την αφυδάτωση, τους πόνους και τιςκράμπες, την εξάντληση, τις συνέπειες από την έλλειψη νερού,οξυγόνου και γλυκόζης στα κύτταρα του εγκεφάλου, που φυραί -νει το μυαλό, την αδυναμία σκέψης και μνήμης, την ανικανότη-τα να αναπαράγει εικόνες και να υπολογίζει τον χρόνο και στησυνέχεια τα συγχυτικά φαινόμενα, τις παραισθήσεις, την υπο-θερμία και το τρέμουλο. Και τέλος, αυτό που δεν γνώρισα εγώ,το υπογλυκαιμικό κώμα και την κατάληξη, τον θάνατο.

Η μικρή βυθίστηκε σε εκείνη την ηρεμία που ακολουθεί η λή-ξη της αναμονής, όταν όλες οι ελπίδες έχουν χαθεί. Ύστερα, σε



μια σύντομη, τελευταία αναλαμπή της, στο τέταρτο μερόνυχτο,τον παρακινούσε με ψιθυριστά εφιαλτικά προστυχόλογα να επι-ταχύνουν το τέλος τους με ένα γαμήσι, μα δεν είναι βέβαιο ότιεκείνος ήταν πια σε θέση να την ακούσει. Ούτε και η ίδια μερι-κές ώρες μετά άκουσε την πλάκα ν’ ανοίγει μες στη νύχτα, ούτεείδε τα πρόσωπα εκείνων που την τραβούσαν έξω από τον τάφο,ούτε την επόμενη μέρα έκανε οτιδήποτε, δεν κούνησε το δαχτυ-λάκι της, αν το μπορούσε, για να σώσει τον ολέθριο εραστή της,που έσβηνε παρατημένος, ρημαγμένος στον βυθό της ανοιχτήςδεξαμενής. Ήταν πια αργά γι’ αυτόν όταν την επομένη άρχισαννα πέφτουν πάνω του οι πρώτες ψιχάλες της αυγουστιάτικης κα -ταιγίδας, που προϋπαντούσε δύο μέρες νωρίτερα τον Σεπτέμβρη,και ύστερα άρχισαν οι υδρορροές να ξερνούν με φθόνο και βίατα νερά τους στη δεξαμενή. Εκεί τον βρήκε ο Αλβανός όταν απελ -πίστηκε να τηλεφωνεί, να έρχεται και να ξανάρχεται με το μηχα-νάκι και να βλέπει το σπίτι ορθάνοιχτο, μέρα νύχτα, και τα φώταπά ντα σβηστά.

Στους Έλληνες η εκδικητική ζηλότυπη μανία των θεών δενσε καταδίκαζε σε αργό, βασανιστικό θάνατο. Την τελευταία στιγ -μή σε μεταμόρφωνε σ’ ένα πουλί, να πετάξεις μακριά, σε μια αρά -χνη, σ’ ένα ζαρκάδι. Στην περίπτωση όμως αυτή, αν οι σκοτεινέςδιαισθήσεις της νύφης βγουν αληθινές, μπορούμε να φανταστού -με την Ξένια να προσποιείται στην αρχή στον ψαρά σύζυγό τηςτην ανήξερη, να κατηγορεί τη μικρή ότι την κοπάνισε, να την υπο -καθιστά στους μητρικούς ρόλους και ύστερα να σπάζει από τιςπιέσεις του ή από τις τύψεις και να του τα μαρτυρά όλα, πριν επι -στρέψει ο γιος της το Σαββατοκύριακο. Τα πεθερικά της την τρά -βηξαν πριν συμβεί το ανεπανόρθωτο.

Επιχείρησα να πιθανολογήσω διαφορετικές εκδοχές της ιστο -ρίας, πιστός στη μέθοδό μου «τρία και μισό» σενάρια. Μάταιο.Το μυαλό μου πιο άδειο απ’ το άδειο, όπως ένας αιφνίδιος άνε-μος σκορπά τα σύννεφα. Τα πάντα μου φάνηκαν ανώφελα καιστείρα. Φτωχές και κούφιες οι ελπίδες μας να καταλάβουμε. Οι



πλασματικοί κόσμοι των θεωριών και των αναλύσεων, τα βιβλία,οι προγνώσεις, ακόμα και οι δικές μου σταθερές προβλέψεις καιπροειδοποιήσεις επί μία δεκαετία για την επερχόμενη κρίση καικαταστροφή. Όλα ήταν μάταιες και απελπισμένες απόπειρες νααντιμετωπίσουμε με ομπρέλες τον κεραυνό. Ζούσα εκείνη τηστιγμή που όλα όσα έχεις στοχαστεί, έχεις μάθει, έχεις γράψει,έχεις αγωνιστεί, έχεις δημιουργήσει, έχεις αγαπήσει και μισήσει,όλα όσα είσαι ή θα ήθελες να είσαι, ή μπορούσες να είσαι, μα δενείσαι, όλα μα όλα φαίνονται επεισόδια μιας κωμικοτραγωδίας.Είναι η αιφνίδια συνειδητοποίηση ότι είσαι έγκλειστος σ’ ένα κε-λί, και όσο προσπαθείς να αποδράσεις, και όσο δραπετεύεις, οιτοίχοι του μετατοπίζονται, τα όριά του απλώνονται, η φυλακήμεγαλώνει, κι εσύ μένεις πάντα φυλακισμένος. Η απόπειρα τότετου δραπέτη να την κοπανήσει, να απελευθερωθεί γίνεται αξιο-θρήνητη εγκατάλειψη, χειρότερη κι απ’ τον εγκλεισμό, ακόμα κιαν είναι ο πιο αθώος από τους αθώους, ο πιο ανήξερος από τουςανήξερους. Η μόνη ευγενής και «αριστοκρατική» στάση σ’ αυτήτην κατάσταση είναι η καρτερική και υπερήφανη αποδοχή τωνχτυπημάτων της μοίρας. Η μόνη εφικτή ελευθερία τότε, ότανεξαντλούνται οι εναλλακτικές, είναι η στωική ελευθερία. Δεν τοβάζεις στα πόδια, δεν βαρυγκωμάς, δεν καταδέχεσαι ταπεινωτι-κές ομολογίες και μεταμέλειες.

Ναι, το πιο τραγικό στον σοφό ορθολογιστή φίλο μου, ιδιαί-τερα στην πρόγνωση των κρίσεων, ήταν η τραγική απουσία τηςτραγικής συναίσθησης. Η απόλυτη αδυναμία τού να κατανοή-σει τον αμείλικτο μηχανισμό της τραγωδίας, όταν πρωταγωνι-στές, κομπάρσοι, χορός και πλατεία κάνουν επιλογές σε πρόσω-πα και πράγματα που οδηγούν στον χαμό, σαν να υπακούουνσε ένα κρυφό, τυφλό κάλεσμα της μοίρας. Φέρω βαρέως ότι οφίλος μου, μες στον άμετρο ορθολογισμό του, ειρωνεύτηκε δη-μόσια με χαριτολόγημα την Troika Μοίρα στη δική μου ΈβδομηΑίσθηση. Κι όμως, αυτός που χλεύαζε την ειμαρμένη και θεώ -ρησε τον εαυτό του απόλυτο κυρίαρχο του πεπρωμένου του και



αποκαλούσε το απρόβλεπτο απλή άγνοια ή σκέτη μεταφυσική,έγινε ο ίδιος παίγνιο τυφλών περιστάσεων που τον ξεπερνούν,προκαλούν πανωλεθρία σ’ όλες τις βεβαιότητες και τις προγνώ-σεις του και τελικά τον οδηγούν στην απροσδόκητη καταστρο-φή από το μηδέν και το τίποτα.

Καθώς τον βλέπω φυτό, έναν άνθρωπο εκατό φορές πιο κι-νητικό και δραστήριο από μένα, κι ακούω τον γιατρό στην εντα-τική να μου ψιθυρίζει «Αργεί, αλλά έχουμε ακόμη ελπίδες», εύ-χομαι να ήμουν ένας άλλος, να μπορώ να ουρλιάξω, να τελειώ-νω με τις ιδέες και τους αναστοχασμούς, να αποδεχθώ οριστικάτο μη επιλύσιμο του ανθρώπινου προβλήματος, να παραιτηθώ μεμια παραίτηση δίχως όρια.

«Hotel California»

Σ’ αυτή την κρίση απελπισίας με βρήκε ο γιος του. Πρόλαβε γιαλίγα λεπτά την πτήση από τη Νέα Υόρκη. Του μίλησα και έκαναπιο πέρα. Σεβάστηκα το άβατο της συνάντησης πατέρα – γιου,όταν ο πρώτος απεκδύεται από την παντοδυναμία που του χάρι -ζε η υική φαντασίωση και ο δεύτερος μπορεί να χρειαστεί να ανα -λάβει την ευθύνη και να καλύψει πρόωρα την πατρική απουσίαστον κόσμο. Μια βαθιά αγάπη που ξέρει να κρύβεται, οι κώδι-κές της παραμένουν πάντα μυστικοί, που μετουσιώνει θετικά τονοιδιπόδειο συναγωνισμό σε αμοιβαία αυτονομία και πολλαπλα-σιάζεται επί την εύλογη απόσταση γιου – γενήτορα.

«Θα με βοηθήσετε να γράψω τη βιογραφία του. Εσείς τον ξέ-ρετε καλύτερα κι από τη μάνα μου», θα μου πει αργότερα.

Κανείς δεν τον ξέρει. Καθένας κυνηγούσε μια από τις σκιέςτου. Η δημόσια εικόνα του ήταν η λιγότερο αντιπροσωπευτικήτου μεταμφίεση. Κάτι σ’ αυτόν ήταν βαθύτερο και μεγαλύτεροαπ’ ό,τι έδειχνε στην επιστήμη και τη ζωή του, ιδιαίτερα στο άσβη -στο πάθος για τη γυναίκα. Και πού ξέρουμε ποιος και πώς θα εί-



ναι αν επιστρέψει απ’ το κώμα; Υπάρχουν συμβάντα, όπως αυτό,που είναι αδύνατον να ξαναγυρίσεις εκεί που ήσουνα.

«Είστε δυο δίδυμοι ίσκιοι, επαναλάμβανε ο πατέρας μου»,λέει ο γιος. «Η μόνιμη διαφωνία σας, καμιά φορά άγρια, δεν άλ-λαζε τίποτα».

Κάναμε κι οι δυο λάθη. Δεν αναλύεις αυτόν που αγαπάς. Καιη διαρκής αγάπη κουράζει, πνίγει, όταν μετατρέπεις τον άλλο σεαπλό αντικείμενο των δικών σου αισθημάτων, αλλά το παράκα-να. Η σχέση μας έχασε την ηθελημένη άγνοια που απαιτεί η αγά -πη. Έφτασα στο σημείο να του παρουσιάζω αμείλικτα ακόμακαι την ψυχαναλυτική και νευροβιολογική βάση των σχημάτωνπου κολλούσε, όπως πίστευα, η σκέψη του. Κατάντησα ένας ζω-ντανός μαγνητικός τομογράφος του εγκεφάλου του. Την τελευ-ταία φορά που αποχαιρετιστήκαμε, εκεί, στο μοιραίο «μοναστή-ρι» του, τρόμαξα. Ίσως και να άρχισε να αμφιβάλλει αν είμαιακόμη φίλος του. Πρώτη φορά είχε ραγίσει η λεόντεια αυτοπε-ποίθησή του, το παράπονό του έγινε πικρό.

«Ρε σύ, σήμερα με παρουσίασες μαϊμού στο πενταπλάσιο». «Εγώ;» απάντησα αμήχανα. Στο ταξίδι της επιστροφής από την Εύβοια μυρήκαζα την

έντονη συζήτησή μας και έκπληκτος άρχισα να απαριθμώ τιςμαϊμούδες που είχε ανακαλέσει με μια δόση διανοητικής αντεκ-δίκησης στο ασυνείδητό μου.

Όλα ξεκίνησαν όταν αξιολογούσαμε τις πιθανότητες ανοι-χτής πτώχευσης της Ελλάδας και εξόδου της από το ευρώ, ή ακό -μα τη διάσπαση και διάλυση της ευρωζώνης, και μοιραία γλι-στρήσαμε σε μια από τις παλαιότερες δημόσιες συγκρούσεις μας,το 2006. Στο Θηλυκό πόκερ, όπου διαπίστωνα ότι τα βιτσιόζικα«παράγωγα» προϊόντα αντιστάθμισης κινδύνων προαναγγέλλουντη χρηματοπιστωτική κρίση, είχα ένα κεφάλαιο με τίτλο «Τα απί -θανα πιθανά: η επιστροφή στη νέα δραχμή». Ένας αυτοκατα-στροφικός συνδυασμός χρηματοοικονομικής κρίσης και κρίσηςδημόσιου χρέους σε οικονομία με αντεστραμμένη πυραμίδα, με



δανεικά, με χαμηλή παραγωγικότητα, στενή μη ανταγωνιστικήπαραγωγική βάση, υπερκατανάλωση, δημογραφική γήρανση καιυψηλή γραφειοκρατία και διαφθορά έδινε τότε μικρές σχετικάαλλά ορατές πιθανότητες στο σενάριο επιστροφής στη δραχμήσε έναν εύλογο ορίζοντα. Στη νέα δραχμή ή στη νέα λίρα για τηνΙταλία. Στην περίπτωση μεγάλης κρίσης, το ευρώ ισοδυναμεί μεδανεισμό σε ξένο νόμισμα, δεν μπορείς να κάνεις υποτίμηση, ού-τε να κόψεις χρήμα, αποκλίνεις σε όλα. «Είναι παράδοξο», γρά-φαμε τότε, αλλά το ευρώ με μια έννοια αποκοίμισε με το φθηνόδανεικό χρήμα, αποθάρρυνε τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις στιςοικονομίες του Νότου! «Αφαίρεσε τη σημασία του επείγοντος»(σελ. 337-346). Κλασική περίπτωση του Νόμου των Ακούσιων Συ -νεπειών, του Νόμου της Αντιστροφής του Νοήματος!

Η πτώχευση και η έξοδος από το ευρώ, το αυτοκτονικό σε-νάριο, ως υπόθεση εργασίας στο βιβλίο μου αγνοήθηκε τότε απότους επαΐοντες με συγκαταβατικά χαμόγελα. Μόνο ο κολλητόςμου έγραψε μια έμμεση αλλά σκληρή απάντηση στο site των Fi-nancial Times με τίτλο «Το απίθανο πιθανό: πιθανότητα μηδέν».Τα κράτη δεν χρεοκοπούν σε νομισματική ένωση, ήταν η κεντρι-κή ιδέα του.

«Τι θα συμβεί όμως», ρωτούσαμε το 2006, «αν το συνολικό χρέοςσε κάμποσες χώρες αγγίξει την κορυφή και αρχίσει συγχρονισμένανα πέφτει η πιστοληπτική τους ικανότητα, με κίνδυνο να δημιουρ-γηθεί πανικός στις αγορές και φαινόμενα ντόμινο, που θα οδηγή-σουν σε γενικευμένη χρηματοπιστωτική κρίση;» (Θηλυκό πόκερ,σελ. 222). Δεν είναι risk free τα ομόλογα του δημοσίου, φωνάζα-με από τότε σε όλες τις κατευθύνσεις, κυβέρνηση, ασφαλιστικάταμεία, τράπεζες, ασφαλιστικές εταιρείες. Τι θα συμβεί αν; Στηνπρώτη μεγάλη κρίση θα έχεις χάσει τις παλιές δικλείδες ασφα-λείας, με πρώτη τη δυνατότητα να «κόψεις χρήμα», ενώ θα χά-νεις αιφνιδίως και το πλεονέκτημα του φθηνού δανεισμού, το κό -στος του θα γίνεται απαγορευτικό, ο αυτοτροφοδοτούμενος πα-νικός των δανειστών θα σε πετάει έξω από τις αγορές και η πι-



θανότητα χρεοκοπίας θα εξελίσσεται σε αυτοεπιβεβαιωμένη προ -φητεία. Θα έχεις πέσει σε παγίδα. Η ιστορική ευκαιρία, η ευλο-γία, το ευρωπαϊκό όνειρο θα γίνεται παγίδα!

Ναι, το ευρώ, που στη φάση του «μπουμ», στη φούσκα, σε έκα -νε να δανείζεσαι φθηνά σαν Γερμανός, στην κάθοδο στο ξεφού-σκωμα, θα γίνεται βαρίδι, όπως ο χρυσός κανόνας των νομισμά-των στη μεγάλη κρίση του Μεσοπολέμου και η προσαρμογή σουθα είναι οδυνηρή μέσω της ασύμμετρης «εσωτερικής υποτίμη-σης», μέσα από τον μηχανισμό τιμών – μισθών.

Εκείνη την ειδυλλιακή περίοδο ήταν απίθανο να φανταστείςτον «Νοστράδαμος» στην υπόγεια δεξαμενή του. Πιθανότητεςμηδέν, άντε 1%! Αλλά δεν ήταν μηδενικές οι πιθανότητες να πέ-σει η Ελλάδα στην παγίδα μιας παράδοξης και οριακής κατά-στασης: Να μείνεις στο ευρώ να φαίνεται δυσβάστακτο. Να φύ-γεις μόνος σου καταστροφικό. Να σε αναγκάσουν σε έξοδο ναυπάρχουν φόβοι να εξελιχθεί σε χρηματοοικονομικό, συναλλαγ-ματικό, κοινωνικό, πολιτικό και νομικό Αρμαγεδδώνα για τηνευρωζώνη και την παγκόσμια οικονομία. Ούτε να μείνεις μπο-ρείς ούτε να φύγεις!

«Φίλε, ξέρεις το παλιό κομμάτι των Ιγκλς “Hotel California”;Αυτό συντρόφευε την αγωνία μου. Ο νυχτερινός ταξιδιώτης μέ-σα στη μαύρη έρημο βρίσκει φιλόξενο καταφύγιο στο λουξ ξε-νοδοχείο “Hotel California”. Όταν όμως πάει να τακτοποιήσει στηρεσεψιόν την αναχώρησή του, του λένε: “Relax! You can checkoutany time you like, but you can never leave!” Μπορείς να αναχωρή-σεις όποτε γουστάρεις, αλλά δεν μπορείς να φύγεις ποτέ! Η α -τμόσφαιρα γίνεται εφιαλτική. Ο στιχουργός του “Hotel Califor-nia” είχε ίσως στο μυαλό του το American dream. Την ευλογίαπου έγινα παγίδα. Κολά όμως και στο ελληνικό Europian dream!»

«Μα τι μαλακίες είναι αυτές; Κάνεις πρόγνωση για το μέλλοντης ευρωζώνης με σατανιστικούς στίχους; Το “Hotel California” εί -ναι σκέτη μεταφυσική!» έσκασε τότε στα γέλια ο «Νοστράδαμος».

Πέντε χρόνια μετά κι αυτός και η Ελλάδα, τηρουμένων των



αναλογιών, βιώνουν τη «μεταφυσική» εμπειρία του «Hotel Cali -fornia».

Ένιωσα μια βαθιά απογοήτευση, όχι μόνο πολιτική αλλά καιυπαρξιακή, προσωπική, επειδή αυτή η κραυγή έγκαιρης προει-δοποίησης πριν υπάρξει οποιοδήποτε φανερό σημάδι της κρί-σης, όπως και η ακόμα πιο δραματική του Βαμπίρ και κανίβαλοι(2004) έμεινε ανταπάντητη. Μόνο ο φίλος μου στο ίδιο άρθροστους Financial Times σημείωνε: «Πιθανότητα συγχρονισμού καιντόμινο στην ευρωζώνη 1%-3%, λόγω διαφοροποίησης των οικο -νομιών της».

Φέτος, τέταρτο Αύγουστο στη σειρά της μεγάλης κρίσης, φα-ντάζουν σαν ειρωνεία της ιστορίας οι πιθανότητες 0%, 1% ή και3% που είχε υπολογίσει τότε ο φίλος μου και επιβεβαιώνουν ότιτα μαθηματικά των πιθανοτήτων δεν αντιστοιχούν στον τρόποπου σκέφτονται και ενεργούν οι άνθρωποι σε οριακές καταστά-σεις. Τώρα, καθώς περνούμε τον Ρουβικώνα, κανένα μεμονωμέ-νο διάβημα –ακόμα και τολμηρό, όπως το ευρωομόλογο στη διά -σταση που σήμερα συζητείται– δεν αποτελεί πανάκεια. Τώρα τοερώτημα έχει μετατοπιστεί, ξεπερνά το τι πρέπει να γίνει, το κλα -σικό «τι να κάνουμε;». Πάει στο «ποιος», στο «πότε» και το «πώς».

Είναι πολιτικά εφικτός, υπό την «εκβιαστική» δύναμη των γε -γονότων της μεγάλης κρίσης, ο ανασχηματισμός του συνολικούσχεδίου της ευρωζώνης ή θα μπει αυτή σε διάλυση με τη μια ή τηνάλλη μορφή; Είναι πολιτικά και οικονομικά εφικτή η επίλυση τηςκρίσης δημόσιου χρέους αποκλειστικά στα όρια της ευρωζώνης ήθα χρειαστεί καταλυτική παρέμβαση και συγχρηματοδότηση απότο G20, με συμμετοχή και των πλεονασματικών χωρών της Ασίας;

Ο φίλος μου είχε δίκιο. «Τα κράτη δεν χρεοκοπούν σε νομι-σματική ένωση», αλλά παρέλειψε να προσθέσει «εφόσον κάνουνπαράλληλα ώριμα βήματα στον δρόμο της πολιτικής και δημο-σιονομικής ενοποίησης».

Σήκω, κοσμοπολίτη φίλε, από την εντατική και πήγαινε ναπιάσεις δεκαεφτά κοινοβούλια, δεκαεφτά λαούς και καμιά εξη-



νταριά κόμματα για να πάμε γρήγορα σε «περισσότερη Ευρώ-πη», να μεταβιβάσουν δηλαδή περαιτέρω την κυριαρχία τους στηχάραξη της οικονομικής πολιτικής. Θεωρείς εύκολη αυτή τη δη-μοκρατική νομιμοποίηση; Άντε να πάρεις τη συγκατάθεση τωνΦιλανδών ή των Ολλανδών για την έκδοση ευρωομολόγου! Ά -ντε να καθησυχάσεις τον Γερμανό, ώστε να μπορεί η Ευρωπαϊ -κή Κεντρική Τράπεζα να εγγυηθεί όλα τα ομόλογα της ευρωζώ-νης και να εγκαταστήσει έναν αγωγό απεριόριστης ρευστότηταςσε κυβερνήσεις και τράπεζες. Άντε να πείσεις τους ψηφοφόρουςτων πλεονασματικών χωρών του βορρά για την ανάγκη μεταβί-βασης αναπτυξιακών πόρων στις ελλειμματικές χώρες του νό-του! Όλα αυτά όμως χρειάζονται χρόνο, και ο χρόνος έρχεται μιαστιγμή που για σένα τελειώνει. Έρχεται μια στιγμή που η αντι-στροφή των πραγμάτων φαίνεται αναπόφευκτη. Η αντιστροφήτου πιστωτικού κύκλου ήταν αναμενόμενη. Είναι η λεγόμενη«Στιγμή Μίνσκι», που αναλύαμε επί μία δεκαετία. Μοιραία γίνε-ται μια πολιτική στιγμή.

Μοιραία μια μεγάλη κρίση θα έθετε στην ημερήσια διάταξηένα νέο ζήτημα. Ζήτημα πολιτικό. Ζήτημα πολιτικής νομιμοποίη -σης. Ζήτημα ηγεσίας σε εθνική, ευρωπαϊκή και παγκόσμια κλί-ματα. Έτσι προτρέξαμε με το Ζητούνται αλχημιστές (2005) στο ζή -τημα της ηγεσίας σε συνθήκες μεγάλης αβεβαιότητας και κρίσης.It’s the politics, stupid! Η πολιτική σαν crisis management στο υ -ψηλότερο επίπεδο.

Με ένα σωρό λοιπόν απωθημένα ξέσπασα τα παράπονά μουστον κολλητό «Νοστράδαμο» και έμμεσα στους ανθρώπους πουέχουν μυαλό και ανεξάρτητη σκέψη και θα μπορούσαν να ενι-σχύσουν τα σήματα έγκαιρης προειδοποίησης κινδύνου. Όσο γιατους «άλλους», χάνεις μόνο τα λόγια σου. Γι’ αυτό αποφεύγωκαι να αναφερθώ στις ύστατες κραυγές αγωνίας μου ενώπιοντου ναρκοπέδιου με το Λευκό κοτσύφι (2008) και το Ε, Πρόεδρε!(2009). Παρασύρθηκα λοιπόν σε υπερβολές στη λογομαχία μαςκαι τώρα με τύψεις ανακαλώ στη μνήμη μου τις μαϊμούδες που



τόσο τον πίκραναν, λίγο πριν το μοιραίο περιστατικό του εγκλω-βισμού του στην υπόγεια δεξαμενή.

Μαϊμού πρώτη«Οι εξωτικές στατιστικές σας αναλύσεις έχουν μικρότερη αξίααπό τη ρίψη του νομίσματος από μια μαϊμού. Έδωσα στη μαϊ-μού του Μάριου ένα νόμισμα. Ύστερα έριχνα καταπάνω της έναβερίκοκο κι αυτή πέταγε το νόμισμα να το αρπάξει στον αέρα.Επανέλαβα το πείραμα πολλές φορές. Η μαϊμού προσέγγισε πιοσωστά από εσάς την κατανομή των πιθανοτήτων στο σενάριοπτώχευσης της Ελλάδας».

Μαϊμού δεύτερη«Οι μεσοπρόθεσμες προβλέψεις σας ξεχνούν ότι σχοινοβατούμεκαι αρκεί ακόμα και μια μικρή διαταραχή, μια στραβή, έστω απόπαρεξήγηση, για να επέλθει η ελεύθερη πτώση μας. Ο ΟυίνστονΤσόρτσιλ, για να υπογραμμίσει πως μια μικρή μεταβολή στις αρ-χικές συνθήκες προκαλεί ένα ασύλληπτα δυσανάλογο αποτέλε-σμα, συνήθιζε να υπενθυμίζει ότι το τυχαίο δάγκωμα μιας μαϊ-μούς σκότωσε ένα εκατομμύριο ανθρώπους και αφάνισε τη μα-κραίωνη παρουσία του ελληνισμού στη Μικρά Ασία και στονΠόντο. Ξέρεις τι έγινε; Ο βασιλιάς Αλέξανδρος βόλταρε στο Τα-τόι όταν το λυκόσκυλό του επιτέθηκε σε μια μαϊμού που ήτανδεμένη στην αυλή του φύλακα. Πήγε να τα χωρίσει ο βασιλιάς,όταν πήδησε πίσω του ξαφνικά ο αρσενικός σύντροφος της μαϊ-μούς και του δάγκωσε το χέρι. Λίγες μέρες μετά πέθανε με σπα-σμούς. Μεγάλο πλήγμα για τον Βενιζέλο, που είχε καταφέρει νατα βρει με τον νεαρό Αλέξανδρο, τον μόνο συμπαθή στους Φι -λελεύθερους, σε αντίθεση με τον πατέρα του Κωνσταντίνο καιτον αδελφό του Γεώργιο. Έτσι οι εκλογές εν μέσω μικρασιατικήςεκστρατείας αναζωπυρώνουν τον Εθνικό Διχασμό, με το δίλημ-μα “επιστροφή του Κωνσταντίνου ή Βενιζέλος”. Ο μεγάλος ηγέ-της καταποντίζεται. Η στάση των συμμάχων μεταβάλλεται, λόγω



της επιστροφής του γερμανόφιλου Κωνσταντίνου, ο οποίος επι-στρατεύεται σε μια τυφλή πορεία προς την καταστροφή στο μέ-τωπο της Μικράς Ασίας. Η κυβέρνηση Ράλλη – Γούναρη αδυ-νατεί να εξασφαλίσει τη συνέχιση του δανεισμού από το Λονδί-νο και το Παρίσι. Η διχοτόμηση της δραχμής στη μέση, δηλαδήο αναγκαστικός εσωτερικός δανεισμός, δεν απέτρεψε την οικο-νομική χρεοκοπία, η οποία προηγήθηκε της Μικρασιατικής Κα-ταστροφής. Ένα δάγκωμα μαϊμούς ενεργοποίησε όλες μαζί τιςκαταστροφικές δυνάμεις. Σου έχω ξαναμιλήσει πριν πολλά χρό-νια και έχω γράψει για τα μαθηματικά του μπιλιάρδου σε κυρτήεπιφάνεια. Δεν μπορείς να προβλέψεις πού θα κάτσει η μπάλα.Από δω προέρχονται έξυπνα θεωρήματα με τίτλους “Άχρηστεςπροβλέψεις” ή “Ωραίο πόρισμα: παντελώς ανεφάρμοστο!”. Σουτο αφιερώνω».

Μαϊμού τρίτη«Επιτέλους, ξεφορτώσου τα μοντέλα προβλέψεων “δίχως πραγ-ματικούς ανθρώπους”. Τη μια υπολογίζετε τις εξελίξεις με “θεό -τητες”, δηλαδή με ορθολογικούς παίκτες, με ορθολογικές προσ-δοκίες, με ορθολογική κατανόηση των άμεσων και μακροπρόθε-σμων συμφερόντων τους, με τέλεια γνώση, τέλεια πληροφόρηση,οι οποίοι συναντιούνται σε μια τέλεια αγορά, με τέλειο ανταγω-νισμό, που λειτουργεί με έναν τέλειο νόμο γενικής ισορροπίας!Την άλλη τους μεταμορφώνετε σε “μαϊμούδες”, μια ορδή με μι-μητικές συμπεριφορές. Είτε σε υπεραισιόδοξα άπληστα πλάσμα -τα σε μέθη και ευφορία, που τρέχουν αμέριμνες σε μια κατεύθυν -ση και δημιουργούν τις φούσκες. Είτε σε πεσιμιστικά, πανικόβλη -τα, που τρέμουν από φόβο, το βάζουν στα πόδια στην εντε λώςαντίθετη κατεύθυνση, ξεφουσκώνουν και ερημώνουν τα πάνταστο άτακτο ποδοβολητό τους, και βέβαια τρελαίνονται για σκο-τεινές θεωρίες συνωμοσίας, αποδιοπομπαίους τράγους, οροσκό-πους και αστρολογικά αποκαλυπτικά σενάρια ολικής καταστρο -φής. Ακόμα κι αν μπήκαμε οριστικά στην “εποχή της μαϊ μούς”



και οι μιμητικές συμπεριφορές γίνονται επιδημία στους πάνωκαι στους κάτω, στα υπερώα και στις πλατείες, η επιστήμη καλόείναι να μην μαϊμουδίζει, να πηγαίνει κόντρα στο εκάστοτε ρεύ-μα και στις μόδες της στιγμής, κόντρα στην παλίρροια των εφή-μερων ψυχικών διαθέσεων της κοινής γνώμης».

Μαϊμού τέταρτη«Α, ώστε έτσι, τώρα υπαινίσσεσαι ότι εσύ “ξέρεις”, ότι είσαι ει-δικός στις προγνώσεις, με διεθνή ακαδημαϊκή και επιχειρηματι-κή αναγνώριση, ένας σούπερ σταρ, ενώ εγώ είμαι ένας αυτοδίδα -κτος, απομονωμένος, περίπου επαρχιώτης μελετητής, αιχμάλωτοςστον γενέθλιο τόπο, ένας αυτοεξόριστος, ένας περίεργος ερασι-τέχνης! Δεν αμφιβάλλω, αλλά πού πήγαν οι παλιότερες προτά-σεις σου να συνεργαστούμε, γιατί ο κλάδος χρειάζεται τους απ’έξω, τους outsider experts, τους εξωτερικούς auditors, τους ανή-συχους και ελεύθερους thinkers, την τρίτη γνώμη, τους συνήγο-ρους του διαβόλου; Ε, λοιπόν, όσο περισσότερα ξέρετε, όσο πιοεξειδικευμένοι είστε, όσο περίτεχνα μοντέλα χρησιμοποιείτε, όσοανεβαίνετε στην κλίμακα της διασημότητας, τόσο πιο εύκολα πέ-φτετε στις ψυχολογικές παγίδες του group think, του μιμητικούμαϊμουδισμού, της ομοιομορφίας, της ηθελημένης τυφλότητας,της προτίμησης να κάνετε τα στραβά μάτια και να κρατάτε τονεαυτό σας στο σκοτάδι των προκαταλήψεων του στάτους κβο,των στερεοτύπων μιας κατασκευασμένης ταυτότητας και ομαδι-κότητας. Διαβάζετε τα ίδια βιβλία, σπουδάσατε στα ίδια ελίτ πα -νεπιστήμια, επιδεικνύετε την ίδια αφοσίωση στους γκουρού σας,κοιμάστε με όμοια πρόσωπα, αναδεικνύεστε στο ίδιο περιβάλ λον,συ νομιλείτε και ανταγωνίζεστε μεταξύ σας, μοιράζεστε τα ίδιακλισέ και αστεία, κατοικείτε στα ίδια προάστια. Ακολουθείτε μι-μητικά στις προβλέψεις σας τα ίδια ακριβώς γαμημένα μοντέλα.Εί ναι σαν να ξεσπά μια αιφνίδια καταιγίδα που προκαλεί κατο-λισθήσεις και ο δρόμος κλείνει από βράχια, χώματα και δέντρα,μα εσείς επιμένετε στον ίδιο δρόμο του μοντέλου, σαν ένα τυφλό



GPS. Μαζική μαλάκυνση εγκεφάλου μιας ολόκληρης γενιάς ειδι-κών, ιδιαίτερα μετά το ’80, με ψευτοεπιστημονικά μοντέλα πουμαϊμουδίζουν νόμους της σωματιδιακής φυσικής, περισπούδα-στα «θεωρήματα» και ένα σωρό εσφαλμένες μαθηματικές υποθέ -σεις, που σας δημιούργησαν μια προσποιητή αυτοπεποίθηση καιψευδεπίγραφη ασφάλεια. Τελικά ανήκετε σε μια σού περ μοντέρ-να ορδή και φυλή, δίχως τελικά διακριτή ιθαγένεια. Τι παράδο-ξο! Το internet ενίσχυσε το πνεύμα της μιμητικής ορδής, αφούστο 80%-90% τα blog σας συνδέονται με εκείνα που μοιράζονταιτις ίδιες απόψεις, τις ίδιες βεβαιότητες, τις ίδιες προκαταλήψεις,όπως παλιότερα οι άνθρωποι σύχναζαν σε ομοιόχρωμα καφε-νεία. Η σοφία και η υπερειδίκευση δεν φτάνουν. Κριτική σκέψηκαι κουράγιο χρειαζόμαστε».

Μαϊμού πέμπτη«Στο μυαλό μας έχουμε μια τεμπέλα-μαϊμού που αντιδρά στο κα -θετί με αυτόματο εξαρτημένο αντανακλαστικό από παρελθούσεςεμπειρίες, τρέχει στα έτοιμα σχήματα από παλαιότερες νευροβιο-λογικές εγγραφές, ακολουθεί τη γραμμή της ελάχιστης αντίστα-σης, όπως το νερό στην καθοδική του ροή βαθαίνει ξανά και ξανάτην κοίτη στο ίδιο αυλάκι. Όμως σ’ εσένα, φίλε μου, το α ριστερόημισφαίριο του εγκεφάλου σου, ο λογικός παντογνώστης ερμη-νευτής εντός σου, το παρακάνει. Δεν λέει ποτέ “δεν ξέ ρω”, δεν αμ-φιβάλλει, έχει ανά πάσα στιγμή μια έτοιμη απάντηση, μια “ακρι-βή” πρόγνωση, μια ιστορία. Βλέπει συσχετίσεις, σχέ δια, εξηγήσειςκαι σχέσεις αιτίας – αποτελέσματος εκεί που δεν υπάρχουν παράμόνο τυχαίες, ακανόνιστες διακυμάνσεις σε έναν χαοτικό και πο-λύπλοκο κόσμο. Τάξη στην αταξία και σιδερένιους νόμους εκείπου αποφασίζει μόνο ο τροχός της τύχης. Μια ψευδαίσθηση πρό-γνωσης. Μια ψευδαίσθηση ελέγχου πάνω στις εξελίξεις. Αγορα-πωλησία ψευδαισθήσεων. Προσφορά και ζήτηση προγνώσεων.Πεσιμιστικών ή υπεραισιόδοξων, ανάλογα με την κοινωνική ζήτη-ση. Όσο περισσότερο απλώνεται η αβεβαιότητα στις αγορές και


o


τις κοινωνίες, τόσο τα πιο ανασφαλή άτομα διψούν για μια σίγου-ρη πρόγνωση από ανθρώπους με το μέλλον στην τσέπη τους, μεπλεόνασμα αυτοπεποίθησης και υπερεμπιστοσύνης, όπως εσείς».

Πάλι καλά που συγκράτησα στα χείλη μου και μια άλλη μαϊ-μού. Την έκτη. Θα του αφιέρωνα ένα έξυπνο διήγημα του Κάφ-κα, το «Αναφορά στην Ακαδημία», όπου μια μαϊμού κάνει εισή-γηση σε ένα επιστημονικό της συνέδριο!

Θηλυκή αντιφώνηση

Ντρέπομαι. Πώς μπόρεσα και ξεστόμισα καταπρόσωπο όλες αυ -τές τις απλοποιήσεις, που δίνουν μια μονομερή, συμβατική εκ-δοχή της προσωπικότητας του φίλου μου; Πώς αφέθηκα σε ένατέτοιο παραλήρημα προσβλητικής πικρίας; Πώς φόρτωσα πάνωτου όλες τις παθογένειες της επιστήμης του και γιατί τις πήρα τό -σο σοβαρά; Κι αν δεν αντέχω να κάνω να υποφέρει ένα πρόσω-πο που αγαπώ, τι τις θέλω τότε τις κριτικές; Σάμπως βγαίνει καικάτι απ’ αυτές; Γιατί δεν το παίρνω οριστικά απόφαση να μηνκρίνω πια ποτέ κανέναν και για τίποτα; Ω, αυτό το λεπτό άρωματης προδοσίας, που εμφιλοχωρείται εκεί που υπάρχει δεσμός, έ -ρωτας, φιλία, συγγένεια. Είναι ο καταραμένος διανοητικός ναρ-κισσισμός του ενός που συγκρούεται με τον ναρκισσισμό του άλ-λου. Κι όμως αυτή η μικρή προδοσία μου, σαν ψεύτικος ήλιος,ρίχνει το δικό της φως, τον δικό της ίσκιο στην προσωπικότητατου φίλου μου και με παρακινεί να διακόψω τις δουλειές μου, ναξεκλέψω λίγο χρόνο μες στον χαμό της χρεοκοπίας και να σαςμιλήσω για εκείνον. Στο κάτω κάτω η φιλία είναι πέρα από τοσαβουάρ βιβρ, ανήκει σε έναν διαφορετικό θαυμαστό κόσμο, πέ -ρα από τον συμβατικό, έχει τους δικούς της νόμους, τις δικές τηςκινητήριες αντιθέσεις, τη δική της εσωτερική διάρκεια, ένας ημε-ρολογιακός της χρόνος μπορεί να ζυγίζει αιώνες, πέρα από τακαθημερινά επεισόδια της μονότονης ροής του χρόνου.



Ε, λοιπόν, ο «άνθρωπος των προγνώσεων» που σας παρου-σίασα, ο «άνθρωπος του αριστερού ημισφαιρίου» δεν καλύπτειούτε το 35% της διανοητικής και ψυχικής λειτουργίας του φίλουμου. Είναι σαν ένα αόρατο χειρουργικό νυστέρι να έχει αποκό-ψει τα δύο ημισφαίρια του εγκεφάλου του και κυκλοφορεί στονκόσμο θαρρείς και είναι Διπλός Άνθρωπος, με δύο φωνές πλάιπλάι, που η μία δεν ακούει και δεν συγχρονίζεται με την άλλη.Στο δεξιό ημισφαίριό του, σε αντίθεση με το κολλημένο στη μο-νοδρομική ορθολογική πρόγνωση αριστερό, περνούν χίλιες δυοπιθανότητες για εκείνο που βρίσκεται στο κέντρο της παθιασμέ-νης του αναζήτησης: τη γυναίκα! Κάθε γυναίκα μια διαφορετι-κή δυνατότητα της ύπαρξης, που ξεδιπλώνεται η μια μετά τηνάλλη σε διαφορετικές ιστορίες και ζωές. Εκεί στο δεξιό του ε -γκεφάλου του αφουγκράζεται μια μυστική μουσική, ένα άγνω-στο, παντελώς λησμονημένο τραγούδι, που τον προειδοποιεί ότιεκείνη η γυναίκα υπάρχει. Επίκειται ανακάλυψη. Μια αόριστηπροσδοκία. Ζει περιμένοντας! Περιμένει την άγνωστη. Περιμέ-νει, άρα ζει! Περιμένει εκείνη. Τον γοητεύει αυτή η αναμονή. Γυ-ναίκες! Γυναίκες! Τις γεννά ένα δικό του συναίσθημα; Τον γεν-νούν εκείνες; Σίγουρα πάντως δεν τις φέρνει η αυθαιρεσία τηςτύχης. Παρατεντώνει την ύπαρξή του να τις υποδεχθεί, τις αφο-μοιώνει με ένταση, μετατοπίζει κάθε φορά ελαφρά τον άξονάτου μαζί τους και ύστερα καταλαγιάζει, ξεγλιστρά, ξαναγυρίζειστην αναμονή του.

Κανένα δράμα σ’ αυτή την εναλλαγή. Ούτε τραγωδία, ούτεκωμωδία, ούτε κάτι ανάμεσα. Δεν κυνηγά το ανεύρετο, δεν υπάρ -χει ανικανοποίητο. Είναι κάτι σαν τη δουλειά ενός φυσιοδίφη, τηνερευνητική αναζήτηση ενός ανθρωπολόγου, γενεαλόγου ή ψυ-χολόγου. Ενός «συλλέκτη» νέων υβριδικών ειδών της φύσης ήσπάνιων έργων τέχνης. Συλλέγει, ταξινομεί, γενικεύει, διερευνά,ξεπερνά, εκστασιάζεται από το παχνίδι για το παιχνίδι, εκπλήσ-σεται από την εναλλαγή, μαγεύεται από την ασυνέχεια, σιχαίνε-ται τη ματαιοδοξία των κατακτήσεων, αναλύει, μα απεχθάνεται



τις αναλύσεις και τις εξηγήσεις, λατρεύει μόνο τα συμβάντα, αυ-τά καθεαυτά τα συμβάντα, ξεθαρρεύει και ξεμακραίνει όλο καισε πιο βαθιά νερά.

«Ξέρεις κάτι, φίλε», του είπα κάποτε, «ο Δον Ζουάν ισχυρί-στηκε πως δεν υπάρχουν πάνω από είκοσι ποικιλίες γυναικών,μα από τη στιγμή που έχεις κάνει δικές σου δυο τρεις από κάθεμια, αρχίζει ο κορεσμός».

«Ναι, αλλά δεν αποκάλυψε με πόσες γυναίκες έπρεπε να πάειγια να έχει ισχυρές πιθανότητες να καλύψει και τις είκοσι ποικι-λίες. Ύστερα νομίζω ότι η χειραφέτηση της γυναίκας και η σε-ξουαλική απελευθέρωση έχουν μάλλον αυξήσει την ποικιλία. Λο -γάριασε και την αύξηση του προσδόκιμου ζωής από την εποχήτου Δον Ζουάν. Στα πενήντα τότε ήσουν σε βαθιά γεράματα».

Ο νοών νοείτω! Κορεσμός δεν υφίσταται! Σε άλλη περίπτω-ση όμως θα αναγνωρίσει και τον κορεσμό και την πλήξη τουδιαρκώς καινούργιου με αμετάβλητη ταυτότητα. Χωρίς βιάση θαφτάσουμε και σ’ αυτό.

Όταν επιχειρώ να παραστήσω τη ζωή του, τον φαντάζομαιπάντα σαν έναν κεντρικό, πολυσύχναστο δρόμο μιας μεγαλού-πολης, δεξιά κι αριστερά, στη σειρά, κινηματογράφοι παίζουν δια -φορετικά έργα, με εκείνον πάντα σε κεντρικό ρόλο, οι πρωταγω-νίστριες μόνο αλλάζουν. Είναι τις περισσότερες φορές γυναίκεςασυνήθιστες, σαν να έχουν βγει από ένα μυθιστόρημα που δενέχει γραφτεί. Γυναίκες που κρύβουν κάτι. Άλλες στιγμές η ερω -τική του ζωή μού θυμίζει το τσαγκαράδικο του πατέρα μου. Πά-ντα ανοιχτό. Μέρα νύχτα. Μια καρέκλα μόνο στην είσοδο υπεν-θυμίζει ότι το αφεντικό απουσιάζει. Έχει πάει για κυνήγι, ψάρε-μα ή σ’ ένα κοντινό πανηγύρι και κάποτε θα επιστρέψει. Μέχριτότε μπορείτε να εξυπηρετηθείτε ελεύθερα. Αργότερα είδα καφέκαι καμπαρέ με την ένδειξη «Ανοιχτό όλο το εικοσιτετράωρο».Έτσι ήταν κι αυτός, «Ανοιχτός όλο το εικοσιτετράωρο – ΜΟΝΟΓΙΑ ΓΥΝΑΙΚΕΣ!».

Ναι, ο άνθρωπος των προγνώσεων έρχεται σαν απρόβλεπτος



επισκέπτης, περνά απ’ έξω, κόβει ένα κλωνί βασιλικό από το ξέ-νο περβάζι, τρώγεται από περιέργεια να δει τι γίνεται μέσα, χτυ-πά το πόμολο, του ανοίγει μια άγνωστη και ό,τι ήθελε προκύψει.Πρώτη φορά αυτό το καλοκαίρι ατύχησε στη διαχείριση του κιν -δύνου. Ποτέ δεν ξέρεις τι σου ξημερώνει αύριο. Ποιος θα το πε-ρίμενε ότι η φαμ φατάλ, η μοιραία γυναίκα της ζωής του, θα ήτανμια ημιάγρια Δάφνη σ’ έναν έρημο όρμο της πατρίδας του, η κα-μία από το πουθενά, με βάση τα δικά του κοσμοπολίτικα δεδο-μένα; Κι αν κάποιοι άνθρωποι της λογικής και της σοβαρότηταςδυσφορούν και διαμαρτύρονται «Εδώ ο κόσμος χάνεται...», θατους υπενθυμίσω πως ο Ναπολέων εν μέσω εκστρατείας κόντε-ψε να τρελαθεί όταν άκουσε τον Κρεσεντίνι να τραγουδά. Αν μά-λιστα τα καταφέρω να εξιστορήσω ένα αντιπροσωπευτικό δείγ-μα της ζωής του, ίσως αναγνωρίσουν κι αυτοί ότι εδώ έχουμε νακάνουμε μ’ έναν ασκητή στην υπηρεσία του Έρωτα, με έναν μάρ -τυρα, έναν άγιο ακόλαστο κοσμοκαλόγερο!

Στη μακρά σχέση μας θαύμαζα τις τεχνικές γνώσεις του, τιςπροβολές του στο μέλλον, τον ενθουσιασμό του και πιο πολύ τονκοσμοπολιτισμό του. Μεταξύ μας, δεν έπαιρνα πάντα τοις με-τρητοίς τις προβλέψεις του, μα πιο πολύ εξελίχθηκα σιγά σιγά σ’έναν ημιακούσιο ωτακουστή των αφηγήσεών του και τον βοη-θούσα να συναρμολογήσει τα ευρήματά του από τον μυστικό κό -σμο των γυναικών. Κι εκείνες τι λένε; Τι κράτησαν απ’ αυτόν ό -ταν στέρεψε η επιθυμία και ξέβαψαν τα χρώματα του έρωτα;Λείπει η θηλυκή αντιφώνηση. Κάποτε θα ωριμάσω και θα ακο-λουθήσω απ’ την ανάποδη, τη θηλυκή πλευρά, τον δρόμο της φα -ντασίας. Σκέφτομαι μάλιστα αλαζονικά πως αν δεν τα καταφέ-ρω εγώ, ο γιος της μοδίστρας, που ασκήθηκε από νήπιο να διερευ -νά τους ψιθύρους των γυναικών, ποιος άλλος το μπορεί; Χρεώ -νομαι λοιπόν ένα «μυθιστόρημα αντιπαραβολής». Στην αρι στερήσελίδα η ανδρική αφήγηση, στη δεξιά η θηλυκή αντιφώνη ση. Έωςτότε στις γυναίκες του, που κάνουν ίσως τους ισολογισμούς τηςσχέσης τους, ζυγίζουν κέρδη – ζημίες, καταμετρούν σταυρούς ή



ανασηκώνουν με απορία τους ώμους, τους προσφέρω τη συμβου-λή του Γιάννη Ρίτσου. Άλλα του πήραν, άλλα τα ’δωσε. Απ’ τιςαπώλειες θησαυρίζει τώρα. Σ’ αυτές παίρνω το θάρρος να δωρί-σω «Το τραγούδι της Μαρίας Νεφέλης» του Οδυσσέα Ελύτη:

«Κρίμας το κορίτσι» λένετο κεφάλι τους κουνάνΤάχατες για μένα κλαίνεδε μ’ απαρατάν

Μες στα σύννεφα βολτάρωσαν την όμορφη αστραπήκι ό,τι δώσω κι ό,τι πάρωγίνεται βροχή.

Κι απ’ τον φίλο μου, που δεν του πέρασε απ’ το μυαλό ούτεστιγμή η σκοτεινή υποψία ότι τούτο το καλοκαίρι μπορεί ίσωςκαι να είναι το τελευταίο του, παίρνω την άδεια να απομονώσωκαι να δανειστώ μερικές απ’ τις γυναίκες του. Γυναίκες χωρίςόνομα. Ελάχιστες αυτές που είχαν να κρύψουν κάτι ιδιαίτερο.Πορτρέτα δεν θα περιγράψω. Δεν θα μιλήσω με λεπτομέρειες γιατο χρώμα των μαλλιών τους, το καλοσχηματισμένο κορμί τους,το λεπτό ή αξιοθρήνητο γούστο στο ντύσιμό τους. Καθένας αςεπινοήσει τις δικές του εικόνες. Δεν ξεχνώ πως είναι δύσκολο,μπορεί και μάταιο, να μεταφράσεις το πάθος του άλλου με δικέςσου σκέψεις, μα με τα χρόνια έμαθα να μοιράζομαι εντυπώσειςπου δεν μου ανήκουν, να μαντεύω άλλες, να ζω και να αφηγού-μαι από δεύτερο χέρι τις ιστορίες των γυναικών του. Αν και ηαμφιβολία είναι το δικό μου πάθος, είμαι σίγουρος ότι ο καθη-γητής «Νοστράδαμος» θα προσυπέγραφε, με μικρές ίσως διορ-θώσεις, το κείμενο για τις γυναίκες του. Έτσι κι αλλιώς όμως τώ-ρα τον τελευταίο λόγο τον έχει ο ιστορητής. Κι αυτός δεν βιάζε-ται καν να σας αφηγηθεί πώς προέκυψε η επεισοδιακή γνωριμία



τους πριν από τέσσερις δεκαετίες και βάλε, το πυκνό καλοκαίριεκείνης της φοβερής χρονιάς, του 1968. Θα ξεκλέψει όμως για τημέθοδό του τις διακεκομμένες ματιές του φίλου του εκείνο το μα -κρινό καλοκαίρι, στα διάκενα των κυμάτων, καθώς τον ξαναβλέ -πει καθισμένο στον ίδιο βράχο, η θάλασσα να του σκεπάζει τοκεφάλι κι αυτός να ατενίζει το Λιβυκό πέλαγος.



androulakis-oles

Documents

Transcript of androulakis-oles