DE SA NC ΠΤΑΊΈ ANIMI IN JMUNERE SACROOBEÜNDO NECESSARIA

DISSERTATiO

CUJUS PAKT ΕΜ PKIOREM f 'l · 4/' /

VENIA MAX. VEN. FACULT. THEOL. UPSAL.

PRAESIDE

doct. ANDREA ERICO K NÖSTheol. Past. Prof. Reg. et Ord.

Reg. Ord. de Stella Polari Membro

PRO CANDIDATURA THEOLOGICA

%P. P.

Mag. ANDREAS FREDER1CUS BECKMANAd Gymn. Scar. Theologiae Leclor

IN AÜDITORIO ECCL. DIE XXIV OCT. IHDCCCXLVI

Ii. A. M. s.

UPSALIAE,

EXCUDEBANT REGXAE ACADEMIAE TYPOCRtfPJII,

DE SANCTITATE ANIMl IN MUNERE SACROOBEUNDO NECESSARIA.

Inter prima Theologiae Practicae capita plerique referuntdisquisitionem de qualitatibus in munere sacro obeundonecessariis. Quibus qualitatibus sitne annumeranda animisanctitas, an non, id ipsum disputandum nobis proposuimus

Tutissimum vero credidimus prius inquirere, quid deliac re senserint superiores, quam quae nostra sit sententiaproponere aggredimur. Morem enim bunc, nostris tempo-ribus maxime receptum, secuti facillime temeritatis et vitiuniet suspicionem evitare videmur.

Ma gna autem curiositate et majori memoria opus estsi quis velit ex libris receptissimis omnes sententias quorum-libet magistrorum de re, quam tractandam proposuimus,excerpere. Tum enim magnae de ipsa illa ortae sunt in ec-

clesia contentiones, tum a plerisque uberius liaec quaeslio dis-putata est. Quare, quum bujus operis institutio uberiorem vetetrei traetationem, modus inafferendis priorum sententiisadhi-bendus est. Quod ita faciemus, ut praecipua tantum expc-diamus momenta et quasi gradus, quibus res explieata est.

1

2

Antiquis igitur tcmporibus Schisma a partibus Donatifactum, recentioribus niolus, quos dicunt, pietistici occasio-nem, atque atleo neccssitatem praebuerunt, utquacstio haecaecuralius disputaretur. QuamoI)rcm vitio nobis nemo ver¬tat, si maxime circa dissensiones inde ortas delinedtio liaecIiistorica fuerit versata, cetera, quae rem nostram spectant,tantum respiciens, quanlum opus fuerit ad nexum rerumservandum.

Monumenta saecuiorum a condita ecclesia proximöruniperlustranlcs, iiaud pauca inveniinus, quae nos inonent tunctemporis Ecelesiam et censuisse debere ex instituto divinonon abesse a sacerdote vero sanclitatem animi1) et singula-rem adbibuisse curam, ne muneri sacrö admitterentur ii, quivera animi pietate aut morum puritate carerent. Quin imolege cautum videmus, ne quis, recens baptizatus aut perfe- '

cto animi religiosi liabitu nondum indutus, minister fieretecclesiae2). Cauturn quoque videmus, ne qua approbaretur

1) Pro una fri ho saeerdolali jussit (Dens) ex unaquaque gente o-

plimus quosque ad sacenlolium eligere, heque corporam vitia contem-plari sed religionem et vitan». Apost. Conslt. LL. VIII Fr. TurrianoIntcrpr. cet. Accessernnt Canones Conc. Nie. LXXX ex Arab. in La¬tinum eonversi et Hespousa ISieolai I ad Consulta Butgarorum. Ant-werpiae MDLXXXVHL Apost. Constt. p. 90.

2) Qui reccnter baptizatus est et verifatem suae fidei neseit, nonerit Episcopus, neque presbyfer, neque diaconus, donce possit scireet intelligere li bros sacros et perfectum babilun» ae fru t· tu in spiri-tualcm in corde suo producat. ibid. Canon. Conc. INic. p. ä.

épiscopi eleetio, nisi prlus fiierit de fide ejus et tlmore Deiinquisilum1), neve episeopus iiialo animo praeditus episeopi.everus haberctur, sed fnlsus ae non a Deo sed ab homini-bus promotus"). Quod si quem episeopus ordinasset, in quoaliquod peccatuin gravius postea reper tum iuerit, uterqueerat amovendus3).

Εan dem sub Fine saeculi quarti Fuisse Eeelesiae senten-liam, scripta lumaliorum, tum maxime Johannis illius Chry-sostomi ostendont Hie enirn in eo, quem, et ipsius etsequentibus temporibus praeclarum, de Sacerdotio conscrip-sit, libro sacerdotium obeuntem judicat coelesti quadam etplus quam bumana in legrita te ornatum esse debere, addensrationes maxime de origine, dignilate et vi saeerdotii sum-

tas'). Gravissimum igitur delietum existimat esse si elege-rit Ecclesia indignum. Nequeeos, qui hoc commiserint, aitjuvare si dieant se ord i na tum non novisse, sed ideo majo¬rem culpatn eCRei, quod quem non novisseut produxerint5).

1) Tlticl. Can. Cotio. Nie. p. C.2) Ibid. App. Consll. p. 120.3) Ibid. Can. Cotie. Nie. ρ. 5.4) II γάρ ιερωσύνη τελείται μεν επι τήσ γήσ, ταξιν δε επουρανίων ε'χει

πραγμάτων. χαϊ μάλα γε ειχότοια. δυ γάρ αν&ρωποσ, ουχ άγγελοα, ουχ άργάγ-γελοο, Ουχ άλλη τισ,χτιστή δύναμισ, αλΧ αντόσ δ παράχλητοσ ταίτην δτετάξατοτην άχολον&ίαν, χαΐ ε'τι μένονταο εν σαρχΐ τήν των αγγέλων εττειαε φαντάζεσ&αιδιαχονίαν. διό χρή τον ίερωμένον ώσπερ εν αντοια έστώτα τοΐσ ουρανοίσ μετα¬ξύ των δυνάμεοιν εκείνων οΰ',τωσ εΊναι χα&αρόν. S. Ρ. Johannis Chrysostouii«Ιiera Praest", Rndolpbopoii 1857. de Sacerdotio L. III. c. 4.

3) de Sacerd. L. IV. c. 2.

4

Quod iiiem sentire videlur Augustinus, patrumoccidentaliumfacile princeps, quum diserte dicif, necesse esse, ut sit ju—stitia indutus, qui velit re vera sacerdotis gaudere digni-tate1}, nee in dubio ponit, sacerdotes, qui nudatis erimi-nibus fuerint pravitatis convicti, amoveri oportcre2}.

Jam vero initio saeculi quarti eo perventum est, ut anonnullis dubitari coeptum sit, num officia rauneris sacrirata essent et efficacia, ubi peragerentur ab Iiominibus ve¬ra destituti pietate. Quae maxime dubitatio baud scio anmoverit Cyprianuni, ut irritum haberet baptismum Ilaere-ticorum. Et Augustinum et Donatistas in istuin sensum ver-

ba Cypriani aeeepisse exeopatet, quod Augustinus Cypria-num dielt partim sibi eonstitisse, quum, Haereticorum reji-ciens baptisma, tarnen baptisma admilteret eorum, qui intraiines Ecclesiae remanentes pravitatem animi vita sceleratamanifestam facerent, Donatistae autem eundem Cyprianumipsorum sententiae auetorem probant aut certe probarestudent3}.

Stabat vero Iiaec Donatistis sententia, perfectam re-quiri et animi et morurn sanetitatem, quacum Semper debe-ret esse conjunctum ministerium ecclesiasticum, nisi irritum

») üt enim sit quisque verus sacerdos oportet, ut non solo sacra-mento sed justitia quoque induatur. Coutr. Litt. Petil. L. II. c. 50.

3) Contr. Litt. Petil. L. HI. e. 50.3) Cfr. examen, quod instituit Augustinus Epistolarum Cypriani ad

JuaLianum aliosque in libello de Baptismo L. IV. Capp. 2,5 et passim.

prorsus et infructnosum esset evasurum. Cujus opinionis ori-ginem facile, ni fallimur, reperies.in eo, quod fingebant Dona-tistae sacerdotem tali modo esse iuterDeum et homines in Ecc¬lesia constitutum mediatorem, ut praeclusus videretur singulisad Deum aditus, nisi per sacerdotem via muniretur1). To-tum igitur gregem corruptum et gratia carentem divina iu-dicabant, ubi gratia careret sacerdos. Dictitabant enim se-cundum principem populi sie et ministri ipsius, et qualisrector est civitatis tales et inliabitantes" (Eccles. c. 10), perprineipes et rectores intelligentes cpiscopos, e quorum in-tegritate totius penderet Ecclesiae integritas2). Nequegravabantur eandem per singula muneris ecclesiastici officiapersequi sententiam. Quia, inquiunt, sacrificia impiorumexsecralio est Domino, etenini inique offeruntur, nulla Deograta sacrificia possunt pro Ecclesia offerri, ubi iniqui suntsacerdotes3). — Ex eo, quod scriptum est in Evangelio:"Deus peccatores non audit, sed si quis Deum colit et vo-luntatem ejus facit — bunc audit" concludebant, nullas nequeprecationes, neque deprecationes posse pro Ecclesia fieri Deogratas, ubi Deo ingrati ^int Ecclesiae magistri4).— Effatumillud salvatoris: "quod natum est ex carne, caro est," itaaeeipiunt, ut significet, neminem vere regenitum fore, nisiper fidelem regeneretur ministrum. "Conscientia'', inqui-

1) Oinnis enim res origine et radice consistit, et si caput nonLabet aliquid, nihil est. Contr. Litt. Petil. L. 1. c. 4.

2) Contra Ep. Pannen. Lib. II. c. 4.3) Contr. Ep. Pärmen. L. II. c. 6.

4) Contr. Ep. Parmen. L. II. c. 8.

6

uiit enim, "dantis attenditur, quae abluat accipicntis"*) —ef "qui baptizatur a mortuo, non ei prodestlavatio"2). Qua-rc "diligenter et baptista bäptizandum et baptizandus bapti—stam discutere debet"3). "Quid vero si quisquam carminasacerdotis memoriter teneat, numquid inde sacerdos est, quodo re sacrilego Carmen publicct sacerdotis" ). — Subinde yero,niiniarn iilam severitatem moderaluri, addunt, posse a malorite baptizari aliquem, si modo lateat eum malitia bapti·zanlis5), retincnles tarnen hoc, quod non iidem accipiatsedreatum, qui sciens iidem a perfido sumserit6).

llaee Donatistarum placita studio ardcntissimo et suc-eessu baud infelici impugnavit imprimis Augustinus. To-tain igitur illam rationem, secundum quam miinus interce-dendi et regendi sit sacerdotium, rejiciens, minus recteDonatistis, ait, accipi illud: Secundum prineipem populicet. quum hoc loco per principem populi et»reetorém eivi-ta tis minime significari possit episcopus. "Possunt enim",inquit, "revera esse populi boni iibi episcopus est malus",Sed judice Augustino unum tantummodo principem habet Ec-elesia, Dominum Jesum Christum, cujus ministri sunt boni.lpse reetor est civitatis illius Ilierusalem, quae est mäternostra in cöelis aeterna, cujus rectoris dignitati congruunt

j) Contr. Litt. Pelil. L. I, c. 1. 2) Contr. Litt. Petil. L. I. e. 9.5) Coutr. Litt. Petil. 1^. III. c. 50. 4) Contr. Litt. Petil. L. II. c. 50.5) Contr. Lilt. Petil. L. III. c. 19. 6) Contr. Litt. Petil. L. 111. c. 51.

liabitantes1). Sacrificia quidem inipibrum execrationénjesse Domino, facile largitur. Sed negat iniquum esse Chri¬stum , qui pro nökis sese oblulerit et noster in coelo medi-ator sit. "Quo", inquit, "suam Eeclesiam gubernante bonisnon mali oberunt, qui vel ignorantur vel cum pace toleran-tur, donec ipse veniat et separet, praemissis messoribus,a messe zizania et ventilabro paleas a frumen to"2). Sacri-licia igitur impiorum dicit iis obesse, qui inique offerant,non aliis, quia unum atque idem sacrificium propter nomeiidomini, quod invocetur, et Semper sanctum sit et tale eui-que liat, quali corde ad accipiendum accesserit. "Qui enimmanducat et bibit indignc, Judicium s i b i manducat et bi¬bit"3). -- Quod autem Deus peccatores audit, id SacramScripturam ait Augustinus testari. "Ipse enim DominusPublicanum magis justificatum dicit, quam Pharisaeum.Quamqnam enim justificatus destiterit esse peccator, tarnen,ut justificaretur peccator orabat. Non utique desineret esse

peccator nisi prius exaudiretur peccator." "Verum tarnenquod scriptum sit in Evangelio: Deus peccatores non auditcet. non a Domino dictum esse, sed ab illo, qui oculosquidem corporis restitutos haberet, sed cui oculi cordis non.dum paterent. Quem vis autem haec sentcnfia agnoscat au-c orem, tarnen cum Donatislis minime facere, si modo adposteriorem quoque ejus; partem attendamus. Haec enirn:"si quis Deuin colit et voluntatcm ejus facit — hunc audit,"praecise docere, si duo simui orent, unus peccator et alter,

ί) Coatr. Ep. Parmen. L. II. c. 4. 2) ibid c. G. 3) ibid.

qui Deum colat, hunc audiri, illum non, ideoque alterumalteri minime neque obstare neque prodesse1).

Quod vero dicebant Donatistae, conscicntiam dantisrequiri, quae abluat meutern accipientis, et tarnen largie-bantur, posse quem rite baptizari ab impio, si modo lateatbnjus malignitas, in ea re inconstantiae eos redarguit Au¬gustinus. Sufficiat, inquit enim, ignorantia, ut alteriuseonscientia maculosa, cum ignoretur, non maculct, num-

quid etiam abluere potest? Quod quum ne secundum ra¬tiotiem quidem Donatistarum cogitari posset, iterum eosurget Augustinus sciscitans unde abluendus sit, qni accipiatbaptismum, cum dantis conscientia pollula sit et lioc illeignoret? Cui quaestioni responsum adhuc debent Donatistae.Jure quoque optimo contendere videtur Augustinus, malamconscientiam haudquaquam puriorem fieri eo, quod dissi-muletur, ideoque nullam omnino posse virn et facultatemabluendi ex ipsa dissimulalione comparari.

Rationi igt tur Donatistarum vefe vilio vertit Augusti¬nus, quod, sanctitatem ministri ad oiRcia muneris sacri cumfrticlu perficienda necessariam praedicantes, spem fidélium«a Deo auferant et in homine poni jubeant. Unde fiat ne-cesse est non incerta salus, sed prope nulla, si quidem ve¬rum est illud: "Domini est salus et vana salus hominis."Secundum autem sententiam Augustini Spiritus Sanctus sie

l) Conti*. Ep. Parmen. L. Ii..c. 8. 2) Confr. Litt. Petil. L. I. c. 5.

9

inest ministi'O ecclesiae, ut, si ficlus liic non est, opere¬tur per eum Spiritus Sanctus et ad ejus mercedem in sa-lutem sempiternam et eorum regeneralionem et aedifica-tionem, qui per euin consecrentur. Si autem ficlus est,deest quidem Spiritus Sanctus saluti ejus, ministerium ta¬rnen ejus non deserit, quo per eum salutem operatur alio-runi *). "Sacramenla", inquitenim, "si eadem sunt, ubiqueintegra sunt, eliamsi prave intelligantur et discordiose tra-ctentur: sicut Scriptura ipsius evangelii, si eadem ipsaest, ubique integra, eliamsi innumerabili falsarum opinio-num varietate asseralur" 2).

Augustino igilur minime fuisse in animo caussam age-re ministrorum impiorum, aequus rerum aestimator facilevidebit. Quod etiam sollenniter testatur ipse, bis summamrationis suae fere comprehendens: "perversitatem bominumesse corrigendam, sanctitatem sacramentorum in nullo per-verso esse violandam"3). Et quamvis negari non possit,eum, quum contra Donalistas objectivam defenderet offici-orum muneris sacri efficaciam, qfuodammodo neglexisse ne-cessitudinem, quae muneri ipsi sacro cum subjectiva mini-stri sanctitate insit, tarnen nonnunquam liujus necessitudi-nis ita mentionem facit, ut veram rei explanationcm etipse praesensisse et nobis quasi digito monstrasse videatur.Monet enim, rem esse longe aliam, si quaeratur an sitsanctitas necessaria, ut quis verus sit sacerdos et munere

i) Contra Ep. Pannen. L II. c. II.5) Conti*. Ep. Panne». 1. Η. c. 15.

i) De liapt. L. III. c. 15'.

2

10

sacro recte perfungatur, ac si quaeratar nam sit sacerdo-tis sanctitas ad efficaciam officiis sacris parandam necessa-ria *). Illud, ut jam vidimus, satis diserte affirmat Augu¬stinus; hoc vero negat, non tarnen ita, ut huic sanctitati,ubi adsit, omne ad fidem atque salutem promovendam eo-rum, qui mediis salutis utantur deroget momentura 2).

Quod autem ad Donatistas, hi minime culpandi viden-tur, neque ab Augustino reprebenduntur ideo,. quod ne-cessitudinem illara urgebant, sed ob id tantum, quod italioc faeiebant, ut vim mediorum gratiae objectivam propeliullam existimare viderentur.

Haec nobis satis sint ad intelligendum, quid senseritfactio Donati, quid Augustinus de momento, quod babeatsanctitas subjectiva ad singula muneris officia. Quamvisenim de baptismo res praecipue ageretur, tarnen ex allatis

1) Quasi modo quaeramus quis sit verus sacerdos et non quid sitverum baptisma. Qui solo sacramento sacerdos est sicut fuit ponti-fex Caiphas, persecufor unius et verissinii sacerdotis quamvis ipsenon sit verax, quod dat tarnen verum est, si non dat suum sed Dei:.... Et —- si audias ab aliquo vel propbano precem sacerdotis yer-bis et mysteriis evangelii confirmatam, numquid ei potcst [potesj di-cere, non est vera, quamvis ipse non solura verus non sit sed etiarnnullus sacerdos sit. Contra Litt. Petil. Lib. II. c. 50.

2) Si caste annunciatur, quod castum est, etiam ipse annuncia-tor, quia verbo consoeiatur, credentem congenerat; si autem ipsenon regenereturcastum tarnen sit quod aniuinciat. nascitur credensnon ex ministri sterilitate, sed ex veritatis foecundilale. Contr. Litt.Petil. Lib. II. c. 5.

Ii

jain perspicuum est, ad cetera quoque nmneiis offieia abutrisque dilatatam esse vim consequentiae. Cujus tarneneonsequentiae, praccipue quatenus ad vini verbi ab irre-gcnito prolati valet, accuratior explicatio temporibus lon¬go recentioribus reservata fuit. Quod baud scio an ncminimirum vidcatur, qui rationem et cultus et disciplinae aeta-tis illius, quae medium aevum vocatur, rite pcrpenderit.Jam enim temporibus ab Atigustino proximis primas incultu religioso obtinuit sacrilieium illud missac, circa quodquasi centrum reliqua collocabantur Ecclesiae Romano-catliolicae sacramenta, ita ut, praedicatione verbi fere neg-lecta, cultus ille sacramentalis totum vitae religiosae orbemcomprebenderet et quasi impleret. Deinde notum est citojam corrumpi coepisse ordinem illum clericorum ita, ulstudium fere omne et operam in id impenderet, ut externaquadam et/ carnali dignitate emineret, suumque statum a

reliqua bominum societate segregaret et quibus tandemfieri posset praesidiis eveheret, Quae status hierarcbiciexterna ampliiicatio, etiamsi necessaria fuerit ad rem ecele-siasticam inter populos barbaros stabiliendam, tarnen idincommodi fere babebat, ut suum amitteret honorem vera

animi morumque sanctitas. Multo enim plus ad finem pro-positum valere videbatur, fucata illa et speciosa sanetitasexterna, quae certo quodam corporis habitu, vestium aulmagnificentia aut sordibus, caerimoniarum denique pompacontineretur.

Quae cum ita sint, exspectes forsitan, aut nullam o-mnino factam esse per illud temporis spatium in ecclesia rei

42 %

nostrae mentionem aiit certe punctum omne tulisse obje-ctivaui illam rei existimandae rationem. Varia tarnen metliiaevi monumenta probant rem secus liabuisse. Quamvisenim parum vel nihil videalur in re nostra explicanda pro-tecisse haec aelas, tarnen eam non plane omisit. Nequesimpliciter affirmari potest Ecclesiam medii aevi objeciivaeofficiorum sacrorum rationi addictam fuisse. Nam maxima

per hoc aevum auetoritate pollebant scripta Gregorii Papaecognomine Magni. Hic vero in Regula sua Pastorali *)sanctitatem sacerdotis subjectivam ita commendatj ut eamet ad munus ipsum sacrum recte capessendum et ad offi-cia quaecumque sacerdotis rite et efficaciter peragenda pror-sus necessariam habeat. Graviter enim reprehensa temeri-tate, qua indocti plerique arcem doctrinae praecipites appe-tant, pondus muneris sacri tanto levius aestimantes, quantovim et magnitudinem illius ignorent, qualis quisque adsacerdotium venire debeat ita discribit, ut eum oporteatnullis nisi pietatis sanctissimae affectibus duci, si modovelit recte munus sacrum obire 2). Singula deinde officiaperlustrans eo usque severitatis in poslulanda animi san-ctitate procedjt, ut prope nihil videatur ejus sententia aplacitis Donatistarum distare. Nam neque intercedendi offi¬cium, quod sacerdoti maxime proprium censere videtur,neque officium praedicandi, neque regimen animarum exi-stimat posse sine detrimento ecclesiae et ruina fidelium exer-ceri a sacerdote sordibus impietatis polluto "Cuncti", enim

1) Sancli Gregorii Papae I cognoinenlo Magni Liber Ucgulae Pa-storatis. Oeniponti 1845.

2) Rrg. Ρ .»st. p. 4.