Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής

Ευτυχία Ξυδιά, Γραμματέας ΟΕΥ A΄

Χαράλαμπος Παπαδόπουλος, Γραμματέας ΟΕΥ A΄

Συμβολή:

Νεστωρία Πόγκα (Αποσπασμένη Υπάλληλος)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

Γραφήματα – Πίνακες ………………………………………………………………………………. 4

Κεφάλαιο Α: ΗΠΑ-Γενικές Πληροφορίες5

1. Γεωγραφικά Στοιχεία6

2. Πληθυσμός7

2.1 Σύνθεση του πληθυσμού:7

2.2 Γλώσσα:7

2.3 Πολίτευμα – Πολιτικό Σύστημα8

Κεφάλαιο Β: Διμερείς Οικονομικές Σχέσεις σε αριθμούς10

Κεφάλαιο Γ: Η Αμερικανική Οικονομία13

1. Εισαγωγή13

2. Μακροοικονομικοί δείκτες και ισοζύγια15

2.1 ΑΕΠ15

2.2 Ιδιωτική Κατανάλωση - Καταναλωτική Εμπιστοσύνη19

2.3 Απασχόληση23

2.4 Πληθωρισμός26

2.5 Εμπορικές Σχέσεις – Εμπορικό Ισοζύγιο27

3. Συμπεράσματα και Προοπτικές34

Κεφάλαιο Δ: Εξωτερικές Σχέσεις36

1. Συμμετοχή σε Διεθνείς Οργανισμούς36

2. Συμφωνίες Ελεύθερου Εμπορίου (FTAs)36

3. Διμερείς Επενδυτικές Συμφωνίες37

4. Διατλαντικές Σχέσεις (ΗΠΑ-ΕΕ)42

4.1 Γεγονότα και αριθμοί για τις διαντλαντικές οικονομικές & εμπορικές σχέσεις 42

4.2 Νέα Διατλαντική Συμφωνία Εμπορίου και Επενδύσεων ΕΕ και ΗΠΑ44

4.3. Συμφωνία εταιρικής σχέσης ΕΕ-ΗΠΑ για το εμπόριο οργανικών προϊόντων45

4.4 Συμφωνία ΕΕ-ΗΠΑ για τον οίνο46

5. Διμερείς Συμφωνίες με Ελλάδα46

6. Εμπορική πολιτική ΗΠΑ48

6.1 Νόμοι για το Εμπόριο49

6.2 Νόμος περί Εκσυγχρονισμού της Ασφάλειας Τροφίμων /FSMA50

6.3 Εισαγωγή ζώντων πτηνών/πουλερικών//κρέατος πουλερικών/προϊόντων αυτών από ΕΕ 51

6.4 Νέος νόμος για την βοοειδή σπογγώδη εγκεφαλοπάθεια /BSE comprehensive Rule51

Κεφάλαιο Ε: Διμερές και Πολυμερές Εμπόριο52

1. Διμερές Εμπόριο52

1.1 Εξέλιξη διμερούς εμπορίου και ανταγωνισμός52

1.2 Ελληνικές εξαγωγές στις ΗΠΑ (κύριες κατηγορίες προϊόντων)59

1.3 Βασικός ανταγωνισμός σε κύρια ελληνικά εξαγώγιμα προϊόντα74

1.4 Αμερικανικές εισαγωγές και αναδυόμενες ευκαιρίες διείσδυσης ελληνικών προϊόντων83

1.5 Αμερικανικές εξαγωγές προς Ελλάδα (κύριες κατηγορίες προϊόντων)105

2. Πολυμερές Εμπόριο114

2.1 Αμερικανικές εισαγωγές (10 πρώτες κατηγορίες προϊόντων)114

2.2 Βασικός ανταγωνισμός στα 10 πρώτα εισαγόμενα στις ΗΠΑ προϊόντα121

3. Συμπεράσματα και Προοπτικές133

Κεφάλαιο ΣΤ΄: Επενδύσεις136

1. Διμερείς επενδυτικές ροές136

2. Η Ελλάδα ως επενδυτικός προορισμός143

3. Συμπεράσματα - Προοπτικές147

Κεφάλαιο Ζ: Τουρισμός150

1. Γενικά στοιχεία για την αμερικανική τουριστική βιομηχανία150

2. Τουριστική κίνηση Ελλάδος-ΗΠΑ154

3. Η ανταγωνιστικότητα του ελληνικού τουριστικού προϊόντος155

4. Προτάσεις ανάπτυξης τουριστικού προϊόντος155

Κεφάλαιο Η: Ενημέρωση Επιχειρηματιών159

1. Γενικές πληροφορίες εισαγωγής προϊόντων στις ΗΠΑ159

2. Σύσταση εταιρείας στις ΗΠΑ173

3. Εμπορικά Σήματα/ Trademarks174

4. Το επενδυτικό περιβάλλον στις ΗΠΑ182

5. Δημόσιες Προμήθειες στις ΗΠΑ183

6. Στατιστικά στοιχεία εισαγωγών και εξαγωγών184

7. Εμπορικές εκθέσεις184

Κεφάλαιο Θ: Δράσεις Γραφείου ΟΕΥ Ουάσιγκτων Έτους 2013185

Παραρτήματα188

Α. Εμπόδια στο Διατλαντικό Εμπόριο188

Β. Ερωτηματολόγιο για τα συνήθη εμπόδια στο Διατλαντικό Εμπορίο190

Γ. Σήμανση συσκευασμένων οργανικών προϊόντων197

Δ. Χρήσιμες Διευθύνσεις202

Ε. Πηγές Πληροφόρησης – Ενημέρωσης216

ΓΡΑΦΗΜΑΤΑ

Γράφημα 1: Πραγματικό ΑΕΠ ΗΠΑ, 2011-20134

Γράφημα 2: Πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής (sequester) 201316

Γράφημα 3: Μείωση ομοσπονδιακού ελλείμματος ως ποσοστό ΑΕΠ17

Γράφημα 4: Συμμετοχή στη διαμόρφωση του ΑΕΠ –Γενικές κατηγορίες δραστηριοποίησης18

Γράφημα 5: Ιδιωτική κατανάλωση και Προσωπικό Εισόδημα ΗΠΑ, 2008–201320

Γράφημα 6: Κατανάλωση, Οικονομική Κατάσταση και Προσωπικό Διαθέσιμο Εισόδημα22

Γράφημα 7: Απασχόληση (2007-2014) και Ανεργία (ιστορική σειρά)24

Γράφημα 8: Μακροχρόνια άνεργοι25

Γράφημα 9: ΔΤΚ και Δομικός Δείκτης27

Γράφημα 10: Εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών ΗΠΑ (δείκτες)30

Γράφημα 11: Εμπόριο ΗΠΑ σε συνάρτηση με ανάπτυξη/ζήτηση κύριων εμπορικών εταίρων33

Γραφήματα 12-13: Μείγμα βιομηχανικών-αγροτικών προϊόντων εξαγωγών μας προς ΗΠΑ, `09-1373

Γράφημα 14: Συνολικές εισροές ΞΑΕ ανά χώρα προέλευσης κεφαλαίων 2003-2013 136

Γράφημα 15: ΞΑΕ στην Ελλάδα από μη κατοίκους, 2001-2012143

Γράφημα 16: ΞΑΕ στην Ελλάδα ανά κλάδο οικονομικής δραστηριότητας, 2001- 2012144

Γράφημα 17: Διεθνής Επενδυτική Θέση ανά είδος επένδυσης147

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

ΠΙΝΑΚΕΣ

Πίνακας 1: Ιδιωτική κατανάλωση 2010-201319

Πίνακας 2: Καταναλωτική Εμπιστοσύνη (και συναφείς Δείκτες) 201322

Πίνακας 3: Ποσοστά ανεργίας (δεκαετία 2003-2013)24

Πίνακας 4: Διεθνές εμπόριο ΗΠΑ, αγαθά και υπηρεσίες (2007–2013)29

Πίνακας 5: Εμπορικό ισοζύγιο ΗΠΑ, αγαθά και υπηρεσίες (2007–2013)29

Πίνακας 6: 10 κυριότεροι εμπορικοί εταίροι ΗΠΑ (αγαθά) 201332

Πίνακας 7: Διμερείς Επενδυτικές Συμφωνίες ΗΠΑ37

Πίνακας 8: Διμερείς Εμπορικές Ροές Ελλάδος – ΗΠΑ, Εμπορικό Ισοζύγιο και Τάσεις, 2004-201354

Πίνακας 9: Ελληνικές Εξαγωγές σε ΗΠΑ, 1994-201355

Πίνακας 10: Μερίδιο ελληνικών εξαγωγών επί συνόλου εισαγωγών ΗΠΑ, 2000-201357

Πίνακας 11: Εμπορικό Ισοζύγιο και Τάσεις, 1994-2003 & 2004-201358

Πίνακας 12: 25 πρώτα σε αξία ελληνικά προϊόντα εξαγωγής προς ΗΠΑ, 2009- 2013 62

Πίνακας 13: Ελληνικά προϊόντα εξαγωγής προς ΗΠΑ με αυξητική τάση, 2009- 201368

Πίνακας 14: Μείγμα βιομηχανικών-αγροτικών προϊόντων εξαγωγών μας προς ΗΠΑ, 2009-201372

Πίνακας 15: Βασικός ανταγωνισμός στα 10 πρώτα εξαγώγιμά μας προϊόντα προς ΗΠΑ77

Πίνακας 16: Κατηγορίες ελληνικών εξαγωγών με μερίδιο αμερικανικής αγοράς >50%, 2009-201387

Πίνακας 17: Κατηγορίες ελληνικών εξαγωγών με μερίδιο αμερικανικής αγοράς <50%, 2009-201393

Πίνακας 18: Πρώτες 30 σε αξία κατηγορίες αμερικανικών εξαγωγών στην Ελλάδα 108

Πίνακας 19: 10 πρώτες σε αξία αμερικανικές εισαγωγές, 2009- 2013 (έτος βάσης: 2013)116

Πίνακας 20: Βασικός ανταγωνισμός στα 10 πρώτα εισαγόμενα προϊόντα στις ΗΠΑ, 2009- 2013 123

Πίνακας 21: Οι κύριες αμερικανικές επενδύσεις στην Ελλάδα139

Πίνακας 22: Οι αμερικανικές ΞΑΕ στην Ευρώπη διαχρονικά141

Πίνακας 23: Ελληνικές ΞΑΕ στις ΗΠΑ142

Πίνακας 24: Αμερικανικές ΞΑΕ στην Ελλάδα142

Πίνακας 25: Άμεσες Επενδύσεις145

Πίνακας 26: Διεθνής Επενδυτική Θέση ανά είδος επένδυσης και τομέα επενδυτή 146

Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής

Κεφάλαιο Α: ΗΠΑ-Γενικές Πληροφορίες

1. Γεωγραφικά Στοιχεία

Οι Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής (Αγγλικά: United States of America), αποκαλούμενες επίσης Ηνωμένες Πολιτείες, ΗΠΑ ή Αμερική, βρίσκονται ως επί το πλείστον στην κεντρική Βόρεια Αμερική, μεταξύ Ειρηνικού και Ατλαντικού Ωκεανού, συνορεύοντας με Καναδά στα βόρεια και Μεξικό στα νότια. Είναι η τρίτη μεγαλύτερη σε έκταση χώρα της γης (μετά τη Ρωσία και τον Καναδά), με συνολική επιφάνεια 9.826.675 κυβικά χλμ., εκ των οποίων τα 9.161.966 κυβ. χλμ. καλύπτονται από την ηπειρωτική χώρα και τα 664.709 κυβ.χλμ. από νερό. Διαθέτει συνολικά 19.924 χλμ. ακτογραμμής, εκ των οποίων στα 8.893 χλμ συνορεύει με τον Καναδά (περιλαμβανομένων 2.477 χλμ με την Αλάσκα).

Η χώρα περιλαμβάνει πενήντα πολιτείες και μια ομοσπονδιακή περιφέρεια (Washington DC). Η πολιτεία της Αλάσκας βρίσκεται στο βορειοδυτικά της ηπείρου, με τον Καναδά στα ανατολικά και τη Ρωσία στα δυτικά κατά πλάτος του Βερίγγειου Πορθμού. Η πολιτεία της Χαβάης είναι ένα αρχιπέλαγος στον μέσο Ειρηνικό. Επίσης, η χώρα κατέχει αρκετά εδάφη στον Ειρηνικό και την Καραϊβική.

2. Πληθυσμός

Ο πληθυσμός της χώρας ανέρχεται σε 318.892.103 κατοίκους (εκτίμηση για τον Ιούλιο του 2014). Οι ΗΠΑ βρίσκονται 4ες στην παγκόσμια πληθυσμιακή κατάταξη (μετά τις Κίνα, Ινδία και Ε.Ε.). Το ποσοστό αύξησης του πληθυσμού είναι 0,77% (εκτίμηση 2014).

2.1 Σύνθεση του πληθυσμού:

· Λευκοί 79,96%

· Μαύροι 12,85%

· Ασιάτες 4,43%

· Amerindian και ιθαγενείς από Αλάσκα 0,97%

· Ιθαγενείς από την Χαβάη και άλλοι νησιώτες του Ειρηνικού 0,18%

· Διάφοροι 1,61%

(εκτίμηση Ιουλίου 2007)

Σημείωση: οι Ισπανόφωνοι δεν καταχωρούνται χωριστά, καθώς σύμφωνα με την Υπηρεσία Απογραφής των ΗΠΑ μπορεί να συγκαταλέγονται σε περισσότερες από μία από τις παραπάνω εθνικές ομάδες. Ωστόσο, εκτιμάται ότι το 15,1% περίπου του συνολικού πληθυσμού είναι Ισπανόφωνοι (Μεξικανοί, Κουβανοί, Κέντρο&Νοτιοαμερικανοί κ.α.).

2.2 Γλώσσα:

· Αγγλικά 82,1%

· Ισπανικά 10,7%

· Άλλη Ινδο-ευρωπαϊκή 3,8%

· Ασιατικά και νησιωτών Ειρηνικού 2,7%

· Άλλη 0,7%

(απογραφή 2000)

Σημείωση: Δεν καταγράφεται επίσημη γλώσσα σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Η Αγγλική είναι η de facto γλώσσα της Αμερικανικής Κυβέρνησης και η μόνη γλώσσα που ομιλείται στο σπίτι από περίπου το 82% των Αμερικανών ηλικίας πέντε ετών και άνω. Η Ισπανική είναι η δεύτερη συχνότερα ομιλούμενη γλώσσα.

2.3 Πολίτευμα – Πολιτικό Σύστημα

· Πολίτευμα: Ομοσπονδιακή Προεδρική Συνταγματική Δημοκρατία

· Πρωτεύουσα: Washington D.C., πληθυσμός 4,421 εκατ.

· Διοικητική Διαίρεση:

· 50 Πολιτείες και μια (ομοσπονδιακή) Περιφέρεια (District)*: Alabama, Alaska, Arizona, Arkansas, California, Colorado, Connecticut, Delaware, District of Columbia*, Florida, Georgia, Hawaii, Idaho, Illinois, Indiana, Iowa, Kansas, Kentucky, Louisiana, Maine, Maryland, Massachusetts, Michigan, Minnesota, Mississippi, Missouri, Montana, Nebraska, Nevada, New Hampshire, New Jersey, New Mexico, New York, North Carolina, North Dakota, Ohio, Oklahoma, Oregon, Pennsylvania, Rhode Island, South Carolina, South Dakota, Tennessee, Texas, Utah, Vermont, Virginia, Washington, West Virginia, Wisconsin, Wyoming.

· Ανεξαρτησία: 4 Ιουλίου 1776 (Διακήρυξη), 3 Σεπτεμβρίου 1783 (Αναγνώριση από Μεγάλη Βρετανία), τρέχον Σύνταγμα (21 Ιουνίου 1788)

· Νομικό Σύστημα: κοινό νομικό σύστημα βασισμένο στο Αγγλικό Δίκαιο σε ομοσπονδιακό επίπεδο. Σε πολιτειακό επίπεδο ισχύει το ίδιο εκτός από την Πολιτεία της Λουϊζιάνα, η οποία βασίζεται στο Ναπολεόνειο αστικό κώδικα.

· Εκλογικό Δικαίωμα: καθολικό για πολίτες άνω των 18 ετών

· Πολιτικά Κόμματα και οι ηγέτες τους:

Δημοκρατικοί - Democratic Party (Debbie Wasserman SCHULTZ)

Ρεπουμπλικάνοι - Republican Party (Reince PRIEBUS)

Πράσινοι - Green Party (Green National Committee)

Φιλελεύθεροι - Libertarian Party (Mark HINKLE)

· Εκτελεστική Εξουσία:

Αρχηγός Κράτους: ο Πρόεδρος Barack H. Obama (από τον Ιανουάριο του 2009) είναι και επικεφαλής της Κυβέρνησης, Αντιπρόεδρος Joseph R. Biden (από τον Ιανουάριο του 2009).

Υπουργικό Συμβούλιο: ορίζεται από τον Πρόεδρο και εγκρίνεται από την Γερουσία.

· Νομοθετική Εξουσία: το Νομοθετικό Σώμα, το Κογκρέσσο, αποτελείται από δύο Βουλές, την Γερουσία (100 έδρες, 2 μέλη από κάθε Πολιτεία εκλεγμένα με λαϊκή ψήφο για 6ετή θητεία) και την Βουλή των Αντιπροσώπων (435 έδρες, μέλη εκλεγμένα απευθείας από τον λαό με 2ετή θητεία).

· Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης: υπάρχουν 4 μεγάλα επίγεια δίκτυα τηλεόρασης με θυγατρικούς σταθμούς σε ολόκληρη την χώρα, συν καλωδιακά και δορυφορικά κανάλια, ανεξάρτητοι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί και περιορισμένος αριθμός δημόσιων τηλεοπτικών δικτύων. Η χώρα διαθέτει χιλιάδες τηλεοπτικούς σταθμούς και ποικίλα ραδιοφωνικά δίκτυα με θυγατρικούς σταθμούς, συν δορυφορικό ραδιόφωνο. Συνολικά, λειτουργούν περίπου 1.500 ραδιοφωνικοί σταθμοί (2008).

· Οι χρήστες διαδικτύου ανέρχονται σε 245 εκατομ. (2009) καθιστώντας την χώρα 2η παγκοσμίως (μετά την Κίνα).

Κεφάλαιο Β: Διμερείς Οικονομικές Σχέσεις σε αριθμούς

Χώρα: ΗΠΑ

Πληθυσμός: 318,9 εκατ. (est. July 2014)

Πολίτευμα: Ομοσπονδιακή Προεδρική Συνταγματική Δημοκρατία

Πρωτεύουσα: Washington DC

Διμερείς οικονομικές-εμπορικές σχέσεις

2013

2012

2011

Ποσά σε εκ. δολ. ΗΠΑ

% μεταβολή 2012/2011

Θέση

Ποσά σε εκ. δολ. ΗΠΑ

% μεταβολή 2011/2010

Ποσά σε εκ. δολ. ΗΠΑ

Ελληνικές εξαγωγές αγαθών στις ΗΠΑ

953,8

(691,6 εκ. €)

-3.5

81η

988,9

(717,1 εκ. €)

14.4

864,7

(627,0 εκ. €)

Αμερικανικές εξαγωγές αγαθών στην Ελλάδα

736,9

(534,3 εκ. €)

-8.0

89η

801,04

(580,8 εκ. €)

-26.1

1,083.4

(785,6 εκ. €)

Ισοζύγιο αγαθών

-216,8

(-157,2 εκ. €)

15.4

170η

-187,8

(-136,2 εκ. €)

-185.9

218,7

(158,6 εκ. €)

Ελληνικές εξαγωγές ως % συνόλου εισαγωγών χώρας

0.042

0.043

Ποσά σε εκ. δολ. ΗΠΑ

%

μεταβολή 2013/2012

Ποσά σε εκ. δολ. ΗΠΑ

% μεταβολή 2012/2011

Ποσά σε εκ. δολ. ΗΠΑ

Όγκος αμερικανικών εξαγωγών αγαθών

1,578,851,4

(1,144,841,8 εκ. €)

2.1

1,546,455,2

(1,121,351 εκ. €)

4.4

1,480,552,1 (1,073,563 εκ. €)

Όγκος αμερικανικών εισαγωγών αγαθών

2,266,855,4

(1,643,720,8 εκ. €)

-0.4

2,275,392,4

(1,649,911,1 εκ. €)

2.8

2,206,929,02

(1,600,267,6 εκ. €)

Ποσά σε εκ. δολ. ΗΠΑ

% μεταβολή 2012/2011

Ποσά σε εκ. δολ. ΗΠΑ

% μεταβολή 2012/2011

Αμερικανικές ΞΑΕ στην Ελλάδα (και % μερίδιο επί συνόλου ΑΞΕ της χώρας στο εξωτερικό)

969

(702,6 εκ. €)

-18,5

1.189

(862,1 εκ. €)

-33,0

Ελληνικές ΞΑΕ στις ΗΠΑ

-265

(-192,1 εκ. €)

34,5

-197

(-142,8 εκ. €)

380,5

Κύριες (5 πρώτες) ελληνικές εξαγωγές στις ΗΠΑ το 2013 (προϊόντα και % που αντιπροσωπεύει επί συνόλου εξαγωγών)

-Ξυραφάκια (HTS 821210), 11.1%

-Ελιές (HTS 200570), 10.7%

-Προϊόντα αλουμινίου (HTS 760612), 6.3%

-Αγωγοί πετρελαίου ή φυσικού αερίου (HTS 730512), 5.8%

-Ηλεκτρικές συσκευές (HTS 853630), 4.9%

Κύριες (5 πρώτες) αμερικανικές εξαγωγές στην Ελλάδα το 2013 (προϊόντα και % που αντιπροσωπεύει επί συνόλου εισαγωγών)

-Πετρέλαιο και βαρέα έλαια από ασφαλτούχα ορυκτά (HTS 271019), 8.4%

-Αεροπλάνα, πτητικά μέσα και μέρη αυτών (HTS 880000), 8.3%

-Γουνοδέρματα (HTS 430211), 4.6%

-Κοκ πετρελαίου, μη θερμικά επεξεργασμένο (HTS 271311), 3.9%

-Αμύγδαλα, φρέσκα ή ξηρά (HTS 080212), 3.4%

Ανταγωνιστικοί τομείς

Αγροτικά προϊόντα/ τρόφιμα (ελιές, ελαιόλαδο, τυροκομικά, προϊόντα ιχθυοκαλλιέργειας, παρασκευασμένα/διατηρημένα λαχανικά, παρασκευασμένοι/διατηρημένοι καρποί και φρούτα, αρωματικά φυτά και βότανα), Ποτά (κρασί), βιομηχανικά προϊόντα (αγωγοί πετρελαίου ή φυσικού αερίου/ χαλύβδινοι ή εκ σιδήρου σωλήνες, προϊόντα αλουμινίου, οικοδομικά υλικά - τσιμέντο τύπου Portland, μεταλλικά εργαλεία κάθε τύπου, ηλεκτρολογικός εξοπλισμός κλπ), τομέας τεχνολογίας & καινοτομίας, ΑΠΕ, υπηρεσίες (συμβουλευτικές).

Βάσει στοιχείων της Αμερικανικής Στατιστικής Υπηρεσίας, η χώρα μας ήταν το 2013 ένας εκ των 3 πρώτων προμηθευτών της αμερικανικής αγοράς, μεταξύ άλλων, σε: ελιές (πράσινες και μη, παρασκευασμένες ή διατηρημένες), λαβράκι και τσιπούρα, τυροκομικά προϊόντα (της κατηγορίας HTS 04069057: τυρί Pecorino, τυριά από πρόβειο ή αγελαδινό γάλα, φέτα), θαλασσινά, ροδάκινα (της κατηγορίας HTS 20087020), σύκα νωπά ή αποξηραμένα, βερμικουλίτη, αγωγούς πετρελαίου ή φυσικού αερίου (της κατηγορίας HTS 73051210), ξυραφάκια, αντιστάσεις (της κατηγορίας HTS 85334040), (ημι)ρυμουλκούμενα (HTS: 871640), με μερίδιο αγοράς > 10% και grosso modo ανοδικές ή σταθερές τάσεις.

Τουρισμός

Αριθμός αφίξεων σε Ελλάδα

466,520

% μεταβολή 2013/2012

24.8%

Εξωτερικό εμπόριο χώρας 2013

Ποσά

σε εκ. δολ. ΗΠΑ

% μεταβολή 2013/2012

Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών

2,280,194

(1,653,392.8 εκ. €)

2.9

Εισαγωγές αγαθών και υπηρεσιών

2,756,586

(1,998,829.7 εκ. €)

0.1

Εμπορικό ισοζύγιο αγαθών και υπηρεσιών

-476,392

(-345,436.9 εκ. €)

-11.4

Μακροοικονομικά στοιχεία χώρας 2013

% μεταβολή 2013/2012

ΑΕΠ (δις $)

16,799.7

(12,181.6 δις €)

3.4

ΑΕΠ κατά κεφαλήν

49,115

(35,614 €)

14.8

Ποσά

σε εκ. δολ. ΗΠΑ

% μεταβολή 2012/2011

ΞΑΕ στη χώρα

2,650,832

(1,922,146,3 εκ. €)

5.9

Αμερικανικές ΞΑΕ στο εξωτερικό

4,453,307

(3,229,140,0 εκ. €)

9.0

% μεταβολή 2013/2012

Ανεργία (σε χιλ.)

11,460 άνεργοι

-8.4

Πληθωρισμός (% - βάσει δείκτη τιμών καταναλωτή, 2013)

232,957 (CPI)

1.5

Έλλειμμα προϋπολογισμού (δις $)

-641

(-464,8 δις €)

-43.2

Δημόσιο Χρέος (δις $)

12,064

(8,747,7 δις €)

6.6

*Η μετατροπή των ποσών σε Ευρώ βασίστηκε στη μέση ετήσια ισοτιμία EURO/USD 2013, βάσει στοιχείων της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (1 EURO= 1.3791 USD),

http://sdw.ecb.europa.eu/browse.do?node=2018794, http://sdw.ecb.europa.eu/quickview.do?node=2018794&SERIES_KEY=120.EXR.A.USD.EUR.SP00.E (Annual US dollar-end of period)

Σημείωση: 1. Τα ποσά αποτυπώνονται κατά προσέγγιση

2. Η μετατροπή έχει γίνει μόνο για τα ποσά σε δολ. ΗΠΑ, όπως αυτά αναγράφονται στον Πίνακα (και στις υποσημειώσεις) και αποτυπώνονται κατά προσέγγιση.

Κεφάλαιο Γ: Η Αμερικανική Οικονομία

1. Εισαγωγή

Παρά το συνολικά θετικό momentum, το 2013 αποτέλεσε μία ακόμη χρονιά μεικτών τάσεων για την αμερικανική οικονομία. Ο «πόλεμος χαρακωμάτων» Δημοκρατικών-Ρεπουμπλικάνων για το ανώτατο όριο και τη μείωση του δημοσίου χρέους, η δημοσιονομική «ασφυξία» που προκλήθηκε από αυτόν, η πολιτική αστάθεια που συνδέθηκε με το «κλείσιμο» της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, καθώς και «φυσικοί» παράγοντες, όπως το απρόσμενα δριμύ ψύχος στο κλείσιμο του έτους, οδήγησαν σε ένα ακόμη «σκοτσέζικο ντους» στους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης, τόσο σε ετήσια (έναντι των προηγούμενων ετών), όσο και σε τριμηνιαία βάση.

Βέβαια, το 1,9% αύξησης του πραγματικού ΑΕΠ κατά το παρελθόν έτος δεν μπορεί να θεωρηθεί αμελητέο, ειδικά για μια οικονομία με την ωριμότητα και το επίπεδο ανάπτυξης της αμερικανικής. Ταυτόχρονα, η διατήρηση της θετικής δυναμικής σε μια χρονιά με τις προκλήσεις και τις δυσκολίες που εμφάνισε το 2013, αποτελεί για πολλούς αναλυτές απόδειξη της στιβαρότητας της εγχώριας οικονομίας, προοιωνίζοντας θετικές εξελίξεις για το εγγύς μέλλον.

Η χρονιά ξεκίνησε δυναμικά, καθώς της σχεδόν μηδενικής ανάπτυξης του Q4/2012 ακολούθησαν 3 τρίμηνα επιτάχυνσης (1,1%, 2,5% και 4,1% αντίστοιχα), με τους οικονομικούς ‘παίκτες’ να δείχνουν εμπιστοσύνη στις προοπτικές της αμερικανικής οικονομίας. Στο 4ο τρίμηνο, αντίθετα, οι ρυθμοί της οικονομικής δραστηριότητας έπεσαν, με την ανάπτυξη να περιορίζεται κάτω από το 3%. Πάρα ταύτα, στο κλείσιμο του 2013 η αμερικανική οικονομία κατέγραφε 11 συνεχή τρίμηνα οικονομικής επέκτασης, αρχής γενομένης από το 2ο τρίμηνο του 2011.

Θετικό αντίκτυπο στους ρυθμούς ανάπτυξης κατά το 2013 είχαν κατά κύριο λόγο η ιδιωτική κατανάλωση, οι νέες κατασκευές κατοικιών και οι εξαγωγές· η αγροτική παραγωγή επίσης βελτιώθηκε, ενώ οι επιχειρήσεις συνέχισαν να αυξάνουν τα αποθέματά τους (inventory investments), ενδεικτικό της θετικής προοπτικής για την οικονομία. Ταυτόχρονα, η οικονομία συνέχισε να προσθέτει θέσεις εργασίας με αποτέλεσμα τον περιορισμό του γενικού ποσοστού ανεργίας κατά 1,2% εντός του υπό εξέταση έτους, ενώ με +1,5% στο γενικό δείκτη και +1,7% στο δομικό, και ο πληθωρισμός διατηρήθηκε σε σταθερά, κατά τι χαμηλότερα επίπεδα σε σχέση με το προηγούμενο έτος.

Βασική τροχοπέδη στην ανάπτυξη το 2013 αποτέλεσε ο περιορισμός των δαπανών και επενδύσεων της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, λόγω του προγράμματος δημοσιονομικής προσαρμογής, καθώς και σειράς φοροαπαλλαγών που εξέπνευσαν και δεν ανανεώθηκαν. Η ένταση μεταξύ Προέδρου και Κογκρέσου για το ύψος του χρέους και το πλαίσιο περικοπών στις δημόσιες δαπάνες (με επίκεντρο τη χρηματοδότηση του προγράμματος ασφάλισης/υγείας ObamaCare) οδήγησε, μάλιστα, σε κλείσιμο ορισμένων τμημάτων της ομοσπονδιακής διοίκησης για 2 εβδομάδες τον Οκτώβριο, με σημαντικό αντίκτυπο, σύμφωνα με τους αναλυτές, στους ρυθμούς οικονομικής δραστηριότητας του 4ου τριμήνου. Ανασχετικά λειτούργησε, επίσης, η επιβράδυνση των πραγματικών επενδύσεων σε κεφαλαιουχικό εξοπλισμό από τις επιχειρήσεις, ενώ και το διαθέσιμο προσωπικό εισόδημα δέχτηκε πιέσεις κυρίως λόγω των φοροαπαλλαγών που εξέπνευσαν, με την ιδιωτική κατανάλωση και τις πωλήσεις λιανικής ωστόσο να απορροφούν σημαντικό μέρος της πίεσης, παραμένοντας σε τροχιά ανάκαμψης. Τέλος, αντίρροπα στην ανάπτυξη λειτούργησαν και η αύξηση των εισαγωγών κατά το υπό εξέταση έτος, όπως επίσης και το δριμύ ψύχος τόσο στην αρχή του έτους όσο και στο κλείσιμό του που δυσχέρανε την οικονομική δραστηριότητα.

Στη συνέχεια θα αναλυθούν σε μεγαλύτερο βάθος οι βασικοί μακροοικονομικοί δείκτες που συνθέτουν το ΑΕΠ και αποτυπώνουν την πορεία της αμερικανικής οικονομίας κατά το υπό εξέταση έτος, ενώ στο κεφάλαιο των συμπερασμάτων που ακολουθεί επιχειρείται μια σύντομη ανάλυση των προοπτικών για το 2014.

2. Μακροοικονομικοί δείκτες και ισοζύγια

2.1 ΑΕΠ

Παρά τη δυναμική του πορεία μέσα στο έτος, και την επιτάχυνση της ανάπτυξης τόσο σε σχέση με το αναιμικό κλείσιμο του 2012 (0,1% Τ4/2012), όσο και ανά τρίμηνο (Τ1-Τ3), το συνολικό πραγματικό παραγόμενο προϊόν υποχώρησε τελικά στο 1,9% από το 2,2% του προηγούμενου έτους.

Το Γράφημα που ακολουθεί (Γράφημα 1) παρακολουθεί την πορεία του ΑΕΠ μεταξύ 2011 και 2013.

Γράφημα 1: Πραγματικό ΑΕΠ ΗΠΑ, 2011-2013

(τριμηνιαία ποσοστιαία μεταβολή, σε σχέση με προηγούμενο τρίμηνο)

*US Bureau of Economic Analysis (US BEA)

Χαρακτηριστικότερη εξέλιξη κατά τη διάρκεια του έτους είναι η σημαντική επιβράδυνση του ΑΕΠ στο 4ο τρίμηνο: σύμφωνα με την αμερικανική οικονομική στατιστική υπηρεσία (US Bureau of Economic Analysis/BEA) αυτή οφείλεται κατά κύριο λόγο στη μείωση των αποθεμάτων των επιχειρήσεων, στον περιορισμό των επενδύσεων σε ιδιωτικές κατοικίες και υποδομές (residential fixed investments), καθώς και στην περαιτέρω συρρίκνωση των κρατικών δαπανών σε ομοσπονδιακό όσο και σε πολιτειακό και τοπικό επίπεδο. Και χρονικά βέβαια, εκεί ακριβώς στις αρχές Οκτωβρίου, εντοπίζεται και η κορύφωση της διαμάχης μεταξύ Προέδρου/Διοίκησης και Κογκρέσου, με «φόντο» το ύψος του δημοσίου χρέους, που οδήγησε σε 16ήμερο κλείσιμο (shutdown) σημαντικού μέρους των ομοσπονδιακών υπηρεσιών. Περίπου 850 χιλ. πολιτικού ομοσπονδιακού προσωπικού εισήλθαν σε κατάσταση υποχρεωτικής αδείας άνευ αποδοχών κατά το εν λόγω διάστημα. Το US BEA υπολόγισε την επίπτωση του shutdown επί του ΑΕΠ σε 0,3 ποσοστιαίες μονάδες, ενώ η αποτίμηση του σε όρους απώλειας παραγωγικότητας ανήλθε σε πάνω από 2 δις δολάρια από τις συνδυαστικά 6,6 εκατ. χαμένες εργατοώρες του προσωπικού που δεν εργάστηκε. Το δε παράπλευρο κόστος είναι επίσης τεράστιο, καθώς το δημόσιο είχε τόσο απώλεια άμεσων εσόδων (π.χ. εισιτήρια σε δημόσια πάρκα και μουσεία), όσο και από παράπλευρες δραστηριότητες που είναι εξαιρετικά δύσκολο να αποτιμηθούν: “πάγωμα” όλων των ιδιωτικών έργων που εξαρτώνται από τη λειτουργία του δημοσίου τομέα, καθυστερήσεις σε άδειες εξόρυξης και εξαγωγικές άδειες, δυσλειτουργίες στην εκταμίευση δανείων προς τις ΜΜΕ κλπ. Δεν είναι τυχαίο ότι ο δείκτης Καταναλωτικής Εμπιστοσύνης Reuters/University of Michigan υποχώρησε στο χαμηλότερο επίπεδο του έτους τον εν λόγω Οκτώβριο.

Εξίσου βαρύνουσας σημασίας για τη συνολική επίδοση της οικονομίας το 2013 ήταν το ευρύ πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής (sequester), που προέβλεπε την περικοπή των δημοσίων δαπανών κατά 85 δις δολ. περίπου εντός του οικονομικού έτους 2013. Το ανεξάρτητο think tank BPC (Bipartisan Policy Center) απεικόνισε το πρόγραμμα sequester για το 2013 ως εξής

Γράφημα 2: Πρόγραμμα δημοσιονομικής προσαρμογής (sequester) 2013

*Bipartisan Policy Center

με τις περικοπές να κατανέμονται ισόποσα σε αμυντικές και μη δαπάνες. Σύμφωνα με το οικονομικό επιτελείο του Προέδρου, την 4ετία 2009-2013 το ομοσπονδιακό δημοσιονομικό έλλειμμα παρουσίασε τη μεγαλύτερη μείωση από το B΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, με πτώση 5,7% -το μεγαλύτερο μέρος της οποίας (2,7%) μάλιστα καταγράφεται εντός του οικον. έτους 2013. Αναλυτικότερη απεικόνιση στο Γράφημα 3 που ακολουθεί.

Γράφημα 3: Μείωση ομοσπονδιακού ελλείμματος ως ποσοστό ΑΕΠ

(4ετίες με τη μεγαλύτερη μείωση –τέλος Β΄ Παγκ. Πολέμου έως 2013)

*Bipartisan Policy Center

Μάλιστα, διάφορες οριζόντιες περικοπές που “πυροδοτήθηκαν” αυτόματα σε τομείς όπου Δημοκρατικοί και Ρεπουμπλικάνοι δεν κατάφεραν να έρθουν σε συμφωνία, περιόρισαν την ανάπτυξη κατά 0,6% στο σύνολο του έτους, το αντίστοιχο περίπου 750 χιλ. θέσεων πλήρους απασχόλησης, σύμφωνα με υπολογισμούς του Γραφείου Προϋπολογισμού του Κογκρέσου (Congressional Budget Office/CBO).

Σειρά οικονομικών αναλυτών, ωστόσο, βλέπει το “ποτήρι” της ανάπτυξης κατά το παρελθόν έτος «μισογεμάτο» βάσει ακριβώς των παραπάνω εξελίξεων: παρά τις ισχυρές πιέσεις που δέχτηκε, η αμερικανική οικονομία συνέχισε να αναπτύσσεται με –σχετικά- ικανοποιητικούς ρυθμούς, επιδεικνύοντας αξιοπρόσεκτη ανθεκτικότητα. Όπως καταδεικνύεται και από το Γράφημα 4, παρά την επιταχυνόμενη επιβράδυνση της συμμετοχής του κρατικού τομέα στη σύνθεση του ΑΕΠ κατά τη διάρκεια του έτους (συνολική μείωση 6,2%, σύμφωνα με υπολογισμούς του προεδρικού επιτελείου), ο ιδιωτικός τομέας επέδειξε αξιοσημείωτη αντοχή, ενώ ειδικά ο δείκτης των αγαθών (παραγωγή/αποθήκευση/διακίνηση/εμπόριο) αύξησε τη θετική συμβολή του στη διαμόρφωση του ΑΕΠ κατά το 4ο τρίμηνο, με τους υπόλοιπους δείκτες σε στασιμότητα ή υποχώρηση.

Γράφημα 4: Συμμετοχή στη διαμόρφωση του ΑΕΠ –Γενικές κατηγορίες δραστηριοποίησης

(2012-2013, ποσοστιαία και ως προς προηγούμενη περίοδο)

*US BEA

Θετικά νέα για την οικονομία προήλθαν από τον τομέα των εξαγωγών, που έκλεισε στο έτος με άνοδο σχεδόν 5%, από τις νέες επενδύσεις σε κατοικίες και υποδομές (residential fixed investment) που αυξήθηκαν κατά 6,6%, ενώ παρά την επιβράδυνση σε σχέση με το προηγούμενο έτος (3% έναντι 5% το 2012) θετική συμβολή είχαν οι επενδύσεις σε κεφαλαιουχικά αγαθά, όπως και η ιδιωτική κατανάλωση που επεκτάθηκε με ρυθμό λίγο πάνω από 2% ετησίως. Παράλληλα, σύμφωνα με το προεδρικό επιτελείο, για πρώτη φορά μετά από 4 χρόνια συνεχούς συρρίκνωσης, οι δαπάνες/επενδύσεις σε πολιτειακό και τοπικό επίπεδο εμφάνισαν άνοδο, έστω και μικρή, το 2013.

Θετικά μηνύματα το 2013 προέκυψαν και από τη διαδικασία απομόχλευσης των χρεωμένων νοικοκυριών, που ακολούθησε τη “φούσκα” του τομέα στέγασης. Σύμφωνα με Έκθεση της Federal Reserve Bank of New York (ΝΥ Fed) για το Χρέος των Νοικοκυριών και την Πιστωτική Κατάσταση, το συνολικό καταναλωτικό χρέος αυξήθηκε κατά 241 δις δολ. το 4ο τρίμηνο του 2013, στη μεγαλύτερη πιστωτική επέκταση από το 2008· το μεγαλύτερο δε μέρος της προήλθε από αύξηση των υποθηκών, κατά 152 δις δολ., ακολουθούμενη από φοιτητικά δάνεια και δάνεια απόκτησης αυτοκινήτων (με 53 δις δολ. και 18 δις δολ. αντίστοιχα).

Συνολικά, η αμερικανική οικονομία διατήρησε ένα σημαντικό αναπτυξιακό momentum και το 2013, παρά τις προκλήσεις που αντιμετώπισε, προοιωνίζοντας για θετικές εξελίξεις και το επόμενο έτος.

2.2 Ιδιωτική Κατανάλωση - Καταναλωτική Εμπιστοσύνη

Χωρίς σημαντική διαφοροποίηση σε σχέση με τα 3 προηγούμενα χρόνια, και πάντως με το “αξιοπρεπές” 2,1%, κινήθηκε η πραγματική ιδιωτική κατανάλωση το 2013:

Πίνακας 1: Ιδιωτική κατανάλωση 2010-2013

(ετήσια ποσοστιαία μεταβολή)

2010

2%

2011

2,2%

2012

1,9%

2013

2,1%

Βέβαια, με δεδομένη την τεράστια συμμετοχή της ιδιωτικής κατανάλωσης στη σύνθεση του αμερικανικού ΑΕΠ, διαχρονικά γύρω στο 70%, η διατήρηση της θετικής τροχιάς καταγράφεται σε κάθε περίπτωση με θετικό πρόσημο. Και αυτό, με υπόβαθρο τις ισχυρές πιέσεις που δέχτηκε το προσωπικό διαθέσιμο εισόδημα (ΠΔΕ) καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους: η λήξη και μη ανανέωση εντός του 2013 φορο-ελάφρυνσης ύψους 2% επί του φόρου εισοδήματος προκάλεσε συνολική απώλεια 115 δις δολ. ή 0,9% του συνολικού ΠΔΕ, σε σχέση με το 2012, ενώ η εκτιμώμενη επίπτωση επί της ιδιωτικής κατανάλωσης ανήλθε σε μισή ποσοστιαία μονάδα, σύμφωνα με το NBER (National Bureau of Economic Research). Αυξήσεις φόρων επί των υψηλότερων εισοδηματικών κατηγοριών, που τέθηκαν σε ισχύ την 1/1/2013 με το νόμο American Taxpayer Relief Act, άσκησαν επίσης πιέσεις επί της κατανάλωσης, μικρότερης ωστόσο βαρύτητας σύμφωνα τουλάχιστον με τους οικονομικούς συμβούλους του Προέδρου Obama.

Το Γράφημα 5 που ακολουθεί απεικονίζει γλαφυρά τη σταθερότητα που επιδεικνύει η πραγματική ιδιωτική κατανάλωση, παρά την έντονη μεταβλητότητα του διαθέσιμου προσωπικού εισοδήματος, ειδικά από το 2011 και εξής.

Γράφημα 5: Ιδιωτική κατανάλωση και Προσωπικό Εισόδημα ΗΠΑ, 2008–2013

(ποσοστιαία ετήσια μεταβολή –σκίαση αντιστοιχεί σε περιόδους ύφεσης)

*Federal Reserve Bank of St. Louis, Economic Research

Είναι, δε, χαρακτηριστικό, ότι σε σύγκριση μήνα-προς-μήνα, η ιδιωτική κατανάλωση παρουσίασε αύξηση 0,3% τον Οκτώβριο, το μήνα του shutdown της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης και των έντονων “ψυχολογικών πιέσεων” στην οικονομία, κάτι που αντικατοπτρίστηκε άμεσα και στις λιανικές πωλήσεις με αύξηση 0,6% τον ίδιο μήνα αλλά και 0,7% το Νοέμβριο.

Η βελτίωση της πιστωτικής κατάστασης και η μείωση των χρεών ανά νοικοκυριό, η κατακόρυφη άνοδος των χρηματιστηριακών αποτιμήσεων, και η άνοδος στις τιμές των ακινήτων αποτέλεσαν 3 βασικούς παράγοντες αύξησης του διαθέσιμου εισοδήματος στα νοικοκυριά για το 2013, στηρίζοντας τη συνολική ζήτηση και την κατανάλωση.

Πιο συγκεκριμένα, η εξυπηρέτηση δανείων ως ποσοστό του διαθέσιμου εισοδήματος υποχώρησε από 13% στο τέλος του 2008 σε 10% στο τέλος του 2013, ενώ στη βελτίωση της σχέσης μεταξύ δανειακών υποχρεώσεων και εισοδήματος ανά νοικοκυριό συνέβαλε τόσο η πτώση των επιτοκίων επί υποθηκών και καταναλωτικών δανείων, όσο και η άνοδος του ονομαστικού εισοδήματος. Ως αποτέλεσμα, ο συνολικός λόγος χρέους προς ετήσιο εισόδημα διαμορφώθηκε στο 1,1% το 2013, από 1,3% στα τέλη του 2008.

Ταυτόχρονα, η άνοδος των χρηματιστηριακών δεικτών που εκκίνησε ήδη από το 2009, κορυφώθηκε εντός του υπό εξέταση έτους, με το δείκτη σύνθετης κεφαλαιακής αποτίμησης Wilshire 5000 (σύνθετη παρακολούθηση του συνόλου σχεδόν των μετοχών υπό διαπραγμάτευση στα αμερικανικά χρηματιστήρια) να “κερδίζει” 31% εντός του 2013, και τη συνολική άνοδο της χρηματιστηριακής αξίας που προέκυψε κατά το εν λόγω έτος να αντιστοιχεί σε 39% του ετήσιου διαθέσιμου εισοδήματος, σύμφωνα με τις εκτιμήσεις. Παράλληλα, και οι τιμές κατοικιών/ακινήτων παρουσίασαν αύξηση 11% κατά το 2013, συνεχίζοντας την (αργή) πορεία ανάκαμψης από το χαμηλότερο επίπεδό τους το Μάρτιο του 2011, προσθέτοντας στο διαθέσιμο εισόδημα των νοικοκυριών αξία 13% περίπου σε ετήσια βάση. Συνδυαστικά, λοιπόν, η άνοδος της αξίας μετοχών και ακινήτων αύξησε το διαθέσιμο εισόδημα ανά νοικοκυριό κατά 52% περίπου το 2013 –σύμφωνα με τους υπολογισμούς του προεδρικού επιτελείου, η άνοδος αυτή μεταφράστηκε σε καθαρή αύξηση της κατανάλωσης κατά 1,7%, ικανή να εξισταθμίσει της απώλειες από την άνοδο των φόρων κατά το εν λόγω έτος. Το παρακάτω Γράφημα (Γράφημα 6) παρακολουθεί την κατανάλωση και την οικονομική κατάσταση ως προς το προσωπικό διαθέσιμο εισόδημα.

Γράφημα 6: Κατανάλωση, Οικονομική Κατάσταση και Προσωπικό Διαθέσιμο Εισόδημα

(ιστορική σειρά –σκίαση αντιστοιχεί σε περιόδους ύφεσης)

*US BEA

Τέλος, όπως ήταν αναμενόμενο, οι δύο θεωρούμενοι ως εγκυρότεροι δείκτες μέτρησης της καταναλωτικής εμπιστοσύνης και της ικανοποίησης από τις τρέχουσες όσο και τις προοπτικές βελτίωσης των οικονομικών συνθηκών, αντικατόπτρισαν άμεσα την απώλεια εμπιστοσύνης του καταναλωτικού κοινού ως απόρροια της κυβερνητικής/πολιτικής αστάθειας το φθινόπωρο, με αποκορύφωμα τη μέτρηση Οκτωβρίου. Ενδεικτικά, ο Πίνακας 2 παρακολουθεί τους τρεις κύριους επιμέρους Δείκτες μέτρησης του Πανεπιστημίου Michigan/Thomson Reuters: Καταναλωτική Εμπιστοσύνη, Ικανοποίηση με Τρέχουσα Οικονομική Κατάσταση, και Εμπιστοσύνη στις Προοπτικές, οι οποίοι υποχωρούν μετά το καλοκαίρι έως και τον Οκτώβριο. Ωστόσο, και οι τρεις Δείκτες ανακάμπτουν αισθητά τον Δεκέμβριο, και κλείνουν μάλιστα πολύ υψηλότερα από το “άνοιγμα” του έτους το Γενάρη.

Πίνακας 2: Καταναλωτική Εμπιστοσύνη (και συναφείς Δείκτες) 2013

*University of Michigan/Thomson Reuters

Την ίδια εικόνα εμφάνισε και ο Δείκτης Consumer Confidence Index του Conference Board, υποχωρώντας σημαντικά στις 71,2 μονάδες (100=1985) τον Οκτώβριο από 80,2 τον προηγούμενο μήνα, ως απόρροια του shutdown, για να ανακάμψει κατά τι τον Νοέμβριο (72 μονάδες) και ήδη τον Δεκέμβριο με 78,1 μονάδες να πλησιάζει και πάλι τα προ κυβερνητικής κρίσης επίπεδα εμπιστοσύνης.

Με βάση την παραπάνω εικόνα, είναι εμφανές ότι η ιδιωτική κατανάλωση απορρόφησε σε μεγάλο βαθμό τόσο την κυβερνητική κρίση όσο και τις αυξομειώσεις που παρουσίασε το προσωπικό διαθέσιμο εισόδημα και η οικονομική κατάσταση των νοικοκυριών, επιδεικνύοντας σταθερότητα κατά τη διάρκεια του έτους, ενώ η εμπιστοσύνη του κοινού στις προοπτικές της οικονομίας παρέμεινε σε υψηλά επίπεδα παρά τις πιέσεις που δέχτηκε, επιτρέποντας αισιοδοξία για την πορεία των συγκεκριμένων δεικτών το 2014 –ειδικά μάλιστα αν τα νέα από το “μέτωπο” της απασχόλησης εξακολουθήσουν να είναι θετικά και η οικονομία συνεχίσει να προσθέτει θέσεις εργασίας.

2.3 Απασχόληση

Στον “απόηχο” της βαθιάς ύφεσης των προηγούμενων ετών, κατά την οποία η οικονομία συρρικνώθηκε περισσότερο από οποιαδήποτε άλλη περίοδο μετά το Β΄ ΠΠ, “χάνοντας” συνολικά περί τις 8,8 εκατ. θέσεις εργασίας στον ιδιωτικό τομέα, το 2013 έφερε μάλλον καλά νέα για την απασχόληση.

Ο γενικός δείκτης ανεργίας υποχώρησε κατά 0,7% στο υπό εξέταση δωδεκάμηνο, κινούμενος περίπου στα επίπεδα της μέσης ετήσιας μείωσης της τριετίας 2010-2012 (0,9%), “κλείνοντας” τελικά με 7,4% σε χαμηλό 5ετίας. Όπως δείχνει και το παρακάτω Γράφημα (Γράφημα 6) η ανεργία αποκλιμακώνεται αισθητά από την κορύφωσή της το 2009/2010, χωρίς βέβαια να έχει πέσει στα προ-κρίσης επίπεδα (βλ. και Πίνακα 3 πιο κάτω).

Γράφημα 7: Απασχόληση (2007-2014) και Ανεργία (ιστορική σειρά)

(σκίαση αντιστοιχεί σε περιόδους ύφεσης)

*US Bureau of Labor Statistics

Πίνακας 3: Ποσοστά ανεργίας (δεκαετία 2003-2013)

Έτος

2003

2004

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

Ποσοστό

6%

5,5%

5,1%

4,6%

4,6%

5,8%

9,3%

9,6%

8,9%

8,1%

7,4%

*στοιχεία από US Bureau of Labor Statistics

Ο ιδιωτικός τομέας προσέθεσε περισσότερες από 2,3 εκατ. θέσεις (>190 χιλ. μηνιαίως) το 2013, ξεπερνώντας τις 2 εκατ. νέες θέσεις εργασίας ετησίως για 3ο συνεχόμενο χρόνο. Σε μηνιαία βάση, η ιδιωτική απασχόληση είχε θετικό πρόσημο για 47 συνεχείς μήνες, από το χαμηλό του Φεβρουαρίου 2010 έως και τον Ιανουάριο του 2014, διάστημα κατά το οποίο περίπου 8,5 εκατ. από τις συνολικά 8,8 “χαμένες” θέσεις εργασίας, συνεπεία της κρίσης, έχουν “επανορθωθεί”.

Από τις νέες θέσεις ιδιωτικής απασχόλησης που δημιουργήθηκαν εντός του 2013, ποσοστό σχεδόν 90% προστέθηκε στον τομέα των υπηρεσιών (και εντός αυτού περίπου 30% στις γενικές και επαγγελματικές υπηρεσίες, 15% στο λιανεμπόριο και 9% στις υπηρεσίες υγείας), ενώ 7% αφορά θέσεις στον τομέα των κατασκευών και 4% στη μεταποίηση.

Συγκεκριμένα για τον τομέα της μεταποίησης, αξίζει να σημειωθεί ότι από το ναδίρ της κρίσης έως και το τέλος του 2013 “προστέθηκαν” 622 χιλ. νέες θέσεις εργασίας, με τους ειδικούς αναλυτές να διχογνωμούν για κατά πόσο η μεταποίηση στις ΗΠΑ διάγει όντως μία περίοδο “αναγέννησης”, μετά την από-επένδυση και μεταφορά της παραγωγής σε χώρες φθηνού εργατικού κόστους στις προηγούμενες 2 δεκαετίες και την οικονομική κρίση, φυσικά, ή αν θα πρέπει να αποδοθεί απλά σε κυκλική διόρθωση μετά από την ύφεση που προηγήθηκε. Σύμφωνα με υπολογισμούς του οικονομικού επιτελείου του Προέδρου Obama, σε κάθε περίπτωση, ο συνολικός αριθμός των νέων θέσεων εργασίας υπερβαίνει κατά μισό εκατομμύριο περίπου αυτές που θα είχαν δημιουργηθεί από κυκλική διόρθωση των ανισορροπιών, μετά την κρίση, κατά το υπό εξέταση διάστημα.

Βέβαια, προβληματισμό δημιουργεί το εμμένον ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων, που κατά πολλούς αναλυτές θεωρείται ως η κύρια αιτία για την αργή αποκλιμάκωση του Γενικού Δείκτη, σε πείσμα των γενικότερων θετικών μηνυμάτων από την οικονομία. Αν και ο δείκτης ανέργων σε αναζήτηση εργασίας έως και 6 μήνες υποχώρησε το Δεκέμβριο κάτω από το μέσο όρο της περιόδου 2001-2007, ήτοι περίπου 4% του εργατικού δυναμικού, το ποσοστό των μακροχρόνια ανέργων (>27 εβδομάδες) παρέμεινε αρκετά υψηλότερα από τα προ-κρίσης επίπεδα, σχεδόν σε υπερδιπλάσια ποσοστά (~2,3% έναντι ~1% μ. ό. 2001-2007), συντηρώντας τις πιέσεις επί της αγοράς εργασίας.

Γράφημα 8: Μακροχρόνια άνεργοι

(σκίαση αντιστοιχεί σε περιόδους ύφεσης)

*μπλε γραμμή: άνεργοι έως 26 εβδομ., πορτοκαλί γραμμή: άνεργοι 27 εβδομ. και πάνω

διακεκομμένες γραμμές: αντίστοιχοι μέσοι όροι περιόδου 2001-2007 (προ κρίσης επίπεδα)

**στοιχεία από US Bureau of Labor Statistics

Η μακροχρόνια παραμονή σε καθεστώς ανεργίας δημιουργεί όχι μόνο κινδύνους “στιγματισμού” για τους ανέργους, αλλά και απώλειας εργασιακών προσόντων, επιδεινώνοντας έτι περαιτέρω τις πιθανότητες εύρεσης εργασίας και διαιωνίζοντας το πρόβλημα. Με τους απογοητευμένους εργαζόμενους να εγκαταλείπουν, τελικά, ολοκληρωτικά την αναζήτηση εργασίας, η συμμετοχή του ενεργού πληθυσμού στο εργατικό δυναμικό συρρικνώνεται (62,8% το 2013 έναντι 63% το 2012), δημιουργώντας φόβους ότι η κυκλικού τύπου ανεργία συνεπεία της κρίσης τείνει να προσλάβει δομικό χαρακτήρα.

Τέλος, σύμφωνα με πολλούς αναλυτές εξίσου σημαντική είναι και η κινητικότητα του εργατικού δυναμικού (ειδικά αυτών με υψηλά προσόντα) προς καλύτερες/καλύτερα αμειβόμενες θέσεις εργασίας (job-to-job mobility), η οποία καταδεικνύει την εμπιστοσύνη των εργαζομένων στις προοπτικές της αγοράς εργασίας: το σύνολο των συνδυασμένων παραιτήσεων-προσλήψεων ανά μήνα το 2013 δεν ξεπέρασε τα 9 εκατ., έναντι περισσότερων των 10 εκατ. αντίστοιχων “μετακινήσεων” από θέση σε θέση κατά μέσο όρο το μήνα, προ κρίσης (2005-2007).

2.4 Πληθωρισμός

Για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά ο ΔΤΚ “κινήθηκε” κάτω από το 2%, φαινόμενο που έχει να παρατηρηθεί από τη διετία 1997-98. Συγκεκριμένα, ο γενικός δείκτης “έκλεισε” το 12μηνο στο 1,5%, έναντι 1,7% το 2012 και 3% το 2011, αλλά και αρκετά χαμηλότερα από το μέσο όρο δεκαετίας στο 2,4%, ενώ και ο δομικός πληθωρισμός (πλην τροφίμων και καυσίμων) περιορίστηκε το 2013 σε 1,7%, από 1,9% το προηγούμενο έτος και 2,2% το 2011.

Οι τιμές των τροφίμων αυξήθηκαν κατά 1,1% στο υπό εξέταση 12μηνο, ενώ της ενέργειας κατά μισή ποσοστιαία μονάδα. Το Γράφημα 9 αποτυπώνει την πορεία των 2 βασικών δεικτών που πληθωρισμού (γενικός και δομικός δείκτης) σε βάθος δεκαετίας.

Γράφημα 9: ΔΤΚ και Δομικός Δείκτης

(2004/Ιαν. 2014)

*Πηγή: US Bureau of Labor Statistics, Δείκτης Τιμών Καταναλωτή

Η σταθερότητα που επιδεικνύει ο πληθωρισμός αποτελεί μάλλον αίνιγμα για τους οικονομολόγους, καθώς οι εκτιμήσεις μεταξύ των οικονομολόγων για αποπληθωριστικές τάσεις και –πιθανώς- αρνητικό πληθωρισμό, λόγω κυρίως των επίμονα υψηλών ποσοστών ανεργίας, δεν δείχνουν να επαληθεύονται.

Το έγκυρο Blue Chip Economic Indicators προβλέπει πληθωρισμό στην “περιοχή” του 1,5% και για το 2014, με τις μεσοπρόθεσμες εκτιμήσεις ωστόσο να προβλέπουν επιστροφή στα επίπεδα του 2%, καθώς η οικονομική δραστηριότητα αναθερμαίνεται και οι πιέσεις στην αγορά εργασίας μειώνονται σταδιακά –παράλληλα με την πάγια πολιτική της Κεντρικής Τράπεζας (Fed) για πληθωρισμό-στόχο στο 2%, που εμφανίζεται πάντα διατεθειμένη να παρέμβει σε περιπτώσεις έντονων ή επίμονων αποκλίσεων.

2.5 Εμπορικές Σχέσεις – Εμπορικό Ισοζύγιο

Το διεθνές εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών ακολούθησε και το 2013 την πορεία των τελευταίων όχι μόνο ετών αλλά και δεκαετιών: σε λιγότερο από μία πεντηκονταετία, οι ετήσιες εμπορικές ροές ως ποσοστό του αμερικανικού ΑΕΠ έχουν υπερτριπλασιαστεί, από 11% το 1970 σε 26% το 2000, για να φτάσουμε στο 31% του 2012 και τελικά το 33,3% του 2013, με τις εξαγωγές μάλιστα μόνο να αντιστοιχούν σε 13,5% του ΑΕΠ.

Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με υπολογισμούς του US Trade Representative (Εμπορικός Αντιπρόσωπος ΗΠΑ), σύμφωνα με στοιχεία του 2013 κάθε δισεκατομμύριο αμερικανικών εξαγωγών αγαθών “μεταφράζεται” σε 5.400 εγχώριες θέσεις εργασίας, με το αντίστοιχο για κάθε δις εξαγωγών σε υπηρεσίες να ανέρχεται σε 5.900 θέσεις. Στην ίδια κατεύθυνση, υπολογίζεται ότι πάνω από το ήμισυ των εισαγόμενων προϊόντων εισέρχεται στην εγχώρια μεταποιητική αλυσίδα προς περαιτέρω επεξεργασία, συναρμολόγηση ή τελειοποίηση, διαδικασία υψηλής προστιθέμενης αξίας για κάθε οικονομία.

Βέβαια, οι προκλήσεις για τους κύριους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ δεν έλειψαν ούτε το υπό εξέταση έτος. Η ανάπτυξη στην ΕΕ επέστρεψε μεν σε θετικό έδαφος, μετά τη συρρίκνωση του 2013, με πολύ χαμηλούς ρυθμούς ωστόσο (1,1%)· η Ιαπωνία έδειξε να συνέρχεται από το καταστροφικό 2011/2012 (σεισμός-τσουνάμι και ρυθμός -0,4% για το 2012), με 2,7% το 2013 αλλά με επιβράδυνση στο κλείσιμο του έτους και εξαιρετικά συντηρητικές προβλέψεις για το 2014, ενώ και η Κίνα “έκλεισε” το 2013 στο 7,7%, στα ίδια ακριβώς επίπεδα με το 2012 και μακριά από τις σχεδόν μόνιμα διψήφιες επιδόσεις τις προηγούμενης 30ετίας.

Σε αυτό το πλαίσιο, οι αμερικανικές εξαγωγές αθροιστικά (αγαθά και υπηρεσίες) σημείωσαν με 2,28 τρις ένα ακόμη ρεκόρ, ξεπερνώντας κατά 64 δις περίπου αυτές του 2012, με φθίνουσα πορεία ωστόσο: 16,6% μεταξύ 2009-2010, 14,5% το 2011, 4,4% το 2012 και 2,8% το 2013. Αντίστοιχα περιορίζεται και ο ρυθμός αύξησης των εισαγωγών των ΗΠΑ σε αγαθά και υπηρεσίες, με μόλις 0,09% (ή 2,75 δις) άνοδο το 2013 έναντι σχεδόν 3% το 2012, παρά τη καταγραφή ενός νέου ρεκόρ στο άθροισμα των εισαγωγών κατά το υπό εξέταση έτος.

Ο Πίνακας 4 αποτυπώνει την εξέλιξη του διεθνούς εμπορίου των ΗΠΑ (εξαγωγές, εισαγωγές και ισοζύγια σε αγαθά και υπηρεσίες) από το 2007 μέχρι και το 2013.

Πίνακας 4: Διεθνές εμπόριο ΗΠΑ, αγαθά και υπηρεσίες (2007–2013)

(ποσά σε εκατ. δολάρια, εποχικά προσαρμοσμένα)

*Πηγή: US Bureau of Economic Analysis (US BEA)

Συνολικά, με εξαίρεση το 2009, όταν και η οικονομική κρίση “αποτυπώθηκε” έντονα σε όλους τους μακροοικονομικούς δείκτες, οι αμερικανικές εξαγωγές τόσο σε αγαθά όσο και σε υπηρεσίες εμφανίζουν αδιάλειπτη αύξηση την τελευταία εξαετία, τα τελευταία δε 3 χρόνια ξεπερνούν μόνιμα, πια, το “φράγμα” των 2 τρις δολ, το οποίο είχε για πρώτη φορά “καταρριφθεί” το 2011. Αθροιστικά, η αύξηση των εξαγωγών των ΗΠΑ μεταξύ 2007 και 2013 είναι σχεδόν 38%.

Η αύξηση των εξαγωγών και η ταυτόχρονη επιβράδυνση των εισαγωγών, οδήγησαν σε περαιτέρω συρρίκνωση του εμπορικού ελλείμματος των ΗΠΑ κατά σχεδόν 11% το 2013, μετά τη μείωσή του και το 2012. Το -σταθερά- πλεονασματικό ισοζύγιο υπηρεσιών (εξαγωγές μείον εισαγωγές) αυξήθηκε κατά 8,9%, ενώ το –επίσης παραδοσιακό- έλλειμμα στα αγαθά μειώθηκε κατά 5,4%. Ο Πίνακας που ακολουθεί (Πίνακας 5) παρακολουθεί την εξέλιξη του εμπορικού ισοζυγίου των ΗΠΑ (αγαθά και υπηρεσίες) μεταξύ 2007-2013.

Πίνακας 5: Εμπορικό ισοζύγιο ΗΠΑ, αγαθά και υπηρεσίες (2007–2013)

(ποσά σε εκατ. δολάρια, εποχικά προσαρμοσμένα)

Έτος

ΙΣΟΖΥΓΙΑ

Σύνολο

Μεταβολή

%

Αγαθά

Υπηρεσίες

2007

-699.065

--

-822.743

123.677

2008

-702.302

-0,46%

-833.957

131.655

2009

-383.657

-45,4%

-510.550

126.893

2010

-499.379

30,1%

-650.156

150.777

2011

-556,838

11,24

-744.139

187.301

2012

-534.656

-4%

-741.475

206.819

2013

-476.393

-10,9%

-701.669

225.276

*Πηγή: US Bureau of Economic Analysis (US BEA), επεξεργασία Γραφείο ΟΕΥ

Σχηματικά, η πορεία των δεικτών εισαγωγών/εξαγωγών ΗΠΑ καθώς και του ισοζυγίου, στο εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών, μεταξύ 2007 και 2013 απεικονίζεται στο παρακάτω Γράφημα (Γράφημα 10).

Γράφημα 10: Εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών ΗΠΑ (δείκτες)

(2007/2013)

*Πηγή: US Census Bureau/Foreign Trade Division

Η γεωγραφική διασπορά του αμερικανικού εμπορίου, σε επίπεδο αγαθών, συνεχίζει να μειώνεται, καθώς οι εμπορικές ροές με τους 15 μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους αποτέλεσαν το 72,5% το 2013, έναντι 72% το 2012 και 70,8% το 2011. Οι 15 αυτοί κύριοι εμπορικοί εταίροι απορρόφησαν αγαθά ύψους 1,13 τρις δολ. ή 71,4% των αμερικανικών εξαγόμενων προϊόντων (συγκριτικά 2012: 68,9%, 2011: 71,7%, 2010: 72,5%) και εξήγαγαν στις ΗΠΑ αγαθά αξίας 1,73, που αντιστοιχούν σε 76,2% των συνολικών εισαγωγών των ΗΠΑ σε προϊόντα (συγκριτικά 2012: 74,8%, 2011: 73,9%, 2010: 75%).

Σύμφωνα με τον Πίνακα 6 που ακολουθεί (10 κυριότεροι εμπορικοί εταίροι ΗΠΑ σε αγαθά, 2013), η πρώτη πεντάδα εμπορικών εταίρων των ΗΠΑ παραμένει αναλλοίωτη επί σειρά ετών, περιλαμβάνοντας τον Καναδά διαχρονικά στην 1η θέση σε συνολική αξία αλλά και σε εισαγωγές από ΗΠΑ (μερίδιο 16,4% και 19% αντίστοιχα), την Κίνα να ακολουθεί σε συνολικό όγκο αλλά να προηγείται σε εξαγωγές προς ΗΠΑ, το Μεξικό 3ο σε συνολικό μερίδιο (13,2%) αλλά 2ο ως εξαγωγικός προορισμός για τα αμερικανικά προϊόντα, με την Ιαπωνία και τη Γερμανία σταθερά στην 4η και 5η θέση αντίστοιχα. Από την 6η θέση και έπειτα, παρατηρούνται διάφορες ανακατατάξεις, όπως: η είσοδος της Σ. Αραβίας στη δεκάδα το 2012 και η παραμονή της εκεί το 2013, λόγω της ανόδου των εξαγωγών της σε αργό που αυξάνουν το συνολικό όγκο του διμερούς εμπορίου, οι οποίες όμως με την αύξηση της εγχώριας πετρελαϊκής παραγωγής βαίνουν μειούμενες (εξ ου και η υποχώρησή της από την 9η στη 10η θέση το 2013)· οι διαφοροποιήσεις στην κατάταξη μεταξύ πιο παραδοσιακών εμπορικών εταίρων των ΗΠΑ, βάσει διάφορων αυξομειώσεων που καταγράφονται στο διμερές εμπόριο όπως η άνοδος της Γαλλίας από τη 10η θέση το 2012 στην 8η το υπό εξέταση έτος, ή η αναρρίχηση της Ν. Κορέας στην 6η θέση για το 2013, προσπερνώντας το Ην. Βασίλειο κλπ.

Πίνακας 6: 10 κυριότεροι εμπορικοί εταίροι ΗΠΑ (αγαθά) 2013

(ποσά σε δις δολ. ΗΠΑ)

ΧώραΣυνολικός Όγκος

(παρένθεση: 2012)Μερίδιο 2013

%Μερίδιο 2012

%Μερίδιο 2011

%Εξαγωγές

στις ΗΠΑ

(παρένθεση: 2012)Μερίδιο 2013

%Μερίδιο 2012

%Μερίδιο 2011

%Εισαγωγές

από ΗΠΑ

(παρένθεση: 2012)Μερίδιο 2013

%Μερίδιο 2012

%Μερίδιο 2011

%

1. Καναδάς632,4

(616,7)16,416,416,1332,1

(324,2)14,614,314,5300,3

(292,4)19,018,919,0

2. Κίνα562,4

(536,2)14,614,013,6440,4

(425,6)19,418,719,1122

(110,6)7,77,17,0

3. Μεξικό506,6

(494)13,212,912,5280,5

(277,7)12,412,212,0226,2

(216,3)14,314,013,3

4. Ιαπωνία203,7

(216,4)5,35,75,3138,5

(146,4)6,16,46,365,1

(70,0)4,14,54,5

5. Γερμανία162,1

(157,3)4,24,14,0114,6

(108,5)5,14,84,347,4

(48,8)3,03,23,3

6. Ν. Κορέα103,8

(101,2)2,72,62,762,2

(58,9)2,72,62,641,6

(42,3)2,62,72,9

7. Ην. Βασίλειο100

(109,8)2,62,93,152,6

(54,9)2,32,42,347,4

(54,8)3,03,53,8

8. Γαλλία77,3

(72,4)2,01,92,145,3

(41,6)2,01,81,832

(30,8)2,02,01,9

9. Βραζιλία71,7

(75,8)1,92,01,927,6

(32,1)1,21,41,444,1

(43,7)2,82,82,9

10. Σ. Αραβία70,8

(73,8)1,81,91,351,8

(55,7)2,32,42,219

(18,1)1,2%1,1%0,9%

*στοιχεία από US Census Bureau, επεξεργασία Γραφείο ΟΕΥ

Τέλος, σύμφωνα με το οικονομικό επιτελείο του Προέδρου Obama, η πορεία των αμερικανικών εξαγωγών και η γεωγραφική τους διασπορά βρίσκονται σε ευθεία συνάρτηση με τους ρυθμούς ανάπτυξης και την ενεργό ζήτηση στους βασικούς εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ. Το πολυσύνθετο Γράφημα 11 παρακολουθεί τους ρυθμούς οικονομικής ανάπτυξης και την ενεργό εσωτερική ζήτηση στους 5 μεγαλύτερους εταίρους των ΗΠΑ (Καναδά, Κίνα, Μεξικό, Ιαπωνία και την ΕΕ ως σύνολο), σε τριμηνιαία ανάλυση μεταξύ 2009 και 2013, και καθιστά ευκρινή τον αντίκτυπό τους στην πορεία και αύξηση των αμερικανικών εξαγωγών (αγαθά και υπηρεσίες) κατά το αυτό διάστημα.

Γράφημα 11: Εμπόριο ΗΠΑ σε συνάρτηση με ανάπτυξη/ζήτηση κύριων εμπορικών εταίρων

(αγαθά και υπηρεσίες - 2009/2013)

*Πηγή: Council of Economic Advisers of the President – συνδυασμός στοιχείων από: IMF; Eurostat; US BEA; US Census Bureau/Foreign Trade Division

3. Συμπεράσματα και Προοπτικές

Απολογιστικά, η αμερικανική οικονομία συνέχισε και το 2013 την πορεία αργής μεν αλλά σταθερής ανάπτυξης που ακολουθεί, στα χρόνια εξόδου από τη βαθιά οικονομική/χρηματοπιστωτική κρίση του 2008-2009. Το ΑΕΠ με +1,9% κινήθηκε στα ‘ρηχά’, υποχωρώντας σε σχέση με το 2,2% του προηγούμενου έτους, ενώ παρουσίασε αξιοσημείωτη μεταβλητότητα και στις τριμηνιαίες επιδόσεις του.

Πιέσεις στην οικονομική δραστηριότητα ασκήθηκαν κατά το παρελθόν έτος από διάφορες πλευρές, τόσο κυκλικού όσο και προσωρινού χαρακτήρα. Η δημοσιονομική στενότητα και οι περικοπές δαπανών και επενδύσεων από το κράτος, σε ομοσπονδιακό αλλά και πολιτειακό/τοπικό επίπεδο, αποτέλεσαν σημαντική τροχοπέδη για μια ταχύτερη ανάπτυξη του εθνικού προϊόντος· δεν πρέπει να λησμονείται ότι το κράτος ήταν βασικός χρηματοδότης της ανάκαμψης της οικονομίας από τη Μεγάλη Κρίση των αμέσως προηγούμενων ετών, με κρατικά χρηματοδοτούμενα προγράμματα διάσωσης τραπεζών και ασφαλιστικών εταιρειών-κολοσσών αλλά και δισεκατομμύρια σε ‘ενέσεις’ ρευστότητας και επενδύσεων απευθείας στην οικονομία –μόνο το “Stimulus Bill” (American Recovery and Reinvestment Bill/ARRB, Φεβρουάριος 2009) προέβλεπε ένα ‘μείγμα’ παρεμβάσεων (επενδύσεις σε δημόσια έργα, φοροελαφρύνσεις για τη μεσαία εισοδηματική κατηγορία, κοινωνικές παροχές, κυρίως για τους ανέργους, και περιβαλλοντικά/ενεργειακά προγράμματα) συνολικού κόστους 787 δις δολ. σε βάθος διετίας. Η μετάβαση (πρακτική και ψυχολογική) από ένα καθεστώς κρατικής παρεμβατικότητας σε περιστολή δαπανών και δημοσιονομική στενότητα, σε συνδυασμό με την πολιτική αντιπαλότητα που οδήγησε στο κλείσιμο της ομοσπονδιακής διοίκησης, δημιουργώντας αμφιβολίες για τις προοπτικές της οικονομίας και στερώντας έσοδα από τα κρατικά ταμεία, αποτέλεσαν ίσως τους κρισιμότερους παράγοντες απομείωσης της αναπτυξιακής δυναμικής για το παρελθόν έτος.

Πιέσεις στην οικονομία το 2013 ασκήθηκαν από τα υψηλά ποσοστά ανεργίας, παρά την (αργή αλλά σταθερή) αποκλιμάκωσή τους, αλλά και τα επίμονα υψηλά ποσοστά των μακροχρόνια ανέργων· από τη μικρότερη του αναμενομένου αύξηση των αμερικανικών εξαγωγών, με την ενεργή ζήτηση στους βασικούς διεθνείς εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ να αντιμετωπίζει προκλήσεις· από την αργή ανάκαμψη του στεγαστικού τομέα και του τομέα των ακινήτων· από παροδικούς παράγοντες όπως τα ακραία καιρικά φαινόμενα που δυσχέραιναν την οικονομική δραστηριότητα, κ.ο.κ.

Από την άλλη, η οικονομία κατάφερε να ανταπεξέλθει στις πιέσεις που προαναφέρθηκαν, κλείνοντας τη χρονιά με θετικό πρόσημο και μένοντας για ένα ακόμη έτος σε αναπτυξιακή τροχιά, εκπλήσσοντας μάλλον θετικά τους οικονομολόγους με την ανθεκτικότητα που επιδεικνύει και επιτρέποντας αισιόδοξες προβλέψεις για το μέλλον. Η οικονομία συνέχισε να προσθέτει θέσεις εργασίας, έχοντας πια σχεδόν αντισταθμίσει τις θέσεις που ‘χάθηκαν’ κατά τη διάρκεια της κρίσης· ιδιωτική κατανάλωση και καταναλωτική εμπιστοσύνη παρέμειναν σε θετικό έδαφος, απορροφώντας όχι μόνο τις πιέσεις στο διαθέσιμο προσωπικό εισόδημα αλλά και το ψυχολογικό πλήγμα του shutdown και του πολέμου χαρακωμάτων Δημοκρατικών-Ρεπουμπλικάνων στο Κογκρέσο· την παραγωγικότητα (πραγματικό παραγόμενο προϊόν ανά εργατοώρα) τις ενάρξεις κατασκευής κατοικιών (housing starts) να ανακάμπτουν σταδιακά κλπ.

Σύμφωνα με πολλούς αναλυτές, οι βάσεις για οικονομική ανάπτυξη ταχύτερη του 2% (περίπου) κατά μέσο όρο την τελευταία τριετία υπάρχουν: οι περισσότερες αναγκαίες συνθήκες από την πλευρά της ζήτησης πληρούνται, χωρίς να υπάρχουν εμφανείς ή ικανοί περιοριστικοί παράγοντες από την πλευρά της προσφοράς.

Τα αποτελέσματα της δημοσιονομικής προσαρμογής έχουν σε μεγάλο βαθμό ‘εσωτερικευθεί’ από τους οικονομικούς ‘παίκτες’, με τα προκαταρτικά στοιχεία να δείχνουν ότι η περιστολή των δημοσίων δαπανών (ομοσπονδιακό όσο και πολιτειακό/τοπικό επίπεδο) δεν επιβραδύνει πλέον καταλυτικά την ανάπτυξη. Η ιδιωτική κατανάλωση έχει απορροφήσει τους περισταλτικούς παράγοντες χωρίς μεγάλες απώλειες ενώ τα ‘κέρδη’ των νοικοκυριών από την άνοδο της αξίας κατοικιών/ακινήτων αλλά και μετοχών δεν έχουν ακόμη διοχετευθεί στην οικονομία. Ταυτόχρονα, η ανάκαμψη της ΕΕ/Ευρωζώνης αναμένεται να ενισχύσει τη ζήτηση για τα εγχώρια προϊόντα και υπηρεσίες, συμβάλλοντας σε μια θετική πορεία του εξαγωγικού τομέα. Με το βαθμό αξιοποίησης του υπάρχοντος μεταποιητικού δυναμικού στο 77% περίπου, την ανεργία σε αποκλιμάκωση και τις επιχειρήσεις έτοιμες να επενδύσουν καθώς η ιδιωτική κατανάλωση σταθεροποιείται ανοδικά, η οικονομία έχει σημαντικό ‘χώρο’ να αναπτυχθεί δυναμικά στο βραχυ-μεσοπρόθεσμο ορίζοντα.

Σύμφωνα με σειρά αναλυτών, η αμερικανική οικονομία αναμένεται να επιταχύνει, αγγίζοντας ρυθμούς ανάπτυξης 3,2%-3,4% στα τέσσερα επόμενα χρόνια (2014-2017). Βέβαια, τα προκαταρτικά στοιχεία για το 1ο τρίμηνο του 2014 είναι μάλλον δυσοίωνα, με την ανάπτυξη να επιστρέφει σε αρνητικό έδαφος για πρώτη φορά μετά από τρία σχεδόν χρόνια.

Κεφάλαιο Δ: Εξωτερικές Σχέσεις 1. Συμμετοχή σε Διεθνείς Οργανισμούς

ADB (nonregional member), AfDB (nonregional member),