Στάμος_’Αναγνωρίσεως...

Π.3.2.1 Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε

30 διδακτικές ώρες ανά τάξη

Αρχαία Ελληνική Γλώσσα και ΓραμματείαΑ΄ Γυμνασίου

Θεματική ενότητα:Ομηρικά έπη, Οδύσσεια, 27η Ενότητα

Τίτλος:«’Αναγνωρίσεως σημεῖα»

ΘΕΟΔΩΡΟΣ ΣΤΑΜΟΣ

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΠΑΙΔΕΙΑΣ & ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ

Θεσσαλονίκη 2014

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΕΡΓΟΥ

ΠΡΑΞΗ: «Δημιουργία πρωτότυπης μεθοδολογίας εκπαιδευτικών σεναρίων βασισμένων σε ΤΠΕ και δημιουργία εκπαιδευτικών σεναρίων για τα μαθήματα της Ελληνικής Γλώσσας στην Α/βάθμια και Β/βάθμια εκπαίδευση» MIS 296579 (κωδ. 5.175), - ΟΡΙΖΟΝΤΙΑ ΠΡΑΞΗ, στους άξονες προτεραιότητας 1-2-3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Εκπαίδευση και Δια Βίου Μάθηση», η οποία συγχρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Ένωση (Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο) και εθνικούς πόρους. ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: Ι .Ν. ΚΑΖΑΖΗΣΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΙΚΟΣ ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ: ΒΑΣΙΛΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΗΣΠΑΡΑΔΟΤΕΟ: Π.3.2.1. Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες, σύμφωνα με συγκεκριμένες προδιαγραφές, που αντιστοιχούν σε 30 διδακτικές ώρες ανά τάξη.ΥΠΕΥΘΥΝΟΣ ΠΑΡΑΔΟΤΕΟΥ: ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΚΟΥΤΣΟΓΙΑΝΝΗΣΥπεύθυνοι υπο-ομάδας εργασίας αρχαίας ελληνικής γλώσσας δευτεροβάθμιας: Λάμπρος Πόλκας,Κοσμάς ΤουλούμηςΦΟΡΕΑΣ ΥΛΟΠΟΙΗΣΗΣ: ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣ http://www.greeklanguage.gr Καραμαούνα 1 – Πλατεία Σκρα Τ.Κ. 55 132 Καλαμαριά, ΘεσσαλονίκηΤηλ.: 2310 459101, Φαξ: 2310 459107, e-mail: [email protected]

ΚΕΝΤΡΟ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΑΣΥπουργείο Παιδείας & Θρησκευμάτων, Πολιτισμού

& Αθλητισμού

MIS: 296579 – Π.3.2.1: Εκπαιδευτικά σενάρια και μαθησιακές δραστηριότητες Α΄ Γυμνασίου «’Αναγνωρίσεως σημεῖα»

Σελίδα 2 από 23

http://www.greeklanguage.gr/

mailto:[email protected]

Α. ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ

Τίτλος

’Αναγνωρίσεως σημεῖα

Δημιουργός

Θεόδωρος Στάμος

Διδακτικό αντικείμενο

Αρχαία Ελληνική Γραμματεία

(Προτεινόμενη) Τάξη

Α΄ Γυμνασίου

Χρονολογία

Μάιος 2014

Διδακτική/ θεματική ενότητα

27η Ενότητα

Διαθεματικό

Όχι

Εμπλεκόμενα γνωστικά αντικείμενα

—

Χρονική διάρκεια

8-9 διδακτικές ώρες

ΧώροςΙ. Φυσικός χώρος:

Εντός σχολείου: αίθουσα διδασκαλίας, εργαστήριο πληροφορικής.

ΙΙ. Εικονικός χώρος: ιστολόγιο, Wiki.





Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και μαθητή Η γνώση των βασικών εργαλείων των ΤΠΕ (λογισμικά παρουσιάσεων και

επεξεργασίας κειμένων, πλοήγηση στο διαδίκτυο, μηχανές αναζήτησης, ιστολόγιο,

Wiki) αποτελεί αναγκαία προϋπόθεση για την υλοποίηση του σεναρίου. Ίσως

χρειαστεί η γνώση λογισμικών επεξεργασίας βίντεο, εφόσον οι μαθητές υλοποιήσουν

την ανάλογη δραστηριότητα στο τρίτο φύλλο εργασίας. Η θετική διάθεση των

μαθητών και του εκπαιδευτικού για ομαδοσυνεργατική διδασκαλία αποτελεί

αναγκαία συνθήκη. Απαιτείται η ύπαρξη ιστολογίου της τάξης ή του μαθήματος.

Εναλλακτικά, οι μαθητές μπορούν να εργαστούν σε περιβάλλον Wiki. Επιπρόσθετα,

θα διευκόλυνε αρκετά τους μαθητές, εάν είχε προηγηθεί η επεξεργασία της 19 ης

ενότητας, στην οποία αναλύεται για πρώτη φορά στο σχολικό εγχειρίδιο η έννοια της

αναγνώρισης. Τέλος, η γνώση βασικών αρχών της Μάθησης μέσω Σχεδιασμού

(Design) σίγουρα θα προσέφερε στην επιτυχή υλοποίηση αυτού του σεναρίου.

Από πλευράς υλικοτεχνικής υποδομής απαραίτητη θεωρείται η χρήση του

εργαστηρίου της πληροφορικής ή εναλλακτικά η χρήση πέντε φορητών υπολογιστών

στη σχολική αίθουσα με πρόσβαση στο διαδίκτυο. Αναγκαίο θεωρείται και ένα

μηχάνημα προβολών συνδεμένο με φορητό υπολογιστή. Ίσως απαιτηθεί η χρήση μιας

συσκευής καταγραφής βίντεο, εφόσον αυτή χρησιμοποιηθεί στο τρίτο φύλλο

εργασίας.

Πριν από την έναρξη του σεναρίου, ο εκπαιδευτικός έχει μεριμνήσει για το

χωρισμό των ομάδων, οι οποίες αποτελούνται από τέσσερις ή πέντε μαθητές. Για την

ένταξή τους στις ομάδες είτε μπορούν να χωριστούν μόνοι τους, οπότε υπάρχει ο

κίνδυνος της ανομοιογένειας, είτε χωρίζονται με τη βοήθεια του εκπαιδευτικού, ο

οποίος μπορεί να γράψει στον πίνακα τους τέσσερις ή πέντε ρόλους, που πρέπει να

υπάρχουν σε κάθε ομάδα, και να αφήσει τους μαθητές να επιλέξουν μόνοι τους τον

ρόλο και την ομάδα στην οποία θα ανήκουν. Οι ρόλοι αυτοί θα μπορούσαν να είναι:

του συντονιστή, του γνώστη των λογισμικών παρουσίασης και των εννοιολογικών

χαρτών, του χειριστή Η/Υ (για αναζήτηση στο διαδίκτυο), του γραμματέα, του





http://neamathisi.com/learning-by-design


http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A115/463/3069,12305/


διαμεσολαβητή ή και του χειριστή λήψης βίντεο. Επιπλέον, ο εκπαιδευτικός μπορεί

να ενημερώσει τους μαθητές για το περιεχόμενο των φύλλων εργασίας και να τους

αφήσει να διαλέξουν μόνοι τους, αρκεί σε κάθε ομάδα να υπάρχουν οι παραπάνω

ρόλοι.

Εφαρμογή στην τάξηΤο συγκεκριμένο σενάριο είναι πρόταση διδασκαλίας.

Το σενάριο στηρίζεται

—

Το σενάριο αντλεί

—

Β. ΣΥΝΤΟΜΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ / ΠΕΡΙΛΗΨΗ

Στο πλαίσιο του προτεινόμενου σεναρίου επιχειρείται να προσεγγίσουν οι μαθητές

την έννοια της αναγνώρισης. Ξεκινώντας από την ενότητα του σχολικού εγχειριδίου,

προσπαθούν να καταγράψουν τη βασική δομή της ομηρικής αναγνώρισης και στη

συνέχεια να συγκρίνουν το τυπικό της με άλλες αναγνωρίσεις που λαμβάνουν χώρα

είτε στην Οδύσσεια είτε σε έργα της Δραματικής Ποίησης. Αφού προβληματιστούν

για τον ρόλο της αναγνώρισης, καλούνται να δραματοποιήσουν τη σκηνή της

αναγνώρισης του Οδυσσέα από την Πηνελόπη, για να βιώσουν τα συναισθήματα και

τις ψυχικές διακυμάνσεις των πρωταγωνιστών του έπους.





Γ. ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Σύλληψη και θεωρητικό πλαίσιοΚατά πόσο η αναγνώριση έχει θέση στον πραγματικό κόσμο αποτελεί σίγουρα μια

ενδιαφέρουσα απορία. Ωστόσο, στον ποιητικό κόσμο μάλλον αποτελούσε κάτι

συνηθισμένο, εάν κρίνει κανείς ότι έχει υιοθετηθεί σε μεγάλο βαθμό από τους

πνευματικούς δημιουργούς της αρχαιότητας. Άλλωστε, δεν είναι λίγες οι παραλλαγές

δημοτικών τραγουδιών στις οποίες χρησιμοποιείται το τυπικό της αναγνώρισης

ανάμεσα σε αγαπημένα πρόσωπα μέχρι τις μέρες μας. Το πέρασμα από την άγνοια

στη γνώση σε μια καίρια στιγμή της δράσης και λίγο πριν την αίσια λύση εντείνει το

δραματικό στοιχείο (Κακριδής 1999), κορυφώνοντας την αγωνία του ακροατή-

αναγνώστη. Για να γνωρίσει, δηλαδή, κάποιος την αλήθεια, πρέπει πρώτα να περάσει

από τον προθάλαμο της αληθοφάνειας. Αυτή την πορεία ακολουθούν οι διαδοχικοί

«αναγνωρισμοί» του Οδυσσέα από το περιβάλλον του αλλά και από εχθρούς, με

κορυφαίο παράδειγμα τον «αναγνωρισμό» του Οδυσσέα από την Πηνελόπη

(Μαρωνίτης & Πόλκας 2007).

Παράλληλα, το θέμα του «αναγνωρισμού» αποτελεί ένα μοτίβο στην

Οδύσσεια. Ο ποιητής πλάθει το τυπικό με τέτοιο τρόπο που διαβαθμίζει τη

δραματοποίηση ανάλογα με την πλοκή του μύθου, τα δρώμενα και τους δρώντες του

(Μαρωνίτης 1997). Μπορεί οι «αναγνωρισμοί» να αποτελούν ένα μοτίβο στην

Οδύσσεια, ωστόσο ο ποιητής βρίσκει τη δυνατότητα να προσθέτει καινούργια

στοιχεία κάθε φορά. Επειδή ο ακροατής γνωρίζει λίγο πολύ την εξέλιξη του έπους, το

ενδιαφέρον μετατοπίζεται από την ίδια την έκβαση των συμβάντων στον τρόπο

εξέλιξης της αφηγηματικής πλοκής (Μαρωνίτης & Πόλκας 2007). Επιπλέον, δεν

πρέπει να μας διαφεύγει της προσοχής η προφορικότητα των επών. Τα ομηρικά έπη

προορίζονταν για ακρόαση και όχι για ανάγνωση. Επομένως, οι παρατηρήσεις που θα

μπορούσε να κάνει κανείς σήμερα ότι η συμπεριφορά του ήρωα δεν συνάδει με τη

λογική, μάλλον πρέπει να παραβλέπονται, καθώς οι παρατηρήσεις αυτές αφορμώνται

από την μετατροπή του ακροάματος σε ανάγνωσμα (Κακριδής 1999).





Από παιδαγωγικής σκοπιάς, αξιοποιούνται οι πολυγραμματισμοί καθώς και η

Μάθηση μέσω Σχεδιασμού (Design) (Kress 2000). Γίνεται προσπάθεια οι μαθητές να

αναστοχαστούν τις εμπειρίες τους, να ομαδοποιήσουν το υλικό σε κατηγορίες, να

αξιολογήσουν τις απόψεις τους, να μεταφέρουν με δημιουργικό τρόπο αυτό που

έμαθαν στο δικό τους περιβάλλον. Παράλληλα, ο εκπαιδευτικός υποστηρίζει και

εμπλουτίζει τη μαθησιακή διαδικασία, ώστε ο μαθητής να οικοδομήσει γνώσεις αλλά

και εργαλεία σκέψης. Γι’ αυτό το λόγο διαμορφώνει ποικίλες κοινωνικές

αλληλεπιδράσεις μέσω της ομαδικής εργασίας, ώστε οι μαθητές να νοηματοδοτήσουν

τις εμπειρίες τους σ’ ένα κοινωνικό πλαίσιο (Vygotsky 1988).

Δ. ΣΚΕΠΤΙΚΟ-ΣΤΟΧΟΙ ΚΑΙ ΣΥΝΔΥΑΣΜΟΣ ΤΟΥΣ

Γνώσεις για τον κόσμο, αξίες, πεποιθήσεις, πρότυπα, στάσεις ζωήςΕπιδιώκεται οι μαθητές να:

● Ενθαρρυνθούν να βιώσουν (ενσυναίσθηση) την ψυχολογία ανθρώπων που

συναντιούνται με αγαπημένα τους πρόσωπα μετά από μεγάλο χρονικό διάστημα.

● Κατανοήσουν ότι πολλές φορές ο άνθρωπος έχει την ανάγκη να στηριχτεί στη

λογική, προκειμένου να αποδείξει την πίστη ενός αγαπημένου του προσώπου.

● Αποδεχτούν ότι η αναγνώριση αποτελούσε μια διαδικασία με σημαντικό

λειτουργικό ρόλο, καθώς η μακρόχρονη απουσία επιφέρει αλλαγές στην εξωτερική

όψη των ανθρώπων.

● Κατανοήσουν ότι κάθε άνθρωπος, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά της

προσωπικότητάς του, ακολουθεί ξεχωριστή και ιδιαίτερη πορεία σκέψης,

προκειμένου να φτάσει στον στόχο της αναγνώρισης του αγαπημένου του

προσώπου.

Γνώσεις για τη γλώσσαΕπιδιώκεται οι μαθητές να:






● Αντιληφθούν ότι ο κάθε ποιητής χειρίζεται με τον δικό του τρόπο το ζήτημα της

αναγνώρισης, προκειμένου να εντείνει το δραματικό στοιχείο και να φτάσει στην

αίσια λύση που ο ίδιος προκρίνει.

● Κατανοήσουν ότι, μέσω του θέματος της αναγνώρισης στην ποίηση,

αναδεικνύονται αξίες που χαρακτηρίζουν την εποχή δημιουργίας των ποιητικών

έργων.

● Αναγνωρίζουν το τυπικό της αναγνωριστικής διαδικασίας.

ΓραμματισμοίΕπιδιώκεται οι μαθητές να:

● Μάθουν ότι, με τη χρήση του επικοινωνιακού πλαισίου της ομιλίας που καλούνται

να εφαρμόσουν στο εν λόγω σενάριο, είναι αναγκαίο να κάνουν αντίστοιχες

γλωσσικές επιλογές, προκειμένου να πετύχουν τον στόχο τους.

● Ενθαρρυνθούν να εκφράσουν τις εντυπώσεις τους από τη δραματοποίηση μιας

σκηνής αναγνώρισης.

● Προχωρήσουν στην απόδοση του τυπικού της αναγνωριστικής διαδικασίας μέσω

εννοιολογικών χαρτών.

● Είναι ικανοί να παράγουν πολυτροπικά κείμενα.

● Επεξεργαστούν το υλικό βιντεοσκόπησης μιας σκηνής αναγνώρισης, βάσει των

προσωπικών τους επιλογών.

● Χρησιμοποιούν αποτελεσματικά τις μηχανές αναζήτησης του διαδικτύου,

προκειμένου να φέρουν σε πέρας το έργο που τους έχει ανατεθεί.

Να αξιοποιήσουν με δημιουργικό τρόπο τα εργαλεία των ΤΠΕ με στόχο την

ανάδειξη του κριτικού προβληματισμού κατά τη συλλογή πληροφοριών από

ψηφιακά περιβάλλοντα και τη δημιουργία νέων ψηφιακών πόρων.

● Συσχετίζουν σκηνές αναγνώρισης που απαντώνται τόσο στην Οδύσσεια όσο και

στη Δραματική Ποίηση και να εντοπίζουν ομοιότητες και διαφορές ως προς το

τυπικό τους.





● Εμπλακούν βιωματικά στη διαδικασία της δραματοποίησης, προκειμένου να

ασκηθούν στη διαχείριση των σχέσεών τους με τους άλλους ανθρώπους.

● Προβληματιστούν για τον ρόλο της αναγνώρισης γενικά στην ποίηση.

● Ασκούν αυτοκριτική στις επιλογές που κλήθηκαν να λάβουν ως ομάδα στο

πλαίσιο των δραστηριοτήτων τους και να υποστηρίζουν με επιχειρήματα τις θέσεις

τους.

● Ασκούν κριτική στις επιλογές των άλλων ομάδων και να υποστηρίζουν με

επιχειρήματα τις θέσεις τους.

Διδακτικές πρακτικέςΕπιδιώκεται οι μαθητές να:

● Αποκτήσουν θετική στάση για τη συνεργασία.

● Είναι δημιουργικοί, φέρνοντας σε πέρας το έργο που αναλαμβάνουν.

● Αυτενεργούν και να λαμβάνουν αποφάσεις για την επίτευξη των στόχων τους.

● Ασκηθούν στην αυτοαξιολόγηση και στην ετεροαξιολόγηση.

Ε. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΑΡΟΥΣΙΑΣΗ ΤΗΣ ΠΡΟΤΑΣΗΣ

ΑφετηρίαΈχοντας παρακολουθήσει σχεδόν όλη την εξέλιξη των περιπετειών του Οδυσσέα

καθώς και το θάνατο των μνηστήρων, οι μαθητές φτάνουν στην κορυφαία

αναγνώριση της Οδύσσειας, του Οδυσσέα από την Πηνελόπη. Πιθανόν, το θέμα αυτό

να είναι άγνωστο στους μαθητές. Τους δίνεται έτσι η ευκαιρία να μελετήσουν τον

τρόπο που επιλέγει ο Όμηρος να συντελεστεί αυτή η αναγνώριση. Ως αφετηρία θα

μπορούσε να δοθεί στους μαθητές η παραλογή «Ο γυρισμός του ξενιτεμένου», ώστε

να ευαισθητοποιούν αναφορικά με το θέμα αυτό. Η σύγκριση της αναγνωριστικής

διαδικασίας του Οδυσσέα από την Πηνελόπη με άλλες ανάλογες σκηνές, τόσο στην

Οδύσσεια όσο και στη Δραματική Ποίηση, δίνει την ευκαιρία στους μαθητές να

μελετήσουν το συγκεκριμένο μοτίβο και παράλληλα να αντιληφθούν τον ιδιαίτερο

τρόπο που ο κάθε ποιητής το προσεγγίζει.





Σύνδεση με τα ισχύοντα στο σχολείοΤο προτεινόμενο σενάριο βασίζεται στην 27η Ενότητα της Οδύσσειας του σχολικού

βιβλίου «Αρχαία Ελληνικά, Ομηρικά έπη Οδύσσεια Α΄ Γυμνασίου». Η προσέγγισή

της υπηρετεί τις κατευθύνσεις του Βιβλίου Εκπαιδευτικού, σ. 133-137, καθώς και

τους στόχους του Διαθεματικού Ενιαίου Πλαισίου Προγράμματος Σπουδών της

Αρχαίας Ελληνικής Γλώσσας και Γραμματείας (μετάφραση/ πρωτότυπο).

Αξιοποίηση των ΤΠΕΟι ΤΠΕ στο προτεινόμενο σενάριο γίνεται προσπάθεια να αξιοποιηθούν με τέτοιο

τρόπο, ώστε οι μαθητές να εκφραστούν ως κριτικά υποκείμενα. Αναζητούν τη γνώση,

την αντιμετωπίζουν κριτικά, την επεξεργάζονται, συνθέτουν και αξιολογούν τις

πληροφορίες που τους δίνονται, και διατυπώνουν τη δική τους θέση. Χρησιμοποιούν

το διαδίκτυο, βασικά εργαλεία των ΤΠΕ, καθώς και εργαλεία της κοινωνικής

δικτύωσης, ώστε να προβάλλουν την ταυτότητά τους.

Κείμενα

Κείμενα σχολικών εγχειριδίων

Αρχαία Ελληνικά (ΜΤΦΡ.) Ομηρικά έπη Οδύσσεια Α΄ Γυμνασίου:

19η Ενότητα

22η Ενότητα

27η Ενότητα

28η Ενότητα

Αρχαία Ελληνικά (ΜΤΦΡ.) Ομηρικά έπη Οδύσσεια Α΄ Γυμνασίου, Βιβλίο

Εκπαιδευτικού:

Βιβλίο Εκπαιδευτικού, σ. 133-137.

Δραματική Ποίηση, Ευριπίδη Ελένη:

Β΄ Επεισόδιο, 1 η και 2 η σκηνή

Υποστηρικτικό/εκπαιδευτικό υλικό

Λογισμικά





http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C112/379/2518,9731/





http://ebooks.edu.gr/courses/DSGYM-A115/document/4be3d8d2fqcg/4be3d8dcrleq/4decb99e12ft.pdf





http://www.pi-schools.gr/special_education/kofosi-b/kofosi-b-part-04.pdf

http://www.pi-schools.gr/special_education/kofosi-b/kofosi-b-part-04.pdf

http://ebooks.edu.gr/courses/DSGYM-A115/document/4be3d8d2fqcg/4be3d8dcrleq/4decb99e12ft.pdf


CmapTools [Εννοιολογικοί χάρτες]

Ομηρικά Έπη Α΄ και Β΄ Γυμνασίου [πηγή: Παιδαγωγικό Ινστιτούτο]

Windows Live Movie Maker [Πρόγραμμα επεξεργασίας βίντεο]

Ιστοσελίδες

eclass [πηγή: Ηλεκτρονική Σχολική Τάξη (η-τάξη)].

Αφιερώματα στο δημοτικό τραγούδι [πηγή: Myriobiblos].

Text 2 mindmap [Λογισμικό Δημιουργίας Εννοιολογικού Χάρτη].

Εικόνες εμπνευσμένες από την Οδύσσεια [πηγή: «Ελληνικός Πολιτισμός». Ιστοχώρος

του Γ. Παπαθανασίου – Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο].

Ευρυπίδης, Ιφιγένεια εν Ταύροις [πηγή: Ιστοχώρος Θ. Στάμου – Πανελλήνιο Σχολικό

Δίκτυο].

Ελένη [πηγή: Ιστοχώρος Στ. Παπακωνσταντίνου – Πανελλήνιο Σχολικό Δίκτυο].

Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδών της Αρχαίας Ελληνικής

Γλώσσας και Γραμματείας (μετάφραση/πρωτότυπο) [Πηγή: Ψηφιακό σχολείο].

Διδακτική πορεία / στάδια / φάσειςΟι μαθητές από το προηγούμενο μάθημα έχουν χωριστεί σε πέντε ομάδες, βάσει των

όσων έχουν αναφερθεί στο κεφάλαιο Προϋποθέσεις υλοποίησης για δάσκαλο και

μαθητή . Βρίσκονται στο εργαστήριο της πληροφορικής, κάθονται κατά ομάδες και

εργάζονται σε φύλλα εργασίας, τα οποία είναι αναρτημένα στο ιστολόγιο της τάξης

τους. Εάν το επιθυμούν, εργάζονται σε δύο υπολογιστές ανά ομάδα, αφού πρώτα έχει

γίνει συζήτηση μεταξύ όλων των μελών της ομάδας για τον τρόπο που θα εργαστούν,

για τον τυχόν καταμερισμό των εργασιών, για τα χρονικά περιθώρια που έχουν, για

τις δραστηριότητές τους και φυσικά για τους ρόλους που θα έχει το κάθε μέλος της

ομάδας.

Α΄ Φάση (3 διδακτικές ώρες στο εργαστήριο της πληροφορικής)

Περιλαμβάνει ένα φύλλο εργασίας κοινό για όλες τις ομάδες (1 ο Φύλλο Εργασίας) . Ο

εκπαιδευτικός διαβάζει την 27 η Ενότητα της Οδύσσειας και λύνει τυχόν απορίες των






http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGYM-B112/%CE%94%CE%95%CE%A0%CE%A0%CE%A3-%CE%91%CE%A0%CE%A3/5deppsaps_ArxaionEllinikon.pdf

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGYM-B112/%CE%94%CE%95%CE%A0%CE%A0%CE%A3-%CE%91%CE%A0%CE%A3/5deppsaps_ArxaionEllinikon.pdf

http://users.sch.gr/statpapako/eleni.htm

http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/OMHROS%20ODYSSEIA/Eikones.Odysseia/Eikones.htm

https://www.text2mindmap.com/l

http://www.myriobiblos.gr/afieromata/dimotiko/txt_paraloges_next.html

http://eclass.sch.gr/

http://windows-live-movie-maker.el.softonic.com/

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGYM-A115/HTML/index.html

http://cmap.ihmc.us/

μαθητών. Στη συνέχεια, εργάζονται, για ένα συνεχόμενο δίωρο, στο φύλλο εργασίας.

Στόχος είναι να μπορέσουν οι μαθητές μόνοι τους να εντοπίσουν το τυπικό της

αναγνωριστικής διαδικασίας, να το αποδώσουν σε εννοιολογικούς χάρτες, να το

αναρτήσουν στο ιστολόγιο της τάξης τους και να σχολιάσουν τις αντίστοιχες

εργασίες των άλλων ομάδων. Επιδιώκεται να γίνει ο σχολιασμός των εργασιών πριν

από την παρουσίασή τους, ώστε να μην επηρεαστούν από τα σχόλια του διδάσκοντα.

Την τρίτη διδακτική ώρα, στο εργαστήριο της πληροφορικής, οι ομάδες

παρουσιάζουν τις εργασίες τους. Σε κάθε ομάδα δίνεται συγκεκριμένος χρόνος, ώστε

να γίνει η παρουσίαση των εργασιών σε μία διδακτική ώρα. Κατά τη διάρκεια της

παρουσίασης και στο τέλος αυτής, με παρακίνηση του διδάσκοντα, διεξάγεται

διάλογος. Οι μαθητές καλούνται να στηρίξουν με επιχειρήματα τις επιλογές τους

αλλά και να αναστοχαστούν τη διαδικασία. Μπορούν, επίσης, να διατυπώσουν την

κρίση τους και για τη δική τους εργασία (αυτοαξιολόγηση) και για τις εργασίες των

άλλων ομάδων (ετεροαξιολόγηση). Φυσικά και ο ίδιος ο εκπαιδευτικός αξιολογεί την

παραγωγή του έργου των μαθητών. Κριτήρια αποτελούν η επίτευξη των στόχων, ο

βαθμός κατάκτησης ή και παραγωγής της γνώσης, ο βαθμός κατάκτησης των

δεξιοτήτων που προβλέπονται στους στόχους, ο τρόπος χρήσης των εργαλείων των

ΤΠΕ, η συντακτικά και γραμματικά ορθή έκφραση, η στήριξη με προφορικό λόγο

των επιλογών των μαθητών.

Β΄ Φάση (3 διδακτικές ώρες στο εργαστήριο της πληροφορικής και στη σχολική

αίθουσα)

Τις δύο πρώτες διδακτικές ώρες οι μαθητές εργάζονται με το 2 ο Φύλλο Εργασίας σε

πέντε ομάδες. Συγκεκριμένα:

Η Α΄ ομάδα συγκρίνει τη σκηνή της αναγνώρισης του Οδυσσέα από την

Πηνελόπη με την αναγνώριση της Ιθάκης από τον Οδυσσέα, της 19 ης ενότητας της

Οδύσσειας, προσπαθώντας να εντοπίσει ομοιότητες και διαφορές. Παράλληλα,

προσπαθεί να απαντήσει στο ερώτημα εάν η αναγνώριση ήταν αναγκαία μόνο ως

λογοτεχνικό μέσο έκφρασης ή εξυπηρετούσε και άλλο σκοπό.






Η Β΄ ομάδα συγκρίνει τη σκηνή της αναγνώρισης του Οδυσσέα από την

Πηνελόπη με την αναγνώριση του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο, της 22 ης ενότητας της

Οδύσσειας, προσπαθώντας να εντοπίσει ομοιότητες και διαφορές. Επιπλέον,

προβληματίζεται για τον ρόλο της αναγνώρισης.

Η Γ΄ ομάδα συγκρίνει τη σκηνή της αναγνώρισης του Οδυσσέα από την

Πηνελόπη με την αναγνώριση του Οδυσσέα από τον Λαέρτη, της 28 ης ενότητας της

Οδύσσειας, προσπαθώντας να εντοπίσει ομοιότητες και διαφορές. Κατόπιν, επιχειρεί

να διερευνήσει τον ρόλο της αναγνώρισης στην ποίηση και στην πραγματική ζωή.

Η Δ΄ ομάδα συγκρίνει τη σκηνή της αναγνώρισης του Οδυσσέα από την

Πηνελόπη με την αναγνώριση της Ελένης από τον Μενέλαο, στην «Ελένη» του

Ευριπίδη, προσπαθώντας να εντοπίσει ομοιότητες και διαφορές. Επιπρόσθετα, της

ζητείται να εργαστεί για τον ρόλο της αναγνώρισης.

Η Ε΄ ομάδα συγκρίνει τη σκηνή της αναγνώρισης του Οδυσσέα από την

Πηνελόπη με την αναγνώριση του Ορέστη από την Ιφιγένεια, στην «Ιφιγένεια εν

Ταύροις» του Ευριπίδη, προσπαθώντας να εντοπίσει ομοιότητες και διαφορές.

Επιπλέον, καλείται να απαντήσει στο ερώτημα εάν η αναγνώριση αποτελεί μια

αναγκαιότητα στην ποίηση ή εξυπηρετεί και άλλο σκοπό.

Την τρίτη διδακτική ώρα οι μαθητές, στη σχολική αίθουσα, παρουσιάζουν τις

εργασίες τους. Η κάθε ομάδα παρουσιάζει σε συγκεκριμένο χρόνο το έργο της και

εξηγεί τις επιλογές της. Αυτοαξιολογεί την εργασία της και ετεροαξιολογείται τόσο

από τις άλλες ομάδες όσο και από τον διδάσκοντα. Κριτήρια για την αξιολόγηση

είναι ο εντοπισμός των ομοιοτήτων και των διαφορών ανάμεσα στις δύο σκηνές που

συγκρίνουν, η εύστοχη χρήση του επικοινωνιακού πλαισίου, η συντακτικά και

γραμματικά ορθή έκφραση, η εύστοχη χρήση των ΤΠΕ για την απόδοση των

ομοιοτήτων και των διαφορών, η εύστοχη επιχειρηματολογία για τον ρόλο και την

αναγκαιότητα της αναγνώρισης, και γενικά η πειστική παρουσίαση των εργασιών

τους.

Γ΄ Φάση (2-3 διδακτικές ώρες στην αίθουσα διδασκαλίας)





http://www.mikrosapoplous.gr/eyripedes/tayrois/tayrois.html

http://www.mikrosapoplous.gr/eyripedes/tayrois/tayrois.html

http://ebooks.edu.gr/courses/DSGYM-C112/document/4be414caornb/5240263dn4zy/5240265fm2pd.pdf



Στη φάση αυτή οι μαθητές εργάζονται με το 3 ο Φύλλο Εργασίας και αναλαμβάνουν

να δραματοποιήσουν τη σκηνή της αναγνώρισης του Οδυσσέα από την Πηνελόπη.

Κατά τη διάρκεια της πρώτης διδακτικής ώρας, οι μαθητές κάθε ομάδας μπορούν να

συζητήσουν μεταξύ τους για τους ρόλους αλλά και για τη βιντεοσκόπηση της σκηνής.

Παράλληλα, εάν το επιθυμούν, μπορούν να κάνουν και πρόβες. Δίνεται στις ομάδες

εύλογος χρόνος, ώστε να είναι έτοιμες για τη δραματοποίηση και ορίζονται δύο

διδακτικές ώρες, για να παρουσιάσουν οι ομάδες το έργο τους. Παράλληλα, εάν

υπάρχει η δυνατότητα, μπορούν οι μαθητές να κάνουν πρόβες εντός σχολικού

ωραρίου σε κάποια διδακτική ώρα. Διαφορετικά, ο εκπαιδευτικός πρέπει να

μεριμνήσει, ώστε ο χωρισμός των ομάδων να γίνει με τέτοιο τρόπο που να δίνεται η

δυνατότητα στους μαθητές να κάνουν πρόβες στο σπίτι τους.

Η αξιολόγηση της δραματοποίησης γίνεται με κριτήριο την εύστοχη απόδοση

της σκηνής, κάτι το οποίο μπορούν να το κρίνουν τόσο οι ίδιοι οι μαθητές όσο και ο

εκπαιδευτικός. Επιπρόσθετα, εφόσον η σκηνή βιντεοσκοπηθεί και γίνει αντικείμενο

επεξεργασίας με αντίστοιχο λογισμικό, μπορεί αυτή να προβληθεί και να σχολιαστεί

από τους μαθητές, ωθώντας τους σε μεγαλύτερη συμμετοχή.

Στο τέλος, οι εργασίες τους μπορούν να αναρτηθούν στο ιστολόγιο της τάξης

τους αλλά και στην Ηλεκτρονική Σχολική Τάξη (η-τάξη) του σχολείου τους.

Τέλος, οι μαθητές καλούνται να απαντήσουν ανώνυμα στο παρακάτω

ερωτηματολόγιο:

Τι σας άρεσε και τι όχι από την όλη δραστηριότητα;

Οι νέες τεχνολογίες πόσο μπορούν να σας βοηθήσουν στην κατάκτηση ή και

στην παραγωγή της γνώσης;

Τι παρατηρήσεις έχετε να κάνετε στον διδάσκοντα τόσο για τα φύλλα

εργασίας όσο για τον ρόλο του στη διάρκεια εφαρμογής του σεναρίου;

Ποιες άλλες επισημάνσεις έχετε να κάνετε;





http://eclass.sch.gr/

ΣΤ. ΦΥΛΛΟ/ Α ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Α΄ ΦΑΣΗ

1ο ΦΥΛΛΟ ΕΡΓΑΣΙΑΣ

Αφού μελετήσετε με προσοχή την 27 η Ενότητα της Οδύσσειας, να καταγράψετε τα

εξής:

α) τους στίχους στους οποίους εξελίσσεται η αναγνώριση του Οδυσσέα από την

Πηνελόπη,

β) τα 3 στάδια και το τυπικό της αναγνωριστικής διαδικασίας.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε έναν εννοιολογικό χάρτη, για να φανεί το

σκεπτικό της απάντησής σας. Στη συνέχεια να την αναρτήσετε στο ιστολόγιο της

τάξης σας. Όταν αναρτήσουν και οι άλλες ομάδες τις απαντήσεις τους, να τις

μελετήσετε και να τις σχολιάσετε με την επιλογή «Σχόλιο – Δημοσίευση».






Β΄ ΦΑΣΗ


Α΄ ΟΜΑΔΑ (Η αναγνώριση της Ιθάκης από τον Οδυσσέα)

Αποστολή της ομάδας σας είναι να οργανώσετε μια ομιλία προς τους συμμαθητές

σας. Θέμα αυτής της ομιλίας θα είναι η σύγκριση της διαδικασίας αναγνώρισης του

Οδυσσέα από την Πηνελόπη με την αναγνώριση της Ιθάκης από τον Οδυσσέα και η

παρουσίαση των ομοιοτήτων και των διαφορών ανάμεσα στις δύο σκηνές. Επιπλέον,

να καταγράψετε στην ομιλία την άποψή σας για τον ρόλο της αναγνώρισης, εάν,

δηλαδή, πιστεύετε ότι η αναγνώριση ήταν αναγκαία μόνο ως λογοτεχνικό μέσο

έκφρασης ή εξυπηρετούσε και άλλο σκοπό.

Μπορείτε να χρησιμοποιήσετε το διαδίκτυο, για να δημιουργήσετε μια

πολυτροπική παρουσίαση.

Εδώ μπορείτε να βρείτε την αναγνώριση της Ιθάκης από τον Οδυσσέα.

Β΄ ΟΜΑΔΑ (Η αναγνώριση του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο)



Οδυσσέα από την Πηνελόπη με την αναγνώριση του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο και

η παρουσίαση των ομοιοτήτων και των διαφορών ανάμεσα στις δύο σκηνές.

Επιπλέον, να καταγράψετε στην ομιλία την άποψή σας για τον ρόλο της

αναγνώρισης, εάν, δηλαδή, πιστεύετε ότι η αναγνώριση ήταν αναγκαία μόνο ως

λογοτεχνικό μέσο έκφρασης ή εξυπηρετούσε και άλλο σκοπό.



Εδώ μπορείτε να βρείτε την αναγνώριση του Οδυσσέα από τον Τηλέμαχο.

Γ΄ ΟΜΑΔΑ (Η αναγνώριση του Οδυσσέα από τον Λαέρτη)



Οδυσσέα από την Πηνελόπη με την αναγνώριση του Οδυσσέα από τον Λαέρτη και η













Εδώ μπορείτε να βρείτε την αναγνώριση του Οδυσσέα από τον Λαέρτη.

Δ΄ ΟΜΑΔΑ (Η αναγνώριση της Ελένης από τον Μενέλαο)



Οδυσσέα από την Πηνελόπη με την αναγνώριση της Ελένης από τον Μενέλαο και η







Εδώ μπορείτε να βρείτε την αναγνώριση της Ελένης από τον Μενέλαο.

Μελετήστε την 1η και τη 2η σκηνή του Β΄ Επεισοδίου.

Για την περίληψη της «Ελένης» μπορείτε να διαβάσετε εδώ.

Ε΄ ΟΜΑΔΑ (Η αναγνώριση του Ορέστη από την Ιφιγένεια)



Οδυσσέα από την Πηνελόπη με την αναγνώριση του Ορέστη από την Ιφιγένεια και η









http://users.sch.gr/statpapako/eleni.htm

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-C112/347/2320,8884/unit=704




Εδώ μπορείτε να βρείτε την αναγνώριση του Ορέστη από την Ιφιγένεια.





http://users.sch.gr/theostamos/ifigeneia.docx

Γ΄ ΦΑΣΗ


Προσπαθήστε να δραματοποιήσετε το επεισόδιο της αναγνώρισης του Οδυσσέα από

την Πηνελόπη. Η κάθε ομάδα θα κατανείμει μόνη της τους ρόλους. Φροντίστε, ένα

μέλος της ομάδας να βιντεοσκοπήσει τη δραματοποίηση. Εάν υπάρχει δυνατότητα,

μπορείτε να επεξεργαστείτε το βίντεο με ανάλογο πρόγραμμα (Windows Live Movie

Maker). Κατά τη δραματοποίηση, οι υπόλοιπες ομάδες να παρακολουθήσουν ως

θεατές και, στο τέλος, να εκφράσουν την άποψή τους και γενικά τις εντυπώσεις τους.







Ζ. ΑΛΛΕΣ ΕΚΔΟΧΕΣ

Η θεματολογία του σεναρίου προσφέρεται για διάφορες επεκτάσεις. Κατ’ αρχάς, στο

Α΄ Φύλλο Εργασίας θα μπορούσαν να δοθούν ερωτήματα για τα θέματα που θίγονται

στην ενότητα αυτή, όπως τα αντίποινα από τους συγγενείς των μνηστήρων, η

υποχρέωση της νέας αποδημίας του Οδυσσέα, η προσωπικότητα της Πηνελόπης κ.ά.

Θα μπορούσε να ερευνηθεί και η λειτουργία του αφηγηματικού χρόνου, καθώς στην

ενότητα υπάρχουν και ανάδρομες και πρόδρομες αφηγήσεις.

Ως προς το Β΄ Φύλλο Εργασίας, θα μπορούσε κανείς να χρησιμοποιήσει και

αποσπάσματα από άλλα έργα που προσεγγίζουν το θέμα της αναγνώρισης.

Ενδεικτικά αναφέρονται η αναγνώριση του Ορέστη από την Ηλέκτρα, στην

«Ηλέκτρα» του Ευριπίδη, η παραλογή «Ο γυρισμός του Ξενιτεμένου» σε διάφορες

παραλλαγές, η αναγνώριση του Ερωτόκριτου από την Αρετούσα, στον «Ερωτόκριτο»

του Β. Κορνάρου, η αναγνώριση της κοπέλας στο δημοτικό τραγούδι «Της νύφης που

κακοπάθησε». Επίσης, είναι πιθανό οι μαθητές να γνωρίζουν δημοτικά τραγούδια της

περιοχής τους με σχετικό θέμα. Θα ήταν πολύ ενδιαφέρον η έρευνά τους να στραφεί

στην τοπική λαϊκή παράδοση για το θέμα αυτό, συνδέοντας έτσι τη μαθησιακή

διαδικασία με πολιτισμικά στοιχεία του τόπου τους. Ακόμη, οι δραστηριότητες των

μαθητών θα μπορούσαν να στραφούν σε μια συνολική έρευνα της Οδύσσειας

αναφορικά με τα πρόσωπα που αναγνωρίζει ο ίδιος ο Οδυσσέας αλλά και τα

πρόσωπα από τα οποία αναγνωρίζεται. Ανάλογη ερώτηση υπάρχει στα θέματα για τη

συνολική θεώρηση της Οδύσσειας, στο τέλος του σχολικού εγχειριδίου.

Ως προς το Γ΄ Φύλλο Εργασίας, θα μπορούσε να ζητηθεί από τους μαθητές να

πλάσσουν οι ίδιοι μια ιστορία που να στηρίζεται στη διαδικασία της αναγνώρισης.

Αυτό ίσως προϋποθέτει αρκετό χρόνο και δουλειά στο σπίτι. Θα είχε ενδιαφέρον να

καταφανεί πώς προσεγγίζουν οι μαθητές ένα τέτοιο θέμα.

Άλλη δραστηριότητα που θα μπορούσαν να εκπονήσουν οι μαθητές είναι να

επικεντρωθούν στην παρουσίαση της συναισθηματικής κατάστασης των προσώπων





http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGL-A111/262/1913,6308/



http://users.uoa.gr/~nektar/arts/tributes/folk_songs/paralogais.htm#6

http://ebooks.edu.gr/modules/ebook/show.php/DSGYM-A115/461/3042,12228/extras/activities/kef27/kef27_anagnwrismoi.html

που αναγνωρίζονται. Σ’ αυτή την περίπτωση θα μπορούσαν να μελετήσουν εικαστικό

υλικό και στη συνέχεια να αναφερθούν στα συναισθήματα των προσώπων. Τέτοιο

υλικό θα μπορούσαν να αντλήσουν από το λογισμικό Ομηρικά Έπη και από τον

διαδικτυακό τόπο Ελληνικός Πολιτισμός.

Τέλος, μια άλλη κατεύθυνση που θα μπορούσε να δώσει ο εκπαιδευτικός είναι

ο νόστος των Ελλήνων για το σπίτι τους και την πατρίδα τους, κατ’ αναλογία με τον

νόστο του Οδυσσέα. Σ’ αυτή την περίπτωση η συγκεκριμένη ενότητα της Οδύσσειας

είναι δυνατό να συνδυαστεί με θέματα αποικισμού και μετανάστευσης, δίνοντας έτσι

μια διαθεματική διάσταση στην επιστροφή και στην αναγνώριση του Οδυσσέα. Είναι

αυτονόητο ότι με αυτό τον τρόπο συνδέεται η Οδύσσεια με τα αντικείμενα της

Ιστορίας, της Γεωγραφίας, των Κειμένων Νεοελληνικής Λογοτεχνίας κ.ά.

Είναι σαφές από τα παραπάνω ότι ο εκπαιδευτικός ανάλογα με τους στόχους

του και το επίπεδο της τάξης του, μπορεί να στρέψει τη διδασκαλία της

συγκεκριμένης ενότητας της Οδύσσειας σε πολλές κατευθύνσεις.

Η. ΚΡΙΤΙΚΗ

Το παραπάνω σενάριο θα μπορούσε να υλοποιηθεί αρκετά εύκολα. Πιθανόν οι

μαθητές να συναντήσουν δυσκολίες στη δραματοποίηση της αναγνωριστικής

διαδικασίας. Ίσως ο χρόνος που απαιτείται να αφιερωθεί σε μια τέτοια

δραστηριότητα να είναι ανασταλτικός παράγοντας για τον εκπαιδευτικό. Σίγουρα,

όμως, θα προκαλέσει τόσο την ενσυναίσθηση των μαθητών, σε μια τόσο δύσκολη

διαδικασία, όπως αυτή της αναγνώρισης, όσο και τη μεγαλύτερη συμμετοχή τους.

Επίσης, δυσκολίες μπορούν να παρουσιαστούν στην επεξεργασία της

βιντεοσκόπησης, καθώς δεν είναι δεδομένο ότι οι μαθητές αυτής της ηλικίας είναι

εξοικειωμένοι με ανάλογα λογισμικά. Ίσως με τη βοήθεια του καθηγητή της

πληροφορικής θα μπορούσαν να αρθούν τέτοιου είδους περιορισμοί. Ωστόσο, εάν ο

εκπαιδευτικός επιθυμεί να αποφύγει την «έκθεση» των προσώπων των μαθητών κατά





http://users.sch.gr/ipap/Ellinikos%20Politismos/Yliko/OMHROS%20ODYSSEIA/Eikones.Odysseia/Eikones.htm

http://digitalschool.minedu.gov.gr/modules/document/file.php/DSGYM-A115/HTML/anagnorisi/main.html

τη βιντεοσκόπηση, μπορεί να αρκεστεί μόνο στη δραματοποίηση της σκηνής

αποφεύγοντας τη βιντεοσκόπηση.

Η ενασχόληση των μαθητών με το προτεινόμενο σενάριο παρέχει στους

μαθητές τη δυνατότητα να οικοδομήσουν μόνοι τους τη γνώση για ένα ζήτημα που

πιθανόν να μην το έχουν ξανασυναντήσει. Με τον τρόπο αυτόν τα οφέλη για τους

ίδιους είναι μεγαλύτερα και διαρκούν περισσότερο χρόνο. Η ενασχόλησή τους με το

συγκεκριμένο σενάριο ίσως συμβάλλει στη διαμόρφωση θετικής στάσης αναφορικά

με την Οδύσσεια, κάτι το οποίο θα βοηθήσει, όταν την επόμενη χρονιά θα

ασχοληθούν με το άλλο ομηρικό έπος, την Ιλιάδα.





Θ. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

Κακριδής,. Ι.Θ. 1999. Το μήνυμα του Ομήρου. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της «Εστίας».

Kalantzis, M. & B. Cope. 2008. Νέα Μάθηση: Μετασχηματιστικοί Σχεδιασμοί για την

Παιδαγωγική και την Αξιολόγηση.


Kress, G. 2000. Σχεδιασμός του γλωσσικού προγράμματος σπουδών με βάση το

μέλλον. Γλωσσικός υπολογιστής, 2, 111-124.

http://www.komvos.edu.gr/periodiko/periodiko2nd/glossika/kress/index.htm

Μαρωνίτης, Δ. Ν. 1997. «Αναγνωρισμοί στην Οδύσσεια». Το Βήμα. 14/12/1997.

http://www.tovima.gr/PrintArticle/?aid=94084.

Μαρωνίτης, Δ. Ν. & Πόλκας, Λ. 2007. Αρχαϊκή επική ποίηση: Από την Ιλιάδα στην

Οδύσσεια. Θεσσαλονίκη: Ινστιτούτο Νεοελληνικών Σπουδών.

Vygotsky, L. 1988. Σκέψη και Γλώσσα. Μτφρ. Α. Ρόδη. Αθήνα: Γνώση.

[Τελευταία προσπέλαση όλων των διαδικτυακών τόπων στις 22/05/2014].





http://www.google.gr/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&cad=rja&uact=8&ved=0CCwQFjAB&url=http%3A%2F%2Fusers.sch.gr%2Fkassetas%2FzKEEBliss3Vygotsky.htm&ei=NtvuVKibNIOuaer4gqgE&usg=AFQjCNHanuNu_x63e4jbAg570NmqRgCaxw&sig2=b8VkYsUYQ85aFhJy51lwwA&bvm=bv.86956481,d.d2s

http://www.tovima.gr/PrintArticle/?aid=94084

http://www.komvos.edu.gr/periodiko/periodiko2nd/glossika/kress/index.htm


Στάμος_’Αναγνωρίσεως...

Documents

Transcript of Στάμος_’Αναγνωρίσεως...