1

ບດສະຫບສງລວມ

ບດລາຍງານ ການພດທະນາ ມະນດ ປ 2016

ການພດທະນາ ມະນດ ສາລບໝດທກຄນ

2

ບດລາຍງານ ການພດທະນາ ມະນດ ປ 2016 ແມນສະບບຫລາສດ ຂອງຊດບດລາຍງານ ການພດທະນາ ມະນດ ໃນລະດບໂລກ ທຈດພມຂ ນ ໂດຍອງການສະຫະປະຊາຊາດ ເພ ອການພດທະນາ ນບຕງແຕປ 1990 ເປນຕນມາ ເປນການສ ກສາແບບອດສະຫລະ ອາງອງຕາມຫລກຖານ ຂອງຂ ມນເຊງວເຄາະ ແລະ ປະສບການຕວຈງ ຂອງບນຫາ ທາອຽງ (ຫລ ແນວໂນມ) ແລະ ນະໂຍບາຍຫລກ (ຫລ ຕນຕ ) ຂອງການພດທະນາ.

ແຫລງຂ ມນເພມເຕມ ທຕດພນກບ ບດລາຍງານການພດທະນາມະນດ ປ 2016 ສາມາດຄນເບງໄດ ທາງອນເຕເນດ ຢທ http://hdr.undp.org, ຊ ງລວມທງສະບບອເລກໂຕນກຂອງບດລາຍງານ ແລະ ບດສງລວມຫຍ ທແປເປນຫລາຍກວາ 20 ພາສາ, ບດລາຍງານແບບມປະຕສ າພນ (ຫລ ແບບມປະຕກລຍາໂຕຕອບ) ຢເທງ web, ຊດຂອງເອກະສານເບ ອງ ຫລງ ແລະ ຂ ມນຂາວສານ ສ າລບຄນຄດ ທນ າມາໃຊສ າລບບດລາຍງານ, ແຜນທແບບມປະຕກລຍາໂຕຕອບ ແລະ ຖານຂ ມນຂອງຕວຊບອກ ການພດທະນາ ມະນດ, ການອະທບາຍ (ຫ ຊແຈງ) ຢາງຄບຖວນຂອງແຫງ ແລະ ວທການທນ າມາໃຊໃນ ດດຊະນລວມ ຂອງບດລາຍງານ, ປະຫວດຫຍ ຂອງປະເທດ ແລະ ແຫງອາງອງອ ນໆ ດງເຊນດຽວກນກບບດລາຍງານ ການພດທະນາມະນດ ທງລະດບປະເທດ, ພາກພ ນ ແລະ ໂລກທພມເຜຍແຜ ໃນທຜານມາ. ບດລາຍງານ 2016 ແລະ ຂ ມນຂາວສານທດເດນ ຂອງສ ານກງານຂອງບດລາຍງານການພດທະນາມະນດ, ປະກອບດວຍສງພມ, ຂ ມນ, ການຈດລ າດບດດຊະນການພດທະນາມະນດ ແລະ ຂ ມນຂາວສານທກຽວພນ ຍງສາມາດເຂາເຖງໄດທາງໂທລະສບທໃຊລະ ບບປະຕບດການ Apple IOS ແລະ Android ຜານທາງ App ເຄ ອນທອນໃໝ ແລະ ສະດວກທຈະນ າໃຊ.

ໜາປກ ສະທອນ ເຖງຂ ຄວາມ ອນເປນພ ນຖານ ທບງບອກ ວາການພດ ທະນາມະນດ ແມນສ າລບໝດທກຄນ - ບນເສນທາງຂອງການພດທະ ນາ ມະນດ ທບ ມໃຜທຈະຖ ກປະຖມ. ໂດຍການນ າໃຊ ແນວທາງ ທເປນນາມມະທ າ, ໜາປກ ສະແດງອອກເປນ ແບບສາມຈດພ ນຖານ. ອນດບທ າອດ ກະແສຟອງທເຄ ອນເໜງຂ ນທາງເບ ອງສງ ເປນສຟາ ແລະ ສຂາວ ເປນຕວແທນເສນທາງກາວໄປຂາງໜາ ທມວນມະນດຊາດ ຕອງໄດເດນ ທາງຜານ ເພ ອຮບປະກນການພດທະນາມະນດ ທເປນສາກນ (ຫ ໃນທວໂລກ) (ຫ ສ າລບໝດທກຄນ). ສວນໂຄງທຕາງກນ ຂອງກະແສຟອງເເຈງເຕ ອນບອກ ພວກເຮາວາ ບາງເສນທາງຈະຫຍງຍາກຫາຍຂ ນ (ຫ ຫລາຍກວາ) ແລະ ການເດນເຮ ອໄປຕາມເສນທາງດງກາວ ຈະບ ເປນການງາຍ ດາຍ, ແຕທາງເລ ອກຫາຍຢາງ ແມນເປດກວາງອອກ. ອນດບທສອງ, ຢໃນການເດນທາງຄງນ (ຫ ດງກາວນ) ບາງຄນຈະນ າໜາ, ແຕບາງຄນຈະຍງຊກຊາ ຢທາງຫງ ນ າໝບ ທນ. ການຊກຊາຢທາງຫງນ າໝບ ທນຈະຮຽກ ຮອງຕອງການຄວາມຊວຍເຫ ອ ຈາກບນດາພວກທນ າໜາໄປກອນ. ທາທາງ ສະແດງອອກ ດວຍສອງມ ສະທອນເຖງວາ ຈດໃຈຄວາມສາມກຄຂອງມວນມະນດ (ຫ ). ອນດບທສາມ, ສທງສອງ - ຂາວ ແລະ ຟາ - ແລະ ຮບມຢຂາງເທງ - ສະແດງບອກວາ ການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ ຮຽກຮອງເຖງຄວາມສມດນໃນລະຫວາງໜວຍໂລກ, ສນຕພາບ ແລະ ປະຊາກອນ.

3

ບດສະຫບສງລວມ

ບດລາຍງານ ການພດທະນາ ມະນດ ປ 2016

ການພດທະນາ ມະນດ ສາລບໝດທກຄນ

ຈດພມໂດຍອງການສະຫະປະຊາຊາດ ເພ ອການພດທະນາ

(UNDP)

4

ທມງານສາງບດລາຍງານ ການພດທະນາ ມະນດ ປ 2016

ຜອ ານວຍການ ແລະ ຫວໜາທມມງານນກຂຽນ

Selim Jahan

ຮອງຜອ ານວຍການ

Eva Jespersen

ການຄນຄວາ ແລະ ສະຖຕ

Shantanu Mukherjee (Team Leader). Milorad Kovacevic (Chief Statistician), Botagoz Abdreyeva, Astra Bonini, Cecilia Calderon, Christelle Cazabat, Yu-Chieh Hsu, Christina Lengfelder, Patrizia Luongo, Tanni Mukhopadhyay, Shivani Nayyar ແລະ Heriberto Tapia

ການຜະລດ ແລະ ເວບ

Admir Jahic ແລະ Dharshani Seneviratne

ການເຜຍແຜສ ສາທາລະນະ ແລະ ການສ ສານ

Jon Hall, Sasa Lucic, Jennifer O’Neil Oldfield ແລະ Anna Ortubia

ການປະຕບດງານ ແລະ ການບລຫານ

Sarantuya Mend (Operations Manager), Fe Juarez Shanahan ແລະ May Wint Than

5

ຄານາ ການພດທະນາ ມະນດ ທງໝດແມນກຽວກບເສລພາບ ຂອງມະນດ ທຈະເຮດລລວງໃຫເປນຄວາມຈງ ທາແຮງບມຊອນຢາງເຕມສວນ ຂອງແຕລະຊວດ ໂດຍທກຖວນໜາ, ບ ພຽງແຕ ສະເພາະຈ ານວນໃດໜ ງ, ບ ແມນເກ ອບທງໝດ, ແຕຂອງຊວດທງໝດຢທວທກມມຂອງໜວຍໂລກ - ທງໃນປດຈບນ ແລະ ອະນາຄດ. ຄວາມເປນສາກນນຍມດງກາວມອບຄວາມເປນເອກະລກຂອງມນໃຫແກແນວທາງການພດທະນາມະນດ.

ເຖງຢາງໃດກ ຕາມ, ຫກການຂອງຄວາມເປນສາກນນຍມ ແມນສງໜ ງ; ຜນຂະຫຍາຍມນ ເຂາໃນການປະຕບດແມນອກຢາງໜ ງ. ຕະຫອດໄລຍະ ໜ ງສວນສ ຂອງສດຕະຫວດທຜານມາ ໄດມຄວາມກາວໜາທໜາປະທບໃຈ ຢໃນຫາຍດານໃນການພດທະນາມະນດ, ຊ ງປະຊາກອນມຊວດຍ ນຫາຍຂ ນ, ປະຊາກອນຈ ານວນຫາຍຂ ນ ພນອອກຈາກສະພາບຄວາມທກຍາກທສດ ແລະ ປະຊາກອນຈ ານວນໜອຍລງ ທຢໃນສະພາບໂພຊະນາການຕ າ. ການພດທະນາມະນດ ໄດເພມຄນຄາຊວດຂອງມະນດ - ແຕເປນທໜາເສຍດາຍ ບ ແມນທງໝດທໄດໄປເຖງຈດນນ ແລະ ຮາຍແຮງໄປກວານນ, ບ ແມນທກໆຊວດ.ເພາະສະນນ ມນຈ ງບ ແມນເລ ອງບງເອນ ແຕແມນໂດຍການເລ ອກ ທຜນ າຂອງໂລກໃນປ 2015 ໄດໃຫຄ າໝນສນຍາ ແກການເດນທາງ ໃນການພດທະນາ ທບ ປະຖມ ຜໃດໄວ ຢທາງຫງ - ສມມດຕຖານ ແກນກາງ ຂອງວາລະ 2030. ສະທອນຕາມຄວາມມງມາດປາດຖະໜາສາກນນນ, ມນຈ ງ ຖ ກກາລະເທສະທວາ ບດລາຍງານການພດທະນາມະນດ 2016 ແມນທມເທໃຫແກຫວຂ ການພດທະນາ ມະນດ ສ າລບໝດທກຄນ.

ບດລາຍງານເລມຕນ ດວຍການນ າໃຊ ຟອຍທາສຂະໜາດກວາງໃຫຍ ເພ ອແຕມທດສະນຍະພາບ ທງໝດ ຂອງສງທາທາຍ ທໂລກປະເຊນ ແລະ ຄວາມຫວງ ທມວນມະນດ ມສ າລບອະນາຄດທດກວາ. ສງທາທາຍບາງຢາງ ແມນຍ ດເຍ ອຢ (ຄວາມຂາດເຂນ), ບາງຢາງເລກເຊງລງຕ ມ (ຄວາມບ ສະເໝພາບ) ແລະ ບາງຢາງກ າລງພນເດນ (ໄພຈາກການກ ການຮາຍ), ແຕສວນໃຫຍ ແມນເສມສາງເຊງກນ ແລະ ກນ. ແນວໃດກ ຕາມ ບ ວາຈະເປນລກສະນະທ າມະຊາດ ຫ ການຮອດເຖງຂອງມນ, ສງທາທາຍເຫານ ມຜນກະທບຕ ຊວດການເປນຢທດ ຂອງປະຊາກອນ ໃນທງ ຄນລນປດຈບນ ແລະ ອະນາ ຄດ.

ໃນເວລາດຽວກນ, ເຖງຢາງໃດກ ຕາມ, ບດລາຍງານເຕ ອນ ຄວາມຊງຈ າ ຂອງພວກເຮາວາ ມວນມະນດ ໄດບນລຫຍງແດຕະຫອດໄລຍະ 25 ປທຜານມາ ແລະ ໃຫ ຄວາມຫວງພວກເຮາ ວາ ການກາວໄປຂາງໜາຕ ມອກແມນມຄວາມເປນໄປໄດ. ພວກເຮາສາມາດເຮດເພມຕ ມໃສ ສງທພວກເຮາໄດບນລ ແລວ, ພວກເຮາສາມາດສ າຫວດ (ຫ ຊອກຫາ) ຄວາມເປນໄປໄດອນໃໝ ເພ ອເອາຊະນະສງທາທາຍ ແລະ ພວກເຮາ ສາມາດໄປຮອດເຖງ ສງທໃນເມ ອກອນ ເບງຄາຍກບວາ ບ ສາມາດຈະໄປຮອດເຖງໄດ. ຄວາມຫວງ ແມນຢພາຍໃນ ຂອບເຂດການເອ ອມເຖງ ຂອງພວກເຮາທຈະເຮດໃຫສ າເລດລລວງໄດ.

ໃນເງ ອນໄຂທກວາງຂວາງ, ບດລາຍງານ ໃນຕ ມາ ໄດຍກຂ ນສອງຄ າຖາມພ ນຖານ: ໃຜແດທຖ ກປະປອຍໃນຄວາມກາວໜາໃນການພດທະນາມະນດ? ມນເກດຂ ນຄ ແນວໃດ ແລະ ຍອນຫຍງ? ມນເນນໜກວາ ກມຄນທກ, ດອຍໂອກາດ ແລະ ກມຢໃນສະພາບສຽງ - ລວມທງຊນເຜາກມນອຍ, ຄນເຜາພ ນເມ ອງ, ຄນອບພະຍບ ແລະ ຄນຍາຍຖນຖານ - ແມນຖ ກປະປອຍໄວທາງຫງ. ສງທເປນອປະສກຕ ຄວາມເປນສາກນນຍມ ປະກອບດວຍ, ໃນທາມກາງສງອ ນໃດ, ຄວາມຂາດເຂນ ແລະ ຄວາມລ າອຽງ ແລະ ຄວາມໃຈແຄບ (ຫ ຄວາມບ ມຂນຕທ າ). ບດລາຍງານ ຍງໄຈແຍກຢາງແຈມແຈງ ບນດາອປະສກໃນບດບາດຍງ-ຊາຍ ຊ ງເສມສາງເຊງກນ ແລະ ກນ ທ ປະຕເສດ ກາລະໂອກາດ ແລະ ການສາງຄວາມເຂມແຂງ ໃຫແກແມຍງ ຈ ານວນຫາຍ ທຈ າເປນ ທຈະເຮດໃຫສ າເລດລລວງ ທາແຮງບມຊອນຢາງເຕມສວນ ໃນຊວດຂອງເຂາເຈາ.

ເພ ອຮບປະກນການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ, ບດລາຍງານ ຢ ນຢນວາການກ ານດພຽງແຕທ າມະຊາດ ແລະ ເຫດຜນ ສ າລບຄວາມຂາດເຂນ ຂອງບນດາຜຖ ກປະຖມແມນບ ພຽງພ . ບາງດານຂອງຂອບເຊງວເຄາະ ແລະ ທດສະນະຂອງການປະເມນຜນ ຂອງການພດທະນາມະນດ ຕອງນ າອອກມາຢດານໜາ ເພ ອແກໄຂບນຫາທຂດຂວາງ (ຫ ເປນອປະສກ) ການພດທະນາມະນດໃນທວໂລກ (ຫ ທເປນຜນກບຄນທງໂລກ ຫ ເປນສາກນ). ຍກຕວຢາງ, ສດທມະນດ ແລະ ຄວາມສະຫງບສກຂອງມະນດ (ຫ ຄວາມໝນຄງຂອງມະນດ), ສດອອກສຽງ ແລະ ຄວາມເປນເອກະລາດ, ຂດຄວາມສາມາດ

6

ລວມໝ ແລະ ການເພງພາອາໄສກນ (ຫ ການເພງພາເຊງກນ ແລະ ກນ) ຂອງທາງເລ ອກ (ຫ ຕວເລ ອກ) ແມນສ າຄນຢາງຍງສ າລບການພດທະນາມະນດຂອງບນດາຜທຖ ກປະປອຍ (ປະຖມ) ໃນປດຈບນ, ໃນທ ານອງດຽວກນ, ຄນນະພາບ ຂອງຜນໄດຮບ ໃນການພດທະນາມະນດ ແລະ ບ ພຽງແຕ ຄນນະພາບຢາງດຽວ, ຕວຊບອກການກາວໄປເກນກວາເກນປານກາງ ແລະ ການແຍກປະເພດສະຖຕ (ໂດຍສະເພາະການແຍກປະເພດຂອງເພດຍງ-ຊາຍ) ຕອງຖ ກພຈາລະ ນາ ເພ ອປະເມນຄາ ແລະ ຮບປະກນວາ ຜນປະໂຫຍດ ຈາກການພດທະນາມະນດ ໄປເຖງ ຄນທກຖວນໜາ.

ບດລາຍງານ ຢ ນຢນຢາງໜກແໜນວາ ການເອາໃຈໃສບນດາຜທຖ ກປະປອຍ ຮຽກຮອງເຖງຍດທະສາດນະໂຍບາຍ ສງາມ (ຫ ສດານ) ຢໃນລະດບຊາດ. ການແທດເຖງບນດາຜທຖ ກປະປອຍໂດຍການນ າໃຊນະໂຍບາຍທເປນສາກນ (ຍກຕວຢາງ, ການເຕບໂຕແບບທວເຖງ, ບ ພຽງແຕການເຕບໂຕເທານນ) ເຮດໃຫລລວງມາດຕະການສ າລບກມຄນທມຄວາມຕອງການເປນພເສດ (ຍກຕວຢາງ, ຄນພການ), ການເຮດໃຫການພດທະນາມະນດ ສາມາດປບຕວໄດ ແລະ ການສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກບນດາຜທຖ ກປະປອຍ.

ບດລາຍງານ ຮບຮຢາງຖ ກຕອງວາ ນະໂຍບາຍແຫງຊາດ ຕອງການໃຫຖ ກຕ ມເຕມ ໂດຍບາດກາວຢໃນລະດບໂລກ. ມນແກໄຂບນຫາທສ າພນກບໜາທ, ໂຄງສາງການປກຄອງ ແລະ ວຽກງານຂອງສະຖາບນລະດບໂລກ. ມນດ ງດດຄວາມສນໃຈຂອງພວກເຮາຕ ຄວາມຈງທວາ ເຖງແມນວາ ພວກເຮາໄດລງເຄຍຕ ການໂຕວາທຢາງຮອນແຮງ ທລງທາຍດວຍທາງຕນຢໃນລະດບຊາດ, ພາກພ ນ ແລະ ສາກນ, ພາຍໃຕຄວາມອ ກກະທ ກນ ກ ນອງຂອງສງທງໝດເຫານນ, ມະຕເອກະສນກ າລງຖ ກພນເດນຂ ນມາປນອອມສງທາທາຍລະດບໂລກຫາຍຢາງເພ ອຮບປະກນໂລກແບບຍ ນຍງສ າລບຄນລນຕ ໄປໃນອະນາຄດ. ຂ ຕກລງປາຣ ທເປນຂດໝາຍກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ຊ ງໃນໄລຍະຫງນມຜນບງຄບໃຊ, ເປນພະຍານຫກຖານ ຫ ຂ ພສດ ຕ ສງດງກາວນ. ສງທໃນເມ ອກອນເບງຄາຍກບວາ ເປນສງທບ ສາມາດ ຈດຕະນາການໄດ ໃນປດຈບນຕອງພສດໃຫເຫນວາເປນສງທບ ສາມາດຢດຢງ; ບດລາຍງານ ຕ ມເຕມໃສວາລະ 2030 ໂດຍການກ າເອາຫກ ການຂອງຄວາມເປນສາກນນຍມ ແລະ ໂດຍການສມໃສ ປະເດນພ ນຖານດງເຊນ ການລ ບລາງຄວາມທກຍາກສດຂດ (ຫ ທກຮບແບບ), ລ ບລາງຄວາມອດຫວ ແລະ ເນນໜກບນຫາໃຈກາງຂອງຄວາມຍ ນຍງ. ແນວທາງການພດທະນາມະນດ ແລະ ວາລະ 2030 ສາມາດເສມສາງເຊງກນ ແລະ ກນ ໂດຍການປະກອບສວນຕ ກນ ແລະ ກນ ໂດຍການສ າຫວດເບງວາການພດທະນາມະນດ ແລະ ເປາໝາຍແບບຍ ນຍງ ສາມາດຕ ມເຕມເຊງກນ ແລະ ກນ ໂດຍການເປນເວທສະໜບສະໜນ ຕວຊບອກທໜກແໜນ ເຊງກນ ແລະ ກນ.

ພວກເຮາມທກເຫດຜນ ທຈະຄາດຫວງວາ ການປຽນຮບ ໃນການພດທະນາມະນດ ແມນເປນໄປໄດ. ສງທເບງຄາຍຄ ຈະເປນສງທທາທາຍໃນວນນ ສາມາດຈະເອາຊະນະໄດໃນມ ໜາ. ໂລກຂອງເຮາມເວລາເຫ ອໜອຍກວາ 15 ປ ເພ ອບນລວາ ລະທກາຫານຂອງຕນຂອງການບ ປະປອຍໃຜໃຫຢທາງຫງ. ການຖມຊອງວາງ ການພດທະນາມະນດ ແມນສງສ າຄນຢາງຍງ, ຍອນມນຮບປະກນ ຫ ແມນແຕທດກວາ, ກາລະໂອກາດດງດຽວກນ ສ າລບຄນລນໃໝໃນອະນາຄດ. ການພດທະນາມະນດ ຈະຕອງເຮດໃຫມຕ ໄປ ແລະ ຄວາມຍ ນຍງ ແລະ ຈະຕອງເພມພນ ຄວາມຮງມໃຫແກຊວດມະນດ ທກຖວນໜາ ແລະ ເພ ອວາ ພວກເຮາມໂລກໜວຍໜ ງ ບອນຊ ງປະຊາກອນທງໝດ ສາມາດຊ ນຊມ ສນຕພາບ ແລະ ຄວາມອດມຮງມ.

.

Helen Clark

ຜບ ລຫານ ອງການສະຫະປະຊາຊາດ ເພ ອການພດທະນາ

7

ຄາຂອບໃຈ ບດລາຍງານການພດທະນາມະນດ ປ 2016 ແມນຜນງານ ຂອງສ ານກງານ ບດລາຍງານ ການພດທະນາມະນດ (HDRO) ຂອງອງການສະຫະປະຊາຊາດເພ ອການພດທະນາ (UNDP).

ການຄນພບ, ການວເຄາະ ແລະ ຄ າແນະນ າ ດານນະໂຍບາຍ ຂອງບດລາຍງານ ແມນຂອງ ສ ານກງານ ບດລາຍງານການພດທະນາມະນດໂດຍລ າພງ ແລະ ບ ສາມາດ ຖ ວາເປນ ຂອງອງການ ສປຊ ເພ ອການພດທະນາ ຫ ເປນຂອງສະພາບ ລຫານ. ສະມດຊາໃຫຍອງການ ສປຊ ໄດຮບຮຢາງເປນທາງການບດລາຍງານການພດທະນາມະນດ ໃນຖານະ "ການດ າເນນການອດສະຫະທາງສະຕປນຍາ" ທໄດກາຍມາເປນ "ເຄ ອງມ ທສ າຄນຢາງໜ ງສ າລບການຍກສງຂ ນຈດສ ານ ກກຽວກບການພດທະນາມະນດໃນທວໂລກ".

ພວກເຮາ ເປນໜບນຄນຢາງຫວງຫາຍ ຕ ຜໄດຮບລາງວນໂນເບລ ທານສາສະດາຈານ ອາມາດຕະຍາ ເຊນ ສ າລບຄ າ ແນະນ າທາງສະຕປນຍາ ທເປນແຮງບນດານໃຈ ຢາງຕ ເນ ອງ, ການຊນ າ ແລະ ຄວາມນ ກຄດ. ສ ານກງານ HDRO ຍງມອະພສດ ທໄດຮບ ຊດຂອງການປະກອບສວນ ເປນບດຄວາມ ໂດຍບກຄນຜມຊ ສຽງ ແລະ ອງການຈດຕງ. ຄວາມກະຕນ ຍ ໂດຍສະເພາະ ແມນສມຄວນ ສ າລບບດຄວາມ ທລງລາຍເຊນ ຈາກທານສາສະດາຈານ Dan Ariely (ອາຈານສອນພາກວຊາຈດຕະວທະຍາ ແລະ ເສດຖະກດດານພ ດຕກ າ ຢມະຫາວທະຍາໄລ Duke), Carol Bellamy (ປະທານສະພາບ ລຫານຂອງ ກອງທ ນ Global Community Engagement and Resilience Fund ແລະ ອາດດຜອ ານວຍການບ ລ ຫານຂອງກອງທ ນ UNICEF), Mirna Cunningham Kain (ຊນເຜາ Miskito ຢປະເທດນຄາຣາກວາ, ນກເຄ ອນໄຫວເພ ອສດທຂອງຊນເຜາພ ນເມ ອງ ແລະ ອາດດປະທານຂອງເວທຖາວອນກຽວກບບນຫາຊນເຜາພ ນເມ ອງ ຂອງອງການ ສປຊ). Olafur Eliasson (ນກສນລະປນ ຜກ ຕງໂຄງການ Little Sun), Melinda Gates (ປະທານຮວມມນນທ Bill & Melinda Gates Foundation), Dr. Angela Merkel (ນາຍກລດຖະມນຕ ແຫງສະຫະພນທະລດເຢລະມນ) ແລະ Juan Manuel Santos. (ປະທານາທບ ດ ແຫງປະເທດໂຄລອມເບຍ ແລະ ຜໄດຮບລາງວນໂນເບລສາຂາສນຕພາບ ປ 2016). ພວກຂາພະເຈາ ຂ ສະແດງຄວາມຂອບໃຈ ເປນພເສດ ມາຍງທານ Martin Santiago ແລະ ສ ານກງານອງການ ສປຊ ເພ ອການພດທະນາ ປະຈ າປະເທດໂຄລອມເບຍ ສ າລບການອ ານວຍຄວາມສະດວກ ໃນການປະກອບສວນດວຍບດຄວາມ ຂອງທານປະທານາທບ ດຊານໂຕສ.

ຄວາມຮບນຄນ ຍງມໄປເຖງ ນກຂຽນ ທໄດບດຄວາມ ເຊງນກຂຽນເຫານນປະກອບມ: Paul Anand, Ayesha Banu, Flavio Comim, Giovanni Andrea Cornia, Juliana Martinez Franzoni, Stephany Griffith-Jones, Irene Khan, Peter Lunenborg, Manuel Montes, Siddiqur Osmani, Enrique Peruzzotti, Robert Pollin, Diego Sanchez-Ancochea, Anuradha Seth, Frances Stewart ແລະ Florencia Torche.

ພວກເຮາຂ ສະແດງຄວາມຂອບໃຈ ສ າລບເອກະສານຄນຄດ ທປະກອບສວນໂດຍ Oscar A. Gomez, Sachiko G. Kamidohzono ແລະ Ako Muto ແຫງສະຖາບນຄນຄວາ JICA, Mara Simane ແຫງສນປະສານງານທວຂະແໜງ ການ ຂອງຫອງວາການລດຖະບານປະເທດລດເວຍ, ແລະ ອງການຈດຕງທາງສງຄມ HOPE XXL, ສນນະໂຍບາຍສາກນ ຂອງ ອງການ ສປຊ ເພ ອການພດທະນາ (UNDP Global Policy Centres) ທງສອງແຫງ - ໜ ງແຫງຕງຢໂຊນ ວາດວຍການພດທະນາຄຮວມມ ລະດບໂລກ ແລະ ອກແຫງຕງຢ ໄນໂຣບ ວາດວຍ ການປບໂຕຂອງລະບບຊວະນາໆພນ ແລະ ການກາຍເປນທະເລຊາຍ - ໄດປະກອບສວນໃນບດຄນຄດ ໃຫແກບດລາຍງານ, ແລະ ຄວາມຂອບໃຈຂອງພວກເຮາມາຍງ Balazs Hovarth ແລະ Anne-Gertraude Juepner.

8

ຄວາມຮທອງແທທລ າຄາ ແລະ ຄ າແນະນ າແມນໄດຮບຈາກຄະນະທປ ກສາທຊງຄນນະວດ: Olu Ajakaiye, Magdalena Sepúlveda Carmona, Giovanni Andrea Cornia, Diane Elson, Heba Handoussa, Richard Jolly, Ravi Kanbur, Yasushi Katsuma, Ella Libanova, Justin Yifu Lin, Leticia Merino, Solita Monsod, Onalenna Doo Selolwane ແລະ Frances Stewart.

ສ າລບຄ າແນະນ າ ທຊ າານຊ ານານ ກຽວກບວທການວທະຍາ ແລະ ການເລ ອກຂ ມນ ທສ າພນກບການຄດໄລດດຊະນການພດທະນາມະນດຂອງບດລາຍງານ, ພວກເຮາ ຂ ສະແດງຄວາມຂອບໃຈ ມາຍງສະມາຊກຄະນະທປ ກສາດານສະຖຕຂອງບດລາຍງານ ທປະກອບມ: Lisa Grace S. Bersales, Albina Chuwa, Koen Decancq, Enrico Giovannini, Pascual Gerstenfeld, Janet Gornick, Gerald Haberkorn, Haishan Fu, Robert Kirkpatrick, Jaya Krishnakumar ແລະ Michaela Saisana.

ດດຊະນລວມ ຂອງບດລາຍງານ ແລະ ຊບພະຍາກອນທາງດານສະຖຕອ ນໆ ເອ ອຍອງໃສ ຄວາມຊ ານຊ ານານຂອງຜສະໜອງຂ ມນສາກນລະດບຊນນ າ ໃນຂງເຂດຄວາມຊຽວຊານ ຂອງເຂາເຈາ ພວກເຮາ ຂ ສະແດງຄວາມຮບນຄນ ສ າລບການຮວມມ ແບບເປນມດ ແລະ ດວຍຄວາມເຄາລບນບຖ ຢາງຕ ເນ ອງຂອງເຂາເຈາ ກບສ ານກງານ HDRO ເພ ອຮບປະ ກນຄວາມຖ ກຕອງ ແລະ ຄວາມແຈມແຈງ, ການວເຄາະທາງດານສະຖຕ ໄດຮບປະໂຫຍດ ຈາກການສນທະນາຂອງບນ ຫາດານສະຖຕ ຮວມກບ Gisela Robles Aguilar, Sabina Alkire, Kenneth Hartggen ແລະ Nicolas Fasel ແລະ ທມງານຂອງຜກຽວ ຈາກສ ານກງານຂອງຂາຫວງໃຫຍ ສ າລບສດທມະນດ ຂອງອງການ ສປຊ.

ການປ ກສາຫາລ ທຈດຂ ນ ໃນໄລຍະ ການກະກຽມບດລາຍງານ ແມນອງໃສ ການສະໜບສະໜນແບບໃຈກວາງ ຂອງຫາຍສະຖາບນ ແລະ ສວນບກຄນ ຊ ງມຈ ານວນຫວງຫາຍເກນທຈະກາວເຖງ ຢນະທນ (ຜເຂາຮວມ ແລະ ຄາຮວມມ ຖ ກລະບຊ ຢ http:// hdr.undp.org/2016-report/consultations). ການປ ກສາຫາລ ນ າຜກຽວຂອງຫາຍຝາຍຢາງທາງການ ຖ ກຈດຂ ນ ໃນລະຫວາງເດ ອນເມສາ ແລະ ເດ ອນກນຍາ 2016 ຢນະຄອນຈເນວາ, ປາຣ, ອດສະຕງບນ, ໄນໂຣບ, ສງກະໂປ ແລະ ປານາມາ. ພວກເຮາ ສ ານ ກໃນບນຄນ ຕ ສ ານກງານອງການ ສປຊ ເພ ອການພດທະນາ ຢເຈນວາ. ອງ ການເພ ອຄວາມຮວມມ ທາງດານເສດຖະກດ ແລະ ການພດທະນາ (ຫ ອງການເພ ອຄວາມຮວມມ ແລະ ການພດທະນາທາງເສດຖະກດ (OECD) ແລະ ສນບ ລການປະຈ າພາກພ ນ ແລະ ສນນະໂຍ ບາຍສາກນ ຂອງອງການ ສປຊ ເພ ອການພດທະນາ ສ າລບການຈດກອງປະຊມປ ກສາຫາລ ເຫານ ແລະ ໂດຍສະເພາະ ຕ ການປ ກສາຫາລ ຢາງບ ເປນທາງການ ຍງຖ ກຈດຂ ນ ຄຂະໜານ ໃນການເປດຕວ ຂອງບດລາຍງານການພດທະນາມະນດ 2015 ຢປກກງ, ບອນ, ໂຄລອມເບຍ, ການາ, ເຮນຊງກ, ລອນດອນ,ມະນລາ, ເຣກຈາວກ ແລະ ວຽນນາ. ບດຄວາມປະກອບສວນ, ການສະໜບສະໜນ ແລະ ການຊວຍເຫ ອ ຈາກສະຖາບນຄຮວມມ , ປະກອບດວຍ ຫອງການປະຈ າພາກພ ນຂອງອງການ ສປຊ ເພ ອການພດທະນາ ແລະ ຫອງການປະຈ າປະເທດ ເປນທຮບຮ ດວຍຄວາມຮບນຄນຢາງສງ.

ຄວາມຂອບໃຈເປນພເສດ ມເຖງ ຄຮວມງານ ປະຈ າອງການ ສປຊ ເພ ອການພດທະນາ ຊ ງປະກອບເປນກມຜອານບດລາຍງານ: Mandeep Dhaliwal, Priya Gajraj, George Ronald Gray, Anne-Gertraude Juepner, Sheila Marnie, Ayodele Odusola, Thangavel Palanivel, Sarah Poole, Mounir Tabet, Claire Van der Vaeren ແລະ Claudia Vinay. ການອານເນ ອໃນ ດານການເມ ອງ ຂອງບດລາຍງານ ດ າເນນການໂດຍ Patrick Keuleers, Luciana Mermet ແລະ Nicholas Rosellini, ແລະ ຄ າແນະນ າ ຂອງເຂາເຈາ ເປນທຮບຮຢາງສດໃຈ.

ອາດດຄຮວມງານ ແລະ ເພ ອນມດ ຂອງບດລາຍງານ ທເຄຍປະຈ າຢສ ານກງານ HDRO, ປະກອບດວຍ Moez Doraid, Sakiko Fukuda-Parr, Terry McKinley, Saraswathi Menon, Siddiqur Osmani, Stefano

9

Pettinato ແລະ David Stewart, ມຄວາມເມດຕາທພຽງພ ທຈະໃຊເວລາໜ ງວນເຕມ ຮວມກບພວກເຮາ ແລະ ແບງປນຄວາມຮອນເລກເຊງ, ທດສະນະ ແລະ ປະສບການ ຊ ງລ າຄາ ຂອງພວກເຂາເຈາ.

ພວກເຮາໄດຮບປະໂຫຍດອກຕ ມ ກຽວກບຫວຂ ທສ າພນກບ ບດລາຍງານ ຈາກການສນທະນາ ແລະ ຄ າຄດເຫນຈາກ Saamah Abdallah, Helmut K. Anheier, Michelle Breslauer, Cosmas Gitta, Ronald Mendoza, Eugenia Piza-Lopez, Julia Raavad, Diane Sawyer ແລະ Oliver Schwank. ພວກເຮາ ຂ ສະແດງຄວາມຂອບ ໃຈ ມາຍງສະມາຊກ ຂອງສາທາລະນະຊນ ຊ ງໄດມສວນຮວມ ໃນການສ າຫວດທາງອນເຕເນດ ສ າລບຫວຂ ທສ າພນກບບດລາຍງານ ຢເທງເວບໄຊຂອງພວກເຮາ.

ຊາວໜມທມພອນສະຫວນ ຈ ານວນຫາຍຄນ ໄດປະກອບສວນ ໃຫແກບດລາຍງານ ໃນຖານະນກຝ ກງານ: Ellen Hsu, Mohammad Taimur Mustafa, Abedin Rafique, Jeremías Rojas, Prerna Sharma, Weijie Tan ແລະ Danielle Ho Tan Yau. ພວກເຂາ ເຈາ ສມຄວນ ໄດຮບການຮບຮ ສ າລບການອທດ ແລະ ການປະກອບສວນ ຂອງພວກເຂາເຈາ.

ພວກເຮາ ຂ ຂອບໃຈ ສ າລບການຮຽບຮຽງ ແລະ ການສາງແບບມ ອາຊບຊນສງ ໂດຍບ ບສດພດທະນາການສ ສານ -ທນ າພາໂດຍ Bruce Ross-Larson, with Joe Caponio, Mike Crumplar, Christopher Trott ແລະ Elaine Wilson - ແລະ ນກອອກແບບຊ Gerry Quinn ແລະ Phoenix Design Aid.

ສງສ າຄນທສດ, ໃນນາມສວນຕວ ຂາພະເຈາ, ໂດຍສະເໝມາ, ຮບນຄນຢາງເລກເຊງ ມາຍງ ຜບ ລຫານ ຂອງອງ ການ ສປຊ ເພ ອການພດທະນາ Helen Clark ສ າລບຄວາມເປນຜນ າ ແລະ ວໄສທດ ຂອງທານນາງ ດງເຊນດຽວກນກບຄ າໝນສນຍາຂອງທານນາງ ທມຕ ອດມການ ຂອງການພດທະນາມະນດ ແລະ ການສະໜບສະໜນ ທໜກແໜນຂອງທານນາງ ຕ ວຽກງານຂອງພວກເຮາ. ຄ າຂອບໃຈ ຂອງຂາພະເຈາ ຍງມເຖງທມງານທງໝດ ຂອງສ ານກງານ HDRO ສ າ ລບການອທດຂອງເຂາເຈາ ໃນການສາງບດລາຍງານໜ ງ ທຝາຟນເພ ອຄວາມຄ ບໜາອກຕ ມຂອງການພດທະນາມະນດ.

ຜອ ານວຍການ ສ ານກງານ ບດລາຍງານການພດທະນາມະນດ

10

ສາລະບານ ບດລາຍງານການພດທະນາມະນດ 2016

ຄານາ

ຄາຂອບໃຈ

ບດສະຫບສງລວມ

ພາກທ 1

ການພດທະນາມະນດ _- ຜນສາເລດ, ສງທາທາຍ ແລະ ຄວາມຫວງ

ພາກທ 2

ຄວາມເປນສາກນ - ຈາກຫ ກການສ ພາກປະຕບດຕວຈງ

ພາກທ 3

ການເຂາເຖງທກຄນ - [ບນຫາການວເຄາະ ແລະ ການປະເມນ

ພາກທ 4

ການເອາໃຈໃສບກຄນທຖ ກປະປອຍ - ນະໂຍບາຍແຫງຊາດ

ພາກທ 5

ການປຽນແປງສະຖາບນລະດບໂລກ

ພາກທ 6

ການພດທະນາມະນດສາລບໝດທກຄນ - ທດທາງຕໜາ

ໝາຍເຫດ

ເອກະສານອາງອງ

ເອກະສານຊອນທາຍກຽວກບສະຖຕ

11

ຮ ບສະແດງຜນຂມ ນ ທ 1 ການພດທະນາມະນດສາລບໝດທກຄນ

12

ບດສະຫລບສງລວມ

ການພດທະນາມະນດສາລບໝດທກຄນ

ຕະຫລອດ ເວລາໜ ງສວນສ ຂອງສດຕະຫວດ ທຜານໄປ ພວກເຮາ ໄດເຫນໂລກທປຽນແປງ - ແລະ ພອມກນນນ ພມທດ ຂອງການພດທະນາ ກ ເຊນດຽວກນ. ປະເທດ ສາງຕງໃໝ ກ ປະກດຕວ (ຫລ ພນເດນ) ຂ ນມາ ແລະ ໜວຍໂລກ ຂອງພວກເຮາໃນປດຈບນ ເປນບອນຢອາໄສ ຂອງຄນ ຈ ານວນຫລາຍກວາ 7 ຕ , ຊ ງໜ ງໃນສຄນໃດ ແມນຄນໜມ.1 ຮບແບບຂອງພມສາດການເມ ອງ ໄດປຽນແປງ ເຊນດຽວກນ, ໂດຍທ ປະເທດກ າລງພດທະນາ ກ າລງພນເດນ ກາຍເປນກ າລງແຮງທາງເສດຖະກດ ຫລກແຫລງ ແລະ ພະລງ ທາງການເມ ອງ ທສ າຄນ. ໂລກາພວດ ໄດເຊ ອມສານ ປະຊາກອນ, ຕະຫລາດ ແລະ ວຽກເຮດງານທ າ, ລວມທງ ການປະຕວດແຫງລະບບຕວເລກ ໄດປຽນແປງຊວດມະນດ.

ການພດທະນາມະນດ ມຄວາມກາວໜາທໜາປະທບໃຈຕະຫອດໄລຍະ 25 ປທຜານມາ. ຄນເຮາໃນປດຈບນມຊວດຍ ນຂ ນ, ມລກ-ຫານ ຈ ານວນຫາຍຂ ນ ທໄດຮຽນໜງສ ແລະ ຄນຈ ານວນຫາຍຂ ນ ທເຂາເຖງການບ ລການທາງສງຄມຂນພ ນ ຖານ. 2 ຖະແຫງການສະຫດສະຫວດ ແລະ ເປາໝາຍສະຫດສະຫວດດານການພດທະນາ - ພນທະສນຍາລະດບໂລກຢຕອນປຽນສດຕະຫວດ ເພ ອຍຕຄວາມຂາດເຂນຂນພ ນຖານຂອງມະນດ ພາຍໃນ 15 ປ - ເສມຕ ມໃສແຮງຍໜນ.

ເຖງຢາງນນ ການພດທະນາມະນດ ໄດເປນໄປ ແບບບ ສະໜ າສະເໜ ແລະ ການຂາດເຂນຂອງມະນດ ຍງຄງມຍ ດເຍ ອຢ. ຄວາມກາວໜາ ໄດຂາມຜານກມຄນ, ຊມຊນ, ສງຄມ - ແລະ ຄນຖ ກປະປອຍ. ປະຊາກອນບາງກມ ບນລໄດພຽງແຕຂນພ ນຖານ ຂອງການພດທະນາມະນດ ແລະ ບາງຈ ານວນ ຍງຢຫາງໄກບ ທນຮອດເຖງ. ສງທາທາຍໃໝ ໃນການພດທະນາພນເດນຂ ນມາ ໂດຍນບຈາກຄວາມບ ສະເໝພາບ ຈນເຖງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ, ຈາກການລະບາດຂອງພະຍາດ ຈນເຖງການຍກຍາຍຖນຖານຢາງສນຫວງ, ຈາກການສລບ ຈນເຖງການກ ການຮາຍ.

ບດລາຍງານການພດທະນາມະນດ 2016 ເລງໃສວາ ເຮດແນວໃດ ການພດທະນາມະນດ ຈ ງຈະສາມາດຮບປະກນ ສ າ ລບໝດທກຄນ - ໃນປດຈບນ ແລະ ອະນາຄດ (ເບງຢຮບຂາວສານ 1 ຢໜາຖດໄປ). ມນເລມຕນ ດວຍການລາຍງານກຽວກບຜນສ າເລດ, ສງທາທາຍ ແລະ ຄວາມຫວງ ສ າລບຄວາມກາວໜາຂອງມະນດ, ນ ກ ວາດພາບ ເຖງບອນທ ມວນມະນດປາດຖະໜາໄປຮອດເຖງ. ໂດຍທວໄສທດ ຖອດຖອນມາຈາກ ແລະ ສາງສມໃສວາລະ 2030 ສ າລບການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ທ 193 ປະເທດພາຄຂອງອງການສະຫະປະຊາຊາດ ຮບຮອງເອາຢາງເປນທາງການ ໃນປຜານມາ ແລະ 17 ເປາ ໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ຊ ງທງໂລກ ໄດໃຫຄ າໝນສນຍາຈະບນລ.3

ບດລາຍງານ ຊອກຮວາ ຜໃດແດທຖ ກປະປອຍຈາກການພດທະນາມະນດ ແລະ ຍອນເຫດຜນຫຍງ. ບດລາຍງານໃຫເຫດ ຜນວາ ເພ ອຮບປະກນ ການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ, ການພຽງແຕ ເຮດແຜນທ ຂອງລກສະນະທ າມະຊາດ ແລະ ຈດທຕງ ຂອງຄວາມຂາດເຂນເທານນ ແມນບ ພຽງພ . ບາງດານຂອງ ແນວທາງການພດທະນາມະນດ ແລະ ການປະເມນ (ທດສະນະ) ມມມອງ ຈະຕອງຖ ກຍກຂ ນມາໄວເບ ອງໜາ. ບດລາຍງານ ຍງຈ າແນກນະໂຍບາຍແຫງຊາດ ແລະ ຍດທະສາດຫກ ທຈະເອ ອອ ານວຍ ໃຫມະນດທກຄນ ທຈະບນລການພດທະນາມະນດຂນພ ນຖານ ແລະ ເພ ອປະສບ ແລະ ປອງກນໝາກຜນ. ໃນທສດ ແກໄຂສງທາທາຍທາງໂຄງສາງຂອງລະບບໂລກໃນປດຈບນ, ບດລາຍງານ ນ າສະເໜທາງເລ ອກ ສ າລບການປະຕຮບທາງດານສະຖາບນ.

13

ເນ ອຄວາມສາຄນ + ບດລາຍງານດງກາວນ ສ ຄວາມໝາຍ ຫາຂ ຄວາມ ຂນພ ນຖານ:

• ຄວາມເປນສາກນ ແມນສງສ າຄນຕນຕ ຂອງການພດທະນາມະນດ ແລະ ການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ ແມນສາມາດບນລໄດ.

• ກມຄນຕາງໆຍງຄງທນທກຍອນການຂາດເຂນປດໃຈຂນພ ນຖານ ແລະ ປະເຊນອປະສກກດຂວາງ ທສ າຄນ ເພ ອເອາຊະນະ ຄວາມຂາດເຂນນນ.

• ການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ ຮຽກຮອງການຫນທດຄ ນໃໝ ບາງປະເດນກຽວກບການວເຄາະ ແລະ ການປະເມນທດສະນະ.

• ທາງເລ ອກດານນະໂຍບາຍມຢ ແລະ ຖາຫາກຈດຕງປະຕບດ, ຈະປະກອບສວນ ໃຫແກການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ.

• ການປກຄອງໃນລະດບໂລກ ທປະຕຮບໃໝ, ພອມດວຍການຮວມມ ແບບພະຫພາຄ ທສະເໝພາບ, ອາດຈະຊວຍໃຫບນລການພດທະນາມະນດ ສ າລບໝດທກຄນ.

ຄວາມເປນສາກນ ແມນສງສ າຄນຕນຕ ຂອງການພດທະນາມະນດ, ແລະ ການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ ແມນສາມາດບນລໄດ

ການພດທະນາ ມະນດ ແມນ ການຂະຫຍາຍ ອດສະຫລະພາບໃຫຫລາຍຂ ນ ສາລບມະນດ ທກຖວນໜາ

ການພດທະນາມະນດ ແມນການຂະຫຍາຍ ອດສະຫະພາບ ໃຫຫລາຍຂ ນ ເພ ອວາ ມະນດທງມວນ ສາມາດເລ ອກເອາຊວດທເຂາເຈາປາດຖະໜາ ທຈະດ າລງຢ. ອດສະຫະພາບດງກາວນນ ມສອງລກສະນະພ ນຖານ - ອດສະຫະພາບ ຂອງຊວດການເປນຢທດ, ສະແດງອອກ ໂດຍໜາທການ ແລະ ຂດຄວາມສາມາດ, ແລະ ອດສະຫະພາບໃນການກະທ າ, ສະແດງອອກ ໂດຍການອອກສຽງ ແລະ ຄວາມເປນເອກະລາດ (ຮບທ 1).

• ໜາທການ ແມນສງຕາງໆ ທຄນຜໜ ງ ອາດປາດຖະໜາ ຈະເປນ ຫ ເຮດ - ດງເຊນ: ການມຄວາມສກສະບາຍ, ມອາຫານການກນຢາງພຽງພ ແລະ ມສຂະພາບທດ, ດງດຽວກບການມຄວາມພາກພມໃຈໃນຕວເອງ (ຫ ການເຄາລບຕວເອງ) ແລະ ການມສວນໃນການດ າເນນຊວດຂອງຊມຊນ.

• ຂດຄວາມສາມາດ ແມນຊດຕາງໆຂອງໜາທການ (ເປນ ຫ ກະທ າ) ຊ ງຄນໆໜ ງສາມາດບນລໄດ. • ການເປນຜຕດສນໃຈກະທ າເອງ ແມນສ າພນກບສງທຄນໆໜ ງມເສລພາບ (ອດສະຫະ) ທຈະກະທ າ ແລະ ບນລໃນການສະແຫວງຫາບ ວາເປາໝາຍ ຫ ຄນຄາ (ຄານຍມ) ທຜກຽວເຫນວາສ າຄນ.

ເສລພາບ ທງສອງຊະນດ (ປະເພດ) ເປນສງຈ າເປນ (ທຂາດບ ໄດ) ຢາງແທຈງ ສ າລບການພດທະນາມະນດ.

14

ບດລາຍງານການພດທະນາມະນດ ສະບບທ າອດ, ໃນປ 1990, ນ າສະເໜການພດທະນາມະນດໃນແນວທາງທຍ ດຖ ເອາ ຄນເປ ນສນກາງ ໃນການພດທະນາ (ຂອບຂ ຄວາມທ 1)4. ແນວທາງການພດທະນາມະນດປຽນບດສນທະນາການພດທະ ນາ ຈາກການສະແຫວງຫາ ຄວາມອດມສມບນດານວດຖ ມາເປນການເພມພນຊວດການເປນ ຢຂອງມະນດ, ຈາກການເພມທະວລາຍໄດມາເປນການຂະຫຍາຍກວາງຂດຄວາມສາມາດ, ຈາກການສາງປະໂຫຍດສງສດຂອງການເຕບໂຕ ມາເປນການຂະຫຍາຍກວາງເສລພາບ. ການພດທະນາມະນດ ແມນເລງໃສຄວາມຮງມຂອງຊວດມະນດ ແທນທຈະເປນພຽງແຕຄວາມອດມສມບນຂອງເສດຖະກດ ແລະ ການເຮດເຊນນນ ປຽນແປງທດສະນະມມມອງ ສ າລບຜນຂອງການພດທະ ນາ (ຂອບຂ ຄວາມທ 2).

ຮບທ 1

ການພດທະນາມະນດ - ແນວທາງແບບວເຄາະ

ຂ ຄວາມທ 1 ການພດທະນາມະນດ - ແນວທາງຮອບດານ ການພດທະນາມະນດ ແມນຂະບວນການ ຂອງການຂະຫຍາຍ ທາງເລ ອກຂອງຄນໆໜ ງ. ແຕການພດທະນາມະນດ ຍງແມນຈດປະສງ, ສະນນ ມນແມນທງ ຂະບວນການ ແລະ ຜນໄດຮບ. ການພດທະນາມະນດ ໝາຍຄວາມວາ ຄນຈະຕອງມອດທພນຕ ຂະບວນການ ທຫ ຫອມຊວດຂອງເຂາເຈາ. ໃນເງ ອນໄຂນ, ການເຕບໂຕທາງເສດຖະກດ ແມນປດໃຈສ າ ຄນຢາງໜ ງ ຕ ການພດທະນາມະນດ, ແຕມນ ກ ບ ແມນບອນຈດໝາຍປາຍທາງສ າລບໝດທກຢາງ. ການພດທະນາມະນດ ແມນການພດທະນາຜຄນ ຜານທາງການສາງຂດຄວາມສາມາດຂອງມະນດ, ໂດຍຜຄນ ຜານທາງ

ການມສວນຮວມຢາງຫາວຫນ ໃນຂະບວນການທຫ ຫອມຊວດຂອງເຂາເຈາ ແລະ ສ າລບຜຄນ ໂດຍການປບປງຊວດຂອງ

15

ເຂາເຈາ. ມນຈ ງກວາງຂວາງກວາແນວທາງອ ນໆ, ດງເຊນ ແນວທາງ ການພດທະນາຊບພະຍາກອນມະນດ, ແນວ ທາງແກໄຂປດໃຈ ຂນພ ນຖານ ແລະ ແນວທາງສະໜອງສະຫວດດການມະນດ. ແຫງ: ສ ານກງານຮບຜດຊອບບດລາຍງານການພດທະນາມະນດ

ການພດທະນາມະນດ ແມນເລງໃສຄວາມຮງມຂອງຊວດມະນດ ຫາຍກວາຄວາມອດມສມບນຂອງເສດຖະກດ

ຂ ຄວາມທ 2 ການວດແທກການພດທະນາມະນດ ດດຊະນ ການພດທະນາ ມະນດ (HDI) ແມນດດຊະນລວມ ທເຕາໂຮມ ທງສາມມຕພ ນຖານ ຂອງການພດທະນາ ມະ ນດ. ອາຍຍ ນສະເລຍ ສະທອນຄວາມສາມາດ ທຊວຍໃຫຄນມຊວດຍ ນນານ ແລະ ສຂະພາບດ. ຈ ານວນປສະ ເລຍຂອງການຮຽນໜງສ ແລະ ຈ ານວນປຮຽນໜງສ ທຄາດຄະເນ ສະທອນເຖງ ຂດຄວາມສາມາດ ທຈະໄດຄວາມຮ. ລວມຍອດລາຍໄດແຫງຊາດຕ ຫວຄນສະທອນເຖງຂດຄວາມສາມາດທຈະບນລມາດຕະຖານການດ າລງຊວດທມຄນຄາ. ເພ ອວດແທກການພດທະນາມະນດຢາງຮອບດານ, ບດລາຍງານການພດທະນາມະນດ ຍງນ າສະເໜຕ ມອກ ສດດຊະ

ນລວມ. ດດຊະນການພດທະນາມະນດທປບປງດວຍຄວາມບ ສະເໝພາບ (ຫ HDI) ສະທອນລະດບການພດທະນາມະ ນດທແທຈງ ເນ ອງຈາກພຈາລະນາ ຄວາມບ ສະເໝພາບ ໃນສງຄມດວຍ. ດດຊະນການພດທະນາມະນດ ລະຫວາງຍງ -ຊາຍ ປຽບທຽບຄນຄາດດຊະນ ການພດທະນາມະນດຂອງຍງ ແລະ ຊາຍ. ດດຊະນຄວາມບ ສະເໝພາບ ລະຫວາງ ຍງ-ຊາຍ ຍງໄດເນນໜກ ການສາງຄວາມເຂມແຂງຂອງແມຍງ. ສວນດດຊະນ ຄວາມທກຍາກມະນດແບບຫາຍມຕ ວດແທກ ມຕທບ ແມນລາຍໄດຂອງຄວາມທກຍາກ. ແຫງຂ ມນ: ສ ານກງານບດລາຍງານການພດທະນາມະນດ

ແນວທາງ ການພດທະນາ ມະນດ ຍງໄດສະໜອງ ຮາກຖານການວເຄາະ ຂອງຖະແຫລງການສະຫດສະຫວດ ແລະ ເປາຫມາຍສະຫດສະວດດານການພດທະນາ - ຈດປະສງ ແລະ ເປາຫມາຍການພດທະນາ ຜກຕດກບເວລາ (ຫລ ທກ ານດເວ ລາ) ທໄດຕກລງກນ ໃນປ 2000 ໂດຍ 189 ປະມກລດ ແລະ ລດຖະການເພ ອຫລດຜອນຄວາມທກຍາກຂອງມະນດໃນຂນພ ນຖານ ພາຍໃນປ 2015, ມນໄດສະໜອງຂ ມນ ແລະ ສງຜນສະທອນຕ ວາລະ 2030 ແລະ ເປາຫມາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ

ການພດທະນາ ມະນດ ສາລບໝດທກຄນ ແມນສາມາດບນລໄດ ດງທ ຄວາມເປນສາກນ ແມນຫກການພ ນຖານ ຂອງການພດທະນາມະນດ, ສະນນ ມນຈະຕອງເປນ ແລະ ສາມາດບນລໄດໂດຍທກຄນ. ຫກຖານທເປນທາງບວກ ແມນເປນທໜາພ ໃຈ. ພາຍໃນປ 2015 ໂລກເຮາ ໄດບນລໃນບາງສງທທາທາຍ ອນໃຫຍຫວງ ຕະຫອດ 25 ປທຜານມາ. ເຖງແມນວາ ປະຊາກອນໂລກ ໄດເພມຂ ນອກ 2 ຕ ຄນ -ຈາກຈ ານວນ 5.3 ຕ ໃນ ປ 1990 ມາເປນ 7.3 ຕ ໃນປ 2015 - ຫາຍກວາ 1 ຕ ຄນ ໄດຫດພນອອກ ຈາກຄວາມທກຍາກ, 2.1 ຕ ຄນໄດເຂາເຖງສຂະອະນາໄມທປບປງ ແລະ ຫາຍກວາ 2.6 ຕ ຄນໄດເຂາເຖງແຫງນ າດ ມ ທຖ ກປບປງແລວ.5

16

ອດຕາມການຕາຍຂອງເດກອາຍຕ າກວາ 5 ປ ໃນທວໂລກ ຫດລງຫາຍກວາເຄງ ລະຫວາງ ປ 1990 ແລະ 2015 – ຈາກ91 ຕ 1.000 ທເກດມຊວດ ມາເປນ 43. ການແຜຫາຍຂອງເຊ ອເອດ, ພະຍາດມາລາເຣຍ ແລະ ວນນະໂລກ ຫດຖອຍລງ ລະຫວາງ ປ 2000 ແລະ 2015. ສດສວນຂອງທນງ ຢລດຖະສະພາ ໂດຍເພດຍງ ໃນທວໂລກ ເພມຂ ນມາເປນ 23 ສວນຮອຍໃນປ 2016 - ເພມຂ ນ 6 ຈດສວນຮອຍ ຕະຫອດໄລຍະທດສະຫວດ ທຜານມາ. ການສນເສຍສດທຂອງພ ນທປາໄມໃນທວໂລກ, ຈາກ 7.3 ລານເຮກຕາຕ ປ ໃນຊມປ 1990 ມາເປນ 3.3 ລານ ໃນຊວງປ 2010 ຫາ 2016.6 ແຕ, ເຖງວາ ຈະມຄວາມຄ ບໜາທໜາຊມເຊຍ, ໂລກຂອງເຮາ ຍງປະເຊນກບສງທາທາຍ ທສະຫບຊບຊອນຫາຍປະການຂອງການພດທະນາ. ສງທາທາຍບາງຢາງ ແມນຍງຄ ເກາ (ຄວາມຂາດເຂນ), ບາງຢາງໜກໜວງຂ ນ (ຄວາມບ ສະເໝ ພາບ) ແລະ ບາງຢາງກ າລງພນເດນຂ ນ (ການກ ການຮາຍ). ບາງຢາງແມນມໃນທວໂລກ (ຄວາມບ ສະເໝພາບລະຫວາງ ຍງ-ຊາຍ), ບາງຢາງມໃນພາກພ ນ (ການຂາດແຄນນ າ) ແລະ ບາງຢາງມໃນທອງຖນ (ໄພພບດທາງທ າມະຊາດ). ສວນໃຫຍ ແມນເສມແຮງຕ ມໃສກນ - ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ຫດ ການຄ າປະກນສະບຽງອາຫານລງ, ການຫນເປນຕວເມ ອງຢາງໄວວາ ເຮດໃຫຜທກຍາກໃນຕວເມ ອງ ດອຍໂອກາດຂ ນຕ ມ. ການຮອດເຖງ ຈະແມນແນວໃດກ ຕາມແຕ, ສງທາທາຍເຫານ ມຜນກະທບ ໃນທາງລບຕ ຊວດການເປນຢຂອງປະຊາຊນ. ສງທ ມວນມະນດຊາດ ບນລໄດຕະຫອດໄລຍະ 25 ປ ສາງຄວາມຫວງວາການປຽນແປງຢາງເປນພ ນຖານແມນ ເປນໄປໄດ. ການບນລຜນທໜາປະທບໃຈ ໄດມຂ ນຢໃນພາກພ ນ ຫ ຂງເຂດທ ຄງໜ ງໃນເມ ອກອນແມນຫາຫງ ເຖງວາ ສງທາທາຍທງໝດເຫານ, ສງທມະນດຊາດ ໄດບນລຕະຫອດໄລຍະ 25 ປ ສາງຄວາມຫວງວາການປຽນແປງຢາງເປນພ ນຖານແມນເປນໄປໄດ. ໃນຕວຈງ, ການບນລຜນທໜາປະທບໃຈ ບາງຢາງໄດມຂ ນ ຢໃນພາກພ ນ ຫ ຂງເຂດທຄງ ໜ ງ ໃນເມ ອກອນແມນຫາຫງ. ໃນທວທງໂລກ ປະຊາຊນໄດມສວນຮວມ ຢາງເພມຂ ນ ໃນການສງຜນໂນມນາວ ຕ ຂະບວນການທຫ ຫອມຊວດຂອງເຂາເຈາ. ຄວາມສະຫາດສອງໃສ ແລະ ຫວຄດປະດດສາງຂອງມະນດ ໄດລເລມການປະຕວດເຕກໂນໂລຊ ແລະ ຜນຂະຫຍາຍສງເຫານນ ເຂາໃນທດທາງ ທພວກເຮາເຮດວຽກງານ, ຄດ ແລະ ປະພ ດ. ຄວາມສະເໝພາບ ລະຫວາງ ຍງ-ຊາຍ ແລະ ການສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກແມຍງໃນປດຈບນ ແມນມຕກະແສຫກຂອງ ການສນທະນາຕາງໆ ກຽວກບການພດທະນາ ແລະ ບ ມການປະຕເສດໃດໆ ວາດວຍເຈດຕະນາທຈະ ຜານຜາ ພວກມນໄດຢາງສາງສນ, ພ ນທສ າລບການປ ກສາຫາລ ແລກປຽນຄ າເຫນ ແລະ ການສນທະນາໃນປະເດນ ຄງໜ ງໃນເມ ອກອນ ຖ ວາຄະລ າ ກ າສງຄອຍໆເປດກວາງອອກ - ດງດຽວກບ ເພດວຖ, ການຈ າແນກທປະເຊນ ໂດຍພວກຜຍງ ທຮກຜຍງດວຍກນ, ຜຊາຍທຮກຜຊາຍດວຍກນ, ຄນຮກສອງເພດ, ຄນຂາມເພດ ແລະ ຄນທມເພດກ າເກງ ແລະ ການຕດພາກສວນພາຍນອກອະໄວຍະວະເພດຂອງແມຍງ. ຈດສ ານ ກ ກຽວກບ ຄວາມຍ ນຍງ ກ າລງນບມ ນບເຕບໃຫຍ. ວາລະ 2030 ແລະ ຂ ຕກລງປາຣ ວາດວຍ ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແມນຕວຢາງສ າຄນທສດ. ທງສອງ ຍງສະແດງ ເຖງວາ ພາຍໃຕສຽງກ ກກອງ ຂອງການໂຕວາທ ແລະ ຄວາມແອອດຕດຂດ, ຄວາມເປນເອກະສນ ລະດບໂລກ ທເລມຕນໃໝ ກ າລງພນເດນຂ ນ ປນອອມ ສງທາທາຍຈ ານວນຫວງ ຫາຍ ຂອງໂລກ ແລະ ຮບປະກນຄວາມຍ ນຍງ ຂອງໂລກ ສ າລບຄນ ລນຖດໄປ ໃນອະນາຄດ.

ການຖມຊອງວາງ ຂອງການພດທະນາມະນດ ແມນສ າຄນຍງ, ແຕກ ຍງແມນ ການຮບປະກນວາ ຄນລນຖດໄປ ມກາລະໂອກາດຄາຍຄ ກນ ຫ ດກວາ.

17

ການພດທະນາ ທມແວວວາ ຈະດທງໝດເຫານ ສາງ ຄວາມຫວງໃຫໂລກ ວາ ສງຕາງໆ ສາມາດປຽນແປງໄດ ແລະ ວາ ການປຽນຮບກ ເປນໄປໄດ. ໂລກຂອງເຮາມເວລາໜອຍກວາ 15 ປ ເພ ອບນລ ວາລະທມງຫວງຂອງຕນ ທຈະບ ປະປອຍຜໃດໄວຢທາງຫງ. ການຖມຊອງວາງຂອງການພດທະນາມະນດ ແມນສ າຄນຍງ, ແຕກ ຍງແມນ ການຮບປະກນວາ ຄນລນ ຖດໄປ ມກາລະໂອກາດຄາຍຄ ກນ ຫ ດກວາ. ການບນລວາລະ 2030 ແມນບາດກາວທສ າຄນ ໄປສການເອ ອອ ານວຍໃຫໝດທກຄນ ທຈະບນລ ທາແຮງຂອງເຂາເຈາໄດຢາງເຕມສວນ. ໃນຕວຈງ, ແນວທາງການພດທະນາມະນດ ແລະ ວາລະ 2030 ມສາມສາຍເຊ ອມໂຍງແບບວເຄາະ ຮວມກນ (ເບງຮບທ 2) : • ທງສອງ ຍ ດຕດໃນຄວາມເປນສາກນ - ແນວທາງການພດທະນາມະນດໂດຍການເນນໜກໃສເພມທະວເສລພາບ ສ າ ລບມະນດໝດທກຄນ ແລະ ວາລະ 2030 ໂດຍການເອາໃຈໃສເຈາະຈງທບ ປະປອຍຜໃດຢທາງຫງ.

• ທງສອງໃຊຮວມກນຂງເຂດຈດເລງທເປນພ ນຖານອນດຽວກນ - ລ ບລາງຄວາມທກຍາກ, ລ ບລາງຄວາມອ ດຫວ, ຫດຜອນຄວາມບ ສະເໝພາບ, ຮບປະກນຄວາມສະເໝພາບລະຫວາງຍງ-ຊາຍ ເປນຕນ.

• ທງສອງມຄວາມຍ ນຍງເປນຫກການທສ າຄນພ ນຖານ.

ການເຊ ອມໂຍງລະຫວາງແນວທາງການພດທະນາມະນດ, ວາລະ 2030 ແລະ ເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ແມນເສມສາງເຊງກນ ແລະ ກນໃນສາມທດທາງ. ປະການທ າອດ ວາລະ 2030 ສາມາດເບງອອກ ຂອງແນວທາງ ການພດທະນາມະນດ ໃນເຊງວເຄາະໃດ ເສມສາງຄວາມເຂມແຂງ ໃຫແກພ ນຖານແນວຄດຂອງມນ. ຄາຍຄ ກນ,ແນວທາງການພດທະນາມະນດ ສາມາດທບທວນ ອງປະກອບ ຂອງວາລະ 2030 ທສາມາດເຮດໃຫມຄນຄາສງຂ ນ. ປະການທສອງ, ຕວຊບອກ ເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ສາມາດນ າໃຊ ຕວຊບອກການພດທະນາມະນດ ໃນ

ການປະເມນຄວາມຄ ບໜາ ເພ ອບນລເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ. ຄາຍຄ ດຽວກນ, ແນວທາງການພດທະນາມະ ນດ ສາມາດຕ ມເຕມໃຫ ຕວຊບອກ ຂອງເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ດວຍຕວຊບອກ ເພມເຕມ.

ທດທາງທສາມ, ບດລາຍງານ ການພດທະນາມະນດ ສາມາດເປນເຄ ອງມ ຊກຍສງເສມ ທຊງພະລງທສດ ສ າລບວາລະ 2030 ແລະ ເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ. ສວນວາ ເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ສາມາດເປນເວທຢາງດອນໜ ງ ສ າລບເພມທະວ ທດສະນະວໄສ (ຫລ ຄວາມຊດເຈນ) (ຫລ ການເບງເຫນ) ຂອງແນວທາງການພດທະນາມະນດ ແລະ ບດລາຍງານ ການພດທະນາມະນດ ສ າລບຊມປຖດໄປ.

18

ຮ ບທ 2 ສາຍເຊ ອມໂຍງເຊງວເຄາະ ລະຫວາງ ແນວທາງການພດທະນາມະນດ ແລະ ວາລະ 2030

ເຖງຈະເປນເຊນນນ ຄວາມຂາດເຂນປດໃຈພ ນຖານ ຍງມຫລວງຫລາຍ ໃນຈານວນ ກມປະຊາກອນ ຕາງໆ.

ໜ ງຄນໃດໃນຈ ານວນເກາຄນຢໃນໂລກ ມຄວາມອດຫວ ແລະ ໜ ງໃນສາມ ມພາວະໂພຊະນາການຕ າ.7 ເດກຍງປະມານ 15 ລານຄນ ແຕງງານ ກອນອາຍຈະເຖງ 18 ປ, ໜ ງຄງ ໃນແຕລະ 2 ວນາທ.8 ໃນທວໂລກ 18.000 ຄນຕ ມ ເສຍຊວດຍອນພາວະມນລະພດຂອງອາກາດ.9 ແລະ ຕດເຊ ອເອດ 2 ລານຄນຕ ປ.10 ໃນແຕລະນາທ ຈ ານວນ 24 ຄນ ໂດຍສະເລຍ ຖ ກຍກຍາຍຖນ ຈາກເຮ ອນຢອາໄສຂອງເຂາເຈາ.11 ຄວາມຂາດເຂນປດໃຈຂນພ ນຖານເຊນນນ ແມນສງທເກດຂ ນປະຈ າວນ ໃນບນດາກມຄນຕາງໆ, ແມຍງ ແລະ ເດກຍງ, ຊນເຜາສວນນອຍ, ຄນເຜາພ ນເມ ອງ, ຄນພການ, ຄນຍາຍຖນ - ທງໝດ ມສະພາບຂາດເຂນ ໃນມຕພ ນຖານຂອງການພດທະນາມະນດ.

19

ຢໃນທກພາກພ ນ ແມຍງ ມອາຍຍ ນສະເລຍຍາວນານ ກວາຜຊາຍ ແລະ ຢໃນພາກພ ນເກ ອບທງໝດ ເດກຍງ ມຄາດຄະເນ ຈ ານວນປຮຽນໜງສ ຄາຍຄ ກບເດກຊາຍ. ເຖງຢາງໃດກ ຕາມ ໃນທກພາກພ ນ ໂດຍສະເລຍ ແມຍງ ມຄາຕ າກວາຄາດດຊະນການພດທະນາມະນດຂອງເພດຊາຍ ຢາງບ ປຽນແປງ. ຄວາມແຕກຕາງທໃຫຍທສດ ພບເຫນໄດຢພາກພ ນອາຊໃຕ, ຊ ງຄາດດຊະນການພດທະນາມະນດ ຂອງແມຍງ ແມນ 20 ສວນຮອຍ ຕ າກວາຄາ ດດຊະນການພດທະນາມະນດ ຂອງເພດຊາຍ. ຍງມ ພວກມຖານະຂາດເຂນ ທອງຕາມກ ມຊນເຜາ, ດງທປະກດ ຢປະເທດເນປານ. ພວກພາມ ແລະ ພວກເຈເຈຕຣ ມຄາດດຊະນ ການພດທະນາມະນດ ສງກວາໝ (0.538), ຕດຕາມມາດວຍ ພວກເຈເຈເຕຣ (0.482), ພວກດາລດ (0.434) ແລະ ພວກມດສະລມ (0.422). ຄວາມບ ສະເໝພາບທໃຫຍທສດແມນຢໃນລະດບການສ ກສາ, ໂດຍມຜນກະທບທເລກເຊງຍາວນານ ກຽວກບຂດຄວາມສາມາດ 12. ຄວາມບ ພຽງພ ໃນການພດທະນາມະນດຂນພ ນຖານ ໃນບນດາກມປະຊາກອນຕາງໆ ຍງມຢາງບ ລດລະ ຢສະເໜ ຍອນສາເຫດຂອງການຈ າແນກ. ແມຍງ ໂດຍສະເພາະ ຖ ກຈ າແນກ ໃນດານກາລະໂອກາດ ແລະ ຈບລງດວຍຜນໄດຮບທເສຍ ປຽບ (ເບງຮບທ 3). ຢໃນຫາຍສງຄມມະນດ ແມຍງຖ ກຈ າແນກໃນດານການເຂາເຖງປດໃຈການຜະລດ, ດງເຊນສດທຕ ທດນ ແລະ ຊບສນ. ດງທ ເປນຜນທຕາມມາ ຈ ງມແຕ 10-20 ສວນຮອຍ ຂອງຜມກ າມະສດໃນທດນຢປະເທດທກ າລງພດ ທະນາ ແມນແມຍງ.13 ຊນເຜາກມນອຍ ແລະ ກມອ ນໆຕາມປກກະຕ ຖ ກກດກນຈາກການສ ກສາ, ການແຈງງານ ແລະ ຕ າແໜງການບ ລຫານ ແລະ ການເມ ອງ, ສງຜນໃນຄວາມທກຍາກ ແລະ ຄວາມສຽງທສງຂ ນຕ ອາດຊະຍາກ າ ລວມທງ ການຄາມະນດ. ໃນປ 2012, 51 ສວນຮອຍ ຂອງຊນເຜາກມນອຍ ຢປະເທດຫວຽດນາມ ດ າລງຊວດຢໃນຄວາມທກຍາກ ຫາຍມຕ, ທຽບກບພຽງແຕ 17 ສວນຮອຍຂອງຊນເຜາກນ ຫ ເຜາຫວ ທເປນຊນເຜາສວນໃຫຍ.14 ຫາຍກວາ 370 ລານ ຊນເຜາພ ນເມ ອງ ທຈ າແນກຕນເອງ ໃນ 70 ປະເທດ ຍງປະເຊນກບການຈ າແນກ ແລະ ການກດກນໃນຂອບທາງດານນຕກ າ, ໃນການເຂາເຖງ ການສ ກສາເປນພາສາຂອງເຂາເຈາເອງ ແລະ ໃນການເຂາເຖງດນ, ນ າ, ປາໄມ ແລະ ສດທຊບສນທາງປນຍາ.15 ຄນ ຈ ານວນຫາຍກວາ 1 ຕ ຖ ກປະເມນວາ ດ າລງຊວດ ໂດຍມບາງລກສະນະ ຂອງຄວາມພການ ແລະ ແມນຈ ານວນໃນບນດາຜດອຍໂອກາດທສດ ໃນສງຄມສວນຫາຍ. ພວກເຂາເຈາ ປະເຊນກບມນທນ, ການຈ າແນກ ແລະ ບ ສາມາດເຂາເຖງໄດ ສະພາບແວດລອມວດຖ ແລະ ເໜ ອນຈງ (ຫ ເກ ອບຂອງແທ).16 ໃນປດຈບນມ 244 ລານຄນ ດ າລງຊວດ ຢນອກປະເທດບານເກດຂອງຕນເອງ.17 ຈ ານວນຫາຍແມນຜອບພະຍບທາງເສດຖະກດ ຊ ງຫວງວາ ຈະມຊວດທດຂ ນ ແລະ ສງເງນກບຄ ນມາບານເກດ. ແຕຄນຍາຍຖນ ຈ ານວນຫາຍ ໂດຍສະເພາະຜອ ບພະຍບຫລບໜໄພ ຍອນຖ ກໃຊກ າລງ 65 ລານຄນໃນທວໂລກ, ປະເຊນກບສະພາບເງ ອນໄຂທຮນແຮງສດຂດ - ຂາດແຄນວຽກເຮດງານທ າ, ລາຍໄດ ແລະ ການເຂາເຖງການຮກສາສຂະພາບ ແລະ ການບ ລການທາງສງຄມ ນອກເໜ ອຈາກການຊວຍເຫ ອດານມະນດສະທ າຍາມສກເສນ. ເຂາເຈາ ປະເຊນຢສະເໝ ການສາງຄວາມລ າບາກໃຈ, ຄວາມກຽດຊງ (ການກ ກວນ, ການລບກວນ) ແລະ ຄວາມຮນແຮງ ຢໃນປະເທດເຈາຂອງບານ.

ການຂາດເຂນຂອງມະນດ ມລກສະນະປຽນແປງ ຢຕະຫອດເວລາ. ຂາມຜານ ເສນແບງການພດທະນາມະນດ ຂນຕ າ ບ ຈ າເປນ ທຈະຮບປະກນວາ ປະຊາກອນ ຈະໄດຮບການປກປອງ ຈາກໄພຂມຂ ທກ າລງພນເດນ ແລະ ທຈະມໃນອະນາຄດ ການຂາດເຂນໃນມະນດ ກ ຍງມລກສະນະປຽນແປງຢຕະຫອດເວລາເຊນກນ. ຂາມຜານຂດແຫງການພດທະນາມະນດຂນຕ າ ບ ຈ າເປນຈະຮບປະກນ ວາປະຊາກອນ ຈະໄດຮບການປກປອງ ຈາກໄພຂມຂ ທກ າລງພນເດນ ກ ຄ ທຈະມໃນອະ ນາ

20

ຄດ. ແມນແຕວາ ເມ ອໃດທບກຄນ ມທາງເລ ອກຫາຍຂ ນ ກວາເມ ອກອນ, ມນອາດ ຈະມໄພຂມຂຕ ຄວາມໝນຄງຂອງຕວເລ ອກເຫານນ. ການລະບາດຂອງພະຍາດ, ຄວາມຮນແຮງ, ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ໄພພບດທາງທ າມະຊາດ ສາມາດທ າ ລາຍຢາງໄວວາ ຄວາມຄ ບໜາ ຂອງບນດາບກຄນ ທໄດຫດພນອອກຈາກ ຄວາມທກຍາກ. ມນຍງ ສາມາດສາງຄວາມຂາດເຂນອນໃໝ. ຜຄນ ຈ ານວນຫລາຍລານ ໃນທວໂລກ ມຄວາມສຽງ ຕ ໄພພບດທາງທ າມະຊາດ ທຕດພນກບພມອາ ກາດ, ໄພແຫງແລງ, ນ າຖວມ ແລະ ການບ ຄ າປະກນສະບຽງອາຫານທສ າພນກນ, ດ າລງຊວດລຽງກມຕນເອງຢພ ນທດນເສ ອມໂຊມ. ການຂາດເຂນຂອງຄນລນປດຈບນ ສາມາດດ າເນນຕ ໄປຮອດຄນລນຖດໄປ. ການສ ກສາຂອງຜປກຄອງ, ສຂະພາບ ແລະ ລາຍໄດ ສາມາດສາງຜນກະທບ ທໃຫຍຫວງ ຕ ກາລະໂອາກດ ທມຕ ລກຫານ ຂອງເຂາເຈາເອງ. ອປະສກທສາຄນ ຕການພດທະນາ ມະນດສາລບໝດທກຄນ ຍງຄງມ ຢາງບທດຖອຍ ກມຄນ ທຍງຄງຂາດເຂນ ປາດສະຈາກປດໃຈພ ນຖານ ອາດເປນຈ ານວນທແທດເຖງຍາກທສດ - ໃນດານພມສນຖານ, ການເມ ອງ, ສງຄມ ແລະ ເສດຖະກດ. ຂາມຜານອປະສກກດຂວາງ ອາດຮຽກຮອງ ຊບພະຍາກອນ ທາງການເງນທຫາຍຂ ນ ແລະ ການຊວຍເຫ ອດານການພດທະນາ, ປະໂຫຍດທໄດຮບ ຢາງຕ ເນ ອງ ໃນດານເຕກໂນໂລຊ ແລະ ຂ ມນທດຂ ນສ າລບການຕດຕາມ ແລະ ປະເມນຜນ.

21

ຮບທ 3 ການຈາແນກຕແມຍງ ຈາກດກາລະໂອກາດ ຂອງເຂາເຈາ

ການເຮດໃຫເປນຈງ ການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ ໃນທາງປະຕບດ ແມນເປນໄປໄດ, ແຕອປະສກຕນຕ ແລະ ຮບແບບຂອງການກດກນ ຈະຕອງຂາມຜານໃຫໄດເສຍກອນ

ແຕ ອປະສກບາງຢາງ ຝງເລກໃນເອກະລກ (ຫລ ອດຕະລກ) ແລະ ສາຍພວພນທາງດານສງຄມ ແລະ ການເມ ອງ - ດງເຊນ ຄວາມຮນແຮງຢາງໂຈງແຈງ, ກດໝາຍທຈ າແນກ, ບນທດຖານທາງສງຄມທກດກນ, ການມສວນຮວມທາງການເມ ອງທບ ດນດຽງ, ການກະຈາຍກາລະໂອກາດທບ ສະເໝພາບ. ການຂາມຜານສງເຫານ ຈະຮຽກຮອງໃຫມຄວາມເມດຕາກາຣນາ, ຂນຕທ າ (ຄວາມອດທນ ຫ ອດກນ) ແລະ ຄວາມຮບຜດຊອບທາງສນທ າຕ ຄວາມຍຕທ າໂດຍລວມໃນທວໂລກ ແລະ ຄວາມຍ ນຍງ ຢໃຈກາງຂອງຕວເລ ອກ ສວນບກຄນ ແລະ ສວນລວມ. ຄນທງຫາຍຄວນຄດຢາງລະອຽດວາເຂາເຈາເປນ

22

ສວນ ທສອດຄອງທວທງໝດຂອງໂລກ ແທນທຈະແມນດນແດນ ທຕດແຍກຈາກກນຂອງກມຄນ ແລະ ກມຜນປະໂຫຍດທເປນຄແຂງ. ເພ ອກາວໄປສການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ, ກ ານດໃຫມຄວາມສ ານ ກ ແລະ ເຂາໃຈໃນບນດາຕວຂບເຄ ອນ ແລະ ພະລງຂອງການປຽນແປງ ທວາກມຄນ ຖ ກເຮດໃຫດອຍຄາ (ບ ມຄວາມສ າຄນ) ນນ ຄ ແນວໃດ, ຊ ງຈະຫລກຫລຽງບ ໄດໃນທວປະເທດ ແລະ ພາກພ ນ. ໃນທາງປະຕບດ ການເຮດໃຫເປນຈງ ການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ ແມນເປນໄປໄດ, ແຕອປະສກຕນຕ ແລະ ຮບແບບຂອງການກດກນ ຈະຕອງຂາມຜານໃຫໄດເສຍກອນ. (ຮບທ 4). ບ ວາ ຈະໂດຍເຈດຕະນາ ຫ ບ ເຈດຕະນາກ ຕາມ, ການກດກນສາມາດມຜນຄາຍຄ ກນ - ບາງບກຄນ ອາດຈະດອຍໂອ ກາດ ກວາຄນອ ນ ແລະ ທກຄນ ຈະບ ມ ກາລະໂອກາດ ເທາທຽມກນ ເພ ອເຮດສ າເລດ ຢາງເຕມສວນ ທາແຮງຂອງເຂາ ເຈາ. ຄວາມບ ສະເໝພາບໃນກມ ສະທອນເຖງການແບງແຍກ ທສາງຂ ນຈາກສງຄມ ແລະ ຕ ເນ ອງຍ ນຍາວ ເພາະວາມນສາງຕງພ ນຖານ ສ າລບການເຂາເຖງ ທບ ເທາທຽມກນ ຕ ຜນໄດຮບທມຄນຄາ ແລະ ຊບພະຍາກອນ ທບ ພຽງພ (ຫລ ຫາຍາກ). ຂອບເຂດ ແລະ ກນໄກ ຂອງການກດກນ ກ ຍງປຽນແປງຢສະເໝ, ດງເຊນດຽວກບລກສະນະສະເພາະກມ ທໃຊເປນພ ນຖານສ າລບການກດກນ. ຮບທ 4 ອປະສກຕຄວາມເປນສາກນນຍມ

23

ຄວາມບ ສະເໝພາບ ໃນລາຍໄດ ມອດທຜນ ຕ ຄວາມບ ສະເໝພາບໃນມຕອ ນໆ ຂອງຊວດການເປນຢທດ, ແລະ ໃນທາງກບກນ

ສະຖາບນດານນຕກ າ ແລະ ດານການເມ ອງ ສາມາດຖ ກນ າໃຊໃນທາງທດ ແລະ ໃຊໃນທາງທຜດ ເພ ອເຮດໃຫການແບງແຍກໃນກມເປນການຖາວອນ. ກ ລະນຮາຍແຮງ ຕດພນກບສດທ ຂອງບນດາຊມຊນຜຍງທຮກຜຍງດວຍກນ, ຜຊາຍທຮກຜຊາຍດວຍກນ, ຄນຮກສອງເພດ, ຄນຂາມເພດ ແລະ ຄນມລກສະນະທາງຊວະພາບຂອງທງເພດຍງ ແລະ ເພດຊາຍໃນ 73 ປະເທດ ແລະ ດນແດນ ຫາແຫງ (ອານະເຂດ) ຊ ງພ ດຕກ າຮກຮວມເພດ (ຫລ ມເພດສ າພນກບເພດດຽວກນ) ແມນຜດກດໝາຍ18. ກດໝາຍ ມລກສະນະຈ າແນກ ໃນກ ລະນອ ນໆ ເພາະວາ ມນກດຂວາງ ຄນບາງກມ ຈາກການເຂາເຖງການບ ລ ການ ຫ ກາລະໂອກາດ. ບນທດຖານ (ຫລ ກດເກນ) ທາງສງຄມບາງຢາງ ສາມາດເປນປະໂຫຍດສ າລບການຢຮວມກນຢາງກມກຽວໃນສງຄມ, ແຕໃນສວນອ ນໆ ສາມາດເປນການເລ ອກປະຕບດ, ມອະຄະຕ (ມຄວາມລ າອຽງ) ແລະ ຈ າເພາະເຈາະຈງ. ບນທດຖານທາງສງຄມ ຢໃນຫາຍປະເທດ ຫດຜອນທາງເລ ອກ ແລະ ກາລະໂອກາດ ສ າລບແມຍງ ແລະ ເດກຍງ, ຊ ງຕາມປກກະຕແມນຮບຜດຊອບສ າລບຫາຍກວາສາມສວນສ (3/4) ຂອງວຽກຄວເຮ ອນທບ ໄດຄາແຮງ (ຫລ ຄາຈາງ)19. ການມໜາຂອງແມຍງໃນຖານະລກຄາຢຮານກາເຟ ຫ ຮານອາຫານ ອາດຈະຖ ກເຮດໃຫຫຍ ຖ (ຫ ຖ ຖອຍ) ແລະ ໃນບາງກ ລະນມນແມນສງທຄະລ າສ າລບແມຍງ ທຈະເດນທາງໃນສະຖານທສາທາລະນະ ໂດຍປາດສະຈາກ ການມເພດຊາຍຮວມເດນທາງນ າ 20. ບາງທ ກນໄກທາງກງທສດ ຂອງການກດກນແມນຄວາມຮນແຮງ. ແຮງຈງໃຈ ປະກອບດວຍ ການລວມເປນໜ ງ ອ ານາດທາງການເມ ອງ, ການພທກ (ຫລ ປກປອງ) ຊວດການເປນຢທດ ຂອງຊນຊນສງໃນສງຄມ, ການຄວບຄມການກະຈາຍຊບ ພະຍາກອນ, ການຍ ດຄອງດນແດນ ແລະ ຊບພະຍາກອນ ແລະ ການຍກຍອງ (ຊ ນຊມ) ອດມການ (ຄະຕນຍມ) ທອງໃສຄວາມເປນເລດ (ຄວາມຍງໃຫຍ) ຂອງອດຕະລກໃດໜ ງ ແລະ ຊດຂອງຄນຄາ. ກມຄນ ຈ ານວນໜ ງສວນຮອຍ ຢຈອມ ຂອງການກະຈາຍຄວາມຮງມ ໃນໂລກ ຄອບຄອງ 46 ສວນຮອຍຂອງຄວາມຮງມຂອງໂລກ21. ຄວາມບ ສະເໝພາບໃນລາຍໄດມອດທຜນຕ ຄວາມບ ສະເໝພາບໃນມຕອ ນໆຂອງຊວດການເປນຢທດ ແລະ ໃນທາງກບກນ. ໂດຍທຮວາ ຄວາມບ ສະເໝພາບໃນປດຈະບນ, ກມຄນທຖ ກກດກນ ມຈດຢ ນທອອນແອ ທຈະລເລມການ ປຽນຮບແບບສະຖາບນ. ເຂາເຈາຂາດແຄນຕວແທນ ແລະ ສດສຽງ ເພາະສະນນຈ ງມແຮງງດທາງການເມ ອງບ ຫາຍພ ທຈະມອດທພນຕ ນະໂຍບາຍ ແລະ ນຕກ າ ຜານພາຫະ (ຫລ ເຄ ອງມ , ກນໄກ) ແບບດງເດມ. ໃນເວລາທບາດກາວ ແລະ ການຮວມມ ໃນທວໂລກ ແມນສງຈ າເປນ ທຫກລຽງບ ໄດ, ເອກະລກສວນບກຄນ ແມນ ແຄບ ລງ. ຂະບວນການເຄ ອນໄຫວທາງ ສງຄມ ແລະ ການເມ ອງ ທເຊ ອມໂຍງກບ ເອກະລກ, ຊ ງຈະແມນຊາດນຍມ ຫ ນະໂຍບາຍບນພ ນຖານຊນເຜາ, ຄາຍກບວາຈະນບມ ນບຮນແຮງຂ ນ. ການຖອນຕວອອກຈາກສະຫະພາບເອຣບຂອງສະຫະລາ ຊະອານາຈກ (Brexit) ແມນໜ ງ ໃນຕວຢາງທລາສດກວາໝ ຂອງການຖອຍຄ ນສລດທຊາດນຍມ ເມ ອໃດທບກຄນຮສ ກແປກ ແລະ ແຕກແຍກບ ເປນມດ ໃນທາມກາງໂລກ ທກ າລງປຽນແປງ. ຄວາມບ ມຂນຕທ າ (ຫລ ການຂາດຄວາມອດທນ) ຕ ຄນອ ນໃນທກຮບແບບ - ນຕກ າ, ສງຄມ ຫ ແບບບງຄບ - ແມນກງກນຂາມກບການພດທະນາມະນດ ແລະ ຫກການຂອງຄວາມເປນສາກນນຍມ.

ການພດທະນາ ມະນດ ສ າລບໝດທກຄນ ຮຽກຮອງ ການຫນທດທາງ ໃນບາງບນຫາໃນເຊງວເຄາະ

ການພດທະນາມະນດ ກຽວພນການຂະຫຍາຍກວາງການເລ ອກ, ຊ ງກ ານດວາພວກເຮາແມນໃຜ ແລະ ພວກເຮາເຮດຫຍງຢ. ປດໃຈຫາຍຢາງເປນຫກພ ນຖານການເລ ອກເຫານ, ຂອບເຂດທກວາງຂອງທາງເລ ອກ ທພວກເຮາຕອງເລ ອກເອາມາ -

24

ຂດຄວາມສາມາດຂອງພວກເຮາ; ຂ ຈ າກດທາງສງຄມ ແລະ ທາງການຮບຮ ຫ ເຂາໃຈ ແລະ ບນທດຖານທາງສງຄມ ແລະ ການຊກຈງ (ຈງໃຈ ຫ ອດທພນ) ທຫ ຫອມຄນຄາ ແລະ ການເລ ອກຂອງພວກເຮາ; ການສາງຄວາມເຂມແຂງຂອງ ພວກເຮາເອງ ແລະ ຕວແທນ ທພວກເຮາປະຕບດ ໂດຍສວນບກຄນ ແລະ ເປນສວນຂອງກມ ໃນການຫ ຫອມທາງເລ ອກຂອງພວກເຮາ ແລະ ກາລະໂອກາດ, ແລະ ກນໄກທມຢແລວ ເພ ອແກໄຂ ການກາວອາງທແຂງຂນກນ ໃນລກສະນະທສະເໝ ພາບ ແລະ ນ າໄປສການເຮດສ າເລດທາແຮງຂອງມະນດ. ແນວທາງການພດທະນາມະນດ ສະໜອງທດທາງຢາງເປນລະບບ ເພ ອເຊ ອມຕ ແນວຄດເຫານ. ມນສາມາດມພະລງໂດຍສະເພາະ ໃນການເຍ ອງແສງສະຫວາງ ການມປະຕກ ລຍາຕ ກນ ບນດາປດໃຈ ທສາມາດປະຕບດງານ ຕ ຂ ເສຍປຽບຂອງບກຄນ ແລະ ກມຄນຢໃນສະພາບເງ ອນໄຂຕາງໆ.

ສດທມະນດ ແມນພ ນຖານ ຂອງການພດທະນາມະນດ. ສດທມະນດ ມອບທດສະນະທເປນປະໂຫຍດ ສ າລບການວເຄາະການພດທະນາມະນດ. ຜດ າລງຕ າແໜງໜາທ ສະໜບສະໜນ ແລະ ເອ ອເຟ ອຊວຍເຫ ອ ການພດທະນາມະນດ ແລະ ມຄວາມຮບຜດຊອບ ສ າລບຄວາມຫມເຫວ ຂອງລະບບສງຄມ ທຈະສະໜອງການພດທະນາມະນດ. ທດສະນະຄະຕເຫານ ບ ພຽງແຕຈະກວາງໄກ ເກນກວາ ການຮຽກຮອງຂນຕ າສດ ຂອງການພດທະນາມະນດ ແຕຍງສາມາດຮບໃຊເປນດງເຄ ອງມ ທມພະລງໃນການສະແຫວງຫາວທແກໄຂ (ຄ າຕອບ).

ສດສຽງໃນການສະແດງຄວາມຄດເຫນ ແລະ ຄວາມເປນອດສະຫະ, ຕາມທເປນສວນ ຂອງເສລພາບຂອງຕວແທນ ແລະ ອດສະຫະພາບ ຂອງຊວດການເປນຢ, ເປນສວນປະກອບທສ າຄນຕ ການພດທະນາມະນດ ຄວາມຄດຂອງຄວາມໝນຄງມະນດ ຄວນເນນໜກ ໃສຄວາມເຂາໃຈຢາງເລກເຊງ ຕ ໄພຂມຂ, ຄວາມສຽງ ແລະ ວກດ ສ າ ລບມາດຕະການ (ບາດກາວ) ຮວມໃນການພດທະນາມະນດ ແລະ ແນວທາງຄວາມໝນຄງມະນດ. ສງທາທາຍແມນເພ ອ ດນດຽງການຕອບສະໜອງ (ຮບມ ) ທຂບເຄ ອນ ໂດຍການກະທບຢາງແຮງ ຕ ໄພຂມຂລະດບໂລກ ແລະ ການສງເສມວດ ທະນະທ າຂອງການປອງກນເຫດ. ສດທໃນການສະແດງຄວາມຄດເຫນ ແລະ ຄວາມເປນອດສະຫະ (ເອກະລາດ), ຕາມທເປນສວນ ຂອງເສລພາບ ຂອງຕວແທນ ແລະ ເສລພາບຂອງຊວດການເປນຢທດ, ແມນສວນປະກອບຫກຂອງການພດທະນາມະນດ. ຄວາມອາດສາມາດທຈະມສວນຮວມໂດຍເຈດຕະນາ ໃນການໂຕວາທສາທາລະນະ ແລະ ເປນຕວແທນໃນການຫ ຫອມຊວດຄນໆໜ ງ ແລະ ສງ ແວດລອມ ແມນລກສະນະພ ນຖານ ຂອງການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ. ຈດເລງຕນຕ ຂອງແນວທາງການພດ ທະນາມະນດສວນໃຫຍ ຍງຄງກຽວກບເສລພາບ ໃນຊວດການເປນຢທດ. ແຕໃນຂະນະທ ຊວດການເປນຢທດ ມຄວາມຄ ບໜາ, ການເນນໜກໃສເສລພາບຂອງຕວແທນ ໄດກາຍເປນຄວາມສ າຄນຫາຍຂ ນ. ການພດທະນາມະນດ ເປນບນຫາ ກຽວກບການສງເສມ ບ ພຽງແຕສະເພາະ ເສລພາບຂອງສວນບກຄນ, ແຕຍງແມນເສລ ພາບຂອງກມຄນ ຫ ລວມໝ. ສ າລບຜທດອຍໂອກາດກວາໝ ແລະ ຄນທຂາດເຂນທສດ ໜາທຕວແທນລວມໝ ສາມາດມພະລງ ຫາຍຂ ນກວາ ຕວແທນສວນບກຄນ. ບກຄນໆໜ ງ ແມນບ ແນນອນ ທຈະບນລໄດຫວງຫາຍໂດຍລ າພງ ແລະ ອ າ ນາດ ອາດສາມາດເຮດສ າເລດໄດ ພຽງແຕຜານທາງມາດຕະການລວມໝ. ເອກະລກມອດທພນຕ (ຫລ ສງຜນກະທບຕ ) ໜາທຕວແທນ ແລະ ຄວາມເປນເອກະລາດ. ຄນ ມເສລພາບໃນການເລ ອກເອກະລກຂອງເຂາເຈາເອງ, ເສລພາບທສ າຄນຢາງໜ ງ ທຈະຮບຮ, ຄນຄາ ແລະ ປກປອງ. ແຕລະຄນ ສມຄວນໄດຮບທາງເລ ອກ ໃນການຕດສນໃຈ ຕ ບນດາເອກະລກ ທແຕກຕາງກນ ຊ ງພວກເຂາເຈາ ນບຖ ຄນຄາ. ການຮບຮ ແລະ ເຄາລບທາງເລ ອກເຊນນນ ແມນສງຈ າເປນ ສ າລບການຢຮວມກນ ໂດຍສນຕ ໃນສງຄມ ພະຫຊນເຜາ ແລະ ພະຫວດທະນະທ າ (ຫລ ຊນເຜາ ແລະ ວດທະນະທ າທຫາກຫາຍ).

25

ສາມບນຫາ ຂອງເອກະລກ ມຜນສະທອນ ສ າລບການພດທະນາມະນດ ທວທງໂລກ (ຫລ ເພ ອໝດທຄນ). ບນຫາທໜ ງ, ພ ນທ ສ າລບການມ ເອກະລກຫາຍຢາງ ແມນຈ າກດຫາຍຂ ນ ໃນບນດາບກຄນທດອຍໂອກາດ ແລະ ບກຄນເຫານ ອາດຂາດແຄນອດສະຫະ ພາບ ທຈະຕດສນໃຈເລ ອກເອາເອກະລກທເຂາເຈານບຖ ຄນຄາ. ບນຫາທສອງ, ການຢ ດໝນຕ ໜ ງເອກະ ລກທໂຕແຍງບ ໄດ ແລະ ການປະຕເສດຕ ເຫດຜນ ແລະ ການເລ ອກເອກະລກອາດນ າໄປສການກ ການຮາຍ ແລະ ຄວາມຮນແຮງ ແລະ ເພາະສະນນຈ ງເປນໄພຂມຂຕ ການພດທະນາມະນດ. ບນຫາທສາມ ກມເອກະລກ ແຂງຂນກນ ຍາດແຍງຊບພະຍາກອນທາງເສດຖະກດ ແລະ ການເມ ອງທມຈ າກດ ລວມທງອ ານາດ; ກມດອຍໂອກາດ ແລະ ກມສຽງ ເປນຝາຍພາຍແພ. ໃນກ ລະນເກ ອບທງໝດ ຄນຄາ ແລະ ບນທດຖານຂອງສງຄມສວນທາງກບຄວາມຕອງການຂອງຜດອຍໂອກາດທສດ; ໂດຍທບລມະສດ ກ ຕງຂ ນເລ ອຍໆໂດຍຮດຄອງທາງສງຄມຂອງອະພສດ (ຫລ ເອກະສດ) ແລະ ການຢໃຕບງຄບບນຊາ; ແຕການປຽນຄນຄາ ແລະ ບນທດຖານ ສາມາດປຽນແປງການລ າອຽງດງກາວນ ທມຕ ກມຄນຜດອຍໂອກາດ. ເສລພາບ ແມນການເພງພາອາໄສກນ ແລະ ການເພງພາອາໄສກນ ເຊນນນ ອາດຖ ກເສມສາງໃຫແຂງແຮງ. ຍກຕວຢາງ, ຜອອກແຮງງານໜ ງຄນ ຊມໃຊເສລພາບ ເພ ອເຮດໃຫພ ນທ ບອນເຮດວຽກ ເປນສຂຽວ ຫລ ເປນມດກບ ສງແວດລອມຫາຍຂ ນ ສາມາດປະກອບສວນໃຫແກເສລພາບ ຂອງເພ ອນຮວມງານ ໄດຫນໃຈເອາອາກາດທສະອາດ. ແຕເສລພາບ ຂອງບກ ຄນໜ ງ ອາດຈະລວງລະເມດ (ຫ ກະທບຕ ) ຕ ເສລພາບຂອງຄນອ ນໆ. ຄນຮງມ ຈະມເສລພາບ ທຈະສາງເຮ ອນຫາຍຊນ, ແຕວາ ອາດຕດທອນເພ ອບານ ທທກຍາກ ຈາກແສງຕາເວນ ແລະ ສະພາບແວດລອມ ທລມລວງດ. ການຈ າກດ ເສລພາບຂອງຄນອ ນ ອາດຈະບ ແມນ ຜນຕາມມາ ຊ ງວາງແຜນເອາໄວ ຂອງການຊມໃຊເສລພາບ ຂອງບກ ຄນໃດໜ ງ, ແຕບາງບາດກາວທຈ າກດຮດແຄບເສລພາບຂອງບກຄນອ ນ ອາດຈະເຮດໂດຍເຈດຕະນາ, ກມຄນຮງມ ແລະ ມອ ານາດ ອາດຈະພະຍາຍາມ ທຈະຈ າກດເສລພາບຂອງຄນອ ນໆ. ສງດງກາວນ ສະທອນອອກ ໃນການລ າອຽງຄວາມຮງມ ໃນທາງເລ ອກ ນະໂຍບາຍ ຢໃນຫາຍເສດຖະກດ, ໃນລກສະນະຊ ງລະບບກດໝາຍ ຖ ກສາງຂ ນ ແລະ ໃນວທທາງປະຕບດງານ ຂອງສະຖາບນ. ສງຄມທງໝດ ຈະຕອງໄດດ າເນນການແລກປຽນ ແລະ ພາຍຫງການໂຕວາທຢາງມເຫດຜນ, ກ ານດຫກການສ າລບ ການຕກລງແກໄຂບນຫາ, ໃນລກສະນະທປຽນແປງຢສະເໜ, ຕາມຈງຫວະທມນຜນຂະຫຍາຍ ແລະ ເຮດໃຫເປນຈງສງຄມໜ ງທທຽງທ າຫາຍຂ ນ. ການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ແມນບນຫາ ຫ ຫວຂ ໜ ງ ຂອງຄວາມຍຕທ າທາງສງຄມ. ມນກຽວພນກບຄວາມສະເໝພາບລະຫວາງລນຄນ, ໝາຍຄວາມວາ ເສລພາບຂອງຄນລນຖດໄປ (ຫ ລນໜາ) ຫ ລນໃນອະນາຄດ ແລະ ຄນລນປດຈບນ. ສະນນ, ແນວທາງການພດທະນາມະນດ ຄ ານ ງເຖງຄວາມຍ ນຍງ ເປນເໜ ອນບນຫາ ຂອງຄວາມສະເໝພາບ ທແບງປນ (ຫລ ກະຈາຍຢາງທວເຖງ), ທງພາຍໃນລນຄນ ແລະ ຈາກລນນໄປຫາລນອ ນ.

ມມມອງການວເຄາະທເຈາະຈງ ສາມາດຮບປະກນ ວາຮອດເຖງໝດທກຄນ

ນກວຊາການດານການພດທະນາ ເຫນດວຍ ໃນຫກການທວາ ການເອ ອອ ານວຍໝດທກຄນ ໃຫໄດປະໂຫຍດຈາກຄວາມກາວໜາໃນການພດທະນາມະນດ ຕອງການ ຂ ມນແຍກປະເພດ ກຽວກບ ຄນລກສະນະ ດງເຊນພາກພ ນ, ເພດ (ບດບາດຍງ-ຊາຍ), ທຕງຊນນະບດ-ຕວເມ ອງ, ສະຖານະພາບດານເສດຖະກດ-ສງຄມ, ເຊ ອຊາດ ແລະ ຊນເຜາ. ແຕມນຍງບ ແຈມແຈງປານໃດ ກຽວກບການຮບປະກນ ການມພອມຂອງຂ ມນດງກາວ. ການກ ານດເສນແບງຂອງ ການແຍກປະເພດໃດແດທຈ າເປນ ເພ ອຊບອກ ເຖງຄວາມບ ສະເໝພາບ ຂອງຂ ມນ ໃນມຕສະເພາະເຈາະຈງ ສາມາດເປນສງຫຍງຍາກ ຖາປາດສະຈາກ ການມຢແລວ ໃນຄວາມເຂາໃຈບາງຢາງ ໃນຂະບວນການກດກນ ແລະ ການເຮດໃຫດອຍໂອກາດຂອງສງຄມ. ອກຢາງ

26

ຄວາມລະອຽດອອນທາງການເມ ອງ, ສງຄມ ແລະ ວດທະນະທ າ ສາມາດສງເສມ ການກດກນ ແລະ ການຕດທອນສດ (ຫລ ການຖ ກປະຖມ). ການແຍກປະເພດຂ ມນ ອງຕາມເພດ ແມນສງສ າຄນ ສ າລບຄວາມສະເໝພາບລະຫວາງຍງ-ຊາຍ ແລະ ການສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກແມຍງ. ສງນ ແມນເຫດຜນທອງແທ ວາຍອນຫຍງ ວາລະ 2030, ໂດຍສະເພາະເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ທ 5 ກຽວກບການບນລຄວາມສະເໝພາບລະຫວາງຍງ-ຊາຍ ແລະ ການສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກແມຍງ ແລະ ເດກຍງທກຄນ, ເລງໃສຄາດໝາຍ ທອ ານວຍຄວາມສະດວກການແຍກປະເພດຂ ມນອງຕາມເພດ. ເຖງແມນວາ ເສລພາບຂອງຕວແທນ ຈະແມນສວນທສ າຄນ ຂອງການພດທະນາມະນດ, ແນວທາງການພດທະນາມະນດຕາມແບບແຜນດງເດມ ແມນເລງໃສຊວດການເປນຢທດ ຫາຍກວາ ກຽວກບການເປນຕວແທນ. ຕວຢາງ ດດຊະນການພດທະນາມະນດ (HDI) ແມນສກຂພະຍານໜ ງ. ແຕການເປນຕວແທນ ໂດຍທ າມະຊາດ ແມນຫຍງຍາກ ທຈະວດແທກຫາຍກວາຊວດການເປນຢທດ.

ການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ແມນປະເດນໜ ງຂອງຄວາມຍຕທ າທາງສງຄມ ສາຍສ າພນ ລະຫວາງເສລພາບຂອງຊວດການເປນຢທດ ແລະ ເສລພາບຂອງຕວແທນ ໂດຍທວໄປ ເປນທາງບວກ. ສງດງກາວນ ສະໜບສະໜນທດສະນະທວາ ສອງລກສະນະຂອງການພດທະນາມະນດ, ຖາຫາກບ ສ າພນກນຢາງສມບນແບບ, ແມນຕ ມເຕມກນ. ເວາອກຢາງ, ສງຄມອາດໄດບນລລະດບສງໂດຍສະເລຍຂອງຂດຄວາມສາມາດ ຫ ຊວດການເປນຢທດ ໂດຍປາດສະຈາກການບນລການເປນຕວແທນ (ໃນສດທການອອກຄ າຄດເຫນ ແລະ ຄວາມເປນເອກະລາດ). ການວດແທກອ ນໆຂອງຊວດການເປນຢທດຂອງມະນດ, ດງເຊນດດຊະນຄວາມກາວໜາທາງສງຄມ 22. ດດຊະນຄວາມ ສກຂອງໂລກ 23 ແລະ ດດຊະນຊວດທດກວາ 24, ສາມາດປະເມນຢາງເປນປະໂຫຍດ ວາຊວດການເປນຢທດ ແມນຮອດເຖງທກຄນ. ຢໃນບາງປະເທດ ຍງສະໜບສະໜນ ມາດຕະການອດຕະວໄສ (ນາມມະທ າ) ຂອງຊວດການເປນຢທດ ຫ ຄວາມສກ (ຫລ ຄວາມຜາສກ), ດງເຊນ ດດຊະນຄວາມສກລວມແຫງຊາດ ຢປະເທດພຖານ 25. ການພດທະນາມະນດ ສ າລບໝດທກຄນ ຍງຮຽກຮອງ ການລວບລວມ ແລະ ນ າສະເໜ ຂ ມນພາຍໃຕມມມອງແນວໃໝ, ດງເຊນຂ ມນໃນເວລາຕວຈງ ແລະ ແຜງອປະກອນການຕດຕາມ. ແນວທາງອປະກອນການຕດຕາມ, ຕາຕະລາງໃສລະຫດສຕາງໆ, ສາມາດບງບອກລະດບ ແລະ ຄວາມຄ ບໜາ ຂອງຕວຊບອ ກການພດທະນາຕາງໆ. ດງນນ, ມນສາມາດ ມປະສດທຜນ ໃນການປະເມນຊວດການເປນຢທດ ຂອງມະນດ. ມນຍງ ບງບອກຂະບວນການ ແບບທວເຖງນ າເອາຄນທຫາຍ ຂ ນເຂາມາຮວມ ເພ ອສາງ ແລະ ເຜຍແຜຂ ມນຂາວສານ ໂດຍນ າໃຊເຕກໂນໂລຊສະໄໝໃໝ. ໃນປ 2013 ຄະນະກ າມະການລະດບສງ ວາດວຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ແຕງຕງໂດຍ ເລຂາທການໃຫຍ ອງການສະ ຫະປະຊາຊາດ ຮຽກຮອງ ໃຫມການປະຕວດແຫງລະບບຂ ມນ ສ າລບການພດທະນາແບບຍ ນຍງ, ດວຍແນວຄດລເລມສາກນອນໃໝ ເພ ອປບປງຄນນະພາບ ຂອງຂ ມນຂາວສານ ແລະ ສະຖຕ ທມຢ ໃຫແກພນລະເມ ອງ 26. ຂ ມນຂະໜາດໃຫຍ ໝາຍເຖງຂ ມນຂະໜາດມະຫາສານ - ແບບເປນໂຄງສາງ ແລະ ແບບບ ເປນໂຄງສາງ - ທອງການຈດຕງຕາງໆ ເກບກ າໂດຍນ າໃຊເຕກໂນໂລຊໃໝ ແລະ ສາມາດນ າມາເຊງທດສະນະອນໃໝ ເພມໃສຂ ມນແບບດງເດມ ແລະ ສະຖຕ.

27

ຮບທ 5

ນະໂຍບາຍແຫງຊາດເພ ອເອາໃຈໃສສາລບບນດາຄນທຖ ກປະຖມ - ນະໂຍບາຍສງາມ

ທາງເລ ອກທເປນນະໂຍບາຍຕນຕ

ແນວທາງນະໂຍບາຍແຫງຊາດແບບສງາມ (ຫລ ສດານ) ສາມາດຮບປະກນວາ ການພດທະນາມະນດ ຮອດເຖງໝດທກຄນ (ຮບທ 5). ລ າດບທ າອດ ນະໂຍບາຍເພ ອໝດທກຄນ ແມນສງທຕອງການເພ ອຮອດເຖງ ກມຄນທຖ ກປະຖມ, ແຕໃນພາກປະ ຕບດ ຫກການຫນເປນສາກນ ໃນນະໂຍບາຍ ແມນສງທາທາຍ. ຍກຕວຢາງ, ປະເທດໜ ງ ອາດຈະໃຫຄ າໝນສນ ຍາຕ ການຮກສາສຂະພາບ ເພ ອໝດທກຄນ, ແຕພມສນຖານທກນດານ ອາດເປນອປະສກ ໃນການສາງຕງ ສນຮກສາສ ຂະພາບ

28

ທເຂາເຖງໄດ ໂດຍທອງຖນທງໝດ ຢໃນບ ລເວນນນ. ສະນນ, ນະໂຍບາຍການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ ຕອງການ ໃຫປບທດທາງ ເພ ອແທດເຖງກມຄນທຖ ກປະຖມ.

ງາມທສອງ ແມນແຕ ຈະມຈດເລງອນໃໝ ຕ ນະໂຍບາຍສ າຄນສ າລບໝດທກຄນ, ບາງກມຄນ ມຄວາມຕອງການເປນພເສດ ທບ ສາມາດບນລໄດ. ສະຖານະການຂອງເຂາເຈາ ຕອງການ ມາດຕະການສະເພາະ ແລະ ຄວາມເອາໃຈໃສ. ຍກຕວ ຢາງ, ຄນພການ ຕອງການມາດຕະການ ເພ ອຮບປະກນ ການເຄ ອນທໄປມາ, ການມສວນ ແລະ ກາລະໂອກາດມວຽກເຮດງານທ າ ຂອງເຂາເຈາ.

ງາມທສາມ, ການພດທະນາມະນດ ທບນລໄດ ບ ໄດໝາຍຄວາມວາ ການພດທະນາມະນດ ຈະຍ ນຍງ. ຄວາມກາວໜາໃນການພດທະນາມະນດ ອາດຈະຊາລງ ຫ ແມນແຕຖອຍກບຫງ ຍອນສາເຫດຂອງການກະທບທຮນແຮງ ແລະ ສະພາບຄວາມສຽງ, ໂດຍມ ຜນສະທອນ ສ າລບປະຊາກອນ ຊ ງບນລໄດແຕພຽງຂນພ ນຖານ ຂອງການພດທະນາມະນດ ແລະ ສ າ ລບປະຊາກອນ ຊ ງຍງບ ທນໄດບນລ ແມນແຕຂນພ ນຖານ. ສະນນ ການພດທະນາມະນດຈະຕອງໄດເປນແບບປບໂຕເຂາ ກບສະພາບການ (ຫລ ຍ ດຍນ) (ຫ ຟ ນຄ ນສະພາບໄດໄວ).

ງາມທສ, ປະຊາກອນ ກມທຖ ກປະຖມ ຈະໄດຮບການສາງໃຫເຂມແຂງ ເພ ອວາຖາຫາກ ນະໂຍບາຍ ແລະ ຜມບດບາດ ທກຽວຂອງ ຫມເຫວ ທຈະສະໜອງໄດ, ປະຊາກອນເຫານ ສາມາດໃຊສດການອອກສຽງໃຫຜກຽວຂອງໄດຍນ, ຮຽກຮອງເອາສດທຂອງເຂາເຈາ ແລະ ສະແຫວງຫາກນໄກການຊດເຊຍສະຖານະການ.

ຢໃນຍກແຫງໂລກາພວດ ນະໂຍບາຍແຫງຊາດ ສ າລບການພດທະນາມະນດທເປນສາກນ ຈະຕອງຖ ກຕ ມເຕມ ແລະ ເສມຕ ມ ໂດຍລະບບລະດບໂລກ ທສະເໝພາບ ແລະ ທເຮດໃຫ ການພດທະນາມະນດ ມຄນຄາຫາຍຂ ນ.

ແທດເຖງບນດາກມຄນທຖ ກປະຖມໂດຍການນາໃຊນະໂຍບາຍທເປນສາກນ

ການຫນທດທແທດເໝາະຂອງນະໂຍບາຍທເປນສາກນ ສາມາດເຮດໃຫສງທຂາດແຄບລງ ໃນການພດທະນາມະນດໃນບນດາກມຄນທຖ ກປະຖມ. ສງສ າຄນດງກາວນ ແມນການເຮດໃຫ ລລວງການເຕບໂຕແບບທວເຖງ, ເສມສາງຄວາມເຂມ ແຂງ ກາລະໂອກາດ ສ າລບແມຍງ, ແກໄຂ ວງຈອນຊວດ ຂດຄວາມສາມາດ ແລະ ການລະດມຊບພະຍາກອນ ສ າລບບລມະສດໃນການພດທະນາມະນດ.

ສ ບຕ ເຮດໃຫລລວງການພດທະນາແບບທວເຖງ

ເພ ອທການພດທະນາມະນດ ແທດເຖງທກຖວນໜາ, ການເຕບໂຕ ຈະຕອງເປນແບບທວເຖງ ແລະ ຕງຢບນ ສເສາຫກ ທຄ າໜນເຊງກນ ແລະ ກນ - ການກ ານດ ຍດທະສາດການເຕບໂຕ ທຂບເຄ ອນ ດວຍການສາງວຽກເຮດງານທ າ, ການເສມສາງຄວາມເຂມແຂງ ດານການເງນແບບມສວນ, ການລງທ ນ ໃສບລມະສດການພດທະນາມະນດ ແລະ ດ າເນນການເຂາແກໄຂ ແບບຫາຍມຕ ທສາງຜນກະທບສງ (ຍດທະສາດ ທຊະນະທງສອງຝາຍ).

ຍດທະສາດການເຕບໂຕ ທນ າໜາດວຍ ການສາງວຽກເຮດງານທ າ ຈະເລງໃສມາດຕະການ ດງເຊນ ການທບມາງອປະ ສກຕ ການພດທະນາ ທຖ ເອາວຽກເຮດງານທ າເປນໃຈກາງ, ການອອກແບບ ແລະ ຈດຕງປະຕບດ ຂອບແຜນງານດານລະ ບຽບການທອປະຖ າ ເພ ອຈດການແກບນຫາວຽກງານທບ ເປນທາງການ, ສາງຄວາມເຂມແຂງການເຊ ອມໂຍງ ລະຫວາງທລະກດຂະໜາດໃຫຍ ແລະ ຂະໜາດກາງ ແລະ ນອຍ, ໂດຍເລງໃສພວກທຜທກຍາກ ດ າລງຊວດ ແລະ ເຮດວຽກງານ, ໂດຍ

29

ສະເພາະ ຢຂງເຂດຊນນະບດ ແລະ ດດປບການກະຈາຍຂອງທ ນ ແລະ ແຮງງານໃນການໃຊຈາຍຂອງພາກລດ ເພ ອສາງວຽກເຮດງານທ າ.

ເພ ອວາການພດທະນາມະນດແທດເຖງທກຖວນໜາ, ການເຕບໂຕຈະຕອງເປນແບບທວເຖງ ມາດຕະການຫາຍ ຢາງສາມາດເສມສາງຄວາມເຂມແຂງ ທາງການເງນແບບທວເຖງ ຂອງປະຊາກອນທທກຍາກ, ດງເຊນການຂະຫຍາຍ ກວາງອອກ ການບ ລການ ຂອງທະນາຄານ ຕ ກມຄນທດອຍໂອກາດ ແລະ ກມສຽງ, ໂດຍອາໄສ ຂະບວນການທກະທດຮດ ແລະ ໃຊປະໂຫຍດ ຈາກເຕກໂນໂລຊສະໄໝໃໝ ເພ ອສງເສມການເງນແບບມສວນຮວມ. ຢພາກພ ນລມທະເລຊາຍສະຮາຣາ ຂອງທະວບແອຟຣກາ 12 ສວນຮອຍ ຂອງຄນໄວອອກແຮງງານ ມບນຊຢທະນາຄານເຄ ອນທ, ທຽບກບ 2 ສວນຮອຍໃນທວໂລກ. 27 ການລງທ ນ ທເລງໃສບລມະສດ ການພດທະນາມະນດ ສາມາດສະໜອງການບ ລການລາຄາຖ ກ ແຕມຄນນະພາບສງ ແລະ ໂຄງລາງພ ນຖານ ໃຫແກກມຄນຜດອຍໂອກາດ ແລະ ກມສຽງ. ການເຂາເຖງທມປະສດທຜນ ຂອງການບ ລການ ໂດຍປະຊາກອນທທກຍາກ ຕອງການຄາໃຊຈາຍທບ ແພງ ແລະ ການດດ ປບ ໃນວທປະຕບດ ທາງວດທະນະທ າ. ຢປະເທດນກາຣາກວາ, ເຄ ອງກວດ ບງມະຕດວຍຄ ນສຽງ ຄວາມຖສງ ລາຄາຖ ກ, ຊ ງສາມາດເຄ ອນຍາຍດວຍລດຖບ, ອ ານວຍຄວາມສະດວກ ການຕດຕາມສຂະພາບ ຂອງແມຍງທຖ ພາ 28. ການມໜາຂອງ ທານໝ ເພດຊາຍ ພຽງຄນດຽວ ຢສນຮກສາສຂະພາບແມ ແລະ ເດກ ໃນທອງຖນ ອາດຈະເປນອປະສກ ສາງຄວາມບ ຈງໃຈ (ເປນເຫດໃຫທ ໃຈ) ສ າລບແມຍງ ແລະ ເດກຍງ ທຈະຊມໃຊການບ ລການຂອງສນ. ການລງທ ນ ການພດທະນາມະນດທເປນບລມະສດ ບາງຢາງ ມຜນກະທບທເລກເຊງ ແລະ ຫາກຫາຍ. ໂຄງການອາຫານ ໂຮງຮຽນ, ຍກຕວຢາງ, ຊ ງສະໜອງປະໂຫຍດຫາຍຢາງ: ການປກປອງທາງສງຄມ ໂດຍການຊວຍເຫ ອຄອບຄວ ສງສອນລກຂອງເຂາເຈາ ແລະ ປກປອງ ການຄ າປະກນສະບຽງອາຫານ ລກຂອງເຂາເຈາ ໃນຍາມວກດ; ໂພຊະນາການ, ເພາະວາຢໃນປະເທດທກຍາກ, ອາຫານໂຮງຮຽນ ເປນພຽງແຕ ຄາບອາຫານຕາມປກກະຕ ແລະ ທມໂພຊະນາການ ເທານນ ແລະ ເປນສງຈງໃຈ ອນແຮງກາ ທສງເດກນອຍ ໄປໂຮງຮຽນ ແລະ ເຂາຮຽນໜງສ ຢໂຮງຮຽນ. ຫກຖານ ທມາຈາກ ປະເທດບອດສະວານາ, ກາບ ເວດ, ກດດວວເຣ, ການາ, ເຄນຢາ, ມາລ, ນາມເບຍ, ໄນຈເຣຍ ແລະ ອາຟຣກາໃຕ ເປນຫກຖານຕ ໜາປະໂຫຍດດງກາວນ 29. ໂຄງລາງພ ນຖານຊນນະບດ, ໂດຍສະເພາະ ເສນທາງ ແລະ ໄຟຟາ, ແມນຂງເຂດໜ ງ. ການສາງເສນທາງຊນນະບດຫດ ຜອນຄາຂນສງ, ເຊ ອມຈອດຊາວກະສກ າຊນນະບດກບຕະຫາດ, ອ ານວຍໃຫຜອອກແຮງງານ (ຊາວກ າມະກອນ) ເຄ ອນທໂດຍສະດວກຫາຍຂ ນ ແລະ ສງເສມການເຂາເຖງໂຮງຮຽນ ແລະ ສະຖານທຮກສາສຂະພາບ. ການຕດຕງ ຕາຄາຍໄຟຟາຢຊມຊນຊນນະບດ ຢປະເທດກວາເຕມາລາ ແລະ ປະເທດອາຟຣກາໃຕ ໄດຊວຍເພມທະວການຈາງງານໃນບນດາກມສຽງ 30. ການປບປງຄ ນໃໝ ການກະຈາຍຊບສນ ຍງສາມາດ ນ າເອາ ບນດາກມຄນ ທຖ ກປະຖມ ເຂາມາສ ຂະບວນການເຕບໂຕ. ທ ນຮອນມະນດ ແມນຊບສນອນໜ ງ ແລະ ຄວາມແຕກຕາງ ໃນການບນລຜນສ າເລດ ດານການສ ກສາ ຂດຂວາງ ຜທກຍາກ ຈາກການກາຍມາເປນສວນ ຂອງຂະບວນການເຕບໂຕທາງຜະລດຕະພາບທສງ. ການເຮດໃຫ ການສ ກສາເປນປະ ຊາທປະໄຕ ໂດຍສະເພາະ ການສ ກສາຊນສງ, ຈະໃຫປະໂຫຍດຕ ປະຊາກອນ ທມພມຫງ ທທກຍາກກວາ. ໃນທ ານອງດຽວກນ, ການເຮດສງຂອງ ຢໃນທອງຖນ ອາດນ າມາ ຊ ງຜນກະທບຫາຍຢາງ ຕ ການພດທະນາ. ການສະໜອງຄວາມເປນເອກະລາດ ໃຫແກອງການປກຄອງທອງຖນ ໃນການກ ານດ ແລະ ຈດຕງປະຕບດ ແຜນພດທະນາທອງຖນ ອ າ ນວຍໃຫ ແຜນການ ຈະສະທອນເຖງ ຄວາມມງມາດປາດຖະໜາ ຂອງຊມຊນທອງຖນ. ການແບງຂນຄມຄອງດານງບ

30

ປະ ມານ ຍງສາມາດ ສາງຄວາມເຂມແຂງ ໃຫແກອງການປກຄອງທອງຖນ ເພ ອເກບກ າລາຍຮບຂອງເຂາເຈາເອງ ແລະ ເພງພາ ໜອຍລງ ຕ ເງນຊວຍເຫ ອ (ຫ ເກ ອກນ, ອດໜນ) ຈາກລດຖະບານຂນສນກາງ. ແຕຖາຫາກ ວາ (ຫ ໃນຂະນະດຽວກນ) ແນວທາງທອງຖນ ແນໃສ ຮບປະກນ ການພດທະນາມະນດ ສ າລບກມຄນທຖ ກປະຖມ, ມນຍງ ຈະຮຽກຮອງ ການມສວນຮວມຂອງປະຊາກອນ ແລະ ຂດຄວາມສາມາດ ຂອງອງການປກຄອງທອງຖນທໃຫຍຂ ນ.

ເສມສາງກາລະໂອກາດສ າລບແມຍງ

ຄວາມສະເໝພາບບດບາດຍງ-ຊາຍ ແລະ ການສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກແມຍງ ແມນມຕຂນພ ນຖານ ຂອງການພດທະ ນາມະນດ. ເພາະວາເຄງໜ ງ ຂອງມະນດໂລກ ບ ໄດຊມໃຊຄວາມກາວໜາໃນການພດທະນາມະນດ, ການພດທະນາເຊນນນ ບ ເປນສາກນ. ການລງທ ນໃຫແກແມຍງ ແລະ ເດກຍງ ມປະໂຫຍດໃນຫາຍມຕ - ຍກຕວຢາງ, ຖາຫາກ ເດກຍງທງໝດ ໃນປະເທດທກ າ ລງພດທະນາໄດຮຽນຈບຊນມດທະຍມສ ກສາ, ອດຕາການຕາຍຂອງເດກເກນອາຍຕ າກວາ 5 ປ ຈະຫດລງເຄງໜ ງ.31 ແມ ຍງ ຍງຮຽກຮອງການສະໜບສະໜນ ເພ ອສ າເລດການສ ກສາທສງກວາ ໂດຍສະເພາະ ໃນສາຍວທະຍາສາດ, ເຕກໂນໂລຊ, ວສະວະກ າ ແລະ ຄະນດສາດ ຊ ງຄວາມຕອງການຈະຫາຍໃນອະນາຄດ ສ າລບ ວຽກເຮດງານທ າລະດບສງ ທຈະເກດຂ ນ. ເພາະວາເຄງໜ ງ ຂອງມະນດໂລກ ບ ໄດຊມໃຊຄວາມກາວໜາ ໃນການພດທະນາມະນດ, ການພດທະນາ ເຊນນນ ບ ເປນສາກນ

ແມຍງ ຍງຈະໄດ ສບປຽນໄປມາ ໃຫເໝາະສມ ການເຮດວຽກທໄດຄາຈາງຢນອກເຮ ອນ ແລະ ການເຮດວຽກດແລພາຍໃນເຮ ອນ ທບ ມຄາຈາງ ດງດຽວກບ ດນດຽງບດບາດ ການຜະລດ ແລະ ການຈະເລນພນຂອງເຂາເຈາ. ການຈດລ າດບເວ ລາເຮດວຽກທຍ ດຍນ ແລະ ທາງເລ ອກ ການດແລທຂະຫຍາຍກວາງອອກ, ລວມທງ ສນລຽງເດກກາງເວນ, ແຜນງານຫງຈາກເລກຮຽນ, ເຮ ອນດແລຄນສງອາຍ ແລະ ສະຖານທອ ານວຍ ຄວາມສະດວກການດແລ ໄລຍະຍາວ, ສາມາດຊວຍແມ ຍງ ຂະຫຍາຍກວາງຂ ນ ຕວເລ ອກຂອງເຂາເຈາ .

ມາດຕະການທຊກຍການເປນຜປະກອບການຂອງແມຍງ ປະກອບມ ການສາງຕງຂອບແຜນງານນຕກ າ ທທບມາງອປະ ສກກດຂວາງ ຕ ແມຍງ ໃນການເປນເຈາກ າມະສດທດນ, ຊບສນທສ າຄນ ໂດຍສະເພາະ ໃນການຜະລດກະສກ າ. ດງນນ ນະໂຍບາຍວາດວຍທດນ, ການອອກກດໝາຍ ແລະ ການບ ລການ ຕອງການ ໃຫປຽນແປງ ເພ ອປບໃຫເຂາກບແມຍງ - ແລະ ກດລະບຽບອນໃໝ ຈະຕອງຖ ກບງຄບໃຊ.

ເພດານແກວ, ເຖງແມນວາ ຈະແຕກແຫງ ຢຫາຍຈດ, ແມນຍງຫາງໄກຈາກການຖ ກທ າລາຍ ໃຫແຕກລະອຽດ. ຂ ກ ານດ ບດບາດ ຍງ-ຊາຍໃນການຄດເລ ອກ ແລະ ການສນຫາ ແລະ ກນໄກທເປນສງຈງໃຈ ສ າລບການຮກສາໄວ ສາມາດປບປງໃຫດຂ ນ ໃນການເປນຕວແທນຂອງແມຍງຢພາກລດ ແລະ ເອກະຊນ. ເກນກ ານດສ າລບການສງເສມເພດຊາຍ ແລະ ແມ ຍງໃນຕ າແໜງບ ລຫານອາວໂສ ຄວນເປນແບບດຽວກນ, ໂດຍອງໃສຄວາມສະເໝພາບ ໃນຄາແຮງ ສ າລບວຽກງານທເທາທຽມກນ. ການໃຫຄ າປ ກສາ, ການຝ ກສອນ ແລະ ການອປະຖ າ ສາມາດສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກແມຍງ ຢໃນສະຖານທເຮດວຽກງານ ໂດຍການນ າໃຊ ຜຈດການເພດຍງອາວໂສ ທປະສບຜນສ າເລດ ເປນດງຕວແບບ ແລະ ຜອປະຖ າ.

31

ພດທະນາຂດຄວາມສາມາດຕະຫອດຊວຊວດ

ເພ ອຮບປະກນວາ ການພດທະນາມະນດ ແທດເຖງຈ ານວນຄນທຖ ກປະຖມ, ການສາງຂດຄວາມສາມາດ ຄວນເປນແບບຕະຫລອດຊວຊວດ ຕາມທປະຊາກອນປະເຊນກບຄວາມສຽງຫາກຫາຍຊະນດ ໃນຊວງຕາງໆໃນຊວດຂອງເຂາເຈາ. ການພດທະນາມະນດທຍ ນຍງ ແມນຈະແນນອນຫາຍຂ ນ ເມ ອໃດທເດກນອຍທງໝດ ສາມາດໄດມາຊ ງທກສະ ທເຂາກນກບກາລະໂອກາດ ທເປດກວາງອອກ ຕ ຊາວໜມໃນການເຂາຮວມເປນກ າລງແຮງງານ. ການເອາໃຈໃສທຫວງຫາຍ ແມນເລງໃສຢາງຖ ກຕອງ ຕ ສງທຕອງການ ເພ ອຮບປະກນວາ ເດກນອຍທງໝດ ຢທກຫນແຫງ, ຮຽນຈບຫກສດການສ ກສາຢາງຄບຖວນ ລວມທງ ຊນກຽມປະຖມ. ທະນາຄານໂລກ ພບເຫນວາ ເງນແຕລະໂດລາ ທໃຊຈາຍໃນ ຊນກຽມປະຖມສ ກສາ ຕອນເຍາໄວ ສາງໄດກ າໄລແຕ 6 ຫາ 17 ໂດລາສະຫະລດອາເມລກາ ໃນປະໂຫຍດສາທາລະນະ; ໃນຮບແບບຂອງກ າລງແຮງງານທມສຂະພາບດກວາ ແລະ ຜະລດຕະພາບຫາຍຂ ນ.32 ປດຈບນ ຢປະເທດການາ ມການບນຈຕ ມອກສອງປ ໃນຊນກຽມປະຖມ ຂອງລະບບການສ ກສາ. ປະເທດຈນ ກ າລງພຈາລະນາ ການສະໜອງ ສງອ ານວຍຄວາມສະດວກຊນກຽມປະຖມສ າລບເດກນອຍໝດທກຄນ.33 ການສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກຄນໜມ ກ ານດໃຫມບາດກາວ ທງດານການເມ ອງ ແລະ ເສດຖະກດ. ໃນດານການເມ ອງຢາງໜອຍ 30 ປະເພດ ໄດມບາງລກສະນະ ຂອງໂຄງສາງແບບສະພາ ສ າລບຄນທຍງບ ເຖງກະສຽນ, ໃນທວປະເທດ ຫ ໃນເມ ອງໃຫຍ, ບານ ຫ ໂຮງຮຽນ.34. ດງນນ ຄ າຄດເຫນຂອງຄນໜມ ໃນຮບແບບທຫາກຫາຍ ຂອງການມສວນຮວມ - ໃນບດບາດ ໃຫຄ າປ ກສາທອປະຖ າ ໂດຍລດຖະບານ, ສະພາ ແລະ ໂຕະມນແລກປຽນຄ າເຫນຂອງຊາວໜມ - ຖ ກເຊ ອມສານເຂາໃນການກ ານດນະໂຍບາຍ. ໃນດານເສດຖະກດ ການສາງກາລະໂອກາດອນໃໝ ສ າລບຄນໜມ ແລະ ກຽມຄວາມພອມຂອງຄນໜມດວຍທກສະທເຂາເຈາຕອງການ ເພ ອກ າເອາປະໂຫຍດ ຂອງກາລະໂອກາດ ແມນສງຈ າເປນ. ທກສະທສ າຄນຫາຍກວາໜ ງ ສວນສາມຂອງເສດຖະກດໃນທກວນນ ຈະໄດປຽນແປງ ພາຍໃນປ 2020 35 ການໄດມາຂອງທກສະ ສ າລບສດຕະຫວດ ທ 21 ຈະເປນສວນ ຂອງການຮຽນຮຕະຫອດຊວຊວດ ຂອງ ສອກສອນຫຍ ຕວ C ຂອງພາສາອງກດ: ການຄດວເຄາະ, ການສາງຄວາມຮວມມ , ການປະດດສາງ ແລະ ການສ ສານ (ຮບທ 6). ສ າລບຄນສງອາຍ ແລະ ຄນພການ, ມາດຕະການສ າຄນ ປະກອບດວຍ ການສາງຕງ ການສະໜອງບ ລການ ຜສງອາຍແບບປະສບກນລະຫວາງລດ ແລະ ເອກະຊນ, ເສມສາງຄວາມເຂມແຂງ ໃຫແກການປກປອງທາງສງຄມ ສ າລບຄນສງອາຍ ຜານທາງບ ານານທາງສງຄມຂນພ ນຖານແບບບ ໄດອອກເງນສມທບ (ດງເຊນຢປະເທດບຣາຊນ).36 ແລະ ການສາງຕງກາລະໂອກາດສ າລບຄນສງອາຍໃຫໄດເຮດວຽກງານ ຢບອນທເຂາເຈາສາມາດປະກອບສວນ, ລວມທງ ການສງສອນເດກນອຍ, ວຽກງານການດແລ ແລະ ວຽກງານອາສາສະໝກ.

32

ຮບທ 6 ທກສະ (ຫ ຄວາມສາມາດ) ທຕອງການສາລບສດຕະຫວດທ 21

ການລະດມຊບພະຍາກອນ ສາລບບ ລມະສດການພດທະນາມະນດ ທາງເລ ອກສ າລບການລະດມຊບພະຍາກອນ ສ າລບບລມະສດການພດທະນາມະນດ ມຂອບເຂດນບຈາກການສາງພ ນທດານການເງນ ຈນເຖງການນ າໃຊການສະໜອງທ ນດານພມອາກາດ ແລະ ຈາກການຕດເງນອດໜນ (ຫລ ເງນເກ ອກນ) ທບ ສາງປະໂຫຍດໃຫແກຜທກຍາກ ຈນເຖງການນ າໃຊຊບພະຍາກອນຢາງມປະສດທພາບ. ພ ນທດານການເງນມ ສເສາຫກ: ການຊວຍເຫ ອເປນທາງການເພ ອການພດທະນາ, ລາຍຮບພາຍໃນປະເທດ, (ງບການເງນ) ການສະໜອງທ ນແບບຂາດດນ (ຜານທາງ ການກຢ ມຈາກແຫລງພາຍໃນ ແລະ ຕາງປະເທດ) ແລະ ຄວາມແຕກຕາງໃນລະດບບລມະສດຂອງລາຍຈາຍ ແລະ ປະສດທຜນ. ການເລ ອກເອາເສາຫກທຈະນ າໃຊ ເພ ອເພມທະວ ຫ ສາງຄ ນໃໝ ພ ນທທາງການເງນ ຂ ນກບຄນລກສະນະຂອງປະເທດ ເປນສວນໃຫຍ. ໃນປ 2009 ປະເທດການາ ໄດພຈາລະນາການປບປງການຈດເກບລາຍຮບ ເພ ອເພມທະວງບປະມານສາທາລະນະສກ, ເຖງແມນວາສດສວນຂອງງບປະມານທງໝດຂອງລດຖະບານ ທຈດສນໃຫຂະແໜງສາທາລະນະສກແມນບ ປຽນແປງ.37 ການລວມເຂາກນ ແລະ ປບປງ ໃຫມປະສດທພາບຂ ນ ການສງເງນ ສາມາດເປນແຫງສະໜອງທ ນ ສ າລບບລມະສດການພດທະນາມະນດ. ທະນາຄານສ າລບການສງເງນ ສາມາດສາງຕງຂ ນຢບນດາປະເທດ ຊ ງກະແສການໂອນເງນມຂະໜາດ ໃຫຍ ດງເຊນ ປະເທດບງຄລາເທດ, ຈ ແດນ ແລະ ຟລນປນ. ກນໄກການສງເງນ ຖ ກກດໝາຍ ທສະດວກ ແລະ ໂປງໃສ ສາມາດຈດໃຫມ ໂດຍການປ ກສາຫາລ ນ າປະເທດເຈາບານ. ຢໃນຫາຍປະເທດພດທະນາລາຊາ (ຫ ດອຍພດທະນາ), ບອນທອດຕາການປອຍທາດອາຍພດ ຍງຕ າຢ, ການສະໜອງທ ນພມອາກາດ ສາມາດຂະຫຍາຍກວາງ ວຖຊວດທສາມາດປບຕວເຂາກບ ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ, ປບປງລະບບນ າ ແລະ ສຂະອະນາໄມ ແລະ ຮບປະກນການຄ າປະກນສະບຽງອາຫານ. ການລງທ ນເຫານ ມຂອບເຂດເກນກວາ ແຜນງານປບຕວເຂາກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ໃນຄວາມໝາຍທແຄບ ແລະ ເລງໃສຫາຍຂ ນ ການບນລ ການພດທະນາມະນດ ໂດຍການເພມທະວ ຄວາມສາມາດປບຕວເຂາກບພມອາກາດ ໃນໄລຍະຍາວຂອງເສດຖະກດ ແລະ ສງຄມ.

33

ທາງເລ ອກສ າລບການລະດມຊບພະຍາກອນ ສ າລບບລມະສດການພດທະນາມະນດ ມຂອບເຂດນບຈາກການສາງພ ນທດານການເງນ ຈນເຖງການນ າໃຊ ການສະໜອງທ ນ ດານພມອາກາດ, ແລະ ຈາກການຕດເງນອດໜນ (ຫລ ເງນເກ ອກນ) ທບ ສາງປະໂຫຍດ ໃຫແກຜທກຍາກ ຈນເຖງການນ າໃຊຊບພະຍາກອນ ຢາງມປະສດທພາບ ການຍກເລກ (ຫລ ການຢດຕ) ການອດໜນເຊ ອໄຟຊາກດ ກດ າບນ ສາມາດປດປອຍ ຊບພະຍາກອນ ສ າລບການພດທະ ນາມະນດ. ອກດານປະສດທພາບ ໃນການນ າໃຊຊບພະຍາກອນ ມຄາເທາກບການສາງຊບພະຍາກອນເພມເຕມ. ຍກຕວ ຢາງ ການແພດທາງໄກ ສາມາດສະໜອງຄ າແນະນ າທາງການແພດ ແລະ ທາງເລ ອກ ໃນການປນປວໃຫແກຄນປວຍໂດຍ ບ ມຂ ຈ າກດວາເຂາເຈາຈະຢແຫງຫນໃດ - ແລະ ຫດຜອນຄາໃຊຈາຍໃນການໃຫບ ລການ.

ສ ບຕດາເນນ ມາດຕະການ ສາລບກມຄນ ທມຄວາມຕອງການເປນພເສດ ຍອນເຫດຜນທວາ ບາງກມຄນໃນສງຄມ (ຊນເຜາສວນນອຍ, ຄນພ ນເມ ອງ, ຄນພການ) ຖ ກຈ າແນກຢາງເປນລະບບ ແລະ ດວຍເຫດນນ ຈ ງຖ ກປະປອຍ, ມາດຕະການພເສດ ແມນສງຈ າເປນ ເພ ອທເຂາເຈາ ອາດບນລຜນໄດຮບແບບສະ ເໜພາບໃນການພດທະນາມະນດ.

ການນ າໃຊບາດກາວທເປນທາງບວກ ບາດກາວ ທເປນທາງບວກ ແມນສ າຄນ ໃນການແກໄຂ ຄວາມແຕກໂຕນ ທເກດຂ ນໃນປະຫວດສາດ ແລະ ຍງຄງມຢຕ ໄປລະຫວາງກມ ແລະ ເການເລ ອກປະຕບດລະຫວາງກມ. ອາດເລ ອກເອາ ຮບແບບການສະໝກເຂາຮຽນ ເປນໂຄຕາ ສ າ ລບຊນເຜາສວນນອຍໃນການສ ກສາຊນສງ ຫ ປະຕບດການໃຫສດພເສດສ າລບຜປະກອບການເພດຍງ ໃນການໄດຮບສນເຊ ອແບບອດໜນຜານທາງລະບບທະນາຄານ. ບາດກາວທເປນທາງບວກ ໄດກ ໃຫເກດ ຄວາມແຕກຕາງ ໃນການເປປນຕວແທນ ຂອງແມຍງຢລດຖະສະພາ. ພາຍຫງຖະແຫງການປກກງ ແລະ ເວທສ າລບການປະຕບດງານຢກອງປະຊມລະດບໂລກຄງທສ ຂອງອງການສະຫະປະຊາຊາດໃນປ 1995, ບາງປະເທດ ໄດຮບຮອງເອາ ໂຄຕາທາງເພດ ເພ ອເພມຫາຍຂ ນ ສດສວນຂອງທນງຂອງແມຍງ, ສະໜອງຄວາມໝນໃຈ ແລະ ສງຈງໃຈສ າລບແມຍງ ເພ ອສະໝກຮບເລ ອກຕງ ແລະ ມໄຊຊະນະ. ປະເທດຣະວນດາ ຊ ງແມຍງມຈ ານວນ 64 ສວນຮອຍຂອງຜແທນປະຊາຊນ ຢໃນສະພາຕ າ, ແມນຕວຢາງໜ ງທດເດນ.38

ສງເສມການພດທະນາມະນດສ າລບກມດອຍໂອກາດ

ເຖງແມນວາຈະມຄວາມຫາກຫາຍ ທສ າຄນໃນເອກະລກ (ຫ ອດຕະລກ) ແລະ ຄວາມຕອງການ, ກມຜດອຍໂອກາດ ດງເຊນ ຊນເຜາສວນນອຍ, ຄນພ ນເມ ອງ, ຄນພການ, ຄນທດ າລງຊວດ ໂດຍຕດເຊ ອເອດ ແລະ ໂລກເອດ ແລະ ບກຄນປະເພດເຊນ ຜຍງທຮກຜຍງດວຍກນ, ຜຊາຍທຮກຜຊາຍດວຍກນ, ຄນຮກສອງເພດ, ຄນຂາມເພດ, ຊາຍ ຫ ຍງທມອະໄວຍະວະສ ບພນຂອງສອງເພດ ປະເຊນຂ ຈ າກດຮດແຄບ ຄາຍຄ ກນຢສະເໝມາ, ດງເຊນການຈ າແນກ, ມນທນ (ຫ ຮອຍດາງ) ທາງສງຄມ ແລະ ຄວາມສຽງທ ຈະຖ ກທ າຮາຍຈນໄດຮບບາດເຈບ. ແຕວາ ແຕລະກມ ຍງມຄວາມຕອງການທພເສດ ທຕອງໄດຮບການຕອບສະໜອງ ຖາຫາກ ວາເຂາເຈາ ຈະໄດປະໂຫຍດຈາກຄວາມກາວໜາໃນການພດທະນາມະນດ.

34

ສ າລບກມສຽງບາງກມ, ດງເຊນຊນເຜາສວນນອຍ ຫ ຄນພການ, ສດທຕ ຕານການຈ າແນກ ຫ ສດທອ ນໆ ໄດຮບການຄ າປະກນຢໃນລດຖະທ າມະນນ ແລະ ນຕກ າອ ນໆ. ຄາຍຄ ກນ ຂ ກ ານດພເສດສວນໃຫຍ ປກປອງຄນພ ນເມ ອງ ຢສະເໜມາ, ດງເຊນຢປະເທດແຄນາດາ ແລະ ນວຊແລນ.39 ຢາງໃດກ ຕາມ ໃນຫາຍໆກ ລະນ ກນໄກທມປະສດທຜນ ສ າລບການຈດຕງປະຕ ບດ ແລະ ຄວາມສະເໝພາບຢາງເຕມສວນ ໃນກດໝາຍມບ ພຽງພ . ຄະນະກ າມະການແຫງຊາດດານສດທມະ ນດ ຫ ຄະນະກ າມະການສ າລບກມສະເພາະເຈາະຈງ ສາມາດສະໜອງການຕດຕາມກວດກາ ແລະ ຮບປະກນວາສດທຂອງກມເຫານ ຈະບ ຖ ກລວງລະເມດ (ຫ ໄດຮບການເຄາລບ). ການເອາຊະນະການຈ າແນກ ແລະ ການຂມເຫງ (ຫ ການປະຕບດບ ດຕ ) ຕ ສະມາຊກໃນຊມຊນທມ ຜຍງທຮກຜຍງດວຍກນ, ຜຊາຍທຮກຜຊາຍດວຍກນ, ຄນຮກສອງເພດ, ຄນຂາມເພດ, ຊາຍ ຫ ຍງທມອະໄວຍະວະສ ບພນຂອງສອງເພດ ຮຽກຮອງໃຫມຂອບແຜນງານດານນຕກ າ ທສາມາດປອງກນສດທມະນດຂອງເຂາເຈາ. ການມສວນຮວມໃນຂະບວນການທຫ ຫອມຊວດ ຂອງກມດອຍໂອກາດ ຈະຕອງຖ ກຮບປະກນ. ຍກຕວຢາງ, ໂຄຕາສ າລບ ຊນເຜາສວນນອຍ ແລະ ການເປນຕວແທນ ຂອງຄນພ ນເມ ອງ ໃນລດຖະສະພາ ແມນແນວທາງ ເພ ອຊວຍເຂາເຈາຍກຂ ນໃຫເຫນຄວາມກງວນໃຈຂອງເຂາເຈາ. ຄນພ ນເມ ອງບາງກມ ມສະພາຜແທນ ຫ ສະພາເທດສະບານຂອງເຂາເຈາເອງ, ຊ ງມໜາທເປນອງກອນສ າລບໃຫຄ າປ ກສາ. ປະເທດນວຊແລນ ມປະຫວດ ສາດຍາວນານທສດ ຂອງການມຕວແທນຄນພ ນເມ ອງໃນສະພານຕບນຍດແຫງຊາດ.40 ສ າລບຄນພການ, ການມສວນ ແລະ ການອ ານວຍຄວາມສະດວກແມນສງສ າຄນ ເພ ອສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກເຂາເຈາທຈະດ າລງຊວດ ຢາງເປນອດສະຫະ (ຫ ເອກະລາດ), ຄນພບວຽກເຮດງານທ າ ແລະ ປະກອບສວນແກສງຄມ.ແນວຄດລເລມການຝ ກອບຮມດານວຊາຊບທພເສດ ຄວນໄດດ າເນນການເພ ອພດທະນາທກສະຂອງເຂາເຈາ. ການເຂາເຖງທເພມທະວຕ ຊບພະຍາກອນການຜະລດ, ດງເຊນການສະໜອງທ ນສ າລບການປະກອບອາຊບອດສະຫະ ແລະ ການສະໜອງຂ ມນຂາວສານໂດຍທາງເຄ ອງມ ສ ສານເຄ ອນທສາມາດຊວຍເຂາເຈາປະກອບອາຊບອດສະຫະ, ໂຄງລາງພ ນຖານທແທດ ເໝາະ, ລວມມເທກໂນໂລຊ, ສາມາດເອ ອອ ານວຍໃຫຄນທການເຄ ອນທໄດຫາຍຂ ນ.

ກມຜດອຍໂອກາດ ປະເຊນຂ ຈ າກດຮດແຄບຢສະເໝມາ, ດງເຊນ ການຈ າແນກ, ແຕວາ ແຕລະກມ ຍງມຄວາມຕອງການທພເສດ ທຕອງໄດຮບການຕອບສະໜອງ ຖາຫາກ ວາເຂາເຈາ ຈະໄດປະໂຫຍດຈາກຄວາມກາວໜາໃນການພດທະນາມະນດ ຜຍາຍຖນຖານ ແລະ ຜອບພະຍບ ຕກຢໃນສະພາບສຽງ ຢປະເທດເຈາບານ ແລະ ບາດກາວ ປະຕບດງານແຫງຊາດ ແມນສງຈ າເປນ ເພ ອແກໄຂລກສະນະ ແນວໃໝ ຂອງການຍາຍຖນຖານ ແລະ ວວດທະນາການຂອງມນ. ປະເທດຕາງໆ ຄວນຜານກດໝາຍ ທປກປອງຜອບພະຍບ, ໂດຍສະເພາະແມຍງ ແລະ ເດກນອຍ ເພາະເຂາເຈາເປນສດສວນໃຫຍຂອງປະຊາ ກອນອບພະຍບ ແລະ ເປນຜເຄາະຮາຍຕນຕ . ປະເທດທເປນທາງຜານ ແລະ ປະເທດຈດໝາຍປາຍທາງ ຄວນສະໜອງສາ ທາລະນະປະໂຫຍດ ທຈ າເປນໃນການເຝາດແລ ແລະ ເອາໃຈໃສ ຕ ຜອບພະຍບລໄພ, ດງເຊນ ການຈດຫາສະຖານທການຮຽນ-ການສອນ ສ າລບເດກນອຍລກ-ຫານຂອງຜອບພະຍບ. ອກຢາງ ປະເທດເຈາບານ ຄວນກ ານດ ນະໂຍບາຍກຽວກບວຽກເຮດງານທ າຊວຄາວ ແລະ ການຈດຫາວຽກເຮດງານທ າໃຫແກຜອບພະຍບ.

35

ສາງການພດທະນາມະນດໃຫສາມາດປບຕວໄດ ຄວາມກາວໜາ ໃນການພດທະນາມະນດ ສວນຫາຍບ ເໜງຕງ ຫ ຈາງຫາຍໄປ ຖາຫາກ ຖ ກຂມຂດວຍການກະທບ - ດງເຊນ ໂຣກລະບາດລະດບໂລກ, ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ, ໄພພບດທາງທ າມະຊາດ, ຄວາມຮນແຮງ ແລະ ຄວາມ ຂດແຍງ (ຫ ການຕ ສ). ກມຄນທດອຍໂອກາດ ແລະ ກມສຽງ ເປນພວກໄດຮບເຄາະຮາຍຕນຕ .

ການແກໄຂບນຫາໂຣກລະບາດ, ການກະທບ ແລະ ໄພອນຕະລາຍ

ຄວາມກາວໜາຫວງຫາຍ ບນລໄດ ໃນການຂະຫຍາຍ ການຮກສາຣໂຕໄວຣສ, ແຕຄນຈ ານວນ 18 ລານ ທດ າລງຊວດໂດຍຕດເຊ ອເອດ ຈະບ ມການເຂາເຖງຕ ການບ າບດດງກາວ.41 ແມຍງໜມ, ຊ ງອາດ ຈະປະເຊນຕ ຄວາມຮນແຮງ ທມຖານທາງເພດ ແລະ ມການເຂາເຖງຢາງຈ າກດຕ ຂ ມນຂາວສານ ແລະ ການຮກສາສຂະພາບ, ແມນຈ ານວນທປະເຊນໄພອນຕະລາຍຫາຍກວາໝ, ດງດຽວກບ ບນດານກໂທດ, ຜຂາຍບ ລການທາງເພດ, ຜຊມໃຊຢາເສບຕດ ແລະ ຄນຂາມເພດ. ເຖງວາ ຈະມຜນສ າເລດ ໃນການຫດຜອນອດຕາການຊ ມເຊ ອ ໃນບນດາແມຍງ ແລະ ເດກນອຍ ລວມທງໃນການຂະ ຫຍາຍກວາງຂ ນ ການເຂາເຖງຂອງເຂາເຈາ ຕ ການປນປວ. ຢໃນໂລກ ທນບມ ນບເຊ ອມໂຍງກນ, ການມສະພາບກຽມພອມຕ ໜາການເກດວກດທາງສຂະພາບທເປນໄປໄດ ໄດກາຍມາເປນບລມະສດຢາງໜ ງ. ການລະບາດຂອງໂລກຊກາ (Zika) ໃນໄລຍະຫງ ສະໜອງເປນຕວຢາງທດອນໜ ງ. ຫາຍປະເທດ ມປະຕກລຍາໂຕຕອບໃນທດທາງແຕກຕາງກນໄປຕ ການແຜລາມຂອງໄວຮດຊກາ. ປະເທດທກ າລງມການແຜເຊ ອໄວຣດ, ດງເຊນປະເທດໂຄລອມເບຍ, ສາທາລະນະລດໂດມນກນ, ເອຄວາດ ແລະ ຈາໄມກາ, ໄດແຈງເຕ ອນແກແມຍງ ເພ ອເລ ອນເວລາຂອງການຖ ພາອອກໄປ.42 ຢປະເທດບຣາຊນ ຍງສາຍພນໃໝຖ ກປອຍສທ າມະຊາດ ເພ ອພະຍາຍາມ ຕ ສກບເຊ ອໄວຣດຊກາ ແລະ ກອງທບ ໄດສງທະຫານໄປ ໃນທວປະເທດ ເພ ອໃຫຄວາມຮ ແກປະຊາຊນກຽວກບການຄວມຄມຍງ ແລະ ເພ ອແຈງເຕ ອນເຂາເຈາຂອງໄພອນຕະລາຍທຕດພນກບເຊ ອໄວຣດ.43

ໃນຫວາງຫງສດນ, ແຜນຍດທະສາດການຮບມ ທທບທວນໃໝ ອອກແບບໂດຍ ອງການອະນາໄມໂລກ ໂດຍການຮວມມ ກບ () ຫາຍກວາ 60 ຄຮວມມ ເລງໃສການຄນຄວາ, ການກວດກາ, ການປອງກນ ແລະ ການດແລ ກ ຄ ການສະໜບສະໜນອມຊ.44

ການສາງ ຄວາມສາມາດຟ ນຄ ນສະພາບປກກະຕ ຈາກໄພພບດ ເຂາໃນນະໂຍບາຍ ແລະ ແຜນງານ ຢໃນທກລະດບສາ ມາດຫດຜອນ ຄວາມສຽງຕ ໄພອນຕະລາຍ ແລະ ບນເທາຜນກະທບຂອງໄພພບດ, ໂດຍສະເພາະສ າລບຜທກຍາກ. ແຜນງານ ທມຫວຄດປະດດສາງ ແມນນອນ ຢໃຈກາງຂອງແຜນງານເຊນໄດ ສ າລບການຫດຜອນຄວາມສຽງຈາກໄພພບດ ຮບ ຮອງເອາ ໂດຍສະມດຊາໃຫຍສະຫະປະຊາຊາດ ພາຍຫງ ກອງປະຊມ ສະຫະປະຊາຊາດລະດບໂລກ ວາດວຍການຫດ ຜອນຄວາມສຽງຈາກໄພພບດ ຄງທ 3 ໃນປ 2015.

ແກໄຂບນຫາຄວາມຮນແຮງ ແລະ ຮບປະກນຄວາມສະຫງບສກຂອງປະຊາກອນ

ຕວຂບເຄ ອນຂອງຄວາມຮນແຮງແມນສະຫບຊບຊອນ ແລະ ເພາສະນນ ຮຽກຮອງເຖງແນວທາງແບບຫາຍງາມ (ຫ ຫາຍດານ) ທປະກອບດວຍ ການສງເສມ ການປກຄອງດວຍກດໝາຍ (ຫ ຫກນຕກ າ; ຫກບງຄບແຫງກດໝາຍ) ທອງໃສຄວາມເປນທ າ ແລະ ຂນຕທ າຕ ຄວາມຮນແຮງເທາກບສນ; ການສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກອງການປກຄອງທອງຖນ, ກນລະຍດ

36

ຕ າຫວດຊມຊນ ຫ ຮບໃຊຊມຊນ (ທດສະດຕ າຫວດຜຮບໃຊປະຊາຊນ) ແລະ ຈດກ າລງຜ ບງຄບໃຊກດໝາຍຢຈດຫ ແຫມຂອງຄວາມຮນແຮງ ແລະ ການພດທະນາໜວຍງານຮບມ ແລະ ໃຫຄວາມຊວຍເຫ ອ ເພ ອແກໄຂຄວາມຮນແຮງ ແລະ ຜເຄາະຮາຍຍອນຄວາມຮນແຮງ. ນະໂຍບາຍທາງເລ ອກທໃຊການໄດ ປະກອບດວຍ ການພດທະນາໂຄງລາງພ ນຖານຄນນະພາບສງ, ການປບປງການຂນສງ ສາທາລະນະຢທອງຖນ ທມອາດຊະຍາກ າສງ, ການປກສາງເຮ ອນຢອາໄສ ໃນເຂດພ ນທທກຍາກ ຂອງຕວເມ ອງ ແລະ ສະໜອງທາງເລ ອກທດແທນທາງເສດຖະກດ-ສງຄມ ຕ ຄວາມຮນແຮງ, ໂດຍສະເພາະໃຫແກຊາວໜມ, ຊກຈງ (ດ ງດດ)ເອາເຂາເຈາ ເຂາມາມສວນ ໃນການສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກຄວາມເຊ ອມແໜນທາງສງຄມ.

ການໃຫຄວາມຊວຍເຫ ອສະໜບສະໜນຊວດການເປນຢທດຂອງມະນດ ໃນສະຖານະການ ພາຍຫງການຂດແຍງດວຍກ າລງອາວດ

ໃນດານການເມ ອງ ການປຽນຮບສະຖາບນແມນສງຈ າເປນ. ມນຈະຮບປະກນ ຄວາມສະຫງບຂອງປະຊາກອນ ຜານທາງທດສະດຕ າຫວດຜຮບໃຊຊມຊນ, ເຮດໃຫລລວງ ດວຍການປະຕບດຢາງໄວວາ ໃນຂອດການປກຄອງ (ດງເຊນ ຂະບວນການຈດການຢາງໄວວາເອກະສານວຽກງານທງຫາຍທຮບຜດຊອບ) ແລະ ການກບຄ ນສສງຄມ ຂອງອະດດນກຮບ (ຫລ ນກຮບເກາ) ໂດຍການປດອາວດ ແລະ ປດປະຈ າການ ຫງຈາກສນສດສງຄາມ. ໃນດານເສດຖະກດ ການຟ ນຟການບ ລການຂອງສງຄມຂນພ ນຖານ, ສະໜບສະໜນວຽກງານໃນຂະແໜງສຂະພາບ ເພ ອປກຄມໃນຫາຍເປາໝາຍ, ລເລມແຜນງານໂຍທາທການ ແລະ ກ ານດ ແລະ ຈດຕງປະຕບດແຜນງານທອງຖນ ທເລງຄາດໝາຍ (ດງເຊນ ອາຄານຊວຄາວຂອງໂຮງຮຽນ ເພ ອເດກນອຍຈະບ ໄດເສຍການຮຽນ) (ຫລ ການເຂາເຖງການສ ກສາ) ແມນສ າຄນ ສ າລບການກາວໄປຂາງໜາ ໃນພາວະຕ ເນ ອງຂອງການພດທະນາ.

ແກໄຂການປຽນແປງດນຟາອາກາດ

ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ເປນໄພຕ ຊວດ ແລະ ວຖຊວດຂອງຜທກຍາກ ແລະ ຜດອຍໂອກາດ. ການແກໄຂບນຫານຮຽກຮອງ ສາມມາດຕະການຍດທະສາດ ໃນເບ ອງຕນ. ການກ ານດລາຄາ ກຽວກບການປນເປ ອນ ຍອນທາດກາກບອນ - ຜານທາງ ລະບບການຊ ຂາຍທາດອາຍພດ ຫ ພາສທາດກາກບອນ - ເຮດໃຫການປອຍອາຍພດຫດຕ າລງ ແລະ ຂບເຄ ອນການລງທ ນເຂາສພະລງງານທດແທນ ຫ ພະລງງານທາງເລ ອກທສະອາດກວາ. ໂດຍປະມານ 40 ປະເທດ ແລະ ຫາຍກວາ 20 ເມ ອງໃຫຍ, ລດ ແລະ ແຂວງ ນ າໃຊການກ ານດລາຄາການປອຍທາດກາກບອນ.45 ການເກບພາສນ າມນເຊ ອໄຟ, ຍກເລກການອດໜນ (ຫລ ເກ ອກນ) ພະລງງານເຊ ອໄຟຊາກດ ກດ າບນ ແລະ ລວມເຂາກນ ລະບຽບການວາດວຍ “ຄາທາງສງຄມຂອງທາດກາກບອນ” ເປນແນວທາງໆອອມຫາຍຕ ມ ຂອງການກ ານດລາຄາທາດກາກບອນຢາງຖ ກຕອງ. ໂດຍການຄອຍໆ ເຊາໃຊເງນອດໜນ (ຫລ ເກ ອກນ) ເຊ ອໄຟຊາກດ ກດ າບນ ທເປນໄພອນຕະ ລາຍ, ປະເທດຕາງໆ ສາມາດຈດສນຄ ນໃໝ ລາຍຈາຍຂອງເຂາເຈາ ໃຫແກບອນທຮຽກຮອງຕອງການທສດ ແລະ ຢາງມປະສດທຜນທສດ, ລວມທງການເລງຄາດໝາຍສະໜບສະໜນສ າລບຜທກຍາກ. ຄວາມກາວໜາ ໃນການພດທະນາມະນດ ສວນຫາຍ ບ ເໜງຕງ ຫ ຈາງຫາຍໄປຢສະເໝມາ ຖາຫາກຖ ກຂມຂດວຍການກະທບ. ກມຄນທດອຍໂອກາດ ແລະ ກມສຽງ ເປນພວກໄດຮບເຄາະຮາຍຕນຕ

37

ການກ ານດ (ຫ ການຕງລາຄາໃຫຖ ກຕອງ ຫ ລາຄາໃຫເໝາະສມ) ເປນພຽງແຕສວນໜ ງຂອງສມຜນ. ນະຄອນໃຫຍ (ຫ ຕວເມ ອງໃຫຍ) ກ າລງເຕບໂຕຢາງໄວວາ ໂດຍສະເພາະ ຢປະເທດກ າລງພດທະນາ. ດວຍການວາງແຜນທຮອບຄອບໃນລະບບຂນສງ ແລະ ການນ າໃຊທດນ ແລະ ການສາງຕງມາດຕະຖານຂອງປະສດທພາບດານພະລງງານ, ນະຄອນໃຫຍ ສາມາດ ຫກລຽງ ການຕດກບ ຢໃນຮບແບບທບ ຍ ນຍງ ແລະ ສາມາດເປດກວາງ ການເຂາເຖງຕ ວຽກເຮດງານທ າ ແລະ ກາລະໂອກາດ ສ າລບຜທກຍາກ, ໃນຂະນະດຽວກບ ການຫດຜອນມນລະພາວະທາງອາກາດ. ການເພມຫາຍຂ ນ ປະສດທພາບຂອງການໃຊພະລງງານ ແລະ ພະນກງານທດແທນ ແມນສ າຄນຢາງຍງ. ການລເລມ ພະ ລງງານທດແທນແບບຍ ນຍງ ສ າລບໝດທກຄນ ກ ານດສາມເປາໝາຍ ສ າລບປ 2030: ບນລການເຂາເຖງພະລງງານທທນສະໄໝ ສ າລບໝດທກຄນ, ເພມຂ ນເປນສອງເທາອດຕາຂອງການປບປງໃນປະສດທພາບພະລງງານ ແລະ ເພມຂ ນເປນສອງເທາ ສວນແບງຂອງພະລງງານທດແທນ ຢໃນສວນປະສມພະລງງານລະດບໂລກ. ຢໃນຫາຍປະເທດ ການພດ ທະນາພະລງງານທດແທນຂະໜາດໃຫຍ ໃນປະຈບນແມນຖ ກກວາ, ຫ ໃນລາຄາເທາທຽມກນ, ໂຮງງານທໃຊພະລງງານເຊ ອໄຟຈາກຊາກດ ກດ າບນ.46 ເຕກນກ ການຜະລດກະສກ າທປບຕວຕ ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ຊວຍຊາວກະສກອນ ເພມຜະລດຕະພາບຂອງເຂາເຈາ ໃຫຫາຍຂ ນ ແລະ ຄວາມສາມາດຟ ນຄ ນສະພາບປກກະຕຕ ຜນກະທບຂອງການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ໃນຂະນະດຽວກບ ການສາງແຫງກກເກບ ທາດກາກບອນ ທຫດຜອນການປອຍອາຍພດແບບສດທ. ປາໄມ, ປອດຂອງໜວຍໂລກ, ດດຊບເອາທາດກາກບອນ ແລະ ກກເກບມນໄວຢໃນດນ, ຕນໄມ ແລະ ໃບພ ດ. ການເລງເອາໃຈໃສການເຊ ອມຈອດລະຫວາງຄວາມທກຍາກ ແລະ ສງແວດລອມ, ຊ ງສະຫບຊບຊອນ ແຕຫວລຽວຫວຕ ສ າລບຜດອຍໂອກາດ, ຍງແມນສງສ າຄນ, ຜທກຍາກແບກຫາບສວນທໜກໜວງທສດຂອງຄວາມເສຍຫາຍທສາງຂ ນຕ ສງແວດລອມ, ເຖງແມນວາເຂາເຈາບ ຄອຍຈະເປນຜກ ເຫດແຕປະການໃດ. ນະໂຍບາຍທປກປອງຊບສນສວນລວມ (ດງເຊນປາໄມຊມຊນ), ຮບປະກນສດທ ແລະ ການມສດໄດຮບປະໂຫຍດຂອງຜທກຍາກ ແລະ ສະໜອງພະລງງານທດແທນສ າລບຜທກຍາກ ຈະປບປງຊວະນາໆພນ, ຊ ງຊວດຂອງຜທກຍາກເພງພາ ແລະ ຖອຍກບຈາກການໜນເປນດຽວລງເລກຊກໃຊຂອງຄວາມທກຍາກ ແລະ ຄວາມເສຍຫາຍທສາງຂ ນຕ ສງແວດລອມ. ສງເສມການປກປອງທາງສງຄມ ນະໂຍບາຍທາງເລ ອກ ທຈະຂະຫຍາຍກວາງ ການປກປອງທາງສງຄມ ສກມດອຍໂອກາດ ປະກອບດວຍການເຮດໃຫລລວງແຜນງານການປກປອງທາງສງຄມ, ການລວມເຂາກນ ລະຫວາງ ການປກປອງທາງສງຄມ ກບ ຍດທະສາດການສາງວຽກເຮດງານທ າທແທດເໝາະ ແລະ ການສະໜອງລາຍໄດຂນຕ າເພ ອການດ າລງຊວດ. ການປກປອງທາງສງຄມຂນຕ າສດ ສາມາດຄ າປະກນ ການຮກສາສຂະພາບຂນພ ນຖານ, ເງນບ ານານ ແລະ ສດທທາງສງ ຄມອ ນໆ ສ າລບທກຖວນໜາ. ການສາງວຽກເຮດງານທ າ ຜານທາງ ແຜນງານວຽກສາທາລະນະ ສາມາດຫດຜອນຄວາມ ທກຍາກ ຜານທາງການສາງລາຍໄດ, ສາງໂຄງລາງພ ນຖານດານວດຖ ແລະ ປກປອງຜທກຍາກຕ ການກະທບທຮນແຮງ. ແຜນງານການສາງວຽກເຮດງານທ າ ຢຊນນະບດ ເພ ອການກ ສາງປດໃຈ ສາທາລະນະ ຢປະເທດບງຄລາເທດ ແມນຕວ ຢາງ ທສມບນແບບ.47 ລາຍໄດຂນພ ນຖານ ທຄ າປະກນ ສ າລບພນລະເມ ອງ, ເປນອດສະຫະ ຈາກຕະຫາດແຮງງານ, ຍງແມນນະໂຍບາຍທາງເລ ອກທບນດາປະເທດ (ດງເຊນ ປະເທດຟນແລນ48). ກ າລງທດລອງເປນເຄ ອງມ ສ າລບການປກປອງທາງສງຄມ ໂດຍສະເພາະສ າລບກມຜມຖານະຂາດເຂນ.

38

ສາງຄວາມເຂມແຂງແກຄນທຖ ກປະຖມ

ຖາຫາກນະໂຍບາຍບ ສະໜອງໄດ ຊວດການເປນຢທດໃຫແກກມດອຍໂອກາດ ແລະ ກມສຽງ ແລະ ຖາຫາກສະຖາບນຫມເຫວ ທຈະຮບປະກນວາປະຊາກອນບ ຖ ກປະປອຍ, ມນຈະຕອງມເຄ ອງມ ແລະ ກນໄກແກໄຂໃຫຖ ກຕອງ ທປະຊາກອນເຫານ ສາມາດທວງເອາສດຂອງເຂາເຈາ. ພວກເຂາເຈາ ຈະຕອງໄດຮບການສາງຄວາມເຂມແຂງ ໂດຍການຄ າໜນສດທມະນດ, ຮບປະກນການເຂາເຖງຕ ຄວາມຍຕທ າ, ສງເສມການມສວນ ແລະ ຮບປະກນຄວາມຮບຜດຊອບ.

ສະໜບສະໜນ (ຫ ຄ າໜນ) ສດທມະນດ ການພດທະນາມະນດ ສ າລບໝດທກຄນ ຮຽກຮອງ ໃຫມສະຖາບນສດທມະນດລະດບຊາດ ທເຂມແຂງ ພອມດວຍຂດຄວາມສາມາດ, ອ ານາດໜາທ ແລະ ຄວາມມງມາດປາດຖະໜາທຈະແກໄຂການຈ າແນກ ແລະ ຮບປະກນການປກປອງສດທມະນດ. ຄະນະກ າມະການສດທມະນດ ແລະ ຜກວດການແຜນດນທມາຈາກຝາຍນຕບນຍດ ຫ ຈາກຝາຍບ ລຫານຈດການຄ າຮອງທກ ກຽວກບການລະເມດຕ ສດທ, ສ ກສາອບຮມອງການຈດຕງທາງສງຄມ ແລະ ລດ ກຽວກບສດທມະນດ ແລະ ໃຫຄ າແນະນ າການປະຕຮບກດໝາຍ. ແຕຄ າໝນສນຍາຂອງລດ ຕ ການສະໜບສະໜນສດທເຫານແຕກຕາງກນ, ສະຖາບນແຫງຊາດມຂດຄວາມສາມາດຈດຕງປະຕບດແຕກຕາງກນ ແລະ ກນໄກຄວາມຮບຜດຊອບແມນຂາດຫາຍໄປໃນບາງຄງ, ຈດອອນທາງດານສະຖາບນອກຕາງຫາກ, ຍ ດຖ ການພດທະນາຄ ກບສດທມະນດຢາງໜ ງ ໄດເປນເຄ ອງມ ໃນການຫດຜອນຄວາມຍາກໄຣ (ຄວາມຂາດເຂນ) ໃນບາງມຕ ແລະ ສະພາບແວດລອມ. ຢໃນໂລກທເຊ ອມສານກນ ຮບແບບຂອງຄວາມຮບຜດຊອບທຍ ດຖ ເອາລດເປນສນກາງ ຈະຕອງໄດຂະຫຍາຍກວາງອອກໄປເຖງພນທະກ ລະນຂອງຜມບດບາດທບ ແມນລດ ແລະ ໄປເຖງພນທະກ ລະນຂອງລດເກນກວາຂອບເຂດຊາຍແດນແຫງຊາດ. ສດທມະນດບ ສາມາດເຮດຫອນໄດຢາງທວເຖງ ໂດຍປາດສະຈາກກນໄກພາຍ ໃນປະເທດ ທເປນທຍອມຮບແລວ ແລະ ບາດກາວສາກນທມພະລງ. ຮບປະກນການເຂາເຖງຄວາມຍຕທ າ ການເຂາເຖງຄວາມຍຕທ າ ແມນຄວາມອາດສາມາດຂອງປະຊາກອນທຈະສະແຫວງຫາ ແລະ ໄດຮບການແກໄຂ ຜານທາງສະຖາບນດານນຕກ າທເປນທາງການ ຫ ບ ເປນທາງການ. ຜທກຍາກ ແລະ ຜມຖານະຂາດເຂນ ປະເຊນອປະສກທໃຫຍຫວງ, ລວມທງ ການຂາດແຄນຂອງຄວາມຮບຮຂອງເຂາເຈາ ແລະ ຄວາມຮດານກດໝາຍ, ສມທບເຂາໃສໂດຍ ພາວະຫາງເຫນ (ຫລ ແປກແຍກ ແລະ ພາວະຜດປກກະຕ) ດານໂຄງສາງ ແລະ ສວນບກຄນ. ຜທກຍາກຂາດແຄນການເຂາເຖງທພຽງພ ຕ ການບ ລການຂອງລດ, ຊ ງໂດຍສວນໃຫຍລາຄາແພງ ແລະ ອ ດອາດ ແລະ ມຊບພະຍາກອນບ ຫາຍ, ບກຄະລາກອນ ແລະ ສງອ ານວຍຄວາມສະດວກ. ຫອງການຕ າຫວດ ແລະ ສານ ອາດຈະບ ມຕງຢເຂດຫາງໄກສອກຫກ ແລະ ຜທກຍາກ ບ ຄອຍຈະ ສາມາດແບກຫາບຄາໃຊຈາຍ ຂອງຂະບວນການທາງກດໝາຍ. ກນໄກກ ງຕລາການ (ຫ ຄາຍຄ ຕລາການ) ອາດຈະຍງເຂາບ ເຖງ ຫ ທເປນຜນຮາຍ.

39

ອປະສກຕ ຄວາມຍຕທ າສ າລບຊນພ ນເມ ອງ ແລະ ສ າລບຊນກມນອຍທາງເຊ ອຊາດ (ຜວພນ) ແລະ ຊນເຜາເກດມາຈາກສະຖານະພາບຊນຕ າທາງປະຫວດສາດ ແລະ ຈາກລະບບສງຄມການເມ ອງທເສມເຂາດວຍອະຄະຕ (ຫ ການລ າອຽງ) ໃນຂອບແຜນງານດານກດໝາຍ ແລະ ລະບບຍຕທ າ.

ສງເສມຄວາມທວເຖງ

ການພດທະນາມະນດ ສ າລບຄນທກຖວນໜາ ຮຽກຮອງຄວາມທວເຖງຂອງໝດທກຄນ ໃນວາທະກ າການພດທະນາ ແລະ ຂະບວນການ. ຮບແບບໂດຍລວມ (ຫ ທວໂລກ) ແລະ ວທການຂອງການຈດຕງ ແລະ ການສ ສານ ອ ານວຍຄວາມສະດວກ ໂດຍເຕກໂນໂລຊ ແລະ ສ ສງຄມ. ພວກມນ ໄດປກລະດມຄວາມເຄ ອນໄຫວລະດບຄນທ າມະດາ (ຫ ລະດບສາມນຊນ) ແລະ ນ າເອາມາຄນ ແລະ ກມຄນເພ ອສະແດງອອກຄ າເຫນຂອງເຂາເຈາ, ໂດຍສະເພາະໃນຮບແບບຄວາມເຄ ອນໄຫວທາງອນເຕເນດ. ການປບປງຄນນະພາບ ແລະ ຂອບເຂດ ຂອງການເຂາມສວນ ໂດຍພນລະເມ ອງ ໃນສະຖາບນຂອງລດ ພວພນເຖງການສ ກສາ ໜາທຂອງພນລະເມ ອງດ, ການສາງຂດຄວາມສາມາດ ແລະ ການແລກປຽນຄ າເຫນທາງການເມ ອງ.

ຮບປະກນຄວາມຮບຜດຊອບ

ຄວາມຮບຜດຊອບ ແມນຂອດໃຈກາງທຈະຮບປະກນວາ ການພດທະນາມະນດແທດເຖງຄນທກຖວນໜາ ໂດຍສະເພາະໃນການປກປອງສດທຂອງຜຖ ກກດກນ.

ເອກະສານສ າຄນຢາງໜ ງ ສ າລບການຮບປະກນຄວາມຮບຜດຊອບຂອງສະຖາບນທາງສງຄມ ແມນສດທໃນຂ ມນຂາວ ສານ. ນບຕງແຕຊມປ 1990 ຫາຍກວາ 60 ປະເທດ ໄດຮບຮອງເອາເຄ ອງມ ອນໃໝ ທປກປອງສດທໃນຂ ມນຂາວສານ, ສວນຫາຍ ເນ ອງຈາກການຂາມຜານ ທເປນປະຊາທປະໄຕ ແລະ ການມສວນຮວມ ຢາງຫາວຫນຂອງອງການຈດຕງທາງສງຄມໃນຊວດສາທາລະນະ.49

ສດທໃນຂ ມນຂາວສານ ຕອງການເສລພາບ ທຈະນ າໃຊຂ ມນ-ຂາວສານດງກາວນນ ເພ ອປະກອບສາງຄ າເຫນສວນໃຫຍຂອງປະຊາຊນ, ຮຽກຮອງລດຖະບານໃຫຮບຜດຊອບ, ມສວນຮວມໃນການຕດສນໃຈ ແລະ ຊມໃຊສດທໃນເສລພາບຂອງການສະແດງຄ າເຫນ, ເຕກໂນໂລຊ ຂ ມນ-ຂາວສານ ແລະ ການສ ສານ ແມນນບມ ນບຖ ກນ າໃຊ ເພ ອຮບປະກນຄວາມຮບ ຜດຊອບ. ການໃຊສດແບບມສວນຮວມ ເພ ອຍ ດແໜນ ຄວາມຮບຜດຊອບ ຂອງສະຖາບນລດ, ດງເຊນ ການສ າຫວດ ການຕດ ຕາມລາຍຈາຍຂອງລດ, ບດປະເມນຜນພນລະເມ ອງ, ບດຄະແນນ, ການກວດສອບທາງສງຄມ ແລະ ການຕດຕາມໂດຍຊມຊນ, ຖ ກຊມໃຊທງໝດ ເພ ອພດທະນາສາຍສ າພນ ຄວາມຮບຜດຊອບໂດຍກງ ລະຫວາງ ຜຊມໃຊການບ ລການ ແລະ ຜສະໜອງການບ ລການ.

ການປະຕຮ ບ ທາງດານສະຖາບນໃນລະດບໂລກ ແລະ ລະບບຫ າຍຝາຍທສະເໝພາບຫ າຍຂ ນ ຈະຊວຍບນລ ເປາໝາຍການພດທະນາມະນດ ສາລບຄນທກຖວນໜາ

40

ພວກເຮາດ າລງຊວດຢໃນໂລກຍກໂລກາພວດ, ບອນທຜນໄດຮບ ຂອງການພດທະນາມະນດ ຖ ກກ ານດ ບ ສະເພາະແຕການດ າເນນງານ ຢໃນລະດບປະເທດເທານນ, ແຕຍງແມນ ໂດຍໂຄງສາງ, ເຫດການ ແລະ ວຽກງານໃນລະດບໂລກ. ຄວາມບກຜອງ ໃນລະບບໂຄງສາງຍກປດຈບນຂອງລະບບໂລກ ເປນຕນເຫດຄວາມທາທາຍສ າລບການພດທະນາມະນດໃນສາມດານ. ຜນທຕາມມາ ຈາກການກະຈາຍຂອງໂລກາພວດທບ ສະເໝພາບ ໄດສງເສມຄວາມກາວໜາຂອງບາງກມຂອງປະຊາກອນ, ປະຖມກມຜທກຍາກ ແລະ ກມສຽງ. ໂລກາພວດ ຍງເຮດໃຫຈ ານວນ ກມທຖ ກປະປອຍ ມສະພາບບ ຄ າປະກນທາງດານເສດຖະກດ. ສະນນ, ປະຊາກອນ ຈ ງທນທກ ຢໃນທາມກາງ ການສຮບທຍ ດເຍ ອຕ ໄປ. ສະຫລບຄວາມແລວ, ສງທກາວມາເຫານ ທງໝດ ບນທອນ (ຫ ທ າລາຍ) ແລະ ຈ າກດຄວາມພະຍາຍາມຂອງຊາດ ແລະ ຕງທາເປນອປະ ສກຕ ການພດທະນາມະນດສ າລບຄນທກຖວນໜາ. ການປະຕຮບທາງດານສະຖາບນໃນທວໂລກ ຄວນກວມລວມ ເອາຂງເຂດທກວາງຂ ນ ຂອງລະບຽບການຂອງຕະຫາດໂລກ, ການປກຄອງຂອງສະຖາບນພະຫພາຄ ແລະ ການສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກການຈດຕງທາງສງຄມໃນທວໂລກ ໂດຍແຕລະຂງເຂດ ສະທອນເຖງບາດກາວ ທເຈາະລງ.

ສະຖຽນລະພາບຂອງເສດຖະກດໂລກ ການປະຕຮບ ຄວນເລງໃສການສາງລະບຽບການທລະກ າເງນຕາ ແລະ ກະແສໄຫວຽນຂອງທ ນ ແລະ ນະໂຍບາຍ ແລະ ລະ ບຽບການເສດຖະກດມະຫາພາກທປະສານງານກນ. ທາງເລ ອກອນໜ ງແມນການເກບພາສຫາຍຝາຍໃນທລະກ າຂາມແດນ, ອກຢາງແມນການນ າໃຊການຄວບຄມເງນທ ນໂດຍແຕລະປະເທດ. ການປະຕຮບທາງດານສະຖາບນໃນທວໂລກ ຄວນກວມລວມ ເອາຂງເຂດທກວາງຂ ນຂອງລະບຽບການຂອງຕະຫາດໂລກ, ການປກຄອງຂອງສະຖາບນພະຫພາຄ ແລະ ການສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກການຈດຕງທາງສງຄມໃນທວໂລກ ໂດຍແຕລະຂງເຂດສະທອນເຖງບາດກາວທເຈາະລງ

ການໃຊປະຕບດການຄາທເປນທ າ ແລະ ກດລະບຽບການລງທ ນ

ວາລະສາກນ ຄວນແມນເພ ອກ ານດກດລະບຽບ ເພ ອຂະຫຍາຍກວາງການຄາຂາຍສນຄາ, ການບ ລການ ແລະ ຄວາມຮ ເພ ອເອ ອອ ານວຍ ການພດທະນາມະນດ ແລະ ເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ. ການປະຕຮບທສ າຄນ ເພ ອເຄ ອນໄປຂາງໜາ ວາລະດງກາວນ ປະກອບດວຍການເຮດໃຫສມບນການເຈລະຈາຮອບໂດຮາ ຂອງອງການການຄາໂລກ, ການປະຕຮບກດເກນສາກນຂອງສດທຊບສນທາງປນຍາ ແລະ ປະຕຮບກດເກນປກປອງນກລງທ ນໃນທວໂລກ.

ຮບຮອງເອາລະບບການຍາຍຖນທເປນທ າ

ມາດຕະການເປນທຕອງການ ເພ ອເສມສາງຄວາມເຂມແຂງ ຍດທະສາດທປກປອງສດທ ຂອງຜຍາຍຖນ ແລະ ສງເສມກາລະໂອກາດສ າລບຜຍາຍຖນ, ເພ ອສາງກນໄກລະດບໂລກ ເພ ອປະສານງານການຍາຍຖນທາງເສດຖະກດ (ໂດຍສະໝກໃຈ) ແລະ ເພ ອອ ານວຍຄວາມສະດວກການຂ ລໄພ ທຮບປະກນສ າລບບກຄນທຍາຍຖນໂດຍຖ ກບງຄບ. ອງການສາ ກນ

41

ສ າລບຍາຍຖນຖານ ໄດເຂາຮວມໃນລະບບຂອງອງການສະຫະປະຊາຊາດຢາງເປນທາງການ ໃນເດ ອນກນຍາ 2016 ແລະ ວຽກງານ ແລະ ບາດກາວຂອງອງການນ ໄດຮບການຄາດໝາຍວາ ຈະຂະຫຍາຍກວາງຂ ນ ແລະ ກາວໄປຂາງໜາ..

ຮບປະກນຄວາມສະເໝພາບທໃຫຍຂ ນ ແລະ ຄວາມຊອບທ າຂອງສະຖາບນແບບພະຫພາຄ

ການເວລາ ໄດມາຮອດແລວ ເພ ອກວດກາ ການເປນຕວແທນ, ຄວາມໂປງໃສ ແລະ ຄວາມຮບຜດຊອບ ຂອງສະຖາບນແບບພະຫພາຄ.. ທາງເລ ອກ ຂອງນະໂຍບາຍບາງຢາງ ທຈະເຄ ອນຍາຍສະຖາບນເຫານ ໄປສຄວາມສະເໜພາບ ທໃຫຍຂ ນ ແລະ ຄວາມຊອບທ າ ແມນເພມທະວ ສດສຽງປະເທດທກ າລງພດທະນາ ໃນອງການຈດຕງແບບພະຫພາຄ ແລະ ເພມທະວ ການປະສານງານ ແລະ ປະສດທຜນ ເພ ອບນລເປາໝາຍ ທຍ ດຖ ເອາຄນເປນໃຈກາງ. ການປະສານງານດານພາສອາກອນ ແລະ ການຕດຕາມດານການເງນໃນທວໂລກ ການກາວໄປສ ການແລກປຽນຂ ມນ-ຂາວສານ ແບບອດຕະໂນມດ ໃນລະດບໂລກ (ດງເຊນ ການລງທະບຽນທາງການເງນລະດບໂລກ) ຈະອ ານວຍ ຄວາມສະດວກ ວຽກງານຂອງໜວຍງານພາສ-ອາກອນ ແລະ ຄມຄອງ ໃນການຕດຕາມລາຍຮບ ແລະ ກວດກາ ກະແສການໄຫວຽນທາງດານການເງນທຜດກດໝາຍ, ຊ ງອາດຖ ກລະດມສ າລບການພດທະນາມະນດ. ສງດງກາວນ ຈະຮຽກຮອງ ການເພມທະວ ຂດຄວາມສາມາດດານວຊາການ ຂອງບນດາປະເທດ ເພ ອປະມວນຜນຂ ມນ-ຂາວສານ ແລະ ຈດຕງປະຕບດ ນະໂຍບາຍທຫາວຫນ ຕານການໜພາສ, ການຫບຫກພາສອາກອນ ແລະ ກະແສໄຫວຽນເງນທຜດກດໝາຍ.

ສາງໃຫເສດຖະກດໂລກມຄວາມຍ ນຍງ

ກດຈະກ າການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ຢໃນລະດບປະເທດ ຕອງຖ ກຕ ມເຕມ ເຂາກບປະຕບດການ ໃນລະດບໂລກ. ການຄວບຄມ ພາວະໂລກຮອນແມນເປນໄປໄດ. ການປະຕບດການ ໃນລະດບໂລກທປະສານຮວມມ ໄດສງຜນທດໃນອະດດ, ດງເຊນ ໃນມາດຕະການເພ ອຢບຢງ ການສນສນຊນໂອໂຊນ ໃນຊມປ 1990. ການສ ບຕ ການສງເສມ ແລະ ການສ ສານ ກຽວກບຄວາມຕອງການເພ ອແກໄຂການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແລະ ປກປອງ ສງແວດລອມ ແມນສງຈ າເປນ ເພ ອເຕາໂຮມ ການສະໜບສະໜນ ຈາກຜມສວນກຽວຂອງທງຫາຍ (ລວມທງທະນາ ຄານພດທະນາທຮວມມ ກນຫລາຍຝາຍ). ທະນາຄານພດທະນາໃໝ ທສາງຕງຂ ນ ເມ ອບ ດນມານ ໄດໃຫຄ າໝນສນຍາຢາງແຈມແຈງ ທຈະໃຫບລມະສດຕ ໂຄງການພະລງງານສະອາດ.

ຮບປະກນ ການສະໜອງທ ນເປນຢາງດ ໃຫແກ ພະຫພາຄນຍມ ແລະ ການຮວມມ

ທະນາຄານພດທະນາແບບຫາຍຝາຍ ແລະ ພາກພ ນ ສາມາດເພມທະວ ບາດກາວ ເພ ອແກໄຂສງທາທາຍຫາຍຢາງ ຂອງໂລກາພວດ. ການເພມຫາຍຂ ນ ຂອງການຊວຍເຫ ອເປນທາງການເພ ອການພດທະນາ ທມາຈາກ ແຫງຜໃຫທ ນດງເດມ, ການ

42

ຂະຫຍາຍກວາງການມສວນຮວມຂອງປະເທດທກ າລງພດທະນາ ຜານທາງການຮວມມ ລະຫວາງໃຕ-ໃຕ ແລະ ການຮວມມ ສາມຫຽມ ແລະ ການສ າຫວດທາງເລ ອກ ແບບປະດດສາງ ສ າລບການສະໜອງທ ນ ຈະເປນປະໂຫຍດ.

ປອງກນຄວາມປອດໄພຂອງມະນດໃນທວໂລກ

ໃນທດສະນະໜ ງ ຂອງການພດທະນາມະນດ, ຄວາມຊວຍເຫ ອ ໃນການເຫດການສກເສນ ແລະ ວກດຂອງມະນດ ແມນພນທະໜາທທາງດານຈາລຍະທ າ. ໃນກ ລະນເຊນນນ ວທແກບນຫາທນ າສະເໜ ປະກອບດວຍ ການປບປຽນໂຄງສາງໃໝ ກນໄກໃນປດຈບນ ໄປສການປອງກນ ເສມເຕມໃສ ການຮບມ ໃນໄລຍະສນ ຕ ການກະທບຮນແຮງ, ກ ານດເປນບລມະສດ ການດ າເນນງານພາກສະໜາມ ແລະ ປະສານຮວມມ ໃຫດຫາຍຂ ນ ທງພາຍໃນ ແລະ ກບພາຍນອກ ຮວມກບການຈດຕງທາງສງຄມ ແລະ ພາກເອກະຊນ.

ສງເສມການມສວນຮວມ ທຫລວງຫລາຍ ແລະ ດຂ ນ ຂອງການຈດຕງທາງສງຄມ ໃນທວໂລກ

ເພ ອນ າໃຊປະໂຫຍດ ທາແຮງ ຂອງການຈດຕງທາງສງຄມ ຮຽກຮອງການຂະຫຍາຍກວາງ ກນໄກເພ ອໃຫມນ ມສວນຮວມໃນສະຖາບນແບບຫາຍຝາຍ; ການຍກລະດບຄວາມໂປງໃສ ແລະຄວາມຮບຜດຊອບຂອງສະຖາບນແບບຫາຍຝາຍ; ການ ສງເສມ ແລະ ສະໜບສະໜນການມສວນ ເຄ ອຂາຍການຈດຕງທາງສງຄມໃນທວໂລກທເລງໃສ ກມຄນ ດງເຊນ ແມຍງ, ຊາວໜມ ແລະ ຊນເຜາກມນອຍ; ການເພມທະວຄວາມຄອງຕວການໄຫວຽນຢາງເສລຂອງຂ ມນຂາວສານ ແລະ ຄວາມຮຜານທາງກນໄກ ຂອງຄວາມໂປງໃສ ຢາງບ ຢດຢງ ແລະ ການປກປອງ ວຽກງານໜງສ ພມແນວສ ບສວນລະດບສາກນ. ວາລະການປະຕບດງານ

ການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ ບ ແມນຄວາມຝນ; ມນແມນເປາໝາຍ ທສາມາດເປນຈງໄດ; ພວກເຮາສາມາດສາງສມໃສ ສງທພວກເຮາບນລໄດ. ພວກເຮາ ສາມາດສ າຫວດ ຄວາມເປນໄປໄດອນໃໝ ທຈະເອາຊະນະ ສງທາທາຍ. ພວກເຮາ ສາມາດໄປຮອດ ສງທໃນເມ ອກອນ ເບງຄາຍກບວາ ບ ສາມາດທຈະບນລໄດ, ສ າລບ ສງທຄາຍກບ ວາຈະເປນສງທາທາຍໃນມ ນ ສາມາດເອາຊະນະໄດໃນວນໜາ. ການບນລໄດ ໃນຄວາມຫວງ ຂອງພວກເຮາ ແມນຢພາຍໃນໄລຍະທພວກເຮາຢ ເຖງ. ພະນະທານ ຮວນ ມານເອລ ຊານໂຕສ, ປະທານາທບ ດ ຂອງປະເທດໂຄລອມເບຍ ແລະ ຜໄດຮບລາງ ວນໂນເບລ ສາຂາສນຕພາບ ປ 2016 ຢ ນຢນໃນຄວາມຫວງ ຂອງການບນລໃນໂລກ ທມຄວາມສະຫງບສນຕ ແລະ ຈະເລນຮງເຮ ອງ (ເບງຢບດຄວາມພເສດ). ວາລະ 2030 ແລະ ເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ແມນບາດກາວສ າຄນ ໄປສການພດທະນາມະນດ ສ າລບໝດທກຄນ. ເລມຕນຈາກການວເຄາະ ແລະ ຂ ສະຫບຂອງມນ, ບດລາຍງານ ສະເໜວາລະການດ າເນນງານ ຫາຂ ເພ ອຮບປະ ກນການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ. ບາດກາວດ າເນນງານ ປກຄມປະເດນ ນະໂຍບາຍ ແລະ ຄ າໝນສນຍາລະ ດບໂລກ.

43

ການບງຊພວກທປະເຊນຄວາມຂາດແຄນໃນການພດທະນາມະນດ ແລະ ການສາງແຜນທຖນຢອາໄສຂອງເຂາເຈາ ການບງຊ ບນດາຜທຖ ກປະປອຍ ຈາກຄວາມກາວໜາຂອງການພດທະນາມະນດ ແລະ ການສາງແຜນທຖນຢອາໄສຂອງເຂາເຈາ ແມນສງຈ າເປນ ສ າລບການສະໜບສະໜນ ທເປນປະໂຫຍດ ແລະ ການສາງນະໂຍບາຍສາທາລະນະທມປະສດ ທຜນ. ການສາງແຜນທດງກາວນ ສາມາດຊວຍນກເຄ ອນໄຫວດານການພດທະນາ ທຈະຮຽກຮອງ ເອາບາດກາວດ າເນນງານ ແລະ ຊນ າຜສາງນະໂຍບາຍໃນການກ ານດ ແລະ ຈດຕງປະຕບດນະໂຍບາຍ ເພ ອປບປງຊວດການເປນຢທດຂອງກມທດອຍໂອກາດ ແລະ ຢໃນສະພາບທມຄວາມສຽງ.

ດາເນນການແບບສອດຄອງ ຂງເຂດຂອງທາງເລ ອກດານນະໂຍບາຍທມຢ

ການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ ຕອງການ ຊດທມຫລາຍງາມ ຂອງທາງເລ ອກດານນະໂຍບາຍແຫງຊາດ: ການແທດເຖງ ຜທຖ ກປະປອຍ ໂດຍການນ າໃຊນະໂຍບາຍທເປນສາກນ, ດ າເນນມາດຕະການສ າລບກມທມຄວາມຕອງການ ເປນພເສດ, ສາງໃຫການພດທະນາມະນດເປນແບບປບຕວໄດ ແລະ ສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກບນດາຜທຖ ກປະປອຍ. ສະຖານະການ ຂອງປະເທດ ແຕກຕາງກນໄປ, ເພາະສະນນ ທາງເລ ອກດານນະໂຍບາຍ ຕອງຖ ກອອກແບບສ າລບແຕລະ ປະເທດ. ນະໂຍບາຍໃນແຕລະປະເທດ ຕອງໄດເຮດໃຫສ າເລດລລວງ ໃນທດທາງທສອດຄອງກນ ຜານທາງການເຂາມສວນ ຂອງຜມສວນກຽວຂອງຫລາຍຝາຍ, ການດດປບໃຫເຂາກບທອງຖນ ແລະ ເຂດພາກ (ທວທງ ບອນທໂດດດຽວຈາກພາກສວນອ ນໃນລະບບ (silos)) ແລະ ລວງດຽວໃນສາຍຕງ (ສ າລບຄວາມກມກຽວ ໃນລະດບສາກນ ແລະ ທວໂລກ).

ຖມຊອງວາງໃນບດບາດຍງ-ຊາຍ

ຄວາມສະເໝພາບລະຫວາງຍງ-ຊາຍ ແລະ ການສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກແມຍງ ແມນມຕຂນພ ນຖານຂອງການພດທະ ນາມະນດ. ຊອງວາງບດບາດຍງ-ຊາຍ ມຢໃນລະດບຂດຄວາມສາມາດ ດງດຽວກນກບ ກາລະໂອກາດ ແລະ ຄວາມກາວ ໜາ ຍງແມນຊກຊາໂພດ ສ າລບການບນລທາແຮງຢາງເຕມສວນ ຂອງຈ ານວນເຄງໜ ງຂອງມວນມະນດຊາດ. ຢໃນການເຕາໂຮມຄງປະຫວດສາດ ຢມະຫານະຄອນນວຢອກ ໃນເດ ອນກນຍາ 2015, ການນ າລະດບໂລກ ປະມານ 80 ກວາທານ ໄດໃຫຄ າໝນສນຍາ ທຈະລ ບລາງການຈ າແນກຕ ແມຍງພາຍ ໃນປ 2030 ແລະ ໄດປະກາດບາດກາວດ າເນນງານທເປນຮບປະທ າ ແລະ ວດແທກໄດ ເພ ອເລມຕນຄງປະຖມມະລ ກ ການປຽນແປງທໄວວາ.50 ປດຈບນ ແມນເວລາທຈະດ າເນນການ ກຽວກບສງທໄດໃຫຄ າໝນສນຍາ ແລະ ຕກລງກນແລວ.

ການຈດຕງປະຕບດເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ແລະ ຂ ຕກລງລະດບໂລກອ ນໆ ເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ, ສງຈ າເປນໃນກະໂຕມນເອງ, ຍງແມນສງສ າຄນຢາງຍງ ສ າລບການພດທະນາມະ ນດ ສ າລບໝດທກຄນ; ວາລະ 2030 ແລະ ແນວທາງການພດທະນາມະນດແມນເສມສາງຊ ງກນ ແລະ ກນ. ນອກຈາກນ, ການບນລເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ແມນບາດກາວສ າຄນອນໜ ງ ສ າລບມະນດທກຖວນໜາ ເພ ອເຮດໃຫເປນຈງ ທາແຮງບມຊອນຂອງຊວດຂອງເຂາເຈາໄດຢາງເຕມສວນ.

44

ຂ ຄວາມຕກບງປາຣວາດວຍການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ຄງປະຫວດສາດ ແມນຂ ຕກລງຄງທ າອດ ທພຈາລະນາທງປະເທດທພດທະນາແລວ ແລະ ປະເທດທກ າລງພດທະນາ ຢໃນຂອບແຜນງານອນດຽວກນ (ຫ ຮວມກນ), ຊກຍເຂາເຈາທງໝດເພ ອໃຊຄວາມພະຍາຍາມທດສດຂອງເຂາເຈາ ແລະ ເສມສາງຄວາມແຂງແກນ (ຫ ກ າລງ) ຄ າໝນສນຍາຂອງເຂາເຈາໃນຊມປຕ ໜາ. ກອງປະຊມສດຍອດສ າລບຊາວອບພະຍບຂອງອງການສະຫະປະຊາຊາດໃນເດ ອນກນຍາ 2016 ໄດເຮດຄ າໝນສນຍາທອາດຫານ ເພ ອແກໄຂບນຫາທຊາວອບພະຍບປະເຊນຢ ແລະ ຄນຍາຍຖນຖານ ແລະ ເພ ອກຽມພອມສ າລບສງທາທາຍໃນອະນາຄດ. ປະຊາຄມສາກນ, ລດຖະບານປະເທດຕາງໆ ແລະ ຝາຍອ ນໆທງໝດ ຕອງຮບປະກນວາຂ ຕກລງ ໄດຮບການເຄາລບ, ຈດຕງປະຕບດ ແລະ ຕດຕາມ. ດ າເນນການໄປສການປະຕຮບໃນລະບບໃນທວໂລກ

ເພ ອກາວໄປສລະບບໃນທວໂລກທສະເໝພາບ, ວາລະຂອງການປະຕຮບທາງສະຖາບນໃນທວໂລກ ຄວນຈະເລງໃສການຕະຫາດໂລກ ແລະ ລະບຽບການຂອງມນ, ກຽວກບການປກຄອງຂອງສະຖາບນຫາຍຝາຍ ແລະ ກຽວກບການ ສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກການຈດຕງທາງສງຄມໃນທວໂລກ. ວາລະການປະຕຮບດງກາວນນ ຄວນໄດຮບການສະໜບສະໜນສງເສມຢາງແຂງຂນ ແລະ ຢາງບ ປຽນແປງ (ຫ ຢາງໝນຄງ) ໂດຍການຄ າໜນການສະໜບສະໜນຂອງສາທາລະນະ, ການສາງພນທະພາບລະຫວາງບນດາຜມສວນກຽວຂອງ ແລະ ການຍດນຜານທາງວາລະສ າລບການປະຕຮບ.

ວາລະ 2030 ແລະ ເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ແມນສງສ າຄນຢາງຍງ ສ າລບການພດທະນາມະນດ ສ າລບໝດທກຄນ

ໃນທດສະນະຂອງການພດທະນາມະນດ, ພວກເຮາຕອງການໂລກ ຊ ງມະນດຊາດທງໝດມ ອດສະລະພາບເພ ອບນລໄດທາແຮງບມຊອນໃນຊວດຢາງເຕມສວນ ເພ ອວາເຂາເຈາສາມາດໄປເຖງ ສງທເຂາເຈານບຖ ຄນຄາ. ໃນການວເຄາະທາຍສດ, ການພດທະນາແມນຂອງປະຊາຊນ ໂດຍປະຊາຊນ ແລະ ສ າລບປະຊາຊນ. ປະຊາຊນ ຕອງໄດເປນຄຮວມມ ເຊງກນ ແລະ ກນ. ມຄວາມຕອງການທ ຈະມການດນດຽງລະຫວາງປະຊາຊນ ແລະ ໜວຍໂລກ. ມວນມະນດຊາດ ຈະໄດຝາຟນສ າລບສນຕພາບ ແລະ ຄວາມຈະເລນຮງເຮ ອງ. ການພດທະນາມະນດ ຮຽກຮອງ ການຮບຮວາ ແຕລະຊວດມຄນຄາເທາທຽມກນ ແລະ ວາການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ ຕອງເລມຕນກບຜທຖ ກປະປອຍໄວຢທາງຫງໄກສດ. ບດລາຍງານການພະນາມະນດ ປ 2016 ແມນການປະກອບສວນດານສະຕປນຍາ ເພ ອແກໄຂບນຫາເຫານ. ພວກເຮາເຊ ອໝນຢາງແຮງກາວາ ພາຍຫງທພວກມນຖ ກແກໄຂເທານນ ພວກເຮາທງໝດ ຈະໄປເຖງປາຍເສນທາງພອມກນ. ແລະ ເມ ອພວກເຮາ ຫຽວຄ ນຫງ, ພວກເຮາ ຈະເຫນວາ ບ ມໃຜຜໃດຖ ກປະປອຍໄວຢທາງຫງ.

45

ບດຄວາມພເສດ

ສນຕພາບ ຢ ປະເທດໂຄລອມເບຍ ຍງແມນສນຕພາບສາລບໂລກເຊນກນ

ຢປະເທດໂຄລມເບຍ ພວກຂາພະເຈາ ໄດຕດສນໃຈຫາຍຂ ນກວາຍາມໃດໆ ເພ ອຢດຕ ການຕ ສທາງອາວດພາຍໃນປະເທດ ທຍາວນານກວາໝ ແລະ ຍງເຫ ອເປນພຽງແຫງດຽວ ຢທະວບອາເມລກາ. ປະຊາກອນຊາວໂຄລອມເບຍ ແຍກກນເປນຫາຍຝາຍ ໃນເລ ອງຂ ຕກລງທໄດເຈລະຈາກນ ລະຫວາງຝາຍລດຖະບານ ແລະ ຝາຍກອງກ າລງປະຕວດຕດອາວດໂຄລອມເບຍ (ຫ FARC). ເມ ອເປນເຊນນນ, ພວກຂາພະເຈາ ໄດດ າເນນຄວາມພະຍາຍາມເພ ອບນລຂ ຕກ ລງຮວມກນ ສະບບໃໝ ທຈະປດເປາຄວາມສງໄສ ແລະ ລວບລວມການສະໜບສະໜນໃນທວປະເທດ. ເກ ອບຈະພອມດຽວກນນນ, ພວກຂາພະເຈາ ໄດປະກາດການເລມຕນ ເຈລະຈາສນຕພາບຮວມກນ ກອງກ າລງຕດອາວດ ELN, ກມສດທາຍ ທຍງເຫ ອຢ. ພວກຂາພະເຈາ ຫວງວາ ສງດງກາວນ ຈະນ າມາຊ ງການສນສດ ຢາງຖາວອນ ການຕ ສຂດແຍງໃຊກ າລງອາວດໃນປະເທດຂອງພວກເຮາ. ຕະຫອດເວລາຫາທດສະຫວດ: ເສກສງຄາມ ໄດສາງຄວາມເສຍຫາຍມນຄາສງທສດ ສ າລບປະເທດໂຄລອມເບຍ ແລະ

ໄດສງຜນຮາຍຢາງບ ຕອງສງໄສ ຕ ໂອກາດຂອງຊາດ. ການສ ກສາ ທດ າເນນການ ໂດຍມະຫາວທະຍາໄລ ລອສແອນເດສ (ຫ Andes University) ປະເມນວາ ຄວເຮ ອນທຕກເປນຜເຄາະຮາຍຂອງການຍກຍາຍຖນໂດຍຖ ກບງຄບ ແລະ ຄວາມຮນແຮງ ເຫນດວຍຕາ ວາລາຍໄດຂອງເຂາເຈາ ໄດຫດລງ ຍງເຫ ອແຕເຄງໜ ງ. ສງດງກາວນ ຖ ກຊ າໜກຕ ມ ເມ ອເວລາມຜໃດໜ ງ ພຈາລະນາວາ ບກຄນເຫານ ແມນແນ ນອນ ຈະມຄວາມຫຍງຍາກ ໃນການຟ ນຄ ນສະພາບ ແລະ ຢໃນສະພາບຄວາມສຽງ ຂອງການດ າລງຊວດໃນສະພາບເງ ອນໄຂຂອງຄວາມທກຍາກແບບຊ າເຮ ອ. ນອກເໜ ອ ຈາກຜນກະທບຕ ເສດຖະກດ ຂອງພວກເຮາ, ຜນສະທອນທໃຫຍຫວງ ຂອງສງຄາມຕກທອດໃສ ຫາຍກວາ

250.000 ຄນ ທໄດເສຍຊວດ ຫ ໄດຮບບາດເຈບ ແລະ ຄອບຄວຂອງເຂາເຈາ ແລະ ຜເຄາະຮາຍຈ ານວນ 8 ລານ ແລະ ຜອບພະຍບລໄພພາຍໃນປະເທດ. ແຕລະຊວດທຫມຕາຍ, ດງດຽວກນກບແຕລະ ແລະ ທກຖວນໜາ ຂອງຊະຕາກ າສວນບກຄນ ແລະ ຄອບຄວຂອງບນດາເຫາທຖ ກກະທບ ໂດຍການຕ ສທາງກ າລງອາວດ ແລະ ທມຊວດລອດ, ທງສອງຢາງນ ເຮດໃຫພວກເຮາ ເສາສະຫດໃຈ ແລະ ຍງສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກຄ າໝນສນຍາຂອງພວກຂາພະເຈາເຊນກນ. ພວກຂາພະເຈາ ເຫນພອມກບເນ ອໃນຈດໃຈ ຂອງບດລາຍງານການພດທະນາມະນດສະບບນ, ຊ ງແມນທວາ “ຄວາມ

ຮງມຂອງຊວດມະນດ” ຕອງໄດຮບການພຈາລະນາກອນ ຄວາມຮງມທາງດານເສດຖະກດ ໃນເວລາລງຄ ເຫນ ຄວາມຈະເລນຮງເຮ ອງຂອງສງ ຄມ...ໃນຄວາມໝາຍນນ ພວກຂາພະເຈາ ເຂາໃຈວາ ສນຕພາບ ແມນເງ ອນໄຂພ ນຖານ ສ າລບການເພມພນຊວດຂອງຊາວໂຄລອມເບຍ. ອກຢາງ ຂາພະເຈາ ກາວເຖງ ມະໂນພາບທກວາງຂວາງ ຂອງສນຕພາບ ທຢເໝ ອກວາການສນສດ ຂອງຄວາມຂດແຍງ ແລະ ການນ າມາຊ ງຄວາມກມກຽວ ແລະ ຊວດການເປນຢທດ.

ຄອບຄວໜ ງ ທມລາຍໄດບ ພຽງພ ບ ດ າລງຊວດທາມກາງສນຕພາບ, ເຊນດຽວກບຄອບຄວ ທປາດສະຈາກບານເຮ ອນ ທເໝາະສມ ຫ ການເຂາເຖງໃນການສ ກສາ. ສງນແມນສາເຫດທພວກຂາພະເຈາ ໄດເລງໃສການສງເສມການເຕບໂຕ ທາງເສດຖະກດ ທອ ານວຍປະໂຫຍດໃຫຄນທກຖວນໜາ ແລະ ທຫດຜອນລງ ຊອງວາງທາງສງຄມ.

46

ຄວາມຄ ບໜາທ ພວກຂາພະເຈາ ໄດບນລມາຮອດປດຈບນ ແມນໃນທດທາງດຽວກບເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ທປະເທດໂຄລອມເບຍ ສະໜບສະໜນ ແລະ ເລມຕນລງມ ດ າເນນການ ແຕກອນໜາທ ພວກມນ ຈະຖ ກຮບຮອງເອາໂດຍອງການສະຫະປະຊາຊາດ. ໂດຍແທຈງແລວ ປະເທດ ພວກຂາພະເຈາ ເປນປະເທດທ າອດ ທລວມເອາເປາໝາຍເຫານ ເຂາໃນແຜນພດທະນາແຫງຊາດຂອງປະເທດພວກຂາພະເຈາ.

ຍອນມຄວາມພະຍາຍາມແຕຫວທ ຂອງພວກເຮາ, ພວກຂາພະເຈາ ຈ ງສາມາດເກບກຽວຜນປະໂຫຍດ ຂອງວຽກງານຂອງພວກເຮາ ກອນໜາກ ານດເວລາ. ຍກຕວຢາງ, ຕະຫອດໄລຍະຫາປ ຜານມາ ພວກຂາພະເຈາ ໄດຫດຜອນຄວາມທກຍາກ ລງໄດເກ ອບເຄງໜ ງ - ຈາກ 14.4 ສວນຮອຍ ມາເປນ 7.9 ສວນຮອຍ - ການບນລຜນ ທເປນແກນສານ ທອ ານວຍ ພວກຂາພະເຈາ ທຈະຄາດຫວງການລ ບລາງຄວາມທກຍາກ ພາຍໃນປ 2025, ຫລ ວາຈະໄວກວານນ. ການກາວກະໂດດດງກາວນນ, ນອກເໜ ອຈາກຕວເລກ, ໝາຍຄວາມວາຊາວໂຄລອມເບຍ ຈ ານວນຫາຍລານຄນ ໄດ

ປບປງຄນນະ ພາບຊວດຂອງເຂາເຈາ. ພວກຂາພະເຈາ ໝນໃຈ ໃນສງດງກາວ ຍອນວາ ພອມດຽວກບ ມາດຕະການ ທອງໃສລາຍໄດແບບດງເດມຂອງຄວາມທກຍາກ, ພວກຂາພະເຈາ ໄດບກເບກ (ຫ ລເລມ) ດດຊະນຄວາມທກຍາກແບບຫາຍມຕ, ຊ ງປະເມນຄາຕວແປອ ນໆ. ດງເຊນການເຂາເຖງການບ ລການສາທາລະນະ ຫ ປະເພດຂອງບານເຮ ອນສ າລບຄອບຄວ. ໃນວນນ, ປາດສະຈາກ ຄວາມສງໄສ, ຊາວໂຄລອມເບຍ ຈ ານວນຫາຍຂ ນ ມຊວດທດກວາເມ ອກອນ.

ພວກຂາພະເຈາ ຍງໄດບນລຄວາມຄ ບໜາແຕຕນ ໃນຄນນະພາບຂອງການສ ກສາ - ອກໜ ງ ເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ. ບ ພຽງແຕເດກນອຍ ແລະ ຊາວໜມທງໝດ ໄດເຂາຮຽນຢໂຮງຮຽນລດ ໂດຍບ ເສຍຄາ, ພວກຂາພະເຈາ ກ າລງເພມຫາຍຂ ນຊວໂມງຂ ນຫອງຮຽນຂອງເຂາເຈາ ແລະ ປບປງຄນນະພາບຂອງການຮຽນຜານທາງແຜນງານ ແລະ ແນວຄດລເລມຕາງໆ. ຜນຂອງຄວາມພະຍາຍາມເຫານ, ນກຮຽນຂອງພວກເຮາ ໄດປບປງຢາງເປນແກນສານ ຄະແນນສະເລຍ ໃນການສອບເສງ ທວດແທກຄວາມຮ ແລະ ທກສະຂອງເຂາເຈາ.

ພອມກບການເລງ ຂອງພວກຂາພະເຈາ ໃນການສາງສນຕພາບ, ການເນນໜກໃສການສ ກສາ ອາດຈະ ແມນຕວຢາງທດເລດຂອງສງທພວກຂາພະເຈາ ສາມາດເຮດໃນໄລຍະໃໝນ. ໂດຍປາດສະຈາກ ພາລະທາທໜກ ຂອງຄວາມຂດແຍງ ຈາກກອງກ າລງອາວດ. ເປນຄງທ າອດ ນບແຕໃດມາ, ງບປະມານດານການສ ກສາ ແມນຫວງຫາຍກວາ ທຈດສນໃຫແກການປອງກນຄວາມສະຫງບ ແລະ ການປອງກນປະເທດ, ຊ ງແມນກງກບ ເປາໝາຍຂອງພວກເຮາ ທຈະກາຍເປນປະເທດທມລະດບການສ ກສາສງທສດ ຢໃນທະວບອາເມລກາລາຕນ ພາຍໃນ ປ 2025.

ສນຕພາບ, ຄວາມສະເໜພາບ ແລະ ການສ ກສາ ແມນສາມຂງເຂດ ທຊາວໂຄລອມເບຍ ຖ ກກດກນຢາງເປນປະຫວດການ ທຍາວນານ. ສນຕພາບ, ຄວາມສະເໝພາບ ແລະ ການສ ກສາ ໄດເປນສາມເສາຫກ ຂອງຄວາມພະຍາຍາມຫກແຫງ ຂອງພວກຂາພະເຈາຕະຫອດໄລຍະຫາຍປຜານມາ.

ເຖງຢາງໃດກ ຕາມ, ຖາຫາກ ເປາໝາຍຂອງພວກຂາພະເຈາ ຈະບນລຜນ “ຂອງການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ.” ຄວາມພະຍາຍາມ ຂອງຂາພະເຈາ ບ ສາມາດຢດຢພຽງເທານ. ການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ແມນໄພຄມຄາມ ທໃຫຍສດຂດ ທມວນມະນດ ຊາດເຄຍປະສບພບພ .

ໃນເລ ອງນ ຊາວໂຄລອມເບຍ ໄດຕດສນໃຈທຈະດ າເນນບດບາດທຫາວຫນ ໃນການແກບນຫາປະກດການດງກາວນ. ໃນຖານະທເປນຜພທກ ຂອງໜ ງໃນພາກພ ນ ທຫາກຫາຍທາງຊວະນາໆພນທສດ ຂອງໂລກ, ໂດຍມປາໄມທສມບນເປນພເສດ, ແຫງຊບພະຍາ ກອນນ າ ແລະ ດນທອດມສມບນ, ພວກຂາພະເຈາມຄວາມຮບຜດຊອບອນໃຫຍຫວງຕ ຊາວໂຄລອມເບຍ ແລະ ທງໂລກ.

ແນວຄວາມຄດຂອງ “ການເຕບໂຕສຂຽວ” (ຫ ການເຕບໂຕທເປນມດກບສງແວດລອມ) ແມນສວນໜ ງ ຂອງຕນແບບຂອງການພດທະນາເສດຖະກດຂອງພວກເຮາ ແລະ ຖ ກເຊ ອມສານເຂາໃນທກພາກສວນຂອງເສດຖະກດ. ພວກຂາພະເຈາໝນໃຈວາການເຕບໂຕ ແລະ ຄວາມຍ ນຍງທາງດານສງແວດລອມແມນເຂາກນໄດຢາງສມບນແບບ. ນອກຈາກນນ, ການ

47

ກ ານດເຂດແດນຂອງລະບບນເວດ ປາຣາມສ (paramos ຫລ ລະບບນເວດທງໄມເຕຍ) ແລະ ການປະກາດສາງຕງເຂດຄມຄອງ - ຊ ງພາຍໃນປ 2018 ຄວນບນລຮອດ 19 ລານເຮກຕາ, ບ ລເວນທກວາງກວາ ປະເທດອຣໄກວ - ເປນຫກຖານໃນຄວາມມງໝນຂອງພວກຂາພະເຈາ. ພາຍໃຕຂ ຕກລງປາຣວາດວຍການປຽນແປງດນຟາອາກາດ, ປະເທດໂຄລອມເບຍ ໄດວາງເປາໝາຍໜ ງ ເພ ອຫດຜອນ

ການປອຍອາຍພດເຮ ອນແກວ ທຄາດຄະເນໄວ 20 ສວນຮອຍ ພາຍໃນປ 2030. ພວກຂາພະເຈາໄດເລມຕນດ າເນນບາດກາວທເດດດຽວ ເພ ອບນລເປາໝາຍທທະເຍທະຍານດງກາວນ. ພວກຂາພະເຈາ ໄດສະເໝຮາງກດໝາຍ ຕ ສະພາຄອງເກຣດ ສ າລບການສາງຕງພາສທາດກາກບອນສ າລບເຊ ອໄຟປະເພດຕາງໆ. ພວກຂາພະເຈາ ຈະເປນປະເທດທ າອດຂອງທະວບອາເມລກາລາຕນ - ແລະ ເປນໜ ງໃນຈ າ ນວນທ າອດຢໃນໂລກ - ທນ າໃຊປະຕບດມາດຕະການດງກາວ. ດວຍແນວຄດລເລມໜ ງດຽວດງກາວນ ພວກຂາພະເຈາຄາດຫວງຈະບນລໄດເຄງໜ ງ ຂອງຄ າໝນສນຍາຂອງພວກເຮາ ທກ ານດຂ ນ ຢກອງປະຊມກຽວກບການປຽນແປງດນຟາອາກາດ ຢນະຄອນປາຣ. ສນຕພາບ - ໃນຄວາມໝາຍ, ຕາມທຂາພະເຈາ ໄດກາວເຖງ ໃນຕອນຕນ, ໃນວງກວາງ ຂອງຊວດການເປນຢທດ ແລະ

ຄວາມກມ ກຽວ - ເປດປະຕຕ ຄວາມເປນໄປໄດຂອງໂລກ ທສາມາດດ າລງຊວດ ໄດສ າລບຄນລນອະນາຄດ, ໂລກແຫງໜ ງ ແມນທ ຊ ງຄວາມຢລອດ ບ ຖ ກຂມຂ ໂດຍພາວະໂລກຮອນ. ພວກຂາພະເຈາ ພາກພມໃຈ ທຈະຢ ນຢນວາຄວາມພະຍາຍາມເຫານ ບວກກບ ການຢດຕຄວາມຂດແຍງດວຍກ າລງອາວດ, ປບປງການສ ກສາ ແລະ ເພມທະວຄວາມສະເໝພາບ, ແມນການປະກອບສວນອນໜ ງຕ ໂລກ.

ພອມດຽວກບ ການສນສດຄວາມຂດແຍງດວຍກ າລງອາວດ, ປະຊາກອນທວໂລກ ສາມາດເພດເພນ ກບມະຫດສະຈນທາງທ າມະຊາດ ແລະ ການທອງທຽວ ຢປະເທດໂຄລອມເບຍ ຊ ງຖ ກຈ າກດເປນເວລາຫາຍທດສະຫວດ - ແມນແຕກບຊາວໂຄລອມເບຍເອງ. ຍງກວານນ, ນກທລະກດຊາວຕາງປະເທດ ສາມາດຄນພບກາລະໂອກາດອນໃໝ ຢເຂດແຄວນ ແລະ ພາກພ ນທໃນເມ ອກອນ ເປນເຂດຫາມເຂາຍອນເຫດຜນຂອງຄວາມຮນແຮງ.

ໃນດານຂອງຄວາມສະເໝພາບ, ພວກຂາພະເຈາ ກ າລງສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກຊນຊນກາງ ທຈະສາງກາລະໂອກາດອນໜ ງສ າລບນກລງທ ນ ທຊອກຫາຕະຫາດແຫງໃໝ. ດວຍມການສ ກສາທມຄນນະພາບ ພວກຂາພະເຈາ ກ າລງກະກຽມຄນລນໃໝ ທໃນອະນາຄດ ຈະສາມາດນ າເອາທກສະຂອງເຂາເຈາ ແລະ ຄວາມຮມາໃຊປະຕບດທວທກຫນແຫງຢໃນໂລກ.

“ການພດທະນາມະນດ ສ າລບໝດທກຄນ” ແມນຄ າໝນສນຍາອນໜ ງ ທຢເໜ ອກວາ ປະເທດຂອງພວກເຮາ ແລະ ພວກຂາພະເຈາ ຕອງການໃຫວຽກງານ ຂອງພວກເຮາ ສາງຜນກະທບ ແລະ ສາງຄວາມຮງມ ໃຫແກຊວດ ຂອງພນລະເມ ອງ ຈາກປະເທດອ ນໆ. ໃນທ ານອງດຽວກນ, ພວກຂາພະເຈາ ຮສ ກວາ ການສະໜບສະໜນຂອງປະຊາຄມສາກນ (ຫ ວງສາຄະນະຍາດສາກນ) ໄດມຜນກະ ທບທາງບວກຕ ຊາວໂຄລອມເບຍ. ພວກຂາພະເຈາ ໝນໃຈວາ ບນຈດໃຈຂອງຄວາມເປນນ າໜ ງໃຈດຽວ (ຫ ຄວາມສາມກຄ) ແລະ ການຮວມມ , ພວກຂາພະເຈາ ຈະສ ບຕ ເຮດວຽກຮວມກນ. ຊາວໂຄລອມເບຍ ແລະ ທບ ແມນຊາວໂຄລອມເບຍ ຈະສາງສນຕພາບ ຢໃນປະເທດໂຄລອມເບຍ ແລະ ສນຕພາບສ າລບສວນອ ນໆຂອງໂລກ. Juan Manuel Santos

ປະທານະທບ ດ ແຫງປະເທດໂຄລອມເບຍ ແລະ ຜໄດຮບລາງວນໂນເບລ ສາຂາສນຕພາບ ປ 2016 * * * ເບງຈາກມມມອງການພດທະນາມະນດ, ພວກເຮາຕອງໂລກທມະນດທກຄນມອດສະຫລະທຈະຮບຮຄວາມສາມາດບມຊອນໃນຊວດຂອງຕນເອງ ເພ ອໃຫພວກເຂາໄດຮບໃນສງທພວກເຂາໃຫຄນຄາ. ໃນການວເຄາະຂນສດທາຍ, ການ

48

ພດທະນາ ເປນຂອງມະນດ, ໂດຍມະນດ ແລະ ເພ ອມະນດ. ມະນດຕອງມການຮວມມ ກນ. ຕອງມຄວາມສມດນກນລະຫວາງມະນດ ແລະ ໜວຍໂລກ. ແລະ ມະນດຊາດຕອງສະແຫວງຫາສນຕພາບ ແລະ ຄວາມຈະເລນຮງມ. ການພດທະນາມະນດຕອງການການຍອມຮບວາ ທກໆຊວດ ແມນມຄາເທາທຽມກນ ແລະ ການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ ຕອງເລມຈາກກມຄນທດອຍໂອກາດທສດ. ບດລາຍງານການພດທະນາມະນດ ປ 2016 ແມນການປະກອບສວນທາງສະຕປນຍາ ເພ ອແກໄຂບນຫາເຫານ. ພວກເຮາເຊ ອໝນຢາງແຮງກາວາ ຖາບນຫາຕາງໆໄດຮບການແກໄຂ ເມ ອນນພວກເຮາທງໝດຈະໄປເຖງປາຍທາງແຫງຄວາມສ າເລດຮວມກນ. ແລະ ເມ ອພວກເຮາເບງຄ ນຫງ ພວກເຮາຈະເຫນວາ ບ ມໃຜຖ ກປະຖມ.

49

ດດສະຊການພດທະນາມະນດ

50

51

52

ໝາຍເຫດ

a ຕວຊບອກທງໝດ ບ ແມນຈະມພອມໃຊຄບຖວນ ສ າລບທກປະເທດ, ສະນນ ຄວາມລະມດລະວງ ຄວນຖ ກນ າມາໃຊ ໃນການສມທຽບລະຫວາງປະເທດ. ຢບອນໃດທ ຕວຊບອກ ຫາກຂາດຫາຍ, ນ າໜກ ຂອງຕວຊບອກ ທມໃຊ ຖ ກດດປບ ຫລ ຍກຂ ນ ໃຫຄບ 100 ສວນຮອຍ. ເບງຢໝາຍເຫດດານວຊາການ ທ 5 ສາ ລບລາຍລະອຽດ ທ http://hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2016_ technical_notes.pdf .ສາ ລບລາຍລະອຽດ.

b ອງໃສປະເທດ ຊ ງດດຊະນການພດທະນາມະນດ ທດດປບຕາມຄາຄວາມບ ສະເໝພາບ ຖ ກນ າມາໃຊຄດໄລ

c ປະເທດທງໝດ ແບງອອກເປນ ຫາກມ ໂດຍຄວາມຜດພາດສມບນ ຈາກຄວາມສະເໝພາບລະຫວາງຍງ-ຊາຍ ໃນຄນຄາຂອງດດຊະນການພດທະ ນາມະນດ

d D ຊບອກຂ ມນ ຈາກການສ າຫລວດປະຊາກອນ ແລະ ສຂະພາບ, M ຈາກ ການສ າຫລວດພາຫດດຊະນແບບຈດກມ, P ການສ າຫລວດ ປະຊາກອນ ແລະ ສຂະພາບຄອບຄວ ໃນກມຊນອາຫຣບ ແລະ N ຈາກການສ າຫລວດລະດບຊາດ (ເບງຢ http://hdr.undp.org/en/faq-page/multidimensional-poverty-index-mpi ສ າລບລາຍຊ ຂອງການສ າຫລວດລະດບຊາດ).

e ອາງເຖງເຂດຕວເມ ອງເທານນ

f ຕວຊບອກທຂາດຫາຍກຽວກບການຕາຍໃນເດກ

g ຕວຊບອກທຂາດຫາຍກຽວກບໂພຊະນາການ

53

h ຕວຊບອກທຂາດຫາຍກຽວກບຊະນດຂອງພ ນ

i ຕວຊບອກທຂາດຫາຍກຽວກບນ າມນເຊ ອໄຟ

j ຕວຊບອກທຂາດຫາຍກຽວກບການເຂາຮຽນ

k ຕວຊບອກທຂາດຫາຍກຽວກບໄຟຟາ

ແຫລງທມາ

ຖນ ທ 1: ການຄດໄລຂອງສ ານກງານລາຍງານການພດທະນາມະນດ (HDRO) ທອງໃສຂ ມນ ມາຈາກ ກມກມເສດຖະກດ ແລະ ສງຄມແຫງສະຫະປະຊາຊາດ UNDESA (2015), ສະຖາບນດານສະຖຕຂອງອງການ UNESCO (2016), ພະແນກສະຖຕ, ອງ ການ ສປຊ (2016), ທະນາຄານໂລກ (2016b), Barro ແລະ Lee (2016) ແລະ ກອງທ ນການເງນສາກນ (2016).

ຖນ ທ 2: ຄດໄລເປນດງ ຄາສະເລຍທາງເລຂາຄະນດ ໃນດດຊະນອາຍຍ ນສະເລຍທດດປບຄາຂອງຄວາມບ ສະເໝພາບ, ດດຊະນການສ ກສາທດດປບຄາຂອງຄວາມບ ສະເໝພາບ ແລະ ດດຊະນລາຍໄດທດດປບຄາຂອງຄວາມບ ສະເໝພາບ ໂດຍນ າໃຊວທການ ໃນໝາຍເຫດດານວຊາການ ທ 2 (ມໃຫເຂາເບງຢ http://hdr.undp.org/ sites/default/files/hdr2016_technical_notes.pdf).

ຖນ ທ 3: ຄດໄລໂດຍອງໃສຂ ມນຢ ຖນທ 1 ແລະ ຖນທ 2.

ຖນ ທ 4: ຄດໄລ ໂດຍອງໃສຂ ມນຢ ຖນທ 2 ແລະ ຄດໄລຄ ນໃໝ ລ າດບ ດດຊະນການພດທະນາມະນດ ສ າລບປະເທດ ຊ ງ ດດຊະນ HDI ທດດປບຄາຄວາມບ ສະເໝພາບ ຖ ກໃຊຄດໄລ.

ຖນ ທ 5: ການຄດໄລ ຂອງສ ານກງານ HDRO ອງຕາມຂ ມນຈາກ ກມກມເສດຖະກດ ແລະ ສງຄມແຫງສະຫະປະຊາຊາດ UNDESA (2015), ສະຖາບນດານສະຖຕຂອງອງການອງການ ສປຊ ເພ ອການສ ກສາ, ວທະຍາສາດ ແລະ ວດທະນະທ າ (UNESCO) (2016), Barro ແລະ Lee (2016), ທະນາຄານໂລກ (2016b), ອງການແຮງງານສາກນ (2016) ແລະ ກອງທ ນ ການເງນສາກນ (2016).

ຖນ ທ 6: ຄດໄລອງໃສຂ ມນຢ ຖນທ 5.

ຖນ ທ 7: ການຄດໄລ ຂອງ HDRO ອງຕາມຂ ມນຈາກ ກມປະເມນການຕາຍຂອງແມ, ອງການ ສປຊ (2016), ກມເສດຖະກດ ແລະ ສງຄມແຫງສະຫະປະຊາຊາດ UNDESA (2015), ສະຫະພາບລດຖະສະພະາສາກນ (IPU) (2016), ສະຖາບນດານສະຖຕຂອງອງການອງການ ສປຊ ເພ ອການສ ກສາ, ວທະຍາສາດ ແລະ ວດທະນະທ າ (UNESCO) (2016) ແລະ ອງການແຮງງານສາກນ (2016).

ຖນ ທ 8: ຄດໄລໂດຍອງໃສຂ ມນຢ ຖນທ 7.

ຖນ ທ 9 ແລະ 10: : ການຄດໄລ ຂອງ HDRO ອງຕາມຂ ມນກຽວກບການຂາດເຂນຂອງຄວເຮ ອນ ໃນການສ ກສາ, ສຂະພາບ ແລະ ມາດຕະຖານການດ າລງຊວດ ຈາກການສ າກລວດຄວເຮ ອນຕາງໆ ທມລາຍຊ ຢໃນແຖວ ທ 10 ໂດຍນ າໃຊວທການທທບທວນໃໝ ທອະທບາຍ ຢໝາຍເຫດດານວຊາການ ທ 5 ,

(ມໃຫເຂາຄນຢ at http:// hdr.undp.org/sites/default/files/hdr2016_technical_ notes.pdf).

54

ໝາຍເຫດ

1. ອງການ ສປຊ ກອງທ ນເພ ອປະຊາກອນ 2014

2. ອງການສະຫະປະຊາຊາດ 2015ກ

3. ອງການສະຫະປະຊາຊາດ 2015ຂ

4. ອງການ ສປຊ ເພ ອການພດທະນາ 1990

5. ອງການສະຫະປະຊາຊາດ 2015ກ

6. ອງການສະຫະປະຊາຊາດ 2016

7. ອງການສະຫະປະຊາຊາດ 2016

8. ອງການ ສປຊ ກອງທ ນສ າລບເດກ 2014

9. ສ ານກງານພະລງງານສາກນ 2016

10. ໂຄງການສະຫະປະຊາຊາດກຽວກບໂລກເອດ 2016ກ

11. ອງການ ສປຊ ຄະນະກ າມາທການຂນສງເພ ອຜອບພະຍບ 2016

12. ອງການ ສປຊ ເພ ອການພດທະນາ 2014

13. ອງການພດທະນາລະຫວາງປະເທດສະວເດນ 2015

14. ອງການ ສປຊ ເພ ອການພດທະນາ 2015ກ

15. ກມເສດຖະກດ ແລະ ສງຄມແຫງສະຫະປະຊາຊາດ 2016

16. ອງການອະນາໄມໂລກ 2011

17. ອງການ ສປຊ ກອງທ ນເພ ອປະຊາກອນ 2015

18. ສະມາຄມ ILGA 2016

19. ທານ Charmes Jacques 2015

20. Abadeer 2015

21. ການຄດໄລຂອງສ ານກງານລາຍງານການພດທະນາມະນດ ໂດຍນ າໃຊຂ ມນ ໄດຈາກ Milanovic (2016).

22. ດດຊະນໝາຍຄວາມກາວໜາທາງສງຄມ ຢ ເວບໄຊ ຂອງອງການບ ຫວງຜນກ າໄລ Social Progress Imperative

(www.socialprogressimperative.org/global-index/, ເຂາຄນຂ ມນໃນວນທ 12 December 2016).

23. ບດລາຍງານຄວາມສກໂລກ ຢເວບໄຊ ເຄ ອຂາຍ Sustainable Development Solutions Network ຂອງ ອງການ ສະຫະປະຊາຊາດ (http://worldhappiness.report, ເຂາຄນຂ ມນໃນວນທ 12 December 2016).

24. ດດຊະນຄນນະພາບຊວດທດກວາ ຢເວບໄຊ ຂອງອງການເພ ອຄວາມຮວມມ ທາງເສດຖະກດ ແລະ ການພດທະນາ (OECD) (www.oecdbetterlifeindex.org, ເຂາຄນຂ ມນໃນວນທ 12 December 2016).

25. ດດຊະນຄວາມສກລວມແຫງຊາດ ປະເທດພຖານ ຢເວບໄຊ ຂອງສນ Centre for Bhutan Studies and GNH Research (www.grossnationalhappiness.com/ articles/, ເຂາຄນຂ ມນໃນວນທ 12 December 2016).

55

26. ໃນປ 2009, ເລຂາທການໃຫຍ ອງການ ສປຊ ໄດແຕງຕງ ແນວຄດລເລມ Global Pulse ແນໃສເພ ອໃຊປະໂຫຍດ ຂ ມນຂະ ໜາດໃຫຍ ເປນເຄ ອງມ ສາທາລະນະ ຮບໃຊ ການດ າເນນງານ ການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ແລະ ມະນດສະທ າ. ໃນປ 2014 ຄະນະກ າມະການສະຖຕອງການ ສປຊ ໄດກ ຕງ ໜວຍງານວຊາການລະດບໂລກ ວາດວຍຂ ມນຂະໜາດໃຫຍ. ຄຮວມມ ສາກນວາດວຍດວຍຂ ມນການພດທະນາແບບຍ ນຍງ ຖ ກກ ຕງຂ ນ ລະຫວາງລດຖະບານ, ທລະກດ, ອງການ ສປຊ ແລະ ສະຖາບນການເງນສາກນ, ອງການບ ຫວງຜນກ າໄລ ແລະ ຜມສວນກຽວຂອງດານວຊາການ. ໃນປດຈບນ ເຄ ອຂາຍມ ສະມາຊກ ຈ ານວນ 150.

27. Demirgüç-Kunt ແລະ ຄະນະ 2014.

28. Harris ແລະ Marks 2009.

29. ອງການອາຫານໂລກ 2016

30. ທະນາຄານໂລກ 2016ກ

31. ອງການ ສປຊ ເພ ອການສ ກສາ, ວທະຍາສາດ ແລະ ວດທະນະທ າ 2013

32. ທະນາຄານໂລກ 2015ກ

33. ວາລະສານ The Economist 2016

34. ກມເສດຖະກດ ແລະ ສງຄມແຫງສະຫະປະຊາຊາດ 2016

35. ສະພາເສດຖະກດໂລກ 2016

36. Cecchini ແລະ others 2015

37. Cashin 2016.

38. ອງການ ສປຊ ເພ ອແມຍງ 2016

39. ກມເສດຖະກດ ແລະ ສງຄມແຫງສະຫະປະຊາຊາດ 2016

40. ກມເສດຖະກດ ແລະ ສງຄມແຫງສະຫະປະຊາຊາດ 2016

41. ໂຄງການສະຫະປະຊາຊາດກ%ກບໂລກເອດ 2016ຂ

42. ອງການອະນາໄມໂລກ 2016

43. ໜງສ ພມ The Guardian 2016

44. ອງການອະນາໄມໂລກ 2016

45. ທະນາຄານໂລກ 2015ຂ

46. ທະນາຄານໂລກ 2015ຂ

47. ອງການ ສປຊ ເພ ອການພດທະນາ 2015ຂ

48. ສະຖາບນຄນຄວາ (ຫລ ຄງສະໝອງ) Demos Helsinki 2016.

49. ອງການ ສະຫະປະຊາຊາດ 2013

50. ອງການ ສປຊ ເພ ອແມຍງ 2015

56

ເອກະສານອາງອງ

Abadeer, A. 2015. Norms and Gender Discrimination in the Arab World. New York: Palgrave Macmillan.

Barro, R.J., and J.-W. Lee. 2016. Dataset of Educational Attainment, February 2016 Revision. www.barrolee.com. Accessed 8 June 2016.

Cashin, C. 2016. Health Financing Policy: The Macroeconomic, Fiscal, and Public Finance Context. World Bank Studies. Washington, DC. http://elibrary.worldbank.org/doi/abs/10.1596/978-1-4648-0796-1. Accessed 7 November 2016.

Cecchini, S., F. Filgueira, R. Martínez and C. Rossel. 2015.

Towards Universal Social Protection. Latin American Pathways and Policy Tools. Santiago, Chile: Economic Commission for Latin America and the Caribbean.

Charmes, J. 2015. “Time Use Across the World: Findings of a World Compilation of Time Use Surveys.” HDRO Occasional Paper. www. hdr.undp.org/sites/default/files/charmes_hdr_2015_final.pdf. Accessed 27 October 2016.

Demirgüç-Kunt, A., L.F. Klapper, D. Singer and P. Van

Oudheusden. 2014. “The Global Findex Database 2014: Measuring Financial Inclusion around the World.” Policy Research Working Paper 7255. World Bank, Washington, DC. http://documents. worldbank.org/curated/en/187761468179367706/pdf/WPS7255. pdf. Accessed 21 December 2016.

Demos Helsinki. 2016. “Thousands to Receive Basic Income in Finland: A Trial That Could Lead to the Greatest Societal Transformation of our Time.” Helsinki. www.demoshelsinki.fi/en/ 2016/08/30/thousands-to-receive-basic-income-in-finland-a-trial -that-could-lead-to-the-greatest-societal-transformation-of-our -time/. Accessed 7 November 2016.

The Economist. 2016. “Early Childhood Development: Give Me a Child.” 29 October.

The Guardian. 2016. “Brazil is ‘Badly Losing’ the Battle against Zika

Virus, Says Health Minister.” 26 January. www.theguardian.com/ world/2016/jan/26/brazil-zika-virus-health-minister-armed-forces -eradication. Accessed 30 November 2016.

Harris, R., and W. Marks. 2009. “Compact Ultrasound for Improving

Maternal and Prenatal Care in Low-Resource Settings: Review of Potential Benefits, Implementation Challenges, and Public Health Issues.” Journal of Ultrasound Medicine 28: 1067–1076.

57

IEA (International Energy Agency). 2016. Energy and Air Pollution: World Energy Outlook Special Report. Paris. www.iea.org/publications/freepublications/publication/ WorldEnergyOutlookSpecialReport2016EnergyandAir Pollution.pdf. Accessed 23 August 2016.

ILGA (International Lesbian, Gay, Bisexual, Trans, and Intersex

Association). 2016. “Sexual Orientation Laws in the World: Criminalisation.” Geneva. http://ilga.org/downloads/04_ILGA_ WorldMap_ENGLISH_Crime_May2016.pdf. Accessed 26 October 2016.

ILO (International Labour Organization). 2016. Key Indicators of the Labour Market: 9th edition. Geneva. www.ilo.org/kilm. Accessed 9 June 2016.

IMF (International Monetary Fund). 2016. World Economic Outlook

database. Washington, DC. www.imf.org/external/pubs/ft/ weo/2016/02/. Accessed 10 October 2016.

IPU (Inter-Parliamentary Union). 2016. Women in national parlia- ments. www.ipu.org/wmn-e/classif-arc.htm. Accessed 19 July 2016.

Milanovi c, B. 2016. Global Inequality: A New Approach for the Age of Globalization. Cambridge, MA: The Belknap Press of Harvard University Press.

SIDA (Swedish International Development Agency). 2015.

Women and Land Rights. Stockholm. www.sida.se/English/contact -us/offices-in-sweden/?epieditmode=true. Accessed 26 October 2016.

UNAIDS (Joint United Nations Programme on HIV/AIDS). 2016a.

AIDS by the Numbers. Geneva. www.unaids.org/sites/default/ files/media_asset/AIDS-by-the-numbers-2016_en.pdf. Accessed 23 August 2016.

———. 2016b. Global Aids Update 2016. Geneva. www.unaids.org/ sites/default/files/media_asset/global-AIDS-update-2016_en.pdf. Accessed 25 August 2016.

UNDESA (United Nations Department of Economic and Social Affairs). 2015. World Population Prospects: The 2015 Revision. New York. https://esa.un.org/unpd/wpp/. Accessed 19 July 2016.

———. 2016. Global Sustainable Development Report. https://

sustainabledevelopment.un.org/content/documents/2328Global%20 Sustainable%20development%20report%202016%20(final).pdf. Accessed 1 November 2016.

UNDP (United Nations Development Programme). 1990. Human

58

Development Report 1990: Concept and Measurement of Human Development. New York. http://hdr.undp.org/en/reports/global/ hdr1990. Accessed 11 October 2016.

———. 2014. Beyond Geography, Unlocking Human Potential.

Kathmandu. www.hdr.undp.org/sites/default/files/nepal_nhdr_ 2014-final.pdf. Accessed 26 October 2016.

———. 2015a. Growth that Works for All: Viet Nam Human

Development Report 2015 on Inclusive Growth. Hanoi. www.hdr. undp.org/sites/default/files/nhdr_2015_e.pdf. Accessed 26 October 2016.

———. 2015b. Human Development Report 2015. Work for Human

Development. New York. http://hdr.undp.org/sites/default/ files/2015_human_development_report.pdf. Accessed 11 October 2016.

UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural

Organization). 2013. Education for All Global Monitoring Report— Girls’ Education—The Facts. Paris.

UNESCO (United Nations Educational, Scientific and Cultural

Organization) Institutes for Statistics. 2016. Data Centre. http:// data.uis.unesco.org. Accessed 10 June 2016.

UNFPA (United Nations Population Fund). 2014. State of World

Population 2014: The Power of 1.8 Billion. New York. www.unfpa. org/sites/default/files/pub-pdf/EN-SWOP14-Report_FINAL-web.pdf. Accessed 20 October 2016.

———. 2015. State of World Population 2015. www.unfpa.org/migration. Accessed 26 October 2016.

UNHCR (United Nations High Commissioner for Refugees).

2016. Global Trends. Forced Displacement in 2015. Geneva. https:// s3.amazonaws.com/unhcrsharedmedia/2016/2016-06-20-global- trends/2016-06-14 -Global-Trends-2015.pdf. Accessed 23 August 2016.

UNICEF (United Nations Children’s Fund). 2014. Ending Child

Marriage: Progress and Prospects. New York. www.unicef.org/ media/files/Child_Marriage_Report_7_17_LR..pdf. Accessed 23 August 2016

United Nations. 2013. “Promotion and Protection of the Right to Freedom of Opinion and Expression.” Note by the Secretary- General. A/68/362. New York. https://documents-dds-ny.un.org/ doc/UNDOC/GEN/N13/464/76/pdf/N1346476.pdf?OpenElement. Accessed 7 November 2016.

59

Overview | 27

———. 2015a. The Millennium Development Goals Report 2015.

New York. www.un.org/millenniumgoals/2015_MDG_Report/pdf/ MDG%202015%20rev%20(July%201).pdf. Accessed 23 August 2016.

———. 2015b. “Transforming Our World: The 2030 Agenda for Sustainable Development. Resolution adopted by the General Assembly on 25 September 2015.” New York. www.un.org/ga/ search/view_doc.asp?symbol=A/RES/70/1&Lang=E. Accessed 11 October 2016.

———. 2016. The Sustainable Development Goals Report 2016. New York. http://unstats.un.org/sdgs/report/2016/The%20 Sustainable%20Development%20Goals%20Report%202016.pdf. Accessed 23 August 2016.

United Nations Statistics Division. 2016. National Accounts

Main Aggregates Database. http://unstats.un.org/unsd/snaama. Accessed 15 October 2016.

UN Maternal Mortality Estimation Group (World Health

Organization, United Nations Children’s Fund, United Nations Population Fund and World Bank). 2016. Maternal mortality data. http://data.unicef.org/topic/maternal-health/maternal-mortali- ty/. Accessed 28 April 2016.

UN Women (United Nations Entity for Gender Equality and the Empowerment of Women). 2015. “World Leaders Agree: We Must Close the Gender Gap: Historic Gathering Boosts Political Commitment for Women’s Empowerment at the Highest Levels.” Press reslease, 27 September. New York. www.unwomen.org/ en/news/stories/2015/9/press-release-global-leaders-meeting. Accessed 12 December 2016.

———. 2016. “Facts and Figures: Leadership and Political

Participation: Women in Parliaments.” www.unwomen.org/en/

what-we-do/leadership-and-political-participation/facts -and-figures. Accessed 22 November 2016.

WEF (World Economic Forum). 2016. The Future of Jobs.

Employment, Skills and Workforce Strategy for the Fourth Industrial Revolution. Geneva. http://www3.weforum.org/docs/WEF_Future_ of_Jobs.pdf. Accessed 25 August 2016.

WFP (World Food Programme). 2016. “School Meals.” Rome. www.

wfp.org/school-meals. Accessed 7 November 2016.

WHO (World Health Organization). 2011. World Report on

60

Disability. www.who.int/disabilities/world_report/2011/en/. Accessed 28 November 2016.

———. 2016. “Zika Strategic Response Plan.” Geneva. http://apps. who.int/iris/bitstream/10665/246091/1/WHO-ZIKV-SRF-16.3-eng. pdf. Accessed 12 December 2016.

World Bank. 2015a. “Boosting the Health of Toddlers’ Bodies and

Brains Brings Multiple Benefits: But Too Often the Wrong Methods Are Used.” Washington, DC. www.worldbank.org/en/topic/early- childhooddevelopment/overview. Accessed 7 November 2016.

———. 2015b. “5 Ways to Reduce the Drivers of Climate

Change.” Washington, DC. www.worldbank.org/en/news/ feature/2015/03/18/5-ways-reduce-drivers-climate-change?cid =CCG_TTccgEN_D_EXT. Accessed 7 November 2016.

———. 2016a. Poverty and Shared Prosperity 2016: Taking on Inequality. Washington DC. www.worldbank.org/en/publication/ poverty-and-shared-prosperity. Accessed 22 November 2016.

———. 2016b. World Development Indicators database. Washington, DC. http://data.worldbank.org. Accessed 14 October 2016.

61

ລາຍຊ ປະເທດຕາມດຊະນການພດທະນາມະນດ ປ 2015

62

ຄວາມເປນສາກນນຍມ ແມນນອນ ຢໃຈກາງຂອງແນວທາງການພດທະນາມະນດ. ອດສະຫະພາບຂອງມະນດ ຈະຕອງໄດຮບການຂະຫຍາຍກວາງອອກ ສ າລບມະນດທກຖວນໜາ - ບ ສະເພາະແຕຄນຈ ານວນໜ ງ, ຫ ຈ ານວນເກ ອບທງໝດ, ແຕສ າລບໝດທກຄນ, ຢທວທກຫນແຫງໃນທວໂລກ - ທຈະສາມາດເຮດໃຫເປນຈງ ທາແຮງບມຊອນຂອງເຂາເຈາໄດຢາງເຕມສວນທງໃນປດຈະບນ ແລະ ໃນອະນາຄດ. ຈດໃຈດຽວກນນ ແມນຍ ດໝນຮວມກນ ໂດຍວາລະການພດທະນາ 2030 ແລະ ເປາໝາຍການພດທະນາແບບຍ ນຍງ - ໂດຍບ ປະປອຍໃຜໄວຢາງທາງຫງ. ໝາຍຄວາມວາຮບປະກນການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ.

ຕະຫອດໄລຍະ 25 ປທຜານມາ ຄວາມກາວໜາທໜາປະທບໃຈ ໄດກາຍເປນຄວາມຈງໃນການພດທະນາມະນດ, ເພມ ພນຄວາມຮງມສ າລບມວນມະນດທກທວໜາເປນຈ ານວນຫລາຍຕ . ຢາງໃດກ ຕາມ ຄວາມກາວໜາເປນແບບບ ສະໝ າສະເໝ, ຂາມກາຍກມຄນ, ຊມຊນ ແລະ ສງຄມ. ບາງກມບນລໄດແຕພຽງຂນພ ນຖານ ຂອງການພດທະນາມະນດ, ໃນຂະນະດຽວກນບາງກມ ຍງຢຫາງໄດຫາຍ. ການຂາດເຂນແມນເລກລງຢາງໜກໜວງ ໃນບນດາກມຄນ ຢຈດທຕງສະເພາະເຈາະຈງ ຫ ທມສະພາບເງ ອນໄຂສະເພາະເຈາະຈງ.

ອປະສກກດຂວາງທໜກໜວງ ຍງມຢາງບ ຫດຖອຍ ສ າລບການພດທະນາມະນດທເປນສາກນ, ບາງຢາງຝງຢາງເລກເຊງຢໃນເອກະລກ ແລະ ຄວາມສ າພນທາງສງຄມ ແລະ ທາງການເມ ອງ, ດງເຊນຄວາມຮນແຮງຢາງໂຈງແຈງ, ກດໝາຍທຈ າແນກຜວພນ, ບນທດຖານທາງສງຄມທບ ທວເຖງ (ຫ ບ ກວມລວມ), ຄວາມບ ສມດນໃນການມສວນຮວມທາງການເມ ອງ ແລະ ການກະຈາຍທບ ສະເໝພາບຂອງກາລະໂອກາດ. ເຖງຢາງໃດກ ຕາມ, ການພດທະນາມະນດ ແມນກຽວກບສງທຫາຍເກນກວາການສະໜອງໄດຄວາມຕອງການຂນພ ນຖານ. ມນໂອບລອມ ສດອອກສຽງ ແລະ ຄວາມເປນອດສະຫລະ ທເປນຈດສ າຄນຢ ໃນໂລກທປຽນແປງຢຕະຫອດເວລາ ແລະ ຜານທາງ ສະພາບເງ ອນໄຂຂອງຊວດທຫາກຫາຍ. ການພດທະນາມະນດ ແມນກຽວກບການເປນຕວແທນ, ການຕດສນໃຈຢາງອດສະຫລະ ແລະ ເສລພາບທເລ ອກເອາ ແລະ ຫ ຫອມຜນໄດຮບ (ຫ ບງເກດຜນໄດຮບ). ການພດທະນາມະນດ ສ າລບໝດທກຄນ ຮຽກຮອງ ເຖງການເລງເປາໝາຍຄ ນໃໝ ໃສໃນບາງດານ (ຫ ລກສະນະ) ຂອງແນວທາງການພດທະນາມະນດ - ຂດຄວາມສາມາດລວມໝ, ບ ພຽງແຕຂດຄວາມສາມາດຂອງສວນບກຄນ, ການອອກສຽງ ແລະ ຄວາມເປນອດສະຫລະ, ບ ພຽງແຕຊວດການເປນຢທດ ແລະ ຄວາມທວເຖງ (ຫ ກວມລວມ), ບ ພຽງແຕຄວາມຫາກຫາຍ. ມນຍງຕອງການທຈະເລງໃສການປະເມນຄາ ທດສະນະຄະຕ ແລະ ຈະບ ຢດຢ ພຽງລະດບປານກາງ ແລະ ຜນການບນລໄດແບບປະລມານເທານນ.

63

ການເອາໃຈໃສ ສ າລບຜທຖ ກປະປອຍ ຮຽກຮອງເຖງຍດທະສາດສງາມ (ຫ ສດານ) ຢໃນລະດບປະເທດ, ແທດເຖງຜທຖ ກປະປອຍ ໂດຍການນ າໃຊນະໂຍບາຍທເປນສາກນ (ເພ ອໝດທກຄນ), ດ າເນນການ ຕ ໄປໃນບນດາມາດຕະການສ າ ລບກມຄນທມຄວາມຕອງການເປນພເສດ, ເຮດໃຫການພດທະນາມະນດສາມາດປບຕວເຂາກບສະພາບໄດ ແລະ ສາງຄວາມເຂມແຂງໃຫແກຜທຖ ກປະປອຍ. ນະໂຍບາຍແຫງຊາດ ຈະຕອງຖ ກຕ ມເຕມ ດວຍບາດກາວ ຢໃນລະດບໂລກໂດຍການແກໄຂປະເດນ (ຫ ບນຫາ) ທຕດພນກບຂ ບນຍດ, ໂຄງສາງຂອງການປກຄອງ ແລະ ວຽກງານ (ຫ ໜາທ) ຂອງສະຖາບນລະດບໂລກ. ພວກເຮາມ ເຫດຜນຄບຖວນ ທຈະຄາດຫວງວາ ວດຖສງຂອງ ສາມາດຖ ກປຽນແປງ ແລະ ການປຽນຮບ ກ ສາມາດເຮດໄດ. ສງທໜ ງຄາຍກບວາເປນສງທາທາຍໃນມ ນ ສາມາດເອາຊະນະໄດໃນມ ຕ ໄປ (ຫ ໃນມ ໜາ). ໂລກຂອງພວກເຮາຍງມເວລາເຫ ອໜອຍກວາ 15 ປເພ ອບນລວາລະທເປນແຮງບນດານໃຈຂອງການບ ປະປອຍໃຜໄວຢທາງຫງ. ດວຍຫວໃຈ, ຫວ ສະໝອງ ແລະ ມ ທພອມພຽງກນຂອງພວກເຮາ. ຈະຝາຟນເພ ອສນຕພາບ ແລະ ຄວາມຈະເລນກາວໜາ, ເປນຄຮວມມ ນ າກນ ແລະ ກນ ແລະ ສະແຫວງຫາຄວາມສມດນ ລະຫວາງປະຊາກອນ ແລະ ໜວຍໂລກ. ເມ ອໃດທຈດປະສງເຫານ ຫາກບນລໄດແລວ, ພວກເຮາ ຈະໄປເຖງປາຍທາງພອມກນ. ເວລາທພວກເຮາແນມຄ ນຫງ, ພວກເຮາຈະເຫນວາບ ມຜໃດຖ ກປະປອຍໄວຢທາງຫງ. “ສງທມະນດຊາດ ໄດບນລຕະຫອດໄລຍະ 25 ປ ທຜານມາ ຍ ນຄວາມຫວງ ໃຫພວກເຮາວາ ການປຽນແປງ ອນເປນພ ນ ຖານ ແມນເປນໄປໄດ. ພວກເຮາ ສາມາດສາງສມໃສ ສງທພວກເຮາບນລໄດ, ພວກເຮາ ສາມາດສ າຫວດຫາຄວາມເປນໄປໄດອນໃໝ ເພ ອເອາຊະນະສງທາທາຍ, ພວກເຮາສາມາດໄປຮອດເຖງສງທໃນເມ ອກອນ ເບງຄາຍກບວາຈະບ ສາມາດໄປຮອດເຖງໄດ. ຄວາມຫວງແມນຢບ ໄກກວາທພວກເຮາຈະຄວາເອາ ເພ ອເຮດໃຫລລວງ”. - Helen Clark, ຜບ ລຫານງານແຫງອງການສະຫະປະຊາຊາດເພ ອການພດທະນາ “ການພດທະນາມະນດສ າລບໝດທກຄນ ແມນຄ າໝນສນຍາ ອນໜ ງ ທຢເໜ ອຂອບເຂດຂອງປະເທດ ພວກຂາພະເຈາ ແລະ ພວກຂາພະເຈາ ຕອງການໃຫວຽກງານຂອງພວກເຮາ ທຈະກະທບ ແລະ ເພມພນຄວາມຮງມ ໃຫແກຊວດຂອງພນລະເມ ອງຈາກປະເທດອ ນໆ”. - Juan Manuel Santos, ປະທານາທບ ດ ແຫງປະເທດໂລລອມເບຍ ແລະ ຜໄດຮບລາງວນໂນເບລ ສາຂາສນຕພາບ ປ 2016.

“ພວກເຮາ ໝດທກຄນ ມຄວາມຮບຜດຊອບ, ໃນທກໆມ , ເພ ອເຮດໃຫຄວາມຮບຜດຊອບ ເປນຫກການຊນ າໃນການປະຕ ບດງານ - ໃນນາມ ທເປນນກການເມ ອງ ແລະ ຜມໜາທຕດສນໃຈ ທມຄວາມຮບຜດຊອບ ໃນພາກທລະກດ ແລະ ໃນສງ ຄມ, ໃນນາມສວນບກຄນ ຊ ງເປນຜສນໃຈຢາງແທຈງ ໃນອະນາຄດຂອງພວກເຮາ”. - Dr. Angela Merkel, ນາຍກລດຖະມນຕແຫງສະຫະພນທະລດເຢຍລະມນ. “ການເຂາໃຈໄດເປນຢາງດ ຂອງຄວາມທກຍາກ ແລະ ຄວາມຂາດເຂນ ແມນບາດກາວທ າອດ ອນເປນພ ນຖານ ໄປສການອອກແບບ ແລະ ການຈດຕງປະຕບດ ບນດານະໂຍບາຍ ແລະ ວທການເຂາແກໄຂຢາງມປະສດທຜນຫາຍຂ ນ, ດງດຽວກນກບ ເລງຄາດໝາຍ ໃຫໄດດກວາເກາ ຊບພະຍາກອນທຫາຍາກ ໃສບອນທພວກມນ ຈະສາງຜນກະທບທໃຫຍຫວງທສດ”. - Melinda Gates, ປະທານຮວມແຫງມນນທ Bill & Melinda Gates Foundation

64

“ການພດທະນາມະນດ ສະທອນເຖງຄວາມເປນສາກນນຍມ -ແຕລະຊວດລວນມຄນຄາ, ແລະ ແຕລະຊວດແມນມຄນຄາໂດຍສະເໝພາບກນ. ການພດທະນາມະນດ ຈະຕອງຍ ດຍາວອອກ ແລະ ເປນແບບຍ ນຍງ ເພ ອເພມພນຄວາມຮງມໃຫແກແຕລະຊວດມະນດ ເພ ອວາ ພວກເຮາທງໝດ ສາມາດເຮດໃຫລລວງຢາງເຕມສວນ ທາແຮງບມຊອນຂອງຊວດພວກເຮາ”. - Selim Jahan, ຫວໜາ ທມງານຂຽນບດລາຍງານ