3

ΣΤΑ∆ΙΟ ΜΟΥΤΖΟΥΡΑΣ 2-4 ΕΤΩΝ

Το παιδί δεν αναγνωρίζει ακόµη την χρήση του µολυβιού.

Ό,τι σηµάδια ή µουτζούρες κάνει είναι τυχαίες.

Τείνει να κτυπά και να κουνά το χέρι χωρίς να ελέγχει τις κινήσεις.

Σταδιακά µέσω της πρακτικής

είναι ικανό να ελέγξει µόνο του τις

κινήσεις του.

Κάνει µικρότερες µουτζούρες

/σηµάδια.

Συνειδητοποιεί ότι αυτές έχουν

ένα αποτέλεσµα πάνω στην

επιφάνεια που σχεδιάζει.

Μουτζουρώνει ελεύθερα χωρίς

πρόθεση αναπαράστασης.

Τώρα τείνει να τοποθετεί τις

µουτζούρες πιο επιλεκτικά:

τις τοποθετεί στο ίδιο σηµείο στο

χαρτί του και τις περιορίζει σε µία

ενότητα.ενότητα.

Έχει αρχίσει λοιπόν να ψάχνει την

τάξη στις µουτζούρες και να

συνειδητοποιεί το σχήµα του

χαρτιού επάνω στο οποίο

εργάζεται.

Σταδιακά οι µουτζούρες αρχίζουν

να διαφοροποιούνται:

αποκτούν χαρακτηριστικά όπως,

ελικοειδείς, ζικ-ζακ, οριζόντιες,

κάθετες, χιαστή κλπ.

Για πρώτη φορά οι µουτζούρες

αρχίζουν να µοιάζουν µε σχήµατα.

∆εν πρέπει όµως να συγχέουµε

αυτά τα σχήµατα-µουτζούρες µε

τον συνειδητό σχεδιασµό

σχηµάτων.

Η πρώτη εµφάνιση σχήµατος είναι αυτή του κύκλου.

Συχνά αυτή συνοδεύεται µε το κτύπηµα ή µουτζούρωµα του κέντρου του

κύκλου ή του εσωτερικού του γενικότερα.

Αυτό υποδηλώνει µία υψηλού

επιπέδου οπτική αντίληψη: το

παιδί έχει αναπτύσσει εκείνο το

στάδιο διανοητικής εξέλιξης όπου

µπορεί να ξεχωρίσει το φόντο από

την φιγούρα.την φιγούρα.

Ξεχωρίζει δηλαδή τον χώρο που

περικλείει ο κύκλος από τον χώρο

που τον περιβάλει.

Αυτό θεωρείται ένα σηµαντικό

βήµα στην διαδικασία αφηρηµένης

σκέψης.

Σε αυτό το στάδιο το παιδί δεν

χρειάζεται να φτιάχνει τα σχήµατά

του µουτζουρώνοντας, να κάνει

δηλαδή µία µάζα

µουτζουρώµατος.

Τείνει να σχεδιάσει µε γραµµές Τείνει να σχεδιάσει µε γραµµές

που περικλείουν (περιγράφουν)

σχήµατα.

Τα σχήµατα αρχίζουν να παίρνουν

χαρακτηριστικά κύκλων,

ορθογωνίων, τετράγωνων και

τριγώνων.

ΠΡΟΣΧΗΜΑΤΙΚΟ ΣΤΑ∆ΙΟ 4-7 ΕΤΩΝ

Τα σχήµατα αποκτούν χαρακτηριστικά ανθρώπων και ζώων.

Συνηθισµένο σχήµα σε αυτό το στάδιο είναι η µαντάλα.

Θα χρησιµοποιήσει την µαντάλα για να συµβολίσει διάφορα πράγµατα: δέντρα,

λουλούδια, τον ήλιο, τον άνθρωπο, ζώα και άλλα οικεία σε αυτό αντικείµενα του

περιβάλλοντός του.

Στην φιγούρα του ανθρώπου συχνά δεν έχει ξεχωρίζει το κεφάλι από το σώµα:

«άνθρωπος-γυρίνος».

Αρχίζουν και αναδύονται µε σαφήνεια τα σύµβολα που το παιδί χρησιµοποιεί για να

αναπαραστήσει ανθρώπους, σπίτια, δέντρα και ζώα.

Εµφάνιση της «κεφάλι-κορµός» φιγούρας: σώµα ως ξεχωριστή ενότητα από το κεφάλι.

Ο χρωµατισµός έχει την µορφή µουτζούρας.

Όλο και πιο συχνά χρησιµοποιεί το κάτω µέρος της εικόνας σαν σηµείο εκκίνησης της

ζωγραφιάς.

Σε λίγο θα εµφανιστεί µία ευθεία γραµµή στο κάτω µέρος της σελίδας πάνω στην οποία

θα τοποθετεί όλες του τις φιγούρες: «η γραµµή βάσης».

Αναπαράσταση ζώων συνήθως σε προφίλ όψη.Αναπαράσταση ζώων συνήθως σε προφίλ όψη.

Χέρια και πόδια αποκτούν µάζα , προστίθενται παπούτσια ή πέλµατα.

Συχνά εµφανίζεται και η µύτη και στην περίπτωση των αγοριών και τα αυτιά.

Συχνά εµφανίζονται και δάχτυλα.

Τα σχήµατα σχεδιάζονται µε µεγαλύτερη αυτοπεποίθηση.

Εµφανίζεται η «γραµµή ουρανού» υποδηλώνοντας το επάνω σηµείο του χαρτιού

σχεδιασµού.

Το στερεότυπο του σπιτιού έχει πλέον αναπτυχθεί περαιτέρω.

ΣΧΗΜΑΤΙΚΟ ΣΤΑ∆ΙΟ 7-9 ΕΤΩΝ

Οι εικόνες τώρα αφηγούνται µία ιστορία καθώς τα µέρη τους αποκτούν επαφή µεταξύ

τους.

Περισσότερες λεπτοµέρειες.

Παρατηρούνται προσπάθειες αναπαράστασης βάθους: διπλή γραµµή βάσης και άλλα.

Υπερβολή στο µέγεθος χρησιµοποιείται για να αποδώσει έµφαση: παράδειγµα τα δόντια

του ζώου.

Οι ανθρώπινες φιγούρες µπορεί να υποδηλώνουν ορισµένες φορές κίνηση και τα

πρόσωπα να έχουν άλλες εκφράσεις εκτός από το χαµόγελο.

Τα σχήµατα αποκτούν πολυπλοκότητα και χρησιµοποιούνται περισσότερες

διαφοροποιήσεις: λεπτοµέρειες µαλλιών, ενδυµασίας, επισήµανση λεπτοµερειών στα

ζώα.

Γραµµική παράταξη στην γραµµή βάσης αποφεύγοντας σε µεγάλο βαθµό την επικάλυψη

και την προφίλ όψη του ανθρώπου.

Αρχίζουν να αναφαίνονται ώµοι στην φιγούρα.

Ανησυχίες για την αναπαράσταση βάθους: όψη και κάτοψη τραπεζιού ταυτόχρονα,

εµφάνιση πεδίου βάσης.

Περαιτέρω διαφοροποίηση στην φύση: διάφορα είδη δέντρων.

Οι ώµοι εµφανίζονται σχεδόν πάντα στην φιγούρα.

Το κάθε χέρι έχει πέντε δάκτυλα στην παλάµη και όχι στον καρπό.

Το µάτι αποκτά ίριδα: ένας µικρός κύκλος µέσα σε έναν µεγαλύτερο.

Συχνά εµφανίζονται βλεφαρίδες και φρύδια αλλά οι γοφοί δεν είναι ακόµη εµφανείς.

Τα πόδια φαίνεται να ‘φυτρώνουν’ από το εξωτερικό περίγραµµα του σώµατος ή την

φούστα και όχι τους γοφούς.

Η γραµµή βάσης αρχίζει να αποκτά τα χαρακτηριστικά της γραµµής του ορίζοντα.

ΠΡΩΤΟΡΕΑΛΙΣΤΙΚΟ ΣΤΑ∆ΙΟ 9-12 ΕΤΩΝ

«Η ηλικία της συµµορίας»: ή παρέα και οι φίλοι αποκτούν εξαιρετική σηµασία.

Χρησιµοποιεί την επικάλυψη για να δηµιουργήσει την αίσθηση του βάθους.

Τα αντικείµενα αποκτούν όλο πιο συχνά σχέσεις µεταξύ τους.

Πιο προσεκτική καταγραφή λεπτοµερειών.

∆ηµιουργία ψευδαίσθησης της υφής: γρασίδι, ξύλο, κεραµίδια, φτερά.

Τα πόδια ενώνονται µε τους γοφούς. Λεπτοµέρειες στο ντύσιµο: γάντια κλπ.

Η κίνηση είναι πιο εµφανής σε φιγούρες και ζώα.

Εµφανίζεται πλέον µε σαφήνεια το «πεδίο βάσης»: επιφάνεια στο κάτω µέρος του

σχεδιαστικού χώρου.

Μέρη της εικόνας συνδυάζονται και ‘δένονται’ µεταξύ τους µε απλές περιπτώσεις

επικάλυψης και κατακόρυφης τοποθέτησης.

∆εν σχεδιάζει πλέον τα µεγάλα αυθόρµητα σχέδια που έκανε µικρότερο.

Ενδιαφέρεται περισσότερο για τις λεπτοµέρειες.

∆εν είναι πρόθυµος να επιδείξει και να εξηγήσει τα σχέδιά του στους άλλους: αποκτά

συνείδηση του εαυτού του ως µέλους της κοινωνίας και αυτό εκφράζεται στα σχέδιά του.

Η αναπαράσταση της φιγούρας παρουσιάζει πολλές λεπτοµέρειες.

Ο αντίχειρας σχεδιάζεται πάνω στο χέρι ξεχωριστά από τα άλλα δάκτυλα.

Οι γοφοί υποδηλώνονται µε τον ιδιαίτερο τρόπο που τα πόδια ενώνονται µε το σώµα.

Εµφανίζεται µε σαφήνεια η γραµµή του ορίζοντα και οι πρώτες απόπειρες προοπτικής.

Οι προσπάθειες για αναπαράσταση του βάθους είναι πιο εµφανείς.

Αυξηµένη ευαισθητοποίηση σχετική µε τις διαφορές των δύο φύλων.

∆ιαφορετικά χτενίσµατα και τρόποι ντυσίµατος.

ΣΤΑ∆ΙΟ ΨΕΥ∆ΟΝΑΤΟΥΡΑΛΙΣΜΟΥ 11-14 ΕΤΩΝ

Ο φιγούρες και τα ζώα εµφανίζουν καλύτερες αναλογίες.

Εµφανίζονται ανφάς και προφίλ.

Τα µακρινά αντικείµενα υποδηλώνονται ως µάζες ή χωρίς λεπτοµέρειες.

Εµφάνιση σκιάς.

Επιδεικνύεται µεγαλύτερη συνείδηση των σχέσεων µεγέθους όπως δύο αντικειµένων

µεταξύ τους ή του µέρους µε το όλο.

Παρατηρείται αύξηση αυτοκριτικής και µείωση της παραγωγής.

Τα σχέδια κρύβονται και εµφανίζεται ενδιαφέρον για καρτούν.

ΕΦΗΒΙΑ 14 –

Η φυσική αυθόρµητη εξέλιξη του

παιδιού φαίνεται να µην

επεκτείνεται πέραν αυτού του

σταδίου.

Οι περισσότεροι ενήλικες όταν

τους ζητηθεί να σχεδιάσουν

κάνουν το τυπικό σχέδιο ενός 12-

14χρονου.

Σε αυτό το σηµείο όµως ο έφηβος

είναι σε θέση να αναπτύξει µε

συνειδητό τρόπο ένα πραγµατικό

ενδιαφέρον για τις εικαστικές

τέχνες.

Αποκτά συνείδηση της έννοιας

της τέχνης και είναι πρόθυµος να

καλλιεργήσει καλλιτεχνικές

ικανότητες.