Ο∆ΗΓΟΣ για τη ρύπανση του...
36
για τη ρύπανση του εδάφους ΟΔΗΓΟΣ Αειφορική διαχείριση εδάφους στην Yδρολογική λεκάνη του Ανθεμούντα με βάση την Ευρωπαϊκή Θεματική στρατηγική για το έδαφος Θεσσαλονίκη 2012
Transcript of Ο∆ΗΓΟΣ για τη ρύπανση του...
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
1
για τη ρύπανση του εδάφουςΟ∆ΗΓΟΣ
Αειφορική διαχείριση εδάφους στην Yδρολογική λεκάνη του Ανθεμούντα με βάση την Ευρωπαϊκή Θεματική στρατηγική για το έδαφος
Θεσσαλονίκη 2012
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
2
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
3
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑΠρόλογος 41.Εισαγωγή 52.Νομοθετικόπλαίσιο 63.Μοντέλουπολογισμούπεριβαλλοντικήςεπικινδυνότηταςενδυνάμειρυπασμένωνπεδίων 84.Περιβαλλοντικήδιερεύνησηυπεδάφους 10Εκτίμησηεπικινδυνότηταςρυπασμένουχώρου 155.Απορρύπανσηεδαφών 165.1.Κατηγορίεςτεχνικώνεξυγίανσης–αποκατάστασηςρυπασμένωνπεδίων 175.2.Τεχνικέςαποκατάστασηςρυπασμένωνακόρεστωνεδαφών 185.2.1.1.Βιοαερισμός(Bioventing) 195.2.1.2.Φυτοεξυγίανση(Phytoremediation) 205.2.1.3.Τεχνικήαγροκαλλιέργειας(Landfarming) 205.2.1.4.Επεξεργασίασεσωρούς(Biopiles) 215.2.1.5.Βιοαντιδραστήρες(Bioreactors) 215.2.2.Φυσικοχημικέςμέθοδοι 225.2.3.Θερμικέςμέθοδοι 275.3.Τεχνικέςαποκατάστασηςκορεσμένωνεδαφών–υπόγειωνυδάτων 285.3.1.Βιοαναρρόφηση(Bioslurping) 295.3.2.Αεροδιασπορά(AirSparging) 305.3.3.ΔιαπερατάΕνεργάΦράγματα(PermeableReactiveBarriers) 315.3.4.Αεροδιαχωρισμός(AirStripping) 315.3.5.Άντλησηκαιεπεξεργασία(PumpandTreat) 325.3.6.Χημικήοξείδωση/αναγωγή 326.Προστασίααπότηνεπέκτασητηςρύπανσης 33
ΟπαρώνοδηγόςσυντάχθηκεαπότηνεταιρείαINTERGEOστοπλαίσιοτουέργουLIFESo.S.
Δρ.ΧρήστοςΒατσέρης:ΤεχνικόςΔιευθυντήςΔρ.ΘωμάςΤσατσαρέλης:ΥπεύθυνοςέργωνΔρ.ΑπόστολοςΚαρτέρης:ΥπεύθυνοςέργωνΑνδρέαςΚωστόπουλος:ΥπεύθυνοςέργωνΔρ.ΣτυλιανόςΠαπαδόπουλος:ΓενικόςΔιευθυντής
ΜελετητικήΟμάδα
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
4
Τοέδαφοςαποτελείέναδυναμικόσύστημα,τοοποίοεπιτελείπολλέςλειτουργίεςκαιπροσφέρειυπηρεσίεςζωτικής σημασίας για τις δραστηριότητες του ανθρώπου και των οικοσυστημάτων. Ωστόσο δέχεταιαυξανόμενες περιβαλλοντικές πιέσεις, με αποτέλεσμα την υποβάθμιση της ποιότητάς του, οι οποίεςπροκαλούνταιαπόακατάλληλεςγεωργικέςκαιδασοκομικέςπρακτικές,βιομηχανικέςδραστηριότητες,τοντουρισμό,τηναστικήεπέκτασηκαικατασκευαστικάέργα.
Στόχος του παρόντος θεματικού οδηγού, ο οποίος αφορά τη ρύπανση εδαφών από ανθρωπογενείςδραστηριότητες, είναι να παρουσιάσει εποπτικά όλες τις απαραίτητες ενέργειες που θα πρέπει ναγίνουνσεπερίπτωσηπουυπάρχειυποψίαρύπανσης τουεδάφουςσεέναπεδίο:από τηναξιολόγησηύπαρξηςτηςμέχριτηντελικήαποκατάστασητουπεδίου.Οπαρώνοδηγόςαποτελείταιαπό6κεφάλαια.Τοπρώτοκεφάλαιοείναιεισαγωγικόκαιπαρέχειπληροφορίεςσχετικάμετηρύπανσητουεδάφουςαπόανθρωπογενείςδραστηριότητες.Στο2οκεφάλαιοπαρατίθεταιτονομοθετικόπλαίσιοπουσχετίζεταιμετο αντικείμενο και το 3ο κεφάλαιο αφορά το μοντέλο υπολογισμού περιβαλλοντικής επικινδυνότηταςεν δυνάμει ρυπασμένων πεδίων, το οποίο αναπτύχθηκε στα πλαίσια του ερευνητικού έργου LIFE07ENV/GR/000278 - SOIL SUSTAINABILITY (So.S.) και με το οποίο γίνεται θεωρητική αξιολόγηση τωνεξεταζόμενων πεδίων. Το 4ο κεφάλαιο αναφέρεται στην διεξαγωγή περιβαλλοντικών ελέγχων, το 5οκεφάλαιοστιςδιάφορεςτεχνικέςαπορρύπανσηςεδαφώνκαιτο6οκεφάλαιοσετεχνικέςπροστασίαςαπότηνεπέκτασητηςρύπανσης.
Eργαλείο Διαχείρισης ΡυπασμένουΕδάφους (ΕΔΡΕ)Υπεύθυνη: INTERGEO
Πρόλογος
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
5
Οόρος«ρύπανση»τουεδάφουςαναφέρεταιστημείωσητηςικανότηταςτουεδαφικούοικοσυστήματοςνα επιτελέσει τις βασικές του λειτουργίες, ως αποτέλεσμα της εναπόθεσης σ’ αυτό οργανικών ήανόργανωνουσιών.Ηρύπανση του εδάφουςαποτελεί μια ειδική περίπτωση της ευρύτερης έννοιαςτου όρου υποβάθμιση της ποιότητας του εδάφους και αναφέρεται στην χημική του υποβάθμιση. Οιδιάφορεςχημικέςουσίεςπουπροκαλούν τηρύπανση τουεδάφουςμπορείναπροέρχονταιείτεαπόδιάφορεςφυσικέςδιεργασίες(φυσικοίρύποι),είτεναείναιαποτέλεσμαανθρωπογενώνδραστηριοτήτων(ανθρωπογενείςρύποι).Ηείσοδοςρύπωνστοέδαφοςέχειωςαποτέλεσμαναπληγούνήνααπολεστούνπολλέςαπότιςλειτουργίεςτωνεδαφώνκαιπιθανόνέμμεσαναπροκληθείρύπανσηνερών.Ηφυσικήρύπανσημπορείναείναιπαρούσασεπετρώματακαιιζήματα.Καθώςτουπόγειονερόρέειμέσααπόταιζήματα,μέταλλαδιαλύονταικαιστησυνέχειαμπορείναβρεθούνσευψηλέςσυγκεντρώσειςστονερό.Απότηνάλλη,απορροέςαπόβιομηχανίες,αστικέςδραστηριότητες,γεωργίακαιδιαχείρισηαποβλήτωνμπορούνεπίσηςναεπηρεάσουν τηνποιότητα τωνυπόγειωννερών.Ρύποιαπόδιαρροέςδεξαμενώνκαυσίμων ή ατυχήματα με τοξικές χημικές ουσίες μπορεί να διαρρεύσουν στο υπόγειο νερό και ναρυπάνουντονυδροφορέα.Παρομοίωςφυτοφάρμακακαιπαρασιτοκτόναμπορούννασυσσωρευτούνκαιναδιαφύγουνσταυπόγειανερά.
Ηύπαρξητωνδιάφορωνχημικώνουσιώνστοέδαφοςδεσυνιστάαπόμόνητηςρύπανση.Οιχημικέςαυτέςοργανικέςκαιανόργανεςουσίεςγιαναχαρακτηρισθούνωςρύποικαιναπροκαλέσουνρύπανσηστοεδαφικόοικοσύστημα,πρέπειναπαρεμποδίζουνμίαήπερισσότερεςεδαφικέςλειτουργίες.
Η ρύπανση του υπεδάφους έχειτις εξής αρνητικές επιπτώσεις:•Στηνποιότητα των επιφανειακών και υπόγειων υδάτων
•Στηχλωρίδα και το ευρύτερο οικοσύστημα
•Στηνανθρώπινη υγεία
•Στηνκατάσταση των κτιρίων και υλικών στην περιοχή
•Στην ασφάλεια των εργαζομένων και των κατοίκων
•Στηναισθητική της περιοχής
•Στηνοικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της περιοχής
Εισαγωγή01.
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
6
ΜέχριτοπρόσφατοπαρελθόνδενυπήρχεολοκληρωμένηπολιτικήτηςΕΕγιατοέδαφος,καθώςδενυπήρχεσυγκεκριμένηνομοθεσίασεευρωπαϊκόεπίπεδο.Οιυπάρχουσεςρυθμίσειςπουαφορούνστηνπροστασίατουεδάφουςείναιδιάσπαρτεςκαιυιοθετούνέναναριθμόαξόνωνκαιμέτρωνσεέμμεσοήάμεσοεπίπεδοόσοναφοράτηνποιότητατουεδάφους.Γιατολόγοαυτό,το2002ηΕυρωπαϊκήΕπιτροπήστηνανακοίνωσήτης«ΠροςμιαΘεματικήΣτρατηγικήγιατηνπροστασίατουεδάφους»επιδίωξενασυμπληρώσειτοκενόαυτό,στοχεύονταςστονκαθορισμόκοινήςστρατηγικήςγιατηνπροστασίακαιτηναειφόροχρήσητουεδάφους.Οιβασικέςμορφές-απειλέςυποβάθμισηςόπωςορίζονταιστηΘεματικήΣτρατηγικήγιατηνπροστασίατουεδάφουςείναιηδιάβρωση,η μείωση οργανικού άνθρακα, η μείωση της βιοποικιλότητας, η ρύπανση, η αλάτωση, η συμπίεση, ησφράγιση, οι κατολισθήσεις και οι πλημμύρες.Καθεμία από αυτές τις απειλές επιταχύνονται από τιςεπιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, η οποία προκαλεί αύξηση της θερμοκρασίας και ακραία καιρικάφαινόμενα.Ησυνδυασμένηδράσηαυτώντωναπειλώνμπορείναοδηγήσειτελικάστηνερημοποίηση,η οποία είναι κυρίως το αποτέλεσμα της δράσης διαφορετικών διαδικασιών υποβάθμισης και τωνκλιματικώνσυνθηκών.ΗΕυρωπαϊκήΕπιτροπή,αφούεξέτασεδιάφορεςεναλλακτικέςλύσεις,πρότεινεμιαοδηγίαπλαίσιοωςτοκαλύτερομέσοπουμπορεί ναεγγυηθείμιασυνολικήπροσέγγισηστο ζήτημα τηςπροστασίας τουεδάφους.Στα κράτημέληθα επιβληθεί υποχρέωση λήψης ειδικώνμέτρων για τηναντιμετώπιση τωνφαινομένωνπουαπειλούντοέδαφος,ηοδηγίαόμωςθατουςαφήνειμεγάληελευθερίαχειρισμούτουτρόπουυλοποίησηςτηςυποχρέωσηςαυτής.Έτσιτακράτημέληθααποφασίζουνσχετικάμετοβαθμόαποδοχήςκινδύνου,τιςπροσδοκίεςωςπροςτουςστόχουςκαιταεπιλεγόμεναμέτραγιατηνεπίτευξήτους.ΠέρααπότηΘεματικήΣτρατηγικήγιατοΈδαφοςκαιτηνπροτεινόμενηοδηγίαπλαίσιο,επίτουπαρόντος,μόνολίγεςχώρεςτηςΕΕδιαθέτουννομοθεσίαγιαρυπασμέναεδάφη.Οιχώρεςαυτέςείναιοιεξής:Αυστρία,Βέλγιο,Δανία,Εσθονία,Γερμανία,Ουγγαρία, Ιταλία,Σλοβακία,Σλοβενία, Ισπανία,ΟλλανδίακαιΗνωμένοΒασίλειο.Γενικάσταπερισσότερακράτηόπουυφίσταταινομοθεσίαγιατηναντιμετώπισητωνρυπασμένωνεδαφώνέχει κυριαρχήσει η τάσηνα εφαρμόζονται βασικέςκατευθυντήριες τιμές /όρια,γιατηνπρώτηαξιολόγηση(Tier1Values),σεσυνδυασμόμετηνεφαρμογήμοντέλωναξιολόγησηςεπικινδυνότητας της ρύπανσης. Σε περιπτώσεις υπέρβασης των Tier 1 τιμών εφαρμόζονται μοντέλααξιολόγησης επικινδυνότητας της ρύπανσης, λαμβάνοντας υπόψη τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τουπεδίου.Αυτόπροϋποθέτει την εκτέλεσηπεριβαλλοντικών ελέγχων τουυπεδάφουςσταρυπασμέναήπιθανώςρυπασμέναπεδία,όπουσύμφωναμεκατάλληληςπροδιαγραφέςλαμβάνονταιδείγματαεδάφουςκαιυπόγειωννερώναπόδιαφορετικάσημείακαιβάθη.Σεάλλεςπεριπτώσειςέχουνθεσπισθείμέγιστααποδεκτάόριαγιατουςδιάφορουςρύπους,ταοποίαεξαρτώνταικαιαπότηχρήσητουχώρουστονοποίοέχειεντοπισθείηρύπανση.Έτσι,γιαπαράδειγμα,ταμέγιστααποδεκτάόριαρύπανσηςαπόμόλυβδοείναιδιαφορετικάστηναυλήενόςσχολείουαπόότισεένανυπαίθριοχώροστάθμευσηςαυτοκινήτων.
Νομοθετικό πλαίσιο02.
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
7
Νόμος1650/1986γιατηνΠροστασίατουΠεριβάλλοντος
ΚΥΑ26857/553/88:«Μέτρακαιπεριορισμοίγιατηνπροστασίατωνυπόγειωννερώναπόαπορρίψειςορισμένωνεπικίνδυνωνουσιών»
ΚΥΑ80568/4225/1991:«Μέθοδοιόροικαιπεριορισμοίγιατηχρησιμοποίησηστηγεωργίατηςιλύοςπουπροέρχεταιαπόεπεξεργασίαοικιακών&αστικώνλυμάτων»
ΚΥΑ114218/1997:«Κατάρτισηπλαισίουπροδιαγραφώνκαιγενικώνπρογραμμάτωνδιαχείρισηςστερεώναποβλήτων»
ΚΥΑ50910/2727/2003:«Μέτρακαιόροιγιατηδιαχείρισηστερεώναποβλήτων–Εθνικόςκαιπεριφερειακόςσχεδιασμόςδιαχείρισης»
ΚΥΑ13588/725/2006:-Μέτραόροικαιπεριορισμοίγιατηδιαχείρισηεπικίνδυνωναποβλήτωνσεσυμμόρφωσημετιςδιατάξειςτηςοδηγίας91/689/ΕΟΚ«γιαταεπικίνδυνααπόβλητα»τουΣυμβουλίουτης12ηςΔεκεμβρίου1991.Αντικατάστασητηςυπαριθ.19396/1546/1997κοινήυπουργικήαπόφαση«Μέτρακαιόροιγιατηδιαχείρισηεπικίνδυνωναποβλήτων»(604Β)
ΚΥΑ24944/1159/2006:-ΈγκρισηΓενικώνΤεχνικώνΠροδιαγραφώνγιατηδιαχείρισηεπικίνδυνωναποβλήτωνσύμφωναμετοάρθρο5(παρ.Β)τηςυπαριθμ.13588/725κοινήυπουργικήαπόφαση«Μέτραόροικαιπεριορισμοίγιατηδιαχείρισηεπικίνδυνωναποβλήτωνκ.λπ»(383Β)καισεσυμμόρφωσημετιςδιατάξειςτουάρθρου7(παρ.1)τηςοδηγίας91/156/ΕΚτουΣυμβουλίουτης18ηςΜαρτίου1991»
Όσον αφορά στην Ελλάδα, σε αρκετά ελληνικάνομοθετήματα αναφέρεται η ανάγκη τηςπροστασίας του εδάφουςκαι το γεγονόςότι θαπρέπει να ληφθούν μέτρα για την αποφυγή τηςρύπανσής του.Παρόλααυτάη νομοθεσίαόσοναφοράτοθέμααυτόείναιγενικήκαιαναφέρεταιαόρισταστηνανάγκητηςπροστασίαςτουεδάφους.Κάποιαόριαγιαβαρέαμέταλλααναφέρονταιστηνπερίπτωση διάθεσης ιλύος στο έδαφος, αλλάδεν τίθενται ανάλογες προδιαγραφές για άλλεςπεριπτώσεις. Γενικότερα δεν ορίζονται κριτήριακαιπροδιαγραφέςγιατηνεκτίμησητηςρύπανσηςτου εδάφους, ούτε μέσω οριακών τιμών, ούτεμέσω μοντέλων εκτίμησης επικινδυνότητας.Επίσηςδενορίζονταιούτεκαιμέθοδοικαιμέτραγια τηδιερεύνησητηςκατάστασηςτωνεδαφών,ωστόσουπάρχουνπροδιαγραφέςγιατησύνταξημελετώνεξυγίανσηςστηνΚΥΑ24944/1159/2006.Σεγενικέςγραμμές,ηεθνικήνομοθεσίαγιατηνπροστασίατουεδάφουςκρίνεταιελλιπής.
Πιο συγκεκριμένα, η ισχύουσα εθνική νομοθεσία στην οποία γίνεται αναφοράστην προστασία του εδάφους είναι η εξής:
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
8
ΣταπλαίσιατουέργουLIFE-SOILSUSTAINABILITY(So.S.)ηINTERGEOΕΠΕανέλαβετηνανάπτυξημοντέλου για τον υπολογισμό της περιβαλλοντικής επικινδυνότητας εν δυνάμει ρυπασμένων πεδίων,τοοποίοέχειωςστόχο την ταξινόμησήτους,λαμβάνονταςυπόψηταπεριβαλλοντικάχαρακτηριστικάτους. Χρησιμοποιώντας το μοντέλο είναι δυνατή η εκτίμηση της πιθανότητας εμφάνισης ρύπανσηςτου εδάφους σε μια περιοχή, χωρίς να είναι απαραίτητη η εκ των προτέρων διάνοιξη γεωτρήσεωνκαι δειγματοληψίας, με αποτέλεσμα σημαντική εξοικονόμηση χρόνου, χρημάτων και λοιπών πόρων.Ειδικότερα,σεπερίπτωσηεξέτασηςμεγάλουαριθμούπεριοχώνγιαπιθανήρύπανση τουεδάφους,ηχρήσηθεωρητικούμοντέλουκρίνεταιαπαραίτητη,καθώςεπιτυγχάνεταιγρήγορακαιμεελάχιστοκόστος,η ιεράρχησητωνχώρων,σύμφωναμετηθεωρητικάεκτιμώμενηρύπανσήτους.Έτσιχώροι,οιοποίοικρίνεταιότιδενέχουνσημαντικήρύπανση,ήότιηρύπανσηδεναλληλεπιδράμετοντελικόαποδέκτη,κατατάσσονταισεζώνηπολύχαμηλήςεπικινδυνότητας,δίνονταςβάροςγιαάμεσηδιερεύνησησεβάθοςκαιπιθανήαποκατάσταση(απορρύπανση),σεπεριοχέςπουανήκουνσεζώνεςυψηλήςεπικινδυνότητας.
Ο προσδιορισμός του περιβαλλοντικού κινδύνου του μοντέλου στηρίζεται στην ακολουθία: «Πηγή– Διαδρομή διαφυγής – Αποδέκτης», (Source – Pathway – Receptor), που αποτελεί και την πλέονεφαρμοζόμενη μεθοδολογία στις περιπτώσεις αυτές. Σε αυτήν την προσέγγιση, «Πηγή» είναι κάθεπαράμετροςπουθαμπορούσεναέχειαρνητικέςεπιπτώσειςστοπεριβάλλον,«Αποδέκτης»είναικάθεπαράγονταςτουπεριβάλλοντοςπουθαμπορούσεναυποστείεπιπτώσειςαπότην«Πηγή»και«Μονοπάτι»είναιηδιαδρομήμέσωτηςοποίαςη«Πηγή»μπορείναεπιδράσειστον«Αποδέκτη»(εικόνα1).ΑποτέλεσματωνυπολογισμώντουμοντέλουείναιηεξαγωγήενόςΔείκτηΠεριβαλλοντικήςΕπικινδυνότητας(ΔΠΕ – Environmental Risk Indicator (ERI)). Για τον υπολογισμό του ΔΠΕ απαιτείται πρωτύτερα ναυπολογιστούνοΔείκτηςΠηγής(ΔΠ–SourceIndicator(SI))καιοΔρόμοςΔιαφυγής-Αποδέκτης(ΔΔΑ–Pathway&Receptor Indicator (PRI)).ΟΔείκτηςΠηγής αναφέρεται στα χαρακτηριστικά της πηγήςτηςρύπανσης,ενώοΔρόμοςΔιαφυγής -Αποδέκτηςσταγεωλογικά,υδρολογικάκαιυδρογεωλογικάχαρακτηριστικάτηςπεριοχήςυπόέλεγχοκαιστηχρήσηγηςστηνευρύτερηπεριοχή(εικόνα2).Μεβάση τουςδείκτεςαυτούςπροκύπτει τοδιάγραμμακατάταξηςκαι λήψηςαπόφασηςγιαπιθανώςρυπασμέναπεδία,στοοποίοταεξεταζόμεναπεδίακατατάσσονταισεζώνεςεπικινδυνότητας(εικόνα3).
Εικόνα1:Αρχήτουπροσδιορισμούτουπεριβαλλοντικούκινδύνου
Μοντέλο υπολογισμού περιβαλλοντικής επικινδυνότητας εν δυνάμει ρυπασμένων πεδίων03.
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
9
Εικόνα 2: Γενικό διάγραμμα υπολογισμού του Δείκτη Περιβαλλοντικής Επικινδυνότητας ERI
Εικόνα 3: Διάγραμμα κατάταξης και λήψης απόφασης για πιθανώς ρυπασμένα πεδία
Κατά την ανάπτυξη του μοντέλου ιδιαίτερο βάρος δόθηκε στην επιλογή των απαιτούμενων κριτηρίων, ώστε να καλύπτουν όλες τις παραμέτρους για την τελική εκτίμηση της επικινδυνότητας και ταυτόχρονα να είναι δυνατή η εξεύρεση των δεδομένων με μικρό κόστος και απαιτήσεις σε χρόνο. Επίσης βασικό κριτήριο αποτέλεσε η απλότητα του μοντέλου για τη διαδικασία υπολογισμού του τελικού δείκτη περιβαλλοντικής επικινδυνότητας, με στόχο την ευχρηστία του. Παράλληλα θεωρήθηκε απαραίτητη και η αξιόπιστη ευρεία εφαρμογή του για ένα πλήθος διαφορετικών πεδίων, τόσο σε σχέση με τη λειτουργία τους και το ιστορικό τους, όσο και με το μέγεθός τους.
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
10
Μετάτηνεφαρμογήτουμοντέλουγιατονυπολογισμότηςπεριβαλλοντικήςεπικινδυνότηταςενδυνάμειρυπασμένωνπεδίωνμπορείναπροκύψειότιείναιπιθανόσεκάποιοήκάποιααπόταελεγχόμεναπεδίαναπαρουσιάζεταιεπιβάρυνσητουεδάφους.Γιατολόγοαυτόαπαιτείταιηδιενέργειαπεριβαλλοντικήςδιερεύνησηςτουυπεδάφους,ώστεναδιαπιστωθείηπραγματικήτουκατάσταση.Οστόχοςκάθεπεριβαλλοντικούελέγχουρύπανσηςπεδίου,είναιναπροσδιορίσειτηνπαρουσίασχέσηςμεταξύπηγής–μονοπατιού– τελικούαποδέκτη,ώστε ναδιεξαχθείανάλυσηεπικινδυνότηταςκαι ναληφθούνεπαρκήμέτραγιατηδιαχείρισητουκινδύνου.
Γιατολόγοαυτόοπεριβαλλοντικόςέλεγχοςρύπανσηςθαπρέπειναπαρέχειπληροφορίεςγια:
•Τηντοποθεσία,τομέγεθοςκαιταχαρακτηριστικάτωνπρωτογενώνκαιδευτερογενώνπηγώνρύπανσης
•Τηνέκτασηκατάτηνοποίαμονοπάτιαέκθεσηςτηςρύπανσηςενόςπεδίουείναιενεργά.
•Ταφυσικοχημικάχαρακτηριστικάτουυπεδάφους,ταοποίαεπηρεάζουντηδιαφυγήτηςρύπανσηςκαιτηνεπιλογήτηςμεθόδουαπορρύπανσης.
•Δυνητικάεπηρεασμένουςαποδέκτες.
Οι απαιτούμενες πληροφορίες για την εκτίμηση της επικινδυνότητας ενός πεδίου σχετίζονται άμεσαμετομέγεθος,τηνπολυπλοκότητακαιτιςπιθανέςσυνέπειεςτουυπόεξέτασηπροβλήματος.Βασικοίπαράγοντεςπουεπηρεάζουντιςαπαιτούμενεςπληροφορίεςείναι:
•Τοενδεχόμενο,ηρύπανσητουπεδίουνααπειλείτηνανθρώπινηυγείακαιτοπεριβάλλον.Γενικάόσομεγαλύτεροςείναιο ενδεχόμενοςκίνδυνος, τόσοπιο λεπτομερήθαπρέπει ναείναι τασυλλεγόμεναστοιχεία.
•Τονομοθετικόπλαίσιοκαιαπαιτήσεις.
•Μελλοντικήχρήσητουπεδίου.
Οιλόγοιγιατουςοποίουςαπαιτείταιναδιεξαχθείέλεγχοςρύπανσηςυπεδάφουςείναι:
•Ηεκτίμησητηςεπικινδυνότηταςγιατουςεργαζόμενουςμετάαπόέναατύχημα(πχδιαρροέςπετρελαίουήάλλωνχημικώνπροϊόντων).
•Ηεκτίμησηεπικινδυνότηταςγιατελικούςαποδέκτεςεκτόςτουπεδίου(ανθρώπους,οικοσυστήματα)μετάαπόέναατύχημα.
•Ηαξιολόγησητηςπιθανότηταςδιασποράςτηςυφιστάμενηςρύπανσηςεντόςήκαιεκτόςτουπεδίου.
•Ησυμμόρφωσηστιςαπαιτήσειςτηςνομοθεσίας.
•Ηεκτίμησητηςαξίαςτηςγηςπριντηναγοράήπώλησήτης.
•Ηανταπόκρισησεδιαμαρτυρίεςγειτονικώνακινήτων(πχμυρωδιέςσευπόγεια,ρύπανσησεεπιφανειακάνεράήάσχημηγεύσησεπόσιμονερό).
•Σεπεριπτώσειςαλλαγήςχρήσηςτουοικοπέδου(πχαπόβιομηχανικήσεοικιστική).
Ηπεριβαλλοντικήδιερεύνησητουυπεδάφουςαποτελείταιαπό2στάδια.ΤοπρώτοστάδιοαποτελείτηνπροκαταρτικήεξέτασηκαιονομάζεταιενσυντομίαπεριβαλλοντικήδιερεύνησηυπεδάφουςΦάσηςΙκαιτοδεύτεροστάδιοπεριλαμβάνειτηναναλυτικήκαταγραφήτηςκατάστασηςτουυπεδάφουςσεόλητηνέκτασητηςπεριοχήςελέγχουκαιαποτελείτηνπεριβαλλοντικήδιερεύνησηυπεδάφουςΦάσηςΙΙ.
04.Περιβαλλοντικήδιερεύνηση υπεδάφους
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
11
Στόχος της περιβαλλοντικής διερεύνησης υπεδάφους Φάσης Ι είναι η αποκόμιση μιας γενικήςπεριβαλλοντικήςεικόναςτουεξεταζόμενουπεδίου,καθώςκαιηανίχνευσηπιθανώνσημείωνρύπανσης,τα οποία θα διερευνηθούν περαιτέρω στην περιβαλλοντική διερεύνηση Φάσης ΙΙ. Η περιβαλλοντικήδιερεύνηση εδάφους Φάσης Ι περιλαμβάνει την έρευνα γραφείου και την προκαταρτική επίσκεψηστο πεδίο. Αντικείμενο της έρευνας γραφείου είναι να συντάξει και να τεκμηριώσει τις υπάρχουσεςπληροφορίεςπουαπαιτούνται.Ησυλλογήπληροφοριώνωστόσοδεθαπρέπειναπεριοριστείστηνπηγή,αλλάνασυμπεριλαμβάνειπληροφορίεςσεπιθανάμονοπάτιαδιαφυγήςκαιευαίσθητουςαποδέκτες.
Στησυνέχειααπαιτείταιεπίσκεψηστοπεδίοκαιστιςγειτονικέςπεριοχέςώστεναγίνει:•Επαλήθευσητωνπληροφοριώνπουλήφθηκανστηνέρευναγραφείου.
•Καταγραφήκαισύνταξηνέωνπληροφοριώνπουδενπροσδιορίστηκανστηνέρευναγραφείου.
• Λήψη επιπροσθέτων δεδομένων για την αποτίμηση χωρικών σχέσεων (αποστάσεις) μεταξύ πηγών,μονοπατιών,αποδεκτώνκαιάλλωνστοιχείων.
•Προσδιορισμός πιθανών περιορισμών πρόσβασης ή ειδικών απαιτήσεων, οι οποίες θα επιδράσουνστονπεριβαλλοντικόέλεγχο.
Πριντηνέρευναπεδίουείναισυχνάχρήσιμοναετοιμαστείένασχέδιοτουπεδίου (εικόνα4)τοοποίοαπεικονίζειτόσοπληροφορίεςπηγής-μονοπατιού-τελικούαποδέκτηαπότομοντέλοαξιολόγησηςπεδίου,όσο και πρακτικές πληροφορίες για τοποθεσίες και αποστάσεις μεταξύ κτιρίων, δρόμων και οδώνπρόσβασης,υπόγειωνκαιυπέργειωνεγκαταστάσεων,οιοποίεςθαβοηθήσουνστηνεπιτόπουέρευνα.
Εικόνα4:Σχέδιοπεδίου
04.1.
Περιβαλλοντικήδιερεύνηση υπεδάφους Φάσης Ι
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
12
Στην περίπτωση που το ζητούμενο από τον περιβαλλοντικό έλεγχο είναι η ακριβής αποτύπωση τηςπεριβαλλοντικήςκατάστασηςτουυπεδάφους,όπωςκαιουπολογισμόςτουπεριβαλλοντικούκινδύνουπουπροκύπτειαπότηνπιθανήρύπανση,μεταυτόχρονηεκτίμησητουκόστουςτωναπαραίτητωνμέτρωνεξυγίανσης,τότεεκτελείταιεπιπλέονκαιπεριβαλλοντικόςέλεγχοςΦάσηςΙΙ.Ο έλεγχοςαυτόςπεριλαμβάνει διατρητικές εργασίεςμικρήςδιαμέτρουκαι δειγματοληψίες εδάφουςκαιυπόγειουνερού.Τοβάθοςτωνδειγματοληπτικώνγεωτρήσεωνκαιτοεύροςτωνπαραμέτρωνπουαναλύονταιστοέδαφος,υπόγειοαέρακαιυπόγειονερόδιαφέρουνκατάπερίπτωσηκαιβασίζονταιστααποτελέσματατηςπεριβαλλοντικήςδιερεύνησηςΦάσηςΙ.Επίσηςυπάρχεικαιηδυνατότηταεπιτόπιωνμετρήσεωνκαιαναλύσεωνστοπεδίο,έτσιώστεναπεριοριστείοαριθμόςτωνεργαστηριακώναναλύσεωνκαιναμειωθείοχρόνοςαξιολόγησηςτωναποτελεσμάτων.Στηνσυνέχειαπραγματοποιείταιπροσδιορισμόςτουπεριβαλλοντικούκινδύνουμεβάσητααποτελέσματακαιγίνεταιεκτίμησητουκόστουςτωναπαραίτητωνμέτρωνεξυγίανσηςτουυπεδάφουςκαιτουυπόγειουνερού,σεπερίπτωσηπουκριθούναπαραίτηταμεβάσητονυφιστάμενοπεριβαλλοντικόκίνδυνο.Ηδιατρητικήδιερεύνησηπεριλαμβάνειτηδημιουργίαγεωτρήσεωνγιατησυλλογήφυσικώνκαιχημικώνδεδομένωνγιατοέδαφοςκαιτουπόγειονερόπουαπαιτούνταιγιατηναποτίμησησυνδέσμωνμεταξύπηγής-μονοπατιού-αποδεκτών,ποσοτικήεκτίμησηκινδύνωνκαιτοσχεδιασμόεργασιώναποκατάστασης.Θαπρέπειναδοθείιδιαίτερημέριμναώστενααποφευχθείηεπέκτασητηςρύπανσηςλόγωεπικοινωνίαςμεταξύυδροφόρωνοριζόντων.
Τυπικέςπληροφορίεςπουλαμβάνονταιαπόδιατρητικούςελέγχουςείναι:1.Πηγήρύπανσης•Κάθετηκαιοριζόντιακατανομήρύπανσης•Στοιχείαυποπροϊόντωνδιάσπασηςρύπων
2.Μονοπάτιαδιαφυγής•Κατεύθυνσηκαιταχύτηταροήςυπόγειωννερών•Κατεύθυνσηκατάτηνοποίαδενεμφανίζεταιρύπανσηκαιλόγοι(φυσικήεπιβράδυνσηλόγωχαμηλήςδιαπερατότητας,περιορισμόςλόγωχημικών,φυσικώνκαιβιολογικώνδιεργασιώνστοέδαφος)•Παρουσίαμονοπατιώνκοντάστοέδαφος(πχυπόγειεςαποχετεύσειςκαιαγωγοί)•ΜονοπάτιαδιαφυγήςατμώνΟπίνακας1συνοψίζειταβασικάστοιχείαγιατοσχεδιασμόδιατρητικήςδιερεύνησηςπεδίου.
04.2.
Περιβαλλοντικήδιερεύνηση υπεδάφους Φάσης ΙΙ
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
13
Οτύποςτηςδιατρητικήςμεθόδουπουεπιλέγεταιεξαρτάταιαπότοαπαιτούμενοβάθος,τοβάθοςτουυδροφόρουορίζοντακαιτηγεωλογία(εικόνα5).Γιαπαράδειγμα,έρευνεςεδάφουςσεμικρόβάθοςκαιπάνωαπότονυδροφόροορίζονταμπορούνναδιενεργηθούνμεαπλήεκσκαφή.
Καθορισμόςστόχου
Θέσειςτωνσημείωνδειγματοληψίας
Απαίτησησεεργαλείαγιαεπίτόπουμετρήσεις(screeningtools)
Διατρητικέςμέθοδοιπουθαχρησιμοποιηθούν
Οτρόποςκαιηθέσητηςκατασκευήςδειγματοληπτικώνγεωτρήσεωνυπόγειουνερού
Παρατηρήσειςκαιμετρήσειςπουθαπρέπειναγίνουνστοπεδίογιατονχαρακτηρισμότηςκατάστασηςτουεδάφουςκαιτηςυδρογεωλογίαςκατάτηδιάρκειακαιμετάτηδιατρητικήδιερεύνηση.
Δείγματαπουθαπρέπεινασυλλεχθούνγιαεργαστηριακέςαναλύσειςκαιοιπαράμετροιπουθααναλυθούν
Θαπρέπειναέχεικαθοριστείεπαρκώςοστόχοςτηςδιερεύνησης
Αιτιολόγησηγιατηνεπιλογήτουκαθένα
-Εργαλείαπουθαχρησιμοποιηθούν-Τρόποςχρήσης-Δεδομέναπουθασυλλεχθούν
-Καταγραφήγεωλογικώνκαιυδρογεωλογικώνσυνθηκών-Συλλογήδειγμάτωνεδάφους,υπόγειωννερώνκαιυπόγειουαέρα
-Κατανόησητηςσυμπεριφοράςτωνρύπωνκαιτηςγεωλογίαςτουπεδίου-Επιλογήτουβάθουςτοποθέτησηςτωνφιλτροσωλήνωνστηγεώτρηση-Επίδρασητωνδιακυμάνσεωντηςστάθμηςτουυδροφόρουορίζοντα
-Βάθος-Ποσότητα-Μέθοδοςδειγματοληψίας-Διατήρηση-Σύστημαποιοτικούελέγχου-Παράμετροιαναλύσεων-Αναλυτικοίμέθοδοι
ΠεριγραφήΑντικείμενο
Εικόνα5:Περίληψημεθόδωνδιατρητικήςδιερεύνησηςκαιβάθοςσεμέτρα
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
14
ΤοΜοντέλοΑξιολόγησηςΠεδίουείναιμιασχηματικήήκαιγραφικήποιοτικήαναγνώρισητωνσυνθηκώντουπεδίουσυνοψίζονταςταγνωστάδεδομέναήυπάρχουσεςενδείξειςγιατιςσυνθήκεςτουπεδίουσεμιασυγκεκριμένηχρονικήστιγμή.Το μοντέλο αξιολόγησης πεδίου αποτελεί τη βάση ολόκληρης της διεργασίας του περιβαλλοντικούελέγχουκαιχρησιμοποιείταιγιαναπροσδιοριστούν:
•Πιθανέςπηγές,μονοπάτιακαιτελικοίαποδέκτεςρύπανσης.
•Πραγματικοίσεαντιπαράθεσημευποθετικούςκινδύνουςκαιαναγκαιότηταδράσης.
•Μηχανισμοίμεταφοράςκαιεξασθένισηςτωνρύπων.
•Κενάσεδεδομένακαιησημασίατους.
•Οικονομικέςκαιαποδοτικέςλύσειςαποκατάστασης.
ΤοΜοντέλοΑξιολόγησηςΠεδίουείναιέναδυναμικόεργαλείοτοοποίοεπαληθεύεται,διορθώνεταιήαπορρίπτεταισεκάθεφάσητουπεριβαλλοντικούελέγχου,καθώςλαμβάνονταινέεςπληροφορίες.Αυτήηδιεργασίασυνεχίζεταιμέχριόλοιοισχετικοίκίνδυνοιτουπεδίουναέχουναναγνωριστείεπαρκώς.ΤοεπίπεδοτηςλεπτομέρειαςπουαπαιτείταισεέναΜοντέλοΑξιολόγησηςΠεδίουυπαγορεύεταιαπότηνπολυπλοκότητακαιτουςστόχουςτουπεριβαλλοντικούελέγχου.ΓιαπαράδειγμαένααρχικόΜοντέλοΑξιολόγησης Πεδίου μπορεί να είναι επαρκές για να αποκλείσει επιπλέον συλλογή στοιχείων, ή ναολοκληρώσειτηνέρευναπεδίουανείναιήδηγνωστέςεπαρκείςπληροφορίεςσχετικάμετοπεδίο.Στηνεικόνα6παρατίθεταιενδεικτικάέναμοντέλοαξιολόγησηςπεδίουμιαςανενεργήςεγκατάστασης
Εικόνα6:ΜοντέλοΑξιολόγησηςΠεδίουμιαςεγκατάστασηςστηνοποίαδιαπιστώθηκερύπανσητουεδάφους.
04.3.
Μοντέλοαξιολόγησης πεδίου
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
15
στηνοποίαδιαπιστώθηκερύπανσηεδάφουςκαιτηςγειτονικήςτηςπεριοχής,τοοποίοσυντάχθηκεμετάτηνπεριβαλλοντικήςδιερεύνησηΦάσηςΙκαιΙΙ.ΣτηνανάπτυξητουΜοντέλουΑξιολόγησηςΠεδίουμπορούνεπίσηςναβοηθήσουνκαιδιαγράμματαροήςσεναρίωνέκθεσηςσερύπανση.Σταδιαγράμματααυτάπαρατίθενταιοισχέσειςμεταξύτωνπηγώνρύπανσης,τωνμηχανισμώνμεταφοράςκαιτωνμονοπατιώνέκθεσης,μετουςαποδέκτες.ΕκτίμησηεπικινδυνότηταςρυπασμένουχώρουΗπιοκατάλληλημέθοδοςγιατηναξιολόγησητηςρύπανσηςεδάφουςκαιυπόγειωννερώνείναιηχρήσημοντέλουεκτίμησηςεπικινδυνότητας. Είναι γενικά αποδεκτό ότι αυτή η προσέγγιση αποτελεί τον ενδεδειγμένο τρόπο για την πραγματική
Εικόνα7:Διάγραμμαροήςσεναρίουέκθεσηςμιαςεγκατάστασηςστηνοποίαδιαπιστώθηκερύπανσητουεδάφους
απεικόνισητουπεριβαλλοντικούπροβλήματοςπουπροκύπτειαπόμιαορισμένηπεριοχή,ηοποίαπαρουσιάζειμιαπεριβαλλοντικήεπιβάρυνση.Βάσειαυτήςτηςπροσέγγισηςηπαρουσίαρύπωνδεσημαίνειαπαραίτηταότιαπαιτείταιαποκατάστασητουυπόεξέτασηχώρου,αλλάηανάγκηκαιηέκτασητηςαποκατάστασηςεξαρτάταιμετουςκινδύνουςπουτίθενταιγιατηνανθρώπινηυγείακαιτοπεριβάλλον.Αυτήηπρακτικήδιασφαλίζειότιοιαπαραίτητοιπόροιδιατίθενταισεπραγματικούςκαιόχιπλασματικούςκινδύνους,ώστενααποδώσουνπραγματικάπεριβαλλοντικάοφέλη.
Οικίνδυνοιορίζονταιβάσειτηςσχέσηςμεταξύπηγής–μονοπατιού–τελικούαποδέκτη.Τομονοπάτιείναιτομέσο(πχεισπνοήατμών,δερματικήεπαφή)μετοοποίοηπηγήτηςρύπανσηςμπορείναέχειαρνητικέςεπιπτώσειςσεέναναποδέκτη (ανθρώπινηυγεία,ευαίσθητοπεριβάλλον).Και τα τρίααυτάστοιχείαθαπρέπειναείναιπαρόνταώστεναδημιουργηθείκίνδυνος.Τομέγεθοςτουκινδύνουθακαθοριστείαπότηφύσητηςπηγήςκαιτηνέκτασηκατάτηνοποίατομονοπάτιπουσυνδέειτηνπηγήμετοντελικόαποδέκτηείναιολοκληρωμένη.Όληηδιαδικασίατηςανάλυσηςεπικινδυνότηταςαπεικονίζεταιστηνεικόνα8.
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
16
Η εξέταση και ανάλυση των εναλλακτικών λύσεων απορρύπανσης στηρίζεται σε δεδομένα πουσυγκεντρώνονται κατά τον περιβαλλοντικό έλεγχο Φάσης Ι και ΙΙ. Ο σκοπός της αξιολόγησης τωνδιαφόρων τεχνολογιών είναι να προσδιοριστούν αυτές, οι οποίες ανταποκρίνονται στους στόχουςαπορρύπανσηςτωνπεδίων.Γιαρυπασμέναπεδίαθαπρέπειεπίσηςναληφθούνυπόψηοιαπαιτήσειςτουπροϋπολογισμούκαιναδιατηρηθείέναπρόγραμμαεργασίας,ώστετοέργοτηςαποκατάστασηςνακαταστείοικονομικάβιώσιμο.Ηεπιλογήτηςπροτεινόμενηςλύσηςθαπρέπειναγίνειλαμβάνονταςυπόψητιςεξήςπαραμέτρουςκαιδεδομένα:1.Φυσικοχημικάχαρακτηριστικάτουρύπου.2.Έκτασητηςυφιστάμενηςρύπανσης.3. Γεωλογικά και υδρογεωλογικά χαρακτηριστικά της κορεσμένης και ακόρεστης ζώνης καθώς καιυδραυλικήεπικοινωνίαμετοδυνητικόαποδέκτη.4.Διεύθυνσηκαιταχύτηταροήςτουυπόγειουνερού.5.Διεθνείςπρακτικέςγιατηνεφαρμογήτεχνολογιώναπορρύπανσηςσεαντίστοιχεςπεριπτώσεις.6. Εμπειρίες από εφαρμογή τεχνολογιών απορρύπανσης και ιδιαίτερα σε παρεμφερείς ή όμοιεςυδρογεωλογικέςσυνθήκεςστηνΕλλάδα.7.Τονυφιστάμενοπεριβαλλοντικόκίνδυνοτηςρύπανσηςσεσυνδυασμόμετηνπιθανήεπαφήτουχώρουμεευαίσθητοαποδέκτη.8.Οικονομικοτεχνικέςσυνθήκες.
Απορρύπανση εδαφών05.
Εικόνα8:Διάγραμμαροήςεκτίμησηςεπικινδυνότητας
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
17
Εικόνα9:Σχηματικήαπεικόνισητωνβασικώντρόπωναντιμετώπισηςυπεδάφους
Επίσης η επιλογή της κατάλληλης λύσης εξυγίανσης / αποκατάστασης θα πρέπει να βασιστεί σταπαρακάτωκριτήρια:1. Τις πιθανές περιβαλλοντικές επιπτώσεις από την εφαρμογή των συγκεκριμένων τεχνολογιών καιτρόπουςαντιμετώπισήςτους.2.Τηνεφαρμογήτεχνολογίαςμεόσοτοδυνατόνλιγότερεςτεχνικέςκαικατασκευαστικέςπαρεμβάσειςκαι έργα σε περίπτωση ύπαρξης υπόγειων εγκαταστάσεων που συνιστούν ιδιαίτερη προσοχή καιπεριορισμότωνκινήσεων.3.Τηναπλότητατηςμεθόδουκαιτηδιαθεσιμότητατηςαντίστοιχηςτεχνολογίας.4.Τοκόστοςεπένδυσηςκαιτηνευκολίασυντήρησης.5.Τηνασφάλειακατάτηλειτουργίατηςτεχνικήςαπορρύπανσης.
Στη διεθνή βιβλιογραφία και στην καθημερινή πρακτική παγκοσμίως αναφέρονται γενικά 4 μεγάλεςκατηγορίεςμέτρωνεξυγίανσηςρυπασμένωνπεδίων(εικόνα9):
1.Ηολικήεκσκαφή(totalexcavation)καιαπομάκρυνση(removal)προςτελικήδιάθεσηκαικαταστροφήσεειδικούςχώρουςδιάθεσηςεπικίνδυνωναποβλήτων(hazardouswastetreatment).
2.Ηεπεξεργασίαμεφυσικοχημικέςκαιβιολογικέςμεθόδουςείτεεπιτόπουχωρίςεκσκαφή(insitu)ήστοπεδίομετάαπόεκσκαφή(onsite)καιεπανατοποθέτησητουεπεξεργασμένουεδαφικούυλικούστηναρχικήτουθέση.
3.Οεπιτόπουεγκλωβισμός(insitucontainment)τηςρύπανσηςμεδιάφορουςτρόπους,όπωςκάλυψημεαδιαπέραταφυσικάήτεχνητάκαλύμματα,κατασκευήαδιαπέρατωνπλευρικώνφραγμάτων(impermeableboundaries)ήυδραυλικώνφραγμάτων(hydraulicbarriers)γιατουπόγειονερόκ.ά.
4.Ηαπλήπαρακολούθηση(naturalattenuation)τηςδιαδικασίαςεξασθένησηςτων ρύπων με ταυτόχρονο περιορισμό ή εξάλειψη των ρυπογόνωνδραστηριοτήτων.
05.1.
Κατηγορίες τεχνικών εξυγίανσης – αποκατάστασης ρυπασμένων πεδίων
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
18
Γιατηναποκατάστασηρυπασμένωνεδαφώναπαιτείταιπρώταηαπομάκρυνσητηςπηγήςρύπανσηςκαιστησυνέχειαακολουθείηεπεξεργασίατουεδάφουςπουέχειρυπανθεί.Ητεχνικήπουχρησιμοποιείταιγιατηνεπεξεργασίατουεδάφουςείναισυνάρτησητουείδουςκαιτηςσυγκέντρωσηςτουρύπου,τουείδοςτουεδάφους, τουκόστουςκαι τηςδιαθέσιμης τεχνολογίαςκαι τεχνογνωσίας.Για τηναποκατάστασητωνακόρεστωνρυπασμένωνεδαφών,δηλαδήεδαφώνσταοποίαδενυπάρχειυδροφορία,υπάρχουν3γενικέςομάδεςμεθόδωναποκατάστασης:•Βιοεξυγίανση•Φυσικοχημικέςμέθοδοι•Θερμικέςμέθοδοι
Η μέθοδος της βιοεξυγίανσης (bioremediation) αποτελεί μια από τις σημαντικότερες μεθόδουςαπορρύπανσηςτωνεδαφώνκαιτωνυπόγειωνυδροφορέωνκαιβασίζεταιστηναποδόμησητωνοργανικώνουσιώνκαιστηντελικήμετατροπήτουςσεαβλαβείςουσίεςμέσωτηςδράσηςμικροοργανισμών.Κατάτην τελευταία δεκαπενταετία, η μέθοδος έχει χρησιμοποιηθεί για την απορρύπανση εδαφών απόπολυαρωματικούς υδρογονάνθρακες (poly-aromatic hydrocarbons, PAH), πτητικές οργανικές ουσίες(όπωςBTEX)χλωριούχουςοργανικούςρύπους(όπωςοτετραχλωράνθρακας,οιπενταχλωροφαινόλες-PCPκαιPCBs)καιάλλεςοργανικέςενώσεις.Υπάρχουν διάφορες τεχνικές βιοεξυγίανσης οι οποίες μπορούν να εφαρμοστούν είτε επί τόπου στοχώρο(insitu),είτεμετάαπόεκσκαφήτουεδάφους(exsitu).Οιτεχνικέςαυτέςείναιοιεξής(εικόνα10):
05.
05.2.1.
2.
Τεχνικές αποκατάστασηςρυπασμένων ακόρεστων εδαφών
Μέθοδος βιοεξυγίανσης
Insituβιοεξυγίανση:•Βιοαερισμός(Bioventing)•Φυτοεξυγίανση(Phytoremediation)
Exsituβιοεξυγίανση:•Τεχνικήαγροκαλλιέργειας(Landfarming)•Επεξεργασίασεσωρούς(Biopiles)•Βιοαντιδραστήρες(Bioreactors)
Εικόνα10:Σχηματικήαπεικόνισητωνβασικώντεχνικώνβιοεξυγίανσης
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
19
Ο βιοαερισμός περιλαμβάνει τη διοχέτευση αέρα στην ακόρεστη ζώνη του εδάφους με στόχο τηνενεργοποίηση της μικροβιακής δράσης και τη βιοαποδόμηση των υφιστάμενων ρύπων (εικόνα 11).Κύριοςστόχοςτηςδιεργασίαςτουβιοαερισμούρυπασμένωνεδαφώνείναιηαύξησητηςσυγκέντρωσηςτουοξυγόνουστουπέδαφοςμεαπευθείαςεισαγωγήαέρασεαυτό,μέσωκατάλληλωνγεωτρήσεων.Μετηναύξησητηςσυγκέντρωσηςτουοξυγόνουστοέδαφος,ενισχύονταιοιυπάρχοντεςμικροοργανισμοί,πουέχουντηνικανότητανααποικοδομούναερόβιατουςυφιστάμενουςοργανικούςρύπους.
05.2.1.1.
Βιοαερισμός(Bioventing)
Εικόνα11:Βιολογικήαποκατάστασηρυπασμένωνεδαφώνμετημέθοδοτουβιοαερισμού
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
20
Ημέθοδοςτηςφυτοεξυγίανσηςεκμεταλλεύεταιτιςφυσικέςδιαδικασίεςπουλαμβάνουνχώρασταφυτά,οι οποίες περιλαμβάνουν την απορρόφηση νερού και χημικών ενώσεων, τη διαπνοή και την έκκρισηουσιών από το ριζικό σύστημα. Για την κατανόηση των μηχανισμών μέσω των οποίων συντελείται ηφυτοεξυγίανση είναι απαραίτητη η γνώση της ανατομίας και φυσιολογίας των φυτών, καθώς επίσηςκαιτωνδιαδικασιώνμέσωτωνοποίωνταφυτάαπορροφούνταμέταλλακαιταθρεπτικάσυστατικάείτεαπότοεδαφικόδιάλυμαμέσωτωνριζώνήαπότηνατμόσφαιραμέσωτωνφύλλων.Τασημαντικότεραχαρακτηριστικάπουενδείκνυταινασυγκεντρώνουνταφυτάπουχρησιμοποιούνταιστηνφυτοεξυγίανσηείναι:
α) αυξημένη ικανότητα απορρόφησης καιανθεκτικότητας σε υψηλές συγκεντρώσειςΒαρέωνΜετάλλων(Υπερ-συσσωρευτές),
β)ναέχουνμειωμένηικανότητααπορρόφησηςΒαρέωνΜετάλλων,αλλάναεκκρίνουνουσίεςαπότοριζικότουςσύστημαμετατρέπονταςταευδιάλυταμέταλλατουεδάφουςσεαδιάλυτεςσύμπλοκεςενώσεις(μεταλλο-αποκλιστές).
Ητεχνικήαγροκαλλιέργειας(Landfarming)αποτελείμιαexsituμέθοδοβιοεξυγίανσης.Κατάτηντεχνικήαυτή, τοέδαφοςαπλώνεταισεμιαμεγάληεπιφάνεια,δημιουργώνταςέναστρώμαπάχους45-60cm.Σετακτάχρονικάδιαστήματατοέδαφοςοργώνεταιμεαγροτικάμηχανήματα,ώστεναεμπλουτίζεταιμεοξυγόνοπουείναιαπαραίτητογιατιςαερόβιεςβιολογικέςδράσειςκαιπαράλληλαγίνεταισυστηματικήπροσθήκηυγρασίαςκαιθρεπτικώνσυστατικών.
05.
05.
2.1.2.
2.1.3.
Φυτοεξυγίανση (Phytoremediation)
Τεχνική αγροκαλλιέργειας(Landfarming)
Εικόνα12:Φυτοεξυγίανση
Εικόνα13:Τεχνικήαγροκαλλιέργειας
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
21
Ότανδενυπάρχειεπαρκήςδιαθέσιμηεπιφάνεια,ηεπεξεργασίατουεδάφουςμπορείναγίνεισεσωρούςήλάκκους.Ταδιαπερατάστρώματασυνδέονταιμεμιααντλία,μέσωτηςοποίαςγίνεταιηδιοχέτευσηαέραστονσωρό.Ότανυπάρχεικίνδυνοςδιαφυγήςπτητικώνενώσεωνοσωρόςκαλύπτεταιπλήρωςμεαδιαπέρατηγεωμεμβράνη.
Οιβιοαντιδραστήρεςείναιδεξαμενέςοιοποίεςυποστηρίζουνβιολογικέςδιεργασίεςσεελεγχόμενεςσυνθήκες,ώστεναεπιτυγχάνεταιηβέλτιστηλειτουργίατωνμικροοργανισμών.Στουςβιοαντιδραστήρες,το έδαφος αναμιγνύεται με νερό και το μίγμα τροφοδοτεί αντιδραστήρα όπου προεπιλεγμένοιμικροοργανισμοίπροσροφούνήαποδομούντουςρύπους.Ταοργανικάαποδομούνταιμερικώςήολικώςενώ τα ανόργανα απομακρύνονται με ιζηματοποίηση. Το τελικό προϊόν, μετά από ξήρανση αποτελείπλήρωςλειτουργικόέδαφος.
05.
05.
2.1.4.
2.1.5.
Επεξεργασίασε σωρούς (Biopiles)
Βιοαντιδραστήρες(Bioreactors)
Εικόνα14:Τεχνικήεπεξεργασίαςσεσωρούς
Εικόνα15:ΕργαστηριακόςΒιοαντιδραστήρας
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
22
Ητεχνολογίαάντλησηςεδαφικούαέρα(soilvapourextraction)απότηνακόρεστηζώνητουεδάφουςστοχεύειστοφυσικόδιαχωρισμότωναέριωνρύπωναπότοέδαφος,μέσωεφαρμογήςυποπίεσης.Ότανοεδαφικόςαέραςπαραμένειακίνητοςμετάαπόμιαδιαρροήκαιδιήθησηρύπουστοέδαφος,γίνεταικορεσμένοςσεατμούςτουυφιστάμενουρύπου,πουπροέρχονταιαπότηνυγρήφάση(εικόνα16).
Εικόνα16:Σύστημααπορρύπανσηςτουεδάφουςμετηνμέθοδοτηςαναρρόφησηςυπόγειουαέρα
2.2.1.
Άντληση εδαφικού αέρα(Soil Vapour Extraction)
Οιφυσικοχημικέςμέθοδοιεπεξεργασίαςρυπασμένωνεδαφώναφορούνστιςπαρακάτωμεθόδους:Insitu•Άντλησηεδαφικούαέρα(SoilVapourExtraction)•Έκπλυσηεδάφους(SoilFlushing)•Ηλεκτροκινητικήαπορρύπανση(Electrokinetics)•Φυσικήεξασθένηση(NaturalAttenuation)Exsitu•Πλύσηεδάφους(Soilwashing)Insitu/Exsitu•Σταθεροποίηση-Στερεοποίηση(Stabilization-Solidification)
2.2.Φυσικοχημικές μέθοδοι05.
05.
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
23
Κατάτηνέκπλυσητουεδάφους(soilflushing)εγχέεταιήδιηθείταιέναυδατικόδιάλυμαστηρυπασμένηζώνητουεδάφους,ακολουθούμενηαπόάντλησητουυπόγειουνερούκαιτουδιαλύματοςπουπεριέχειτους απομακρυνόμενους ρύπους, επεξεργασία του στην επιφάνεια του εδάφους και απόρριψη ήεπανέγχυσή του. Η εισαγωγή του διαλύματος έκπλυσης μπορεί να πραγματοποιηθεί στην ακόρεστηζώνητουεδάφους,στηνκορεσμένηζώνηήκαιστιςδύο.Ταδιαλύματαέκπλυσηςαποτελούνταιμόνοαπόνερό,ήνερόμεπροσθήκησυν-διαλυτικώνμέσων,οξέων,βάσεων,οξειδωτικώνμέσων,χηλικώνενώσεων και διαλυτών. Το εισαγόμενο διάλυμα έκπλυσης διηθείται από το έδαφος και οι διαλυτέςενώσεις που είναι παρούσεςστο έδαφοςδιαλυτοποιούνται. Το διάλυμα εξαγωγήςαντλείται από τονπυθμένατηςρυπασμένηςζώνηςκαιγίνεταικατεργασίατουσεμονάδαεπεξεργασίαςυγρώναποβλήτωνγιατηναπομάκρυνσητωνρύπων(εικόνα17).
Εικόνα16:Σύστημααπορρύπανσηςτουεδάφουςμετηνμέθοδοτηςαναρρόφησηςυπόγειουαέρα
Εικόνα17:Τεχνικήαγροκαλλιέργειας
2.2.2.
Έκπλυση εδάφους(Soil Flushing)05.
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
24
Ηηλεκτροκινητικήαπορρύπανσηβασίζεταιστηθεωρίαότιρεύμαχαμηλήςπυκνότηταςθακινητοποιήσειτιςπροσμείξειςμετημορφήφορτισμένωνσωματιδίων.Έναρεύμαπουδιέρχεταιμεταξύηλεκτροδίωνμπορείναπροκαλέσειυδατικάμέσα, ιόντακαισωματίδιανακινηθούνμέσωεδάφους,αποβλήτωνκαινερού.
Ο όρος «φυσική εξασθένηση» (Natural Attenuation) ουσιαστικά αναφέρεται σε διάφορες φυσικές,χημικές και βιολογικέςδιεργασίες, που λαμβάνουν χώραμεφυσικό τρόποστουπέδαφος, οι οποίεςέχουν ως αποτέλεσμα την εξυγίανση του υπεδάφους (κορεσμένης, αλλά και ακόρεστης ζώνης),χωρίς να πραγματοποιείται εγκατάσταση ειδικών συστημάτων από τον άνθρωπο, πέραν ενόςδικτύουπαρακολούθησης.Αυτό τοδίκτυοπαρακολούθησης, καθώςεπίσηςκαι ηδιεξαγωγήσυχνώνδειγματοληψιών και αναλύσεων, είναι ταστοιχεία που καθιστούν τηνφυσική εξασθένηση τεχνολογίαεξυγίανσηςκαιτηδιαχωρίζουναπότηναπραξία.
05.
05.
2.2.3.
2.2.4.
Ηλεκτροκινητική απορρύπανση(Electrokinetics)
Φυσική εξασθένηση(Natural Attenuation)
Εικόνα18:Ηλεκτροκινητικήαπορρύπανση
Εικόνα19:Φυσικήεξασθένηση
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
25
Ηπλύση τουεδάφους (soilwashing) είναι μία τεχνικήφυσικούη/και χημικούδιαχωρισμούκατά τηνοποίαγίνεταιεκσκαφήκαιπλύσητουεδάφουςέτσιώστενααπομακρυνθούνοιπεριεχόμενοιρύποι.Ημέθοδοςείναιεφαρμόσιμηγιατηνκατεργασίαενόςμεγάλουεύρουςανόργανωνκαιοργανικώνρύπωνπουπεριλαμβάνουνβαρέαμέταλλα,ραδιονουκλίδια,κυανιούχα,αρωματικέςενώσεις,φυτοφάρμακακαιπολυχλωριωμένεςφαινόλες(PCBs).
05.2.2.5.
Πλύση εδάφους(Soil washing)
Εικόνα20:Πλύσηεδάφους
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
26
Ηστερεοποίησηκαιησταθεροποίηση(Solidification/Stabilization)αποτελούντεχνικέςκατεργασίαςοιοποίεςμειώνουντηνκινητικότητατωνρύπωνεγκλωβίζονταςήακινητοποιώνταςτουςμεχημικόήφυσικότρόπομέσαστοέδαφος.Στησταθεροποίηση/στερεοποίησητασταθεροποιητικάμέσααναμιγνύονταιήεισάγονταιμεάλλουςτρόπουςστορυπασμένοέδαφοςγιατηνεπίτευξηενόςήπερισσότερωναπότουςπαρακάτωστόχους:1.Τημείωση τηςδιαλυτότηταςεπικίνδυνωνρύπωνπουπεριέχονταισταρυπασμέναεδάφηλόγω τηςπροσρόφησής τουςστοέδαφοςή τουσχηματισμούενώσεωνχαμηλήςδιαλυτότητας (πχ,υδροξείδια,ανθρακικάάλατα,πυριτικάάλατα,φωσφορικάάλατα,θειούχεςενώσεις).2.Τονπεριορισμότηςεπαφήςμεταξύυγρώνφάσεωνκαιρύπωνμετημείωσητηςδιαπερατότηταςτουυλικού, ή το σχηματισμό ενός κρυστάλλινου, υαλώδους, ή πολυμερούς πλαισίου που περιβάλλει τατεμαχίδιατουυλικού.3.Τηβελτίωσητωνφυσικώνχαρακτηριστικώντωνρυπασμένωνεδαφών.
2.2.6.
Σταθεροποίηση - Στερεοποίηση(Stabilization - Solidification)05.
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
27
Ηθερμικήεπεξεργασίαρυπασμένωνεδαφώνέχειωςστόχοτηνκαταστροφήοργανικώνκυρίωςρύπωνκαιτημετατροπήτουςσεδιοξείδιοτουάνθρακα,υδρατμούςκαιανόργανατελικάπροϊόντα.Ανάλογαμετηναναπτυσσόμενηθερμοκρασία,επιτυγχάνεταιδιαφορετικόποσοστόκαταστροφήςτωνυφιστάμενωνρύπωνκαιέκλυσηαπαερίωνδιαφορετικήςσύστασης.Πολλέςφορέςείναιδυνατόναχρησιμοποιηθείθερμότηταόχιγια τηνκαταστροφήτωνεδαφικώνρύπων,αλλάγια τηνεξάτμισή τουςκαι τονφυσικόδιαχωρισμότουςαπότοέδαφος.
Ηθερμική επεξεργασίαρυπασμένωνεδαφώνμπορεί ναπραγματοποιηθεί in-situ και ex-situ,ωστόσοκυρίωςεφαρμόζονταιex-situτεχνικές,απότιςοποίεςοιβασικότερεςείναιηαποτέφρωση,ηπυρόλυσηκαιηθερμικήεκρόφηση.
Insitu•Θέρμανσημεηλεκτρικήαντίσταση(ElectricalResistanceHeating)
Exsitu•Αποτέφρωση(Incineration)•Πυρόλυση(Pyrolysis)•ΘερμικήΕκρόφηση(ThermalDesorption)
Ο πιο κοινός τρόπος θέρμανσης εδαφών είναι η διοχέτευση ηλεκτρικού ρεύματος, η οποία λόγωτηςηλεκτρικήςαντίστασης,πουπαρουσιάζει τοέδαφος (ιδιαίτεραότανέχει χαμηλήδιαπερατότητα),προκαλεί αύξηση της θερμοκρασίας. Η αναπτυσσόμενη θερμοκρασία αφενός ξηραίνει το έδαφος,δημιουργώνταςρωγμέςκαιαυξάνονταςτοπορώδεςκαιτηδιαπερατότητάτουκαιαφετέρουενισχύειτηνεξάτμισητωνυφιστάμενωνρύπων,οιοποίοιμεταφέρονταιστηναέριαφάσηκαισυλλέγονταιαπόπηγάδιαάντλησης.
2.3.1.
2.3.2.
Θερμικές μέθοδοι
Θέρμανση με ηλεκτρική αντίσταση(Electrical Resistance Heating)
Ηαποτέφρωσηδιενεργείταισευψηλέςθερμοκρασίες(870έως1.200°C)γιαναεξατμίσεικαινακάψει(σεπαρουσίαοξυγόνου)οργανικέςενώσειςσεεπικίνδυνααπόβλητα.Βοηθητικάκαύσιμαχρησιμοποιούνταισυχνάγιατηνέναυσηκαιτηδιατήρησητηςκαύσης.
Αποτέφρωση(Incineration)
2.3.05.
05.
05.
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
28
Κατάτηθερμικήεκρόφηση,τααπόβληταθερμαίνονται,ώστεναεξατμιστούνοιοργανικοίρύποικαιτονερό.Μεβάσητηθερμοκρασίαλειτουργίας,οιδιεργασίεςμπορούνναταξινομηθούνσεδύοομάδες:υψηλήθερμοκρασίαθερμικήςεκρόφησης(320-560°C)καιχαμηλήθερμοκρασίαθερμικήςεκρόφησης(90έως320°C).Στόχοςτηςτεχνικήςαυτήςείναιηεξάτμισητουπεριεχόμενουνερούκαιτωνοργανικώνρύπων,οιοποίοιστησυνέχειαοδηγούνταισεειδικόσύστημαεπεξεργασίαςαπαερίων.Ηθερμοκρασίακαι ο χρόνοςπαραμονήςσεσυστήματαθερμικής εκρόφησης επιλέγονται έτσιώστε να επιτυγχάνεταιεξάτμισηκαιόχιοξείδωσητωνοργανικώνρύπων.ΗΘερμικήεκρόφησηαποτελείμιαexsituτεχνολογίααπορρύπανσης.
Σεπερίπτωσηκορεσμένωνεδαφώνηαποκατάστασήτουςκαιηαποκατάστασητωνυπόγειωνυδάτωνείναιαλληλένδετεςμεταξύτους.Όπωςκαιστηνπερίπτωσητωνακόρεστωνεδαφώνοιτεχνικέςαποκατάστασηςμπορείναδιακριθούνσεinsituκαιexsitu.
Οιμέθοδοιαποκατάστασηςκορεσμένωνεδαφώνκαθώςκαιυπόγειωνυδάτωνείναιοιεξής:Insitu•Βιοαναρρόφηση(Bioslurping)•Αεροδιασπορά(AirSparging)•ΔιαπερατάΑντιδρώνταΦράγματα(PermeableReactiveBarriers)
Exsitu•Αεροδιαχωρισμός(AirStripping)•Άντλησηκαιεπεξεργασία(PumpandTreat)
Insitu/Exsitu•Χημικήοξείδωση/αναγωγή(ChemicalOxidation/Reduction)
2.3.4.
3.
Θερμική εκρόφηση(Thermal desorption)
Τεχνικές αποκατάστασηςκορεσμένων εδαφών – υπόγειων υδάτων
Η πυρόλυση περιλαμβάνει τη θερμική αποδόμηση οργανικών ρύπων, απουσία οξυγόνου ή άλλωναντιδρώντωναερίων.Στηνπράξη,κατάτηδιάρκειατηςπυρόλυσηςδεναπουσιάζειτελείωςτοοξυγόνο,αλλάυπάρχεισεποσότηταμικρότερηαπό τηστοιχειομετρική.Ηπυρόλυσηλαμβάνειχώραυπόπίεσηκαισεθερμοκρασίεςμεγαλύτερεςαπό430οC,ενώτατελικάπροϊόνταπεριλαμβάνουνκαύσιμααέριασυστατικά (π.χ.CO,CH4,Η2, κα.), μικρέςποσότητεςυγρώνκαι έναστερεόυπόλειμμα, πουπεριέχειάνθρακακαιτέφρα.
2.3.3.
Πυρόλυση(Pyrolysis)05.
05.
05.
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
29
Με τη διεργασία της βιοαναρρόφησης (Bioslurping), επιτυγχάνεται η ανάκτηση των υφιστάμενωνποσοτήτωνελαιωδώνπου«επιπλέουν»στονυπόγειουδροφορέα,μεόσοτοδυνατόνμικρότερηάντλησηυπόγειουνερού(εικόνα21),ενώμετιςτεχνολογίεςτηςάντλησηςτουεδαφικούαέρακαιτουβιοαερισμούτηςακόρεστηςζώνηςενισχύεταιηβιοαποδόμησηπτητικώνοργανικώνρύπων.
Η βασική ιδέα της τεχνολογίας της βιοαναρρόφησης είναι η απομάκρυνση ελαφριών πετρελαϊκώνυδρογονανθράκων(LNAPL),οιοποίοιέχουνσυσσωρευτείστηνεπιφάνειατουυδροφόρουορίζονταυπότημορφήελεύθερηςελαιώδουςφάσης,μεόσοτοδυνατόνμικρότερηάντλησηυπογείωνυδάτων.Γιατοσκοπόαυτόχρησιμοποιούνταιειδικέςγεωτρήσεις,οιοποίεςδιαθέτουνδιάτρητοπερίβλημαστούψοςτουυδροφόρουορίζοντα,εκείακριβώςπουσυσσωρεύεταιηελεύθερηελαιώδηςφάση.
3.1.
Βιοαναρρόφηση(Bioslurping)
Εικόνα21:ΣχηματικήπεριγραφήτηςτεχνικήςBioslurping(Vacuum-enhancedfreeproductrecovery)γιατηνανάκτησητηςελαιώδουςστιβάδας
05.
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
30
Ητεχνικήτηςαεροδιασποράς(AirSparging)αφοράστηδιοχέτευσηαέραμέσαστηνκορεσμένηζώνητουυπεδάφους,μεστόχοτηνεξάτμισητωνυφιστάμενωνρύπωνκαιτηνενίσχυσητηςβιοαποικοδόμησήςτους. Λόγω της εισαγωγής αέρα στο υπέδαφος και της εξάτμισης των ρύπων, στις περισσότερεςεφαρμογές κρίνεται αναγκαία η απομάκρυνσή τους από την ακόρεστη ζώνη, με εφαρμογή τηςτεχνολογίαςάντλησηςεδαφικούαέρα(εικόνα22).
Εικόνα22:Συνοπτικήπαρουσίασητηςτεχνικήςεξυγίανσηςτηςαεροδιασποράς
3.2.
Αεροδιασπορά(Air Sparging)05.
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
31
Έναςδιαπερατόςενεργόςφραγμός(PermeableReactiveBarrier)περιλαμβάνειμιαζώνηεπεξεργασίαςη οποία κατασκευάζεται και τοποθετείται στο υπέδαφος με στόχο τον καθαρισμό εκχυλισμάτων καιρυπασμένωνυδάτωνότανδιέρχονταιμέσααπόαυτή.Οιδιαπερατοίενεργοίφραγμοίπρέπειναέχουνελάχιστηεπίδρασηστονρυθμόροήςτουρυπασμένουύδατοςκαιαυτόεπιτυγχάνεταιμετηνκατασκευήμιαςδιαπερατήςενεργήςζώνηςήενόςδιαπερατούενεργούκελιούτοοποίοπεριβάλλεταιαπόχαμηλήςδιαπερατότηταςφραγμούςμεστόχοτηνώθησητωνρυπαντώνπροςτηνενεργήζώνηεπεξεργασίας.Είναιπαθητικάσυστήματαεπεξεργασίαςταοποίαμπορείναχρησιμοποιηθούνγιατηνδιαχείρισητηςεπικινδυνότηταςακόμηκαισεακραίεςκαταστάσειςρύπανσης(εικόνα23).
Εικόνα23:Σχηματικήπαράστασηλειτουργίαςενόςδιαπερατούενεργούφραγμού
3.3.
Διαπερατά Ενεργά Φράγματα(Permeable Reactive Barriers)
Οαεροδιαχωρισμός (air stripping) αποτελεί μια διεργασία, η οποία ενισχύει την εξάτμιση διαφόρωνσυστατικώναπότηνυγρήφάση(υπόγειονερό)στηναέρια(αέρα),μέσωδιέλευσηςαέραμέσααπότουπόεπεξεργασίανερό.Ησυγκεκριμένητεχνολογίαεφαρμόζεταιγιατηνεπεξεργασίαυπόγειουνερού,πουέχειήδηαπομακρυνθείαπότουπέδαφοςμέσωάντλησηςκαιέχειαποδειχθείιδιαίτερααποτελεσματικήκαιοικονομικήστηναπομάκρυνσηπτητικώνοργανικώνρύπωναπόυπόγειαύδαταμεσχετικάχαμηλέςσυγκεντρώσεις(<200mg/L).
3.4.
Αεροδιαχωρισμός(Air Stripping)
Εικόνα24:Αεροδιαχωρισμός
05.
05.
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
32
Ηχημικήοξείδωση/αναγωγήαφοράσυνήθωςσεαντιδράσειςοξειδοαναγωγής,οιοποίεςμετατρέπουντουςεπικίνδυνουςρύπουςσεενώσειςακίνδυνες,λιγότεροτοξικές,περισσότεροσταθερές,μεμικρότερηκινητικότητα,ήαδρανείς.Κατάτιςαντιδράσειςοξειδοαναγωγήςηλεκτρόνιαμιαςουσίαςμεταφέρονταισεάλλη.Πιοσυγκεκριμέναημιααντιδρούσαουσίαοξειδώνεται(χάνειηλεκτρόνια)καιηάλληαντιδρούσαουσία ανάγεται (κερδίζει ηλεκτρόνια). Οι οξειδωτικοί παράγοντες που χρησιμοποιούνται για τηνεπεξεργασίατωνρύπωνστοέδαφοςπεριλαμβάνουνόζον,υπεροξείδιοτουυδρογόνου,υποχλωριώδη,υπερμαγγανικό κάλιο, το αντιδραστήριο Fenton (υπεροξείδιο του υδρογόνου και σίδηρος), χλώριοκαιδιοξείδιοτουχλωρίου.Αυτήημέθοδοςμπορείναεφαρμοστείinsituήexsituσεεδάφη,λάσπες,ιζήματα,καισεάλλαστερεά,όπωςεπίσηςκαισταυπόγειανερά.Ηχημικήεπεξεργασίαμπορείεπίσηςναπεριλαμβάνειτηχρήσηυπεριώδουςακτινοβολίας(UV).
Ηαποκατάστασηρυπασμένωνυδροφορέωνμεάντλησηκαιυπέργειαεπεξεργασίατουυπόγειουνερού(Pump and Treat) αποτέλεσε για πολλά χρόνια τη μοναδική εφαρμοζόμενη τεχνολογία εξυγίανσης.Βάσειαυτής,τορυπασμένουπόγειονερόμεταφέρεταιστηνεπιφάνειατουεδάφους(μέσωκατάλληλωνγεωτρήσεων άντλησης), όπου επεξεργάζεται και στη συνέχεια επανατοποθετείται στο υπέδαφος ήκαταλήγεισεεπιφανειακούςυδάτινουςαποδέκτες,επιτυγχάνονταςικανοποιητικόβαθμόεξυγίανσηςκαιταυτόχρονοπεριορισμότηςεξάπλωσηςτηςήδηυπάρχουσαςρύπανσης(εικόνα25).
Εικόνα25:Σύστημααπορρύπανσηςτουυπόγειουνερούμετηντεχνικήάντλησηκαιεπεξεργασία(Pump&treat)
3.6.
3.5.
Χημικήοξείδωση / αναγωγή
Άντληση και επεξεργασία(Pump and Treat)05.
05.
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
33
Οιτεχνολογίεςπροστασίαςαπότηνεπέκτασητηςρύπανσηςεδαφώνκαιυδροφορέωναποτελούνένασημαντικόαντικείμενοεπειδήσυμβάλλουνστηνπρόληψητωνδυσμενώνπεριβαλλοντικώνεπιπτώσεωναπό την επέκταση της ρύπανσης. Επιπλέον, το κόστος των συστημάτων προστασίας είναι σημαντικάμικρότερο (τουλάχιστον κατά μια τάξη μεγέθους) από το κόστος της αντίστοιχης απορρύπανσης.Οιμέθοδοιπροστασίαςαπότηνεπέκτασητηςρύπανσηςεδαφώνκαιυδροφορέωνπεριλαμβάνουν:
1.Συστήματακάλυψηςτηςεπιφάνειαςπεριοχώνπουέχουνρυπανθείμεσκοπότονεγκιβωτισμότωνρύπων,ώστεαφενόςναμηδιασπείρονταικαιαφετέρουναπεριορίζεταιηκατείσδυσητωνεπιφανειακώνυδάτων(γεγονόςπουμπορείνακαταλήξειστηρύπανσητωνυπόγειωνυδροφορέωντηςπεριοχής).
2.Κατακόρυφαπεριμετρικάδιαφράγματαμεσκοπότονπεριορισμότηςεπέκτασηςτηςρύπανσηςμέσωτηςκυκλοφορίαςτουυπόγειουνερούστηνοριζόντιαδιεύθυνση.
3.Υδραυλικάσυστήματα,όπωςσυστήματααναστροφήςτηςδιεύθυνσηςκίνησηςτουυπόγειουνερού(κυρίωςμέσωεκτεταμένωναντλήσεων)(εικόνα26).
Εικόνα 26: Αρχή λειτουργίας του υδραυλικού φράγματος κατακράτησης του ρυπασμένουυπόγειουνερού
Προστασία από τηνεπέκταση της ρύπανσης06.
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
34
Σεκάθεαστικήηβιομηχανικήδραστηριότηταείναιφυσικόναδημιουργούνταιοιπροϋποθέσειςδημιουργίαςρύπανσηςτουεδάφους.Στόχοςμαςθαπρέπειναείναιναελαχιστοποιήσουμετιςπιθανότητεςαυτέςκαιναείμαστεσεθέσηνααντιμετωπίσουμετηνρύπανσηεφαρμόζονταςοργανωμέναεργαλείαδιαχείρισηςρυπασμένηςγης
Σήμερα όλα τα απαραίτητα εργαλεία για την καταγραφή, ιεράρχηση, διερεύνηση, αξιολόγηση,απορρύπανσηκαιπαρακολούθησηείναιδιαθέσιμα.
Οι διοικητικές αρχές οφείλουν τουλάχιστον να καταγράφουν τα πιθανώς ρυπασμένα πεδία και στηνσυνέχειαανάλογαμε τουςδιαθέσιμουςπόρουςναπροχωρούνσταδιακάστηναποκατάσταση τωνπιοεπικίνδυνωνπεριβαλλοντικά.
ΤοσυνολικόΕργαλείοΔιαχείρισηςΡυπασμένωνΕδαφών(ΕΔΡΕ)πουπροέκυψεαπότοLIFESo.SμπορείνααποτελέσειένασημαντικόοδηγόγιατουςφορείςΑυτοδιοίκησης(Δήμοι,Περιφέρειες,Οργανισμοί),μετονοποίομπορείναγίνεικαταγραφήκαιταξινόμησηόλωντωνενδυνάμειρυπασμένωνπεδίων,εκτίμησητηςεπιβάρυνσηςπουμπορείναπροκαλούνκαιναοδηγήσειστηλήψηαπόφασηςγιατηναπορρύπανσήτουςμειδιαίτεραχαμηλόκόστος.
ΗINTERGEOείναιστηδιάθεσηκάθεενδιαφερομένουφορέαγιαεπιπλέονπληροφορίεςκαισυνεργασίαόσοναφοράείτετηνεφαρμογήτουΕργαλείουΔιαχείρισηςΡυπασμένωνΕδαφών(ΕΔΡΕ)συνολικά,είτεενόςτμήματοςαυτού.
ΣτοιχείαΕπικοινωνίας
INTERGEOΕΠΕΒιομηχανικήΠεριοχήΘέρμηςΘεσσαλονίκη,57001Τηλ.2310478147Fax:2310478149Ιστοσελίδα:http://www.intergeo.gre-mail:[email protected]
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
ΟΔ
ΗΓ
ΟΣ
ΓΙΑ
ΤΗ
ΡΥ
ΠΑ
ΝΣ
Η Ε
ΔΑ
ΦΩ
Ν
35
Δ Ι Κ Α Ι Ο Υ Χ Ο Ι Τ Ο Υ Ε Ρ Γ Ο Υ
ΜετησυνεισφοράτουχρηματοδοτικούμέσουLIFEτηςΕυρωπαϊκήςΈνωσης
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ:Τηλ.:2310463930-1• mail:[email protected]• www.lifesos.eu
ΜΕΛΕΤΕΣ - ΕΡΕΥΝΕΣΠΑΡΟΧΗ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΣΥΜΒΟΥΛΟΥwww.yetos.gr(Συντονιστής)
ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΗ ΑΝΩΝΥΜΗ ΕΤΑΙΡΕΙΑΟ.Τ.Α. ΑΝΑΤΟΛΙΚΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣwww.anatoliki.gr ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΕΥΘΥΝΣΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ
ΙΝΣΤΙΤΟΥΤΟ ΕΓΓΕΙΩΝ ΒΕΛΤΙΩΣΕΩΝwww.lri.gr
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΑΠΟΚΕΝΤΡΩΜEΝΗ ΔΙΟIΚΗΣΗ ΜΑΚΕΔΟΝIΑΣ ΘΡAΚΗΣΓΕΝΙΚH ΔΙΕYΘΥΝΣΗ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚHΣ ΚΑΙ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚHΣ ΠΟΛΙΤΙΚHΣΔΙΕYΘΥΝΣΗ ΥΔAΤΩΝ ΚΕΝΤΡΙΚHΣ ΜΑΚΕΔΟΝIΑΣdydaton.damt.gov.gr
ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΑΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΕΝΤΡΙΚΗΣ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑΣΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑΚΟ ΤΑΜΕΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣwww.rdfcm.gr
ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣwww.intergeo.gr
