94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

96
94 διαγράμματα γ’ Λυκείου

description

έκθεση Γ λυκείου

Transcript of 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

Page 1: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

94 διαγράμματα γ’ Λυκείου

Page 2: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 1Ο Η ΚΡΙΤΙΚΗ ΣΚΕΨΗ ΚΑΙ Η ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ ΤΗΣ «Η εποχή μας περισσότερο από ποτέ απαιτεί την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης». Να γράψετε ένα άρ-

θρο για την τοπική εφημερίδα της πόλης σας όπου θα αναλύσετε τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την άσκηση της εποικοδομητικής σκέψης, τους λόγους που καθιστούν αναγκαία την καλλιέργεια της κριτι-κής σκέψης καθώς και τα οφέλη που αποκομίζει το άτομο όταν διακατέχεται από αυτή. (500-600 λέξεις)

Τίτλος: Η κριτική σκέψη και τα οφέλη της στο άτομο

Πρόλογος

Ο άνθρωπος επιδιώκει την κατάκτηση της γνώσης και μέσα από αυτή τη διαμόρφωση της ανεξάρτητης σκέψης. Όντας ελεύθερος πνευματικά μπορεί να διατυπώσει ανεμπόδιστα τις απόψεις του για πρόσωπα, ιδέες, καταστάσεις, τα οποία αφορούν την ιδιωτική και δημόσια ζωή του.

Κύριο μέρος

Ερώτημα α’: Οι προϋποθέσεις για την άσκηση εποικοδομητικής κριτικής 1. Πνευματική καλλιέργεια, ουσιαστική γνώση, συγκροτημένη σκέψη 2. Αγνή πρόθεση απαλλαγή από τον εγωισμό με καλοπροαίρετη διάθεση και ειλικρίνεια. 3. Ελεύθερο και δημιουργικό πνεύμα με ερευνητική διάθεση 4. Αυξημένο αίσθημα ευθύνης και επίγνωση των αποτελεσμάτων της κριτικής στάσης απέναντι στα

προς κρίση πρόσωπα ή ζητήματα. 5. Ποικιλία πηγών και εύρος πληροφοριών με διάθεση σύνθεσης και όχι εκ προοιμίου άρνηση μίας

άποψης.

Ερώτημα β’: Λόγοι που καθιστούν αναγκαία την καλλιέργεια κριτικής σκέψης 1. Κατάρρευση αξιών –ιδεολογική ισοπέδωση στα πλαίσια του διεθνισμού 2. Αυξημένη προπαγάνδα, παραπληροφόρηση 3. Μονοδιάστατος προσανατολισμός της εκπαίδευσης, τεχνοκρατία στη γνώση 4. Διόγκωση κοινωνικών – οικονομικών προβλημάτων

Ερώτημα γ’: Τα οφέλη που αποκομίζει το άτομο όταν διακατέχεται από κριτική σκέψη 1. Με τη μορφή της αυτοκριτικής βοηθάει τον άνθρωπο να προσεγγίσει την αυτογνωσία και να βελ-

τιωθεί ως προσωπικότητα. 2. Αποτελεί μέθοδο ελέγχου της εξουσίας, των αυθαιρεσιών, της δημαγωγίας και συνιστά αφετηρία

εξυγίανσης του πολιτικού και κοινωνικού βίου. 3. Στηρίζει το διάλογο και συνιστά παράγοντα διευκόλυνσης της επικοινωνίας για την εποικοδομητι-

κή ανταλλαγή των απόψεων. 4. Συνιστά την αφετηρία για τη διεύρυνση του πνευματικού ορίζοντα, την αποκάλυψη καινούριων

γνώσεων. 5. Στην ενημέρωση συνιστά τον παράγοντα ελέγχου της είδησης και της πληροφορίας.

Επίλογος Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό ότι η κριτική σκέψη συνιστά την απόδειξη της ελευθερίας του πνεύματος,

αφού μέσω αυτής ο άνθρωπος διαμορφώνει τη δική του, την προσωπική άποψη και έχει το θάρρος όχι μόνο να τη διατυπώσει, αλλά και τη μοιραστεί με τους συνανθρώπους του μέσα από τον εποικοδομητικό διάλογο.

Page 3: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 2Ο : Ο ΡΟΛΟΣ ΤΗΣ ΠΑΙΔΕΙΑΣ ΣΕ ΜΙΑ ΠΟΛΙΤΕΙΑ «Στο κείμενο αναφέρεται ότι το πρώτο και μέγα καθήκον της πολιτείας είναι η παιδεία. Γράψτε ένα δο-

κίμιο πειθούς στο οποίο θα εκθέσετε τις απόψεις σας για τα αποτελέσματα της παιδείας στον άνθρωπο και το κοινωνικό σύνολο, καθώς και τους τρόπους με τους οποίους η πολιτεία θα συμβάλει σε αυτό. (500-600 λέξεις)

Πρόλογος

Η πολιτεία είναι ο βασικός φορέας που καθορίζει τη λειτουργία των σχολείων και φροντίζει για την εκ-παίδευση των παιδιών, και στη συνέχεια την παιδεία των πολιτών. Η ευθύνη αυτή καθορίζει στη συνέχεια τη συμπεριφορά των ανθρώπων μέσα στην κοινωνία, αλλά και το σεβασμό τους προς τους πολιτικούς και κοινωνικούς θεσμούς.

Κύριο μέρος

α΄ ερώτημα: Αποτελέσματα της παιδείας στον άνθρωπο και στο κοινωνικό σύνολο 1. Διεύρυνση πνευματικών οριζόντων – κατάκτηση γνώσεων – μόρφωση 2. Αυτογνωσία –αυτοκριτική 3. Ευαισθητοποίηση του ατόμου – ηθικοποίηση 4. Καλλιέργεια κριτικής σκέψης –δυνατότητα ελέγχου των πληροφοριών που δέχεται το άτομο – δι-

αμόρφωση πολιτικής συνείδησης 5. Απαλλαγή από προλήψεις – αρμονική κοινωνική συμβίωση (κοινωνικοποίηση) β΄ ερώτημα: Τρόποι συμβολής της πολιτείας 1. Βελτίωση υλικο - τεχνικών υποδομών με στόχο την ευκολότερη εμπέδωση γνώσεων από τους μα-

θητές – αξιοποίηση τεχνολογίας 2. Νομοθεσία υπέρ της δια βίου μάθησης 3. Ποιοτική βελτίωση διδακτέας ύλης με στόχο τη σύνδεση με τη σύγχρονη πραγματικότητα (κοσμο-

πολίτες νέοι) 4. Υποχρεωτικές μετεκπαιδεύσεις εκπαιδευτικών και δασκάλων, ώστε να εξοικειωθούν με τους νέ-

ους κανόνες διδασκαλίας και να εμπεδώσουν το σύγχρονο ρόλο τους Επίλογος Συνεπώς, είναι εύκολα κατανοητό πως η Πολιτεία με όλα τα όργανα, τους νόμους και τις δυνατότητές

που της παρέχουν οφείλει να φροντίσει για την ορθή παιδεία των πολιτών.

Page 4: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 3Ο: ΕΝΝΟΙΑ ΚΑΙ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΗΣ ΔΙΑ ΒΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ «Πληροφορηθήκατε ότι το πνευματικό κέντρο της περιοχής σας, εφαρμόζοντας τη δια βίου εκπαίδευ-

ση, διοργανώνει μία σειρά σεμιναρίων ποικίλου περιεχομένου. Να γράψετε ένα άρθρο για την τοπική ε-φημερίδα, στο οποίο θα αναφέρετε τις ωφέλειες που προσφέρει γενικότερα η παιδεία στον άνθρωπο, αλλά και τα εφόδια που παρέχει ειδικότερα η δια βίου εκπαίδευση στην τεχνικά προοδευμένη εποχή μας».

Τίτλος: Η δια βίου παιδεία: προοπτικές και συνέπειες

Πρόλογος

Η παιδεία είναι ένα αγαθό το οποίο δεν αποκτάται μόνο κατά τη διάρκεια της σχολικής εκπαίδευσης, αλλά σε όλη τη διάρκεια της ζωής κάποιου ανθρώπου. Η διαδικασία αυτή αποτελεί τη λεγόμενη «δια βίου εκπαίδευση» και η προσωπική φροντίδα του κάθε ατόμου για αυτή είναι καθοριστική.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Ωφέλειες παιδείας 1. Διεύρυνση πνευματικών οριζόντων – όξυνση σκέψης – καλλιέργεια κριτικής ικανότητας 2. Ηθικοποίηση ανθρώπου – μεταβίβαση αρχών, αξιών, ιδεών (ανθρωπιστική παιδεία) 3. Καλλιέργεια κοινωνικών αρετών – διαμόρφωση πολιτικής στάσης 4. Γνώση παράδοσης – καλλιέργεια εθνικού και δημοκρατικού φρονήματος β΄ ερώτημα: Εφόδια δια βίου εκπαίδευσης 1. Διαρκής ενημέρωση και επικαιροποίηση γνώσης 2. Παροχή ίσων ευκαιριών σε άτομα που ασχολούνται με ένα αντικείμενο χρόνια σε σχέση με αυτούς

που πρόσφατα ξεκίνησαν 3. Ενδυναμώνεται η θέληση και η επιμονή του ανθρώπου – παράγοντας αυτογνωσίας 4. Ευελιξία προσαρμογής στις διαμορφούμενες κοινωνικές και οικονομικές συνθήκες Επίλογος Επομένως, η «δια βίου εκπαίδευση» είναι καίριας σημασίας ζήτημα για τη σύγχρονη εποχή, εφόσον

μόνο μέσω αυτής θα μπορέσει ο άνθρωπος να εξοικειωθεί και να εναρμονιστεί με τη διαρκώς εξελισσό-μενη κοινωνία.

Page 5: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 4Ο: Ο ... ΜΑΥΡΟΠΙΝΑΚΑΣ ΠΟΥ ΘΑ ΒΑΛΕΙ ΤΕΛΟΣ ΣΤΗΝ ΚΙΜΩΛΙΑ «Οι καλοί γνώστες χειρισμού των υπολογιστών θα γίνουν “ ήρωες” των παιδιών, ενώ οι μη έχοντες την

παραμικρή επαφή με το αντικείμενο ενδέχεται να αισθανθούν ότι περιθωριοποιούνται». Με αφορμή την παραπάνω άποψη να γράψετε ένα δοκίμιο πειθούς στο οποίο θα αναφέρεστε στα πλεονεκτήματα, αλλά και στα μειονεκτήματα της χρήσης των ηλεκτρονικών υπολογιστών στην εκπαίδευση.

Πρόλογος

Η χρήση του ηλεκτρονικού υπολογιστή αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της καθημερινής ζωής κατά την τελευταία δεκαετία. Η κοινωνία όμως διακρίνεται σε δύο μέρη: στους μικρούς ηλικιακά που είναι εξοικει-ωμένοι με τη χρήση των υπολογιστών, εφόσον «μεγάλωσαν» μαζί τους, και στους μεγαλύτερους ηλικιακά, οι οποίοι με δυσκολία μπορούν να προσαρμοστούν στη χρήση ενός υπολογιστή ή να αντιληφθούν τη χρη-σιμότητά του.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Πλεονεκτήματα χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών στην εκπαίδευση 1. Πολύπλευρη ενημέρωση –διασταύρωση γνώσεων από τους ίδιους τους μαθητές – πρόσβαση σε

βιβλιοθήκες, πανεπιστήμια και μουσεία σε όλο τον κόσμο 2. Επικοινωνία και ανταλλαγή απόψεων με άλλους μαθητές 3. Ο δάσκαλος μπορεί να βοηθάει ταυτόχρονα πολλούς μαθητές, αλλά και τον καθένα χωριστά 4. Αποφυγή αποστήθισης και κατανόηση του αντικειμένου εφόσον αυτό προκύπτει από προσωπική

έρευνα των μαθητών β΄ ερώτημα: Μειονεκτήματα χρήσης ηλεκτρονικών υπολογιστών στην εκπαίδευση 1. Ψυχρότητα και αποξένωση μαθητή – δασκάλου, αλλά και των συμμαθητών μεταξύ τους 2. Το σχολείο αποκτά ρόλο μόνο συμβουλευτικό και χάνει τον παιδαγωγικό του ρόλο 3. Ο μαθητής κατακλύζεται από πληροφορίες τις οποίες δεν μπορεί να επεξεργαστεί και να αποφα-

σίσει ποιες θα αφομοιώσει και ποιες θα απορρίψει 4. Απειλείται η εθνική γλώσσα και η επικοινωνία γίνεται απρόσωπη και επιφανειακή Επίλογος Συνεπώς, εξάγεται το συμπέρασμα ότι οι νέοι πρέπει να χειρίζονται καλά τους υπολογιστές λόγω της

χρησιμότητάς τους στην εξελιγμένη κοινωνία, με βασική προϋπόθεση όμως την ορθολογική χρήση τους. Στην επίτευξη της προϋπόθεσης αυτής οφείλει να συμβάλει κυρίως το σχολείο κατά τη διαδικασία της δι-δασκαλίας μέσω υπολογιστών.

Page 6: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 5: (ΚΕΙΜΕΝΟ) «Ως μέλος του Δεκαπενταμελούς Συμβουλίου του Λυκείου σας, αποφασίζετε να γράψετε μια επιστολή

σε μεγάλη εταιρεία ηλεκτρονικών υπολογιστών, προκειμένου να προμηθεύσει το σχολείο σας με νέους υπολογιστές. Στην επιστολή σας να αναφέρετε τους λόγους για τους οποίους πιστεύετε ότι η πληροφορική αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της διδασκαλίας και της μάθησης στο σύγχρονο σχολείο».

Πρόλογος

Αξιότιμοι κύριοι Στην προσπάθειά μας να αναβαθμίσουμε τη σχολική εκπαίδευση απευθυνόμαστε σε εσάς, οι οποίοι ως

ειδικοί μπορείτε να μας συστήσετε τα κατάλληλα ηλεκτρονικά μέσα για την οργάνωση των μαθημάτων μας σύμφωνα με τις σύγχρονες ανάγκες της μάθησης. Αντιλαμβανόμαστε ότι η εκπαιδευτική διαδικασία απαιτεί πλέον την παρουσία και χρήση ηλεκτρονικών υπολογιστών, ώστε να επιτυγχάνεται η εξοικείωσή μας με την τεχνολογία.

Κύριο Μέρος

1. Νέος τρόπος διδασκαλίας που κάνει τη διαδικασία μάθησης πιο ενδιαφέρουσα, ενώ οι μαθητές έχουν τη δυνατότητα να συνεργάζονται

2. Αυξάνονται οι πηγές πληροφόρησης και ενημέρωσης – διασταύρωση πληροφοριών – καλλιέργεια κριτικής σκέψης , αφαιρετικής ικανότητας

3. Εξοικείωση μαθητών με την τεχνολογία – αφομοίωση του τεχνοκρατικού χαρακτήρα της εποχής 4. Επικαιροποίηση – ανανέωση διδακτέας ύλης 5. Αμεσότητα πληροφοριών και δυνατότητα αποθήκευσης όγκου υλικού 6. Ο δάσκαλος δεν είναι πια αυθεντία, αλλά γίνεται σύμβουλος των παιδιών 7. Αποφυγή αποστήθισης, μηχανιστικών τρόπων μάθησης Επίλογος Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό ότι στην εκπαιδευτική διαδικασία μπορούν να συνδυαστούν οι παραδοσια-

κές μέθοδοι μετάδοσης της γνώσης με τα σύγχρονα μέσα. Απαιτείται, όμως, προσπάθεια από ολόκληρη την εκπαιδευτική κοινότητα, ώστε εκπαιδευτικοί και μαθητές να αποδεχτούν την ανάγκη αναβάθμισης της διδασκαλίας χωρίς προκαταλήψεις και αντιδράσεις απέναντι στην καινοτομία.

Page 7: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 6Ο :ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΝΕΑΝΙΚΗΣ ΤΑΥΤΟΤΗΤΑΣ ΣΤΟ ΙΝΤΕΡΝΕΤ «Ο αρχισυντάκτης της σχολικής εφημερίδας σάς ζητά να γράψετε ένα άρθρο για το επόμενο φύλλο της

στο οποίο θα αναφέρεστε στις αιτίες που το διαδίκτυο μετατράπηκε σε «μέρος της νεανικής ταυτότητας» και στους τρόπους με τους οποίους οι ενήλικες (δάσκαλοι, γονείς) θα προσεγγίσουν τους νέους μέσω του διαδικτύου, ώστε το διαδίκτυο να τους ενώνει αντί να τους χωρίζει».

Τίτλος: Διαδίκτυο και χάσμα γενεών

Πρόλογος

Το διαδίκτυο αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της καθημερινότητας μικρών και μεγάλων. Στις νεανικές, όμως, ηλικίες το μέσο αυτό επιδρά καθοριστικά στη διαμόρφωση της προσωπικότητας και της νοοτροπίας των χρηστών του.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Αίτια υιοθέτησης διαδικτύου από τους νέους 1. Αμεσότητα επικοινωνίας – αμφίδρομη επικοινωνία – ενημέρωση σε πραγματικό χρόνο 2. Πολλαπλή ενημέρωση – δυνατότητα σύνθεσης πληροφοριών –ελευθερία διαχείρισης πληροφο-

ριών 3. Πολλές δυνατότητες ψυχαγωγίας (παιχνίδια, μουσική, ταινίες...) 4. Πρόσβαση σε απομακρυσμένες πηγές γνώσης και πληροφόρησης –κοσμοπολιτισμός β΄ ερώτημα: Τρόποι επικοινωνίας ενηλίκων – νέων μέσω του διαδικτύου 1. Συμμετοχή σε συλλογικές δραστηριότητες που προτείνονται μέσω Διαδικτύου 2. Εξοικείωση και χρήση των ηλεκτρονικών υπολογιστών στην ιδιωτική και επαγγελματική ζωή των

ενηλίκων 3. Συμμετοχή των ενηλίκων σε κοινωνικά δίκτυα (Facebook, Twitter), τα οποία είναι εύκολα στη χρή-

ση και γίνονται αφετηρία και χώρος προβληματισμού Επίλογος Το «χάσμα των γενεών» έχει, λοιπόν, πάρει μια νέα μορφή και καθορίζεται από τη σχέση και την εξοι-

κείωση των διαφορετικών γενεών με το Διαδίκτυο. Η κορύφωση του χάσματος αυτού μπορεί να αποτρα-πεί κυρίως με την προσαρμογή των μεγαλύτερων στα δεδομένα της σύγχρονης εποχής.

Page 8: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 7Ο: «Ο ΔΙΚΟΣ ΜΑΣ» Mr. FACEBOOK «Σε ένα άρθρο που θα δημοσιευτεί στην τοπική εφημερίδα με θέμα το Facebook να αναφερθείτε στα

αίτια της μεγάλης απήχησης του Facebook στους νέους, αλλά και στις αρνητικές συνέπειες της πολύχρο-νης χρήσης του».

Τίτλος: Facebook: ωφέλειες και κίνδυνοι

Πρόλογος

Οι σελίδες κοινωνικής δικτύωσης είναι ευρύτατα διαδεδομένες στην καθημερινή επικοινωνία των νέων κυρίως ανθρώπων. Ιδιαίτερα, το Facebook έχει εκατοντάδες χρήστες, οι οποίοι το θεωρούν ως σημείο α-ναφοράς της προσωπικής τους ζωής, αλλά και ως οικουμενικό μέσο κοινωνικών επαφών.

Κύριο μέρος

α΄ ερώτημα: Αίτια απήχησης στους νέους 1. Προσφέρει πολλές δυνατότητες ψυχαγωγίας (παιχνίδια διαδραστικά...) 2. Δυνατότητα γνωριμιών και συνομιλίας με πολλά άτομα 3. Ανάγκη κοινωνικοποίησης και αποδοχής μέσα στις σύγχρονες αλλοτριωμένες κοινωνίες 4. Δυνατότητα επαφής με άτομα από άλλες χώρες και άλλους πολιτισμούς – κοσμοπολίτικος χαρα-

κτήρας β΄ ερώτημα: Αρνητικές συνέπειες 1. Οι νέοι χάνουν την επαφή με την πραγματικότητα και τα σοβαρά προβλήματα 2. Οι κοινωνικές επαφές δυσχεραίνουν και οι νέοι ξεχνούν τη χάρη της προσωπικής επαφής 3. Προσβολή προσωπικότητας μέσα από προκλητικές φωτογραφίες ή συκοφαντικά σχόλια 4. Εύκολη χειραγώγηση και διάδοση ψευδών ειδήσεων – ευπιστία νέων Επίλογος Επομένως, γίνεται αντιληπτό ότι η δικτύωση σε τέτοιου είδους σελίδες οφείλει να γίνεται με μέτρο και

συνείδηση, ώστε να μην αγγίξει τα όρια της κατάχρησης και φυσικά, των επακόλουθων συνεπειών της.

Page 9: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 8Ο: ΕΘΕΛΟΝΤΙΣΜΟΣ «Με το σκεπτικό ότι πολλοί συνάνθρωποί μας ή και κοινωνικές ομάδες αντιμετωπίζουν σοβαρά προ-

βλήματα να γράψετε ένα αποδεικτικό δοκίμιο στο οποίο θα αναλύσετε τις αρχές από τις οποίες πρέπει να διέπεται ο εθελοντισμός, καθώς και τις συνέπειες της εθελοντικής δραστηριότητας τόσο για τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες όσο και για τους ίδιους τους συμμετέχοντες στα εθελοντικά προγράμματα».

Πρόλογος

Η σύγχρονη κοινωνία αντιμετωπίζοντας πλήθος αντιφάσεων και ζώντας στα πλαίσια πολύμορφων ανα-κατατάξεων παράγει παθογένειες, αλλά και βιώνει ποικίλα προβλήματα. Το σημαντικότερο από αυτά εί-ναι η απουσία ενδιαφέροντος και φροντίδας για τους συνανθρώπους, κάτι που οδηγεί στην περιθωριο-ποίηση συγκεκριμένων ατόμων ή ομάδων.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Αρχές εθελοντισμού 1. Ανιδιοτέλεια – διάθεση ειλικρινούς προσφοράς στο κοινωνικό σύνολο 2. Σεβασμός των ανθρωπίνων δικαιωμάτων 3. Υπευθυνότητα – δυνατότητα συνεργασίας 4. Ελευθερία προσφοράς εθελοντικής βοήθειας χωρίς χρονικά όρια β΄ ερώτημα: Συνέπειες εθελοντισμού για τις ευπαθείς κοινωνικές ομάδες και για τους εθελοντές 1. Οι άνθρωποι που δέχονται εθελοντική βοήθεια ανακουφίζονται από τον πόνο και το άγχος 2. Αισθάνονται ασφάλεια και αποδοχή 3. Οι εθελοντές αισθάνονται ικανοποίηση από την προσφορά τους στο κοινωνικό σύνολο – εφαρμο-

γή κοινωνικών αξιών 4. Αξιοποιούν δημιουργικά τον ελεύθερο χρόνο τους Επίλογος Είναι εύλογο, λοιπόν, ότι η εθελοντική δράση είναι πολύ σημαντική στην περίοδο αυτή και μπορεί να

στρέψει προς τις βασικές αρχές του ανθρωπισμού, αρχές που συνάδουν με την ίδια την κοινωνία και τη αρμονική λειτουργία της.

Page 10: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 9Ο: ΔΩΡΕΑ ΟΡΓΑΝΩΝ «Με αφορμή την 1η Νοεμβρίου, την παγκόσμια ημέρα μεταμοσχεύσεων, να ετοιμάσετε μια ομιλία που

θα εκφωνήσετε στο Λύκειό σας στην οποία θα εκθέτετε τους λόγους για τους οποίους η δωρεά οργάνων κρίνεται αναγκαία, αλλά και τις αιτίες που οι μεταμοσχεύσεις στην Ελλάδα είναι λιγότερες σε σύγκριση με τα ευρωπαϊκά δεδομένα».

Πρόλογος

Αναμφίβολα η φροντίδα του πάσχοντος συνανθρώπου συχνά μέσα από λόγους και έργα εθελοντισμού αποκτά ιδιαίτερη σημασία για την κοινωνία και αποκαλύπτει το ευαίσθητο πρόσωπό της. Εκείνη, όμως, η απόφαση, η οποία αναδεικνύει την ανθρώπινη αξία τόσο από την πλευρά αυτού που προσφέρει όσο και από την πλευρά αυτού που δέχεται την προσφορά, είναι η δωρεά οργάνων. Αυτή ουσιαστικά αποτελεί προσφορά ζωής.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Αίτια δωρεάς οργάνων 1. Δυνατότητα να σωθούν ζωές – κοινωνική προσφορά σε συνανθρώπους που το έχουν ανάγκη 2. Θετική εφαρμογή των επιστημονικών επιτευγμάτων 3. Αποτροπή λαθρεμπορίου οργάνων

β΄ ερώτημα: Αίτια μειωμένου αριθμού μεταμοσχεύσεων στην Ελλάδα 1. Η θρησκεία αποθαρρύνει τέτοιες πράξεις – θρησκοληψία 2. Ελλιπής ενημέρωση από αρμόδιους φορείς και κράτος για την ανάγκη μεταμοσχεύσεων 3. Αδιαφορία πολιτών για αλτρουιστικές πράξεις 4. Φόβοι για εκμετάλλευση της προσφοράς οργάνων από τους γιατρούς Επίλογος Θα ήταν, λοιπόν, εξαιρετική ευκαιρία να αποτελέσει η σημερινή μέρα αφορμή ενημέρωσης και περι-

συλλογής πάνω στο ζήτημα της δωρεάς οργάνων, με δεδομένη την αξία που έχει αυτή η πράξη για το σύ-νολο της κοινωνίας.

Page 11: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 10Ο: ΗΘΙΚΗ ΑΓΩΓΗ «Πρέπει λοιπόν και αυτή την ορθοφροσύνη, την ηθική, να αναπτύξει ο δάσκαλος (όλων των βαθμίδων

της Παιδείας) στην ψυχή των μαθητών του. Με αφορμή την παραπάνω άποψη καλείστε να γράψετε ένα αποδεικτικό δοκίμιο, στο οποίο θα αναλύσετε τα αποτελέσματα της ηθικής στην προσωπικότητα και στις ενέργειες του ανθρώπου, καθώς και στους τρόπους με τους οποίους θα καλλιεργηθεί η αρετή της ηθικής στους μαθητές».

Πρόλογος

Το σχολείο και η εκπαιδευτική διαδικασία έχουν πέρα από τον μορφωτικό χαρακτήρα τους και ουσια-στικό ηθικοποιητικό ρόλο. Οι δάσκαλοι είναι από τους πρώτους, μετά την οικογένεια, που θέτουν τις βά-σεις της διαπαιδαγώγησης των ανθρώπων και μεριμνούν για την απόκτηση και την πρακτική εφαρμογή της ηθικής.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Αποτελέσματα ηθικής στην προσωπικότητα και τις ενέργειες του ανθρώπου 1. Καλλιέργεια ανθρωπισμού – διάθεση προσφοράς στην κοινωνία – προαγωγή της κοινωνικής ζωής 2. Δράση με βάση τους κανόνες ηθικής συμπεριφοράς, οι οποίοι του επιτρέπουν να θέτει υψηλούς

στόχους 3. Συμβάλλει στην αυτογνωσία – κατοχυρώνει την ελευθερία της συνείδησης 4. Συμβάλλει στη διαμόρφωση ηθών και εθίμων που σταδιακά γίνονται αποδεκτοί ως νόμοι και κα-

νόνες 5. Παρέχει πρότυπα δράσης, χαρακτήρων και θεσμών β΄ ερώτημα: Τρόποι καλλιέργεια ηθικής στους μαθητές 1. Ανθρωποκεντρικό περιεχόμενο εκπαίδευσης 2. Προβολή προτύπων για μίμηση 3. Αποβολή προκαταλήψεων από το σχολείο – ουσιαστική εφαρμογή της ηθικής από τους ίδιους

τους καθηγητές Επίλογος Είναι, λοιπόν, κατανοητό πως οι σύγχρονες κοινωνικές ανάγκες μπορούν να καλυφθούν με την ηθικο-

ποίηση των ανθρώπων. Αυτό μπορεί να ξεκινήσει από την ανθρωπιστική διαπαιδαγώγηση του νέου και την προετοιμασία της αρμονικής κοινωνικής ένταξής του.

Page 12: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 11Ο: ΔΙΕΘΝΗΣ ΗΘΙΚΗ ΚΡΙΣΗ «Το επόμενο τεύχος του σχολικού περιοδικού θα περιέχει κείμενα που θα διαπραγματεύονται το θέμα

της ηθικής. Το ένα από αυτά θα έχει τίτλο “ Η ηθική κρίση της εποχής μας”. Ποια επιχειρήματα θα περιε-λάμβανε ένα δοκίμιο πειθούς με αυτό τον τίτλο και πως θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί το φαινόμενο;»

Πρόλογος

Ο χαρακτήρας του ανθρώπου αντανακλά τα ηθικά χαρακτηριστικά της κοινωνίας στην οποία αυτός α-νήκει. Στη σύγχρονη, όμως, ζωή παρατηρείται έντονη η ηθική σύγχυση και κρίση. Σταθερές αξίες αμφισβη-τούνται ή καταργούνται και τη θέση τους καταλαμβάνουν άλλες συχνά αμφιλεγόμενες. Πρόκειται ουσια-στικά για μια περίοδο κατά την οποία η στάθμη της ηθικής πέφτει και παρασύρει τον άνθρωπο και την αξία του.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Αίτια ηθικής κρίσης 1. Υλιστικός χαρακτήρας σύγχρονης εποχής 2. Απουσία υγιών προτύπων που μεταδίδουν αξίες και ιδανικά 3. Κρίση θεσμών – δυσλειτουργία οικογένειας 4. Αλλοτρίωση ανθρώπινων σχέσεων – αποξένωση – εκμετάλλευση συνανθρώπων β΄ ερώτημα: Τρόποι αντιμετώπισης 1. Επαναπροσδιορισμός του αξιακού συστήματος της κοινωνίας από οικογένεια, πνευματικούς αν-

θρώπους, σχολείο 2. Σύσφιγξη κοινωνικών σχέσεων – ανιδιοτέλεια στις κοινωνικές συναναστροφές 3. Ανθρωποκεντρικός προσανατολισμός πολιτισμού και κοινωνίας – αποκαθήλωση τεχνοκρατικού

τρόπου ζωής 4. Προβολή και μίμηση υγιών προτύπων Επίλογος Η ύπαρξη ηθικών αξιών και ιδεών είναι ο μοναδικός παράγοντας που μπορεί να απεγκλωβίσει την κοι-

νωνία από το τέλμα στο οποίο έχει περιέλθει. Είναι, λοιπόν, καθοριστικής σημασίας, η καλλιέργεια τέτοι-ου είδους αξιών από όλους τους αρμόδιους φορείς.

Page 13: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 12Ο: ΤΙ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΝΑ ΔΙΔΑΣΚΕΙΣ ΑΞΙΕΣ ΣΗΜΕΡΑ «“ Δεν είναι αρκετό για τα παιδιά να ακούν για τις αξίες. Για να τις μάθουν πρέπει να τις βιώνουν σε

πολλά επίπεδα, να τις κάνουν δικές τους” . Να συντάξετε μία επιστολή προς τους φορείς του Υπουργείου Παιδείας στην οποία θα αναφέρεστε στις αιτίες που καθιστούν τη διδασκαλία των αξιών πρωταρχικό μέ-λημα του εκπαιδευτικού συστήματος και τις προτάσεις σας για τους τρόπους με τους οποίους θα επιτευ-χθεί η μετάδοση αξιών στο σχολικό περιβάλλον.»

Πρόλογος

Αναμφισβήτητα σχολείο και ηθική έχουν συνδεθεί ήδη από τα πρώτα στάδια διαμόρφωσης των κοινω-νικών θεσμών. Ήδη από την αρχαιότητα η σχολική εκπαίδευση, εκτός από τη μόρφωση, εμπεριείχε και το σκοπό της διαμόρφωσης ηθικών ανθρώπων. Αυτοί ακολουθώντας τις αξίες και τα ιδανικά, τα οποία δέχο-νται μέσω της μόρφωσης εντάσσονται ομαλότερα στην κοινωνία.

Κύριο Μέρος

Α΄ ερώτημα: Αίτια που καθιστούν τη διδασκαλία των αξιών αναγκαία 1. Κρίση αξιών και ανθρωπισμού στη σύγχρονη εποχή 2. Κρίση δημοκρατίας και θεσμών 3. Τεχνοκρατική κοινωνία - υλισμός 4. Μαζοποίηση – περιθωριοποίηση ατόμων στα πλαίσια της παγκοσμιοποιημένης κοινωνίας

Β΄ ερώτημα: Τρόποι επίτευξης 1. Σύνδεση εκπαίδευσης με ανάγκες κοινωνίας 2. Καλλιέργεια διαλόγου και κριτικής σκέψης 3. Ενίσχυση διδασκαλίας ανθρωπιστικών μαθημάτων ( μαθήματα που αφορούν στην παράδοση και

τον πολιτισμό) 4. Ο δάσκαλος να γίνεται φορέας και πρότυπο των ιδεών και αξιών που διδάσκει

Επίλογος Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό ότι η ηθική ποιότητα του ανθρώπου εξαρτάται σε ένα βαθμό από τη σχολική

εκπαίδευση, η οποία φροντίζει όχι μόνο για την παραγωγή ικανών στελεχών της κοινωνίας, αλλά και αν-θρώπων με ιδανικά. Έτσι η προσδοκία της προόδου δε μένει στη θεωρία, αλλά υλοποιείται μέσω της διά-πλασης ενάρετων, ηθικών ανθρώπων.

Page 14: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 13Ο: ΚΡΙΣΗ ΑΚΟΙΝΩΝΗΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ «Ο αρχισυντάκτης της σχολικής εφημερίδας σάς ζητά να γράψετε ένα άρθρο που θα δημοσιευθεί στο

επόμενο φύλλο της και στο οποίο θα αναφέρεστε στα αίτια της γλωσσικής πενίας των νέων και τις προϋ-ποθέσεις που απαιτούνται για να σταματήσει το φαινόμενο αυτό».

Τίτλος: Γλωσσική πενία των νέων

Πρόλογος

Η γλώσσα είναι το βασικό μέσο επικοινωνίας, έκφρασης των συναισθημάτων και μετάδοσης γνώσεων. Για αυτούς τους λόγους πρέπει να διασφαλίζεται η απρόσκοπτη εξέλιξη της.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Αίτια γλωσσικής πενίας νέων 1. Η επικοινωνία μέσω ηλεκτρονικών υπολογιστών και κινητών οδηγεί σε περιορισμένο λεξιλόγιο

χάριν συντομίας 2. Αλλοιωμένη χρήση της γλώσσας από τα ΜΜΕ, τα οποία οι νέοι επιλέγουν ως βασικά μέσα ενημέ-

ρωσης και ψυχαγωγίας 3. Απομάκρυνση από τα βιβλία και στροφή στις εικόνες 4. Απουσία διαλόγου στο σχολείο και στην οικογένεια

β΄ ερώτημα: Προϋποθέσεις για την καταπολέμηση του φαινομένου 1. Έμφαση στη γλωσσική διδασκαλία στα σχολεία 2. Κυριαρχία του διαλόγου στην πολιτική αλλά και τη σχολική ζωή εφαρμόζοντας τη βασική δημο-

κρατική αρχή 3. Γλωσσική κατάρτιση των ατόμων που παρουσιάζονται στα ΜΜΕ (δημοσιογράφοι, παρουσιαστές,

σχολιαστές...) 4. Ενασχόληση των ανθρώπων με τη λογοτεχνία, την ανάγνωση βιβλίων και τελικά την καλλιέργεια

του γλωσσικού αισθητηρίου μέσω της αυτομόρφωσης.

Επίλογος Συνεπώς, είναι πολύ σημαντικό οι νέοι να αμυνθούν απέναντι στη γλωσσική ένδεια που τους πλήττει

και να θέσουν τις βάσεις για ουσιαστική εξέλιξη της γλώσσας και προσαρμογή της με τα εκάστοτε δεδομέ-να –κοινωνικά, οικονομικά ή πολιτικά.

Page 15: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 14Ο: ΠΑΡΑΘΥΡΑ ΣΤΟΝ ΚΟΣΜΟ «Συμμετέχοντας σε μια ημερίδα, στην οποία θα συμμετάσχουν όλα τα σχολεία του Νομού σας, με θέμα

τη γλώσσα, καλείστε να διαμορφώσετε μια γραπτή εισήγηση στην οποία θα επισημαίνετε τις αρνητικές συνέπειες από τη μη σωστή χρήση της γλώσσας μας καθώς και τη σημασία της ελληνικής γλώσσας για τη διατήρηση της εθνικής μας ταυτότητας».

Πρόλογος Μία από τις βασικότερες λειτουργίες που επιτελεί η γλώσσα είναι η μετάδοση της παράδοσης από γε-

νιά σε γενιά, ενώ η ίδια η γλώσσα αποτελεί διακριτό στοιχείο κάθε ανθρώπινου πολιτισμού.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Αρνητικές συνέπειες από τη μη σωστή χρήση της γλώσσας 1. Αδυναμία επικοινωνίας και δυσκολία κατανόησης 2. Φλυαρία –άσκοπη σπατάλη χρόνου 3. Εύκολη χειραγώγηση –θύματα παραπληροφόρησης και προπαγάνδας 4. Διάδοση συκοφαντιών που οδηγεί σε εχθρότητα και μίσος β΄ ερώτημα: Σημασία της ελληνικής γλώσσας για τη διατήρηση της εθνικής ταυτότητας 1. Αποδεικνύει την ανθεκτικότητα του ελληνικού πολιτισμού - Συνειδητοποίηση πολιτισμικής και ε-

θνικής συνέχειας 2. Φορέας ιδεών και αξιών 3. Λόγω του μεγάλου πλούτου της διευκολύνει το διάλογο με τη σαφήνεια και την ακρίβεια που

μπορεί να διασφαλίσει 4. Αποδεικνύει και διαφυλάσσει την πολιτισμική ιδιαιτερότητα απέναντι στις διεθνείς προκλήσεις

και επιρροές Επίλογος Οφείλουν, λοιπόν, όλοι οι πολίτες να αντιληφθούν τη μεγάλη χρησιμότητα της γλώσσας στη διαφύλαξη

της εθνικής μας ταυτότητας και ιδιαιτερότητας, εφόσον αυτή μπορεί να επιβεβαιώσει το μακραίωνο πα-ρελθόν του έθνους και να εγγυηθεί για την ιστορική μας συνέχεια.

Page 16: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

15Ο ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ: ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΤΗΣ ΣΤΟΚΧΟΛΜΗΣ «Η γλώσσα εκτός από μέσο επικοινωνία αποτελεί και φορέα ηθικών αξιών, όπως μας λέει ο Ελύτης. Σε

μια συζήτηση που διεξάγεται στο σχολείο σας καλείστε να εκθέσετε τις απόψεις σας για όσα αποκομίζει κάποιος από τη σωστή χρήση της γλώσσας, καθώς και ποιοι θα συμβάλλουν ώστε αυτή να εξακολουθήσει εκτός από μέσο επικοινωνίας να αποτελεί φορέα ηθικών αξιών, αλλά και να συνεχίσει να υφίσταται για πολλούς αιώνες ακόμα».

Πρόλογος Η μακραίωνη παρουσία ενός λαού έχει συνδεθεί με τη γλώσσα του. Αυτή ως ζωντανός οργανισμός ε-

ξυπηρετεί αρχικά τις επικοινωνιακές ανάγκες των ανθρώπων μίας κοινότητας, αλλά και μοιραία συνδέεται με την πολιτιστική και πνευματική του πορεία. Μέσω της γλώσσας εκφράζονται τα συναισθήματα και τα διανοήματα των ανθρώπων και καταγράφονται για να μεταδοθούν στις επόμενες γενιές ως προϊόν του πολιτισμού.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Ωφέλειες από τη σωστή χρήση της γλώσσας 1. Ουσιαστική επικοινωνία και συνεννόηση – διευκόλυνση της κοινωνικότητας των ατόμων 2. Διεκδικήσεις μέσω του διαλόγου και δυνατότητα πειθούς –διαλλακτικότητα 3. Προαγωγή επιστημών, τεχνών, γραμμάτων , πολιτισμού 4. Μεταβίβαση γνώσεων – ηθική και πνευματική καλλιέργεια β΄ ερώτημα: Ποιοι θα συμβάλλουν στη σωστή χρήση της 1. Σχολείο με την κατάλληλη και επίμονη γλωσσική διδασκαλία 2. Οικογένεια με την ουσιαστική επικοινωνία των μελών της και την κατανόηση των αξιών της εγκρά-

τειας και της εχεμύθειας 3. Πρότυπα, πνευματικοί άνθρωποι με την προβολή τους και τη στοχευμένη χρήση της γλώσσας 4. ΜΜΕ με τον αυστηρό έλεγχο και την τήρηση των τυπικών κανόνων επικοινωνίας – λακωνικότητα Επίλογος Μία γλώσσα εύρωστη και ζωντανή μπορεί να διατηρήσει τις αξίες, τους σκοπούς αλλά και τις κατακτή-

σεις των μελών μίας κοινωνίας. Αξίζει, λοιπόν, οι άνθρωποι να τη φροντίζουν όχι μόνο ως αντικείμενο της ακαδημαϊκής και εκπαιδευτικής ζωής, αλλά και ως αναπόσπαστο κομμάτι της παρουσίας τους στο χώρο και στο χρόνο.

Page 17: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 16Ο: Η ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ «Ως μέλος του Δεκαπενταμελούς Συμβουλίου του Λυκείου σας εκπροσωπείτε τους συμμαθητές σας σε

μια εκδήλωση που διοργανώνεται για τα εγκαίνια της ετήσιας σχολικής έκθεσης ζωγραφικής. Να διαμορ-φώσετε μια εισήγηση με την οποία θα παρουσιάσετε τα ευεργετικά αποτελέσματα της τέχνης για τον άν-θρωπο, καθώς και τις προϋποθέσεις που απαιτούνται για την ύπαρξή της.»

Πρόλογος

Η ζωγραφική αποτελεί ένα από τους πιο αγαπητούς τρόπους έκφρασης τόσο των μαθητών όσο και των ενήλικων ανθρώπων. Άλλωστε, η Τέχνη στο σύνολό της αποτελεί έναν από τους βασικούς τρόπους επικοι-νωνίας και έκφρασης συναισθημάτων, ήδη από τις πρώτες κοινωνίες.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Θετικά αποτελέσματα τέχνης για τον άνθρωπο 1. Έκφραση δημιουργικότητας – ανάπτυξη αισθητικής αντίληψης 2. Συμβολή στη διεύρυνση του πνευματικού ορίζοντα του ατόμου 3. Μέσο αντίδρασης στην κοινωνική πραγματικότητα και ψυχική στήριξη στους απλούς ανθρώπους

που επίσης αντιδρούν στις κοινωνικές συνθήκες 4. Ανάπτυξη κοινωνικού, εθνικού και διεθνούς διαλόγου – συμμετοχή στα βιώματα των λαών – κοι-

νωνικοποίηση

β΄ ερώτημα: Προϋποθέσεις 1. Δημοκρατία και ελευθερία, ώστε να μην τίθενται εξωτερικοί φραγμοί και περιορισμοί στην καλλι-

τεχνική δημιουργία 2. Αυτενέργεια και θέληση του δημιουργού, ώστε να μην υποκύπτει σε προσωπικά πάθη και να μη

μιμείται ξένα πρότυπα 3. Αυτογνωσία - πνευματική καλλιέργεια – απουσία μισαλλοδοξίας και φανατισμών 4. Καλλιέργεια καλαισθησίας και αγάπης για την Τέχνη ήδη από το σχολείο – κρατική μέριμνα για

βελτίωση και πρόοδο των Τεχνών

Επίλογος Γίνεται, λοιπόν, εύκολα αντιληπτό πως η καλλιέργεια της καλλιτεχνικής ευαισθησίας στους μαθητές

μπορεί αν είναι η αρχή μιας ενασχόλησης με την τέχνη, η οποία θα βοηθήσει στην πνευματική και ηθική τους καλλιέργεια.

Page 18: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 17Ο: Η ΔΙΑΣΚΕΔΑΣΤΙΚΗ ΤΕΧΝΗ «Με αφορμή την επίσκεψη του σχολείου σας σε μια έκθεση έργων τέχνης, καλείστε να γράψετε ένα

δοκίμιο πειθούς στο οποίο θα αναφέρεστε στους παράγοντες που έχουν οδηγήσει την τέχνη στον εκφυλι-σμό της καθώς και στην αναγκαιότητα της τέχνης για το κοινωνικό σύνολο».

Πρόλογος

Όσο δύσκολο κι αν είναι να προσδιοριστεί το περιεχόμενο και η λειτουργία της Τέχνης στη ζωή των κοινωνιών, άλλο τόσο εύκολο είναι να υπεισέλθουν στο εσωτερικό της εκφυλιστικοί παράγοντες της αξίας και του ρόλου της. Συχνά αμφισβητείται η λειτουργία της και τίθεται από πολλούς το ερώτημα αν αυτή υπηρετεί σήμερα τον άνθρωπο ή τις εφήμερες και ταπεινές επιδιώξεις υποτιθέμενων καλλιτεχνών ή κερ-δοσκοπικών οργανισμών.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Παράγοντες που οδήγησαν την Τέχνη στον εκφυλισμό της 1. Σύγχρονη αγορά – εμπορευματοποίηση της τέχνης 2. Πολιτικές ιδεολογίες και θρησκευτικά δόγματα – Στρατευμένη τέχνη 3. Πνευματική μονομέρεια – ελιτίστικη αντίληψη της τέχνης (Τέχνη για την Τέχνη) 4. Τεχνοκρατική κοινωνία – απομάκρυνση από ειλικρινείς επιδιώξεις και τρόπους πνευματικής και

ηθικής εξύψωσης β΄ ερώτημα: Αναγκαιότητα της Τέχνης για το κοινωνικό σύνολο 1. Παραδειγματισμός κοινωνικού συνόλου –διοχέτευση ιδεών, αξιών και αντιλήψεων 2. Αφύπνιση συνόλου – αύξηση αγωνιστικής διάθεσης 3. Ηθική ανύψωση ανθρώπων πάνω από μικροπρέπειες, ταπεινές επιδιώξεις και ποταπά πάθη – α-

πομάκρυνση από άγχος, φοβίες, προκαταλήψεις 4. Καλλιέργεια καλαισθησίας – ανεκτικότητας, διαλλακτικότητας Επίλογος Σε κάθε περίπτωση που η τέχνη μετατρέπεται σε ευτελές εμπόρευμα συμπαρασύρει και ένα μέρος του

πνευματικού πολιτισμού μίας κοινωνίας. Ο ρόλος της είναι να αφυπνίζει και όχι να χρησιμοποιείται ως μέσο υλικής ευημερίας αυτών που τη διαχειρίζονται ως εμπόρευμα. Είναι, λοιπόν, αναγκαίος ο επανα-προσδιορισμός του ρόλου της καλλιτεχνικής δημιουργίας με πρωτοστάτες τους γνήσιους καλλιτέχνες, τους ανθρώπους του πνεύματος.

Page 19: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 18Ο: ΛΟΓΟΣ ΣΤΗΝ ΑΚΑΔΗΜΙΑ ΤΗΣ ΣΤΟΚΧΟΛΜΗΣ «Ο καλλιτέχνης μέσα από την τέχνη του εκφράζει, εξωτερικεύει τον ψυχικό του κόσμο, την ευαισθησία

του στο να συλλαμβάνει διάφορες εικόνες, καταστάσεις και να τις μεταβιβάζει στους άλλους, να επιση-μαίνει τις αθλιότητες, να προαναγγέλλει τα μελλούμενα... Να γράψετε ένα δοκίμιο αποδεικτικό στο οποίο να τονίζετε την επίδραση της τέχνης στον άνθρωπο, τον κοινωνικό ρόλο της τέχνης και τη σημασία της, καθώς και το πώς το σχολείο θα συμβάλλει στην εξοικείωση των μαθητών με την τέχνη».

Πρόλογος

Η δημιουργική έκφραση, η μορφοποίηση των συναισθημάτων και των διανοημάτων του ανθρώπου συνδέθηκε από το παρελθόν με την τέχνη. Ο καλλιτέχνης ως δημιουργός επιτυγχάνει μέσα από το έργο του να συλλάβει τα μηνύματα των καιρών και αφού τα μορφοποιήσει, να τα μεταδώσει στο κοινό του.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Επίδραση της Τέχνης στον άνθρωπο 1. Ανάπτυξη της αισθητικής αντίληψης 2. Πνευματική καλλιέργεια – ηθική ανύψωση 3. Απόδραση από τα προβλήματα της καθημερινότητας – καταφύγιο από το άγχος 4. Αίσθημα ικανοποίησης που προκύπτει από τη διοχέτευση της δημιουργικότητας

β΄ ερώτημα: Κοινωνικός ρόλος της Τέχνης 1. Οι άνθρωποι καταπολεμούν τις μικρότητες και τις μεταξύ τους διαφορές και επιτυγχάνεται η κοι-

νωνική αρμονία 2. Ανοίγει ένας διάλογος ανάμεσα στον καλλιτέχνη και το κοινό και δημιουργείται κοινός προβλημα-

τισμός για φλέγοντα κοινωνικά προβλήματα 3. Αποτελεί βασικό φορέα παράδοσης και πολιτισμού 4. Συμβάλλει στην πολιτιστική επικοινωνία και προσέγγιση των λαών – αδελφώνει τους λαούς γ΄ ερώτημα: Συμβολή σχολείου 1. Ουσιαστική διδασκαλία καλλιτεχνικών μαθημάτων (μουσική, θεατρολογία, ζωγραφική...) 2. Διοργάνωση καλλιτεχνικών διαγωνισμών 3. Επισκέψεις σε χώρους καλλιτεχνικής έκφρασης (μουσεία, εκθέσεις έργων τέχνης, θέατρα, αρχαιο-

λογικοί χώροι...)

Επίλογος Η τέχνη, ακόμη και στις σκοτεινές περιόδους της ανθρώπινης ιστορίας, υπήρξε φάρος πολιτισμού και

λειτούργησε ως χώρος πνευματικών και ηθικών ζυμώσεων. Έτσι μέσω αυτής διασώθηκαν διαχρονικές κοι-νωνικές αξίες και συνδέθηκαν με τις ανάγκες της προόδου και της εξέλιξης.

Page 20: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 19Ο: ΥΠΑΡΧΕΙ ΑΣΦΑΛΗΣ ΠΥΡΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑ; «Στο μάθημα της Φυσικής διεξάγεται μια συζήτηση στην τάξη σας με θέμα την Πυρηνική ενέργεια και

κατά πόσο αυτή είναι ασφαλής. Να εκθέσετε τις απόψεις σας για τα θετικά αποτελέσματα της Πυρηνικής ενέργειας, καθώς και τις επιπτώσεις της από ένα πιθανό ατύχημα στο περιβάλλον και στον ίδιο τον άν-θρωπο».

Πρόλογος

Η Πυρηνική ενέργεια είναι ένα από τα επιτεύγματα της επιστήμης, τα οποία δημιουργούν αντιφατικά συναισθήματα στη ψυχή των ανθρώπων. Η χρησιμότητα της Πυρηνικής ενέργειας είναι αναμφίβολη και έχει επιβεβαιωθεί σε πολλούς τομείς. Από την άλλη οι αρνητικές επιπτώσεις από ένα ενδεχόμενο ατύχημα είναι υπερβολικά μεγάλες και επικίνδυνες.

Κύριο μέρος:

α΄ ερώτημα: Θετικά αποτελέσματα Πυρηνικής ενέργειας 1. Παραγωγή μεγάλης ποσότητας ενέργειας με μικρού κόστους πρώτες ύλες 2. Δυνατότητα χρήσης της σε επιστήμες υγείας 3. Απασχόληση μεγάλου αριθμού εργαζομένων 4. Βοηθάει στην εξέλιξη της τεχνολογίας

β΄ ερώτημα: Επιπτώσεις από πιθανό ατύχημα 1. Ανεξέλεγκτη μόλυνση του περιβάλλοντος (εδάφους, υδάτινου και αέρινου) 2. Αύξηση της θερμοκρασίας 3. Καρκινοπάθειες – δερματοπάθειες -καρκινογενέσεις – αναπνευστικά προβλήματα 4. Ολοκληρωτική καταστροφή κρατών και άμεση απώλεια πολλών ανθρώπων

Επίλογος Είναι, λοιπόν, καθοριστικό η χρήση της Πυρηνικής ενέργειας να γίνεται με μέτρο και λελογισμένα, ώστε

από τη μια να συνεχίσει αν προσφέρει τις υπηρεσίες της στις επιστήμες, και από την άλλη να αποφευ-χθούν οι κίνδυνοι ενός ατυχήματος.

Page 21: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 20Ο: ΑΛΛΕΣ ΟΨΕΙΣ ΜΙΑΣ ΠΡΑΣΙΝΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ «Στο πλαίσιο μιας συζήτησης που θα διεξαχθεί σε τηλεοπτικό περιβάλλον με θέμα την Πράσινη ανά-

πτυξη καλείστε να διαμορφώσετε μια γραπτή εισήγηση στην οποία θα αναφέρεστε στα αίτια που επιβάλ-λουν την άμεση εφαρμογή της πράσινης ανάπτυξης και στους τρόπους με τους οποίους θα επιτευχθεί αυ-τό».

Πρόλογος

Τα τελευταία χρόνια με την ραγδαία και πολλές φορές ανεξέλεγκτη εξέλιξη της τεχνολογίας το περι-βάλλον απειλείται από πολλούς παράγοντες. Η μόλυνση του αέρα και η ρύπανση των υδάτων επηρεά-ζουν άμεσα τη ζωή τόσο των ανθρώπων όσο και της χλωρίδας και της πανίδας της Γης.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Αίτια εφαρμογής πράσινης ανάπτυξης 1. Αύξηση της μέσης θερμοκρασίας στη Γη – άνοδος του επιπέδου της θάλασσας 2. Φαινόμενο του θερμοκηπίου 3. Πολλές πυρκαγιές κατέστρεψαν τεράστιες δασικές εκτάσεις – πρόβλημα καθαρού αέρα 4. Μόλυνση υδάτων – περιορισμός πόσιμου νερού

β΄ ερώτημα: Τρόποι εφαρμογής Πράσινης Ανάπτυξης 1. Οικονομικά κίνητρα (επιδοτήσεις, μειωμένη φορολογία) σε επιχειρήσεις που εφαρμόζουν τεχνι-

κές της Πράσινης Ανάπτυξης 2. Επιβολή προστίμων και αυστηρότερη νομοθεσία για τις επιχειρήσεις που δεν συμβιβάζονται με

την Πράσινη Ανάπτυξη 3. Εκστρατεία ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης του κοινού για την αναγκαιότητα της στροφής

προς την Πράσινη Ανάπτυξη 4. Ενημέρωση για τις νέες θέσεις εργασίας που θα δημιουργηθούν στις καινούριες επιχειρήσεις

Επίλογος Πρέπει, επομένως, να γίνει αντιληπτό ότι η Πράσινη Ανάπτυξη αποτελεί τη διέξοδο από την απειλητική

μόλυνση του περιβάλλοντος και μπορεί να εξασφαλίσει καλύτερες συνθήκες διαβίωσης πάνω στον πλα-νήτη.

Page 22: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 21Ο: Η ΖΕΣΤΗ ΘΑ ΣΚΟΤΩΣΕΙ ΤΙΣ ΑΡΚΟΥΔΕΣ «Γνωστή οργάνωση για τη προστασία του περιβάλλοντος οργανώνει πορεία διαμαρτυρίας, με σκοπό

να αναστείλει τη λειτουργία εργοστασίου που απειλεί με καταστροφή το φυσικό περιβάλλον της περιοχής σας. Ως μέλος αυτής της οργάνωσης, σας ζητείται να συντάξετε μια επιστολή που θα επιδώσετε στους υ-πεύθυνους του εργοστασίου, στην οποία θα αναφερθείτε στους παράγοντες που συμβάλλουν στην μό-λυνση του περιβάλλοντος στις μέρες μας καθώς και στα μέτρα που πρέπει να ληφθούν σε ατομικό αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο για την αποφυγή της ολικής καταστροφής του.»

Πρόλογος

Αξιότιμοι κύριοι με την επιστολή αυτή επιχειρούμε να καταδείξουμε το μέγεθος της καταστροφής του περιβάλλοντος

και όχι να αρνηθούμε την πρόοδο. Στις προθέσεις μας είναι να προστατέψουμε τον εαυτό μας, τα παιδιά μας, αλλά και εσάς. Μην ξεχνάτε ότι, αν και υπηρετείτε την τεχνολογική και βιομηχανική ανάπτυξη, είστε μέλη μιας κοινωνίας, αλλά και ζείτε σε ένα περιβάλλον, το οποίο είναι κομμάτι της φύσης. Είναι ώρα να θυμηθείτε ότι η φύση είναι δίπλα σας, γύρω σας κι εσείς την πληγώνετε.

Κύριο μέρος:

Α΄ ερώτημα: Παράγοντες μόλυνσης περιβάλλοντος 1. Υπερεκμετάλλευση φύσης και πρώτων υλών από τη τεχνολογία 2. Έκλυση αερίων από βιομηχανίες - μόλυνση υδάτων από λύματα - καταστροφή εδάφους και υπε-

δάφους από τις χημικές ουσίες 3. Αστικοποίηση - άναρχη δόμηση και ελλιπείς υποδομές για την εξυπηρέτηση τόσο μεγάλου πλη-

θυσμού 4. Υλοτόμηση και οικοπεδοποίηση δασικών εκτάσεων

Β΄ ερώτημα: Μέτρα που πρέπει να ληφθούν 1. Προστασία πράσινου, πανίδας και χλωρίδας 2. Καλλιέργεια οικολογικής συνείδησης 3. Συμμετοχή σε οικολογικές οργανώσεις 4. Αποκέντρωση - επιστροφή στη φύση

Επίλογος Ας θυμηθεί ο καθένας από εμάς ότι η φύση απλόχερα μας χάρισε τα αγαθά της. Εμείς ξεχάσαμε την

προέλευση και τον προορισμό μας. Η συστηματική καταστροφή της θα φαίνεται καθημερινά στη ζωή μας και στην ποιότητά της, στον οργανισμό μας, αλλά και στην επιβίωσή μας.

Με τιμή……

Page 23: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 22Ο: ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ, ΑΠΑΓΟΡΕΥΤΗΚΕ ΤΟ ΚΑΠΝΙΣΜΑ «Η υγεία θεωρείται το πολυτιμότερο αγαθό του ανθρώπου. Παρόλο που έχει γίνει κοινή συνείδηση

πόσο βλαβερή συνήθεια για τον ανθρώπινο οργανισμό αποτελεί το κάπνισμα και παρόλη την απαγόρευση του καπνίσματος από την πλευρά της πολιτείας, εντούτοις ένα πολύ μεγάλο ποσοστό εφήβων καπνίζουν. Σε ένα άρθρο να εκθέσετε τους λόγους για τους οποίους ένας έφηβος ωθείται στο κάπνισμα, καθώς και τους παράγοντες που θα συντελέσουν στην αποφυγή αυτής της βλαβερής συνήθειας».

Τίτλος: Κάπνισμα και νέοι

Πρόλογος

Η πρόσφατη απαγόρευση του καπνίσματος στους δημόσιους χώρους μπορεί αν έχει προκαλέσει πολ-λές αντιδράσεις, έχει βρει όμως και ένθερμους υποστηρικτές. Το μεγάλο ενδιαφέρον τους κόσμου για το κάπνισμα δικαιολογείται από το γεγονός ότι για πολλά χρόνια αποτελούσε στοιχείο προσωπικότητας και μερικές φορές και στυλ.

Κύριο μέρος:

Α΄ ερώτημα: Αίτια που ωθούν τους νέους στο κάπνισμα 1. Μιμητισμός - Μόδα 2. Καθίσταται στοιχείο επαναστατικότητας, εφόσον απαγορεύεται η χρήση του 3. Ευπιστία στις διαδόσεις ότι καταπολεμά το άγχος, τα προβλήματα ή ότι βοηθάει στην απώλεια

βάρους

Β΄ ερώτημα: Τρόποι αποφυγής καπνίσματος 1. Λεπτομερής ενημέρωση για τις καταστροφικές του επιπτώσεις στην υγεία (καρδιαγγειακά προ-

βλήματα, προβλήματα στο αναπνευστικό…) 2. Ενασχόληση με τον αθλητισμό 3. Επιστημονική τεκμηρίωση για την αδυναμία του καπνίσματος να καταπολεμήσει το άγχος ή να

ωφελήσει τον οργανισμό

Επίλογος Έχοντας επιστημονικά και αλάθητα στοιχεία ότι το κάπνισμα βλάπτει ανεπανόρθωτα την υγεία, οφείλει

η Πολιτεία να αντιμετωπίσει τις αντιδράσεις για την απαγόρευση του καπνίσματος και να βρει τρόπους αποτροπής -κυρίως - των νέων από αυτή την βλαβερή συνήθεια.

Page 24: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 23Ο: ΑΤΟΜΑ ΕΙΔΙΚΩΝ ΙΚΑΝΟΤΗΤΩΝ –ΑΝΑΓΚΩΝ. ΜΙΑ ΒΟΛΤΑ ΣΤΗΝ ΠΟΛΗ ΜΑΣ «Με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα ατόμων με αναπηρία να διαμορφώσετε μια γραπτή εισήγηση για

μια συζήτηση που θα διεξαχθεί στην τάξη σας στην οποία θα αναφέρεστε στα προβλήματα που αντιμετω-πίζουν τα άτομα με αναπηρία, αλλά και στους τρόπους με τους οποίους θα αντιμετωπιστούν οι δυσχέρει-ες αυτές».

Πρόλογος

Βασική προϋπόθεση της κοινωνικής αρμονίας είναι η αποδοχή όλων των ατόμων που ζουν μέσα στην κοινωνία με όποια ιδιαιτερότητα και αν έχουν. Τα άτομα με αναπηρία αντιμετωπίζουν ένα πλήθος προ-βλημάτων στην προσπάθειά τους να ζήσουν ανάμεσα στους υγιείς συνανθρώπους τους, τα οποία προ-βλήματα οφείλονται κυρίως στην ελλιπή ενημέρωση του κόσμου καθώς και στην απουσία ανθρωπιστικής συνείδησης.

Κύριο Μέρος

Α΄ ερώτημα: Προβλήματα ατόμων με αναπηρία 1. Δυσκολία μετακινήσεων και πρόσβασης σε δημόσιους χώρους 2. Ρατσισμός και διακρίσεις σε δραστηριότητες και επαγγέλματα 3. Χαμηλή αυτοεκτίμηση και εκούσια περιθωριοποίηση

Β΄ ερώτημα: Τρόποι αντιμετώπισης των προβλημάτων 1. Κρατική μέριμνα για δημιουργία χώρων που θα διευκολύνεται η μετακίνηση ατόμων με αναπηρία 2. Υποχρεωτική απασχόληση ενός ποσοστού ατόμων με αναπηρία από δημόσιες υπηρεσίες και φο-

ρείς 3. Δημιουργία δημόσιων χώρων άθλησης και ψυχαγωγίας για τα άτομα με αναπηρία και εκτός των

μεγάλων αστικών κέντρων 4. Ουσιαστική ενημέρωση για τις δυνατότητες των ατόμων με αναπηρία να λειτουργήσουν και να

φανούν χρήσιμοι στο κοινωνικό σύνολο

Επίλογος Γίνεται, επομένως, κατανοητή η αναγκαιότητα να βελτιωθούν οι συνθήκες διαβίωσης των ατόμων με

αναπηρία, εφόσον αυτό αποτελεί δείγμα κοινωνικής ισορροπίας και αποδοχής όλων των ατόμων.

Page 25: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 24Ο: ΠΑΡΑΟΛΥΜΠΙΑΚΟΙ ΑΓΩΝΕΣ «Με αφορμή τους προσεχείς Παραολυμπιακούς Αγώνες να γράψετε ένα άρθρο για την τοπική εφημε-

ρίδα, στο οποίο θα αναφέρετε τα οφέλη που προσφέρουν οι συγκεκριμένοι αγώνες σε αθλητές και θεα-τές, αλλά και τους λόγους που καθιστούν τη διοργάνωση παρόμοιων αγώνων ουσιώδη και απολύτως ανα-γκαία».

Τίτλος: Η σημασία των Παραολυμπιακών Αγώνων

Πρόλογος

Τα άτομα με αναπηρία σε κατάλληλο περιβάλλον, προσβάσιμο γι’ αυτούς όπως θα ‘πρεπε να είναι κι αυτό έξω από τους αθλητικούς χώρους, μπορούν και συμπεριφέρονται απόλυτα φυσιολογικά προκαλώ-ντας στους άλλους δυνατά συναισθήματα. Σε κάθε παραολυμπιάδα λέγονται και γράφονται πολλοί έπαι-νοι, άρθρα, εγκώμια για όσους καταφέρνουν να εντυπωσιάσουν τους γύρω τους αναδεικνύοντας τη θέλη-ση και τη δυναμική που κρύβουν μέσα τους. Μετά τη λήξη όμως των αγώνων εξακολουθούμε να ορθώ-νουμε τοίχους απροσπέλαστους στα ίδια άτομα που λίγο πριν μας γέμισαν με υπερηφάνεια κατακτώντας όλο και μεγαλύτερα ρεκόρ.

Κύριο μέρος:

α΄ ερώτημα: Οφέλη Παραολυμπιακών Αγώνων 1. Οι αθλητές που συμμετέχουν αισθάνονται άξιοι και ικανοί να προσφέρουν θέαμα και να γίνουν

ισάξια μέλη της κοινωνίας 2. Οι θεατές αντιλαμβάνονται την ισχυρή θέληση των αθλητών αυτών και εξοικειώνονται με τις δε-

ξιότητες αλλά και τις ανάγκες τους 3. Ο πολιτισμός προάγεται – συσφίγγονται οι σχέσεις των μελών της κοινωνίας 4. Προβάλλεται η θέληση για ζωή αυτών των αθλητών και γίνονται παράδειγμα προς μίμηση για ό-

λους τους συνανθρώπους τους

β΄ ερώτημα: Αίτια που καθιστούν τη διοργάνωση τέτοιων αγώνων απαραίτητη 1. Πρέπει έμπρακτα να αποδειχθεί ο ανθρωπισμός της κοινωνίας και η ισότητα όλων των ανθρώπων 2. Είναι αναγκαίο να απαλειφθούν οι κοινωνικές διακρίσεις, η υποτίμηση και η περιθωριοποίηση

που πλήττει τις σύγχρονες κοινωνίες

Επίλογος Αγόρια και κορίτσια που στην καθημερινότητά τους αντιμετωπίζουν κάποια σωματική αδυναμία και

προσπαθούν να πείσουν τους «υγιείς» και «αρτιμελείς» αυτού του κόσμου για τις δυνατότητές που δια-θέτουν παρά την όποια αναπηρία τους δίνουν τη μάχη τους στο στίβο, μια ωραία μάχη με πολλούς νικητές και καθόλου χαμένους.

Page 26: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 25Ο: ΠΑΙΔΕΙΑ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ «Στο κείμενο που σας δόθηκε αναφέρεται ότι “ Η ιστορία της παιδείας, ωστόσο, μας δίνει πλήθος εν-

δείξεις ότι η παιδεία δεν αντιμετωπιζόταν ως ανθρώπινο δικαίωμα και ούτε χρησιμοποιήθηκε ως μέσον για να αυξηθεί η εκτίμηση της σπουδαιότητας των ανθρώπινων δικαιωμάτων για την πληρέστερη ανάπτυ-ξη κάθε ατόμου ως ανθρώπινου όντος”. Στο πλαίσιο μιας συζήτησης στην τάξη γράψτε μια ομιλία που θα εκφωνήσετε ενώπιον των συμμαθητών σας στην οποία θα αναφέρετε τους λόγους που η παιδεία θεωρεί-ται βασικό ανθρώπινο δικαίωμα, καθώς και τις συνέπειες από την παραβίαση του δικαιώματος αυτού».

Πρόλογος

Το δικαίωμα για μόρφωση σε όλους τους πολίτες, ανεξάρτητα από την κοινωνική και οικονομική τους κατάσταση και το φύλο, στάθηκε ένα πρωταρχικό αίτημα των λαών στο παρελθόν και σήμερα καθώς και μια αισιόδοξη προοπτική για τη σταδιακή άμβλυνση των κοινωνικών ανισοτήτων μέσα σε ένα σύστημα.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Λόγοι που η παιδεία θεωρείται βασικό ανθρώπινο δικαίωμα 1. Διευρύνονται οι πνευματικοί ορίζοντες και καλλιεργείται η κριτική σκέψη και το άτομο καθίσταται

ικανό να αποφασίσει για ό, τι το απασχολεί – αποφυγή χειραγώγησης , προπαγάνδας 2. Απόκτηση γνώσεων που οδηγούν στην ατομική και στην κοινωνική πρόοδο 3. Απαλλαγή από αναχρονιστικές αντιλήψεις, προλήψεις και δεισιδαιμονίες, ώστε να επιτευχθεί κοι-

νωνική αρμονία 4. Καλλιεργείται η ελευθεροφροσύνη και το δημοκρατικό πνεύμα

β΄ ερώτημα: Συνέπειες παραβίασης ανθρώπινου δικαιώματος της παιδείας 1. Το άτομο μπορεί εύκολα να χειραγωγηθεί και να γίνει αντικείμενο εκμετάλλευσης 2. Ο πολιτισμός οπισθοδρομεί και οι ηθικές αξίες καταλύονται – ο άνθρωπος δρα με βάση τα κατώ-

τερα ένστικτά του, τα πάθη και τις αδυναμίες του 3. Αλλοτρίωση ατόμου – αποξένωση – κοινωνίες στις οποίες επικρατούν το μίσος, οι μικρότητες και

η εγκληματικότητα 4. Άτομα ανίκανα να αναλάβουν υπεύθυνες θέσεις εργασίας, καταδικασμένα να δουλεύουν σε επί-

πονες εργασίες

Επίλογος Η Παιδεία απελευθερώνει τον άνθρωπο από τις προσωπικές αδυναμίες του και τον εξυψώνει στο λει-

τούργημα του πολίτη. Η Κοινωνία επιχειρεί -μέσω της Παιδείας-να ξαναδιαβάσει το μεγάλο βιβλίο της Γνώσης. Η Παιδεία μάς αφορά όλους και είμαστε όλοι συνυπεύθυνοι για την πορεία της. Τα Κινήματα δυ-ναμικής ισότητας, όπου τα ατομικά και κοινωνικά δικαιώματα θα προέχουν, οι απομονωμένοι θεσμοί θα γκρεμίζονται και οι προσδοκίες για το μέλλον θα ενισχύονται μέσω της Παιδείας, είναι σήμερα άρρηκτα δεμένα με αυτή.

Page 27: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 26Ο: ΠΑΙΔΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ «Ο αρχισυντάκτης της σχολικής εφημερίδας σάς ζητά να γράψετε ένα άρθρο που θα δημοσιευθεί στο

επόμενο φύλλο της και στο οποίο θα αναφέρεστε στις μορφές καταπάτησης των ανθρωπίνων δικαιωμά-των των παιδιών, καθώς και στις αιτίες αδρανοποίησης των σύγχρονων κοινωνιών απέναντι στο φαινόμε-νο αυτό».

Τίτλος: Καταπάτηση των δικαιωμάτων των παιδιών

Πρόλογος

Όλο και πληθαίνουν στα δελτία ειδήσεων και στις εφημερίδες οι αναλύσεις σε φαινόμενα μιας συστη-ματικής και ενσυνείδητης καταπάτησης από πλευράς των Ενηλίκων των δικαιωμάτων που έχουν τα παιδιά σε ολόκληρο τον κόσμο. Όλο και πιο συχνά, τα παιδιά γίνονται θύματα μιας καθημερινής εκμετάλλευσης, κακοποίησης ή και παραμέλησης, ενώ τα βασικά τους δικαιώματα στην Εκπαίδευση, στην Προστασία και στη Συμμετοχή, παραβιάζονται ή καταπιέζονται. Είναι μάλιστα ιδιαίτερα λυπηρό, όταν λίγοι είναι εκείνοι που φαίνεται να γνωρίζουν τα δικαιώματα του παιδιού στο σύνολό τους και ουσιαστικά.

Κύριο μέρος:

α΄ ερώτημα: Μορφές καταπάτησης δικαιωμάτων των παιδιών 1. Παιδική εργασία – απασχόληση σε δύσκολες και επίπονες θέσεις εργασίας σε εργοστάσια και βι-

ομηχανίες 2. Αγοραπωλησία παιδιών (για μεταμοσχεύσεις οργάνων, παράνομες υιοθεσίες...) -Σεξουαλική εκμε-

τάλλευση παιδιών κυρίως σε υποανάπτυκτες χώρες 3. Παρεμπόδιση μόρφωσης -απουσία κρατικής μέριμνας για την εκπαίδευση των παιδιών 4. Στέρηση στέγης, σίτισης, ένδυσης και υπόδυσης

β΄ ερώτημα: Αίτια αδρανοποίησης σύγχρονων κοινωνιών 1. Ελλιπής ενημέρωση κατοίκων αναπτυγμένων χωρών - παραπληροφόρηση από τις εταιρείες που

εκμεταλλεύονται την παιδική εργασία 2. Αδιαφορία κοινωνιών για οτιδήποτε δεν τις αφορά άμεσα – κατάπτωση ηθικών και ανθρωπιστι-

κών αξιών 3. Επικράτηση υλισμού – όλα θυσιάζονται στο βωμό του χρήματος 4. Εκμετάλλευση υποανάπτυκτων χωρών από αναπτυγμένες

Επίλογος Κάθε διακήρυξη για τα δικαιώματα του παιδιού πρέπει να αρχίζει και να τελειώνει με την προϋπόθεση

ότι μόνο η ανεξαίρετη και αδιάκριτη εμπραγμάτωση των δικαιωμάτων του παιδιού αποτελεί την αστεί-ρευτη πηγή της ανθρώπινης προόδου, ενώ η πραγματική πρόκληση συνήθως βρίσκεται στην υλοποίηση της καλής πρόθεσης. Το δικαίωμα σε μια ζωή αξιοπρέπειας, σεβασμού, φροντίδας και αγάπης, είναι ένα δικαίωμα ζωής, που τα παιδιά δικαιούνται και εμείς τους οφείλουμε.

Page 28: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 27Ο: ΤΟ ΝΟΗΜΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ «Ο συγγραφέας του κειμένου, Κωνσταντίνος Τσάτσος, προτείνει την επιστροφή του Ευρωπαϊκού πνεύ-

ματος στις ανθρωπιστικές του αξίες και όχι την υποτέλεια της τεχνικής προόδου. Ως εκπρόσωπος του σχο-λείου σας καλείστε να συντάξετε μια επιστολή προς τους αντιπροσώπους της χώρας στο Ευρωπαϊκό Κοι-νοβούλιο στην οποία θα αναφέρεστε στις επιπτώσεις (για την Ευρωπαϊκή Ένωση) της υποταγής στην τε-χνική πρόοδο, καθώς και στους τρόπους επιστροφής στο αληθινό νόημα της Ευρώπης και τις ιδέες του ανθρωπισμού».

Πρόλογος

Η ευρωπαϊκή κοινότητα οικοδομήθηκε πάνω στα ερείπια του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου και έχει ως στόχο να προσφέρει στους πολίτες ειρήνη και ευημερία. Η διαδικασία της ένωσης είναι σταδιακή και έχει οικονομικές, πολιτικές και κοινωνικές διαστάσεις. Η ολοένα στενότερη ένωση των λαών, μέσα από την οποία θα διέλθει, σε μεταγενέστερα στάδια, η ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, υπογραμμίζει την ιστορική σημασία του τερματισμού της διαίρεσης της ευρωπαϊκής ηπείρου και επιδιώκει να δημιουργήσει σταθε-ρές βάσεις για τη μελλοντική οικοδόμηση της Ευρώπης.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Επιπτώσεις υποταγής της Ε.Ε. στην τεχνική πρόοδο 1. Επικρατεί πνεύμα υλισμού – οι κοινωνίες γίνονται υπερκαταναλωτικές 2. Εκλείπουν οι ηθικές αξίες – οι άνθρωποι αδιαφορούν για τους συνανθρώπους τους 3. Επικρατεί η εξειδίκευση, η μονόπλευρη καλλιέργεια 4. Καταστρέφεται το φυσικό περιβάλλον

β΄ ερώτημα: Τρόποι επιστροφής το αληθινό νόημα της Ευρώπης 1. Ανθρωπιστική παιδεία – καλλιέργεια ηθικο – κοινωνικών αρετών από την εκπαίδευση 2. Πολύπλευρη μόρφωση – ορθολογική χρήση γνώσης 3. Ενημέρωση των λαών - ανάδειξη της ασφάλειας που προκύπτει από την υγιή συνεργασία των

λαών 4. Παροχή ίσων κινήτρων και εφοδίων για την ανάπτυξη όχι μόνο του τεχνικού πολιτισμού, αλλά και

του πνευματικού

Επίλογος Ο διεθνισμός της εποχής μας προβάλλει αναγκαίος. Ζητά ενισχυμένος και από τα επιτεύγματα της τε-

χνολογίας, να ενώσει τους ανθρώπους κάτω από μιαν ενιαία ηθική και πολιτική συνείδηση στηριγμένος σε κανόνες και αρχές γενικά παραδεκτές, σε ένα, θα λέγαμε, πανανθρώπινο λόγο.

Page 29: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 28Ο: ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΥΡΩΠΗ «”Πηγαίνουμε με την Ευρώπη γιατί εκεί βρίσκονται για μας οι εγγυήσεις της πολιτικής, πνευματικής και

εθνικής ελευθερίας, παρ΄ όλες τις αναπόφευκτες κρίσεις και ωδίνες...”. Με αφορμή την παραπάνω άπο-ψη, καλείστε να γράψετε ένα αποδεικτικό δοκίμιο στο οποίο θα αναλύσετε τις ελευθερίες που μπορεί να εγγυηθεί η Ευρώπη στην Ελλάδα, αλλά και στους κινδύνους που είναι δυνατόν να κρύβονται πίσω από αυτές».

Πρόλογος

Η Ευρώπη των μεταπολιτικών χρόνων χαρακτηρίζεται από την κοινή προσπάθεια όλων των κρατών για πρόοδο και ευημερία που θα βασίζεται σε ένα πνεύμα συνεργασίας και αλληλεγγύης. Μέσα σε αυτόν τον ευρωπαϊκό χώρο ιδιαίτερη θέση κατέχει η Ελλάδα κυρίως γιατί αποτελεί το σύνορο μεταξύ της Δύσης και του κόσμου της Ανατολής. Ειδικότερα, μετά την ένταξη της πατρίδας μας στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοι-νότητα, οι σχέσεις της με τα άλλα ευρωπαϊκά κράτη έγιναν ακόμη στενότερες, με αποτέλεσμα όλες οι εξε-λίξεις και οι μεταβολές που σημειώνονται στα κράτη αυτά να επηρεάζουν άμεσα και την Ελλάδα.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Ελευθερίες που μπορεί να εγγυηθεί η Ευρώπη στην Ελλάδα 1. Εθνική ασφάλεια μέσω της κοινής άμυνας των κρατών – μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2. Ισχυρό νόμισμα και οικονομική βοήθεια από το ταμείο στήριξης των ευρωπαϊκών χωρών 3. Συνεργασία για την αντιμετώπιση κοινωνικών προβλημάτων (εγκληματικότητα, βία...) 4. Διεθνές κύρος και δύναμη μέσω της στήριξης ενός μεγάλου συνασπισμού κρατών

β΄ ερώτημα: Κίνδυνοι από την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση 1. Υποταγή εθνικών κυβερνήσεων στα κελεύσματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης 2. Μαζοποίηση πολιτών, ισοπέδωση πολιτισμικής ιδιαιτερότητας, εξάλειψη εθνικής συνείδησης 3. Προώθηση συμφερόντων ευρωπαϊκών επιχειρήσεων έναντι των αντίστοιχων ελληνικών με αποτέ-

λεσμα την αύξηση της ανεργίας 4. Συναισθήματα κατωτερότητας απέναντι στα περισσότερο αναπτυγμένα ευρωπαϊκά κράτη με άκρι-

τη αποδοχή του τρόπου ζωής και της ιδιοσυγκρασίας τους

Επίλογος Η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να στηρίξει τη Δημοκρατία, προωθώντας τον εκσυγχρονισμό της, την προ-

σαρμογή της στις σύγχρονες συνθήκες. Με την καλλιέργεια και την εμπέδωση της πολιτικής αρετής και τη διαμόρφωση υπεύθυνων πολιτών η ενωμένη Ευρώπη μπορεί να εγγυηθεί τη δικαιοσύνη και την ελευθε-ρία.

Page 30: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 29Ο: ΟΙ ΑΞΙΟΙ ΚΑΙ ΟΙ ΑΝΑΞΙΟΙ ΣΤΗΝ ΚΟΡΥΦΗ «Στο τέλος του κειμένου ο συγγραφέας συνδέει τον πολιτισμό με την άνοδο των άξιων στην εξουσία.

Γράψτε ένα δοκίμιο πειθούς στο οποίο θα εκθέτετε τους τρόπους με τους οποίους θα επιτευχθεί η άνοδος των άξιων και ικανών σε θέσεις εξουσίας, καθώς και τους κινδύνους που παραμονεύουν αυτόν που κατέ-χει θέσεις εξουσίας».

Πρόλογος

Ο όρος αξιοκρατία δηλώνει την αρχή σύμφωνα με την οποία η ανάληψη αξιωμάτων και θέσεων, δημο-σίων ή μη, η αναγνώριση και η επιβράβευση προσπαθειών γίνονται με βάση την προσωπική αξία του κα-θενός, χωρίς να παρεμποδίζονται από την καταγωγή, το πλούτο, την πολιτική ιδεολογία την κοινωνική του θέση. Η αξιοκρατία ορθά χαρακτηρίστηκε βασικό θεμέλιο κάθε δημοκρατικής και ευνομούμενης κοινωνί-ας και ουσιαστικός παράγοντας για την πρόοδο των ατόμων και τη σωστή λειτουργία των κοινωνιών.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Τρόποι ανόδου άξιων στην εξουσία 1. Δημοκρατικό ήθος πολιτών, ώστε να αποδέχονται και να σέβονται την αξιοκρατία 2. Παιδεία που προβάλλει αξίες, ιδανικά και πρότυπα χρηστά 3. Κριτική σκέψη, που οδηγεί στην επιλογή των καταλληλότερων για την άσκηση της εξουσίας 4. Καταπολέμηση της αναξιοκρατίας και αποπομπή ανάξιων πολιτικών

β΄ ερώτημα: Κίνδυνοι από την εξουσία 1. Αυταρχισμός, συγκεντρωτισμός λόγω της δυνατότητας καθορισμού των ορίων της εξουσίας 2. Ευνοιοκρατία, εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων με στόχο τη διατήρηση της εξουσίας 3. Λανθασμένη εκτίμηση καταστάσεων λόγω πιέσεων κοινωνικών ή οικονομικών 4. Παραπληροφόρηση πολιτών, προπαγάνδα, δημαγωγία που αποσκοπούν στην άμεση λήψη απο-

φάσεων χωρίς αντιδράσεις

Επίλογος Η δημοκρατία θεμελιώνεται επάνω στην αρετή και στο δίκαιο νόμο, επάνω στην πολιτική ελευθερία,

επάνω στην αναπτυγμένη συνείδηση ευθύνης και υπευθυνότητας, επάνω στη συνειδητοποιημένη θεωρη-τικά και πρακτικά ατομική ελευθερία, στο ήθος της ευθύνης. Η δημοκρατία θεμελιώνεται επάνω στην τι-μιότητα. Θεμελιώνεται επάνω στην αξιοκρατία.

Page 31: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 30Ο: Η ΜΕΓΑΛΗ ΑΝΤΙΦΑΣΗ «Ο πολιτιστικός σύλλογος της περιοχής διοργανώνει διαγωνισμό γραπτού κειμένου με θέμα “Νέοι και

Εξουσία”. Προκειμένου να συμμετάσχετε στο διαγωνισμό καλείστε να γράψετε ένα δοκίμιο πειθούς, στο οποίο θα εκθέτετε τις απόψεις σας σχετικά με τα αποτελέσματα στα οποία μπορεί να οδηγήσει η κατά-χρηση εξουσίας, καθώς και στα χαρακτηριστικά του καλού ηγέτη».

Πρόλογος

Κάθε εξουσία ρέπει προς την κατάχρηση αρκεί να αναλογιστεί κανείς ότι είναι αναγκασμένη να προ-σφεύγει σε συνδυασμό βίας και αναξιοκρατίας για να γίνεται αποτελεσματική και να διαιωνίζεται. Ουσια-στικά η κατάχρηση εξουσίας δεν είναι αποκλειστικό προνόμιο του ολοκληρωτισμού. Είναι γνώρισμα κάθε εξουσίας. Οι εξοντωτικές ποινές και οι αθρόες προφυλακίσεις δείχνουν μια δικαστική εκδήλωσή της. Με μεγάλη ευκολία μπορεί να βρει κανείς ανάλογες στην πολιτική, στις επιχειρήσεις, στα συνδικάτα.

Κύριο Μέρος

α΄ ερώτημα: Αποτελέσματα κατάχρησης εξουσίας 1. Στέρηση ελευθεριών ατόμων – προσβολή ανθρώπινων δικαιωμάτων 2. Επικράτηση αδικίας, βίας , τυραννίας 3. Πρόκληση κοινωνικών αναταραχών 4. Οπισθοδρόμηση πολιτισμού

β΄ ερώτημα: Χαρακτηριστικά καλού ηγέτη 1. Πνευματική και ψυχική καλλιέργεια, ευρύτητα σκέψης 2. Κριτική σκέψη, διορατικότητα 3. Αμεροληψία, μετριοπάθεια, διαλλακτικότητα 4. Αίσθημα ευθύνης για το κοινό καλό, σεβασμός στη δημοκρατία και τους θεσμούς της

Επίλογος Ουσιαστικό κριτήριο της μεγαλοσύνης ενός ηγέτη, αλλά και της επάρκειας ενός πολιτικού ίσως να είναι

η ικανότητά του στην αξιολόγηση των δυνατοτήτων και αναγκών του λαού και συνακόλουθα η ιεράρχηση προτεραιοτήτων. Ό,τι φαντάζει σαν αστραφτερή επιτυχία μπορεί να εξαντλείται στο επικαιρικό και εφή-μερο, να μη θεμελιώνει μακροπρόθεσμη γόνιμη προοπτική.

Page 32: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 31ο: Τάση για αφανισμό του αντιπάλου Τίτλος: Η βία στις ανθρώπινες σχέσεις

Πρόλογος

Το φαινόμενο της βίας διογκώνεται με πολύ γρήγορους ρυθμούς και κατευθύνεται πια εναντίον όλων των πιθανών στόχων. Η ειρηνική συνύπαρξη των ανθρώπων αποτελεί πια παρελθόν και η βία αναδεικνύε-ται ως το κυρίαρχο μέσο διεκδίκησης. Οι άνθρωποι σταδιακά οδηγήθηκαν στην βίαιη από κάθε άποψη επίλυση των διαφορών τους.

Κύριο Μέρος

Αιτίες: 1. Κρίση στο εσωτερικό της οικογένειας, απουσία γονεϊκής μέριμνας 2. Διόγκωση κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων. Συστηματική παραβίαση δικαιωμάτων και

κοινωνικές ανισότητες 3. Συναισθηματική φόρτιση και εντατικοποιημένοι ρυθμοί ζωής στα αστικά κέντρα. Η βία αποτελεί

πια μορφή εκτόνωσης. 4. Εξοικείωση με την βία από τις τηλεοπτικές εικόνες (ειδήσεις-θέαμα)

Τρόποι επίλυσης διαφορών: 1. Διάλογος και συμμετοχή στα κοινά με κριτική σκέψη 2. Συλλογική δράση και διεκδίκηση μέσω αυτής δικαιωμάτων 3. Ενίσχυση θεσμικού πλαισίου για διαμόρφωση νομιμοφρόνων πολιτών 4. Διάπλαση προσωπικοτήτων από την οικογένεια και την εκπαίδευση με άξονα την ηθική και την

ανθρωπιά.

Επίλογος Συμπερασματικά, η επικράτηση ενός κλίματος τρομοκρατίας και φόβου δεν παρέχει μακροπρόθεσμες

και αποτελεσματικές λύσεις παρά μόνο πρόσκαιρη εκτόνωση από την πιεστική καθημερινότητα. Η λύση δεν είναι η καταστροφή και η επιστροφή σε πρωτόγονους τρόπους συνεννόησης αλλά μία συλλογική προ-σπάθεια, η οποία θα αποκαταστήσει το κλίμα της ευνομίας και της ομαλής συμβίωσης.

Page 33: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 32ο: Η τρομοκρατία των πολέμων Πρόλογος Αγαπητοί συμμαθητές, τα κρούσματα βίας, τα οποία συνεχώς πολλαπλασιάζονται τα τελευταία χρόνια, δεν μπορούν παρά να

εγείρουν έντονο προβληματισμό. Ειδικότερα η βία, ως απότοκο του πολέμου εμπεριέχει την έννοια της ακρότητας και της απανθρωποποίησης με θλιβερά αποτελέσματα.

Κύριο Μέρος

Αποτελέσματα: 1. Διόγκωση κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων. Κοινωνικές ανισότητες. Έλλειψη αγαθών και

χαμηλό βιοτικό επίπεδο. 2. Οπισθοδρόμηση του πολιτισμού γιατί περιορίζονται οι δυνατότητες έκφρασης του ατόμου. Χάνο-

νται η επικοινωνία και η συνεργασία. 3. Διατάραξη κοινωνικών δομών. Έκπτωση ηθικών αξιών και έλλειψη ανθρωπιάς. 4. Διατάραξη διακρατικών σχέσεων και απουσία διαλόγου για την επίλυση εθνικών ζητημάτων. Τρόποι αντιμετώπισης: 1. Ενίσχυση θεσμικού πλαισίου ώστε να διαφυλάσσονται η ισότητα, η ισονομία και η ελευθερία. 2. Πνεύμα συλλογικότητας και κλίμα διαλόγου ώστε το άτομο να εκφράζεται ελεύθερα και να προτί-

θεται να προάγει τις τέχνες και τις επιστήμες. 3. Καλλιέργεια υπεύθυνων προσωπικοτήτων από την οικογένεια και το σχολείο. Ανάπτυξη ηθικής

συνείδησης. 4. Σύσφιξη ανθρώπινων σχέσεων και καλλιέργεια πνεύματος αλληλεγγύης και ανθρωπισμού.

Επίλογος Όσο η εξάπλωση των φαινομένων βίας φαίνεται να αποκτά ανεξέλεγκτες διαστάσεις τόσο πιο έντονο

φτάνει στα «αυτιά» του σύγχρονου ανθρώπου το μήνυμα της αντίδρασης στο φαινόμενο αυτό. Με συλ-λογική δράση και διάθεση συνεργασίας η βία ως φαινόμενο και ως πρακτική μπορεί αν όχι να αφανιστεί, σίγουρα να περιοριστεί σε σημαντικό βαθμό.

Page 34: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 33ο: Πολιτική αγωγή Πρόλογος Από την ένταξη του στην πρώτη ήδη κοινωνία πολιτών, ο άνθρωπος κλήθηκε να αποκτήσει και να εξα-

σκήσει την πολιτική του συνείδηση. Να αντιληφθεί τους όρους και τους κανόνες που διέπουν το κοινωνικό σύνολο και να διεκδικήσει την θέση του μέσα σε αυτό. Αν όμως το αίτημα για καλλιέργεια της πολιτικής συνείδησης είναι διαχρονικό, στην σύγχρονη κοινωνία είναι ιδιαιτέρως επιτακτικό.

Κύριο Μέρος

Σκοποί: 1. Η πολιτική αγωγή έχει ως σκοπό την εμπέδωση των όρων και των κανόνων που διέπουν την κοι-

νωνία ώστε τα άτομα να αντιλαμβάνονται τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις τους στο κοινωνικό σύνολο. Σεβασμός της έννομης τάξης.

2. Την θέσπιση νόμων σύμφωνα με το «γράμμα» και το «πνεύμα» του νόμου για την διασφάλιση της κοινωνικής γαλήνης και την προστασία των δικαιωμάτων των πολιτών.

3. Την ανάπτυξη του αισθήματος της συλλογικότητας και της από κοινού λήψης αποφάσεων ώστε να υποστηριχτεί η ομαλή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος.

4. Την ανάπτυξη στον πολίτη ενός αισθήματος ελευθερίας της έκφρασης και της άποψης. Ο πολίτης να νιώθει προστασία τόσο σε πολιτικό όσο και σε οικονομικό επίπεδο.

Προτάσεις: 1. Η πολιτεία θα πρέπει να θεσπίζει νόμους λαμβάνοντας υπόψη τις κοινωνικές επιταγές και την αρ-

μονική συμβίωση του κοινωνικού συνόλου. 2. Η οικογένεια σε συνδυασμό με το σχολείο και την πολιτεία θα πρέπει να μεταλαμπαδεύουν στα

νέα μέλη του κοινωνικού συνόλου τις αρχές της δικαιοσύνης, της ακεραιότητας και της υπευθυνότητας. 3. Οι πολιτικοί εκπρόσωποι θα πρέπει να εγγυώνται συνέπεια, αμεροληψία και ετοιμότητα στην α-

νάληψη ευθυνών ώστε οι πολίτες να σεβαστούν τις πολιτικές δομές. 4. Το ίδιο το άτομο θα πρέπει να επαγρυπνά τόσο για την διαφύλαξη των ατομικών του ελευθεριών,

όσο και για την σταθερότητα των δημοκρατικών αρχών.

Επίλογος Η ύπαρξη ή όχι της πολιτικής αγωγής είναι το στοιχείο το οποίο καθορίζει τις εύρυθμες ή όχι κοινωνί-

ες. Απαιτείται ρεαλιστική αντιμετώπιση των κοινωνικών προβλημάτων η οποία θα εξασφαλιστεί με την συμμετοχικότητα των πολιτών και την υπευθυνότητα των πολιτικών.

Page 35: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 34ο: Τα πολιτικά οράματα Πρόλογος Κυρίες και κύριοι, παρατηρείται συχνά το φαινόμενο της αποστασιοποίησης των νέων από την πολιτική και της μη συμ-

μετοχής τους στις πολιτικές διεργασίες. Η θέρμη της ενασχόλησης των νέων με την πολιτική κατάσταση στα προηγούμενα χρόνια, αντικαταστάθηκε από την αμφιβολία και την επιφύλαξη των νέων απέναντι στους πολιτικούς από τους οποίους πια απαιτούνται περισσότερα.

Κύριο Μέρος

Χαρακτηριστικά άξιου πολιτικού: 1. Υψηλό ήθος και ακεραιότητα χαρακτήρα. Η ανιδιοτέλεια και οι αγαθές προθέσεις είναι ίσως τα

βασικότερα προσόντα του πολιτικού προκειμένου να δημιουργηθεί σχέση εμπιστοσύνης πολιτικού-πολίτη.

2. Ισχυρή βούληση και αποφασιστικότητα στην ανάληψη ευθυνών. Ικανότητα στον χειρισμό κρατι-κών υποθέσεων προκειμένου να δικαιώσει την ψήφο του πολίτη.

3. Δημοκρατικές αρχές και διαλλακτικότητα. Ο άξιος πολιτικός δεν μπορεί να είναι ακραίος στις σκέ-ψεις και τις αποφάσεις του.

4. Υψηλό αίσθημα ευθύνης απέναντι στον λαό, σταθερότητα στις πολιτικές του πεποιθήσεις και α-μερόληπτη στάση προς όλους.

Χαρακτηριστικά πολιτικάντη: 1. Κυριαρχία ατομικού συμφέροντος και ανάληψη εξουσίας με κίνητρο την προσωπική προβολή και

τον προσωπικό πλουτισμό. Έλλειψη ηθικών αρχών. 2. Μειωμένη προσπάθεια και ανευθυνότητα στον χειρισμό πολιτικών θεμάτων. Αδιαφορία για την

ορθή εφαρμογή της εντολής που του έδωσε ο λαός. 3. Δημαγωγία και αστάθεια στις πολιτικές πεποιθήσεις ανάλογα με τις επικρατούσες συνθήκες. 4. Κοινωνική αδιαφορία και επικέντρωση σε πολιτικούς στόχους οι οποίοι είναι επιζήμιοι για το κοι-

νωνικό σύνολο. Ο πολιτικός δεν αντιλαμβάνεται τον «παλμό» της κοινωνίας.

Επίλογος Είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός ότι ο άξιος πολιτικός είναι αναγκαίο να έχει όραμα αλλά και ρεαλιστι-

κούς στόχους. Ο συνδυασμός αυτών των αρετών είναι ικανός να αποσοβήσει το κλίμα πολιτικής απάθειας των νέων και να θεμελιώσει μία υγιή σχέση μεταξύ νέου πολίτη και πολιτικού.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Page 36: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 35ο: Εκσυγχρονισμένη προπαγάνδα του αμερικανικού στρατού Πρόλογος Κυρίες και κύριοι, η προπαγάνδα είτε είναι θρησκευτική είτε πολιτική ή εμπορική αποτελεί ισχυρό όπλο στα χέρια των

οργανωμένων συμφερόντων για τον επηρεασμό της κοινής γνώμης. Σκοπός της είναι ο αποπροσανατολι-σμός του κοινού στο οποίο απευθύνεται με αθέμιτα κυρίως μέσα.

Κύριο Μέρος

Μέθοδοι προπαγάνδας: 1. Η συνθηματολογία η οποία επιδιώκει να μεταδώσει ένα μήνυμα με την λιγότερη δυνατή λογική

επεξεργασία του από τον δέκτη. 2. Η συχνή επανάληψη μιας ιδέας ή μιας άποψης η οποία προκαλεί «πλύση εγκεφάλου» στον κου-

ρασμένο από την καθημερινότητα άνθρωπο και τον αναγκάζει να δεχτεί την ιδέα που του προσφέρουν. Τα οπτικοακουστικά μέσα διαθέτουν μεγάλη δύναμη.

3. Η κινδυνολογία η οποία μεγιστοποιεί τους υπάρχοντες κινδύνους ή εφευρίσκει νέους, μη υπαρ-κτούς.

4. Η κολακεία και οι ανεδαφικές υποσχέσεις. Η συστηματική προώθηση ιδεών μέσω κηρυγμάτων ή ομιλιών.

Συνέπειες: 1. Διαστρεβλώνει και παραποιεί τα γεγονότα με αποτέλεσμα να παραπλανεί την κοινή γνώμη και να

την οδηγεί σε αποφάσισες συμφέρουσες για τους προπαγανδιστές. 2. Μειώνει τον κριτική ικανότητα και την ελευθερία του πολίτη. Τον χειραγωγεί 3. Διασπείρει τον φόβο για υποτιθέμενους κινδύνους και δυναμιτίζει την κοινωνική ισορροπία. 4. Διαφθείρει συνειδήσεις και καλλιεργεί τον φανατισμό και την πόλωση. Τρόποι αντιμετώπισης: 1. Πολύπλευρη ενημέρωση για πολιτικά, κοινωνικά και οικονομικά ζητήματα προκειμένου να απο-

κτήσει το άτομο την ικανότητα να διακρίνει το ψέμα και την υπερβολή. 2. Ανάπτυξη κριτικής ικανότητας πολλαπλή ανάλυση των παρεχόμενων πληροφοριών ή μηνυμάτων

ειδικότερα στους νέους. 3. Πλουραλισμός απόψεων και πολυφωνία ώστε να ανταλλάσσονται απόψεις. 4. Αυτοέλεγχος και υπευθυνότητα ώστε το άτομο να παρασύρεται από απόψεις που του είναι ευχά-

ριστες αλλά όχι ωφέλιμες.

Επίλογος Όσο κι αν η δύναμη της προπαγάνδας είναι τεράστια, δεν μπορεί να επικαλύψει τον διάλογο ως υγιές

μέσο πειθούς. Η μεγάλη έκταση της χρήσης της θα πρέπει να αφυπνίσει την κοινή γνώμη και να προκαλέ-σει την αντίσταση στους προπαγανδιστικούς μηχανισμούς.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Page 37: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 36ο: Stop smoking Πρόλογος Ο εθισμός στο κάπνισμα δεν αποβαίνει επιζήμιος μόνο σε ατομικό αλλά και σε κοινωνικό επίπεδο. Οι

βλαβερές, μέχρι και θανατηφόρες του συνέπειες, γρήγορα εντοπίστηκαν και ενεργοποιήθηκε έναν μηχα-νισμός προστασίας του πολίτη από αυτές. Ωστόσο, όσο προφανής και αν είναι η ανάγκη για την απαγό-ρευση του καπνίσματος, δεν λείπει η προπαγάνδα ενάντια στην άποψη αυτή.

Κύριο Μέρος

Σκοποί: 1. Υψηλή οικονομική απόδοση από την εμπορία καπνού και τσιγάρων. 2. Υποδούλωση του ατόμου σε μία εθιστική συνήθεια και την καλλιέργεια της πεποίθησης ότι το κά-

πνισμα είναι προσωπική επιλογή χωρίς κοινωνικές προεκτάσεις. 3. Έξαψη των παθών και αντιδραστικότητα απέναντι στα επίσημα μέτρα του κράτους τα οποία ενι-

σχύονται και από την δεδομένη δυσαρέσκεια για τα μέτρα αυτά από την πλευρά του ίδιου του καπνιστή. Μέσα: 1. Προβολή καπνιζόντων στα μέσα ενημέρωσης και ψυχαγωγίας. Προβάλλεται το κάπνισμα ως ανα-

πόσπαστο στοιχείο της σύγχρονης ζωής. 2. Καλλιέργεια της άποψης ότι το κάπνισμα είναι κοινωνικά αποδεκτό και προκαλεί εξοικείωση ή ε-

κτόνωση από την κούραση και το άγχος. 3. Καλλιέργεια μιμητισμού ο οποίος αποτελεί και την κύρια αιτία του καπνίσματος. 4. Πρόκληση σε μη καπνίζοντες να καπνίσουν με την πρόφαση ότι δεν θα προκαλέσει τον εθισμό.

Αποτελέσματα: 1. Το κάπνισμα αναπαράγεται ως συνήθεια και στάση ζωής με αποτέλεσμα να επηρεάζει ολοένα πε-

ρισσότερους ανθρώπους 2. Τα μέτρα του κράτους καταστρατηγούνται και προωθείται το στρεβλό μήνυμα ότι οι περιορισμοί

είναι μόνο τυπικοί και όχι ουσιαστικοί. 3. Κινδυνεύει η δημόσια αλλά και η ατομική υγεία του καπνιστή. Σταδιακά το κάπνισμα μετατρέπε-

ται σε θανατηφόρα νόσο. 4. Καλλιεργείται στο άτομο η αίσθηση ότι οι περιορισμοί του κράτους εφαρμόζονται πλημμελώς και

ότι παρόμοια ελαστικότητα μπορεί να ισχύσει και σε άλλους είδους παραπτώματα. Επίλογος Τα μέτρα τα οποία λαμβάνει η κάθε χώρα αφορούν στην απαγόρευση του καπνίσματος και όχι στην

διακοπή του, η οποία εξακολουθεί να αποτελεί ελεύθερη επιλογή του πολίτη. Όπως για κάθε είδους ε-λευθερία όμως, έτσι και για αυτήν είναι αδιανόητο να ξεπερνά τα όρια της ελευθερίας των άλλων, όσο και αν η οργανωμένη προπαγάνδα έντεχνα το προσπαθεί.

Page 38: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 37ο: Η διεθνής ειρήνη Τίτλος: Παγκόσμια ειρήνη Πρόλογος Η παγκόσμια ειρήνη και η ενοποίηση του κόσμου αποτέλεσε το όραμα όλων των ειρηνιστών και των

οπαδών μιας εναλλακτικής επίλυσης των εθνικών διαφορών. Η ίδια η ιστορία έχει διδάξει ότι οι ένοπλες συγκρούσεις είτε για αμυντικούς είτε για επιθετικούς σκοπούς άφησαν ανεξίτηλα σημάδια στην πορεία των κρατών και αποτέλεσαν παράγοντα οπισθοδρόμησης.

Κύριο Μέρος

Επιπτώσεις: 1. Εξαφανίζει ανθρώπινο δυναμικό και σπέρνει τον πόνο και το μίσος. Στην αρχαία Ελλάδα ο πολυε-

τής Πελοποννησιακός πόλεμος είχε ολέθριες επιπτώσεις σε έμψυχο υλικό και ο Περικλής στον Επιτάφιο προσπάθησε να παρηγορήσει τις οικογένειες των θυμάτων.

2. Οπισθοδρόμηση των επιστημών και των τεχνών με αποτέλεσμα να καθυστερεί η πνευματική ανά-πτυξη των χωρών. Για παράδειγμα η «μικρασιατική εκστρατεία» στα πλαίσια της «Μεγάλης Ιδέας» αποτέ-λεσε εμπόδιο στην πνευματική ανάπτυξη της χώρας αφού δεν υπήρχε έδαφος για ελεύθερη έκφραση και δημιουργία.

3. Οικονομική εξαθλίωση της χώρας αφού νεκρώνει η εκμετάλλευση των πλουτοπαραγωγικών πη-γών και τεράστια ποσά του κρατικού προϋπολογισμού δαπανούνται για τον πολεμικό εξοπλισμό. Η Ελλά-δα μετά την επανάσταση του 1821 άργησε να ορθοποδήσει οικονομικά.

4. Προκαλεί τον φόβο και την αβεβαιότητα. Κυριαρχεί το ένστικτο της αυτοσυντήρησης με οποιοδή-ποτε τίμημα, ο φανατισμός και η βαρβαρότητα.

Προτάσεις: 1. Ενίσχυση των φιλειρηνικών κινημάτων και ενεργοποίηση της κοινής γνώμης σχετικά με τα οφέλη

της ειρήνης. 2. Πλαίσιο διαλόγου μεταξύ των κρατών προκειμένου να εξαντλούνται όλα τα περιθώρια συνδιαλ-

λαγής για την αποφυγή του πολέμου. Διατήρηση ομαλών σχέσεων μεταξύ των κρατών. 3. Απαγόρευση των οπλικών εξοπλισμών με συμβατικά ή πυρηνικά όπλα. Οι χώρες πρέπει να δαπα-

νούν ένα συγκεκριμένο ποσό για την εθνική άμυνά τους. 4. Συνειδητοποίηση από την πλευρά των ανθρώπων ότι τα εθνικά προβλήματα δεν λύνονται με την

βία και την καταστροφή και ότι ο πόλεμος δεν είναι υγιής τρόπος για την ενίσχυση του εθνικού φρονήμα-τος των πολιτών.

Επίλογος Η παγκόσμια ειρήνη δεν είναι ουτοπία. Δεν είναι ρομαντικό αίτημα των φιλειρηνιστών. Είναι η βασική

προϋπόθεση για κάθε είδους πρόοδο και ευημερία. Αν οι σύγχρονες κοινωνίες θέλουν να αποκαλούνται φιλελεύθερες και προοδευτικές, οφείλουν να μην θεωρούν βιώσιμο το ενδεχόμενο ενός πολέμου.

Page 39: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 38ο: Έμποροι θανάτου Τίτλος: Το τίμημα του πολέμου

Πρόλογος

Η απώλεια της ανθρώπινης ζωής είναι αδιαμφισβήτητα η πιο ολέθρια συνέπεια του πολέμου. Οι εθνι-κές αποφάσεις για την διενέργεια ενός πολέμου φαίνεται ότι υποβαθμίζουν την αξία της ανθρώπινης ζωής και υποτιμούν τις θυσίες του ανθρώπινου δυναμικού της χώρας.

Αιτίες: 1. Εντατικοποίηση και μαζική χρήση όπλων με σκοπό την εξόντωση. 2. Εξαχρείωση του ανθρώπου. Το όπλο λειτουργεί ως μέσο εξόντωσης και όχι ως μέσο άμυνας. 3. Η ψευδαίσθηση ότι ο αφανισμός του αντιπάλου τονώνει την εθνική ταυτότητα του αγωνιζόμενου.

Φανατισμός και τάση για ηρωποίηση.

Τρόποι αντιμετώπισης:

1. Αφοπλισμός ή έστω λελογισμένος πολεμικός εξοπλισμός μόνο για τις ανάγκες της εθνικής άμυνας. 2. Ειδικές διακρατικές συνθήκες οι οποίες θα ρυθμίζουν τις προϋποθέσεις μιας πολεμικής σύγκρου-

σης. Ενίσχυση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. 3. Μετακίνηση της επίλυσης ζητημάτων σε διπλωματικό επίπεδο.

Επίλογος Συμπερασματικά, ο πόνος και η εξαθλίωση της προσωπικότητας του ατόμου πλανώνται σε κάθε πολε-

μική σύγκρουση. Θα πρέπει να αναπτυχθεί ο ανθρωπισμός και η φιλειρηνική συνείδηση προκειμένου το αναφαίρετο δικαίωμα της ζωής να μην κινδυνεύει από τις εκάστοτε κοινωνικο-πολιτικές συνθήκες.

Page 40: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 39ο: Περί της θανατικής ποινής Πρόλογος Αγαπητοί συμμαθητές, το ζήτημα της επαναφοράς ή όχι της θανατικής ποινής έρχεται συχνά στο προσκήνιο κυρίως λόγω των

αυξημένων κρουσμάτων εγκληματικότητας στις σύγχρονες πόλεις. Είναι όμως ζήτημα αμφισβητούμενο και οι υποστηρικτές της μιας ή της άλλης άποψης προβάλλουν επιχειρήματα ιδιαιτέρως πειστικά.

Κύριο Μέρος

Άποψη: 1. O σκοπός του νόμου είναι ο σωφρονισμός του ίδιου του δράστη και ο παραδειγματισμός του κοι-

νωνικού συνόλου. Η θανατική ποινή καταργεί τον έναν από τους δύο σκοπούς του νόμου αφού δεν αφή-νει περιθώρια για σωφρονισμό του δράστη. Απλώς τον σκοτώνει.

2. Οι δράστες σχεδιάζουν την εγκληματική τους ενέργεια συνήθως μετά από ψυχρό υπολογισμό και με την πεποίθηση ότι δεν θα αποκαλυφθεί η παράνομη δραστηριότητά τους. Θεωρούν πιο πιθανό το εν-δεχόμενο ότι θα ξεφύγουν ή πάσχουν από κάποια ψυχική νόσο με αποτέλεσμα να μην φοβούνται την τι-μωρία.

3. Η επιβολή της θανατικής ποινής μπορεί να ανακουφίζει πρόσκαιρα το περιβάλλον του θύματος αλλά μακροπρόθεσμα δεν μπορεί να αποτελέσει δικαίωση γιατί τα γεγονότα δεν αλλάζουν. Δεν μπορεί κανείς να γυρίσει τον χρόνο πίσω και να αλλάξει τα γεγονότα τα οποία άφησαν ανεξίτηλα τα σημάδια τους στα θύματα ή είναι μη αναστρέψιμα (π.χ. θάνατος). Η ποινή πρέπει να επιβάλλεται λαμβάνοντας υπόψη την δεδομένη κατάσταση.

4. Υπάρχει πάντα περίπτωση δικαστικής πλάνης. Αν αποδειχθεί μετά από χρόνια ότι η καταδίκη ήταν άδικη δεν υπάρχει περιθώριο επανόρθωσης.

5. Το δικαίωμα στην ζωή είναι το ύψιστο ανθρώπινο δικαίωμα και καμία κοινωνία δεν έχει το δικαί-ωμα να το αφαιρέσει και μάλιστα με νόμο. Η θεσμοθέτηση του θανάτου προσβάλλει τον πολιτισμό.

6. Με την επιβολή της θανατικής ποινής η πολιτεία προτρέπει την κοινωνία σε μία λογική αυτοχειρί-ας και στην αίσθηση ότι οι άνθρωποι δεν αλλάζουν και δεν μετανιώνουν για το αδίκημά τους.

Επίλογος Αναμφισβήτητα, στο ζήτημα της θανατικής ποινής υποκρύπτεται το ζήτημα της πρόληψης και καταστο-

λής της εγκληματικότητας. Η θανατική ποινή δεν μπορεί να γίνει αποδεκτή στα πλαίσια μιας πολιτισμένης κοινωνίας. Παρόλα αυτά, η πολιτεία θα πρέπει να μεριμνήσει για την πιστή επιβολή των υπόλοιπων ποι-νών και να ενισχύσει, όταν είναι απαραίτητο, την ισόβια κάθειρξη. Άλλωστε, η στέρηση της ελευθερίας και η αντιμετώπιση των τύψεων από την πλευρά του δράστη αποτελεί συχνά βαρύτερη τιμωρία και από τον θάνατο

Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Page 41: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 40ο Πρόλογος Στο ερώτημα για την θέσπιση ή την κατάργηση της θανατικής ποινής η απάντηση είναι ο σεβασμός στα

ανθρώπινα δικαιώματα. Το δικαίωμα της ζωής κρίνεται αναφαίρετο ακόμη και στον πιο στυγνό εγκλημα-τία αφού η ανθρώπινη φύση του υπερισχύει των πράξεών του. Η κατάργηση όμως της εσχάτης των ποι-νών δεν είναι σε καμία περίπτωση συνώνυμη της ατιμωρησίας.

Κύριο Μέρος

-Για τα επιχειρήματα υπέρ της κατάργησης της θανατικής ποινής βλ. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 39. Αντικατάσταση από άλλα είδη ποινών: 1. Στις περιπτώσεις στυγερών εγκλημάτων, τα οποία προσβάλλουν όχι μόνο τον προσωπικό του κα-

θενός κώδικα ηθικής αλλά και την ανθρώπινη φύση, οι ποινές θα πρέπει να είναι αυστηρές. Η ισόβια κά-θειρξη θα πρέπει να εφαρμόζεται με την κυριολεκτική της σημασία. Σε περιπτώσεις ειδεχθούς εγκλήματος η ισόβια στέρηση της ελευθερίας είναι ικανοποιητική αν δεν εφαρμόζεται πλημμελώς.

2. Σε πολλές περιπτώσεις εγκλημάτων τα οποία δεν είναι εγκλήματα κατά της ζωής, θα πρέπει να εφαρμόζεται το μέτρο της κοινωνικής εργασίας. Στην Ελλάδα δεν υπάρχει τέτοιου είδους νομικό πλαίσιο. Ωστόσο μπορεί να αποβεί ιδιαιτέρως ωφέλιμο μέτρο για τον σωφρονισμό του δράστη.

3. Αυστηρά οικονομικά πρόστιμα μπορούν να επιβάλλονται σε αντίστοιχες περιπτώσεις εγκλημάτων για την αποφυγή όμοιου αδικήματος στο μέλλον.

Επίλογος Συγκεφαλαιώνοντας, ο σύγχρονος πολιτισμός των προηγμένων κρατών θα πρέπει να ευαισθητοποιη-

θεί ως προς την κατάργηση της θανατικής ποινής όπως ακριβώς ευαισθητοποιείται και με την κατάργηση των ανθρώπινων βασανιστηρίων αφού τα δύο αυτά είδη ποινής έχουν κοινή βάση προβληματισμού. Η συζήτηση θα πρέπει να μετατεθεί στην συστηματική πρόληψη των εγκλημάτων και όχι στην βίαιη κατα-στολή τους.

Page 42: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 41ο: Πολυπώλιο Ελευθερίας Τίτλος: Το αγαθό της ελευθερίας Πρόλογος Η ελευθερία αποτελεί ανεκτίμητο αγαθό του ανθρώπου και το πλαίσιο μέσα στο οποίο ολοκληρώνεται

ως προσωπικότητα. Η πραγματική ελευθερία είναι η προϋπόθεση για να θέσει το άτομο στόχους και για να προσπαθήσει να τους πραγματοποιήσει. Είναι η προϋπόθεση για την ανάπτυξη του πνεύματος και του πολιτισμού.

Κύριο Μέρος

Μορφές: 1. Η εσωτερική-ηθική ελευθερία, δηλαδή η απαλλαγή του ανθρώπου από τα ταπεινά ένστικτα και τις

αδυναμίες του. Για την απόκτησή της απαιτείται αυτογνωσία και αυτοκριτική. Ανάπτυξη ισχυρής βούλη-σης και σταθερότητα.

2. Η εθνική ελευθερία η οποία αποτελεί την προϋπόθεση για πολλές ακόμη μορφές ελευθερίας. Η ανεξαρτησία ενός κράτους εξασφαλίζει το υγιές υπέδαφος για την ανάπτυξη όλων των ανθρώπινων δρα-στηριοτήτων.

3. Η κοινωνική ελευθερία η οποία εξασφαλίζει την ισότητα, την αξιοκρατία και την ισονομία. Έτσι τα άτομα έχουν ίσες ευκαιρίες προόδου.

4. Η πολιτική ελευθερία είναι το δικαίωμα του πολίτη να συμμετέχει στην πολιτική εξουσία με το να εκλέγει και να εκλέγεται. Ελέγχει τους κυβερνώντες, υπερασπίζεται τα ατομικά του δικαιώματα και προ-σφέρει τις υπηρεσίες του για το κοινό συμφέρον.

Προϋποθέσεις: 1. Αυτογνωσία, αυτοκριτική και αυτοκυριαρχία προκειμένου το άτομο να απαλλαγεί από τα πάθη

και τις αδυναμίες του. Κανείς δεν είναι ελεύθερος αν δεν απαλλαγεί από τα ένστικτά του. 2. Διάλογος και συνεργασία. Κοινωνική αλληλεγγύη. 3. Πνευματική καλλιέργεια αλλά και κοινωνική μόρφωση. 4. Το πολίτευμα της Δημοκρατίας και η κυριαρχία του συμφέροντος του κοινωνικού συνόλου.

Επίλογος Η επίτευξη της απόλυτης ελευθερίας δεν είναι το ζητούμενο. Περιορισμοί τίθενται από την πρώτη

στιγμή της εισόδου του ανθρώπου στο κοινωνικό σύνολο όχι για την καταπάτηση της ελευθερίας του αλλά για την κατοχύρωση της ελευθερίας της δικής του και των άλλων. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο της προστασί-ας το άτομο μπορεί να ζήσει ελεύθερο από εσωτερικούς και εξωτερικούς καταναγκασμούς.

Page 43: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 42ο: Η κατάκτηση της ελευθερίας Πρόλογος Κυρίες και κύριοι, η ελευθερία σε όλες τις μορφές της όσο κι αν θεωρείται αυτονόητο προνόμιο της προηγμένης κοινωνί-

ας, απειλείται όχι μόνο στα πλαίσια της χώρας αλλά και της ευρύτερης διεθνούς κοινότητας. Η ελευθερία δεν αποτελεί πάντα κατοχυρωμένο δικαίωμα αλλά μπορεί να αποβεί ιδιαιτέρως εύθραυστη.

Κύριο Μέρος

Κίνδυνοι: 1. Ο εφησυχασμός της κοινής γνώμης σχετικά με τα πολιτικά ζητήματα. Υποχωρεί η Δημοκρατία. Το

«τίμημα» ελευθερίας είναι η ακατάπαυστη επαγρύπνηση για αυτήν. 2. Ο υλικός ευδαιμονισμός και ο υλισμός υποδουλώνουν το άτομο σε υλικές απολαύσεις οι οποίες

συχνά είναι πλαστές. Η κυριαρχία της μηχανής και η θεοποίησή της μετέτρεψαν τον άνθρωπο σε θύμα της.

3. Οι οικονομικές ανισότητες εμποδίζουν ένα μεγάλο τμήμα των ανθρώπων να εξασφαλίσει τις κατο-χυρωμένες ελευθερίες του.

4. Η πολιτική προπαγάνδα και η κατευθυνόμενη πληροφόρηση παθητικοποιεί το άτομο και κατα-στρατηγεί τις πολιτικές του ελευθερίες.

Ωφέλειες:

1. Παρέχει τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της ανθρώπινης δημιουργικότητας. Αναπτύσσονται οι επιστήμες, οι τέχνες αλλά και τα επαγγέλματα. Απελευθερώνονται οι πνευματικές δυνάμεις του ανθρώ-που.

2. Εξασφαλίζει συνθήκες ισονομίας και ισοπολιτείας ενώ ταυτόχρονα εδραιώνει το δημοκρατικό πο-λίτευμα.

3. Απαλλάσσει το άτομο από τον φόβο, τις δεισιδαιμονίες και τα κατώτερα ένστικτα. 4. Εδραιώνει την ειρήνη και τονώνει την φιλία μεταξύ των λαών. Επίλογος Ανακεφαλαιώνοντας, απέναντι στους σύγχρονους μηχανισμούς της ανελευθερίας, ο άνθρωπος απαι-

τείται να αντιπαρατάξει μία σταθερή στάση μαχητικότητας. Οφείλει να μην υποδουλώνεται στους περιο-ρισμούς, τους οποίους συχνά θέτει ο ίδιος, ώστε η ελευθερία να μην αποτελεί έναν κενό νοήματος ισχυρι-σμό αλλά κατάκτηση

Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Page 44: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 43ο: Παράδοση και ελληνικότητα Πρόλογος Κυρίες και κύριοι, τα πολιτιστικά αγαθά, τα οποία μεταδίδονται από γενιά σε γενιά μέσω της παράδοσης αποτελούν τον

πλούτο της κάθε χώρας και είναι ενδεικτικά της πνευματικής και υλικής δημιουργίας των λαών. Η παρά-δοση μεταβιβάζει την γνώση και την εμπειρία και σήμερα απαιτείται ιδιαίτερη καλλιέργεια προκειμένου να αποτιμηθεί η αξία της.

Κύριο Μέρος

Αξία παράδοσης: 1. Αποτελεί συνδετικό κρίκο της παλιάς με τη νέα γενιά. Είναι η ζωντανή παρουσία του παρελθόντος

στο παρόν. 2. Μεταβιβάζει γνώσεις και την συμπυκνωμένη πείρα αιώνων σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης

δραστηριότητας. Το άτομο έτσι έχει την δυνατότητα να αποφεύγει λάθη του παρελθόντος. 3. Προσφέρει πρότυπα προς μίμηση και εμπνέει τον σεβασμό σε μεγάλα ιδανικά και αξίες. 4. Συντελεί στην διατήρηση της εθνικής ταυτότητας και της φυσιογνωμίας ενός λαού.

Τρόποι:

1. Συνειδητοποίηση της αξίας της παράδοσης ώστε να αντισταθεί το άτομο στην διάβρωση από τα ξένα στοιχεία τα οποία συχνά αλλοτριώνουν τον χαρακτήρα του έθνους.

2. Ανθρωπιστική παιδεία η οποία θα εμπνέει σεβασμό προς την παράδοση και θα αποτρέψει τους νέους να την ταυτίζουν με τον συντηρητισμό.

3. Προστασία των παραδόσεων από το κράτος. Ενίσχυση των πολιτιστικών συλλόγων. 4. Υπεύθυνη αντιμετώπιση απέναντι σε κάθε στοιχείο καινοτομίας και νεοτερισμού ώστε να μην αλ-

λοτριώνεται κανένα κομμάτι της παράδοσης. Φροντίδα για την συνέχισή της.

Επίλογος Γενικότερα, η παράδοση αποτελεί ένα είδος εγγύησης για την οικοδόμηση του μέλλοντος και αποκα-

λύπτει την κοινή μοίρα του ανθρώπινου γένους. Προσφέρει ενδιαφέροντα διδάγματα από την συμπυκνω-μένη εμπειρία της και καθίσταται οδηγός για μία μελλοντική πορεία προόδου

Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Page 45: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 44ο Πρόλογος Ένα μεγάλο μέρος του ανθρώπινου νου καλύπτεται από τις μνήμες του παρελθόντος. Από τις εμπειρί-

ες, τις γνώσεις και τα βιώματα που περικλείει η παράδοση. Η ανάμνηση των γεγονότων του παρελθόντος όμως αποτελεί καθημερινό βίωμα και στο παρόν. Για τον λόγο αυτό η αξία της παράδοσης αποκτά μεγάλη διάσταση και ειδικότερα για τους νέους μεγιστοποιείται.

Κύριο Μέρος

Λόγοι: 1. Ταύτιση της παράδοσης με το συντηρητικό, το ξεπερασμένο, το αναχρονιστικό. Πιστεύουν ότι πε-

ριορίζει την ελευθερία τους. 2. Προσκόλληση σε ξένα πρότυπα ζωής, μιμητισμός από φόβο μήπως θεωρηθούν παλιομοδίτικοι. 3. Έλλειψη σωστής ενημέρωσης για τις πολιτισμικές αξίες. 4. Κρίση ηθικών αξιών και αρχών σε μία καθημερινότητα με έντονους ρυθμούς όπου κυριαρχεί η μη-

χανή.

Επιπτώσεις: 1. Απομάκρυνση του ατόμου από τα ιδανικά και τις αξίες του παρελθόντος. Το άτομο αποκόβεται

από τις ρίζες του. 2. Απώλεια εθνικής ταυτότητας και εθνικής συνείδησης. 3. Έξαρση μιμητισμού και αφομοίωσης ξένων προτύπων. 4. Έλλειψη εμπειριών του παρελθόντος οι οποίες θα μπορούσαν να είναι χρήσιμες για το μέλλον. Επίλογος Παρελθόν και παρόν βρίσκονται σε γόνιμο διάλογο και όχι σε αντιπαράθεση. Η ελεύθερη αλλά και η

κριτική σκέψη είναι απαραίτητη για την αποτίμηση της αξίας της παράδοσης και για την δημιουργική πρόσληψή της και σε αυτήν την διαδικασία οι νέοι θα πρέπει να πρωτοστατήσουν. Θα πρέπει να διαφυ-λάξουν και να προβάλλουν εκείνα τα στοιχεία της πολιτισμικής κληρονομιάς που συμβάλλουν στην πρόο-δο.

Page 46: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 45ο: Κρίση και κατάκριση της εποχής μας Πρόλογος Κυρίες και κύριοι, η κρίση του σύγχρονου πολιτισμού δεν αποτελεί σημείο των καιρών. Αποτελεί διαχρονικό πρόβλημα

από την πρώτη στιγμή που ο άνθρωπος αναζήτησε τον πνευματικό του προορισμό. Ο σημερινός άνθρω-πος έχει στραφεί στην ύλη περισσότερο από κάθε άλλη περίοδο. Υπερεκτιμά τις υλικές αξίες και περιφρο-νεί την πνευματική του καλλιέργεια για ποικίλους λόγους.

Αιτίες: 1. Υλικός ευδαιμονισμός. Επιμονή στην απόκτηση αγαθών και απομάκρυνση από τις πνευματικές

ενασχολήσεις που αναπτύσσουν την προσωπικότητα. 2. Κυριαρχία της μηχανής. Αποπροσανατολισμός του ατόμου. Η ραγδαία τεχνολογική ανάπτυξη υ-

περκάλυψε την προσπάθεια για πνευματικότητα και καλλιέργεια. 3. Χαλάρωση της κοινωνικής συνείδησης του ατόμου. Το άτομο στους έντονους ρυθμούς της καθη-

μερινότητας αμελεί την πνευματική και κοινωνική του καλλιέργεια. 4. Αλόγιστη εκμετάλλευση των φυσικών πόρων και εξάντληση των ενεργειακών πηγών

Προτάσεις: 1. Πνευματική καλλιέργεια και εξοικείωση με τις τέχνες. 2. Ανάπτυξη κοινωνικής δράσης και καλλιέργεια των ηθικών αξιών. 3. Αυτογνωσία και οξεία κριτική ικανότητα. Σύνεση και ελεύθερη σκέψη. 4. Εργατικότητα και υποταγή του ατομικού συμφέροντος για το καλό του συνόλου. Επίλογος Τα υλικά και πνευματικά δημιουργήματα του ανθρώπου, ο πολιτισμός του, αποκτά τεράστια σημασία

σε ατομικό αλλά και σε συλλογικό επίπεδο. Το ανθρώπινο πνεύμα είναι ο δημιουργός και ο φορέας του πολιτισμού. Αλλά και ο πολιτισμός επιδρά στην πνευματική καλλιέργεια του ατόμου και στην υλική βελτί-ωσή του. Για τον λόγο αυτόν απαιτείται συνεχής επαγρύπνηση για την προστασία και την διάδοσή του

Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Page 47: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 46ο: Η ενότητα του ευρωπαϊκού πολιτισμού Πρόλογος Κυρίες και κύριοι, ο πολιτισμός, υλικός ή πνευματικός αποτελεί την αέναη προσπάθεια του ανθρώπου να μετασχηματίσει

την φύση, να αξιοποιήσει τις δυνάμεις της και να επιτύχει την πνευματική του πρόοδο. Παρ’ όλα αυτά, η αδιαφορία του σημερινού ανθρώπου για την εξέλιξη του πολιτισμού δημιουργεί προβλήματα τα οποία έχουν αίτια τόσο εσωτερικά όσο και εξωτερικά.

Κύριο Μέρος - Για τις αιτίες της κρίσης του σύγχρονου πολιτισμού βλ. ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 45ο. Θετικές συνέπειες: 1. Αύξηση του βιοτικού επιπέδου της ζωής με την βελτίωση της διαβίωσης και την πρόοδο της ιατρι-

κής επιστήμης που αύξησε και τον μέσο όρο ζωής. 2. Μείωση του ανθρώπινου μόχθου και της σωματικής κόπωσης με την επικράτηση της μηχανής. 3. Ανάπτυξη των επιστημών και των τεχνών και διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων του ατόμου.

Απελευθέρωση από δεισιδαιμονίες, ένστικτα και ταπεινά πάθη. 4. Ανάπτυξη ηθικής ευαισθησίας και συλλογικής συνείδησης των ανθρώπων για την αντιμετώπιση

των κοινωνικών προβλημάτων. Επίλογος Συμπερασματικά, οι πνευματικές κατακτήσεις των τελευταίων αιώνων άλλαξαν ριζικά τον τρόπο ζωής

των ανθρώπων. Αυτή η παγκόσμια κληρονομιά δημιουργήθηκε από την συνεργασία και την επίμοχθη προσπάθεια όλων των λαών. Είναι κοινή ευθύνη η διατήρηση αυτού του πολιτισμού και η προστασία του από όλες τις αρνητικές επιρροές

Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Page 48: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 47ο: Λονδίνο: «Δεν τα δίνουν ούτε ως δάνειο!» Πρόλογος Η επιστροφή των γλυπτών του Παρθενώνα αποτελεί το επίμονο και δίκαιο αίτημα όλου του ελληνικού

πληθυσμού που νιώθει ένα κομμάτι του πολιτισμού του να λείπει. Δεν είναι όμως απλώς ένα εθνικό ζήτη-μα. Είναι η αποκατάσταση της ιστορίας. Ένα τέτοιο ζήτημα λοιπόν αποκτά παγκόσμια διάσταση.

Κύριο Μέρος Λόγοι: 1. Ο Λόρδος Έλγιν, πρεσβευτής της Μεγάλης Βρετανίας στην Κωνσταντινούπολη, απέσπασε μέρος

των γλυπτών του Παρθενώνα για να διακοσμήσει την οικία του. Υποτίμηση της ιστορίας ενός λαού και χα-μηλό επίπεδο πολιτισμικής εκλέπτυνσης από τον ίδιο τον Έλγιν.

2. Μεροληψία της βρετανικής κυβέρνησης η οποία δεν αναγνώρισε ποτέ επίσημα την ιστορική αδι-κία κατά της Ελλάδος. Υπάρχουν φωνές διαμαρτυρίας αλλά δεν κινείται καμία διαδικασία επιστροφής των μαρμάρων. Αντίθετα εκτίθενται στο βρετανικό μουσείο και αποφέρουν κέρδη στο βρετανικό κράτος.

3. Μειωμένη κινητικότητα της ελληνικής κυβέρνησης η οποία δεν διενέργησε συστηματική διαδικα-σία επιστροφής των μαρμάρων. Με εξαίρεση την προσπάθεια της Μελίνας Μερκούρη.

Επιχειρήματα: 1. Η πολιτισμική κληρονομιά κάθε τόπου πρέπει να ανήκει στον ίδιο. Ο πολιτισμός δεν είναι αντικεί-

μενο δανεισμού. 2. Τα μνημεία πρέπει να ενταχθούν μέσα στο πολιτισμικό περιβάλλον που ανήκουν. Στην Βρετανία

φαντάζουν ξένα γιατί επικρατεί άλλη κουλτούρα. Τα μνημεία αποκτούν ομορφιά μόνο όταν παίρνουν την οργανική τους θέση.

3. Είναι πολιτικά και νομικά άδικη πράξη η παραμονή των μνημείων σε άλλο μέρος από αυτό που ανήκουν. Η πράξη κλοπής του Έλγιν πρέπει να αποκατασταθεί και όχι να διαιωνιστεί.

4. Υπάρχει ο κατάλληλος χώρος για να φιλοξενηθούν (Μουσείο Ακρόπολης) Επίλογος Οι ιστορικές συγκυρίες, οι οποίες συνετέλεσαν σε μία δίχως προηγούμενο αδικία σε βάρος του ελληνι-

κού έθνους, δεν μπορούν να νομιμοποιήσουν μία πράξη υπεξαίρεσης. Η ταραγμένη πολιτική κατάσταση της Ελλάδας την εποχή του Έλγιν δεν επέτρεπε την προστασία της εθνικής κληρονομιάς. Σήμερα, οι συν-θήκες έχουν μεταβληθεί και το νέο μουσείο της Ακρόπολης μπορεί και πρέπει να υποδεχτεί τα κομμάτια της Ελλάδας που λείπουν.

Page 49: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 48ο: Η τεχνική και η ανθρώπινη προσωπικότητα Πρόλογος Αγαπητοί συμμαθητές, οι πολίτες του σύγχρονου κόσμου έχουν την πολυτέλεια να απολαμβάνουν τους καρπούς της τεχνικής

προόδου ως αυτονόητη κατάκτηση του πολιτισμού. Κάνουν χρήση των τεχνολογικών επιτευγμάτων σε ευρεία κλίμακα και με χαρακτηριστική άνεση διευκολύνοντας την καθημερινότητά τους σε όλα τα επίπε-δα.

Κύριο Μέρος Θετικές συνέπειες: 1. Ο άνθρωπος δάμασε τα φυσικά στοιχεία και τα έθεσε στη υπηρεσία του. Μείωσε την κυριαρχία

της φύσης και περιόρισε τα αρνητικά της αποτελέσματα. 2. Επεκτάθηκε η χρήση της μηχανής και αυξήθηκε η παραγωγή προϊόντων. Βελτιώθηκε η ποσότητα

και η ποιότητα των αγαθών και έγιναν προσιτά σε όλους τους ανθρώπους. 3. Βελτιώθηκε το βιοτικό επίπεδο των ανθρώπων και διευκολύνθηκε η διαβίωση. Τα τεχνικά δημι-

ουργήματα εξυπηρέτησαν τις ανθρώπινες ανάγκες μειώνοντας τον κόπο. 4. Η γνώση διαχέεται πιο εύκολα με τα σύγχρονα μέσα πληροφόρησης και επικοινωνίας και το

πνευματικό επίπεδο ανεβαίνει. Προϋποθέσεις: 1. Ενημέρωση των πολιτών για τις λειτουργίες της μηχανής και για την χρήσης της, η οποία μπορεί

υπό συνθήκες να αποβεί καταστροφική. Έλλογη χρήση της μηχανής. 2. Ανθρωπιστική παιδεία, η οποία δεν θα παράγει μόνο τεχνικούς επιστήμονες αλλά και ευαισθητο-

ποιημένους ανθρώπους. 3. Καλλιέργεια πνεύματος ελευθερίας, δικαιοσύνης, πειθαρχίας και αγάπης προς τον συνάνθρωπο

ώστε να περιορίζονται οι αρνητικές συνέπειες των τεχνικών επιτευγμάτων. 4. Συνειδητοποίηση από τους επιστήμονες αλλά και από τους απλούς χρήστες των τεχνικών επιτευγ-

μάτων ότι η μηχανή δεν είναι ο σκοπός αλλά το μέσον για την διευκόλυνση της ζωής. Επίλογος Η τεχνική όσο απαραίτητη και αν είναι για την πρόοδο και την κοινωνική εξέλιξη δεν μπορεί να επι-

σκιάζει την συμβολή της προσωπικότητας του ατόμου. Η τεχνολογία αποτελεί ένα ανεκτίμητο δώρο που προσέφερε ο ίδιος ο άνθρωπος στον εαυτό του. Είναι όμως εντελώς ανεπαρκής αν το άτομο δεν έχει εξο-πλιστεί με ηθικές αξίες για να αντισταθεί στους διαβρωτικούς μηχανισμούς της

Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Page 50: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

49. Τεχνοκρατία και ανθρωπισμός Πρόλογος Η τεχνοκρατία παρόλη την θετική ή αρνητική κριτική που δέχεται έχει εισχωρήσει βαθιά στην καθημε-

ρινότητα του ανθρώπου. Είναι συνυφασμένη με όλες τις εκφάνσεις της ζωής του και κυρίως με την κυρι-αρχία της μηχανής. Η μηχανή όμως και η τεχνοκρατική αντίληψη της ζωής συχνά δεν συνάδει με τον αν-θρωπιστικό ρόλο της τεχνολογίας και υποτάσσει τον άνθρωπο στο ίδιο το επίτευγμά του.

Κύριο Μέρος Αιτίες: 1. Η τεχνική αύξησε πραγματικά αλλά και πλασματικά τις ανάγκες του ανθρώπου και τον οδήγησε

στην υπερκατανάλωση. Ο σύγχρονος άνθρωπος καταναλώνει την ενέργειά του όχι σε πνευματικές ενα-σχολήσεις αλλά στην κάλυψη υλικών αναγκών.

2. Η μηχανοποίηση και ο αυτοματισμός της παραγωγικής διαδικασίας έχουν εκτοπίσει τον παράγο-ντα άνθρωπο και τον κατέστησαν ένα μέσον που εκτελεί τις εντολές της μηχανής. Άβουλος και αμήχανος μπροστά στην τεχνική πρόοδο απλώς την ακολουθεί.

3. Το άτομο παραπλανάται από τον θρίαμβο της μηχανής και θεωρεί ότι όλα μπορούν να επιτευ-χθούν μέσω αυτής. Η παντοδυναμία της αποκοιμίζει το πνεύμα και αποκρύπτει τους διαβρωτικούς μηχα-νισμούς της.

Δυνατότητες: 1. Το άτομο θα πρέπει να καλλιεργείται ολόπλευρα, τόσο από πνευματική όσο και από τεχνική πλευ-

ρά. Ο πνευματικός πολιτισμός είναι εξίσου σημαντικός με τον τεχνικό και δεν πρέπει να υποβαθμίζεται. 2. Το άτομο θα πρέπει να αναπτύξει ηθικοπνευματικές αρετές, οι οποίες θα του διασφαλίσουν την

αντίσταση στην κυριαρχία της μηχανής και την μη παραμέληση του ανθρώπινου παράγοντα. 3. Συνειδητοποίηση ότι η μηχανή είναι ένα μέσον στα χέρια του ανθρώπου και ότι απαιτείται προσε-

κτική χρήση της για να μην στραφεί ενάντια στον δημιουργό της. Επίλογος Η κριτική σκέψη και το αίσθημα του μέτρου είναι η λύση για την αντιμετώπιση των αρνητικών συνε-

πειών της τεχνικής προόδου. Το ανθρώπινο πνεύμα, η γενεσιουργός αιτία της τεχνολογίας, απειλείται από την εξέλιξη του δημιουργήματός του. Απαιτείται έτσι ελεγχόμενη πίστη στην τεχνική εξέλιξη με γνώ-μονα πάντοτε τις ανθρώπινες ανάγκες.

Page 51: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 50ο: Η αξία του επαγγέλματος και οι σκοποί της ζωής Πρόλογος Αγαπητοί συμμαθητές, οι νέοι άνθρωποι βρίσκονται σε έναν διαρκή προβληματισμό σχετικά με την επιλογή του επαγγέλματός

τους και αγωνιούν για το αν η επιλογή αυτή είναι σωστή. Η αναζήτηση αυτή μάλιστα συχνά συμπίπτει με την περίοδο της εφηβείας, κατά την οποία τα κριτήρια επιλογής επαγγέλματος είναι ακόμη ρευστά και συνήθως συναισθηματικά. Ωστόσο αν αυτή η τόσο καθοριστική για την ζωή επιλογή αποδειχθεί σωστή, αποφέρει ένα σύνολο από ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσες ωφέλειες.

Κύριο Μέρος Ωφέλειες: 1. Παρέχει στο άτομο οικονομική ανεξαρτησία και προσφέρει το αίσθημα της οικονομικής ασφάλει-

ας αλλά και της κοινωνικής αναγνώρισης. 2. Καλλιεργεί τις πνευματικές αλλά και τις ψυχικές δυνάμεις του ατόμου (την κριτική σκέψη, την

μνήμη, την υπομονή, την αποφασιστικότητα) 3. Εξασφαλίζει την ψυχική ισορροπία γιατί το άτομο νιώθει δημιουργικό και παραγωγικό 4. Συντελείται η κοινωνική πρόοδος γιατί τα άτομα συνεργάζονται μεταξύ τους και επιτυγχάνεται η

κοινωνική ευημερία. Προϋποθέσεις: 1. Η αυτογνωσία συμβάλλει καθοριστικά στην σωστή επιλογή επαγγέλματος γιατί το άτομο πρέπει

να γνωρίζει τους τομείς στους οποίους είναι αποδοτικός, τις κλίσεις και τα ενδιαφέροντά του. 2. Το σχολείο μέσω του επαγγελματικού προσανατολισμού οφείλει να καθοδηγεί το νέο και να ανα-

δεικνύει τα ταλέντα του. 3. Η οικογένεια η οποία πρέπει να συμβουλεύει το νέο και να υποστηρίζει τις επιλογές του. 4. Η αγάπη του ίδιου του ατόμου για το επάγγελμα, οι τάσεις του. Επίλογος Το επάγγελμα θα πρέπει να υπηρετεί την αξιοπρέπεια και την δημιουργικότητα του ατόμου. Το επάγ-

γελμα είναι ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής του, είναι η ταυτότητά του. Η επιλογή του αποτελεί βαριά και αποκλειστική ευθύνη του ίδιου του ατόμου και η ορθότητα της επιλογής του αποκαλύπτεται θριαμ-βευτικά

Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Page 52: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 51ο: Οι νέες προκλήσεις στο χώρο της εκπαίδευσης Πρόλογος Τα τελευταία χρόνια η δια βίου εκπαίδευση αποτελεί τον βασικό άξονα γύρω από τον οποίο περιστρέ-

φεται η εργασία. Η εξασφάλιση ενός πτυχίου έπαψε να αποτελεί εγγύηση για την ανεύρεση εργασίας ενώ αντίθετα η διαρκής παίδευση στο αντικείμενο των σπουδών και όχι μόνο, τέθηκε στο επίκεντρο του ενδι-αφέροντος.

Κύριο Μέρος Χρησιμότητα: 1. Ολόπλευρη καλλιέργεια του ανθρώπου, ανάπτυξη των κλίσεων και των ενδιαφερόντων του. 2. Προσαρμογή του ατόμου στις διαρκώς μεταβαλλόμενες κοινωνικές και εργασιακές συνθήκες 3. παρακολούθηση τεχνικών, επιστημονικών και επαγγελματικών εξελίξεων και αξιοποίηση των νέων

δεδομένων 4. διεύρυνση των πνευματικών οριζόντων και άνοδος του μορφωτικού επιπέδου Θετικά αποτελέσματα: 1. το άτομο είναι ενήμερο για τις εξελίξεις στον εργασιακό του χώρο και είναι πιο αποδοτικό στην

εργασία του. 2. Αποκτά συνεχώς περισσότερα προσόντα και εξειδίκευση με αποτέλεσμα να μπορεί να ελιχθεί

στους διάφορους εργασιακούς τομείς και να μην μένει στάσιμος σε ένα αντικείμενο. 3. Το άτομο είναι σε πνευματική εγρήγορση, δεν εφησυχάζει. 4. Στην ανταγωνιστική αγορά η δια βίου μάθηση εξασφαλίζει στο άτομο περισσότερες εργασιακές

ευκαιρίες και το καθιστά πιο ικανό στέλεχος σε σχέση με συναδέλφους που δεν υπακούν σε αυτήν την λογική.

Επίλογος Η δια βίου μάθηση αποτελεί επιταγή των καιρών και σχεδόν αυτονόητη στρατηγική εκπαίδευσης. Πέρα

από τις θετικές της επιδράσεις στην καθημερινή ζωή και στην δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, η δια βίου μάθηση συντελεί καθοριστικά στην επαγγελματική σταδιοδρομία των νέων και υπηρε-τεί την παίδευση του πνεύματος αλλά και την επαγγελματική φιλοδοξία.

Page 53: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 52ο: Η ευθύνη της επιστήμης Τίτλος: Επιστήμη: ευλογία ή όλεθρος; Πρόλογος Οι επιστήμες στηρίζονται στον ορθολογισμό και στην συστηματική έρευνα με σκοπό να διευκολύνουν

την καθημερινότητα του ανθρώπου, να βελτιώσουν το βιοτικό του επίπεδο, να του απαλύνουν τον πόνο ή να προστατεύσουν την φύση και την κοινωνία από τους κινδύνους που τις απειλούν. Η επιστήμη για να είναι αποτελεσματική χρειάζεται ειδικές συνθήκες διενέργειας έρευνας και αξιοποίησης των επιτευγμά-των του.

Κύριο Μέρος Προϋποθέσεις: 1. Γενική πνευματική καλλιέργεια του επιστήμονα για να ασκεί το έργο του ευσυνείδητα και να το

θέτει στην υπηρεσία του ανθρώπου. 2. Κατάλληλη κατάρτιση του επιστήμονα ώστε να περιορίζονται οι πιθανοί κίνδυνοι από την εφαρ-

μογή της 3. Πίστη σε ηθικές αξίες και αρχές. Ανθρωπισμός. 4. Εργατικότητα του επιστήμονα και επιμέλεια ώστε να περατώσει το δύσκολο έργο του. Επιπτώσεις: 1. Ο επιστήμονας χάνει κάθε αίσθημα ανθρωπιάς και γίνεται κερδοσκόπος και εκμεταλλευτής των

συνανθρώπων του. 2. Ο επιστήμονας αποκόπτεται από άλλες επιστήμες και εξειδικεύεται μόνο στον επιστημονικό του

κλάδο 3. Με τα όπλα μαζικής καταστροφής απειλείται η ανθρωπότητα 4. Το περιβάλλον μολύνεται με τα απόβλητα των εργοστασίων και γίνεται υπερκατανάλωση των φυ-

σικών πόρων. Επίλογος Η επιστημονική παραγωγή δεν έχει άλλη επιλογή από το να συνεχίσει να αυξάνεται με τους ρυθμούς

που επιβάλλει η εποχή. Είναι όμως αυτονόητος ο περιορισμός της όταν δεν υπακούει στις ανάγκες των ανθρώπων τους οποίους υπηρετεί. Η επιστήμη δεν μπορεί να αποτελεί βήμα για την προσωπική ανάδειξη του επιστήμονα, ούτε και για την εξυπηρέτηση συμφερόντων. Οφείλει να λαμβάνει υπόψη της κοινωνικά κριτήρια προκειμένου να προέλθει ερευνητική πρόοδος.

Page 54: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 53ο: Η επιστήμη χάνει το κύρος της Πρόλογος Οι επιστημονικές εξελίξεις βοηθούν τους ανθρώπους να κατανοήσουν καλύτερα τον κόσμο και να προ-

στατευθούν από πολλά προβλήματα της καθημερινότητας. Παρόλα αυτά στέκεται αρωγός και σύμμαχος του ανθρώπου μόνο στις περιπτώσεις κατά τις οποίες ο επιστήμονας είναι εφοδιασμένος όχι μόνο με κα-τάρτιση αλλά και με ένα σύνολο άλλων αρετών.

Κύριο Μέρος Ηθικά εφόδια: 1. Φιλομάθεια και συνεχής ενημέρωση του επιστήμονα για όλες τις εξελίξεις στον κλάδο του. 2. Ευσυνειδησία και ακεραιότητα χαρακτήρα 3. Κώδικα ηθικών αξιών και πίστη σε ανθρωπιστικά ιδανικά ώστε ο επιστήμονας να προσφέρει στο

κοινωνικό σύνολο. 4. Αφιλοχρηματία και αδιαφορία για την φήμη που μπορεί να αποκομίσει. Ο επιστήμονας πρέπει να

είναι ένας ταπεινός λειτουργός. Ωφέλειες: 1. Βελτιώνει το βιοτικό επίπεδο του ανθρώπου, προσφέρει αγαθά και ανέσεις. Αυξάνει τον μέσο όρο

ζωής. 2. Διευρύνει τους πνευματικούς ορίζοντες και καλλιεργεί γενικώς το πνεύμα αλλά και την ψυχή των

ανθρώπων. 3. Προσφέρει εργασία με τα νέα επαγγέλματα που δημιουργεί. 4. Περιορίζει την αμάθεια, την άγνοια, τον φανατισμό και τις δεισιδαιμονίες. Επίλογος Η επιστήμη παρά το γεγονός ότι χρειάζεται έλλογη χρήση, έχει προσφέρει και συνεχίζει να προσφέρει

στον άνθρωπο πολύτιμη βοήθεια. Σε αυτήν την διαδικασία ο επιστήμονας έχει την ευθύνη να εξοπλίζεται με ένα σύστημα ηθικών αρχών, το οποίο θα προστατεύσει πρώτα τον ίδιο και έπειτα τους πολίτες απένα-ντι στην τεράστια δύναμη που προσφέρει η επιστήμη.

Page 55: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 54ο: Η ψυχολογία της μάζας Πρόλογος Από την χρονική στιγμή της δημιουργίας της πρώτης κοινωνίας ανθρώπων, επικράτησε η τάση για α-

πόκτηση κοινής συμπεριφοράς, η τάση για ομογενοποίηση. Με το πέρασμα του χρόνου αυτή η φυσική προδιάθεση του ανθρώπου μετατράπηκε σε όπλο στα χέρια επιτηδείων, οι οποίοι κατηύθυναν την μάζα για να επιτύχουν τις επιδιώξεις τους.

Κύριο Μέρος Αποτελέσματα: 1. Το άτομο χάνει την βούληση και την ανεξαρτησία των κινήσεών του. Δεν ενεργεί ελεύθερα και δεν

έχει δικαίωμα επιλογής. 2. Επικρατεί τρόμος και ανασφάλεια. Κλονίζονται οι ηθικές αξίες. 3. Χαλαρώνουν οι κοινωνικές δομές και επέρχεται μέχρι και η διάλυση γιατί καταπατώνται οι θε-

σμοί. 4. Καταπατώνται τα ανθρώπινα δικαιώματα (η ελευθερία, η επιλογή, η δημοκρατία, η συνεργασία). Τρόποι αντιμετώπισης: 1. Αναπτυγμένη κριτική σκέψη 2. Ατομική συνείδηση και ελευθερία στις επιλογές 3. Υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, ανθρωπιά. 4. Ολόπλευρη καλλιέργεια πνευματικών και ψυχικών αρετών Επίλογος Ο άνθρωπος της μάζας παθητικοποιείται και δέχεται συνειδητά ή ασυνείδητα τις επιλογές των άλλων

ως δικές του. Υποκινείται και έχει την ψευδαίσθηση ότι η θέση του είναι αυθύπαρκτη και αυτόνομη. Απαι-τείται πνευματικό και ψυχικό σθένος, διαρκής επαγρύπνηση για την οχύρωση απέναντι στον διαβρωτικό μηχανισμό της μαζοποίησης.

Page 56: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 55ο: Το πνεύμα των μαζών Τίτλος: Κοινωνικές ιδέες και νέοι Πρόλογος Δεν υπάρχει καμιά αμφιβολία ότι τα περισσότερα μέλη της κοινωνίας, προσαρμόζονται κατά βάση στις

προσδοκίες του κοινωνικού συνόλου, σε σχέση με τους ρόλους που έχουν, με περιθώρια ανεξαρτησίας, κοινωνικά αποδεκτά. Βασικά, πρόκειται για μια προσαρμογή, η οποία στηρίζεται σε εσωτερικευμένα κοι-νωνικά παραδεκτά πρότυπα συμπεριφοράς, τα οποία δημιουργεί το πεδίο συναντίληψης, συγκατάβασης και αποδοχής - της συναίνεσης - που είναι βασική προϋπόθεση της κοινωνικής συνοχής. Οι νέοι, όμως, εκδηλώνονται εντελώς διαφορετικά προσπαθώντας να αντισταθούν σε κάθε μορφή ιδεολογικής ισοπέ-δωσης.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Στάση των νέων απέναντι στις ιδέες και τις τάσεις του κοινωνικού σώματος 1. Άλλος επιλέγει το πρότυπο του ενεργού πολίτη κι άλλος αυτό του απαθούς καταλαμβάνοντας τη

θέση του μέσα στο κοινωνικό σύστημα και επιδιώκει τη συλλογική ή την ιδιωτική ευημερία αντιμετωπίζο-ντας τα προβλήματα της καθημερινότητας.

2. Οι νέοι, τις περισσότερες φορές, αφομοιώνουν τις κοινωνικές αξίες, υιοθετούν τον τρόπο σκέψης και τη νοοτροπία της, χωρίς την πλήρη ταύτισή τους με το κοινωνικό πρότυπο.

3. Από την άλλη κάποιοι δεν αποδέχονται τις αξίες της κοινωνίας, αρνούνται τη νοοτροπία, τον τρό-πο ζωής της και οδηγούνται στο περιθώριο.

4. Επιχειρούν την αλλαγή της κοινωνίας μέσα από ομάδες και ιδεολογίες, οι οποίες θεωρούνται πε-ριθωριακές, αλλά είναι κυρίως ανατρεπτικές ενός συντηρητικού συστήματος.

5. Άλλοτε επαναστατούν ενάντια στην πολιτική στασιμότητα, τη διαφθορά, την αναξιοκρατία επιλέ-γοντας ακόμη και την κατά μέτωπο σύγκρουση ή τη βίαιη ανατροπή.

Ερώτημα β’: Επιρροή που δέχονται από αυτές σε σύγκριση με τους ενήλικους 1. Οι μεγαλύτεροι σε πολλές περιπτώσεις έχουν φθαρεί ή συμβιβαστεί με την κοινωνική κατάσταση

και είναι περισσότερο ανεκτικοί σε προτάσεις και τάσεις, οι οποίες διαιωνίζουν το κατεστημένο. 2. Ο τρόπος της ζωής τους είναι παγιωμένος και δεν επιδέχεται πολλές αλλαγές για να μη διαταρα-

χθεί η ισορροπία της καθημερινότητάς τους. 3. Οι νέοι από την άλλη πλευρά επηρεάζονται κυρίως συναισθηματικά, όταν απογοητεύονται από τη

στασιμότητα της κοινωνίας στην οποία εντάσσονται και παρατηρούν ότι είναι παγιωμένη, αμετακίνητη από τις αρχές της.

4. Σε περιόδους κρίσης και κοινωνικών ανακατατάξεων πολλοί από αυτούς παρασύρονται από ιδεο-λογίες, οι οποίες επαναφέρουν το φανατισμό στο προσκήνιο, κυρίως, όμως, όταν αναζητούν τα πρότυπα ή την ταυτότητά τους.

Επίλογος Αν και οι νέοι είναι λιγότερο ανεκτικοί στα ιδεολογικά στερεότυπα και στους παγιωμένους τρόπους

ζωής, η κοινωνία έχει εξασφαλίσει μέσα από τους μηχανισμούς της τη συναίνεση και τελικά το συμβιβα-σμό, ώστε να μπορεί να διαιωνίζει τις πάγιες αντιλήψεις και τις σταθερές της. Οφείλουν, όμως να αντι-δράσουν στο στερεότυπο, να το κρίνουν και να το αλλάξουν, γιατί αυτοί είναι η μαγιά της ζωής.

Page 57: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 56ο: Η προπαγάνδα στην διαφήμιση Πρόλογος Κυρίες και κύριοι, τα μέσα επικοινωνίας βομβαρδίζουν καθημερινά το άτομο με έναν τεράστιο όγκο πληροφοριών με

σκοπό να το πείσουν για την καταλληλότητα ή όχι προϊόντων, απόψεων και υπηρεσιών. Είναι αδιαμφι-σβήτητο γεγονός ότι η διαφήμιση είναι ιδιαιτέρως πολύτιμη για την διακίνηση της αγοράς και για την ε-νημέρωση του κοινού. Πολύ συχνά όμως στην διαδικασία αυτή παρεισφρέει η έννοια της προπαγάνδας.

Κύριο Μέρος Διαφορές: 1. Στην προπαγάνδα επιχειρείται να πειστεί το άτομο για μία ιδέα ενώ στην διαφήμιση επιχειρείται

να πειστεί το άτομο για την καταλληλότητα ενός προϊόντος. 2. Η προπαγάνδα είναι κρυφή και λειτουργεί υπόγεια ενώ η διαφήμιση είναι φανερή και το άτομο

μπορεί να προστατευτεί από αυτήν. 3. Στην προπαγάνδα δεν ξεχωρίζουν εύκολα οι καλές και οι κακές ιδέες ενώ όταν πρόκειται για ένα

διαφημιζόμενο προϊόν γίνεται φανερή η ποιότητά του. 4. Η προπαγάνδα χρειάζεται χρόνο προκειμένου να αποκαλυφθούν οι δόλιες προθέσεις της (πιθανόν

να μην αποκαλυφθούν ποτέ) ενώ με τα διαφημιζόμενα προϊόντα γίνεται άμεσα αντιληπτή η κακή ποιότη-τά τους.

Θετικά αποτελέσματα: 1. Ενημερώνει και πληροφορεί τους καταναλωτές για τα προϊόντα 2. Προκαλεί τον ανταγωνισμό των εταιρειών ,ε αποτέλεσμα να βελτιώνεται η ποιότητα των προϊό-

ντων και να μειώνονται οι τιμές. 3. Δημιουργεί νέα επαγγέλματα και μειώνει την ανεργία. 4. Ενισχύει οικονομικά τα τηλεοπτικά μέσα ενημέρωσης και τα έντυπα. Επίλογος Η προβολή των προϊόντων με σκοπό την αύξηση της εμπορικότητας τους, είναι θεμιτή και αναγκαία. Η

προσπάθεια όμως προσηλυτισμού και ποδηγέτησης της κοινής γνώμης με δόλια μέσα είναι επικίνδυνη αφού δεν αφήνει στο άτομο την δυνατότητα της άμεσης χρήσης ή απόρριψης

Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Page 58: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 57ο: Η διαφήμιση και ο ρόλος της Πρόλογος Κυρίες και κύριοι, οι μηχανισμοί της διαφήμισης αν και έχουν αποδομηθεί από το μεγαλύτερο μέρος του κοινού, συνεχί-

ζουν να ασκούν επίδραση κυρίως στα παιδιά. Η δύναμη της εικόνας σε συνδυασμό με τις διαφημιστικές μεθόδους πειθούς, διαμορφώνουν στο παιδί ένα σύστημα αξιών και προτεραιοτήτων που δεν λειτουργεί πάντα προς όφελός του.

Κύριο Μέρος Επιπτώσεις: 1. Διογκώνει τις ατομικές ανάγκες του παιδιού και τους δημιουργεί την επιθυμία να αποκτήσουν

προϊόντα που δεν χρειάζονται. 2. Στρέφει τα παιδιά στον υλισμό και τα απομακρύνει από την καλλιέργεια του πνεύματος. 3. Δημιουργεί νέες αξίες και πρότυπα ζωής τα οποία στηρίζουν την ευτυχία στην απόκτηση προϊό-

ντων. 4. Το παιδί αγοράζει άκριτα προϊόντα (κυρίως τρόφιμα) τα οποία είναι επιβλαβή για την υγεία του. Μέθοδοι: 1. Η πολιτεία θα πρέπει να εφαρμόζει κανόνες αντικειμενικής διαφήμισης και να περιορίσει την υ-

περβολή της. 2. Η διαφήμιση να σέβεται το παιδί και να λαμβάνει υπόψη της ότι η προσωπικότητα του είναι ακό-

μα υπό διαμόρφωση και επηρεάζεται εύκολα. 3. Η οικογένεια οφείλει να το εξοπλίζει με την αρετή της αυτοσυγκράτησης και της κριτικής απέναντι

στα διαφημιζόμενα προϊόντα. 4. Το σχολείο θα πρέπει να ενημερώνει τα παιδιά για την λειτουργία και τον σκοπό της διαφήμισης

αλλά και να προωθεί μηνύματα σωστής διατροφής. Επίλογος Συμπερασματικά, η διαφήμιση επηρεάζει τον τρόπο ζωής και τις αντιλήψεις των πολιτών και ειδικότε-

ρα των άπειρων ακόμη παιδιών. Υπάρχει η ανάγκη τήρησης των κανόνων ιδεολογίας στην προβολή των διαφημιστικών μηνυμάτων και ο προσανατολισμός τους σε ενημερωτικές κατευθύνσεις

Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Page 59: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 58ο: Ο μηχανισμός του καταναλωτισμού εξανδραποδίζει τον άνθρωπο. Τίτλος: Η κοινωνία της αφθονίας Πρόλογος Στα πλαίσια της καταναλωτικής κοινωνίας τα άτομα όλων των ηλικιακών βαθμίδων επηρεάζονται σε

μεγαλύτερο ή μικρότερο βαθμό από τα διαθέσιμα προϊόντα τα οποία προβάλλονται συστηματικά μέσω της διαφήμισης. Βαθμιαία το άτομο υποδουλώνεται στην τάση του να καταναλώνει προϊόντα και υπηρε-σίες και χάνει τον έλεγχο. Ειδικά η εύπλαστη προσωπικότητα του εφήβου, διατρέχει τους μεγαλύτερους κινδύνους.

Κύριο Μέρος Αίτια: 1. Ανάπτυξη τεχνολογίας η οποία οδήγησε στην αύξηση της παραγωγής αγαθών και την αφθονία των

προϊόντων. 2. Η έμφυτη τάση του ανθρώπου να απολαμβάνει υλικά αγαθά και να αυτοπροβάλλεται μέσω αυ-

τών. 3. Η διαφήμιση η οποία ερεθίζει την επιθυμία του σύγχρονου ανθρώπου να καταναλώσει. 4. Η κρίση των ηθικών αξιών και η επικράτηση της άποψης ότι η αξιοπρέπεια ή το κύρος εξαρτάται

από την ύλη. Υλιστική αντίληψη περί ζωής. Επιπτώσεις: 1. Δημιουργούνται στον έφηβο, και όχι μόνο, πλαστές ανάγκες τις οποίες επιδιώκει με κάθε τρόπο

να ικανοποιήσει. 2. Ο έφηβος αναπτύσσει ένα αίσθημα ανταγωνιστικότητας και αντιζηλίας με τους συνομήλικούς του

για το ποιος απολαμβάνει περισσότερα υλικά αγαθά. 3. Ο έφηβος καταναλώνει την πνευματική του ενέργεια όχι προς όφελος του πνεύματός του αλλά για

την απόκτηση υλικών αγαθών. 4. Καλλιεργείται από νεαρή ηλικία ο υλισμός και η εξάρτηση από τα υλικά αγαθά ενώ υποβαθμίζο-

νται οι ανθρώπινες σχέσεις και οι ψυχικές αρετές. Επίλογος Επιλογικά, η ευτυχία για μια μεγάλη μερίδα των ανθρώπων συνδέεται με την ικανοποίηση των υλικών

αναγκών και όχι με την οικοδόμηση σταθερών ανθρώπινων σχέσεων και κοινωνικών αρετών. Απαιτείται ιεράρχηση των στόχων προκειμένου η κατανάλωση να ικανοποιεί τις πραγματικές και μόνο ανάγκες του ανθρώπου.

Page 60: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 59ο: Αγοραίον Πρόλογος Κυρίες και κύριοι, ο καταναλωτισμός επιδρά πολλαπλά στην ψυχοσύνθεση του ανθρώπου και διαμορφώνει την προσω-

πικότητά του επικεντρώνοντας το ενδιαφέρον στην ύλη. Στον σύγχρονο αναπτυγμένο πολιτισμό, η ευτυχία ταυτίστηκε με τον υλισμό και η ανθρωπιά αντικαταστάθηκε από την υπερκατανάλωση.

Κύριο Μέρος Αποτελέσματα: 1. Η αυξημένη παραγωγή προϊόντων οδηγεί στην ρύπανση του περιβάλλοντος και στην κατασπατά-

ληση των φυσικών πόρων. 2. Συνδέει την ευτυχία με την κατανάλωση και απομακρύνει τις ουσιαστικές αξίες της αλληλεγγύης,

της ανθρωπιάς και της ανιδιοτέλειας. 3. Προκαλεί αδιαφορία για τα κοινωνικά προβλήματα και παθητικοποίηση του πολίτη. 4. Προκαλεί άγχος γιατί το άτομο πασχίζει να καλύψει τις πλαστές συνήθως ανάγκες που του προκα-

λεί η διαφήμιση και η καταναλωτική κοινωνία. Προτάσεις: 1. Αυτοσυγκράτηση και αυτοέλεγχος για να αποδεσμευτεί το άτομο από τις πλαστές του ανάγκες. 2. Αγωγή από την οικογένεια και το σχολείο. Επικέντρωση στον πνευματικό πλούτο. 3. Καλλιέργεια ηθικών αξιών για την ολόπλευρη παίδευση της προσωπικότητας. Απαγκίστρωση από

τον υλισμό. 4. Δημιουργική αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου, άσκηση του πνεύματος. Επίλογος Η κατανάλωση αποτελεί αγαπημένη συνήθεια των ανθρώπων. Η αγοραστική επιλογή όμως αποκτά πε-

ριεχόμενο μόνο όταν πραγματοποιείται ελεύθερα και στοχευμένα. Η κατανάλωση με το ηδονιστικό της πνεύμα, δημιουργεί μία αίσθηση ψευδούς πληρότητας, μιας πληρότητας η οποία είναι τόσο εύκολα αλ-λοιώσιμη, όσο και τα προϊόντα

Ευχαριστώ για την προσοχή σας.

Page 61: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 60ο: Είναι πειθαρχία και όχι ασυδοσία Τίτλος: Ευγενής άμιλλα Πρόλογος Ο αθλητισμός ως πεδίο αγωνιστικότητας και ως επιλογή ζωής εμπεριέχει τις αρετές της τάξης και της

πειθαρχίας. Αντανακλά την κοινωνική δομή, αφού και ο «στίβος» της καθημερινότητας απαιτεί συντονι-σμένη προσπάθεια και αγωνιστικότητα. Ο αθλητικός αγώνας προϋποθέτει αγωγή ψυχής και πλήθος ακό-μη αρετών προκειμένου να είναι αποδοτικός.

Κύριο Μέρος Προϋποθέσεις: 1. Συνειδητοποίηση από τους αθλητές ότι ο στόχος είναι η πνευματική και η σωματική ολοκλήρωσή

τους. Πίστη στην αξία της συνεργασίας και της συναδέλφωσης. Ευγενής άμιλλα. 2. Συνειδητοποίηση από τους φιλάθλους ότι ο αθλητής δεν είναι μηχάνημα που παράγει νίκες. Απο-

δοχή της ήττας. 3. Στήριξη του αθλητισμού από το κράτος και ενίσχυσή του με νέες εγκαταστάσεις. 4. Ανάπτυξη κώδικα αξιών και υψηλού ήθους κυρίως από τους αθλητές. Συνειδητοποίηση ότι απο-

τελούν πρότυπα για τους νέους. Προσεκτική συμπεριφορά. Συνέπειες: 1. Επικρατούν αγοραπωλησίες αθλητών και η εμπορευματοποίηση του αθλητισμού προσβάλλοντας

το Ολυμπιακό ιδεώδες. 2. Επικρατεί η βία και ο φανατισμός. Χουλιγκανισμός και μίσος ανάμεσα στους οπαδούς. 3. Στόχος γίνεται η νίκη και επιτυγχάνεται ακόμη και με αθέμιτα μέσα όπως χρήση αναβολικών ου-

σιών. 4. Το αθλητικό θέαμα χρησιμοποιείται για τον αποπροσανατολισμό της κοινής γνώμης. «Άρτος και

θέαμα». Επίλογος Ο αθλητισμός καλλιεργεί στο άτομο αρετές, οι οποίες το ολοκληρώνουν ως προσωπικότητα και συντε-

λούν στην σωματική και πνευματική του ανάπτυξη. Δεν θεωρήθηκε άδικα αναπόσπαστο στοιχείο της αγω-γής των νέων αλλά και της διαδικασίας κοινωνικοποίησής τους. Η ευεργετική του επίδραση συγκινεί τόσο τους αθλητές όσο και τους φιλάθλους.

Page 62: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 61ο Εισήγηση Πρόλογος αξιότιμοι εκπαιδευτικοί, συμμαθητές, συμμαθήτριες ο αθλητισμός γεννήθηκε από την ίδια την ανθρώπινη φύση. Η κίνηση είναι η αδιάψευστη μαρτυρία για

την ζωή κάθε έμβιου όντος, είναι ένα στοιχείο που δηλώνει την ύπαρξη κάθε οντότητας. Οι λέξεις αθλητι-σμός και αθλητής παράγονται από το «άθλος», που σημαίνει κοπιαστικό έργο, εντατική προσπάθεια. Στα πλαίσια των συγχρόνων κοινωνιών, οι αθλητικές εκδηλώσεις περιέχουν ένα νόημα βαθύτατα κοινωνικό. Οι αθλητές ως άτομα ή οι αθλητικές ομάδες αντιπροσωπεύουν μία περιοχή, μία κοινωνία, μία χώρα. Ο αθλητισμός-κυρίως ως θέαμα και όχι τόσο ως πρακτική-επηρεάζει βαθύτατα πολυπληθή σύνολα ανθρώ-πων.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Οι πολιτιστικές, κοινωνικές και οικονομικές συνέπειες του αθλητισμού, οι ωφέλειες 1. Εκτός από τους επαγγελματίες αθλητές, υπάρχει πλήθος ανθρώπων που ασκούν επαγγέλματα, τα

οποία άμεσα συνδέονται με τον αθλητισμό (προπονητές, ειδικευμένοι δημοσιογράφοι, φροντιστές, προ-σωπικό σταδίων).

2. Η εξάπλωση του αθλητισμού βοήθησε την επιστημονική και τεχνολογική εξέλιξη. α) Ο τρόπος προετοιμασίας των αθλητών χαρακτηρίζεται πλέον ως επιστημονικός. β) Η απαίτηση μετάδοσης σπου-δαίων αθλητικών γεγονότων και γρήγορης ενημέρωσης για αθλητικά δρώμενα συνέτεινε στην εξέλιξη των Μέσων Ενημέρωσης, ενώ πρόοδος διαπιστώθηκε και στους τομείς κατασκευής αθλητικών χώρων και ορ-γάνων μέτρησης επιδόσεων.

3. Ο εκπαιδευτικός του ρόλος δεν είναι αμελητέος, ιδίως ως προς τους αθλούμενους. Η εξάσκηση των αθλημάτων ευνοεί την ανάπτυξη της πειθαρχίας, της συνεργασίας, της αγωνιστικότητας και στοιχείων που βοηθούν το νεαρό κυρίως άτομο στην κοινωνικοποίησή του.

4. Τα ηθικά στοιχεία (που κυρίως πηγάζουν από την τάση του ανθρώπου για συμβίωση), δηλαδή ι-διότητες όπως η άμιλλα, η αλληλοβοήθεια, η φιλία, βρίσκουν πρόσφορο έδαφος για ανάπτυξη του αθλη-τή, που έχει ενστερνιστεί τις αρχές του «ευ αγωνίζεσθαι». Οι αθλητικές εκδηλώσεις, γενικά μπορούν να προωθήσουν την ιδέα της συνεργασίας των ανθρώπων και των λαών.

5. Ο άνθρωπος λειτουργεί συναισθηματικά και βιώνει -συχνά με υπέρμετρη ένταση-τις ψυχικές του ιδιότητες. Εκείνο, που πρέπει ιδιαίτερα να τονιστεί, είναι ότι η άθληση χρειάζεται να θεωρηθεί απαραίτη-το όπλο του ανθρώπου, στην προσπάθειά του για ολοκλήρωση.

Ερώτημα β’: Οι παράγοντες που βλάπτουν το αθλητικό ιδεώδες 1. Εμπορευματοποίηση αθλητισμού με πανάκριβες διαφημίσεις. Σε πρώτη μοίρα έρχεται ο οικονομι-

κός ανταγωνισμός, οι αθλητές γίνονται ανταλλάξιμες αξίες και οι ομάδες κερδοσκοπικές επιχειρήσεις. Ο αθλητισμός εντάσσεται πλέον στο σύγχρονο μάρκετινγκ και κατασκευάζονται αθλητικά είδωλα αμφίβολης αξίας.

2. Οικονομικοί οργανισμοί γίνονται χορηγοί αμύθητων ποσών σε κορυφαίες αθλητικές εκδηλώσεις, ενδιαφέρονται μόνο για το οικονομικό κέρδος και όχι για τον αθλητισμό. Σε αρκετές περιπτώσεις οι Ολυ-μπιακοί αγώνες ανατίθενται σε χώρες με κριτήρια οικονομικά.

3. Αθλητές χρηματοδοτούνται και αγωνίζονται για λογαριασμό των χορηγών τους. Στόχος σήμερα για τους περισσότερους αθλητές δεν είναι η συμμετοχή και η ευχαρίστηση, αλλά οι επιδόσεις, το ρεκόρ, η πρωτιά.

4. Συχνά χρησιμοποιούνται αθέμιτα μέσα, όπως η χρήση αναβολικών ουσιών, για να φτάσει κανείς στη νίκη και την πρωτιά. Ο αθλητής γίνεται «κομπιούτερ», αλλοιώνεται ο χαρακτήρας του.

5. Ακόμα και οι μεγαλoπαράγoντες εξαγοράζουν αγώνες - συχνό το φαινόμενο των «στημένων» παι-χνιδιών - για να κερδίσουν τίτλους και δόξα. Νοθεύεται η άμιλλα.

6. Πολιτική εκμετάλλευση: Στο βωμό του «αθλητικού ιδεώδους» σκοτώθηκαν άνθρωποι (Ολυμπιακοί αγώνες Μονάχου 1972), γεγονός που συνδέεται με την ανάμειξη της πολιτικής στον αθλητισμό.

7. Το φίλαθλο πνεύμα δίνει τη θέση του στο φανατισμό. Καθημερινές είναι οι ειδήσεις που αναφέ-ρονται σε πράξεις βίας στους αθλητικούς χώρους, η οποία ασκείται από νεαρούς οπαδούς. Ο χουλιγκανι-σμός, φαινόμενο βαθύτατα κοινωνικό και δείγμα της περιθωριοποίησης ομάδων, καταλύει την αθλητική ιδέα.

Page 63: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

8. Πολλά απολυταρχικά καθεστώτα χρησιμοποιούν τον αθλητισμό για να αποπροσανατολίσουν την κοινή γνώμη ή να καλλιεργήσουν το ρατσισμό. Κλασικό παράδειγμα η Ολυμπιάδα του 1936 στο Βερολίνο, στην οποία το αθλητικό θαύμα της Γερμανίας προετοιμάστηκε σκόπιμα από το τρίτο Ράιχ, για να αποδει-χθεί η υποτιθέμενη ανωτερότητα της γερμανικής φυλής.

9. Επιπλέον, το τοπικιστικό πνεύμα βρίσκει πρόσφορο έδαφος στον αθλητισμό και διαιρεί τους πολί-τες μιας χώρας. Επίσης, διαμορφώνεται εχθρική και ρατσιστική διάθεση, όταν, στο όνομα μιας ομάδας που θεοποιούμε, γινόμαστε ρατσιστές απέναντι στους οπαδούς άλλων ομάδων. Το φαινόμενο αυτό παρα-τηρείται στην Ελλάδα και με τη διάκριση των Ελλήνων σε Βόρειους και Νότιους.

10. Οι αθλητικοί αγώνες συνοδεύονται από την πολυτέλεια, την τρυφή, τη χλιδή. Οι λαμπερές τελετές και η έμφαση στο θέαμα αντικαθιστούν το μέτρο και την απλότητα.

Επίλογος Το αθλητικό ιδεώδες θεμελιώνεται σε αρχές δημοκρατικότητας, ισοτιμίας και ηθικής, αφού με άξονα

τον αθλητισμό οι αρχαίοι Έλληνες δίδαξαν μερικές από τις σημαντικότερες αξίες του πρακτικού βίου. Τα αγαθά αυτά, που αποπνέει ο υγιής αθλητισμός, έχουμε ανάγκη στην εποχή μας, όπου η επικράτηση των συμφερόντων, η ταπεινότητα των συναλλαγών, η εμπορευματοποίηση κάθε αξίας αλλά και η αδιαφορία επιβάλλουν την υιοθέτηση τέτοιων τρόπων συμπεριφοράς και γενικότερα ζωής, όπως αυτοί που απορρέ-ουν από το γνήσιο αθλητικό πνεύμα.

Ευχαριστώ για την υπομονή και την προσοχή σας

Page 64: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 62ο: Το πρόβλημα της ψυχαγωγίας Αποδεικτικό δοκίμιο Πρόλογος Όλοι ασφαλώς, συμφωνούν ότι η ψυχαγωγία αποτελεί ανάγκη του ανθρώπου. Η ψυχαγωγία ως δρα-

στηριότητα προϋποθέτει τη διάθεση και είναι ευνόητο πως δεν μπορεί να έχει ουσιαστικό περιεχόμενο, χωρίς αυτή. Άλλωστε η ψυχαγωγία είναι η αξιοποίηση του ελεύθερου χρόνου με τέτοιο τρόπο, ώστε το άτομο να τέρπεται και παράλληλα να ωφελείται. Αποτελεί έναν από τους βασικότερους όρους για την ποιότητα ζωής.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Η σπουδαιότητα της ψυχαγωγίας 1. Παρέχει στον άνθρωπο ευκαιρίες σωματικής ξεκούρασης και αναζωογόνησης από τον εργασιακό

κάματο, δυνατότητα να αξιοποιήσει τις κλίσεις, να καλλιεργήσει τα ενδιαφέροντά του. 2. Το άτομο στον ελεύθερο χρόνο του μπορεί να ασχοληθεί με το πνεύμα του και με μορφωτικές

δραστηριότητες να διευρύνει τους πνευματικούς του ορίζοντες και να αναπτύξει την κριτική του ικανότη-τα.

3. Τα άτομα ενισχύουν τις διαπροσωπικές τους σχέσεις, επικοινωνούν, αναπτύσσοντας την κοινωνι-κή τους φύση, τη συνεργασία, την αλληλογνωριμία και το συναισθηματικό τους κόσμο.

4. Στον ελεύθερο χρόνο τους τα άτομα έχουν τη δυνατότητα να ασχοληθούν με την τέχνη, να απο-λαύσουν καλλιτεχνικά έργα, να συμμετάσχουν στη μυσταγωγία και στα αγαθά της τέχνης και να αναβαθ-μίσουν την αισθητική τους καλλιέργεια.

5. Ο άνθρωπος έρχεται σε επαφή με τον αθλητισμό (εκτόνωση, ομαδικότητα, άμιλλα) και τη φύση (ανακάμπτει ψυχολογικά καθώς απομακρύνεται από το ασφυκτικό περιβάλλον των πόλεων, από αγχογό-νους παράγοντες.

Ερώτημα β’: Οι συνέπειες της «αρνητικής» ψυχαγωγίας 1. Ερεθίζει και αναπαράγει σωματικές ανάγκες, ορμές και ένστικτα. 2. Στηρίζεται σε εφήμερα είδωλα και ικανοποιεί πρόσκαιρες επιθυμίες. 3. Προκαλεί κορεσμό στον άνθρωπο ο οποίος καταλήγει στην κατάθλιψη και την πλήξη και διακατέ-

χεται από το αίσθημα του ανικανοποίητου. 4. Σε αρκετές περιπτώσεις το άτομο οδηγείται σε επικίνδυνες επιλογές, για την ψυχική και σωματική

του υγεία. 5. Αδρανοποιεί και παθητικοποιεί τον άνθρωπο περιστέλλοντας τις δημιουργικές του δυνάμεις. Αλ-

λοτριώνει και απομονώνει τον άνθρωπο. 6. Είναι ετεροκατευθυνόμενη ως προϊόν της μόδας και της βιομηχανίας του ελεύθερου χρόνου που

εμπορεύεται τα προϊόντα, τα οποία καταναλώνουμε στον ελεύθερό μας χρόνο. Επίλογος Το φαντασμαγορικό παιχνίδι της ζωής αποκτά άλλους όρους με την επιλογή δραστηριοτήτων που συ-

νιστούν γνήσιους τρόπους ψυχαγωγίας. Χρειάζεται, λοιπόν, να συνειδητοποιήσουμε την σημασία της ψυ-χαγωγίας, να διεκδικήσουμε το προνόμιο του αυτοκαθορισμού, της ποιοτικής επιλογής προτύπων να ανα-ζητήσουμε το συνάνθρωπο απαλλαγμένοι από το προσωπείο της υποκρισίας που χαρακτηρίζει τις ανθρώ-πινες σχέσεις στις μέρες μας.

Page 65: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 63ο: Ο ελεύθερος χρόνος και η ψυχαγωγία Άρθρο Τίτλος: Ανάταση ψυχής Πρόλογος Η ψυχαγωγία είναι φυσική ανάγκη του ανθρώπου που σχετίζεται με την υπόστασή του, η οποία δεν εί-

ναι μόνο βιολογική, αλλά και πνευματική. Στενά δεμένη, λοιπόν, η ψυχαγωγία με τη φύση του ανθρώπου υπάρχει όσο κι αυτός. Μόνο οι τρόποι ψυχαγωγίας διαφέρουν από άνθρωπο σε άνθρωπο και από πολιτι-σμό σε πολιτισμό. Και λέμε πολιτισμό, γιατί η ψυχαγωγία είναι κατεξοχήν πολιτιστικό φαινόμενο. Συνδέε-ται με τις ανώτερες εκφάνσεις του πολιτισμού, όπως είναι η πνευματική και καλλιτεχνική δημιουργία.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Οι μορφές ψυχαγωγίας 1. Το παιχνίδι, που πρέπει να είναι ανάλογο με την ηλικία και την ιδιοσυγκρασία του καθενός. Εδώ

υπάγονται και τα διάφορα σπορ είτε ως άθληση είτε ως θέαμα. 2. Το ωραίο στην τέχνη. Μπορεί να πάρει είτε τη μορφή της δημιουργίας είτε τη μορφή της αισθητι-

κής συγκίνησης από ένα ξένο έργο. 3. Το ευχάριστο πάρεργο, ποικίλες δηλαδή ερασιτεχνικές απασχολήσεις, κυρίως χειρονακτικές. 4. Το ωραίο στη φύση: περίπατος, εκδρομή, κατασκήνωση ή αλλαγή τού περιβάλλοντος: ταξίδια, δι-

ακοπές. 5. Νέες γνώσεις χρήσιμες ή ευχάριστες: βιβλία, τηλεόραση, ομιλίες και πάνω από όλα ή παράλληλα

με όλα ή ευχάριστη συντροφιά. Ερώτημα β’: Η σημασία της για τον άνθρωπο 1. Διευρύνονται οι πνευματικοί ορίζοντες, καλλιεργούνται οι νοητικές αρετές και ενισχύεται η πο-

ρεία προς την αυτοανάλυση και την αυτογνωσία. 2. Ξετυλίγονται οι δημιουργικές τάσεις και εκφράζονται οι αναζητήσεις, οι προβληματισμοί, τα ορά-

ματα και τα συναισθήματα. 3. Εξευγενίζεται η προσωπικότητα, λεπτύνουν οι διαθέσεις με την προσέγγιση επιτεύξεων υψηλής

αισθητικής. 4. Η μεταβίβαση υγιών προτύπων, που διαπνέονται από σεβασμό στα ανθρωπιστικά ιδεώδη, ηθικο-

ποιεί και διδάσκει. 5. Η ψυχική λύτρωση, η γαλήνη του εσωτερικού κόσμου συνδέεται με τη δυνατότητα απαλλαγής

από τις βιοτικές μέριμνες, τη φυγή από την καθημερινότητα και την επαφή με τη φύση. 6. Το άτομο κοινωνικοποιείται, συμφιλιώνεται με το συνάνθρωπο, αφού η πολυπρισματική θεώρηση

της ανθρώπινης οντότητας μέσα από την καλλιτεχνική και πνευματική δημιουργία επιτρέπει την πορεία του «εγώ» προς το «εσύ».

7. Η αφύπνιση και η έξοδος από την παθητικότητα διέρχονται από την προσέγγιση δημιουργημάτων που θίγουν νοσηρά στοιχεία του καιρού μας και ασχολούνται με τον «πάσχοντα άνθρωπο».

Επίλογος Γενικά, η ψυχαγωγία δεν προσφέρει μόνο σωματική ευεξία, εκτόνωση, αισθητική συγκίνηση, ερεθί-

σματα για την ολοκλήρωση της προσωπικότητας, δίνει ουσιαστικό περιεχόμενο στη ζωή και καθιστά τον άνθρωπο «υποκείμενο» και όχι «αντικείμενο» ενός πολιτισμού, που ευνοεί την αλλοτρίωση, την αποπρο-σωποποίηση και τη μετατροπή του σε ένα πλάσμα αποστεγνωμένο από τον κάματο και τη ρουτίνα.

Page 66: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 64ο Εισήγηση Πρόλογος Κυρίες και κύριοι ο λαϊκισμός διάβρωσε, κατέστρεψε, σάπισε το σύστημα αξιών της κοινωνίας μας. Ο λαϊκισμός άνθισε,

μεγάλωσε και γιγαντώθηκε στις δημοκρατίες της Λατινικής Αμερικής, όπου σε πολλές περιπτώσεις, εξελί-χθηκε σε μαζικά κινήματα. Με την μεταπολίτευση ο λαϊκισμός εισήλθε δυναμικά στην ελληνική πολιτική σκηνή και απέκτησε νέο λόγο και νέο ακροατήριο. Αξιοσημείωτο είναι πως δεν καλλιεργήθηκε μονομερώς από κάποιο συγκεκριμένο κόμμα. Ενυπήρχε σε όλα, πότε ως μειοψηφία, πότε ως πλειοψηφία, γιατί πολύ απλά, ο λαϊκισμός είχε εγκαθιδρυθεί στην μεταπολιτευτική κοινωνική μας πραγματικότητα.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Τρόποι που χρησιμοποιούν οι λαϊκιστές για να επιβληθούν 1. Σοφιστικά επιχειρήματα, αυταπόδεικτες αλήθειες – παραδείγματα ή ιστορικά γεγονότα. Κάνουν

χρήση ακατάληπτων όρων – νοημάτων. 2. Κομματικά κριτήρια διεκδίκησης της εξουσίας αύξηση της δύναμης η παρουσίαση του κόμματος

ως κόμματος αρχών, το οποίο είναι το μοναδικό ικανό να κυβερνήσει. Περιορίζονται σε ζητήματα που μπορούν να τα χειριστούν ή τους καθορίζει το κόμμα τον τρόπο που θα μιλήσουν ή τα συνθήματα που θα χρησιμοποιήσουν.

3. Επίθεση στο αντίπαλο κόμμα - κυβερνόν ή αντιπολίτευση - με σκοπό την απαξίωση του έργου του ή της πολιτικής του και του λόγου του.

4. Επίκληση στο ήθος του εν δυνάμει ψηφοφόρου - αναποφάσιστου, αντιπάλου ή οπαδού - επαινώ-ντας τον ή ηθικολογώντας σχετικά με την ικανότητα του να επιλέξει σωστά. Αποφεύγουν τις συγκρούσεις με το λαό – κάνουν ό, τι θέλει ο λαός ή τον χειραγωγούν, ώστε να νομίζει ότι τους ελέγχει. Αποφασίζουν πριν από το λαό για το λαό.

5. Επίκληση στο συναίσθημα του δέκτη – πολίτη με σκοπό να προκαλέσουν τη συναισθηματική φόρ-τιση (φόβο, χαρά, συγκίνηση, αγάπη, λατρεία, μίσος, φθόνο).

6. Η πολιτική ρητορικού λόγου εύκολα μπορεί να ταυτιστεί με το ψεύδος, την απάτη, την αναξιοπι-στία του πολιτικού λόγου ή των πολιτικών, οι οποίοι για να συγκαλύψουν τα σφάλματα τους.

7. Συνθηματολογούν οπαδοποιώντας το κοινό τους. Υπόσχονται, χωρίς να εκπληρώνουν της υποσχέ-σεις τους.

Ερώτημα β’: Εφόδια του πολίτη για την αντιμετώπιση του λαϊκισμού 1. Πνευματική καλλιέργεια του πολίτη για να εμβαθύνει στις βαθύτερες πολιτικές και κοινωνικές α-

ξίες και να αντιμετωπίσει τη λαϊκιστική προπαγάνδα. 2. Ενεργή συμμετοχή στα κοινά για να μπορεί να αντιληφθεί τις πολιτικές αξίες, οι οποίες θεμελιώ-

νουν την αληθινή δημοκρατία και την ελεύθερη έκφραση. 3. Πολυφωνική πληροφόρηση για να μπορεί να συνθέτει απόψεις και να διατυπώνει την κριτική του

σε κάθε πρόσωπο, το οποίο έχει την πρόθεση να τον εξαπατήσει πολιτικά. 4. Βαθιά επίγνωση της ιστορίας του για να μη χρησιμοποιείται αυτή αποσπασματικά και ως πηγή

συνθημάτων από τους δημαγωγούς. Επίλογος Είναι σε όλους γνωστό ότι το «μέτρο», αυτή η ελληνική ιδέα, έφυγε από αιώνες από εδώ και υπάρχει

ίσως αλλού, μαζί με τη λογική και πολλά άλλα πράγματα. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι δεν οφείλουμε να αντιδράσουμε σε τόσες αθλιότητες.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Page 67: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 65ο: Η άνοδος και η πτώση του λαϊκισμού Άρθρο Τίτλος: Η επιστροφή των λαϊκιστών Πρόλογος Ο λαϊκισμός είναι για την αντιπροσωπευτική δημοκρατία ό,τι είναι για τους ζωντανούς οργανισμούς οι

εκφυλιστικές ασθένειες: εδράζεται στα ζωτικά όργανά της, οδηγώντας την ακόμη και σε σταδιακή παρά-λυση. Ο μηχανισμός είναι απλός και εξαιρετικά ισχυρός: πρόκειται για την ιδεολογικοποίηση της «θέλησης του λαού». Ο λαϊκιστής χρησιμοποιεί τη μαζική ψυχολογία, εμφανιζόμενος ως αυθεντικός εκφραστής αυ-τής της βούλησης. Στην πραγματικότητα δεν αποδέχεται τη λειτουργία του δημοκρατικού συστήματος, αρνείται τη διαμεσολάβηση διεκδικώντας μια υπερβατική εξουσία πάνω στο εκλογικό σώμα, ελέω λαού.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Τεχνάσματα των λαϊκιστών 1. Ο λαϊκισμός εξυμνεί τον χαρισματικό ηγέτη. Δεν μπορεί να υπάρξει λαϊκισμός χωρίς τη μορφή του

χαρισματικού ηγέτη που θα λύσει, μια για πάντα, όλα τα προβλήματα του λαού. 2. Ο λαϊκιστής χρησιμοποιεί -σε βαθμό κατάχρησης- το λόγο. Οι ομιλίες του είναι το μέσο με το ο-

ποίο διακινείται το χάρισμά του. Ο λαϊκιστής πιστεύει πως είναι ο γνησιότατος εκφραστής της γενικής α-λήθειας, αλλά και το μέσο έκφρασης του λαού.

3. Ο λαϊκιστής χρησιμοποιεί το δημόσιο χρήμα με αυθαίρετο τρόπο. Διαθέτει μία μαγική αντίληψη για την οικονομία. Η οικονομική αυθαιρεσία που επιδεικνύουν οι λαϊκιστικές κυβερνήσεις έχει ως συνέ-πεια καταστροφές, που οι χώρες τους χρειάζονται δεκαετίες ολόκληρες για να ξεπεράσουν.

4. Ο λαϊκιστής αναδιανέμει προσωπικά τον πλούτο. Αυτό δεν είναι από μόνο του κακό, αλλά ο λαϊκι-στής αναδιανέμει με ανταλλάγματα: δίνει χρήμα, αγοράζοντας υπακοή.

5. Ο λαϊκιστής κινητοποιεί δίχως σταματημό τις κοινωνικές ομάδες. Ο λαϊκισμός απευθύνεται στις μάζες, τις οργανώνει, τις χαλυβδώνει.

6. Ο λαϊκισμός επιτίθεται συστηματικά στον «εξωτερικό εχθρό». Αδιάφορο από την κριτική, αλλεργι-κό στην αυτοκριτική, ακόρεστο για αποδιοπομπαίους τράγους, το λαϊκιστικό καθεστώς (που είναι μάλλον εθνικιστικό, παρά πατριωτικό) προσπαθεί να εκτρέψει την προσοχή προς έναν εξωτερικό εχθρό.

Ερώτημα β’: Προϋποθέσεις ώστε να μην αλλοιώνεται η δημοκρατία 1. Οι πνευματικοί άνθρωποι μπορούν με τη διεισδυτική ικανότητά τους να διακρίνουν τις παραπλα-

νητικές μεθόδους των πολιτικών, τα δήθεν λαϊκά καλλιτεχνικά δημιουργήματα. Έτσι, έχουν χρέος να απο-καλύπτουν την αλήθεια στο κοινό, προκειμένου το ίδιο να μην παγιδεύεται.

2. Ενίσχυση των συμμετοχικών πολιτικών θεσμών, που θα καθιστά τους ανθρώπους ικανούς να σκε-φτούν, να κατανοούν τις ευθύνες τους και την αξία της συμμετοχής.

3. Καλλιέργεια της πραγματικής λαϊκής συνείδησης μέσα από παραδοσιακά, και όχι μόνον, πρότυπα και σχήματα.

4. Ενίσχυση της παιδείας, ώστε να γίνει συνείδηση στους ανθρώπους ότι ο Μεσσίας μπορεί να ανα-γνωριστεί μόνο από εκείνους που έχουν ασκηθεί στην αναζήτηση του Ωραίου, του Αγαθού και του Αληθι-νού.

5. Η ολοκληρωμένη ανθρωπιστική παιδεία ευαισθητοποιεί τους ανθρώπους, οξύνει την κρίση και τους επιτρέπει να διαμορφώνουν προσωπική άποψη, ώστε να αποκαλύπτουν τους λαϊκιστές.

6. Λειτουργία της δημοκρατίας και της αξιοκρατίας, ώστε να μην προωθούνται όσοι δεν έχουν πραγ-ματική αξία και ενδιαφέρον για το λαό, αλλά εκμεταλλεύονται το πολιτικό έλλειμμα.

Επίλογος Σήμερα, που χρειαζόμαστε όλοι ορθολογισμό, καθαρό μυαλό, συνεργασία, συναίνεση αποφασιστικό-

τητα για να αντιμετωπίσουμε την πιο κρίσιμη ώρα της κρίσης, ο λαϊκισμός δεν μπορεί να θολώνει τα νερά και να διασαλεύει την κοινή λογική. Κατά μια σαφή έννοια ο λαϊκισμός είναι «το όπιο του λαού». Και ε-πειδή το ναρκωτικό στο τέλος σκοτώνει, το ίδιο κάνει και ο λαϊκισμός.

Page 68: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 66ο: Κλωνοποίηση – γενετική μηχανική και άνθρωπος Άρθρο Τίτλος: Ο ανθρώπινος κλώνος Πρόλογος Όταν πριν από λίγα χρόνια οι Βρετανοί επιστήμονες του ινστιτούτου Ρόσλιν ανακοίνωσαν πως είχαν

καταφέρει να δημιουργήσουν τα πρώτα πανομοιότυπα γενετικά προβατάκια ανοίγοντας το δρόμο προς την παραγωγή κλώνων, ελάχιστοι ήταν εκείνοι που συνειδητοποίησαν τι ξημέρωνε στην επιστήμη της Γε-νετικής το νέο αιώνα. Η ανθρωπότητα μούδιασε μπροστά σε αυτό το αναμφισβήτητα τεράστιο επίτευγμα της επιστήμης, παρακολουθώντας παράλληλα να πυροδοτείται το μέλλον της με σενάρια ελπίδας και φρί-κης. Η επιστημονική κοινότητα υποκλίθηκε στο νέο θαύμα, διατυπώνοντας, όμως, πλήθος ερωτημάτων, ηθικών ενστάσεων και προβληματισμών. Οι κυβερνήσεις έσπευδαν να δημιουργήσουν το νομικό εκείνο πλαίσιο που θα απέκλειε και θα προστάτευε από τα σχετικά πειράματα το ανθρώπινο είδος.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Πλεονεκτήματα της κλωνοποίησης 1. Τα βελτιωμένα προϊόντα. Με την κλωνοποίηση δίνεται η δυνατότητα να παραχθούν τρόφιμα με

βελτιωμένη θρεπτική αξία. 2. Η δημιουργία ιστών-όπως αγγείων ή δέρματος - και κατ' επέκταση οργάνων καρδιάς νεφρών - που

θα δώσουν άλλη διάσταση στις μεταμοσχεύσεις. 3. Επιπλέον είναι πιο εύκολο και πιο αποτελεσματικό να δημιουργηθούν ζώα που θα παράγουν τις

συγκεκριμένες πρωτεΐνες που απαιτούνται για τη θεραπεία κάποιων ασθενειών. 4. Το απεριόριστο πεδίο μελετών και εμπεριστατωμένων ερευνών. Με την κλωνοποίηση μπορούν να

δημιουργηθούν γενετικά πανομοιότυπα ζώα, τα οποία μπορούν να μελετηθούν και να διαπιστωθεί η επί-δραση των περιβαλλοντικών παραγόντων στα γονίδια και οι μηχανισμοί γήρανσης μέχρι οι μεταλλάξεις των γονιδίων της καρκινογένεσης…..

Ερώτημα β’: Τρόποι σωστής εφαρμογής 1. Με την κλωνοποίηση οργάνων του ανθρώπινου σώματος θα είναι δυνατή η δημιουργία υγιών με-

λών, τα οποία θα χρησιμοποιηθούν μοσχεύματα σε ασθενείς με χρόνιες παθήσεις. 2. Θα προσφέρει σημαντική βοήθεια στην θεραπεία ανίατων μέχρι πρότινος ασθενειών (π.χ. καρκί-

νος, αρθρίτιδα, σκλήρυνση κατά πλάκας, διαβήτης, πάρκινσον κ.ά.) 3. Λύση του προβλήματος της έλλειψης αίματος και αιμοσφαιρίων. 4. Περιορισμός της ταχύτητας γήρανσης του ανθρώπου. 5. Αύξηση του μέσου όρου ζωής και αναβάθμιση της ποιότητάς της. 6. Περιορισμός των πειραμάτων σε ζώα και ανθρώπους. 7. Μπορεί να ξαναζωντανέψει ακόμη και χαμένα είδη. Επίλογος Δεν είναι λίγοι εκείνοι που προβάλλουν σθεναρά την άποψη ότι αυτή η αναπόφευκτη πράξη συνιστά

βαρύτατη παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ειδικότερα μεγάλη προσβολή στην ιερότητα της ανθρώπινης ζωής. Μιας ιερότητας, βέβαια, που ουσιαστικά θέσπισαν για τη ζωή οι ίδιοι οι άνθρωποι για λόγους πρακτικούς και άμεσα σχετιζόμενους με την ομαλή κοινωνική λειτουργία, αφού η ίδια η φύση προτιμά την ανακύκλωση της μέσα από τη διαδοχή των γενεών.

Page 69: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 67ο: Η Ντόλι στη ζωή μας Εισήγηση Πρόλογος συνάδελφοι έφηβοι Βουλευτές η βιοηθική συνιστά έναν διεπιστημονικό κλάδο καθώς συνδέεται άρρηκτα με επιστήμες όπως η γενετι-

κή, η ιατρική, η νομική, η φιλοσοφία, η κοινωνιολογία και η θεολογία, γεγονός που αναντίλεκτα δυσχεραί-νει την σαφή οριοθέτηση των αρχών που τη διέπουν ή θα πρέπει να τη διέπουν. Η σχετικά ασφαλής πρό-γνωση ότι στις επόμενες δεκαετίες θα επιταχυνθεί περαιτέρω ο ρυθμός των επιστημονικών εξελίξεων μας ωθεί να αναλύσουμε ενδελεχώς τα αμφισβητούμενα και πολυσυζητημένα συνάμα ζητήματα που έχουν ανακύψει. Θα πρέπει με ενάργεια να αποσαφηνιστεί πότε τα κριτήρια και η πρακτική εφαρμογή των ανα-καλύψεων της γενετικής επιστήμης θα είναι ηθική και ορθή και πότε θα είναι ανήθικη.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Επιφυλάξεις για την εφαρμογή της κλωνοποίησης 1. Πιθανόν να δημιουργηθούν συγγενείς ανωμαλίες. Αν πάρουμε ως δεδομένο πως οι δίδυμοι έχουν

διπλάσιες πιθανότητες από τα υπόλοιπα αδέλφια να παρουσιάσουν κάποιες ανατομικές ή γενετικές ανω-μαλίες, βλέπουμε πως ακόμη κι όταν η κλωνοποίηση γίνεται μέσω της φυσικής διαδικασίας, διπλασιάζε-ται ο κίνδυνος εμφάνισης προβλημάτων.

2. Αν και τα ποσοστά επιτυχίας της κλωνοποίησης με κυτταρική καλλιέργεια, είναι χαμηλά - τουλάχι-στον προς το παρόν – οι επιστήμονες έχουν τη δυνατότητα μαζικής παραγωγής κλώνων.

3. Εξάλειψη της ποικιλομορφίας. Ένας από τους λόγους που τα θηλαστικά και γενικότερα τα ανώτε-ρα θηλαστικά έχουν επιβιώσει και κυριαρχήσει στη Γη, είναι η ποικιλομορφία τους. Αν προχωρήσουμε στην απόλυτη κλωνοποίηση των ειδών είναι σαν να προδιαγράφουμε τα τέλος μας.

4. Κανείς δεν μπορεί να αποκλείσει, να αποτρέψει ή να δημιουργήσει τις ασφαλιστικές εκείνες δι-κλίδες για την περιορισμένη ή συγκεκριμένη χρήση της κλωνοποίησης. Στην ιστορία της ανθρωπότητας έχουν καταγραφεί κατά καιρούς δεκάδες ονόματα τρελών επιστημόνων, εκκεντρικών εκατομμυριούχων και παρανοϊκών ηγεμόνων, οι οποίοι ήταν έτοιμοι να κάνουν τα πάντα για να εξασφαλίσουν την κυριαρχία τους ή την υστεροφημία τους.

Ερώτημα β’: Αισιοδοξία για την τήρηση δεοντολογίας από τους επιστήμονες 1. Καθορισμός φραγμών και ορίων στην επιστημονική έρευνα με γνώμονα την προστασία των αν-

θρωπίνων δικαιωμάτων, του περιβάλλοντος και της ζωής. 2. Ανάληψη της ευθύνης για την παραγόμενη γνώση. Οφείλουν να αναρωτιούνται σε ποιον παρέ-

χουν τη γνώση, με ποια μέσα την παράγουν και για ποιο σκοπό θα χρησιμοποιηθεί. 3. Συνεργασία με άλλους επιστήμονες για την επίλυση των σύγχρονων προβλημάτων σε προγράμμα-

τα που υπηρετούν την ειρήνη, την ευημερία, την υγεία και την προστασία της φύσης, ώστε η επιστήμη να γίνεται κοινωνικό λειτούργημα.

4. Αντίσταση στην κερδοσκοπία, τις οικονομικές πιέσεις, τον τυχοδιωκτισμό και τις σειρήνες της δό-ξας και της δημοσιότητας. Η εντιμότητα και η συνέπεια λόγων και έργων διακρίνει τον υπεύθυνο επιστή-μονα από τον απλό τυχοδιώκτη.

Επίλογος Είναι αλήθεια ότι η επιστήμη πάντα δημιουργούσε φόβο στους ανθρώπους. Η ανθρωπότητα βρίσκεται

και πάλι σε σταυροδρόμι. Οι ανακοινώσεις των επιστημόνων φαντάζουν ως η ύστατη Ύβρις. Αντάξια και μεγαλύτερη εκείνης του Προμηθέα. Πολλοί θα θυμηθούν τον μύθο αλλά όχι την κατάληξη του. Θα μιλή-σουν για τους κινδύνους της γενετικής, αλλά όχι για τα ωφελήματά της. Εμείς όμως πάντα πρέπει να θυ-μόμαστε ότι η γνώση δεν ενέχει κινδύνους. Μόνο η εφαρμογή της. Γιατί όπως είχε πει και ο Αϊνστάιν: «Η επιστήμη δεν δημιουργεί νέα προβλήματα. Απλώς κάνει πιο επιτακτική τη λύση παλιών…»

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας

Page 70: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 68ο: Περνάει κρίση ο θεσμός της οικογένειας στην κοινωνία μας και στην εποχή μας; Άρθρο Τίτλος: Αλλάζει η μορφή της οικογένειας Πρόλογος Οι θεσμοί δεν είναι παγιωμένες κοινωνικές μορφές, αμετακίνητες μέσα στη ροή του χρόνου και της ι-

στορίας. Η μορφή που έχουν και οι λειτουργίες που επιτελούν σχετίζονται άμεσα με τις πολιτισμικές συν-θήκες. Αυτή η σχέση είναι διττή, οι θεσμοί επηρεάζονται από την πολιτιστική συγκυρία αλλά και τη δια-μορφώνουν. Ένας τέτοιος καθοριστικός θεσμός είναι η οικογένεια. Η κοινωνική της αξία ξεκινάει πολύ χωρίς και μέχρι πρόσφατα διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην κοινωνική οργάνωση. Τα χαρακτηριστικά, όμως, της μεταβατικής εποχής επηρεάζουν και διασαλεύουν τις οικογενειακές σταθερές.

Κύριος Μέρος Ερώτημα α’: Προβλήματα της οικογένειας 1. Η χειραφέτηση της γυναίκας, η έξοδός της στην κοινωνία και η συμμετοχή της στην παραγωγή, η

μόρφωση, τα δικαιώματά της αλλάζουν τους υφισταμένους μέχρι σήμερα ρόλους στο σπίτι. 2. Η σύγχρονη οικογένεια χάνει ολωσδιόλου παλαιότερες λειτουργίες της, ενώ άλλες περιορίζονται -

όπως η διαπαιδαγώγηση - και ανατίθενται σε άλλους φορείς. 3. Οι δύο προηγούμενες μεταβολές αντανακλώνται στο ρόλο αλλά και στη συμπεριφορά των παι-

διών. Οι νέοι νιώθουν πιο ελεύθεροι και διεκδικούν τα δικαιώματά τους ακόμη και με συγκρούσεις ή καυ-γάδες.

4. Η οικογένεια μικραίνει σε αριθμό μελών, αποτελείται μόνον από τους συζύγους και τα λίγα - στις δυτικές κοινωνίες - παιδιά τους.

5. Η επιστημονική πρόοδος, ειδικά στην ιατρική και στη βιολογία, επηρεάζει θεαματικά τον οικογε-νειακό θεσμό, επιμηκύνει την αναπαραγωγική ηλικία, επιτρέπει τον αυστηρό προγραμματισμό, δίνει λύ-σεις όπου υπάρχουν φυσικές αδυναμίες, αλλά συντελεί σε επικοινωνιακά χάσματα γενεών.

Ερώτημα β’: Προτάσεις αντιμετώπισης 1. Ριζική πρόταση για τα αδιέξοδα που μέχρι σήμερα υπάρχουν στο θεσμό είναι η διαρκής ανανέωση

και εναρμόνισή του με τα δεδομένα των εποχών. 2. Παράλληλα υγιής οικογένεια βασίζεται στην αγάπη, στην κατανόηση, αλλά και στο σεβασμό του

άλλου. 3. Η επιλογή για τη δημιουργία οικογένειας δεν μπορεί παρά να είναι ελεύθερη, απαλλαγμένη από

συμβατικότητες και υπολογισμούς. Άλλο τόσο προϋποτίθεται η ωριμότητα και η σύνεση των μελών της. 4. Ειδικά οι γονείς επιτυγχάνουν στην αποστολή τους, όταν απέχουν από αυταρχικές, καταπιεστικές

συμπεριφορές, όταν εκδηλώνουν την αγάπη και το σεβασμό για το παιδί τους. 5. Καθώς η δημιουργία οικογένειας αποτελεί μια από τις πλέον υπεύθυνες ανθρώπινες πράξεις

χρειάζεται η παιδεία, η ενημέρωση αλλά και η συμβουλευτική υποστήριξη στον ιδιαίτερα ευαίσθητο ρόλο των γονέων.

Επίλογος Οι θεσμοί διατηρούνται όσο υπάρχει η ανάγκη να ρυθμίσουν την ανθρώπινη συμπεριφορά και τις σχέ-

σεις, μετά εκπίπτουν. Είναι πιθανό, λοιπόν, στο μέλλον οι απαιτήσεις για τη συμβίωση των ανθρώπων να αλλάξουν, ώστε να θεμελιωθεί ένας ολωσδιόλου άλλος θεσμός από αυτόν της οικογένειας.

Page 71: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 69ο: Σχέσεις ψυχής Εισήγηση Πρόλογος Όπως όλοι οι κοινωνικοί θεσμοί, έτσι και η οικογένεια δεν αποτελεί ένα στατικό και αμετάβλητο μόρ-

φωμα, αλλά εξαρτημένη μεταβλητή της κοινωνίας και, επομένως, κάθε σοβαρή κοινωνική μεταβολή προ-καλεί αλλαγή στη δομή και λειτουργία της. Η σύγχρονη οικογένεια είναι πιο εύθραυστη και πιο ευάλωτη, αλλά και πιο σημαντική για τα άτομα-μέλη της. Το μέλλον της στον 21ο αιώνα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από την ανάπτυξη και την ενίσχυση της ικανότητας των μελών της να οικοδομούν την οικογενειακή συνο-χή και να τη διασφαλίζουν.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Η κρίση του θεσμού της οικογένειας 1. Οι σύγχρονοι ρυθμοί της ζωής, το άγχος, οι εντάσεις στην εργασία, η αγωνία για την επιβίωση

στερούν το χρόνο από τους ανθρώπους, καταργούν τη γαλήνη και την τρυφερότητα. 2. Οι φιλοδοξίες ανδρών και γυναικών κλονίζονται μια και αφοσιώνονται στη σταδιοδρομία τους,

αμελούν τη φροντίδα του συντρόφου και των παιδιών τους ή δεν κάνουν καν οικογένεια. 3. Τα οικονομικά προβλήματα σε συνδυασμό με τα καταναλωτικά πρότυπα περιορίζουν τις οικογε-

νειακές επιλογές ή ευνοούν την οργή, την επιθετικότητα. 4. Οι σχέσεις ιδιοκτησίας, οι εξουσιαστικές τάσεις πνίγουν τα πιο αδύναμα μέλη της οικογένειας, γί-

νονται όλο και πιο δύσκολα ανεκτές. Συχνά μέσα στην οικογένεια απειλείται η ελευθερία και η αξιοπρέ-πεια των ανθρώπων που την αποτελούν, κυριαρχεί η καταπίεση και ο εξευτελισμός. Τέτοιες νοσηρές κα-ταστάσεις προκαλούν τη συνειδητή ή υποσυνείδητη άρνηση και ευνοούν τη διάλυση.

Ερώτημα β’: Η σημασία της οικογένειας στην ανατροφή των παιδιών 1. Η οικογένεια είναι το πρώτο περιβάλλον στο οποίο εντάσσεται ο άνθρωπος από τη στιγμή της γέν-

νησής του, ικανοποιώντας τις βασικές βιολογικές και ψυχοπνευματικές ανάγκες του και αφυπνίζοντάς τον κοινωνικά.

2. Η συμπεριφορά της οικογένειας ασκεί ρυθμιστικό ρόλο στη συμπεριφορά των παιδιών που δια-μορφώνουν, αρχικά, τη δική τους ηθική σε αντιστοιχία με την ηθική της οικογένειας. Τα παιδιά παίρνουν από την οικογένεια ένα βασικό προσανατολισμό σχετικά με το καλό και το κακό, το επιτρεπτό και το απα-γορευμένο, την αξία και την απαξία.

3. Η ψυχοκοινωνική σχέση που αναπτύσσεται ανάμεσα στους γονείς και τα παιδιά είναι αποφασι-στικής σημασίας για τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους. Οι γονείς μεταβιβάζουν στα παιδιά τις αξίες, τις στάσεις, τις συνήθειές τους και τα βοηθούν να αναπτύξουν τους μηχανισμούς σκέψης και δρά-σης.

4. Ο καθοριστικά ευεργετικός ρόλος που παίζει η αρμονία ανάμεσα στους γονείς αποδεικνύεται και από τη σχέση ανάμεσα στην εγκληματικότητα και στις ψυχικές διαταραχές των παιδιών, τα οποία προέρ-χονται από στερητικά ή απορριπτικά οικογενειακά περιβάλλοντα, από προβληματικές ή αποδιοργανωμέ-νες οικογένειες έχοντας υποστεί συχνά τα ίδια ψυχολογική ή σωματική βία.

5. Παιδιά που ανατρέφονται σε εξειδικευμένα παιδοκομία, σύμφωνα με ορθολογικούς κανονισμούς, χωρίς όμως τη θαλπωρή της οικογένειας, παρουσιάζουν στατιστικά υψηλότερους δείκτες νοσηρότητας και θνησιμότητας.

Επίλογος Παρά το γεγονός, λοιπόν ότι στις σύγχρονες σύνθετες κοινωνίες το κράτος πρόνοιας αναλαμβάνει πολ-

λές από τις λειτουργίες που επιτελούσε η παραδοσιακή οικογένεια, αυτή παραμένει ένα αναντικατάστατο περιβάλλον για τη συναισθηματική ισορροπία, την πραγματική αγωγή, την προσαρμογή στην κοινωνική ζωή και την ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Page 72: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 70ο: Αν κυβερνούσαν τον κόσμο οι γυναίκες Εισήγηση Πρόλογος Κυρίες και κύριοι ο χώρος της πολιτικής είναι κατ' εξοχήν εκείνος που εκδηλώνεται πιο εντυπωσιακά η αντρική διάσταση

της κοινωνίας και της εξουσίας. Το γυναικείο φύλο περιορισμένο στην Ιδιωτική ζωή με μόνο αντικείμενο και λόγο ύπαρξης του την αναπαραγωγή, για αιώνες κρατήθηκε συνειδητά έξω από εκεί. Οι άντρες μονο-πώλησαν και διαχειρίστηκαν την εξουσία. Αντρικές οι αξίες, οι τρόποι οργάνωσης, οι συμπεριφορές που επιβλήθηκαν και τη χαρακτήρισαν σε όλες τις στιγμές της ιστορίας από τις πιο επαναστατικές και ριζοσπα-στικές μέχρι τις πιο σκοταδιστικές. Η πολιτική δε θέλησε και δεν ενέταξε τις γυναίκες υποτιμώντας συνει-δητά τη θέση και το ρόλο τους στην κοινωνία. Η άρνηση και η δυσπιστία απέναντι τους εκφράστηκαν σε ένα διπλό επίπεδο: τόσο στη φυσική αδυναμία που τους χρεώθηκε όσο και στη νομική που κατασκευά-στηκε σε βάρος τους.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Η αναγκαιότητα συμμετοχής των γυναικών στην πολιτική 1. Οι γυναικείες εμπειρίες, απόψεις, αξίες, η δική τους συλλογικότητα, τα δικά τους κριτήρια, η δια-

φορετική αντίληψη για την ισότητα, την ελευθερία, τη δημοκρατία, την αντιπροσώπευση βρίσκονται πλέ-ον μέσα στην πολιτική, άρα και στο Κράτος.

2. Τα γυναικεία θέματα γίνονται και αυτά «Πολιτικά» και συνδέονται με τις ριζικές αλλαγές της κοι-νωνίας ή οδηγούν σε επανάσταση.

3. Το γυναικείο κίνημα, χώρος επίσης πολιτικός, έδωσε τη δυνατότητα στο γυναικείο φύλο να κατα-κτήσει ό,τι μέχρι σήμερα του αρνήθηκε η ανδροκρατούμενη κοινωνία στην εργασία, στη μόρφωση.

4. Οι γυναίκες μέσα σε αυτό όχι μόνο συνειδητοποιούν τα προβλήματα τους και την αναγκαιότητα του αγώνα τους, αλλά και αποκτούν την ενιαία της ταυτότητας του εαυτού τους, να είναι και να δρουν ως γυναίκες.

5. Ο φεμινισμός είναι πολιτική και απευθύνεται στην πολιτική σφαίρα για ένα θεμελιακό μετασχη-ματισμό των ρόλων, των θεσμών, των αξιών και των συμπεριφορών που ισχύουν σήμερα και είναι αποδε-κτοί. Εμπλουτίζει και διευρύνει την κλασική έννοια της πολιτικής. Προσθέτει νέες θεματικές, νέους τρό-πους οργάνωσης, νέους στόχους, θέτει το θέμα της απελευθέρωσης των γυναικών κατά κύριο λόγο αλλά και της κοινωνίας ολόκληρης σαν φυσική συνέπεια.

Ερώτημα β’: Προϋποθέσεις για την επίτευξη της συμμετοχής 1. Απαιτείται επαναπροσδιορισμός της πολιτικής των ίσων ευκαιριών για τους άνδρες και τις γυναί-

κες. Η αρχή της ίσης μεταχείρισης των δύο φύλων έχει θεσπιστεί από τη νομοθεσία, όμως οι κοινωνίες οφείλουν να καταβάλουν περαιτέρω ακόμη προσπάθειες για την εφαρμογή της.

2. Οι ίδιες οι γυναίκες οφείλουν να ενημερωθούν για τα δικαιώματά τους όπως αυτά ορίζονται από το σχετικό εθνικό ή οικουμενικό δίκαιο.

3. Στα πλαίσια της δημοκρατικής διαπαιδαγώγησης να εξοικειωθούν οι νέοι και οι νέες ότι η συμμε-τοχή στα κοινά δεν αποτελεί προνόμιο ανδρών ή γυναικών, αλλά αναγκαία αρχή διατήρησης της κοινωνι-κής αρμονίας και προόδου.

4. Στήριξη από τους πολιτικούς φορείς της κοινωνίας του γυναικείου πολιτικού ρόλου όχι με τη μορ-φή της επικουρικής συμμετοχής, αλλά της ουσιαστικής παρέμβασης σε πολιτικές διεργασίες.

Επίλογος Μόνο λοιπόν αν γίνει αποδεκτό από την πολιτική ότι οι δύο πιο μεγάλες διακρίσεις της κοινωνικής αδι-

κίας είναι η Τάξη και το Φύλο, θα μπορέσει να ενσωματώσει τη γυναικεία προβληματική και θα αποκτήσει έναν καθολικό χαρακτήρα με θετικά αποτελέσματα.

Σας ευχαριστώ για την υπομονή και την προσοχή σας

Page 73: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 71ο: Μεταφεμινιστικές αντιλήψεις Άρθρο Τίτλος: Σύγχρονες γυναίκες σε σύνθετες κοινωνίες Πρόλογος Στις μέρες μας γίνεται προσπάθεια, από μερίδα των μέσων ενημέρωσης, να παρουσιάσουν την γυναίκα

σαν ένα ανόητο, ματαιόδοξο πλάσμα. Ανίκανη να σκεφτεί κάτι σημαντικό παρά μόνο μέλημά της είναι πως θα προκαλέσει και θα γοητεύσει τον άντρα. Η σύγχρονη οικουμενική γυναίκα με ποικίλες και πολυ-διάστατες μορφές δράσης που διαφοροποιούνται στον τρόπο, το χώρο και το χρόνο συμβάλλει αναντίρ-ρητα στο πάνθεον της σύγχρονης ανθρώπινης ιστορίας και εμπλουτίζει τον παγκόσμιο πολιτισμό. Η πα-ρουσία των γυναικών, η ιστορία της γυναικείας φωνής από την αρχαία Ελλάδα ως τον 21ο αιώνα συμβάλ-λει ουσιαστικά στην κατανόηση ότι οι σχέσεις των φύλων είναι κοινωνικά κατασκευάσματα που πρέπει και μπορούν να ανοικοδομηθούν και να αλλάξουν.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Η συμβολή της γυναίκας στη σύγχρονη κοινωνία 1. Η σύγχρονη γυναίκα διατηρεί τον παραδοσιακό ρόλο της μητέρας και παραμένει το πρόσωπο, το

οποίο έχει το ρόλο του παιδαγωγού των γόνων της οικογένειας. 2. Είναι η σύζυγος, η οποία φροντίζει το σύντροφό της, του συμπαρίσταται στις δύσκολες περιόδους

της ζωής και ισότιμα συναποφασίζει με αυτών για τα οικογενειακά ζητήματα. 3. Έχει πολιτικά δικαιώματα και μέσα από τη δική της οπτική συμβάλλει στην ανάπτυξη και την ευη-

μερία της κοινωνίας. Διεκδικεί, μάλιστα, ηγετικό ρόλο στην πολιτική ζωή. 4. Συμμετέχει ενεργά στην επιστημονική πρόοδο μέσα από την έρευνα και την πανεπιστημιακή εκ-

παίδευση αποδεικνύοντας ότι η γνώση δεν είναι προνόμιο μόνο των ανδρών. 5. Η ευαισθησία της διοχετεύεται στην τέχνη και στον πολιτισμό, στα γράμματα και στην εκπαίδευ-

ση. Ερώτημα β’: Προϋποθέσεις εξίσωσης των φύλλων 1. Αλληλοβοήθεια και αλληλοσυμπλήρωση στους ρόλους που ο καθένας έχει αναλάβει, μέσα σε

πνεύμα συνεργασίας και αμοιβαιότητας. 2. Διαπαιδαγώγηση, η οποία θα άρει τις προκαταλήψεις και τις δεισιδαιμονίες και θα καλλιεργήσει

πνεύμα κριτικό και καινοτόμο. 3. Η οικογένεια να γαλουχεί τα παιδιά της με πνεύμα ισότητας και σεβασμού, χωρίς διακρίσεις σε

αγόρια και κορίτσια. 4. Η Πολιτεία να μεριμνά, ώστε η νομοθετική και ουσιαστική κατοχύρωση των δικαιωμάτων της γυ-

ναίκας, σε θέματα οικογενειακού και εργασιακού δικαίου, να γίνεται πράξη κι όχι να παραμένει κενό γράμμα του νόμου.

5. Τα επιτεύγματα του φεμινιστικού κινήματος να μη γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης για πολιτι-κούς, ωφελιμιστικούς σκοπούς.

6. Καλλιέργεια του πολιτιστικού επιπέδου της κοινωνίας, που θα αποδέχεται τα θετικά στοιχεία της παράδοσης, αλλά θα απορρίπτει καθετί αναχρονιστικό και ρατσιστικό.

7. Η ίδια η γυναίκα, με τις ενέργειές της, να καταξιώνει την προσωπικότητά της. Η υπευθυνότητα και η πολύπλευρη δραστηριότητά της, θα αποσπάσουν και δεν θα απαιτήσουν το σεβασμό από τους άλλους.

Επίλογος Η γυναίκα κατάφερε να εκπορθήσει όλα τα κάστρα των παραδοσιακών ανδρικών επαγγελμάτων, να

αποδείξει τις ικανότητές της έχοντας ελεύθερη προσωπικότητα, αρετές και αυτοπεποίθηση. Αξιοποιώντας τις πνευματικές της δυνάμεις, γίνεται ρυθμιστής της κοινωνικής, πνευματικής, πολιτικής και πολιτιστικής ζωής του τόπου. Αυτή είναι η γυναίκα σήμερα και της αξίζει ο απόλυτος σεβασμός.

Page 74: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 72ο: Ανθρωπιστικές αντινομίες Άρθρο Τίτλος: Ο νέος Ανθρωπισμός Πρόλογος Οι πρόσφατες αποκαλύψεις από έντυπα και ηλεκτρονικά μέσα ενημέρωσης ότι υπάρχουν ακόμη άν-

θρωποι στον πλανήτη, οι οποίοι ζουν σε άθλιες συνθήκες καθιστούν αναγκαία τη διαμόρφωση των αρχών ενός κινήματος ανθρωπισμού. Η θεωρητική, όμως, κατάρτιση πάνω στο τι σημαίνει να είναι κανείς άν-θρωπος αποκτά νόημα μόνον όταν χρησιμεύει σαν αφετηρία του αγώνα για την υλοποίηση των ανθρωπι-στικών στόχων. Για να είναι, όμως, αυτός ο αγώνας αποτελεσματικός είναι να συνειδητοποιήσουν οι κοι-νωνίες τι συμβαίνει στο εσωτερικό τους και να εστιάσουν στα φαινόμενα που αντιμάχονται τις αρχές του ανθρωπισμού και επομένως εμποδίζουν τον άνθρωπο να ζήσει όπως τον αξίζει.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Λόγοι για την προτεραιότητα του ανθρωπισμού 1. H ασύμμετρη ανάπτυξη των τριών σκελών τον πολιτισμού σημαίνει απογείωση του υλικού, στρά-

τευση του πνευματικού στο πρώτο και μαρασμό τον ηθικού. 2. H πείνα και η εξαθλίωση μαστίζουν μεγάλες μάζες της ανθρωπότητας και προβλέπεται να εντα-

θούν εν όψει της πληθυσμιακής έκρηξης. 3. Ο κίνδυνος αφανισμού της ανθρωπότητας από μία πυρηνική καταστροφή. 4. H οικολογική καταστροφή που συντελείται στις μέρες μας και υποσκάπτει τη βιολογική, την πνευ-

ματική και την ψυχική ισορροπία του ανθρώπου. 5. Παρατηρείται καταπάτηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου σε πολλά μέρη του κόσμου. 6. Έντονη είναι η αλλοτρίωση του ανθρώπου από τον εαυτό του, από το συνάνθρωπο και από την

εργασία. 7. Οι κοινωνίες απομακρύνονται από τις παραδοσιακές αξίες και αρχές τους. Ερώτημα β’: Προϋποθέσεις για την επικράτησή του 1. Η τοποθέτηση του ανθρώπινου όντος από την πολιτεία ως κεντρικής αξίας κατά τέτοιο τρόπο, ώ-

στε τίποτα να μην είναι πάνω από τον άνθρωπο και κανένας άνθρωπος να μη θεωρείται υποδεέστερος του άλλου.

2. Η επιβεβαίωση της ισότητας όλων των ανθρώπων μέσα από τους θεσμούς και τους κοινωνικούς κανόνες.

3. Η απόρριψη της βίας σε κάθε της μορφή: φυσική, ψυχολογική, οικονομική, φυλετική, θρησκευτι-κή, σεξουαλική, εργασιακή.

4. Η επιβεβαίωση της ελευθερίας των ιδεών μέσω της ανθρωπιστικής παιδείας, αλλά και της δημο-κρατικής πολιτείας.

5. Η εξέλιξη της γνώσης και της επιστήμης στην υπηρεσία της ζωής, πέρα από τα όρια που επιβάλ-λουν προκαταλήψεις, απόλυτες αλήθειες ή αυθεντίες.

6. Η αναγνώριση τόσο της προσωπικής όσο και της πολιτισμικής ιδιαιτερότητας των λαών και η κα-ταδίκη κάθε είδους διάκρισης και ρατσισμού.

Επίλογος Απέναντι στην απογοητευτική πραγματικότητα ο σύγχρονος άνθρωπος οφείλει να προβάλει σθεναρή

αντίσταση. Θα βγει νικητής από αυτή την πάλη, αν δεν αρκείται μόνο στην παραδοχή των ανθρωπιστικών αξιών, αλλά αγωνίζεται καθημερινά ώστε να τις κάνει βίωμά του. Η εποχή μας δεν έχει ανάγκη μόνο από θεωρητικές αναλύσεις των συμπτωμάτων της κρίσης της, αλλά κυρίως χρειάζεται αγώνες και ορισμένες φορές θυσίες για το ξεπέρασμά της.

Page 75: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 73ο Αποδεικτικό δοκίμιο Πρόλογος Ανθρωπισμός είναι η καλλιέργεια ψυχής και σώματος για την εκδήλωση του σεβασμού και της αγάπης

προς την αξία άνθρωπος. Ο ανθρωπισμός αποβλέπει στην ολόπλευρη καλλιέργεια των σωματικών και πνευματικών ικανοτήτων του ανθρώπου. Έχει σα σκοπό να τον λυτρώσει από την άγνοια και να αναπτύξει αρμονικά τις σωματικές, πνευματικές και ηθικές δυνατότητές του. Αποτελεί επιτακτικό αίτημα της εποχής μας και προτάσσει την τιμιότητα, την ευσυνειδησία και τη δικαιοσύνη.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Λόγοι απομάκρυνσης από τον ανθρωπισμό 1. Σήμερα η μηχανοκρατία αδιαφορεί για τον πνευματικό πολιτισμό και η υπερειδίκευση οδηγεί

στην πνευματική μονομέρεια. 2. Απομακρύνεται ο σημερινός άνθρωπος από τον ίδιο του εαυτό του, δηλαδή αλλοτριώνεται. 3. Έχουν εμπορευματοποιηθεί οι ανθρώπινες σχέσεις και ο σημερινός άνθρωπος από σκοπός έγινε

μέσο για να υλοποιήσει τις επιδιώξεις του. 4. Ο σύγχρονος άνθρωπος κινδυνεύει να πνιγεί μέσα στις ανέσεις του και γίνεται κυνηγός των εφή-

μερων ηδονών. 5. Σήμερα κυριαρχεί το σύνθημα «η επιστήμη για την επιστήμη» και «η τέχνη για την τέχνη» και όχι

για τον άνθρωπο. 6. Ο υλικός ευδαιμονισμός και ο στυγνός ωφελιμισμός έχει κλονίσει την πίστη του σημερινού αν-

θρώπου στις ανώτερες αξίες. 7. Η τεχνική, ο θεός του αιώνα, απογυμνώνει τον άνθρωπο από τα ηθικά του στηρίγματα με αντάλ-

λαγμα τις ψεύτικες ανέσεις. 8. Η προοπτική ενός πυρηνικού ολοκαυτώματος διαταράσσει την ψυχική ηρεμία του ανθρώπου και

προκαλεί ανασφάλεια για το μέλλον. Ερώτημα β’: Προϋποθέσεις για να επικρατήσει ο ανθρωπισμός 1. Tα ανθρωπιστικά ιδεώδη, δηλαδή, οι προαιώνιες ηθικές αξίες, διαμορφώνουν υγιείς προσωπικό-

τητες τόσο μέσω της οικογενειακής όσο και της σχολικής αγωγής. 2. H κλασική παιδεία είναι ανθρωπιστική και οι ανθρωπιστικές σπουδές έχουν τεράστια σημασία

στην τεχνοκρατική εποχή μας, ώστε να διαμορφωθούν άνθρωποι, οι οποίοι σέβονται το συνάνθρωπό τους.

3. Tα συνθήματα του σύγχρονου ανθρωπισμού να είναι: όχι ο άνθρωπος για την πρόοδο, αλλά η πρόοδος για τον άνθρωπο, όχι o άνθρωπος εξάρτημα της μηχανής, αλλά η μηχανή εξάρτημα του ανθρώ-που, όχι ο άνθρωπος αιχμάλωτος του ατομικού συμφέροντος αλλά υπηρέτης του συλλογικού.

4. Ο ανθρωπιστής είναι φιλαλήθης, αξιοπρεπής, αγωνιστής, φιλάνθρωπος, δίκαιος, μορφωμένος, δημοκρατικός. Αυτές οι αρχές να διέπουν την πολιτεία και τους θεσμούς της.

5. Οι πνευματικοί και θρησκευτικοί ηγέτες να αναλάβουν το έργο της ανάδειξης του ανθρωπιστικού ιδεώδους και να προτρέψουν τους ανθρώπους προς μία πνευματική ζωή με αξίες και ιδανικά.

Επίλογος Πρέπει να θέλει κανείς να είναι άνθρωπος και να φέρεται σαν τέτοιος, να στέκεται στο ύψος του και να

κάνει έργα αντάξια του ανθρώπου. Ο άνθρωπος μπορεί να μην είναι το κέντρο του σύμπαντος, είναι όμως το μοναδικό ον που παίρνει μια συνειδητή στάση απέναντι στον κόσμο και ρωτά για το νόημά του. Θέλει να προσανατολιστεί μέσα στο άπειρο σύμπαν, και όχι μόνο απέναντι στο στενό περιβάλλον, στο οποίο ζει και κινείται. Ο άνθρωπος χαρίζει στον κόσμο το νόημα και την ύπαρξη.

Page 76: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 74ο: «Η παιδική εκμετάλλευση» Ομιλία Πρόλογος Κυρίες και κύριοι καθημερινά, δεκάδες παιδιά στους δρόμους της πόλης βιώνουν την πιο σκληρή εκδοχή της παιδικότη-

τας, εργαζόμενα πολλές ώρες, για να στηρίξουν υλικά μια αποδυναμωμένη και περιθωριοποιημένη ομάδα ενηλίκων, ενώ την ίδια στιγμή η κοινωνία διαιωνίζει το φαινόμενο αυτό δείχνοντας οίκτο. Κανείς δε διε-ρωτάται ποια ήταν αυτά τα παιδιά, από πού έρχονταν, σε ποιες συνθήκες ζούσαν, ποιες ακριβώς ήταν οι αιτίες που τα έβγαλαν στο δρόμο.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Λόγοι (αιτίες) για τις διαστάσεις του φαινομένου 1. Άνεργοι εξαθλιωμένοι γονείς, απαξιωμένοι κοινωνικά και επαγγελματικά εξωθούν τα παιδιά τους

σε εργασία, τα κακοποιούν, ακόμη και τα εμπορεύονται. 2. Εγκληματικές συμμορίες -τοπικές ή διεθνείς- ακολουθώντας τη λογική του κέρδους δε διστάζουν

να χρησιμοποιήσουν τα παιδιά, που άλλωστε συγκινούν σε κατάσταση επαιτείας, για να αποκτήσουν εύ-κολο χρήμα.

3. Η έλλειψη κρατικής κοινωνικής πρόνοιας για το παιδί, κυρίως σε αναπτυσσόμενα κράτη, τα οποία διοικούνται από ολοκληρωτικά καθεστώτα.

4. Οι παραδοσιακές αντιλήψεις - σε κάποιες κοινωνίες- και το έντονο βιοποριστικό πρόβλημα που καθιστούν αποδεκτή και αναγκαία την παιδική εργασία.

5. Τα εργαζόμενα παιδιά σε καθεστώς δουλείας δεν αγωνίζονται, δε διεκδικούν, αλλά αποτελούν φθηνά εργατικά χέρια χωρίς βούληση.

Ερώτημα β’: Μέτρα για την εξάλειψη 1. Εξασφάλιση μόρφωσης και εκπαιδευτικών ευκαιριών για όλα τα παιδιά, κυρίως για όσα ανήκουν

σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες, αλλά και των γονέων, ώστε να κατανοήσουν την αξία της ανθρώπινης ζωής.

2. Καταπολέμηση της φτώχειας μέσω εισοδηματικών προγραμμάτων για φτωχές οικογένειες, ώστε να καταστούν λιγότερο ευάλωτες στην εκμετάλλευση από τους απάνθρωπους επιτηδείους.

3. Πρόσβαση σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης για παιδιά που έχουν ξεφύγει από την εκμετάλλευση, ώστε να μπορέσουν να επανενταχθούν στο κοινωνικό σύνολο με αξιοπρέπεια.

4. Επανένωση των παιδιών με τις οικογένειές τους, όπου είναι δυνατή, αλλά και συμβουλευτική υ-ποστήριξη στα παιδιά - θύματα.

5. Λήψη νομικών και πρακτικών μέτρων από την παγκόσμια κοινότητα για να εξαλειφθεί η διακίνηση παιδιών, η σεξουαλική εκμετάλλευσή τους, η εξαναγκαστική εργασία ή δουλεία και η χρήση παιδιών ως στρατιωτών.

6. Στήριξη των οργανισμών προστασίας του παιδιού, αλλά και ενίσχυση του έργου μη κυβερνητικών οργανώσεων για την αποκατάσταση των παιδιών-θυμάτων: τέτοια παιδιά- θύματα χρειάζονται κατάλλη-λες υπηρεσίες, για να ξεφύγουν και να επανέλθουν σε ασφαλές περιβάλλον.

Επίλογος Όλοι μαζί μπορούμε να κλείσουμε την πόρτα στην εκμετάλλευση των παιδιών, να δώσουμε την απά-

ντησή μας σε όσους ζουν σε βάρος τους, αλλά και να δείξουμε ότι πίσω από τους αριθμούς σταδιακής μείωσης της παιδικής εργασίας και εκμετάλλευσης, υπάρχουν άνθρωποι, υπάρχουν παιδιά που βιώνουν την πιο σκληρή καθημερινότητα στο δρόμο.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας

Page 77: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 75ο: «Το εθνικόμετρο» ξανάρχεται Άρθρο Τίτλος: Η αρμονική συμβίωση των εθνών Πρόλογος Οι έντονες εθνικιστικές εξάρσεις, οι οποίες παρατηρούνται τον τελευταίο καιρό στο εσωτερικό των κοι-

νωνιών, φέρνουν στην επιφάνεια την ανάγκη επαναπροσδιορισμού των αρχών και των κριτηρίων της ε-θνικής συνείδησης. Ό,τι προσδιόριζε την έννοια του έθνος στο παρελθόν σε πολλές περιπτώσεις σήμερα έχει διαστρεβλωθεί και με τον εθνικισμό ή την απόρριψη των άλλων.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Κριτήρια που προσδιόριζαν την έννοια του έθνος 1. Η ιδιαιτερότητα του έθνους συνίσταται στις ρίζες και στο κοινό παρελθόν των γενεών μίας κοινω-

νίας, η οποία εξελίσσεται έχοντας ως πολύτιμο σύμβουλο το έργο των προγόνων. 2. Η γλώσσα αποτελεί αναπόσπαστο μέλος του εθνικού κορμού και συνδέεται άμεσα με την ιστορική

παρουσία του λαού. 3. Η παράδοση συνδέεται με την καθημερινή ζωή των προγόνων, με τα υψηλά ιδανικά, τα οποία δι-

ασώζονται και προσαρμόζονται στο παρόν και εντέλει με το δεσμό των συγχρόνων γενεών με το παρελθόν τους.

4. Τα διαχρονικά μηνύματα της τέχνης, η οποία διασπά το χώρο και το χρόνο και το σύνολο της πνευματικής παραγωγής συνιστούν τον ιδιαίτερο πνευματικό δεσμό των ανθρώπων με το έθνος τους.

Ερώτημα β’: Γιατί δεν πρέπει να γίνονται τροχοπέδη στην αρμονική συμβίωση κρατών 1. Η προγονοπληξία, δηλαδή η προσκόλληση στο ένδοξο παρελθόν των προγόνων, οδηγεί στη δια-

στρέβλωση των εθνικών ιδανικών και στην απόρριψη των επαφών με άλλους λαούς. 2. Η εσωστρέφεια ενός έθνους προκαλείται από το αίσθημα απόρριψης των αλλοεθνών είτε με ρα-

τσιστικές και ξενόφοβες συμπεριφορές είτε με τη διατήρηση των προκαταλήψεων. 3. Δημιουργούνται εθνικιστικές ομάδες και απορρίπτεται η υγιής σχέση των λαών με έντονη δυσπι-

στία απέναντι στο διεθνισμό. 4. Συχνά απειλείται η ειρήνη και η ισορροπία των σχέσεων με τους γείτονες λαούς, όταν προτάσσο-

νται με στρεβλούς όρους η ιστορία και η καταγωγή. 5. Παρεμποδίζεται κάθε μορφή συνεργασίας με τους άλλους λαούς σε τομείς όπως η επιστήμη, η τέ-

χνη, τα γράμματα και αίρεται κάθε προσπάθεια σύμπραξης με σκοπό την ευημερία. Επίλογος Η διατήρηση της εθνικής ταυτότητας είναι θεμιτή, αρκεί να ακολουθείται από τα πανανθρώπινα ιδανι-

κά της ειρηνικής συνύπαρξης των λαών. Η ταυτότητα ενός έθνους δεν είναι παρά η απόδειξη της αξίας του και της παρουσίας του μέσα στο ιστορικό συνεχές. Ούτε θα καταργηθεί ούτε θα αποτελέσει την αιτία α-πόρριψης του άλλου, του νέου, της προόδου.

Page 78: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 76ο: Πατριωτισμός και πολιτική Εισήγηση σε ημερίδα «Πατριωτισμός-Εθνικισμός-Διεθνισμός» Πρόλογος Κυρίες και κύριοι η αγάπη για την πατρίδα εντάσσεται μέσα στο σύστημα αξιών της παιδείας και της αγωγής. Συνδέεται

άμεσα με την εθνική ταυτότητα του κάθε λαού, την ιστορική πορεία του και το δεσμό του με το παρελθόν του, ώστε να διαμορφώσει το μέλλον του. Η στρέβλωση, όμως, του νοήματος του αληθινού πατριωτισμού οδηγεί στην ακραία και επικίνδυνη ιδέα του εθνικισμού.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Οι διαφορές του Πατριωτισμό από τον Εθνικισμού 1. Ο Πατριωτισμός αποτελεί τη βάση για τη διαμόρφωση και ενίσχυση της εθνικής συνείδησης και

της ιδιαιτερότητας ενός λαού. 2. Συνιστά την αφετηρία για τη διατήρηση των παραδόσεων και τη μεταβίβασή τους στις επόμενες

γενιές. 3. Ο Εθνικισμός από την άλλη είναι η φανατική προσήλωση στα ιδανικά του έθνους, αλλά ως πατρι-

δοκαπηλία και με ξενοφοβικές εκδηλώσεις. 4. Συνδέεται, επίσης, με την εσωστρέφεια και την απόρριψη των άλλων εθνών ιδιαίτερα στα πλαίσια

της παγκοσμιοποίησης και της ανεμπόδιστης μετακίνησης πληθυσμών, επειδή ο ξένος θεωρείται εχθρός. Ερώτημα β’: Ο Πατριωτισμός δεν εμποδίζει το Διεθνισμό 1. Πατριωτισμός, όμως, και Διεθνισμός δε συγκρούονται μία και στα πλαίσια της οικουμενικής κοι-

νωνίας ο κάθε λαός έχει τη δική του αξία και μπορεί να συνδράμει με την αποκρυσταλλωμένη πείρα του στην αλληλεπίδραση των πολιτισμών.

2. Ο πατριώτης γνωρίζει την ιστορία του και την καταγωγή του και τις χρησιμοποιεί ως αφετηρίες για την κριτική αφομοίωση νέων τάσεων με άξονα τη συνεργασία και την αλληλοκατανόηση.

3. Ο άνθρωπος που αγαπά την πατρίδα του θέλει να τη δει να προκόβει στην επιστήμη, στην τέχνη, στην τεχνική, αφού αυτές αποτελούν τα θεμέλια του σύγχρονου πολιτισμού χωρίς σύνορα.

4. Ο ειλικρινής πατριώτης αγαπά την ειρήνη και επιθυμεί τη συνεργασία με τους άλλους λαούς, τους οποίους θεωρούν συνοδοιπόρους στον αγώνα για την πρόοδο και την ευημερία και όχι αντιπάλους.

Επίλογος Συνάγεται, λοιπόν το συμπέρασμα ότι η διεθνής κοινότητα ζητά τη διαφορετική ταυτότητα και δε θέλει

να καταργήσει τις πατρίδες. Οι αόρατοι εχθροί, τους οποίους βλέπουν μπροστά τους οι φανατικοί εθνικι-στές μακροπρόθεσμα θα βλάψουν την πατρίδα, αφού έχουν σχέση με την παραποιημένη αντίληψη περί εθνική ανωτερότητας.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Page 79: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 77ο: Οι ήπιοι ολοκληρωτισμοί Εισήγηση Πρόλογος Συμμαθήτριες και συμμαθητές όπως επισήμανε ο Α. Σαμαράκης ο ολοκληρωτισμός δρα όπως η ραδιενέργεια: διαχέεται παντού, και

στην πιο απόμακρη γωνιά και στην πιο κρυφή κόχη, στο τέλος κανένας δεν μένει αλώβητος. Αλλά και στις δημοκρατίες μας, όσο τέλος πάντων είναι πράγματι δημοκρατίες, υπεισέρχεται ο ολοκληρωτισμός. Η προ-σωπική ζωή, οι πράξεις μας, η καθημερινή συμπεριφορά μας, τα πάντα, ελέγχονται από ορατά και αόρατα κέντρα παρακολούθησης. Το άτομο ολοένα και πιο συχνά, ολοένα και πιο βαθιά μαγκώνεται στα γρανάζια σκοτεινών μηχανισμών.

Ερώτημα α’: Αρνητικές συνέπειες ήπιας δικτατορίας 1. Αποδυναμώνονται το Σύνταγμα και οι Νόμοι με άμεση συνέπεια τη συστηματική παραβίαση και

κατάργηση των δικαιωμάτων του πολίτη. 2. Με την προπαγάνδα καταργούνται ο διάλογος, η διακίνηση ιδεών, ενώ οι αντιδράσεις του λαού

απέναντι στην εξουσία περιορίζονται εξαιτίας της σύγχυσης. 3. Η κοινωνική αρμονία διαταράσσεται και κυριαρχούν τα πάθη και τα μίση. 4. Ο άνθρωπος γίνεται έρμαιο της βούλησης των κυβερνώντων και σταδιακά παραιτείται από κάθε

διεκδίκηση και δημιουργική δράση. 5. Η δικτατορία καταδικάζει τη χώρα σε στασιμότητα και οπισθοδρόμηση και οδηγεί στην εσωστρέ-

φεια και στον αποκλεισμό. Ερώτημα β’: Προϋποθέσεις για την αποφυγή της 1. Η ανθρωπιστική παιδεία και η δημοκρατική διαπαιδαγώγηση θα συμβάλλουν στη δημιουργία πο-

λιτών με συνείδηση του κοινωνικού τους ρόλου, ώστε να προληφθεί κάθε περίπτωση ανατροπής της δη-μοκρατίας.

2. Η συμμετοχή των πολιτών στα κοινά μπορεί να αποτελέσει ισχυρή θωράκιση απέναντι σε κάθε προσπάθεια επιβολής του ολοκληρωτισμού.

3. Αναθεώρηση και ενίσχυση του Συντάγματος και των νόμων, ώστε οι πολίτες να αισθάνονται α-σφαλείς.

Επίλογος Η δικτατορία κάθε μορφής συνιστά την καταδίκη της δημοκρατίας και μαζί με αυτή των αγώνων της

κοινωνίας να καταξιώσει τον άνθρωπο. Η αλήθεια βρίσκεται στην ενεργοποίηση του πολίτη, στην κριτική και όχι στην κατασκευασμένη κρίση και στο φόβο που καλλιεργούν οι τύραννοι.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Page 80: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 78ο: Μυανμάρ, μια ξεχασμένη δικτατορία Αποδεικτικό δοκίμιο Πρόλογος Στον αντίποδα της δημοκρατικής διακυβέρνησης ενός κράτους, όπου η εξουσία προκύπτει από τη λαϊ-

κή βούληση συχνά η αυθαίρετη και βίαιη κατάληψη της εξουσίας από δικτάτορες. Η αυταρχική αυτή μορ-φή κυβέρνησης έχει τις ρίζες της στις πολιτικές στρεβλώσεις, αλλά και στα πολιτικά πάθη, τα οποία ανα-πτύσσονται σε μια κοινωνία, η οποία διέρχεται περίοδο έντονων ανακατατάξεων.

Ερώτημα α’: Αιτίες δικτατορίας 1. Το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων και έλλειψη κριτικού στοχασμού διευκολύνουν την

εμφάνιση και κυριαρχία δογμάτων, αλλά και πολιτικών αυθαιρεσιών από τους διεκδικητές της εξουσίας. 2. Φιλόδοξοι πολιτικοί ηγέτες, οι οποίοι επιθυμούν να αναρριχηθούν στην εξουσία χρησιμοποιούν

αθέμιτα και βίαια μέσα. 3. Η επανεμφάνιση και η διόγκωση των κοινωνικών προβλημάτων συνιστούν αφετηρίες για τη διεκ-

δίκηση της εξουσίας από ψευδομεσσίες. 4. Η σύγχυση ιδεολογιών και η απογοήτευση των πολιτών από τους πολιτικούς οδηγούν σε πολιτικά

αδιέξοδα, σε φόβο για το μέλλον. 5. Η ανήθικη χρήση της προπαγάνδας στα χέρια οπαδών της ολιγαρχίας και της τυραννίας συντελεί

στη δημιουργία και ανάδειξη θεωριών υπερπατριωτισμού, αλλά και αόρατων εχθρών του έθνους. Ερώτημα β’: Αποτελέσματα δικτατορίας 1. Με την κατάλυση της δημοκρατίας καταλύεται και η ελευθερία της σκέψης, της πληροφόρησης,

της ζωής. 2. Καταργείται η ιδεολογική σύνθεση, θεμελιώδης αρχή του διαλόγου και της διακίνησης ιδεών, και

μαζί με αυτή η γόνιμη κριτική. 3. Τα μίση, οι διώξεις και η βία κυριαρχούν με αποτέλεσμα να χάνονται δικαιώματα, τα οποία κατα-

κτήθηκαν με αγώνες, αλλά και αθώες ζωές αντιφρονούντων. 4. Ο κοινωνικός ιστός διαρρηγνύεται και η ενότητα του έθνους εκφράζεται μέσα από συνθήματα και

σύμβολα. 5. Η δικτατορία βυθίζει τη χώρα στο συντηρητισμό και την καταδικάζει σε στασιμότητα και οπισθο-

δρόμηση. Επίλογος Η πολιτική ζωή μίας κοινωνίας στηρίζεται στη συμμετοχή των πολιτών στα κοινά. Στη δικτατορία ο άν-

θρωπος χάνει την αξία του και μετατρέπεται σε ενεργούμενο, άβουλο και φοβισμένο όν. Μόνο με τη δη-μοκρατία μπορεί να καταξιωθεί ο άνθρωπος και να οδηγηθεί στην πρόοδο.

Page 81: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 79ο: Μεσσιανισμός Άρθρο Τίτλος: Ο μεσσιανισμός στο προσκήνιο Πρόλογος Σε εποχές κρίσης και έντονων κοινωνικών ανακατατάξεων όπως η σημερινή ο άνθρωπος από φόβο ή

πνευματική αδράνεια αναζητά τη σωτηρία του σε πρόσωπα, τα οποία του υπόσχονται λύτρωση από τα προβλήματά του. Έτσι κάνει την εμφάνισή του ο Μεσσιανισμός και συνδέεται άμεσα με την πολιτική προ-παγάνδα και το φανατισμό κι έτσι ελέγχονται οι συνειδήσεις των πολιτών.

Ερώτημα α’: Οι μορφές του Μεσσιανισμού 1. Η προέλευση του όρου είναι θρησκευτική και σημαίνει το σωτήρα. Άρα η αρχική μορφή του μεσ-

σιανισμού συνδέθηκε άμεσα με το μυστικισμό και το φανατισμό, ο οποίος γεννήθηκε από το δόγμα της σωτηρίας.

2. Ο μεσσιανισμός μετεξελίχθηκε στην Ανατολή με την αναμονή του σωτήρα, ελευθερωτή αυτή τη φορά. Ο Μεσσίας ήταν ο αναμενόμενος λυτρωτής από την καταπίεση και τη δυναστεία, στις οποίες υπό-κειντο οι λαοί από τους ισχυρούς. Έτσι μεταφέρθηκε στη Δύση και συνδέθηκε με πολιτικά παράκεντρα προπαγάνδας και ολοκληρωτισμού.

Ερώτημα β’: Τα αποτελέσματα του Μεσσιανισμού 1. Στον πολιτικό τομέα παρατηρείται πλήρης παθητικότητα των ανθρώπων, οι οποίοι αναζητούν από

τους άλλους να αναλάβουν και την ευθύνη που τους αναλογεί από την ένταξή τους σε μια πολιτικά οργα-νωμένη κοινωνία.

2. Δημιουργία καθεστώτων που καταπιέζουν και αντιμετωπίζουν αυταρχικά τον πολίτη. Δε θα έπρε-πε να αποκλειστεί η συνύπαρξη του μεσσιανισμού με τον εθνικισμό και το ρατσισμό.

3. Καλλιτεχνική και πολιτιστική δυσπραγία, εν αναμονή του πεφωτισμένου καλλιτέχνη, που θα ηγη-θεί της προσπάθειας για την αναζήτηση διεξόδου από το πολιτιστικό τέλμα.

4. Δημιουργούνται δύσκαμπτες συνειδήσεις ανθρώπων, αφού αυτοί στηρίζονται σε ιδεοληψίες περί έξωθεν σωτηρίας, που ναρκοθετούν τη διάθεση συνεργασίας μεταξύ των ανθρώπων. Και αυτό γιατί δεν είναι λίγοι εκείνοι που αντιλαμβάνονται εγωιστικά τον εαυτό τους ως εκλεκτό, που έχει επιλεγεί για να σώσει τον εαυτό του και τους άλλους.

Ερώτημα γ’: Οι τρόποι αντιμετώπισής του 1. Ενίσχυση των συμμετοχικών πολιτικών θεσμών, ώστε οι άνθρωποι να είναι ικανοί να σκεφτούν, να

κατανοούν τις ευθύνες τους και την αξία της συμμετοχής στα κοινά. 2. Μόνο η ανθρωπιστική παιδεία μπορεί να δημιουργήσει ανθρώπους ικανούς να αναζητήσουν και

να βιώσουν το βάθος του προσώπου τους, ώστε να έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και να αναπτύσ-σουν πρωτοβουλίες, χωρίς να αναμένουν έξωθεν σωτήριες επεμβάσεις.

3. Οι πνευματικοί ηγέτες να φωτίσουν το λαό μεταδίδοντάς του αξίες και ιδανικά βασισμένα στον ανθρωπισμό.

4. Οι πολιτικοί φορείς να καταδικάσουν το λαϊκισμό και τη δημαγωγία και να ενισχύσουν με έργα και λόγια τη δημοκρατία και την ελευθερία.

Επίλογος Η λύση στα προβλήματα της καθημερινότητας δεν θα έλθει από κανένα ψευδομεσσία, αλλά από τον

ίδιο τον ενεργό πολίτη, ο οποίος με τη μαχητικότητα και την ενεργητική πρωτοβουλία του θα αλλάξει τον κόσμο του.

Page 82: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 80ο: Μεσσιανισμός: Διαχρονικά επικίνδυνος Εισήγηση

Πρόλογος

Κυρίες και κύριοι ο Μεσσιανισμός, δηλαδή η προσμονή ενός καλύτερου κόσμου και ενός λυτρωτή, επιφορτισμένου για

την πραγμάτωση του, είναι δημιούργημα της Ανατολής και έκφραση της ψυχικής ανάγκης των λαών της που ουδέποτε εξήλθαν από την κατάσταση της μάζας.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Οι λόγοι ύπαρξης μεσσιανισμού 1. στην αμάθεια και στις προκαταλήψεις των ανθρώπων. 2. Στην έλλειψη πολιτικής συνείδησης και συμμετοχικών δημοκρατιών. 3. Στην άσκηση πατερναλιστικής πολιτικής, η οποία αναθρέφει πολίτες- νήπια, που αδυνατούν να

κατανοήσουν το μέγεθος της προσωπικής -πολιτικής τους ευθύνης. 4. Στη νοθευμένη θρησκευτική συνείδηση των ανθρώπων, που αντικαθιστά τις γνήσιες, μεταφυσικές

ανησυχίες τους με μοιρολατρικές στάσεις ζωής. 5. Στην παθογένεια του εκπαιδευτικού συστήματος, το οποίο αδυνατεί να δημιουργήσει ισχυρή

προσωπικότητα στους μαθητές, οι οποίοι δεν μπορούν να βιώσουν τον εαυτό τους ως ενεργητικό φορέα των δυνατοτήτων τους.

6. Στην τάση των ανθρώπων να αναζητούν τη λύση των προβλημάτων τους, στηριζόμενοι στις ικανό-τητες ενός χαρισματικού ηγέτη.

Ερώτημα β’: Οι τρόποι αντιμετώπισής του 1. Ενίσχυση των συμμετοχικών πολιτικών θεσμών, ώστε οι άνθρωποι να είναι ικανοί να σκεφτούν, να

κατανοούν τις ευθύνες τους και την αξία της συμμετοχής στα κοινά. 2. Μόνο η ανθρωπιστική παιδεία μπορεί να δημιουργήσει ανθρώπους ικανούς να αναζητήσουν και

να βιώσουν το βάθος του προσώπου τους, ώστε να έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και να αναπτύσ-σουν πρωτοβουλίες, χωρίς να αναμένουν έξωθεν σωτήριες επεμβάσεις.

3. Οι πνευματικοί ηγέτες να φωτίσουν το λαό μεταδίδοντάς του αξίες και ιδανικά βασισμένα στον ανθρωπισμό.

4. Οι πολιτικοί φορείς να καταδικάσουν το λαϊκισμό και τη δημαγωγία και να ενισχύσουν με έργα και λόγια τη δημοκρατία και την ελευθερία.

Επίλογος Όσο πιο αδύναμος αισθάνεται ο άνθρωπος μέσα στο φυσικό και κοινωνικό του περιβάλλον τόσο πε-

ρισσότερο απομακρύνεται από τον ορθό λόγο. Η σκέψη του δεν αναλύει. Έτσι, η πνευματική του ζωή συ-γκεντρώνεται σε δοξασίες, αισθήματα και βιώματα. Όταν, λοιπόν, η σκέψη παραμένει πρωτόγονη έχει δυσκολίες να συλλάβει την κίνηση, τη μεταβολή, τη ρευστότητα, τότε το ανθρώπινο πνεύμα ρέπει προς την αυθεντία, την οποία εκφράζει ο καθοδηγητής, ο Μεσσίας. Αυτός δεν αποδεικνύει, αλλά υποδεικνύει και επικαλείται το μεγαλείο του. Αυτό είναι το ψυχολογικό και πνευματικό υπόβαθρο του μεσσιανισμού.

Ευχαριστώ για την υπομονή σας

Page 83: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 81ο: Σχέσεις και αλλοτρίωση Εισήγηση Πρόλογος Κυρίες και κύριοι προσπαθώντας να προσδιορίσουμε τον τύπο των ανθρωπίνων σχέσεων διαπιστώνουμε ότι αυτές έ-

χουν διαβρωθεί από τις αλλοτριωτικές δυνάμεις του σύγχρονου τρόπου ζωής. Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Τα αποτελέσματα της αλλοτρίωσης 1. Οι άνθρωποι δε νιώθουν συνάνθρωποι, γι’ αυτό αντιμετωπίζουν, όσο ποτέ άλλοτε, το φοβερό

δράμα της μοναξιάς. 2. Εξευτελίζονται οι ανθρώπινες σχέσεις, εκπίπτουν σε ένα επίπεδο φτηνής συναλλαγής. Στην εποχή

μας δεν προάγεται η ευαισθητοποίηση αλλά η αναισθητοποίηση. 3. Εξάλλου σε μια εποχή σαν τη δική μας, όπου ακόμη και οι ηθικές αξίες θεωρούνται εμπορεύσιμο

είδος, ο άνθρωπος μετατρέπεται σε εργαλείο που μιλάει, χάνει την προσωπική του ταυτότητα και μετα-τρέπεται σε ένα απλό εξάρτημα της παραγωγικής μηχανής.

4. Η αποξένωση του ανθρώπου από το περιβάλλον του γίνεται πιο ζοφερή, αν εξετάσουμε την κατά-σταση της σύγχρονης οικογένειας. Η οικογένεια περνά κι αυτή τη δική της κρίση, που είναι αποτέλεσμα της αμφισβήτησης της ως θεσμού από έναν υπερκορεσμένο, αγχωτικό, εκμηδενισμένο και αποχαλινωμέ-νο άνθρωπο.

5. Αλλά την κρίση επαυξάνει η κοινωνική αποδιοργάνωση, η ηθική σήψη δημιουργούνται άτομα ανί-κανα να προσαρμοστούν στο περιβάλλον, προβληματικά, μελαγχολικά, επιρρεπή στη βία ή στην αυτοκτο-νία.

6. Άλλο χαρακτηριστικό παράδειγμα αποξένωσης του ανθρώπου από το περιβάλλον παρέχει η περί-πτωση των σχέσεων του με τη φύση. Η στάση του ανθρώπου απέναντι στο φυσικό περιβάλλον έχει πάρει διαστάσεις που εγκυμονούν κινδύνους.

Ερώτημα β’: Προτάσεις για τη δημιουργία ουσιαστικών σχέσεων 1. Οι άνθρωποι που πιστεύουν σε ανώτερα ιδανικά μπορούν να δημιουργήσουν αληθινές σχέσεις.

Τα ιδανικά εμπνέουν υψηλούς σκοπούς και ανώτερες επιδιώξεις. 2. Η ευγενής άμιλλα και ο συναγωνισμός συνδέουν τους ανθρώπους. 3. Η ειλικρινής συνεργασία δημιουργεί προϋποθέσεις για ουσιαστικές σχέσεις ανάμεσα στους αν-

θρώπους. 4. Οι άνθρωποι που είναι πνευματικά καλλιεργημένοι αγαπούν την αλήθεια και την ειλικρίνεια. Ε-

μπνέονται από τα ανώτερα ιδανικά της αλληλεγγύης και του ανθρωπισμού. Αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες της ζωής με την αυτοπεποίθηση και την πρωτοβουλία.

Επίλογος Ο άνθρωπος καλείται να ανακαλύψει τον εαυτό του και το συνάνθρωπο πολεμώντας τον αόρατο εχθρό

της αλλοτρίωσης. Όντας σε σύγχυση και έχοντας εξιδανικεύσει την ύλη και τα καταναλωτικά του αποκτή-ματα χάνει το νόημα των αυθεντικών σχέσεων, τις οποίες μπορεί να επαναπροσδιορίσει αναθεωρώντας τις αξίες της ζωής του.

Ευχαριστώ για την προσοχή σας

Page 84: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 82ο: Ο αλλοτριωμένος άνθρωπος Άρθρο Τίτλος: Η σύγχρονη αλλοτρίωση Πρόλογος Σήμερα με τον όρο αλλοτρίωση εννοείται η διαδικασία μετατροπής των δημιουργημάτων του ανθρώ-

που σε ξένη προς αυτόν τεχνική, οικονομική, θεσμική, νομική, ιδεολογική πραγματικότητα, η οποία τον εξουσιάζει. Τα δημιουργήματα αυτά του ανθρώπου λειτουργούν αλλοτριωτικά, εφόσον ευνοούν την τάση περιορισμού της ελευθερίας και της ανθρωπιάς στον κοινωνικό βίο και στις ανθρώπινες σχέσεις.

Ερώτημα α’: Οι αιτίες της αλλοτρίωσης 1. Βασικότατο αίτιο της αλλοτρίωσης του σύγχρονου ανθρώπου είναι οι κανόνες, τους οποίους θέ-

τουν η κατανάλωση και η βιομηχανοποίηση – αυτοματοποίηση της παραγωγής. 2. Επιπλέον, το σύνολο των ειδήσεων που προβάλλονται καθημερινά στην οθόνη των δεκτών, διευ-

κολύνουν την ιδεολογική σύγχυση και τη αδυναμία αποτίμησης των γεγονότων εκ μέρους τους. 3. Ακόμα, η κρίση των θεσμών διευκολύνει την ηθική αλλοίωση του σύγχρονου ανθρώπου. Στο πλαί-

σιο αυτό το άτομο αρνείται να προωθήσει τις κοινωνικές αξίες της δικαιοσύνη, της αλληλεγγύης, της αλ-ληλεγγύης.

4. Έντονα συνδεμένες με τον αλλοτριωμένο τρόπο ζωής είναι η κρίση ανθρωπισμού και η κυριαρχία του ατομικισμού στα σύγχρονα αστικά κέντρα.

5. Ο σημερινός εργάτης του εργοστασίου έχει αλλοτριωθεί από την εργασία του, έχει αποσυνδεθεί ψυχικά από το έργο του.

Ερώτημα β’: Τρόποι αντιμετώπισης της αλλοτρίωσης 1. Ο κάθε άνθρωπος καλείται να αποκτήσει μέσω της ανθρωπιστικής παιδείας τα κατάλληλα εφόδια

που θα τον οδηγήσουν στην απόκτηση της αυτογνωσίας του και του κριτικού στοχασμού. 2. Η πολιτεία έχει χρέος με κάθε τρόπο να προάγει την παιδεία και τον πολιτισμό, να υπερασπίζεται

τη δικαιοσύνη, την αξιοκρατία αξιοποιώντας έτσι το ανθρώπινο δυναμικό της. 3. Οι πνευματικοί άνθρωποι με το έργο τους δύνανται να επισημάνουν τις συνέπειες του αλλοτριω-

τικού τρόπου ζωής και τις μεθόδους με τις οποίες μπορεί να αποφευχθεί αυτός. 4. Επιπλέον, ο προσανατολισμός των νέων προς την αναζήτηση των αληθινών και ουσιαστικών δια-

προσωπικών σχέσεων, προς την υπεράσπιση συλλογικών στόχων μπορεί να αποτελέσει παράγοντα άρσης της αλλοτρίωσης.

5. Επιστροφή στο φυσικό τρόπο ζωής μακριά από τον τυποποιημένο και αγχωτικό ρυθμό της αστικής κοινωνίας.

Επίλογος Για να μπορέσει, λοιπόν, ο σύγχρονος άνθρωπος να βιώσει το αίσθημα της αληθινής αξίας του εαυτού

του, απαιτείται πρώτα και πάνω από όλα να κατανοήσει την ίδια την αλλοτρίωσή του από τον εαυτό του, το συνάνθρωπο, τη φύση, την εργασία, την ηθική. Τότε θα μπορέσει να ξανακερδίσει την ψυχή του.

Page 85: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 83ο Αποδεικτικό Δοκίμιο Πρόλογος Κατά την περίοδο της νεότητας ο άνθρωπος εκδηλώνει τη δυσπιστία και την αμφισβήτηση των παρα-

δοσιακών αξιών και αρχών ασκώντας τους έντονη κριτική. Αμφισβητεί τις αντιλήψεις και τις πεποιθήσεις των ωρίμων και της παράδοσης, που τις θεωρεί καθυστερημένες, ξεπερασμένες. Ταυτόχρονα έχοντας ως άξονα το νεωτερισμό και την κοινωνική αλλαγή προτείνει τις δικές του λύσεις στα προβλήματα της κοινω-νίας. Ενώ, όμως, από τη μια είναι κατά των αυθεντιών και του κατεστημένου, από την άλλη ψάχνει για νέα ιδανικά και προσκολλάται σε ιδεολογίες.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Αιτίες της αμφισβήτησης 1. Υπερπροστατευτικά, αδιάφορα πρότυπα αγωγής γεννούν είτε υποκριτική υποταγή είτε στείρα άρ-

νηση. Έχουν υπάρξει βήματα προόδου στις σχέσεις γονέων παιδιών αλλά και σοβαρά προβλήματα που συνθέτουν τη λεγόμενη κρίση της οικογένειας. Αυτή αντανακλάται σε σχεδόν όλα τα φαινόμενα νεανικής βίας, εγκληματικότητας, παραίτησης.

2. Αμφισβητείται, έντονα σε πολλές περιπτώσεις, το περιεχόμενό της. Η εξειδίκευση γεννά μονοδιά-στατα πνεύματα χωρίς δημιουργικότητα. Χάσματα στις σχέσεις εκπαιδευτικών - μαθητών δυσκολεύουν την επικοινωνία.

3. Τάση απάθειας, παραίτηση από οράματα και ιδεολογίες, που αφορούν συνολικά τη κοινωνία. Εν-διαφέρον για τα εφήμερα και φθαρτά. Κριτική στη παραδοσιακή κομματικοποίηση, η οποία προχωρά σε επικίνδυνη άρνηση κάθε είδους κριτικής πολιτικοποίησης. Το κενό αυτό καλύπτεται από ποικιλόμορφα λαϊκίστικα υποκατάστατα και ψευδείς ανταγωνισμούς.

4. Διαχρονικές αξίες τέχνης, ψυχαγωγίας, επικοινωνίας βάλλονται από τη μόδα και τα μιμητικά πρό-τυπα που οδηγούν σε εξατομίκευση, ωραιοπάθεια, μοναξιά, εκτόνωση, έλλειψη γνήσιας επικοινωνίας.

Ερώτημα β’: Προϋποθέσεις γόνιμης αμφισβήτησης 1. Αναζήτηση της μόρφωσης και της καλλιέργειας, ώστε να γίνει εφικτή η απόκτηση ήθους και κατ'

επέκταση η υιοθέτηση τρόπων συμπεριφοράς που προάγουν το συλλογικό συμφέρον. 2. Υπεύθυνη δραστηριότητα και επίπονη προσπάθεια στον επαγγελματικό χώρο για την προαγωγή

χρήσιμου έργου. 3. Συνειδητή και πρόθυμη εκπλήρωση των υποχρεώσεων προς την πολιτεία και παράλληλα δυναμι-

κή διεκδίκηση των νόμιμων δικαιωμάτων, αλλά και αγωνιστική αντίδραση σε περιπτώσεις αυταρχισμού κατά την άσκηση της εξουσίας.

4. Ενεργός συμμετοχή στην προσπάθεια για αναβάθμιση του πολιτισμού, ένταξη σε φιλειρηνικές και οικολογικές οργανώσεις για την προάσπιση της ειρήνης και τη σωτηρία του περιβάλλοντος.

5. Ουσιαστικά απαιτείται η αμφισβήτηση των νέων να διέπεται από την έννοια του μέτρου και η α-ντίθεση να συνοδεύεται από θέση.

Επίλογος Αμφισβητώ σημαίνει κρίνω το ζωντανό και το θνησιμαίο. Επιλέγω, κρατώ αξίες και επιτεύγματα αγώ-

νων, για να προχωρήσω. Για να μην χάνεται η συνέχεια κατά τη διαδοχή των γενεών στο στίβο της ζωής, απαιτείται πνευματική ωριμότητα τόσο από τους νέους όσο και από τους μεγαλύτερους. Ένα ισορροπημέ-νο μίγμα σεβασμού στις διαχρονικές αξίες της ζωής και δικαιώματος στη δημιουργική μετάβαση.

Page 86: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 84ο: Η αμφισβήτηση σήμερα Εισήγηση Πρόλογος Κυρίες και κύριοι η αμφισβήτηση είναι φαινόμενο που απαντάται σε όλες τις κοινωνίες και σε όλες τις εποχές. Ιδιαίτερα

έντονο παρουσιάζεται σε εποχές μετάβασης, κοινωνικών μετασχηματισμών και πολιτιστικών ανακατατά-ξεων, όπως είναι η δική μας εποχή. Στις μέρες μας την αμφισβήτηση ενσαρκώνουν οι νέοι. Και είναι φυσι-κό να αμφισβητούν, να αντιμετωπίζουν με σκεπτικισμό και κριτικά τις παραδομένες αξίες, ιδέες και τρό-πους ζωής, αφού την ύπαρξή τους πυρπολεί πάντα ο επαναστατικός πυρετός για δημιουργία ενός καλύτε-ρου κόσμου.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Οι λόγοι για τους οποίους αμφισβητούν οι νέοι 1. Οι νέοι σήμερα ζουν και αναπτύσσονται σε ένα οικονομικό και πολιτικό περιβάλλον, το οποίο τους

προσφέρει ελάχιστες ευκαιρίες για εξέλιξη και πρόοδο. 2. Η απαισιοδοξία, οι καιροσκοπικές αντιλήψεις που επικρατούν δηλώνουν με κάθε τρόπο, προς ό-

λες τις κατευθύνσεις, άμεσα και έμμεσα ότι επιβιώνουν, εξελίσσονται και αναπτύσσονται όσοι διαθέτουν μέσα και στηρίζονται σε συμφέροντα.

3. Παράλληλα, η αναξιοκρατία που κυριαρχεί σε πολλούς χώρους και τομείς δράσης δημιουργεί έ-ντονα την αίσθηση και την άποψη ότι η προσπάθεια, τα προσόντα, τα επιτεύγματα δεν ανταμείβονται, αντίθετα στη θέση τους επικρατούν αξίες υποδεέστερες.

4. Η καταναλωτική αντίληψη για τη ζωή, η υποβάθμιση των ιδανικών, η καταρράκωση των αξιών, το πνεύμα διαρκούς ανακατάταξης και αβεβαιότητας είναι στοιχεία ζωής, τα οποία κάνουν τους νέους ανα-σφαλείς και επιφυλακτικούς για το μέλλον.

5. Η ματαιοδοξία και οι ανούσιοι στόχοι των προηγούμενων γενεών αποδεικνύουν τη μηδαμινότητά τους, οι ηθικοί συμβιβασμοί τους απομυθοποιούνται καθημερινά.

Ερώτημα β’: Τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα 1. Ανακαινίζονται οι θεσμοί και διαμορφώνονται οι προϋποθέσεις ώστε να γίνουν αποδεκτοί από

τους μεγαλύτερους οι νεωτερισμοί, οι οποίοι προτείνονται από τους νέους. 2. Ο καταπιεσμένος και ο αδικημένος βρίσκουν εκφραστές, αλλά και συμμάχους για να ακουστούν

και να διεκδικήσουν μία ζωή ανώτερη ποιοτικά. 3. Μέσα από την αμφισβήτηση του καταστημένου1 οι νέοι επιδιώκουν αληθινή δημοκρατία, ουσια-

στική ελευθερία, δίκαιους νόμους. 4. Με τη νεανική αμφισβήτηση οι πολιτικοί φορείς αναθεωρούν απόψεις, αντιλήψεις, αλλά και α-

ποφάσεις, οι οποίες αφορούν τη ζωή και τα προβλήματα των πολιτών. 5. Η αμφισβήτηση ως κριτική έκφραση, αλλά και ως αφετηρία ειρηνικής επανάστασης αποτελεί δη-

μιουργική προσπάθεια για να υποχωρήσει ο συντηρητισμός μπροστά στην πρόοδο, την οποία επαγγέλλο-νται οι νέοι.

ΣΗΜΕΙΩΣΗ: Στο θέμα αυτό δε θίγεται η κοινωνική αναστάτωση, η οποία προκαλείται από την αμφισβή-τηση, όταν αυτή αποκτά βίαιη μορφή.

Επίλογος Το ονομαζόμενο κίνημα της αμφισβήτησης με τον παλμό και τη ζωντάνια του, το ρηξικέλευθο και επα-

ναστατικό χαρακτήρα του ταράζει την καθεστηκυία τάξη πραγμάτων και ανατρέπει αναχρονιστικούς μη-χανισμούς. Απέναντι στην αυθαιρεσία της εξουσίας στέκεται εμπόδιο μια νεολαία που οραματίζεται, ο-νειρεύεται και αγωνίζεται για έναν κόσμο ειρηνικό, δίκαιο, δημοκρατικό και τιμά μόνο εκείνους, οποίοι συμπορεύονται στον αγώνα της.

Ευχαριστώ για την υπομονή σας

1 Κατεστημένο = Η ισχύουσα τάξη, το πολιτειακό ή κοινωνικό σύστημα, ομάδα ισχυρών ανθρώπων που επηρεάζουν ή ελέγχουν την

πολιτική, την οικονομία κλπ, υποστηρίζουν το παραδοσιακά αποδεκτό (ελληνικό λεξικό Τεγόπουλος – Φυτράκης)

Page 87: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 85ο: Η Δημοκρατία Άρθρο Τίτλος: «Οι Αρχές της Δημοκρατίας» Πρόλογος Όσες επικρίσεις κι αν δέχεται από τους ισχυρούς λαούς της Ευρωπαϊκής Ένωσης εξαιτίας της δημοσιο-

νομικής κρίσης η Ελλάδα είναι μία από τις πρώτες χώρες στον κόσμο όπου εγκαθιδρύθηκε η κοινοβουλευ-τική δημοκρατία και το καθολικό δικαίωμα ψήφου, χωρίς διακρίσεις. Και η δημοκρατία λειτούργησε και εδραιώθηκε στην Ελλάδα παρά τα διαλείμματα, τις αδυναμίες και τις στρεβλώσεις, οι οποίες άλλωστε πα-ρατηρήθηκαν ιστορικά και στις περισσότερες κοινωνίες της Ευρώπης.

Κύριο Θέμα Ερώτημα α’: Τα βασικά χαρακτηριστικά της δημοκρατίας 1. Οι πολίτες συμμετέχουν ενεργά στα κοινά και διαμορφώνουν άποψη για την κοινωνική και πολιτι-

κή ζωή, ώστε να εκλέγουν με σύνεση τους αντιπροσώπους τους στο Κοινοβούλιο. 2. Επιτρέπεται η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών, ακόμη κι αν αυτές διαφοροποιούνται από τις από-

ψεις τις εξουσίας. 3. Η πολιτική πολυφωνία εκφράζεται από τα κόμματα, τα οποία εκπροσωπούν τις διαφορετικές τά-

σεις των κοινωνικών ομάδων. 4. Όπου υπάρχει δημοκρατία, επικρατεί η νομιμότητα και το Σύνταγμα κατοχυρώνει τα δικαιώματα

των πολιτών. 5. Το πολίτευμα της δημοκρατίας καταξιώνει τον άνθρωπο και τον θέτει στο επίκεντρο της ζωής για

να ζει αυτός ελεύθερος. Ερώτημα β’: Οι προϋποθέσεις της Δημοκρατίας 1. Αναγκαία συνθήκη της δημοκρατικής κοινωνίας είναι ο πολυκομματισμός. Οι πολίτες έχουν πολ-

λές δυνατότητες στην επιλογή του αντιπροσώπου κόμματος που εκφράζει την ιδεολογία και τα οράματά τους.

2. Η δημοκρατία προϋποθέτει την ανεμπόδιστη έκφραση του ατόμου αλλά και συλλογικών φορέων. 3. Η αποδοχή και εφαρμογή κανόνων δικαίου, οι οποίοι εναρμονίζονται με το κοινό αίσθημα δικαιο-

σύνης και ισχύουν για όλους τους πολίτες, σφραγίζουν τη δημοκρατική πολιτεία. 4. Η ποιότητα της δημοκρατίας φαίνεται από την απόλαυση ίσων δυνατοτήτων και ευκαιριών όλων

των πολιτών. 5. Οι βασικές αρχές της δημοκρατίας γίνονται κατανοητές και αποτελούν σταθερή επιδίωξη των με-

λών της ομάδας, ιδιαιτέρως όταν αυτά έχουν υψηλή πνευματική ωριμότητα και πνευματική καλλιέργεια. 6. Η ποιοτική λειτουργία των μέσων ενημέρωσης κατοχυρώνει την αυτονομία του μέσου πολίτη και

έχει παιδευτικό χαρακτήρα για την οριοθέτηση των αρχών της δημοκρατίας. 7. Το κράτος, το οποίο επιτυγχάνει την οικονομική του αυτοδυναμία και την εθνική του ανεξαρτησία,

θέτει τους όρους, ώστε να λειτουργεί ισότιμα με τα υπόλοιπα κράτη στη διεθνή κοινότητα, να παίρνει πρωτοβουλίες, να διεκδικεί τα δικαιώματα του λαού του.

Επίλογος Η δημοκρατία έχει αξιολογηθεί ως το καλύτερο πολίτευμα. Στηρίζεται στη βούληση των πολλών και

στα αιτήματα της ελευθερίας της δικαιοσύνης και της ισότητας όλων των πολιτών. Στη λειτουργία της α-ντικατοπτρίζονται όλοι οι σκοποί και όλες οι ατέλειες μιας κοινωνίας.

Page 88: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 86ο: Δημοκρατία: το τέλειο πολίτευμα Αποδεικτικό Δοκίμιο Πρόλογος Η δημοκρατία είναι το πλέον υμνημένο πολιτικό καθεστώς, αλλά κυρίως αποτελεί ένα άλλο τόσο δια-

συρμένο. Από τη στιγμή που διακηρύχθηκε μέχρι σήμερα αποτελεί επιδίωξη και επίκληση των λαών. Η δημοκρατία είναι το πολίτευμα της ευθύνης, της ανοχής και της διαφοράς. Είναι η εποικοδομητική σύνθε-ση των ανόμοιων αντιλήψεων και αντικρουόμενων τάσεων με κοινό στόχο και όραμα, με ενιαία εθνική

πορεία. Ερώτημα α’: Ποια τα δικαιώματα του πολίτη 1. Να ζει ασφαλής κάτω από την προστασία των νόμων και να συμβιώνει ομαλά με τους συμπολίτες

του. 2. Να έχει υγειονομική περίθαλψη – μέριμνα και κοινωνική πρόνοια και να αισθάνεται την φροντίδα

του κράτους, όταν το έχει ανάγκη 3. Να έχει ο πολίτης πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες να εξυπηρετείται από αυτές. 4. Να αποκαθίσταται σε θέσεις εργασίας σύμφωνα με το αξιοκρατικό σύστημα. 5. Να έχει παιδεία και συγκροτημένη εκπαίδευση, ώστε να καλύπτει τις μορφωτικές ανάγκες του,

αλλά και να διεκδικήσει μια ζωή ανώτερη ποιοτικά. 6. Να είναι ίσος με το συνάνθρωπό του στα πλαίσια της κοινωνικής ζωής, της δημοκρατίας και ελεύ-

θερης κοινωνίας ανεξάρτητα από το φύλο, την καταγωγή ή τις προσωπικές επιλογές του ιδιωτικού βίου. 7. Να ενημερώνεται αντικειμενικά, να έχει πρόσβαση στην αληθινή πληροφορία, ώστε να αποφεύγει

μορφές χειραγώγησης και προπαγάνδας. Ερώτημα β’: Οι υποχρεώσεις του πολίτη απέναντι στη δημοκρατία 1. Να είναι νομιμόφρων και ηθικός σύμφωνα με τους νόμους και τις κοινωνικές αξίες. 2. Να είναι ενεργός και να συμμετέχει στα κοινά, ώστε να έχει επίγνωση των προβλημάτων της κοι-

νωνίας, στην οποία ζει και έτσι να συμβάλλει στην επίλυση τους. 3. Να διεκδικεί, να αναζητά την παιδεία ως μέσο για τη βελτίωση της προσωπικότητάς του αλλά και

την ουσιαστική κοινωνικοποίησή του. 4. Να είναι ανοικτός στο διάλογο και στην κριτική, ώστε να δέχεται απόψεις ελεύθερα και να μάχεται

ενάντια στα στερεότυπα και στο δογματισμό. 5. Να είναι αλληλέγγυος προς το συνάνθρωπο και να εκδηλώνει το σεβασμό του προς αυτόν και τους

θεσμούς. 6. Να ενημερώνεται πολύπλευρα και να διαμορφώνει άποψη με επιχειρήματα πέρα από κάθε μηχα-

νισμό προπαγάνδας ή χειραγώγησης. Επίλογος Το ενδεχόμενο νόθευσης του δημοκρατικού πολιτεύματος και ο εκφυλισμός του σε τυπική διαδικασία

επιβάλλει το μετασχηματισμό της έμμεσης δημοκρατίας σε συμμετοχική. Στα πλαίσια αυτής οι πολίτες θα πραγματώνουν το δημοκρατικό ιδεώδες διεκδικώντας τα δικαιώματά τους και εκπληρώνοντας τις υπο-χρεώσεις τους.

Page 89: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 87ο: Κραυγή αγωνίας των διπλωματών Αποδεικτικό Δοκίμιο Πρόλογος Αναμφίβολα η κοινωνία στηρίζει ένα μέρος της ανάπτυξής της στην εύρυθμη οικονομική λειτουργία

του κράτους. Στη σύγχρονη οικονομία των χωρών έχει μεγάλη σημασία η δημοσιονομική πολιτική, η οποία έχει ως στόχο της τη ρύθμιση των κρατικών δαπανών και εσόδων. Επίσης, μπορεί να επηρεάσει τη ζήτηση και το επίπεδο οικονομικής δραστηριότητας, τη διανομή εισοδήματος και τον τρόπο κατανομής των πό-ρων από την κυβέρνηση. Κατά συνέπεια, τα δύο βασικά της στοιχεία είναι οι κρατικές δαπάνες και η φο-ρολογία ως βασική πηγή εσόδων για το κράτος.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Οι συνέπειες της σπατάλης κρατικών πόρων 1. Η άνιση κατανομή πόρων σε τομείς παραγωγής οδηγεί στην αποδυνάμωση των επενδύσεων και

τελικά στην ανεργία. 2. Νευραλγικοί τομείς της προόδου όπως η επιστήμη, οι βιομηχανικές και τεχνολογικές υποδομές

παραμένουν αστήρικτοι με άμεση συνέπεια τη στασιμότητα. 3. Επέρχεται πολιτική κρίση, αφού πολιτικά πρόσωπα ή και κομματικές ομάδες αμφισβητούνται από

τους πολίτες και συνδέονται με τη διαφθορά, την αναξιοκρατία, τα σκάνδαλα. 4. Οι πολίτες αισθάνονται ανασφάλεια για το μέλλον τους, μια και στο εσωτερικό της χώρας η οικο-

νομία κλυδωνίζεται επικίνδυνα από την οικονομική κρίση. 5. Προβάλλουν έντονα απειλητικές η πτώχευση και η οικονομική κατάρρευση με άμεση συνέπεια

την εξάρτηση από άλλες ισχυρότερες χώρες. 6. Οι πολίτες επιβαρύνονται με επαχθή φορολογικά μέτρα και εισφορές σε ένα κράτος άδικο και α-

δύναμο να φροντίσει για τα δικαιώματά τους. Ερώτημα β’: Προτάσεις για την αντιμετώπιση της σπατάλης 1. Οικονομικός προγραμματισμός και διαχείριση των πόρων σύμφωνα με τις ανάγκες της κοινωνίας

και με άξονα την πρόοδο. 2. Προσέλκυση επενδυτών από ισχυρές οικονομίες του εξωτερικού, αλλά και τόνωση της ιδιωτικής

πρωτοβουλίας για την αύξηση των κρατικών εσόδων. 3. Ενδυνάμωση της παραγωγικότητας με αξιοποίηση του πρωτογενούς τομέα παραγωγής και με

ταυτόχρονη τόνωση της επαρχίας. 4. Αξιοποίηση των κονδυλίων από το ταμείο ενίσχυσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τα προγράμματα

στήριξης επαγγελματιών για τη διεύρυνση της παραγωγής. 5. Πολιτική βούληση για την πάταξη φαινομένων διαφθοράς στους πολιτικούς κύκλους για να ανα-

κτήσει η δημοκρατία το γόητρό της. Επίλογος Συνάγεται, λοιπόν, το συμπέρασμα ότι ένα κράτος με νοικοκυρεμένη οικονομία μπορεί να εξασφαλίσει

στους πολίτες του την πρόοδο και την ευημερία. Σε κάθε άλλη περίπτωση η χώρα θα βρεθεί στα πρόθυρα της πτώχευσης και της στασιμότητας.

Page 90: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 88ο: Η οικονομική ελευθερία και οι δύο αρνήσεις της Άρθρο Τίτλος: Οικονομία και Ελευθερία Πρόλογος Μετά την εμφάνιση της παγκόσμιας οικονομικής κρίσης έχουν γραφεί ποικίλα άρθρα για την ανάγκη

της ανάκαμψης των χωρών και κυρίως για την οικονομική τους ελευθερία. Αν και συχνά ο υλικός πλούτος εξιδανικεύεται από τους ανθρώπους δεν παύει να αποτελεί το κύριο μέσο για την αυτάρκεια όπως αυτή επιδιώχθηκε και επιτεύχθηκε από άτομα και κοινωνίες, ως υψηλό βιοτικό επίπεδο.

Ερώτημα α’: Οι προϋποθέσεις για την υγιή ανάπτυξη της οικονομίας 1. Απαιτείται προσέλκυση επενδύσεων για την αύξηση των κερδών σε ατομικό και συλλογικό επίπε-

δο. 2. Κρατική, αλλά και ιδιωτική πρωτοβουλία για την εξασφάλιση θέσεων εργασίας και την ανάπτυξη

της τοπικής οικονομίας. 3. Από την πλευρά της πολιτείας απαιτείται προγραμματισμένη δράση και αξιοποίηση των φυσικών

πόρων. 4. Η οργάνωση και η διορατικότητα αποτελούν αφετηρίες για την καινοτόμο δράση στους τομείς της

παραγωγής, άρα και την οικονομική ανάπτυξη. Ερώτημα β’: Η συμβολή της στην ευημερία του κράτους 1. Το εθνικό εισόδημα αυξάνεται και κατανέμεται δίκαια στους πολίτες, ώστε αυτοί να ευημερή-

σουν. 2. Εξασφαλίζεται σταθερή εργασία και οι εργαζόμενοι αισθάνονται ασφαλείς και αισιόδοξοι για το

μέλλον τους. 3. Η κοινωνική ευημερία γίνεται αντιληπτή μέσα από την υλοποίηση έργων στην παιδεία, την υγεία,

τη μέριμνα και την πρόνοια προς όφελος των πολιτών. 4. Το κύρος της χώρας ενισχύεται στην παγκόσμια κοινότητα και αυτή μπορεί να συμμετέχει ισότιμα

στην πνευματική, επιστημονική, τεχνολογική εξέλιξη, ενώ παράλληλα εξασφαλίζει την ανεξαρτησία της. 5. Τα προβλήματα, όπως η ανεργία, η κοινωνική ανισότητα, η ανέχεια, που επηρεάζουν την κοινωνι-

κή ευρυθμία επιλύονται ή διευθετούνται. Επίλογος Μια κοινωνία οφείλει να επιδιώκει την οικονομική της ευημερία, ώστε να απολαμβάνουν τα μέλη της

όλα εκείνα τα αγαθά, τα οποία συνδέονται με το αναβαθμισμένο βιοτικό επίπεδο.

Page 91: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 89ο: Αίτια και αποτελέσματα της παγκοσμιοποίησης Άρθρο Τίτλος: Το πλανητικό χωριό Πρόλογος Καθημερινά στα μέσα ενημέρωσης γίνεται λόγος για τις ταχύτατες ανακατατάξεις στην οικονομική και

πολιτική ζωή. Η ιδέα της οικουμενικής σύμπραξης για την αντιμετώπιση των προβλημάτων προβάλλει όλο και πιο επιτακτική. Η παγκοσμιοποίηση ως ιδεολογία με τη σύγχρονη μορφή της εξαπλώνεται ταχύτατα και για πολλούς λαούς αποτελεί την ελπίδα για τη δημιουργία ενός ειρηνικού πανανθρώπινου πολιτισμού.

Ερώτημα α’: Οι παράγοντες της παγκοσμιοποίησης 1. Η σύγχρονη οικονομία στηρίζεται στην εμπορική διακίνηση αγαθών μετατρέποντας όλο τον κόσμο

σε μία τεράστια αγορά. 2. Η τεχνολογική εξέλιξη είτε με τη μορφή των ψηφιακών και δικτυακών μέσων επικοινωνίας είτε ως

βαριά βιομηχανία για την αύξηση της παραγωγής αποτελεί τη βάση του σύγχρονου παγκόσμιου πολιτι-σμού, ο οποίος ονομάζεται και τεχνολογικός.

3. Η πληροφορία ως το πολυτιμότερο αγαθό της σύγχρονης κοινωνικής ζωής διαχέεται ταχύτατα με τη βοήθεια των μέσων ενημέρωσης, τα οποία αποτελούν ανοικτό παράθυρο στον κόσμο και διαπερνούν τα όρια και τα σύνορα των λαών.

4. Τα μηχανικά μέσα συγκοινωνίας και μεταφοράς ανοίγουν τους δρόμους για τη συνάντηση λαών και πολιτισμών είτε με τον τουρισμού είτε με την οικονομική συνεργασία και το εμπόριο.

5. Η Τέχνη ως εκδήλωση της ανθρώπινης δημιουργίας δίκαια μπορεί να θεωρηθεί ως η ευγενέστερη μορφή μετάδοσης πανανθρώπινων μηνυμάτων πέρα από τα στενά όρια της πατρίδας ενός καλλιτέχνη.

6. Η Επιστήμη καλείται να αντιμετωπίσει προβλήματα πέρα από τα όρια μίας κοινότητας και με τα επιτεύγματά της να συμβάλει στη βελτίωση της ζωής όλων των ανθρώπων ανεξάρτητα από το φύλο ή την καταγωγή.

Ερώτημα β’: Οι ωφέλειες από την παγκοσμιοποίηση 1. Επιλύονται ειρηνικά οι διαφορές, αυτές που στο παρελθόν οδήγησαν σε αιματηρούς πολέμους. 2. Ενισχύονται οι σχέσεις των λαών και επιτυγχάνεται η συνεργασία στην οικονομία, στην παραγωγή,

στην επιστήμη. 3. Αίρονται οι προκαταλήψεις και μακροπρόθεσμα οι λαοί γίνονται ανεκτικοί απέναντι στη διαφορε-

τική καταγωγή, σε άγνωστους τρόπους ζωής. 4. Είναι δυνατό να υλοποιηθούν επιδιώξεις που αφορούν την ευημερία και να διευρυνθεί η συμμε-

τοχή των λαών στα πολιτιστικά αγαθά, ώστε όλοι οι άνθρωποι να επιτύχουν υψηλή ποιότητα ζωής. 5. Η Δημοκρατία γενικεύεται και οι εχθροί της περιορίζονται, ειδικά σε αναπτυσσόμενους λαούς, οι

οποίοι συχνά υποφέρουν από τον ολοκληρωτισμό των δικτατόρων. Επίλογος Οι λαοί καλούνται να υλοποιήσουν το όραμα της παγκόσμιας ειρήνης μέσα από τη θεωρία της παγκο-

σμιοποίησης. Η επιδίωξή τους αυτή, όσο ιδανική κι αν φαντάζει, θα αποτελέσει την αφετηρία για την κοι-νή πρόοδο και ευημερία. Πάντα, όμως, με άξονα το σεβασμό στην ανθρώπινη αξία.

Page 92: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 90ο: Η παγκοσμιοποίηση της οικονομίας Αποδεικτικό Δοκίμιο Πρόλογος Αναμφίβολα η ιδέα της οικουμενικής κοινότητας προκαλεί φόρτιση και ποικίλες αντιδράσεις στους α-

ποδέκτες της. Πολλοί τη συνδέουν με την παγκόσμια κυριαρχία των ισχυρών υποστηρίζοντας ότι στην πράξη θα εφαρμοστεί ένα είδος οικονομικού αλλά και πολιτιστικού ελέγχου σε βάρος των αδυνάτων. Όσο κι αν περιορίζονται οι αντιδράσεις σε τοπικό επίπεδο δεν παύουν να γενικεύονται οι ανησυχίες των λαών για τις επιπτώσεις της επιβολής ενός οικουμενικού τύπου ζωής στον πολιτισμό της καθημερινότητας.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Οι επιπτώσεις της παγκοσμιοποίησης 1. Κίνδυνος απώλειας της πολιτιστικής ιδιαιτερότητας, αφού επιβάλλεται ο κυρίαρχος πολιτιστικός

τύπος ως πρότυπο προόδου, αλλά και ομοιομορφίας. 2. Επιβάλλεται η σιδηρά ολιγαρχία των ισχυρών οικονομικά και πολιτικά λαών σε βάρος των αδυνά-

των με άμεσο κρατικό παρεμβατισμό και κατάλυση της δημοκρατίας, της ελευθερίας και της αυτοδιάθε-σης των αδυνάτων.

3. Επιπλέον τα οικονομικά ισχυρά κράτη εκμεταλλεύονται τον πλούτο των λαών και καθορίζουν την παγκόσμια οικονομική πολιτική με άμεσο αποτέλεσμα τη διαιώνιση της εξάρτησης των φτωχότερων.

4. Ακόμη παρά τις υποσχέσεις για κοινή προσπάθεια στην επίλυση των λεγομένων παγκοσμίων προ-βλημάτων, όπως η φτώχεια, οι ανισότητες, η εγκληματικότητα, αυτά συνεχώς διογκώνονται και απειλούν την οικουμενική αρμονία και ισορροπία.

Ερώτημα β’: Η αντιμετώπισή τους από την Ελλάδα 1. Η δημοκρατική πολιτεία οφείλει να ενισχύσει τους θεσμούς της στα πλαίσια του κοινοβουλευτι-

σμού, ώστε να διατηρήσει την πολιτική ανεξαρτησία, αλλά και να προσανατολιστεί στην οικουμενική συ-μπολιτεία.

2. Η εκπαίδευση με ανθρωπιστικό χαρακτήρα θα συμβάλει στη διαμόρφωση πολιτών ικανών να συ-νειδητοποιήσουν την καταγωγή και το ρόλο τους στην παγκόσμια κοινότητα.

3. Οι πνευματικοί άνθρωποι της χώρας σε συνεργασία με τους πολιτικούς ηγέτες να αποσαφηνίσουν στους πολίτες έννοιες και αρχές της παγκοσμιοποίησης, ώστε να περιοριστεί η σύγχυση και η δαιμονοποί-ηση του όρου.

4. Πολίτες και πολιτικοί της χώρας να θέσουν ως άμεση προτεραιότητα την ανάπτυξη μέσω της ενί-σχυσης των επενδύσεων στον ιδιωτικό και δημόσιο τομές, ώστε να ισχυροποιηθεί η τοπική οικονομία.

Επίλογος Τα σύνορα ουσιαστικά έχουν καταργηθεί και η παγκοσμιοποίηση προβάλλει όλο και πιο επιτακτική,

αφού οι λαοί αλληλοεπηρεάζονται άμεσα. Απομένει να γίνει δεκτή από τους ανθρώπους ως αφετηρία για την πρόοδο και όχι ως απαρχή μίας νέας εξουσίας των ολίγων.

Page 93: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 91: Ο Πνευματικός Άνθρωπος Αποδεικτικό Δοκίμιο Πρόλογος Ο φιλομαθής άνθρωπος έθεσε τα πρώτα ερωτήματα για τη φύση τον κόσμο και τη ζωή. Ο πνευματικός

άνθρωπος εμβάθυνε, οραματίστηκε, στοχάστηκε και με τη δύναμη του νου άλλαξε τη ζωή, τη δική του και της κοινωνίας. Το έργο αυτό δεν το αναθέτει κάποιος, το αναλαμβάνει ο ίδιος και σηκώνει στις πλάτες του το βάρος της πνευματικής αναγέννησης των συνανθρώπων του.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Τα χαρακτηριστικά του πνευματικού ανθρώπου 1. Είναι πνευματικά ελεύθερος και έχει συναίσθηση της ευθύνης του απέναντι στους συνανθρώπους

του. 2. Είναι άρτια καταρτισμένος στον επιστημονικό τομέα, στον οποίο δραστηριοποιείται, αλλά και ε-

νημερωμένος για τα κοινωνικά, πολιτικά και ηθικά ζητήματα της καθημερινότητας. 3. Είναι ενεργός πολίτης και διατυπώνει την άποψή του με παρρησία. 4. Είναι μαχητικός και αλληλέγγυος ως προς τη διεκδίκηση και προστασία των δικαιωμάτων του συ-

νανθρώπου του. 5. Με σύνεση, εντιμότητα και εγκράτεια μάχεται για ένα καλύτερο κόσμο. Ερώτημα β’: Γιατί είναι απαραίτητη η προσφορά του σήμερα 1. Οι ανθρώπινες σχέσεις νοσούν και η αδιαφορία του ανθρώπου για το συνάνθρωπο κυριαρχεί στην

καθημερινή ζωή. 2. Η βία και η εγκληματικότητα κατακλύζουν τις κοινωνίες, ακόμη και αυτές που θεωρούνται εξελιγ-

μένες. 3. Οι πολιτικοί συνεχίζουν τις ανεκπλήρωτες υποσχέσεις και η δημοκρατία κλονίζεται συθέμελα από

σκάνδαλα και απάτες σε βάρος του λαού. 4. Οι πολιτιστικές αξίες, η ιστορική και εθνική ιδιαιτερότητα διαστρεβλώνονται είτε από τον εθνικι-

σμό και το ρατσισμό είτε από την ακραία παγκοσμιοποίηση. 5. Η αξία της παιδείας αντικαθίσταται από τη θεώρηση ότι η εκπαίδευση πρέπει να παράγει στελέχη

για επαγγελματική και οικονομική επιτυχία, όχι απαραίτητα καλλιεργημένους και στοχαστικούς ανθρώ-πους.

Επίλογος Συνάγεται, λοιπόν, το συμπέρασμα ότι απαιτείται παρέμβαση των ανθρώπων του πνεύματος, ώστε η

κοινωνία να επανέλθει στο δρόμο της δημιουργίας και της ανάτασης. Άλλωστε η πρόοδος υπηρετείται από όλους τους ανθρώπους. Η πορεία προς αυτή χαράσσεται από τους φωτισμένους.

Page 94: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 92ο: Ο διανοούμενος και ο προορισμός του Επιστολή σε διανοούμενο Πρόλογος Αξιότιμε Κύριε…. η επιστολή μου αυτή αποτελεί προϊόν έντονου προβληματισμού γύρω από τα φλέγοντα ζητήματα της

καθημερινής κοινωνικής, πολιτικής, αλλά και ηθικής ζωής, για τα οποία συχνά έχετε εκφράσει τις απόψεις στα γραπτά σας ή στους λόγους σας. Μέσα από αυτά διατηρείτε την ελπίδα μιας κοινωνικής αναγέννησης, αλλά δε σας κρύβω την αγωνία ενός νέου, ο οποίος αναζητά βοήθεια από εσάς τους ανθρώπους του πνεύματος.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: Τα σημαντικότερα προβλήματα της κοινωνίας, με τη ματιά ενός νέου 1. Απογοήτευση από την πολιτική και ιδεολογική ισοπέδωση. Δεν υπάρχουν ερείσματα, για να μπο-

ρέσει ο νέος να πιαστεί και να ενεργοποιηθεί στα κοινά. Οι πολιτικοί έχουν αθετήσει τις υποσχέσεις τους για ένα καλύτερο μέλλον.

2. Αναξιοκρατία και έντονη κοινωνική ανηθικότητα. Η ανεργία διογκώνεται και φαίνεται ότι ζητού-μενο δεν είναι τα προσόντα, αλλά η χρήση πλάγιων μέσων για αποκατάσταση.

3. Αποπροσανατολισμένες κοινωνίες βασισμένες σε ψεύτικες αξίας. Τα μεγάλα και τα σημαντικά ι-δανικά έχουν ποδοπατηθεί και τη θέση τους κατέλαβε η εφήμερη, αλλά απολαυστική απόκτηση της ύλης. Το κέντρο αξιών του ανθρώπου έχει μετακινηθεί από το πνεύμα και το ήθος στην απόκτηση και κατανά-λωση αξιών.

4. Έντονη βία και εγκληματικότητα. Καθημερινά η κοινωνική ισορροπία συγκλονίζεται από γεγονότα βίας, από απώλειες ζωών ημεδαπών και αλλοδαπών, από την απάνθρωπη σκληρότητα.

5. Η υποτίμηση της χώρας στην παγκόσμια κοινότητα. Το κύρος ενός λαού με μακραίωνη και περή-φανη ιστορία έχει δεχθεί ανεπανόρθωτα πλήγματα εξαιτίας κυρίως της εσωτερικής αστάθειας και της οι-κονομικής κρίσης.

Ερώτημα β’: Τι ζητά ένας νέος από το διανοούμενο 1. Μέσα από τη συνεχή παρουσία του και τα κείμενά του να στηλιτεύει την αδικία και να μάχεται

ενάντια στην απαξίωση του ανθρώπου. 2. Να βοηθήσει με τα έργα του, ώστε να διασωθούν τα ιδανικά και οι αξίες των προγόνων, αλλά και

να συμβάλει στην οικουμενική προβολή του πνευματικού πολιτισμού της χώρας. 3. Να μάχεται για την αρετή, το δίκαιο και το ηθικό για να αποτελέσει πρότυπο των νέων εκείνων, οι

οποίοι αναζητούν μία καλύτερη ζωή από αυτή που τους υποσχέθηκαν ή τους παρέδωσαν οι μεγαλύτεροι. 4. Με παρεμβάσεις στα μέσα ενημέρωσης να φωτίσει το κοινό για τα φλέγοντα ζητήματα της κοινω-

νίας και να διαμορφώσει την κοινή γνώμη με άξονα τον κριτικό στοχασμό και την ενεργή συμμετοχή στα κοινά.

5. Να αγωνιστεί για την οικουμενική ειρήνη, για την κοινωνική αρμονία, αφού έλθει σε επαφή με την παγκόσμια διανόηση να προτείνει λύσεις στα διαρκώς επαναλαμβανόμενα και οξυμμένα κοινωνικά προ-βλήματα.

Επίλογος Είναι χρέος σας να αφουγκραστείτε τους προβληματισμούς μας και να συνδράμετε σε αυτόν τον ευγε-

νικό μας αγώνα να αλλάξουμε τον κόσμο που δε μας ικανοποιεί, δε μας περιλαμβάνει στα σχέδιά του. Με εκτίμηση η μαθήτρια -της της Γ’ Λυκείου.

Page 95: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 93ο: Εισήγηση στη Βουλή των εφήβων Μορφές φανατισμού, Αντιμετώπιση Πρόλογος Αγαπητοί συνάδελφοι, έφηβοι βουλευτές τα τελευταία χρόνια σε πολλές κοινωνίες έχει παρατηρηθεί η αναβίωση και ενίσχυση ιδεολογιών, οι

οποίες είχαν καταδικαστεί από τον άνθρωπο και την ιστορία του ως επικίνδυνες. Αυτές οι φανατικές α-κραίες αντιλήψεις κάθε μορφής συνταράσσουν την κοινωνική ομαλότητα και φέρνουν τους λαούς αντιμέ-τωπους με το δογματισμό και τη μισαλλοδοξία.

Κύριο Μέρος: Ερώτημα α’: Μορφές φανατισμού 1. Η μετακίνηση πληθυσμών από τις φτωχές χώρες της Ανατολής και της Αφρικής προκάλεσε την εμ-

φάνιση του ρατσισμού με αποκορύφωμά του τον εθνικισμό. 2. Επίσης έχει ενισχυθεί ο θρησκευτικός φανατισμός είτε με τη μορφή του ισλαμικού φονταμενταλι-

σμού1 είτε ως μισαλλοδοξία και δογματισμός των δυτικών έναντι στους αλλόθρησκους ανατολίτες. 3. Σε εβδομαδιαία βάση γίνεται αντιληπτός ο φανατισμός των οπαδών με την ομάδα τους, η οποία

ανάγεται σε ένα είδος θρησκείας. 4. Τόσο οι πολίτες όσο και οι πολιτικοί εκδηλώνονται με πάθος και μισαλλοδοξία, όταν υπερασπίζο-

νται τις κομματικές τους θέσεις. Ερώτημα β’: Οι προϋποθέσεις αντιμετώπισης 1. Ηθική διαπαιδαγώγηση και καλλιέργεια κριτικού στοχασμού στα πλαίσια της ανθρωπιστικής παι-

δείας για να ελέγχονται οι ιδέες. 2. Δημοκρατικός διάλογος για την πολυφωνική διακίνηση ιδεών και την καταπολέμηση της μισαλλο-

δοξίας. 3. Ενεργή συμμετοχή των πολιτών στα κοινά με την καθοδήγηση των πνευματικών ανθρώπων, οι

οποίοι θα αποτελέσουν τα πρότυπα πνευματικής και ιδεολογικής συγκρότησης. 4. Από την πλευρά της πολιτείας απαιτείται ενίσχυση των θεσμών, ώστε η δημοκρατία και η ελευθε-

ρία να χαρακτηρίζουν τα έργα και τις πράξεις των ανθρώπων. Επίλογος Κάθε κοινωνία θέτει ως τελικό της σκοπό την πρόοδό της. Ο φανατισμός κάθε μορφής δεν της το επι-

τρέπει, γιατί κρατά τον άνθρωπο δέσμιο των παθών και του μίσους. Όπως, λοιπόν, καταδικάστηκε αυτός στο παρελθόν έτσι και σήμερα οι λαοί οφείλουν να τον θέσουν στο περιθώριο.

Σας ευχαριστώ για την προσοχή σας

1 Φονταμενταλισμός είναι η απόλυτη και κατά γράμμα προσήλωση στα θεμελιώδη δόγματα μιας θρησκείας, όπως αυτά ορίζονται

στα ιερά κείμενα.

Page 96: 94 ΔΙΑΓΡΑΜΜΑΤΑ

ΔΙΑΓΡΑΜΜΑ 94ο: Νέοι και φανατισμός

Πρόλογος (Αναφορά στην επικαιρότητα)

Στα τηλεοπτικά δελτία, αλλά και σε εφημερίδες πρόσφατα έγινε εκτενής αναφορά σε γεγονότα εκδή-λωσης φανατισμού κυρίως από νέους ανθρώπους με διαθέσεις καταστροφικές απέναντι στην κοινωνία και στους συνανθρώπους τους. Προξενεί ερωτηματικά γιατί οι κατεξοχήν φορείς της προόδου, όπως είναι ο νέοι, φτάνουν να υπηρετήσουν μια στείρα και δογματική θεωρία και μάλιστα να είναι τόσο ένθερμοι οπαδοί, ώστε με τις ενέργειές τους να ανατρέπεται η κοινωνική αρμονία.

Κύριο Μέρος Ερώτημα α’: οι αιτίες 1. Η αναζήτηση της ταυτότητας από το σύγχρονο έφηβο οδηγεί στην προσκόλληση σε ιδεολογίες και

πρόσωπα. 2. Η έντονη μαζοποίηση της σύγχρονης αστικής ζωής ευνοεί τη σύνδεση με σύμβολα και συνθήματα

ποδοσφαιρικών ομάδων και σωματείων. 3. Ο μονοδιάστατος προσανατολισμός της εκπαίδευσης και η αποδυνάμωση του κριτικού στοχασμού

οδηγούν στην αποδοχή αυθεντιών και δογμάτων. 4. Η σύγχρονη κρίση αξιών και η ισοπέδωση των ιδεολογιών επιτρέπουν την εκδήλωση ακραίων και

ανορθολογικών συμπεριφορών. Ερώτημα β’: οι συνέπειες 1. Νέοι άνθρωποι χάνουν την ευκαιρία να μετέχουν στα κοινά με δημιουργική διάθεση και ορισμένοι

από αυτούς παραμένουν στάσιμοι. 2. Διαταράσσονται οι σχέσεις τους με την κοινωνία, αφού μισούν τους θεσμούς, τους αόρατους συ-

νήθως εχθρούς, αλλά και κάθε αντίθετο με τις ιδέες τους. 3. Η βία δεν αργεί να εμφανιστεί στη ζωή των φανατικών νέων, οι οποίοι ενταγμένοι σε ομάδες ε-

νεργούν βάρβαρα και καταστροφικά σε βάρος της περιουσίας και της ζωής των συνανθρώπων τους. 4. Ως προσωπικότητες χειραγωγούνται, αρά αδυνατούν να ολοκληρωθούν και ενταχθούν ομαλά στο

κοινωνικό σύνολο. Επίλογος Γίνεται, λοιπόν, αντιληπτό ότι με την εξάρτηση των νέων από το φανατισμό κινδυνεύει η πνευματική

και ηθική τους υπόσταση, αλλά παρεμποδίζεται και η ομαλή κοινωνική τους ένταξη.