9 Θεατρική αναπαράσταση θεμάτων από το Πρόγραμμα Σπουδών

Σύνοψη

Στο κεφάλαιο αυτό δοκιμάζονται οι μέσω θεατρικής έκφρασης δυνατότητες σχεδιασμού παρεμβάσεων που θα μπορούσαν να επιδιώξουν την επίτευξη των στόχων του προγράμματος σπουδών προσχολικής Εκπαίδευσης των σχετικών με θέματα Φυσικών Επιστημών (ΦΕ) Οι δοκιμές εξελίχθηκαν με βάση δυο διαφορετικά προγράμματα σπουδών Το ένα από αυτά παρουσίαζε τους στόχους ως στόχους των εκπαιδευτικών (ελληνικό πρόγραμμα) και το άλλο ως στόχους των παιδιών (πρόγραμμα Σκωτίας) Παρουσιάζονται οι θεατρικές αναπαραστάσεις που αναπτυχθήκαν για διάφορα περιεχόμενα (κίνηση θερμότητα αλλαγές φάσης ανάπτυξη φυτών κλπ) με διάφορες τεχνικές κουκλοθέατρου Συζητείται η διάφορα που εμφανίζεται στα αποτελέσματα μεταξύ των δυο διαφορετικών προσεγγίσεων των στόχων Με αφορμή αυτή τη διάφορα παρουσιάζονται ζητήματα που σχετίζονται με τα προγράμματα σπουδών με έμφαση στην εμπειρικά διαπιστωμένη αποδόμησή τους από το ldquoκρυφό αναλυτικό πρόγραμμαrdquo Ακολουθούν ασκήσεις σχεδιασμού θεατρικών αναπαραστάσεων για μια σειρά από στόχους διατυπωμένους με αναφορά στα παιδιά

Οι συγγραφείς έχουν δημοσιεύσει σχετικά άρθρα Πχ α) Tselfes V Kariotoglou P amp Epsimos G (2005) Developing a three-pole framework for studying Science Curricula In proceedings of ESERA rsquo05 Contribu-tions of research to enhancing studentsrsquo interest in learning science Barcelona ESERA σσ 70-73 β) Τσελφές Β amp Παρούση Α (2012) Τσελφές Β amp Παρούση Α (2014) Όταν η θεατρική έκφραση αναλαμβάνει να υπη-ρετήσει τα παραδοσιακά Προγράμματα Σπουδών Φυσικών Επιστημών στο Νηπιαγωγείο Στο Π Καριώτογλου και Π Παπαδοπούλου (επιμ) Φυσικές επιστήμες και περιβάλλον στην προσχολική εκπαίδευση αναζητήσεις και προτάσεις 333-349 Αθήνα Gutenberg γ) Τσελφές Β (2011) Τα Προγράμματα Σπουδών Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης laquoνέας γενιάςraquo και οι Φυσικές Επιστήμες (προσκεκλημένη ομιλία) Στο Πρακτικά 7ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Διδακτικής Φυσικών Επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση Αλεξανδρούπολη ΠΤΔΕ ΔΠΘ σσ 37-45

Για τη θέση των Προγραμμάτων Σπουδών Φυσικών Επιστημών στο γενικότερο εκπαιδευτικό πλαίσιο

Τα τρέχοντα Προγράμματα Σπουδών για τις Φυσικές Επιστήμες (ΠΣ-ΦΕ) στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση

εξακολουθούν να οργανώνονται σε όλο τον κόσμο με βάση το περιεχόμενο Τις δηλωτικές δηλαδή ή και διαδικαστικές επιστημονικές ιδέες τη μάθηση των οποίων κατά κανόνα περιλαμβάνουν στους επιμέρους στόχους τους Και αυτό ανεξάρτητα από το αν οι γενικοί σκοποί των ΠΣ προσβλέπουν στη μόρφωση στην απόκτηση γενικών δεξιοτήτων στη διαμόρφωση συνείδησης δημοκρατικού πολίτη κλπ Επιπλέον οι προτεινόμενες από τα ΠΣ διδακτικές πρακτικές προσαρμόζονται στο περιεχόμενο αλλά ταυτόχρονα και κατά περίπτωση το τροποποιούνμετασχηματίζουν για να το προσαρμόσουν στους επιμέρους στόχους στους γενικότερους σκοπούς και σε κάθε περίπτωση στο εκπαιδευτικό πλαίσιο που οι ίδιες υιοθετούν

Το παγκόσμιο ρεύμα των πρόσφατων ΠΣ του γραμματισμού εμφανίζει τις ΦΕ ως ξεχωριστό πεδίο γνώσης και για το Νηπιαγωγείο Πρόκειται για μια εξέλιξη που συμβαδίζει με τη σαφέστατη στροφή της προσχολικής αγωγής στην κατεύθυνση της Εκπαίδευσης (υποχρεωτική φοίτηση διακριτά προγράμματα γλώσσας μαθηματικών εικαστικών επιστημών κλπ) και οδηγεί τις προτάσεις δραστηριοτήτων για το Nηπιαγωγείο να προσαρμόζονται σε προτάσεις για τη διδασκαλία και μάθηση διάφορων περιεχομένων Για παράδειγμα στις μέρες μας οι προσεγγίσεις του περιεχομένου των ΦΕ εστιάζουν στα πιο παραδοσιακά ΠΣ στην κατανόηση εννοιών και μεθόδων ενώ στα περισσότερο καινοτόμα στην ανάπτυξη σχετικών ικανοτήτων από τα παιδιά

Έτσι στο ΔΕΠΠΣ (2003) συναντάμε στόχους συνδεδεμένους με τη διεύρυνση των γνώσεων για τον ανθρώπινο και τους ζωικούς οργανισμούς ή την αντίληψη της κίνησης και των απλών αρχών που τη διέπουν Στόχους σαφέστατα προσανατολισμένους στην εννοιολογική οικοδόμηση γνώσεων με έμφαση στις διαθεματικές έννοιες του συστήματος και της αλληλεπίδρασης Στο νεότερο ΠΣ του Νηπιαγωγείου (ΥΠΔΒΜampΘ 2011) συναντάμε αντίστοιχους αλλά πιο διευρυμένους εννοιολογικούς στόχους τα παιδιά θα πρέπει να μπορούν να διακρίνουν να αντιληφθούν να εφαρμόζουν γνώσεις να εξοικειωθούν με μοντέλα κλπ Οι στόχοι αυτοί εφαρμόζονται επίσης σε ένα πιο διευρυμένο περιεχόμενο ζωντανοί οργανισμοί αντικείμενα και υλικά έννοιες και φαινόμενα από την κίνηση και τη ζωή τη Γη και το διάστημα

Αντίθετα στο ΠΣ που εφαρμόζεται από το 2007 στη Σκωτία (httpwww educationscotlandgovukImagesall_experiences_outcomes_tcm4-539562pdf σσ 252-277) οι στόχοι σέβονται την αρχική δέσμευση για ανάπτυξη ικανοτήτων και συνδέονται με τη δράση των μαθητών (η ικανότητα παραπέμπει σε δράση σε αντίθεση με την κατανόηση εποικοδόμηση κλπ που παραπέμπουν σε προσωπικές αναπαραστατικές διαδικασίες) laquoΈχω δει πολλές φορές ζωντανά πράγματα στο περιβάλλον μου και ενδιαφέρομαι για το πώς καθένα απrsquo αυτά εξαρτάται από τα άλλαraquo laquoΈχω βοηθήσει φυτά να μεγαλώσουν Μπορώ να αναγνωρίζω τα βασικά τους μέρη Μπορώ επίσης να σας πω πώς μεγαλώνουν και τι χρειάζεται να κάνω εγώ για να τα φροντίζωraquo κλπ Οι στόχοι αυτοί διαμορφώνονται κάτω από τις θεματικές ο πλανήτης Γη δυνάμεις ηλεκτρισμός και κύματα βιολογικά συστήματα υλικά τοπική επιστήμη χωρίς να είναι άμεσα συνδεδεμένοι με έννοιες αν και φαίνεται να προωθούν περισσότερο τις επικοινωνιακές ικανότητες (πχ μπορώ να σας πω) παρά αυτές της αλληλεπίδρασης με τη φύση (πχ μπορώ να φροντίζω τα φυτά) Σε κάθε περίπτωση πάντως τα συγκεκριμένα ΠΣ αποτελούν τα πρώτα από όσα γνωρίζουμε που καθοδηγούνται από ενεργητικούς στόχους των μαθητών και προσβλέπουν στην οικοδόμηση τοπικών γνώσεων και πρακτικών από αυτούς για την επίτευξη των στόχων αυτών Η κομβική αυτή διαφοροποίηση θεωρούμε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ανάπτυξη νέων ΠΣ αν και δεν συμφωνούμε με την προσδοκία ότι οι επαναλαμβανόμενες διαδικασίες οικοδόμησης τοπικών γνώσεων και πρακτικών θα οδηγήσουν μακροπρόθεσμα και στην ανάπτυξη των αυστηρά προδιαγεγραμμένων από τους θεσμούς ικανοτήτων Τα πολύπλοκα συστήματα όπως το γνωστικό το εκπαιδευτικό ή και τα ευρύτερα κοινωνικά ισορροπούν ή εξελίσσονται με τρόπους που μπορούν να ερμηνευτούν εκ των υστέρων αλλά δεν επιτρέπουν την εκ των προτέρων ασφαλή πρόβλεψη

Από την άλλη μεριά η προσπάθεια αναπαράστασης επιστημονικών ιδεών μέσω της θεατρικής έκφρασης έχει ελάχιστα μέχρι στιγμής δοκιμαστεί μέσα σε ένα συγκεκριμένο εκπαιδευτικό σχέδιο δράσης Έχει δηλαδή δοκιμαστεί ελάχιστα στο να επιχειρήσει να υπηρετήσει ένα ΠΣ-ΦΕ οργανωμένο με βάση ένα θεσμικά και εκ των προτέρων επιλεγμένο περιεχόμενο προσανατολισμένο σε συγκεκριμένους στόχους

Στο συγκεκριμένο λοιπόν κεφάλαιο επιχειρούμε να διερευνήσουμε τα χαρακτηριστικά της τοπικής πα-

ραγωγής παιδαγωγικής γνώσης διεπιστημονικού περιεχομένου που οικοδομούν προπτυχιακές φοιτήτριες του ΤΕΑΠΗ στην προσπάθειά τους να παράγουν μια θεατρική παράσταση εμπνευσμένη από έναν στόχο ενός ΠΣ-ΦΕ του Νηπιαγωγείου Επαναλαμβάνοντας τη διερεύνηση αυτή με τις ίδιες φοιτήτριες πάνω σε δύο διαφορετικά ΠΣ διαφορετικά ως προς το κομβικό στοιχείο της οργάνωσης της στοχοθεσίας ελπίζουμε να συλλέξουμε τεκμήρια που θα επιχειρηματολογούν υπέρ τουλάχιστον της λειτουργικότητας εκείνων των ΠΣ που αντιλαμβάνονται ότι η εκπαιδευτική διαδικασία κινείται από τους στόχους των δρώντων μαθητών (τα ΠΣ της Σκωτίας) και όχι εκείνων που φαντάζονται ότι οι στόχοι των εκπαιδευτικών ή των θεσμών μπορούν να συμπέσουν με αυτούς των μαθητών (τα ελληνικά ΔΕΠΠΣ)

Για τους λόγους αυτούς διαμορφώνουμε ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον όπου γίνεται χρήση της θεατρικής έκφρασης ως πλαίσιο διαχείρισης της εκπαιδευτικής επικοινωνίας μέσω αφηγηματικών δομών (κατάλληλων για την προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία) και ταυτόχρονα ως πλαίσιο άσκησης στη διεπιστημονικότητα με παράλληλο σεβασμό στα ΠΣ-ΦΕ Σε αυτό το εκπαιδευτικό περιβάλλον εκτιμούμε ότι μπορεί να αποδώσει η διερεύνησή μας και να απαντηθούν τα ακόλουθα ερωτήματα α) Πετυχαίνουν οι φοιτήτριες μια ικανοποιητική θεατρική αφήγηση β) Πετυχαίνουν στο πλαίσιο αυτής της αφήγησης μια επαρκή διεπιστημονική διαχείριση γ) Λειτουργούν τέλος με διαφορετικό τρόπο οι δύο διαφορετικές προσεγγίσεις στα ΠΣ-ΦΕ

Εδώ τέλος θα πρέπει να επαναλάβουμε ότι η συγκεκριμένη λογική των μαθημάτων στηρίζεται πάνω στην υπόθεση ότι η μάθηση αποτελεί τη διαδικασίαμέσο για την επίτευξη ενός αποτελέσματοςσκοπού και δεν περιέχεται με κανέναν τρόπο στο αποτέλεσμα (Τσελφές amp Παρούση 2009) Με δεδομένο μάλιστα ότι το ανθρώπινο γνωστικό σύστημα δεν αποτελεί αποθήκη γνώσεων ούτε οι γνώσεις μπορούν να θεωρηθούν ως αποτέλεσμα της μάθησης Η γνώση οικοδομείται εποικοδομείται ανακαλύπτεται ή κάτι άλλο όσο χρόνο και όπου συντελείται η μάθηση και έτσι δεν υπάρχει ως οντότητα ή ως κατάσταση μετά το τέλος της μαθησιακής διαδικασίας Υπάρχει μόνο ως δυνατότητα του ανθρώπινου γνωστικού συστήματος να επαναλάβει ενδεχομένως μια παρόμοια αλλά ποτέ ίδια γνωστική διαδικασία ως μέσο σε μια προσπάθεια επίτευξης ενός νέου στόχου παραγωγής ή αναπαραγωγής

Έτσι τα αποτελέσματα αυτών των μαθημάτων δεν αναμένεται ότι θα οδηγήσουν τις φοιτήτριες στην οικοδόμηση μεθόδων διδασκαλίας του Θεάτρου ή των Φυσικών Επιστημών για παιδιά της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας Αναμένεται ότι θα οδηγήσουν τις φοιτήτριες στη συνδυασμένη οικοδόμηση μετασχηματισμένων εννοιών αρχών λειτουργίας και πρακτικών της θεατρικής έκφρασης και των επιστημών για τη συγκεκριμένη χρήση παραγωγής της παράστασης Πρόκειται δηλαδή για μαθήματα οικοδόμησης τοπικής παιδαγωγικής γνώσης διεπιστημονικού περιεχομένου για τοπική και ενδεχομένως και για μελλοντική εκπαιδευτική χρήση

Δομή της διδακτικής δραστηριότητας - Μεθοδολογία

Στο μάθημα δίδαξαν όπως πάντα τα δύο μέλη του διδακτικού προσωπικού του ΤΕΑΠΗ που συγγράφουν και τα κείμενα του βιβλίου Οι δύο διδάσκοντες ήταν παρόντες σε όλα ανεξαιρέτως τα μαθήματα και τις δραστηριότητες Η διάρκεια των μαθημάτων ήταν εξαμηνιαία (13 εβδομάδες) με δύο τρίωρες συναντήσεις την εβδομάδα και σημαντικό χρόνο προετοιμασίας για τους φοιτητές και τους διδάσκοντες

Πενήντα οχτώ φοιτήτριες που είχαν κατά κανόνα παρακολουθήσει σε προηγούμενα εξάμηνα ένα τουλάχιστον μάθημα Θεάτρου και ένα Διδακτικής των ΦΕ χωρίστηκαν σε 11 ομάδες και ανέλαβαν σε δύο φάσεις να ολοκληρώσουν δύο θεατρικές σπουδές Η πρώτη έπρεπε να προβάλειεπικοινωνεί έναν στόχο του ελληνικού ΠΣ-ΦΕ για το Νηπιαγωγείο (από το ΔΕΠΠΣ) και η δεύτερη έναν στόχο του αντίστοιχου ΠΣ της Σκοτίας Στην παραγωγή της δεύτερης σπουδής εργάστηκαν 10 ομάδες (μετά την αποχώρηση τριών φοιτητριών από μια ομάδα έγινε μια μερική αναπροσαρμογή) Και οι δύο παραγωγές θα παρουσιάζονταν στο τέλος του μαθήματος σε κοινό και θα αξιολογούνταν μετά την κατάθεση της βαθμολογίας σε μια τελική συνάντηση

φοιτητριών και διδασκόντων

Οι θεατρικές τεχνικές που εφαρμόστηκαν ήταν ποικίλες Οι πρώτες δημιουργίες των σπουδών ακολούθησαν την τεχνική του θεάτρου σκιών Από την τεχνική αυτή οι σπουδές μετατοπίστηκαν σταδιακά προς την τεχνική της κινούμενης εικόνας (animation) όπου οι φοιτήτριες χρησιμοποιούσαν τις ήδη κατασκευασμένες φιγούρες απλές φωτογραφικές μηχανές και ελεύθερο λογισμικό (πχ movie maker) για να παράγουν μικρά ψηφιακά φιλμ Η τεχνική αυτή κέρδισε τις φοιτήτριες και έτσι αποφασίσαμε ότι η τελική παρουσίαση στο κοινό θα γινόταν με την τεχνική της κινούμενης εικόνας για την πρώτη θεατρική σπουδή κάθε ομάδας και ανάμεικτες τεχνικές σκηνικής παράστασης (κούκλα σκιές μαύρο θέατρο) για τη δεύτερη σπουδή Η απόφαση αυτή εξασφάλιζε αφενός τη δυνατότητα μεγάλου αριθμού δοκιμών αλλά και μια τελική παρουσίαση που η διάρκειά της δεν θα κούραζε το κοινό (η τεχνική της κινούμενης εικόνας οδηγεί σε σπουδές μικρής διάρκειας) Στην παραπάνω διαδικασία βέβαια αποδεχτήκαμε ότι οι φοιτήτριες θα διαχειριστούν την τεχνική της κινούμενης εικόνας εντελώς εμπειρικά και με χρήση της υποτυπώδους υποδομής που υπήρχε στο εργαστήριο Συνθήκες που περιμέναμε ότι θα έχουν τις συνέπειές τους στις τελικές παραγωγές

Ως δεδομένα προς ανάλυση χρησιμοποιήθηκαν τα τελικά φιλμ κινούμενης εικόνας και το βίντεο που κατέγραψε την τελική σκηνική παρουσίαση Οι καταγραφές που έγιναν κατά τη διάρκεια των μαθημάτων καθώς και στην τελική συνάντηση της αξιολόγησης δεν χρησιμοποιήθηκαν παρά μόνο επικουρικά Αυτές θα μπορούσαν σε μελλοντική ανάλυση να δείξουν προσωπικές ή ομαδικές πορείες τοπικής οικοδόμησης γνώσεων και πρακτικών που δεν αφορούν τα ερωτήματα αυτής της εργασίας

Επειδή η θεατρική έκφραση καταλήγει να διαχειρίζεται το περιεχόμενο των στόχων των ΠΣ-ΦΕ η επιτυχία της διεπιστημονικότητας (δεύτερο ερώτημα) κρίνεται μαζί με την επιτυχία της θεατρικής αφήγησης (πρώτο ερώτημα) και στα τρία επίπεδα μιας θεατρικής σπουδήςπαραγωγής Έτσι η πρώτη φάση της ανάλυσης κάθε σπουδής (μονάδα ανάλυσης) παρακολουθεί

α) τη δραματουργία της σπουδής και τη θέση μέσα σ΄ αυτή του περιεχομένου των ΦΕ ή και των στόχων του ΠΣ Πρόκειται δηλαδή για μια καταρχήν καλή θεατρική αφήγηση Μια αφήγηση που προκαλεί με τη μη γραμμική δόμησή της (Norris et al 2005) το ενδιαφέρον του θεατή Ή (στο άλλο άκρο) πρόκειται για μια περιγραφικήδηλωτική γραμμική αφήγηση που προκαλεί το χασμουρητό του Και ποια τέλος θέση κατέχει το περιεχόμενο των ΦΕ ή ο στόχος των ΠΣ μέσα σ΄ αυτή την αφήγηση Χρησιμοποιείται κάποια έννοια ή κάποια πρακτική των ΦΕ ως κομβική στην πλοκή της αφήγησης Ή (στο άλλο άκρο) από τις ΦΕ και τους στόχους των ΠΣ έχει χρησιμοποιηθεί μια κατ΄ αναλογία θεματική (πχ κίνηση) ενώ όλη η πλοκή εξελίσσεται σε διαφορετικό πλαίσιο (πχ ανθρώπινα πάθη)

β) τη σημειωτική της σπουδής και το κατά πόσο αυτή στις διάφορες φάσεις της πετυχαίνει να σημαίνει με επιτυχία πέραν των άλλων και τα στοιχεία του περιεχομένου των ΦΕ ή και των στόχων του ΠΣ Χρησιμοποιούνται δηλαδή στις διάφορες σκηνές της σπουδής κατάλληλα αντιπροσωπεύοντασημαίνοντα που μέσα στο συνολικό αναφερόμενο πετυχαίνουν να διερμηνεύουνσημαίνουν στον θεατή αυτό που θα ήθελαν οι παραγωγοί της σπουδής (Peirce 1964) Ή (στο άλλο άκρο) η σχέση σημαίνοντος και σημαινόμενου είναι αδιαφανής μέσα στο συνολικό αναφερόμενο Και κυρίως πώς διαμορφώνονται αυτές οι σχέσεις όταν το διερμηνευόμενοσημαινόμενο αφορά έννοιες πρακτικές ή στόχους των ΠΣ που σχετίζονται με τις ΦΕ Σε αυτό το επίπεδο της ανάλυσης περιλαμβάνουμε και τον τίτλο που οι ομάδες έδωσαν στη σπουδή τους μιας και ο τίτλος αποτελεί κατεξοχήν εργαλείο για τον καθορισμό του συνολικά αναφερόμενου της θεατρικής σπουδής

γ) την αισθητική της σπουδής που αν και αποτελεί μια δύσκολα προσεγγίσιμη κατηγορία μπορεί να εκτιμηθεί από το κατά πόσο η εικόνα η κίνηση και ο ήχος συντονίζονται ή όχι στις διάφορες σκηνές της σπουδής (Tillis 1992) Συντονίζονται δηλαδή το οπτικό αποτέλεσμα (εικόναντιζάιν) η κίνηση των σκηνικών αντικειμένων και ο ήχος έτσι ώστε να δημιουργείται ένας ρυθμός της θεατρικής σπουδής που laquoζωντανεύειraquo τα αντικείμενα και συνεπαίρνει τον θεατή Ή (στο άλλο άκρο) τα παραπάνω στοιχεία της θεατρικής παράστασης laquoπαίζουνraquo

ανεξάρτητα το ένα από το άλλο Μήπως αυτό συμβαίνει μόνο σε κάποιες σκηνές Ή μήπως ο παραγόμενος ρυθμός δεν ακολουθεί την πορεία (από σκηνή σε σκηνή) προς την κορύφωση Και κυρίως αν παρουσιάζονται προβλήματα αισθητικής μήπως αυτά συνδέονται με σκηνές όπου επιδιώκονται συνδέσεις με τις ΦΕ ή τους σκοπούς του ΠΣ Μήπως δηλαδή τα αναμενόμενα από τους ερασιτέχνες θεατρικούς παραγωγούςφοιτητές αισθητικά laquoκομπιάσματαraquo παραπέμπουν στις προσπάθειες διεπιστημονικών συνδέσεων

Με αυτή την πρώτη φάση της ανάλυσης μπορούμε να laquoβαθμολογήσουμεraquo πάνω σε τρία διακριτά συνεχή (δραματουργικό σημειωτικό και αισθητικό) τόσο το γενικό θεατρικό αποτέλεσμα της κάθε σπουδής όσο και αυτό που σχετίζεται ειδικότερα με την προσπάθεια της διεπιστημονικής συνύπαρξης Στη δεύτερη φάση της ανάλυσης και για να απαντήσουμε στο τρίτο ερώτημα μπορούμε να προχωρήσουμε στη σύγκριση των laquoβαθμο-λογιώνraquo που αφορούν τις θεατρικές σπουδές που πυροδότησαν τα ελληνικά ΠΣ-ΦΕ και τα ΠΣ της Σκωτίας

Αποτελέσματα

Τα αποτελέσματα που αφορούν την κάθε μια από τις σπουδές παρουσιάζονται χωριστά και εις βάρος της έκτασης του κειμένου επειδή εμφανίζουν και από ένα μοναδικό προφίλ δημιουργίας το καθένα γεγονός που αφενός αναδεικνύει την πολυπλοκότητα του διεπιστημονικού εγχειρήματος και αφετέρου στηρίζει τις θεωρη-τικές μας υποθέσεις

Α Σπουδές σχετιζόμενες με τους στόχους του ελληνικού ΠΣ-ΦΕ για το Νηπιαγωγείο

1 Κουνουπο-βατραχο-πελαργο-μπερδέματα

Το θέμα αυτής της θεατρικής σπουδής εμπνέεται από τον στόχο της laquoσυνειδητοποίησης των τροφικών σχέσεων μεταξύ των διαφόρων οργανισμών στα οικοσυστήματαraquo Το σενάριο στηρίζεται πάνω σrsquo αυτές τις σχέσεις εκμεταλλευόμενο την ένταση μεταξύ κυνηγού και θηράματος ζωής δηλαδή και θανάτου για να παρουσιάσει μια αφήγηση με πλοκή και εξέλιξη που κρατά ζωντανή την laquoόρεξηraquo του θεατή (Norris et al 2005) Πρωταγωνιστής είναι ένας βάτραχος που καμουφλαρισμένος στην όχθη μιας λίμνης παραμονεύει τα θηράματά του Το πρώτο είναι μια πεταλούδα το δεύτερο ένα κουνούπι και τα δύο γίνονται τροφή του Το τρίτο θήραμα είναι πάλι ένα κουνούπι που ο βάτραχος πηδάει για να το πιάσει με αποτέλεσμα να πέσει μέσα στο νερό και να αποκαλύψει την παρουσία του Τότε εμφανίζεται ένα πουλί που κατεβαίνει πιάνει τον βάτραχο από το πόδι και απομακρύνεται Το κουνούπι παραμένει να πετάει μόνο του στο σκηνικό

Σημειωτικά δεν υπάρχει κάτι που να μην διερμηνεύεται στην κατεύθυνση που επιδιώκουν οι παραγωγοί της σπουδής Οι φιγούρες τα σκηνικά και τα γεγονότα αντιπροσωπεύονται απολύτως ικανοποιητικά από τις κατασκευές Η συνολική αισθητική επίσης ικανοποιεί με την εικόνα να πετυχαίνει την αναπαράσταση του υγρού περιβάλλοντος μέσα από το χρώμα που κυριαρχείται από αποχρώσεις του λαδί και του γαλάζιου καθώς και από την περιορισμένη εστίαση των φωτογραφιών με την κίνηση να ακολουθεί τη μουσική επένδυση και το ρυθμό της μουσικής να επιβάλει από τη μια μεριά μια κατάσταση καθημερινότητας πίσω από τα βίαια γεγονότα του θανάτου των θηραμάτων και από την άλλη να ανεβάζει την ένταση και να γίνεται μάλλον ειρωνική καθώς η σπουδή οδηγείται στο τέλος της

2 Κυνηγώντας την μπάλα

Εικόνα 91 Κυνηγώντας την μπάλα

Το θέμα αυτής της σπουδής συνδέεται με τον στόχο laquoτα παιδιά να παρατηρούν και να περιγράφουν πώς κινούνται διάφορα παιχνίδιαraquo και έχει ως πρωταγωνιστή της μια μπάλα Η μπάλα φεύγει από τα χέρια ενός παιδιού παρασύρεται από τον αέρα ανεβαίνει σε ένα δέντρο πέφτει απ΄ αυτό πάνω σε ένα μπαλκόνι περνάει μέσα στο σπίτι από το ανοιχτό παράθυρο σπάει ένα βάζο παρενοχλεί έναν σκύλο Παιδί και σκύλος την laquoκαταδιώκουνraquo και προς το τέλος της σπουδής καταλήγουν να τη διεκδικούν τραβώντας τη ο ένας από τη μια μεριά και ο άλλος από την άλλη μέχρι που τη σκίζουν σε δύο κομμάτια

Αν και το σενάριο της σπουδής συνδέεται με την κίνηση η πίεση της αφήγησης που απαιτεί δράση και η μάλλον περιγραφική προσέγγιση των παραγωγών της σπουδής που προσπαθούν να αναπαραστήσουν και όχι να σχολιάσουν την κίνηση οδηγούν την κεντρική αυτή έννοια να σημαίνεται μέσω των σχέσεων της κινούμενης μπάλας με άλλα αντικείμεναοντότητες του σκηνικού χώρου Η κίνηση δηλαδή αποκτά το νόημά της μέσω των στιγμιότυπων της διαδοχικής αλληλεπίδρασης της μπάλας με το παιδί το δέντρο το βάζο το σιντριβάνι το σκύλο κλπ Η εξέλιξη αυτή αν και υποδηλώνει και αλλαγή θέσης τελικά στρέφει το ενδιαφέρον του θεατή προς τις αλληλεπιδράσεις και όχι προς την κίνηση που αφορά τους ενδιάμεσους των αλληλεπιδράσεων χρό-νους

Πέρα από τον συγκεκριμένο μετασχηματισμό του περιεχομένου δεν εμφανίζονται άλλα σημειωτικά προβλήματα Προβλήματα όμως παρουσιάζει η αισθητική της σπουδής μιας και οι καλοσχηματισμένες φιγούρες κινούνται ασύνδετα (η συνολική σπουδή μοιάζει περισσότερο με διαδοχή εικόνων παρά με φιλμ κινούμενης εικόνας) και χωρίς να συντονίζονται με τη μουσική

3 Μην πριονίζεις το κλαδί που κάθεσαι

Εικόνα 92 Μην πριονίζεις το κλαδί που κάθεσαι

Το θέμα και αυτής της θεατρικής σπουδής εμπνέεται από το στόχο της laquoσυνειδητοποίησης των τροφικών σχέσεων μεταξύ των διαφόρων οργανισμών στα οικοσυστήματαraquo στήνοντας την αφήγηση μέσω της μετα-

φοράς των τροφικών σχέσεων στο επίπεδο της σχέσης κυνηγού και θηράματος Ένα πουλί καθισμένο πάνω σε ένα κλαδί αναζητά την τροφή του Ένα σκουλήκι βρίσκεται κάτω από το κλαδί καλυμμένο από φύλλα που εξασφαλίζουν την προστασία του Όμως το σκουλήκι τρώει τα φύλλα και σιγά σιγά αποκαλύπτεται στον θηρευτή του

Η σπουδή είναι επαρκής δραματουργικά σημειωτικά και αισθητικά Το μόνο ίσως αισθητικό της πρόβλημα έχει να κάνει με την κίνηση των δύο πρωταγωνιστών όταν οι σκηνές επιχειρούν να σημάνουν τη δράση του πουλιού το σκουλήκι παραμένει ακίνητο και όταν επιχειρούν να σημάνουν τη δράση του σκουληκιού το πουλί παραμένει ακίνητο Ένα συνηθισμένο βέβαια σκηνικό πρόβλημα των ερασιτεχνικών παραγωγών το οποίο όμως θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί εύκολα στην κατασκευή του animation

4 Η Οδύσσεια μιας μπάλας

Εικόνα 93 Η Οδύσσεια μιας μπάλας

Άλλη μια σπουδή με πρωταγωνίστρια μια μπάλα και θέμα σχετικό με την κίνηση Εδώ το σενάριο είναι απλοϊκό και περιγραφικό δύο παιδιά παίζουν με μια μπάλα Η μπάλα ξεφεύγει τα παιδιά την laquoκυνηγούνraquo τη βρίσκουν και συνεχίζουν το παιχνίδι τους

Αν και η αισθητική της σπουδής είναι καλή τα δραματουργικά και σημειωτικά προβλήματα που σχετίζονται με το μετασχηματισμό της έννοιας της κίνησης εδώ διογκώνονται Χωρίς τον τίτλο ένας θεατής ίσως δεν θα

διερμήνευε τα γεγονότα με τρόπο που να αφορούν τη μπάλα πόσο μάλλον την κίνησή της

5 Wiki

Βιντεο 91 Wiki

Μια απόλυτα επιτυχημένη σπουδή που δείχνει τις απίστευτες δυνατότητες της αφήγησης ακόμη και όταν αυτή δομείται στη βάση αφηρημένων εννοιών όπως αυτή της κίνησης Εδώ οι φοιτήτριεςπαραγωγοί εκμεταλλεύονται ένα από τα σχετικιστικά χαρακτηριστικά της κίνησης τη διεύθυνσή της και οικοδομούν ένα επιτυχημένο αφηγηματικά σενάριο το οποίο με τη σειρά του καθοδηγεί μια σημειωτικά και αισθητικά επιτυχημένη συνολική παραγωγή ένα πλάσμα με μορφή πιγκουίνου περιφέρεται σε ένα τοπίο με δέντρα που φυτρώνουν το ένα μετά το άλλο στο χείλος ενός κατακόρυφου γκρεμού και laquoονειρεύεταιraquo ότι θα μπορούσε να πετάξει πάνω από τα δέντρα Για να πραγματοποιήσει αυτή την επιθυμία του χρησιμοποιεί ένα πριόνι σκοινιά και καρφιά Κόβει δέντρα τα μεταφέρει και τα στερεώνει κατά μήκος του γκρεμού σε οριζόντια θέση το ένα μετά το άλλο Όταν ολοκληρώνει την κατασκευή του παίρνει φόρα και πηδάει στον γκρεμό Το τελευταίο όνειρο της ζωής του έχει μάλλον πραγματοποιηθεί έχει πετάξει πάνω από τα δέντρα

Ο τίτλος της σπουδής (σημαίνει κάτι μεταξύ του laquoγρήγοραraquo και του laquoβιαστικάraquo προέρχεται από τα λεω-φορεία πυκνών δρομολογίων του αερολιμένα της Χονολουλού και χρησιμοποιείται πλέον ευρύτατα στο χώρο του διαδικτύου) το πικρό χιούμορ η εξαιρετική σημειοτοδότηση των σκηνικών κατασκευών και γεγονότων η συντονισμένη με την κίνηση μουσική κάλυψη μαζί με τη βαθιά και ουσιαστική κατανόηση των χαρακτηριστικών της κίνησης εκτιμούμε ότι συγκροτούν ένα υπόδειγμα για την πολυπλοκότητα αλλά και για τις δυνατότητες

εξακολουθούν να οργανώνονται σε όλο τον κόσμο με βάση το περιεχόμενο Τις δηλωτικές δηλαδή ή και διαδικαστικές επιστημονικές ιδέες τη μάθηση των οποίων κατά κανόνα περιλαμβάνουν στους επιμέρους στόχους τους Και αυτό ανεξάρτητα από το αν οι γενικοί σκοποί των ΠΣ προσβλέπουν στη μόρφωση στην απόκτηση γενικών δεξιοτήτων στη διαμόρφωση συνείδησης δημοκρατικού πολίτη κλπ Επιπλέον οι προτεινόμενες από τα ΠΣ διδακτικές πρακτικές προσαρμόζονται στο περιεχόμενο αλλά ταυτόχρονα και κατά περίπτωση το τροποποιούνμετασχηματίζουν για να το προσαρμόσουν στους επιμέρους στόχους στους γενικότερους σκοπούς και σε κάθε περίπτωση στο εκπαιδευτικό πλαίσιο που οι ίδιες υιοθετούν

Το παγκόσμιο ρεύμα των πρόσφατων ΠΣ του γραμματισμού εμφανίζει τις ΦΕ ως ξεχωριστό πεδίο γνώσης και για το Νηπιαγωγείο Πρόκειται για μια εξέλιξη που συμβαδίζει με τη σαφέστατη στροφή της προσχολικής αγωγής στην κατεύθυνση της Εκπαίδευσης (υποχρεωτική φοίτηση διακριτά προγράμματα γλώσσας μαθηματικών εικαστικών επιστημών κλπ) και οδηγεί τις προτάσεις δραστηριοτήτων για το Nηπιαγωγείο να προσαρμόζονται σε προτάσεις για τη διδασκαλία και μάθηση διάφορων περιεχομένων Για παράδειγμα στις μέρες μας οι προσεγγίσεις του περιεχομένου των ΦΕ εστιάζουν στα πιο παραδοσιακά ΠΣ στην κατανόηση εννοιών και μεθόδων ενώ στα περισσότερο καινοτόμα στην ανάπτυξη σχετικών ικανοτήτων από τα παιδιά

Έτσι στο ΔΕΠΠΣ (2003) συναντάμε στόχους συνδεδεμένους με τη διεύρυνση των γνώσεων για τον ανθρώπινο και τους ζωικούς οργανισμούς ή την αντίληψη της κίνησης και των απλών αρχών που τη διέπουν Στόχους σαφέστατα προσανατολισμένους στην εννοιολογική οικοδόμηση γνώσεων με έμφαση στις διαθεματικές έννοιες του συστήματος και της αλληλεπίδρασης Στο νεότερο ΠΣ του Νηπιαγωγείου (ΥΠΔΒΜampΘ 2011) συναντάμε αντίστοιχους αλλά πιο διευρυμένους εννοιολογικούς στόχους τα παιδιά θα πρέπει να μπορούν να διακρίνουν να αντιληφθούν να εφαρμόζουν γνώσεις να εξοικειωθούν με μοντέλα κλπ Οι στόχοι αυτοί εφαρμόζονται επίσης σε ένα πιο διευρυμένο περιεχόμενο ζωντανοί οργανισμοί αντικείμενα και υλικά έννοιες και φαινόμενα από την κίνηση και τη ζωή τη Γη και το διάστημα

Αντίθετα στο ΠΣ που εφαρμόζεται από το 2007 στη Σκωτία (httpwww educationscotlandgovukImagesall_experiences_outcomes_tcm4-539562pdf σσ 252-277) οι στόχοι σέβονται την αρχική δέσμευση για ανάπτυξη ικανοτήτων και συνδέονται με τη δράση των μαθητών (η ικανότητα παραπέμπει σε δράση σε αντίθεση με την κατανόηση εποικοδόμηση κλπ που παραπέμπουν σε προσωπικές αναπαραστατικές διαδικασίες) laquoΈχω δει πολλές φορές ζωντανά πράγματα στο περιβάλλον μου και ενδιαφέρομαι για το πώς καθένα απrsquo αυτά εξαρτάται από τα άλλαraquo laquoΈχω βοηθήσει φυτά να μεγαλώσουν Μπορώ να αναγνωρίζω τα βασικά τους μέρη Μπορώ επίσης να σας πω πώς μεγαλώνουν και τι χρειάζεται να κάνω εγώ για να τα φροντίζωraquo κλπ Οι στόχοι αυτοί διαμορφώνονται κάτω από τις θεματικές ο πλανήτης Γη δυνάμεις ηλεκτρισμός και κύματα βιολογικά συστήματα υλικά τοπική επιστήμη χωρίς να είναι άμεσα συνδεδεμένοι με έννοιες αν και φαίνεται να προωθούν περισσότερο τις επικοινωνιακές ικανότητες (πχ μπορώ να σας πω) παρά αυτές της αλληλεπίδρασης με τη φύση (πχ μπορώ να φροντίζω τα φυτά) Σε κάθε περίπτωση πάντως τα συγκεκριμένα ΠΣ αποτελούν τα πρώτα από όσα γνωρίζουμε που καθοδηγούνται από ενεργητικούς στόχους των μαθητών και προσβλέπουν στην οικοδόμηση τοπικών γνώσεων και πρακτικών από αυτούς για την επίτευξη των στόχων αυτών Η κομβική αυτή διαφοροποίηση θεωρούμε ότι είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ανάπτυξη νέων ΠΣ αν και δεν συμφωνούμε με την προσδοκία ότι οι επαναλαμβανόμενες διαδικασίες οικοδόμησης τοπικών γνώσεων και πρακτικών θα οδηγήσουν μακροπρόθεσμα και στην ανάπτυξη των αυστηρά προδιαγεγραμμένων από τους θεσμούς ικανοτήτων Τα πολύπλοκα συστήματα όπως το γνωστικό το εκπαιδευτικό ή και τα ευρύτερα κοινωνικά ισορροπούν ή εξελίσσονται με τρόπους που μπορούν να ερμηνευτούν εκ των υστέρων αλλά δεν επιτρέπουν την εκ των προτέρων ασφαλή πρόβλεψη

Από την άλλη μεριά η προσπάθεια αναπαράστασης επιστημονικών ιδεών μέσω της θεατρικής έκφρασης έχει ελάχιστα μέχρι στιγμής δοκιμαστεί μέσα σε ένα συγκεκριμένο εκπαιδευτικό σχέδιο δράσης Έχει δηλαδή δοκιμαστεί ελάχιστα στο να επιχειρήσει να υπηρετήσει ένα ΠΣ-ΦΕ οργανωμένο με βάση ένα θεσμικά και εκ των προτέρων επιλεγμένο περιεχόμενο προσανατολισμένο σε συγκεκριμένους στόχους

Στο συγκεκριμένο λοιπόν κεφάλαιο επιχειρούμε να διερευνήσουμε τα χαρακτηριστικά της τοπικής πα-

ραγωγής παιδαγωγικής γνώσης διεπιστημονικού περιεχομένου που οικοδομούν προπτυχιακές φοιτήτριες του ΤΕΑΠΗ στην προσπάθειά τους να παράγουν μια θεατρική παράσταση εμπνευσμένη από έναν στόχο ενός ΠΣ-ΦΕ του Νηπιαγωγείου Επαναλαμβάνοντας τη διερεύνηση αυτή με τις ίδιες φοιτήτριες πάνω σε δύο διαφορετικά ΠΣ διαφορετικά ως προς το κομβικό στοιχείο της οργάνωσης της στοχοθεσίας ελπίζουμε να συλλέξουμε τεκμήρια που θα επιχειρηματολογούν υπέρ τουλάχιστον της λειτουργικότητας εκείνων των ΠΣ που αντιλαμβάνονται ότι η εκπαιδευτική διαδικασία κινείται από τους στόχους των δρώντων μαθητών (τα ΠΣ της Σκωτίας) και όχι εκείνων που φαντάζονται ότι οι στόχοι των εκπαιδευτικών ή των θεσμών μπορούν να συμπέσουν με αυτούς των μαθητών (τα ελληνικά ΔΕΠΠΣ)

Για τους λόγους αυτούς διαμορφώνουμε ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον όπου γίνεται χρήση της θεατρικής έκφρασης ως πλαίσιο διαχείρισης της εκπαιδευτικής επικοινωνίας μέσω αφηγηματικών δομών (κατάλληλων για την προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία) και ταυτόχρονα ως πλαίσιο άσκησης στη διεπιστημονικότητα με παράλληλο σεβασμό στα ΠΣ-ΦΕ Σε αυτό το εκπαιδευτικό περιβάλλον εκτιμούμε ότι μπορεί να αποδώσει η διερεύνησή μας και να απαντηθούν τα ακόλουθα ερωτήματα α) Πετυχαίνουν οι φοιτήτριες μια ικανοποιητική θεατρική αφήγηση β) Πετυχαίνουν στο πλαίσιο αυτής της αφήγησης μια επαρκή διεπιστημονική διαχείριση γ) Λειτουργούν τέλος με διαφορετικό τρόπο οι δύο διαφορετικές προσεγγίσεις στα ΠΣ-ΦΕ

Εδώ τέλος θα πρέπει να επαναλάβουμε ότι η συγκεκριμένη λογική των μαθημάτων στηρίζεται πάνω στην υπόθεση ότι η μάθηση αποτελεί τη διαδικασίαμέσο για την επίτευξη ενός αποτελέσματοςσκοπού και δεν περιέχεται με κανέναν τρόπο στο αποτέλεσμα (Τσελφές amp Παρούση 2009) Με δεδομένο μάλιστα ότι το ανθρώπινο γνωστικό σύστημα δεν αποτελεί αποθήκη γνώσεων ούτε οι γνώσεις μπορούν να θεωρηθούν ως αποτέλεσμα της μάθησης Η γνώση οικοδομείται εποικοδομείται ανακαλύπτεται ή κάτι άλλο όσο χρόνο και όπου συντελείται η μάθηση και έτσι δεν υπάρχει ως οντότητα ή ως κατάσταση μετά το τέλος της μαθησιακής διαδικασίας Υπάρχει μόνο ως δυνατότητα του ανθρώπινου γνωστικού συστήματος να επαναλάβει ενδεχομένως μια παρόμοια αλλά ποτέ ίδια γνωστική διαδικασία ως μέσο σε μια προσπάθεια επίτευξης ενός νέου στόχου παραγωγής ή αναπαραγωγής

Έτσι τα αποτελέσματα αυτών των μαθημάτων δεν αναμένεται ότι θα οδηγήσουν τις φοιτήτριες στην οικοδόμηση μεθόδων διδασκαλίας του Θεάτρου ή των Φυσικών Επιστημών για παιδιά της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας Αναμένεται ότι θα οδηγήσουν τις φοιτήτριες στη συνδυασμένη οικοδόμηση μετασχηματισμένων εννοιών αρχών λειτουργίας και πρακτικών της θεατρικής έκφρασης και των επιστημών για τη συγκεκριμένη χρήση παραγωγής της παράστασης Πρόκειται δηλαδή για μαθήματα οικοδόμησης τοπικής παιδαγωγικής γνώσης διεπιστημονικού περιεχομένου για τοπική και ενδεχομένως και για μελλοντική εκπαιδευτική χρήση

Δομή της διδακτικής δραστηριότητας - Μεθοδολογία

Στο μάθημα δίδαξαν όπως πάντα τα δύο μέλη του διδακτικού προσωπικού του ΤΕΑΠΗ που συγγράφουν και τα κείμενα του βιβλίου Οι δύο διδάσκοντες ήταν παρόντες σε όλα ανεξαιρέτως τα μαθήματα και τις δραστηριότητες Η διάρκεια των μαθημάτων ήταν εξαμηνιαία (13 εβδομάδες) με δύο τρίωρες συναντήσεις την εβδομάδα και σημαντικό χρόνο προετοιμασίας για τους φοιτητές και τους διδάσκοντες

Πενήντα οχτώ φοιτήτριες που είχαν κατά κανόνα παρακολουθήσει σε προηγούμενα εξάμηνα ένα τουλάχιστον μάθημα Θεάτρου και ένα Διδακτικής των ΦΕ χωρίστηκαν σε 11 ομάδες και ανέλαβαν σε δύο φάσεις να ολοκληρώσουν δύο θεατρικές σπουδές Η πρώτη έπρεπε να προβάλειεπικοινωνεί έναν στόχο του ελληνικού ΠΣ-ΦΕ για το Νηπιαγωγείο (από το ΔΕΠΠΣ) και η δεύτερη έναν στόχο του αντίστοιχου ΠΣ της Σκοτίας Στην παραγωγή της δεύτερης σπουδής εργάστηκαν 10 ομάδες (μετά την αποχώρηση τριών φοιτητριών από μια ομάδα έγινε μια μερική αναπροσαρμογή) Και οι δύο παραγωγές θα παρουσιάζονταν στο τέλος του μαθήματος σε κοινό και θα αξιολογούνταν μετά την κατάθεση της βαθμολογίας σε μια τελική συνάντηση

φοιτητριών και διδασκόντων

Οι θεατρικές τεχνικές που εφαρμόστηκαν ήταν ποικίλες Οι πρώτες δημιουργίες των σπουδών ακολούθησαν την τεχνική του θεάτρου σκιών Από την τεχνική αυτή οι σπουδές μετατοπίστηκαν σταδιακά προς την τεχνική της κινούμενης εικόνας (animation) όπου οι φοιτήτριες χρησιμοποιούσαν τις ήδη κατασκευασμένες φιγούρες απλές φωτογραφικές μηχανές και ελεύθερο λογισμικό (πχ movie maker) για να παράγουν μικρά ψηφιακά φιλμ Η τεχνική αυτή κέρδισε τις φοιτήτριες και έτσι αποφασίσαμε ότι η τελική παρουσίαση στο κοινό θα γινόταν με την τεχνική της κινούμενης εικόνας για την πρώτη θεατρική σπουδή κάθε ομάδας και ανάμεικτες τεχνικές σκηνικής παράστασης (κούκλα σκιές μαύρο θέατρο) για τη δεύτερη σπουδή Η απόφαση αυτή εξασφάλιζε αφενός τη δυνατότητα μεγάλου αριθμού δοκιμών αλλά και μια τελική παρουσίαση που η διάρκειά της δεν θα κούραζε το κοινό (η τεχνική της κινούμενης εικόνας οδηγεί σε σπουδές μικρής διάρκειας) Στην παραπάνω διαδικασία βέβαια αποδεχτήκαμε ότι οι φοιτήτριες θα διαχειριστούν την τεχνική της κινούμενης εικόνας εντελώς εμπειρικά και με χρήση της υποτυπώδους υποδομής που υπήρχε στο εργαστήριο Συνθήκες που περιμέναμε ότι θα έχουν τις συνέπειές τους στις τελικές παραγωγές

Ως δεδομένα προς ανάλυση χρησιμοποιήθηκαν τα τελικά φιλμ κινούμενης εικόνας και το βίντεο που κατέγραψε την τελική σκηνική παρουσίαση Οι καταγραφές που έγιναν κατά τη διάρκεια των μαθημάτων καθώς και στην τελική συνάντηση της αξιολόγησης δεν χρησιμοποιήθηκαν παρά μόνο επικουρικά Αυτές θα μπορούσαν σε μελλοντική ανάλυση να δείξουν προσωπικές ή ομαδικές πορείες τοπικής οικοδόμησης γνώσεων και πρακτικών που δεν αφορούν τα ερωτήματα αυτής της εργασίας

Επειδή η θεατρική έκφραση καταλήγει να διαχειρίζεται το περιεχόμενο των στόχων των ΠΣ-ΦΕ η επιτυχία της διεπιστημονικότητας (δεύτερο ερώτημα) κρίνεται μαζί με την επιτυχία της θεατρικής αφήγησης (πρώτο ερώτημα) και στα τρία επίπεδα μιας θεατρικής σπουδήςπαραγωγής Έτσι η πρώτη φάση της ανάλυσης κάθε σπουδής (μονάδα ανάλυσης) παρακολουθεί

α) τη δραματουργία της σπουδής και τη θέση μέσα σ΄ αυτή του περιεχομένου των ΦΕ ή και των στόχων του ΠΣ Πρόκειται δηλαδή για μια καταρχήν καλή θεατρική αφήγηση Μια αφήγηση που προκαλεί με τη μη γραμμική δόμησή της (Norris et al 2005) το ενδιαφέρον του θεατή Ή (στο άλλο άκρο) πρόκειται για μια περιγραφικήδηλωτική γραμμική αφήγηση που προκαλεί το χασμουρητό του Και ποια τέλος θέση κατέχει το περιεχόμενο των ΦΕ ή ο στόχος των ΠΣ μέσα σ΄ αυτή την αφήγηση Χρησιμοποιείται κάποια έννοια ή κάποια πρακτική των ΦΕ ως κομβική στην πλοκή της αφήγησης Ή (στο άλλο άκρο) από τις ΦΕ και τους στόχους των ΠΣ έχει χρησιμοποιηθεί μια κατ΄ αναλογία θεματική (πχ κίνηση) ενώ όλη η πλοκή εξελίσσεται σε διαφορετικό πλαίσιο (πχ ανθρώπινα πάθη)

β) τη σημειωτική της σπουδής και το κατά πόσο αυτή στις διάφορες φάσεις της πετυχαίνει να σημαίνει με επιτυχία πέραν των άλλων και τα στοιχεία του περιεχομένου των ΦΕ ή και των στόχων του ΠΣ Χρησιμοποιούνται δηλαδή στις διάφορες σκηνές της σπουδής κατάλληλα αντιπροσωπεύοντασημαίνοντα που μέσα στο συνολικό αναφερόμενο πετυχαίνουν να διερμηνεύουνσημαίνουν στον θεατή αυτό που θα ήθελαν οι παραγωγοί της σπουδής (Peirce 1964) Ή (στο άλλο άκρο) η σχέση σημαίνοντος και σημαινόμενου είναι αδιαφανής μέσα στο συνολικό αναφερόμενο Και κυρίως πώς διαμορφώνονται αυτές οι σχέσεις όταν το διερμηνευόμενοσημαινόμενο αφορά έννοιες πρακτικές ή στόχους των ΠΣ που σχετίζονται με τις ΦΕ Σε αυτό το επίπεδο της ανάλυσης περιλαμβάνουμε και τον τίτλο που οι ομάδες έδωσαν στη σπουδή τους μιας και ο τίτλος αποτελεί κατεξοχήν εργαλείο για τον καθορισμό του συνολικά αναφερόμενου της θεατρικής σπουδής

γ) την αισθητική της σπουδής που αν και αποτελεί μια δύσκολα προσεγγίσιμη κατηγορία μπορεί να εκτιμηθεί από το κατά πόσο η εικόνα η κίνηση και ο ήχος συντονίζονται ή όχι στις διάφορες σκηνές της σπουδής (Tillis 1992) Συντονίζονται δηλαδή το οπτικό αποτέλεσμα (εικόναντιζάιν) η κίνηση των σκηνικών αντικειμένων και ο ήχος έτσι ώστε να δημιουργείται ένας ρυθμός της θεατρικής σπουδής που laquoζωντανεύειraquo τα αντικείμενα και συνεπαίρνει τον θεατή Ή (στο άλλο άκρο) τα παραπάνω στοιχεία της θεατρικής παράστασης laquoπαίζουνraquo

ανεξάρτητα το ένα από το άλλο Μήπως αυτό συμβαίνει μόνο σε κάποιες σκηνές Ή μήπως ο παραγόμενος ρυθμός δεν ακολουθεί την πορεία (από σκηνή σε σκηνή) προς την κορύφωση Και κυρίως αν παρουσιάζονται προβλήματα αισθητικής μήπως αυτά συνδέονται με σκηνές όπου επιδιώκονται συνδέσεις με τις ΦΕ ή τους σκοπούς του ΠΣ Μήπως δηλαδή τα αναμενόμενα από τους ερασιτέχνες θεατρικούς παραγωγούςφοιτητές αισθητικά laquoκομπιάσματαraquo παραπέμπουν στις προσπάθειες διεπιστημονικών συνδέσεων

Με αυτή την πρώτη φάση της ανάλυσης μπορούμε να laquoβαθμολογήσουμεraquo πάνω σε τρία διακριτά συνεχή (δραματουργικό σημειωτικό και αισθητικό) τόσο το γενικό θεατρικό αποτέλεσμα της κάθε σπουδής όσο και αυτό που σχετίζεται ειδικότερα με την προσπάθεια της διεπιστημονικής συνύπαρξης Στη δεύτερη φάση της ανάλυσης και για να απαντήσουμε στο τρίτο ερώτημα μπορούμε να προχωρήσουμε στη σύγκριση των laquoβαθμο-λογιώνraquo που αφορούν τις θεατρικές σπουδές που πυροδότησαν τα ελληνικά ΠΣ-ΦΕ και τα ΠΣ της Σκωτίας

Αποτελέσματα

Τα αποτελέσματα που αφορούν την κάθε μια από τις σπουδές παρουσιάζονται χωριστά και εις βάρος της έκτασης του κειμένου επειδή εμφανίζουν και από ένα μοναδικό προφίλ δημιουργίας το καθένα γεγονός που αφενός αναδεικνύει την πολυπλοκότητα του διεπιστημονικού εγχειρήματος και αφετέρου στηρίζει τις θεωρη-τικές μας υποθέσεις

Α Σπουδές σχετιζόμενες με τους στόχους του ελληνικού ΠΣ-ΦΕ για το Νηπιαγωγείο

1 Κουνουπο-βατραχο-πελαργο-μπερδέματα

Το θέμα αυτής της θεατρικής σπουδής εμπνέεται από τον στόχο της laquoσυνειδητοποίησης των τροφικών σχέσεων μεταξύ των διαφόρων οργανισμών στα οικοσυστήματαraquo Το σενάριο στηρίζεται πάνω σrsquo αυτές τις σχέσεις εκμεταλλευόμενο την ένταση μεταξύ κυνηγού και θηράματος ζωής δηλαδή και θανάτου για να παρουσιάσει μια αφήγηση με πλοκή και εξέλιξη που κρατά ζωντανή την laquoόρεξηraquo του θεατή (Norris et al 2005) Πρωταγωνιστής είναι ένας βάτραχος που καμουφλαρισμένος στην όχθη μιας λίμνης παραμονεύει τα θηράματά του Το πρώτο είναι μια πεταλούδα το δεύτερο ένα κουνούπι και τα δύο γίνονται τροφή του Το τρίτο θήραμα είναι πάλι ένα κουνούπι που ο βάτραχος πηδάει για να το πιάσει με αποτέλεσμα να πέσει μέσα στο νερό και να αποκαλύψει την παρουσία του Τότε εμφανίζεται ένα πουλί που κατεβαίνει πιάνει τον βάτραχο από το πόδι και απομακρύνεται Το κουνούπι παραμένει να πετάει μόνο του στο σκηνικό

Σημειωτικά δεν υπάρχει κάτι που να μην διερμηνεύεται στην κατεύθυνση που επιδιώκουν οι παραγωγοί της σπουδής Οι φιγούρες τα σκηνικά και τα γεγονότα αντιπροσωπεύονται απολύτως ικανοποιητικά από τις κατασκευές Η συνολική αισθητική επίσης ικανοποιεί με την εικόνα να πετυχαίνει την αναπαράσταση του υγρού περιβάλλοντος μέσα από το χρώμα που κυριαρχείται από αποχρώσεις του λαδί και του γαλάζιου καθώς και από την περιορισμένη εστίαση των φωτογραφιών με την κίνηση να ακολουθεί τη μουσική επένδυση και το ρυθμό της μουσικής να επιβάλει από τη μια μεριά μια κατάσταση καθημερινότητας πίσω από τα βίαια γεγονότα του θανάτου των θηραμάτων και από την άλλη να ανεβάζει την ένταση και να γίνεται μάλλον ειρωνική καθώς η σπουδή οδηγείται στο τέλος της

2 Κυνηγώντας την μπάλα

Εικόνα 91 Κυνηγώντας την μπάλα

Το θέμα αυτής της σπουδής συνδέεται με τον στόχο laquoτα παιδιά να παρατηρούν και να περιγράφουν πώς κινούνται διάφορα παιχνίδιαraquo και έχει ως πρωταγωνιστή της μια μπάλα Η μπάλα φεύγει από τα χέρια ενός παιδιού παρασύρεται από τον αέρα ανεβαίνει σε ένα δέντρο πέφτει απ΄ αυτό πάνω σε ένα μπαλκόνι περνάει μέσα στο σπίτι από το ανοιχτό παράθυρο σπάει ένα βάζο παρενοχλεί έναν σκύλο Παιδί και σκύλος την laquoκαταδιώκουνraquo και προς το τέλος της σπουδής καταλήγουν να τη διεκδικούν τραβώντας τη ο ένας από τη μια μεριά και ο άλλος από την άλλη μέχρι που τη σκίζουν σε δύο κομμάτια

Αν και το σενάριο της σπουδής συνδέεται με την κίνηση η πίεση της αφήγησης που απαιτεί δράση και η μάλλον περιγραφική προσέγγιση των παραγωγών της σπουδής που προσπαθούν να αναπαραστήσουν και όχι να σχολιάσουν την κίνηση οδηγούν την κεντρική αυτή έννοια να σημαίνεται μέσω των σχέσεων της κινούμενης μπάλας με άλλα αντικείμεναοντότητες του σκηνικού χώρου Η κίνηση δηλαδή αποκτά το νόημά της μέσω των στιγμιότυπων της διαδοχικής αλληλεπίδρασης της μπάλας με το παιδί το δέντρο το βάζο το σιντριβάνι το σκύλο κλπ Η εξέλιξη αυτή αν και υποδηλώνει και αλλαγή θέσης τελικά στρέφει το ενδιαφέρον του θεατή προς τις αλληλεπιδράσεις και όχι προς την κίνηση που αφορά τους ενδιάμεσους των αλληλεπιδράσεων χρό-νους

Πέρα από τον συγκεκριμένο μετασχηματισμό του περιεχομένου δεν εμφανίζονται άλλα σημειωτικά προβλήματα Προβλήματα όμως παρουσιάζει η αισθητική της σπουδής μιας και οι καλοσχηματισμένες φιγούρες κινούνται ασύνδετα (η συνολική σπουδή μοιάζει περισσότερο με διαδοχή εικόνων παρά με φιλμ κινούμενης εικόνας) και χωρίς να συντονίζονται με τη μουσική

3 Μην πριονίζεις το κλαδί που κάθεσαι

Εικόνα 92 Μην πριονίζεις το κλαδί που κάθεσαι

Το θέμα και αυτής της θεατρικής σπουδής εμπνέεται από το στόχο της laquoσυνειδητοποίησης των τροφικών σχέσεων μεταξύ των διαφόρων οργανισμών στα οικοσυστήματαraquo στήνοντας την αφήγηση μέσω της μετα-

φοράς των τροφικών σχέσεων στο επίπεδο της σχέσης κυνηγού και θηράματος Ένα πουλί καθισμένο πάνω σε ένα κλαδί αναζητά την τροφή του Ένα σκουλήκι βρίσκεται κάτω από το κλαδί καλυμμένο από φύλλα που εξασφαλίζουν την προστασία του Όμως το σκουλήκι τρώει τα φύλλα και σιγά σιγά αποκαλύπτεται στον θηρευτή του

Η σπουδή είναι επαρκής δραματουργικά σημειωτικά και αισθητικά Το μόνο ίσως αισθητικό της πρόβλημα έχει να κάνει με την κίνηση των δύο πρωταγωνιστών όταν οι σκηνές επιχειρούν να σημάνουν τη δράση του πουλιού το σκουλήκι παραμένει ακίνητο και όταν επιχειρούν να σημάνουν τη δράση του σκουληκιού το πουλί παραμένει ακίνητο Ένα συνηθισμένο βέβαια σκηνικό πρόβλημα των ερασιτεχνικών παραγωγών το οποίο όμως θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί εύκολα στην κατασκευή του animation

4 Η Οδύσσεια μιας μπάλας

Εικόνα 93 Η Οδύσσεια μιας μπάλας

Άλλη μια σπουδή με πρωταγωνίστρια μια μπάλα και θέμα σχετικό με την κίνηση Εδώ το σενάριο είναι απλοϊκό και περιγραφικό δύο παιδιά παίζουν με μια μπάλα Η μπάλα ξεφεύγει τα παιδιά την laquoκυνηγούνraquo τη βρίσκουν και συνεχίζουν το παιχνίδι τους

Αν και η αισθητική της σπουδής είναι καλή τα δραματουργικά και σημειωτικά προβλήματα που σχετίζονται με το μετασχηματισμό της έννοιας της κίνησης εδώ διογκώνονται Χωρίς τον τίτλο ένας θεατής ίσως δεν θα

διερμήνευε τα γεγονότα με τρόπο που να αφορούν τη μπάλα πόσο μάλλον την κίνησή της

5 Wiki

Βιντεο 91 Wiki

Μια απόλυτα επιτυχημένη σπουδή που δείχνει τις απίστευτες δυνατότητες της αφήγησης ακόμη και όταν αυτή δομείται στη βάση αφηρημένων εννοιών όπως αυτή της κίνησης Εδώ οι φοιτήτριεςπαραγωγοί εκμεταλλεύονται ένα από τα σχετικιστικά χαρακτηριστικά της κίνησης τη διεύθυνσή της και οικοδομούν ένα επιτυχημένο αφηγηματικά σενάριο το οποίο με τη σειρά του καθοδηγεί μια σημειωτικά και αισθητικά επιτυχημένη συνολική παραγωγή ένα πλάσμα με μορφή πιγκουίνου περιφέρεται σε ένα τοπίο με δέντρα που φυτρώνουν το ένα μετά το άλλο στο χείλος ενός κατακόρυφου γκρεμού και laquoονειρεύεταιraquo ότι θα μπορούσε να πετάξει πάνω από τα δέντρα Για να πραγματοποιήσει αυτή την επιθυμία του χρησιμοποιεί ένα πριόνι σκοινιά και καρφιά Κόβει δέντρα τα μεταφέρει και τα στερεώνει κατά μήκος του γκρεμού σε οριζόντια θέση το ένα μετά το άλλο Όταν ολοκληρώνει την κατασκευή του παίρνει φόρα και πηδάει στον γκρεμό Το τελευταίο όνειρο της ζωής του έχει μάλλον πραγματοποιηθεί έχει πετάξει πάνω από τα δέντρα

Ο τίτλος της σπουδής (σημαίνει κάτι μεταξύ του laquoγρήγοραraquo και του laquoβιαστικάraquo προέρχεται από τα λεω-φορεία πυκνών δρομολογίων του αερολιμένα της Χονολουλού και χρησιμοποιείται πλέον ευρύτατα στο χώρο του διαδικτύου) το πικρό χιούμορ η εξαιρετική σημειοτοδότηση των σκηνικών κατασκευών και γεγονότων η συντονισμένη με την κίνηση μουσική κάλυψη μαζί με τη βαθιά και ουσιαστική κατανόηση των χαρακτηριστικών της κίνησης εκτιμούμε ότι συγκροτούν ένα υπόδειγμα για την πολυπλοκότητα αλλά και για τις δυνατότητες

ραγωγής παιδαγωγικής γνώσης διεπιστημονικού περιεχομένου που οικοδομούν προπτυχιακές φοιτήτριες του ΤΕΑΠΗ στην προσπάθειά τους να παράγουν μια θεατρική παράσταση εμπνευσμένη από έναν στόχο ενός ΠΣ-ΦΕ του Νηπιαγωγείου Επαναλαμβάνοντας τη διερεύνηση αυτή με τις ίδιες φοιτήτριες πάνω σε δύο διαφορετικά ΠΣ διαφορετικά ως προς το κομβικό στοιχείο της οργάνωσης της στοχοθεσίας ελπίζουμε να συλλέξουμε τεκμήρια που θα επιχειρηματολογούν υπέρ τουλάχιστον της λειτουργικότητας εκείνων των ΠΣ που αντιλαμβάνονται ότι η εκπαιδευτική διαδικασία κινείται από τους στόχους των δρώντων μαθητών (τα ΠΣ της Σκωτίας) και όχι εκείνων που φαντάζονται ότι οι στόχοι των εκπαιδευτικών ή των θεσμών μπορούν να συμπέσουν με αυτούς των μαθητών (τα ελληνικά ΔΕΠΠΣ)

Για τους λόγους αυτούς διαμορφώνουμε ένα εκπαιδευτικό περιβάλλον όπου γίνεται χρήση της θεατρικής έκφρασης ως πλαίσιο διαχείρισης της εκπαιδευτικής επικοινωνίας μέσω αφηγηματικών δομών (κατάλληλων για την προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία) και ταυτόχρονα ως πλαίσιο άσκησης στη διεπιστημονικότητα με παράλληλο σεβασμό στα ΠΣ-ΦΕ Σε αυτό το εκπαιδευτικό περιβάλλον εκτιμούμε ότι μπορεί να αποδώσει η διερεύνησή μας και να απαντηθούν τα ακόλουθα ερωτήματα α) Πετυχαίνουν οι φοιτήτριες μια ικανοποιητική θεατρική αφήγηση β) Πετυχαίνουν στο πλαίσιο αυτής της αφήγησης μια επαρκή διεπιστημονική διαχείριση γ) Λειτουργούν τέλος με διαφορετικό τρόπο οι δύο διαφορετικές προσεγγίσεις στα ΠΣ-ΦΕ

Εδώ τέλος θα πρέπει να επαναλάβουμε ότι η συγκεκριμένη λογική των μαθημάτων στηρίζεται πάνω στην υπόθεση ότι η μάθηση αποτελεί τη διαδικασίαμέσο για την επίτευξη ενός αποτελέσματοςσκοπού και δεν περιέχεται με κανέναν τρόπο στο αποτέλεσμα (Τσελφές amp Παρούση 2009) Με δεδομένο μάλιστα ότι το ανθρώπινο γνωστικό σύστημα δεν αποτελεί αποθήκη γνώσεων ούτε οι γνώσεις μπορούν να θεωρηθούν ως αποτέλεσμα της μάθησης Η γνώση οικοδομείται εποικοδομείται ανακαλύπτεται ή κάτι άλλο όσο χρόνο και όπου συντελείται η μάθηση και έτσι δεν υπάρχει ως οντότητα ή ως κατάσταση μετά το τέλος της μαθησιακής διαδικασίας Υπάρχει μόνο ως δυνατότητα του ανθρώπινου γνωστικού συστήματος να επαναλάβει ενδεχομένως μια παρόμοια αλλά ποτέ ίδια γνωστική διαδικασία ως μέσο σε μια προσπάθεια επίτευξης ενός νέου στόχου παραγωγής ή αναπαραγωγής

Έτσι τα αποτελέσματα αυτών των μαθημάτων δεν αναμένεται ότι θα οδηγήσουν τις φοιτήτριες στην οικοδόμηση μεθόδων διδασκαλίας του Θεάτρου ή των Φυσικών Επιστημών για παιδιά της προσχολικής και πρώτης σχολικής ηλικίας Αναμένεται ότι θα οδηγήσουν τις φοιτήτριες στη συνδυασμένη οικοδόμηση μετασχηματισμένων εννοιών αρχών λειτουργίας και πρακτικών της θεατρικής έκφρασης και των επιστημών για τη συγκεκριμένη χρήση παραγωγής της παράστασης Πρόκειται δηλαδή για μαθήματα οικοδόμησης τοπικής παιδαγωγικής γνώσης διεπιστημονικού περιεχομένου για τοπική και ενδεχομένως και για μελλοντική εκπαιδευτική χρήση

Δομή της διδακτικής δραστηριότητας - Μεθοδολογία

Στο μάθημα δίδαξαν όπως πάντα τα δύο μέλη του διδακτικού προσωπικού του ΤΕΑΠΗ που συγγράφουν και τα κείμενα του βιβλίου Οι δύο διδάσκοντες ήταν παρόντες σε όλα ανεξαιρέτως τα μαθήματα και τις δραστηριότητες Η διάρκεια των μαθημάτων ήταν εξαμηνιαία (13 εβδομάδες) με δύο τρίωρες συναντήσεις την εβδομάδα και σημαντικό χρόνο προετοιμασίας για τους φοιτητές και τους διδάσκοντες

Πενήντα οχτώ φοιτήτριες που είχαν κατά κανόνα παρακολουθήσει σε προηγούμενα εξάμηνα ένα τουλάχιστον μάθημα Θεάτρου και ένα Διδακτικής των ΦΕ χωρίστηκαν σε 11 ομάδες και ανέλαβαν σε δύο φάσεις να ολοκληρώσουν δύο θεατρικές σπουδές Η πρώτη έπρεπε να προβάλειεπικοινωνεί έναν στόχο του ελληνικού ΠΣ-ΦΕ για το Νηπιαγωγείο (από το ΔΕΠΠΣ) και η δεύτερη έναν στόχο του αντίστοιχου ΠΣ της Σκοτίας Στην παραγωγή της δεύτερης σπουδής εργάστηκαν 10 ομάδες (μετά την αποχώρηση τριών φοιτητριών από μια ομάδα έγινε μια μερική αναπροσαρμογή) Και οι δύο παραγωγές θα παρουσιάζονταν στο τέλος του μαθήματος σε κοινό και θα αξιολογούνταν μετά την κατάθεση της βαθμολογίας σε μια τελική συνάντηση

φοιτητριών και διδασκόντων

Οι θεατρικές τεχνικές που εφαρμόστηκαν ήταν ποικίλες Οι πρώτες δημιουργίες των σπουδών ακολούθησαν την τεχνική του θεάτρου σκιών Από την τεχνική αυτή οι σπουδές μετατοπίστηκαν σταδιακά προς την τεχνική της κινούμενης εικόνας (animation) όπου οι φοιτήτριες χρησιμοποιούσαν τις ήδη κατασκευασμένες φιγούρες απλές φωτογραφικές μηχανές και ελεύθερο λογισμικό (πχ movie maker) για να παράγουν μικρά ψηφιακά φιλμ Η τεχνική αυτή κέρδισε τις φοιτήτριες και έτσι αποφασίσαμε ότι η τελική παρουσίαση στο κοινό θα γινόταν με την τεχνική της κινούμενης εικόνας για την πρώτη θεατρική σπουδή κάθε ομάδας και ανάμεικτες τεχνικές σκηνικής παράστασης (κούκλα σκιές μαύρο θέατρο) για τη δεύτερη σπουδή Η απόφαση αυτή εξασφάλιζε αφενός τη δυνατότητα μεγάλου αριθμού δοκιμών αλλά και μια τελική παρουσίαση που η διάρκειά της δεν θα κούραζε το κοινό (η τεχνική της κινούμενης εικόνας οδηγεί σε σπουδές μικρής διάρκειας) Στην παραπάνω διαδικασία βέβαια αποδεχτήκαμε ότι οι φοιτήτριες θα διαχειριστούν την τεχνική της κινούμενης εικόνας εντελώς εμπειρικά και με χρήση της υποτυπώδους υποδομής που υπήρχε στο εργαστήριο Συνθήκες που περιμέναμε ότι θα έχουν τις συνέπειές τους στις τελικές παραγωγές

Ως δεδομένα προς ανάλυση χρησιμοποιήθηκαν τα τελικά φιλμ κινούμενης εικόνας και το βίντεο που κατέγραψε την τελική σκηνική παρουσίαση Οι καταγραφές που έγιναν κατά τη διάρκεια των μαθημάτων καθώς και στην τελική συνάντηση της αξιολόγησης δεν χρησιμοποιήθηκαν παρά μόνο επικουρικά Αυτές θα μπορούσαν σε μελλοντική ανάλυση να δείξουν προσωπικές ή ομαδικές πορείες τοπικής οικοδόμησης γνώσεων και πρακτικών που δεν αφορούν τα ερωτήματα αυτής της εργασίας

Επειδή η θεατρική έκφραση καταλήγει να διαχειρίζεται το περιεχόμενο των στόχων των ΠΣ-ΦΕ η επιτυχία της διεπιστημονικότητας (δεύτερο ερώτημα) κρίνεται μαζί με την επιτυχία της θεατρικής αφήγησης (πρώτο ερώτημα) και στα τρία επίπεδα μιας θεατρικής σπουδήςπαραγωγής Έτσι η πρώτη φάση της ανάλυσης κάθε σπουδής (μονάδα ανάλυσης) παρακολουθεί

α) τη δραματουργία της σπουδής και τη θέση μέσα σ΄ αυτή του περιεχομένου των ΦΕ ή και των στόχων του ΠΣ Πρόκειται δηλαδή για μια καταρχήν καλή θεατρική αφήγηση Μια αφήγηση που προκαλεί με τη μη γραμμική δόμησή της (Norris et al 2005) το ενδιαφέρον του θεατή Ή (στο άλλο άκρο) πρόκειται για μια περιγραφικήδηλωτική γραμμική αφήγηση που προκαλεί το χασμουρητό του Και ποια τέλος θέση κατέχει το περιεχόμενο των ΦΕ ή ο στόχος των ΠΣ μέσα σ΄ αυτή την αφήγηση Χρησιμοποιείται κάποια έννοια ή κάποια πρακτική των ΦΕ ως κομβική στην πλοκή της αφήγησης Ή (στο άλλο άκρο) από τις ΦΕ και τους στόχους των ΠΣ έχει χρησιμοποιηθεί μια κατ΄ αναλογία θεματική (πχ κίνηση) ενώ όλη η πλοκή εξελίσσεται σε διαφορετικό πλαίσιο (πχ ανθρώπινα πάθη)

β) τη σημειωτική της σπουδής και το κατά πόσο αυτή στις διάφορες φάσεις της πετυχαίνει να σημαίνει με επιτυχία πέραν των άλλων και τα στοιχεία του περιεχομένου των ΦΕ ή και των στόχων του ΠΣ Χρησιμοποιούνται δηλαδή στις διάφορες σκηνές της σπουδής κατάλληλα αντιπροσωπεύοντασημαίνοντα που μέσα στο συνολικό αναφερόμενο πετυχαίνουν να διερμηνεύουνσημαίνουν στον θεατή αυτό που θα ήθελαν οι παραγωγοί της σπουδής (Peirce 1964) Ή (στο άλλο άκρο) η σχέση σημαίνοντος και σημαινόμενου είναι αδιαφανής μέσα στο συνολικό αναφερόμενο Και κυρίως πώς διαμορφώνονται αυτές οι σχέσεις όταν το διερμηνευόμενοσημαινόμενο αφορά έννοιες πρακτικές ή στόχους των ΠΣ που σχετίζονται με τις ΦΕ Σε αυτό το επίπεδο της ανάλυσης περιλαμβάνουμε και τον τίτλο που οι ομάδες έδωσαν στη σπουδή τους μιας και ο τίτλος αποτελεί κατεξοχήν εργαλείο για τον καθορισμό του συνολικά αναφερόμενου της θεατρικής σπουδής

γ) την αισθητική της σπουδής που αν και αποτελεί μια δύσκολα προσεγγίσιμη κατηγορία μπορεί να εκτιμηθεί από το κατά πόσο η εικόνα η κίνηση και ο ήχος συντονίζονται ή όχι στις διάφορες σκηνές της σπουδής (Tillis 1992) Συντονίζονται δηλαδή το οπτικό αποτέλεσμα (εικόναντιζάιν) η κίνηση των σκηνικών αντικειμένων και ο ήχος έτσι ώστε να δημιουργείται ένας ρυθμός της θεατρικής σπουδής που laquoζωντανεύειraquo τα αντικείμενα και συνεπαίρνει τον θεατή Ή (στο άλλο άκρο) τα παραπάνω στοιχεία της θεατρικής παράστασης laquoπαίζουνraquo

ανεξάρτητα το ένα από το άλλο Μήπως αυτό συμβαίνει μόνο σε κάποιες σκηνές Ή μήπως ο παραγόμενος ρυθμός δεν ακολουθεί την πορεία (από σκηνή σε σκηνή) προς την κορύφωση Και κυρίως αν παρουσιάζονται προβλήματα αισθητικής μήπως αυτά συνδέονται με σκηνές όπου επιδιώκονται συνδέσεις με τις ΦΕ ή τους σκοπούς του ΠΣ Μήπως δηλαδή τα αναμενόμενα από τους ερασιτέχνες θεατρικούς παραγωγούςφοιτητές αισθητικά laquoκομπιάσματαraquo παραπέμπουν στις προσπάθειες διεπιστημονικών συνδέσεων

Με αυτή την πρώτη φάση της ανάλυσης μπορούμε να laquoβαθμολογήσουμεraquo πάνω σε τρία διακριτά συνεχή (δραματουργικό σημειωτικό και αισθητικό) τόσο το γενικό θεατρικό αποτέλεσμα της κάθε σπουδής όσο και αυτό που σχετίζεται ειδικότερα με την προσπάθεια της διεπιστημονικής συνύπαρξης Στη δεύτερη φάση της ανάλυσης και για να απαντήσουμε στο τρίτο ερώτημα μπορούμε να προχωρήσουμε στη σύγκριση των laquoβαθμο-λογιώνraquo που αφορούν τις θεατρικές σπουδές που πυροδότησαν τα ελληνικά ΠΣ-ΦΕ και τα ΠΣ της Σκωτίας

Αποτελέσματα

Τα αποτελέσματα που αφορούν την κάθε μια από τις σπουδές παρουσιάζονται χωριστά και εις βάρος της έκτασης του κειμένου επειδή εμφανίζουν και από ένα μοναδικό προφίλ δημιουργίας το καθένα γεγονός που αφενός αναδεικνύει την πολυπλοκότητα του διεπιστημονικού εγχειρήματος και αφετέρου στηρίζει τις θεωρη-τικές μας υποθέσεις

Α Σπουδές σχετιζόμενες με τους στόχους του ελληνικού ΠΣ-ΦΕ για το Νηπιαγωγείο

1 Κουνουπο-βατραχο-πελαργο-μπερδέματα

Το θέμα αυτής της θεατρικής σπουδής εμπνέεται από τον στόχο της laquoσυνειδητοποίησης των τροφικών σχέσεων μεταξύ των διαφόρων οργανισμών στα οικοσυστήματαraquo Το σενάριο στηρίζεται πάνω σrsquo αυτές τις σχέσεις εκμεταλλευόμενο την ένταση μεταξύ κυνηγού και θηράματος ζωής δηλαδή και θανάτου για να παρουσιάσει μια αφήγηση με πλοκή και εξέλιξη που κρατά ζωντανή την laquoόρεξηraquo του θεατή (Norris et al 2005) Πρωταγωνιστής είναι ένας βάτραχος που καμουφλαρισμένος στην όχθη μιας λίμνης παραμονεύει τα θηράματά του Το πρώτο είναι μια πεταλούδα το δεύτερο ένα κουνούπι και τα δύο γίνονται τροφή του Το τρίτο θήραμα είναι πάλι ένα κουνούπι που ο βάτραχος πηδάει για να το πιάσει με αποτέλεσμα να πέσει μέσα στο νερό και να αποκαλύψει την παρουσία του Τότε εμφανίζεται ένα πουλί που κατεβαίνει πιάνει τον βάτραχο από το πόδι και απομακρύνεται Το κουνούπι παραμένει να πετάει μόνο του στο σκηνικό

Σημειωτικά δεν υπάρχει κάτι που να μην διερμηνεύεται στην κατεύθυνση που επιδιώκουν οι παραγωγοί της σπουδής Οι φιγούρες τα σκηνικά και τα γεγονότα αντιπροσωπεύονται απολύτως ικανοποιητικά από τις κατασκευές Η συνολική αισθητική επίσης ικανοποιεί με την εικόνα να πετυχαίνει την αναπαράσταση του υγρού περιβάλλοντος μέσα από το χρώμα που κυριαρχείται από αποχρώσεις του λαδί και του γαλάζιου καθώς και από την περιορισμένη εστίαση των φωτογραφιών με την κίνηση να ακολουθεί τη μουσική επένδυση και το ρυθμό της μουσικής να επιβάλει από τη μια μεριά μια κατάσταση καθημερινότητας πίσω από τα βίαια γεγονότα του θανάτου των θηραμάτων και από την άλλη να ανεβάζει την ένταση και να γίνεται μάλλον ειρωνική καθώς η σπουδή οδηγείται στο τέλος της

2 Κυνηγώντας την μπάλα

Εικόνα 91 Κυνηγώντας την μπάλα

Το θέμα αυτής της σπουδής συνδέεται με τον στόχο laquoτα παιδιά να παρατηρούν και να περιγράφουν πώς κινούνται διάφορα παιχνίδιαraquo και έχει ως πρωταγωνιστή της μια μπάλα Η μπάλα φεύγει από τα χέρια ενός παιδιού παρασύρεται από τον αέρα ανεβαίνει σε ένα δέντρο πέφτει απ΄ αυτό πάνω σε ένα μπαλκόνι περνάει μέσα στο σπίτι από το ανοιχτό παράθυρο σπάει ένα βάζο παρενοχλεί έναν σκύλο Παιδί και σκύλος την laquoκαταδιώκουνraquo και προς το τέλος της σπουδής καταλήγουν να τη διεκδικούν τραβώντας τη ο ένας από τη μια μεριά και ο άλλος από την άλλη μέχρι που τη σκίζουν σε δύο κομμάτια

Αν και το σενάριο της σπουδής συνδέεται με την κίνηση η πίεση της αφήγησης που απαιτεί δράση και η μάλλον περιγραφική προσέγγιση των παραγωγών της σπουδής που προσπαθούν να αναπαραστήσουν και όχι να σχολιάσουν την κίνηση οδηγούν την κεντρική αυτή έννοια να σημαίνεται μέσω των σχέσεων της κινούμενης μπάλας με άλλα αντικείμεναοντότητες του σκηνικού χώρου Η κίνηση δηλαδή αποκτά το νόημά της μέσω των στιγμιότυπων της διαδοχικής αλληλεπίδρασης της μπάλας με το παιδί το δέντρο το βάζο το σιντριβάνι το σκύλο κλπ Η εξέλιξη αυτή αν και υποδηλώνει και αλλαγή θέσης τελικά στρέφει το ενδιαφέρον του θεατή προς τις αλληλεπιδράσεις και όχι προς την κίνηση που αφορά τους ενδιάμεσους των αλληλεπιδράσεων χρό-νους

Πέρα από τον συγκεκριμένο μετασχηματισμό του περιεχομένου δεν εμφανίζονται άλλα σημειωτικά προβλήματα Προβλήματα όμως παρουσιάζει η αισθητική της σπουδής μιας και οι καλοσχηματισμένες φιγούρες κινούνται ασύνδετα (η συνολική σπουδή μοιάζει περισσότερο με διαδοχή εικόνων παρά με φιλμ κινούμενης εικόνας) και χωρίς να συντονίζονται με τη μουσική

3 Μην πριονίζεις το κλαδί που κάθεσαι

Εικόνα 92 Μην πριονίζεις το κλαδί που κάθεσαι

Το θέμα και αυτής της θεατρικής σπουδής εμπνέεται από το στόχο της laquoσυνειδητοποίησης των τροφικών σχέσεων μεταξύ των διαφόρων οργανισμών στα οικοσυστήματαraquo στήνοντας την αφήγηση μέσω της μετα-

φοράς των τροφικών σχέσεων στο επίπεδο της σχέσης κυνηγού και θηράματος Ένα πουλί καθισμένο πάνω σε ένα κλαδί αναζητά την τροφή του Ένα σκουλήκι βρίσκεται κάτω από το κλαδί καλυμμένο από φύλλα που εξασφαλίζουν την προστασία του Όμως το σκουλήκι τρώει τα φύλλα και σιγά σιγά αποκαλύπτεται στον θηρευτή του

Η σπουδή είναι επαρκής δραματουργικά σημειωτικά και αισθητικά Το μόνο ίσως αισθητικό της πρόβλημα έχει να κάνει με την κίνηση των δύο πρωταγωνιστών όταν οι σκηνές επιχειρούν να σημάνουν τη δράση του πουλιού το σκουλήκι παραμένει ακίνητο και όταν επιχειρούν να σημάνουν τη δράση του σκουληκιού το πουλί παραμένει ακίνητο Ένα συνηθισμένο βέβαια σκηνικό πρόβλημα των ερασιτεχνικών παραγωγών το οποίο όμως θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί εύκολα στην κατασκευή του animation

4 Η Οδύσσεια μιας μπάλας

Εικόνα 93 Η Οδύσσεια μιας μπάλας

Άλλη μια σπουδή με πρωταγωνίστρια μια μπάλα και θέμα σχετικό με την κίνηση Εδώ το σενάριο είναι απλοϊκό και περιγραφικό δύο παιδιά παίζουν με μια μπάλα Η μπάλα ξεφεύγει τα παιδιά την laquoκυνηγούνraquo τη βρίσκουν και συνεχίζουν το παιχνίδι τους

Αν και η αισθητική της σπουδής είναι καλή τα δραματουργικά και σημειωτικά προβλήματα που σχετίζονται με το μετασχηματισμό της έννοιας της κίνησης εδώ διογκώνονται Χωρίς τον τίτλο ένας θεατής ίσως δεν θα

διερμήνευε τα γεγονότα με τρόπο που να αφορούν τη μπάλα πόσο μάλλον την κίνησή της

5 Wiki

Βιντεο 91 Wiki

Μια απόλυτα επιτυχημένη σπουδή που δείχνει τις απίστευτες δυνατότητες της αφήγησης ακόμη και όταν αυτή δομείται στη βάση αφηρημένων εννοιών όπως αυτή της κίνησης Εδώ οι φοιτήτριεςπαραγωγοί εκμεταλλεύονται ένα από τα σχετικιστικά χαρακτηριστικά της κίνησης τη διεύθυνσή της και οικοδομούν ένα επιτυχημένο αφηγηματικά σενάριο το οποίο με τη σειρά του καθοδηγεί μια σημειωτικά και αισθητικά επιτυχημένη συνολική παραγωγή ένα πλάσμα με μορφή πιγκουίνου περιφέρεται σε ένα τοπίο με δέντρα που φυτρώνουν το ένα μετά το άλλο στο χείλος ενός κατακόρυφου γκρεμού και laquoονειρεύεταιraquo ότι θα μπορούσε να πετάξει πάνω από τα δέντρα Για να πραγματοποιήσει αυτή την επιθυμία του χρησιμοποιεί ένα πριόνι σκοινιά και καρφιά Κόβει δέντρα τα μεταφέρει και τα στερεώνει κατά μήκος του γκρεμού σε οριζόντια θέση το ένα μετά το άλλο Όταν ολοκληρώνει την κατασκευή του παίρνει φόρα και πηδάει στον γκρεμό Το τελευταίο όνειρο της ζωής του έχει μάλλον πραγματοποιηθεί έχει πετάξει πάνω από τα δέντρα

Ο τίτλος της σπουδής (σημαίνει κάτι μεταξύ του laquoγρήγοραraquo και του laquoβιαστικάraquo προέρχεται από τα λεω-φορεία πυκνών δρομολογίων του αερολιμένα της Χονολουλού και χρησιμοποιείται πλέον ευρύτατα στο χώρο του διαδικτύου) το πικρό χιούμορ η εξαιρετική σημειοτοδότηση των σκηνικών κατασκευών και γεγονότων η συντονισμένη με την κίνηση μουσική κάλυψη μαζί με τη βαθιά και ουσιαστική κατανόηση των χαρακτηριστικών της κίνησης εκτιμούμε ότι συγκροτούν ένα υπόδειγμα για την πολυπλοκότητα αλλά και για τις δυνατότητες

φοιτητριών και διδασκόντων

Οι θεατρικές τεχνικές που εφαρμόστηκαν ήταν ποικίλες Οι πρώτες δημιουργίες των σπουδών ακολούθησαν την τεχνική του θεάτρου σκιών Από την τεχνική αυτή οι σπουδές μετατοπίστηκαν σταδιακά προς την τεχνική της κινούμενης εικόνας (animation) όπου οι φοιτήτριες χρησιμοποιούσαν τις ήδη κατασκευασμένες φιγούρες απλές φωτογραφικές μηχανές και ελεύθερο λογισμικό (πχ movie maker) για να παράγουν μικρά ψηφιακά φιλμ Η τεχνική αυτή κέρδισε τις φοιτήτριες και έτσι αποφασίσαμε ότι η τελική παρουσίαση στο κοινό θα γινόταν με την τεχνική της κινούμενης εικόνας για την πρώτη θεατρική σπουδή κάθε ομάδας και ανάμεικτες τεχνικές σκηνικής παράστασης (κούκλα σκιές μαύρο θέατρο) για τη δεύτερη σπουδή Η απόφαση αυτή εξασφάλιζε αφενός τη δυνατότητα μεγάλου αριθμού δοκιμών αλλά και μια τελική παρουσίαση που η διάρκειά της δεν θα κούραζε το κοινό (η τεχνική της κινούμενης εικόνας οδηγεί σε σπουδές μικρής διάρκειας) Στην παραπάνω διαδικασία βέβαια αποδεχτήκαμε ότι οι φοιτήτριες θα διαχειριστούν την τεχνική της κινούμενης εικόνας εντελώς εμπειρικά και με χρήση της υποτυπώδους υποδομής που υπήρχε στο εργαστήριο Συνθήκες που περιμέναμε ότι θα έχουν τις συνέπειές τους στις τελικές παραγωγές

Ως δεδομένα προς ανάλυση χρησιμοποιήθηκαν τα τελικά φιλμ κινούμενης εικόνας και το βίντεο που κατέγραψε την τελική σκηνική παρουσίαση Οι καταγραφές που έγιναν κατά τη διάρκεια των μαθημάτων καθώς και στην τελική συνάντηση της αξιολόγησης δεν χρησιμοποιήθηκαν παρά μόνο επικουρικά Αυτές θα μπορούσαν σε μελλοντική ανάλυση να δείξουν προσωπικές ή ομαδικές πορείες τοπικής οικοδόμησης γνώσεων και πρακτικών που δεν αφορούν τα ερωτήματα αυτής της εργασίας

Επειδή η θεατρική έκφραση καταλήγει να διαχειρίζεται το περιεχόμενο των στόχων των ΠΣ-ΦΕ η επιτυχία της διεπιστημονικότητας (δεύτερο ερώτημα) κρίνεται μαζί με την επιτυχία της θεατρικής αφήγησης (πρώτο ερώτημα) και στα τρία επίπεδα μιας θεατρικής σπουδήςπαραγωγής Έτσι η πρώτη φάση της ανάλυσης κάθε σπουδής (μονάδα ανάλυσης) παρακολουθεί

α) τη δραματουργία της σπουδής και τη θέση μέσα σ΄ αυτή του περιεχομένου των ΦΕ ή και των στόχων του ΠΣ Πρόκειται δηλαδή για μια καταρχήν καλή θεατρική αφήγηση Μια αφήγηση που προκαλεί με τη μη γραμμική δόμησή της (Norris et al 2005) το ενδιαφέρον του θεατή Ή (στο άλλο άκρο) πρόκειται για μια περιγραφικήδηλωτική γραμμική αφήγηση που προκαλεί το χασμουρητό του Και ποια τέλος θέση κατέχει το περιεχόμενο των ΦΕ ή ο στόχος των ΠΣ μέσα σ΄ αυτή την αφήγηση Χρησιμοποιείται κάποια έννοια ή κάποια πρακτική των ΦΕ ως κομβική στην πλοκή της αφήγησης Ή (στο άλλο άκρο) από τις ΦΕ και τους στόχους των ΠΣ έχει χρησιμοποιηθεί μια κατ΄ αναλογία θεματική (πχ κίνηση) ενώ όλη η πλοκή εξελίσσεται σε διαφορετικό πλαίσιο (πχ ανθρώπινα πάθη)

β) τη σημειωτική της σπουδής και το κατά πόσο αυτή στις διάφορες φάσεις της πετυχαίνει να σημαίνει με επιτυχία πέραν των άλλων και τα στοιχεία του περιεχομένου των ΦΕ ή και των στόχων του ΠΣ Χρησιμοποιούνται δηλαδή στις διάφορες σκηνές της σπουδής κατάλληλα αντιπροσωπεύοντασημαίνοντα που μέσα στο συνολικό αναφερόμενο πετυχαίνουν να διερμηνεύουνσημαίνουν στον θεατή αυτό που θα ήθελαν οι παραγωγοί της σπουδής (Peirce 1964) Ή (στο άλλο άκρο) η σχέση σημαίνοντος και σημαινόμενου είναι αδιαφανής μέσα στο συνολικό αναφερόμενο Και κυρίως πώς διαμορφώνονται αυτές οι σχέσεις όταν το διερμηνευόμενοσημαινόμενο αφορά έννοιες πρακτικές ή στόχους των ΠΣ που σχετίζονται με τις ΦΕ Σε αυτό το επίπεδο της ανάλυσης περιλαμβάνουμε και τον τίτλο που οι ομάδες έδωσαν στη σπουδή τους μιας και ο τίτλος αποτελεί κατεξοχήν εργαλείο για τον καθορισμό του συνολικά αναφερόμενου της θεατρικής σπουδής

γ) την αισθητική της σπουδής που αν και αποτελεί μια δύσκολα προσεγγίσιμη κατηγορία μπορεί να εκτιμηθεί από το κατά πόσο η εικόνα η κίνηση και ο ήχος συντονίζονται ή όχι στις διάφορες σκηνές της σπουδής (Tillis 1992) Συντονίζονται δηλαδή το οπτικό αποτέλεσμα (εικόναντιζάιν) η κίνηση των σκηνικών αντικειμένων και ο ήχος έτσι ώστε να δημιουργείται ένας ρυθμός της θεατρικής σπουδής που laquoζωντανεύειraquo τα αντικείμενα και συνεπαίρνει τον θεατή Ή (στο άλλο άκρο) τα παραπάνω στοιχεία της θεατρικής παράστασης laquoπαίζουνraquo

ανεξάρτητα το ένα από το άλλο Μήπως αυτό συμβαίνει μόνο σε κάποιες σκηνές Ή μήπως ο παραγόμενος ρυθμός δεν ακολουθεί την πορεία (από σκηνή σε σκηνή) προς την κορύφωση Και κυρίως αν παρουσιάζονται προβλήματα αισθητικής μήπως αυτά συνδέονται με σκηνές όπου επιδιώκονται συνδέσεις με τις ΦΕ ή τους σκοπούς του ΠΣ Μήπως δηλαδή τα αναμενόμενα από τους ερασιτέχνες θεατρικούς παραγωγούςφοιτητές αισθητικά laquoκομπιάσματαraquo παραπέμπουν στις προσπάθειες διεπιστημονικών συνδέσεων

Με αυτή την πρώτη φάση της ανάλυσης μπορούμε να laquoβαθμολογήσουμεraquo πάνω σε τρία διακριτά συνεχή (δραματουργικό σημειωτικό και αισθητικό) τόσο το γενικό θεατρικό αποτέλεσμα της κάθε σπουδής όσο και αυτό που σχετίζεται ειδικότερα με την προσπάθεια της διεπιστημονικής συνύπαρξης Στη δεύτερη φάση της ανάλυσης και για να απαντήσουμε στο τρίτο ερώτημα μπορούμε να προχωρήσουμε στη σύγκριση των laquoβαθμο-λογιώνraquo που αφορούν τις θεατρικές σπουδές που πυροδότησαν τα ελληνικά ΠΣ-ΦΕ και τα ΠΣ της Σκωτίας

Αποτελέσματα

Τα αποτελέσματα που αφορούν την κάθε μια από τις σπουδές παρουσιάζονται χωριστά και εις βάρος της έκτασης του κειμένου επειδή εμφανίζουν και από ένα μοναδικό προφίλ δημιουργίας το καθένα γεγονός που αφενός αναδεικνύει την πολυπλοκότητα του διεπιστημονικού εγχειρήματος και αφετέρου στηρίζει τις θεωρη-τικές μας υποθέσεις

Α Σπουδές σχετιζόμενες με τους στόχους του ελληνικού ΠΣ-ΦΕ για το Νηπιαγωγείο

1 Κουνουπο-βατραχο-πελαργο-μπερδέματα

Το θέμα αυτής της θεατρικής σπουδής εμπνέεται από τον στόχο της laquoσυνειδητοποίησης των τροφικών σχέσεων μεταξύ των διαφόρων οργανισμών στα οικοσυστήματαraquo Το σενάριο στηρίζεται πάνω σrsquo αυτές τις σχέσεις εκμεταλλευόμενο την ένταση μεταξύ κυνηγού και θηράματος ζωής δηλαδή και θανάτου για να παρουσιάσει μια αφήγηση με πλοκή και εξέλιξη που κρατά ζωντανή την laquoόρεξηraquo του θεατή (Norris et al 2005) Πρωταγωνιστής είναι ένας βάτραχος που καμουφλαρισμένος στην όχθη μιας λίμνης παραμονεύει τα θηράματά του Το πρώτο είναι μια πεταλούδα το δεύτερο ένα κουνούπι και τα δύο γίνονται τροφή του Το τρίτο θήραμα είναι πάλι ένα κουνούπι που ο βάτραχος πηδάει για να το πιάσει με αποτέλεσμα να πέσει μέσα στο νερό και να αποκαλύψει την παρουσία του Τότε εμφανίζεται ένα πουλί που κατεβαίνει πιάνει τον βάτραχο από το πόδι και απομακρύνεται Το κουνούπι παραμένει να πετάει μόνο του στο σκηνικό

Σημειωτικά δεν υπάρχει κάτι που να μην διερμηνεύεται στην κατεύθυνση που επιδιώκουν οι παραγωγοί της σπουδής Οι φιγούρες τα σκηνικά και τα γεγονότα αντιπροσωπεύονται απολύτως ικανοποιητικά από τις κατασκευές Η συνολική αισθητική επίσης ικανοποιεί με την εικόνα να πετυχαίνει την αναπαράσταση του υγρού περιβάλλοντος μέσα από το χρώμα που κυριαρχείται από αποχρώσεις του λαδί και του γαλάζιου καθώς και από την περιορισμένη εστίαση των φωτογραφιών με την κίνηση να ακολουθεί τη μουσική επένδυση και το ρυθμό της μουσικής να επιβάλει από τη μια μεριά μια κατάσταση καθημερινότητας πίσω από τα βίαια γεγονότα του θανάτου των θηραμάτων και από την άλλη να ανεβάζει την ένταση και να γίνεται μάλλον ειρωνική καθώς η σπουδή οδηγείται στο τέλος της

2 Κυνηγώντας την μπάλα

Εικόνα 91 Κυνηγώντας την μπάλα

Το θέμα αυτής της σπουδής συνδέεται με τον στόχο laquoτα παιδιά να παρατηρούν και να περιγράφουν πώς κινούνται διάφορα παιχνίδιαraquo και έχει ως πρωταγωνιστή της μια μπάλα Η μπάλα φεύγει από τα χέρια ενός παιδιού παρασύρεται από τον αέρα ανεβαίνει σε ένα δέντρο πέφτει απ΄ αυτό πάνω σε ένα μπαλκόνι περνάει μέσα στο σπίτι από το ανοιχτό παράθυρο σπάει ένα βάζο παρενοχλεί έναν σκύλο Παιδί και σκύλος την laquoκαταδιώκουνraquo και προς το τέλος της σπουδής καταλήγουν να τη διεκδικούν τραβώντας τη ο ένας από τη μια μεριά και ο άλλος από την άλλη μέχρι που τη σκίζουν σε δύο κομμάτια

Αν και το σενάριο της σπουδής συνδέεται με την κίνηση η πίεση της αφήγησης που απαιτεί δράση και η μάλλον περιγραφική προσέγγιση των παραγωγών της σπουδής που προσπαθούν να αναπαραστήσουν και όχι να σχολιάσουν την κίνηση οδηγούν την κεντρική αυτή έννοια να σημαίνεται μέσω των σχέσεων της κινούμενης μπάλας με άλλα αντικείμεναοντότητες του σκηνικού χώρου Η κίνηση δηλαδή αποκτά το νόημά της μέσω των στιγμιότυπων της διαδοχικής αλληλεπίδρασης της μπάλας με το παιδί το δέντρο το βάζο το σιντριβάνι το σκύλο κλπ Η εξέλιξη αυτή αν και υποδηλώνει και αλλαγή θέσης τελικά στρέφει το ενδιαφέρον του θεατή προς τις αλληλεπιδράσεις και όχι προς την κίνηση που αφορά τους ενδιάμεσους των αλληλεπιδράσεων χρό-νους

Πέρα από τον συγκεκριμένο μετασχηματισμό του περιεχομένου δεν εμφανίζονται άλλα σημειωτικά προβλήματα Προβλήματα όμως παρουσιάζει η αισθητική της σπουδής μιας και οι καλοσχηματισμένες φιγούρες κινούνται ασύνδετα (η συνολική σπουδή μοιάζει περισσότερο με διαδοχή εικόνων παρά με φιλμ κινούμενης εικόνας) και χωρίς να συντονίζονται με τη μουσική

3 Μην πριονίζεις το κλαδί που κάθεσαι

Εικόνα 92 Μην πριονίζεις το κλαδί που κάθεσαι

Το θέμα και αυτής της θεατρικής σπουδής εμπνέεται από το στόχο της laquoσυνειδητοποίησης των τροφικών σχέσεων μεταξύ των διαφόρων οργανισμών στα οικοσυστήματαraquo στήνοντας την αφήγηση μέσω της μετα-

φοράς των τροφικών σχέσεων στο επίπεδο της σχέσης κυνηγού και θηράματος Ένα πουλί καθισμένο πάνω σε ένα κλαδί αναζητά την τροφή του Ένα σκουλήκι βρίσκεται κάτω από το κλαδί καλυμμένο από φύλλα που εξασφαλίζουν την προστασία του Όμως το σκουλήκι τρώει τα φύλλα και σιγά σιγά αποκαλύπτεται στον θηρευτή του

Η σπουδή είναι επαρκής δραματουργικά σημειωτικά και αισθητικά Το μόνο ίσως αισθητικό της πρόβλημα έχει να κάνει με την κίνηση των δύο πρωταγωνιστών όταν οι σκηνές επιχειρούν να σημάνουν τη δράση του πουλιού το σκουλήκι παραμένει ακίνητο και όταν επιχειρούν να σημάνουν τη δράση του σκουληκιού το πουλί παραμένει ακίνητο Ένα συνηθισμένο βέβαια σκηνικό πρόβλημα των ερασιτεχνικών παραγωγών το οποίο όμως θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί εύκολα στην κατασκευή του animation

4 Η Οδύσσεια μιας μπάλας

Εικόνα 93 Η Οδύσσεια μιας μπάλας

Άλλη μια σπουδή με πρωταγωνίστρια μια μπάλα και θέμα σχετικό με την κίνηση Εδώ το σενάριο είναι απλοϊκό και περιγραφικό δύο παιδιά παίζουν με μια μπάλα Η μπάλα ξεφεύγει τα παιδιά την laquoκυνηγούνraquo τη βρίσκουν και συνεχίζουν το παιχνίδι τους

Αν και η αισθητική της σπουδής είναι καλή τα δραματουργικά και σημειωτικά προβλήματα που σχετίζονται με το μετασχηματισμό της έννοιας της κίνησης εδώ διογκώνονται Χωρίς τον τίτλο ένας θεατής ίσως δεν θα

διερμήνευε τα γεγονότα με τρόπο που να αφορούν τη μπάλα πόσο μάλλον την κίνησή της

5 Wiki

Βιντεο 91 Wiki

Μια απόλυτα επιτυχημένη σπουδή που δείχνει τις απίστευτες δυνατότητες της αφήγησης ακόμη και όταν αυτή δομείται στη βάση αφηρημένων εννοιών όπως αυτή της κίνησης Εδώ οι φοιτήτριεςπαραγωγοί εκμεταλλεύονται ένα από τα σχετικιστικά χαρακτηριστικά της κίνησης τη διεύθυνσή της και οικοδομούν ένα επιτυχημένο αφηγηματικά σενάριο το οποίο με τη σειρά του καθοδηγεί μια σημειωτικά και αισθητικά επιτυχημένη συνολική παραγωγή ένα πλάσμα με μορφή πιγκουίνου περιφέρεται σε ένα τοπίο με δέντρα που φυτρώνουν το ένα μετά το άλλο στο χείλος ενός κατακόρυφου γκρεμού και laquoονειρεύεταιraquo ότι θα μπορούσε να πετάξει πάνω από τα δέντρα Για να πραγματοποιήσει αυτή την επιθυμία του χρησιμοποιεί ένα πριόνι σκοινιά και καρφιά Κόβει δέντρα τα μεταφέρει και τα στερεώνει κατά μήκος του γκρεμού σε οριζόντια θέση το ένα μετά το άλλο Όταν ολοκληρώνει την κατασκευή του παίρνει φόρα και πηδάει στον γκρεμό Το τελευταίο όνειρο της ζωής του έχει μάλλον πραγματοποιηθεί έχει πετάξει πάνω από τα δέντρα

Ο τίτλος της σπουδής (σημαίνει κάτι μεταξύ του laquoγρήγοραraquo και του laquoβιαστικάraquo προέρχεται από τα λεω-φορεία πυκνών δρομολογίων του αερολιμένα της Χονολουλού και χρησιμοποιείται πλέον ευρύτατα στο χώρο του διαδικτύου) το πικρό χιούμορ η εξαιρετική σημειοτοδότηση των σκηνικών κατασκευών και γεγονότων η συντονισμένη με την κίνηση μουσική κάλυψη μαζί με τη βαθιά και ουσιαστική κατανόηση των χαρακτηριστικών της κίνησης εκτιμούμε ότι συγκροτούν ένα υπόδειγμα για την πολυπλοκότητα αλλά και για τις δυνατότητες

ανεξάρτητα το ένα από το άλλο Μήπως αυτό συμβαίνει μόνο σε κάποιες σκηνές Ή μήπως ο παραγόμενος ρυθμός δεν ακολουθεί την πορεία (από σκηνή σε σκηνή) προς την κορύφωση Και κυρίως αν παρουσιάζονται προβλήματα αισθητικής μήπως αυτά συνδέονται με σκηνές όπου επιδιώκονται συνδέσεις με τις ΦΕ ή τους σκοπούς του ΠΣ Μήπως δηλαδή τα αναμενόμενα από τους ερασιτέχνες θεατρικούς παραγωγούςφοιτητές αισθητικά laquoκομπιάσματαraquo παραπέμπουν στις προσπάθειες διεπιστημονικών συνδέσεων

Με αυτή την πρώτη φάση της ανάλυσης μπορούμε να laquoβαθμολογήσουμεraquo πάνω σε τρία διακριτά συνεχή (δραματουργικό σημειωτικό και αισθητικό) τόσο το γενικό θεατρικό αποτέλεσμα της κάθε σπουδής όσο και αυτό που σχετίζεται ειδικότερα με την προσπάθεια της διεπιστημονικής συνύπαρξης Στη δεύτερη φάση της ανάλυσης και για να απαντήσουμε στο τρίτο ερώτημα μπορούμε να προχωρήσουμε στη σύγκριση των laquoβαθμο-λογιώνraquo που αφορούν τις θεατρικές σπουδές που πυροδότησαν τα ελληνικά ΠΣ-ΦΕ και τα ΠΣ της Σκωτίας

Αποτελέσματα

Τα αποτελέσματα που αφορούν την κάθε μια από τις σπουδές παρουσιάζονται χωριστά και εις βάρος της έκτασης του κειμένου επειδή εμφανίζουν και από ένα μοναδικό προφίλ δημιουργίας το καθένα γεγονός που αφενός αναδεικνύει την πολυπλοκότητα του διεπιστημονικού εγχειρήματος και αφετέρου στηρίζει τις θεωρη-τικές μας υποθέσεις

Α Σπουδές σχετιζόμενες με τους στόχους του ελληνικού ΠΣ-ΦΕ για το Νηπιαγωγείο

1 Κουνουπο-βατραχο-πελαργο-μπερδέματα

Το θέμα αυτής της θεατρικής σπουδής εμπνέεται από τον στόχο της laquoσυνειδητοποίησης των τροφικών σχέσεων μεταξύ των διαφόρων οργανισμών στα οικοσυστήματαraquo Το σενάριο στηρίζεται πάνω σrsquo αυτές τις σχέσεις εκμεταλλευόμενο την ένταση μεταξύ κυνηγού και θηράματος ζωής δηλαδή και θανάτου για να παρουσιάσει μια αφήγηση με πλοκή και εξέλιξη που κρατά ζωντανή την laquoόρεξηraquo του θεατή (Norris et al 2005) Πρωταγωνιστής είναι ένας βάτραχος που καμουφλαρισμένος στην όχθη μιας λίμνης παραμονεύει τα θηράματά του Το πρώτο είναι μια πεταλούδα το δεύτερο ένα κουνούπι και τα δύο γίνονται τροφή του Το τρίτο θήραμα είναι πάλι ένα κουνούπι που ο βάτραχος πηδάει για να το πιάσει με αποτέλεσμα να πέσει μέσα στο νερό και να αποκαλύψει την παρουσία του Τότε εμφανίζεται ένα πουλί που κατεβαίνει πιάνει τον βάτραχο από το πόδι και απομακρύνεται Το κουνούπι παραμένει να πετάει μόνο του στο σκηνικό

Σημειωτικά δεν υπάρχει κάτι που να μην διερμηνεύεται στην κατεύθυνση που επιδιώκουν οι παραγωγοί της σπουδής Οι φιγούρες τα σκηνικά και τα γεγονότα αντιπροσωπεύονται απολύτως ικανοποιητικά από τις κατασκευές Η συνολική αισθητική επίσης ικανοποιεί με την εικόνα να πετυχαίνει την αναπαράσταση του υγρού περιβάλλοντος μέσα από το χρώμα που κυριαρχείται από αποχρώσεις του λαδί και του γαλάζιου καθώς και από την περιορισμένη εστίαση των φωτογραφιών με την κίνηση να ακολουθεί τη μουσική επένδυση και το ρυθμό της μουσικής να επιβάλει από τη μια μεριά μια κατάσταση καθημερινότητας πίσω από τα βίαια γεγονότα του θανάτου των θηραμάτων και από την άλλη να ανεβάζει την ένταση και να γίνεται μάλλον ειρωνική καθώς η σπουδή οδηγείται στο τέλος της

2 Κυνηγώντας την μπάλα

Εικόνα 91 Κυνηγώντας την μπάλα

Το θέμα αυτής της σπουδής συνδέεται με τον στόχο laquoτα παιδιά να παρατηρούν και να περιγράφουν πώς κινούνται διάφορα παιχνίδιαraquo και έχει ως πρωταγωνιστή της μια μπάλα Η μπάλα φεύγει από τα χέρια ενός παιδιού παρασύρεται από τον αέρα ανεβαίνει σε ένα δέντρο πέφτει απ΄ αυτό πάνω σε ένα μπαλκόνι περνάει μέσα στο σπίτι από το ανοιχτό παράθυρο σπάει ένα βάζο παρενοχλεί έναν σκύλο Παιδί και σκύλος την laquoκαταδιώκουνraquo και προς το τέλος της σπουδής καταλήγουν να τη διεκδικούν τραβώντας τη ο ένας από τη μια μεριά και ο άλλος από την άλλη μέχρι που τη σκίζουν σε δύο κομμάτια

Αν και το σενάριο της σπουδής συνδέεται με την κίνηση η πίεση της αφήγησης που απαιτεί δράση και η μάλλον περιγραφική προσέγγιση των παραγωγών της σπουδής που προσπαθούν να αναπαραστήσουν και όχι να σχολιάσουν την κίνηση οδηγούν την κεντρική αυτή έννοια να σημαίνεται μέσω των σχέσεων της κινούμενης μπάλας με άλλα αντικείμεναοντότητες του σκηνικού χώρου Η κίνηση δηλαδή αποκτά το νόημά της μέσω των στιγμιότυπων της διαδοχικής αλληλεπίδρασης της μπάλας με το παιδί το δέντρο το βάζο το σιντριβάνι το σκύλο κλπ Η εξέλιξη αυτή αν και υποδηλώνει και αλλαγή θέσης τελικά στρέφει το ενδιαφέρον του θεατή προς τις αλληλεπιδράσεις και όχι προς την κίνηση που αφορά τους ενδιάμεσους των αλληλεπιδράσεων χρό-νους

Πέρα από τον συγκεκριμένο μετασχηματισμό του περιεχομένου δεν εμφανίζονται άλλα σημειωτικά προβλήματα Προβλήματα όμως παρουσιάζει η αισθητική της σπουδής μιας και οι καλοσχηματισμένες φιγούρες κινούνται ασύνδετα (η συνολική σπουδή μοιάζει περισσότερο με διαδοχή εικόνων παρά με φιλμ κινούμενης εικόνας) και χωρίς να συντονίζονται με τη μουσική

3 Μην πριονίζεις το κλαδί που κάθεσαι

Εικόνα 92 Μην πριονίζεις το κλαδί που κάθεσαι

Το θέμα και αυτής της θεατρικής σπουδής εμπνέεται από το στόχο της laquoσυνειδητοποίησης των τροφικών σχέσεων μεταξύ των διαφόρων οργανισμών στα οικοσυστήματαraquo στήνοντας την αφήγηση μέσω της μετα-

φοράς των τροφικών σχέσεων στο επίπεδο της σχέσης κυνηγού και θηράματος Ένα πουλί καθισμένο πάνω σε ένα κλαδί αναζητά την τροφή του Ένα σκουλήκι βρίσκεται κάτω από το κλαδί καλυμμένο από φύλλα που εξασφαλίζουν την προστασία του Όμως το σκουλήκι τρώει τα φύλλα και σιγά σιγά αποκαλύπτεται στον θηρευτή του

Η σπουδή είναι επαρκής δραματουργικά σημειωτικά και αισθητικά Το μόνο ίσως αισθητικό της πρόβλημα έχει να κάνει με την κίνηση των δύο πρωταγωνιστών όταν οι σκηνές επιχειρούν να σημάνουν τη δράση του πουλιού το σκουλήκι παραμένει ακίνητο και όταν επιχειρούν να σημάνουν τη δράση του σκουληκιού το πουλί παραμένει ακίνητο Ένα συνηθισμένο βέβαια σκηνικό πρόβλημα των ερασιτεχνικών παραγωγών το οποίο όμως θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί εύκολα στην κατασκευή του animation

4 Η Οδύσσεια μιας μπάλας

Εικόνα 93 Η Οδύσσεια μιας μπάλας

Άλλη μια σπουδή με πρωταγωνίστρια μια μπάλα και θέμα σχετικό με την κίνηση Εδώ το σενάριο είναι απλοϊκό και περιγραφικό δύο παιδιά παίζουν με μια μπάλα Η μπάλα ξεφεύγει τα παιδιά την laquoκυνηγούνraquo τη βρίσκουν και συνεχίζουν το παιχνίδι τους

Αν και η αισθητική της σπουδής είναι καλή τα δραματουργικά και σημειωτικά προβλήματα που σχετίζονται με το μετασχηματισμό της έννοιας της κίνησης εδώ διογκώνονται Χωρίς τον τίτλο ένας θεατής ίσως δεν θα

διερμήνευε τα γεγονότα με τρόπο που να αφορούν τη μπάλα πόσο μάλλον την κίνησή της

5 Wiki

Βιντεο 91 Wiki

Μια απόλυτα επιτυχημένη σπουδή που δείχνει τις απίστευτες δυνατότητες της αφήγησης ακόμη και όταν αυτή δομείται στη βάση αφηρημένων εννοιών όπως αυτή της κίνησης Εδώ οι φοιτήτριεςπαραγωγοί εκμεταλλεύονται ένα από τα σχετικιστικά χαρακτηριστικά της κίνησης τη διεύθυνσή της και οικοδομούν ένα επιτυχημένο αφηγηματικά σενάριο το οποίο με τη σειρά του καθοδηγεί μια σημειωτικά και αισθητικά επιτυχημένη συνολική παραγωγή ένα πλάσμα με μορφή πιγκουίνου περιφέρεται σε ένα τοπίο με δέντρα που φυτρώνουν το ένα μετά το άλλο στο χείλος ενός κατακόρυφου γκρεμού και laquoονειρεύεταιraquo ότι θα μπορούσε να πετάξει πάνω από τα δέντρα Για να πραγματοποιήσει αυτή την επιθυμία του χρησιμοποιεί ένα πριόνι σκοινιά και καρφιά Κόβει δέντρα τα μεταφέρει και τα στερεώνει κατά μήκος του γκρεμού σε οριζόντια θέση το ένα μετά το άλλο Όταν ολοκληρώνει την κατασκευή του παίρνει φόρα και πηδάει στον γκρεμό Το τελευταίο όνειρο της ζωής του έχει μάλλον πραγματοποιηθεί έχει πετάξει πάνω από τα δέντρα

Ο τίτλος της σπουδής (σημαίνει κάτι μεταξύ του laquoγρήγοραraquo και του laquoβιαστικάraquo προέρχεται από τα λεω-φορεία πυκνών δρομολογίων του αερολιμένα της Χονολουλού και χρησιμοποιείται πλέον ευρύτατα στο χώρο του διαδικτύου) το πικρό χιούμορ η εξαιρετική σημειοτοδότηση των σκηνικών κατασκευών και γεγονότων η συντονισμένη με την κίνηση μουσική κάλυψη μαζί με τη βαθιά και ουσιαστική κατανόηση των χαρακτηριστικών της κίνησης εκτιμούμε ότι συγκροτούν ένα υπόδειγμα για την πολυπλοκότητα αλλά και για τις δυνατότητες

Εικόνα 91 Κυνηγώντας την μπάλα

Το θέμα αυτής της σπουδής συνδέεται με τον στόχο laquoτα παιδιά να παρατηρούν και να περιγράφουν πώς κινούνται διάφορα παιχνίδιαraquo και έχει ως πρωταγωνιστή της μια μπάλα Η μπάλα φεύγει από τα χέρια ενός παιδιού παρασύρεται από τον αέρα ανεβαίνει σε ένα δέντρο πέφτει απ΄ αυτό πάνω σε ένα μπαλκόνι περνάει μέσα στο σπίτι από το ανοιχτό παράθυρο σπάει ένα βάζο παρενοχλεί έναν σκύλο Παιδί και σκύλος την laquoκαταδιώκουνraquo και προς το τέλος της σπουδής καταλήγουν να τη διεκδικούν τραβώντας τη ο ένας από τη μια μεριά και ο άλλος από την άλλη μέχρι που τη σκίζουν σε δύο κομμάτια

Αν και το σενάριο της σπουδής συνδέεται με την κίνηση η πίεση της αφήγησης που απαιτεί δράση και η μάλλον περιγραφική προσέγγιση των παραγωγών της σπουδής που προσπαθούν να αναπαραστήσουν και όχι να σχολιάσουν την κίνηση οδηγούν την κεντρική αυτή έννοια να σημαίνεται μέσω των σχέσεων της κινούμενης μπάλας με άλλα αντικείμεναοντότητες του σκηνικού χώρου Η κίνηση δηλαδή αποκτά το νόημά της μέσω των στιγμιότυπων της διαδοχικής αλληλεπίδρασης της μπάλας με το παιδί το δέντρο το βάζο το σιντριβάνι το σκύλο κλπ Η εξέλιξη αυτή αν και υποδηλώνει και αλλαγή θέσης τελικά στρέφει το ενδιαφέρον του θεατή προς τις αλληλεπιδράσεις και όχι προς την κίνηση που αφορά τους ενδιάμεσους των αλληλεπιδράσεων χρό-νους

Πέρα από τον συγκεκριμένο μετασχηματισμό του περιεχομένου δεν εμφανίζονται άλλα σημειωτικά προβλήματα Προβλήματα όμως παρουσιάζει η αισθητική της σπουδής μιας και οι καλοσχηματισμένες φιγούρες κινούνται ασύνδετα (η συνολική σπουδή μοιάζει περισσότερο με διαδοχή εικόνων παρά με φιλμ κινούμενης εικόνας) και χωρίς να συντονίζονται με τη μουσική

3 Μην πριονίζεις το κλαδί που κάθεσαι

Εικόνα 92 Μην πριονίζεις το κλαδί που κάθεσαι

Το θέμα και αυτής της θεατρικής σπουδής εμπνέεται από το στόχο της laquoσυνειδητοποίησης των τροφικών σχέσεων μεταξύ των διαφόρων οργανισμών στα οικοσυστήματαraquo στήνοντας την αφήγηση μέσω της μετα-

φοράς των τροφικών σχέσεων στο επίπεδο της σχέσης κυνηγού και θηράματος Ένα πουλί καθισμένο πάνω σε ένα κλαδί αναζητά την τροφή του Ένα σκουλήκι βρίσκεται κάτω από το κλαδί καλυμμένο από φύλλα που εξασφαλίζουν την προστασία του Όμως το σκουλήκι τρώει τα φύλλα και σιγά σιγά αποκαλύπτεται στον θηρευτή του

Η σπουδή είναι επαρκής δραματουργικά σημειωτικά και αισθητικά Το μόνο ίσως αισθητικό της πρόβλημα έχει να κάνει με την κίνηση των δύο πρωταγωνιστών όταν οι σκηνές επιχειρούν να σημάνουν τη δράση του πουλιού το σκουλήκι παραμένει ακίνητο και όταν επιχειρούν να σημάνουν τη δράση του σκουληκιού το πουλί παραμένει ακίνητο Ένα συνηθισμένο βέβαια σκηνικό πρόβλημα των ερασιτεχνικών παραγωγών το οποίο όμως θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί εύκολα στην κατασκευή του animation

4 Η Οδύσσεια μιας μπάλας

Εικόνα 93 Η Οδύσσεια μιας μπάλας

Άλλη μια σπουδή με πρωταγωνίστρια μια μπάλα και θέμα σχετικό με την κίνηση Εδώ το σενάριο είναι απλοϊκό και περιγραφικό δύο παιδιά παίζουν με μια μπάλα Η μπάλα ξεφεύγει τα παιδιά την laquoκυνηγούνraquo τη βρίσκουν και συνεχίζουν το παιχνίδι τους

Αν και η αισθητική της σπουδής είναι καλή τα δραματουργικά και σημειωτικά προβλήματα που σχετίζονται με το μετασχηματισμό της έννοιας της κίνησης εδώ διογκώνονται Χωρίς τον τίτλο ένας θεατής ίσως δεν θα

διερμήνευε τα γεγονότα με τρόπο που να αφορούν τη μπάλα πόσο μάλλον την κίνησή της

5 Wiki

Βιντεο 91 Wiki

Μια απόλυτα επιτυχημένη σπουδή που δείχνει τις απίστευτες δυνατότητες της αφήγησης ακόμη και όταν αυτή δομείται στη βάση αφηρημένων εννοιών όπως αυτή της κίνησης Εδώ οι φοιτήτριεςπαραγωγοί εκμεταλλεύονται ένα από τα σχετικιστικά χαρακτηριστικά της κίνησης τη διεύθυνσή της και οικοδομούν ένα επιτυχημένο αφηγηματικά σενάριο το οποίο με τη σειρά του καθοδηγεί μια σημειωτικά και αισθητικά επιτυχημένη συνολική παραγωγή ένα πλάσμα με μορφή πιγκουίνου περιφέρεται σε ένα τοπίο με δέντρα που φυτρώνουν το ένα μετά το άλλο στο χείλος ενός κατακόρυφου γκρεμού και laquoονειρεύεταιraquo ότι θα μπορούσε να πετάξει πάνω από τα δέντρα Για να πραγματοποιήσει αυτή την επιθυμία του χρησιμοποιεί ένα πριόνι σκοινιά και καρφιά Κόβει δέντρα τα μεταφέρει και τα στερεώνει κατά μήκος του γκρεμού σε οριζόντια θέση το ένα μετά το άλλο Όταν ολοκληρώνει την κατασκευή του παίρνει φόρα και πηδάει στον γκρεμό Το τελευταίο όνειρο της ζωής του έχει μάλλον πραγματοποιηθεί έχει πετάξει πάνω από τα δέντρα

Ο τίτλος της σπουδής (σημαίνει κάτι μεταξύ του laquoγρήγοραraquo και του laquoβιαστικάraquo προέρχεται από τα λεω-φορεία πυκνών δρομολογίων του αερολιμένα της Χονολουλού και χρησιμοποιείται πλέον ευρύτατα στο χώρο του διαδικτύου) το πικρό χιούμορ η εξαιρετική σημειοτοδότηση των σκηνικών κατασκευών και γεγονότων η συντονισμένη με την κίνηση μουσική κάλυψη μαζί με τη βαθιά και ουσιαστική κατανόηση των χαρακτηριστικών της κίνησης εκτιμούμε ότι συγκροτούν ένα υπόδειγμα για την πολυπλοκότητα αλλά και για τις δυνατότητες

φοράς των τροφικών σχέσεων στο επίπεδο της σχέσης κυνηγού και θηράματος Ένα πουλί καθισμένο πάνω σε ένα κλαδί αναζητά την τροφή του Ένα σκουλήκι βρίσκεται κάτω από το κλαδί καλυμμένο από φύλλα που εξασφαλίζουν την προστασία του Όμως το σκουλήκι τρώει τα φύλλα και σιγά σιγά αποκαλύπτεται στον θηρευτή του

Η σπουδή είναι επαρκής δραματουργικά σημειωτικά και αισθητικά Το μόνο ίσως αισθητικό της πρόβλημα έχει να κάνει με την κίνηση των δύο πρωταγωνιστών όταν οι σκηνές επιχειρούν να σημάνουν τη δράση του πουλιού το σκουλήκι παραμένει ακίνητο και όταν επιχειρούν να σημάνουν τη δράση του σκουληκιού το πουλί παραμένει ακίνητο Ένα συνηθισμένο βέβαια σκηνικό πρόβλημα των ερασιτεχνικών παραγωγών το οποίο όμως θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί εύκολα στην κατασκευή του animation

4 Η Οδύσσεια μιας μπάλας

Εικόνα 93 Η Οδύσσεια μιας μπάλας

Άλλη μια σπουδή με πρωταγωνίστρια μια μπάλα και θέμα σχετικό με την κίνηση Εδώ το σενάριο είναι απλοϊκό και περιγραφικό δύο παιδιά παίζουν με μια μπάλα Η μπάλα ξεφεύγει τα παιδιά την laquoκυνηγούνraquo τη βρίσκουν και συνεχίζουν το παιχνίδι τους

Αν και η αισθητική της σπουδής είναι καλή τα δραματουργικά και σημειωτικά προβλήματα που σχετίζονται με το μετασχηματισμό της έννοιας της κίνησης εδώ διογκώνονται Χωρίς τον τίτλο ένας θεατής ίσως δεν θα

διερμήνευε τα γεγονότα με τρόπο που να αφορούν τη μπάλα πόσο μάλλον την κίνησή της

5 Wiki

Βιντεο 91 Wiki

Μια απόλυτα επιτυχημένη σπουδή που δείχνει τις απίστευτες δυνατότητες της αφήγησης ακόμη και όταν αυτή δομείται στη βάση αφηρημένων εννοιών όπως αυτή της κίνησης Εδώ οι φοιτήτριεςπαραγωγοί εκμεταλλεύονται ένα από τα σχετικιστικά χαρακτηριστικά της κίνησης τη διεύθυνσή της και οικοδομούν ένα επιτυχημένο αφηγηματικά σενάριο το οποίο με τη σειρά του καθοδηγεί μια σημειωτικά και αισθητικά επιτυχημένη συνολική παραγωγή ένα πλάσμα με μορφή πιγκουίνου περιφέρεται σε ένα τοπίο με δέντρα που φυτρώνουν το ένα μετά το άλλο στο χείλος ενός κατακόρυφου γκρεμού και laquoονειρεύεταιraquo ότι θα μπορούσε να πετάξει πάνω από τα δέντρα Για να πραγματοποιήσει αυτή την επιθυμία του χρησιμοποιεί ένα πριόνι σκοινιά και καρφιά Κόβει δέντρα τα μεταφέρει και τα στερεώνει κατά μήκος του γκρεμού σε οριζόντια θέση το ένα μετά το άλλο Όταν ολοκληρώνει την κατασκευή του παίρνει φόρα και πηδάει στον γκρεμό Το τελευταίο όνειρο της ζωής του έχει μάλλον πραγματοποιηθεί έχει πετάξει πάνω από τα δέντρα

Ο τίτλος της σπουδής (σημαίνει κάτι μεταξύ του laquoγρήγοραraquo και του laquoβιαστικάraquo προέρχεται από τα λεω-φορεία πυκνών δρομολογίων του αερολιμένα της Χονολουλού και χρησιμοποιείται πλέον ευρύτατα στο χώρο του διαδικτύου) το πικρό χιούμορ η εξαιρετική σημειοτοδότηση των σκηνικών κατασκευών και γεγονότων η συντονισμένη με την κίνηση μουσική κάλυψη μαζί με τη βαθιά και ουσιαστική κατανόηση των χαρακτηριστικών της κίνησης εκτιμούμε ότι συγκροτούν ένα υπόδειγμα για την πολυπλοκότητα αλλά και για τις δυνατότητες

διερμήνευε τα γεγονότα με τρόπο που να αφορούν τη μπάλα πόσο μάλλον την κίνησή της

5 Wiki

Βιντεο 91 Wiki

Μια απόλυτα επιτυχημένη σπουδή που δείχνει τις απίστευτες δυνατότητες της αφήγησης ακόμη και όταν αυτή δομείται στη βάση αφηρημένων εννοιών όπως αυτή της κίνησης Εδώ οι φοιτήτριεςπαραγωγοί εκμεταλλεύονται ένα από τα σχετικιστικά χαρακτηριστικά της κίνησης τη διεύθυνσή της και οικοδομούν ένα επιτυχημένο αφηγηματικά σενάριο το οποίο με τη σειρά του καθοδηγεί μια σημειωτικά και αισθητικά επιτυχημένη συνολική παραγωγή ένα πλάσμα με μορφή πιγκουίνου περιφέρεται σε ένα τοπίο με δέντρα που φυτρώνουν το ένα μετά το άλλο στο χείλος ενός κατακόρυφου γκρεμού και laquoονειρεύεταιraquo ότι θα μπορούσε να πετάξει πάνω από τα δέντρα Για να πραγματοποιήσει αυτή την επιθυμία του χρησιμοποιεί ένα πριόνι σκοινιά και καρφιά Κόβει δέντρα τα μεταφέρει και τα στερεώνει κατά μήκος του γκρεμού σε οριζόντια θέση το ένα μετά το άλλο Όταν ολοκληρώνει την κατασκευή του παίρνει φόρα και πηδάει στον γκρεμό Το τελευταίο όνειρο της ζωής του έχει μάλλον πραγματοποιηθεί έχει πετάξει πάνω από τα δέντρα

Ο τίτλος της σπουδής (σημαίνει κάτι μεταξύ του laquoγρήγοραraquo και του laquoβιαστικάraquo προέρχεται από τα λεω-φορεία πυκνών δρομολογίων του αερολιμένα της Χονολουλού και χρησιμοποιείται πλέον ευρύτατα στο χώρο του διαδικτύου) το πικρό χιούμορ η εξαιρετική σημειοτοδότηση των σκηνικών κατασκευών και γεγονότων η συντονισμένη με την κίνηση μουσική κάλυψη μαζί με τη βαθιά και ουσιαστική κατανόηση των χαρακτηριστικών της κίνησης εκτιμούμε ότι συγκροτούν ένα υπόδειγμα για την πολυπλοκότητα αλλά και για τις δυνατότητες

του διεπιστημονικού εγχειρήματος

6 Μην σε ξεγελά το μέγεθος

Εικόνα 94 Μην σε ξεγελά το μέγεθος

Μια ακόμη σπουδή στηριγμένη στις τροφικές σχέσεις και στη μεταφορά τους στο πλαίσιο της σχέσης θηρευτή και θηράματος Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αυτής της σπουδής είναι το γεγονός ότι η αφήγησή της εξελίσσεται σε ένα laquoοικοσύστημαraquo που δεν είναι και τόσο φυσικό το οικιακό laquoοικοσύστημαraquo όπου οι πρωτα-γωνιστές το ποντίκι η γάτα ο σκύλος και ο άνθρωπος συμπεριφέρονται ίσως με βάση μνήμες των τροφικών σχέσεων χωρίς να αποτελούν πλέον μέρη μιας τροφικής αλυσίδας Το σενάριο στηρίζεται σε γνωστό μύθο Στις σκηνές εμφανίζονται διαδοχικά η γάτα που κυνηγάει το ποντίκι ο σκύλος που έρχεται να κυνηγήσει τη γάτα ο άνθρωπος που κυνηγάει τον σκύλο και καταλήγει να τον κυνηγάει το ποντίκι

Η σπουδή με επαρκείς σκηνικές κατασκευές μέτρια κίνηση και περιορισμένο συντονισμό μεταξύ κίνησης και ήχου πετυχαίνει σημειωτικά να διερμηνεύσει τα γεγονότα και να προκαλέσει το γέλιο αλλά αποτυγχάνει σε κάποιο βαθμό αισθητικά Συνολικά βέβαια το αναφερόμενό της αποτυγχάνει να περιλάβει το βιολογικό περιεχόμενο στρεφόμενο κυρίως στον μύθο με τις κοινωνικές του προεκτάσεις παρά στο οικοσύστημα και τις ιδιορρυθμίες των σχέσεών του

7 Περί ανέμων και υδάτων

Εικόνα 95 Δημιουργία κινούμενης εικόνας Εικόνα 96 Περί ανέμων και υδάτων

Βιντεο 92 Περί ανέμων και υδάτων

Μια επιτυχής σπουδή που επιχειρεί να πραγματευτεί μεταφορικά τους περιορισμούς που επιβάλλουν τα οικοσυστήματα στις σχέσεις των ατόμων που συγκροτούν τους πληθυσμούς τους Στο σενάριο ένα πουλί και ένα ψάρι ερωτεύονται με αποτέλεσμα το ένα από τα δύο (το πουλί στην περίπτωση) να πεθαίνει στην προσπάθειά του να ολοκληρώσει τον έρωτά του

Οι ευφάνταστες σκηνές όπου για παράδειγμα το τραγούδι του πουλιού laquoπέφτειraquo μέσα στο νερό αντιπροσωπευόμενο από νότες που βγαίνουν από το ράμφος του ή το σκίρτημα του ψαριού που τις laquoακούειraquo διερμηνεύουν συναισθήματα και γεγονότα με σημειωτική επάρκεια Μια επάρκεια που στηριζόμενη στην καλή αισθητική (επιτυχείς σκηνικές κατασκευές άρτιος συντονισμός κίνησης και ήχου κατάλληλη επιλογή μουσικής) οδηγεί τη θεατρική σπουδή στο να πετυχαίνει με έναν συναισθηματικά πικρό τρόπο την ανάδειξη των ορίων που βάζουν στους οργανισμούς τα οικοσυστήματα

Εικόνα 95 Δημιουργία κινούμενης εικόνας Εικόνα 96 Περί ανέμων και υδάτων

Βιντεο 92 Περί ανέμων και υδάτων

Μια επιτυχής σπουδή που επιχειρεί να πραγματευτεί μεταφορικά τους περιορισμούς που επιβάλλουν τα οικοσυστήματα στις σχέσεις των ατόμων που συγκροτούν τους πληθυσμούς τους Στο σενάριο ένα πουλί και ένα ψάρι ερωτεύονται με αποτέλεσμα το ένα από τα δύο (το πουλί στην περίπτωση) να πεθαίνει στην προσπάθειά του να ολοκληρώσει τον έρωτά του

Οι ευφάνταστες σκηνές όπου για παράδειγμα το τραγούδι του πουλιού laquoπέφτειraquo μέσα στο νερό αντιπροσωπευόμενο από νότες που βγαίνουν από το ράμφος του ή το σκίρτημα του ψαριού που τις laquoακούειraquo διερμηνεύουν συναισθήματα και γεγονότα με σημειωτική επάρκεια Μια επάρκεια που στηριζόμενη στην καλή αισθητική (επιτυχείς σκηνικές κατασκευές άρτιος συντονισμός κίνησης και ήχου κατάλληλη επιλογή μουσικής) οδηγεί τη θεατρική σπουδή στο να πετυχαίνει με έναν συναισθηματικά πικρό τρόπο την ανάδειξη των ορίων που βάζουν στους οργανισμούς τα οικοσυστήματα

8 Εις τον βυθό εις τον βυθό της θάλασσας

Βιντεο 93 Εις τον βυθό της θάλασσας

Άλλη μια σπουδή με θέμα σχετικό με τις τροφικές σχέσεις στο θαλάσσιο οικοσύστημα Στο σενάριο το μεγάλο ψάρι τρώει το μικρό το μεγαλύτερο τρώει το μεγάλο κλπ μέχρι που εμφανίζεται ένα αγκίστρι στο οποίο πιάνεται το ψάρι που έχει φάει όλα τα άλλα Ένα μικρό ψάρι που παρακολουθούσε κρυμμένο βγαίνει και πανηγυρίζει μέχρι που το αγκίστρι εμφανίζεται ξανά

Μια σπουδή που η άρτια σημειωτική και αισθητική της ανάπτυξη πετυχαίνει να αναδείξει την ανθρώπινη παρέμβαση στα οικοσυστήματα και να κάνει μια νύξη για τις συνέπειές της

9 Ο κύκλος της ζωής

Βιντεο 94 Ο κύκλος της ζωής

Μια τελευταία σπουδή πάνω στο ζήτημα των τροφικών σχέσεων η οποία επιχειρεί και μια περιγραφή του κύκλου της ζωής μιας πεταλούδας Στο σενάριο την πεταλούδα την τρώει ένας βάτραχος που παρακολουθεί την εξέλιξή της

Αν και η σπουδή είναι σημειωτικά και αισθητικά επαρκής η περιγραφική της δομή (η έλλειψη χαρακτηρι-στικών καλής αφήγησης) την καταδικάζει σε μια μάλλον ανιαρή για τον θεατή παράσταση

10 Πετάει ο γάιδαρος

Βίντεο 95 Πετάει ο γάιδαρος

Μια υψηλής αισθητικής θεατρική σπουδή που ασχολείται με το γενικότερο ζήτημα της Θεωρίας της Μηχανικής Ο Αϊνστάιν παίρνει τον βαρκάρη που πάει στον laquoΚάτω Κόσμοraquo για να επισκεφτεί τον Νεύτωνα και τον Γαλιλαίο και να διευκρινίσει μαζί τους το ερώτημα laquoΠετάει ο γάιδαροςraquo Δεδομένου ότι τόσο η νευτώνεια δυναμική όσο και η θεωρία της Γενικής Σχετικότητας προβλέπουν για τα σώματα τη δυνατότητα κίνησης σε σταθερές τροχιές όπου το laquoπατάειraquo μοιάζει να είναι μια περίπτωση του laquoπετάειraquo Νεύτωνας και Αϊνστάιν παίρνουν τη βάρκα της επιστροφής και αφήνουν τον Γαλιλαίο να laquoβράζειraquo στα καζάνια του Κάτω Κόσμου

Αν και λόγω της αισθητικής της η σπουδή αυτή πετυχαίνει να κρατά αμείωτο το ενδιαφέρον του θεατή το τέλος μάλλον δημιουργεί απογοήτευση γιατί κανείς αμύητος στις επιστημονικές θεωρίες δεν καταλαβαίνει τι έχει συμβεί Ενώ τα αντιπροσωπεύοντα διερμηνεύουν επαρκώς και τις προσωπικότητες και το ταξίδι στον Κάτω Κόσμο αποτυγχάνουν να διερμηνεύσουν το θεωρητικό περιεχόμενο Έτσι αν η σπουδή αυτή πετυχαίνει κάτι ενδιαφέρον στο διεπιστημονικό πλαίσιο που επέβαλε την παραγωγή της αυτό είναι το να θίξει το ζήτημα των ορίων αυτής της διεπιστημονικής συνύπαρξης Υπάρχει καλλιτεχνικός τρόπος που αναπαριστά τις αντι-διαισθητικές επιστημονικές θεωρίες (και απλά οι φοιτήτριες δεν τον βρήκαν) ή η καλλιτεχνική παραγωγή μπο-ρεί να laquoδιαβαστείraquo μόνο από όσους ήδη γνωρίζουν τις θεωρίες

11 Ο βαρκάρης

Βίντεο 96 Ο βαρκάρης

Η μόνη από τις 11 σπουδές που δεν αντλεί το θέμα της από την κίνηση ή τις τροφικές σχέσεις Εδώ το σενάριο στηρίζεται στο περιεχόμενο το σχετικό με τις δυνάμεις και τις αλληλεπιδράσεις Ένας βαρκάρης διακρίνει στον βυθό της θάλασσας ένα μπαούλοθησαυρό Βουτάει αλλά δεν μπορεί να το ανεβάσει Γιrsquo αυτό παίρνει μπαλόνια και βουτώντας τα δένει στο μπαούλο Το μπαούλο ανεβαίνει μόνο του στην επιφάνεια αλλά συνεχίζει το ανέβασμά του στον αέρα αφήνοντας τον βαρκάρη χωρίς τον θησαυρό

Αυτή η σημειωτικά επιτυχής και αισθητικά επαρκής σπουδή πετυχαίνει να αναδείξει τη λειτουργία δυνάμεων όπως το βάρος και η άνωση στο νερό και τον αέρα ίσως όμως καθ΄ υπερβολή Το να βυθίσει κάποιος τα μπαλόνια που σηκώνουν στον αέρα το μπαούλο-θησαυρό που δεν μπορούσε να σηκώσει ο ίδιος με τα χέρια του είναι κάτι που μάλλον δεν μπορεί να συμβεί Έτσι στην περίπτωση αυτή το περιεχόμενο θυσιάζει μέρος από τα χαρακτηριστικά του για να γίνει δυνατή η κατασκευή μιας αφήγησης με ενδιαφέρουσα (μη γραμμικήμη περιγραφική) εξέλιξη

Β Σπουδές σχετιζόμενες με τους στόχους του ΠΣ-ΦΕ για το Νηπιαγωγείο της Σκωτίας

1 Έχω βοηθήσει φυτά να μεγαλώσουν Μπορώ επίσης να σας πω πώς μεγαλώνουν και τι χρειάζεται να κάνω εγώ για να τα φροντίζω

Σε μια μάλλον περιγραφική αφήγηση ο ήρωας φυτεύει έναν σπόρο σε μια γλάστρα και καθώς οι μέρες περνούν φροντίζει ποτίζει και παρακολουθεί το φυτό να μεγαλώνει Αν και η ιστορία δεν παρουσιάζει κάποιες ανατροπές η σκηνική παρουσίαση πετυχαίνει σε μεγάλο βαθμό να εστιάσει στην ανάπτυξη του φυτού και το ενδιαφέρον του ήρωα γιrsquo αυτό Μέσα σε ένα χαλαρό κλίμα που σημαίνεται κυρίως από τη μουσική κάλυψη το πέρασμα του χρόνου και η σύνδεσή του με την ανάπτυξη του φυτού προβάλλεται με έμφαση μέσα από τη χρήση δύο διαφορετικών θεατρικών τεχνικών (κουκλοθέατρο για τις μέρες και μαύρο θέατρο για τις νύχτες)

καθώς και μέσω της κατασκευής που αντιπροσωπεύει το αναπτυσσόμενο φυτό (μια μεταβαλλόμενου μεγέθους κατασκευή που με το φωτισμό του μαύρου θεάτρου πετυχαίνει να διερμηνεύει την ανάπτυξη του φυτού) Η τελική σκηνή με τον ήρωα να κοιμάται αγκαλιά με το αναπτυσσόμενο σε πραγματικό χρόνο φυτό του διερμηνεύει επίσης επαρκώς το ενδιαφέρον του γιrsquo αυτό

Συνολικά η καλή αισθητική των σκηνικών αντικειμένων ο φωτισμός και ο συντονισμός της μουσικής με την κίνηση πέτυχαν να εξουδετερώσουν τις αδυναμίες στον χειρισμό της κούκλαςήρωα και να προβάλουν επαρκώς το θέμα της φροντίδας και της ανάπτυξης των φυτών χωρίς μάλλον να κουράσουν

2 Μπορώ να αναγνωρίσω τις αισθήσεις μου Μπορώ να τις χρησιμοποιήσω για να διερευνήσω τον κόσμο γύρω μου

Μια αφαιρετική παράσταση όπου πρωταγωνιστούν τα βασικά όργανα των αισθήσεων και αφηγούνται τη σχέση τους με ένα λουλούδι Η θεατρική σπουδή εκμεταλλεύεται τις δυνατότητες της τεχνικής του μαύρου θεάτρου και δημιουργεί πάνω στο υπόστρωμα μιας κεφάτης μουσικής μια μη αναμενόμενη αφήγηση Στην πρώτη σκηνή υπάρχει μόνο ένα λουλούδι σε όλο τον σκηνικό χώρο Στη συνέχεια εμφανίζονται ένα ζευγάρι μάτια που με τις κινούμενες κόρες τους διερμηνεύουν με μάλλον αστείο τρόπο το ενδιαφέρον τους για το λουλούδι Εμφανίζεται μια μύτη που πριν πάρει την αναμενόμενη θέση της σε σχέση με τα μάτια πλησιάζει και laquoμυρίζειraquo το λουλούδι Εμφανίζονται δύο αυτιά και ένα στόμα που παίρνουν θέσεις γύρω από τα μάτια και τη μύτη Μετά έρχεται ένα χέρι που πλησιάζει και χαϊδεύει το λουλούδι Ακούγεται μια κραυγή που επιχειρεί να διερμηνεύσει ένα τσίμπημα από τα αγκάθια του λουλουδιού μια κραυγή που κινητοποιεί τα αυτιά ενώ το χέρι κατευθύνεται και εγκαθίσταται για λίγο στο στόμα (διερμηνεύοντας την προσπάθεια του να ανακουφιστεί από το τσίμπημα του αγκαθιού) Η παράσταση τελειώνει με το χέρι να αποσπά και να απομακρύνει από τη σκηνή το λουλούδι και τα αφτιά το στόμα τη μύτη και τα μάτια να αποσύρονται με την αντίστροφή σειρά απ΄ αυτή που εμφανίστηκαν κινούμενα με το ρυθμό της μουσικής

Η αφήγηση με την καλή αισθητική της που στην περίπτωση αυτή στηρίζεται κυρίως στον συντονισμό κίνησης και ήχου πετυχαίνει να εμπλέκει τα όργανα της όρασης της όσφρησης της αφής και στη συνέχεια της ακοής και της γεύσης σε μια ιστορία όπου τα απολύτως αναμενόμενα και κατανοητά από τον θεατή γεγονότα συνδέονται μεταξύ τους με απρόβλεπτους τρόπους και κινητοποιούν το ενδιαφέρον Από την πλευρά του στοχούμενου περιεχομένου η αφήγηση αυτή προτείνει έναν μάλλον μη επιθυμητό μετασχηματισμό την ταύτιση των αισθήσεων με τα όργανα που τις διαμεσολαβούν Από την άλλη μεριά όμως πετυχαίνει να διερμηνεύει τον ολιστικό χαρακτήρα που έχουν οι ανθρώπινες αισθητηριακές αλληλεπιδράσεις με τον φυσικό κόσμο Κάτι που σπάνια προβάλλεται από τα ΠΣ των ΦΕ και που στην περίπτωσή μας δεν ήταν στους αρχικούς στόχους των φοιτητριών Προέκυψε από τη θεατρικότητα της αφήγησης και για μας υποδηλώνει μια θετική έκβαση στη σχέση του θεάτρου με τις επιστημονικές αναπαραστάσεις η ανάγκη του θεάτρου να διερμηνεύει τα γεγονότα μέσα σε ένα συνολικό αναφερόμενο πλαίσιο κατανοητό από τους θεατές οδηγεί τις επιστημονικές αφαιρέσεις στη σύνθεσή τους

3 Έχω νιώσει απορία και θαυμασμό κοιτάζοντας τον απέραντο ουρανό

Ο ήρωας εδώ παρακολουθεί στην τηλεόραση σκηνές από το φιλμ επιστημονικής φαντασίας laquoΟ εξωγήινοςraquo (ΕΤ the Extra Terrestrial) του Στίβεν Σπίλμπεργκ Συνεπαρμένος έρχεται στα παιχνίδια του και χρησιμοποιώ-ντας τα κατασκευάζει έναν πύραυλο με τον οποίο φεύγει ένα ονειρικό ταξίδι στο διάστημα όπου και συναντά τον ήρωα της ταινίας Η παράσταση τελειώνει με την κουκλοπαίχτριαφοιτήτρια να παίρνει στην αγκαλιά της τον αποκοιμισμένο ανάμεσα στα παιχνίδια του ήρωακούκλα και να τον βάζει στο κρεβάτι του

Η υψηλή αισθητική των σκηνικών κατασκευών ο συνδυασμός περισσότερων από μιας κατάλληλων τεχνικών (κουκλοθέατρο θέατρο σκιών προβολή βίντεο) και η εναρμονισμένη μουσική επένδυση πέτυχαν

να υποβαθμίσουν τις ατέλειες στην κίνηση της κούκλας και να διερμηνεύσουν με επιτυχία ένα φανταστικό ονειρικό παιδικό ταξίδι στο διάστημα

Από την πλευρά του περιεχομένουστόχου η επιτυχία αυτή στάθηκε laquoδίπλαraquo από την απορία και τον θαυμασμό που προκαλεί η θέα του έναστρου ουρανού Στην πραγματικότητα το πλαίσιο της παράστασης διερμήνευε την απορία και τον θαυμασμό αναφερόμενο στις διαμεσολαβημένες από τα ΜΜΕ αναπαραστάσεις των παιδιών για τον ουρανό και το διάστημα Με τον τρόπο αυτό εκτιμούμε ότι η θεατρική παρέμβαση παρέκαμψε την ουσιαστική απουσία πραγματικών εμπειριών θέασης του ουρανού που επιβάλλουν οι σύγχρονες πόλεις και ταυτόχρονα μας θύμισε την υποκρισία των κειμένων των ΦΕ όταν αυτά αναφέρονται στα όσα βλέπουμε κοιτώντας τ΄ άστρα ενώ εννοούν τις φωτογραφίες τους ή τις κάθε είδους αναπαραστάσεις τους

4 Μπορώ να αναγνωρίζω τον ήλιο το φεγγάρι και τα άστρα Μπορώ να τα συνδέω με τους ρυθμούς της ζωής πάνω στη γη

Στη συγκεκριμένη θεατρική σπουδή ο ήρωας ξεκινάει το παιχνίδι του με το που ξημερώνει και γυρίζει σπίτι του μόνο αφού η μητέρα του laquoτου βάλει τις φωνέςraquo όταν βραδιάσει Στη συνέχεια επισκέπτεται μέσα στα όνει-ρά του διάφορα ουράνια σώματα και laquoζεματίζεταιraquo από τον Ήλιο τον οποίο στο τέλος επιχειρεί να πλησιάσει

Πρόκειται για μια παράσταση με περιγραφικό σενάριο και μάλλον επιτηδευμένη laquoπαιδικήraquo πλοκή που παρά τις αισθητικά επαρκείς σκηνικές κατασκευές και τις συνδυασμένες τεχνικές (κουκλοθέατρο και μαύρο θέατρο) δεν κατορθώνει να ξεφύγει από τα κλισέ που συνοδεύουν την παιδική ηλικία

Εδώ είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι η δυσκολία του στόχου laquoνα συνδέω τα ουράνια σώματα με τους ρυθμούς της ζωής πάνω στη Γηraquo προκαλεί στις φοιτήτριες αμηχανία που φαίνεται να λύνεται με την επίκληση απλοϊκών αναφορών (τη μέρα παίζουμε τη νύχτα κοιμόμαστε) ή laquoεύκολων λύσεωνraquo σε επίπεδο αφήγησης (όνειρα) και όχι με την ένταση της μελέτης πάνω στο θέμα Το θέατρο όμως εκθέτει τον δημιουργό του όταν αυτός προσπαθεί να παρακάμψει μια τόσο ουσιαστική φάση της δημιουργίας του

5 Μπορώ να σας πω ιστορίες για την Επιστήμη

Αυτή η θεατρική σπουδή επιχειρεί μια θεατρική παράφραση του στόχου μέσα σε ένα πλαίσιο αναφερόμενο πιθανότατα στα βιώματα των φοιτητριών που τη δημιούργησαν Ο ήρωας είναι ένα παιδί που κρατά μια κιθάρα και που πάνω στη μουσική υπόκρουση του τραγουδιού laquoΟ ανθρωπάκοςraquo (laquoγια΄ δεν μ΄ αφήνετε ήσυχο άστε με ήσυχο όλοιraquo) προσπαθεί να ξεφύγει από τον πατέρα του που το laquoκυνηγάειraquo κρατώντας στο χέρι του ένα βιβλίο φυσικής και τη μητέρα του που κρατά μια κουτάλα Διαφυγή του φαίνεται να είναι μια φαντασίωση φυγής πάνω σε έναν πύραυλο

Η βασική τεχνική στήνεται με ένα χάρτινο θέατρο στη σκηνή του οποίου κυριαρχεί μια βιβλιοθήκη και μια οικογενειακή φωτογραφία Οι χάρτινες φιγούρες αν και δεν κινούνται ικανοποιητικά διερμηνεύουν κυρίως μέσω του τραγουδιού τα τεκταινόμενα ενώ η φαντασίωση του ταξιδιούφυγής αναπαρίσταται την κατάλληλη στιγμή με την τεχνική του θεάτρου σκιών

Πρόκειται συνολικά για μια μάλλον πετυχημένη παράσταση διαμαρτυρίας που διερμηνεύει μια αρνητική στάση απέναντι στη διδασκαλία των ΦΕ αφήνοντας ταυτόχρονα και ένα παράθυρο ελπίδας μέσω του μηνύματος που στέλνει το ταξίδι διαφυγής το αναφερόμενο του οποίου παραπέμπει σε μια άλλη όψη της επιστήμης απ΄ αυτή που διδάσκουμε στο σχολείο

6 Μπορώ να σας δείξω πώς οι άνθρωποι επηρεάζουν τον κόσμο γύρω μας

Μια ακόμη σπουδή που αναπροσαρμόζει έναν από τους στόχους που είχαν τεθεί μέσω των ΠΣ για τα νηπιαγωγεία της Σκωτίας (laquoμπορώ να σας δείξω πώς η Επιστήμη επηρεάζει τον κόσμο γύρω μουraquo) για να ξεφύγει από τη μελέτη του θέματος χρησιμοποιώντας αυτή τη φορά απλοποιημένα διδακτικά κλισέ της περι-βαλλοντικής αγωγής

Στη σπουδή αυτή επιχειρείται μια σύνθετη χρήση τεχνικών κουκλοθέατρου προβολών και θεάτρου σκιών για να σταλούν μηνύματα σχετικά με την υπερκατανάλωση του πόσιμου νερού και τη ρύπανση από την αλόγιστη διαχείριση των απορριμμάτων Η αφήγηση όμως μοιάζει περισσότερο με μια σειρά από τηλεοπτικά σποτ που τα παρακολουθεί ή συμμετέχει σ΄ αυτά ο ήρωας άλλοτε ως κούκλα και άλλοτε ως σκιά Η κατάληξη είναι απειλητική η σκιά του ήρωα με απλωμένο το χέρι κάτω από μια βρύση που στάζει μεγαλώνει και χάνεται σκοτεινιάζοντας όλη τη σκηνή

Το αμήχανο παίξιμο της κούκλας οι δυσκολίες στη μετάβαση από σκηνή σε σκηνή η πρόχειρη επιλογή εικόνων για τις προβολές οι ασύνδετες επιλογές μουσικής κάλυψης των διαφορετικών σκηνών και ταυτόχρονα το άγχος του laquoνα τελειώνουμεraquo που βγαίνει στη ροή της παράστασης συνθέτουν ένα μίγμα που βρίσκουμε κάθε φορά πίσω από μια θεατρική σπουδή που οργανώνεται laquoπρος τούτοιςraquo χωρίς δηλαδή οι παραγωγοί της να έχουν ταυτιστεί με μια ιδέα που θέλουν να εκφράσουν

7 Έχω ψάξει κι έχω βρει πώς το νερό μπορεί να αλλάζει από μια μορφή σε άλλη

Μια σπουδή που διαχειρίζεται το θέμα της με προχειρότητα Το μήνυμά της είναι οικολογικό και τετριμμένο η υπερκατανάλωση του νερού Παρεμπιπτόντως παρουσιάζονται και δύο σκηνές στις οποίες μια μικρή ποσότητα νερού η τελευταία μπαίνει στο ψυγείο και παγώνει Αργότερα λιώνει για να ποτίσει το τελευταίο λουλούδι ενός ρημαγμένου από την ξηρασία κόσμου στον οποίο οι φοιτήτριες δίνουν μια ακόμη ευκαιρία με τη βροχή που εμφανίζουν στην τελευταία σκηνή

Μια παράσταση με θέατρο σκιών όπου συνδυάζονται φιγούρες και σώματα Εδώ ο συντονισμός της κίνησης με τη μουσική και τις σκηνικές κατασκευές δεν είναι κακός Η αφήγηση όμως παραμένει περιγραφική και το ευτυχές τέλος έρχεται να ολοκληρώσει την αμηχανία που προκαλεί η κακή επεξεργασία του θέματος

8 Μπορώ να εντοπίζω πού και πότε συμβαίνουν στη ζωή μου οι αλλαγές του νερού

Εδώ ο ήρωας είναι ένα παιδί που στο ξημέρωμα μιας χιονισμένης μέρας φτιάχνει έναν χιονάνθρωπο Την επόμενη όμως μέρα ο χιονάνθρωπος έχει αρχίσει να λιώνει Ο ήρωας προσπαθεί να σκεφτεί τρόπους να τον διατηρήσει Φέρνει έναν ανεμιστήρα για να τον δροσίσει αλλά η ιδέα του δεν είναι αποτελεσματική Προσπαθεί να τον βάλει μέσα στο ψυγείο αλλά δεν χωράει Η παράσταση τελειώνει με τον ήρωα περίλυπο να κάθεται δίπλα στον χιονάνθρωπό του

Μια παράσταση με κουκλοθέατρο με πολύ καλό παίξιμο της κούκλας μουσική επένδυση φωτισμό και σκηνικές κατασκευές που ο συντονισμός τους οδηγεί σε υψηλή αισθητική Το θέμα δουλεμένο και στοχευμένο με επιτυχία στην καρδιά του στόχου υποδεικνύει τους τρόπους που οι φυσικές νομοτέλειες συγκρούονται με τις ανθρώπινες επιθυμίες αλλά και τις διαισθητικέςαναλογικές αναπαραστάσεις του φυσικού κόσμου

9 Μπορώ να σας δείξω πώς η επιστήμη επηρεάζει τον κόσμο γύρω μου

Η παράσταση αυτή συνεχίζει το θέμα της προηγούμενης Στον απελπισμένο ήρωα με τον μισολιωμένο χιονάνθρωπο έρχεται η ιδέα να ζητήσει βοήθεια από την Επιστήμη Φτάνει ένα φορτηγό με την μάλλον ειρω-νική πινακίδα laquoΕύρηκαraquo που παίρνει τον χιονάνθρωπο και τον ήρωα και τους πηγαίνει σε ένα επιστημονικό εργαστήριο Εκεί η μάλλον απρόσωπη Επιστήμη που σημαίνεται στο φόντο του σκηνικού χώρου του κου-κλοθέατρου με μια φιγούρα ανθρώπινης σκιάς που laquoπαλεύειraquo με τα μπουκαλάκια της μονώνει θερμικά τον χιονάνθρωπο μέσα σε μια εγκατάσταση όπου ο ήρωας μπορεί να τον βλέπει αλλά όχι να τον μετακινεί ή να τον ακουμπά Η απογοήτευση του ήρωα για τον τρόπο που σώθηκε ο χιονάνθρωπός του είναι εμφανής καθώς αυτός αποχωρεί στην τελευταία σκηνή από το επιστημονικό εργαστήριο

Μια παράσταση επίσης καλοπαιγμένη με ηχηρό μήνυμα απόλυτα σχετικό με το πώς η επιστήμη επηρεάζει τον κόσμο γύρω μας

10 Μπορώ να σας πω τι κάνει τις οικιακές συσκευές να δουλεύουν Μπορώ να σας πω και τι κάνει κάθε μια απrsquo αυτές όταν δουλεύει

Μια διασκεδαστική θεατρική σπουδή με τεχνικές μαύρου θεάτρου όπου πρωταγωνιστές είναι οι ηλεκτρικές συσκευές Κάτω από τους ήχους χορευτικής μουσικής που βγάζει ένα laquoτρατζιστοράκιraquo στήνεται ένα πάρτι όπου κάποια στιγμή έρχονται και κάποια ρούχα (κάλτσες μπλουζάκια και εσώρουχα) για να πλυθούν στο πλυντήριο Τότε η ασφάλεια laquoπέφτειraquo Τα ρούχα προσπαθούν και πετυχαίνουν να τη laquoσηκώσουν φέρνοντας ένα ευτυχές γιrsquo αυτά και για το πλύσιμό τους τέλος

Μια παράσταση θεάτρου αντικειμένων με δουλεμένη και συντονισμένη με τη μουσική κίνηση που παρά τη μέτρια αισθητική των σκηνικών κατασκευών έβγαζε πολύ γέλιο μιας και πετύχαινε απόλυτα να περιγράφει τη laquoζωήraquo των ηλεκτρικών συσκευών (τι κάνουν και πώς δουλεύουν)

Βίντεο 97 Παράσταση 2011

Όπως φαίνεται και στον πίνακα που ακολουθεί τα αποτελέσματα αναδεικνύουν καταρχήν την πολυπλοκότητα

να υποβαθμίσουν τις ατέλειες στην κίνηση της κούκλας και να διερμηνεύσουν με επιτυχία ένα φανταστικό ονειρικό παιδικό ταξίδι στο διάστημα

Από την πλευρά του περιεχομένουστόχου η επιτυχία αυτή στάθηκε laquoδίπλαraquo από την απορία και τον θαυμασμό που προκαλεί η θέα του έναστρου ουρανού Στην πραγματικότητα το πλαίσιο της παράστασης διερμήνευε την απορία και τον θαυμασμό αναφερόμενο στις διαμεσολαβημένες από τα ΜΜΕ αναπαραστάσεις των παιδιών για τον ουρανό και το διάστημα Με τον τρόπο αυτό εκτιμούμε ότι η θεατρική παρέμβαση παρέκαμψε την ουσιαστική απουσία πραγματικών εμπειριών θέασης του ουρανού που επιβάλλουν οι σύγχρονες πόλεις και ταυτόχρονα μας θύμισε την υποκρισία των κειμένων των ΦΕ όταν αυτά αναφέρονται στα όσα βλέπουμε κοιτώντας τ΄ άστρα ενώ εννοούν τις φωτογραφίες τους ή τις κάθε είδους αναπαραστάσεις τους

4 Μπορώ να αναγνωρίζω τον ήλιο το φεγγάρι και τα άστρα Μπορώ να τα συνδέω με τους ρυθμούς της ζωής πάνω στη γη

Στη συγκεκριμένη θεατρική σπουδή ο ήρωας ξεκινάει το παιχνίδι του με το που ξημερώνει και γυρίζει σπίτι του μόνο αφού η μητέρα του laquoτου βάλει τις φωνέςraquo όταν βραδιάσει Στη συνέχεια επισκέπτεται μέσα στα όνει-ρά του διάφορα ουράνια σώματα και laquoζεματίζεταιraquo από τον Ήλιο τον οποίο στο τέλος επιχειρεί να πλησιάσει

Πρόκειται για μια παράσταση με περιγραφικό σενάριο και μάλλον επιτηδευμένη laquoπαιδικήraquo πλοκή που παρά τις αισθητικά επαρκείς σκηνικές κατασκευές και τις συνδυασμένες τεχνικές (κουκλοθέατρο και μαύρο θέατρο) δεν κατορθώνει να ξεφύγει από τα κλισέ που συνοδεύουν την παιδική ηλικία

Εδώ είναι ενδιαφέρον το γεγονός ότι η δυσκολία του στόχου laquoνα συνδέω τα ουράνια σώματα με τους ρυθμούς της ζωής πάνω στη Γηraquo προκαλεί στις φοιτήτριες αμηχανία που φαίνεται να λύνεται με την επίκληση απλοϊκών αναφορών (τη μέρα παίζουμε τη νύχτα κοιμόμαστε) ή laquoεύκολων λύσεωνraquo σε επίπεδο αφήγησης (όνειρα) και όχι με την ένταση της μελέτης πάνω στο θέμα Το θέατρο όμως εκθέτει τον δημιουργό του όταν αυτός προσπαθεί να παρακάμψει μια τόσο ουσιαστική φάση της δημιουργίας του

5 Μπορώ να σας πω ιστορίες για την Επιστήμη

Αυτή η θεατρική σπουδή επιχειρεί μια θεατρική παράφραση του στόχου μέσα σε ένα πλαίσιο αναφερόμενο πιθανότατα στα βιώματα των φοιτητριών που τη δημιούργησαν Ο ήρωας είναι ένα παιδί που κρατά μια κιθάρα και που πάνω στη μουσική υπόκρουση του τραγουδιού laquoΟ ανθρωπάκοςraquo (laquoγια΄ δεν μ΄ αφήνετε ήσυχο άστε με ήσυχο όλοιraquo) προσπαθεί να ξεφύγει από τον πατέρα του που το laquoκυνηγάειraquo κρατώντας στο χέρι του ένα βιβλίο φυσικής και τη μητέρα του που κρατά μια κουτάλα Διαφυγή του φαίνεται να είναι μια φαντασίωση φυγής πάνω σε έναν πύραυλο

Η βασική τεχνική στήνεται με ένα χάρτινο θέατρο στη σκηνή του οποίου κυριαρχεί μια βιβλιοθήκη και μια οικογενειακή φωτογραφία Οι χάρτινες φιγούρες αν και δεν κινούνται ικανοποιητικά διερμηνεύουν κυρίως μέσω του τραγουδιού τα τεκταινόμενα ενώ η φαντασίωση του ταξιδιούφυγής αναπαρίσταται την κατάλληλη στιγμή με την τεχνική του θεάτρου σκιών

Πρόκειται συνολικά για μια μάλλον πετυχημένη παράσταση διαμαρτυρίας που διερμηνεύει μια αρνητική στάση απέναντι στη διδασκαλία των ΦΕ αφήνοντας ταυτόχρονα και ένα παράθυρο ελπίδας μέσω του μηνύματος που στέλνει το ταξίδι διαφυγής το αναφερόμενο του οποίου παραπέμπει σε μια άλλη όψη της επιστήμης απ΄ αυτή που διδάσκουμε στο σχολείο

6 Μπορώ να σας δείξω πώς οι άνθρωποι επηρεάζουν τον κόσμο γύρω μας

Μια ακόμη σπουδή που αναπροσαρμόζει έναν από τους στόχους που είχαν τεθεί μέσω των ΠΣ για τα νηπιαγωγεία της Σκωτίας (laquoμπορώ να σας δείξω πώς η Επιστήμη επηρεάζει τον κόσμο γύρω μουraquo) για να ξεφύγει από τη μελέτη του θέματος χρησιμοποιώντας αυτή τη φορά απλοποιημένα διδακτικά κλισέ της περι-βαλλοντικής αγωγής

Στη σπουδή αυτή επιχειρείται μια σύνθετη χρήση τεχνικών κουκλοθέατρου προβολών και θεάτρου σκιών για να σταλούν μηνύματα σχετικά με την υπερκατανάλωση του πόσιμου νερού και τη ρύπανση από την αλόγιστη διαχείριση των απορριμμάτων Η αφήγηση όμως μοιάζει περισσότερο με μια σειρά από τηλεοπτικά σποτ που τα παρακολουθεί ή συμμετέχει σ΄ αυτά ο ήρωας άλλοτε ως κούκλα και άλλοτε ως σκιά Η κατάληξη είναι απειλητική η σκιά του ήρωα με απλωμένο το χέρι κάτω από μια βρύση που στάζει μεγαλώνει και χάνεται σκοτεινιάζοντας όλη τη σκηνή

Το αμήχανο παίξιμο της κούκλας οι δυσκολίες στη μετάβαση από σκηνή σε σκηνή η πρόχειρη επιλογή εικόνων για τις προβολές οι ασύνδετες επιλογές μουσικής κάλυψης των διαφορετικών σκηνών και ταυτόχρονα το άγχος του laquoνα τελειώνουμεraquo που βγαίνει στη ροή της παράστασης συνθέτουν ένα μίγμα που βρίσκουμε κάθε φορά πίσω από μια θεατρική σπουδή που οργανώνεται laquoπρος τούτοιςraquo χωρίς δηλαδή οι παραγωγοί της να έχουν ταυτιστεί με μια ιδέα που θέλουν να εκφράσουν

7 Έχω ψάξει κι έχω βρει πώς το νερό μπορεί να αλλάζει από μια μορφή σε άλλη

Μια σπουδή που διαχειρίζεται το θέμα της με προχειρότητα Το μήνυμά της είναι οικολογικό και τετριμμένο η υπερκατανάλωση του νερού Παρεμπιπτόντως παρουσιάζονται και δύο σκηνές στις οποίες μια μικρή ποσότητα νερού η τελευταία μπαίνει στο ψυγείο και παγώνει Αργότερα λιώνει για να ποτίσει το τελευταίο λουλούδι ενός ρημαγμένου από την ξηρασία κόσμου στον οποίο οι φοιτήτριες δίνουν μια ακόμη ευκαιρία με τη βροχή που εμφανίζουν στην τελευταία σκηνή

Μια παράσταση με θέατρο σκιών όπου συνδυάζονται φιγούρες και σώματα Εδώ ο συντονισμός της κίνησης με τη μουσική και τις σκηνικές κατασκευές δεν είναι κακός Η αφήγηση όμως παραμένει περιγραφική και το ευτυχές τέλος έρχεται να ολοκληρώσει την αμηχανία που προκαλεί η κακή επεξεργασία του θέματος

8 Μπορώ να εντοπίζω πού και πότε συμβαίνουν στη ζωή μου οι αλλαγές του νερού

Εδώ ο ήρωας είναι ένα παιδί που στο ξημέρωμα μιας χιονισμένης μέρας φτιάχνει έναν χιονάνθρωπο Την επόμενη όμως μέρα ο χιονάνθρωπος έχει αρχίσει να λιώνει Ο ήρωας προσπαθεί να σκεφτεί τρόπους να τον διατηρήσει Φέρνει έναν ανεμιστήρα για να τον δροσίσει αλλά η ιδέα του δεν είναι αποτελεσματική Προσπαθεί να τον βάλει μέσα στο ψυγείο αλλά δεν χωράει Η παράσταση τελειώνει με τον ήρωα περίλυπο να κάθεται δίπλα στον χιονάνθρωπό του

Μια παράσταση με κουκλοθέατρο με πολύ καλό παίξιμο της κούκλας μουσική επένδυση φωτισμό και σκηνικές κατασκευές που ο συντονισμός τους οδηγεί σε υψηλή αισθητική Το θέμα δουλεμένο και στοχευμένο με επιτυχία στην καρδιά του στόχου υποδεικνύει τους τρόπους που οι φυσικές νομοτέλειες συγκρούονται με τις ανθρώπινες επιθυμίες αλλά και τις διαισθητικέςαναλογικές αναπαραστάσεις του φυσικού κόσμου

9 Μπορώ να σας δείξω πώς η επιστήμη επηρεάζει τον κόσμο γύρω μου

Η παράσταση αυτή συνεχίζει το θέμα της προηγούμενης Στον απελπισμένο ήρωα με τον μισολιωμένο χιονάνθρωπο έρχεται η ιδέα να ζητήσει βοήθεια από την Επιστήμη Φτάνει ένα φορτηγό με την μάλλον ειρω-νική πινακίδα laquoΕύρηκαraquo που παίρνει τον χιονάνθρωπο και τον ήρωα και τους πηγαίνει σε ένα επιστημονικό εργαστήριο Εκεί η μάλλον απρόσωπη Επιστήμη που σημαίνεται στο φόντο του σκηνικού χώρου του κου-κλοθέατρου με μια φιγούρα ανθρώπινης σκιάς που laquoπαλεύειraquo με τα μπουκαλάκια της μονώνει θερμικά τον χιονάνθρωπο μέσα σε μια εγκατάσταση όπου ο ήρωας μπορεί να τον βλέπει αλλά όχι να τον μετακινεί ή να τον ακουμπά Η απογοήτευση του ήρωα για τον τρόπο που σώθηκε ο χιονάνθρωπός του είναι εμφανής καθώς αυτός αποχωρεί στην τελευταία σκηνή από το επιστημονικό εργαστήριο

Μια παράσταση επίσης καλοπαιγμένη με ηχηρό μήνυμα απόλυτα σχετικό με το πώς η επιστήμη επηρεάζει τον κόσμο γύρω μας

10 Μπορώ να σας πω τι κάνει τις οικιακές συσκευές να δουλεύουν Μπορώ να σας πω και τι κάνει κάθε μια απrsquo αυτές όταν δουλεύει

Μια διασκεδαστική θεατρική σπουδή με τεχνικές μαύρου θεάτρου όπου πρωταγωνιστές είναι οι ηλεκτρικές συσκευές Κάτω από τους ήχους χορευτικής μουσικής που βγάζει ένα laquoτρατζιστοράκιraquo στήνεται ένα πάρτι όπου κάποια στιγμή έρχονται και κάποια ρούχα (κάλτσες μπλουζάκια και εσώρουχα) για να πλυθούν στο πλυντήριο Τότε η ασφάλεια laquoπέφτειraquo Τα ρούχα προσπαθούν και πετυχαίνουν να τη laquoσηκώσουν φέρνοντας ένα ευτυχές γιrsquo αυτά και για το πλύσιμό τους τέλος

Μια παράσταση θεάτρου αντικειμένων με δουλεμένη και συντονισμένη με τη μουσική κίνηση που παρά τη μέτρια αισθητική των σκηνικών κατασκευών έβγαζε πολύ γέλιο μιας και πετύχαινε απόλυτα να περιγράφει τη laquoζωήraquo των ηλεκτρικών συσκευών (τι κάνουν και πώς δουλεύουν)

Βίντεο 97 Παράσταση 2011

Όπως φαίνεται και στον πίνακα που ακολουθεί τα αποτελέσματα αναδεικνύουν καταρχήν την πολυπλοκότητα

6 Μπορώ να σας δείξω πώς οι άνθρωποι επηρεάζουν τον κόσμο γύρω μας

Μια ακόμη σπουδή που αναπροσαρμόζει έναν από τους στόχους που είχαν τεθεί μέσω των ΠΣ για τα νηπιαγωγεία της Σκωτίας (laquoμπορώ να σας δείξω πώς η Επιστήμη επηρεάζει τον κόσμο γύρω μουraquo) για να ξεφύγει από τη μελέτη του θέματος χρησιμοποιώντας αυτή τη φορά απλοποιημένα διδακτικά κλισέ της περι-βαλλοντικής αγωγής

Στη σπουδή αυτή επιχειρείται μια σύνθετη χρήση τεχνικών κουκλοθέατρου προβολών και θεάτρου σκιών για να σταλούν μηνύματα σχετικά με την υπερκατανάλωση του πόσιμου νερού και τη ρύπανση από την αλόγιστη διαχείριση των απορριμμάτων Η αφήγηση όμως μοιάζει περισσότερο με μια σειρά από τηλεοπτικά σποτ που τα παρακολουθεί ή συμμετέχει σ΄ αυτά ο ήρωας άλλοτε ως κούκλα και άλλοτε ως σκιά Η κατάληξη είναι απειλητική η σκιά του ήρωα με απλωμένο το χέρι κάτω από μια βρύση που στάζει μεγαλώνει και χάνεται σκοτεινιάζοντας όλη τη σκηνή

Το αμήχανο παίξιμο της κούκλας οι δυσκολίες στη μετάβαση από σκηνή σε σκηνή η πρόχειρη επιλογή εικόνων για τις προβολές οι ασύνδετες επιλογές μουσικής κάλυψης των διαφορετικών σκηνών και ταυτόχρονα το άγχος του laquoνα τελειώνουμεraquo που βγαίνει στη ροή της παράστασης συνθέτουν ένα μίγμα που βρίσκουμε κάθε φορά πίσω από μια θεατρική σπουδή που οργανώνεται laquoπρος τούτοιςraquo χωρίς δηλαδή οι παραγωγοί της να έχουν ταυτιστεί με μια ιδέα που θέλουν να εκφράσουν

7 Έχω ψάξει κι έχω βρει πώς το νερό μπορεί να αλλάζει από μια μορφή σε άλλη

Μια σπουδή που διαχειρίζεται το θέμα της με προχειρότητα Το μήνυμά της είναι οικολογικό και τετριμμένο η υπερκατανάλωση του νερού Παρεμπιπτόντως παρουσιάζονται και δύο σκηνές στις οποίες μια μικρή ποσότητα νερού η τελευταία μπαίνει στο ψυγείο και παγώνει Αργότερα λιώνει για να ποτίσει το τελευταίο λουλούδι ενός ρημαγμένου από την ξηρασία κόσμου στον οποίο οι φοιτήτριες δίνουν μια ακόμη ευκαιρία με τη βροχή που εμφανίζουν στην τελευταία σκηνή

Μια παράσταση με θέατρο σκιών όπου συνδυάζονται φιγούρες και σώματα Εδώ ο συντονισμός της κίνησης με τη μουσική και τις σκηνικές κατασκευές δεν είναι κακός Η αφήγηση όμως παραμένει περιγραφική και το ευτυχές τέλος έρχεται να ολοκληρώσει την αμηχανία που προκαλεί η κακή επεξεργασία του θέματος

8 Μπορώ να εντοπίζω πού και πότε συμβαίνουν στη ζωή μου οι αλλαγές του νερού

Εδώ ο ήρωας είναι ένα παιδί που στο ξημέρωμα μιας χιονισμένης μέρας φτιάχνει έναν χιονάνθρωπο Την επόμενη όμως μέρα ο χιονάνθρωπος έχει αρχίσει να λιώνει Ο ήρωας προσπαθεί να σκεφτεί τρόπους να τον διατηρήσει Φέρνει έναν ανεμιστήρα για να τον δροσίσει αλλά η ιδέα του δεν είναι αποτελεσματική Προσπαθεί να τον βάλει μέσα στο ψυγείο αλλά δεν χωράει Η παράσταση τελειώνει με τον ήρωα περίλυπο να κάθεται δίπλα στον χιονάνθρωπό του

Μια παράσταση με κουκλοθέατρο με πολύ καλό παίξιμο της κούκλας μουσική επένδυση φωτισμό και σκηνικές κατασκευές που ο συντονισμός τους οδηγεί σε υψηλή αισθητική Το θέμα δουλεμένο και στοχευμένο με επιτυχία στην καρδιά του στόχου υποδεικνύει τους τρόπους που οι φυσικές νομοτέλειες συγκρούονται με τις ανθρώπινες επιθυμίες αλλά και τις διαισθητικέςαναλογικές αναπαραστάσεις του φυσικού κόσμου

9 Μπορώ να σας δείξω πώς η επιστήμη επηρεάζει τον κόσμο γύρω μου

Η παράσταση αυτή συνεχίζει το θέμα της προηγούμενης Στον απελπισμένο ήρωα με τον μισολιωμένο χιονάνθρωπο έρχεται η ιδέα να ζητήσει βοήθεια από την Επιστήμη Φτάνει ένα φορτηγό με την μάλλον ειρω-νική πινακίδα laquoΕύρηκαraquo που παίρνει τον χιονάνθρωπο και τον ήρωα και τους πηγαίνει σε ένα επιστημονικό εργαστήριο Εκεί η μάλλον απρόσωπη Επιστήμη που σημαίνεται στο φόντο του σκηνικού χώρου του κου-κλοθέατρου με μια φιγούρα ανθρώπινης σκιάς που laquoπαλεύειraquo με τα μπουκαλάκια της μονώνει θερμικά τον χιονάνθρωπο μέσα σε μια εγκατάσταση όπου ο ήρωας μπορεί να τον βλέπει αλλά όχι να τον μετακινεί ή να τον ακουμπά Η απογοήτευση του ήρωα για τον τρόπο που σώθηκε ο χιονάνθρωπός του είναι εμφανής καθώς αυτός αποχωρεί στην τελευταία σκηνή από το επιστημονικό εργαστήριο

Μια παράσταση επίσης καλοπαιγμένη με ηχηρό μήνυμα απόλυτα σχετικό με το πώς η επιστήμη επηρεάζει τον κόσμο γύρω μας

10 Μπορώ να σας πω τι κάνει τις οικιακές συσκευές να δουλεύουν Μπορώ να σας πω και τι κάνει κάθε μια απrsquo αυτές όταν δουλεύει

Μια διασκεδαστική θεατρική σπουδή με τεχνικές μαύρου θεάτρου όπου πρωταγωνιστές είναι οι ηλεκτρικές συσκευές Κάτω από τους ήχους χορευτικής μουσικής που βγάζει ένα laquoτρατζιστοράκιraquo στήνεται ένα πάρτι όπου κάποια στιγμή έρχονται και κάποια ρούχα (κάλτσες μπλουζάκια και εσώρουχα) για να πλυθούν στο πλυντήριο Τότε η ασφάλεια laquoπέφτειraquo Τα ρούχα προσπαθούν και πετυχαίνουν να τη laquoσηκώσουν φέρνοντας ένα ευτυχές γιrsquo αυτά και για το πλύσιμό τους τέλος

Μια παράσταση θεάτρου αντικειμένων με δουλεμένη και συντονισμένη με τη μουσική κίνηση που παρά τη μέτρια αισθητική των σκηνικών κατασκευών έβγαζε πολύ γέλιο μιας και πετύχαινε απόλυτα να περιγράφει τη laquoζωήraquo των ηλεκτρικών συσκευών (τι κάνουν και πώς δουλεύουν)

Βίντεο 97 Παράσταση 2011

Όπως φαίνεται και στον πίνακα που ακολουθεί τα αποτελέσματα αναδεικνύουν καταρχήν την πολυπλοκότητα

Η παράσταση αυτή συνεχίζει το θέμα της προηγούμενης Στον απελπισμένο ήρωα με τον μισολιωμένο χιονάνθρωπο έρχεται η ιδέα να ζητήσει βοήθεια από την Επιστήμη Φτάνει ένα φορτηγό με την μάλλον ειρω-νική πινακίδα laquoΕύρηκαraquo που παίρνει τον χιονάνθρωπο και τον ήρωα και τους πηγαίνει σε ένα επιστημονικό εργαστήριο Εκεί η μάλλον απρόσωπη Επιστήμη που σημαίνεται στο φόντο του σκηνικού χώρου του κου-κλοθέατρου με μια φιγούρα ανθρώπινης σκιάς που laquoπαλεύειraquo με τα μπουκαλάκια της μονώνει θερμικά τον χιονάνθρωπο μέσα σε μια εγκατάσταση όπου ο ήρωας μπορεί να τον βλέπει αλλά όχι να τον μετακινεί ή να τον ακουμπά Η απογοήτευση του ήρωα για τον τρόπο που σώθηκε ο χιονάνθρωπός του είναι εμφανής καθώς αυτός αποχωρεί στην τελευταία σκηνή από το επιστημονικό εργαστήριο

Μια παράσταση επίσης καλοπαιγμένη με ηχηρό μήνυμα απόλυτα σχετικό με το πώς η επιστήμη επηρεάζει τον κόσμο γύρω μας

10 Μπορώ να σας πω τι κάνει τις οικιακές συσκευές να δουλεύουν Μπορώ να σας πω και τι κάνει κάθε μια απrsquo αυτές όταν δουλεύει

Μια διασκεδαστική θεατρική σπουδή με τεχνικές μαύρου θεάτρου όπου πρωταγωνιστές είναι οι ηλεκτρικές συσκευές Κάτω από τους ήχους χορευτικής μουσικής που βγάζει ένα laquoτρατζιστοράκιraquo στήνεται ένα πάρτι όπου κάποια στιγμή έρχονται και κάποια ρούχα (κάλτσες μπλουζάκια και εσώρουχα) για να πλυθούν στο πλυντήριο Τότε η ασφάλεια laquoπέφτειraquo Τα ρούχα προσπαθούν και πετυχαίνουν να τη laquoσηκώσουν φέρνοντας ένα ευτυχές γιrsquo αυτά και για το πλύσιμό τους τέλος

Μια παράσταση θεάτρου αντικειμένων με δουλεμένη και συντονισμένη με τη μουσική κίνηση που παρά τη μέτρια αισθητική των σκηνικών κατασκευών έβγαζε πολύ γέλιο μιας και πετύχαινε απόλυτα να περιγράφει τη laquoζωήraquo των ηλεκτρικών συσκευών (τι κάνουν και πώς δουλεύουν)

Βίντεο 97 Παράσταση 2011

Όπως φαίνεται και στον πίνακα που ακολουθεί τα αποτελέσματα αναδεικνύουν καταρχήν την πολυπλοκότητα

του διεπιστημονικού εγχειρήματος Στον πίνακα για κάθε μια από τις σπουδές εμφανίζεται ο τίτλος που έδωσαν οι φοιτήτριες με αρίθμηση που παραπέμπει στην αφετηρία της κάθε σπουδής (Α οι σπουδές που προέκυψαν με αφετηρία στόχους του ελληνικού ΠΣ-ΦΕ και Β τους στόχους του ΠΣ της Σκωτίας) Στη συνέχεια εμφανίζεται η εκτίμηση για την επάρκεια ή μη της δραματουργίας της σημειωτικής και της αισθητικής της κάθε σπουδής (+ επαρκής - ανεπαρκής) καθώς και η σχέση της σπουδής με το περιεχόμενο (Π) των ΦΕ ή τον στόχο (Σ) του ΠΣ σε ότι αφορά τον μετασχηματισμό του (μετ) ή μη από τη σπουδή

Τίτλος και κατηγορία σπουδής Δραματουργία Σημειωτική Αισθητική Σχέση με Περιεχόμενο ή Στόχο

Α1 Κουνουπο-βατραχο-πελαργο-μπερδέματα + + + μετ Π

Α2 Κυνηγώντας την μπάλα - + - μετ Π

Α3 Μην πριονίζεις το κλαδί που κάθεσαι + + + μετ Π

Α4 Η Οδύσσεια μιας μπάλας - - + μετ Π

Α5 Wiki + + + Π

Α6 Μην σε ξεγελά το μέγεθος - + - μετ Π

Α7 Περί ανέμων και υδάτων + + + Π

Α8 Εις τον βυθό εις τον βυθό της θάλασσας + + + Π

Α9 Ο κύκλος της ζωής - - + Π

Α10 Πετάει ο γάιδαρος + + + Π

Α11 Ο βαρκάρης + + + μετ Π

Β1 Έχω βοηθήσει φυτά να μεγαλώσουν Μπορώ επίσης να σας πω πώς μεγαλώνουν και τι χρειάζεται να κάνω εγώ για να τα φροντίζω

+ + + Σ

Β2 Μπορώ να αναγνωρίσω τις αισθήσεις μου Μπορώ να τις χρησιμοποιήσω για να διερευνήσω τον κόσμο γύρω μου

+ + + μετ Σ

Β3 Έχω νιώσει απορία και θαυμασμό κοιτάζοντας τον απέραντο ουρανό

+ + + μετ Σ

Β4 Μπορώ να αναγνωρίζω τον ήλιο το φεγγάρι και τα άστρα Μπορώ να τα συνδέω με τους ρυθμούς της ζωής πάνω στη γη

- + + μετ Σ

Β5 Μπορώ να σας πω ιστορίες από την Επιστήμη - - - Σ

Β6 Μπορώ να σας δείξω πώς οι άνθρωποι επηρεάζουν τον κόσμο γύρω μας

- - - μετ Σ

Β7 Έχω ψάξει κι έχω βρει πώς το νερό μπορεί να αλλάζει από μια μορφή σε άλλη

- - - μετ Σ

Β8 Μπορώ να εντοπίζω πού και πότε συμβαίνουν στη ζωή μου οι αλλαγές του νερού

+ + + Σ

Β9 Μπορώ να σας δείξω πώς η επιστήμη επηρεάζει τον κόσμο γύρω μου

+ + + Σ

Β10 Μπορώ να σας πω τι κάνει τις οικιακές συσκευές να δουλεύουν Μπορώ να σας πω και τι κάνει κάθε μια απrsquo αυτές όταν δουλεύει

- + + Σ

Πίνακας 91 Συνολική παρουσίαση αποτελεσμάτων

Συζήτηση - συμπεράσματα

Τα παραπάνω αποτελέσματα δείχνουν μια σειρά από δυνατότητες και αδυναμίες της προσπάθειας διεπιστη-μονικής συνύπαρξης του Θεάτρου με τις Επιστήμες στο χώρο της θεσμοθετημένης και προγραμματισμένης μέσω ΠΣ Εκπαίδευσης

Το γεγονός ότι με λίγες εξαιρέσεις (πχ Α4 Α9 Β6 Β7) που προέρχονται και από τις δύο κατηγορίες θεατρικών σπουδών ΠΣ οι ομάδες των φοιτητριών πέτυχαν να δημιουργήσουν απολύτως πρωτότυπες θεατρικές συνθέσεις συνδεδεμένες με το περιεχόμενο ή τους στόχους των ΠΣ-ΦΕ εκτιμούμε ότι δείχνει το σημαντικότερο ίσως πλεονέκτημα της προσέγγισής μας η διδακτικήμαθησιακή δραστηριότητα ωθεί τους φοιτητές να δημιουργούν και να καινοτομούν με την ουσιαστική σημασία των όρων Το αποτέλεσμα αυτό υποστηρίζει την εφαρμογή των διδακτικών προσεγγίσεων των Τεχνών ακόμη και σε γνωστικά αντικείμενα όπως οι ΦΕ Υποστηρίζει την επιλογή του καθαρού στόχου των εκπαιδευόμενων και την πειθαρχημένη ελευθερία τους στην επιλογή διαδικασιών που θα οδηγήσουν στην επίτευξη του στόχου με την πειθαρχία στην περίπτωσή μας να επιβάλλεται από την πλευρά της θεατρικής έκφρασης

Σε τι διαφέρει η παραπάνω προσέγγιση από μια οποιαδήποτε διδακτική πρόταση που προέρχεται από τη διδακτική των ΦΕ Η βασική διαφορά εκτιμούμε ότι προκύπτει από τη διαφορετική μορφή της πειθαρχίας που στον χώρο της Εκπαίδευσης καθοδηγεί από παράδοση τις δραστηριότητες διδασκαλίαςμάθησης Τη διαφορά δηλαδή της διδακτικής πρότασης των Τεχνών έναντι αυτής των Επιστημών Συγκεκριμένα για την περίπτωση των Επιστημών ακόμη και αν οι εκπαιδευόμενοι είχαν έναν καθαρό στόχο (όπως πχ συμβαίνει με τις διερευνητικές προσεγγίσεις της Διδακτικής των ΦΕ) η εκπαιδευτική παράδοση λέει ότι ο στόχος αυτός δεν μπορεί να επιτευχθεί με περισσότερες από μια προσεγγίσεις Έτσι οι εκπαιδευόμενοι δεν διανοούνται ότι μπορούν να δημιουργήσουν κάτι δικό τους και να καινοτομήσουν Νιώθουν υποχρεωμένοι μάλλον να laquoανακαλύψουνraquo τη laquoσωστήraquo διαδρομή που οδηγεί στον στόχο και που κάποιος άλλος (ο Επιστήμονας) έχει διαμορφώσει πριν απrsquo αυτούς Στο όριο αυτής της προσπάθειας καταλήγουν να ζητούν από τον δάσκαλό τους να τους πει τον τρόπο αν βέβαια ο δάσκαλος δεν τους έχει προλάβει λέγοντας ή δείχνοντας τι από όσα κάνουν είναι laquoσωστόraquo και τι laquoλάθοςraquo Πρόκειται για έναν μονόδρομο της εκπαιδευτικής παράδοσης που κατορθώνει να μετατρέπει ακόμη και τις διδακτικέςμαθησιακές διερευνήσεις σε εικονικές (Τσελφές amp Παρούση 2009) και να αποθεώνει τη μεταφορά της γνώσης ακόμη και από τους πλέον σκληρούς πολέμιούς της

Δεν συμβαίνει κάτι παρόμοιο και στη διεπιστημονική προσέγγιση της θεατρικής έκφρασης των επιστημονικών ιδεών Ασφαλώς και συμβαίνει Το πιο δύσκολο μέρος αυτού του εγχειρήματος συγκροτείται από τους διαλόγους που γίνονται στην τάξη από το πρώτο μέχρι σχεδόν και το τελευταίο μάθημα τους σχετικούς με το ερώτημα πώς πρέπει να το κάνω αυτό Και στα πρώτα τουλάχιστον μαθήματα ο εκνευρισμός των φοιτητών είναι απίστευτος όταν παίρνουν την απάντηση Δεν ξέρω Μπορείς έτσι ή έτσι ή έτσι ή όπως αλλιώς φαντάζεσαι Διάλεξε Δοκίμασε Αυτή είναι δική σου δουλειά Δεν φτιάχνω εγώ την παράσταση Ο εκνευρισμός γίνεται ακόμη μεγαλύτερος όταν οι απορίες αφορούν ζητήματα επιστημονικών αναπαραστάσεων (είναι σωστές ή λάθος) και οι απαντήσεις είναι της μορφής η αριστοτελική προσέγγιση λέει αυτό η γαλιλαϊκή το άλλο η νευτώνεια το τρίτο η σχετικότητα το τέταρτο Ή για την περίπτωση ζητημάτων της Βιολογίας η φυσιοκρατική παράδοση λέει αυτό η μηχανοκρατική το άλλο η τεχνοκρατική το τρίτο η παράδοση της πολυπλοκότητας το τέταρτο Διάλεξε Καταλαβαίνουν οι φοιτητές αυτές τις απαντήσεις Ναι τις καταλαβαίνουν γιατί ενδιαφέρονται να laquoβγάλουν παράστασηraquo Αυτό που δυσκολεύονται να καταλάβουν είναι το πώς γίνεται ο Δάσκαλος να μη δίνει μια laquoσωστήraquo απάντηση Μέχρι να πεισθούν ότι οι διδάσκοντες δεν στήνουν παγίδες περνάει αρκετός χρόνος Αλλά ο χρόνος αυτός δεν είναι χαμένος Είναι ο χρόνος που χρειάζεται για να βγει μπροστά η δημιουργικότητα των ομάδων Συμβαίνει με όλες τις ομάδες αυτό Όχι Κάποιες ομάδες όταν συνειδητοποιήσουν τι τους ζητάει το μάθημα παραλύουν Κάποιες φοιτήτριες εγκαταλείπουν (πχ η ομάδα που χάσαμε από την πρώτη παραγωγή σπουδών προς τη δεύτερη) Κάποιες laquoξεπετάνεraquo με τις γνωστές στο σχολικό χώρο μεθόδους την παραγωγή τους Αλλά οι παραγωγές αυτές φαίνονται Κάποιες τέλος ομάδες καταφέρνουν να επανακάμψουν και να ενταχθούν στη διαδικασία της δημιουργίας

Από τα συνολικά αποτελέσματα φαίνεται ότι η τοπική γνώση που οικοδομήθηκε στις παραπάνω διαδικασίες είναι σημαντική σε ότι αφορά τη θεατρική έκφραση Σε σύνολο 21 σπουδών επαρκή αισθητική είχαν 16 επαρκή σήμανση είχαν 15 και επαρκή μυθοπλασία είχαν 12 Τα ποσοστά αυτά είναι εξαιρετικά υψηλά αν λάβει κάποιος υπόψη του ότι τα κριτήρια είναι αυστηρά (σχεδόν επαγγελματικά) και οι φοιτήτριες ερασιτέχνες δημιουργοί Το σχετικά χαμηλότερο ποσοστό της επιτυχούς δραματουργίας συνδέεται πιθανότατα με το γεγονός ότι ο μύθος των θεατρικών σπουδών έπρεπε να περιλαμβάνει επιστημονικό περιεχόμενο Ένα περιεχόμενο που διακινείται με δηλωτικό λόγο και αποστρέφεται τις αφηγηματικές δομές Και είναι μάλλον αυτό το περιεχόμενο που μετέτρεψε τις 9 στις 21 θεατρικές αφηγήσεις σε γραμμικές περιγραφές χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι γραμμικές περιγραφές δεν εμφανίζονται στις θεατρικές και μη αφηγήσεις ακόμη και επαγγελματικές ιδιαίτερα όταν αυτές προορίζονται για παιδιά (βλ Παρούση 2012 για τα κλισέ των παιδικών παραστάσεων)

Τι συνέβη με το επιστημονικό περιεχόμενο ή τους στόχους των ΠΣ-ΦΕ Θα μπορούσαμε να απαντήσουμε τα πάντα Στις μισές σπουδές το περιεχόμενο ή οι στόχοι μετασχηματίστηκαν με διάφορους τρόπους και ένα μέρος τουλάχιστον από αυτούς τους μετασχηματισμούς φαίνεται ότι προκλήθηκε από την πίεση της ένταξης των επιστημονικών ιδεών στις θεατρικές δομές Αλλά και στις υπόλοιπες σπουδές όπου ισχυριζόμαστε ότι το περιεχόμενο ή οι στόχοι δεν μετασχηματίστηκαν δεν μπορούμε να ισχυριστούμε με βεβαιότητα ότι οι προβαλλόμενες επιστημονικές ιδέες δεν έχουν στερηθεί χαρακτηριστικά που ένας επιστήμονας ίσως δεν θα μας συγχωρούσε (όπως πχ η καθολικότητα των επιστημονικών ιδεών) Το γενικότερο σχήμα που μπορεί να ερμηνεύσει αυτά τα γεγονότα στηρίζεται στην ανάγκη μιας θεατρικής σπουδής να δημιουργήσει ένα συνολικό αναφερόμενο το οποίο να έχει νόημα για τον θεατή Θα πρέπει δηλαδή η σπουδή να παραπέμπει σε ένα πλαίσιο δράσης που μεταφέρει τον θεατή μέσα σε μια μορφή ζωής για την οποία ο θεατής διαθέτει αναπαραστάσεις που αποδίδουν νόημα στα θεατρικά σημεία Και αυτή η μορφή ζωής δύσκολα θα μπορούσε να είναι εκείνη που για παράδειγμα περιγράφει τον υλικό κόσμο της κλασικής Φυσικής Ο τελευταίος δεν θα είχε ιδιαίτερο αφηγηματικό ενδιαφέρον μιας και είναι laquoπολύraquo γραμμικός ούτε θα εξυπηρετούσε ως αναφερόμενο μιας θεατρικής σπουδής γιατί το γενικότερο πλαίσιό του είναι ακατανόητο για τη μεγάλη πλειοψηφία των θεατών (βλ σπουδή Α10) Έτσι οι θεατρικές σπουδές κατασκευάζουν κατά κανόνα ανθρώπινες ή ανάλογες προς τις ανθρώπινες μορφές ζωής και στην περίπτωσή μας επιχειρούν να εγκαταστήσουν τις επιστημονικές ιδέες μέσα τους Το αποτέλεσμα είναι αναπόφευκτο μετασχηματισμός των ιδεών ή έστω κάποιων χαρακτηριστικών τους

Αποτελεί μειονέκτημα της προσέγγισής μας το παραπάνω γεγονός Κατηγορηματικά όχι Όλες οι διδακτικές προσεγγίσεις και όχι μόνο προκαλούν τέτοιους μετασχηματισμούς Οι επιστημονικές ιδέες μετασχηματίζονται για παράδειγμα από τους δασκάλους σε μεγάλη έκταση μέσα στη σχολική μορφή ζωής για να μετατραπούν σε ιδέες κατάλληλες για χρήση στις σχολικές εξετάσεις Μετασχηματίζονται για να μπορούν να λειτουργήσουν μέσα στο σχολικό εργαστήριο ή στο πλαίσιο των τεστ και των προβλημάτων Μετασχηματίζονται από τους μαθητές για να έχουν θέση μέσα στο εννοιολογικό πλέγμα που αυτοί διαμορφώνουν μέσα από την καθημερινή εμπειρική ζωή τους (ιδέες μαθητών) Θα έπρεπε τέλος να μετασχηματίζονται και από τα ΠΣ αν θέλαμε να περάσουν λειτουργικά από την εκπαίδευση στην laquoκαθημερινή ζωήraquo όπως δηλώνουν με έμφαση παγκοσμίως όλες οι σύγχρονες εκπαιδευτικές πολιτικές και τα παράγωγα απrsquo αυτές ΠΣ Η δική μας πρόταση σέβεται αν μη τι άλλο τον τελευταίο αυτό στόχο και ανοίγει ένα παράθυρο δημιουργικής ένταξης των επιστημονικών ιδεών στην καθημερινή ζωή

Τέλος σε ότι αφορά τη σύγκριση των δύο ΠΣ του ελληνικού και της Σκωτίας φαίνεται ότι το δεύτερο πλεονεκτεί έναντι του πρώτου μόνο ως προς το γεγονός ότι η στοχοθεσία με υποκείμενο τον μαθητή δημιουργεί από μόνη της ένα καλό και εύχρηστο θεατρικόαφηγηματικό αναφερόμενο Αυτό προκύπτει από τους τίτλους των σπουδών (στη δεύτερη κατηγορία σπουδών οι τίτλοι σχεδόν ταυτίζονται με τους στόχους των ΠΣ) όσο και από την ποικιλία των θεμάτων που εμφανίζονται Καθιστώντας δηλαδή οι συντάκτες των ΠΣ της Σκωτίας τους μαθητές ενεργά υποκείμενα μιας δράσης που περιλαμβάνει επιστημονικές ιδέες δημιουργούν ένα πλαίσιο καθημερινής ζωής που μπορεί εύκολα να το διαχειριστεί και να το εξελίξει αφηγηματικά και για κάθε σχεδόν περιεχόμενο ο δάσκαλος Αντίθετα στα ΠΣ της Ελλάδας η ταύτιση των στόχων με μια σειρά επιστημονικών περιεχομένων οδηγεί τους μέλλοντες δασκάλους μέσα στα σχολικά βιβλία και στη συνέχεια σε μια επιλογή που έχει μεγαλύτερη σχέση με τα κεφάλαια που θυμούνται ή θεωρούν εύκολα Ως αποτέλεσμα βλέπουμε ότι οι

φοιτήτριες του δείγματος επέλεξαν οι μισές ένα θέμα από την κίνηση και οι άλλες μισές ένα θέμα σχετικό με τις τροφικές σχέσεις ανεξάρτητα από το πόσο το καλλιέργησαν ή εμβάθυναν σ΄ αυτό

Καταλήγοντας θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι τα αποτελέσματα στηρίζουν τις διεπιστημονικές διδακτικέςμαθησιακές προσεγγίσεις ως εκπαιδευτικές διαδικασίες στις οποίες οι εκπαιδευόμενοι δεν παράγουναναπαράγουν απλά νέες για τους ίδιους γνώσεις και πρακτικές (κάτι που κάνει κάθε υποκείμενο δράσης) αλλά παράγουναναπαράγουν πρωτότυπες για το εκπαιδευτικό πλαίσιο γνώσεις και πρακτικές τις οποίες εκτιμούν ως δική τους προσωπική ή ομαδική δημιουργία Ένα γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσής τους στο απώτερο επαγγελματικό μέλλον

Στον αντίποδα οι παραπάνω τοπικές παραγωγέςαναπαραγωγές γνώσεων και πρακτικών δεν φαίνεται να μπορούν να οικοδομήσουν ένα ενιαίο σώμα Παιδαγωγικής Γνώσης Περιεχομένου (ΠΓΠ) διεπιστημονικού για την περίπτωση με βάση το οποίο θα μπορούσε να συνταχθεί ένα Πρόγραμμα Σπουδών στηριγμένο στο περιεχόμενο Η κινητήρια δύναμη της προσέγγισής μας είναι η απελευθέρωση της δημιουργικότητας των εκπαιδευόμενων μελλοντικών εκπαιδευτικών Μια δημιουργικότητα που αναμένεται να οδηγήσει στην παραγωγή ενός εκ των προτέρων καθορισμένου συνόλου γνώσεων και πρακτικών είναι εικονική και ως εκ τούτου νεκρή Βέβαια και οι τοπικές παραγωγέςαναπαραγωγές γνώσεων και πρακτικών του εκπαιδευτικού πλαισίου που προτείνουμε δεν παύουν να είναι προϊόντα ενός εικονικού σε σχέση με την ευρύτερη κοινωνική και οικονομική ζωή πλαισίου δράσης (Τσελφές και Παρούση 2009) Η τελική παράσταση που απευθύνεται σε κοινό εκτός του Τμήματος δεν χάνει ουσιαστικά τα χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού πλαισίου μιας και το κοινό προσκαλείται από τους φοιτητές και τους διδάσκοντες και δεν ανήκει στην ευρύτερη κοινότητα όπως το κοινό των επαγγελματικών θεατρικών παραστάσεων Ως εκ τούτου υποθέτουμε ότι τα αποτελέσματά μας παραμένουν φτωχά σε σχέση με αυτά που θα προκαλούσε μια ανάλογη διδακτικήμαθησιακή προσέγγιση που θα περιλάμβανε μια ουσιαστική έξοδοέκθεση στην κοινότητα μοναδική ίσως συνθήκη που κατά την άποψή μας μπορεί να επιτύχει τη σύνδεση της Εκπαίδευσης και της γνωστικής και διαδικαστικής παραγωγής της με την καθημερινή ζωή (Τσελφές και Παρούση 2009)

Για τον προσεκτικό αναγνώστη

Κατασκευάστε ένα κατάλληλο κατά την άποψή σας σενάριο (αφήγησηπλοκή και story board) που αν συγκροτηθεί σε θεατρική παράσταση θα προβάλλει κάποιους από τους ακόλουθους στόχους που βρίσκουμε διατυπωμένους με διάφορούς τρόπους σε ΠΣ Νηπιαγωγείου ή και Δημοτικού Σχολείου

Α Οι μαθητές επιδιώκεται να αποκτήσουν μια πρώτη αντίληψη

για την έννοια της θέσης ενός αντικειμένου σε σχέση με άλλα σώματα

για τη χρονική διαδοχή των γεγονότων που συμβαίνουν για παράδειγμα στην οικογένειά τους

για την έννοια του χρονικού διαστήματος μέσα στο πλαίσιο των καθημερινών δραστηριοτήτων

για τη χρησιμότητα της ηλεκτρικής ενέργειας στην καθημερινή ζωή

για τους λόγους και τους τρόπους εξοικονόμησης ενέργειας

για τα υλικά από τα οποία είναι κατασκευασμένα διάφορα στερεά υγρά ή αέρια σώματα

Β Οι μαθητές να μπορούν να πουν με αυτοπεποίθηση

Έχω δει πολλές φορές ζωντανά πράγματα στο περιβάλλον μου και ενδιαφέρομαι για το πώς καθένα απrsquo αυτά εξαρτάται από τα άλλα

Μέσα σε όσα κάνω κάθε μέρα με τα παιχνίδια μου και με διάφορα αντικείμενα μπορώ να αναγνωρίζω απλές μορφές διαφορετικών δυνάμεων Μπορώ να σας πω τι κάνει κάθε μια απrsquo αυτές

Ξέρω τι πρέπει να κάνω για να είμαι ασφαλής όταν χρησιμοποιώ τον ηλεκτρισμό Μπορώ να σας δείξω πόσο σημαντικός είναι ο ηλεκτρισμός στην καθημερινή μας ζωή

Μέσα από τα παιχνίδια μου έχω ψάξει κι έχω βρει ένα σωρό τρόπους για να παράγω διάφορους ήχους

Ενδιαφέρομαι για το σώμα μου που μεγαλώνει Ξέρω τα ονόματα που έχουν τα διάφορα μέρη του Ξέρω και πώς δουλεύουν

Ξέρω ότι όλοι έχουμε ομοιότητες και διαφορές Ξέρω όμως ότι και όλοι είμαστε μοναδικοί

Στο καθημερινό μου παιχνίδι εξερευνώ και βρίσκω διάφορα υλικά Μπορώ να σας πω γιατί διαλέγω διαφο-ρετικά υλικά για να κάνω διαφορετικά πράγματα

Βιβλιογραφία

Feeney S et al (2003) Thirty-four Essays on Curriculum Studies in 28 Nations In W Pinar (Ed) Interna-tional Handbook of Curriculum Research (pp 101 ndash 665) London Lawrence Erlbaum Associates

Hodson D (1999) Going beyond cultural pluralism Science education for sociopolitical action Science Education 83 775ndash796

Hodson D (2003) Time for action science education for an alternative future International Journal of Science Education 25 645ndash670

Norris S Guilbert S Smiht M Hakimelahi S and Phillips L (2005) A Theoretical Framework for Narrative Explanation in Science Science Education 89 535ndash 563

Peirce C (1964) Collected papers C Hartshorne amp P Weiss (eds) Cambridge Belkan Press

Παπασωτηρίου Χ και Τσελφές Β (2009) Επιστήμη και Πολιτική μια αδιαφανής σχέση που φαίνεται να επηρεάζει τη διδασκαλία-μάθηση των Φυσικών Επιστημών Στο Καριώτογλου Π Σπύρτου Α και Ζουπίδης Α (επιμ) Πρακτικά 6ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής των Φυσικών επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση - Οι πολλαπλές προσεγγίσεις της διδασκαλίας και της μάθησης των Φυσικών Επιστημών Φλώρινα ΠΔΜ-ΠΤΝ 676-683

Παρούση Α (2012) Kουκλοθέατρο στην εκπαίδευση εκπαίδευση στο κουκλοθέατρο Αθήνα Πλέθρον

Παρούση Α amp Τσελφές Β (2011) Θεατρική αναπαράσταση επιστημονικών ιδεών από εκπαιδευόμενες Νηπιαγωγούς Επιστημονική Επετηρίδα Ιωάννινα ΠΙ-ΠΤΔΕ 23 158-182

Tillis S (1992) Toward an aesthetics of the puppet New York Greenwood Press

Τσελφές Β (2013) Εκπαίδευση την εποχή της κρίσης τα διλλήματα της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών Στον παρόντα τόμο

Τσελφές Β amp Παρούση Α (2009) Η εικονικότητα της εκπαιδευτικής πράξης και η περίπτωση της διδασκαλίας και μάθησης των Φυσικών Επιστημών στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση Επιστημονική Επετηρίδα Ιωάννινα ΠΙ-ΠΤΔΕ 22 151-177

ΥΠΔΒΜampΘ (2011) Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου Μέρος 1 και 2 httpdigitalschoolminedugovgrinfonewpsphp

ΥΠΕΠΘ (2003) Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) Στο ΦΕΚ 304Β13-03-2003 Αθήνα ΥΠΕΠΘ

• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• 1 Εισαγωγή το πλαίσιο της συγγραφής του βιβλίου
• • Βιβλιογραφία
  • • 2 Το θέατρο στην Εκπαίδευση και τη διδασκαλία
    • • Βιβλιογραφία
      • • 3 Οι αναπαραστάσεις των Φυσικών Επιστημών στην Εκπαίδευση
        • • Βιβλιογραφία
          • • (Υποσημείωσεις)
            • • 4 Θέατρο και Επιστήμη
              • • Βιβλιογραφία
                • • 5 Με αφορμή το φως και τις σκιές
                  • • 6 Με οδηγό την Ιστορία των Ιδεών για το Φως
                    • • 7 Με όχημα αυθεντικά επιστημονικά κείμενα
                      • • Βιβλιογραφία
                        • 8 Η θεατρικότητα των πειραμάτων επίδειξης
                        • Βιβλιογραφία
                        • (Υποσημείωσεις)
                        • 9 Θεατρική αναπαράσταση θεμάτων από το Πρόγραμμα Σπουδών
                        • Βιβλιογραφία
                        • 10 Είναι τα πράγματα όπως φαίνονται
                        • Βιβλιογραφία
                        • (Υποσημείωσεις)
                        • 11 Νόμοι ή σκοποί
                        • Βιβλιογραφία
                        • 12 Είναι ψευδαίσθηση ο χρόνος
                        • Βιβλιογραφία
                        • 13 Επίλογος μια προσωρινά τελική θεώρηση
                        • Βιβλιογραφία

Συζήτηση - συμπεράσματα

Τα παραπάνω αποτελέσματα δείχνουν μια σειρά από δυνατότητες και αδυναμίες της προσπάθειας διεπιστη-μονικής συνύπαρξης του Θεάτρου με τις Επιστήμες στο χώρο της θεσμοθετημένης και προγραμματισμένης μέσω ΠΣ Εκπαίδευσης

Το γεγονός ότι με λίγες εξαιρέσεις (πχ Α4 Α9 Β6 Β7) που προέρχονται και από τις δύο κατηγορίες θεατρικών σπουδών ΠΣ οι ομάδες των φοιτητριών πέτυχαν να δημιουργήσουν απολύτως πρωτότυπες θεατρικές συνθέσεις συνδεδεμένες με το περιεχόμενο ή τους στόχους των ΠΣ-ΦΕ εκτιμούμε ότι δείχνει το σημαντικότερο ίσως πλεονέκτημα της προσέγγισής μας η διδακτικήμαθησιακή δραστηριότητα ωθεί τους φοιτητές να δημιουργούν και να καινοτομούν με την ουσιαστική σημασία των όρων Το αποτέλεσμα αυτό υποστηρίζει την εφαρμογή των διδακτικών προσεγγίσεων των Τεχνών ακόμη και σε γνωστικά αντικείμενα όπως οι ΦΕ Υποστηρίζει την επιλογή του καθαρού στόχου των εκπαιδευόμενων και την πειθαρχημένη ελευθερία τους στην επιλογή διαδικασιών που θα οδηγήσουν στην επίτευξη του στόχου με την πειθαρχία στην περίπτωσή μας να επιβάλλεται από την πλευρά της θεατρικής έκφρασης

Σε τι διαφέρει η παραπάνω προσέγγιση από μια οποιαδήποτε διδακτική πρόταση που προέρχεται από τη διδακτική των ΦΕ Η βασική διαφορά εκτιμούμε ότι προκύπτει από τη διαφορετική μορφή της πειθαρχίας που στον χώρο της Εκπαίδευσης καθοδηγεί από παράδοση τις δραστηριότητες διδασκαλίαςμάθησης Τη διαφορά δηλαδή της διδακτικής πρότασης των Τεχνών έναντι αυτής των Επιστημών Συγκεκριμένα για την περίπτωση των Επιστημών ακόμη και αν οι εκπαιδευόμενοι είχαν έναν καθαρό στόχο (όπως πχ συμβαίνει με τις διερευνητικές προσεγγίσεις της Διδακτικής των ΦΕ) η εκπαιδευτική παράδοση λέει ότι ο στόχος αυτός δεν μπορεί να επιτευχθεί με περισσότερες από μια προσεγγίσεις Έτσι οι εκπαιδευόμενοι δεν διανοούνται ότι μπορούν να δημιουργήσουν κάτι δικό τους και να καινοτομήσουν Νιώθουν υποχρεωμένοι μάλλον να laquoανακαλύψουνraquo τη laquoσωστήraquo διαδρομή που οδηγεί στον στόχο και που κάποιος άλλος (ο Επιστήμονας) έχει διαμορφώσει πριν απrsquo αυτούς Στο όριο αυτής της προσπάθειας καταλήγουν να ζητούν από τον δάσκαλό τους να τους πει τον τρόπο αν βέβαια ο δάσκαλος δεν τους έχει προλάβει λέγοντας ή δείχνοντας τι από όσα κάνουν είναι laquoσωστόraquo και τι laquoλάθοςraquo Πρόκειται για έναν μονόδρομο της εκπαιδευτικής παράδοσης που κατορθώνει να μετατρέπει ακόμη και τις διδακτικέςμαθησιακές διερευνήσεις σε εικονικές (Τσελφές amp Παρούση 2009) και να αποθεώνει τη μεταφορά της γνώσης ακόμη και από τους πλέον σκληρούς πολέμιούς της

Δεν συμβαίνει κάτι παρόμοιο και στη διεπιστημονική προσέγγιση της θεατρικής έκφρασης των επιστημονικών ιδεών Ασφαλώς και συμβαίνει Το πιο δύσκολο μέρος αυτού του εγχειρήματος συγκροτείται από τους διαλόγους που γίνονται στην τάξη από το πρώτο μέχρι σχεδόν και το τελευταίο μάθημα τους σχετικούς με το ερώτημα πώς πρέπει να το κάνω αυτό Και στα πρώτα τουλάχιστον μαθήματα ο εκνευρισμός των φοιτητών είναι απίστευτος όταν παίρνουν την απάντηση Δεν ξέρω Μπορείς έτσι ή έτσι ή έτσι ή όπως αλλιώς φαντάζεσαι Διάλεξε Δοκίμασε Αυτή είναι δική σου δουλειά Δεν φτιάχνω εγώ την παράσταση Ο εκνευρισμός γίνεται ακόμη μεγαλύτερος όταν οι απορίες αφορούν ζητήματα επιστημονικών αναπαραστάσεων (είναι σωστές ή λάθος) και οι απαντήσεις είναι της μορφής η αριστοτελική προσέγγιση λέει αυτό η γαλιλαϊκή το άλλο η νευτώνεια το τρίτο η σχετικότητα το τέταρτο Ή για την περίπτωση ζητημάτων της Βιολογίας η φυσιοκρατική παράδοση λέει αυτό η μηχανοκρατική το άλλο η τεχνοκρατική το τρίτο η παράδοση της πολυπλοκότητας το τέταρτο Διάλεξε Καταλαβαίνουν οι φοιτητές αυτές τις απαντήσεις Ναι τις καταλαβαίνουν γιατί ενδιαφέρονται να laquoβγάλουν παράστασηraquo Αυτό που δυσκολεύονται να καταλάβουν είναι το πώς γίνεται ο Δάσκαλος να μη δίνει μια laquoσωστήraquo απάντηση Μέχρι να πεισθούν ότι οι διδάσκοντες δεν στήνουν παγίδες περνάει αρκετός χρόνος Αλλά ο χρόνος αυτός δεν είναι χαμένος Είναι ο χρόνος που χρειάζεται για να βγει μπροστά η δημιουργικότητα των ομάδων Συμβαίνει με όλες τις ομάδες αυτό Όχι Κάποιες ομάδες όταν συνειδητοποιήσουν τι τους ζητάει το μάθημα παραλύουν Κάποιες φοιτήτριες εγκαταλείπουν (πχ η ομάδα που χάσαμε από την πρώτη παραγωγή σπουδών προς τη δεύτερη) Κάποιες laquoξεπετάνεraquo με τις γνωστές στο σχολικό χώρο μεθόδους την παραγωγή τους Αλλά οι παραγωγές αυτές φαίνονται Κάποιες τέλος ομάδες καταφέρνουν να επανακάμψουν και να ενταχθούν στη διαδικασία της δημιουργίας

Από τα συνολικά αποτελέσματα φαίνεται ότι η τοπική γνώση που οικοδομήθηκε στις παραπάνω διαδικασίες είναι σημαντική σε ότι αφορά τη θεατρική έκφραση Σε σύνολο 21 σπουδών επαρκή αισθητική είχαν 16 επαρκή σήμανση είχαν 15 και επαρκή μυθοπλασία είχαν 12 Τα ποσοστά αυτά είναι εξαιρετικά υψηλά αν λάβει κάποιος υπόψη του ότι τα κριτήρια είναι αυστηρά (σχεδόν επαγγελματικά) και οι φοιτήτριες ερασιτέχνες δημιουργοί Το σχετικά χαμηλότερο ποσοστό της επιτυχούς δραματουργίας συνδέεται πιθανότατα με το γεγονός ότι ο μύθος των θεατρικών σπουδών έπρεπε να περιλαμβάνει επιστημονικό περιεχόμενο Ένα περιεχόμενο που διακινείται με δηλωτικό λόγο και αποστρέφεται τις αφηγηματικές δομές Και είναι μάλλον αυτό το περιεχόμενο που μετέτρεψε τις 9 στις 21 θεατρικές αφηγήσεις σε γραμμικές περιγραφές χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι γραμμικές περιγραφές δεν εμφανίζονται στις θεατρικές και μη αφηγήσεις ακόμη και επαγγελματικές ιδιαίτερα όταν αυτές προορίζονται για παιδιά (βλ Παρούση 2012 για τα κλισέ των παιδικών παραστάσεων)

Τι συνέβη με το επιστημονικό περιεχόμενο ή τους στόχους των ΠΣ-ΦΕ Θα μπορούσαμε να απαντήσουμε τα πάντα Στις μισές σπουδές το περιεχόμενο ή οι στόχοι μετασχηματίστηκαν με διάφορους τρόπους και ένα μέρος τουλάχιστον από αυτούς τους μετασχηματισμούς φαίνεται ότι προκλήθηκε από την πίεση της ένταξης των επιστημονικών ιδεών στις θεατρικές δομές Αλλά και στις υπόλοιπες σπουδές όπου ισχυριζόμαστε ότι το περιεχόμενο ή οι στόχοι δεν μετασχηματίστηκαν δεν μπορούμε να ισχυριστούμε με βεβαιότητα ότι οι προβαλλόμενες επιστημονικές ιδέες δεν έχουν στερηθεί χαρακτηριστικά που ένας επιστήμονας ίσως δεν θα μας συγχωρούσε (όπως πχ η καθολικότητα των επιστημονικών ιδεών) Το γενικότερο σχήμα που μπορεί να ερμηνεύσει αυτά τα γεγονότα στηρίζεται στην ανάγκη μιας θεατρικής σπουδής να δημιουργήσει ένα συνολικό αναφερόμενο το οποίο να έχει νόημα για τον θεατή Θα πρέπει δηλαδή η σπουδή να παραπέμπει σε ένα πλαίσιο δράσης που μεταφέρει τον θεατή μέσα σε μια μορφή ζωής για την οποία ο θεατής διαθέτει αναπαραστάσεις που αποδίδουν νόημα στα θεατρικά σημεία Και αυτή η μορφή ζωής δύσκολα θα μπορούσε να είναι εκείνη που για παράδειγμα περιγράφει τον υλικό κόσμο της κλασικής Φυσικής Ο τελευταίος δεν θα είχε ιδιαίτερο αφηγηματικό ενδιαφέρον μιας και είναι laquoπολύraquo γραμμικός ούτε θα εξυπηρετούσε ως αναφερόμενο μιας θεατρικής σπουδής γιατί το γενικότερο πλαίσιό του είναι ακατανόητο για τη μεγάλη πλειοψηφία των θεατών (βλ σπουδή Α10) Έτσι οι θεατρικές σπουδές κατασκευάζουν κατά κανόνα ανθρώπινες ή ανάλογες προς τις ανθρώπινες μορφές ζωής και στην περίπτωσή μας επιχειρούν να εγκαταστήσουν τις επιστημονικές ιδέες μέσα τους Το αποτέλεσμα είναι αναπόφευκτο μετασχηματισμός των ιδεών ή έστω κάποιων χαρακτηριστικών τους

Αποτελεί μειονέκτημα της προσέγγισής μας το παραπάνω γεγονός Κατηγορηματικά όχι Όλες οι διδακτικές προσεγγίσεις και όχι μόνο προκαλούν τέτοιους μετασχηματισμούς Οι επιστημονικές ιδέες μετασχηματίζονται για παράδειγμα από τους δασκάλους σε μεγάλη έκταση μέσα στη σχολική μορφή ζωής για να μετατραπούν σε ιδέες κατάλληλες για χρήση στις σχολικές εξετάσεις Μετασχηματίζονται για να μπορούν να λειτουργήσουν μέσα στο σχολικό εργαστήριο ή στο πλαίσιο των τεστ και των προβλημάτων Μετασχηματίζονται από τους μαθητές για να έχουν θέση μέσα στο εννοιολογικό πλέγμα που αυτοί διαμορφώνουν μέσα από την καθημερινή εμπειρική ζωή τους (ιδέες μαθητών) Θα έπρεπε τέλος να μετασχηματίζονται και από τα ΠΣ αν θέλαμε να περάσουν λειτουργικά από την εκπαίδευση στην laquoκαθημερινή ζωήraquo όπως δηλώνουν με έμφαση παγκοσμίως όλες οι σύγχρονες εκπαιδευτικές πολιτικές και τα παράγωγα απrsquo αυτές ΠΣ Η δική μας πρόταση σέβεται αν μη τι άλλο τον τελευταίο αυτό στόχο και ανοίγει ένα παράθυρο δημιουργικής ένταξης των επιστημονικών ιδεών στην καθημερινή ζωή

Τέλος σε ότι αφορά τη σύγκριση των δύο ΠΣ του ελληνικού και της Σκωτίας φαίνεται ότι το δεύτερο πλεονεκτεί έναντι του πρώτου μόνο ως προς το γεγονός ότι η στοχοθεσία με υποκείμενο τον μαθητή δημιουργεί από μόνη της ένα καλό και εύχρηστο θεατρικόαφηγηματικό αναφερόμενο Αυτό προκύπτει από τους τίτλους των σπουδών (στη δεύτερη κατηγορία σπουδών οι τίτλοι σχεδόν ταυτίζονται με τους στόχους των ΠΣ) όσο και από την ποικιλία των θεμάτων που εμφανίζονται Καθιστώντας δηλαδή οι συντάκτες των ΠΣ της Σκωτίας τους μαθητές ενεργά υποκείμενα μιας δράσης που περιλαμβάνει επιστημονικές ιδέες δημιουργούν ένα πλαίσιο καθημερινής ζωής που μπορεί εύκολα να το διαχειριστεί και να το εξελίξει αφηγηματικά και για κάθε σχεδόν περιεχόμενο ο δάσκαλος Αντίθετα στα ΠΣ της Ελλάδας η ταύτιση των στόχων με μια σειρά επιστημονικών περιεχομένων οδηγεί τους μέλλοντες δασκάλους μέσα στα σχολικά βιβλία και στη συνέχεια σε μια επιλογή που έχει μεγαλύτερη σχέση με τα κεφάλαια που θυμούνται ή θεωρούν εύκολα Ως αποτέλεσμα βλέπουμε ότι οι

φοιτήτριες του δείγματος επέλεξαν οι μισές ένα θέμα από την κίνηση και οι άλλες μισές ένα θέμα σχετικό με τις τροφικές σχέσεις ανεξάρτητα από το πόσο το καλλιέργησαν ή εμβάθυναν σ΄ αυτό

Καταλήγοντας θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι τα αποτελέσματα στηρίζουν τις διεπιστημονικές διδακτικέςμαθησιακές προσεγγίσεις ως εκπαιδευτικές διαδικασίες στις οποίες οι εκπαιδευόμενοι δεν παράγουναναπαράγουν απλά νέες για τους ίδιους γνώσεις και πρακτικές (κάτι που κάνει κάθε υποκείμενο δράσης) αλλά παράγουναναπαράγουν πρωτότυπες για το εκπαιδευτικό πλαίσιο γνώσεις και πρακτικές τις οποίες εκτιμούν ως δική τους προσωπική ή ομαδική δημιουργία Ένα γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσής τους στο απώτερο επαγγελματικό μέλλον

Στον αντίποδα οι παραπάνω τοπικές παραγωγέςαναπαραγωγές γνώσεων και πρακτικών δεν φαίνεται να μπορούν να οικοδομήσουν ένα ενιαίο σώμα Παιδαγωγικής Γνώσης Περιεχομένου (ΠΓΠ) διεπιστημονικού για την περίπτωση με βάση το οποίο θα μπορούσε να συνταχθεί ένα Πρόγραμμα Σπουδών στηριγμένο στο περιεχόμενο Η κινητήρια δύναμη της προσέγγισής μας είναι η απελευθέρωση της δημιουργικότητας των εκπαιδευόμενων μελλοντικών εκπαιδευτικών Μια δημιουργικότητα που αναμένεται να οδηγήσει στην παραγωγή ενός εκ των προτέρων καθορισμένου συνόλου γνώσεων και πρακτικών είναι εικονική και ως εκ τούτου νεκρή Βέβαια και οι τοπικές παραγωγέςαναπαραγωγές γνώσεων και πρακτικών του εκπαιδευτικού πλαισίου που προτείνουμε δεν παύουν να είναι προϊόντα ενός εικονικού σε σχέση με την ευρύτερη κοινωνική και οικονομική ζωή πλαισίου δράσης (Τσελφές και Παρούση 2009) Η τελική παράσταση που απευθύνεται σε κοινό εκτός του Τμήματος δεν χάνει ουσιαστικά τα χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού πλαισίου μιας και το κοινό προσκαλείται από τους φοιτητές και τους διδάσκοντες και δεν ανήκει στην ευρύτερη κοινότητα όπως το κοινό των επαγγελματικών θεατρικών παραστάσεων Ως εκ τούτου υποθέτουμε ότι τα αποτελέσματά μας παραμένουν φτωχά σε σχέση με αυτά που θα προκαλούσε μια ανάλογη διδακτικήμαθησιακή προσέγγιση που θα περιλάμβανε μια ουσιαστική έξοδοέκθεση στην κοινότητα μοναδική ίσως συνθήκη που κατά την άποψή μας μπορεί να επιτύχει τη σύνδεση της Εκπαίδευσης και της γνωστικής και διαδικαστικής παραγωγής της με την καθημερινή ζωή (Τσελφές και Παρούση 2009)

Για τον προσεκτικό αναγνώστη

Κατασκευάστε ένα κατάλληλο κατά την άποψή σας σενάριο (αφήγησηπλοκή και story board) που αν συγκροτηθεί σε θεατρική παράσταση θα προβάλλει κάποιους από τους ακόλουθους στόχους που βρίσκουμε διατυπωμένους με διάφορούς τρόπους σε ΠΣ Νηπιαγωγείου ή και Δημοτικού Σχολείου

Α Οι μαθητές επιδιώκεται να αποκτήσουν μια πρώτη αντίληψη

για την έννοια της θέσης ενός αντικειμένου σε σχέση με άλλα σώματα

για τη χρονική διαδοχή των γεγονότων που συμβαίνουν για παράδειγμα στην οικογένειά τους

για την έννοια του χρονικού διαστήματος μέσα στο πλαίσιο των καθημερινών δραστηριοτήτων

για τη χρησιμότητα της ηλεκτρικής ενέργειας στην καθημερινή ζωή

για τους λόγους και τους τρόπους εξοικονόμησης ενέργειας

για τα υλικά από τα οποία είναι κατασκευασμένα διάφορα στερεά υγρά ή αέρια σώματα

Β Οι μαθητές να μπορούν να πουν με αυτοπεποίθηση

Έχω δει πολλές φορές ζωντανά πράγματα στο περιβάλλον μου και ενδιαφέρομαι για το πώς καθένα απrsquo αυτά εξαρτάται από τα άλλα

Μέσα σε όσα κάνω κάθε μέρα με τα παιχνίδια μου και με διάφορα αντικείμενα μπορώ να αναγνωρίζω απλές μορφές διαφορετικών δυνάμεων Μπορώ να σας πω τι κάνει κάθε μια απrsquo αυτές

Ξέρω τι πρέπει να κάνω για να είμαι ασφαλής όταν χρησιμοποιώ τον ηλεκτρισμό Μπορώ να σας δείξω πόσο σημαντικός είναι ο ηλεκτρισμός στην καθημερινή μας ζωή

Μέσα από τα παιχνίδια μου έχω ψάξει κι έχω βρει ένα σωρό τρόπους για να παράγω διάφορους ήχους

Ενδιαφέρομαι για το σώμα μου που μεγαλώνει Ξέρω τα ονόματα που έχουν τα διάφορα μέρη του Ξέρω και πώς δουλεύουν

Ξέρω ότι όλοι έχουμε ομοιότητες και διαφορές Ξέρω όμως ότι και όλοι είμαστε μοναδικοί

Στο καθημερινό μου παιχνίδι εξερευνώ και βρίσκω διάφορα υλικά Μπορώ να σας πω γιατί διαλέγω διαφο-ρετικά υλικά για να κάνω διαφορετικά πράγματα

Βιβλιογραφία

Feeney S et al (2003) Thirty-four Essays on Curriculum Studies in 28 Nations In W Pinar (Ed) Interna-tional Handbook of Curriculum Research (pp 101 ndash 665) London Lawrence Erlbaum Associates

Hodson D (1999) Going beyond cultural pluralism Science education for sociopolitical action Science Education 83 775ndash796

Hodson D (2003) Time for action science education for an alternative future International Journal of Science Education 25 645ndash670

Norris S Guilbert S Smiht M Hakimelahi S and Phillips L (2005) A Theoretical Framework for Narrative Explanation in Science Science Education 89 535ndash 563

Peirce C (1964) Collected papers C Hartshorne amp P Weiss (eds) Cambridge Belkan Press

Παπασωτηρίου Χ και Τσελφές Β (2009) Επιστήμη και Πολιτική μια αδιαφανής σχέση που φαίνεται να επηρεάζει τη διδασκαλία-μάθηση των Φυσικών Επιστημών Στο Καριώτογλου Π Σπύρτου Α και Ζουπίδης Α (επιμ) Πρακτικά 6ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής των Φυσικών επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση - Οι πολλαπλές προσεγγίσεις της διδασκαλίας και της μάθησης των Φυσικών Επιστημών Φλώρινα ΠΔΜ-ΠΤΝ 676-683

Παρούση Α (2012) Kουκλοθέατρο στην εκπαίδευση εκπαίδευση στο κουκλοθέατρο Αθήνα Πλέθρον

Παρούση Α amp Τσελφές Β (2011) Θεατρική αναπαράσταση επιστημονικών ιδεών από εκπαιδευόμενες Νηπιαγωγούς Επιστημονική Επετηρίδα Ιωάννινα ΠΙ-ΠΤΔΕ 23 158-182

Tillis S (1992) Toward an aesthetics of the puppet New York Greenwood Press

Τσελφές Β (2013) Εκπαίδευση την εποχή της κρίσης τα διλλήματα της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών Στον παρόντα τόμο

Τσελφές Β amp Παρούση Α (2009) Η εικονικότητα της εκπαιδευτικής πράξης και η περίπτωση της διδασκαλίας και μάθησης των Φυσικών Επιστημών στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση Επιστημονική Επετηρίδα Ιωάννινα ΠΙ-ΠΤΔΕ 22 151-177

ΥΠΔΒΜampΘ (2011) Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου Μέρος 1 και 2 httpdigitalschoolminedugovgrinfonewpsphp

ΥΠΕΠΘ (2003) Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) Στο ΦΕΚ 304Β13-03-2003 Αθήνα ΥΠΕΠΘ

• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• 1 Εισαγωγή το πλαίσιο της συγγραφής του βιβλίου
• • Βιβλιογραφία
  • • 2 Το θέατρο στην Εκπαίδευση και τη διδασκαλία
    • • Βιβλιογραφία
      • • 3 Οι αναπαραστάσεις των Φυσικών Επιστημών στην Εκπαίδευση
        • • Βιβλιογραφία
          • • (Υποσημείωσεις)
            • • 4 Θέατρο και Επιστήμη
              • • Βιβλιογραφία
                • • 5 Με αφορμή το φως και τις σκιές
                  • • 6 Με οδηγό την Ιστορία των Ιδεών για το Φως
                    • • 7 Με όχημα αυθεντικά επιστημονικά κείμενα
                      • • Βιβλιογραφία
                        • 8 Η θεατρικότητα των πειραμάτων επίδειξης
                        • Βιβλιογραφία
                        • (Υποσημείωσεις)
                        • 9 Θεατρική αναπαράσταση θεμάτων από το Πρόγραμμα Σπουδών
                        • Βιβλιογραφία
                        • 10 Είναι τα πράγματα όπως φαίνονται
                        • Βιβλιογραφία
                        • (Υποσημείωσεις)
                        • 11 Νόμοι ή σκοποί
                        • Βιβλιογραφία
                        • 12 Είναι ψευδαίσθηση ο χρόνος
                        • Βιβλιογραφία
                        • 13 Επίλογος μια προσωρινά τελική θεώρηση
                        • Βιβλιογραφία

Από τα συνολικά αποτελέσματα φαίνεται ότι η τοπική γνώση που οικοδομήθηκε στις παραπάνω διαδικασίες είναι σημαντική σε ότι αφορά τη θεατρική έκφραση Σε σύνολο 21 σπουδών επαρκή αισθητική είχαν 16 επαρκή σήμανση είχαν 15 και επαρκή μυθοπλασία είχαν 12 Τα ποσοστά αυτά είναι εξαιρετικά υψηλά αν λάβει κάποιος υπόψη του ότι τα κριτήρια είναι αυστηρά (σχεδόν επαγγελματικά) και οι φοιτήτριες ερασιτέχνες δημιουργοί Το σχετικά χαμηλότερο ποσοστό της επιτυχούς δραματουργίας συνδέεται πιθανότατα με το γεγονός ότι ο μύθος των θεατρικών σπουδών έπρεπε να περιλαμβάνει επιστημονικό περιεχόμενο Ένα περιεχόμενο που διακινείται με δηλωτικό λόγο και αποστρέφεται τις αφηγηματικές δομές Και είναι μάλλον αυτό το περιεχόμενο που μετέτρεψε τις 9 στις 21 θεατρικές αφηγήσεις σε γραμμικές περιγραφές χωρίς αυτό να σημαίνει ότι οι γραμμικές περιγραφές δεν εμφανίζονται στις θεατρικές και μη αφηγήσεις ακόμη και επαγγελματικές ιδιαίτερα όταν αυτές προορίζονται για παιδιά (βλ Παρούση 2012 για τα κλισέ των παιδικών παραστάσεων)

Τι συνέβη με το επιστημονικό περιεχόμενο ή τους στόχους των ΠΣ-ΦΕ Θα μπορούσαμε να απαντήσουμε τα πάντα Στις μισές σπουδές το περιεχόμενο ή οι στόχοι μετασχηματίστηκαν με διάφορους τρόπους και ένα μέρος τουλάχιστον από αυτούς τους μετασχηματισμούς φαίνεται ότι προκλήθηκε από την πίεση της ένταξης των επιστημονικών ιδεών στις θεατρικές δομές Αλλά και στις υπόλοιπες σπουδές όπου ισχυριζόμαστε ότι το περιεχόμενο ή οι στόχοι δεν μετασχηματίστηκαν δεν μπορούμε να ισχυριστούμε με βεβαιότητα ότι οι προβαλλόμενες επιστημονικές ιδέες δεν έχουν στερηθεί χαρακτηριστικά που ένας επιστήμονας ίσως δεν θα μας συγχωρούσε (όπως πχ η καθολικότητα των επιστημονικών ιδεών) Το γενικότερο σχήμα που μπορεί να ερμηνεύσει αυτά τα γεγονότα στηρίζεται στην ανάγκη μιας θεατρικής σπουδής να δημιουργήσει ένα συνολικό αναφερόμενο το οποίο να έχει νόημα για τον θεατή Θα πρέπει δηλαδή η σπουδή να παραπέμπει σε ένα πλαίσιο δράσης που μεταφέρει τον θεατή μέσα σε μια μορφή ζωής για την οποία ο θεατής διαθέτει αναπαραστάσεις που αποδίδουν νόημα στα θεατρικά σημεία Και αυτή η μορφή ζωής δύσκολα θα μπορούσε να είναι εκείνη που για παράδειγμα περιγράφει τον υλικό κόσμο της κλασικής Φυσικής Ο τελευταίος δεν θα είχε ιδιαίτερο αφηγηματικό ενδιαφέρον μιας και είναι laquoπολύraquo γραμμικός ούτε θα εξυπηρετούσε ως αναφερόμενο μιας θεατρικής σπουδής γιατί το γενικότερο πλαίσιό του είναι ακατανόητο για τη μεγάλη πλειοψηφία των θεατών (βλ σπουδή Α10) Έτσι οι θεατρικές σπουδές κατασκευάζουν κατά κανόνα ανθρώπινες ή ανάλογες προς τις ανθρώπινες μορφές ζωής και στην περίπτωσή μας επιχειρούν να εγκαταστήσουν τις επιστημονικές ιδέες μέσα τους Το αποτέλεσμα είναι αναπόφευκτο μετασχηματισμός των ιδεών ή έστω κάποιων χαρακτηριστικών τους

Αποτελεί μειονέκτημα της προσέγγισής μας το παραπάνω γεγονός Κατηγορηματικά όχι Όλες οι διδακτικές προσεγγίσεις και όχι μόνο προκαλούν τέτοιους μετασχηματισμούς Οι επιστημονικές ιδέες μετασχηματίζονται για παράδειγμα από τους δασκάλους σε μεγάλη έκταση μέσα στη σχολική μορφή ζωής για να μετατραπούν σε ιδέες κατάλληλες για χρήση στις σχολικές εξετάσεις Μετασχηματίζονται για να μπορούν να λειτουργήσουν μέσα στο σχολικό εργαστήριο ή στο πλαίσιο των τεστ και των προβλημάτων Μετασχηματίζονται από τους μαθητές για να έχουν θέση μέσα στο εννοιολογικό πλέγμα που αυτοί διαμορφώνουν μέσα από την καθημερινή εμπειρική ζωή τους (ιδέες μαθητών) Θα έπρεπε τέλος να μετασχηματίζονται και από τα ΠΣ αν θέλαμε να περάσουν λειτουργικά από την εκπαίδευση στην laquoκαθημερινή ζωήraquo όπως δηλώνουν με έμφαση παγκοσμίως όλες οι σύγχρονες εκπαιδευτικές πολιτικές και τα παράγωγα απrsquo αυτές ΠΣ Η δική μας πρόταση σέβεται αν μη τι άλλο τον τελευταίο αυτό στόχο και ανοίγει ένα παράθυρο δημιουργικής ένταξης των επιστημονικών ιδεών στην καθημερινή ζωή

Τέλος σε ότι αφορά τη σύγκριση των δύο ΠΣ του ελληνικού και της Σκωτίας φαίνεται ότι το δεύτερο πλεονεκτεί έναντι του πρώτου μόνο ως προς το γεγονός ότι η στοχοθεσία με υποκείμενο τον μαθητή δημιουργεί από μόνη της ένα καλό και εύχρηστο θεατρικόαφηγηματικό αναφερόμενο Αυτό προκύπτει από τους τίτλους των σπουδών (στη δεύτερη κατηγορία σπουδών οι τίτλοι σχεδόν ταυτίζονται με τους στόχους των ΠΣ) όσο και από την ποικιλία των θεμάτων που εμφανίζονται Καθιστώντας δηλαδή οι συντάκτες των ΠΣ της Σκωτίας τους μαθητές ενεργά υποκείμενα μιας δράσης που περιλαμβάνει επιστημονικές ιδέες δημιουργούν ένα πλαίσιο καθημερινής ζωής που μπορεί εύκολα να το διαχειριστεί και να το εξελίξει αφηγηματικά και για κάθε σχεδόν περιεχόμενο ο δάσκαλος Αντίθετα στα ΠΣ της Ελλάδας η ταύτιση των στόχων με μια σειρά επιστημονικών περιεχομένων οδηγεί τους μέλλοντες δασκάλους μέσα στα σχολικά βιβλία και στη συνέχεια σε μια επιλογή που έχει μεγαλύτερη σχέση με τα κεφάλαια που θυμούνται ή θεωρούν εύκολα Ως αποτέλεσμα βλέπουμε ότι οι

φοιτήτριες του δείγματος επέλεξαν οι μισές ένα θέμα από την κίνηση και οι άλλες μισές ένα θέμα σχετικό με τις τροφικές σχέσεις ανεξάρτητα από το πόσο το καλλιέργησαν ή εμβάθυναν σ΄ αυτό

Καταλήγοντας θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι τα αποτελέσματα στηρίζουν τις διεπιστημονικές διδακτικέςμαθησιακές προσεγγίσεις ως εκπαιδευτικές διαδικασίες στις οποίες οι εκπαιδευόμενοι δεν παράγουναναπαράγουν απλά νέες για τους ίδιους γνώσεις και πρακτικές (κάτι που κάνει κάθε υποκείμενο δράσης) αλλά παράγουναναπαράγουν πρωτότυπες για το εκπαιδευτικό πλαίσιο γνώσεις και πρακτικές τις οποίες εκτιμούν ως δική τους προσωπική ή ομαδική δημιουργία Ένα γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσής τους στο απώτερο επαγγελματικό μέλλον

Στον αντίποδα οι παραπάνω τοπικές παραγωγέςαναπαραγωγές γνώσεων και πρακτικών δεν φαίνεται να μπορούν να οικοδομήσουν ένα ενιαίο σώμα Παιδαγωγικής Γνώσης Περιεχομένου (ΠΓΠ) διεπιστημονικού για την περίπτωση με βάση το οποίο θα μπορούσε να συνταχθεί ένα Πρόγραμμα Σπουδών στηριγμένο στο περιεχόμενο Η κινητήρια δύναμη της προσέγγισής μας είναι η απελευθέρωση της δημιουργικότητας των εκπαιδευόμενων μελλοντικών εκπαιδευτικών Μια δημιουργικότητα που αναμένεται να οδηγήσει στην παραγωγή ενός εκ των προτέρων καθορισμένου συνόλου γνώσεων και πρακτικών είναι εικονική και ως εκ τούτου νεκρή Βέβαια και οι τοπικές παραγωγέςαναπαραγωγές γνώσεων και πρακτικών του εκπαιδευτικού πλαισίου που προτείνουμε δεν παύουν να είναι προϊόντα ενός εικονικού σε σχέση με την ευρύτερη κοινωνική και οικονομική ζωή πλαισίου δράσης (Τσελφές και Παρούση 2009) Η τελική παράσταση που απευθύνεται σε κοινό εκτός του Τμήματος δεν χάνει ουσιαστικά τα χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού πλαισίου μιας και το κοινό προσκαλείται από τους φοιτητές και τους διδάσκοντες και δεν ανήκει στην ευρύτερη κοινότητα όπως το κοινό των επαγγελματικών θεατρικών παραστάσεων Ως εκ τούτου υποθέτουμε ότι τα αποτελέσματά μας παραμένουν φτωχά σε σχέση με αυτά που θα προκαλούσε μια ανάλογη διδακτικήμαθησιακή προσέγγιση που θα περιλάμβανε μια ουσιαστική έξοδοέκθεση στην κοινότητα μοναδική ίσως συνθήκη που κατά την άποψή μας μπορεί να επιτύχει τη σύνδεση της Εκπαίδευσης και της γνωστικής και διαδικαστικής παραγωγής της με την καθημερινή ζωή (Τσελφές και Παρούση 2009)

Για τον προσεκτικό αναγνώστη

Κατασκευάστε ένα κατάλληλο κατά την άποψή σας σενάριο (αφήγησηπλοκή και story board) που αν συγκροτηθεί σε θεατρική παράσταση θα προβάλλει κάποιους από τους ακόλουθους στόχους που βρίσκουμε διατυπωμένους με διάφορούς τρόπους σε ΠΣ Νηπιαγωγείου ή και Δημοτικού Σχολείου

Α Οι μαθητές επιδιώκεται να αποκτήσουν μια πρώτη αντίληψη

για την έννοια της θέσης ενός αντικειμένου σε σχέση με άλλα σώματα

για τη χρονική διαδοχή των γεγονότων που συμβαίνουν για παράδειγμα στην οικογένειά τους

για την έννοια του χρονικού διαστήματος μέσα στο πλαίσιο των καθημερινών δραστηριοτήτων

για τη χρησιμότητα της ηλεκτρικής ενέργειας στην καθημερινή ζωή

για τους λόγους και τους τρόπους εξοικονόμησης ενέργειας

για τα υλικά από τα οποία είναι κατασκευασμένα διάφορα στερεά υγρά ή αέρια σώματα

Β Οι μαθητές να μπορούν να πουν με αυτοπεποίθηση

Έχω δει πολλές φορές ζωντανά πράγματα στο περιβάλλον μου και ενδιαφέρομαι για το πώς καθένα απrsquo αυτά εξαρτάται από τα άλλα

Μέσα σε όσα κάνω κάθε μέρα με τα παιχνίδια μου και με διάφορα αντικείμενα μπορώ να αναγνωρίζω απλές μορφές διαφορετικών δυνάμεων Μπορώ να σας πω τι κάνει κάθε μια απrsquo αυτές

Ξέρω τι πρέπει να κάνω για να είμαι ασφαλής όταν χρησιμοποιώ τον ηλεκτρισμό Μπορώ να σας δείξω πόσο σημαντικός είναι ο ηλεκτρισμός στην καθημερινή μας ζωή

Μέσα από τα παιχνίδια μου έχω ψάξει κι έχω βρει ένα σωρό τρόπους για να παράγω διάφορους ήχους

Ενδιαφέρομαι για το σώμα μου που μεγαλώνει Ξέρω τα ονόματα που έχουν τα διάφορα μέρη του Ξέρω και πώς δουλεύουν

Ξέρω ότι όλοι έχουμε ομοιότητες και διαφορές Ξέρω όμως ότι και όλοι είμαστε μοναδικοί

Στο καθημερινό μου παιχνίδι εξερευνώ και βρίσκω διάφορα υλικά Μπορώ να σας πω γιατί διαλέγω διαφο-ρετικά υλικά για να κάνω διαφορετικά πράγματα

Βιβλιογραφία

Feeney S et al (2003) Thirty-four Essays on Curriculum Studies in 28 Nations In W Pinar (Ed) Interna-tional Handbook of Curriculum Research (pp 101 ndash 665) London Lawrence Erlbaum Associates

Hodson D (1999) Going beyond cultural pluralism Science education for sociopolitical action Science Education 83 775ndash796

Hodson D (2003) Time for action science education for an alternative future International Journal of Science Education 25 645ndash670

Norris S Guilbert S Smiht M Hakimelahi S and Phillips L (2005) A Theoretical Framework for Narrative Explanation in Science Science Education 89 535ndash 563

Peirce C (1964) Collected papers C Hartshorne amp P Weiss (eds) Cambridge Belkan Press

Παπασωτηρίου Χ και Τσελφές Β (2009) Επιστήμη και Πολιτική μια αδιαφανής σχέση που φαίνεται να επηρεάζει τη διδασκαλία-μάθηση των Φυσικών Επιστημών Στο Καριώτογλου Π Σπύρτου Α και Ζουπίδης Α (επιμ) Πρακτικά 6ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής των Φυσικών επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση - Οι πολλαπλές προσεγγίσεις της διδασκαλίας και της μάθησης των Φυσικών Επιστημών Φλώρινα ΠΔΜ-ΠΤΝ 676-683

Παρούση Α (2012) Kουκλοθέατρο στην εκπαίδευση εκπαίδευση στο κουκλοθέατρο Αθήνα Πλέθρον

Παρούση Α amp Τσελφές Β (2011) Θεατρική αναπαράσταση επιστημονικών ιδεών από εκπαιδευόμενες Νηπιαγωγούς Επιστημονική Επετηρίδα Ιωάννινα ΠΙ-ΠΤΔΕ 23 158-182

Tillis S (1992) Toward an aesthetics of the puppet New York Greenwood Press

Τσελφές Β (2013) Εκπαίδευση την εποχή της κρίσης τα διλλήματα της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών Στον παρόντα τόμο

Τσελφές Β amp Παρούση Α (2009) Η εικονικότητα της εκπαιδευτικής πράξης και η περίπτωση της διδασκαλίας και μάθησης των Φυσικών Επιστημών στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση Επιστημονική Επετηρίδα Ιωάννινα ΠΙ-ΠΤΔΕ 22 151-177

ΥΠΔΒΜampΘ (2011) Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου Μέρος 1 και 2 httpdigitalschoolminedugovgrinfonewpsphp

ΥΠΕΠΘ (2003) Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) Στο ΦΕΚ 304Β13-03-2003 Αθήνα ΥΠΕΠΘ

• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• 1 Εισαγωγή το πλαίσιο της συγγραφής του βιβλίου
• • Βιβλιογραφία
  • • 2 Το θέατρο στην Εκπαίδευση και τη διδασκαλία
    • • Βιβλιογραφία
      • • 3 Οι αναπαραστάσεις των Φυσικών Επιστημών στην Εκπαίδευση
        • • Βιβλιογραφία
          • • (Υποσημείωσεις)
            • • 4 Θέατρο και Επιστήμη
              • • Βιβλιογραφία
                • • 5 Με αφορμή το φως και τις σκιές
                  • • 6 Με οδηγό την Ιστορία των Ιδεών για το Φως
                    • • 7 Με όχημα αυθεντικά επιστημονικά κείμενα
                      • • Βιβλιογραφία
                        • 8 Η θεατρικότητα των πειραμάτων επίδειξης
                        • Βιβλιογραφία
                        • (Υποσημείωσεις)
                        • 9 Θεατρική αναπαράσταση θεμάτων από το Πρόγραμμα Σπουδών
                        • Βιβλιογραφία
                        • 10 Είναι τα πράγματα όπως φαίνονται
                        • Βιβλιογραφία
                        • (Υποσημείωσεις)
                        • 11 Νόμοι ή σκοποί
                        • Βιβλιογραφία
                        • 12 Είναι ψευδαίσθηση ο χρόνος
                        • Βιβλιογραφία
                        • 13 Επίλογος μια προσωρινά τελική θεώρηση
                        • Βιβλιογραφία

φοιτήτριες του δείγματος επέλεξαν οι μισές ένα θέμα από την κίνηση και οι άλλες μισές ένα θέμα σχετικό με τις τροφικές σχέσεις ανεξάρτητα από το πόσο το καλλιέργησαν ή εμβάθυναν σ΄ αυτό

Καταλήγοντας θα μπορούσαμε να ισχυριστούμε ότι τα αποτελέσματα στηρίζουν τις διεπιστημονικές διδακτικέςμαθησιακές προσεγγίσεις ως εκπαιδευτικές διαδικασίες στις οποίες οι εκπαιδευόμενοι δεν παράγουναναπαράγουν απλά νέες για τους ίδιους γνώσεις και πρακτικές (κάτι που κάνει κάθε υποκείμενο δράσης) αλλά παράγουναναπαράγουν πρωτότυπες για το εκπαιδευτικό πλαίσιο γνώσεις και πρακτικές τις οποίες εκτιμούν ως δική τους προσωπική ή ομαδική δημιουργία Ένα γεγονός που αυξάνει τις πιθανότητες επιβίωσής τους στο απώτερο επαγγελματικό μέλλον

Στον αντίποδα οι παραπάνω τοπικές παραγωγέςαναπαραγωγές γνώσεων και πρακτικών δεν φαίνεται να μπορούν να οικοδομήσουν ένα ενιαίο σώμα Παιδαγωγικής Γνώσης Περιεχομένου (ΠΓΠ) διεπιστημονικού για την περίπτωση με βάση το οποίο θα μπορούσε να συνταχθεί ένα Πρόγραμμα Σπουδών στηριγμένο στο περιεχόμενο Η κινητήρια δύναμη της προσέγγισής μας είναι η απελευθέρωση της δημιουργικότητας των εκπαιδευόμενων μελλοντικών εκπαιδευτικών Μια δημιουργικότητα που αναμένεται να οδηγήσει στην παραγωγή ενός εκ των προτέρων καθορισμένου συνόλου γνώσεων και πρακτικών είναι εικονική και ως εκ τούτου νεκρή Βέβαια και οι τοπικές παραγωγέςαναπαραγωγές γνώσεων και πρακτικών του εκπαιδευτικού πλαισίου που προτείνουμε δεν παύουν να είναι προϊόντα ενός εικονικού σε σχέση με την ευρύτερη κοινωνική και οικονομική ζωή πλαισίου δράσης (Τσελφές και Παρούση 2009) Η τελική παράσταση που απευθύνεται σε κοινό εκτός του Τμήματος δεν χάνει ουσιαστικά τα χαρακτηριστικά του εκπαιδευτικού πλαισίου μιας και το κοινό προσκαλείται από τους φοιτητές και τους διδάσκοντες και δεν ανήκει στην ευρύτερη κοινότητα όπως το κοινό των επαγγελματικών θεατρικών παραστάσεων Ως εκ τούτου υποθέτουμε ότι τα αποτελέσματά μας παραμένουν φτωχά σε σχέση με αυτά που θα προκαλούσε μια ανάλογη διδακτικήμαθησιακή προσέγγιση που θα περιλάμβανε μια ουσιαστική έξοδοέκθεση στην κοινότητα μοναδική ίσως συνθήκη που κατά την άποψή μας μπορεί να επιτύχει τη σύνδεση της Εκπαίδευσης και της γνωστικής και διαδικαστικής παραγωγής της με την καθημερινή ζωή (Τσελφές και Παρούση 2009)

Για τον προσεκτικό αναγνώστη

Κατασκευάστε ένα κατάλληλο κατά την άποψή σας σενάριο (αφήγησηπλοκή και story board) που αν συγκροτηθεί σε θεατρική παράσταση θα προβάλλει κάποιους από τους ακόλουθους στόχους που βρίσκουμε διατυπωμένους με διάφορούς τρόπους σε ΠΣ Νηπιαγωγείου ή και Δημοτικού Σχολείου

Α Οι μαθητές επιδιώκεται να αποκτήσουν μια πρώτη αντίληψη

για την έννοια της θέσης ενός αντικειμένου σε σχέση με άλλα σώματα

για τη χρονική διαδοχή των γεγονότων που συμβαίνουν για παράδειγμα στην οικογένειά τους

για την έννοια του χρονικού διαστήματος μέσα στο πλαίσιο των καθημερινών δραστηριοτήτων

για τη χρησιμότητα της ηλεκτρικής ενέργειας στην καθημερινή ζωή

για τους λόγους και τους τρόπους εξοικονόμησης ενέργειας

για τα υλικά από τα οποία είναι κατασκευασμένα διάφορα στερεά υγρά ή αέρια σώματα

Β Οι μαθητές να μπορούν να πουν με αυτοπεποίθηση

Έχω δει πολλές φορές ζωντανά πράγματα στο περιβάλλον μου και ενδιαφέρομαι για το πώς καθένα απrsquo αυτά εξαρτάται από τα άλλα

Μέσα σε όσα κάνω κάθε μέρα με τα παιχνίδια μου και με διάφορα αντικείμενα μπορώ να αναγνωρίζω απλές μορφές διαφορετικών δυνάμεων Μπορώ να σας πω τι κάνει κάθε μια απrsquo αυτές

Ξέρω τι πρέπει να κάνω για να είμαι ασφαλής όταν χρησιμοποιώ τον ηλεκτρισμό Μπορώ να σας δείξω πόσο σημαντικός είναι ο ηλεκτρισμός στην καθημερινή μας ζωή

Μέσα από τα παιχνίδια μου έχω ψάξει κι έχω βρει ένα σωρό τρόπους για να παράγω διάφορους ήχους

Ενδιαφέρομαι για το σώμα μου που μεγαλώνει Ξέρω τα ονόματα που έχουν τα διάφορα μέρη του Ξέρω και πώς δουλεύουν

Ξέρω ότι όλοι έχουμε ομοιότητες και διαφορές Ξέρω όμως ότι και όλοι είμαστε μοναδικοί

Στο καθημερινό μου παιχνίδι εξερευνώ και βρίσκω διάφορα υλικά Μπορώ να σας πω γιατί διαλέγω διαφο-ρετικά υλικά για να κάνω διαφορετικά πράγματα

Βιβλιογραφία

Feeney S et al (2003) Thirty-four Essays on Curriculum Studies in 28 Nations In W Pinar (Ed) Interna-tional Handbook of Curriculum Research (pp 101 ndash 665) London Lawrence Erlbaum Associates

Hodson D (1999) Going beyond cultural pluralism Science education for sociopolitical action Science Education 83 775ndash796

Hodson D (2003) Time for action science education for an alternative future International Journal of Science Education 25 645ndash670

Norris S Guilbert S Smiht M Hakimelahi S and Phillips L (2005) A Theoretical Framework for Narrative Explanation in Science Science Education 89 535ndash 563

Peirce C (1964) Collected papers C Hartshorne amp P Weiss (eds) Cambridge Belkan Press

Παπασωτηρίου Χ και Τσελφές Β (2009) Επιστήμη και Πολιτική μια αδιαφανής σχέση που φαίνεται να επηρεάζει τη διδασκαλία-μάθηση των Φυσικών Επιστημών Στο Καριώτογλου Π Σπύρτου Α και Ζουπίδης Α (επιμ) Πρακτικά 6ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής των Φυσικών επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση - Οι πολλαπλές προσεγγίσεις της διδασκαλίας και της μάθησης των Φυσικών Επιστημών Φλώρινα ΠΔΜ-ΠΤΝ 676-683

Παρούση Α (2012) Kουκλοθέατρο στην εκπαίδευση εκπαίδευση στο κουκλοθέατρο Αθήνα Πλέθρον

Παρούση Α amp Τσελφές Β (2011) Θεατρική αναπαράσταση επιστημονικών ιδεών από εκπαιδευόμενες Νηπιαγωγούς Επιστημονική Επετηρίδα Ιωάννινα ΠΙ-ΠΤΔΕ 23 158-182

Tillis S (1992) Toward an aesthetics of the puppet New York Greenwood Press

Τσελφές Β (2013) Εκπαίδευση την εποχή της κρίσης τα διλλήματα της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών Στον παρόντα τόμο

Τσελφές Β amp Παρούση Α (2009) Η εικονικότητα της εκπαιδευτικής πράξης και η περίπτωση της διδασκαλίας και μάθησης των Φυσικών Επιστημών στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση Επιστημονική Επετηρίδα Ιωάννινα ΠΙ-ΠΤΔΕ 22 151-177

ΥΠΔΒΜampΘ (2011) Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου Μέρος 1 και 2 httpdigitalschoolminedugovgrinfonewpsphp

ΥΠΕΠΘ (2003) Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) Στο ΦΕΚ 304Β13-03-2003 Αθήνα ΥΠΕΠΘ

• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• 1 Εισαγωγή το πλαίσιο της συγγραφής του βιβλίου
• • Βιβλιογραφία
  • • 2 Το θέατρο στην Εκπαίδευση και τη διδασκαλία
    • • Βιβλιογραφία
      • • 3 Οι αναπαραστάσεις των Φυσικών Επιστημών στην Εκπαίδευση
        • • Βιβλιογραφία
          • • (Υποσημείωσεις)
            • • 4 Θέατρο και Επιστήμη
              • • Βιβλιογραφία
                • • 5 Με αφορμή το φως και τις σκιές
                  • • 6 Με οδηγό την Ιστορία των Ιδεών για το Φως
                    • • 7 Με όχημα αυθεντικά επιστημονικά κείμενα
                      • • Βιβλιογραφία
                        • 8 Η θεατρικότητα των πειραμάτων επίδειξης
                        • Βιβλιογραφία
                        • (Υποσημείωσεις)
                        • 9 Θεατρική αναπαράσταση θεμάτων από το Πρόγραμμα Σπουδών
                        • Βιβλιογραφία
                        • 10 Είναι τα πράγματα όπως φαίνονται
                        • Βιβλιογραφία
                        • (Υποσημείωσεις)
                        • 11 Νόμοι ή σκοποί
                        • Βιβλιογραφία
                        • 12 Είναι ψευδαίσθηση ο χρόνος
                        • Βιβλιογραφία
                        • 13 Επίλογος μια προσωρινά τελική θεώρηση
                        • Βιβλιογραφία

για τα υλικά από τα οποία είναι κατασκευασμένα διάφορα στερεά υγρά ή αέρια σώματα

Β Οι μαθητές να μπορούν να πουν με αυτοπεποίθηση

Έχω δει πολλές φορές ζωντανά πράγματα στο περιβάλλον μου και ενδιαφέρομαι για το πώς καθένα απrsquo αυτά εξαρτάται από τα άλλα

Μέσα σε όσα κάνω κάθε μέρα με τα παιχνίδια μου και με διάφορα αντικείμενα μπορώ να αναγνωρίζω απλές μορφές διαφορετικών δυνάμεων Μπορώ να σας πω τι κάνει κάθε μια απrsquo αυτές

Ξέρω τι πρέπει να κάνω για να είμαι ασφαλής όταν χρησιμοποιώ τον ηλεκτρισμό Μπορώ να σας δείξω πόσο σημαντικός είναι ο ηλεκτρισμός στην καθημερινή μας ζωή

Μέσα από τα παιχνίδια μου έχω ψάξει κι έχω βρει ένα σωρό τρόπους για να παράγω διάφορους ήχους

Ενδιαφέρομαι για το σώμα μου που μεγαλώνει Ξέρω τα ονόματα που έχουν τα διάφορα μέρη του Ξέρω και πώς δουλεύουν

Ξέρω ότι όλοι έχουμε ομοιότητες και διαφορές Ξέρω όμως ότι και όλοι είμαστε μοναδικοί

Στο καθημερινό μου παιχνίδι εξερευνώ και βρίσκω διάφορα υλικά Μπορώ να σας πω γιατί διαλέγω διαφο-ρετικά υλικά για να κάνω διαφορετικά πράγματα

Βιβλιογραφία

Feeney S et al (2003) Thirty-four Essays on Curriculum Studies in 28 Nations In W Pinar (Ed) Interna-tional Handbook of Curriculum Research (pp 101 ndash 665) London Lawrence Erlbaum Associates

Hodson D (1999) Going beyond cultural pluralism Science education for sociopolitical action Science Education 83 775ndash796

Hodson D (2003) Time for action science education for an alternative future International Journal of Science Education 25 645ndash670

Norris S Guilbert S Smiht M Hakimelahi S and Phillips L (2005) A Theoretical Framework for Narrative Explanation in Science Science Education 89 535ndash 563

Peirce C (1964) Collected papers C Hartshorne amp P Weiss (eds) Cambridge Belkan Press

Παπασωτηρίου Χ και Τσελφές Β (2009) Επιστήμη και Πολιτική μια αδιαφανής σχέση που φαίνεται να επηρεάζει τη διδασκαλία-μάθηση των Φυσικών Επιστημών Στο Καριώτογλου Π Σπύρτου Α και Ζουπίδης Α (επιμ) Πρακτικά 6ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής των Φυσικών επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση - Οι πολλαπλές προσεγγίσεις της διδασκαλίας και της μάθησης των Φυσικών Επιστημών Φλώρινα ΠΔΜ-ΠΤΝ 676-683

Παρούση Α (2012) Kουκλοθέατρο στην εκπαίδευση εκπαίδευση στο κουκλοθέατρο Αθήνα Πλέθρον

Παρούση Α amp Τσελφές Β (2011) Θεατρική αναπαράσταση επιστημονικών ιδεών από εκπαιδευόμενες Νηπιαγωγούς Επιστημονική Επετηρίδα Ιωάννινα ΠΙ-ΠΤΔΕ 23 158-182

Tillis S (1992) Toward an aesthetics of the puppet New York Greenwood Press

Τσελφές Β (2013) Εκπαίδευση την εποχή της κρίσης τα διλλήματα της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών Στον παρόντα τόμο

Τσελφές Β amp Παρούση Α (2009) Η εικονικότητα της εκπαιδευτικής πράξης και η περίπτωση της διδασκαλίας και μάθησης των Φυσικών Επιστημών στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση Επιστημονική Επετηρίδα Ιωάννινα ΠΙ-ΠΤΔΕ 22 151-177

ΥΠΔΒΜampΘ (2011) Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου Μέρος 1 και 2 httpdigitalschoolminedugovgrinfonewpsphp

ΥΠΕΠΘ (2003) Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) Στο ΦΕΚ 304Β13-03-2003 Αθήνα ΥΠΕΠΘ

• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• 1 Εισαγωγή το πλαίσιο της συγγραφής του βιβλίου
• • Βιβλιογραφία
  • • 2 Το θέατρο στην Εκπαίδευση και τη διδασκαλία
    • • Βιβλιογραφία
      • • 3 Οι αναπαραστάσεις των Φυσικών Επιστημών στην Εκπαίδευση
        • • Βιβλιογραφία
          • • (Υποσημείωσεις)
            • • 4 Θέατρο και Επιστήμη
              • • Βιβλιογραφία
                • • 5 Με αφορμή το φως και τις σκιές
                  • • 6 Με οδηγό την Ιστορία των Ιδεών για το Φως
                    • • 7 Με όχημα αυθεντικά επιστημονικά κείμενα
                      • • Βιβλιογραφία
                        • 8 Η θεατρικότητα των πειραμάτων επίδειξης
                        • Βιβλιογραφία
                        • (Υποσημείωσεις)
                        • 9 Θεατρική αναπαράσταση θεμάτων από το Πρόγραμμα Σπουδών
                        • Βιβλιογραφία
                        • 10 Είναι τα πράγματα όπως φαίνονται
                        • Βιβλιογραφία
                        • (Υποσημείωσεις)
                        • 11 Νόμοι ή σκοποί
                        • Βιβλιογραφία
                        • 12 Είναι ψευδαίσθηση ο χρόνος
                        • Βιβλιογραφία
                        • 13 Επίλογος μια προσωρινά τελική θεώρηση
                        • Βιβλιογραφία

Βιβλιογραφία

Feeney S et al (2003) Thirty-four Essays on Curriculum Studies in 28 Nations In W Pinar (Ed) Interna-tional Handbook of Curriculum Research (pp 101 ndash 665) London Lawrence Erlbaum Associates

Hodson D (1999) Going beyond cultural pluralism Science education for sociopolitical action Science Education 83 775ndash796

Hodson D (2003) Time for action science education for an alternative future International Journal of Science Education 25 645ndash670

Norris S Guilbert S Smiht M Hakimelahi S and Phillips L (2005) A Theoretical Framework for Narrative Explanation in Science Science Education 89 535ndash 563

Peirce C (1964) Collected papers C Hartshorne amp P Weiss (eds) Cambridge Belkan Press

Παπασωτηρίου Χ και Τσελφές Β (2009) Επιστήμη και Πολιτική μια αδιαφανής σχέση που φαίνεται να επηρεάζει τη διδασκαλία-μάθηση των Φυσικών Επιστημών Στο Καριώτογλου Π Σπύρτου Α και Ζουπίδης Α (επιμ) Πρακτικά 6ου Πανελληνίου Συνεδρίου Διδακτικής των Φυσικών επιστημών και Νέων Τεχνολογιών στην Εκπαίδευση - Οι πολλαπλές προσεγγίσεις της διδασκαλίας και της μάθησης των Φυσικών Επιστημών Φλώρινα ΠΔΜ-ΠΤΝ 676-683

Παρούση Α (2012) Kουκλοθέατρο στην εκπαίδευση εκπαίδευση στο κουκλοθέατρο Αθήνα Πλέθρον

Παρούση Α amp Τσελφές Β (2011) Θεατρική αναπαράσταση επιστημονικών ιδεών από εκπαιδευόμενες Νηπιαγωγούς Επιστημονική Επετηρίδα Ιωάννινα ΠΙ-ΠΤΔΕ 23 158-182

Tillis S (1992) Toward an aesthetics of the puppet New York Greenwood Press

Τσελφές Β (2013) Εκπαίδευση την εποχή της κρίσης τα διλλήματα της Διδακτικής των Φυσικών Επιστημών Στον παρόντα τόμο

Τσελφές Β amp Παρούση Α (2009) Η εικονικότητα της εκπαιδευτικής πράξης και η περίπτωση της διδασκαλίας και μάθησης των Φυσικών Επιστημών στην Υποχρεωτική Εκπαίδευση Επιστημονική Επετηρίδα Ιωάννινα ΠΙ-ΠΤΔΕ 22 151-177

ΥΠΔΒΜampΘ (2011) Πρόγραμμα Σπουδών Νηπιαγωγείου Μέρος 1 και 2 httpdigitalschoolminedugovgrinfonewpsphp

ΥΠΕΠΘ (2003) Διαθεματικό Ενιαίο Πλαίσιο Προγραμμάτων Σπουδών (ΔΕΠΠΣ) Στο ΦΕΚ 304Β13-03-2003 Αθήνα ΥΠΕΠΘ

• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• _GoBack
• 1 Εισαγωγή το πλαίσιο της συγγραφής του βιβλίου
• • Βιβλιογραφία
  • • 2 Το θέατρο στην Εκπαίδευση και τη διδασκαλία
    • • Βιβλιογραφία
      • • 3 Οι αναπαραστάσεις των Φυσικών Επιστημών στην Εκπαίδευση
        • • Βιβλιογραφία
          • • (Υποσημείωσεις)
            • • 4 Θέατρο και Επιστήμη
              • • Βιβλιογραφία
                • • 5 Με αφορμή το φως και τις σκιές
                  • • 6 Με οδηγό την Ιστορία των Ιδεών για το Φως
                    • • 7 Με όχημα αυθεντικά επιστημονικά κείμενα
                      • • Βιβλιογραφία
                        • 8 Η θεατρικότητα των πειραμάτων επίδειξης
                        • Βιβλιογραφία
                        • (Υποσημείωσεις)
                        • 9 Θεατρική αναπαράσταση θεμάτων από το Πρόγραμμα Σπουδών
                        • Βιβλιογραφία
                        • 10 Είναι τα πράγματα όπως φαίνονται
                        • Βιβλιογραφία
                        • (Υποσημείωσεις)
                        • 11 Νόμοι ή σκοποί
                        • Βιβλιογραφία
                        • 12 Είναι ψευδαίσθηση ο χρόνος
                        • Βιβλιογραφία
                        • 13 Επίλογος μια προσωρινά τελική θεώρηση
                        • Βιβλιογραφία