Γιάννου Βασιλική

8. Το δίκτυο των σιδηροδρόμων

Γιάννου Βασιλική

Η πιο χαρακτηριστική αλλαγή της βιομηχανικής επανάστασης του 19ου αιώνα.

Μεταφέρονταν μεγάλος όγκος προϊόντων με μικρό κόστος, σε μεγάλες αποστάσεις (κράτη, ήπειροι).

Η δημιουργία μεγάλων πόλεων (τροφοδοσία, πρώτες ύλες για τα εργοστάσια) συνδέθηκε με τη δημιουργία σιδηροδρομικού δικτύου.

Ο σιδηρόδρομος έγινε το σύμβολο των νέων καιρών και το συνώνυμο της ανάπτυξης κατά το 19ο αιώνα.

Ο σιδηρόδρομος στα αναπτυγμένα κράτη

Γιάννου Βασιλική

Το τρένο ήταν το σύμβολο της βιομηχανικής ανάπτυξης κατά το 19ο αι

Γιάννου Βασιλική

Η απόκτηση σιδηροδρομικού δικτύου = σημαντική προϋπόθεση για την είσοδο των μικρών κρατών στο χώρο των ανεπτυγμένων.

Η κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου πρωτοσυζητήθηκε, ίσως, το 1835.

Για πολλές δεκαετίες, παρέμειναν μόνο οι συζητήσεις , λόγω μεγάλων δυσκολιών.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Γιάννου Βασιλική

Πολυέξοδη υπόθεση: απαιτούσε κεφάλαια που το μικρό ελληνικό κράτος δεν μπορούσε να εξοικονομήσει. Το δίκτυο θα έπρεπε να ήταν αποδοτικό: θα εξασφάλιζε τη μεταφορά πρώτων υλών, απαραίτητων για τη βιομηχανία, καθώς και καταναλωτικών αγαθών = δε συνέβαινε.

Οι τοπικές αγορές θα μπορούσαν να τα απορροφήσουν= δε συνέβαινε.

Δεν προσελκύθηκαν ξένα κεφάλαια.

Οι θαλάσσιες μεταφορές περιόριζαν την αποδοτικότητα του σιδηροδρομικού δικτύου.

Τα εμπόδια για την κατασκευή σιδηροδρόμου

Γιάννου Βασιλική

1880: η μόνη σιδηροδρομική γραμμή ήταν αυτή που συνέδεε την Αθήνα με τον Πειραιά ( 9 χλμ). Χρειάστηκε δώδεκα χρόνια για να κατασκευαστεί.

Οι γενικότερες αλλαγές ως το 1881, δημιούργησαν τις προϋποθέσεις για την κατασκευή σιδηροδρομικού δικτύου.

Οι ελληνικές κυβερνήσεις (του Τρικούπη) έκριναν ότι οι ελληνικές συγκοινωνιακές υποδομές έπρεπε ταχύτατα να προωθηθούν, ώστε να συνδεθεί η χώρα με τους διεθνείς άξονες.

Γύρω από τη χώρα, προχωρούσε η κατασκευή μεγάλων συγκοινωνιακών αξόνων που συνέδεαν την Κεντρική Ευρώπη με την Κωνσταντινούπολη, τη Μικρά Ασία και την Ανατολή ως την Ινδία.

Η σύνδεση της Ευρώπης με την Ανατολή γινόταν και ατμοπλοϊκά από το Πρίντεζι της Ιταλίας προς το Σουέζ και τον Ινδικό Ωκεανό.

Η δεκαετία του 1880

Γιάννου Βασιλική

Το «Θηρίο» στην οδό 3η Σεπτεμβρίου

Ήταν ατμοκίνητο και κατασκευάστηκε στο Βέλγιο. Μπορούσε να σύρει μέχρι 12 βαγόνια που χωρούσαν έως 300 επιβάτες και έτρεχε με ταχύτητα 40 χιλιομέτρων.

Πήρε το όνομα «Θηρίο» γιατί παρά τις δυσκολίες κατάφερνε να μεταφέρει τους Αθηναίους στην εξοχή.

Η μηχανή του «λαχάνιαζε» και τα βαγόνια έβγαζαν μαύρους καπνούς που ενίσχυαν ακόμα περισσότερο την όψη του «θηρίου»....

/

Γιάννου Βασιλική

Το σιδηροδρομικό δίκτυο ολοκληρώθηκε σε τρεις περίπου δεκαετίες, από το 1880 και μετά.

Η μεγάλη ώθηση δόθηκε στις πρώτες πρωθυπουργίες του Χαρίλαου Τρικούπη (1882-1892)

Κατασκευάστηκαν 900 χιλιόμετρα σιδηροδρομικής γραμμής. Τα οικονομικά προβλήματα επιβράδυναν την κατασκευή του

έργου στη δεκαετία του 1890 και το δίκτυο ολοκληρώθηκε μόλις το 1909.

Στο μεγαλύτερο τμήμα του το δίκτυο ήταν μετρικό, με γραμμές πλάτους ενός μόνο μέτρου ( διεθνείς προδιαγραφές = 1,56 μέτρα).

Εξυπηρετούσε τοπικές ανάγκες, χωρίς φιλοδοξίες να αποτελέσει τμήμα του διεθνούς δικτύου.

Ολοκλήρωση του δικτύου

Γιάννου Βασιλική

Το κράτος ανέλαβε το μεγαλύτερο μέρος του κόστους του.

Το μεγαλύτερο μέρος έγινε με δανεισμό από ξένα πιστωτικά ιδρύματα.

Οι ιδιώτες συμμετείχαν με μικρότερο ποσοστό (περίπου 30%).

Εξυπηρέτησε τη διακίνηση αγροτικών κυρίως προϊόντων.Σοβαρή υστέρηση στα έσοδά του σε σχέση με τους

αισιόδοξους υπολογισμούς που οδήγησαν στη δημιουργία του.

Το γεγονός αυτό οδήγησε και στη διακοπή των περαιτέρω επενδύσεων στο χώρο του σιδηροδρόμου.

Αποτελέσματα της λειτουργίας του

Γιάννου Βασιλική

Η Ελλάδα δανείστηκε προκειμένου να καλύψει τα αυξημένα έξοδα της κατασκευής του σιδηροδρόμου

Γιάννου Βασιλική

Το σιδηροδρομικό δίκτυο πρόσφερε πολλά σε μία χώρα που δεν είχε ποτέ πριν γνωρίσει αξιόπιστο χερσαίο συγκοινωνιακό δίκτυο.

Πρόσφερε πολλές υπηρεσίες στον καιρό των πολέμων (γρήγορη επιστράτευση και εφοδιασμός του ελληνικού στρατού)

Δεν κατόρθωσε να φέρει την ανάπτυξη και την εκβιομηχάνιση στις περιοχές όπου έφτασε.

Δεν κατόρθωσε να εκπληρώσει τις αναπτυξιακές προσδοκίες .

Θα έπρεπε να προκαλέσει αλλαγή κοινωνικών και οικονομικών δομών. Ένα συγκοινωνιακό δίκτυο δύσκολα μπορεί να πετύχει τόσο ριζοσπαστικές αλλαγές.

Συμπέρασμα

Γιάννου Βασιλική

Ο σταθμός της Κηφισιάς τα πρώτα χρόνια της κατασκευής του

Δρομολόγια τρένου του 1904

Γιάννου Βασιλική

ttps://www.youtube.com/watch?v=gu0PUdohhns

Αναμνηστική Σειρά Γραμματοσήμων από τα ΕΛΤΑ του 2015ΣΙΔΗΡΟΔΡΟΜΟΙ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ