6Ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΘΡΑΚΩΝ

ΟΙ ΕΙΣΗΓΗΣΕΙΣ

Κωνσταντίνος Κ.Χατζόπουλος

Καθηγητήςτου Τμήματος Ιστορίας και Εθνολογίας

του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

Η ΘΡΑΚΗ ΑΠΟ ΤΗΝ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΚΑΤΑΚΤΗΣΗ ΩΣ ΤΗ ΣΥΝΘΗΚΗ ΤΗΣ ΛΩΖΑΝΝΗΣ (1352-1823)

Η εμφάνιση των Τούρκων της Μ.Ασίας στη Θράκη χρονολογείται αρκετά νωρίτερα από την οριστική εγκατάστασή τους στην περιοχή. Συγκεκριμένα σ' όλη τη διάρκεια του πρώτου μισού του 14ου αιώνα τουρκικά στρατεύματα διέτρεχαν τη νότια κυρίως Θράκη άλλοτε ως "σύμμαχοι" των βυζαντινών αυτοκρατόρων, που τα χρησιμοποιούσαν στους δυναστικούς τους πολέμους, και άλλοτε ως εισβολείς που επιχειρούσαν επιδρομές λαφυραγωγίας.

Η πρώτη μόνιμη εγκατάσταση των Τούρκων στη Θράκη πραγματοποιήθηκε το 1352. Τη χρονιά αυτή ο Ιωάννης Στ' Καντακουζηνός, ανταμείβοντας τον σουλτάνο Ορχάν τον Α' για τη βοήθεια που του προσέφερε στη σύγκρουσή του με τον Ιωάννη Παλαιολόγο, επέτρεψε στους Οθωμανούς να καταλάβουν τη μικρή αλλά σημαντική πόλη της Τζύμπης στη χερσόνησο της Καλλίπολης. Από τη χρονιά αυτή άρχισε ουσιαστικά η κατάκτηση της μείζονος Θράκης από τους Οθωμανούς, η οποία -όσο περίεργο κι αν ακούγεται- συντελέστηκε μέσα σε μια εικοσαετία: συγκεκριμένα, από το 1352, όταν, όπως ανέφερα παραπάνω εγκαταστάθηκαν στην Τζύμπη ως το 1373, όταν μετέφεραν την πρωτεύουσά τους στην Αδριανούπολη, την οποία είχαν κατακτήσει τέσσερα χρόνια νωρίτερα.

Στη συνέχεια, οι Οθωμανοί έθεσαν σε εφαρμογή ένα ευρύτατο πρόγραμμα εποικισμού της περιοχής με συμπαγείς μάζες τουρκομάνων - νομαδικά φύλα της Μ.Ασίας-, τους οποίους μετέφεραν από την ανατολή και τους εγκατέστησαν κυρίως στις εύφορες πεδινές περιοχές. Ταυτόχρονα, "τάγματα" δερβίσηδων άρχισαν να διατρέχουν ολόκληρη τη Θράκη, προπαγανδίζοντας το

Ισλάμ. Η έντονη αυτή προσηλυτιστική δράση των δερβίσηδων, σε συνδυασμό με την απογοήτευση των χριστιανών, εξαιτίας της αδυναμίας των αυτοκρατόρων να τους προστατέψουν, και την παρουσία πολλών ετερόδοξων χριστιανών - κυρίως Βογομίλων - στη βόρεια Θράκη είχαν ως αποτέλεσμα πολυάριθμες ομάδες του ντόπιου πληθυσμού να μεταστραφούν είτε κατά τη διάρκεια της οθωμανικής κατάκτησης, είτε αμέσως μετά στο Ισλάμ. Χαρακτηριστική είναι, νομίζω, η περίπτωση των Πομάκων της Ροδόπης, που, σύμφωνα με τις πηγές, εξισλαμίστηκαν σταδιακά και καθ' ομάδες από τα τέλη του 14ου ως τα μέσα του 17ου αιώνα.

Άμεσο επακόλουθο των εξελίξεων αυτών υπήρξε η σοβαρή αλλοίωση της δημογραφικής σύστασης της Θράκης. Έτσι, ενώ ως τα μέσα περίπου του 14ου αιώνα, η περιοχή βεβαιωμένα εκατοικείτο σχεδόν εξολοκλήρου από χριστιανούς, στα τέλη του 15ου και κατά τον 16ο αιώνα ο αριθμός των τελευταίων είχε μειωθεί αισθητά, χωρίς αυτό να σημαίνει πως είχαν μετατραπεί σε μειονότητα. Αξίζει στο σημείο αυτό να κάνω δύο επισημάνσεις. Η πρώτη έχει να κάνει με τη γεωγραφική κατανομή των χριστιανών και των μουσουλμάνων. Από τις πηγές προκύπτει ότι οι τελευταίοι εγκαταστάθηκαν στις πόλεις και στις πεδινές και εύφορες περιοχές -κυρίως μάλιστα κατά μήκος των μεγάλων οδών-, ενώ οι χριστιανοί είτε παρέμειναν στα παράλια, είτε αποτραβήχτηκαν στις ημιορεινές και ορεινές ζώνες. Η δεύτερη έχει να κάνει με τη γεωγραφική κατανομή των ελληνόφωνων χριστιανών της περιοχής. Η παρουσία των τελευταίων ήταν συγκριτικά εντονότερη στη νοτιοανατολική -σημερινή τουρκική- Θράκη, παρά στη νοτιοδυτική, δηλαδή στη σημερινή ελληνική Θράκη.

Το συμπέρασμα αυτό προκύπτει και από τη μελέτη της εκκλησιαστικής οργάνωσης της περιοχής. Έτσι, στα τέλη του 14ου και στις αρχές του 15ου αιώνα υπήρχαν στη νότια Θράκη -ανατολική και δυτική- δεκαπέντε μητροπόλεις και επισκοπές, ενώ στα τέλη του 17ου αιώνα ο αριθμός τους σ' ολόκληρη τη Θράκη, σύμφωνα με τον πολύ γνωστό γεωγράφο της εποχής Μελέτιο Μήτρου, έφτανε τις τριάντα. Ανάμεσά τους λοιπόν ξεχώριζαν -κατ' αλφαβητική σειρά- οι μητροπόλεις της Αγχιάλου, της Αδριανουπόλεως, της Αίνου, της Αρκαδιουπόλεως (Μπουργκάζ), της Βιζύης, του Διδυμοτείχου, της Ηράκλειας, της Μαρωνείας, της Μεσημβρίας, της Σηλυμβρίας, της Σωζοπόλεως, των Υψάλων και της Φιλιππουπόλεως, οι Αρχιεπισκοπές Γάνου και Χώρας, Λίτιτζας, Ξάνθης και Ραιδεστού, καθώς και οι επισκοπές της Αγαθουπόλεως, της Καλλιπόλεως, της Μαδύτου, των Μετρών και Αθύρας, της Μήδειας, του Μυριοφύτου και της Περιστάσεως και της Τυρολόης

Από τα παραπάνω προκύπτει ότι στη Θράκη δεν παρατηρήθηκε το φαινόμενο της συρρίκνωσης ως και την εξαφάνιση του χριστιανικού πληθυσμού, η οποία έλαβε χώρα στη Μ.Ασία κατά τη διάρκεια της κατάκτησης της περιοχής από τους Τούρκους και της

εγκατάστασης των τελευταίων εκεί (11ος-15ος αιώνας). Παρά τις καταστροφές που υπέστη η Θράκη, εξαιτίας των μακροχρόνιων πολεμικών συγκρούσεων, παρά το συστηματικό εποικισμό της με μουσουλμάνους κυρίως τουρκικής καταγωγής και παρά τις επιτυχείς ως ένα βαθμό προσπάθειες εξισλαμισμού, ένα σημαντικό μέρος των ντόπιων κατοίκων διατήρησε τόσο την ορθόδοξη πίστη του, όσο και τη μητρική του γλώσσα.

Το χριστιανικό μάλιστα στοιχείο της περιοχής ενισχύθηκε κατά τους επόμενους αιώνες, εξαιτίας της μετακίνησης προς την κεντρική και νότια Θράκη βουλγαρόφωνων αγροτοκτηνοτροφικών ομάδων, μετακίνηση που ευνόησαν οι σουλτάνοι, για να ενισχύσουν με εργατικά χέρια τις πεδινές και εύφορες περιοχές. Εκτός από τους Βούλγαρους μάλιστα, κατά τον 17ο και 18ο αιώνα ήρθαν και εγκαταστάθηκαν στη Θράκη -κυρίως στη νοτιοανατολική- αλβανόφωνοι ή ελληνόφωνοι χριστιανοί από την Αρβανιτιά, την Ήπειρο, τη Θεσσαλία και την Πελοπόννησο. Οι μετακινήσεις αυτές, που φαίνεται ότι συνεχίστηκαν με μικρότερη ένταση και κατά τον 19ο αιώνα, ενίσχυσαν βέβαια το χριστιανικό πληθυσμό της περιοχής, προκάλεσαν όμως νέες δημογραφικές ανακατατάξεις, οι συνέπειες των οποίων φάνηκαν στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα, όταν οξύνθηκαν οι εθνικοί ανταγωνισμοί.

Στον οικονομικό βίο κατά τη διάρκεια της μακράς αυτής περιόδου δεν παρατηρήθηκαν σοβαρές αλλαγές. Η Θράκη, παρά την ύπαρξη ορισμένων μεγάλων αστικών κέντρων, όπως η Αδριανούπολη και η Φιλιππούπολη, παρέμεινε ως τον 19ο αιώνα μια κατεξοχήν αγροτοκτηνοτροφική περιοχή, η οποία, όπως και στη βυζαντινή εποχή, αποτελούσε την ενδοχώρα της Κωνσταντινούπολης.

Κατά τη διάρκεια των δύο πρώτων αιώνων μετά την οθωμανική κατάκτηση φαίνεται ότι η αγροτική οικονομία παρουσίασε αξιοσημείωτη ανάπτυξη, η οποία πρέπει να οφειλόταν αφενός στον τερματισμό των πολεμικών επιχειρήσεων και την αποκατάσταση της ειρήνης και της δημόσιας ασφάλειας, και, αφετέρου, στην αυστηρή εφαρμογή του οθωμανικού τιμαριωτικού συστήματος, που δεν πρέπει να ήταν ιδιαίτερα επαχθές για τους χωρικούς. Γι' αυτό και η κατάσταση των αγροτικών πληθυσμών παρουσίασε μια σχετική βελτίωση συγκριτικά με άλλες περιοχές της Βαλκανικής.

Από τα τέλη του 17ου αιώνα όμως και μετά η αγροτική οικονομία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας εισήλθε σε περίοδο κρίσης, η οποία με την πάροδο του χρόνου γινόταν ολοένα και βαθύτερη, για να κορυφωθεί στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα. Άμεση συνέπεια της κρίσης αυτής ήταν αφενός να ενισχυθεί σημαντικά η θέση των μεγάλων γαιοκτημόνων και, αφετέρου, να επιδεινωθεί η κατάσταση του αγροτικού πληθυσμού. Τα φαινόμενα αυτά έγιναν βέβαια ιδιαίτερα αισθητά στη Θράκη, που ήταν μια από τις πεδινές και πιο εύφορες περιοχές των ευρωπαϊκών κτήσεων της

Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Στη Θράκη μάλιστα την άθλια κατάσταση στην οποία είχαν περιέλθει οι αγροτικοί πληθυσμοί επέτειναν δύο ακόμη παράγοντες. Ο πρώτος ήταν η φεουδαρχική αναρχία που εμφανίστηκε στα τέλη του 18ου και στις αρχές του 19ου αιώνα, προκαλώντας μεγάλη αναστάτωση και αξιοσημείωτες καταστροφές. Ο δεύτερος παράγοντας ήταν οι συχνοί πόλεμοι που διεξήγαγε η Οθωμανική Αυτοκρατορία καθ' όλη τη διάρκεια του 18ου και του 19ου αιώνα. Εξαιτίας των πολέμων αυτών, τα οθωμανικά στρατεύματα που συγκεντρώνονταν στη Μ.Ασία, κατευθυνόμενα προς τα ευρωπαϊκά μέτωπα, διέσχιζαν τη Θράκη, προκαλώντας σοβαρές καταστροφές, που είχαν ως αποτέλεσμα ακόμη και την ερήμωση ολόκληρων οικισμών. Ιδιαίτερα βαρύ ήταν μάλιστα το τίμημα που πλήρωσε η Θράκη κατά τους ρωσοτουρκικούς πολέμους που έγιναν κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, όταν η περιοχή επανειλημμένα καταλήφθηκε από τα ρωσικά στρατεύματα.

Αν σ' όλα αυτά προσθέσουμε τις φυσικές καταστροφές, τις επιδημικές ασθένειες που μάστιζαν κυρίως τους αγροτικούς πληθυσμούς, καθώς και την ελλιπή κρατική μέριμνα έχουμε ανάγλυφη την εικόνα της πραγματικότητας της εποχής.

Σε ό,τι αφορά τώρα το εμπόριο και τη βιοτεχνία, ως τις αρχές του 19ου αιώνα οι κλάδοι αυτοί παρέμειναν υπανάπτυκτοι για τρεις, κατά τη γνώμη μου, λόγους: Πρώτον, επειδή η Θράκη ως το 19ο αι. ήταν, εξαιτίας του πεδινού και του ευφόρου των εδαφών της, η κατεξοχήν ενδοχώρα της πρωτεύουσας· δεύτερον, επειδή γειτνίαζε με το πιο μεγάλο και σημαντικό εμπορικό και βιοτεχνικό κέντρο της αυτοκρατορίας, την Κωνσταντινούπολη, γεγονός που λειτουργούσε αρνητικά στην ανάπτυξη και άλλων παρόμοιων κέντρων στην ίδια περιφέρεια· και, τρίτον, επειδή δεν διέθετε στα παράλια του Αιγαίου αξιόλογα λιμάνια, που θα έδιναν ώθηση στο εξαγωγικό εμπόριο, μια και στην εποχή εκείνη οι μεταφορές των προϊόντων προς την Δ.Ευρώπη γίνονταν κυρίως από τη θάλασσα.

Σημαντικές αλλαγές στην οικονομία και μεγάλη ανάπτυξη της βιοτεχνίας και του εμπορίου παρατηρήθηκαν στη Θράκη κυρίως στην περίοδο των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων, του γνωστού Τανζιμάτ (1839 κεξ.). Καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη αυτή έπαιξε η κατάργηση του οθωμανικού τιμαριωτικού συστήματος και η αναγνώριση του δικαιώματος της ιδιοκτησίας σε όλους τους υπηκόους, ανεξαρτήτως καταγωγής ή/και θρησκεύματος. Άμεση συνέπεια των αλλαγών αυτών υπήρξε η εμφάνιση πολλών ισχυρών χριστιανών γαιοκτημόνων, καθώς και η αύξηση του αριθμού και η ενίσχυση του ρόλου των μικροϊδιοκτητών. Οι μεταβολές αυτές στο καθεστώς της ιδιοκτησίας και της εκμετάλλευσης της γης, σε συνδυασμό με την ολοένα και μεγαλύτερη εμπορευματοποίηση των αγροτικών προϊόντων είχαν ως επακόλουθο την αύξηση της παραγωγής και, κατά συνέπεια, και των κερδών. Το γεγονός αυτό

με τη σειρά του προκάλεσε την ανάπτυξη των κλάδων της βιοτεχνίας που ασχολούνταν με την επεξεργασία των αγροτοκτηνοτροφικών προϊόντων και, φυσικά, και του εμπορίου. Έτσι, με βάση τη γεωργία και την κτηνοτροφία η οικονομική ζωή της Θράκης γνώρισε στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα αξιόλογη ανάπτυξη.

Σε ό,τι αφορά ειδικότερα το εμπόριο και τη βιοτεχνία, στην περίοδο αυτήν παρατηρήθηκε, όπως ήδη σημείωσα παραπάνω, σημαντική ανάπτυξη, η οποία, κατά τη γνώμη μου, μπορεί να αποδοθεί στους εξής λόγους: 1) Στην εκτέλεση πολλών και σημαντικών δημοσίων έργων, με κυριότερο την κατασκευή στα τέλη του 19ου αιώνα του σιδηροδρομικού δικτύου Κωνσταντινούπολης - Θεσσαλονίκης, 2) στην ανάπτυξη του πιστωτικού συστήματος, 3) στην ολοένα και αυξανόμενη ζήτηση επεξεργασμένων ή μη πρώτων υλών από τις αναπτυγμένες χώρες της Δ.Ευρώπης, 4) στις ξένες επενδύσεις, 5) στη φτηνή αγορά εργασίας , 6) στην εμπορευματοποίηση της παραγωγής και 7) στις αυξημένες ανάγκες της εσωτερικής αγοράς. Ωστόσο, θα πρέπει να επισημανθεί εδώ ότι η ανάπτυξη της ντόπιας βιοτεχνίας δεν είχε ούτε διάρκεια, ούτε ακόμη περισσότερο συνέχεια. Κι αυτό γιατί, εξαιτίας αφενός του ανταγωνισμού με τα καλύτερα και φτηνότερα βιομηχανικά προϊόντα που εισάγονταν από τη Δ.Ευρώπη και, αφετέρου, των συχνών και μακροχρόνιων πολέμων και αναταραχών ο κλάδος παρήκμασε, με αποτέλεσμα να μην μπορέσει να εξελιχθεί σε βιομηχανία.

Άμεση συνέπεια της ανάπτυξης της βιοτεχνίας και του εμπορίου ήταν η άνθηση των αστικών κέντρων της Θράκης, τόσο εκείνων που βρίσκονται στην ενδοχώρα, όπως η Αδριανούπολη, η Γενισέα, το Διδυμότειχο, η Ουζούντζοβα, οι Σαράντα Εκκλησίες, η Φιλιππούπολη, όσο και εκείνων που βρίσκονται στα παράλια, όπως η Αγχίαλος, η Αίνος, η Ηράκλεια, η Καλλίπολη, η Μεσημβρία, η Ραιδεστός, η Σηλυμβρία κ.α. Πράγματι, στο τελευταίο τέταρτο του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα οι μικρές και μεγάλες πόλεις ολόκληρης της Θράκης παρουσίασαν σημαντική αύξηση του πληθυσμού και εντυπωσιακούς ρυθμούς ανοικοδόμησης. Στην περίοδο αυτήν οικοδομήθηκαν ακόμη και σε μικρά ημιαστικά κέντρα θαυμάσια δημόσια, ιδιωτικά και κοινοτικά κτίρια (θυμίζω ότι οι περισσότεροι ναοί και τα σχολεία έχουν κτιστεί ακριβώς σ' αυτήν την περίοδο), γεγονός που αποδεικνύει με τον καλύτερο τρόπο την οικονομική ευρωστία της ανερχόμενης αστικής τάξης.

Η οικονομική ανάπτυξη προκάλεσε, όπως ήταν φυσικό, σοβαρές αλλαγές και στη δομή της κοινωνίας. Κατ' αρχήν στην περίοδο αυτήν άλλαξε η σύνθεση της κοινωνικής ομάδας των μεγάλων γαιοκτημόνων, αφού σ' αυτήν εισήλθαν, όπως ήδη ανέφερα, πολλοί χριστιανοί. Οι νέοι γαιοκτήμονες δεν ήταν πια Οθωμανοί αξιωματούχοι και στρατιωτικοί (σπαχήδες), αλλά κεφαλαιούχοι που επένδυαν στη γη και επιζητούσαν το μεγαλύτερο δυνατό κέρδος, το

οποίο στη συνέχεια επένδυαν πρωτίστως στο εμπόριο και δευτερευόντως είτε στη βιομηχανία, είτε στον τραπεζικό τομέα. Έτσι, άλλαξε και ο οικονομικός ρόλος της κοινωνικής αυτής ομάδας, γεγονός που καθόρισε τη νοοτροπία, τη συμπεριφορά και την ιδεολογία των μελών της.

Από την άλλη μεριά, η ανάπτυξη της βιοτεχνίας και ιδιαίτερα του εμπορίου προκάλεσε την εμφάνιση μιας οικονομικά ισχυρής "μέσης τάξης", η οποία προφανώς θα εξελισσόταν σε αστική, αν τα πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα των αρχών του 20ου αιώνα δεν διέκοπταν βίαια την εξέλιξη της. Αξίζει, ωστόσο, να σημειώσω εδώ ότι η "μέση" αυτή τάξη αποτελείτο σχεδόν εξολοκλήρου από ορθοδόξους, Εβραίους και Αρμενίους. Κι αυτό γιατί οι διακεκριμένες κοινωνικές ομάδες των μουσουλμάνων, εκτός από ελάχιστες εξαιρέσεις, ήταν κυρίως ανώτεροι και μέσοι αξιωματούχοι του οθωμανικού διοικητικού μηχανισμού και, κατά συνέπεια, δεν έπαιζαν σημαντικό ρόλο στον οικονομικό βίο της περιοχής.

Απ' όλα τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα ότι στο πολυπολιτισμικό μωσαϊκό της Θράκης συνέβησαν κατά τη διάρκεια του δεύτερου μισού του 19ου αιώνα σοβαρές μεταβολές, που οφείλονταν στην οικονομική ανάπτυξη και στο ρόλο που έπαιζαν πλέον οι σύνοικοι πληθυσμοί στην οικονομική ζωή του τόπου. Έτσι, στα αστικά και ημιαστικά κέντρα κυριαρχούσε το χριστιανικό στοιχείο, που σε μεγάλο βαθμό ήλεγχε την οικονομία και είχε υψηλό σχετικά βιοτικό επίπεδο, ενώ στην ύπαιθρο η πλειονότητα των αγροτών ζούσε συνήθως στην εξαθλίωση, εξαιτίας αφενός της εκμετάλλευσης της γης από τους μεγάλους γαιοκτήμονες και, αφετέρου, της βαριάς φορολογίας. Αξίζει στο σημείο αυτό να σημειώσω πως σημαντικό μέρος του αγροτοκτηνοτροφικού πληθυσμού ήταν μουσουλμάνοι. Ο αριθμός μάλιστα των τελευταίων στις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα και στα πρώτα χρόνια του 20ου αυξήθηκε σημαντικά, εξαιτίας των προσφύγων που κατέφυγαν στη Θράκη προερχόμενοι από διάφορες ευρωπαϊκές επαρχίες της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας (τη Βοσνία, τη Σερβία, την Αν.Ρουμελία, τη Θεσσαλία κ.α.), οι οποίες με τον ένα ή τον άλλο τρόπο είχαν περιέλθει στην κυριαρχία των εθνικών κρατών που είχαν ήδη δημιουργηθεί στη Βαλκανική. Οι πρόσφυγες αυτοί υπολογίζονται από 150 ως 500.000 περίπου, από τους οποίους οι μισοί τουλάχιστον πιθανολογείται ότι εγκαταστάθηκαν στη νότια κυρίως Θράκη.

Η ανάπτυξη στις πόλεις της Θράκης οικονομικών και πνευματικών δραστηριοτήτων από ένα σημαντικό μέρος των χριστιανών κατοίκων τους συνετέλεσε στην καλλιέργεια εθνικής συνείδησης στους χριστιανικούς πληθυσμούς ολόκληρης της περιοχής. Το γεγονός αυτό, σε συνδυασμό με την ίδρυση των εθνικών κρατών στη Βαλκανική, προκάλεσε έντονους εθνικούς ανταγωνισμούς

ανάμεσα στα σύνοικα στοιχεία. Έτσι, γεννήθηκε το ακανθώδες και δυσεπίλυτο πρόβλημα της διανομής της Θράκης που αποτελούσε μέρος ενός γενικότερου ζητήματος, το οποίο συμβατικά μπορούμε να το ονομάσουμε "Πρόβλημα της Κεντρικής Βαλκανικής".

Το πρόβλημα αυτό είχε πολύ συνοπτικά την εξής μορφή: Η περιφέρεια των βαλκανικών επαρχιών της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας παρουσίαζε από πληθυσμιακή άποψη σχετική ομοιογένεια. Πράγματι, οι περιοχές ανάμεσα στην οροσειρά του Αίμου και τον Δούναβη κατοικούνταν κυρίως από Βουλγάρους, εκείνες βόρεια των Σκοπίων από Σέρβους, οι περιοχές δυτικά των Πρεσπών από Αλβανούς και εκείνες νότια των Τεμπών από Έλληνες. Αντίθετα, οι περιοχές της Κεντρικής Βαλκανικής, δηλαδή η μείζων Μακεδονία και η μείζων Θράκη, παρουσίαζαν την εικόνα ενός πολυπολιτισμικού μωσαϊκού, το οποίο, εξαιτίας της ανάπτυξης της εθνικής συνείδησης, μεταβλήθηκε στα τέλη του 19ου αιώνα σε πολυεθνικό μωσαϊκό. Όταν η πνευματική ηγεσία των βαλκανικών εθνών έθεσε, στο όνομα της "αρχής των εθνοτήτων", το θέμα της εθνικής τους χειραφέτησης, το πρόβλημα που προέκυψε έπρεπε αναγκαστικά να βρει τη λύση του. Στην περιφέρεια της Βαλκανικής, όπου, όπως σημείωσα, οι πληθυσμοί παρουσίαζαν ομοιογένεια, δημιουργήθηκαν τα εθνικά κράτη της Ελλάδας, της Σερβίας, της Ρουμανίας, του Μαυροβουνίου και, αργότερα, της Βουλγαρίας. Όταν όμως τα κράτη αυτά άρχισαν τους αγώνες της εθνικής τους ολοκλήρωσης, έστρεψαν τις βλέψεις τους στην Κεντρική Βαλκανική, η οποία παρέμενε κάτω από την οθωμανική κυριαρχία. Εκεί όμως η κατάσταση ήταν ιδιαίτερα πολύπλοκη, αφού οι πληθυσμοί ήταν μικτοί και, επομένως, καθένα από τα βαλκανικά κράτη μπορούσε, επικαλούμενο την αρχή "ένα κράτος για ολόκληρο το έθνος", να διεκδικεί τις ίδιες περιοχές που διεκδικούσαν και οι γείτονές του. Η παρουσία μάλιστα στην ίδια περιοχή πυκνών μουσουλμανικών πληθυσμών καθιστούσε ακόμη πιο δύσκολη την κατάσταση, αφού η Οθωμανική Αυτοκρατορία θεμελίωνε και αυτή το δικαίωμα να διεκδικήσει τις περιοχές αυτές στο όνομα της ίδιας αρχής που επικαλούνταν εκείνοι που επιθυμούσαν το διαμελισμό της. Αν σ' όλα αυτά προστεθεί και η ενεργός ανάμειξη στο πρόβλημα των Μεγάλων Δυνάμεων της εποχής, δηλαδή της Μ.Βρετανίας, της Γαλλίας, της Ρωσίας, της Αυστροουγγαρίας και της Γερμανίας, οι οποίες βέβαια επιδίωκαν να εξυπηρετήσουν τα δικά τους συμφέροντα, γίνεται φανερό ότι το "Πρόβλημα της Κεντρικής Βαλκανικής" ήταν εκ των πραγμάτων αδύνατο να λυθεί με ειρηνικό και δίκαιο τρόπο και κυρίως προς όφελος των σύνοικων λαών.

Η τριχοτόμηση της Θράκης

Σε ό,τι αφορά τη Θράκη το πρόβλημα λύθηκε μέσα σε λιγότερο από 40 χρόνια (1885-1923) με την τριχοτόμηση του γεωγραφικού χώρου σε τρεις φάσεις. Μολονότι τα πολιτικά και στρατιωτικά γεγονότα

που οδήγησαν στην τριχοτόμηση είναι γνωστά σε όλους, επιτρέψτε μου να σας τα θυμίσω με μεγάλη συντομία.

Η πρώτη φάση υπήρξε η πραξικοπηματική προσάρτηση από τη Βουλγαρία το Σεπτέμβριο του 1885 της ημιαυτόνομης οθωμανικής επαρχίας της Αν.Ρουμελίας.Ακολούθησε η δεύτερη που έλαβε χώρα αμέσως μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους (1912-1913). Συγκεκριμένα, με τις συνθήκες του Βουκουρεστίου και της Κωνσταντινούπολης (Αύγουστος και Σεπτέμβριος του 1913 αντίστοιχα), το δυτικό τμήμα της νότιας Θράκης, αν και απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό κατά τη διάρκεια του Β' Βαλκανικού Πολέμου, παραχωρήθηκε στη Βουλγαρία, ενώ το ανατολικό, στο οποίο συμπεριλήφθηκε και το βόρειο τμήμα του σημερινού νομού Έβρου, παρέμεινε επαρχία της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Η τρίτη τέλος φάση της τριχοτόμησης πραγματοποιήθηκε αμέσως μετά τη λήξη του Α' Παγκοσμίου πολέμου στα χρόνια 1920-1923. Τότε το δυτικό τμήμα της νότιας Θράκης με τη λεγόμενη "μικρή" συνθήκη των Σεβρών αποσπάστηκε από τη Βουλγαρία και παραχωρήθηκε στην Ελλάδα, ενώ το ανατολικό, παρά το ότι παραχωρήθηκε αρχικά στην Ελλάδα με τη συνθήκη των Σεβρών (Αύγουστος 1920), τελικά, εξαιτίας της Μικρασιατικής Καταστροφής, ενσωματώθηκε στην Τουρκία (ουσιαστικά με την ανακωχή των Μουδανιών τον Οκτώβριο του 1922 και τυπικά με τη συνθήκη της Λωζάννης τον Ιούλιο του 1923).

Ο διαμελισμός της μείζονος Θράκης έλυσε βέβαια το πρόβλημα των εθνικών ανταγωνισμών στο ανατολικό τμήμα της Κεντρικής Βαλκανικής, προκάλεσε όμως ριζικές αλλαγές στη δημογραφική σύσταση της περιοχής. Κι αυτό γιατί τα εθνικά κράτη στα οποία ενσωματώθηκαν τα τρία τμήματα της Θράκης στην προσπάθειά τους να εξασφαλίσουν την περίφημη "εθνική ομοιογένεια" εφάρμοσαν τη μέθοδο της εθνοκάθαρσης που περιλάμβανε διώξεις, μετακινήσεις πληθυσμών, απαλλοτριώσεις ιδιοκτησιών, σκληρά διοικητικά μέτρα κ.α. Τότε για πρώτη φορά εφαρμόστηκε και η μέθοδος "της ανταλλαγής των πληθυσμών", η οποία έθεσε οριστικό τέλος στο "πολύχρωμο ανθρώπινο μωσαϊκό" της μείζονος Θράκης.

Στα αποτελέσματα αυτής της "μεθόδου" θα μου επιτρέψετε να σταθώ για λίγο, προκειμένου να σας θυμίσω ορισμένα στοιχεία που είμαι βέβαιος πως τα γνωρίζετε, αλλά και μερικά άλλα που πιθανώς δεν τα έχετε υπόψη σας.

Για πρώτη φορά λοιπόν η "μέθοδος της ανταλλαγής των πληθυσμών εφαρμόστηκε στη Θράκη αμέσως μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους. Συγκεκριμένα, με βάση συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ Βουλγαρίας και Τουρκίας στην Κωνσταντινούπολη το Σεπτέμβριο του 1913 οι μουσουλμάνοι που ήταν εγκατεστημένοι εντεύθεν του ποταμού

Έβρου και οι Βούλγαροι που ήταν εγκατεστημένοι εκείθεν του ποταμού σε ζώνη βάθους 15 χιλιομέτρων έπρεπε να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες. Έτσι, 65.000 περίπου μουσουλμάνοι της παρέβριας ζώνης (συμπεριλαμβανομένης και της σημερινής βουλγαρικής πλευράς) πέρασαν στην ανατολική Θράκη, ενώ ένας απροσδιόριστος αριθμός Βουλγάρων -όχι μεγαλύτερος από 15-20.000- από την ανατολική Θράκη κατευθύνθηκαν προς τη ΝΑ Βουλγαρία.

Η επόμενη ανταλλαγή πληθυσμών έγινε ανάμεσα στη Βουλγαρία και την Ελλάδα. Συγκεκριμένα, το 1919-1920, στα πλαίσια της συνθήκης του Νεϊγύ περί "εθελουσίας ανταλλαγής των πληθυσμών", 55.000 περίπου Έλληνες της Αν. Ρουμελίας, δηλ. της βόρειας Θράκης, αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους, για να εγκατασταθούν ως πρόσφυγες στην Ελλάδα (κυρίως στη Μακεδονία και τη Θράκη).

Στα πλαίσια της ίδιας συνθήκης 50.000 περίπου Βούλγαροι εγκατέλειψαν τη νότια Θράκη -κυρίως το δυτικό της τμήμα- μετά την ενσωμάτωσή της στην Ελλάδα το 1920.

Αξίζει να σημειωθεί εδώ πως ένας όχι ευκαταφρόνητος αριθμός Ελλήνων της βόρειας Θράκης και ένας αντίστοιχος Βουλγάρων της νοτιοδυτικής προτίμησαν να παραμείνουν στην ιδιαίτερη πατρίδα τους παρά να γίνουν πρόσφυγες. Με την πάροδο του χρόνου βέβαια τα στοιχεία αυτά εκβουλγαρίστηκαν και εξελληνίστηκαν, χωρίς ευτυχώς να υποστούν άλλες διώξεις.

Για τελευταία φορά στη Θράκη η μέθοδος της "ανταλλαγής των πληθυσμών" εφαρμόστηκε το 1922. Τον Οκτώβριο της χρονιάς αυτής οι Έλληνες που ήταν εγκατεστημένοι στην ανατολική Θράκη και οι οποίοι, σύμφωνα με αξιόπιστες πηγές της εποχής, αποτελούσαν το 40% και πλέον του ντόπιου πληθυσμού αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν τις πατρογονικές τους εστίες. Έτσι 200.000 και πλέον ανατολικοθρακιώτες πήραν το δρόμο της προσφυγιάς και ήρθαν να εγκατασταθούν στην ελληνική Θράκη και τη Μακεδονία. Την εγκατάλειψη της ανατολικής Θράκης από τους Έλληνες ήρθε να επικυρώσει η σύμβαση περί υποχρεωτικής ανταλλαγής των πληθυσμών που υπέγραψαν στη Λωζάννη στις 30 Ιανουαρίου 1923 η Ελλάδα και η Τουρκία. Αξίζει να σας υπενθυμίσω πως με την ίδια σύμβαση οι μουσουλμάνοι που ζούσαν στην ελληνική πλέον Θράκη και ανέρχονταν σε 90.000 περίπου εξαιρέθηκαν από την ανταλλαγή και παρέμειναν στην ελληνική επικράτεια με καθεστώς θρησκευτικής μειονότητας.

Συμπεράσματα

Αποτιμώντας τις εξελίξεις που συνέβησαν στη μείζονα Θράκη κατά το 19ο και τις αρχές του 20ου αιώνα, οφείλω να κάνω τις εξής

τρεις καίριες, κατά τη γνώμη μου, επισημάνσεις:

α. Ο γεωγραφικός και ιστορικός αυτός χώρος γνώρισε αξιόλογη οικονομική ανάπτυξη στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα, η οποία με τη σειρά της προκάλεσε σοβαρές αλλαγές στη δομή της τοπικής κοινωνίας, καθώς και στον πνευματικό βίο των κατοίκων της, ιδιαίτερα μάλιστα των Ελλήνων. Η οικονομική και πνευματική ανάπτυξη που παρατηρήθηκε στην περίοδο αυτήν άνοιγε νέες προοπτικές, δεδομένου ότι η Θράκη είναι μια από τις πιο εύφορες και πλούσιες περιοχές της Βαλκανικής και, ταυτόχρονα, βρίσκεται σε πλεονεκτική γεωγραφική θέση, αφού δεσπόζει κυριολεκτικά στον ευρύτερο χώρο που περιλαμβάνει τη Νοτιοανατολική Ευρώπη, τη Μ.Ασία και τη Μ.Θάλασσα. Ο διαμελισμός της όμως στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ου αιώνα επέφερε, όπως ήταν φυσικό, τη βίαιη διακοπή της οικονομικής ανάπτυξης και, το χειρότερο, εκμηδένισε όλα τα πλεονεκτήματα που είχε η περιοχή, εξαιτίας της καίριας γεωγραφικής της θέσης. Κι αυτό γιατί, μετά το διαμελισμό της, το καθένα από τα τρία τμήματα στα οποία διαιρέθηκε βρέθηκε αναγκαστικά στην περιφέρεια των τριών εθνικών κρατών (της Βουλγαρίας, της Ελλάδας και της Τουρκίας) στα οποία προσαρτήθηκε. Ιδιαίτερα μάλιστα η δυτική και η ανατολική Θράκη βρέθηκαν στην εσχατιά της Ελλάδας και της Τουρκίας αντίστοιχα, με αποτέλεσμα να παραμείνουν για μακρά σειρά ετών από τις πλέον υποβαθμισμένες περιοχές των δύο χωρών.

β. Ο πολυπολιτισμικός χαρακτήρας της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και οι μεταρρυθμίσεις που έγιναν κατά το 19ο αιώνα επέτρεψαν κυρίως στο χριστιανικό στοιχείο της περιοχής να εκμεταλλευτεί τις ευνοϊκές συγκυρίες και να αναπτυχθεί οικονομικά και πνευματικά. Ωστόσο, όταν στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα οξύνθηκαν οι ανταγωνισμοί ανάμεσα στα νεοσύστατα εθνικά κράτη της Βαλκανικής, εμφανίστηκαν ανάμεσα στους σύνοικους πληθυσμούς της Θράκης σοβαρές τριβές, οι οποίες δεν ήταν εύκολο να ξεπεραστούν, εξαιτίας της ανάπτυξης διαφορετικής εθνικής συνείδησης σε καθένα από αυτούς. Το χειρότερο όμως επήλθε, όταν ο θρακικός χώρος, που από τη βυζαντινή εποχή παρέμενε -εκτός από σύντομες περιόδους- ενιαίος από πολιτική άποψη, διαμελίστηκε και κάθε τμήμα του προσαρτήθηκε σε διαφορετικά κράτη. Κι αυτό για δύο λόγους: πρώτον, γιατί, ενώ η χάραξη των νέων συνόρων πάνω στο χάρτη ήταν μια σχετικά απλή υπόθεση, ήταν εξαιρετικά δύσκολο να βρεθεί μια ειρηνική και δίκαιη λύση στο πρόβλημα των πληθυσμών που ως τότε ζούσαν αναμεμειγμένοι· και δεύτερον, γιατί ο εθνικός χαρακτήρας των νέων κρατών επέβαλε σ' αυτά να υιοθετήσουν μια πολιτική "εθνικής κάθαρσης", η οποία μοιραία στρεφόταν κατά των "ξένων" εθνικά στοιχείων που ζούσαν μέσα στα όριά τους.

Η πολιτική αυτή, που εφαρμόστηκε τόσο από τους Βουλγάρους στο βόρειο τμήμα της Θράκης, όσο και από τους Τούρκους στο

ανατολικό έπληξε κυρίως το θρακιώτικο Ελληνισμό, ο οποίος κατά το μεγαλύτερό του μέρος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις πατρίδες του, εκτός από ένα μικρό αριθμό Ελλήνων που παρέμειναν στη βόρεια Θράκη και σταδιακά εκβουλγαρίστηκαν. Τον εκπατρισμό επέλεξαν ως αναγκαστική λύση και οι Βούλγαροι που ως το 1920 ζούσαν στα δύο τμήματα της Θράκης που ενσωματώθηκαν στην Ελλάδα και την Τουρκία αντίστοιχα. Αντίθετα, οι μουσουλμάνοι της βόρειας και της δυτικής Θράκης παρέμειναν στις εστίες τους και πέτυχαν να αναγνωριστούν ως θρησκευτική μειονότητα από τη Βουλγαρία και την Ελλάδα αντίστοιχα. Το γεγονός αυτό επρόκειτο αργότερα να προκαλέσει σοβαρές τριβές ανάμεσα στις τρεις όμορες χώρες, εξαιτίας της έξαρσης του εθνικισμού και της εμφάνισης της αλυτρωτικής ιδεολογίας στην Τουρκία.

Πέρα όμως απ' όλα τα παραπάνω, η μέθοδος της "εθνοκάθαρσης" είχε δύο ακόμη πολύ σοβαρές αρνητικές συνέπειες. Η πρώτη έχει να κάνει με την οριστική αλλοίωση του πολυπολιτισμικού χαρακτήρα της μείζονος Θράκης, όπως αυτός είχε διαμορφωθεί κατά τη μακραίωνη περίοδο της "ειρηνικής συνύπαρξης" των σύνοικων πληθυσμών. Η δεύτερη αφορά στη συστηματική καταστροφή σημαντικών μνημείων της αρχαιότητας, της βυζαντινής και της οθωμανικής εποχής, σε μια προσπάθεια "ανακατασκευής" του ιστορικού παρελθόντος. Έτσι, έργα που δημιούργησε η ευσέβεια, η ευσπλαχνία, το φιλόμουσο των ανθρώπων, η αγάπη για το ωραίο ή ακόμη και η ματαιοδοξία τους είτε εγκαταλείφθηκαν στη φθορά του χρόνου είτε καταστράφηκαν στο όνομα ενός στείρου εθνικισμού.

γ. Η τρίτη και τελευταία επισήμανση αφορά στην ελληνική Θράκη. Κατ' αρχάς το τμήμα που παραχωρήθηκε στην Ελλάδα αρχικά με τη συνθήκη των Σεβρών και αργότερα με τη συνθήκη της Λωζάννης ήταν δυσανάλογα μικρό (μόλις το 12% της συνολικής επιφάνειας της μείζονος Θράκης), συγκριτικά με το συνολικό αριθμό των Ελλήνων που ζούσαν στην περιοχή πριν από το διαμελισμό της. Αξίζει μάλιστα να σημειωθεί εδώ ότι, σύμφωνα με δυτικοευρωπαίους μελετητές του τέλους του 19ου και των αρχών του 20ου αιώνα, ο ελληνικός πληθυσμός ήταν πυκνότερος στο ανατολικό τμήμα της Θράκης. Παρά ταύτα, στην Ελλάδα παραχωρήθηκε τελικά η δυτική Θράκη, με αποτέλεσμα το μεγαλύτερο μέρος του θρακιώτικου Ελληνισμού να αναγκαστεί να εκπατριστεί. Δεύτερον, η δυτική Θράκη ήταν η λιγότερο αναπτυγμένη οικονομικά περιοχή, αφού, όπως ήδη τονίστηκε, το εμπόριο και η βιοτεχνία γνώρισαν μεγάλη ανάπτυξη κυρίως στα άλλα δύο τμήματα της μείζονος Θράκης. Πέρα απ' αυτό, η περιοχή αυτή αποτελούσε ως την ενσωμάτωσή της στην Ελλάδα την ενδοχώρα της Αδριανούπολης και της Κωνσταντινούπολης, ρόλο που φυσικά δεν ήταν δυνατό να συνεχίσει να παίζει μετά τη χάραξη των συνόρων το 1923. Έτσι, ακόμη και η αγροτική της οικονομία δέχτηκε ισχυρό πλήγμα, αφού τα αγροτικά της προϊόντα πολύ δύσκολα μπορούσαν να φτάσουν στις αγορές του ελληνικού

κράτους.

Τρίτο και, κατά τη γνώμη μου, κυριότερο, στη δυτική Θράκη δεν υπήρχε, ούτε και αναπτύχθηκε αργότερα κάποιο μεγάλο αστικό κέντρο, το οποίο θα μπορούσε να δώσει ώθηση στην οικονομική ανάπτυξη ολόκληρης της περιοχής. Αντίθετα, στο ανατολικό και βόρειο τμήμα του θρακικού χώρου υπάρχουν τα δύο μεγαλύτερα αστικά κέντρα της μείζονος Θράκης, η Αδριανούπολη και η Φιλιππούπολη, τα οποία, πέρα από την ανάπτυξη που γνώρισαν στην οθωμανική εποχή, έπαιξαν και παίζουν σημαντικό ρόλο στην οικονομική ζωή των δύο αυτών περιοχών και μέσα στα πλαίσια των εθνικών κρατών (Τουρκία και Βουλγαρία), στα οποία ενσωματώθηκαν αυτές το 1885 και το 1922 αντίστοιχα. Από την άλλη μεριά, τα μικρά αστικά κέντρα της Δυτικής Θράκης, η Ξάνθη, η Κομοτηνή και η Αλεξανδρούπολη, στα οποία ένα μέρος του πληθυσμού εξακολουθούσε ακόμη και ως πρόσφατα να ασχολείται με τη γεωργία, δεν ήταν δυνατό να παίξουν το ρόλο του "επιταχυντή" στην οικονομική ανάπτυξη της περιοχής. Αν σ' αυτό προσθέσουμε και την έλλειψη ενός μεγάλου και σημαντικού εμποροναυτικού κέντρου, το οποίο, εκμεταλλευόμενο την καίρια γεωγραφική θέση της δυτικής Θράκης, θα έδινε ώθηση στο εμπόριο, γίνονται φανεροί οι λόγοι για τους οποίους η περιοχή παρέμεινε για πολλές δεκαετίες κατεξοχήν αγροτοκτηνοτροφική.

Απ' όλα τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα ότι ο διαμελισμός της μείζονος Θράκης και η ενσωμάτωση των τριών τμημάτων που προέκυψαν στα εθνικά κράτη της Βουλγαρίας, της Ελλάδας και της Τουρκίας, αντίστοιχα, είχε αρνητικές συνέπειες κυρίως για το θρακιώτικο Ελληνισμό, που ως τις αρχές του 20ου αιώνα άκμαζε και ευημερούσε. Κι αυτό γιατί από πληθυσμιακή άποψη συρρικνώθηκε, αφού κατά το μεγαλύτερό του μέρος αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τις πατρογονικές του εστίες, από εδαφική άποψη περιορίστηκε στο πιο μικρό και φτωχό τμήμα της μείζονος Θράκης και, τέλος, από οικονομική άποψη καταστράφηκε σχεδόν εξολοκλήρου, αφού όχι μόνον έχασε τις περιουσίες που άφησε στις ιδιαίτερες πατρίδες του, αλλά υποχρεώθηκε να εγκατασταθεί σε περιοχές, στις οποίες οι προοπτικές της οικονομικής ανάπτυξης ήταν εξ αντικειμένου πολύ περιορισμένες.

Οι αρνητικές συνέπειες της τριχοτόμησης της Θράκης καθόρισαν την παραπέρα πορεία των τριών τμημάτων της -της ελληνικής, της βουλγαρικής και της τουρκικής- για περισσότερο από 70 χρόνια. Ευτυχώς από το 1990 και μετά, εξαιτίας αφενός των μεγάλων και σημαντικών αλλαγών που προκάλεσε στη Βαλκανική και τη Μαύρη Θάλασσα η κατάρρευση των καθεστώτων του υπαρκτού σοσιαλισμού και, αφετέρου, της σύνδεσης της Τουρκίας με την Ευρ.Ένωση, η κατάσταση άλλαξε άρδην. Σήμερα λοιπόν οι τρεις χώρες που στο πρόσφατο παρελθόν είχαν μετατρέψει τον τριχοτομημένο χώρο της μείζονος Θράκης σε χώρο αντιπαράθεσης

θα πρέπει να αντιληφθούν την ευνοϊκή συγκυρία και να την εκμεταλλευτούν προς όφελος των τριών λαών. Στο κάτω κάτω της γραφής το χρωστάνε στους απογόνους εκείνων που χωρίς αποχρώντα λόγο υπέστησαν απίστευτα δεινά στο όνομα ενός εθνικισμού που, πέρα από τα αδιέξοδα που βεβαιωμένα δημιουργεί, σήμερα πια έχει ξεπεραστεί ως ιδεολογία.

Η Στρατιά του Έβρου

κατά την Συνδιάσκεψη της Λωζάννης

1922-1923

Δόμνα Βιζβίζη - Δοντά

Μετά την ήττα των Ελλήνων στην Μικρά Ασία, στις αρχές του Σεπτεμβρίου του 1922, η παρουσία των ελληνικών δυνάμεων στη Θράκη απέκτησε μεγάλη σημασία - σημασία που αναγνώρισε ο Βρετανός Υπουργός Εξωτερικών Lord Curzon και ο πρωθυπουργός Lloyd George, με την υστεροβουλία ότι με τους Έλληνες θα εμποδιστούν οι Κεμαλικοί να μεταφέρουν στρατεύματα στη Θράκη και να καταλάβουν τα Στενά. Αντίθετη γνώμη είχαν οι Γάλλοι και οι Ιταλοί, οι οποίοι σημειωτέον είχαν υπογράψει συμφωνίες με τον Κεμάλ και ήθελαν να επιτραπεί στους Κεμαλικούς να εισέλθουν στη Θράκη. Αλλά ο Κεμάλ εμποδιζόταν να μεταφέρει στρατεύματα στη Θράκη, διότι οι Έλληνες ήλεγχαν τη θάλασσα και οι Βρετανοί αρνήθηκαν διαρρήδην στους Γάλλους και Ιταλούς να απαγορεύσουν στα ελληνικά πλοία να πλέουν στα ουδέτερα ύδατα του Μαρμαρά.

Στις 3 Οκτωβρίου 1922, όταν άρχισαν οι διαπραγματεύσεις για την υπογραφή της ανακωχής μεταξύ Συμμάχων, Τούρκων και Ελλήνων αντιπροσώπων, οι Κεμαλικοί, με την υποστήριξη των ιταλογάλλων, επέμεναν να τους επιτραπεί η εγκατάσταση απεριορίστου αριθμού στρατιωτικών δυνάμεων στην Ανατολική Θράκη, προ της υπογραφής της συνθήκης ειρήνης. Οι Βρετανοί όμως ανέτρεψαν τη θέση των Γάλλων κυρίως, με την υποχώρηση του Βενιζέλου, ο οποίος, στο αδιέξοδο των διαπραγματεύσεων, δήλωσε πως η ελληνική κυβέρνηση θα αποσύρει τα στρατεύματά της στα δυτικά του Έβρου, αφού ληφθούν μέτρα για την εκκένωση του ελληνικού πληθυσμού και αφού αναλάμβανε συμμαχική δύναμη τον έλεγχο της περιοχής. Στις αντιρρήσεις των Τούρκων, οι Βρετανοί τους απείλησαν πως με τη βία θα τους αποτρέψουν τη διείσδυσή τους. Στις 11 Οκτωβρίου στα Μουδανιά, οι Τούρκοι υπέγραψαν την ανακωχή τη στιγμή που πληροφορήθηκαν την άφιξη βρετανικών στρατιωτικών ενισχύσεων και πολεμικών πλοίων, υποψιαζόμενοι

ότι, αν άρχιζαν εχθροπραξίες, οι Βρετανοί αμέσως θα ζητούσαν τη βοήθεια των Ελλήνων.

Η Ελληνική κυβέρνηση και ο σύμβουλός της Βενιζέλος διαμαρτυρήθηκαν με πολλή πικρία εναντίον της ανακωχής των Μουδανιών, διότι δεν προέβλεπε για την ασφάλεια των 250.000 περίπου κατοίκων της Ανατολικής Θράκης. Αναγκάσθηκαν όμως να υποχωρήσουν, διότι με την απώλεια της Ανατολικής Θράκης είχαν ζωτική ανάγκη να διατηρήσουν τη Δυτική, μια περιοχή ολιγότερο ελληνική από την Ανατολική, για να εγκαταστήσουν όσο το δυνατόν περισσότερους Έλληνες πρόσφυγες από την Μικρά Ασία και εκείνους που θα εγκατέλειπαν την Ανατολική Θράκη. Οι Βρετανοί συμβούλευσαν τότε, επειδή οι Τούρκοι μιλούσαν να επανέλθουν τα σύνορα του 1914, να συγκεντρώσουν οι Έλληνες το στρατό τους στη Δυτική Θράκη, ώστε να κατέχουν ισχυρή θέση εκεί κατά τη συνδιάσκεψη ειρήνης.

Οι Τούρκοι στο μεταξύ, με την ανοχή των Γάλλων, είχαν οργανώσει στρατιωτικό έλεγχο στην Ανατολική Θράκη και μετά τα Μουδανιά, δολίως αύξαναν την τουρκική χωροφυλακή. Επίσης απαίτησαν την άμεση υποχώρηση των Συμμάχων (κυρίως των Βρετανών) από την Κωνσταντινούπολη και άρχισαν να απειλούν τις βρετανικές θέσεις στο Ισμίτ, ελπίζοντες ότι το συμμαχικό μέτωπο θα διασπάτο. Μόνον ο φόβος των βρετανοελληνικών δυνάμεων τους εμπόδισε να αρχίσουν εχθροπραξίες. Μάλιστα δε η στρατιά του Έβρου ενισχύθηκε και έφθασε τις 60.000, καλά οργανωμένη και εξοπλισμένη με προοπτική να φθάσει τις 100.000.

Η Συνδιάσκεψη ειρήνης άνοιξε τις πύλες της στη Λωζάννη, στις 20 Νοεμβρίου 1922, αφού ο Curzon βεβαιώθηκε ότι Γάλλοι και Ιταλοί θα διατηρούσαν τη συμμαχική ενότητα. Την Ελλάδα αντιπροσώπευε ο Βενιζέλος - η Επαναστατική Κυβέρνηση του αναγνώριζε την εμπειρία στις διεθνείς διαπραγματεύσεις και τις προσωπικές σχέσεις του με Ευρωπαίους πολιτικούς - η δε στρατιά του Έβρου θα συνέβαλε στη διαπραγματευτική δύναμή του.

Επί πέντε εβδομάδες, ο Curzon, πρόεδρος της Συνδιάσκεψης, δεν κατόρθωσε να προχωρήσει παρά ελάχιστα στις διαπραγματεύσεις, διότι οι Τούρκοι θεωρούσαν τους εαυτούς τους νικητές. Δεν είχαν κατανοήσει ότι είχαν χάσει τον πόλεμο και η νίκη τους στην Μικρά Ασία αποτελούσε απλώς επεισόδιο του Μεγάλου Πολέμου. Με την υπερηφάνεια λοιπόν του νικητού, ο Ισμέτ παρακώλυε την ανταλλαγή πληθυσμών, επέμεναν να εκδιώξουν το Πατριαρχείο από την Κωνσταντινούπολη, απαιτούσαν τη Δυτική Θράκη, ενώ εξεδίωκαν συστηματικά τους Έλληνες από το τουρκικό έδαφος. Στις τουρκικές αυτές απαιτήσεις ο Curzon, υπολογίζοντας στον αυξανόμενο ελληνικό στρατό της Θράκης και γνωρίζοντας την αδυναμία του τουρκικού στρατού, διατήρησε σκληρή στάση απέναντι στον Ισμέτ. Απείλησε δε στις 26 Δεκεμβρίου να

παρουσιάσει στους Τούρκους σχέδιο συνθήκης και, αν το απέρριπταν, η ευθύνη για όλα εκείνα που θα συνέβαιναν θα τους ανήκε. Ο Curzon τότε είχε ασφαλώς πληροφορηθεί για τις νέες ενισχύσεις της στρατιάς του Έβρου, επί κεφαλής της οποίας ετέθη ο στρατηγός Πάγκαλος, παραιτηθείς από Υπουργός Στρατιωτικών, στις 22 Δεκεμβρίου. Ο Πάγκαλος απειλούσε ότι αν δεν υποχωρήσουν οι Τούρκοι στις αξιώσεις τους, κυρίως στο ζήτημα του Πατριαρχείου, θα έφθανε στην Κωνσταντινούπολη, διαβαίνοντας τον Έβρο νοτίως του Καραγάτς. Ο Βενιζέλος ειδοποίησε την Επαναστατική κυβέρνηση ότι οι Σύμμαχοι δεν θα επιτρέψουν στους Έλληνες να διαβούν τη γραμμή της Τσαλτάτζας και να προσέξουν διότι υπήρχε κίνδυνος βουλγαρικής επέμβασης.

Ο Ισμέτ Πασάς εξακολούθησε την πεισματώδη αδιαλλαξία, διότι πίστευε ότι το συμμαχικό μέτωπο είχε διαρραγεί και οι Γάλλοι θα δείχνονταν πιο φιλικοί στους Τούρκους. Στις 7 Ιανουαρίου η Συνδιάσκεψη είχε φθάσει στο αδιέξοδο και ο Πάγκαλος απειλούσε να κινητοποιηθεί. Η γαλλική και η ιταλική αντιπροσωπεία τότε πρότειναν να απομακρυνθούν οι Έλληνες δύο χιλιόμετρα από τη δυτική όχθη του ποταμού για να αποσοβηθεί η κρίση, ενώ η γαλλική κυβέρνηση του Poincase έστειλε οδηγίες στη Λωζάννη να γίνουν δεκτές όλες οι απαιτήσεις των Τούρκων άνευ όρων. Ο Curzon φυσικά αποφάσισε να τον αντικρούσει σθεναρά. Υπολόγιζε ότι οι Κεμαλικοί θα προτιμούσαν μια συνθήκη παρά την μη συνθήκη. Επίσης υπολόγιζε ότι οι Τούρκοι ήσαν τόσο θορυβημένοι με την απειλή από τον Έβρο, ώστε δε θα άφηναν να καταρρεύσει η Συνδιάσκεψη. Τους Γάλλους δε θα ανάγκαζε να υποχωρήσουν, απειλώντας ότι, αν υπάρξει γαλλοβρετανική διάσταση στην Εγγύς Ανατολή, θα σημάνει και το τέλος της βρετανικής ανοχής στη γαλλοβελγική κατοχή της Ρηνανίας. Έτσι άφοβα ανήγγειλε στους Συμμάχους του την πρόθεση να προχωρήσει με το σχέδιο συνθήκης το οποίον ανακοίνωσε στον Ισμέτ στις 26 Ιανουαρίου 1923 και στις 31 κάλεσε σε συνεδρίαση τη Συνδιάσκεψη να το συζητήσει. Ταυτόχρονα ανήγγειλε την αναχώρηση της βρετανικής αντιπροσωπείας στις 4 Φεβρουαρίου. Στις 4 του μηνός ο Curzon αναχώρησε αφήνοντας τον Ισμέτ έκθαμβο, αλλά άκαμπτο. Μόλις στις 8 Απριλίου πλέον οι Κεμαλικοί έδωσαν αυτό που οι Σύμμαχοι θεώρησαν ως ικανοποιητική απάντηση στο σχέδιο συνθήκης, στις 23 επαναλήφθησαν οι συνεδριάσεις. Ο Curzon όμως δεν επανήλθε και ο δε Horace Rumbold ανέλαβε την προεδρεία.

Στο μεταξύ, η στρατιά του Έβρου παρέμενε ετοιμοπόλεμος. Αν και ο Πάγκαλος και ο Πλαστήρας είχαν δηλώσει ότι δεν επρόκειτο να ενεργήσουν ανεξάρτητα από την Μεγάλη Βρετανία, εντούτοις, αν οι Σύμμαχοι δεν κατόρθωναν να υπογράψουν μια λογική ειρήνη, για την οποίαν η Ελλάς είχε παραδώσει την Ανατολική Θράκη, θεωρούσαν πως ήσαν ελεύθεροι να επανακτήσουν την περιοχή αυτή δια της βίας. Οι διαθέσεις αυτές των Ελλήνων ικανοποιούσαν τους Βρετανούς, διότι η παρουσία του ελληνικού στρατού στη Δυτική

Θράκη συνέβαλε στην ανησυχία των Τούρκων να επισπεύσουν την ειρήνη. Αλλά οποιαδήποτε κίνηση του στρατού θα αποδοκιμαζόταν. Επιθυμούσαν δηλαδή οι Βρετανοί να παραμένει το τελευταίο χαρτί, ο δε Βρετανός Ύπατος Αρμοστής της Κωνσταντινουπόλεως είχε οδηγίες, σε περίπτωση ρήξης, να εγκαταλείψει την Κωνσταντινούπολη και να συνενωθεί με τους προελαύνοντες Έλληνες.

Νέα κρίση δημιουργήθηκε στους κόλπους της Συνδιάσκεψης το Μάιο του 1923, όταν ο Ισμέτ απαιτούσε τεράστιες αποζημιώσεις και επανορθώσεις από την Ελλάδα, τις οποίες η ελληνική κυβέρνηση, λόγω του κόστους αποκαταστάσεως των προσφύγων αδυνατούσε να πληρώσει, ο Βενιζέλος ανακοίνωσε ότι θα αναγκασθεί να προσφύγει σε πόλεμο, και τότε ο πόλεμος αυτός θα είχε προκληθεί από τους Τούρκους και όχι από τους Έλληνες. Καθώς δε ο Ισμέτ εξακολουθούσε να επιμένει, ο Βενιζέλος απαίτησε τότε από τη Συνδιάσκεψη να διευθετηθεί άμεσα το ζήτημα των αποζημιώσεων, πριν η Ελλάς κηρύξει τη λήξη της ανακωχής. Οι Κεμαλικοί αντελήφθησαν πλέον, όπως και οι Σύμμαχοι, ότι οι Έλληνες δεν προέβαιναν απλώς σε εκφοβισμούς αλλά ότι πράγματι θα ενεργούσαν. Και όχι μόνο, είχαν συνεννοηθεί με τους Σέρβους ότι θα εκκινούντο και εκείνοι εναντίον των Τούρκων. Οι Τούρκοι υπεχώρησαν, αφού ο Βενιζέλος τους έδωσε το Καραγάτς και το τρίγωνο της Άρδας, και αφού οι Σύμμαχοι καθόρισαν τα θρακικά σύνορα στον Έβρο.

Από την πλευρά τους όμως ο στρατηγός Πάγκαλος και ο ναύαρχος Χατζηκυριάκος κατηγόρησαν το Βενιζέλο και τον Αλεξανδρή, τον Υπουργό Εξωτερικών, για την υποχωρητικότητά τους. Τηλεγράφησαν δε στον Βενιζέλο, τα εξής:

"Αποδεχόμενοι κατ' ανάγκην χάριν της τιμής της Ελλάδος ατυχή λύσιν, επειδή αύτη εγένετο κατά παράβασιν ρητής εγγράφου εντολής δοθείσης (καίτοι) εν Υπουργείω Εξωτερικών, Αρχηγοί ελληνικού στρατού και ελληνικού στόλου πενθούντες από χθες εκφράζουσι την λύπην των".Θεσσαλονίκη, 28 Μαϊου 1923 (ΜΜΑΒ/137/39)

Η συνθήκη ειρήνης υπεγράφη τελικά στις 24 Ιουλίου 1923 και όταν ο Βενιζέλος εξήλθε της αιθούσης της Συνδιασκέψεως δήλωσε στους συγκεντρωμένους δημοσιογράφους τα εξής:

"Με ερωτάτε τας εντυπώσεις μου εκ της υπογραφής της ειρήνης. Πώς να σας κρύψω την βαθείαν μελαγχολίαν με την οποίαν υπογράφω την Συνθήκην της Λωζάννης, δια της οποίας οριστικώς καταργείται η Συνθήκη των Σεβρών. Εν τούτοις έθεσα την υπογραφήν μου με την συναίσθησιν ότι προσφέρω υπηρεσίαν εις την χώραν. Ηττήθημεν και μετά την πλήρη διπλωματικήν απομόνωσιν εις ην περιήλθομεν

δια της πολιτικής ήτις ωδήγησεν εις την ήτταν, επανάληψις του πολέμου ηδύνατο να οδηγήσει εις πλήρη όλεθρον της Ελλάδος. Ενώ δια της θαυμαστής αναδιοργανώσεως του στρατού ήν επέτυχεν η Επανάστασις επετύχομεν ειρήνην ήτις επιτρέπει εις το έθνος να τερματίση την πολεμικήν περίοδον και να αφοσιωθή εις το έργον της εσωτερικής ανασυντάξεως. Εάν καταπαύοντες τον εμφύλιον σπαραγμόν και επαναφέροντες την κανονικήν λειτουργίαν του πολιτεύματος κατορθώσωμεν, δι' ελευθέρων εκλογών, την συγκρότησιν εθνικής αντιπροσωπείας δυναμένης να δώση εις την χώραν κυβέρνησιν ανάλογον των περιστάσεων, πιστεύω ότι δυνάμεθα να αποβλέπωμεν μετ' εμπιστοσύνης εις το μέλλον".

Λωζάννη 24 Ιουλίου 1923 (ΜΜΑΒ/173/40)

"Θράκη του πολυπολιτισμού και της κοινωνικής συνοχής"

Παναγιώτης Σγουρίδης.

(Αντιπρόεδρος της Βουλής των Ελλήνων - Βουλευτής Ξάνθης του ΠΑ.ΣΟ.Κ.)

Κυρίες και κύριοι,

Θα αρχίσω την εισήγησή μου επαναλαμβάνοντας κάποιες διαπιστώσεις κοινά παραδεκτές από τους περισσότερους.

      83 χρόνια περίπου από την απελευθέρωση της Δ.Θράκης, είναι λάθος για καθαρά διεκδικητικούς λόγους να την προσεγγίζουμε ως άγνωστη και ξεχασμένη περιοχή. Αφήσαμε προ πολλού πίσω μας πολλές άλλες ημεδαπές περιφέρειες και έχουμε κερδίσει πολλές θέσεις μεταξύ των περιφερειών της Ε.Ε.

      Μετά από πέντε παγκόσμια συνέδρια Θρακών και την κορυφαία αναγνώριση της Βουλής των Ελλήνων για την ακριτική μας περιοχή, με τις εξάμηνες εκδηλώσεις, που έγιναν για τα «80 χρόνια από την ενσωμάτωση της Θράκης στον εθνικό κορμό» πρέπει να κεφαλαιοποιήσουμε τα γενόμενα και την αποκτηθείσα εμπειρία.

      Δεν πρέπει να οδηγούμαστε σε επανάπαυση και εφησυχασμό, διότι ελλοχεύουν άλλης ποιότητας κίνδυνοι. Και εννοώ ότι η παγκοσμιοποίηση που η έλευσή της δεν αμφισβητείται πλέον από κανέναν –άλλο αν αμφισβητείται το περιεχόμενό της, οδηγεί σε αντιθέσεις και αδιέξοδα όπως:

Δίπλα στο παγκόσμιο πλέον εμπόριο αγαθών και στην αστραπιαία κίνηση κεφαλαίων, καθώς και στην ταχύτατη διάδοση γνώσεων και ιδεών, συνυπάρχει η καταστροφή του περιβάλλοντος που δεν σταματά στα σύνορα.

Δίπλα στην άνοδο του βιοτικού επιπέδου και τα πρωτοφανή άλματα της επιστήμης, συνυπάρχουν τα κύματα της μετανάστευσης των εξαθλιωμένων.

Δίπλα στην εξάπλωση του διαδικτύου, εμφανίζονται νέα πεδία εκμετάλλευσης της εξουσίας.

      Η διεύρυνση της Ε.Ε. των 25 είναι γεγονός και μάλιστα με την Κυπριακή Δημοκρατία στους κόλπους της, παρά τα όσα κάποιες «Κασσάνδρες εκκέλευον». Είναι δε βέβαιον, ότι αύριο η Ε.Ε. θα έχει δικό της σύνταγμα και θα είναι η Ευρώπη των 28 χωρών που θα περιλαμβάνει τη Βουλγαρία και την Τουρκία στους κόλπους της. Αυτό σηματοδοτεί σταδιακή μείωση των εντάσεων και επανασυγκόλιση των περιοχών που διαιρέθηκαν στο παρελθόν.

Όλα αυτά που προανέφερα επιβάλουν, αφού αναλογισθούμε, να συλλογισθούμε και να σχεδιάσουμε. Πρέπει να επαναπροσδιορίσουμε και να επαναστοχοθετήσουμε τις νέες προτεραιότητές μας.

Τίθεται όμως το ερώτημα, τι διαφοροποιεί εμάς από τους άλλους Έλληνες; Τι μας ξεχωρίζει από τις άλλες περιοχές της χώρας;

Σίγουρα όπως υπάρχει ο ατομικός εγωισμός, υπάρχει και ο συλλογικός. Δηλαδή ο εγωισμός της περιοχής, που δρα συναγωνιστικά, αλλά πολλές φορές και ανταγωνιστικά με άλλες περιοχές για να επιτύχει καλύτερο επίπεδο διαβίωσης για τους κατοίκους της.

Στη μάχη αυτή επιστρατεύονται διάφορα επιχειρήματα, «εν πολλοίς» τετριμμένα, όπως: «ξεχασμένοι», «μας τα χρωστούν», «σύνορα», κ.α. Όλα αυτά αν τα δούμε από την οπτική γωνία της Ελλάδας των Συνόρων ή σε επίπεδο χώρας, κράτους – έθνους, δεν αποτελούν πειστικά επιχειρήματα που θα υποχρεώσουν μια κυβέρνηση να βοηθήσει την ανάπτυξη μιας συγκεκριμένης περιοχής σε σχέση με τις άλλες.

Είναι βέβαιον ότι τα στατιστικά στοιχεία θα υπερτερήσουν ως προς το κατά κεφαλήν εισόδημα και εμείς οι Θρακιώτες είμαστε κάπου στη μέση του πίνακα των Περιφερειών σε Ελλάδα και Ευρώπη. Στο σημείο αυτό επανέρχομαι σ’ ότι ρητά ανέφερα στο 5ο Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών, ότι ο Α’ κύκλος για τη Θράκη έκλεισε και ένας νέος ανοίγει.

Αυτός ο Β’ κύκλος προσδιορίζεται με τη Θράκη στην Ε.Ε. Μια Ε.Ε. που βάση του σχεδιαζόμενου συντάγματός της θα είναι ομοσπονδία κρατών δια των περιφερειών τους. Λαμβανομένου δε υπόψη της Ευρώπης των 28 κρατών, θα έχουμε μια Θράκη που τα κομμάτια της θα επανασυνδεθούν, σχεδόν μετά από 100 χρόνια από τη διαίρεσή της, σε μια ιδιότυπη σχέση. Χωρίς αλυτρωτικούς συνειρμούς είναι προφανές ότι ο ρόλος της Δυτικής Θράκης πρέπει να ‘ναι σημαντικός.

Παραθέτω εδώ αυτούσιο ένα απόσπασμα από το «Θράκης Οδηγός» του συντοπίτη μας Δημήτρη Δ.Καρακούση, ο οποίος γράφει:

«Στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο οι αποφάσεις των μεγάλων … διαίρεσαν την Θράκη σε τρία κομμάτια.

Πρώτα η συνθήκη του Νεϊγύ (27 Νοεμβρίου 1919) και ύστερα το μοιραίο χτύπημα από τη συνθήκη της Λωζάννης (30 Ιανουαρίου 1923). Στην κυριολεξία, τα δύο μεγάλα τμήματά της χαρίστηκαν στη Βουλγαρία και Τουρκία. Αυτοί, μέσα σε λίγα χρόνια γκρέμισαν τον πολιτισμό που δημιούργησαν Θράκες, Ρωμαίοι και Βυζαντινοί…

α) Η Βουλγαρία πήρε 35.900 τετρ. χιλιόμετρα, ποσοστό 4/9 περίπου. Της άλλαξε και το όνομα (Ανατολική Ρωμυλία), ενώ το σωστό είναι Βόρεια Θράκη.

β) Η Τουρκία πήρε 34.615 τετρ. χιλιόμετρα, ποσοστό 4/9 περίπου. Την ονόμασε Ανατολική Θράκη με μεγάλη προίκα, όπως Κωνσταντινούπολη, Αδριανούπολη, παράλια Θράκης.

γ) Έτσι έμεινε στην Ελλάδα ο κορμός της Θράκης, μόνο 8.580 τετρ. χιλιόμετρα, ποσοστό 1/9.

Ένας νάνος απόγονος μιας υπερήφανης γενιάς, με ιστορία που αρχίζει 10.000 χρόνια π.Χ. Απόγονος της Ορφικής χώρας, που για αιώνες γεωγραφικά, ιστορικά και πνευματικά ανήκε στους Πελασγούς του Διακού γένους των «Θρηίκων Ελλήνων», όπως αναφέρει ο γεωγράφος Στράβωνας.

Η τριχοτόμηση αυτή της Θράκης ήταν τουλάχιστον άδικη. Με το ιδιότυπο καθεστώς της Διασυμμαχικής διοίκησης αντηλλάγησαν 330.000 Έλληνες της Βόρειας Θράκης με 85.000 Βούλγαρους, που μόνο ως κατακτητές έμειναν ελάχιστο χρόνο στη Θράκη, δηλαδή αναλογία 1 προς 4. Με τη συνθήκη της Λοζάννης, 450.000 Μουσουλμάνοι αντηλλάγησαν με 1.250.000 Έλληνες, δηλαδή αναλογία 1 προς 3,5. Ως κριτήριο της συνθήκης Νεϊγύ τέθηκε το φρόνημα, ενώ στη συνθήκη της Λοζάννης ως κριτήριο τέθηκε το θρήσκευμα».

Συνεπώς αγαπητοί σύνεδροι, ο Β’ κύκλος αναζητήσεων που ανοίγει είναι και η ειδοποιός διαφορά μας σε σχέση με τις άλλες περιφέρειες της Ελλάδας. Εδώ πια κρίνεται η αξιοπιστία της ελληνικής πολιτείας στο να προβλέπει και να προνοεί παρά εκ των υστέρων να έρχεται να θεραπεύει.

Το λέω αυτό γιατί είναι γνωστός ο πληθυσμιακός όγκος των όμορων περιοχών περιλαμβανομένης της Κωνσταντινούπολης ως πόλης της Θράκης.

Η Ελλάδα θ’ αποκτήσει μέγιστο συγκριτικό πλεονέκτημα, αν προγραμματίσει και αναθέσει για τη Δυτική Θράκη το ρόλο της οικονομικής, πολιτιστικής, πνευματικής και κοινωνικής ατμομηχανής στην ευρύτερη περιοχή, κάτι περίπου σαν το ρόλο που έπαιξε η Δυτική Γερμανία, στην αρχή των διεργασιών της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης.

Αυτό σαφώς θα επιφέρει οφέλη στην Ελλάδα, συνεπώς η ευημερία της ακριτικής περιοχής θα διαχύσει και ευημερία στις υπόλοιπες περιοχές της χώρας μας. Αυτός είναι ένας επαρκής πολιτικός λόγος για να επιδιώξουμε προνομιακή σχέση με τα κέντρα αποφάσεων.

Επειδή για την οικονομική ανάπτυξη της περιοχής και τη γεωστρατηγική της θέση θα υπάρξουν πολλές και εξειδικευμένες εισηγήσεις, από εκλεκτούς ομιλητές, επέλεξα να αναπτύξω το θέμα της κοινωνικής συνοχής και του πολυπολιτισμού, γιατί θεωρώ τον άξονα αυτό ανεξερεύνητο και ευάλωτο, όμως πολύτιμο, στην επίτευξη ενός αρραγούς θρακικού μετώπου.

Κυρίες και κύριοι,

«Ουδέν γαρ τω θεώ περισπούδαστον, ως το ηνώσθαι και συνδεδέσθαι ημάς αλλήλους». Δηλαδή, «Δεν ενδιαφέρει τον Θεό, τίποτα περισσότερο από το να είμαστε ενωμένοι και συνδεδεμένοι μεταξύ μας», όπως έλεγε ο Ιωάννης Χρυσόστομος, Εις Ματθαίον ομιλία. Αυτό υποδεικνύει ο Ορθόδοξος Χριστιανισμός.

Θεωρείται σήμερα βέβαιο ότι η διαφορετικότητα προσθέτει στην κοινωνία δυναμική.

Πολυπολιτισμικότητα σημαίνει συνύπαρξη και δημιουργική σύζευξη διαφορετικών πολιτισμών. «Ένας πολιτισμός των πολιτισμών», όπως αναφέρει ο Βαγγέλης Βενιζέλος, προϋποθέτει αυτό ακριβώς που υπερασπίζεται: Τη συνάντηση των πολιτισμών.

Μπορούμε λοιπόν ως άνθρωποι με διαφορετικές κουλτούρες και νοοτροπίες να κωδικοποιήσουμε κοινά συμφέροντα όπως νοηματοδοτούμε με τον ίδιο τρόπο τις ίδιες λέξεις, δηλαδή όταν λέμε για παράδειγμα ελευθερία, δημοκρατία, πρόοδος, ομορφιά,

αγάπη να εννοούμε το ίδιο πράγμα. Γιατί πως αλλιώς θα κατορθώσουμε «να συνέχουμε κοινωνίαν» αν δεν έχουμε κοινά συμφωνημένα υπονοούμενα; Και όπως έλεγε ο Σεφέρης «πολιτισμός είναι τα συμφωνημένα υπονοούμενα».

Οι πολυπολιτισμικές κοινωνίες αποτελούν πραγματικότητα στον σύγχρονο κόσμο και έχει ξεπεραστεί τουλάχιστον και τυπικά η αφομοιωτική προσέγγιση.

Όμως αυτή η ανομοιογένεια δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να δημιουργεί φόβους ή ανασφάλεια και να οδηγεί σε αλληλεξουδετέρωση των δυνάμεων που συνυπάρχουν. Γι’ αυτό η κοινωνική συνοχή είναι απαραίτητο στοιχείο.

        Κοινωνική συνοχή σημαίνει ότι κάθε μέλος αισθάνεται πως είναι «δεμένο» μαζί με τα άλλα σε ένα σύνολο και ότι αυτό που συνθέτουν, υπερασπίζεται τα κοινά χαρακτηριστικά τους και κατ’ επέκταση το συμφέρον του κάθε μέλους.

        Οι παράγοντες που εξασφαλίζουν την κοινωνική συνοχή διακρίνονται σε εσωτερικούς και εξωτερικούς.

Εσωτερικοί παράγοντες είναι τα πολιτισμικά στοιχεία που τους αντιδιαστέλλουν από τον περίγυρο, αλλά και οι συγκρούσεις στα πλαίσια της ίδιας ομάδας που ενισχύουν τη συνοχή τους. Επειδή το τελευταίο πιθανόν ν’ ακούγεται παράξενα, σας μεταφέρω ένα απόσπασμα από το Μακρυγιάννη: «…Του Μάρκου τον πατέρα τον είχε σκοτώση ο Γώγος εις την Άρτα …  και είχαν όχτρια με τον Γώγον. Όταν ήρθε εις το Πέτα φιλήθηκαν με τον Γώγον αυτός και ο Νότης και είπαν, «Ό,τι είχε γίνει τότε και σκότωσες τον άνθρωπό μας σ’ έβαλε ο τύραγνος. Αυτά τώρα αλησμονήθηκαν και εις το εξής είμαστε φίλοι και αδελφοί. Και να τηράξωμεν το έργον τούτο». Και φιλιώθηκαν…

Εξωτερικοί παράγοντες είναι εκείνοι που εγκυμονούν κινδύνους για τα συμφέροντα της ομάδας.

Στο θέμα της κοινωνικής συνοχής γίνεται ένα παιχνίδι ανάμεσα στο ΕΜΕΙΣ και οι ΑΛΛΟΙ. Κοινωνική συνοχή με βάση το ΕΜΕΙΣ υπάρχει με τις παραδοχές, που εμείς θέτουμε. Κοινωνική συνοχή με βάση το –οι ΑΛΛΟΙ- θεμελιώνεται στην άμυνά μας απέναντι στην άρνηση των άλλων για αναγνώριση.

Η περιοχή που ζούμε λόγω των πληθυσμιακών ανακατατάξεων στην πρόσφατη ιστορία είναι εκ των πραγμάτων πολυπολιτισμική.

Στη Θράκη θεωρούμε αυτονόητη την αρμονική συνύπαρξη χριστιανών και μουσουλμάνων και την εισπράττουμε, παρά τα αντιθέτως φημολογούμενα ως ευλογία Θεού και όχι ως κατάρα.

Τελευταία προστέθηκαν και οι πόντιοι νεοπρόσφυγες, που κακώς επονομάζονται παλιννοστούντες.

Δεν μας ξενίζει πλέον όταν στις αγορές ακούμε να ομιλούν νεοελληνικά, ποντιακά, τουρκικά, πομάκικα, ρώσικα και γεωργιανά. Προσωπικά, δεν παραξενεύομαι και όταν καλούμαι να συμμετέχω στις χαρές και στις λύπες των συμπολιτών μου με διαφορετικά πολιτιστικά χαρακτηριστικά ήθη, έθιμα και θρησκεία.

Η διαφορετικότητα δεν εμποδίζει τα σύνοικα στοιχεία να συμβιώνουν χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Ο βαθμός κοινωνικής αλληλεγγύης είναι ικανοποιητικός στην Θράκη, γι’ αυτό και η εγκληματικότητα βρίσκεται ευτυχώς σε χαμηλά επίπεδα. Μπορώ να πω ότι οι Θρακιώτες κοιμούνται χωρίς να διπλοκλειδώνουν.

Είναι όμως αρκετή αυτή η ανεκτικότητα, που συμβατικά ενυπάρχει σε όλους μας, να επιφέρει το βαθμό κοινωνικής συνοχής που επιδιώκουμε για την επίτευξη των στόχων μας; Θεωρώ πως όχι.

Βρισκόμαστε μπροστά σε ιστορικές στιγμές και υπάρχει ανάγκη επαναδιατύπωσης της νέας συλλογικής συνείδησης. Αυτή πρέπει να έχει ως βάση:

1. Την παραδοχή ότι όλοι οι κάτοικοι, χωρίς διακρίσεις, έχουν ανάγκη για μια βιώσιμη ανάπτυξη με κοινωνικό και οικολογικό περιεχόμενο.

2. Την υπεράσπιση της κοινής πατρίδας λόγω του κοινού συμφέροντος.

3. Τη συνειδητή μείωση των ανισοτήτων και του φαινομένου του κοινωνικού αποκλεισμού.

4. Την αύξηση της τοπικής επιχειρηματικότητας με όρους εξωστρέφειας και αξιοποίηση της γνώσης χωρίς αποκλεισμούς.

5. Την ένταξη στη μεγάλη μας οικογένεια ανεξαρτήτως καταγωγής και θρησκείας όλων όσων θέλουν να αυτοπροσδιορίζονται ως Θρακιώτες.

Είναι η μόνη περίπτωση συλλογικού προσδιορισμού που επιτρέπεται σε μια εποχή που διεθνώς αναγνωρίζεται μόνο ο ατομικός προσδιορισμός και ξορκίζεται ο συλλογικός.

Είναι μια στρατηγική που στο βάθος του χρόνου θα μας φανεί πολύ χρήσιμη, όταν θα δημιουργηθούν υπερεθνικά κράτη.

6. Την παραδοχή από όλους μας ότι είναι κοινή προίκα ο Δημόκριτος, ο Πρωταγόρας, ο Αριστοφάνης, ο Διονύσιος ο Θράξ, που τον 2ο π.Χ. αιώνα συνέγραψε την «τέχνη γραμματική», στην οποία για πάνω από χίλια χρόνια

στηρίχθηκαν οι λαοί της Δύσης για να οργανώσουν συστηματικά τις γλώσσες τους.

Αλλά είναι κοινή μας προίκα και οι νεότεροι όπως ο Γεννάδιος, ο Βιζυηνός, ο Μέγας,  Βάρναλης, η Βέμπο, ο Χατζηδάκης, ο Καραθεοδωρής ως και ο Άγιος Νεκτάριος. Όμως αυτό προϋποθέτει μεγαλοκαρδία από τους μεν και ανοιχτό μυαλό από τους υπόλοιπους, κάτι που ο ιερός Χρυσόστομος ουσιαστικά επισήμανε λέγοντας: «ουδέν γαρ ούτως επαίρει και αποσχίζει των λοιπών, ως το νομίζειν τινά αρκείν εαυτώ».

Τότε η προλεχθείσα συμβίωση, που προϋποθέτει συν-εν-νόηση και στη συνέχεια συνεργασία, θα δώσει μια άλλη διάσταση στη νέα συλλογική συνείδηση. Τέλος,

7. Χρειάζεται ήθος αν θέλουμε να συν-χωρέσουμε με τους γείτονές μας σε ένα ανταγωνιστικό περιβάλλον. Οι γύρω περιοχές δεν πρέπει να θεωρούνται El Dorado και οι κάτοικοί τους ιθαγενείς.

Μια τέτοια στρατηγική μπορεί να βασιστεί μόνο στην παράδοση της διαχρονικής ενότητας του Θρακικού χώρου.

Ενότητα που μέσα απ’ την πολυμορφία της μπορεί να χρησιμεύσει ως υπόδειγμα, οδηγός και πηγή έμπνευσης όλων των ταγών αυτού του τόπου. Ενότητα που θα δουλευτεί με μια συμπληρωματική καλλιέργεια σε όλους τους κατοίκους, ιδιαίτερα τους νέους, από συλλόγους και σωματεία, κατά το πρότυπο των φιλεκπαιδευτικών συλλόγων που έδρασαν στο χώρο της Θράκης απ’ το 1835 μέχρι το 1925. Είναι επιτακτική ανάγκη το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης να γίνει προπομπός και σηματοδότης, μίας καινούργιας δημιουργικής περιόδου. Πρέπει να γίνει η ναυαρχίδα του εγχειρήματος για την απόκτηση νέας συλλογικής συνείδησης.

Κυρίες και Κύριοι,

Ο ρόλος της Θράκης, μέσα σε ένα συνεχώς εξελισσόμενο διεθνές περιβάλλον δεν μπορεί παρά να είναι πρωταγωνιστικός.

Σύνθημά μας: Θράκη πρωτοπόρος, Ελληνική Ευρωπαϊκή περιφέρεια.

Για το λόγο αυτό πρέπει να επικοινωνήσουμε με τον περιβάλλοντα χώρο με δίκτυα και η απαίτησή μας από την πολιτεία είναι η επίσπευση αυτών.

Ο στόχος της Θράκης πρέπει να είναι ο διπλασιασμός του πληθυσμού.

Σύνθημά μας η μετάβαση από τη Θράκη του 20ου αιώνα, τη ξεχασμένη γη των 365.000 πολιτών στη Θράκη του 21ου αιώνα, την ανεπτυγμένη περιφέρεια των 700.000 πολιτών.

Για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος πρέπει να αναπτυχθεί ο πρωτογενής και δευτερογενής τομέας, και κυρίως ο τριτογενής, δηλαδή η προσφορά υπηρεσιών. Τέλος, Το όραμα της Θράκης δεν μπορεί παρά να είναι ευημερία για όλους. Για να το επιτύχουμε χρειαζόμαστε ενεργούς πολίτες.

Σύνθημά μας: οι απανταχού Θρακιώτες ενεργοί πολίτες.

Κυρίες και κύριοι,

Όταν μια εποχή συνθλίβεται ανάμεσα στην πριν και την επόμενη, οι άνθρωποι αγωνιούν θαρρείς και σταμάτησε ο ήλιος. Και όμως ο ήλιος συνεχίζει την τροχιά του ατάραχος. Οι άνθρωποι πρέπει να σκέπτονται και να συν-σκέπτονται.

Οι πολίτες της Ελληνικής Θράκης καλούνται να κτίσουν μια νέα κοσμοεικόνα. Είμαι αισιόδοξος ότι θα τα καταφέρουμε.

Εισήγηση

Τάσου Γ.Ιντζέ

Πρώην βουλευτή Θεσσαλονίκης

Μέλος της Πολιτικής Γραμματείας

του Δημοκρατικού Κοινωνικού Κινήματος

 (ΔΗ.Κ.ΚΙ.)

Μέρος πρώτοΕλληνικές Συσσωματώσεις

Τον Αύγουστο του 1998 στο Δ' Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών στην Νέα Ορεστιάδα, παριστάμην ως επίσημος προσκεκλημένος, εκπροσωπώντας ως Βουλευτής Θεσσαλονίκης το Δημοκρατικό Κοινωνικό Κίνημα (ΔΗ.Κ.ΚΙ.)Τότε, χαιρετίζοντας το Συνέδριο μεταξύ των άλλων, είχα τονίσει και τα εξής: "Όταν οι κοινωνικές συσσωματώσεις των Ελλήνων αυξάνουν ποσοτικά, μετά από κάποιο σημείο, από ένα όριο, αυτές οι συσσωματώσεις αποκτούν ποιοτικά χαρακτηριστικά, τα οποία προμηνύουν πολιτική και πολιτιστική ανάταση".

Λέγοντες κοινωνικές συσσωματώσεις, εννοούμε την ένταξη και οργάνωση των ανθρώπων, είτε τελούν υπό καθεστώς πολιτικής ελευθερίας, άρα πολιτών, είτε τελούν υπό καθεστώς δουλείας υπό άλλο λαό, άρα δούλων ή πολιτών με περιορισμένα πολιτικά δικαιώματα, σε ομάδες κοινωνικές. Αυτές οι κοινωνικές οργανώσεις κάποτε διατελούν κάτω από την κρατική σκέπη και φροντίδα, κάποτε βιώνουν στην σκιά της κρατικής εξουσίας και τέλος κάποτε αντιτίθενται, είναι εναντίον της κρατικής εξουσίας.Οι οργανώσεις αυτές άλλοτε ως κυρίαρχη ονομασία έχουν τον όρο, την ορολογία "Κοινότητα", όπως επί παραδείγματι κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας. Εδώ μπορώ να μνημονεύσω τον περίφημο "Κοινοτισμό" των Ελλήνων κυρίως κατά τους 18o και 19o αιώνες. Και άλλοτε την ορολογία "σωματείο", "σύλλογος", "εταιρεία", "λέσχη", κ.λπ. όπως π.χ. σήμερα σε καθεστώς ελευθερίας και κρατικής υπόστασης του Ελληνικού Έθνους.Καρπός του "κοινοτισμού" στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και δη τους 18ο και 19ο αιώνες, υπήρξε η Ελληνική Επανάσταση του 1821 και η Εθνική και Πολιτική Παλιγγενεσία του Ελληνικού Έθνους.Σήμερα εδώ δηλαδή και μια εικοσαετία βλέπουμε μια έξαρση των ελληνικών συσσωματώσεων. Γίνονται περιοδικά παγκόσμια συνέδρια των Ποντίων, των Μακεδόνων, των Ηπειρωτών, των Θρακών, των Πελοποννήσιων, των Κρητών, των Δωδεκανησίων, των Σαρακατσάνων, των Βλάχων κ.λπ. διερωτώμαι μήπως και σήμερα με την έξαρση των ελληνικών συσσωματώσεων ο Ελληνισμός είναι έτοιμος να κάμει άλματα προόδου, να θριαμβεύσει;Καρπός των κοινωνικών συσσωματώσεων των Ελλήνων των ημερών μας, εύχομαι να είναι ή η συνειδητή συνοδοιπορία με το Κράτος μας ή η αναπλήρωση των ολιγωριών, παραλείψεων και ανεπαρκειών του Κράτους μας σε πολλούς τομείς της εθνικής, οικονομικής, θεσμικής, κοινωνικής, πολιτιστικής και κυρίως περιφερειακής πολιτικής για αυτοδιοίκηση και αποκέντρωση.Καταλήγω το πρώτο μέρος της εισήγησής μου με την ευχή όπως τα Παγκόσμια Συνέδρια των Θρακών να έχουν συνέχεια. Να καταστούν θεσμός. Το ίδιο βεβαίως εύχομαι για όλες τις συσσωματώσεις όλων των βαθμών οργάνωσης όλων των άλλων Ελλήνων (Μακεδόνων, Ποντίων, Ηπειρωτών, Θεσσαλών, Κρητών, Σαρακατσάνων, κ.λπ.) και γρήγορα να ευτυχήσουμε να δούμε τους ποθητούς καρπούς.

Μέρος ΔεύτεροΗ ΘράκηΑ) Γεωγραφικός προσδιορισμόςΗ Θράκη ως γεωγραφικός χώρος ορίζεται η έκταση που συνορεύει προς βορρά από την οροσειρά του όρους Αίμου, προς νότο από το Αιγαίο Πέλαγος, προς ανατολάς από τον Ελλήσποντο, την Προποντίδα, τον Βόσπορο και τον Εύξεινο Πόντο, και προς δυσμάς από τον Νέστο Ποταμό.

Β) Γεωπολιτικά Πλεονεκτήματα

Η Θράκη βρέχεται από δύο μεγάλες θάλασσες τον Εύξεινο Πόντο και την Μεσόγειο Θάλασσα δια του Αιγαίου Πελάγους. Από μια περίκλειστη θάλασσα την Προποντίδα και δύο πορθμούς τον Ελλήσποντο και τον Βόσπορο, οι οποίοι ενώνουν τον Εύξεινο Πόντο με την Μεσόγειο. Έτσι η Θράκη καθίσταται κλειδοκρατόρισσα των συγκοινωνιών μεταξύ δύο θαλασσών τεραστίας πολιτικής και οικονομικής, στρατηγικής και πολιτιστικής σημασίας. Ελέγχει το εμπόριο μεταξύ δύο θαλασσών και τριών ηπείρων Ευρώπης, Ασίας και Αφρικής.Η Θράκη ακόμη είναι ο ένας εκ των δύο πυλώνων (ο ευρωπαϊκός) της γέφυρας, η οποία ενώνει δύο ηπείρους, την Ευρώπη και την Ασία.

Γ) Γεωοικονομικά ΠλεονεκτήματαΗ Θράκη έχει μια από τις τρεις ή τέσσερις μεγαλύτερη πεδιάδα της χερσονήσου του Αίμου, βουνά με πλούσια βλάστηση και πολλά ρέοντα ύδατα. Το 75% περίπου της έκτασης της Θράκης είναι πεδινό. Η Θράκη ανέκαθεν υπήρξε αυτάρκης σε δημητριακά, όσπρια, οπωροκηπευτικά, σε κρέατα και ιχθυηρά, σε έρια και δέρματα και έχει αρκετά μεταλλεύματα και δασικά προϊόντα.Εκ των ανωτέρω ευκόλως εξηγείται γιατί η Θράκη στα τελευταία 2500 ιστορικά χρόνια υπήρξε αμέσως ή εμμέσως το μήλο της έριδος για όλες τις κατά καιρούς μεγάλες δυνάμεις του κάθε φορά γνωστού κόσμου.

Δ) Ιστορικά και Εθνολογικά στοιχείαΟ εξελληνισμός της Θράκης άρχισε κατά τους ομηρικούς χρόνους, εντάθηκε κατά τους κλασσικούς χρόνους με τις ήδη πολυάριθμες αποικίες, οι οποίες ήδη είχαν ιδρυθεί εκεί. Συνεχίσθηκε ακολούθως από τον μακεδονικό ελληνισμό και είχε ήδη συντελεσθεί επί ρωμαιοκρατίας.Η χιλιετής και πλέον επικοινωνία και επιμειξία των Ελλήνων με τα συγγενικά εν πολλοίς σ' αυτούς θρακικά φύλα, επέβαλε σ' αυτά (θρακικά φύλα), την γλώσσα, τα ήθη, τα έθιμα, τους πολιτικούς θεσμούς, με λίγα λόγια τον ελληνικό πολιτισμό και εν τέλει και τον χριστιανισμό.Κατά τον 4ον αιώνα μ.Χ., όταν οι Θράκες είχαν ήδη εκχριστιανισθεί, ήσαν ήδη Έλληνες και το όνομα τους "Θράκες" από εθνικό είχε μεταπέσει σε τοπωνυμικό.Τα ανωτέρω επιβεβαιώνονται και από τα ακόλουθα λόγια του Αυτοκράτορα Ιουλιανού του λεγομένου, κακώς για μένα, παραβάτη. "Οι περί την Θράκην και περί την Ιωνίαν οικούντες, Ελλήνων εσμέν έκγονοι".

Επίσης είναι ιστορικώς βεβαιωμένο και εκτός κάθε αμφισβήτησης ότι η Θράκη ήταν τελείως εξελληνισμένη, όταν κατά τον 6ον μ.Χ. αιώνα άρχισαν να εγκαθίστανται στην χερσόνησο του Αίμου βουλγαρικά και σλαβικά φύλα.Μετά την πτώση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας το 1453 μ.Χ. έως

το 1923, οι Έλληνες σ' ολόκληρη την Θράκη ήσαν το συντριπτικά πολυπληθέστερο εθνολογικά στοιχείο μετά βεβαίως τους μωαμεθανούς. Οι Βούλγαροι ήσαν από ανύπαρκτη έως ασήμαντη μειοψηφία. Η πολυπληθέστερη παρουσία Βουλγάρων από όλη την Θράκη υπήρξε στην Βόρεια Θράκη.

Το 1885 η ημιαυτόνομη Ηγεμονία της Βουλγαρίας προσάρτησε πραξικοπηματικώς την ημιαυτόνομη Ηγεμονία της Ανατολικής Ρωμυλίας, δηλαδή την Βόρεια Θράκη. Η σύνθεση του πληθυσμού της Ανατολικής Ρωμυλίας το 1885 ήταν η εξής. Επί 750.000 -συνολικού πληθυσμού ήσαν: 420.000 μωαμεθανοί, 230.000 Έλληνες, και οι υπόλοιπες 100.000 Βούλγαροι, Εβραίοι, Αρμένιοι, Ρουμάνοι, Σέρβοι, Αλβανοί, Αθίγγανοι χριστιανοί και ολίγοι Ευρωπαίοι κυρίως έμποροι και επιστήμονες. Εξ αυτών οι Βούλγαροι, οι περισσότεροι των οποίων εγκατεστάθησαν στην Ανατολική Ρωμυλία, δηλαδή Βόρεια Θράκη, μετά την ανακήρυξή της σε Ηγεμονία δεν υπερέβαιναν τις 60.000.Οι διεθνείς συνθήκες οι οποίες διευθέτησαν το Ζήτημα της Θράκης στην σημερινή του κατάσταση μέσα στα γενικότερα πλαίσια προσπάθειας λύσης του Ανατολικού Προβλήματος είναι οι εξής:

1. Η Συνθήκη του Αγίου Στεφάνου 1878.2. Η Συνθήκη του Βερολίνου 1878.3. Η Συνθήκη της Κωνσταντινουπόλεως 1885-86.4. Η Συνθήκη του Βουκουρεστίου 1913.5. Η Συνθήκη του Νεϊγι 1919.6. Η Συνθήκη των Σεβρών 1920 και7. Η Συνθήκη της Λωζάννης 1923.

Με τις διεθνείς αυτές συνθήκες το Θρακικό Ζήτημα έχει λυθεί ως εξής. Η Ανατολική Θράκη ανήκει στην Τουρκία. Η Βόρεια Θράκη ανήκει στην Βουλγαρία και η Δυτική Θράκη ανήκει στην Ελλάδα.

Μέρος ΤρίτοΗ Δυτική Θράκη

Α) Η σημερινή κατάσταση

Η Δυτική Θράκη, αν εξαιρέσουμε τα Δωδεκάνησα, είναι το τελευταίο τμήμα της Ελληνικής Επικράτειας, το οποίο απελευθερώθηκε από τις αλύτρωτες ελληνικές πατρίδες και εντάχθηκε στον εθνικό κορμό. Το Ελληνικό Κράτος, ενώ θα έπρεπε να δείξει εξ αντικειμένου την μεγαλύτερη φροντίδα για την ταχύτερη, αποτελεσματικότερη και αν όχι ευνοϊκότερη, τουλάχιστον ισομερή ανάπτυξη μέσα στο εθνικό κορμό, έπραξε δυστυχώς το αντίθετο.Η Δ.Θράκη αντιμετωπίζεται από το Ελληνικό Κράτος ως η τελευταία εσχατιά της πατρίδας. Εκλαμβάνεται ως τόπος ακόμη εξορίας των δημοσίων υπαλλήλων. Οι δημόσιες υπηρεσίες

παρουσιάζουν τα περισσότερα κενά ακόμη και στις οργανικές θέσεις. Οι κρατικές επενδύσεις σε έργα υποδομής υστερούν έναντι όλων των άλλων περιφερειών.Το οδικό δίκτυο, αν εξαιρέσει κανείς το τμήμα της Εγνατίας Οδού, το οποίο διασχίζει την Θράκη και το οποίο έχει σχεδόν αποπερατωθεί, είναι σε κακή έως απαράδεκτη κατάσταση. Το σιδηροδρομικό δίκτυο είναι αναχρονιστικό έως εγκαταλελειμμένο. Το μοναδικό αξιόλογο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης τώρα εκσυγχρονίζεται με προδιαγραφές λιμένα τρίτης κατηγορίας. Το μοναδικό επίσης αεροδρόμιο της Θράκης αυτό της Αλεξανδρούπολης είναι ανεπαρκές και υπολειτουργεί.Κτυπητό παράδειγμα κρατικής αδιαφορίας και εγκατάλειψης της Δ.Θράκης αποτελεί το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο. Είναι το πέμπτο κατά σειρά ίδρυσης των ελληνικών πανεπιστημίων. Έχει ζωή πάνω από τριάντα χρόνια. Οι εγκαταστάσεις του οι κτιριακές στην Κομοτηνή και Αλεξανδρούπολη είναι απογοητευτικές. Οι περισσότερες σχολές και τμήματά τους στεγάζονται σε προκατασκευασμένες παράγκες.Το Πανεπιστημιακό Νοσοκομείο Αλεξανδρούπολης, δηλαδή για να κυριολεκτούμε η Ιατρική Σχολή Θράκης ακόμη δεν λειτουργεί πλήρως.Σε όλους τους τομείς παραγωγής (πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή) η Δ.Θράκη υστερεί έναντι των περισσοτέρων περιφερειών παρά τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα. Ενώ θα μπορούσε να είναι πρώτη ή σε ζηλευτή θέση κατάταξης τουλάχιστον στην πρωτογενή παραγωγή (γεωργία, κτηνοτροφία, πτηνοτροφία και αλιεία).Θα μπορούσε επίσης να είχε αναπτυγμένη βιοτεχνία ή και μικρές βιομηχανικές μονάδες επεξεργασίας γεωργικών προϊόντων όπου έχει συγκριτικά πλεονεκτήματα, όπως π.χ. κονσερβοποιεία αραβοσίτου, ταχινιού, επεξεργασίας και συσκευασίας ξηρών καρπών, κ.λπ. Σε πολλά από τα προϊόντα αυτά κάποτε η Ελλάδα ήταν αυτάρκης. Τώρα τα περισσότερα τα εισάγουμε και δη από την Τουρκία.Για τον τριτογενή τομέα (υπηρεσίες, τουρισμό) δεν τολμά κανείς να κάμει λόγο. Υποτυπώδης τουριστική κίνηση παρατηρείται στην Σαμοθράκη και την δυτική πλευρά της Αλεξανδρούπολης. Οι θαυμάσιες παραλίες, τα ιαματικά νερά και τα αρχαιολογικά ευρήματα της Δ.Θράκης είναι αναξιοποίητα θα έλεγα θαμμένα και λησμονημένα. Ούτε μία μαρίνα αξιόλογη δεν υπάρχει στην περιοχή. Πώς θα αναπτυχθεί τουρισμός.Για να είμαι όμως δίκαιος οφείλω να αναφέρω εδώ ότι από το 1975 και μετά έγιναν κάποιες σοβαρές προσπάθειες οικονομικής ανάπτυξης της Δ.Θράκης. Εψηφίσθηκαν μία σειρά νόμων οι οποίοι παρείχαν γενναία οικονομικά κίνητρα για επενδύσεις στην Δ.Θράκη και στις παραμεθόριες ζώνες άλλων περιφερειών. Οι νόμοι αυτοί εφαρμόσθηκαν κακώς. Κάκιστα. Με συνέπεια να επωφεληθούν διάφοροι καιροσκόποι και αεριτζήδες γυρολόγοι των υπουργικών διαδρόμων στην μεγίστη πλειονότητά τους μη Θράκες. Αυτοί εδώ

και 30 χρόνια εισπράττουν δωρεάν πλουσιοπάροχες χρηματοδοτήσεις και απολαμβάνουν πολλών άλλων ειδών διευκολύνσεις και παροχών και αντί να είχαμε οικονομική ανάπτυξη, είδαμε την Θράκη να έχει μετατραπεί σε ένα απέραντο νεκροταφείο βιομηχανικών κτισμάτων για να στεγάσουν διάφορες βιοτεχνίες ή βιομηχανίες εκ των οποίων άλλες δεν λειτούργησαν ποτέ και άλλες μετά από ένα, δύο, τρία χρόνια λειτουργίας έκλεισαν.

Και όμως η Θράκη συγκεντρώνει γεωπολιτικά και γεωοικονομικά πλεονεκτήματα τα οποία δεν τα διαθέτει σχεδόν κανένα άλλο γεωγραφικό διαμέρισμα της Ελλάδας.

Β) Γεωπολιτικά και Γεωοικονομικά Πλεονεκτήματα

Ύστερα από την κατάρρευση των κομμουνιστικών λεγομένων καθεστώτων των χωρών της Κεντρικής, Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ευρώπης, οι γεωπολιτικές, γεωοικονομικές και γεωστρατηγικές συνθήκες άλλαξαν και αλλάζουν ραγδαίως και άρδην.Με την εξαφάνιση του λεγομένου σιδηρού παραπετάσματος, το οποίο εχώριζε την Ευρώπη στα δύο, αλλά και του ιδεολογικού ταυτοχρόνως παραπετάσματος, το οποίο διαιρούσε τον πλανήτη μας σε δύο διαμετρικώς αντιθέτους κόσμους, γεωπολιτικές, γεωοικονομικές και γεωστρατηγικές σταθερές μεταβάλλονται επίσης και ραγδαίως και άρδην.Μία πρώτη αλλά σπουδαιότατη και καθοριστική αλλαγή τουλάχιστον στην Ευρώπη είναι η αποκατάσταση και λειτουργία των γεωγραφικών φυσικών, οικονομικών και ιστορικών ενοτήτων. Τα πολιτικά και εθνικά σύνορα δεν εμποδίζουν πλέον τους λαούς να συνεργάζονται. Να εκμεταλλεύονται και να επωφελούνται των συγκριτικών πλεονεκτημάτων των ευρύτερων γεωγραφικών φυσικών, οικονομικών, ιστορικών και πολιτιστικών ενοτήτων ή μερικών εξ αυτών.Επί παραδείγματι η Θεσσαλονίκη από ένα μεσαίο εμπορικό, βιομηχανικό, λιμενικό, οικονομικό, πολιτιστικό και πνευματικό κέντρο που είναι σήμερα και εξυπηρετεί την Νότια Μακεδονία, και η οποία Θεσσαλονίκη μετέπεσε στην κατάσταση αυτή μετά τους Βαλκανικούς Πολέμους του 1912-1913, όταν αποκόπηκε από την γεωγραφική φυσική και οικονομική της ενδοχώρα, μπορεί τώρα, υπό τις σημερινές συνθήκες και επιβάλλεται να επανακτήσει την φήμη και τον ρόλο που έπαιξε επί 2000 χρόνια. Δηλαδή ως πρώτο και κύριο πολιτιστικό, πνευματικό, εμπορικό, οικονομικό, βιομηχανικό, εισαγωγικό και εξαγωγικό κέντρο και λιμάνι της Μεσογείου με ενδοχώρα την Χερσόνησο του Αίμου και κυρίως την γεωγραφική φυσική και οικονομική ενότητα της ιστορικής Μακεδονίας. Οριζομένης Μακεδονίας από την Καβάλα έως το Μοναστήριο και την Αχρίδα και από τα Γρεβενά έως το Άνω Νευροκόπιο.Το ίδιο ακριβώς ισχύει και για την Αλεξανδρούπολη και το λιμάνι

της τηρουμένων βεβαίως των αναλογιών. Η Αλεξανδρούπολη και το λιμάνι της μπορεί και πρέπει να λειτουργήσει τώρα με τις κρατούσες διεθνείς συνθήκες σε μία γεωγραφική φυσική και οικονομική ενότητα πολύ ευρύτερη από εκείνη που είχε διαμορφωθεί μέχρι χθες εντός των ελληνικών συνόρων. Η Αλεξανδρούπολη με το λιμάνι της είναι η φυσική πύλη ολόκληρης της λεκάνης του Έβρου, πράγμα που σημαίνει ότι μπορεί να εξυπηρετήσει την Βόρεια Θράκη, την Δυτική Θράκη και το δυτικό τμήμα της Ανατολικής Θράκης.Όσα πλεονεκτήματα γεωπολιτικά και γεωοικονομικά ανέφερα προηγουμένως για την ενιαία Θράκη ως γεωγραφικό φυσικό και ιστορικό χώρο, ισχύουν και για την Δυτική Θράκη, όπως θα εξηγήσω παρακάτω.

Γ) Το καθεστώς Διέλευσης των Στενών Ελλησπόντου, Προποντίδας και Βοσπόρου.

Το απόλυτο γεωγραφικό προνόμιο της Τουρκίας, η οποία ελέγχει τα Στενά του Ελλησπόντου - Προποντίδας - Βοσπόρου, γνωστά περισσότερο ως Στενά των Δαρδανελίων, προνόμιο το οποίο προκύπτει εκ του γεγονότος ότι αυτά κείνται εντός της επικρατείας της, της επιτρέπει να μονοπωλεί το θαλάσσιο εμπόριο και τις θαλάσσιες συγκοινωνίες όλων των παρευξεινίων χωρών με τις χώρες της Μεσογείου και πέρα αυτής. Το καθεστώς αυτό πρέπει να αλλάξει και μπορεί να αλλάξει.Σύμφωνα με την Συνθήκη της Λωζάννης και κυρίως του Μοντρέ του 1936 το καθεστώς διέλευσης των Στενών ρυθμίζεται από διεθνή Διάσκεψη ορισμένων χωρών της Μαύρης Θάλασσας όπως Ρωσίας, Ρουμανίας, των Μεγάλων Δυνάμεων Αγγλίας και Γαλλίας καθώς και της Ελλάδας, ίσως και άλλων χωρών που τώρα μου διαφεύγουν. Η Τουρκία εδώ και πολλά χρόνια μονομερώς και παρά την Συνθήκη του Μοντρέ έχει αλλάξει το καθεστώς διέλευσης χωρίς κανείς να διαμαρτυρηθεί. Ούτε και η Ελλάδα η οποία και νομιμοποιείται και διακυβεύει μεγάλα συμφέροντα καθόσον είναι από τις μεγαλύτερες ναυτιλιακές δυνάμεις του κόσμου.

Δ) Σύνδεση Αλεξανδρούπολης - Πύργου Βουλγαρίας. Παράκαμψη των Στενών.

Επί 10 χρόνια και πλέον διεξάγονται συζητήσεις μεταξύ Ρωσίας - Ελλάδας - Βουλγαρίας για την κατασκευή και λειτουργία πετρελαιαγωγού, ο οποίος θα ενώνει τους λιμένες Αλεξανδρούπολης και Πύργου Βουλγαρίας για την μεταφορά ρωσικού πετρελαίου από την Μαύρη Θάλασσα στην Άσπρη Θάλασσα δηλαδή στο Αιγαίο Πέλαγος. Οι συζητήσεις καρκινοβατούν. Διαιωνίζονται. Περιστρέφονται στα ποσοστά συμμετοχής στα κεφάλαια της εταιρείας κατασκευής και λειτουργίας και εκμετάλλευσης του πετρελαιαγωγού, στις ποσότητες ροής πετρελαίου κατ' έτος και σε άλλα τεχνικο-οικονομικά ζητήματα και

παροράτε αυτό καθ' εαυτό το ουσιώδες ζήτημα. Τουτέστιν της αδήριτης ανάγκης να λειτουργήσει ο αγωγός όσο το δυνατό γρηγορότερα για να αλλάξουν τα γεωοικονομικά και γεωπολιτικά δεδομένα της περιοχής.

Διότι με δεδομένο ότι λειτουργεί ο αγωγός και ο λιμένας της Αλεξανδρούπολης προμηθεύει πετρέλαιο στις αγοράστριες χώρες, τότε οι χώρες αυτές δεν θα ενδιαφέρονται μόνο για την προμήθεια του πετρελαίου αυτή καθ' εαυτήν, αλλά θα επιδεικνύουν γενικότερα γεωπολιτικά και γεωοικονομικά και γιατί όχι και γεωστρατηγικά ενδιαφέροντα για την ευρύτερη περιοχή.Δεν γνωρίζω τους πραγματικούς λόγους της μέχρι τώρα ασυμφωνίας των ενδιαφερομένων μερών. Γνωρίζω όμως ότι η χώρα η οποία δημιουργεί τα περισσότερα προβλήματα είναι η Βουλγαρία, με τις συνεχείς της υπαναχωρήσεις, παλιμβουλίες και παράλογες κάθε φορά απαιτήσεις της. Εκείνο που δεν γνωρίζω είναι ποιος κρύβεται πίσω από την Βουλγαρία. Διερωτώμαι επίσης ωστόσο μήπως η Ελλάδα δεν μπόρεσε να εξηγήσει και να πείσει την Βουλγαρία για τα κοινά συμφέροντα τα οποία θα εξυπηρετήσει ο αγωγός και των δύο χωρών εξ ίσου.

Τον πετρελαιαγωγό αυτόν δεν τον βλέπω ως τελικό σκοπό και ό,τι αυτός θετικό συνεπάγεται τόσο για την Δ.Θράκη ειδικά, όσο και για την πατρίδα μας γενικότερα. Τον βλέπω ως αρχή και ως πρώτο βήμα στην πράξη μιας στενής, ισότιμης και σε βάθος χρόνου συνεργασίας μεταξύ Ελλάδας και κυρίως Βουλγαρίας αλλά και Ρωσίας και στην συνέχεια με όλες τις παρευξείνιες χώρες.Αυτός ο πετρελαιαγωγός, ο οποίος θα συνδέει τους δύο λιμένες της Αλεξανδρούπολης και του Πύργου της Βουλγαρίας δεν αρκεί. Πρέπει να συμπληρώνεται, να συνοδεύεται με οδική και σιδηροδρομική απευθείας σύνδεση των δύο λιμένων. Ένας κλειστός αυτοκινητόδρομος ευρωπαϊκών προδιαγραφών πρέπει να κατασκευασθεί και να ενώνει τα δύο λιμάνια. Επίσης μια σιδηροδρομική γραμμή διπλής κατευθύνσεως με ηλεκτροκίνηση ευρωπαϊκών προδιαγραφών να ενώνει τα δύο λιμάνια.

Να λειτουργήσουν με διακρατική συμφωνία Ελλάδας και Βουλγαρίας δύο ελεύθερες ζώνες. Μία Ελληνική Ελεύθερη Ζώνη στο λιμάνι του Πύργου και μία αντίστοιχη Βουλγαρική Ελεύθερη Ζώνη στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης.Ταυτοχρόνως -εδώ δεν χρειάζεται αμοιβαιότητα- να ιδρυθεί μία Ελεύθερη Διαμετακομιστική Ζώνη στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης.Εάν γίνουν τα ανωτέρω πιστεύω ότι το μισό και παραπάνω θαλάσσιο εμπόριο προς και από τις παρευξείνιες χώρες, θα διέρχεται από τους λιμένες της Αλεξανδρούπολης και του Πύργου. Με τον τρόπο αυτό παρακάμπτονται τα Στενά.

Έτσι τα δύο αυτά λιμάνια ίσως καταστούν το μεν ένα στον Εύξεινο

Πόντο, το δε άλλο στην Μεσόγειο Θάλασσα από τα σπουδαιότερα και μεγαλύτερα εμπορικά και διαμετακομιστικά.Η πραγματοποίηση του παραπάνω σχεδίου συνεπάγεται, για να ομιλήσουμε τώρα μόνον για την Αλεξανδρούπολη και την Δ.Θράκη, γενικότερα την δημιουργία προϋποθέσεων ανάπτυξης (λειτουργίας) εξωτερικών οικονομικών δραστηριοτήτων, όπως λέγουμε στην οικονομική επιστήμη. Δηλαδή την δημιουργία οικονομικών δραστηριοτήτων οι οποίες θα έχουν αμέσως ή εμμέσως σχέση με την εμπορική και διαμετακομιστική δραστηριότητα του λιμανιού. Π.χ. ίδρυση ναυτικών πρακτορείων, αποθηκευτικών χώρων, γραφείων μεταφορών εμπορευμάτων, γραφείων εμπορικών αντιπροσώπων, ναυπηγοεπισκευαστική ζώνη και καταστήματα άλλων συναφών δραστηριοτήτων. Ακόμη και διυλιστήριο πετρελαίου κ.λπ.

Έτσι το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης μπορεί να καταστεί το κυριότερο εισαγωγικό, εξαγωγικό, εμπορικό και οικονομικό κέντρο τόσο της Δυτικής Θράκης, όσο και της Βόρειας Θράκης και του μεγαλύτερου τμήματος της Ανατολικής Θράκης.

Επίσης με τον τρόπο αυτό η Αλεξανδρούπολη ειδικά για την Ελλάδα θα γίνει η πύλη των εξαγωγών των ελληνικών προϊόντων προς τις παρευξείνιες χώρες και η πύλη εισαγωγών προς την Ελλάδα εμπορευμάτων από τις παρευξείνιες χώρες.

Εξ αιτίας των δραστηριοτήτων αυτών θα δημιουργηθούν θέσεις απασχόλησης τόσο ανειδίκευτων εργατών για την απορρόφηση των αποσυρόμενων από την γεωργία της περιοχής, όσο και κυρίως υψηλής εξειδίκευσης στελεχών. Θα λυθεί το δημογραφικό πρόβλημα της περιοχής με τη δημιουργία κύματος επιστροφής και επανεγκατάστασης των μεταναστευσάντων θρακών τόσο στο εσωτερικό όσο και στο εξωτερικό, αλλά και κύματος πρωτοεγκατάστασης νεοπροσφύγων και Ελλήνων από την υπόλοιπη Ελλάδα.

Εάν όλα τα ανωτέρω συνοδευτούν με μία τολμηρή, ευρεία και ειλικρινή αποκέντρωση διοικητική, οικονομική και πολιτιστική από την κεντρική εξουσία, τότε η Δ.Θράκη σε μια εικοσαετία μπορεί να καταστεί ίσως το Ελντοράντο της Ελλάδας.

Κυρίες και κύριοι Σύνεδροι, με την εισήγησή μου προσπάθησα να θίξω ορισμένα συγκεκριμένα θέματα για να προκαλέσω ερεθισμούς, υποψίες, προβληματισμούς και σκέψεις.Επίσης προσπάθησα και τόλμησα ενώπιον του Συνεδρίου σας να θέσω προς συζήτηση μία συγκεκριμένη πρόταση. Αυτήν της σύνδεσης των λιμένων Αλεξανδρούπολης και Πύργου Βουλγαρίας και ό,τι αυτή συνεπάγεται για την οικονομική και κοινωνική ανάπτυξη της Αλεξανδρούπολης και της Δυτικής Θράκης, σε ότι αφορά εμάς τους Έλληνες. Έπ' αυτής μπορεί να γίνει συζήτηση και

να ληφθεί συγκεκριμένη, διεκδικήσιμη και πραγματοποιήσιμη απόφαση, εάν υιοθετηθεί από το Συνέδριό σας.

Εάν με όλα τα παραπάνω επέτυχα θα είμαι ευτυχής. Θα το δείξουν οι συζητήσεις που θα επακολουθήσουν. Και βεβαίως τα συμπεράσματα, τα οποία θα εξαχθούν και οι αποφάσεις που θα ληφθούν.

Σας ευχαριστώ.

ΑΕΙΦΟΡΟΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ

Εισήγηση

από τον Καθηγητή του Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών Μόσχο Πολυσίου

εκπρόσωπο της ΠΑ.Ο.Ν.Ε

 ΘΡΑΚΗ

"Την αγκαλιάζουν δυο πλούσια ποτάμια (Νέστος & Έβρος),τη στεφανώνει ένα μεγαλόπρεπο όρος (Ροδόπη) και απλώνει τον κάμπο της με λίμνες και λιμνοθάλασσες ως την ακτή του Αιγαίου. Η Θράκη που ιστορικογεωγραφικά δεν τελειώνει σ' αυτά τα όρια, δεν είναι μακριά για κανέναν Έλληνα. Κρατεί στέρεα και επιδεικνύει όχι κραυγαλέα τον μοναδικό φυσικό της χώρο, καθώς και τον μνημειακό της πλούτο από το πολυτάραχο παρελθόν της. Οι αρχαιολογικοί χώροι και τα μνημεία της συνεχίζουν τη μακραίωνη ιστορία τους σιωπηλά, όχι πολύβουα, σε ήμερα τοπία όπου η σπάνια χλωρίδα και πανίδα υπενθυμίζουν τη δυνατότητα αρμονικής συνύπαρξης ανθρώπου και φύσης".

Ειδ. αφιέρωμα "Καθημερινή" 25-7-2000

Πρωτογενής Τομέας

Η περιφέρεια της Θράκης εμφανίζει δείκτες επάρκειας φυσικών πόρων πολύ υψηλότερους από τους μέσους όρους σε επίπεδο χώρας. Αξιόλογες πεδιάδες, σημαντικό υδάτινο δυναμικό, πλούσιοι ορυκτοί πόροι, αλιευτικά πεδία, θαλάσσια και εσωτερικών υδάτων με μεγάλες δυνατότητες, μεγάλη ποικιλία δασών και υγροβιότοπων, συνθέτουν ένα τοπίο μοναδικό σε ομορφιά, αλλά και πλούτο. Το μεγαλύτερο τμήμα των καλλιεργούμενων εκτάσεων της περιφέρειας είναι πεδινό αναλογικά, οι μεγαλύτερες πεδινές

εκτάσεις βρίσκονται στους νομούς Έβρου και Ξάνθης και αποτελούν το βασικό μέσο διαβίωσης και απασχόλησης των κατοίκων. Στον παρατιθέμενο πίνακα  παρουσιάζεται η κατανομή των εκτάσεων κατά χρήση γης.

 Ν.

ΈβρουΝ. Ξάνθης Ν. Ροδόπης

Περιφέρεια (ΑΜ+Θ)

Χώρα

Σύνολο έκτασης(χιλ. στρεμ.)

4.242 1.793 2.543 14.154 131.957

Γεωργική γη 38,5 25,6 34,0 28,7 29,9Βοσκότοποι 25,6 30,8 25,30 33,1 39,8Δάση 29,9 35,6 33,7 31,5 22,4Λοιπές εκτάσεις

5,8 8,0 7,0 6,7 7,9

 Σύνολο έκτασης(χιλ.στρεμ.)

1.995 485 874 4.110 40.140

Αροτραίες καλ.

94,9 93,9 93,1 91,4 58,7

Κηπευτικά 0,7 3,6 3,7 2,20 3,0Αμπελοι 0,4 0,1 0,1 1,9 4,1Δενδρώδεις 1,7 1,2 1,6 4,5 22,5Αγρανάπαυση 2,3 1,2 1,5   11,7Ποτιστικές εκτάσεις

17% 55% 32,7% 39,8% 30%

Κυριαρχούν οι αροτραίες καλλιέργειες και παράγονται κυρίως σιτηρά, αραβόσιτος, τεύτλα, βαμβάκι, καπνός, μηδική. Ακόμα καλλιεργούνται σπαράγγια, σκόρδα, σταφύλια, φασόλια, ρεβίθια και φακή.

Οι αροτραίες καλλιέργειες σε συνδυασμό με το μικρό μέγεθος των εκμεταλλεύσεων έχουν σαν αποτέλεσμα την εξασφάλιση περιορισμένου γεωργικού εισοδήματος. Με αναδασμούς, κτηματολόγια και αρδευτικά έργα προωθείται η αναδιάρθρωση των καλλιεργειών για δυναμικές καλλιέργειες, όπως τα σπαράγγια και άλλα κηπευτικά.

Ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια παρουσιάζουν μεγάλο ενδιαφέρον οι βιολογικές καλλιέργειες στα παραπάνω προϊόντα, οι οποίες χρησιμοποιώντας παραδοσιακές αλλά και νέες τεχνικές χωρίς χημικά λιπάσματα και φυτοφάρμακα, καλύπτουν μόλις το 1% της συνολικής παραγωγής μας σε επίπεδο χώρας. Οι προοπτικές ανάπτυξης αυτού του κλάδου, αν λάβουμε υπόψη τα ευρωπαϊκά

δεδομένα και τη ζήτηση της αγοράς στα προϊόντα αυτά, μπορεί να φτάσει μέχρι και το 20%.

Ως εναλλακτικές καλλιέργειες στον πρωτογενή τομέα, μπορούμε να αναφέρουμε το κενάφ, φυτά με ελαιούχους σπόρους όπως ο ηλίανθος, το σουσάμι, η ελαιοκράμβη, η αγριοαγκινάρα και τα αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά όπως η ρίγανη, το θυμάρι, το χαμομήλι, η μέντα, το φλισκούνι και άλλα.

Το Κενάφ μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως υποκατάστατο του ξύλου στη βιομηχανία χαρτιού και μοριοσανίδας, γι' αυτό παρουσιάζει μεγάλο οικολογικό ενδιαφέρον και επιδοτείται η καλλιέργειά του από την Ε.Ε. Οι φυτικές ίνες του Κενάφ σε συνδυασμό με την κάναβη και το πολυαιθυλένιο χρησιμοποιούνται ήδη στη βιομηχανία αυτοκινήτου αντικαθιστώντας το "fiberglass" επειδή είναι πιο ανθεκτικό, πιο φθηνό και πιο φιλικό στο περιβάλλον. Με οδηγία δε του 1999 προτείνεται η καλλιέργειά του σε αγρούς υπό αγρανάπαυση γιατί εμπλουτίζει το έδαφος σε άζωτο.

Οι ελαιούχοι σπόροι που προέρχονται από φυτά όπως ηλίανθος, σουσάμι, ελαιοκράμβη, αγριοαγκινάρα παρουσιάζουν μεγάλο διατροφικό αλλά και βιομηχανικό ενδιαφέρον στην παραγωγή βρώσιμων ελαίων εκλεκτής ποιότητας και καυσίμων γι' αυτό χαρακτηρίστηκαν με τον όρο "bio - diesel". Ενώ η πούλπα που απομένει μετά την απομάκρυνση του ελαίου μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως ζωοτροφή. Τέλος οι φυτικές ίνες των φυτών αυτών μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μονωτικό υλικό στον κατασκευαστικό τομέα, το οποίο υπερέχει έναντι των συνθετικών μονωτικών υλικών διότι είναι βιοαποδομήσιμο και φιλικό προς το περιβάλλον.

Όσον αφορά δε τα αρωματικά φυτά θα πρέπει να επισημανθεί ότι συγκεκριμένα βιοδραστικά συστατικά στη διατροφή του ανθρώπου που προέρχονται από τα παραπάνω φυτά, μπορούν να προσφέρουν ένα οπλοστάσιο για την προστασία της ανθρώπινης υγείας έναντι ασθενειών όπως είναι οι καρδιαγγειακές παθήσεις ή ο καρκίνος και για το λόγο αυτό παίζουν σημαντικό ρόλο στην πρόληψη σχετιζόμενων με την ηλικία ασθενειών. Εξάλλου πρόσφατες μελέτες απέδειξαν ότι η παραδοσιακή μεσογειακή διατροφή που βασίζεται στην υψηλή κατανάλωση ελαιολάδου και αρωματικών φυτών στο καθημερινό μας διαιτολόγιο, είναι κυρίως υπεύθυνη για την καλή υγεία και τη μακροβιότητα των ανθρώπων που την ακολουθούν.

Αλλά τα αρωματικά φυτά βρίσκουν κι' άλλες εφαρμογές. Τελευταία μετά την απαγόρευση την χρήσης των αντιβιοτικών στις ζωοτροφές χρησιμοποιούνται στα σιτηρέσια τα αιθέρια έλαια των αρωματικών και φαρμακευτικών φυτών ως ευρέως φάσματος μικροβιοκτόνα τα οποία εκτός του ότι είναι φυσικά προϊόντα

δημιουργούν και ευεξία στα ζώα, αυξάνοντας τη ζωική παραγωγή, γι' αυτό και θεωρούνται φυσικοί αυξητικοί παράγοντες . Άλλα πλεονεκτήματα των αρωματικών φυτών είναι ότι μπορούν να καλλιεργηθούν, χωρίς φυτοφάρμακα και λιπάσματα σε ορεινές και ημιορεινές περιοχές αντικαθιστώντας προβληματικές καλλιέργειες όπως ο καπνός. Επίσης, μπορούν να καλλιεργηθούν και σε εδάφη με υφάλμυρα νερά ή εξαντλημένα από την υπερβολική χρήση, με σκοπό την αποκατάσταση τους δίνοντας όμως ταυτόχρονα και σημαντικά οικονομικά οφέλη στον παραγωγό (παράκτιες περιοχές Ξάνθης και Φερών).

Το μετάξι αποτελεί ένα από τα παλαιότερα βιοτεχνολογικά προϊόντα. Με τις σημερινές δυνατότητες και τεχνικές, μπορεί να αναδειχθεί επίσης μια από τις πλέον δυναμικές παραγωγικές δραστηριότητες. Σε συνδυασμό με την παραγωγή μεταξιού μπορούν να αξιοποιηθούν πλήρως και τα προϊόντα της μουριάς που είναι τα φύλλα και τα κλαδιά. Τα φύλλα εκτός από τροφή του μεταξοσκώληκα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και από τον άνθρωπο ως αφέψημα με αποδεδειγμένες αντιβιοτικές και αντιδιαβητικές ιδιότητες. Τα κλαδιά μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως βιομάζα στη βιομηχανία ξύλου και χάρτου όπως το κενάφ.

Οι δασοσκεπείς εκτάσεις αποτελούνται από αξιόλογα δασικά συμπλέγματα υψηλής παραγωγικότητας (πλατύφυλλα, κωνοφόρα, δρυς, οξυά κλπ). Για την πυροπροστασία των δασών βρίσκονται σε εξέλιξη προγράμματα επιδότησης στα οποία μεταξύ των άλλων προτείνεται η δενδροφύτευση με πλατύφυλλα δένδρα στους παρακείμενους αγρούς. Έτσι αυξάνεται και η ελλειματική παραγωγή από δενδρώδεις καλλιέργειες.

Παράλληλα με τη δενδροφύτευση σε πλατύφυλλα θα μπορούσε να αναπτυχθεί και η καλλιέργεια σε οπωροφόρα δένδρα δεδομένου ότι οι εδαφοκλιματικές συνθήκες είναι άριστες για τα περισσότερα από αυτά.

Το πιο σημαντικό ίσως για τις δενδρώδεις καλλιέργειες είναι να αξιοποιηθούν με βιολογικό τρόπο τα ενδημικά κυρίως είδη τόσο για τη διάσωσή τους όσο και για τα τελικά προϊόντα. Για παράδειγμα το πιο φημισμένο απόσταγμα στη Γαλλία είναι αυτό που παρασκευάζεται από κορόμηλα. Επωνυμία του είναι "eau de vie" που σημαίνει "νερό της ζωής".

Επίσης, η δημιουργία μικρών φραγμάτων με φυσικό τρόπο (άργιλος, κυβο-όγκοι πέτρας) στις ορεινές και ημιορεινές περιοχές, παράλληλα με την ορθολογική και αειφόρο διαχείριση του δασικού πλούτου, θα αυξήσει την τοπική χλωρίδα και πανίδα και θα βελτιώσει σημαντικά τους υδροφόρους ορίζοντες.

Όσον αφορά τον ορυκτό πλούτο, ως παράδειγμα αξιοποίησής του

θα αναφερθούμε στο ζεόλιθο. Ο ζεόλιθος μπορεί να χρησιμοποιηθεί στις γεωργικές καλλιέργειες ως φυσικό λίπασμα πλούσιο σε ιχνο- και μακροστοιχεία, καθώς και στις κτηνοτροφικές και πτηνοτροφικές μονάδες ως συμπλήρωμα διατροφής, επειδή δεσμεύει την παραγωγή ανεπιθύμητης δύσοσμης και ανθυγιεινής αμμωνίας. Η κοπριά που παράγεται μ' αυτόν τον τρόπο θεωρείται ιδανικό λίπασμα για τις βιολογικές κυρίως καλλιέργειες.

Τέλος αξιοσημείωτη εξέλιξη στον πρωτογενή τομέα αποτελεί η εμφάνιση και αποδοτική λειτουργία μονάδων συστηματικής κτηνοτροφίας στις ημιορεινές και πεδινές περιοχές (κυρίως βοοτροφίας με γαλακτοπαραγωγική κατεύθυνση αλλά και πτηνοτροφίας και χοιροτροφίας). Είναι χαρακτηριστικό ότι στη Θράκη βρίσκεται σχεδόν το 1/3 του συνολικού αριθμού βοοειδών της χώρας, ποσοστό αρκετά υψηλό που αποτελεί μια ακόμα ένδειξη δυναμισμού της περιφέρειας.

Όλα τα παραπάνω τα αναφέρουμε διότι εμπίπτουν πλήρως στην έννοια της αειφόρου ανάπτυξης.Αειφόρο ( αεί + φέρω) είναι ένα σύστημα που μπορεί να επιζεί και να διαιωνίζεται χωρίς να εξαντλεί τους πόρους που χρησιμοποιεί. Μία αειφόρος συνετή κοινωνία ρυθμίζει έτσι την οικονομία της ώστε να μην υπερβαίνει τις δυνατότητες που έχει η περιοχή της, να ξαναδημιουργεί τους πόρους της και να υποστηρίζει τη ζωή για χιλιάδες χρόνια.

Δευτερογενής τομέας

Η μεγάλη στρεμματική απόδοση των καλλιεργειών στη Θράκη οδήγησε στην ανάπτυξη του μεταποιητικού κλάδου, κυρίως των τροφίμων, του καπνού, του ξύλου, του χάρτου, των μη μεταλλικών ορυκτών και της ένδυσης - υπόδησης. Την ταχύρυθμη ανάπτυξη της δεκαετίας του '70 διαδέχθηκε έντονη κρίση μετά το 1981 που οφειλόταν σε διάφορα προβλήματα δανειακής επιβάρυνσης και κυρίως στην ανταγωνιστικότητα. Τα προβλήματα αυτά δεν επέτρεψαν στον μεταποιητικό κλάδο να επεκταθεί εκσυγχρονίζοντας τον μηχανολογικό του εξοπλισμό ως προς τις νέες τεχνολογίες.

Έτσι, με ελάχιστες εξαιρέσεις, περιορίστηκε σε μια πρώτη μεταποίηση των αγροτικών προϊόντων χωρίς την ολοκλήρωση της διαδικασίας μέχρι την διάθεση των τελικών προϊόντων στον καταναλωτή.Επιπλέον δεν αξιοποιήθηκαν τα παραπροϊόντα των τοπικών γεωργικών βιομηχανιών με αποτέλεσμα να εξάγονται ως πρώτες ύλες σε άλλες χώρες. Για παράδειγμα η μελάσα από τη βιομηχανία ζαχάρεως πωλείται στην Ολλανδία ως πρώτη ύλη για την παραγωγή κιτρικού οξέος και τα υπολείμματά της επανεισάγονται στη χώρα μας ως ζωοτροφή.

Παράλληλα ενώ υπάρχει στην περιοχή μας μεγάλη παραγωγή σκληρού σιταριού παρατηρείται έλλειψη μεταποιητικών μονάδων π.χ βιοτεχνίες - βιομηχανίες ζυμαρικών. Όσο για τον αραβόσιτο, ενώ η ποιότητα και η ποσότητά του είναι πολύ υψηλή, δεν μεταποιείται στην περιοχή μας για την παραγωγή αραβοσιτελαίου, αμύλου, παιδικών τροφών και ισογλυκόζης.

Τέλος άλλα παραδοσιακά προϊόντα που χρησιμοποιήθηκαν πολύ στο παρελθόν η παραγωγή τους σήμερα έχει περιοριστεί στο ελάχιστο όπως τα σκόρδο, το σουσάμι, το σόργο/σκούπα και το αμπέλι από ντόπιες ποικιλίες (Σουφλίου, Μαρώνειας).

Τριτογενής τομέας

Η γεωπολιτική θέση της Θράκης δεν ευνόησε για πολλές δεκαετίες την ανάπτυξη οικονομικών σχέσεων με αγορές στις οποίες έχει μια ''φυσική" προσπελασιμότητα, δηλαδή τη Βουλγαρία και την Ανατολική Θράκη. Ο "από βορρά" κίνδυνος την εποχή του ψυχρού πολέμου καθώς και η διαρκής τουρκική απειλή είναι οι κύριες αιτίες που οδήγησαν στην καθυστέρηση των έργων υποδομής τα οποία θα βελτίωναν τις συνθήκες διαβίωσης των κατοίκων και θα έφερναν την ανάπτυξη στον τόπο μας.

Με τις αλλαγές των τελευταίων ετών στα καθεστώτα των χωρών της Α. Ευρώπης καθώς και με την βελτίωση των σχέσεων μας με την Τουρκία, η Θράκη μπορεί να αναβαθμίσει σημαντικά τη θέση της στο τριτογενή τομέα (εμπόριο-υπηρεσίες) χρησιμοποιώντας τα συγκριτικά της πλεονεκτήματα και κυρίως τη στρατηγική θέση των συγκοινωνιακών της δικτύων.

Όσον αφορά την εμπορία των παραδοσιακών Θρακιώτικων προϊόντων, θα πρέπει να κατοχυρωθούν ως προϊόντα Προστατευόμενης Ονομασίας Προελεύσεως (ΠΟΠ) με πλήρη επιστημονική εξασφάλιση και της ιδιαίτερης γεωγραφικής τους προέλευσης. Κύριο κριτήριο για την ανταγωνιστικότητα και την επικράτησή τους στην αγορά πρέπει να είναι η τυποποίηση και η υψηλή βιολογική τους αξία . Για το σκοπό αυτό θα πρέπει ν' αξιοποιήσουμε τις παλιές διατροφικές συνήθειες οι οποίες ταυτίζονταν με την καλή υγεία και την μακροζωία του τοπικού πληθυσμού για πολλές εκατονταετίες.

Επί πλέον να καθιερωθεί πιστοποιητικό καλής ποιότητας τροφίμων, στα ξενοδοχεία-τουριστικά εστιατόρια, που να διασφαλίζει την αυθεντικότητα των παραδοσιακών τοπικών προϊόντων και τη διατήρηση ανόθευτης της θρακιώτικης κουζίνας (κρέατα, αλλαντικά, γαλακτοκομικά, πίτες, γλυκά κ.λ.π). Έτσι, να δίνεται η ευκαιρία στους επισκέπτες να γνωρίσουν και να διαδώσουν όσο

γίνεται περισσότερο τα εδέσματα από την πλούσια μεσογειακή κουζίνα μας.

Υπάρχουν μεγάλες δυνατότητες για ανάπτυξη εναλλακτικών μορφών τουρισμού που συνδυάζουν το τερπνόν μετά του ωφελίμου, όπως λασπόνερα, υδροθεραπεία, spa αλλά και ο οίκοτουρισμός και ο αγροτουρισμός. Η ίδρυση οικολογικών πάρκων μπορεί επίσης να ενταχθεί στις εναλλακτικές προοπτικές ανάπτυξης με σεβασμό στο τοπικό οικοσύστημα αλλά και στο κοινωνικό και ιστορικό περιβάλλον.

Τέλος, ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι υγροβιότοποι και τα δάση της Θράκης που διαθέτουν πλούσια χλωρίδα και πανίδα.

Συμπεράσματα-προτάσεις

Για την αειφόρο ανάπτυξη της Θράκης πρέπει να υιοθετηθούν ορισμένες απλές και βασικές αρχές, όπως η καλή οργάνωση των προγραμμάτων ανάπτυξης με την κατάλληλη επεξεργασία και χωρίς βιασύνη. Την άμεση και ουσιαστική σύνδεση με την κοινωνία και τις ανάγκες της. Την πρόβλεψη και ολοκλήρωση της απαραίτητης υποδομής έχοντας σαν κεντρική ιδέα πάντοτε τη φροντίδα και το σεβασμό στο περιβάλλον.

Το ρόλο της ατμομηχανής για την προώθηση της ανάπτυξης της Θράκης μπορεί να παίξει το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιό της (ΔΠΘ) το οποίο βρίσκεται στη φάση της ολοκλήρωσής του, δεδομένου ότι χρειάζεται σχεδιασμός τοπικού χαρακτήρα για την αξιοποίηση των πρώτων υλών και των νέων τεχνολογιών. Για το λόγο αυτό επιβάλλεται η ίδρυση ερευνητικών ινστιτούτων δίπλα στα τμήματα του ΔΠΘ, με σκοπό την ανάπτυξη τεχνογνωσίας και εφαρμογής των νέων τεχνολογιών στη μεταποίηση και εμπορία των προϊόντων του πρωτογενούς τομέα.

Επίσης, το ΔΠΘ μπορεί να αναλάβει και να καθιερώσει την δια βίου επιμόρφωση των ειδικευμένων τεχνικών και στελεχών για τον πρωτογενή, δευτερογενή και τριτογενή τομέα.

Eπιπλέον μπορούν να αναπτυχθούν δίκτυα συνεργασίας με τους επιστήμονες αντίστοιχων κλάδων των ΑΕΙ της ευρύτερης περιοχής της Θράκης αλλά και με τις τοπικές αναπτυξιακές εταιρείες 1ου και 2ου βαθμού.

Παράλληλα να ενταθεί η προβολή των τουριστικών δυνατοτήτων και ιδιαίτερα ο οικολογικός πλούτος της περιοχής, ο οποίος αποτελεί και ένα από τα σημαντικότερα συγκριτικά πλεονεκτήματα.

Όλα τα παραπάνω μπορούν και πρέπει να ενσωματωθούν σε ένα ολοκληρωμένο μακρόπνοο στρατηγικό σχέδιο ανάπτυξης της Δυτικής Θράκης στα πλαίσια μιας αειφόρου διαχείρισης.

Επενδύσεις και Επιχειρηματικότητα στον Πρωτογενή Τομέα της Θράκης

Δρ. Ερρίκος Τάρτας

Διευθύνων ΣύμβουλοςΟργανισμός Γεωργικής Επαγγελματικής Εκπαίδευσης,

Κατάρτισης και Απασχόλησης "ΔΗΜΗΤΡΑ"

 Κυρίες και κύριοι,

Ο πρωτογενής τομέας έχει τεράστια οικονομική, κοινωνική και πολιτισμική αξία για τη χώρα μας και ιδιαίτερα για τη Θράκη, και έχει εισέλθει σε μια περίοδο μεγάλων αλλαγών και ανακατατάξεων, που απαιτούν ριζικές διαρθρωτικές προσαρμογές. Παρά την σημασία του ο πρωτογενής τομέας αποτελεί ίσως τον μοναδικό οικονομικό κλάδο στη χώρα μας που οι σημαντικές προοπτικές ανάπτυξης που διαθέτει δεν αξιοποιούνται όσο θα έπρεπε . Το πρόβλημα είναι ότι η αναχρονιστική και αντίθετη με τις απαιτήσεις των καιρών νοοτροπία που έχει κυριαρχήσει στην ελληνική κοινωνία για τον αγροτικό χώρο αποτελεί ίσως το σημαντικότερο τροχοπέδη, για την ανάπτυξή του. Όπως έχουν πει πολλοί οικονομικοί αναλυτές ο αγροτικός τομέας είναι ο πρωταθλητής των χαμένων ευκαιριών. Ο αγροτικός τομέας, απασχολώντας το 17-18% του συνολικού ενεργού πληθυσμού (έναντι 5-6% στην Ε.Ε.) και συμβάλλοντας με 8% (έναντι 2-3% στην Ε.Ε.) στο ΑΕΠ της χώρας, έχει μια ιδιαίτερη σημασία για την ελληνική οικονομία σε σύγκριση με τις άλλες χώρες - μέλη της Ε.Ε. Στις περιοχές όπου δεν υπάρχουν μεγάλα αστικά κέντρα ο πρωτογενής τομέας παραμένει κυρίαρχος με ποσοστά συμμετοχής μέχρι και 50% στο ΑΕΠ και την απασχόληση (όπως στη Θράκη). Τα αγροτικά προϊόντα αποτελούν πολύτιμη πηγή εισροής συναλλάγματος στη χώρα. Τα “νωπά” αγροτικά προϊόντα κατέχουν το 8% του συνόλου των εξαγωγών, ενώ τα μεταποιημένα αγροτικά προϊόντα το 30%. Εκτός των άλλων ο αγροτικός τομέας παρέχει στήριξη σε διάφορους βιομηχανικούς κλάδους, όπως στις βιομηχανίες τροφίμων, καπνού και κλωστοϋφαντουργίας και υποστηρίζει ένα ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων και έναν εκτεταμένο κοινωνικο-οικονομικό ιστό που βρίσκεται εγκατεστημένος στην ύπαιθρο. Έτσι, αποτελεί το μοχλό για οποιαδήποτε

προσπάθεια περιφερειακής ανάπτυξης στο μεγαλύτερο μέρος του ελλαδικού χώρου .

Όμως τα προβλήματα του χώρου είναι πολλά και σημαντικά. Ξεχωρίζω τα ακόλουθα 

Μορφωτικό Επίπεδο των Απασχολούμενων στο Πρωτογενή Τομέα

Από στοιχειά της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού (1997) διαπιστώνεται το χαμηλό μορφωτικό επίπεδο των απασχολουμένων στον πρωτογενή τομέα. Μόλις το 0,2% είναι απόφοιτοι ΑΕΙ και ΤΕΙ, το 6% είναι απόφοιτοι μέσης εκπαίδευσης, το 61,8% είναι απόφοιτοι δημοτικού, ενώ το 32% δεν έχει καμία εκπαίδευση.

Γεωργικές εκμεταλλεύσεις

Σύμφωνα με στοιχεία της EUROFARM, κατά το έτος 1997 το σύνολο των γεωργικών εκμεταλλεύσεων στη χώρα μας ανερχόταν σε 821.000 περίπου, με συνολική έκταση 3.498.660 Ha. Το μέσο μέγεθος της γεωργικής εκμετάλλευσης στη χώρα είναι 4,3 εκτάρια, έναντι 18,2 εκταρίων που είναι ο αντίστοιχος κοινοτικός μέσος όρος. Το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό, αποτελεί μία ακόμη ένδειξη των διαρθρωτικών αδυναμιών του αγροτικού τομέα στη χώρα μας.

Απασχόληση

Από το 1971 όπου ο αγροτικός τομέας απασχολούσε το 40% του εργατικού δυναμικού της χώρας περάσαμε σήμερα στο 17-18%.

Ως προς την ηλικιακή διάρθρωση των απασχολούμενων, η εικόνα που εμφανίζεται είναι προβληματική δεδομένου ότι η συμμετοχή των απασχολούμενων ηλικίας άνω των 45 ετών κυμαίνεται περί το 63%. Εντονότερος ρυθμός μείωσης της απασχόλησης παρατηρείται στις ομάδες ηλικιών 14-24 ετών και 45 – 64 ετών.

Οι τάσεις αυτές χωρίς τις κατάλληλες παρεμβάσεις, αναμένεται να οδηγήσουν σε αύξηση της ανεργίας στον αγροτικό χώρο, δυσμενή εξέλιξη της ηλικιακής διάρθρωσης της απασχόλησης και εντονότερη επιβάρυνση των γυναικών και των νέων από το πρόβλημα της ανεργίας. Λαμβάνοντας όμως υπόψη την έντονη υποαπασχόληση στον πρωτογενή τομέα και την πολυαπασχόληση που κυριαρχεί στις αγροτικές

περιοχές –διαφαίνονται ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη παρεμβάσεων που μπορούν να αντιστρέψουν ή να μειώσουν τις προαναφερόμενες τάσεις κυρίως μέσω της δημιουργίας συμπληρωματικών οικονομικών δραστηριοτήτων όπως ο αγροτουρισμός και η αγροβιοτεχνία.

Στις αρχές της δεκαετίας του 1990, η ελληνική γεωργία έδειξε να επηρεάζεται αρνητικά από το διεθνές περιβάλλον, λόγω της μεταρρύθμισης της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής (ΚΑΠ) και των περιορισμών που άρχισε να εισάγει το 1988 με τις μέγιστες εγγυημένες ποσότητες καθώς και την - από το 1992 - μείωση των τιμών στις αροτραίες καλλιέργειες, στο βοδινό κρέας και τη δραστική περικοπή της ποσόστωσης στον καπνό.

Σήμερα, οι μεταρρυθμίσεις στον αγροτικό χώρο συνεχίζονται με έντονους ρυθμούς και ενισχύονται λόγω της εφαρμογής των συμφωνιών στο πλαίσιο της GATT, η οποία επιβάλλει σταδιακά τη μείωση της εξωτερικής προστασίας και των επιδοτήσεων για εξαγωγές, όπως επίσης και τη μείωση της εσωτερικής στήριξης που παρέχει η ΚΑΠ. Πέρα από τους περιορισμούς στις τιμές και τις ποσότητες που θα συνεχιστούν, αναμένεται το σύστημα στήριξης της γεωργίας να απομακρυνθεί από τις πρακτικές εντατικοποίησης οι οποίες ευνοούσαν τις μεγαλύτερες εκμεταλλεύσεις και την αύξηση του όγκου παραγωγής.

Οι ραγδαίες τεχνολογικές εξελίξεις στο γενετικό υλικό, στις τεχνικές παραγωγής, στη συντήρηση και τυποποίηση των γεωργικών προϊόντων, δημιουργούν ανάγκες ταχύτατης προσαρμογής των διαδικασιών παραγωγής για τη διατήρηση της ανταγωνιστικότητας των προϊόντων, ενώ η διεύρυνση της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να συμπιέσει τις τιμές των γεωργικών προϊόντων εξαιτίας της όξυνσης του ανταγωνισμού που θα προκύψει από την είσοδο των προϊόντων των νέων χωρών - μελών. Για τη χώρα μας, οι αρνητικές επιπτώσεις της διεύρυνσης είναι ελάχιστες αφού ο ανταγωνισμός στα προϊόντα μας μπορεί να προέρθει μόνο από δύο πολύ μικρές μεσογειακές χώρες, την Κύπρο και τη Μάλτα. Αντίθετα, οι θετικές επιπτώσεις θα είναι πολύ σημαντικές αφού οι αγορές για τα προϊόντα μας διευρύνονται.

Η επόμενη δεκαετία είναι ιδιαίτερα κρίσιμη για την σωστή ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα της χώρας μας. Η αναθεώρηση της ΚΑΠ, στην οποία θα επανέρθω αργότερα, και η ισχυροποίηση της ευρωπαϊκής θέσης στον ΠΟΕ, πρέπει να συνδυαστούν με τη διασφάλιση του αγροτικού εισοδήματος, την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων, την

αναβάθμιση της ποιότητας των αγροτικών προϊόντων, την προστασία του περιβάλλοντος, την ασφάλεια του καταναλωτή και την υγιεινή των παραγόμενων προϊόντων και τροφίμων. Με την τελική συμφωνία για την ΚΑΠ που επιτεύχθηκε κατά την διάρκεια της Ελληνικής Προεδρίας το εισόδημα των παραγωγών έχει διασφαλιστεί μέχρι το 2013. Είναι όμως αναγκαίο σε αυτό το χρονικό διάστημα να διασφαλιστούν οι προϋποθέσεις ανάπτυξης του πρωτογενή τομέα μέσα στο διαρκώς μεταβαλλόμενο και άκρως ανταγωνιστικό περιβάλλον της παγκόσμιας αγοράς και του ελεύθερου ανταγωνισμού.

Η ελληνική γεωργία δεν μπορεί και δεν πρέπει να χάσει και αυτό το στοίχημα. Ο δρόμος που ανοίγεται μπροστά μας, είναι μονόδρομος. Στην κρίσιμη δεκαετία πρέπει να πορευτούμε με συγκεκριμένο όραμα που θα μας καθοδηγεί και θα μας δίνει τη δύναμη να συνεχίσουμε και με ένα συνεχή και ειλικρινή διάλογο που θα μας δίνει συνοχή και γνώση.

Η στρατηγική του Υπ. Γεωργίας στοχεύει στην αύξηση της ανταγωνιστικότητας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων μέσα από την αναβάθμιση της ποιότητας των αγροτικών προϊόντων και την προώθηση της πολυλειτουργικότητας των οικονομικών δραστηριοτήτων της υπαίθρου με τρόπο που θα εξασφαλίζει την αειφόρο ανάπτυξή της. Σε αυτή τη προσπάθεια οι παραγωγοί θα πρέπει να είναι πρωταγωνιστές γιατί μόνο με τη δική τους συμβολή μπορούμε να κερδίσουμε το μεγάλο στοίχημα της ανάπτυξης ενός δυναμικού, επιχειρηματικού, ποιοτικού και οικολογικού αγροτικού τομέα.

Κυρίες και κύριοι,

Πριν μερικά χρόνια αν λέγαμε τη φράση: “Επιχειρηματίας – αγρότης”, θα μας απαντούσαν ειρωνικά: “Πολύ καλό, ξέρεις το καινούργιο με τον Μπομπο;”. Σήμερα η ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας στον πρωτογενή τομέα αποτελεί μονόδρομο για την υλοποίηση του σχεδιασμού μας, για να μην πάει χαμένη μια ακόμη ευκαιρία. Οποίος όμως έχει προσπαθήσει να εξηγήσει και πολύ περισσότερο να πείσει τον έλληνα αγρότη για την αναγκαιότητα να προσαρμοστεί στις απαιτήσεις της εποχής, γνωρίζει πολύ καλά τις δυσκολίες που έχει η προσπάθεια αυτή και ξέρει ότι πρέπει να δουλέψει με επιμονή και υπομονή στην κατεύθυνση αυτή. Πριν από όλα θα πρέπει να βρει τρόπους επικοινωνίας με τους παραγωγούς και μεθόδους δράσης ώστε να πετύχει μια κομβική αλλαγή στην νοοτροπία και στον “προσανατολισμό” του έλληνα αγρότη. Θα πρέπει να διαμορφώσει τους όρους ώστε να μετατραπεί ο αγρότης – απλός παραγωγός σε αγρότη – επιχειρηματία. Το μεγάλο ζητούμενο για τη δημιουργία μιας δυναμικής και σύγχρονης γεωργίας είναι ο έλληνας αγρότης από διαχειριστής – επιδοτήσεων που παράγει με μοναδικό στόχο

την ποσότητα και την επιδότηση να αποκτήσει μια διαφορετική κουλτούρα και φιλοσοφία και να γίνει διαχειριστής – επιχειρήσεων που θα παράγει με στόχο την ποιότητα και τις απαιτήσεις της αγοράς.

Είναι εφικτό αυτό; Όσο και αν σε κάποιους ακούγεται παράξενα η επιχειρηματικότητα όχι μόνο είναι αναγκαία αλλά ταιριάζει απόλυτα στον αγροτικό τομέα. Τα αποτελέσματα μιας σειράς μελετών που σχετίζονται με το θέμα, δείχνουν ότι με κατάλληλες πρωτοβουλίες και σωστό σχεδιασμό μπορούμε να πετύχουμε. Η επιχειρηματικότητα διαμορφώνεται σε νεαρή ηλικία, συνεπώς στο επίκεντρο της προσπάθειας μας πρέπει να βρεθούν οι νέοι άνθρωποι που μπαίνουν στην παραγωγική διαδικασία του πρωτογενή τομέα, οι “Νέοι Αγρότες”. Πριν προσπαθήσουμε να βρούμε ποιες είναι οι απαραίτητες πρωτοβουλίες για να αλλάξουμε τη επικρατούσα νοοτροπία και να πείσουμε τους νέους που δραστηριοποιούνται στον πρωτογενή τομέα να γίνουν εκτός από παραγωγοί προϊόντων και διαχειριστές επιχειρήσεων θα πρέπει να απαντήσουμε μια σειρά ερωτημάτων όπως:

Ποιό είναι το προφίλ ενός διαχειριστή – επιχειρήσεων; και πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε έναν επιχειρηματία – αγρότη;

Ποια είναι τα βασικά προαπαιτούμενα για να μετατραπεί ο παραγωγός σε επιχειρηματία;

Ποιοι είναι οι βασικοί τομείς γνώσεις που πρέπει να έχει ένας επιχειρηματίας – αγρότης;

Πως θα του εξασφαλίσουμε το κατάλληλο επιχειρηματικό περιβάλλον και τα απαραίτητα κεφάλαια;

Με άλλα λόγια πριν προσπαθήσουμε να βρούμε το πώς θα κάνουμε τον επιχειρηματία – αγρότη, θα πρέπει να οριοθετήσουμε το τι είναι και ποιες απαιτήσεις έχει.

Προσπαθώντας να δώσουμε έναν ορισμό μπορούμε να πούμε ότι ο επιχειρηματίας – αγρότης, είναι αυτός που:

1. Παρακολουθεί την αγορά. Όπως έχουμε αναφέρει ήδη η αγορά των αγροτικών προϊόντων είναι πλέον παγκοσμία και φιλελευθεροποιείται δηλαδή οι εξελίξεις σε αυτή καθορίζονται πρωτίστως με οικονομικά και τεχνοκρατικά και λιγότερο με πολιτικά και κοινωνικά κριτήρια. Θα πρέπει συνεπώς ο αγρότης εκτός από τις διαδικασίες παραγωγής των προϊόντων να ασχολείται συνεχώς και με θέματα που σχετίζονται με την επιχειρηματικότητα και τις εξελίξεις στην αγορά, ώστε να μπορεί να προλαβαίνει και να επιλύει τυχόν δυσκολίες.

2.

Ξέρει να διαχειριστεί τους πόρους της γεωργικής του εκμετάλλευσης και να μεγιστοποιήσει το εισόδημά του. Η επιστημονική γνώση των μεθόδων και των παραμέτρων στα διαφορά σταδία της παραγωγικής διαδικασίας είναι απαραίτητη και πρέπει να αντικαταστήσει την εμπειρική. Με τον τρόπο αυτό ο παραγωγός μπορεί να ελέγχει και να προγραμματίζει την παραγωγή του και να μειώνει τις απώλειες ή ακόμα και να μετακινείται προς εντατικότερες ή βιολογικές, ή υψηλής τεχνολογίας καλλιέργειες ή και την επέκτασή της σε μεταποιητικές και εμπορικές δραστηριότητες.

3. Αναζητά και βρίσκει την πληροφόρηση για να διαγνώσει έγκαιρα τις επιχειρηματικές ευκαιρίες ή/και απειλές

. Έχουμε αναφέρει ότι το επιχειρηματικό περιβάλλον που έχει διαμορφωθεί είναι διαρκώς μεταβαλλόμενο και άκρως ανταγωνιστικό. Οι εξελίξεις στην τεχνολογία και τις οι νέες μέθοδοι στην παραγωγική διαδικασία σε συνδυασμό με τις μεταβολές στις προτιμήσεις του καταναλωτικού κοινού κάνουν επιτακτική την ανάγκη της σωστής πρόβλεψης και του σχεδιασμού για μια σύγχρονη γεωργική εκμετάλλευση. Οι δυνατότητες που προσφέρει το διαδίκτυο σε συνδυασμό με την δημιουργία των Κέντρων Στήριξης της Επιχειρηματικότητας δίνει την ευκαιρία στον επιχειρηματία – αγρότη να βρει τις απαραίτητες γι’ αυτόν πληροφορίες ώστε να αξιοποιήσει επενδυτικές ευκαιρίες ή να αποφύγει πιθανές απώλειες.

4.

Ελέγχει, τουλάχιστον ως ένα σημείο το τετράπτυχο του σύγχρονου Μάρκετινγκ, δηλαδή το προϊόν, την τιμή, την προώθηση και τη διανομή. Ο επιχειρηματίας – αγρότης έχει στο επίκεντρο της προσοχής του τις ανάγκες και τις επιθυμίες των καταναλωτών. Δεν παράγει απλά ένα προϊόν αλλά παράγει το προϊόν που επιθυμεί ο καταναλωτής. Ο καταναλωτής θέλει ένα προϊόν, με συγκεκριμένη μορφή (ποιοτικά χαρακτηριστικά, ποσότητα, συσκευασία, τιμή κτλ.), το οποίο θα το βρίσκει σε συγκεκριμένο μέρος και τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή που το θέλει. Είναι συνεπώς αναγκαίες οι γνώσεις του σύγχρονου Μάρκετινγκ για να μπορέσει ο αγρότης να αντεπεξέλθει στις απαιτήσεις της αγοράς.

Έχοντας δώσει το προφίλ του επιχειρηματία – αγρότη, θα πρέπει να ορίσουμε ποια είναι τα προαπαιτούμενα για την μετατροπή του αγρότη – παραγωγού σε επιχειρηματία. Ας θεωρήσουμε ότι ο έλληνας αγρότης έχει πειστεί (αυτό δεν ισχύει και απαιτείται

συνεχής και σωστά οργανωμένος σχεδιασμός για να το πετύχουμε) για το γεγονός ότι η επιχειρηματικότητα είναι η μοναδική διέξοδος στις σημερινές συνθήκες ώστε να διασφαλίσει το εισόδημά του. Το επόμενο βήμα είναι να του αποδείξουμε ότι μπορούμε να του προσφέρουμε αυτά που απαιτούνται για να γίνει επιχειρηματίας, να του δείξουμε έμπρακτα ότι μπορεί και πρέπει να τολμήσει, να γίνει ξεκάθαρο στον έλληνα αγρότη αλλά και στο νέο που βρίσκεται στη διαδικασία επιλογής επαγγελματικής ενασχόλησης, ότι ο πρωτογενής τομέας έχει μεγάλες προοπτικές ανάπτυξης, ότι υπάρχει επαγγελματικό – επιχειρηματικό μέλλον σ’ αυτόν και ότι τελικά θα πρέπει να επιλέξει αυτό το επάγγελμα όχι επειδή είναι η μοναδική του επιλογή αλλά επειδή είναι η καλύτερη επιλογή. Για να πείσουμε κάποιον να γίνει επιχειρηματίας – αγρότης ή να μετατραπεί από παραγωγό σε επιχειρηματία, θα πρέπει να του έχουμε εξασφαλίσει τα εξής:

Το κατάλληλο επιχειρηματικό περιβάλλον. Τα απαραίτητα επιχειρηματικά κεφάλαια. Να του δώσουμε την απαιτούμενη γνώση, μέσω της

εκπαίδευσης, της πληροφόρησης και των συμβουλών.

Το ερώτημα που τίθεται στο σημείο αυτό είναι αν μπορούμε να εξασφαλίσουμε τις παραπάνω προϋποθέσεις σε οποίον αισθάνεται έτοιμος να ασχοληθεί επαγγελματικά με τον πρωτογενή τομέα. Είμαστε έτοιμοι σήμερα να αντεπεξέλθουμε στις απαιτήσεις και τις προκλήσεις της εποχής; Η απάντηση στο ερώτημα είναι καταφατική, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν χρειάζεται να συνεχίσουμε να δουλεύουμε μεθοδικά και σε αυτόν τον τομέα. Θα μου επιτρέψετε, λόγω και της θέσης μου να ξεκινήσω από τον παράγοντα γνώση, ο οποίος είναι ιδιαίτερα σημαντικός, αφού ο πλέον στρατηγικός πόρος μιας επιχείρησης και ο μόνος ικανός “να κάνει τη διαφορά” είναι ο Ανθρωπινός Παραγόντας.

Γνώσεις

Οι βασικοί τομείς γνώσης για τους αγρότες – επιχειρηματίες είναι:

Ενημέρωση και γνώση του περιβάλλοντος εργασίας. Είναι απαραίτητο να είναι ενημερωμένος ο έλληνας αγρότης για τις διαδικασίες και τον τρόπο λήψης των αποφάσεων που τον αφορούν. Οι διαπραγματεύσεις στο πλαίσιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου και τα νέα δεδομένα που προκύπτουν απ’ την αναθεώρηση της ΚΑΠ, μπορούν και πρέπει να γίνουν κτήμα όλως των εμπλεκομένων στην παραγωγική διαδικασία. Ο ΟΓΕΕΚΑ “ΔΗΜΗΤΡΑ” προετοιμάζει τη διοργάνωση ενημερωτικών ημερίδων για τους γεωτεχνικούς σχετικά με τις εξελίξεις στον ΠΟΕ και την ΚΑΠ και ταυτόχρονα στα εκπαιδευτικά προγράμματα κατάρτισης των νέων αγροτών έχει ειδική ενότητα, στην οποία γίνεται αναλυτική

παρουσίαση των παραπάνω. Στον σχεδιασμό του Οργανισμού προβλέπεται και η διοργάνωση ενημερωτικών ημερίδων και η έκδοση έντυπου υλικού για το σύνολο του αγροτικού πληθυσμού της χώρας. Ταυτόχρονα ο αγρότης θα πρέπει να έχει γνώσεις για τις αγορές (τοπική, περιφερειακή, εθνική και διεθνή αγορά), στις οποίες θα διοχετεύσει τα προϊόντα του αλλά και από τις απαιτήσεις των οποίων θα σχεδιάσει την παραγωγική διαδικασία της επιχείρησης του.

Τεχνικές γνώσεις: Είναι ζωτικής σημασίας για την μεγιστοποίηση του αποτελέσματος μιας γεωργικής εκμετάλλευσης ο αγρότης να μπορεί να ελέγχει και να αξιοποιεί σωστά τους συντελεστές παραγωγής. Ο επιχειρηματίας – αγρότης πρέπει να έχει γνώση για τις εισροές και τα γεωργικά μηχανήματα που απαιτούνται, να μπορεί να σχεδιάζει μόνος του ή με την βοήθεια των ειδικών το ύψος και το είδος της παραγωγής του, να χρησιμοποιεί τις ορθές γεωργικές πρακτικές και να προστατεύει το περιβάλλον, να παράγει προϊόντα ποιότητας και να έχει σχεδιάσει με τέτοιο τρόπο την γεωργική του εκμετάλλευση ώστε να είναι δυνατή η ενασχόλησή του και στον τομέα της μεταποίησης των προϊόντων που παράγει.

Οικονομικές γνώσεις: Η οργάνωση μιας εκμετάλλευσης σε σωστή επιχειρηματική βάση απαιτεί εξειδικευμένες γνώσεις, τις οποίες πρέπει να έχει ο αγρότης. Ταυτόχρονα θα πρέπει να γίνεται σωστός υπολογισμός του κόστους παραγωγής των προϊόντων και να υπάρχει σωστό Μάρκετινγκ για την εμπορία και την προώθηση των προϊόντων.

Νέα τεχνολογία: Οι απαιτήσεις της παγκόσμιας αγοράς κάνουν επιτακτική την ανάγκη χρήσεις των νέων τεχνολογιών. Ο επιχειρηματίας αγρότης πρέπει να ανανεώνει συνεχώς τον τρόπο σχεδιασμού και υλοποίησης της παραγωγικής διαδικασίας της εκμετάλλευσης του, αξιοποιώντας οποιαδήποτε νέα τεχνολογία έχει στη διάθεσή του. Εκτός από την χρήση της νέας τεχνολογίας στην παραγωγή, είναι αναγκαία η χρήση της τεχνολογίας και για την οργάνωση της επιχείρησης.

Ικανότητα επικοινωνίας – Κοινωνικές δεξιότητες:: Ο επιχειρηματίας – αγρότης εκτός από σωστός και οργανωμένος παραγωγός πρέπει να είναι και ενεργός πολίτης. Πρέπει να έχει την ικανότητα να άκουει και να καταλαβαίνει, να γίνεται ο ίδιος κατανοητός και να μπορεί να κάνει κριτική ανάλυση των πληροφοριών και των συμβουλών που δέχεται, ώστε να παίρνει τις σωστές αποφάσεις. Θα πρέπει ακόμη να συμμετέχει ενεργά σε επαγγελματικές οργανώσεις , τοπικούς και κοινωνικούς φορείς και να συμβάλει στο μέγεθος που του αναλογεί στη διαμόρφωση των εξελίξεων. Ο σωστός επιχειρηματίας δεν μπορεί να είναι παθητικός θεατής των εξελίξεων αλλά αντίθετα θα πρέπει να

προσπαθεί να επιβάλλει τους όρους και να συμμετέχει ενεργά στις διαδικασίες που τον αφορούν.

Λήψη αποφάσεων: Το κομβικό σημείο που καθορίζει το αν και πόσο επιτυχημένος είναι ένας επιχειρηματίας είναι η ποιότητα των αποφάσεων που παίρνει. Ο σύγχρονος επιχειρηματίας πρέπει να έχει την ικανότητα να ρισκάρει και να παίρνει επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, και να μπορεί να προστατεύει το εισόδημά του αποφεύγοντας άσκοπες δαπάνες, επιδιορθώνοντας μόνος του μικροκατασκευές και διασφαλίζοντας την παραγωγή του.

Οι στόχοι του ΟΓΕΕΚΑ “ΔΗΜΗΤΡΑ”, που αποτελούν την βάση στο σχεδιασμό μας είναι:

να παρέχουμε στο έλληνα αγρότη εκπαίδευση και κατάρτιση που να του δίνουν τη δυνατότητα να διαχειριστεί την επιχείρηση του και όχι μόνο τις επιδοτήσεις, να του δίνουμε την δυνατότητα άμεσης πρόσβασης στην πληροφορία, να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις ώστε να εξοικειωθεί με τη σύγχρονη τεχνολογία της πληροφόρησης και να βελτιώσουμε την ικανότητά του να προσαρμόζεται έγκαιρα και αποτελεσματικά στις απαιτήσεις των ταχύτητα μεταβαλλόμενων και ανταγωνιστικών αγορών.

Για να επιτύχουμε τους παραπάνω στόχους επανασχεδιάσαμε τις δομές του Οργανισμού μας, ώστε να μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες της εκπαίδευσης και κατάρτισης, ενημέρωσης και πληροφόρησης και τεχνικής στήριξης και συμβουλών και φιλοδοξούμε σε σύντομο χρονικό διάστημα κάθε Κέντρο “ΔΗΜΗΤΡΑ” (από τα 71 που υπάρχουν σε όλη την Ελλάδα) να αναπτυχθεί ως ένα “κέντρο ανάπτυξης της επιχειρηματικότητας στον Πρωτογενή Τομέα”, ικανό να προσφέρει εξειδικευμένη εκπαίδευση και κατάρτιση, πληροφόρησης και συμβουλές.

ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ

Το δεύτερο σημαντικό συστατικό που θα πρέπει να εξασφαλίσουμε στον έλληνα αγρότη είναι ένα σταθερό και δημιουργικό επενδυτικό περιβάλλον μέσα στο οποίο θα δραστηριοποιηθεί. Σε μια περίοδο σοβαρών οικονομικών και πολιτικών ανακατατάξεων σε παγκόσμιο επίπεδο, είναι πολύ σημαντικό οποίος αποφασίσει να ασχοληθεί “επιχειρηματικά” με τον πρωτογενή τομέα να γνωρίζει ότι το περιβάλλον μέσα στο οποίο δραστηριοποιείται όχι μόνο δεν θα του δημιουργήσει προβλήματα αλλά αντίθετα θα τον βοηθήσει στην προσπάθεια του.

Αν κάνουμε μια μικρή αναδρομή στις εξελίξεις στον πρωτογενή τομέα θα δούμε ότι αυτές ήταν (ιδίως την δεκαετία του ’80) άμεσα συνδεδεμένες με τις εξελίξεις στην ΚΑΠ. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα την αύξηση των αγροτικών εισοδημάτων, χωρίς όμως αυτή να

συνοδεύεται από μια αντίστοιχη βελτίωση των συντελεστών παραγωγής και προσαρμογή των εμπορικών δομών στις νέες απαιτήσεις. Την ίδια στιγμή που η εισοδηματική κατάσταση του αγρότη βελτιωνόταν σημαντικά οι δομές και η οργάνωση της ελληνικής γεωργίας παρέμεναν στάσιμες, ουσιαστικά είχαμε οπισθοχώρηση, αφού δεν ανταποκρίνονταν στις απαιτήσεις της εποχής. Το αποτέλεσμα ήταν να μην αξιοποιηθούν σωστά οι πόροι από τα Διαρθρωτικά Ταμεία και να καθυστερήσει ο εκσυγχρονισμός του πρωτογενή τομέα και ταυτόχρονα δημιουργήθηκε μια λάθος αντίληψη στον έλληνα αγρότη, ο οποίος θεώρησε ότι ο ρόλος του είναι απλά και μόνο να παράγει προϊόντα και να διαχειρίζεται επιδοτήσεις.

Το σημαντικότερο βήμα για τη διασφάλιση σταθερότητας του επιχειρηματικού περιβάλλοντος ήταν η είσοδός μας στην ΟΝΕ. Η Νομισματική Σταθερότητα και η κατακόρυφη πτώση του πληθωρισμού δημιουργού πλέον πολύ ευνοϊκές συνθήκες για την ανάπτυξη επιχειρηματικών δραστηριοτήτων και στον αγροτικό τομέα.

Όμως ο θεσμικός εκσυγχρονισμός της ελληνικής γεωργίας, αποτελεί βασική προϋπόθεση για την ανάπτυξη της υπαίθρου και την οικονομική ευημερία των κατοίκων της. Πρέπει και μπορούμε να μεταμορφώσουμε τους σημερινούς θεσμούς, σε σύγχρονους και αποτελεσματικούς που θα υπηρετούν τις ανάγκες του έλληνα αγρότη με επιχειρηματικό ζήλο και κοινωνική ευαισθησία. Η οικονομική σταθερότητα και οι ρυθμοί ανάπτυξης της οικονομίας μας, επιτρέπουν σήμερα να δημιουργήσουμε τους αναγκαίους θεσμούς που θα είναι εξυπηρετικοί, αναπτυξιακοί, σύγχρονοι και στην υπηρεσία του αγρότη, ξεπερνώντας τις οποίες αναχρονιστικές και γραφειοκρατικές αγκυλώσεις. Με άλλα λόγια πρέπει να δημιουργήσουμε, και δημιουργούμε θεσμούς στη λογική, ενός κρατικού τομέα που θα χαράζει στρατηγική και θα προωθεί την επιχειρηματικότητα και όχι ενός κράτους που θα λειτουργεί με την λογική της διαχείρισης.

Για τον πρωτογενή τομέα, η πιο σημαντική εξέλιξη που δεν επηρεάζει μόνο αλλά προδιαγράφει το επιχειρηματικό περιβάλλον είναι η πρόσφατη αναθεώρηση της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η νέα ΚΑΠ αλλάζει δραστικά τον τρόπο στήριξης στον αγροτικό τομέα και δημιουργεί ένα σταθερό επιχειρηματικό περιβάλλον μέχρι το 2013. Σε καμία άλλη οικονομική-επιχειρηματική δραστηριότητα δεν διασφαλίζονται συνθήκες σταθερότητας για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα και μάλιστα με εξασφαλισμένους πόρους.

Ποια είναι, σε γενικές γραμμές, τα νέα στοιχεία της νέας ΚΑΠ;

ενιαία ενίσχυση εκμετάλλευσης για τους αγρότες της ΕΕ, ανεξάρτητη από την παραγωγή· επιτρέπεται να διατηρηθούν περιορισμένου βαθμού συνδέσεις ενισχύσεως με την παραγωγή, για να αποτραπεί η εγκατάλειψή της,

η ενίσχυση αυτή θα εξαρτάται από την τήρηση προτύπων για το περιβάλλον, την ασφάλεια των τροφίμων, την υγεία των ζώων και των φυτών και τις συνθήκες διαβίωσης των ζώων, καθώς και την απαίτηση διατήρησης των γεωργικών εκτάσεων σε καλές συνθήκες γεωργικής αξιοποίησης και περιβάλλοντος ("πολλαπλή συμμόρφωση"),

ισχυρότερη πολιτική αγροτικής ανάπτυξης με περισσότερα χρήματα από την ΕΕ, νέα μέτρα για την προώθηση του περιβάλλοντος, της ποιότητας και των συνθηκών διαβίωσης των ζώων, όπως και για να βοηθηθούν οι αγρότες να ανταποκριθούν στα ευρωπαϊκά πρότυπα παραγωγής με έναρξη το έτος 2005,

μείωση των άμεσων ενισχύσεων ("διαφοροποίηση") για τις μεγαλύτερες εκμεταλλεύσεις, ώστε να χρηματοδοτηθεί η νέα πολιτική αγροτικής ανάπτυξης,

μηχανισμός δημοσιονομικής πειθαρχίας, ώστε να διασφαλιστεί η μη υπέρβαση του γεωργικού προϋπολογισμού που έχει καθοριστεί έως το 2013,

αναθεωρήσεις της ΚΓΠ ως προς τα μέτρα παρέμβασης στην αγορά:

o ασύμμετρες περικοπές τιμών στον τομέα του γάλακτος: η τιμή παρέμβασης για το βούτυρο θα μειωθεί κατά 25% σε διάστημα τετραετίας, το οποίο σημαίνει επιπρόσθετη μείωση τιμών κατά 10% σε σύγκριση με το Πρόγραμμα Δράσης 2000, ενώ για το αποκορυφωμένο γάλα σε σκόνη διατηρείται μείωση κατά 15% σε διάστημα τριετίας, όπως είχε συμφωνηθεί στο Πρόγραμμα Δράσης 2000

o μείωση των μηνιαίων προσαυξήσεων κατά το ήμισυ για τα σιτηρά, ενώ θα διατηρηθεί η σημερινή τιμή παρέμβασης

o μεταρρυθμίσεις στους τομείς του ρυζιού, του σκληρού σίτου, των καρπών με κέλυφος, των γεωμήλων αμυλοπαραγωγής και των αποξηραμένων χορτονομών

Η νέα ΚΑΠ λαμβάνει υπ’όψιν της τόσο τον καταναλωτή, όσο και τον φορολογούμενο πολίτη, ενώ παράλληλα δίνει στους ευρωπαίους γεωργούς την ευχέρεια να παράγουν ότι ζητάει η αγορά.

Το τελευταίο σημείο είναι, κατά τη γνώμη μου και το σημαντικότερο.

Η νέα ΚΑΠ δείχνει την πορεία που πρέπει να ακολουθήσουν οι αγρότες.

Με την “αποσύνδεση” παραγωγής και επιδοτήσεων, η αύξηση του εισοδήματος ενός αγρότη θα προέρχεται μόνο από την αύξηση των πωλήσεων των προϊόντων του στην ελεύθερη αγορά αφού οι επιδοτήσεις θα είναι σταθερές και ανεξάρτητες του όγκου παραγωγής. Με άλλα λόγια, η νέα ΚΑΠ λέει στους αγρότες ότι έχουν διασφαλισμένο ένα εισόδημα, κάτω βεβαίως από κάποιες προϋποθέσεις εφαρμογής των ορθών γεωργικών πρακτικών, και το επιπλέον εισόδημα θα προέρθει μέσα από την αγορά.

Μέσα στα επόμενα χρόνια αυτό που πρέπει απαραιτήτως να κάνουμε είναι να αλλάξουμε ΝΟΟΤΡΟΠΙΑ και τρόπο δουλειάς . Οι αγροτικές επιχειρήσεις πρέπει να κάνουν αυτό που οι άλλες επιχειρήσεις έκαναν στις δεκαετίες του 70 και 80 δηλαδή να βγάλουν από το κέντρο της επιχείρησής τους το προϊόν και να βάλουν τον ΠΕΛΑΤΗ.

Δηλαδή, αυτός που θα καθορίζει το τι θα παράγουμε δεν θα είναι κάποιος γραφειοκράτης των Βρυξελλών αλλά ο πελάτης μας.

Το εγχείρημα είναι δύσκολο. Κακή νοοτροπία δεκαετιών δύσκολα μπορεί να αλλάξει.

Έχουμε μπροστά μας αρκετό χρόνο για να τα καταφέρουμε και πρέπει όλοι να δουλέψουμε προς αυτή την κατεύθυνση. Όμως δεν πρέπει να χρονοτριβούμε γιατί οι ανταγωνιστές μας είναι ισχυροί.

Έχοντας διαμορφώσει ένα περιβάλλον που να στηρίζει και να προωθεί την επιχειρηματικότητα και ταυτόχρονα έχοντας πείσει τον έλληνα αγρότη ότι για να διασφαλίσει το εισόδημά του θα πρέπει να αλλάξει προσανατολισμό, θα πρέπει να του εξασφαλίσουμε και το τρίο σημείο που απαιτείται,

Tα επιχειρηματικά κεφάλαια.

Αναφερθήκαμε προηγούμενα στην μη ορθολογική ανάπτυξη του πρωτογενή τομέα, την εικοσαετία που πέρασε. Στην πλειοψηφία τους οι έλληνες αγρότες έχοντας αποκτήσει την νοοτροπία του διαχειριστή – επιδοτήσεων, δεν προσανατολίζονταν σε προσπάθειες ενίσχυσης του εισοδήματός τους και στη συσσώρευση κεφαλαίων για πιθανές μελλοντικές επιχειρηματικές επενδύσεις. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα σήμερα που η επιχειρηματικότητα και η πολύλειτουργικότητα στον πρωτογενή τομέα είναι προαπαιτούμενα για τη διατήρηση του αγρότη στο επάγγελμα, να μην υπάρχει για την πλειοψηφία των αγροτών μας η οικονομική δυνατότητα να προχωρήσουν ακόμη και αν το θέλουν σε επιχειρηματικές επενδύσεις.

Το Υπ. Γεωργίας έχει μια συνολική στρατηγική πρόταση αγροτικής ανάπτυξης η οποία θα επιτευχθεί μέσω μιας σειράς αλληλένδετων προγραμμάτων που είναι:

1. Το Ε.Π. “Αγροτική Ανάπτυξη – Ανασυγκρότηση της Υπαίθρου 2000 – 2006”, συνολικού προϋπολογισμού 2.934.702861,33 Ευρώ (1 τρις δρχ.) την ευθύνη της διαχείρισης του οποίου έχει το Υπ. Γεωργίας.

2. Το Εγγραφο Προγραμματισμού Αγροτικής Ανάπτυξης (Ε.Π.Α.Α) 2000 – 2006, συνολικού προϋπολογισμού 2.670.579.603,80 Ευρώ (910 δις δρχ.) την ευθύνη διαχείρισης του οποίου έχει το Υπ. Γεωργίας.

3. Τα 13 Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα (Π.Ε.Π) 2000 – 2006, που περιλαμβάνουν συγκεκριμένες ενότητες δράσεων για την Αγροτική Ανάπτυξη και για τις οποίες οι δημόσιοι πόροι ανέρχονται σε 1.417.461.482.,02 Ευρώ (483 δις δρχ.) την ευθύνη διαχείρισης των οποίων έχουν οι Περιφέρειες.

4. Η Κοινοτική Πρωτοβουλία

LEADER PLUS Δημόσιας Δαπάνης προϋπολογισμού 234.776.228.90 Ευρώ (80 δις δρχ.) την ευθύνη σχεδιασμού της οποίας έχει το Υπ. Γεωργίας και την διαχείριση της, τοπικοί αναπτυξιακοί φορείς.

5. Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα Αλιείας (ΕΠΑΛ) 2000 – 2006, συνολικού προϋπολογισμού 487.160.674,98 Ευρώ (166 δις δρχ.), την ευθύνη διαχείρισης του οποίου έχει το Υπ. Γεωργίας

6. Το Επιχειρησιακό Πρόγραμμα “Κοινωνία της Πληροφορίας 2000 – 2006”

Εκτός από τα προγράμματα αυτά διατίθενται άμεσα στους παραγωγούς μέσω τον Κοινών Οργανώσεων Αγοράς και μια σειρά άλλων πόρων και συνολικά για την περίοδο 2000 – 2006 έχουν εξασφαλιστεί πόροι που ανέρχονται σε 20.542.920.029,34 Ευρώ (7 τρις δρχ.), οι οποίοι θα διασφαλίσουν το εισόδημα του έλληνα αγρότη και ταυτόχρονα θα θέσουν τις βάσεις για να βελτιωθεί η ποιότητα ζωής των κατοίκων της Υπαίθρου και για τον εκσυγχρονισμό του πρωτογενή τομέα.

Κυρίες και κύριοι,

Ο πρωτογενής τομέας της χώρας μας, από πρωταθλητής των χαμένων ευκαιριών έχει σήμερα τη δυνατότητα να γίνει ο πρωταγωνιστής της οικονομικής ανάπτυξης και ευημερίας του τόπου μας.

Η Θράκη μας και όλοι οι Θρακιώτες μπορεί και πρέπει να πάρει τη θέση που της αξίζει αρκεί:

Να εκμεταλλευτούμε στο έπακρο τα συγκριτικά πλεονεκτήματα του τόπου μας

Η γεωστρατηγική μας θέση να γίνει το επιτέλους το βασικό μας όπλο

Να γίνουμε εξωστρεφείς Να εκμεταλλευτούμε αυτόν τον μοναδικό πλούτο μας, τους

Θρακιώτες της διασποράς όχι μόνο ως πελάτες στις ταβέρνες μας αλλά ως αιχμή του δόρατος για την προώθηση των προϊόντων μας στις αγορές του εξωτερικού

Και τέλος, να ξεφύγουμε επιτέλους από το “σύνδρομο του μπαλονιού” που μας ακολουθεί εδώ και δεκαετίες. Είναι λυπηρό, τόπος με τόσο σημαντικά πλεονεκτήματα να ζητά τη βοήθεια της πολιτείας προτάσσοντας μόνο τα μειονεκτήματα. Οικονομική ανάπτυξη και ευημερία δεν μπορεί να βασιστεί στο μοντέλο “Στρατός, Δημόσιοι Υπάλληλοι και Φοιτητές ως καταναλωτές και οι υπόλοιποι ως οι προμηθευτές τους”.

ΕΙΣΗΓΗΣΗτου Βουλευτή Ροδόπης και αν.Τομεάρχη Εξωτερικών της ΝΔ

ΕΥΡΙΠΙΔΗ Σ. ΣΤΥΛΙΑΝΙΔΗ

"Ο σύγχρονος ρόλος της Θράκης στη νέα αρχιτεκτονική της Νοτιοανατολικής Ευρώπης"

Κύριε πρόεδρε,Αγαπητές συμπατριώτισσεςΑγαπητοί συμπατριώτες 

Θα ήθελα πρώτα απ’ όλα να σας ευχαριστήσω για την  πρόσκληση, να σας συγχαρώ για την άψογη διοργάνωση αλλά και να σας δηλώσω με κάθε ειλικρίνεια ότι είναι μεγάλη η χαρά μου και εξαιρετική η τιμή που μου κάνατε, να με καλέσετε ως νέο πολιτικό να απευθυνθώ στους Θράκες της διασποράς. Στη μεγάλη μας οικογένεια που αποφάσισε να συναντιέται συστηματικά κάθε 2 χρόνια στη μητέρα Γη για να μοιράζεται ανησυχίες, προβληματισμούς, νέες ιδέες αλλά και ένα φρέσκο όραμα για το  μέλλον της ιδιαίτερης μας πατρίδας, της Θράκης.

Επιδίωξη μου είναι με την σύντομη παρέμβαση μου, να συμβάλω κι εγώ στον προβληματισμό, στο διάλογο αλλά και στην αναγέννηση της ελπίδας για μια πατρίδα καλύτερη, αντάξια της ιστορίας της και της προσφοράς της. 

Κύριες και κύριοι

Ο κόσμος γύρω αλλάζει ραγδαία χωρίς να αφήνει ανεπηρέαστη και τη δική μας γωνιά.

Το τέλος του ψυχρού πολέμου, η πτώση του υπαρκτού σοσιαλισμού, οι πόλεμοι στη Γιουγκοσλαβία, η εμφάνιση της διεθνούς τρομοκρατίας με τους πολέμους που αυτή προκάλεσε, δημιούργησαν και στα Βαλκάνια ένα νέο περιβάλλον γεμάτο κινδύνους   αλλά και προκλήσεις, συγκρούσεις αλλά και ευκαιρίες. Ακόμη δεν έχει οριστικοποιηθεί η μορφή της νέας τάξης. Ωστόσο πρέπει εγκαίρως να φροντίσουμε με ευθύνη αλλά και σοβαρότητα, ώστε η νέα εποχή να μας βρει  προετοιμασμένους ως Έλληνες και έτοιμους ως Θρακιώτες.

Οι μεταβολές στην Ν.Α. Ευρώπη είναι καταλυτικές. Άνοιξαν τα βόρεια σύνορά μας, αποκαταστάθηκε η επικοινωνία με τις παρευξείνιες χώρες χάρη στους   αδελφούς μας παλιννοστούντες ποντίους, ενώ η υπό εξέλιξη προσπάθεια Ελληνοτουρκικής προσέγγισης, δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα, που θα καθορίσει τον ρόλο μας στην ευρύτερη περιοχή.

Στη νέα εικόνα η Θράκη παύει πια να είναι μια αποκλεισμένη και απομονωμένη παραμεθόριος περιοχή και μετεξελίσσεται σε κόμβο οικονομικής, πολιτιστικής, πολιτικής και πνευματικής σημασίας.

Τις προηγούμενες δεκαετίες η Θράκη μας απομονωμένη και περιφρονημένη ζητούσε τη στήριξη του Αθηναϊκού κέντρου για να μπορέσει να επιβιώσει και να αναπτυχθεί. Τώρα η ζωή και η  ιστορία αντέστρεψαν τους ρόλους. Η Θράκη από ακριτική περιφέρεια της Ελλάδας και της Ευρώπης, αποκτά καθημερινά όλο και μεγαλύτερη σημασία. Για να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε σωστά τη νέα συγκυρία πρέπει να την κατανοήσουμε πρώτα εμείς οι ίδιοι και στη συνέχεια να την επικοινωνήσουμε σωστά τόσο προς την εκάστοτε κυβέρνηση των Αθηνών, όσο και προς τους αποφασίζοντες στις Βρυξέλλες.

Η παλαιά απομονωμένη περιφέρεια  του Ελληνικού Βορρά μετεξελίσσεται σε ορμητήριο πολιτιστικής, πνευματικής, πολιτικής και οικονομικής συνεργασίας της Ευρώπης με τις νέες αγορές, τις νεόδμητες οικονομίες, τις αυτομεταρυθμιζόμενες  γειτονικές κοινωνίες που αναζητούν ένα νέο, δημοκρατικό και ευρωπαϊκό προσανατολισμό.

Αν  το μέλλον της Εθνικής μας οικονομίας περνά απ’ τις σχέσεις που αυτή θα επιτύχει να αναπτύξει με τις χώρες τις Ν.Α. Ευρώπης τότε η περιοχή μας είναι η βασική γέφυρα, το κύριο ορμητήριο απ’ το οποίο θα ξεκινήσει η νέα εθνική προσπάθεια.

Μιλώντας λοιπόν για τη νέα Θράκη δεν υπερασπιζόμαστε όπως παλιά τα τοπικά μας συμφέροντα, αλλά προωθούμε τη νέα αντίληψη περί συγχρόνου εθνικού και ευρωπαϊκού συμφέροντος.

Στη νέα συγκυρία επομένως η Θράκη επανέρχεται στον ιστορικό της ρόλο ως «πηγή λαών και χρόνων», όπως τον όρισε κάποτε ο εθνικός μας ποιητής, Κωστής Παλαμάς. Χρέος μας είναι έξω από μικρές σκοπιμότητες, στενά κομματικά συμφέροντα ή ατομιστικές ιδιοτέλειες, να αξιοποιήσουμε την συγκυρία για να πετύχουμε αυτά που οι Θρακιώτες επί χρόνια στερήθηκαν. Το αποτέλεσμα θα μας το φέρουν ανοιχτόμυαλοι χειρισμοί, διεκδικητικό πνεύμα και αυτοπεποίθηση.

Αν δε συντρίψουμε τη μιζέρια και τη  μεμψιμοιρία και δεν πάψουμε να θεοποιούμε και να προσκυνούμε καθετί ξένο, αν δεν πιστέψουμε στις δικές μας δυνάμεις, αν δεν ταυτίσουμε με λογικά επιχειρήματα το εθνικό και το ευρωπαϊκό συμφέρον με το τοπικό, θα χάσουμε την ευκαιρία. Και κάτι τέτοιο δεν πρέπει να συμβεί. Στόχος όλων όσων χειριζόμαστε τα θέματα της Θράκης μας, δεν πρέπει να είναι οι επόμενες εκλογές, αλλά οι επόμενες γενιές.

Τα ζητήματα λοιπόν που σ’ αυτή την ιστορική συγκυρία εκ νέου τίθενται και αναζητούν απάντηση είναι:

1. Είναι έτοιμη η Θράκη από άποψη υποδομών για το νέο της ρόλο;

2. Έχουν κατανοήσει τα κέντρα των αποφάσεων την κρισιμότητα και την αξία της νέας πραγματικότητας;

3. Ποιοι είναι οι σύγχρονοι στόχοι που καλούμαστε να θέσουμε ως Θρακιώτες;

4. Με ποιους τρόπους προτείνουμε την οργάνωση της προσπάθειας μας για να μπορέσουμε να ανταποκριθούμε στις απαιτήσεις των καιρών; 

Η ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ

Δε θέλω να συμβάλω στην μεμψιμοιρία και τη γκρίνια φίλες και φίλοι, ωστόσο θεωρώ υποχρέωση μου ως πολιτικού της περιοχής να περιγράψω την αληθινή σημερινή εικόνα της Θράκης, χωρίς τραγικοποιήσεις, αλλά και χωρίς ωραιοποιήσεις. Δηλαδή όπως ακριβώς είναι. Όπως τη βιώνουμε καθημερινά εμείς που ζούμε εδώ.

Δε θα αμφισβητήσω ότι έγιναν σημαντικά βήματα προς την σωστή κατεύθυνση. Δε διστάζω όμως να τονίσω ότι τα βήματα

ήταν πολύ μικρότερα απ’ αυτά  που επέτρεπε η εποχή. Γίνονται αναμφισβήτητα έργα υποδομής που μας έδωσε τη δυνατότητα να τα ονειρευτούμε, να τα σχεδιάσουμε και να τα πραγματοποιούμε, η διορατική απόφαση του Κωνσταντίνου Καραμανλή, να εντάξει τη χώρα μας στην Ευρωπαϊκή οικογένεια.

Το πρώτο και δεύτερο κοινοτικό πλαίσιο στήριξης έφεραν στην Ελλάδα μετά το 1990, το μεγαλύτερο χρηματικό ποσό βοήθειας που δόθηκε στη χώρα μας σε τόσο σύντομο χρονικό διάστημα. Δυστυχώς όμως οι απορροφήσεις ήταν 100%. Οι υλοποιήσεις των σχεδιασμένων έργων ήταν πολύ χαμηλότερες. Πολλές φορές μάλιστα αναδείχθηκαν κατά την πράξη προχειρότητες, απουσία συνολικού στρατηγικού σχεδιασμού και κερδοσκοπικές ιδιοτελείς συμπεριφορές.

Παραδείγματα  που αποδεικνύουν του λόγου το αληθές υπάρχουν πολλά:

1.      Κανένα μεγάλο έργο του εθνικού σκέλους των τριών Ευρωπαϊκών πακέτων δεν έχει σχεδιασθεί για την Θράκη.(Ρίο-Αντίρριο, εκτροπή Αχελώου, αεροδρόμιο Σπάτων, όλα στο νότο).

2.      Η Εγνατία οδός που μας έλεγαν ότι θα ολοκληρωθεί το 2000 δεν έχει ολοκληρωθεί ακόμη, ούτε προβλέπεται πριν το 2010. Παράλληλα χαρακτηρίσθηκε από προχειρότητα διότι δεν υπήρξε πρόβλεψη σύνδεσης της με τις βιομηχανικές ζώνες ή τους τουριστικούς άξονες.

3.      Οι κάθετοι άξονες παραμένουν ανολοκλήρωτοι

4.      Η Θράκη δεν έχει σύγχρονο διεθνές αεροδρόμιο ενώ τα λιμάνια  Αλεξανδρούπολης, Μαρώνειας και Πόρτο Λάγους παραμένουν όπως ήταν, αδύναμα να εξυπηρετήσουν ως σύγχρονα κέντρα διαμετακομιστικού εμπορίου και διερχόμενου τουρισμού.

Ο σιδηρόδρομος 20 χρόνια μετά ούτε βελτιώθηκε ούτε υπάρχει σχετική πρόβλεψη μια που ο ίδιος ο πρωθυπουργός αρνήθηκε τη διπλή γραμμή ως άμεση προτεραιότητα σε πρόσφατη κοινοβουλευτική μου ερώτηση.

Στις τηλεπικοινωνίες παρά του ότι έχουμε κάποια βελτίωση του αριθμού συνδέσεων μετά το 2000 (Ν. Ροδόπης  4,6%) ωστόσο η αντιστοιχία με τον εθνικό μέσο όρο διαφέρει σημαντικά:

(37 τηλέφωνα / ανά 100 κατοίκους στη Θράκη )

(54 τηλέφωνα ανά 100 κατοίκους στην Ελλάδα)

Η όλη κατάσταση επιδεινώθηκε στον τομέα των νέων επενδύσεων ιδιαίτερα μετά το 1998 όταν η κυβέρνηση κατήργησε τα πρόσθετα αναπτυξιακά κίνητρα για τη Θράκη εξισώνοντας την με άλλες περιοχές που βρίσκονται κοντά στην Αθήνα και τη Θεσ/νίκη.

Αυτό είχε συνέπεια να μειωθούν οι ξένες επενδύσεις στην περιοχή μας και να τεθεί ημερομηνία λήξης  στις ήδη υφιστάμενες μια που ο νόμος δεν κινητροδοτεί πλέον ούτε την επέκταση , ούτε τον εκσυγχρονισμό τους, κάνοντας διάκριση μεταξύ παλιών και νέων επιχειρήσεων.

Όλα αυτά τα χρόνια το ίδιο το κράτος με την  εισπρακτική λογική που ακολουθεί, υπήρξε ο μεγαλύτερος εχθρός μέχρι και διώκτης κάθε δημιουργικής ιδιωτικής πρωτοβουλίας Θρακιωτών επιχειρηματιών, ακόμα και ομογενών που θέλησαν να επιστρέψουν και να επενδύσουν στην ιδιαίτερη τους πατρίδα.

Δυστυχώς η λογική αυτή προσδιορίζει και την πρόταση νέου αναπτυξιακού νόμου που έδωσε στη δημοσιότητα πρόσφατα η κυβέρνηση.

Δεν αμείβεται το αναπτυξιακό πνεύμα.

Δεν δίδονται λειτουργικά κίνητρα.

Εξισώνεται η Θράκη με την άλλη Ελλάδα χωρίς να έχουν ακόμα ολοκληρωθεί οι υποδομές που απαιτούνται για μια αυτοδύναμη ανάπτυξη.

Το γεγονός ότι το κράτος το ίδιο δεν αξιοποίησε σωστά το εργαλείο του αναπτυξιακού νόμου, κάνοντας λάθος επιλογές επιχειρήσεων στις γνωμοδοτικές, για λόγους κομματικών ή προσωπικών συμφερόντων, δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση λόγος κατάργησης των κινήτρων της Θράκης. Αυτό αποτελεί μόνο λόγος τιμωρίας όλων αυτών που πλούτισαν αθέμιτα εκμεταλλευόμενοι τη Θράκη μας, εκτονώνοντας έτσι με τον πιο άδικο τρόπο την ανοχή των υπολοίπων Ελλήνων για τη στήριξη της ακριτικής περιφέρειας.

Σημαντική επιδείνωση έχουμε τα τελευταία χρόνια δυστυχώς και στον αγροτικό τομέα που εκπροσωπεί το μεγαλύτερο ποσοστό του τοπικού πληθυσμού.

Π.χ. στη Ροδόπη που είναι

ο 5ος νομός σε παραγωγή καπνού στην Ελλάδα (7%)

ο 6ος νομός σε παραγωγή βαμβακιού στην Ελλάδα (6,4%)

ο 8ος νομός σε παραγωγή σταριού στην Ελλάδα (5,4%) και

καλύπτει το 2,2% του γεωργικού προϊόντος της χώρας  συνολικά ενώ το αγροτικό κατά κεφαλή εισόδημα μειώθηκε πάνω από 15%.

Οι περισσότεροι αγρότες είναι καταχρεωμένοι όπως και οι ενώσεις τους (π.χ. η ΕΑΣ Ροδόπης χρωστάει 4,5 δις. δρχ) και αντιμετωπίζουν καθημερινά την κρατική διάλυση και την κυβερνητική αναλγησία.

Η κατάσταση των αγροτών έχει άμεση επίπτωση και στην εμπορική αγορά. Οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις κλείνουν, επιδεινώνοντας ακόμα περισσότερο την τοπική ανεργία. Ενώ η κρατική μηχανή όχι μόνο δεν στηρίζει αλλά αντίθετα διώκει την ιδιωτική πρωτοβουλία (ΣΔΟΕ, ΙΚΑ, Εφορίες κλπ). Τα φαινόμενα διαφθοράς πυκνώνουν όλο και περισσότερο στην δημόσια μηχανή.

Όλη αυτή η κατάσταση της βιομηχανίας, του εμπορίου και της αγροτικής οικονομίας αυξάνει δυστυχώς στην Θράκη την πραγματική ανεργία οδηγώντας ξανά στη μετανάστευση της νέας γενιάς.

Η Θράκη σύμφωνα  με τα επίσημα στοιχεία της ΕΕ αναδεικνύεται σε μια από τις φτωχότερες περιοχές στην Ευρώπη. Κατέχει την πρώτη θέση σε κοινωνική ανομοιογένεια. Δηλαδή λίγοι πολύ πλούσιοι και πάρα πολλοί πολύ φτωχοί. Είναι από τις πρώτες περιοχές σε ανεργία νέων και ανεργία γυναικών στην Ε.Ε. κι αυτός είναι ο λόγος που οδηγούνται οι νέοι κυρίως ξανά στην ξενιτιά.

Ειδικά ο νομός Έβρου ξανάγινε πανελλήνιος πρωταθλητής στη μετανάστευση.

Η τραγική ειρωνεία όμως που αναδεικνύει την ευθύνη ή καλύτερα την ανευθυνότητα της πολιτείας είναι ότι όλα αυτά δεν συμβαίνουν στην Ορεινή Ήπειρο, ή στην άγονη νησιώτικη Ελλάδα, αλλά συμβαίνουν σε μια από τις πιο προικισμένες περιοχές της χώρας μας.

Στην τρίτη μεγαλύτερη πεδιάδα της Ελλάδας.

Σε ένα από τα πλουσιότερα υπεδάφη και σε ένα από τα σημαντικότερα σταυροδρόμια όλων των εποχών.

Συμβαίνουν στην Θράκη του 21ου αιώνα.

Είναι ντροπή φίλες και φίλοι η Θράκη η κοντινότερη πια στην Ευρώπη Ελληνική περιφέρεια, η γείτονα περιφέρεια των νέων αγορών να εκπροσωπεί μόλις το 1% του Εθνικού Ακαθάριστου Προϊόντος που προέρχεται από τον τουρισμό.

Είναι ντροπή η Θράκη να κατοικείται σήμερα μόλις από 338.000 κατοίκους όταν θα έπρεπε «εφ’όσον παρακολουθούσε» όπως υποστηρίζει η Ακαδημία Αθηνών «τον εθνικό μέσο όρο δημογραφικής ανάπτυξης, να κατοικείται πάνω από 550.000 κατοίκους».

Δεν νομίζω ότι έχουμε το δικαίωμα να σιωπήσουμε όταν στην καλύτερη ιστορική και οικονομική συγκυρία για την Ελλάδα, βλέπουμε στον τόπο μας να δημιουργείται μια τέτοια κατάσταση. Δεν πρέπει να σιωπήσουμε όταν βλέπουμε στο 2003 να χάνονται πολύτιμοι πόροι του Γ’ ΚΠΣ (χάθηκε ήδη το 23%). Πόροι που έπρεπε από το 2000 να εισρέουν στη χώρα μας για να νοικοκυρεύουν την οικονομία, να τονώνουν την αγροτική ζωή και να διασφαλίσουν την περιφερειακή ανάπτυξη.

Ακόμα και το σύστημα υγείας, όσο κι αν βελτιώθηκε τα χρόνια που πέρασαν, παραμένει άρρωστο, αποτελώντας ένα από τα βασικότερα αντικίνητρα παλιννόστησης ομογενών, ξενιτεμένων ηλικιωμένων Θρακιωτών, που όπως συχνά μου εκμυστηρεύτηκαν όταν τους συνάντησα στη Γερμανία ή στις ΗΠΑ, διστάζουν να γυρίσουν στην πατρίδα και να επενδύσουν, διότι δε νιώθουν στην ηλικία που είναι ότι το Νομαρχιακό Νοσοκομείο, το Κέντρο Υγείας ή το αγροτικό ιατρείο του χωριού τους, τους παρέχει την ασφάλεια υγείας και περίθαλψης, στην οποία συνήθισαν να ζουν στο εξωτερικό.

 Κυρίες και κύριοι,

Για να συνειδητοποιήσετε το μέγεθος της βουβής ανέχειας και της αξιοπρεπούς και περήφανης φτώχιας των Θρακιωτών, σας δίνω μερικά στοιχεία από το νομό μου, τη Ροδόπη:

Ο κάθε Ροδοπίτης – Θρακιώτης κερδίζει ως κατά κεφαλήν εισόδημα το 65% του εθνικού μέσου όρου.

Έχει μέσο ετήσιο εισόδημα 1,08 εκατομμύρια δραχμές. Οι καταθέσεις ανά κάτοικο είναι 1,17 εκατομμύρια

δραχμές Αντιστοιχούν 1,2 νέες κατοικίες ανά 100 κατοίκους Και τέλος αντιστοιχούν 17 αυτοκίνητα ανά 100

κατοίκους

Αυτή είναι η φτωχή Θράκη που σιωπά περήφανα γιατί έμαθε να παλεύει σεμνά, χωρίς κραυγές και μη σας ξεγελά μια βιτρίνα ευημερίας που δημιουργούν οι λίγοι ευνοημένοι η οποία συνήθως

προσβάλει τους πολλούς ευσυνείδητους αλλά δημιουργικούς πατριώτες, νοικοκύρηδες και αγωνιστές αυτής της άλλης γνήσιας Ελλάδας. 

ΠΩΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΤΑΙ Η ΘΡΑΚΗ ΑΠΟ ΤΟ ΚΕΝΤΡΟ

Για πρώτη φορά το 1990 η πανελλήνια κοινή γνώμη έσκυψε πάνω στα προβλήματά μας και έδειξε να συνειδητοποιεί τη νέα μας ιστορική αποστολή, το νέο ρόλο της Θράκης στα Βαλκάνια.

Τότε για πρώτη φορά μίλησε η πνευματική ηγεσία της χώρας, μέσα από την έκθεση της Ακαδημίας Αθηνών και ευαισθητοποιήθηκε το σύνολο του πολιτικού κόσμου, ο οποίος εκφράστηκε με τη διακομματική διακήρυξη της Βουλής των Ελλήνων.

Σήμερα 13 χρόνια μετά, η απόσταση που μας χωρίζει από τους στόχους που θέσαμε τότε είναι δυστυχώς πολύ μεγαλύτερη από αυτήν που ήδη διανύσαμε. Αυτό αυξάνει την ανησυχία μας όταν νοιώθουμε ότι εξαντλείται αναποτελεσματικά η θετική για τη χώρα συγκυρία και βρισκόμαστε ξανά αντιμέτωποι με την αδιαφορία, την επιπολαιότητα και την προχειρότητα του Ελληνικού κέντρου, της Ελληνικής κυβέρνησης.

Τη στιγμή ακριβώς που έγινε το ξεκίνημα, κάποιοι ανεξήγητα το 1998, πάτησαν φρένο. Δεν είναι η ώρα να αναλύσουμε αυτή τη στάση. Ο χρόνος είναι απαραίτητος για να την ανατρέψουμε.

Όλοι οι Έλληνες πρέπει να κατανοήσουν ότι η Ελλάδα θα ισχυροποιηθεί στα Βαλκάνια μόνο αν η Θράκη έχει τις υποδομές να αποτελέσει αναπτυξιακό ορμητήριο, δημοκρατικό μοντέλο, Ευρωπαϊκό παράδειγμα στην Ευρώπη των περιφερειών, που μπορεί να εξάγει όχι μόνο εμπορικά προϊόντα αλλά και σύγχρονη τεχνογνωσία, δημοκρατική παράδοση, πνευματική ακτινοβολία και νέα νοοτροπία.

Η Θράκη για την Ελλάδα δεν είναι πια «ασπίδα κόντρα στην επιβουλή», αλλά «δόρυ» οικονομικό και πνευματικό, «δόρυ» γνώσης και δημιουργίας, «δόρυ» φιλίας, συνεργασίας και πολιτισμού, με το οποίο θα κεφαλαιοποιηθεί ο νέος μας ρόλος, ως Ευρωπαϊκής πύλης αλλά και ως Ελληνικής γέφυρας.

Δεν είναι όμως μόνο η αδιαφορία πολιτικών κέντρων που πρέπει να αντιμετωπίσουμε, αλλά και οι λάθος προσεγγίσεις κάποιων πολιτικών ή δημοσιογραφικών κύκλων. Όλων αυτών, που επιδιώκοντας την εύκολη ψήφο στο κέντρο, ή την αύξηση του αναγνωστικού τους κοινού, δεν διστάζουν να κινδυνολογούν

εκμεταλλευόμενοι τον πατριωτισμό των Ελλήνων και πουλώντας ένα φθηνό εθνικισμό ή λαϊκισμό.

Όλοι αυτοί που παρουσιάζουν τη Θράκη αμφισβητούμενη ή περιοχή εθνικιστικών συγκρούσεων και κοινωνικής αστάθειας, βλάπτουν τον τόπο μας. Καταστρέφουν το επενδυτικό κλίμα, απομακρύνουν κάθε επισκέπτη, αποθαρρύνουν το πείσμα των ντόπιων για ρίζωμα και ανάπτυξη στην πατρίδα τους και συκοφαντούν αυτό που εμείς πετύχαμε, δηλαδή την ανοιχτή δημοκρατική μας κοινωνία.

Είναι συμφέρον όλων μας, συμφέρον της Θράκης και συμφέρον της Ελλάδας να διαφωτίσουμε την πανελλήνια κοινή γνώμη, να αντιμετωπίσουμε κινδυνολόγους και εθνικιστές. Να αναδείξουμε το επίτευγμά μας.

Οφείλουμε να δείξουμε σε όλους ότι η αδυναμία του χθες είναι η δύναμη του αύριο. Ότι δηλαδή στη νέα Θράκη η ελεύθερη και ειρηνική συμβίωση ανθρώπων με διαφορετική γλώσσα, θρησκεία και καταγωγή είναι αυτονόητη πραγματικότητα, που δεν τη διαμόρφωσαν οι νόμοι όπως στην Ευρώπη ή η αγορά όπως στις ΗΠΑ. Αυτήν την πραγματικότητα την διαμόρφωσαν οι ίδιοι άνθρωποι της περιοχής και νοιώθουν πολύ περήφανοι γι’ αυτό.

Το μήνυμα που πρέπει να στείλουμε σήμερα έχει πολλούς παραλήπτες. Εκτός συνόρων αυτούς που θέλουν να αλλοιώνουν την πραγματικότητα για τη μουσουλμανική μειονότητα ώστε να μπορούν να χειραγωγήσουν την ίδια και να κατασκευάζουν επιχειρήματα συκοφάντησης κατά της Ελλάδας. Εντός συνόρων όλους όσους θέλουν να κερδοσκοπήσουν και να ψηφοθηρήσουν φθηνά στις δικές μας πλάτες, κάνοντας τους υπερπατριώτες ή τους υπερΘρακιώτες χωρίς να έχουν δώσει το παραμικρό στη Θράκη, χωρίς καν να την έχουν επισκεφθεί.

Προς όλους η απάντηση μας είναι ευθεία και σαφής.

Μην παίζετε με τη Θράκη.

Η Θράκη μας είναι ο καλύτερος καθρέπτης της Ελληνικής Δημοκρατίας και του σύγχρονου Ελληνικού πολιτισμού που προκαλεί και στην πιο σκληρή σύγκριση με κοινωνίες που ισχυρίζονται ότι σέβονται στην πράξη τα ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα.

Η ανοιχτή μας κοινωνία, η μειονοτική μας πολιτική, είναι κάτι που από το 1990 και μετά πέρασε από τα δικά μας χέρια, γι’ αυτό την φτιάξαμε όσο πιο καλή μπορούσαμε. Σήμερα είμαστε περήφανοι, γι’ αυτό και δε διστάζουμε να συγκρουστούμε με τους κινδυνολόγους ή να συγκριθούμε με τους εκτός συνόρων

συκοφάντες μας για να αποδειχθεί στην πράξη η ποιοτική μας υπεροχή.

 ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΜΑΣ ΓΙΑ ΜΙΑ ΝΕΑ ΘΡΑΚΗ, ΤΗ ΘΡΑΚΗ ΠΡΩΤΑΓΩΝΙΣΤΗ

Αντίπαλός μας είναι ο χρόνος. Εχθρός μας η αδιαφορία και η προχειρότητα του εθνικού κέντρου, η υποταγή σε ιδιοτέλειες και μικροκομματικές σκοπιμότητες. Η Θράκη για να πετύχει πρέπει οι Θρακιώτες να λειτουργήσουν ως μια γροθιά, ως μια ολότητα. Οι τοπικοί ανταγωνισμοί και οι διαιρέσεις, οποιασδήποτε μορφής, αποδυναμώνουν την κεντρική προσπάθεια.

Χρέος των πολιτικών του τόπου μας είναι να λειτουργήσουν όλοι, όχι ως οι απολογητές του κόμματός τους στην τοπική κοινωνία, αλλά και ως δυναμικοί εκπρόσωποι των Θρακικών δικαίων και συμφερόντων στο εθνικό ή τα διεθνή κέντρα.

Με άλλα λόγια το μήνυμα είναι ένα:

Μόνο αν βάλουμε τη Θράκη πάνω απ’ όλα, θα αποκαταστήσουμε τις αδικίες του παρελθόντος και θα διασφαλίσουμε τον εθνικό και ευρωπαϊκό ρόλο της στο μέλλον. Στην προσπάθειά μας αυτή θέτουμε δύο ξεκάθαρους στόχους για την ανάπτυξη και την ανάδειξη της Θράκης, που οφείλουμε να τους πετύχουμε εντός ενός συγκεκριμένου χρονοδιαγράμματος:

1ος  Στόχος: Θράκη μοντέλο σύγχρονης εναλλακτικής οικολογικής ανάπτυξης.

2ος Στόχος: Θράκη πρότυπο ανοικτής δημοκρατικής κοινωνίας.

 

ΟΙ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΜΑΣ

A. Η ΘΡΑΚΗ ΩΣ ΑΝΑΠΤΥΞΙΑΚΟ ΜΟΝΤΕΛΟ

1.      Άμεση ολοκλήρωση των έργων υποδομής με αποτελεσματική αξιοποίηση των κεφαλαίων του Γ. ΚΠΣ.

Ολοκλήρωση Εγνατίας Οδού και κάθετων οδικών αξόνων

Εκσυγχρονισμός λιμανιών και σύνδεσή του με νησιά του Αιγαίου με στόχο την προσέλευση διερχόμενου τουρισμού και διαμετακομιστικού εμπορίου.

Διπλή σιδηροδρομική γραμμή Τριγώνου – Θεσσαλονίκη και ηλεκτρικός σιδηρόδρομος.

Εκσυγχρονισμός του εθνικού και αγροτικού δικτύου κυρίως στον ορεινό όγκο.

Περαιτέρω βελτίωση των τηλεπικοινωνιών

 

2.  Το ΔΠΘ υπήρξε η πιο επιτυχής επένδυση στην περιοχή διαχρονικά. Για το λόγο αυτό θα πρέπει να συμπληρωθεί με νέα τμήματα. Να ενισχυθούν οι υποδομές του και να μετεξελιχθεί σε διαβαλκανικό πανεπιστήμιο που θα λειτουργεί και στο διαδίκτυο, εξάγοντας ευρωπαϊκή τεχνογνωσία στα Βαλκάνια, την Τουρκία και τις παρευξείνιες χώρες.

Το ΔΠΘ μπορεί επίσης να φιλοξενεί ξένους φοιτητές και καθηγητές προωθώντας την Ελληνική παιδεία και αναδεικνύοντας τον Ελληνικό πολιτισμό, μέσα από ένα δίκτυο ξένων ΑΕΙ της Ν.Α. Ευρώπης.

Χρήσιμη θα ήταν η αμεσότερη σύνδεσή του με την τοπική αγορά και την τοπική κοινωνία. Το ΔΠΘ θα μπορούσε να αποτελέσει τον πληρέστερο τεχνοκρατικό σύμβουλο για την ανάπτυξη τεχνογνωσίας στον τομέα της βιομηχανίας, της αγροτικής οικονομίας και του εξαγωγικού εμπορίου.

Τέλος, το ΔΠΘ αξιοποιώντας εντονότερα τις ντόπιες επιστημονικές μονάδες, είναι το καλύτερο όχημα για την πνευματική θωράκιση και την ενδυνάμωση της πολιτιστικής ακτινοβολίας της Θράκης στην περιοχή. 

3. Άμεση προτεραιότητα  πρέπει να είναι η αποκατάσταση του θεσμικού πλαισίου για τη βιομηχανία και το εμπόριο στη Θράκη. Ένας νέος αναπτυξιακός νόμος που θα αποκαθιστά τα πρόσθετα κίνητρα στη Θράκη για την προσέλευση επενδύσεων, δε θα διαχωρίζει παλιές και νέες επιχειρήσεις, θα δίνει λειτουργικά κίνητρα και θα πριμοδοτεί το εξαγωγικό εμπόριο.

Ο νόμος αυτός πρέπει να προβληθεί  ανάλογα στη διεθνή επιχειρηματική κοινότητα, αναδεικνύοντας το πλεονέκτημα της θέσης αλλά και την ανθρωπογεωγραφία που διαθέτει ως φυσικό χάρισμα ο τόπος μας:

Η Θράκη, μια περιοχή ασφάλειας δικαίου, Ευρωπαϊκής σταθερότητας, δίπλα σε νέες αναπτυσσόμενες αγορές, με ομάδες πληθυσμού που μπορούν όχι μόνο να στελεχώσουν

την οποιαδήποτε επιχείρηση (εκπαιδευμένο προσωπικό) αλλά και να παίξουν το ρόλο της γέφυρας με τις γειτονικές αγορές με τις οποίες διατηρούν σχέσεις (πολιτιστικές, γλωσσικές, συγγενικές) γνωρίζοντας καλά τη νοοτροπία και τους κινδύνους που αυτές περικλείουν (π.χ. Πόντιοι – Παρευξείνιες χώρες, μειονότητα – Τουρκία, Βουλγαρία κλπ.) διαθέτει τον αναγκαίο φυσικό πλούτο και όλες τις προϋποθέσεις που χρειάζονται. 

4. Ένας τομέας που αδικαιολόγητα καθυστερεί να αναπτυχθεί και θα μπορούσε πραγματικά να εκτινάξει την εναλλακτική ανάπτυξη στη Θράκη, αξιοποιώντας σωστά τη φυσική της προίκα, είναι ο τουρισμός.

Ο τουρισμός, όχι μόνο στην κλασσική του μορφή, αλλά σε πολλές εναλλακτικές του μορφές, θα μετεξέλισε την πατρίδα μας σε κέντρο παροχής ποιοτικών υπηρεσιών.

          Χαρακτηριστικά:

Ο κυνηγητικός, περιπατητικός και ορειβατικός τουρισμός, θα μπορούσε να δώσει πνοή στα χωριά του ορεινού όγκου.

Ο οικολογικός τουρισμός, θα αναδείκνυε το δέλτα Έβρου και Νέστου, τις λίμνες Μητρικού & Βιστωνίδας, δημιουργώντας σοβαρά αντισταθμιστικά οφέλη στις περιοχές που εθίγησαν από το χαρακτηρισμό της ζώνης Ραμσάρ.

Ο αρχαιολογικός τουρισμός θα επέσπευδε τις ανασκαφές και θα πρόβαλε την ιστορία μας.

Ο συνεδριακός τουρισμός με τη συμβολή του ΔΠΘ θα δημιουργούσε μια τονωτική ένεση στην τοπική οικονομία.

Τέλος, ο τουρισμός αναψυχής αλλά και ο διερχόμενος τουρισμός αν υπάρχουν οι υποδομές συνδυασμένων μεταφορών θα συγκρατούσε σημαντικά κεφάλαια της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης στην Ελλάδα και στη Θράκη.

 

B. Η ΘΡΑΚΗ ΩΣ ΠΡΟΤΥΠΟ ΑΝΟΙΧΤΗΣ ΔΗΜΟΚΡΑΤΙΚΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ

Οφείλουμε να αναδείξουμε επιθετικά, όχι μόνο πανελλήνια αλλά και διεθνώς την ιδιαιτερότητα της τοπικής μας κοινωνίας. Έχουμε χρέος τη χθεσινή μας αδυναμία να την καταστήσουμε αυριανή δύναμη.

Η διαπολιτισμική κοινωνία της Θράκης στη σύγχρονη παγκοσμιοποιημένη πραγματικότητα, αποτελεί ήδη σημείο συγκριτικής υπεροχής που πρέπει να αναδειχθεί. Ο απόλυτος σεβασμός στα ανθρώπινα και μειονοτικά δικαιώματα, η αναγνώριση των δικαιωμάτων ατομικού αυτοπροσδιορισμού στους μουσουλμάνους της Θράκης, η πολιτική της ισονομίας και της ισοπολιτείας, αποτελούν το ισχυρό πρόσωπο του σύγχρονου Ελληνικού πολιτισμού. Στη Θράκη, εδώ και χρόνια, με απόλυτο σεβασμό στις συνθήκες, το δίκαιο και τα δημοκρατικά ήθη, εδραιώνουμε μια ανοιχτή δημοκρατική κοινωνία που σέβεται τη διαφορετικότητα.

Ο συνδυασμός ισάριθμων εκκλησιών με τζαμιά και τεκέδες, ο πολύγλωσσος τύπος και τα ραδιόφωνα, οι αμφίδρομες αγοραπωλησίες, η κοινή οικονομική δραστηριότητα των σύνοικων στοιχείων, ο ελεύθερος συνδικαλισμός, τα μικτά ή μειονοτικά σχολεία και τα ανοιχτά για τη μειονότητα πανεπιστήμια, η από κοινού πολιτική δράση σε αυτοδιοικητικό, νομαρχιακό και εθνικό επίπεδο, αποδεικνύουν την ωριμότητα της κοινωνίας μας, τον υψηλό βαθμό ελευθερίας, την ποιότητα της δημοκρατίας μας και το επίπεδο του σύγχρονου πολιτισμού μας.

Εδώ στη Θράκη, η διαφορετική γλώσσα, η διαφορετική καταγωγή, η διαφορετική θρησκεία, όχι μόνο δεν αποτελούν λόγο διάκρισης, αλλά είναι η βασική πια δύναμη ανάπτυξης.

Πιστεύω ειλικρινά ότι έχουμε οικοδομήσει ένα διεθνές πρότυπο ανθρωποκεντρικής κοινωνίας και ένα μοντέλο μειονοτικής πολιτικής που τιμά τη χώρα μας και την κοινωνία μας.

Κάθε μέρα επιδιώκουμε να βελτιώνουμε όλο και περισσότερο αυτή τη γωνιά της Ευρώπης στην οποία συμβολίζονται συμπυκνωμένες οι αξίες και τα ιδεώδη της νέας μας Ευρωπαϊκής οικογένειας.

Αυτό που η πολιτεία μάς οφείλει και εμείς οι ντόπιοι υποχρεούμαστε να κάνουμε είναι, επιδιώκοντας τη συνεχή βελτίωση, να προβάλουμε τα επιτεύγματα μας διεθνώς, ώστε να διαψεύδουμε και να αποστομώνουμε όσους επιχειρούν να συκοφαντήσουν την Ελλάδα, να χειραγωγήσουν τη μειονότητα, να επενδύσουν στο μίσος και στη διάκριση, όπως έπρατταν στο παρελθόν.

Στη Θράκη που οικοδομούμε, οι μειονότητες είναι γέφυρες επικοινωνίας με τις γειτονικές κοινωνίες, συνεργασίας με τις γειτονικές αγορές, φιλίας με τους γειτονικούς λαούς.

Η τοπική μας κοινωνία προωθεί καθημερινά στην πράξη την ευρωπαϊκή αντίληψη για τη μοντέρνα κοινωνία και αποτελεί το ισχυρότερο διεθνές επιχείρημα της σύγχρονης Ελληνικής δημοκρατίας. Αν το αναδείξουμε επιθετικά, τεκμηριωμένα και έξυπνα, είναι βέβαιον ότι θα προσελκύσουμε το θετικό ενδιαφέρον αλλά και το θαυμασμό όλων όσων πιστεύουν στην αληθινή δημοκρατία. 

Κυρίες και κύριοι,

Προσπάθησα όσο το δυνατόν πιο συμπυκνωμένα να οριοθετήσω το όραμά μας για τη Θράκη. Επιτρέψτε μου να επιμείνω με πείσμα ότι η πραγμάτωση αυτού του ονείρου είναι εφικτή και είναι υπόθεση όλων μας, είναι υπόθεση που αφορά την κάθε Θρακιώτισα και τον κάθε Θρακιώτη, είτε είναι από τη Δυτική Θράκη είτε από την Ανατολική, είτε είναι από τη Ρωμυλία, είτε είναι από την Κωνσταντινούπολη, είτε είναι χριστιανός είτε είναι μουσουλμάνος, είτε ζει στην Ελλάδα, είτε ζει στο εξωτερικό.

Πιστεύω ότι έχουμε χρέος να αποκαταστήσουμε την ιστορική θέση της ιδιαίτερής μας πατρίδας και να δικαιώσουμε τις γενιές των Θρακών που αγωνίστηκαν για αυτόν τον τόπο.

Προσωπικά θα νοιώσω δικαιωμένος μόνο αν η γενιά μας αναδείξει όλους τους λόγους, για τους οποίους η επόμενη γενιά Θρακιωτών θα νοιώθει περηφάνια εξίσου με τους άλλους Έλληνες και θα απολαμβάνει το σεβασμό τους. Αυτή όμως η αποκατάσταση δεν έχει να κάνει μόνο με την προβολή ή με την ανάπτυξη αλλά και με την επίσημη αναγνώριση της μεγάλης συμβολής των Θρακιωτών στην Ελληνική ιστορία και τον πολιτισμό.

Θα νοιώσω δικαιωμένος όταν τα παιδιά μου θα διαβάσουν στα σχολικά τους βιβλία κάποτε, ότι εδώ γεννήθηκε ο Λεύκιππος, ο Δημόκριτος και ο Πρωταγόρας. Εδώ γεννήθηκε η Ολυμπιάδα, η μάνα του στρατηλάτη Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Εδώ έζησε ο μεγάλος ιστορικός Θουκυδίδης. Από δω καταγόταν ο πρώτος επαναστάτης εναντίον της ανθρώπινης δουλείας, ο Σπάρτακος. Εδώ ανδρώθηκαν και έδρασαν οι Βυζαντινοί αυτοκράτορες Κομνηνοί. Από δω ξεκίνησαν πολλοί ιερολοχίτες, αρκετοί φιλικοί καθώς και καπεταναίοι κατά την Ελληνική Επανάσταση του ’21, οι Υψηλάντηδες, οι Βυζβύζιδες κ.α. Εδώ μεγάλωσαν εκατοντάδες αφανείς ευεργέτες του σύγχρονου Ελληνικού κράτους. Εδώ δημιούργησε το πνεύμα του ποιητή Βιζυηνού, η ψυχή του συνθέτη Χατζηδάκη και γέννησε το κοφτερό μυαλό του παγκοσμίως διακεκριμένου μαθηματικού Κ. Καραθεοδωρή, δασκάλου του Αϊνστάιν, θεμελιωτή της πρώτης ομογενειακής κοινότητας στη Γερμανία, ιδρυτή του Πανεπιστημίου Σμύρνης και του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου.

Θα νοιώσω δικαιωμένος όταν δω ότι το Ελληνικό κράτος επιτέλους αναγνωρίζει και αναδεικνύει τη συμβολή των Θρακών στην ιστορία και τον πολιτισμό του έθνους και ταυτίζει στη συνείδηση των νέων Ελλήνων, όλες αυτές τις προσωπικότητες και πολλές ακόμα, με τη γη που τις γέννησε και τις άνδρωσε.

Υπάρχουν πολλοί λόγοι στους νέους Θράκες για να είναι περήφανοι για την καταγωγή τους και την ιστορία τους, ποτέ όμως η πολιτεία δε φώτισε ως όφειλε τους λόγους αυτούς.

Ήλθε νομίζω η ώρα, μέσα από αυτή τη σύναξη, να διαμορφώσουμε μια φρέσκια θρακική συνείδηση, που θα χαρακτηρίζεται μεν από σύγχρονο πνεύμα, δε θα λησμονεί όμως να αποκαταστήσει ιστορικά τους συμπατριώτες μας εκείνους που διαχρονικά αγωνίστηκαν, θυσιάστηκαν, προσέφεραν στην ιστορία και τον πολιτισμό της Ελλάδας και του κόσμου.

Η ισχυρή θρακική συνείδηση είναι απαραίτητη βάση για την πραγμάτωση του σύγχρονου οράματος που οριοθετήσαμε, γιατί αυτή διαπερνά, συνδέει και εντέλει ενώνει τους απανταχού της γης Θρακιώτες.

Η κοινή πίστη και η μεγάλη αγάπη στην ιδιαίτερή μας πατρίδα, είναι η δύναμή μας για να πετύχουμε αυτό που λέει ο Οδυσσέας Ελύτης:

 

«Είμαι ο τόπος σου,

μπορεί να μην είμαι κανείς,

 μπορώ όμως να γίνω αυτό που θέλεις…»

"Ο απόδημος Θρακικός Ελληνισμός της Ευρώπης" Ευάγγελος Μαμαλίγκας.

 (Εκπρόσωπος Ομοσπονδίας Θρακικών συλλόγων Ευρώπης).

Εξοχότατε κ. Πρόεδρε της Βουλής των Ελλήνων, Σεβασμιότατοι, Σοφολογιότατοι, αξιότιμοι κύριοι υπουργοί, κύριοι βουλευτές και εκπρόσωποι των κομμάτων, κύριοι Νομάρχες και Δήμαρχοι της Θράκης, εκπρόσωποι του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης και των τοπικών οργανώσεων

Αγαπητοί συμπατριώτες και συμπατριώτισσες,

Εκ μέρους της Ομοσπονδίας Θρακικών Συλλόγων Ευρώπης σας μεταφέρω τους εγκάρδιους χαιρετισμούς του Προέδρου και του Διοικητικού Συμβουλίου, καθώς και των μελών της οργάνωσής μας, η οποία ως γνωστόν είναι μια από τις μεγαλύτερες στο χώρο των Ελλήνων μεταναστών στην Ευρώπη. Σήμερα, σαράντα χρόνια μετά από το μεγάλο κύμα μετανάστευσης από τον τόπο μας προς τα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, βρισκόμαστε αντιμέτωποι με νέες καταστάσεις. Είναι αυτό που απλά στη γλώσσα μας λέμε: οι καιροί αλλάζουν και τα γεγονότα μας αναγκάζουν να προσαρμοστούμε, διαφορετικά θα μείνουμε απλοί άβουλοι παρατηρητές χωρίς λόγο και υπόσταση. Αποδίδουμε ιδιαίτερα σημασία στη συμμετοχή μας στα κοινά των χωρών που ζούμε και εργαζόμαστε, αξιοποιώντας τα δικαιώματα που μας παρέχονται όχι σαν χάρη, μα ως ισότιμοι πολίτες της Ε.Ε.

Στο σημείο αυτό θα ήθελα να επισημάνω την αναβάθμιση των ετήσιων εκδηλώσεων της ομοσπονδίας μας. Η 17η ετήσια συνάντηση με τίτλο "ΘΡΑΚΗ 2003 - ΑΘΗΝΑ 2004", που διοργανώσαμε με επιτυχία στο τέλος Μαΐου στην πόλη Reutlingen κοντά στην Στουτγάρδη, υπό την αιγίδα του ΥΠΕΞ-ΓΓΑΕ και τη συμπαράσταση της Νομαρχιακής και Τοπικής Αυτοδιοίκησης της Θράκης απέδειξε ότι δεν είμαστε πια οι γκασταρμπάιτερ, που πήγαν για να βγάλουν ένα "καλό" μεροκάματο, για να ζήσει η οικογένεια στην Ελλάδα.

Η προβολή των εκδηλώσεων στην ευρύτερη κοινωνία και η προσοχή των τοπικών αρχών μαρτυρούν για αυτό. Επιτρέψτε μου να ευχαριστήσω ιδιαίτερα τον υφ. Εξωτερικών κ. Ιωάννη Μαγκριώτη και τον πρώην Γενικό Γραμματέα Απόδημου Ελληνισμού κ.Δημήτρη Δόλλη για την αμέριστη στήριξή τους όχι μόνο στις εκδηλώσεις μας, αλλά και για την ηθική συμπαράσταση στο δρόμο που βαδίζουμε μαζί με τους μουσουλμάνους στο θρήσκευμα συμπατριώτες στο χώρο της Ευρώπης. Όντως βάζουμε γερές πλάτες και με ανοιχτά μυαλά, προχωρούμε μακριά από τις προκαταλήψεις του παρελθόντος ανακαλύπτοντας αυτά που μας ενώνουν στον καθημερινό μας βίο, όπως μας είπε ο κ. Μαγκριώτης, που ήταν παρόν στις εκδηλώσεις.

Με τη λειτουργία ειδικών τμημάτων ελληνικής γλώσσας για παιδιά Ελλήνων μουσουλμάνων της Θράκης στη Γερμανία ικανοποιώντας ένα πάγιο αίτημα των γονέων τους η ελληνική πολιτεία έρχεται να τους αγκαλιάσει και να τους παρέχει τα απαιτούμενα, όπως αυτό γίνεται στις μέρες μας στη Θράκη. Θα ήθελα επίσης να αναφέρω ότι για πρώτη φορά στις εκδηλώσεις μας παρέστησαν οι τρεις Σοφολογιότατοι Μουφτήδες της Θράκης.

Η πατρίδα μας προοδεύει στις μέρες μας και αυτό μας κάνει περήφανους. Γι' αυτό και οι στόχοι μας αλλάζουν ή αν το θέλετε

αναπροσαρμόζονται. Στρέφουμε την προσοχή μας ιδιαίτερα στη νέα γενιά, που αντιμετωπίζει πολλά προβλήματα όπως ανεργία και υποαπασχόληση, ελληνόγλωσση εκπαίδευση και επαγγελματική κατάρτιση.

Αγαπητοί φίλοι συμπατριώτες,

Τρία χρόνια μετά το επιτυχημένο, κατά κοινή ομολογία, 5ο Παγκόσμιο Συνέδριο στην Ξάνθη το 2000, καλούμαστε και πάλι να καταθέσουμε απόψεις και προτάσεις στα θέματα που μας απασχολούν. Αναμφίβολα είναι σημαντικό το γεγονός ότι μας δίνεται αυτή η ευκαιρία και συναντόμαστε και πάλι στη γενέτειρα, θα πρέπει όμως να επισημάνουμε ότι από τις αποφάσεις του προηγουμένου συνεδρίου δεν έχει δρομολογηθεί η υλοποίησή τους, με εξαίρεση το ομογενειακό χωριό που βαίνει προς αίσιο τέλος σύμφωνα με τις διαβεβαιώσεις του Νομάρχη Έβρου κ.Ν.Ζαμπουνίδη στις προσυνεδριακές εργασίες της ομοσπονδίας μας το φετινό Μάιο. Στο διάστημα από το συνέδριο της Ξάνθης μέχρι σήμερα δεν είχαμε ως ομοσπονδία καμία ενημέρωση για το αν λειτούργησε η εκλεγμένη Γραμματεία για την υλοποίηση των αποφάσεων.

Σας θυμίζω ότι η Ομοσπονδία Θρακικών Συλλόγων Ευρώπης ιδρύθηκε το 1987 και σήμερα έχει 45 συλλόγους μέλη από τη Γερμανία, την Ελβετία, το Βέλγιο και την Ολλανδία και εκπροσωπεί περισσότερους από 75.000 Έλληνες μετανάστες, χριστιανούς και μουσουλμάνους, της Θράκης. Είμαστε σε θέση και επιθυμούμε να συνδράμουμε ουσιαστικά στην προβολή του τόπου μας στις χώρες που ζούμε σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές της Θράκης κυρίως σε θέματα συνέχισης και διάδοσης του Θρακικού πολιτισμού, αλλά και τις δυνατότητες που προσφέρει ο τόπος μας για τουριστική ανάπτυξη σε όλες τις εναλλακτικές του μορφές. Χρήσιμο εργαλείο προς αυτή την κατεύθυνση αποτελεί ο θεσμός των αδελφοποιήσεων, που έχει αποδειχθεί ότι λειτουργεί αποτελεσματικά όταν υπάρχει καλή διάθεση και όρεξη για δουλειά και από τις δύο πλευρές, αλλά και οι μεγάλες εκθέσεις στο χώρο της Ευρώπης.

Θα μπορούσαμε να συμβάλουμε σε όλα αυτά αν είχαμε μια πιο στενή συνεργασία και ενημέρωση για τα προγράμματα που υλοποιούνται. Ειδικά για τα προγράμματα φιλοξενίας ομογενών θα πρέπει να παρατηρήσουμε ότι δεν είχαμε καμία ενημέρωση με αποτέλεσμα να μη συμμετέχει σε αυτά ικανοποιητικός αριθμός Θρακιωτών μεταναστών και ομογενών. Οι νέοι μας διψούν για επαφή με τον τόπο καταγωγής των γονέων τους. Είναι περήφανοι για την καταγωγή τους και ας μη ομιλούν καλά τη γλώσσα μας. Δεν θα ήταν υπέροχο να οργανώναμε σε ετήσια βάση κατασκήνωση νέων αποδήμων Θρακών μαζί με συνομήλικούς τους από όλη τη Θράκη; Αυτή είναι και μία από τις προτάσεις που θέτουμε στο παρόν συνέδριο. Άριστη ευκαιρία αποτελεί η διοργάνωση των

Ολυμπιακών Αγώνων το 2004, μία υπόθεση που μας αφορά όλους και μας κάνει υπερήφανους.Δεν θα ήθελα να μακρηγορήσω, για αυτό και ολοκληρώνω εδώ. Καταθέτω τις προτάσεις της ομοσπονδίας μας στην Οργανωτική Επιτροπή του συνεδρίου προς αξιοποίηση με την ελπίδα ότι αυτή τη φορά θα έχουμε τα αποτελέσματα που προσδοκούμε όλοι.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ ΘΡΑΚΙΚΩΝ ΣΥΛΛΟΓΩΝ ΕΥΡΩΠΗΣστο 6ο Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών Αλεξανδρούπολη, 12-15 Αυγούστου 2003

ΜΕΤΑΝΑΣΤΕΥΤΙΚΑ1. Να δημιουργηθεί Αμφικτιονία των Θρακών.2. Να δημιουργηθεί Ινστιτούτο Απόδημου Θρακικού Ελληνισμού.3. Να υλοποιηθεί η απόφαση για δημιουργία του Ομογενειακού χωριού.4. Αναβάθμιση του Συμβουλίου Απόδημου Ελληνισμού (ΣΑΕ) και των Περιφερειακών οργάνων.5. Να προωθηθεί το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα ψήφου των ομογενών στις εθνικές εκλογές στον τόπο διαμονής τους.6. Να θεσπιστούν κίνητρα για την παλιννόστηση των αποδήμων Θρακών στη γενέτειρά τους.7. Να ενισχυθεί ο θεσμός αδελφοποίησης Δήμων της Θράκης με Δήμους στο χώρο της Ευρώπης.8. Να προωθηθεί η συμμετοχή της Ομοσπονδίας Θρακικών Συλλόγων Ευρώπης στα περιφερειακά προγράμματα ανάπτυξης.9. Να διασφαλιστεί η μεγαλύτερη συμμετοχή αποδήμων Θρακών στα προγράμματα φιλοξενίας ομογενών στο χώρο της Θράκης σε συνεργασία με την Ομοσπονδία Θρακικών Συλλόγων Ευρώπης και τις άλλες οργανώσεις αποδήμων Θρακών. Να διοργανώνεται σε ετήσια βάση από το 2004 κατασκήνωση νέων αποδήμων Θρακών μαζί με συνομήλικούς τους από όλη τη Θράκη.

ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΘΡΑΚΗ1. Εφαρμογή ολοκληρωμένου αναπτυξιακού προγράμματος για τη Θράκη, που θα λαμβάνει υπ' όψιν τις ιδιαιτερότητες του χώρου.2. Υλοποίηση του πορίσματος της διακομματικής επιτροπής για τη Θράκη.

ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ1. Προβολή της Θράκης στο εξωτερικό μέσω των μαζικών φορέων του απόδημου Θρακικού Ελληνισμού.2. Να εκδοθούν σε ξένες γλώσσες βιβλία για την Ιστορία και τον Πολιτισμό της Θράκης.

ΘΡΑΚΙΚΟΣ ΕΛΛΗΝΙΣΜΟΣ1. Δημιουργία Παγκόσμιας Συνομοσπονδίας Θρακών.2. Αναβάθμιση του θεσμού των Παγκοσμίων Συνεδρίων Θρακών και

τη λειτουργία της μόνιμης Γραμματείας.3. Δημιουργία Κοινού Θρακών, που θα περιλαμβάνει όλες τις προσωπικότητες του Θρακικού Ελληνισμού, πολιτικούς, καλλιτέχνες, επιχειρηματίες, κ.λπ.

ΜΕΙΟΝΟΤΗΤΕΣ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ1. Τη δημιουργία τάξεων μητρικής γλώσσας για τα παιδιά των μουσουλμάνων συμπολιτών μας στην Ευρώπη με δασκάλους της ΕΠΑΘ2. Να δοθούν κίνητρα για επενδύσεις και δημιουργία θέσεων εργασίας στον ορεινό όγκο της Ροδόπης.

"Η Θράκη μπρος στις προκλήσεις της νέας χιλιετίας."

Εισήγηση

του Υφυπουργού Οικονομικών

κ. Απόστολου Φωτιάδη.

Σεβασμιότατε, στρατηγέ της 12ης μεραρχίας, αγαπητοί φίλοι και φίλες.

Θέλω καταρχήν να εκφράσω τα θερμά μου συγχαρητήρια στην Οργανωτική Επιτροπή του 6ου Παγκοσμίου Συνεδρίου θρακών για την ομολογούμενα άριστη διοργάνωση αυτής της εκδήλωσης. Το 6ο Συνέδριο Θρακών είναι από τα λαμπρά Συνέδρια, το καλύτερο είπανε πολλοί προηγούμενα από μένα λαλήσαντες, είναι όντως ένα πολύ πετυχημένο Συνέδριο με την παρουσία κυρίως όλων σας, όλων των εκπροσώπων από όλη την Γη Θρακιωτών. Με την παρουσία της τοπικής εκκλησίας με όλους τους Μητροπολίτες παρόντες σ' αυτή την εκδήλωση. Με την παρουσία του προέδρου της Ελληνικής Βουλής και πολλών Υπουργών της Κυβέρνησης, αλλά και όλων των τοπικών φορέων της Θράκης. Ένα συνέδριο το οποίο μπορούμε να πούμε και πριν από τη λήξη του ακόμα, ότι θα καταγραφεί σαν ένα επιτυχημένο Συνέδριο.

Φίλες και φίλοι, Θράκη, Αιγαίο και Κύπρος, αποτελούν τους κρίκους μιας ενιαίας αλυσίδας του έθνους μας.

Η χώρα μας, μια χώρα η οποία πριν από λίγα χρόνια δεν μπορούσε να καμαρώνει για τις προόδους της σε όλους τους τομείς, η χώρα μας χάρη στις προσπάθειες όλου ανεξαίρετα του ελληνικού λαού, κατάφερε τα τελευταία χρόνια να έχει ιδιαίτερα σημαντικές

προόδους σε όλους τους τομείς της κοινωνίας και οικονομίας.

Οι στόχοι τους οποίους θέσαμε σαν χώρα για την Οικονομική και Νομισματική Ένωση, στόχοι ιδιαίτερα μεγαλεπήβολοι και υψηλοί, για τους οποίους πολλοί στοιχημάτιζαν στην αποτυχία λόγω ακριβώς του ότι θεωρούνταν πολύ υψηλοί στόχοι, επιτεύχθηκαν χάρη στις προσπάθειες όλου του ελληνικού λαού και την αποτελεσματικότητα των ασκηθεισών πολιτικών. Καταφέραμε την χώρα μας την ψωροκώσταινα όπως πολλοί από μας ονομάζαμε παλαιότερα, να την κάνουμε ισότιμο μέλος μιας Ευρωπαϊκής Κοινότητας, μιας ομάδος ισχυρών οικονομικά και πολιτικά κρατών της Ευρώπης.

Ο λόγος της χώρας μας είναι πια ισχυρός στο γίγνεσθαι το ευρωπαϊκό αλλά και το παγκόσμιο. Πιστεύω ότι η εκτίμηση που χαίρει η χώρα μας τα τελευταία χρόνια είναι χωρίς αμφιβολία ιδιαίτερα υψηλή και επιβεβαιώθηκε και από την πρόσφατη Ευρωπαϊκή Προεδρία με τους διθυραμβικούς λόγους όλων ανεξαίρετα των πολιτικών ηγετών της Ευρώπης.

Καταφέραμε πράγματι πολλά σε λίγο χρόνο. Είναι αδυναμία μας σαν έλληνες να αργούμε στο ξεκίνημα αλλά όταν ξεκινήσουμε οι ρυθμοί μας επιταχύνονται όλο και περισσότερο. Καταφέραμε να πετύχουμε στόχους πενταπλάσιους απ' ότι οι άλλες Ευρωπαϊκές χώρες, ήμασταν πολύ πίσω όσον αφορά την ανάπτυξη της χώρας μας και όμως αυτή την τεράστια απόσταση την διανύσαμε επιτυχώς. Σήμερα μπορούμε πραγματικά να καμαρώνουμε ότι η χώρας μας, είναι σε επίπεδο οικονομίας μια από τις ισχυρές χώρες της Ευρώπης.

Δεν θα αναφερθώ σε παλαιότερες δηλώσεις για παράδειγμα του Προέδρου των Ηνωμένων Πολιτειών για το ότι έχουμε πάρει χρυσό μετάλλιο στην οικονομία, ούτε σε επιμέρους δηλώσεις των Ευρωπαϊκών ηγετών για την θεαματική πραγματικά προσπάθεια αλλά και επιτυχία της χώρας μας. Αυτό το οποίο θέλω να θυμίσω σε όλους -γιατί η μιζέρια δεν ταιριάζει στους Έλληνες και δεν ταιριάζει στους Θρακιώτες- είναι ότι το 2002 μια χρονιά ιδιαίτερα δύσκολη για την παγκόσμια οικονομία, μια χρονιά που ισχυρές οικονομικά χώρες όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες, η Ιαπωνία, η Γερμανία και άλλες χώρες ευρωπαϊκές είδαν τους στόχους τους να καταρρακώνονται, οι προβλέψεις τους να διαψεύδονται, στη χώρα μας οι στόχοι μας επετεύχθησαν και μάλιστα σε υψηλότερο βαθμό απ' ότι είχαμε προγραμματίσει. Είχαμε υψηλότερο ρυθμό ανάπτυξης. Πέντε φορές υψηλότερο του μέσου όρου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, πέντε φορές μεγαλύτερο ρυθμό ανάπτυξης απ' ότι οι άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρώτοι σε όλη την Ευρώπη, όχι μόνο το 2002 αλλά και τα προηγούμενα χρόνια και ελπίζουμε και το 2003 να βρισκόμαστε πάλι μεταξύ των πρώτων. Δεύτεροι προβλέπουν τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης όσον

αφορά την οικονομική μας ανάπτυξη για το 2003. Είμαστε πραγματικά στον αστερισμό της οικονομικής ανάπτυξης. Ταυτόχρονα επειδή η χώρα μας πέτυχε σε πολλούς τομείς, πέτυχε και ο λόγος της να είναι αξιόπιστος και ιδιαίτερα πειστικός.

Πρόσφατη είναι η ελληνική επιτυχία, θρίαμβος θα έλεγα, της ελληνικής διπλωματίας με την ένταξη της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση παρά τη λυσσαλέα αντίδραση της γείτονος Τουρκίας με όλους τους μηχανισμούς και όλες τις επιρροές στο διεθνές γίγνεσθαι. Καταφέραμε μια νίκη εθνική, μια νίκη που ανήκει σε όλους μας, αυτή της ένταξης της Κύπρου στην Ευρωπαϊκή Ένωση.Η επιτυχία είναι τόσο μεγάλη ώστε ο ίδιος ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας ομολόγησε δημοσίως ότι είναι ίσης αξίας η ένταξη με αυτήν της απελευθέρωσης της Κύπρου πριν από δεκαετίες.

Αυτή η επιτυχία ανήκει σε όλους μας. Το λέμε αυτό, γιατί ακριβώς θέλω να συνδέσω την εισαγωγή μου ότι η Κύπρος μαζί με το Αιγαίο και την Θράκη αποτελούν τους κρίκους των εθνικών μας θεμάτων. Είναι η ρωμιοσύνη, είναι η ίδια η Ελλάδα.

Καταφέραμε να απομονώσουμε την Τουρκία σε επίπεδο διπλωματίας και είναι η πρώτη φορά στα τελευταία ογδόντα, εκατό, χρόνια που η Ελλάδα βρέθηκε, σε επίπεδο διπλωματίας και σχέσεων της με τις άλλες χώρες, βρέθηκε να είναι το πάνω χέρι, να είναι ο νικητής. Ακούσαμε εισηγήσεις πραγματικά καταπληκτικές και σήμερα και χθες όσον αφορά την ιστορία της Θράκης. Αναφορές οι οποίες μας συγκίνησα, όντως μας συγκίνησαν, αλλά ταυτόχρονα θα πρέπει να πούμε ότι το σύγχρονο παρόν είναι ένα παρόν το οποίο ανήκει στην Ελλάδα, ανήκει σε μια νέα χρονική περίοδο όπου μπορούμε κι εμείς οι Έλληνες να θεωρούμε τους εαυτούς μας περήφανους, γιατί καταφέρνουμε ιδιαίτερα υψηλές επιτυχίες.

Το ότι η Κύπρος σήμερα βρίσκεται στην Ευρωπαϊκή Ένωσης χωρίς να ληφθούν υπόψη οι αντιρρήσεις της Τουρκίας, το ότι η εισδοχή της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση περνάει μέσα από την πράσινη διαχωριστική γραμμή του μίσους του Αττίλα στην Κύπρο, είναι μεγάλη επιτυχία της χώρας μας. Εμείς θέλουμε την ένταξη της Τουρκίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση και το διακηρύσσουμε πανηγυρικά. Όμως διατηρούμε, τουλάχιστον εγώ διατηρώ, σοβαρές αμφιβολίες αν η ίδια η Τουρκία το "επιθυμείς" και είναι διατεθειμένη να συμμεριστεί τις θεμελιώδεις αρχές της πολιτισμένης ανθρωπότητας. Δηλαδή να σεβαστεί τα ανθρώπινα δικαιώματα μέσα στο ίδιο το κράτος στην Τουρκία, να σεβαστείς τις διεθνείς συμβάσεις, τις αποφάσεις του ΟΗΕ, να γίνει με άλλα λόγια και η ίδια ευρωπαία. Εμείς σαν χώρα δεν θέλουμε από την γείτονα Τουρκία τίποτα παραπάνω απ' ότι ισχύει για όλα τα πολιτισμένα κράτη της Ευρώπης.

Ανάπτυξη, φίλες και φίλοι, μιας περιφέρειας δεν μπορεί να νοηθεί χωρίς ανάπτυξη της ίδιας της χώρας. Και αυτός ήτανε ο λόγος που πολύ σύντομα αναφέρθηκα στην γενικότερη οικονομική πρόοδο της χώρας μας και για κανέναν άλλον λόγο. Έτσι λοιπόν η χώρα μας έχει κάνει σημαντικότατα βήματα προόδου συνολικά, όλες οι περιφέρειες της χώρας έχουν πάει μπροστά σε σχέση με το παρελθόν, την προηγούμενη δεκαετία. Το αποτέλεσμα όμως για τη Θράκη μας είναι ιδιαίτερα θεαματικό. Όλες οι περιφέρειες κάνουν βήματα μπροστά. Πριν από δέκα μόλις χρόνια η Θράκη ήταν τελευταία στον πίνακα των περιφερειών της χώρας και της Ευρώπης, τελευταία σε επίπεδο ανάπτυξης. Σήμερα θεωρούμε επιτυχία όλων μας το ότι έχουμε αφήσει εφτά περιφέρειες πίσω μας, όπως πολύ σωστά ανέφερε ο σεβασμιότατος μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως σε παρέμβαση του χθες. Είναι επιτυχία την οποία δεν μπορεί κανείς όσο κι αν εθελοτυφλεί παρά να την καταγράψει στα θετικά των προσπαθειών μας, γιατί σημαίνει ότι ο αναπτυξιακός βηματισμός της Θράκης ήταν ασφαλώς πολύ ταχύτερος του βηματισμού των άλλων περιφερειών της χώρας για να καλύψει την διαφορά, από τελευταία να ξεπεράσεις τους άλλους που αυτοί βάδιζαν μπροστά.

 Έτσι λοιπόν θα προσπαθήσω πολύ συνοπτικά να αναφέρω μερικά στοιχεία του τι ακριβώς έγινε σήμερα στη Θράκη μας, τα τελευταία χρόνια. Θα πρέπει να πούμε ότι δεν είναι τυχαίο το ότι η Θράκη αποτέλεσε το κέντρο του Βυζαντινού ελληνισμού για χίλια χρόνια. Στην ιστορία τίποτα δεν γίνεται τυχαία. Αποδεικνύει τη σημαίνουσα, την σημαντική θέση που κατέχει γεωγραφικά η περιοχή. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Θράκη ήταν το προάστιο της βασιλεύουσας Κωνσταντινούπολης. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι το Διδυμότειχο υπήρξε δύο φορές πρωτεύουσα του βυζαντινού κράτους σε χαλεπές για την βυζαντινή αυτοκρατορία εποχές. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η Θράκη είναι η μεγαλύτερη Γη κατά τον Στράβωνα, ότι το γένος των Θρακών ήταν το δεύτερο μεγαλύτερο γένος στον κόσμο. Ότι ανέπτυξε ιδιαίτερα σημαντικό πολιτισμό και ανέδειξε φυσιογνωμίες πολύ λαμπρές σε όλους τους τομείς. Τα λέμε αυτά όχι για να καμαρώνουμε απλά για το ένδοξο παρελθόν μας, αλλά για να τονίσουμε και το ελπιδοφόρο παρόν και μέλλον μας. Έτσι λοιπόν η Θράκη η πρωτεύουσα, η Θράκη η σημαντική περιοχή της χώρας μας βρέθηκε, μετά από όλα αυτά που συνέβησαν στην γειτονιά μας στα Βαλκάνια, -όπως είπα και εχθές στον χαιρετισμό μου- βρέθηκε τελικά απομονωμένη σφηνωμένη μεταξύ της ψυχρότητας των δύο ψυχροπολεμικών μπλοκ Ανατολής και Δύσης από τον Βορά, αλλά και του τείχους της εχθρότητας από την Ανατολή, βρέθηκε απομονωμένη από την άλλη Ελλάδα, χίλια χιλιόμετρα μακρύτερα από το κέντρο λήψης των αποφάσεων την Αθήνα με αποτέλεσμα να γνωρίσει όντως μέρες υπανάπτυξης, μέρες οπισθοδρόμησης, θλιβερές εικόνες δημογραφικής αποψίλωσης, να γνωρίσει μια χρονική περίοδο πολλών δεκαετιών οπισθοδρόμησης.

Είναι κοινή θέληση όλων μας και προσπάθεια όλων ανεξαίρετα. Θα θυμίσω τις προσπάθειες που έγιναν από το 1975 με πρωτοβουλία των φορέων και σημαιοφόρο την ίδια την εκκλησία για την ανάπτυξη της περιοχής. Να θυμίσω την απόφαση την ομόφωνη της βουλής σε μια χρονική περίοδο όπου η μοναδική ομόφωνη απόφαση ήταν η αποδοχή της πρότασης των βουλευτών της Θράκης για τη σύσταση της διακομματικής επιτροπής. Ήταν μια θλιβερή πολιτικά περίοδος η οποία δεν πρέπει να επαναληφθεί στο μέλλον και όμως σ' αυτήν την δύσκολη πολιτικά περίοδο που το άσπρο διαδεχόταν το μαύρο, δεν υπήρχαν ενδιάμεσα χρώματα και ταυτότητα απόψεων για γνωστούς λόγους, συμφώνησαν όλες χωρίς εξαίρεση οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου μας στην αναγκαιότητα ανάπτυξης της περιοχής και έκτοτε με γοργούς ρυθμούς, παίρνοντας κατά γράμματα τις προτάσεις-πολιτικές δεσμεύσεις της επιτροπής προχωρήσαμε στην υλοποίηση όλων αυτών. Κάποτε μιλούσαμε για στόχους τους οποίους φαντάζομαι και εμείς δεν ελπίζαμε ότι θα μπορούσαν να υλοποιηθούν.

Μιλούσαμε για την Εγνατία οδό σαν ένα διεκδικητικό στόχο και πολύ ορθά. Να θυμίσω ότι μέχρι το 1993 καμία απολύτως πρόβλεψη για έργο της Εγνατίας οδού ανατολικότερα της Θεσσαλονίκης δεν υπήρχε σε κανένα επίσημο έγγραφο πλην της παράκαμψης της Καβάλας, για να είμαι απόλυτα αντικειμενικός. Σήμερα, λίγα χρόνια αργότερα όλοι μας καμαρώνουμε την δυνατότητα να βρισκόμαστε στην Καβάλα σε μια ώρα. Ήμουνα πριν από μια εβδομάδα στην Καβάλα για μια επίσκεψη μου, σε μια ώρα και πέντε λεπτά βρισκόμουνα από την Καβάλα στην διασταύρωση του Αρδανίου για να συνεχίσω μετά μέχρι τα Λαγήνα για να βρεθώ με το σεβασμιότατο. Είναι καταπληκτικά αυτά που έχουν συμβεί σε λίγο χρονικό διάστημα. Είναι πραγματικά θεαματικό το να μπορείς να πηγαίνεις σήμερα στα Δίκαια, σ' έναν δρόμο ιδιαίτερα αξιόλογο. Η Εγνατία οδός έχει σχεδόν στο σύνολό της, πλην ενός τμήματός της από Ξάνθη μέχρι Καβάλα, έχει ολοκληρωθεί στο επίπεδο περιφέρειας Ανατολικής Θράκης. Οι κάθετοι άξονες προωθούνται. Ο άξονας ο σημαντικότατος Ορμενίου-Αλεξανδρούπολης ένας άξονας που αποτελεί την απόληξη, την κατάληξη του δυτικοευρωπαϊκού άξονα Ελσίνκι, Αγία Πετρούπολη, Μολδαβία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Αλεξανδρούπολη είναι στο στάδιο της ολοκλήρωσης. Στο τέλος του Αυγούστου παραδίδεται η παράκαμψη της πόλης του Διδυμοτείχου και πιστεύουμε μέσα στο τέλος του χρόνου Σεπτέμβριο-Οκτώβριο να παραδοθεί και το έργο της παράκαμψης της Ορεστιάδος.

Πριν δύο εβδομάδες ολοκληρώθηκε η δημοπράτηση των τελευταίων δύο τμημάτων αυτού του μεγάλου άξονα Ορμενίου-Αλεξανδρούπολης με την εργολαβία της παράκαμψης των Λαβάρων προϋπολογισμού 23 δισ. δραχμών και του τμήματος Δικαίων-Ορμενίου άλλων 12 δισ. δραχμών και με τα τμήματα αυτά

ολοκληρώνεται πλήρως ο άξονας Ορμένιο-Αλεξανδρούπολη. Ταυτόχρονα λιμάνια και αεροδρόμια εκσυγχρονίζονται. Καινούριο αεροδρόμιο στη Σαμοθράκη, ήταν ο κρίσιμος χρόνος της επίσκεψης των συναρμόδιων Υπουργείων. Το αεροδρόμιο της Αλεξανδρούπολης, ένα από τα μεγαλύτερα και σύγχρονα αεροδρόμια της χώρας, εκσυγχρονίζεται με την ένταξη προγράμματος επέκτασης των κτιριακών εγκαταστάσεων αφού ο διάδρομός του είναι από τους μεγαλύτερους. 8 δισ. δραχμές διατίθενται για την επέκταση του αεροδρομίου της Αλεξανδρούπολης. Καινούργιο λιμάνι στην Καβάλα. Εγώ τη θεωρώ Θράκη, κάποια στιγμή να τελειώνει αυτή η ιστορία. Να θυμηθούμε ότι τα όρια της Θράκης πέρασαν από πολλά κύματα. Η Θράκη επεκτείνονταν από τα Πιέρια και επάνω, ο Ορφέας ο Θρακιώτης κατάγονταν από τα Πιέρια. Άρα θα πρέπει κάποια στιγμή να το πάρουμε απόφαση ότι είμαστε η Περιφέρεια Θράκη.

Μπορούμε τώρα διοικητικά να θεωρήσουμε Θράκη όλη την Περιφέρεια και να μην έχουμε προβλήματα διαχωρισμού μεταξύ Θράκης και ανατολικής Μακεδονίας, προβλήματα τα οποία χωρίς λόγο μας φέρνουν πολλές φορές και χωρίς να το θέλουμε σε σύγκρουση τους νομούς μεταξύ μας. Εκσυγχρονισμένο αεροδρόμιο της Καβάλας, καινούριο λιμάνι της Καβάλας. Αναφέρθηκε ο Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας για τα λιμάνια της Αλεξανδρούπολης και της Σαμοθράκης. Πρέπει να τονίσω το εξής πολύ σημαντικό. Τυχαίνει να έχω ένα δεσμό με το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης παιδιόθεν, από δώδεκα χρονών, δούλευα για έξι χρόνια στο λιμάνι και παρακολουθώ τα ζητήματα του λιμανιού όλα αυτά τα σαράντα χρόνια από πολύ κοντά. Το παλιό λιμάνι της Αλεξανδρούπολης ήταν ένα μεγάλο λιμάνι για να ικανοποιήσει τις ανάγκες του νομού και πιθανότατα και της Ροδόπης, δεν χρειαζόμαστε άλλο λιμάνι. Όμως παρόλα αυτά δημιουργούμε έναν ευρωλιμένα, ένα τεράστιο λιμάνι, το μεγαλύτερο σε μέγεθος -προσέξτε- λιμάνι όλης της χώρας, πολύ μεγαλύτερο κι αυτού του Πειραιά, το πρώτο λιμάνι της χώρας μας. Εμείς φιλοδοξούμε και επιθυμούμε να είναι όχι μόνο το μεγαλύτερο λιμάνι σε μέγεθος αλλά και ένα από τα σημαντικότερα, το σημαντικότερο λιμάνι της χώρας μας. Και το λιμάνι αυτό δεν έγινε για να εξυπηρετήσει πιθανές μελλοντικές ανάγκες τις περιφέρειας, έγινε για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες νέων δεδομένων και προοπτικών που ξανοίγονται για την περιοχή μας και να αναδείξει τη σημασία της Θράκης, μέσω και του λιμανιού της Αλεξανδρούπολης. Έγινε για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των γειτονικών κρατών, Βουλγαρίας, Ρουμανίας, των παρευξείνιων κρατών με τη δημιουργία ελεύθερων ζωνών. Τα έργα συνεχίζονται και αποτελούν ένα τμήμα του ανατολικού έργου. Αναφέρθηκε σε 14 δισ. δραχμές ο Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας. Προφανώς αναφέρεται στις εργολαβίες που θα γίνουν τις επόμενες μέρες γιατί τα έργα τα οποία εκτελούνται στο λιμάνι της Αλεξανδρούπολης ξεπερνούν τα 60 δισ. δραχμές συνολικά. Αισιοδοξούμε ότι πολύ σύντομα με την ολοκλήρωση των έργων,

των εργολαβιών που αναφέρθηκε ο Υπουργός με την εκβάθυνση της λιμενολεκάνης και την δημιουργία των πρώτων έργων υποδομής στη χερσαία ζώνη θα μπορούμε να έχουμε τα πρώτα θετικά, τα πρώτα ορατά αποτελέσματα από το λιμάνι.

Γιατί μέχρι τώρα δαπανούμε αλλά δεν έχουμε δει ακόμα τα θετικά αποτελέσματα αυτής της συγκεκριμένης μεγάλης επένδυσης. Πρέπει να προσπαθήσουμε όλοι μας, γιατί το λιμάνι της Αλεξανδρούπολης, δεν είναι λιμάνι του Έβρου ή της Θράκης, είναι λιμάνι της ευρύτερης περιοχής. Πρέπει όλοι οι παράγοντες που έχουμε κάποια μικρή ή μεγαλύτερη ευθύνη να δημιουργήσουμε τις προϋποθέσεις για πλήρη εκμετάλλευση των δυνατοτήτων του λιμένα, για να μην καταλήξουμε στο τέλος για μια τεράστια επένδυση να κατηγορηθούμε για σύγχρονο αβδηριτισμό. Να θυμίσω ότι στα αρχαία Άβδηρα φτιάξαμε οι Θρακιώτες βρύσες και δεν είχαμε φροντίσει για το νερό, δεν είχαμε νερό είχαμε μόνο βρύσες. Έτσι το να φτιάξουμε ένα λιμάνι μεγάλο χωρίς να το αξιοποιήσουμε θα αποτελούσε έγκλημα για μας τους ίδιους, πιστεύουμε όμως ότι δεν θα συμβεί αυτό και ότι το λιμάνι θα είναι ένας άξονας ανάπτυξης.

Το Πανεπιστήμιο της Θράκης για το οποίο άκουσα μιζέρια από ορισμένους, όμως άκουσα και τα ενθαρρυντικά λόγια, τα λόγια τα διθυραμβικά του Πρύτανη του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου της Θράκης.Ένα μικρό περιφερειακό Πανεπιστήμιο κατάφερε σε λίγα χρόνια να γίνει το τρίτο μεγαλύτερο Πανεπιστήμιο της χώρας μας. Και αυτό δεν είναι τυχαίο, οφείλεται στις προσπάθειες όλων μας. Καταρχήν βέβαια του Πανεπιστημίου, αλλά επειδή το Πανεπιστήμιο το θεωρήσαμε ένα κομμάτι δικό μας, όλοι αγώνες μας, οι πρώτοι μας αγώνες την δεκαετία του '70-'80 αφορούσαν το Πανεπιστήμιο. Θυμάμαι ακόμα την ομιλία του Σεβασμιότατου Μητροπολίτου μας από το Επιμελητήριο του Έβρου σχετικά με το Πανεπιστήμιο, ήταν ο κυρίαρχος ο λόγος του Σεβασμιότατου. Πρέπει να πούμε ότι ήδη λειτουργεί τέταρτη έδρα του Πανεπιστημίου της Θράκης στην Ορεστιάδα. Είναι μια σημαντική επιτυχία η επέκταση του Πανεπιστημίου και στις άλλες πόλεις και στην Καβάλα και στη Δράμα. Σχολές Αστυνομίας. Ήταν η πρώτη φορά που διαλύθηκε μια σχολή της Αθήνα για να κατανεμηθεί η δραστηριότητα στη Θράκη. Τρεις αστυνομικές σχολές στην Ξάνθη, στη Ροδόπη, στο Διδυμότειχο το οποίο γνώριζε μια περίοδο παρακμής και μια περίοδο απελπιστικής μείωσης του πληθυσμού. Με την ίδρυση της αστυνομικής σχολής δόθηκαν νέες προοπτικές. Και εδώ δεν μπορώ παρά δημόσια για μια ακόμα φορά να εκφράσω τις ευχαριστίες και τους επαίνους στο Σεβασμιότατο Μητροπολίτη του Διδυμοτείχου ο οποίος όταν ήρθε η ώρα να βρεθεί το κτίριο, δεν δίστασε να παραχωρήσει ένα κτίριο της μητροπόλεως πολύ μεγάλο το οποίο βρισκόταν επί σειρά δεκαετιών σε εγκατάλειψη στο Υπουργείο Δημόσιας Τάξης για την ίδρυση της αστυνομικής σχολής. Σήμερα η

αστυνομική σχολή του Διδυμοτείχου προσφέρει πολύτιμη υπηρεσία στον χώρο του Διδυμοτείχου.

Ήδη μιλήσαμε, μίλησε και ο Υπουργός για μια ακόμα φορά για την ίδρυση Ακαδημίας του Λιμενικού Σώματος εδώ στην Αλεξανδρούπολη. Χαιρόμαστε γιατί επιβεβαιώνεται για μια ακόμα φορά. Διάβασα μερικά σχόλια πεσιμιστικά εφημερίδων, ότι τώρα που άλλαξε ο Υπουργός Εμπορικής Ναυτιλίας, τι θα γίνουν οι υποσχέσεις για την Λιμενική Ακαδημία στον Έβρο. Απ' ότι είδατε ότι δεν άλλαξε τίποτα απολύτως απ' τις προβλέψεις μας. Αναλάβαμε δέσμευση το Υπουργείο Οικονομικών σε συνεργασία με το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας και ειδικότερα την Κτηματική Εταιρία του Δημοσίου. Η τελευταία έθεσε σαν πρώτη προτεραιότητά της στο νέο πρόγραμμα μαμούθ που έχει εκπονήσει και αρχίζει να υλοποιείται αυτό της στέγασης των Δημοσίων Υπηρεσιών, το πρώτο σε προτεραιότητα έργο να είναι η Λιμενική Ακαδημία. Ήδη αυτές τις μέρες υπογράφτηκε μια πρόσθετη Υπουργική απόφαση, από τον Υπουργό Εμπορικής Ναυτιλίας και εμένα για την δυνατότητα του σύγχρονου τρόπου χρηματοδότησης, εξασφάλιση δηλαδή των πιστώσεων που αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση, γιατί μπορεί να έχουμε πολλά στο μυαλό μας, αλλά χωρίς πιστώσεις, χωρίς χρήματα δεν μπορεί κανένας να υλοποιήσει κανένα απολύτως έργο.

Οι αγωγοί του φυσικού αερίου και του πετρελαίου είναι μια ελπίδα για την Θράκη, μια ελπίδα για την περιοχή μας. Ο αγωγός του φυσικού αερίου που προβλεπόταν μέχρι την Καβάλα, ήδη επεκτάθηκε μέχρι την Κομοτηνή όπου δημιουργήθηκε το τεράστιο εργοστάσιο παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από το φυσικό αέριο, προϋπολογισμού 100 περίπου δισ. δραχμών, μια επένδυση μαμούθ της Δημόσιας Επιχείρησης Ηλεκτρισμού. Ταυτόχρονα η επέκταση του αγωγού από την Κομοτηνή στην Αλεξανδρούπολη έχει ενταχθεί ήδη σε ειδικό πρόγραμμα και προβλέπεται σύντομα η έναρξη των εργασιών μαζί με την υπογραφή της σύμβασης από τον Υπουργό Ανάπτυξης κ. Τσοχατζόπουλο της διακρατικής σύμβασης μεταξύ Ελλάδος Τουρκίας και Περσίας για την σύνδεση, την διασύνδεση του αγωγού φυσικού αερίου με τον Ιρανοτουρκικό αγωγό φυσικού αερίου, ώστε η περιοχή να γίνει σταυροδρόμι της ενέργειας. Ο αγωγός του πετρελαίου Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης ή καλύτερα θα το έλεγα Πύργου-Αλεξανδρούπολης, βρίσκεται σε ένα στάδιο ωριμότητας μια και σε επίπεδο πολιτικής ηγεσίας των τριών κρατών Ρωσίας, Βουλγαρίας και Ελλάδος, υπάρχει ταυτότητα απόψεων, και από την άλλη πλευρά τα επιχειρηματικά συμφέροντα, εταιρίες οι οποίες εμπλέκονται, έχουν προχωρήσει στη σύνταξη των πρώτων οικονομοτεχνικών μελετών αλλά και μελετών σκοπιμότητας του έργου. Αιολικά πάρκα στην περιοχή μας μεταξύ του Έβρου και της Ροδόπης έχουν ήδη δρομολογηθεί, έχουν υλοποιηθεί και παράγουμε ήδη ρεύμα από την αιολική ενέργεια, επενδύσεις ιδιαίτερα σημαντικές.

Θα πρέπει να μνημονεύσω ότι το μεγαλύτερο νοσοκομείο των Βαλκανίων είναι το Νοσοκομείο της Αλεξανδρούπολης. Όσο και αν ένας είναι κακόβουλος δεν μπορεί να αναγνωρίσει το ότι σήμερα η Περιφέρειά μας διαθέτει το πλέον σύγχρονο, το πιο μεγάλο νοσοκομείο όλης της χώρας και όλων των Βαλκανίων. Τα προβλήματα τα οποία υπάρχουν είναι προβλήματα φυσιολογικά. Ο χρόνος ο οποίος χρειάζεται για τη μεταστέγαση, ο μέσος χρόνος στην Αγγλία -λέω την Αγγλία ως παράδειγμα αφού φημιζόταν τουλάχιστον στο παρελθόν για το Εθνικό Σύστημα Υγείας της- είναι τεσσεράμισι χρόνια. Εμείς καταφέραμε σε έξι μήνες από τα 700 κρεβάτια του νοσοκομείου να λειτουργούν τα 500 κρεβάτια. Θα πρέπει να λειτουργήσουν όλα ασφαλώς. Γίνεται προσπάθεια τμηματικής λειτουργίας και επούλωσης όλων των επί μέρους ατελειών ή οποιονδήποτε ελλείψεων ή παραλήψεων.

Μου προξένησε αλγεινή εντύπωση το γεγονός ότι βρέθηκαν πολίτες της πόλης, σε αυτό το κόσμημα το νοσοκομείο να τονίζουν μέσα στις ελλείψεις του την έλλειψη ντουλάπας για να βάζουν τα ρούχα τους οι εργαζόμενοι. Δηλαδή ένα έργο 25 δισ. δραχμών, θα κριθεί αν μια γωνία έχει φθαρεί λόγω κακής χρήσης των εργατών ή πιθανότατα των εργαζομένων στο νοσοκομείο.Πιστεύω ότι θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα γενναίοι και να αποδεχόμαστε τα θεαματικά αποτελέσματα στο χώρο της υγείας για την περιοχή της Θράκης.

Θα πρέπει να τονίσω ότι ήδη προσπάθειες για τον οικοτουρισμό γίνονται ιδιαίτερα σημαντικές, η προώθηση προγραμμάτων για το Δέλτα του Έβρου, την Δαδιά, δημιουργία οικοτουριστικού χωριού στον Άρδα στις Καστανιές, ένα χωριό 30 σπιτιών που ήδη βρίσκεται στο στάδιο της ολοκλήρωσης μέχρι το τέλος του χρόνου θα ολοκληρωθεί. Και βλέποντας τον δήμαρχο του Τριγώνου θυμήθηκαν ότι ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη, με την πρωτοβουλία και την ενίσχυση του Γραφείου Ποιότητας του Πολιτικού Γραφείου του Πρωθυπουργού η δημιουργία ενός αντίστοιχου μεγαλύτερου χώρου, αθλητικού και οικοτουριστικού, στον Πεντάλοφο του Τριγώνου. Η δημιουργία της ΔΕΒΖΟΣ της Διασυνοριακής Ελεύθερης Βιομηχανικής Ζώνης Οικονομικών Συναλλαγών, στο Τρίγωνο στα σύνορα με την Βουλγαρία είναι πια γεγονός. Η απόφαση για την ίδρυση της βιομηχανικής περιοχής έχει υπογραφεί από τον Υπουργό Ανάπτυξης, η απόφαση για την ίδρυση της ελεύθερης ζώνης έχει υπογραφεί από εμένα με την ιδιότητα του Υφυπουργού Οικονομικών καθ' ύλην αρμοδίου για τις ελεύθερες ζώνες και ταυτόχρονα έχει εξασφαλιστεί πίστωση ενός δισεκατομμυρίου δραχμών για τα έργα υποδομής στην Διασυνοριακή Ελεύθερη Βιομηχανική Ζώνη.

Ειδικότερα κίνητρα για την Σαμοθράκη. Ειδικό φορολογικό καθεστώς για το νησί της Σαμοθράκης το οποίο το εντάξαμε στα κίνητρα των μικρών νησιών της χώρας μας, με αποτέλεσμα κανένας πολίτης, κάτοικος καλύτερα να πω της Σαμοθράκης, να

μην πληρώνει φόρους, γιατί θελήσαμε με αυτήν την ενέργεια μας να δώσουμε τόνωση στην περιοχή, σε ένα νησί την μοναχοκόρη της Θράκης μας.

Θα αναφερθώ και στο θέμα της Τεχνόπολης. Είναι μια πρωτοβουλία η οποία ξεκίνησε πριν από μερικά χρόνια, βρίσκεται σε ένα στάδιο ωριμότητας, ήδη η αστική εταιρία μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα "Τεχνόπολις Θράκης" έχει ολοκληρώσει το έργο της, υπάρχει ενδιαφέρον από την πλευρά των αμερικανών επιχειρηματιών αλλά και των ελλήνων επιστημόνων της Αμερικής, για την ίδρυση αυτής της συγκεκριμένης Τεχνόπολης. Μια πόλη του πνεύματος, της έρευνας, της τεχνολογίας. Μια πόλη η οποία φιλοδοξεί να φέρει χιλιάδες μετανάστες επιστήμονες Θρακιώτες και Έλληνες στην περιοχή μας. Είναι μια επένδυση εκατοντάδων δισεκατομμυρίων δραχμών όταν θα ολοκληρωθεί και πιστεύουμε ότι θα ανατρέψει πολλά δεδομένα στην Θράκη. Ενδεικτικά θα αναφέρω μόνο ότι όμοιες τεχνουπόλεις όπως στο Silicon Valley. Οικονομικές εφημερίδες των Αθηνών, ανέφεραν τον τίτλο "Silicon Valley στον Έβρο". Είναι μεταξύ του Έβρου και της Ροδόπης. Όμοιες τεχνουπόλεις έχουν αποφέρει εισοδήματα στην Γαλλία υψηλότερα από την Κυανή Ακτή, την πλέον τουριστική δηλαδή περιοχή της Γαλλίας. Πιστεύουμε ότι πολύ σύντομα θα έχουμε την υλοποίηση και του συγκεκριμένου οράματος της δημιουργίας της Τεχνόπολης. πριν μερικούς μήνες εκπρόσωποι αμερικανικών πανεπιστημίων και εκπρόσωποι μεγάλων σε όλους μας γνωστών πολυεθνικών εταιριών επισκέφθηκαν τη χώρα μας προκειμένου να επιβεβαιώσουν την ειλικρίνεια των προθέσεων της ελληνικής κυβέρνησης για την ίδρυση και την στήριξη αυτής της προσπάθειας. Η σύσκεψη υπό τον Υπουργό ανάπτυξης κ. Τσοχατζόπουλο και την παρουσία μου και την συμμετοχή των εκπροσώπων από τις Ηνωμένες Πολιτείες ήταν ιδιαίτερα θετική, πριν από λίγο καιρό ξανά ήρθαν επιχειρηματίες στην περιοχή και πιστεύουμε ότι η πρωτοβουλία η οποία αναλήφθηκε από την Διευρυμένη Νομαρχιακή Αυτοδιοίκηση Ροδόπης-Έβρου και η υιοθέτηση της κατά την συνεδρίαση του διευρυμένου Νομαρχιακού Συμβουλίου στα Δίκαια πριν από λίγες εβδομάδες, πιστεύω ότι θα δώσει νέα ώθηση στην προσπάθεια. Τα σκήπτρα πια, την πρωτοβουλία την έχουν οι θεσμοί της διευρυμένης τοπικής αυτοδιοίκησης.

Ομογενιακό χωριό. Μια προσπάθεια η οποία είχε ξεκινήσει τις προηγούμενες δεκαετίες, ήδη τα τελευταία χρόνια αναβιώνει. Είναι μια προσπάθεια του γραφείου ποιότητας του Πρωθυπουργού που ξεκίνησε πρόσφατα πριν από 3-4 χρόνια. Ο Νομός Έβρου συγκαταλέγεται μεταξύ των πέντε πρώτων νομών που θα δημιουργήσουν το ομογενιακό χωριό. Με ιδιαίτερη ικανοποίηση πρέπει να εκφράσουμε τις ευχαριστίες μας στη νομαρχιακή αυτοδιοίκηση που πρόσφατα πήρε απόφαση για την χωροθέτηση του συγκεκριμένου χωριού στην ευρύτερη περιοχή της Παλαγίας. Η δραστηριότητα των Συλλόγων των Πολιτιστικών είναι για το Νομό

μας η ελπίδα. Είμαστε ένας Νομός ιδιαίτερα ζωντανός. Η δραστηριοποίηση πολλών Συλλόγων, κυρίως γυναικείων είναι ένα γεγονός το οποίο είναι ανεπανάληπτο σε όλη την Ελλάδα. Βλέπουμε τις γυναίκες πρωτοπόρες σε όλες τις δραστηριότητες και τις πολιτιστικές αλλά και τις οικονομικές, βλέπουμε τις γυναίκες να δίνουν το καθημερινό τους παρόν στην ανάπτυξη της περιοχής. Η πατρίδα μας είναι μια χώρα η οποία σέβεται την διαφορετικότητα. Εδώ στη Θράκη δώσαμε παραδείγματα αυτού του σεβασμού της διαφορετικότητας, του σεβασμού της διαφορετικής γλώσσας, θρησκείας, του διαφορετικού πολιτισμού. Πιστεύουμε ότι δεν μπορεί κανένας να μας κατηγορήσει, ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια, γι' αυτή μας την ενσυνείδηση προσπάθεια, στην οποία συμμετέχουν όλοι χωρίς καμία απολύτως εξαίρεση. Όλοι οι φορείς, η εκκλησία, όλοι δίνουμε το παράδειγμα του σεβασμού ακριβώς αυτής της διαφορετικότητας.

Συνεργαζόμαστε όλοι μαζί για την ανάπτυξη της Θράκης. Τα προγράμματα διαχέονται σε όλες τις περιοχές ανεξάρτητα από την διαφορετικότητα του πληθυσμού. Είμαστε μια περιοχή η οποία δίδει το παράδειγμα σε διεθνές μάλιστα επίπεδο της ειρηνικής συνύπαρξης διαφορετικών πληθυσμών. Είμαστε όλοι οι Έλληνες Θρακιώτες, ανεξάρτητα από τη θρησκεία, είμαστε Θρακιώτες οι οποίοι αγωνιζόμαστε για αυτήν την πατρίδα μας για να την πάμε ακόμα πιο ψηλά. Τεράστια κονδύλια διατίθενται για την ανάπτυξη της ορεινής Ροδόπης και τα κονδύλια αυτά θα ενισχυθούν ακόμα περισσότερο, κοινές επιχειρήσεις μεταξύ μουσουλμάνων και χριστιανών ήδη βρίσκονται σε εξέλιξη και προγράμματα γενικότερης ανάπλασης των ορεινών όγκων όπου πριν από λίγα χρόνια θα πρέπει να ομολογήσουμε κυριαρχούσαν οι μπάρες, χρειαζόσουν διαβατήριο, άδεια ειδική, για να επισκεφθείς ορισμένες περιοχές. Αποτελούν παρελθόν αυτές οι εποχές, σήμερα ισότιμα, ελεύθερα, μπορούμε να βαδίσουμε δημιουργικά αυτόν τον δρόμο της συνεργασίας, της κοινής αναπτυξιακής μας πορείας. Γιατί γνωρίζουν όλοι οι κάτοικοι της Θράκης ανεξαρτήτως θρησκεύματος ότι η χώρα μας, είναι η χώρα η οποία υπερτερεί παρά πολύ από τις άλλες χώρες τις γειτονικές των Βαλκανίων και την Τουρκία. Είναι μια χώρα η οποία είναι κυρίαρχη οικονομική δύναμη στα Βαλκάνια και στην Ευρώπη. Είναι μια χώρα η οποία ευημερεί και δεν υπάρχει σημείο σύγκρισης με τις γειτονικές χώρες. Έτσι λοιπόν δεν έχουμε τίποτα να ζηλέψουμε από κανέναν. Μόνοι μας δημιουργούμε το αύριο.

Τελειώνοντας φίλοι και φίλες, πολύ συνοπτικά αναφέρθηκα σε πάρα πολλά έργα. Βλέποντας τώρα τον Νομάρχη δεν μπορώ να παρά να πω ότι ήδη η συνεργασία με τις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις όλης της Θράκης είναι γεγονός.Ενδεικτικά αναφέρω το ειδικό πρόγραμμα για τον Έβρο, ύψους 6,5 δισ. δραχμών υλοποιείται από τον Νομάρχη.

Φίλες και φίλοι είμαι ιδιαίτερα αισιόδοξος για το μέλλον της Θράκης μας. Είμαι αισιόδοξος γιατί έχουμε ένα ανθρώπινο δυναμικό ιδιαίτερα σημαντικό. Γιατί έχουμε ανθρώπους οι οποίοι ανεξάρτητα αν η τύχη και οι συγκυρίες τους οδήγησαν εκτός του νομού, σε άλλες πόλεις της χώρας μας ή στο εξωτερικό, είναι άνθρωποι οι οποίοι πονούν τον τόπο τους ενδιαφέρονται για τον τόπο τους, είναι αυτοί που δίνουν το παρόν τους καθημερινά σε όποιο μέρος και αν βρίσκονται, εκφράζουν τη γνώμη τους, την άποψή τους, δίνουν το είναι τους για την πρόοδο του τόπου μας. Είμαι αισιόδοξος ότι αυτή η δυναμική πορεία της Θράκης μας θα συνεχιστεί. Πολύ ορθά παρατηρήθηκε από προηγούμενο ομιλητή ότι δεν πρέπει να επαναπαυτούμε στις σημαντικές προόδους που κάναμε τα τελευταία χρόνια, αλλά θα πρέπει με τους ίδιους ρυθμούς να συνεχίσουμε να συνεχίσουμε τα μεγάλα μας βήματα μπρος για να καταφέρουμε να υπερκαλύψουμε ελλείψεις πολλών δεκαετιών, θα πρέπει να οδηγήσουμε σε υψηλότερη θέση ανάμεσα στις περιφέρειες της χώρας μας και της Ευρώπης. Εγώ πιστεύω ότι αυτή την προσπάθεια μας σε λίγα χρόνια όλοι μας θα τη δούμε να γίνεται πραγματικότητα. Τον πήχη των οραμάτων μας και των στόχων μας για τη Θράκη τον έχουμε θέσει πολύ ψηλά, όμως έχουμε αποδείξει ότι όσο ψηλά θέτουμε τον πήχη μας τόσο μεγαλύτερη είναι η προσπάθεια, αλλά και η επιτυχία δεδομένη.

Σας ευχαριστώ πολύ.

"Θράκη: Μαθήματα μιας άλλης ανάπτυξης / Περιφέρειες έξυπνες και ωραίες"

Μιχάλης Χαραλαμπίδης.

(Επικεφαλής κόμματος Δ.Π.Ε.)

* ΤΟ ΚΟΙΝΟ ΤΩΝ ΘΡΑΚΩΝ ΑΝΗΚΕΙ ΣΤΟΥΣ ΘΡΑΚΙΩΤΕΣ ΟΧΙ ΣΤΑ ΚΟΜΜΑΤΑ ΚΑΙ ΤΟ ΚΡΑΤΟΣ

* ΘΡΑΚΗ ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ, ΣΟΥΦΛΙ: ΓΑΣΤΡΟΝΟΜΙΚΗ ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ

* ΣΥΜΠΕΡΙΦΕΡΟΝΤΑΙ ΝΤΡΟΠΑΛΑ ΚΑΙ ΕΠΑΡΧΙΩΤΙΚΑ ΣΤΙΣ ΒΡΥΞΕΛΕΣ

Πριν ακριβώς από εννέα χρόνια είχα την προσδοκία της δημιουργίας ενός σύγχρονου θεσμού που θα έκφραζε τόσο το ΠΑΝ, το παγκόσμιο, όσο και το ΤΟΠΟΣ, το τοπικό. Το ΠΑΝΤΟΠΟΣ εκεί που κρίνετε σήμερα το μέλλον των περιφερειών των χωρών, των οικονομιών και των ταυτοτήτων τους.

Έτσι με μεγάλο μεράκι, με μεγάλη αγάπη συνέβαλα στο μεγαλύτερο πολιτικό γεγονός στην Ελλάδα το 1994, στο 2ο Παγκόσμιο Συνέδριο των Θρακών, στις Φέρρες. Είχε προηγηθεί το 1ο συνέδριο των απόδημων Θρακών με πρωτοβουλία ενός Θρακιώτη που αγαπούσε τον τόπο του, του δημάρχου Ξάνθης κ. Αμοιρίδη.

Δυστυχώς η προσδοκία μας το 1994 πήρε, οδηγήθηκε, σε δρόμους που την οδήγησαν σε μαρασμό ενώ ξεκινήσαμε κάτι πρωτοποριακό όχι μόνο εθνικά ή ευρωπαϊκά αλλά και παγκόσμια. Οι προβληματισμοί και οι στόχοι του συνεδρίου των Φερών ήταν πρωτοποριακοί σε σχέση με την παγκοσμιοποίηση και την απάντηση που πρέπει να δώσουμε. Ήμασταν πιο μπροστά από το Σιατλ, το Πόρτο Αλέγκρε ή άλλες ευρωπαϊκές περιφέρειες.

Η σημερινή μου παρουσία στο 6ο συνέδριο, μετά από απουσία χρόνων, πρέπει να θεωρηθεί ως έκκληση και πρόταση για μια νέα αφετηρία αναζωογόνησης και αναγέννησης του ΠΑΝΤΟΠΟΣ των Θρακών, του Κοινού των Θρακών, των συνεδρίων των Θρακών.

Θα πρότεινα λοιπόν τον σχηματισμό μιας Διαρκούς Γραμματείας, που θα αποτελέσουν οι Δήμοι ιστορικών τόπων της Θράκης όπως της Μαρώνειας, των Αβδήρων, των Μεταξάδων, της Σαμοθράκης που μαζί με τους δήμους της Αλεξανδρούπολης και του Διδυμοτείχου να προετοιμάσουν σοβαρά ένα 7ο αναγεννητικό συνέδριο που απ’ ότι ξέρω θα γίνει στην ιστορική πόλη του Διδυμοτείχου. Σ’ αυτήν τη γραμματεία θα συμμετέχουν εκπρόσωπος των επιμελητηρίων, των συνεταιρισμών, των εργατικών κέντρων της Θράκης, των πανεπιστημίων. Όπως και της διασποράς, εσωτερικής και εξωτερικής. Μόνιμη έδρα αυτού του θεσμού με την ανάλογη υποδομή πρέπει να είναι η Μαρώνεια. Η Μαρώνεια είναι η δική μας Κνωσός, η δική μας Βεργίνα, που περιμένει όμως τη μεγάλη ανακάλυψή της, την ανασκαφή της.

Πριν όμως φθάσουμε στο 7ο συνέδριο του Διδυμοτείχου, στα πλαίσια αυτού που αναφέρω στην ομιλία μου για μια άλλη ανάπτυξη της Θράκης, μπορούμε να οργανώσουμε το 2003 μια εκστρατεία ελληνική, ευρωπαϊκή, παγκόσμια που θα καταλήγει σε ένα θεματικό συνέδριο στο Σουφλί το 2003. Τίτλος της θα είναι: Θράκη, γαστρονομική περιφέρεια της Ελλάδας, Σουφλί: Γαστρονομική πρωτεύουσα της Θράκης. Η αγροδιατροφή, η γαστρονομία είναι ένα πεδίο πρωταγωνιτισμού της Θράκης και των Θρακών. Ο Δήμος Σουφλίου πρέπει να κρατήσει πρώτος τη σκυτάλη. Ένα μάθημα ηθικό, δημόσιο μάθημα, από τον χαμένο κύκλο των προηγούμενων 9 χρόνων είναι ότι, η αναζωογόνηση του χώρου των συνεδρίων, του Κοινού των Θρακών απαιτεί μια ηθική πολιτική στάση που υπερβαίνει τους προσωπικούς υπολογισμούς, τις κομματικές ή κρατικές ανασφάλειες και άγχη αυτοσυντήρησης γραφειοκρατιών. Το συνέδριο των Θρακών, το Κοινό των Θρακών

ανήκει στους Θρακιώτες. Τα λεγόμενα κόμματα δεν είδαν από την αρχή με καλό μάτι αυτόν τον σύγχρονο θεσμό.Αν η προσδοκία μου με την ομιλία μου στο συνέδριο των Φερών το 1994 ήταν να αποτελέσει η Θράκη πρωτοπορία μιας γεωοικονομικής απάντησης στις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, σήμερα προσδοκώ να κάνουμε τη Θράκη εργαστήριο, εργοτάξιο μιας άλλης ανάπτυξης που δείχνει έναν άλλο δρόμο για το πώς μπορούν να σταθούν οι τόποι, οι περιφέρειες στον σημερινό παγκοσμιοποιημένο κόσμο. Ούτε αποκλεισμένες αλλά ούτε υφιστάμενες ή χωματερές τους.

Πριν αναφερθώ αναλυτικά σ’ αυτό οφείλω να αναφερθώ σ’ ένα άλυτο ζήτημα του 1990 ή του 1994. Η Θράκη είναι μια περιφέρεια υψηλής στρατηγικής σημασίας, τάξης. Εδώ απαιτούνται ιστορικού στρατηγικού τύπου, δομικού τύπου, παρεμβάσεις ιδιαίτερα στις υποδομές και όχι πελατειακές, εκφυλισμένες, παρακμιακές πολιτικές. Ο δικός μας αγώνας για την Εγνατία, ένας αγώνας, μια ιστορία, που έχει όνομα και επίθετο και δεν παραχαράσσεται, οδήγησε στην ολοκλήρωση περίπου της οριζόντιας Εγνατίας στη Θράκη. Εμείς όμως θέλουμε μια Εγνατία όχι ως τοπικό περιφερειακό άξονα αλλά εθνικό και διεθνή. Οι χρόνοι όμως γι’ αυτό, λόγο ολιγωρίας και ανευθυνότητας των αρμοδίων, είναι μακρινοί. Γι’ αυτό χρειάζεται ένα νέο κίνημα για την Εγνατία, εθνικό και διεθνή άξονα. Οι ρυθμοί κίνησης των αρμοδίων είναι πολύ πίσω από τους ρυθμούς της ιστορίας και της οικονομίας.

Έχει όμως αποκρυβεί ένα άλλο σημαντικό για το μέλλον της περιοχής μας γεγονός. Ενώ στις άμεσες προτεραιότητες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σε σχέση με τους οδικούς άξονες εντάσσεται αυτός της Γένοβα – Ρότερνταμ, Βερολίνο – Νάπολη όπως και ο Λυών – Βενετία – Κίεβο, δεν εντάσσονται ο Αλεξανδρούπολη – Μπουργκάς – Οδησσός ή Θεσσαλονίκη – Βαρσοβία ή Γκτανσκ. Όλοι γνωρίζετε ότι η διεκδίκηση του άξονα Αλεξανδρούπολη – Μπουργκάς – Οδησσός είναι μια ιδέα μας, ένα αίτημα του 1985, πολύ πριν ξυπνήσουν οι άλλοι ευρωπαίοι που σήμερα υλοποιούν τον άξονα Λυών – Κίεβο. Τελικά οι “κυβερνώντες” και οι αντιπολιτεύσεις συμπεριφέρονται σαν να είναι η Ελλάδα υποψήφια χώρα στην Ε.Ε. και όχι ισότιμο μέλος, ούτε προεδρεύουσα. Όταν κατά τη γνώμη μας οφείλει να πρωταγωνιστεί. Αυτοί αρκούνται στο ρόλο του ακροατή, του θεατή ή του συντονιστή στις συζητήσεις του διαλόγου άλλων. Λείπει ο ελληνικός λόγος και πρωταγωνισμός. Συμπεριφέρονται ντροπαλά και επαρχιώτικα στις Βρυξέλες.

"Περιφερειακή ανάπτυξη και λαϊκός πολιτισμός"

Γεώργιος Χουρμουζιάδης

(καθηγητής αρχαιολογίας του Α.Π.Θ. - Βουλευτής Κ.Κ.Ε. Α' Θεσσαλονίκης)

Το θέμα που θα προσπαθήσω να αναπτύξω δεν έχει άμεση σχέση με τα θρακολογικά "πράγματα". Δεν αναφέρεται ούτε στην ιστορία της περιοχής ούτε στην αρχαιολογία, ή τα λαογραφικά της στοιχεία. Οπωσδήποτε όμως το συνιστούν σκέψεις που προκύπτουν άμεσα από τα προβλήματά της, τις απαισιόδοξες προοπτικές της και τα οδυνηρά της οράματα.Κι αυτό είναι το μόνο και αναμφισβήτητο συμπέρασμα της λογικής της παγκοσμιοποίησης τα προβλήματα των λαών να είναι τα ίδια σ' όποια περιφέρεια , γι' αυτό και οι αγώνες τους πρέπει να είναι οι ίδιοι. Και κει κατά την άποψή μου πρέπει να τείνει η περιφερειακή ανάπτυξη στην ένταξη του λαού της στη λογική ενός κοινού αγώνα, στην αναζήτηση ενός κοινού οράματος σε μια λογική που αναγνωρίζει το δικαίωμα στη Θράκη να είναι ...

Είναι μερικές λέξεις της νεοελληνικής γλώσσας που ανάλογα με τη συγκυρία, την πολιτική ή την κοινωνική, ακόμα και την οικονομική χρησιμοποιούνται περισσότερο από τις άλλες. Όχι γιατί είναι πι χρήσιμες στην καθημερινή μας ζωή ούτε γιατί ανάγονται σε κοινωνικά πεδία πιο σημαντικά. Η χρήση της γλώσσας σήμερα και ιδιαίτερα μερικές λέξεις από τη γλώσσα αυτή χρησιμοποιούνται σκόπιμα, για να στηρίξουν τις επικοινωνιακές διαδικασίες των πολιτικών οργανισμών και ιδιαίτερα του κυβερνητικού θεσμικού λόγου. Δε θα ήταν, λοιπόν, αυθαίρετο, αν υποστηρίζαμε την άποψη πως οι πολιτικές σκοπιμότητες διαμορφώνουν την τρέχουσα γλωσσική μας κουλτούρα, και σε τελευταία ανάλυση, γιατί αυτό σημαίνει η χρήση μιας γλώσσας, διαμορφώνουν τη σχέση μας με τα πράγματα. Οπότε και η ίδια η σχέση μας με την Ιστορία παίρνει άλλο περιεχόμενο. Και αν δεχτούμε αυτό που ισχυρίζεται ο μεξικανός νομπελίστας Οκτάβιο Πας στο βιβλίο του "Ο λαβύρινθος της μοναξιάς" πως ο άνθρωπος δεν ανήκει στην Ιστορία, αλλά είναι η ίδια η Ιστορία", τότε αν η σχέση μας με την Ιστορία παίρνει άλλο περιεχόμενο, σημαίνει πως η ίδια η ιστορία παίρνει άλλο περιεχόμενο.

Φυσικά η αποψινή μου εισήγηση δεν έχει γλωσσολογικό περιεχόμενο, ούτε σκέφτομαι να σας αναλύσω τη σχέση της γλώσσας με την Ιστορία, απλώς θα προσπαθήσω η εισήγησή μου αυτή να είναι μια πολιτική αναφορά, ίσως και ανάλυση, αν το επιτρέπει ο χρόνος των περιγραφών "Περιφερειακή ανάπτυξη" και "Λαϊκός Πολιτισμός". Βέβαια δε θα χρησιμοποιήσω αριθμούς, στατιστικά δεδομένα και γενικές ποσοτικές περιγραφές. Ούτε θα αναφερθώ σε χρηματοδοτικές αποφάσεις και οικονομικούς σχεδιασμούς. Εξάλλου σε μια προφορική ανακοίνωση ούτε ο ομιλητής μπορεί να επαληθεύσει τις ποσότητες και τους αριθμούς

ούτε και οι ακροατές να τα ελέγξουν. Και πρώτ' απ' όλα θα ήθελα να αναφερθώ στην περιγραφή "περιφερειακή ανάπτυξη", έναν όρο, δηλαδή που χωρίς να έχουμε κατανοήσει επαρκώς το περιεχόμενό του τον χρησιμοποιούμε με σκοπό να σχεδιάσουμε μια συγκεκριμένη οικονομικοκοινωνική πολιτική ή να δικαιολογήσουμε τα λάθη και τα κενά μιας άλλης. Και αυτή η έλλειψη της επαρκούς κατανόησης του μοντέρνου αυτού όρου "περιφερειακή ανάπτυξη" οφείλεται στο γεγονός ότι αποδίδουμε στο περιεχόμενό του το χαρακτήρα μιας μακροοικονομικής μεταβλητής. Χρησιμοποιούμε, με άλλα λόγια, τον όρο όπως ακριβώς χρησιμοποιούμε τους άλλους μακροοικονομικούς όρους, π.χ. πληθωρισμός, εμπορικό ισοζύγιο, δημοσιονομική πολιτική, χωρίς να λάβουμε υπόψη μας την έννοια της συμμετοχής και της επικοινωνίας που αποτελούν βασικούς παράγοντες παραγωγής των όρων εκείνων πάνων στους οποίους θεμελιώνεται η ανάπτυξη της Περιφέρειας. Χωρίς να λάβουμε επίσης υπόψη μας ότι μια περιφέρεια αναπτύσσεται, όταν ξεπερνάει τις αρνητικές της ιδιαιτερότητες, όταν παύει να είναι το εθνικό επιμέρους και καθίσταται το οργανικό, έως το αναγκαίο στοιχείο ενός αδιαίρετου κοσμικού όλου. Χωρίς να λάβουμε, εν τέλει υπόψη μας ότι μια περιφέρεια αναπτύσσεται, όταν δεν αποκτά απλώς τη δυνατότητα να "προβαίνει" στο ΑΠΕ, αλλά είναι σημαίνον παραγωγός του.

Γι' αυτό ακριβώς το λόγο είπα και πριν από λίγο ότι συζητώντας για την περιφερειακή ανάπτυξη της Θράκης οι αριθμοί δεν αποτελούν τα μοναδικά επιχειρήματα, ούτε οι ποσότητες αποδεικνύουν πως τα "πράγματα" έχουν πάρει το σωστό τους δρόμο. Σημασία έχει να αναδειχθούν οι ουσίες που εμπεριέχονται στα επιχειρήματα αυτά και τα κοινωνικά πεδία όπου οι ουσίες αυτές δομούνται. Θα ήτανε επομένως ποιο ενδιαφέρον να βρει κανείς και να αναλύσει με ποιο τρόπο αναπτύσσονται στην περιοχή αυτή, στην περιοχή της Θράκης, δηλαδή, οι όροι συμμετοχής και υποστηρίζονται οι δυνατότητες επικοινωνίας που εντέλει αποτελούν και τους βασικούς πυλώνες της περιφερειακής ανάπτυξης. Βέβαια σε μια πλατειά και συστηματικά συζήτηση θα μπορούσε κανείς να αναφερθεί σε πολλά πεδία, όπου συντελούνται οι βασικές λειτουργίες της ανάπτυξης. Συντελείται, με άλλα λόγια, η απελευθέρωση από τους γεωγραφικούς περιορισμούς, άρα η "περιφέρεια" της Θράκης δεν βιώνεται κοινωνικά και οικονομικά ως περιθώριο, ως επιμέρους ιστορικό και πολιτικό δεδομένο, αλλά ως ένα συγκεκριμένο συνεργό στοιχείο της Ιστορίας. Οπότε και, σύμφωνα με μια επιτυχημένη περιγραφή οι απομακρυσμένοι εργαζόμενοι της περιοχής αυτής πλησιάζουν το κέντρο, όσοι είναι απομονωμένοι έχουν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν, το κόστος μετακίνησης από και προς τις δυσπρόσιτες περιοχές μειώνεται, όσοι δεσμεύονται από την έλλειψη τοπικών ευκαιριών έχουν στη διάθεσή τους όχι μόνο εθνικούς αλλά και παγκόσμιους πόρους, οι μικροί μπορούν να ανταγωνιστούν τους μεγάλους. Και για να κατευθυνθώ προς την άλλη περιγραφή του θέματός μου που είναι ο "λαϊκός πολιτισμός" θα ισχυριστώ πως ένα τέτοιο σημαντικό πεδίο

είναι η Κοινωνία της πληροφορίας, χρησιμοποιώντας την άποψη που υποστηρίζει πως "Αν πρέπει να επιλέξουμε έναν τομέα στον οποίο μπορεί κατ' εξοχήν να συμβάλει η ανάπτυξη της Κοινωνίας της Πληροφορίας τότε αυτός της περιφερειακής πολιτικής εμφανίζεται ως ο καταλληλότερος".

Και το ισχυρίζομαι αυτό, γιατί στις διαδικασίες που προτείνονται για να υλοποιηθεί ως ιστορική πραγματικότητα, κοινωνική και οικονομική μαζί, δηλαδή, η Κοινωνία της Πληροφορίας δεν τίθεται πλέον θέμα περιφερειακής ανάπτυξης με την καθιερωμένη έννοια του όρου, της πραγματοποίησης "μεγάλων έργων" με την τρέχουσα δημοσιογραφική έννοια, αλλά ισότιμης συμμετοχής όλων στον παγκόσμιο χώρο, όπου αναδεικνύονται νέες δομές, υπηρεσίες και φορείς. Όπου οι νέες τεχνολογίες παρεμβαίνουν αποτελεσματικά στη διαμόρφωση της Ιστορικής ροής, στο βαθμό που επιβάλλουν ακόμα και νέους όρους ταξικής πάλης. Γιατί οι τεχνολογίες αυτές δεν συνιστούν απλώς ένα σύνολο μηχανών με μυστηριακές λειτουργίες και υπεράνθρωπες παρεμβάσεις. Επιβάλλουν τη μορφή μιας άλλης γλώσσας. Επιβάλλουν μια άλλη αντιλογική, στο πλαίσιο της οποίας ακόμα και οι αριθμοί δεν έχουν το ίδιο περιεχόμενο, στο οποίο εξακολουθεί να επιμένει η εγκύκλια αριθμητική μας εκπαίδευση. Η Κοινωνία της Πληροφορίας λοιπόν ένα σημαντικό πεδίο όπου η περιφερειακή ανάπτυξη αποκτά άλλο περιεχόμενο και ιδιαίτερα στη διαμόρφωση των όρων της συμμετοχής. Επειδή πιστεύω όμως ότι η Κοινωνία της Πληροφορίας δεν αναλύεται ούτε περιγράφεται απλώς ως μια ενιαία δομή, ούτε ως ένα σύνολο δομών που αναλαμβάνουν να διεκπεραιώσουν συγκεκριμένες, άρα αντιληπτές ποσότητες της καθημερινότητας, αντίθετα μάλιστα αναλύεται και περιγράφεται ως ένα σύνολο μηχανισμών που το τελικό τους προϊόν διαχέεται αποκλειστικά και μόνο μέσω της κεντρικής εξουσίας με την παρέμβαση, μάλιστα, του μεγάλου κεφαλαίου, θα ήθελα να επιχειρήσω μια ανατροπή του συμβατικού περιεχομένου της νέας αυτής κοινωνικής δομής που τείνει να υποκαταστήσει, τουλάχιστο σε θεωρητικό επίπεδο, αυτό που όλοι κατανοούμε ως καθημερινή διανθρώπινη σχέση με ένα αφηρημένο σύστημα "διεπαφών", όπως λέγονται στην αδόκιμη ηλεκτρονική γλώσσα. Μια ανατροπή που την προκαλεί ο φόβος απέναντι στις αντιλήψεις του νεοφιλελευθερισμού που κατακτούν όλο και πιο πολύ μέρος των πολιτικών που ασκούνται στη χώρα μας, με αποτέλεσμα οι κοινωνίες, και φυσικά οι περιφέρειες, παύουν να έχουν τη συλλογική δομή. Αυτοδιαλύονται σε ατομικές αλληλοσυγκρουόμενες περιπτώσεις ατόμων, στο όνομα της ιδεολογίας του ανταγωνισμού και της ελεύθερης αγοράς, στο όνομα της αποθέωσης του ατομικισμού και του τέλους της εργασίας κατά τον Jeremy Rifkin.

Μια αυτοδιάλυση που έχει ως άμεση συνέπεια την απαξίωση των δυνάμεων εκείνων και των στοιχείων που σε μια κοινωνία παραδοσιακού, όχι με την έννοια του συντηρητικού, χαρακτήρα

συνιστούν τον λαϊκό πολιτισμό. Εκείνης της συνεκτικής ύλης μιας κοινωνίας που δεν την αποτελούν, κατά μία λανθασμένη αντίληψη το σύνολο των καλλιτεχνικών προϊόντων μιας περιοχής, αλλά το σύνολο των συμπεριφορών, ως άμεσο προϊόν της συμμετοχής των ανθρώπων στις διαδικασίες της οικονομίας, της πολιτικής και της ιδεολογίας.

Το ερώτημα που προκύπτει από έναν τέτοιο προβληματισμό και που προηγείται του βασανιστικού ερωτήματος πόσα μας έδωσαν, ποιοι και πώς τα διαχειρίστηκαν είναι με ποιο τίμημα η κοινωνία της πληροφορίας υποκαθιστά την κοινωνία της πολιτισμικής συνοχής. Με ποιο ιστορικό δικαίωμα οι κυβερνήσεις στο όνομα μιας απροσδιόριστης περιφερειακής ανάπτυξης αδιαφορούν για τις αδυναμίες της περιφέρειας να συμμετάσχει όχι μόνο στην κατανομή του παγκόσμιου προϊόντος, αλλά και σε εκείνη των εγχώριων παροχών. Και δε νομίζω πως η αναζήτηση ενός παραδείγματος στη σύγχρονη νεοελληνική πραγματικότητα είναι δύσκολη.

Ο εντοπισμός της ολυμπιακής κοσμογονίας στο αμαρτωλό λεκανοπέδιο συνοδεύει ως επιχείρημα των συλλογισμών μου με αλάνθαστο τρόπο. Και το κάνει αυτό γιατί αποδεικνύει πως η περιφερειακή ανάπτυξη ως συμμετοχική πραγμάτωση και όχι ως σκόπιμη και χωρίς βαθείς σχεδιασμούς συσσώρευση αμφίβολων πόρων ούτε καταργεί τις ταξικότητες ούτε αναιρεί τις αποστάσεις. Οι απομονωμένοι παραμένουν απομονωμένοι, οι περιθωριακοί περιθωριακοί. Και ο λαϊκός πολιτισμός με την έννοια της κοινωνικής συνοχής υποχωρεί. Αποκτά με προκρούστειο τρόπο το λειτουργικό χαρακτήρα μιας κοινωνίας που μπορεί να στηρίζεται στον πληθωρισμό της πληροφορίας, δεν εξασφαλίζει όμως την ισότιμη, δημοκρατική κατανομή της. Στις πιο πολλές φορές, μάλιστα, αποτελεί το πρόσχημα για την χωρίς όρους αποδοχή των μηχανισμών της νέας τεχνολογίας. Και στην περίπτωση αυτή οι περιφερειακές οντότητες συνωθούνται γύρω από "κέντρα", ελέγχονται από αυτά, υποτάσσονται σ' αυτά συνωθήσεις, ελέγχους και υποταγές που δεν μπορεί να τις αποτρέψει η μηχανιστική συσσώρευση πόρων, οι περίφημες και μυστηριώδεις οικονομικές αναδιαρθρώσεις και σε τελική ανάλυση η ανάπτυξη επιχειρησιακών δράσεων που αφήνουν έξω τις ανάγκες του εργαζόμενου λαού.

Καταλήγοντας θέλω να υποστηρίξω την άποψη ότι η συζήτηση για την περιφερειακή ανάπτυξη δεν είναι μια επίπεδη συζήτηση για τους πόρους, αλλά μια αναλυτική προσέγγιση των μηχανισμών αποπεριφερειοποίησης μέσω της οργανικής συμμετοχής στο εθνικό ίσως και το παγκόσμιο γίγνεσθαι. Να υποστηρίξω επίσης πως πυρήνας μιας τέτοιας ανάπτυξης είναι ο Λαϊκός πολιτισμός ως σύνολο μηχανισμών κοινωνικής συνοχής και όχι ως το μοντέρνο υποκατάστατό του, την Κοινωνία της Πληροφορίας που ενώ στηρίζεται στην πληροφορία δεν την κατανέμει ισότιμα. Απλώς τη διαχειρίζεται με μια πάγια ταξική λογική.

Η παρουσία της Θράκης στο διαδίκτυο

Γεράσιμος Κέκκερης

Αναπληρωτής καθηγητής

Παιδαγωγικού Τμήματος Δημοτικής Εκπαίδευσης, Δ.Π.Θ.

email: kekkeris@eled.duth.gr

 …. η χώρα αυτή η κατ' εξοχήν ελληνική, από των μυθικών χρόνων του Ορφέως μέχρι των χθεσινών μαρτύρων των σφαγιασθέντων υπέρ της ελληνικής ιδέας, η χώρα αυτή ουδέποτε εμελετήθη επαρκώς και ισαξίως της θέσεως και περιωπής, την οποίαν κατέχει μέσα εις το γενικόν πλαίσιον των ελληνικών χωρών. Η αρχαιολογία της, η ιστορία της, η λαογραφία της, η γλώσσα και αι τόσαι άλλοι εκδηλώσεις του ψυχικού βίου της, παρά τας γενομένας τήδε κακείσε και σπορρραδικώς αξιόλογους άλλως επ'αυτών μελέτας, παραμένουν εν πολλοίς ακόμη ανεξερεύνητοι και κατ'ακολουθίαν άγνωστοι δια τον πολύν ελληνικόν και ξένον κόσμον. Ίσως διότι λόγω της γεωγραφικής της θέσεως, ως αποτελούσης τον τελευταίον κρίκον της ελληνικής ολοκληρώσεως δια την νεωτέραν Ελλάδα, δεν είχεν εφελκύσει ακόμη όσον έπρεπε την πανελλήνιον επιστημονικήν προσοχήν. Ίσως και διότι ουδείς ποτέ ημφισβήτησε την ελληνικότητα της…”

Απόσπασμα της προκήρυξης που συνέταξαν οι τον Ιούλιο του 1927 επίλεκτοι Θράκες, όπως ο Χρήστος Τσούντας, καθηγητής της Αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, ο Αριστοτέλης Κουρτίδης, ο Στίλπων Κυριακίδης, ο Απόστολος Δοξιάδης, ο Πολύδωρος Παπαχριστοδούλου και άλλοι διαπρεπείς Θράκες με την ίδρυση της Εταιρείας Θρακικών Μελετών.

Περίληψη

Η ιστοσελίδα με τίτλο “Θράκη, η Γη του Ορφέα” ( http://alex.eled.duth.gr ) δημιουργήθηκε για την προβολή της περιοχής της Θράκης και την παρουσίαση της Θρακικού πολιτισμού στο διαδίκτυο. Ο όγκος της πληροφορίας που περιλαμβάνει, αντιστοιχεί σε περισσότερες από 300 ολοκληρωμένες παρουσιάσεις διαφόρων εκδόσεων οι περισσότερες των οποίων είναι βιβλία με πλήρη περιεχόμενα. Στα πλαίσια της της ιστοσελίδας επιπλέον αναμεταδίδονται στο παγκόσμιο κοινό ραδιοφωνικοί σταθμοί της περιοχής, επιλεγμένες διοργανώσεις με εικόνα και ήχο και

τελευταία επιχειρείται η ζωντανή σύνδεση με ήχο και εικόνα με τους αποδήμους.

Ιστορικό Δημιουργίας

Από τις 9 Δεκεμβρίου 1999 διαμέσου του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης παρουσιάζεται στο διαδίκτυο η ιστοσελίδα “Θράκη, η Γη του Ορφέα” στη διεύθυνση http://orpheus.ee.duth.gr και από τον Απρίλιο του 2002 αποκλειστικά στη διεύθυνση http://alex.eled.duth.gr. Στην ιστοσελίδα αυτή παρουσιάζονται στοιχεία για την ιστορία, τον πολιτισμό της Θράκης καθώς επίσης και στοιχεία για το περιβάλλον, πληροφορίες για τις τουριστικές δυνατότητες της περιοχής, και προτεινόμενες διαδρομές. Η δημιουργία της έγινε για εκπαιδευτική και τουριστική χρήση μέσα στο πλαίσιο της προσπάθειας για την πολιτιστική προβολή και την αναπτυξιακή πορεία της Θράκης που βρίσκεται, όπως όλοι γνωρίζουμε, για πολλούς λόγους στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος και των συζητήσεων μας, σχεδόν σε καθημερινή βάση. Η κύρια όμως προσπάθεια στρέφεται στην παρουσίαση του Θρακικού πολιτισμού στις όποιες μορφές αυτός δραστηριοποιήθηκε και των φορέων και δημιουργών που είναι υπεύθυνοι για αυτόν κατά μήκος της ιστορικής της πορείας. Ένα μεγάλο τμήμα της ιστοσελίδας παρουσιάζεται και στην αγγλική γλώσσα.

Με την εγκατάσταση των προσφύγων, μετά τη Συνθήκη της Λωζάννης (1923), άρχισαν να συστηματοποιούνται και να καταγράφονται οι μελέτες που αφορούσαν στο θρακικό χώρο, με την έκδοση ειδικών επιστημονικών περιοδικών, κυρίως από Θρακικές Εταιρίες ή Θρακικούς Συλλόγους και τη σύνταξη θρακικών βιβλιογραφιών, πάλι από Θρακιώτες και Θρακιώτισσες των οποίων οι ιδιαίτερες πατρίδες είχαν παραμείνει εκτός της ελληνικής επικράτειας. Έγινε τότε προσπάθεια να επισημανθούν και να καταγραφούν οι μελέτες που αφορούσαν στη δυσπρόσιτη αυτή επαρχία της οθωμανικής αυτοκρατορίας, οι οποίες απέρρεαν κυρίως από τις εργασίες των ξένων επιστημονικών αποστολών στα τέλη του 19ου αι. και από τη σωστική δραστηριότητα των ποικίλων φιλεκπαιδευτικών Συλλόγων που είχαν ιδρυθεί στην Ελλάδα και στην Κωνσταντινούπολη. Από τη δεκαετία του '80 υπάρχει ένα αυξημένο ενδιαφέρον για τα θρακικά θέματα και από τη δεκαετία του '90 μια πολύ πιο τονισμένη ενασχόληση με στόχο να συστηματοποιηθούν οι έρευνες για τη Θράκη, ιδιαίτερα με τις εργασίες και τα ερευνητικά προγράμματα που αναλήφθηκαν από διάφορους επιστημονικούς φορείς, όπως το Ίδρυμα Μελετών Χερσονήσου του Αίμου, Ο Σύλλογος Φίλων της Μουσικής, η Ακαδημία Αθηνών, το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, το Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών ενώ ιδιαίτερο είναι και το ενδιαφέρον της Βουλής των Ελλήνων. Ενώ όμως για τους ερευνητικούς φορείς ο εντοπισμός των πηγών που δίνουν πληροφορίες για τη Θράκη δεν

είναι ιδιαίτερα δύσκολος, το ευρύ κοινό δεν γνωρίζει πολλά πράγματα για τη Θράκη που παραμένει “terra incognita”. Η Ελληνική πολιτεία μέχρι πρόσφατα τη χρησιμοποιούσε σαν τόπο δυσμενούς μετάθεσης, η ιστορία της απουσιάζει επιδεικτικά από την εκπαίδευση και για το ευρύ κοινό ήταν συνυφασμένη με τις μειονότητές της. Οι συγγραφείς που ασχολήθηκαν με θέματα που την αφορούν, είχαν σαν αναγνωστικό κοινό μόνο τους κάτοικους και λίγα μέλη απόδημων συλλόγων της.

Λιγότερο, όμως, είναι γνωστά τα πολυσύνθετα γνωρίσματα και προβλήματα αυτής της περιοχής, η οποία αποτέλεσε και αποτελεί ένα σημαντικό σταυροδρόμι ανάμεσα στην Ασία και την Ευρώπη. Ένα σταυροδρόμι όπου συναντήθηκαν διαφορετικοί πολιτισμοί, συγκρούσθηκαν, και αλληλοεπηρεάσθηκαν, εθνοπολιτισμικές ομάδες, αλλά και ιδέες, θρησκείες, παραδόσεις και έθιμα, που οδήγησαν στη σημερινή "πολυπολιτισμική", όπως τελευταία συνηθίζεται να αποκαλείται, πραγματικότητα. Μια πραγματικότητα πλούσια σε έκφραση, όπου έχουν συγχωνευτεί γεγονότα και μνήμες, μύθοι και αλήθειες και όπου ο κάθε ενδιαφερόμενος χρειάζεται να ανατρέξει ψηλαφητά, παραμερίζοντας τους επάλληλους πέπλους του χρόνου, για να καταλάβει και να ερμηνεύσει όσα έχουν πια αφομοιωθεί και παγιωθεί.

Το θέμα της Θράκης έχει αποτελέσει από παλαιά αντικείμενο πολλαπλών επιστημονικών συζητήσεων, με συνέπεια να διαμορφωθεί σε ειδικό κλάδο η Θρακολογία. Τα θεωρητικά και τεκμηριωτικά προβλήματα που απασχολούν τη Θρακολογία παρουσιάζει αναλυτικά η καθηγήτρια του Παν/μιου Θεσσαλονίκης κ. Βασιλική Παπούλια στο εισαγωγικό της κείμενο με τίτλο "Η αρχαία Θράκη ως ιστορική ενότητα" στον συλλογικό τόμο "Θράκη" που εξέδωσε η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας-Θράκης, το 1994. Όπως σημειώνει η κ. Παπούλια, "ο προβληματισμός αλλάζει, ανάλογα με το ποια ιστορική ενότητα θεωρεί κανείς κάθε φορά ως τον κυριότερο φορέα της ιστορικής εξέλιξης”.

Τις δυσκολίες αυτές αντικατοπτρίζει σε πολλές περιπτώσεις και η ιστοσελίδα, όπου για να συστηματοποιηθεί η παρουσίαση της περιοχής, ήταν απαραίτητο να εξευρεθεί ένας κοινός τρόπος μελέτης και τεκμηρίωσης του θρακικού χώρου και των κατοίκων του. Η ομάδα που σχεδίασε την ιστοσελίδα, επέλεξε την αναλυτική πολιτισμική προσέγγιση, δηλαδή την παρουσίαση της περιοχής με κύριο άξονα τις πνευματικές δυνάμεις που μετακινήθηκαν στην Ελλάδα με τις συνθήκες του 22-23 που διαμόρφωσαν την παρούσα κατάσταση χωρίς να παραβλέπονται άλλα βασικά στοιχεία και γνωρίσματα της περιοχής όπως το περιβάλλον, η φύση, ο τουρισμός και η εν γένει εξέλιξη και ανάπτυξη της περιοχής. Η επιλογή αυτή θεωρήθηκε ότι αποτελεί τον απαραίτητο κοινό παρονομαστή για τη διαχρονική προσέγγιση, καθότι η ύπαρξη μιας ισχυρής πρωτεύουσας μέσα στα όρια της, συνετέλεσε στην ύπαρξη έντονης

πνευματικής ζωής που μεταφέρθηκε και αφού ξεπέρασε τα προβλήματα της προσφυγιάς και στη συνέχεια την αναταραχή των ετών 40-50 δίνει πλέον δείγματα της εξέλιξης με όσες συνέπειες συνεπάγεται αυτή η πραγματικότητα.

Κύριο πρόβλημα της ομάδας σχεδίασης υπήρξε καταρχήν η απόκτηση υπολογιστικού εξοπλισμού ικανού να καλύψει όλες τις απαιτήσεις ολοκληρωμένης και πολύπλευρης παρουσίασης του διατιθέμενου υλικού. Με αρωγό την Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης που μέσω του προγράμματος ΠΕΠ 94-99 διέθεσε τα απαιτούμενα κονδύλια, επιλέχτηκε εξοπλισμός που επιτρέπει την καταχώριση των δεδομένων και μετά το πέρας της πρώτης διετίας του προγράμματος, ώστε να συνεχισθεί το έργο περιλαμβάνοντας πλήθος άλλων πληροφοριών που θα συμβάλλουν στην όσο το δυνατόν ολοκληρωμένη παρουσίαση της περιοχής. Στόχος είναι η ιστοσελίδα να περιλαμβάνει εκτός από μία κατά το δυνατόν ολοκληρωμένη παρουσίαση της περιοχής και συγκεντρωμένα δεδομένα για την έρευνα σε βάθος που θα απηχούν τις εξελίξεις και τα διαρκή ερευνητικά αποτελέσματα σχετικά με αυτήν.

Περιεχόμενα Ιστοσελίδας

Η ιστοσελίδα περιλαμβάνει ένα τεράστιο όγκο συγκεντρωμένης πληροφορίας γύρω από το θέμα που λέγεται Θράκη. Σκοπός της είναι να προσφέρει στο χρήστη του διαδικτύου μια σελίδα από όπου μπορεί να βρει πληροφορίες που χρειάζεται σχετικά με το περιβάλλον, φύση, ανάπτυξη, ιστορία, πολιτισμό, λαογραφία, ήθη και έθιμα, πολιτισμικά – καλλιτεχνικά - μορφωτικά και καθημερινά δρώμενα της περιοχής. Οι επιμέρους σελίδες που στην πλειοψηφία τους έχουν σχεδιασθεί και υλοποιηθεί από την ομάδα σχεδίασης, περιλαμβάνουν μέχρι στιγμής 1.9 GB με κείμενα, εικόνες, μουσική και βίντεο. Ο όγκος της πληροφορίας που συμπεριλαμβάνεται, αντιστοιχεί σε περισσότερες από 300 ολοκληρωμένες παρουσιάσεις διαφόρων εκδόσεων οι περισσότερες των οποίων είναι βιβλία με πλήρη περιεχόμενα. Στη σελίδα υπάρχουν επίσης συνδέσεις (links) με άλλους τόπους ( στην Ελλάδα και το εξωτερικό) που περιέχουν αξιόλογο σχετικό υλικό. Έτσι η σελίδα περιέχει ή είναι συνδεδεμένη με υλικό που περιλαμβάνει μια ολοκληρωμένη άποψη της Θράκης που επιπλέον ενημερώνεται καθημερινά. Το κύριο χαρακτηριστικό που πρέπει να σημειωθεί είναι ότι δεν υπάρχει άλλη περιοχή της Ελλάδας που να παρουσιάζεται τόσο εμπεριστατωμένα στο διαδίκτυο.

Η Θράκη έχει να επιδείξει μία έντονη δραστηριότητα που τη χαρακτηρίζουν η αναζήτηση, ο παλμός, η καινοτομία. Οι άνθρωποί της, από τα αστικά κέντρα μέχρι τα μικρότερα χωριά εκφράζουν την εσωτερική τους δύναμη και τον πνευματικό τους πλούτο με μύριους τρόπους. Ακούραστα, χωρίς να αποθαρρύνονται δηλώνουν

παρόντες στη δημιουργία, με κάθε τίμημα και κόπο γιατί συνειδητοποιούν στο κάθε τους βήμα ότι η γη τους απαιτεί να αναπτυχθεί και να πρωταγωνιστήσει, να μετουσιώσει την πολιτισμικότητά της σε ανθρώπινη επικοινωνία, συλλογική δράση και επιτυχή αντιμετώπιση των κάθε είδους προκλήσεων ...

Οι αναφορές στη δράση Θρακικών συλλόγων, στην ιστορία, στις προσπάθειες αναδημιουργίας, στην παράδοση, στον πολιτισμό, στην συμβίωση του χριστιανικού με το μουσουλμανικό στοιχείο ξεχύνονται στους ιστούς του διαδικτύου για να αποτελέσουν το σημείο αναφοράς της Θράκης για τους Έλληνες και ιδιαίτερα το φάρο που δείχνει στους απόδημους την πατρίδα τους.

Η εργασία για τον εμπλουτισμό της ιστοσελίδας δεν περιορίζεται μόνο στην απλή παρουσίαση υφιστάμενου έντυπου υλικού. Με σχεδίαση βάσεων δεδομένων παρουσιάζεται εκτεταμένη βιβλιογραφία για την περιοχή, με τεχνολογία πολυμέσων παρουσιάζεται στο παγκόσμιο κοινό, ζωντανό το πρόγραμμα της ΕΡΑ Κομοτηνής και του Δημοτικού Ραδιοφώνου της Ξάνθης ενώ κατά καιρούς έχουν παρουσιασθεί ζωντανές με βίντεο και ήχο εκδηλώσεις όπως το 5ο Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών, οι εκδηλώσεις νεολαίας στον Άρδα, οι γιορτές Παλιάς Πόλης της Ξάνθης. Διανέμεται επιπλέον Θρακιώτικη μουσική σε μορφή mp3 και βίντεο. Με τη δυνατότητα που παρέχει το συγκεντρωμένο πολλαπλό υλικό κατά καιρούς σχεδιάζονται υπό τύπο αφιερωμάτων ιστοσελίδες σε καίρια θέματα ενδιαφέροντος όπως η Σαμοθράκη, οι εορταστικές εκδηλώσεις για την απελευθέρωση της Κομοτηνής, οι εκδηλώσεις Παλιάς Πόλης. Όπως αναφέρει η εφημερίδα “Tα Νέα” (φύλλο της 6-10-2000) η ιστοσελίδα περιλαμβάνει τα πάντα για τη Θράκη και ό,τι δεν υπάρχει σύντομα θα προστεθεί.

Στον προγραμματισμό για το απώτερο μέλλον αναφέρεται η συνέχιση της συμπλήρωσης του αρχείου, η αισθητική βελτίωση, η ανάπτυξη της αγγλικής έκδοσης και η περαιτέρω αναλυτική παρουσίαση ειδικών θεμάτων όπως πχ η παρουσίαση (και διάσωση) ενός σπάνιου και εντυπωσιακού αρχείου 44.000 σελίδων (πρόκειται για τα γνωστά “ΘΡΑΚΙΚΑ” έκδοση του Θρακικού Κέντρου Αθηνών) που αρχίζει από το 1927 και το οποίο είναι η πρώτη βιβλιογραφική πηγή των ερευνητών που ασχολούνται με τη Θράκη. Εκείνο όμως που θα θέλαμε να κάνουμε είναι να αποκαταστήσουμε μια οργανωμένη απευθείας επικοινωνία με τους απόδημους διαμέσου του διαδικτύου και των συλλόγων τους. Αναφέρω σαν παράδειγμα την Πανελλήνια Ομοσπονδία Θρακικών Συλλόγων που εδρεύει στη Θεσσαλονίκη. Φανταστείτε τα έξοδα και τον κόπο που απαιτούνται για να στείλει η Ομοσπονδία αυτή μία απλή χριστουγεννιάτικη ευχή στους 250 συλλόγους με τους οποίους έχει επαφή. Το ίδιο ισχύει και για την υπό ίδρυση Παγκόσμια Συνομοσπονδία Θρακικών Συλλόγων που οργανώνει το Θρακικό Κέντρο Αθηνών. Αντίθετα διαμέσου του εξοπλισμού και της τεχνογνωσίας που έχουμε και εφόσον οι

οργανώσεις αυτές εκσυγχρονισθούν, η επικοινωνία με τους απόδημους της Θράκης με ηλεκτρονικά μηνύματα και σύγχρονη εικόνα και ήχο, μπορεί να είναι καθημερινή. Μπορείτε να αναλογισθείτε εύκολα το εθνικό όφελος από μία παρόμοια δράση.

Επισκέψεις – Στατιστικά

Από το πρώτο χρονικό διάστημα της λειτουργίας της ιστοσελίδας ο αριθμός των προσβάσεων εκ μέρους των χρηστών του διαδικτύου ήταν ανέλπιστα υψηλός και συνεχίζει να αυξάνει και μάλιστα σε βαθμό που σε ορισμένες περιπτώσεις δημιουργούνται εμπόδια από το διατιθέμενο τηλεπικοινωνιακό δίκτυο. Από την παρακολούθηση των στατιστικών στοιχείων της σελίδας, για το διάστημα από 14 Δεκεμβρίου 1999 έως σήμερα, προκύπτουν πάνω από 6 εκ. επισκέψεις αρχείων εκ των οποίων το 30% περίπου προέρχεται από το εξωτερικό.

Είναι ένα εντυπωσιακό νούμερο που όμως δημιουργεί την ανάγκη για συνεχή ενημέρωση και βελτίωση της ιστοσελίδας που καθώς ήδη είναι πολύ μεγάλη χρειάζεται συνεχείς επεμβάσεις. Η συνεχής παρακολούθηση των προσβάσεων και η αλληλεπίδραση με τους χρήστες που μπαίνουν στην ιστοσελίδα ώθησε στην αλλαγή των στόχων που είχαν τεθεί αρχικά και την διαμόρφωση των περιεχομένων της. Γίνεται προσπάθεια από την μια μεριά να παρουσιάζονται θέματα της επικαιρότητας και από την άλλη να ανιχνεύονται οι επιθυμίες των χρηστών για βαθύτερη πληροφόρηση, πάντοτε υπό το πρίσμα της γνωριμίας με τη Θράκη που επιδιώκεται. Παρά την ύπαρξη αναλυτικού υλικού που σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι το επιθυμητό στο διαδίκτυο, διαπιστώνεται οτι διατηρεί το ενδιαφέρον των παλαιών χρηστών και συνεχώς εμφανίζονται νέοι με συγκεκριμένες περιοχές αναζήτησης

Προσφορά

Η αξία της ιστοσελίδας έγκειται κύρια στο μεγάλο όγκο πληροφορίας που παρέχει, στα πολλά θέματα που καλύπτει και τη συνεχή ενημέρωσή της. Αυτό έχει σαν πλεονέκτημα ότι μπορεί να ικανοποιήσει πολλές επιθυμίες ενημέρωσης και πολλές κατηγορίες χρηστών. Οι Θρακιώτες που ζουν εκτός Θράκης, σύμφωνα με τον αριθμό των προσβάσεων στη σελίδα από συγκεκριμένες περιοχές του πλανήτη και τα ηλεκτρονικά μηνύματα που στέλνουν, δείχνουν ενθουσιασμένοι. Κάποιος χαρακτήρισε την ιστοσελίδα σαν … “φάρο που δείχνει την πατρίδα”. Κάποιος άλλος, μετανάστης από την Αλεξανδρούπολη στη Γερμανία, ανέφερε ότι αγόρασε υπολογιστή για να μπορεί να βλέπει τη σελίδα και να μπορεί να δείχνει τις ομορφιές της πατρίδας του σε φίλους Γερμανούς. Μια εφημερίδα της περιοχής αναφέρθηκε στη σελίδα με τον τίτλο “Άρωμα Θράκης

στο διαδίκτυο” και μια άλλη με το “Μαγεύει η σελίδα του Δημοκρίτειου για τη Θράκη”.

Το κύριο όφελος όμως και αυτό θα ήθελα να το τονίσω είναι ότι η συγκεκριμένη ιστοσελίδα αποτελεί ένα σημείο όπου ο κάθε ερευνητής, συγγραφέας, φοιτητής, δημοσιογράφος ή και απλός χρήστης του διαδικτύου μπορεί εύκολά, γρήγορα και αξιόπιστα να εντοπίσει υλικό για τη έρευνά του σχετικά με τη Θράκη. Υλικό που με άλλες συνθήκες θα μπορούσε να εντοπίσει μόνο μετά από πολλή αναζήτηση και κόπο. Να αναφέρω ότι στην ιστοσελίδα υπάρχει και υλικό που δεν είναι προσβάσιμο ούτε σε κοινούς ερευνητές και προήλθε μόνο έπειτα από αναφορά για χρήση στη συγκεκριμένη ιστοσελίδα όπως π.χ. υλικό από αρχεία του Πατριαρχείου, της Εθνικής Βιβλιοθήκης και ιδιαίτερα προσωπικά αρχεία ιδιωτών που πολλές φορές κρύβουν πραγματικούς θησαυρούς. Σαν αποτέλεσμα των παραπάνω θεωρώ την αναζωογόνηση του εκδοτικού ενδιαφέροντος για τη Θράκη που παρατηρούμε τα τελευταία χρόνια είτε σε ερευνητικά βιβλία, είτε σε άρθρα των Μ.Μ.Ε..

Όπως είναι γνωστό δεν αρκεί ο σχεδιασμός και η υλοποίηση έργων υποδομής και τουριστικής ανάπτυξης αν εκ παραλλήλου δεν φροντίσουμε να παρουσιάσουμε τις φυσικές ομορφιές της περιοχής, την Ιστορία και τον πολιτισμό μας στον επισκέπτη, να του υποδείξουμε τις δυνατότητες αναψυχής και τους συνδυασμούς περιήγησης που μπορούμε να προσφέρουμε, αναδεικνύοντας τα πλεονεκτήματα που θα τον οδηγήσουν να επιλέξει τη Θράκη σαν τόπο προορισμού και διαμονής του. Η ιστοσελίδα ‘Θράκη, η Γη του Ορφέα’, προσφέρει στους χρήστες του διαδικτύου μια ιστορικο-πολιτισμική σκιαγράφηση και μια γεωγραφική περιδιάβαση της Θράκης, μέσα από την πλούσια βιβλιογραφία που ήδη υπάρχει, αλλά και μέσα από τις πιο πρόσφατες έρευνες που διεξάγονται στον τομέα αυτό.. Ωστόσο, θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας ότι στην ιστοσελίδα δεν πρόκειται να βρει κανείς όλα τα βιβλία, ούτε όλες τις λεπτομέρειες σχετικά με όλα τα θέματα. Από την άλλη μεριά με το πλούσιο τεκμηριωμένο πληροφοριακό, εικονογραφικό και πολυποίκιλο υλικό που έχει συγκεντρωθεί, η ιστοσελίδα είναι έτοιμη για τη δημιουργία έντυπων ενημερωτικών οδηγών, ειδικών τίτλων πολυμέσων (CD-ROMs) για πολλές θεματικές ενότητες που αφορούν τη Θράκη.

Αναφορές

 1. Γ. Κέκκερης, "Θράκη, η Γη του Ορφέα", Ένα ερευνητικό και τεχνολογικό πρόγραμμα παρουσίασης της Θράκης στο Διαδίκτυο, ”, “Θρακικά”, σειρά 2η, τομ. 13ος, σελ. 314-322, Αθήνα 2001-2003.

2. G. Kekkeris, P. Manos, “Thrace, the Land of Orpheus: A case study

in presenting Web-aided cultural journeys”, Proceedings of EVA 2000, pp. 11.1-7, 26 July 2000, Edinburg, UK.

"Οι δράσεις του Ταμιείου Θράκης"

Γεώργιος Παύλος.

(Αναπληρωτής καθηγητής του Δ.Π.Θ.)

Ευχαριστώ, τον Δήμαρχο Αλεξανδρούπολης για την ευγενική του πρόταση να βρεθώ απόψε σ' αυτό το συνέδριο. Όπως και ευχαριστώ το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης που με φιλοξενεί για 23 χρόνια συνεχώς, και ευχαριστώ και τη Θράκη μαζί που μου έδωσε τη δυνατότητα να βρεθώ σ' αυτό τον τόπο. Για 23 χρόνια ανακαλύπτοντας... τον εαυτό μου, ανακαλύπτοντας την Ελλάδα, ανακαλύπτοντας τον κόσμο. Και τέλος, ευχαριστώ και τη γυναίκα μου που τα τελευταία 13 χρόνια ανέχεται να λείπω πάνω από το 50% του χρόνου μου τόσο στην Ελλάδα, σε ταξίδια, όσο και στο εξωτερικό, προωθώντας στα πλαίσια του Ταμιείου Θράκης δύο βασικά προγράμματα. Το ένα πρόγραμμα το ονομάζουμε "Ελλάδα. Διεθνές σχολείο πολιτισμού" και το δεύτερο πρόγραμμα συμπληρωματικό με το πρώτο είναι το "Διεθνές δίκτυο αναπτυξιακών, εκπαιδευτικών και πολιτιστικών κέντρων" που αναπτύσσεται στα Βαλκάνια, στις παρευξείνιες και στην ανατολική μεσόγειο.

Είμαι απόψε εδώ μαζί σας, φεύγοντας για λίγο από τα αρχαία Άβδηρα όπου για όγδοη χρονιά λειτουργεί ένα πείραμα το οποίο φαίνεται ότι πετυχαίνει, φιλοξενούμε αυτή τη στιγμή περί τα διακόσια παιδιά από δέκα διαφορετικές χώρες των Βαλκανίων, παρευξεινίων και ανατολικής μεσογείου, στα πλαίσια του προγράμματος που σας ανέφερα "Ελλάδα. Διεθνές σχολείο πολιτισμού".

Το Ταμιείο Θράκης δημιουργήθηκε από περίπου εκατό, επιστήμονες, δημοσιογράφους και από άλλους έλληνες πολίτες που ζουν στη Θράκη στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, θα σας δείξουμε μερικές εικόνες από την δουλειά που έχει γίνει μέχρι σήμερα και τον σχεδιασμό που έχουμε ξεκινήσει και υλοποιούμε Θα δείξουμε για 3-4 λεπτά ένα βίντεο στο οποίο θα δείτε εικόνες από τη δράση του Ταμιείου Θράκης.

Εδώ βλέπουμε κάποιες εικόνες από τον πρώτο τόμο του περιοδικού "Πόλις και πρόσωπα" που εκδίδει το Ταμιείο Θράκης. Φιλοξενούνται

άρθρα για όλα τα θέματα του πολιτισμού από ανθρώπους που ζουν στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Και εσείς μπορείτε να στείλετε άρθρα θα είναι χαρά μας. Ο στόχος είναι να βγει και σε άλλες γλώσσες παράλληλα με τα ελληνικά. Πρόσφατα εκδώσαμε το βιβλίο "τα χαΐρια μας εδώ" της Αγγέλας Παπάζογλου.Στην ΕΤ3 έχουμε παράγει περίπου είκοσι εκπομπές μέχρι τώρα που αφορούν είτε τη Θράκη είτε την υπόλοιπη Ελλάδα για θέματα όλου του φάσματος του πολιτισμού και θα συνεχίσουμε φέτος με μια σειρά εκπομπές που μεταδίδονται δορυφορικά για τη Θράκη και την υπόλοιπη Ελλάδα. Είναι η εκπομπή "η οδός τον υδάτων". Είναι μια απόπειρα να ενεργοποιήσουμε τον ελληνισμό στην Ελλάδα, στη Θράκη, στα Βαλκάνια και αλλού, και θα συνεχίσουμε και φέτος αυτή την προσπάθεια μέσα από εκπομπές που παράγει το Ταμίειο Θράκης σε κρατικές τηλεοράσεις ή και ιδιωτικές.Είναι ένα ντοκιμαντέρ "η Θράκη στο χώρο και στο χρόνο" που έχει παραχθεί πριν πέντε περίπου χρόνια, παράλληλα με το οδοιπορικό που είδατε έκδοση του ΠΑΚΕΘΡΑ του οποίου είμαι ένας από τους βασικούς συγγραφείς, εδώ το κάνουμε εικόνα και ήχο. Εδώ βλέπουμε ένα ντοκιμαντέρ για τη μαύρη θάλασσα. Εικόνες από τα διαπολιτισμικά προγράμματα για μουσουλμάνους μαθητές της Θράκης. Σαράντα καθηγητές επί οκτώ χρόνια από το 1990 μέχρι το 1998 πληρωνόντουσαν απ' το ταμιείον Θράκης και δωρεάν παρέδιδαν μαθήματα Ελληνικής γλώσσας σε μουσουλμάνους μαθητές.

Θα προσπαθήσω να επισημάνω λοιπόν τη δουλειά που κρύβεται στη δουλειά του Ταμιείου Θράκης και στους συνεργάτες του Ταμιείου Θράκης μέσω αυτών των προγραμμάτων.

Ο στόχος μας είναι καταρχάς στα αρχαία Άβδηρα της Θράκης στην Μαρώνεια και ενδεχομένως σε ένα-δυο άλλα σημεία με ιστορική σημασία, να λειτουργήσουμε διεθνή εκπαιδευτικά πολιτιστικά κέντρα. Ήδη στ' αρχαία Άβδηρα φιλοξενούμε για οκτώ χρόνια κάθε καλοκαίρι 200-300 παιδικά από τις χώρες που ανέφερα, διδάσκοντας τους ελληνική γλώσσα, τραγούδι, χορό, θέατρο, φιλοσοφία, κλασικό αθλητισμό. Τα παιδιά αυτά προέρχονται είτε από τον απόδημο ελληνισμό, είτε τον ελληνισμό εκτός Ελλάδος είτε αλλοδαποί που μας ζήτησαν να μετέχουν σ' αυτά τα προγράμματα. Αυτό το πρόγραμμα θέλουμε να γίνει πιλοτικό για την υπόλοιπη Ελλάδα. Ήδη μας έχει ζητηθεί σε άλλα μέρη της Ελλάδος να υλοποιήσουμε αντίστοιχα προγράμματα.

Πιστεύουμε ότι όλοι οι ιστορικοί τόποι της Ελλάδος μπορούνε να γίνουν πλέον όχι μουσεία απλώς αλλά τόποι ζωής για το μέλλον. Όχι ανάμνηση απλώς του παρελθόντος αλλά εργαστήρια παραγωγής πια μιας ανθρώπινης θεωρίας για το μέλλον, όχι μόνο της Θράκης, όχι μόνο της Ελλάδος, αλλά της παγκόσμιας κοινωνίας

που διενεργείται σήμερα. Πιστεύουμε ότι αυτό πρέπει να είναι η απάντηση της Ελλάδος, στον 21ο αιώνα, στα μεγάλα προβλήματα του σύγχρονου ανθρώπου. Η Θράκη έχει τη δυνατότητα να κάνει αυτό το πράγμα και η Ελλάδα έχει τη δυνατότητα να το κάνει.

Το δεύτερο σκέλος του προγράμματος μας που το ονομάζουμε "Διεθνές δίκτυο αναπτυξιακών, εκπαιδευτικών και πολιτιστικών κέντρων" ,ξεκινήσαμε ήδη με ένα τέτοιο κέντρο στο Μπουργκάς της Μαύρης Θάλασσας. Λειτουργεί ήδη και το Σεπτέμβριο ξεκινούν σειρά σεμιναρίων και άλλων δράσεων. Ο στόχος αυτών των κέντρων έχει να κάνει με μια δουλειά που θέλει να συνδυάσει την ανάπτυξη, την επιχειρηματικότητα, την παιδεία την επιστήμη και την εκπαίδευση και τον πολιτισμό. Με έμφαση βεβαίως πάντα σ' αυτό που είναι διαχρονικός μας πολιτισμός, δηλαδή κέντρο πάντων και της οικονομίας και της ανάπτυξης και της επιστήμης και οτιδήποτε άλλου, κέντρο ο άνθρωπος πρόσωπο, ο άνθρωπος όνομα και ταυτότητα όπως λέει ο Σαββόπουλος, και αυτό έχει να προσφέρει η Ελλάδα στην παγκόσμια ανθρώπινη κοινωνία. Νομίζω ότι αυτός είναι ο πλούτος μας. Αυτή τη στιγμή επεκτείνεται αυτό το κέντρο, ήδη έχει γίνει υποδομή σε γραφεία μας στη Θεσσαλονίκη και στην Αθήνα και ετοιμάζονται αντίστοιχα κέντρα στην ανατολική μεσόγειο και στις παρευξείνιες με στόχο, μαθήματα η οποιασδήποτε άλλες μορφές εκπαίδευσης που γίνονται στην Ξάνθη, στην Αθήνα και στη Θεσσαλονίκη παράλληλα να το παρακολουθούν αυτό ομάδες επιστημόνων και άλλου ανθρώπινου δυναμικού, στα κέντρα που υλοποιούμε στα Βαλκάνια, στις παρευξείνιες και στη Μαύρη Θάλασσα.

Χρησιμοποιώντας σήμερα δορυφορική σύζευξη είναι δυνατόν αυτό που κάνουμε απόψε εδώ να το παρακολουθούν ταυτόχρονα άνθρωποι σε πολλά σημεία πάνω στη Γη. Αυτό είναι το δεύτερο πλαίσιο δουλειάς που έχει να κάνει ακριβώς με την ανάδειξη της Ελλάδος σε μια διεθνή παρουσία για τα καίρια θέματα του ανθρώπου, και αυτό θεωρούμε ότι είναι μια δυναμική που θα πρέπει να συνεχίσουμε από δω και μπρος στην Θράκη, και η Θράκη γίνεται οδηγητική σε όλη πια την απάντηση του Ελληνικού κόσμου στα παγκόσμια προβλήματα και έτσι θα λυθούν όχι μόνο τα προβλήματα της Θράκης, αλλά και πολλά άλλα προβλήματα.

Σας ευχαριστώ που είχατε την καλοσύνη να παρακολουθήσετε...

Θα κλείσω με μία φράση: η Ελλάδα έχει να προσφέρει σήμερα στην παγκόσμια ανθρωπότητα ένα πράγμα. Αυτό είναι η ελληνική "Πόλις", αυτό περιλαμβάνει όλη την θεωρία του ελληνικού κόσμου που είναι καθολικός και παγκόσμιος αυτό που λείπει σήμερα απ' την ανθρωπότητα είναι ακριβώς η εμπειρία της πόλης ως αγορά συνάντησης των ανθρώπων, ως πρόσωπα και όχι ως αντικείμενα καταναλωτικά ή καταναλώσιμα.

Σας ευχαριστώ.

"Η παρουσία και η θέση της πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θρακικών Συλλόγων στα τεκταινόμενα της Θράκης"

 Ελευθέριος Χατζόπουλος

(Εκπρόσωπος Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θρακικών Συλλόγων)

Κυρίες και κύριοι, για όσους δε γνωρίζουν, η Πανελλήνια ομοσπονδία Θρακικών σωματείων πρωτοιδρύθηκε το 1930 με την απόφαση 2187 του πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης με την επωνυμία "Πανελλήνια Ένωση Θρακών".Την εποχή εκείνη ασχολούνταν με τα οξύτατα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι πρόσφυγες της Θράκης μας, όπως αποζημιώσεις, αποκαταστάσεις, ανταλλάξιμη περιουσία. Στη διάρκεια της γερμανο-βουλγαρικής κατοχής και του εμφυλίου πολέμου, τα αρχεία της καταστρέφονται η ένωση αδρανοποιείται και τελικά αυτοδιαλύεται. Άδοξο το τέλος της. Το 1991 όμως το μεράκι και το πάθος ορισμένων ανθρώπων, και με την αγάπη την οποία είχαν προς την γενέτειρα πατρίδα τους τη Θράκη, αποφασίζουν να επανασυστήσουν την ομοσπονδία αυτή. Έτσι στις 13 Δεκεμβρίου του 1991 με την απόφαση 1424 του πολυμελούς πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης εγκρίνεται η σύσταση και λειτουργία της "Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θρακικών Σωματείων". Σήμερα η ομοσπονδία μας απαρτίζεται από 98 συλλόγους που έχουν την έδρα τους είτε στη Θράκη είτε σε άλλα σημεία της Ελληνικής Γης. Τα μέλη των συλλόγων αυτών έχουν την καταγωγή τους κατά πλειοψηφία από τις αλησμόνητες πατρίδες, τόσο την Ανατολική Θράκη, όσο και τη Βόρεια Θράκη. Σήμερα προσπαθεί και αγωνίζεται, σε συνεργασία με τους συλλόγους μέλη της, να διατηρήσει τα ήθη και τα έθιμα των αλησμόνητων πατρίδων, που είναι συνδετικοί κρίκοι ανάμεσα στο χθες και στο αύριο με γέφυρα το σήμερα. Φροντίζει για τη διατήρηση και διάδοση της μουσικής παράδοσης, τη συλλογή λαογραφικών στοιχείων, αγωνίζεται για τη διάδοση και εκμάθηση της περίλαμπρης ιστορίας της Θράκης μας, της ενιαίας μας Θράκης. Που έχει να παρουσιάσει τους δικούς της Αγίους, ήρωες, επιστήμονες και ευπατρίδες. Η ευλογημένη αυτή Γη. Η πατρίδα του Ορφέα και του Διόνυσου, του Δημόκριτου, της Δόμνας Βιζβύζη, του Βιζυηνού, του Βάρναλη, του Παπαχριστοδούλου και τόσων άλλων. Η Γη της επαγγελίας που τόσα προσέφερε στον ελληνισμό, δεν επιτρέπεται να αγνοείται από κανέναν. Μέσα στους σκοπούς και στόχους της είναι η μελέτη και προβολή των εθνικών, των

κοινωνικών, των οικονομικών και των πολιτιστικών θεμάτων που αφορούν τους Έλληνες και ιδιαίτερα τους Έλληνες της περιοχής της Θράκης. Βαρύ το τίμημα για την Πανελλήνια Ομοσπονδία, μετά την εθνική καταστροφή του 1922 που χάθηκαν η Μικρά Ασία, ο Πόντος και η Ανατολική Θράκη. Στην ΠΟΣΘ και στους Θράκες έλαχε να συνεχίζουν να πίνουν και σήμερα το πικρό ποτήρι του πόνου μέσα από τη συνεχή και αδιάκοπη υπεράσπισή της. Σήμερα στην Πανελλήνια Ομοσπονδία Θρακικών Σωματείων δίνεται για μία ακόμα φορά η δυνατότητα από το βήμα του 6ου παγκοσμίου συνεδρίου των Θρακών, να παρουσιάσει τις θέσεις της αλλά και τις προτάσεις της. Θέσεις και προτάσεις που χαρακτηρίζονται από ουσία, έργο, πρόθεση και καλή διάθεση, αλλά και εθνική υπερηφάνεια. Επειδή οι Θρακιώτες απαιτούν από το βήμα της παγκόσμιας αυτής συγκέντρωσης να ακουστούν θέματα με ενδιαφέρον, θέματα ουσίας, και προπαντός δέσμευση για υλοποίηση και όχι για καινούριο ευχολόγιο και για νέους αφορεσμούς.

Αγαπητοί σύνεδροι, είναι γεγονός αδιαμφισβήτητο ότι ζούμε έντονα τους ρυθμούς της παγκοσμιοποίησης. Το ζήσαμε άλλωστε και μέσα στο συνέδριο. Δεν έχουμε αντίρρηση να την ακολουθήσουμε ως προς τα θετικά της σημεία. Σε καμιά περίπτωση όμως δεν θα μπορούμε να δεχτούμε την αποκοπή μας από τις ρίζες μας, εθνικές, θρησκευτικές, πολιτιστικές, κι αυτό γιατί δεν είμαστε ούτε καν τριτοκοσμικοί, αλλά είμαστε φυλή, λαός, ράτσα που έχει προέλευση και προορισμό. Έχει γεωγραφική, ιστορική, γλωσσική και πολιτιστική ταυτότητα. Η Πανελλήνια Ομοσπονδία επιδιώκει να γίνει ορατό το μέλλον της Θράκης. Σε μια ευνοούμενη πολιτεία μπορούν να συνυπάρξουν χίλιοι δυο διαφορετικοί άνθρωποι, αρκεί να τους διακρίνει ο αλληλοσεβασμός, η ανιδιοτέλεια και η κοινή προσπάθεια για το καλύτερο αύριο όλων μας. Διαβάσαμε με χαρά σε διάφορες εφημερίδες της Θράκης μας, αλλά και της πόλης των Σερρών απ' όπου προέρχομαι, ότι στην προ-συνεδριακή ημερίδα των Θρακιωτών που έγινε στο Ρόϊντγιουγκεν της Γερμανίας συμμετείχαν και Ελληνικοί μουσουλμανικοί σύλλογοι της Γερμανίας. Σημειώνεται, γράφει ο τύπος, ότι οι σύλλογοι αυτοί αποχώρησαν από την Ομοσπονδία "Τούρκων Δυτικής Θράκης Γερμανίας", επειδή αυτή έχει αδρανήσει αφενός κι επειδή αφετέρου τα μέλη των συλλόγων αυτών έχουν ξεπεράσει το χθες και τις προκαταλήψεις. Εμείς σαν Πανελλήνια Ομοσπονδία Θρακικών Σωματείων χαιρετίζουμε το γεγονός αυτό, κι αν αυτή είναι η πραγματικότητα και η αλήθεια, τότε επικροτούμε και χειροκροτούμε. Επιτρέψτε μας να συνεχίζουμε να έχουμε επιφυλάξεις και να θυμίζουμε "φοβού τους Δαναούς και δώρα κομίζοντες" και θα εξηγήσουμε το γιατί. Δεν πιστεύουμε τίποτε και σε καμιά περίπτωση ότι οι ομοσπονδίες των μουσουλμάνων της Δυτικής Θράκης που αυτοαποκαλούνται Τούρκοι είναι αδρανοποιημένοι σε όποιο σημείο της Γης κι αν έχουν την έδρα τους. Απεναντίας τόσον αυτές όσο και τα μέλη τους παραμένουν πιστά

στη διακήρυξη του Μουσταφά Κεμάλ του 1920, και επιμένουν να αγνοούν την συνθήκη της Λοζάννης η οποία λέει: "δεν θα περιέλθουσι εις την προβλεπόμενη ανταλλαγή, οι Έλληνες κάτοικοι της Κωνσταντινούπολης και οι μουσουλμάνοι, κάτοικοι της Δυτικής Θράκης." συνεχίζουν να αγνοούν γιατί έτσι τους συμφέρει ότι σε ολόκληρη τη συνθήκη της Λοζάννης δεν υπάρχει πουθενά ο όρος Τούρκος και τουρκικός. Ερωτούμε. Γιατί συνεχίζουν να παρουσιάζουν την Κομοτηνή σαν "πρωτεύουσα της τουρκικής Δυτικής Θράκης" απ' το 1913 μέχρι σήμερα; Παρουσιάζοντας φωτογραφίες… το κέντρο της πόλης με τη σημαία που αυτοί έχουν προσδιορίσει και με υπότιτλούς που έχουν αναφορές στη διακήρυξη του Μουσταφά Κεμάλ. Σημειωτέον ότι η σημαία αυτή κυκλοφόρησε το Μάιο του 1998 και διανεμήθηκε δωρεάν στον κόσμο από την εφημερίδα Ορτά Ντογούρ την ίδια εποχή που το γαλλό-γερμανικό κανάλι Άρντε παρουσίαζε σε ώρα υψηλής τηλεθέασης ημέρα Σάββατο και ώρα 20:00, ότι από τη Θεσσαλονίκη και μετά κατοικούν μόνο Τούρκοι υποτελείς στο Αθηναϊκό κράτος.Και ρωτούμε, εάν δεν είχαν αδρανοποιηθεί οι ομοσπονδίες τους, θα προσχωρούσαν στην Ελληνική ομοσπονδία; Μήπως είναι ο δούρειος ίππος της επεκτατικής πολιτικής της Άγκυρας και εξυπηρετούνται άλλου είδους σκοπιμότητες; Εμείς ΠΟΣΘ επισημαίνουμε και καταγράφουμε το γεγονός.

Επιμένουν να στηρίζουν τους εκλεγμένους στο Ελληνικό κοινοβούλιο εκπροσώπους τους για τις αντεθνικές τους ενέργειες. Όπως με επιστολή τους προς τον πρόεδρο της Βουλής και τους αρχηγούς των κομμάτων να ζητούν να αναγνωριστεί στην Ελλάδα η ύπαρξη τουρκικής και Μακεδονικής μειονότητας. Αυτή η κίνηση τους πιστεύουμε ότι έχει ξεπεράσει κάθε προηγούμενο καθώς και τα όρια του παραλογισμού. Αυτοί καλά κάνουν και τους στηρίζουν. Οι αρχηγοί των ελληνικών κομμάτων στα οποία ανήκουν και το σύνολο του ελληνικού πολιτικού κόσμου τι κάνουν;

Ο Μακρυγιάννης σε μία συνομιλία του με τον Δεριγνί είχε πει "οι Έλληνες είναι τρελοί, αλλά ο Θεός της Ελλάδος είναι μεγάλος και τους φυλάει." ας προσευχόμαστε λοιπόν εσαεί ο Μακρυγιάννης. Συνεχίζουν να επιμένουν στη μη εφαρμογή των αποφάσεων 1719 και 1730 του 1987, αποφάσεις του Αρείου Πάγου με τις οποίες απαγορεύεται ο όρος Τούρκος ή τουρκικός και επιβάλει τον όρο μουσουλμάνος ή μουσουλμανικός σύμφωνα με τη συνθήκης της Λοζάννης. Αυτοί όμως επιμένουν να τους χρησιμοποιούν στους προφορικούς τους λόγους και στα γραπτά τους κείμενα. Συνεχίζουν να παρουσιάζουν στα γραφεία των συλλόγων τους όπου και αλλού τη σημαία της Δυτικής Θράκης που σας έδειξα προηγουμένως μαζί με την τουρκική σημαία, ακολουθώντας επακριβώς τις οδηγίες και τα ψηφίσματα του συνεδρίου του Λονδίνου το οποίο χρηματοδοτήθηκε, εξολοκλήρου απ' το Υπ Εξωτερικών της Τουρκίας.

Ούτε τη σημαία της ΕΟΚ εμφανίζουν αφού θέλουν να αυτοαποκαλούνται Τούρκοι παρόλο το ότι επιδιώκουν για την ένταξη τους και θέλουν να απολαμβάνουν τα καλά της ένταξης. Φανερό λοιπόν το πάθος τους για την υλοποίηση της επεκτατικής πολιτικής της Άγκυρας. Επιδιώκουν την συνδιοίκηση στη Θράκη μας, σύμφωνα με τα ψηφίσματα του συνεδρίου του Λονδίνου επισημαίνοντας προς κάθε κατεύθυνση ότι υπάρχει τουρκική μειονότητα και γι' αυτό τονίζουν ότι θα πρέπει να αναθεωρηθούν οι συνθήκες και με αφορμή τις ρυθμίσεις για τα Βακούφια ζητούν την ίδρυση και λειτουργία τουρκικού πανεπιστημίου, μαζί με νοσοκομείο και τράπεζα. Τους απαντούμε. Η Θράκη έχει το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο και άλλα δεκατρία σε όλη την Ελλάδα στα οποία ένα ποσοστό των μουσουλμανοπαίδων εισάγεται στα ΑΕΙ και ΤΕΙ και μάλιστα χωρίς εξετάσεις. Στη Θράκη λειτουργεί και δραστηριοποιείται το σύνολο των ελληνικών τραπεζών που είναι ενταγμένες και ελέγχονται από την ένωση ελληνικών τραπεζών και λειτουργούν νοσηλευτικά ιδρύματα που είναι επανδρωμένα με άριστους επιστήμονες και εξοπλισμένα με σύγχρονα μηχανήματα. Η δημιουργία της συμβουλευτικής επιτροπής τούρκων δυτικής Θράκης απ' την οποία έχει σχηματιστεί και η Βουλή των μειονοτικών στο εξωτερικό έδωσαν σάρκα και οστά στη σκιώδη τουρκική κυβέρνηση της Δυτικής Θράκης που ολοκληρώθηκε με το συνέδριο του Λονδίνου, προσδίδοντας σ' αυτήν υπό την μορφή επιτροπών υπουργία όπως πολιτικών και στρατιωτικών, οικονομικών και διεθνών σχέσεων, παιδείας και πολιτισμού, θρησκευτικών θεμάτων και Βακουφίων, καθώς και τοπικής αυτοδιοίκησης με επιβλέποντα για την εφαρμογή τους το τοπικό προξενείο της Κομοτηνής. Να σταματήσουν να επιμένουν και να διεξάγουν δικαστικούς αγώνες για την μετονομασία των μουσουλμανικών συλλόγων σε τουρκικούς. Εκκρεμεί δικάσιμος για το θέμα αυτό στον Άρειο Πάγο το Σεπτέμβριο μήνα. Ήδη η Πανελλήνια Ομοσπονδία κυκλοφόρησε κάποιο φυλλάδιο με οδηγίες γύρω από αυτό το θέμα.

Κι ενώ εμείς έχοντας υπόψη μας όλα αυτά τα στοιχεία προ αλλά και κατά τη διάρκεια του 5ου συνεδρίου, αντί να αναθεωρήσουμε την πολιτική και το πνεύμα του συνεδρίου πραγματοποιώντας ένα συνέδριο αντίποδα και πολύ πιο ουσιαστικό σε αντιστάθμισμα όλων αυτών των πραγμάτων, ορισμένοι "κονδυλοφόροι" φροντίσανε να αποκλείσουν θεσμικούς εισηγητές από αυτό όπως την Πανελλήνια Ομοσπονδία Θρακικών Σωματείων και ανθρώπους που πονάνε για τη Θράκη μας, αποκαλώντας τους νεορατσιστές, σπάταλους και προσδίδοντας τους και τόσους άλλους έτσι χαρακτηρισμούς. Σε όλους αυτούς απαντάμε ότι, το να είσαι Έλληνας και μάλιστα Θρακιώτης, δεν είναι απλώς ζήτημα καταγωγής, είναι ζήτημα αγωγής. Και επιπλέον στο τέλος του συνεδρίου μαλώναμε για το ποιος θα πραγματοποιήσει το επόμενο συνέδριο και βάζαμε σε δεύτερη μοίρα τα τόσο σημαντικά γεγονότα του συνεδρίου των

Τούρκων Δυτικής Θράκης με τα ψηφίσματα του. Όπως θέλουμε να σιωπούμε απέναντι στο Θρακολογικό συνέδριο της Βουλγαρίας που μελετάται το επόμενο να γίνει το 2004 στην Αθήνα, όπως κωφεύουμε στο νέο Βουλγαρικό εθνικό δόγμα για τον 21ο αιώνα της Βουλγαρικής ακαδημίας επιστημών για την μετονομασία της κτηνιατρικής σχολής Φιλιπουπόλεως σε πανεπιστήμιο Θράκης, για την έκθεση που κάνανε στο st Louis των Ηνωμένων Πολιτειών με θέμα "οι θησαυροί της Θράκης απ' τη Δημοκρατία τους Βουλγαρίας" και εγκαινίασε τότε ο πλανητάρχης Bill Clinton και στην επιμονή της να ισχυρίζεται η Βουλγαρία ότι συνορεύει αποκλειστικά και μόνο με βουλγαρικούς πληθυσμούς. Είναι δυνατόν κύριοι της Ενωμένης Ευρώπης και του Ατλαντικού συμφώνου να πιστεύετε ότι Ιπποκράτης ο πατέρας της ιατρικής τον όρκο του οποίου δίνουν όλοι οι γιατροί του κόσμου ότι διδάχτηκε την ιατρική από Τούρκους δασκάλους όπως τον Ναχασίς Χότζα που ανήκε σε μια τουρκική φυλή που ονομαζόταν Σακά, (δηλαδή νεροκουβαλητές). Γιατί συνεχίζετε κύριοι εταίροι και σύμμαχοι να πιστεύετε ότι ο βασιλιάς Μίδας, ο Μέγας Αλέξανδρος, η Ελένη της Τροίας και ο Μέγας Κωνσταντίνος αποτελούν αναπόσπαστο μέρος της τουρκικής ιστορίας.

Κύριοι σύνεδροι εδώ τίθεται ένα μεγάλο ερώτημα, εμείς αναλογισθήκαμε ποτέ γιατί όλα αυτά, αναρωτηθήκαμε τι συμβαίνει; Φοβόμαστε κύριοι σύνεδροι ότι μας διακρίνει η αδιαφορία και το "ωχ βρε αδερφέ" και αν κάποιος ενδιαφερθεί και τολμήσει να πει τα πράγματα με το όνομα τους τότε του κολλάμε τη ρετσινιά του Θρακολόγου, του εθνικιστή, του σοβινιστή, ενώ οι γείτονες μας ξοδεύουν πακτωλό χρημάτων για την προπαγάνδα τους, έχουν καταστρώσει μακρόπνοα σχέδια, όπως πληθυσμός και Γη, παιδεία, εθνική διαπαιδαγώγηση, οικονομική ενίσχυση, επειδή πιστεύουν ότι η Θράκη θα αλωθεί, με αυτά τα στοιχεία και όχι με πόλεμο. Γιατί τόση επιπολαιότητα από δικής μας πλευράς; Μήπως δεν έχουνε εθνική συνείδηση; Δεν μπορώ να το διανοηθώ αυτό το πράγμα! Ή επειδή δε θέλουμε να πιστέψουμε ότι η ελληνοτουρκική φιλία εξελίχθηκε σε μονόδρομο; Ή μήπως δεν είμαστε σε θέση να χειριστούμε και να προβάλουμε ορθολογικά τα φυλετικά, εθνολογικά, πολιτιστικά και γλωσσικά εκείνα στοιχεία που καταδεικνύουν της Θράκης μας, της Μακεδονίας μας και όχι μόνο. Μήπως τους ανθρώπους εκείνους που γνωρίζουν και είναι σε θέση να ανταποκριθούν στις περιστάσεις αυτές, δεν τους αξιοποιούμε όπως πρέπει αλλά τους παραγκωνίζουμε;

Αλλά για να τα κάνεις όλα αυτά χρειάζεται σχεδιασμός. Απαιτείται οργάνωση και μεθοδικότητα, υπομονή και επιμονή. Όπως χρειάζεται πολύ θάρρος και τόλμη να βγούμε μπροστά, για να καλέσουμε τους μουσουλμάνους της Δυτικής Θράκης, να τους εξηγήσουμε και να τους δώσουμε να καταλάβουν ότι είναι και αυτοί Έλληνες πολίτες ίσοι απέναντι στους νόμους και το σύνταγμα του ελληνικού κράτους και ότι η Θράκη μας μπορεί να μας αγκαλιάσει

όλους επειδή είναι φιλόξενη επειδή ξέρει να αγαπάει, ξέρει να ξεχωρίζει και να αναγνωρίζει, ξέρει να εκτιμάει και να σέβεται από τη φύση της. Να τους προτείνουμε να προχωρήσουμε μαζί για μια νέα εποικοδομητική πορεία, μακριά από παρελθοντολογίες, προκαταλήψεις και αφορεσμούς, μακριά από επεκτατικές πολιτικές, που χαράζουν ξένα κέντρα για δικό μας λογαριασμό, αλλά να χαράξουμε μαζί πιασμένοι χέρι με χέρι κοιτάζοντας ο ένας τα μάτια του άλλου μια νέα πολιτική συνύπαρξη μια νέα πορεία με διαφορετικούς ορίζοντες, που θα έχουν βάθος, που θα οδηγούν λεωφόρους της ευπρέπειας, του αλληλοσεβασμού, της ευημερίας και προπαντός της αγαθής συνύπαρξης. Αντίθετα εμείς με τη στάση που κρατάμε και με τον τρόπο που χειριζόμαστε τα θέματα αυτά τολμούμε να πούμε ότι διυλίζουμε το κουνούπι και αφήνουμε την καμήλα να περάσει από την τρύπα της βελόνας.

Κύριε δήμαρχε η παρουσία της ΠΟΣΘ και των μελών της στοχεύουν αποκλειστικά και μόνο σε μια εποικοδομητική παρέμβαση. Δεν ασκούμε κριτική σε καμία περίπτωση τουλάχιστον σε αυτή τη φάση του συνεδρίου, απλά επισημαίνουμε γεγονότα. Το να διατυπώσουμε όμως τη γνώμη μας ελεύθερα πιστεύουμε ότι είναι αυτονόητο, όπως πιστεύουμε ότι η συμμετοχή και η παρουσία του καθενός μας αποσκοπεί αποκλειστικά και μόνο στην επιτυχία του συνεδρίου σας και πολύ περισσότερο στο να βγει κερδισμένη η Θράκη μας. Πιστεύουμε όμως ότι θα ήταν σοβαρή παράληψη εάν δεν αναφερθούμε στην επόμενη επισήμανση μας και απευθυνόμαστε σε σας κύριε Δήμαρχε της Αλεξανδρούπολης επειδή εσείς υπογράφεται την πρόσκληση την οποία μας απευθύνατε. Διαβάσαμε πάρα πολλές φορές το κείμενο της πρόσκλησης σας και ειδικότερα το σημείο που γράφετε "στις σύγχρονες κρίσιμες και μεταβατικές συνθήκες που ζούμε, σε ένα περιβάλλον ανταγωνιστικό και παγκοσμιοποιημένο, με τις προκλήσεις και προσκλήσεις να συσσωρεύονται, η Θράκη θα πρέπει να κατακτήσει θετικά και με επιτυχία τους νέους όρους για να δομήσει τις προϋποθέσεις που θα την κάνουν πρωταγωνίστρια περιφέρεια στην ευρωπαϊκή ένωση, ηγετική δύναμη στα Βαλκάνια, τη Μεσόγειο, τις παρευξείνιες χώρες. Σ' αυτή την προοπτική η ευθύνη των Θρακών είναι δεσπόζουσα." συμφωνούμε απόλυτα, όντως η ευθύνη των Θρακών είναι δεσπόζουσα και όχι μόνο σ' αυτή τη χρονική στιγμή του παγκοσμίου συνεδρίου, αλλά στο μέλλον και στο διηνεκές. Γιατί όλοι μαζί πρέπει να καταθέσουμε με τόλμη και φαντασία, με όλες μας τις δυνάμεις που έχουμε να προσδιορίσουμε το καλύτερο αύριο της Θράκης μας. Επειδή στο προηγούμενο συνέδριο αλλά και σε αυτό ακόμα ακούστηκαν και δηλώθηκαν από επίσημα χείλη περίπου ίδια πρόταση ή ευχή, θέλουμε να πιστεύουμε ότι ο κύριος Δήμαρχος και όλοι οι άλλοι δεν εννοούν σε καμιά περίπτωση πρωταγωνίστρια περιφέρεια τη Θράκη μας αποκομμένη από την υπόλοιπη Ελλάδα. Εάν αυτό συμβαίνει τότε θα αναφωνήσουμε "Εάλω η Θράκη" για το λόγο αυτό θα θέλαμε μια πιο αποσαφηνισμένη τοποθέτηση σας στο θέμα αυτό ώστε να μη

πλανάται ούτε η παραμικρή παρανόηση και αμφιβολία σε όλους εμάς όταν θα έχουμε φύγει απ' το 6ο παγκόσμιο συνέδριο.

Τονίσαμε στην αρχή της εισήγησης μας η "Πανελλήνια Ομοσπονδία Θρακικών Σωματείων" ότι έχει έργο έχει λόγο και δυναμική παρουσία. Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί λίαν επιεικώς ως απαράδεκτη εάν στην κορυφαία αυτή συνάντηση των Θρακών που ονομάζεται 6ο παγκόσμιο συνέδριο, δεν είχε την τόλμη το κουράγιο, το σχεδιασμό, τον προγραμματισμό και την αυτογνωσία να καταθέσει προτάσεις για το μέλλον της Θράκης και να πει τα πράγματα με τ' όνομα τους.

Προτάσεις:

1. Επαναφέρουμε και παλαιότερη πρόταση μας το παγκόσμιο συνέδριο Θρακών να αποκτήσει καταστατική οργάνωση, γιατί πρέπει να αποκτήσει δύναμη για να ξεφύγει απ' τις κομματικές εξαρτήσεις, να μεταβληθεί σε μοχλό πίεσης τόσο προς την εκάστοτε κυβέρνηση της χώρας μας, όσο και προς τους διεθνής οργανισμούς για να υπερασπίσει αποτελεσματικά τα συμφέροντα του Θρακικού Ελληνισμού.2. Ενεργοποίηση του προσκυνηματικού ιδρύματος της Παναγίας Κοσμοσώτηρα, ως πνευματικού κέντρου του Θρακικού Ελληνισμού υπό την αιγίδα του οποίου τελούν τα παγκόσμια συνέδρια. Ακούσαμε από προηγούμενους ομιλητές ότι η Θράκη πρέπει να προχωρήσει για το μέλλον της με νέους σχεδιασμούς που να στηρίζονται στην κοινή αποδοχή ορισμένων όρων κλειδιά. Εάν οι προϋποθέσεις αυτές για μία ειρηνική και προπαντός για μια δημιουργική συνύπαρξη των μουσουλμάνων με εμάς δεν γίνονται πρακτικά αποδεκτές από αυτούς που θέλουν ομαδικά να αυτοαποκαλούνται Τούρκοι και να μας δημιουργούν προβλήματα με την παρουσία τους, τότε θα θέλαμε και προτείνουμε στο μέλλον το συνέδριο αυτό να ονομάζεται "συνέδριο του Θρακικού ελληνισμού"3. Επειδή το 5ο συνέδριο δεν έλαβε υπόψη του τα όσα διαδραματίστηκαν όπως προαναφέρθηκε στα Θρακικά συνέδρια των Τούρκων και Βουλγάρων, το συνέδριο αυτό θέλουμε να βάλει φραγμούς στην παραχάραξη της εθνικής, ιστορικής και πολιτιστικής μας κληρονομιάς. 4. Να αντιμετωπίσει την βουλγαρική πρόκληση, εισηγούμενος στην κυβέρνηση για τη συμμετοχή της χώρας μας με ανάλογο επιστημονικό προσωπικό και όχι με απλούς φιλολόγους και γυμναστές για να συμμετάσχει στο Θρακολογικό συνέδριο της Βουλγαρίας που θα γίνει το 2004 κατά πάσα πιθανότητα στην Αθήνα πραγματοποιώντας την έκπληξη προς κάθε κατεύθυνση. Και δίνοντας τους να καταλάβουν ότι η Ελλάδα δεν είναι ο φτωχός συγγενής, ούτε αδύναμη και αναποτελεσματική, αλλά είναι η χώρα εκείνη που έχει γνώσεις, που διαθέτει επιστήμονες και είναι η ώρα πλέον για να ειπωθούν και να ακουστούν αλήθειες και μόνο αλήθειες προς κάθε κατεύθυνση.

5. Οι αποφάσεις και τα ψηφίσματα του συνεδρίου να έχουν διαχρονική ισχύ λαμβάνοντας υπόψη τους σφαιρικά όλες τις παραμέτρους που επηρεάζουν την περιοχή της Θράκης. 6. Να παρουσιαστεί και να τονισθεί μέσα απ' το συνέδριο η αδιαλλαξία ο επεκτατισμός και η κακόβουλη πρόθεση, τόσο της Τουρκίας που περνάει μέσα από το προξενείο της Κομοτηνής για υλοποίηση, αλλά και της Βουλγαρίας με την επιμονή της ότι η Βουλγαρία συνορεύει μόνο με βουλγαρικούς λαούς. 7. Να επισημάνουμε ότι η Θράκη μας χρειάζεται μεγάλη ενίσχυση σε χριστιανικό πληθυσμό, που το πρόβλημα αυτό μπορεί να λυθεί παράλληλα με την επίλυση του δημογραφικού προβλήματος σε συνδυασμό με την ανάπτυξη της. Δυνατή οικονομία, υγιείς επιχειρήσεις, εκμετάλλευση εδάφους και υπεδάφους, αξιοποίηση λιμανιών, οδικού δικτύου, ώστε να μπορέσει να παλιννοστήσει και πάλι ο ξενιτεμένος Θρακιώτης κι η Εκκλησία μας στο μέτρο του δυνατού να συνεχίσει και να αυξήσει το επίδομα που χορηγεί.

Προτείνουμε:

8. Περαιτέρω ανάπτυξη του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου με σκοπό η αναβάθμιση και η ανάπτυξη που έχει, σαν αποτέλεσμα της συγκράτησης του πληθυσμού, τη δημιουργία νέων φοιτητικών θέσεων και να συνεχίσει να έχει ακόμη μια πιο δυναμική εξέλιξη σε προπτυχιακό και μεταπτυχιακό επίπεδο. 9. Η επιστημονική ομάδα της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θρακικών Σωματείων είναι στη διάθεση των ενδιαφερομένων.10. Μη λησμονάτε και μην αποκλείεται ποτέ την Πανελλήνια Ομοσπονδία Θρακικών Σωματείων από την οργανωτική επιτροπή των συνεδρίων.11. Τολμούμε να βροντοφωνάξουμε "ναι" στην ελληνοτουρκική φιλία, αλλά σε μία φιλία αμφίδρομη και όχι φιλία μονόδρομη, που θα παίξει πρωτεύοντα ρόλο ο αλληλοσεβασμός, οι αμοιβαίες υποχωρήσεις και παραχωρήσεις για την εύρυθμη συνύπαρξη του πληθυσμού. 12. Κύριε υπουργέ των οικονομικών ζητούμε την πλήρη αξιοποίηση των πόρων του ΠΑΠ για απονομή υποτροφιών, οικονομικών ενισχύσεων όπως και στο παρελθόν ιδίως προς όφελος των συλλόγων που εκπροσωπούν προσφυγικά στοιχεία και όχι να κατευθύνονται αποκλειστικά και μόνο σε συλλόγους της εκλογικής σας περιφέρειας. 10. Ζητούμε από την Ελληνική πολιτεία και την εκάστοτε Ελληνική κυβέρνηση διαρκή επαγρύπνηση γιατί περισσότερο από κάθε άλλη φορά οι φίλοι οι Βαλκάνιοι γείτονες αποσκοπούν στην ίδρυση των μεγάλων πατρίδων, διεκδικώντας ελληνικά εδάφη με απώτερο σκοπό την αρπαγή τους.11. Εάν θέλουμε κυρίες και κύριοι να υπηρετήσουμε και δουλέψουμε για την Θράκη μας ανιδιοτελώς, θα πρέπει να συνειδητοποιήσουμε όλοι μας μηδενός εξαιρουμένου, άρχοντες και απλοί πολίτες, μικροί και μεγάλοι επιστήμονες και μη, εκκλησία και πολιτεία, ότι η Θράκη

είναι ζωή που γεννά ζωή.

Προτείνουμε οι προτάσεις μας αυτές να τεθούν στην κρίση των συνέδρων και να αποτελέσουν θέμα προς συζήτηση και όσες απ' αυτές εγκριθούν να συμπεριληφθούν στο τελικό ψήφισμα του συνεδρίου.

Τέλος ευελπιστούμε ότι το συνέδριο αυτό θα ξεχωρίσει απ' όλα τ' άλλα, επειδή τα μέχρι τώρα πραγματοποιηθέντα. πιστεύουμε ότι δεν απέδωσαν τα όσα περιμέναμε κατά γενική ομολογία. Πιστεύουμε ότι το συνέδριο αυτό θα φροντίσει για την προβολή του Θρακικού Ελληνισμού ανά τον κόσμο, θα προσπαθήσει να δώσει λύση στην αγωνία του Θρακιώτη καθώς και σε πολλά από τα προβλήματα που αντιμετωπίζει και θα επιδιώξει να ξεχωρίζει και να φωτίζει στο μέλλον και στο διηνεκές η ιστορία των συνεδρίων των Θρακών, χωρίς προσωπικές επιδιώξεις, όπως φωτίζει και καθοδηγεί τους ναυτικούς μας αιώνες τώρα ο φάρος της Αλεξανδρούπολης.

Τελειώνοντας, κύριε πρόεδρε σεβαστοί προσκεκλημένοι, πιστεύουμε ότι εκφράσαμε τις απόψεις μας και τις θέσεις μας για τη Θράκη μας στο μέτρο του δυνατού και όχι από απλή υποχρέωση γιατί παρευρεθήκαμε και συμμετέχουμε στο αποψινό συνέδριο. Το κάναμε γιατί μας διακρίνει η υπευθυνότητα, η παρρησία και ευελπιστούμε πως έχουμε αγγίξει τις ευαίσθητες χορδές των εμπλεκομένων μόνο για έργο και όχι για καινούριο ευχολόγιο και αφορεσμούς.

Σας ευχαριστώ θερμά, εκ μέρους του διοικητικού συμβουλίου της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Θρακικών Σωματείων.

Νέοι της Θράκης

Ασχολίες – Οραματισμοί – Προβλήματα

Μανωλιά Αθηνά

 ΘΡΑΚΗ, η άλλοτε “μεγάλη γη”, κόρη του Ωκεανού και αδελφή της Ευρώπης, το μεγάλο ψηφιδωτό του Ελληνισμού με την πιο συγκλονιστική παρουσία, που –αναμφισβήτητα- ο πολιτισμός της κυλάει αδιάλειπτα όπως τα ποτάμια της.

Πολλοί λαοί, διάφοροι πολιτισμοί, πολλοί κατακτητές, χρωμάτισαν με τα σημάδια τους διαφορετικά αυτόν τον τόπο, αφήνοντας ως κληρονομιά στους σύγχρονους Θρακιώτες τις παραδόσεις τους, τα ήθη και τα έθιμά τους, τα οποία του προσδίδουν την ιδιομορφία και τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά του.

Μέσα σε αυτό το φόντο μεγαλώνουν οι νέοι της Θράκης, με ψυχή γεμάτη από τα χαρακτηριστικά της ιστορίας τους, αλλά και τις ανησυχίες, τους προβληματισμούς και τα οράματα για το μέλλον τους και το μέλλον του τόπου τους.

Η Θράκη, είναι η πιο πολυπολιτισμική περιοχή της Ελλάδας και μια από τις πιο πολυπολιτισμικές περιοχές της Ευρώπης. Η ιδιομορφία αυτή –που βιώνεται έντονα από τους νέους Θρακιώτες- αφήνει ασυναίσθητα τα σημάδια της, στον τρόπο που σκέφτονται, που πράττουν, που αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες. Είναι μια σφραγίδα που καθορίζει τις προτεραιότητες και την οπτική της ζωής τους.

Οι νέοι της Θράκης ρηξικέλευθοι, ενθουσιώδεις και παρορμητικοί, όπως όλοι οι νέοι, προσπαθούν και αυτοί από την πλευρά τους να βοηθήσουν στην ανάπτυξη του τόπου τους σε όλους τους τομείς της σύγχρονης πραγματικότητας. Μέσα στο υπάρχον κοινωνικό και πολιτιστικό περιβάλλον αγωνίζονται για την πρόοδο και την καλυτέρευση των συνθηκών της ζωής τους, στον τόπο που τους χρειάζεται, αφού αποτελούν το μέλλον του.

Και αν ο ακραίος ενθουσιασμός, το πάθος, η ανυπομονησία, η ριζοσπαστικότητά τους, πολλές φορές κατακρίνονται από τους μεγαλύτερους, που είναι πιο συντηρητικοί και φοβούνται τις καινοτομίες, για τη Θράκη αυτά δεν ισχύουν γιατί είναι ένας τόπος που χρειάζεται αυτά τα χαρακτηριστικά των νέων, αφού στη σύγχρονη ιστορική στιγμή, μέσα στο κοινωνικοπολιτικό πλαίσιο της χώρας μας, στις επαφές μας με τα άλλα Βαλκανικά κράτη, καθώς και στην Ευρωπαϊκή πορεία μας, η δυναμική, η ενεργητικότητα και η δημιουργική πνοή των νέων της, θα οδηγήσουν στην πρόοδο. Φυσικά ο δρόμος δεν είναι εύκολος. Πολλά είναι τα προβλήματα και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζουν, και ίσως να αντιμετωπίσουν και στο μέλλον οι νέοι της Θράκης, σε ότι αφορά την υλοποίηση των οραμάτων και των στόχων τους.

Η πείρα, η ωριμότητα και η καθοδήγηση των μεγαλυτέρων, καθώς και η βοήθεια κρατικών και τοπικών φορέων σε νευραλγικούς τομείς, πιστεύουμε ότι μπορεί να οδηγήσει στην εύρεση των πιο εποικοδομητικών λύσεων.

Άλλωστε στην ταυτότητα ενός λαού, το στοιχείο της πολιτιστικής του παράδοσης, αποτελεί “εκ των ων ουκ άνευ”.

Αν και απομακρυσμένη η Θράκη από τα δύο μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας, οι Θρακιώτες με τη συμμετοχή και τις φρέσκιες ιδέες των νέων της περιοχής, έχουν να παρουσιάσουν επιτεύγματα στον πολιτισμικό τομέα. Εξ άλλου η Θράκη είναι ένθεα μήτρα του πολιτισμού.

Ιδιαίτερα οι νέοι μπορούν και οφείλουν να βρεθούν και έξω από τα σύνορα του διαμερίσματός τους, ακόμα και της χώρας τους, έτσι ώστε να εκπέμψουν παντού τα μηνύματα της Θράκης. Ένας καλός τρόπος είναι η αξιοποίηση των προγραμμάτων ανταλλαγής και εδώ θα μπορούσαν να συμβάλλουν όλοι οι απόδημοι Θρακιώτες, προσφέροντας εκπαιδευτικά, πολιτιστικά, ακόμα και ψυχαγωγικά κίνητρα, προκειμένου να επισκεφθούν οι νέοι μας όλες τις χώρες στις οποίες διαμένουν απόδημοι. Η αμοιβαία φιλοξενία νέων θα μπορούσε να δώσει την ευκαιρία να στείλουν οι νέοι της Θράκης τα δικά τους μηνύματα, κάνοντας τους νέους εκεί να ανακαλύψουν και να αγαπήσουν την Θράκη, κάνοντας και όλους μας περήφανους για τον τόπο καταγωγής μας.

Ακόμη στα περισσότερα χωριά έχουν οργανωθεί πολιτιστικοί σύλλογοι με αξιέπαινο έργο, που προσπαθούν να διατηρήσουν και να αναβιώσουν παλιά ήθη και έθιμα. Αρκετοί νέοι με ενεργητικότητα και έντονη φαντασία, συμμετέχουν σε όλα τα πολιτιστικά δρώμενα, δείχνοντας έτσι την αγάπη για τον τόπο τους.

Όμως αυτό που πραγματικά θα έπαιζε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της Θράκης είναι η μεγιστοποίηση των δραστηριοτήτων των νέων σε διάφορους συλλόγους. Η δημιουργία και η ενίσχυση συλλόγων που πλαισιώνονται από νέους και ασχολούνται με το θέατρο, την φωτογραφία, γενικότερα με τον πολιτισμό, αλλά και με το περιβάλλον, θα έδινε τη δυνατότητα να εκφραστούν και να επικοινωνήσουν ελεύθερα και καλύτερα. Η συνεργασία των εν λόγω συλλόγων με άλλους πολιτιστικούς φορείς, θα τους έδινε την δυνατότητα να διευρύνουν τις δραστηριότητές τους και να επεκτείνουν το έργο τους.

Βασικοί θεματοφύλακες του θρακικού πολιτισμικού πλούτου είναι και οι Θρακικοί σύλλογοι που τους χαρακτηρίζει το ενδιαφέρον για τον κοινό πολιτισμό, τα ήθη, τα έθιμα, οι αξίες, οι συλλογικές μνήμες. Η ανάδειξη και η προβολή του τόπου μας είναι χρέος αλλά και επιθυμία όλων των Θρακιωτών. Οι Θρακιώτικοι σύλλογοι θα πρέπει να στοχεύσουν να στελεχωθούν ακόμα περισσότερο από νέους, που έχουν πολλά να προσφέρουν. Η συμμετοχή αυτή σε συνδυασμό με την πιο έντονη και ουσιαστική επαφή μεταξύ τους, θα βοηθήσει στην προώθηση και την υλοποίηση των σχεδίων και των στόχων. Η κορυφή μπορεί να κατακτηθεί με την δημιουργία μιας –παγκόσμια- οργανωμένης Θρακιώτικης νεολαίας που θα διαπερνά και θα συντονίζει όλους τους συλλόγους Θρακιωτών.

Θα πρέπει να δοθεί έμφαση για περισσότερες και καλύτερες υποδομές στον τομέα του πολιτισμού. Αυτό δε σημαίνει ότι πρέπει να γίνονται αυτοσκοπός, αλλά καθοριστική προϋπόθεση και κίνητρο για την ποιότητα των εκδηλώσεων. Το πραγματικό νόημα βρίσκεται στην ποιοτική διάσταση των όσων κάνουμε, την οποία είμαστε υποχρεωμένοι να διαφυλάξουμε και να περιφρουρήσουμε. Άλλωστε

αυτό που αποζητάμε εμείς οι νέοι είναι η ποιότητα και η αισθητική καλλιέργεια. Είναι αυτό που απαιτούμε από τις πολιτικές ηγεσίες και τις τοπικές αρχές. Δεν αρκούν όμως οι καλλιτεχνικές εκδηλώσεις. Υπάρχει ανάγκη δραστηριοτήτων και εκδηλώσεων που να ικανοποιούν πνευματικές ανησυχίες, που να ανοίγουν νέους πνευματικούς ορίζοντες και να δίνουν πνευματικά ερεθίσματα για να μην απορφανιστεί η Περιφέρεια από δυνάμεις απαραίτητες για την ύπαρξή της. Γιατί από εδώ από τη Θράκη μπορεί και πρέπει να αρχίσει η διάσωση του πολιτισμού μας από εμάς τους νέους με τη συμπαράσταση των μεγάλων. Σημαντικό παράδειγμα αποτελούσε το ανοιχτό λαϊκό Πανεπιστήμιο του Δήμου Κομοτηνής, που άρχισε να λειτουργεί πριν μερικά χρόνια. Η συγκεκριμένη κίνηση ήταν ένα βήμα μπροστά για τη Θράκη, ένα βήμα που βοηθούσε στην εξέλιξη και τη μεγαλύτερη ανάπτυξή της. Τέτοιες κινήσεις πρέπει να αναβαθμίζονται, να προωθούνται να περιφρουρούνται και όχι να καταργούνται.

Όσον αφορά στην ύπαρξη Πανεπιστημίων στη Θράκη κανείς δεν αμφισβητεί τη σημασία τους. Είναι σημαντικό που το Δημοκρίτειο αναπτύσσεται και βελτιώνεται συνεχώς, δημιουργώντας νέα τμήματα και ανοίγοντας νέους ορίζοντες στη μόρφωση των νέων. Τα τμήματα αυτά και οι δραστηριότητες που προσφέρουν, μπορούν να αποτελέσουν πόλο έλξης για τους νέους που ζουν εκτός Θράκης. Έτσι, η σωστή ανάπτυξη, η διαμόρφωση των κατάλληλων συνθηκών ακόμη και στον τομέα ψυχαγωγίας την οποία έχουμε ανάγκη ιδιαίτερα οι νέοι της Περιφέρειας θα βοηθήσει στο να γίνουν οι φοιτητές, οι καλύτεροι και οι πιο ενθουσιώδεις πρεσβευτές της Θράκης στον τόπο τους. Εξάλλου, τα φοιτητικά χρόνια είναι αυτά που μένουν ανεξίτηλα χαραγμένα στη μνήμη όλων μας και είναι στο χέρι μας να κάνουμε όλους τους νέους που θα περάσουν από αυτόν τον τόπο, να φύγουν κουβαλώντας για πάντα τις πιο όμορφες αναμνήσεις και εμπειρίες. Να φύγουν έχοντας μέσα στην καρδιά τους μια Θράκη όχι άγονη και ξεχασμένη, αλλά μια Θράκη γεμάτη νιάτα, ζωντάνια και άπειρες ευκαιρίες.

Η σωστή και ολοκληρωμένη εκπαίδευση είναι ένα θέμα που αφορά ιδιαίτερα εμάς τους νέους όλων των ηλικιών, αφού η σημερινή νεολαία θα αποτελέσει την αυριανή κοινωνία. Πώς είναι δυνατόν εάν σήμερα έχουμε ελλιπή παιδεία, η αυριανή κοινωνία να είναι σταθερή και γερή; Για μια σωστή κοινωνία απαιτείται σωστή παιδεία, εκπαίδευση και αγωγή. Μας παρέχονται όλα αυτά; Οι προσπάθειες που γίνονται είναι σίγουρα ιδιαίτερα σημαντικές. Αλλά η παιδεία και η εκπαίδευση δεν είναι κάτι στατικό αφού συνεχώς στοχεύει στο καλύτερο, στη διαμόρφωση ολοκληρωμένων ανθρώπων και ικανών να αντεπεξέλθουν στην ιδιαίτερα απαιτητική και ανταγωνιστική κοινωνία που ζούμε. Με συγκίνηση θυμόμαστε κάθε φορά που στα πλαίσια του σχολείου μας, μας δινόταν η δυνατότητα να οργανώσουμε πολιτιστικές δημιουργίες ή συμμετοχές σε Ευρωπαϊκά προγράμματα. Η λειτουργία αυτή

προσέφερε σε όλους μας πάρα πολλά, σφραγίζοντας τις γνώσεις μας και κάνοντάς τες πιο εποικοδομητικές. Αυτή είναι μια άλλη διάσταση του χώρου μόρφωσής μας. Εμείς τονίζουμε την ανάγκη πολλαπλασιασμού της, την ανάγκη μας να έρθουμε σε επαφή με τα Ευρωπαϊκά Κράτη, να δώσουμε και να πάρουμε γνώσεις, που σίγουρα θα μας φανούν χρήσιμες. Να αναπτύξουμε το εκπαιδευτικό μας σύστημα και να το εμπλουτίσουμε με νέα δεδομένα, ικανά να απαντήσουν στις αυξημένες ανάγκες της εποχής μας.

Ένα ακόμη θέμα που θέλουμε να θίξουμε είναι ο ελεύθερος χρόνος που δεν έχουμε, ο χρόνος που για μας τους νέους είναι ο άγνωστος Χ. Η αίσθηση ότι κάνουμε κάτι ευχάριστο και δημιουργικό, σε μια ηλικία που διαμορφώνουμε στάση ζωής, αξίες και ιδανικά, είναι σχεδόν απούσα.

Γι’ αυτό δεν θέλουμε ένα σχολείο που δίνει άγονες, στείρες γνώσεις, που οφείλουμε να τις απομνημονεύσουμε με αντάλλαγμα μια κερδοφόρα απασχόληση, ίσως και μια κοινωνική καταξίωση. Δε θέλουμε το αποτέλεσμα να είναι η βαθμοθηρία, η αποστήθιση και οι ανταγωνιστικές σχέσεις ανάμεσά μας. Θέλουμε να μας δίνεται η χρονική δυνατότητα να σκεφτόμαστε, να προβληματιζόμαστε και στο τέλος, γιατί όχι, να αμφισβητούμε. Να είμαστε ελεύθεροι να βιώσουμε τις χαρές και τις λύπες που κάθε νέος άνθρωπος αυτής της ηλικίας πρέπει να βιώνει.

Γι’ αυτό η φωνή των νέων υψώνεται ενάντια στην παραπαιδεία, ενάντια στις άγονες και στείρες γνώσεις. Υψώνεται υπέρ των δημιουργικών γνώσεων που πλουτίζουν τον ψυχικό μας κόσμο και έχουν πανανθρώπινο υπόβαθρο. Υψώνεται υπέρ των άξιων δασκάλων που ταράζουν τα νερά και ανοίγουν νέους ορίζοντες.

Όλοι αυτοί που μέχρι σήμερα κλέβουν το χρόνο μας, ας αναλάβουν τις ευθύνες. Ας σηκώσουν την άγκυρα που έχουν ρίξει στα λιμνασμένα νερά του όποιου ασφαλισμένου λιμανιού τους. Οι άνεμοι μιας καλύτερης παιδείας μας καλούν όλους. Και εμείς οι νέοι δε θέλουμε να είμαστε παρατηρητές του τρένου του μέλλοντος, αλλά τολμηροί επιβάτες και δημιουργοί του αφού οι νέες διεθνείς συνθήκες αυξάνουν την ανταγωνιστικότητα και τα προβλήματα γίνονται θηλιά στο λαιμό μας.

Στο σημείο αυτό δε δικαιούμαστε να μην θίξουμε μια πτυχή που πονάει: Το θέμα των ναρκωτικών, την αναζήτηση των απατηλών ονείρων. Όλοι γνωρίζουμε και αποδεχόμαστε την πρωτοφανή έξαρση του παθογενούς αυτού κοινωνικού φαινομένου, χωρίς οι νέοι της Θράκης να αποτελούν εξαίρεση.

Η διαπίστωση: Λίγα μόνο ευρώ αρκούν για να πουλήσεις τον εαυτό σου στο Χάρο καθώς είναι εύκολη η εξεύρεση και προμήθεια σε χώρους συνάθροισης, όπως είναι τα κέντρα διασκέδασης, αλλά και

τα σχολεία. Το πρόβλημα έχει λάβει τεράστιες διαστάσεις, και η ρίζα του κακού δεν μπορεί εύκολα να χτυπηθεί.

Τα ναρκωτικά ενδημούν και διακινούνται σε ολόκληρο τον κόσμο. Δεν είμαι σε θέση να πω ούτε είναι της στιγμής να αναφέρουμε περισσότερα. Το βέβαιο είναι ότι η πραγματική γνώση μπορεί να αποσοβήσει τον κίνδυνο. Ως νέοι διαπιστώνουμε το μέγεθος της συμφοράς και επειδή δεν μπορούμε να κάνουμε πολλά πράγματα, αγωνιούμε και καταθέτουμε τους φόβους μας ελπίζοντας ότι η πολιτεία από τη μεριά της θα βρει τρόπους περιφρούρησης από τέτοιου είδους (εγκληματικές) επιδράσεις. Πιστεύουμε ακράδαντα πως μόνο σε μια αληθινά μορφωμένη κοινωνία οι κίνδυνοι θα εκλείψουν.

Εμείς οι νέοι με αγωνία προτείνουμε:

Ψυχολόγοι να επισκέπτονται συχνά τα σχολεία, και να συζητούν με τους νέους, δίνοντας βοήθεια και γνώμη για την αντιμετώπιση διαφόρων προβλημάτων.

Επέκταση των κέντρων απεξάρτησης και εφαρμογή εναλλακτικών προγραμμάτων απεξάρτησης ιατρικώς τεκμηριωμένων.

Επαγγελματική κατάρτιση και ειδίκευση των ατόμων που βρίσκονται στις θεραπευτικές κοινότητες, ώστε να μπορούν να ξεκινήσουν μια νέα ζωή, έχοντας τα ουσιαστικά και τυπικά εφόδια που χρειάζονται.

Παροχή οικονομικών κινήτρων σε επιχειρήσεις του δημοσίου και ιδιωτικού τομέα και οργανισμούς για την πρόσληψη απεξαρτημένων ατόμων.

Είναι ένα θέμα στο οποίο απλόχερη πρέπει να είναι η ευαισθησία μας.

Το θέμα της μειονότητας είναι άλλο ένα ζήτημα που δεν απασχολεί μόνο τους μεγαλύτερους, αλλά και εμάς τους νέους Θρακιώτες που πιστεύουμε στην αρμονική συμβίωση και στην ανάγκη ανάπτυξης όλου του ανθρώπινου δυναμικού της Θράκης. Και ο ασφαλέστερος δρόμος γι’ αυτό είναι η μόρφωση. Η παιδεία είναι δικαίωμα όλων και εμείς δεν δικαιούμαστε να την στερήσουμε από κανέναν. Είναι υποχρέωσή μας να είμαστε αποτελεσματικοί σε αυτόν τον τομέα και να δώσουμε σε όλους τους νέους μια θέση στο θαυμαστό ταξίδι των γνώσεων και της μόρφωσης. Η αναβάθμιση του μορφωτικού επιπέδου του συνόλου των νέων είναι ένα στοίχημα που αν δεν το κερδίσουμε γρήγορα θα λειτουργήσει ως αναπτυξιακό βαρίδιο.

Δύσκολη περίοδο προσαρμογής διανύουν και οι νέοι των παλιννοστούντων αδελφών μας από την πρώην Σοβιετική Ένωση.

Δύσκολο το μεταβατικό αυτό στάδιο στο οποίο όλοι πρέπει να προσφέρουμε τη στήριξή μας και να κάνουμε ότι είναι δυνατόν, έτσι ώστε η προσαρμογή αυτών των συμπολιτών μας και κυρίως των νέων να είναι όσο το δυνατόν πιο γρήγορη και πιο αποτελεσματική. Η σωστή αξιοποίησή τους από την πολιτεία θα αποτελέσει πυξίδα για τα επόμενα βήματά μας.

Εκείνοι από τους οποίους περιμένουμε πολλά, που πολλές φορές όμως μας απογοητεύουν, είναι οι πολιτικοί. Αλαζονικές συμπεριφορές, ξύλινος κομματικός λόγος, σκοπιμότητες, εξάρτηση από συμφέροντα και το χάσμα που συχνά χωρίζει τον πολιτικό λόγο από την πράξη, μας απωθούν από την πολιτική και μας κάνουν να μη θέλουμε να ασχοληθούμε παρόλο που ενδιαφερόμαστε γι’ αυτό.

Γιατί η γενιά μας είναι ενημερωμένη και διαθέτει ευαισθησία πάνω σε πλήθος θεμάτων, έχει πρωτοποριακές ιδέες και ουσιαστικές προτάσεις.

Η σημερινή γενιά δεν είναι απολιτική. Η σημερινή γενιά ζει και αφουγκράζεται τις ανάγκες της εποχής και είναι έτοιμη να προσφέρει ότι και αν χρειαστεί. Το γεγονός ότι δε λειτουργούμε με τον τρόπο που οι μεγάλοι λειτουργούν, δεν σημαίνει ότι τα κοινά μας αφήνουν αδιάφορους.

Ενδιαφερόμαστε και δρούμε περισσότερο από όσο είναι εμφανές, ίσως γιατί δεν προβάλλεται αυτό το ενδιαφέρον και η δράση μας. Η γενιά μας είναι αισιόδοξη, και η αισιοδοξία πιστεύουμε ότι είναι ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία της προόδου, μαζί με τη δημιουργική διάθεση που μας χαρακτηρίζει. Δεν θέλουμε να μας ποτίζουν με μιζέρια και να προσπαθούν να μας βάλουν σε καλούπια. Θέλουμε να αισθανόμαστε ελεύθεροι να ενεργήσουμε. Αυτό που εμείς ζητάμε είναι η ύπαρξη καλών πολιτικών, που ευτυχώς δεν είναι ανύπαρκτο φαινόμενο. Χρειαζόμαστε σωστούς και συνετούς πολιτικούς των οποίων την προσφορά επικροτούμε και ζητάμε τον πολλαπλασιασμό της. Αυτό που εμείς μπορούμε να προσφέρουμε, πέρα από την όρεξη και τη διάθεση, είναι η ανάπτυξη των νεολαιών, που σίγουρα θα διευρύνει τους πολιτικούς ορίζοντες.

Ένα βασικό πρόβλημα που εμάς τους νέους εδώ στη Θράκη μας απασχολεί είναι το μεγάλο θέμα της ανεργίας. Η συγκράτηση του πληθυσμού και κυρίως των νέων στη Θράκη είναι καθοριστικός παράγοντας για να πετύχουμε το μεγάλο στόχο της αναπτυξιακής απογείωσης. Και είναι ανάγκη να συνειδητοποιήσουμε όλοι τη σημασία της αξιοποίησης των δυνατοτήτων και της δεξιοτεχνίας των νέων. Μια σημαντική κίνηση και πρωτοβουλία των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης, θα ήταν να συλλέξουν και να καταγράψουν κατά τομέα τις εξειδικεύσεις, τεχνοκρατικές ή καλλιτεχνικές που διαθέτουν οι νέοι της Θράκης. (Τέχνες, ξένες γλώσσες, εξειδικευμένες μεταπτυχιακές σπουδές, καλλιτεχνικά ταλέντα κ.λπ)

και να δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις αξιοποίησης αυτών των εξειδικεύσεων και ικανοτήτων εδώ στον τόπο τους στη Θράκη. Ας σταματήσει επιτέλους αυτή η χύμα κατάσταση. Δεν αρκεί μόνο να γνωρίζει η κάθε οικογένεια τις γνώσεις και τα ταλέντα των παιδιών της. Ήρθε επιτέλους η ώρα να γνωστοποιηθούν όλα αυτά και στην πολιτεία, ώστε να αξιοποιηθούν για να πάρει ο καθένας τη θέση που του αρμόζει και να έχει τη δυνατότητα να αναπτύξει διάφορες δραστηριότητες στον τομέα που κατέχει.

Η εξασφάλιση βασικών δικαιωμάτων όπως υγεία –εργασία- κατοικία, θα δώσει τη δυνατότητα στους νέους να ζουν με αξιοπρέπεια και δημιουργικότητα.

Θα πρέπει επίσης να δοθούν κίνητρα για να τονωθούν οι υπάρχουσες επιχειρηματικές δραστηριότητες αλλά και να δημιουργηθούν νέες, που να έχουν μάλιστα σχέση με πτυχές ανάπτυξης της περιοχής, ώστε να υπάρξουν πολλές και ποικίλες νέες θέσεις εργασίας, με αποτέλεσμα όχι μόνο να μείνουν όλοι οι νέοι στη Θράκη αλλά και να επανεγκατασταθούν όλοι όσοι έχουν φύγει για αναζήτηση εργασίας.

Εμείς οι νέοι πιστεύουμε ότι η αλλαγή στην σελίδα της ανάπτυξης της Θράκης είναι ο τουρισμός, ο οποίος όμως βρίσκεται σε νηπιακό στάδιο. Είναι ευθύνη όλων μας να εξελιχθεί σύντομα γιατί υπάρχουν οι προϋποθέσεις ανάπτυξής του, (φυσικό κάλλος, ιστορικός και πολιτιστικός πλούτος εξαιρετικό και ποικίλο ανθρώπινο δυναμικό, όλο και καλύτερες υποδομές…), αρκεί αυτές οι προϋποθέσεις να αξιοποιηθούν σωστά και με φαντασία.

Τα τελευταία χρόνια η Θράκη έχει να επιδείξει ένα νέο επίτευγμα το “χωριό των γεύσεων”, αξιοποιώντας έξυπνα την ποικιλία γεύσεων της παράδοσής μας. Αυτό δίνει τη δυνατότητα στους νέους που δεν ακολουθούν το Πανεπιστήμιο να ασχοληθούν με κάτι πρωτότυπο και προσοδοφόρο.

Σε όλα αυτά βέβαια ρόλο καταλύτη έπαιζε, παίζει και θα παίζει η πληροφόρηση, που δυστυχώς δεν είναι επαρκείς. Το έλλειμμα στον τομέα αυτό είναι μεγάλο και έχει ως αποτέλεσμα να μην μπορούν να αξιοποιούνται από τους νέους τα πολλά κονδύλια που διατίθενται, τα πολλά προγράμματα ανάπτυξης που υπάρχουν.

Η γνωστοποίηση αυτών των δυνατοτήτων με αποτελεσματικότερο τρόπο και η γνώση των ευκαιριών που τους προσφέρονται και των κερδών που θα αποκομίσουν, θα έκανε τους νέους να ξεπεράσουν τις αναστολές και θα τους έδινε ώθηση για επιχειρηματική δραστηριότητα και δημιουργία.

Αξιότιμοι κύριοι σύνεδροι αν και ζούμε σε μια περιοχή που βρίσκεται στην άκρη του Χάρτη της Ελλάδος, κάθε μέρα γίνεται

και εντονότερη η αίσθηση ότι είμαστε πια το κέντρο μιας ευρύτερης περιοχής. Θα μπορούσαμε εύκολα να ασπαστούμε την έκφραση του Θεοτοκά για την Ελλάδα και να την εξειδικεύσουμε στον τόπο μας λέγοντας πως “Η Θράκη είναι η Ανατολή της Δύσης και η Δύση της Ανατολής”. Πέρα από περηφάνια, νοιώθουμε σ’ αυτό ότι υπάρχει μια δυναμική οριζόντων. Η Θράκη έχει πολλά να προσφέρει. Εξαρτάται από εμάς αν θα χειριστούμε όλη αυτή τη δυναμική σωστά. Οι νέοι έχουμε την όρεξη, τη διάθεση, τη δύναμη να προσφέρουμε ό,τι καλύτερο για τη χάραξη νέων δρόμων για το μέλλον του τόπου μας.

Χαιρόμαστε που μας δόθηκε η ευκαιρία να ακουστεί η φωνή μας και να πούμε τις απόψεις μας στο Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών, που πιστεύουμε ότι έχει τη δύναμη να συσπειρώνει τη Θράκη και να εξυψώνει την αξία της. Η εκπροσώπηση και η συμμετοχή των νέων στα Συνέδρια αυτά θα θέλαμε να γίνει πιο έντονη και χειροπιαστή. Θα πρέπει να τους δοθεί η ευκαιρία να εκφράζουν πιο οργανωμένα τις απόψεις και τις ιδέες τους. Οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης θα μπορούσαν να δημιουργήσουν στο Διαδίκτυο μια διεύθυνση μόνο για νέους, για ανταλλαγή απόψεων. Άλλωστε το Διαδίκτυο είναι ένας χώρος με τον οποίον ασχολούνται όλοι οι νέοι. Αυτό θα έδινε την ευκαιρία για μια καλύτερη μεταξύ τους επαφή και θα γεννούσε ίσως ιδέες και για πιο ευφάνταστους τρόπους προβολής της Θράκης ανά τον κόσμο.

Εμείς οι νέοι σήμερα περισσότερο από ποτέ δικαιούμαστε να μιλούμε ελεύθερα και δυνατά για όλα εκείνα που χαρακτηρίζουν την εποχή μας, την εποχή των μεγάλων αντιφάσεων, των μεγάλων μέσων και των συγκεχυμένων σκοπών. Έχουμε στις αποσκευές μας όλα τα εφόδια, αγάπη, φαντασία, αυθορμητισμό, ειλικρίνεια, όνειρα, ψυχή και κυρίως την ευθύνη που ο Νίκος Καζαντζάκης φόρτωσε στους ώμους μας: “Νέοι θα πει να διορθώσεις τον κόσμο”.

Το παιχνίδι της αλήθειας πάει πολύ μακριά. Η Θράκη όμως είναι κοντά, τόσο κοντά που αγγίζουμε τη ψυχή της, ακούμε τον σφυγμό της. Τα παιδιά της ζουν μέσα και γύρω μας. Είναι καθημερινά πρόσωπα που συναντάμε κάτω από τον ήλιο χωρίς τεχνητές φωτοσκιάσεις.

Η Θράκη δεν είναι θεώρημα, ούτε τόπος που καταγράφεται με χάρακα και διαβήτη.

Η Θράκη είναι ΖΩΗ που γεννά ΖΩΗ.

Η ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗ ΠΑΡΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΘΡΑΚΙΩΤΙΣΣΑΣ

ΣΤΟ ΙΣΤΟΡΙΚΟ, ΠΟΛΙΤΙΣΜΙΚΟ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΟ

ΓΙΓΝΕΣΘΑΙ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ.

Αναστασία Σακαλίδου-Χουρδάκη. (Θεολόγος - Κοινωνική Λειτουργός)

 Θρακιώτισσες και Θρακιώτες φίλοι της Θράκης.

Με ιδιαίτερη χαρά και βαθιά συγκίνηση παραβρίσκομαι σήμερα στο Στ' Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών και από τη θέση της Προέδρου της ΠΑΟΝΕ και μέλους της Οργανωτικής Επιτροπής χαιρετίζω τους κ.κ. Συνέδρους και μεταφέρω επίσης το θερμό χαιρετισμό όλων των Θρακιωτών των Πολιτιστικών Συλλόγων , που εδρεύουν στην Αθήνα.

Αισθάνομαι πολλή χαρά γιατί με αξίωσε ο Θεός να βρεθώ στα ιερά χώματα της πατρίδας μου, της γενέτειράς μου. Βρίσκομαι στη Θράκη. Στην Θράκη την "πολύδωρο", την "εύκαρπο" και "ιππότροφο", με τα πολύτιμα μέταλλα και τα απέραντα δάση, τα χλοερά βοσκοτόπια και τα πλωτά ποτάμια. Στη Θράκη, μια από τις πλουσιότερες περιοχές του παλαιού κόσμου, στη Θράκη του Διόνυσου, του μυθικού Ορφέα, του Θρακιώτη μύστη που κατείχε και δίδαξε τη μουσική και που με την πεντάχορδη λύρα του εμψύχωνε τους ήρωες, γαλήνευε και ημέρευε ακόμη και τα άγρια θηρία. Στη Θράκη του Βασιλιά Ρήσου, του Πρωταγόρα, του Λεύκιππου, του Δημόκριτου και τόσων άλλων γενναίων και σοφών ανθρώπων, ποιητών και καλλιτεχνών του παλαιού κόσμου και του σημερινού (Βιζυηνός, Βάρναλης κλπ)

Στη Θράκη για την οποία ο Ηρόδοτος λέγει "Θρηϊκιον δε έθνος μέγιστον έστι μετά γε Ινδούς πάντων ανθρώπων κατά γε γνώμην την εμήν" (Ηρ.V,7) και έτσι είναι αφού τα 22 της μικρά βασίλεια εκτείνονταν από το Βόρειο Αιγαίο μέχρι τον Εύξεινο Πόντο και τις παραδουνάβιες χώρες.

Στη Θράκη, που κατά τον Όμηρο, έφθαναν τα όριά της μέχρι τον Πηνειό και το Αιγαίο Πέλαγος, την Ημαθία και Πιερία, έτσι που κάνει τον Γεώργιο Βιζυηνό να βροντοφωνεί το "από τη Θράκη, βρε παιδιά, από την Πιερία, εβγήκεν η θρησκεία".

Στην τριχοτομημένη τέλος σήμερα Θράκη, που είναι σε όλους πλέον γνωστό ότι την μεν Βόρεια Θράκη, ή όπως την ονόμασαν οι "νονοί" όλων των εποχών Ανατολική Ρωμυλία κατέχει η Βουλγαρία, τη δε Ανατολική Θράκη ή Ευρωπαϊκή Τουρκία, η Τουρκία.

Είναι η μοίρα φαίνεται των Βορειοελλήνων (όρα Βόρειος Ήπειρος, Βόρειος Κύπρος, Βόρειο Αιγαίο - Ίμβρος, Τένεδος και γιατί όχι Βόρεια Μακεδονία) να υφίστανται τα πάνδεινα γιατί έτυχε να ζουν

σε περιοχές ξεχωριστές για τον πλούτο τους, την ομορφιά τους, την ιστορία τους, τον πολιτισμό τους.

Ωστόσο το θέμα μου δεν είναι η ιστορία της Θράκης. Για τη γυναίκα της Θράκης ήρθα να σας πω δυο λόγια και θα ήθελα να δώσετε λίγη προσοχή.

Αξιότιμες κυρίες και αξιότιμοι κύριοι

Ο Ων, ο Υπάρχων, ο Θεός για τους Χριστιανούς, ο Γιαχβέ για τους Ιουδαίους, ο Αλλάχ για τους Μουσουλμάνους, ο Δημιουργός του Σύμπαντος, άρχισε την δημιουργία προχωρώντας από τα ατελέστερα προς τα τελειότερα. Και ενώ δημιούργησε τα πάντα με ένα του προστακτικό λόγο, το "ΓΕΝΗΘΗΤΩ", για τον άνθρωπο είπε "ποιήσωμεν άνθρωπον κατ' εικόνα ημετέραν και καθ' ομοίωσιν". Έτσι όπως σας είναι γνωστό έφτιαξε τον πήλινο άνθρωπο, δηλαδή τον Αδάμ. Όμως όπως προηγούμενα ανέφερα το τελευταίο δημιούργημα του Θεού δεν ήταν ο Αδάμ. Αλλά η Εύα, που σημαίνει ζωή. Άρα το τελειότερο.

Μη δυσανασχετείτε παρακαλώ εσείς οι άνδρες. Δεν είναι δικά μου επινοήματα. Τα Ιερά Βιβλία το λένε. Το Ιερό Κοράνιο και η Αγία Γραφή ή Βίβλος. Και για να σας καθησυχάσω, πολύ αργότερα, ο Απόστολος Παύλος το βροντοφώναξε "ούκ ένι άρσεν ή θήλυ, δούλος ή ελεύθερος, Σκύθης ή Πέρσης, Βάρβαρος ή Έλλην …", στις φλέβες όλων ρέει το ίδιο αίμα.

Ο άνδρας και η γυναίκα, πιασμένοι χέρι-χέρι και συνεργαζόμενοι, προχωρούν στη ζωή, δημιουργούν και γράφουν ιστορία, σεβόμενοι ο ένας τον άλλον.

Όμως η γυναίκα είναι αυτή που κρατάει τα κλειδιά της οικογένειας, της κοινωνίας, της πατρίδας, της θρησκείας. Θα τη δούμε να λειτουργεί ως μάνα, ως σύντροφο της ζωής, ως αδερφή, ως φίλη, ως επαγγελματίας, ως εργάτης και προπαντός ως θεματοφύλακας των ιδανικών της φυλής της ιστορίας του λαϊκού πολιτισμού, των ηθών και εθίμων, της Παράδοσης.

Και αν όλοι εδώ δεχθούμε ότι η γυναίκα καλείται να παίξει ένα δυσβάσταχτο ρόλο, τότε μιλώντας τούτη τη μέρα για τη γυναίκα της Θράκης, πρέπει να πούμε ότι ο ρόλος της είναι χιλιοβάσταχτος. Και τούτο έγκειται στο γεγονός ότι η Θρακιώτισσα γεννήθηκε, μεγάλωσε και γαλουχήθηκε μέσα σε μια οικογένεια Ακριτών, όπου μια ζωή ολόκληρη ο Ακρίτας σύντροφός της, ο πατέρας, ο αδερφός, ο γιος της κοιμόταν και κοιμάται μέχρι σήμερα με το όπλο στο προσκεφάλι του. Ακρίτας και αυτή. Έτσι δεν είναι ? Λίγα παραδείγματα θα μας πείσουν.

Ωστόσο για τη γυναίκα της Θράκης, είμαι υποχρεωμένη εκ προοιμίου να πω ότι κανείς ποτέ δεν μας μίλησε. Η ιστορική της διαδρομή και σήμερα ακόμη είναι άγνωστη, όπως άγνωστη είναι και η ιστορία της Θράκης, που ποτέ δεν διδάχθηκε στα σχολεία.

Προκειμένου λοιπόν να αναδείξουμε την αξία της προσφοράς της και τον προσδιοριστικό της ρόλο αξίζει να γίνει μία ιστορική αναδρομή, ώστε να ορίσουμε καλύτερα τη διαχρονική παρουσία της στο ιστορικό, πολιτισμικό και κοινωνικό γίγνεσθαι της Θράκης.

Αγαπητοί μου συμπατριώτες

Δεν μάθαμε ποτέ ότι ο Θεμιστοκλής, ο στρατηγός των Αθηναίων, ήταν γιός Θρακιώτισσας. Ακόμη ότι Θρακιώτισσα ήταν η γυναίκα του Μιλτιάδη, η Ηγησιπύλη, κόρη του βασιλιά των Θρακών Ολόρου. Θρακιώτισσα ήταν η μητέρα του Κίμωνα. Ο Θουκυδίδης. Ο Ιφικράτης, ο Κόνων, ο Χαρίδημος είχαν Θρακιώτισσες γυναίκες.

Κανείς επίσης δεν μας δίδαξε ότι ο περιβόητος γυναικείος στρατός, ο περήφανος, που μετεωρίζεται ανάμεσα στο θρύλο και την πραγματικότητα, με τις τόσες νικηφόρες μάχες, από τον οποίο οι τέχνες, όπως ποίηση, ζωγραφική, γλυπτική, εμπνεύσθηκαν και δημιούργησαν αριστουργήματα, αποτελούνταν από τις ακαταμάχητες Αμαζόνες, που ήταν κατά την άποψη του Αρκτίνου του Μιλήσιου, γνήσιες Θρακιώτισσες.

Ο αρχαίος λοιπόν μύθος για τις αμαζόνες που τελικά αποδεικνύεται ιστορία αληθινή μας προϊδεάζει και μας προκαλεί να σκεφτούμε και να συμπεράνουμε ότι οι Αμαζόνες - Θρακιώτισσες για κάποιους πολύ σοβαρούς λόγους πήραν τα όπλα για να αμυνθούν και εν ανάγκη να επιτεθούν. Κατάρτισαν προς τούτο στρατόπεδα, στρατιωτικής εκπαίδευσης ακόμη και για μικρά κορίτσια, προμηθεύτηκαν όπλα, ίππους, ενώ δεν περιόρισαν τις γέννες, τα παιδιά τα έδιναν στους Σκύθες άνδρες τους να τα μεγαλώσουν. Ωστόσο πρέπει να συντομεύουμε.

Η θέση της γυναίκας μέσα στην οικογένεια, όσο και στην κοινωνία, σε παλαιότερες εποχές, ήταν πολύ μειονεκτική, σε σχέση με αυτήν του άνδρα. Ειδικά στην ύπαιθρο. Πρώτες ξυπνούσαν και τελευταίες πήγαιναν για ύπνο. Όλες οι δουλειές ήταν αποκλειστικά σχεδόν δικές τους. Φρόντιζαν τους γέρους γονείς του άνδρα, τον σύζυγο, τα πολλά παιδιά, τα ζώα, τον κήπο γύρω από το σπίτι χωρίς αυτό να σημαίνει ότι απουσίαζαν από το αμπέλι, το σκάψιμο του βαμβακιού, το θερισμό, το αλώνισμα. Τα παιδιά στις περιπτώσεις εξωτερικής εργασίας, τα έσερνε κοντά της, ιδίως το μωρό που έπρεπε να αφήσει την τσάπα και να πεταχτεί για το θηλασμό. Τα θήλαζαν τότε μέχρι και δύο ετών. Ακόμη και το νερό από τη βρύση αυτές το κουβαλούσαν. Και όλα αυτά χωρίς βόγκο. Καμιά διαμαρτυρία. Ήταν πάντα σεμνή, αξιοπρεπής γιατί ήξερε ότι έτσι

συνέβαλε περισσότερο ακόμη και από τον άνδρα, στην οικονομία στην κοινωνία, τον πολιτισμό. Τα κορίτσια κατά τα θέσμια της Θράκης, έφευγαν από το σπίτι του πατέρα και πήγαιναν στο σπίτι του άνδρα. Εκεί πλέον πρόσφεραν τις υπηρεσίες τους. Στην πατριαρχική οικογένεια που αποτελούνταν, μη σας κάνει εντύπωση από 20 έως και 30 άτομα. Γιατί τύχαινε να ζούνε και να συμβιώνουν με τις μεγαλύτερες νυφάδες και τα παιδιά τους. Τον πεθερό τον πρσφωνούσαν Αφέντη. Καθώς και τα μεγαλύτερα αδέλφια του άνδρα τους, Αφέντες. Η νύφη κάθε πρωί έπρεπε να ρίξει με την πήλινη κανάτα νερό για να πλύνει ο αφέντης τα χέρια του και το πρόσωπό του και να του δώσει το μαντήλι για να σκουπιστεί. Έπρεπε να έχει πάντα χαμηλωμένα τα μάτια, να κοιτάζει στη γη. Έτσι έμπαινε άλλωστε στο σπίτι του άνδρα της. Σκεπασμένη με τα κόκκινο πέπλο, που συμβόλιζε λένε αυτό, δήθεν, την αποφυγή διαζυγίου. "Όπως μπαίνει με κλειστά τα μάτια, έτσι και να βγει από το σπίτι", δηλαδή "νεκρή". Στο σοφρά καθόταν για να φαει στηριγμένη στο ένα πόδι, το άλλο το είχε σε θέση δρομέα, έτοιμη να δεχτεί τις προσταγές. Όταν ήταν βέβαια κάποιος ξένος, τότε καθόταν όρθια. Αλίμονο στη γυναίκα που δεν έκανε παιδιά. Δεν είχε καμιά αξία. Πάντα αυτήν θεωρούσαν αιτία του κακού. Ήταν καταραμένη από τον θεό. Και αλίμονο σ' αυτήν που έκανε μόνο θηλυκά παιδιά. Για να κάνει αγόρι, την ημέρα του γάμου της, της έριχναν στην ποδιά παιδί αρσενικό, χώρια που της πότιζαν ακόμη και κατά την εγκυμοσύνη "σερνικοβότανα". Στις διάφορες κοινωνικές εκδηλώσεις είχαν διαφορετική θέση. Στους χορούς όταν χόρευαν και οι άνδρες έπιαναν εκείνοι μπροστά κι οι γυναίκες ακολουθούσαν. Η γυναίκα που έπιανε με τον άνδρα έπρεπε να κρατάει μαντήλι. Εκτός αν ήταν συγγενείς. Το όνομά της, όταν παντρευόταν χανόταν ως δια μαγείας. Κανείς δεν την ήξερε με το όνομά της την ήξεραν όλοι και την φώναζαν με το όνομα του άνδρα της, Δημήτραινα, Γιώργαινα, κλπ.

Παλιά στον πατέρα του κοριτσιού πλήρωνε ο γαμπρός το "μπαμπά-χάκι", ένας θεσμός που κράτησε μέχρι και το 1970 στα χωριά. Ήταν η αποζημίωση που έπαιρνε ο πατέρας γιατί έχανε τα φτηνά εργατικά χέρια.

Αυτό το ήξερε η κοπέλα. Γι' αυτό βγαίνοντας από το σπίτι του πατέρα της για την εκκλησία τραγουδούσε " Τώρα βγαίνου ιγώ τώρα πααίνουτώρα χόρτασι γουνιά κι τόπουΘα μι θυμηθείς του καλουκαίριθα ζεστό ψουμί ν' απού του φούρνουθαν κρύουν νιρό ν'απού τη βρύση "

Αργότερα μόνο επικράτησε ο θεσμός της προίκας (τράχωμα), που έδινε ο πατέρας του κοριτσιού στο γαμπρό για να βελτιώσει τη θέση του, γιατί μετά το γάμο δεν θα εργάζεται στις εξωτερικές δουλειές.

Η μόνη μέρα που η θέση της ήταν διαφορετική, ήταν η "ημέρα της μπάμπως", δηλαδή της πρακτικής μαμής, όπου οι γυναίκες έπαιρναν το ρόλο των ανδρών και οι άνδρες επωμίζονταν τις υποχρεώσεις των γυναικών. Μια μέρα το χρόνο. Ένα έθιμο, απομεινάρι της μητριαρχίας, που σώζεται μέχρι σήμερα.

Αυτή, εν ολίγοις ήταν η θέση της γυναίκας παλαιά. Για γράμματα ούτε συζήτηση. Αφού και για τα αγόρια πολλές φορές προβαλλόταν το κώλυμα ποιος θα μείνει στα χωράφια. Μόλις στα μέσα του 19ου αιώνα και αρχές του 20ου άρχισαν να μαθαίνουν και τα κορίτσια λίγα γράμματα. Τότε στις μεγάλες πόλεις Κωνσταντινούπολη, Αδριανούπολη, Φιλιππούπολη αλλά και στις μικρότερες, εκεί όπου κυριαρχούσε το ελληνικό στοιχείο, ιδρύθηκαν εκπαιδευτήρια, παρθεναγωγεία, νοσοκομεία κλπ και γενικά σε όλες τις κοινότητες της Θράκης, που ήταν οργανωμένες και παρουσίαζαν οικονομική ευρωστία και κοινωνική ανάπτυξη, όπου η θέση της γυναίκας ήταν σημαντική. Στα ιδρύματα αυτά δίδαξαν δασκάλες του Αρσακείου, καθώς και δασκάλες των φημισμένων παρθεναγωγείων της Θράκης.

Ακόμη σε πολλές πόλεις με πρωτοβουλία των γυναικών ιδρύθηκαν σύλλογοι κυριών, όπως π.χ. Σύλλογος Κυριών "Η Ευρυδίκη", σύλλογος "Αδελφότης Κυριών Φιλιππουπόλεως", "Σύλλογος υπέρ της γυναικείας εκπαίδευσης", τα περίφημα "Ζαρίφεια" κ.α., με κύριο σκοπό τη συγκέντρωση χρημάτων και την ίδρυση σχολών, παρθεναγωγείων και νηπιαγωγείων και για να ασκήσουν ένα από τα βασικά τους καθήκοντα, τη φιλανθρωπία. Η δράση τους συγχρόνως ήταν και πατριωτική.

Από τα παρθεναγωγεία αυτά αποφοίτησαν οι δασκάλες που με τη σειρά τους δίδαξαν στα σχολεία της υπαίθρου και έμαθαν τα γράμματα και τις τέχνες σε όλα τα παιδιά.

Πέρα όμως από τον τομέα της εκπαίδευσης στα κατοπινά χρόνια, η παρουσία της Θρακιώτισσας και η συμβολή της στη διαμόρφωση της ιστορίας ήταν πολλαπλά σημαντική.

Επειδή οι Θράκες κατά καιρούς βρέθηκαν κάτω από την κυριαρχία πολλών και ποικιλώνυμων εχθρών, οι οποίοι ως κατακτητές προέβαιναν σε ακατονόμαστες βιαιότητες, μη σεβόμενοι ακόμη και τη μητρότητα, η γυναίκα της Θράκης δοκιμάσθηκε πολύ σκληρά. Και όταν δεν έπαιρνε το όπλο να πολεμήσει, όπως οι Αμαζόνες, τότε αναγκαζόταν να πληρώσει με τη ζωή της το φόρο τιμής στην αξιοπρέπεια του ανθρώπου, όταν ο κατακτητής άντρας δοκίμαζε τη δύναμη της εξουσίας πάνω στην ανυπεράσπιστη και εξουσιαζόμενη γυναίκα, κουρελιάζοντας με τη βία ό,τι πολυτιμότερο κρατά για τον εαυτό της μία γυναίκα.

Στο Διδυμότειχο σώζεται ως σήμερα ένα μνημείο που η παράδοση

το έχει σαν τεκμήριο γι' αυτή την πλευρά της ιστορίας της Γυναίκας. Είναι ο Πύργος της Βασιλοπούλας, στο Ν.Α. άκρο του τείχους, ο γνωστός σε μας "ΚΟΛΑΣ" από τον οποίο σύμφωνα με την παράδοση όταν οι Τούρκοι κατέλαβαν με δόλο το κάστρο - τον Καλέ (της πόλης μας) μία βασιλοπούλα (ρίχτηκε) έπεσε και σκοτώθηκε, για να αποφύγει την ατίμωση από τους βάρβαρους κατακτητές.

Η βασιλοπούλα εκείνη αντιπροσωπεύει όλες τις γυναίκες που κατά καιρούς βρίσκονται στην πλευρά των νικημένων και τέτοια παραδείγματα έχουμε πολλά στο χώρο της Θράκης αλλά εμείς δεν τα γνωρίζουμε. Όλοι γνωρίζουμε όμως - και καλά κάνουμε - το δημοτικό τραγούδι "στη στεριά δε ζει το ψάρι ούτε ανθός στην αμμουδιά……". Ας αναφέρουμε μερικά παραδείγματα.

Οι Πομάκοι της Μύκης διατηρούν μέχρι σήμερα μία παράδοση που τη λένε πρόθυμα " Ήτανε λέγουν μέσα στο φρούριο της περιοχής και προστατεύονταν από αυτό Έλληνες. Τότε οι κάτοικοι της Ροδόπης ήταν Έλληνες και Χριστιανοί. Ήρθαν οι Τούρκοι και προσπαθούσαν να πάρουν το φρούριο. Οι Έλληνες αμύνονταν με πείσμα και με γενναιότητα. Τόσος ήταν ο ηρωισμός τους που σκοτώθηκαν ένας ένας όλοι οι άντρες. Μέσα στο φρούριο βρίσκονταν ακόμη κορίτσια και γυναίκες. Όταν έπεσε και ο τελευταίος υπερασπιστής του φρουρίου, οι γυναίκες βρέθηκαν στην ανάγκη να παραδοθούν να πέσουν στα χέρια των Τούρκων και να γίνουν Τουρκάλες, να ατιμαστούν ή να πεθάνουν. Προτίμησαν το θάνατο. Έδεσαν τα μαλλιά τους πλεξούδες με πλεξούδες και έπεσαν η μία πίσω από την άλλη από το φρούριο στη χαράδρα και σκοτώθηκαν.

Η πέτρα, πάνω στην οποία σκοτώθηκαν τα κορίτσια, ονομάστηκε "Μόμτσκι Κάμεν", δηλαδή Πέτρα των Κοριτσιών. Η "Μόμτσκι Κάμεν" ή "Γκουλέμα Κάμεν" (μεγάλη πέτρα) βρίσκεται δίπλα στον Καλέ - φρούριο του Μεσεγκούν, βόρεια της Μύκης, δυτικά της Γλαύκης. Επίσης ανάμεσα στην Κοτύλη και το Ωραίον υπάρχει μία δεύτερη "Μόμτσκι Κάμεν" για την οποία λέγεται η ακόλουθη ιστορία :

Όταν έγιναν Μουσουλμάνοι οι πρόγονοι των σύγχρονων Πομάκων, περί τα τέλη του 17ου αιώνα , ομαδικά οι άνδρες πήγαν στην Φιλιππούπολη, όπου δήλωσαν την αλλαξοπιστία τους στις Οθωμανικές Αρχές και τους έγινε το "σουνέτ" (η περιτομή), που είναι βασική υποχρέωση των Μουσουλμάνων.

Περιμένοντας τους άνδρες οι γυναίκες της περιοχής ανέβηκαν πάνω στη μεγάλη εκείνη πέτρα για να τους δουν να έρχονται από μακριά. Εκεί επάνω πληροφορήθηκαν και το "σουνέτ" των ανδρών τους. Τόσος ήταν ο αποτροπιασμός των κοριτσιών, ώστε προτίμησαν να αυτοκτονήσουν παρά να δεχθούν τους άνδρες τους σ' εκείνη την κατάσταση. Έτσι η πέτρα αυτή μέχρι σήμερα ονομάζεται πέτρα των κοριτσιών.

Και ενώ αυτά συνέβαιναν τον 17ο αιώνα στις χριστιανές Ελληνίδες της Ροδόπης και άλλα πολλά που δεν μάθαμε και δεν θα μάθουμε ποτέ, φθάνουμε στα χρόνια τα προεπαναστατικά και στην Επανάσταση του 1821, στα χρόνια της Εθνικής Παλιγγενεσίας, τότε που η Θράκη και οι Θρακιώτες συν γυναιξί και τέκνοις έδωσαν το παρόν αψηφώντας τον κίνδυνο που διέτρεχαν.

Παράδειγμα τρανό η παρουσία της Μαριγώς Σαραφοπούλας, της Ταταυλιανής Κωνσταντινουπολίτισσας, η οποία ήταν από τις λίγες γυναίκες Φιλικούς .

Ο αδελφός της Χ¨Βασίλης Σαράφης απαγχονίστηκε λίγες ημέρες μετά τον απαγχονισμό του Πατριάρχη Γρηγορίου του Ε'. Αυτός την μύησε στην Εταιρεία. Λόγω της κοινωνικής της θέσης ανέπτυξε έντονη δραστηριότητα και κατόρθωσε να παραπλανά τους Τούρκους. Φυγάδευσε από την Πόλη πολλούς Φιλικούς καθώς και τους γιους του Πετρόμπεη, σώζοντάς τους. Πιάστηκε με την κατηγορία ότι ήταν Φιλική και εξορίστηκε στη Μολδοβλαχία, Κατέβηκε στην Πελοπόννησο τον Ιούνιο του 1821 και επειδή γνώριζε την τουρκική γλώσσα κατάφερε να μπει στην πολιορκημένη Τριπολιτσά και στο Ναύπλιο απ' όπου έδινε πληροφορίες στους Έλληνες.

Επίσης πήρε μέρος στην εκστρατεία της Καρύστου και του Χατζημιχάλη στην Κρήτη κουβαλώντας τρόφιμα. Ήταν από τις λίγες κατασκόπους που γνωρίζουμε. Και ενώ ήταν πλούσια στον τόπο της το 1865 ζούσε ακόμη πάμφτωχη από ελεημοσύνες. Μια μορφή ηρωική που έπρεπε να γραφτεί το όνομά της με χρυσά γράμματα (στο Πάνθεο των Ηρώων) στις πιο λαμπρές σελίδες της Ιστορίας, δυστυχώς είναι άγνωστη.

Στις ηρωίδες του 1821 πρέπει να καταταγούν και οι Σαμοθρακίτισσες εκείνες που αυτοκτόνησαν από τα απόκρημνα βράχια, για να αποφύγουν την ατίμωση, και μη αντέχοντας τον πόνο της αθρόας σφαγής στη θέση Εφκάς των Σαμοθρακιτών Αγωνιστών.

Αλλά το πιο περίτρανο παράδειγμα ηρωισμού και αυτοθυσίας το συναντούμε στο πρόσωπο της Θρακιώτισσας ηρωίδας Δόμνας Βισβύζαινας από την Αίνο.

Άνδρας της από το 1808 ο Χ'Αντώνης Βισβίζης, καραβοκύρης και καπετάνιος, Αινίτης και αυτός, και μάλιστα Φιλικός Εταίρος. Όταν στις 23 Μαρτίου 1821 ο Χατζαντώνης αρμάτωσε το καλύτερο από τα καράβια του "την Καλομοίρα" ένα μπρίκι χτισμένο στην Οδησσό με 140 ναύτες, και ξεκίνησε για τον Αγώνα, μπαίνοντας στη δούλεψη του Γένους, εκείνη τον ακολούθησε παίρνοντας μαζί τα πέντε παιδιά τους, παρατώντας πατρίδα και ακίνητη περιουσία. Του

συμπαραστέκεται, συμπορεύεται και συμπολεμά σε όλες τις ναυμαχίες του. Ως τη μοιραία εκείνη στιγμή (21 Ιουλίου 1822) και στην πιο κρίσιμη φάση της πολιορκίας του Ευρίπου, που ο γενναίος Βισβίζης πέθανε με αινιγματικό τρόπο, αφού διέθεσε όλη του την περιουσία, προσφέροντας στην πατρίδα και το πολυτιμότερο αγαθό που είχε, τη ζωή του, υπέρτατη προσφορά στο υπέρτατο καθήκον.

Και τότε "θα περίμενε κανείς γράφει ο αείμνηστος Αδαμάντιος Ταμβακίδης (φιλόλογος Γυμνασιάρχης και Διευθυντής της Παιδ.Ακαδημίας Αλεξ/πολης) να αποσυρθεί πια το τολμηρό μπρίκι για να πάει να κλάψει το νεκρό καπετάνιο του αλλά αν ο καπετάνιος απέθανε το καράβι δεν έμεινε ακυβέρνητο. Τούτη την κρίσιμη στιγμή η τολμηρή Θρακιώτισσα, γνήσια Ελληνίδα, πετιέται δίπλα από τον νεκρό. Στέκεται ορθή στο τιμόνι, της "Καλομοίρας" παίρνει στα χέρια της την τύχη του καραβιού και των ναυτών, γιατί βλέπει πως δεν έχει καιρό να χάνει κλαίοντας τον άνδρα της. Διατάσσει αμέσως να μεταφέρουν το νεκρό σώμα του στο αμπάρι για να τον κλάψουν τα παιδιά του και αυτή με τον υπαρχηγό του πλοίου Καπετάν Σταυρή συνεχίζει τον αγώνα έως την άλλη μέρα. Και όταν η μάχη κόπασε τότε αποσύρεται στη Λιβάδα της Εύβοιας να κλάψει, να ενταφιάσει τον άνδρα της στην Εκκλησία των Αγίων Αναργύρων, τον ήρωα από την Αίνο, που μένει ακόμη σκλάβα καρτερώντας ίσως τα άδηλα γυρίσματα των καιρών.

Τρία χρόνια η Δόμνα Βισβίζη διέσχιζε περήφανα τα Ελληνικά Πελάγη εξακολουθεί να αγωνίζεται αψηφώντας τους κινδύνους και ξοδεύει όλη την περιουσία της για τον αγώνα, για τη λευτεριά. Οι ηρωισμοί της, εφάμιλλοι της Μπουμπουλίνας και της Μαντώς Μαυρογένους, της Τζαβέλαινας και άλλων ηρωίδων που μας αποκαλύπτονται μοναδικής, σπάνιας γενναιότητας γυναικείες μορφές, και μας εντυπωσιάζουν την ανέδειξαν άξια σύζυγο γενναίου καπετάνιου. Καύχημα και σέμνωμα των ελληνίδων της μαρτυρικής Θράκης τις οποίες εκπροσωπούσε.

Φύση προνομιούχα σε αρετή και τόλμη και συγκρατημένη σε προσωπικότητα, επιβλητική, προκαλούσε το θαυμασμό και ενέπνεε συγχρόνως το σεβασμό και την εμπιστοσύνη όχι μόνο στους ναύτες και στους απλούς στρατιώτες αλλά και στους αρχηγούς τους. Δίκαια την υμνεί η λαϊκή μούσα της Θράκης με το δημοτικό τραγούδι που ιστορεί τη δράση της. Πουλάκι πόθεν έρχεσαι, πουλάκι γι' αποκρίσου. Μην είδες και μην άκουσες για την κυρά-Δομνίτσα την όμορφη, τη δυνατή, την αρχικαπετάνα που χει καράβι ατίμητο το πρώτο μες στα πρώτα καράβι που πολέμησε στης Ίμβρος το μπουγάζι ? Και το πουλάκι στάθηκε και το πουλάκι λέει : Την είδα την απάντησα, σιμά στο Αγιον Όρος …..

Σ' αυτό το σημείο μεταφέρω τη σκέψη σας σε μια περίοδο που εμείς

οι μεγαλύτεροι ζήσαμε ως παιδιά τον απόηχό της στα αποτελέσματα και τις συνέπειες της Μικρασιατικής Καταστροφής

Όταν ο Πρωθυπουργός της Γαλλίας Πουανκαρέ εδήλωσε στον αείμνηστο τότε Κυβερνήτη της Ελλάδας Ελευθέριο Βενιζέλο "ότι οι αποφάσεις περί Θράκης είναι ειλημμένες από κοινού μετά της Αγγλικής Κυβερνήσεως" και ο Βενιζέλος "υποχρεώθηκε να υποχωρήσει είς το Θρακικόν, όπως επιτύχει ρητές υποσχέσεις του Γάλλου Πρωθυπουργού διά την Δυτική Θράκην" ( 25-9-1922) την επόμενη μέρα ο Ελληνικός Πληθυσμός της Ανατολικής Θράκης κινητοποιήθηκε. Ανάμεσα στις οργανώσεις Συλλόγους κλπ που έστελναν διαμαρτυρίες στις Μεγάλες Δυνάμεις χαρακτηριστική είναι η επίκληση των γυναικών της Θράκης :

Ακολουθεί μετάφραση από τα Γαλλικά :

"Κλάψτε μαζί μας Γυναίκες, συμπαρασταθείτε μας στον πόνο μας, συμμερισθείτε την απελπισία μας. Μόλις απελευθερωθήκαμε από τον αβάσταχτο Οθωμανικό ζυγό, οι ισχυροί της γης και σύμμαχοί μας, παρά τις υποσχέσεις και παρά το ελληνικό αίμα που χύθηκε, θέλουν να μας προδώσουν στους αιμοχαρείς Τούρκους. Έχουμε υποστεί διωγμούς, κλοπές, δημεύσεις περιουσιών, φυλακίσεις, εξορίες, βεβηλώσεις των ναών και των τάφων μας, με την ελπίδα ότι μετά τόσες θυσίες και μαρτύρια θα βλέπαμε να ξαναγεννιέται η Ελευθερία στα μέρη αυτά, που ερήμωνε πέντε (5) αιώνες ο βαρύς ζυγός του κατακτητή, προς όνειδος του ανθρωπισμού και της χριστιανοσύνης. Οι γιοι, οι άνδρες μας και οι αδελφοί μας πολεμούν ακόμη για τον άγιο σκοπό - την Ελευθερία σε αγώνα ζωής ή θανάτου (οι συμπολεμιστές σύμμαχοί τους έχουν αποστρατευθεί από καιρό), μόνο ο Ελληνικός Στρατός παραμένει υπό τα όπλα, φύλακας της ζωής και της τιμής των αδελφών μας. Τι θα συμβεί εάν, όπως θέλουν οι Δυνάμεις, ο Ελληνικός Στρατός αποσυρθεί από τις περιοχές που απελευθερώθηκαν. Ο Μουσταφά Κεμάλ με τις ορδές του θα σφάξει τον πληθυσμό όπως συμβαίνει σήμερα στον Πόντο και παντού όπου ζουν Έλληνες υπόδουλοι. Αλλά εμείς άνδρες και γυναίκες της Θράκης ορκισθήκαμε παρά να μην εγκαταλείψουμε τα μέρη μας, που απελευθερώθηκαν από τους γενναίους στρατιώτες μας και καθαγιάσθηκαν από το αίμα ηρώων - δεν θα τα αφήσουμε να τα πατήσουν τα πόδια των Τούρκων και αν, ο Θεός να μη δώσει, αυτό συμβεί θα πατήσουν τα πτώματά μας και τα ερείπια των σπιτιών μας.

Δεν ζητούμε κατακτήσεις, θέλουμε μόνο την κληρονομιά μας, τόσο επιθυμητή από αιώνες, θέλουμε να ζήσουμε ελεύθερα, αχώριστα παιδιά της Μητέρας Ελλάδος.

Και σεις που ζείτε ελεύθερες και δεν αισθανθήκατε ποτέ τον

βάρβαρο ζυγό υπερασπισθείτε τα δίκαιά μας χρησιμοποιείστε την επιρροή σας σε αυτούς από τους οποίους εξαρτάται η τύχη των λαών και στην κοινή γνώμη και διακηρύξετε ότι η Ελληνική φυλή παρά τις υποσχέσεις των δυνάμεων και αντίθετα από κάθε νόμο ανθρώπινο ή θείο παραδόθηκε και παραδίνεται χωρίς τη θέλησή της στα χέρια αιμοδιψών βαρβάρων και ότι προτιμά να πεθάνει παρά να ζήσει την ατιμασμένη ζωή του σκλάβου.

Βέβαιες ότι όλες οι γυναίκες του ελεύθερου κόσμου θα υποστηρίξουν τα απαράγραπτα δικαιώματά μας στη Θράκη και τη Μ. Ασία, διατελούμε

Με αφοσίωση και εκτίμησηΕΝΩΣΗ ΤΩΝ ΓΥΝΑΙΚΩΝ ΤΗΣ ΘΡΑΚΗΣ

Σηλυβρία Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ Η ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ Θεοκτίστη Α.Χατζοπούλου Ζωή Α.Σταματιάδη

Στον Πόλεμο του 1940-1941 η Σοφία Βέμπο η τραγουδίστρια της νίκης από την Καλλίπολη της Θράκης, εμψύχωνε με τα τραγούδια της τους Έλληνες που πολεμούσαν στα βουνά για την Ελευθέρια. Αλλά πρέπει να γνωρίσουμε όλοι ότι στον πόλεμο εκείνο, στην Κατοχή και την Εθνική Αντίσταση έδωσαν ηρωικό παρόν.

Τέλος, πρέπει να πούμε ότι πέρα από τις πολλές ασχολίες που είχαν όλες, σχεδόν, οι γυναίκες της Θράκης και που αποτελούν μία σημαντική συμβολή και συμμετοχή στην οικονομική και κοινωνική ζωή του Θρακικού χώρου και συνιστούν μία μεγάλη προσφορά στην παραγωγική διαδικασία του τόπου, που αφορούσε σε συνεχή εργασία μέσα στο σπίτι με την οικιακή βιοτεχνία και έξω από το σπίτι, στα χωράφια και τους αγρούς, δεν υπήρξαν και λίγες οι καλλιεργημένες, λόγιες και το ολιγότερο φωτισμένες και έξυπνες γυναίκες στη Θράκη, που συνέβαλαν και συμβάλλουν μέχρι και σήμερα με διάφορα έργα και υπηρεσίες στην όλη ανάπτυξη και άνοδο του εκπολιτιστικού και μορφωτικού επιπέδου της Θράκης. Πρόσφεραν σημαντικές υπηρεσίες στα γράμματα και τις τέχνες και συνέτειναν στην οργάνωση και δημιουργία μιας καλύτερης εκπαίδευσης, που βοήθησε στην ανάπτυξη των επιστημών και τη μόρφωση ολόκληρου του πληθυσμού του τόπου τους και ιδιαίτερα της γυναίκας, την οποία πλησίασαν για να γνωρίσουν τα προβλήματά της και να τη βοηθήσουν να τα λύσει με δύο βασικές προϋποθέσεις : την εκπαίδευση και την εργασία, την εξωσπιτική.

Κατάλαβαν, οι γυναίκες αυτές, ότι αιτία της απάνθρωπης θέσης και της μειονεκτικότητας της γυναίκας ήταν η αμορφωσιά της, η θέση που ως τότε κατείχε και το χειρότερο όλων που δεν μπορούσε, ακόμα και η ίδια, ν' αντιληφθεί την τραγική της κατάσταση για να

μπορέσει να αντιδράσει και να προσπαθήσει να βρει διέξοδο.

Πολλές ικανές γυναίκες ασχολήθηκαν με όλες τις μορφές της τέχνης και τις μορφές του λόγου, την ποίηση, το πεζό, το θεατρικό λόγο, με τη συγγραφή βιβλίων που αναφέρονται στα ήθη και τα έθιμα καθώς και τις παραδόσεις που ίσχυαν παλιότερα στη Θράκη. Κάνουν σε όλο τον κόσμο γνωστό το παλιό μεγαλείο και την παλιά δόξα της Θράκης, όταν η επικράτειά της περιστοιχιζόταν από δύο μεγάλα ποτάμια και δύο θάλασσες.

Οι φωτισμένες αυτές γυναίκες μας άφησαν πολύτιμα και πλούσια λαογραφικά και ιστορικά στοιχεία, που θα κρατούν τις μνήμες της Θράκης ζωντανές στους αιώνες.

Αναφέρουμε μερικά ονόματα

Αύρα Θεοδωροπούλου, Μέλπω Λογοθέτη-Μερλιέ, Μαρία Κολοζώφ-Μαρκίδη, Εφη Κασιμάτη, Σοφία Κλήμη-Παναγιω-τοπούλου, Ευγενία Περιορή, Καλλιόπη Παπαθανάση-Μουσιοπούλου , Ελένη Φιλιππίδη , Πόπη Κόκκαλη, Ευδοκία Σκορδαλά, Ιωάννα Φιλιππίδη, Εφη Πλιάτσικα-Πανσέληνου, Κατίνα Βέικου-Σεραμέτη

Το έργο αυτών των γυναικών το συνεχίζουν σήμερα πολλές γυναίκες όπως η κυρία Δόμνα Βιζβίζη-Δοντά, τρισέγγονη της γνωστής πια σε μας ηρωίδας Δόμνας-Χ'Αντώντη-Βιζβίζη, η Δέσπω Καρούσου, η Κάλλη Καρατζά, η Ντίνα Τάκαρη (Χαραλαμπίδου), η Αγγέλα Γιανακίδου, η Ψιμούλη Χρυσούλα και πολλές άλλες που αυτή τη στιγμή δεν μπορώ να θυμηθώ. Για τις δραστηριότητες της θρακιώτισσας σήμερα, για το πλούσιο και σοβαρό πολιτιστικό, και κοινωνικό έργο της αφήνω να το γνωρίσετε και να το κρίνεται ως αυτήκοοι και αυτόπτες μάρτυρες.

Σας ευχαριστώ.

Appels des femmes de Thrace et d' Asie Mineure (Έκδοση Εθνικού Συμβουλίου Ελληνίδων - Αθήναι 1922 Αρχείον Αλεξ.Παπαθανάση Βλ. επίσης Κ.Γεραγάς σελ. 147 - όπως παραπάνω Πέτρου Θεοχαρίδη "Οι Πομάκοι""Θρακικά" Α' και Β' τόμοι.

"Το Θρησκευτικό Συναίσθημα στη Θράκη

στην Αρχαιότητα και τους Πρώτους Χριστιανικούς Αιώνες"

Ελένη Μπολιάκη - Θρησκειολόγος

Θα αναφερθώ στο θρησκευτικό συναίσθημα που διαμορφώνεται και αναπτύσσεται στη Θράκη μέσω του Ορφισμού και αργότερα του Χριστιανισμού, δυο θρησκείες που, παρ' όλες τις εμφανείς ομοιότητες, έχουν πολλές και ουσιαστικές διαφορές. Μέσα σε δώδεκα αιώνες, από τον 6ο αιώνα π.Χ., δηλαδή από την εποχή που εμφανίστηκε το Ορφικό κίνημα, μέχρι το τέλος των πρώτων Βυζαντινών αιώνων και πριν αρχίσουν οι μαζικές επιδρομές των Σλάβων και των Αβάρων, πριν οι συνθήκες αλλάξουν καθοριστικά τον 8ο αιώνα με το Ισλάμ, και πριν την εικονομαχία που διαίρεσε πνευματικά το Βυζάντιο, στη Θράκη διαμορφώνεται και αναπτύσσεται ένα θρησκευτικό συναίσθημα που αρνείται το τραγικό, ότι, δηλαδή, το χάσμα μεταξύ ανθρώπων και θεών είναι αγεφύρωτο. Ενώ στους Δελφούς το ρητό έλεγε: "γνώριζε ότι δεν είσαι θεός και μην κάνεις το λάθος να προσπαθείς να γίνεις," δεν υπάρχει σωτηρία, η απόκλιση, η θρησκευτική επανάσταση που επιφέρει ο Ορφισμός στην Ελλάδα μέσω της Θράκης έχει αντίθετη άποψη: "γνώρισε τον θεό που είσαι μέσα σου εσύ ο ίδιος. Προσπάθησε να γίνεις, όσο είναι δυνατόν, ίδιος με τον θεό." Υπάρχει σωτηρία.

Η διαφορά ανάμεσα σε αυτές τις δύο θέσεις είναι τεράστια. Από τη μια το τραγικό αναφέρεται σε έναν προσανατολισμό στη ζωή όπου οι θεοί είναι μακριά, αδιάφοροι και σκληροί, όπου οι ζωές των ανθρώπων εξαρτώνται από τις αυθαιρεσίες άστατων και ιδιότροπων θεών, όπου η αδυναμία χαρακτηρίζει την ανθρώπινη κατάσταση, όπου ο άνθρωπος έρχεται αντιμέτωπος με την έλλειψη νοήματος, με το τίποτα, όπου τίποτα από αυτά δεν πρόκειται ποτέ να αλλάξει, και όπου η πιο συνετή αντίδραση είναι το να παραιτηθεί κανείς μπροστά στο αναπόφευκτο. Στη Θράκη οι Ορφικοί θα αρνηθούν μια τέτοια τραγική θέση και θα υποστηρίξουν ότι ο άνθρωπος έχει τη δυνατότητα να παρέμβει στη μοίρα του, εάν όχι σε αυτήν τη ζωή ίσως σε μια άλλη, ότι ο άνθρωπος δεν είναι μόνος και ανήμπορος, αλλά μπορεί να συνεργεί με τους θεούς και να δημιουργεί τις προϋποθέσεις για καλύτερη ζωή, να γίνεται κύριος της τύχης του. Οι Ορφικοί δεν δέχτηκαν μια σκοτεινή άποψη για τη ζωή και πίστεψαν ότι δεν θα είναι πάντα θνητοί, ότι οι θεοί δεν είναι μακριά αλλά μέσα τους, και ότι μέσα από μια αγνή ζωή θα μπορούν να (ξανα)γίνουν θεοί. Ενώ ο Οδυσσέας προτίμησε την Πηνελόπη που γερνούσε, οι Ορφικοί διάλεξαν την αθάνατη Καλυψώ.

Η τάση αυτή που, θα επαναλάβω, γεννήθηκε στη Θράκη, θα επικρατήσει και θα διαδοθεί τους επόμενους αιώνες και στον Ευρωπαϊκό χώρο, και θα συμβάλλει ουσιαστικά στη δημιουργία

αυτού που ονομάζουμε Δυτικό πολιτισμό, όπου ο άνθρωπος πιστεύει στις απεριόριστες δυνατότητές του τις οποίες και δραστηριοποιεί στην προσπάθειά του να κατευθύνει και να καθορίσει τη ζωή του. Είναι σημαντικό το να γνωρίζουμε αλλά και να μελετούμε το Ορφικό κίνημα της Θράκης, για το λόγο ότι η επίδρασή του είναι ουσιαστική και καθοριστική όχι μόνο για την ελληνική φιλοσοφία και τον ελληνικό πολιτισμό, αλλά για την πορεία ολόκληρου του Ευρωπαϊκού πολιτισμού. Ο Πλάτωνας, ο πατέρας της δυτικής αντίληψης για το πνεύμα, επηρεάστηκε ουσιαστικά από τον Ορφισμό, και η θεωρία του για την ψυχή, ότι δηλαδή ανήκει στον αιώνιο κόσμο και όχι στον παροδικό, ότι σε αυτήν τη ζωή είναι φυλακισμένη στο σώμα, είναι ορφικής έμπνευσης και επιρροής. Αρχαίοι στοχαστές όπως ο Ευριπίδης, ο Πυθαγόρας, ο Ηράκλειτος, ο Πίνδαρος, ο Ξενοφάνης, ο Παρμενίδης, ο Φίλωνας, ο Πλωτίνος, οι Στωικοί, επηρεάστηκαν από τις ιδέες του Ορφισμού. Από τον Ορφισμό έχουν πάρει στοιχεία και δυτικοί στοχαστές όπως ο Σενέκας, ο Αυγουστίνος (4-5ος), ο Θωμάς Ακινάτης(13ος), ο Δάντης, ο διαμαρτυρόμενος μεταρρυθμιστής Κάλβιν (16ος), και πολλοί άλλοι. Μερικοί μελετητές διαβλέπουν επιρροές και στον Εβραϊκό πολιτισμό, αλλά και στην Βικτωριανή Αγγλία, και πολλές φορές αναρωτιούνται εάν ο Ορφισμός απλά επηρέασε ή εάν πραγματικά έθεσε κάποιες ουσιαστικές βάσεις του Ευρωπαϊκού πολιτισμού.

Όπως αναφέραμε στην αρχή, το Ορφικό κίνημα εμφανίστηκε τον 6ο αιώνα π.Χ. Ως ιδρυτής του Ορφισμού θεωρείται ο Ορφέας, ένας ιερέας και εμπνευσμένος θεολόγος που με την επτάχορδη λύρα του σαγήνευε τα έμψυχα και άψυχα. Έζησε πιθανώς πριν τον Τρωικό πόλεμο και έλαβε μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία. Γενικά θεωρείται ως προϊστορικός κάτοικος της Θράκης. Οι μαρτυρίες, όμως, είναι συγκεχυμένες. Από πολλούς αμφισβητείται η ιστορικότητά του, όπως συμβαίνει από τον Ηρόδοτο, ο οποίος μιλά για ένα καθαρά μυθολογικό πρόσωπο.

Οι βασικές ιδέες που εισήγαγε ο Ορφισμός ήταν οι ακόλουθες:

* Η ιδέα περί προπατορικού αμαρτήματος και το αίσθημα της ενοχής* Η ιδέα περί ενώσεως του ανθρώπου με το θείο* Η ιδέα περί ατομικής σωτηρίας και λυτρώσεως* Η μετενσάρκωση των ψυχών* η πίστη στην αθανασία και η τιμωρία στον άλλο κόσμο* Η ιδέα περί της ασκητικής ζωής και της πνευματικής καθάρσεως μέσω ειδικών τελετουργικών

Όλα αυτά ήταν ξένα προς τους υπόλοιπους Έλληνες και το ελληνικό πνεύμα. Ο Ορφισμός, λοιπόν, επέφερε μια αλλαγή του προσανατολισμού της πνευματικής ζωής των αρχαίων Ελλήνων.Θα μπορούσε κανείς να πει ότι η όλη στάση του συγκεκριμένου

αυτού κινήματος βασίζεται σε ένα βασικό ερώτημα: Ποια είναι η αιτία της υπάρξεως του κακού; Στην προσπάθειά τους να απαντήσουν στο ερώτημα αυτό, αντικειμενοποίησαν το κακό, το έκαναν κάτι συγκεκριμένο και απτό: Η πηγή του κακού είναι η ύλη, το σώμα, και η υπεροχή της ψυχής είναι αδιαμφισβήτητη. Για τον Ορφισμό η ψυχή είναι σε μόνιμη πάλη με το σώμα, το πνεύμα είναι σε μόνιμη σύγκρουση με την ύλη.

Και αυτή η στάση είναι ξένη για την αρχαία Ελλάδα, όπως ήταν και η προτροπή του Σωκράτη για τη φροντίδα της ψυχής, αν και για πρώτη φορά στην ιστορία του Δυτικού πολιτισμού τη διάκριση αυτή την κάνει ο Αναξαγόρας. Πριν τον 5ο αιώνα π.Χ. η ψυχή δεν εθεωρείτο ότι ήταν αιχμάλωτη στο σώμα, αλλά, αντίθετα, ήταν η ζωή και το πνεύμα του σώματος. Ένιωθε άνετα στο σώμα.Η ανθρώπινη φύση θεωρείται διττή από τον Ορφισμό: Είναι και καλή αλλά και κακή. Και τα δυο είναι έμφυτα, αλλά και διαπλεκόμενα, η καλή, δηλαδή, πλευρά είναι οντολογικά δεμένη με την κακή φύση. Η αμαρτία είναι έμφυτη, γι' αυτό και οι άνθρωποι διατηρούν μέσα τους τη μόνιμη ροπή προς το κακό. Αυτή η θεώρηση έχει την ιστορία της. Είναι συνδεδεμένη με τον τρόπο δημιουργίας του ανθρώπου και το προπατορικό αμάρτημα.

Οι ορφικοί ανέπτυξαν μια πλούσια μυθολογία, που μέσα από φανταστικές διηγήσεις--και για μερικούς ίσως και απωθητικές--εξέφρασαν τις αλήθειες στις οποίες πίστευαν. Ο μύθος που εκφράζει την ανθρωπολογία του ορφισμού, δηλαδή τι ακριβώς είναι η ανθρώπινη φύση, καλή ή κακή και γιατί, είναι ο ακόλουθος.

Ο Δίας είχε εμπιστευθεί την εξουσία του κόσμου στον θεό Διόνυσο όταν ήταν παιδί ακόμα. Εκεί που μια μέρα ο μικρός θεός έπαιζε, κατά προτροπή της Ήρας που από τη ζήλια της ήθελε να εξοντώσει το νόθο γιο του Δία, ήρθαν οι Τιτάνες, και αφού απέσπασαν την προσοχή του παιδιού με διάφορα παιχνίδια, τον απήγαγαν, τον κομμάτιασαν, τον έριξαν σε ένα καζάνι και τον κατασπάραξαν. Η μυρωδιά όμως τράβηξε το Δία που εμφανίστηκε στο τραπέζι των Τιτάνων. Η Αθηνά διέσωσε την καρδιά του Διόνυσου και την έδωσε στο Δία, ο οποίος την καταβρόχθισε και από αυτόν αργότερα ξεπήδησε ο νέος Διόνυσος. Ο Δίας κατακεραύνωσε τους Τιτάνες και από την στάχτη τους δημιουργήθηκαν οι άνθρωποι.

Η στάχτη απ' όπου γεννήθηκε το ανθρώπινο γένος έχει εκτός από το Τιτανικό στοιχείο και αυτό του κατασπαραγμένου θεού. Η φύση του ανθρώπου, λοιπόν, είναι διπλή, κακή αλλά και θεϊκή. Η Τιτανική φύση είναι η κακή κληρονομιά που παροτρύνει προς την αμαρτία, η του Διονύσου η θεϊκή που ωθεί σε ένωση με το θείο. Αυτός ο παραστατικός μύθος περιγράφει το πάθος του Διόνυσου που "θεμελιώνει μυθικά τη δυστυχία της ανθρώπινης ύπαρξης ... Γεννημένο από τις στάχτες των Τιτάνων που κατακεραυνώθηκαν, το ανθρώπινο γένος κουβαλάει ως κληρονομιά του την ενοχή για το

διαμελισμό του θεού." Αυτή η ενοχή είναι το ορφικό προπατορικό αμάρτημα.

Οι ορφικοί πίστευαν στην θεϊκή προέλευση, δηλαδή στην έμφυτη αθανασία της ψυχής που συνεπάγεται και την προΰπαρξη της. Η ψυχή, όχι μόνο συγγενεύει με το θείο, ως τμήμα της θείας ψυχής, αλλά και προϋπάρχει: Έπεσε κάποτε από τη σφαίρα των θεών. Σε ένα ορφικό κείμενο διαβάζουμε: "Είμαι παιδί της γης και του ουρανού, το γένος μου είναι ουράνιο." Ενώ το σώμα θεωρείται φυλακή, η ψυχή θεωρείται πεπτωκώς θεός που μπορεί να ελευθερωθεί. Εδώ έχουμε το όραμα της επαναθέωσης. Η ψυχή διεκδικεί τη θεϊκή καταγωγή της. Ο σωματικός θάνατος δεν αποτελεί κακό αλλά μέρος της προοπτικής μιας αιώνιας ζωής. Σωτηρία σημαίνει διαφυγή από το συνεχή κύκλο των επαναγεννήσεων, και, όπως λέει ένα κείμενο, "από τον κύκλο του θλιβερού τροχού έφυγα πετώντας."

Και εδώ έχουμε μια σημαντική διαφοροποίηση από τις θέσεις των αρχαίων Ελλήνων, για τους οποίους η αθανασία, που χαράζει μια αυστηρή διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε ανθρώπους και θεούς, είναι ένα πολύ βασικό χαρακτηριστικό γνώρισμα μόνο του θείου. Όχι μόνο η τύχη της ψυχής μετά το θάνατο δεν προβλημάτιζε τους αρχαίους Έλληνες, αλλά και η ιδέα της ανάστασης των νεκρών ήταν κάτι το εντελώς ξένο και μη αποδεκτό. Ο θάνατος αποτελεί για αυτούς τον όρο ύπαρξής τους. Μόνο οι θεοί είναι οι αθάνατοι. Η ύπαρξη είναι καταδικασμένη να χαθεί μέσα στη λήθη, καθώς ανανεώνεται συνεχώς ο κύκλος των γενεών. Η ευσέβεια, όπως και η σύνεση, επιτάσσει στην πραγματικότητα να μην επιδιώκεις να εξομοιωθείς με τους θεούς. Τα δελφικά ρητά μάνθανε οιος έσσι και γνωθι σαυτον αυτό ακριβώς δηλώνουν. Ο άνθρωπος πρέπει να αποδεχτεί τα όριά του.

Ο Ορφισμός ίσως δεν είχε συγκεκριμένη θεότητα, πίστη, τελετές. Ο καθηγητής Vernant τον ορίζει ως, ένα νεφέλωμα, στο οποίο συναντάμε από τη μια μεριά μια παράδοση ιερών βιβλίων ... και από την άλλη μορφές περιοδευόμενων ιερέων, που κηρύσσουν έναν τρόπο ζωής αντίθετο από τον καθιερωμένο ... και οι οποίοι κατέχουν ιαματικές τεχνικές, τεχνικές κάθαρσης γι' αυτήν εδώ τη ζωή και τρόπους σωτηρίας για την άλλη. Δεν υπήρχαν ιδιαίτερες λατρείες, αφοσίωση σε μια ιδιαίτερη θεότητα, μια συγκεκριμένη κοινότητα πιστών.

Υπήρχε, όμως, ένας συγκεκριμένος σκοπός: η άμεση επαφή με το θείο, η λύτρωση. Ο ορφικός νιώθει την ανάγκη της φυγής από τον κόσμο, αναζητά τη χαμένη ενότητα με το θείο, νοσταλγεί την πλήρη ένωση με το θείο. Επιθυμεί να ξεφύγει από τις αλλεπάλληλες μετενσαρκώσεις πάνω στη γη, και να γυρίσει εκεί απ' όπου κατάγεται.

Οι άνθρωποι μπορούν να εξαγνιστούν από το προπατορικό αμάρτημα μέσω των ορφικών τελετουργιών και του ορφικού τρόπου ζωής, κι έτσι ανοίγει για τους θνητούς η προοπτική της σωτηρίας. Οι ορφικοί, στην προσπάθειά τους να γλιτώσουν από την κακή πλευρά και από το αίσθημα ενοχής που αυτή δημιουργεί, ένιωσαν την ανάγκη να τηρήσουν μια τέλεια αγνότητα και ανέπτυξαν μια ασκητική, ένα συγκεκριμένο σύστημα ηθικών κανόνων με συγκεκριμένες απαγορεύσεις. Στόχος ήταν η τέλεια απελευθέρωση από την επίγεια ύπαρξη του θεϊκού εκείνου μέρους που ήταν πάντοτε παρόν μέσα στον καθένα τους. Μέσω της επιδίωξης του αυτοελέγχου, οι μυημένοι πίστευαν ότι μπορούσαν να κερδίσουν την ηθική τελείωση, είχαν την ελπίδα ότι, όχι μόνο μπορούν να βελτιώσουν την ποιότητα της ζωής τους, αλλά και ότι μπορούν να γίνουν από θνητοί θεοί.

Η επιστροφή στο θείο, η 'επαναθέωση', η μακάρια αθανασία, αποκτάται μέσω της τήρησης των κανόνων ενός αγνού βίου. Ο ορφικός ηθικός κώδικας αποτελεί ένα σύστημα ηθικής που έχει ως κεντρικό του σημείο τον ασκητικό και εγκρατή βίο, την καθαρότητα και αγιότητα της ζωής. Ο φόνος και η κρεοφαγία απαγορεύονται. Είναι ενδιαφέρον να δούμε γιατί η αποφυγή της κρεοφαγίας είναι τόσο σημαντική. Στην αρχαία Ελλάδα, η κατανάλωση κρέατος σημαίνει ότι ο άνθρωπος είναι τοποθετημένος στη θέση που του αρμόζει: ανάμεσα στην αγριότητα των ζώων που κατασπαράζουν το ένα το άλλο και την αδιασάλευτη ευδαιμονία των θεών που τρέφονται με νέκταρ και αμβροσία. Οι Ορφικοί τρέφονται όπως οι θεοί, από μέρη εντελώς αγνά. Η αγνή διατροφή εκφράζει την κατάργηση της απόστασης που χωρίζει τους θεούς από τους ανθρώπους και τους ανθρώπους από τα ζώα, μια και οι ορφικοί πιστεύουν σε μια κοινή φύση σε όλα τα ζωντανά πλάσματα. Έτσι, η αιματηρή θυσία αποτελεί φόνο συγγενούς. Είναι ενδιαφέρον, λοιπόν, το πώς η ορφική θεολογία που ανατρέπει τα όρια ανάμεσα στον άνθρωπο, τους θεούς, και τα άλλα πλάσματα, εγγράφεται σε έναν κώδικα διατροφής, πώς οι θρησκευτικές αποκλίσεις δηλώνονται με διατροφικές ιδιαιτερότητες. Ο πόθος του ορφικού για πνευματική αλλά και σωματική κάθαρση, για τέλεια αγνότητα είναι διακαής. Η ζωή αντιμετωπίζεται ως δοκιμασία που έχει σκοπό την τελείωση. Ο μυημένος πρέπει να ζει με εγκράτεια, να στερείται παντός υλικού αγαθού και καθημερινών απολαύσεων, και δεν ήταν λίγοι από αυτούς που κατέφευγαν ακόμη και στους αυτοβασανισμούς. Αν και το μέσον ήταν ο έλεγχος του σώματος, ο σκοπός της θρησκευτικής τους εμπειρίας ήταν η απόκτηση του ελέγχου και η κυριαρχία πάνω στην ψυχή, μια και το ζητούμενο είναι η απελευθέρωση της ψυχής από τα δεσμά του σώματος.

Η σχέση μεταξύ Ορφισμού και Χριστιανισμού είναι ιδιαίτερη. Για αυτήν τη σχέση στο συγκεκριμένο χώρο της Θράκης, ο Δημήτρης Σαρμπεζούδης, γράφει:

Ο πολιτισμός στη Θράκη ήταν βαθιά χριστιανικός, διαφύλαξε όμως συνειδητά την ιστορική του συνέχεια με την κλασική αρχαιότητα και τον ελληνιστικό κόσμο. Και ενώ στα αστικά κέντρα ο εκχριστιανισμός ήταν μαζικός και σχετικά γρήγορος, στην επαρχία της Θράκης ο ρυθμός αλλαγής και μετάβασης στον Χριστιανισμό ήταν αργότερος και βοήθησε στο να επιβιώσουν ειδωλολατρικά στοιχεία (κυρίως Ορφικά) στη λατρευτική ζωή και στις αντιλήψεις για τον ήρωα, το θαυματοποιό και τον ημίθεο. Αυτά τα στοιχεία διασώζονται ακόμη και σήμερα στα δρώμενα διαφόρων Θρακιώτικων εθίμων.

Μερικοί μελετητές θεωρούν τις ομοιότητες μεταξύ Ορφισμού και Χριστιανισμού συμπτώσεις, ενώ άλλοι θεωρούν τον Ορφισμό ως τον πρόδρομο του χριστιανισμού, ότι προετοίμασε το πεδίο για την έλευσή του, ότι υπήρξε μια προεικόνισή του ή μια προπαρασκευή, ότι ως 'σπερματικός λόγος' εκπαίδευσε και άνοιξε το δρόμο για την ευκολότερη αποδοχή του Χριστιανισμού κάνοντας ορισμένες έννοιες οικείες.

Συγκεκριμένα, θα μπορούσε κανείς να διακρίνει τις εξής ομοιότητες:

* Η ιδέα περί μονοθεϊσμού. Σε ένα ορφικό κείμενο λέγεται: Και μαθαίνοντας (Μουσαίε) αυτόν το θείο λόγο, μείνε σταθερός ευθυγραμμίζοντας το νοερό κάλυμμα της καρδιάς και προχώρα καλά στην ατραπό; παρατηρώντας τον μόνο άνακτα του κόσμου, ένας είναι, αυτογενής και όλα δημιουργήθηκαν ως γεννήματα του ενός, και σ' αυτά ο ίδιος περιδιαβαίνει, μα κανείς απ' τούς θνητούς δεν τον βλέπει, αν και ο ίδιος βλέπει τους πάντες ... Δεν υπάρχει άλλος εκτός του μεγάλου βασιλέως. Αλλού αναφέρεται ότι ο Δίας είναι ο μόνος η αρχή, το μέσον και το τέλος του κόσμου.Άλλη ομοιότητα είναι

* H ιδέα περί προπατορικού αμαρτήματος. * Η ιδέα περί ενώσεως του ανθρώπου με το θείο* Η ιδέα περί ατομικής σωτηρίας και λυτρώσεως* Η ιδέα περί της ασκητικής ζωής και της πνευματικής καθάρσεως

Είναι αδιαμφισβήτητο ότι κάποιες έννοιες, μερικά σύμβολα και εικόνες που είχαν ξαναχρησιμοποιηθεί στο παρελθόν, εισχώρησαν στο χριστιανισμό. Ο χριστιανισμός ενσωμάτωσε στοιχεία από άλλες θρησκείες και δανείστηκε τη περιρρέουσα "γλώσσα." Χρησιμοποίησε όχι μόνο την ελληνική γλώσσα, αλλά και την ελληνική σκέψη, φιλοσοφία και πολιτισμό. Και αυτό ξεκίνησε από την βασική της θέση στον κόσμο, δηλαδή τον οικουμενισμό της, το άνοιγμά της σε όλα τα έθνη, των οποίων και τη "γλώσσα" χρησιμοποίησε. Έτσι, άλλωστε, θα μπορούσε να γίνει κατανοητός.

Ο ίδιος ο πατέρας, όπως λέγεται, της θρησκειολογίας Mircea Eliade, αναφέρει ότι με την εξάπλωση του Χριστιανισμού σε όλες τις Ρωμαϊκές επαρχίες, κυρίως μετά τον θρίαμβο επί Μ. Κωνσταντίνου, υπάρχει μια βαθμιαία αλλαγή. Βλέπουμε μια τριπλή διαδικασία εμπλουτισμού του πρώιμου χριστιανισμού: 1)με αρχικά σύμβολα τα οποία θα ξαναανακαλυφθούν και θα ξανααξιολογηθούν με το να γίνουν νέες χριστολογικές έννοιες, 2)με την υιοθέτηση εικόνων και μυητικών θεμάτων των μυστηρίων,

3)με την αφομοίωση της Ελληνικής φιλοσοφίας.

Σαφείς μαρτυρίες αποτελούν οι καλλιτεχνικές αναπαραστάσεις των πρώτων αιώνων, όπου ο Ορφέας εμφανίζεται ως ο "Καλός Ποιμήν," και ως ο "Αλιεύς." Είναι σημαντικό το ότι οι παραστάσεις αυτές βρίσκονται κυρίως σε κατακόμβες σε εποχές σκληρών διωγμών, που για να τους αποφύγουν οι χριστιανοί χρησιμοποίησαν ειδωλολατρικά σύμβολα και όχι τον σταυρό.

Ορισμένοι μελετητές υποστηρίζουν ότι ο Ορφισμός εισήγαγε στον Ελληνορωμαϊκό κόσμο τα περισσότερα ειδωλολατρικά στοιχεία τα οποία προμήνυσαν χριστιανικά δόγματα, κυρίως σωτηριολογικά. Τέτοιου είδους αξιολογήσεις, όμως, μπορεί να είναι αυθαίρετες γενικεύσεις αλλά και προβληματικές μια και, στην προσπάθειά τους να συμπληρώσουν τα κατά πολύ ελλιπή στοιχεία για τα αρχαία μυστήρια, τα αναπλάθουν με την υπόθεση ότι οι χριστιανικές ιδέες της σωτηριολογίας πρέπει να ήταν κεντρικές και στις μυστηριακές θρησκείες. Αυτό στην επιστήμη της θρησκειολογίας θεωρείται αυθαίρετη επιβολή ιδεών από ένα σύστημα σε ένα άλλο στο οποίο και δεν ανήκουν, και συμβαίνει, δυστυχώς, συχνά σε μελετητές του 19ου και 20ου αιώνα. Αυτές οι μέθοδοι θεωρούνται πλέον ξεπερασμένες και τα αποτελέσματά τους άκριτα, λανθασμένα, ίχνη μιας εξελικτικής θεώρησης της ιστορίας των θρησκειών. Ο J. Z. Smith, σύγχρονος διακεκριμένος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Σικάγου, στην κριτική του όσον αφορά τη σύγκριση των αρχαίων μυστηριακών θρησκειών με τον πρώιμο χριστιανισμό, αναφέρει ότι στα χέρια πολλών μελετητών, σύγχρονων και παλαιότερων, οι σωτηριολογικές έννοιες παρέχουν μια εξελικτική κλίμακα η οποία αξιολογεί και κατατάσσει τις θρησκείες με τον προτεσταντισμό συχνά να υπηρετεί ως το πρότυπο ή το αποκορύφωμα. Η επιστήμη, δυστυχώς, δεν είναι πάντοτε απαλλαγμένη από λάθος μεθοδολογίες, αλλά ούτε και από σκοπιμότητες.

Από την άλλη πλευρά, όμως, πραγματικά, βρίσκουμε κάτι από τον Ορφισμό σε πολλές θρησκείες. Αυτό, όμως, ίσως να συμβαίνει επειδή ο ίδιος ο Ορφισμός, κατά τη βαθμιαία του διαμόρφωση, χρησιμοποίησε στοιχεία που είναι κοινά και σε άλλες θρησκείες, στοιχεία που πηγάζουν από τα βάθη της ανθρώπινης φύσης. Είναι γεγονός ότι μετά το 100 μ.Χ., όλες οι μυστηριακές θρησκείες που

άρχισαν βαθμιαία να εξαπλώνονται στη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία υπέστησαν σημαντικές αλλαγές ως αποτέλεσμα της αλληλεπίδρασής τους.

Η ιστορία του Χριστιανισμού στη Θράκη, όπως μας πληροφορεί ο Πατέρας Άνθιμος Κουκουρίδης, ξεκινά με το πέρασμα του Αποστόλου Ανδρέα από την Μ. Ασία στη Θρακική Ηράκλεια (Πέρινθο), όπου και συνέστησε εκεί την πρώτη χριστιανική εκκλησία, ενώ ο Απόστολος Παύλος μέσω της Σαμοθράκης πέρασε στη Μακεδονία. Στην Θράκη, "Από τους χριστιανικούς επισκοπικούς καταλόγους φαίνεται σχεδόν βέβαιο ότι ο χριστιανισμός διαδόθηκε πολύ πριν το τέλος του Α αιώνος. Στα μέσα του Β αιώνος, βρίσκουμε στην Τραϊανούπολη, χριστιανική κοινότητα υπό πρεσβύτερο...." Οι διωγμοί των ρωμαίων αυτοκρατόρων έπληξαν και τη Θράκη. Ο Δημήτρης Σρμπεζούδης μας πληροφορεί ότι, στις αρχές του 4ο αιώνα μ.Χ. υπήρχε στην Αδριανούπολη ακμαία χριστιανική κοινότητα.... Μετά την καθιέρωση από το Μ. Κωνσταντίνο του χριστιανισμού ως επίσημης θρησκείας του κράτους, οι σχέσεις στενής συνεργασίας μεταξύ Εκκλησίας και Κράτους που χαρακτήριζαν τη Βυζαντινή αυτοκρατορία εφαρμόστηκαν γενικά και στη Θράκη. Η ραγδαία αύξηση της δύναμης και της επιρροής της Εκκλησίας άλλαξε και το χαρακτήρα της Θράκης. Οι δομές και οι λειτουργίες της κοινωνίας διαποτίστηκαν από το χριστιανικό και εκκλησιαστικό πνεύμα.... Στη Θράκη ... θα δημιουργηθεί και το Οικουμενικό Πατριαρχείο....

Ίσως μερικοί πρώτοι χριστιανοί να θεώρησαν, καλώς ή κακώς, τον Ορφέα ως το αρχέτυπο του Χριστού, αλλά ο Χριστιανισμός ακολούθησε τη δική του πορεία. Όπως ο χριστιανισμός παρέλαβε στοιχεία από το παρακμάζον ειδωλολατρικό θρησκευτικό συναίσθημα, με τον ίδιο τρόπο απομακρύνθηκε από τις κουρασμένες συμβατικότητες των ειδωλολατρών προκατόχων, και έφερε μια αυθεντική πνευματική εμπειρία. Και επειδή η ιστορία των Θρησκειών σήμερα μελετά όχι μόνο τις ομοιότητες αλλά, ίσως κυρίως, τις διαφορές, θα επιχειρήσουμε να διακρίνουμε τα συχνά λεπτά αλλά ουσιαστικά σημεία στα οποία οι δύο θρησκείες διαφέρουν.

Από την αρχή ο Ορφισμός παρουσιάζεται ως θρησκεία των εκλεκτών την οποία ακολούθησαν λίγοι, μια εκλεκτή ομάδα, αυτοί που πίστευαν ότι οι αλήθειες μπορούν να γίνουν κτήμα μόνο των ευγενών πνευμάτων, κυρίως αριστοκράτες, διανοούμενοι, φιλόσοφοι του δυϊσμού. Στα όρια ενός στενού κύκλου και οργανωμένοι σε κοινότητες (κάτι σαν θρησκευτικά γκέτο), καλλιεργούσαν ένα ορισμένο τύπο λατρείας. Κατά κανόνα τους διέκρινε ένας πνευματικός ελιτισμός, θεωρούσαν τους εαυτούς τους ηθικά καθαρότερους και πνευματικά ανώτερους, και αποστρέφονταν τους αμαθείς και φθονερούς, δηλαδή τους αμύητους. Κατά συνέπεια απομακρύνονταν και από την υπόλοιπη

κοινωνική ζωή, καθώς το σύστημα της αγνότητας δημιούργησε κοινωνικούς καταμερισμούς, χάραξε διαχωριστικές γραμμές ανάμεσα στους ανθρώπους, κατηγοριοποίησε πράξεις και πράγματα ως καθαρά ή βέβηλα. Ο κώδικας της καθαρότητας συνετέλεσε στη δημιουργία ενός κοινωνικού οικοδομήματος που το χαρακτήριζαν στεγανά ανάμεσα σε ανθρώπους καθαρούς και ακάθαρτους, αγνούς και μολυσμένους, ιερούς και ανίερους, ενάρετους και αμαρτωλούς.

Αντίθετα, ο Χριστιανισμός, όπως πολύ καλά γνωρίζουμε, ήταν με το μέρος των αδυνάτων, και είδε τα κοινωνικά διαχωριστικά ως ύβρη και προσβολή κατά της συμπόνιας, της αγάπης που κήρυττε, και αμφισβήτησε τα διαχωριστικά όρια της κοινωνικής ευταξίας με μια εναλλακτική θεώρηση της ανθρώπινης κοινωνίας: ο ήλιος ανατέλλει σε όλους, στους δίκαιους αλλά και στους άδικους, και οι απόκληροι και ανήθικοι γίνονται δεκτοί στη Βασιλεία του Θεού πριν από τους τυπικά δίκαιους. Για τον ίδιο τον Χριστό η κοινωνική θέση δεν σήμαινε τίποτα, και κυκλοφορούσε άνετα και χωρίς επιτήδευση ανάμεσα σε ανθρώπους απλούς, κοινωνικά απόβλητους, γιατρεύοντάς τους, συμβουλεύοντας τους, κάνοντας καλό. Διαπραγματευόταν με φοροσυλλέκτες, έτρωγε με απόκληρους και αμαρτωλούς, γιάτρευε κατά την απαγορευμένη μέρα, το Σάββατο. Ενώ οι ορφικοί απέκλειαν τις γυναίκες από τις ομάδες τους, ο Χριστός κατέρριψε τα συμβατικά εμπόδια ανάμεσα σε άντρες και γυναίκες, σε δούλους και ελεύθερους, όπως και ανάμεσα σε διαφορετικές φυλές. Η αποκάλυψη του Θεού ήταν πολύ σημαντική για να περιοριστεί μόνο σε μια εθνική ομάδα.

Πουθενά στον Ορφισμό δεν συναντούμε την ουσία του μηνύματος του Χριστιανισμού, να αγαπάς τον συνάνθρωπό σου όπως ο Θεός αγαπά εσένα τον ίδιο. Η αγάπη του Θεού για την ανθρωπότητα κατακλύζει, είναι απεριόριστη, απόλυτη, και οι άνθρωποι πρέπει να ανταποκριθούν, να την αποδεχτούν και να την αφήσουν να κυλήσει μέσω των ίδιων προς τους άλλους. Αυτό που κάνει το Χριστιανισμό πιο ανθρώπινο είναι το γεγονός ότι την πρωτοβουλία για τη σωτηρία του ανθρώπου την παίρνει ο ίδιος ο Θεός που συγχωρεί. Ο εξαγνισμός και η σωτηρία συντελούνται όχι με την απόλυτη απάρνηση του σώματος, όχι μέσω ατομικών προσπαθειών και γνώσης, αλλά με την αγάπη και τη συγχώρεση του ίδιου του Θεού. Αντίθετα, οι ορφικοί διαμόρφωσαν ένα δόγμα ατομικής σωτηρίας όπου το άτομο είναι αυτό που παίρνει την πρωτοβουλία, "γίνεται ο κύριος του παιχνιδιού και περνά στην άλλη πλευρά."

Ο ορφικός αποβλέπει στο να γίνει θεός μόνος του, θεωρεί ότι το αξίζει δικαιωματικά, ό,τι δηλαδή οι αρχαίοι Έλληνες όριζαν ως ύβρη. Η προσπάθεια του απόλυτου εξαγνισμού μόνο με τις δικές του δυνάμεις, βεβιασμένα μέσα από ένα κλειστό ηθικό σύστημα, είναι πραγματικά τραγική. Στο χριστιανισμό, αντίθετα, ο Θεός κατευθύνει τις ζωές των ανθρώπων, όπως και ολόκληρη την ιστορία. Το παράδειγμα είναι ο ίδιος ο Χριστός που έζησε την

ανθρώπινη ζωή του τελείως σύμφωνα με το θέλημα του Θεού. Αντίθετα με τον Ορφισμό, δεν είναι ο άνθρωπος που ανυψώνεται, αλλά ο Θεός που κατέρχεται και απονέμει στον άνθρωπο τη Θεία Χάρη, με την οποία αναγεννάται, αλλάζει ριζικά. Η λύτρωση "χαρίζεται," συμβαίνει μέσα μας, η σωτηρία είναι "άφεση αμαρτιών." Ο Ορφισμός είναι μια προσωπική θρησκεία, με έναν καθαρά ατομικιστικό χαρακτήρα όπου ο άνθρωπος αισθάνεται, για διάφορους λόγους, ότι η ύπαρξή του είναι χωριστή από την ύπαρξη των άλλων, ότι μπορεί να είναι και αυτόνομος, ότι μπορεί να φέρει ευθύνη για τις δικές του μόνο πράξεις και όχι και των άλλων. Αντίθετα, στο Χριστιανισμό επικρατεί η συλλογικότητα και η επίτευξη της σωτηρίας συμβαίνει μέσα από την ίδια την αγάπη προς τους άλλους.

Στον Ορφισμό επιβαλλόταν σιγή γύρω από τα δρώμενα στα μυστήρια και το κύριο μέλημα δεν ήταν να διαδώσουν την πίστη τους, αλλά να αποσιωπήσουν την αποκάλυψη. Η θεμελιώδης θέση τους να αυτοπεριορίζονται στα πλαίσια μιας κλειστής, αποκλειστικής κίνησης, είναι πολύ αντίθετη με την οικουμενικότητα του χριστιανισμού. Οι ορφικοί πίστευαν ότι είναι οι καλύτεροι και ευσεβέστεροι όλων, αυτοαποκλείονταν από τους υπόλοιπους και διεκδικούσαν τη σωτηρία μόνο για τον εαυτό τους. Μια παλιά ορφική φράση που διασώζει ο Ευσέβιος λέει: "Θα μιλήσω μόνο σε εκείνους εις τους οποίους δικαιούνται. Εξω από τις πόλεις οι βέβηλοι, κλείστε τα αυτιά σας βέβηλοι." Θα μπορούσε, βέβαια, κάποιος να ισχυριστεί ότι η χριστιανική εκκλησία τήρησε τον ίδιο κανόνα και προέτρεψε τους πιστούς να μην παραδίδουν "τα άγια τοις κυσίν και τους μαργαρίτας εις ους χοίρους." Εφαρμόστηκε, όμως, κυρίως μετά την ανεξιθρησκία που κήρυξε ο Μ. Κωνσταντίνος και την αθρόα πλέον είσοδο των μαζών στους ναούς, όπου και απαγορεύτηκε η είσοδος των αβάπτιστων -κατηχουμένων στη Θεία Λειτουργία. Η λογική πίσω από αυτό είναι η αποφυγή της έκθεσης αυτών που επιτεύχθηκαν με κόπους σε αυτούς που δεν είναι εξαγνισμένοι, που ούτε γνωρίζουν αλλά ούτε και καταλαβαίνουν.

Επίσης, η καταναγκαστική επιδίωξη λύτρωσης, σωτηρίας, κυρίως μέσα από μια έντονη απέχθεια προς το σώμα, αυτή η μανία για έλεγχο και εξουσία στο σώμα και στην ψυχή, δεν συμφωνούν με το πνεύμα της πραγματικής ταπείνωσης του χριστιανισμού, όπου, όπως γνωρίζουμε, δεν ανήκουμε στον εαυτό μας και όλα είναι θέλημα του Θεού. Ο καλός χριστιανός δεν επιθυμεί τίποτα, ούτε ακόμη την ίδια του τη σωτηρία, αλλά αφήνεται στο θέλημα του Θεού. Επιθυμία σημαίνει: "Εγώ θέλω," δύο λέξεις που δηλώνουν την έλλειψη εμπιστοσύνης, την απόλυτη απομάκρυνση από το Θεό. Ο χριστιανός γνωρίζει αλλά καί αναγνωρίζει τις αδυναμίες του, με ταπεινότητα, με αξιοπρέπεια.

Τους ορφικούς αποτελούσαν κυρίως ομάδες ελίτ που κατέφευγαν

ακόμη και σε αυτοβασανισμούς ώστε να ζουν μια ζωή ασκητική--άλλωστε ο τρόπος ζωής που ακολουθούσαν ήταν μια αυτοτιμωρία, ή μάλλον καλύτερα, μια ανάγκη για αυτοτιμωρία--που κατασκεύαζαν δοκιμασίες, όταν οι απλοί άνθρωποι προσπαθούν να αντιμετωπίσουν τις αναπόφευκτες ανθρώπινες δυσκολίες. Για τους απλούς ανθρώπους η ίδια η ζωή παρέχει την άσκηση, η ίδια η ζωή είναι μια άσκηση, και ο χριστιανός ηρωικά αντιμετωπίζει τη ζωή και ζητά δύναμη από το Θεό, στον οποίο πιστεύει, αφοσιώνεται, αφήνεται, τον οποίο εμπιστεύεται.

Η καταναγκαστική επιμονή στην ηθική ζωή κυρίως όπως αυτή εκφράζεται με εξωτερικούς τύπους, η εμμονή στους κώδικες και τους κανόνες, τους κάνει ζηλωτές, φανατικούς. Αυτή η νευρωτική εμμονή στην ηθική καθαρότητα δημιουργεί υποψίες. Πρέπει να υπάρχει λόγος για να νιώθει κάποιος ενοχές, κάποιος δεν καταπιέζει κάτι που δεν έχει, που δεν νιώθει. Έμεσα, λοιπόν, αναγνωρίζουν τις τάσεις τους, αλλά στην προσπάθειά τους να τις καταπνίξουν γίνονται φανατικοί υπέρμαχοι των απαγορεύσεων, στην προσπάθειά τους να απαλλαγούν από τον εαυτό τους και να κατασιγάσουν τα πάθη τους, ασχολούνται συνέχεια με αυτά, απορροφούνται ακόμη περισσότερο από τον εαυτό τους, καταλήγουν, ίσως άθελά τους, σε έναν εγωκεντρισμό. Τι ειρωνεία. Πώς να καταπνίξει κάποιος τα πάθη του όταν συνέχεια και με εμμονή ασχολείται με αυτά ; Η αγνότητα, η εξουσία στο σώμα, είναι επιτηδευμένα, γίνανε αυτοσκοπός, και όχι αυθόρμητα αποτελέσματα. Αναρωτιέται κανείς μήπως, σε αυτήν τη μορφή άρνησης της ζωής, μήπως το πραγματικό κίνητρο είναι πάλι ο εγωισμός. Η βεβαιότητα για την ηθική και πνευματική τους ανωτερότητα και ορθότητά τους και η υπεροψία που συνεπάγεται, σε αυτό το συμπέρασμα οδηγεί. Ίσως να μην είναι άδικη η διαπίστωση κάποιων μελετητών που τους χαρακτηρίζουν ως τους πρωτο-φανταμενταλιστές.

Αντίθετα με τους ορφικούς, ο Χριστός, αντί να λέει στους ανθρώπους τι να κάνουν και πώς ακριβώς να το κάνουν τους προσκαλούσε να δούνε τα πράγματα διαφορετικά, να αποκτήσουν μια διαφορετική προοπτική, σίγουρος ότι εάν συμβεί αυτό ως αποτέλεσμα θα αλλάξει και η συμπεριφορά τους. Άλλωστε, η αγνότητα δεν επιβάλλεται, ούτε είναι το μέσο, αλλά η ένδειξη. Σε αντίθεση με τη σιγουριά της μακαριότητας αυτών των εραστών της τελειότητας που πιστεύουν ότι οι τύποι διασφαλίζουν τους "θρόνους των ευλογημένων," πολύ σοφά ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης λέει: "Το να βρεις το Θεό είναι να τον αναζητάς ακατάπαυστα. Γιατί η αναζήτηση δεν είναι άλλο πράγμα και η ανεύρεση κάτι άλλο. Το κέρδος της αναζήτησης είναι η ίδια η αναζήτηση." Η αναζήτηση του Θεού είναι τρόπος, στάση ζωής, τρόπος ύπαρξης, όχι μια τελική (απο)κατάσταση.

Η Καινή Διαθήκη διδάσκει την απάρνηση των εγκόσμιων αγαθών ως

μάταιων, όχι κακών. Στην βιβλική ιστορία της Δημιουργίας, στο τέλος κάθε δημιουργικής ημέρας το κείμενο τελειώνει με τη φράση: "και είδε ο Θεός ότι ήταν καλό." Την έκτη ημέρα της δημιουργίας, ο θεός είδε τα δημιουργήματά του "και ήταν όλα πάρα πολύ καλά. Η δημιουργία είναι πάρα πολύ καλή και φτιαγμένη για τον άνθρωπο. Ο Χριστιανισμός βεβαιώνει ότι ο κόσμος είναι καλός, ότι ως δημιούργημα του Θεού έχει νόημα, και ο άνθρωπος θα πρέπει να ανταποκρίνεται δημιουργικά. Ο φυσικός κόσμος, όχι μόνο δεν είναι ελαττωματικός και ασήμαντος, αλλά πρέπει να τον απολαμβάνουμε, να τον χαιρόμαστε. Στο Δευτερονόμιο ο συγγραφέας περιγράφει την γη της Παλαιστίνης ως "χώρα εύφορη ... με άφθονα σιτάρια ... αμπέλια, συκιές και ροδιές, ελιές και μέλι ... Σε εκείνη τη χώρα δεν θα υπάρχει φτώχια και δε θα έχετε τίποτα να στερηθείτε. Οι βράχοι της έχουν σίδερο και από τα βουνά της θα βγάζετε χαλκό. Θα φάτε και θα χορτάσετε, θα χτίσετε ωραία σπίτια...."

Ενώ, κατά τον Ορφισμό η ύπαρξη πάνω στη γη μας επιβάλλεται αναγκαστικά ως εξιλέωση για τις αμαρτίες μας, κι ενώ το σώμα είναι ο τάφος της ψυχής, ο χριστιανισμός ένωσε αρμονικά τη γήινη με την επουράνια ζωή: "και ο Λόγος Σαρξ εγένετο." Το σώμα θα μπορεί να συμμετέχει στη σωτηρία αφού θα αναστηθεί και αυτό. Το ανθρώπινο πρόσωπο δεν θεωρείται θρυμματισμένο, αλλά αυθεντικά ολοκληρωμένο ως σώμα πνεύμα και ψυχή σε αρμονική σχέση μεταξύ τους. Για το Χριστιανισμό η υλική πλευρά της ζωής έχει σημασία αφού είναι αυτή που φιλοξενεί το θείο. Οι σύντομες βιβλικές διηγήσεις για το φυσικό κόσμο θα συμβάλλουν ουσιαστικά στον θετικό τρόπο που αυτός θεωρείται στη Δύση. Δεν είναι τυχαίο το ότι αναπτύχθηκε τόσο πολύ η επιστήμη στον Δυτικό κόσμο (καθώς και ο ανθρωπισμός και οι κοινωνικές υπηρεσίες).

Εάν πράγματι οι ορφικές θέσεις θυμίζουν το Χριστιανισμό, είναι σε μορφές του Προτεσταντισμού (Μεθοδιστές, Καλβινιστές), του Αγγλικανισμού και του Καθολικισμού. Θυμίζουν περισσότερο Βικτωριανές αντιλήψεις για την ηθική, αλλά κυρίως τον Καλβινισμό όπου η σχέση με το Θεό είναι επίσης δικανική και όπου επικρατούν οι απόλυτοι τύποι, κατασκευάσματα αυστηρής ηθικής συμπεριφοράς, κλειστά συστήματα ηθικών κανόνων, προσταγές, όλα σε κωδικοποιημένη μορφή.

Ο Ορφισμός, με το να δώσει στον άνθρωπο μια θεϊκής προέλευσης σκοτεινή πλευρά έθεσε την ψυχή αντιμαχόμενη στο σώμα. Η υλική-γήινη φύση περιφρονείται. Έτσι, οι εραστές της τελειότητας, οι στεγνές αυτές ψυχές, χωρίς αυθορμητισμό και χαρά, εισήγαγαν στον Ευρωπαϊκό πολιτισμό μια νέα ερμηνεία της ανθρώπινης ύπαρξης, αυτήν που αποκαλούμε πουριτανική, με τα έντονα αισθήματα ενοχής.

Ο πουριτανισμός συνήθως κρύβει υποκρισία, αλλά στην

συγκεκριμένη περίπτωση φανερώνει και μια αδυναμία να ανεχτούν το παράλογο, το διφορούμενο. Οι ορφικοί υπεραπλούστευσαν την ανθρώπινη φύση, και όλα διαιρέθηκαν σε καλό και κακό, άσπρο και μαύρο. Η αδυναμία να κατανοήσουν και να αποδεχτούν τον πολύ εύθραυστο κόσμο, εσωτερικά και εξωτερικά, τους οδηγεί στην αναζήτηση ιδανικών, καταφυγίων σε πολύ συγκεκριμένα συστήματα που προστατεύουν από την ανασφάλεια, το τυχαίο, το κακό. Όσο πιο έντονη είναι η ανασφάλεια που δημιουργεί ένας αποσυντονισμένος κόσμος, τόσο μεγαλύτερη, πιο απελπισμένη είναι η ανάγκη για δημιουργία ολοκληρωτικών θεολογικών συστημάτων που παρέχουν τα στεγανά, έναν τύπο μόνωσης από τις εξωτερικές απειλές, ανακούφιση ενός πνευματικού άγχους με τη φυγή από τα εγκόσμια.

Επίσης, θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε ότι ο ορφικός, όπως και ο δεισιδαίμονας, φοβάται να χαρεί, ακριβώς επειδή η χαρά γι' αυτόν συνδέεται με τα εγκόσμια, τον υλισμό. Η υπεραρνητική στάση προς το σώμα, τον κόσμο, τη ζωή τον κάνει να βλέπει το το δημιούργημα του Θεού με απαισιοδοξία και να τονίζει το κακό πολύ περισσότερο από το καλό. Ποιο είναι το χαρμόσυνο μήνυμα σε μια ζωή βασισμένη στο φόβο και καθορισμένη από μια σειρά απαγορεύσεων; Ότι, ναι, μπορούμε να σωθούμε, αλλά μόνο με μια άρνηση της ίδιας της ζωής; Με έναν πιετισμό, μια νοσηρή, παθολογική στάση προς το ανθρώπινο, πολύ ανθρώπινο;

Το βασικό χαρακτηριστικό των πρώτων χριστιανών ήταν η χαρά που αντλούσαν από την πίστη στην απέραντη αγάπη του Θεού που νίκησε τη βασική πηγή θλίψης, το θάνατο, και από την απόλυτη βεβαιότητά τους ότι ο Θεός ενδιαφερόταν για την ανθρωπότητα γενικά αλλά και για τον καθένα ξεχωριστά. Ο Αρχιμανδρίτης Άνθιμος Κουκουρίδης στην ομιλία του στον Εσπερινό της Α Κυριακής των Νηστειών πολύ σοφά λέει ότι δεν είναι τυχαίο ότι το Ευαγγέλιο του Λουκά αρχίζει και τελειώνει με τη λέξη "χαρά:" "Ιδού γαρ ευαγγελίζομαι υμίν χαράν μεγάλην," και τελειώνει όταν μετά την Ανάληψη του Κυρίου οι μαθητές του "προσκυνήσαντες αυτόν, υπέστρεψαν εις Ιερουσαλήμ μετά χαράς μεγάλης." Ούτε τυχαίο είναι αυτό που είπαμε, αλλά ούτε και υπερβολή είναι να πούμε, ότι ο άνθρωπος είναι πλασμένος για την χαρά.... Ο Ιησούς λέει πολλές φορές "χαίρετε και αγαλλιάσθε...." μετά το Μυστικό Δείπνο, θα τους πει: "Οσα σας είπα, σας τα είπα, ώστε η δική μου χαρά να μείνει μέσα σας...." Μετά την Ανάστασή Του θα πει στους μαθητές Του και στις γυναίκες, την ίδια λέξη: "Χαίρετε...." Αργότερα θα δούμε τον Απ. Παύλο να στέλνει από τη φυλακή του ένα γράμμα στους Φιλιππησίους και να τους γράφει: "Χαίρετε εν Κυρίω πάντοτε, πάλιν ερώ χαίρετε."

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-Dodds, E. R., The Greeks and the Irrational, University of California Press, Berkley and Los Angeles, California, 1951

-Eliade, Mircea, Rites and Symbols of Initiation: The Mysteries of Birth and Rebirth, Trans. Willard R. Trask, Spring Audio & Journal, 1994.

-Αρχιμανδρίτης Κουκουρίδης, Άνθιμος Σ., "Η Θράκη κατά τους Ελληνιστικούς και Ρωμαϊκούς Χρόνους," στο Θράκη Ελλάδα μου Ελλάδα Πατρίδα μου: Η Πορεία της Θράκης Μέσα στην Ιστορία από τους Προϊστορικούς Χρόνους Μέχρι Σήμερα, Αλεξανδρούπολη, 1994.

Λόγος Κοινωνός και Οδοιπόρος. 8 Κηρύγματα στους Κατανυκτικούς Εσπερινούς. 12 Ομιλίες στην Αίθουσα του Πνευματικού Κέντρου. Εκδόσεις Το Παλίμψηστον, Θεσσαλονίκη, 2002.

-Nash, Ronald H., "Was the New Testament Influenced by Pagan Religions? http://www.equip.org/free/DB109.htm.

-Σαρμπεζούδης, Δημήτριος, Α., "Ελληνική Θράκη και Χριστιανικό Βυζάντιο," στο Θράκη Ελλάδα μου Ελλάδα Πατρίδα μου: Η Πορεία της Θράκης Μέσα στην Ιστορία από τους Προϊστορικούς Χρόνους Μέχρι Σήμερα, Αλεξανδρούπολη, 1994.

-Smith, J. Z., Drudgery Divine: On the Comparison of Early Christianities and the Religions of Late Antiquity, University of Chicago Press, 1990.

-Τσοπάνης, Κωνσταντίνος, Ορφισμός και Χριστιανισμός, Ιάμβλιχος, Αθήνα, 2003.

-Vernant, Jean-Pierre, Μύθος και Θρησκεία στην Αρχαία Ελλάδα, Μετάφραση Μ. Ι. Γιόση, Σμίλη, Αθήνα, 2000.

ΟΜΙΛΙΑ

ΔΗΜΑΡΧΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥΠΟΛΗΣ ΚΑΙ

ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΟΡΓΑΝΩΤΙΚΗΣ ΕΠΙΤΡΟΠΗΣ κ. ΓΙΩΡΓΟΥ ΑΛΕΞΑΝΔΡΗ

ΣΤΟ 6ο ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΘΡΑΚΩΝ

 Παναγιότατε,Σεβασμιότατοι,Αξιότιμοι Σύνεδροι,Κυρίες και κύριοι,

Ολοκληρώνεται σήμερα το 6ο Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών. Ένα Συνέδριο που εδώ και δέκα χρόνια αποτελεί ελπίδα συνάντησης και συνάρθρωσης του λόγου και των προσδοκιών των απανταχού της γης Θρακιωτών. Μια αφετηρία αναδίπλωσης της μνήμης, αλλά –παράλληλα- και έναυσμα για να προσδιορίσουμε το παρόν στη διαπλοκή του με το μέλλον.

Μέσα από την κατάθεση των σκέψεων και των προβληματισμών των συνέδρων, συνάψαμε όλες αυτές τις μέρες μια – κατά κάποιο τρόπο – σιωπηρή συμμαχία για να οριοθετήσουμε με τρόπο θετικό και αυτάρκη την πορεία του τόπου μας στο μέλλον. Να σημαδέψουμε τον καιρό, διασταυρώνοντας οράματα, επιθυμίες και στόχους.

Η προσωποποίηση μιας ανάλογης αυθύπαρκτης, συνειδητής και αποτελεσματικά μάχιμης σκέψης αποτελεί ο Παναγιότατος Οικουμενικός Πατριάρχης κ.κ. Βαρθολομαίος, τον οποίο με ιδιαίτερη συγκίνηση και με αισθήματα ειλικρινούς χαράς και αγάπης, καλωσορίζουμε στη Θράκη, στην Αλεξανδρούπολη και στο 6ο Παγκόσμιο Συνέδριο Θρακών.

Ως Δήμαρχος και ως Πρόεδρος της Οργανωτικής Επιτροπής του Συνεδρίου θεωρώ την επίσκεψή του στην Αλεξανδρούπολη και τη συμμετοχή του στις εργασίες του Συνεδρίου μας, ύψιστη τιμή και ευλογία.

Παναγιότατε,

σας ευχαριστώ από τα βάθη της καρδιάς μου για την αποδοχή της πρόσκλησης που σας απευθύναμε προ καιρού μαζί με τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη μας κ. Άνθιμο και είμαι βέβαιος πως η σεπτή σας παρουσία, η πραότητα και προπαντός ο λόγος σας της αγάπης και της ομόνοιας, θα μας βοηθήσουν όλους να δούμε πιο καθαρά τις θέσεις και τις απόψεις που εκφράσθηκαν, να συνθέσουμε και να καταλήξουμε νηφάλια σε συμπεράσματα χρήσιμα και ωφέλιμα για τη Θράκη.

Παναγιότατε,

ως φορέας της σύνθεσης των διαφορών και της αποδοχής των ιδιαιτεροτήτων, ως βασικός εκφραστής του διαθρησκευτικού διαλόγου που είστε σε διαρκή και σταθερή διαλεκτική σχέση με επίσημες θρησκείες αλλά και πολιτισμούς σε ολόκληρο τον κόσμο, που μοχθείτε νυχθημερόν για την επικράτηση της ειρήνης, για την

προστασία του περιβάλλοντος, για την παγκόσμια αλληλεγγύη και συνεργασία, έχουμε ανάγκη τον ποιμαντικό και ταυτόχρονα σύγχρονο και προοδευτικό λόγο σας. Έναν λόγο που δεν διαιρεί αλλά ενώνει και γι’ αυτό μπορεί να ταυτιστεί απόλυτα με το παρόν και προπαντός με το μέλλον αυτού του τόπου.

Στην αρχή της τρίτης χιλιετίας και του 21ου αιώνα, σε έναν κόσμο που αλλάζει με ταχύτατους ρυθμούς, σε συνθήκες αλλοτρίωσης, ομογενοποίησης και σύγχυσης, συρρίκνωσης των ανθρώπινων σχέσεων και κοινωνικής απομόνωσης, έντονου ανταγωνισμού και λατρείας του χρήματος, γενικά σε καιρούς δύσκολους και απρόβλεπτους κατά γενική ομολογία, πιστεύω πως τις μέρες που διήρκεσε το Συνέδριό μας, πετύχαμε καταρχήν να επικοινωνήσουμε ουσιαστικά μεταξύ μας, εμείς οι απανταχού Θράκες.

Να συνομιλήσουμε, να ανταλλάξουμε ιδέες, απόψεις και εμπειρίες, να διαφωνήσουμε μα και να σεβαστούμε συγχρόνως την διαφορετική άποψη, να προβληματιστούμε, να αφουγκραστούμε την αγωνία όσων μοχθούν ο καθένας από το δικό του μετερίζι, για την προκοπή αυτού του τόπου και την ευημερία των κατοίκων του.

Να ομονοήσουμε και να συμφωνήσουμε τουλάχιστον ως προς αυτό:Ότι δηλαδή για τη Θράκη είναι πλέον μονόδρομος η έξοδος από την αφάνεια, τη μίζερη πραγματικότητα του χθες, την επιβεβλημένη λήθη που κάλυπτε τη συλλογική μνήμη, την άγνοια για την ιστορική πραγματικότητα.

Τώρα πια ξέρουμε και άρα μπορούμε να διαδραματίσουμε τον ρόλο που μας αρμόζει.

Να αποδώσουμε τα οφειλόμενα στην ιστορία και τη γεωγραφία.

Να βαδίσουμε με τη σιγουριά της γνώσης στο μέλλον.

Να διεκδικήσουμε και να επιτύχουμε τα μέγιστα δυνατά οφέλη για τη Θράκη και τους κατοίκους της αξιοποιώντας εθνικές και ευρωπαϊκές δυνατότητες. Το γεγονός της αύξησης της απορροφητικότητας πόρων που σημειώνεται τα τελευταία χρόνια καταγράφεται στα θετικά αλλά οφείλουμε να συνεχίσουμε προς αυτή την κατεύθυνση. Αν και αυτό δεν μπορεί να είναι το μοναδικό ζητούμενο. Και ας πάρουμε για παράδειγμα το Γ΄ ΚΠΣ, που είναι ίσως η πιο φιλόδοξη επιχείρηση ανάπτυξης που γνώρισε η χώρα μας. Η συμβολή του δεν έγκειται απλά και μόνο στη διοχέτευση πόρων ή τουλάχιστον δεν θα έπρεπε να είναι έτσι. Έγκειται στο γεγονός ότι εντάσσεται σε μια αποτελεσματική πολιτική αξιοποίησης και ενσωμάτωσης των πόρων στην αναπτυξιακή διαδικασία. Το δύσκολο δεν είναι λοιπόν να απορροφήσουμε πόρους. Το δύσκολο είναι να ανταποκριθούμε σε συγκεκριμένους στόχους φυσικής και οικονομικής προόδου.

Να οριοθετήσουμε με σαφήνεια το σχέδιο δράσης των επόμενων δεκαετιών και να προσδιορίσουμε τα ιδεολογικά και ηθικά ερείσματά μας. Να ακολουθήσουμε δηλαδή το λόγο του Οδυσσέα Ελύτη που έλεγε ότι μας χρειάζεται:

“Ένα σημείοΈνα σημείο και σ’ αυτό πάνω ισορροπείς και υπάρχειςΈνα σημείο και μ’ αυτό μπορείς απέραντα να προχωρήσεις”

Κλείνω την παρένθεση και συνεχίζω.

Πολίτες και φορείς οφείλουμε να συμβάλλουμε στη διασφάλιση των απαιτούμενων όρων και προϋποθέσεων για ευρύτερες κοινωνικές και πολιτικές συναινέσεις και συγκλίσεις ώστε να επιτευχθεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση και αντιμετώπιση των προβλημάτων της περιοχής.

Για ένα πρότυπο ανάπτυξης , με ποιότητα, κοινωνικό περιεχόμενο και εύρος. Στο πλαίσιο ενός θεσμικού και οργανωτικού περιβάλλοντος που θα επιτρέπει την καλύτερη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων του τόπου. Με ισονομία, ισοπολιτεία, κοινωνική συνοχή και αξιοποίηση όλου του παραγωγικού δυναμικού. Γιατί μόνο ένα τέτοιο μοντέλο ανάπτυξης μπορεί να αποκαταστήσει πλήρως τη συνοχή του κοινωνικού ιστού αναδεικνύοντας (και) την πολυμορφία σε συγκριτικό πλεονέκτημα.

Στη μεγάλη και φιλόδοξη αυτή προσπάθεια έχουν τη δική τους θέση και οι ένοπλες δυνάμεις γιατί εδώ στη Θράκη οφείλουμε πολλά σε αυτές, στη δυναμική και στον νέο διευρυμένο και κοινωνικό ρόλο τους.

Σήμερα, ίσως περισσότερο από ποτέ, η Θράκη επιχειρεί να επανασυνδεθεί με τον ιστορικό γεωπολιτικό χώρο της, να επανασυνδεθεί με την ιστορία και να μετατραπεί σε κύρια πύλη της Ελλάδας και της Ευρώπης. Η Εγνατία Οδός, οι κάθετοι άξονες, η διεθνοποίηση των λιμανιών και των αεροδρομίων της, οι ενεργειακοί αγωγοί, οι πανεπιστημιακές σχολές, μπορούν να αποτελέσουν διαύλους επικοινωνίας και έμπρακτη σύνδεση με το όραμα και τους σύγχρονους στόχους που θέτουμε από κοινού οι παραγωγικές, κοινωνικές και αυτοδιοικητικές δυνάμεις. Ένα όραμα που προσβλέπει στη Βαλκανική και τον Εύξεινο Πόντο, και δρομολογεί υποδομές για την ανάδειξη της περιοχής σε διαμετακομιστικό, ενεργειακό, αναπτυξιακό κέντρο προστατεύοντας συγχρόνως τις φυσικές ομορφιές και την υψηλή οικολογική αξία του τόπου.

Στο σημείο αυτό μάλιστα θέλω να σταθώ ιδιαίτερα σε ό,τι αφορά στην αναπτυξιακή διαδικασία, στον σημαντικό ρόλο που διαδραματίζουν σε αυτήν οι μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Οι

μικρομεσαίες επιχειρήσεις που μέσα σε δύσκολες και αντίξοες συνθήκες, έκαναν σημαντικά βήματα για την ανταγωνιστικότητα, την παραγωγικότητα, τις ποιοτικές προδιαγραφές και τα δίκτυα των προϊόντων και των υπηρεσιών τους, με τις δικτυώσεις και τις συνεργασίες τους. Οι τοπικές επιχειρήσεις έδειξαν την προσαρμοστικότητα, την αντοχή και τη δυναμική τους, αξιοποιώντας τους θετικούς όρους και τα συγκριτικά πλεονεκτήματα και μειώνοντας τα συγκριτικά μειονεκτήματά τους.

Η πολιτεία έχει ευθύνη να στηρίξει τις τοπικές παραγωγικές δυνάμεις. Δεν υπάρχει άλλος τρόπος να δημιουργηθεί πλούτος, ευημερία και θέσεις απασχόλησης.

Με κοινό υπόμνημά τους οι οικονομικοί φορείς της Θράκης σχετικά με τις σχεδιαζόμενες τροποποιήσεις επί του Αναπτυξιακού Νόμου ν. 2601/98, εκφράζουν ανησυχία κι έντονη δυσαρέσκεια γιατί αγνοήθηκε- όπως υποστηρίζουν- η συμμετοχή τους στον κοινωνικό διάλογο κι επισημαίνουν μεταξύ των άλλων την αναγκαιότητα συνέχισης της περιφερειακής ενίσχυσης για την περιοχή της Θράκης μέσα από τις κατευθυντήριες γραμμές της Επιτροπής της Ε.Ε. με τις οποίες δίνεται η δυνατότητα της ενίσχυσης των παραμεθόριων, προβληματικών και υστερουσών περιοχών της χώρας κυρίως αυτών που συνορεύουν με τις υπό ένταξη χώρες. Επισημαίνεται επίσης η πλήρης αναποτελεσματικότητα του υφιστάμενου νόμου για τη Θράκη και η σημαντικά φθίνουσα πορεία των επενδυτικών προτάσεων στην περιοχή τόσο σε αριθμό και μέγεθος επενδύσεων και επενδυτικών κεφαλαίων όσο και σε αριθμό δημιουργίας νέων θέσεων εργασίας.

Είναι πολλά φίλες και φίλοι όλα όσα αναδύθηκαν μέσα από το Συνέδριό μας και πολλά περισσότερα αυτά που θα μπορούσαμε να κάνουμε. Όπως για παράδειγμα:

Να γίνουμε εμείς οι ίδιοι ρυθμιστές των εξελίξεων, ως ένα βαθμό, προάγοντας τη λεγόμενη “διπλωματία των πολιτών” , αναπτύσσοντας σχέσεις φιλίας και συνεργασίας με τους γειτονικούς λαούς.

Να διαφυλάξουμε το φυσικό και πολιτισμικό περιβάλλον με την απαίτηση για ανάλογες πολιτικές, αναλαμβάνοντας συγχρόνως οι ίδιοι ή ενισχύοντας πρωτοβουλίες φορέων και ατόμων προς αυτή την κατεύθυνση.

Να επιδιώξουμε να εξοικειωθούμε άμεσα με τις τεχνολογικές εξελίξεις για μπορέσουμε να κινηθούμε στις μεγάλες ηλεκτρονικές λεωφόρους και τα παγκόσμια δίκτυα επενδύοντας στην έρευνα και την τεχνολογία με αιχμή του δόρατος τους επιστημονικούς φορείς της περιοχής μας και το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης.

Να αρθρώσουμε λόγο παρεμβατικό και να απαιτήσουμε ενημέρωση και συμμετοχή στις διαδικασίες που σχετίζονται με τις ενεργειακές ροές και τη διαχείριση των πόρων. Εάν χρειασθεί να αποτολμήσουμε συγκρούσεις και ανατροπές σχεδίων που εκπορεύονται από το κέντρο κι αγνοούν επιδεικτικά την τοπική βούληση και επιταγή: Η περίπτωση των Χρυσωρυχείων Θράκης έχει πολλά να διδάξει ως προς αυτό.

Να διεκδικήσουμε ενίσχυση και συνολική αναβάθμιση του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, με αρμοδιότητες και πόρους, ουσιαστική αποκέντρωση και θεσμοθέτηση ισχυρής περιφερειακής Αυτοδιοίκησης.

Αγαπητοί Σύνεδροι

Η Θράκη με το νέο αναπτυξιακό της προφίλ ως πύλη προς την νοτιοανατολική Ευρώπη – συμφωνήσαμε νομίζω όλοι πως- αποτελεί την πλέον ενδιαφέρουσα “περιφέρεια” της χώρας αλλά και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι οικονομικές και πολιτικές αλλαγές στις βαλκανικές και παρευξείνιες χώρες εκτιμώνται από όλους ως μια “νέα πρόκληση” για την ελληνική οικονομία. Είναι μια πραγματικότητα που είχε αρχίσει να διαφαίνεται από τα προηγούμενα ακόμη χρόνια και σχετικές αναλύσεις και επισημάνσεις είχαν γίνει και στα προηγούμενα Συνέδρια.

Στη μεγάλη προσπάθεια που έχει ξεκινήσει όλοι έχουμε ή μπορούμε να βρούμε το ρόλο μας. Οι απόδημοι Θράκες έχουν μια ξεχωριστή θέση στο πλαίσιο αυτό. Με τον δυναμισμό που τους διακρίνει, το σφριγηλό και καταξιωμένο αυτό κομμάτι του Ελληνισμού, μπορεί να συνδράμει ουσιαστικά τον τόπο. Εξάλλου ανέκαθεν οι απόδημοι και οι ομογενείς ήταν η δεξαμενή απ΄ όπου η Ελλάδα αντλούσε δυνάμεις για τη διαμόρφωση του μέλλοντός της, ήταν οι γέφυρες του διαπολιτισμικού διαλόγου και της διεθνικής συνεργασίας. Ήταν μεγάλη η τιμή και η χαρά που τους είχαμε κοντά μας όλες αυτές τις ημέρες κι ελπίζω όσα αποκόμισαν και οι ίδιοι από το Συνέδριο να αποδειχθούν χρήσιμα και ωφέλιμα στην κοινή πορεία μας και το όραμα για τη Θράκη.

Λίγο πριν τη λήξη του 6ου Παγκόσμιου Συνεδρίου Θρακών θα αποτελούσε ασυγχώρητη παράλειψη η μη αναφορά στην πορεία και το μέλλον του θεσμού αυτού που όπως εκφράσθηκε με σκεπτικισμό από πολλούς, έχει αρχίσει να φθίνει και γενικά να χάνει σε παλμό και ζωντάνια. Επειδή δεν θέλω να μακρηγορήσω ως προς αυτό κι επειδή την διάσταση αυτή θα την καλύπτει πιστεύω και το ψήφισμα, εκείνο που θέλω να υπογραμμίσω κι εγώ με τη σειρά μου είναι η δημιουργία μόνιμου φορέα, με δική του στέγη και προσωπικό που θα είναι επιφορτισμένος με συγκεκριμένα καθήκοντα. Η παρακολούθηση και καταγραφή όσων αφορούν στο θρακικό χώρο, η διατήρηση επαφής και επικοινωνίας με τους θρακικούς φορείς, η

προώθηση των αποφάσεων του Συνεδρίου και η καλύτερη οργάνωσή του, μπορούν να είναι μεταξύ αυτών.

Αξιότιμοι ΣύνεδροιΦίλες και φίλοι

Θέλω να είμαι ειλικρινής μαζί σας. Δεν ξέρω αν το Συνέδριο Θρακών μπορεί να επιλύσει προβλήματα ή να δρομολογήσει άμεσα εξελίξεις για την περιοχή. Άποψή μου είναι πως μάλλον δεν θα πρέπει να τρέφουμε αυταπάτες ως προς αυτό. Θέλω όμως να πιστεύω πως τις ημέρες που διήρκεσε το Συνέδριό μας έγινε μια ενδιαφέρουσα προσέγγιση και καταγραφή ζητημάτων που αφορούν άμεσα αλλά και ευρύτερα στην περιοχή, σημειώθηκε μια σημαντική απόπειρα ανάδειξης όλων των παραμέτρων που συνιστούν μια ολοκληρωμένη θεώρηση της υπάρχουσας κατάστασης σε σχέση με το παρελθόν, το παρόν και το μέλλον και όλα αυτά μας προτρέπουν σε αναμονή κι εγρήγορση προκειμένου να ανταποκριθούμε με επάρκεια στις προκλήσεις των καιρών.

Και είναι βέβαιο πως αποκομίσαμε ως σίγουρο εχέγγυο από τη συμμετοχή μας σ’ αυτό το Συνέδριο το γεγονός ότι “μπήκαμε μέσα στην καρδιά του χρόνου και τη χαράξαμε”. Κι ελπίζουμε ότι με τη δική σας συμβολή “θα γυρίσει αλλού της χαρακιές της παλάμης η Μοίρα”. Γιατί επιτέλους, σ’ αυτόν τον τόπο, στη Θράκη μας, “τα όνειρα κάποτε πρέπει να λάβουν εκδίκηση”.

Και να δώσουν όρκο στο “φως που ξημερώνει” στις μελλοντικές γενιές των Θρακιωτών, ότι οι προσδοκίες και τα αιτήματά τους για ένα σίγουρο και συγκροτημένο αύριο, θα έχουν διάρκεια και προοπτική.

Σας ευχαριστώ θερμά για τη συμμετοχή σας κι εύχομαι ό,τι καλύτερο για τη Θράκη μας, για όλους σας και για τον καθένα σας ξεχωριστά.