ΛΥΚΕΙΟ ΚΑΡΕΑ

ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΤΕΧΝΗΣ

Το Αιγαίο πέλαγος, η κατάσπαρτη από μικρά και μεγάλα νησιά θάλασσα, που οι αρχαίοι Έλληνες

ονόμασαν έτσι από τα μεγάλα του κύματα, τις αίγες, όπως τις έλεγαν, αποτέλεσε πόλο έλξης από την 11η

χιλιετία περίπου π.Χ., δεν κατοικήθηκε όμως συστηματικά πριν από τη Νεολιθική εποχή (6800-3200 π.Χ.). Η θάλασσα αυτή αποτελεί κατά την εποχή του

Χαλκού (3200-1050 π.Χ.) την υδάτινη λωρίδα που ενώνει την ηπειρωτική Ελλάδα με τη Μικρά Ασία, και την Κρήτη και το νότιο Αιγαίο με το βορειοελλαδικό

χώρο, τα νότια Βαλκάνια και τον Εύξεινο Πόντο, συνιστώντας έτσι πεδίο έντονων οικονομικών,

κοινωνικών και εν γένει πολιτιστικών ζυμώσεων.

Η τέχνη του Αιγαίου

Tα νησιά των Κυκλάδων αποτελούν μια φυσική "γέφυρα" που συνδέει τον κυρίως ελλαδικό

χώρο με την Κρήτη και με τη Μικρά Ασία. Ήταν επόμενο οι κάτοικοι να ασχοληθούν με τη

ναυτιλία και το εμπόριο (αλλά και με την πειρατεία)

Ο Κυκλαδικός πολιτισμός3000 - 2000 π. Χ.

Πρωτοκυκλαδική περίοδος (3200-2000 π.Χ.)

Μεσοκυκλαδική περίοδος (2000-1600 π.Χ.): αναπτύχθηκαν μεγάλα αστικά κέντρα όπως το Ακρωτήρι στη Θήρα και η Φυλακωπή στη Μήλο – ήταν η περίοδος της μεγάλης ακμής του κυκλαδικού πολιτισμού.

Υστεροκυκλαδική περίοδος (1600-1100 π.Χ.): έπεται της έκρηξης του ηφαιστείου της Θήρας (περίπου στα μέσα του 17ου π.Χ. αιώνα)

Χωρίζεται στις εξής φάσεις:

Οι κάτοικοι των νησιών αυτών ήταν δεµένοι µε τη θάλασσα, γι’ αυτό έγιναν σπουδαίοι ναυτικοί, έµποροι και ψαράδες. Ήταν όµως και

κτηνοτρόφοι, κυνηγοί και γεωργοί. Καλλιεργούσαν σιτάρι, ελιές και αµπέλια.

Κατοικούσαν σε µικρές πόλεις κοντά στη θάλασσα ή στις πλαγιές µικρών λόφων. Πολλές φορές έκτιζαν γύρω από τις πόλεις τους τείχη, γιατί

φοβούνταν τους πειρατές. Τα σπίτια τους, φτιαγµένα από πέτρες και λάσπη, βρίσκονταν πολύ κοντά το ένα στο άλλο. Είχαν ένα ή δυο δωµάτια

και το πάτωµα το έστρωναν µε χώµα ή µικρές πλάκες. Έτρωγαν πολλά ψάρια και θαλασσινά, όσπρια, λαχανικά και κρέας κι έπιναν γάλα και

κρασί. Ήταν άνθρωποι χαρούµενοι και ειρηνικοί. Διασκέδαζαν τραγουδώντας, παίζοντας µουσική και κάνοντας αθλήµατα.

Όταν κάποιος πέθαινε, τον έθαβαν έξω από την πόλη και τοποθετούσαν κοντά του διάφορα αντικείµενα, που πίστευαν ότι θα του χρειάζονταν

στην άλλη ζωή. Τα αντικείµενα (κτερίσµατα). Δεν ήξεραν να γράφουν. Για τη ζωή τους µαθαίνουµε από τα αγγεία, τα όπλα, τα εργαλεία και τα µικρά αγάλµατα, που βρίσκουν οι αρχαιολόγοι στις ανασκαφές που κάνουν σε

σπίτια και κυρίως σε τάφους.

Η ζωή των Κυκλαδιτών

Φυλακωπή - Μήλος

Ακρωτήρι - Σαντορίνη

Τα βιολόσχημα Μερικά από τα

αγαλματάκια που κατασκεύαζαν οι

Kυκλαδίτες δεν θύμιζαν και πολύ την ανθρώπινη μορφή.

Θύμιζαν περισσότερο βιολιά και γι΄αυτό οι

αρχαιολόγοι τα ονόμασαν “βιολόσχημα”. Αν τα

παρατηρήσεις όμως καλά, θα ξεχωρίσεις ένα μακρύ

λαιμό (χωρίς κεφάλι), ώμους, τονισμένη μέση και

φαρδιά λεκάνη.

Έκθεμα του Εθνικού

Αρχαιολογικού Μουσείου

Πήλινο τηγανόσχημο

σκεύος. Βρέθηκε στο

Νεκροταφείο

Χαλανδριανής στη

Σκύρο.

Είναι διακοσμημένο με

εγχάρακτες

παραστάσεις ναυτικής

ζωής. Ένα κωπήλατο

πλοίο αρμενίζει στο

αφρισμένο πέλαγος.

Είναι πλαισιωμένο από

μια διπλή μπορντούρα

με τρίγωνα. Το σκεύος

στενεύει σε ένα σημείο

για να καταλήξει σε

δύο κοντά πόδια ή

χερούλια.

Όλη η μορφή είναι τριγωνική, αν

παρατηρήσει κανείς το μεγάλο άνοιγμα των

ώμων και την απόληξη στα λεπτά άκρα. Κι

άλλα όμως τρίγωνα οργανώνουν τη μορφή.

Το κεφάλι, μεγάλο και τριγωνικό, έχει

σχήμα λύρας και μια κλίση προς τα πίσω.

Στο επίπεδο του προσώπου ξεχωρίζει μια

τριγωνική ανάγλυφη μύτη. Ένα χαραγμένο

τρίγωνο δηλώνει τη θέση της ήβης. Έχει

τονισμένα τα χαρακτηριστικά του φύλου,

όπως οι ελαφρά διογκωμένοι μαστοί και η

φουσκωμένη κοιλιά, που πιθανόν δηλώνουν

εγκυμοσύνη. Τα πόδια είναι πολύ λεπτά, για

να σηκώσουν το βάρος της φιγούρας, και

ελαφρώς λυγισμένα, με καθαρό διαχωρισμό

των κνημών από τους μηρούς.

Χαρακτηριστικό είναι το ανασήκωμα στις

άκρες των δακτύλων.

Μάρμαρο, Πρωτοκυκλαδική περίοδος - φάση Σύρου

2800-2300 π.Χ.

O "εγείρων πρόποσιν" - Μαρμάρινο ειδώλιο ανδρικής μορφής, Μουσείο

Κυκλαδικής τέχνης

Η νωπογραφία ή φρεσκογραφία (Ιταλικά: buon fresco) είναι τεχνική για την δημιουργία τοιχογραφιών, με βάση την οποία τα χρώματα απλώνονται απευθείας σε νωπή επιφάνεια. Με τον τρόπο αυτό τα χρώματα διατηρούνται για πολύ μεγάλα χρονικά διαστήματα. Κοιτίδα της τεχνικής της νωπογραφίας θεωρείται η Μινωική Κρήτη. Πάντως, όλες οι αιγαιακές τοιχογραφίες της εποχής του Χαλκού ήταν νωπογραφίες, αν και σε κάποιες περιπτώσεις λεπτομέρειες είχαν προστεθεί αργότερα.

Νωπογραφίες

Ψαράς (1650 π.Χ. περίπου), τμήμα τοιχογραφίας, Ακρωτήρι της Θήρας, Αθήνα, Εθνικό Αρχαιολογικό

Μουσείο.

Οι νωπογραφίες στο Ακρωτήρι διακοσμούσαν τα σπίτια των

κατοίκων της Θήρας. Η τέφρα, που μετά την έκρηξη του ηφαιστείου έθαψε τον οικισμό, συνέβαλε στη

διατήρηση των καλλιτεχνικών δημιουργιών. Μία από τις πρώτες προσεγγίσεις του γυμνού ανδρικού σώματος, θέμα που θα απασχολήσει

την ελληνική τέχνη για αιώνες. Παρ' όλη την επιρροή της

αιγυπτιακής τέχνης, οι τοιχογραφίες της Θήρας διατηρούν μια μοναδικότητα, χαρακτηριστική

της κυκλαδικής τέχνης, που δημιούργησε ένας λαός ευέλικτος

και ελεύθερος.

Κροκοσυλλέκτρια στο Ακρωτήρι της Θήρας, 1650 π.Χ. Μουσείο Προϊστορικής Θήρας.

ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΩΝ «ΠΥΓΜΑΧΩΝ»

Εικονίζονται δύο αγόρια με ξυρισμένα κεφάλια, εκτός από δύο

μεγάλους πλοκάμους που κρέμονται στο πίσω μέρος και δύο μικρότερους ψηλά, πάνω από το μέτωπο. Και τα δύο φορούν περίζωμα στη μέση και γάντι πυγμαχίας στο δεξί τους χέρι.

Τα υπερβολικά μεγάλα μάτια στα πρόσωπά τους είναι συνηθισμένα

στις σύγχρονες αιγαιακές τοιχογραφίες, ενώ τα λυγισμένα πόδια, ιδιαίτερα του αγοριού που εικονίζεται στα δεξιά, προσδίδουν

κίνηση και ζωντάνια στη σύνθεση. Το αγόρι στην αριστερή πλευρά φοράει

κοσμήματα (περιδέραιο, περιβραχιόνιο και περισφύριο), ενώ

το άλλο δεν φαίνεται να φοράει τίποτα. Η διαφοροποίηση αυτή,

προφανώς ηθελημένη, έχει ερμηνευθεί ως ένδειξη κοινωνικής

θέσης. Η παράσταση πιθανόν απεικονίζει κάποια τελετή μύησης, στην οποία μετείχαν τα δύο αγόρια

ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΗΣ «ΑΝΟΙΞΗΣ»

Παρουσιάζει τη δυνατή εικόνα της θηραϊκής φύσης κατά τη χρονική στιγμή

της αναγέννησής της και μάλλον σχετιζόταν με θρησκευτικές γιορτές, που

υμνούσαν τον ερχομό της άνοιξης. Σε βραχώδες ηφαιστειακό τοπίο δεσπόζουν

ανθισμένα κόκκινα κρίνα σε συστάδες και ανάμεσά τους πετούν χελιδόνια,

μεμονωμένα ή σε ζεύγη, που ερωτοτροπούν. Η σκηνή χαρακτηρίζεται

από χρωματική ποικιλία με τη χρήση μαύρου, άσπρου, κόκκινου, κίτρινου και

γαλάζιου, αλλά και από έντονη κίνηση, με το λίκνισμα των κρίνων στον αέρα και το παιχνίδι των χελιδονιών. Αποδίδεται στο

λεγόμενο ζωγράφο των Κροκοσυλλεκτριών, που είναι γνωστός από

άλλη τοιχογραφία του οικισμού και διακρίνεται για την πρωτοτυπία και τον

πλούτο των συνθέσεών του, καθώς και για τη φωτογραφική, σχεδόν, απόδοση των

στιγμιαίων κινήσεων

Μικρογραφική ζωφόρος του στόλου – Ακρωτήρι, Θήρα

Τοιχογραφία στο Ακρωτήρι