ΗΦΑΙΣΤΕΙΑ

Ο θαυμαστός κόσμος των ηφαιστείων

Τι είναι ηφαίστειο; Ηφαίστειο είναι η ανοιχτή δίοδος από το εσωτερικό της Γης που επιτρέπει την εκροή ή έκρηξη ρευστών πετρωμάτων και αερίων από το εσωτερικό (μανδύας) στην επιφάνεια του στερεού φλοιού με την μορφή λάβας. Η δραστηριότητα αυτή οδηγεί στη δημιουργία ενός βουνού, το οποίο στην καθημερινή γλώσσα ονομάζουμε ηφαίστειο. Τα ηφαίστεια μελετά ένας ιδιαίτερος κλάδος της επιστήμης της Γεωλογίας, η Ηφαιστειολογία.

Πού οφείλεται η δημιουργία; Η δημιουργία των ηφαιστείων οφείλεται στις κινήσεις των λιθοσφαιρικών πλακών. Αυτό εξηγείται στο ότι τα ηφαίστεια είναι συγκεντρωμένα σε συγκεκριμένες γεωγραφικές ζώνες, κατά μήκος των ορίων των λιθοσφαιρικών πλακών.

Πώς δημιουργούνται τα ηφαίστεια; Όταν δύο λιθοσφαιρικές πλάκες απομακρύνονται η μία από την άλλη ,δημιουργείται ένα άνοιγμα στον φλοιό της Γης από όπου βγαίνουν λιωμένα πετρώματα και αέρια στρώματα. Το μάγμα ψύχεται και οικοδομεί μεγάλες οροσειρές υποθαλασσίων ηφαιστείων, δημιουργώντας έναν νέο ωκεάνιο φλοιό. Όταν δύο πλάκες συγκλίνουν τότε σχηματίζονται βουνά και ηφαίστεια, που δημιουργούν οροσειρές μορφής τόξου.

.

Το μάγμα , το οποίο βρίσκεται στον μαγματικό θάλαμο, με την πίεση που δέχεται , ανεβαίνει στον κρατήρα μέσω του αγωγού. Μόλις το υγροποιημένο μάγμα φτάσει στον κρατήρα με την μορφή καυτής λάβας εκρήγνυνται αέρια, πέτρινες βόμβες (εκρηκτική στήλη) και δημιουργούνται ρεύματα λάβας. Οι εκρήξεις των ηφαιστείων προηγούνται ή ακολουθούνται από σεισμούς και κατολισθήσεις

Παχύρρευστη λάβα εκλύεται από το ηφαίστειο Kilauea της Χαβάης, καταλήγοντας στον ωκεανό. Ο λιωμένος βράχος θρυμματίζεται καθώς αγγίζει το κρύο θαλασσινό νερό, δημιουργώντας μία νέα "μαύρη" παραλία.

Πώς γίνονται οι εκρήξεις ηφαιστείων; Κάποτε πολλοί νόμιζαν ότι ολόκληρο το εσωτερικό της Γης ήταν μία διάπυρη μάζα υγροποιημένων πετρωμάτων και ότι ο στερεός φλοιός της Γης επιπλέει στην υγροποιημένη ολόθερμη αυτή μάζα. Αν τα στερεά πετρώματα, που βρίσκονται επάνω απ' αυτούς τους θύλακες, υποστούν ρήγματα ή εξασθενήσουν, το μάγμα μπορεί να βρει διέξοδο ανάμεσά τους. Αυτή η διέξοδος του μάγματος στην επιφάνεια αποτελεί την έκρηξη των ηφαιστείων. Όταν τα ηφαίστεια βρίσκονται σε έξαρση, εκλύουν αέρια, στάχτη και λάβα. Αν το μάγμα, που βγαίνει από τον κρατήρα του ηφαιστείου, δεν είναι πολύ πυκνό, τα αέρια εξέρχονται εύκολα και οι εκρήξεις τότε δεν είναι δυνατές. Αν όμως το μάγμα είναι πυκνόρρευστο, τα αέρια δυσκολεύονται να βγουν και τότε οι εκρήξεις είναι πολύ βίαιες. Το μάγμα που βγαίνει από το ηφαίστειο λέγεται λάβα. Η λάβα όταν βγει από το ηφαίστειο, με τον καιρό κρυώνει και στερεοποιείται. Αν εκτιναχθεί ψηλά στον αέρα, στερεοποιείται σε σκόνη που λέγεται ηφαιστειακή τέφρα.

HΦΑΙΣΤΕΙΑΚΕΣ ΕΚΡΗΞΕΙΣ ΠΟΥ ΑΦΗΣΑΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Ηφαίστειο Laki-Ισλανδία 1784 Για οκτώ ολόκληρους μήνες παρουσίαζε δραστηριότητα το ηφαίστειο Laki της Ισλανδίας το 1784. Το νέφος που προκλήθηκε σκέπασε τη Βόρεια Ευρώπη και τμήμα της Βόρειας Αμερικής, ενώ η τέφρα που έφθασε στη στρατόσφαιρα οδήγησε σε μεταβολή των κλιματικών συνθηκών, όπως μάλιστα παρατήρησε τότε ο Βενιαμίν Φραγκλίνος σαν πρώτος διπλωματικός εκπρόσωπος της Αμερικής στο Παρίσι. Το 1783-1784 οι ανατολικές Ηνωμένες Πολιτείες έζησαν τον πιο κρύο χειμώνα στην ιστορία τους (4.8 oC κάτω από το μέσο όρο των 225 χρόνων). Η Ευρώπη είχε επίσης έναν εξαιρετικά κρύο χειμώνα. Ο Βενιαμίν Φρανκλίνος υποστήριξε τότε ότι αυτό οφειλόταν στη στάχτη και τα αέρια της έκρηξης του ηφαιστείου Laki (Ισλανδία) το 1783, κάτι που σήμερα είναι επιστημονικά ορθό. Πράγματι, η έκρηξη αυτή αποτελεί τη μεγαλύτερη έκχυση βασαλτικής λάβας κατά τους ιστορικούς χρόνους.

Ηφαίστειο Tambora-Ινδονησία 1815 Το όρος Tambora βρίσκεται στο νησί Sumbawa, μέρος των νησιών Lesser Sunda. Πρόκειται για ένα τμήμα του τόξου Sunda, μια σειρά ηφαιστειακών νησιών που αποτελεί τη νότια αλυσίδα του ινδονησιακού αρχιπελάγους. Η έκρηξη εκτιμάται ότι ήταν κλίμακα 7 στον ηφαιστειακό δείκτη έκρηξης. Είχε περίπου τέσσερις φορές την ενέργεια της έκρηξης του 1883 στη Κρακατόα, που σημαίνει ότι ισοδυναμεί με έκρηξη 800 μεγατόνων. Πριν από την έκρηξη, το Όρος Tambora ήταν περίπου 4.300 μέτρα (14.100 πόδια), μια από τις ψηλότερες κορυφές στον ινδονησιακό αρχιπέλαγος. Μετά την έκρηξη η κορυφή του είναι μόνο 2.851 μέτρα (9.354 πόδια).

Η απόκοσμη και παραμυθένια ομορφιά ενός ηφαιστείου που έρχεται σε αντίθεση με το χιόνι. Η φωτογραφία που ακολουθεί προέρχεται από την Αίτνα, ένα από τα πιο ενεργά ηφαίστεια στον κόσμο

Τα έντεκα μεγαλύτερα ηφαίστεια του κόσμου

1.Νεβάντο Ντελ Ρουίζ (Κολομβία) 5.321μ. 19912. Πελέε (Μαρτινίκα) 1.397μ. 19933. Κρακατάου (Ινδονησία) 813μ. 20014. Ταμπόρα (Ινδονησία) 2.850μ. 19675. Ουνζέν (Ιαπωνία) 1.500μ. 19966. Λακαγκιγκάρ (Ισλανδία) 1.725μ. 19987. Κελούτ (Ινδονησία) 1.731μ. 19908. Βεζούβιος (Ιταλία) 1.281μ. 19449. Αίτνα (Ιταλία) 3.350μ. 200310.Στρόμπολι 926μ. 200311.Σαντορίνη (Ελλάδα) 367μ. 1950

ΒΕΖΟΥΒΙΟΣ (Το μεγάλο ηφαίστειο της Ιταλίας )

Ο Βεζούβιος είναι ένα βουνό-ηφαίστειο στις δυτικές ακτές της Ιταλίας και σε απόσταση 12 χλμ. από τη Νάπολη. Μέχρι το 79 μ.Χ., το θεωρούσαν σαν ένα απλό βουνό. Ο Στράβωνας μάλιστα λέει ότι το βουνό Ουεσούϊον (έτσι αποκαλεί το Βεζούβιο) ήταν σκεπασμένο με ωραίους αγρούς, εκτός από την κορυφή του, που ήταν επίπεδη, μαύρη και σκεπασμένη εδώ και κει και βγάζει το συμπέρασμα ότι το βουνό είχε πάρει φωτιά και είχε καεί, αλλά η φωτιά έσβησε, επειδή έλειπε το καύσιμο υλικό. Η πρώτη έκρηξη του Βεζούβιου σύμφωνα με τους ιστορικούς, που κατάστρεψε ολοκληρωτικά και εξαφάνισε μέσα στις λάβες της τρεις μεγάλες πόλεις, την Πομπηία, το Ηράκλειο και τις Σταβίες, έγινε το 79 μ.Χ. Την έκρηξη την περιέγραψε ο Πλίνιος ο Νεότερος, που ήταν αυτόπτης μάρτυρας της καταστροφής. Άλλες μεγάλες εκρήξεις έγιναν το 1794, το 1872 και το 1906, που προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές και θανάτους πολλών ανθρώπων. Παρόλο τον κίνδυνο που διατρέχουν οι κάτοικοι και το ξέρουν, η περιοχή γύρω από το Βεζούβιο είναι πυκνά κατοικημένη, γιατί το ηφαιστειογενές έδαφος του βουνού είναι εξαιρετικά εύφορο. Τη μορφή και τη διαμόρφωση που έχει σήμερα ο Βεζούβιος την πήρε μετά από την έκρηξη του 79 μ.Χ., αν και οι διάφορες εκρήξεις που έγιναν αργότερα προξένησαν μερικές μεταβολές στην όψη του. Έχει τρεις κορυφές: Την Σόμμα βόρεια, τον καθαυτό Βεζούβιο νότια και το Οτταγιάνο ανάμεσα. Σήμερα, ο καθαυτό Βεζούβιος έχει περιφέρεια βάσης 45 χιλιόμετρα και η διάμετρος του κρατήρα του είναι 570 μέτρα περίπου. Το ύψος του μεταβάλλεται μετά από κάθε ισχυρή έκρηξη και είναι σήμερα 1.180 μέτρα. Οι πλαγιές του βουνού είναι κατάφυτες από κήπους και αγρούς μέχρι ένα ορισμένο ύψος. Ιδιαίτερα ευδοκιμούν τα αμπέλια από αρχαιότατα χρόνια.

Ρεύμα λάβας

Τα δέκα μεγαλύτερα ηφαίστεια της ΕλλάδαςΣαντορίνη 300μ.ΜήλοςΝίσυροςΣκύρος (Μπάρες)ΧίοςΛήμνοςΜέθαναΘήβαΈβροςΈδεσσα

Το ηφαίστειο της Σαντορίνης Σήμερα η Σαντορίνη είναι ένα από τα διασημότερα τουριστικά κέντρα του κόσμου. Είναι επίσης γνωστή για το ηφαίστειο της ύψους 300μ. Η τελευταία ηφαιστειακή δραστηριότητα ήταν το έτος 1950 και μελλοντικές εκρήξεις είναι σίγουρες. Η Σαντορίνη ανήκει στο ηφαιστειακό τόξο του Αιγαίου και χαρακτηρίζεται ενεργό ηφαίστειο μαζί με τα Μέθανα, την Μήλο και την Νίσυρο. Στο θαλάσσιο χάσμα που σχηματίστηκε μεταξύ Θήρας και Θηρασίας, που έχει βάθος 1.500 μέτρων, κατά καιρούς βγήκαν στην επιφάνεια ηφαιστειακοί κώνοι. Πρόσφατα παρατηρήθηκε μια αλλαγή στην κατάσταση του ηφαιστείου. Ευτυχώς το ηφαίστειο παραμένει ανενεργό. Η έκρηξη του ηφαιστείου της Σαντορίνης το 1.650 π.Χ. ήταν μια από τις μεγαλύτερες στα τελευταία 10.000 χρόνια. Το μάγμα που αναπήδησε ήταν περίπου 30 κυβικά χιλιόμετρα. Η τέφρα σκέπασε μια μεγάλη έκταση στην ανατολική Μεσόγειο και την Τουρκία. Πιθανά, η έκρηξη ήταν η αιτία για το τέλος του Μινωικού πολιτισμού στην Κρήτη. Η Σαντορίνη είναι απομεινάρι του ηφαιστειογενούς νησιού Στρογγύλη, η οποία ήταν ένας ηφαιστειακός κώνος. Το κεντρικό τμήμα της ανατινάχτηκε στον αέρα μαζί με τον κρατήρα του ηφαιστείου το 1613 π.Χ. και είχε ως αποτέλεσμα να καταστραφεί ο προϊστορικός πολιτισμός του νησιού και να δημιουργηθεί αυτό που σήμερα ονομάζουμε καλδέρα της Σαντορίνης. Η δραστηριότητα του ηφαιστείου της Σαντορίνης παρακολουθείται πάντοτε από ειδικούς και κυρίως τον τελευταίο καιρό που το ηφαίστειο βρισκόταν σε έξαρση.

Σας ευχαριστούμε για την προσοχή σας !!!

Οι μαθήτριες που δημιούργησαν την εργασία:Βαλουξή ΑλκυόνηΒουκελάτου ΦαίδραΤμήμα Α217/4/2013Μάθημα: Γεωλογία-ΓεωγραφίαΚαθηγήτρια: Λαγουδάκη Ελένη

ΠΗΓΕΣ

ΒικιπαίδειαΒιβλίο Γεωγραφίας Α΄ ΓυμνασίουΕικόνες: Google