Κεφ.5 Η πολιτική οργάνωση του αγώνα:

Α΄ Εθνοσυνέλευση, Επίδαυρος, 1821

O κατά των Tούρκων πόλεμος [...] είναι πόλεμος εθνικός, πόλεμος ιερός, πόλεμος του οποίου η μόνη αιτία είναι η ανάκτησις των δικαίων της προσωπικής ημών ελευθερίας, της ιδιοκτησίας και της τιμής [...] Δίκαια, τα οποία η φύσις ενέσπειρε βαθέως εις την καρδίαν των ανθρώπων και τα οποία οι νόμοι, σύμφωνοι με την φύσιν, καθιέρωσαν, όχι τριών ή τεσσάρων, αλλά και χιλίων και μυρίων αιώνων τυραννία δεν δύναται να εξαλείψη . [...]

Εν Eπιδαύρω την 15ην Ιανουαρίου.

A' της Ανεξαρτησίας. 1822".

Tι σου θυμίζει το απόσπασμα από το κείμενο ; Ποιες φράσεις ή λέξεις σου θυμίζουν κάτι από όσα μελετήσαμε σε προηγούμενες ενότητες; Τι είναι το Σύνταγμα ;

Οι τοπικές κυβερνήσεις

Από τους πρώτους κόλας μήνες της επανάστασης συγκροτήθηκαν τοπικές κυβερνήσεις στην Πελοπόννησο, στην Ανατολική Στερεά και στη Δυτική Στερεά Ελλάδα. Αντίθετα στα νησιά διατηρήθηκαν οι παλιές μορφές κοινοτικής αυτοδιοίκησης.

Με αυτόν τον τρόπο οι επαναστατημένοι Έλληνες:• αμφισβήτησαν την Οθωμανική κυριαρχία και στο

πεδίο της πολιτικής οργάνωσης.

• Προσπάθησαν να ενισχύσουν πολιτικά και οργανωτικά τον αγώνα για ανεξαρτησία.

Η ύπαρξη όμως τόσων πολλών τοπικών κυβερνήσεων δυσκόλευε την οργάνωση και το συντονισμό της επανάστασης.

Γρήγορα φάνηκε η αναγκαιότητα δημιουργίας ενός ενιαίου πόλου εξουσίας- μιας κεντρικής κυβέρνησης- που θα αναλάμβανε το συντονισμό και την οργάνωση του επαναστατικού αγώνα αλλά και την εκπροσώπηση των επαναστατημένων στο εξωτερικό.

Για το σκοπό αυτό το Δεκέμβριο του 1821 πραγματοποιήθηκε στην Επίδαυρο η Α΄ Εθνοσυνέλευση.

Η A' Εθνοσυνέλευση, Επίδαυρος, 1821

Η A' Εθνοσυνέλευση ξεκίνησε τις εργασίες της στις 20 Δεκεμβρίου 1821 και συμμετείχαν αντιπρόσωποι από τις περισσότερες επαναστατημένες περιοχές.

Ως προς τη γεωγραφική και κοινωνική τους προέλευση ήταν κυρίως Πελοποννήσιοι, Στρεοελλαδίτες και Νησιώτες πρόκριτοι και κληρικοί.

Σ’ αυτούς προστέθηκαν Φαναριώτες και λόγιοι που είχαν καταφτάσει στις επαναστατημένες περιοχές κατά τους πρώτους μήνες της επανάστασης.

Επίσης συμπεριλαμβάνονταν και ένας αντιπρόσωπος των «Αλβανών Συμμάχων», αν και στο μεταξύ η συμμαχία είχε διαλυθεί.

Ludwig Michael von Schwanthaler.

Η Εθνική Συνέλευση στην Επίδαυρο. Απεικονίζεται η στιγμή της ορκωμοσίας των αντιπροσώπων μπροστά στο «Προσωρινόν πολίτευμα της Ελλάδος» (1η Ιανουαρίου 1822). Τοιχογραφίες του Μεγάρου της Βουλής, αίθουσα των Τροπαίων, ανατολικός τοίχος.

Αντίθετα απουσίαζαν ο Δημήτριος Υψηλάντης και οι σημαντικότεροι μοραΐτες και ρουμελιώτες οπλαρχηγοί (Κολοκοτρώνης, Ανδρούτσος, Νικηταράς κ.ά.).

Το γεγονός αντανακλά τη σύγκρουση για την εξουσία, που αργότερα θα πάρει διαστάσεις εμφυλίου πολέμου, ανάμεσα στην διοικητική «αριστοκρατία» προκρίτων-εφοπλιστών και Φαναριωτών από την μια μεριά και τους οπλαρχηγούς από την άλλη, που είχαν αναδειχθεί σε πραγματικούς λαϊκούς αγωνιστές μέσα από τις επιτυχίες τους στα πεδία των μαχών και διεκδικούσαν μεγαλύτερη συμμετοχή στη διαχείριση της εξουσίας.

Δημήτριος Υψηλάντης.

Έφτασε στην Πελοπόννησο τον Ιούνιο του 1821 ως εκπρόσωπος της Φιλικής Εταιρείας για να αναλάβει την διεύθυνση του αγώνα. Η άφιξή του προκάλεσε την αντίδραση των προκρίτων της Πελοποννήσου που ήθελαν να έχουν αυτοί τον πρώτο λόγο και να διατηρήσουν τα προνόμιά τους.

Οι αποφάσεις της Α΄ Εθνοσυνέλευσης :

• Ψήφισε το πρώτο Σύνταγμα της Επανάστασης. H σημαντικότερη πράξη της εθνοσυνέλευσης υπήρξε το Προσωρινό Πολίτευμα της Επιδαύρου, το πρώτο δηλαδή σύνταγμα των επαναστατημένων Ελλήνων, στο οποίο προτασσόταν η Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας. To Προσωρινό Πολίτευμα που αποτελεί έργο του Ιταλού B. Γκαλλίνα αποπνέει τις φιλελεύθερες και δημοκρατικές αρχές των γαλλικών επαναστατικών συνταγμάτων καθώς και του συντάγματος των H.Π.A.

• Κήρυξε την ανεξαρτησία των Ελλήνων.

• Εξέλεξε δύο πολιτικά σώματα: τη βουλή (βουλευτικό) με πρόεδρο το Δημήτριο Υψηλάντη και την κυβέρνηση (εκτελεστικό) με πρόεδρο τον Αλέξανδρο Μαυροκορδάτο.Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος.

Μορφωμένος Φαναριώτης με φιλελεύθερες αντιλήψεις, οπαδός του μοντέρνου αστικού κράτους· έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στην πολιτική διεύθυνση της επανάστασης ως σύμμαχος και ιδεολογικός εκπρόσωπος προκρίτων και εφοπλιστών.

Παρόλο που η Α’ εθνοσυνέλευση επεδίωξε την δημιουργία μιας κεντρικής κυβέρνησης, αναγνώρισε ταυτόχρονα και τις τρεις τοπικές κυβερνήσεις στην Πελοπόννησο, στη Δυτική και στην Ανατολική Στερεά με αποτέλεσμα την αδυναμία να ασκηθεί αποτελεσματικός κεντρικός έλεγχος στις επαναστατημένες περιοχές.

Αξιοσημείωτο για την Α' Εθνοσυνέλευση είναι η απουσία και της παραμικρής αναφοράς στη Φιλική Εταιρεία. H οργάνωση που είχε προετοιμάσει την επανάσταση είχε τεθεί στο περιθώριο

Η πρώτη σελίδα του Προσωρινού Πολιτεύματος της Ελλάδος που εκδόθηκε στην Επίδαυρο το 1822.Αθήνα, Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.