N. HIKMET 1ο Γυμνάσιο Ευκαρπίας 2009-2010

ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ

Είναι απροχώρητη αυτή η ανωνυμία των τάξεων. Ζουν με το πρόσχημα μιας τσαλακωμένης αναμονής, μ’ αυτό το δήθεν των πινάκων εργασιών με το ημιτελές άδειο, μ’ αυτό το διαρκές ξεβαφτικό Γ1, Β3, Α5, που απαριθμεί αμήχανα αριθμούς. Είτε μπαίνουμε εδώ, είτε μπαίνουμε εκεί, φοράμε τα ίδια γυαλιά ενός ψυχραμένου ίδιου.

Ποιος όμως τελικά δίνει το όνομα και τη φωνή (δηλ. το περιεχόμενο) στα πρόσωπα, στα πράγματα, στο χρόνο και στον τόπο;

Μ’ αυτά και μ’ αυτά είπαμε να ανταγωνιστούμε τη «φαρμακόγλωσσα ενοχή μας». Μπορούμε να δώσουμε φωνή στην αφωνία; Μπορούμε να κάνουμε τις τάξεις ενός σχολείου να μιλούν; Και ίσως όχι απλά να μιλούν, αλλά να απευθύνονται;

Έτσι φτιάχτηκε η «ομάδα των ποιητών» για να φτιάξει την «τάξη των ποιητών»… Ναι, τόσο το βάθος του Καβάφη… αυτό το πάθος του Νερούντα… αυτό το φως του Ελύτη… λέξεις και εικόνες και σκέψεις της ποιητικής γραφής, έφευγαν από τα απομακρυσμένα ράφια της βιβλιοθήκης ή του διαδικτύου και κάθε Πέμπτη γίνονταν ο δρόμος της δικής μας φυγής και συγκίνησης.

Το αποτέλεσμα αυτής της διαδρομής θα είναι μια τάξη γεμάτη πορτρέτα και λόγια ποιητών. Αυτά θα φαίνονται. Θα είναι όμως γεμάτη και από τους δικούς μας κραδασμούς, που δε θα φαίνονται… αλλά θα πολλαπλασιάζουν την αντήχηση!

(Ι.Π.)

ΑΠΟΨΕΙΣ ΤΩΝ ΜΑΘΗΤΩΝ ΠΟΥ ΣΥΝΕΡΓΑΣΤΗΚΑΝ:

«Ομάδα των ποιητών»… τι είναι αυτό; σκέφτομαι. Ας μπω κι αν δε μου αρέσει φεύγω, είπα. Τελικά πέρασα τέλεια… Και όταν διαβάζαμε τα ποιήματα όπως π.χ. του Καβάφη, μελαγχολούσαμε, δακρύζαμε και βλέπαμε τα κοινά σημεία ανάμεσα σε εμάς και τα ποιήματα… μέσα στον κόσμο των ονείρων, η πραγματικότητα.

Πελαγία Μαυρίδου

Μαζί με τον Καββαδία και τον Ελύτη μάθαμε κι εμείς να εκφραζόμαστε και να γινόμαστε ομάδα. Από τότε που άρχισα να ασχολούμαι με την ποίηση… μπορώ και ονειρεύομαι… μπορώ και επικοινωνώ καλύτερα.

Σωτηρία Μάρτζιου

Το καλύτερο που μπορώ να σκεφτώ από αυτό που περάσαμε δουλεύοντας στην «ομάδα των ποιητών» είναι ότι συνυπήρχε μάθημα και τρέλα μαζί. Ούτε που θα το πίστευα αν μου το έλεγαν πριν από δύο χρόνια… ότι θα κάθομαι με τόση κούραση μετά το εφτάωρο να διαβάζω ποίηση.

Θα μου μείνει χαραγμένη στο μυαλό εκείνη η μέρα που μια ομάδα φίλων (μαθητών-καθηγητών) με γέλιο και χαρά ζωγραφίζαμε σχεδιάζαμε και κρεμούσαμε παπύρους με στίχους του Π. Νερούντα, για την παγκόσμια μέρα της ποίησης.

Χριστίνα Μουφτόγλου

Διασκέδασα πολύ στην ομάδα της ποίησης, αλλά ιδιαίτερα τρελάθηκα με τα ερωτικά ποιήματα του Π. Νερούντα. Δεν πίστευα ποτέ ότι αυτά που γίνονται στη ζωή μπορεί ένας άνθρωπος να τα μεταφέρει στο χαρτί και να με αγγίξει μέχρι την υπερβολή.

Γεωργία Κολσούζογλου

2

Θα θυμάμαι για πάντα την παγκόσμια μέρα της ποίησης που στολίζαμε το σχολείο με ποιήματα του Π. Νερούντα… και τη Γεωργία που διάβαζε τους στίχους του και έκλαιγε!

Δήμητρα Κουμάνη

Διαλέξαμε εμείς τους στίχους που μας άρεσαν από τον Π. Νερούντα. Είχαμε αγωνία, άγχος τρέχαμε πάνω κάτω να τελειώσουμε στην ώρα μας. Ήταν τέλεια!

Γιώτα Μερτζιώτη

Είδα να υπάρχουν κι άλλοι κόσμοι. Μπήκα μέσα σ’ αυτούς και εντυπωσιάστη-κα

Αγγελική Μοσχούτη

Μέσα στην ομάδα γνώρισα τα άλλα παιδιά απ’ την πλευρά της ποίησης.Ιέρα Μιλόση

Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της δραστηριότητας-επεξεργασίας ποιημάτων το βασικό συναίσθημα ήταν αυτό το πάθος που δεν έσβηνε με τίποτα. Ειδικά όταν ετοιμάζαμε την παγκόσμια μέρα της ποίησης ένιωσα υπέροχα, η αγωνία να προλάβουμε να τα έχουμε όλα έτοιμα, μαζί με την κίνηση και την ομαδική δουλειά με τρέλαινε, με έκανε να ξεχνάω το άγχος και το όριο του χρόνου και παθιαζόμουν, προσπαθούσα να βάλω τα δυνατά μου για να υπάρξει ένα όμορφο αποτέλεσμα.

Ειρήνη Μοσχούλα

Στην τελευταία της συνάντηση η ομάδα έγραψε το δικό της ποίημα με την τεχνική της ιδεοθύελλας:

Η ΠΟΙΗΣΗ

Από όνειρα, από ζωή, από έρωτα, από λέξεις…Ποιος;Η ποίηση!Εμπειρία να ζούμεΌ,τι νομίζουμε,Ό,τι πιστεύουμε,Ό,τι αγαπάμε,Ό,τι επιθυμούμε.Εμείς, εσείς, αυτοί…Να κλείσουμε το τίποτεΝ’ ανοίξουμε το άλλο,Το επόμενο,Το μεθεπόμενο,Την καρδιά μας τη χαρά ή τη λύπη μαςΣτον αέρα,Στο φως!Η ποίηση!

3

Ναζίμ Χικμέτ

Τι όμορφο που ‘ναι να σε συλλογιέμαιΜες από τους θορύβους του θανάτου και της νίκης

Να συλλογιέμαι εσένανε μες απ’ τη φυλακήΚ’ έχοντας περασμένα τα σαράντα.

4

«Τι όμορφο που ‘ναι να σε συλλογιέμαιΜες από τους θορύβους του θανάτου και της νίκης

Να συλλογιέμαι εσένανε μες απ’ τη φυλακήΚ’ έχοντας περασμένα τα σαράντα.»

ΒΙΟΓΡΑΦΙΑ

Ο Ναζίμ Χικμέτ γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 15 Γενάρη 1902. Ο πατέρας του, Χικμέτ Ναζίμ Μπέης, που υπηρετούσε στο Υπουργείο Εξωτερικών, υπήρξε για λίγο διάστημα και Πρόξενος στο Αμβούργο. Όταν απολύθηκε εργάστηκε σαν διαχειριστής σε κινηματογραφικές αίθουσες. Η μητέρα του, Αϊσέ Τζελιέ Χανούμ, ήταν ζωγράφος.

Ολοκλήρωσε τη στοιχειώδη εκπαίδευση του στην Κωνσταντινούπολη κι ύστερα γράφτηκε στη Ναυτική Σχολή Χάλκης, το 1918, κάτω από τη διοίκηση του Κεμάλ Πασά. Ο διοικητής του, άκουσε και θαύμασε το ποίημά του "Λόγια Ενός Αξιωματικού Του Ναυτικού", που 'χε γράψει στα 12. Ωστόσο, η σταδιοδρομία του στο Ναυτικό σταμάτησε απότομα, γιατί αρρώστησε από πλευρίτη στη διάρκεια μιας νυχτερινής βάρδιας (1919) και δεδομένου ότι δεν μπόρεσε ν' ανακτήσει την υγεία του, απαλλάχτηκε σαν άτομο μ' ειδικές ανάγκες (1920). Διορίστηκε καθηγητής στην Ανατολία, στο γυμνάσιο Bolu, για σύντομο διάστημα (1921). Ενδιαφέρθηκε ζωηρά για τη ρωσική επανάσταση, πήγε στη Μόσχα και μελέτησε οικονομικά και κοινωνικές επιστήμες στο εκεί πανεπιστήμιο (1922-1924). Εκεί συναντά τον Βλαντιμίρ Μαγιακόφσκι από τον οποίο και επηρεάστηκε. Όταν επέστρεψε, δούλεψε σε εφημερίδα της Σμύρνης. Στην Τουρκία, όμως, το κεμαλικό κίνημα ήταν εναντίον της αριστερής παράταξης και οι διώξεις και συλλήψεις καθημερινά πλήθαιναν. Έτσι, αναγκάστηκε να ξαναφύγει κρυφά για την Μόσχα. Ο Μαγιακόφσκι τον ξαναμαγεύει και μην αντέχοντας για πολύ να 'ναι μακριά από τη πατρίδα επιστρέφει χωρίς διαβατήριο. Συλλαμβάνεται κι εισπράττει την πρώτη καταδίκη του για τα επαναστατικά του φρονήματα.

"Φίλοι κι αδέλφια της ψυχής μου. Εσείς που πέσατε στις φυλακές και στα νησιά της κόλασης, που σας κρατάν αλυσωμένους μες στα στρατόπεδα συγκέντρωσης γιατί πολεμάτε για την ανεξαρτησία, το ψωμί και τη λευτεριά του ελληνικού λαού, δεχτείτε την αγάπη και τον θαυμασμό μου.Οι λαοί της Τουρκίας και της Ελλάδας έχουνε τους ίδιους θανάσιμα μισητούς εχθρούς: τον αγγλοαμερικανικό ιμπεριαλισμό και τους ντόπιους λακέδες του.Οι λαοί της Τουρκίας και της Ελλάδας, φιλιωμένοι ο ένας με τον άλλο, με τη βοήθεια των φιλειρηνικών λαών όλου του κόσμου, θα τσακίσουνε στο τέλος αυτούς τους εχθρούς τους. Αυτό το πιστεύω. Ο δικός σας ένδοξος αγώνας είναι μια από τις πιο λαμπρές αποδείξεις ότι θα νικήσει η υπόθεση της ειρήνης, του ψωμιού και της λευτεριάς.Σας σφίγγω όλους μ' αγάπη στην αγκαλιά μου.ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ 10/8/1951 Βερολίνο (Το παραπάνω μήνυμα του Χικμέτ προς τον ελληνικό λαό είχε μεταδοθεί ραδιοφωνικά στη διάρκεια της δίκης του Νίκου Μπελογιάννη)

5

ΝΑΖΙΜ ΧΙΚΜΕΤ

Φυλακίζεται στη Hopa για τρεις μήνες (1928). Έπειτα, εγκαθίσταται στην Κωνσταντινούπολη κι εργάζεται σε διάφορα περιοδικά, εφημερίδες και σε κινηματογραφικά στούντιο. Εκδίδει τα πρώτα βιβλία ποίησης και γράφει συνεχώς (1928-1932). Συλλαμβάνεται ξανά το 1931, αλλά στη δίκη του, από κατηγορούμενος, γίνεται κατήγορος κι αναγκάζονται να τον αθωώσουν. Την επόμενη χρονιά τον ξανασυλλαμβάνουν και καταδικάζεται σε πέντε χρόνια, όμως αφήνεται ελεύθερος λόγω της αμνηστίας για τον εορτασμό των πρώτων δέκα χρόνων της Τουρκικής Δημοκρατίας.

Εργάστηκε σαν αρθρογράφος και συντάκτης σε περιοδικά κι εφημερίδες με το ψευδώνυμο Orhan Selim (1933). Το 1934 μηνύεται επειδή έκανε δήθεν, προπαγάνδα στους σπουδαστές της Στρατιωτικής Ακαδημίας. Δικάζεται "κεκλεισμένων των θυρών", χωρίς συνήγορο και καταδικάζεται συνολικά, σε 35ετή φυλάκιση, μα κατορθώνει να μειώσει την ποινή του στα 28 χρόνια και 4 μήνες σύμφωνα με τα άρθρα 68 κι 77 τού τουρκικού ποινικού κώδικα (1938). Καταλήγει στα μπουντρούμια της φυλακής στη Προύσα. Οι διανοούμενοι ξεκινούν μεγάλη εκστρατεία για να πείσουν την ηγεσία να τον αμνηστεύσει. Αρχίζει απεργία πείνας στη φυλακή (1950). Τελικά, η υπόλοιπη ποινή τού χαρίζεται, μετά 13 χρόνια φυλακής. Δεν μπορούσε να βρει δουλειά ούτε να εκδώσει βιβλία, επειδή είχε διακόψει τη στρατιωτική του θητεία. Ένα διάταγμα που ουσιαστικά είχε τον ίδιο για στόχο.

Πενήντα χρονών πια, άρρωστος και σε τρομερά δύσκολη θέση, ζώντας με τον φόβο της απόπειρας εναντίον της ζωής του, αποδέχεται τη συμβουλή του γνωστού, σύγχρονου, θεατρικού συγγραφέα και δημοσιογράφου Refik Erduran κι αυτοεξορίζεται. Με ρουμάνικο σκάφος, διαπλέει τη Μαύρη θάλασσα και περνά στη Ρωσία για να καταλήξει στη Μόσχα. Μετά από αυτό το γεγονός η οικογένεια του παρακολουθείται στενά και χάνει την Τουρκική του υπηκοότητα(1951). Ο Ναζίμ Χικμέτ ταξιδεύει αρκετά, πηγαίνει σε διεθνή συνέδρια και γίνεται γνωστός σε όλο τον κόσμο.

Από τη Μόσχα πηγαίνει στο Βερολίνο, όπου μέσα σε μια κατάμεστη αίθουσα με 500 ατόμων, δίνει ένα αγωνιστικό ρεσιτάλ και καταχειροκροτούμενος σαν ελεύθερος πλέον αγωνιστής - ποιητής. Χωρίς να σταματήσει να γράφει, περνά την υπόλοιπη ζωή του, στη Μόσχα. Έγραψε ποιήματα ενάντια στον πόλεμο και στα πυρηνικά όπλα και ο κόσμος τον έβλεπε όχι ως κάποιον που έκανε προπαγάνδα αλλά σαν κάποιο που ήταν ειλικρινής στις απόψεις του. Το 1952 έγινε και διοικητικό στέλεχος του συμβουλίου παγκόσμιας ειρήνης.

Το 1955 ερωτεύεται την Vera Tulyakova, την οποία περνά κατά πολλά χρόνια. Ο ποιητής νιώθει να ερωτεύεται για “πρώτη φορά”.

Τι όμορφο που ‘ναι να σε συλλογιέμαι Να γράφω όλο για σένα

Να σε κοιτάζω πλαγιασμένος έτσι ανάσκελαΜες στο κελί μου

Μια λέξη που ‘χες πει την τάδε μέραΣτο τάδε μέρος, όχι η λέξη η ίδια

Μα αυτός ο τρόπος που είχε, μέσα της να κλείνει όλο τον κόσμο.

Μένουν μαζί και τον Νοέμβριο του 1960 παντρεύονται αφού ο Ναζίμ ζηλεύει αυτή την νέα παρουσία και θέλει να νιώθει πιο ασφαλής. Τον Σεπτέμβριο του 1961 γράφει το ποίημα “Αυτοβιογραφία”.

Το 1962 του δίνεται διαβατήριο Σοβιετικής υπηκοότητας. Στις 3 Ιουνίου 1963 ο Ναζίμ Χικμέτ πεθαίνει και θάβεται στη Μόσχα, σε ηλικία 61 ετών. Ενώ, μετά το

6

θάνατό του με υπουργικό διάταγμα ανακτά την τουρκική υπηκοότητα που του είχε αφαιρεθεί το 1951 εξαιτίας των πολιτικών του πεποιθήσεων.

Έγραφε στη «διαθήκη του»: «Θάψτε με στην Ανατολία. Σ' ένα κοιμητήρι χωριού. Κι αν γίνεται ένα πλατάνι να 'ναι πάνω απ' το κεφάλι μου. Αυτό μου φτάνει».

7

ΕΠΟΧΗ – ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΡΓΟΥ ΤΟΥ

«Ποίηση κοινωνική, βαθειά ανθρώπινη θαυμαστά απέριττη ανεξάντλητη πηγή συγκινήσεων γεμάτη από το ευγενικό δίδαγμα της ευθύνης του ποιητή μπροστά στην εποχή του και τον κόσμο.» Τα παραπάνω είναι λόγια του Γιάννη Ρίτσου στα οποία εμείς θα προσθέσουμε λίγα στοιχεία ακόμα. Η ποίηση του Ναζίμ Χικμέτ αν και στα πρώτα ποιήματα ήταν περιορισμένη σε συλλαβικό μέτρο, σταδιακά απομακρύνθηκε από τα πλαίσια του μέτρου και της ομοιοκαταληξίας και άρχισε να αναζητεί νέα μορφή για τα ποιήματά του. Κατά τη διάρκεια των πρώτων χρόνων διαμονής του στη Σοβιετική Ένωση (1922-1925), η αναζήτηση αυτή έφτασε στο αποκορύφωμά της. Τελικά προτίμησε τον ελεύθερο στίχο, ο οποίος ταίριαζε και με την πλούσια φωνολογία της τουρκικής γλώσσας. Ο Ναζίμ Χικμέτ μέσω της ποίησής του βρισκόταν σε μία άμεση, ζωντανή επαφή με το λαό μέσα από ένα αίσθημα ισοτιμίας χωρίς να φαίνεται διανοούμενος ή ξεχωριστός από τους άλλους. Τέλος η ποίησή του είναι πρωτοποριακή και αληθινά λαϊκή μέσα απ’ αυτήν προτείνει το δημιουργικό αγώνα του ανθρώπου ενάντια σε κάθε εμπόδιο, σε κάθε θάνατο.

«Ένας μεγάλος ποιητής έγραψε για όλον τον κόσμο.Ένας μεγάλος άνθρωπος ανήκει στην ανθρώπινη πλειοψηφία.Ένας μεγάλος πατριώτης βασανισμένος από την πατρίδα του.

Ο Ναζίμ Χικμέτ δεν έχει όμοιό του στην ποίηση του αιώνα του.Ήταν για μένα η ενσάρκωση του ηρωισμού και της τρυφεράδας.»

Pablo Neruda

Πολλά μελοποιημένα ποιήματα του θα βρούμε από το γνωστό Τούρκο συνθέτη Ζουλφού Λιβανελί και αρκετά από το Μάνο Λοΐζο και το Θάνο Μικρούτσικο όπως: Αν με τη μεσολάβηση, Απερίγραπτη λένε, Για τη ζωή, Η πιο όμορφη θάλασσα, Μονάκριβή μου, Όπως ο Κερέμ, Στηθάγχη, Το δίχτυ, Κι αν τα μάτια σου, τα οποία είναι άλλος ένας λόγος να θυμόμαστε το μεγάλο Τούρκο ποιητή. Ενώ εκτός από αυτά τα όμορφα τραγούδια μια ταινία με όνομα «Ο γαλανομάτης γίγαντας» είναι η ταινία της Μπικέτ Ιλχάν, που βασίζεται στη ζωή του Τούρκου ποιητή.

ΕΡΓΟΓΡΑΦΙΑ

Θυμάμαι…Το ερωτευμένο σύννεφοΠοιήματαΝαζίμ Χικμέτ τα έργα του ΙΝαζίμ Χικμέτ τα έργα του ΙΙΤα ποιήματα των 9-10μ.μ.Οι ρομαντικοίΠοιήματαΜια χειμωνιάτικη νύχταΠοιήματα Ναζίμ ΧικμέτΑπό την ποίηση του Ναζίμ ΧικμέτΟ Ιβάν ΙβάνοβιτςΗ λογοτεχνία και η αισθητική τηςΠράσινα μήλα

8

Ο νεκρός της πλατείας ΜπεγιαζίτΗ στρατιά των πεινασμένων προχωρεί122 ποιήματαΤο αίμα δε μιλάειΓιατί αυτοκτόνησε ο ΜπενερτζήΗ γελάδα – Υπήρξε ή όχι ο Ιβάν Ιβάνοβιτς;

9

ΧΕΙΡΟΓΡΑΦΑ

10

Αντιπροσωπευτικάποιήματα

Το πρώτο από τα ποιήματαεπιλέχθηκε από τους μαθητές

ως το ωραιότερο

11

12

OΠΩΣ Ο ΚΕΡΕΜ

Είναι βαρύς ο αγέρας σαν μολύβιΦωνάζω, φωνάζω, φωνάζω, φωνάζω

Ελάτε γρήγορα σας φωνάζωΝα λειώσουμε το μολύβι

Κάποιος μου λέειΦωτιά θα πάρεις απ’ την ίδια σου φωνή

θα γίνεις στάχτησαν τον Κερέμ

Που κάηκε απ’ τον έρωτά του

Τόσες δυστυχίεςκαι τόσοι λίγοι φίλοι.Είναι λοιπόν κουφά

της καρδιάς σας τα’ αυτιά.Είναι βαρύς ο αέρας σα μολύβι.

Κι εγώ του λέω:«Ας καώ, ας γίνω στάχτη σαν τον Κερέμ.

αν δεν καώ εγώαν δεν καείς εσύ

αν δεν καούμε εμείςπώς θα γενούν τα σκοτάδια λάμψη;»

Είναι χοντρός ο αγέρας σαν τη γηΕίναι βαρύς ο αγέρας σα μολύβι

Φωνάζω, Φωνάζω, Φωνάζω, Φωνάζω.

Ελάτε γρήγορα σας φωνάζωνα λειώσουμε το μολύβι.

13

ΓΙΑ ΤΗ ΖΩΗ 

Η ζωή δεν είναι παίξε-γέλασε Πρέπει να τηνε πάρεις σοβαρά, Όπως, να πούμε, κάνει ο σκίουρος, Δίχως απ' όξω ή από πέρα να προσμένεις τίποτα. Δε θα 'χεις άλλο πάρεξ μονάχα να ζεις.

Η ζωή δεν είναι παίξε-γέλασε Πρέπει να τηνε πάρεις σοβαρά Τόσο μα τόσο σοβαρά Που έτσι, να πούμε, ακουμπισμένος σ' έναν τοίχο με τα χέρια σου δεμένα Ή μέσα στ' αργαστήρι Με λευκή μπλούζα και μεγάλα ματογυάλια Θε να πεθάνεις για να ζήσουνε οι άνθρωποιΟι άνθρωποι που ποτέ δε θα 'χεις δει το πρόσωπό τους Και θα πεθάνεις ξέροντας καλά Πως τίποτα πιο ωραίο, πως τίποτα πιο αληθινό απ' τη ζωή δεν είναι.

Πρέπει να τηνε πάρεις σοβαρά Τόσο μα τόσο σοβαρά Που θα φυτέυεις, σα να πούμε, ελιές ακόμα στα εβδομήντα σου Όχι καθόλου για να μείνουν στα παιδιά σου Μα έτσι γιατί το θάνατο δε θα τονε πιστεύεις Όσο κι αν τον φοβάσαι Μα έτσι γιατί η ζωή θε να βαραίνει πιότερο στην πλάστιγγα.

14

ΕΝΤΥΠΩΣΗ

Ο άνεμοςΤ' άστρο           το νερό…Ο ύπνος         απ' όνειρο αφρικανικό         πεσμένο μες στα κύματα!Ένας φάρος που λάμπειΜια νύχτα          μαύρη               σαν ιστιοφόρο.Πηγαίνουμε             κ' ερχόμαστεΜέσα σε τούτο τον αστρόκοσμο                    όπου όλα χάνονται                    δίχως να ξεδιαλύνει τίποτα....Τ' άστρο        μες το νερό.Ο άνεμος.           Τα κύματα                      παφλάζοντας...Ακούγονται            μακριά                  κάτι τραγούδια....                          Σαν το νερό,                             Σαν τ' άστρο,                                Σαν τον άνεμο...  

15

ΤΑ ΤΡΑΓΟΥΔΙΑ ΤΩΝ ΑΝΘΡΩΠΩΝ

Τα τραγούδια των ανθρώπων είναι πιο όμορφα από τους ίδιους πιο βαριά από ελπίδαπιο λυπημένα πιο διαρκή. 

Πιότερο απ' τους ανθρώπους, τα τραγούδια τους αγάπησα. Χωρίς ανθρώπους μπόρεσα να ζήσω, όμως ποτέ χωρίς τραγούδια μου 'τυχε να απιστήσω κάποτε στην πολυαγαπημένη μου, όμως ποτέ μου στο τραγούδι που τραγούδησα για αυτήν ούτε ποτέ και τα τραγούδια μ' απατήσανε. 

Όποια κι αν είναι η γλώσσα τους πάντοτε τα τραγούδια τα κατάλαβα. 

Σ' αυτόν τον κόσμο τίποτα απ' όσα μπόρεσα να πιω και να γευτώ απ' όσες χώρες γνώρισα απ' όσα μπόρεσα ν’ αγγίξω και να νιώσω τίποτα, τίποτα δε μ' έκανε έτσι ευτυχισμένον όσο τα τραγούδια...

16

ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΚΑΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ (1942-1946) Ι

Μονάκριβή μου εσύ στον κόσμο μου λες στο τελευταίο σου γράμμα: «πάει να σπάσει το κεφάλι μου, σβήνει η καρδιά μου, Αν σε κρεμάσουν, αν σε χάσω θα πεθάνω».Θα ζήσεις, καλή μου, θα ζήσεις, Η ανάμνησή μου σα μαύρος καπνός θα διαλυθεί στον άνεμο. Θα ζήσεις, αδελφή με τα κόκκινα μαλλιά της καρδιάς μου Οι πεθαμένοι δεν απασχολούν πιότερο από 'να χρόνο τους ανθρώπους του εικοστού αιώνα.

Ο θάνατος Ένας νεκρός που τραμπαλίζεται στην άκρη του σκοινιού σε τούτον 'δω το θάνατο, δεν αντέχει η καρδιά μου. 

Μα να 'σαι σίγουρη, πολυαγαπημένη μου, αν το μαύρο και μαλλιαρό χέρι ενός φουκαρά ατσίγγανου περάσει στο λαιμό μου τη θηλιά άδικα θα κοιτάνε μες στα γαλάζια μάτια του Ναζίμ να δουν το φόβο. Στο σούρπωμα του στερνού μου πρωινού θα δω τους φίλους μου και σέναΚαι δε θα πάρω μαζί μου κάτου από το χώμα παρά μόνο την πίκρα ενός ατέλειωτου τραγουδιού.

Γυναίκα μου Μέλισσά μου με τη χρυσή καρδιά Μέλισσά μου με τα μάτια πιο γλυκά απ' το μέλι Τι κάθησα και σου 'γραψα πως ζήτησαν το θάνατό μου.

Η δίκη μόλις άρχισε Δεν κόβουν δα και στα καλά καθούμενα έτσι το κεφάλι ενός ανθρώπουόπως ένα γογγύλι. Έλα, έλα, μη μου σκας Αυτά είναι μακρινά ενδεχόμενα. Αν έχεις τίποτα λεφτά, αγόρασέ μου ένα μάλλινο σώβρακο Μου μένει ακόμα κείνη η ισχιαλγία στο πόδι

Και μην ξεχνάς πως η γυναίκα ενός φυλακισμένου Δεν πρέπει να 'χει μαύρες έγνοιες.

17

ΙΙ

Σκάλισα τ’ όνομα σου με το νύχι μου πάνω στου ρολογιού μου το λουράκι.Το ξέρεις πως εδώ που βρίσκουμαι μήτε ένα φιλντισένιο σουγιαδάκι δεν υπάρχει«Απαγορεύεται να φέρεις κοφτερά αντικείμενα» Μήτε ένα ελάτι που το μέτωπό του να περνάει στον ουρανό.Θα υπάρχει βέβαια κάποιο μικρό δεντράκι στην αυλήμα απαγορεύεται να ‘χεις τα σύγνεφα από πάνω απ’ το κεφάλι σου...Ποιοι είμαστε που μένουμε δω μέσα; Μήτε που ξέρω…Είμαι μονάχος μου μακριά τους. Και αυτοί μαζί, μακριά από μένα.Μονάχα με τον εαυτό μου μου επιτρέπουν να μιλάω.Κι αυτό και κάνω.Μα έτσι τα λόγια μου, μου φαίνουνται σαν άνοστα.Και τραγουδάω, καλή μου.Και, κοίτα, να, η φωνή μου τούτη που την ξέρειςτούτη η αγροίκα και παράτονη φωνή μου τόσο βαθιά μουαντιλαλεί που την καρδιά μου σκίζει.Κι ως το μικρό ορφανό που λεν κάτι δακρύβρεχτες ιστοριούλες,που περπατάει ξυπόλυτο στις χιονισμένες στράτες, έτσι η καρδιάμου λαχταράει να κλάψει σκουπίζοντας τα γαλάζια της μάτια καιτη μικρή της μύτη.Να κλάψει... όχι για να σταθεί στο δρόμο ο καβαλάρης με τοολόχρυσο άλογο του.Να κλάψει… όχι καθόλου για να μην ακούει το κράξιμο τωνμαύρων πεινασμένων όρνιων.Να κλάψει… τρεμουλιάζοντας μέσα στον άνεμο, να κλάψει,δίχως τίποτα να περιμένει από κανέναν,να κλάψει καταμόναχη για τον εαυτό της.Και να πεις πως δεν ντρέπουμαι για την κατάντια της καρδιάς μουΝα πεις δεν κοκκινίζω να τη βλέπω με το φτωχό κεφάλι τηςγερμένο ν’ αποτραβιέται μέσα της και να ‘ναι τόσο αδύναμητόσο ακατάδεχτη και τόσο απλά ανθρώπινη.Ίσως και να περνάω μία κρίσηΊσως να υπάρχουν αιτίες ψυχολογικές, φυσιολογικές, κ.τ.λ.Ίσως και να ‘ναι απ’ αφορμήτούτα τα δύο τα καγκελόφραχτα παράθυρα,τούτη τη σόμπα, τούτη την πήλινη στάμνατούτα τα τέσσερα ντουβάριαπου δε μ’ αφήνουνε να ακούσω εδώ και μήνεςάλλες ανθρώπινες φωνές εξόν απ’ τη δική μου.

18

ΧΧΙ

Αχ, τι να κάνει τώραΝαι, τώρα, τούτη τη στιγμή;Είναι στο σπίτι; Είναι στο δρόμο;Στη δουλειά τάχα; πλαγιασμένη; τάχα ορθή;Ίσως ανασηκώνει το ‘να χέρι της.Ω εσύ τριαντάφυλλό μουΠώς τούτη η κίνηση γυμνώνει ξαφνικάΤον άσπρο και καμπύλο καρπό του χεριού σου!Αχ, τι να κάνει τώραΝαι, τώρα, τούτη τη στιγμή;Μια μικρή γάτα εκεί στα γόνατά τηςΤη χαϊδεύει.Ή και μπορεί να περπατάειΝάτο το πόδι της που προχωρεί.Τα πόδια σου, ω, τα λατρεμένα πόδια σουΤα πόδια σου που σεργιανάν μες στην ψυχή μουΤα πόδια σου που μου φωτάν τις μαύρες μέρες μου.Ποιον σκέφτεται;Εμένανε; ή… ποιος ξέρει, τα φασόλιαπου δε λένε να βράσουν;Ή μήπως τάχα αναρωτιέταιΓιατί τόσοι άνθρωποι στη γηΤόσο πολύ δυστυχισμένοι να ‘ναι.Αχ, τι να κάνει, τι να κάνει τώρα,ετούτη τη στιγμή;

Τον πίνακα αυτό φιλοτέχνησε ο Ποιητής το 1946, απεικονίζει δε τον ίδιο στο κελί της φυλακής του

19

ΧΧΙΙ

Τι όμορφο που' ναι να σε συλλογιέμαιΜες από τους θορύβους του θανάτου και της νίκηςΝα συλλογιέμαι εσένανε μες απ’ τη φυλακήΚ’ έχοντας περασμένα τα σαράντα.Τι όμορφο που' ναι να σε συλλογιέμαι.Να το ‘να χέρι σου σ' ένα ύφασμα γαλάζιο ξεχασμένοΚαι να μες τα μαλλιά σουΗ ραθυμιά η περήφανη της Ιστανμπούλ της γης μουΣαν ένας άλλος άνθρωπος μέσα σε μέναΕίναι η ευτυχία να σ’ αγαπώ.

Τι όμορφο που ‘ναι να σε συλλογιέμαιΝα γράφω όλο για σέναΝα σε κοιτάζω πλαγιασμένος έτσι ανάσκελα Μες στο κελί μουΜια λέξη που ‘χες πει την τάδε μέραΣτο τάδε μέρος, όχι η λέξη η ίδιαΜα αυτός ο τρόπος που είχε, μέσα της να κλείνει όλο τον κόσμο.

Τι όμορφο που ‘ναι να σε συλλογιέμαιΓια σένα θα σκαλίσω ακόμη τόσα πράγματαΘα φτιάξω ένα μικρό κουτί, ένα δαχτυλίδιΘα υφάνω τρείς οργιές μετάξιΚαι ξαφνικάΠετιέμαι ορθόςΤρέχοντας να χουφτώσω του παραθυριού τα κάγκελαΚαι να φωνάξω στο γαλάζιον ουρανό της λευτεριάςΌλα μου τα τραγούδια που ‘γραψα για σένα.

Τι όμορφο που 'ναι να σε συλλογιέμαιΜες από τους θορύβους του θανάτου και της νίκηςΝα συλλογιέμαι εσένανε μες απ’ τη φυλακήΚ’ έχοντας περασμένα τα σαράντα.

20

ΓΕΙΑ ΣΑΣ

Μείνετε ήσυχοι, φίλοι μου μείνετε ήσυχοιΦεύγω με σας μες στην καρδιά μου με τον αγώνα μου πάντα στο νου μουΜείνετε ήσυχοι, φίλοι μου, φίλοι μου μείνετε ήσυχοι.Δε θέλω να σας δω στην προκυμαίααράδα-αράδα σαν πουλιά στα καρτ-ποστάλ.Δε θέλω να σας δω με μαντήλια στα χέρια, Όχι, όχι αυτό.Βλέπω τον εαυτό μου ολάκερο μες στα μάτια των φίλων μου.Ω, φίλοι μου αδέρφια μου του αγώνα συντρόφια της δουλειάςΓεια σας. Ούτε μια λέξη.Οι νύχτες θα σπρώξουν το μάνταλο της πόρταςΤα χρόνια θα υφάνουν τον ιστό τους πάνου στα παράθυραΚ’ εγώ θα τραγουδάω πάντα σαν τραγούδι του αγώνα, το τραγούδι μου της φυλακής.Θα ξαναϊδωθούμε, φίλοι μου ναι, θα ξαναϊδωθούμεΘα χαμογελάσουμε μαζί στον ήλιοθ’ αγωνιστούμε δίπλα-δίπλα.Ω, φίλοι μου αδέρφια μου του αγώνα συντρόφια της δουλειάς. Γεια σας.

21

ΤΟ ΠΙΟ ΠΑΡΑΔΟΞΟ ΑΠ’ ΟΛΑ ΤΑ ΠΛΑΣΜΑΤΑ

Σαν το σκορπιό είσαι, αδερφέ μου,σαν το σκορπιόμέσα σε μια μεγάλη νύχτα τρόμου.Σαν το σπουργίτι είσαι, αδερφέ μου,σαν το σπουργίτιμέσα στις μικροσκοπικές σκοτούρες του.Εχ, σαν το στρείδι είσαι, αδερφέ μου,σαν το στρείδιτο σφαλιγμένο και ήσυχο.Τι τρομερός που ‘σαι, αδερφέ μου,σα στόμιο σβησμένου ηφαιστείου.Κ’ ένας δεν είσαι, αλλοίμονο,δεν είσαι πέντεδεν είσαι μήτε και μιλιούνια.Σαν πρόβατο είσαι, ω αδερφέ μου.Όταν ο μπόγιας, το τομάρι σου ντυμένος,όταν σηκώνει το ραβδί του ο μπόγιας,βιάζεσαι να χωθείς μες στο κοπάδι,και τρέχοντας τραβάς για το σφαγείο,τρέχοντας, κι από πάνου με καμάρι.Είσαι το πιο παράδοξο πλάσμα του κόσμου,πιότερο ακόμα κι απ’ το ψάριπου ζει μέσα στη θάλασσα χωρίς να τη γνωρίζει.Κι αν είναι εδώ στη γη τόση μιζέριαείναι από σένανε, αδερφέ μου,Αν είμαστε έτσι πεινασμένοι κι έτσι τσακισμένοιΑν είμαστε γδαρμένοι ως το μεδούλικαι πατημένοι σαν τσαμπιά να δώσουμε όλο το κρασί μας,Τάχα θα πω πως είναι από δικό σου φταίξιμο; -όχιΌμως και συ, αδερφέ μου, φταις καμπόσο.

22

ΠΟΙΗΜΑΤΑ

ΧΜέσα σ' αυτή τη νύχτα τη χινοπωριάτικηΟλόγιομος είμαι απ' τα λόγια σου,Λόγια αιώνια σαν το χρόνο, σαν την ύληΛόγια βαριά σαν το χέριΛόγια σπιθοβόλα σαν τ' άστρα.Απ' την καρδιά σου, απ' το μυαλό σου, από τη σάρκα σουΤα λόγια σου με φτάνουνΤα λόγια σου κατάφορτα από σένα,Τα λόγια σου, μητέρα,Τα λόγια σου, γυναίκα,Τα λόγια σου, φίλη.Είταν θλιμμένα, είταν πικράΕίταν χαρούμενα, κατάφορτα από ελπίδα,Είταν γενναία και ηρωικά,Τα λόγια σου είταν άνθρωποι.

ΧΙΙ

Απερίγραπτη, λένε, η φτώχεια της ΙστανμπούλΗ πείνα θερίζει τους ανθρώπους, λένε.Βουλιάζουν, λένε, στο χτικιό,Κ’ οι κοπελίτσες, έτσι λένε,Στα θεωρεία του σινεμά και στα χαλάσματα…

Άσκημα νέα για τη μακρυνή μου πολιτεία,Την πολιτεία των τίμιων, των εργατικών και των φτωχών ανθρώπων,Για την αληθινή μου ΙστανμπούλΤην πολιτεία όπου μένεις, πολυαγαπημένη μου,Την πολιτεία που κουβαλάω πάνω στους ώμους μου, μες στο σακί μου,Από εξορία σ’ εξορία από φυλακή σε φυλακήΤην πολιτεία που ‘χω στην καρδιά μου σαν ένα μαχαίριΣαν την εικόνα σου μέσα στα μάτια μου.

23

ΧΙΙΙ

Λίγα γαρούφαλλα απομένουν στις γλάστρεςΣτον κάμπο θα χουν κιόλας οργώσει τη γηΡίχνουν τον σπόροΈχουν μαζέψει τις ελιές.Όλα ετοιμάζονται για τον χειμώναΣκάβουν για να φυτέψουν τα βλαστάρια της άνοιξης.                Κ’ εγώ γεμάτος απ' την απουσία σουΦορτωμένος με την ανυπομονησία μεγάλων ταξιδιώνΠεριμένω σαν αγκυροβολημένο φορτηγό μέσα στην Προύσα. 

ΣΤΗΘΑΓΧΗ

Αν η μισή καρδιά μου βρίσκεται, γιατρέ, δω πέραΗ άλλη μισή στην Κίνα βρίσκεταιΜε τη στρατιά που κατεβαίνει προς το Κίτρινο Ποτάμι.Κ’ ύστερα, να, γιατρέ, την πάσα αυγήΤην πάσα αυγή, γιατρέ, με τα χαράματαΠάντα η καρδιά μου στην Ελλάδα τουφεκίζεταιΚ’ ύστερα, να, σαν οι φυλακισμένοι γέρνουνε στον ύπνοΚαι σβήνουν στο νοσοκομείο τα τελευταία βήματαΤραβάει ολόισια, γιατρέ, η καρδιά μουΤραβάει, γιατρέ, στην Ιστανμπούλ, σ' ένα παλιό ξύλινο σπίτι.Κ’ ύστερα, δέκα χρόνια τώρα, να, γιατρέΠου τίποτα δεν έχω μες στα χέρια μου να δώσω στο φτωχό λαό μουΤίποτα πάρεξ ένα μήλοΈνα κόκκινο μήλο, την καρδιά μου.Κ’ είναι, γιατρέ, απ' αφορμή όλα τούταΠου μες στα στήθεια μου έχω τούτη την αρρώστια.Όμως, γιατρέ, και μ' όλα τα ντουβάρια που μου κάθουνται στα στήθειαΚοιτάω τη νύχτα ανάμεσα απ' τα κάγκελαΚι όλη η καρδιά μου αντιχτυπά και στο πιο μακρινό αστέρι.

24

ΤΡΑΓΟΥΔΙ

Εγώ είμαι, εγώ είμαι που χτυπάω την πόρτα σαςΕδώ ή αλλού, χτυπάω όλες τις πόρτες Ω, μην τρομάζετε καθόλου που ‘μαι αθώρητη Κανένας μια μικρή νεκρή δεν μπορεί να δει. 

Εδώ και δέκα χρόνια εδώ καθόμουνα Στη Χιροσίμα ο θάνατος με βρήκε Κ’ είμαι παιδί, τα εφτά δεν τα καλόκλεισα, Μα τα νεκρά παιδιά δε μεγαλώνουν. 

Πήραν πρώτα φωτιά οι μακριές πλεξούδες μου Μου καήκανε τα χέρια και τα μάτια Όλη-όλη μια φουχτίτσα στάχτη απόμεινα Την πήρε ο άνεμος κι αυτή σ' ένα ουρανό συγνεφιασμένο. 

Ω, μη θαρρείτε πως ζητάω για μένα τίποτα, Κανείς εμένα δε μπορεί να με γλυκάνει Τι το παιδί που σαν κομμάτι εφημερίδα κάηκε Δε μπορεί πια τις καραμέλες σας να φάει. 

Εγώ είμαι που χτυπάω την πόρτα σας, ακούστε με, Φιλέψτε με μονάχα την υπογραφή σας Έτσι που τα παιδάκια πια να μη σκοτώνονται Και να μπορούν να τρώνε καραμέλες. 

25

ΕΠΙΣΤΟΛΕΣ ΚΑΙ ΠΟΙΗΜΑΤΑ(1942-1946)ΙV

Αν με τη μεσολάβηση του Κυρ-Νουρί του παραγγελιοδόχουΗ πολιτεία μου, η Ιστανμπούλ μου ‘στελνεΈνα κουτί από κυπαρισσόξυλο, ένα κουτί νυφιάτικοΚι αν τ’ άνοιγα έτσι κάνοντας να κουδουνίσειτο μικρό καμπανάκι της κλειδαριάς: Ιζίιιννννν

Να δυο τόπια υφάσματα της ΣίλληςΔυο ζευγάρια πουκάμισαΆσπρα μαντήλια κεντημένα με κλωστή ασημένιαΆνθη λεβάντας μέσα σε μικρά τούλινα σακουλάκιακαι συ – ω, αν έβγαινες κ’ εσύ μέσα από κει.

Θα σ’ έβαζα να κάτσεις άκρη – άκρη στο κρεβάτι μουΘα ‘βαζα κάτου από τα πόδια σου το λυκίσιο μου δέρμαΚαι θα ‘μενα μπροστά σου με τα χέρια μου δεμένα και σκυμμένοτο κεφάλιΘα σε κοιτούσα, ω εσύ χαρά μου, θα σε κοιτούσα μαγεμένοςΠόσο όμορφη είσαι, Θεέ μου, α πόσο όμορφηΟ αέρας και το νερό της Ιστανμπούλ μες το χαμόγελό σουΌλη η ηδονή της πολιτείας μου μες στο βλέμμα σουΩ σουλτάνα μου, ω αφέντρα μου, ω αν μ’ άφηνεςΚι αν ο Ναζίμ Χικμέτ ο σκλάβος σου τολμούσεΘα ‘ταν σάμπως ν’ ανάσαινε και να φιλούσε όλη την Ιστανμπούλ στομάγουλό σου.Όμως φυλάξουφυλάξου μη μου πεις «έλα σιμά μου»μου φαίνεται πως αν το χέρι σου άγγιζε το χέρι μουθα σωριαζόμουνα νεκρός στο τσιμεντένιο πάτωμα.

26

ΎΜΝΟΣ ΣΤΗ ΖΩΗ 

Τι όμορφο που είναι να ζειςνα μπορείς να διαβάζεις τον κόσμοτη ζωή να τη νοιώθεις τραγούδι χαράςτι όμορφο που είναι να ζειςσαν παιδί να απορείς και να ζεις.

Κι όμως είναι ν΄ απορείς πως αυτό το ωραίο τραγούδιπως αυτή η ζωή η γεμάτη χαράέχει γίνει σκληρήέχει γίνει φτηνήκαι τόσο πικραμένηπου είναι πονεμένη

Το όμορφο που είναι να ζειςνα σου λεν καλημέρα του κόσμου τα χείλητη ζωή να την κάνεις τραγούδι αγάπηςτι όμορφο που είναι να ζειςσαν παιδί να απορείς και να ζεις

ΜΙΚΡΟΚΟΣΜΟΣ 

Και να, τι θέλω τώρα να σας πωΜες στις Ινδίες μέσα στην πόλη της Καλκούτας,φράξαν το δρόμο σ' έναν άνθρωπο.Αλυσοδέσαν έναν άνθρωπο κει που εβάδιζε.Να το λοιπόν γιατί δεν καταδέχουμαινα υψώσω το κεφάλι στ' αστροφώτιστα διαστήματα.Θα πείτε, τ' άστρα είναι μακριάκι η γη μας τόση δα μικρή.

Ε, το λοιπόν, ό,τι και να είναι τ' άστρα,εγώ τη γλώσσα μου τους βγάζω.Για μένα, το λοιπόν, το πιο εκπληκτικό,πιο επιβλητικό, πιο μυστηριακό και πιο μεγάλο,είναι ένας άνθρωπος που τον μποδίζουν να βαδίζει.είναι ένας άνθρωπος που τον αλυσοδένουνε

27

ΑΥΤΟ ΕΙΝΑΙ ΟΛΟ

Ζω στη φεγγοβολήπου προχωράειολόγιομα τα χέρια μουμε πόθουςκι ο κόσμος είναι όμορφος πολύμοσκοβολάει.

Τα μάτια μου λιμπίστηκαντα δέντρατα δέντρα που γιόμισαν ελπίδεςκαι ντύθηκαν τη πράσινη στολήτο λιόχαρο δρομάκι προχωράεισ' ολόδροσο χαλίκι απ' το φεγγίτη με καλείστις πράσινες νησίδες.

Κι ούτε μυρίζομαι τα φάρμακατ' αναρρωτήριο πια δε βρωμάει-θ' ανοίξουν τα γαρούφαλλαη ώρα η καλή-

Τι τάχα αν είσαι φυλακή;Να μη λυγάς!αυτό είν' όλο.Δεν είναι άλλη συμβουλή. 

Δε Μας Αφήνουν Να Τραγουδάμε

Δε μας αφήνουν Ρόμπσον να τραγουδάμεδε μας αφήνουν καναρίνιπου 'χεις φτερά αητούμαύρε αδερφέ μουδόντια που έχειςμαργαριτάριαδε μας αφήνουν να ψηλώσουμε φωνή.

Φοβούνται Ρόμπσονφοβούνται την αυγή,ν' ακούσουνε φοβούνταικαι ν' αγγίσουνφοβούνται ν' αγαπήσουν

28

φοβούνται ν' αγαπήσουνε σαν τον Φερχάτ(Αλήθεια θα 'χετε κι εσείς έναν Φερχάτοι νέγροι πως να τονε λένε Ρόμπσον;)

Φοβούνται τα γεννήματατη γηςτο γάργαρο νερό φοβούνται της πηγήςφοβούνταινα θυμούνταικαι τις χαρές τουςτο χέρι ενός φίλου δεν έσφιξε ποτέ τουςτο χέρι τουςζεστόσαν το πουλίχωρίς να θέλει σκόνταπρομήθειεςη κάποια αναβολήστη πλερωμή.

Φοβούνται την ελπίδαφοβούνται Ρόμπσον να ελπίσουνφοβούνται καναρίνιπου 'χεις φτερά αητούφοβούνται τα τραγούδια μαςμη τους τσακίσουν.

29

ΕΝΑ ΚΡΕΒΑΤΙ ΕΚΣΤΡΑΤΕΙΑΣ

Είναι το κρεβάτι τουΈνα κρεβάτι εκστρατείαςΑπό δω κάθε πρωινόΞεκίναε για τον δρόμο τουΕδώ κάθε βραδάκιΈβγαζε τα βρεμένα του παπούτσιαΣτο προσκεφάλι τουΕίναι αραδιασμένα τα βιβλία τουΑνοίγω ένα ένα τούτα τα βιβλίαΠάνου στις αράδεςΒλέπεις τις αυλακιές από τα χέρια τουΤ’ άσπρο βουρτσάκι των δοντιώνΚαι το σαπούνι κάτασπροΑπάνου στο περβάζι του παράθυρουΕίναι δικά τουΗ ναυτικιά του μπλε φανέλαΜε τα μανίκια δίχως χέριαΣταυρωτά στο στήθοςΕίναι απλωμένη στο κρεβάτι

Είναι το κρεβάτι τουΈνα κρεβάτι εκστρατείαςΤο γκρίζο Κυριακάτικο κασκέτο τουΚρέμεται εκεί στον τοίχοΚι ένα εισιτήριο κατακαίνουριο του τραίνουΒλέπεις να σέρνεται στο πάτωμα αφημένο

30

ΣΤΟΥΣ ΔΕΚΑΠΕΝΤΕ ΣΥΝΤΡΟΦΟΥΣ

Δε χύνουν δάκρυμάτια που συνηθίσαν να βλέπουνε φωτιέςδε σκύβουν το κεφάλι οι μαχητέςκρατάν ψηλά τ' αστέριμε περηφάνιαδεν έχουμε καιρό να κλαίμε τους συντρόφουςτο τρομερό σας όμως κάλεσμαμες στη ψυχή μαςκι οι δεκαπέντε σας καρδιέςθε να χτυπάνεμαζί μαςτο σιγανό σας βόγγισμασαν προσκλητήριχτυπά στ' αφτιά μαςσαν τον αντίλαλο βροντής.

Στάχτη θα γίνεις κόσμε γερασμένεσου 'ναι γραφτός ο δρόμοςτης συντριβήςκαι δε μπορείς να μας λυγίσειςσκοτώνοντας τ' αδέρφια μας της μάχηςκαι να το ξέρειςθα βγούμε νικητέςκι ας είναι βαριές μαςοι θυσίες.

Μαύρη εσύ θάλασσα γαλήνεψετα κύματά σουκαι θα 'ρθει η μέρα η ποθητήη μέρα της ειρήνηςτης λευτεριάς σουω ναι θα 'ρθειη μέρα που θ' αρπάξουμε τις λόγχεςπου μες στο αίμα το δικό μαςέχουνε βαφτεί.1921

31

32

Κατά τη σχολική χρονιά 2009-10 προσπαθήσαμε να προσεγγίσουμε τους ακόλουθους ποιητές: Ν. Χικμέτ, Σ. Πλαθ, Αν. Αχμάτοβα, Βλ. Μαγιακόφσκι.

Πηγές πληροφοριών είναι οι ιστορίες της Νεοελληνικής λογοτεχνίας, μελέτες ή αφιερώματα στους συγκεκριμένους ποιητές, εισαγωγές σχολικών εγχειριδίων, σχόλια μεταφραστών και ιστοσελίδες του διαδικτύου.

Στην ομάδα συνεργάστηκαν οι μαθητές:

Γεωργία Κολσούζογλου,Δήμητρα Κουμάνη,Σωτηρία Μάρτζιου,Πελαγία Μαυρίδου,Γιώτα Μερτζιώτη,Γέρα Μιλόση,Ειρήνη Μοσχούλα,Αγγελική Μοσχούτη,Χριστίνα Μουφτόγλου

Δημιουργία Εντύπου:

Ειρήνη Μοσχούλα

Βιβλιοδεσία:

Γεώργιος Λαδόπουλος

Επεξεργασία των εικόνων-πορτρέτων:

Νίκος Σαμαρίνας (Διευθυντής)

Εκτύπωση:

Χριστίνα Καραμούλα

Βάψιμο αίθουσας:

Παντελής Μοσχούτης

Την ευθύνη είχε η καθηγήτρια:Ιόλη Πολυδωρίδου

1ο Γυμνάσιο Ευκαρπίας

Παλαιών Πατρών Γερμανού 1 τ.κ. 56429

Τηλ. 2310-681695

mail@gym-n-efkarp.thess.sch.gr

Διευθυντής : Νικόλαος Σαμαρίνας

33