3.4.2 Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΠΟΛΕΩΣ (ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΟΣ)

7/21/2019 3.4.2 Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΠΟΛΕΩΣ (ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΟΣ)

http://slidepdf.com/reader/full/342-56d6bdd11a28ab30168f7699 1/27

ΙΩΑΝΝΑ ΚΑΡΑΜΑΝΟΥ

‘Η ταυτότητα της αθηναϊκής πόλεως μέσα από τις τα!ικέςπα!ματε"σεις τ#υ μ"θ#υ της Αλόπης$% στ# Α& Μακαντων'τ#ς(επιμ&) Αρχαίο Ελληνικό Θέατρο. Δημοκρατία και Θρησκεία (υπόέκ*#ση εντός τ#υ +,-+)&

Η .ΑΥ.Ο.Η.Α .Η/ Α0ΗΝΑ1ΚΗ/ 2Ο34Ω/

/.Ι/ .ΡΑ5ΙΚ4/ 2ΡΑ5ΜΑ.4Υ/4Ι/ .ΟΥ ΜΥ0ΟΥ .Η/ Α3Ο2Η/

Η επιλογή του μύθου της Αλόπης για τη διερεύνηση της σχέσης θεάτρου-

πόλεως είναι σκόπιμη, καθς οι δραματικές πραγματεύσεις του μύθου

αυτού και η διαμόρ!ωσή του μέσα από την τραγωδία είναι ενδεικτικές

της ε"έλι"ης του τραγικού είδους σε συνάρτηση με την πόλη και τους

θεσμούς της#$

Η Αλόπη ήταν κόρη του %ερκυόνος, ενός γνωστού παλαιστή,&

'ασιλιά της (λευσίνας, ο οποίος, σύμ!ωνα με ορισμένες πηγές, ήταν γιος

του )οσειδνα#* %ατά τον +ωμαίο μυθογρά!ο γίνο, η Αλόπη

αποπλανήθηκε από τον )οσειδνα και απέκτησε έναν γιο, τον οποίο

παρέδωσε στην τρο!ό της για να τον α!ήσει έκθετο, α!ού πρτα τον

τύλι"ε σε ένα κομμάτι από το ένδυμά της# .ο 'ρέ!ος ετρά!η θηλά/οντας

$ Η παρούσα μελέτη δια!οροποιείται σε ουσιαστικές πτυχές από το προγενέστεροάρθρο μου0 123242567 8&99*:# Η ερμηνεία των τριν τραγικν πραγματεύσεωνεπιχειρείται εδ υπό το πρίσμα της σχέσης θεάτρου-πόλεως, εν γίνονται λεπτομερείςεναλλακτικές προτάσεις για την ανασύνθεση του ευριπίδειου έργου, ενισχύονται ταεπιχειρήματα για τη χρονολόγηση των τραγωδιν του ;οιρίλου και του (υριπίδη και

υπογραμμί/εται η ὕ βρις ως κεντρικός θεματικός ά"ονας στο έργο του %αρκίνου#& )λάτ# Νόμ# <==, >?@2, A Bμηρ# C >&@2 8D3EFG:#* )αυσ# $# $#*, A (υρ# Φοίν. $H9 8IJKL23MN:# Aύμ!ωνα με άλλες πηγές, ήταν γιος τουΗ!αίστου 8γίν# Fab# *O, &*O: ή του Pράγχου και της νύμ!ης Αργιόπης 8A )λάτ# Νόμ#<==, >?@2 Q3GG5G, RΑπολλόδ#S (πιτ# $# *:# Fab. $O>#

$



μια !οράδα H και 'ρέθηκε από έναν 'οσκό, ο οποίος το έδωσε σε έναν

άλλον, κρατντας, όμως, το 'ασιλικό ένδυμα του παιδιού για τον ίδιο# Tδεύτερος 'οσκός αρνήθηκε να πάρει το 'ρέ!ος χωρίς τα 'ασιλικά του

σπάργανα και το /ήτημα ετέθη στη διαιτησία του 'ασιλιά %ερκυόνος#

(κείνος αναγνρισε το κομμάτι από το ρούχο της κόρης του και ανέκρινε

την τρο!ό, η οποία αποκάλυUε ότι μητέρα του 'ρέ!ους είναι η Αλόπη#

.ότε, ο 'ασιλιάς διέτα"ε τη θανάτωση της Αλόπης με εγκλεισμό και την

έκθεση του 'ρέ!ους για άλλη μια !ορά# .ο παιδί 'ρέθηκε πάλι από

'οσκούς να τρέ!εται από μια !οράδα και γιV αυτό τον λόγο ονομάστηκεWπποθόων# T %ερκυν θανατθηκε από τον Xησέα, ο οποίος

αποκατέστησε τον Wπποθόωντα στον οικογενειακό του θρόνο# %λείνοντας

την α!ήγησή του, ο γίνος ανα!έρει πως η νεκρή Αλόπη

μεταμορ!θηκε από τον )οσειδνα σε πηγή στην (λευσίνα#@ T

Wπποθόων έγινε ο επνυμος ήρωας της αθηναYκής Wπποθοωντίδος !υλής

στην περιοχή της (λευσίνας, όπου καθιερθηκε και η λατρεία του#>

Η ’Αλόπη συμ'αίνει να είναι ο μοναδικός τίτλος που γνωρί/ουμε

από τη δραματική παραγωγή του ;οιρίλου# Αν ευσταθεί η μαρτυρία του

λε"ικού της Aούδας ότι οι γυναικείοι χαρακτήρες εισήχθησαν στην

τραγική σκηνή από τον Zρύνιχο, του οποίου η πρτη παράσταση

μαρτυρείται μετα"ύ H$$ και H9O π#;#, τότε η ’Αλόπη του ;οιρίλου θα

παρουσιάστηκε στην αθηναYκή σκηνή μετά από αυτό το χρονικό όριο#O

H Pλ# επίσης, Αιλ# Ποικ. ‘Ιστ. $&# &, Ε. M. [WπποθόωνV 8>*, @-O Q2\F]63^:, γίν# Fab.

&H&#@ Pλ# επίσης, Ησύχ# α *&*? 8_2MMG:# %ατά τον Bμηρο 8P @O&: και τον Zερεκύδη 8απ# $>`6LaG3:, το όνομα Αλόπη ανήκε και σε μια πόλη της Xεσσαλίας, η οποία, όμως, δενγνωρί/ουμε αν σχετί/εται με τον συγκεκριμένο μύθο#> IG ==& $$?, $$H*, Ησ# απ# &&> b#-c#, (λλάν# απ# * `6LaG3, dημ# @9# *$, )αυσ# $#H#$, *O#, Ε. . [ἐπνυμοιV 8*@?, $H-&& Q2\F]63̂ :, Ησύχ# [ [Wπποθοντειον V 8ι O*9_2MMG:, Αρποκρατίων[ VΑλόπη V 8$# & e\5^63]:# )ρ'λ# 1365 8$?>@: $O$-O&, !IM" <,$ [f\gg6MK665V # >&#O $οῦ%& [ZρύνιχοςV 8! >@& h^aG3:, '(GF I * i$# Ακόμη και αν ο όρος )*ν&ικ+ῖ ονπρόσ,πον ανα!έρεται σε γυναικεία θεατρικά προσωπεία 8'λ# j\Jk23̂ -l24E3\^mG8$?@&&: @ και 8$?@O&: $?9:, είναι αυτονόητο πως η χρήση γυναικείων προσωπείων είναιαλληλένδετη με την ύπαρ"η γυναικείων δραματικν χαρακτήρων#

&



(πιπλέον, θεωρ πολύ πιθανό το θέμα της καταγωγής του

Wπποθόωντα να κέντρισε το ενδια!έρον του δραματικού ποιητή μετά τησυγκρότηση των δέκα !υλν της Αττικής με τους αντίστοιχους

επνυμους ήρωές τους από τον %λεισθένη το H9On9>#? bπορούμε,

μάλιστα, να προσεγγίσουμε ακόμη πιο συγκεκριμένα το χρονικό όριο

μετά το οποίο παρουσίασε την τραγωδία του ο ;οιρίλος, αν

αναλογιστούμε πως το H9>n9@ μετά από έκκληση του Wσαγόρα η Aπάρτη

με επικε!αλής τον %λεομένη προέ'η σε αποτυχημένη εισ'ολή στην

(λευσίνα#$9

oαμ'άνοντας υπόUη, α!V ενός, την πρόσ!ατη απειλή κατάτης (λευσίνας, α!V ετέρου, τη μεταρρυθμιστική συγκρότηση των δέκα

αθηναYκν !υλν, μπορεί, κατά τη γνμη μου, εύλογα να υποστηριχθεί

πως η επιλογή του ;οιρίλου να πραγματευθεί ειδικά αυτόν τον

ελευσινιακό μύθο γύρω από τον επνυμο ήρωα της Wπποθοωντίδος !υλής

πιθανόν να ανήκει χρονικά στο διάστημα από το H9@ π#;# και ε"ής#

Από τον )αυσανία 8$# $#*: μαθαίνουμε πως στο έργο αυτό ο

%ερκυν παρουσιά/εται ως γιος του )οσειδνα και ομομήτριος αδελ!ός

του (λευσίνιου ήρωα .ριπτολέμου# .ο γεγονός ότι ο )αυσανίας σε ένα

χωρίο αποκλειστικά α!ιερωμένο στον .ριπτόλεμο επιλέγει να ανα!ερθεί

στην τραγωδία αυτή του ;οιρίλου καθιστά αρκετά πιθανό το ενδεχόμενο

να διαδραμάτι/ε ο ήρωας αυτός κάποιο ρόλο στο έργο# (πιπλέον, η θέση

που κατείχε ο .ριπτόλεμος στα (λευσίνια bυστήρια, σε συνδυασμό με

τον ρόλο του Wπποθόωντα στη λατρευτική παράδοση της (λευσίνας,

όπως μας παραδίδεται και από εικονογρα!ικές μαρτυρίες,$$ ενδεχομένως

να προσέδιδε και μια θρησκευτική διάσταση στο έργο, σύμ!ωνη με τους

? pια τη συγκρότηση των δέκα !υλν της Αττικής, Ηρόδ# H# @@, @?, Αριστ# ’Α-. Πολ# &$#$-&#$9 Ηρόδ# H# >->@, A Αριστο!# *σ. &>* 8f25m23^-f6aLG3^2:#$$ Pλ# !IM" <,$ [f\gg6MK665V @O# Η συμμετοχή του Wπποθόωντα στη λατρευτικήπαράδοση της (λευσίνας απαντάται σε εικονογρα!ικές μαρτυρίες ήδη από τις αρχές τουπέμπτου αινα0 'λ# IJKL23MN 8$?O>: $9?-$9, *?$, !IM" <===, & [i3\gM6aG46FV εικ# ?*,?, ??, $99, $9O, !IM" <,$ [f\gg6MK665V >9->$#

*



ισχυρούς δεσμούς της πριμης τραγωδίας με τη θρησκεία# $& Αν και τα

(λευσίνια μυστήρια ανήκαν στην αθηναYκή λατρευτική παράδοση ήδηαπό την εποχή του Aόλωνα,$* η συγκρότηση της Wπποθοωντίδος !υλής θα

είχε ενισχύσει τους θρησκευτικούς δεσμούς μετα"ύ Αθήνας και

(λευσίνας, καθς ο θεσμός των επνυμων ηρων αποσκοπούσε κατά

κύριο λόγο στην ενδυνάμωση της αττικής λατρείας#$ Aυνεπς, η ’Αλόπη

του ;οιρίλου μέσα από τον θρησκευτικό ρόλο του Wπποθόωντα ως

επνυμου ήρωα εντός του πολιτικού θεσμού των δέκα αθηναYκν !υλν

ενδεχομένως να προέ'αλλε, σε μια ιδιαίτερα ταραχδη εποχή, την(λευσίνα ως αναπόσπαστο κομμάτι της Αττικής, τόσο στο λατρευτικό,

όσο και στο πολιτικό πεδίο#

Η ’Αλόπη του (υριπίδη $H δεν μπορεί να χρονολογηθεί με

ασ!άλεια 'άσει μετρικν κριτηρίων, καθς μας παραδίδονται μόνο δέκα

αποσπάσματα#$@ bια ένδει"η για τη χρονολόγηση του έργου μπορεί να

εντοπισθεί στο χωρίο των V/ρν. HHO-H? του Αριστο!άνη, το οποίο

ανα!έρεται σε θεούς που αποπλανούν θνητές κόρες, όπως η Αλόπη, η

Aεμέλη και η Αλκμήνη# Pάσει των σω/όμενων μαρτυριν για τους

μύθους αυτούς, α"ί/ει να σημειωθεί πως ο μύθος της Αλόπης δεν ήταν

τόσο διαδεδομένος, όσο της Aεμέλης και της Αλκμήνης#$> Η ανα!ορά,

όμως, του Αριστο!άνη στην Αλόπη χωρίς περαιτέρω διευκρινίσεις, σαν

$& pια τη στενή σχέση της τραγωδίας με τη θρησκεία, ανα!έρουμε ενδεικτικά τις Ε ὐ μ+νί%+ς και τα χαμένα έργα V 0%,νοί , 1&σσ2ρ&ι# ‘Ι3ρ+ι&ι και 4ο5ότι%+ς του Αισχύλου,καθς και τον χαμένο 4ριπτόλ+μο του Aο!οκλή 8μία από τις πρτες του τραγωδίες, η

οποία πιθανόν να σχετι/όταν και με τη λατρεία των (λευσινίων:#$* Ανδοκ# $$$#$ 1G235F 8$?O?: O9, O&-O*, j23kG3 8$??@: $9&-$9, $$O-$&$#$H )αραθέτοντας τα απ# $9@ και $9> %#, ο (υστάθιος μας παραδίδει και τον τίτλο 6+ρκ*7ν# oαμ'άνοντας υπόUη, α!V ενός, το γεγονός πως μόνο ο (υστάθιος ανα!έρειαυτόν τον τίτλο, α!V ετέρου, τη μεγάλη χρονική απόσταση που τον χωρί/ει από το έργο,μπορούν εύλογα οι ανα!ορές αυτές να αποδοθούν σε ανακρι'ή γνση του τίτλου τηςτραγωδίας# Η συντομογρα!ία %# ανα!έρεται στην αρίθμηση των αποσπασμάτων του(υριπίδη από τον 1255\JKM 8&99:#$@ l36gg-`\Jk 8$?OH: >&, q6725-<25 _66r 8$??O-&99*: = $*?#$> Pλ# ενδεικτικά !IM" [ha6gGV 8=,$, H>&->*:, [hak4G5GV 8=,$, HH&-H@:, [IG4GaGV 8<===,$,>$O-&@:#



να ήταν η ιστορία της ε"ίσου γνωστή με των άλλων δύο γυναικν,

συνεπάγεται πως ο μύθος της ήταν οικείος στο αθηναYκό κοινό τηςεποχής# (ύλογα, επομένως, θα μπορούσε να υποστηριχθεί πως η ιστορία

της Αλόπης είχε γίνει γνωστότερη στο θεατρικό κοινό πιθανότατα χάρη

στη δραματική πραγμάτευση του (υριπίδη,$O καθς θα ήταν απίθανο να

είχαν οι θεατές κατά νου την ’Αλόπη του ;οιρίλου, που είχε

παρουσιασθεί σχεδόν έναν αινα πριν# Aυνεπς, η παράσταση των

V/ρνί-,ν το $ π#;# !αίνεται να αποτελεί έναν 89(:;<=> a<89 ?=9: για

τη χρονολόγηση της V Αλόπης του (υριπίδη, η οποία πιο συγκεκριμένα,θα παρουσιάστηκε στην αθηναYκή σκηνή από το $@ και πριν, λόγω της

παραγωγής της [.ρωικής .ριλογίαςV το $H#$?

pια τη χρονολόγηση του έργου πρέπει, ακόμη, να επισημανθεί η

στενή θεματική και δομική του συνά!εια με άλλες τραγωδίες της

πρότερης και μέσης παραγωγής του (υριπίδη έως και το &9 π#;#

περίπου, όπως η @&ν2η, ο Αἴ ολος και η +λ&νίππη ἡ $οAB# .α έργα αυτά

πραγματεύονται τη ρή"η της κόρης με τον πατρικό της οίκο λόγω της

άνομης μητρότητάς της, που οδηγεί στη !υλάκιση ή θάνατο της μητέρας

και στην έκθεση των 'ρε!ν, όπως θα παρατηρήσουμε στη συνέχεια# &9

Αν λη!θεί, επομένως, υπόUη η θεματική και δομική σχέση της V Αλόπης

$O s e75E23 8$??H: *>@ θεωρεί πως το κοινό του Αριστο!άνη πιθανότατα να είχε κατά νου την ’Αλόπη του (υριπίδη#$? Η [.ρωική τριλογίαV αποτελούνταν από τον ’Αλ35&ν%ρο# τον Π&λ&μB%η, τις 4ρῳ2%+ς και το σατυρικό δράμα $ίσ*Aος 8A Αριστο!# $A# $*&@E 16FMG3:#&9 s Αἴ ολος χρονολογείται πριν το &$ 8l36gg-`\Jk $?OH, >&:, η +λ&νίππη ἡ $οAB περί

το &9 8l6aa23^-l36gg-_GG, $??H, &>: και η @&ν2η μετα"ύ HH-&H, 'άσει μετρικνκριτηρίων 8l36gg-`\Jk $?OH, >9, >O, 123242567 &99@, $>:# pια τη θεματική και δομικήσυνά!εια των έργων αυτν, f7rF 8$??H:, 123242567 8&9$$:, IG2]63^ 8$??9$: $H?-@*,I644G3FMG\5 8&99@: &*>-*?, IJ2]736 8$??9:, IG2]63^ 8$??9&: O9-O$# .ο θέμα αυτόαπαντάται, εν μέρει, και στην Αὔ )η από την ύστερη παραγωγή του τραγικού, η οποία,όμως, δια!έρει δομικά από τα προηγούμενα έργα, καθς περιλαμ'άνει τησυναρπαστική αναγνριση μητέρας και 'ρέ!ους από τον Ηρακλή και την παρέμ'ασήτου στον πατέρα της Αύγης για να απαλλαγούν από την τιμωρία# Η λCσις του έργουπαραμένει, ωστόσο, α'έ'αιη# Aύμ!ωνα με τον Aτρά'ωνα 8$*# $#@?:, ο Αλεός ά!ησεέκθετο στη θάλασσα τον μικρό .ήλε!ο μέσα σε μια κι'ωτό μα/ί με την Αύγη,α!ήνοντάς τους μια μικρή ελπίδα σωτηρίας0 'λ# f7rF 8$??9: $>>->O, cGEFMG3 8$?@>:&9#

H



με τις τραγωδίες αυτές, μπορούμε με σχετική πιθανότητα να

κατευθυνθούμε προς τα έτη περί το &9 ως το καττατο χρονικό όριο γιατην παραγωγή της#

)αρά το μικρό δείγμα αποσπασμάτων που διαθέτουμε, η

ανασύνθεση της τραγικής πλοκής μπορεί να επιτευχθεί σε έναν 'αθμό

χάρη στην α!ήγηση του γίνου που προανα!έραμε# Aε αντιδιαστολή με

τις τραγωδίες του ;οιρίλου και του %αρκίνου, μόνο τα αποσπάσματα του

ευριπίδειου έργου ανταποκρίνονται στη μαρτυρία του +ωμαίου

μυθογρά!ου, οι α!ηγήσεις του οποίου συχνά αντανακλούν την πλοκήτραγωδιν του (υριπίδη, λόγω της αυ"ημένης δημοτικότητας του

τελευταίου από τον ο αινα π#;# έως και την ύστερη αρχαιότητα#&$

Aύμ!ωνα με την τακτική του (υριπίδη, ο α!ηγηματικός

πρόλογος του έργου θα ε"έθετε τα προπ+πρ&)μ3ν&,&& δηλαδή την

αποπλάνηση της Αλόπης από τον )οσειδνα και τη γέννηση του

Wπποθόωντα, καθς και την έκθεση του 'ρέ!ους με τη 'οήθεια της

τρο!ού# Tμιλήτρια του προλόγου θα μπορούσε να είναι είτε η τρο!ός,

όπως στον Αἴ ολο και πιθανόν στην Αὔ )η, είτε η ίδια η Αλόπη, όπως η

ομνυμη ηρωίδα στη +λ&νίππη τ ὴν $οAB#&* Από τον πρόλογο

ενδεχομένως να προέρχεται το απ# $9@ %# 8)3μο*σ&ν κCμ&τος -+οσπόρο*0

[κυο!ορντας τον θεYκό γόνοV:, που ανα!έρεται στην εγκυμοσύνη της

κόρης# (δ πιθανόν να ανήκει και το απ# $9> %#, στο οποίο εκ!ρά/εται η

απόγνωσή της μετά τη σκληρή εγκατάλειUή της από τον θεό 8πλBσ&ς %ὲ

νη%ὺν οὐ%’ ὄ ν&ρ κ&τ’ +ὐAρόνηνD Aίλοις ἔ %+ι5+ν &ὑτόν0 [Α!ήνοντάς την με

ολόγιομη τη μήτρα, δεν !άνηκε στους αγαπημένους του ούτε σαν όνειρο

&$ Pλ# f7rF 8$??>: &>-&O, t63GJkr 8$?HH: O&, IJK4\^M-IMuKa\5 8$?@$&: H?&-?*#&& pια τον όρο αυτόν, 'λ# Αριστ# Ποιητ. $HHE# *9 και για τη λειτουργία του ευριπίδειουα!ηγηματικού προλόγου, IJK4\^M 8$?>$: *-*O, D3EFG 8$?O: &?$#&* pια τον Αἴ ολο και την Αὔ )η# 'λ# q6725 vw25 _66r 8$??O-&99*: = $? και *$αντιστοίχως# pια την bελανίππη ως προλογί/ουσα, 'λ# απ# O$ %# Aτον Αἴ ολοομιλήτρια είναι κατά πάσα πιθανότητα η .ρο!ός, καθς η %ανάκη έχει αποσυρθεί στονιδιωτικό χρο του παλατιού, προσποιούμενη ασθένεια 8πόθ# E. H# &H># &@-&>: καιδεν θα ήταν εύλογο, κατά συνέπεια, να εμ!ανισθεί ήδη από την αρχή ενπιον τωνθεατν#

@



μες στη νύχταV:#& Aτο τέλος του προλόγου, όπως συχνά στον (υριπίδη, ο

προλογί/ων εισάγει τον ;ορό,&H

ο οποίος εδ απαρτί/εται από παλαιστές,συντρό!ους του %ερκυόνος 8απ# $9H %0 ὁ ρῶ μὲν ἀν%ρῶν τόν%+ )*μν2%&

στόλονD στ+ίον-’ ἑῷον ἐκ τρό,ν π+π&*μ3νον, [Pλέπω αυτή την ομάδα

αθλητν να πλησιά/ει νωρίς το πρωί, έχοντας τελεισει το τρέ"ιμοV:#

(δ πρέπει να επισημανθεί ότι ένας ;ορός παλαιστν και

μάλιστα συντρό!ων του πατέρα της, του %ερκυόνος, από τον οποίο η

Αλόπη πρόκειται να τιμωρηθεί σκληρά, δεν θα μπορούσε να

συμπαρασταθεί στην πάσχουσα ηρωίδα#&@

pια τον λόγο αυτό, δεν μπορεί να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο να συνιστούσε ο ;ορός των παλαιστν

δευτερεύοντα ;ορό του έργου, κατV αντιστοιχία με τους δευτερεύοντες

;ορούς των κυνηγν στον ‘Ιππόλ*το, των ποιμένων στον V Αλ35&ν%ρο,

των μαινάδων ακολούθων της dίρκης στην ’Αντιόπη 8A [ Ιππ. HO

IJKL23MN: και των κοριτσιν που Uάλλουν το γαμήλιο τραγούδι

συνοδεύοντας τον bέροπα στον Φ&3-οντ& 8απ# >O$# &&>- %#:# Bλοι

αυτοί οι ;οροί συνοδεύουν καθέναν από τους κεντρικούς εκείνους

χαρακτήρες, προσδιορί/οντας, συνάμα, την ιδιότητα ή και τις

πεποιθήσεις τους# Ακολούθως, ο ;ορός των παλαιστν ανακαλεί την

ιδιότητα του %ερκυόνος ως παλαιστή 8στην οποία !αίνεται ότι είχε

επικεντρσει το δραματικό του ενδια!έρον ο Αισχύλος στον 6+ρκ*όν&

$&τ*ρικό, όπου πραγματεύθηκε την ήττα και τον θάνατο του %ερκυόνος

από τον Xησέα &>: και προετοιμά/ει το κοινό για την τελική αναμέτρησή

του με τον Xησέα# )αράλληλα, όπως στον ‘Ιππόλ*το και τον V Αλ35&ν%ρο,

οι δύο πιθανολογούμενοι ;οροί στην V Αλόπη θα υπηρετούσαν τη

διάκριση ανάμεσα στη δημόσια σ!αίρα δράσης των ανδρν 8τη δημόσια,

& Aύμ!ωνα με τους l6aa23^-l36gg 8&99O: $$@, οι στίχοι αυτοί θα μπορούσαν να είχανειπωθεί σαρκαστικά από τον %ερκυόνα στην αντιπαράθεσή του με την Αλόπη#&H )ρ'λ# ‘Ιππ # H-H>, ’ΙA. 4&Cρ# @*, ’/ρ# $*@-*?, 12κ # HH-@*, 6Cκλ# *@-9#&@ bε αυτό τον σκοπό, ο (υριπίδης συνήθως επιλέγει να είναι ο κύριος ;ορός του έργουτου ιδίου !ύλου με τον κεντρικό ήρωα0 f6FG 8$??9-?$: = $O, h356a^ 8$O>O: H&#&> pια το έργο αυτό του Αισχύλου, xGMMG 8$?@*: $-&, I7MM65 8$?O9: $>, _2FFG33G8$?O?: &@?#

>



αθλητική δραστηριότητα του %ερκυόνος: και την ιδιωτική των γυναικν

8τον περιορισμό της Αλόπης εντός του οίκου, 'λ# παρακάτω, απ# $$$:#&O

Η επόμενη μαρτυρία που διαθέτουμε προέρχεται από τη

!ιλονικία των δύο 'οσκν ενπιον του %ερκυόνος# Pάσει της

α!ηγήσεως του γίνου,&? ο οποίος χρησιμοποιεί το ρ# JK<89<LK

8[διαγωνί/ομαιV, [αντιτίθεμαι δια του λόγουV:, και λαμ'άνοντας υπόUη

ότι η αντιπαράθεση απόUεων είναι χαρακτηριστική του αγνα λόγων

στον (υριπίδη, μπορούμε να θεωρήσουμε ότι ενδεχομένως το επεισόδιο

αυτό να περιλάμ'ανε έναν αγνα λόγων των δύο 'οσκν με τον 'ασιλιάως κριτή#*9

)ρος αυτή την κατεύθυνση μας οδηγεί και η πρόσληUη της

σκηνής αυτής από τον bένανδρο στους V Επιτρ3ποντ+ς 8&$O-*>H: με τον

υπηρέτη dάο και τον Aυρίσκο τον καρ'ουνιάρη να αντιπαρατίθενται

ενπιον του Aμικρίνη για τα σπάργανα του εγγονού του, την ταυτότητα

του οποίου αγνοεί# .ο τραγικό αυτό επεισόδιο, λόγω του δραματικού του

ενδια!έροντος, καθς δρομολογείται η περιπέτεια και η αναγνριση με

τρόπο ευρηματικό, προσλαμ'άνεται από τον bένανδρο, ο οποίος πλάθει

μια σκηνή ε"ίσου καθοριστική για την ε"έλι"η της πλοκής, με τον

Aμικρίνη, κατV αντιστοιχία με τον %ερκυόνα, να καλείται να απο!ασίσει

εν αγνοία του για την τύχη του εγγονού του#*$

&O pια τη λειτουργία των δευτερευόντων ;ορν, yGK4 8$??&: $&, $&O, i2ga\5 8$?>O:$*-*@, επίσης, i2ga\5 8$?>>: &*@-*>, t233GMM 8$?@: $@># pια τους δύο ;ορούς στον

V Αλ35&ν%ρο, 'λ# ιδιαίτερα, l6aa23^-l36gg-Q\EG3M 8&99: *>-*O#&? Fab# $O># *0 "K<89<L9<89> >J;N. Oa>8K(9>P aL (9Q9: "9(JHK<9: R9<9(=<8 98 JK<89<L9(9 JK9O9(=<8 8[!ιλονικντας οι 'οσκοί πήγαν στον 'ασιλιά %ερκυόνα καιάρχισαν να αντιπαρατίθενταιV:# )ρ'λ# l7FFGM 8&99*: $>>#*9 pια την αντιπαράθεση ως προzπόθεση του αγνα, _a6r^ 8$??&: O-?, l6aa23^ 8$?>H$:HO, @&# Pλ# την παρόμοια τυπολογία των αγνων με κριτή στους ‘0ρ&κλ. $&9-&O>, την‘Εκ # $$9?-$&?& και τις 4ρῳ# O?H-$9H?# .ο ενδεχόμενο αυτή η σκηνή να συνιστά αγναλόγων έχει ήδη ανα!ερθεί από την e7JKG4\5 8$?@O&: O*, χωρίς, όμως, να έχειτεκμηριωθεί#*$ pια την πρόσληUη της σκηνής αυτής από τον bένανδρο, l7FFGM 8&99*: $@O-O>,f75MG3 8$?OH: $*-*H, 12MF673\F 8$?>H: $O, c\aGF 8$??$: @, cGEFMG3 8$?>: H>-HO,Zουντουλάκης 8&99: HO-H?, c2aM65-h356MM 8$??@: $&9, h356MM 8$?@O: $9#

O



(ίναι α"ιοσημείωτο πως στη σκηνή αυτή ο κωμικός ποιητής

ακολουθεί σε σημαντικό 'αθμό τη διάρθρωση ενός ευριπίδειου αγναλόγων,*& καθς η αντιπαράθεση ανοίγει με έντονο διάλογο μετα"ύ των

δύο αντιπάλων 8στ# &$O-?: και ακολουθούν οι ρήσεις τους, εν δεν

λείπει και το λε"ιλόγιο που σηματοδοτεί τη σκηνή ως αγνα λόγων#

(νδεικτικά, ανα!έρουμε το ρ# ἀντιλ3)ομ+ν 8στ# &&H:, το οποίο

αποκαλύπτει ότι πρόκειται για αντιλογία χαρακτηριστική των

ευριπίδειων αγνων,** εν η ανα!ορά του dάου στις μέτριες ρητορικές

επιδόσεις του αντιπάλου του 8στ# &*@: καταδεικνύει τη ρητορικότητα τηςαντιπαράθεσης# (πιπλέον, το ρ# %ικ2S, 8στ# &*O: και ο προσδιορισμός

της σχέσης κατηγόρου-κατηγορουμένου 8στον στ# &$O0 A+C)+ις τ ὸ

%ίκ&ιονTσ*κοA&ντ+ῖ ς : συνάδουν με τις δικανικές κατα'ολές του αγνα

λόγων στον (υριπίδη#* %αθς αποτελεί τακτική του bενάνδρου να

πραγματεύεται με τέτοιο τρόπο τις σκηνές τις οποίες αντλεί από την

τραγωδία, στε μέσα από το ύ!ος και την τεχνική τους συχνά να

υποδηλνουν την τραγική τους προέλευση, είναι πιθανόν αυτή η σκηνή

να παραπέμπει στη διάρθρωση του τραγικού της προτύπου, δηλαδή τον

ενδεχόμενο αγνα λόγων στην ’Αλόπη#*H Α"ί/ει, πάντως, να σημειωθεί

πως η ρητορική αντιπαράθεση στην τραγωδία αυτή, σε αντίθεση με την

πλειονότητα των ευριπίδειων αγνων, παράγει δραματικό αποτέλεσμα

και δρομολογεί την ε"έλι"η της πλοκής#*@

*& pια τις πιθανές κατα'ολές της κωμικής αυτής σκηνής από τον ευριπίδειο αγνα

λόγων, 'λ# l7FFGM 8&99*: $@?-O*# (δ υπογραμμί/ονται τα σημεία που δεν έχουν θιγείαπό τον l7FFGM# pια τη διάρθρωση του αγνα στον (υριπίδη, _a6r^ 8$??&: H-@, l6aa23^8$?>H$: @9, e7JKG4\5 8$?@O&: $@>->O#** )ρ'λ# Αριστο!# 12τ # >>H, όπου ανα!έρονται οι ἀντιλο)ί&ι ως χαρακτηριστικόγνρισμα της ευριπίδειας τεχνικής#* pια τις δικανικές επιρροές που έχουν δεχθεί οι ευριπίδειοι αγνες, _a6r^ 8$??&: $*-$@, e7JKG4\5 8$?@O&: $&-$# pια τη δικανική διάσταση της σκηνής του bενάνδρου,x23M\52 8&999: == $&9-&$, l6K665 8$?$:, Q644G-I25^E2JK 8$?>*: *9*-9, *9@#*H pια αυτή την πιθανότητα, l7FFGM 8&99*: $O*-O>, f75MG3 8$?OH: $*H#*@ bε ε"αίρεση τους αγνες στους ‘0ρ&κλ# $&9-&O>, στην V Αν%ρ# H>>->@, στην ‘Εκ #$$9?-$&?& και στην ’ΙA. Αὐ λ# *$>-$, οι περισσότεροι ευριπίδειοι αγνες δενδρομολογούν δραματικές ε"ελί"εις0 _a6r^ 8$??&: $H-$@, l6aa23^ 8$?>H$: @&#

?



Aε αυτό το επεισόδιο της τραγωδίας !αίνεται να ανήκει η

πιθανή παραίνεση του 'ασιλιά στο απ# $9H2 %# προς τον 'οσκό πουαρνείται να παραδσει τα σπάργανα του 'ρέ!ους 8 μὴ %ὲ σκ*-ρ,π ὸς ἴ σ-ι0

[bην είσαι σκυθρωπόςV: *> και ενδεχομένως το απ# $$* 8ὁ%ῆσ&ι0

[παραδίδωV, [πουλV:, το οποίο θα μπορούσε να ανα!έρεται στην

ανταλλαγή του παιδιού ανάμεσα στους δύο 'οσκούς#

{χοντας αναγνωρίσει το ένδυμα της Αλόπης ανάμεσα στα

σπάργανα του 'ρέ!ους, ο %ερκυν, όπως μας πληρο!ορεί ο γίνος,

ανακρίνει την τρο!ό, η οποία αναγκά/εται να του αποκαλύUει τηναλήθεια# .ο γνωμικό του απ# $9O %#, το οποίο ανα!έρεται στη !υσική

αλληλεγγύη μετα"ύ γυναικν, θα μπορούσε να ανήκει είτε εδ ως

δικαιολογία της τρο!ού για τη 'οήθεια που προσέ!ερε στην κόρη είτε

στον πρόλογο, όπου η Αλόπη ή η τρο!ός θα αιτιολογούσε την πρά"η

αυτή με τη μορ!ή μιας )ν7μης 8)*νὴ )*ν&ικ ὶ σCμμ&ος π3A*κ3 π,ς 0 [bια

γυναίκα με μια5 άλλη είναι από τη !ύση τους, κατά κάποιο τρόπο,

σύμμαχοιV:#*O

Η αρχή της σκληρής επίπλη"ης του απ# $$9 %#, που απευθύνει ο

%ερκυν στην κόρη του, ακολουθεί την τυπολογία των ρητορικν

προοιμίων των αγνων λόγων του (υριπίδη ἐ)ὼ %’# ὃ μὲν μ3)ιστον#

ἄ ρ5ομ&ι λ3)+ινD ἐκ τοῦ%+ πρῶτον· π&τρὶ π+ί-+σ-&ι ρ+ὼνD π&ῖ %&ς νομίS+ιν

τ’ &ὐτὸ τοῦτ’ +ἶ ν&ι %ίκην 0 [(γ θV αρχίσω λέγοντας πρτα από όλα αυτό

που είναι το σημαντικότερο· τα παιδιά πρέπει να υπακούν τον πατέρα

τους και να θεωρούν πως αυτό είναι το ορθόV:# *? Η έντονη ρητορικότητα

του προοιμίου του μας οδηγεί προς την πιθανότητα ενός δεύτερου αγνα

λόγων μετα"ύ %ερκυόνος και Αλόπης, με τη μορ!ή δίκης της άτυχης

κόρης, όπως προκύπτει από τη !ρικτή ποινή που θα της επι'ληθεί# 9 .ο

*> Pλ# cGEFMG3 8$?@>: ?#*O f23M75m 8$O*-: == $>>, cGEFMG3 8$?@>: ?#*? pια την τυπολογία των προοιμίων στους ευριπίδειους αγνες, _a6r^ 8$??&: &@#9 e7JKG4\5 8$?@O&: O* και για τους αγνες λόγων με μορ!ή δίκης, l6aa23^ 8$?>H$: @&-@#

$9



απ# $9? %# 8οὐ μὴν σC )’ ἡ μᾶς τοὺς τ+κόντ&ς %3σ,0 [dεν σε'άστηκες

εμένα, τον πατέρα σουV: ανήκει στο κατηγορητήριο του %ερκυόνος, τοοποίο ίσως να έκλεινε με τη διαπίστωση του γνωμικού απ# $$$ %# 8 τί

%ῆτ& μο-+ῖ ν %+ῖ )*ν&ικ+ῖ ον )2μονD Aρο*ροῦντ&ςU &! )" ρ +# τ+-ρ&μμ3ν&ι

πλ3ονD σA2λλο*σιν οἴ κο*ς τ ῶν π&ρημ+λημ3ν,ν0 [pια ποιον λόγο, λοιπόν,

πρέπει να μοχθούμε περι!ρουρντας τον γάμο των γυναικν| Tι

καλοαναθρεμμένες κόρες ατιμά/ουν τους οίκους τους περισσότερο από

τις παραμελημένεςV:#$ %ατά τον γίνο, ο αμείλικτος 'ασιλιάς διέτα"ε

την έκθεση του 'ρέ!ους για δεύτερη !ορά και τον εγκλεισμό της κόρηςμέχρι θανάτου σε ένα ανήλιαγο κελλί, που θυμί/ει τον τρόπο θανάτωσης

της Αντιγόνης#& Aτη !υλακή της Αλόπης πιθανόν να ανα!έρεται το $π&5

λ+)όμ+νον επίθετο του απ# $$&2 %# 8ἀπρόσ+ιλος 0 [ανήλιαγοςV:#*

Η οργή του %ερκυόνος για την αποπλάνηση της κόρης του

είναι άρρηκτα συνδεδεμένη με τις αρχές της σύγχρονής του αθηναYκής

πολιτείας# Η αγνότητα της κόρης πριν τον γάμο διασ!άλι/ε νόμιμους

απογόνους, οι οποίοι δια!ύλασσαν την ακεραιότητα του οίκου και, κατά

συνέπεια, της πόλεως, δεδομένου ότι κάθε άρρεν τέκνο Αθηναίας

έγγαμης γυναίκας λάμ'ανε αυτομάτως τα δικαιματα του Αθηναίου

πολίτη# Aυνεπς, οι ίδιοι οι κανόνες της πόλεως, της οποίας συστατικό

στοιχείο αποτελεί ο οίκος 8Αριστ# Πολιτ # $# $&H&2# &-H*E# &*:,

επέ'αλλαν στον πατέρα ως κCριο της άγαμης θυγατέρας του τη !ύλα"ή

της, όπως προκύπτει και από το προανα!ερθέν απ# $$$#

$ pια την τακτική του (υριπίδη να κλείνει τις ρήσεις των χαρακτήρων του με μια)ν7μη, _a6r^ 8$??&: &O#& )ρ'λ# Q7\^63\NN\ 8&999: @O#* q6725-<25 _66r 8$??O-&99*: = $@# T γίνος ανα!έρει πως το 'ρέ!ος 'ρέθηκε δύο!ορές από 'οσκούς να θηλά/ει μια !οράδα# Αυτή η παράδο"η επανάληUη μπορεί ναο!είλεται είτε σε αλλοίωση της α!ήγησης από τον γίνο, ο οποίος στη δεύτερη έκθεσητου παιδιού προσέθεσε "ανά τη θρέUη του από τη !οράδα, κατV αντιστοιχία με τηνπρτη, είτε στη συγχνευση από τον μυθογρά!ο δια!ορετικν μυθικν παραδόσεωνγύρω από αυτό το θέμα# )ρ'λ# t63GJkr 8$?HH: O-OH, f7rF 8$??>: &O# pια τη !ύλα"η των άγαμων γυναικν, ta75^Gaa 8$??H: $&H-&@, $*H-*@, eGF t67w3\G8$??9: -H?, l6KG5 8$??: $9-&, IG2]63^ 8$??9&: >@-O$, f233\F65 8$?@O: = $9O-$H,Q67a^ 8$?O9: *-@, c2aJ6M 8$??@: ?$-?*, `6aGr 8$?O$: $&?-*$, la23k 8$?O?: $>-$?,

$$



Η 'αρύτητα της αποπλάνησης της κόρης δια!αίνεται στα

σκληρά, αποδοκιμαστικά λόγια τόσο του %ερκυόνος, όσο και τουΑκρισίου στη @&ν2η και του Αιόλου στη +λ&νίππη τ ὴν $οAB# Aε όλες

αυτές τις τραγωδίες ο πατέρας δεν πείθεται για τη θεYκή πατρότητα των

'ρε!ν, θεωρντας την αποπλάνηση της κόρης ως όνειδος για τον οίκο

του και ως εγκυμονούσα μια !ο'ερή κοινωνική απειλή, που πρέπει να

νικηθεί, προτού εισχωρήσει στη συμπερι!ορά περισσότερων ακόμη

γυναικν#H Aυνεπς, αν αναλογιστούμε ότι ο άνδρας του σπιτιού

αναλάμ'ανε την ευθύνη !ύλα"ης των άγαμων γυναικν του οίκου του,δεν αποτελεί έκπλη"η το γεγονός ότι σε όλες αυτές τις περιπτσεις ο

πατέρας, ο κCριος , επιλέγει να τιμωρήσει με εγκλεισμό την κόρη του που

έχει αποπλανηθεί, μέσω του οποίου επανακτά τον έλεγχό του πάνω της#@

Η σύγκρουση της κόρης με τους κανόνες του πατρικού της οίκου

συνεπάγεται και τη ρή"η της με την πόλη εν γένει, δεδομένου ότι ο οίκος

δια!υλάσσει τα συμ!έροντα της πόλεως# Ακολούθως, η νεαρή γυναίκα

και το παιδί της αποδιχνονται 'άναυσα τόσο από τον οίκο, όσο και από

την πόλη, με !υλάκιση και ε"ορία, αντιστοίχως#

Aύμ!ωνα με τις δραματικές συμ'άσεις, η θανάτωση του

%ερκυόνος από τον Xησέα θα είχε ανακοινωθεί σε αγγελική ρήση# T

ρόλος του Xησέα εντός του έργου θα ήταν καίριος, α!V ενός, επειδή η

τιμωρία του %ερκυόνος θα ικανοποιούσε το αίσθημα δικαίου των

θεατν,> α!V ετέρου, επειδή ο Xησέας ως κατV ε"οχήν Αθηναίος ήρωας

επανεντάσσει τον αποδιωγμένο από τον οίκο του και την πόλη

IG2]63^ 8$??9$: $@9#H Pλ# ενδεικτικά, @&ν2η απ# *&9 %#, +λ&νίππη ἡ $οAB απ# ?> %# και 1232425678&9$$:# pια τον σκεπτικισμό των ευριπίδειων χαρακτήρων σχετικά με τη θεYκήπατρότητα ηρων, 'λ# ’V,ν *$, $H&*-&> # W2κ # &>-&?, ‘0ρ&κλ. &ιν. $?, *H*-HH 8μετο αντίστοιχο σχόλιο του t65^ $?O$:, [ Ελ# $>-&$, ’ΙA. Αὐ λ. >?-O99 και Dma\ 8&99*:&*?, }GFMaG 8$?9O: $9>-9O#@ Pλ# IG2]63^ 8$??9&: O$, O#> Αριστ# Ποιητ # ~===, $H*2#$-& και DaFG 8$?H>: *@?-*>$# Αντιθέτως, ο t63GJkr 8$?HH:O-OH και οι l6aa23^ και l36gg 8&99O: $$@ τοποθετούν τον θάνατο του %ερκυόνος στηρήση του ἀπ ὸ μη&νῆς θεού#

$&



Wπποθόωντα, κάνοντάς τον μέρος της αθηναYκής λατρείας και πολιτείας#

(ίναι δύσκολο να υποστηριχθεί πως ο (υριπίδης δεν θα είχε α"ιοποιήσειτην ευκαιρία να παρουσιάσει επί σκηνής τον Xησέα, όπως και στις

‘Ικ3τι%+ς , ως σύμ'ολο της δημοκρατικής παράδοσης των Αθηνν, στην

οποία πρόκειται να ενταχθεί και ο Wπποθόων# Bπως προκύπτει, ε"άλλου,

από τις ‘Ικ3τι%+ς , τον V Ερ+-3& και τους ‘0ρ&κλ+ῖ %+ς , το πατριωτικό

αίσθημα των Αθηναίων ήταν ιδιαίτερα ανεπτυγμένο κατά την πρτη

περίοδο του πολέμου,O στην οποία !αίνεται να ανήκει χρονικά και η

’Αλόπη# .ο ενδεχόμενο ενός ρόλου του Xησέα στο έργο παρουσιά/ει,επομένως, ένα σα!ές πλεονέκτημα έναντι της απλής μνείας στην τιμωρία

του άδικου 'ασιλιά από εκείνον στη ρήση ενός ἀπ ὸ μη&νῆς θεού#

Η μεταμόρ!ωση της Αλόπης σε πηγή στην (λευσίνα και η

καθιέρωση του Wπποθόωντα ως επνυμου ήρωα της αντίστοιχης

αθηναYκής !υλής, που αποτελούσε μέρος της ευριπίδειας πραγμάτευσης,

όπως πληρο!ορούμαστε από τον (λλάνικο 8απ# * `6LaG3:, συνιστούν

&ἴ τι&, τα οποία αναγγέλλονται, κατά κανόνα, από έναν ἀπ ὸ μη&νῆς

θεό#? (ίναι εύλογο ο θεός αυτός να παρότρυνε τον Xησέα, κατά τον

τρόπο που τον δεσμεύει και η Αθηνά στο τέλος των ‘Ικ+τί%,ν 8$$O*-

$&&>:, να αποκαταστήσει τον Wπποθόωντα στον θρόνο της (λευσίνας,

δεδομένου ότι η μελλοντική αυτή πρά"η δεν μπορεί να τελεσθεί εντός

του δραματικού χρόνου του συγκεκριμένου έργου# pια την ταυτότητα του

θεού μπορούμε μόνο να εικάσουμε# Xα αναμέναμε τον )οσειδνα, τόσο

λόγω του ρόλου του στην ιστορία της Αλόπης, όσο και της ιδιαίτερης

σχέσης του με την Αθήνα,H9 εκτός και εάν απέ!ευγε να εμ!ανισθεί

O •75MN 8$?HH: $@-&9, O9-O$, c\ak\5F 8$??9: $>?-$O$, eGaGEGJ€7G 8$?H$: O>-OO, &H-&@, e\tG5G^GMM6 8$?>$: $$&-$$, $&$-$&*, $H-$>, h^k\5F 8$?@9: $?$, σημ# $*#? pια τις αιτιολογίες στους ευριπίδειους επιλόγους, e755 8$??@: H-@*, IJ7aa\65 8&999:&$?-&&>, c\aF65 8$?@O: @?->$, Q37EG 8$?@$: >O->?# (ίναι, επίσης, πιθανό ο ίδιος θεός να είχεεισαγάγει την παρετυμολογία του ονόματος Wπποθόων λόγω της θρέUης του από τη !οράδα και,κατV επέκταση, την ονομασία της Wπποθοωντίδος !υλής από τον ήρωα# pια την αιτιολογικήδιάσταση των παρετυμολογιν στους επιλόγους του (υριπίδη, <25 _66r 8$?>*: *H-HO#H9 πέρ της εμ!άνισης του )οσειδνα έχουν ταχθεί οι cGaJkG3 8$O*?: == >$>, IJK258$?&@: &H9, t63GJkr 8$?HH: O-OH, cGEFMG3 8$?@>: ?, q6725-<25 _66r 8$??O-&99*: =

$*



ε"αιτίας της κριτικής που ίσως να δέχθηκε στο έργο, όπως ο Απόλλων

στον ’V,ν&.H$

bια ένδει"η για την ενδεχόμενη αποδοκιμασία της στάσηςτου )οσειδνα παρέχεται στο προανα!ερθέν απ# $9> %# και παρουσιά/ει

δραματουργικό ενδια!έρον, ιδιαιτέρως επειδή, κατά πάσα πιθανότητα, η

V Αλόπη προηγήθηκε του ’V,νος # (ναλλακτικά, θα μπορούσε να έχει

παρουσιασθεί η Αθηνά, για να υπογραμμίσει τη σημασία του έργου για

την πόλη των Αθηνν, όπως και στις ‘Ικ3τι%+ς 8$$O* κ#ε#:, στον V Ερ+-3&

8απ# *>9# HH κ#ε#:, στην ’ΙAι)3ν+ι& τ ὴν ἐν 4&Cροις 8$*H κ#ε#: και στον

’V,ν& 8$HH* κ#ε#:#H&

Bπως επισημάνθηκε παραπάνω, ο αντίκτυπος της

αποπλάνησης της Αλόπης γίνεται αντιληπτός εντός του πλαισίου των

κανόνων του οίκου και της πόλεως# )έραν αυτού, όμως, οι ίδιοι οι

δραματικοί χαρακτήρες του Xησέα και του Wπποθόωντα προσδίδουν μια

ιδιαίτερη πολιτική διάσταση στο έργο, που ανταποκρίνεται στους

άρρηκτους δεσμούς του θεάτρου του πέμπτου αινα με την πόλη# T

Wπποθόων είναι γιος ενός θεού που σχετί/εται άμεσα με την πόλη των

Αθηνν και επι'ινει χάρη στη στοργή ενός αλόγου, προστατευόμενου

/ου του )οσειδνα#H* Η ιδιότητά του ως επνυμου ήρωα της

Wπποθοωντίδος !υλής, όπως ήδη ανα!έραμε, θα είχε προαναγγελθεί από

τον ἀπ ὸ μη&νῆς θεό στην έ"οδο του έργου# Bπως στον επίλογο του

VV,νος αναγγέλλεται η συγκρότηση των τεσσάρων πρτων αθηναYκν

!υλν, έτσι κι εδ, στο έργο αυτό που πιθανότατα να προηγήθηκε του

$$-$&# pια την αθηναYκή λατρεία του )οσειδνα ως Wππίου και (ρεχθέως, t73kG3M8$?OH: $*@, $*O, &&$#H$ pια την απο!υγή της εμ!άνισης του Απόλλωνα στον επίλογο του ’V,νος , _GG 8$??>:*$@# .ο ενδεχόμενο παρόμοιας σκιαγρά!ησης του )οσειδνα στο έργο μας με τονΑπόλλωνα στον ’V,ν& έχει θιγεί από τη x\aaF 8$??>: &H>#H& pια τη σημασία της εμ!άνισης της Αθηνάς στα έργα αυτά, l6aa23^ 8$?>H &: == 9@-9>,x63L66^ 8&99>: &*@, l6aa23^-l36gg-_GG 8$??H: $?, $?9, l36gg 8&999: &@9, _GG8$??>: *$H#H* Pλ# )αυσ# ># &$#>, t73kG3M 8$?OH: $*O-$*?, &&$, IJK2JKG34Gr3 8$?H9: $H-$O, &@-&?,*H-*@, $H@-H>, $@&# pια τη !ύση ως προστάτιδα του έκθετου παιδιού, q75m-1G3G5r\8$?H$: $&9-&$, xJl23M5Gr 8$?&: *O-*?#

$



VV,νος# θα μπορούσαν να αναδειχθούν οι παραδόσεις και η ενότητα της

πόλεως εντός του μεταγενέστερου θεσμού των δέκα !υλν# Ησυγκρότηση των δέκα !υλν έχει ιδιαίτερη σημασία, καθς συνετέλεσε,

α!V ενός, στην πολιτική και στρατιωτική συνοχή της Αττικής, α!V ετέρου,

στη σύσταση της αθηναYκής ιδιότητας του πολίτη σε τοπικό επίπεδο

εντός του πολιτικού μηχανισμού κάθε !υλής# T νέος θεσμός των δέκα

!υλν, συνεπς, χάρα"ε τον δρόμο και δημιούργησε τις προzποθέσεις

για τη δημοκρατική διακυ'έρνηση της πόλης των Αθηνν#H (ίναι,

επομένως, εύλογο στην έ"οδο του έργου να είχε υπογραμμισθεί η ισχυρήπολιτική ταυτότητα της Αθήνας, μέσα από την επικέντρωση του

δραματικού ενδια!έροντος στην καθιέρωση ενός επνυμού της ήρωα με

την υποστήρι"η της κατV ε"οχήν πολιτικής προσωπικότητας του Xησέα#

pιος του )οσειδνα και ο Xησέας παρουσιά/εται στην

τραγωδία ως σύμ'ολο της αθηναYκής αρετής και προστάτης των

αδυνάτων, όπως προκύπτει από τις [ Ικ3τι%+ς , τον [ 0ρ&κλῆ και τον

χαμένο Xησ3& του (υριπίδη, τον /%%ίπο%& ἐπ ὶ 6ολ,νῷ του Aο!οκλή,

καθς και τους χαμένους V Ελ+*σινίο*ς και τον 6+ρκ*όν& $&τ*ρικό του

Αισχύλου#HH Bπως ήδη επισημάνθηκε, εν ο σκληρός 'ασιλιάς %ερκυν

έχει αποδι"ει και αποκόUει το 'ρέ!ος τόσο από τον οίκο του, όσο και

από την πόλη, α!ήνοντάς το έκθετο στην άγρια !ύση, ο Xησέας

αναλαμ'άνει να επανεντά"ει τον Wπποθόωντα στην πόλη ως επνυμο

ήρωα και κύριο του 'ασιλικού οίκου της (λευσίνας# Η επιλογή του

Xησέα για αυτόν τον ρόλο δεν είναι τυχαία και για έναν πρόσθετο λόγο#

T ήρωας είχε ενοποιήσει την Αττική μέσω του σ*νοικισμοC# όπως έπρα"ε

αργότερα και ο %λεισθένης με τη συγκρότηση των δέκα !υλν#H@ .όσο ο

H Ηρόδ# @# $*$, Αριστ# ’Α-. Πολ# &&# $# )ρ'λ# 1365 8$?>@: $?-&@, i32\aa 8$?>H: ‚\\\, H-&, I\GLG3M 8$?O&: , `325J6MMG 8$?>@:, _wƒ€7G-<\^2a-}2€7GM 8$?@: $*-*&#HH Pλ# x\aaF 8$??>: $9-H?, $@-OH, x23k25M652M6F 8&99>: O?-?9, $>&-O&, &$&-$,l6aa23^ 8$?>H&: = *9, == &9>-$&, x23k25M652M6F 8&99&: ιδιαίτερα, O-OH, cGEFMG3 8$?@>:$9H-9?, q6725-<25 _66r 8$??O-&99*: == $H-$@H#H@ Xουκ# &# $H 8με τα αντίστοιχα σχόλια των f635Ea6LG3 $??$ και Q644G $?H@:# )ρ'λ#I\44F 8$?O*: $?>, &9@-9O, j2^m7m 8$?>&: $9-$*# pια τον παραλληλισμό του

$H



Xησέας, όσο και ο %λεισθένης, θεωρούνταν ότι με τις μεταρρυθμίσεις

τους θεμελίωσαν τη δημοκρατία#H>

)αράλληλα, ο ρόλος του Wπποθόωνταστην αθηναYκή παράδοση καθορί/εται από τον Xησέα στην τραγωδία και

από τον %λεισθένη στην ιστορική πραγματικότητα# Xα μπορούσαμε,

συνεπς, να παρατηρήσουμε πως η μεταρρύθμιση του %λεισθένη

μετουσινεται δραματουργικά και περνάει στην τραγική παράδοση μέσω

του αρχετυπικού Αθηναίου ήρωα που είναι ο Xησέας#

Η V Αλόπη του %αρκίνου κατά τον τέταρτο αινα δια!έρει

ρι/ικά από την πραγμάτευση του (υριπίδη ως προς την πλοκή και τηδιαγρα!ή των χαρακτήρων# Aύμ!ωνα με τα σχόλια στα ’0-ικ "

Νικομ2+ι& του Αριστοτέλη, τα οποία αποτελούν και τη μοναδική μας

πηγή για το έργο,HO ο %ερκυν /ήτησε από την Αλόπη να του αποκαλύUει

ποιος την αποπλάνησε, δια'ε'αινοντάς την ότι δεν θα την τιμωρήσει#

Bταν άκουσε ότι επρόκειτο για τον )οσειδνα, δεν μπόρεσε να αντέ"ει

τη θλίUη του και έδωσε τέλος στη /ωή του#

Η στάση του %ερκυόνος εμ!ανί/εται εδ διαμετρικά αντίθετη

από ό,τι στον (υριπίδη# Αντί να τιμωρήσει την Αλόπη, ο 'ασιλιάς /ητεί

να μάθει ποιος την αποπλάνησε# .ο αρχαίο σχόλιο επανειλημμένα

ανα!έρει τον όρο μοι+ί& 8A Αριστ# ’0-. Νικ # $$H9t ? l324G3:, που

α!ορά στην απαγορευμένη ερωτική επα!ή με τη σύ/υγο, μητέρα,

ανύπαντρη κόρη ή αδερ!ή Αθηναίου πολίτη# T δράστης μπορούσε να

διωχθεί για αποπλάνηση ή 'ιασμό ή ακόμη και να θανατωθεί από τον

κCριο του οίκου, εάν συλλαμ'ανόταν επV αυτο!ρω#H? Η μαρτυρία του

ενωτικού ρόλου του Xησέα και του %λεισθένη, I673w\567-=5L66^ 8$?>$: ??, 1G235F8$?O?: $$?, x\aaF 8$??>: &@-&>#H> pια τον Xησέα ως θεμελιωτή της δημοκρατίας, ‘Ικ3τ # 9*-@&, Wσοκρ# $9# *@, dημ# H?#>H#, @9# &O, )λούτ# Xησ. &H# &-* και x\aaF 8$??>: ?>-$9*, x63L66^ 8&99>: O-$$,c2akG3 8$??H: H9-HH, I673w\567-=5L66^ 8$?>?: $*& κ#ε#, e2w\G 8$?O&: &O, *$# pια τον%λεισθένη, 'λ# παραπάνω, σημ# H#HO A Αριστ# ’0-. Νικ # $$H9t ? 8l324G3: και A Αννυμ# ’0-. Νικ # $?# &* 8fGraE7M:#H? oυσ# $# &O, Αισχίν# $# ?9, dημ# &*# H*-HH, )λούτ# $όλ. ?*# Pλ# x2Je6LGaa 8$?@*: >&,>>, O9, f233\F65 8$?@O: = *&-*O, l23Gr 8$??H:, x2Je6LGaa 8$?>O: $&-$&H, Q2m23\58$?>?:, ta75^Gaa 8$??H: $&H#

$@



σχολίου αυτού ενισχύεται από τη 'υ/αντινή παρά!ραση που έχει

αποδοθεί στον Ηλιόδωρο από την )ρούσα 8A Αννυμ# ’0-. Νικ # $?# &*fGraE7M: και χαρακτηρί/ει την πρά"η αυτή ως ὕ βριν εις 'άρος της

Αλόπης# Aτο πεδίο των ανθρπινων σχέσεων, η ὕ βρις προκύπτει από το

όνειδος του αδικήματος που διαπράττεται και προκαλεί στην

προσ'ληθείσα πλευρά την επιθυμία για εκδίκηση#@9 T 'ιασμός αποτελεί

μορ!ή ύ'ρεως και στις σχετικές πηγές υπογραμμί/εται η προσ'ολή που

υ!ίσταται ο κCριος της γυναίκας, η οποία έπεσε θύμα 'ιασμού ή

αποπλάνησης#@$

(ίναι, επομένως, εύλογη η απαίτηση του %ερκυόνος ναπληρο!ορηθεί την ταυτότητα του 'ιαστή της κόρης του, προκειμένου να

εκδικηθεί την προσ'ολή εις 'άρος του οίκου του#

.ο γεγονός ότι ο %ερκυν αυτοκτονεί ακούγοντας το όνομα

του )οσειδνα θέτει μια σειρά ερωτημάτων# Bπως στον ;οιρίλο, έτσι

και εδ θα μπορούσε να είχε παρουσιασθεί ως γιος του )οσειδνα, το

οποίο συνεπάγεται ότι η ένωση της Αλόπης με τον θεό θα αποτελούσε

αιμομι"ία, κάνοντας α'άσταχτη την οδύνη του πατέρα της#@& bολαταύτα,

αν λη!θεί υπόUη ο εκκοσμικευμένος και ανθρωποκεντρικός χαρακτήρας

της τραγωδίας του τετάρτου αινα, όπως αυτή διαμορ!θηκε υπό την

επίδραση των σο!ιστν,@* είναι πιθανό να μην αποτελούσε στόχο του

%αρκίνου να δσει έμ!αση στη θεYκή καταγωγή του %ερκυόνος και στον

αντίκτυπο της δράσης του )οσειδνα# (ναλλακτικά, θα μπορούσε να

υποστηριχθεί ότι, όπως και στον (υριπίδη, ο %ερκυν δεν πείστηκε πως

ο κόρη του αποπλανήθηκε από τον θεό, χωρίς, όμως, να της καταλογίσει

ευθύνες, σε αντίστι"η με την ηθογρά!ηση του 'ασιλιά στο ευριπίδειο

@9 Αριστ# [ Yητ. $*>OE# &*-&@, Π. ’Αρ# $&H$2# *-*@, R)λάτ#S ‘Zρ# $HG# $&, `\FKG3 8$??&: >-$?#@$ Αριστ# ‘Yητ # $*>*2 *-*H, ’0-. Ε ὐ%. $&&$E# &*, dημ# &*# HH-H@, oυσ# $, @ισσοί ό)οι&# H e#-1# Pλ# `\FKG3 8$??&: $9-$$, e6wG3 8$?>: &9?-$9, _2JGr 8$?@O: $$*-$@,ta75^Gaa 8$??H: $&H-&@#@& Tι αιμομι"ίες των τραγικν ηρων αποδοκιμά/ονται δριμύτατα από τον )λάτωνα8 Νόμ. <===, O*OJ:#@* 1\MM6 8$?@$*: $OH-O@, 1\MM6 8$?@&: &&, cGEFMG3 8$?H: *9O, I673w\567-=5L66^8&99*: O&#

$>



έργο# (πιπλέον, σε αντιδιαστολή με τον (υριπίδη, στο έργο του οποίου η

οργή του %ερκυόνος ερμηνεύεται μέσα από το πλέγμα α"ιν του οίκουκαι της πόλεως, στην τραγωδία του %αρκίνου ο πατέρας !αίνεται να

διαχειρί/εται την ὕ βριν εντός της ιδιωτικής σ!αίρας του οίκου του και

οδηγείται στην αυτοκτονία, όταν πλέον συνειδητοποιεί την αδυναμία του

να "επλύνει την προσ'ολή αυτή#@

Η σκληρή και τυραννική μορ!ή του %ερκυόνος

μεταλλάσσεται, επομένως, από τον %αρκίνο σε έναν ανθρπινο και

α"ιοπρεπή χαρακτήρα, ο οποίος παλεύει με τη θλίUη του και τελικά υποκύπτει σε αυτήν# Aτη συγκεκριμένη τραγωδία !αίνεται να

μετατοπί/εται το δραματικό ενδια!έρον από την Αλόπη στον %ερκυόνα,

ο οποίος ε"ελίσσεται σε τραγικό πρόσωπο, καθς δίνει άνιση μάχη

ενάντια στο προσωπικό του αδιέ"οδο# Bπως και στη B%+ι2 του ο

%αρκίνος δια!οροποιείται από τον (υριπίδη, παρουσιά/οντας την

ηρωίδα να κρύ'ει τα παιδιά της, για να τα προστατέUει, αντί να τα

σκοτσει, έτσι και στην ’Αλόπ η, με αυτή τη συνειδητή απόκλιση από την

ευριπίδεια πραγμάτευση απο!εύγει το μι&ρόν, που θα προέκυπτε από τη

θανάτωση της κόρης από τον κοντινό της συγγενή#@H Η επιλογή του αυτή

δεν είναι ανε"άρτητη από τις προτιμήσεις ποιητν και κοινού κατά τον ο

αινα# .ο καίριο πλήγμα που δέχθηκε η αθηναYκή κοινωνία από τη

συντρι'ή στον )ελοποννησιακό πόλεμο, καθς και τα διδάγματα της

σύγχρονης !ιλοσο!ίας κατά του εκουσίου !όνου στενν συγγενν,

έστρεUαν πλέον την τραγωδία σε θέματα λιγότερο 'ίαια και περισσότερο

εκλεπτυσμένα, που να ανταποκρίνονται στην ευαισθησία των θεατν#@@

@ T Αριστοτέλης 8’0-. Νικ # <==, $$H9E# @-$9: και ο )λάτων 8 Νόμ. =~, O>*J &->:δικαιολογούν την αυτοκτονία σε περίπτωση προσωπικής ατίμωσης# )ρ'λ# e6wG3 8$?>:$O, $@O, &*@-*>, 12MF673\F 8$?>@:#@H pια την αποδοκιμασία του μιαρού !όνου στενν συγγενν στην τραγωδία, Αριστ# Ποιητ # ~=<, $H2# &, $H*E# *O-*? και για την απόκλιση του %αρκίνου από τιςευριπίδειες πραγματεύσεις, cGEFMG3 8$?H: *99-9$, ~25MK2k\F-12324256F 8$?O9: *H-@#@@ Pλ# ενδεικτικά, )λάτ# Νόμ# O>&J-O>*J και D2FMG3a\5m 8$??*: H@&, ~25MK2k\F-12324256F 8$?O9: 9-$#

$O



Α"ί/ει, επίσης, να παρατηρηθεί ότι στο σχόλιο αυτό δεν γίνεται

μνεία στη μητρότητα της Αλόπης# bπορούμε, συνεπς, να διερωτηθούμεαν όντως ο Wπποθόων διαδραμάτι/ε κάποιον ρόλο σε αυτή την τραγωδία

ή αν ο σχολιαστής δεν ανα!έρθηκε σε αυτό το θέμα λόγω άγνοιας των

λεπτομερειν της πλοκής του έργου, το οποίο πιθανότατα να μην είχε

σωθεί στην εποχή του# (δ, πρέπει να λά'ουμε υπόUη μας α!V ενός ότι

το κύρος της πόλεως αποδυναμθηκε μετά την αθηναYκή συντρι'ή στον

)ελοποννησιακό πόλεμο και κατόπιν, με την άνοδο της bακεδονίας, α!V

ετέρου ότι η τραγωδία του ου

αινα απέκτησε έναν κοσμοπολιτικόχαρακτήρα, καθς ε"απλθηκε σε όλον τον τότε ελληνό!ωνο κόσμο, με

αποτέλεσμα το θέατρο να αποδεσμευθεί από την πόλη#@> (πομένως, τόσο

οι μαρτυρίες μας για το έργο αυτό, όσο και οι τάσεις του θεάτρου της

εποχής δεν συνηγορούν προς το ενδεχόμενο να επέλε"ε ο %αρκίνος να

προσδσει, όπως ο (υριπίδης, πολιτική διάσταση στο έργο του,

εμπλέκοντας τον Wπποθόωντα, έναν επνυμο ήρωα της Αττικής, ή

παρουσιά/οντας τον διωγμό μητέρας και 'ρέ!ους από το πλέγμα του

οίκου και της πόλεως#

(ν κατακλείδι, μπορούμε να διαπιστσουμε πως ο μύθος της

Αλόπης μεταπλάθεται σε καθεμία από τις τρεις αυτές δραματικές

εκδοχές, αντανακλντας την ε"έλι"η της αττικής τραγωδίας σε σχέση με

την πόλη και το θεσμικό της πλαίσιο# .ην πιθανή λατρευτική διάσταση

μέσα από τη σύνδεση του .ριπτολέμου και του Wπποθόωντα με τα

(λευσίνια bυστήρια που επέλε"ε να προσδσει ο ;οιρίλος σε μια

κρίσιμη για την (λευσίνα περίοδο, διαδέχεται η δράση της V Αλόπης του

(υριπίδη με την κορύ!ωση της [τραγωδίας της κόρηςV, @O όπως και σε

άλλα έργα του τραγωδοποιού, εντός του άρρηκτου πλέγματος οίκου-

πόλεως# )ιθανό στόχο του ευριπίδειου έργου, το οποίο !αίνεται να

@> Q3GG5 8$??: κε!# *, D2FMG3a\5m 8$??>: &$*-&9, 17JK 8$??*: HO, HH9-H&, i2ga\58&99>:, i2ga\5 8$??*: $&-&9, IMGwG5F 8&99>: &-@#

@O pια τον όρο αυτό, IJ2]736 8$??9:#

$?



παρουσιάστηκε κατά την πρτη περίοδο του πολέμου, συνιστούσε,

επίσης, η ανάδει"η της ισχυρής πολιτικής ταυτότητας των Αθηνν εντόςτου δημοκρατικού θεσμού των δέκα !υλν με τη συμ'ολή της

αρχετυπικής δημοκρατικής προσωπικότητας του Xησέα στην έντα"η του

Wπποθόωντα στην αθηναYκή παράδοση# .ον επόμενο αινα, ο %αρκίνος

!αίνεται να μετατοπί/ει το δραματικό ενδια!έρον από την Αλόπη στον

%ερκυόνα, μεταπλάθοντάς τον σε τραγικό πρόσωπο και απο!εύγοντας το

μι&ρόν π ου θα προέκυπτε από τη θανάτωση της κόρης, σύμ!ωνα με την

ηθική ευαισθησία του κοινού της εποχής# Η έμ!αση των μαρτυριν, α!Vενός, στον μάταιο προσωπικό αγνα του %ερκυόνος να "επλύνει την

ὕ βριν εις 'άρος του οίκου του, α!V ετέρου, η απουσία ανα!ορν στον

Wπποθόωντα και τον ρόλο του στην αθηναYκή πολιτική παράδοση

συνηγορούν υπέρ της πιθανότητας να κινήθηκε η συγκεκριμένη

τραγωδία στην ιδιωτική σ!αίρα του οίκου„ ένα ενδεχόμενο που συνάδει

με την πολιτική αποδέσμευση του θεάτρου από τον τέταρτο αινα και

ε"ής#

Π&ν+πιστBμιο Π+λοποννBσο*

4μBμ& X+&τρικ7ν $πο*%7ν

PWPoWTp+ΑZWΑ

he1=}I, h#c#f# 8$?@9:0 M9(;8 a<L [9>OK<>;b;N;8H. \ ]8=LH ;< G(99^ _aN=9>#

s‚]63^

&9



hy}s_e, y# 8$O>O:0 `;9 JK(;>J9 '9J<;^ L9> =(;O;L9># f2aaG

thyyDii, c#I# 8$?@:0 =(;O;L9>c d;OOKNH8K># s‚]63^t_…}eD__, I# 8$??H:0 eK:9< ;< \<J;9<8 G(99J9# l24E3\^mG 8x2FF#:

ts}e, Q# c# 8$?O$:0 =(;O;L9>c d9(aJN9># s‚]63^

tsyDl1†, t# 8$?HH:0 [_2 M32m^\G \NKOf ^VD73\g\^GV, ]8=L;a \<8;?=a, O&-O?,

j32m7G

t…y1Dyi, c# 8$?OH:0 G(99^ [9N;Q;K< 8M325Fa# q# y2]]25: s‚]63^

lhyD†, l# 8$??H:0 [y2gG 25^ h^7aMG3r \5 hMKG5\25 _2LV, "g 5#F# H, 9>-$>

l_hy1, Q# 8$?O?:0 eK:9< ;< 89 a<J;9<8 hK(NL # s‚]63^lsfD}, e# 8$??:0 !ah# ]9=aN;8H a<L ]KJ;98H# l24E3\^mG

lsfss}, q# c# 8$?$:0 [yKGM63\J2a IM7^\GF \5 MKG h3E\M32M\65-IJG5G 6]

xG525^G3VF O;8(9OK<89>V, '\E\ H, $$-&*9

ls__hye, l# 8$?>H$:0 [`6342a eGE2MGF \5 D73\g\^GFV e3242V, Gi[ &&, HO-

>$

ls__hye, l# 8$?>H&:0 =(;O;L9>c ]=OON;J9># <6aF =-==, Q365\5mG5

ls__hye, l#-lysjj, x# q#-_DD, 1#f# 8$??H:0 =(;O;L9>c ]9N9J89L

F(aQ:9<8a(H ENaH># <6a# =, c234\5FMG3

ls__hye, l#-lysjj, x#q#-Q=tDyi, q# 8&99:0 =(;O;L9>c ]9N9J89L

F(aQ:9<8a(H ENaH># <6a# ==, s‚]63^

ls__hye, l#-lysjj, x# q# 8&99O:0 =(;O;L9>c F(aQ:9<8># <6a# =, _65^65-

l24E3\^mG 8x2FF#:

ls}}sy, c# y# 8$?>9:0 [iKGFG7F \5 la2FF\J2a hMKG5FV στο h# Q# c23^ 8εκδ#:

'9 g=9>8 jK( '9>9=># $*-># _65^65

lysjj, x# q# -`=l1, Q# 8$?OH:0 [9>KN=8;K<> a<L "(K<KNKQH ;< =(;O;L9>.

'9 F(aQ:9<8a(H '(aQ9L;9># _65^65

lysjj, x# q# 8&999:0 =(;O;L9>c IO;Q9<;a ;< 'a=(;># c234\5FMG3

l…IIDi, l# 8&99*:0 Mf<a<L(9 K= Na JK:fL;9 8(aQ;?=9# j23\F

eh<=D, q# }# 8$?O&:0 [iKGFG7F MKG 1\5m \5 `\]MK-JG5M73r hMKG5FV, Gi[ &?, &H-

*

&$



eD_DtDl‡…D, D# 8$?H$:0 =(;O;L9 98 Na G=9((9 L= EfNKOK<<k>9# j23\F

eDI ts…<y=D, I 8$??9:0 eK:9< ;< G(99^ '(aQ9LH. \< \<8(KOKNKQ;JaN \OO(KaJ. sFa6

e= tD}DeDiis, <# 8$?>$:0 =(;O;L9# '9a8(K 9 ]KJ;98l# i73\5

es<Dy, 1# q# 8$?>:0 G(99^ EKO=Na( MK(aN;8H ;< 89 ';:9 Kj ENa8K a<L

\(;>8K8N9. s‚]63^

e…lfDx=}, q# 8$?@O&: 0 !’ \QK< La<> Na 8(aQfL;9 Q(9J?=9. j23\F

e…}thy, ˆ# 8$??H:0 \(;>8KOa<9>c W;(L># s‚]63^

e…}}, `#x# 8$??@:0 '(aQ9LH’> <L. "NK>=(9 a<L I<<KRa8;K< ;< =(;O;L9a< `(a:a# s‚]63^

DhIiDy_=}Q, j# (# 8$??*:0 [iKG D5^ 6] 25 D32‰ i32mG^r \5 MKG D23ar `673MK

lG5M73rV στο h# f# I644G3FMG\5 -I# f2aa\LGaa- q# fG5^G3F65, t# •\44G34255

8επιμ#: '(aQ9LH# "K:9LH a<L 89 EKN;># HH?-@?, t23\

DhIiDy_=}Q, j# D# 8$??>:0 [`364 yGgG3M6\3G M6 l2565V στο j# D# D2FMG3a\5m

8επιμ#: '9 "a:b(;LQ9 "K:Oa<;K< 8K G(99^ '(aQ9LH# &$$-&>, l24E3\^mG

DQ_=, #̀ 8&99*:0 =(;O;L9> ;: mK<898 n9;8Q9<o>>;>J9( ;<89NN9^8=9NN9(

]8(o:=<Q9<# _G\gN\m

D_ID, Q# `# 8$?H>:0 \(;>8K8N9’> EK98;J>c '9 \(Q=:9<8 # l24E3\^mG 8x2FF#:

DytID, f# 8$?O:0 ]8=L;9< n=: E(KNKQ L9( =(;O;L9;>J9< '(aQoL;9# tG3a\5

`=IfDy, }# y# D# 8$??&:0 dHb(;>. c234\5FMG3

`s_D†, f# j# 8$?O$:0 [iKG l65JGgM\65 6] c64G5 \5 hMKG5\25 e3242V, στο

f#j# `6aGr 8επιμ#: [9jN9J8;K<> Kj eK:9< ;< \<8;?=;8H# $&>-@O, }GL †63k-

_65^65-j23\F

`yh}lsiiD, f# 8$?>@:0 !’ K(Qa<;>a8;K< L9 Na J;8f a8f<;9<<9 98 Na (9jK(:9

L9 "N;>8k<9>. y642

QhQhy=}, x# 8$?>?:0 [iKG hMKG5\25 _2L 2m2\5FM dHb(;>V στο \(^8K=(K>.

d9NN9<;J ]8=L;9> E(9>9<89L 8K W. M. e. m<K. &&?-*@, tG3a\5-}GL †63k

QsxxD, h# c# 8$?H@:0 \ d;>8K(;JaN "K::9<8a(H K< '=JHL;L9># s‚]63^

&&



QsxxD, h#c#-Ih}ethlf, #̀f# 8$?>*:0 M9<a<L9(c \ "K::9<8a(H#

s‚]63^Qs…_e, q# j# 8$?O9:0 [_2L, l7FM64 25^ xrMK0 hFgGJMF 6] MKG I6J\2a j6F\M\65

6] c64G5 \5 la2FF\J2a hMKG5FV, pd] $99, *O-H?

QyDD}, q# y# 8$??:0 '9a8(9 ;< \<J;9<8 G(99^ ]KJ;98H# _65^65

Qy…tD, Q#x#h# 8$?@$:0 '9 `(a:a Kj =(;O;L9># _65^65

Q…=esy=••=, Q# 8&999:0 IQ;<Kc M;8;# x\a25

fhyy=Is}, h# y# c# 8$?@O:0 '9 !ah Kj \89<># <6aF =-==, s‚]63^

fhyi…}Q, =#h# 8$O*-:0 =(;O;L9> (9>8;8=8=> >;R9 >J(;O8K(=: =(;O;L;>;<Q9<;;?=9 J9<>=(a# <6aF =-==, f24E73m

fsy}t_scDy, I# 8$??$:0 \ "K::9<8a(H K< '=JHL;L9># s‚]63^

fsID, x# 8$??9-$??$:0 ]8=L;9< n=: "K( b9; =(;O;L9>. <6aF =-==, IM7MMm23M

f…†I, x# 8$??9:0 [D73\g\^GFV \=Q9, ]3# &@H, &>&, &>O, O@ }#& 25^ MKG y6aG 6]

fG32JaGF \5 MKG ja2rV, ]pG *$, $@?-$OH

f…†I, x# 8$??H:0 '9 'aN9 Kj 89 d9(K hK ha> 9OK>9L a8 W;(8 ;<

=(;O;L9a< '(aQ9LH. _G7wG5

f…†I, x# 8$??>:0 [D73\g\^GF 25^ MKG [i2aGF ]364 D73\g\^GFV0 I673JGF 6] MKG

Fab=Na9 6] jF#-frm\57F‰ j23M ==V, \EF *, $$-*9

qs…h}, `#- <h} _ss†, f# 8$??O-&99*:0 =(;O;L9. !9> F(aQ:9<8>. <6aF =-=<,

j23\F

q…}Q, l# Q# v 1DyD}†=, l# 8$?H$:0 I<8(KL=J8;K< 8K a ]J;9<J9 Kj MH8KNKQH.

'9 MH8 Kj 89 `;R;<9 ";NL a<L 89 MH>89(;9> Kj N9=>;>. _65^65

1h}}=lfi, y# 8&99:0 '(aQ;JK(=: G(a9JK(=: F(aQ:9<8a. <6a# <,$-&0

=(;O;L9>. 8'(GF <: QŠMM\5mG5

1hyhxh}s…, =# 8&99*:0 [iKG xrMK 6] ha6gG \5 Q3GGk i32mG^rV, \" >&, &H-

9

1hyhxh}s…, =# 8&99@:0 =(;O;L9>c `a<a9 a<L `;J8H># x75\JK-_G\gN\m

&*



xJlhyi}D†, D# I# 8$?&:0 [Q3GGk 25^ y6425 _63G 6] h5\42a-573FG^

=5]25MFV, EaO9(> Kj 89 M;J;Qa< \JaL9:H Kj ]J;9<J9># \(8> a<L !9889(> , $H-9

xDiiD, f# q# 8$?@*:0 `9( R9(NK(9<9 \9>JHNK># tG3a\5

x=__I, I# 8$??>:0 '9>9=># '(aQ9LH a<L 89 \89<;a< :O;(9# s‚]63^

xsycsse, q# 8&99>:0 =(;O;L9>c ]=OON;a<8 eK:9<# s‚]63^

}DIi_D, c# 8$?9O:0 =(;O;L9># L9( `;J89( L9( Q(;9J;>J9< \=j^Nu(=<Q.

IM7MMm23M

jheQ…Q, y# h# 8$?>&:0 [DaG7F\F 25^ MKG …5\65 6] hMM\J2V G[W] $*, $*H-H9jhy1Dy, y# 8$??@:0 \89<;a< [9N;Q;K<. \ d;>8K(H# s‚]63^

j=l1hye-lhxty=eQD, h# 8$?@&&:0 `;8H(a:b# '(aQ9LH a<L "K:9LH.

s‚]63^

j=l1hye-lhxty=eQD, h# 8$?@O&:0 '9 `(a:a8;J F9>8;RaN> Kj \89<>#

s‚]63^

yDfx, y# 8$??&:0 G(99^ '(aQ;J '9a8(9# _65^65

Ilh`…ys, h#l# 8$??9:0 [e\FJ673FGF 6] IG‚72a <\6a2M\65 \5 xrMK\J hJJ675MF

25^ e3242M\J <G3F\65F 6] [MKG Q\3aVF i32mG^rV V, `;jj9(9<J9> &, $&@-$H?

IlfhlfDyxD†y, `# 8$?H9:0 EK>9;LK< =<L L;9 <8>89=<Q L9> Q(;9J;>J9<

Go889(QNa=b9<># tG35

Ilfx=e, c#- Iif_=}, s# 8$?@$&:0 G9>J;J89 L9( Q(;9J;>J9< !;89(a8=( #

x75\JK

Ilfx=ei, f#c# 8$?>$:0 [e\G IM37kM73 ^GF D\5m25mFV στο c# qG5F 8επιμ#: `;9

Wa=jK(:9< L9( Q(;9J;>J9< '(aQoL;9# $-@, x75\JK

Ilfchy•, Q# 8$?O>:0 '(;O8KN9:K>. I^K<KQ(aO;9 9;<9( \Q(a(T =<L

MH>89(;9<QK889;8. Q32N

Il…__=s}, I# 8&999:0 [i32^\M\65 25^ =5wG5M\65 \5 D73\g\^G25 h\M\6a6mrV στο

x# q# l36gg, 1# f# _GG, e# I25F65G 8επιμ#: =(;O;L9> a<L 89 '(aQ;J '9a89( ;<

89 !a89 F;j8 "9<8=(H# &$>-&**, …3E252

&H



IDh`sye, y# 8$??9$:0 [iKG IM37JM732a j36EaG4F 6] x233\2mG \5 D73\g\^GFV στο

h# j6LGaa 8επιμ#: =(;O;L9># eK:9< a<L ]9=aN;8H. $H$->@, _65^65-}GL †63k IDh`sye, y# 8$??9&:0 [iKG =4g3\F654G5M 6] c64G5 \5 Q3GGk i32mG^rV, pd]

$$9, >@-?9

I‹lfh}, _# 8$?&@:0 v8=L9> >=( Na 8(aQfL;9 Q(9J?=9 La<> >9> (aOOK(8> aR9J Na

Jf(a:;?=9. j23\F

I=DcDyi, j# 8$?O&:0 `;9 '(;88H9< \88;^a> =<L L;9 d99(9>(9jK(: L9>

mN9;>89<9>. x75\JK

I=xxI, y# I# 8$?O*:0 [D746ag6F 25^ MKG c23F 6] hMKG5F#V G[W] &, $?>-&9OIsxxDyIiD=}, h# f# 8&99@:0 [y2gG 25^ l65FG5M \5 hMKG5\25 i32mG^rV στο

e# _# l2\35F-<# _\2g\F 8επιμ#: `;K<H>aN9a<L(K>. >>aH> K< \9>JHN=> a<L ;>

F9NNKh '(aQ9L;a<> ;< dK<K=( Kj \.F. Ga(R;9# &**-H$, IL25FG2

Is…y<=}s…-=}csse, l# 8$?>$:0 [iKGFG7F a\]M\5m MKG y6Jk 25^ 2 l7g 5G23

MKG j\MK6F j2\5MG3V pd] ?$, ?-$9?

Is…y<=}s…-=}csse, l# 8$?>?:0 '9>9=> a> ]K< a<L ]89O>K<# _65^65

Is…y<=}s…-=}csse, l# 8&99*:0 '(aQ9LH a<L \89<;a< [9N;Q;K<# _25K24

IiD<D}I 8&99>:0 [=65 6] lK\6F0 i32mG^r 2F l6446^\Mr 2M MKG hMKG5\25

D‚JK25mGV στο <# qG55\5mF-h# 12MF236F 8επιμ#: '9 eK(NL Kj IK< Kj ";K># &*-

@H, _G\^G5

I…iis}, e# `# 8$?O9:0 '9 G(99^ ]a8H( ENaH# xG\FG5KG\4

ihj_=}, s# 8$?>>:0 '9 ]8aQ9J(aj8 Kj \9>JHN=># s‚]63^

ihj_=}, s# 8$?>O:0 G(99^ '(aQ9LH ;< \J8;K<. _65^65

ihj_=}, s# 8$??*:0 "K:;J \<Q9N># s‚]63^

ihj_=}, s# 8&99>:0 EK8> a<L ENaH>. _6F h5mGaGF

iyh=__, q# I# 8$?>H:0 '9 EKN;8;JaN (Qa<;na8;K< Kj \88;Ja# j3\5JGM65

<h} _ss†, f# 8$?>*:0 [)Α+(.bToTp(W T (+W)WdΗAV, w989>;># \Nb=:

\:;JK(=: 8προς τιμήν D# ^G IM3rJkG3:# *H-*@@, h5MLG3g

&@



ch_lsi, j# 8$??@:0 [Q3GGk hMM\M7^GF M6L23^F c64G50 MKG xrMK6a6m\J2a

Dw\^G5JGV στο =# xJ h…I_h}- j# ch_lsi 8επιμ#: eK:9< ;< \<8;?=;8H# ?$-$9&, s‚]63^

ch_1Dy, f# q# 8$??H:0 '9>9=> a<L \89<># s‚]63^

ch_is}, q# x#-hy}sii, j#e# 8$??@:0 M9<a<L9( a<L 89 Ma^;<Q Kj

"K:9LH. _65^65

cDtIiDy, i# t# _# 8$?H:0 [`673MK-JG5M73r i32mG^r 25^ MKG EK98;J>V,

d9(:9> O&, &?-*9O

cDtIiDy, i#t#_# 8$?@>:0 '9 '(aQ9L;9> Kj =(;O;L9># _65^65cDtIiDy, i#t#_# 8$?>:0 \< I<8(KL=J8;K< K8 M9<a<L9( # x25JKGFMG3

cD_l1Dy, q#Q# 8$O*?:0 `;9 Q(;9J;>J9< '(aQoL;9< :;8 [xJ^>;J8 a=j L9<

9O;>J9< "HJN=> Q9K(L<98. <6aF =-==, t655

c=_DI, e# 8$??$:0 '9 Ma>^> Kj M9<a<L9( # l24E3\^mG

c=_1=}I, q# 8$??9:0 [iKG IM2MG 25^ MKG =5 \̂w\̂ 72a0 D73\g\^GFV ja2rF 6]

<6a75M23r IGa]-F2J3\]\JGV στο h# j6LGaa 8επιμ#: =(;O;L9># eK:9< a<L

]9=aN;8H# $>>-$?, _65^65

c=_Is}, q# 8$?@O:0 [iKG DMr46a6mr \5 D73\g\^GFV '(KaL9>V, \pE O?, @9->$

ZTˆ.ToΑ%ΗA, Α# 8&99:0 Αν&Sητ7ντ&ς τον %ι%&κτικό 3ν&ν%ρο# Αθήνα

~h}ifh1=I-1hyhxh}sI, Q# 8$?O9:0 ]8=L;9> ;< FK=(8TJ9<8=(H '(aQ9LH.

hMKG5F

•…}i•, Q# 8$?HH:0 '9 EKN;8;JaN ENaH> Kj =(;O;L9># x25JKGFMG3

3.4.2 Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΠΟΛΕΩΣ (ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΟΣ)

Documents

Transcript of 3.4.2 Η ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΪΚΗΣ ΠΟΛΕΩΣ (ΣΥΛΛΟΓΙΚΟΣ ΤΟΜΟΣ)